TRKE RETMENLERNN MESLEK TKENMLK DZEY BURNOUT LEVELS OF TURKISH TEACHERS Hasan BACI1, Sedat KARAGL2

zet Bu almann amac, Trke retmenlerinin tkenmilik dzeylerinin eitli deikenlere gre (cinsiyet, medeni durum, ya, mesleki kdem, mezun olunan faklte tr, ka yldr ayn okulda alld) incelenerek belirlenmesidir. Aratrmann alma grubunu Burdur il merkezinde grev yapmakta olan 35 Trke retmeni oluturmutur. Aratrmada veri toplama arac olarak Kiisel Bilgi Formu ve Maslach Tkenmilik lei kullanlmtr. Verilerin analizinde Kolmogorov-Smirnov ve Shapiro-Wilk testleri ile Mann Whitney-U ve Kruskal Wallis H testleri kullanlmtr. Aratrmann sonucunda baz deikenlere bal olarak, Trke retmenlerinin duygusal tkenme, duyarszlama ve kiisel baar duyusunda azalma boyutlarnda deien arlklarla tkenmilik yaadklar belirlenmitir.
Anahtar Szckler: Duyarszlama, Duygusal Tkenme, Kiisel Baar Duygusunda Azalma, Tkenmilik, Trke retmeni.

Abstract The aim of the research is to examine the exhaustion level of the Turkish teachers according to the variables of gender, marital status, age, seniority/ careers years, graduate from the faculty type, howmany years studied at the same school. The sample of the study consist of 35 Turkish teachers working in city center of Burdur. The data collection tools of the study are Personal Information Form designed by the researchers and Maslach Burnout Inventory developed by Maslach an Jackson (1981). Kolmogorov-Smirnov and Shapiro-Wilk tests, Mann Whitney-U and kruskal Wallis H tests were used fort he statistical analysis of data. The study demonstrates that Turkish teachers experience varying degrees of burnout in the dimensions of emotional exhaustion, depersonalization and reduced personal accomplishment based on certain variables.
Key Words: Depersonalization, , emotional exhaustion, reduced personal accomplishment, Burnout, Turkish teacher.

1 2

Yrd. Do. Dr., Mehmet Akif Ersoy niversitesi, hbagci@mehmetakif.edu.tr Ar. Gr., Mehmet Akif Ersoy niversitesi, skaragul@mehmetakiff.edu.tr

Trke retmenlerinin Mesleki Tkenmilik Dzeyi Hasan BACI, Sedat KARAGL

1. GR nsanlarn ilerinde yaadklar ilikilerin zorlamas ve buna bal olarak bir eylerin ters gittii yolundaki inancn artmasyla gelien sre, bizi modern an nemli bir fenomeniyle kar karya brakmaktadr. Tkenmilik (burnout) olarak nitelendirilen bu fenomen, 1970li yllarda Amerikada zellikle insanlara hizmet verilen alanlarda alanlarda grlmeye balanmtr (Gndz, 2005: 152). 1970li yllarn sonu ve 1980li yllarn banda ortaya kan tkenmilik kavram, ilk olarak 1974 ylnda Freudenbergerin stres ile ilgili Journal Of Social Issuesda yaynlad almasnda yer alm (zdemir, 1999: 98) ve baarszlk, ypranma, enerji ve g kayb, insann i kaynaklar zerinde karlanamayan istek ve taleplerden dolay ortaya kan tkenme durumu olarak tanmlanmtr (Freudenberger, 1974: 159). Son yllarda eitli yardm mesleklerinde alan bireylerde sklkla gzlenen tkenmilik sendromu hakknda birok alma yaplm; nedenleri ve sonular aklanmaya allmtr. Dier kiilerle yz yze alan, hizmet veren ve yardm eden meslek gruplarnn tkenmilik asndan risk altnda olduu kabul edilmektedir. retmenler ise bu meslek gruplar arasnda en nemlilerinden birini oluturmaktadr (Akamete ve ark. 2001: 1). retmenlerde tkenmiliin ortaya kmasnn ve yaygnlamasnn, eitli toplumsal, ekonomik ve teknolojik gelimelere paralel olarak deiebilen eitim-retim felsefesi ve almalarndan kaynakland ifade edilebilir. 30-40 yl ncesine kadar eitimciler, eitim-retim almalarna ilikin olarak alnan kararlar zerinde baskn bir ge olup toplumdan destek grrken; zellikle yetmilerin ortasndan itibaren baz farkllklar ortaya km ve eitimcilerin etkinlii azalmtr (Iwanicki, 1983ten akt: Gndz, 2005: 154). Deien eitim politikalaryla birlikte, olumsuz koullar ve gerilim altnda alma, bir yandan retmenlerin verdii hizmetin niteliinde ve niceliinde bozulmaya neden olurken (Baysal, 1995), dier yandan birey olarak saln da etkilemitir (Belacastro, 1982den akt: Gndz, 2005: 154). Bu etkileni, retmenlerin rencilerine, yneticilere, velilere ve genel olarak iine ilgisini, sevecenliini, idealizmini azaltmakta; hizmet verirken etkiletii kiilere olumsuz duygular gelitirmelerine neden olmaktadr (Schwab, Jackson ve Schuler, 1986den akt: Gndz, 2005: 154). Mesleki tkenmilik retmenlerin, yorgunluk, uykusuzluk ve eitli baz psikosomatik rahatszlklar yaamalarna, iten souma ve mesleklerinden uzaklamalarna, rencilerine, idareci ve velilere; okuluna ve iine ilgisini, sevecenliini, idealizmini azaltmakta; hizmet verirken etkileim ierisinde olduu bireylere kar olumsuz duygular gelitirmelerine ve rencilere sunduu hizmetleri aksatmasna neden olmaktadr (imen, 2007; Gndz, 2005; Baysal, 1995). nsanlarn daha fazla sinirli olmalarna, performanslarnn en alt seviyeye inmesine, iteki kalite ve yetkinliklerinin azalmasna neden olan tkenmilik (Maslach, 2001; Cheuk ve Sai, 1995), ne yazk ki yalnzca o kiiyi ilgilendirmemektedir. retmenin kendi yaamnn etkilenmesi dnda rencilere, okul personeline, ebeveynlere, retmenin kendi ailesine ve sonuta bir btn olarak topluma da zarar vermektedir (Iwenicki, 1983; Hock, 1988ten akt: Gndz, 2005: 154). retmenlikte ya da eitimcilikte tkenmilik, bir profesyonel olarak retmenin rencilerine kar ilgisini kaybetmesine, daha sonra da rencilere alayc, insanlk d bir ekilde davranmasna ve onlara kltc tarzlarda hitap etmesine neden olmaktadr (Baysal, 1995ten akt: Gndz, 2005: 154). Bu nedenle, retmenlerin tkenmilik

185

Mehmet Akif Ersoy niversitesi Sosyal Bilimler Enstits Dergisi Yl: 5 Say: 8 2013 Bahar

dzeylerinin belirlenmesi ve elde edilen sonular dorultusunda retmenlerin meslek adan tkenmelerine yol aan etkenlerin belirlenmesi ve bu etkenlerin ortadan kaldrlmasna ynelik zm nerilerinde bulunulmas byk nem tamaktadr. 1.1. Aratrmann Amac Bu almann amac, Trke retmenlerinin tkenmilik dzeylerinin eitli deikenlere gre (cinsiyet, medeni durum, ya, meslek kdem, mezun olunan faklte tr, ka yldr ayn okulda alld vs.) incelenerek belirlenmesi ve bu sonulara gre uygun zm yollarnn gelitirilmeye allmasdr. 2. YNTEM Bu almada, var olan bir durumu herhangi bir mdahalede bulunmadan, olduu gibi ortaya koymay amalayan betimleme-survey yntemi kullanlmtr. 2.1. rneklem Aratrmann alma grubunu Burdur il merkezinde grev yapmakta olan 27si kadn, 8i erkek toplam 35 Trke retmeni oluturmutur. 2.2. Veri Toplama Arac Aratrmada veri toplama aralar olarak Kiisel Bilgi Formu ile Maslach Tkenmilik lei kullanlmtr. almada kullanlan kiisel bilgi formu, aratrmaclar tarafndan bamsz deikenlerle ilgili bilgi elde edebilmek amacyla oluturulmutur. Bu formda, Trke retmenlerinin cinsiyet, medeni durum, ya, meslek kdem, mezun olduu faklte tr, ka yldr ayn okulda alt eklinde sorular bulunmaktadr. Aratrmann bir dier veri toplama arac olan Maslach Tkenmilik lei (MT) Maslach ve Jackson (1981) tarafndan gelitirilmitir. Maslach Tkenmilik lei 22 maddeden olumu olup boyutludur. Sz konusu lein 9 maddesi duygusal tkenme, 5 maddesi duyarszlama, 8 maddesi ise kiisel baar boyutuna aittir. Duygusal tkenme (DT) ve duyarszlama (D) alt lek puanlar, her bir madde iin: Hibir zaman (0), ok nadir (1), bazen (2), ou zaman (3), her zaman (4) olarak; kiisel baar (KB) alt lek puan ise, bunun tersi eklinde deerlendirilmektedir (Sucuolu ve Kulolu, 1996). Tm alt leklerden alnan puan ykseldike tkenmiliin artt kabul edilmektedir. Maslach Tkenmilik lei retmen formunun geerlilik ve gvenirlik katsaylar Maslach ve Jackson (1981) tarafndan saptanmtr. lein gvenirlik katsays; duygusal tkenmilik iin 0.88, kiisel basar iin 0.83, duyarszlama alt lm iin 0.72 olarak saptanmtr. lein Trkiyedeki uyarlama almalar Girgin (1995) ve Baysal (1995) tarafndan gerekletirilmitir. Girgin, gvenirlik katsaysn duygusal tkenmilik iin 0.87, kiisel basar iin 0.74, duyarszlama iin 0.63 olarak saptamtr. Baysal, duygusal tkenmilik iin 0.74, kiisel baar iin 0.77, duyarszlama iin 0.75 olarak belirlemitir. 2.3. Verilerin Analizi Elde edilen verilerin analiz edilmesinde SPSS 15.0 for Windows paket program kullanlmtr. Maslach Tkenmilik leinden elde edilen puanlarn dalmlarnn normal olup olmadn test etmek amacyla Kolmogorov-Smirnov ve Shapiro-Wilk testleri uygulanm ve gzlem deerlerinin her iki

186

Trke retmenlerinin Mesleki Tkenmilik Dzeyi Hasan BACI, Sedat KARAGL

durumda da normal dalm gstermedii belirlenmitir. lekten elde edilen puanlarn dalm normal olmadndan tkenmilik alt lek puanlar asndan Trke retmenlerinin demografik deikenlerine bal bir farkllamann olup olmadn deerlendirmek iin nonparametrik testlerden ikili gruplar iin Mann Whitney U-Testi, veya daha fazla grup iin ise Kruskal Wallis H-Testi uygulanmtr. 3. BULGULAR Aratrmann verileri; cinsiyet, medeni durum, ya, meslek kdem, mezun olunan faklte tr, ka yldr ayn okulda alld deikenlerine gre analiz edilmitir. Yaplan analizler sonucu elde edilen veriler, ayr ayr tablolatrlmtr. Tablo 1. alma Grubunu Oluturan Trke retmenlerinin Cinsiyetlerine Gre MTnn Alt lek Puanlarna likin Mann Whitney U-Testi Sonular

Alt lekler Duyarszlama Duygusal Tkenme Kiisel baar

Cinsiyet Kadn Erkek Kadn Erkek Kadn Erkek

N 27 8 27 8 27 8

Sra Ort. 16,83 21,94 17,41 20,00 17,44 19,88

Sra Top. 454,50 175,50 470,00 160,00 471,00 159,00

U 76,500 92,000 93,000

p ,211 ,527 ,554

Tablo 1de alma grubunu oluturan Trke retmenlerinin cinsiyetlerine gre Maslach Tkenmilik leinin alt lek puanlarna ilikin Mann Whitney U-Testi sonular verilmitir. Tablodaki sra ortalamalarna bakldnda, erkek retmenlerin duyarszlama, duygusal tkenme ve kiisel baar alt lek puanlarnn kadn retmenlere gre daha yksek olduu grlmektedir. Ancak, lek puanlarndan elde edilen bu farkllklar, istatistiksel olarak anlaml bulunmamtr (p>0.05). Tablo 2. alma Grubunu Oluturan Trke retmenlerinin Medeni Durumlarna Gre MTnn Alt lek Puanlarna likin Mann Whitney U-Testi Sonular

Alt lekler Duyarszlama Duygusal Tkenme Kiisel baar

Cinsiyet Evli Bekr Evli Bekr Evli Bekr

N 33 2 33 2 33 2

Sra Ort. 17,76 22,00 17,61 24,50 18,15 15,50

Sra Top. 586,00 44,00 581,00 49,00 599,00 31,00

U 25,000 20,000 28,000

p ,565 ,352 ,721

187

Mehmet Akif Ersoy niversitesi Sosyal Bilimler Enstits Dergisi Yl: 5 Say: 8 2013 Bahar

Tablo 2de alma grubunu oluturan Trke retmenlerinin medeni durumlarna gre Maslach Tkenmilik leinin alt lek puanlarna ilikin Mann Whitney U-Testi sonular verilmitir. Tablodaki sra ortalamalarna bakldnda, bekr retmenlerin duyarszlama ve duygusal tkenme alt lek puanlarnn evli retmenlere gre daha yksek olduu, ancak kiisel baar alt lek puanlarnda evli retmenlerin bekr retmenlere gre puanlarnn daha yksek olduu grlmektedir. Ancak, lek puanlarndan elde edilen bu farkllklar, istatistiksel olarak anlaml bulunmamtr (p>0.05). Tablo 3. alma Grubunu Oluturan Trke retmenlerinin Yalarna Gre MTnn Alt lek Puanlarna likin Kruskal Wallis H-Testi Sonular

Alt lekler Duyarszlama

Ya 26-30 31-35 36-40 41 ve zeri

N 20 9 3 3 20 9 3 3 20 9 3 3

Sra Ort. 16,58 21,06 11,50 24,83 16,63 19,33 10,00 31,17 18,53 14,39 23,33 20,00

sd

X2

3,818

,282

Duygusal Tkenme

26-30 31-35 36-40 41 ve zeri

7,388

,060

Kiisel baar

26-30 31-35 36-40 41 ve zeri

2,119

,548

Tablo 3te alma grubunu oluturan Trke retmenlerinin yalarna gre MTnn alt lek puanlarna ilikin Kruskal Wallis H-testi sonular verilmitir. Tabloda yer alan sra ortalamalarna bakldnda, 41 ve zeri yalarndaki retmenlerin duyarszlama ve duygusal tkenme alt lek puanlarnn daha gen yalardaki retmenlere gre daha yksek olduu, kiisel baar alt lek puanlarnda ise 36-40 ya aralndaki retmenlerin dier retmenlere gre puanlarnn daha yksek olduu grlmektedir. Ancak, lek puanlarndan elde edilen bu farkllklar, istatistiksel olarak anlaml bulunmamtr (p>0.05).

188

Trke retmenlerinin Mesleki Tkenmilik Dzeyi Hasan BACI, Sedat KARAGL

Tablo 4. alma Grubunu Oluturan Trke retmenlerinin Meslek Kdemlerine Gre MTnn Alt lek Puanlarna likin Kruskal Wallis H-Testi Sonular

Alt lekler Duyarszlama

Meslek Kdem 1-5 yl 6-10 yl 11-15 yl 16 ve zeri

N 7 20 3 5 7 20 3 5 7 20 3 5

Sra Ort. 19,86 16,50 21,17 19,50 21,29 16,18 18,00 20,70 11,50 20,03 15,33 20,60

sd

X2

1,077

,783

Duygusal Tkenme

1-5 yl 6-10 yl 11-15 yl 16 ve zeri

1,723

,632

Kiisel baar

1-5 yl 6-10 yl 11-15 yl 16 ve zeri

4,167

,244

Tablo 4te alma grubunu oluturan Trke retmenlerinin meslek kdemlerine gre MTnn alt lek puanlarna ilikin Kruskal Wallis H-Testi sonular verilmitir. Tablodan sra ortalamalarna bakldnda 11-15 yl aralnda meslek kdeme sahip retmenlerin duyarszlama alt lek puanlarnn dier retmenlere gre daha yksek olduu, 1-5 yl aralnda meslek kdeme sahip olan retmenlerin ise duygusal tkenme alt lek puanlarnn dier retmenlerden daha yksek olduu, 16 ve 16 yldan fazla bir meslek kdeme sahip retmenlerin de kiisel baar alt lek puanlarnn dier retmenlerden daha yksek olduu grlmektedir. Ancak, lek puanlarndan elde edilen bu farkllklar, istatistiksel olarak anlaml bulunmamtr (p>0.05). Tablo 5. alma Grubunu Oluturan Trke retmenlerinin Mezun Olduklar Faklte Trne Gre MTnn Alt lek Puanlarna likin Mann Whitney U-Testi Sonular

Alt lekler Duyarszlama Duygusal Tkenme Kiisel baar

Faklte Tr Eitim Fen-Edebiyat Eitim Fen-Edebiyat Eitim Fen-Edebiyat

N 31 4 31 4 31 4

Sra Ort. 17,29 23,50 18,47 14,38 18,00 18,00

Sra Top. 536,00 94,00 572,50 57,50 558,00 72,00

U 40,000 47,500 62,000

p ,248 ,449 1,000

189

Mehmet Akif Ersoy niversitesi Sosyal Bilimler Enstits Dergisi Yl: 5 Say: 8 2013 Bahar

Tablo 5te alma grubunu oluturan Trke retmenlerinin mezun olduklar faklte trne gre MTnn alt lek puanlarna ilikin Mann Whitney U-Testi sonular verilmitir. Tablodan sra ortalamalarna bakldnda, Fen-Edebiyat Fakltesinden mezun olan Trke retmenlerinin duyarszlama alt lek puanlar, Eitim Fakltesinden mezun olan retmenlerden daha yksek iken, Eitim Fakltesinden mezun olan Trke retmenlerinin de duygusal tkenme alt lek puanlarnn Fen-Edebiyat Fakltesinden mezun olmu olan Trke retmenlerinden daha yksek olduu grlmektedir. Ancak, lek puanlarndan elde edilen bu farkllklar, istatistiksel olarak anlaml bulunmamtr (p>0.05). Tablo 6. alma Grubunu Oluturan Trke retmenlerinin Ayn Okulda alma Srelerine Gre MTnn Alt lek Puanlarna likin Kruskal Wallis H-Testi Sonular Ayn Okulda alma Sresi 1-5 yl 6-10 yl 11-15 yl Duygusal Tkenme 1-5 yl 6-10 yl 11-15 yl Kiisel baar 1-5 yl 6-10 yl 11-15 yl

Alt lekler Duyarszlama

N 24 8 3 24 8 3 24 8 3

Sra Ort. 18,50 17,13 16,33 17,73 20,06 14,67 17,27 18,06 23,67

sd

X2

,200

,905

,667

,716

1,050

,591

Tablo 6da alma grubunu oluturan Trke retmenlerinin ayn okulda alma srelerine gre MTnn alt lek puanlarna ilikin Kruskal Wallis H-Testi sonular verilmitir. Tablodan sra ortalamalarna bakldnda da ayn okulda 1-5 yl aralnda alan Trke retmenlerinin duyarszlama alt lek puanlarnn dier retmenlerden daha yksek olduu, ayn okulda 6-10 yl aralnda alan Trke retmenlerinin ise duygusal tkenme alt lek puanlarnn dier retmenlerden daha yksek olduu, buna karlk ayn okulda 11-15 yl aralnda alan Trke retmenlerinin kiisel baar alt lek puanlarnn dier retmenlerden daha yksek olduu grlmektedir. Ancak, lek puanlarndan elde edilen bu farkllklar, istatistiksel olarak anlaml bulunmamtr (p>0.05). 4. TARTIMA, SONU VE NERLER Maslach Tkenmilik leinin Burdur il merkezindeki Trke retmenlerine uygulanmas sonucunda elde edilen veriler, cinsiyet deikeninin tkenmiliin boyutu olan duyarszlama, duygusal tkenme ve kiisel baar zerinde nemli bir etkililiinin olmadn gstermitir. Cinsiyet deikeninin, tkenmilii etkileyen nemli bir etken olmad, konuyla ilgili yaplan baz aratrmalarda

190

Trke retmenlerinin Mesleki Tkenmilik Dzeyi Hasan BACI, Sedat KARAGL

da belirtilmitir (Akman vd., 2010; Gezer vd., 2009; Soyer vd., 2009; Gneri ve zdemir, 2003; Krlmaz vd., 2003; Kksleymanolu, 2007). Aratrmadan elde edilen sra ortalamalarna bakldnda ise, erkek retmenlerin duyarszlama, duygusal tkenme ve kiisel baar alt lek puanlarnn kadn retmenlere gre daha yksek olduu grlmektedir. Aratrmann alma grubunu oluturan Trke retmenlerinin medeni durum deikenine gre duyarszlama, duygusal tkenme, kiisel baar duyusunda azalma alt leklerinden aldklar puanlar, istatistiksel olarak anlaml deildir. Bir baka deyile, aratrmadan elde edilen bulgular, Trke retmenlerinin meslek tkenmilik yaamalarnda evli ya da bekr olmalarnn herhangi bir etkiye sahip olmadn gstermektedir. Elde edilen bu sonu, Soyer vd. (2009) ve Akman vd. (2010) tarafndan yaplan alma sonular ile de rtmektedir. Yaplan aratrmada, Trke retmenlerinin meslek tkenmilik dzeylerinin ya deikenine gre de istatistiksel olarak anlaml bir farkllama gstermedii belirlenmitir. Akamete vd. (2001) de retmenlerde tkenmilik, i doyumu ve kiilik konulu bir almada ya deikeninin tkenmilik zerinde etkili olmadn belirtmitir. Ancak, am (1992), tkenmilik envanteri konulu almasnda, tkenmiliin duyarszlama boyutunda ya deienine bal bir deime olduunu ifade etmektedir. almada elde edilen veriler, meslek kdemin tkenmiliin boyutu olan duyarszlama, duygusal tkenme ve kiisel baar zerinde nemli bir etkililiinin olmadn gstermitir. Cemalolu ve Erdemolu ahin (2007) tarafndan yaplan bir almada da retmenlerin meslek kdemleri ile duyarszlama ve duygusal tkenme arasndaki fark anlaml bulunmuken, kiisel baar ile meslek kdemleri arasndaki fark anlamsz bulunmutur. Maslach Tkenmilik leinin Trke retmenlerine uygulanmas sonucunda elde edilen veriler, Trke retmenlerinin mezun olduklar faklte trnn tkenmilik zerinde nemli bir etkililie sahip olmadn ortaya koymutur. Aratrmann alma grubunu oluturan Trke retmenlerinin ayn okulda alma sreleri ile duyarszlama, duygusal tkenme ve kiisel baar alt lek puanlar arasnda istatistiksel olarak anlaml bir iliki saptanamamtr. Buna bal olarak, Trke retmenlerinin ayn okulda alma srelerinin meslek tkenmilik dzeyleri zerinde etkili olmadn sylemek mmkndr. Aratrma sonucunda elde edilen verilerden hareketle konuyla ilgili u nerilerde bulunulabilir: 1- Trke retmenlerinin bu meslei bilinli olarak ve isteyerek semeleri salanmal, bu konuda ortaretimdeki rehberlik hizmetleri etkin bir biimde ie koulmaldr. 2- Trke retmenlerinin hizmet ncesi ve hizmet ii eitimlerinde mesleklerinin ne kadar nemli olduu zerinde dikkatle durulmal, retmenler meslekleri konusunda gdlenmelidir. 3- Trke retmenlerine stresle baa kma yollar retilmeli, konuyla ilgili nemli yaynlar takip etmeleri salanmaldr. 4- Okul yneticileri, huzur dolu bir i ortam yaratma konusunda gerekli hassasiyeti gstermeli, retmenleri karar alma srelerine dhil etmeye zen gstermelidir. 5- retmenlerin yaam standartlarnn ykseltilebilmesi iin gerekli nlemler alnmaldr. Maddi kazanla i performans dengelenmelidir.

191

Mehmet Akif Ersoy niversitesi Sosyal Bilimler Enstits Dergisi Yl: 5 Say: 8 2013 Bahar

5. KAYNAKLAR 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. Akman, B., Takn, N., zden, Z. ve rt, F. (2010), Okul ncesi retmenlerinde Tkenmilik zerine Bir alma, lkretim Online, 9(2), 802-815. Akamete, Gnl, Koner, S. ve Sucuolu, B. (2001). Tkenmilik, Doyumu ve Kiilik. Ankara: Baysal, A. (1995). Lise ve Dengi Okul retmenlerinde Meslekte Tkenmilie Etki Eden Faktrler. Yaymlanmam Yksek Lisans Tezi, Dokuz Eyll niversitesi, zmir. Belacastro, P.A. (1982). Burnout and its relationship to teachers somatic complaints and illnesses, Psychological Reports, 50, 1045-1046. Cemalolu, Necati ve Erdemolu ahin, Dilek. (2007). retmenlerin Mesleki Tkenmilik Dzeylerinin Farkl Deikenlere Gre ncelenmesi, Kastamonu Eitim Dergisi, 15 (2), 465

Nobel.

10. 484. 11. Cheuk, W.H. ve Sai, W.K. (1995). Stress, social support, and teacher burnout in Macau, 12. Current Psychology, 14 (1), 42-46. 13. am, O. (1992). Tkenmilik Envanterinin Geerlilik ve Gvensizliinin Aratrlmas, 14. VII. Ulusal Psikoloji Kongresi Bilimsel almalar, Ankara, ss. 155 160. 15. imen, S. (2007). lkretim Okullarnda alan retmenlerin Tkenmilik Seviyeleri ile 16. z Yeterlik Alglar. Yaymlanmam Yksek Lisans Tezi, Kocaeli niversitesi, Kocaeli. 17. Freudenberger, N. J. (1974). Staff Burnout, Journal Of Social Issues, 30, 159-165. 18. Gezer, E. , Yenel, F. ve ahan H. (2009). retim Elemanlarnn Tkenmilik Dzeyleri ile 19. Sosyodemografik Deikenleri Arasndaki liki, Uluslararas Sosyal Aratrmalar Dergisi, 2 20. (6). 243-250. 21. Gndz, Blent (2005). lkretim retmenlerinde Tkenmilik. Mersin niversitesi Eitim 22. Fakltesi Dergisi, 1 (1), 152-166. 23. Gneri, O.Y. ve zdemir, Y. (2003). Snf Ynetiminde z Yeterliin, Medeni Durumun, 24. Cinsiyetin ve retmenlik Deneyiminin retmen Tkenmiliindeki Rol, VII. Ulusal 25. Psikolojik Danma ve Rehberlik Kongresi, Malatya. 26. Hock, R. (1988), Professional burnout among public school teachers, Public Personnel 27. Management, 17 (2), 12-16. 28. Iwanicki, E.F. (1983). Toward understanding and alleviating teacher burnout, Theory into 29. Practice,22 (1), 27-32. 30. Krlmaz, A. Y., elen, . ve Sarp, N. (2003). lkretimde alan Bir retmen Grubunda 31. Tkenmilik Durumu Aratrmas. lkretim Online, 2(1), 2-9. 32. Kksleymanolu, R. (2007). Eitim Fakltesi retim Elemanlarnn Tkenmilik 33. Dzeyleri. Eitim Aratrmalar Dergisi. 7(28), 101-112. 34. Maslach, C. & Jackson, S. E. (1981). The Measurement Of Experinced Burnout, Journal Of 35. Occupational Behavior, 2, 99-113. 36. Maslach, C., Jackson, S. E. & Leiter, M. P. (1996). Maslach Burnout Inventory Manual, Third 37. Edition. Palo Alto, CA: Consulting Psychologists Press.

192

Trke retmenlerinin Mesleki Tkenmilik Dzeyi Hasan BACI, Sedat KARAGL

38. zdemir, A. K., zdemir, H. D., Cokun, A. ve nar, Z. (1999). D.H. Fakltesi retim 39. Elemanlarnda Mesleki Tkenmilik leinin Deerlendirilmesi, C. . Di Hekimlii 40. Fakltesi Dergisi, 2 (2), 98-104. 41. Sucuolu, B. ve Kulolu, N. (1996). zrl ocuklarla alan retmenlerde Tkenmiliin 42. Deerlendirilmesi. Trk Psikologlar Dergisi, 10 (36).

193