T.C.

BEYKENT NVERSTES SOSYAL BLMLER ENSTTS LETME YNETM ANA BLM DALI ULUSLAR ARASI EKONOM K VE POLTK LETMECLK

AB PROJELERNDE PROJE HAZIRLAMA SRECNDEK DEKENLERN YNETM ZERNE BR ARATIRMA

(Yksek Lisans Tezi)

Tezi Hazrlayan: Emine GZEN LTAY

stanbul, 2010

T.C. BEYKENT NVERSTES SOSYAL BLMLER ENSTTS LETME YNETM ANA BLM DALI ULUSLAR ARASI EKONOM K VE POLTK LETMECLK

AB PROJELERNDE PROJE HAZIRLAMA SRECNDEK DEKENLERN YNETM ZERNE BR ARATIRMA

(Yksek Lisans Tezi)

Tezi Hazrlayan:

Emine GZEN LTAY

renci No: 070743004

Danman: Yrd. Do. Dr. Sefer Gm

stanbul, 2010

YEMN METN

Yksek Lisans tezi olarak sunduum AB Projelerinde Proje Haz rlama Srecindeki Deikenlerin Ynetimi zerine Bir Aratrma balkl bu al mann, bilimsel ahlak ve geleneklere uygun ekilde tarafmdan yazldn, yararlandm eserlerin tamamnn kaynaklarda gsterildiini ve al mann iinde kullanldklar n her yerde bunlara at f yapldn belirtir ve bunu onurumla dorularm .../../.

Aday: Emine Gzen ltay

TEEKKR

Aratrma sresince rehberlik, anlay ve iten desteinden dolay ok deerli tez danmanm Sayn Yrd. Do. Dr. Sefer Gme, deerli eletirileri ve ynlendirmeleri iin jri yesi Sayn Prof. Dr. Sudi Apaka, aratrma srasnda desteklerini esirgemeyen Avrupa Komisyonu Eitim, Grsel&itsel ve Kltr Yrtme Ajans Uzman Sayn Magali Gillian ve Devlet Planlama Tekilat AB Eitim ve Genlik Merkezi Bakanl (Ulusal Ajans) Halkla likiler Uzman Sayn Neslihan Salama, aratrmaya Avrupann eitli lkelerinden ve Trkiyeden kat lan deerli proje haz rlayclar na ve sabr ve destei iin sevgili eim Sayn Av. Uur ltaya iten teekkrlerimi saygyla arz ederim.

AB PROJELERNDE PROJE HAZIRLAMA SRECNDEK DEKENLERN YNETM ZERNE BR ARATIRMA

Tezi Hazrlayan: Emine Gzen ltay

zet Bu Tez almasnda Avrupa Birlii Eitim, Kltr ve Genlik Programlar erevesinde hazrlanan projelerin hazrlanma srecindeki deikenlerin proje baars zerindeki etkisi llmeye allmtr. Proje hazrlayclar nn proje deikenlerine ilikin bilgi dzeyi proje baarsn do rudan etkileyen bir faktrdr. Programlarn tam olarak anlalmas ve Programn hibe verdii projelerde kullanlan, fikir bulma, ama, hedefler, hedef gruplar, Programlarla ilgililik, Avrupa katma deeri, bavuru dkmanlar, fayda maliyet oran, yaygnlatrma, etki, iletme, ortakln kalitesi ve i paketleri gibi deikenlerin ilikin farkndalk dzeyi proje teklifinin kabul asndan birinci derece neme sahiptir. Bunun lmlenmesi iin Trkiye ve Avrupa Birlii ye lkelerde proje teklifi hazrlayanlar zerinde bir aratrma yaplm ve neticesinde pozitif dorudan iliki dorulanmtr. Ayrca bu deikenlerden bazlarna ilikin problem ortaya konumutur. Bununla birlikte tez ierisinde Avrupa Birliinin kurulu hikayesi ve yapsal organlar ile AB Eitim, Kltr ve Genlik Programlar ve Proje Deikenlerine ilikin detayl bilgi verilmitir.

Anahtar Kelimeler: Avrupa Birlii, Eitim, Kltr ve Genlik Programlar , Proje Hazrlama, Deikenler

A RESEARCH ON MANAGEMENT OF THE VARIABLES IN THE PROJECT PREPARATION PROCESS IN EU PROJECTS

Presented by: Emine Gzen ltay

Abstract In this thesis; I tried to measure the effects of the variables in the preparation process of the projects within the framework of EU, Education, Youth and Culture Programmes on project success. Understanding Programmes clearly and definitely and, awareness of the variables have primarily importance. The variables which were analysed in the thesis are finding idea, aim, targets, target groups, relevancy with the Programmes, European added values, application documents, cost benefit rates, dissemination, exploitation, impact, partnership quality and work packages. A research was done on the people who prepare project proposals in Turkey and European Union member countries for measurement of variables which are mentioned above and at the end of it, a positive direct correlation was confirmed. Also some problems were defined related with some of the variables. Besides, detailed information was given in the thesis about European Unions establishment story and structural institutions and EU Education, Youth and Culture Programmes and project variables.

Key words: European Union, Education, Culture and Youth Programmes, Project Preparation, Variables

NDEKLER Sayfa No. YEMN METN.....................iii JR SAYFASI .....iv TEEKKR...v ZET..................vi ABSTRACT..vii TABLOLAR LSTES xiii EKLLER LSTES ...xiv KISALTMALAR..................xx 1. GR..1 2. ABNN GELM VE YLEY.....4 2.1 Avrupa Birliinin Tarihesi...4 2.2. Avrupa Birliinin leyi Yaps.10 2.2.1. Avrupa Komisyonu.10 2.2.2. Avrupa Parlamentosu..11 2.2.3. Avrupa Birlii Konseyi (Bakanlar Konseyi)...13 2.2.4. Avrupa Konseyi...16 2.2.5. Avrupa Adalet Divan..17 2.2.6. Avrupa Birlii Saytay..20 2.2.7. Tali Kurumlar..21 2.2.7.1 Avrupa Ekonomik ve Sosyal Komitesi..21 2.2.7.2. Blgeler Komitesi.22 2.2.7.3. Avrupa Yatrm Bankas...24 2.2.7.4. Avrupa Merkez Bankas...25 2.2.7.5. Avrupa Ombudsman25 2.2.7.6. Ajanslar.....27

3. AB ETM, GENLK VE KLTR PROGRAMLARI...30 3.1. Avrupa Eitim, Genlik ve Kltr Programlarnn Geli imi...30 3.2. Hayatboyu renme Program....36 3.2.1. Sektrel Programlar.....40 3.2.1.1. Comenius (Okul Eitimi).41 3.2.1.2. Erasmus (Yksek retim)..48 3.2.1.3. Grundtvig (Yetikin Eitimi)...58 3.2.1.4. Leonardo da Vinci (Mesleki Eitim)66 3.2.2. Ortak Konulu Programlar76 3.2.2.1. Hayatboyu renmede Politik birlii ve Yenilikilik...77 3.2.2.2. Diller.....78 3.2.2.3. BT Tabanl erik Gelitirme..79 3.2.2.4. Sonularn Yaygnlatrlmas ve Kullanlmas80 3.2.3. Jean Monnet Program.....81 3.2.3.1. Jean Monnet Krsleri ve ad personam Jean Monnet Krsleri....82 3.2.3.2. Jean Monnet Mkemmeliyet (Olgunlama) Merkezleri...83 3.2.3.3. Jean Monnet Modlleri.....83 3.2.3.4. Avrupa Entegrasyonunda Uzmanlaan Profesr ve Aratrmac Birlikleri iin Destek..84 3.2.3.5. Avrupa Entegrasyonu ile ilgili Enformasyon ve Aratrma Faaliyetleri iin Destekler.....84 3.2.3.6. ok Tarafl Aratrma Gruplar....85 3.3. Genlik Programlar (Youth in Action).........87 3.3.1. Eylem 1 Avrupa iin Genlik...91 3.3.2. Eylem 2 Avrupa Gnll Hizmeti91 3.3.3. Eylem 3 Dnya Genlii..91 3.3.4. Eylem 4 Genlik Destek Sistemleri..92 3.3.5. Eylem 5 Genlik Alannda Avrupa Birlii in Destek93 3.4. Kltr (2007)......96 3.4.1. Kltrel Faaliyetlere Verilen Proje Destei (Dizin 1 - birlii Projeleri)..99

3.4.2. Kltr Alannda Avrupa Dzeyinde Faal olan Kurululara Salanan Destekler (Dizin 2)...100 3.4.3. Kltrel birlii Alanndaki Projelerin Etkisinin En st Seviyeye kar lmas, Analizler ve Bilginin Toplanmas ile Yaygnlatrlmasna Salanan Destekler (Dizin 3)101 3.5. Erasmus Mundus..101 3.5.1. Eylem 1: Burs dahil Ortak Programlar..103 3.5.2. Eylem 2: nc lkeler Yksek Eitim Kurumlar ve Burslaryla Hareketlilik...103 3.5.3. Avrupa Yksek Eitimin Tantlmas........104 3.6. Vatandalar iin Avrupa...105 3.6.1. Avrupadaki Aktif Vatandalar.........108 3.6.2. Avrupada Aktif Sivil Toplum..109 3.6.3. Avrupa iin Beraberce.......110 3.6.4. Aktif Avrupa Ansna110 3.7. Medya 2007..111 3.7.1. Profesyonellerin Eitimi112 3.7.2. Prodksiyon Projelerinin Gelitirilmesi.... ...112 3.7.3. Grsel-itsel Programlarn ve Filmlerin Datlmas.......113 3.7.4. Grsel-itsel Programlarn ve Filmlerin Tantlmas113 3.7.5. Film Festivallerinin Desteklenmesi...114 3.7.6. Dijital Alanda Frsatlar zerine Halk Mzakeresi ve Avrupa Sinemas iin anslar......114 4. PROJE HAZIRLAMA SRECNDEK DEKENLER..115 4.1.Proje ve Proje Ynetimi..115 4.2.Proje Hazrlama Srecindeki Deikenler..120 4.2.1 Proje Fikrinin Oluturulmas .122 4.2.2.lgili Programa likin Amalar n, Hedeflerin ve nceliklerin Anlalmas..128 4.2.3. Amalar, Hedefler ve Hedef Gruplar....130 4.2.4. Projeye likin Dkmanlarn Anlalmas ve Uygun ekilde Doldurulmas...139

4.2.5. Ortakln Oluturulmas ve blm..145 4.2.6. al ma Programnn Oluturulmas.150 4.2.7. Fayda Maliyet Oran (Btelendirme)..159 4.2.8. Avrupa Katma Deeri...170 4.2.9. Yaygnlatrma, letme ve Etki....171 5. BULGULAR VE YORUMLAR...175 5.1. Aratrma Yntemi176 5.2. Veri Toplama Arac...177 5.3. Analiz Yntemi.....178 5.4. Kat lmclarn Profili.....178 5.5. Proje Hazrlama Deikenleri...185 5.5.1. Fikir Bulma....186 5.5.2. AB Eitim, Genlik ve Kltr Programlar...188 5.5.3. Formlar, Klavuzlar ve Dier Dkmanlar...190 5.5.4. Ulusal Ajans ve/veya Yrtme Ajansyla likiler..194 5.5.5. Ortaklk ve Ortakln Kalitesi..197 5.5.6. al ma Program ( Paketleri)206 5.5.7. Fayda Maliyet Oran (Bteleme).212 5.5.8. Amalar ve Hedefler (Hedef Gruplar)...220 5.5.9. Avrupa Katma Deeri....224 5.5.10. Yaygnlatrma letme Etki..227 5.5.11. Tavsiye....235 6. SONU VE NERLER..237 KAYNAKLAR....244 EKLER Ek-1: Aratrmada Kullanlan Anket Formu (Trke).252 Ek-2: Aratrmada Kullanlan Anket Formu (ngilizce)..255 Ek-3: Avrupa Parlamentosu 2009 Yl Seim Sonular..258

Ek-4: Yrrlkte Olan Topluluk Programlar , Geerlilik Tarihleri, Yararlanclar ve Program Bteleri ile lgili zet Bilgiler..259 Ek-5: 2006/2007 Akademik Yl Erasmus niversite Beyannamesi (EB) Sahibi Trk Yksekretim Kurumlar Listesi.265 Ek-6: Genlik Program'ndan Yararlanabilen Program lkeleri ve Kat lmc lkeler....268 Ek-7: Medya Program'ndan Yararlanan nc lkeler...270 Ek-8: Hayatboyu renme Programnn Genel ve zel Hedefleri..271 Ek-9: rnek Payda Analizi.272 Ek-10: Ortak Bulma Linkleri...273 Ek-11: Projelerde Grev Alan Personelin Kategorilerine Gre Alabilecekleri 2008 Yl Maksimum Gnlk cretler Tablosu...277 Ek-12: 2008 Yl Maksimum Gnlk ae (harcrah) Miktarlar Tablosu...279 ZGEM.....268

TABLOLAR LSTES Tablo.1. Oylarn ye lkelere Dalm Tablo.2. Blgeler Komitesi yelerinin AB ye lkelere Gre Dalm Tablo.3. Comenius Program Faaliyet Kategorileri ve Kar latrmalar Tablo.4. 2004 2008 Yllar Ulusal Ajans LdV Proje Bavurusu ve Kabul Oranlar Tablo.5. LdV Btesine likin UAya Hibe Talepleri ve Kullanm Oranlar Tablo.6. Yllara Gre alma Ziyareti Bavuru ve Kabul Oranlar Tablo.7. Trkiyedeki Jean Monnet Bursiyerlerinin Y llara Gre Dalm Tablo.8. UA Tarafndan Kabul Edilen Genlik Projelerinden Yararlanan Yararlanclarn Yllara Gre Dalm Tablo.9. UA Tarafndan Kabul Edilen Genlik Projelerinde Kullanlan Hibe Oranlar nn Yllara Gre Dalm Tablo.10. Vatandalar in Avrupa Programna Kat lan lkeler Tablo.11. Mant ksal ereve Tablo.12. Personel Gideri Btelendirme rnei 1 Tablo.13. Personel Gideri Btelendirme rnei 2 Tablo.14. Personel Gideri ile Taeronluk Giderlerinin Kar latrlmas Tablo.15. Kat lmc Saysnn Kat lmc lkeye Oranlar Tablo.16. Trkiyedeki Kat lmc Saylar ile ehirlerin Kar latrlmas Tablo.17. AB Projelerindeki Deneyim Sresi (Y l), Grev Alnan Proje Says, Haz rlanan Proje Teklifi Says ve Kabul Edilen Proje Teklifi Saylar nn Ortalama ve Toplamlar nn Karlatrlmas 185 96 107 144 166 166 167 180 181 Sayfa No. 14 24 45 74 74 81 86 94

EKLLER LSTES Sayfa No. ekil.1. ye, Aday ve Potansiyel lkeleri Gsteren AB Haritas ekil.2. Yrtme Ajans ve Ulusal Ajans Arasndaki Hiyerarik Balant ekil.3. Trkiyenin 7 Yllk 3. Dnemde Sahip Olduu Yllk HP Bteleri ekil.4. Trkiyeden Comenius Program iin UAya Yap lan Kurumsal Proje Bavurusu ve Kabul Oranlar ekil.5. Trkiyeden Comenius Program iin UAya Yaplan Bireysel Proje Bavurusu ve Kabul Oranlar ekil.6. UA Tarafndan Kabul Edilen Comenius Projelerinde Talep Edilen ile Kullanlan Hibe Oranlar Karlatrmas ekil.7. UA Tarafndan Kabul Edilen Comenius Projelerinde Yararlanc Saylar ve Kullanlan Hibe Oranlar ekil.8. Comenius Projelerinde Yllara Gre Giden Yararlanc Oranlar ekil.9. UA Tarafndan Kabul Edilen Erasmus Projelerinde Y llara Gre Yararlanc Saylar ve Hibe Oranlar ekil.10. UAya Yaplan Yllara Gre Erasmus Bireysel Faaliyet Bavuru ve Kabul ile Kurumsal Faaliyet Bavuru ve Kabul Oranlar ekil.11. UA Tarafndan Kabul Edilen Erasmus Projelerinde Yllara Gre Gelen Giden renci ile Gelen Giden retmen / dari Personel Oranlar ekil.12. UA Tarafndan Kabul Edilen Erasmus Projelerinde Y llara Gre Talep Edilen ile Kullanlan Hibe Oranlar (Avro) ekil.13. Grundtvige Kat lan lkelerin Haritas ekil.14. Trkiyeden Grundtvig Projesi iin UAya Yaplan Kurumsal Proje Bavurusu ve Kabul Oranlar ekil.15. Trkiyeden Grundtvig Projesi iin UAya Yaplan Bireysel Proje Bavurusu ve Kabul Oranlar ekil.16. Grundtvig Projelerinde Yllara Gre Giden Gelen Yararlanc Oranlar 64 65 64 57 60 57 56 55 48 48 47 46 46 9 36 40

ekil.17. UA Tarafndan Kabul Edilen Grundtvig Projelerinde Y llara Gre Talep Edilen ile Kullanlan Bte Oranlar (Avro) ekil.18. UA Tarafndan Kabul Edilen Grundtvig Projelerinde Y llara Gre Yararlanc Saylar ve Hibe Oranlar (Bin Avro) ekil.19. HP/Sektrel Programlar erisinde 2008 Yl Proje Bavuru Oranlar ve Dalm ekil.20. Leonardo da Vinci Program 2008 Yl Kabul ve Ret Oranlar ekil.21. UA Tarafndan Kabul Edilen LdV Projelerinde Yararlanc Saylar ekil.22. Ulusal Tarafndan Kabul Edilen LdV Projelerinde Y llara Gre Yararlanclar n Kulland Hibe Miktarlar (Avro) ekil.23. Trkiyeden Genlik Projesi iin UAya Yap lan Kurumsal Proje Bavurusu ve Kabul Oranlar ekil.24. UA Tarafndan Kabul Edilen Genlik Projelerinde Y llara Gre Talep Edilen ve Kullanlan Bte Oranlar (Avro) ekil.25. Mantksal ereve Yaklamnda Proje Dngs ekil.26. Klasik Fonksiyonel Organizasyon Yaps, Saf (Pure) Proje Organizasyonu ve Matriks Organizasyon Yaps ekil.27. rnek Sebep-Sonu Diyagram ekil.28. rnek Problem Aac ekil.29. Proje Paydalar ekil.30. rnek Hedef Aac ekil.31. Proje Hedefinin Basamaklar ekil.32. Planlama Sreci Dngs ekil.33. rnek Gantt emas 1 ekil.34. rnek Gantt emas 2 ekil.35. rnek CPM Diyagram ekil.36. Gantt emas (Sembol Yntemi) ekil.37. Kaynak Planlama rnei ekil.38. Kat lmclar n Cinsiyete Gre Dalm ekil.39. Kat lmclar n Yaa Gre Dalm

65

66 68 73 75

76 95 95 118

120 125 126 132 134 135 154 155 155 157 158 160 178 179

ekil.40. Kat lmclar n lke Dalm ekil.41. Trkiyedeki Kat lmclar n ehir Dalm ekil.42. Kat lmclar n altklar Organizasyona Gre Dalm ekil.43. Kat lmclar n Grev Dalm ekil.44. Kat lmclar n Grev Yaptklar Projelerin Tiplerinin Dalm ekil.45. Kat lmclar n Proje Deneyim Srelerinin (Yl) Dalm ekil.46. Uzun Zamandr Sahip Olduum Fikrimi Projeye Dntrmeye Karar Verdim Maddesine Verilen Yantlar n Dalm ekil.47. Proje Yapmaya Karar Verdikten Sonra Fikrimi Buldum Maddesine Verilen Yantlarn Dalm ekil.48. Fikrimi Nasl Proje Teklifine Dntreceimi Anlamakta Zorlandm Maddesine Verilen Yantlarn Dalm ekil.49. Projeyi Hazrlarken AB Eitim, Kltr ve Genlik Programlar ve lgili Programn (LdV, Genlik, vs.) Amalar, Hedefleri ve ncelikleri Konusunda Tam Olarak Bilgi Sahibiydim Maddesine Verilen Yantlarn Dalm ekil.50. Fikrimin Hangi Proje Programna Uygun Olduunu Tespit Etmekte Zorlandm Maddesine Verilen Yantlarn Dalm ekil.51. Fikrimi Projeye Dntrmemde UA ve/veya YAnn Hazrlad Dkmanlar ok Faydal Oldu Maddesine Verilen Yantlarn Dalm ekil.52. Proje Bavuru Formunu Doldururken ok Zorlandm Maddesine Verilen Yantlarn Dalm ekil.53. Formlarda Sorulan Sorular Ak, Net ve Kolay Anlalr Nitelikteydi Maddesine Verilen Yantlarn Dalm ekil.54. Teklif Aamasnda Gereken Ek Belgeleri (Niyet Mektubu, Finansal Dkmanlar, Kantlar, vs.) Toplamakta ok Zorlandm Maddesine Verilen Yantlarn Dalm ekil.55. UA ve/veya YAdan Gereken Yard m Aldm Maddesine Verilen Yantlarn Dalm ekil.56. UA ve/veya YAdan Gereken Bilgileri, Basl Yazl Materyaller, Web Sitesi ve Dier Bilgi Kaynaklar Yoluyla Alabildim Maddesine Verilen Yantlar n Dalm

179 180 182 182 183 184

186 187 188

189 190 191 192 192

193 195

195

ekil.57. UA ve/veya YAdan Bilgi Alamad m Maddesine Verilen Yantlar n Dalm ekil.58. UA ve/veya YAdan nternet ya da Telefon Yoluyla Bilgi Edinmekte ok Zorlandm Maddesine Verilen Yantlarn Dalm ekil.59. Proje Ortaklarn Bulmakta Hi Zorlanmadm Maddesine Verilen Yantlarn Dalm ekil.60. Proje Ortaklar mla Bilgi Paylamnda Sknt lar Yaad m Maddesine Verilen Yantlar n Dalm ekil.61. Farkl Bir Dilde al mak Zordu Maddesine Verilen Yantlar n Dalm ekil.62. Ortaklarla Anlamakta ve Gereken Belgeleri Hazrlamakta Dil Benim in Engel Tekil Etmedi Maddesine Verilen Yantlarn Dalm ekil.63. Ortaklarmzla letiimimiz Glyd Maddesine Verilen Yantlarn Dalm ekil.64. Projede Grevlerin Ortaklar Arasnda Salkl Bir ekilde Datldn Dnyorum Maddesine Verilen Yantlar n Dalm ekil.65. Genellikle Yalnz altm Maddesine Verilen Yantlar n Dalm ekil.66. Birlikte altm Ekip ok Yardmc Oldu Maddesine Verilen Yantlarn Dalm ekil.67. Teklif Tekrar Haz rlansayd Ayn Ortaklarla almak stemezdim Maddesine Verilen Yantlarn Dalm ekil.68. Ortak Deitirmekte Yaanan Brokratik lemlerden ekindiim in Ortam Deitirmedim Maddesine Verilen Yantlar n Dalm ekil.69. Paketlerinin Haz rlanmas Konusunda Zorlandm Maddesine Verilen Yantlarn Dalm ekil.70. Paketlerinin yi Dzenlenmediini Dnyorum Maddesine Verilen Yantlarn Dalm ekil.71. Proje Sresinin Yeterli Olmad n Dnyorum Maddesine Verilen Yantlarn Dalm ekil.72. Zaman Ynetimi Konusunda Sorunlar Yaad k Maddesine Verilen Yantlarn Dalm ekil.73. Paketlerinin Zaman, Grev Dalm ve lgililik Asndan Dengeli Bir ekilde Yap ldn Dnyorum Maddesine Verilen Yantlar n Dalm

196

197 199 200 200

201 202 203 204

205 205 206 208 209 210 211 211

ekil.74. Proje Btesinin Hazrlanmas Konusunda Zorlanmadm Maddesine Verilen 213 Yantlarn Dalm ekil.75. Finansal Kurallarn Anlalmas ve Uygulanmas Zordu Maddesine Verilen Yantlarn Dalm ekil.76. UA ve YA Uzmanlar Finansal Konularda Bize ok Yardmc Oldular Maddesine Verilen Yantlarn Dalm ekil.77. Btenin Grev ve Yap lan Etkinlikler Gz nne Alnarak, Partnerlik Arasnda Dengeli Bir Biimde Datldn Dnyorum Maddesine Verilen Yantlarn Dalm ekil.78. Programda Tahsis Edilen Hibe Miktar nn Projenin Uygulanmas iin Yeterli Olduunu Dnyorum Maddesine Verilen Yantlarn Dalm ekil.79. Bte Yetersizlii Nedeniyle Proje Aktivitelerinin Bir Ksmn Gerekletiremeyeceimizi Dnyorum Maddesine Verilen Yantlar n Dalm ekil.80. Projede Bize Tahsis Edilen Hibe Miktarnn Tmn Kullandk Maddesine Verilen Yantlar n Dalm ekil.81. Ortaklar Finansal Kurallar Tam Olarak Anlam ve Uygulamaya Hevesliydiler Maddesine Verilen Yantlarn Dalm ekil.82. Projede Yararlanc / Kat lmc Kitlesi Uygun Seilmiti Maddesine Verilen Yantlarn Dalm ekil.83. Proje Etkinlik ve Sonular nn Yararlanc / Kat lmclar Asndan Byk Fayda Salayacan Dnyorum Maddesine Verilen Yantlarn Dalm ekil.84. Yararlanclar ve Kat lmclarn Projenin Fikri, Amalar ve Sonular Hakknda Salkl Bilgi Sahibi Olduunu Dnmyorum Maddesine Verilen Yantlarn Dalm ekil.85. Proje htiyalar nn Aklanmasnda (htiya Analizleri) ok Zorland m Maddesine Verilen Yantlarn Dalm ekil.86. Proje Amalar nn ve Sonular nn Aklanmasnda ok Zorlandm Maddesine Verilen Yantlarn Dalm ekil.87. Projede Belirtilen Amalar, Hedefler ve Hedef Gruplar n lgili Programn Yapsna Tam Olarak Uygun Olduunu Dnyorum Maddesine Verilen Yantlarn Dalm ekil.88. Projemizle Avrupa Genelinde Katma Deer Salayacamza nanyorum Maddesine Verilen Yantlarn Dalm 225 224 223 223 222 221 221 219 218 218 217 216 215 214

ekil.89. Projemizle Yerel Kazanmlar Salayacamza nanyorum Maddesine Verilen Yantlar n Dalm ekil.90. Projemizle Avrupada Yeniliki bir Uygulamann Balayacana nanyorum Maddesine Verilen Yantlar n Dalm ekil.91. Yaygnlatrmann Ne Demek Olduunu Hala Tam Olarak Anlam Deilim Maddesine Verilen Yantlarn Dalm ekil.92. Teklifte yi Bir Yaygnlatrma Plan Sunduk Maddesine Verilen Yantlarn Dalm ekil.93. Proje Sonularnn Hedef Grup, Sektr ya da Ki iler zerinde stenen Etkiyi Yaratacana nanyorum Maddesine Verilen Yantlarn Dalm ekil.94. Yaygnlatrma Faaliyetlerinde AB Eitim, Genlik ve Kltr Programlar ile ilgili Programn Grnrlnn Arttrlmasna zel nem Verdik Maddesine Verilen Yantlarn Dalm ekil.95. Yaygnlatrma Faaliyetlerinin Proje Sonularn ok Olumlu Ynde Etkilediini Dnyorum Maddesine Verilen Yantlarn Dalm ekil.96. Yaygnlatrma Faaliyetlerine Yeterince Yer Veremedik Maddesine Verilen Yantlarn Dalm ekil.97. Yaygnlatrma Faaliyetleriyle Proje Sonular nn Srdrlebilirliinin Salanacana nanyorum Maddesine Verilen Yantlarn Dalm ekil.98. Yaygnlatrma Faaliyetleri in Yeterince Bte Ayrdk Maddesine Verilen Yantlar n Dalm ekil.99. Btenin Yaygnlatrma Faaliyetlerinin Etkili Olarak Yrtlmesi iin Yeterli Olmadna nanyorum Maddesine Verilen Yantlarn Dalm ekil.100. Proje; Avrupa Birlii Konusundaki Fikrimi Deitirdi Maddesine Verilen Yantlarn Dalm ekil.101. Projeleri Herkese Tavsiye Ederim Maddesine Verilen Yantlarn Dalm 236 236 234 234 233 232 232 231 230 229 229 227 226

KISALTMALAR AAET AB ABD ABK AEA AET AGH a.g.k AKT AMB AP APE APS AT AYB BK BT BM BK C. CPM ev. DPT EFTA ESK EPP EB HP IP : Avrupa Atom Enerjisi Topluluu : Avrupa Birlii : Amerika Birleik Devletleri : Avrupa Birlii Konseyi : Avrupa Ekonomik Alan : Avrupa Ekonomik Topluluu : Avrupa Gnll Hizmeti : Ad Geen Kitap : Avrupa Kmr ve elik Topluluu : Avrupa Merkez Bankas : Avrupa Parlamentosu : Avrupa Para Enstits : Avrupa Para Sistemi : Avrupa Topluluu : Avrupa Yatrm Bankas : Bakanlar Konseyi : Bilgi ve letiim Teknolojileri : Birlemi Milletler : Blgeler Komitesi : Cilt : Kritik Yol Yntemi : eviren : Devlet Planlama Tekilat : Avrupa Serbest Ticaret Ortakl : Ekonomik ve Sosyal Komite : Avrupa Halk Partisi : Erasmus niversite Beyannamesi : Hayatboyu renme Program : Erasmus Youn Programlar

DG EAC : Avrupa Komisyonu Eitim ve Kltr Genel Mdrl

IVT

: Temel Mesleki Eitimdeki Stajyerler iin letmelerde veya Eitim Kurumlarnda Uluslar aras Yerletirmeler (Initial Vocational Training)

JM LdV LLP PES PLM PERT s. s.s. S. SSCB STK TC UA YA

: Jean Monnet : Leonardo da Vinci : Lifelong Learning Programme : Avrupa Sosyal Parti : Piyasasndaki nsanlar iin letmelerde veya Eitim Kurumlarnda Uluslar aras Yerletirmeler (People in Labour) : Program Deerlendirme ve Gzden Geirme Yntemi : Sayfa : Sayfalar : Say : Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birlii : Sivil Toplum Kuruluu : Trkiye Cumhuriyeti : Ulusal Ajans : Yrtme Ajans

1. GR Avrupa Birlii, ei benzeri grlmemi, dnya tarihinin en byk uluslar st projesidir. II. Dnya Savann kllerinden doan Avrupa Birlii, kendisini var eden ekonomik, politik, tarihsel ve kltrel deerlerin korunmas, gelitirilmesi, glendirilmesi ve yaygnlatrlmas iin farkl yaplar alt nda, ok eitli aktiviteler yrtmektedir. Avrupa Komisyonu, Avrupa Parlamentosu ve Avrupa Konseyi ls, dier kurumlarla ibirlii ierisinde Birliin amac do rultusunda almalar yapmaktad r. Topluluk alan ierisinde ve d nda, eitli konularda ibirlikleri ve ortak politikalar yoluyla dnyadaki konumunu glendirmeye almaktadr. Bunlardan bir tanesi ve bu almann konusu olan husus, eitim, genlik ve kltr konusunda yrtt programlardr. Avrupa Komisyonuna bal olarak alan Eitim ve Kltr Bakanl alt nda yrtlen AB Eitim, Genlik ve Kltr Programlarnn temelleri, ABnin atn oluturan Maastricht Anlamasna dayanmaktadr. Bu Anlama uyarnca Birlik ye devletlerin eitim kurulularnn dil ve kltr farkllndan doan sorunlarna nem vermek, ye devletler arasnda ibirliini desteklemek ve eitim kalitesini gelitirmekle ykmldr. Ayr ca ye devletlerin dillerini yaymak, eitim almalar nn uluslar aras tannmasn desteklemek, ye devletlerin eitim sistemleri ile ilgili konularda bilgi ve deneyim alverii yapmalar n salamak, endstriyel deiiklikler ve eitim arasndaki uyumu ile eitime kat lm kolaylatrmak, tm Avrupa apnda genliin, rencilerin ve akademisyenlerin deiimini ve hareketliliini salamak, eitim kurumlar ve sektrler aras nda ibirlii faaliyetleri oluturmak ve bu yolla da istihdam arttrmak Avrupa Birliinin grevleri arasndadr. Temelleri 1980li yllara dayan Programlarn her biri farkl bir hedefe ve hedef kitleye ynelik olarak haz rlanmtr. Bu almann konusu olan Programlar; Hayatboyu renme Programlar bal alt ndaki Sektrel Programlar (Comenius, Erasmus, Leonardo da Vinci, Grundtvig), Ortak Konulu Programlar ve Jean Monnet Program ile Genlik Program, Kltr Program, Erasmus Mundus Program, Vatandalar iin Avrupa Program ve Medya 2007 Programdr. Bunun dnda yine Avrupa Komisyonunun yrtt farkl balklar alt nda bulunan sreli Programlar olmas na ramen bu almann snrlar nn daralt lmas iin temel Programlar incelemeye alnmtr. 1

Bu programlar n hepsinin farkl amalar , ncelikleri ve hedef gruplar bulunmaktad r ancak genelde hepsi ye lkeler aras ndaki ibirliini gelitirerek, Avrupallk bilincinin, yenilikilik ve giriimcilik anlaynn yerlemesini desteklemek, politikalar ve mevzuat nn uygulanmasna ile sorunlara ortak zmler yarat lmasn katk salamak amac ndad r. Bu programlarda verilen hibelerden niversitelerden; sivil toplum kurulu lar na, mesleki eitim salayclardan iverenlere, mnferit genlerden retim grevlilerine kadar her trl kurum ve kiiye ynelik proje yapma ve yrtme seenekleri bulunmaktadr. Byk oranda AB yesi, AB Ekonomik Alan yesi ve aday olan lkelerdeki kurum ve kiilere ynelik olan bu projelere belirli oranlarda hibe salanarak destek verilmektedir. Topluluk programlar, 1 Ocak 2007 itibariyle yeni bir dneme girmitir ve 2007 2013 yllarn kapsayan bu dnemde verilmesi planlanan hibe miktar 80.230 milyon Avroyu gemektedir. Program bteleri AB btesinden ve lkelerin katklarndan olumaktadr. Gerek verilen hibelerin miktar, gerekse alma alan gz nne alndnda ABnin Eitim, Genlik ve Kltr Programlar na verdi i nem kolayca anlalabilinir. Avrupa genelinde on binlerce kiiyi yakndan ilgilendiren bu Programlara ilgi, her geen gn artmakta ve ok sayda ki i hibelerden yararlanmak istemektedir. Hibe alabilmek iin proje haz rlama yar nda olan kii ve kurumlarn dnda lkeler aras bir rekabet de sz konusudur. lkeler, yksek oranda katk sunduklar hibelerden, mmkn olduunca ok faydalanmak istemektedir. Bu amala ulusal bazda byk oranda bilgilendirme ve yayg nlatrma almalar yaplmaktad r. Trkiye, 2004 yl itibariyle bu programlara kat lm salamtr ancak halen istenilen oranda yararland sylenememektedir. rnein Kltr Programna verdii katk 1 milyon 490 bin Avro dzeyinde olmasna ramen, sadece Trkiyeden bir proje bu hibeden yararlanabilmitir. Byk bir ksm Eitim, Grsel & itsel, Kltr Yrtme Ajans tarafndan, bir ksm ise ksa ad Ulusal Ajans olan AB Eitim ve Genlik Programlar Merkezi tarafndan verilen hibelerden yararlanabilmek iin kurum ve kiilerin, ilgili Programn kurallar dorultusunda proje teklifi hazrlamas ve sunmas gerekmektedir. Teklif belirli deikenler gz nne alnarak yaplan deerlendirmede iyi bir not ald taktirde kabul edilecek, dolaysyla da hibe salanacakt r. Hibeler

belirli blmler halinde seilen teklifin sahibine aktar lacak ve eer proje baar yla tamamlanrsa hibenin tamam kullanlm olacaktr. Bir proje hazrlaycsnn proje teklifinin hibe almas n salamas iin iyi bir teklif haz rlamas gerekmektedir. Bir teklifin haz rlanmasnda eitli deikenlerin dikkate alnmas hayati nem tamaktad r. Bu deikenler zaman zaman farkllk gsterse de genel olarak; proje fikri, amalar, hedefler ve hedef gruplar, ilgili Programn ncelikleri ve hedefleriyle uyumu, ortakln kalitesi, fayda maliyet oran, yaygnlatrma, iletme ve etki, alma program ve Avrupa katma deeri eklinde snflandrla bilinir. yi bir teklifin tm bu unsurlar istenen lde iermesi gerekmektedir. Bu al mada tm bu deikenler tek tek ele alnarak, nasl olmas gerektii hususunda bilgiler verilmitir. al mann son blmnde ise bu deikenlerin proje baars zerindeki etkisi llmeye allmtr. Trkiyede ve AB yesi lkelerde bugne kadar proje hazrlam ve baar ya ulam kiilere, bu deikenler hakkndaki dnceleri sorulmutur. Ama kat lmclarn yukar da saylan deikenlere ilikin gr ve yarglar n ortaya koymakt r. Bu yarglardan yola klarak hangi deikenlere ilikin negatif gr tand, dolaysyla da o deikene ilikin sknt lar tespit edilmi olacakt r. Trkiye ve Avrupann eitli lkelerindeki yrtlen aratrmaya 94 proje teklifi haz rlaycs ve proje yapcs kat lmtr. Bu kiiler bugne kadar toplam 815 AB projesinde grev alm ve 905 proje teklifi hazrlam kiilerdir. Bu tekliflerden 541nin kabul edildii dnlrse, aratrmann sadece 94 kiinin deil, 905 proje teklifine ilikin gr ve yarglar kapsad anlalr. Aratrmann neticesinde proje yapclarnn genel olarak tm deikenler konusunda olumlu dzeyde bilgi ve izlenim sahibi olduklar grlmtr. Genelde pozitif bir yaklam sz konusudur. Ancak aratrmann son blmnde detayl bir ekilde akland zere baz hususlarda memnuniyet oran beklenilen dzeyin alt ndadr. Bu noktalarn tespiti, hibe salayc kurumlar ve proje yapclar asndan byk nem arz etmektedir. S knt yaanan hususlarda bilgi dzeyinin art rlmas yoluyla hibe elde etme oran art rlarak, proje yapclar ve lkeler aras rekabette ne kabilme ans bulunmaktadr.

2.

ABNN GELM VE LEY 2.1. Avrupa Birliinin Tarihesi Avrupada bir birlik kurma fikri Victor Hugoya kadar uzanmaktadr. Ancak

bu fikrin eyleme dntrlmesi ilk olarak Napolyon sayesinde oldu. Hugonun Avrupa Birleik Devletleri ideali1 20. yzyln ortalarnda ktay harabeye eviren korkun savalarla sekteye urad. Siyasi, askeri, ekonomik, sosyal ve kltrel birliin salanmas fikri, Hitlerin tepeden inmeci birlik salama metodu ile sonuca ulamad gibi Avrupa byk yaralar ald. Ancak Avrupay batan baa ykan, iki byk smre imparatorluu ngiltere ve Fransann kmesine yol aan kinci Dnya Savann yknt larndan bir umut do du. 2 Avrupallar yeniden, uluslar aras nefrete ve rekabete son verme ve barl yollarda birleme abalarna girdiler. Sava sonrasnda Amerika Birleik Devletleri (ABD) ve Sovyetler Sosyalist Cumhuriyetler Birlii (SSCB) iki sper g olarak ortaya karak ktada ekonomik, siyasi ve askeri blnmelere yol amas fikrinin glenmesine neden oldu. 3 1945 - 1950 yllar arasnda siyasetiler, Avrupada lkeler aras eitli i ngren bir birlik oluturmas fikrini dile getirerek kamuoyu oluturdu. ngiltere Babakan Winston Churchill 1946 ylnda Zrih niversitesinde yapt bir konumasnda Avrupa Birleik Devletleri kurulmas iin arda bulundu. Bir yl sonra Churcillin nclk ettii, uluslar st kurumlara kar ancak hkmetler aras ibirliinden yana olan Birleik Avrupa Hareketi
4

hayata geirildi. ki yl sonra

Avrupa Konseyi, Birleik Avrupa Hareketlerinin Koordinasyonuna ilikin Uluslar aras Komitenin himayesinde, Laheyde, Churcillin bakanlnda 800 delegeyle topland. Kongrede Avrupa Danma Meclisi, Avrupa zel Konseyi ve Avrupa Divan kurulmas nerildi. Ard ndan Fransa Dileri Bakan Robert Schuman, 1950 ylnda, Jean Monnetin Devletler mill egemenlik temelinde yeniden yap lanmad klar takdirde, bar iinde bir Avrupa olmayacakt r. . . Avrupa lkeleri halklarna gerekli refah ve toplumsal kalknmay temin etmek iin ok kktrler.
Karluk, S. R., Avrupa Birlii ve Trkiye, stanbul, 2007, s. 1 Fontaine, P., AB Nedir ?, Brksel, 2006, s. 5 3 Devlet Planlama Tekilat (DPT) Avrupa ile likiler Genel Mdrl, Avrupa Birlii Btesi Fonlar ve Trkiyenin Tam yelii, Ankara, 1998, s. 1 4 DPT Avrupa ile likiler Genel Mdrl, Avrupa Birlii Kronolojisi, Ankara, 2002, s. 2
2 1

Avrupa devletleri kendileri iin bir federasyon kurmaldrlar. . .

fikrinden yola

karak Avrupa Kmr ve elik Topluluunun (AKT) kurulmasn nerdi. AKTnin kurulmas ise, Belika, Fransa, Almanya Federal Cumhuriyeti, talya, Lksemburg ve Hollanda tarafndan 1951 ylnda imzalanan Paris Anlamasyla oldu. Bu anlamayla savan ham maddeleri olan kmr ve eliin yksek otoritenin6 gzetiminde toplanmasna karar verildi. Ama sava sonras Avrupann zafer kazanan ve yok olan uluslar arasnda bar tesis etmek ve lkeleri eit bir ekilde bir araya getirmekti. Avrupa birliini kuran ikinci byk adm Roma Anlamas oldu. 25 Mart 1957 ylnda imzalanan Roma Anlamas
7

ile her trl rn ve hizmeti kapsayan

daha geni tabanl bir ortak pazar olan Avrupa Ekonomik Topluluu (AET) kuruldu. AKTyi kuran alt lke arasnda AETye imza attktan sonra gmrk i lemleri ve zellikle tarm ve ticarette ortak politikalar oluturulmaya balanm ve Ortak Pazar8 kavram ortaya kmtr. Bu geli meye paralel olarak ayn ylda Avrupa Atom Enerjisi Topluluu (AAET) da kuruldu. Bu Toplulukla lkelerin bar ve gven iin nkleer enerjiye sahip olmas amaland. Balangta ayr ayr organlara sahip olan bu Topluluk, 1957 ve 1965 yllarnda imzalanan iki anlama ile gerekletirilen Fzyon Hareketi sonunda asli yapsal organlarn birletirmi ve bu tarihten itibaren Avrupa Topluluklar diye de anlmaya balamtr. 9 Bu btnleme hareketinin baar s dier Avrupa lkelerini de etkiledi. Bunun sonucu olarak Birleik Krallk, Danimarka ve rlanda, 1960 ylnda kurulan AETye ye olmayan Bat Avrupa lkelerini kapsayan Avrupa Serbest Ticaret Ortaklndan (EFTA) ayrlarak, 1973 ylnda AETye girmeye karar verdiler. Bylece ye says alt dan dokuza kt .

Avrupa Birlii Genel Sekreterlii, Jean Monnet Kimdir?, http://www.jeanmonnet.org.tr/web/Welcome/WhoisJM/tabid/56/language/tr-TR/Default.aspx 6 Fontaine, a.g.k, s. 5 7 zdemir, S., Avrupa Ekonomik Topluluu, Avrupa Topluluu, Avrupa Topluluklar, Avrupa Birlii, Roma Antlamas, Avrupa Tek Senedi, Avrupa Birlii Antlamas, Maastricht Antlamas, Amsterdam Antlamas, Nice Antlamas Kavramlara likin Aklayc Not, DPT Avrupa Birlii ile likiler Genel Mdrl, 2001, s. 2, http://ekutup.dpt.gov.tr/ ab/ozdemirs/kavram.pdf 8 ARI Toplumsal Katlm ve Geliim Vakf ile ARI Hareketi, Avrupa Ajandas, s. 12 9 Devlet Planlama Tekilat (DPT) Avrupa ile likiler Genel Mdrl, Avrupa Birlii Btesi Fonlar ve Trkiyenin Tam yelii, Ankara, 1998, s.1

Bununla birlikte 1968 ylnda Gmrk Birliinin oluturulmas Avrupa Birlii tarihesinde nemli hareketlerden birisi oldu. Alt AET lkesi arasnda ithalat tarifeleri kaldrld. Birlikle devletler aras btnleme salanm, birlik yeleri ve ye olmayanlar aras ndaki gmrk tarifeleri nedeniyle Birlik yeleri lehine ekonomik ayrmclk yaplm oldu.
10

Avrupa Topluluu Haziran 1979da belirgin

bir adm atarak, dorudan evrensel oy kullanma hakkyla ilk Avrupa Parlamentosu seimlerini gerekletirdi. Ayn yl bir baka byk adm at larak Avrupa Para Sistemi (APS) yrrle sokuldu. Bu sisteme gre; Ksaca ecu-ek
11

olarak bilinen ve Avrupa Para Birimi olarak

adlandrlan ortak para sistemi: Bu sistem, btn ye devletlerin paralar ndan oluan bir sepet niteliindeydi. Bir dviz kuru mekanizmas: Her para birimi ekye bal bir dviz kuru orann sahipti. kili dviz kuru oranlarnn % 2.25 band iinde dalgalanmasna izin verilmekteydi. Bir kredi mekanizmas: Her lke kendi parasnn ve alt n rezervinin % 20sini ortak bir fona aktarmaktayd. AB, Birlik iinde sermayenin serbest dolam, Avrupada blgesel eitsizliklerin giderilmesine ayr lan kaynaklar n arttrlmas ve ye devletlerin ekonomi politikalar nn ok tarafl gzetimi yoluyla ekonomik uyumun salanmasn hedefliyordu. 1990 ylndan 1994 ylna kadar bu dnceler etrafnda almalar yaplrken, 1994 ylnda Frankfurtta Avrupa Para Enstitsnn (APE) kurulmas, ulusal merkez bankalar nn bamszl ve ulusal bte aklar n frenlemeye ynelik kurallar sonularn dourdu. Ekonomik ve parasal birliin en somut ve byk sonucu, 1 Ocak 1999da Euronun doumu
12

oldu. lk aamada Avusturya,

Fransa, Belika, Finlandiya, Almanya, rlanda, talya, Lksemburg, Hollanda, Portekiz ve spanyadan oluan 11 lke Euroyu resmi para birimi olarak kabul etti. Ardndan Yunanistan 1 Ocak 2001 itibariyle Euroya geti. Avrupa Merkez Bankas, APEnin grevini devir ald ve para politikalar nn sorumluluunu stlendi. Geni lemelerle birlikte yeni gelen yelerde Euro alanna dahil olmak durumda kald.

Evans, G. Newnham, J., Uluslar aras likiler Szl, (ev. H. A. Utku), stanbul, 2007, s. 248 Fontaine, P., a.g.k, s. 33 12 Erel, G. Euroya Gei, Sorular ve Cevaplar, Trkiye Cumhuriyeti Merkez Bankas D likiler Genel Mdrl, http://www.tcmb.gov.tr/yeni/banka/emu/SORULAR5.html
11

10

Ekonomik birliin yan sra politik, sosyal ve kltrel birliin salanmas ynnde at lan tarihi admlardan bir tanesi de 17 ubat 1986 ylnda imzalanan Avrupa Tek Senedidir (The Single European Act). Adnda anlama szc gemeyen bu anlama, Avrupa Topluluklarn kuran anlamalara deiiklik getiren hkmler ile d politika alannda ye devletler aras nda ibirliini ngren hkmleri tek bir belgede toplam olmas nedeniyle bu ekilde adlandrlmtr. 13 Bu senetle Roma Antlamasnda nemli deiiklikler yaplmtr ve mallarn serbest dolamnn salanmas iin snrlar n kaldrlmas, ynetimle ilgili snr kstlamalar nn kaldrlmas, teknik ve mali engellerin kald rlmas, tm Topluluk lkelerinin hukukunu entegrasyon ynnde etkileyecek hukuki dzenlemelerin Avrupa Topluluu (AT) tarafndan yaplmas, Avrupa markalarnn tespit edilmesi, sermayenin serbest dolamnn salanmas, ulatrma sektrnn gelitirilmesi, Avrupa Parlamentosunun yetkilerinin art rlmas, karar alma mekanizmas nn deitirilmesi kararlatrlmtr. Tek Senet, Avrupa Birlii Antlamasyla getirilen eylem alanlarndan Ortak D ve Gvenlik Politikasnn ncs saylan Avrupa Siyasi birlii eylem alann getirdi. Avrupa siyasi yelpazesi 1989 ylnda Berlin Duvarnn yklp Dou ve Bat Almanyann birlemesiyle dei ime urad. SSCB denetiminden kurtulan Avrupa lkeleri demokrasi ve Birlik konusunda daha hzl admlar atmaya balad. 1981 ylnda Yunanistann ve 1986 ylnda spanya ile Portekizin ye olmasyla ye saysn on ikiye kartan Topluluk, kendisini Avrupa Birliine (AB) dntren adm 7 ubat 1992de Maastricht Antlamasn
14

imzalayarak att. Resmi ad

Avrupa Birlii Antlamas olan bu anlama, ye devletlerin d gvenlik politikas ve adalet ile i ileri gibi alanlarda da beraber almaya karar vermelerinin gstergesidir. Maastricht Anlamas, ekonomik ve mali birlik ile siyasi birlik olmak zere iki ayr yolun Avrupa Birlii kavanda birlemesini simgelemektedir.
15

Antlama; daha gl bir birlik duygusunu ile effaflk, ekonomik ve sosyal yak nlama ilkelerinin alt n izerken; ekonomik ve parasal birlie adm at lmasn, Avrupa vatandalna ilikin dzenlemeleri, demokrasi ve insan haklar gibi deerleri savunan ortak bir d ve gvenlik politikasnn oluturulmasn, birliin i
13 14

zdemir, a.g.e, s. 2, http://ekutup.dpt.gov.tr/ ab/ozdemirs/kavram.pdf Maastricht Antlamas tam metni, http://www.eurotreaties.com/maastrichtec.pdf 15 Evans Newnham, a.g.k., s. 61

gvenlii iin hukuk ve i ilerinde ibirliini (eitim, kltr, kamu sal, tketiciyi koruma, geli im ve ibirlii, vize politikas , vs.) iermektedir. Maastricht Anla mas, var olan Topluluk sistemine hkmetler aras ibirliine de ekleyerek, ekonomik olduu kadar politik de olan stunlu bir yap oluturdu. Topluluk alan (ortak politika alanlarnn o u), Ortak d ve gvenlik politikas ile Sua kar polis ve yargnn ibirlii olarak adlandrlan bu stunlardan oluan yapnn ad ise Avrupa Birlii oldu.
16

Bu anlamayla gelen dinamizm, yeni yenin, Avusturya,

Finlandiya ve svein de Avrupa Birliine katlmasn neden oldu. Maastrichti takip eden anlamalar ise 1997 ylnda imzalanan ve Birlik kurumlar n gelitirmeyi hedefleyen Amsterdam Anlamas
17

ile 2001 ylnda imzalanan ve 2003 ylnda

18

yrrle giren Nice Anlamas oldu. Nice Anlamas

ABnin karar alma

mekanizmasnn 2004te yeni ye devletlerin kat lmasndan sonra verimli almas iin mevcut anlamalarn ve karar alma mekanizmasnn yeniden dzenlenmesini iermektedir. Avrupa Birlii srekli yeni yelerle geni lemeye devam etti. 2003 ylnda Hrvatistann yapt tam yelik bavurusu henz sonulanmamakla birlikte, 2004 ylnda Birlik tarihinin en byk genilemesini yaad. 1 Mays 2004te ek Cumhuriyeti, Macaristan, Polonya, Slovakya, Estonya, Letonya, Litvanya, Slovenya, Kbrs Rum Ynetimi ve Maltadan oluan 10 lke yelie kabul edildi. Avrupa Birliinin son genilemesi 2007 ylnda Bulgaristan ve Romanyann da Birlie katlarak, 27 yeli hale gelmesiyle gerekleti. Yeni yelerin kat lm ve birok anlamann varl, Avrupa Birliinin zaten karmak olan yaps daha da anlalmas g hale getirdi. Bu nedenle Haziran 2004te, AB ye lkelerinin cumhurbakanlar ve babakanlar, tm anlamalar n yerini alacak, tek bir Anayasa zerinde karara vard lar. Anayasa, Birliin tam olarak ne olduunu, ne ekilde kararlar aldn ve sorumluluk alanlar n belirlenmesi gibi bilgiler iermekteydi. Ancak Anayasann yrrle girebilmesi iin tm ye lkelerin ulusal parlamentosu tarafndan ve baz lkelerde ise anayasann referandum

Avrupa Topluluu Basm-Yayn ve letiim Genel Mdrl, Avrupa Birlii Nasl alr?, 2006, s. 5 17 Amsterdam Anlamas tam metni, http://www.eurotreaties.com/amsterdamtreaty.pdf 18 Nice Anlamas tam metni, http://www.eurotreaties.com/nicetreaty.pdf

16

ile onaylanmas gerekmektedir.19 2005 ylnda Konvansiyon tarafndan hazrlanan taslak Avrupa Anayasas
20

Fransa ve Hollandada referanduma sunuldu ve iptal edildi. Birlik hali haz rda Nice

reddedildi ancak Lksemburgda kabul edildi. Retlerden sonra dier lkelerde yap lmas planlanan referandumlar Anlamasnda belirtildii ekilde faaliyet gstermeye devam etmekle beraber, Birliin geleceine ilikin tartmalar da srmektedir. Bu tart malar kapsamnda Hrvatistan, Trkiye ve Eski Yugoslav Makedonya Cumhuriyetinin yelie adayl ile Arnavutluk, Bosna Hersek, Birlemi Milletler (BM) Gvenlik Konseyi'nin 1244 sayl karar uyar nca Kosova, Karada ve Srbistann alnmaktadr. Mevcut yeler Aday lkeler Potansiyel aday lkeler
21

potansiyel ye adayl ele

ekil.1. ye, Aday ve Potansiyel lkeleri Gsteren AB Haritas Kaynak: Wikipedia, http://en.wikipedia.org/wiki/File:EU27candidate_countries_map.svgden alnd.

Avrupa Topluluu Basm-Yayn ve letiim Genel Mdrl, Avrupa Birlii Nasl alr?, 2006, s. 6 20 Taslak Avrupa Anayasas tam metni, http://www.abgm.adalet.gov.tr/e-kutuph.htm 21 Avrupa Komisyonu Genileme, http://ec.europa.eu/enlargement/index_en.htm

19

2.2.

Avrupa Birliinin leyi Yap s

Avrupa Birlii ei benzeri grlmemi, uluslar st (supranational) 22 bir yapya sahiptir. Bu yapda ye devletlerin egemen otoritelerinin yerini alan veya onlar geersiz klan karar alc bir otorite sz konusudur. Avrupa Birlii ayn ulusal devletlerde olduu gibi yasama, yrtme ve yarg grevlerini yerine getiren kurum ve organlarla donat lmtr. 23 Bu kurum ve organlar temel ve tali olarak ikiye ayrmak mmkndr. Avrupa Komisyonu, Avrupa Parlamentosu, Avrupa Birli i Konseyi (Bakanlar Konseyi24), Avrupa Konseyi, Avrupa Adalet Divan ve Saytay temel kurumlar olarak nitelendirmek mmkndr. Tali kurumlar olarak ise; Avrupa Ekonomik ve Sosyal Komitesi, Blgeler Komitesi, Avrupa Yat rm Bankas, Avrupa Merkez Bankas ve Avrupa Ombudsman sayla bilinir. 25

2.2.1.Avrupa Komisyonu Avrupa Komisyonu, ulusal hkmetlerden bamsz ve bir btn olarak ABnin karlarn temsil etmek ve desteklemekle grevlidir. Mevzuat nerileri hazrlar, Parlamento ve Konseye sunar, Parlamento ve Konsey tarafndan hazrlanan bte ve programlar uygular, Topluluk anlamalarn korur ve Adalet Divan ile birlikte Topluluk hukukunun do ru uygulanmasn salar, uluslar aras platformda ve uluslar aras anlamalar n mzakerelerinde zellikle ticaret ve ibirlii alanlar nda AByi temsil eder. 26 Komisyon ye devletlerce atanan 27 ye (komiser27) (gayri resmi olarak komisyonerler olarak bilinirler28) ve 25 binin zerinde alanyla ok byk bir yrtme organdr. Her yenin bir oy hakk ve sorumlu olduu alan veya alanlar vardr. Komisyon kararlar basit o unluk ile alnr. Komisyon ancak Avrupa Parlamentosu tarafndan gensoruyla drlebilinir.
Evans Newnham, a.g.k., s. 616 Karluk, S. R., a.g.k, s. 141 24 Avrupa Topluluu Basm-Yayn ve letiim Genel Mdrl, a.g.k, s. 7 25 Palabyk, M. S. Yldz, A., Avrupa Birlii, Ankara, 2006, s. 37 26 ARI Toplumsal Katlm ve Geliim Vakf ile ARI Hareketi, Avrupa Ajandas, s. 15 27 an, M. H. zgker, U., Avrupa Birliinin Siyasal ve Ekonomik Temelleri, s. 122 28 Avrupa Topluluu Basm-Yayn ve letiim Genel Mdrl, a.g.e., s. 20
23 22

10

Komisyon ayr ca AB btesini de ynetir. Avrupa Birlii Eitim ve Genlik Programlar erevesinde verilen fonlarn datmndan da kendisi sorumludur. Bu fonlar direk olarak kendisi tarafndan verilebilecei gibi, merkezi olmayan yap lanmalar arac lyla da datm sz konusu olabilir. Komisyon idari yap olarak bir Hukuk Hizmetleri ve bir statistik Ofisinin yan sra 36 Genel Mdrlk ve dier servislerden olumaktadr. Her bir genel mdrlk belli bir politika alanndan sorumludur ve bir komisyon yesine kar bir sorumlu genel mdr tarafndan ynetilir. Bunun yannda Avrupa Birliine bal olarak faaliyet gsteren komiteler, AByi ilgilendiren karar alma aamasnda Komisyona gr bildirmek zorundadr. Bu komitelerden iki tanesi de Eitim Komitesi ile Mesleki Eitim ve Genlik Komitesidir.

2.2.2. Avrupa Parlamentosu 1958 ylnda Roma Anlamas ile Avrupa Topluluklarnn meclisinin tek bir meclis alt nda birletirilmesinden doan Avrupa Parlamentosu (AP), Avrupa Birlii vatandalar tarafndan karlar n temsil etmek zere seilen ve tm ye devletlerden gelen 732 yeden oluur. Her be ylda bir yaplan parlamenter seimlerinde semen olarak kaytl tm AB vatandalarnn oy kullanma hakk bulunmaktadr. Dnyann en byk ok uluslu parlamentosu olarak tanmlanabilecek Parlamentonun yeleri milliyete gre deil, siyasi partilere gre grupland rlr. Avrupa Halk Partisi (EPP) ve Avrupa Sosyalist Parti (PES) Avrupa Parlamentosundaki en byk iki grubu olu turmaktadr. Bunlarn dnda Avrupa iin Demokratlar ve Liberaller ttifak, Avrupa Yeilleri Hr Avrupa ttifak, Avrupa Birleik Solu Kuzey Yeil Sol, Bamszlk ve Demokrasi ile Uluslar n Avrupa Birlii olarak adlandrlan be politik grup vardr.29 Ayr ca herhangi bir politik gruba ye olmayan, Bams z parlamenterler de bulunmaktadr. Avrupa Parlamentosunun alma yeri vardr: Komite toplant lar nn ve bazen parlamenter toplant lar nn yapld Belikann bakenti Brksel, tercme ve idari ilerden sorumlu 350030 personelin alt Genel Sekreterlik ofisinin
29 30

Palabyk Yldz, a.g.k, s. 42 Palabyk Yldz, a.g.k, s. 42

11

bulunduu Lksemburg ile genel oturumlarn31 gerekletii Fransz kenti Strazburg. Bu haliyle Parlamento olduka blnm bir grnt vermektedir. Parlamento, bu konuda bugne kadar birtakm admlar atmaya almsa da ye devletlerin (zellikle de Lksemburgun) direnleriyle kar lam ve alan davalar kaybetmitir32. Ayrca Parlamentonun e blnmesinden do an personel hareketlilii ayr bir maliyet kayna olmaktadr. Avrupa Parlamentosu, Avrupa Topluluu iinde Komisyon ve Konsey arasnda paylalm yasama ve yrtme yetkilerinin kullanlmasnn demokratik biimde denetlenmesi amacyla kurulmutur. Parlamento, Avrupa Komisyonu yelerinin atamalarn onayan kurumdur. te iki okluuyla Komisyonu grevden alma yetkisine sahiptir. Parlamento, Komisyonun programn oylar ve Komisyon ve Konseye szl ve yazl sorular ynelterek Avrupa politikalar nn gndelik ileyi ini izler. Parlamento Soruturma Komisyonlar kurabilir ve Birlik vatandalarnn dilekelerini inceler. Birlik kurumlar nn faaliyetlerinde ortaya kan grevini ktye kullanma olaylar yla ilgili vatandan ikayetleriyle ilgili bir ombudsman33 atama yetkisine sahiptir. Parlamento ve Konsey bte konusunda yetkileri payla rlar, Parlamento yllk bteyi oylar ve bte uygulanmas n izler. Bylece Birlie verdi i siyasi nceliklerini yanstr. Byk nem tayan kararlar iin Konseyin Parlamentonun onayn almas gerekir. 34 Avrupa Parlamentosunda son seimler Haziran 2009 tarihinde yapld. 35 APnin 736 yesinin belirlendii bu seimlerde, 375 milyondan fazla semenin sadece yzde 43 oy kulland. Seimlerde yaanan kat lm azl sa ve muhafazakr partiler lehine sonu dourdu. Sa ykseli le birlikte gmen kart hareketlerin de AP ierisinde ne ekilde ilerleyecei ve bunun da AB Trkiye ilikileri asndan do uraca sonular merakla beklenmektedir. Bununla beraber

Avrupa Topluluu Basm-Yayn ve letiim Genel Mdrl, a.g.e, s. 11 an, M. H. zgker, U., a.g.k, s.s. 108-109 33 Fontaine, P., a.g.e., s. 42 34 Karluk, a.g.k., s.s. 166-167 35 AP Haziran 2009 seim sonularn grmek iin Ek-3e baknz.
32

31

12

seimlerden sonra da AP ierisindeki Trkiye destekilerinin 2/3lik bir gce sahip olduu iddia edilmektedir. 36

2.2.3. Avrupa Birlii Konseyi (Bakanlar Konseyi) Bakanlar Konseyi olarak da bilinen Avrupa Birlii Konseyi, Avrupa Birliinin en st dzeyde yetkili siyasi kurumu ve ana karar alma mekanizmasdr. Avrupa Birlii Konseyini kolayca AB kurumu olan Avrupa Konseyi ve AB kurumu olmayan Avrupa Konseyi ile kartrmak mmkndr.37 Dier Konseylere ilikin bilgiler takip eden sayfalarda verilmitir. Avrupa Parlamentosunu kuran kurucu anlamalar Avrupa Birli i

Konseyinin de kurucusu olmutur. ye devletleri temsil eden Konsey, ABnin yasama ve baz alanlarda da yrtme koludur. Her bir AB lkesinden bir bakandan oluan Konsey, her alt ayda bir dnml olarak toplanr. Nisan, Haziran ve Ekim aylarnda Lksemburgda, dier tm zamanlarda ise Brkselde dzenlenir. Hangi bakanlarn hangi toplantda hazr bulunaca, gndemdeki konulara baldr. Gndemdeki konu ayr ca o dnemdeki konsey toplant snn adn da belirler. Bu nedenle 9 ayr Konsey sz konusudur, bunlar; 38 36

Genel ve D likiler Konseyi: AB ve dnyan n geri kalan ile ilikileri yrtr Ekonomik ve Mali ler Konseyi (Ecofin) Adalet ve ileri Konseyi (JHA) stihdam, Sosyal Politika, Salk ve Tketici Haklar Konseyi Rekabetilik Konseyi Telekomnikasyon, Ulam ve Enerji Konseyi Tarm ve Balklk Konseyi evre Konseyi Eitim, Genlik ve Kltr Konseyidir.

CHP AB Temsilcilii Avrupa Parlamentosu Seim Sonular Deerlendirmesi, http://www.abilan.com/index.php?option=com_content&view=article&id=1063:avrupa-parlamentosu-secmsonuclari-raporu&catid=98:ab-ilancom-haberler37 Avrupa Topluluu Basm-Yayn ve letiim Genel Mdrl, a.g.k, s. 7 38 Avrupa Birlii Konseyi, http://www.consilium.europa.eu/showPage.aspx?lang=en&id=1

13

Konseydeki her bir bakan kendi hkmeti adna yetkili olup, her bir bakan temsil ettii ulusal parlamentosuna ve parlamentonun temsil ettii lke vatandalarna kar sorumluluk tar. Bu sayede Konsey kararlarnda demokratik oulculuk ilkesine gre hareket etmi olur. AT anlamasnn 205. maddesine gre Konsey kararlarn basit o unlukla, nitelikli ounlukla veya oybirliiyle alr.39 Daha byk lkelerin daha ok oyu vardr ancak oylarn arl nfusu az olan lkelerin lehine olacak ekilde dzenlenmitir. Konseyin kararlarn salt ounluk yntemiyle alaca belirtilse de prosedrle ilgili konular d nda bu ynteme genelde bavurulmaz. Nitelikli ounluk yntemi en ok kullanlan yntemdir. Romanya ve Bulgaristann kat lmnn ardndan 2007 yl itibariyle toplam oy katsays 345, nitelikli ounlukla bir kararn alnmas iin gereken toplam oy katsays ise 258 olmutur. Karar n alnmasn engellemek iin gereken oy katsays ise 91dir. Komisyonun teklifi zerine karar verilemeyen durumlarda ise 25540 oy, ye devletlerin te ikisi tarafndan kullanlmas gerekir. Ayrca isteyen ye devlet, bu 255 oyu kullanan ye devletlerin, Birliin toplam nfusunun % 62sini temsil edip etmediini kontrol edilmesini isteme hakk na sahiptir.41 ye devletlerin genileme gibi hassas konularda kararlarn oy birliiyle almas gerekmektedir, bu durumda kararlar n alnmas uzun srebilmektedir.

Tablo.1. Oylar n ye lkelere Dalm Almanya, Fransa, talya, Byk Britanya spanya, Polonya Romanya Hollanda Belika, ek Cumhuriyeti, Yunanistan, Macaristan, Portekiz Avusturya, Bulgaristan, sve Danimarka, rlanda, Litvanya, Slovakya, Finlandiya 29 27 14 13 12 10 7

an, M. H. zgker, U., a.g.k, s. 115 Avrupa Birlii Konseyi, http://www.consilium.europa.eu/showPage.aspx?id=242&lang=EN 41 an, M. H. zgker, U., a.g.k, s. 116
40

39

14

Kbrs, Estonya, Letonya, Lksemburg, Slovenya Malta TOPLAM Kaynak: Avrupa Birlii Konseyi,

4 3 345

http://www.consilium.europa.eu/showPage.aspx?id=242&lang=ENden alnd. Avrupann geleceiyle ilgili nemli karalar Konsey tarafndan alnr. Avrupa Parlamentosu ile birlikte Avrupa Birliinin yllk btesini belirleyen ve AB adna uluslar aras anlamalara imza atmak gibi ok nemli grevlere sahip olan Konseyin grevleri u ekilde zetlenebilir;
Genellikle Avrupa Parlamentosu ile ibirlii ierisinde yasalar geirmek:

AB yasalar nn ou Konsey ve Parlamento tarafndan ortak yaplmtr. Kural olarak Konsey sadece Komisyondan gelen bir teklif zerine harekete geer. Ayr ca Komisyonun kabul edilmi AB yasalar nn doru uygulandn temin etme sorumluluu vardr.
ye lkelerin d ekonomi politikalar n koordine etmek: AB lkeleri, ulusal

ekonomi politikalarnn sk koordinasyonuna dayanan genel bir ekonomik politika istediklerine karar vermi lerdir. Bu koordinasyon, Ekonomik ve Finansal likiler Konseyinin oluturan ekonomi ve maliye bakanlar tarafndan yrtlr. AB lkeleri daha fazla i olana yaratmak ve eitim, salk ve sosyal koruma sistemlerini de gelitirmek istemektedirler. Her ne kadar her AB lkesi kendi politikasndan sorumlu olsa da, ortak hedefler belirleyip en iyi neyin ileyecei konusunda birbirlerinden bilgi alabilirler. Bu sre Ak Koordinasyon metodu olarak tanmlanr.
Avrupa Konseyince belirlenen ynergeler dorultusunda Avrupa Birli i

genel d ve gvenlik politikasn belirlemek ve yrtmek: Avrupa Birlii uluslar aras krizlerde daha etkin olabilmek iin Acil Mdahale gcn yaratt. Bu gte grevli personel, kendi ulusal silahl glerine bal ve ulusal komutalar alt nda kalmakta olup bu gcn alma snrlar insani, kurtarma, bar amal ve dier kriz ynetimi grevleri olarak belirlenmitir.

15

 Avrupa Komisyonu ve Birlii adna, AB ve dier lkeler ya da uluslar aras

organizasyonlar arasndaki szlemeleri gerekletirmek: Bu anlamalar ticaret, ibirlii ve kalknma gibi geni alanlar kapsayabilir veya tekstil, balklk, bilim ve teknoloji, ulam gibi belirli konular da olabilir. Ayr ca Konsey AB ye devletleri arasnda vergilendirme, irket hukuku veya konsolosluk korumas gibi alanlarda anlamalar yapabilir. Anlamalar, zgrlk, gvenlik ve adalet konularnda ibirlii ile ilgili olabilir.
Su konular nda hukuki ve polisiye ibirlii alannda tedbirleri uygulamak

ve ye lkeler arasndaki aktiviteleri koordine etmek: Kendi setikleri herhangi bir AB lkesinde yaamakta zgr olan AB vatandalar, ABnin her yerinde sivil adalete eit ekilde eriim hakkna sahip olmaldr. Bununla birlikte AB snrlar iinde serbest dolam hakk uluslar aras sulular ve terristler tarafndan istismar edilebilecei iin snr st suun stesinden gelmek zere tm AB lkelerinde ulusal mahkemelerin, polis glerinin, gmrk memurlar nn ve gmen konular zerinde alan birimlerin snr tesi ibirlii yapmas gerekmektedir. ABnin d snrlarnn etkin olarak gvenliinin salanmas, uyuturucu tacirleri ve insan kaaklarna kar gmrk memurlar ve polis arasnda yakn ibirli i ile snma hakkna ynelik tm AB lkelerinde eit muamele temin edilmektedir.
Konsey ve Avrupa Parlamentosu ile birlikte Komisyon btesini belirleyen

bte otoritesini oluturmak.

2.2.4. Avrupa Konseyi Avrupa Konseyi kavram Trke kullanm nedeniyle kavram kargaasna yol amaktadr. ngilizceden Trkeye evrimi ayn olan iki ayr kurum kolayca birbirine kartrlmaktadr. ngilizcede European Council olan Avrupa Konseyi, Avrupa Birlii kurumu olup bu alma kapsamnda ele alnacakt r. Trkede yine Avrupa Konseyi olarak bilinen ancak ngilizce ad Council of Europe olan kurum ise Avrupa Birlii ierisinde bir kurum olmayp hkmetler aras bir organizasyondur ve bu almada yer almayacakt r.

16

1949 ylnda kurulan ve merkezi Fransann Strazburg kentindeki Palais de lEurope binas olan bu organizasyon, 25 AB yesiyle birlikte toplam 46 yeye sahiptir ve insan haklarn korumak, kltrel eitlilii arttrmak, hogrszlk ve nyarglar ortadan kaldrmak gibi amalar vardr.42 Bu almann konusu olan Avrupa Konseyi AB lkelerinin hkmet ve devlet bakanlarndan (bakanlar ve/veya babakanlar) ve Avrupa Komisyonu Bakanndan oluur. 1974 ylndan bu yana ylda iki kez bir araya gelen ve Avrupa Birliinin en yksek seviyeli siyasi kurumu olduu iin bu toplant lar genellikle Zirve veya Avrupa Zirvesi olarak bilinir. Toplant larda nemli konular ve Avrupa Birlii Konseyinde zmlenemeyen ihtilaflar grlr ve ABye yol gstermek zere genel siyasi kurallar belirlenmeye allr. Olaanst durumlarda Konsey periyot d olarak bir araya gelebilir. Konseye kat lan devlet temsilcileri ye olarak deil hkmet delegesi olarak deerlendirilir.

2.2.5. Avrupa Adalet Divan ounlukla basite Divan olarak anlan Avrupa Topluluklar Adalet Divan 1952 ylnda AKT anlalmaya kurulmu, yetkileri Roma Antlamas ile teyit edilmi ve Maastricht Anlamasyla geni letilmitir. Lksemburgta bulunmaktadr. Avrupa Birlii yasalar nn tm Avrupa Birlii lkelerinde ayn ekilde uygulandndan, dolaysyla tm Avrupa Birlii vatandalar iin ayn olduundan emin olmakla ykmldr. Ulusal mahkemelerin ayn konuyla ilgili farkllk gstermemesi iin alr. Divan ayn zamanda AB ye lkeleri ve Avrupa enstitlerinin hukukun gerekliliklerini yerine getirdiinden de emin olmakla grevlidir. AB ye devletleri, Avrupa enstitleri, i dnyas ve bireyler arasndaki hukuki anlamazlklar zmek iin de gc bulunmaktadr. 43 Divan yeleri her bir ye devletten bir temsilci seilerek belirlenmekte ve yarglar alt yllk bir dnem iin (yeniden seilebilirler) hizmet vermektedirler. ye hkmetler tarafndan seilmelerine ramen yarg lar, tarafsz ve siyasi
42 43

an, M. H. zgker, U., a.g.k, s.s. 117-118 Avrupa Adalet Divan , http://curia.europa.eu/jcms/jcms/j_6/accueil

17

basklardan bamsz olmalar yla bilinirler.

44

27 yesi bulunmas na ramen

Divann ful oturum olarak toplanmas sk olmamaktadr. Genellikle Byk Heyet (Grand Chamber) olarak nitelendiren 13 yarg ya da be ya da hakimden oluan bir heyet olarak toplanrlar. Divanda ayrca 8 hukuk szcs (advocates general) bulunur.
45

Hukuk szclerin grevi Divana getirilen davalarda gerekeli

fikirleri temsil etmektir. Kanun szcleri bu grevlerini kamuya a k ve tarafsz olarak yerine getirmek durumundadrlar. Kurulduu gnden bu yana binlerce davaya bakan Adalet Divan, 1988 ylnda lk Derece Mahkemesini kurarak vatandalarna daha iyi bir yasal koruma salamay hedeflemitir. Genellikle karmak sorunlar n incelenmesine ilikin dava trlerinin aktar ld bu mahkeme, zellikle gerek kiiler, irketler ve baz kurumlar tarafndan getirilen ve rekabet hukuku ile ilgili belli tip davalarda kara verme sorumluluuna sahiptir. Fiyat belirlemesi, kartel anlamazlklar , rekabet, kar paylam ve benzeri konulardaki gerek ve tzel kiiler tarafndan alan bu davalar bu lk Derece Mahkemesi tarafndan incelenmektedir. Bu mahkeme her AB lkesinden bir yarg iermektedir. Bununla birlikte Avrupa Birlii ve memurlar arasndaki anlamazlklar iin Avrupa Sivil Servis Mahkemesi adl yeni bir .yarg kurumu da oluturulmutur. Bu kurum lk Derece Mahkemesine bal olarak alr ve yedi yarg tan oluur. Adalet Divan, lk Derece Mahkemesi ve Avrupa Sivil Servis

Mahkemesinin her birinin kendi yarg lar tarafndan seilen ve ylda bir deitirilen birer bakanlar vard r. Yunanl Vassilios Skouris, 2003 ylndan bu yana Adalet Divan bakanln yrtmektedir. Marc Jaeger u anki lk Derece Mahkemesi bakan ve Paul J. Mahoney, 2005 ylndan bu yana Avrupa Sivil Servis Mahkemesi bakanlar dr. Adalet Divannn grev alanna u ekildedir; 1.ye devletlerin dier ye devletlere kar at davalar: ye devletlerden biri dier bir ye devletin zerine den ykmll yerine getirmediini
44 45

Evans Newnham, a.g.k., s. 54 Karluk, S. R., a.g.k, s.s. 191 - 192

18

dnrse, Roma Anlamasna dayanarak Divana bavurabilir. Ancak ncelikle bu konuyu Komisyona sunmak zorundadr. Bylece Komisyona gerekeli gr belirtme imkan domu olur. Divan ayrca taraflarn uygun bulmas durumunda, ye devletler arasndaki anlamazlklarda da yetki kullanabilmektedir. 2.Komisyonun ye devletlere kar at davalar: Komisyon, bir ye devletin anlamalardan do an ykmllklerini yerine getirmedii kanaatine var rsa, o devleti savunmas n yapmaya armakta, konuyla ilgili gerekeli grn bildirmekte, ilgili hkmet belirli sre ierisinde bu gre uymazsa Divana bavurabilmektedir. 3.Topluluk kurumlar aleyhine alan davalar: Topluluk kurallarnn sadece hukuken balayc olanlarna kar itiraz edilebilir. Konsey ve Komisyonun tavsiye ve grleri dndaki i lemlerin iptalleri istenebilir. ptal davas Topluluk organlar , ye devletler, gerek ve tzel ki ilikler tarafndan alabilir. Topluluk kurumlar nn veya memurlar nn hizmet veya kiisel kusurlar neticesinde doan zarar tanzimini talep eden davalar da alabilinir. Personel rejimine ilikin davalar, Avrupa Yat rm Bankasn ilgilendiren ihtilaflara ilikin davalar, Konsey tzklerinde ngrlen para cezalarnn uygulanmasna karn davalar Adalet Divannn grev alanna girer. 46 Adalet Divannda her davaya zel bir yarg ve avukat atanr. Davalar yazl ve szl olarak iki aamadan oluur; birinci aamada btn taraflar yazl beyanlar sunarlar ve davaya atanan hakim bu beyanlarn bir zetini ve davann hukuki balar n ieren bir rapor haz rlar. kinci aamada ise ak duruma yap lr. Davann ieriine gre duruma , be veya on hakimden oluan bir heyetin veya tm Divann nnde gerekleir. Durumada taraflarn avukatlar savunmalarn hakime ve onlar sorgulama yetkisine sahip kanun szcsne yaparlar. Ard ndan kanun szcs konuya ilikin fikrini beyan eder ve hakimler buna gre kararlarn verirler ancak bu Divann kanun szcsnn fikrini izlemek zorunda olduu anlamna gelmez. Divann kararlar oy ounluuyla verilir. 47

46 47

Karluk, S. R., a.g.k, s. 195 Avrupa Topluluu Basm-Yayn ve letiim Genel Mdrl, a.g.k, s. 27

19

2.2.6. Avrupa Birlii Saytay Saytay 1975 ylnda Brksel Anlamasyla Lksemburgda kurulmutur. Vergi mkelleflerinden gelen AB fonlar nn doru toplandn ve hedeflenen ama iin kanunlara uygun ve ekonomik olarak harcandn kontrol etmektir. AB fonlarn idare eden herhangi bir kii veya kuruluu denetleme hakkna sahiptir.
48

AB fonlarn kullanan kurum ve organlar Saytayn denetimine tabi olup, istenen bilgi ve belgeleri Saytaya vermek durumundadr. Harcamalarn ye devletler tarafndan bizzat karlanmas durumunda Saytayn herhangi bir denetim yetkisi yoktur. 49 Saytay her AB lkesinden bir yeye sahiptir. Bu yeler ulusal dzeyde daha nce Saytay ya da mali denetim organlarnda st dzey grev yapm veya bu konuda uzman kiiler arasndan seilir. Bu yeler 6 yllk sre ile Konsey tarafndan Parlamentonun gr alndktan sonra nitelikli o unlukla atanrlar. Saytay yeleri tpk Komisyon ya da Divan yeleri gibi grevlerini bamsz ve objektif olarak yerine getirmek durumundadrlar. yeler arasndan bir kii yllk sre iin bakan olarak seilir ve bakanlarn yelerin aksine ayn greve tekrar seilme anslar vardr. Portekizden Vitor Manuel de Silva Caldeire Ocak 2008de Saytay Bakan olarak seilmitir. Saytayda idari i leri yrtmek iin bir Genel Sekreter ile 800 civarnda deneti, evirmen ve idari personel al maktadr. Denetmenler, denetleme gruplarna ayrlr ve bu gruplar Saytayn haklarnda kararlar ald taslak raporlar hazrlar. Denetmenler AB kurumlar na, ye devletlere ve ABden yard m alan lkelere sk sk tefti ziyaretleri yapar. Her ne kadar Saytayn i i Komisyonun sorumlu olduu parayla ilgili olsa da, pratikte bu gelir ve giderlerin % 90 ulusal merciler tarafndan idare edilir. Kendi bana yasal gc bulunmayan Saytay Avrupa Sahtekarlkla Mcadele Brosu OLAFtan yard m alr. Verimli alabilmek iin Saytayn dier kurumlardan tamamen bams z, ayn zamanda onlarla yak n iliki iinde
48 49

Avrupa Birlii Saytay, http://eca.europa.eu/portal/page/portal/aboutus an, M. H. zgker, U., a.g.k, s. 128

20

olmas gerekmektedir. Saytayn ana fonksiyonlar ndan biri, bir nceki yln denetleme raporlarn her yl Parlamento ve Konseye sunarak onlara yard m etmektir. Parlamento, Komisyonun bteyi idare ediini onaylayp onaylamayacana Saytayn raporunu detayl olarak inceledikten sonra karar verir. Bununla birlikte Saytay, AB finansal mevzuat ve ABnin yolsuzluklarla mcadele eylemleri konular ndaki teklifler hakknda fikir sunar.

2.2.7. Tali Kurumlar 2.2.7.1. Avrupa Ekonomik ve Sosyal Komitesi Avrupa Ekonomik ve Sosyal Komitesi (ESK), 1957 ylnda Roma Anlamasyla hayata geen ve Nice Anlamasyla son halini alan, organize sivil toplumu oluturan bir danma organdr. Konsey ve Komisyona yardm etmeyi hedefleyen Komite, iverenleri, sendikalar , iftileri, tketicileri ve dier kar gruplar n temsil etmektedir. Komite iverenlerin, cretlilerin ve deiik ekonomik ve sosyal evrelerin temsilcilerinden olu an grup eklinde rgtlenmitir. Birinci grup, devlet ve zel endstriler, finans ve ticaret (byk irketler) iverenlerinden oluur. kinci grup ise alanlar temsil eder. Bu grupta ulusal sendika konfederasyonlar yer alr. Sonuncu grubu ise iftiler, tketiciler, zanaatkarlar, sivil toplum kurulular (STK), kobiler ve dier gruplar oluturur.50 ESK bu gruplar n grlerini temsil eder ve Komisyon, Konsey ile Avrupa Parlamentosu nezdindeki politik tart malarda onlar n karlar n savunur. ESK, AB ve vatandalar arasnda daha katlmc, daha kapsayc ve daha demokratik bir toplum oluturmaya alr. 27 ye lkeden Avrupa Konseyince nitelikli ounlukla 4 yllna seilen 344 temsilciden oluur. yeler AB hkmetleri tarafndan aday gsterilirler ancak bamsz olarak alrlar. ESK genel kurul eklinde toplanr ve tartmalar her biri bir politik alanla ilgili olan ve blm olarak bilinen alt alt komite tarafndan hazrlanr. Bakan ve iki Bakan Yardmcs iki yllk bir dnem iin seimle
50

Avrupa Ekonomik ve Sosyal Komitesi, Sunum, 2008, http://eesc.europa.eu/organisation/how/docs/presentation/2008/presentation-cese-en.ppt#21

21

belirlenir. Hali haz rda alan grubun temsilcisi talyan Mario Sepi bakanl, iveren grubun temsilcisi Yunanl Irini Pari ile dier gruplar n temsilcisi Finlandiyal Seppo Kallio bakan yardmcl grevlerini yrtmektedirler. ESKnin ana ilevi vardr; Konsey, Komisyon ve Avrupa

Parlamentosuna onlar n takdiri zerine veya Komitenin kendi inisiyatifi ile tavsiyede bulunmak, sivil toplumu, AB politikalarn oluturmada daha aktif olmas iin desteklemek ve AB d lkelerde sivil toplumun roln desteklemek ve danma kurumlar oluturulmasna yardm etmek. 51

2.2.7.2. Blgeler Komitesi Maastricht Anlamasyla 1992 ylnda kurulmu, 1994 ylnda hayata gemitir ve ESK gibi danmanlk grevi grr. Avrupa Birliinin kalbinde, yerel ve blgesel otoritelerin sesini duyurmay amalamaktad r. ki ana unsur zerine odaklanmaktadr. Birincisi Avrupa Birlii mevzuatnn drtte nn yerel ve blgesel dzeyde uygulanmasndan dolay, yerel ve blgesel temsilcilerin, yeni AB hukukunun oluturulmasnda sz sahibi olmak istemeleri doaldr. kinci unsur ise AB ileriye doru ilerlerken halkn geride brakldna dair endielerdir. Bu a kapatmann bir yolu da vatandalarn dahil olmasn salamak olarak grlmtr. Anlamalar, Blgeler Komitesinin (BK) Komisyon ve Konseyin yerel ve blgesel seviyedeki yank ya da tepki uyandracak teklifler oluturulurken danmanlk yapmasn mecbur k lmaktad r. Maastricht Anlamas 5 alan (ekonomi ve sosyal uyum, trans-Avrupa altyap alar, salk, eitim ve kltr), Amsterdam Anlamas ise istihdam politikalar , sosyal politikalar, evre, mesleki eitim ve nakil gibi AB aktivitelerini byk oranda kapsayan konular BKn alanna eklemitir.
52

Bu alanlar dnda Komisyon, Konsey ve Avrupa Parlamentosu

blgesel veya yerel dzeyde nemli olduunu dnd konularda BKten danmanlk isteyebilir. Bununla birlikte BK kendi isteiyle AB ajandasndaki bir konu hakknda fikrini belirtebilir.
Avrupa Topluluu Basm-Yayn ve letiim Genel Mdrl, a.g.k, s.s. 30-31 Blgeler Komitesi, http://www.cor.europa.eu/pages/PresentationTemplate.aspx?view=folder&id=be53bd69-0089-465ea173-fc34a8562341&sm=be53bd69-0089-465e-a173-fc34a8562341
52 51

22

BKn almalarnn kalbinde ana prensip yakmaktadr; 1. Yerinde Hizmet: Avrupa Birliindeki kararlar vatandalara pratik olarak en yakn ekilde alnmaldr. 2. Yaknlk: Tm seviyelerde hkmetler vatandaa yakn olmay hedeflemelidir. Tm almalarda effaflk ilkesini uygulayarak, vatandan neyin nasl yapldnn renmesi salanmaldr. 3. Ortaklk: Avrupa, ulusal, blgesel ve yerel ynetimler birlikte almaldr. BKn kararlar balayc deildir, sadece danmanlk nitelii vardr. Komite, yerel ve blgesel hkmetleri temsil eden 344 yeden olu ur. Bu yeler 27 ye lkeden gelmektedirler. Komite ierisinde 6 tane tematik (alt-komite) komite ve 4 politik grup bulunmaktad r. yeler ilgili ye devletlerin nerileri ve Komisyon grnn alnmasndan sonra Konsey tarafndan drt yl iin atanr.
53

Komite

yeleri, blgesel veya belediye ynetimlerine seilmi politikaclar olup pek ou belediye bakan veya yerel ynetimin lideridir. yeler temsil ettikleri mercilerden de yetki almal veya onlara kar siyasi olarak sorumlu olmaldrlar. BK yeleri arasndan iki senelik bir dnem iin bakan seilir. 2008 2010 dnemi Bakan Luc Van de Brandedir. Bununla birlikte BK ierisinde e itli konulara ilikin alt komisyonlar kurulmutur. Bunlar; 1. Blgesel Uyum Politikas Komisyonu (COTER) 2. Ekonomik ve Sosyal Politika Komisyonu (ECOS) 3. Srdrlebilir Kalknma Komisyonu (DEVE) 4. Kltr ve Eitim Komisyonu (EDUC) 5. Anayasal ler ve Ynetiim Komisyonu (CONST) 6. D likiler Komisyonu (RELEX) 54

53 54

avdar, T., Avrupa Sosyal Modeli ve Trkiye Avrupa Birlii likileri, Ankara, 2003, s. 42 an, M. H. zgker, U., a.g.k, s. 132

23

Tablo.2. Blgeler Komitesi yelerinin AB ye lkelere Gre Dalm Almanya, Fransa, talya, Birleik Krallk Polonya, spanya Romanya Avusturya, Belika, Bulgaristan, ek Yunanistan, Macaristan, Hollanda, Portekiz, sve Danimarka, rlanda, Finlandiya, Slovakya, Litvanya Estonya, Letonya, Slovenya Kbrs, Lksemburg Malta alnd. 9 7 6 5 24 21 15 Cumhuriyeti, 12

Kaynak: Blgeler Komitesi Web Sitesi; http://www.cor.europa.euden

2.2.7.3. Avrupa Yatrm Bankas Roma Anlamalar erevesinde 1958 ylnda kurulan Avrupa Yatrm Bankas (AYB), tm uluslar aras finans evrelerinden alnan borlar ve AB yelerinin ekonomik gleri orannca yapt klar katk lara dayanan bir gelire sahiptir. Avrupa Birliinin parasal destek salayan organdr. Btn ekonomik sektrlere, zellikle de daha az geli mi blgelerin kalknmasnn desteklenmesine, iletmelerin modern bir yap ya dntrlmesine, yeni ilerin yarat lmasna, birka ye lkenin ortak karna ynelik projelerin desteklenmesi amacyla parasal destek salar. Merkezi Lksemburgta bulunan Bankann doal yeleri Avrupa Topluluu yeleridir. AYB, yllk 26 milyar Euro tutarndaki kredi verme hacmi ile dnyann en byk bankasdr.
55

AYBnin Guvernrler Konseyi, Ynetim Kurulu, Ynetim

Komitesi ve Denetim Komitesi gibi organlar bulunmaktad r. Bankann karar organ ye devletlerin Ekonomi ve Maliye Bakanlarndan oluan Guvernrler Konseyidir.

55

an zgker, a.g.k., s. 134

24

2.2.7.4. Avrupa Merkez Bankas 1998 ylnda Frankfurtta kurulan Avrupa Merkez Bankas (AMB), Birliin ortak para birimi olan Avronun ve ye lkelerin para politikalar nn ynetiminden sorumludur. AB yelerinden 16 tanesinin toplamndan oluan Avro alan etkinliini srdren AMB; Avrupa Merkez Bankalar Sistemi ad verilen ve ye devletlerin Merkez Bankalarnn oluturduu yap ile ibirlii iinde al maktadr. Bakanln Fransz Jean-Claude Trichetin yapt AMBde kararlar Ynetim Kurulu, Yrtme Kurulu ve Genel Konseyin ortak al masyla almaktadr. Hali hazrda Bakan, Bakan Yardmcs Lucas Papademos, yeler Gertrude TumpelGugerell, Jose Manuel Gonzalez-Paramo, Lorenzo Bini Smaghi ve Jrgen Starktan oluan Yrtme Kurulu, 8 yllna atanmlardr ve 2010-2014 yllar arasnda sona erecektir.56 Yrtme Kurulunun grevi Ynetim Kurulu tarafndan alnan kararlar n uygulanmasn salamakt r. Ynetim Kurulu ise AMBnin en st karar alma birimi olup, Yrtme Kurulu yeleri ile 16 yenin Merkez Bankas Bakanlarndan olumaktadr. Ynetim Kurulu, Avrupa Birliinin temel para politikalar n belirlemekle grevlidir. Genel Konsey ise AMB Bakan, Bakan Yardmcs ve ye lkelerin Merkez Bankas Bakanlar ndan olumaktad r. Bir karar alma mekanizmas olan Genel Kurul, Avro alannn geni lemesinden sorumludur ve AMBye para politikasnn yrtlmesi konusunda tavsiyelerde bulunur. AMB bamsz olarak alr. 57

2.2.7.5. Avrupa Ombudsman Maastricht Anlamasnn bir sonucu olarak 1992 ylnda kurulan Avrupa Ombudsmanl Kurumu, AB Konseyi, AB Komisyonu ve AP gibi AB kurum ve kurulularnda ynetimden kaynaklanan kusur ve aksaklklar aratrmak ve raporlamakla ykmldr. Avrupa la Ajans ve Avrupa Yaam ve al ma Koullar n yiletirme Vakf, Ombudsmanln inceleyebilecei Avrupa Birli i kurumlarna rnektir. Bununla birlikte Avrupa Adalet Divan gibi baz kurumlar

56 57

Avrupa Yatrm Bankas web sitesi, http://www.ecb.int/ecb/10ann/bm/html/index.en.html Palabyk Yldz, a.g.k, s. 56

25

inceleme yetkisine sahip deildir. Ombudsmanlk genellikle ikayet zerine hareket ancak zaman zaman kendi isteiyle, ikayet olmadan da hareket edebilir. Ombudsmanlk kusur ve aksaklklar (kt veya baarsz idare) inceler. Kusur ve aksaklklar, bir kurumun yasa dorultusunda hareket etmekte ya da iyi idare prensiplerine ve insan haklarna sayg gstermekte sorun yaamas durumunda ortaya kabilir. Bunlardan bazlar ; 1. dari usulszlkler 2. Adaletsizlik 3. Ayrmclk 4. Grevi ktye kullanma 5. Gc suistimal 6. Cevaplamada baar szlk 7. Bilgi vermeyi reddetme 8. Gereksiz gecikmedir. Baz durumlarda Ombudsmanlk, problemin zlmesi iin ilgili kurumun sadece bilgilendirilmesi yeterli olmaktad r. Eer sorun tatmin edici bir biimde zlmezse, Ombudsmanlk, yetkisi dahilinde, ikayet edenin memnuniyeti ve hatann giderilmesi iin dosta bir zm bulmaya alr. Eer uzlama giriimi baarszla urarsa, Ombudsmanlk bu kez durumu zme kavuturmak iin neriler getirebilir. lgili kurumun bu nerileri kabul etmemesi durumunda, Ombudsman hazrlad duruma ilikin zel raporu Avrupa Parlamentosuna sunabilir. Btn Birlik vatandalarndan ya da bir ye Devlette ikamet eden ya da merkezi bir ye Devlette bulunan btn gerek ve tzel kiilerin Ombudsmana bavurma haklar vardr. ikayetler posta, fax veya e-posta yoluyla alnr. ikayeti Ombudsmana gitmeden nce mutlaka ikayetin muhatabna bavurmu olmaldr. Mahkemelere havale edilmi veya mahkemelerce karara balanm olan sorunlar Ombudsmann yetkisi dndadr. 58 Ombudsmanlk tamamen bams z hareket eder. 2003 ylndan bu yana Ombudsmanlk grevini, daha nce ulusal ombudsmanlk

58

Karluk, S. R., a.g.k, s.s. 209-210

26

yapan Nikiforos Diamandouros yrtmektedir.59 1995 ylnda ilk Ombudsman seilmitir.

2.2.7.6. Ajanslar Avrupa Birlii yeleri ve vatandalar nn ihtiyalar n gidermek zere bir dizi uzmanlam ve merkezi olmayan ajanslar kurulmutur. Bu ajanslar, yerel ihtiyalara cevap verebilmek ve teknik, bilimsel ve idari nitelikte spesifik bir grevi yerine getirebilmek iin alan tzel kiilie sahip AB organlardr. kategoride toplanmtr; 1.Topluluk Ajanslar: Avrupa kamu hukuku tarafndan ynetilen, Topluluk kurulular ndan (Konsey, Parlamento, Komisyon, vs.) farkl ve kendi yasal kiili i olan organizasyonlard r. ok teknik, spesifik ve ynetimsel grevleri yerine getirmek zere kurulmutur. Gnmzde Avrupa Komisyonu ajanslar u ekildedir; Topluluk Balklk Kontrol Ajans (CFCA) Topluluk Bitki eitleri Ofisi (CPVO) Avrupa Sal ve Gvenlii Ajans (EU-OSHA Avrupa D Snrlarda Operasyonel birlii Ynetim Ajans (Frontex) Avrupa Hava Gvenlii Ajans (EASA) Avrupa Hastalk nleme ve Kontrol Merkezi (ECDC) Avrupa Mesleki Eitimi Gelitirme Merkezi (Cedefop) Avrupa Kimyasallar Ajans (ECHA) Avrupa evre Ajans (EEA) Avrupa Gda Gvenlii Otoritesi (EFSA) Avrupa Yaam ve alma Koullar n yiletirme Vakf (EUROFOUND) Avrupa GNSS Denetleme Otoritesi (GSA) Cinsiyet Eitlii iin Avrupa Enstits (hazrlk aamasnda) Avrupa Deniz Gvenlii Ajans (EMSA) Avrupa la Ajans (EMEA)
60

AB ajanslar drt

Avrupa Ombudsmanl web sitesi, http://www.ombudsman.europa.eu/atyourservice/ataglance.faces#hl0 60 DPT, Avrupa Birlii Szl, Ankara, 2004, s. 1, http://ekutup.dpt.gov.tr/ab/sozluk.pdf

59

27

Avrupa Uyuturucu ve Uyuturucu Bamll zleme Merkezi (EMCDDA) Avrupa A ve Bilgi Gvenlii Ajans (ENISA) Avrupa Demiryolu Ajans (ERA) Avrupa Eitim Vakf (ETF) Avrupa Birlii Temel Haklar Ajans (FRA) Pazar Uyumlatrma Ofisi (Marka ve Tasarmlar) (OHIM) Avrupa Birlii Organlar Tercme Merkezi (CDT)

2.Ortak D ve Gvenlik Politikas Ajanslar: Bu ajanslar, Avrupa Birliinin Ortak D ve Gvenlik Politikas (ODGP) erevesinde teknik, spesifik, bilimsel ve ynetimsel grevleri yerine getirmek iin oluturulmutur. Gnmzde bu ajanslar u ekildedir; Avrupa Savunma Ajans (EDA) Avrupa Birlii Gvenlik Aratrmalar Enstits (ISS) Avrupa Birlii Uydu Merkezi (EUSC)

3.Polis ve Cezai Konularda Adli birlii Ajanslar : Bu ajanslar, AB ye devletlerinin ibirliini salamak zere kurulmutur. Uluslar aras sula mcadele iin alan bu ajanslar, gnmzde u ekildedir; Avrupa Polis Koleji (CEPOL) Avrupa Polis Ofisi (Europol) Avrupa Birliinin Adli birlii Birimi (EUROJUST)

4.Yrtme Ajanslar: Bu ajanslar, Konsey Tznn (EC) 58 / 2003 numaral (OJ L 11, 16.1.2003) maddesine gre kurulmutur. Bir veya birden fazla Topluluk programnn yrtlmesine ilikin belirli grevlerin emanet edildi i ajanslar, belirli bir sre iin var olurlar. Avrupa Komisyonuna yerlemek zorundadlar (Lksemburg veya Belika). Gnmzdeki Yrtme Ajanslar u ekildedir; Eitim, Grsel itsel ve Kltr Yrtme Ajans (EACEA) Avrupa Aratrma Konseyi Yrtme Ajans (ERC) Rekabet Edebilirlik ve Yenilik Yrtme Ajans (EACI) Salk ve Tketiciler Yrtme Ajans (EAHC) 28

Aratrma Yrtme Ajans (REA) Trans-Avrupa Ulatrma A Ynetim Ajans (TEN-T EA)

5. EUROATOM Ajanslar ve Organlar: Bu organlar, Avrupa Atom Enerjisi Topluluu Anlamasnn (EURATOM) amalarn desteklemek iin kurulmutur. Bu anlamann amac, ye Devletlerde barl amalarla yrtlen nkleer enerji aratrma programlar n koordine etmek, bunlar iin bilgi, alt yap salamak ve atom enerjisi arznn gvenlii ile yeterliliinden emin olmakt r. Gnmzde bu organlar u ekildedir; EURATOM Tedarik Ajans Fzyon iin Enerji 61

61

Avrupa Birlii Ajanslar , http://europa.eu/agencies/index_en.htm

29

3. AB ETM, GENLK VE KLTR PROGRAMLARI

3.1 Avrupa Eitim, Genlik ve Kltr Programlar nn Geli imi ABnin ilk kurulduu dnemde ekonomik uyum fikri n plandayd ancak zaman ierisinde eitimin, zellikle mesleki eitimin ekonomik uyuma yapabilece i katklar fark edilmeye baland. 1970lerden bu yana sosyal boyut olarak nem kazanan eitim politikas, 1985 ylnda Adalet Divannn verdii Gravier Karar 62 ile farkl bir boyuta geldi. Bu kararda mesleki eitim yksek retimi de ierek ekilde geniletildi. Bir yl ierisinde eitli Topluluk programlar ve iki yl sonra ise Erasmus program eyleme konmutur. AB Eitim ve Genlik Programlar, 1992de Maastricht Anlamasnn bir paras haline gelmitir. Bu Anlamann 126. ve 127. maddelerinde Avrupa Birlii ye devletlerinin kendi eitim ve mesleki eitim konularnda zerk kalmas artyla, onlara tamamlayc, destekleyici bir grevle yardmc olacakt r. 126. maddede Birlik, ye devletlerin eitim kurulularnn dil ve kltr farkllndan doan sorunlarna nem vermekle, ye devletler arasnda ibirliini desteklemek, eitim kalitesini gelitirmekle olduunun alt n izmitir. ye devletlerin dillerini yaymak ve onlar retmek, akademik alma srelerinin ve diplomalar nn uluslar aras tannmasn desteklemek, renci ve akademisyen hareketliliini desteklemek, eitim kurumlar arasnda ibirliini arttrmak, ye devletlerin eitim sistemleri ile ilgili konularda bilgi ve deneyim alveri i yapmalar n salamak, sosyal konularda uzmanlaan retim elemanlar nn ve bu alanda eitim gren genlerin deiimini zendirmek, uzaktan eitimi gelitirmek Avrupa Birliinin grevleri arasndadr. 127. maddede endstriyel deiiklikler ve mesleki eitim arasndaki uyumu ile mesleki eitime kat lm kolaylatrmak, tm Avrupa apnda genliin, rencilerin ve akademisyenlerin deiimini ve hareketliliini salamak, eitim konusunda eitim kurumlar ve sektrler arasnda ibirlii faaliyetleri oluturmak ve artrmak eklinde amalar belirtilmitir.63 1997 ylnda Amsterdam Anlamas ile byk bir ad m at lm ve 2001 ylnda Lizbon

Gravier Karar, http://digm.meb.gov.tr/uaorgutler/AB/AB%20BELGELER/WORD/GRAVIER%20CASE.doc 63 Tanyeri, A.E., Avrupa Birliinin Eitim Politikas ve Erasmus Program, (Yaynlanmam Yksek Lisans Tezi, Sakarya niversitesi, Sosyal Bilimler Enstits, Sosyoloji Anabilim Dal, 2006), s.s. 25, 26

62

30

sreci erevesinde eitim alannda ortak hedefler belirlenmesi yolunda ilk kez siyasi uzlamaya varlmtr. 2002 ylnda Eitim retim 2010 ad alt nda bir Eylem Plan kabul edilmi, bir yl sonra ise Eitim Bakanlar Konseyi, eitim alannda be performans kriteri belirlemitir; - 2010 ylna kadar, tm ye lkeler eitimi terk edenlerin orann, 2000 ylnda kayt edilen ortalama zerinden yzde 10 AB ortalamasna veya daha alt na ekebilmek iin en az ndan yarya indirmek zorundad r, - 2010 ylna kadar tm ye lkeler yzde 10 veya daha az AB ortalamasna ulaabilmek iin, matematik, fen ve teknoloji mezunlar arasndaki cinsiyet dengesizlii orann, 2000 ylnda kayt edilen ortalama zerinden, en azndan yarya indirmek ve ayn anda toplam mezun saysnda nemli lde art elde etmek zorundadr, - 2010 ylna kadar tm ye lkelerin ABdeki en azndan orta retimini tamamlayan 25-64 ya grubu ortalamasn yzde 80lere ya da daha zerindeki oranlara ulamasna katkda bulunmalar gerekmektedir, - 2010 ylna kadar, okuma, matematik ve bilimsel okuryazarlktan baar seviyeleri dk olan 15 yandaki ki ilerin yzdesi her ye devlette en azndan yarya indirilecektir, - 2010 ylna kadar, hayat boyu renmeye katlm oran, AB dzeyinde alan yetikin nfus iin en az yzde 15 (25-64 ya) olmaldr ve hibir lkede yzde 10dan az olmamaldr. 64 ABnin 2020 yl iin koyduu performans kriterleri ise yledir; o 4 ya ile zorunlu ilk retime balama ya arasndaki ocuklarn en azndan yzde 95i erken ocukluk eitimine katlmaldr, o Okuma, matematik ve bilim alannda 15 ya grubu rencilerin dk not elde etme oran yzde 15in alt nda olmaldr, o Eitim ve retimden erken ayr lanlarn oran yzde 10un alt nda olmaldr,
Milli Eitim Bakanl D likiler Genel Mdrl, Avrupa Birlii ve Eitim, http://digm.meb.gov.tr/uaorgutler/ab.html
64

31

o 30-34 ya grubu yksek retime katlma oran en azndan yzde 40 olmaldr, o Yetikinlerin hayat boyu renmeye katlma oran en azndan yzde 15 olmaldr. 65 AB genelinde Lizbon Stratejisi hedeflerine ula abilmek iin ilerleme kaydedilmi olsa da, bata istihdam ve sosyal gvenlik olmak zere ciddi sorunlar devam etmekte ve elde edilen baarlar yetersiz kalmaktadr. AB Komisyonu Lizbon Stratejisine tekrar ilerlik kazandrmak amacyla ye lkelerin gl ekonomik byme ile daha fazla ve daha kaliteli istihdam olanaklar yaratma hedeflerine odaklanlmasn istemitir. Bu hedeflere ulaabilmek iin belirlenen reform alanlar unlardr; Etkin bir pazar oluturulmas Serbest ve adil ticaret ortam salanmas Mevzuatlarn daha iyi hazrlanmas AB alt yap snn iyiletirilmesi ARGE yat rm yaplmas Yenilikiliin desteklenmesi Gl bir sanayi taban oluturulmas Daha iyi ve kaliteli istihdam yarat lmas Daha esnek ve uyumlu bir igc oluturulmas Eitim ve yeterliliklerin glendirilmesi Yukar da belirtilen hedeflere ulamak ve performans kriterlerini elde edebilmek iin Topluluun belirli bir sre iin kendi politikalar ile ilgili belirli alanlar kapsayacak ekilde AB ye ve aday lkeler arasnda ibirliini tevik etmek zere uygulanan faaliyetler olarak tanmlanan Topluluk Programlar oluturulmutur. Aada detayl bir ekilde aklanan Hayat Boyu renme Program Topluluk Programlar ndan bir tanesidir.
66

Vatandalarn, iletmelerin, sivil toplum

kurulularnn, kamu kurumlarnn Topluluk programlarna kat lm mmkndr. Aday lkelerin mevzuat n uyumu ve uygulanmas alannda al malar na da

Avrupa Komisyonu Eitim & retim, Avrupa Stratejisi ve Eitim retimde birlii, http://ec.europa.eu/education/lifelong-learning-policy/doc28_en.htm 66 Yrrlkte olan Topluluk Programlar, geerlilik tarihleri, yararlanclar ve Program bteleri ile ilgili zet bilgiler iin Ek-4e baknz.

65

32

Topluluk programlar nemli katklar salamaktadr. Avrupa Parlamentosu ve Avrupa Konseyinin onay ile yrrle girmekte ve programa ilikin teklif arlarn (ihale) yaymlayan ilgili Komisyon Genel Mdrl tarafndan yrtlmektedir. Programlar n btesi ise kat lmc lkeler tarafndan yaplan demeler ve AB btesinden salanan tahsis ile oluturulmaktadr. Topluluk programlar nn temel amac ibirliinin gelitirilmesi olduu iin, bavurular n byk ounluunda farkl lkelerden ortaklarn olmas arttr. Program btesinden salanan mali desteklerin nemli blm yat rm iermeyen projelere (kltrel faaliyetler, personel deiimi, aratrma projeleri, bilgi paylam gibi) verilmektedir. Programlarn nemli bir blm iin bavurular dorudan Avrupa Komisyonuna gnderilmekte ve deerlendirme bamsz uzmanlar tarafndan yap lmaktad r. Merkezi olmayan baz programlar iin ise kat lmc lkede buluna ulusal ajanslar yoluyla bavuru ve deerlendirme yaplmaktad r. 67 Merkezi nitelikli projelerin bavurular 1 Ocak 2006 tarihinde Brkselde kurulan ve Eitim ve Kltr Genel Mdrl ile Bilgi Toplumu ve Medya Genel Mdrlne bal olarak grev yapan Eitim, Grsel & itsel ve Kltr Yrtme Ajansna (YA) (EACEA) yaplmaktadr. 2000 ylndan itibaren Teknik Yardm Brolar (TAO) gibi birtak m d kurumlarca yap lan grsel & iitsel, eitim ve kltr alanndaki hizmetler, daha kaliteli bir hizmet elde edebilmek amac yla Komisyon tarafndan EACEAya verilmitir. EACEAnn sorumlu olduu tm projeler merkezi projeler olup, politik karar almay gerektirmeyen teknik projelerdir. EACEAnn grevleri u ekildedir; o Teklif arlar nn oluturulmas, o Proje seimi, o Proje szlemelerinin imzalanmas, o Programlar n i letim bteleri, o Bte iletimi, o Proje izleme faaliyetleri, o Yararlanclarla iletiim ve bilgi alverii, o Nokta denetimleri, o Belirli programlar n yrtlmesi,

TC Babakanlk Avrupa Birlii Genel Sekreterlii, Topluluk Programlar, http://www.abgs.gov.tr/index.php?p=200&I=1

67

33

o Eitim, kltr ve grsel & iitsel alandaki yllk alma programlar nn haz rlanmas, o Politika ve bte nceliklerinin belirlenmesi, o Program deerlendirme ve bilgilendirme faaliyetlerinin yrtlmesidir. 68 Ulusal proje bavurular ise ksa ad Ulusal Ajans olan Avrupa Birlii Eitim ve Genlik Programlar Merkezi Bakanlna (UA) yaplmaktadr. lkemizde eitim ve genlik programlarn yrtme grevi 06.08.2003 tarih 25191 sayl Resmi Gazetede yaymlanan 540 Sayl Devlet Planlama Tekilat Kurulu ve Grevleri Hakknda Kanun Hkmnde Kararnamede Deiiklik Yap lmas Hakknda 31.07.2003 tarih ve 4968 sayl Kanun uyarnca Ulusal Ajansa verilmi ve Trkiye bu programlara 1 Nisan 2004 tarihi itibariyle tam kat lm salamtr. Ajans; o AB Eitim ve Genlik Programlar nn lke ap nda tantlmas ve bu amala gerekli ulusal altyap nn oluturulmas, o Programlara ilikin belgelerin Trkeye evrilmesi, o Kat lm artlar , bavuru ve seilebilirlik ile ilgili konularda bilgi salanmas, o Finanse edilen projelerin geli iminin izlenmesi, o lke apnda AB Eitim ve Genlik Programlar ile ilgili proje tekliflerinin haz rlanmasnn salanmas ve uygun grlen proje nerilerinin uygulanmas konusunda yararlanclara teknik destek salanmas, o Kamu kurulular, kamu ve zel eitim kurumlar, zel sektr, sivil toplum rgtleri, yerel ynetimler, meslek kurulular ve genlik kurulular ile yak n i birlii salanmas, o AB Eitim ve Genlik Programlar nn Trkiyedeki ilgili tm yararlanclara tantlmas ve bu amala gerekli insan gc, fiziki ve hukuki alt yap ve bilginin oluturulmas ve gelitirilmesi,
69

Ulusal

Eitim & Genlik Dergisi, Avrupa Birlii Eitim ve Genlik Programlar Merkezi, Yrtme Ajans, S. 5, Ankara, 2007, s. 13 69 AB Eitim ve Genlik Programlar Merkezi Bakanlnca Genlik Programlar Kurumsal Bilgilendirme Toplants konulu, B.02.1.DPT.5.01.08.00/2423-2668 sayl Yksekretim Kurulu Bakanlna hitaben yazlan yaz, s. 1

68

34

o Kat lm artlar , bavuru ve seilebilirlik ile ilgili konularda bilgi salanmas, bavuru ilemlerinin desteklenmesi, organize edilmesi ve kayt alt na alnmas, o Proje bavuru sahiplerine ve seilen proje sahiplerine projelerin uygulanmas konusunda kat lmc lara tavsiyede bulunulmas ve gerekli olduu taktirde katlmc ve proje sahiplerinin eitilmesi, o Proje teklifleri ve dier bavurularn kabul ncesi deerlendirilmesi ve gr oluturulmas, o Trkiyede programlardan yararlanacak kiilerle ve AB Komisyonu ile gerekli szlemelerin yap lmas ve programlardan yararlanma hakkn kazanlara demelerde bulunulmas, o Ayrlan fonlar n etkin ynetimi, UAya tahsis edilen kaynaklar n muhasebesi ve izlenmesi iin gerekli sistemin kurulmas ve iletilmesi, o Programlar erevesinde seilecek finanse edilen projelerin geliiminin izlenmesi, tahsis edilen kaynaklar n kullanmna ilikin teknik denetim yaplmas, rapor istenmesi ve deerlendirilmesi, o Proje sonular nn ve zellikle beeni kazanan iyi uygulamalar n lke iinde ve dnda yaymna katk salanmas, o AB Komisyonu, dier ulusal ajanslar ve dier lke yararlanclar ile ilikilerin kurulmas, gelitirilmesi ve koordinasyon ve ibirliinin salanmas gibi grevlerden sorumludur. 70 Projelerin tipine gre bavurulacak kurumlar zaman zaman farkllk gstermektedir. rnein Trkiyede Avrupa Komisyonu Trkiye Delegasyonu, Merkezi Finans hale Birimi ya da stanbul 2010 Avrupa Kltr Bakenti Ofisi gibi kurumlar eitim, kltr, genlik veya grsel & iitsel alanlarda proje bavurular alabilmektedir. Bununla birlikte Kltr ve Turizm Bakanl bnyesinde oluturulmu Kltrel rtibat Noktas gibi kurumlar bavuru kabul etmemekle birlikte, proje yapmak isteyenlere yard mc olmakla grevlendirilmitir.

Anl, O., Leonardo da Vinci Projesinin (Hareketlilik) Mesleki Eitime Katks (Yaynlanmam Yksek Lisans Tezi, Gazi niversitesi, Fen Bilimleri Enstits), Ankara, 2006, s.s. 7, 8.

70

35

ekil.2. Yrtme Ajans ve Ulusal Ajans Arasndaki Hiyerarik Balant Kaynak: About EACEA (EACEA Hakknda), Eitim, Grsel & itsel ve Kltr Yrtme Ajans, http://eacea.ec.europa.eu/about/about_eacea_en.phpden alnd.

3.2. Hayatboyu renme Program Avrupa Birlii ye lkeler arasndaki ibirliini gelitirerek, Avrupallk bilincinin, yenilikilik ve giriimcilik anlaynn yerlemesini desteklemek, Topluluk politikalar nn ve mevzuat nn uygulanmasna ve Birliin karlat sorunlara ortak zmler yarat lmasn katk salamak amac yla oluturulan Topluluk programlar, 1 Ocak 2007 itibariyle yeni bir dneme girmitir. Eitim alannda 2007 2013 yllarn kapsayan bu yeni dnem de, ye ve aday lkeler arasndaki ibirliinin gelitirilmesiyle politikalar n uyumlatrlmas ve halklar arasnda yak nlama salayarak btnlemenin kolaylatrlmas amalanmaktad r. 15 Kasm 2006 tarihli Avrupa Topluluklar Resmi Gazetesinde yaymlanarak yrrle giren 1720 / 2006 / EC
71

sayl Karar ile Hayatboyu renme Program

(HP) (Life Long Learning LLP) hayata geirilmitir.72 Deiikliin ana temas, proje sreleri basitletirerek, vatandalar n programlardan edinecei azami faydann arttrlmasdr. lk kez 1995 ylnda balatlan Avrupa Birlii Topluluk Programlar, 2000 ylnda sona eren birinci

Avrupa Parlamentosu ve Konseyi, 1720/2006/EC numaral, 15 Kasm 2006 tarihli Karar, http://eurlex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:L:2006:327:0045:0068:en:PDF 72 Mindek, C., Hayat Boyu renme, ktisadi Kalknma Vakf Yaynlar, stanbul, 2007, s. 5

71

36

dneme ile 2006 ylnda sona eren ikinci dneme ilikin toplanan geri bildirimlerden yola karak, proje srelerini daha verimli hale getirerek, Topluluk fonlar ndan maksimum dzeyde yararlanlmas iin 2007 2013 dneminde HP programn oluturmutur. kinci dnemde iki ayr program eklinde uygulanan Socrates ve Leonardo da Vinci (LdV) HP programyla birlikte tek bir at alt nda toplanmtr. Genel ve mesleki eitimin yan sra eitimle ilgili tm alt program ve faaliyetleri btncl bir yaklamla tek bir programda toplayan HP, yeni kurallar basitletirmeleri ve lke merkezli faaliyetlerdeki art nedeniyle zel bir nem tamaktadr.
73

Kararda HPnin genel amac ; Hayatboyu renme yoluyla

Topluluu ileri bir bilgi toplumu haline getirmek, daha ok ve daha iyi i imkan yaratmak, sosyal btnl gelitirmek; evrenin gelecek kuaklar iin daha iyi korunmasn salamak; zellikle de dnyada bir kalite referansna dnmelerini temin etmek amac yla Topluluk iindeki eitim ve retim sistemleri aras nda karlkl deiim, ibirlii ve hareketlilii glendirmek eklinde ifade edilmektedir. HPnin zel amalar u ekilde tanmlanmtr; o Hayatboyu renme kapasitesinin gelitirilmesi ile tm sistem ve uygulamalarda yksek performans, yenilikilik ve Avrupa boyutunun glendirilmesi, o Avrupa hayatboyu renme alannn oluturulmas, o Hayatboyu renmenin; insan haklar ve demokrasi temelinde Avrupa vatandal kltrleraras duygusunu diyalog, gelitirmesi cinsiyet ile eitlii toplumsal ve uzlama, hogrnn

glendirilmesine katk snn arttrlmas, o Eitim sistemlerinde yeniliki Bilgi ve letiim Teknolojileri (BT) temelli bilimsel yaklamlar n desteklenmesi ve dil renimi ile dil eitliliinin tevik edilmesi, o Yukardaki hedeflere ulalabilmesi iin her yatan insann, zel ihtiyalar olanlar ve dezavantajl kesimlerden olanlar dahil olmak

Avrupa Birlii Eitim ve Genlik Programlar Merkezi Bakanl (Ulusal Ajans), Hayat Boyu renme Nedir?, http://www.ua.gov.tr/index.cfm?action=detay&yayinid=7461927F111B3AFFA71DE3198573F086F8 93B

73

37

zere,

sosyo-ekonomik

gemilerine

baklmakszn

hayatboyu

renime kat lmalar nn desteklenmesi. 74 Program, Avrupa vatandalarn ulusal ve uluslar aras dzeyde, bireysel ve kurumsal olarak eitim ve retim alannda yapacaklar sosyal, kltrel ve mesleki faaliyet ve projelere finansman destei salamak ve metot gstererek yard m etme esas zerine kurulmutur. Avrupa Birliinin zerine ina edildii temel prensiplerin tamamn paylaan HP, ayr ca Lizbon Stratejisi75 ile belirlenen hedeflere ulalmasn amalamaktad r. Lizbon Statejisinde yer alan Avrupa Birliini 2010 ylna kadar dnya apnda rekabet gc en yksek ve en dinamik bilgi tabanl ekonomi haline getirmek hedefi zerine kurulu olup ekonomik ve sosyal olgular zerine ina edilmitir. 76 Drt sektrel program, bir ortak konulu program ve Jean Monnet eylemi alt nda toplam 57 faaliyet ve ncelii destekleyen HP; 2007-2013 periyodu iin toplam 6.970 milyon Avroluk
77

bir bteye sahiptir. Programa 27 AB ye lkesi,

Avrupa Serbest Ticaret Blgesi ve Avrupa Ekonomik Alan lkeleri (zlanda, Lihtentayn, Norve) ve Trkiye kat lmaktadr. Programda; Sektrel Alt Programlar (Comenius, Erasmus, Leonardo da Vinci, Grundtvig), Ortak Konulu Program ve Jean Monnet faaliyet alanlar bulunmaktadr. Program bir yandan Brkselde merkezi Avrupa Komisyonu bnyesinde sorumlu kurum ve kurulular, dier yandan da programlarn her bir lkede uygulanmasn salamak zere kurulan, bilinen adyla ulusal ajanslar tarafndan yrtlmektedir. Avrupa Birlii prosedrleri erevesinde retilen kurallara bal olarak yrtlen program, Brkseldeki merkezi yap etrafna kurulmu ve tm kat lmc lkelere yaylan kurulular a ibirliiyle gereklemektedir. Bu an merkezinde Avrupa Komisyonu yer almaktadr. Avrupa Komisyonu icra grevini ye devletler ve kendisine bal ajanslar ya da genel mdrlkler arac lyla yerine getirir. Mevcut sistem ierisinde eitim, retim, kltr ve genlik i leri tek bir at alt nda bulunmakta olup siyasi otorite ya da bakanlk konumundaki Komisyon ve Komisyon yesine bal bir icra birimi
AB Eitim, Grsel itsel ve Kltr Yrtme Ajans, Hayat Boyu renme Program 2009 Klavuzu, Blm I: Genel artlar, http://ec.europa.eu/education/llp/doc/call09/part1_en.pdf, s. 4 75 Lizbon Anlamas, ksitadi Kalknma Vakf Yaynlar, No: 217, stanbul, 2008 76 AB Eitim ve Genlik Programlar Merkezi Bakanl, Hayatboyu renme Program 2008 Uygulama Raporu, Ankara, 2008, 8. 77 AB Eitim, Grsel itsel ve Kltr Yrtme Ajans, Hayat Boyu renme Program 2009 Klavuzu, Blm I: Genel artlar, http://ec.europa.eu/education/llp/doc/call09/part1_en.pdf , s 3
74

38

konumunda

bulunan

Eitim

ve

Kltr

Genel

Mdrl

tarafndan

yrtlmektedir. Mdrle bal olarak alan Brkseldeki Eitim, Grsel itsel ve Kltr Yrtme Ajans (Education, Audiovisual and Culture Executive Agency) 78, tm Avrupa genelinde yrtlen faaliyetlerden sorumludur ve baz proje teklifleri direk olarak bu Ajansa yaplr. Programlar n lke merkezli uygulamalar ise her bir ye lke tarafndan, kendi i mevzuat na uygun olarak kurulmu ve faaliyet gsteren, ilgili lkenin hukuki ve idari sisteminin bir paras olan ulusal ajanslar sorumludur. Programlarn toplumun ve sosyal hayat n tamamna hitap eden niteli i dolaysyla, tm kurum ve kurulularn proje hazrlama imkanna sahip olmas, programn btesinin genelde adil ve dengeli bir ekilde datlmasndan sorumlu olan ve Ulusal Ajans grevini yrten kurum ve kurulularn kendi tzel kiiliine haiz ve zerk kurumlar olmasn gerektirmektedir. Trkiyede bu grevi, Babakanlk Devlet Planlama Tekilat na bal olarak alan, 6 Austos 2003 tarihinde kurulan Avrupa Birlii Eitim ve Genlik Programlar Merkezi Bakanl yrtmektedir. Trkiye, 18 aylk bir hazrlk dneminin ardndan 1 Nisan 2004 tarihinde AB Eitim ve Genlik Programlar na tam kat lm salamtr. Topluluk Programlarnn genelinde olduu gibi programlara tam kat lm salayan ye ve aday lkeler, kat lmlar karlnda yllk olarak bir giri creti ya da katlm bedeli demeyi taahht etmektedir. Avrupa Birliine adaylk aamasndaki lkeler iin bu kat lm bedelinin bir ksm ulusal kaynaklardan, bir ksm da adaylk srecini kolaylatrmak iin tahsis edilen kat lm ncesi fonlardan karlanmaktadr. 2008 yl itibariyle Trkiye, katlm bedelinin yzde 36sn ulusal kaynaklardan, geri kalan da kat lm ncesi fonlardan tahsis etmitir. Trkiye, HPde 31 lke arasnda en byk bteye sahip yedinci lke konumundadr. lke merkezli faaliyetlerin byk bir k sm UA tarafndan ynetilmekle beraber, yzde 15i merkezi projeler ve Yrtme Ajansndadr.79

Avrupa Birlii Eitim, Grsel itsel ve Kltr Yrtme Ajans, http://eacea.ec.europa.eu/index.html 79 AB Eitim ve Genlik Programlar Merkezi Bakanl, Hayatboyu renme Program 2008 Uygulama Raporu, Ankara, 2008, 15

78

39

100

80 Bte (Milyon Euro)

60 82

40 58 20 0 2007 2008 2009 62 66

70

74

78

2010 Yllar

2011

2012

2013

ekil.3. Trkiyenin 7 Yllk 3. Dnemde Sahip Olduu Yllk HP Bteleri Kaynak: Hayatboyu renme Program, 2008 Uygulama Raporu, AB Eitim ve Genlik Programlar Merkezi Bakanl, s. 15, grafik 1den alnd.

3.2.1. Sektrel Programlar HP bnyesinde bulunan sektrel programlar drt ana balkta

toplanmaktadr. Comenius Program, lise eitiminin sonuna kadar okul eitimindeki herkesin ve bu tr eitim ve retimi salayan kurum ve kurulularn retim ve renim ihtiyalarna hitap eder. Erasmus Program, yksekretim ve yksek okul dzeyi eitimdeki herkesin ve bu tr eitimi salayan veya kolaylatran kurum ve kurulular n retim ve renim ihtiyalar n karlamaya alr. Leonardo da Vinci Program, yksek okul dzeyi dndaki mesleki eitimdeki herkesin ve bu tr eitimi salayan veya kolaylatran kurum ve kurulularn retim ve renim ihtiyalar n karlar. Grundtving Program ise yetikin eitiminin tm formlar ndaki herkesin ve bu tr eitimi salayan veya kolaylatran kurum ve kurulularn retim ve renim ihtiyalar na yneliktir. 80 Sektrel programlar kapsamnda hazrlanan projelerin byk bir ounluu Ulusal Ajans tarafndan kabul edilmektedir.

AB Eitim ve Genlik Programlar Merkezi Bakanl, Hayatboyu renme Program 2007-2013 Bavuru Klavuzu, (Gayr resmi eviri), s. 7

80

40

3.2.1.1. Comenius Program (Okul Eitimi) Comenius Program ile renciler ve eitimden sorumlu kiiler arasnda Avrupa kltrleri, dilleri ve deerleri hakknda bilgi ve anlayn iletilmesi ile genlerin kiisel geliimleri ve Avrupa vatandalna haz rlanmalar iin temel yeterliliklere sahip olmalar nn salanmas amalanmaktadr. Bunun yan sra ocuklar n ve eitimden sorumlu kiilerin farkl ye lkelerde hareketliliinin arttrlmas amalanmaktad r. Program, yesi tm lkelerde okullar aras ibirliini tevik etmeyi ve okul eitimi sektrnde dorudan yer alan personelin profesyonel geliiminin iyiletirilmesine katkda bulunarak, okul eitiminin kalitesini artt rmay, Avrupa boyutunu glendirmeyi, dil renimiyle kltrler aras diyalogun gelimesini desteklemeyi hedef edinmitir. Comenius faaliyetleri alt nda, yksekretim seviyesine kadar genel, mesleki eitim ve teknik eitim veren kurulular arasnda ibirliini salayan okul ortaklk projeleri ve eitim-retim kademelerindeki her trl eitim ve ynetim personelinin geliimine hitap eden Avrupa Komisyonu merkezli projeler mevcuttur. Comenius, lise eitiminin sonuna kadar, okul ncesi ve okul andaki renciler ve retmenler ile bu tr eitim veren kurum ve kurululara odaklanmaktadr. Ayrca yerel, blgesel ve ulusal dzeyde eitimden sorumlu resmi kurulular, sivil toplum kurulularn, hayatboyu renme konularnda aratrma ve danmanlk yapan kurulular kapsamaktadr. Eitimden sorumlu ki iler, retmenler ve rencilerin Comenius bavurular, bal olduklar kurulu araclyla yaplmaktadr. 81 Comenius kapsamnda 11 temel faaliyet desteklenmektedir; 1.Bireysel renci Hareketlilii: rencilerin dier kat lmc lkelerdeki muadil okullarda belirli sre ile eitim grmesini amalamaktad r. Bu faaliyet kapsamnda, kiilerin hareketliliini ieren projelerin haz rlanmas ve uygulanmasnda sorumlu olan okullar, resmi e itim kurumlar ve STKlar gibi kurulular n gerekli hazrlk tedbirlerini almalar , kiilerin hareketlilii iin yeterli destei veriyor olmalar gerekmektedir.
AB Eitim, Grsel itsel ve Kltr Yrtme Ajans, Comenius Fonuna Nasl Bavururum?, http://ec.europa.eu/education/comenius/doc854_en.htm
81

41

2.Okul Eitim Personeli iin Hizmet ii Eitim: Bu faaliyetle, okullarda kapsaml dil politikalar nn oluturulmas, gncel izleme ve analiz teknikleriyle e itim stratejilerinin ilerletilmesi, tak m al masnn glendirilmesi ve dil veya kltr bakmndan farkl zelliklere sahip rencilerden oluan snflarda eitim grme olanann salanmas hedeflenmektedir. Tm retmenler, okul idarecileri, zel ihtiyac olan rencilerle ilgilenen okul personeli, mfettiler, dan manlar ve ulusal yetkili kurumlar n bnyesinde alanlar mali desteklerden faydalanabilir. Bu eylem kapsamnda mali destek alabilmek iin bireysel bavuru yapmak gerekmektedir. Grup halinde yaplacak bavurularda en az 10 kii bir araya gelerek, dil eitimi iin bavuru yapabilirler. 3.Okul Ortaklklar iin Hazrlk Ziyaretleri: Comenius Okul Ortaklklar faaliyeti erevesinde bavuru yapmak isteyen kurumlara uygun ortak bulma ve alma programn gelitirme konusunda yard mc olmay hedeflemektedir. Ortaklk projesi iin bavuru yapmaya haiz her kurum hazrlk ziyaretine ilikin hibe bavurusu yapabilir. Sadece kurumsal bavurular kabul edilir. 82 4.Comenius Asistanl: Yeni retmenler ve retmen adaylarnn Avrupa boyutunu grmelerini salamak hedeflenmitir. Bu hareketlilik projesinde daha nce benzer bir projede al mam okullara ncelik verilmektedir. 5.Comenius Asistanna Ev Sahiplii: Dier kat lmc lkelerden gelen Comenius Asistanlar nn kat lm sonucunda eitimde Avrupa boyutunun tantlmas ve gelitirilmesi, erik ve Dil Entegreli renmenin (Content and Language Integrated Learning CLIL) uygulanmas, okullarda yabanc dil kullanmnn zenginletirilmesi, Comenius okul projelerinin gelitirilmesi ve zel eitime ihtiyac olan rencilerle allmas hedeflenmitir. Ev sahibi tarafndan belirlenen danman retmen, asistandaki gelimeyi takip etmeli, rahat etmesini salamal ve okul hayat ile btnlemesine yardmc olmaldr. Bu eyleme kurumsal bavuru yap la bilinir. 6.Comenius Okul Ortaklklar : Okullar aras nda ibirlii faaliyetlerini destekleyerek,
82

eitimin

Avrupa boyutunu

zenginletirmeyi

hedeflemektedir.

AB Eitim, Grsel itsel ve Kltr Yrtme Ajans, Comenius Ska Sorulan Sorular, http://ec.europa.eu/education/comenius/doc/faq091_en.pdf

42

rencilerin ve retmenlerin tak m ruhu iinde bir proje yrtrken ayn zamanda bilgi ve iletiim teknolojilerini de kullanmalar amalanmaktadr. Okul ortaklklar alandaki projeleri desteklemektedir; renci katlmna odaklanan okul ortaklklar Pedagojik veya idari konulara odaklanan okul ortaklklar Dil odakl okul ortaklklar

Genel, mesleki ve teknik eitim veren tm okullar, raklk eitimi veren kurulular (ift tarafl ortaklklar), yerel ve blgesel makamlar, okul-aile birlikleri ile retmen yetitirme kurumlar gibi kurumlar bu faaliyet erevesinde yer alabilmektedir. Bavurular sadece kurumsal olarak yaplabilmektedir. 83 7.Comenius-Blge Ortaklklar : S nr tesi blgesel ibirliinin

glendirilmesi iin alan ve okul eitimi ile ilgili herhangi bir konuda faaliyette bulunan kurulular, var olan ortaklklarn srdrlmesi ve daha nce ortaklk iinde yer almam kurumlar n programa kat lmasna ynelik projelerle bavurabilirler. 8.ok Tarafl Projeler: Yeni renme yntemleri dahil olmak zere rnek uygulamalar n ilerletilmesi, rencilere, retmenlere ve dier grevlilere ynelik danma ieren sistemlerinin gelitirilmesi ve yeni retmenler iin kurslar n yaygnlatrlmas amalanmaktad r. Bu amala; Dil renimi ve dil eitliliinin tevik edilmesi ile ilgili eylem plannn uygulanmasn retmen eitiminin Lizbon Stratejisine katk lar Hayatboyu renmenin temel yeterlilikleri ile ilgili Tavsiyenin uygulanmasn Okul politikalar n projelere ncelik verilecektir. Proje teklifleri Yrtme Ajansna

yaplmaktadr. 9.Comenius Alar : Alarda yer alacak kurum ve kiiler arasndaki ibirliini glendirmek ve kurumlarn zerinde altklar projeler iin Topluluk destei sona erdikten sonra da ibirliini kurma ve glendirmelerine olanak salayacak bir
83

Mindek, a.g.e., s.s. 9-12

43

platformun oluturulmas hedeflenmektedir. Bununla birlikte ilgili alanda yenilik ve rnek uygulamalarn tanmlanmas ve desteklenmesi amalanmaktad r; Ebeveynlerin okul eitimine kat lmas, zel eitim ihtiyalarna odaklanlmas, Kltrler aras eitim ve okul eitiminde rklk ve yabanc dmanl ile mcadele dahil vatandalk, kltr ve eitim, Salk eitimi ve beden eitimi, dnyas ile balar, Fen eitimi. Okullar n yan sra retmen ve dier personel iin balang eitimi veya hizmet ii eitim salayan kurulular da bu faaliyetten faydalanabilir. Aratrma merkezleri, eitim ynetimi ve danmanlk irketleri ile zel irketler de katlabilir. 10.Destekleyici Faaliyetler E-Eleme: Okullar aras nda ibirliinin BT kullanm ile glendirilmesi hedeflenmektedir. Her tr eitim veren okullar ile retmenler, idareciler, ktphaneciler ve dier okul personeli bavurabilmektedir. 11.Destekleyici Faaliyetler: Eitim alannda Avrupa ibirlii ile ilgili bilgi dzeyini ykseltmek, Comenius Programnn uygulanmasn kolaylatrmak, sektrler aras etkileimi glendirmek ve ayr mcl engellemek hedeflenmektedir. Bu faaliyete, her tr eitim veren okullar, retmen ve dier personel iin balang e itimi veya hizmet ii eitim veren kurulular, aratrma merkezleri, eitim ynetimi ve danmanlk irketler, zel irketler, kar amac gtmeyen kurulular, gnll eitim veren kurulular, kurumsal olarak eitimle dorudan ilgisi olmasa da proje iinde yer almasnn katk salayaca d nlen kurulular kat labilir. Bu eylem kapsamnda konferans, seminer veya bilgi dzeyini ykseltmeye ynelik almalar ile sonular video veya CD gibi aralarla yayg nlatrlan veya dier yaynlar n hazrlanmasna yol aan etkinlikler desteklenir. Comenius projelerinde; ok Tarafl Projeler, Comenius Alar, Destekleyici Faaliyetler E-Eleme ve Destekleyici Faaliyetler balklar ndaki faaliyetler dndaki tm faaliyetler iin bavurular UAya yaplr. Yukarda saylanlar iin bavurular n ise direk olarak Yrtme Ajansna yaplmas zorunludur.

44

Tablo.3. Comenius Program Faaliyet Kategorileri ve Kar latrmalar

Faaliyet Kategori si Hareketlilik Ortaklklar ok Tar afl Proj eler Faaliyet Hazrl k Ziyare tleri Asistanl k (Asistan lar) Asista nlar (ev sahibi okulla r) Okul Eitim Personeli iin Hizmet ii Eitim o k tara fl oku l orta klk lar Bavuru Minimum Sre Maksimu m Sre Maksimu m Hibe 5 gn 45 hafta UA 1 gn UA 13 hafta UA 13 hafta 45 hafta 6 hafta UA 1 gn UA 2 yl 2 yl Ek projeler iin maksimu m 25.000 Avro Minimum lke says Minimum ortak says 3 2 2 3 6 3 2 2 3 6 Yllk maksimum 150 bin Avro 2 yl 2 yl 3 yl 3 yl 1 yl UA 2 yl UA 2 yl YA YA YA YA ki tarafl okul ortakl klar Blge ortaklklar (REGIO) ok Tara fl Proj eler ok Tar afl Al ar ok Tara fl Ala r Destekle yici Faaliyetl er EEletir me Destekl eyici Faaliyet ler Destekl eyici Faaliyet ler

Kaynak:

HP

Klavuz

2009:

Blm

II

Faaliyetlerin

A klanmas,

http://ec.europa.eu/education/llp/doc/call09/fiches_en.pdfden alnd. Comenius projeleri iin 2008 ylnda tahsis edilen toplam denek miktar 7.032.000 Avrodur ve bu toplam LLP 2008 btesinin yzde 18ini oluturmaktadr. Ayn yl tm Trkiyeden toplam 944 adet proje bavurusu yaplmtr ve bunlarn 406s kabul edilmitir.

45

5000 4000 3000 2000 1000 0 Bavuru Kabul 2004 126 101 2005 854 360 2006 1290 467 2007 1425 525 2008 1035 426 TOPLAM 4730 1879

ekil.4. Trkiyeden Comenius Program iin UAya Yap lan Kurumsal Proje Bavurusu ve Kabul Oranlar Kaynak: Ulusal Ajans Basn ve Halkla likiler Mdrl (yaynlanmam veriler) (Temmuz 2009)den alnd.

6000 5000 4000 3000 2000 1000 0 Bavuru Kabul 2004 421 133 2005 708 202 2006 1044 257 2007 2185 264 2008 1333 407 TOPLAM 5691 1263

ekil.5. Trkiyeden Comenius Program iin UAya Yaplan Bireysel Proje Bavurusu ve Kabul Oranlar Kaynak: Ulusal Ajans Basn ve Halkla likiler Mdrl (yaynlanmam veriler) (Temmuz 2009)den alnd.

46

Yukarda grld zere kurumsal bavurularda baar oran bireysel bavurulardan daha yksek oranda gereklemitir. 2004 ylnda yzde 80i bulan kurumsal proje kabul oran 2008 ylna gelindiinde yzde 40 seviyesine inmitir. Bireysel proje bavurularnda ise yzde 25 ila 35 arasnda deikenlik gstermektedir. Comenius projeleri bu oran iin 2008 ylnda tahsis edilen toplam denek miktar 7.032.000 Avrodur ve bu toplam LLP 2008 btesinin yzde 18ini oluturmaktadr. Ayn oranlar hibe oranlarna da yansmaktadr. Comenius projelerinde genel olarak talep edilen hibenin kullandrlan hibeye oran % 40 seviyesinde gereklemektedir.

6.500.000 5.500.000 4.500.000 3.500.000 2.500.000 1.500.000 500.000

Talep Edilen Kullanlan 2004 1.091.548 866.308 2005 5.023.524 2.239.244 2006 9.613.057 3.855.504 2007 10.828.123 4.905.500 2008 16.379.218 6.985.000

ekil.6. UA Tarafndan Kabul Edilen Comenius Projelerinde Talep Edilen ile Kullanlan Hibe Oranlar Karlatrmas Kaynak: Ulusal Ajans Basn ve Halkla likiler Mdrl (yaynlanmam veriler) (Temmuz 2009)den alnd.
10000 8000 6000 4000 2000 0

Yararlanclar Kullan lan Hibe (Bin Avro)

2004 2005 2006 2007 2008 2009 (Tahmini)

47

ekil.7. UA Tarafndan Kabul Edilen Comenius Projelerinde Yararlanc Saylar ve Kullanlan Hibe Oranlar Kaynak: Ulusal Ajans Basn ve Halkla likiler Mdrl (yaynlanmam veriler) (Temmuz 2009)den alnd. UA, 2008 ylnda 65 ilde en az bir proje bavurusunu kabul etmitir. Bu programda dier programlarn aksine stanbul ili n sradadr. Kabul edilen projelerde toplam tahsisat bakmndan zmir ncl yapmaktadr. Bununla beraber 2008 ylnda 4430 retmen ve 3612 renci, Comenius projeleri kapsamnda yurt dna kma olana bulmutur.
4300 3300 2300 1300 300 re tmen re nci

2004 582 351

2005 970 1132

2006 1249 1608

2007 2906 2433

2008 4430 3612

ekil.8. Comenius Projelerinde Y llara Gre Giden Yararlanc Oranlar Kaynak: Ulusal Ajans Basn ve Halkla likiler Mdrl (yaynlanmam veriler) (Temmuz 2009)den alnd.

3.2.1.2. Erasmus (Yksek retim) AB Genlik ve Eitim programlar bnyesinde yer alan Erasmus, AB lkelerinde 1987den bu yana uygulanmakta olup 1995te Socrates programlar , 2007 ylnda ise HP kapsamna alnmtr. Amac Avrupada yksek retim kalitesini arttrmak ve yksek retimde Avrupa boyutunu glendirmek, Avrupann deiik lkelerindeki iyi uygulamalar n Avrupann btnne yaymakt r. Bu amala niversiteler arasnda lkeler aras projeler gelitirilmekte, renci ve

48

retim grevlilerinin karlkl deiimi yaplmakta ve AB lkelerindeki almalar n ve alnan derecelerin akademik olarak tannmasna ve effafln gelimesine katkda bulunmaktadr. 84 Bu ama dorultusunda, yksekretim rencilerinin eitimlerinin birinci ve ikinci dnem arasndaki bir blmn bir baka Avrupa lkesinde gerekletirme ve burada kazanlan kredilerin kendi kurumlar nda tannmasna imkan salamaktadr. retim elemanlar na ise, yurtdndaki eitim kurumlar nda 5 saat ila 6 hafta arasnda ders verme ans tannmaktadr. Ayrca yksekretim kurumlar, Erasmus merkezleri projeleri kapsamnda, Avrupadaki niversiteler ile ortak bir ekilde mfredat gelitirme, youn program ve akademik uzmanlk alar projeleri gelitirip, bu projeleri hayata geirmek zere Avrupa Komisyonundan mali destek salayabilirler. Erasmus kapsamnda gerekletirilen staj faaliyeti ile yksekretim kurumlar nda okuyan rencilerin i letmelerde staj yapmalar da mmkndr. Erasmus faaliyetinin hedefleri Avrupa Komisyonu tarafndan u ekilde aklanmtr; o Tm Avrupada renci ve eitim kadrosu hareketliliinin kalitesini iyiletirmek ve hacmini art rmak ve bylece 2010 ylna kadar Erasmus ve ncesindeki programlar kapsamnda renci hareketliliinde en az 3 milyon bireysel kat lmcya ulalmasna katkda bulunmak, o Avrupada yksekretim kurumlar arasnda ok tarafl ibirliinin kalitesini iyiletirmek ve hacmini artt rmak, o Ortaretim sonras dzeyde eitim ve retimde yeniliki uygulamalar n gelitirilmesine ve bunlar n bir kat lmc lkeden dierine transferini kolaylatrmak, o Hayatboyu renme iin yeniliki BT tabanl ieriin, hizmetlerin ve pedagojilerin ve uygulamann gelitirilmesini desteklemek. 85

AB Eitim ve Genlik Programlar Bakanl, Eitimde Diyalog Genel Eitim Program Haber Blteni, Erasmus: Yksek retim, Say 1, Ankara, 2004, s. 9 85 AB Eitim ve Genlik Programlar Merkezi Bakanl, Hayatboyu renme Program 2007-2013 Bavuru Klavuzu, (Gayr resmi eviri), s. 65

84

49

2007 2013 dnemi ierisinde toplam 3.114 milyon Avro olan Erasmus programndan;

86

bteye sahip

- Ortaretim sonras dzeyde her trl eitimdeki renciler ve stajyerler, - ye lkelerce belirtilen yksekretim kurumlar, - Bu kurumlardaki retim elemanlar, eitmenler ve dier personel, -Yksekretimde yer alanlar n birlikleri ve temsilcileri, ilgili renci, niversite ve retmen/eitmen birlikleri, - letmeler, sosyal ortaklar ve al ma hayat nn dier temsilcileri, -Yerel, blgesel ve ulusal dzeyde eitimin organizasyonu ve gerekletirilmesinden sorumlu kar amac gtmeyen organizasyonlar ve STKlar dahil kamu ve zel organizasyonlar, - Hayatboyu renme konular ile ilgili aratrma merkezleri ve organlar, - Rehberlik, danmanlk ve enformasyon hizmetleri salayan kurulular yararlanabilir. Erasmus program 14 ayr temel faaliyeti desteklemektedir. Bunlar; 1. Erasmus niversite Beyannamesi (EB): Her yksek retim kurumunun uymas gereken temel ilkeleri belirlemektedir ve Erasmus programna kat lmak isteyen her kurumun EBye sahip olmas gerekmektedir. Bavurular kurumsal olarak, YAya yaplr. 2.rencilerin Eitim Amal Hareketlilii: rencilerin dier Avrupa lkelerinde okuduklar sre boyunca eitim, kltr ve dil asndan kendilerini gelitirmesini hedeflemektedir. Kurumlar aras ibirliinin arttrlmasn ve ev sahibi kurumlar n eitim evrelerinin zenginletirilmesini salamaya almaktad r. Eylemden sadece renciler faydalanabilmekle beraber, bavurular yksek renim kurumu tarafndan yaplmaktad r. 3.rencilerin letmelere, Kurs Merkezlerine, Aratrma Merkezlerine ve Dier Organizasyonlara Yerletirilmesi: Yksek retim kurumlarndan EB ve Hareketlilik ile ilgili Avrupa Kalite art
86

87

kurallar na uymalar ve her Erasmus

nderolu, Selda, AB Eitim, Kltr, Genlik Programlar 2007 2013 sunumu, slayt no: 14, 2008 87 Mindek, a.g.e, s. 16

50

rencisine, yurt dnda bulunduu sre iinde veya sonradan online olarak, gitti i lkenin ana dilini renme imkann salamalar beklenmektedir. Yerletirme sresinin gnderen kurum, ev sahibi kurum ve birey arasnda imzalanacak bir szleme ile dzenlenmesi gerekmektedir. Eylemden sadece renciler faydalanabilmekle birlikte bavurular EB sahibi yksek retim kurumlar tarafndan yap lmaldr. 4.retim Elemanlar nn Ders Verme Amal Hareketlilii: Dei im projelerinde yer alamayan rencilerin dier Avrupa lkelerindeki okullarda grevli retmenlerin bilgi ve tecrbelerinden faydalanmas n salamay amalamaktad r. Bylece pedagojik yntemler hakk nda bilgi paylamnn arttrlmasna ve niversitelerin verdikleri derslerin ieriini geniletmelerine ve zenginletirmelerine olanak salanacakt r. Bu programdan yksek retim kurumu retmen kadrosu faydalanabilir. Ba vurular n yksek retim kurumlar tarafndan yaplmas gerekmektedir. 5.retim Elemanlar nn Eitim Alma Amal Hareketlilii: Bu kapsamda tip hareketlilik dzenlenmektedir; - Yksek retim kurumu personelinin bir irkete, bir irket personelinin de yksek retim kurumuna gitmesi ile gerekleen deiim, - dari kadro ve retmen dndaki personelin bir yksek retim kurumundan ortak yksek retim kurumuna gitmesi ile gerekleen deiim, - Yksek retim kurumundaki retmenlerin ortak yksek retim kurumuna gitmeleri ile gerekleen deiim. Hangi hareketlilik eyleminin seileceine gnderen kurum karar vermektedir. Bavurular EB sahibi yksek retim kurumlar tarafndan yaplmaldr. 6.Youn Programlar (IP): Farkl lkelerdeki renci ve retmenleri bir araya getirerek zel konularda etkili ve ok uluslu almalar yap lmasn ngren k sa alma programdr. Tek bir kurumda renilmesi zor olan veya snrl sayda niversitede okutulan konular hakknda, renci ve retmenlerden oluan ok uluslu gruplar kurulmasnn tevik edilmesi ve yeni retim yntemlerinin

51

gelitirilmesi amalanmaktadr. Bavurular yksek retim kurumu tarafndan UAya yaplr ve en az lkeyi kapsamas gerekmektedir. 7.Erasmus Youn Dil Kurslar: Erasmusa katlan lkelerde az kullanlan dillerin yaygnlatrlmasn, rencilerin yerletirme sresinde gittikleri lkenin dilini renmeleri amalanmaktadr. Bu programdan sadece renciler faydalanabilir. Bavurularn yksek retim kurumu veya az kullanlan diller zerine uzmanlam kurulular tarafndan yaplmas gerekir. 8.Deiimin Organizasyonu: renciler ile niversite personelini

kapsamaktadr. Kalite destek tedbirleri ile renme ve eitim sreleri boyunca kat lanlar iin uygun ko ullar n hazrlanmasn hedeflemektedir. Bu kapsamda yer alacak projelerin, renci ve personelin seiminden nce dilsel ve kurumsal haz rlk yaplmasn salamas beklenmektedir. Deiim sonras lkesine dnecek renci ve personelin geri bildirimi byk nem tamaktadr. Bavurular yksek retim kurumlar tarafndan yaplr. 9.Mfredat Gelitirme (ok Tarafl Projeler): Tm yksek retim hayatn kapsayan btnleik programlarn gelitirilmesi, gzden geirilmesi ve ift ana dal dereceleri veya ortak diplomalar n tannmasnn salanmas, projelerin bitmesi takip eden akademik yl iinde btnleik programn ortak kurumda uygulanmas, Avrupa toplumunda ok dillilik, dil eitlilii ve kltrler aras etkileimin glendirilmesini salayacak mfredatlarn gelitirilmesi, daha nceki lisans veya yksek lisans almalar nda edinilen bilgilerin gncellenmesine ynelik mfredat gelitirilmesi ve srekli eitimin salanmas hedeflenmektedir. Bu kapsamda; bir veya iki yllk gelime dnemlerinin ardndan proje kapsamndaki al ma sonularnn ortak kurumlar tarafndan yaynlanmas gerekmektedir. Bu faaliyetten yksek retim kurumlar, kamu kurumlar, irketler ve dernekler ile yksek retim alannda faal olan konsorsiyum veya alar faydalanabilir. 10.Yksek retim Kurumlar ve letmeler Arasnda birlii (ok Tarafl Projeler): Giriimciliin mfredat n bir paras olarak rencilere ve zellikle retmenlere sunulmas , KOBler ve meslek odalar nn projelere dahil edilmesi, mesleki eitim ve retim ile yksek retim arasnda yenilikilik transferinin

52

salanmas, snr tesi iletiim ile blgesel ve sektrel ibirliinin gelitirilmesi ile ekonomik kalknma ve toplumsal uyumun glendirilmesi hedeflenmektedir. Avrupa Nitelikler erevesi
88

kapsamnda yeterliliklerin gelitirilmesi ile

mezunlar n istihdam edilebilirliinin salanmas nem tamaktad r. rencilerin sanayide, iletme personelinin de yksek retim kurumlarnda yer almalar tevik edilmelidir. Hayatboyu renme stratejileri kapsamnda niversiteler ve iletmeler arasnda denklik ve kalite gvencesi anlamalar imzalanmas ngrlmektedir. Bu mali destekten yksek retim kurumlar , iletmeler (zellikle KOBler), meslek kurulular, ticaret odalar, sosyal ortaklar ve kamu kurumlar faydalanabilir. 11.Yksek retimin Modernizasyonu (ok Tarafl Projeler): niversitelerin mfredatlar nn gelitirilmesi ile i dnyasnn, vatandalar n ve toplumun taleplerine cevap verebilir hale getirilmeleri, Bologna Sreci
89

erevesinde, yksek retim

kurumlarnn, kresellemeden kaynaklanan zorluklar ba edebilme kapasitelerinin artrlmas amacyla mfredat, maliye ve ynetim alanlar nda modernizasyonu, blgesel srekli eitim merkezleri ve a k renme merkezleri kurulmas ile hayatboyu renme stratejilerinin gelitirilmesi, kurumlar n ve fon kaynaklar nn eitlendirilmesi, stratejik ncelikler do rultusunda i ynetiim sistemlerinin gelitirilmesi ile niversitelerin kalitelerinin, sorumluluklar nn ve ekiciliklerinin artt rlmas hedeflenmektedir. Bu fondan yksek retim ile ilgili kurulular, alar ve ortaklklar faydalanabilir. 12.Sanal Kampsler (ok Tarafl Projeler): Sanal hareketliliin gelitirilmesi, Avrupa ak eitim kaynaklarna eriimin hayatboyu renme balamnda kolaylatrlmas ve yksek retimin modernizasyonunun desteklenmesi amalanmaktadr. Avrupa yksek retim kurumlar BT kullanm asndan ok farkl seviyededirler ve bu projeler ile yeniliki BT temelli ierik ve hizmetleri glendirmeleri beklenmektedir. Bu fondan yksek retim kurumlar, kamu kurumlar, irketler ve dernekler faydalanabilir.

88

Avrupa Nitelikler erevesi (European Qualification Framework), http://ec.europa.eu/education/policies/educ/eqf/index_en.html 89 Bologna Sreci (Bologna Process), http:/</www.bologna.gov.tr/documents/files/BolognaBasicInformation.doc

53

13.Alar (Akademik Uzmanlk Alar): Yksek retim kurumlar arasnda oluturulan ortaklklar ile belli bir disiplinde veya disiplinler aras alanlarda yeni renme kavram ve yeterliliklerinin gelitirilmesi hedeflenmektedir. Alar, yksek retim kurumlarnn yan sra, kamu kurumlar, irketler ve dernek temsilcilerinden de oluabilir. Uzmanlk alar erevesinde; yksek retime eriimi kolaylatrmay, renme, aratrma ve yenilikilik arasndaki bilgi genini gelitirmeyi ve niversite ynetimi ile niversite e itliliini gelitirmeyi amalayan almalara ncelik verilmektedir. 14.Destekleyici Faaliyetler: Erasmus projelerinin hedef ve sonular nn gelitirilmesi hedeflenmektedir. Projeler, iletiim eylemleri, tematik izlenimler ve sonularn yaygnlatrlmas gibi alanlar kapsamaldr. Bu fondan yksek retim alannda faal ortaklk veya alar, kamu kurumlar ve dernekler faydalanabilir. Erasmus kapsamnda yer alan projelere bireysel bavuru yaplamamaktadr. Yukarda aklanan faaliyetlerden 2, 3, 4, 5, 6, 7 ve 8 numaral olanlar iin UAya, dierleri iin ise YAya bavuru yaplmas gerekir. 2004 / 2005 akademik yl itibariyle Socrates programna katlmla birlikte Erasmus faaliyetlerini yrtmeye balayan Trkiye, ksa zaman ierisinde byk yol almtr. Trkiyede hali hazrda 83 yksek retim kurumu EB sahibidir. kurumlar yer almaktadr. 91 2009 yl kesin verileri henz a klanmam olmakla beraber Trkiyede 9548 kiinin Erasmus programndan yararland tahmin edilmektedir. 2008 yl ierisinde verilen hibe miktar 25.523.000 Avro dzeyinde olmutur.
90

Bunlar ierisinde niversite, askeri

okul, ileri teknoloji enstits, akademi ve meslek yksek okulu niteliindeki

AB Eitim ve Genlik Programlar Merkezi Bakanl, 2005 / 2006 2006 / 2007 Erasmus Program Deiim statistikleri renci Deiimi, retim Eleman Deiimi, http://www.ua.gov.tr/uploads/erasmus/Erasmus%20Istatistik%202005%20ve%202006.pdf 91 2006/2007 Akademik yl Erasmus niversite Beyannamesi (EB) sahibi Trk yksekretim kurumlar listesi iin Ek-5e baknz.

90

54

2009 (tahmini) 2008 2007 2006 2005 2004 0 5000

2004 Kullan lan Hibe (Bin Avro) Yararlan c 3495 1481

10000
2005 5551 3437

15000
2006 9867 5819

20000
2007 20598 8923

25000
2008 25523 9247

30000
2009 (tahm ini) 25523 9548

ekil.9. UA Tarafndan Kabul Edilen Erasmus Projelerinde Y llara Gre Yararlanc Saylar ve Hibe Oranlar Kaynak: Ulusal Ajans Basn ve Halkla likiler Mdrl (yaynlanmam veriler) (Temmuz 2009)den alnd. Daha ziyade renci ve retim elemanlar ile niversite personelinin kat labildii bireysel faaliyetler ile n plana kan Erasmus bnyesinde de proje niteliinde bir faaliyet olan IP projeleri toplam HP btesi ierisinde olduka kk bir yere sahiptir. Hem bavuru saylar ve hem de kabul saylar bakmndan rakamlar byk olamamaktadr. Trkiyede 2008 ylnda yaplan toplam IP proje bavurusu 19 olurken, bunlar arasnda kabul edilen proje says 11 olarak gereklemitir. IP projeleri iin 2008 yl ierisinde tahsis edilen toplam denek 380 bin 200 olmutur.
92

Avro

AB Eitim ve Genlik Programlar Merkezi Bakanl, Hayatboyu renme Program 2008 Uygulama Raporu, Ankara, 2008, s. 40

92

55

30000 25000 20000 15000 10000 5000 0

26199 17457 4443 1481 5 3 3 6 7 10305 3435 7 12 5819 16144 8923

Bireysel Ba vuru Bireysel Kabul

14 11 19

Kurumsal Ba vuru Kurumsal Kabul

2004

2005

2006

2007

2008

ekil.10. UAya Yaplan Yllara Gre Erasmus Bireysel Faaliyet Bavuru ve Kabul ile Kurumsal Faaliyet Bavuru ve Kabul Oranlar Kaynak: Ulusal Ajans Basn ve Halkla likiler Mdrl (yaynlanmam veriler) (Temmuz 2009)den alnd. statistiklere bak ldnda bireysel faaliyete ilikin projeler arlkl olmak zere giden renci ya da retim eleman / idari personel saysnn, gelen renci / idari personel saysn byk bir oranda getii grlmektedir. Trkiyede Erasmas programndan yararlananlarn yurt dndaki renci, retim eleman ya da idari personeli arlamak yerine bu paylam lar yurt dnda yapmay tercih ettii aka ortadadr. Ayn istatistiklere bakldnda Erasmusun ne kadar byk bir aama kaydettii rahatlkla grlebilecektir. 2004 ylnda 219 olan gelen retmen/idari personel says 2008 ylnda neredeyse be katna, 1068 gibi bir rakama ulamtr. Keza giden renci says 2004 ylnda 1142 iken, 2008 ylna gelindiinde 7684e ulamtr.

56

8000 7000 6000 5000 4000 3000 2000 1000 0

7018 4438 2854 1142 339 299 218 440 824 666 583 1321 850 1381 1907 1795 1063 2244

7684

1523

Giden renci Giden retmen/dari Personel Gelen renci Gelen retmen/dari Personel

2004

2005

2006

2007

2008

ekil.11. UA Tarafndan Kabul Edilen Erasmus Projelerinde Yllara Gre Gelen Giden renci ile Gelen Giden retmen / dari Personel Oranlar Kaynak: Ulusal Ajans Basn ve Halkla likiler Mdrl (yaynlanmam veriler) (Temmuz 2009)den alnd. Tm olumlu geli melere ramen, Erasmus projelerinde hale yzde 50ye varan kayplar sz konusudur. Gerek teklif aamasnda verilen projelerin reddedilmesi, gerekse kabul edilen projelerin uygulama sonunda talep edilen btenin tamamn alamamas nedeniyle hibelerin tam olarak kullanm sz konusu olamamaktadr. 2004-2008 yllar arasnda talep edilen 145 milyon 330 bin 789 Avroluk btenin sadece 74 milyon 215 bin 348 Avroluk ksm kullanlabilmitir. Bununla birlikte programn Trkiyedeki ilk uygulamasnda kullanlan btenin yaklak 4 milyon Avro olduu unutulmamaldr.
Talep Edilen Bte 70.000.000 60.000.000 50.000.000 40.000.000 30.000.000 20.000.000 10.000.000 0 2004 2005 2006 2007 2008 Kullanlan Bte

ekil.12. UA Tarafndan Kabul Edilen Erasmus Projelerinde Yllara Gre Talep Edilen ile Kullanlan Hibe Oranlar (Avro)

57

Kaynak: Ulusal Ajans Basn ve Halkla likiler Mdrl (yaynlanmam veriler) (Temmuz 2009)den alnd.

3.2.1.3. Grundtving (Yetikin Eitimi) Comenius ve Erasmus faaliyetlerini tamamlay c nitelii ile tek bir eitim zincirinin nc halkasn oluturan Grundtving faaliyeti, programa kat lan lkelerde yaam boyu renmenin kalitesini, eriilebilirliini ve Avrupa boyutunu glendirmek ve bu alandaki yenilikleri zendirmek iin tasarlanmtr. Grundtving programnn hedef kitlesini 25 yan stndekiler ve 25 yandan kk olmasna ramen eitli nedenlerle eitimini tamamlayamam olanlar oluturmaktad r. Ayrca bireysel eitim faaliyetleri kapsamnda yetikin eitiminde eitici olarak grev yapanlar n hizmet ii eitim faaliyetleri iin de hibe salanmaktad r. Avrupada yalanan nfusun eitiminde karlalan zorluklarn giderilmesini ve yetikinlerin kendi bilgi ve yeteneklerini gelitirmeleri iin gerekli yollar bulmalar na yardmc olunmasn hedeflemektedir. Bu genel hedeflerin yan sra yetikin eitimi veren kurulular arasnda ibirliinin arttrlmas ve yetikin eitiminin kalitesi ve ekiciliinin ykseltilmesiyle 2013 yl itibariyle Grundtvinge ylda en az 7 bin kiinin kat lm olmas amalanmaktad r. Bir dier zel ama ise; toplumun marjinal kesimlerinde yaayan ve yardma muhta kiilere ynelik frsatlar yaratmakt r. 93 Yetikin eitimi, hayatboyu eitimin nemli bir paras olmasna ramen yetikinlerin bu tr eitime katlmlar snrl olduu kadar dengesizdir. Eitim seviyesi dk olan kiilerin eitime tekrar katlmalar daha dk bir olaslkt r. AB yesi lkelerin alan yetikin nfusun %12.5nin 2010 ylna kadar hayatboyu eitime kat lmas beklenirken bu oran 2005 ylnda %10.8 olarak gereklemitir. Ayrca bu oran lkeden lkeye %1.3den %35e kadar byk farkllklar gstermitir.94 Bu konuyu, nfus deiimleri, dnyann baka yerlerindeki hzl gelimeler, fakirlik gibi Avrupann kar karya bulunduu sorunlar kadar iyi
Mindek, a.g.e., s. 21 AB Eitim ve Genlik Programlar Merkezi Bakanl, Grundtving Program Genel Bilgiler, http://www.ua.gov.tr//index.cfm?action=detay&yayinID=752096A0B2BDC0E771ADF6DDA95AAC 6C48944
94 93

58

tanmlamak amacyla Avrupa Komisyonu 2006 ylnda Yetikin Eitimi: renmek iin Hibir Zaman Ge Deildir95 balkl bir Tebli yaynlamtr. Burada Komisyon, yetikinlerin istihdam, i piyasasnda serbest dolamlar , temel nitelikler kazanmalar ve sosyal evreye uyumlar gibi konular desteklemek iin yetikin e itiminin nemini vurgulamaktad r. Bu erevede Grundtvigin zel ve uygulama hedefleri u ekilde oluturulmutur; Avrupann yalanan nfusunun eitim problemine zm bulmak, Yetikinlere bilgi ve niteliklerini art rmalar iin imkanlar

salanmasna yardmc olmak. Tm Avrupada yetikin eitiminde yer alan kiilerin hareketlilik kalitesi ve eriebilirliinin iyiletirilmesi ve saysnn art rlmas. Bylece 2013 ylna kadar en az 7000 kiinin hareketliliini desteklemek, Tm Avrupada yetikin eitiminde yer alan kurulular arasnda Yetikin eitimine kat lmalar iin kendilerine alternatif frsatlar ibirliinin kalitesini ve saysn artrmak, vermek amacyla, bata yallar ve temel nitelikleri kazanamadan eitimlerini yar da brakanlar olmak zere k rlgan sosyal gruplardan ve marjinal sosyal evrelerden gelen kiilere yardmc olmak, Yetikin eitiminde yeniliki uygulamalar n gelitirilmesini ve Hayatboyu renme iin yeniliki BT tabanl ieriin, hizmetlerin, Pedagojik yaklamlar ve yetikin eitimi kurulular nn ynetimini bunlarn lkeler aras transferini desteklemek, pedagojilerin ve uygulamalar n gelitirilmesini desteklemek, gelitirmek.96

Yetikin Eitimi: renmek iin Hibir Zaman Ge Deildir (Adult Education: It is Never too Late to Learn), http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/site/en/com/2006/com2006_0614en01.pdf 96 AB Eitim, Grsel itsel ve Kltr Yrtme Ajans, Grundtving Overview (Grundtvinge Genel Bak), http://eacea.ec.europa.eu/static/en/overview/grundtvig_overview.htm#objectives

95

59

ekil.13. Grundtvige Kat lan lkelerin Haritas Kaynak: Grundtvig Yetikin Eitim Hareketlilik Frsatlar Yaratr Avrupa Baar Hikayeleri, alnd. Grundtvig programndan; yetikin eitimi gren kiiler ile bu eitimi salayan kurum ve kurulular, temel ve ileri yetikin eitimi salayan kurulular, yerel, blgesel ve ulusal dzeyde yetikin eitiminden sorumlu resmi kurulular, bu kurulularda alan retmen ve dier personel, renci ve retmen dernekleri dahil, yetikin eitimi dernekleri ve temsilcilikleri ile aratrma merkezleri, irketler, STKlar ve yksek retim kurumlar faydalanabilir. Bu program kapsamnda sekiz ayr faaliyet gereklemektedir; 1.Yetikin renci iin Bireysel Hareketlilik: Bu faaliyet kapsamnda kiilerin hareketliliini ieren projelerin haz rlanmas gerekmektedir. Hareketlilik, Avrupa Komisyonu Eitim & retim, http://ec.europa.eu/dgs/education_culture/publ/pdf/grundtvig/mobility_en.pdfden

60

ziyaret, asistanlk ve rgn veya yaygn yetikin eitiminde yer alan kiilerin deiimini iermektedir. Yetikin eitimi salayan personelin eitimi ve mesleki geliimine katk salamak amac yla bu kiilerin de deiime kat lmalar na izin verilmektedir. Bu faaliyetten 25 yan stndeki veya 25 yan alt nda olup da rgn okul eitimi veya yksek retim temel eitimini brakm ki iler yararlanabilir. 2.Yeni veya Aday Yetikin Eitimi retmenleri iin retmenlik Deneyimi: Yetikin eitimi veren kurum ve kurulularda uzun yllardr grev yapan eitmen ve danmanlar n, yeni almaya balayacak kiilere ilgili konulardaki tecrbelerini aktarmalar amalanmaktadr. Farkl lkelerde ve deiik koullarda yetikin e itiminin nasl iledii hakknda bilgi ve deneyim paylamnn salanmasyla yeni mezunlar ve retmen adaylar iin Avrupa bak asnn gelitirilmesi ile renme kltrel hogrnn gelitirilmesi hedeflenmektedir. 3.Yetikin Eitimi Personeli iin Hizmet i Eitim: Yetikin eitimi iinde yer alan yabanc dil retmenleri ve yabanc dil renmek isteyen eitim kurumu personelinin, retme ve danmanlk yapma yeteneklerinin gelitirilmesi ile Avrupa apnda hayatboyu renme kavramnn yaygnlatrlmas hedeflenmektedir. Hizmet ii eitimin mutlaka yabanc bir lkede gerekletirilmesi ve konuya ilikin gl bir Avrupa bak as gelitirilmesi gerekmektedir. Yabanc dil retmenlerinin, uzmanlatklar yabanc dilde eitim yaplan lkeye gitmeleri sz konusudur. Bu fondan rgn, yaygn veya gayri resmi yetikin eitiminde yer alan tam zamanl, yar zamanl veya gnll alanlar ile yetikin eitimi veren kurulular n idari kadrosunda yer alanlar, kltrler aras yetikin eitimi ile ilgilenen veya gmen iiler ile alan personel ve zel ihtiyalar olan yetikinler ile alanlar yararlanabilir. Bavurular n kurumsal olmas gerekmektedir. 4.renme Ortaklklar iin Haz rlk Ziyaretleri: renme ortaklklar kurulmas yoluyla yetikin eitimi alannda faaliyet gsteren kurum ve kurulular arasnda kk lekli ibirliklerinin kurulmas desteklenmektedir. renme Ortakl kurmak isteyen her kurumun personeli hazrlk ziyaretleri projelerinde yer

61

alabilir. Hazrlk ziyaretleri, baka bir lkedeki ortak kurumu ziyaret etmek veya UA tarafndan gerekletirilen irtibat seminerlerine katlmak eklinde olmaldr.97 5.Grundtvig renme Ortaklklar: Bu faaliyet, srece odaklanan ve kk apl kurumlar n eitim faaliyetlerini Avrupa ibirlii iine dahil etmeyi hedeflemektedir. Farkl lkelerden gelen renciler ve stajyerler aras nda bilgi, tecrbe ve yntemlerin kar lkl deiimi ile Avrupann kltrel, toplumsal ve ekonomik yaps hakknda bilgi dzeyinin ykseltilmesi amalanmaktadr. Ortaklk projeleri kapsamnda toplant ve seminer, personel ve renci dei imi, BT kullanm yoluyla bilgi ve tecrbelerin paylalmas desteklenmektedir. Bu fondan, rgn, yaygn ve gayri resmi yetikin eitimi salayan tm kurum ve kurulular yararlanabilir. 6.ok Tarafl Projeler: Avrupa deerleri erevesinde bilgi ve tecrbelerin paylalmas ile somut ve yeniliki sonu ve rnlerin ortaya kar lmas amalanmaktadr. ok tarafl projelerin yetikin eitiminde Avrupa boyutunu glendirmesi, hayatboyu renme iin temel yeterliliklerle ilgili ortak erevenin yetikin renciler iin renme yollar entegrasyonunu salamas, yetikin eitim kalitesinin temin etmesi, kuaklar aras renmeyi kolaylatrmas, kltr ve eitimin anlalmas, kltrler aras etkileimin tevik edilmesini ve gmenlerin topluma entegrasyonunu desteklemesi, salk ve tketici eitimini vermesi, mahkumlar ve eski sulular dahil, marjinalletirilmi ve dezavantajl vatandalar iin yetikin e itimi temin etmesi ile aile eitimi salamas beklenmektedir. Bu kapsamda salanan mali destekten rgn, yayg n ve gayri resmi yetikin eitimi salayan tm kurum ve kurulular faydalanabilir. 7.Konulu Alar: Belirli alanlarda yetikin eitimi gelitirilmesi, rnek uygulama ve yeniliklerin yayg nlatrlmas, proje ve ortaklklar iin ierik destei ile yetikin eitiminde kalite gvencesinin salanmas hedeflenmektedir. Alar, yetikin e itimine ilikin nemli konular n ele alnmas, politika belirlenmesi ve aratrmalarn desteklenmesi iin geni apl bir forum grevini grmektedir. Her an yetikin eitimi ile ilgili teklif arsnda yap lan duyurularda yer verilen tek bir sektrde odaklanmas gerekmektedir, bu nedenle hedef gruplar n proje srelerine
AB Eitim ve Genlik Programlar Merkezi Bakanl, Hayatboyu renme Program 2007-2013 Bavuru Klavuzu, (Gayr resmi eviri), s. 70
97

62

dahil edilmesi nemlidir. Bu konuda ncelikli alanlar; yetikin eitiminde dil reniminin tevik edilmesi, engelliler ve gmenler iin yetikin eitimi frsatlarnn gelitirilmesi olarak belirlenmitir. Bu mali destekten rgn, yaygn ve gayri resmi yetikin eitimi veren tm kurum ve kurulular faydalanabilir. 8.Destekleyici Faaliyetler: lgili gruplarn yetikin eitimi konusunda Avrupa ibirliinin nemi hakkndaki bilgi dzeylerinin ykseltilmesi, rnek uygulamalar n yaygnlatrlmas, sektrel programlar aras etkileimin glendirilmesi, programlara kat lmda erkek ve kad n eitliinin salanmas ve rklk ile mcadele edilmesi hedeflenmektedir. Bu erevede konferans ve seminer dzenlenmesi, yar malar yap lmas ve alar oluturularak sonular n paylalmas gibi etkinlikler desteklenir. Bu mali destekten rgn ve yaygn eitim veren kurulular, yetikin eitimi konusunda aratrma yapan yksek retim kurumlar, yetikin eitimi personeli birlikleri, faaliyetleri mesleki eitim faaliyetleri ile snrl kalmayan irketler ile hastane, mze, ktphane, spor kulpleri gibi kurulular faydalanabilir. Yukar da belirtilen faaliyetlerden ilk bei iin UAya, dierleri iin ise YAya bavuru yaplmas gerekmektedir. Grundtvig program LLP programlar ierisinde bte bakmndan 4. byk programdr. Btenin kklne ramen bireysel tipte ok sayda faaliyeti barndrmaktadr. 2009 yl itibariyle Grundtvig program bnyesine 4 yeni faaliyet eklenmitir. 2008 yl itibariyle ulusal ajanslar n yrtlmesinden sorumlu olduu Grundtvig renme Ortaklklar adnda tek bir tip proje vardr. Buna karn; kiilerin bireysel olarak ve sadece kendi adlar na bavuru yapt klar nceden belirli bir tr faaliyet veya etkinlie kat lma yoluyla yararlandklar faaliyetler98 olarak tanmlanan Bireysel Faaliyetler asndan Grundtvige bakldnda, 2008 ylnda tip faaliyetin gerekletii grlmektedir. Kurumsal projeler iin 2008 ylnda tahsis edilen toplam denek 1 milyon 398 bin 500 Avro olarak gereklemitir ki bu rakam toplam HP btesinin % 2,83n oluturmaktadr. Ayn yl 216 adet proje bavurusundan 85i kabul edilerek, hayata geirilmitir. Bireysel projelerde ise Grundtvig Hizmet i Eitim faaliyetlerinden yararlanmak zere bavuran 229 retmenden 73 bu hakk kazanm, bu da yzde 32lik bir kabul oran anlamna gelmektedir. rtibat seminerlerinde ise yaklak yzde

AB Eitim ve Genlik Programlar Merkezi Bakanl, Hayatboyu renme Program 2008 Uygulama Raporu, Ankara, 2008, s. 48

98

63

45lik bir kabul oran sz konusudur. Yaplan 40 bavuru ierisinden 18i kabul edilmitir. Trkiyede gereklemitir; Grundtvig program 20042008 ylnda u ekilde

ekil.14. Trkiyeden Grundtvig Projesi iin UAya Yap lan Kurumsal Proje Bavurusu ve Kabul Oranlar Kaynak: Ulusal Ajans Basn ve Halkla likiler Mdrl (yaynlanmam veriler) (Temmuz 2009)den alnd.

ekil.15. Trkiyeden Grundtvig Projesi iin UAya Yaplan Bireysel Proje Bavurusu ve Kabul Oranlar Kaynak: Ulusal Ajans Basn ve Halkla likiler Mdrl (yaynlanmam veriler) (Temmuz 2009)den alnd.

64

Yukardaki grafiklerden de grlecei zere projelerde her geen yl proje bavurusu ile do ru orantl olarak da kabuller artmakt r. Ancak yaplan bavurularn kabul edilme oran ounlukla yzde 30larn alt na dmektedir. 2008 ylnda Bireysel Faaliyet bavurusunda 280e 97 orannda bir kabul grlmtr. Kurumsal faaliyette ise bu oran 214e 81 eklinde olmutur. Yllara gre giden ve gelen yararlanc oranlar da u ekilde gereklemitir;

ekil.16. Grundtvig Projelerinde Yllara Gre Giden Gelen Yararlanc Oranlar Kaynak: Ulusal Ajans Basn ve Halkla likiler Mdrl (yaynlanmam veriler) (Temmuz 2009)den alnd.

ekil.17. UA Tarafndan Kabul Edilen Grundtvig Projelerinde Yllara Gre Talep Edilen ile Kullanlan Bte Oranlar (Avro) Kaynak: Ulusal Ajans Basn ve Halkla likiler Mdrl (yaynlanmam veriler) (Temmuz 2009)den alnd.

65

ekil.18. UA Tarafndan Kabul Edilen Grundtvig Projelerinde Y llara Gre Yararlanc Saylar ve Hibe Oranlar (Bin Avro) Kaynak: Ulusal Ajans Basn ve Halkla likiler Mdrl (yaynlanmam veriler) (Temmuz 2009)den alnd.

3.2.1.4. Leonardo da Vinci (Mesleki Eitim) LdV Program, ABnin meslek eitim alannda ye devletler tarafndan

gerekletirilen faaliyetlerini tamamlayan ve destekleyen bir programd r. Amac lkeler aras ibirliinin kullanlarak, mesleki eitim sistemleri ile uygulamalar nda kalitenin gelitirilmesi, mesleki eitimde beceri ve yeteneklerin ve bylece de istihdamn ykseltilmesidir. Temel ve srekli mesleki eitimin Avrupa boyutunun glendirilmesi, kiilerin teori ve uygulama ieren faaliyetlerinin, zellikle i balant l eitim ve insan kaynaklar yneticileri iin baar l uygulamalar n deiimleri yoluyla lkeler aras ve mesleki eitim ile i dnyas arasndaki ibirliklerinin glendirilmesi hedeflenmektedir. 99 Avrupa Parlamentosu ve Konseyinin Hayatboyu renme alannda bir faaliyet program tesis eden 15 Kasm 2006 tarih ve 1720/2006/EC sayl kararnda
AB Eitim ve Genlik Merkezi Bakanl, Hayatboyu renme Programlar 2007 2013 Leonardo da Vinci Proje Dngs El Kitab, Ankara, 2007, nsz
99

66

LdVnin Programnn hedefleri Hayatboyu renme Programnn hedeflerine ilave olarak u ekilde belirtilmitir; Eitim ve ileri eitim faaliyetlerindeki kat lmclar n ki isel geliimi, istihdam edilebilirlii ve Avrupa igc piyasas na kat lma ynelik kolaylatrc bilgi, beceri ve niteliklerin edinimi ve kullanmda desteklenmesi, Mesleki eitim ve retim sistemleri, kurumlar ve uygulamalar nda kalite ve yenilikteki iyiletirmelerin desteklenmesi, Mesleki eitim ve retimin ve iveren ve kiiler iin hareketliliin ekiciliinin art rlmas ve alan kursiyerlerin hareketliliinin kolaylatrlmas. Operasyonel hedefler ise u ekildedir; Hayatboyu renme Programnn sonuna kadar iletmelere yerletirmeleri ylda en az 80 bine ykseltmek iin temel mesleki eitim ve retim ile srekli eitimdeki kiilerin Avupa ap nda hareketliliinin kalitesinin iyiletirilmesi ve hacminin artt rlmas, renme frsatlar sunan kurumlar veya kurular, iletmeler, sosyal ortaklar ve Avrupa apnda dier ilgili kurumlar arasndaki ibirliinin kalitesinin iyiletirilmesi ve hacminin artt rlmas, Ortaretim sonras eitim hari, mesleki eitim ve retim alannda yeniliki uygulamalar n gelitirilmesinin ve bir kat lmc lkeden dierlerine dahil olmak zere transferinin kolaylatrlmas, Yaygn ve gayri resmi renme yoluyla edinilenler dahil, niteliklerin ve yeterliliklerin effaflnn ve tannmasnn iyiletirilmesi, Modern yabanc dillerin renilmesinin tevik edilmesi, Hayatboyu renme ile ilgili yeniliki BT tabanl ierik, hizmetler ve pedagojiler ve uygulamann gelitirilmesinin desteklenmesi.

AT Anlamasnn 150. Maddesi ve 26 Nisan 1990 tarihli Konsey Karar neticesinde kurulan LdV Programnn ilk aamas 1995 1999, ikinci aamas ise

67

2000-2006 yllar arasnda gereklemitir. 100 kinci dnem bte bykl 1,15 milyar Avroyu101 bulan Programn hali hazrda 2007 2013 yllarn kapsayacak nc dnemi srmektedir. Trkiyenin kat lm ise 1999 tarihli Konsey kararyla kesinlemitir.102 Trkiyede uygulamaya konulduu gnden bu yana Hayatboyu renme Programlar ierisinde en ok ilgi gren programlardan biridir.

LdV

Comenius
7%

Grundtvig

31%

62%

ekil.19. HP/Sektrel Programlar erisinde 2008 Yl Proje Bavuru Oranlar ve Dalm Kaynak: Hayatboyu renme Program 2008 Uygulama Raporu, AB Eitim ve Genlik Programlar Merkezi Bakanl, Ankara, 2008, s. 28den alnd. LdV Programna, yksek retim dnda her trl mesleki eitim ve retim kuruluunda veya igc piyasasnda yer alan kiiler, bu program kapsamnda eitim veren kurum ve kurulular ile sz konusu kurum veya kurulularda alan retmen ve dier personel katlabilmektedir. Ayr ca program irketleri, KOBleri, sosyal ortaklar ve i dnyas temsilcilerini de kapsamaktadr. Yerel, blgesel ve ulusal dzeyde eitimden sorumlu resmi kurulular, sivil toplum kurulular ile hayatboyu

Tanyeri, A. E., Avrupa Birliinin Eitim Politikas ve Erasmus Program, (Yaynlanmam Yksek Lisans Tezi, Sakarya niversitesi, Sosyal Bilimler Enstits, Sosyoloji Anabilim Dal, 2006), s. 44 101 Karluk, S. R., a.g.k, s.s. 93-94 102 avdar, T., a.g.k., s. 264

100

68

renme konularnda aratrma ve danmanlk yapan kurulular da bu Programda yer alabilmektedir. 103 Bu Program kapsamnda bireysel nitelikli faaliyet bulunmamaktadr. LdV Program kapsamnda sekiz temel faaliyet desteklenmektedir; 1.Hareketlilikler: Temel Mesleki Eitimdeki Stajyerler ile gc Piyasasndaki nsanlar iin letmelerde veya E itim Kurumlar nda Uluslar aras Yerletirmeler ile Mesleki Eitim ve retimdeki Profesyonellerin Hareketlilii balklar ndaki faaliyet, LdVnin bireysel hareketlilie odakland proje tipleridir. Bu kapsamdaki projelerde deiimi salamann yan sra dilsel ve kltrel hazrln yap lmas, deiimin ierii ve sresinin belirlenmi olmas, pedagojik hazrlklar n yap lmas ve kazanlan yeteneklerin kullanlmasnn salanmas beklenmektedir. LdV kapsamndaki deiime katlan her bireye Europass Deiim
104

belgesi verilecektir. Bu faaliyet iin ba vurular, mesleki eitim salayan kurum ve

kurulular, mesleki eitim dernekleri, stajyer, aile ve retmen birlikleri, irketler, sosyal ortaklar, ticaret odalar , hayatboyu renme konusunda danmanlk yapan kurulular, mesleki eitim sistemi ile ilgili kamu kurulular , yksek eitim kurumlar ve STKlar tarafndan yaplabilmektedir. 128,116 milyon Avro bte ayrlan Hareketlilik projelerinin en az 6 ay, en fazla 2 yl srmesi ve HPye kat lan en az 2 lkeyi kapsamas gerekmektedir. 105 1.1.Temel Mesleki Eitimdeki Stajyerler iin letmelerde veya Eitim Kurumlarnda Uluslar aras Yerletirmeler (Initial Vocational Training) (IVT): Tm mesleki eitim almakta olan meslek lisesi rencileri, mesleki eitim merkezindeki kursiyerler, raklar, kalfalar, vs. kat labilir. Yararlanclar mesleki eitim kurulular veya iletmeler tarafndan yerletirilir. Proje sreleri 2 hafta ile 39 hafta aras nda deimektedir.

AB Eitim ve Genlik Programlar Merkezi Bakanl, Leonardo da Vinci Mesleki Eitim ve retim ok Ortakl Projeler sunumu, s. 6 104 Europass, http://www.europass.ie/europass/ 105 Mindek, a.g.e., s. 22

103

69

1.2. Piyasasndaki nsanlar iin letmelerde veya Eitim Kurumlarnda Uluslar aras Yerletirmeler (People in Labour Market) (PLM): Bu projelerde liseden veya niversiteden henz yeni mezun olan, i arayan, henz ie balayan ya da yeni ie balam olup da mesleki deneyimini artt rmak isteyenler kat labilir. Burada da ev sahibi mesleki eitim kurulular ve iletmelerdir. Proje sresi ise 2 haftadan 26 haftaya kadar deiebilmektedir. IVT ve PLM projelerinde ama, kiinin yurt dnda meslei ile ilgili bir kurulu bnyesinde mesleki eitim alma veya al ma deneyimi kazanmasdr. Projeler kapsamndaki ibirliinin eitim kurumlar ile iletmeler arasnda olmas tercih edilmektedir. Bu faaliyetler; kat lmclar n mesleki eitimlerinin ayr lmaz bir parasn oluturmal veya igc piyasasna entegrasyonu desteklemeli, gnderen kurumla ibirlii yaplarak, kat lmclar n ev sahibi kurulular iinde bir rehber retmen tarafndan izlenmelerini ve eitimlerinin bir usta retici tarafndan gzetim ve denetimini iermeli, belirlenen hedeflere uygun bir ekilde yeterlilik ve i deneyimi kazanmalar n garanti edecek bir sreyi iermeli, kat lmcnn geldi i lkedeki uygulamalara uygun ekilde, yerletirme sresince edinilen ve gelitirilen beceri ve yeterliliklerinin tannmas iin belgelendirme yap lmasn salamal, gnderen ve ev sahibi kurulu larca yrtlen genel stratejiyle balant l olmal ve e itim kurumlar yla iletmeler arasndaki ibirliini glendirmelidir. 106 1.3.Mesleki Eitim ve retimdeki Profesyonellerin Hareketlilii

(Professionals in Vocational Education and Training) (VETPRO): Mesleki eitim alannda yeniliki metot ve uygulamalar n veya yeterliliklerin gzlemlenmesini, transferini ve karlkl bilgi deiimini hedeflemektedir. letmelerin insan kaynaklar uzman veya yneticileri, her trl kurum ve kurulutaki mesleki eitim ve retimden sorumlu olan idareciler, eitimciler ve mesleki rehberlik uzmanlar bu faaliyetten yararlanabilir. letmelerin mesleki eitim organizasyonlar nn ve niversitelerin bir bileimi ev sahibi kurulu olarak yer alabilir. Faaliyetler 1 haftadan 6 haftaya kadar deiebilir.

AB Eitim ve Genlik Programlar Merkezi Bakanl, Hareketlilik Projeleri 2009 Bavuru Rehberi, http://www.ua.gov.tr/uploads/leonardodavinci/mobility/2009%20Hareketlilik%20Basvuru%20Rehber i.pdf, s.s. 10-11

106

70

Temel olarak, iletmelerde meydana gelen teknik ve organizasyonel deiikliklerin yaratt beceri ihtiyalar nda, yeni tekniklerin ve deneyimlerin kazanlmas amalanmaldr. Kat lmclar n somut i deneyim ve yntemleriyle ilgili bir bilgi deiimine imkan salanmal, bilgi ve iletiim teknolojilerini kullanarak, e itim ve insan kaynaklar ynetimi alanndaki bilgi, deneyim ve yeniliki uygulamalar n transferini kolaylatracak bir ereve oluturulmaldr. Eitim kurulular ile iletmeler arasndaki ibirliini glendirmelidir. 2.Ortaklklar: Ortaklk projeleri tm program lkelerinde 2008 ylndan itibaren uygulamaya konmutur. Mesleki eitim ve retim alannda faaliyet gsteren ve ortak ilgi alan olan kurulular arasndaki kk apl ibirli i faaliyetleridir. Mesleki eitim ve retimi glendirmeye ynelik bu faaliyetler, proje sonucunda rn ya kt oluturmay hedefler. Karlkl alma ziyaretlerinin gerekletirildii projede, en az biri AB yesi olmak zere en az 3 program kat lmcs lkeden ortak olmas gerekmektedir. Mesleki eitim alannda faaliyet gsteren kurumlarn proje hazrlayabilecei faaliyetle, Yenilik Transferi ve Hareketlilik Projeleri aras daki boluun kapat lmas hedeflenmitir. Bu projeleri, hareketlilik projelerinde elde edilen baarl sonularn dourduu ibirliinin devam veya yenilik transferi projelerinin ilk adm olarak da grmek mmkndr. Projelerin sresi 2 yldr. Bavurular UAya yap lmaktad r. 107 3.ok Tarafl Projeler: ok tarafl projeler Yenilik Gelitirme ve Yenilik Transferi olmak zere ikiye ayr lmaktadr ve arlkla Yenilik Transferine odaklanmaktadr. Bu kapsamda salanan mali destekten mesleki eitim ve retim kurumlar ile bu tr eitim salayan kurum ve kurulular faydalanabilir. Mesleki e itim dernekleri ve temsilcileri, stajyer, aile okul dernekleri, irketler, sosyal ortaklar, ticaret odalar, hayatboyu renme konusunda danmanlk yapan kurulular, mesleki eitim sistemi ile ilgili kamu kurumlar , yksek eitim kurumlar ve STKlar yararlanabilir. ok tarafl projelerin haz rlanmasnda be temel alan belirlenmitir; mesleki eitim ve retim sistemlerinin ve uygulamalar nn kalitesi, mesleki eitimde retmen ve eitmenler, yeniliki e- renme ierii, mesleki

AB Eitim ve Genlik Programlar Merkezi Bakanl, Ortaklk Projeleri Bavuru Rehberi 2009, http://www.ua.gov.tr/uploads/leonardodavinci/partnership/2009-LLP-Ortakl_k-Rehber.pdf, s.s. 4-6

107

71

e itim ve retim iin Avrupa Kredi Transfer Sistemi 108, yaygn ve gayri-resmi renimin onaylanmas. 3.1.Yenilik Transferi Projeleri: lke merkezli uluslar aras faaliyetleri kapsar ve bavurular UAya yaplr. Mesleki eitime ynelik yeniliki rn, ara, yntem ve uygulamalar n deerlendirilmesi ve yaygnlatrlmasn hedeflemektedir. 2007de balayan yeni dnemde ortaya kan bu tip projelerde somut proje sonular nn, kt larnn ya da rnlerinin elde edilmesi amalanmaktadr. 2000-2006 dnemi ierisinde retilmi LdV veya dier yeniliki projelerin ierik ve sonularnn, resmi veya zel mesleki eitim sistemleri ve irketler ile btnletirilmesi sonucu Avrupa mesleki eitim sisteminin kalitesinin ve ekiciliinin ykseltilmesi iin allmaktad r. Daha nce yap lm ve sonular ortaya km bir projenin baka bir sektre, hedef gruba veya lkeye aktarlmasn ya da gelitirilmesini, bylece daha nce elde edilen yarar n katlanmas hedeflenmektedir. 1 yldan 2 yla kadar deien srelerle hazrlanan projelerde biri AB yesi en az 2 farkl Avrupa lkesinden kurumlarla ortaklklar kurulmaldr. Her proje iin yllk Topluluk destei proje btesinin yzde 75i olacak ekilde 150 bin Avro olarak gereklemektedir. 3.2.Yenilik Gelitirme: Proje bavurular YAya yaplmaktadr. Ama, mesleki eitimde yeniliki ierik, yntem ve srelerin kalitelerinin ykseltilmesidir. Projelerin sonunda farkl lkelerdeki mesleki eitim sorunlarna zm getirecek sonular n elde edilmesi amalanmaktad r. Projelerin sresi en az 18 ay, en fazla 24 aydr. Programa kat lan en az 3 lkenin projede yer almas gerekmektedir. Her proje iin yllk Topluluk destei proje btesinin yzde 75ni oluturacak ekilde, en fazla 250 bin Avro olmaktadr. 4.Konulu Alar: Belirli bir alanda alma program yrtlmesi amacyla blgesel ve sektrel dzeyde ilgili kurum ve kurulular arasnda ortaklklardr. Mesleki eitimde yer alan aktrler arasndaki balarn glendirilmesini, kalitenin ykseltilmesini ve mesleki eitimdeki ortak ilgi alanlar na ilikin faaliyetlerin gelitirilmesini, Avrupa uzmanl ve yeniliki yaklamlar n bir araya getirilmesi ile gerekli yeteneklerin gelitirilmesi iin analizler yap lmas ve a projelerinin sonular nn yaygnlatrlmasn amalamaktad r. Program kapsamnda ele alnan
108

Avrupa Kredi Transfer Sistemi (European Credit Transfer System), http://ec.europa.eu/education/lifelong-learning-policy/doc48_en.htm

72

faaliyetlerin uzun vadeli olarak planlanmas ve a projeleri sona erdikten sonra da srdrlebilmeleri gerekmektedir. Proje ortaklar i dnyas, ticaret odalar, KOBler, sosyal ortaklar ve STKlar gibi e itli alanlardan seilmelidir. Projeler en az 2, en fazla 3 yl srmeli ve Programa kat lan en az 2 lkenin ortaklyla gereklemelidir. Her proje iin yllk Topluluk destei proje btesinin yzde 75i olacak ekilde maksimum 150 bin Avrodur. Bavurular YAya yaplr. 5.Destekleyici Faaliyetler: letiim eylemleri, konulu izlemeler ve sonular n yaygnlatrlmas gibi alanlar kapsayan Destekleyici Faaliyetlerde, her programda yer alan eylemlerin eriilebilirliini ve grnrln kolaylatracak bilgi ve iletiim almas yap lmas gerekmektedir. Ortak veri tabanlar nn oluturulmas ile proje sonular na ilikin bilgilerin toplanmas ve kullanlmasnn kolaylatrlmas hedeflenmektedir. rnek uygulamalar n yaygnlatrlmas amacyla seminer ve konferans gibi toplant larn dzenlenmesi ngrlmektedir. Projelerin en az 1 ay, en fazla 1 yl srmesi gerekmektedir. Topluluk destei proje btesinin en fazla yzde 75i olacak ekilde, yllk 150 bin Avroyu geemez. Proje bavurular YAya yap lmaldr. LdV Programnda yer alan Hareketlilik, Ortaklk ve Yenilik Transferi projelerine 2008 ylnda Trkiyede 14 milyon 249 bin 70 Avroluk bte ayr lmtr. Bu toplam HP btesinin yzde 29una tekabl etmektedir. Ayn yl Trkiye genelinde toplam 2224 adet proje bavurusu yaplm ve bunlarn kabul oran yzde 15,2 olarak gereklemitir.
15%

Kabul
85%

Ret

ekil.20. Leonardo da Vinci Program 2008 Yl Kabul ve Ret Oranlar Kaynak: Hayatboyu renme Program 2008 Uygulama Raporu, AB Eitim ve Genlik Programlar Merkezi Bakanl, Ankara, 2008, s. 41den alnd.

73

LdV Programnda genel duruma bakldnda kabul orannn her yl iin ortalama yzde 27 civarnda olduu grlecektir. Bunun bir istisnas Programn Trkiyede uygulanmaya balad ilk yllardr. 2004 ylnda 293 bavurudan 227si kabul edilmitir.

Tablo.4. 2004 - 2008 Yllar Aras Ulusal Ajans LdV Proje Bavurusu ve Kabul Oranlar
Yl 2004 2005 2006 2007 2008 Bavuru 293 2660 2716 2910 2224 Kabul 227 352 438 425 338 Kabul Yzdesi 77,47% 13,23% 16,13% 14,60% 15,20%

Toplam / Ortalama

10803

1780

27,33%

Kaynak: Ulusal Ajans Basn ve Halkla likiler Mdrl (yaynlanmam veriler) (Temmuz 2009)den alnd. Ayn oranlar hibe kullanmlar iin de geerlidir. 2004 2008 yllar arasnda LdV btesinden talep edilen hibe miktarlar ile kullanlan hibe miktarlar karlatrldnda yzde 27 gibi bir oran ortaya kmaktadr.

Tablo.5. LdV btesine ilikin UA'ya hibe talepleri ve kullanm oranlar

(Avro) Yl Yararlanc Tipi Okul Kurum/Kurulu 2004 niversite Okul Kurum/Kurulu 2005 niversite Okul Kurum/Kurulu 2006 niversite Talep Edilen
3.735.569 2.118.041 2.768.924 32.791.255 3.472.838 7.526.907 36.804.753 8.757.742 9.740.705

Kullanlan
1.825.538 1.283.960 1.622.700 5.492.165 1.149.917 1.990.053 4.357.023 1.810.285 2.331.482

Kullanma Oran 48,87% 60,62% 58,60% 16,75% 33,11% 26,44% 11,84% 20,67% 23,94%

74

Okul Kurum/Kurulu 2007 niversite Okul Kurum/Kurulu 2008 niversite Toplam / Ortalama

37.876.952 20.731.866 6.313.482 30.270.235 21.297.087 4.040.405

5.056.394 3.681.798 941.663 5.393.091 3.439.603 793.490

13,35% 17,76% 14,92% 17,82% 16,15% 19,64% 26,70%

228.246.761

41.169.162

Kaynak: Ulusal Ajans Basn ve Halkla likiler Mdrl (yaynlanmam veriler) (Temmuz 2009)den alnd. Kabul edilen projeler ile hibe kullanm oranlarnda dk bir oran gze arpsa da her geen yl gerek bte bakmndan, gerek kabul edilen proje says bakmndan, gerekse de yararlanclarn says bakmndan art yaand gzlemlenmektedir.

4.092 3.446 1 2004 1.801 86 2005 2006 2007

4.971

2008

ekil.21. UA Tarafndan Kabul Edilen LdV Projelerinde Yararlanc Saylar Kaynak: Ulusal Ajans Basn ve Halkla likiler Mdrl (yaynlanmam veriler) (Temmuz 2009)den alnd.

75

13.833.000 14.509.000 13.978.000 10.044.000 4.732.000 1 2004 2005 2006 2007 2008
ekil.22. Ulusal Tarafndan Kabul Edilen LdV Projelerinde Y llara Gre Yararlanclar n Kulland Hibe Miktarlar (Avro) Kaynak: Ulusal Ajans Basn ve Halkla likiler Mdrl (yaynlanmam veriler) (Temmuz 2009)den alnd. LdV Programnda en ok bavurusu yaplan ve en fazla projenin kabul edildii faaliyet Hareketlilik projeleridir. Bunun sebebi sz konusu faaliyet iin ayrlm olan btenin bykldr. Hareketlilik projelerine 2008 ylnda 8 milyon 365 bin 800 Avro, Yenilik Transferi projelerine 1 milyon 295 bin 370 Avro, Ortaklk projelerine ise 4 milyon 317 bin 900 Avro bte ayr lmtr. ster kamu, ister zel, isterse sivil toplum kurulular olsun tm kurum ve kurulular n mesleki eitim projeleri hazrlayabilecei LdV program bu yaps ile ok geni bir yararlanc kitlesine sahiptir.

3.2.2. Ortak Konulu Programlar Genel olarak, iki veya daha fazla alt program faaliyetlerini kapsayan alanlarda Avrupa ibirliini ve ye lkelerin eitim sistemlerinin kalitesini ve tannmasn destekleyen bir programdr. Hayatboyu renmede, zellikle Lizbon sreci Eitim

76

ve retim 2010109, yan sra Bologna

110

ve Kopenhag

111

sreleri ve

sonrasndaki sreler balamnda, Avrupa dzeyinde politika gelitirme ve ibirli i ile hayatboyu renme politikasn desteklemek iin kar latrlabilir veriler, istatistikler ve analizler iin yeterli kaynak salamak, hayatboyu renmedeki amalara ve hedeflere ynelik ilerlemeyi izlemek ve zel nem verilmesi tavsiye edilen alanlar tanmlamak, ye lkelerdeki dil renmeyi ve linguistik eitlili i desteklemek, yeniliki BT tabanl ierik, hizmet ve pedagoji ve hayatboyu renme uygulamalar nn gelimesini desteklemek ile HPnin sonular nn geni bir lekte uygun bir ekilde tannmas, gsterilmesi ve uygulanmas n salamak amalanmaktad r. Bu Programda, her dzeyde eitim sisteminin belirlenmesi ve

uygulanmasndan sorumlu olan kurum ve kurulular yer alabilir. Bu kurulularda ynetici olarak alanlar, retmenler ve dier personel de mali destekten yararlanabilir. Ayrca sanayi ve ticaret odalar , STKlar, aratrma merkezleri, kltrel dernekler, turizm ofisleri, medya kurulu lar, yaynevleri, ktphaneler ve mzeler bu program kapsamnda projelere katlabilir. Bu Programda drt temel faaliyet yer almaktadr;

3.2.2.1. Hayatboyu renmede Politika birlii ve Yenilik Bireysel hareketlilikler, ok tarafl projeler, ok tarafl ibirlii alar , destekleyici faaliyetler ve hayatboyu renme alannda politika ve sistemlerin izlenmesi ve analiz edilmesi kapsamnda, Eurostat112 ile ibirlii iinde istatistiksel aratrmalar n gelitirilmesi ve Komisyon tarafndan kurulan Eurydice Avrupa Biriminin113 desteklenmesine ynelik almalar, yaygn ve gayri resmi edinilen

Avrupa Komisyonu Eitim ve Kltr Hayatboyu renme: Eitim ve retim Politikalar, Eitim ve retim 2010 2000 ylndan bu yana eitim ve retim alannda temel politik insiyatifler ve sonular (Education and Training 2010 Main policy initiatives and outputs in education and training since the year 2000), http://ec.europa.eu/education/policies/2010/doc/compendium05_en.pdf 110 Bologna Sreci Avrupa Yksek Eitim Alanna Doru (Bologna Process Towards the European Higher Education Area), http://ec.europa.eu/education/higher-education/doc1290_en.htm 111 Kopenhag Sreci (Copenhagen Proces), http://ec.europa.eu/education/vocationaleducation/doc1143_en.htm 112 Eurostat, http://epp.eurostat.ec.europa.eu/portal/page/portal/eurostat/home/ 113 Eurydice - Avrupa Eitim ve Bilgi A (Information Network on Education in Europe), http://eacea.ec.europa.eu/education/eurydice/index_en.php

109

77

yeterlilik ve belgelerin kar lkl olarak tannmasna ve effaflna ynelik eylemler desteklenir. Bu faaliyet kapsamnda alma Ziyaretleri ve almalar ve Karlkl Aratrma balklar alt nda projeler dzenlenmektedir. alma Ziyaretleri ile e itim ve retim politikalar nda karar verici konumda olan kiilerin hareketlilii ve bu yolla da bilgi ve deneyim paylamn hedeflenmektedir. almalar ve Karlkl Aratrma kapsamndan ise eitim ve retim alannda sektrlere zg bilimsel aratrmalarla varolan politika yap m srecine katkda bulunulmas ve aratrma konsorsiyumlar oluturularak Avrupa aratrma kurumlar ve aratrmaclar arasnda ibirliinin glendirilmesi amalanmaktad r. Eylem kapsamndaki etkinliklerin aratrma alar, aratrma konferanslar ve yaynlar ile desteklenmesi gerekmektedir.

3.2.2.2. Diller: Dil faaliyeti ile iki veya daha fazla sektrdeki dil renme ihtiyalar gz nne alnarak sektrel alt programlar n tamamlanmas hedeflenmektedir. Bu faaliyet kapsamnda ok Tarafl Projeler, Alar ve Destekleyici Faaliyetler balklar alt nda alt program bulunmaktadr. ok Tarafl Projeler kapsamnda; Avrupa ok dillilik politikasna uyumlu olan, amalar , yntemleri ve ierdi i ibirlii ile Avrupa apndaki birlikteliklere katk salayan, Avrupa katma deerini aka ortaya koyan tm almalar yer alabilir. Projelerde Avrupa resmi dilleri, blgesel diller, az nlk ve gmen dilleri ile nemli ticari ortaklar n dilleri dahil tm diller kullanlabilmektedir. Bu kapsamda Avrupa resmi dillerinin AB lkelerinde yabanc dil olarak retilmesi ve AB vatandalar nn birbirlerini daha iyi anlayabilmelerini ncelik verilmesi ngrlmektedir. Alar faaliyetlerinde ise dil politikalar nn, yeniliki yntemlerin ve rnek uygulamalar n kar lkl deiiminin desteklenmesi hedeflenmektedir. Proje haz rlayacaklar n bilgi deiimi ve yaygnlatrlmasn desteklemek zere iyi kaliteli bir web sitesi haz rlamalar , yllk faaliyet raporlar sunmalar , dil alanndaki dier aktrleri geli meler hakknda bilgilendirmeleri ve Topluluk destei sona erdikten sonra alarn srdrlebilirliini salamalar beklenmektedir. Projelerde en az 10 program lkesinin yer almas gerekmektedir. Destekleyici Faaliyetler ise her programdaki etkinlikler ve

78

sonularnn grnrln artracak bilgi ve iletiim faaliyetleri, benzer konularda yrtlen projelerin konularna bal olarak izlenmesi, ortak veri tabanlar nn gelitirilmesiyle proje sonular hakknda bilgi birikimi salanmas, ilgili sektrde gerekletirilen hedeflenmektedir. Diller kapsamndaki faaliyetlerden okullar, niversiteler, yetikin eitimi kurulular, ak ve uzaktan retim merkezleri, dil kurslar, ktphaneler, aratrma merkezleri, kamu kurumlar, dil renme alannda alan Avrupa kurulular, kltrel dernekler, internet sitesi bulunan medya kurulular, yayn evleri ve turizm ofisleri faydalanabilir. Bu kapsamda bavurular YAya yaplr. Her yl iin proje btesinin en fazla yzde 75i olacak ekilde maksimum 150 Avrosu fonlardan karlanr. konferans ve etkinlerin sonular nn yaygnlatrlmas

3.2.2.3. BT Tabanl erik Gelitirme: BT faaliyeti ile iki veya daha fazla sektrde bilgi ve iletiim teknolojileri eitimi konusundaki eksikler gz nne alnarak sektrel alt programlar n tamamlanmas hedeflenmektedir. Bu kapsamda yrtlen alt programlar ok Tarafl Projeler ve Alardr. ok Tarafl Projeler kapsamnda BT ile gelitirilen eitim sistemlerinin uzun vadeli renme hedefleri ve hayatboyu renme stratejileri ile btnletirilmesi amalanmaktad r. Bylece eitim ve retim sistemlerinde bu teknolojilerin kullanmnn ve ak retim gibi etkinler desteklenmi olacakt r. Alarda ise BT temelli renme balamnda fikir ve tecrbelerin kar lkl deiimi yoluyla farkl renme topluluklar arasnda ortaklk ve alar n kurulmasnn desteklenmesi hedeflenmektedir. Projeler ile BTin kullanld eitim yntemlerinin grnrl ve bu konudaki farkndaln ykseltilmesi ile eitimde BT kullanmnda katkda bulunulmas amalanmaktadr. BT kapsamnda salanan mali destekten BT temelli eitim konusunda deneyimli kurulular, tm eitim sektrndeki kurumlar, retmen eitim

79

kurulular, ulusal dzeyde veya Avrupa dzeyinde akademik eitim ortaklklar ile yaynevleri faydalanabilir. Bavurular YAya yaplmaktadr. Her yl iin proje btesinin en fazla yzde 75i olacak ekilde maksimum 150 Avrosu fonlardan karlanr.

3.2.2.4. Sonular n Yaygnlatrlmas ve Kullanlmas: Bu projelerin temel hedefi HP ve daha nce sektrel, blgesel, ulusal dzeyde ve Avrupa dzeyinde gerekleen programlarn sonularnn etkili bir ekilde yaygnlatrlmas iin ereve oluturmakt r. Bu faaliyet kapsamnda desteklenen projelerin sektrel alt programlardaki uygulamalar tamamlanmas amalamaktadr. Bu faaliyet kapsamnda ok Tarafl Projeler bal alt nda bir alt program bulunmaktadr. Bu projeler rnek uygulamalar n ve sonularn yaygnlatrlmasnn gelitirilmesini hedeflemektedir. Bu hedefe ynelik alt yaplarn gelitirilmesi, Avrupa dzeyinde ortak konulu faaliyetlerin desteklenmesi, var olan alar n sonular nn yaygnlatrlmasna ynelik etkinlikler ile karar alclar kapsayan ve Avrupa dzeyinde eitim ve retimin kalitesini ykseltmeye ynelik bir potansiyel tad anlalan, HPnin farkl alanlar arasnda btnleik yaklam ngren projeler desteklenmektedir. Bu fondan, HP balamnda eitim veren kurumlar, yerel, blgesel veya ulusal dzeyde eitim salanmasndan sorumlu kurum ve kurulular, irketler, sosyal ortaklar, ticaret ve sanayi odalar , renci, retmen, aile ve yetikin eitim birlikleri, aratrma merkezleri ve STKlar faydalanabilir. Bavurular YAya yaplmaktad r. Her yl iin proje btesinin en fazla yzde 75i olacak ekilde maksimum 150 Avrosu fonlardan karlanr. Politik birlii ve Hayatboyu renmede Yenilik temel faaliyeti kapsamnda eitim konusundaki karar vericilere ynelik proje bavurular bireysel olarak UAya yap lmaldr. Mesleki eitim konusundaki karar vericileri kapsayan proje bavurular ise CEDEFOPa114 iletilmelidir. Ortak Konulu Programn dier faaliyetlerindeki bavurular kurumlar arac lyla YAya gnderilmelidir.

CEDEFOP: Avrupa Mesleki Eitimi Gelitirme Merkezi (European Centre for the Development of Vocational Training), http://www.cedefop.europa.eu/default.asp

114

80

Trkiyede sadece alma Ziyaretleri konulu faaliyet bireysel nitelikli faaliyet olarak yrtlmektedir. zellikle eitim yneticileri, formatr retmenler ve eitim denetilerinin yararlanabildii bu program kapsamnda yararlanclar bir haftalk sreyle nceden belirlenen ve CEDEFOP tarafndan ilan edilen toplant ve faaliyetlere kat labilmektedirler. 2008 ylnda bu faaliyetten yararlanmak zere bavuran 436 kiiden 158i kabul edilmitir. Ayn yl bu faaliyete tahsis edilen toplam bedel 136 bin 800 Avro olmutur.

Tablo.6. Yllara gre alma Ziyareti bavuru ve kabul oranlar

alma Ziyaretleri Bireysel Faaliyet Yl 2004 2005 2006 2007 2006 Bavuru 86 385 312 413 346 Kabul 51 110 160 170 158

Kaynak: Ulusal Ajans Basn ve Halkla likiler Mdrl (yaynlanmam veriler) (Temmuz 2009)den alnd.

3.2.3. Jean Monnet Program Jean Monnet (JM) Program, 1990 ylnda hayata gemitir. 1990 2002 yllar arasnda ilk dnemini geiren Program, 2002 2006 yllar arasnda gerekletirmitir. Program, hali hazrda 60 ve 700 niversitede mfredat programlarnn bir paras olarak Jean Monnet kurslar sunmaktadr. 115 lk iki dnemde Avrupa entegrasyonu konusunda yaklak 2900 projenin hayata geirilmesine yardm eden Program, 2007den itibaren Hayatboyu renme Programlar nn iine dahil edilmitir. JM, Avrupa btnlemesi almalar ile ilgili alanlarda eitim ve aratrma faaliyetlerinin gelitirilmesini hedeflemektedir. Ayn zamanda, Topluluk iinde ve dndaki yksek retim kurumlarnda Avrupa
Avrupa Birlii Genel Sekreterlii, Jean Monnet Programme (Jean Monnet Program), http://eacea.ec.europa.eu/llp/jeanmonnet/index_en.htm
115

81

btnlemesi

almalar

alannda

mkemmelliin

salanmas

ve

Avrupa

vatandalar ile akademisyenler aras nda konu ile ilgili iletiimin artrlmas zel hedefler arasnda yer almaktadr. Topluluk iinde veya d nda faaliyet gsteren tm yksek retim kurumlar ile bu kurumlardaki renciler, aratrmaclar ve retmenler JM programna kat labilirler. Avrupa btnle mesi almalar ile ilgili kamu kurumlar ve aratrma merkezleri de programda yer alabilirler. JM kapsamnda tek tarafl ve ulusal projeler, ok tarafl projeler ve alar desteklenmektedir. Bu program kapsamnda aadaki faaliyetler yrtlmektedir;

3.2.3.1. Jean Monnet Krsleri ve ad personam Jean Monnet Krsleri: JM Krsleri ile yaygnlatrlmas ve bu Avrupa btnlemesi almalar nn gelitirilmesi, alandaki eitim faaliyetlerinin desteklenmesi

hedeflenmektedir. Bu kapsamda hazrlanacak projelere niversite retim grevlileri ile asistanlar bavurabilir. retim grevlilerinin Avrupa btnle mesi ile ilgili alanlarda, bir akademik ylda en az 90 saat ders vermeleri ngrlmektedir. Bylece Avrupa btnlemesi alanndaki al malar n, aratrmalar n ve eitim faaliyetlerinin gelitirilmesi desteklenmektedir. Ad personam Jean Monnet Krsleri ise uzun sreli retim ve aratrma gemiine sahip, deneyimli profesrlere odaklanmaktadr. Kiisel JM krssne sahip profesrlerin Avrupa btnlemesi konusunda dzenli ders veriyor olmalar ngrlmektedir. Ki i bal bulunduu kurumdan ayr lrsa baka bir profesrle deitirilemez. Ancak ayrlan profesr gittii kurumda hibe szlemesinde belirtilen dersleri vermeye devam ederse unvann tamaya devam edebilir. Bu durumun profesrn gittii kurum tarafndan belgelendirilmesi gerekmektedir. Bu kapsamdaki mali destekler yksek retim kurumlarna salanmaktad r. Projelerin en fazla 5 yl srmesi ngrlmektedir. Her proje iin yllk Topluluk destei proje btesinin en fazla yzde 75i olacak ekilde, 45 bin Avroyu gemeyecektir. Bavurular yksek retim kurumlar tarafndan YAya yaplmaktadr.

82

3.2.3.2. Jean Monnet Mkemmeliyet (Olgunlama) Merkezleri: Tek bir kurumda ya da ayn blgede yer alan yksek retim kurumlar arasnda ibirlii ile Avrupa btnlemesi al malar n yrtmek hedefiyle kurulan yaplardr. Sadece JM Krss sahibi olan yksek retim kurumlar bu faaliyetten yararlanabilir. Bu projeler kapsamnda bilimsel ve fiziksel kaynaklar ile insan kaynaklar nn buluturulmas beklenmektedir. Avrupa btnle mesi al malar na ilikin fiziksel ve bilimsel kaynaklar n grnrlnn art rlmas, bu alandaki farkl disiplinler aras nda etkileim yarat lmas ve toplant lar dzenlenmesi ile sivil topluma akln salanmas beklenmektedir. Projeler hazrlanrken ilgili alanlarda iki veya daha fazla disiplinin kapsanmas gerekmektedir. Bu kapsamdaki mali destekten niversiteler ve yksek retim kurumlar faydalanabilir. Projelerin en fazla 5 yl srmesi ve her proje iin Topluluk destei proje btesinin en fazla yzde 75i olacak ekilde yllk maksimum 75 bin Avroyu gemeyecektir. Bavurular YAya yaplmaktadr.

3.2.3.3. Jean Monnet Modlleri: Yksek retim kurumlarnda, Avrupa btnlemesi konusunda verilen ksa sreli eitim programlar ve kurslar JM Modlleri olarak adland rlmaktad r. Modller konu ile ilgili bir disipline odaklanabilecei gibi ok disiplinli bir yap da da olabilir. En az 30 ders saati srmesi gereken modller, Avrupa btnlemesi konusunda genel kurslardan, ABdeki gelimelerle ilgili uzmanlk eitimlerinden veya yaz okullar ndan olumaldr. Bu projelere Avrupa btnlemesi al malar ile balant s olmayan mhendislik, t p ve dil rencileri gibi ki iler ile yetikin e itiminde yer alanlar n ve lise retmenleri gibi zel gruplar n dahil edilmesi beklenmektedir. Mali destekler yksek retim kurumlarna verilmektedir. Bavurular YAya yaplmaktadr. Projelerin en fazla be yl srmesi, her proje iin yllk Topluluk destei, proje btesinin en fazla yzde 75i olacak ekilde, maksimum 21 bin Avroyu gemeyecektir.

83

3.2.3.4. Avrupa Entegrasyonunda Uzmanlaan Profesr ve Aratrmac Birlikleri iin Destek: Avrupa btnlemesine katkda bulunma konusunda zel hedefleri olan birliklerin desteklenmesi hedeflenmektedir. Bu tr birlikler, ilgili lke veya blgede Avrupa btnlemesi alannda uzmanlaan tm retim yelerine ve aratrmac lara akt r. Projelerin Avrupa btnlemesi al malar na ilikin bilimsel ve fiziksel kaynaklarn grnrln artrmas, bu alandaki farkl disiplinler arasnda etkileim yaratmas ve toplantlar dzenlemesi yoluyla sivil toplum ile etkile im salamas beklenmektedir. Bunlara ek olarak bir web sitesi hazrlanmas ve gazete yaymlanmasna ncelik verilmektedir. Proje bavurusu yapacak birliklerin yasal statye sahip olmalar zorunludur. Bavurular YAya yaplmaktadr. Projelerin en fazla 5 yl srmesi gerekmektedir. Projeler iin yllk Topluluk destei, proje btesinin yzde 75ini gemeyecek ekilde 25 bin Avrodur. Bavurular yksek retim kurumlar tarafndan yaplmaldr.

3.2.3.5. Avrupa Entegrasyonu ile ilgili Enformasyon ve Aratrma Faaliyetleri iin Destekler: Avrupa btnlemesi srecinde tartma ve diyalog ortam yarat larak bilgi dzeyinin ykseltilmesi hedeflenmektedir. Projelerin konferans, seminer ve yaz okulu gibi etkinlikleri ile bu etkinliklerden elde edilen sonular n yaymlanmasn iermesi gerekmektedir. ok uluslu ortaklklar ieren projelere ncelik verilmesi ngrlmektedir. Mali destekten yksek retim kurumlar ile Avrupa btnlemesi konusunda uzmanlaan profesr ve aratrmac birlikleri faydalanabilir. Bavurular YAya yap lr. Projelerin en fazla 1 yl srmesi gerekmektedir. Her proje iin yllk Topluluk destei, proje btesinin yzde 75ini gemeyecek ekilde maksimum 50 bin Avro olacakt r.

84

3.2.3.6. ok Tarafl Aratrma Gruplar : HPe katlan en az 3 farkl lkeden en az 3 JM krssnn bir araya getirildii ortaklklar n kurulmas ve Avrupa btnlemesi sreci zerine allmas hedeflenmektedir. Ortaklklara profesrler ve uzmanlar da dahil edilmelidir. Projenin sonunda Avrupa btnlemesi ile ilgili geni kapsaml bir akademik yayn hazrlanmas ve bunun yaygnlatrlmasnn salanmas beklenmektedir. Projeler hazrlanrken bir konsorsiyum olu turulmas ve YAya bavurular konsorsiyumda koordinatr olarak belirlenen JM krss sahibi bir kurum yapmaldr. Her krs sadece tek bir ok tarafl proje yrtmelidir. Projelerin en fazla 2 yl srmesi gerekmektedir. Her proje iin yllk Topluluk destei proje btesinin yzde 75ini gemeyecek ekilde, 100 bin Avrodur. Jean Monnet Burs Program Trkiye ile Avrupa Birlii arasndaki ilikilerin gelimesini desteklemek amacyla, 1989 ylnda Trkiye Cumhuriyeti ile Avrupa Komisyonu arasnda imzalanan bir anlama erevesinde balamtr. Trk brokratlar, renciler, akademisyenler ve zel sektr alanlar nn yararland burs kapsamnda bursiyerlere, AB yesi lkelerde yksek lisans ve dengi bir yllk akademik alma yapma ans tannmaktadr.116 Programn birinci dnemi 1990 2002 yllarn kapsamaktadr. Bu srete Avrupa entegrasyonu hakknda bilgi ve birikimin artmas ile yetimi insan gcnn desteklenmesi amalanmtr. Bu dnemde Dileri Bakanl ve Avrupa Komisyonu Trkiye Delegasyonu tarafndan yrtlen Jean Monnet bursundan, kamu kurumlar, zel sektr ve niversitelerden toplam 442 kii yararlanmtr. 2002 2006 yllar ise ikinci dnemi kapsamaktadr. Bu dnemde Trkiye AB ilikilerinde yaanan gelimelere paralel olarak, Bursun zellikle kat lm srecinde ihtiya duyulan insan kaynann yetitirilmesi iin kullanlmas amalanmtr ve bu nedenle bursiyerler AB mktesebat balklaryla ilgili programlara ve akademik almalara ynlendirilmitir. Bu dnemde ayr lan 10 milyon Avroluk bteden 357 kii yararlanmtr. 2003 ylna kadar Dileri Bakanl ve Avrupa Komisyonu Trkiye Delegasyonu tarafndan yrtlen Burs Program, 2003 ylnda Bursa ayrlan maddi kaynak art na paralel olarak bursiyer saysndaki nemli art
Avrupa Birlii Genel Sekreterlii, Jean Monnet Program, http://www.jeanmonnet.org.tr/web/Welcome/JMTurkey/tabid/54/language/tr-TR/Default.aspx
116

85

dolaysyla teknik destek alma ihtiyac duymutur. hale sonucunda British Council Jean Monnet Yerletirme Ajans olarak hizmet vermeye balamtr. 2007 ve sonras ise Jean Monnet Burs Programnn nc dnemi olarak adlandrlmaktad r. Burs programnn Trkiye AB Kat lm ncesi Mali birli i kapsamna alnmasna karar verilmitir. Bu dnemde gerek bavuru koullarnda, gerek snav srecinde, gerekse bursiyerlerin gidecei programlarn onay prosedrnde nemli dzenlemelere gidilmitir. Bunlarla Jean Monnet Burs Programnn amac , mzakere srecindeki en nemli konulardan biri olan AB mktesebat nn etkin bir biimde uygulanabilmesi iin gerekli idari kapasitenin oluturulmasna destek salamak olmutur. Bavuru kriterlerinin belirlenmesinden, bursiyerlerin uygun programlara yerletirilmesine kadar Programn her aamasna ilikin nemli ve nihai kararlar, projenin izleme komitesi olarak alan Jean Monnet Ortak Komitesi tarafndan alnmaktad r. Halihazrda Komitenin yeleri Dileri Bakanl, Avrupa Birli i Genel Sekreterlii ve Merkezi Finans ve hale Birimi ile gzlemci olarak kat lan Avrupa Komisyonu Trkiye Delegasyonudur. Yukarda da belirtildii zere, Jean Monnet Yerletirme Ajans olarak sorumlu kurumlara teknik destek salayan British Council, 31 Aralk 2007 tarihine kadar grevini srdrmtr. Yeni teknik destek ekibinin seilmesi iin 2008 yl banda yaplan ihalede Trk Eitim Dernei (TED) / DeLeeuw International Limited (TR) / WYG International Limited (UK) konsorsiyumu baarl olmu ve Haziran ayndan itibaren Jean Monnet Yerle tirme Ajans olarak almaya balam lardr. Tablo.7. Trkiye'deki Jean Monnet Bursiyerlerinin Y llara Gre Dalm
Yllar Bursiyer Says Yllar Bursiyer Says

1990 - 1991 1991 - 1992 1992 - 1993 1993 - 1994 1994 - 1995 1995 - 1996 1996 - 1997 1997 - 1998 1998 - 1999

46 40 19 6 37 13 14 56 62

2000 - 2001 2001 - 2002 2002 - 2003 2003 - 2004 2004 - 2005 2005 - 2006 2006 - 2007 2007 - 2008 2008 - 2009

54 45 25 78 116 138 Verilemedi 105 84

86

1999 - 2000
TOPLAM

50

2009 - 2010

100 (planlanan)
1069

Kaynak:

Jean

Monnet

Program,

Avrupa

Birlii

Genel

Sekreterlii,

http://www.jeanmonnet.org.tr/web/Welcome/JMTurkey/tabid/54/language/trTR/Default.aspxden alnd.

3.3. Genlik Programlar Avrupa Genlik Programlar ABnin nemli eitim programlar ndan birisidir. ABnin normal eitim ve retim sistemlerinin dnda, btn genleri hedefleyen program, genlerin aktif kat lmn salamak zerine ekillenmitir. Aktif kat lmla beraber genleri, kendi zgvenlerini gelitirmeleri, bu yolla da toplumdaki aktif yurttalar olarak kendi yerlerini glendirerek istihdam olanaklar n arttrmalar hedeflenmektedir. Avrupa apnda veya daha geni bir erevede ortaklk kurulmas iin bilgi, eitim ve frsatlar salayarak, genlerin ve genlik alanlar nn aktif vatandalk, dayanma ve hogr duygularnn geli mesini ve onlarn Avrupa Birliinin geleceinin ekillenmesinde rol almalar n salamay amalamaktad r. Genlik Program AB snrlar iinde ve arasnda hareketlilii, yaygn eitimi, kltrleraras diyalou destekler ve sosyal, eitimsel ve kltrel gemilerine bakmakszn btn genlerin dahil edilmesine imkan salar. Genlik Program btn genler iindir. 117 Program zellikle hem Avrupa iinde hem de Topluluk yesi olmayan lkelerde deiim programlar ve Avrupa gnll hizmeti yoluyla genlerin eitimine katkda bulunmaktadr. Daha az frsatlara sahip olan genlerin programlara eriimi kolaylarken, genlerin yerel dzeyde ortaya kan i imkanlarndan faydalanmalarna da yardmc olmaktadr. Programn kkleri 1989 1999 yllarn kapsayan Avrupa iin Genlik ve 2000-2006 dnemini kapsayan Genlik Program
118

na dayanmaktadr. 2003 ylnda, programda yer alan eitli uzman,

payda ve bireylerden elde edilen verilerden yola klarak 15 Kasm 2006 tarihinde
ARI Toplumsal Katlm ve Geliim Vakf ile ARI Hareketi, Avrupa Ajandas, s.s. 40-41 Avrupa Parlamentosu ve Konseyinin 1031/2000/EC nolu, Genlik Programlarn kuran karar (Decision No 1031/2000/EC of the European Parliament and of the Council of 13 April 2000 establishing the "Youth" Community action programme), http://www.legaltext.ee/text/en/T70827.htm
118 117

87

Avrupa Parlamentosu ve Avrupa Konseyinin Kararyla 119 2007 2013 dnemi iin yeni bir Genlik Program (Youth in Action) yrrle konmutur. Yeni Genlik Program, ergenlik ve yetikinlik arasndaki genlerin ihtiyalarna Avrupa dzeyinde cevap vermeyi amalamaktadr. Program, becerilerin kazanlmasna nemli katk salamakta, Avrupa boyutunu da ieren resmi ve gayri resmi renme frsatlar salamada nemli bir ara vazifesi grmekte ve ayrca revize edilmi Lizbon Stratejisi, Avrupa Genlik Pakt, genlik alannda Avrupa birli i erevesinde belirtilen ve demokrasi, diyalog ve tart ma iin Komisyonun D Plan iinde yer alan amalarn yerine getirilmesine yard m etmektedir. 120 Genlik Program; 1. Genlerin genel olarak aktif vatandalklarn ve zel olarak Avrupa vatandalklar n, zellikle de Avrupa Birliinde sosyal uyumu glendirmek amacyla genler arasnda dayan may gelitirme ve hogry tevik etmeyi, 2. Farkl lkelerdeki genler arasnda karlkl anlay glendirmeyi, 3. Genlik faaliyetlerine ynelik destek sistemlerinin kalitesinin ve genlik alanndaki sivil toplum kurulularnn kapasitelerinin gelitirilmesine katkda bulunmay, 4. Genlik alannda Avrupa ibirliini tesis etmeyi hedeflemektedir. Bununla birlikte Programn daimi ve yllk ncelikleri bulunmaktad r. Avrupa vatandal, genlerin kat lm, kltrel e itlilik ve imkanlar kstl genlerin dahil edilmesi programn genel ncelikleri olarak tanmlanmaktadr. 2009 ylnda yllk ncelikler ise u ekilde ifade edilmitir; 1. Avrupa Yenilik ve Yaratclk Yl 2. Avrupa Parlamentosu seimlerinde genlerin aktif kat lm 3. Kadna ynelik iddetle mcadele
Avrupa Parlamentosu ve Konseyinin 1719/2006/EC numaral, Genlik Programn (Youth in Action) 2007-2013 dnemi iin kuran 15 Kasm 2006 tarihli karar (Decision No 1719/2006/EC of the European Parliament and of the Council of 15 November 2006 establishing the Youth in Action programme for the period 2007 to 2013), http://eurlex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:L:2006:327:0030:0044:EN:PDF 120 Avrupa Birlii Eitim ve Genlik Programlar Merkezi, Avrupa Komisyonu Genlik Program Klavuzu (1 Ocak 2009 itibariyle geerli versiyon), http://www.ua.gov.tr/uploads/genclik/2008/program-guide/Program_Kilavuzu_2009-TR.pdf, s. 5
119

88

4. Aktif vatandalk ve sosyal hayata dahil etmeyi tevik arac olarak spor 5. Salkl yaam tarzn desteklemek iin spor ierikli fiziksel aktiviteler 6. Engelli genlerin dahil edilmesini tevik etme 7. Kresel deiiklere (srdrlebilir kalk nma ve iklim deiiklii gibi) dair bilin artrma 8. Genlik politikalar alannda Avrupa erevesinde yaplan dzenlemelerdeki ibirliine genlerin dahil edilmesi 9. Kltrler aras diyalog Genlik Program, Avrupada yaygn ve rgn eitim arasnda gerekleen e itimin deerlendirilmesine zel nem vermektedir. Eitim mfredatlar dnda gerekleen eitimlerin yaygn ve rgn eitimin tamamlaycs olduuna inanan Program, kat lmc ve renci merkezli renme faaliyetlerini ieren, gnllle dayal, bu sayede de genlerin arzu ve ilgilerine hitap eden faaliyetleri desteklemektedir. Bu eitimlerin desteklenmesindeki grnrlk Youthpass121 sertifikasyon sistemiyle gerekletirilmektedir. Program dahilindeki Eylem 1.1, Eylem 2 ve Eylem 4.3 (Eitim Kurslar ) projelerine kat lan yararlanclar, proje ierisinde elde edilen yaygn ve format d deneyimini tanmlayacak ve kantlayacak bir Youthpass sertifikasna alma hakkna sahiptir.
122

Youthpass sertifikas, proje

sahipleri tarafndan kat lmclar iin dzenlemekte ve onlarn proje srasnda edindi i bilgi, beceri ve deneyimleri gsteren bir belge nitelii tamaktadr. Grnrlk programn nem verdii hususlardan bir dieridir. Projenin hedefleri, sonular ve projenin gereklemesinde ABnin desteinin aka ortaya konmasn salamak zere zel dzenlemeler mevcuttur. Ayr ca proje sonular nn yaygnlatrlmas ve kullanlmas, proje sahiplerinden beklenilmektedir. Ayr mclkla mcadele, kad n ve erkek eitlii, katlmclarn gvenlii ve korunmas ve ok dillilik gibi hususlar Genlik Programlarnda ne kmaktadr. 2007 2013 dnemi ierisinde 885 milyon Avroluk byk bir bteye sahip olan Genlik Programlar , nihai olarak Avrupa Komisyonun denetimi ve ynetimi alt ndad r. Bte ve program ncelikleri ile hedefleri Komisyon tarafndan

Youthpass, www.youthpass.eu Avrupa Birlii Eitim ve Genlik Programlar Merkezi, Avrupa Komisyonu Genlik Program Klavuzu (1 Ocak 2009 itibariyle geerli versiyon), http://www.ua.gov.tr/uploads/genclik/2008/program-guide/Program_Kilavuzu_2009-TR.pdf, s.s. 8-9
122

121

89

belirlenmekle birlikte, merkezi projelerin yrtlmesi iin E itim, Grsel-itsel ve Kltr Yrtme Ajansn, ulusal projelerin yrtlmesi iin Ulusal Ajanslar grevlendirmitir. Bununla birlikte Genlik Programlarnda projelerin etkinliini desteklemek zere tamamlayc uzmanlk faaliyetleri yrtlmektedir. Yaygn e itimin tannmasn salamak amac yla eitim ve ibirlii imkanlar salamaya alan SALTO (Support for Advanced Learning and Training Opportunites / leri Dzeyde renme ve Eitim Frsatlar123) Genlik Kaynak Merkezleri, 8 merkezden oluan bir adr.
124

Kltrel eitlilik (ngiltere), Dou Avrupa ve Kafkaslar

(Polonya), Euro-Med (Fransa), Dahil etme (Belika), Bilgi (Macaristan ve sve), Kat lm (Belika), Gney Dou Avrupa (Slovenya) ile Eitim ve birlii (Almanya) merkezleri farkl konularda uzmanlamlardr. Bununla birlikte Genlik alannda genel bilgi sunan ve Genlik Programyla ilgili bilginin yaylmasna destek olan Eurodesk Anda125 yer alan kurulular, gnll olarak, bu konularda sorular olanlara yardm eder, eitimler, konferanslar, seminerler dzenler, kaynak materyallerinin haz rlanmas veya baslmas ile internet zerinden yaygnlamaya yardmc olur. Akdenizin iki k ysndaki genlik kurulular arasnda ibirlii ile a ve deiim faaliyetlerini destekleyen Euro-Med Genlik Platformu
126

ve genlik ve

gnlllk konular nda alan Eski Avrupa Gnll Hizmeti (AGH) Gnll Yaplar da uzmanlklaryla Genlik Programlarna destek olmaktadrlar. Genlik Programna program lkeleri veya kat lmc lkelerde 127 ikamet eden 13 30 ya arasnda tm genler kat labilir. Bununla birlikte kar amac gtmeyen veya hkmet d kurulular, yerel-blgesel kamu kurulular, gayri resmi genlik gruplar, en az 8 program lkesinde ubesi bulunan Genlik alannda Avrupa dzeyinde aktif kurulular, kar amac gtmeyen uluslar aras kamu kurulular ile genlik, spor ya da kltrel alanda etkinlikler dzenleyen kar amac gtmeyen kurulular proje hazrlama olanana sahiptir. Genlik Program farkl alt faaliyetlere blnm durumdadr;

Salto-Youth Resource Center, www.SALTO-YOUTH.net/Inclusion AB Eitim ve Genlik Programlar Merkezi Bakanl, Dalgalar Yaratmak, Ankara, 2008, s. 2 125 Eurodesk, www.eurodesk.org 126 Avrupa-Akdeniz Genlik Platformu (Euro-Mediterranean Youth Platform), http://www.euromedp.org/ 127 Genlik Programndan Yararlanabilen Program lkeleri ve Katlmc lkeler iin Ek-6ya baknz.
124

123

90

3.3.1.Eylem 1 Avrupa iin Genlik: Alt-Eylem 1.1. Genlik Deiimleri: Farkl lkelerden gen gruplarna bir araya gelme ve birbirlerinin kltrleri hakknda renme frsat sunar. Gruplar, karlkl ilgi duyulan bir konu etrafnda Genlik Deiimini birlikte planlarlar. Alt Eylem 1.2. Genlik Giriimleri: Yerel, blgesel ve ulusal dzeyde tasarlanan grup projelerini destekler. Bu alt eylem ayr ca projelerin Avrupa ynn glendirmek ve genler arasnda ibirliini ve deneyim deiimini gelitirmek amacyla farkl lkeler arasnda benzer projelerden oluan bir a kurulmasn da destekler. Alt Eylem 1.3. Genlik Demokrasi Projeleri: Genlerin hem yerel, blgesel ya da ulusal dzeyde, hem de uluslar aras dzeyde demokratik yaama katlmn destekler. Tematik A Kurma: Programn etkisini art rma dncesiyle, tematik a kurma projelerini destekleme adna yllk teklif ars yap labilir.

3.3.2.Eylem 2 Avrupa Gnll Hizmeti AGHnin amac , Avrupa Birliinin iinde ve dnda eitli ekillerdeki gnll faaliyetlere genlerin kat lmn desteklemektir. Bu Eylem kapsamnda genler, bireysel olarak ya da gruplar halinde kr amac gtmeyen, cretsiz faaliyetlerde yer alrlar.

3.3.3.Eylem 3 Dnya Genlii Alt-Eylem 3.1 - Avrupa Birlii Komu lkeleriyle Birlii: Bu alt-Eylem Komu Ortak lkelerle genlik alannda Genlik Deiimleri ve Eitim ve A Kurma projelerini destekler.

91

Alt-Eylem 3.2 - Dier Ortak lkelerle Birlii: Bu Eylem, genlik alannda ibirlii, zellikle dnyann dier blmlerinden Ortak lkelerle iyi uygulamalar n deiimi ile ilgilidir. Genlerin ve genlik alanlar nn deiimini ve eitimini, genlik kurulularnn aralarndaki ortaklklar ve alar tevik eder.

3.3.4.Eylem 4 Genlik Destek Sistemleri: Alt-Eylem 4.1 - Genlik Alannda Avrupa Dzeyinde Aktif Kurulular in Destek: Bu alt-Eylem, genlik sahasnda genel Avrupa menfaatlerine hizmet eden Avrupa dzeyinde aktif sivil toplum kurulularnn iletimlerine destek salamaktadr. Bu kurulularn faaliyetleri, gen insanlarn toplum hayat na kat lmalar na yardmc olmal ve genel anlamda Avrupa dzeyinde genlik ibirli i faaliyetlerinin uygulanmas na ve gelitirilmesine katk salamaldr. Alt-Eylem 4.2 - Avrupa Genlik Forumu in Destek: Bu alt-Eylem kapsamnda Avrupa Genlik Forumunun devam eden faaliyetlerini her yl desteklemek zere hibe destei verilir. Alt-Eylem 4.3 - Genlik alanlar ve Genlik Kurulular in Eitim ve A Kurma: Genlik almalar nda ve kurulular nda aktif kiilerin eitimini, zellikle deneyimlerin, uzmanln ve aralar nda iyi uygulamalar n yan sra uzun sreli kalite projeleri ile ortaklklar ve alar n olumasn salayacak faaliyetlerin deiimini destekler. Alt-Eylem 4.4 - Yenilik ve Kaliteyi Tevik Eden Projeler: Genlik alannda yeni yaklamlar n sunulmasn, uygulanmas n ve desteklenmesini amalayan projeleri destekler. Alt-Eylem 4.5 - Genler, Genlik alanlar ve Kurulular in Bilgilendirme Faaliyetleri: Bu kapsamda, genlerin bilgi ve iletiim hizmetlerine eriimini gelitiren ve genlerin faydal, belli hedeflere ynelik bilgi rnlerinin hazrlanmasnda ve yaymnda katlmn arttran Avrupa ve ulusal dzeydeki faaliyetlere destek verilir. Bu Eylem ayr ca, genler iin zel bilgilerin

92

yaygnlatrlmas amacyla Avrupa dzeyinde, ulusal, blgesel ve yerel dzeyde genlik portallar nn gelitirilmesini destekler. Alt-Eylem 4.6 Ortaklklar: Program kapsamndaki eitli aralar birletiren uzun vadeli projeleri gelitirmek amacyla blgesel ya da yerel kurulularla ortaklklarn mali olarak destekler. Alt-Eylem 4.7 - Program Yaplar in Destek: Programn ynetim yaplarn, zellikle Ulusal Ajanslar mali olarak destekler. Alt-Eylem 4.8 - Programa Art Deer Katma: Programn uygulanmasn ve sonular nn yaygnlatrlmasn kolaylatrmak amac yla dzenlenen seminerleri, konferanslar kullanlacakt r. ve toplant lar finanse etmek zere Komisyon tarafndan

3.3.5. Eylem 5 - Genlik Alannda Avrupa Birlii in Destek Alt-Eylem 5.1 - Genler ve Genlik Politikalarndan Sorumlu Olanlar in Toplantlar: Bu alt-Eylem, genler, genlik al malar nda aktif kiiler ve genlik politikalar ndan sorumlu kiiler arasnda ibirliini, seminerleri ve yap landrlm diyalogu destekler. Alt-Eylem 5.2 - Genlik Alanyla lgili Bilgi ve Anlayn Artrlmasna Ynelik Destek Faaliyetleri: Bu alt-Eylem, genlik alannda Ak Koordinasyon Metodu erevesinde olu turulan nceliklerle ilgili mevcut bilginin tan mlanmasn destekler. Alt-Eylem 5.3 - Uluslararas Kurulularla birlii: Bu alt-Eylem, Avrupa Birliinin genlik alannda alan uluslararas kurulularla, zellikle Avrupa Konseyi, Birlemi Milletler ya da Birlemi Milletlerin uzman kurulular ile ibirliini destekler.

93

Trkiyede Genlik programlarnn uygulanmasna 2003 yl itibariyle balanmtr. 2000 2006 dnemi baaryla tamamlanm, 2007 ylndan itibaren de 2007-2013 yllar iin Genlik Programlar (Youth in Action) yrrle konmutur. lk dnemde 2003 2006 yllar arasnda Eylem 1, 2 ,3 ve 5 kapsamnda toplam 19 bin 907 kii Genlik Programndan yararlanmtr. Bunlar ierisinde arlk Eylem 1 etkinlikleri erevesinde gereklemitir. Ayn oranda 10 milyon 518 bin 278 Avroluk btenin % 42,5i Eylem 1 kapsamnda, 4 milyon 475 bin 36 olarak deerlendirilmitir. Buna karn ayn dnem ierisinde en ok bavuru Eylem 3 kapsamnda yaplm (977) ancak yzde 33,05lik kabul oran gereklemitir. Yzde 90,45 kabul oranna sahip Eylem 2nin ve yzde 48,10luk kabul oranna sahip Eylem 1in gerisinde kalmtr.
128

Yeni dnemde eski dneme oranla yararlanc talep edilen ve kullanlan hibe

saylar, yaplan kurumsal proje bavurusu,

oranlarnda art yaanmtr (Baknz Tablo 8 ve 7 ile ekil 23 ve 24).

Tablo.8. UA tarafndan kabul edilen Genlik projelerinden yararlanan yararlanclar n yllara gre dalm
YARARLANICILAR

2009 2003
Eylem 1 (Avrupa in Genlik) Eylem 2 (Avrupa Gnll Hizmeti) Eylem 3 (Dnya Genlii) Eylem 4 (Genlik Destek Sistemleri) Eylem 5 (Avrupa birlii iin Destek) TOPLAM 0 557 0 2.979 0 5.186 0 8.139 106 8.478 218 9.360 230 10.031 256 1.038 1.445 2.284 2.942 2.317 2.540 0 0 213 336 528 611 629 0 23 128 145 190 369 659 301 1.918 3.400 5.374 4.712 5.845 5.973

2004

2005

2006

2007

2008

(Tahmini)

Kaynak: Ulusal Ajans Basn ve Halkla likiler Mdrl (yaynlanmam veriler) (Temmuz 2009)den alnd.

AB Eitim ve Genlik Merkezi Bakanl, 2003-2006 Dnemi Genlik Programnn Trkiyede Uygulanmasna likin Etki Deerlendirme Raporu, Ankara, 2008, s.s. 36-37

128

94

1742
1800 1600 1400 1200 1000

1404 1053 702 690 556 351 139 417 278

Ba vuru Kabul

800 600 400 200 0

2004

2005

2006

2007

2008

ekil.23. Trkiyeden Genlik Projesi iin UAya Yap lan Kurumsal Proje Bavurusu ve Kabul Oranlar Kaynak: Ulusal Ajans Basn ve Halkla likiler Mdrl (yaynlanmam veriler) (Temmuz 2009)den alnd.

5.835.335 4.854.245 3.043.779 2.207.857 6.903.599

2004

2005

2006

2007

2008

ekil.24. UA Tarafndan Kabul Edilen Genlik Projelerinde Yllara Gre Talep Edilen ve Kullanlan Bte Oranlar (Avro) Kaynak: Ulusal Ajans Basn ve Halkla likiler Mdrl (yaynlanmam veriler) (Temmuz 2009)den alnd.

95

Tablo.9. UA tarafndan kabul edilen Genlik Projelerinde kullanlan hibe oranlarnn yllara gre dalm
Kullanlan Hibe (Bin avro)
2009 2003 2004 2005 2006 2007 2008 (Tahmini)

Eylem 1 (Avrupa in Genlik) Eylem 2 (Avrupa Gnll Hizmeti) Eylem 3 (Dnya Genlii) 0 Eylem 4 (Genlik Destek Sistemleri) Eylem 5 (Avrupa birlii iin Destek) TOPLAM 0 0 0 0 40.212 133.030 6.903.599 140.000 6.930.000 363.671 2.207.857 3.043.779 4.854.245 5.826.128 123.945 526.059 672.457 989.202 1.274.296 1.194.334 1.100.000 44.100 194.279 450.472 621.154 719.295 740.000 0 98.446 379.836 535.369 1.366.032 1.725.488 1.750.000 239.726 1.539.253 1.797.207 2.879.202 2.524.434 3.131.453 3.200.000

Kaynak: Ulusal Ajans Basn ve Halkla likiler Mdrl (yaynlanmam veriler) (Temmuz 2009)den alnd.

3.4. Kltr Programlar AB kltr politikas kltrel deerleri koruyup desteklemeyi ve kltrel deerleri eriilebilir klmay amalamaktadr. 1992 ylnda kabul edilen Kurucu Anlamaya dahil edilen kltr konusu bir dnemden sonra Birlik erevesindeki faaliyetlerin yapld temel alanlardan biri haline gelmitir. ABnin kltrn korunmas ve gzetilmesine destek amacyla gerekletirdii ilk faaliyet, 1990 ylnda Avrupa Platformu adyla oluturulan ve 1991 ylnda Kaleidoscope Programna dntrlen giriimdir. 1994 ylnda baz dei iklikler yap larak programa, sanatsal eserlerin meydana getirilmesini ve ibirliini tevik edici, kltrel faaliyetlerin daha etkin bir biimde desteklenmesini salayc ve Avrupa mirasna

96

kamu eriimini kolaylatrc bir nitelik kazandrlmtr. 1990 - 1995 yllar arasnda 500 kadar kltr projesine, 1990 1996 yllar arasnda ise yine 500 kadar Avrupada kitaplar n yaygnlatrlmas ve evirisine ilikin projelere destek verilmitir. 1996 -1999 yllar arasnda uygulanan Kaleidoscope, Ariane ve Raphael Program erevesinde sanatsal ve kltrel eserlerin meydana getirilmesi ve ibirliinin tevik edilmesine, kitaplar, eviri ve okuma konular na destek salanmasna ile Avrupa asndan anlam ve nem tayan kltr miras konusundaki ye devletlerin politikalar desteklenmeye allmtr. 129 2000 ylndan itibaren Kltr Program yeni bir dneme girerek Kltr 2000 Programna dnmtr. 236,5 milyon Avroluk bir bteye sahip bu dnemde, Program bugnk haline getiren uygulamalar gerekletirmitir. 2007 ylnda ise Program, halen yrrlkte olan ve 2007 2013 dnemini kapsayan Kltr 2007 Programna gei yapmtr. Bu dnem iin 400 milyon Avroluk bteye sahip olan Programa Trkiyenin tam katlm da bu dnemde olmutur. Trkiye, 11 Mays 2007 tarihinde "AB Kltr Program"na lkemizin kat lmna ilikin olarak, Trkiye Cumhuriyeti ve Avrupa Topluluu arasnda "Trkiye Cumhuriyeti'nin Kltr Programna (2007-2013) Kat lm Hakknda Mutabakat Zapt" imzalanmtr. 130 Trkiye, AB Kltr Programna kat lm iin Avrupa Birlii btesine yllk 1 milyon 490 bin Avro katk pay salamaktadr. Buna karn Trkiyeden kabul edilen proje says sfra yakndr. Kltr Programlarnda ama; Avrupa insanlarnn paylat kltrel varlklar iyiletirmek, kltrel alanda politika gelitirmek ve ortak kltr deerleri tantmakt r. Program, programa ye lkelerdeki kltr operatrleri arasnda ibirli i faaliyetlerinin gelitirilmesi ile Avrupallar tarafndan paylalan ve ortak kltr mirasna dayanan kltrel alan iyiletirmek zere, Avrupa vatandal kavramnn olumasn tevik etmeyi hedeflemektedir. Amalar n ana balkta toplamak mmkndr; Kltrel sektr alanlarnn lkeler aras hareketini desteklemek, Kltrel ve sanatsal eser ve rnlerin lkeler aras dolamn desteklemek ve Kltrler aras diyalou gelitirmek.

Tursun, H. T., Avrupa Birliinin Kltr, Grsel itsel ve Politikas ve Trkiyenin Uyumu, stanbul, 2004, s.s. 7, 8 130 Kltrel rtibat Noktas, /www.ccp.gov.tr/hakkimizda.html

129

97

Bu program, sahne sanatlar , grsel sanatlar, plastik sanatlar, kltrel miras vb. birok alanda, dernek, niversite, kltr enstitleri, kamu otoriteleri gibi binlerce kltr kurumuna birlikte al ma, ortaklaa kltrel ve sanatsal projeler yaratma ve uygulama konusunda olanaklar yaratmaktadr. Gerekletirilen ibirlikleri, uluslarn karlkl anlayn kolaylatracak, yarat clklar n artracak, farkl kltrlerin birbirlerini tanmas ile ortaya kacak Avrupa Vatandalna katkda bulunacakt r. Programa, Avrupa Birlii ye lkeleri, Avrupa Ekonomik Alan (AEA) lkeleri131, AB yeliine aday lkeler132 ile nc lkeler olarak tanmlanan Arnavutluk ve Bosna Hersek Karadada merkez brolar bulunan ve kar amac gtmeyen tm kurulular bavurabilir. Programn yrtlmesinden Avrupa Komisyonu Eitim ve Kltr Genel Mdrl (DG EAC) sorumludur. DG EAC faaliyetlerin bazlarn dorudan idare eder ancak bunlarn bir ou da Brkseldeki Eitim ve Kltr Ajans tarafndan uygulanr. Avrupa Kltr Sermayelerine Salanan Destekler, Kltr Alannda Avrupa dllerinin Verilmesi, Uluslar aras Kurulularla birliklerine Salanan Destekler ve zel Eylemler balklarndaki faaliyetler dorudan Komisyon tarafndan idare edilir. Bununla birlikte Yrtme Ajans tarafndan yrtlen faaliyetler ise unlardr; - ok Yll birlii Projeleri - birlii Projeleri - Edebi eviri Projeleri - nc lkeler ile Kltrel birlii Projeleri - Kltr Alannda Avrupa Dzeyinde Faaliyet Gsteren Kurulularna Salanan Destekler - Kltrel rtibat Noktalar na Salanan Destekler - Kltrel birlii Alannda Yap lacak Analizlere Salanan Destekler Ayrca Programn uygulanmas merkeziletirildiinden, Programa

bavurmay dnenlere ulusal dzeyde bilgi ve rehberlik salanmas iin Kltrel rtibat Noktalar kurulmutur. Bu Noktalar, Programn uygulan, faaliyetleri ve hibe olanaklar ile igili faydal bilgilerin hedef odakl bir biimde, verimli olarak temelden yaygnlatrlmasn saalamaya al maktadr. Bu birimlerin proje bavurusu alma
131 132

zlanda, Lihtentayn, Norve Trkiye, Hrvatistan, Eski Yugoslavya Makedonya Cumhuriyeti

98

nitelii yoktur. Programn Trkiyede yrtlmesi, tan tlmas, eitim almalar nn gerekletirilmesi ve ilgili kurulu lar n Program yesi dier lkelerdeki kurulu larla irtibatnn salanmasna destek olunmas iin Kltr ve Turizm Bakanl bnyesinde Trkiyede de Kltrel rtibat Noktas kurulmutur. Programda desteklenen faaliyetler ana grup alt nda toplanmtr. Bunlar Programn dizinlerini oluturmaktadr ve u ekilde gerekletirilmektedir;

3.4.1. Kltrel Faaliyetlere Verilen Proje Destei (Dizin 1 - birli i Projeleri): Kltr kurulular na, snr tesi ibirlii al malar yapmalar , kltrel ve sanatsal faaliyet uygulamalar iin destek salanr. Bu dizinde; Programa kat lan farkl lkelerdeki tiyatro, mze, niversite, aratrma merkezleri, ayn meslek gruplar , kltrel enstitler, kamu yetkilileri gibi farkl sektrlerin bir arada alabilmesine, kltrel ve sanatsal faaliyetlerin s nrlar n tesine tanmasna olanak salayacak ibirlikleri kurmalar na yardmc olmak amalanmaktad r. Bu dizin drt kategoriye ayr lmtr, bunlarla ilgili detaylar aada sralanmtr: a) Dizin 1.1: ok Y ll birlii Projeleri ( ile be yl sreli): En az alt program yesi lkeden en az farkl alt kltr operatrn ile be yl sreli ortak kltrel faaliyetler gelitirmesi iin ibirlii kurmak ve sektr ii ya da sektrler aras almalar yapmak ynnde tevik ederek uzun vadeli, uluslar aras kltr balarnn oluturulmas amalanmaktadr. Yllk hibe tutar en az 200,000 Avro ve en fazla 500,000 Avrodur, AB destei geerli bte toplamnn %50si ile snrldr. Bu hibenin hedefi, bir projenin olu turulmasna veya co rafi eriiminin geni letilmesine yardmc olmak ve destek srecinin sonrasnda da projenin srdrlebilmesini salamakt r. b) Dizin 1.2.1: birlii Projeleri (en fazla yirmi drt ay sreli): Sektr ii ve sektrler aras alan, en az program yesi lkeden gelen en az farkl kltrel operatrn, en az bir yl, en fazla iki yl sre ile ibirlii yapt eylemleri iermektedir. Uzun vadeli ibirlii olanaklar nn aratrld eylemler zellikle

99

hedeflenmektedir. 50,000 ile 200,000 Avro hibe salanmaktadr. AB destei geerli bte toplamnn %50si ile s nrldr. c) Dizin 1.2.2: Edebi eviri Projeleri (en fazla yirmi drt ay sreli): eviri projelerini iermektedir. AB Edebi eviri desteinin amac, edebiyat eserlerinin lkeler aras dolamn salamak, Avrupallarn edebiyat ve edebi miras bilgisinin gelitirilmesidir. Yaynevlerine, eserlerin bir Avrupa dilinden dierine tercme edilerek yaynlanmas iin hibe destei salanmaktadr. Bu destek 2,000 ile 60,000 Avro olabilir. AB destei geerli bte toplamnn %50si ile snrldr. d) Dizin 1.3: nc lkeler ile birlii Projeleri (en fazla yirmi drt ay sreli): Programa katlan lkeler ve AB ile ortaklk ya da kltrle ilgili hkmler ieren ibirlii anlamalar bulunan nc lkeler aras nda kltr alveriini amalayan kltrel ibirlii projelerine ayr lmtr. Her yl bir veya daha fazla nc lke, o yla zel olarak seilir. Bu lke(ler) her yl Ajansn internet sitesinde son bavuru tarihinden en az drt ay nce aklanr. birlii projelerinde en az farkl program yesi lkeden gelen, en az kltrel operatrn, seilen nc lkeden en az bir kurulu ile kltrel ibirlii gerekletirmesi gerekmektedir. Y llk 50,000 il 200,000 Avro hibe salanmaktadr. AB destei geerli bte toplamnn %50si ile snrldr.

3.4.2. Kltr Alannda Avrupa Dzeyinde Faal olan Kurululara Salanan Destekler (Dizin 2): Bu dizinde verilen hibe, kltr kurumlarnn daimi faaliyetlerinde

kullandklar operasyonel giderlere finansal destek salamak amacndadr. Bu durum Programn dier dizinlerdeki tm hibelerinden farkldr. Projelere 100,000 il 600,000 Avro hibe salanmaktadr. AB destei geerli bte toplamnn %80si ile snrldr. Bu dizin alt nda geerli olan kurulular drt kategoriye ayr lmtr: a) Kltr elileri b) Kltr alar c) Festivaller d) Kltr gndemi iin politika destek yaplar

100

3.4.3. Kltrel birlii Alanndaki Projelerin Etkisinin En st Seviyeye kar lmas, Analizler ve Bilginin Toplanmas ile Yaygnlatrlmasna Salanan Destekler (Dizin 3): Bu kategoride, kltrel sektrde gl niceliksel bulgulara duyulan ihtiyaca cevap vermek amacyla, sonularn derlenip aratrld ve bunlarn Programn amalar nda deerlendirildii, analiz ve yaygnlatrlma al malar na destek salanmaktadr. Ayrca, sanatlara ve kltrel kurululara, Kltr Programna ilikin daha yerel bir seviyede bilgi aktarlmas da gerekmektedir. Bu kapsamda programa ye lkelerde Kltrel rtibat Noktalar oluturulmutur. Program, Avrupada kltrel ibirlii ve Avrupa kltr politikasnn geliimi konularnda yrtlen alma ve analizleri desteklemektedir. Bu destein amac; Avrupa dzeyindeki kltrel ibirlikleri, zellikle de yaratclarn ve kltrel oyuncularn hareketlilii, sanat eserlerinin dolam, sanatsal ve kltrel rnlerin kltrler aras diyalou zerinde karlatrmal veri ve analizler gelitirmek amac yla bilgi ve verilerin hacim ile kalitesini artt rmaktr. Program ayn zamanda, bilginin derlenmesini ve yaygnlatrlmasn, projelerin etkilerini en st seviyeye ykseltme amac n tayan faaliyetleri de desteklemektedir. Deneyim alverii, doru uygulama, Program ve daha geni bir anlamda Avrupa-tesi kltrel ibirlii ile ilgili bilginin yaygnlatrlmas desteklenmektedir. 133

2.5. Erasmus Mundus Erusmus programndan edinilen tecrbe ile 2004 ylnda Erasmus Mundus program balat lmtr. AB yesi olmayan lkelerdeki baar l rencileri kendi bnyesine katmay hedefleyen AB bu ekilde uluslar aras niversiteler apnda lider konuma ykselmeyi amalamaktad r. Birinci dnemini 2004 2008, ikinci dnemini ise 2009 2013 yllar arasnda gerekleen Erasmus Mundus Program, Avrupa yksek retimin kalitesini arttrmaya, nc lkelerdeki insanlar ve kltrlerle diyalogu ve anlamay tevik etmeye ynelik bir ibirlii ve hareketlilik programdr. Avrupa Birlii lkeleri ve bu lkeler arasndaki hareketlilii art rma yoluyla nc lkelerdeki yksek eitim kurumlarnda yer alan insan kaynaklar ve uluslar aras
Kltrel rtibat Noktas, Kltr Program Rehberi (2007 2013), http://www.ccp.gov.tr/docs/Kultur_Programi_Rehberi_Nisan_2009.doc
133

101

ibirlii kapasitesini arttrmay amalamaktadr. 2009 2013 dnemi iin Program hedefleri; Avrupadaki yksek retimde kalitenin gelitirilmesi Dnya apnda Avrupa Birliinin mkemmel eitim merkezi olarak duyurulmas, nc lkelerdeki yksek eitimin gelitirilmesi kadar nc lkelerle ibirlii yaparak, kltrler aras anlayn artrlmas, olarak belirtilmitir. 134 Yeni dnemde Erasmus Mundusun (1298/ 2008 / EC Nolu Karar
135

kapsam bir nceki dneme gre geniletilmitir. u anda, 2006 ylnda balat lan Erasmus Mundus D birlii Pencereleri Programnn tamamlanm halini iermekte ve ayr ca sanayilemi lkelerle de ibirlii aktivitelerini de desteklemektedir. Erasmus Mundus Program; Avrupa ve hedef nc lkelerdeki niversiteler arasnda enstitler aras ibirlii ortakl veya yksek lisans dzeyinde ortak programlar uygulamaya koymak isteyen yksek eitim kurumlarn, Yukar da belirtilen ibirlikleri veya ortak programlar erevesinde, eitim, aratrma veya retme periyodu geirmek isteyen niversite rencileri, aratrmaclar ve niversite personelini, Avrupa yksek eitiminin dnya apnda cazibesini, grnrln, profilini ve imajn gelitirmeyi amalayan projeler gelitiren, yksek eitim alannda aktif olarak alan her trl organizasyonu desteklemektedir. Erasmus desteklemektedir; Mundus Program, ana balk alt ndaki faaliyetleri

AB Eitim, Grsel itsel ve Kltr Yrtme Ajans, Erasmus Mundus 2009 2013 Hakknda, http://eacea.ec.europa.eu/erasmus_mundus/programme/about_erasmus_mundus_en.php 135 Avrupa Parlamentosu ve Konseyinin 1298/2008/EC Nolu Karar, http://eurlex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:L:2008:340:0083:0098:EN:PDF

134

102

3.5.1. Eylem 1: Burs dahil Ortak Programlar: Bu eylem, yksek eitimli insan kaynaklar salamak ve mkemmeliyet kutuplar oluturmak yoluyla nc lkeler ve Avrupadaki akademik personel ve yksek eitim kurumlar arasnda ibirliini tevik etmektedir. En az 3 farkl lkedeki Avrupa niversitelerinden oluan bir konsorsiyum tarafndan dizayn edilen ve uygulanan, akademik kaliteyi art rmak zerine ortak programlardr. Konsorsiyumlar ayrca dnyann dier tarafndan niversiteleri de ierebilir. Burslar tm dnyadan akademisyenlere ve yksek eitim rencilerine aktr. Programlar, en az iki niversitede zorunlu eitim ve aratrma periyotlar ile ift, birden fazla veya ortak derecelendirmeleri ierir. Bu Eylem, Avrupa konsorsiyumu ve olas nc lkeler niversiteleri tarafndan salanan yksek kalitede ortak yksek lisans derslerini ve doktora programlarn destekler. Bu konsorsiyumda ortak programn ieriine ve sonularna gre dier organizasyonlar da yer alabilir. kinci olarak, nc lkeler ve Avrupa rencileri/doktora adaylarnn Erasmus Mundus ortak yksek lisans ve doktora programlarn takip etmeleri iin burs salanr. Son olarak da ortak yksek lisans programlarnn bir paras olarak retim veya aratrmalarn yrtmeleri iin nc lkeler ve Avrupal akademisyenlere ksa sreli burs olana temin eder.

3.5.2. Eylem 2: nc lke Yksek E itim Kurumlar ve Burslar yla Hareketlilik iin Ortaklk: 2009 2013 Erasmus Mundus Program erevesinde, akademik ibirlii, rencilerin ve akademisyenlerin dei imi ile AB d ilikiler politikas nda yer alan AB yesi olmayan lkelerdeki sosyal-ekonomik geli melere katk salamann glendirilmesi temeline dayaldr. Konsorsiyum, en az 3 Avrupa lkesinden 5 yksek eitim kurumunu ve hedef Avrupal olmayan blgeden bir dizi yksek eitim kurumunu iermelidir. Bu Eylemde dezavantajl gruplara ve savunmasz durumdaki topluluklara zel bir nem verilmektedir. Eylem 2; - nc lkelerdeki ve Avrupadaki partnerler arasndaki bireysel hareketlilik dzenlemelerinin gerekletirilmesi ve organizasyonu amacyla hedef

103

nc lkelerdeki yksek eitim kurumlar ve Avrupa yksek eitim kurumlar arasnda ortak ibirliklerinin kurulmasn, - Avrupa ve nc lkelerdeki bireyler (renciler, akademisyenler, aratrmaclar, profesyoneller) iin eitli uzunluktaki burslar (bursun uzunluu nc lkedeki nceliklere, rencilerin seviyelerine veya ortaklk arasndaki anlamalara gre deiebilir) salar. Eylem 2 ierisinde yer alan aktiviteler, Avrupa Birliinin d ilikiler aktivitelerinde yer alan deiik finansal aralar tarafndan karlanabilmektedir. Bu nedenle Eylem 2nin uygulama kurallar, yldan yla ve lkeden lkeye gre deikenlik gsterebilmektedir.

3.5.3. Eylem 3: Avrupa Yksek Eitimin Tantlmas: Dnya genelinde Avrupadaki yksek eitimin ekiciliini arttrarak, dnyann gznde eitim hedefi ve mkemmeliyet merkezi haline getirmektir. Bu eylem; o Finansman ve ibirlii programlar yla ilintili olarak Avrupa yksek retim sektrnn tantlmas ve bilinirliinin ykseltilmesi, o Programdaki iyi uygulama rneklerinin ve Program sonular nn yaygnlatrlmas, o Bireysel ve kurumsal dzeyde bu sonularn iletilmesine katk salamaktadr. Eylem 3, yksek eitimin tm uluslar aras aktivitelerinin (promosyon, ulalabilirlik, kalite gvence, kredi tan ma, becerilerin oklu tannmas, mfredat gelitirme ve hareketlilik) destekler. Bu aktiviteler, Avrupa lkelerinden en az kurum ile nc lkelerden en az 2 kurumun ortaklyla oluan kark alar tarafndan gerekletirilebilir. 136

AB Eitim, Grsel itsel ve Kltr Yrtme Ajans, Erasmus Mundus 2009 2013 Program Klavuzu, http://ec.europa.eu/education/external-relation-programmes/doc/call09/guide_en.pdf, s.s. 57

136

104

Avrupa Komisyonu, Erasmus Mundus Programnn yrtlmesinden sorumludur. Btenin ynetimi, nceliklerin, hedef ve kriterlerin belirlenmesi, takip edilmesi ve deerlendirilmesi Komisyonunun sorumluluu alt ndad r. Programn yrtlmesi iin Eitim, Grsel-itsel ve Kltr Yrtme Ajans grevlendirilmitir. 2004 2008 dneminde 230 milyon Avroluk bte, yeni dnemde byk bir art gstererek 950 milyon Avoya ykseltilmitir. lk dnemde Erasmus Mundus kapsamnda 103 yabanc yksek lisans ve doktora rencisine mali yardmda bulunmu, ABye gelen 4 bin 424 renciye ise burs salanmtr. lk dnemde Erasmus Mundusa kat lan 323 niversitenin 58i nc lkelerdedir. Trkiye, Erasmus Mundus burslarndan etkin bir ekilde

yararlanamamaktadr. Programa kat lmn gerekletii ilk ylda, sadece 2 tane renci burs almaya hak kazanmtr, 2008 2009 ylna kadar bundan baka burs alan renci olmamtr.

3.6. Vatandalar iin Avrupa 2004 ylnda uygulanmaya balayan Vatandalar iin Avrupa Program, Aktif Avrupa Vatandaln tanmak ve yaygnlatrmak zere geni bir erevede aktiviteleri destekler. zellikle vatanda lar ve sivil toplum organizasyonlar nn Avrupa entegrasyonu zerine odaklanr. Program, 2007-2013 yllarn kapsayan ikinci dneminde bulunmaktad r ve bu dnem iin toplam btesi 215 milyon Avrodur. Programn genel hedefleri; o Avrupa Birlii vatandaln gelitirmek zere vatandalara dnyaya ynelik, demokratik, zenginle tirilmi kltrel farkllklar alt nda birletirilmi, daha yakn bir Avrupa at s alt nda hareket etme olana salamak, o Genel kltr, tarih ve deerler zerine kurulu Avrupa kimli i duygusunu gelitirmek, o Vatandalarnn Avrupa Birliine aidiyet duyusunu beslemek,

105

o Kltrler aras diyaloa katkda salayarak, Avrupa vatandalar arasnda kltrel ve dilsel farkllklar tantma ve onlara sayg duyma asndan ikili anlamay ve tolerans glendirmek olarak belirtilmitir. Programn zel amalar ise; o Tm Avrupa genelinde yerel topluluklardan insanlar bir araya getirerek, onlarn deneyimlerini, dncelerini ve deerlerini paylamalar n salamak, gemiten renilenle gelecei ina etmek, o Avrupa seviyesinde sivil toplumun ibirliiyle Avrupa vatandal, demokrasi, paylalan deerler, ortak tarih ve kltrle ilgili yansmalar, aktiviteleri ve mzakereleri beslemek, o Gemi hat ralar gstererek Avrupa deerlerini ve hedeflerini tantmak ve Avrupay vatandalar iin daha yakn hale getirmek, o Tm ye lkelerdeki vatandalar ve sivil toplum organizasyonlar n birbiriyle etkileimleri konusunda cesaretlendirmek olarak tanmlanmtr. Bu Program alt nda Avrupa Vatandal ile ilgili zel temalara ncelik verilmektedir. Bu temalarn belirlenmesi ayn konuda alan projeler arasndaki sinerjiyi arttrmaya da fayda salamaktadr. Bu program kapsamnda hazrlanan projeler bu nceliklerden bir ya da birkana atfta bulunmak durumundadr. Bu nceliklerden bir k sm srekli, baz lar ise geici olarak dzenlenmektedir. Programn srekli ncelikleri; Avrupann gelecei ve temel deerleri, Aktif Avrupa vatandal: Avrupada demokrasi ve kat lm, Kltrler aras diyalo, Avrupada insanlar n iyi olmas: istihdam, sosyal uyum ve srdrlebilir kalk nma ve Avrupa politikalarnn toplum zerindeki etkisi eklindedir. 2009 yl iin belirlenen geici ncelikler ise; Avrupa Birliinin gelecei ve temel deerleri: Berlin Duvar nn yklnn kutlanmas , Avrupa vatandal, Avrupada kat lm ve demokrasi: Avrupa Parlamentosu seimleri, kadnn politik hayata katlm, 2008 Avrupa Kltrleraras Diyalo Ylnn gzden geirilmesi: yapsal ve methodolojik durum, Avrupadaki insanlar n durumunun iyilii istihdam, sosyal uyum ve srdrlebilir kalk nma: klim ve enerji gibi Avrupann ncelikli politikalar olan ana sosyal sorunlarna kalbine vatandalar dahil etme, Toplum

106

zerine Avrupa politikasnn etkisi: g olanaklar , Avrupa 2009 Yenilik ve Yarat clk Yl, Gelime aktivitelerine dahil olmakla ilgili tematik alar yaratma konusunda yerel otoriteleri cesaretlendirme olarak s ralanmtr. Bunlarla birlikte Program n yatay zellikler diye nitelendirilen, proje yap clar nn projelerini hazrlarken ve uygularken dikkate almas gereken nem verdii noktalar bulunmaktadr, bunlar; o Avrupallk deerleri o Aktif Avrupa vatandal iin enformel renme o Gnlllk Aktif Avrupa vatandalnn vurgulanmas o Uluslar araslk ve yerel boyut o Kltrel ve dilsel farkllklar o apraz reme o Programa eit ulam o Grnrlk, deerlendirme ve yaygnlatrma Vatandalar iin Avrupa Programndan yerel otoriteler ve organizasyonlar, Avrupa toplum politika aratrma organizasyonlar (think tanks), vatanda gruplar, sivil toplum kurulular, hkmet d organizasyonlar, ticaret odalar, eitim kurumlar , gnll alma ve / veya amatr sporlar alannda aktif olarak alan organizasyonlar yararlanabilir. Bu Program alt ndaki baz Eylemlere yukarda belirtilen organizasyonlardan sadece bazlar kat labilir. Programdan yararlanan lkeler ise yledir;

Tablo.10. Vatandalar in Avrupa Programna Kat lan lkeler

Avusturya Belika Bulgaristan Kbrs Hrvatistan ek Cumhuriyeti Danimarka Estonya Finlandiya Fransa Almanya Yunanistan Macaristan zlanda talya Letonya Litvanya Lksemburg Malta Hollanda Polonya Portekiz Romanya Slovak Cumhuriyeti Slovenya spanya sve ngiltere

107

Kaynak: Kim Kat labilir?, Avrupa iin Vatandalk, Eitim, Grsel itsel ve Kltr Yrtme Ajans, http://eacea.ec.europa.eu/citizenship/programme/who_participate_en.phpden alnd. Programda drt temel alt eylem bulunmaktadr;

3.6.1. Avrupadaki Aktif Vatandalar: Bu eylem direk olarak vatandalar ieren aktivitelere ynelmektedir. Bu aktiviteler, Programn genel hedeflerini iermesi gerektii gibi, spesifik olarak dncelerini, deerlerini ve deneyimlerini paylamalar iin Avrupa genelinde yerel topluluklardan insanlar bir araya getirme, gemiten renip gelecei ina etme gibi hedefleri de iermelidir. Deiik anlamlarda, farkl lkelerde Avrupa vatandalarn deiimine olanak salayan toplant lara ynelir. Bu eylem iki ana lee blnmtr. Birincisi Karde ehir ve Karde ehirler Arasnda A Kurmadr. Burada belediyeler aras nda deiim ve ibirliini beslemek amac yla almalar yrtr. Bu lein alt balklarndan ilki ise; Karde ehirler vatanda toplant lard r. kinci Dnya Savandan sonra nem kazanan karlkl anlamay glendirmek zere oluturulan bu balkta, 21 gn gemeyen projeler kabul edilir ve verilen hibe miktar 22 bin ila 40 bin Avroyu geemez. kinci alt balk ise Karde ehirler Ad r. lk balkla ayn hedefi tayan bu balkta, projenin sresi 24 ay ve verilen hibe miktar 150 bin Avroyu geemez. nc alt balk ise Yeniliki projelerdir. Burada ama sivil toplumdaki bilgi dzeyini artt rmak ve Avrupa vatandal bilincini ykseltmektir. Bu lek ierisinde hazrlanan projeler ise 12 ay geemez ve maksimum hibe miktar n proje btesinin yzde 80nini gemeyecek ekilde maksimum 150 bin Avro olmak zorundadr. kinci lek Vatandalar n projeleri ve destek lekleridir ve alt balklar Vatandalar n projeleri ile Destek lekleridir. Vatanda lar n Projeleri bal alt nda; sektrler aras veya uluslar aras boyutta, vatandalar direk olarak ieren eitli projelere fon verilir. Bu projelerin maksimum sresi 12 ayd r. Maksimum verilen hibe miktar ise, proje btesi maksimum yzde 60 olacak ekilde, 250 bin Avrodur. kinci alt balkta ise iyi uygulamalar n deiimi gibi kalite artt rmaya ynelik projeler

108

desteklenir. Proje sreleri maksimum 12 aydr. Proje btesinin yzde 80inini gemeyecek ekilde maksimum 100 bin Avro btelendirme yaplr.

3.6.2. Avrupadaki Aktif Sivil Toplum: Bu eylem Programn genel hedefleriyle birlikte, zel olarak Avrupa vatandal, demokrasi, paylalan deerler, ortak tarih ve kltrle ilgili tm Avrupada sivil toplum organizasyonlar nn ibirliiyle dzenlenen besleyici aktiviteler, ekimeler ve reaksiyonlara ilikin projelere ynelir. Avrupa Birlii ve Avrupa vatandalar arasnda esiz balar gibi dnce kurulular ve sivil toplum organizasyonlar arasnda ba oluturacak aktiviteleri destekler. Bu eylem, Avrupadaki sivil toplum dinamiini desteklemek zere sivil toplum organizasyonlarnn yerel, blgesel, ulusal ve Avrupa seviyesinde ibirliine odaklanr. Bu Eylem de birinci Eylem gibi farkl leklere sahiptir. Eylem, Dnce kurulular iin yapsal destek, Avrupa seviyesinde sivil toplum kurulular iin yap sal destek ve Sivil toplum organizasyonlar tarafndan balat lm projelere destek olmak zere ayr lee sahiptir. Dnce kurulular iin yapsal destek leinde hazrlanan projelerde; Avrupa toplum politika aratrma organizasyonlarnn; Avrupallk sorunu, aktif Avrupa vatandal veya Avrupallk deerleri konularnda dnce ve tepki yaratma ile Avrupa seviyesinde mzakereleri besleme hususlarnda nemine vurgu yaplmaktadr. kinci lek olan Avrupa seviyesinde sivil toplum kurulu lar iin yap sal destek projelerinde, aynen birinci lekte olduu gibi sivil toplum organizasyonlar nn Avrupallk dncesine salayaca katklarn alt izilmektedir. nc lekte, sivil toplum kurulular tarafndan hali hazrda gerekletirilen projelerin devamna destek verilmeye allmaktadr. lk iki lekte projeler tek yll veya ok yll olabilmekte iken, nc lekte projenin sresi 12 ay geememektedir. Ayr ca bu projelerde hibe miktar proje btesinin yzde 60n gememek kaydyla, maksimum 55 bin Avro olabilmektedir.

109

3.6.3. Avrupa iin Beraberce: Bu Eylemde Avrupay vatandalarna daha yakn hale getirme dncesine katk salayan, Avrupa genelinde anlamay ve aktif Avrupa vatandaln arttrmay hedefleyen aktiviteler desteklenir. Bu Eylemde de dierlerine olduu gibi lekler bulunmaktadr. Etkinliklerin yksek grnrl, Aratrmalar ve Bilgi ve yaygnlatrma aralar balklar alt nda ana lek bulunmaktad r. Birinci lekte; Avrupallk kimliini glendiren, tarihi olaylara ilikin seremoniler, Avrupallk baarlarnn kutlanmas, artistik etkinlikler, spesifik konularda bilin arttrc Avrupa genelinde konferanslar, dller gibi etkinlikler desteklenir. Bununla birlikte, zellikle Bilgi Toplum Teknolojileri gibi yeniliki teknolojilerin kullanld projelere nem verilir. Bu etkinlikler Komisyon tarafndan dzenlenmekle birlikte ye Devletler veya ilgili dier ortaklarla ibirlii iinde yrtlebilinir. Bu lek alt nda herhangi bir hibe verilmemektedir. Ara trmalar leinde ise Avrupa seviyesinde aktif vatandal daha iyi anlamak zere Komisyon tarafndan yrtlen aratrmalar ve analizler gerekletirilir.

3.6.4. Aktif Avrupa Ansna: Avrupa Birliinin zgrlk, demokrasi ve insan haklarna sayg gibi ana deerlerinin temelinde yatan olaylar n hat rlanmasna ilikin aktivitelere ynelik projeleri iindir. Avrupa Birlii tarihinin kinci Dnya Sava ve Nazizm gibi karanlk ynleriyle birlikte, entegrasyon, bar birlikte tesis etme ve bugnk ABye dnme hikayesinin, gelecein Avrupasn yaratmak ve aktif Avrupa vatandal zerindeki etkisini glendirmeyi hedefleyen projeler desteklenir. Bu projelerin sresi maksimum 12 ay olmak zorundadr. Projelere verilen hibe miktar proje btesinin yzde 60n gememek zere maksimum 55 bin Avrodur. 137

AB Eitim, Grsel-itsel ve Kltr Yrtme Ajans, Program hangi tip Eylemleri destekler? (What kind of actions does the Programme support?), Citizenship Programme 2007-2013, http://eacea.ec.europa.eu/citizenship/programme/about_citizenship_en.php

137

110

3.7. Medya 2007 Medya programnn temelleri 1980li yllarda Avrupa grsel iitsel pazar nda yaanan devrimlere dayanmaktadr. Bu yllarda grsel iitsel pazardaki talep art yaanmas arzn bymesine yol am ancak arzn karlanmasnda Avrupal olmayan lkelerden gelen ucuz retimler karsnda Avrupa sektr temsilcileri gsz kalarak, krize girmilerdir. Bununla birlikte Avrupal olmayan reticilerin yapsal deiiklikler karsnda Avrupa reticilerden daha gl durmalar Avrupallar bu konuda yaplan almalara eilmeye yneltmitir. Bu program 1991 ylnda Avrupa grsel-iitsel endstrisinin gelimesine katk salamak zere hayata geirildi. 1991 ylndan bu yana eitli kademeler geiren Program, 1991 1995 yllar arasnda Medya I, 1996 2000 yllar arasnda Medya II, 2001 2006 yllar arasnda Medya Plus ve 2007 2013 yllar arasnda ise Medya 2007 olarak adlandrld. Ad ne olursa olsun tm programlar, Avrupa film ve televizyon endstrisinin desteklemek, bu endstriyi daha rekabeti hale getirmek ve Avrupal grsel iitsel prodksiyonlar beslemek gibi nceliklere sahip olmutur. Medya 2007 Program, Avrupa Parlamentosu ve Konseyinin 1718/2006/EC Nolu
138

kararyla hayata geirilmitir. 2007 2013 dnemi iin toplam 755 milyon

Avroluk bir bteye sahip olan Program, nceki programlardan farkl olarak Avrupa grsel iitsel pazar nn acil ihtiyac olan yeni programlar n ncelikleri ve yap lar yla radikal yeni balantlar gelitirme ve dijital devrim zerine odaklanmaktad r. Komisyon tarafndan yaplan deerlendirmede, ncelikle Medya 2007nin teknoloji ve pazardaki yeni geli melere adaptasyonuna ve dijitallemenin gerekliliklerini yanstmasna karar verilmitir. Medya 2007 ayn zamanda yeniliki ve dijitalleme alanna hedefli aktiviteler, yeni AB ye devletlerindeki grsel iitsel profesyonellerinin sorunlar , kk ve orta lekli iletmelere yardmc olacak aktiviteler zerine odaklanmaktadr. Medya 2007nin hedefleri ana gereklilik zerine oturtulmutur; 1) Kltrel farkllklar ve onlar n sinematografik ve grsel iitsel mirasn korumak ve art rmak, Avrupallarn kltrler aras diyaloga eriebileceini garanti etmek ve bunu tantmak,
138

Avrupa Parlamentosu ve Konseyinin 1718/2006/EC No.lu Karar, http://eurlex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:L:2006:327:0012:0029:EN:PDF

111

2) Avrupadaki grsel iitsel almalarn Avrupa iinde ve dnda dolamn arttrmak, 3) Ak ve rekabeti pazar mant nda Avrupa grsel iitsel sektrnn rekabeti ynn glendirmek. Medya 2007 Programnda grsel iitsel sektrndeki profesyonellere ynelik e itim giriimleri, yeni retim projelerinin gelitirilmesi (karakteristik filmler, televizyon oyunlar, belgeseller, animasyonlar ve yeni medya) ile Avrupa grsel iitsel almalarnn tantlmasna ynelik projeler kabul edilir. Medya 2007, genel olarak be Eylem balna blnmtr ancak 2009 ylnda bunlara bir balk daha eklenmitir;

3.7.1. Profesyonellerin Eitimi: Grsel iitsel endstrideki profesyonellerin tm Avrupada eitim a kurmalar na yardmc olmay hedefleyen bir srekli eitim programdr. Grseliitsel endstri, niversiteler, grsel-iitsel ve film okullar arasnda ibirliini ve deiimleri desteklemeyi amalamaktad r. Burada yaplacak projelerin Avrupa iinde a kurmaya ve eitimciler ile rencilerin hareketliliine katk salamas ve rencilerin profesyonel sektre adaptasyonuna yard mc olmas gerekmektedir. Her yl 1500ten fazla profesyonel, birka gn ile birka ay arasnda deien, senaryo yazm ve proje gelitirme, ekonomi ve finansal yneticilik ile yeni teknolojilerin kullanlmas gibi konularda Medya program alt nda dzenlenen eitim programlar na kat lmaktad r.

3.7.2. Prodksiyon Projelerinin Gelitirilmesi: Medya Program, bamsz yapmclarn Avrupa boyutu olan grsel iitsel projelerine hibe salamaktad r. Bu hibeler Proje Gelitirme, Finans etme ile Televizyon yapm ana balklar ndaki projelere verilir. Proje Gelitirme hibeleri tip yap m irketinin ihtiyac n karlar; yarat c belgesel, animasyon ve drama reten orta byklkte irketler, drama, animasyon veya yarat c belgesel reten daha

112

kk irketler ve enteraktif i ler yrten irketler. Finans etme bal alt ndaki projeler i2i Fonu olarak anlmaktadr. i2i Fonu, bankalardan ve dier kurumlardan finans salamak iin kurulmutur. Sigorta, tamamlama garantisi ve finansman maliyeti gibi tip masraf karlamaya yneliktir. Televizyon Yap m fonu ise eitli ye devletlerden en az yap m irketinin ibirlii veya kat lmn ieren kurgu, belgesel veya animasyon film gibi yap mlar n retilmesi iin bamsz Avrupal grsel iitsel prodksiyon irketlerini destekler.

3.7.3. Grsel-iitsel Programlar n ve Filmlerin Datlmas: Bu programa katlan farkl lkeler arasnda Avrupal grsel iitsel almalar n dolamn arttrmay hedeflemektedir. Bu hibe, Avrupal film distribtrleri, Avrupal sat ajanslar ve Avrupal DVD reticilerine verilmektedir. Bu Programda distribtrlere ve sat ajanslar na, DVDlerin basm iin otomatik ve seici olarak hibe verilir. Bununla birlikte sinemalar iin destek ve televizyon yapmlar iin destek olmak zere iki ayr seviyede Avrupal grsel iitsel almalar n datlmasna ilikin destek verilmektedir.

3.7.4. Grsel-iitsel Programlar n ve Filmlerin Tantlmas: Bu Program, bamsz yapmclara ve datmclara merkez Avrupa ve uluslar aras alandaki etkinliklere kat lma ve Avrupal almalar uluslar aras pazarda tantma konusunda yardm etmeyi amalamaktadr. Avrupal giriimcileri genel ve tematik pazarlara, toplant lara, ortak yapm aklamalara, konferanslara, veri tabanlar na, festival alar na ve halka ynelik tantm kampanyalar na kat lma gibi konularda destekler. 2003ten bu yana Program ayr ca Avrupal film ve profesyonellerin yerel datm ieren, Avrupa d ndaki pazarlar ile film festivallerine kat lmna yardmc olur.

113

3.7.5. Film Festivallerinin Desteklenmesi: Avrupa Komisyonu, 1992 ylndan bu yana Avrupa filmlerinin film festivallerine ve dier grsel i itsel etkinliklere katlm ve Avrupa genelinde datmn desteklemektedir. Her yl Medya Program, Avrupada yzden fazla festivale yardm etmektedir. Ayr ca retilen filmlerin farklln glendirmek ve festivaller aras ndaki dei imleri glendirmek iin ibirliini de desteklemektedir.

3.7.6. Dijital Alanda Frsatlar zerine Halk Mzakeresi ve Avrupa Sinemas iin anslar: Mzakerenin amac, dijital sinema dnyasndaki tm ilgili paydalar n grlerini ve bilgilerinin bir araya getirmektir. zellikle dijital sineman n yaygnlatrlmas ve Avrupa sinemas ndaki dijital ekipmanlar n gelitirilmesi hedeflenmektedir. Mzakereler dijital sinemadaki tm paydalara yneliktir. zellikle sergi dzenleyenler, distribtrler, reticiler ve sat ajanslar gibi profesyoneller yrtlmektedir. Yukar da belirtilen konu balklar nn dnda Uluslar aras Medya iin Haz rlk Eylemi139 ve Medya Mundus140 hibeleri de bulunmaktad r. Haz rlk Eylemi, grsel iitsel alanda Avrupa ve nc lkelerdeki profesyonellerin karlkl kazanca ynelik ibirliini glendirmeyi hedeflemektedir. Ayr ca grsel iitsel almalar n iki ynl olarak yaylmasn desteklemektedir. Medya Mundus ise nc lkelerdeki film endstrisi ve film yap mclar yla ticari ve kltrel ilikilerin glendirilmesini hedefleyen geni bir uluslar aras ibirlii programdr.141 Programn 2011-2013 btesi 15 milyon Avro olarak belirlenmitir. Medya Mundus, Hazrlk Eyleminin bir devam olarak dnlmtr. Nihai ama, Avrupa grsel iitsel endstrisi iin nc lkelerle ibirliiyle yeni i frsatlar yaratmakt r.
Avrupa Komisyonu, Uluslar aras Medya iin Hazrlk Eylemi, http://ec.europa.eu/information_society/media/overview/international/index_en.htm 140 Avrupa Komisyonu, Erasmus Mundus, http://ec.europa.eu/information_society/media/overview/media_mundus/index_fr.htm 141 Medya Mundus Programndan yararlanan nc lkeler iin Ek-7ye baknz.
139

ile

film

ajanslar

ve

dier

sivil organizasyonlara

sorular

ynetilmektedir. Mzakereler Yrtme Ajans nn internet sitesi arac lyla

114

4. PROJE HAZIRLAMA SRECNDEK DEKENLER

4.1. Proje ve Proje Ynetimi Proje, AB Eitim, Kltr ve Genlik Programlar erevesinde verilen

fonlardan yararlanmak isteyenler iin haz rlanan bavuru klavuzlar nda; Belirli bir zaman aral ierisinde, mevcut kaynaklar kullanarak, nceden tanmlanan hedef ve amalara ulamak iin yap lan al malar btn142 olarak tanmlanmaktadr. Ancak proje kavramnn ok deiik ekillerde tanmn yapmak mmkndr. Proje, arzu edilen amalar setini ieren detayl tanmlanm bir faaliyettir. Bir projeye balamadaki ana neden bu amalara ulamakt r. Bu bir faaliyet fikri do mas ile balar ve amalara ulamak iin gerekli ad mlar n tamamlanmas ile sonulanr. Proje sonular ve kt lar net olarak belirlenmi, tek seferlik faaliyet olarak da tanmlanr. Proje ayrca; Tasarlanm ey, tasar veya Deiik alanlarda nceden plan ve programa alnm, maliyeti hesaplanm, kurum ve kurulular n ynetim organlar nca onaylanm, ksa ve uzun vadeye balanarak zel kurum veya devlet ad na gerekletirilmesi kabul edilmi bilimsel al ma tasar s edilmektedir. Proje balang ve sonu olan, uzunluu nceden belirlenmi bir sre ierisinde deiim yaratan, i ie gemi ama ve hedeflere sahip, planlanan uygulama admlar yla eitli rnlerin elde edildii, ayni ve nakdi kaynaklarla yrtlen bir al madr. al malar proje bnyesinde kalc ama projenin yrtld kurumda geici olarak alan disiplinler aras bir ekip tarafndan, planlanm zaman ve finansal kaynak snrlar iinde yrtlr. Proje dei imi simgeleyen ve deiimi uygulayan bir sretir. Proje ilgililere yeni bir boyut, durum veya gr getirebildii gibi ilgililerin mevcut uygulamalar n, rnlerini ya da hizmetlerini deitirebilir. Projeler belirgin baz zelliklerin ortaya kar lmas amac yla ve deiik kriterler kullanlarak snflandrlabilir. 144
143

olarak da ifade

Dnceden Projeye, lkeler aras Eitim ve retim Alan nda Proje Planlama ve Teklif Hazrlama Klavuzu, s. 4 143 Parlatr, .-Gzaydn, N.- Zlfikar, H.- Aksu, B.T.-Trkmen, S.-Ylmaz, Y., Proje, Trk Dil Kurumu Trke Szlk, Cilt II, Ankara, 1998, s. 1826 144 Enver, E. Kovanc, A., Proje Ynetimi ve nsan Kaynaklar likisi, Havaclk ve Uzay Teknolojileri Dergisi, Cilt 1, S.: 4, 2004, s.s. 75, 76

142

115

Projenin ayrt edici zellikleri u ekildedir; Projenin aka tanmlanm amalar vardr, nceden belirlenmi balang ve biti noktas bulunmaktadr, Olay kendine zg, tek ve tekrarlanmayan niteliktedir, Belirli bir rn ortaya karmak iin zaman ve kaynaklar kullan larak yrtlen karmak bir abadr, Birbirini izleyen ve paralel giden faaliyetlerden oluan bir sretir, Bir proje, eitli rgtsel yaplarn kurulmasn ve deiik fonksiyonel ilikilerin gelitirilmesini gerektirir, Bir proje rn, birok bakmdan kendine zgdr. Tek ve benzersizdir, Proje ok eitli alanlardan, farkl nitelikteki kii ve kurulularn birbirini izleyen aamalarda ortak abalarn gerekli klan karmak bir sretir. 145 AB Eitim, Kltr ve Genlik Programlar erevesinden bakldnda ise proje; Programn hedefleri dorultusunda belirli bir zaman dilimi ve belirli bir bte ierisinde bir dizi aktiviteyi yerine getirmektir. Bununla birlikte projede, ilgili paydalar, ncelikli hedef gruplar ve nihai yararlanclar, mevcut sorunlar ve bunlar n projenin nerdii zmleri, koordinasyon, ynetim ve finansal dzenlemeler, gzlemleme ve deerlendirme metotlar , proje sonular ve bunlar n srdrlebilirlii, olas riskler ve B planlar net olarak belirlenmi olmaldr. Proje aslnda bir dilekedir ve belirli bir alan veya konuda mevcut bir sorunun zm veya bir hedefin elde edilebilmesi iin bu sorun veya hedefle ilgilendii bilinen kurumlardan destek talep eden, biimsel bavuru aracdr. Gndelik yaamda kullanlan dilekeden tek fark, bavuruda bulunan, sorunun zm iin sorumluluk stlenmeyi kabul etmektedir. zm iin zaman, ekip, yntem, ara ve bteyi ngrmekte, ilgili kurum ise bavurunun ngrd zaman, ekip, yntem, ara ve btenin nceden ilan edilen kriterlere uygun olmas durumunda finansman salamay ve denetlemeyi stlenmektedir. 146 AB Projelerinde proje teklifinin; projenin ABnin ncelik ve hedeflerine uygunluu, Programn yapsna bal olarak hedef grubun ve ihtiyalarnn belirlenmesi, ihtiyalar n analiz edilmesi, ihtiyacn giderilmesine ynelik zm retilmesi, bu zmn retilmesi iin proje planlamas nn yaplmas, retimde
145 146

Barutugil, ., Proje Ynetimi, stanbul, 2008, s.s. 14, 15 Lehimler, H.M., Avrupa Birlii Topluluk Hibe Projeleri, stanbul, 2008, s. 17

116

grev paylam iin ortakln oluturulmas, her ortan her sreteki roln ve projenin aktivitelerinin detayl aklamasn ieren i paketlerinin haz rlanmas, bunlardan yola karak proje btesinin hazrlanmas, btenin finansman kaynaklar arasnda datlmas, proje sonularnn ak tanm, proje srecinde ve sonunda yaygnlatrma, iletme ve etki iin gerekli aktivitelerin dzenlenmesi, projenin ve finansmann bitiminin ardndan proje ve sonularnn ne olaca, proje srdrlebilirlii gibi hususlar iermesi gerekmektedir. Proje; proje fikrinin domas, planlanmas, uygulanmas ve sona erme gibi aamalar zerine kuruludur. Mant ksal ereve yaklamnda ise Proje Ynetimi Kavram, proje ve programlar n hazrlanmas, uygulanmas ve deerlendirilmesinde kullanlan bir yntem ve sistematik btn olarak tanmlanmaktadr. Baka bir adan bak ldnda ise proje ynetimi; projenin amalar n yerine getirebilmek iin kullanlan parasal ve parasal olmayan kaynaklar n faaliyetlerini planlama, organizasyon, ynetme, koordinasyon ve kontrol fonksiyonlar nn btn olarak dnlebilir. Projenin yrtlmesi srasnda ortaya kabilecek tm sorunlara ve risklere karn sonutaki amalar n gereklemesini salamaya ynelik abalar n tm proje ynetiminin kapsam iindedir. Burada baar, projeyi oluturan faaliyetleri uygun ve bir sra ve dzen iinde ele almaya ve kaynaklar en uygun ekilde kullanmaya bal bulunmaktad r. Dier bir ifadeyle, zaman, malzeme, insan, para, bilgi ve benzeri kaynaklar etkin ynetilmesi ve ynlendirilmesi srecidir ve temel ilkeleri u ekildedir; Belirlenmi bir sonuca gtren aratr. Kendisi bir sonu veya ama deildir.Belirli bir amac elde etmek iin iletiim, almaya zendirme, koordinasyon, organizasyon ve grevlerin getirilme biimidir. Proje ynetimi farkl rollere sahip kiilerin ya da farkl organizasyonel yaplar ieren kurum / kurulularn bir araya gelerek, ayn ama alt nda altklar bir sretir. Tmnn ortak amac, projenin baaryla tamamlanmasdr. Elde bulunan ekonomik kaynaklar n ve sahip olunan bilgi ve becerinin en iyi biimde kullanlmasn gerektiren bir abadr. Sonuta salanan kar, almay zendirici bir gd ve alma baarsnn bir ls ve dldr.

117

Proje Fikrini Belirleme

Deerlendirme

Proje Formlasyonu

Uygulama

Finansman

ekil.25. Mantksal ereve Yaklamnda Proje Dngs Kaynak: Proje ve Temel Kaynaklar, alnd. Salkl bir proje ynetimi, kaynaklar n dengeli dalmn ve srelerin programa uygun olarak kullanlmasn salar, srekli raporlama ihtiyac n azalt r ve potansiyel planlar iin salkl kapasite tahminleri yapmaya yard mc olur, faaliyetlerin yaplmas iin gerekli olan fonsiyonel sorumluluklar belirler, problemleri erken tespit eder, bylece dzeltici ilemlerin yaplmasna imkan verir ve yap lan ilerle planlanan ilerin mukayese edilmesini salar.
147

Milli Eitim Bakanl Projeler

Koordinasyon Merkezi Bakanl, Erzurum Sunumu, Erzurum, 2009, Slayt 6dan

Projenin tr ilerin

yrtlmesi, kendine has zellikleri olan bir organizasyon yap sn da beraberinde getirmektedir. Proje ad alt nda toplanan ilerin yerine getirilmesi iin, deiik kii, bilgi, kaynak ve gruplara deiik zamanlarda ihtiya hissedilmektedir. Proje organizasyonu, farkl, tekdze olmayan ve sk sk deien ve farkl disiplin mensuplarn bir araya getiren bir yap olarak karmza kmaktadr. Proje ynetimi ile ilgili uygulamalarda bakldnda, proje organizasyonu ad alt nda ayr organizasyon ele alnd grlmektedir. Bunlar; Klasik fonksiyonel organizasyon yaps, Saf (pure) proje organizasyonu ve Matriks organizasyon yap sdr. Klasik fonksiyonel yap organizasyon yapsna nispeten daha kk nitelikli projelerde rastlanmaktadr. Bu yap; organizasyon yapsnn temel icrai fonksiyonlar
147

Doruer, .M., Proje Ynetimi, stanbul, 2007, s. 19

118

zerine kurulduu yapdr, yap iindeki fonksiyonel birimler projenin kendi blmleri ile ilgili faaliyetleri yerine getirmektedir ve burada st ynetici proje yneticisi konumundadr. Saf (pure) proje organizasyon yapsnda ise projelerin gerekletirilmesi iin gerekli kaynaklar ve birimlerin proje yneticisinin emir komutasna verilmi olmasdr. Bu yapda gze arpan husus, proje ad alt nda toplanan tm ilerin gerekletirilmesi sorumluluunun ve bu sorumluluu yerine getirilmesi iin tm kaynaklar n bir proje yneticisine verilmi olmasdr. Bu kaynaklar ve sz konusu projede alacak elemanlar, organizasyonun ilgili birimlerinden buraya alnm lardr ancak proje yneticisine bal olarak oluturulan bu yap geici niteliktedir. Matriks organizasyon yap snda ise ilikiler dikey ve yatay olarak konumland rlmtr. Matriks yapda dikey ve yatay ilikiler ayn derecede neme sahiptir ve biri dierinden stn deildir. Matriks yap, bir yandan projenin gereklemesi iin eitli uzmanlk dallar ndan yararlanma, bir yandan da proje ile ilgili tm ilerin tek bir tek sorumlusunun olmas temeline dayanmaktad r.
148

148

Koel, T., letme Yneticilii, stanbul, 2007, s.s. 242-246

119

ekil.26. Klasik Fonksiyonel Organizasyon Yaps, Saf (Pure) Proje Organizasyonu ve Matriks Organizasyon Yaps Kaynak: Koel, T., letme Yneticilii, stanbul, 2007, s.s. 243, 246, ekil: 10, 11, 13den alnd.

4.2. Proje Hazrlama Srecindeki Deikenler AB Eitim ve Genlik Projelerinde proje sreci, proje fikrinin olu turulmas, fikrin AB ve ilgili Program n ncelik ve amalar yla zdelemesi, planlama, bteleme, teklif ve kabul, yrtme ve deerlendirme eklinde iler. Kabule kadar geen srete ortaya kan deikenler projenin kabul edilmesini ve edilmemesini belirler. Kabul kriterleri olarak deerlendirilen bu deikenler, Programa gre deikenlik gstermekle birlikte genel olarak, Uygunluk, al ma Programnn Kalitesi, Yeniliki Karakter, Konsorsiyumun (ortakln) Kalitesi, Avrupa Katma Deeri ve Fayda Maliyet Oran olarak olumaktad r. Yap lan teklifler ilgili makamca deerlendirilmeye alnrken her bir deiken iin bir puanlama sistemi kullanlr ve tm deikenler iin yaplan puanlama, dier proje bavurular arasnda deerlendirmeye alnarak en yksek puan alan projeler, Program iin ayr lan bteye bal olarak seilir. Bu seimde belirli bir yzde oran kullanlr, o yzdeyi yakalayamayan proje teklifleri ortalamann stnde kalsa dahi kabul edilmezler. Hibe veren makam, proje btesinin tamamn kullanmak zorunda olmadndan bu deerlendirme projenin kalitesi gz nne alnarak yap lr. Proje teklifleri genellikle 120

iki bamsz d uzman tarafndan incelendikten sonra ba ar l ya da baar sz olarak deerlendirilir. Projenin baar s Programn o ylki ncelikleri ile de ok ilikilidir. rnein bir Programda 2009 yl ncelii dezavantajl blgelerde kad nlar n istihdama kat lm sorununun zmlenmesi ise bu konuya ilikin haz rlanan bir proje teklifinin kabul edilmesi oran o kadar yksektir. Hazrlanan proje iyi bir proje olsa dahi o ylki nceliklerle ilikilendirilmemise kabul edilmeme ihtimali olabilir. Proje deikenlerinin her biri ayr bir neme sahiptir. Proje teklifi yapan kurumun ya da kuruluun ve ortaklarnn her bir deiken iin yapt klar almann deeri ayrdr. Bu nedenle fikrin bulunmasyla birlikte planlamann tm unsurlar ayr ayr dikkate alnmaldr. Proje deikenleri projenin hangi aamasndan bakldna bal olarak azalabilir ya da oalabilir. Bu aratrma kapsamnda bir projenin d nceden teklife kadar olan aamalar n ele aldmz iin bu blmde ele alnacak deikenler u ekildedir; Proje fikrinin oluturulmas, lgili Programa ilikin amalar n, hedeflerin ve nceliklerin anlalmas, Amalar, hedefler ve hedef gruplar Projeye ilikin dkmanlarn anlalmas ve uygun ekilde doldurulmas, Ortakln oluturulmas ve iblm, al ma programnn oluturulmas, Fayda maliyet oran (btelendirme), Avrupa katma deeri, Yaygnlatrma, iletme ve etki Yukarda belirtilen tm deikenler bir projenin oluum aamasnda karmza kan noktalardr. Bu deikenlerden her birinin projenin kabulnde, hatta uygulanmasndaki baarlar zerinde ok byk etkisi bulunmaktadr. Projelerin tmnde, bavuru srasnda yukarda belirtilen tm deikenlerin ifade edilmesi sz konusu olmayabilir. rnein Erasmus program erevesinde bir niversite rencisinin hareketliliinde tm deikenlerin ifade edilmesi gerekmemektedir ancak byk bir oranda bu bilgilerin temin edilmesi istenebilir. Bununla birlikte rencinin ahsnda bu bilgileri ifade etme gerei duyulmasa da kurumsal almalarda tmnn vurgulanmas zorunludur.

121

4.2.1. Proje Fikrinin Oluturulmas Fikir yani dnce bir projenin ekirdeidir. Projenin tm yaps fikrin zerine ina edilmektedir. Genelde yaplan hatalardan bir tanesi, teklifi hazrlayan kii ya da kurumun proje yapmaya karar vermesinin ardndan proje teklifine uygun olarak fikir retmeye almasdr. Bu durumda retilen projeler genelde gerek bir ihtiyaca cevap vermekten ok proje yapma isteini tatmin etme amac gttnden yap lan alma salkl olamamaktad r. Gerek bir ihtiyatan yola klarak retilen bir proje fikrinin muhakkak karln bulaca bir Program bulunur. Bu nedenle fikrin projeye dntrlmeden nce zerinde dnlmesi, analiz edilmesi ve eitli yntemlerle gelitirilmesi ok nemlidir. yi bir proje fikri, proje sahibinin uzun sredir test ettii sorunlar, ihtiyalar ve zmler iin en uygun eylem ve yntemlerin analizinden elde edilen, mali olanaklar yeterli olsa, bizzat yapmaktan ekinmeyecei, bir dnce ve eylem kompozisyonudur.149 Projeler ihtiyatan kaynaklanr. Bu ihtiyacn kayna ok farkl nedenlerden olabilir ancak proje fikrinin en bandan iyi tanmlanmas ile hedef ve kapsamlarn iyi belirlenmesi projenin baars iin hayati neme sahiptir. Proje fikrinin domasnda; problemlerin fark nda olunmas ve bunlar n zm iin yollar aranmas, mevcut sistemler d nda araylara ynelinmesi, kalplar n d na kan bir bak asna sahip olunmas, mevcut zmlerin de bir dnem gereki bulunmayan fikirlerden do duunun unutulmamas , benzerlikler yoluyla yeniliklere ulalmas hususlar nemli rol oynayabilir. Proje fikri ister proje yapmaya karar vermeden nce domu, ister proje yapma amacyla retilmi olsun, her iki durumda da bir soruna veya sorunlara karlk gelmek durumundadr. Bir ihtiyacn belirlenmesi ve bu ihtiyaca cevap verecek bir zmn retilmi olmas gerekmektedir. Projenizin ngrd deiim sizin amalar nz tanmlamaktadr. Proje amalar , mevcut yerel ya da sektrel bir durumun ortaya kard sorunlar zmeyi veya yerel koullar veya sektrel durumu, Avrupa Birlii ve Trk vatandalar lehine, ileri boyuta tayarak gelitirmeyi hedeflemelidir. Proje amalar somut ve llebilir, proje makamnn aklad yollarla teyit edilebilir olmaldr. Sorunlar n tespiti ya da gelitirilmesi iin Beyin Frt nas, Ak Diyagram ve Sebep-Sonu Diyagram gibi aralar kullanlabilir.

149

Lehimler, H.M., a.g.k., s. 144

122

Beyin Frt nas teklii herhangi bir konuda fikir ve zm retmek ve karar almak amac yla grup almalar nda kullanlan en etkili yntemlerden biridir. Bu teknik belirli sayda kat lmc ile gerekletirilir ve kat lmclar n fikirlerini paylamas srasnda herhangi bir yorum yap lmaz bylece eletirinin snrlar ortadan kaldrlm olur ve yarat c dnce tevik edilir. Beyin Frtnas tekniinde sre u ekilde iler; Grlecek konu seilir ve tahtaya yazlr. Seilen konunun btn katlmclar tarafndan doru anlalmas ok nemlidir. Bu nedenle seilen konu a k ve kesin bir dille ifade edilir. Toplant konusu "problem belirleme" ise, grup yeleri olas problemler iin nerilerde bulunurlar. Konu, bilinen bir problemi zmlemek ise, yeler zm nerirler. Gruptaki her ye srayla sz alarak fikir belirtir. Her sz alta sadece bir fikir aklanr. Fikirler, ksa ve zl olarak iletilir. lgili konuda aklna bir fikir gelmeyen ye "pas" geer. letilen btn fikirler herkesin grebilecei bir yere kaydedilir. Fikirler belirtildiinde zerinde kesinlikle tart lmaz. Ancak iletilen fikir anlalamad ysa a klama talep edilebilir. Btn fikirler ortaya konulduktan sonra - herkes pas geince - ilk tur oylamaya geilir. Fikirler tek tek oylanr, yeler istedikleri her neriye oy verebilirler. lk tur oylama sonucu en ok oy alan neriler daire iine alnr ve bu fikirler zerinde tartlr. Yine tm yeler pas geince ikinci tur oylamaya geilir. kinci tur oylamada yeler sadece bir neriye oy verebilir. Bu oylama sonucunda neriler nem srasna gre belirlenmi olur. Beyin Frtnas tekniinde baz hususlara dikkat edilmesi ok nemlidir. Bunlar kat lmc saysnn 6 ila 8 kii arasnda olmas, belirli bir disiplin ierisinde yap lmas, nerilerin alnmas ve yarat cln tevik edilmesi, gruba rehberlik edecek bir kiinin bulunmasdr. Tekniin uygulanmas srasnda eitlik ortam salanamazsa, kurallara uyulmazsa, yarat c ortam oluturulamazsa, rehber uygun

123

ortam yaratamazsa, toplant dzeni oluturulamazsa ya da ksr bir dng oluursa istenilen verim elde edilemeyebilir. 150 Ak diyagramnda ise bir sreci oluturan admlar n birbirine eklenmesi ile srelerin oluum yklerinin belirlenmesine allr. Sreteki eitli basamaklar tanmlanr ve yap lan iin herkes tarafndan anlalmas salanr. Diyagram, srete atlmas gereken admlara daha yakndan baklmasna, srece kimin kat lacann belirlenmesine, srecin hangi esnasnda iyiletirmeye gerek olduunun tespitine yardmc olur. Diyagram oluturulurken sreteki tm basamaklar belirlenir ve listelenir, ardndan yapl srasna gre dizilir. Burada nemli olan nokta incelenmek istenen srecin belirlenmesidir. Bu sreler de Sebep Sonu Diyagram gibi yntemlerle belirlenebilir. Ak Diyagramnn oluturulmasnda zel anlamlar olan semboller kullanlr ve her bir ad m dierine oklarla balanarak srecin admlar gsterilir. Sebep-sonu diyagram yani dier adlar yla Ishikawa Diyagram ya da grn nedeniyle Balk Kl Diyagram, bir sreci etkileyen sebep-sonu ilikisini ortaya koymak iin kullanlr. Bu diyagram, problemin nedenlerinin saptanmas, zmlerin oluturulmas, zmlerin hayata geirilmesi i levlerini grr. Beyin Frt nas sonucu elde edilen olas nedenlerin sistemli bir dkmnn ve snflandrlmasnn yaplmasnda ve ilikilendirilmesinde kullanlabilecei gibi, srecin veya sorunun dikkatle incelenmesi, anlalmas sonucu elde edilen bilgilerin snflandrlmas ve ilikilendirilmesinde de kullanlr. Ayrca zm ve deiiklikleri sistemli bir ekilde takip etmek ve olas uygulama sorunlar nn ve nlemlerinin saptamak iin faydal olabilir. Bir sorunun muhtemelen birden fazla neden kategorisi vardr. Nedenler belli kategoriler alt nda zetlenir. Bylece genelden zele do ru sorun btnyle grlm olur. Bu diyagramn kullanlmas, karar alnmasn kolaylatracak, alnan kararlarn dayanaklarnn ne olduunun net olarak anlalmasn salayacak, problemin analiz edilmesinde grsel ve saysal veriler yardmyla hareket edilmesine olanak tanyacak, yarat c dnceyi tevik edecek ve proje haz rlayclar nn gr ve fikirlerini paylaabilmeleri iin ortam salayacakt r.
151

150 151

Wermter, M., Stratejik Proje Ynetimi, (ev.: V. Karaz), stanbul, 1996, s.s., 84-85 Lehimler, H.M., a.g.k., s.s. 68-69

124

ekil.27. rnek Sebep-Sonu Diyagram Bunlarn dnda kullanlabilecek aralardan bir tanesi de Pareto izelgeleri ve tablolar dr. Btn etkileyen nemli etkenlerin dierlerinden ayr larak, nceliklerin belirlenmesine ve hangi noktalara younlalmas gerektiine karar verilmesine yardmc olur. Gerek izelge gerekse tablo eklinde ifade edilsin, Pareto almasnda; btn etkileyen tm unsurlar etkileme derecesine gre sralanr, etkileyen unsurlar n etki boyutu rakamlarla ifade edilir ve s ralanan etkenlerin kmlatif etki dereceleri hesaplanr. Bu alma, sorunlar n nceliklerinin belirlenmesinde, saptanmasnda sorun ve belirtilerinin ortaya konmasnda, llmesinde kk nedenlerin Pareto zmlerin etkinliinin kullanlr.

almasnda nemli olan verilerin ayn lyle girilmi olmasdr. Aksi taktirde sralama yaplamayaca iin salkl bir sonu alnamaz. Bununla birlikte Histogram ya da Dalm Diyagram gibi almalar da ihtiya analizlerinin yap lmasna yardmc olur. Histogram, llen verilen dalmn ve deikenliini grntlemekte ve analiz etmekte kullanlr. Dalm Diyagram ise problemi yaratan sebepler arasndaki ilikiyi belirlemek ve deerlendirme iin kullanlan bir aratr.

125

Proje fikrinin oluumu srasnda Balk Klna benzer bir uygulama olan Problem Aac da kullanlabilir. Burada ana problem ve buna neden olan problemler ile sebep olduu sonularn taraflarn zerinde uzlaabilecei bir nitelikte ortaya kmas iin allr. ncelikle problemler formle edilir, konuya ilikin tm problemlerin ortaya kp kmad incelenir, ortaya kanlar n nemli problemler olduu konusunda gr birlii varlr, ard ndan bir balang problemi seilerek problemler sebep-sonu ilikisine gre hazrlanan problem aacyla gsterilir. Bu aamada sorulmas gereken; Deitirmek istediimiz, istemediimiz ya da problem olarak grdmz ey nedir?, Bu problemin kayna nedir?, Problemler arasnda sebep-sonu analizi yap ld m? gibi sorulardr. Konu ile ilgili grnen problemler ve varl istenmeyen durumlar gelii gzel sralanmal ve ana problem en st seviyede kalacak ekilde, onu etkileyen dier problemler tespit edilmelidir. Problemlerin hepsinin gerek olmas na dikkat edilmelidir. Problem aac ndan genel problemler ayklanmaldr.

ekil.28. rnek Problem Aac Kaynak: Hedef ve Strateji Analizi, Milli Eitim Bakanl Projeler Koordinasyon Merkezi Bakanl, Erzurum Sunular, Erzurum, 2009, Slayt 5den alnd. htiya analizlerinin, projeye balamadan yani tasar m aamasnda yap lmas ideal olandr ve projenin kabul edilebilirliini ykseltecektir. Ama, hedef kitlenin (proje sonular nn gelecekteki yararlanclar ve kullanclar ) ihtiyalar n tespit etmek ve proje faaliyetlerini, bu ihtiyalar etkin bir ekilde karlayabilmek

126

amac yla daha iyi ynlendirebilmektir. htiya analizleri, elde edilen nihai sonular n hedeflenen kullanclar n ihtiyalar ile ilgili kalmasn salamak iin, proje sresince yeniden gzden geirilmeli ve gncellenmelidir. htiya analizlerinin yap lmasnda u sorular n sorulmas faydal olabilir; - Proje karlamay planlad ihtiyalar n analizini nceden kapsyor mu? (Bu balamda proje sonularnn gelecekteki bilinen ve potansiyel kullanc / yararlanclar ile grlmesi byk nem tamaktadr) - Proje kapsamnda teklif edilen faaliyet alanndaki mevcut durumun doru bir analizi yer alyor mu? (Bu konu, projenin katma deerinin gsterilmesi ve israfn nlenmesi asndan nemlidir; bu konuda SWOT analizi faydal olabilir) - Hem planlama hem de tasar m aamalar nda ve projenin uyguland sre zarfnda sonular n nihai yararlanclar nn ve potansiyel kullanclar nn ihtiyalar gz nnde bulunduruluyor mu? Sz konusu yararlanc ve kullanclar balangtan bu yana faaliyetler hakknda bilgilendirilip, bu faaliyete dahil ediliyor mu?152 Bu sorularn yantlar pozitif olarak verildiinde projenin kabul edilme olasl byk oranda artacakt r. Yukarda da bahsedildii zere mevcut durum analizinin yaplmasnda ve buna dayanarak fikrin oluturulmasnda yardmc olacak yntemlerden en bilinenlerinden bir tanesi de SWOT analizidir. SWOT k saltmasnn a lm Strenghts (gl ynler), Weaknesses (zayf ynler), Opportunities (Frsatlar) ve Treats (tehditler) eklindedir. Trkede GZFT analizi geen yntem, proje sahibinin kendi evresinde sahip olduu stn ve zayf noktalar ve d evreden kendisine ynelen frsat ve tehditleri deerlendirmesine yardmc olmaktad r. ncelikle zayf ynler ve tehditler, yani projenin ara ve unsurlarnn gerekletirmeye yetmeyece i durumlar, proje teklifi sunulmadan nce grlmesine olanak salar. Bu eksiklerin nasl zleceine, risklerin nas l bertaraf edileceine dair gelecek sorular, teklif srasnda yantlanm olacakt r.153

AB Eitim ve Genlik Programlar Merkezi Bakanl, Hayatboyu renme Program 2007-2013 Bavuru Klavuzu, (Gayr resmi eviri), s. 20 153 Lehimler, a.g.k., s.s. 75-76

152

127

4.2.2. lgili Programa likin Amalar n, Hedeflerin ve nceliklerin Anlalmas Proje fikrinin projeye dnmesinde en nemli unsurlardan biri, fikrin niteliine uygun Program kapsamnda proje bavurusunun hazrlanmasdr. rnein tarm alanlar nn organik tar ma ynelik slah edilmesi hedefiyle haz rlanacak bir projenin Leonardo da Vinci Program kapsamnda proje haline getirilmesi mmkn deildir. Organik tar m iilerinin yeni tarm teknikleriyle ilgili eitimden geirilmesi ancak bu Programn konusu olabilir. Dolaysyla projenin fikrine uygun Programn saptanmas, Programn amalar nn, hedeflerinin, nceliklerinin anlalmas son derece nemlidir. Her bir Program farkl amalar, hedefler ve nceliklere ynelik olarak alr. Amaca en uygun Programn bulunmas ya da ilgili Program n amalar nn, nceliklerinin ya da hedeflerinin ok iyi anla larak projenin hazrlanmas projenin baars anlamnda byk nem arz etmektedir. Avrupa Birlii Topluluk Programlarna sunulan projeler, ABnin

politikalarn gerekletirme yeteneini len, katkda bulunan deneysel aralardr. Dolaysyla her projenin bir veya birka alanda yrtlen AB politikalaryla dorudan ya da dolayl olarak ilgisi bulunmaktadr. ye lkeler, yelii aday lkeler ve ye olmayan, Topluluk d lkeler ile yrtlen ibirliklerinin dayand politikalar, projelerden katk beklemektedir. Bir proje, isel ve yerel amacndan daha ok, bu genel politikalarn, nerede ne sonu verebileceini ya da nerede ne eksiklikler bulunduunu gsterecek gstergeler sunmaktad r. Topluluk Programlarnn her birinin toplam dnem btesi, toplam btenin hangi yl ne kadar nn hangi ncelikli konular iin kulland rlaca ve sunulmas istenen her bir projenin alt ve st bte limitleri nceden belirlenir ve yaynlanr. Bu limitler gz nne alnarak, her yl farkl Program balklar alt nda proje teklif arlar yaynlanr. Teklif ars; ilgili taraflar proje tekliflerini sunmaya davet eden yasal metindir. Bu metin, bir teklifin haz rlanmas ve sunulmas iin gerekli teknik artlar , yani tematik ncelikleri, kullanlan aralar , tekliflerin sunulmas iin gerekli adres ve dier teknik aralar, son bavuru tarihlerini, vb. tanmlar. arlar, AB Resmi Gazetesinde tm Topluluk dillerinde yaynlanr. Uygunluk lleri, bir teklifin karlamas gereken resmi koullardr. Yalnzca tm resmi uygunluk llerini

128

karlayan teklifler deerlendirmeye tabi tutulur. Uygunluk ltleri, ilgili Teklif arlarnda belirtilir. Hibe verme ltleri, belirlenen hedefler ve ncelikler nda sunulan tekliflerin kalitesini deerlendirebilecek ekilde olmaldr. Hibe verme ltleri, ilgili her bir Teklif arsnda belirlenmektedir. Teklif arlar ayn zamanda, bavuru rehberi, bavuru formu, bte formu, mant ksal ereve formu ve ilgili dier proje bavuru dkmanlarn ieren bir pakettir. Bu paketteki tm dkmanlar dikkatlice incelendiinde Programa ve o teklif arsna ilikin hedefler, ncelikler ve amalar n aka ifade edildii grlecektir. Bu dkmanlardan yararlanarak proje teklifinin hazrlanmas gerekmektedir. Proje teklif arlarnda potansiyel proje bavuru sahipleri iin ortalama 2 ya da 3 aylk bir sre tannr. Yine bu aamada Avrupa Birlii Trkiye Delegasyonu, Devlet Planlama Tekilat , Merkezi Finans ve hale Birimi, Ulusal Ajans ya da Kltrel rtibat Noktas gibi birimlerce tantc duyurular ve toplantlar organize edilir. Proje tekliflerinin deerlendirilmesi srasnda projeye verilen notlardan birisini de ilgililik oluturur. lgililik, projenin ilgili Programn ncelikleri ve hedefleriyle ne derece rttnn lld alandr. lgililik deerlendirilmesi srasnda proje deerlendiricisi, projeye ilikin u sorular sorar; Teklif, net bir ekilde Sektrel Programn veya Ana Aktivitenin faaliyet alanna girmekte midir? Teklifin hedefleri ve sonular ak bir ekilde tarif edilmi midir? Gereki ve ilgili midir? Teklif, Teklif arsnda belirtilen ncelik alanlar ndan en azndan bir tanesine uygun mudur? Teklifteki problemler / frsatlar net bir ekilde tarif edilmi midir? Bunlar n sunduu zm nerileri ilgili midir? Bu sorularn cevaplarnn ne kadar karland incelendikten sonra teklif ilgililik asndan iyi not alr veya almaz. Proje teklifinde, teklif sahibinin ilgili Programn hedefleriyle kendi teklifinin nasl ilgili olduunu net bir ekilde ifade etmesi gerekmektedir. Ayr ca genel olarak Hayat Boyu renme ya da dier programlara ilikin nceliklerden hangisi veya hangileriyle ne ekilde rtt anlat lmaldr. Eer teklif birden fazla ncelik veya hedefle rtyorsa, her bir ortakln tek tek, detayl bir ekilde anlatlmas gerekmektedir. Teklifler 129

hazrlanrken Programn genel ncelikleri ve hedeflerinin yan sra ulusal veya o yla ilikin nceliklerine de bakmak gerekmektedir 154 Projenin ilgili Program n genel ve zel amalar n ayn anda karlamas beklenir. Bunlar tmdengelim yntemiyle tarif edilmek durumundadr. Kayna tme dayanmayan bir proje fikrinin salt faydal yerel sonu dourmas, projenin kabul edilmesi iin yeterli deildir. Buna da nitelik tanm ad verilmektedir. Bu tanmn da fiilen ispatlanabilen olay ve olgulara dayanmas gerekir. zel hedefler ise genel hedeflerin aksine tmevar m yntemiyle belirlenir ve daha greceli sbjektif tanmlara uygundur. Projenin yneldii genel amalar; tanmlama a klama kar m aamalar n Proje Sahibi dnda yarat lan verilere ve kaynaklara dayanlarak sunulabilir. Ancak zel amalar asndan dorulama kaynaklar olan veriler Proje Sahibi tarafndan sunulmak durumundadr.

4.2.3.Amalar, Hedefler ve Hedef Gruplar Projenin haz rlanmasnda en nemli unsurlar olan amalar, hedefler ve hedef gruplar ayn zamanda birbirine en ok kartrlan ve bu nedenle aklamakta sorun yaanan kavramlardr. Projenin haz rlanmas aamasnda ncelikle bu kavramlar n iyi bir ekilde anlalmas ok nemlidir. rnein, faydalanc olarak tanmlanan ki i ya da kurum, bir teklifte hareketlilik projesine katlan renciler olabilecei gibi, baka bir projede ortaklk ierisinde yer alan kurumlar ifade edebilir. Dolaysyla teklifi haz rlama aamasnda belirtilen terimle neyin kastedildiini anlamak iin bavuru formlarnn ya da rehberinin ok dikkatli bir ekilde okunmas gerekmektedir. Eer yeterli aklama bu dkmanlar ierisinde yer almyorsa hibe salayc kurumdan destek alnmas yerinde olur. Genel olarak bu kavramlar u ekilde aklanr; Ama: Proje kavram bir sonu elde etmeye ynelmeyi tan mlar. Proje sahibinin elde etmeye alt sonular, bir sreci iyiletirici etki yaratmaldr. Sonular n ortaya karmaya veya deitirmeye alt durumlar ise mutlaka ihtiya ile ilgili olmaldr. Ama unsurunun belirlenmesinde teklif a rs ve rehber
154

Hayatboyu renme Programnn genel ve zel hedeflerini grmek iin Ek-8e baknz.

130

dikkatlice incelenmelidir. Projenin amalar spesifik, llebilir, ulalabilir, gereki ve zaman snrl olmaldr (SMART: Spesific Measurable Achievable Realistic and Time bound). 155 Hedef: Proje teklifi verenlerin en ok zorland konu baldr. ounlukla ama kavramyla kartrlmaktadr. Proje terminolojisinde, gnlk konuma dilinin aksine, hedef ama deildir. Bir proje asndan hedef, amatan farkl olarak tamamen somut bir kavramd r. Proje, amalar gerekletirebilmek iin bir sistem ngrmek zorundadr. Bu sistem bilimsel ve teknik dayanaklar iermeli ve proje sahibi tarafndan i letildiinde, istenilen amac n gereklemesini salayabilmelidir. Dolaysyla hedef amacn kendisi deil sadece ncldr. Hedef kavram somut olarak, projenin kurduu sistemin ayr ca tartlmayan bir sonucudur. Hedef Gruplar: Hedef gruplar a klarken ncelikle proje terminolojisi ierisinde yer alan farkl kavramlar n aklanmas gerekmektedir. Projenin uygulanmasndan bir ekilde fayda salayanlara Faydalananlar (beneficiaries) denir. Bunlar eitli gruplar olabilir. Proje ortaklar ve proje yapcs dorudan faydalananlar (direct beneficiaries) olarak tanmlanabilir. Hedef kitlelere ynelik hizmetlerin daha iyi bir ekilde yerine getirilmesini salamak zere proje kapsamnda desteklenen dier gruplar ise ara faydalananlar (inter-beneficiaries) olarak tanmlanr. retmenlerin yeni eitim metotlar konusunda eitildii bir projede, eitim grevini stlenen Milli Eitim Bakanl personeli bu kapsamda ele alnabilir. Bir de hedef kitleler (Target Groups) olarak ifade edilen, projeden olumlu ynde etkilenecek olan ve projenin ok yakn bir ekilde beraber olarak yrtlecei, projenin hedefi olan kitleler vard r. Deminki rnek zerinden yola klrsa yeni eitim metotlar zerine eitilecek olan retmenler bu grubu oluturmaktadr. Ayrca nihai faydalanan (final beneficiaries) olarak tanmlanan, hedef kitlenin tesinde, projeden uzun vadede faydalanacak olan toplumsal kesimler veya sektrler sz konusudur. Nihai yararlanan, proje sonucundan do rudan ve olumlu bir ekilde etkilenen birey veya kurulutur. Mali bir denek almas ve hatta projeye dorudan dahil olmas gerekmeksizin, proje sonularn kendi amalar dorultusunda kullanabilir. rnekten yola klmas durumunda nihai yararlananlar olarak renciler veya eitim sektr gsterilebilir.
Leonardo da Vinci, Topluluk Mesleki Eitim Eylem Program, 2. Aama: 2000-2006 Bavuru formu, s. 12
155

131

Yukarda ifade edilen tm yararlananlar tanmlarken Payda (stakeholder) kavram da kullanlmaktadr. Projeden dorudan veya dolayl, olumlu veya olumsuz etkilenen, ve/veya projeyi etkileyen bireyler, kurumlar veya gruplara Payda ad da verilir. Bununla birlikte baz dkmanlarda faydalanc/faydalanan, bazlarnda ise yararlanc/yararlanan kelimeleri kullanlmaktad r. Her iki kullanmda da anlam ayndr.

Nihai Yararlanclar (Olumlu y. + Dolayl y.) Proje Ortaklar (Olumlu ve Direk) Projeden olumsuz etkilenenler (Direk veya dolayl)

Hedef Kitle (Olumlu ve Direk)

ekil.29. Proje Paydalar Kaynak: Payda Analizi, Milli Eitim Bakanl Projeler Koordinasyon Merkezi Bakanl, Erzurum Sunular, Erzurum, 2009, Slayt 8den alnd. a) Ama: Proje amac, teknik, hukuki ve etik phelere yer brakmayacak ve teklif arsndan nce benzer rnekleri bulunan, sosyal, mesleki, psikolojik duyarllklar olmaldr. Dorudan maruz kalnmayan sorunlar, beklentiler ve ihtiyalar, bireyde psikolojik adan duyarllklar yaratabilir. Ancak bu erevenin amala rtmesi iin, proje arsndan nce benzeen eylemler sergilenmesine, neden olmas beklenir. Ama, mutlaka kapasite ile do rudan iliki ierisinde bulunmaldr. Projenin amac nn yukar da belirtildii zere ilgili programn ncelikleri, amalar ve hedefleriyle rtmesi gerekmektedir. b) Hedef: Seilen hedeflerin gereki olmas gerekir. Her proje ile bir hedef ulalmal ve bir yarar salanmaldr. Projenin btn aamalar, seilen hedefin ne kadar belirgin olduuna bal olarak daha balangta belirlenmelidir.ok genel seilmi bir hedef, projede sapmalara neden olabilir. Bu gerek o unlukla nemsenmez ve gz ard edilir. Bu konuda yaplan yanl lar da bir daha dzeltilemez

132

ve etkili mali ykler bindirilir. Proje hedeflerinin belirlenmesinde beklenti vard r. ncelikle teknik ierik, zaman hedefi ve maliyet hedefleri belirlenmelidir. Teknik ierik hedefinin belirlenmesinde u sorular sorulmaldr; Planlanacak, gelitirilecek ya da yap lacak olan nedir? Bu ne gibi ilevler yklenecektir? Hangi zelliklere dikkat edilecektir? Baka sistemlerle ne gibi balant lar ve karlkl etkileimler vardr? Hangi kalite zelliklerine dikkat edilecektir? Zaman hedefinde ise projenin en ge ne zaman bitirilecei, maliyeti hedefinde ise iin maliyetinin en ok ne kadar olaca zerinde durulur. Bu temel hedef birbirini karlkl etkiler. erik, maliyet ve zaman gibi temel hedefin yan sra, daha birok deiik yan hedefleri de gz ard etmemek gerekir. Bunlar da temel beklentileri do rudan etkileyebilir. Ulamak istenen nedir? sorusuna istenen sonular akldan geirmekle yant bulunabilir. Sistem hedeflerinin ierii, proje sonularnn yerine getirmek istedii istek ve beklentilerden oluur. Bu noktada hedefleri sralama iinde yerletirmek yararl olabilir. Genel hedeflerden yola karak hedef basamaklar ve ara hedefler sralanr. Davran hedefi de, proje hedefine ulamak iin seilecek yolun tanmlanmasdr. 156 Hedeflerin analiz edilmesinde, ihtiya analizlerini yaparken kulland mz Problem Aac tekniine benzer bir teknik olan Hedef Aac teknii kullanlabilinir. Hedef Aac, Problem Aacnda belirlenen sorunlarn zmlenmesi durumunda gelecekteki durumun tanmlanmas, hedefler arasndaki hiyerarinin dorulanmas, ara aralarla sonular arasndaki ematik olarak gsterilmesine yard mc olur. Hedef Aacnn hazrlanmasnda; Problem Aacnda ortaya konan olumsuz durumlar n, arzu edilen olumlu durumlar eklinde ifade edilmesi gerekmektedir. Ancak olumlu durumlar n, ayn zamanda gereki olmas na dikkat edilmelidir. Ard ndan nedensonu ilikilerini, aralar-sonular/hedefler ilikilerine dntrlmesi ve bu ilikiler hiyerarisinin geerliliinin ve btnlnn kontrol edilmesi gerekmektedir.

156

Wermter, a.g.k, s.s., 76-77

133

Grafik ve Fotoraf alannda 240 Gen Kadna mkannn Salanmas Reklam Grafii alannda KADINLARA YNELK Eitim verecek OLANAKLARININ AZLI Mekanizmalar n I Salanmas

Kadnlarn toplumdaki statsnn ykseltilmesi

Kalifiye Eleman Eksikliinin Giderilmesi

Mesleki Alanda Bilgi Yetersizliinin Giderilmesi

Eitimde Altyap Eksikliinin Giderilmesi

Eitim Ortamnda Donanm Eksikliinin Giderilmesi

Kadnlarn Toplumsal Cesaretinin Arttrlmas

Alan retmenlerinin yeni teknolojiye ve sektre ayak uydurmasnn salanmas

rencilerin ilgi ve yeteneklerine gre ynlendirilmeleri

Seminer ve Bilgilendirme toplantlarnn arttrlmas

retmenlere destek salayacak kaynaklarn salanmas

Resmi makamlarn eitim mekanlarn salamas

Kadnn bireysel giriimciliinin arttrlmas

Alanda alma ortamnn kadna uygun hale getirilmesi

ekil.30. rnek Hedef Aac Kaynak: Hedef ve Strateji Analizi, Milli Eitim Bakanl Projeler Koordinasyon Merkezi Bakanl, Erzurum Sunular, Erzurum, 2009, Slayt 4den alnd. Bir hedefi tutturabilmek iin, ncelikle k noktasnn belli olmas gerekir. Sonular karabilmek ve gelecekteki davran lar belirleyebilmek iin, ilk olarak elde var olanlar incelenmelidir. Balang durumunun ierii, hedef seiminin k noktasdr. Balang durumunun analizi yaln zca o anda yetinmek istenmeyen durumu tanmlamakla kalmamal, bu durumun gerekelerini de ortaya karmaldr. Ne var? sorusunun yantyla o anda olan durumun analizi de yaplm olur. Veriler toplanmal, paralara ayr larak, aralar ndaki balantlar ve ilikiler incelenmelidir. Bu yap ldktan sonra ulalmak istenen durum sorusuyla ikinci basamaa geilir. Hangi zmler var? sorusuyla da nc basamaa ulalm olunur. Ard ndan davran hedeflerinin seimine odaklanlr. Bu noktada d gc ve yaratclk gerekli olacakt r. Davran hedefi, Hangi davranlar en dorusudur? sorusuyla seilebilir. Bu, sistem hedefine giden yolun tarifi, bir bak ma yol haritas dr. Gerek duyulan kaynaklar, maddi aralar, ara hedefler ve projenin yak n evresindeki btn dier veriler burada toparlanmaldr. Hangi zm uygun sorusuna? gelindiinde en iyi zm bulabilmek iin btn veriler deerlendirmelidir. Teknik olanaklar, kalite standartlar , zaman snrlamas ve maliyet unsurlar, en uygun zmn bulunmasn salar. eitli nerilerden en iyisi seilir. Bunun en kolay yolu, bir zm profilinin gelitirilmesidir. Bu profil yard myla iin yap labilirlii deerlendirilmi olur. Bu

134

zm nasl gerekletirilir sorusuyla artk zm nerisi zerinde karar verilmi olacakt r. Kimin, neyi, ne zamana kadar ve hangi aralarla yapaca belirlemek gerekir. Engeller ve riskler gz ard edilmeden saysz ayrnt lar zerinde durulmasdr. 157

ekil.31. Proje Hedefinin Basamaklar Kaynak: Margit Wermter, Stratejik Proje Ynetimi, s.79dan alnd. c) Hedef gruplar: Bir projenin gerekle tirmek istedii faaliyetler ile hayatlarnda, proje hedefine uygun deiiklik salanlmaya alan, tm kii ve kurulular, hedef gruplar olarak tanmlanr. Hedef gruplar ayn zamanda proje faaliyetlerinin sunulduu sjelerdir. Hedef gruplar n tanmlanmasnda, proje sahiplerinin yapacaklar almalar n yneldii kii ve gruplar do ru tanmlanmas gerekir. Bunun iinde, soru ve ihtiya analizlerinin dikkatli bir biimde yap lmas gerekir. Bir projenin gerekletirilmesiyle mevcut durumun deitirilmesi amalanr. Deien durum bir sorunun zm olabilecei gibi daha nce sahip olunmayan bir deerin retimi de olabilir. Bu ama gerekletiinde ortaya kan katma deeri kullanacak, tketeceklerin, proje verilirken detayl bir ekilde tanmlanmas istenir. Projelerin uygulanmasyla yarat lan faydalar n, lehine sonu verdii, iki nemli kme bulunmaktadr. Birinci kme, proje ile dorudan temas halinde olabilecek kii ve kurumlardan oluur. Bunlar projenin bizzat kendisinden faydalanmaktadrlar. rnein projenin gereklemesiyle a olmann nemini kavrayan, projedeki a
157

Wermter, a.g.k, s.s., 80-81

135

kampanyasna dorudan kat lmasa da bunun nemini fark eden anne ve babasyla salk ocana giderek a olan ocuklar birinci kmeyi oluturur. Bu grupta anne, baba ve ocuk nihai gruptur. Her iki grupta da proje ile do rudan ya da dolayl temas temel lektir. Proje sayesinde tm ilgili kii veya kurulularda bir deiim sz konusu olmaktadr. Bir proje her eyden nce sosyolojik anlamda bir toplumsallama yaratmak zorundadr. Yani projedeki hedef kitle projeyle elde ettikleri yeni davran, anlay ve kazanmlar , proje sonrasnda toplumsal hayata daha fazla kat lmlar n salayabilecek dzeye eritirmek zorundadr. Proje kapsamnda kurgulanan proje ekibi, aralar, faaliyetler, hedefler ve hedef gruplar ile fayda sahipleri, alg dzeyleri ile projeyi tanyacaklar ve bir nceki srada tandklar obje ve durumlarla yenisini betimleyeceklerdir. Eer proje yerel dzeydeki alkanlk ve anlaylar iin olduka kkl ve yapsal dnmler neriyorsa proje daha fazla payda ve daha fazla kolaylatrc faaliyet iermek zorundad r. llebilir bir tanmlamaya eriebilmek iin ayn alanda alan resmi ve ze kurumlardan bilgi, istatistik ve tecrbe deste i alnmas hatta projeye bunlarn ortak olarak dahil edilmesi yerinde olur. Bir projenin ekibi, aralar , faaliyetleri ve btesi snrldr. ou zaman planlama aamasndaki hedeflerin tamamna uygulama aamasnda eriilemedii grlecektir. Ancak hedef gruplarn yeterince dahil edildii bir proje kurgusu AB asndan olumlu ynde deerlendirilecektir. Bu nedenle proje sahibinin, projeyle balat lan almalar projenin bitiminden itibaren de sahip kacak paydalar projeye dahil etmesi gerekmektedir. Bu projenin yaratt sinerjinin srdrlebilirlii iin ok nemli bir noktadr. Uzun ve ksa vadede projenin hedefledii kii, grup veya kurumlar n proje teklifi srasnda detaylandrlmas gerekmektedir. Bunlar n saysal olarak belirtilmesi proje teklifini glendirecektir. stanbulda dezavantajl durumdaki kadnlar demek yerine stanbulda istihdam olanaklar elde edilemeyen 4 milyon ev hanm / kad n denmesi daha yerinde olacakt r. ou zaman kesin bir say verilmesi mmkn olmamakla birlikle yaklak olarak verilmesi de yeterli olacakt r. Ayr ca hedef grubun zelliklerinin detayl bir ekilde anlat lmas gerekmektedir. Eer hedef grup temsilcilerinden proje ierisinde yararlanc olarak kat lacaklar varsa, bunlar n hangi yollarla saptanaca da teklif aamasnda belirtilmelidir. Bu noktada projenin hedef grubun veya gruplarn ihtiyalarna ve sorunlarna nasl zm getirecei, gl ve

136

zayf ynlerine ne ekilde katkda bulunaca ifade edilmelidir. Tm faaliyetler bu erevede oluturulmaldr.
158

Fayda sahiplerinin seiminde, co rafi alan, ya,

cinsiyet, etnik aidiyet ve benzeri kriterler gzetilebilinir. Ancak projenin gereklemesiyle aa kan faydann paylamnda eitlie nem verilmesi gerekmektedir. Projeler, somut olarak fayda sahiplerinin hangi kriterlere gre seildiini, uygulama yntemlerini ve paylam ilkelerini aklamaldr. Projenin tanmlad fayda, geni anlamyla ele alnmal, bir defada tketilebilir maddi faydalar yerine bizzat fayda sahiplerinin, yerel koullarda uygulayabilecei fayda retme yntemlerine, daha ok nem verilmelidir. Fayda sahipleri, hazrlanan projeden deiik yollarla fayda elde edebilir. Kazandrlan fayda dorudan veya dolayl olabilecei gibi deiik niteliklerde de olabilir. Ekonomik, sosyal, kltrel alanlarda, onlar n yaam kalitesini arttran gelirler, beceriler, eitimler ve organizasyonlar bu trdendir. Projenin yaratt fayda, fayda sahiplerine deiik oranlarda ve srada ular. Projenin ortaklar ilk srada, dorudan ve etkili biimde faydalanrlar. Fon makamndan alnan bte, bir kazandrc i lemdir ve projede ngrlen aralara sahip olmay, onlar n kontroln, kt lar n dalmnda sz sahiplii yapar. Projeden ikinci s rada tali fayda sahipleri bulunur. Dolayl olarak projeden faydalanrlar. Taliler sayma yntemiyle belirlenemeyecek kadar ok olabilir. Uygulamada, genellikle hedef kitle tanm iinde, belirleme yaplmaktadr. Hedef kitle, proje ekibinin grnmeyen ve byk parasdr. Her proje, balangcn mteakip belirli bir aamaya geldiinde, hedef kitle ile birlikte yrtlmektedir. Hedef kitlenin, proje aktivitelerine aktif kat lmn iermeyen, sadece izledikleri, dinledikleri, okuduklar projeler, gerek anlamda bir Topluluk Program projesi deil, kampanya nitelii tar. Hedef kitlenin projeye kat lmda, ayr mclk yap lmamaldr. Projeden nc srada ise, sonlar yararlanrlar. Bunlar, hedef kitle iinde yer alan, ancak proje kt larnn daha uzun sre ve etkili olarak zerinde brakld kesimlerdir. Son fayda sahiplerinin belirlenmesinde dikkat edilmesi gereken husus, bu o altmann makul snrlar iinde brak lmasdr. Hedef gruplar, bir projenin belirledii proje hedeflerini sahiplenmesi gerekenlerden oluur. Bu rolleriyle hedef gruplar, aslnda nihai faydalanclara da projenin ulatrlmasnda grev alrlar. Hedef gruplar genelde ya mesleklerinden ya
158

Kaya, S., Proje Nasl Hazrlanr?, Ankara, 2008, s.s. 101-105

137

da organik benzer ilikilerden dolay nihai fayda sahiplerine yakn durmaktadrlar. Onlar n kapasitelerinin ya da anlaylar nn gelitirilmesi, nihai fayda sahiplerinin dikkatlerinin ekilmesi iin zorunludur. Hedef gruplara, proje faaliyetlerini ve aralar n sahiplenmeleri ve proje ekibine yard mc olmalar konusunda misyon ve sorumluluklar verilebilir. Proje bittikten sonraki aamalarda da proje ekibi ile hedef gruplar aras nda bir iletiim a kalr. Eer proje sahibi ve ekibi, bu iletiimi proje srasndaki canllkla srdrebilirse, bu durum, projenin srdrlebilirlii asndan ok nemli bir katk olacakt r. Hedef grup llebilir ve net bir ekilde ifade edilmelidir. Paydalarn belirlenmesinde kullanlacak yntemlerden biri Payda

Analizidir. Bu analiz, mevcut sorundan veya olas projeden etkilenebilecek tm payda gruplarn, bu gruplarn sorun/proje ile ili kilerinin, glerinin ve etkilerinin, kat lm stratejilerinin belirlenmesi iin yap lr. Payda Analizinin yap lmas bilgiye dayal karar almaya, projenin daha ilk aamalarnda bir gr birlii oluturulmasna, farkl paydalar n projeyi izleyebilmesi bak mndan effaflk salanmasna yardmc olur. Analizin sonular, projeye ilikin sorunlar analiz ederken, hedefleri belirlerken ve stratejiyi seerken proje sahibine destek salar. Analiz sonular proje yazarken u noktalarda deerlendirilebilir; Ortaklar n, hedef gruplar n ve nihai faydalanclar n belirlenmesi Payda analizinin zeti, liste veya tablo (anahtar payda lar ve ilgileri) Projeye dahil edilecek aktrler ve bu aktrler aras ilikilerin aktarlmas Gerekelendirme: Hedef grubun seilme nedenleri, bu grubun ihtiyalar nn ve sorunlar nn tanmlanmas. Proje ile ihtiyalara nasl cevap verilecek? Proje Yntemi: eitli aktrlerin projedeki rollerinin ve projeye katlmlarnn tanmlanmas ve bu rollerin onlara verili nedeni Beklenen Sonular: Hedef gruplar /faydalanclar zerine etkisi; genel durum, teknik ve ynetim kapasitesi Payda Analizini drt aamada gerekletirmek mmkndr; 1. Paydalar n belirlenmesi: Sorundan kimler olumsuz etkileniyor?, Kimler kar salyor?, Projeye destek verenler ve kar kanlar belirlendi mi?, Savunmasz ve hassas gruplar saptand m?, Kimler direk hangileri dolayl olarak etkileniyor?, Tm paydalar n zellikleri nasl?, v.s 138

2. Paydalar n ilgilerinin ve karlar nn tespit edilmesi: Paydalar n her birinin projeden beklentileri nelerdir?, Paydalarn projeden salayabilecekleri muhtemel yararlar nelerdir?, Hangi payda lar n karlar , projenin hedefleri ile elimektedir?, Paydalarn her biri projeye ne gibi mali katk salayabilecek durumdalar? Bunu salamaya istekliler mi?, v.s. 3. Paydalarn glerinin ve etkilerinin saptanmas: Muhtelif paydalarn birbirleri arasndaki ilikiler nelerdir? Kimin kimin stnde gc vardr?, Kim kime bamldr?, Hangi paydalar rgtlenmitir?, Bu rgtlenme nasl etkilenebilir veya bu rgtlenmenin zerine nasl ina edilebilir?, Kaynaklar kim kontrol etmektedir? Bilgi kimin kontrolndedir?, Yasal sorumluluk kimdedir?, vs. 4. Payda kat lm stratejisinin oluturulmas: Paydalar n, ilgilerini, karlarn, etkilerini ve glerini dikkate almaldr. Hangi dzeyde ne zaman srece kat lmalar gerektiini belirlemelidir. 159

4.2.4. Projeye likin Dokmanlarn Anlalmas ve Uygun ekilde Doldurulmas Her bir hibe arsnn kendisine has dkmanlar vardr, bu dkmanlar ilgili teklif arsnda belirtilmektedir. Proje teklifi sunmak isteyenlerin teklif arsnda belirtilen dokman paketini dikkatlice incelemesi ve belirtilen kurallara uygun olarak doldurmas gerekmektedir. Genellikle bir proje paketinde, proje hazrlaycsna; 159

Neden? Proje hangi ihtiyalara cevap vermeyi hedefliyor? Bu ihtiyalar nasl tehis edildi? lkeler aras ibirlii bu projeye ne gibi net faydalar salyor? Projeler ulusal nceliklerle ya da hedeflerle nas l balanyor? Proje dier lkelerin ihtiyalar na nasl cevap veriyor? Proje ilgili hibe programna nasl uyuyor? Programn hedefleri ve ncelikleriyle ne kadar ilgili? Projeyi yeniliki yapan ne?

rnek Payda Analizi iin Ek-9a baknz.

139

Proje neden yalnz ulusal veya blgesel deil de lkeler aras yaplyor? Ne yaplacak? Nasl bir proje sz konusudur; pilot, lisan yetkinlii, lkeler aras a veya referans malzemesi projesi? Projenin hedefleri nelerdir? Projede farkl ortaklar n rolleri nelerdir? Projenin sonular nelerdir? Projenin somut sonular nelerdir? rnler ne ekil alyor, ne kadar kapsamldr ve farkl dilde versiyonlar retilecek mi? Sonulardan kimler yararlanacak? Ortaklk bu projede gereksinen tm uzmanla sahip mi? Sonular nasl yaygnlatrlacak? Uzun ve ksa dnem etkileri nasl olacak? Sonular ve rnler nasl deerlendirilecek? Program ve finansman? Proje iin nerilen program nedir? nerilen bte ve ortak bana bte nedir?

ve benzeri sorular sorulmaktadr. Bu sorularn cevaplarnn proje formunda verilmesi gerekmektedir. Ayrca proje teklifi verenin ve ortaklarnn kurumsal ve kaynaklarnn yapsn kantlamak zere ek dkmanlar da istenebilir. Bavuru belgeleri genelde her yl yenilenmektedir, dolaysyla proje sahibinin hibe vericinin internet sitesinden ilgili programa ilikin dkmanlarn en yeni versiyonlarn takip etmesi gerekmektedir. Bir bavuru paketi genelde, bavuru rehberi, bavuru formu, bte formu, mali yetkinlik formu, mant ksal ereve formu ile ortaklk belgelerini iermektedir. Bavuru formu genel olarak u ekilde biimlenir; a) Teklif veren kuruma ilikin bilgiler: Bu alanda kurumun ad , ileti im bilgileri, yetkilisinin ve iletiime geilecek kiinin bilgileri, kurumun ksa tantm, kurumun projedeki rol, insan kaynaklarnn gcn gsteren, projede alacak kiilerin ksa zgemi leri ile proje sahibinin daha nce yapt veya halen devam etmekte olan projesi varsa buna ilikin bilgiler istenir. Ayn blmde Doruluk Bildirimi (Declaration of Honour) denilen, proje sahibinin hibe sa laycs

140

tarafndan

istenen

birtak m unsurlar

garanti

ettiini

gsterir

bir

blm

bulunmaktad r. Bu blm genelde proje sahibinin yetkili kiisinin slak imzasyla sunulmak durumundadr. Eer proje teklifinde teklif verenle, koordinatr kurulu birbirinden farklysa, koordinatr kurulu blmnn doldurulmas gerekmektedir. Bavuru sahibi iin sorulan tm sorularn bir benzeri bu blmde koordinatr kurulu tarafndan doldurulmak zere bulunmaktadr. Ancak koordinatr kurulu iin Doruluk Bildirimi blm bulunmamaktad r. Ayn blm ierisinde bavurann mali kapasitesini gsteren Mali Kimlik Formu (Legal Entity Formu) yer almaktad r. Bavuru sahibinin yasal statsne gre deien Mali Kimlik Formlarnda genelde bavuru sahibinin ad , adresi, ksa ad , vergi numaras , kayt yeri gibi bilgiler istenmekte ve bu formun kurumun yasal temsilcisi tarafndan imzalanmas gerekmektedir. Proje sahibinden bu formdaki bilgileri desteklemek ya da dorulamak zere proje alanlar nn detayl zgemi leri ile proje btesinin byklne gre bilano gibi ek dkmanlar da istenebilir. b) Proje erevesi (zet): Bu blmde projeye ili kin genel bir fikir edinmek zere sorulan sorular yer alr. Projenin ad, ksa ad, tipi, ilgili Programn hangi ncelikleri ve hedefleriyle rtt, proje ierisindeki tematik aktiviteler, ka tane proje orta olduu, ka lkenin ortaklyla gerekletirilecei, projenin sresi, projenin btesi, btenin ne kadarnn hibe olarak istendii, hedef grup ve hedef sektr, projenin daha nce seilmi bir projeye ya da byle bir projenin sonular na dayanp dayanmad, ayn anda Avrupa Topluluu programlarndan her hangi birinden alnan fonlarla bir proje yrtlp yrtlmedii ve benzeri sorular sorulmaktadr. Bununla birlikte bu blmn en nemli yan projenin ksa zetinin de bu alanda yer almas dr. Proje sahibinden ilerleyen blmlerde detayl bir ekilde anlat lmas zorunlu olan projenin burada zetlemesi istenmektedir. Genellikle bu blmn en son yazlmas tavsiye edilir. zette projenin hedefleri, proje ortaklar nn zellikleri ve rolleri, hedef gruplar, rnler ve ktlar, etki ve deerlendirme planna ilikin k sa bilgi verilmelidir. zet mmkn olduunca ksa ve anlalr olmaldr. c) Projenin amac : Bu blm projenin detayl bir ekilde tarif edilece i blmdr. eitli alt blmler bulunmaktadr. Projenin hedef grubunun ve hedef sektrnn, nihai kullanclarnn anlat lmas gerekmektedir. Bunu yaparken hedef grubun projeye neden olan ihtiyacnn nasl tespit edildii ve projenin bunu nasl karlayaca da sorulmaktad r. Projenin zel amalar n ve bu amalar n Programn

141

kendi amalaryla nasl rttnn belirtilmesi de gerekmektedir. Proje ierisinde dezavantajl gruplar iin bir alma varsa bunun zellikle belirtilmesi istenmektedir. Ayrca projenin neden yeniliki olduunun ve Avrupann o konudaki stratejisine neden katk salayacann ifade edilmesi iyi olacaktr. Avrupa Katma Deerinin vurgulanmas projeyi glendiren unsurlardan biridir. Eer proje herhangi baka bir projenin devam niteliindeyse veya o projeyle kombine bir ekilde alyorsa bunun da ifade edilmesi gerekmektedir. Ayn blmde projeyle ortaya kacak sonular da yazlmaldr. Sonularn tr, ne zaman kullanlabilir olaca, sonularn kullanclar , hangi dilde olacaklar , eer varsa kullanlan didaktik metotlar, ngrlen rnlerin says gibi noktalarda aklama yaplmaldr. Bu blmde nem verilen bir baka husus ise sonular n yaygnlatrlmas ve iletilmesi konusudur. Bu konuda detayl bilgiler istenmektedir. Deerlendirme stratejisinin ne olduu, sonularn hedef grup ve sektr tarafndan kullanlacandan nasl emin olunaca, deerlendirme stratejisindeki ana aktivitelerin tan m, ortaklar n deerlendirme aktivitelerini yerine getirebilme kapasiteleri gibi hususlar sorulmaktadr. Deerlendirme gibi projenin etkisi de sorulmaktadr. Projenin uzun ve ksa vadede etkilerinin neler olaca, projenin sonular nn mevcut sistemlerle nas l entegre edilecei, hibenin sona ermesinden projenin sonular n nasl etkileyecei, proje sonular nn dier hedef gruplar ya da sektrlere ya da farkl corafik alanlara tanmasnn mmkn olup olmad renilmek istenmektedir. 160 d) Ortaklk: Bavuru formlarnn nemli bir blm de ortakla ilikin bilgilerdir. Genelde formlarn ilk blmlerinde her bir ortan doldurmas gereken blmler bulunmaktad r. Burada ortan ad, ksa ad, adresi, telefon ve faks numaralar, e-posta adresi, posta adresi, yasal temsilcisinin ad ve stats ile iletiime geilecek kiinin ad ve stats ile ortan tipi ve insan kaynaklar kapasitesi sorulmaktadr. Ayrca her ortaktan kendi kurumuna ve proje ierisindeki rolne ilikin ksa bir bilgi vermesi istenmektedir. Bunun yannda ortan daha nceki proje deneyimini de belirtmesi gerekmektedir. Balangta verilen bilgilerden yola karak bavuru formunun ilerleyen blmlerinde ortakln karakteri anlat lmaldr. Her bir ortan tanm, proje ierisindeki rolnn ne olaca, projedeki rolne ilikin becerisi, bilgisi, uzmanl ve deneyimi ile zellikle proje sonular nn yaygnlatrlmas ve

Leonardo da Vinci, Topluluk Mesleki Eitim Eylem Program, 2. Aama: 2000-2006 Bavuru formu, s.s. 12-16

160

142

deerlendirilmesine ilikin kapasitesi sorulmaktad r. Bu blmde k sa bir ekilde her bir ortan rol ve becerisi net bir ekilde ifade edilmeli ve genel olarak projedeki rol dalm anlat lmaldr. Bununla birlikte ortaklardan kapasitelerini kantlamak zere zellikle projede grev alacak personelinin zgemilerini sunmalar istenmektedir. Ortaklara ilikin bavuru srasnda sunulacak dier ve nemli bir ek ise Niyet Mektuplar dr. Bir proje ortakl her biri farkl kltre ve alma yntemlerine sahip farkl trde kurululardan oluur. nerilen hedeflere ulama bakmndan her ortan ak ve uygun bir rol olmaldr. Proje koordinatr, projeyi planlarken yaplmas gereken ileri uzmanlklarna gre ortaklara datr. Ortaklar uzmanlklar na gre kendilerine verilen iler zerinde alacaklar n Niyet Mektubunda taahht ederler. Niyet Mektuplar , ortaklarn projeye kendilerini adad klar n kantlayan, neyi taahht ettiklerini ve projedeki sorumluluklar nn ne olduunu bildirdikleri yegane belgedir. Bavuru deerlendiricisi, niyet mektuplar n dikkatle inceler, ve herhangi hata, yanl anlama veya tutarszlk bir teklifin toplam deerlendirmesini etkiler. Farkl ortaklar n rolleri ve bteleri temelde farkl olduu halde niyet mektuplar genel hatlaryla ayndr. Niyet mektuplarnda genel olarak Teklifin Tam Ad, Tarih, Szlemeyi Yapan Kurum, Koordine Eden Kurum, Ortak Kuruluun Tanm, Projedeki Rol, Mali Taahht, mza ve Kae gibi alanlar bulunmaktadr. 161 e) Program: Proje teklifi yaplacak ilere gre i paketlerine ayr lmaktad r. Blmde bu i paketlerine ilikin detayl bilgi verilmesi gerekmektedir. Genelde; en az ynetim, retim, test, yayg nlatrma i paketlerinin konmas istenmektedir. Her bir i paketine ilikin bilgi verilirken, paketin amac , balang ve bitim tarihleri, bu i paketinde grevli personelin ka i gn alaca, her bir ortan bu i paketine ilikin grevi, eer bir taeron anlamas sz konusuyla bunun a klamas, al ma metotlar, i paketinden beklenen sonular veya kt lar sorulmaktadr. paketleri birbirine eklendiinde projenin i program ortaya km olacakt r. paketlerini yazarken deerlendirme aktivitelerine zel bir nem verilmektedir. Baz proje tekliflerinde deerlendirme i paketine ek olarak detayl bir deerlendirme plan veya stratejisi eklenmesi beklenmektedir.

Dnceden Projeye, lkeler aras Eitim ve retim Alan nda Proje Planlama ve Teklif Hazrlama Klavuzu, s.s. 7, 8, 13, 14, 40

161

143

f) Bte: Bu blmde projeden beklenen sonulara ve projenin i programna paralel olarak bir bte sunulmas istenmektedir. ou teklifte proje btesi ayr bir dokman olarak istenmekle birlikte ayrca bavuru formunun ierisinde genel olarak proje btesine ilikin genel bir bilgi verilmesi gerekmektedir. Projenin toplam btesi, her bir ortaa verilen bte ve btenin ne kadar nn Hibe olarak istendi i sorulmaktad r. Rakamsal olarak girilen bilgilerin ayr ca a klanmas beklenmektedir. Genelde personel, ekipman, seyahat, genel giderler, retim, taeronluk ve dier maliyetlerden oluan btenin tek tek tm kalemlerinin nasl olutuunun ve ortaklk arasnda datlma eklinin aklanmas gerekmektedir. e) Ekler: Bavuru formunun son blmlerinde bavuru formu ierisinde istenen bilgilerin salkl ve doru bir ekilde temin edilmesinin salanmasna ilikin ekler bulunmaktad r. Bu ekler; proje haz rlaycsna yardmc olmak amac yla konmutur. Bunlar genelde; her lke iin saptanan personel tavan fiyatlar , harcrah ve seyahat taban fiyatlar, lke ve blge kodlar, sektr kodlar, kurum tipi kodlar, kurum bykl kodlar ve dil kodlar gibi bilgileri iermektedir. Proje teklif paketinde yukarda detayl bir ekilde belirtilen bavuru formunun nasl doldurulmas gerektiine ilikin klavuzlar bulunmaktadr. Proje sahibinin bu klavuzu dikkatlice okumas ok nemlidir. Pakette ayr ca bte formu bulunmaktadr ki bu formda bavuru formunda ifade edilen btenin kalem kalem ayrnt landrlmas gerekmektedir. Paketin nemli bir dier paras ise Mant ksal ereve denilen dkmandr. Bu dkmanda; projenin genel hedefleri, zel hedefleri, beklenen sonular ve faaliyetlerine ilikin mdahale mant , baar gstergeleri, do rulama kaynaklar ve aralar ile varsaymlar sorulmaktadr. Bylece zet bir ekilde, riskler, kalite kontrol unsurlar ve olaslklar grlm olacakt r. Tablo.11. Mant ksal ereve

MANTIKSAL EREVE
Mdahale Mant Objektif ekilde Dorulanabilir Baar Gstergeleri Dorulama Kaynaklar ve Aralar Varsaymlar

Genel Hedefle r

Projenin katkda bulunaca genel kapsaml hedefler nelerdir?

Bu gstergeler Genel hedeflerle iin gerekli bilgi ilgili esas kaynaklar gstergeler nelerdir? nelerdir?

144

Proje Amac (zel hedef)

Projenin genel hedefe katk salamak iin ulamak istedii zel amac nedir?

Proje amacnn baarld hangi gstergelerden aka anlalacaktr?

Mevcut veya derlenebilir bilgi kaynaklar hangileridir? Bu bilgiyi temin iin gerekli yntemler nelerdir?

Sz konusu amacn baarlmas iin Faydalancnn sorumluluu dnda olan hangi faktr ve koullarn salanmas gereklidir? (harici koullar) Hangi riskler hesaba katlmaldr?

Sonular, proje amacna ula lmas iin gerekli Beklene proje ktlardr. n Projenin beklenen Sonula sonular nelerdir? r (maddeler halinde sralaynz)

Projenin beklenen sonular salamak asndan baarl olup olmad ve/veya ne kadar baarl olduu hangi gstergelerle llecektir?

Bu gstergeler iin gerekli bilgi kaynaklar nelerdir?

Beklenen sonularn zamannda elde edilmesi iin, hangi harici koullar salanmaldr?

Beklenen sonularn elde edilebilmesi iin uygulanacak balca faaliyetler nelerdir ve Faaliyet hangi srada ler uygulanacaktr? (faaliyetleri beklenen sonulara gre gruplandrnz)

Aralar: Bu Faaliyetleri uygulamak iin gerekli aralar nelerdir? rnein, personel, ekipman, eitim, etd, malzeme, tesis vb.

Projedeki ilerleme Projenin balamasndan hakkndaki bilgi nce hangi nkaynaklar koullarn salanmas hangileridir? gerekmektedir? Planlanan faaliyetlerin Maliyetler: uygulanabilmesi iin, Proje maliyetleri Faydalancnn dorudan nelerdir? Nasl kontrolnn dnda olan snflandrlmtr hangi koullarn ? (Proje btesi salanmas gereklidir? dkmnde)

Kaynak: Merkezi Finans ve hale Birimi, Okul ncesi Eitimin Glendirilmesi Hibe Program, Ek C, Mant ksal ereveden alnd .

4.2.5. Ortakln Oluturulmas ve blm: Ortaklk (iki tarafl, ok tarafl), Hayatboyu renme hususunda Avrupa faaliyetlerinin yrtlmesi amacyla, farkl ye lkelerdeki bir gurup kurum veya kurulu arasnda imzalanan iki tarafl veya ok tarafl anlamalardr. Bir projenin Avrupa boyutu ve lkeler aras ibirlii anahtar bir konudur. Ortaklk ierisinde farkl balklar alt nda kurumlar bulunabilir: Proje bavurucusu: Proje teklifini yapan ve projenin yasal olarak tm sorumluluunu tayan organizasyondur. ou durumda bavuran organizasyon ayn zamanda koordinatr organizasyon roln de stlenir. Proje bavurucusu proje bavuru formunu imzalayan, projenin kabul olmas durumunda Hibe salaycyla szlemeyi imzalayacak olan organizasyondur.

145

Proje koordinatr: Eer koordinatr, bavuran organizasyondan farkl bir kurum ise, projenin gn gn ileyiinden, ynetiminden sorumlu olacak kurum demektir. Proje koordinatr projenin ok tarafl bir grup tarafndan uygulanmas sorumluluunu tayan kurum ya da kurulu olacakt r. Bu durumda bavuru salayc kurum szlemeye ve mali konulara ilikin sorumluluk alm olacaktr. Ortak: Proje konsorsiyumu ierisinde yer alan herhangi bir kat lmcdr. Ortaklar proje ierisinde belirtilen grevleri, proje bavurucusu ve koordinatrn direktifleri dorultusunda yrtmek zorunda olan organizasyonlard r. 162 tirakiler: Projeye kat lmak isteyen ancak sunacaklar katkdan dolay bteden pay almak istemeyen ya da isteseler bile teklif ars hkmlerine gre bunun mmkn olmad durumlarda geerlidir. Bu ortaklar yukarda belirtilen ortak trlerinden hibirine girmemektedir. Tali, sessiz, sosyal, gizli ortaklar olarak da anlan bu ortaklklar ile kurulan ilikiler zellikle projenin kamuoyuna tan tlmas ve sahiplenilmesi asnda byk fayda salayabilir. Herhangi bir proje faaliyeti esnasnda yardmc ve destek mahiyetinde projeye dahil olurlar. Projede ngrlen hedefler, projenin seili ekibi, aralar ve btesi ile gerekletirilmekle beraber, zellikle daha nitelikli sonular elde edilmesi amac yla baka katklar da gerektirebilir. Bir projenin kurgulanmas srasnda bir araya getirilen paralarn maliyetleri, proje btesinde arta neden olacaktr, projeye kat lan itirakilerin olanaklarn sunarak, bu maliyetleri azaltabilirler. 163 Baz proje tiplerinde ayrca Ev Sahibi Ortak, Gnderen Ortak, Arac Ortak, Yerel Ortak gibi tanmlamalar da bulunmaktadr. Bu ortaklk tipleri genelde Hareketlilik projeleri kapsamnda var olmaktadr. Hareketlilik projelerinde; Ev Sahibi Ortak, katlmclar kabul eden yurtdndaki orta ifade etmektedir. Gnderen Ortak ise yurtdnda kat lmc gnderen ortakt r ve bavuruyu yapan kurulutan farkldr. Gnderen ortak ounlukla yerel ortak olarak ifade edilir. Arac Ortak da bavuruda bulunan kurulula Ev Sahibi Ortak arasnda proje ortaklnn

Avrupa Birlii Eitim, Grsel-itsel ve Kltr Ajans, EAC/61/2006 ars Bavuru Formu, Mali Tablolarn ve Bavuru Formunun Doldurulmas iin Klavuz, Brksel, 2007, s. 17 163 Lehimler, a.g.k., s.s. 113-114

162

146

kurulmas,

yerletirme

faaliyetlerinin

organizasyonu,

alma

programnn

oluturulmas, konaklama yerinin tespiti, vb. konularda faaliyette bulunan ortaktr. 164 Ortaklk projelerde byk nem verilen bir konudur, dolaysyla ortakln salkl bir ekilde oluturulmas projenin kabul asndan byk nem arz etmektedir. Ortakln oluturulmas srasnda proje k lavuzunda belirtilen minimum ortaklk artna dikkat edilmesi gerekmektedir. rnein bir teklif arsnda ikisi en az AB yesi lkeden olmak zere ortak olmas ya da 2009 ylnda Leonardo da Vinci Hareketlilik VETPRO tipi projelerde en az 3 farkl sektrden yerel gnderen ortak bulunma zorunluluu olabilir. Teklif a rsnda belirtilen zelliklere ve projedeki hedefler ile i programna gre ortaklk kurulmaldr. Ortakln oluturulmas srasnda proje sahibinin kendi kendine sormas gereken sorular u ekildedir; Proje istikrarl bir ortaklk salyor mu? Ortaklk, mevcut / daha nceden oluturulmu bir ibirliine mi dayanyor? Ortaklar arasndaki orta ve/veya uzun vadeli bir ibirliinden mi ibaret? Yeni ortaklar temelde nerede yer alyorlar, proje, ibirlikli al may gelitiren ve glendiren spesifik faaliyetler ieriyor mu? Ortaklk, projenin hedefledii alanlarda temsil gc en yksek karar alclar / paydalar ve profesyoneller iin balant salyor mu? Ortaklk, proje sonularn uluslar aras, ulusal ve / veya sektrel dzeyde e itim, mesleki eitim, kltr veya genlik sistem veya uygulamalar na aktarmas beklenen organizasyonlar ieriyor mu? Proje ortaklar , proje tamamlandktan sonra sonular n takibini salama ynndeki yeteneklerini ve bu ynde haz r olduklar n gsterebiliyorlar m? Ortaklar n yaygnlatrma / yaymlama / iletiim / pazarlama konular ndaki profesyonel tecrbeleri var m?165 Proje sahibinin projeyi hazrlarken bu sorular kendine sormas projenin baars asndan fayda salayabilir nk hibe salayc kurum da bu ve benzeri
Avrupa Birlii Eitim ve Genlik Programlar Merkezi Bakanl, Hareketlilik Projeleri 2009 Bavuru Rehberi, s.s. 20-21 Avrupa Birlii Eitim ve Genlik Programlar Merkezi Bakanl, Hayatboyu renme Program 2007-2013 Bavuru Klavuzu, (Gayr resmi eviri), s. 20
165 164

147

sorular sorarak proje teklifini deerlendirecektir. Proje deerlendirme kriterleri arasnda Konsorsiyumun Kalitesine ilikin bir madde bulunmaktadr ve burada dikkate alnan deerlendirme konular ; konsorsiyumun proje teklifinde belirtilen i paketlerindeki grevleri efektif, profesyonelce ve etkin bir ekilde yerine getirebilecek beceri ve birikime sahip olup olmad, i programnda ortaklar arasnda dengeli bir dalm olup olmad dr. Ortaklk yapsn oluturmak bir yap boz oluturmaya benzetilebilir. Projede yer alan grevleri getirebilecek bir takmn oluturulmas gerekmektedir. Doru bir takm kurmak farkl uzmanlklara sahip ortaklarn doru bir karmyla mmkndr. Yeni fikir ve rnler gelitirilmesi iin ortaklk yelerinin farkl uzmanlklar na ihtiya vardr ve her birinin yeri ayr dr. Her bir ortan uzmanlna gre belirlenen roller bu i iin ayrlan bteyle uyumlu olmaldr. Bteden byk bir pay ulusal kurululara aktarlrsa, uluslar aras ibirliinden phe duyulabilir. Ayrca corafi dalm bakmndan da dengeli bir proje ortakl kurmak iin dou-bat, kuzeygney Avrupadan ortaklar seilmelidir. Bu konuda farkl bir yaklam da birbirine benzer lkelerin yapaca projelerdir. rnein Balkan lkeleri arasnda yaygn bir ihtiyacn karlanmasna ynelik bir proje oluturulabilir. Ayn ekilde ayn ihtiyaca sahip lkelerden temsilcilerin bir araya gelmesiyle olu turulacak bir proje de sz konusu olabilir. rnein deprem riskinin youn olarak yaand lkelerdeki bilincin glendirilmesine ilikin bir proje gibi. Proje ortaklar arasnda faaliyetlere ilikin bir iblm yap lmaldr. Ortaklar aras nda yap lan iblm tarafndan da uygun olarak nitelendirilmelidir. Her bir ortak bir yap-bozun bir ei daha olmayan, vazgeilmez bir paras olduunu hissetmelidir. Ancak bu ekilde projeye adanmlk salanabilir. Ayrca proje srasnda oluturulan ortaklklarn uzun sreli ticari ve dier biimlerde ilikilerini devam etme potansiyellerinin olmas hibe salayc tarafndan olumlu olarak deerlendirilecektir. 166 Proje ortakln bir ekip veya tak m olarak deerlendirmek gerekmektedir. Tak mn oluturulmasnda tak m ierisinde al mann normal alma standartlar ndan farkl olacann gz nne alnmaldr. zellikle ok uluslu takmlarda kltr oku ile dilsel, kltrel veya co rafi farkllklar gibi faktrlerin devreye girebilecei dikkat edilmelidir. zellikle deiim ya da yerletirme
Avrupa Birlii Eitim ve Genlik Programlar Merkezi Bakanl, Altn Bilezik Dergisi, Avrupa Projelerinde Ortaklk Boyutu, Ankara, 2005, s.s. 4-5
166

148

projelerinde proje kat lmclar nn veya ekibinin kar laabilecei kltr okunun alma ziyaretleriyle almas ve bunun teklifte belirtilmesi gerekebilir. al ma ziyaretleri sadece kltr oku iin deil olas ortaklarn daha iyi tannmas ve proje teklifinin yaz m aamasnda karlkl bilgi al veriinin glendirilmesi iin de yap labilir. Projeyi yazmaya balamadan nce farkl kurumlardan projede nemli rol oynayacak kiilerin kat lmyla tak m kurma toplant lar dzenlenebilir. Bu toplant lar sayesinde proje takmn, dolaysyla da proje srecini etkileyebilecek; hukuki / politik faktrler, gvenlik faktrleri, corafi ve ekonomik koullar, altyap ve kltr gibi evresel faktrler daha iyi analiz edilebilir. Ortaklk ierisinde kurumsal katk kadar bu kurumlarda alan bireylerin becerileri ve bilgileri ile ilgilerinin deerlendirilmesi de proje ortaklnda nemli rol oynayabilir. Dolaysyla proje ekibinin, sadece kurumsal dzeyde deil bireysel dzeyde de; ortak amalar iin bir araya gelmi, vizyon sahibi ve stratejik bir yaplanma biimini alm olmasna dikkat edilmelidir. 167 Proje Tak m bir orkestra uyumunda almaldr. Bu ekip yelerinin eitimi, tecrbesi, ibirlii ve koordinasyonu ile mmkn olabilir. Ekipteki her bir kiinin neden orada olduunu, kendisinden ne beklendiini, srecin ne kadar devam edeceini, hedeflerinin ne olduunu, vb. bilmek en tabii hakkdr. Bu bilgilerin proje yazm aamasnda proje sahibindeki ve ortaklardaki ekiplere detayl bir ekilde anlat lmas gerekmektedir. Bu sayede proje yazmnda ekip elemanlarnn grleri de alnarak teklif glendirilebilir. Projenin tamamlanmas iin gereken grevlerin neler olduu ve bunlarn hangi ortaklara, hatta hangi ekip elemanna dtnn yazm aamasnda ifade edilmesi teklifin inand rcln, dolaysyla kabul olasln artt racaktr. Proje grevleri, k sa, gerek, anlalr ve sreli olmaldr. Grevlerin tasnifinden sonra ilgili kadrolar n oluturulmas iin kadro analizleri yap lmaldr. Bir grevin yerine getirilmesinde farkl ki ilerin farkl performanslar sz konusu olabilir. zellikle farkl lkelerdeki farkl yaplardaki organizasyonlar n bir ortakl sz konusuysa performanslar byk oranda deiiklik gsterebilir, bu detayn proje planlamasnda dikkate alnmas gerekmektedir. 168 stenen zelliklere haiz proje orta bulmak o unlukla g bir ilemdir. zellikle proje yazmna proje teklifinin son bavuru tarihinden ksa bir sre nce
Akn, A., Takm Kariyer Modeli ile Proje Takmlarnda Kariyer Gelitirme, Ege niversitesi ktisadi ve dari Bilimler Fakltesi Dergisi, Say 25, zmir, 2005, s. 4 168 Albayrak, B., Proje Ynetimi ve Proje Danmanl, stanbul, 2001, s.s., 54, 55, 109
167

149

baland durumlarda proje sahibi bu konuda ok zorlanr. Bu konuda proje sahiplerine yardmc olmak zere internet zerinde eitli veritabanlar oluturulmutur. Bu veri tabanlarnda lke, ilgili sektr ve benzeri bilgiler girerek arama yaplmas mmkndr. Ancak buradaki bilgilerin yzde yz gvenirliinden emin olmak mmkn deildir. Proje sahibinin bu alanlar kullanarak proje orta arad durumlarda dikkatli olmas ve ortan kapasitesini iyice anlamas tavsiye edilmektedir. Bunlar n dnda, d lkelerdeki diplomatik temsilcilerden ile hibe salayc kurumlardan ortak bulma konusunda yard m rica edilebilir. 169

4.2.6. al ma Programnn Oluturulmas: Bir projenin alma program en nemli unsurlar ndan bir tanesidir. Neyin, ne zaman, nerede, nas l ve kimin tarafndan yaplacann detayl bir ekilde aklamasndan ibarettir. Proje teklifinde ifade edilen amaca ulamak zere izlenmesi gereken yolu ifade eder. Proje kavramn ortaya karan tm bileenler, unsurlar ancak belirli bir disiplinle ynetildiklerinde mant kl bir btn oluur. Dolaysyla bu yntemin, yaz l bir planla anlat lmas gerekmektedir. Bu planlar, yer, zaman, faaliyet, kat lmclar, ekipman ve aralar, sorumlu kiiler ve maliyetlere ilikin detayl bilgileri iermektedir. Projenin balangcnda, her alan iin anlalr bir hedef tanmlamas yap lm olmaldr. Bu hedef tanmlamas, iinden proje alma evrelerinin ortaya kar ld proje uygulama planlar nn temelidir. Bir proje balangcndan bitimine kadar geen zaman ierisinde canl bir gelime gsterir. Buna proje yaam sreci denebilir. Bu sre ierisinde birbirini izleyen aamalar bulunur. Bu aamalar n her biri karar duraklaryla kilometre talaryla birbirine baldr. Bu duraklarn her birinde proje yneticisi o zamana kadar alnan sonular deerlendirmelidir. Projeyi deiik aamalara ayrmak, gsterdii gelimelere gre, projeye kat lanlar ve kullanlan yntemlerde yaplacak deiiklikleri de ortaya karr. 170 Planlama ile amalara ve hedeflere nasl, nerede, ne zaman ve ne ekilde ulalaca nceden aklc bir biimde saptanr. Planlar gelecee dnk olarak hazrlanan, ancak bugnk kararlar etkileyen almalardr. Planlar n amac , belirsiz bir gelecee hazr olmak
169 170

Ortak bulma linkleri iin Ek-10a baknz. Wermter, a.g.k, s.s., 88-89

150

iin bugnden neler yap lmas gerektiinin belirlenmesidir. Planlama olmadan gelecekteki frsatlar ve tehlikeler nceden grlemeyecek ve gereken nlemler alnamayacakt r. Ynlendirme ve kontrol ise bir anlam ifade etmeyecektir. Proje planlamasnn temel amalar ; belirsizlii ortadan kaldrmak veya azaltmak, faaliyetlerdeki etkinlii artrmak, amalar n daha iyi anlalmasn salamak ve iin izlenmesi ve kontrol iin bir temel oluturmak biiminde zetlenebilir. Daha ak olarak proje planlamas ndaki temel amalar; Proje faaliyetlerinin organizasyonunu yapmak, Kimin, neyi, ne zaman, nasl ve niin yapacan belirlemek, Gerekli olacak maddi ve beeri kaynaklar saptamak, Bu kaynaklar belirli aamalara zaman iinde ve uygun biimde datmak, Sorumluluklar belirlemek ve datmak, lgili tm organizasyonlar n almalar n btnletirmek, lgili kiilerin ve organizasyonlar n tm faaliyetlerini koordine etmek, Proje ile ilgili tm ileri kontrol etmek, Beklenmedik olaylara ve deiimlere kar hazrlkl olmak iin nlemler nermek, Projenin biti zamann belirlemektir. 171 Bir projenin, sonu ve hedeflerine ulamak iin gerekli faaliyetleri ve kaynaklar ortaya koyan en nemli veri kayna, faaliyet plandr. Proje hedeflerine ulaabilmek iin mant kl bir sralamayla, bir takm alt-eylemlerin gerekletirilmesi gereklidir. Bu alt eylemler ayr nt l bir ekilde tanmlanmal ve erevesi belirlenmelidir. planlar hangi zamanda, kimin, neyi, nerede, neyle yapacan belirleyen revizyon edilebilir n kararlard r. Projenin temel yap talar n oluturan proje ynetimi, projede ngrlen ama ve hedeflere ulaabilmek iin, proje faaliyetlerini en verimli ekilde programlama ve kontrol etme srecidir. Do ru planlanmayan veya planlanmsa dahi etkin bir ekilde uygulanmayan proje ynetimi projelerin baarszlkla sonulanmasna veya ciddi zorluklara sebebiyet verecektir. Proje planlamasnda; bilgilendirme, seim, haz rlk, dil hazrlk, kltrel haz rlk, mesleki hazrlk, pratik destek, eitim ierii, izleme, kazanlan becerilerin tannmas, projenin deerlendirilmesi, proje ynetimi al malar da yer alr.

171

Barutugil, a.g.k., s.s. 88, 89

151

Bir faaliyet plan; faaliyetleri operasyonel detaylara ayrr, faaliyetlerin srasn, sresini ve nceliini netletirir, kilometre talar n belirler, ynetim ve uygulama sorumluluklar ile ynetim grevleri datr, rn ve/veya hizmetleri tanmlar, ne kadar sre alacan belirtir, bteyi netletirir, mekan belirtir. Planlama yaparken ilk i olarak, bir yap lacaklar listesi dzenlemek gerekmektedir. Bu listede, projeyi gerekletirmek iin yap lmas gereken iler yer alr. Bir sonraki adm, bu listedeki ilerin bir mantk erevesi ierisinde birbirleriyle balant lar n kurmakt r. Bu noktada hangi i ilk olarak yap lacak?, sonraki i ne olacak? sorular sorulmaldr. Burada Metaplan yntemi kullanlabilir. Bu yntemde yap lacak iler kk kartlar zerine yazlr ve mant kl bir sralama oluuncaya kadar bir platform zerinde birbirleri arasnda aa yukar kaydrlr. Proje planlamasn mmkn olduu kadar basit tutmakta fayda vardr. Bu anlamda proje hazrlayclar arasnda yaygnlkla kullanlan KISS (Keep it simply stupid Aptalca basit tut) kuraln uygulamakta fayda vardr. Ayrnt l proje plan ve programlar n gelitirilmesi, belirli aamalar ierisinde zel sistemlerin benimsenmesini, belirli uygulamalar ve baz dkmanlar n hazrlanmasn gerekli klmaktad r. Bu srecin kapsad aamalar aadaki ekilde zetlenebilir; - Projenin tanmlanmas, iin kapsad nemli olaylarn ve ilikilerin belirlenmesi: Bu aamada, projenin tm, iin paralanm yaps olarak isimlendirilen tablo zerinde kendisini oluturan unsurlarna sistematik bir biimde ayrlr. Bu ematik aklama, zel grev ve sorumluluklar n belirlenmesi, i ksmlar nn birbirleriyle ve i in btn ile olan ilikilerinin gsterilmesi olana salar. Bir projenin alma dzeni iinde yer alan ve ayr ca detaylandrlmas gereken faaliyetler i paketlerini oluturur. - Yaplmas gereken iler ile kaynaklarn karlatrlmas: Bu aamada proje almalar iin gerek duyulan parasal ve parasal olmayan kaynaklar n oluturulmas, ama dorultusunda rgtlenmesi, kimin ne olduunun ve ne yapacann belirlenmesi salanr. Bir i paketinin gerekletirilecei dnem ve gerekletirilmesi iin gerekli toplam ara btesi belirtilerek, ierdii faaliyetlerin tarihlere gre sralanmas gerekir. Her bir faaliyet; yer, zaman, faaliyet ile tan mlayc bilgi,

152

katlmlar, ara ve ekipmanlar, sorumlu kiiler ve bu faaliyet iin gereken harcama miktar gibi unsurlarla detaylandrlmaldr. - Temel planlama ve kontrol dkmanlarnn hazrlanmas ve proje dosyasnn oluturulmas: Proje gelimelerinin, zaman ve maliyet sapmalar nn ve teknik baar derecesinin tek bir ereve ierisinde deerlendirilmesine olanak salayacak ekilde; zaman, grevlendirme izelgelerinin, btelerin haz rlanmas gerekmektedir. - Olaylarn mantksal srasna dayanarak bir diyagramn hazrlanmas: Daha sonra, kaynak snrlamalar n ve dier proje zelliklerini de dikkate alarak bir zaman cetvelinin kar lmas ve proje fonksiyonel blm abalar nn zamannda tamamlanmas iin kullanlan bir diyagram hazrlanr. Bu diyagram ayrca projenin en erken bitirilebilecei zamann ve kritik nem tayan faaliyetlerin belirlenmesine de olanak salar. a) Tarih srasna gre sralanmas: Proje i paketlerinin ierdii ilere alt balklar verilerek tarih srasna gre dizilir. b) Gzergaha gre sralanmas: Proje faaliyetleri seri biimde gidiyorsa yani aralarnda zaman boluu ok az ya da hi kalmyorsa bu durumda farkl yerlerdeki faaliyetlerin gzergah gsterilerek sralanmas gerekir. - Kaynaklarn grevler arasnda datlmas: Grevler itibariyle, insan gc, malzeme, tesisler ve alt stlenici hizmetleri ihtiyac nn belirlenmesi ve buna gre eldeki kaynaklar n datlmas salanr. - Geri bildirim ve telafi faaliyetlerinin belirlenmesi: Bir projenin saha almas srasnda aksamas, tadili, durmas veya istenilen kalitede yapldndan emin olunamad durumlarda faaliyet plannda nasl bir ikame al ma faaliyet dzenlenecei de belirtilmeli ve bunun olup olmadnn kontrol iinde bir geri bildirim sresi faaliyetler aras nda brak lmaldr.
172

172

Lehimler, a.g.k, s.s. 257-259

153

ekil.32. Planlama Sreci Dngs Kaynak: Gltekin, A.T., Proje Ynetimi Yapm ncesi Sreci, Ankara, 2007, s. 60, ekil 10dan alnd. Proje planlamas nn yap lmas kullanlacak eitli teknikler bulunmaktad r. Bu teknikler planlama a amasn kolaylatrma ve herkes asndan anlalr klma konusunda yardmc olmakla birlikte projenin kabul sz konusu olduundan, i paketlerindeki grevlerin gerektii gibi gerekletirilip gerekletirilmediinin takibinde de byk oranda destek salar. Bu tekniklerin en bilinenlerinden ve en kolay uygulanabilir olanlar ndan bir tanesi Gantt emasdr. 1900lerde Henry L. Gantt tarafndan gelitirilen bu teknikte ema, dorudan iin paralanm yapsna baldr. Yatay eksende zaman birimlerine (gn, hafta, ay) ayr lm bir lein ve dikey eksende de proje unsurlarnn sralanmasnn bulunduu iki boyutlu bir grafiktir. Her proje unsurunun sresini, durumunu, ubuklar, izgiler ve dier semboller yardmyla, zaman lei ile ilikili olarak planlama ve izleme olanan salar. Bu emalar, genellikle mevcut zaman ve toplam ii gsteren zet raporlama teknii ile birlikte, projenin tamamlanmas iin gerekli basamaklar n izlenmesini kolaylatrr. ekil.33. ve 34de rnei verilen GANTT emalar nda yatay izgiler, proje unsurlar nn programlanan zamann gstermektedir. Faaliyetlerin tamamlanan ksm, kutularn baka bir renge boyanmas yoluyla takip edilebilir. GANTT emalar olduka kullanl olmalar na ramen projelerin karmakl arttka yetersiz kald grlmektedir. Gantt emas; bitirilmesi gereken proje faaliyetlerinin, faaliyetlerin mant ksal sralamasnn, faaliyetler aras ballk ilikilerinin, faaliyetlerin balama/biti zamanlar nn zeti eklindedir.

154

Yl 1 Faaliyet rnek Hazrlk faaliyeti 1 (balk) Uygulama faaliyeti 1 (balk) Hazrlk Faaliyeti 2 (balk) vs. 1. Ay rnek 2 1. Yaryl 3 4 5 6 7 8 2. Yaryl 9 10 11 12 Uygulama birimi rnek Yerel ortak 1 Yerel ortak 1 Yerel ortak 2

ekil.33. rnek Gantt emas 1 Kaynak: Merkezi Finans ve hale Birimi, Okul ncesi Eitimin Glendirilmesi Hibe Program, Hibe Bavuru Formu, s. 7den alnd .

Faaliyetler A B C D E F G Zaman

ekil.34. rnek Gantt emas 2 Kaynak: Barutugil, ., Proje Ynetimi, stanbul, 2008, s.s. 172, ekil 7.4den alnd. Proje planlamasnda kullanlan tekniklerden bir tanesi de Kritik Yol Yntemidir (CPM Critical Path Method). CPM; bir projenin gerekle tirilmesi iin yap lmas gereken al malar kolay anlalabilir ilere dntrp zmlemek iin 155

gelitirilmi bir yntemdir. Yaplacak iler bir ebeke halinde dzenlenir. Her faaliyet iin bir sre tahmini yap lr ve basit baz aritmetik i lemler ile projenin her aamasnn tarihleri belirlenir. ebeke zerinden en uzun yolu oluturan ve bylece de projenin tamamlanmas iin gereken maksimum sreyi belirleyen faaliyetler dizisi kritik yol olarak adlandrlr. Yntemin ad da esasen buradan gelmektedir. CPM ynteminin, bir projenin belirli bir blmne uygulanmas ve ayrnt lara gerekti i kadar inilmesi mmkndr. 173 Yol deiminden, dm noktalar arasnda birbirini izleyen oklardan oluan balant lar anlalr. Kritik yol, en erken ve en ge zamanlar ayn olan tm dm noktalarn balayan yoldur. Her a plannn, balang dm ile balayan ve hedef dmnde biten en az bir kritik yolu vard r. Kritik yol zerinde bulunan ilemlerin srelerinin toplam proje sresini verir. Kritik yol zerinde bulunan ilemlerin gecikme paylar sfrdr. Kritik yol zerinde bulunmayan ilemlerin ise gecikme paylar vardr. Projenin uygulanmas srasnda kritik olmayan bir ilemin gerek sresinin, ngrlen tahmini sreyi amas projenin toplam sresini etkilemeyecektir. Projenin oluturulmasnda, projenin minimum sresinin ve ilemlerin ne zaman balayacann ve diyagramda birbirine bal i lemlerin izledi i en uzun yolun veya srasnn belirlenmesi gerekir. Olaylar dm noktalaryla gsterilir. lemler ve olaylar aras ndaki ilikiler ise oklarla belirtilir. ift izgili oklar kritik ilemleri ifade eder. nceki faaliyetler yok yok yok yok A,B E F D G,H C,I

Sembol Faaliyet A B C D E F G H I J Hedef grup analizlerinin yap lmas Hedef sektr analizlerinin yap lmas Mevcut eitim sistemi analizlerinin yaplmas paketlerinin yeniden dzenlenmesi Eitim ieriinin gelitirilmesi E-renmenin tasarm E-renmenin test edilmesi paketlerinin gzden geirilmesi Raporun yazlmas Raporun gelitirilip yaynlanmas

Sre 3 2 4 3 2 4 2 1 2 4

173

Gltekin, T.A., Proje Ynetimi Yapm ncesi Sreci, Ankara, 2007, s. 79

156

E,2

F,2

2
A,3 B,2

6
G,2

D,3

5
H,1

7
I,2

C,4

8
J,4

9 ekil.35. rnek CPM Diyagram Kaynak: Albayrak, B., Proje Ynetimi ve Proje Dan manl, stanbul, 2001, s.s. 311-315den yararlanld. ebeke (A) Analizleri olarak da bilinen CPM analizinin yan sra bir de Program Deerlendirme ve Gzden Geirme Yntemi (PERT Programme Evaluation Review Technique) diyagram teknii bulunmaktadr. Bu teknik, i in paralar arasnda koordinasyonu salayan, gecikmeleri en aza indirgeyen, e zamanlayan ve projelerin tamamlanmasn hzlandran bir tekniktir. PERT yntemi iteki olumlu ve olumsuz gelimeler hakknda bilgi vermektedir. CPM ve PERT yntemi arasndaki farklar u ekildedir; CPM planlama ve kontrol srecine maliyet kavramn belirgin bir ekilde sokmaktadr. PERTde ise maliyet, zamanla orant l olduu kabul edilerek dolayl olarak devreye girmektedir. CPMi kullanan kii zaman daha gvenli kestirebilir. CPM yntemiyle faaliyetlerin sreleri ile ilgili hesaplar do ru ve salkl olarak kartlabilir. PERT yntemi ise daha ok olaylardan hareket ederek, olaslk ve varyans hesaplarna dayanr. PERT, ilem srelerinin belirsiz olduu projelerde kullanlmak zere tasarlanmtr. Projenin en ksa zamanda tamamlanmasn salayan olaylar n olumasna temel oluturan bir an kurulmasdr. Olay analizine yneliktir. Olaylar n sra ilikisi, iki olayla snrlandrlm belli bir zaman ifade eder. Olaylar n

157

ilemleri kapsayacak biimde tan mlanmas gerekir. Olaylar tanmlandktan sonra zaman tahmini ile ilgili forml kullanlarak olayn sresi belirlenir. Son olarak Gantt emasyla benzerlik gsteren ancak hazrlanmasnda sembollerin kullanld Sembol Yntemi bulunmaktad r. Bu yntemde genellikle gen sembol kullanlmaktadr. i bo olan genler planlanan, ii dolu genler ise gerekleen balama ve biti tarihlerini gstermektedir. Proje teklifi srasnda bo olan tm genler proje gerekletirilmesi srasnda doldurularak teklife ne kadar uygun hareket edildii kontrol edilebilir.

ekil.36. Gantt emas (Sembol Yntemi) Kaynak: Albayrak, B., Proje Ynetimi ve Proje Dan manl, stanbul, 2001, s.s. 304, ekil.2.31den alnd. paketlerinin haz rlanmas srasnda analiz yntemlerinin kullanlmas iin salkl verilerin olmas arttr. Proje yap clar bu verileri eitli yollardan elde edebilirler. ncelikle ilgili Hibe arsnn yaynlad Bavuru Klavuzunda veya eklerinde kullanlmas gereken verilere ilikin bilgilerin dikkate alnmas gerekir. Bunlar personelin trne gre gnlk maksimum personel giderleri ya da seyahat giderleri olabilir ya da projeden beklenen temel i paketleri olabilir. Bunun dnda daha nce gerekletirilmi benzeri projelerdeki veriler dikkate alnabilir. Ortaklarn 158

kendilerine sorarak da gerek verilere ilikin bilgiler elde edilebilir. Son olarak Hibe salayc kurumdan, makaleler, ilanlar, konumalar, devlet dkmanlar, kurumsal yaynlar, istihdam aratrmalar , personel kaytlar, mesleki toplant lar ve benzeri yollarla veriler elde edilebilir. Hangi yolla olursa olsun tm verilerin gereki olmasna dikkat edilmelidir. Ayr ca i paketlerinin ortaklk arasnda dengeli datlmasna da nem verilmelidir. Ortaklar n yapsn gre grevler datlmaldr. Proje haz rlayc kurumun i lerin tamamna yak nn yklendii bir proje teklifi gereki grlmeyecektir.

4.2.7. Fayda Maliyet Oran (Btelendirme) Proje teklifinin, proje yap cs asndan en zorlayan k smlar ndan bir tanesi de btelendirmedir. zellikle genelde proje yap clar nn muhasebe ilemleri hakknda deneyim sahibi kiilerden olmay ve proje btelerinin birok unsura dikkat edilerek hazrlanmas gereklilii nedeniyle proje sahipleri bu noktada zorluklar yaamaktad rlar. Projelerde btelendirme, ilgili Hibe programnn kurallarna gre byk deikenlik gstermektedir. Ancak genel olarak Hibe salayc tarafndan dikkat edilen husus; btenin projede planlanan aktivitelere uygunluudur. paketlerinde var olan aktivitelerin her biri iin ngrlen btenin net bir ekilde ifade edilmesi, eitli kaynaklar n uygun ekilde ve limitler iinde oluturulmas, btenin projenin efektif bir ekilde gerekletirilmesinde kullanlacann garanti edilmesi beklenmektedir. 174 Bte parann kayda geirilmesidir. Bu kaytta parann nereden gelecei, miktar ve nasl harcanaca belirtilir. Bteler, rakamland rlm planlar olarak da ifade edilir. Bteler; projenin btn fonksiyonlar n ve faaliyetlerini kapsayan genel bteler ile projenin eitli faaliyetleri iin ayr ayr dzenlenen ksmi bteler olmak zere ikiye ayrlr. Btelerde esas olan, proje dneminde giderleri, gelirleri, aktif kalemleri, vb. ifade edilmesidir. Proje btelerindeki sre, projenin gerekle me sresi ile snrldr. Btelemede ama; planlama, koordinasyon ve denetleme olarak e ayrlmaktad r. Planlama arac olarak hizmet edebilmesi iin ki ilerin, retim ynetiminin, zamannn ve proje faaliyetlerinin belirlenmi olmas lazmdr. Bylece
Avrupa Birlii Eitim, Grsel-itsel ve Kltr Yrtme Ajans, Hayat Boyu renme Program 2007 Klavuzu, Blm II: dari ve Mali Bilgiler, s.s. 19-23
174

159

hedefsizliin sebep olabilecei israf nlenebilecektir. Kaynak planlamas , sonu retmeye dayal btelemeyi ve maliyet fayda izlemeyi kolaylatrr, planlanm kaynaklarn harekete geirilmesine dayanak oluturur ve maliyet ile finansman kaynaklar nn belirlenmesine kolaylk salar. Bte ile eitli faaliyetler ile ilgili planlar koordine edilir ve proje faaliyetlerinin uyum iinde yap lmas salanr. Bununla birlikte bte denetimde de byk rol oynamaktadr. Bte rakamlarnn planlanmas, fiili sonular n belirlenmesi ve bte rakamlar yla fiili sonular nn farknn ortaya kar lmas yoluyla denetim i lemi gerekletirilir. Bu sayede hem farklar (sapmalar) belirlenir, hem de sapmalar n sebebi aratrlarak gerekli dzeltmelerin yaplmas yoluna gidilir. 175

Maliyet Listesi haz rlanmas nda kullan labilecek kontrol listesi Proje: Tar m Bakanl nda Planlama Birimi kurulmas FAAL YETLER /

6. Birim Maliyetleri 5. Miktarlar 7. Fon Kaynaklarn 8. Maliyet Kodlarn

4. Birimleri

Biri

Dn Dn Dn

Her Dnem iin Birim Finans Dn Maliy Kayna et

Maliyet A

Her Dnem iin Dn Dn Dn

l.H Dn

Proje Tekrarlan Topla an

1. Faaliyetleri, Faaliyet

FAAL YETLER 1.1 Planlama Birimi

9. Maliyet 10. Toplam Maliyetleri 11. Tekrarlanan Maliyetleri

EKPMAN Bilgisayar FaksModem MAALAR / DEMELER (YEREL) Dar dan Salanan VS 2. Girdileri

Adet Adet Tak m Kii

2 1 1 4 2

1,00 0 500 3,00 0 4 3 4 3

4 3

3. 4 3. 4 3. 4

A/1. 2,000 2,000 3 500 A/1. 3,000 3 A/1. 3 800 800 200 300

800 300

800 300

4,000 500 3,000 3,200 1,100 3,200 1,100

3. Girdileri Maliyet

ekil.37. Kaynak Planlama rnei Kaynak: Tekinda, F.C., Proje Dngs Ynetimi ve Mant ksal ereve Yaklam Sunumu, Slayt 76dan alnd.

175

Doruer, . M., Proje Ynetimi, stanbul, 2007, s.s. 145-147

160

Bavuru formunda her bir harcama kalemi ancak bir faaliyet taahhdnden kaynaklanabilir ve proje prosedr kapsamnda, bir hkme dayanlarak harcanabilir. Proje btesi, bu projenin uygulanmas srasnda gerekleen tm girdi ve kt larn hareket tablosudur. Proje sahibinin tabi olduu mali sorumluluklarn llebilir ve denetlenebilir olmasn salar. Ayn zamanda belgelendirme iin ana kayt dayanadr. Bir proje btesi, evrensel muhasebe ilkelerine uyularak haz rlanmak zorundadr. Bunlar; Kaytlar, harcamay douran gerek bir olaya dayanmaldr. Kaytlar, harcamay douran gerek olayn detaylar verilerek tanmlanmaldr. Kaytlarda, harcamay do uran gerek olaylara dayanlarak yaplan feri harcamalar, gtr olarak artt rlmamal veya eksiltilmemelidir. Harcamalarda; nedenlerinin tm aamalar nda yap lan belgelemeler de, muhasebe kaytlar nn bir parasdr. Proje btesi ve muhasebe kaytlar, muhasebe mevzuat na uygun olarak, mali ve idari defterlere kaydedilmek zorundadr. Proje kaytlarnn zamannda tutulmas yasal bir zorunluluktur. Her kayt douran olay, tabi olduu hkmlerde belirlenen sreler iinde kaydedilmek zorundadr. Proje sahibi hibir ekilde, projede yaz l olmayan veya yazl olmamakla beraber sonradan Proje Makam bilgilendirilerek proje kapsamna, szleme veya tutanakla dahil edilmeyen, nc ahs kii veya kurumlara, deme yapamaz, bor veremez, emanet edemez. Teslim eden, bir fayda elde etmemi olsa bile, kayt dnda kald srece bu paray kullanm saylr. Hibe edilen para, son raporun onaylanmas ve proje sahibine ibra edilene kadar, kamu paras ya da Hibe salaycnn paras saylr. Para emanet olarak tasvir edilir. Dolaysyla Hibe salaycnn proje sresince srekli olarak denetleme hakk bulunmaktadr. Bu sorumluluu tm ortaklk paylar. Proje sresince veya sonras nda Hibe salayc diledii taktirde tm ortaklarn muhasebe kaytlarn denetleme hakkna sahiptir. Proje sahibinin yasal i muhasebe ve mali denetimi, Hibe salaycy ve resmi kurumlar hibir ekilde balamaz. Muhasebe kaytlar ve bte zerinde yap lan i ya da d denetim talepleri, denetlemeye itirazlar veya yaz l yaknmalarda, bte ve muhasebeden 161

sorumlu kiiler, sz konusu incelemeler bitirilinceye kadar grevlerine devam edemezler. 176 Proje sresince her bir ara ve eylem, sadece bu btede belirtilen miktarlar harcanarak temin edilebilir. Proje giderlerinin, uygun kalemlere konulmas gerekir. Bte kalemleri arasnda daha sonra aktarma yapmak bazen mmkn olsa da bu zor ve uzun bir sre olmaktadr. Proje bitimine kadar Hibe salaycdan baka destek salanamaz. Dolaysyla proje btesinin haz rlanrken yeterli ve ynetilebilir bir bte olmasna zen gsterilmelidir. Bte, projede ngrlen faaliyetlerde kullanlacak parann, kullanld yerlere gre balklara ayrlmasyla ve daha sonra bu balklar n toplanmasyla oluur. Bu balklar birer i paketi olabilecei gibi mnhasran tm szlemede kullanlacak bir harcama kalemi de olabilir. Harcama kalemleri ve harcama miktarlar , proje rehberi, fon makam ile yaplan szleme hkmlerine ve iyi niyet kurallarna uygun olarak belirlenmelidir. Bte uygulamalar nda genel olarak aadaki ayrma rastlanr; gc (insan kaynaklar) naat, ekipman, malzemeler Yerel ofis / proje maliyetleri Sarf malzemesi Makine tehizat Seyahat Genel giderler (idari giderler) retim Taeron giderleri Dier Bunlar maliyetlerin tespitinde d nlmesi gereken temel bte kalemleridir. Uygun grlen baka kalemler de bunlara ilave edilebilir. Bteler yaplrken direkt ve endirekt maliyetlerin ayr mna, hesaplanmasna ve denetimine zen gsterilmelidir. Bununla birlikte Hibe salayc tarafndan uygun ya da uygun olmayan olarak tanmlanan maliyetler sz konusudur. Bunlar n proje btesi oluturulurken dikkate alnmas gerekir. Bu gider eitleri proje teklifinin tipine gre deikenlik gstermekle birlikte genel olarak yledir;
176

Lehimler, a.g.k., s.s. 127 130

162

Uygun giderler; Personel cretleri (gerek cretler ve sosyal kesintiler) Faaliyetleri uygulamak iin yolculuk, ikamet ve iae masraflar, Yayn ve yaygnlatrma maliyetleri, Dier dorudan giderler. Uygun olmayan giderler; nc ahslar tarafndan denen ve ortaklarca karlanmayan giderler, Finansal ilemleri gerektirmeyen ayni katk lar, Projeye zg faaliyetlerle ilgili olmayan harcamalar, Aka gereksiz ve ar nitelikli harcamalar, Sermaye yatrm kayplar, Yedek ake (Baz projelerde uygun olarak deerlendirilmektedir), Mevcut borlar, mali hizmet cretleri, stisnai durumlarda zel olarak belirtilmedii srece kur kayplar , Proje szlemesinden nceki bir tarihte yap lan harcamalar, Teminat mektuplar na ait komisyon, faiz ve dier masraflar, Proje dnda menkul ve gayrimenkul almlar, Proje sresini aan harcama giderleri, alanlara verilecek prim ve ikramiyeler, fazla mesai cretleri, KDV dahil tm vergiler (istisna durumlar olabilir). 177 Topluluk destekleri bir faaliyeti yrtmek iin itici gtr. Komisyonun mali destei olmadan yrtlmesi mmkn olan bir proje zaten Topluluk Programlar kapsamnda proje nitelii tamaz. Bavuru sahibinin mali katks ve/veya ulusal, blgesel veya yerel baka bir kaynaktan alnan bir destek, Topluluk desteini tamamlayc nitelik tar. Ek finansman, Topluluk desteinin ulusal finansman n yerini almasn deil, ulusal finansmana ek olmas anlamna gelir. Desteklenen bir proje, ayn faaliyetten dolay bir baka Topluluk finansmanndan yararlanamaz. Uygun giderlerin belirli bir oran Topluluk tarafndan karlanr, belli bir oran da ortaklktan istenir. Bu oranlar projenin tipine gre deiiklik gstermektedir. rnein
177

Avrupa Birlii Eitim ve Genlik Programlar Merkezi Bakanl, Leonardo da Vinci AB Mesleki Eitim Program kinci Aama: 2000-2006, C Tipi Projeler Bavuru Kaynaklar, Ortak Faaliyetler ve Konulu Faaliyetler Proje Sahipleri iin Rehber, Ankara, 2005, s.s. 17, 18

163

bu oran Leonardo da Vinci Yenilik Gelitirme Projelerinde yzde 75 Topluluk Katks, yzde 25de e finansman eklinde gerekleir. Btelendirme, uygun olan maliyetler iki ana blme ayr lmaktadr. Bunlar; geerli direkt maliyetler ile geerli endirekt maliyetlerdir. Geerli direkt maliyetler; faaliyetin ifas ile dorudan balantl zel giderler olarak tanmlanabilen ve bu nedenle dorudan buraya kaydedilen giderlerdir. Geerli endirekt maliyetler ise; faaliyetin ifas ile dorudan balant l zel giderler olarak tanmlanamayan ve dorudan bu alana kaydedilemeyen, ancak faaliyetin geerli direkt maliyetleri ile balant l olarak yap lm giderlerdir. Geerli direkt maliyetler, geerli endirekt maliyetleri iermez. Faaliyetin Topluluk finansman iin geerli olan endirekt maliyetler geerli direkt maliyetlerin yzde 7si seviyesinde sabit oranl bir tutardr. Mtekabil giderlerin muhasebe belgeleri ile gerekelendirilmesi gerekmez. Endirekt giderlere rnekler unlardr; Projenin idaresi ile ilgili tm ekipman giderleri (bilgisayarlar, tanabilir aygtlar, vb.) letiim giderleri (posta, faks, telefon, vb.) Projenin yrtld tesisin altyap giderleri (kira, elektrik, vb.) Ofis malzemeleri Fotokopi 178 Geerli direkt maliyetlerin en byk kalemini genelde personel giderleri oluturmaktad r. Bu giderlerin hesaplanmasnda yine i paketleri baz alnr. paketlerinde yer alan faaliyetlerin kimler tarafndan gerekletirileceinin belirlenmesi ncelikli husustur. Kii says ve kiilerin nitelikleri ile yap lacak iin sresi gz nne alnr. Bu kiiler proje sahibi ve ortaklar tarafndan projedeki grevleri yerine getirmek zere grevlendirilen kiiler olmaldr. Proje almalarnda eitli niteliklerde personel sz konusu olabilir. Proje koordinatr, uzmanlar, retmenler, aratrmaclar, danmanlar, evirmenler, organizatrler, sanatlar, idari personel, tasar mclar, muhasebeciler temel proje personeli olarak tanmlanabilir. Personel; proje ortaklar ile srekli veya geici olarak szlemesi olan yasal personel ile uzman bir d kurulu tarafndan ie alnan geici personel olabilir.
Avrupa Birlii Eitim, Grsel-itsel ve Kltr Yrtme Ajans, Hayat Boyu renme Program 2007 Klavuzu, Blm II: dari ve Mali Bilgiler, s. 8
178

164

Projelerde alacak personelin maliyetlerinin belirlenmesi proje tipine gre farkllklar gsterebilir. Baz projelerde personel gideri i gn says zerinden hesaplanrken, baz projelerde az sayda personelin tam zamanl ya da yar zamanl istihdam sz konusudur. kinci durumda gn says deil, aylk ya da haftalk hesaplamalar tercih edilir. Personel maliyetleri hesaplanrken, dier giderlerde olduu gibi gerek rayiler baz alnr. Tahsis edilecek personelin proje teklifi hazrlanrken gerek alma maliyetleri sorularak, bunlar i sresiyle arplr. Bununla birlikte Topluluk her yl tavan personel gideri tarifeleri yaynlamaktadr.179 Hibir ekilde personel gideri bu tavan giderleri geemez ve hesaplamalar bu tarifelerdeki rakamlar dikkate alnarak yaplabilir. Tarifelerde farkl kategorilerdeki personelin, farkl lkelerdeki maksimum gnlk, haftalk veya aylk alabilecekleri rakamlar yer almaktadr. Gerek personel gider oranlar , maalar art sosyal gvenlik cretleri ve crete dahil dier yasal giderleri ieren, bavuru sahibinin mutad cret politikasna karlk gelen ortalama oranlara dayand rlr. Primler, kiralk otomobil, gider hesab programlar , tevik demeleri veya kar paylam programlar gibi yasal giderlerin dndaki giderler kapsam d dr. Personel giderlerinin kantlanmasnda; personelin banka hesaplarna yaplan transferlerin dkmanlar , bordrolar ve baz proje tiplerinde zellikle timesheet denilen alma srelerini gsteren belgeler kullanlr. Bu belgeler, alan personel tarafndan doldurulur. Bylece hangi faaliyet iin ne kadar zaman harcand veya harcanaca belirlenir. Sonra bu rakamlar toplanr ve toplam maliyetler muhasebe sistemi yoluyla projeye aktar lr. Personel giderinin, ayn zamanda dier giderlerin de hesaplanmasnda genellikle Hibe salayc tarafndan verilen bavuru paketinin ierisinde yer alan Excel dkmanlar kullanlr. Bunlarn tipi, proje tipine gre deikenlik gstermektedir. Bu deikenlie ramen temel gstergeler hemen hemen hepsinde ayn kalmaktadr. Bu gstergeler, alan tipi, alma sresi (gn, ay, hafta) ve alma birim sresinin maliyetidir. al ma sresi ile al ma birim maliyetinin arpmndan personel bana den maliyet bulunur. Tm personel maliyetlerinin alt alta toplanmasndan ise projenin toplam personel maliyeti elde edilir. Bazen bu Excel dkmann ierisinde, bazen de farkl bir belgenin ierisinde personel maliyetinin ne yolla hesaplandnn aklanmas da istenir. Burada her bir kalemin neye dayanarak elde edildiinin detayl bir ekilde ifade edilmesi gerekmektedir.
Projelerde Grev Alan Personelin Kategorilerine Gre Alabilecekleri 2008 Yl Maksimum Gnlk cretler Tablosu iin Ek-11e baknz.
179

165

Tablo.12. Personel Gideri Btelendirme rnei 1 Ek B1. Faaliyet Btesi1

Giderler Birim Birim Says

Tm Yllar Birim Maliyet (Avro) Toplam Maliyet (Avro)2

1. nsan Kaynaklar 1.1 Maalar (sosyal gvenlik demeleri ve ilgili dier giderler de dahil olmak zere brt maalar, yerel personel)3 1.1.1 Teknik Aylk 1.1.2 dari / destek personeli Aylk 1.2 Maalar (sosyal gvenlik demeleri ve ilgili dier giderler de dahil olmak Aylk zere brt maalar, yabanc/uluslararas personel) Kaynak: Merkezi Finans ve hale Birimi, Okul ncesi Eitimin Glendirilmesi Hibe Program, Ek B, Bteden alnd. Tablo.13. Personel Gideri Btelendirme rnei 2
Deklare edilen: ZET 71.000,00 Personel gideri

J.3: Personel giderinin deklare edilmesi

Organiza syon

Ortak no.

lke kodu

Fatura referans No.

Kiinin ad

Faali yetin ad

Balang tarihi

Biti tarihi

alma gnlerini n says

cret

Topla m gider

1 2 3

LT AT BG

J3 - 001 J3 - 002 J3 - 003

10.09. 2010 10.09. 10.10.2009 2010 10.09. 10.10.2009 2010 10.10.2008

500,00 250,00 300,00

100,00 60,00 20,00

50.000 ,00 15.000 ,00 6.000, 00

Kaynak: Avrupa Birlii Eitim ve Genlik Merkezi Bakanl, Yenilik Transferi Proje Ynetimi ve Raporlama Dkmanlar , rnek Doldurulmu Ara ve Final Rapor Bte TOI_Ara_Rap_Formu.XLSden alnd. Tablosu, http://www.ua.gov.tr/uploads/leonardodavinci/TOI/2007_TOI__rnek_Doldurulmu__

166

Proje btesinde personel gideriyle benzerlik gsteren, dolaysyla da zaman zaman karklklara yol aan bir baka kalem de Taeronluk giderleridir. Projenin belirli bir aamasnda veya tamamnda gerekleecek faaliyetler, uzmanlk, ekipman yeterlilii, lisans ve ruhsat, yerel tecrbe ve kalitenin ykseltilmesi gibi nedenlerle ama ncelikle teklif arsnda izin verildii durumlarda, taeronlar yardmyla uygulanabilir. Taeronlarn seiminde proje paketi iinde gsterilen mene kullar uygulanr. Proje kapsamnda yaplacak tm mal ve hizmet almlar sadece, AB tarafndan belirlenen lkelerden, (bu lkelerin vatanda kii ve kurumlardan) yaplmak zorundadr. Buna Menei Zorunluluu ad verilir. Taeronlar proje orta deildir, proje ortaklar ayrca taeronluk stlenemezler. Taeronluk maliyetleri projenin toplam btesinin yzde 30unu geemez. Projenin kabul durumunda taeronluk ilemlerinin yrtlmesinde birtakm zel prosedrler mevcuttur. Belirli bir miktar n stndeki taeronluk ilemlerinin yap lmasnda teklif veya ihale usulleri uygulanabilir. Satc firmann seiminde ok ynl bir aratrma yaplabilir. Bu aratrmada fiyat, kalite, gven, ikili ilikiler, deme koullar, zamannda teslim, vb. faktrler gz nnde bulundurulmaldr. Bu seimde matris yntemi gibi birok analiz yntemi kullanlabilir. Taeron yntemiyle irketlerden hizmet, rn sat n alnabilecei bireylerden de hizmet satn alnabilir. Ancak bu noktada personel gideriyle kar trlmamas nemli bir husustur. Tablo.14. Personel Gideri ile Taeronluk Giderlerinin Kar latrlmas
Personel Giderleri Tanm tarafndan srekli altrlan veya alnm kiilerin edilmez. Mali Plan Teklifin mali plan detayl maliyetlerini aklamaldr. Deiiklikler kiilerin masraflar. Taeronluk Giderleri d kurum ya da kurulua denen ve Yklenici ya da ortak kurulu Projeyle balantl bir ii uygulayan bir dzenli ya da dnml olarak ie bir taeronluk anlamas konusu olan Bu giderdir. Taeronluk ileri, proje sahibi ahslar tarafndan da projede taeronluk veya ortaklar adna almad srece yaplabilir. personel Taeronluk tm maliyetleri, szgelimi olarak personel maliyetlerini ve tm ek maliyetleri, iermelidir. proje sresi iinde

seviyesinde i grmelerine msaade nc

Yalnzca belli istisnai durumlarda Deiiklikler (bu durumda onay gereklidir) proje geerlidir. sahipleri, personel bte giderleri balklarnda ile ilgili

167

deiiklikler getirebilirler. Uygunluk Personel giderleri iin maksimum Tm taeronluk maliyetlerine dair bir Topluluk katks szleme kantlarn hem Ara hem de Nihai ve Rapor aamalarnda Giderler sunulmas taeronluk gerekmektedir. dnemi sresince belirlenir

anlamaya eklenir.

ltlerine gre geerlidir.

Kaynak: Avrupa Birlii Eitim ve Genlik Merkezi Bakanl, Leonardo da Vinci AB Mesleki Eitim Pilot Projeler, Dil Yeterlilikleri, lkeler aras Alar ve Bavuru Kaynaklar, dari ve Mali El Kitab (Proje Sahipleri ve Ykleniciler iin), 2005, s. 17den alnd. Proje btelerinin nemli bir blmn olu turan bir baka kalem ise Seyahat ve iae-ibate giderleridir. Bu gider proje ierisinde grev yapan personelin ya da kat lmclar n yurt d ve yurt iinde yapacaklar seyahatlerin giderlerini karlamak zere konulmutur. Seyahat giderleri hareket noktasndan var noktasna, var noktasndan hareket noktasna olmak zere gidi dn olarak hesaplanr. Seyahat giderinin hesaplanmasnda gerek rayiler baz alnr ve baz projelerde Topluluk tarafndan st limitlerle snrlandrlmtr.180 Seyahat giderlerinin mmkn olan en ucuz yntem gz nne alnarak hesaplanmas gerekmektedir. Her trl seyahat ekli (uak, tren, otobs, oto kiralama, vs.) kabul edilir. Seyahat gideri ulamla birlikte vize, seyahat sigortas, yurt d k harc ve iptal gibi giderleri de ierebilir ancak pasaport iin yaplan harcamalara kabul etmez. stisna durumlarda aklama yaplmas gerekmektedir. irket ve ahsi otomobillerle yaplan seyahatlerde hesaplamalar kilometre ba maksimum rayiler gz alnarak yap lr. ae ibate tutar ise personelin yurt ii ve yurt d gece kalmal seyahatleri iin geerli olan bir gider kalemidir. Harc rah hesaplar kalnan gece says baz alnarak yaplr. Harcrah, konaklama, yemek ve tm yerel seyahat giderlerini kapsayacak ekilde dzenlenmektedir. Harc rah giderlerinin hesaplanmasnda ulusal ve Topluluk rayileri kullanlmaktad r. Ulusal rayiler asla Topluluk rayilerinin zerinde olamaz. Harcrah gideri; gidilen lkenin harc rah rayici ile konaklanacak gece saysnn arpmndan bulunur. ae ibate tutarlarnn belgelendirilmesinde iki usul geerlidir. Birincisi gerek usul denilen, her yap lan harcamann (yemek, konaklama, vs.) tutarnn belgelerle kantlanmas ve bu tutarlarn toplanmasyla total harcama miktarna ulalmasyla gerekleir. Dieri ise gtr usul harcamadr. Bu usulde
180

2008 Yl Maksimum Gnlk ae (harcrah) Miktarlar Tablosu iin Ek-12ye baknz.

168

belirlenen rayilerin harcandna ilikin detayl bir a klama yap lmas gerekmez. Sadece ilgili ki inin bu paray aldn gsterir bir belge ile konaklamay ve seyahati kantlayacak belgeler (faturalar, uu kartlar, vs.) yeterli olacaktr. 181 Bunlarn dnda proje btelerinde genelde bir de ekipman malzeme gideri bulunmaktad r. Bunlar proje faaliyetleriyle ilgili makine, tehizat olabilece i gibi Bilgi lem Teknolojilerine ynelik harcamalar da olabilir. Burada dikkate alnmas gereken unsur ekipman amortisman oran ile faaliyet amacyla fiili kullanm orandr. Proje tamamlandktan sonra kullanlabilecekse, art k deer olarak kabul edilir. Bu durumda sadece projede kullanld sredeki maliyeti proje btesine dahil edilir. rnein proje kapsamnda bilgisayar alm sz konusu ise (genel giderlere dahil olmayanlar) ve bilgisayar n yaam mrnn yl olduu varsaylrsa, bir yllk bir projede kullanm mr bir yl olacakt r. Maliyetin te biri, ayr ca projede kullanm oranna bal olarak drlecektir. 900 Avroya alnan bir bilgisayarn yzde 50 kullanm oran olduu dnlrse proje btesine yansmas 150 Avro olabilir. Burada da taeronluk maliyetlerinde olduu gibi mene kural geerlidir. Genelde bu kalem proje toplam btesinin yzde 15ini geememektedir. Bu kalemde sat n almann yan sra kiralama da sz konusu olabilir. Eer satn alnacak miktar belirli bir orann zerindeyse ayn taeronluk hizmetleri gibi ilem grr, miktarna gre teklif veya ihale prosedrleri iletilir, farkl bileenler gz nne alnarak en iyi teklif tercih edilir. Satn alnan ekipman proje sahibi veya ortaklar tarafndan envanter listesine alnmal ve bir envanter numaras verilmelidir. Bu tr almlarda KDV demeleri geerli harcamalar olarak kabul edilmez. Trkiyede bu durumlar iin zel olarak KDV muafiyet belgesi verilmekte ve sat n almalar bu belgeyle yap larak KDV denmemektedir. Yukarda belirtilen kalemlerin hibirine girmeyen kalemler dier giderler balnda toplanabilir. Bu kalemde; bilgi yaym, faaliyetin zel deerlendirilmesi, eviriler, denetimler, oaltma, seminer organizasyonu, vb. giderler yer alabilir. Bu maliyetlerin belirlenmesinde de gerek usul geerlidir. Maliyetlerin gerek maliyetler zerinden belirlenmesi gerektii gibi, belgelendirmede de fatura sunma zorunluluu bulunmaktadr.

Avrupa Birlii Eitim ve Genlik Merkezi Bakanl, Leonardo da Vinci AB Mesleki Eitim Pilot Projeler, Dil Yeterlilikleri, lkeler aras Alar ve Bavuru Kaynaklar, dari ve Mali El Kitab (Proje Sahipleri ve Ykleniciler iin), 2005, s. 17

181

169

Baz projelerde yerel ofis maliyetleri, retim maliyetleri, yedek ake gibi farkl bte kalemleri de bulunabilir. Ancak daha nce de belirtildii gibi genel olarak bte kalemleri yukar da belirtildii ekilde gereklemektedir. Tm bteler Avro zerinden hesaplanmaktadr. Bte hesaplar yaparken lkeler aras gider farkllklar gz nne alnmal ve raporlama a amasnda tm kalemlerin tek tek aklanmas gerektii hibir zaman unutulmamaldr.

4.2.8. Avrupa Katma Deeri Projelerde Avrupa boyutu, Avrupa Birliine ve genel olarak Avrupaya katma deer salanmas temel hedeftir. Bu hedefin proje teklifinde de vurgulanmas kabul asndan ok nemlidir. Projenin, Avrupa ibirliine katklar ve ibirliinden do an ihtiyalar ne derecede karlad (yerel, blgesel, ulusal ve uluslar aras) aka ifade etmesi beklenir. Avrupa genelindeki problemlerle ne ekilde ilikisi olduu, uluslar aras , disiplinler aras , sektrler aras ve benzeri noktalarda bilgi ve deneyim transfer edilebilmesine ilikin, ulusal snrlar aarak organizasyonlar aras ibirliinin domasnn grnr yararlarnn neler olduu, projenin sonular nn eitli Avrupa lkelerinde iletilebilir olup olmayaca, proje sonular nn efektif bir ekilde genelletirilmesi iin ne tr aktiviteler dzenlendi i ile dilsel ve kltrel konularla ne ekilde ilikisi olduunun aklanmas gerekmektedir.
182

Avrupa Boyutu, eitim ve eitim kurumlar ve bunlarn alanlar ve rencileri arasnda mbadele, ibirlii ve deiim yoluyla ulusal bir referans noktasndan daha geni kapsaml bir referans noktasna tanmay tanmlar. Avrupa Katma Deeri, ye Devlet dzeyinde yeterli gerekletirilemeyen bu nedenle de boyut ve etkileri itibariyle Topluluk dzeyinde gerekletirilen eylemlerde bulunur. Avrupa ibirliinden ortaya kan ve ye Devlet dzeyindeki eylem ve politikalara ek olarak ayrt edici bir Avrupa boyutu oluturan bu sinerjinin sonulardr. Teklifler, ulusal politikalar ve uygulamalar ynnden tad lkeler aras zellii ve katma deeri gstermelidir. Tekliflerde, tespit edilmi ihtiyacn ilgili Programdan hibe alarak deerlendirilmesinin esas gerekesi bu ihtiyacn giderilmesinin Avrupada bir
Avrupa Birlii Eitim, Grsel-itsel ve Kltr Yrtme Ajans, Hayat Boyu renme Program 2007 Klavuzu, Blm II: dari ve Mali Bilgiler, Seim Kriterleri, s.s. 19-23
182

170

deer yaratacak olmasdr. Bu katma deer zaman zaman yeniliki bir uygulamann yarat lmas olabilecei gibi var olan iyi bir uygulamann yaygnlatrmas da olabilir. Trkiye asndan bakldnda, Avrupa Birlii ile yrtlen mzakereler erevesinde uyum sorununa zellikle nem verilmektedir. ABnin be eri ve politik yapsndaki farkllklar, yeni yasal dzenlemeleri ve kurumlar gerektirmektedir. Uyum sorunuyla ilgili yap lan tespitlere dikkat edilmesi gerekmektedir. zellikle, insan haklarna ve hukuk devletine dayal oulcu, zgrlk demokrasinin kurumsallamas vurgulanmaktadr. Bu noktada kamunun finansman imkanlar n, zel sektrn rekabet gcn, istihdam, blgesel geli meyi, evreyi ve sosyal dengeleri gzeten bir yaklam esas alnmaldr. Buna paralel olarak teknoloji, altyap ve ekonomi alannda da uyumsuzluklar Avrupa Birlii ile yrtlen tarama srecinde tespit edilmeyi allmakla beraber tarama raporlar ve mktesebat n gere i mzakerelerle giderilmeye allmaktadr. Bunlara paralel olarak ayn dnceyle hazrlanan projeler, Trkiyenin ABye uyum srecini salamasyla Avrupada ortaya kacak katma deer erevesinde olduu iin kabul edilme olasl daha yksek olabilir.

4.2.9. Yaygnlatrma, letme ve Etki Proje tekliflerinde en nemli hususlar ndan biri de Deerlendirme bal alt nda toplanabilecek Yayg nlatrma, letme ve Etki faaliyetleridir. Hibe salayc, proje ve sonularnn mmkn olan en geni kitle tarafndan bilinmesini ve kullanlmasn istemektedir. Ayr ca proje sonular nn Hibe sona erdikten sonra da hayat na devam etmesi son derece nemli bir husustur. Aksi taktirde ne projenin, ne de hibe vermenin herhangi bir anlam yoktur. Yaygnlatrma faaliyetleri ile ilgili olarak sklkla bir kavram kargaas yaanmaktad r. ncelikle bu alanda kullanlan terminolojiye a klk getirmekte yarar vardr; Yaygnlatrma ve sonularn kullanm (iletme): Projenin ve sonularnn geni bir lekte uygun biimde tannmasn, gsterilmesini ve uygulanmasn salamak zere tasarlanm faaliyetlerdir. Yaygnlatrma ve kullanm birbirinden

171

farkldr ancak birbirleri ile yak ndan ilgilidirler. Deer artrm (valorizasyon deerlendirme), sonular n yaygnlatrlmas ve kullanlmas anlamnda kullanlr. Etki: Projenin veya proje sonular nn eitli sistemler ve uygulamalar zerinde yaratt tesirdir. Etkili bir proje, programn hedeflerine ve farkl Avrupa Birlii politikalarnn gelitirilmesine katkda bulunur. Genelletirme: Faaliyetlerin politika ve uygulamalar etkilemesine salayan bir sretir. Bu sre, derslerin belirlenmesi, yeniliki unsurlar ve sonular reten yaklamlara aklk kazandrlmas ve elde edilen sonular n yaygnlatrlmas, geerli hale getirilmesi ve aktar lmasn ierir. Daha zel anlamda, bu terim sonular aktarma aamasn ve dier aktrlerin ayr nt l sonular n, yaklamlar ve kilit unsurlar dikkate alma biimlerini de tanmlar. Srdrlebilirlik: Projenin var olmaya devam etme ve szlemenin bitiminden sonra da i levini srdrme kapasitesidir. Srekli olarak proje sonular kullanlr. Sonularn srdrlebilirlii ise sonularn uzun vadede kullanlmaya devam edilmesi anlamna gelir. Aktarlabilme: Bir projenin sonularnn yeni balamlara uyarlanabilme ve yeni balamlarda kullanlabilmesine ilikin greli kapasitesidir. Proje sonular nn aktarlabilmesini destekleyen etmenler arasnda, genel terminolojinin kullanlmas, ierik tanmlarnn ve indeksinin net olmas, faaliyetlerin iyi bir ekilde yaygnlatrlmas, kabul gren endstri standartlar nn, kyaslamalar nn, vb. kullanlmas, modler formatlama, serbest eriim ve buna benzer etmenler saylabilir. Yaygnlatrma ve kullanm faaliyetleri projenin balangcnda balar ve projenin uyguland sre boyunca ve szleme sonrasnda da devam eder, bylece proje sonularnn uzun vadede etkili olmasn, srdrlebilirliini destekler. Yaygnlatrma ve kullanm faaliyetleri ile hedeflenen ve bu faaliyetlerden faydalanan ki i says, yaygnlatrma ve kullanm iin ayrlan bte miktar , dier arpanlara ynelik her trl yayg nlatrma ve kullanm faaliyeti, bilimsel makale, konferans tutanaklar , internet siteleri gibi uzun vadeli yayg nlatrma ve kullanm aralar , ticariletirme, uzun vadeli kullanm iin sonular n kullanclar ile anlamalar ve ksa vadede medya, seminerler, konferanslar, sergiler, sonular n potansiyel kullanc / yararlanclar ile prototiplerin test aamalar gibi

172

yaygnlatrma

ve

kullanm

faaliyetlerine

ilikin

detayl

bilgi

verilmesi

gerekmektedir. Projenin do rudan faydalanclar, proje sonularnn do rudan hedefledii taraftarlardr ancak projenin faaliyet alanna giren daha geni bir potansiyel kullanc / yararlanc, siyasi karar alc ve/veya kilit oyuncu kitlesi arasnda da yaygnlatrma ve kullanm salanmas beklenmektedir. Etki potansiyeli yksek, annda kullanlabilir ve kaliteli bir sonu elde etme asndan nihai yararlanc / kullanc ya da kilit oyuncular n tavsiye ve gereksinimleri ok nemlidir. Kullanclar, projede farkl aamalarda yer alabilirler; rnein, ihtiyalar belirlenirken ve gzden geirilirken, prototip test edilirken ve geici ile nihai sonular deerlendirilirken onlardan yararlanlabilir. Bu kiilerin farkl aamalarda yer almalar , sonular n adaptasyonunun salanmas ve belli proje faaliyetlerinin olas yeniden ekillenmesinde asndan nem tamaktad r. Nihai kullanclar ve nihai faydalanclar, sessiz ortaklar, proje yrtme komitesinin yeleri veya odak grubu yeleri olarak resmi ortaklk anlamas arac lyla projeye dahil olabilirler. rnn adaptasyonu ve nihailetirilmesinde test aamasnn sonularnn gz nnde bulundurulmas gerekmektedir. deal hedef, proje sonularnn sistem ve uygulamalar n iine dahil edilmesidir; rnein bu sonular n retim / eitim aralar iin tannmas veya onaylanmas eklinde olabilir. Bu nedenle politika oluturma dzeyine katlm sonularn srdrlebilirlii asndan hayati nem tamaktadr. Proje teklifinde yer alan iyi bir yayg nlatrma / kullanm ve etki stratejisinin aadaki sorulara yant vermesi beklenmektedir; Yaygnlatrma ve kullanm faaliyetleri proje sresince srekli bir sre mi oluturuyor? Yaygnlatrma ve kullanm faaliyetleri detayland rlm m, net mi ve rakamsal olarak belirtilmi mi? Yaygnlatrma ve kullanm faaliyetleri projenin hedef ve faydalanclar na adapte edilmi mi ve bunlara uygun mu? Yaygnlatrma kanallar hedef kitle iin yeterli mi? Yaygnlatrma ve kullanm faaliyetleri uluslar aras alar gibi etkin kanallar araclyla farkl dzeylerde mi yani yerel, blgesel, ulusal, Avrupa ve sektrel dzeylerde mi dzenleniyor? Yaygnlatrma ve kullanm faaliyetleri konusunda tm ortaklar sorumluluu paylayorlar m? Eer paylamyorlarsa, neden paylamyorlar? Roller net

173

bir biimde tanmlanm m? Grevler ortaklar arasnda net ve uygun biimde tahsis edilmi mi? Proje ortaklar ve sonular n bilinen ve potansiyel nihai kullan c / yararlanclar arasnda srekli bir etkileim mevcut mu? Sonular n nihai kullanclar ve potansiyel faydalanclar projenin farkl aamalar nda yer alyorlar m? Proje sresince dzenli olarak bu kiilerin grlerine bavuruluyor mu? Proje, nihai kullanc / yararlanclar n projeyi sona erdirmeden nce rnn test etmesi aamasn ieriyor mu? Projenin ardndan; Proje sona erdiinde ne olacak? Proje tamamlandktan sonra sonular n gncellenmesi planlanyor mu? Proje tamamlandktan sonra sonulara eri im nasl salanacak? Gereken gncellemeler nas l finanse edilecek? Eer ortaya kan rn iin bir takm mteri destei unsurlar gerektirirse, hizmet nasl salanacak? Proje sonular nn karar alclara ve kilit paydalara aktarlmas iin herhangi bir hazrlk yap ld m? Beklenen sonular baka sektr / hedef kitle / sosyal ve kltrel ortamlara aktarlp, o ortamlarda kullan labilir mi? Sonular n baka alanlara aktarlabilirlii gelitirilebilir mi? 183 Yaygnlatrma aktiviteleri ok eitli olabilir. Web sitesi,

seminer/konferans/sergi/yar ma organizasyonlar , basn bltenleri, makaleler, ilgili hedef gruplar ynelik toplant lar, basl grsel materyaller, k sa filmler olabilece i gibi hedef grup ve hedef sektr temsilcileri ile nihai kullanclarn projenin baz safhalar nda aktif rol almalar da yaygnlatrma faaliyetlerine girer. Proje hazrlaycsndan tm bu aktiviteleri gerekle tirmesine olanak salayacak bte kalemlerini de teklif aamasnda bteye koymas beklenir.

AB Eitim ve Genlik Programlar Merkezi Bakanl, Hayatboyu renme Program 2007-2013 Bavuru Klavuzu, (Gayr resmi eviri), s.s. 20-22

183

174

5. BULGULAR VE YORUMLAR Avrupa Birlii Eitim, Genlik ve Kltr Programlar nn amac, hibeler yoluyla kendi eitim, genlik ve kltr politikalar nn etkin bir ekilde uygulanmas, geniletilmesi ve gelitirilmesinin salanmasdr. Bu nedenle ayr lan hibenin tam olarak, mmkn olduu kadar farkl lkeler, farkl organizasyonlar ve ok ki i tarafndan kullanlmasn salamak iin srekli olarak Topluluk programlar nn bilinirliinin arttrlmas iin almalar yrtmektedir. Basl materyaller, internet, toplant lar ve ofislerin kurulmas yoluyla yaymaya alt Topluluk hibe programlarndan her geen gn daha fazla kii ve kurulu yararlanmaktadr. Hal byleyken zellikle baz Topluluk programlar nda ve baz blgelerde hibe programlarndan yararlanma oran istenilen dzeye ulaamamtr. rne i Trkiyenin Kltr Programlarna maddi katks 1 milyon 490 bin Avro dzeyinde gerekleirken, Trkiyeden bu hibeden faydalanan proje says % 0,0031 (Kabul edilen 313 projeden sadece 1 tanesi Trkiyeden gitmitir) olmutur. Bu sorun sadece Trkiye iin deil, dier lke ve blgeler ile baz programlarn genel sorunudur. Tezin bu blmnde hibe programlarndan istenilen dzeyde

yararlanlamamann nedenleri aratrlmtr. Programlardan hibe alp ya da almamak proje teklifine bal bir durumdur. Bu noktada aratrmann odak noktas proje tekliflerine ynelmitir. Proje tekliflerinde reddedilmeye yol aan ne gibi eksikliklerin olduunu ve proje hazrlayanlar n hangi noktalarda sknt yaad n anlamaya allmtr. Bir nceki blmde detayl bir ekilde aklanan proje hazrlama srecindeki deikenler, tek tek ele alnarak, bu deikenlerde ne gibi unsurlarn problem yaratt tespit edilmeye allmtr. Proje fikrinin oluturulmas, Amalar, Hedefler ve ncelikler, Dkmanlar n Anlalmas, Ortaklk, alma Program, Fayda Maliyet Oran (Btelendirme), Avrupa Katma Deeri ve Yaygnlatrma, letme ve Etki, genel olarak bir proje teklifinde bulunan deikenlerdir. Baz proje tekliflerinde bu deikenlerden bazlar bask n rol oynamakta, baz lar ise standartlara baland iin teklifi hazrlayann inisiyatifine brak lmamaktad r. Dolaysyla proje baar sn etkileyen nemli bir unsur halini almamaktad r. Ancak proje teklifleri arasnda genelleme yap ldnda tm unsurlar n etkin bir ekilde yer ald grlmektedir.

175

5.1. Aratrma Yntemi Aratrmada hedef grup olarak, proje teklifi ba ar l olsun ya da olmasn proje teklifi haz rlayan kiiler hazrladklarna seilmitir. Hangi program alt nda proje teklifi programlardan hibe olanaklarna sahip olan baklmakszn

lkelerdeki kiilere ulalmaya allmtr. Bu kapsamda; Avrupa Birliine ye lkeler, Avrupa Serbest Ticaret Birliinin Avrupa Ekonomik Alanna ye olan lkeler ile Avrupa Birliine kat lm iin aday olan lkeler deerlendirmeye alnmtr. Hedef grup ierisinde herhangi bir kurumda veya serbest olarak, herhangi bir Topluluk program kapsamnda proje hazrlam kiiler yer almaktadr. Hedef gruptaki kiilere, AB Eitim ve Genlik Programlar Merkezi Bakanl (Ulusal Ajans), Avrupa Komisyonu Eitim, Grsel itsel ve Kltr Yrtme Ajans ve Kltrel rtibat Noktas vastasyla ulalmtr. zellikle Trkiyedeki proje yap clarla; Ulusal Ajanstan temin edilen irtibat bilgileriyle iletiim kurulmutur. 2004 2007 yllar arasnda arlkl olarak Genlik Program ad alt nda proje teklifi veren 8121 ki iye, Kltrel rtibat Noktasnn dzenledi i Kltr Program tantm toplantsna katlan, Kltr alannda proje hazrlam ve hazrlamay planlayan 145 kiiye, Yrtme Ajansnn hazrlad; yrtlen ve tamamlanm projelerin yer ald bir portal olan ADAMda yer alan 2008 ylnda projesini gerekletiren 522 proje liderine ulalmtr. Haziran Ekim 2009 tarihleri arasnda gerekleen aratrmaya 98 kii katlm, ancak bunlardan 94 geerli olarak kabul edilmitir. Kat lmclar bugne kadar toplam 815 projede grev alm ve 905 proje teklifi haz rlam lardr. Bu tekliflerin 541i de kabul edilmitir. Kat lmclar n rassal rnekleme yntemiyle seilmemi olduklar da dikkate alndnda burada sunulan bulgularn genellenebilirliinin kstl olduunu syleyebiliriz. Bir baka dei le, almaya kat lan proje teklifi hazrlayclar nn ile katlmayanlarn grleri birbirlerinden farkl olabilir ancak, oransal olarak dk olmakla birlikte konuyla tam olarak rten, nemli sayda kiiye ulam olduumuzu syleyebiliriz.

176

5.2. Veri Toplama Arac Veri toplama arac olarak Ek-1 ve Ek-2de sunulan anketler kullanmtr. Anket hem Trke, hem ngilizce olarak hazrlanarak, geni bir kitleye hitap etmesi iin aba harcanmtr. Anketin balangcnda anketin amac ile ilgili ksa bir bilgi verilmi, ardndan anket kat lmc sna ait baz verilerin toplanmas iin blmler konulmutur. Bu blmde kat lmcnn ad, cinsiyeti, ne kadar proje deneyimine sahip olduu (yl), ka tane projeye dahil olduu, ka proje teklifi hazrlad ve bunlardan ka tanesinin kabul edildii sorulmutur. Ayr ca bu blm ierisinde kat lmcnn alt kurumun tipi, ne tr projelerle ilgilendii ve bu projelerde grevlerinin neler olduuna ilikin bilgi istenmitir. Bylece kat lmclarn genel profili kartlmaya allmtr. Anketin ana gvdesine ise, tek tek her bir deiken iin hazrlanan sorular yerletirilmitir. Yukar da belirtilen her bir dei ken iin farkl sorular yer almtr. Sorularda ayn konuya ilikin bir negatif, bir de pozitif soru yneltilmitir. Her ikisine de ayn yant veren kat lmcnn yantlarndan pheye dlecek ve anketin doruluu tartma konusu olacakt r. Bu tr yantlar ieren anketler deerlendirme aamasnda elenmitir. Anketin son blmnde ise Tavsiye bal alt nda katlmclarn genel olarak projelere ilikin duygu ve dnceleri anlalmaya allmtr. Anketler yukarda belirtilen kiilere elektronik posta yoluyla Word ve PDF formatlar nda gnderilmitir. Anket kat lmclar nn farkl lkelerde ve Trkiyede de farkl ehirlerde olmas nedeniyle bu yntem tercih edilmitir. Ayr ca anket katlmclarnn genelde youn bir i temposuna sahip olmas ve elektronik ileti im aralarn sklkla kullanmalar nedeniyle e-posta en doru yol olarak dnlmtr. E-anketlerin bilinen bir zellii geri dn orannn dk olmasdr. E-ankete kat lmalar iin davet edilen kiilerin genellikle kk bir k sm anket formlar n doldurmaktadr. Ayrca e-postalarn, sistem arzalar ve younluu ile adres deiiklii gibi nedenlerle yerine ulamamas da ankete kat lm orann youn ekilde drmektedir. Nitekim, Ulusal Ajansn veri bankasndan alnm 8121 kiinin bir ksmna adres deiiklii ve benzeri sebeplerle anket iletilememitir. Ayrca ilgili kiilerin, proje srecinde bal bulunduklar kurumlardan ayr lmalar nedeniyle anketlerle ilgilenilmemesi de sz konusu olmutur.

177

5.3. Analiz Yntemi Anket uygulamas srasnda kat lmclar ndan toplanan veri, betimleyici analize tabi tutulmutur. Aada sunulan bulgular her bir deiken iin anket uygulamasna kat lanlar n verdikleri yantlar n dalmndan olumaktad r. Bulgular, her bir deiken iin ayr ayr rapor edilmitir. Bir baka deile her bir deikene ilikin raporlarn her biri mnferit bir rapor olarak da grlebilir. Toplanan verilen bilgisayara aktarlm olup Excel program vastasyla grafiksel ve yzdesel olarak hesaplanmtr.

5.4. Kat lmclar n Profili al maya kat lanlar yakndan tanmak, genel bir profillerini kartmak ve almaya kat lmak iin uygunluklar n tespit etmek zere birtak m sorular yneltilmitir. Bu sorular hangi lkede ve ehirde ikamet ettikleri, cinsiyetleri ve yalar, Topluluk projelerindeki deneyim sreleri, ka tane projeye dahil olduklar , ka tane proje teklifi hazrlad klar ve bunlar n ka tanesinin kabul edildii, nasl bir organizasyonda altklar ve projedeki grevlerinin tanmlardr. Bu sorulara ilikin alnan yantlar u ekilde olmutur; Cinsiyet: Kat lmc lar arasndaki cinsiyet dalm hemen hemen eit ekilde gereklemitir. Kat lmclarn 49u bayandr ve bu da genel katlmn % 52lik dilimi oluturmaktadr. Erkek katlmclar ise 45 kiidir ve genel toplamn % 48ini temsil etmektedir.

ekil.38. Kat lmclar n Cinsiyete Gre Dalm

178

Ya: Kat lmclarn ya profilleri byk oranda de iiklik gstermektedir. Bu konuda dikkat eken bir husus, yurt dndan almaya kat lanlarn ya ortalamasnn Trkiyedeki katlmclardan yksek olmasdr. Trkiyede gen nfus oran gz nne alndnda aslnda bu doal bir sonutur. Kat lmclarn % 35i 30 39 ya aralnda bulunmaktadr. % 20lik bir oranda ise 40-49 ya aral grlmektedir. Ya ortalamas 20 ile 69 arasnda deikenlik gstermektedir.

ekil.39. Katlmclarn Yaa Gre Dalm lke ve ehir: Kat lmclarn byk oran Trkiyedendir. Trkiyenin eitli illerinden al maya kat lan 39 kii genel kat lmcnn % 41ini oluturmaktad r. Trkiyeden sonra ankete en ok talya, Almanya ve Avusturyadan katlm olmutur. Trkiyedeki kat lm ise en ok stanbuldan gereklemitir. Genel katlmda % 31lik bir orana sahip olan stanbulu Ankara, Ktahya ve zmir izlemektedir.

ekil.40. Katlmclarn lke Dalm

179

Tablo.15. Kat lmc Saysnn Kat lmc lkeye Oranlar LKE Trkiye Gney Kbrs Polonya Almanya Danimarka talya ngiltere Hollanda svire Romanya spanya Portekiz Yunanistan Fransa Slovakya Bulgaristan Litvanya Avusturya Belirtilmeyen TOPLAM KATILIMCI SAYISI 39 3 5 8 1 7 5 2 1 1 1 1 1 4 4 2 2 6 1 94

ekil.41. Trkiyedeki Kat lmclar n ehir Dalm

180

Tablo.16. Trkiyedeki Kat lmc Saylar ile ehirlerin Kar latrlmas EHR Manisa Ankara zmir stanbul Ktahya Antalya Kocaeli Edirne Konya Eskiehir Belirtilmeyen TOPLAM KATILIMCI SAYISI 2 6 4 15 5 1 1 2 1 1 1 39

Kurum Tr: Kat lmclara ne tr kurumlarda grev ald klar sorulmutur. Bu noktada kendilerine Topluluk programlar erevesinde proje hazrlayanlarn genel profiline dayanlarak, birtakm kurum seenekleri sunulmutur, kendilerinden semeleri istenmitir. Eer altklar kurumun tr belirtilenlerden hibirine uymuyorsa, dier seeneini iaretlemeleri ve aklamalar istenmitir. Kat lmclar arasnda kurum tr asndan deikenlik gstermitir. Kat lmclardan % 26s zel irketlerde almaktadr. Bunu % 20lik dilimle niversite personeli izlemektedir. Ardndan STKlar ve meslek teknik liseleri gelmektedir. Dier seeneini iaretleyenlerden aklama istenmitir ve bu dorultuda verilen bilgiler u ekildedir; Halk Eitim Merkezi, l Milli Eitim Projeler Koordinasyon Merkezi, Ticaret Odas , Teknoloji Transfer Kurumu ve Konsorsiyum (teknik destek salayc).

181

ekil.42. Kat lmclar n altklar Organizasyona Gre Dalm Katlmc Grev Dalm: Kat lmclara hazrlad klar veya altklar projelerde ne tr grevler ald klar sorulmutur. Kat lmclar n % 28lik dilimi oluturan 64 kii proje yneticisi, % 22lik dilimi oluturan 50 kii ise uzman olarak grev yapt klarn sylemitir. Bundan sonra en ok kurumsal proje yneticisi ve grup lideri grevleri iaretlenmitir. Bir kii ayn projede birden fazla grev alabildii ya da farkl projelerde farkl roller ald iin birden fazla kk iaretlemek durumunda kalmtr. Bu nedenle toplamda 94 deil 232 rakamna ulalmtr. Grev dalmnda kurumsal proje ynetisi (41), idari personel (16), teknik uzman (22) ve dier (5) balklar bulunmaktadr. Dier kkn iaretleyenlerden aklama istenmitir ve bu dorultuda verilen bilgiler u ekildedir; Proje yesi, Deerlendirmeci, Hibe uzman (Grant scheme expert), Proje izleyicisi, ve Proje Danman.

ekil.43. Katlmclarn Grev Dalm

182

Hangi Projelerde Grev Aldklara: Kat lmclara hangi tip projeler hazrlad klar ve hangi tip projelerde grev ald klar na ilikin soru yneltilmitir. Soruda katlmclara; Genlik, Leonardo da Vinci (Hareketlilik), Leonardo da Vinci (Yenilik Gelitirme), Leonardo da Vinci (Yenilik Transferi), Erasmus, Comenius, Grundtvig, Erasmus Mundus (D likiler), Medya, Vatandalar iin Avrupa, Jean Monnet Program, Kltr, A Kurma, Ortak Konulu Programlar ve Dier seenekleri sunulmutur. Birden fazla proje teklifi hazrlayan veya birden fazla projede alan kat lmclar, birden fazla kk iaretlemi lerdir. Dolaysyla toplam rakam 94 deil, 237 olarak gereklemitir. Kat lmc lar arasnda % 19luk oranla, 42 kii Leonardo da Vinci Yenilik Transferi ilk srada yer almtr. Ardndan % 13lk bir oranla, 28 kii Leonardo da Vinci Yenilik Gelitirme ve % 11lik bir oranla 25 kii, Leonardo da Vinci Hareketlilik projelerini semitir. Bunlar Grundtvig, Comenius ve Erasmus izlemektedir. Dier kkn iaretleyenlerden aklama istenmitir ve bu dorultuda verilen bilgiler u ekildedir; TBTAK, Asia Link, eTen, ECVET, Avrupa Sosyal Fonu, Interreg Entegrasyon Fonlar, Socrates, Trk Oda Gelitirme Program, Trk Oda Gelitirme Program II, AB-Trkiye Odalar Forumu, Demokrasi ve nsan Haklar iin Avrupa nisiyatifi (EIDHR), 7. ereve, INTI: Gmenlerin Entegrasyonu, PHARE, FP6, FP5, FP7, Uluslar aras Yarma "Marco ve Alberto Ippolito", DAKP, GAP, IPA, Yenilikilik (Innovation), Tempus, ESF, BulgaristanTrkiye Snr tesi birlii Program, Sivil Toplum Diyalo unun Gelitirilmesi, Dnya Bankas, EUROMED ve Anna Lihnd Vakf.

ekil.44. Kat lmclar n Grev Yaptklar Projelerin Tiplerinin Dalm

183

AB Projelerindeki Deneyim Sresi: Kat lmc lara AB projeleri ierisinde geirdikleri deneyim sresi sorulmu tur. Bu soruya farkl aralklarla yantlar verilmitir ancak 94 kat lmcnn deneyim ortalamas alndnda 5,9 yl olduu grlmtr. Katlmc larn proje deneyimleri 1 ila 20 yl arasnda deikenlik gstermektedir. Kat lmclarn % 39u projelerde 4 ila 7 yl aras deneyim sahibi kiilerden olumaktad r. % 30luk dilimi ise 1 ila 3 yl aras, % 16lk dilimi de 8 ila 10 yl aras deneyim sahibi kiilerdir. Geri kalan % 16lk dilim ise 11 ila 20 yl arasnda deneyime sahiptir.

ekil.45. Kat lmclar n Proje Deneyim Srelerinin (Yl) Dalm

AB Projelere Deneyimleri: Kat lmclara ka tane AB projesi ierisinde yer aldklar sorulmutur. Bu soruya farkl yantlar verilmitir ancak 94 kat lmcnn proje katlm ortalamas alndnda 9,26 adet proje olduu grlmtr. Kat lmclar n yer aldklar projelerin toplam saysna bak ldnda 815 adet proje tespit edilmektedir. Bu rakam aratrmann kapsad alan gstermesi asndan ilgintir. Aratrma 815 adet projeye ilikin deneyimleri ortaya koymaktadr. Proje Teklifi Hazrlama Deneyimi: Kat lmclara bugne kadar ka adet proje teklifi hazrladklar sorulmutur. Bu soruya farkl yantlar verilmitir ancak 94 katlmcnn ortalamas alndnda 10,28 adet proje teklifi olduu grlmtr. Kat lmclar n hazrlad klar proje tekliflerinin toplam saysna bak ldnda 905 adet

184

proje teklifi tespit edilmektedir. Bu rakam aratrmann kapsad alan gstermesi asndan ilgintir. Aratrma 905 adet projeye teklifine ilikin deneyimleri ortaya koymaktadr. Proje Teklifi Kabul Deneyimi: Kat lmclara bugne kadar haz rlad klar ka adet proje teklifinin kabul edildii sorulmutur. Bu soruya farkl yantlar verilmitir ancak 94 kat lmcnn ortalamas alndnda 6,07 adet kabul edilen proje teklifi olduu grlmtr. Kabul edilen proje tekliflerinin toplam saysna bakldnda 541 adet kabul tespit edilmektedir. Bu rakam aratrmann kapsad alan gstermesi asndan ilgintir. Aratrma 541 adet kabul edilen proje teklifine ilikin deneyimleri ortaya koymaktadr. Tablo.17. AB Projelerindeki Deneyim Sresi (Y l), Grev Alnan Proje Says, Haz rlanan Proje Teklifi Says ve Kabul Edilen Proje Teklifi Saylar nn Ortalama ve Toplamlar nn Karlatrlmas lke Avrupa Birlii projelerinde deneyiminiz (yl) Ka adet Avrupa Birlii projesinde grev aldnz? Ka adet AB projesi teklifi hazrladnz? Ka tanesi kabul edildi? Ortalama 5,9 9,26 10,28 6,07 Toplam -815 905 541

5.5. Proje Haz rlama Deikenleri Bu blmde aratrmaya kat lanlardan elde edilen verilen tek tek incelenecektir. Kat lmclarn her bir deikene ilikin grlerini tespit etmeye ynelik farkl sorulara verdikleri yantlar rakamsal, grafiksel ve yzdesel verilerle sunulacakt r.

185

5.5.1. Fikir Bulma Aratrma srasnda kat lmclara proje fikrini bulmayla ilgili d nceleri sorulmutur. Proje yap clar n mevcut fikirlerinden yola karak m proje rettiklerini, yoksa proje yapma amac yla m fikir rettiklerini anlamaya allmtr. Bununla birlikte var olan fikirlerin projeye dntrlmesinden sknt yaayp yaamad klar na ilikin bilgi istenmitir. Bu blmde adet soru yneltilmitir; Uzun zamandr sahip olduum fikrimi projeye dntrmeye karar verdim, Proje yapmaya karar verdikten sonra fikrimi buldum ve Fikrini nas l proje teklifine dntreceimi anlamakta zorlandm. Kat lmclardan bu sorulara; Kesinlikle Kat lmyorum, Kat lmyorum, Ne Kat lyorum Ne de Kat lmyorum, Kat lyorum, Kesinlikle Kat lyorum ve Fikrim Yok klar ndan birini iaretleyerek yant vermeleri istenmitir. Kat lmclarn byk blm Uzun zamandr sahip olduum fikrimi projeye dntrmeye karar verdim sorusuna olumlu olarak yant vermitir. % 71lik bir oranda katlyorum ve kesinlikle kat lyorum yant gelmitir. % 8lik bir grup ise kat lmad n ifade etmitir. % 8lik bir grup ise fikrinin olmad n belirtmitir. Proje fikri retme safhas nda bulunmayan katlmclar n bu kk iaretlemesi doaldr. Bu veriler gstermektedir ki; katlmclarn pek ou zaten var olan fikirlerinden yola karak projelerini retmilerdir.

ekil.46. Uzun Zamandr Sahip Olduum Fikrimi Projeye Dntrmeye Karar Verdim Maddesine Verilen Yantlar n Dalm 186

Kat lmclar n byk blm Proje yapmaya karar verdikten sonra fikrimi buldum sorusuna olumsuz olarak yant vermitir. % 39luk bir oranda kat lmyorum ve kesinlikle kat lmyorum yant gelmitir. Buna karn, azmsanmayacak bir oranda pozitif yant da gelmitir. % 37lik bir grup ise kat ldn ifade etmitir. %13lk bir grup da karars z kalmtr, ne pozitif ne de negatif bir yant verebilmitir. % 11lik bir grup ise fikrinin olmad n belirtmitir. Proje fikri retme safhas nda bulunmayan katlmclar n bu kk iaretlemesi doaldr. Bu kka verilen yantlar n nispeten eli kili olmasnn nedeni kat lmclar n birden fazla projede almas ve baz projelerde pozitif, baz projelerde ise negatif koullar geerli olabilecei iindir.

ekil.47. Proje Yapmaya Karar Verdikten Sonra Fikrimi Buldum Maddesine Verilen Yantlar n Dalm

Kat lmclar n byk blm Fikrini nasl proje teklifine dntreceimi anlamakta zorlandm sorusuna olumsuz olarak yant vermiti. % 56lk bir oranda kat lmyorum ve kesinlikle kat lmyorum yant gelmitir. Buna karn, % 9 orannda pozitif yant da gelmitir, kat ldklarn ifade etmi lerdir. %15lik bir grup da kararsz kalmtr, ne pozitif ne de negatif bir yant verebilmitir. % 20lik bir grup ise fikrinin olmadn belirtmitir. Proje fikri retme safhasnda bulunmayan kat lmclar n bu kk iaretlemesi do aldr. Bu kka verilen yantlar nceki maddeye verilen yantlarla doru orant ldr. Proje fikri reticileri, var olan fikirleri zerinden hareket ederek, bunlar projeye dntrmekte ve bunu yaparken de sorun yaamamaktadrlar.

187

ekil.48. Fikrimi Nasl Proje Teklifine Dntreceimi Anlamakta Zorlandm Maddesine Verilen Yantlar n Dalm

5.5.2. AB Eitim, Genlik ve Kltr Programlar Aratrmann bu blmnde kat lmclara AB Eitim, Genlik ve Programlar ile ilgili fikirleri sorulmu tur. Ama, proje fikri sahiplerinin ya da proje hazrlayanlar n proje haz rlama srasnda AB Eitim, Genlik ve Kltr Programlar na ilikin ne derece fikir ve bilgi sahibi olduklar n lmektir. Proje hazrlayclar nn, proje yapma gdsyle, Programlar hakk nda yeterince bilgi sahibi olmadan proje yaptklarn m, yoksa Programlar hakknda bilgi edindikten sonra m proje yapmaya karar verdiklerini anlamaya allmtr. Bu blmde iki adet soru yneltilmitir; Projeyi hazrlarken AB Eitim, Kltr ve Genlik Programlar ve ilgili Programn (LdV, Genlik, vs.) amalar , hedefleri ve ncelikleri konusunda tam olarak bilgi sahibiydim ve Fikrimin hangi proje programna uygun olduunu tespit etmekte zorlandm. Kat lmclardan bu sorulara; Kesinlikle Kat lmyorum, Kat lmyorum, Ne Kat lyorum Ne de Katlmyorum, Kat lyorum, Kesinlikle Kat lyorum ve Fikrim Yok klar ndan birini iaretleyerek yant vermeleri istenmitir. Kat lmclarn byk blm Projeyi hazrlarken AB Eitim, Kltr ve Genlik Programlar ve ilgili Programn (LdV, Genlik, vs.) amalar , hedefleri ve ncelikleri konusunda tam olarak bilgi sahibiydim sorusuna olumlu olarak yan t vermitir. % 74lk bir oranda kat lyorum ve kesinlikle kat lyorum yant gelmitir. % 8lik bir grup ise kat lmadn ifade etmitir. % 3lk bir grup da 188

fikrinin olmad n belirtmitir. Proje fikri retme safhasnda bulunmayan katlmclarn bu kk iaretlemesi doaldr. % 15lik bir grup ise soru karsnda kararsz kalm ve ne kat lyorum ne de kat lmyorum kkn iaretlemitir. Bu veriler gstermektedir ki; kat lmclar proje hazrlarken AB Eitim, Kltr ve Genlik Programlar nn amalar , hedefleri ve ncelikleri konusunda byk oranda bilgi sahibi olarak, projelerini haz rlamaktad rlar.

ekil.49. Projeyi Hazrlarken AB Eitim, Kltr ve Genlik Programlar ve lgili Programn (LdV, Genlik, vs.) Amalar, Hedefleri ve ncelikleri Konusunda Tam Olarak Bilgi Sahibiydim Maddesine Verilen Yan tlar n Dalm

Kat lmclarn byk blm Fikrimin hangi proje programna uygun olduunu tespit etmekte zorlandm sorusuna olumsuz olarak yant vermiir. % 52lik oranda kat lmyorum ve kesinlikle kat lmyorum yant gelmitir. % 15lik bir grup ise kat ldn ifade etmitir. % 18lik bir grup da fikrinin olmad n belirtmitir. Proje fikri retme safhas nda bulunmayan kat lmclar n bu kk iaretlemesi doaldr. % 15lik bir grup soru karsnda kararsz kalm ve ne kat lyorum ne de kat lmyorum kkn iaretlemitir. Bu soruya verilen yantlar birinci soruyu dorular niteliktedir. Kat lmclar her ikisinde de ayn yaklamda bulunmulardr. Bu veriler gstermektedir ki; kat lmclar proje hazrlarken proje fikirlerinin hangi proje teklifine uygun olduunu rahat bir ekilde bulabilmi lerdir. Bu da kat lmclar n AB Eitim, Kltr ve Genlik Programlar nn amalar , hedefleri ve ncelikleri konusunda byk oranda bilgi sahibi olduunun alt n izmektedir.

189

ekil.50. Fikrimin Hangi Proje Programna Uygun Olduunu Tespit Etmekte Zorlandm Maddesine Verilen Yantlar n Dalm

5.5.3. Formlar, Klavuzlar ve Dier Dkmanlar Aratrmann bu blmnde kat lmclara proje teklif paketlerinde bulunan formlar, klavuzlar ve dier dkmanlara ilikin dnceleri ve yaadklar sorunlar sorulmutur. Ama, bu formlar n anlalrlk dzeyinin proje teklifi hazrlamay pozitif ya da negatif ynde etkileyip etkilemediini anlamakt r. Farkl projelerde farkl bavuru formlar nn olmas ve kat lmclar n dei ik tipte proje teklifi hazrlamas nedeniyle bu konuya ilikin dnceler farkllk arz edebilir. Bu blmde drt adet soru yneltilmitir; Fikrimi projeye dntrmemde Ulusal Ajans ve/veya Yrtme Ajansnn hazrlad dkmanlar ok faydal oldu, Proje bavuru formunu doldururken ok zorlandm, Formlarda sorulan sorular ak, net ve kolay doldurulabilir nitelikteydi ve Teklif aamasnda gereken ek belgeleri (niyet mektubu, finansal dkmanlar, kantlar, vs.) toplamakta ok zorlandm. Kat lmclardan bu sorulara; Kesinlikle Kat lmyorum, Kat lmyorum, Ne Kat lyorum Ne de Katlmyorum, Katlyorum, Kesinlikle Kat lyorum ve Fikrim Yok klar ndan birini iaretleyerek yant vermeleri istenmitir. Kat lmclarn byk blm Fikrimi projeye dntrmemde Ulusal Ajans ve/veya Yrtme Ajansnn hazrlad dkmanlar ok faydal oldu sorusuna olumlu olarak yant vermitir. % 70lik oranda kat lyorum ve kesinlikle katlyorum yant gelmitir. % 9luk grup da katlmadn ifade etmitir. % 9luk

190

bir grup ise fikrinin olmadn belirtmitir. % 12lik bir grup soru karsnda kararsz kalm ve ne kat lyorum ne de kat lmyorum kkn iaretlemitir. Bu veriler gstermektedir ki; kat lmclar proje hazrlarken Ulusal Ajansn ve / veya Yrtme Ajansnn hazrlad dkmanlardan byk oranda yararlanm lardr.

ekil.51. Fikrimi Projeye Dntrmemde UA ve/veya YAnn Hazrlad Dkmanlar ok Faydal Oldu Maddesine Verilen Yantlarn Dalm

Kat lmclarn byk blm Proje bavuru formunu doldururken ok zorlandm sorusuna olumsuz olarak yant vermitir. % 48lik oranda kat lmyorum ve kesinlikle kat lmyorum yant gelmitir. % 29luk bir grup ise kat lmad n ifade etmitir. % 5lik bir grup fikrinin olmad n belirtmitir. % 18lik bir grup ise soru karsnda kararsz kalm ve ne kat lyorum ne de kat lmyorum kkn iaretlemitir. Buradan elde edilen veriler birbirleriyle eli ik deildir. UA ve/veya YAnn hazrlad dkmanlar, bavuru formu, klavuz ve dier dkmanlardan oluan bir pakettir. Proje hazrlayanlar bu paketten bir btn olarak yararlanm olabilir ancak bu yararlanma bavuru formunun zorluu konusundaki fikirlerini etkilemeyebilir. Bu veriler gstermektedir ki; kat lmc lar proje hazrlarken byk oranda bavuru formunu doldururken zorlanmamaktadr ancak az msanmayacak sayda kii proje formuyla ilgili sorunlar da ya amtr.

191

ekil.52. Proje Bavuru Formunu Doldururken ok Zorlandm Maddesine Verilen Yantlar n Dalm

Kat lmclarn byk blm Formlarda sorulan sorular ak, net ve kolay doldurulabilir nitelikteydi sorusuna olumlu olarak yant vermitir. % 56lk oranda kat lyorum ve kesinlikle kat lyorum yant gelmitir. % 18lik bir grup ise kat lmad n ifade etmitir. % 6lk bir grup fikrinin olmad n belirtmi, % 20lik bir grup da soru karsnda kararsz kalm ve ne katlyorum ne de katlmyorum kkn iaretlemitir. Buradan elde edilen veriler yukar daki bilgileri destekler niteliktedir. Bavuru formunu doldururken zorlanmayan kitlenin, bavuru formundaki sorular ak, net ve kolay bulmas da doaldr. Bu veriler gstermektedir ki; kat lmclar byk oranda proje bavuru formlarndaki sorular ak, net ve kolay olarak deerlendirmektedir.

ekil.53. Formlarda Sorulan Sorular Ak, Net ve Kolay Anlalr Nitelikteydi Maddesine Verilen Yantlar n Dalm

192

Kat lmclar n byk blm Teklif aamasnda gereken ek belgeleri (niyet mektubu, finansal dkmanlar, kantlar, vs.) toplamakta ok zorlandm sorusuna olumsuz olarak yant vermitir. % 48lik oranda kat lmyorum ve kesinlikle katlmyorum yant gelmitir. % 25lik bir grup ise kat lmadn ifade etmitir. % 8lik bir grup fikrinin olmadn belirtmitir. % 19luk bir grup da soru karsnda kararsz kalm ve ne kat lyorum ne de kat lmyorum kkn iaretlemitir. Buradan elde edilen veriler yukar daki bilgileri destekler niteliktedir. elikili grnen noktalarda; teklif haz rlama aamasnda kiinin yaad farkl deneyimleri gz nnde tutmak gerekir. Ki i, bavuru formunu kolaylkla doldurmu ve klavuzlardan byk oranda yararlanm olmasna ramen rnein niyet mektuplarn toplamakta ok zorlanm olabilir. Dolaysyla bu deneyimin etkisiyle bu madde iin kat lyorum ifadesini kullanm olma ihtimali vardr. Bu veriler gstermektedir ki; katlmclar byk oranda teklif aamasnda gereken ek belgeleri hazrlamakta zorluk yaamamlardr.

ekil.54. Teklif Aamasnda Gereken Ek Belgeleri (Niyet Mektubu, Finansal Dkmanlar, Kantlar, vs.) Toplamakta ok Zorlandm Maddesine Verilen Yantlarn Dalm

193

5.5.4. Ulusal Ajans (UA) ve/veya Yrtme Ajansyla likiler Proje teklifi haz rlayan kat lmclara, Ulusal Ajans ve Yrtme Ajansyla olan ilikilerinin biimini anlamak zere aratrmaya Ulusal Ajans ve Yrtme Ajansyla ilikiler bal alt nda bir blm konulmutur. Burada katlmclara Ulusal Ajans ve / veya Yrtme Ajans ndan yeterli ve salkl bilgi alp almadklarn ve bu iki kurum tarafndan retilen elektronik ve basl materyallerin yeterince bilgi verici olup olmad sorularak, grleri toplanmaya allmtr. Bu blmde kat lmclara drt adet soru yneltilmitir; Ulusal Ajans (UA) ve/veya Yrtme Ajansndan (YA) gereken yardm aldm, Ulusal Ajans (UA) ve/veya Yrtme Ajansndan (YA) gereken bilgileri, basl-yazl materyalleri, web sitesi ve dier bilgi kaynaklar yoluyla alabildim, Ulusal Ajans (UA) ve/veya Yrtme Ajansndan (YA) salkl bilgi alamad m ve Ulusal Ajans (UA) ve/veya Yrtme Ajansndan (YA) internet ya da telefon yoluyla bilgi edinmekte ok zorland m. Kat lmclardan bu sorulara; Kesinlikle Kat lmyorum, Kat lmyorum, Ne Kat lyorum Ne de Katlmyorum, Katlyorum, Kesinlikle Kat lyorum ve Fikrim Yok klar ndan birini iaretleyerek yant vermeleri istenmitir. Kat lmclar n byk blm Ulusal Ajans (UA) ve/veya Yrtme Ajansndan (YA) gereken yardm aldm sorusuna olumlu olarak yant vermitir. % 55lik bir oranda kat lyorum ve kesinlikle kat lyorum yant gelmitir. % 12lik bir grup ise kat lmadn ifade etmitir. % 15lik bir grup da fikrinin olmadn belirtmitir. Proje yneticisi olarak grev almayan veya projenin hazrlanmasnda bir ekiple birlikte alp UA ve/veya YAyla ilikilerde bulunmayan kiilerin bu madde karsnda fikrim yok kkn iaretlemesi normaldir. % 18lik bir grup soru karsnda kararsz kalm ve ne kat lyorum ne de kat lmyorum kkn iaretlemitir. Bu veriler gstermektedir ki; kat lmclar byk oranda UA ve/veya YAdan proje haz rlarken yardm alabildiklerini ifade etmilerdir.

194

ekil.55. UA ve/veya YAdan Gereken Yard m Aldm Maddesine Verilen Yantlarn Dalm Kat lmclar n byk blm Ulusal Ajans (UA) ve/veya Yrtme Ajansndan (YA) gereken bilgileri, basl-yazl materyalleri, web sitesi ve dier bilgi kaynaklar yoluyla alabildim sorusuna olumlu olarak yant vermitir. % 75lik bir oranda kat lyorum ve kesinlikle katlyorum yant gelmitir. % 4lk bir grup ise kat lmad n ifade etmitir. % 9luk bir grup fikrinin olmad n belirtmitir. % 12lik bir grup da soru karsnda kararsz kalm ve ne katlyorum ne de kat lmyorum kkn iaretlemitir. Bu madde sayesinde elde edilen veriler, katlmclarn UA ve/veya YAnn rettii basl, elektronik ve dier bilgi kaynaklarndan olduka memnun olduunu gstermektedir. Bu veriler UA ve/veya YAya ilikin duyulan genel memnuniyet dzeyinin stndedir.

ekil.56. UA ve/veya YAdan Gereken Bilgileri, Basl Yazl Materyaller, Web Sitesi ve Dier Bilgi Kaynaklar Yoluyla Alabildim Maddesine Verilen Yantlarn Dalm

195

Kat lmclar n byk blm Ulusal Ajans (UA) ve/veya Yrtme Ajansndan (YA) salkl bilgi alamad m sorusuna olumsuz olarak yant vermitir. % 68lik bir oranda katlmyorum ve kesinlikle katlmyorum yant gelmitir. % 8lik bir grup ise kat lmadn ifade etmitir. % 12lik bir grup fikrinin olmad n belirtmitir. % 12lik bir grup da soru karsnda kararsz kalm ve ne kat lyorum ne de kat lmyorum kkn iaretlemitir. Bu madde yukarda saylan maddeleri dorular nitelik tamaktad r. Kat lmclar UA ve YAdan salkl bilgi alabildiklerini dnmektedirler ve bu soruya verdikleri yantla bunu teyit etmilerdir.

ekil.57. UA ve/veya YAdan Bilgi Alamad m Maddesine Verilen Yantlar n Dalm Kat lmclar n byk blm Ulusal Ajans (UA) ve/veya Yrtme Ajansndan (YA) internet ya da telefon yoluyla bilgi edinmekte ok zorland m sorusuna olumsuz olarak yant vermitir. % 65lik bir oranda kat lmyorum ve kesinlikle kat lmyorum yant gelmitir. % 7lik bir grup ise kat lmad n ifade etmitir. % 12lik bir grup fikrinin olmadn belirtmitir. % 16lk bir grup da soru karsnda kararsz kalm ve ne kat lyorum ne de kat lmyorum kkn iaretlemitir. Bu madde yukarda saylan maddeleri dorular nitelik tamaktadr. Kat lmclar UA ve YAdan internet ya da telefon yoluyla salkl bilgi alabildiklerini dnmektedirler ve bu soruya verdikleri yantla bunu teyit etmilerdir.

196

ekil.58. UA ve/veya YAdan nternet ya da Telefon Yoluyla Bilgi Edinmekte ok Zorlandm Maddesine Verilen Yantlarn Dalm

5.5.5. Ortaklk ve Ortakln Kalitesi Proje teklifi hazrlarken en nemli hususlardan biri ortakln

oluturulmasdr. paketlerine paralel olarak hazrlanmas gereken ortaklk ierisinde farkl tiplerde farkl lkelerden kurumlar yer almaldr. Avrupa Birli i projelerinde temel mant k birden fazla lkedeki kurumlar n ibirliiyle projelerin gerekletirilmesidir. Proje tipine bal olarak ortak says minimum, 2, 3 ya da 4 olabilir ancak proje mant na ters dmedii srece mmkn olduunca farkl tipte farkl lkelerdeki kurumlar n ibirliiyle yap lan projeler, her zaman tercih edilmektedir. Dolaysyla proje teklifi haz rlarken ortaklar n doru seilmesi, projenin seilme ihtimalini ykseltecek, proje kabulnden sonra yrtlmesini kolaylatracak ve ortaya kan sonucun kalitesini arttracakt r. Aratrmann bu blmnde kat lmclara ortak bulma, ortaklarla iletiim kurma, ortaklarla bilgi paylam ve ibirlii, ortaklk arasnda i paketlerinin datm ve ortaklarla iletiim iin farkl dilde alma zorunluluu gibi hususlardaki dnceleri sorulmutur. Ama, proje hazrlayanlarn ortaklk noktasnda yaad sorunlarn tespiti, dolaysyla da bunun proje baars zerindeki etkisini lmektir. Bu blmde on adet soru yneltilmitir; Proje ortaklarn bulmakta hi zorlanmadm Proje ortaklar mla bilgi paylamnda sknt lar yaad m 197

Farkl bir dilde almak zordu Ortaklarla anlamakta ve gereken belgeleri hazrlamakta dil benim iin engel tekil etmedi Ortaklarmzla iletiimimiz glyd Projede grevlerin ortaklar arasnda salkl bir ekilde datldn dnyorum Genellikle yalnz altm Birlikte altm ekip ok yardm oldu Teklif tekrar haz rlansayd ayn ortaklarla al mak istemezdim Ortak deitirmekte yaanan brokratik ilemlerden ekindiim iin ortam deitirmedim Sorular; sorular ve dorulama sorular eklinde oluturulmutur.

Kat lmclardan bu sorulara; Kesinlikle Kat lmyorum, Kat lmyorum, Ne Kat lyorum Ne de Katlmyorum, Katlyorum, Kesinlikle Kat lyorum ve Fikrim Yok klar ndan birini iaretleyerek yant vermeleri istenmitir. Kat lmclar n byk blm Proje ortaklar n bulmakta hi zorlanmad m sorusuna olumlu olarak yant vermitir. % 43lk oranda kat lyorum ve kesinlikle katlyorum yant gelmitir. % 33lk bir grup ise katlmadn ifade ederek, proje orta bulmakla glk ektiklerini ifade etmitir. % 5lik bir grup fikrinin olmadn belirtmitir. % 19luk bir grup da soru karsnda kararsz kalm ve ne kat lyorum ne de kat lmyorum kkn iaretlemitir. Bu veriler gstermektedir ki; kat lmclar byk oranda ortak bulmakta glk ekmediklerini ifade etmilerdir ancak yine de azmsanmayacak oranda ortak bulma sknt s eken bir grup da bulunmaktadr. Bu grubun da dikkate alnmas zorunludur.

198

ekil.59. Proje Ortaklar n Bulmakta Hi Zorlanmad m Maddesine Verilen Yantlarn Dalm

Kat lmclar n byk blm Proje ortaklar mla bilgi paylamnda sknt lar yaadm sorusuna olumsuz olarak yant vermitir. % 55lik oranda kat lmyorum ve kesinlikle kat lmyorum yant gelmitir. % 20lik bir grup ise kat ldn ifade ederek, proje ortaklaryla bilgi paylamnda glk yaadklarn belirtmilerdir. % 5lik bir grup fikrinin olmadn sylemitir. % 20lik bir grup da soru karsnda kararsz kalm ve ne kat lyorum ne de kat lmyorum kkn iaretlemitir. Bu verileri deerlendirirken arada kalan ve ne kat lyorum ne de kat lmyorum kkn iaretleyen grubu da dikkate almak gerekir. Bu grup zaman zaman glk yaam, zaman zaman da yaamam olabilir. zellikle kat lmc lar n genelde eitli tiplerde ok sayda projede grev yaptklar gz nne alndnda, bir projede sz konusu olan bu durum, dierinde olmayabilir. Bu veriler gstermektedir ki; kat lmclar byk oranda ortaklaryla bilgi paylamnda glk ekmemektedir ancak bir grup katlmc da ortaklaryla bilgi paylamnda glk yaadn belirtmitir, bu grubun da dikkate alnmas gerekmektedir.

199

ekil.60. Proje Ortaklar mla Bilgi Paylamnda Sknt lar Yaad m Maddesine Verilen Yantlar n Dalm

Kat lmclarn byk blm Farkl bir dilde almak zordu sorusuna olumsuz olarak yant vermitir. % 65lik oranda kat lmyorum ve kesinlikle katlmyorum yant gelmitir. % 18lik bir grup ise kat ldn ifade ederek, farkl bir dilde almann zorluundan ikayet etmitir. % 5lik bir grup fikrinin olmadn belirtmitir. % 12lik bir grup da soru karsnda kararsz kalm ve ne kat lyorum ne de kat lmyorum kkn iaretlemitir. Bu veriler gstermektedir ki; kat lmclar byk oranda farkl bir dilde al ma konusunda sorun yaamamaktad r.

ekil.61. Farkl Bir Dilde al mak Zordu Maddesine Verilen Yantlar n Dalm

200

Kat lmclarn byk blm Ortaklarla anlamakta ve gereken belgeleri hazrlamakta dil benim iin engel tekil etmedi sorusuna olumlu olarak yant vermitir. % 71lik oranda kat lyorum ve kesinlikle kat lyorum yant gelmitir. % 11lik bir grup ise farkl bir dilde almann ve belgeleri doldurmann kendileri iin zorluk tekil ettiini ifade etmitir. % 6lk bir grup fikrinin olmad n belirtmitir. % 12lik bir grup da soru karsnda kararsz kalm ve ne kat lyorum ne de kat lmyorum kkn iaretlemitir. Bu veriler gstermektedir ki; kat lmclar byk oranda farkl bir dilde ortaklarla anlamakta ve gereken belgeleri doldurmakta glk yaamam lardr.

ekil.62. Ortaklarla Anlamakta ve Gereken Belgeleri Hazrlamakta Dil Benim in Engel Tekil Etmedi Maddesine Verilen Yantlar n Dalm

Kat lmclar n byk blm Ortaklar mzla

iletiimimiz glyd

sorusuna olumlu olarak yant vermitir. % 65lik oranda kat lyorum ve kesinlikle katlyorum yant gelmitir. % 10luk bir grup ise kat lmadn ifade ederek, ortaklarla iletiimlerinin gl olmadn belirtmilerdir. % 18lik bir grup soru karsnda kararsz kalm ve ne kat lyorum ne de kat lmyorum kkn iaretlemitir. Fikri olmad n belirten kat lmclar n genel toplama oran ise % 7dir. Bu verileri deerlendirirken arada kalan ve ne kat lyorum ne de katlmyorum kkn iaretleyen grubu da dikkate almak gerekir. Bu grup zaman zaman glk yaam, zaman zaman da yaamam olabilir. zellikle kat lmclar n genelde ok sayda ve farkl tipte projede grev yaptklar gz nne alndnda, bir projede sz konusu olan bu durum, dierinde olmayabilir. Bu veriler gstermektedir ki; kat lmclar byk oranda ortaklar yla gl bir iletiim ierisinde olmulardr.

201

Ancak gerek olumsuz olarak yant verenlerin, gerekse kararsz kalanlarn da dncelerini dikkate almak gerekir. Bu a dan bakldnda neredeyse % 20ye varan bir kitleden sz edilebilir. Bu kitle, ortaklar yla iletiim sorunlar yaamtr.

ekil.63. Ortaklarmzla letiimimiz Glyd Maddesine Verilen Yantlarn Dalm

Kat lmclarn byk blm Projede grevlerin ortaklar arasnda salkl bir ekilde datldn dnyorum sorusuna olumlu olarak yant vermitir. % 71lik oranda katlyorum ve kesinlikle kat lyorum yant gelmitir. % 6lk bir grup ise kat lmad n ifade ederek, proje grevlerinin salkl bir ekilde datlmad n dndklerini belirtmilerdir. Kesinlikle kat lmyorum kkn iaretleyen olmamtr. % 13lk bir grup ise soru karsnda kararsz kalm ve ne katlyorum ne de kat lmyorum kkn iaretlemitir. Fikri olmad n belirten kat lmclar n genel toplama oran ise % 10dur. Bu verileri deerlendirirken arada kalan ve ne katlyorum ne de kat lmyorum kkn iaretleyen grubu da dikkate almak gerekir. Bu grup zaman zaman glk yaam, zaman zaman da yaamam olabilir. zellikle kat lmclarn genelde ok eitli ve sayda projede grev yapt klar gz nne alndnda, bir projede sz konusu olan bu durum, dierinde olmayabilir. Bu veriler gstermektedir ki; kat lmclar byk oranda ortaklar arasnda grev dalmlar nn iyi bir ekilde yap ldn dnmektedirler.

202

ekil.64. Projede Grevlerin Ortaklar Aras nda Salkl Bir ekilde Datldn Dnyorum Maddesine Verilen Yantlar n Dalm

Kat lmclar n byk blm Genellikle yaln z altm sorusuna olumsuz olarak yant vermitir. % 46lk oranda kat lmyorum ve kesinlikle katlmyorum yant gelmitir. % 26lk bir grup ise kat ldklarn ifade ederek, proje hazrlama srecinde genellikle yaln z olduklar n belirtmi lerdir. % 20lik bir grup da soru karsnda kararsz kalm ve ne kat lyorum ne de kat lmyorum kkn iaretlemitir. Fikri olmad n belirten kat lmclar n genel toplama oran ise % 8dir. Bu verileri deerlendirirken kat ldklarn ifade eden grubu ve ne kat lyorum ne de kat lmyorum kkn iaretleyen grubu da dikkate almak gerekir. Bu gruplar dikkate alndnda proje hazrlamada yalnz alanlarn orannn da olduka yksek olduu dnlebilinir. Bu veriler gstermektedir ki; katlmclar byk oranda proje hazrlama srecinde bir ekiple birlikte alm olsalar da, azmsanmayacak sayda bir grup yalnz olarak al malarn yrtmtr. Bu noktada dnceler deikenlik gstermektedir.

203

ekil.65. Genellikle Yalnz altm Maddesine Verilen Yantlar n Dalm

Kat lmclar n byk blm Birlikte altm ekip ok yardm oldu sorusuna olumlu olarak yant vermiti. % 40lk oranda katlyorum ve kesinlikle katlyorum yant gelmitir. % 25lik bir grup ise katlmadklarn ifade ederek, proje haz rlama srecinde genellikle yalnz olduklar n belirtmilerdir ve yukar da verdikleri bilgileri teyit etmilerdir. Byk bir grup ise, % 26lk oranda soru karsnda kararsz kalm ve ne kat lyorum ne de kat lmyorum kkn iaretlemitir. Fikri olmad n belirten kat lmclar n genel toplama oran da % 9dur. Bu verileri deerlendirirken katlmadklarn ifade eden grubu ve ne katlyorum ne de kat lmyorum kkn iaretleyen grubu da dikkate almak gerekir. Bu gruplar dikkate alndnda proje haz rlamada yalnz alanlar n orannn da olduka yksek olduu dnlebilinir. Bu veriler gstermektedir ki; kat lmclar byk oranda proje haz rlama srecinde bir ekiple birlikte alm olsalar da, azmsanmayacak sayda bir grup yalnz olarak almalarn yrtmtr. Bu noktada dnceler deikenlik gstermektedir. Bu maddeden elde edilen bilgiler yukar daki maddeden elde edilen bilgileri dorular niteliktedir.

204

ekil.66. Birlikte altm Ekip ok Yardmc Oldu Maddesine Verilen Yantlarn Dalm Kat lmclarn byk blm Teklif tekrar haz rlansayd ayn ortaklarla almak istemezdim sorusuna olumsuz olarak yant vermitir. % 59luk oranda kat lmyorum ve kesinlikle kat lmyorum yant gelmitir. Bu da mevcut ortaklklarndan memnuniyet dzeylerini gstermektedir. % 13lk bir grup ise kat ldklar n ifade ederek, tekrar proje teklifi haz rlanmas durumunda ayn ortaklk ierisinde olmak istemediklerini belirtmilerdir. % 19luk oranda bir grup, soru karsnda kararsz kalm ve ne kat lyorum ne de kat lmyorum kkn iaretlemitir. Fikri olmad n belirten kat lmclar n genel toplama oran da % 9dur. Bu veriler gstermektedir ki; kat lmclar byk oranda bugne kadar hazrlad klar ya da gerekletirdikleri projelerde bulunan ortaklktan memnundurlar. Bu sonu da dier verileri dorular niteliktedir.

ekil.67. Teklif Tekrar Haz rlansayd Ayn Ortaklarla almak stemezdim Maddesine Verilen Yantlarn Dalm

205

Kat lmclarn byk blm Ortak deitirmekte yaanan brokratik ilemlerden ekindiim iin ortam deitirmedim sorusuna olumsuz olarak yant vermitir. % 58lik oranda kat lmyorum ve kesinlikle kat lmyorum yant gelmitir. Bu da mevcut ortaklklarndan memnuniyet dzeylerini gstermektedir. % 11lik bir grup ise kat ldklar n ifade ederek, ortak deitirmeme nedenlerinin brokratik ilemler olduunu, ortaklar ndan memnun olmad klar n belirtmilerdir. % 16lk oran, soru karsnda kararsz kalm ve ne katlyorum ne de kat lmyorum kkn iaretlemitir. Fikri olmad n belirten kat lmclar n genel toplama oran da % 15tir. Bu veriler gstermektedir ki; kat lmclar byk oranda bugne kadar hazrladklar ya da gerekletirdikleri projelerde bulunan ortaklktan memnundurlar veya ortaklar n deitirmeme nedenleri brokratik ilemlerden ekinmeleri deildir. Bu sonu da dier verileri dorular niteliktedir.

ekil.68. Ortak Deitirmekte Yaanan Brokratik lemlerden ekindiim in Ortam Deitirmedim Maddesine Verilen Yantlar n Dalm

5.5.6. al ma Program ( Paketleri) Proje teklifinin bir dier nemli hususu da i paketlerinin oluturulmasdr. paketleri, proje sonucunda elde edilen deerlere nasl ulalacan gsteren yoldur ve teklifte detayl bir ekilde anlat lmas gerekmektedir. Baz projelerde zorunlu tutulan baz i paketleri olmakla birlikte, bazlarnda byle bir zorunluluk yoktur ancak neticede tm projelerde nasl allacann anlatlmas gerekmektedir. Proje teklifi hazrlayanlarn zerinde nemle durmas gereken bir noktadr. Aratrmann

206

bu blmnde kat lmclara i paketlerinin haz rlanmas ile grev, zaman ve ilgililik asndan dalmlar konusundaki dncelerine ilikin sorular yneltilmektedir. Ama, proje hazrlayanlarn i paketleri noktasnda yaad sorunlarn tespiti, dolaysyla da bunun proje baars zerindeki etkisini lmektir. Bu blmde be adet soru yneltilmitir; paketlerinin hazrlanmas konusunda zorlandm, paketlerinin iyi dzenlenmediini dnyorum, Proje sresinin yeterli olmad n dnyorum, Zaman ynetimi konusunda sorunlar yaamadk ve paketlerinin zaman, grev dalm ve ilgililik a sndan dengeli bir ekilde yap ldn dnyorum. Sorular; sorular ve dorulama sorular eklinde oluturulmutur. Kat lmclardan bu sorulara; Kesinlikle Kat lmyorum, Kat lmyorum, Ne Kat lyorum Ne de Katlmyorum, Katlyorum, Kesinlikle Kat lyorum ve Fikrim Yok klar ndan birini iaretleyerek yant vermeleri istenmitir. Kat lmclar n byk blm paketlerinin haz rlanmas konusunda zorlandm sorusuna olumsuz olarak yant vermitir. % 54lk oranda kat lmyorum ve kesinlikle kat lmyorum yant gelmitir. % 18lik bir grup ise kat ldn ifade ederek, i paketlerinin haz rlanmas hususunda zorluk yaad klar n belirtmitir. % 18lik bir grup soru karsnda kararsz kalm ve ne katlyorum ne de kat lmyorum kkn iaretlemitir. Bu konuda fikri olmad n ifade eden ise % 10luk bir grup da bulunmaktadr. Bu verileri deerlendirirken; % 18lik zorluk yaadn syleyen grup ile % 18lik kararsz kalan grubu da dikkate almak gerekmektedir. Kat lmclarn genelde ok sayda farkl tipte proje hazrladklar gz nne alnrsa, bir projede geerli olan bu hususun, dierinde geersiz olmas sz konusu olabilir ve bu nedenle sonular bu ekilde km olabilir. Ancak genelde veriler gstermektedir ki; kat lmclar byk oranda i paketlerinin hazrlanmas hususunda glk ekmemi lerdir.

207

ekil.69. Paketlerinin Hazrlanmas Konusunda Zorlandm Maddesine Verilen Yantlar n Dalm

Kat lmclar n byk

blm

paketlerinin

iyi dzenlenmediini

dnyorum sorusuna olumsuz olarak yant vermitir. % 55lik oranda kat lmyorum ve kesinlikle kat lmyorum yant gelmitir. % 14lk bir grup ise katldn ifade ederek, i paketlerinin iyi dzenlenmediini dndklerini belirtmitir. % 17lik bir grup soru karsnda kararsz kalm ve ne katlyorum ne de kat lmyorum kkn iaretlemitir. Bu konuda fikri olmad n ifade eden ise % 14lk bir grup da bulunmaktadr. Bu verileri deerlendirirken; % 14lk i paketlerinin iyi dzenlenmediini dnen grup ile % 17lik kararsz kalan grubu da dikkate almak gerekmektedir. Kat lmclarn genelde ok sayda farkl tipte proje hazrladklar gz nne alnrsa, bir projede geerli olan bu hususun, dierinde geersiz olmas sz konusu olabilir ve bu nedenle sonular bu ekilde km olabilir. Ancak genelde veriler gstermektedir ki; katlmclar byk oranda i paketlerinin iyi hazrlandn dnmektedir. Buradaki veriler bir nceki maddede elde edilen sonular dorular niteliktedir.

208

ekil.70. Paketlerinin yi Dzenlenmediini Dnyorum Maddesine Verilen Yantlar n Dalm

Kat lmclar n

byk

blm

Proje

sresinin

yeterli

olmad n

dnyorum sorusuna olumsuz olarak yant vermitir. % 58lik oranda kat lmyorum ve kesinlikle kat lmyorum yant gelmitir. % 12lik bir grup ise kat ldn ifade ederek, proje sresinin yeterli olmad na inandklar n belirtmitir. % 25lik bir grup soru karsnda kararsz kalm ve ne kat lyorum ne de kat lmyorum kkn iaretlemitir. Bu konuda fikri olmad n ifade eden ise % 5lik bir grup da bulunmaktadr. Bu verileri deerlendirirken; % 12lik sreyi yeterli bulmayan grup ile % 25lik kararsz kalan grubu da dikkate almak gerekmektedir. Kat lmclar n genelde ok sayda farkl tipte projeler haz rlad klar gz nne alnrsa, bir projede geerli olan bu hususun, dierinde geersiz olmas sz konusu olabilir ve bu nedenle sonular bu ekilde km olabilir. Ancak genelde veriler gstermektedir ki; kat lmclar byk oranda proje sresinin yeterli olduunu dnmektedir. Buradaki veriler bir nceki maddede elde edilen sonular dorular niteliktedir.

209

ekil.71. Proje Sresinin Yeterli Olmadn Dnyorum Maddesine Verilen Yantlarn Dalm

Kat lmclarn byk blm Zaman ynetimi konusunda sorunlar yaamadk sorusuna olumlu olarak yant vermitir. % 53lk oranda katlyorum ve kesinlikle kat lyorum yant gelmitir. % 20lik bir grup ise kat lmad n ifade ederek, zaman ynetimi konusunda sorunlar ya adklar n belirtmitir. % 22lik bir grup soru karsnda kararsz kalm ve ne kat lyorum ne de kat lmyorum kkn iaretlemitir. Bu konuda fikri olmadn ifade eden ise % 5lik bir grup da bulunmaktad r. Bu verileri deerlendirirken; % 20lik zaman ynetimi konusunda sorunlar yaadn dnen grup ile % 22lik kararsz kalan grubu da dikkate almak gerekmektedir. Kat lmclarn genelde ok sayda farkl tipte proje hazrladklar gz nne alnrsa, bir projede geerli olan bu hususun, dierinde geersiz olmas sz konusu olabilir ve bu nedenle sonular bu ekilde km olabilir. Ancak genelde veriler gstermektedir ki; kat lmclar byk oranda zaman ynetimi konusunda sorunlar yaanmadn dnmektedir. Buradaki veriler bir nceki maddede elde edilen sonular dorular niteliktedir.

210

ekil.72. Zaman Ynetimi Konusunda Sorunlar Yaad k Maddesine Verilen Yantlarn Dalm

Kat lmclarn byk blm paketlerinin zaman, grev dalm ve ilgililik asndan dengeli bir ekilde yapldn dnyorum sorusuna olumlu olarak yant vermitir. % 69luk oranda katlyorum ve kesinlikle kat lyorum yant gelmitir. % 3lk bir grup ise katlmadn ifade etmitir. % 19luk bir grup soru karsnda kararsz kalm ve ne katlyorum ne de katlmyorum kkn iaretlemitir. Bu konuda fikri olmadn ifade eden ise % 9luk bir grup da bulunmaktadr. Genelde veriler gstermektedir ki; kat lmclar byk oranda i paketlerinin zaman, grev dalm ve ilgililik asndan dengeli yapldn dnmektedir.

ekil.73. Paketlerinin Zaman, Grev Dalm ve lgililik Asndan Dengeli Bir ekilde Yap ldn Dnyorum Maddesine Verilen Yantlar n Dalm

211

5.5.7. Fayda Maliyet Oran (Bteleme) Bir teklif hazrlamann en karmak hususlarndan bir tanesi btelendirmedir. Bteleme, hem dengeli olmal, hem i paketlerinin dorultusunda yaplmal, hem gereki olmal, hem de AB rayileri gz nne alnarak dzenlenmelidir. Btelemede ayr ca her bir kalem iin farkl hesaplama metotlar bulunmaktad r. Bu metotlar ayrca proje tipine gre deikenlik gstermektedir. Proje teklifi hazrlayanlarn tm bu hususlar gz nnde bulundurarak btelemeyi yapmas gerekmektedir. stne stlk bu btenin yrtlmesi, denetimi ve tm yasal sorumluluu proje sahibine ait olaca iin, ortaklara datlan btenin takip edilmesi de nem arz etmektedir. Teklif hazrlayanlar bu hususta zorluk yayor olabilirler. Aratrmann bu blmnde kat lmclara bte hazrlama konusundaki dnceleri, bte hazrlama konusunda AB ofislerinden bilgi alp almad klar , finansal kurallar net bir ekilde anlayp anlamadklar, tahsis edilen bte limitlerinin proje aktivitelerini gerekletirmede ne derece yeterli olduu ve ortaklarla bte dalm konusundaki dncelerini anlamak zere sorular yneltilmitir. Ama, proje haz rlayanlar n bte noktasnda yaad sorunlar n tespiti, dolaysyla da bunun proje baars zerindeki etkisini lmektir. Bu blmde sekiz adet soru yneltilmitir; Projenin btesinin haz rlanmas konusunda zorlanmadm, Finansal kurallarn anlalmas ve uygulanmas zordu, UA ve YA uzmanlar finansal konularda bize ok yard mc oldular, Btenin grev ve yap lan etkinlikler gz nne alnarak, partnerlik arasnda dengeli bir biimde datldn dnyorum, Programda tahsis edilen hibe miktarnn projenin uygulanmas iin yeterli olduunu dnyorum, Bte yetersizlii nedeniyle proje aktivitelerinin bir ksmn gerekletiremeyeceimizi dnyorum, Projede bize tahsis edilen hibe miktarnn tmn kulland k ve Ortaklar finansal kurallar tam olarak anlam ve uygulamaya hevesliydiler. Sorular; sorular ve dorulama sorular eklinde oluturulmutur. Kat lmclardan bu sorulara; Kesinlikle Kat lmyorum, Kat lmyorum, Ne Kat lyorum Ne de Katlmyorum, Kat lyorum, Kesinlikle Kat lyorum ve Fikrim Yok klar ndan birini iaretleyerek yant vermeleri istenmitir.

212

Kat lmclarn byk blm Projenin btesinin haz rlanmas konusunda zorlanmadm sorusuna olumlu olarak yant vermitir. % 47lik oranda katlyorum ve kesinlikle kat lyorum yant gelmitir. % 21lik bir grup ise kat lmad n ifade ederek, proje btesinin hazrlanmas hususunda zorluk yaadklarn belirtmitir. % 23lk bir grup soru karsnda kararsz kalm ve ne kat lyorum ne de kat lmyorum kkn iaretlemitir. Bu konuda fikri olmad n ifade eden % 9luk bir grup da bulunmaktad r. Bu verileri deerlendirirken; % 21lik zorluk yaadn syleyen grup ile % 23lk kararsz kalan grubu da dikkate almak gerekmektedir. Kat lmclar n genelde ok sayda farkl tipte projeler haz rlad klar gz nne alnrsa, bir projede geerli olan bu hususun, dierinde geersiz olmas sz konusu olabilir ve bu nedenle sonular bu ekilde km olabilir. Ancak genelde veriler gstermektedir ki; kat lmclar byk oranda btenin hazrlanmas hususunda glk ekmemi lerdir. Bununla birlikte azmsanmayacak oranda bir kitle de glk yaad n ifade etmitir.

ekil.74. Proje Btesinin Hazrlanmas Konusunda Zorlanmadm Maddesine Verilen Yantlar n Dalm

Kat lmclar n byk blm Finansal kurallar n anlalmas ve uygulanmas zordu sorusuna olumsuz olarak yant vermitir. % 54lk oranda kat lmyorum ve kesinlikle kat lmyorum yant gelmitir. % 23lk bir grup ise kat ldn ifade ederek, finansal kurallarn anlalmas ve uygulanmasnn zor olduunu ifade etmilerdir. % 18lik bir grup soru karsnda kararsz kalm ve ne kat lyorum ne de kat lmyorum kkn iaretlemitir. Bu konuda fikri olmad n ifade eden % 213

5lik bir grup da bulunmaktadr. Bu verileri deerlendirirken; % 23lk zorluk yaadn syleyen grup ile % 18lik kararsz kalan grubu da dikkate almak gerekmektedir. Kat lmc lar n genelde ok sayda farkl tipte projeler haz rlad klar gz nne alnrsa, bir projede geerli olan bu hususun, dierinde geersiz olmas sz konusu olabilir ve bu nedenle sonular bu ekilde km olabilir. Ancak genelde veriler gstermektedir ki; kat lmclar byk oranda finansal kurallarn anlalmasnn ve uygulanmasnn kolay olduunu dnmektedir. Bununla birlikte azmsanmayacak oranda bir kitle de glk yaadn ifade etmitir. Bu veriler, yukardaki verileri dorular niteliktedir.

ekil.75. Finansal Kurallarn Anlalmas ve Uygulanmas Zordu Maddesine Verilen Yantlar n Dalm Kat lmclarn byk blm UA ve YA uzmanlar finansal konularda bize ok yardmc oldular sorusuna olumlu olarak yant vermitir. % 31lik oranda kat lyorum ve kesinlikle kat lyorum yant gelmitir. Buna karn % 24lk bir grup ise katlmadn ifade ederek, UA ve/veya YA uzmanlar nn finansal konularda kendilerine ok yardmc olmad klar n belirtmilerdir. % 31lik, byk bir grup soru karsnda kararsz kalm ve ne kat lyorum ne de kat lmyorum kkn iaretlemitir. Ayrca bu konuda fikri olmadn ifade eden % 14lk bir grup da bulunmaktadr. Bu verileri deerlendirirken; kat lan ve kat lmayan grubun neredeyse ayn olduuna dikkat etmek gerekmektedir. Ayr ca byk bir oranda kararsz bir kitle bulunmaktad r. Bu durumda; bu konudaki dncelerin deiken olduunu, memnun olan kadar olmayann da olduunu dnmek gerekmektedir. Kat lmclarn genelde ok sayda farkl tipte proje hazrladklar gz nne alnrsa, bir projede

214

geerli olan bu hususun, dierinde geersiz olmas sz konusu olabilir ve bu nedenle sonular bu ekilde km olabilir. Ancak genelde veriler gstermektedir ki; katlmclar genel olarak UA ve/veya YAnn kendilerine finansal konularda ok yardmc olduunu dnmektedir. Bununla birlikte azmsanmayacak oranda bir kitle de yardm alamad n ifade etmitir.

ekil.76. UA ve YA Uzmanlar Finansal Konularda Bize ok Yardmc Oldular Maddesine Verilen Yantlar n Dalm

Kat lmclarn byk blm Btenin grev ve yaplan etkinlikler gz nne alnarak, partnerlik arasnda dengeli bir biimde datldn dnyorum sorusuna olumlu olarak yant vermitir. % 56lk oranda kat lyorum ve kesinlikle katlyorum yant gelmitir. Buna karn % 7lik bir grup ise kat lmadn ifade ederek, btenin partnerlik arasnda dengeli bir ekilde datlmadna inandklarn belirtmi lerdir. % 24lk, byk bir grup soru karsnda kararsz kalm ve ne kat lyorum ne de kat lmyorum kkn iaretlemitir. Ayrca bu konuda fikri olmadn ifade eden % 13lk bir grup da bulunmaktadr. Bu veriler gstermektedir ki; kat lmclar genel olarak btenin, grev ve yaplan etkinlikler gz nne alnarak, partnerlik arasnda dengeli bir biimde datldn dnmektedir. Bu veriler nceki verileri destekler niteliktedir.

215

ekil.77. Btenin Grev ve Yap lan Etkinlikler Gz nne Alnarak, Partnerlik Arasnda Dengeli Bir Biimde Datldn Dnyorum Maddesine Verilen Yantlarn Dalm

Kat lmclar n byk blm Programda tahsis edilen hibe miktar nn projenin uygulanmas iin yeterli olduunu dnyorum sorusuna olumlu olarak yant vermitir. % 52lik oranda kat lyorum ve kesinlikle kat lyorum yant gelmitir. Buna karn % 19luk bir grup ise kat lmadn ifade ederek, tahsis edilen hibe miktarnn projenin uygulanmas iin yeterli olmad na inandklar n belirtmi lerdir. % 22lik, byk bir grup soru karsnda kararsz kalm ve ne kat lyorum ne de kat lmyorum kkn iaretlemitir. Ayrca bu konuda fikri olmadn ifade eden % 7lik bir grup da bulunmaktadr. Kat lmc larn genelde ok sayda farkl tipte projeler hazrladklar gz nne alnrsa, bir projede geerli olan bu hususun, dierinde geersiz olmas sz konusu olabilir ve bu nedenle de % 19luk kat lmayan bir grup ile % 22lik bir kararsz kitle ortaya km olabilir. Genelde veriler gstermektedir ki; katlmclar byk oranda tahsis edilen btenin projenin gerekletirilmesi gerekir. iin yeterli olacana inanmaktad r. Bununla birlikte azmsanmayacak oranda bir kitlenin de yeterli olmad na inandn ifade etmek

216

ekil.78. Programda Tahsis Edilen Hibe Miktar nn Projenin Uygulanmas iin Yeterli Olduunu Dnyorum Maddesine Verilen Yantlarn Dalm

Kat lmclarn

byk

blm

Bte

yetersizlii

nedeniyle

proje

aktivitelerinin bir k smn gerekletiremeyeceimizi dnyorum sorusuna olumsuz olarak yant vermitir. % 47lik oranda kat lmyorum ve kesinlikle katlmyorum yant gelmitir. Buna karn % 17lik bir grup ise kat ldn ifade ederek, bte yetersizlii nedeniyle proje aktivitelerinin bir k smn gerekletiremeyeceklerine inandklarn belirtmilerdir. % 28lik, byk bir grup soru karsnda kararsz kalm ve ne katlyorum ne de katlmyorum kkn iaretlemitir. Ayrca bu konuda fikri olmadn ifade eden % 8lik bir grup da bulunmaktad r. Kat lmclar n genelde ok sayda farkl tipte proje haz rlad klar gz nne alnrsa, bir projede geerli olan bu hususun, dierinde geersiz olmas sz konusu olabilir ve bu nedenle de % 17lik kat lmayan bir grup ile % 28lik bir kararsz kitle ortaya km olabilir. Genelde veriler gstermektedir ki; kat lmclar byk oranda btenin proje aktivitelerinin tamamn gerekletirilmeye yeterli olacana inanmaktadr. Bununla birlikte azmsanmayacak oranda bir kitlenin de yeterli olmadna inandn ifade etmek gerekir. Bu veriler bir nceki maddedeki verileri dorular niteliktedir.

217

ekil.79. Bte Yetersizlii Nedeniyle Proje Aktivitelerinin Bir Ksmn Gerekletiremeyeceimizi Dnyorum Maddesine Verilen Yantlarn Dalm Bu soru proje teklifi baarya ulap bteyi alm ve kullanm olanlara ynelik bir sorudur. Kat lmclarn byk blm Projede bize tahsis edilen hibe miktarnn tmn kullandk sorusuna olumlu olarak yant vermitir. % 77lik oranda kat lyorum ve kesinlikle kat lyorum yant gelmitir. Buna karn sadece % 5lik bir grup ise kat lmadn ifade ederek, btenin tamamn kullanamad klar n belirtmilerdir. % 9luk, bir grup soru karsnda kararsz kalm ve ne katlyorum ne de kat lmyorum kkn iaretlemitir. Ayrca bu konuda fikri olmadn ifade eden % 9luk bir grup da bulunmaktadr. Fikri olmayan kat lmclar muhtemelen projenin uygulanmas srasnda muhasebe ilemleriyle ilgilenmeyen katlmclardr. Genelde veriler gstermektedir ki; kat lmclar byk oranda tahsis edilen btenin tamamn kullanmay baarmaktadr.

ekil.80. Projede Bize Tahsis Edilen Hibe Miktarnn Tmn Kullandk Maddesine Verilen Yantlar n Dalm 218

Kat lmclar n byk blm Ortaklar finansal kurallar tam olarak anlam ve uygulamaya hevesliydiler sorusuna olumlu olarak yant vermitir. % 38lik oranda kat lyorum ve kesinlikle kat lyorum yant gelmitir. Buna karn % 23lk bir grup ise kat ldn ifade ederek, ortaklarn finansal kurallar tam olarak anlamad n ve uygulamaya hevesli olmad klar n belirtmilerdir. % 27lik, byk bir grup soru karsnda kararsz kalm ve ne katlyorum ne de kat lmyorum kkn iaretlemitir. Ayrca bu konuda fikri olmadn ifade eden % 12lik bir grup da bulunmaktadr. Katlmclarn genelde ok sayda farkl tipte projeler hazrladklar gz nne alnrsa, bir projede geerli olan bu hususun, dierinde geersiz olmas sz konusu olabilir ve bu nedenle de % 23lk olumsuz d nen bir grup ile % 27lik bir kararsz kitle ortaya km olabilir. Genelde veriler gstermektedir ki; kat lmclar byk oranda ortaklarn finansal kurallar tam olarak anlam ve uygulamaya hevesli olduklar n dnmektedir. Ancak bununla birlikte azmsanmayacak oranda bir kitle de ortaklar n finansal kurallar anlamadn ve ayrca uygulamaya hevesli olmad n ifade etmektedir. Bu noktann da gz ard edilmemesi gerekir.

ekil.81. Ortaklar Finansal Kurallar Tam Olarak Anlam ve Uygulamaya Hevesliydiler Maddesine Verilen Yantlarn Dalm

219

5.5.8. Amalar ve Hedefler (Hedef Gruplar) Teklifin ana unsuru amac ve hedefleridir. Bir nceki blmde detayl olarak akland zere ama ve hedefler ile hedef gruplar belirtilmeden proje teklifi olamaz. Bu nedenle ok byk nem tamaktadr. Teklif hazrlayanlarn bu hususta net ve aklayc olmalar gerekmektedir. Aratrmann bu blmnde, proje teklifi hazrlayclar nn bu konudaki dnceleri tespit edilmeye allmtr. Hedef kitlenin belirlenmesi, bunun teklifte do ru bir biimde aklanmas, hedef kitlenin projeden tam olarak yararlanmasnn salanmas, ihtiya analizlerinin yap lmas, belirlenen hedef gruplar ile hedef ve amalar n ilgili Programn zel ve genel amalar yla rtmesi gibi hususlarda proje haz rlayclar nn yaklamlar belirlenmek zere sorular sorulmutur. Bu blmde kat lmclara alt adet soru yneltilmitir; Projede yararlanc / kat lmc kitlesi uygun seilmiti, Proje etkinlik ve sonular nn yararlanclar / kat lmclar a sndan byk fayda salayacan dnyorum, Yararlanclar ve kat lmclar n projenin fikri, amalar ve sonular hakknda salkl bilgi sahibi olduunu dnmyorum, Proje ihtiyac nn aklanmasnda (ihtiya analizleri) ok zorland m, Proje amalar nn ve sonular nn a klanmasnda ok zorlandm ve Projede belirtilen amalar, hedefler ve hedef gruplarn ilgili Programn yapsna tam olarak uygun olduunu dnyorum. Sorular; sorular ve dorulama sorular eklinde oluturulmutur. Kat lmclardan bu sorulara; Kesinlikle Kat lmyorum, Kat lmyorum, Ne Kat lyorum Ne de Katlmyorum, Kat lyorum, Kesinlikle Kat lyorum ve Fikrim Yok klar ndan birini iaretleyerek yant vermeleri istenmitir. Kat lmclar n byk blm Projede yararlanc / kat lmc kitlesi uygun seilmiti sorusuna olumlu olarak yant vermitir. % 86lk oranda kat lyorum ve kesinlikle kat lyorum yant gelmitir. % 3lk bir grup ise kat lmadn ifade ederek, doru yararlanc / kat lmclar n seilmediine inandn belirtmitir. % 5lik bir grup soru karsnda kararsz kalm ve ne katlyorum ne de katlmyorum kkn iaretlemitir. Bu konuda fikri olmadn ifade eden % 6lk bir grup da bulunmaktad r. Veriler gstermektedir ki; kat lmclar byk oranda haz rladklar proje tekliflerinde kat lmc / yararlanclar n uygun seildiini dnmektedir.

220

ekil.82. Projede Yararlanc / Kat lmc Kitlesi Uygun Seilmiti Maddesine Verilen Yantlar n Dalm

Kat lmclar n byk blm Proje etkinlik ve sonular nn yararlanclar / kat lmclar a sndan byk fayda salayacan dnyorum sorusuna olumlu olarak yant vermitir. % 93lk oranda katlyorum ve kesinlikle kat lyorum yant gelmitir. % 1lik bir grup ise katlmadn ifade ederek, proje etkinlik ve sonular nn yararlanc / kat lmclar a sndan byk fayda salayacana inanmadn belirtmitir. % 4lk bir grup soru karsnda kararsz kalm ve ne kat lyorum ne de kat lmyorum kkn iaretlemitir. Bu konuda fikri olmad n ifade eden % 2lik bir grup da bulunmaktadr. Veriler gstermektedir ki; kat lmclar byk oranda hazrladklar projenin etkinliklerinin ve sonular nn kat lmc dorular niteliktedir. / yararlanclara byk fayda salayacana inanmaktadr. Bu veri bir nceki veriyi

ekil.83. Proje Etkinlik ve Sonular nn Yararlanc / Kat lmclar Asndan Byk Fayda Salayacan Dnyorum Maddesine Verilen Yantlarn Dalm

221

Kat lmclar n byk blm Yararlanclar ve kat lmclar n projenin fikri, amalar ve sonular hakknda salkl bilgi sahibi olduunu dnmyorum sorusuna olumsuz olarak yant vermitir. % 59luk oranda kat lmyorum ve kesinlikle kat lmyorum yant gelmitir. % 25lik bir grup ise kat ldn ifade ederek, yararlanc / katlmclarn proje fikri, amalar ve sonular hakknda salkl bilgi sahibi olmad klar na inandn belirtmilerdir. % 10luk bir grup soru karsnda kararsz kalm ve ne kat lyorum ne de kat lmyorum kkn iaretlemitir. Bu konuda fikri olmadn ifade eden % 6lk grup da bulunmaktadr. Veriler gstermektedir ki; kat lmclar byk oranda yararlanclar ve kat lmclar n projenin fikri, amalar ve sonular hakknda salkl bilgi sahibi olduklar n dnmektedir. Buna karn azmsanmayacak sayda bir grup ise bilgi sahibi olmad klar n iddia etmektedir. Verileri deerlendirirken bu noktay da gz ard etmemek gerekir.

ekil.84. Yararlanclar ve Kat lmclar n Projenin Fikri, Amalar ve Sonular Hakknda Salkl Bilgi Sahibi Olduunu Dnmyorum Maddesine Verilen Yantlarn Dalm Kat lmclarn byk blm Proje ihtiyac nn aklanmasnda (ihtiya analizleri) ok zorlandm sorusuna olumsuz olarak yant vermitir. % 67lik oranda kat lmyorum ve kesinlikle kat lmyorum yant gelmitir. % 14lk bir grup ise kat ldn ifade ederek, ihtiya analizlerinin yap lmasnda zorlandn itiraf etmitir. % 11lik bir grup soru karsnda kararsz kalm ve ne kat lyorum ne de katlmyorum kkn iaretlemitir. Bu konuda fikri olmadn ifade eden % 8lik bir grup da bulunmaktadr. Veriler gstermektedir ki; katlmclar byk oranda proje

222

ihtiyalar nn aklanmas iin gereken ihtiya analizlerini kolaylkla yapmtr. Bu veriler nceki verileri destekler niteliktedir.

ekil.85. Proje htiyalar nn Aklanmasnda (htiya Analizleri) ok Zorland m Maddesine Verilen Yantlar n Dalm

Kat lmclar n

byk

blm

Proje

amalar nn

ve

sonular nn

aklanmasnda ok zorlandm sorusuna olumsuz olarak yant vermitir. % 70lik oranda kat lmyorum ve kesinlikle kat lmyorum yant gelmitir. % 16lk bir grup ise kat ldn ifade ederek, proje amalar n ve sonular n aklamakta glk ektiini itiraf etmitir. % 8lik bir grup soru karsnda kararsz kalm ve ne kat lyorum ne de kat lmyorum kkn iaretlemitir. Bu konuda fikri olmad n ifade eden % 6lk bir grup da bulunmaktadr. Veriler gstermektedir ki; kat lmclar byk oranda proje amalar n ve sonular n aklamakta zorlanmamtr. Bu veriler nceki verileri destekler niteliktedir.

ekil.86. Proje Amalar nn ve Sonular nn Aklanmasnda ok Zorlandm Maddesine Verilen Yantlar n Dalm 223

Kat lmclar n byk blm Projede belirtilen amalar, hedefler ve hedef gruplarn ilgili Programn yapsna tam olarak uygun olduunu dnyorum sorusuna olumlu olarak yant vermitir. % 81lik oranda kat lyorum ve kesinlikle katlyorum yant gelmitir. % 2lk bir grup ise katlmadn ifade ederek, projede belirtilen amalar, hedefler ve hedef gruplar n ilgili Programn yap sna tam olarak uygun olduuna inanmadklarn belirtmi lerdir. % 10luk bir grup soru karsnda kararsz kalm ve ne kat lyorum ne de kat lmyorum kkn iaretlemitir. Bu konuda fikri olmadn ifade eden % 7lik bir grup da bulunmaktadr. Veriler gstermektedir ki; katlmclar byk oranda projede belirtilen amalar, hedefler ve hedef gruplarn ilgili Programn yapsna tam olarak uygun olduuna inanmaktadr. Bu veriler nceki verileri destekler niteliktedir. Amalar, Hedefler ve Hedef Gruplar blmnde, dier blmlere nazaran daha net bir gr hakimdir. Kat lmclarn pek ou hazrladklar projelerde, hedef, ama ve hedef gruplar saptanmas srasnda sorun yaamamaktadr.

ekil.87. Projede Belirtilen Amalar, Hedefler ve Hedef Gruplar n lgili Programn Yapsna Tam Olarak Uygun Olduunu Dnyorum Maddesine Verilen Yantlarn Dalm

5.5.9. Avrupa Katma Deeri AB projelerinde istenen, teklif edilen projenin Avrupa genelinde bir soruna cevap vermesi ve AB, Avrupa ya da Avrupallk kimliine bir katkda bulunmasdr. Bu nedenle projeler ierisinde Avrupa Katma Deerine ilikin bilgi verilmek durumundad r. Aratrmann bu blmnde, proje teklifi haz rlayclar na Avrupa genelinde bir katma deer salama ve yenilikilik yaratma konusunda sorularak sorularak, bu konudaki dnceleri tespit edilmeye allmtr. Bu blmde katlmclara adet soru yneltilmitir; Projemizle Avrupa genelinde katma deer

224

salayacamza inanyorum.

inanyorum, Kat lmc lardan

Projemizle bu

yerel

kazanmlar

salandna

inanyorum ve Projemizle Avrupada yeniliki bir uygulamann balayacana sorulara; Kesinlikle Kat lmyorum, Kat lmyorum, Ne Kat lyorum Ne de Katlmyorum, Kat lyorum, Kesinlikle Kat lyorum ve Fikrim Yok klar ndan birini iaretleyerek yant vermeleri istenmitir. Kat lmclarn byk blm Projemizle Avrupa genelinde katma deer salayacamza inanyorum sorusuna olumlu olarak yant vermitir. % 80lik oranda katlyorum ve kesinlikle kat lyorum yant gelmitir. % 1lik bir grup ise kat lmadn ifade ederek, projenin Avrupa genelinde katma deer salayacana inanmadn belirtmitir. % 14lk bir grup soru karsnda kararsz kalm ve ne kat lyorum ne de kat lmyorum kkn iaretlemitir. Ayrca bu konuda fikri olmadn ifade eden % 5lik bir grup da bulunmaktadr. Veriler gstermektedir ki; katlmclar byk oranda hazrladklar projenin Avrupa genelinde katma deer salayacan dnmektedir.

ekil.88. Projemizle Avrupa Genelinde Katma Deer Salayacamza nanyorum Maddesine Verilen Yantlar n Dalm Kat lmclar n byk blm Projemizle yerel kazanmlar salandna inanyorum sorusuna olumlu olarak yant vermitir. % 84lk oranda kat lyorum ve kesinlikle kat lyorum yant gelmitir. % 4lk bir grup ise kat lmad n ifade ederek, projenin yerel kazanmlar salad na inanmad n belirtmitir. % 8lik bir grup soru karsnda kararsz kalm ve ne kat lyorum ne de kat lmyorum kkn iaretlemitir. Bu konuda fikri olmadn ifade eden % 4lk bir grup da

225

bulunmaktad r. Veriler gstermektedir ki; kat lmclar byk oranda haz rladklar projenin yerel kazanmlar salayacan dnmektedir.

ekil.89. Projemizle Yerel Kazanmlar Salayacamza nanyorum Maddesine Verilen Yantlarn Dalm

Kat lmclar n

byk

blm

Projemizle

Avrupada

yeniliki

bir

uygulamann balayacana inanyorum sorusuna olumlu olarak yant vermitir. % 57lik oranda katlyorum ve kesinlikle katlyorum yant gelmitir. % 11lik bir grup ise kat lmadn ifade ederek, projenin Avrupada yeniliki bir uygulamay balatacana inanmadn belirtmitir. % 22lik bir grup soru karsnda kararsz kalm ve ne kat lyorum ne de kat lmyorum kkn iaretlemitir. Ayrca bu konuda fikri olmadn ifade eden % 10luk bir grup da bulunmaktadr. Bu soruda kararszlarn saysnn yksek olmasnn nedeni baz projelerde yenilikilik unsurunun nem arz etmemesinden kaynaklanabilir. rnein Erasmus Program kapsamnda yerletirme projesi gerekletiren ya da LdV Hareketlilik Projesi yapan bir projecinin, projenin yeniliki uygulama balatmas konusundaki maddede kafas kar abilir ve bu nedenle olumsuz cevap verebilir veya karars z kalabilir. Buna karn veriler gstermektedir ki; kat lmclar byk oranda haz rlad klar projenin Avrupada yeniliki uygulamalar balatacan dnmektedir. Bu blmdeki tm veriler birbirini destekler niteliktedir.

226

ekil.90. Projemizle Avrupada Yeniliki bir Uygulamann Balayacana nanyorum Maddesine Verilen Yantlarn Dalm

5.5.10. Yaygnlatrma letme - Etki AB projelerinde yaygnlatrma, iletme ve etki byk nem tamaktad r. Bu unsur bir projenin olmazsa olmaz dr. Gl bir yaygnlatrma stratejisi sunmayan bir projenin kabul mmkn deildir. Proje tipi ne olursa olsun tm projelerde bir yaygnlatrma almas istenmektedir. Dolaysyla proje hazrlayclarnn bu konuda byk aba sarf etmesi gerekmektedir. Bu konuyla ilgili ok sayda farkl kavramlar n olmas ve olaylara ok ynl bak lmas nedeniyle proje yap clar nn i i bu noktada zorlamaktad r. Aratrmann bu blmnde proje yap clar nn bu konuya ilikin dnceleri anlalmaya allmtr. Yaygnlatrma kavramn tam olarak anlayp anlamad klar , iyi bir yaygnlatrma plan sunup sunmadklar, grnrlk ilkelerine paralel hareket edip etmedikleri, yaygnlatrmann proje sonular n ne derece etkilediini ve yaygnlatrma faaliyetlerine paralel bir bte oluturup oluturmad klar anlalmaya allmtr. Bu blmde katlmclara dokuz adet soru yneltilmitir; Yaygnlatrmann ne demek olduunu hala tam olarak anlam deilim Teklifte iyi bir yaygnlatrma plan sunduk Proje sonularnn hedef grup, sektr ya da kiiler zerinde istenen etkiyi yaratacana inanyorum

227

Yaygnlatrma faaliyetlerinde AB Eitim, Kltr ve Genlik Programlar ile ilgili Programn grnrln arttrlmasna zel nem verdik Yaygnlatrma faaliyetlerinin proje sonularn ok olumlu ynde etkilediini dnyorum Yaygnlatrma faaliyetlerine yeterince yer veremedik Yaygnlatrma faaliyetleriyle proje sonular nn srdrlebilirliinin salanacana inanyorum Yaygnlatrma faaliyetleri iin yeterince bte ayrd k Btenin yaygnlatrma faaliyetlerinin etkin olarak yrtlmesi iin yeterli olmad na inanyorum. Sorular; sorular ve dorulama sorular eklinde oluturulmutur.

Kat lmclardan bu sorulara; Kesinlikle Kat lmyorum, Kat lmyorum, Ne Kat lyorum Ne de Katlmyorum, Katlyorum, Kesinlikle Kat lyorum ve Fikrim Yok klar ndan birini iaretleyerek yant vermeleri istenmitir. Kat lmclarn byk blm Yaygnlatrmann ne demek olduunu hala tam olarak anlam deilim sorusuna olumsuz olarak yant vermitir. % 82lik oranda kat lmyorum ve kesinlikle kat lmyorum yant gelmitir. % 10luk bir grup ise kat ldn ifade ederek, yaygnlatrma kavramnn kendileri iin net olmadn belirtmitir. % 3lk bir grup soru karsnda kararsz kalm ve ne kat lyorum ne de kat lmyorum kkn iaretlemitir. Bu konuda fikri olmad n ifade eden % 5lik bir grup da bulunmaktadr. Veriler gstermektedir ki; kat lmclar yaygnlatrmann ne demek olduu konusunda byk oranda net fikir sahibidir.

228

ekil.91. Yaygnlatrmann Ne Demek Olduunu Hala Tam Olarak Anlam Deilim Maddesine Verilen Yantlar n Dalm

Kat lmclar n byk blm Teklifte iyi bir yayg nlatrma plan sunduk sorusuna olumlu olarak yant vermitir. % 71lik oranda kat lyorum ve kesinlikle katlyorum yant gelmitir. % 6lk bir grup ise katlmadn ifade ederek, teklifte iyi bir yaygnlatrma plan sunamad n belirtmitir. % 16lk bir grup soru karsnda kararsz kalm ve ne kat lyorum ne de kat lmyorum kkn iaretlemitir. Ayrca bu konuda fikri olmadn ifade eden % 7lik bir grup da bulunmaktad r. Veriler gstermektedir ki; kat lmclar proje tekliflerinde genel olarak iyi bir yaygnlatrma plan sunduklarna inanmaktadr. Bu maddenin sonular bir nceki maddenin sonularn destekler niteliktedir.

ekil.92. Teklifte yi Bir Yaygnlatrma Plan Sunduk Maddesine Verilen Yantlarn Dalm

229

Kat lmclarn byk blm Proje sonularnn hedef grup, sektr ya da kiiler zerinde istenen etkiyi yaratacana inanyorum sorusuna olumlu olarak yant vermitir. % 80lik oranda kat lyorum ve kesinlikle kat lyorum yant gelmitir. % 1lik bir grup ise kat lmadn ifade ederek, proje sonularnn hedef grup, sektr ya da kiiler zerinde istenen etkiyi yapabileceine inanmadn belirtmitir. % 14lk bir grup soru karsnda kararsz kalm ve ne kat lyorum ne de kat lmyorum kkn iaretlemitir. Ayr ca bu konuda fikri olmad n ifade eden % 5lik bir grup da bulunmaktadr. Veriler gstermektedir ki; kat lmclar proje sonularnn genel olarak hedef grup, sektr ya da kiiler zerinde istenen etkiyi yaratacana inanmaktad r. Bu veri, dier verileri destekler niteliktedir.

ekil.93. Proje Sonularnn Hedef Grup, Sektr ya da Ki iler zerinde stenen Etkiyi Yaratacana nanyorum Maddesine Verilen Yantlarn Dalm

Kat lmclar n byk blm Yaygnlatrma faaliyetlerinde AB Eitim, Kltr ve Genlik Programlar ile ilgili Programn grnrln arttrlmasna zel nem verdik sorusuna olumlu olarak yant vermitir. % 64lk oranda kat lyorum ve kesinlikle kat lyorum yant gelmitir. % 5lik bir grup ise kat lmad n ifade ederek, yaygnlatrmada AB Eitim, Kltr ve Genlik Programlar ile ilgili grnrlk faaliyetlerine zel bir nem vermediklerini belirtmi lerdir. % 22lik bir grup soru karsnda kararsz kalm ve ne kat lyorum ne de kat lmyorum kkn iaretlemitir. Ayrca bu konuda fikri olmadn ifade eden % 9luk bir grup da bulunmaktadr. Bu blmde kararsz oylarn bu kadar ok olmasnn nedeni grnrlk kavramnn sklkla yaygnlatrma kavramyla kar trlyor

230

olmasndan kaynaklanabilir. Kat lmclar grnrlk faaliyetlerinin ne anlama geldiinden tam olarak emin olamad klar iin bu kk iaretlemi olabilirler. Veriler gstermektedir ki; kat lmclar AB Eitim, Kltr ve Genlik Programlar nn grnrln arttrmaya nem vermektedir.

ekil.94. Yaygnlatrma Faaliyetlerinde AB Eitim, Genlik ve Kltr Programlar ile ilgili Programn Grnrlnn Artt rlmasna zel nem Verdik Maddesine Verilen Yantlar n Dalm

Kat lmclar n

byk

blm

Yaygnlatrma

faaliyetlerinin

proje

sonular n ok olumlu ynde etkilediini dnyorum sorusuna olumlu olarak yant vermitir. % 84lk oranda kat lyorum ve kesinlikle kat lyorum yant gelmitir. % 4lk bir grup ise katlmadn ifade ederek, yaygnlatrma faaliyetlerinin proje sonularn ok olumlu ynde etkilediini dnmediini belirtmitir. % 5lik bir grup soru karsnda kararsz kalm ve ne katlyorum ne de kat lmyorum kkn iaretlemitir. Ayrca bu konuda fikri olmadn ifade eden % 7lik bir grup da bulunmaktadr. Veriler gstermektedir ki; kat lmclar genel olarak yaygnlatrma faaliyetlerinin proje sonular n ok olumlu ynde etkilediine inanmaktadr. Bu veri, nceki verileri destekler niteliktedir.

231

ekil.95. Yaygnlatrma Faaliyetlerinin Proje Sonularn ok Olumlu Ynde Etkilediini Dnyorum Maddesine Verilen Yantlar n Dalm

Kat lmclarn byk blm Yaygnlatrma faaliyetlerine yeterince yer veremedik sorusuna olumsuz olarak yant vermitir. % 56lk oranda kat lmyorum ve kesinlikle kat lmyorum yant gelmitir. % 19luk bir grup ise katldn ifade ederek, yaygnlatrma faaliyetlerine yeterince yer veremediklerini belirtmi lerdir. % 18lik bir grup soru karsnda kararsz kalm ve ne kat lyorum ne de kat lmyorum kkn iaretlemitir. Bu konuda fikri olmad n ifade eden % 7lik bir grup da bulunmaktadr. Veriler gstermektedir ki; kat lmclar genel olarak proje tekliflerinde yaygnlatrma faaliyetlerine yeterince yer verebildiklerini dnmektedir. Bu veri, nceki verileri destekler niteliktedir.

ekil.96. Yaygnlatrma Faaliyetlerine Yeterince Yer Veremedik Maddesine Verilen Yantlar n Dalm

232

Kat lmclar n

byk

blm

Yaygnlatrma

faaliyetleriyle

proje

sonularnn srdrlebilirliinin salanacana inanyorum sorusuna olumlu olarak yant vermitir. % 70lik oranda kat lyorum ve kesinlikle kat lyorum yant gelmitir. % 5lik bir grup ise katlmadn ifade ederek, yaygnlatrma faaliyetleriyle proje sonular nn srdrlebilirliinin salanacana inanmad n belirtmitir. % 15lik bir grup soru karsnda kararsz kalm ve ne katlyorum ne de kat lmyorum kkn iaretlemitir. Ayr ca bu konuda fikri olmad n ifade eden % 10luk bir grup da bulunmaktadr. Veriler gstermektedir ki; katlmclar genel olarak yaygnlatrma faaliyetleriyle proje sonularnn srdrlebilirliinin salanacana inanmaktad r. Bu veri, nceki verileri destekler niteliktedir.

ekil.97. Yaygnlatrma Faaliyetleriyle Proje Sonular nn Srdrlebilirliinin Salanacana nanyorum Maddesine Verilen Yantlarn Dalm

Kat lmclar n byk blm Yaygnlatrma faaliyetleri iin yeterince bte ayrdk sorusuna olumlu olarak yant vermitir. % 58lik oranda kat lyorum ve kesinlikle kat lyorum yant gelmitir. % 15lik bir grup ise kat lmad n ifade ederek, yaygnlatrma faaliyetleri iin yeterince bte ayramad klar n belirtmitir. % 18lik bir grup soru karsnda kararsz kalm ve ne kat lyorum ne de kat lmyorum kkn iaretlemitir. Ayrca bu konuda fikri olmadn ifade eden % 9luk bir grup da bulunmaktadr. Veriler gstermektedir ki; katlmclar genel olarak yaygnlatrma faaliyetlerine yeterince bte ayrdklarn dnmektedir. Bununla birlikte azmsanmayacak oranda katlmc aksini dnmekte ya da net bir karar verememektedir. Bu orann da deerlendirmede gz ard edilmemesi gerekir.

233

ekil.98. Yaygnlatrma Faaliyetleri in Yeterince Bte Ayrdk Maddesine Verilen Yantlar n Dalm

Kat lmclar n byk blm Btenin yayg nlatrma faaliyetlerinin etkin olarak yrtlmesi iin yeterli olmad na inanyorum sorusuna olumsuz olarak yant vermitir. % 52lik oranda katlmyorum ve kesinlikle katlmyorum yant gelmitir. % 22lik bir grup ise kat ldn ifade ederek, btenin yaygnlatrma faaliyetlerinin etkin olarak yrtlmesi iin yeterli olmad n savunmutur. % 15lik bir grup soru karsnda kararsz kalm ve ne katlyorum ne de kat lmyorum kkn iaretlemitir. Ayrca bu konuda fikri olmadn ifade eden % 11lik bir grup da bulunmaktad r. Veriler gstermektedir ki; kat lmclar genel olarak btenin yaygnlatrma faaliyetlerini etkin bir ekilde yrtmek iin yeterli olduunu dnmektedir. Bununla birlikte azmsanmayacak oranda katlmc aksini dnmekte ya da net bir karar verememektedir. Bu orann da deerlendirmede gz ard edilmemesi gerekir. Buradan elde edilen veri, bir nceki maddeyi do rular niteliktedir.

ekil.99. Btenin Yaygnlatrma Faaliyetlerinin Etkili Olarak Yrtlmesi iin Yeterli Olmadna nanyorum Maddesine Verilen Yantlarn Dalm 234

5.5.11. Tavsiye Bu blmde kat lmclar n genel olarak AB projelerine ilikin duygular ve dnceleri anlalmaya allmtr. Proje yapmay bakalarna tavsiye edip etmedikleri sorularak, proje srecinin onlar zerinde brakt etki llmeye gayret edilmitir. Bununla birlikte proje yapmann ya da projeler iinde var olmann onlar n AB aidiyeti ve/veya Avrupallk konusundaki dncelerini etkileyip etkilemediinin renilmesi amalanmtr. Bu blmde kat lmclara iki adet soru yneltilmitir; Proje; Avrupa Birlii konusundaki fikrimi deitirdi ve Projeleri herkese tavsiye ederim. Kat lmclardan bu sorulara; Kesinlikle Kat lmyorum, Kat lmyorum, Ne Kat lyorum Ne de Kat lmyorum, Kat lyorum, Kesinlikle Kat lyorum ve Fikrim Yok klar ndan birini iaretleyerek yant vermeleri istenmitir. Kat lmclar n byk blm Proje; Avrupa Birlii konusundaki fikrimi deitirdi sorusuna olumlu olarak yant vermitir. % 32lik bir oranda kat lyorum ve kesinlikle kat lyorum yant gelmitir. Bununla birlikte % 27lik bir grup ise katlmadn ifade ederek, projelerin AB konusundaki fikrini deitirmediini belirtmitir. Bununla birlikte % 32 gibi ok byk bir kitle, soru karsnda kararsz kalm ve ne kat lyorum ne de kat lmyorum kkn iaretlemitir. Ayrca bu konuda fikri olmadn ifade eden % 9luk bir grup bulunmaktadr. Bu noktada kat lmclar n sadece Trkiyeden olmad n, AB yesi lkelerden de yksek oranda kat lmc olduunu hat rlamak gerekmektedir. Projelerin onlar n var olan aidiyet duygular zerinde bir dei iklik yaratmamas makul bir durumdur. Yine de Programlarn projeler yoluyla pozitif etki yaratmay hedefledii dnlrse sonular artc olmutur. Bu verileri u ekilde yorumlamak mmkndr; kat lmclardan byk blm projelerin AB konusundaki fikirlerini deitirdiini ifade etmekle beraber, ayn derecede kat lmc bu konuda net bir karara varamamakta ya da pozitif etkisi olduunu veya etkisi olmadn (negatif veya pozitif) belirtmektedir.

235

ekil.100. Proje; Avrupa Birlii Konusundaki Fikrimi Deitirdi Maddesine Verilen Yantlar n Dalm

Kat lmclarn byk blm Projeleri herkese tavsiye ederim sorusuna olumlu olarak yant vermilerdir. % 67lik oranda kat lyorum ve kesinlikle katlyorum yant gelmitir. Bununla birlikte % 6lk bir grup ise kat lmadn ifade ederek, projeleri bakalarna tavsiye etmeyeceklerini belirtmilerdir. Bununla birlikte % 15lik grup, soru karsnda kararsz kalm ve ne kat lyorum ne de kat lmyorum kkn iaretlemitir. Ayrca bu konuda fikri olmadn ifade eden % 12lik bir grup da bulunmaktadr. Bu veriler gstermektedir ki; kat lmc larn byk bir blm proje yapmay bakalarna da tavsiye etmektedir, bu da memnuniyetlerinin gstergesidir.

ekil.101. Projeleri Herkese Tavsiye Ederim Maddesine Verilen Yantlar n Dalm 236

6. SONU VE NERLER al ma be temel blm zerine ve tmdengelim yntemiyle

ekillendirilmitir. Giri blmnden sonraki ilk blmde Avrupa Birliinin oluum srecinden balayarak, ABnin dayand temel ilkeler ve geli im izgisi gsterilmitir. Burada ama; AB Eitim, Genlik ve Kltr Programlar nn temelini oluturan Birlik duygusunun, ortak karlar n ve aidiyetin nelere dayand n ortaya koymakt r. Ayn blm ierisinde ABnin al ma prensibi anlat lmaya allmtr. Hangi konularda ve ne ekilde faaliyet gsterdiinin anlalmas yoluyla genel bir perspektif sunulmak istenmitir. AB ierisinde grev yapan kurumlar tek tek ele alnarak anlat lmtr. nc blmde ise bu organlardan bir tanesi olan Avrupa Komisyonuna bal olarak faaliyet gsteren AB Eitim, Genlik ve Kltr Programlar nn erevesi izilmitir. Bu programlarn ne olduu, ne iin alt, nerede, nasl ve kimler tarafndan yrtld detayl bir ekilde i lenmitir. AB Eitim, Genlik ve Kltr Programlar ierisindeki temel alt programlar ve bu programlar n verdii hibeler detaylandrlarak anlat lmtr. Bu blmn amac , projelerin alt yap snda ne gibi srelerin ve amalar n olduunun aktar lmasdr. AB Eitim ve Genlik Programlar ierisinde en bilinen ve en kkl programlar olan; Hayatboyu renme Programlar bal alt ndaki Sektrel Programlar (Comenius, Erasmus, Leonardo da Vinci, Grundtvig), Ortak Konulu Programlar ve Jean Monnet Program ile Genlik Program, Kltr Program, Erasmus Mundus Program, Vatandalar iin Avrupa Program ve Medya 2007 Program hakknda bilgi verilmitir. Drdnc blm bu Programlarn verdii hibelerden yararlanmak isteyen proje haz rlayclar na yneliktir. Programlarda yer alan proje tekliflerindeki temel deikenler ele alnarak, ne ekilde olmalar ya da ne ekilde yap labilecekleri anlat lmtr. Proje fikrinin oluturulmasndan yaygnlatrma aamasna kadar geen sreler tek tek irdelenerek, kullanlabilecek teknikler ve zorunlu kurallar hakknda geni bilgi verilmitir. Bu blmde ele alnan deikenler; genel olarak proje tekliflerinin deerlendirilmesi aamasnda hibe salaycsnn deerlendirme kriterleri olarak kulland ve dolaysyla kalitesine gre hibe almasna ya da almamasna karar verildii deikenlerdir. Bunlar; projenin fikri, amalar , hedefleri, hedef gruplar, hibe istenen Programla ilgililii, Avrupa katma deeri, alma

237

program, fayda maliyet oran, ortaklk kalitesi, yaygnlatrma iletme ve etki stratejisidir. Sonuncu blmde ise; proje yap c ve hazrlayclar nn yukar da belirtilen deikenlere ilikin grlerini almak zere yap lan aratrma ele alnmtr. Trkiye (% 41) ve Avrupadaki eitli lkelerden (% 59) 94 proje yapcsyla yrtlen anket almas neticesinde elde edilen bulgular, tek tek ele alnarak deerlendirilmitir. Aratrmaya kat lanlarn toplam 815 projede grev yapm, 905 proje teklifi hazrlam ve bu tekliflerden 541ini kabul ettirmi bir kitleden olutuu gz nne alnrsa elde edilen verilerin byk bir alma alann temsil ettii aka grlebilir. Bu blmde ncelikle aratrmann yntemi, veri toplama arac , analiz yntemi ve kat lmclar n profiline ilikin bilgi verilmitir. Ardndan anketlere paralel olarak, her bir deikene ilikin elde edilen bulgular ayr balklar halinde istatistiki olarak incelenmitir. Bu blmde nesnel verilerden yola klarak yarglara var lmtr. Her biri bu blmde detayl bir ekilde ele alnan yarglar u ekilde zetlemek mmkndr; Proje hazrlayclarnn byk bir blm hali hazrda var olan fikirlerinden yola karak proje hazrlamaya karar vermektedir. Proje haz rlayclar nn byk bir blm fikirlerini nasl proje teklifine dntreceklerini bulmakta zorlanmamaktadr. Proje haz rlayclar nn byk bir blm proje hazrlama safhas nda AB Eitim, Genlik ve Kltr Programlar ve ilgili Programn (LdV, Genlik, vs.) amalar, hedefleri ve ncelikleri konusunda tam olarak bilgi sahibidirler, Proje haz rlayclar nn byk bir blm fikirlerinin hangi proje teklifine uygun olduunu rahat bir ekilde bulabilmektedirler. Proje hazrlayclarnn byk bir blm proje teklifi hazrlarken UA ve/veya YAnn hazrland dkmanlardan byk oranda yararlanmaktadr, Proje hazrlayclarnn byk bir blm bavuru formlarn doldururken zorlanmamaktad r ancak azmsanmayacak oranda kat lmc formlar n kendileri iin zorlayc olduunu belirtmektedir. Proje haz rlayclar nn byk bir blm teklif aamasnda gereken ek belgeleri kolayca haz rlayabildiklerini sylemektedir ancak yzde 24lk bir kitle durumun kendileri iin aksi olduunu ifade etmektedir.

238

Proje haz rlayclar nn byk bir blm proje teklifi haz rlama esnas nda UA ve/veya YAdan gereken yardm almaktadr. Gerek basl, elektronik ve dier bilgi kaynaklar vastasyla, gerek mail ve/veya telefon yoluyla istedikleri bilgileri edinebilmektedir.

Proje hazrlayclar nn byk bir blm proje ortaklar n bulmakta zorlanmamaktadr. Ancak yzde 33 orannda bir katlmc durumun kendileri iin aksi olduunu ve proje orta bulmakta zorlandklarn sylemektedir.

Proje

haz rlayclar nn

byk

bir

blm

proje

ortaklar yla

bilgi

paylamlarnn salkl olduunu sylemekle birlikte % 20lik bir grup bilgi paylamnda sorunlar yaad klar nn alt n izmektedir. Proje hazrlayclar nn byk bir blm proje ortaklar yla gl bir iletiim ierisinde olduklarn belirtmekle birlikte bir nceki maddedeki durum burada da sz konusudur. S knt yaayan neredeyse % 20lik bir kitle bulunmaktadr. Proje haz rlayclar nn byk bir blm iin yabanc bir dilde almak sorun tekil etmemektedir. Proje hazrlayclarnn byk bir blm ortaklar arasndaki grev dalmndan memnundurlar. Proje haz rlayclar nn byk bir blm proje teklifi hazrlama srecinde bir ekiple birlikte almtr. Ancak bir grup kat lmc (%27) bunun aksini ifade etmektedir. Proje haz rlayclar nn byk bir blm i paketlerinin haz rlanmasnda zorlanmamaktadr. Proje hazrlayclarnn byk bir blm proje srelerinin yeterli olduunu dnmektedir. Proje haz rlayclar nn byk bir blm zaman ynetimi konusunda sorun yaamamaktadr. Proje hazrlayclar nn byk bir blm i paketlerinin zaman, grev dalm ve ilgililik asndan dzgn dzenlendiine inanmaktadr. Proje haz rlayclar nn byk bir blm btenin haz rlanmasnda zorluk yaamamaktadr. Ancak % 21lik bir grup bte hazrlamann kendileri asndan zor bir sre olduunu belirtmektedir. Ayn oranlar; alma ierisinde finansal kurallar n anlalmas ve uygulanmas zordu maddesine verilen yantlarda da geerlidir.

239

Proje haz rlayclar nn byk bir blm UA ve/veya YAnn kendilerine finansal konularda ok yardmc olduunu belirtmekle birlikte bir grup kat lmc yardm alamadklar n sylemektedir.

Proje hazrlayclarnn byk bir blm tahsis edilen btelerin proje aktivitelerini yerine getirmekte yeterli olduunu ifade etmektedir. Bununla birlikte bu hususta kararsz kalan ve negatif dnen azmsanmayacak bir kitle de mevcuttur.

Proje hazrlayclarnn byk bir blm ortaklarn tam olarak finansal kurallar anlam ve uygulamaya hevesli olduuna inanmaktadr ancak yzde 23lk bir grup bunun aksini dnmekte ve yzde 27lik bir grup da bu durum karsnda kararsz kalmaktad r.

Proje hazrlayclar nn byk bir blm hazrlad klar proje teklifinde kat lmc / yararlanclar n uygun seildiini dnmektedir. Ayn zamanda bu kitle projelerinin kat lmc / yararlanclar a sndan byk fayda salayacan belirtmektedir.

Proje haz rlayclar nn byk bir blm proje yararlanc / kat lmclar nn hazrlad klar projenin fikri, amalar ve sonular na ilikin salkl bilgi sahibi olduunu dnmekle birlikte yzde 25lik bir grup bunun byle olmad n sylemektedir.

Proje haz rlayclar nn byk bir blm ihtiya analizlerini rahatlkla yapabilmekte ve proje teklifinde amalar ve sonular rahatlkla aklayabilmektedir.

Proje haz rlayclar nn byk bir blm hazrlad klar projenin byk oranda Avrupa katma deeri ile yerel kazanmlar salayacana ve yeniliki uygulamalar balatacana inanmaktad r.

Proje hazrlayclarnn byk bir blm yaygnlatrmann tam olarak ne demek olduunu bilmekte ve tekliflerinde iyi bir yaygnlatrma plan sunmaktadr. Ayrca projenin hedef grup, sektr ya da kiiler zerinde istenen etkiyi yaratacana inanmaktadr.

Proje hazrlayclar nn byk bir blm hazrlad klar yaygnlatrma aktivitelerinde AB Eitim, Genlik ve Kltr programlarnn grnrlk ilkelerine riayet etmektedir.

Proje hazrlayclar nn byk bir blm yaygnlatrma faaliyetlerinin proje sonular n olumlu ynde nemli lde etkileyeceine ve haz rlad klar

240

yaygnlatrma -

faaliyetleriyle

projelerinin

srdrlebilirliini

salayabileceklerine inanmaktadr. Proje haz rlayclar nn byk bir blm tahsis edilen btelerin yaygnlatrma faaliyetlerini etkin bir ekilde gerekletirmeleri iin yeterli olacan ifade etmektedir. Bununla birlikte yzde 22lik bir grup bteyi yeterli bulmamaktadr. Proje hazrlayclar nn byk bir blm projelerin, kendilerinin AB konusundaki fikirlerini pozitif ynde deitirdiini sylemektedir. Bununla birlikte % 27lik bir grup bu gre kat lmadn ifade etmektedir. Yzde 32lik byk bir oran ise bu konuda negatif ya da pozitif bir aklama yapmamtr. Konu AB projelerini herkese tavsiye ederim maddesine geldiinde ise proje yap clarnn byk bir blm tavsiye edeceklerini sylemitir. Sadece yzde 6lk bir grup bunun aksini belirtmitir. Yukar daki aklamalardan net bir ekilde anlalaca zere genel olarak tm deikenlere ilikin yarglar olumlu yndedir. Bununla beraber baz hususlarda eksiklikler ya da memnuniyetsizlikler sz konusudur. AB Eitim, Genlik ve Kltr Programlar nn kapsad alan ve verilen hibelerin miktarlar gz nne alndnda gerek Trkiyede gerekse yurt dnda ok byk bir kitle proje yaparak Programlardan hibe almak iin ok byk aba sarf etmektedir. Bu aba, ayn ekilde lkelerin ilgili kurumlarnda da sz konusudur. lkeler, mali katk saladklar Programlardan, en azndan katk oranlarnca, kendi kurum, kurulu ve kiilerinin yararlanmas n istemektedir. Ancak merkezi ve lke bazl proje deerlendirmelerinde, mali katk orann baklmakszn, proje tekliflerinin kalitesine gre seimler yap lmaktad r. Dolaysyla verilen tekliflerin kalitesini artt rarak, daha ok sayda kendi uluslarndan projenin hibeden yararlanmas iin ok sayda yaygnlatrma ve bilgilendirme aktivitesi yrtlmektedir. Buna ramen tm hibelerden istenilen dzeyde yararlanma sz konusu deildir. Bu aratrmayla birlikte proje teklif kalitesinin neden istenilen dzeyde olmad nn, hangi noktalarda proje teklifi hazrlayclarnn sorun yaadnn tespitine allmtr. Yukardaki veriler gstermektedir ki, zellikle bavuru formlar ve ek dkmanlar, ortak bulma ve ortaklarla salkl iletiim, birlikte alma, btelendirme, btelerin yaygnlatrma aktivitelerine dalm, mali kurallar n izahat ve yararlanc /

241

kat lmclar n dahil edilmesi hususlar nda birtakm memnuniyetsizlikler sz konusudur. Bu eksikliklerin giderilmesi iin neriler u ekilde olabilir; Bavuru formlar sadeletirilerek, daha anlalr hale getirilmelidir. Bavuru formlarnda mmkn olduunca tekrarlardan kanlmaldr. Teklif dkmanlarndan oluan paketler mmkn olduunca tek veya iki dokman halinde sunulmaldr. ok sayda ekler teklifi gletirmektedir. Bavuru klavuzlarnda bavuru formlarnn doldurulmasna ilikin daha detayl ancak sade bir dille anlat lm bilgiler verilmelidir. Bavuru formlar nda kullanlan terminolojinin formun baka bir blmnde aklanmas yararl olabilir. yi proje teklifi rnekleri haz rlanmal, o alt lmal ve yaygnlatrlmaldr. Bavuru formlar nn doldurulmasna ilikin bilgilendirme toplant lar dzenlenmelidir. Enteraktif metotlar kullanlarak bavuru formlarnn nasl doldurulacana ilikin pratik ve faydal bilgiler verilebilir. lgili kurumlar uzaktan eitim metotlar n kullanarak, iyi proje rneklerini yayg nlatrabilir veya form doldurmayla ilgili bilgilendirme yapabilir. Ek dkmanlar n hazrlanmas ilikin daha aklayc bilgiler sunulmaldr. Ek dkmanlar n sunulmasna ilikin zaman snrlamalar nda daha toleransl olunabilir. Bir proje teklifi kaliteli ise, ek dkmanlardaki kk detaylar yznden elenmemelidir. Mutlaka ilgili merci tarafndan en az bir kez uyar lmal, eksiklikler tamamlanmad ya da dzeltilmedii taktirde elenmelidir. Ortak bulma konusunda proje yapclara daha etkin bir ekilde yardmc olunmaldr. Tematik toplantlar yoluyla benzeri kurumlar n bulumas iin frsatlar yarat lmaldr. Ortaklk arasndaki bilgi paylamn ve glendirmek zere ortaklk aras dengeli grevlendirmenin alt izilerek, ortaklar n da hukuki ve mali yapt rmlarnn artrlmas yerinde olur. Ortaklarn grevlerini yerine etkin bir ekilde getirmesini olanak salamak zere proje yapcsna sorumluluk kadar, yapt rm gc de verilebilir.

242

Baz proje trlerinde, baz kalemlerin gereki rayilere ekilmesinde yarar vardr. Baz durumlarda rayiler etkinlikleri gerekle tirmede yetersiz kalmaktadr.

Btelerin hazrlanmasna ilikin bilgilendirme toplant lar dzenlenmelidir. Enteraktif metotlar kullanlarak btelerin nasl hazrlanacana ilikin pratik ve faydal bilgiler verilebilir. lgili kurumlar uzaktan eitim metotlar n kullanarak, iyi bte rneklerini yaygnlatrabilir veya bte formunu doldurmayla ilgili bilgilendirme yapabilir.

yi

bte

uygulama

rnekleri

hazrlanmal,

oalt lmal

ve

yaygnlatrlmaldr. Finansal kurallarn ortaklar tarafndan da iyice anlalmas ve uygulanmasnn salanmas projelerin ilk toplant snda hibe salaycdan bir temsilcinin kat lmyla bilgilendirme yap labilir. Ortaklar a sndan mali ve hukuki sorumluluk arttrlabilir. Yararlanc / kat lmclar n projenin fikri, amalar ve sonular na ilikin yeterli bilgi sahibi olduundan ve projeye etkin bir ekilde dahil olduundan emin olmak zere, bavuru formlar ndaki bu konuya ilikin blmler glendirilebilir. Belki yararlanc / kat lmclara ilikin daha detayl veriler sorulabilir. Yukar da belirtilen neriler, aratrmadan elde edilen verilere dayanlarak hazrlanmtr. UA ve/veya YA ile ilgili Program temsilcilerinin bu nerileri dikkate almalar tavsiye olunur. Bununla birlikte proje yap clar yukar da belirtilen hususlara daha arlk vererek, kendi tekliflerinin dier teklifler karsnda kabul edilebilirlik orann arttrma ansna sahiptir.

243

KAYNAKLAR Albayrak, B., Proje Ynetimi ve Proje Danmanl, stanbul, 2001 Avrupa-Akdeniz Genlik Platformu, Euro-Mediterranean Youth Platform, http://www.euromedp.org/ Amsterdam Anlamas, http://www.eurotreaties.com/amsterdamtreaty.pdf Anl, O., Leonardo da Vinci Projesinin (Hareketlilik) Mesleki Eitime Katks, (Yaynlanmam Yksek Lisans Tezi, Gazi niversitesi, Fen Bilimleri Enstits), Ankara, 2006 ARI Toplumsal Kat lm ve Geliim Vakf ile ARI Hareketi, Avrupa Ajandas Avrupa Adalet Divan, http://curia.europa.eu/jcms/jcms/j_6/accueil Avrupa Birlii Ajanslar, http://europa.eu/agencies/index_en.htm Avrupa Birlii Eitim, Grsel itsel ve Kltr Yrtme Ajans, http://eacea.ec.europa.eu/index.html Avrupa Birlii Eitim, Grsel itsel ve Kltr Yrtme Ajans, Aktif Vatandalk Program 2007-2013, Program hangi tip Eylemleri destekler? (What kind of actions does the Programme support?), http://eacea.ec.europa.eu/citizenship/programme/about_citizenship_en.php Avrupa Birlii Eitim, Grsel itsel ve Kltr Yrtme Ajans, Comenius Fonuna Nasl Bavururum?, http://ec.europa.eu/education/comenius/doc854_en.htm Avrupa Birlii Eitim, Grsel itsel ve Kltr Yrtme Ajans, Comenius S ka Sorulan Sorular, http://ec.europa.eu/education/comenius/doc/faq091_en.pdf Avrupa Birlii Eitim, Grsel-itsel ve Kltr Yrtme Ajans, EAC/61/2006 ars Bavuru Formu, Mali Tablolarn ve Bavuru Formunun Doldurulmas iin Klavuz, Brksel, 2007 Avrupa Birlii Eitim, Grsel itsel ve Kltr Yrtme Ajans, Erasmus Mundus 2009 2013 Hakknda, http://eacea.ec.europa.eu/erasmus_mundus/programme/about_erasmus_mund us_en.php Avrupa Birlii Eitim, Grsel itsel ve Kltr Yrtme Ajans, Erasmus Mundus 2009 2013 Program Klavuzu, http://ec.europa.eu/education/externalrelation-programmes/doc/call09/guide_en.pdf

244

Avrupa Birlii Eitim, Grsel itsel ve Kltr Yrtme Ajans, Grundtvinge Genel Bak (Grundtving Overview), http://eacea.ec.europa.eu/static/en/overview/grundtvig_overview.htm#objecti ves Avrupa Birlii Eitim, Grsel-itsel ve Kltr Yrtme Ajans, Hayat Boyu renme Program 2009 Klavuzu, Blm I: Genel artlar, http://ec.europa.eu/education/llp/doc/call09/part1_en.pdf Avrupa Birlii Eitim, Grsel-itsel ve Kltr Yrtme Ajans, Hayat Boyu renme Program 2007 Klavuzu, Blm II: dari ve Mali Bilgiler Avrupa Birlii Eitim ve Genlik Merkezi Bakanl, 2003-2006 Dnemi Genlik Programnn Trkiyede Uygulanmasna likin Etki Deerlendirme Raporu, Ankara, 2008 Avrupa Birlii Eitim ve Genlik Programlar Merkezi Ba kanl, Alt n Bilezik Dergisi,Avrupa Projelerinde Ortaklk Boyutu, Ankara, 2005 Avrupa Birlii Eitim ve Genlik Programlar Merkezi, Avrupa Komisyonu Genlik Program Klavuzu (1 Ocak 2009 itibariyle geerli versiyon), http://www.ua.gov.tr/uploads/genclik/2008/programguide/Program_Kilavuzu_2009-TR.pdf AB Eitim ve Genlik Programlar Merkezi Bakanl, Dalgalar Yaratmak, Ankara, 2008 Avrupa Birlii Eitim ve Genlik Programlar Merkezi Ba kanl, Hareketlilik Projeleri 2009 Bavuru Rehberi, http://www.ua.gov.tr/uploads/leonardodavinci/mobility/2009%20Hareketlilik %20Basvuru%20Rehberi.pdf Avrupa Birlii Eitim ve Genlik Programlar Merkezi Bakanl, 2005 / 2006 2006 / 2007 Erasmus Program Deiim statistikleri renci Deiimi, retim Eleman Dei imi, http://www.ua.gov.tr/uploads/erasmus/Erasmus%20Istatistik%202005%20ve %202006.pdf Avrupa Birlii Eitim ve Genlik Programlar Bakanl, Eitimde Diyalog Genel Eitim Program Haber Blteni, Erasmus: Yksek retim, Say 1, Ankara, 2004 Avrupa Birlii Eitim ve Genlik Programlar Merkezi, Eitim & Genlik Dergisi, Yrtme Ajans, S. 5, Ankara, 2007 Avrupa Birlii Eitim ve Genlik Programlar Merkezi Bakanl, Genlik Programlar Kurumsal Bilgilendirme Toplant s konulu, B.02.1.DPT.5.01.08.00/2423-2668 sayl Yksekretim Kurulu Bakanlna hitaben yazlan yaz

245

Avrupa Birlii Eitim ve Genlik Programlar Merkezi Bakanl, Grundtving Program Genel Bilgiler, http://www.ua.gov.tr//index.cfm?action=detay&yayinID=752096A0B2BDC0 E771ADF6DDA95AAC6C48944 Avrupa Birlii Eitim ve Genlik Merkezi Bakanl, Hayatboyu renme Programlar 2007 2013 Leonardo da Vinci Proje Dngs El Kitab, Ankara, 2007 Avrupa Birlii Eitim ve Genlik Programlar Merkezi Bakanl, Hayat Boyu renme Nedir?, http://www.ua.gov.tr/index.cfm?action=detay&yayinid=7461927F111B3AFF A71DE3198573F086F893B Avrupa Birlii Eitim ve Genlik Programlar Merkezi Bakanl, Hayatboyu renme Program 2008 Uygulama Raporu, Ankara, 2008 Avrupa Birlii Eitim ve Genlik Programlar Merkezi Bakanl, Leonardo da Vinci AB Mesleki Eitim Program kinci Aama: 2000-2006, C Tipi Projeler Bavuru Kaynaklar, Ortak Faaliyetler ve Konulu Faaliyetler Proje Sahipleri iin Rehber, Ankara, 2005 Avrupa Birlii Eitim ve Genlik Programlar Merkezi Bakanl, Leonardo da Vinci Mesleki Eitim ve retim ok Ortakl Projeler sunumu Avrupa Birlii Eitim ve Genlik Merkezi Bakanl, Leonardo da Vinci AB Mesleki Eitim Pilot Projeler, Dil Yeterlilikleri, lkeler aras Alar ve Bavuru Kaynaklar, dari ve Mali El Kitab (Proje Sahipleri ve Ykleniciler iin), 2005 Avrupa Birlii Eitim ve Genlik Programlar Merkezi Bakanl, Ortaklk Projeleri Bavuru Rehberi 2009, http://www.ua.gov.tr/uploads/leonardodavinci/partnership/2009-LLPOrtakl_k-Rehber.pdf Avrupa Birlii Genel Sekreterlii, Jean Monnet Program, http://www.jeanmonnet.org.tr/web/Welcome/JMTurkey/tabid/54/language/trTR/Default.aspx Avrupa Birlii Genel Sekreterlii, Jean Monnet Kimdir?, http://www.jeanmonnet.org.tr/web/Welcome/WhoisJM/tabid/56/language/trTR/Default.aspx Avrupa Birlii Genel Sekreterlii, Topluluk Programlar, http://www.abgs.gov.tr/index.php?p=200&I=1

246

Avrupa Komisyonu, Eitim ve Kltr Hayatboyu renme: Eitim ve retim Politikalar, Eitim ve retim 2010 2000 ylndan bu yana eitim ve retim alannda temel politik insiyatifler ve sonular (Education and Training 2010 Main policy initiatives and outputs in education and training since the year 2000), http://ec.europa.eu/education/policies/2010/doc/compendium05_en.pdf Avrupa Birlii Konseyi, http://www.consilium.europa.eu/showPage.aspx?lang=en&id=1 Avrupa Birlii Konseyi, http://www.consilium.europa.eu/showPage.aspx?id=242&lang=EN Avrupa Kredi Transfer Sistemi (European Credit Transfer System), http://ec.europa.eu/education/lifelong-learning-policy/doc48_en.htm Avrupa Ombudsmanl web sitesi, http://www.ombudsman.europa.eu/atyourservice/ataglance.faces#hl0 Avrupa Birlii Saytay, http://eca.europa.eu/portal/page/portal/aboutus Avrupa Ekonomik ve Sosyal Komitesi, Sunum, 2008, http://eesc.europa.eu/organisation/how/docs/presentation/2008/presentationcese-en.ppt#21 Avrupa Komisyonu Eitim & retim, Avrupa Stratejisi ve Eitim retimde birlii, http://ec.europa.eu/education/lifelong-learning-policy/doc28_en.htm Avrupa Komisyonu, Erasmus Mundus, http://ec.europa.eu/information_society/media/overview/media_mundus/ index_fr.htm Avrupa Komisyonu Genileme, http://ec.europa.eu/enlargement/index_en.htm Avrupa Komisyonu, Uluslar aras Medya iin Hazrlk Eylemi,
http://ec.europa.eu/information_society/media/overview/international/index_en.htm

Avrupa Nitelikler erevesi (European Qualification Framework), http://ec.europa.eu/education/policies/educ/eqf/index_en.html Avrupa Parlamentosu ve Konseyinin 1031/2000/EC nolu, Genlik Programlar n kuran karar (Decision No 1031/2000/EC of the European Parliament and of the Council of 13 April 2000 establishing the "Youth" Community action programme), http://www.legaltext.ee/text/en/T70827.htm Avrupa Parlamentosu ve Konseyinin 1298/2008/EC Nolu Karar , http://eurlex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:L:2008:340:0083:0098:EN: PDF

247

Avrupa Parlamentosu ve Konseyinin 1718/2006/EC No.lu Karar , http://eurlex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:L:2006:327:0012:0029:EN: PDF Avrupa Parlamentosu ve Konseyinin 1719/2006/EC numaral, Genlik Programn (Youth in Action) 2007-2013 dnemi iin kuran 15 Kasm 2006 tarihli karar (Decision No 1719/2006/EC of the European Parliament and of the Council of 15 November 2006 establishing the Youth in Action programme for the period 2007 to 2013), http://eurlex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:L:2006:327:0030:0044:EN: PDF Avrupa Parlamentosu ve Konseyi, 1720/2006/EC numaral, 15 Kasm 2006 tarihli Karar , http://eurlex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:L:2006:327:0045:0068:en: PDF Avrupa Topluluu Basm-Yayn ve letiim Genel Mdrl, Avrupa Birlii Nasl alr?, 2006 Avrupa Yatrm Bankas, http://www.ecb.int/ecb/10ann/bm/html/index.en.html Barutugil, ., Proje Ynetimi, stanbul, 2008 Bologna Sreci (Bologna Process), http:/</www.bologna.gov.tr/documents/files/BolognaBasicInformation.doc Bologna Sreci Avrupa Yksek Eitim Alanna Doru (Bologna Process Towards the European Higher Education Area), http://ec.europa.eu/education/higher-education/doc1290_en.htm Blgeler Komitesi, http://www.cor.europa.eu/pages/PresentationTemplate.aspx?view=folder&id =be53bd69-0089-465e-a173-fc34a8562341&sm=be53bd69-0089-465e-a173fc34a8562341 CEDEFOP: Avrupa Mesleki Eitimi Gelitirme Merkezi (European Centre for the Development of Vocational Training), http://www.cedefop.europa.eu/default.asp CHP AB Temsilcilii Avrupa Parlamentosu Seim Sonular Deerlendirmesi, http://www.abilan.com/index.php?option=com_content&view=article&id=1063:avrupaparlamentosu-secm-sonuclari-raporu&catid=98:ab-ilancom-haberleran, M. H. zgker, U., Avrupa Birliinin Siyasal ve Ekonomik Temelleri avdar, T., Avrupa Sosyal Modeli ve Trkiye Avrupa Birlii likileri, Ankara, 2003

248

Doruer, .M., Proje Ynetimi, stanbul, 2007 DPT, Avrupa Birlii Szl, Ankara, 2004 DPT Avrupa ile likiler Genel Mdrl, Avrupa Birlii Btesi Fonlar ve Trkiyenin Tam yelii, Ankara, 1998 DPT Avrupa ile likiler Genel Mdrl, Avrupa Birlii Kronolojisi, Ankara, 2002 Dnceden Projeye, lkeler aras Eitim ve retim Alannda Proje Planlama ve Teklif Haz rlama Klavuzu Enver, E. Kovanc, A., Proje Ynetimi ve nsan Kaynaklar likisi, Havaclk ve Uzay Teknolojileri Dergisi, Cilt 1, S.: 4, 2004 Erel, G. Euroya Gei, Sorular ve Cevaplar, Trkiye Cumhuriyeti Merkez Bankas D likiler Genel Mdrl, http://www.tcmb.gov.tr/yeni/banka/emu/SORULAR5.html Eurodesk, www.eurodesk.org Europass, http://www.europass.ie/europass/ Eurostat, http://epp.eurostat.ec.europa.eu/portal/page/portal/eurostat/home/ Eurydice - Avrupa Eitim ve Bilgi A (Information Network on Education in Europe), http://eacea.ec.europa.eu/education/eurydice/index_en.php Evans, G. Newnham, J., Uluslar aras likiler Szl, (ev. H. A. Utku), stanbul, 2007 Fontaine, P., AB Nedir ?, Brksel, 2006 Gravier Karar , http://digm.meb.gov.tr/uaorgutler/AB/AB%20BELGELER/WORD/GRAVIE R%20CASE.doc Gltekin, A. T., Proje Ynetimi Yapm ncesi Sreci, Ankara, 2007 Jean Monnet Program (Jean Monnet Programme), http://eacea.ec.europa.eu/llp/jeanmonnet/index_en.htm Karluk, S. R., Avrupa Birlii ve Trkiye, stanbul, 2007 Kaya, S., Proje Nasl Hazrlanr?, Ankara, 2008 Koel, T., letme Yneticilii, stanbul, 2007 Kopenhag Sreci (Copenhagen Proces), http://ec.europa.eu/education/vocational-education/doc1143_en.htm

249

Kltrel rtibat Noktas, /www.ccp.gov.tr/hakkimizda.html Kltrel rtibat Noktas, Kltr Program Rehberi (2007 2013), http://www.ccp.gov.tr/docs/Kultur_Programi_Rehberi_Nisan_2009.doc Lehimler, H.M., Avrupa Birlii Topluluk Hibe Projeleri, stanbul, 2008 Leonardo da Vinci, Topluluk Mesleki Eitim Eylem Program, 2. Aama: 2000-2006 Bavuru formu Lizbon Anlamas, ksitadi Kalknma Vakf Yaynlar, No: 217, stanbul, 2008 Maastricht Antlamas, http://www.eurotreaties.com/maastrichtec.pdf Milli Eitim Bakanl D likiler Genel Mdrl, Avrupa Birlii ve Eitim, http://digm.meb.gov.tr/uaorgutler/ab.html Mindek, C., Hayat Boyu renme, ktisadi Kalknma Vakf Yaynlar, stanbul, 2007 Nice Anlamas, http://www.eurotreaties.com/nicetreaty.pdf nderolu, Selda, AB Eitim, Kltr, Genlik Programlar 2007 2013 sunumu, Slayt No: 14, 2008 zdemir, S., Avrupa Ekonomik Topluluu, Avrupa Topluluu, Avrupa Topluluklar, Avrupa Birlii, Roma Antlamas, Avrupa Tek Senedi, Avrupa Birlii Antlamas, Maastricht Antlamas, Amsterdam Antlamas, Nice Antlamas Kavramlara likin Aklayc Not, DPT Avrupa Birlii ile likiler Genel Mdrl, 2001, http://ekutup.dpt.gov.tr/ ab/ozdemirs/kavram.pdf Palabyk, M. S. Yldz, A., Avrupa Birlii, Ankara, 2006 Parlatr, .-Gzaydn, N.- Zlfikar, H.- Aksu, B.T.-Trkmen, S.-Ylmaz, Y., Proje, Trk Dil Kurumu Trke Szlk, Cilt II, Ankara, 1998 Salto-Youth Resource Center, www.SALTO-YOUTH.net/Inclusion Tanyeri, A.E., Avrupa Birliinin Eitim Politikas ve Erasmus Program, (Yaynlanmam Yksek Lisans Tezi, Sakarya niversitesi Sosyal Bilimler Enstits, Sosyoloji Anabilim Dal, 2006) Taslak Avrupa Anayasas, http://www.abgm.adalet.gov.tr/e-kutuph.htm Tursun, H. T., Avrupa Birliinin Kltr, Grsel itsel ve Politikas ve Trkiyenin Uyumu, stanbul, 2004 Wermter, M., Stratejik Proje Ynetimi, (ev.: V. Karaz), stanbul, 1996

250

Yetikin Eitimi: renmek iin Hibir Zaman Ge Deildir (Adult Education: It is Never too Late to Learn), http://eurlex.europa.eu/LexUriServ/site/en/com/2006/com2006_0614en01.pdf Youthpass, www.youthpass.eu

251

Ek-1: Aratrmada Kullanlan Anket Formu (Trke) Sayn lgili, Avrupa Birlii Genlik, Kltr ve Eitim Programlar erevesinde haz rlanan projelerdeki deikenlerin analiz edilerek, bunlar n proje baar s zerindeki etkinliini lmek amac yla yaptmz aratrmamza deerli katklar nz rica ediyoruz. AB Projelerinde Proje Haz rlama Srecinde Deikenlerin Ynetimi zerine bir Aratrma balkl yksek lisans tezim iin gerekletirdiim bu analiz almasna, aada anket sorularn yantlayarak katk salayabilirsiniz. Sorular cevaplarken ounda ilgili alana iaret koymanz yeterli olacakt r. lginiz iin imdiden ok teekkr ederim. Sevgi ve sayglarmla, Emine GZEN LTAY Beykent niversitesi Uluslar aras Ekonomik ve Politik letmecilik : emineultay@peraguzelsanatlar.com.tr : eminegozen@yahoo.com ': +90 (0)212 245 3008 0505 533 36 15

KSEL PROFL Ad Soyad (Bu bilgi anket dolduranlarn takip edilmesi iin sorulmutur, kesinlikle yaynlanmayacaktr!) Ya Cinsiyet Bay Bayan ehir lke Avrupa Birlii projelerinde deneyiminiz (yl) Ka adet Avrupa Birlii projesinde grev aldnz? Ka adet AB projesi teklifi hazrladnz? Ka tanesi kabul edildi? Avrupa Birlii projelerinde aldnz grev/ler Proje Yneticisi Grup Lideri Kurumsal Proje Yneticisi dari Personel Uzman Teknik uzman (retmen / Eitimci / Aratrmac) Dier (ltfen belirtiniz) altnz kurumun tr Okul ncesi zel irket lkretim Kamu Kurumu Genel Lise STK Mesleki Teknik Lisesi Mesleki Eitim Salayc Merkez, Enstit, vs. Meslek Yksekokulu Srekli Eitim Merkezi niversite Dier (ltfen belirtiniz): Hangi tip Avrupa Birlii projelerinde grev aldnz? Genlik Erasmus / Mundus (D likiler) Leonardo da Vinci (Hareketlilik) Medya Leonardo da Vinci (Yenilik Gelitirme) Vatandalar iin Avrupa Leonardo da Vinci (Yenilik Transferi) Jean Monnet Program Erasmus Kltr Comenius A Kurma Grundtvig Ortak Konulu Programlar Dier (Ltfen belirtiniz!)

252

Kesinlikle Katlmyoru m Katlmyoru m katlyorum ne de katlmyoru

Katlyorum

Kesinlikle Katlyorum

1 2 3

4 5 6 7 8 9
10 11 12 13

14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28

Fikir Bulma Uzun zamandr sahip olduum fikrimi projeye dntrmeye karar verdim Proje yapmaya karar verdikten sonra fikrimi buldum Fikrimi nasl proje teklifine dntreceimi anlamakta zorlandm AB Eitim, Kltr ve Genlik Programlar Projeyi hazrlarken AB Eitim, Kltr ve Genlik Programlar ve ilgili Programn (LdV, Genlik, vs.) amalar, hedefleri ve ncelikleri konusunda tam olarak bilgi sahibiydim Fikrimin hangi proje programna uygun olduunu tespit etmekte zorlandm Formlar, Klavuzlar, Dier Dkmanlar, vs. Fikrimi projeye dntrmemde Ulusal Ajans ve/veya Yrtme Ajansnn hazrlad dkmanlar ok faydal oldu Proje bavuru formunu doldururken ok zorlandm Formlarda sorulan sorular ak, net ve kolay doldurulabilir nitelikteydi Teklif aamasnda gereken ek belgeleri (niyet mektubu, finansal dkmanlar, kantlar, vs.) toplamakta ok zorlandm Ulusal Ajans (UA) ve/veya Yrtme Ajansndan (YA). gereken yardm aldm gereken bilgileri, basl-yazl materyalleri, web sitesi ve dier bilgi kaynaklar yoluyla alabildim salkl bilgi alamadm internet ya da telefon yoluyla bilgi edinmekte ok zorlandm Ortaklk / Ortakln Kalitesi Proje ortaklarn bulmakta hi zorlanmadm Proje ortaklarmla bilgi paylamnda skntlar yaadm Farkl bir dilde almak zordu Ortaklarla anlamakta ve gereken belgeleri hazrlamakta dil benim iin engel tekil etmedi Ortaklarmzla iletiimimiz glyd Projede grevlerin ortaklar arasnda salkl bir ekilde datldn dnyorum Genellikle yalnz alt. Birlikte altm ekibin ok yardm oldu Teklifi tekrar hazrlansaydm ayn ortaklarla almak istemezdim Ortak deitirmekte yaanan brokratik ilemlerden ekindiim iin ortam deitirmedim alma Program ( Paketleri) paketlerinin hazrlanmas konusunda zorlandm paketlerinin iyi dzenlenmediini dnyorum Proje sresinin yeterli olmadn dnyorum Zaman ynetimi konusunda sorunlar yaamadk paketlerinin zaman, grev dalm ve ilgililik asndan dengeli bir ekilde yapldn dnyorum

253

Fikrim yok

PROJE TEKLF HAZIRLAMA

29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45

Fayda Maliyet Oran (Bteleme) Projenin btesinin hazrlanmas konusunda zorlanmadm Finansal kurallarn anlalmas ve uygulanmas zordu UA ve YA uzmanlar finansal konularda bize ok yardmc oldular Btenin grev ve yaplan etkinlikler gz nne alnarak, partnerlik arasnda dengeli bir biimde datldn dnyorum Programda tahsis edilen hibe miktarnn projenin uygulanmas iin yeterli olduunu dnyorum Bte yetersizlii nedeniyle proje aktivitelerinin bir ksmn gerekletiremeyeceimizi dnyorum Projede bize tahsis edilen hibe miktarnn tmn kullandk Ortaklar finansal kurallar tam olarak anlam ve uygulamaya hevesliydiler Ama ve Hedefler / Hedef Gruplar Projede yararlanc / katlmc kitlesi uygun seilmiti Proje etkinlik ve sonularnn yararlanclar / katlmclar asndan byk fayda salayacan dnyorum Yararlanclar ve katlmclarn projenin fikri, amalar ve sonular hakknda salkl bilgi sahibi olduunu dnmyorum Proje ihtiyacnn aklanmasnda (ihtiya analizleri) ok zorlandm Proje amalarnn ve sonularnn aklanmasnda ok zorlandm Projede belirtilen amalar, hedefler ve hedef gruplarn ilgili Programn yapsna tam olarak uygun olduunu dnyorum Avrupa Katma Deeri Projemizle Avrupa genelinde katma deer salayacamza inanyorum Projemizle yerel kazanmlar salandna inanyorum Projemizle Avrupada yeniliki bir uygulamann balayacana inanyorum Yaygnlatrma letme - Etki Yaygnlatrmann ne demek olduunu hala tam olarak anlam deilim Teklifte iyi bir yaygnlatrma plan sunduk Proje sonularnn hedef grup, sektr ya da kiiler zerinde istenen etkiyi yaratacana inanyorum Yaygnlatrma faaliyetlerinde AB Eitim, Kltr ve Genlik Programlar ile ilgili Programn grnrln arttrlmasna zel nem verdik Yaygnlatrma faaliyetlerinin proje sonularn ok olumlu ynde etkilediini dnyorum Yaygnlatrma faaliyetlerine yeterince yer veremedik Yaygnlatrma faaliyetleriyle proje sonularnn srdrlebilirliinin salanacana inanyorum Yaygnlatrma faaliyetleri iin yeterince bte ayrdk Btenin yaygnlatrma faaliyetlerinin etkin olarak yrtlmesi iin yeterli olmadna inanyorum Tavsiye Proje; Avrupa Birlii konusundaki fikrimi deitirdi Projeleri herkese tavsiye ederim

46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56

254

Ek-2: Aratrmada Kullanlan Anket Formu (ngilizce) Dear Sir / Madam, We kindly ask your contribution to our analysis which aims to understand the variables in the projects which are prepared within the framework of European Union Youth, Culture and Education Programs and to measure their effectiveness on the projects success. You could contribute to this survey which is being realized for my master's thesis titled A Research on the Management of the Variables in the European Union Projects Preparation Process by answering the questions below. In most of the questions, it is enough to put a mark inside the related area. Thank you in advance for your interest. With my best regards and wishes, Emine GZEN LTAY Beykent University, International Economics and Politics Management : emineultay@peraguzelsanatlar.com.tr : eminegozen@yahoo.com ': +90 (0)212 245 3008 0505 533 36 15
PERSONAL PROFILE
Name-Surname (This information was asked to you for following the survey attendees; it definitely will not be published!) Age Gender Mr. Mrs. City Country Your experience in European Union project/s (year) In how many European Union projects did you get involved? How many European Union projects How many of them were accepted? proposal have you prepared? The task/s you received in European Union project/s Proje Manager Leader Project Organisation Manager Administrative Staff Specialists Technical expert (Teacher / Educator / Researcher) Other (please specify Pre-school Primary School Public High School Vocational High School Vocational Higher School / College University Other (please specify) The type of the institution / organisation you work in Private Company Public Authority NGO

Vocational Education Center /Institute, etc. Continuing Education Center (LLP)

Which type European Union project/s you get it? Youth Erasmus / Mundus (Foreign Relations) Leonardo da Vinci (Mobility) Media Leonardo da Vinci (Development of Innovation) Citizens for Europe Leonardo da Vinci (Transfer of Innovation) Jean Monnet Programme Erasmus Culture Comenius Networking Grundtvig Transversal Programmes Other (please specify)

255

Definitely Disagree

Definitely Agree

Neither agree nor disagree

Disagree

PROJECT PREPARATION

Finding an Idea

1 2 3

4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28

I decided to prepare a project about the idea which I have for a long time After I decided to prepare a project, I found an idea I had difficulty to understand how to develop a project from my idea EU Education, Culture and Youth Programmes I totally knew (aware) of the priorities, aims and objectives of EU Education, Culture and Youth Programmes and related Programmes (Youth, Culture, LdV, etc.) with my project during the preparation of the project I had difficulty to find suitable Programme to my idea Forms, Guides, Other Documents, etc. The documents which were prepared by National Agency and Executive Agency were useful to develop a project from my idea It was hard to fill the application form of project The questions in the application forms were clear and easily understandable and fill-able It was difficult to prepare the necessary additional (annex) documents such as intent of letter, financial documents, evidences, etc. during the preparation of project proposal National Agency (NA) and/or Executive Agency (EA). I took the necessary assist (help) I get the necessary information by using published materials, web sites and other information sources of NA or/and EA I couldnt get enough information It was hard to get information from web sites or phone calls Partnership / Quality of Consortium It was not difficult to find the partners I had difficulty to share information with my project partners I was difficult to work in a foreign language The foreign language was not a problem for me to communicate with the partners and to prepare the necessary documents Communication with the partners was strong I think that the distribution of the tasks within the partners was good I usually worked alone My team which I worked with helped me too much If I prepared this proposal again, I wouldnt like to work with the same partners I didnt change my partners because I was afraid of bureaucratic processes Work Programme (Work Packages) Preparation of the work packages was difficult for me I think that the arrangement of the work packages was not so good I think that the project duration was not enough I had not problem with management of time I think that the distribution of the work packages was well-

256

No idea

Agree

29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42

43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56

balanced according to time, tasks and relations Benefit Cost Ratio (Budgeting) I didnt live problems in preparation of the budget It was really difficult to understand the financial rules and to apply them The experts of NA and/or EA help me too much in financial issues If we take into account the tasks and events of the project, I think that the budget was distributed very well within the partnership I think that the amount of the grant which is given by the related Programme was enough to realize the project tasks I think that we couldnt realize some of the project activities because of not having enough budget We used all of the grant which was given to us The Partners totally understood all financial rules and were enthusiastic to apply them Aims and Objectives / Target Groups Suitable target group / beneficiaries were selected I believe that the project activities and results would be really useful for the target group member / beneficiarie / participants I think that the beneficiaries/participants/target group members didnt have clear idea about projects idea, aims and results It was difficult for me to explain the necessity of the project (needs analysis) It was difficult for me to explain the project aims and results I think that the target group, aims and objectives of the project which were specified in the proposal were totally suitable to the Programmes structure European Added Value I believe that we will provide an European added value across Europe by our project I believe that we get local achievements by our project I believe that an innovative approach will be started in Europe by our project Dissemination Exploitation Impact I still couldnt understand what is dissemination exactly We prepared a good dissemination plan in the project proposal I believe that project results will create a good impact on the target group, sector or people We gave a special attention to improve the visibility of EU Education, Culture and Youth Programmes and related Programme in the dissemination activities I believe that dissemination activities will affect the project results in good way We couldnt work enough on dissemination activities I believe that dissemination activities will provide the sustainability of the project results We gave enough budget for the dissemination activities I believe that the budget was not enough for the dissemination activities effectiveness Advise The Project changed my mind about the European Union I advise to prepare projects to everybody

257

Ek-3: Avrupa Parlamentosu 2009 Yl Seim Sonular

EPP PES
6 6 2 1 42 1 4 8 23 29 35 2 1 4 3 15 2 5 6 28 10 13 3 6 4 5 0 264 5 4 7 4 23 1 3 8 21 14 0 1 0 3 1 4 3 3 4 7 7 11 2 5 2 5 13 161

ALDE UEN GREENS/ GUE/ EFA NGL

0 0 4 1 8 0 0 3 1 4 0 2 0 0 0 0 0 2 0 0 5 0 0 0 0 1 1 32 5 5 0 3 12 3 1 0 2 6 7 0 1 2 1 0 0 6 0 0 0 5 2 0 4 4 11 80 0 0 0 2 0 0 3 0 0 0 9 0 3 2 0 0 0 0 0 15 0 0 0 1 0 0 0 35 3 0 0 2 14 0 0 1 2 14 0 0 1 0 1 0 0 3 2 0 0 1 0 0 2 2 5 53

IND/ DEM
0 0 0 0 0 0 0 2 0 1 0 0 0 0 0 0 0 2 0 0 0 0 0 0 0 0 13 18

Dierleri
3 2 9 0 0 1 1 0 1 4 21 1 2 1 0 3 0 4 5 0 0 3 0 1 1 1 29 93

Toplam
22 17 22 13 99 6 12 22 50 72 72 6 8 12 6 22 5 25 17 50 22 33 7 13 13 18 72 736

Belika Bulgaristan ek Danimarka Almanya Estonya rlanda Yunanistan spanya Fransa talya Kbrs Letonya Litvanya Lksemburg Macaristan Malta Hollanda Avusturya Polonya Portekiz Romanya Slovenya Slovakya Finlandiya sve Birleik TOPLAM

258

Ek-1: Yrrlkte Olan Topluluk Programlar , Geerlilik Tarihleri, Yararlanclar ve Program Bteleri ile lgili zet Bilgiler
Programn Ad Geerlilik Tarihi Yararlanclar Program Btesi, Katlm ncesi Mali Ara 2007 - 2013 (IPA - Instrument for PreAccession) Trkiye'de AB Destekli Sakarya ili blgesel Belediyeler, niversiteler, Blgesel Kalknma kalknma programnda almamaktadr. Tarm ve Krsal Kalknma yer Bileeni iin ifti gruplar, Resmi STKlar, kiilie artyla kadn muhasebesi kaytl sahip gruplar veya olan tzel olunmak (rnein renci Program Uygulamalar 15.600.000 Aday lkeler 11.468.000.0 00

gruplar), eitim kurumlar ve meslek okullar, tarm kooperatifleri. Aratrma ve Teknolojik 1.1.2007 Gelime Alannda 31.12.2013 7 ereve Program Aratrma niversiteler, aratrmaclar, gruplar, kiiler, Hayatboyu Program renme 1.1.2007 31.12.2013 renciler kapsamndaki kurulular, oluturucular, sosyal taraflar, aratrma (yetikinler kiiler, politika iletmeler, rehberlik kar 6.970.000.00 merkezleri, KOB`ler, aratrma 50.521.000.0 00

dhil), eiticiler, i piyasas 0 eitim veren kurum ve

hizmeti verenler, dernekler, kurumlar, amac gtmeyen kurumlar,

259

STKlar Erasmus MUNDUS 2009 2013 niversiteler, renciler, 950.000.000

retim elemanlar Suun nlenmesi ve Sula Mcadele Program 1.1.2007 31.12.2013 Kanun uygulayc Yllk belirleniyor

kurumlar, dier kamu ve zel birimler / aktrler ve kurumlar, yerel / blgesel ve ulusal otoriteler, sosyal taraflar, birimler, kurulular, ortaklklar niversiteler, sivil ve toplum kamu-zel ilgili istatistik almalar yapan

uluslararas kurulular Kriminal Adalet Program 1.1.2007 31.12.2013 ye lkelerin kurumlar, Yllk kamu ve zel kurulular, belirleniyor meslek niversiteler, eitim kurulular, aratrma sivil

kurumlar, adli ve hukuki enstitleri, toplum kurulular Sivil Koruma Mali Arac 1.1.2007 31.12.2013 Kamu hukuku ve zel 189.800.000

hukuka konu olan gerek ve tzel kiiler

Temel

Haklar

ve

1.1.2007 31.12.2013

Kamu kurumlar ve zel kurumlar, toplum niversiteler, kurulular ve aratrma kurumlar, sivil uluslararas kurulular

Yllk belirleniyor

Vatandalk

Life + (evre Mali Arac)

1.1.2007 31.12.2013

Kamu birimleri ve zel birimler

2.143.409.00 0

260

Daphne III Program

1.1.2007 31.12.2013

Kamu kurumlar ve zel kurumlar, aratrma (Programn ocuklarn, kadnlarn iddetten niversiteler, kurumlar. amac genlerin ve her

116.850.000

trnden korunmas dr.) Sivil Adalet 1.1.2007 31.12.2013 Kamu kurumlar ve zel kurumlar, meslek rgtleri, aratrma niversiteler, kurulular Uyuturucu Kullanm ve Bilgilendirme 1.1.2007 31.12.2013 Kamu kurumlar ve zel kurumlar, aratrma merkezleri ve niversiteler Vatandalar iin Avrupa 1.1.2007 Program 31.12.2013 Program, aktif Avrupa 215.000.000 21.350.000 kurumlar, uluslararas 109.300.000

kurulular ve sivil toplum

vatandaln destekleyen paydalara, yerel otorite ve kurululara, kamu politika aratrma kurumlarna ve dier STKlarn katlmna aktr

Progress Program

1.1.2007 31.12.2013

Program kurumlarna

tm ve

kamu zel

657.590.000

kurumlara aktr. (Ama: istihdam, sosyal koruma ve ierme, alma artlar, ayrmclkla mcadele ve eitlilik, toplumsal cinsiyet eitlii) Kltr Program 1.1.2007 Program kltr faaliyet alannda tm 400.000.000

gsteren

261

31.12.2013

aktrlere ve tm kltr sektrlerine aktr

Medya 2007 Program

1.1.2007 31.12.2013

Faydalanclara olarak ilgili iitsel eitim ak bir bulunmamakla mevzuatta sektrde

ilikin hkm birlikte, grsel faaliyet atf

754.950.000

gsteren tm aktrlere ve kurumlarna yaplmaktadr E-Devlet Hizmetleri 1.1.2005 31.12.2009 Kamu kurumlar, kar amac gtmeyen yksekretim entegre Lisans Avrupa Derecesi kurumlar, kurumlar, Yksek kursu 156.800.000 Kamu idareleri 148.700.000

(IDABC) Program Tketici

Politikas 31.12.2006 31.12.2013

Alannda Topluluk Eylem

renci ve retmenleri Marco Polo II Program 1.1.2007 31.12.2013 2 farkl ye lkede veya bir ye lke ve bir nc lkede yerleik en az 2 iletmenin konsorsiyum Pericles Program 1.1.2007 31.12.2013 Sahtecilikle personeli, personeli, ulusal bankalarnn mcadele 7.000.000 istihbarat merkez personeli, oluturaca 400.000.000

alannda grev alan kurum

ticari banka personeli, bu alanda uzmanlam adli personel ve avukatlar Rekabet Edebilirlik ve 1.1.2007 Faydalanclara ilikin 3.621.300.00

262

Yenilik Program

31.12.2013

olarak ok

ak KOB

bir lere

hkm 0 ak. ve

bulunmamakla birlikte daha Rekabet Yenilik Giriimcilik imzalanm Gazetede Edebilirlik ve olup

Programnn Yenilik Resmi

Program Mutabakat Zapt yaymlanmas

beklenmektedir. Genlik Program 1.1.2007 31.12.2013 Kar genlik dernekler Terrizm ve Gvenlikle 1.1.2007 lgili Dier ve Risklerin 31.12.2013 Ynetimi, Hazrlk Sonularnn nlenmesi Program Salk Alannda Topluluk 1.1.2008 Eylemi 31.12.2013 Faydalanclara ilikin ak 321.500.000 bir bulunmamaktadr FISCALIS 2013 Program 1.1.2008 31.12.2013 Faydalanclara olarak ilgili vergilendirme atf yaplmaktadr. Kadn Desteklenmesi Program stihdamnn Bavuru Hibe 29.05.2009 son Kars,Van,Batman,Erzurum, Diyarbakr, anlurfa,Gaziantep, Kayseri, Sivas, Trabzon, 50.000 400.000 (proje bana) ak bir bulunmamakla ilikin hkm birlikte, mevzuatta alannda 156.900.000 hkm Yerleik STK`lar tzel kiiler, Yllk belirleniyor amac gtmeyen kurulular, 885.000.000

genler, genlik gruplar,

yetkili kurum ve personele

263

Elaz, Kahramanmara kapsyor. Kaytl Yeniliki Desteklenmesi Program stihdamn Bavuru nlemlerle 29.05.2009 Hibe son

Malatya, illerini

Kastamonu, Samsun

TR-A1 (Bayburt, Erzincan, Erzurum), TR-A2 TR-B1 TR-B2 TR-C1 G.Antep, Kilis), TR-C2 anlurfa), TR-C3 (Batman, Mardin, rnak, Siirt), TR-63 (Hatay, Osmaniye), TR-72 Yozgat), TR-82 Kastamonu, Sinop) TR-83 TR-90 G.Hane, Rize,Trabzon) kapsyor. (Artvin, (Amasya, Giresun, Ordu, illerini orum,Samsun, Tokat), (ankr, (Kayseri, Sivas, K.Mara, (Diyarbakr, (Ar, Ardahan, Idr, Kars), (Bingl,Elaz, (Bitlis, Hakkari, Malatya, Tunceli), Mu, Van), (Adyaman,

100.000 400.000

(proje bana)

264

Ek-5: 2006/2007 Akademik Yl Erasmus niversite Beyannamesi (EB) Sahibi Trk Yksekretim Kurumlar Listesi
Erasmus ID Kodu 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 TR BOLU01 TR AYDIN01 TR AFYON01 TR ANTALYA01 TR ISTANBU25 TR ESKISEH01 TR ANKARA01 TR ERZURUM01 TR ANKARA05 TR ISTANBU08 TR BALIKES01 TR ANKARA06 TR ISTANBU09 TR ANKARA07 TR ISTANBU01 TR MANISA01 TR SIVAS01 TR MERSIN02 TR CANAKKA01 TR ANKARA08 TR ADANA01 TR ISTANBU23 TR DIYARBA01 TR ISTANBU12 TR IZMIR01 TR KUTAHYA01 TR IZMIR02 TR KAYSERI01 TR ESKISEH02 TR ISTANBU13 TR ELAZIG01 TR ISTANBU02 TR ANKARA02 YKSEKRETM ADI Abant zzet Baysal niversitesi Adnan Menderes niversitesi Afyon Kocatepe niversitesi Akdeniz niversitesi Anadolu Bil Meslek Yksek Okulu Anadolu niversitesi Ankara niversitesi Atatrk niversitesi Atlm niversitesi Baheehir niversitesi Balkesir niversitesi Bakent niversitesi Beykent niversitesi Bilkent niversitesi Boazii niversitesi Celal Bayar niversitesi Cumhuriyet niversitesi a niversitesi anakkale Onsekiz Mart niversitesi ankaya niversitesi ukurova niversitesi Deniz Harp Okulu Dicle niversitesi Dou niversitesi Dokuz Eyll niversitesi Dumlupnar niversitesi Ege niversitesi Erciyes niversitesi Eskiehir Osmangazi niversitesi Fatih niversitesi Frat niversitesi Galatasaray niversitesi Gazi niversitesi KURUMUNUN Kamu Vakf Kamu Kamu Kamu Kamu Vakf Kamu Kamu Kamu Vakf Vakf Kamu Vakf Vakf Vakf Kamu Kamu Kamu Vakf Kamu Vakf Kamu Kamu Kamu Vakf Kamu Kamu Kamu Kamu Kamu Vakf Kamu Kamu Kamu / Yksekretim Kurumunun Tr niversite niversite niversite niversite Meslek Okulu niversite niversite niversite niversite niversite niversite niversite niversite niversite niversite niversite niversite niversite niversite niversite niversite Askeri Okul niversite niversite niversite niversite niversite niversite niversite niversite niversite niversite niversite Yksek

265

34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68

TR GAZIANT01 TR TOKAT01 TR KOCAELI01 TR ANKARA11 TR ANKARA03 TR ISTANBU15 TR SANLIUR01 TR ISTANBU24 TR ISTANBU14 TR MALATYA01 TR ISTANBU11 TR ISTANBU19 TR ISTANBU04 TR ISTANBU10 TR ISTANBU03 TR IZMIR04 TR IZMIR03 TR ISTANBU16 TR KARS01 TR KAHRAMA01 TR ANKARA12 TR TRABZON01 TR KIRIKKA01 TR KOCAELI02 TR ISTANBU17 TR ISTANBU18 TR ISTANBU05 TR MERSIN03 TR MERSIN01 TR ISTANBU06 TR MUGLA01 TR HATAY01 TR NIGDE01 TR ISTANBU22 TR SAMSUN01

Gaziantep niversitesi Gaziosmanpaa niversitesi Gebze Yksek Teknoloji Enstits Glhane Askeri Tip Akademisi Hacettepe niversitesi Hali niversitesi Harran niversitesi Hava Harp Okulu Ik niversitesi nn niversitesi stanbul Bilgi niversitesi stanbul Kltr niversitesi stanbul Teknik niversitesi stanbul Ticaret niversitesi stanbul niversitesi zmir Ekonomi niversitesi zmir Yksek Teknoloji Enstits Kadir Has niversitesi Kafkas niversitesi Kahramanmara St mam niversitesi Kara Harp Okulu Karadeniz Teknik niversitesi Krkkale niversitesi Kocaeli niversitesi Ko niversitesi Maltepe niversitesi Marmara niversitesi Mersin Deniz ve Ticaret Meslek Yksekokulu Mersin niversitesi Mimar Sinan Gzel Sanatlar niversitesi Mula niversitesi Mustafa Kemal niversitesi Nide niversitesi Okan niversitesi Ondokuz Mays niversitesi

Kamu Kamu Kamu Kamu Kamu Vakf Kamu Kamu Vakf Kamu Vakf Vakf Kamu Vakf Kamu Vakf Kamu Vakf Kamu Kamu Kamu Kamu Kamu Kamu Vakf Vakf Kamu Vakf Kamu Kamu Kamu Kamu Kamu Vakf Kamu

niversite niversite Yksek Teknoloji Enstits Askeri Okul niversite niversite niversite Askeri Okul niversite niversite niversite niversite niversite niversite niversite niversite Yksek Teknoloji Enstits niversite niversite niversite Askeri Okul niversite niversite niversite niversite niversite niversite Meslek Okulu niversite niversite niversite niversite niversite niversite niversite Yksek

266

69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83

TR ANKARA04 TR DENIZLI01 TR ANKARA13 TR ISTANBU20 TR SAKARYA01 TR KONYA01 TR ISPARTA01 TR ANKARA10 TR EDIRNE01 TR BURSA01 TR IZMIR05 TR ISTANBU21 TR ISTANBU07 TR VAN01 TR ZONGULD01

Orta Dou Teknik niversitesi Pamukkale niversitesi Polis Akademisi Sabanc niversitesi Sakarya niversitesi Seluk niversitesi Sleyman Demirel niversitesi TOBB Ekonomi ve Teknoloji niversitesi Trakya niversitesi Uluda niversitesi Yasar niversitesi Yeditepe niversitesi Yldz Teknik niversitesi Yznc Yl niversitesi Zonguldak Karaelmas niversitesi

Kamu Kamu Kamu Vakf Kamu Kamu Kamu Vakf Kamu Kamu Vakf Vakf Kamu Kamu Kamu

niversite niversite Polls Okulu niversite niversite niversite niversite niversite niversite niversite niversite niversite niversite niversite niversite

267

Ek-6: Genlik Program'ndan Yararlanabilen Program lkeleri ve Kat lmc lkeler

Avrupa Birlii (AB) ye lkeleri Almanya rlanda talya Letonya spanya ngiltere Avusturya Belika Bulgaristan olan Program lkeleri Lihtentayn Trkiye Komu Ortak lkeler Gney Dou Avrupa Arnavutluk Bosna Hersek Hrvatistan Makedonya Cumhuriyeti (UNSCnin 1244/1999 nolu karar ile) Kosova Karada Srbistan Dnyadaki Dier Ortak lkeler Afganistan Angola Antigua ve Barbuda Arjantin Bahama Adalar Benglade Barbados Fiji Gabon Gambiya Gana Granada Guatemala Gine Cumhuriyeti Nijerya Niue Palau Panama Papua Yeni Gine Paraguay Peru Dou Avrupa ve Kafkalar Akdeniz Ortak lkeleri Ermenistan Azerbaycan Beyaz Rusya Grcistan Moldova Rusya Federasyonu Ukrayna Cezayir Msr srail rdn Lbnan Fas Bat eria ve Gazze eridi Filistin Ynetimi Suriye Tunus Norve zlanda Avrupa Birliine katlm iin aday olan Program lkeleri Yunanistan Litvanya Lksembourg Malta Gney Kbrs Rum Ynetimi ek Cumhuriyeti Danimarka Estonya Finlandiya Macaristan Slovak Cumhuriyeti Romanya Portekiz Fransa Hollanda Polonya Slovenya sve

Avrupa Serbest Ticaret Birliinin (EFTA) Avrupa Ekonomik Alanna (EEA) ye

268

Belize Benin Bolivya Botswana Brezilya Brunei Burkina Faso Burundi Kamboya Kamerun Cape Verde Orta Afrika Cumhuriyeti ad ili in Kolombiya Komor Adalan Demokratik Kongo Cumhuriyeti Kongo Cumhuriyeti Cook Adalar Kosta Rika Cibuti Dominik Dominik Cumhuriyeti Dou Timor Ekvador El Salvador Ekvador Ginesi Eritre Etiyopya

Guinea-Bissau Guyana Haiti Honduras Hindistan Endonezya Fildii Sahili Jamaika Kazakistan Kenya Kiribati Krgzistan Laos Lesotho Liberya Madagaskar Malawi Malezya Mali Marshall Adalar Moritanya Mauritius Meksika Mikronezya Mozambik Namibya Nauru Nepal Nikaragua Nijer

Filipinler Ruanda Saint Kitts ve Nevis Sainte-Lucia Saint-Vincent Grenadines Samoa Sao Tome ve Principe Senegal Seyeller Sierra Leone Solomon Adalar Gney Afrika Sudan Surinam Swaziland Tanzanya Tayland Togo Tonga Trinidad ve Tobago Tuvalu Uganda Uruguay zbekistan Vanuatu Venezela Vietnam Yemen Zambiya Zimbabwe ve

269

Ek-7: Medya Program'ndan Yararlanan nc lkeler

lke ve lke Gruplar EFTA lkeleri svire Aday lkeler yapsal altnda szleme Trkiye Eski Yugoslavya Makedonya Cumhuriyeti Arnavutluk Tam katlm iin mzakereler sryor Uygunluk ulusal yasalara ba l Uygunluk Bosna Hersek Uygunluk Srbistan ENP Komuluk Politikas lkeleri) Karada Ermenistan Azerbaycan Cezayir, Msr, srail, rdn, Lbnan, Fas, Filistin, Tunus Moldova ENP Komuluk Politikas lkeleri) Ukrayna Rusya (Avrupa Grcistan birlii iin anslar Uygunluk ulusal yasalara ba l birlii iin anslar Uygunluk Uygunluk Program'da Program'da belirtilen belirtilen toplant toplant koullarna baldr koullarna baldr AB'yle kltrel farkllk zerine bir genel yaklam paylamasna bal olarak limitli ibirlii ans Olaya bal olarak daha geni bir ibirli de sz Dier Avrupal olmayan dier lkeler konusu olabilir (Avrupa Kltrel eitlilik snr tesi Televizyon ve UNESCO Szlemesi, Avrupa Szlemesi'nin onaylanmas baldr. Uygunluk Kltrel eitlilik snr tesi Televizyon ve UNESCO Szlemesi, Avrupa Szlemesi'nin onaylanmas baldr. birlii iin anslar birlii iin anslar Kltrel eitlilik UNESCO Szlemesi onaylanmas baldr. Mzakereler ald Hrvatistan zlanda, Lihtentayn, Norve Stat Programa tam ye Programa tam ye Programa tam ye

270

Ek-8: Hayatboyu renme Programnn Genel ve zel Hedefleri

271

Ek-9: rnek Payda Analizi

Paydan Sorunla likisi Paydan projeden etkilenme derecesi Paydan zayf ve gl ynleri Gl: stekliler, Zayf: Eitimleri yetersiz, teknoloji kullanmnda yetersiz, Donanm eksiklii Gl: Sektrle ibirlii Zayf: Maddi kaynak yetersizlii Gl: Referans kazandrma potansiyeli, eitim gc Payda n projeye etkisi Paydalara ynelik olas eylemler Eitim verilmesi, motive edilmesi,Donanm salanmas, imkanlar duyurusu,nternet sitesi kurulmas,

Paydalar ve zellikleri

Eiticilerin eitimi Maddi kazan Maddi kazan Mezun rencilerin eitimi Mesleki yeterlilii arttrma kapasitesi Sektrdeki retmenler: gelimeleri Grafik ve takip Fotoraf Alan etmeleri retmenleri sizlie zm Mesleki stanbul Valilii: eitime l Milli Eitim destek Mdrl Yaygnlatr Koordinasyon madaki Merkezi etkinlii ldeki gelimilik l zel daresi dzeyinin Finansman iin arttrlmas yardmc kurulu stihdam v.s. v.s.

Mezunlar: 240 grafik ve fotoraf rencisi. Reklamclar: stanbul blgesindeki Reklam Ajans ve Matbaaclar Reklam Ajans ve Matbaac Temsilcileri:Eit ici personele sahipler

sizlik Alanda yetersizlik Kalifiyeli eleman yetersizlii

pozitif

pozitif

Eitici salanmas Kurs plan yaplmas( yer ,sre, retmen says)

pozitif

pozitif

Gl: letiime ve ibirliine ak olma Zayf: Alanda yenilikleri takip edememe Gl: letiime ve ibirliine ak olma Zayf: Alanda yenilikleri takip edememe

Bilgilendirme, Eitim,Teknik donanmn arttrlmas,Reel sektrn grlmesinin salanmas,Eitim vermeleri Yaygnlatrma almalar yapmalar,retmen lerin almalarnn planlanmas ve denetlenmesi, tantmn yaplmas

pozitif

pozitif

Gl: Gerektiinde kstl kaynak salayabilmeleri

Gerektiinde finansman destei salayabilmeleri

272

Ek-10: Ortak Bulma Linkleri 1. Birlemi Milletler Kalknma Program (United Nations Development Programme) http://www.undp.org/ 2. Birlemi Milletler Trkiye: http://www.un.org.tr/ 3. Avrupa Birlii (European Union ) On-line: http://www.europa.eu.int/ 4. Avrupa Komisyonu Trkiye Temsilcilii: http://www.eureptr.org.tr/ 5. Avrupa Yardm ve birlii Ofisi (European Commission-EuropeAid Co-operation Office) 6. http://www.europa.eu.int/comm/europeaid/index_en.htm 7. Avrupa-Akdeniz Genlik Eylem Program: http://www.euromed.org.tr/ 8. Avrupa Konseyi: http://www.coe.int/ 9. Kalknma Pazar (Development Marketplace) http://www.developmentmarketplace.org 10. STK Kresel A (NGO Global Network) http://www.ngo.org/ 11. Snrtanmaz Hareket (Action Without Borders) http://www.idealist.org/ 12. Tek Dnya A (Oneworldnet) http://www.oneworld.net/ 13. British Council: http://www.britishcouncil.org.tr/ 14. Kanada Kalknma Ajans (Canadian International Development Agency) http://www.acdi-cida.gc.ca/ 15. Kresel Geliim A (Global Development Network) http://www.gdnet.org/ 16. sve Uluslararas Kalnma ve birlii Ajans (Swedish International Development Cooperation Agency) http://www.sida.org/ 17. http://www.charityvillage.com/cvhome.html 2000 bine yakn WEB sayfas yer almakta. inde makaleler ve bilgi dkmanlar bulunmakta. 18. http://www.fundsnetservices.com/contents.htm finansr bumayla ilgili bir WEB sitesi. 19. http://fdncenter.org 50.000ine yakn adresi ve 900 farkl link. 20. www.guidestar.org ABDdeki yaklak 620.000 STKnn adresi. 21. www.nonprofit.org Bir Milyona yakn kar amac gtmeyen STK adresi. 22. www.cof.org 1500 civarnda vakfn adresleri yer almakta. 23. http://www.fundersonline.org STK bilgileri ve adresleri bulunmakta. 24. http://www.nydic.org Online bilgi ve destek salayan bir adres. 25. http://www.ngo.org/links/index.htm 26. http://www.adam.eu Yrtme Ajansnn oluturduu yaplm ve yaplmakta olan projelere ilikin bir veritaban 27. http://www.eurodesk.org/edesk/Contact.do Eurodesk eitli WEB Adresleri 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. www.salto-youth.net - Eitim kurslarnn duyurular ve materyal bulunan site www.training-youth.net www.youthforum.org www.unesco.org/youth www.youthforeurope.org www.gencnet.org www.balkanidea.org 273

8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. 21. 22. 23. 24. 25. 26. 27. 28. 29. 30. 31. 32. 33. 34. 35. 36. 37. 38. 39. 40. 41. 42. 43. 44. 45. 46. 47. 48. 49. 50. 51. 52.

http://www.youthwork.com http://www.youthspace.net http://www.youthworker.org.uk < http://www.yfu.org/ http://www.youth.gc.ca/index_e.shtml http://www.hsd.racineco.com/youthnet/YADescriptions.asp http://www.netdays2001.org/english/ http://www.ynic-scc.com/ http://www.yesint.com/ http://www.serviceleader.org/vv/resources.html http://www.youthweek.org/toolkit/ideas.htm http://www.iyfnet.org/ http://www.sevec.ca http://www.mentors.ca/mentorprograms.html http://motiv8.com/action/default.htm http://workinfonet.bc.ca/youth/ http://youth.hrdc-drhc.gc.ca/ythlink/sec2.shtml http://www.wiredlibrarian.com/SFT/collect.htm http://icdl.uncg.edu/ft/082399-06.html http://www.usagermanyscholarship.org/ http://www.britishcouncil.org/education/connectyouth/ http://www.human.cornell.edu/youthwork/ http://www.jvdcreativity.com/ http://www.infed.org/youthwork/b-yw.htm http://icdl.uncg.edu/ft/081699-03.html http://www.globalyouthvillage.org/ http://www.mofa.go.jp/policy/culture/gye/ http://www.gap.org.uk/ http://www.eastchance.com http://www.geocities.com/Yosemite/Trails/7624/8th_guides.htm http://www.ianr.unl.edu/ianr/4h/volun/arlen/atoolkit.htm http://www.du.edu/~citin/activitypage.html http://www.nashama.bizland.com http://www.dsausa.org/antiracism/index.html http://www.rimart.com/ideasmart.html http://www.ncsu.edu/ http://www.geocities.com/Athens/Styx/6504/cfgdescr.html http://www.ga.k12.pa.us/academics/MS/6th/MCGAMES/ http://web.syr.edu/~djleu/sites10.html http://www.wmht.org/trail/explor02.htm http://www.indiangames.org/ http://www.gamekids.com/ http://www.planetsearch.com/ http://www.pathsofglory.com/ http://www.americas-stirfry.com/ 274

53. http://www.rt66.com/chol/games.html 54. http://www.learningproducts.com/educati2.htm 55. http://www.onlinesports.com/ 56. http://www.bookmasters.com/RobbieDeanPress/00148.htm 57. http://www.youthchallenge.org.sg/clubX/aetc.asp 58. http://www.cyfernet.org/cybercamp/teach/ 59. http://www.omnibusol.com/easteurope.html 60. http://www.epals.com/maps/europe_en.html 61. http://www.geocities.com/Heartland/Acres/6690/firstaid.htm 62. http://www.mapnp.org/library/ 63. http://www.ucputica.org/uwlinks/grants.htmlhttp://www.fundsnetservices.com/commfoun.htm 64. http://www.isd.net/stobin/document/training.html 65. http://www.ei-ie.org/main/english/index.html 66. http://www.stefan-hauk.de/fs 67. http://www.geocities.com/Heartland/Pointe/9385/meetings.htm 68. http://www.nya.org.uk/publications-PDFS.htm 69. http://www.princeton.edu/~oa/manual/sect9.html 70. http://www.pop-up.org/1cont/conten.htm 71. http://www.lapiana.org/consulting/services/funder/assessment.html 72. http://www.ces.ncsu.edu/resources/education/sd6/ 73. http://members.dca.net/areid/proposal.htm 74. http://sdgateway.net/topics/241.htm 75. http://www.youngaustralians.org/Resources/Publications/Publns%20Index.htm 76. http://www.bplans.com 77. http://www.sosdirittiumani.org/english/ 78. http://www.takingitglobal.org 79. http://education.indiana.edu/cas/adol/teen.html 80. http://www.cee-ane.org/ 81. http://www.globalfundforchildren.org/books4kids.html 82. http://www.ercomer.org/wwwvl/alphabetical/ 83. http://ericir.syr.edu/Search/topicsA-Z.shtml 84. http://www.fundraising.co.uk/other_fr/lists.html 85. http://www.drcharity.com/voluntee.html 86. http://www.teaching.com 87. http://www.ecouncil.ac.cr/rio/prefocusindex.htm 88. http://www.ebase.org 89. http://www.cabra.detwebawards.nsw.edu.au/ 90. http://www.roebourne.wa.edu.au 91. http://www.boydsmillspress.com/ 92. http://www.geocites.com/healing_racism/ 93. http://www.couragetocare.com.au 94. http://www.phm.gov.au 95. http://www.achieveonline.com.au 96. http://www.mothers-home.com/activities/hmsupplies.htm 275

97. http://www.craftexpress.com/beerproj.htm 98. http://www.frugal-moms.com/cleaning/cheaporganizers.shtml 99. http://www.bolekscrafts.com/bath_salt_recipes.htm 100. http://www.childrensmuseum.org/kinetosaur/c1.html 101. http://www.geocities.com/Yosemite/5307/toc.html 102. http://coy.ne.client2.attbi.com/LinksLibrary.html#Safety 103. http://www.geocities.com/Heartland/Hills/4045/ 104. http://www.geocities.com/EnchantedForest/Glade/6694/physical.html 105. http://www.yesworld.org/camps/dates_and_locations.html 106. http://www.lionsclubs.org/English/YCamp.html 107. http://www.wesleyan.org/wwm/mobilization/eurocamps.htm 108. http://eastchance.com 109. http://www.acys.utas.edu.au/ncys/events/events.htm Ulusal Ajanslar E-Gruplar

276

Ek-11: Projelerde Grev Alan Personelin Kategorilerine Gre Alabilecekleri 2008 Yl Maksimum Gnlk cretler Tablosu

277

Ek-12: 2008 Yl Maksimum Gnlk ae (harcrah) Miktarlar Tablosu

278

ZGEM 10 Austos 1978, Hollanda / Amsterdam doumluyum. lk, Orta ve Lise eitimimi Tekirda, erkezkyde tamamlayp, 1996 ylnda Ege niversitesi letiim Fakltesi Halkla likiler ve Tantm Blmnde lisans eitimine baladm. Bu blmden 2000 ylnda mezun olduktan sonra, 1998 ylnda baladm Milliyet Gazetesi zmir Haber Merkezindeki muhabirlik grevime devam ettim. 2001 ylnda stanbula tanmamla beraber Yeni Ortam internet gazetesinde nce editr, ardndan yaz i leri mdr olarak altm. 2003 ylnda stanbulda Pera Gzel Sanatlar Eitim Merkezinde Halkla likiler Sorumlusu olarak greve balad m. 2004 ylndan itibaren bu grevimle beraber Uluslar aras Proje Koordinatr olarak almalar m yrttm. Proje yneticisi ve kurumsal proje yneticisi olarak, VOLICITY (ngiltere, Trkiye ve Almanyadaki Trke konuan, dezavantajl genler iin yarat c sektrlerde mesleki eitim programlar yaratma), QWVET (Mesleki eitim programlar nda kalite sistemleri), RESELTAM (Restorasyon sektrnde alan ustalarn e-renme sistemleriyle eitimi), SEIS (spanya Trkiye kltr deiimi), CCACAM (Kltrel iletiim: mzik ve resim yoluyla aktif Avrupa vatandal), 3DEurope (talya ve Portekizde 3DMax eitimi), Temel Sanat Eitimi (talyada retmenler iin temel sanat eitimi) adl projelerde ve drt adet Hareketlilik projesinde grev aldm. Bununla birlikte ok sayda proje teklifini hazrlad m ve hazrlanmasna yardm ettim. Halen devam ettiim grevimin yan sra EDUCATURK Eitim Dergisinde zm bal alt nda, AB projelerine ilikin ke yazmaktaym. 2007 ylnda Beykent niversitesi letme Anabilim Dal, Uluslar aras Ekonomik ve Politik letmecilik Dalnda yksek lisans eitimime balad m. zel ilgi alanm edebiyat, etkinlik organizasyonu ve ynetimi ile proje hazrlamakt r. Yabanc dilim ngilizce ve balang dzeyinde talyanca olup, evliyim.

Aday: Emine Gzen ltay

279