KMYASAL SLAHLAR VE KORUNMA

Konuyu Hazrlayan: Dr.Ercan Aydnkarahalilolu

Kimyasal Silahlar, fizyolojik etkileri nedeniyle canllar kitlesel olarak ok ksa bir srede ldrme veya yaralama kapasitesine sahip toksisitesi / zehir etkisi yksek,evresel etkenlere dayankl,tanmas ve saklanmas kolay kimyasal zehirlerdir. Hedef lkede / toplumda asker ve sivilleri saf d brakmak, hareket kabiliyetlerini azaltmak,bitkisel ve hayvansal besinleri zehirleyerek kullanlmaz hale getirmek amalarna ynelik kullanlmak zere tehdit unsuru olarak bulundurulur.Esasnda yapm,saklanmas ve kullanlmas milletleraras antlamalarla yasaklanmtr. Normal artlar altnda kat, sv ve gaz halinde bulunurlar. Vcuda az,burun ve boaz, gz, cilt, akcierler ve sindirim sistemi yoluyla girerler. klim koullarna bal olarak ksa ve uzun sreli etki yapabilme zellikleri vardr.

Kimyasal silahlarn biyolojik etki amalarna gre snflandrlmas u ekildedir :

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7.

Sinir sistemi zehirleri ( Tabun,Sarin,Soman,Vx ) Yakc kimyasallar (Mustard,Azotlu Mustard, Lewisit ) Akcier tahri edici kimyasallar (Fosgen,Difosgen,Klorpikrin ) Sistemik zehirler ( Hidrojen Siyanr,Hidrojen Slfr ) Kapasite bozucu kimyasallar ( BZ,LSD ) Kargaa kontrol kimyasallar ( Gz yaartclar:CN,CS,CR, Kusturucular : DM ) Bitki ldrc kimyasallar ( 2,4-D, 2,4,5-T, Kakodilik asit, Pikloram )

Korunma tedbirleri: 1-Binalardaki snak yerleri nceden bilinmeli, gerekirse bodrum katlar kurallara uygun olarak snak haline getirilmelidir. 2-Evlerde kap ve penceresi az olan bir oda snak olarak hazrlanabilir. 3-Kap ve pencere ereveleri dardan skca bantlanmal ve geni bir naylon rt ile rtlmelidir. kenarlarna 100 kez sulandrlm amar suyu ile slatlm bezler yerletirilmelidir. 4- Kiisel dekontaminasyon / kimyasal temizlik in ok nemli olduu unutulmamal, bu amala yeterli temiz su ve sv sabun evde / snakta hazr bulundurulmaldr.Kimyasal temizlik atnn bulac-zehirli zellik tayaca aklda tutulmal, kirli giysiler ve dier eyalar kire kayma ile imha edilmek zere naylon torbalarda az skca kapatlarak saklanmal ve ilk frsatta snak darsna karlmaldr. 5-Kimyasal silahn kullanld bilinen ak alanlarn amar suyu ve kireli zeltilerle kimyasal temizlii yaplmaldr. 6-Kimyasal zehire temas ettiinden phelenilen aktaki btn kat ve sv gdalar bulam kabul edilerek imha edilmelidir. 7-mkan varsa, snakta veya evde kimyasal zehirin acil biyolojik tedavisinde kullanlmas amacyla atropin otoenjektrleri, pridostigmin tablet, amil nitrit gibi preparatlar bulundurulmaldr. 8-mkan varsa, herkes iin korunma ve ka maskeleri temin edilmelidir. 9- Toplumda kimyasal silahlar ve korunma yollar ile bilgi paylam a kurulmaldr. Tbbi personelin kiisel korunmas:

1-Koruyucu maske ve elbise giyilmelidir.

2-Yaral ve hastalarn tedaviden nce kimyasal temizlii yaplmaldr. Suni solunum iin az ve dudaklarnn temizlii yaplmal , hastann salya ,idrar,dk ve dier salglarna korunmasz temas edilmemelidir. 3-Olas bir bulaa kar kimyasal temizlik takm hazrlanmaldr. Kimyasal silahlar eitilmemi insan topluluklar zerinde daha ok etkilidirler.Bu nedenle ilk yardm merkezleri ve dier salk birimleri kimyasal yaral ve bulaa yaklamda uygun planlama ve grup eitimi iinde olmaldr.zellikle yarallarn tanmlanmas ve sevk zincirinin etkin bir ekilde kurulmas gerekmektedir. Sevk ve ayrm yarallarn drt gruba ayrlmas ile yaplr. 1.Grup : Tedavi ile yaam ans yksektir ve ileri dzeyde eitimli salk personeline ve birimine ihtiya gstermezler. 2.Grup : Beklemesi ve tedavisinin daha sonra yaplmasnn sakncas olmaz. 3.Grup : Hafif derecede kimyasala maruz kalan ve dk younluklu bir tedaviye ihtiya gsterirler. 4.Grup : Yaama ans zayf olup ve tedavi iin ileri dzeyde salk desteine ihtiya gsterirler. Kitlesel yaralanmalarda yaralya ncelik srasna gre mdahale etmek ve sevki iyi bir ekilde dzenlemek lm ve yaralanmalar en aza indiren en pratik ve etkin savunma yntemidir. Kaynak : NBC Harbinin Tbbi Yn, GATA yaynlar,1998.