T.C.

MLL ETM BAKANLII

BLM TEKNOLOJLER

DONANIM KARTLARI

Ankara, 2013

Bu modl, mesleki ve teknik eitim okul/kurumlarnda uygulanan ereve retim Programlarnda yer alan yeterlikleri kazandrmaya ynelik olarak rencilere rehberlik etmek amacyla hazrlanm bireysel renme materyalidir. Mill Eitim Bakanlnca cretsiz olarak verilmitir. PARA LE SATILMAZ.

NDEKLER
AIKLAMALAR ................................................................................................................... iii GR ....................................................................................................................................... 1 RENME FAALYET1 .................................................................................................... 3 1. EKRAN KARTI ................................................................................................................... 3 1.1. Ekran Kartnn Yaps ................................................................................................... 4 1.1.1. Grafik lemcisi (GPU) .......................................................................................... 5 1.1.2. Grnt Bellei (Video RAM) .............................................................................. 5 1.1.3. Dijital Analog evirici (RAMDAC ) .................................................................... 6 1.1.4. Video BIOS ........................................................................................................... 6 1.1.5. Ekran Kart k Balantlar ............................................................................... 7 1.1.6. Soutucu ................................................................................................................ 8 1.1.7. BUS (Veriyolu) Yaps .......................................................................................... 8 1.1.8. Z-Buffer (Tampon Bellek) ve V-Sync ................................................................... 9 1.1.9. Video Codec ........................................................................................................ 10 1.1.10. Video Driver ...................................................................................................... 10 1.2. Ekran Kartnn zellikleri ........................................................................................... 10 1.2.1. znrlk .......................................................................................................... 10 1.2.2. Renk Derinlii ..................................................................................................... 11 1.2.3. Ekran Kart Tazelenme Hz ................................................................................ 11 1.2.4. Grnt Arayz ................................................................................................. 12 1.3. Ekran Kartnn almas ............................................................................................ 12 1.4. Ekran Kart eitleri ................................................................................................... 13 1.4.1. Veriyolu Standardna Gre .................................................................................. 13 1.4.2. Fiziksel Yapsna Gre ........................................................................................ 15 1.5. Ekran Kart Seimi ve Teknik Bilgiler........................................................................ 16 UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 19 LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 22 RENME FAALYET2 .................................................................................................. 23 2. EK DONANIM KARTLARI ............................................................................................. 23 2.1. Ses Kart ...................................................................................................................... 23 2.1.1. Ses Kartnn Yaps .............................................................................................. 25 2.1.2. Ses Kartnn almas ......................................................................................... 27 2.1.3. Ses Kart eitleri ................................................................................................ 28 2.2. Faks-Modem Kart ...................................................................................................... 29 2.2.1. Faks-Modem Kartnn Yaps .............................................................................. 31 2.2.2. Faks-Modem Kartnn almas ......................................................................... 34 2.2.3. Faks-Modem Kart eitleri ................................................................................ 34 2.3. TV Kartlar .................................................................................................................. 37 2.3.1. TV Kartnn Yaps .............................................................................................. 37 2.3.2. TV Kartlarnn zellikleri ................................................................................... 39 2.3.3. TV Kartnn almas ......................................................................................... 40 2.3.4. TV Kartlar eitleri ............................................................................................ 40 2.4. Ethernet Kart .............................................................................................................. 41 2.4.1. Ethernet Kartnn Yaps ...................................................................................... 42 2.4.2. Ethernet Kartnn almas ................................................................................. 43

2.4.3. Ethernet Kart eitleri ........................................................................................ 43 UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 47 LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 50 MODL DEERLENDRME .............................................................................................. 52 CEVAP ANAHTARLARI ..................................................................................................... 54 KAYNAKA ......................................................................................................................... 55

ii

AIKLAMALAR AIKLAMALAR
ALAN DAL/MESLEK MODLN ADI MODLN TANIMI SRE N KOUL YETERLK

Biliim Teknolojileri Bilgisayar Teknik Servis Donanm Kartlar Donanm kartlarn tanyarak, anakart zerine montajn gerekletirecek bilgi ve becerinin verildii renme materyalidir.

40/16.
Genileme yuvas kartlarn tanyarak anakart zerine monte edebilmek Genel Ama renci bu modl ile gerekli ortam salandnda; anakart zerine genileme yuvas kartlarn monte edebileceksiniz. Amalar 1. Ekran kartnn yapsn kavrayacak ve anakarta montajn yapabileceksiniz.

MODLN AMACI

2. Ek donanm kartlarn tanyacak ve montajn yapabileceksiniz.

ETM RETM ORTAMLARI VE DONANIMLARI

LME VE DEERLENDRME

Ortam: Montaj ilemlerinin yaplabilecei statik elektrikten arndrlm ortam. Donanm: Antistatik poet, antistatik bileklik, antistatik altlk, anakart, anakart kitap, donanm kartlar , dz ve yldz ulu tornavida donanmlar Modl iinde yer alan her renme faaliyetinden sonra verilen lme aralar ile kendinizi deerlendireceksiniz. retmen modl sonunda lme arac (oktan semeli test, doru-yanl testi, boluk doldurma, eletirme vb.) kullanarak modl uygulamalar ile kazandnz bilgi ve becerileri lerek sizi deerlendirecektir.

iii

iv

GR
GR Sevgili renci, Bilgisayar teknolojisi dnyann en hzl gelien teknolojilerindendir. Bu geliim ierisinde bilgisayar donanm elemanlarnn zellikleri hakknda bilgi sahibi olmak gerekmektedir. Gnmzde teknolojinin hzl bir ekilde gelimesiyle birlikte donanm kartlarnn var olan zellikleri deimekte ve farkl zellikler eklenmektedir. Bu modl baaryla tamamlayarak donanm kartlar alanndaki gelimeleri rahatlkla takip edebilecek seviyeye ulaacaksnz. Karlatnz farkl durumlarda neler yaplabilecei hakknda genel fikirler edineceksiniz. Modl sonunda edineceiniz bilgi ve beceriler ile uygun donanm kartlarn seebilecek, anakarta montajn yapabileceksiniz. Modlde anlatlanlardan farkl durumlarla karlatnzda, aratrma yapp var olan bilgilerinize yeni bilgiler ekleyerek bilgilerinizi gncelleyecek, yeni durumun gerektirdii zmleri retebileceksiniz. Hazrlam olduumuz bu modlle siz deerli rencilerin, kendi alannza ilikin gerekli bilgileri kolayca eriebilmenizi salamaktr.

RENME FAALYET1 RENME FAALYET1

AMA
Gerekli atlye ortam ile gerekli materyaller salandnda, ekran kartlarnn yapsn tanyarak anakarta montajn yapabileceksiniz.

ARATIRMA
Ekran kartlarnn bilgisayardaki grevini aratrnz. Eski ve kullanlmayan ekran kartlarn snf ortamnda inceleyiniz. Bilgisayarda yaplan ie gre hangi zelliklere sahip ekran kart seilmesi gerektii hakknda bilgi toplaynz. Aratrma sonularnz retmene teslim edecek veya snfta sunacak ekilde hazrlaynz.

1. EKRAN KARTI
Ekran kart, mikroilemcide (CPU) ilenen verileri monitrde grntlenmesini salayan sinyallere dntren bir genileme yuvas kartdr. Ekran kartlar bilgisayar sistemine anakart zerinde bulunan slotlar (genileme yuvalar) ile balanrlar. Ekran kart yerine grafik kart, grnt kart, grnt adaptr, video kartvb kavramlar kullanlmaktadr.

Resim 1.1: rnek ekran kart

Grnt kalitesi ekran kartna ve monitre baldr. Ekran kartnn kalitesini ise fiziksel yaps, kulland slot ve arayz eidi (CGA, VGA, SVGA) belirlemektedir. Eski ekran kartlar grnt bilgilerini sistem belleinden kendi belleine alp monitre gndermekteydi. Gnmzdeki teknolojik gelimelerle birlikte ekran kartlarnn grntlenecek bilgileri ileyebilecek ilemciler (GPU) bulundurmasyla mikroilemcinin (CPU) yk nemli lde azalmtr. Ekran kart,bilgisayar sisteminin 4 bileeni kullanr. 1. Anakart : Ekran kartna veri iin balant ve enerji salar. 2. Mikroilemci : Her bir pikselle ne yapaca kararn verir. 3. Bellek : Ekran kartna gnderilecek bilgileri geici olarak tutar. 4. Monitr : Ekran kartnda gelen bilgileri grntler.

1.1. Ekran Kartnn Yaps

Resim 1.2: Ekran kartnn yaps

Video grntleme adaptrleri genellikle aadaki gibi baz temel bileenleri ierir: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. Grafik lemci (GPU) Grnt Bellei (Video RAM) Dijital Analog evirici (RAMDAC) Video BIOS Ekran Kart k Balantlar Soutucu (FAN) BUS yaps Z-Buffer ve V-Sync Video Codec Video Driver

Yukardaki bileenlerle ilgili ayrntl bilgiler aada anlatlmtr.

1.1.1. Grafik lemcisi (GPU)

Resim 1.3: Grafik lemci (GPU)

Grafik ilemcisi grnt hesaplamalarn ve grnt ilemlerini ekran kartnda gerekletiren bir ilemci yongasdr. Grafik ilemcileri GPU (Graphics Processing Unit Grafik lemci Birimi) adyla adlandrlmaktadr. GPU performans 3 boyutlu oyunlarda kendini gsterir.

1.1.2. Grnt Bellei (Video RAM)

Resim 1.4: Grnt bellei (GDDR5)

Grnt ile ilgili hesaplamalarn geici olarak sakland bellektir. Bilgisayar sistemindeki ana bellek gibi alr ve genelde daha hzldr. Grnt bellei, bilgileri grafik ilemcisinden alr ve bunlar saklar. Grnt belleinin bykl ekran kartnn performansyla doru orantldr. Yksek znrlkle kaliteli grnt alabilmek iin grnt bellei kapasitesinin byk olmas tercih edilir.

Grnt Bellek Tipi DDR DDR2 GDDR3 GDDR4

Saat Hz 166-950 MHZ 5331000 MHZ 7001800 MHZ 16002400 MHZ

Veri Transfer Hz 1.2-30.4 Gb/sn 18.5-16 Gb/sn 5.6-54.4 Gb/sn 64-156.6 Gb/sn

Tablo 1.1: Baz grnt bellek tipleri ve zellikleri

Gnmz ekran kartlar 128, 256, 512 MB veya 1GB, 2GB, 3GB, 4GB, 6GB, 8GB kapasiteli olup DDR, DDR2, DDR3 veya GDDR, GDDR2, GDDR3, GDDR4, GDDR5 bellek tiplerine sahiptir. Ne kadar fazla ekran kart bellei olursa ilemci o kadar ok grafik bilgisini ileyebilir. Ancak bellek kadar veri yolu genilii de nemlidir. GPU ile grnt bellei arasndaki veri yolu 64-bit, 128-bit, 192-bit, 256-bit, 320-bit, 384-bit, 768-bit geniliklere sahip olabilmektedir.

1.1.3. Dijital Analog evirici (RAMDAC )

Ekran kart zerinde dijital sinyalleri analog sinyallere eviren bir digital - analog evirici bulunmaktadr. RAMDAC (Random Access Memory Digital -to-Analog) ad verilen bu sistem ile CRT(Cathode Ray Tube- Katot nl Tp) monitrler iin gerekli olan ve bu monitrlerde deiiklik gsteren yenileme sreleri iin ayarlama zellii salamaktadr. RAMDACin verileri dntrme ve aktarma hz, ekran tazeleme hzn belirler. Bu hz Hz cinsinden llr. rnein monitrn ekran tazeleme hz 75 Hz olarak ayarlanmsa grnt saniyede 75 defa yenilenir.

ekil 1.1: Ramdacin grevi

RAMDAC, CRT monitrde kullanlmakta olduu iin LCD monitr kullanldnda veri sinyalleri dorudan ekran kartnn DVI (Digital Visual Interface) kna aktarlr.

1.1.4. Video BIOS

Video BIOS, ekran kart iindeki tm veri akn dzenler ve ekran kart bileenleri arasndaki koordinasyonu salar. Bu ilemleri yapabilmesi iin video bios iinde bir yazlm vardr.

Resim 1.5: Video BIOS

1.1.5. Ekran Kart k Balantlar

Ekran kart klarna gre oklu monitr kullanm mmkndr. k portuna gre LCD, CRT, HDMI ve TV klar ayn anda kullanlabilir. Bunun iin iletim sisteminde bulunan oklu monitr ayarlarnn yaplmas gerekir. VGA-OUT: CRT monitrlerin ve projeksiyon aygtlarnn baland ve bu aygtlara grnt aktarld k portudur. DVI-OUT: Dijital cihazlara ve LCD ekranlara grnt aktaran k portudur. VDEO-IN/OUT: Televizyon, video, VCD player, DVD gibi aygtlardan grnt alan veya aktaran porttur. HDMI: Yksek znrlkte grnt ve ses aktarm iin kullanlr. Component ve Composite: Bu balantlar HDMI balantnn kmasyla birlikte tarihe kartlar. VGA gibi analog sinyal gnderdikleri iin RAMDACa ihtiya duymaktadr.

Resim 1.6: Ekran kartnn portlar

1.1.6. Soutucu
Ekran kartlar, 150 Wlk g tketebilirler bu da scakln artmas demektir. Ekran kartlar yeteri kadar soutulmazlarsa bu s yznden almaz hale gelebilir. Soutma sayesinde ekran kartlarnn kararl ve sorunsuz bir ekilde almas salanr. Soutucu fan ya da s emiciler olmadan grafik ilemci veya grafik bellei fazla snarak sistemin kilitlenmesine ya da ekran kartnda kalc hasarlar olumasna neden olabilir. Bu soutma elemanlar pasif olabilirler yani sy iyi ileten malzemeden yapldklar iin ilerini sessiz ve sabit ekilde yaparlar veya bunlarn yetmedii durumlarda aktif soutma, dier deyile grlt karan hareketli fanlar kullanlabilir.

Resim 1.7: Soutucu sistem

Teknolojinin gelimesiyle s yaym ve buharlama temeline dayal bir soutma sistemi gelitirildi. Bu sayede her geen gn daha da klen grafik ilemcisi gibi yongalar daha byk soutma elemanlarna balayabilir hale geldik. Yani s borulu soutma sistemleri yaygnlamaya balad.

1.1.7. BUS (Veriyolu) Yaps

Veri yollar, anakart zerindeki bileenlerin birbiriyle veri alveriini salayan yollardr. Dardan balanan donanmlarda ise veri yollar ularnda bulunan slotlar sayesinde bilgi alverii salamaktadr. Ekran kartlar ISA, PCI, AGP ve PCI Express veriyollarna taklmaktadr. ISA veriyolu kullanm tamamen terkedilmitir. PCI, AGP ve PCI express slotlar kullanlmaktadr.

Resim 1.8: Slotlara taklan kart noktalar

Ekran kartlarnn anakart zerindeki balant dnda birbirlerine balanarak ift ekran kartnn gcn kullanmasn salayan bir arayz vardr. Bu arayze SLI veya CrosFire denilmektedir. Kprleme kartlaryla ekran kartlarnn birbirine balanmas sz konusu arayzle (SLI veya CrosFire) salanr. Bylece GPU gc arttrlm olur.

Resim 1.9: Anakarta 2 ekran kart takma

1.1.8. Z-Buffer (Tampon Bellek) ve V-Sync

Z-Buffer : ki boyutlu grntlerde yatay (x) ve dey (y) olmak zere iki boyut vardr. 3 boyutlu grntlerde ise derinlik (z) boyutu da mevcuttur. Z-Buffer bellei boyutlu ortamdaki nesnelerin grntlenmesi iin kullanlr. Derinlik boyutu (z) bilgisi bu bellekte saklanr. Ekran kart, boyutlu grntler oluturabilmek iin bu tampon bellei kullanr. Z-Buffer tampon bellek 3D ( boyutlu) destei olan ekran kartlarnda bulunmaktadr.

V-Sync: Monitrn tazeleme hzn tespit edip, monitrn tazeleme hzna gre grnty monitre gnderir. Ekran kart, monitre belirli bir zamanda monitrn gsterebileceinden daha fazla kare (bildiiniz gibi grntler kare kare hesaplanp srayla monitre gnderiliyor) gnderirse ekranda krlmalar olur ve bu krlmalar da hassas bir gz ou zaman rahatsz eder. Grntdeki bu krlmalara "tearing" denir. te bu krlmalar engellemek iin V-Sync kullanlr ve oyunlarda saniyede gsterilecek kare saysnn monitrn tazeleme hzn gememesi salanr.

1.1.9. Video Codec

Video grntleri sktrlm formattadr. Bu grntlerin monitorde grntlene bilmesi iin zlr. Bu grntler Harddisk, CD-ROM veya DVD-ROMdan okunup ekrana gnderilmeden hemen nce zlr. Sktrlm verileri zme ii ise CPUyu ve ekran kartn zorlar. Sktrlm grntlerin zm iin eitli yazlm ve donanm gelitirilmitir. Ekran kartlarnda video codec birimi sktrlm grntleri zer. Bu eleman ayn zamanda zme ileminde CPUnun ykn azaltr.

1.1.10. Video Driver

Ekran kart yazlm srcs (Video Driver) donanmlarn birbiriyle haberlemesini salayan bir yazlmdr. Genellikle ekran kart zerindeki ilemcinin iletim sistemi tarafndan desteklenmesini salar. Ekran kart ne kadar kaliteli ve performansl olursa olsun eer uygun src yazlm yklenmemi ise dk performansta alr. Bu nedenle iletim sistemine uygun grnt kart srcsn, retici firmann web sitesinden indirip kurmak gerekir. Kurulum ilemi yanl yaplrsa hatalarla karlalr.

1.2. Ekran Kartnn zellikleri

Ekran kartnn znrlk, renk derinlii, ekran kart tazeleme hz, grnt arayz gibi zellikleri hakknda bilgi verilecektir.

1.2.1. znrlk
Monitre grnt zerinde her rengi oluturmak iin kontrol edilebilecek noktaya piksel denir. znrlk ise ekranda grnen piksel saysdr. znrlk 800x600 ise yatayda 800, deyde 600 piksel olduunu belirtir. znrlk artarsa grnt kalitesi de bu oranda artmaktadr. znrlk deeri ne olursa olsun nesneleri piksel deeri deimez. znrlk artrlrsa bellee olan ihtiya artmaktadr.

10

ekil 1.2: znrlklere gre grnt kapasitesi

Ekran znrl ile ilgili deiik standartlar vardr. Bu standartlar monitrn byklne ve ekran kartnn grnt arayzne gre deiir. Yksek znrlkte grnt salamak iin gelitirilmi teknikler Interlaced ve Progressive Tarama Teknikleridir. Grnt ileme cihazlar modlnde anlatlacaktr.

1.2.2. Renk Derinlii

Renk derinlii bir pikselin alaca renk miktardr. Renk derinlii artarsa her pikselin alabilecei renk says da artar. Her pikselin bit derinlii o noktann ka farkl rengi ifade edeceini gsterir. rnegin 4 bit (24 = 16) 16 farkl renk tonunu ifade eder. Piksellerin renk eitliliinin artmas grntnn geree yakn olmasn salar. Bit derinlii 24 bit olan grntler gerek renk olarak tanmlanr. Piksellerdeki renkler krmz, yeil mavi (RGB) renklerinin karmndan oluur.

1.2.3. Ekran Kart Tazelenme Hz

Bir ekran kartnda, video bellek ieriini okumaktan sorumlu aygt RAMDAC'tir. Bellekteki saysal verileri okuyup CRT monitrn grntleyebilecei analog video sinyallerine dntrr. RAMDACin veriyi dntrmesi ve aktarmas tazeleme hzn belirlemektedir. Bir ekran kartnn tazelenme hz, RAMDACin grnt sinyallerini saniyede ka kere CRT monitre gndereceini belirlemektedir. Bu ayn zamanda monitrn de tazelenme

11

hzdr. Tazeleme hz dk olursa grntde titreime neden olur. Ekran kart tazelenme hz birimi Hz (hertz) dir.

1.2.4. Grnt Arayz

Grnt arayz ekran kartnn znrlk ve renk derinliini belirler. Grnt arayz ekran kartnn grnt kalitesi etkilemektedir. Grnt Arayz VGA (Video Graphics Array) SVGA (Super Video Graphics Array) XGA (eXtended Video Graphics Array) WXGA (Wide eXtended Video Graphics Array) SXGA (Super eXtended Video Graphics Array) SXGA+ (Super eXtended Video Graphics Array Plus) WSXGA+ (Wide Super eXtended Video Graphics Array Plus) UXGA (Ultra eXtended Video Graphics Array) WUXGA (Wide Ultra eXtended Video Graphics Array) QXGA (Quad eXtended Graphics Array) QSXGA (Quad Super eXtended Graphics Array) znrlk 640x480 800x600 1024x768 1200x768 1280x1024 1400x1050 1680x1050 1600x1200 1920x1200 2048x1536 2560x2048

Tablo 1.2: Grafik arayzleri ve maksimum znrlk deerleri

1.3. Ekran Kartnn almas

ekil 1.3. Ekran kartnn CRT monitrde almas

12

Bilgisayarn ilemcisi tarafndan ilenen veriler anakart zerindeki genileme yuvasndan ekran kartnn grnt belleine aktarlr. Grnt ilemcisi grnt belleindeki verileri iler ve grnt hesaplamalarn yaptktan sonra grnt belleine gnderir. Bu veriler buradan RAMDAC birimine gider. Grnt belleindeki bilgiler RAMDACe aktarldktan sonra bu bellek boalr. Boalan bellee grnt ilemci tekrar veri iletir. RAMDAC bu dijital verileri CRT monitrde grntlenecek analog sinyallere dntrp ekran kartnn kna gnderir. Bu ilemler srasnda Video BIOSta ekran kartnn veri akn kontrol eder ve dzenler. Veriyolu hz, grnt belleinin kapasite bykl bu ilemlerin sresini azaltr ve grnt kalitesini artrr. Ayrca CRT monitr yerine LCD monitr kullanldnda RAMDAC dijital veriyi dntrmeden dorudan LCD balant portuna gnderir buda ilem sresini azaltr ve grnt kalitesini artrr.

1.4. Ekran Kart eitleri

Ekran kartlar grnt arayzne, veri yolu standarna ve fiziksel yapsna gre eitlilik gstermektedir.

1.4.1. Veriyolu Standardna Gre

Ekran kartlar ISA, PCI, AGP ve PCI Express veriyollarna taklmaktadr. ISA: Eski bir slottur ve 8-16 bit veriyoluna sahiptir. Bant genilii ok dk olduundan gnmz anakartlarnda kullanlmamaktadr. PCI: Bu veriyolu 64 bitlik olup 1993 ylnda gelitirilmitir ve tak-altr desteklidir. Genelde gney kprs tarafndan kontrol edilir. Gncel ekran kartlar iin yeterli deildir.

Resim 1.10: PCI ekran kart

13

AGP: Hzlandrlm grafik portu anlamna gelen, sadece ekran kartlar iin kullanlan bir veri yoludur. AGP veriyolu ekran kart zerindeki grnt bellei yetersiz olduu zaman sistem belleini kullanlmaktadr. AGP portlar PCI gibi 32 bit geniliindedir. Kuzey kprs tarafndan kontrol edilmektedir ve kendine zel bir veri yolu vardr.

Resim 1.11: AGP ekran kart

PCI Express: PCI Express ekran kartlar AGP ve PCI ekran kartlarna gre daha byk bant geniliine sahiptir. PCI-e olarak ksa isimlendirilir. PCI-e ift ynl veri aktarm yapar. PCI-e x1, PCI-e x2, PCI-e x4, PCI-e x8, PCI-e x16 ve PCI-e x32 olarak retilen ekran kartlarnn bant genilikleri 1, 2, 4, 8, 16, 32nin katlar eklinde artar. Ekran kartlar iin en ok terih edilen PCI-e x16 ve PCI-e x32 slotlardr. Bu slotlar dorudan kuzey kprsne baldr.

Resim 1.12: PCI-Express ekran kart

14

1.4.2. Fiziksel Yapsna Gre

Fiziksel yapsna gre ekran kartlar, anakart zerine entegre (onboard) ve anakart zerinde bulunan genileme yuvasna taklan olarak iki grupta incelenir. Anakart zerinde entegre olan (onboard) ekran kart

Anakart zerinde monte edilmi olan ekran kartlarnn darda sadece bir k portu bulunmaktadr. Bu k portu sayesinde ekran kartnn anakart zerinde (onboard) olduu anlalmaktadr. Bu ekran kartlar RAM bellei kullanmaktadrlar. BIOS zerinden istediiniz kadar RAM vererek ekran kartnzn kullanaca RAM miktarn deitirebilirsiniz. Bu kartlar dk hzldr ve bilgisayarn alma hzn da drr.

Resim 1.13: Tmleik (onboard) ekran kart

Anakartn genileme yuvasna takl olan ekran kart

Genileme yuvalarna taklan kart eklinde dikey slotlara yerletirilmektedir.Anakart zerine entegre edilen onboard ekran kartlarna gre daha hzl ve performasn yksek ekran kartlardr. Bu kartlar onboard ekran kartl anakartlarda BOS ayarlamas yaplarak kullanlabilir.

15

Resim 1.14: AGP genileme yuvasna taklan ekran kart

1.5. Ekran Kart Seimi ve Teknik Bilgiler

Bir ekran kart alrken dikkat edilmesi gerekenler ; Video bellek miktar grnt performansn dorudan etkiler. Yaplacak ie gre bellein miktar uygun miktarda olmaldr. Bellek miktarnn fazla olmas grnt performansn artrr. Yksek hzl grafik ilemcisi verilerin ekranda daha kaliteli grntlenmesini salar. Ekran kartnn tazeleme hznn bykl grnt kalitesi ile doru orantldr. Ekran kartndaki grafik ilemcisinin zerindeki soutucunun iyi almas ve soutmas ekran kartnn performansn artrr. Anakartn destekledii yksek bant geniliine sahip ekran kart seilmesi performans artrr. rnein bellek arayz minimum 128 Bit olmaldr. AGP ekran kartlarndan daha fazla hz salayan PCI-E ekran kartn kullanabilmeniz iin anakartnzda PCI-E genileme yuvas olmas gerekir. (Anakartnzn PCI-E 2.0 desteklediini varsayyorum, ekran kartnzda PCI Express 2.0 zellikli olmaldr.) Bellek seiminde hzl bellek tipleri daha verimli grnt kalitesi oluturmaktadr. (Bellek tipi ya GDDR 3 ya da GDDR 5 tercih edilmektedir.) Eer monitrnz 22 inc'ten bykse ekran kartnzn bellek (Ram) kapasitesi 1 GB olmaldr.

16

Ekran kart k, kullandnz monitre gre seilmelidir. (Monitrnzn DVI k olduunu varsayyorum. Ekran kartnzn monitr balants seeneklerinde DVI mutlaka olmaldr.)

Resim 1.13: ift ekirdekli erkan kart

Ekran kartnzn zelliklerini bir ka farkl yoldan renebilirsiniz. lk yntemde masastnde fare ile sa tklayp ekran znrl seeneine tklayarak, ikinci yntemde ise Balat Mensnden Denetim masasna gidip renilir. Denetim masasnda Grnt seeneini ap; Grnt Seenekleri penceresinin Sol tarafndaki blokta znrl ayarla ya da Grnt ayarlarn deitir seeneklerinden birine tklayarak; nc yntemde ise ekran kartnn kurulum yazlm ile renebilirsiniz. Alnmas planlanan her ekran kartnn teknik zellikleri vardr. Bu teknik zelliklere baklarak ekran kart seimi yaplmaktadr. Aadaki tabloda teknik zellikleri verilmi bir ekran kart rnei verilmitir.

Grafik lemcisi Video Bellek Motor Hz Bellek Hz RAMDAC Veriyolu Standard Bellek Arayz Maks. znrlk VGA k Standart TV k DVI k
2.DVI k

GeForce GTX 690 2 GB GDDR5 1019 MHz 6.0 Gbps 400 MHz PCI-Express 3.0 384-bit 2560x1600 15-pin D-sub HDMI k DVI-I
Var

Tablo 1.3: Ekran kartnn teknik zellikleri

Ekran kart badatrc sekmesinden ekran kartnzn tm zelliklerini grebilirsiniz. Badatrc sekmesinin altnda Badatrc Tr balnda Ekran Kartnzn modelini grebilirsiniz. Badatrc Bilgisi bal altnda Ekran kartnzn Yonga Tr (ATI / Nvid ia gibi), DAC tr (ka Mhz olduu), Badatrc Sizesi ve Bios bilgilerini grebilirsiniz. Alt ksmda ise Toplam Kullanlabilir Grafik Belleini bunun da altnda ise ne kadarnn ekran

17

kart bellei olduunu gsteren Ayrlm Video Belleini ve ne kadarnn Windows'un sistemden ayrd bellei Paylalan Sistem belleinden grebilirsiniz. Baz ek yazlmlar ile donanmlarnz hakknda bilgi edinebilirsiniz. Aadaki resimde rnek bir ek yazlm grnts gsterilmitir.

Resim 1.14: Grafik kart zelliklerini gsteren GPU-Z yazlm

18

UYGULAMA FAALYET UYGULAMA FAALYET

Aada verilen ilem basamaklarn takip ederek konuyu daha da pekitirelim. neriler ksm, uygulama faaliyeti iin ynlendirici olacaktr. Herhangi bir ekran kartn inceleyiniz. lem Basamaklar Kartlara dokunmadan nce zerinizdeki static enerjiyi kasay tutarak boaltnz. neriler Statik enerjiyi boaltmak iin ESD bileklik takmanz nerilir. stenilen performansn zerinde ekran kart semeniz fiyat/performans orann byltecektir. Anakartn kataloundan veya anakart retici firmasnn web sayfasndan destekledii ekran kartlarn inceleyiniz. Kasay amadan nce kasa enerji kablosunun ekili olduunu kontrol ediniz.

Bilgisayarn kullanm alanna gre uygun ekran kart zelliklerini belirleyiniz.

Anakartn destekledii ekran kartn belirleyiniz.

Bilgisayar kasasn anz. Ekran kartnn taklaca slotu tespit ediniz.

Ekran kartn, veriyoluna gre PCI, AGP veya PCI Expres slotlarndan birine taklacaktr.

Ekran kartnn anakarta taklacak ynn belirleyiniz.

Ekran kartnn vidalama balantlarnn kasann dna geldiini ve anakarta temas etmediini kontrol ediniz.

19

 Ekran kartn anakarttaki slota yerletiriniz.

Ekran kart anakarttaki slota yerlemiyorsa zorlamayz. Ekran kartnn PCI, AGP, PCI Express olduunu kontrol ediniz.

Ekran kartn kasaya vidalaynz.

Vidalama yaparken tornavidann kaymamasna dikkat ediniz. Tornavidann kaymas ekran kartna, anakarta ve dier kartlara zarar verebilir.

Bilgisayar kasasn kapatnz.

20

KONTROL LSTES
Bu faaliyet kapsamnda aada listelenen davranlardan kazandnz becerileri Evet, kazanamadnz becerileri Hayr kutucuuna (X) iareti koyarak kendinizi deerlendiriniz. Deerlendirme ltleri zerinizdeki static enerjiyi boalttnz m? Bilgisayarn kullanm alanna gre uygun ekran kart zelliklerini belirlediniz mi? Anakartn destekledii ekran kartn belirlediniz mi? Bilgisayar kasasn atnz m? Ekran kartnn taklaca slotu tespit ettiniz mi? Ekran kartn anakarttaki slota yerletirdiniz mi? Ekran kartn kasaya vidaladnz m? Bilgisayar kasasn kapattnz m? Evet Hayr

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8.

DEERLENDRME
Deerlendirme sonunda Hayr eklindeki cevaplarnz bir daha gzden geiriniz. Kendinizi yeterli grmyorsanz renme faaliyetini tekrar ediniz. Btn cevaplarnz Evet ise lme ve Deerlendirme ye geiniz.

21

LME VE DEERLENDRME LME VE DEERLENDRME

Aada bo braklan parantezlere, cmlelerde verilen bilgiler doru ise D, yanl ise Y yaznz. 1. ( ) Ekran kartlarnda monitrn tazeleme hzn tespit edip, monitrn tazeleme hzna gre grnty monitre gnden birime video codec denir. ( ) RAMDAC dijital grnty analoga dntrr. ( ) Ekran kartlarnda grntleri tutan bir bellek vardr. ( ) Ekran kartlar TV grntlerini grntleyemezler. ( ) 1024 x 768 znrlkte 800 x 600 znrle gre daha fazla grnt ekrana sdrlr. ( ) Ekran kartnn znrl arttrldka iletim sistemindeki nesnelerin grnm byr. ( ) Grafik ilemcisi dijital sinyalleri analog sinyallere dntrr. ( ) Renk derinlii arttka grnt kalitesi de artar. ( ) SVGA bir grnt arayzdr. ( ) AGP ekran kartlar iin kullanlan genileme portudur.

2. 3. 4. 5.

6.

7. 8. 9. 10.

DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz. Cevaplarnzn tm doru ise bir sonraki renme faaliyetine geiniz.

22

RENME FAALYET2 RENME FAALYET2

AMA
Gerekli atlye ortam ile gerekli materyaller salandnda , ek donanm kartlarnn (Ses kart, Faks-modem kart, TV kart, Ethernet kart) yapsn ve almasn kavrayarak, bu kartlarn bilgisayar sistemine montajn yapabileceksiniz.

ARATIRMA
Ek donanm kartlarnn (Ses kart, Faks-modem kart, TV kart, Ethernet kart) grev ve eitlerini aratrnz. Ek donanm kartlar (Ses kart, Faks-modem kart, TV kart, Ethernet kart) olmadan bilgisayarn alp almayacan aratrnz. Elde ettiiniz bilgileri snf ortamnda sunacak ekilde hazrlaynz.

2. EK DONANIM KARTLARI
2.1. Ses Kart
Ses kart bilgisayardaki dijital ses verilerini analog ses sinyallere, analog ses sinyallerini de bilgisayarda ilenebilecek dijital sinyallere dntrr. Ses kartlar anakartn zerinde veya genileme yuvasna taklr. Bilgisayarda ses kart olmamas bilgisayarn almasn engellemez. Sadece ses ile ilgili ilemler yaplmaz.

Resim 2.1: Ses kart rnei

Mikrofon ya da bir mzik aygtndan girilen sesler, bilgisayar ortamnda ses kart ile ilenmektedir. Baz ses kartlar ses kaydederken ayn anda ses de karr, bu tr ses kartlar full-duplex olarak nitelendirilir.

23

Ses kartlar aadaki teknii kullanr. rnekleme

D ortamdaki analog ses sinyalinin bilgisayarda kullanlabilmesi iin dijital sinyallere dntrlmelidir. Analog sinyalin dijital sinyale dntrme ilemine rnekleme denir. Ses kartnn rnekleme bit says arttka ses kalitesi ve ses kayd veri miktar artar.

ekil 1.1: Analog sinyalin saysala dnm

Yaygn olarak en iyi ses kalitesi CD kalitesi kabul edilir. 16 bit , 44.1 KHz ve stereo dur. DVD kalitesi ise 24 bit , 96 KHz ve stereo olup yaygn deildir. Frekans Modlasyonu (FM)

Frekans modlasyonu yeni sesler retir. FM sentezleyicileri sesi, tayc olarak adlandrlan ikinci bir ses dalga formu ile birletirir. ki dalga formunun frekanslar birbirine yaklatnda kark bir ses dalga formu oluur. FM sentezinin amac bir mzik enstrmann sesini dalga formunu elde etmektir. Dalga Tablosu (Wave Table)

Dalga tablosu yntemi, mzik aletlerinin sesini karrken mzik aletlerinin gerek seslerinden yararlanlr. Dalga tablosu yntemi nceden kaydedilmi sesleri birletirerek mzik oluturur. Bu mzik aletlerinin sesleri retim srasnda ses kartnn silinemez belleine kaydedilmitir. (ROM bellek) Gelimi ses kartlar yardmyla bilgisayara sesle kumanda etme olana da kmtr. Gelien ses kartlar teknolojileri, ses alglama (voice recognition) programlarn kullanarak okunanlar metne evirir. Kayt kalitesi desibel ile llmektedir. Desibel deeri 30 ile 50 arasnda ise orta seviyeli bir ses kart olduu yksek seviyeli ses kartlarnn 96 ile 100 desibel zerinde kayt yapt kayt amal ses kart alndnda kontrol edilmelidir.

24

2.1.1.Ses Kartnn Yaps

Ses kartnn yaps aadaki gibidir.

2.1.1.1. Dijital Sinyal lemcisi (DSP- Digital Signal Processor)

DSP Ses kartna gelen dijital sinyalleri iler ve seslerin retilmesini salar. lenen sinyalleri bilgisayarn ilemcisine gnderir.

Resim 2.2: Dijital sinyal ilemcisi

Bir ses kartnn ayn anda karabilecei ses saysna polyphony denir. Polyphony deeri ses kartnda bulunan DSPin ilem gcne baldr. Ses kartlarnn bulunan 32, 64, 128 gibi ifadeler kartn polyphony'sidir.

2.1.1.2. Dijital-Analog evirici (DAC-Digital to Analog Converter)

Dijital sinyalleri analog sinyallere evirmeye yararan bir chiptir. Bilgisayardaki dijital ses verilerini analog sinyallere dntrp ses kartnn kna gnderir.

2.1.1.3. Analog-Dijital evirici (ADC- Analog to Digital Converter)

Analog sinyalleri dijital sinyallere evirmeye yararan bir chiptir. Mikrofon veya dier mzik aygtlarndan alnan analog ses sinyallerini dijital sinyallere dntrr.

2.1.1.4. ROM Bellek

Ses ile ilgili dijital verilerin depoland bellektir. DSP tarafndan ilenen veriler bu bellekteki dalga tablosu ile karlatrr. Dalga tablosu bu bellekte bulunur.

2.1.1.5. TAD (Telefona Answering Device- Telefon Cevaplama Aygt)

Faks/modem kartn voice zellii olmas durumunda ses kart ile modem arasnda balant yaplarak gelen telefon sesi hoparlre aktarlr ve mikrofon ile cevap verilebilir. Bu balant TAD noktas sayesinde yaplr. Bylece telefon aldnda modem zerinden ses kartna TAD noktasna bal kablo ile ses aktarlr. Mikrofondaki seslerde ses kart ile modeme tanr.

25

2.1.1.6. AUX_IN
eitli kartlar (TV, radyo, mpeg) ile ses kart arasnda balant kurulduu yerdir. Bu kartlardaki ses sinyallerinin ses kartna aktarlmasn salar.

ekil 2.1: Ses kart zerindeki devre ve balantlar

2.1.1.7. CD-IN
Ses kart zerinde olan bu balant ile CD srcsndeki seslerin ses kartna aktarlmas salanr. Kablonun biri ucu ses kartndaki CD -IN noktasna dier ucu CD-ROM srcnn arkasndaki yere taklr.

2.1.1.8. S/DIF
Ses kartlarnda bulunan dijital balant noktasdr. CD player, DVD gibi dijital aygtlardaki ses sinyallerini ses kartna aktarlmasnda kullanlr.

2.1.1.9. Ses Kart Balant Portlar

Standart ses kartlar iki hoparlr ya da bir kulakl kullanlabilmesini destekler. Gnmz ses kartlar birden fazla hoparlrleri destekler. Daha fazla hoparlr destei ile ses kartlar geree yakn sesler karmaktadr. Line In : Teyp ya da CD playerdaki sesleri bilgisayar ortamna akarr.

26

Microphone In : Ses kartn mikrofon giriidir. D ortamdaki seslerin mikrofon bilgisayara gnderilmesini salar. Line Out : ki hoparlrn ya da kulakln kullanlmasn salayan ktr. 3D ses sistemlerinde buraya front (n) hoparlrler balanr. Rear Out : 3D ses Rear (arka) hoparlrler buraya balanr. Joystick/MIDI port : Joystick ve MIDI aygtlarnn balanmasn salar.

Resim 2.3: Ses kart balantlar

2.1.2. Ses Kartnn almas

Bilgisayarn evre birimlerinde girilen analog ses sinyalleri ses kartna aktarlr. Ses kartnn analog dijital eviricisi (ADC) tarafndan analog ses sinyallerini dijital sinyallere dntrr. Dijital hale dntrlm ses sinyalleri DSPye aktarlr. Bu birim tarafndan veriler ilenir. DSP verileri anakartn veri yoluna iletir. Bu dijital veriler mikroilemci tarafndan ilenir ve depolanmas iin depolama birimlerine aktarlr. Bilgisayardaki ses verilerini dinlemek iin dijital ses verileri depolama aygtlarnda okunur, mikroilemciye aktarlr ve ses kartndaki DSPye iletilir. DSP veriyi zer. zlm veri ses kartnn dijital analog eviricisi (DAC) tarafndan analog ses sinyallerine dntrlr ve ses kartnn kna aktarlr.

27

ekil 2.2: Ses kartnn alma ekli

2.1.3. Ses Kart eitleri

Ses kartlar, veri yolu standarna ve fiziksel yapsna gre eitlilik gstermektedir.

2.1.3.1. Veriyolu Standardna Gre

ISA: Bu slotuna taklan ses kartlar gnmzde kullanlmamaktadr. PCI : Bu slotu kullanan ses kartlar halen kulanlmaktadr. PCI slotu 64-Bitlik veriyolunu kullanr ve tak altr zelliine sahiptir. PCI-Express : Gelien teknoloji ile birlikte ses kartlarda PCI-e slotlarn destekleyen kartlarn kullanmaya balad. Genelde PCI-e x2 ve x4 versiyonlar ses kartlarnda kullanlmaktadr.

2.1.3.2. Fizik Yapsna Gre

Anakartta bir entegre olan (onboard) ses kart

Ekran kartlarnda olduu gibi anakart zerine montaj yaplm ses kartlarna onboard ses kart denilir. Anakartn arka panelinde klar bulunur. Gnmzde anakartlarn ounda ses kartlarn anakartla btnleiktir (onboard).

Resim 2.4: Onboard ses kart

28

Anakartn genileme yuvasna takl olan ses kart

Anakart zerindeki genileme yuvalarna taklan bu ses kartlar onboard ses kartlarna gre daha iyi performans gstermektedir. k portlar da kullanm amacna gre daha fazladr.

Resim 2.5: Genileme yuvasna taklan ses kart

2.2. Faks-Modem Kart

Modemler, telefon hatlarndan gelen analog sinyalleri dijital verilere ve bilgisayardaki dijital verileri telefon hatlarndan iletilebilecek analog sinyallere evirirler. Dijital sinyallerin analog sinyallere evrilmesine modlasyon, analog sinyallerin dijital sinyallere evrilmesine de demodlasyon denir. Modem modlasyon ve demodlasyon kelimelerinin ksaltlmasndan isimlendirilmitir.

Resim 2.6: Dahili faks-modem kart

Gnmzdeki modemler faks alma / gnderme ilemlerini de yapmaktadrlar. Bundan dolay modemlere faks/modem ad verilmektedir. Bu kartlarda bir faks cihaznn yapabilecei zellikler vardr. Faks/modem kartlar bilgisayardaki verileri baka bir bilgisayara veya faks cihazna faks olarak gnderebilir, faks cihazlarndan gelen verileri bilgisayar ortamna kaydedilir veya dorudan yazcdan bask yaplabilir.

29

ekil 2.3: Modem ile bilgisayarlar aras iletiim

Bir bilgisayarn baka bir bilgisayar veya bir a ile iletiim kurabilmesi iin a kartna (ethernet kart) veya modeme ihtiya vardr. A kart olan bilgisayarlar yakn mesafelerde birbirleriyle kablo ile iletiim kurar. Uzak mesafede bulunan bilgisayarlar ile iletiim kurmak iin modeme ihtiya duyar. Modem kiralk hatlar veya normal telefon hatlar zerinden verileri iletir. Bu iletim telefon hatt zerinde analog sinyalleri 300-3000 Hz arasnda iletir. Yakn zamana kadar bilgisayarlar faks/modem ile internete balanabiliyordu. Bu balanmaya dial-up (evirmeli) balant denir. Gnmzde ounlukla ADSL ( Asimetrik saysal abone hatt ) ad verilen, mevcut telefonlar iin kullanlan bakr teller zerinden yksek hzl veri, ses ve grnt iletiimini ayn anda salayabilen bir modem teknolojisi kullanlmaktadr. Bu teknolojiyi kullanabilen modemlere ADSL modem denir.

ekil 2.4: Modem ile internete balanma

Modemde birimler Bps (bits per second): Modemin saniyede aktard veya ald bit miktardr. 56000 bps olan bir modem saniyede 56000 bit veri iletimi yapar. Baud: Sinyalin saniyede deiim saysdr. Baud ne kadar yksekse ayn hat zerinden o kadar fazla veri iletilir. Dk hzlarda her sinyal deiikliinde sadece bir bit iletir ve baud oran bpsye eittir.

30

Yksek hzl modemler her sinyal deiimi srasnda birden fazla bit iletir. Modem hz baud says ile her deiim esnasnda yollad bit says arpm ile hesaplanr. Hz arttka, her deiiklik birden ok biti gsterir ve baud oran bpsye eit olmaz. Eer her sinyal deiiklii sadece bir bit durumunu temsil ederse, baud oran bpsye eittir. Her deiiklik birden fazla biti temsil ettiinde ise (rnein dibit), baud oran, bpsye eit olmaz. Soru: 2400 Baudluk bir modem, her baudda 4 bit transfer yapyorsa bu modemin hz nedir? Cevap: Modem hz =2400 * 4 bit = 9600 bps bit veri iletir. Cps (caracters per second) : Saniyede iletilen karakter saysdr. Half Duplex : Tek ynl veri iletimidir. Full Duplex : ift ynl veri iletimidir.

2.2.1. Faks-Modem Kartnn Yaps

Modem reticilerinin deiik tiplerde modemlerinin birbirleriyle uyumlu alabilmesi iin baz standardizasyon kurulular tarafndan modemler iin arabirim standartlar gelitirilmitir. Bu standartlara gre modemler tasarlanr. V.32, V.34, V.90, V.92 gibi modem standartlar vardr. Bu standartlarn veri iletim hzlar birbirinden farkldr. Faks-modem ile internete bal olduumuzda gelen aramalarda telefon megul sinyali vermektedir. Baz faks-modemlerdeki Channel 2 teknolojisi ile gelen aramalarda modem sesli uyar verir. Bu zelliin kullanlabilmesi iin internet servis salaycsnn bunu desteklemesi gerekir.

2.2.1.1. Data Sktrma (Data Compression)

Modemler daha fazla veri gndermek iin eitli sktrma protokollerini kullanarak gnderilecek veriyi sktrp gnderirler. MNP 5 ilk gelitirilen veri sktrma protokoldr. Veri sktrma oran 2:1dir. Daha sonra 3:1, 4:1 oranlarnda sktrma yapan sktrma protokolleri gelitirilmitir. Data sktrmann kullanlabilmesi iin modemlerin karlkl olarak kullanlan data sktrma protokoln desteklemesi gerekir. 4:1, bir verinin drt kat kltlmesi demektir.

2.2.1.2. Hata Kontrol (Error Correction)

Hata kontrol modemlerin kendilerine gelen verinin iletim transfer srasnda hatal olup olmadn tespit eder. Hata kontrol zelliine sahip modem veriyi ereve (frame) denilen kk paketlere blerek, her erevenin sonuna hata kontrol bilgisi koyar. Modem bu veriyi aldnda ereveyi inceleyip, kendi kontrol bitlerini oluturarak, gelenle karlatrr. Eer kontrol bilgisi ayn deilse gnderilen bilgi hataldr yeniden istenir.

31

Hata kontrol iletim hatlarnda veri iletimin hzn drr, fakat verinin gvenli gitmesini salar. Data sktrmada olduu gibi, hata kontrolnde de salanabilmesi iin iletiimde olan iki modemin de bu protokolleri desteklemesi gerekir.

2.2.1.3. Ak Kontrol (Flow Control)

Veriyi gnderen modem, alc modemin hzndan daha byk ise verinin kaybolmamas iin hzn alc modemin hzna drr. Bu ak kontrol zellii sayesinde gerekleir. Ak kontrol yazlmsal veya donanmsal olarak gerekleir. Donanmsal (RTS/CTS) gerekletirme yntemi daha hzl ve daha gvenlidir.

2.2.1.4. UART
Modem veri iletimini bilgisayarn seri portu aracl ile yapar. UART modemin seri port zerinden haberleme imkn salar. Bu veri iletimi UART entegresi tarafndan salanr. UART entegresinin tr modem hzn belirler. Modemlerde UART entegresi modemi zerindedir. Veri iletimi srasnda veriler UART entegresini oradan da bilgisayarn seri portuna gnderilir.

2.2.1.5. DAC (Dijital Analog evirici)

DAC bilgisayardaki dijital verileri telefon hattndan iletilecek analog sinyallere dntrerek veri sinyallerini hat zerinden analog olarak iletirler.

2.2.1.6. ADC (Analog Dijital evirici)

ADC telefon hattndan gelen analog sinyalleri bilgisayarda ilenebilecek dijital sinyallere dntrr.

2.2.1.7. DSP (Dijital Sinyal lemcisi)

Verilerin iletilmesi iin uygun hale getirir ve seslerin iletilmesini salar. Dijital sinyalleri yorumlayp iletilmesini salar. Bilgisayarn ilemcisinin ykn hafifletir. HCF modemler: HCF ( Host Controlled Family) dijital sinyal ilemci tarafndan kontrol edilen modemlerdir. Bu modemlerde DSP birimi vardr. Verilerin iletilmesinin kontrol DSP birimi tarafndan yaplr. HSP ve HSF Modemler: Bu modemlerde DSP (dijital sinyal ilemcisi) birimi yoktur. Modem haberleme arabirimi aracl ile DSPnin yapmas gereken ilemler yazlm aracl ile bilgisayarn ilemcisine yaptrmaktadr. Bu modemlerin yklenen src yazlmlar bilgisayar ilemcisi ile modem arasnda kpr grevi grmektedir. Bu modemlerle yaplan iletiimde bilgisayarn ilemcisine ekstra bir yk getirmektedir.

32

Ksacas zerinde DSP veya kontolc olan modemler (HCF) hard modem, DSP veya kontrolc olmayan modemlere de (HSP, HSF) soft modem denmektedir.

2.2.1.8. Balant Noktalar

Phone: Telefon cihaz balant portudur. Buraya taklan kablo telefon cihazna balanr. Line: Telefon hattnn baland portdur. Telefon ebekesinden gelen hat dorudan bu porta balanr. Mic: Mikrofon balant portudur. Spy: Hoparlr balant portudur.

Resim 2. 7: Faks-modem kart balantlar

Download hz: Kardan verilerini alrken maksimum hzdr. Upload hz: Verileri gnderirken maksimum gnderme hzdr.

Modem iletim hzn download hz, upload hz, data sktrma nemli lde etkiler.

33

2.2.2. Faks-Modem Kartnn almas

Bilgisayardan gelen saysal veriler, modemdeki DAC (dijitala nalaog evirici) tarafndan telefon hattndan geecek analog sinyallere evrilip telefon hattna aktarlr. Telefon hattndaki analog sinyallerde iletiim kurulacak bilgisayarn modemindeki ADC (analog dijital evirici ) tarafndan dijital sinyallere evrilip DSP tarafndan ilenip bilgisayarn ana belleine aktarlr. HSP, HSF tr faks-modemlerde DSP olmadndan, DSPnin yapt ilemler bilgisayarn ilemcisi tarafndan yaplmaktadr. Telefon hatlarnn fiziksel yetersizliinden dolay aktarlan analog verilerde bozulmalar olabilir. Modemler oluabilecek hatalar en aza indirebilecek yapdadrlar. Bu hatay dzeltmek iin gnderilen verilerden sonra bu verileri tanmlayan ek bir veri paketi gnderilir. Veri dier uca ulatnda ek veriyle karlatrlr ve bir hata bulunursa veri tekrar istenir.

2.2.3. Faks-Modem Kart eitleri

Faks/modem kartlar, standart bir faks cihaznn yapabilecei ilerden daha fazlasn yapabilecek zelliklere sahiptir. Faks-Modemlerin faks zelliklerine gre snflandrlmas CLASS 1: Bu modemler yazlm ile ilemlerini yrtrler. Gelen fakslar otomatik olarak bilgisayar sistemine alamazlar. CLASS 2: Veri ve faks ilemlerini donanmsal olarak yaparlar. Bu modemler gelen sinyalinin veri veya faks olup olmadn ayrdedebilir.

Faks- modemlerin hzlarna ve teknojik snflarna gre snflandrlmas

Faks-modemler group 1, gruop 2, gruop 3, group 4 olarak hzlarna gre snflandrlmlardr. Gruop1den gruop 4e gidildike faks-modemin veri aktarm hz da artmaktadr.

2.2.3.1. Dahili Faks-Modem Kartlar

Bilgisayarda anakart zerindeki genileme yuvalarna taklr. Gnmzdeki dahili modemler PCI veri yolunu kullanrlar. Modem knn birine telefon hatt dierine ise telefon makinesi balanr. Baz dahili modemlerde ses ile ilgili klar da vardr. Bu faks/modem kartn voice zellii olmasndan kaynaklanr. Bu durumda ses kart ile modem arasnda balant yaplarak gelen telefon sesi hoparlre aktarlr ve mikrofon ile cevap verilebilir.

34

Resim 2.8: Dahili faks-modem kart

2.2.3.2. Harici Faks-Modem Kartlar

Harici modemler bilgisayar kasas dnda ayr bir aygttr. Bilgisayarn seri veya USB portuna kablo ile balanr. Adaptr ile enerji balantlar yaplr.

Resim 2.9: Harici faks-modem kart

2.2.3.3. Balant Trlerine Gre Modemler

Dial-Up Modemler: Telefon hatlarn ve tarifesini kullanarak alan evirmeli modemlerdir.

Resim 2.10: Dial-Up modem

35

ADSL Modemler: ADSL modemler son yllarda yaygn olarak kullanlmaya balanmtr. ADSL hat ve balantlar kullanr. Dial-up (evirmeli) modemlere gre daha hzl, ucuz internet balants salar. ADSL modemlere splitter ad verilen aygt ile internet balants kesilmeden ayn anda telefon grmeleri de yaplabilmektedir. ADSL, xDSL ailesinin bir yesidir.

Resim 2.11: ADSL modem

ADSL modemlerin zelliklerinden bahsetmeden nce ADSL trlerini tanmlamak yerinde olacaktr. ADSL, ADSL2 ve ADSL2+ olmak zere ADSL eitleri vardr. Bunlar birbirinin devam teknolojiler olmakla birlikte kullanclara daha yksek hz sunarlar. ADSL, ADSL2 ve ADSL2+ teknolojilerinin teorik en yksek indirme hz snrlar srasyla 8, 12 ve 24 Mbit/s dzeyindedir. Ykleme hzlar arasnda bir fark yoktur. Ayrca bu hzlarn Telekom santraline olan mesafenin yakn olmas durumunda geerli olduunu, bu mesafenin arttka elde edilen hzn azalacan unutmamak gerekir. Gnmzde en dk ADSL indirme hz 1 Mbps ve Ykleme hz 256 Kbps deerindedir. Genelde indirme hz ykleme hzndan yksektir. ADSL modemler, ufak birer router olarak alr ve kk yerel bir an kurulmasn salar. ADSL dnda 3 tr DSL balants daha vardr. Bunlar; SDSL (Simetric DSL ), HDSL ( High Speed Simetric DSL ) ve VDSL (Very High Speed DSL ) dir. Her tr dierine gre daha hzldr. rnein VDSL2 100Mbit/s hz imkan sunar. Kablo Modem: Kablo TV ebekesi zerinden internet hizmeti verilmesi durumunda kablo modemler kullanlr. ebekeden gelen RG-6 veya RG-59 coax kablo modeme balanr ve modemden USB veya RJ45 kablosu ile bilgisayara internet hizmeti verilmi olur.

36

ekil 2.5: Kablo modem balants

2.3. TV Kartlar
TV kartlar televizyon yaynlarnn bilgisayarda seyredilmesini salayan kartlardr. TV kart ile televizyondaki tm zellikler bilgisayar ortamna aktarlr. TV kartlarnn teleteks zellii ile teleteks yayn olan kanallarn teleteks sayfalar bilgisayar ekrannda grntlenir. TV kartlar ile bilgisayar ekrannda TV ve video izlenebilir, resim ve grntleri bilgisayara kaydedilebilir. Gnmzdeki TV kartlar anakartn PCI slotuna uygun olarak retilmektedirler.

Resim 2.12: TV kart

Anten girii ile TV kanallarndaki S-Video girii ve videodaki kamera girii ile kameradaki grntler bilgisayara aktarlr. Uzaktan kumanda ile TV kart kotrol edilebilir. Baz TV kartlarnda bulunan FM radyo alcs ile bilgisayarda radyo kanallarn dinleme imkn sunmaktadr.

2.3.1. TV Kartnn Yaps

TV kartlar temelde Chipset , TV Tuner, sinyal veri akn gsteren ledler ve k portlarndan oluur.

37

2.3.1.1. Chipset
Bu chipset TV kartnn temelini oluturur. TV kartnn ilem yapma kapasitesi bu chipsete baldr. Chipset kanal ayarlama, deitirme, ses efekleri, ayn anda birden fazla kanal seyretme, oklu ortam desteklemesi, grnt yakalama ilemleri yapma zelliine sahiptir.

2.3.1.2. TV Tuner
Anten veya kablo TV gibi bir alcdan gelen sinyallerini alp, grntnn net biimde gsterilmesini salayan sinyal ilemcisidir. Kaliteli bir Tuner , TV kartnn grnt kalitesini ykseltir.

Resim 2.13: TV kartnn bileenleri

2.3.1.3. Sinyal ve Veri Akn Gsteren Ledler

Sadece Digital-TV kartlarnda bulunur. Bu zellik sayesinde karta herhangi bir frekans girildiinde yeil led yanar; veri ak olduunda krmz led devreye girip yanp snerek veri akn gsterir.

2.3.1.4. k Portlar
Aadaki gibidir: VDEO N: Dijital grntleme cihazlar (Fotoraf makinesi , Video kamera) bu porta balanr. AUDIO N/OUT: VCD, DVDden ses girii ve ses kartna ses k gnderen portlardr. REMOTE: Kumanda alcsnn takld porttur. TV ve FM : TV ve FM antenlerinin giri portudur.

38

Resim 2.14: TV kart balantlar

2.3.2. TV Kartlarnn zellikleri

Grnt Yakalama

Hareketli TV grntlerinin resim dosyas olarak kaydedilmesine grnt yakalama denir. Gnmzde TV kartlar yazlm desteiyle bu ilemleri yapmaktadr. Grnt yakalama znrlk deerinin fazla olmas resim kalitesini artrr. MPEG Destei

MPEG (Moving Pictures Experts Group, Hareketli Grnt Uzmanlar Birlii) tarafndan gelitirilen ve oklu-iletiim grnt kodlama standartdr. Gelitirilen yeni bir standart nceki standartlara gre daha yksek sktrma ve grntleme sunar. Time-Shift

Zaman kaydrma zelliidir. Timeshift zellii yayn devam ederken kayd geri alp yayn geriden takip etme imkan verir. Grnty kaydedip herhangi bir anda grnty geriye alp yayn devam derken yayn geriden takip etme imkan sunar.

39

PVR (Video Kayt Zamanlayc)

stenilen gn ve saatte grntlerin kayt imkann sunar. Kanal lemleri

Otomatik kanal arama, kanallara kilit koyma, birden fazla kanaln ayn anda grntlenmesi ilemler gnmz TV kartlarnn kanal ilemleridir. FM Radyo

TV kartlarndaki FM anten girii ile FM radyo kanallar bilgisayar ortamnda dinlenebilir. Baz TV kartlar yazlm destei ile FM radyo yaynn MP3 formatnda kayt imkn sunmaktadr. Grnt Standartlar NTSC: Kuzey Amerika ve Japonyada kullanlan grnt standarddr. Her karede 525 satr bulunur, saniyede 30 kare oynatr. PAL: Avrupada ve lkemizde kullanlan TV grnt standarddr. Saniyede 25 kare grntler. PAL grnt standardnda her bir kare 625 satr bulunur. SECAM: Fransa'da ortaya karlmtr. En ok Fransa ve Rusya tarafndan kullanlr. PAL grnt sistemine benzer. Saniyede 25 kare grntler ve kareler 625 satrdan oluur.

2.3.3. TV Kartnn almas

TV tuner grnt kaynandan gelen sinyalleri alr. Bu sinyalleri dijital sinyallere dntrp TV kartnn chipsetine aktarr. Gelen sinyallerin biimi ve ierii TV yaynn grnt standardna gre deiir. Grnt kayna grnt karesi iin bir yatay birde dikey veri bilgisi yollar. TV kartnn chipseti bu sinyalleri bilgisayarn anlayabilecei ekle dntrr.

2.3.4. TV Kartlar eitleri

TV kartlar dijital ve analog olarak iki eittir.

2.3.4.1. Dijital TV Kart

Dijital TV kartlar kablo TV ve anak antenden gelen dijital grntlerin grntlenmesini salar. Dijital TV kartlar bilgisayar ilemcisini stabil kullanmaktadr. Bylece ilemcide dier ilemleri yapacak yer kalr. HD -TV 1920*1080, 1920*1200 gibi ok yksek znrlkteki yayn standarddr. Bu yksek znrlkteki grnt standartlar dijital TV kartlar ile grntlenebilir.

40

Resim 1.15: Dijital TV kart

Dijital-TV kartlarnda sinyal girildii zaman yeil led yanar ve sinyalinin yakalandn bildirir. TV, radyo veya data ak olduunda krmz led yanp sner.

2.3.4.2. Analog TV Kart

stnde TV tuner olan bir karttr. Anten veya kablo TV gibi bir alcdan gelen grnty alarak TV tuner yardmyla anolog dijital eviri yaparak veri yoluna paket olarak iletir. Veri yolundan giden bu bilgiler bir program tarafndan alnr ve ekrana yanstlr.

Resim 2.16: Analog TV kart

2.4. Ethernet Kart

Ethernet kart, bilgisayar alarnda bilgisayarla a arasnda iletiimi salar. Anakartn genileme yuvalarna taklr. Diz st bilgisayarlarda PC Card (PMCIA) soketine veya paralel porta balanr. Ethernet kartlarna network kart, a arabirim kart gibi isimler de verilmektedir.

41

Resim 2.17: Ethernet kart

Ethernet kart araclyla bilgisayar alarndaki bilgisayarlar arasnda veri iletimi olur ve cihazlar dier bilgisayarlarn kullanm iin paylama alabilir. Ethernet kartlarnn kndaki balant noktasna kablo balanarak, bilgiler kablo aracl ile dier bilgisayarlara veya paylama ak olan cihazlara iletilir.

2.4.1. Ethernet Kartnn Yaps

Ethernet kartlar tak-altr zelliine sahiptirler. Anakarttaki slota takldktan sonra hibir yazlma gerek duymadan alr. Ethernet kartlarnn bu zelliine tak altr denir. PCI genileme yuvasn kulanan tm donanmlarda bu tak altr zellii vardr. MAC (Media Access Control) Adresi

Her bir ethernet kartnda sadece o karta ait olan bir 48 bitlik numara vardr. Buna MAC adresi denir. MAC adresi retici firma tarafndan kartn rom belleine retim srasnda kaydedilir ve bu numara deitirilemez. lk 24 bit= 3 byte retici Kodu (ilk 3 byte) Son 24 bit= 3 byte Seri Kodu (Son 3 byte) Bilgisayar alarnda veri al verii bu MAC adresleri kullanlarak yaplr. MAC adresi ile ethernet kartlar birbirlerinden ayrdedilir. Institute of Electrical and Electronics Engineers (IEEE) bilgisayar alar ile ilgili a standartlar belirler. A kartlarnn MAC adresleri IEEE tarafndan belirlenip retici firmalara verilir. CRC Hata Kontrol

Yerel ada bir bilgisayar dier bilgisayara veri yollamak istediinde bu veri ereve (frame) denilen veri paketleri haline dntrr. Bilgisayar bu veride baz hes aplamalar yaparak bir kod retir ve bu kodu verinin sonuna ekler. Bu koda CRC kodu denir. Veri dier bilgisayara ulatnda veri hesaplamalar yaparak veri paketini aar ve CRC kodunu hesaplar. Hesaplanan CRC kodu ile gelen paketin CRC kodu ayn ise veri doru iletilmi demektir.

42

CSMA/CD

Ethernet alarnda belli bir anda a kablosunu hangi bilgisayarn kullanaca CSMA (Carrier Sense, Multiple Access/Collision Detection) tekniiyle belirler. Bu teknikte paket gnderilmeden nce kablo kontrol edilir. Ada bir iletiim yoksa iletiime izin verilir.

Resim 2.18: Ethernet kart kablo balants

Balant Portu

Verilerin kabloya veya kablodaki verinin ethernet kartna aktarlmasn salar. Ethernet kartlarnda R-45 ve BNC konnektrlerine uygun iki farkl port k vardr.

2.4.2. Ethernet Kartnn almas

Ethernet kart iletilecek verileri paketlere bler ve kart kna bal a kablosuna gnderir. Bir yerel a (lan) sisteminde iletilen veri paketlerinde, alcnn MAC adresi, gndericinin MAC adresi, iletilen veri ve CRC kodu bulunur. CRC kodu gnderilen verinin bozulup bozulmadn kontrol eden koddur. Paket gnderilmeden nce kablo kontrol edilir ve kablo bo ise veri gnderilir. Paketlenen veri kar bilgisayara gnderilir, alc bilgisayarn ethernet kart tarafndan alnp zlr ve CRC koduna baklr. CRC kodu ayn ise veri kabul edilir. Paketten veri alnr ve bilgisayar tarafndan ilenir. CRC ayn deilse verinin bozulmu olduu anlalr ve veri kabul edilmez.

2.4.3. Ethernet Kart eitleri

Ethernet kartlar konnektr yaplarna ve veri iletim hzlarna gre snflandrlmaktadrlar. Ayrca ekran kartlarnda olduu gibi anakart zerinde ve genileme yuvalarna taklmalarna gre de eitlendirilebilir.

43

Ethernet kartlarnn k noktalar RJ -45 veya BNC konnektrlere uygun olarak tasarlanmtr. RJ-45 konnektrler ift bkml kablolalar, BNC konektrler koaksiyel kablolar kullanr. Gnmzdeki ethernet kartlar RJ-45 konnektrlere uygun olarak retilmektedir. Ayrca baz anakartlarda ethernet kartlar anakarta tmleik olarak retilmektedir (onboard).

2.1.3.1. Fizik Yapsna Gre

Anakartta bir entegre olan (onboard) ethernet kart

Ekran kart ve ses kartnda olduu gibi Ethernet kartnda da anakart zerine monte edilmi RJ45 portundan ethernet kartnn onboard olduu anlalr.

Resim 2.19: Onboard (tmleik) ethernet kart

Anakartn genileme yuvasna takl olan ethernet kart

Gnmzde genelde ethernet kartlar anakartla btnleik retilmektedir. Baz durumlarda 2. ethernet kart ihtiyacnda genileme yuvalarna taklan ethernet kart kullanlmaktadr.

Resim 2.20: Genileme yuvasna takl ethernet kart

44

2.4.3.2. Konnektr Yaplarna Gre Ethernet Kartlar

BNC konnektrl ethernet kartlar

Koaksiyel kablo kullanan ethernet kartlardr. Koaksiyel kablonun ucuna BNC konnektr taklr. 10 Mbps veri iletimini salar.

Resim 2.21: BNC konnektrl ethernet kart

RJ-45 konnektrl ethernet kartlar

ift bkml kablo kullana ethernet kartlardr. ift bkml kablonun ucuna RJ -45 konnektr taklr.10, 100, 1000 Mbps hzlarnda veri iletimini salarlar.

Resim 2.22: RJ-45 konnektrl ethernet kart

Combo ethernet kartlar

Baz ethernet kartlarnda birden fazla konnektr yuvas bulunabilir. rnein, hem koaksiyel hem de UTP kablo taklabilen a kartlar mevcuttur. Ancak dikkat edilmesi gereken nokta iki balant da ayn anda yaplamaz. Ayn anda sadece bir konnektr kullanlabilir.

45

Resim 2.23: Combo ethernet kart

2.4.3.3. Veri letim Hzlarna Gre Ethernet Kartlar

Gnmzde RJ-45 konnektrl ethernet kartlar retilmektedir. Bu kartlar10 Mbps , 10/100 Mbps , 1000 Mbps veri aktarm hzlarna sahiptir.

46

UYGULAMA FAALYET UYGULAMA FAALYET

Aada verilen ilem basamaklarn takip ederek konuyu daha da pekitirelim. neriler ksm, uygulama faaliyeti iin ynlendirici olacaktr. Bir anakart zerine donanm kart (ses kart) montajn yapnz. lem Basamaklar Kartlara dokunmadan nce zerinizdeki static enerjiyi boaltnz. Ankarta ve kullanm alanna gre uygun ses kartn, faks/modem kartn, TV kartn ve ethernet kartn belirleyiniz. Bilgisayar kasasn anz. Kartn anakarta taklaca slotu tespit ediniz. Bilgisayarnzn fiini ekiniz. neriler Statik enerjiyi boaltmak iin ESD bileklik takmanz nerilir.

Kasanzda takacanz yeni ses kart iin bo bir genileme yuvas olup olmadn kontrol ediniz. Varolan ses kartn kardysanz ayn yere yenisini takabilirsiniz.

Donanm kartlarnn anakarta taklacak ynn belirleyiniz. Donanm kartn anakarttaki slota yerletiriniz.

Kartn dzgn almas iin karttaki bacaklarn genileme yuvasndaki bacaklarla dzgn hizalanmas gerekir.

Ses kartn bo yuvaya koyarak bacaklar yuvayla hizalaynz ve kart yuvaya oturtmak zere hafife aaya itiniz.

47

 Donanm kartn kasaya vidalaynz.

Ses kartnzn tamamen doru takldndan emin olduktan sonra yavaa vidalar ile sktrnz.Kasay tekrar kapatnz ve hoparlr ile mikrofon girilerini yeni ses kartna taknz.

Bilgisayar kasasn kapatnz.

Bilgisayarnzn fiini takarak bilgisayarnz anz.Windows yeni ses kartnz iin gerekli srcleri ykler. Ses kartnz yazlm ieren bir diskle birlikte gelmise, onu imdi ykleyiniz. Ykleme admlar iin ses kart veya bilgisayarnzla birlikte gelen bilgileri kontrol ediniz.

48

KONTROL LSTES
Bu faaliyet kapsamnda aada listelenen davranlardan kazandnz becerileri Evet, kazanamadnz becerileri Hayr kutucuuna (X) iareti koyarak kendinizi deerlendiriniz. Deerlendirme ltleri zerinizdeki static enerjiyi boalttnz m? Anakartn destekledii ek donanm kartlarn belirlediniz mi? Bilgisayar kasasn atnz m? Ek donanm kartnn taklaca slotu tespit ettiniz mi? Ek donanm kartn anakarttaki slota yerletirdiniz mi? Ek donanm kartn kasaya vidaladnz m? Bilgisayar kasasn kapattnz m? Evet Hayr

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7.

DEERLENDRME
Deerlendirme sonunda Hayr eklindeki cevaplarnz bir daha gzden geiriniz. Kendinizi yeterli grmyorsanz renme faaliyetini tekrar ediniz. Btn cevaplarnz Evet ise lme ve Deerlendirme ye geiniz.

49

LME VE DEERLENDRME LME VE DEERLENDRME

Aadaki cmlelerin banda bo braklan parantezlere, cmlelerde verilen bilgiler doru ise D, yanl ise Y yaznz. 1. ( ) Her bir ethernet kartnda sadece o karta ait olan bir 48 bitlik numara vardr. Buna MAC adresi denir. ( ) Modemin saniyede aktard veya ald bit miktarna baud denir. ( ) Ethernet alarnda belli bir anda a kablosunu hangi bilgisayarn kullanaca CSMA (Carrier Sense, Multiple Access/Collision Detection) tekniiyle belirlenir. ( ) TV-Tuner, Anten veya kablo TV gibi bir alcdan gelen sinyallerini alp, grntnn net biimde gsterilmesini salayan sinyal ilemcisidir. ( ) zerinde DSP veya kontolc olan modemler (HSP, HSF) soft modem, DSP veya kontrolc olmayan modemlere de (HCF) hard modem denmektedir.

2. 3.

4.

5.

Aadaki sorular dikkatlice okuyunuz ve doru seenei iaretleyiniz.

6. TV kartlarnda oklu iletiim grnt standardna ne ad verilir? A) Time Shift B) MPEG C) PVR D) FM Ethernet alarnda belli bir anda a kablosunu hangi bilgisayarn kullanacan belirleyen teknie ne ad verilir? A) CRC B) MAC C) CSMA/CD D) BNC Bir pikselin alaca renk miktarna ne ad verilir? A) Renk derinlii B) znrlk C) Grnt arayz D) Cps zerinde DSP birimi olmayan modemlere ne ad verilir? A) Soft modem B) Hard modem C) Dial-Up modem D) ADSL modem

7.

8.

9.

50

10.

Aadakilerden hangisi yksek znrlkteki grnt standarddr? A) TUNER B) HD-TV C) PVR D) Time Shift

DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz. Cevaplarnzn tm doru ise Modl Deerlendirmeye geiniz.

51

MODL DEERLENDRME
Aadaki sorular dikkatlice okuyunuz ve doru seenei iaretleyiniz.

MODL DEERLENDRME
1. Aadakilerden hangisi sadece ekran kartlar iin kullanlan veri yoludur? A) PCI B) AGP C) PCI-Express D) ISA Aadakilerden hangisi bir ethernet kartnn port kdr? A) PCI B) ISA C) BNC D) AGP Bir ethernet kartnda retim srasnda karta yazlan ve deitirilemeyen, baka bir ei olmayan numaraya ne denir? A) MAC B) CRC C) BNC D) CSMA/CD Bir saniyede iletilen bit saysn tanmlayan birim aadakilerden hangisidir? A) Cps B) Full Duplex C) Half Duplex D) Bps LCD ekranlarnn bilgisayara baland ekran kart balant yeri hangisidir? A) VGA B) DVI C) S-Video D) LINE Aada belirtilen ekran kartlarndan hangisinin hz en byktr? A) PCI B) AGP 2x C) AGP 4x D) PCI-E x16 Ses kartnn mzik aletlerinin sesini karrken mzik aletlerinin gerek seslerinden yararlanma tekniine ne ad verilir? A) Dalga tablosu (Wave Table) B) Dijital sinyal ilemcisi C) Frekans modlasyonu D) rnekleme

2.

3.

4.

5.

6.

7.

52

8.

Aadakilerden hangisi sadece TV kartlarnda bulunur? A) Z BUFFER B) DSP C) TUNER D) Video Ram Aadakilerden hangisi grnt arayzdr? A) SVGA B) DVI C) AGP D) PCI Aadakilerden hangisi bir ses kartnda bulunmaz? A) ADC B) DSP C) DAC D) Z Buffer

9.

10.

DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz. Cevaplarnzn tm doru ise bir sonraki modle gemek iin retmeninize bavurunuz.

53

CEVAP ANAHTARLARI CEVAP ANAHTARLARI

RENME FAALYET-1N CEVAP ANAHTARI
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

Yanl
Doru Doru Yanl Doru Yanl Yanl Doru Doru Yanl

RENME FAALYET-2NN CEVAP ANAHTARI

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Doru Yanl Doru Doru Yanl B C A A B

MODL DEERLENDRMENN CEVAP ANAHTARI

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

B
C C A B D A C A D

54

KAYNAKA KAYNAKA
MLEK, Mehmet, Seluk TZEL, PC Donanm Herkes in, Alfa BasmYaym Datm, Nisan 2005. HENKOLU, Trkay, Modern Donanm Mimarisi, Pusula Yaynclk, ubat 2005. MEYERS, Michael, eviri: Hakan NAL, Seluk TZEL, Renkli ve Resimli Kolay PC, Alfa Yaynlar, stanbul, 2003. MNAS, Mark, evirenler: Ali HALA, Mehmet Emin ARI, PC Bakm Onarm Terfi Klavuzu, Alfa Basm Yaym, stanbul, 2005. ZGLER, Mehmet, Bilgisayar Donanm, Abp Yaynevi, Trabzon, 2005. PALA, Zeydin, Bilgisayar Donanm, Trkmen Kitabevi, stanbul, Nisan 2005.

55