Professional Documents
Culture Documents
MEGEP
(MESLEK ETM VE RETM SSTEMNN GLENDRLMES PROJES)
ANKARA 2008
Milli Eitim Bakanl tarafndan gelitirilen modller; Talim ve Terbiye Kurulu Bakanlnn 02.06.2006 tarih ve 269 sayl Karar ile onaylanan, Mesleki ve Teknik Eitim Okul ve Kurumlarnda kademeli olarak yaygnlatrlan 42 alan ve 192 dala ait ereve retim programlarnda amalanan mesleki yeterlikleri kazandrmaya ynelik gelitirilmi retim materyalleridir (Ders Notlardr). Modller, bireylere mesleki yeterlik kazandrmak ve bireysel renmeye rehberlik etmek amacyla renme materyali olarak hazrlanm, denenmek ve gelitirilmek zere Mesleki ve Teknik Eitim Okul ve Kurumlarnda uygulanmaya balanmtr. Modller teknolojik gelimelere paralel olarak, amalanan yeterlii kazandrmak koulu ile eitim retim srasnda gelitirilebilir ve yaplmas nerilen deiiklikler Bakanlkta ilgili birime bildirilir. rgn ve yaygn eitim kurumlar, iletmeler ve kendi kendine mesleki yeterlik kazanmak isteyen bireyler modllere internet zerinden ulalabilirler. Baslm modller, eitim kurumlarnda rencilere cretsiz olarak datlr. Modller hibir ekilde ticari amala kullanlamaz ve cret karlnda satlamaz.
NDEKLER
AIKLAMALAR ....................................................................................................................ii RENME FAALYET 1 ................................................................................................... 3 1. MODLER PANO TASARIMLARINI ARATIRINIZ.................................................... 3 1.1. Kompozisyonla lgili Kavramlar .................................................................................. 3 1.1.1.Kompozisyonun Yeri Ve nemi ............................................................................ 3 1.1.2.Modl (birim) ......................................................................................................... 3 1.1.3.Zemin Biim likisi ............................................................................................... 4 1.2.Modler Pano................................................................................................................. 4 1.2.1.Tanm ..................................................................................................................... 4 1.2.2.Kullanld Yerler.................................................................................................. 5 1.2.3.Uygulama rnekleri ................................................................................................ 5 1.2.4 Modler Panonun Yapm Resmi ............................................................................ 6 UYGULAMA FAALYET ................................................................................................ 8 LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 10 RENME FAALYET2 .................................................................................................. 12 2. ALI MODEL ................................................................................................................... 12 2.1. Tanm ......................................................................................................................... 12 2.2 zellikleri .................................................................................................................... 12 2.3 Uygulama rnekleri..................................................................................................... 13 2.4 Modler Pano Modeli in Tezgh Hazrlama............................................................. 14 2.5 Modler Pano in Al Dkm................................................................................. 15 UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 16 LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 19 RENME FAALYET3 .................................................................................................. 21 3. MODLER PANO MODELN EKLLENDRME....................................................... 21 3.1 ekillendirme Aletleri .................................................................................................. 21 3.1.1.Trpler ................................................................................................................ 21 3.1.2. Sistireler............................................................................................................... 21 3.1.3 Oyma Kazma Yontma Kesme Baklar.............................................................. 22 3.2 Dzlemlik ve l Kontrollerini Yapma ..................................................................... 23 3.3. Plakay Gnyesine Getirme ........................................................................................ 23 3.4 Yapm Resmini Markalama ......................................................................................... 24 3.5 Teknie Uygun ekillendirme ..................................................................................... 26 UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 27 LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 30 RENME FAALYET1 .................................................................................................. 32 4. MODLER PANO MODELN RTULAMA.............................................................. 32 4.1. Kullanlan Ara Ve Gereler....................................................................................... 32 4.2. Rtulamada dikkat edilecek noktalar ........................................................................ 32 UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 34 LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 35 MODL DEERLENDRME .............................................................................................. 37 CEVAP ANAHTARLARI ..................................................................................................... 43 KAYNAKA ......................................................................................................................... 45
AIKLAMALAR AIKLAMALAR
KOD ALAN DAL/MESLEK MODLN ADI MODLN TANIMI SRE N KOUL YETERLK 215ESB151 Seramik ve Cam Teknolojisi Al Model Kalp Modler Pano Modeli Modler pano modelini yapmak ve uygulama ilgili temel bilgi ve becerilerin kazanld renme materyalidir. 40/32 Pim eitleri modln baarm olmak Modler pano modeli yapmak Genel Ama Bu modl ile uygun ortam salandnda; modler pano model tasarlayp, teknik resim kurallarna uygun yapm resmini izebilecek ve tekniine uygun ekillendirebileceksiniz. Amalar renci, gerekli ortam salandnda; 1. Modler pano tasarm aratrmalar yaparak, teknik resim kurallarna uygun yapm resmini izebileceksiniz. 2. Verilen llerde, tekniine uygun al hazrlayarak model ktlesini oluturabileceksiniz. 3. Yapm resmine uygun modler pano modelini ekillendirebileceksiniz. 4. Modeli tekniine uygun rtulayabileceksiniz. ETM RETM ORTAMLARI VE DONANIMLAR izim kd, lme ve kontrol aletleri, kalem, silgi, sabit kalem, kalp, arap sabunu, mermer masa, al, plastik amur, kova, snger, tas, cetvel, sistire, elik gnye, modelaj baklar, bak, pergel. Tamamladnz her faaliyet sonrasnda uygulamasn yaptnz her faaliyet iin kendinizi deerlendireceksiniz. Modl tamamladnzda retmeniniz size lme aralarn uygulayarak kazandnz bilgi ve becerileri deerlendirecektir.
MODLN AMACI
LME VE DEERLENDRME
ii
GR
Sevgili renci, Kilden retilen ve topluca seramik yap malzemeleri olarak tanmlanan duvar panolar, ilk alardan balayarak mimaride nemli bir yer tutmutur. Farkl dnemlerde ve farkl yrelerde teknik olanaklar, kullanma ynelik zellikler, beeni ve benzeri koullar malzemenin retimine eitlilik getirmitir. Seramik eitimine nem verilmesi, seramiin i ve d meknlarda giderek gelimesini salamtr. nsanolu kentlerde grsel heyecan yaratabilmek, yaam zenginletirebilmek iin aba harcar. Bu nedenle sanatsal almalar i ve d meknlara tayabilmek iin sanatsal seramiklerde duvar panolarndan faydalanlmtr. Modler pano modeli tasarm, uygulanacak yere uygun nitelikte, tasarmda olmaldr, ikisi birbirini btnlemelidir. zgn sanat rnlerinde btn oluturacak birimlerin biim ve boyutlar nceden belirlenmi kat kurallara bal deil, sanatnn seimine baldr. Sanat tasarmn gerekletirmek iin ayn biim ve boyutta birimler reterek geometrik bir blmleme yntemi izleyebilecei gibi(modler) eer tasarm gerektiriyorsa btn blok eklinde de pano yapabilir. Duvar panosunda biim kadar, yzeyin dz ya da kabartmal olmas, tek renk veya ok renkli srlarla kaplanmas veya yzeye sralt teknii ile bezeme uygulanmas, beeniye braklmtr. Bu modl tamamladnzda, modler pano modeli iin alma tezghn hazrlayabilecek, model ekillendirmede kullanlan alnn hazrlanmasn renecek, al dkm yapabileceksiniz. Modler pano modl tasarlayp teknik resim kurallarna uygun pano modelinin yapm resmini izebileceksiniz. Pano modelini tekniine uygun ekillendirebileceksiniz.
ARATIRMA
Sevgili renci, Trk bezeme sanatnda kullanlan motifleri aratrnz. ncelediiniz bezeme motiflerinden yaralanarak 15x15 cm llerinde modler pano modeline uygun eskiz izimleri yapnz.
1.1.2.Modl (birim)
Tek bana bir btn oluturan yan yana getirildiinde birbirini tamlayarak reyebilen paradr. Birim tek bana ne kadar gzel olursa olsun, yerinde kullanlmazsa sonu iyi olmaz. Bir modl oluturulurken dnlmesi gereken nokta o modln ne gibi bir i iin nasl bir yerde kullanlacann tespitidir. Birimler tekrarlanarak artrlabilir.
Bu tekrarlanma bir kompozisyon dahilinde olur. Birimlerin artrlmas ile birbirlerine balanmalarnda belirli dzenlerde tekrarlanmalarndan strktr(yap) oluur. Bu birimler btne zarar vermeksizin eksiltilip oaltlabilir.
1.2.Modler Pano
1.2.1.Tanm
eitli plakalardan oluan,(eitli boyutlarda mekn iinde ve dnda deerlendirilerek) btn bir desen ilenmi kare veya dikdrtgen ekilli yan yana getirildiinde reyerek bir btn iinde kompozisyon oluturan panodur. Plaka zerine, desene gre gerekli kabartma veya yzeysel ilemeler yaplr. Modler panoda, panonun nerede kullanlaca ve hangi dekor tekniinin uygulanaca nemlidir. Ayrca yzey deseni yaplacak al plakann yzeyine yaplacak olan dekorun 1/1 leinde kt zerine desenin hazrlanmas ve bu desenin al yzeyine aktarlmas gerekir Modler pano tasarmlarnda yn kavramnn nemli bir yeri vardr. Birimlerin biimlerin yn tasarma hareket kazandracaktr. Ayn ynde olan birim ve biimler hareketi yok eder. Modler panoda biim, mekn veya farkl byklkteki aralklar kullanmak dinamizmi ve hareketlii salar. Modler panoda ton deerleri nemli bir rol stlenir. Ak deerli cisimler uzakta, koyu deerler daha yaknda alglanr, yzeye derinlik hissi kazandrr. Ik glge ile ilgi ekicilik, canllk, derinlik yakalanabilir. Duvar panolarnda tek dzelik, hareketsizlik ve monotonluktan uzaklamak iin dzenlemelerde asimetrik dengenin kullanlmas deikenlii dolays ile ilgi ekicilii hareketlilii ve dinamizmi arttrr ve daha vurgulayc olur. Modler panoda abartl, girift, karmaa yaratan dokulardan kanlmaldr. Modler duvar panosunun tatbik edilecei yerin gze uzakl, seramiin et kalnl, oymann derinlii, desenlerin boyutlarn etkiler. Uzak mesafeden baklan bir panoda oymalar ve kabartmalar daha yksek ve yakn mesafeden ise daha detayl grlr. Plaka ve kalpla yaplan duvar seramiklerinde amurun klmesi dikkate alnmal ve hesaplanmaldr. Bu zellikler dorultusunda uygulamaya geilmelidir.
1.2.2.Kullanld Yerler
Gnmzde retilen duvar panolarnn kullanm bilinli bir seime dayanmaktadr. Mimari yaplarn i ve d yzeylerini bezeyen seramik panolar eitli ilevleri olan kamu yaplar, otel, banka, alveri merkezleri, zel i yerleri gibi farkl ilevlere ynelen yaplarda ve zaman zaman kiisel yaplarda kullanlmaktadr. Duvar panolar, ounlukla i meknlarda dz duvar yzeylerini ya da kolonlarn yzeylerini yer yer veya tamamen kaplamak zere kullanlr. Gn getike duvar panolarnn nerde ve nasl kullanlaca hibir kurala bal grlmemekte, seim ve beeniye braklmaktadr. Panolar bir i ve d meknda grsel etkiyi artrc estetik ifadeler ierebilen niteliklere sahiptir. Bu nitelikleri, seramiin teknik ve sr zellikleri ile zenginletirilmesi sonucu ortaya kacak rnler, seramii gemiinden farkl klp, ada anlamda yeni retim biim ve teknikleri ortaya karacaktr. Modler pano modeli ok farkl biim ve boyutlarda birimler olarak retildii, birimlerinin yzeylerine ssleme ve sr uygulad bu kullanmda, bu birimler esas yap malzemesi deildir. Esas yap malzemesi zerine kaplanmtr.
1.2.3.Uygulama rnekleri
lem Basamaklar
Ara gerelerinizi seip hazrlaynz. Modler panonun kullanm yerini belirleyiniz. Panonun konusunu belirleyiniz. Modler pano modelinin lsn tespit ediniz. Modler pano rneklerini inceleyiniz.
neriler
alma ortamn uygun hale getiriniz
Modler pano tasarm aratrmas yapnz. Tasarma uygun dekor aratrmas yapnz. Aratrmalarnzdan yararlanarak pano tasarm oluturunuz. Modler panonun ekillendirme lsn belirleyiniz.
Teknik resim izim kurallarna uygun izim yapnz. Temiz ve titiz alnz.
Teknik resim kurallarna gre panonun yapm resmini iziniz iziminizi teknik resim kurallarna uygun llendiriniz.
Pano tasarm iziminizin teknik resim kurallarna uygunluunu ve istediiniz nitelikte olup olmadn kontrol ediniz.
2. 3. 4.
( ) Tek bana bir btn oluturan yan yana getirildiinde birbirini tamlayarak reyebilen paraya modl denir. ( ) Birimlerin artrlmas ile birbirlerine balanmalarnda belirli dzenlerde tekrarlanmalarndan motif oluur. ( ) Modler panoda ton deerleri nemli bir rol stlenir. Ak deerli cisimler uzakta, koyu deerler daha yaknda alglanr. ( ( ) Birimlerin, biimlerin yn tasarma monotonluk katar. ) Yapm resminde tasarmn klme pay hesaplanmaz.
5.
6.
7. 8.
DEERLENDRME
Sorulara verdiiniz cevaplar ile cevap anahtarnz (Deerlendirme kriteri) karlatrnz, cevaplarnz doru ise uygulamal teste geiniz. Yanl cevap verdiyseniz renme faaliyetinin ilgili blmne dnerek konuyu tekrar ediniz.
10
UYGULAMALI TEST
renme faaliyetinde kazandnz beceriler dorultusunda modler pano modelinin teknik resim kurallarna gre (200x200x30 mm llerinde)yapm resmini iziniz. Bu uygulamay aadaki kriterlere gre deerlendiriniz. Bu faaliyet kapsamnda aada listelenen davranlardan kazandnz becerileri EVET ve HAYIR kutucuklarna (X)iareti koyarak kontrol ediniz.
DEERLENDRME LTLER
1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. Ara gerecinizi doru olarak seip hazr hale getirdiniz mi? Modler panonun kullanm yerini belirlediniz mi? Panonun konusunu belirlediniz mi? Modler pano modelinin lsn tespit ettiniz mi? Modler pano rneklerini incelediniz mi? Modler pano tasarm aratrmas yaptnz m? Tasarma uygun dekor aratrmas yaptnz m? Aratrmalarnzdan yararlanarak pano tasarm oluturdunuz mu? Modler pano modelinin ekillendirme lsn belirlediniz mi? Teknik resim kurallarna gre panonun yapm resmini izdiniz mi? iziminizi teknik resim izim kurallarna uygun llendirdiniz mi? Bitmi iziminizi teknik resim izim kurallarna uygunluunu ve istediiniz nitelikte olup olmadn kontrol ettiniz mi?
Evet
Hayr
DEERLENDRME
Yaplan deerlendirme sonunda HAYIR eklindeki cevaplarnz bir daha gzden geiriniz. Kendinizi yeterli grmyorsanz renme faaliyetini tekrar ediniz. Cevaplarnzn tamam EVET ise bir sonraki faaliyete geiniz.
11
ARATIRMA
1.Modler Pano ekillendirmede kullanlan alnn zelliklerini aratrnz. 2.Modler pano modelinin ekillendirilmesinde kullanlacak amurun zelliine gre ( plastik amur, dkm amuru ) toplu klme oranlarn aratrnz.
2. ALI MODEL
2.1. Tanm
ekillenerek elde edilecek paralarn, ekillendirme teknikleri ve kalplama tekniklerine gre uygun olacak ekilde, modelci tarafndan yaplan ie model denir. Teknik resmin hacimlendirilmi eklidir. Seri retim yapmak iin tasarlanan formun kalbn yapmak iin hazrlanm boyutlu paradr (Resim2.1). Dkm veya ablonla yaplacak imalatta kullanlacak al kalplarn hazrlanmas iin, imal edilecek parann aldan 1/1 ekillendirilmi halidir.
2.2 zellikleri
Kalp yapmna model hazrlama ileminden baland iin modelcilik el mahareti ve uzun deneyim isteyen bir meslek daldr. Seramik, kalpla ekillendirme teknolojisinin iyi bilinmesini gerektirir. yi bir modelci, ayn zamanda iyi bir kalp olmak zorundadr. Model yapm, yaplacak iin teknik resmi ile balar. Bu nedenle modelci ok iyi teknik resim bilgisine sahip olmaldr. Modelin teknik resim llerine toplu klme lleri de ilave edilerek yaplr. Toplu klme; kuruma klmesi ve pime klmesinin rakamsal ifadesidir. Modeli hazrlanacak kii, seramiin teknik resmini hayalinde canlandrarak, modelin yaplmasnda karlalacak sorunlar zmeye ynelik yaklamlar bulmaldr. Gerekirse; resimde uygulanmas zorluklar dourabilecek konumlar, formun btnln bozmayacak ekilde deitirebilmelidir. .Bu nedenle modelcinin kkl bilgiye ve iin geliimi ynnden teknolojik bilgiye ok iyi form anlayna sahip olmas gerekir. Seramik formlarda, seramik teknolojisinin, aranan birtakm zellikleri vardr. Bu zellikler retim trnn teknik zorluklarna gre formlarda birtakm deiikliklerin olmasna neden olur.
12
yi modelci, yapaca modelin ve kalbnn ne tr retimde kullanlacan ve retim aamalarnda formun nelerle karlaarak biimlenip, bitmi hale geleceini iyi bilmeli ve formun dizaynn ona gre yapmaldr. Aksi takdirde, retim aamalarnda formda meydana gelen hatalara gre modeli ve kalplar yeni batan tanzim etmeli, retim hatalarn yok etmek iin formda ve kalplamada deiiklikler yapmas gerekir. Modellerde; model yzeyinin temiz, przsz olmasna, keskin sert ve sivri kelerinin bulunmamasna dikkat edilir. Modellerin kalplanmasnda ve kartlmasnda alnn zelliklerine ters debilecek ve krlabilecek rlyeflerin model zerinde yer almamasna dikkat edilmelidir. Keskin ve sert keler su zmparas ile yuvarlatlmaldr. Bu kalplamann problemsiz olmasna ve meydana gelecek rnn rtulanma ileminin kolay olmasn salayacaktr.
13
Kalp tahtalar balayclarla sabitlenerek, dardan al veya amur svanarak szdrmazlk salanr (Resim 2.4 ). Masa yzeyine markalanan alann ve kalp erevelerinin ii arap sabunu ile yaltlr.
14
Al, bir ynde srekli kartrlr. Kartrma srasnda, al iindeki ptrlerin giderilmesi salanr. Al iinde dalamayan paracklar, yap iersinde sert topaklar oluturur. Model almalarnda; yontma ve kazma zorluklar oluturur. Sert topraklar i, zaman, rn kaybna ve kalite bozulmasna neden olur. Kartrma ilemi bittikten sonra, al kabn hafife silkelemek ve kan kabarcklar al yzeyinden almak gerekir. Hazrlanan al yine hazr olan dkm alanna(kurgu ereveleri),bir noktadan yava yava boaltlr ( Resim 2.6).
Al dkldkten sonra, dkm yaplan masa hafife sarslarak alnn yzeye eit ekilde dalmas salanr. Hava kabarcklarnn kmas salanr. Bu kabarcklar alnarak alnn donmas beklenir. Donma olay 15 dakikadan sonra al dkm zerinde su toplanarak balar. Su ekildikten sonra 20. dakikada snma balar,2030 dakikada sertleme tamamlanr.
15
lem basamaklar
Kullanacanz ara gereci hazrlaynz. Arap sabununu, bitkisel ya ve su ile kartrarak boza kvamna getiriniz. Kurgu tahtalarn ve markalama yapacanz masay temizleyiniz. Gnye yardm ile masa zerine genilik llerini iziniz
neriler
alma ortamn uygun hale getiriniz. nlnz giymeyi unutmaynz. Kullanacanz kurgu tahtalarnn yzeyinin dz ve kelerinin dik olmasna dikkat ediniz Markalama ilemi yaparken T cetveli ile birlikte gnye kullanabilirsiniz.
16
Kalp ereveleri; keleri90 dik ada, yere, birbirlerine paralel aralarnda boluk olmayacak ekilde ayarlaynz.
Al su miktarn belirleyiniz. Temiz bir kaba suyu koyunuz Yava yava aly serpiniz. Tepe oluunca aly kartrnz. Al iersindeki topaklar ve hava kabarcklarn eziniz.
17
Masay hafife sallayarak al yzeyini dzleyip hava kabarcklarn kartnz. Dkm yzeyinin zerindeki hava kabarcklarn alnz.
18
6. ( ) Modelci resimde uygulanmas zorluklar dourabilecek konumlar, formun btnln bozmayacak ekilde deitirebilmelidir.
DEERLENDRME
Sorulara verdiiniz cevaplar ile cevap anahtarnz (Deerlendirme kriterleri) karlatrnz, cevaplarnz Doru ise uygulamal teste geiniz. Yanl cevap verdiyseniz renme faaliyetinin ilgili blmne dnerek konuyu tekrar ediniz.
19
UYGULAMALI TEST
renme faaliyetinde kazandnz beceriler dorultusunda 20x20x3cm llerinde dkm alan oluturunuz. Bu uygulamay aadaki kriterlere gre deerlendiriniz. Bu faaliyet kapsamnda aada listede yer alan davranlardan uyguladklarnzda EVET uygulamadklarnzda HAYIR iaretleyerek kontrol ediniz.
DEERLENDRME LTLER
1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. Ara gerecinizi doru olarak seip hazr hale getirdiniz mi? nlnz giydiniz mi? Arap sabununu doru kvamnda hazrladnz m? Kurgu tahtalarn ve markalama yapacanz masay temizlediniz mi? lleri doru olarak masa zerine markaladnz m? Ykseklik lsn kalp erevesi zerine izdiniz mi? Kalp erevelerini ve masa zerine markalanan alan arap sabunu ile yalttnz m? Markalama izgilerinin zerine denk gelecek ekilde kalp erevelerini yerletirdiniz mi? Kalp erevelerini keleri90 dik ada, yere, birbirlerine paralel aralarnda boluk olmayacak ekilde ayarladnz m? Kalp erevelerini balayclar yardm ile birbirine tutturdunuz mu? Kalp erevelerinin yatay ve dikey kenarlarn amur ile svadnz m? Al su miktarn belirlediniz mi? Tekniine uygun al hazrladnz m? Al iersindeki topaklar ve hava kabarcklarn ezdiniz mi? Al boza kvamna gelince markalanan alan izgisine kadar al dkm yaptnz m? Masay hafife sallayarak al yzeyini dzleyip hava kabarcklarn kartnz m? Al donunca kurgu tahtalarn kartnz m?
Evet
Hayr
18. alma ortamnz temizlediniz mi? 19. Oluturduunuz al ktlesinin l ve niteliklerinin kullanmnza uygun olup olmadn kontrol ettiniz mi?
DEERLENDRME
Yaplan deerlendirme sonunda HAYIR eklindeki cevaplarnz bir daha gzden geiriniz. Kendinizi yeterli grmyorsanz renme faaliyetini tekrar ediniz. Cevaplarnzn tamam EVET ise bir sonraki faaliyete geiniz.
20
ARATIRMA
Modler panolarn nasl ekillendirildiini aratrnz.
3.1.2. Sistireler
Yumuak ve sert olmak zere iki guruba ayrlr. Sert sistireler dzlemlerin przsz olmalarn salar. Yumuak sistireler ise dner yzeylerin dzgnln salamak amac ile kullanlr. (Resim 3.2 )
21
22
23
Al plaka yzeyinin temiz przsz olmasna dikkat edilir. Al plaka yzeyi gnyesine getirildikten sonra plakann kenar ve kelerinin a kontrol yaplr. Sistire, demir testere veya kazma aletleri kullanlarak al plakasnn kenar ve kelerindeki a fark dzeltilir (Resim 3.7 ).
Gnyesine getirilen al plaka, su zmparas yardm ile zmparalanarak rtulanr veya mermer masa ya da mermer plaka zerine bir miktar su dklerek al plaka dairesel hareketlerle mermerin yzeyine srtlr ( Resim 3.8 ). Mermerin yapsnda bulunan kuvars zmpara grevi grr, yzeyi dzler.
Rtu yaplrken al plakasnn kenar asna ve yzeyinin eimine dikkat edilir. Kenarlarn 90 lik ada olmas gerekmektedir (Resim.3.9).
24
Karbon kdyla: Bu alma ekli akla gelen ilk aktarma tekniidir. Desen ince bir kda (eskiz kd )izilir ve altna karbon kd yerletirilir. Sert ve ak iz brakan kurun kalemle deseni snrlandran izgiler zerinden izilir. Bu ilemi yaparken karbon kdn ve zerindeki desenli kd kaydrmamak gerekir. Bu teknikle yaplan bezeme aktarmalarnda baz glklere rastlanr. Eer bezemelerden oaltma dnlyorsa rnek kttaki izgilerin zerinden gittike kalem izleri kalnlar. ablon kalpla: Her desen rnei bu teknikle uygulanacak yzeye aktarlamaz. nk kalptaki ekiller oyularak kartld iin, biimlerin birbirine ya da ereve kenarna balanmas gerekir. Balants olamayan biimler kalp zeriden der ve aktarlma ilemi yaplmaz. nce sert karton ya da benzeri malzeme zerine aktarlacak desen izilir. Kalptan kartlmas gereken ksmlar maket ba ile kesilerek atlr. Hazrlanan kalp desenin yaplaca yzey zerine tespit edilir. Sonra kalbn zerine boya pskrtlerek ya da izilerek desen aktarlr. Geometrik llerle: Bezemeler geni alanlara bu teknikle aktarlr. Yzey bezemenin ekline gre geometrik llere blnr. Uygulanacak bezeme blnen ksmlara izilerek yerletirilir ( Resim 3.10 ).
Desenin zelliine gre kaznacak yerler belirlenir. ve sabit kalemle iaretlenir ( Resim 3.11 ).
25
Al plaka yzeyindeki desene gre kazma baklar ile markalama izgilerine dikkat edilerek kabaca oyma ilemine balanr ( Resim3.13 ).almada alnmas gereken paralar bykse iskarpela kullanlr. Sabit kalem izgilerine1 mm kadar yaklaldnda elik kazma aletleri ile ince ve titiz bir ekilde ekillendirilmeye devam edilir(Resim3.14 ).Sabit kalem izgilerine ulalr(Resim 3.15 ).
Al plakann kenar yzeylerinin kolay kalplanmas amacyla ie veya da belirli bir eim verilir
26
Markalama izgilerine gre kontroll tala kaldrnz. Al plakasnn yzey dzlemlik kontrollerini yapnz Al plaka yzeyini gnyesine getiriniz Al plakay tekniine uygun rtulaynz Al plaka zerine modler pano modelinin yapm resmini markalaynz.
27
aletleri ile yapm resmi izilen alan izgilerinin 1-2 mm dndan oyma ilemine balanr
Yontma
aletleri ile yapm resmi izilen alann iinden tala kaldrarak oyma ilemine balaynz
Yontma
28
ekillendirme aamasnda desenin zelliine gre farkl ekillendirme ara gereleri kullannz.
Markalama izgilerinin yok olmamasna dikkat ediniz. Kazma ve oyma yaparken i ters alarn olmamasna dikkat ediniz.
Sabit kalem izgilerine 1 mm kadar yaklaldnda elik kazma aletleri ile ince ve titiz bir ekilde ekillendirilmeye devam ediniz.
Modler pano modelinizin l, teknik ve kullanma uygunluunun istediiniz nitelikte olup olmadn kontrol ediniz
Modler pano modelinizin yapm resmine uygunluunu, l, teknik ve kullanma uygunluunun istediiniz nitelikte olup olmadn kontrol ediniz.
29
( ) Modelin yapm resmi markalanmadan nce al plakasnn dzlemlik ve l kontrolleri yaplr. ( ( ) Her trl desen rnei ablon izimle al model yzeyine aktarlabilir. ) Al plaka ya iken ekillendirme ilemine balanmaz.
3. 4. 5.
( ) Al model ekillendirilirken model yzeyinde kalplamaya ters decek gnye ve sivri keler dzeltilir. ( ) Modler pano modeli ekillendirme aamasnda yan yana gelecek pano paralarnn birleim yerleri birbirleri ile uyum iinde olmaldr.
6.
DEERLENDRME
Sorulara verdiiniz cevaplar ile cevap anahtarnz (Deerlendirme kriterleri) karlatrnz, cevaplarnz Doru ise uygulamal teste geiniz. Yanl cevap verdiyseniz renme faaliyetinin ilgili blmne dnerek konuyu tekrar ediniz
30
UYGULAMALI TEST
renme faaliyetinde kazandnz beceriler dorultusunda 250x250x30 mm llerinde modler pano modeli ekillendiriniz. Bu uygulamay aadaki kriterlere gre deerlendiriniz. Bu faaliyet kapsamnda aada listede yer alan davranlardan uyguladklarnzda EVET uygulamadklarnzda HAYIR iaretleyerek kontrol ediniz.
lem No
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15
DEERLENDRME LTLER
Ara gerecinizi doru olarak seip hazr hale getirdiniz mi? nlnz giydiniz mi? Al plakay ekillendirme llerine gre markaladnz m? Markalama izgilerine gre kontroll tala kaldrdnz m? Al plakasnn yzey dzlemlik kontrollerini yaptnz m? Al plaka yzeyini gnyesine getirdiniz mi? Al plakay tekniine uygun rtuladnz m? Al plaka zerine modler pano modelinin yapm resmini markaladnz m? Markalama izgileri zerinden bakla geerek iz yaptnz m? Yontma aletleri ile yapm resmi izilen alann iinden tala kaldrarak oyma ilemine baladnz m? Sistire, oyma kazma yontma aletleri ile yapm resmine gre ekillendirdiniz mi? ekillendirme aamasnda desenin zelliine gre farkl ekillendirme ara gereleri kullandnz m? Modler pano modelinizin l, teknik ve kullanma uygunluunun istediiniz nitelikte olup olmadn kontrol ettiniz mi? alma ortamnz temizlediniz mi? Modler pano modelinizin yapm resmine uygunluunu, l, teknik ve kullanma uygunluunun istediiniz nitelikte olup olmadn kontrol ettiniz mi?
Evet
Hayr
DEERLENDRME
Yaplan deerlendirme sonunda HAYIR eklindeki cevaplarnz bir daha gzden geiriniz. Kendinizi yeterli grmyorsanz renme faaliyetini tekrar ediniz. Cevaplarnzn tamam EVET ise bir sonraki faaliyete geiniz.
31
ARATIRMA
Pano modelin rtulanmasn aratrnz.
32
Rtulama aamasnda dikkat edilecek dier bir husus da rtu yaplan pano modelinin llerinin rtulama aamasnda deiiklie uratlmamasdr (Resim 4.2 ).
Su zmparas, panonun yzeyinde izilme yapabileceinden; zmparalama ilemi yaplrken zmparalanacak yzey slatlr. Zmparalama slak yzey zerinde zmparann dairesel hareketler oluturulmas ile gerekletirilir. Przsz bir yzey salanr Resim(4.3).
Sivri ve keskin kenarlar kalp alma aamasnda krlabilir, problem yaratabilir. Bu yzden model yzeyinde sert ve keskin keler, su zmparas ile zmparalanarak yuvarlatlr. Zmparalama ilemi modellerin kalplanmasn, kalptan kolay kartlmasn salayacak ekilde yaplmaldr. Modellerde model yzeyinin przsz olmas retim kalplarndan elde edilecek rnnde kalitesini etkiler. retimle direk ilikilidir.
33
lem basamaklar
neriler
alma ortamn uygun hale getiriniz. nlnz giymeyi unutmaynz.
Kullanacanz ara gereci hazrlaynz. Pano modelinin rlyefik girinti ve kntlarnda ki sivri keskin keleri zmparalayarak yuvarlatnz.
Kalplama srasnda ters a oluturacak eimleri rtulaynz Rtulama aamasnda modelin llerinin deimemesine dikkat ediniz. Pano modelinin yzeyini przsz oluncaya kadar su zmparalaynz,ilezmparalaya rak przsz hale getiriniz.
Zmpara ile rtu yaparken zmparay slatarak izilmeleri nleyebilirsiniz. Oluabilecek izikleri kee veya snger yardm ile dzeltebilirsiniz.
Panonun kenar ve kelerini ters a oluturmayacak ekilde kalplamaya uygun olacak ekilde zmparalaynz.
Modler pano modelinizin rtuunun kalplamaya ve panonun kullanmna uygunluunun istediiniz nitelikte olup olmadn kontrol ediniz.
34
2.
3.
4.
DEERLENDRME
Sorulara verdiiniz cevaplar ile cevap anahtarnz (Deerlendirme kriterleri) karlatrnz, cevaplarnz Doru ise uygulamal teste geiniz. Yanl cevap verdiyseniz renme faaliyetinin ilgili blmne dnerek konuyu tekrar ediniz
35
UYGULAMALI TEST
renme faaliyetinde kazandnz beceriler dorultusunda 200x200x30 mm llerinde modler duvar panosunun rtuunu yapnz. Bu uygulamay aadaki kriterlere gre deerlendiriniz Bu faaliyet kapsamnda aada listede yer alan davranlardan uyguladklarnzda EVET uygulamadklarnzda HAYIR iaretleyerek kontrol ediniz.
lem No
1 2 3 4 5 6 7
DEERLENDRME LTLER
Ara gerecinizi doru olarak seip hazr hale getirdiniz mi? nlnz giydiniz mi? Pano modelinin rlyefik girinti ve kntlarnda ki sivri keskin keleri zmparalayarak yuvarlattnz m? Kalplama srasnda ters a oluturacak eimleri rtuladnz m? Rtulama aamasnda modelin llerinin deimemesine dikkat ettiniz mi? Pano modelinin yzeyini przsz oluncaya kadar su zmparas ile zmparalayarak przsz hale getirdiniz mi? Panonun kenar ve keleri ters a oluturmayacak ekilde kalplamaya uygun olacak ekilde zmparaladnz m?
Evet
Hayr
8
9
DEERLENDRME
Yaplan deerlendirme sonunda HAYIR eklindeki cevaplarnz bir daha gzden geiriniz. Kendinizi yeterli grmyorsanz renme faaliyetini tekrar ediniz. Cevaplarnzn tamam EVET ise bir sonraki faaliyete geiniz.
36
Gerekli Malzemeler
Kalem Resim kd Silgi Cetvel Gnye takm Pergel Mermer masa Plastik kova Al Su Arap sabunu Drt adet kurgu tahtas Sabit kalem Plastik amur Bak Snger Sistire Trp Demir testeresi elik gnye Farkl ularda oyma kazma yontma baklar Su zmparas
37
38
39
40
Bu uygulama kapsamnda aada listelenen davranlardan kazandnz becerileri EVET ve HAYIR kutucuklarna (X)iareti koyarak kontrol ediniz.
DEERLENDRME KRTERLER
1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. Ara gerecinizi doru olarak seip hazr hale getirdiniz mi? nlnz giydiniz mi? Modler panonun kullanm yerini belirlediniz mi? Panonun konusunu belirlediniz mi? Modler pano modelinin lsn tespit ettiniz mi?
Evet
Hayr
Modler pano rneklerini incelediniz mi? Modler pano tasarm aratrmas yaptnz m? Modler pano modelinin ekillendirme lsn belirlediniz mi? 9. Teknik resim kurallarna gre panonun yapm resmini izdiniz mi? 10. Dkm alan llerini masa zerine markaladnz m? 11. Al dkm alann oluturdunuz mu? 12. Markalanan alan iersini arap sabunu ile yalttnz m? 13. Al su miktarn belirlediniz mi? 14. Tekniine uygun al hazrladnz m? 15. Aly tekniine uygun dktnz m? 16. Al donunca kurgu tahtalarn karttnz m? 17. 18. 19. 20. 21. 22. 23. 24. 25. 26. Al plakay ekillendirme llerine gre markaladnz m? Markalama izgilerine gre kontroll tala kaldrdnz m? Al plakasnn yzey dzlemlik kontrollerini yaptnz m? Al plaka yzeyini gnyesine getirdiniz mi? Al plaka zerine modler pano modelinin yapm resmini markaladnz m? Yontma aletleri ile yapm resmi izilen alann iinden tala kaldrarak oyma ilemine baladnz m? Sabit kalem izgilerine1 mm kadar yaklaldnda elik kazma aletleri ile ince ve titiz bir ekilde ekillendirdiniz mi? Modler pano modelini yapm resmine gre ekillendirdiniz mi? Kalplama srasnda ters a oluturacak eimleri rtuladnz m? Pano modelinin yzeyini przsz oluncaya kadar su zmparas ile zmparalayarak przsz hale getirdiniz mi?
41
DEERLENDRME
Sorulara verdiiniz cevaplar ile cevap anahtarnz (Deerlendirme kriterlerini) karlatrnz. Yaplan deerlendirme sonunda HAYIR cevaplarnz bir daha gzden geiriniz. Kendinizi yeterli grmyorsanz modl tekrar ediniz. Cevaplarnz doru ise bir sonraki modle gemek iin ilgili kiiler ile iletiim kurunuz.
42
43
NERLEN KAYNAKLAR
http://seramik.atspace.com/atelye
44
KAYNAKA KAYNAKA
BOZYK Anadolu Seramik Meslek Lisesi renci almalar G Nafiz. inicilik ve Seramik Teknolojisi, Ankara, 2004. G Nafiz, KARATAY, Enver. inicilik ve Seramik lme Kontrol Bilgisi ve Uygulamas, Ankara, 1990. GNER Yksel.Seramik,stanbul, 1987. PEKEN Selahattin.Al Atlyesi, stanbul, 2000. PIERRE DELPECH,Jean. ANDRE FIGUERES, Marc. The Mouldmakers Handbook, London, 2003. PLOWMAN, John.The Manual of Sculpture TechnQues, London,2004.
45