1 HAFTADA NLP Mo Shapiro @2004.

Endljans ierik Hizmetleri ve Tantm rnleri Ajans Kesim Telif Haklar Ajans araclyla, Trkiye'deki tm yayn haklar. anlamal olarak Endls ierik Hizmetleri'ne aittir. Kaynak gsterilerek alnt yaplabilir. izinsiz oaltlamaz. baslamaz. 1 Haftada NLP NLP ile Yedi Gnde Yaamnz Deitirin Yazar: Mo Shapiro eviren: Cengiz Erengil Yayn Ynetmeni: Sadettin Bayrak Editr: Adem zbay Redaksiyon: Banu Kopuz izim-Kapak Tasarm: Ahmet Altay Bilgisayar Uygulama: Gkhan Ko Film-Grafik: Mat Grafik Bask-Cilt : Bilge Matbaaclk . Genel Yapm ve Yaync: Endljans erik Hizmetleri 1. Bask Kasm 2004 istanbul' ISBN: 975-8523-39-2 Genel Datm ve Pazarlama ARMON YAYINCILIK ataleme Sokak No:50 34410 Caalolu - istanbul Tel. 511 25 04 - 511 25 62 Fax. 519 27 09 www.armoniyayincilik.com ARKA KAPAK YAZISI NLP ile,7 GNDE YAAMINIZI DETRN iniz banzdan atnda ve ar bilgi yklemesiyle kar karya olduunuzda, becerilerinizi gelitirmenin bir yolu hala mmkn olabilir mi? NLP sizin iin yeni bir konu olsa da, ya da bir NLP almasna katlm ta olsanz, elinizdeki bu kitap size BR HAFTADA NLP'NN SALADII OLANAKLARI YAAMINIZA KATMA FIRSATI salyor. Mo Shapiro'nun hazrlad Haftalk NLP Program yle: PAZAR: NLP size dil, alg ve deerlerle ilgili bilgi salyor. PAZARTES: Kiisel ve profesyonel nanlarnz SALI: Kendinizi ve bakalarn tanmann yolu ARAMBA: Tam olarak ne demek istiyorsunuz. PEREMBE: Filtre sistemleriniz; bilgiye nasl yant veriyorsunuz. CUMA: Deiim seviyeleri ve Yeniden erevelenme CUMARTES: Seeneklerinizi ve esnekliinizi arttrn. Mo Shapiro nitelikli bir NLP uygulaycsdr ve INFORM Eitim ve letiim irketinin bir yesidir. Bu baarl kadn ayrca bir 'Duygusal Uyumluluk' koudur. 'Yneticilik' eitmenidir ve 'Konferanslar' veren biridir. Popler medyada 'uzman' olarak almaktadr. Bu kitab dnda Bir Haftada Baarl Grme Yapma Sanat ve Bir Haftada Sorun zen Grme Yapma Sanat gibi kitaplarn yazarndan birisidir. ----NDEKLER GR 9

1. PAZAR GNNN DERS 13 NLP NEDR? DL, ALGI VE DEERLER 13 A. NLP unlar Anlamanz Salar: 14 B. NLP Hakkndaki Tarihsel Bilgi: 14 C. Mkemmelliin Temel lkeleri: 15 1. Gerek Duyduumuz Kaynaklara Sahibiz 16 2. iletiimin Anlam Onun Etkisindedir 16 3. Baarszlk Diye Bir ey Yoktur, Alnacak Dersler Ya da Geri Bildirim Vardr 17 4. Harita Arazinin Kendisi Deildir. Her Kiinin Haritas Biriciktir 19 D. Ulamak istediiniz Sonular iyi Belirleyin 19 1. Olumlu olmal 20 2. Ayrntl olmal 21 3. Aka grlmeli 22 4. Size ait olmal 22 5. Yaam slubunuza uygun olmal 23 6. Sizin kaynaklarnz kullanlmal 23 7. Sonu / Hedef belirleme sorular 24 E. Pazar Gnnn zeti 25 27 2. PAZARTES GNNN DERS KSEL VE PROFESYONEL NANLAR 27 A. NANTAN AKSYONA 27 29 B. TERCHLER VE DEMLER C. PROFESYONEL NANLAR 33 1. "Biz her sabah iimize, elimizden gelenin en iyisini yapmaya geliyoruz." 33 2. "Biz her zaman doru karar veririz." 34 3. "Her aksiyonun arkasnda olumlu bir niyet vardr." 34 4. "Her soruya verilebilecek bir ok cevap vardr." 35 D. ALGISAL DURU ALMAK 36 temel Algsal Duru vardr 37 5. UYGULAMALAR 39 E. PAZARTES GNNN ZET 41 43 3. SALI GNNN DERS KENDNZ VE BAKALARINI TANIMAK 43 A. TEMSL SSTEMLER 44 1. Grsel (in pictures, 'visual'), 44 2. iitsel (sounds, 'auditory'), 44 3. Duygusal / Dokunsal (feelings, 'kinaesthetic'), 44 4. Tatsal (taste, 'gustatory') , 44 5. Kokusal (smells, 'olfactory') 44 6. Yklemler (zne hakknda bir ey syleyen szck-szckler)46 YKLEM RNEKLER 48 7. Gz hareketleri 48 8. Grsel eriim ipular 49 9. iitsel eriim ipular 49 10. Duygusal! dokunsal eriim ipular 51 11. isel diyalog 51 12. Beden dili 53 54 B. KALBRASYON YA DA HALDEN ANLAMAK

C. DOSTANE BR LK KURMAK 54 1. Davranlar Birbirine Uydurmak 55 2. Davranlar Farkllatrmak 57 3. Ayak Uydurmak ve Rehberlik Etmek 57 D. YERNDEK ETKS :59 E. SALI GNNN ZET 61 63 4. ARAMBA GNNN DERS KONUURKEN GEREKTEN NE DEMEK STYORSUNUZ?..63 A. META MODEL 64 META MODELN KESNLETRME SORULARIYLA MDAHALE ETT MULAK FADELER 66 1. Silme 66 66 2. znenin Belirtilmemi Olmas 3. Fiilin Belirtilmemi Olmas 67 4.isimletirme 67 5. Karlatrmalar 69 6. Yarglar 69 7. arptmalar 70 8. Zihin Okumak 71 9. Karmak Denkletirmeler 71 10. Neden ve Etki 72 11. .nvarsaymlar 73 12. Genellemeler 73 13. Genel ller 74 14. Zorunluluk ieren .ifadeler74 15.Olanaklllk ya da Olanakszlk ieren ifadeler 75 B. ARAMBA GN ZET 77 5. PEREMBE GNNN DERS 79 FLTRE SSTEMLER 79 A. META PROGRAM FLTRELER 80 1.Yaklaan/Uzaklaan Kalb 81 2. Aynlk/Farkllk Kalb 82 3.isel-Dsal Kalb 83 4.Genel/ Ayrntl Kalb 83 84 5.Bamszlk-Dzencilik Kalb 6. Proaktif/Reaktif Kalb 85 C. RKET META PROGRAMLAR! 87 88 D. KATEGORLER SIRALAMASI E. ZAMAN ..SEYAHAT 89 1. Zaman izgileri 89 2. Zaman iinde 90 3. Zaman Yoluyla 91 F. TME VARIM/TMDEN GELM 91 G. PEREMBE GN ZET 93 6. CUMA GNNN DERS 95 DEMN NROLOJK DZEYLER VE YENDEN EREVELEME 95 A. DEMN NROLOJK DZEYLER 95 1. Ruhsallk, Balantllk ve Ama Dzeyi 97 2.Kimlik ve Misyon Dzeyi 98 100 3. inanlar ve Deerler Dzeyi 4. Beceriler/Yetenekler Dzeyi 102

5. Davranlar Dzeyi 103 6. evre Dzeyi 105 B. Deiimin Nralojik Dzeyleri Tablosu 107 C. Yeniden ereveleme: 107 1. Balamn Yeniden erevelenmesi 108, 2. ieriin Yeniden erevelenmesi 109' 110 4. CUMA GNNN ZET: 7. CUMARTES GNNN DERS 111 SEENEKLERNZ VE ESNEKLNZ ARTTIRIN 111 A. ALT SSTEMLER 112 !!I. APALAR 117 1. Hangi iler Size Uygun: 118 2. Kaynaklarnz Belirleyin: 119 3. apalarnz Sein: 119 4. Gemiteki gl annz hatrlayn: 120 5. apalarnz bir araya getirip test edin: 121 C. ..MODELLEME 121 D. NLP MODELLEME SREC 123 E. GZLEMLER VE ANAHTAR SORULAR 124 F. Cumartesi Gnnn zeti: 125 G. Sonraki Admlar 125 8. SZLK 130 9. DZN 153 ---GR NLP'nin kendi dili ve organize sistemleri vardr. Elinizdeki kitapta bunlarn hepsi aklanm, kiisel ve profesyonel olarak rneklendirilmitir. NLP'nin sunduu teoriler ve pratikler sizin yaamnzn her ynn tanmanz salayacaktr. Bylece hem kendinizi hem de bakalarn daha iyi anlayabileceksiniz. "Hayatmda ilk kez NLP hakknda bir eyler duyduumda, onun da aceleyle oluturulmu sistemlerden biri olduunu d-nmtm. Sonraki gnlerden birinde, 80 kilometre uzaklk-taki bir ehirde bir istasyonda kz kardeimle bulumaya gitme-ye hazrlanyordum. Haritaya baktmda blgeyi ok kabaca da olsa bulmay baardm. Gven iinde yola ktm. ehre yaklarken rahatszlk duymaya baladm. Baktm haritann leini bilmiyordum ve yaptm hesaplardan artk emin ola-myordum. mitsiz bir ekilde birisine yolu sordum. Kadn ba-na gideceim yolu anlatrken, yzmdeki akn ifadeyi grmolmal ki bir kada yolu izmeye karar verdi. ini bitirdiinde artk elimde ayrntl bir harita vard. Yoldaki her iaret tanmlanmt. Nereye gideceim ak seik belirlenmiti. Kadn be-nim kafa karklm azaltmak iin bana yardmc olmu ve sa-kinlememi salamt. Btn bunlar benim gereksinim duyduum bilgiyi anlamam ve hazmetmemi salad. Arabam kz kardeimle buluacam istasyona doru srerken, kadnn NLP tekniklerini kullandnn farknda olup olmadn bilme arzusu iimi kaplad. Bu kitabn sayfalarn okuduka, yukardaki pasaj da bana yardmc olan kadnn neler yaptn daha iyi anlayacaksnz. O sorunu tespit etti (raporlatrd), duyusal temelli bir dil kullan-d,

halimi dzeltti ve kaynaklarm doru kullanabilecek bir ha-le gelmemi salad. ite NLP'nin cazibesi budur. NLP nce insann doal olarak neler yaptna bakar, bu-nu tanmlar, nasl yaptn ortaya koyar ve sonra yaamnn her alannda yapabilecei tercihleri ona sunar. Onun alann geniletir. Davranlarnzdaki kalplar ve alkanlklar tan-maya baladmzda, yaamnza nelerin yardmc olacan ve nelerin de engel olacan grmeye balarsnz. NLP sizin bir nehir gibi akabilmenizi salar. Bu da 'esnek olmak' demektir. Pazar gnk almada, bu kitap size anahtar kavramlarn bir zetini sunacak ve eitli aklamalar yapacak. Daha sonra-ki blmlerde, haftann her gn, btnsel NLP mesajnn bir paras ilenecek. Uygulayabileceiniz pratik fikirler sunula-cak. Haftanz nasl organize edeceinize, nasl dzenleyecei-nize siz karar vereceksiniz. Bir gnn kavramn iyice zmsemeden teki gne ge-memenizde yarar var. Bu biraz zaman alabilir. Her kavram ve pratik uygulamalarn renerek ilerlemeniz ok yararl olacak-tr. Haftann sonunda NLP'yi profesyonel yaamnzda ve kii-sel yaamnzda kullanabilir hale geleceksiniz. NLP sizin bece-rilerinizi keskinletirecek ve baar iin gcnz arttracaktr. GR Pazar: NLP Nedir? Pazartesi: Kiisel ve Profesyonel inanlar, Sal: Kendinizi ve Bakalarn Tanmak, aramba: Ne Demek istiyorsunuz? Perembe: Filtre Sistemleri, Cuma: Deiim ve Yeniden ereveleme Sistemleri. Cumartesi: Seeneklerinizi Arttrn. --I.PAZAR GNNN DERS 13 NLP NEDR? DL, ALGI VE DEERLER NLP'nin poplerlii, 1970'lerin ortalarndan beri artmak-tadr. letiim, ticaret, kiisel geliim ve psikoterapi alanlarn-da birok uygulamalar vardr. A. NLP unlar Anlamanz Salar: Neuro ve Linguistik blmleri dinamik blmlerdir. Programming blm ise sineryiktir. Neuro Linguistik Programlama sizin u etkinliklerinizi gelitiren bir modeldir: Neuro: Sizin dnme srecinizle ilgilidir. Grme, iitme, hissetme, tatma ve koklama duyumlarnz kullanarak ev-remizde ne olup bittiini anlama biiminizle ilgilidir. Linguistik: Sizin dilinizi kullan biiminizle ilgilidir. Kul-landnz kelime ve cmlelerin, sizin ve evrelerinizi nasl etki-lediiyle ilgilidir. Programming: Sizin davranlarnzla ilgilidir. Dnceleri-nizi, fikirlerinizi ve aksiyonlarnz organize etme biiminizle il-gilidir. Bunlarn nceden tahmin edilebilen ve nceden tahmin edilemeyen sonular vardr.

Sizin dnme biiminiz, iinizde ve dnzda kulland-nz dili ve kavramlar belirler. Bunlar sonu olarak sizin davra-nlarnz etkiler. Dinamik ve sinerjik bir sretir. Btn, par-alarn toplamndan daha fazlasdr. inizdeki ve dnzdaki paralardan birinde gerekleen bir deiim, btn etkileye-cektir. B. NLP Hakkndaki Tarihsel Bilgi: NLP, Richard Bandler ve John Grinder tarafndan 1970'li yllarn balarnda gelitiriIdi. Psikoterapistlerin hastalar ze-rinde baarl sonular veren alma kalplar belirlendi. Etkili iletiim, Kiisel Deiim ve Kiisel Geliim alanlarnda baarl sonular veren bir modelin srecinin basamaklarn kefettiler. Virginia Satir'in, Fritz Perls'in ve Milton Erickson'un almala-rn derinden inceleyerek, nasl mkemmellie ulatklarn ve becerilerini nasl yeniden rettiklerini anlamaya ve onlar mo-dellemeye altlar. Bandler ve Grinder, insanlarla mmkn ol-duu kadar etkin iletiim kurmak ve etkin almalar yapmak is-tiyorlard. Yukardaki lnn baarlarndan yararlanarak, bakalarna nasl baarl olacaklarn gstermek istiyorlard. Bylece NLP'yi gelitirmeye baladlar. Bandler ve Grinder'in almalarnn merkezinde, insanla-rn kendi alanlarnda nasl "en iyi" ya da "mkemmel" olabile-ceklerini ve en nemlisi "deiim ynetimini" nasl gerekleti-rebileceklerini kefetmek vard. Bu bilgilerden yararlanarak sreci belirlediler ve bakalarna retilecek yntemleri geli-tirdiler. Bu temel ilkeleri "farkll oluturan farkll" yarat-makta kullandlar. Balang safhasnda bu almalar "savunu-lamaz" ve hatta "kullansz" grlmekteydi. imdi kendinize biraz zaman ayrn ve eer aadaki ilke-leri kabul edecek ve onlarla alacak olursanz, karlatnz durumlara nasl yaklaacanz hayal edin. Eer bu ilkelerin doru olduklarn daha balangta kabul ederseniz ne olur? Yeni bilgiler edinmeye ak ve arzulu olun. Balangta sizin fi-kirlerinizle uyumasa bile iletiimlerinizi glendirmesi iin a-adaki ilkelere bir frsat tanyn. C. Mkemmelliin Temel lkeleri: 1. Gerek duyduumuz kaynaklar hepimizde var. 2. letiimin anlam onun etkisindedir. 3. Baarszlk yoktur, alnacak dersler ya da geri bildirim vardr. 4. Harita arazinin kendisi deildir. Her kiinin haritas biriciktir. 1. Gerek Duyduumuz Kaynaklara Sahibiz Yaammzn belirli noktalarnda baarya eriiriz. NLP a-ratrmalarnn bulgularna gre gndelik yaamlarmzda bir meydan okuma ile karlatmzda, yani bir sorunla karlat-mzda, baarl olduumuz anlar anmsayarak onlar bugn-k sorunlarmz zmek iin kullanabiliriz. yerinizde uzun zamandr ulamay zlemle beklediiniz mevkiye ulatnz hayal edin. Balangtaki mutluluk dneminden sonra kendini-zi

neyin iine soktuunuz anlamaya balarsnz. Yeni bir mevki, yeni grevler ve yeni sorumluluklar demektir. Bu da deiim gerektirir. Gemite i hayatnzda deiimleri nasl baaryla ynettiinizi hatrlamanz gerekir. Yeni mevkinizde bu kaynak-larnz kullanmalsnz. Gven ve ilginizi dolu dolu srdrmeli-siniz. Ne zaman bir meydan okumayla karlatnzda; gve-ne, enerjiye, gce ya da baka bir kiisel kaynaa ihtiyaduyduunuzda, sadece gemi baarlarnz anmsayarak bun-lar tekrar devreye sokabileceinize inann. 2. letiimin Anlam Onun Etkisindedir Bir insana szle ya da yazyla bir bilgi aktarsaydnz ve o-nun cevab sizin beklediinizden btnyle farkl olsayd ne ya-pardnz? Belki onun, sizin kastettiiniz anlam, anlamayacak kadar cahil ve tuhaf olduunu dnrdnz. Neyin "doru" olduuna dair kendi yorumunuzu anlamadklar iin sorumlu-luu bakalarna yklediiniz mddete, olaylar deitiremez-siniz. Bu iletiim ilikisinde kendi rolnz iyice anladnzda, iletmek istediiniz mesajla ilgili olarak daha baka bir eyler daha yapmanz gerektiini bulabilirsiniz. RNEK: "irketteki grevliler, yeni biten ve zor geen bir karar alma toplantsndan sonra aralarnda tartyorlar-d. Kararsz olanlarn karar vermelerine ve "evet" ya da "hayr" dmelerine basmalarna yardmc olmak iin yaplan uzun tartmalarn ardndan oylama yaplm ve son karar alnmt. Toplant sonras Terry, Sarah'a "Nasl karar verdin?" diye sordu. Sarah, "Btn konu-ulanlar ve teklif edilen yenilikleri dinledikten sonra altm blme nasl uygulanabileceini hayal ettim. " dedi. Terry, "Hayr. Nasl karar verdin?" diye tekrar sordu. Kafas kark olan Sarah, tane tane ve yava bir ekilde cevap verdi. "Btn teklifleri dinledim ve altm blmde nasl ileyeceini hayal ettim. " Terry sorusunu nc kez sormaya hazrlanrken, nc ki-i olan Esra onun sorusunu Sarah'a tercme etti. "Oyu-nu hangisine verdin?" 3. Baarszlk Diye Bir ey Yoktur, Alnacak Dersler Ya da Geri Bildirim Vardr Baz eyler kt gittiinde nasl tepki veriyorsunuz? Ayn eyi tekrar tekrar yapmak konusunda srarc msnz yoksa ze-rinde dnerek bir dahaki sefere daha fark bir ekilde yap-maya karar verebiliyor musunuz? Gemie dnerek, bugn hata yaptnz dndnz bir durumu hatrlayn. Kendinize 'baarsz' dediinizi hayal e-din. Bir grn ya da ses hatrlamaya aln. Kendinizi nasl hissediyorsunuz? imdi yine ayn durumu hayal edin ve bu se-fer kendinize unu sorun: "istediim eye erimem iin nasl farkl bir ekilde davranabilirdim? Bir ey grmeye ya da ses duymaya aln. Kendinizi nasl hissediyorsunuz? Geri besle-meden ya da alnacak derslerden bir ey renmek demek, kendinizle ve bakalaryla ilgili konularda kat olmaktansa, esnek olmanz demektir. O zaman hata yoktur, karlacak ders-ler vardr. unu hatrlayn: Eer yaptnz ey beklediiniz sonucu vermiyorsa, baka bir ey yapn.

Thomas Edison ..ampul cat edene kadar 'baarszlk' de-nilen uzun bir sre geirdikten sonra yle demitir: "Her yan-l giriim, ileriye doru adm atma frsat olarak grlmelidir. 19 4. Harita Arazinin Kendisi Deildir. Her Kiinin Haritas Biriciktir eyleri nasl grdm ya da 'eyleri grme biimim' be-nim iin biriciktir, sizin 'eyleri grme biiminiz' de sizin iin biriciktir. Eer siz bu kitab yazmaya niyet etseydiniz, benim okuduum kaynaklarn aynlarn okuyup, benim gittiim kursla-ra katlsaydnz, sonunda yazacanz kitap benimkinden hayli farkl olurdu. Bu yzden bir konu hakknda ok fazla bavuru kitab vardr. iinizle balantl olarak, iyerinizdeki grevlileri ve yne-ticileri, iyerinizin dndaki tketicileri ve servis noktalarnda alanlar dnn. Onlarn zihinsel haritalar sizinkinden ne kadar farkl olabilir? Eer siz bu farkl alg filtrelerini biraraya getirebilirseniz her birinizin grnn snrlar iinde kalmak-tan kurtulup, daha tam bir resime yaklaabilirsiniz. Eer bu NLP ilkesini kabul ederseniz, farkllklara sayg duyabilir ve bundan holanabilirsiniz. D. Ulamak istediiniz Sonular iyi Belirleyin Elde etmek istedii-niz sonular iyi belirle-mek ve oluturmak, NLP almalarnda merkezi bir nem tar ve ilk a-dmdr. stediiniz sonuca odaklanmanz, kavramla-r iyi gelitirmenizi salar 20 ve kendinize yapmak iin sz verdiiniz eyler konusunda ak bir iaret kazandrr. Eer yaamnz ilgilendiren konularda se-imleri siz yapmazsanz, birileri sizin iin yapacaktr. Bunun i-in alt noktaya dikkat edin: 1) Olumlu olmal 2) Ayrntl ol-mal 3) Aka grlmeli 4) Size ait olmal 5) Yaam slubunu-za uygun olmal 6) Sizin kaynaklarnz kullanlmal. 1. Olumlu olmal nsanlar genellikle yapamayacaklar yada yapmak isteme-dikleri eylere odaklanrlar ve bu olumsuz bir sonu yaratr. Si-ze hep saknmanz gereken eyleri hatrlatr. Eer birisi yann-za yaklap size "Arkana bakma!" deseydi, eminim hemen ar-kanza bakardnz. Bir eyden gerekten saknmak istiyorsam, o ey zerine dnmeliyim ve sonra yantm vermeliyim. Dola-ysyla "Arkana bakma!" gibi olumsuz bir sz yerine, "Her zaman ileriye doru bakn!" gibi olumlu bir sz kullann. RNEK: Divya, tketici sorunlaryla ilgilenen ve youn i ortam o-lan bir broda yneticiydi. iyle ilgili yllk hedefleri a-rasnda brodaki i temposunu drmek de vard. Bu ise olumsuz ve kstlayc bir hedef ya da sonutu. Divya, buna olumlu bir bak as kazandrmak iin u soruyu sordu: "Ben gerekten ne olmasn istiyorum?" O za-man gerek durum zerine dnebilmeyi baard, B-rodaki youn i temposunu drmek demek, bronun gn iinde baz i saatlerinde bo kalmas demekti. Bo bir bro demek,

telefonlarn srekli almas ve cevap-landrlmamas demekti. Bu ise baz mterilerin kaybe-dilecei anlamna geliyordu. Divya ise varolan mterilerin mteri olarak kalmalarn ve scak telefon hatlar sayesinde yenilerinin kazanlmasn istiyordu. alma koullarnda deiiklik yapmay, esnek alma modelle-ri yaratmay dnd. Her zaman en az bir telefon, mteri hizmeti yapacakt. Bu hedef yada sonu, daha yaratc ve uzak grlyd. Divya adl bu bayan yneti-ci zellikle gece ve gndz vardiyalarn esnek bir ekil-de yeniden dzenlemeye karar verdi. " 2. Ayrntl olmal Olumlu hedefinizi yada ulamak istediiniz olumlu sonucu tanmlarken ayrntlara girin. Tanmnz gelitirmek iin eitli sorular sorun ve ne kadar ayrntl olduunu kontrol edin. Genel olandan zel olana doru hareket ederseniz, cevaplar ve zmler zerinde daha gl konsantre olabilirsiniz. RNEK: "Divya kendisine u sorular sordu: Nerede? Krmz broda Kim? Ekipten en az bir kii, her zaman tketici telefonlarn cevaplamaya hazr olacak. Ne zaman? Sabah 08.00'den akam 22.00'ye kadar. Ne? Ben alma saatlerinde deiiklik yapacam. Nasl? Bireysel ve ekip olarak tartmalar ve toplantlar dzenleyeceim. ay sonra yeniden deerlendirme yapacam. 22 3. .Aka grlmeli Elde etmek istediiniz sonucu enerjisini ve uygulanabilirlii-ni arttrmak iin, nceden mmkn olduu kadar duyumsal te-melli grselletirme almas yapmanz yararl olacaktr. stedi-iniz sonu gereklemi olsayd ne olacakt? Bunu hayal edin. Bu sizin motivasyonunuzu arttracaktr. Eer hedefiniz yada iste-diiniz sonu gerekletiinde ne yapacanz bilmiyorsanz, kaynaklarnz yine eskisi gibi kullanmaya devam edersiniz. RNEK: "Divya iin bunun anlam u sorularn cevaplandrlmasyla ortaya kacakt: ne gryorum, ne iitiyorum ve ne his-sediyorum; bakalar bu deiiklii nasl farkedecek? Krmz odada her zaman en az bir ekip elemannn bu-lunduunu ve telefonlar cevapladn greceim. Tele-fon almadan nce kere aldn duyacam. Hatla-rn ak olmasnn rahatl iinde alacam. Grev i-zelgelerinin her hafta deitiini grecekler, benden ce-saretlendirici szler duyacaklar ve gereksinimlerinin dinlendiini hissedecekler. " 4. Size ait olmal Bu sonu kime ait? Baarnzn bir baka insana bal olup olmadnn farknda olun. Eer bakalarnn deimesini bek-liyorsanz, pasif bir alc olmann riski balar. Kendi yerinizi be-lirleyin ve srece katln. RNEK:

"Divya iin srece katlmann anahtar, ne istediini belir-lemesiydi, tartma balatmasyd ve bu plan uygulamaya sokmak iin prosedrleri hazrlamasyd. " 23 5. Yaam slubunuza uygun olmal Ulamak istediiniz hedef ya da sonu, yaamnzn dier yanlarna ve sizin byk plannza nasl uygun olabilir? Dier insanlar ve dier faktrler hesaba katld m? stediiniz sonuca ulasaydnz ne hissederdiniz? Son soruya verilecek cevap, ulamak istediiniz hedefin ne kadar nemli olduunu, gsterir. RNEK: "Divya, mterilerin telefonlar ekip elemanlarnca cevap-landrldnda, elemanlarn kendi sorumluluklarn a-ka grebileceklerini ve kendisinin de yapc bir ynetici olarak deerlendirileceini biliyordu. Bir uygunluk sz konusuydu. irketin dier blmleri de bundan o-lumlu etkilenip, ek dzenlemeler yapmlard. Ayrca ek ynetim tedbirlerinin dnlmesi gerekmiti. " 6. Sizin kaynaklarnz kullanlmal Bazen isel ve dsal kaynaklarmz unuturuz. yi oluturulmu bir hedef ya da sonu tasarm, hem ona erimeyi hem de bunun srdrlmesini kapsar. Eer gerekli olan isel kaynaklarn hepsine sahip olduunuzu kabul ederseniz, bunlarla ilgili beceri de hedefinizde ierilmelidir. Dsal kaynaklarnz belirlemek, daha fazla planlama gerektirebilir. Eer neye ge-reksiniminizin olduunu bilirseniz, gerekli kaynaklar salama tasarm iin ansnz daha da artacaktr. RNEK: "Divya, brodaki alma dzeninde bir deiim yapma dncesini ilk defa ne zaman dndn hatrlad. Toby kendisiyle grmek istemi ve onun fikirlerini ve 24 tekliflerini sunmasn istemiti. O zaman, Divya bu de-iimi hissetmi ve deerlendirmiti. Toby'ye verdii r-nekte, kendisinin ekibi iinde bir gven atmosferi yarat-mak istediini aklam ve ekibindeki elemanlarn g-rlerini dinleme becerisiyle ilgili kendine gven duygu-sunu iinde hissetmiti. " 7. Sonu / Hedef belirleme sorular Bir sonu /hedef belirlemeye altnzda, aadaki soru-lar cevaplandrmakla ie balayn. Bu srece girdiinizde, bel-ki de btn kriterleri karlayamadnz greceksiniz. Kendi-nizi mutlu hissedene kadar stlerinde almay srdrn. NLP tekerleinin dingil ivisi budur. Baarl olmanz iin ihtiyacnz olan temelleri size kazandracaktr. 1. Olumlu olmal: Ne istiyorsunuz? Ne olmasn isterdiniz? 2. Ayrntl olmal: Nerede, kim, ne zaman, ne ve nasl yapt? 3. Aka grlmeli: stediiniz ey gereklemi gibi hayal kurduunuzda ne gryorsunuz, ne duyuyorsunuz ve ne hissediyorsunuz? 4. Size ait olmal: Kimin sonucu ya da hedefi bu? Sizin bunun iindeki paynz ne?

5. Yaam slubunuza uygun olmal: Ne kadar istiyorsunuz bunun gereklemesini? 6. Yaamnzn dier ynleriyle uygunluk iinde mi? 6. Sizin kaynaklarnz kullanlmal: Daha nce kaynaklar-nzn hangilerini kullandnz ve hangilerini dardan el-de edebilirsiniz? Hangilerine ihtiyacnz var. 25 E. Pazar Gnnn zeti Bugn Neuro-Linguistic Programming hakknda genel bir gr kazandnz. NLP'nin dnme tarznn tekerleinin din-gil ivisini oluturan balca ilkeleri rendiniz. Ulamak istedi-iniz sonular ve baarmak istediiniz hedefleri iyi belirleye-rek, bu NLP haftasnn sonraki gnlerini nasl organize etmek istediinizi planlayabilirsiniz. Yarn (Pazartesi gn) baz bi-reysel ve profesyonel ilkeleri ele alacaz ve bunlarn nasl g-lendirebileceimizi tartacaz. ----27 2. PAZARTES GNNN DERS Dn (Pazar gn) NLP'nin dnme tarznn temel ilkele-rini ele almtk. Bugn ise kiisel inanlarmz deerlendirece-iz ve bunlarn yaamlarnz nasl etkilediini greceiz. NLP almalarndaki en gl balang ilkesi, "kendinizle" bala-manzdr. Sizi belirli bir ynde dnmeye, konumaya ve dav-ranmaya iten drtleri anlamanzdr. Kendinizi anladktan sonra bakalarnn "sluplarn" ve nceliklerini de anlamaya balarsnz. A. NANTAN AKSYONA nanlarmz hakknda konuurken aslnda ne demek isti-yoruz? NLP terminolojisinde "inanlarmz" bizim kendimizle ilgili, bakalaryla ilgili ve eylerin nasl olmalarn beklediimiz ile ilgili varsaymlarmz temsil eder. Bu varsaymlar bizim davranlarmz ve dnme kalplarmz oluturur. Olgulardan ok duygularmz zerinde temellenir. Olgular inanlar-mzla deerlendirme eilimindeyizdir. rnein, "herkesle ko-layca anlaabilen birisi olduunuza" inanyorsanz, insanlarla nasl karlkl iletiim kurduunuzun ve bunu nasl da iyi baardnzn zerinde durursunuz. Eer "kimseye gvenmeyen bir insan olduunuza" inanyorsanz, her zaman her eyden phe edersiniz ve aldatlmay beklersiniz. Bakalar da bunu hisseder ve sizinle oynamaya balar. "Kendini kantlayan nse-zi yada "Kendini dorulayan kehanet" deyimi bunu anlatr: Kendinizle ilgili olarak neye inanyorsanz banza o gelir. RNEK: "Okuldan yeni mezun olmu bir ynetici olarak Samir'in nndeki en byk meydan okuma/frsat, kendisinden daha deneyimli grevlilerle baar zerine toplantlar dzenlemekti. Kendisinden daha deneyimli olanla-rn/eskilerin daha iyi bildiklerine ve onlara sayg gster-mesi gerektiine (gerekmek-inanlarn anahtar kavra-mdr ) inanyordu. Gen Samir, bu inanc dolaysyla daha eski (dolaysyla bilge) olanlarla ztlamamas ya da onlarn hatalarn gstermemesi gerektiini dn-yordu. Bu inanca

yapt srece, onlarn baarszlkla-rn onlarla tartmas nasl mmkn olabilirdi ki? Top-lantlarn hazrlk safhasyla ve konularn belirlenmesiy-le ilgili her eyi biliyordu. Toplantlar hatrladnda hep ayn kii geliyordu aklna, sinirli ve tedirgin Rian-non. Bu kadn, her eyi daha da ktye gtrebilirdi. Bir keresinde Samir'e (erkek ynetici) onun annesi ya-nda olduunu hatrlatmt. Onunla yapt bir konu-ma teebbsn yle betimliyor Samir: 29 'Riannon'un gelime gstermesi gereken baz noktalar belirlemi-tim. Ama azm atmda, tek bir kelime bile kmad. Tehlikesiz bir hastalk gibi karmda glerek oturuyor-du. Ona hereyin iyi olduunu syledim. Tutukluumun gemesini bekleyemedim.' Samir'in davranlarnn te-melindeki inan, onun iini etkin bir ekilde yapma be-cerisini snrlyordu. " Yukardaki rnei deerlendirerek, yaamnzda dncele-rinizi, duygularnz ve davranlarnz etkileyen inanlarnzgzden geirin. Eer yapmak istemediiniz davranlarnz yap-may srdryorsanz ve onlar deitiremeyeceinizi dn-yorsanz, muhtemelen sizi snrlayan belirli bir inan vardr. Eer inanlarnz sizi olumlu ynde etkiliyorsa, destekliyorsa ve g-lendiriyorsa onlar koruyun. Fakat eer sizi olumsuz etkiliyorsa, sizi kstlyorsa, onlar terkedin, onlardan kurtulun. Bugnk (Pazartesi) almalarmz bu konuda size yardmc olacak. B. TERCHLER VE DEMLER Neye inanmanz gerektiini nasl bilebilirsiniz? nanlarnzn kaynaklarn belirlemek iin ok fazla kaz yapmanza ge-rek yok. Fakat inanlarmzn kimden ya da nereden kaynak-landn bilmeniz, sizin iin tadklar anlam anlamanza yardmc olacaktr. Bunu anlamak size deiime giden yolu da gsterecektir. Bizler genellikle iyi bir neden olduuna inand-mz zamanlarda, iyiyi irade etmek iin eitli emirler, nasihat-lar veririz ve yasaklar getiririz. Bunlar da, karmzdaki kiilerde eitli inanlarn kklerini olutururlar. 30 imdi yaamnz bir film eridi gibi geriye sarn ve kendinizle ilgili inanlarnzn neler olduunu, belirlemeye aln ve onlarn kklerini arat-rn. inancnzn balang noktasn bulmaya aln. Buna inan-manz size ocukluunuzda birisi mi sylemiti? Aratrn. Size ilk sylenildii an, bir fotoraf gibi grmeye aln. Belki de size birden fazla kere sylenmiti. O fotoraflar, o sahneleri gznzn nnde canlandrn. En azndan o srada sizden neyin beklenildiini hissetmeye aln. Samir'i anmsayn. Bu gen ynetici orijinal inancn kulla-nyordu, onun anlamn ve bugn etkilemesini anlamaya al-yordu. Okul hayat boyunca hep abuk renen, kurnazl ve yetenei sayesinde ailesini ikna etmeyi, tartmalar kazanmay baaran birisiydi. Ailesinin gzn korkutmutu ve onlar da Sa-mir'in retmenleri tarafndan kstah biri olarak

deerlendiril-mesinden endie duymaya balamlard. Samir'i kenara ekip 'onunla konutular ve hi soru bile sormadan, yaam deneyimle-rinden szerek getirdikleri bilgelii kabul etmesini istediler. O-nu korumak istiyorlard. Okulda ve retmenleriyle ilikilerinde daha baarl olmasn istiyorlard. Bu ise gen Samir'in alglama biimiyle ayn deildi. Artk onlarn istedikleri ekilde dn-meye ve tercihlerini buna gre yapmaya balamt. Kendisini snrlayan inanca sk sk sarlyordu. Kendisinden yal olan a-lanlarn baarlaryla ilgili zerine eletiri ve neri getiremi-yordu. Bu inancn, kendisine daha uygun ve iine daha fazla ya-rayacak bir inanla deitirmeyi de dnmyordu. Sonunda baka insanlara sayg gsterdii gibi, kendisine de sayg gstermesinin nemli olduuna karar verdi. Kendisi ve -tekiler, hem eit hem de farkl birer insand.nancnn, yaamnn btn yanlar iin nemli olduunu biliyordu. Yeniden gz-den geirme onu heyecanlandrm ve biraz da endielendir-miti. Duygular deimiti. Sonra 'ne sylemesi gerektii' ve 'nasl sylemesi gerektii' zerine dnmeye balad. Kendisi-ne u sz hatrlatt: 'BaarslZlk yoktur, yeniden deerlendir-me vardr!' Sonra Riannon'u arayarak, bir toplant tarihi belir-ledi. renmeye ve gelimeye hazrd. Yaamnz incelediinizde belki de artk ihtiyacnz olmayan, amalarnn modas gemi inanlarnz olduunu gre-ceksiniz. Eer byle inanlarnz varsa, onlar deitirin. Bu i-nanlarnzn kaynaklarnn zelliine gre, bu deiim, bir meydan okuma/frsat gibi olacaktr. Deitirmek istediiniz i-nanlarnza vakit ayrn, kayn arn ve niyetlerini anlamaya aln. Ondan sonra istediiniz bir eye inanmay seebilirsi-niz. Bazen bizi kstlayan inalar seeriz ya da onlar sememiz bize empoze edilir. Yaammzda karlatmz btn durum-lara, bu inancmz da birlikte tarz. Eer onlar yeterince ta-nyabilirsek, bir bakasyla deitirmeyi ya da tamamen gerek-siz olduunu dnerek bir yana brakmay seebiliriz. Yani ye-rine bir bakasn koyarz ya da tamamen boaltrz. Eer bu soruyu kar taraftan sorarsanz, u inanc takip edebilirsiniz: 'Yaammda pek ok ey rendim. imdi repertuarm yenile-me zamandr. 33 imdi siz ya 'NLP bana bunu salayacak' diye inanacaks-nz, ya da 'NLP bana bunu salayamaz' diye inanacaksnz. i-nancnzn kaynan daha fazla aratrmanz size bunlardan hangisinin ansnn fazla olduunu gsterecek. inanlarnz ya 'sizinle birlikte ve sizin iin alr' ya da 'size ramen ve size kar alrlar'. RNEK: Eer deitirmek istediiniz bir inancnz varsa, u sorularsorabilirsiniz:

Bu beni glendiren bir inan m? Bu beni snrlayan bir inan m? Bu inan bana nereden geldi? Bu inancn arkasndaki olumlu niyet nedir? Bu inanc nasl deitirebilirim? --,'NLP bana bunu salayacak' anlamna gelen dnce rnekleri: 'Ben yeni fikirlerden holanrm': 'Ben deiebileceimi biliyorum': 'Ben daha nce de ok ey renmitim, imdi yeni bir frsat yakaladm': 'Ben ak zihinli bir insanm. ' --Hangi tr inanlarnz deitirebilirsiniz? te bir rnek: Ben hatalar yapmamalym Hayr Evet Okul Baarl olmak --'NLP bana bunu salayamaz' anlamna gelen dnce rnekleri: 'Yal bir kpee yeni oyunlar retemezsiniz': 'Ben hi yeni bir fikir elde edemem': 'Ben bundan nce de denedim, olmad': 'Hibir ey beni deitiremez'" Hangi inanlarnz size yardmc oluyor ve hangileri engel oluyor? C. PROFESYONEL NANLAR . Pazar gnk dersimizde, NLP'nin temel ilkelerinden sz etmitik. imdi tekrar onlar gzden geirin ve eer onlar gn-delik yaamnza geirmi olsaydnz size neler kazandrm ola-caklarn dnn. Bunlar size kendi alannzn en iyisi olmaykazandrabilir ve bu konuma nasl eriebileceinizi gsterebilir. Bugn (Pazartesi) baz ek ilkeleri ya da inanlar ele alacaz. Bunlar i hayatnzda kullanabilirsiniz. 'Yapmalsn', mecbursun', 'zorunlusun' gibi kelimeler, zor-layc dil rnekleridir. Bu tr ifadelerin dile yerlemesi, zorlay-c davran kalplarnn olumasna yol aar. 1. "Biz her sabah imize, elimizden gelenin en iyisini yapmaya geliyoruz. " Herkes houna giden ve kendisine doluluk hissi kazandran bir ii olmasn ister. Birok insan, iinde bulunduklar sistem tarafndan kendilerine verilen grevi, ellerinden geldii kadar iyi bir ekilde yapmaya alr. Eer siz ya da irketiniz, yannzda alan bireylere sorumluluk alabilecekleri ve kendi-lerini deerli hissedecekleri ortam ve koullar salarsanz, i-lerini yaparken ellerinden gelenin en iyisini ortaya koyacaklar-dr. Eer bazlar iinizi sabote etme niyetiyle ie geliyorlarsa, unu bilin ki ya kendi ihtiyalarnn gz ard edildiini ya da kendi inanlarnn irketinizin inanlaryla ters dtn d-nyor 2. "Biz her zaman doru karar veririz. "

Eer balang noktamz bu fikir olursa, yannzda alanlarn baarlarn deerlendirirken daha sakin ve daha anlayl olursunuz. Onlarn kararlarn kabul etmeniz gerekmez, fakat onlara zamannda bilgi vermeniz ve anlayla dinlemeniz onla-rn hakkdr. Eer onlarn verdii karar kabul etmiyorsanz, onlara farkl ve yeni bilgiler salayarak, yeni bir sonuca varma-larna yardmc olabilirsiniz. Bir tartmay karara balamann n da bir ans olarak deerlendirebilirsiniz. Kendi aldnz 'duruu' dnn. Eer onlarn, aldklar karar, hatayla sonu-lanmsa, yeniden deerlendirme ve 'renme' terimleri bala-mnda deerlendirmeyi hatrlayn. 3. "Her aksiyonun arkasmda olumlu bir niyet vardr. " hayatnzda benimsediiniz inanlarn arasnda bu fikrin bulunmasnn size neler kazandrabileceini hayal edebiliyor musunuz? Bazen bizim iin yararl olmayan ve hatta anlamsz olan davranlar tekrar tekrar yaparz ve bu olguyu aklk iinde gremeyiz. Kendi gelimemizi sabote eden davranlar bize yaptran nedir? Bu bir inan ise, onun anlam nedir? O-nun arkasndaki niyeti ve kiisel inanc anlamamz gerekir. RNEK: "Rosa, her zaman fazla almaktan ikayet eden bir kadn yneticidir. Ekibinde sekreter asistanlar olmasna ra-men birok gece mesai yapmaktadr. Bu davrannn ar-kasndaki olumlu niyet ne olabilir? Rosa byle davran-dka rolnn derinliklerini hissetmektedir. Varoluunu hissetmektedir. Genelolarak, yneticilik yapmak her za-man onun houna gitmitir. Bu alanda yetenei olduu-nu bilmektedir. Dolaysyla onun niyeti, allm rutin davranlarn tesine geerek kendi reklamn yapmak, kendini ne geirmektir. Bunun etkisiyle, kendi ekibine yabanclamakta ve i olarak ta ar yklenmektedir. " 4. "Her soruya verilebilecek bir ok cevap vardr. " Bu, esneklik ve yaratclkla ilgili bir inantr. Eer zihinlerinizi yalnzca kendi kiisel inanlarnzla doldurur, kapnz ye-ni fikirlere kapatrsanz, birok frsata da kaplarmz kapatm olursunuz. Eer bir ekibin yesi olarak alyorsanz, btn fikirleri dinlemeye hazr olmalsnz. O zaman bir ekip olarak daha baarl sonulara ve hedeflere ulaabilirsiniz. Kendinizi bakalarnn fikirlerine kapattnz anlar gznzn nne getirmeye aln. Kimlere hangi konulara, ne zaman ve nere-lerde kendinizi kapatyorsunuz? imdi o insanlarn yararl fikirleri olduunu ve o insanlarla ibirlii yapmak istediinizi hayal edin. Bu alma size yeni bir inan, dnme ve davran yolu-nun kapsn aacaktr. 37 D. ALGISAL DURU ALMAK Bakalaryla ilikilerinizde etkili olmanz salayacak gl bir yol vardr. Bu da onlarn davran biimleri ve tercihlerini nasl yaptklaryla ilgili bilgilerinizi geniletmenizdir. NLP bu konuda pratik bir zm bulmu ve 'Algsal Duru Alma' tek-niini gelitirmitir. Bir iletiim srasnda zmsz bir noktaya

geldiinizde, kendinize yeni bir frsat yaratmak iin, szel ve bedensel olarak aldnz duruu deitiriyorsunuz. Buna bazen 'yeniden balamak' denir. Eer karnzdaki insanlarn dn-me biimlerini ve davranlarnn arkasndaki olumlu niyetleri-ni anlayabilirseniz, ek bir bilgi elde eder ve ilerleyebilirsiniz. Bu profesyonel inanlarn, sizin kendi ileyen inanlarnz olduunu hayal edin ve bir sre onlarn zerinde aln. Sizin iin nasl altklarna dikkat edin. Sizin ve i evrenizdeki a-lma arkadalarnzn zerindeki etkilerini yazn. Onlar uygu-lamak istediiniz alanlar belirleyin. rnein, deerlendirme yaparken, disiplinle ilgili toplantlarda, seme ve yenilenme a-lmalarnda, ekip toplantlarnda, tartmalarda kullanabileceinizi belirleyebilirsiniz. Eer bu 'yeni inanlar' sayesinde davranlarnz baarl bir ekilde deitiinde, alma arkadalarnz arabilir. Bu-na sarlrsanz, sonunda mkafatn grrsnz. temel Algsal Duru vardr. 1. Birinci Algsal Duru: Kendinizden Bak. Bu sizin kendi gerekliinizdir. O anda orada varolan du-rumu nasl grdnz, nasl duyduunuz ve neler hissettii-nizle ilgilidir. Sizin iin neler olduunun, sizin iin bu durumun ne ifade ettiinin terimleriyle dnr ve hissedersiniz. 2. kinci Algsal Duru: tekinden Bak: Bu sizin karnzdaki insann gerekliidir. O anda orada varolan durumu nasl grd nasl duyduu ve neler hissettiiyle ilgilidir. Onun nasl etkilendiiyle ilgilidir. 3. nc Algsal Duru: Gzlemci Olarak Bak. Bu bamsz gzlemcinin gerekliidir. O anda orada varolan durumun iinde olmayan, o duruma karmam birisine, durumun nasl grndnn gerekliidir. Her iki tarafn kar-lkl etkileimini gzlemleyerek ve her birinin kiisel duygularn deneyimlemeye gerek kalmadan bakabilirsiniz." irketlerde alrken, retim ya da servis ksmnda alyor (Birinci duru, sizin zihinsel haritanz) ve kendinizi fena halde iinize kaptrm olabilirsiniz. Yine de abalarnzn en retken ekilde kanalize olup olmadn bilemiyor olabilirsiniz. Eer servis blmnde alyorsanz, birok mterinizin sizin servis hizmetlerinizle ilgili kendi dnceleri olabilir. kinci algsal du-ruu kullanarak onlarn zihinsel haritalarn grebilir ve dn-celerini sezebilirsiniz. Kendinize unu sorabilirsiniz: "Eer ben mterilerin yerinde olsaydm, teslimat zamanlar ve teslimatn kalitesiyle ilgili olarak ne dnrdm?" Sonra nc alg du-ruunu, Bamsz Gzlemci duruunu kullanarak, duygusal m-dahaleler olmakszn, Birinci ve kinci algsal durularn karlkl etkileimini deerlendirebilirsiniz. Bunun iin, nce durumun dnda olduunuzu hayal edin ve sonra unu sorun kendinize: "irket ile mterilerinin ilikisi dardan nasl gzkyor?" RNEK: "Bir kadn ynetici olan Hannah'a irket almalar iinde-ki rol sorulduunda, u cevab verdi: 'Kendimi ortadaki domuz gibi

hissediyorum. st ynetim uygulamalardan ikayet ediyordu ve dkkan temsilcileri de kendi karla-r iin ynetimi etkilemesini istiyordu. Birinci Alg Duruunda, duruma aklk kazandrmak ve ayaklarn sa-lam basmak istiyordu. kinci Alg Duruunda, konuyla ilgili olarak bakalarnn grlerini ve inanlarn re-niyordu. Hem st ynetim hem de dkkan temsilcileri kendisine geliyorlard nk her iki tarafla da eit ve ta-rafsz bir ekilde iletiim kuruyordu. Onlarn duruun-dan bakldnda, Hannah, nesnel ve nyargsz olarak kendilerinin fikirlerini dinleyen biriydi. Onlarn durula-rn dndke, kendi yapc roln de daha iyi grebi-liyordu. nc Alg Duruunda Hannah, kendisinde, etkin olmasn engelleyen bir 'hayal krkl' duygusunun varolduunu grd. Onlarn kendisine gvendiini daha fazla deerlendirdike bunu yenebilir ve tarafszl-n srdrerek onlara yardmc olabilirdi. Sonunda bun-lar uygulayarak becerikli bir arabulucu oldu." 5. UYGULAMALAR Yukardaki algsal duruu kullanarak, aadaki uygula-malarn sorun zmlerine nasl yardmc olacaklarn deer-lendirin. Kendinizle bir bakas arasnda varolan sorunlu bir durumu dnn. dosya kad aln. Birincisine 'KENDM' ikincisine '-TEK' ve ncsne 'BAIMSIZ GZLEMC' yazn. Bun-lar bir ekenar genin kesi gibi yere koyun. 'Kendim yazl kadn zerine basarak 'tekine' bakn. Ve setiiniz sorun durumla ilgili olarak neler deneyimlediinize bakn. Ona ne sylemeyi istediinizi, duymaya aln. Sonra yerinizden kn. 'teki' yazl kadn zerine basarak 'Ken-dim' yazl kada bakn. teki olduunuzu ve kendinize baktnz hayal edin. Bu karlkl etkileimde ne deneyimlediinizi tanmaya aln. teki olarak kendinize ne sylemek isterdi-niz? Bunu duymaya aln. Sonra yerinizden km ve katlarn evresinde bir tur atn. 'Bamsz Gzlemci' yazl kadn zerine basarak 'Ken-dim' ve 'teki' yazl katlara bakn. Bu tarafsz durutan, du-rumun nasl grndne bakn. Neye ulalmaya yada ulal-mamaya alldn grn. Kendinize, her iki taraftan da bamsz olduunuzu, durumu nesnel bir ekilde deerlendireceinizi hatrlatn. Eer baz duygulara kaplrsanz, bunlarn '; , 'Kendim'e mi yoksa 'teki'ne mi ait olduunu bulmaya aln. Hangisinden ktn belirleyebilirseniz, o kadn zerine gidin. 'Bamsz Gzlemci'nin tarafsz bir duru olduunu dnn. Sonra yerinizden kn ve katlarn evresinde bir tur atn. 'Kendim' yazl kadn zerine basarak getiiniz safhalar edindiiniz bilgileri ve sezgileri tekrar dnn. Bu uygulama sayesinde kazandnz Yeni Anlay ile bundan sonra ne yapacanza karar verin. Bunlara ek olarak kendiniz de eitli sorular oluturabilir-siniz. Bu tr sorular, her duruma farkl bak alarndan baka-bilmenize, farkl grleri anlayabilmenize yardmc olacaktr.

E. PAZARTES GNNN ZET Bugnk almalarmzda, sizi glendiren inanlar ak-lk iinde grebilmeye ve sizi kstlayan inanlar deitirmeye ya da brakmaya baladnz. Yarn (Sal) insanlar tanmann farkl yollarn kefedeceksiniz. Algsal olarak duru alma uygulamalar, yeni bir rn ret-meye balamay dnrken: bir teklif mektubu hazrlarken; bir hedefin sizin iin uygun olup olmadn denetlerken size ok yardmc olabilir. Aadaki sorular deerlendirirken, ko-nuya yaklamnz genileyebilir ve esnekliiniz artabilir. SORULAR: "Bu yaklamla ilgili olarak, dier personel ne ,hissedecek? Bu yaklam tketicilerin, irketlerin, reticilerin ve alanla-rn bak alarndan nasl gzkecek? Bu yaklam sat kadro-sunda nasl bir ses getirecek?" ---43 3. SALI GNNN DERS KENDNZ VE BAKALARINI TANIMAK Bugn (Sal) ipular, izler, sz yada hareketle yaplan iaretler zerinde younlaacaz. Bunlar zmlemeyi renerek, kendinizin ve baka insanlarn tercih ettikleri dnme iletiim kurma sluplarn tanmaya balayacaksnz. NLP terminolojisinde buna "eriim ipular" denir. Bir insann evresinde neler olup bittiini aratrrken, bunlar yardmc olacaktr. Birisi size soru sorduunda ya da bir konuma srasnda, size bir ey sylediinde, birka dakika iin kendinizi oradakilerin yanmdan ayrn (geriye ekin) dncelerinizi deerlendirin ve sonra yant verin. Bunu uygulamaya balamanz, bakalaryla i-letiim kurma eklinizde nemli bir etki yaratacaktr. NLP ter-minolojisinde bu bilgi srecini iaret etmek iin "temsil sistem-leri" terimi kullanlr. A. TEMSL SSTEMLER Bilgi edinme sresi isel olarak temel duygularmz yoluyla temsil edilir. 1.Grsel (npictures, visual), 2. itsel (sound, auditori), 3. Duygusal- dokunsal (telings, kinaesthetic), 4, Tadsal (Taste, gustatori), 5. Kokusal (smellf, olfactori). Trnak iinde yazlan kelimeler, duyumlar iin kullanlan NLP terminolojisidir. Sinirsel bir zarar ya da hasar grmediimiz srece bu duyumlarmz kullanarak hepimiz kendimize gre grrz, iitiriz, duygulanrz, tad alrz ve koku duyarz. RNEK: "Tam siz kitabn bu sayfasna 'bakarken' telefon alabilir ve dikkatiniz telefona ynelebilir. Telefonda; yneticini-zin sesini 'duyduunuzda' sinirlendiinizi 'hissedebilirsi-niz' ve biraz endielenebilirsiniz. Terfinizle ilgili yapt-nz son grmeyi dnr meraklanrsnz. Kendinize unu 'sylersiniz': Eer terfi etmeyi baarmsam, en beendiim restorana giderek bunu kutlayacam. Orada, o restorana en son gidiinizi

hatrlayabilirsiniz. ifal otlarn ve baharatlarn 'kokusunu', yemein 'tadn hatrlayabilirsiniz. " Yukardaki paragraf okurken ka duyumunuzun kullanldnn farkna varmaya aln. Okurken, insanlar ya da mekanlar gznzde canlandrmak size daha kolay gelebilir. Sesleri oluturmay, duyurnlara ve duygulara dikkat etmeyi rahata baarabilirsiniz. Koku ve tat duyumlar sizi etkileyip, salya oluumuna neden olabilir. Bu sizin dikkatinizi daha da datacaktr. Burada yaptnz ey, dsal deneyimlerin kelimeler araclyla betimlenmesi ve 'temsil' edilmesi iin isel duyumlarnzn kullanlmasdr. Farkl insanlarn, farkl yantlar olacaktr. Bu yantlar doru ya da yanl deildir, yalnzca olduklar gibidirler. unu unutmayn ki, bu sadece uzlamayla belirlenmi bir bilgidir. Herkeste byle olacak diye bir kural yoktur. Kendinizi ve bakalarn tanma becerisi, yarglamadan, kullanlan sistemleri tanmak ve onlarla almaktr. En becerikli iletiim uzmanlar bu ii igdsel bir ekilde yaparlar. Onlar temsil sistemlerini kullanarak, her bir dinleyicilerine erimeyi baarrlar. Onlarher, sunumlarnda (konferans, workshop vb.) temel temsil sistemini (grsel, iitsel, duyusal) kullanarak, her bir dinleyici ya da katlmcnn bunlar grdnden, iittiinden ve duyusal olarak yaadndan emin olmaya alrlar. Nasl dnya haritalar, blgenin belirli bir parasn temsil ederse, bizim tercih ettiimiz temsil sistemimiz de resmin sadece belirli bir parasn temsil eder. Onun tam olmadn hissedebiliriz. 46 6. Yklemler (zne hakknda bir ey syleyen szck ya da szckler) Yklemler, bizim temsil sistemleri arasndaki farkll be-lirlemekte kullandmz szcklerdir. Grsel zellikli Sasha, toplant notlarnn 'yazlmasn' ve okumas iin nne getirilmesini tercih eder. itsel zellikli Denise, ne olduunu 'iitme-yi' ya da birisiyle bunu konumay tercih eder. zellikle de kendisinin dalga boyunda olmayanlarla kurduu iletiimde bu-nu tercih eder. Duygusal zellikli Phil, insanlara 'dokunmay' tercih eder ve toplantdan sonra herkesin elini skarak onlarn toplantyla ilgili duygularn retmek ister. Bu kii, ayn toplantya katlp, toplant sonras aralarnda tartmaya balasalar ve her biri kendi tercih sistemine yapsa, kendilerini en-gellenmi hissedebilirler ve sinirleri bozulabilir. Zaman iinde, temsil sistemlerinden birisini semek zere tercihler gelitiririz ve bunu daha sk kullanmaya balarz. Bel-ki, farkl balamlarda, dier temsil sistemlerini de iyi kullanma-y baarabiliriz ama bu lden setiimiz birisini uygularken kendimizi daha rahat hissederiz. Eer tartmalarda, tartan taraflar farkl sistemleri kullanyorlarsa, onlar yorumlayacak ve birbirlerini anlamalarn salayacak birisi gerekebilir. Sizin tercih ettiiniz sistem hangisidir?

Son i toplantnz ya da ekibinize yaptnz konumay hatrlamaya aln. Hatrladklarnz yazn ya da bir kasede kay-dedin. Kullandnz szckleri tanmlayn ya da bir diyagram-da gsterin. Hatrladnz ilk szckler hangileri? imdi m-terilerinizle yaptnz son toplanty hatrlamaya aln ve s-reci tekrar edin. Son olarak, evinizi tadnz son deneyim -zerine dnn. Hatrladklarnz bir kada yazn ya da bir kasede kaydedin. Bunlar inceledikten sonra tercih ettiiniz siste-mi bulmaya aln. Genellikle tercih ettiiniz sistem dnda kullandnz ikin-ci bir gl sistem ve nc bir zayf sistem de olur. imdi birlikte altnz i arkadalarnz dinleyin ve sz-cklerini not aln. Onlarn tercih sistemlerini tanmaya bala-dka, onlar daha iyi anlamaya balayacaksnz. Bakn bakalm ayn dili mi konuuyorsunuz. Bu deiikliklerin balama gre olutuunu da kefedebilirsiniz. Neler olduunu gzlemleyin. Kendinizle ve bakalaryla ilgili bilginizi arttrn. 48 YKLEM RNEKLER Grsel itsel Duygusal/dokunsal Tadsal/kokusal Grsel: Gzel bir yz var Gr alanmn dnda Gzgze gelmek I arttr Renkli bir gsteri itsel Sesi iyi geliyor Dncelerimi duyamyorum stediim tonda ark sylyor Ak bir ifade Ziller alyor Duygusal/dokunsal Kendimi iyi hissediyorum Tartma snyor Herkesin nnde Eliyle dokundu Yumuak bir ekilde Tadsal/kokusal Taze bir papatya gibi Kt kokuyor Tatl biri Tadn kart Baarnn kokusunu duyuyorum ---7. Gz hareketleri Karnzdaki insann gz hareketlerine konsantre olarak, 'gz eriim ipular' sayesinde o insann temsil sistemleri hak-kndaki daha fazla bilgi elde edebilirsiniz. NLP aratrmalargrsel temsil sistemini kullananlarn yukarya yada karya; iit-sel

temsil sistemini kullananlarn sola yada saa; duygusal/do-kunsal temsil sistemini kullananlarn aaya doru baktklarn ortaya koymutur. Daha ayrntya girersek, sa ellerini kulla-nan insanlar genellikle gemi deneyimlerini hatrlamaya al-rken 'sol ste' ve yeni bir imge yaratrken 'sa ste' bakarlar. Sol elini kullananlarn bazlarnda bu kalplarn yeri tam tersi olarak deimektedir. Bu genelletirilmi bir model olduu iin kendi gzlemlerinizden yararlanarak bunlar gzden geirin. Bunun yollarndan birisi de 'kalibrasyon' tekniidir. Bu gnn ileri saatlerinde bunu gzden geireceiz. Her kiinin ipular-nn biricik olduunun gzlenmesinin yollarndan biridir. Bu kitaptaki egzersizleri yaptka, tanmlanan gz hareket-lerinden farkl tepkiler verdiinizi grebilirsiniz. Bu sizi mitsizlie drmesin. Sizin tepkileriniz hatal deil ya da garip bir ekilde olumu deil. Kendi bireysel kalplarnz zerinde aln. 8. Grsel eriim ipular Grsel eriim ipularn kullanan bir insan, aada yazl olan sorular cevaplamadan nce zihninde bir resim olutura-caktr. Birisinin size bu sorular sormasn, gz hareketlerinizi izlemesini ve not almasn salayn. Sonra ayn sorular siz ona sorun ve onun gz hareketlerini not aln. Cevaplarn szel olarak sylenmesine gerek yoktur. nk nemli olan bu cevaplar 'nasl' oluturduunuzdur. Gz hareketlerini izlemek ve -zmlemek iin bir sre uygulama yapmalsnz. Zamanla bu ka-lplar kolayca grebileceksiniz. RNEK SORULAR: "lk altnz i yeri neye benziyordu? (Gzleriniz sola yukarya kayyor.) Einizin san pembeye boyattn ve turuncu bir "kazak giydiini hayal edin. (Gzlerinizi saa yukarya kayyor.) Grsel temsil sistemini tercih eden bir insan, diyagramlar, kartlar ve projeksiyonu kullanmaktan holanr. Her e-yi yazl olarak grmek ister. Elektronik 'mail' leri tele-fon konumalarna tercih eder. 9. itsel eriim ipular nsanlar seslerle dnrken, gzleri, sesleri hatrlamak i-in 'sola' ve sesleri resimlemek iin 'saa' doru hareket eder. 50 RNEK: Zaman izelgenizi ezberden syleyin.(Gzleriniz sola kayacak) Suyun altnda sesiniz nasl kard acaba? (Gzleriniz saa kayacak) Szel temsil sistemini tercih edenler konular tartmaktan holanrlar.Konumaktan holanrlar ve genellikle sesli dnrler. Telefon konumalarn, elektronik maile tercih ederler. 10. Duygusal! dokunsal eriim ipular Eer bir insann gzleri 'sa aaya' bakyorsa, duygusalldokunsal bir sre iinde demektir. Bazen isel duygularyla bazen de dsal diplomata hisleriyle (insanlar

krmadan idare etme becerisi) hareket ederler. Kokusal ve tatsal biimlerde bu zelliklere rastlanabilir. RNEK SORULAR: (cevaplarken gz hareketlerinize baktrn) . "Kzgnken (fkeliyken) nasl tepki gsteriyorsunuz? Kuma battnzda kendinizi nasl hissedersiniz? En sevdiiniz kokuyu dnn. Dondurmann tad neye benzetilebilir? (Gzleriniz sa a-aya kayacak) Duygusal/Dokunsal zelliklerin farkna varlmas, farkl durumlardaki tepkilere ve hislere dikkat edilmesiyle balar. Byle insanlar 'ne hissettiklerine ve 'ne duyumsadklarna' gre durumlar deerlendirirler. Yzeyin altndaki ve dile getirilme-mi ipularn toplarlar. 11. sel diyalog nsanlar birbirleriyle konuurken, bir yandan da 'isel diyaloglarn' srdrrler. Byle anlarda gzleri 'sol aaya' doru kayma eilimi gsterir. Bu baka birdnme sistemidir ve yant vermeden nce uzun sre dnlen bir sre gerektirebi-lir. Byleleri, derin dnen insanlar olarak tannrlar. Byle bir insanla iletiim kurabilmek iin ona zaman ayrmanz gerekir. Sabrszlnz yznden onlara srekli soru sormaya balarsnz, kafalar karabilir ve sklabilirler. RNEK SORULARLBu sorular sordururken gzlerinize baktrn.) Sakin zamanlarnzda neler dnrsnz? inizden unu tekrarlayn: Ben benim ve kendimi iyi hissediyorum. Gzleriniz sol aaya kayacaktr. Grsel: Aceleyle ne frlar. itsel: Aka duymak ister. Duygusal/dokunsal: Derin ve ardr. Ltfen bunlarn sadece binlerce deneyime dayanan genelletirmeler olduunu bir yere not edin. Bunlar herkese tam olarak uymayabilir. unu dikkate almalsnz: Eer birisinin gzleri farkl yne kayyorsa, genellikle ayn durumlarda ayn yne kaymaktadr. Dolaysyla onlarn sistemini tanmay renebilirsiniz. Onlarn szlerine baladklarnda kullandklar yklem-lere dikkat etmeyi de unutmayn. 53 12. Beden dili Bedeninizin duru ekilleri, sesinizin kalitesi, nefes alma ekliniz ve buna benzer zellikleriniz her zaman temsil sistem-lerinin iaretleridir. lk nce bunlara dikkat edebilirsiniz ya da szlerindeki yklemlere ve gz hareketlerine baktktan sonra, en son deerlendirmede bunlar kullanabilirsiniz. Grsel iitsel duygusal/Dokunsal Grsel: Sesin zellii:Aceleyle konuur ve hemen ne atlr. Ban duruu: Ban dik tutar, omuzlar kaslr. Nefes alma ekli: Gsnde merkezlenir ve yzeyseldir. Bedenin duruu: Abartldr.Oturuu ve ayakta duruu diktir.Beden duruu yukarya dorudur. itsel.

Sesin zellii: Aka kendini ifade eder, tnlayan bir sesi vardr Ban duruu: yi dengelidir ya da bir yana eilmitir. Nefes alma ekli: Gs blgesinin tm evresini kullanr. Bedenin duruu: Ritmik hareket eder. Kulana ya da kulak civarna eliyle dokunur. Dudaklar hareket eder. Duygusal/dokunsal: Sesin zellii: Derindir, ardr, aralklarla konuur. Ban duruu: Omuzlar, ba km gibidir. Nefes alma ekli: Derin ve yava bir ekilde karnndan nefes alr. Bedenin duruu: Gevemi bir halde durur. Omuzlar bitiik gibidir. 54 B. KALBRASYON YA DA HALDEN ANLAMAK Gz hareketleri ve beden dili size temsil sistemleriyle ilgili genel bir bak salar. Kalibrasyon teknii ise farkl bilgileri ta-nmanz ve uygulamanz salar. Her insan iin zgndr, biri-ciktir. hayatnzda bunu yararl bir ekilde kullanabilirsiniz? Bir kiinin bireysel ve ayrntl ipularn daha fazla tandka, onun davran kalplarn ve deiik hallerini de tanmaya ba-larsnz. O insann sadece szlerini deil, sizde brakt etkileri de deerlendirebilirsiniz. Deerlendirmeniz gereken ok fazla ipucu vardr. Bu ipu-larndan bazlar bilinaltndan gelmektedir ve siz bir insann bir eyi syleyeceini ya da bir eyi yapacan nceden bilebilirsiniz. nsanlarn nefes al verilerine, kaslarnn gergin olup olmadna, yzlerinin rengine bakarak bilgi elde edebileceinizi aklnzda tutun ve bunu deneyin. C. DOSTANE BR LK KURMAK Eer insanlarla kurduunuz iletiimler her zaman baarl ve atmasz oluyorsa, her ey yolunda demektir. Eer her ey yolundaysa, bu sizin elde edebileceiniz btn bilgileri elde edip kullandnz gsterir. Bu bilgileri kendi temsil slubunuzda kullanrken, kiminle iletiim kurduunuza dikkat ederek, o insana uygun olan seiyorsunuzdur. NLP terminolojisinde bu uygulama 'Dostane bir iliki kurmak' olarak bilinir. Dostane bir iliki kurmak, 'gven', 'uyum' ve 'anlay' te-melleri zerine ina edilen ve glendirilen bir yapdr. Bunun yntemi de, 'szcklere', 'gz hareketlerine' ve 'beden diline dikkat etmek ve bu ipularn deerlendirerek uygulamaktr. Dostane bir iliki kurmak, sizin, 'teki' kiinin dnyas] onun zihinsel haritasna sayg gstermenizi salar. Eer bu abay gsterirseniz, insanlar sizin yannzda kendilerini rahat hissedecek, sizinle iletiim kurmak isteyeceklerdir. Size gvenecek ve sizinle i yapmak isteyeceklerdir. nsanlar kendilerinden holanan kiilerden holanma eilimindedirler. Amerikan Kzlderililerine ait bir atasz yle der: 'Komunun ayakkablarn giyerek bir mil yrmeden, onun hakknda bir ey s yemem, onun yarglayamam'. Bu sz, 'Dostane Bir liki Kurmak' terimini ok gzel betimliyor. teki Kiinin bak asndan

bakarak, ona gre kendinizi ayarlayarak ve onlarn dertlerinin altna girerek (o olarak) dostane iliki kurabilirsiniz' ,nk bunlar olumlu uygulamalardr. 1. Davranlar Birbirine Uydurmak Dostane bir iliki kurmak, tekilerin 'temsil sistemleri 'beden dilleri'ne kendinizinkileri uydurarak ksmen baarlabilir. Eer onlar oturuyorsa siz de oturursunuz, yava nefes alyorsa siz de yava nefes alrsnz, yava bir ses tonuyla konuuyorlarsa sizde yava bir sesle konuursunuz. Bylece onlara kendilerine 'kar' olmadnz,onlarla birlikte ve onlar iin orada olduunuzu duyumsarlar. Davranlar birbirine uydurmann avantaj udur: teki kiiler bilind seviyede, sizin, onlarn iletmek istedikleri mesaj anladnz ve deerlendirdiinizi tanrlar. Bu, sizin, onlarn anlayna, bilind seviyede Samimiyetle katlmanza yardmc olur. 56 RNEK: "Margaret, Davranlar Birbirine Uydurma becerisini uy-gulamak istiyordu. birlii iine girdii bir Eitim Or-ganizasyonu tarafndan bir mterilerine brifing verme-si iin davet edilmiti. Margaret mterinin ncelikle 'i-itsel dil kalplarn' kullandn gzlemledi. Elini ene-sine koyarak oturmaya balad. Erkek mteri yava bir ses tonuyla ve dura dura konuuyordu. Margaret onun ritmiyle konumaya balad. Mteri bedensel duruunu deitirdiinde, o da deitiriyordu. Margaret bu top-lantdan ok zevk ald. Brosuna gittiinde, Eitim Or-ganizasyonunun direktr onu telefonla arad ve m-teriyle szleme yaptklarn, mteriye verilecek eitim hizmetlerine Margaret'in liderlik yapacan aklad. u konuya dikkat etmeniz ok nemlidir: Bir kiiyle anla-mazlk iinde olabilir ve ayn zamanda dostane bir iliki iinde olmay srdrebilirsiniz. Aslnda sizin anlamazlnz, onlarn dnyasn ve zihinsel haritasn daha yakndan tanmak isteme-yiinizden kaynaklanmaktadr. Tam kart bir rnekle de, bir insanla btn kalbinizle anlayor olabilirsiniz. Fakat ayn dili konumadnz iin, iliki iinde olmayabilirsiniz. Davranlar birbirine uydurma uygulamalar bu sorunlarnz kibar bir ekil-de zebilir. Bu uygulamay samimi bir btnlk iinde yapma-lsnz. Kendinize avantaj salamak iin, bir katlk eklin-de yaparsanz, kaybedersiniz. 2. Davranlar Farkllatrmak Bazen yle anlar olur ki, artk bir tartmay srdrmek is-temiyorsunuzdur ya da tartmann odak noktasn deitirmek istiyorsunuzdur. Byle bir anda, bilinli olarak bedensel duru-unuzu, karnzdaki insann bedensel duruundan farkllatr-dnz hayal edin. Bunun sonular neler olabilirdi? Birok durumda, onlar da size tepki gsterir, hareket eder ya da yn-lerini deitirirlerdi. Davranlar farkllatrmann en u rne-i, karnzdaki insana arkanz dnmenizdir.

3. Ayak Uydurmak ve Rehberlik Etmek nsanlarn birbirine ayak uydurmas, duygusal hallerine sayg gstermelerini ve yant vermelerini salayarak, dostane bir ilikiyi glendirir. Bir kiinin heyecannn ya da okusu-nun evreye yayldndan sz ederken, aslnda onlarn duygu-larna ayak uydurduunuzu ve onlarn duygularyla birletii-mizi sylemi oluruz. Bir Pazartesi gn neeyle iinize gittii-nizde, sevinle dolarak ie balamanz iin, i arkadalarnzn sizin halinize ayak uydurmas yada halinizi paylamasnn ye-terli olduunu biliyorsunuz. Bu, sizin gn boyunca kendinizi iyi hissetmenizi salayacaktr. Eer bir Pazartesi sabah i arka-dalarnz size 'Tamam tamam uzatma', 'O kadar da tatl bir in-san deilsin. Seni bir tepsinin iinde grene kadar bekleyece-iz', derse, patlam bir balon gibi snebilirsiniz. Eer bir bakasnn davranlarna davranlarnz uydura-bilirseniz ve duygularna ayak uydurabilirseniz ya da duygularn paylaabilirseniz onlara rehberlik de edebilirsiniz. Bylece o-lumsuz bir halden kurtulmalarna yardmc olabilirsiniz. rne-in birisi sizin de katldnz bir i toplantsnda giderek sinirlenmeye, fkelenmeye baladnda, o insann 'itibarn kaybet-meden' sakinlemesine yardmc olabilirsiniz. Alternatif olarak, bir takdir etme toplantsnda, yapc bir atmosfer kurabilmeniz iin karnzdaki insann sinirsel durumunu nceden bilmeniz ve onu anlamanz size ok yardmc olacaktr. Bununla ilgili ge-nel kural udur: karnzdaki kiide bir deiim yaratmak iin, o-na rehberlik yapabilmeniz iin, nce o kiinin halini doru anla-dnzdan emin olmalsnz. Eer bu rehberlikte aceleci davra-nr ve genel kural ihmal ederseniz, uyumsuzluk olacak ve siz de dostane bir iliki kurma olanan yitirmi olacaksnz. 58 RNEK: "Bir seyahat organizasyonu, mteri ilikilerini gelitirme programn yenilemek istiyordu. Bir NLP uzmanna bavurdu ve mterilerin duygularn paylaacak ve on-lara rehberlik edecek bir fikirler serisi hazrlamasn is-tedi. irket alanlarna sorun yaratan, onlar kzdran mterilerin ou, bu seyahat organizasyonu tarafndan hayal krklna uratldklarn dnyorlard. En ok ikayet ettikleri konular ise gecikmeler ve seyahat zamanlarnn uzamasyd. irket alanlar, mterilerin sergiledii duygusal hal enerjisine ayak uydurarak onlarn sorunlarn paylamay rendiler ve uygulamaya baladlar. rnein, eskiden mterilerle sanki ok acil bir durum varm gibi, ok hzl, ksa, kesik kesik ve sert bir ses tonuyla konuuyorlard. NLP almalarna ba-ladktan ksa bir sre sonra, bararak konumay brak-tlar, daha yava bir ses tonuyla konumaya baladlar. Mteriye ayak uydurmaya, onun duygularn paylamaya ve nefes alp verme ritmine uyum salamaya balad-lar. Kendilerinde mterilerin sorunlarna are bulmak konusunda daha becerikli olma hali olutu. Mterile-rin sorunlarna zm bulma ve seenekler sunma yo-lunda rehberlik yapmaya baladlar.

Mterilerin kendilerini izlemeleri ve sakinlemeleri onlar sevin duygu-suyla kaplyordu. Her iki taraf ta artk olumlu sonula-ra/hedeflere ulamak iin aba gsteriyordu. NLP al-malarna balamadan nce her iki taraf ta birbirleriyle uyumayan zellikler tayordu. " D. YERNDEK ETKS Yukarda ilediimiz bilgiyi kullanarak iyerinde bir dei-im yaratmay dndnzde, nce 'davranlarn birbirine uydurulmas' ve sonra da 'duygularn paylalmas' yntemleri-nin uygulanmas daha uygundur. Baz temel aratrmalar, bilgi-yi iyi bir ekilde kullanan ynetimlerin zaman kazandrdn ve atmalar zdn gstermitir. nsanlar, kendilerine ben-zeyenlerden holanrlar ve onlar tarafndan anlaldklarn his-sederler. Dolaysyla unu bir dnn: 'Birlikte i yaptnz alanlarnz, sizin nerilerinizi yazl olarak sunmanz m; on-larla neriniz hakknda konumanz m; yoksa fikirlerinin do-asn hissetmek iin kendilerine kavray zaman braklmasnm tercih ederler? Yukardaki durumlarla karlatmzda, temel temsil sisteminden hangisini kullanabileceinizi dnn. 60 imdi aadaki rnekte belirtilen durumlara uygun cmleleri yazn ya da kasede aln. bavurusu grmesi: Grsel: zgemiinize baktk. Son be yldr kendinizi nasl gryorsunuz? bavurusu: itsel: Kulaa, geni bir uzmanlk alannz varm gibi geliyor. bavurusu: Duygusal/dokunsal: Son yaptnz ilerden hangisinde kendinizi daha rahat hissediyordunuz? u rnekleri de siz doldurun: Grsel iitsel ve duygusal/ dokunsal adan doldurun: Bir toplanty kapat konumas: irket alanlarna brifing verme: Taktir toplants: Mterilerle toplant: --E. SALI GNNN ZET ister iyerinizde, isterse darda olsun, insanlarn bilgi e-dinme srelerini nasl balattklar ve srdrdkleri konusu ok nemlidir. Bunu tanmay ve anlamay renin. O zaman i-letiimlerinizde baar orannz ykselecektir. Dostane bir iliki kurmay uygulaym ve bunu doal bir ekilde uygulayabilen insanlar gzlemleyin. Onlar bunu nasl baaryorlar ve onlardan bunu nasl renebilirsiniz? Yarn (aramba Gn), bir kiinin mesajn anlamanz sala-yacak 'doru sorular' nasl oluturabileceinizi reneceksiniz. Bu sizi gelitirecek. .61 4. ARAMBA GNNN DERS KONUURKEN GEREKTEN NE DEMEK STYORSUNUZ?

Dn (Sal Gn) hem insanlarn tercih ettikleri 'bilgiye ulama/erime yolunu anlamak' hem de 'dostane bir iliki kurmak' zerinde altnz. Bununla birlikte halen baz alanlar yanl anlalm olabilir. Bunun sebebi, kullandnz szckle-rin anlamlarnn zannettiinizden daha karmak olabilmesidir. lk olarak ne sylemek istediinizi bilmelisiniz ve ikinci olarakta kullanacanz szcklerin anlamlarn' bilmelisiniz. Kendi-nize ait 'ksaltmalarla' ve dar bir dil kullanmyla konutuunuzda, bu zellikleriniz, iletmek istediiniz mesaj sizden -renmeye talip olanlarn bile bu mesaj anlamalarna engel ola-bilir. Ya da mesajn doru anlalmasn tehdit edebilir. Bu, sizin, kullanacanz szcklerin anlamlarn bilmenizle ve kul-landnz dil alann geniletmenizle ilgilidir. Eer ne sylemek istediinizi tam olarak belirlemeden ko-nuursanz ve doru olarak anlalmay beklerseniz, bu sizin bir hikayenin yarsn anlatmanza benzeyecek ve farkl yorumlara ak olacaktr. Aznzdan kan szckler, dinleyenler tarafn-dan her zaman sizin niyet ettiiniz anlamda anlalmazlar. On-lar kendi anlaylarna gre yorumlayacaklardr. Byle durumlarla karlamak, sizin, szcklerin gerekten ne anlama geldiklerini ak bir ekilde renmek istemenize yol aabilir. Tehdit ya da engel, bir frsata dnebilir. Bunun iin META MODEL denilen NLP yntemini kullanabilirsiniz. A. METAMODEL TANIM: "Meta Model, belirsizlik ieren dil kalplarn daha iyi an-layabilmeniz iin oluturulmu bir modeldir. zel sorular ekle-nerek glendirilmitir. " Gerek i hayatmzda gerekse zel hayatmzda yle anlar vardr ki, ne sylediimize dikkat etmemiz, ak ve kesin bir ifa-deye sahip olmamz hayati nem tar. Eer bir salk ve gven-lik memuru iseniz ve u ifadeyi kullanrsanz: 'Yangn kma.lis-kinden dolay orada ok fazla insan toplanmamaldr!'. Bu ak seik bir ifade olmayacaktr. Baka bir rnek olarak,eer tril-yonlarca liralk bir anlama zerine konuuyorsanz ve yaklak 'Yzde on civarnda bir kar paylam' teklif ediyorsanz, bu konuma hedefini bulamayacaktr. Dier bir rnek olarak, eer bir takdir toplantsnda: 'Blmnzdeki dier alanlarla hi ibirlii yapmyorsunuz!', derseniz, bakalarnn doru ve geer-li bir yant vermelerini salayacak bir bilgi vermi olmayacaks-nz. Bu sizin tam bir beceriksiz olduunuzu gstermez, onlarn bildiini sandnz baz bilgileri onlara salamadnz g,sterir. Baz baka zamanlarda da, tam bir kesinlik iermeyen ifadeler kardakinin houna gidebilir. zellikle bizim 'ksaltlm' konumalarmz anlayan birisiyle konuuyorsak ya da bizi dinleye-nin yaratcln cesaretlendirmek istiyorsak. Dil zerine yaplan aratrmalar, bize, dilin 'derin' ve 'y-zeysel' yap seviyeleri arasnda bir farkllk olduunu gstermi-tir. Derin dil yapsnn tanm, sizin mesajnz

iletmek iin sz-ckleri sylememizden nce bilinalt yoluyla mesaj tam ve btn olarak deneyimlemenizi ierir. Yzeysel yapnn tanm ise sizin hem iselolarak kendinize konutuunuz (kiisel k-saltmalarnzla) hem de dsal olarak bakalarna konutuu-nuz szckleri kapsar. Eer sizin derin dil yapnzdaki btn dnceleri kelimelere dkerseniz, ksa bir anlatm bile ok u-zar ve siz de dinleyicilerinizi kaybedersiniz. Derin yap ile yzeysel yap arasnda biz deneyimimizi 'sileriz', 'arptrz' ve 'genelletiririz'. Sonra da szckleri kullanarak temsil ederiz. Meta Model sizin, karnzdaki insann 'derin dil yapsnda' var olan ve gelen mesaj silen, arptan ve genelletiren zellikler hakknda bilgi edinebilmenizi salar. Bu sizi, mesajnzn doru anlalp anlalmad hakknda endielenmekten kurtarr.Bo-luklar doldurabilirsiniz ve bylelikle anlam btnleyebilirsiniz: Eer u rneklerdeki gibi endieleriniz varsa: 'Bunu bana neden syledin , 'Sen benim ne yapmam istiyorsun?, Meta Model size bunlar aa kartabilmenizi salayacak bir dizi sekin soru salamaktadr. Eer bu sekin sorular sormazsak, aslnda zorunlu olma-yan yanl anlalmalar ortaya kabilir ve atmal yollara srklenebiliriz. 65 META MODELN KESNLETRME SORULARIYLA MDAHALE ETT MULAK FADELER 1. Silme Karmzdaki insann 'ne dediimizi anlayacan' farzedi-yorsak ya da 'bunun nemsiz olduunu' dnyorsak, her tr-l bilgide 'silme' yaparz. En genel 'silme' rnekleri unlardr: znenin belirtilme-mi olmas; Fiilin belirtilmemi olmas; simletirmek; Kyaslamak; Yarglar; arptmalar; Zihin okumak; Karmak denkletirmeler; Neden ve etki; nvarsaymlar; Genellemeler; Genel ller: Zorunluluk ieren ifadeler; Olanakllk yada olanakszlk ieren ifadeler. 2. znenin Belirtilmemi Olmas Bu kalpta (cmle kuruluunda), bir eylemi ya da aksiyonu kimin yaptn aka belirtemeden betimlersiniz. Bu dil kalb bazen konuann kendi memnuniyetsizliini ifade etmek istedi-i durumlarda ve eylemi yapann ismini belirttiinde oluabilecek atmadan saknmak iin kullanlr. Ayn zamanda konu-ann kendisini pasif bir seyirci, olup bitenlere karmadan d-ardan bakan bir kimse gibi grd durumlarda, kiiletirme-den anlatma kullanlr. Bylece anlatan, olan bitenden bir so-rumluluunun olmadn belirtmi olur. RNEK: 'O adam beenilmedi'. Soru: 'Kim beenmedi?' 'Onlar sana anlatmadlar'. Soru: 'Kimler anlatmad?' 'Bu ok zor'. Soru: 'Ne ok zor?" 3.Fiilin Belirtilmemi Olmas

Bu kalpta, bir aksiyonu, nasl yapldn aka belirtmeden betimlersiniz. Siz, belirli bir aksiyonun arkasndaki davran anla-mak isteyebilirsiniz. O zaman da, nasl yapldn bilmeniz gerekir. RNEK: "'Biz ok etkili olacaz.' Soru: 'Nasl ok etkili olacaz?' 'O kadn beni grmezlikten geliyor'. Soru: 'Nasl grmez-likten geliyor?'" 4.simletirme 'Bir organizasyonun iindeki uzatlm tartmalar ieren her iletiim, kafa karklna yol aar.' isimletirmelerle dolu 'olan bu cmle sizce ne anlama geliyor? isimletirme szc, bizim, dinamik bir fiil ya da sreci betimlerken/tanmlarken, o-nu statik bir hale getiren bir isim kullanmamzdr. Soyut isimler de buna dahildir. NLP'deki Meta Model, sorduu eitli soru-larla, isimletirmeler yznden kaybedilen sureleri yada ey-lemleri kefetmenizi salamaktadr. 68 RNEK: "'Her iletiim'. Soru: 'Nasl iletiim kurarsnz?' 'Uzatlm tartmalar'. Soru: 'Neleri tartyorsunuz?' 'Organizasyon'. Soru: 'Neyi organize ediyorsunuz?' 'Kafa karkl'. Soru: Kafanz nasl kartrabilirsiniz? isimletirmelere i ve siyaset dnyalarnda ok rastlanmaktadr. Genellikle mulak, belirsiz ve soyut ifadeler ierirler ve farkl kiiler tarafndan farkl anlamlandrlrlar. isimletirmeler gereklii tahrif eden hatal ifadeler olarak kullanldnda ve siz de onlarn gerekten var olduklarn dndnzde bir meydan okuma ya da tehdit haline gelirler. isimletirmeler bir istiridyenin iinin boaltlmas gibi birok bilgiyi silerler. Bizde bu bo istiridye kabuklarn alrz ve iini kendi fikirlerimizle ve varsaymlarmzla doldururuz. 'Yatrmlarn gelimesiyle' riskin artmas'n karlatrn. Bunlardan birisi aktif bir sreci betim-lerken, dieri statiktir ve hibir aktif katlm iermemektedir. Kullanlan isimler, nlerinden giden 'devam eden' szck-le birlikte anlamlandrldnda, isimletirmeler tannabilir. Devam eden iliki, soyut bir isimle balantl olabilir. Baka bir test ise 'onun' bir el arabasna sp samayaca-dr. Siz geliim ya da eitimi bir el arabasna koymak iin mcadele ederken baz kediler rahata iine oturabilirler. 5. Karlatrmalar Bazen karlatrma ieren bir cmle kurarz, fakat neyle karlatrdmz belirsiz olabilir. Bizi dinleyen kii, bilginin geri kalan blmn de bilmek isteyecektir. RNEK: "' sonucu daha fazla tketici ball oluacaktr'. Soru: 'Neyle karlatrldnda, daha fazla? 'O kadnn organize etme becerisi daha fazla': Soru: 'Kimden daha fazla?" 6. Yarglar

'Herkesin bildii bir hakikat vardr: iyi bir talihi olan ve yalnz yaayan bir adam, bir kars olmasnn ihtiyacn duyarak yaayan adamdr.' (Jane Austen, Pride and Prejudice/Gurur ve nyarg.) Bir romann al satrlar olmasayd ve bunu birisi size syleseydi, muhtemelen ona yle derdiniz: 'Bunu kim sylyor?' Bu tr yuvarlak laflar bazen ok gl olur ve hibir soruyla karlamaz. Byle durumlarda, dinleyiciler, bu yuvar-lak laflarn birilerinin zan ya da kans olduu ve onlarn kendi inanlarn ifade ettii olgusunu 'silerler' ve sanki gerek ve ke-sin bir olguymu gibi kabul ederler. Onlar kendi kiisel dnya-larnn haritasn 'sanki tek harita oymu gibi' sunmaktadrlar. Buna ek olarak, onlar bu yargy kimin yaptn da aklama-maktadrlar. Bu yargya vereceiniz yanta karar vermeden n-ce yargnn kaynan bilmeniz nemli olabilir. Bu teki kiiye de yardmc olabilecektir. teki kii, 'Bunu ilk olarak kim sy-ledi?', 'Bu halen beni ilgilendiriyor mu', 'Bana bir yarar var m?' diye dnebilir. 70 7. arptmalar Konumac mantksal temellere dayanmayan sonulardan sz ederse ya da deneyimlerin farkl yanlar arasnda yanl balantlar kurarsa, arptmalar ortaya kar. Bu noktadaki be-ceri, sizin ya da teki kiinin, hangi arptmalar 'gerek bir olgu' gibi ne srdnzn kantlarn kefetmektir. RNEK: "'Onu yapmann yolu budur! Soru: 'Kime gre?' 'Onun yetersizlii endielendiriyor. 'Soru:'Onun yetersiz olduunu ya da beceriksiz olduunu kim dnyor?'" 8. Zihin Okumak Zihin okuma konuan kiinin dncelerini ve duygularn bildiini varsayan dinleyicilerin yaptklar bir yorumlama eidi-dir. Birisiyle ilgili olarak iinizden gelen tepkilerin doru ve ke-sin olup olmadklarn aratrmanz ok nemlidir. Aksi halde i-likileriniz, tahminler ve zanlar temeli zerine kurulmu olur. RNEK: "'O beni grmezlikten geliyor, bana aldr etmiyor' Soru:'Bunu nereden biliyorsunuz?' 'Onun, sprizlerden holandndan eminim! Soru: 'Nasl emin olabiliyorsunuz?'" Bu zihin okumay evrenize yayarsanz, teki kiiye sizin zihninizi okumas iin g vermi olursunuz. O zaman da, ya sizi iyi anladklarn dnp rahatlarsnz ya da sizi anlamadklarn dnp onlar sularsnz. Bunun tipik bir rnei, u klasik szdr: 'Eer beni sevseydin, beni anlardn'. Meta modelin bu sze yant u soruyla olurdu: 'Nasl anlardm?' 9. Karmak Denkletirmeler Karmak denkletirmeler genellikle zihin okumay takip eder. Sanki ayn anlamdaym gibi, iki cmlenin birletirilme-sinden oluur. rnein: "Kalarn atyorsun ve bu benim ba-mn dertte olduu anlamna geliyor." Burada, kalarn atl-mas ban dertte

olmasyla denkletiriliyor. Aslnda bu her za-man doru deildir ya da zorunlu bir denkletirme deildir. nk baz insanlar konsantrasyon/younlama srasnda da kalarn atarlar. Bu kalp (pattern) iin NLP'nin sorusu u-dur: "Bu nasl o anlama geliyor?" RNEK: "'O beni grmezlikten geliyor' Soru: 'Bunu nasl biliyorsun ?' 'Bu sabah ben geerken, o bana el sallamad. O mutlaka beni grmezlikten gelmitir. ' Soru: 'Onun sana el sallamamas, nasl seni grmezlikten geldii anlamna geliyor?' 10. Neden ve Etki Bu kalp, bir eyin bir baka eyle nedensel iliki iinde oldu-unu ierir. Karmak Denkletirmelerde X'in Y anlamna geldii farzedilirken, buradaki arptmada X'in Y'nin nedeni olduu sylenir. Olaylarla ilgili olarak zaman iinde birbirini izleyen bir dizi ey betimlenir. 'Fakat' szc bu kalpta sk kullanlr. RNEK: "'Bir ey sylemek istiyorum fakat onun her eyi ykacan biliyorum. ' Soru: 'Bir eyin baka eyleri ykacan nasl syleyebiliyorsun ?' 'Zirvedeki ekibi devreye sokarsak sorunlar zecektir.' Soru: 'Zirvedeki ekibin devreye sokulmas, nasl, sorunlarn zmnn nedeni olacaktr?' 11. nvarsaymlar Bu kalp bizim inanlarmzla ve beklentilerimizle ilgili ka-bullenmelerin altnda yatan nvarsaymlardan oluur. Bu ko-nuyla ilgili klasik soru udur: 'Karn dvmeyi ne zaman brak-tn?' Bu cmlede dvme olaylarnn gerekletii nceden ka-bul ediliyor ve imdi brakld syleniyor. Bu soruya hangi ce-vab verirseniz verin, kazanmanz imkansz olan bir durumda kalrsnz. NLP'nin nvarsaymlara sorduu sorular unlar ie-rir: 'Sizi byle dndren ey nedir?' 'Sizi buna inandran ey nedir?' yada 'Bunu nasl biliyorsunuz?' RNEK: "Toplantya gittiinde kabul mu yoksa red oyumu verecek-sin? (Bu cmlede, bir toplantya gittiimiz ve kabul ya da red oyu vermek konusunda bir karar verdiiniz n-ceden kabul edilmi oluyor.) Bu soru cmlesine verile-cek yant u olabilirdi: 'Benim bir toplantya gideceimi size dndren ey nedir? Oylamaya katlacam ne-reden biliyorsunuz?' 12. Genellemeler Genelleme kalplarnda tek bir deneyim, mutlak bir haki-katmi ve her koula uygulanabilirmi gibi yorumlanr. Genel-lemeler ayn zamanda bizim davranlarmz yneten kurallarve snrlar betimlerler. Bunlar bizim inanlarmzn bir paras olarak ilem grdklerinde, tartmalarda ok dogmatik ve kat grnrz. O zaman da, bu arlk veren grlerden kurtul-mak ve deimek dncesi bizi ok korkutur. 74

13. Genel ller Genel llerin dili, 'her zaman', 'her', 'hibir zaman', 'hi-bir', 'herkes', 'her ey' ve 'hibir ey' gibi szckleri kapsar. Bu szckler snrlaycdr ve manevra imkan brakmazlar. Meta Model, konuan kiinin, kulland cmlelerin zorunlu olarak gereklie dayanmak zorunda olmadn anlamasn salar. Bu-nu anladktan sonra kii, alglarn geniletebilir ve deitirebi-lir. Byle bir kalba vereceiniz yant, cmlede geen anahtar szckleri tekrarlamak, vurgulamak ve abartarak onlarn ne ka-dar bo ve sama olduklarnn anlalmasn salamak olabilir. RNEK: "'Yneticiler alanlarn sorunlaryla ilgilenmezler' Yant: 'lgilendikleri bir zaman olabilir mi?' 14. Zorunluluk ieren ifadeler Bu kalp, yaammz onlarla srdrdmz koullar ve kurallarla balantldr. Genellikle ocukluk dneminden kay-naklanan yazl olmayan kurallar ve 'grnmeyen otorite' ola-rak bilinirler. Zorunluluk ieren ifadeler 'yapmalsn', 'yapma-ya mecbursun', 'yapmaya zorunlusun' ya da 'yapamamaya mecbursun', 'yapmamaya zorunlusun' gibi szcklerle kurulur. B-tn bu szckler sorumluluk duygusunu dlatrrlar. Zorunluluk ieren ifade kalplarna, soru sorarak yant ve-rebilirsiniz: 'Eer bunu yapmazsan ne olur? Bu yant sayesinde, kalbn zorlayc kural olma potansiyelini kracak sonularn domasna neden olabilirsiniz. Bylece bu kalpla konuan kii, o anda bu kural deerlendirme frsat yakalayacaktr. RNEK: "' iin hazr olmak zorundaym' Soru: 'Olmazsan ne olur? 'Yabanclarla konumamalym! Soru: 'Konuursan ne olur?RNEK: "'En son renen her zaman ben oluyorum! Yant: 'Her zaman? Haklsn tabi. dnyasndaki herkes senden nce reniyor!' Bu yant kullanrken dikkatli olun, yoksa istediiniz sonu-cu elde edemeyebilirsiniz. Bir baka yant, bir karcmle kurarak olabilir.

15.Olanakllk ya da Olanakszlk ieren ifadeler Bir kii 'Ben yapamam' ya da 'Bu benim iin imkansz' gibi ifadeleri kullanyorsa, bahsettii konular kendi beceri ve etki alannn dnda olarak alglyor demektir. Aslnda, onlar kst-layan ey becerileri ya da durumlar deil, alglardr. Eer bu kalpla yaamay srdrrlerse, kiisel geliimlerini salaya-mazlar ve kiilerle aralarndaki ilikileri gelitiremezler. Kendinizi 'Ben bunu yapamam' ya da 'Ben o ii ynetemem' derken bulduunuzda, aslnda 'Ben bunu yapmayaca-m', 'Henz ynetmeyi renemedim' ya da 'Ben bunu yap-mak istemiyorum' demek isteyip

istemediinizi kontrol edin. Bunu farkettiiniz anda, olanaklarnz geniletebilirsiniz. Ken-dinize unlar sorabilirsiniz: 'Beni durduran ey nedir? Bu sor-gulama size kendi kiisel dnyanzn haritas iinde dolama ve birok keiflerde bulunma frsat verecektir. Zorunluluk ieren ifade kalplarna sorduunuz sorular, olanakllk ya da olanak-szlk ieren ifade kalplarna da sorabilirsiniz: 'Eer yaparsam ne olur?' Bu ok gl bir sorudur. nsanlara, kendi nlerinde ina ettikleri engellerden kurtulma, tesine geme gc verir. RNEK: "Ben o ii ynetemem'. Soru: 'Ynetebilirseydin ne olurdu ?", Bu cmle, kiinin ynetmekle ilgili bir eyler bildiini gs-termektedir. Aksi takdirde 'ynetemeyeceini' nereden bilebilirdi? Eer ynetebilseydi ne olaca zerinde d-nmeye baladnda, olanaklarn dnmeye ve eski dnme biimlerini deitirmeye balayacaktr. B. ARAMBA GN ZET Meta Model bir kiinin size gerekten ne sylediini anla-mak iin ihtiya duyduunuz anda ya da bunu arzuladnzda, kendi zihniniz iinde sorgulama yapmanz iin size aklk ka-zandracak bir dizi kesin ve doru soru salamaktadr. Bu saye-de isel diyalogunuzdaki silmelere, arptmalara ve genelleme-lere dikkat etmeye balayabilirsiniz. Uyar: Meta Model saldrgan yada ar derecede bilgilik tas-layan bir model olarak grlebilir. Btn NLP teknikleri gibi Meta Model'in amac da kibar ve duruma uygun bir ekilde uy-gulanmasdr. Dostane bir iliki kurulabilmesi iin nce bu ge-reklidir. Dostane bir ilikiyi kurduktan sonra sorularnz yapc bir tutumla sorarak, bilgi edinebilir ve anlaynz gelitirebilir-siniz. Meta Model'in hazrlad sorular kendi slubunuzla uy-gulamanz biraz zaman alabilir. Bunu baardnzda kulaa ok daha doalgeleceklerdir. Bu sorular gnmzn rehberlik yoludur. 79 5. PEREMBE GNNN DERS FLTRE SSTEMLER Bugn (Perembe Gn) yapacamz almalar, size veri-len bilgiyi nasl yantladnz ve onu nasl programladnz anlamanz iin bir ans verecek. Eer yarn byk miktarda para kazanrsanz ya da iten karlp elinize tazminatnz verilirse, bu sizin yaamnzda ne-leri deitirebilir? Cevaplarnz, yapabileceiniz eylerle ba-lantl olacaktr. Deniz yolculuuna kp dnyay dolaabilirsi-niz, kendi iinizi kurabilirsiniz, bir roman yazabilirsiniz. Yada kurtulacanz eyleri dnrsnz: Artk faturalar nasl de-yeceiniz konusunda endielenmeniz gerekmeyecek, sabah er-ken kalkp ie gitmeniz gerekmeyecek, alverie ktnzda a-r ihtiyatl davranmanz gerekmeyecek. Bu soruyu ve baka sorular yantlama biiminiz, sizin 'deneyimleri' ve 'bilgiyi' fil-treleme biiminiz hakknda bir fikir verecektir. NLP termino-lojisinde bu filtre sistemlerine Meta Programlama denir. Meta Programlar bize

iletiim srecindeki farkllklarn ve yanl an-lamalarn nedenlerini aklar. AIKLAMA: "Meta Programlar insanlarn kendilerine u-laan bilgiyi ayrma ve snflandrmada sistemli bir ekilde uy-guladklar isel filtrelerdir. Bu filtreler onlarn davranlarnda belirler." Bir kiinin meta programn belirlemenin nedeni, farkllk-lara sayg duymak ve onu anlamaktr. Meta programn tandmz insanlarla, atmadan ve dostane bir iliki kurarak al-abilirsiniz. (Huyunu suyunu bildiiniz insanlarla...) Meta programn i dnyasndaki uygulama alan ok genitir. Sizinle uyumayan kiileri 'domuz kafal' ilan edip hayal krklna u-ramak yerine, onlarn Meta programlarn tanyarak onlarla 'karlkl etkileim' iine girebilirsiniz. likilerinizde 'karlkl etkileimi' uyguladnzda, onlar daha iyi anlamaya baladnz greceksiniz. A. META PROGRAM FLTRELER nsanlarn deneyimlerini filtreden geirirken ya da ayrp snflandrrken gsterdikleri esneklii tanmak ok nemlidir. Bizler alkanlk olarak baz deneyimlere dikkatimizi veririz ve bazlarn da grmezlikten geliriz. Bunlar bizim dnme ve a-lma biimlerimizdeki sabit ve tutarl kalplar olutururlar. 1.Yaklaan/Uzaklaan Kalb Bu Meta Program kalbn belirlemeye yardmc olacak so-ru rnei udur: 'Sizden yarn gnll olarak iten ayrlmanz istenseydi, yaamnzda neler deiebilirdi?' Bugnk almamza balarken verdiimiz rnek, sizin 'a-ma ve hedeflerine yaklaan' bir kalpla m yoksa 'istenmeyen sonulardan uzaklaan' bir kalpla m hareket ettiinizi ortaya karacaktr. Ama ve hedeflerine yaklama kalb iindeki bir insan, kar ve yararlar hakknda konuacak ve ne istediini bi-lecektir. stenmeyen sonulardan uzaklama kalb iindeki bir insan ise sorunlar hakknda konuacak ve amacna deil sakn-mak istedii eye odaklanacaktr. dnyasnda 'amacna yak-lamac' kii risk alabilen ve 'amacn gerekletirmek iin y-ryen' bir yaklam iinde olacaktr. Bu insanlarn yannda bir 'sorunlardan uzaklamac' kiinin bulunmas olas tuzak ve gizli tehlikelerden saknmak iin gerekli olabilir. 'Uzaklamac' yak-lam iindeki kiiler bir ey yapmak iin son ana kadar bekler-ler. Yapmamann dezavantajlarnn daha byk olaca an beklerler. Baz durumlara, tehlikelere verdikleri yantlar, dl-lere verdiklerinden daha iyidir. Onlara balama vuruunu yap-tracak bir kiiye gereksinim duyarlar. 2. Aynlk!Farkllk Kalb Bu Meta Program belirlemeye yardmc olacak bir rnek soru udur: 'u an yapmakta olduunuz i ile geen yl yapt-nz i arasndaki iliki nedir?'

Bu sorunun cevab size, kiinin benzerlikler bulan bilgi edinme srecini mi ('halen bakyor', 'eskiden olduu gibi') yoksa farkll m ('deiim projeleri', 'farkl eilimleri olan yeni mteriler') gz nnde bulundurduunu gsterir. Aynl ter-cih eden kiiler, benzer ilerde ya da ayn ite almay tercih eder, deiiklik aramazlar. Farkll tercih eden kiiler ise ile-rini deitirmek isterler. Kariyerlerini gelitirirler. Sk sk ku-rallar bozarlar. Bunlara ek olarak, dikkatleri ncelikle aynlk zerine o-daklanm, ikinci olarak ta farkll vurgulayan insanlar ve farklla odaklanm sonra aynl gz nnde bulunduran in-sanlar da vardr. Bunlar bir arada ele alndklarnda, nfusun byk bir blmn olutururlar ve reklam verenlerin hedef kitlesidirler. Onlar, varolan bir modelin gelitirilmi versiyonu olmadka 'yeni'ye kar koyarlar. Orijinal' zellikleri kapsama-yan gelitirme projelerine de kar koyarlar. Altmz yemei biraz daha fazla baharat koyarak yemekten daha lezzetli ne o-labilir ki? 3.sel-Dsal Kalb Bu Meta Programn belirlenmesine yardmc olan sorulardan birisi udur: 'yi bir i yaptnz nasl bilebilirsiniz?' Buna bazen 'referans erevesi' filtresi denir. nsanlar ak-siyonlar hakknda yarg olutururken bu filtreye bavururlar. sel referansh kii, yukardaki soruyu 'Ben kesin olarak biliyo-rum' ya da 'Ben iimde kendimi iyi hissederim' diye cevaplaya-bilir. Dsal referansh kiiler ise ayn soruyu 'Birisi bunu bana sylediinde' yada 'nsanlar fikirlerimi kullanmaya baladn-da' diye yantlar. sel referansl olanlar, kendi kendilerini mo-tive eden ve kendi kararlarn kendileri vermek isteyen insan-lardr. En verimli almalarn en az denetim altndayken ya-parlar. Bu da onlarn kendi dncelerini tercih ettiklerini gsterir. Dsal referansl olanlar ise baka bir kiinin standartlarbelirlemesini isterler. Ak ve olumlu geri bildirimden hola-nrlar ve ynetime sayg duyarlar. 4.Genel/ Ayrntl Kalb Bu Meta Programn belirlenmesine yardmc olacak soru rnei udur: 'Bana en son grdnz filmi anlatn.' Genel kalb kullanan bir kii; yukardaki soruyu 'bir kome-di, zel efektli mkemmel bir kurgu bilim eklinde cevaplar. Ayrntl kalb kullanan ise farkl karakterlerden, alt temalar-dan, mzikten ve giysilerden sz eder. Genel kalb kullanan insan Byk Resim ve genel kavramlar hakknda dnr.K-k detaylar darda brakr ve sizi konuyu yakalamanz iin' cesaretlendirir. Ayrntl kalb kullananlar ise verilerin kk paralaryla ve bilgi srecinin adm adm ilerlemesi tekniiyle i-yi alrlar. Bir deerlendirme yaparken btn oluturan b-tn paralar dikkate alrlar. 84 RNEK:

"Kk bir amatr tiyatro topluluunun yelerinin, bir ak-trle ilgili olarak sabrlar tamt. Bu kadn ,masa ku-rulurken atallarn ve tabaklarn her seferinde ayn yere konmasn srarla istiyordu. Detayl bak asndan ha-reketle, masann doru bir ekilde dzenlendiini bil-meye ihtiyac vard. Prodktr ona gerekten nemli o-lan eyin, masa zerindeki her eyin doru sayda olma-s ve aktrlerin bu eyleri hareket ettirerek oyunculuk yeteneklerini kullanabileceklerini syleyerek onu sakinletirdi. Prodktrn yapt ey nemsiz, ufak tefek bir ey gibi grnebilir ama potansiyel bir lin etme olayn, dzgn ileyen bir retime evirmeyi baarmtr. " 5 .Bamszlk - Dzencilik Kalb Bu Meta Program belirlemek iin u soru yardmc olabilir. 'Son iinizi niin setiniz?' Bamszlk Kalbn kullanan kiiler seimlerini yapma ne-denlerini yle belirtirler. 'alma zamanlar ve koullar bana uygundu', 'Kendi slubumu gelitirebilmem iin bana bir alan yarattar.' Dzencilik kalbn kullanan bir kii ise neden bu ii setiini yle betimleyecektir. ' ilanlaryla ilgili geni sayfalar olan gazeteleri satn aldm ve tanacam blgedeki i yerle-rinin ak kadrolarn tespit ettim.' Bylece kendi dzenini a-klam olacaktr. Bamszlk kalbn kullanan insanlar bir dzenlemeyi izleyerek balayabilir ve sonra uygun eitlemeleri ekleyebilirler. Seeneklerinin saysn arttrma ve seme zgr-lklerini kullanma konularnda motivasyon sahibidirler. D-zencilik kalbn kullanan kiiler, belirlenmi grevleri yerine getirmekten ve standart olan eyleri yapmaktan holanrlar. Aksiyonlarn aka belirlenmi olanlarndan ve ayrntl tek-niklerden holanrlar. 6. Proaktif/Reaktif Kalb Bu kalbn belirlenmesine yardmc olacak soru udur: 'Nasl inisiyatif alabilirsiniz?' Proaktif insanlar kendi kendilerini harekete geirerek, te-vik ederek inisiyatif alrlar. Bunlar kendileri balayan insanlar-dr, nce harekete geerler ve sonra soru sorarlar. Reaktif in-sanlar ise beklerler ve yardm isteyenlere karlk verirler. -devleri zmleme ve hareket gemeden nce daha fazla bilgi edinme konularnda iyidirler. Proaktif insanlar planlama safha-larn ihmal ettikleri iin (zmleme ve karar verme srecin-de) hatalar yapabilirler. Reaktif insanlar, ok fazla zmleme ya da analiz yaptklar iin ileri yavalatmakta ve sorumluluu stlenecek birisinin ortaya kmasn beklemektedirler. 87 hekimhan META PROGRAM TABLOSU: Dil I Ka Isatl, yenilik Almak, sahip olmak, kazanmak, varmak, erimek Saknmak, uzak Sorun zmek, Yap m ama n i n tehlikelerine iadurmak,dla-denetim mak, nlemek ret etmek

Her zaman oldu- Arabuluculuk, Genelolarak, u gibi, alk 01moda, i gr- geleneksel duumuz her za- meleri man, benzer Yeni. deiim, Pazarlama, srad, farkl danmanlk Ben karar verdim Kendi iini yapar Yandaki tablo farkl Meta Programlarla ilgili genel bir fikir vermektedir. Dil stunu zet olarak birbirini artran szckleri iermektedir. kalb, Rol stunu, bu meta programlara uygun alma alanlarn ve tiplerini gstermektedir. Son stun, 'Yant', her biri ile dostluk ve uyum kurabilmeniz iin kullanmak zorunda olduunuz szckleri belirtmektedir. Farkl kombinasyonlarn nasl oluabileceini ve nasl birlikte alabileceklerini dnyor olabilirsiniz. Kendinizin balca zelliinizin 'Yaklaan' kii olduunu, 'dsal' olarak ve 'proaktif olarak bir kombinasyona sahip olduunuzu bulabilirsiniz. iniz size uygun mu? Meta programlarnz bir balam iinde deerlendirmenizi hatrlamanz ok nemlidir. Biricik zel. devrimci Yalnzca siz karar verebilir, bilebilir-snz C. RKET META PROGRAMLARI altnz irketin ya da altnz yneticilerin ve alanlarn, sizinkine benzer Meta Programlara sahip olmalar mmkndr. Buna kart bir durumda, eer kendinizi onlarn yannda bir yabanc gibi hissediyorsanz, Meta Programlarnz farkl demektir. Eer siz proaktif iseniz ve yannzda alanlar reaktif iseler, bu durum hayal krkl ve can sknts yaratabilir. Bunu zmek iin Kriz Ynetimi almalar yaplr. Sizin irketiniz dsal referansl olabilir ve irket iinde mkemmellii yakalamak zerinde younlamak yerine sanayinin btnnde olup bitenleri bilmek, renmek isteyebilir. irket iindeki farkl blmlerin, farkl Meta Programlar olmas gerekir: bamszlk zellikli bir kii almalarnda uyumsuzluk gsteriyorsa, aratrma ve gelitirme blmnde verimli alabilir. Ayrntllk ve dzenlilik zellikli insanlar finans blmnde etkinlikle alabilirler. Ekip yelerinin Meta Programlar dengeli olduunda, daha etkin alrlar. D. KATEGORLER SIRALAMASI lk i gnnz zerinde dnn. Hatrlayacanz unsur-lar, sizin kullandnz kategoriler sralamasna bal o-lacaktr. Hibirinin doru ya da yanl olmadn bile-rek, kendi bilgi sralama biiminizi tanmayabilirsiniz. RNEK: "lk i gn hatralar unlarm zerine odaklanmaldr. 1. Kiiler - Size evreyi gsteren kii, yneticiniz, ekip yeleriniz, yeni arkadalarnz. 2. Yerler - irketin yerleimi, sizin bronuz, yemekhane, byk toplant salonu.

3. eyler - Masanz, koltuunuz, bilgisayarnz, resimler, ay kahve ime kolaylklar. 4. Etkinlikler - kna ve tevik konumas, ekip toplants, alanlar la brifing, telefon grmeleri. 5. Zaman - Ne zaman oldu, tarihler, saat saat ne yaptnz. 6. Bilgi edinme - Bu ii nasl setiniz, bu irkete niin geldiniz" zel bir balam iinde teki kiinin ilgi odan tanmanz ok yararldr. Mteriyle yz yze gren alanlarn ilerine odaklanm olmalar nemlidir, nk mterilerin ihtiyalar-na ve taleplerine daha iyi yant verebilirler. Odaklanm bir etkinlik, haftalk rotasn organize eden bir kiiye ok yardmc o-lacaktr. inizde neye odaklanmak nemlidir? Sizin iin favori olan kategori hangisidir? E. ZAMAN SEYAHAT Bizim zamanla iliki kurma biimimiz, iletiim kurma bii-mimizi etkiler. Baz insanlar gemite yaar, eylerin eskiden naslolduklarn hatrlar. Eski iyerinde neler olup bittiini ko-nuurlar. Bazlar imdide yaar ve dikkatlerini imdiki anda tutarlar. Buras ve imdi zerine konuurlar, 'imdi yapn!' derler. Gelecee ynelik insanlar ise gelecek hakknda dnr ve plan yaparlar. Akam yemeklerini bitirirken, ertesi sabah kahvaltda ne yiyeceklerini bilmek isterler. Kendinizin hangi zaman biiminde yaadmz dnn. evrenizdeki insanlar dnn. Onlara daha fazla yaklamanz iin, neyi deitirebi-lirsiniz? Bir ekip almasnn baarl olmas iin birbirine say-g gsteren tipte insana da ihtiya vardr. 1. Zaman izgileri nsanlar zaman deiik yollarla kodlar. 'Gemi', 'imdi', 'Gelecek' gibi ayn szckleri kullansak bile, zihinlerimizde on-lar farkl yerlere yerletiririz. Bir eyin gemiten bir hatra myoksa gelecekle ilgili bir plan m olduunu nasl bilebilirsiniz? NLP dilinde 'Zaman izgisi terimi, insanlarn zaman kavram-larn aklamak iin kullanlr. 91 RNEK: "Kendi Zaman izginizi" bulun: - Kendi gemiinizden drt olay zerine dnn. Bu hat-ralar nerede kurulu? Onlarn yerini iaretleyebilirseniz, arkanzda m, nnzde mi, solunuzda m yoksa sa-nzda m olurlard? imdi bu kitab okurken, 'imdi'nin nerede olduuna ka-rar verin. inizde mi, nnzde mi, solunuzda m yoksa sanzda m? - imdi de geleceinizle ilgili olas olay zerine d-nn. nmzdeki haftayla balayn ve dierlerinde iste-diiniz kadar uzaa gidin. Bu dnceler nerede kuru-lu? Yerlerini tespit edin ve ynlerine dikkat edin.

Bu almalar size zaman nereye yerletirdiiniz hakknda bir fikir verecektir. iaretleri deerlendirerek kendi zaman iz-ginizin ynn izleyebilirsiniz. 2. Zaman inde Bu temsil sisteminde kiilerin kendileri zerinden geen bir zaman anlay vardr. Gemileri arkalarnda kalmtr, ge-lecekleri nlerindedir ve imdileri kendi ilerindedir. Onlar kendi zaman izgilerinin iindedirler. Kendi zaman izgilerinin iinde yaayan bu insanlar, 'im-di' zerinde younlamaya eilimlidirler. Planlama ve l nok-talarn belirlenmesi ilerinde daha az baarl olurlar. Onlarn 'acil' olan ilerle ilgili fikirleri ok esnektir nk, imdi yaptk-lar ile gelecekte yapacaklar iler arasnda gl bir balant yoktur. Her zaman gecikmeye eilimlidirler, nk imdi ile ok fazla meguldrler ve zaman yolunu kolayca kaybederler. 3. Zaman Yoluyla Eer bir insan 'zaman yoluyla' zaman izgisi zerinde ili-yorsa; gemii, imdisi ve gelecei nndedir. Byleleri, yaam-da karlatklar olaylarn birbiriyle balantl ve bir dizi olu-turan blmler olduunu dnrler. Zaman nehri dorusal srekli ve kesintisiz olarak akmaktadr. Zaman Ynetimi e-malarnn tasarmn yapanlara benzerler. 'Zaman inde' kalbyla yaayanlarla mukayese bile edilemezler. 'Zaman Yoluyla kalbyla yaayanlar tam zamannda olmalar gereken yerlerd{ olmaya zen gsterirler ve buna byk deer verirler. Gelece planlama konusunda ok baarl olurlar. F. TMEVARIM TMDEN GELM Elde ettiimiz bilgiyi, farkl dzeylerde ve farkl tme varn tmden gelim ilemleriyle ynetiriz. Daha geni ve daha gene bir bak asna gemek iin 'tme varm' ilemini; ayrntlar inmek iin 'tmden gelim' ilemini kullanarak, bir projenin baarl olmasna katkda bulunmak iin dnme yolunu deitirebiliriz. Yan yollarda eitli deiiklikler yaparak; balantl v' karlatrmal aratrma alanlarnda baarl olabiliriz. Yneticilerin, yksek dzeyli proje ve amalar; zel, yneti-lebilir ve temsil edilebilen grevlere dntrebilmeleri iin, 'tmden gelim' ilemini kullanabilmeleri gerekir. Bunun yannda irket alanlarnn kollektif amalar edinmesi ve birlik olutur-mas iin, yneticilerin 'tme varm' ilemi kullanmalar gerekir eitlenme kavram ise 'yan yollar' gruplamasn temsil eder. G. PEREMBE GN ZET Uyar: Zaman izgleri ve Meta Programlar, insanlarn bilgi srelerinin nasl olutuunu ve davranlar nasl belirlediini gsteren genellemelerdir. Mutlak/Saltk ya da deimez deil-lerdir. Balama gre deiirler. Doru ya da yanl deillerdir, yalnzca farkldrlar. Btn dier NLP kavramlar gibi, amala-r sizin kalplar/ereveler zerine dnebilmenize, daha anla-yl olup daha iyi iletiim kurabilmenize yardmc olmaktr. 95

6. CUMA GNNN DERS DEMN NROLOJK DZEYLER VE YENDEN EREVELEME Bugne kadar yaptmz almalarda, 'Temsil Sistemlerimizin', 'Dilimizin' ve 'Dnce Kalplarmzn' bilgi edinme s-relerimizdeki ve iletiim kurma biimlerimizdeki farkllklar nasl akladn grdk. Bugn (Cuma) bu farkl bak alarnn tesine geerek, yaam sluplarmz etkileyen farkl 'De-neyim Dzeylerini' inceleyeceiz. Bu arada zel bir NLP tekni-i olan 'rdraming' yada 'Yeniden ereveleme' konusunu, de-iimin gereklemesini salayan gl bir yntemi, gzden geireceiz. A. DEMN NROLOJK DZEYLER NLP'nin nde gelen dnrlerinden biri olan Robert Dilts, 'renme', 'letiim' ve 'Deiim'in alt dzeyini belir-lemitir. Dilts'in Nrolojik Dzeyler' adn vermesinin nede-ni, bu alt dzeyin mantksal ve hiyerarik bir dzen iinde olmalardr. 97 AIKLAMA Nrolojik dzeyler zerinde yapacanz almalar size ya-amnzn her ynyle ilgili daha esnek dnebilmeyi salaya-caktr. Olumsuz bir durumla karlatnzda, nrolojik dzey-lerin sorularn sorarak, sorunun kaynan bulabilir ve onu deitirebilirsiniz. Dzeylerin bilgisiyle yaamnza baktnzda farkndalnzn genilediini grebilirsiniz. Aadaki tanm-lamalar, her Nrolojik Dzeyi aklamakta ve hem bireyler hem de irketler iin baz uygulamalar sunmaktadr. "En yksek seviyeden en alt seviyeye dzeyler ve sorular: 1. Ruhsallk /Balantllk ve Ama - Sorusu: baka kim? 2. Kimlik, Misyon - Sorusu: kim? 3. nan sistemleri ve Deerler - Sorusu: niin? 4. Beceriler / Yetenekler - Sorusu: nasl? 5. Davranlar - Sorusu: ne? 6. evre - Sorusu: nerede?" Robert Dilts nrolojik dzeylerin st dzeylerinde gerek-leen deiimlerin, daha alt dzeylerde byk etkiye yol at-n aklamt. Etkin bir deiim iin en gerekli olan faktr, bu zel balam iinde insann hangi nrolojik dzeyde olduunun anlalmasdr. Bunu kendiniz iin belirlemeyi baardnzda, bakalarnn nrolojik seviyelerini de anlayabilecek ve aynala-yabileceksiniz. RNEK: 1. Ruhsallk, Balantllk ve Ama Dzeyi Bu dzey, sizin de bir paras olduunuz Byk Sistemi temsil etmektedir. Metafizik anlamda, bu dnya ve bu evre i-inde yaamaktaki 'Amacnz' ele almaktadr. Bu sizin kendili-inizin merkez noktasyla ilgilidir. Bazen 'Sizin En Yksek A-macnz' olarak isimlendirilir. Bu dzey, yaptnz eylerin size bu anlamda bir 'Doluluk' salayp salamadn gsterir. Eer sizin bu dzeydeki hisleriniz gl ise, daha kk ayarlamalara ihtiyacnz olmayacaktr. Eer bu dzeyde sorun varsa, ra-hatszlk varsa, deiiklikler yapmanz gerekecektir.

Bu dzeyde u sorunun cevabn dnebilirsiniz: "Ben ni-in buradaym?" "Markiz firmasnn direktrlerine yeni bir deerlendirme sistemi sunulduunda, direktrler buna kar ktlar ve kendilerinin birinci snf denetleyici olduklarn syledi-ler. fkelendiler. Davranlar dzeyinde empoze edilen deiiklik, onlarn kimlik dzeylerindeki 'birinci snf denetleyici' olma gryle uyumamt. lk tepkileri u olmutu: "Bizler ynetici deiliz. " Sonra yle devam etmilerdi: "Biz bunun iin eitilmedik." Bylece bece-riler dzeyinde bir tepki gstermilerdi. Eer bu denet-leyicilerle nceden bir aratrma ve tartma toplantsdzenlenmi olsayd bu atma olmazd. " A. Bireysel Uygulamalar: 'nsan bir ada deildir.' Dolaysyla yaamnzda yapaca-nz olumlu yndeki her deiiklik, btn evrenizi etkileyecek ve daha yksek amacnz ierecektir. Hangi tr ileri tercih ettiinize dair kararlarnz bile, ait olduunuz sistemden etkilenmektedir. Birok insan kendi etik durularna uygun ileri tercih etmektedirler. Aksi takdirde 'irketin misyonu' ile uyua-mayan garip bir kii durumuna derler. B. Profesyonel Uygulamalar: irketler, i yaptklar piyasann byksistemiyle balantl olmak zorundadrlar. Bu ama dorultusunda, baz sigorta ir-ketleri 'etik fortfyler' oluturmaktadrlar. Dnyann doal kaynaklarn en az kullanan projelere yatrm yapmaktadrlar. 2.Kimlik ve Misyon Dzeyi Sizin kimliiniz, kim olduunuzu dndnzle ilgili bir tanmdr. Herhangi bir zamanda, herhangi bir rolle ilgilidir. Genellikle kendinize yaptrdnz etiketlerin altnda gizlidir. Birok durumda, bir nitelik ile gsterilir. rnein: "Ben bir fi-nans bycsym." Yaam yolculuunda ilerlerken kendilik duyumsamanz, kimlik dzeyiniz deiir. Daha ak bir insan o-labilirsiniz. Sizin kimlik dzeyiniz, kiisel ve profesyonel geli-im yolculuunda sizi glendirebilecei gibi, kstlayabilir de. Bir kiiye kimlik dzeyinde 'olumlu geribildirim' vererek z saygsn arttrabilirsiniz. rnein: 'Sen ok baarl bir sekre-tersin. Bu Kimlik/Misyon Dzeyinde, u sorunun cevabn arat-rabilirsiniz: "Bunu yaparken ben kimim?" A. Bireysel Uygulamalar: Balamna gre deien, birbirinden farkl olan, ok sayda kimliklere sahibiz. Bir i toplantsna katldnzdaki kimliiniz dnn. Yer gsteren kiimisiniz, zaman iaret eden kiimisiniz, bir uzman, bir temsilci, bir katlmc, bir gzlemci, bir ye, bir gnll ya da bunlarn bir ksmn birden ieren birisi misiniz? Bir aile toplantsna gittiinizde, anne, baba, ocuk, erkek karde, kz karde, teyze, day vb. misiniz? evrenizdekilere

kendinizi tantrken, hangisi olarak tantyorsunuz? Sizin kimliiniz bir ok farkl etkinlikleri iermektedir. "Ben buyum", "Tanr benim byle olmam istedi" gibi szlerin ardnda, 'sabit bir kendilik' anlay yatmaktadr. Baz insanlar yeni bir kimlik edinmekten korkarlar. Kendi alglarndaki ya da bakalarnn alglarndaki imgenin deimesinden korkarlar. phesiz bu korkunun nedenleri arasnda inanlar da vardr. B. Profesyonel Uygulamalar: irket Kimlii, alanlarna ve mterilerine irketten ne bekleyecekleri konusunda ak bir fikir verir. irketin kurucusu eer gl bir modelse, kendi kimliklerini ve deerlerini irketine de geirir. Mteriye sunulan bir irket kimlii, irket alanlarnda yoksa, bu bazen bir sorun yaratr. "... konulara zen gsteren bir irket"in alanlarnn davranlar, bununla tutarszlk iindeyse, mteriler bunu anlar ve irketin Kimlii anlamsz olur! Byle bir irketin alanlar ile Nrolojik Dzey-ler zerinde almalar yapldnda, bu tutarszlk ve anlamszlk dzeltilebilir.irket birlemelerinde ve yeni bir irketi dev-ralma durumlarnda uygulanan belirli yntemler vardr. Bir araya gelen gruplarn ak bir irket kimliini paylamalar gerekir. irketin her blmndeki alanlar, irketin bir bakas tarafndan devr alnmasndan ve yabanc bir kimlie zorlanmaktan korkarlar. Eer birleme paketinin bir paras olarak 'yeni kimlik' bu insanlarla tartlrsa, gei dnemi daha yumuak o-labilir. 3. inanlar ve Deerler Dzeyi Pazartesi gnk 'Kiisel ve Profesyonel inanlar' alma-mzda, inanlarn, dnme biiminiz, duygularnz ve sonu o-larak ta davran biimleriniz zerindeki etkilerini ilemitik. Nrolojik dzey olarak 'inanlarnz' sizin doru olduuna i-nandnz eylerdir. Gndelik yaam etkinliklerinizin temel formlardr. Baz inanlar, nesiller boyunca aileler yoluyla in-sanlara aktarlr. Bunlarn bir ksm 'szel' biimlerdir ve ok gldr. Bu 'deyiler' arasnda unlar vardr: 'Yal kpee yeni oyunlar retemezsiniz', 'Tad kt olsa da, size iyi gelebi-lir', 'Her yerde bir eyler renebilirsiniz', 'Yaam krknda balar'. Bunlardan bazlarn kendi evrenizde de duydunuz mu? Bunlar insanlara yardmc oluyor mu, yoksa ie yaramaz deyip atlmal m? Sizin 'deerleriniz', karar verme srelerinizin dayand kriterlerdir. Hayatnz yaama biiminiz iin nemli olan nite-liklerdir. Bu deerler arasnda 'sadakat', 'zgrlk' ve 'drst-lk' vardr. Sizin inanlarnz deerlerinizi destekler ve glendirir. Nrolojik dzeylerden herhangi biri zerinde alarak bir deiim yaratabilmeniz iin, nce buna inanmalsnz. BEN !dMl",,? A. Bireysel Uygulamalar: inanlar ve Deerler Dzeyinde, u sorunun cevabn arayabilirsiniz: "Ben bunu neden yapyorum?" inanlar, kiisel geliime yardmc da olabilir, engel de:

Henry Ford yle demiti: "Yapabileceinizi dnseniz de, yapamayacanz dnseniz de muhtemelen haklsnzdr:" Bir- ok inanlarnz dncelerinize aktarlr ve gerek olgulardan ok, sizin kanlarnz ya da zanlarnz temsil eder. Bu inanlarnz, dncelerinizi ve kanlarnz destekleyen bilgilere ya da haberlere dikkat eder, kart grlerdekileri silersiniz. B. Profesyonel Uygulamalar: Yeni kurulan irketlerdeki tutku, evk, gayret ve azim hi dikkatinizi ekti mi? Bu irketlerde insanlar daha dk cretlerle, daha uzun alma saatleri boyunca alrlar. Onlarn mkafat, yaptklar ie olan salam bir inanc paylamalarndan geliyor. Byle durumlarn byleyici bir enerjisi vardr. irket Kimlii kadar, irketin birer insan olarak mterilerine olan inanlar ve irket alanlarna olan inanlar da nemlidir. Yeni teknoloji alannda birok kstlayc inanlar vardr. Yllardr ayn irkette masalarndaki daktilo ve bir sekreterin yardmyla yneticilik yapanlar, imdi masalarna bir bilgisayarn konulduunu grdler. Onlarn elektronik makineleri kullanmalarn engelleyen inanlar, 'gven eksikliinden' yada 'yenilik korkusundan' kaynaklanmaktadr. rnein, yle demek-tedirler: 'Ben elektronik makinelerle alamam', "Bu ok kar-mak, zorlarsam onu krabilir','Bunlar renmek iin ok ya-lym'. Bu kstlayc inanlar, u gelitirici inanlarla deitirile-bilir. 'Yeni olan her eyi kullanabilirim', 'Elim her ie yatkn-dr'. Bir irketin deerleri igc iin pratik bilgiler salar. r-nein 'frsat eitlii' ve 'evre politikalar' gibi. Eer irket al-anlar bu deerlere 'inanmaz' ve 'uygulamaz' ise irkette bir 'uyumsuzluk' ortaya kar. 4. BecerilerN etenekler Dzeyi Sizin yetenekleriniz, beceriler ve nitelikler olarak kullana-bileceiniz kaynaklarnzdr. Standartlar, yeterlilikler ve beceri-ler araclyla bunlar biimsel olarak tannmaktadr. Ve 'Stratejiler' olarak kullanmnza sunulmaktadr. Yeteneklerinizin ou, dzenli olarak kullandnz srelerdir, otomatiktirler ve alkanlk halindedirler. Beceriler, yetenekler dzeyinde, u sorunun cevabn ha-zrlayabilirsiniz: "Ben bunu nasl yapyorum?" A. Bireysel Uygulamalar: Birok yeni beceri rendiniz. imdi bunlar nasl ibirlii iinde kullanabileceinizi dnyor olabilirsiniz. Bir danmanlk becerileri gelitirme kursundan evk dolu olarak kmak ok nemlidir. Eer insanlara her zaman ne hissettiklerini sorarsanz olumsuz tepki verebilirler. Danmanlk becerilerini-zi tam olarak kullanabilmeniz iin daha henz yolun yarsndasnz. Beceriyi iyice zmsemeniz gerekir B. Profesyonel Uygulamalar: Yeniden yaplanmak isteyen irketler, gerekli becerileri kazanrlarsa baarl olurlar. Portreler zerine uzmanlam bir fotoraf stdyosunu, perakende film sat ve banyo maazasna

dntrmek kk bir atlay olarak grlebilir. Film eitlerini ve farkl mterileri tanmanz gerekir. Onlarla ilgilenmeniz gerekir. Muhasebe becerilerinizin ve yannzda altrdnz elemanlarn gelimesi ve deimesi gerekir. 5. Davranlar Dzeyi Sizin davranlarnz, yaptnz eylerdir, sylediiniz eylerdir ve evrenizde gzlemlediiniz ya da duyduunuz eylerdir. Davranlarnz sizin becerilerinizin, inanlarnzn, deerlerinizin, kimliinizin ve manevi balantlarnzn dsal temsilidir. Pazar gnk almada, ulamak istediiniz 'Sonular' ve 'bunlara nasl eriebileceiniz' ilenmiti. Davranlar dzeyinde bu ok nemlidir. Eer ulamay ama edindiiniz bir 'Sonu' ya da hedefiniz varsa, sizi oraya ulatracak aksiyonlar dnmeniz ve bilmeniz ok yardmc olacaktr. Bir in ataszyle der: 'Uzun yolculuklar ilk admla balar'. Davranlar evremizdeki Rol Modellerinden kopya ederek kolayca renebiliriz. Modelleme konusu 'anahtar NLP becerilerinden' birisidir ve NLP dnyasnn byk blmnde kullanlr. Cumartesi gn ileyeceimiz bu Modelleme konusunu gelitiren Bandler ve Grinder, baarl psikoterapistleri 'en iyi yapan' zelliklerin ve davranlarn neler olduunu aratrmlardr. Davranlar dzeyinde, u sorunun cevabn aratrabilirsi-niz: "Ben ne yapyorum?" A. Bireysel Uygulamalar: Kiiselolarak ve yaptnz ilerle balantl olarak, ulat-nz 'Sonulara' erimek iin ne yaptnz? Geliiminizi hzlan-drmak iin kendinize 'davransal devler' koymu olabilirsi-niz. Gnll bir alma yapmay, ekip toplantsnda konuma-y ya da herkesi etkileyecek bir kat telefonu amay planla-m olabilirsiniz. Davranlar dzeyi bazen Kimlik ve Beceri dzeyleriyle, kartrlr. Bu ise kafa karklna yol aar ve ki-inin kendine gvenini ve gcn olumsuz etkileyebilir. Bir im-tahanda baarsz olmanz, sizin aptal oldu'unuz ya da ders a-lmanzn yararsz olduu anlamna gelmez. Kimlik ve beceri dzeylerinde yanl deerlendirme yaparsanz, bir imtahandaki baarszlnz 'geri bildirim' olarak kullanp, geliime alamazsnz. mtahandaki baarszlnz 'geri bildirim' olarak kullanabilmek iin, onu 'Davranlar' dzeyinde ele aln, 'Kim-lik' dzeyinde yani 'Kim olduunuz' dzeyinde deil. "Bu imta-handa baarsz oldunuz ama bundan nceki yaamnzda bir-ok imtahanlardan baaryla getiniz." B. Profesyonel Uygulamalar: irketler, d dnyay kendilerinin varolduundan haberdar edebilmek iin birok farkl biimlerde davranrlar. Pazar ara-trmalarn, reklam kampanyalarn kullanrlar. Blgesel yar-dm kurulularna sponsorluk yaparlar. Gerek ya da muhte-mel mterileri iin promosyon malzemeleridatrlar. Birok irketin etkinliklerinde bunlar yer alr. Bu tr davranlar 'Kr-mz Bant' olarak adlandrlr. 6. evre Dzeyi

evre dzeyi, sizin dnzda olan her eyi kapsar. Nerede olduunuzu, birlikte olduunuz insanlar, evinizi, iinizi, evrenizdeki her eyi. evre dzeyinde, u sorunun cevabn irdeleyebilirsiniz: "Siz nerede ve kiminlesiniz?" A. Bireysel Uygulamalar: Nerede yaadnz, nerede yaamay setiiniz, 'Kimlii-niz' tarafndan etkilenir. Eer tanmak zorunda kalrsanz, 'o-kullar', 'kamu tamacl', 'yeil alan', 'dostlara uzaklk' gibi evre Dzeyi faktrlerini deerlendirmelisiniz. Nerelere gitti-iniz ve toplumsal seviyede neler yaptnz da evre Dzeyinde deerlendirilir. B. Profesyonel Uygulamalar: Rahat ve gvenli bir iyerinde alyor olmanz, i hayatn-z ve tatminkarlk duygunuzu etkileyecektir. irket uygulamalar asndan unlar deerlendirmelisiniz: kimlerle yemek yiyorsunuz, kimlerle ibirlii iinde alyorsunuz, etkinlikleriniz bro-nun snrlarnn dna kyor mu yoksa kmyor mu? Birok kii eer iyi ilikileri ve alma arkadalar varsa, alt yer daha fakir bir i evresi de olsa bunu hogrebilmektedir. RNEK: Aadaki tablo bir kiinin deiim arzusunu betimlemektedir. Szckleri okuyun ve uygulamalar not aln. Bu alma size deiimin hangi dzeylerde yaplmas konusunda salam bir fi-kir verecektir. Bu tablodaki rnekte, bir hastabakc, iiyle ilgili skntlarn her dzeyde ifade etmektedir. Sorular, onun bu de-iimi gerekletirebilmesini kolaylatrmak iin hazrlanmtr. !Hastabakclk yapmaktan artk zevk almyorum. Bunu neden yaptm artk bilemiyorum. "Hastabakc olma nedenle-riniz nelerdir?" Hastabakclk yaptm anlarda b-rndm kiilii beenmiyorum. "Hastabakclk yaptnz anlarda nasl olmak istiyorsunuz?" "Nasl biri insan olmak istiyorsunuz." , Artk yeteri kadar iyi olduuma inanmyorum. "Gemite ne kadar iyiydiniz?" "imdi iyi olduunuza inanmanz iin ne gerekiyor?" Eitimimi tazelemem gerekiyor. "Bunun nasl yapabilirsiniz?" "Dier nitelikleriniz ve deneyimleriniz nasl katkda bulunabilir?" B. Deiimin Nrolojik Dzeyleri Tablosu Bu rnekte, hastabakcya her nrolojik dzeyde yardmc olabilirsiniz. Alt dzey birbiriyle ilikilidir ve birbirini etkile-mektedir. Bir dzeydeki deiiklik, alttaki dzeylerde deiikli-e yol amamaktadr. Fakat alt dzeydeki deiiklikler otoma-tik olarak st dzeylerde deiiklie yol amaktadr. Bu rnek-teki hastabakc adam, eer deimek isterse ve yeteri kadar iyi olduuna inanrsa, becerilere sahip olduunu kabul edecek, farkl davranmaya balayacak ve ihtiya duyduu yolda yryebilecektir . Sizin iin sorunlu olan bir durumu ele aln. Hangi Nrolojik Dzeyde olduunu bulun. Bu duruma ne zaman kartnz bulun.

Kendinize doru sorular sorarak balayn. Soru ve cevaplarn yardmyla eitli dzeyleri dolatnz greceksiniz. Ne kadar deiim ya da geliim arzu ediyorsunuz? Hangi nrolojik dzeylerde almanz gerektiini bulmak iin zaman ayrn. alma arkadalarnzla karlatrn. Eer srtmeler ve anlamazlklarla dolu bir ekibin iinde alyorsanz, ekip yelerinin deerler ve inanlar dzeyinde farkl fikirleri olabilir. Bunlar snflandrmanz gerekecektir. .Yapmam gereken eyleri yapacak zamanm yok ."Zamannzn olmas iin ne gerekiyor?" "Nasl daha iyi davranabilirsiniz?" Bu alanda olmal. "Bu uzmanlk da-lnda m, bu hastanede mi?" "Baka blgelerdeki buna benzer hastane-ler olabilir mi?" c. Yeniden ereveleme: NLP terminolojisinde bir 'ereve', dikkati bir ey zerine odaklamak anlamna gelir. Eer bir resme baktnz' Ay' deitirirseniz, ok farkl grebilirsiniz. Yeniden erevelemenin , nemi, bir eye farkl alardan bakarak dnebilmenizi sala-masndan gelmektedir. Bunun yannda, eski bir resim yada fotoraf yeni bir erevenin iine yerletirdiinizde, ne kadar deiik grndn bilirsiniz.te insanlar da, eitli dnce ve davran kalplarna birer 'ereve' gibi yapmaktadrlar. Yeniden erevelemenin sorusu udur: "Bunu baka trl nasl yapabilirim ya da bu konuya baka hangi adan bakabili-rim? 1. Balamn Yeniden erevelenmesi 'Balamn Yeniden erevelenmesini' uygulayarak, her davrann olumlu bir ynn grmeyi baarabilirsiniz. Doru olan eyi, doru yerde ve doru zamanda yapabilmeyi baarabi-lirsiniz. Baz durumlarda, utangaln nedeni yalnzca zamann ve yerin yanl olmasdr. Bu utangalk yaantlarnn ardn-dan, kendinizi ya da bir bakasn u kstlayc szleri sylerken bulabilirsiniz: 'Ben ok duyarlym, ok dikkatsizim, ok ar-kanlym' yada "Byle davranmay durdurabilmeyi isterdim!" RNEK: Soru 1: 'Byle duyarl olmak, ne zaman yararl olabilir?' Cevap 1: 'altm broda birisinin sinirli yada, kararsz olduuna dikkat ettiim zaman. ' Soru 2: 'Arkanl olmak ne zaman bir avantaj olabilir?' Cevap 2: 'Bte zerine karar verilecek bir toplantda. ' 2. ieriin Yeniden erevelenmesi ieriin yeniden erevelenmesini uygulayarak, kstlayc grnen bir davrann 'anlamn' deitirebilirsiniz. Bu blm okuduktan sonra u szleri duyduunuzda ieriin Yeniden erevelenmesi yntemini uygulayabilirsiniz: "Bir sunu konumas yapmak iin ayaa kalktmda zihnim bolua dyor" ya da "Hata yaptm zaman sinirleniyorum. imdi doru sorular sorarak ierii deitirin. "Yeniden ereveleme sorular sorarak, konu olan davrann uygun ve olumlu olduu 'Balam' bulun:

RNEK: Soru 1: "Zihnin bolua dmesi baka ne anlama gelebi lir?" Cevap 1: "Zihnimin temizlenmesi ve sylemek istediim ey zerinde younlamas anlamna gelebilir. " Soru 2: "Sinirlenmenin nasl bir deeri olabilir?" Cevap 2: "imi iyi yapmak iin ne kadar gururlu olduumu gsterir. " 110 4. CUMA GNNN ZET: Bugn deiim zerinde odaklandk. Nrolojik Dzeyler Modeli sayesinde karlkl etkileimleri dikkate alarak farkl dnme dzeylerini nasl anlayabileceinizi gsterdik. Bu model size bir 'Taslak' sunmaktadr. Bu tasla kullanarak, deiimi gerekletirmek iin mdahale edeceiniz en iyi noktay belirleyebilecek bilgiyi salayacak ve deiimi organi-ze edebileceksiniz. Buna ek olarak 'Yeniden ereveleme Teknii' her trl snrl davran deiime zorlamaktadr. yle demektedir: 'Bir tercihte bulunmak, hibir tercih yap-mamaktan daha iyidir.' Yarn, 'Cumartesi Gn' almasnda sizin kiisel kaynak-larnz kullanarak motivasyonunuzu arttracak baz teknikleri gzden geireceiz. ----7. CUMARTES GNNN DERS SEENEKLERNZ VE ESNEKLNZ ARTTIRIN Bugn (Cumartesi) geni kullanm alan olan NLP tekniinin zerinde duracaz. Bunlar sizin esnekliinizi arttracaktr. 113 A. ALT SSTEMLER motivasyonunuzu olumsuz etkileyen bir halinizi, 'sizi motive e-den bir hal' ile deitirmek istediinizde, bu yntem ok yararl olacaktr. Ayrca her hatrladnzda size ac ve znt duygular yaatan gemi deneyimlerinizin etkilerinin azaltlmasnda da yararl olacaktr. Baz insanlar kendilerine olumsuz duygular yaatan ve dk enerji seviyeli tepkiler gstermelerine neden olan 'Hatralar' biriktirmeye eilimlidirler. Gelecekteki olaylar da endie ve sinirlilikle karlamaya eilimlidirler. Bu kiiler, 'Alt Sistemlerini' deitirerek btn deneyimlerin niteliini deitirebilirler. Yataktan kalkmay cannzn istemedii sabahlarla, erken ve canl bir ekilde uyandnz sabahlar arasndaki FARK ne-dir? Yataktan kalkmak istemediiniz sabahlarda, btn gnn karanlk, tc ve marazi uultularla 'geeceini dnr', endielenirsiniz. iyi gnlerinizde ise her ey size parlak grnr, kularn ark sylemesini hatrlarsnz. Her ey size tatl gelir. iyi gnlerinizi betimleyecek szckleri hatrlayp, tanmaya baladnzda, bunlardan istediinizi seerek kullanabilirsiniz. Eer karlatnz olaylara ve durumlara hep ayn yaklamla yaklamaktan ve hep ayn duygusal tepkileri vermekten, 'Ne yapaym

bu byle ite deitiremezsin' demekten kurtula-bilseydiniz, vizyonunuzu ve tutumlarnz deitirebilseydiniz fena m olurdu? Seeneklerinizi ve esnekliinizi arttrmann bir yolu da Yaamnzn leyi Biimine dikkat etmek, olaylara ve durumlara yapmaktansa, kendi isel gcnze odaklanmak ve baarlarnz zerinde younlamaktr. Yaamnzn hangi yanlarnda baarl, gvenli ve motivasyonlu olmusanz, bu deneyimleri yeniden hatrlayp, kullanabilirsiniz. Buna 'Kendini modellemek' denir. Sal gnk almamzda, Temsil Sistemlerini ve onlarn bizim dnme biimlerimizi ve bilgi edinme srelerimizi na-sl etkilediini grmtk. Bu sistemlerin her birinde imdi da-ha derinleeceiz ve deneyimlerimizin nitelikleri hakknda daha fazla veri elde edebileceiz. Daha fazla ayrntya gireceiz. NLP terminolojisinde bu almaya 'Alt Sistemler' almas a-d verilir. Bunlar duyumlarmzn yap talardr. Her resmin, sesin ve duygunun karakteristik zellikleriyle ilgilidir. TANIM: "Alt Sistemler bizim deneyimlerimizi nasl kodladmz ve farkl duyusal sistemleri nasl ayrd ettiimizi gsterir. " UYGULAMA RNEKLER: 1. Yapmaktan holandmz bir grevi dnn. Bu grev-le ilgili resimleri, zihin ekrannza getirin. Szckleri ve sesleri de getirin, resimlerle birletirin. Hangi duygular yaadnza dikkat edin. 2. Bunlar bir kada yazn ya da bir kasede kaydedin. Zih-ninize bu konuyla ilgili gelen her eyi, ayrntlaryla yazn ya da kaydedin. Alt Sistemler sizin olumlu olarak hatrladnz bir dene-yim ile 'unuttuunuz' ya da hatrladnzda sizi korkuyla sindi-rendeneyimler arasndaki farkllklar olutururlar. Tercih etti-iniz 'Kodlama Yntemi'ni tanmaya baladnzda, bu Kodla-may deitirip deitirmemeyi seebilirsiniz. zellikle sizin 115 3. Sonra, bu deneyiminizle ilgili olarak dnmeye ara verin. evrede dolamaya kn ya da baka eylerle ilgilenin. 4. Sonra, 'Greviniz' ile ilgili olarak olumlu dnmeye ba-layn. Bu grevi yapmaktan holandnz ve kendinizi daha enerjik hissettiinizi dnn. Bunlar dnrken grevinizle lgili resimleri zihin ekrannza getirin. Sz-ckleri, sesleri ve duygular zihin ekrannza getirin. 5.Bunlar ayrntlaryla bir kada yazn ya da bir kasede kaydedin. 6.Sonra, bu deneyiminizle ilgili olarak dnmeye ara verin. evrede dolamaya kn. 7.Sonra, yazdklarnz gzden geirin ve ne eit szckler kullandnza dikkat edin. 2'de neler yazdnza bakn bunlarn sizi motivasyonunuzu engelleyici olduunu deerlendirin. Sonra 5'de neler yazdnza

bakn ve bunlarn sizi motive edici olmasn deerlendirin. Hangi szcklerin bu fark yarattna dikkat edin. B.Hangi Alt Sistemlerin bu fark yarattn belirleyin." u anda yaptnz ey, ister haz verici olsun ister olmasn, bir durum hakknda dnme yntemi elde etmektir. Hatrla-dnz bir olay ya da deneyim, "olmutur" ve 'deitirilemez' diye basit bir ekilde kabul ediyor olabilirsiniz. Kt deneyim-lerinizi tekrar tekrar anmsayarak, bu pis sulu amurda yatp yuvarlanarak, yaamnz etkilemesine izin vererek neden za-man harcyorsunuz? NLP yntemlerini uygulayp, alt sistemle-rinizi deitirerek, dncelerinizin anlamn ve etkilerini deitirebilirsiniz. Bu yntemi uygulayarak, her trl greve yak-lamnz deitirebilirsiniz. Sizin Alt Sistemleriniz unlar kapsar: 1. Grsel Alt Sistemler: Rengi: Siyah/Beyaz/Parlak Parlakl: Solgun/Parlak Aklk: Donuk ve Puslu/Keskin ve Odaklanm Boyut: Gerek boyutundan byk/kk ereveli ya da Panoramik Konumu: nde/Bir Yanda / Arkada Aklk: Bulank/Odaklanm Katlmc (Kendi gzleriyle gren) yada Dardan Bakar; (Resme bakan) 2. itsel Alt Sistemler: "olm: Yksek/Alak Szler ya da Mzik Stereo ya da Mono Ses kaynann mesafesi: Yakn/Uzak Tempo: Hzl/Yava Ton: Yumuak ya da Sert, Kimin Sesi Tempo: Allmtan daha Hzl /Yava 3.Duygusal/Dokunsal Alt Sistemleri: Basn: Sert/Yumuak Doku: Przl/Kaygan Arlk: Hafif/Ar Konum: Bedeninizin neresini deneyimliyorsunuz? ekil: Keli/Bkl Younluk: Gl/Zayf 117 UYGULAMA: Gven ve Motivasyon hisleriyle balantl alt sistemlerin baz genel eilimleri vardr. Bunlarla ilgili resimler 'katlmc', 'byk' ve 'parlak'tr. Sesler ak ve normaldir. Bizim isel d-ncelerimiz hakknda konuma biimimiz de halimizi yanstt-ndan ve halimizden etkilendiinden, rnein; 'Ben her za-man olaylara parlak ve kl yandan bakarm' demek sizi olum-lu etkiler ve 'Gelecek karanlk grnyor' demek, sizi olumsuz etkiler. Bir dahaki sefere size ac ve znt veren bir hatranz d-nrken, resmi karartn, kltn ve kendinizden uzaklatrn.

Bu olumsuz hatranzla ilgili sesleri, Vak Vak Amca'nn komik sesleriyle deitirin. Mzii de hareketli bir mzikle deitirin. Sonra bu hatranzla olan ilikimizdeki 'deiimi' gzlemleyin. "1. Yapmaktan holandnz grev zerine dnn. 2. Bu sefer, bilinli olarak bu grevle ilgili anlarnz bytn ve kendinize yaklatrn. Kendinizi, dardan bak-yor gibi deil de, bu grevi yapyor olarak hayal edin. Olumlu bir ses tonuyla bu grevin ne kadar iyi bir grev olduunu syleyin kendinize. Bu grevi tamamlad-nzda kendinizi ok iyi hissettiinizi syleyin. Tatmin-karlk duygusunu hissedin. Grevi tamamlam olmann doygunluunu hayalinizde yaayn. 3. Olumsuz alt sistemleri deitirip, olumlu olanlarn yerletirerek, 'grevle ilgili anlarnz' hatrladnzda size olumlu bir etki yapacak ekilde dntrn. 4. Bu yntemi uygulayarak, her durumu deitirebilirsiniz. Sonular beenmediiniz zaman, alt sistemleri deiti-rirsiniz, farkl bir ey yaparsnz. --B. APALAR NLP terminolojisinde bir 'apa', belirli bir tepki uyandran herhangi bir uyarandr. Bu uyaran, bir yangn alarmnn sesi gibi pratik bir ey olabilir ve u anlama gelir: 'Her ne yapyorsan brak ve hemen darya k?' Yada duygusal bir ey olabilir. rnein, sizi mutlu eden ve size deer veren bir sevdiiniz kiinin fotorafna bakmak sizi etkiler ve tepki uyandrr. apala-rn gc sizin balant kurma ve arm yapma gcnz ve beceriniz zerine temellenir. Bir kere kurulduunda, tepkiler her seferinde otomatik olarak ilemeye balar ve sizin iin yararl ya da zararl olur. Yararl apalar 'Gven duygusu', 'Enerji' ve 'Yaratclk' gibi kaynaklarnz harekete geirirler. Zararl apalar ise 'depresyon', 'hayal krkl' ve 'uyuukluk' gibi halleri harekete geirirler. 118 rnek: Diyelim ki, iinizde ok streslilgergin bir gn geirdiniz. A-rabanza bindiniz ya da otobse ya da trene bindiniz. Kasetalarnzdan 'yumuak' bir mzik dinlemeye ba-ladnz. Bu sizi sakinletirecek ve yavalatacaktr. Stresli halinizi daha iyi bir halle deitirecektir. Bunun aksi o-lan durumda ise yine ayn stresli gnn sonunda iiniz-den km, arabanz, otobs ya da trenle evinize dner-ken, sizi gerginletiren ayrntlar dnmeye devam e-debilirsiniz. Patlamaya hazr bir halde direksiyonu sksk tutabilirsiniz yada antanz sk sk tutarken gaze-tenize gz gezdirip, bir yandan da evrenizdeki insanla-ra fkeyle bakabilirsiniz. Bu sizin Yangnnz srdre-cek ve hzlandracaktr. Siz byle bir durumdayken, yannzda oturan kiilerden bi-risi olmak istemezdim. --1. Hangi ler Size Uygun:

Bir sunu konumas yapmak ya da bir takm brifingi ver-mek zorundaysanz ve bu sizi sinirlendiriyor gerginletiriyorsa (ya da baka bir ey yapmanz gerekiyor ve bu sizi geriyorsa), yaklamnz deitirmek iin 'Yararl apalar' kullanabilirsi-niz. Eer Pazar gnk derste geen NLP ilkesini, 'htiya duy-duunuz kaynaklarn hepsine sahibiz' ilkesini kabul ediyorsanz, yaamnzn baarl blmlerinden transfer yaparak, olumlu a-palar oluturabilirsiniz. rnein evinizi dekore ederken kendi-nizi yksek lde yaratc hissedebilirsiniz, o zaman bu baarl deneyiminizi apalayarak, sunu konumalarnzda, rapor hazr-lklarnzda, grmelerinizde, takm brinfinglerinde kullanabi-lirsiniz. Alet antanzdaki bir alet haline getirebilirsiniz. Daha baarl olmak istediiniz bir durumu dnn. hayatnz ya da zel hayatnzla ilgili olabilir. Sonra hangi konuda daha baarl olmak istiyorsanz, rnein daha gvenilir, daha sakin, daha enerji dolu, daha younlaabilen, daha espirili vb., o konuda size hangi kaynaklarn gerekli olduuna karar verin. 2. Kaynaklarnz Belirleyin: Gemiinizde btnyle deneyimlediiniz bir baarl dneminizi dnn. Ne kadar yl nce olduu ya da i hayatnzda m yoksa zel hayatnda m olduu nemli deil. Bu baar deneyiminizi bugne tayn. Resim olarak zihin ekrannza ge-tirin. evrenizdeki insanlar ve nesneleri grmeye aln, o za-man nasl grdyseniz yle grmeye aln. Sesleri, konuma-lar ve sessizlik anlarn ekleyin. Deneyiminize eklenen olumlu duygular yaayn. Gemiteki deneyiminize bugn Dorudan Katldnzdan emin olun. Dardan seyreden bir Gzlemci gibi olmayn. Size rahatlk, eminlik, tatminkarlk duygularn yaatan fizyolojik deiimleri gzlemleyin. Setiiniz olumlu halinizi btn younluuyla yaamann keyfini kartn. 3. apalarnz Sein: zel bir baar sahnesini, kiiyi ya da nesnesini apalamak iin 'grsel bir apay' tercih edebilirsiniz. itsel bir apa seerseniz, sesleri, mzikleri ve szleri kapsayacaktr. Duygusal/Dokunsal apa seerseniz, duygular, duyarllklar ve hisleri yeniden aa kartacaktr. ok gl bir tetikleyici durum yaratmak iin eit apay bir arada kullanabilirsiniz. Koltuunuza rahata oturun. Gzlerinizi kapatp, bir nehir kenarnda oturduunuzu dnn. Sahneyi zihin ekrannza yerletirin. 'Geviyorum ve rahatlyorum' deyin. Ellerinizi avular yukarya dnk ve gevek bir halde dizlerinize koyun. Bir anda sakinletiinizi greceksiniz. Size ok yaktn dndnz ve baarl getiini dndnz toplant ya da grmelerde giydiiniz bir elbiseniz var m? Bu elbisenizi ya da elbiselerinizi, ceketinizi vb. duygusal/duyumsal bir apa olarak seebilirsiniz. nk bunu ya da bunlar giydiinizde kendinize gveniyorsunuz ve kendinizi rahat hissediyorsunuz. Bunlar ayn zamanda grsel apa da saylrlar nk onlarn size yaktn dnyorsunuz. Eer onlar ok

'parlak' elbiselerse, ayn zamanda 'Yksek Volml' iitsel apalar da saylabilirler. apanzn nasl grndne, sesine ve size yaatt duygulara karar verin. Bu apanz, sizin her gnk sradan davranlarnzdan, dzenli olarak yaptnz davranlardan farkl olsun. Bu sayede apanz, baka hallerinizle ve kaynaklarnzla kartrmazsnz. Sizden baka kimsenin dikkatini ekmeyecek baz eyleri de apa olarak kullanabilirsiniz. 4. Gemiteki gl annz hatrlayn: Gemiteki becerikli ve baarl olduunuz bir zamana geri dnn. Orada var olduunuzu dnp, balant kurarak, o an yeniden deneyimleyin. Yaadnz hisler ne kadar gl olursa, ulaacanz zirve nokta o kadar yksek olacaktr. O annz apalayn. Resmi grn, sesleri iitin ve o ann tadn karn. O an birka dakika skca tutun ve sonra brakn. Sonra kendinizi u ana getirecek baz hareketler yapn. 5. apalarnz bir araya getirip test edin: imdi kendinizi baarsz hissettiiniz ve daha becerikli, daha baarl olmak istediiniz, sizin iin sorun olan balang durumunu anmsayn. Yukardaki abalar anmsayarak imdi bu sorununuz zerine dnn. apalarnz ateleyin. Duru-mun iine girin. Nasl tepki gsteriyorsunuz? Balang duru-muyla ilgili dnceleriniz deimi mi? imdi apalarnz kul-lanarak bir anda daha becerikli ve daha baarl bir hale gee-bileceinize dikkat edin. apalamak uygulama gerektiren bir beceridir. Kullandka daha kolaylar ve daha etkili olur. Bu apalarnz kullandka, onlar sizin 'Bilind Davranlarn-zn' bir paras olur. apalarn sizin iin almaya balayp balamadna dikkat edin ve onlar glendirin. Kt halleri-niz ve endieleriniz gibi sizi beceriksiz ve baarsz yapan eski apalarnza da dikkat edin. Bu kt apalar, iyi apalarla de-itirin ve neler olduunu gzlemleyin. Kaynaklarnza ynelik baarl apalama etkinliiyle 'duygusal tercihlerinizin' deiti-ini ve seeneklerinizin arttn greceksiniz. C. MODELLEME Pazar gnk almanzda grdnz gibi, NLP yntemle-ri, en mkemmel psikoterapistlerin mterileriyle kurduklar'Baarl letiim' modellerinin incelenmesiyle gelitirilmitir. Virginia Satir'in iletiim modelini inceleyen Bandler ve Grinder; Satir olmamlardr. Erickson ve Perls'in iletiim modellerini in-celediklerinde, Erickson ve Perls olmamlardr. Sadece nasl onlar gibi dnebileceklerini renmilerdir. Onlar 'modelle-milerdir' Sonra bu dnme modelini NLP'ye uygulamlardr. TANIM: "Modelleme, bir nsann bir grevi ya da ii mkemmel bir e-kilde baarmasn] salayan 'dnceleri' ve 'aksiyonlar' anla-ma srecidir. " D. NLP MODELLEME SREC

ocuklar davran modellerini gelitirirken evrelerindeki insanlar modeller ve ok ey renirler. ocuklarn, ailelerinde-ki kiilerin ilgi ve hobilerini paylamalar, hayret edilecek bir ey deildir. 'Taklit etmek en samimi dalkavukluk biimidir' diye bir deyi vardr .nsanlar gerekten hayranlk duyduklar insanlara benzemek isterler. NLP size 'bir bakas olmanz' teklif etmiyor. Sadece bakalarnn nasl baarl olduklarn anlamanz, bu ba-ary kendiniz iin modelleyerek sizin de baarl olabileceinizi, renme srecinde daha etkin olabileceinizi sylyor. zellikle spor alannda byk baarlar kazanm kiilerin ou daha ocukluklarndan itibaren baarl sporcular kendi-lerine 'Kahraman' olarak seip, modellediklerini iddia ederler. Onlarn nasl mkemmel oynadklarn gzlemlerler nasl yrdklerine ya da kotuklarna dikkat ederler. Onlarn yerinde kendilerinin 'Kahraman' olduunu hayal ederler. NLP Modelleme Srecinin blm vardr: 1. pazartesi gnnn dersi olan kinci Algsal Duruu kullann Birinci blm, modellemek istediiniz kiinin davran-lar zerinde almay ve onlarn kiisel dnyalarnn haritasn anlamay kapsar. u sorunun cevabn irdeleyin: "Senin yerinde olmam ve senin gibi dnp davranabilmem iin ne yapmam gerekir?' 2. Kullandnz dnerek Modeli test edin. Etkisine ba-kn. Bir farkllk yaratyor mu? Eer bir farkllk yaratmyorsa, ona ihtiyacnz yok demektir. Eer istediiniz ynde bir farkl-lk yaratyorsa, bu modeli kullanabilirsiniz. 3. Beceriyi bakalarna aktarma biimini tasarmlayn. Bir organizasyonun kuruluunda bu ok nemlidir. Herhangi bir blmdeki alanlarn en mkemmelleri zerinde 'koluk' ve 'mentorluk' almalar yapabilirsiniz. Balantl stratejiler ge-litirerek, dier personelin becerilerini arttrabilirsiniz. 125 E. GZLEMLER VE ANAHTAR SORULAR 1. Modellemek ve yeniden retmek istediiniz beceriyi ta-nmlayn. Kendinizi de modelleyebilir ve farkl durumlar iin etkin stratejiler gelitirebilirsiniz. 2 Bu beceriyi mkemmel bir ekilde sergileyen kiiyi ya da kiileri sein. 3. unlar gzlemleyin ve betimleyin: a. Onlarn davranlarn gzlemleyin ve betimleyin. Ne yapyorlar ve nasl yapyorlar? b. Onlarn temsil sistemlerini ve beden dillerini gzlemleyin ve betimleyin (Bu konu, Sal gn ilenmiti.) c. Onlarn filtrelerini ve meta programlarn gzlemleyin ve betimleyin. (Bu konu, Perembe gn ilemiti.) d Onlarn nrolojik dzeylerini gzlemleyin ve betimleyin. 4. Modellediiniz kii ya da kiilerle yz yze grn ve rportaj yapn. Onlarn ne yaptklarn ak bir ekilde anlama-ya aln. Eer baz olumsuzluklar grrseniz armayn. Bu olumsuzluklarn ou bilind ile balantl olabilir. Baarl bir grme yapmak iin unlara dikkat etmelisiniz.

a. "Yneticinizle grmeye girmeden nce neler dnyorsunuz?" b. "Kendinizi gvenli hissetmeniz iin kendinize nasl yardmc oluyorsunuz?" c. "Ne eit sorular hazrlyorsunuz ve ne tr sorulara ihtiyacnz var?" d "Grme durumundayken kendinizi nasl betimliyorsunuz?" e. Uzlamay nasl salyorsunuz?" --F. Cumartesi Gnnn zeti: Bugn (Cumartesi) geni kullanm alan olan NLP tekniinin zerinde durduk: Alt Sistemler, apalar ve Modelleme. Bu teknikleri kullanarak, motivasyonunuzu olumsuz etkileyen bir halinizi, sizi motive eden bir hal ile deitirebilirsiniz. Kt apalarnz, iyi apalarla deitirebilirsiniz. Modelleme tekniini kullanarak bir grevi ya da ii daha mkemmel bir ekilde baarabilirsiniz. Bylece duygusal tercihlerinizin dei-tiini, duygusal tepkilerle davranmak yerine 'bilinli yantlar' verebildiinizi, seeneklerinizin her gn biraz daha arttn greceksiniz. ---G. Sonraki Admlar Bu kitap Neuro Linguistic Programming almalarn anlayabilmeniz iin size basit "aletler" sunuyor. Bunlar, eitli NLP dnrlerinin bir kombinasyonundan karlm olsalarda, benim NLP blgemin haritasn temsil ediyorlar. NLP'yi kullanarak seeneklerinizi oaltabilirsiniz. Her durumda ne hissedeceinize ve nasl tepki vereceinize karar verebilirsiniz. Bakalaryla iletiim kurarken geni bir repertua-ra sahip olabilirsiniz. Sonraki admlar ise size kalm. Bu kitabn bana dnerek, fikirleri yeniden gzden geirip hazmetmek isteyebilirsiniz ya da uygulamalar yaparak deneyimlerinizi arttrabilirsiniz. Size en anlaml gelen rnekleri seip, deiiklikler de yapabilirsiniz. Bir NLP kursu almay ve sonra daha ilerlemeyi de seebilirsiniz. ---1. Ulamak stediiniz Sonucu Bilin: Sizin NLP ile ilgili olarak, gelecee ynelik baz fikirleriniz varsa, sorulardan yararlanabilirsiniz. 2. Esnek Olun: Farkl davranlar ve teknikleri deneyerek, kendi yantlarnz sein. Dier insanlarn dnme biimlerine ve kullandk-lar szcklere dikkat edin. Arkadalarnz ya da birlikte alt-nz kiilerle uygulamalar yapn. Baz konular kavrayabilme-niz iin dierlerinden daha fazla uygulama yapmanz gerekebilir. Gznze ilk arpan eyle, kulamza ho gelen bir sesle ya da kendinizi rahat hissetmenizle balayabilirsiniz. Eer yaptnz eyler size istediiniz sonucu salamyorsa, onlar deitirin. Farkl bir ey yapn. 3. NLP almalarmz Srdrn:

Listedeki teki NLP yazarlarn okuyarak haritanz geniletin: Kasetleri dinleyin, bir 'training' (eitim) kursuna katln. Bunlar size ok ey kazandracaktr. 4. Aadaki adreslerle balant kurabilirsiniz. 1. Association of NLP Help Desk PO Box 5 Haverford West SA63 4Y A www.anlp .org Tel:O870 7871978 2. International NLP Trainers Association (INLPTA) PO Box 288 Fareham PO16 OYG Tel:013292 85353 Bundan sonra ne yapacaksnz? Kendinizi bilmenizin zevkini karn Sizi 'Btnlkl' bir insan yapan anlamn keyfini karn. INFORM Training and Communication, bir mkafat kazandran yelik kazandrr. Profesyonel ve Mteri Merkezli hizmetler salar. www.inform-global.com'u ziyaret edip, koluk, eitim, sanatn ve yardm hizmetleri salayabilirsiniz. 5. Okuma listesi yapn, kaset dinleyin. NLP zerine daha fazla okuma listesi: 1. Alder, H (1996) NLP for Managers: How to Achieve Excellence at Work', Piatkus 2. Bandler, R. (1997) 'Using Your Brain for a Change', Real People Press 3. Bandler, R. And Grinder, i. (1985) 'Frogs into Princes, Real People Press. 4. Knight, S. (1995) 'NLP at Work: The Difference that makes the Difference in Business, Nicholas Brealey Publishing. 5. McDermott, i and Jago, W. (2001). 'The NLP Coach', FiatkiDs. 6. McDermott, i and O'Connor, i. (1997) 'Practical NLP for Managers', Gower. 7. Molden, D. (1997) 'Managing with the Power of NLP for Competitive Advantage, Pitman Publishing. 8. Molden, D. (2001) 'NLP Business Masterclass', Financi -al Times Prentice Hall. 9. O'Connor, i. And Seymour, i. (1997) 'Introducing NLP', 2nd edition, Thorsons. 10. Robbins, A. (1997) 'Unlimited Power', Simon and Schuster. 11. Shapiro, M. (2001) 'Shift Your Thinking Change Your Life', She1don Press. 131 8. SZLK A. B. Aynlk/Farkllk Kabb: sameness/ difference: Aynl ter-cih eden kiiler benzer ilerde ya da ayn ite almay tercih e-der, deiiklik aramazlar. Farkll tercih eden kiiler ise ileri-ni deitirmek isterler. Alg: perception: Duyu organlar tarafndan kaydedilen uya-ranlarn, beyin tarafndan yorumlanp anlamlandrlmas ilemi sonucunda ortaya kan rndr. Bu srece alglama ad verilir. Algsal Duru Almak:: perceptua1 positioning: Bakalaryla ilikilerinizde etkili olmanz salayacak gl bir yol vardr. Bu da onlarn davran biimleri ve tercihlerini nasl

yaptklaryla ilgili bilgilerinizi geniletmenizdir. NLP bu konuda pratik bir zm bulmu, 'Algsal Duru Almak' tekniini gelitirmitir. Bir iletiim srasnda zmsz bir noktaya geldiinizde, kendi-nize yeni bir frsat yaratmak iin, szel ve bedensel olarak ald-nz duruu deitirebilirsiniz. temel algsal duru vardr. Birinci Algsal Duru: Kendinizden Bak. kinci Algsal Duru: tekinden Bak. nc Algsal Duru: Gzlemci Olarak Bak. Alt Sistemler: submoda1ities: Alt sistemler bizim deneyim-lerimizi nasl kodladmz ve farkl duyusal sistemleri nasl a-yrdettiimizi gsterir. Ayak: Uydurmak: pacing: nsanlarn birbirine ayak uydur-mas, duygusal hallerine sayg gstermelerini ve yant vermele-rini salayarak dostane bir ilikiyi glendirir. Bamsz/Dzencilik Kabb: options/procedures: Bamsz-lk kalbn kullanan insanlar bir dzenlemeyi izleyerek balayabilir ve sonra uygun eitlemeleri ekleyebilirler. Seeneklerinin saysn arttrma ve seme zgrlklerini kullanma konula-rnda motivasyon sahibidirler. Dzencilik kalbn kullanan ki-iler ise belirlenmi grevleri yerine getirmekten ve standart o-lan eyleri yapmaktan holanrlar. Balamn Yeniden erevelenmesi: context reframing: Balamn yeniden erevelenmesini uygulayarak, her davran-n olumlu bir ynn grmeyi baarabilirsiniz. Doru olan eyi, doru yerde ve doru zamanda yapabilmeyi baarabilirsiniz. Baarszlk: fai1ure: NLP dnyasnda 'baarszlk' diye bir ey yoktur. Alnacak dersler ya da 'geri bildirim' vardr. Beceriler/Yetenekler Dzeyi: capabilities : Sizin yetenek-leriniz, beceriler ve nitelikler olarak kullanabileceiniz kaynak-larnzdr. Bunlarn ou dzenli olarak kullandnz srelerdir , otomatiktirler ve alkanlk halindedirler. Beden Dili: body language: Bedeninizin duru ekilleri, se-sinizin kalitesi, nefes alma ekliniz ve buna benzer zellikleriniz her zaman temsil sistemlerinin iaretleridir. a.Sesin zelli-i, b. Ban Duruu, c. Nefes Al ekli, d. Bedenin Duruu Bilgi: information: Kategoriler sralamasnn bir parasdr. rnein, ilk i gnnzle ilgili hatralarnz canlandrrken u bilgi edinme sorularn kullanabilirsiniz: 'Bu ii nasl setiniz?': 'Bu irkete niin geldiniz?' Birinci Algsal Duru: first perceptua1 position: Kendiniz-den Bak. Bu sizin kendi gerekliinizdir. O anda orada varo-lan durumu nasl grdnz, nasl duyduunuz ve neler hissettiinizle ilgilidir. Davranlar Birbirine Uydurmak: matching: Dostane bir i-liki kurmak' (rapport), tekilerin temsil sistemlerine ve beden dillerine kendinizinkileri uydurarak ksmen baarlabilir. Eer onlar oturuyorsa siz de oturursunuz, yava nefes alyorlarsa siz de yava nefes alrsnz, yava bir ses tonuyla konuuyorlarsa siz de yava bir sesle konuursunuz.

Davranlar Farkblatrmak: mismatching: Bazen yle an-lar olur ki, artk tartmay srdrmek istemiyorsunuzdur ya da tartmann odak noktasn deitirmek istiyorsunuzdur. Byle bir anda bilinli olarak bedensel duruunuzu farkllatrabilirsiniz. apalar: anchors: NLP terminolojisinde bir 'apa', belirli bir tepkiyi uyandran herhangi bir uyarandr. arptmalar: distortions: Konumac mantksal temellere dayanmayan sonulardan sz ederse ya da deneyimlerin farkl yanlar arasnda yanl balantlar kurarsa, arptmalar ortaya kar. evre Dzeyi: environment: evre dzeyi, sizin dnzda olan her eyi kapsar. Nerede olduunuzu, birlikte olduunuz insanlar, evinizi, iinizi, evrenizdeki her eyi kapsar. D. Davranlar Dzeyi: behaviours: Sizin davranlarnz, yap-tnz eylerdir, sylediiniz eylerdir ve evrenizde gzlemle-diiniz ya da duyduunuz eylerdir. Deerler: values: Sizin deerleriniz, karar verme sreleri-nizin dayand kriterlerdir. Hayatnz yaama biiminiz iin nemli olan niteliklerdir. Deiimler: changes: Yaamnz incelediinizde belki de artk ihtiyacnz olmayan, amalarnn modas gemi inanlar-nz olduunu greceksiniz. Eer byle inanlarnz varsa, onlar deitirin. Deiimin Nrolojik Dzeyleri: neuro logicallevels of change: NLP'nin nde gelen dnrlerinden Robert Dilts, 'renme', 'letiim' ve 'Deiim'in alt dzeyini belirlemitir. Dilts'in 'Nrolojik Dzeyler' adn vermesinin nedeni, bu alt dzeyin, mantksal ve hiyerarik bir dzen iinde olmalardr. En yksek seviyeden itibaren: 1. Ruhsallk, Balantllk ve Ama Dzeyi (sorusu:baka kim?) 2.Kimlik ve Misyon Dzeyi (sorusu: kim?) 3.nan Sistemleri ve Deerler Dzeyi (sorusu:niin?) 4.Beceriler ve Yetenekler Dzeyi (sorusu:nasl?) 5.Davranlar Dzeyi (sorusu: ne?) 6.evre Dzeyi (sorusu: nerede?) Dil: linguistie: Sizin dilinizi kullan biiminizle ilgilidir. Kullandnz, kelime ve cmlelerin, sizi ve evrenizi nasl etki-lediiyle ilgilidir. Dostane Bir liki Kurmak: rapport: Eer insanlarla kur-duunuz iletiimler her zaman baarl ve atmasz oluyorsa, her ey yolunda demektir. Eer her ey yolundaysa, bu sizin el-de edebileceiniz btn bilgileri kendi temsil slubunuzda kul-lanrken, kiminle iletiim kurduunuza dikkat ederek, o insana uygun olan seiyorsunuzdur. NLP terminolojisinde bu uygula-ma, 'Dostane bir iliki kurmak' (rapport) olarak bilinir. Duygusal/Dokunsal Alt Sistemleri: kinaesthetie submodalities: 1. Basn: sert/yumuak, 2. Doku: przl/kaygan, 3.Arlk: hafif/ar, 4.Konum: bedeninizin neresini deneyimliyorsunuz?, 5.ekil: keli/bkl,

6. Yorgunluk: gllzayf Duygusal/Dokunsal Eriim pular: kinaesthetie accessing cues: Eer bir insann gzleri 'Sa Aaya' bakyorsa, duygu-sal/dokunsal bir sre iinde demektir. Bazen isel duygularyla bazen de insanlar krmadan idare etme becerileriyle hareket ederler. Duygusal/Dokunsal Temsil Sistemleri: kinaesthetie repre sentational systems: Bilgi edinme srecimizin bir parasdr. E. Eriim pular: accessing cues: Sz ya da hareketle yap-lan iaretlerin zmlemesini renerek, kendinizin ve baka insanlarn tercih ettikleri dnme ve iletiim kurma sluplar-n/biimlerini tanmaya balayabilirsiniz. NLP terminolojisinde buna 'Eriim ipular' denir. 1.Grsel, 2.itsel, 3.Duygusal/Do-kunsal Eriim ipular vardr. Etkinlikler: activity: Kategoriler sralamasnn bir paras-dr. lk i gnnzle ilgili hatralarnz canlandrrken u 'etkin-liklerle' ilgili konular kullanabilirsiniz: ikna ve tevik konumas; Ekip toplants; alanlarla brifing; Telefon grmeleri. F. Fiilin Belirtilmemi Olmas: unspecified verbs: Bu kalpta, bir eylem, nasl yapld aka belirtilmeden betimlenir. rnein: 'Biz ok etkili olacaz.' Buna u soru sorulur: 'Nasl ok etkili olacaz?' Filtre Sistemleri: filter systems: Sizin filtre sistemleriniz, si-ze verilen bilgiyi nasl yantladnz ve onu nasl programladnz anlamanz salar. Size sorulan eitli sorular yantlama biiminiz, sizin deneyimleriniz ve bilgiyi filtreleme biiminiz hakknda bir fikir verir. NLP terminolojsinde bu filtre sistemle-rine 'Meta Programlar' denir. 137 G. Grsel Eriim ipular: auditory accessing cues: Grsel e-riim ipularn kullanan bir insan, sorular cevaplamadan nce zihninde bir resim oluturur. Diyagramlardan, kartlardan ve projeksiyondan yararlanr. Grsel Temsil Sistemleri: auditory representational systems: Bilgi edinme srecimizin bir parasdr. Gz Hareketleri: eye mavements: Karmzdaki insann gz hareketlerine konsantre olarak gz eriim ipular sayesinde o insann temsil sistemleri hakknda daha fazla enformas-yon elde edebilirsiniz. Gzlemler ve Anahtar Sorular: observations and key questions: .Modellemek istediiniz beceriyi tanmlayn 2.Bu beceriyi mkemmel bir ekilde sergileyen bir kiiyi ya da kiileri sein 3.Onlarn filtrelerini ve meta programlarn gzlemleyin ve betimleyin. 4.Onlarn nrolojik dzeylerini gzlemleyin ve betimleyin.

Genel/Ayrntl Kalb: genera]Jdetail: Genel kalb kulla-nan insan 'Byk Resim' ve genel kavramlar hakknda d-nr. Ayrntl kalb kullananlar ise verilerin kk paralaryla ilgilenirler. Genel ller: universal quantifiers: Genel llerin dili, 'her zaman', 'her', 'hibir zaman', 'hibir', 'herkes', 'herey' ve 'hibirey' gibi szckleri kapsar. Genellemeler: generaIisations: Genelleme kalplarnda tek bir deneyim, mutlak bir hakikatmi gibi ve her koula uygula-nabilirmi gibi yorumlanr. "" Geri Bildirim ya da Alnacak Dersler: feedback: NLP dn-yasnda 'Baarszlk' diye bir ey yoktur, 'Geri Bildirim' ya da 'Alnacak Dersler' vardr. Bir olayn zerinde dnerek, bir daha ki sefere daha farkl bir ekilde' yapmaya karar verebilir-snz. Grsel Alt Sistemler: auditory submoda1ities: 1. Rengi: siyah!beyaz/glgeli, 2. Parlakl: solgun/parlak, 3. Aklk: donuk ve puslu/keskin ve odaklanm, 4. Boyut: gerek boyutundan byk/kk, ereveli veya panoramik, 5. Konumu: nde/bir yanda/arkada, 6. Aklk: bulank/odaklanm. 7.Katlmc (kendi gzleriyle gren) ya da Dardan Bakan (resme bakan) H. Harita: map: Harita arazinin kendisi deildir. Her kiinin haritas biriciktir. eyleri nasl grd, eyleri grme biimi' biriciktir. 138 . eriin Yeniden erevelenmesi: content reframing: e-riin yeniden erevelenmesini uygulayarak, kstlayc grnen bir davrann 'anlamn' deitirebilirsiniz. sel!Dsal Kalb: internalJexternal: Buna bazen 'Refe-rans erevesi' denir. nsanlar aksiyonlar hakknda yarg olu-tururken bu filtreye bavururlar. sel Diyalog: internal dialogue: nsanlar birbirleriyle ko-nuurken, bir yandan da isel diyaloglarn srdrler. Byle anlarda gzleri 'Sol Aaya' doru kayma eilimi gsterir. kinci Algsal Duru: second perooptnal position: tekin-den Bak. Bu sizin karnzdaki insann gerekliidir. O anda orada varolan durumu nasl grd, nasl duyduu ve neler hissettiiyle ilgilidir. letiim: communication: Bir iletiimin anlam onun etki-sindedir. letiim ilikisindeki kendi rolnz iyice anladnz-da, iletmek istediiniz mesajla ilgili olarak baka eyler daha yapmanz gerektiini bulabilirsiniz. nan sistemleri ve Deerler Dzeyi: belief systems and va-lues: Nrolojik dzey olarak inanlarnz sizin doru olduuna inandnz eylerdir. Gndelik yaam etkinliklerinizin temel formlardr.

nanlar: believes: Baz inanlar nesiller boyunca aileler yoluyla insanlara aktarlr. a. Kiisel inanlar, b. Profesyonel inanlar nantan Aksiyona: from beliefs to action: NLP terminolojisinde 'inanlarmz', bizim kendimizle ilgili, bakalaryla ilgili ve eylerin nasl olmalarn beklediimizle ilgili varsaymlarnz temsil eder. Bu varsaymlar bizim davran ve \.inme kalpla-rmz oluturur. simletirme: nominalisation: Bizim, dinamik bir fiili ya da sreci betimlerken onu statik hale getiren bir 'isim' kullanma-mzdr. itsel Alt Sistemler: auditory submodalities: 1. Volm: yksek/alak, 2. szler/mzik, 3. stereo/mono, 4, Ses kaynann mesafesi: yakn/uzak, 5. Tempo: hzl/yava, 6. Ton: yumuak/sert, kimin sesi, 7. Tempo: allmtan daha hzl /yava. iitsel Eriim ipular: auditory accessing cues: nsanlar seslerle dnrken, gzleri, sesleri hatrlamak iin 'Sola' ve sesleri resimlemek iin 'Saa' doru hareket eder. iitsel Temsil Sistemleri: auditory representational systems: Bilgi edinme srecimizin bir parasdr. iyerindeki Etkisi: impact at work: Mo Shapiro'nun, Bir Haftalk NLP Kursu kitabnda ilenen bilgileri kullanarak i yerinizde bir deiim yaratmay dndnzde nce 'Davranlarn Birbirine Uydurulmas' (match) ve sonra da 'Duygularn paylalmas' (pace) yntemlerinin uygulanmas daha uygundur . 141 K. Herhangi bir zamanda, herhangi bir rolle ilgilidir. Etiketlerin altnda gizlidir. Kiiler: people: lk i gnnz anmsarken, size evreyi gsteren kii, yneticiniz, ekip yeleriniz ve yeni arkadalarnz aklnza gelebilir. Kriz Ynetimi: crisis management: altnz irketin ya da altnz yneticilerin ve dier alanlarn, sizinkine ben-zer Meta Programlara sahip olmalar mmkndr. Buna kart bir durumda, eer kendinizi onlarn yannda bir yabanc gibi hissediyorsanz, Meta programlarnz farkl demektir. Eer siz proaktif iseniz ve yannzda alanlar reaktif iseler, bu durum hayal krkl ve can sknts yaratabilir. Bunu zmek iin Kriz Ynetimi almalar yaplr. Kokusal Temsil Sistemleri: olfactory representational systems: Bilgi edinme srecimizin bir parasdr. Konuurken gerekten ne demek istiyorsunuz?: what e-xactly do you mean?: Eer ne sylemek istediinizi tam olarak belirlemeden konuursanz ve doru olarak anlalmay bekler-seniz, bu sizin

bir hikayenin yarsn anlatmanza benzeyecek ve farkl yorumlara ak olacaktr. Kalibrasyon ya da Halden Anlamak: calbration: Gz Ha-reketleri ve Beden Dili size temsil sistemleriyle ilgili genel bir bak salar. Kalibrasyon teknii ise farkl bilgileri tanmanz ve uygulamanz salar. Her insan iin zgn ve biriciktir. Karmak Denkletirmeler: complex equivalent: Genellikle 'Zihin Okuma'y takip eder. Sanki ayn anlamdaym gibi, iki cmlenin birletirilmesinden oluur. Karlatrmalar: comparisons: Bazen karlatrma ieren bir cmle kurarz fakat neyle karlatrdmz belirsiz olabilir. Kategoriler Sralamas: sorting categories: lk i gnnz zerinde dnn. Hatrlayacanz unsurlar sizin kullandnz kategoriler sralamasna bal olacaktr. Hibirinin doru yada yanl olmadn bilerek, kendi 'Bilgi Sralama Biiminizi' tan-yabilirsiniz. rnek: 1.Kiiler, 2.Yerler, 3.eyler, 4.Etkinlikler, 5.Zaman, 6.Bilgi Edinmek. Kaynaklar: resources: Bazen isel ve dsal kaynaklarmz unuturuz yi oluturulmu bir Hedef ya da Sonu tasarm, hem ona erimeyi hem de bunun srdrlmesini kapsar. Eer ge-rekli olan isel kaynaklarn hepsine sahip olduunuzu kabul e-dersiniz, bunlarla ilgili beceri de hedefinizde ierilmelidir. Kendinizi ve Bakalarn Tanmann Yolu: knowing yourself and others: 1. Temsil Sistemleri, 2. Halden Anlamak, 3. Dostane bir iliki kurmak Kimlik ve Misyon Dzeyi: identity and mission : Sizin kimliiniz, kim olduunuzu dndnzle ilgili bir tanmdr. L. Linguistic: Sizin dilinizi kullan biiminizle ilgilidir. Kul-landnz kelime ve cmlelerin sizi ve evrenizi nasl etkilediiyle ilgilidir. 143 M. Meta Model: meta model: Belirsizlik ieren dil kalplarn daha iyi anlayabilmeniz iin oluturulmu bir modeldir. zel sorular eklenerek glendirilmitir. Meta Modelin kesinletirme sorularyla mdahale ettii mulak ifadeler: 1. Silme, 2. znenin belirtilmemi olmas, 3. Fiilin belirtilmemi olmas, 4. isimletirme, 5. Karlatrmalar, 6. Yarglar, 7. arptmalar, 8. Zihin okumak, 9. Karmak denkletirmeler,

10. Neden ve etki, 11. nkabuller varsaymlar, 12. Genellemeler, 13. Genel ller, 14. Zorunluluk ieren ifadeler, 15.Olanakllk ya da olanakszlk ieren ifadeler. Meta Program Filtreleri: metaprogram filters: insanlarn deneyimlerini filtrelerden geirirken ya da ayrp snflandrr-ken gsterdikleri esneklii tanmak ok nemlidir. Bizler al-kanlk olarak baz deneyimlere dikkatimizi veririz ve bazlarn da grmezlikten geliriz. Bunlar bizim dnme ve alma bi-imlerimizdeki sabit ve tutarl kalplar oluturur. 1. Yaklaan/Uzaklaan Kalb, 2. Aynlk/Farkllk Kalb, 3. isel/Dsal Kalb, 4. Genel/Ayrntl Kalb, 5. Bamszlk/Dzenlilik Kalb, 6. Proaktif/Reaktif Kalb. Misyon: mission: Kimlik ve Misyon dzeyinde u sorunun cevabn aratrabilirsiniz: "Bunu yaparken ben kimim?" Mo Shapiro'nun Bir Haftalk NLP Kursu Program: 1. Pazar Gn: NLP Nedir?, 2. Pazartesi Gn: Kiisel ve Profesyonel inanlar, 3. Sal Gn: Kendinizi ve Bakalarn Tanmak, 4. aramba Gn: Ne Demek istiyorsunuz, 5. Perembe Gn: Filtre Sistemleri, 6. Cuma Gn: Deiim ve Yeniden ereveleme sistemleri, 7. Cumartesi Gn: Seeneklerinizi Arttrn. Modelleme: modelling: NLP terminolojsinde Modelleme, bir insann bir grevi ya da ii mkemmel bir ekilde baarma-sn salayan 'dnceleri' ve 'aksiyonlar' anlama srecidir. Mkemmelliin Temel lkeleri: basic principles of excellence: 1. Gerek duyduumuz kaynaklar hepimizde vardr. 2. iletiimin anlam onun etkisindedir. 3. Baarszlk yoktur, Alnacak Dersler ya da Geri Bildirim vardr. 4. Harita arazinin kendisi deildir ve her kiinin haritas biriciktir. 145 N. . Neden ve Etki: cause and effect: Bu kalp, bir eyin bir baka eyle nedensel iliki iinde olduunu gsterir. Neuro: Sizin dnme srecinizle ve duyumlarnz kullanarak evrenizde ne olup bittiini anlama biiminizle ilgilidir. NLP Hakknda Tarihsel Bilgi: an overnew of NLP: NLP, Richard Bandler ve John Grinder tarafndan 1970'li yllarn balarnda gelitirilmitir. NLP Nedir? What is Neuro Linguistic Programming: NLP'nin poplerlii 1970'lerin ortalarndan beri artmaktadr. letiim,

ticaret, kiisel geliim ve psikoterapi alanlarnda bir-ok uygulamalar vardr. NLP Modelleme Sreci: modelling process: 1. kinci Algsal Duruu kullann. 2. Kullandnz dnerek Modeli test edin. 3. Beceriyi bakalarna aktarma biimini tasarmlayn. nvarsaymlar: presuppositions: Bu kalp, bizim inanlarmzla ve beklentilerimizle ilgili kabullenmelerin altnda yatan varsaymlardan oluur. znenin belirtilmemi olmas: unspecifeed nouns:. Bu kalpta (cmle kuruluunda) bir eylemi (action), kimin yaptn aka belirtmeden betimlersiniz. O. P. Olanakllk ya da Olanakszlk ieren ifadeler: modelope-rators of possibility/impossibility: Bir kii 'Ben yapamam' ya da 'Bu benim iin imkansz' gibi ifadeleri kullanyorsa, bahsettii konular kendi 'Beceri' ve 'Etki' alannn dnda olarak algl-yor demektir. ProaktiflReaktif Kalb: proactive/reactive: Proaktif insan-lar kendi kendilerini harekete geirerek, tevik ederek, inisiya-tif alrlar. Reaktif insanlar ise sorumluluu stlenecek birisinin ortaya kmasn beklerler. Profesyonel nanlar: working beliefs: rnein: 1. Biz her sabah iimize, elimizden gelenin en iyisini yapmaya geliyoruz. 2. Biz her zaman doru karar veririz. 3. Her aksiyonun arkasnda olumlu bir niyet vardr. 4. Her soruya verilebilecek birok cevap vardr. ProgP'mming: Sizin davranlarnzla ilgilidir. Dnceleri-nizi, fikirlerinizi ve aksiyonlarnz organize etme biiminizle il-gilidir. Bunlarn nceden tahmin edilebilen ve edilemeyen so-nular vardr. 147 R. Ruhsallk, Balantlk ve Ama Dzeyi: spirituality/connectedness/purpose: Bu dzey, sizin de bir paras olduunuz Byk Sistemi temsil etmektedir. Sizin kendiliinizin merkez noktasyla ilgilidir. Bazen 'Sizin En Yksek Amacnz' olarak i-simlendirilir. S. Seeneklerinizi ve Esne.kliinizi Arttrn: increase your options: Seeneklerinizi ve esnekliinizi arttrmann bir yolu da, 'Yaamnzn leyi Biimine' dikkat etmek: 'Kendi sel G-cnze' odaklanmak ve 'Baarlarnz' zerinde younlamak-tr. Haftalk NLP Kursundan Sonraki Admlar: next steps: 1. Ulamak istediiniz sonucu bilin. 2. Esnek olun.

3. NLP almalarnz srdrn. 4. NLP merkezleriyle balant kurun. 5. Okuma listesi yapn, kaset dinleyin. SonulHedef Belirleme Sorular: outcome checklist: u sorular cevaplandrn: 1. Hedefiniz/Sonucunuz olumlu olmal; soru: ne istiyorsunuz? 2. Ayrntl olmal; soru: nerede, kim, ne zaman, ne, nasl yapt? 3. Aka grlmeli; gereklemi gibi hayal kurduunuzda ne gryor, duyuyor hissediyorsunuz? 4. Size ait olmal; kimin Sonucu/Hedefi bu? 5. Yaam slubunuza uygun olmal; gereklemesini ne kadar istiyorsunuz? 6. Sizin kaynaklarnz kullanlmal; daha nce kaynaklarnzn hangilerini kullandnz ve hangilerini transfer edebilirsiniz? Silme: deletion: Karmzdaki insann 'ne dediimizi anla-yacan' farzediyorsak ya da bunun 'nemsiz' olduunuz d-nyorsak, her trl bilgide 'silme' yaparz. En genel 'silme' r-nekleri unlardr: 1.znenin belirtilmemi olmas, 2.Fiilin belirtilmemi ol-mas, 3.simletirmek, 4.Kyaslamak, 5.Yarglar, 6.ar-ptmalar, 7.Zihin okumak, 8.Karmak denkletirmeler, 9.Neden ve etki, 10.nvarsaymlar, 11.Genellemeler, 12.Genel ller, 13.Zorunluluk ieren ifadeler, 14.Olanakllk yada olanakszlk ieren ifadeler. . eyler: things: lk i gnnz hatrlamaya altnzda, aklnza gelen masanz, koltuunuz, bilgisayarnz, resimler, ay kahve ime kolaylklar gibi eyler. irket Meta Programlar: company metaprograms: Eer siz proaktif iseniz ve yannzda alanlar reaktif ise, bu 'hayal krkl' ve 'can sknts' yaratabilir. Bunu zmek iin Kriz Ynetimi almalar yaplr. 149 T. . Tatsal Temsil Sistemleri: gustatory representational systems: Bilgi edinme srecimizin bir parasdr. Temsil Sistemleri: represantationa! systems: Bilgi edinme sreci isel olarak temel duyumlarmz yoluyla temsil edilir. 1. Grsel Temsil Sistemleri, 2. itsel Temsil Sistemleri, 3. Duygusal/Dokunsal Temsil Sistemleri, 4. Tatsal Temsil Sistemleri, 5. Kokusal Temsil Sistemleri. Tercih Ettiiniz Kodlama Yntemi: your preferred met-hod of coding: Alt Sistemler sizin 'olumlu olarak hatrladnz' bir deneyim ile 'unuttuunuz' ya da 'hatrladnzda sizi kor-kuyla sindiren' deneyimler arasndaki farkllklar oluturur. Tercih ettiiniz 'Kodlama Yntemini' tanmaya baladnzda, bu kodlamay deitirip deitirmemeyi seebilirsiniz. zellikle sizin motivasyonunuzu olumsuz etkileyen bir haliniz, sizi moti-ve

eden bir hal ile deitirmek istediinizde, bu Yntem ok yararl olacaktr. Tme Varntrmden Gelim: cunking up ann down: Elde ettiimiz bilgiyi, farkl dzeylerde ve farkl 'tme varm/tmden gelim' ilemleriyle ynetiriz. Daha geni ve genel bir bak as-na gemek iin 'Tme Varm' ilemini; ayrntlara inmek iin 'Tmden Gelim' ilemini kullanarak, bir projenin baarl olma-sna katkda bulunmak iin 'dnme yolunu' deitirebiliriz. nc Algsal Duru: third perceptual position: Gzlem-ci Olarak Bak. Bu algsal duru, Bamsz Gzlemcinin ger-ekliidir. O anda orada varolan durumun iinde olmayan, o duruma karmam birisine, durumun 'nasl grndn' gerekliidir. y. Yaklaan/Uzaklaan Kalb: towards/awayfrom: Ama ve hedeflerine 'Yaklama' kalb iindeki bir insan, kar ve yarar-lar hakknda konuacak ve 'ne istediini' bilecektir. stenme-yen Sonulardan 'Uzaklama' kalb iindeki bir insan ise 'so-runlar' hakknda konuacak ve 'amacna', deil 'saknmak iste-dii eye' odaklanacaktr. . Yarglar: judgements: Onlar, kendi kiisel dnyalarnn ha-ritasn, sanki tek harita oymu gibi sunmaktadrlar. rnein yle derler: 'Herkesin bildii bir hakikat vardr: yi bir talihi o-lan ve yalnz yaayan bir adam, bir kars olmasnn ihtiyacn duyarak yaayan adamdr.' Yaam slubunuz: life style: Ulamak istediiniz sonular, yaam slubunuzla uyuuyor mu? Sonuca ulatnzda neler hissedeceksiniz? Bu sorularn cevaplar, en az ulamak istedii-niz Sonu kadar deerlidir. Yeniden ereveleme: reframing: Yeniden erevelemenin nemi, bir eye 'farkl alardan' bakarak dnebilmenizi salamasndan gelmektedir. nsanlar, eitli dnce ve davra-n kalplarna, birer 'resim erevesi' gibi yapmaktadrlar. Yerler: places: lk i gnnz hatrlamaya altnzda, aklnza gelen 'irketin yerleimi', bronuz, yemekhane, byk toplant salonu gibi yerler. Yklemler: predicates: zne hakknda bir ey syleyen szck ya da szcklerdir. Yklemler bizim 'Temsil Sistemleri' arasndaki farkll belirlemekte kullandmz szcklerdir. Grsel zellikli kiiler toplant notlarnn yazl olarak kendile-rine verilmesini; iitsel zellikliler dinlemek ve konumak; duy-gusal/dokunsal zellikliler toplantdan sonra herkesin elini s-kp, toplantyla ilgili duygularn renmek isterler. Z. Zaman: time: lk i gnnz hatrlarken akhnza gelen 'ne zaman oldu', 'tarihi', 'saat saat ne yaptnz' gibi zamansal zellikler. Zaman izgileri: timetines: Bir eyin gemiten gelen bir hatra m, yoksa gelecekle ilgili bir plan m olduunu nasl bile-bilirsiniz? NLP almalarnda eitli sorulara cevap vererek, 'zaman' nereye yerletirdiiniz hakknda bir fikir

edinebilirsi-niz. aretleri deerlendirerek 'kendi zaman izginizin ynn' izleyebilirsiniz. Zaman inde: in time: Kendi zaman izgilerinin iinde yaayan insanlar, 'imdi' zerinde younlamaya eilimlidirler. Zaman Seyahati: time travel: Bizim zamanla iliki kurma biimimiz, iletiim kurma biimimizi etkiler. 1. Zaman izgileri, 2. Zaman iinde, 3. Zaman yoluyla. Zaman Yoluyla: through time: Eer bir insan 'Zaman Yo-luyla' zaman izgisi zerinde iliyorsa; gemii, imdisi ve gele-cei nndedir. Byle kiiler, yaamda karlatklar olaylarn, birbiriyle balantl ve bir dizi oluturan blmler olduunu dnrler. zihin Okumak: mind reading: Zihin okuma, konuan kii-nin dncelerini ve duygularn bildiini varsayan dinleyicile-rin yaptklar bir 'Yorumlama' eididir. Zorunluluk eren ifadeler: moda! operators of necessity: . Bu kalp, yaammz onlarla srdrdmz 'koullar' ve 'kurallarla' balantldr. Genellikle ocukluk dneminden kay-naklanan 'yazl olmayan kurallar' ve 'grnmeyen otorite' ola-rak bilinirler. 153 9. DZN 1. Alg 36 36 2. Algsal Duru Almak 3.Alt Sistemler 112 4.Ayak Uydurmak 57 5 .Aynlk/Farkllk Kalb 59 6.Bamszlk/Dzencilik Kalb. 62 7.Balamn Yeniden erevelenmesi 80 8.Baarszlk. 10 9.Beceriler/Yetenekler Dzeyi 69,75 10.Beden Dili-(Ses, Ban Duruu, Nefes, Beden) 38 11.Bilgi Edinme Sreci 31 12.Birinci Algsal Duru 25 13.apalar 88 14.arptmalar , 51 15.evre Dzeyi 69,78 69,76 16.Davranlar Dzeyi 17.Davranlar birbirine uydurmak 40 18.Davranlar farkllatrmak 41 19 .Deerler. """"""""""""" 7,69,73 20.Deiimler 18 21.Deiimin Nrolojik Dzeyleri 7,69 22.Dil 7 23.Dostane bir iliki kurmak 39 24.Duygusal/Dokunsal Alt Sistemler (6 tane) 87 25.Duygusal/Dokunsal Eriim ipular 36 26.Duygusal/Dokunsal Temsil Sistemler 31 27.Eriim ipular (Grsel, itsel, duygusal/dokunsal) 30 28.Etkinlikler 65 48 29.Fiilin belirtilmemi olmas

30.Filtre Sistemleri 57-6 31.Genel/Ayrntl Kalb 60 32.Genel ller 54 33.Genellemeler 53 34.Geri Bildirim ya da Alnacak Dersler 10-11 35.Grsel Alt Sistemler (8 tane) 86 35 36.Grsel Eriim ipular 37.Grsel Temsil Sistemleri 31 38.Gz Hareketleri 34 39.Gzlemler ve Anahtar Sorular (4 tane) 93 40.Harita 11 41.ieriin Yeniden erevelenmesi 81 42.seIIDsal Kalb 60 43.sel Diyalog 37 44.kinci Algasal Dur.u 25 45 .letiim 9 46.nan Sistemleri ve Deerler Dzeyi 69,75 47.nanlar (a.Kiisel, b.Profesyonel) 7 48.nantan Aksiyona 17 49.simletirme 48 50.itsel Alt Sistemler (7 tane) 86 51.itsel Eriim ipular " ,... .35 52.itsel Temsil Sistemleri. 31 43 53.yerindeki Etkisi 54.Kalibrasyon yada Halden Anlamak 39 55.Karmak Denkletirmeler.. ... "... 52 56.Karlatrmalar 50 57.Katagoriler Sralamas (6 tane) 64 58.Kaynaklar 15,64 59.Kendinizi ve bakalarn tanmann yolu 7,30 60.Kimlik ve Misyon Dzeyi 69,71 61.Kiiler 64 62.Kokusal Temsil Sistemleri 31 63.Konuurken gerekten ne demek istiyorsunuz? 45 64.Linguistic 7 65.Meta Model 45 66.Meta Modelin kesinletirme sorularyla mdahale ettii mulak ifadeler 47 67.Meta Program filtreleri (6 tane) 57 68.Misyon ' 71 69.Modelleme 91 9 70.Mkemmelliin Temel ilkeleri 71.Neden ve Etki 7,52 72.Neuro 7 73.NLP Hakknda tarihsel bilgi 8 74.NLP Modelleme Sreci 93 75.NLP Nedir? (Dil, Alg ve Deerler) (Neuro, Linguistic, Programming) 7 76.Olanakllk ya da olanakszlk ieren ifadeler 55 77. nvarsaymlar. 53 47 78.znenin belirtilmemi olmas

79.ProaktifjReaktif Kalb., 62 80.Profesyonel inanlar 22 81.Programrning 7 82.Ruhsallk, Balantllk ve Ama 69,70 83.Seeneklerinizi ve esnekliinizi arttrn 7,8? 84.Silme 47 85.Sonraki Admlar (5 tane) 94 86.Sonu, Hedef belirleme Sorular 16 87.eyler 67 88.irket Meta Programlar 64 89.Tatsal Temsil Sistemleri 31 90.Temsil Sistemleri .."".". 31 91.Tercih ettiiniz kodlama ynteminiz 84 92.Tme Varm!Tmden Gelirn 68 93. nc Algsal Duru 25 94.Yaklaan, Uzaklaan Kalb 58 95. Yarglar : 50 96. Yaam slubunuz 15 97.Yeniden erevelenme 80 98. Yerler ". 64 99 .Yklemler 32 100.Zaman " 65 101.Zaman izgileri .."... 66 102.Zaman iinde 66 103.Zaman Seyahati (3 tane) 65 104.Zaman Yoluyla ""..67 105.Zihin Okumak 51 106.Zorunluluk ieren ifadeler 55 ---