KITA P

Aydnlk

BU SAYIDA

34
KTAP TANITILIYOR
Toplam: 261

20 Nisan 2012 Cuma / Yl: 1 / Say: 8

Aydnlk Gazetesinin cretsiz ekidir

Alman kltrne tutulan k

ocuklar iin rengrenk sayfalar

Derin derin dnn!

Atilla Dorsay:

Sinema ve edebiyat dman kardetirler

Delilie ve isyana dair

Tarih, tahrifata aktr!

Aydnlk KTAP
NDEKLER
Haftann Portresi: Octavio Paz Suumuz Ky Enstitl Olmak s. 4 s. 4

20 N SAN 2012 CUMA

SUNU

Osman Ulagay merak ediyor ve soruyor: Trkiye kime kalacak s. 5

Hayat, ocuk kitaplarndan renmek

Michael Ende, nl kitab Momoda kapitalizme ok sa lam bir ele tiri getirirken, gerekten bir ocuk kitab m yazm t r? Soruya ok rahatl kla evet... diye yan t verebiliriz. Hat rlanaca gibi kitapta bir berber Zaman Tasarruf irketi elemanlar nca kand r l r; art k m terileriyle sohbet edemeyecek, i ini bir an nce bitirecek, ak amlar sevgiyle ilgilendi i ve sohbet etti i ya l annesini bir huzurevine yat racak, hayat ndaki ekonomik a dan gereksiz her eyden vazgeecektir. Bunlar n sonucunda epeyce bir zaman kazanacakt r kahraman m z. Art k kendisini tmyle i ine vermektedir, kazanl d r ama eskiden ne eli bir geveze olan berberimiz, h rsl , mutsuz, depresif biri olup km t r. Momo ve arkada lar da ayn yntemle oyunlar ndan edilmi lerdir. Oyun yerine ok gerekli ama ok s k c faaliyetlere ynlendirilen Momo ve arkada lar , ok gemeden mcadeleye giri irler. Momo, neresinden bak lsa ncelikle ocuklara seslenir: Oyunlar n zdan, e lencenizden, yaramazl klar n zdan vazgemeyin! Bir ocuk kitab d r ama hayat retir. Ku kusuz, yaln zca ocuklara de il,yeti kinlere de... Bir ba kas , Vasconcelosun eker Portakal rne in... Dnyam zdaki iddeti, kk, aresiz, ak ll bir ocu un gznden anlatan; ac y , sevgiyi, dostlu u en saf haliyle tan tan bir kitapt r o da... Be ya ndaki Zezenin hayat arac l yla tan r z hayat n gereklerini... Zezenin bir a ala dostlu u, o kadar ok eyi kapsar ki asl nda... Kemalettin Tu cunun kitaplar ya da Samed Behrenginin yazd klar ... Pal Soka ocuklar ... Kitaplar n dnyas ndaki en zel, en unutulmaz, en etkileyici ykleri bar nd r r ocuklara seslenen yap tlar. Kitap okuyan ocuk farkl d r ve ocuklar n okudu u kitaplar gzeldir. Bu say m zda ocuk kitaplar na her zamankinden daha fazla yer verirken, tm dnya ocuklar n n 23 Nisan n kutluyoruz.

ocuklar iin

s. 6-8

Alman kltrne tutulan k: Grimm Masallar s. 9 Mecit nal: Glden Terazi Delilie ve isyana dair bir roman: fke KAPAK: Atilla Dorsayn ilk yk kitab: Hepsi Senin in / Tuhaf Ak ykleri Jack Goody ve Tarih Hrszl Sevdasn bize brakan air: Kenan zcan Baba, Oul ve Kutsal Roman Seyyit Nezir: Arakablo Yeni kanlar Bir kitap bir film Sahaf ve Anadoludan Kitabevi Alnt test ve Bulmaca s. 12-14 s. 15 s. 16 s. 17 s. 18 s. 19 s. 20 s. 21 s. 22 s. 10 s. 11

Tark Akan

neriYorum

1)
2)

lgn Trkler Kbrs, Turgut zakman u sralar okuduum kitap. Turgut zakmann yalnz bu kitab deil tm kitaplar okunmal. Sznt, Bar Pehlivan-Bar Terkolu Gnmz Trkiyesini daha iyi tanmak iin...

Canm Erdalm, Sevgili Babacm, Can Dndar Atatrkten sonra ok nemli bir ahsiyet olan smet nny tanmak iin ok iyi bir frsat. ok kk de olsa hatalar da yapan nnnn deerini hatrlamak iin... Emniyet stihbaratnn Fethullah Raporlar, Nusret Senem Amerikada yaayan ama ykc icraatlerine tank olduumuz Fethullah Glen gereiyle yzlememizi salayacak, ok nemli bilgiler ieren bir alma.

4)

5)

3) Haymatlos, Kemal Yaln Bugn lkesinin tarihine sahip kmayp ona hoyrata saldranlarn nasl bir alamate bindiklerini anlamak iin...

. KITA P
Aydnlk

Anadolum Gazetecilik Basm Yayn San. ve Tic. A.. adna sahibi: Mehmet Sabuncu Genel Yayn Ynetmeni: Serhan Bolluk Sorumlu Mdr: Mehmet Bozkurt

Ynetim Yeri stiklal Cad. Deva kmaz No:3/3 Beyolu / stanbul Tel: 0212 251 21 14 / 251 21 15 / 251 55 04 Faks: 0212 252 51 22 www.AydinlikGazete.com kitap@aydinlikgazete.com Bask: Toros Yay. Mat. Tur. Org. San. Tic. Ltd. ti. Yaln Kore Cad. No: 12/A Bodrum Kat Baclar / stanbul Tel: 0212 655 44 34

Aydnlk Gazetesinin cretsiz ekidir

Editr: Pnar Akko Yazileri: Damla Yazc Reklam Mdr: Saynur Okurolu Sayfa Sekreteri: Egemen Yamanda

20 N SAN 2012 CUMA

Aydnlk KTAP

HAFTANIN PORTRES

Octavio Paz
(1914-1998)
1990da Nobel Edebiyat dlne deer grlen ve iiri, yolculua ar, yuvaya dn olarak tanmlayan Paz, yaamdan iir yapmaya almak yerine, yaam iire dntrmek daha gzeldir demiti

HAMD LKER N ANILARI: SUUMUZ KY ENST TL OLMAK

Demokrat Partinin ilk hedefi...

Bu kitapta Trkiyede ve dnyada iktidar deiimi srelerinde yaanan insanlk dram zincirlerinin yalnzca bir halkasn, Ky Enstitl Hamdi lker ve arkadalarnn bana gelenleri okuyacaksnz. Gerekte var olmayan bir dernek ve gerekte var olmayan ylerinin bana gelenlere duruma tutanaklaryla tank olacaksnz
17 Nisan 1940 tarihinde alan ve 1938'de Milli Eitim Bakan olan Hasan Ali Ycel tarafndan bizzat ynetilen Ky Enstitleri'nin 1954 ylnda Demokrat Parti dneminde kapatlmas, Trkiye'de tartmas halen sren bir konu. Ky Enstitleri'nin alnn 72. ylnda yaymlanan Hamdi lker imzal Suumuz Ky Enstitl Olmak / Dzmece Bir Davann Anatomisi 1952-1954, bu tartmaya ilgin bir pencereden yaklayor. Prof. Dr. Gler Yaln, kitabn arka kapana yazd tantm notunda, Bu kitapta Trkiye'de ve dnyada iktidar deiimi srelerinde yaanan insanlk dram zincirlerinin yalnzca bir halkasn, Ky Enstitl Hamdi lker ve arkadalarnn bana gelenleri okuyacaksnz. Gerekte var olmayan bir dernek ve gerekte var olmayan ylerinin bana gelenlere duruma tutanaklaryla tank olacaksnz diyor. Kitabn adna yansyan dzmece dava, Hamdi lker'in 1953 ylnda gizli cemiyet kurmak ve komnizm propagandas yapmak sulamasyla tutuklanmasyla birlikte alyor. Ortada bir de dernek var: Kyleri Kalkndrma Dernei. Suun, bu dernein kurucular ve yelerince ilendii iddia ediliyor ve biri hari tmnn susuzluu 30 ay sonra temyiz mahkemesinde kantlanyor. Hamdi lker 1929 Lleburgaz doumlu bir kyl ocuu. Kitabnn ilk sayfalarnda ocukluunu, ailesini, Kepirtepe Ky Enstits'ne kayt yaptrn, okulla ilgili anlarn, duygularn, okul arkada Aye Serin'le evliliini, kimi sayfalarda iirsel bir slup tutturarak anlatyor. Ve sonras: le jandarma karakoluna gtrldm. Uzaktan grdm ama ne olduunu bilmediim bir bina. Bir yerlere gtrldm. Gzlerim ald ve ellerimden kelepeler karld. ay getirildi, sigara tutuldu. tikten sonra bir eyler soruldu. Dernek, toplant, tandm ve tanmadm bir sr insanlar. Bunlarla olan yaknlm ve bunlara benzer sorular... Sorgu, tutanaklar, raporlar... Kitabn editrln yapan Gler Yaln, son blmde Hamdi lker'le yapt rportaja da yer vermi ve Ky Enstitleri'nin kapanma nedenleri konusunda ne dndn sormu. lker'in yant yle: Paramz yokmu, zora dmz, ilgisiz kalmz, baarsz olmuuz, can vererek, ter dkerek el birliiyle kurduumuz o gzelim kuruluun kapanmasn salamz. Su bizde olmu... Oysa yle bir durum olmad. 1946'ya kadar ne gzel gidiyordu Ky Enstitleri. Satr aralarnda binde birini anlatabildiim nedenlerle yn deimeye balad, umulmayan gelimeler, deimeler oldu, o yllar. 14 Mays 1950 genel seimleri de ty dikti. Azgn iktidar drtnal ilk hedefini semiti. (Suumuz Ky Enstitl Olmak, Hamdi lker, E Yay., 332 s.)

31 Mart 1914te Mixcoac adl kk bir kasabada doan airdenemeci Octavio Paz, 1931de Barandal adl bir edebiyat dergisi yaymlamaya balad. lk iir kitab Luna Silvestre 1933te kt. spanya Sava srasnda Cumhuriyetileri destekleyerek, El Popular adl ii gazetesinde yazarlk yapt. 1945de diplomatik grevlerine balad, nce New Yorkta, 1962ye kadar da Fransada alt. Fransa yllarnda Pablo Nerudayla tanan Paz, bu dostluun izlerini yaam boyunca tad. 1962de Meksikann Hindistan bykelisi olarak bu lkeye gitti. 1968de iktidar protesto eden rencilere ynelik olarak gerekletirilen Tlatelolco katliam zerine Meksika hkmetini protesto etmek iin tm grevlerinden istifa etti. 1990da Nobel Edebiyat dlne deer grld. iiri, yolculua ar, yuvaya dn olarak tanmlayan Paz, yaamdan iir yapmaya almak yerine, yaam iire dntrmek daha gzeldir demi ve

eklemitir: airlerin zyaam ykleri olmaz, onlarn zyaam yks iirleridir. lkemizde ncelikle, Meksika ve tarihi zerine derinlemesine bir analiz olarak tanmlanabilecek Yalnzlk Dolambac adl kitabyla tannan Octavio Pazn lm iekleri, Kartal m Gne mi, teki Ses iir ve Yzyln Sonu adl eserleri de dilimize evrilmitir. 19 Nisan 1998de yaama veda eden Paz saygyla anyor ve Unutu adl iirinden bir blme lk Tamer evirisiyle yer veriyoruz: yum gzlerini, yitir kendini karanlkta gz kapaklarnn krmz yapraklar altnda. gml vzldayan sesin den sesin halklarna ve uzaklarda yanklanan dilsiz bir alayan gibi, davullarn alnd yerde () dudaklar, pler, ak, her ey yeniden doar o lmsz, o yaln unututa: gecenin kzlardr yldzlar.

Aydnlk KTAP

OSMAN ULAGAY MERAK ED YOR VE SORUYOR: TRK YE K ME KALACAK?

Derin derin dnn!

Haberi olmadan katkda bulundu bu kitaba Babakan Erdoan. Bir siyasi lider olarak izdii portreyle, sergiledii davranlarla, Trkiyenin 2001den bu yana yaad srete oynad belirleyici rolle ve zellikle de medyaya kar taknd tavrla beni bu kitab yazmaya iten koullarn olumasna katkda bulundu.
Babakan Tayyip Erdoan 26 ubat 2010da yapt konumada, Herkes fikrini sylemekte serbesttir. Gayet gzel de byle belirlenmi eyler var. O insanlara o kalemleri teslim edenler de der ki Kusura bakma kardeim, bizim dkknda sana yer yok. nk herkes vitrinine layk olann koyar demiti. Babakann bu szlerinden ksa sre sonra dkknda kendisine yer olmadn dnen Osman Ulagay, Milliyetteki ke yazlarna ara verdi. Elimizdeki kitabn temelleri de o gnlerde atlm oldu. Ekonomi ve siyaset arlkl yazlaryla tannan Ulagay, son yllarda Trkiyede yaananlara hem kendi asndan hem de genel bir bak asndan bakarak, AKPnin iktidar oluundan balayp bugne kadar geliyor, Yeni ve byk Trkiyenin hikyesini anlatyor. AKP hkmetinin lkeye kazandrdklar ve kaybettirdiklerinin muhasebesi, babakann slubu, yeni bir muhalefet aray da Ulagayn temel meseleleri arasnda. Asla saldrgan, umutsuz ve aresiz deil yazlanlar. Osman Ulagay, resmin tamamn grmenin neminden, 21. yzylda Trkiye iin bir frsat olduundan sz ediyor ve bu frsat yakalamak iin sormaktan, sorgulamaktan yana bir tavr alyor, tartmadan olumlu sonulara varlamayacan vurguluyor ve Trkiye Kime Kalacak ile Trkiyeyi derin derin dnmeye davet ediyor. Babakan Erdoan yazdrd bu kitab bana. Yanl anlamayn, Babakan Erdoann talimatyla ya da ricasyla yazlmad bu kitap. Eer birileri gizlice bilgisayarma girip edindii bilgileri kendisine aktarmadysa, byle bir kitabn yazldndan haberi bile yok Sayn Babakann. Evet, haberi olmadan katkda bulundu bu kitaba Babakan Erdoan. Bir siyasi lider olarak izdii portreyle, sergiledii davranlarla, Trkiyenin 2001den bu yana yaad srete oynad belirleyici rolle ve zellikle de medyaya kar taknd tavrla beni bu kitab yazmaya iten koullarn olumasna katkda bulundu. Bunda aacak bir ey yok aslnda. Siyasi izgisinden, halinden, tavrndan, slubundan, vcut dilinden holanalm ya da holanmayalm, bugn Erdoan Trkiyesinde yayoruz. Onun davranlar, tepkileri ve sylemi belirliyor birok eyi. Babakan Erdoann Trkiye iin nasl bir gelecek hedeflediini, bu hedefe varmak iin neler yapmay tasarladn anlamak istiyorsanz... diyen Ulagay, Trkiyenin adm adm tek adam diktasna doru kayna ilikin endielerini de dile getiriyor. (Trkiye Kime Kalacak, Osman Ulagay, Doan Kitap, 172 s.)

20 N SAN 2012 CUMA

Aydnlk KTAP

OCUKLAR N

ocuklar iin rengarenk rengrenk sayfalar

Cici Pisi Tedi

Hikyesini Devrim akrn yazd, resimlerini Ayn Deliba Erolunun izdii rengrenk bir okul ncesi kitab Tedi kedicik, tam okula balad srada annesiyle babas uzun bir yolculua ktnda kardeleri Mrlck ve Hrlcka bakmak zorunda kald iin okuldan ayrlp bir ikolata fabrikasnda alyor. ikyeti deil tabii ki ama okulunu ve resimli kitaplarn da ister istemez zlyor. Hem alp hem okumann bir yolunu bulmas gerekiyor. ok zaman gemeden okula yeni balayan Elbebek ve Glbebek isminde iki kardele tanyor ve onlara ikolata karlnda kendisine okuma yazma retmelerini teklif ediyor. Kardeler bu teklifi kabul ediyorlar, hem de ikolatalar Tediden deil kardelerin annesinden! Hikyesi kadar izimleri de ok gzel Pastel renklerde, ocuklarnzn gzn yormadan ilgisini ekebilecek, kocaman, irin mi irin bu izimlerin sahibi Ayn Deliba Erolu. ocuk kitaplar iin yapt dier izimler Bratislavada ocuk Kitaplar Bienalinde ve Japonyada mze ve galerilerde sergilenmi, hatta almalarndan biri UNICEF tarafndan tebrik kart olarak sata sunulmu. ocuklarnzn ilgiyle takip edebilecei izimler aryorsanz Ayn Deliba Erolunun resimlendirdii kitaplar doru adres: Merakl Karnca Cimcim Yollarda, Arkadam Papi, Kraln Piresi ve Kk Ev. (Yap Kredi Yaynlar) (Cici Pisi Tedi, Devrim akr, Resimleyen: Ayn Deliba Erolu, Yap Kredi Yaynlar, 30 s, okul ncesi)

Dondurma Makinesi
Gamze Varmn Trkeletirdii bu kitabn hazr ocuklar dondurmaya kavumuken iyi gidebileceini dndk. Annesiyle babas dondurma satmak iin Fiyonk Makarna adnda bir karavan alan Selin ve Engin kardeler, karavanda bulduklar kpk bombas erbeti ile heyecanl bir macerann iinde buluyorlar kendilerini. Dondurmaya kattklar kpk bombas erbetini her yiyen nce aznda kk patlamalar yayor ve sonra ok mutlu oluyor. Peki, bu erbet bitince ne olacak? Annesi yeni forml araylarna balayacak, karavan canlanacak ve evin keisi Camgzle arkada olacak, Camgz durmadan ortal kartracak, hep beraber birbirinden tuhaf malzemelerle yaptklar dondurmalar satacaklar: peltemsi lokum, ac ilek, titrek ikolata, nane soslu peynirli bezelye. Her ey gzel giderken bir gn Fiyonk Makarna evini zleyip sahile inecek ve orda denizdeki bir adamn hayatn kurtarmak iin suya atlayp hastalanacak ve bakn son istei ne olacak? Bu maceray ocuklarnzn dondurma eliinde okumasna izin verin ltfen. (Dondurma Makinesi, Julie Bertagna, Resimleyen: Chambers ve Dorsey, ev: Gamze Varm, Trkiye Bankas Kltr Yaynlar, 83 s.)

Masal inde Masal

Getiimiz hafta Gianni Rodarinin Bir Telefonluk Masallar kitabn okumutum ve en sevdiim masallar olmulard. Bu hafta da yazarn Masal inde Masal kitab var, yine birbirinden gzel yirmi masal ve inanlmaz karikatrler. stelik bu kez Rodari btn masallarna birden fazla sonu yazarak daha da hareketlendirmi. Her sonda olaylar farkl geliiyor, kahramanlar farkl seimler yapyorlar. Kitabn sonunda da Yazarn Sonlar balnda yazd blmde Rodari, hazrlad sonlarla ilgili yorumlarn yapm. Yani ocuklar okurken kendilerine en yakn sonucu setikten sonra arkaya dnp yazarn o konudaki fikrini de alabiliyorlar. 1980 ylnda vefat eden yazar sanki kitabn arkasndaym gibi cevap veriyor. Bazen sonu da uygun buluyor, bazen n de kt buluyor, bazen de ocuklardan canlarnn istedii bir son yazmalarn rica ediyor. Bence Gianni Rodari kesinlikle en iyi ocuk yazarlarndan biri ve eviriler de kusursuz. Baz masallar sadece elence iin yazm, kendi de itiraf ediyor, bazlarnda da ok gzel mesajlar var. Mesela Havlamay Bilmeyen Kpek arkadalaryla konuurken havlamas gerektiini reniyor, nk o bir kpek ve havlamas lazm. Nasl havlayacan nce horozdan, sonra da bir guguk kuundan renmeye kalknca da bana gelmeyen kalmyor. Bu masaln tam tane sonu var ve sonlar hakknda yazar yle demi: Ben kararl bir ekilde nc sondan yanaym. Doru retmeni bulmak ok nemlidir. Bu, bir sirk yldz olmaktan ya da her gn hazr bir tas yemek bulmaktan daha nemlidir. ocuklarnza elenceli okumalar diliyoruz. (Masal inde Masal, Gianni Rodari, ev: Yelda Grlek, Resimleyen: Anna Laura Cantone, Can ocuk Yaynlar, 220 s.)

Aydnlk KTAP

MUZAFFER ZG, EKMEK PARASI VE ZIKKIMIN KK

Boynu bkk kheylan

DAMLA YAZICI Bydk ve kiilik sahibi olduk. Birok grnmez el bu kiiliin olumasna, ekillenmesine dokunularda bulundu. Grnmez el diyorum, nk kk bir ocukken arkadanzn srrn saklamanz gerektiini rendiiniz an bilmezsiniz. Yani renmisinizdir ite. Arkadanz bir sr vermitir size ve kimseye syleme, sylersen senle konumam bir daha, bu bir sr demitir ve siz renmisinizdir. te grnmez el ve onlarn bizim farknda olmadmz retici dokunular bizi biz yapan en nemli etken. Bata annemiz, babamz, retmenlerimiz, yakn arkadalarmz... Ama bunlarn yannda hep unuttuumuz bir el daha var ki, belki de adam gibi adam olmamzn en byk mimardr onlar: Yazarlar. Hele ki tertemiz beyinlerimizle okuduumuz ocuk kitaplar yazarlar. Henz hayatn kibrini, soysuzluunu ve buhrann iimize almadmz zamanlarda bizi dolduran insanlar. te onlardan biriydi Muzaffer zg. ocuk kitaplar yazarlar dediimizde ilk bata aklmza gelen isimlerden. ok sayda ve nitelikli eserleriyle ocuk dnyasna hitap etmi ve kuaklar boyu okunmay baarabilmi bir isim. TRT2nin film kuanda rastladm ve byk bir keyifle izlediim filmdeki Muzo karakterinin Muzaffer zg olduunu rendiimde nasl sevinmitim anlatamam. 1992 ylnda Memduh n tarafndan ekilmiti Zkkmn Kk filmi. Muzaffer zgnn Adanada geen ocukluunu anlatan Ekmek Paras ve onu daha kapsaml hale getirerek hayatn anlatt roman Zkkmn Kknden uyarlanmt. 1993te Adana Altn Koza Film Festivalinde en iyi film dl alan Zkkmn Kk ayn baary, Tokyoda, Manheimda ve daha pek ok uluslararas film festivalinde tekrarlamt. Yoksulluk iinde geen bir ocukluk ama buna ramen acma efektlerinden arndrlm, iten, smscak bir hisle hem okuyucuya hem de izleyiciye geen bir hikaye Muzonun ki. Bir krmz izme almak iin sokaklarda dar satarken mahup olan o ocuu unutmak ne mmkn. -Dar vaaarrrrr, dar Hamama girdi kocakar Dileri sar sar Dar vaaarrrrr, dar Hamama girdi kocakar Dileri sar sar O yllarn Adanasn, yazlk sinemalar, geim savan her eye ramen yaama sevinciyle dolu bir ocuun gznden, -hele ki bu ocuk sonradan en sevdiiniz ocuk kitaplarn size sunan kii olursabyk bir heyecanla okuyor ve izliyorsunuz. Kitabn filme aktarmnn kusursuz gerekletirildiini syleyebilirim. Kitab okurken aklmzda ekillenen baba karakterinin, filmde Menderes Samanclar tarafndan esiz bir oyunculukla sunulmas filmi de kitab da yazar da unutulmaz klyor. inizde hep bir burukluk var ama film boyunca bol bol glyorsunuz da. Garip evet, ama dramn her yerimize iledii ve bizi yaamdan souttuu modern toplumumuzda, yaamaya, aileye, almaya, okumaya ve yoksullua dair drst bir hikaye. Kitaptan alntlanan ve filmde seyirciye ok gzel sunulan u ksm Muzaffer zgy ve benim btn bu yazm zetlemeye yetecek cinsten: Ylda bir kez ev sahibimizin evine giderdik. .... Anam, bahemizdeki atlamayan narlardan kocaman bir sepet hazrlard. Sonra, abimle benim elimizi yzmz bir gzel ykar, boyama pantolonlarmz giydirir, bayramlk ayakkablarmz (varsa tabii) ayaklarmza geirir, ev sahibimizin yolunu tutardk. Narlar, ev sahibimize rvet, biz iki karde de acma duygularn devinime geirecek birer uyarc... Babam yolda uyarrd: -Ulan, boynunuzu iyice bkn ha, diye... Nah yle bkeceksiniz! Biz artk, ev sahibimizin oraya dek iyice alkanlk kazanalm diye, sokakta bile boynumuzu krar yrrdk. Bilmiyorum, ka lirayd bu bizim oturduumuz toprak parasnn yllk kiras! Toprak paras diyorum, nk zerindeki erden pten oday yksek mhendis babam kondurmutu. -Ulan, derdi babam, baktnz kocakar ngr cngr ediyor, alamay unutmayn ha! Alayn, sulu sulu dkn! Krk boyunla, kvrm kvrm merdivenleri kar, geni bir odann orta yerindeki koltua kurulmu iman bir kadnn elini perdik. Nedense bu el her zaman kei gibi kokmutur bana. Ama, iin ucunda lm kalm olduktan sonra, evelallah pmek deil ya, yala deseler yalardm bu kaln damarl kei kei kokan eli... Babam, Mnevver Hanm, derdi, sayenizde byyp gidiyor ite sabiler. Gz krpard babam, bu, boynunuzu biraz daha krn! demekti. inizdeki ocuun lmemesi dileiyle...

20 N SAN 2012 CUMA

Aydnlk KTAP

OCUKLAR N

Gkte Biri Var

Starling atosu Servenleri Buzlu ksir

Eek Dersem k, Kei Dersem Ka

Be Kilitli Sandk

Filiz zdem, Yap Kredi Yay nlar , 148 s. Sevim Ak, Can ocuk Yay nlar , 120 s.
Peki ama kimdi bu teldeki adam? Teldeki adam bak am deitirmiti. Konuulanlardan ok konuulmayanlar, grnenden ok grnmeyenler ekmeye balamt ilgimi. Teldeki adam gzlklyd. Gzlklerinin benimkinden ve babamn arkadalarnnkilerden farkl olduunu anlamtm. Kimsenin gremedii ayrntlar byte gibi bytyordu onunki. Yklma tehlikesine kar boaltlm ahap evin tahta oymal kap kolunu, at aralarndaki ku yuvalarn, ocuk parknn kesindeki, evresini otlar bym ba kopuk heykeli, fare deliklerini, eski binalarn birindeki kirden pastan kararm armay o gstermese hangimiz grebilecektik?

Evgene Trivizas, Alt n Kitaplar, ev. Ari okona, 152 s. Ya grubu: 10+
Lort Filibooster kt bir nseziye kaplarak vasiyetini yazmaya karar verir. Btn servetini Hide Parkn rdeklerine, ok ocuklu taksi ofrlerine ve adn telefon rehberinden rastgele setii Timothyye brakr. Hindistana kaplan avlamaya giden lort esrarengiz bir biimde kaybolur. Kendi hlinde bir piyano akortusu olan Timothy, bu beklenmedik miras karsnda ok arr. Ancak paha biilmez definesine kavumak iin Egedeki Sisam Adasna gitmesi gerekmektedir. Orada Timothyden dnyann drt bir yann dolaarak be anahtar bulmas istenir. Gen piyano akortusu, Brezilya, Macaristan, Nijerya ve Avustralyada akl almaz maceralar yaar...

Theresa Breslin, Bankas Kltr Yay nlar , ev. Asl Tanr yar, 88 s.
Kuzeyin gizemli topraklarndaki Starling atosuna k geldi. ato sakinleri k elencelerine hazrlanyor. Ancak K Kral ve Kraliesinin olu Prens Salkmbuz bu yl ileri biraz kartracak gibi grnyor. Rengrenk kar yamas bir dereceye kadar hogryle karlansa da, ekoseli kar taneleri kral ileden karyor. Ya Ejderha Tutu sinirlendiren yaramazlara ne demeli? Neyse ki Milla ve takm var da, o gzelim k elenceleri planland gibi yaplabiliyor...

Hayvanlar Yine Resmigeitte... Kitap kurtlar (ocuklar ve ana babalar) kollasn kendini. Onlar iin (ncelikle ocuklar tabii) zel olarak kaleme alnan kitaplardan beincisi Eek Dersem k, Kei Dersem Ka yine birbirinden gzel resimlerle yaymland. Eek ve kei kitabn adndan anlalaca gibi ele alnan hayvanlardan ikisi. Ayrca deve, at, inek, koyun ve domuz konusu da var. Hayatmzn bir paras olan hayvanlar birer canl olarak sevmek ve onlara yakn olmak kadar kltrmze, edebiyatmza yansmalaryla bilmek ve gnlk hayatmzda bunlara yer vermek de nemlidir.

Kedicik Patileri Minicik

Sen Islk almay Bilir Misin?

Haylaz Patinin Servenleri

Acayip Bir Deniz Yolculuu

Muzaffer zg, Bilgi Yay nevi, 208 s.

ok sevdii ocuklar dlerini sevgiyle beslesinler diye yazar dede Muzaffer zgden hem okul ncesi hem de ilk okuma dnemi iin... Rengrenk, cvl cvl, oyun ve bilgi dolu ykler... Okuma alkanlna doru... nat kedi Minno ve ailesi, kara iek, tpt kz, balk ocuk ve daha birok yeni oyun arkada bu yklerde sizi bekliyor. Bu kitapla hem ilk okuma heyecann yaayacak hem de bambaka dnyalara gideceksiniz. - ocuklarn yazar dedesi Muzaffer zgden yepyeni bir kitap. - ocuklarn severek okuyacaklar, kendilerinden ok ey bulacaklar, bilmedikleri eyleri renecekleri on yk. - ocuk edebiyatnn en ok okunan yazarndan, ocuklarn okul ncesi ve ilk okuma dnemi iin...

Necdet Neydim, Gn Kitapl , 88 s. (3. 4. 5. s n flar)

Akademisyen, evirmen, yazar Necdet Neydimden ocukluu ocuk gzyle anlatan iirler. ocuk ve genlik edebiyat alanndaki aratrmalar ve kuramsal almalaryla tannan akademisyen, evirmen, yazar Necdet Neydimin iirleri, gnmz ocuklarnn kayglarn, zlemlerini, sevinlerini, hzla deien yaamlarn, yine onlarn gznden yaln ve etkileyici bir dille yanstyor. Grafik tasarmc Suzan Araln usta ii resimleri ve zgn sayfa tasarmlaryla bir albm olarak yeniden canlanan kitaptaki 47 iir, ocuklara edebiyatn bu zeltrn sevdirmeyi baaryor.

Mavisel Yener, Tudem Yay nlar , 32 s.

Bu kpek baka kpek! Huzurlarnzda haylaz kpek Pati ve bitmek bilmez yaramazlklar... ocuklar ve genler iin kaleme ald saysz kitapla okurlarnn kalbinde taht kuran bol dll yazar Mavisel Yenerden keyifle okunacak bir masal serisi: Haylaz Patinin Servenleri Serinin kahraman Pati, daha kitap fikri olumadan ok nce ryasna girmi Mavisel Yenerin. Bu sevimli ve hnzr kpek o kadar etkilemi ki yazar, ilham perilerinin de kalemini cezbederek be kitaplk bir servenle ete kemie brnm zamanla... Her macerasnda trl yaramazlklar peinde koan Haylaz Pati, maviliklerle dolu renkli bir okuma deneyimi vaat ediyor minik okurlarna.

Mge pliki, Gn Kitapl , 92 s. (3-8 ya )

Antik adan kp gelen ehla gzl gemi Kibeleyle masals bir yolculuk! Alerjisi yznden adan korkan Keremin kbusu gerek olur: Okulda a gndr! ocuklarn hepsi de o kadar ok, o kadar ok alarlar ki, sradan bir a gn, ancak ok eski alarda yaanacak bir servene dnverir. inde Keremle arkadalarnn, servis ofryle hemirenin, ehla gzl gemi Kibelenin ve kt adam Kadirbilmezin yer ald inanlmaz bir servene!...

Aydnlk KTAP

20 N SAN 2012 CUMA

GRIMM MASALLARI K C LT HAL NDE YAYIMLANDI

Alman kltrne tutulan k

Jacob Grimm (1785-1863) ve Wilhelm Grimm (1786-1859) adl iki karde, Almanya'y Masal Yolu (Die Marchenstrasse) ad verilen bir gzergah (Grimmler'in memleketi Hanau'dan Bremen'e uzanan 600 kilometrelik bir yol) izleyerek dolamlar, halktan derledikleri masallar yazya dkerek tarihe brakmlardr. Bu ura Almancann kurallarn da belli oranda ortaya dkm, Alman ulusunun harcn pekitirmi, mitlerin ve folklorun ulus olma asndan nemini sergilemitir.
ELVAN BEKOLU En genel kabulle masallar ocuklara dnyay ve yaam, iyiler ve ktler zerinden anlatmann, elendirmenin, oyalamann, avutmann, uyutmann, kimi zaman da korkutmann d rn aralardr. Olaanst olaylarn yaand, doast yaratklarn boy gsterdii, gerein balad yerde sona eren apayr bir dnyadr masallar. Uyuyan Gzel, Pamuk Prenses, Klkedisi, Bremen Mzkaclar, hemen her insann ocukluk dneminde yer alm, sonrasnda da iz brakmtr. Tabii bir de Fareli Kyn Kavalcs, Mezardaki ocuk, eytan ve Ninesi, Fare, Ku ve ocuk gibi, en hafifinden rknt veren, ocuk ruhunda rpertilere neden olan masallar vardr ki onlarn da ayn biimde belirgin izler braktklar sylenebilir. Bat dnyasnn, pek ou evrensel hale gelmi masallarnda belli bal yle bir ayrmdan sz etmek mmkndr: Andersen'in derledii masallar, rnein Kibriti Kzda olduu gibi ocuklar daha ok zntye, hzne ve gzyana; Grimm Kardeler'inki ise biraz korkuya ve tekinsizlie sevk eder. Bunu, Saffet Gnersel'in evirisi ve Pinhan Yaynlar'nn zenli basks ve ilgi ekici desenleriyle lkemiz okurlaryla bu kez iki cilt halinde buluan Grimm Masallarna bakarak bir kez daha anlamak mmkn. Ama Grimm Masallarnn en byk zelliinin bu olmadn da hemen belirtelim. m, Alman ulusunun harcn pekitirmi, mitlerin ve folklorun ulus olma asndan nemini sergilemitir. Grimmler'in ayn zamanda Almancann en byk szln yazmaya giritiklerini, bu almann yarda kaldn (L harfi), szln sonradan Dou Alman dilbilimciler tarafndan tamamlandn da syleyelim. Halk masallarnn derlenmesi ve incelenmesi, ayn zamanda Alman olmann ve Alman halk kltrnn tanmn da getirmitir. in pf noktas da buradadr zaten; Grimm Kardeler'in masal derlemecilii kisvesi altnda ilerindeki (ya da ortalama Alman'n iindeki!) deheti satrlara aktard da hep iddia edilmitir. Gerekte Pamuk Prenses'in masum bir pckle deil tecavze urayarak uyandrld, Klkedisi'nin kzgn demirden ayakkab giydii, bizim okuduumuz masallarn sansrlenip dehet gelerinden aykland da dile getirilir Grimm Masallaryla ilgili olarak.

YAHUD LERE IRKI YAKLA IM

zerinde durulmas gereken bir dier nokta ise bu masallardaki anti-semitizm. Grimm Masallarnn elimizdeki versiyonunun birinci cildinin 323. sayfasndaki 67. masaln ad bile yeterince aklayc: Yahudinin Zoru. Masaln final blmn alntlamak yeterli olacaktr sanrm... Seyis keman almay kesti, boynuna astktan sonra tekrar daraacnn merdivenlerinden indi. Yerde yatan ve hala kesik kesik soluyan Yahudinin yanna vararak: 'Bana bak maskara' dedi. 'imdi paray nerden bulduunu syle bakalm! Yoksa kemanm boynumdan karr ve yine almaya balarm, ona gre.' 'Ben hep aldm! Ben hep para aldm' diye haykrd Yahudi, 'Sense paran hakknla kazandn!' Bunun zerine hakim onu hrszlktan dolay astrd. Bu kk rnekten de grld gibi, Grimm Masallar, daha dorusu derinlerdeki Alman halk kltrnde Yahudilere yle pek de iyi gzle baklmamaktadr. 2005'te tam bu ilerin ustas Terry Gilliam tarafndan, Matt Damon'n Wilhelm, Heath Ledger'n da Jacob Grimm'i canlandrd bir sinema filmine dntrlen Grimm Kardeler'in yks, belki de Andersen'in u szlerini artracak nitelikte: Dnyada o kadar ok kt ey var ki, ocuklar ne ktlklerden tamamen soyutlamak, ne de hep mutsuz son olan bir dnya gstermek istiyorum. Ne olursa olsun, iki ciltlik, toplam 1068 sayfalk Grimm Masallar, ierdii 211 masalla, tpk Binbir Gece Masallar ya da Dede Korkut Hikayeleri gibi, yalnz ocuklar deil, yetikinler tarafndan da ilgiyle ve okunmay hak ediyor.

PNHAN YAYINLARI'NIN NOTU:

lk kez eksiksiz ve sansrsz bask

Bugn dnya apnda bilinen bu masallar ilkin romantizm akmnn nde gelen isimlerinden air ve edebiyat Clemens Brentanonun istei zerine Grimm Kardeler tarafndan derlenmeye balamtr. Brentanonun masallar bir trl yaymlamamas zerine Kardeler almay devralp basmaya karar verirler. Kardeler masallar hibir zaman sadece birer masal olarak grmezler; onlara gre bu masallar Alman halknn gelenek ve greneklerinin temellendii hakikati ieren tarihi belgelerdir ve Alman halknn kendi kltrn ve kkenini kefedebilmesi iin son derece nemlidirler. Bu sebeple Kardeler masallarn aktarlmasyla Alman gelenei ve kltrne k tutmay, tarihsel hafzay canl tutmay hedeflemilerdir. XIX. yzyln dncesine de uygun olarak trelerin ve yasalarn tarihsel bilgi ierdiini dnm ve bu bilginin Alman halknn kendini tanmas ve anlamasna yardmc olacana inanmlardr. Balangta Grimm Kardeler'e szel olarak anlatlan ve Kardeler tarafndan daha sonra yayma hazrlanan masallar ilk basksndan itibaren eitli deiimlere uramtr. Yaynevi olarak sadk kalmay tercih ettiimiz 1857 ylndaki 7. baskda yer alan bu 211 masal, Kardeler'in edebi ve ahlaki mdahalelerine ramen iddet ve vahet iermeyi srdrmektedir. Basld tarihten bu yana masallar farkl evreler tarafndan inceleme konusu olmutur: Halkbilimciler masallar Alman halknn gelenek ve greneklerinin anlatld otantik metinler olarak ele alm ve ierdikleri hem szel hem de edebi gelenei inceleyerek Alman masallarna zg olan nitelikleri ortaya koymaya almlardr. Masallarn barndrdklar ahlaki geleri konu edinen eitimciler ise masallardan karlacak dersler zerinden ocuklara istenilen davranlar kazandrmay ve belirli bir toplumsal ahlak alamay hedeflemilerdir. Bir yandan dnemin sosyopolitik yaps zerine ipularn arayan sosyolog ve tarihiler bir yandan da kullanlan slup ve estetik gelerle ilgilenen edebiyatlar masallar zerinden XIX. yzyla farkl bir yerden k tutmaya almlardr. Dil ve sembolik dnya hakknda zmlemeler yapan psikanalistler iinse masallarda yer alan sembollerin neye dair olduklar ve ne iin kullanldklar byk nem tar. Grimm Masallarnn Trkede ilk kez yaymlanan bu eksiksiz ve sansrsz basks Bir varm, bir yokmu varolmayan bir dnyaya deil, tam tersine varolan dnyaya alan bir kapdr ve bu kapdan ancak bu dili okumay renerek geilebilir.

PAMUK PRENSES NASIL UYANDI?

Jacob Grimm (1785-1863) ve Wilhelm Grimm (1786-1859) adl iki karde, Almanya'y Masal Yolu (Die Marchenstrasse) ad verilen bir gzergah (Grimmler'in memleketi Hanau'dan Bremen'e uzanan 600 kilometrelik bir yol) izleyerek dolamlar, halktan derledikleri masallar yazya dkerek tarihe brakmlardr. Bu ura Almancann kurallarn da belli oranda ortaya dk-

10

20 N SAN 2012 CUMA

Aydnlk KTAP

GLDEN TERAZ

MEC T NAL

Putlar krma kampanyasnda Nzmn yllar sonra yapt zeletiri

Gnmz edebiyatnda put da yok put krclar da. Yalnzca kendilerini putlatrma gayreti iinde olanlardan sz edilebilir belki. Bir de, ideolojik-siyasi-estetik hibir ierii olmayan hakaret, kfr ve dpedz svgye varan szlerin masalar sandalyeler gibi havada uutuu internet gruplarndaki kr dlerinden. Kracak put bulamadklarndan ya da edebiyata ilikin duyduklar kayglardan deil o da, bencilliklerinden
ugnlerde eski kitaplara dald m. Bir yandan ta ta y p, tahta kesip ivi ak yorum, bir yandan da evde kitapl dzenliyorum Tozlar n al p yerlerine yerle tirirken yeniden okumak zere bir kenara ay rd m kitaplar o al nca ilerinden bir seme daha yapmak durumunda kald m; en k sa zamanda okunacak kitaplar Bir sre sonra iki yan mda iki ayr kitap kmesi olu unca bir ncye daha gerek oldu; hemen imdi, derhal okunacaklar! Drdnc bir kme daha olu madan, y llar nce edindi im al kanl kla drt be kitab dn ml okumak zere masan n zerine halen okumakta olduklar m n yan na koyunca drdnc bir kme daha olu tu ama, kitaplar raflardaki ben de masadaki yerlerimizi ald k. Aziz al lar n haz rlad Nz m Hikmet/Sanat ve Edebiyat stne D nceler adl kitap i te o drdnc kmeden. (Di er kitaplar: Bilimsel Sosyalizm ve Bilim-Do u Perinek, Sz ve Yaz -zdemir nce, Edebiyat Mzik ve Felsefe zerine-A. A. Jdanov, Alakl n Evrensel Tarihi- Borges, SSCBden Dn - Andre Gide, Halk n Ekme i-Bertolt Brecht, afak-Sevgi Soysal, E ik-Irmak Zileli).

nuda Nam k Kemal ile Ziya Pa ay ok daha baar l bulur. Bu kampanyadan bir zaman sonra Abdlhak Hmidle onun evindeki bir yemekte bir araya gelen Nz m Hikmet, airin a n sanat-edebiyat hakk ndaki bilgisi kar s nda kendi bilgisizli ini anlar. Orhan Selim takma ad yla yazd yaz ya giri i bile hayranl kla dolu k sa bir cmledir: Burjuva ama, byk air (Ayn yer) Nz m Hikmetin, onun bilmedi ini sand sosyalist realizmi anlat n byk bir ilgiyle dinleyen Hmid, byk bir olgunlukla yle der: -Putlar k rmakta hakl s n z. Biz de edebiyat hayat na kat ld m z zaman ayn eyi yapt k. Divan edebiyat n y kt k, Tanzimat edebiyat n getirdik. Trk edebiyat nda hamleler yapt k. O vakit biz eskileri y km t k. imdi de siz bizi y k yorsunuz. Hakk n z (Sf. 280). Hmidin geni gr ne bay ld m diyor Nz m Hikmet; oysa ben sert tart malar yapaca m z san yordum. (Ayn yer)

NZIMIN 83 YA INDAK DEL KANLISI

AR

Roman Gibi adl kitab ndan aktard na gre putlar k rma kampanyas na y llar sonra ba ka bir gzle bakmakta ve o zamanlar yaz p sylediklerini sekterlikle ele tirmektedir: Biz mesel putlar k r yoruz kampanyas n neden at k?.. Abdlhak Hmid mill air e ilmi . Memleket konular yla ilgilenmezmi Proleter airi de ilmi Saltanat devrinde, proletaryan n daha do um halinde oldu u bir devirde onun proleter airi olmas n nas l bekleyebilirdik?!.. Adam byk air. Kendi ufuklar ndan km , dnya konular yla ilgilenmi . Abdlhak Hmid ya ad ya ad devrin, artlar n mahslyd. Mehmet Emin ise air bile de ildi. Mehmet kifin mistik ideolojisini, gereki eserlerimizle rtmeli idik. Nam k Kemal bir vatan airi idi. Zaman nda Abdlhamit diktatrlne kar sava t . Bu yzden menfalarda srnd. Biz bunlar n hepsine att k. Bunlar burjuva airi, edibi diye kenara att k. Neydi benim o Berkley iiri?!... Diyalektik materyalizm iirle mi retilir?!... Proleter airi, a k iiri yazamaz dedik. Tabiat ve insan unuttuk. (Sf. 281)

HEYKEL D K LECEK A RLER

Nz m Hikmet Mehmet Emin hakk ndaki air bile olmad gr n de y llar sonra de i tirmi tir. al lar, Bursa Cezaevinden V-Nlara Mektuplar kitab ndan u szleri aktar yor: Bak tuhaf bir ey gibi gelecek sana ama, ben bugnlerde Mehmet Emini inkr olunan taraf yla, yani air taraf yla ke fettim. phesiz ki Mill Trk airi filn de il, lkin iyi air. Adamca z n bu esasl taraf n kulaktan dolma bir telkinle inkr edip durmu uz. (Sf. 287) Aziz al lar n, Broy dergisinin Haziran 1986 tarihli say s nda Ayd n Aydemirin haz rlad incelemeden yapt aktarmada da Nz m Hikmetin heykelini dikilmesini istedi i airlerin bir listesi yer al yor: Trkiyede hangi airlere an t, heykel dikilmesini isterdim?.. Yunusa bir, Karacao lana iki, Fuzuliye , Nedime drt, Fikrete be , kife alt , Nam k Kemale yedi, Hmide sekiz, inasiye dokuz, Ziya Pa aya on, Yahya Kemale on bir Orhan Veliye on iki, ha elbette Halit Ziyaya da. Unuttuklar m olacak. Kusura bakmas nlar Yaln z bir noktaya dikkat, ya ayanlara heykel dikilmesinden yana de ilim. (Sf.275)

HM D N B R P YES LONDRADA OYNANSA

Zekeriya Sertelin ba nda bulundu u Resimli Ayda Putlar K r yoruz kampanyas ba latan Nz m Hikmet, derginin Haziran 1929 tarihli say s nda, kendisine Dhi-i zam denilerek putla t r ld n d nd Abdlhak Hmidin yayg n kan n n tersine Dhi-i zam olmad n yaz yor. Resimli Ay n ikinci dneminin en nemli yay n olan Putlar Y k yoruz kampanyas kapsam nda Nz m Hikmetin Abdlhak Hmidde grd udur: Hmid, Osmanl toplumunun ok dikkate deer bir a amas nda ya am t r. Bu a ama, imparatorlu un can eki ti i, yeni bir toplumsal kurulu un do um sanc lar n n ya and bir dnemdir. Bu yzden Abdlhak Hmid, ayr nt da ba ka zellikleri olsa bile ekspir devri ngilteresinin ekspiri, Rasin, Korney devri Fransas n n Rasin ve Korneyinin etkisi alt nda kalm t r. Ancak bu etki, Hmid Beyin ya ad camian n medeni gerili i dolay s yla mukallitli e mncer olmu tur. O kadar ki, bugn Hmid Beyin bir piyesini Londra veya Pariste oynasalar, seyirciler ekspir, Korney, Rasinin karikatrle tirildi ini, yahut da aktrlerin rollerini unutup tult l a kat klar n zannederler. (Nz m Hikmet/Sanat ve Edebiyat stne D nceler, sf. 279, Haz rlayan Aziz al lar, Bilim ve Sanat Kitaplar , Ocak 1987, stanbul)

Putlar k rma kampanyas n n yaratt tart malar sonraki y llarda da srm tr. Nz m Hikmet, Orhan Selim takma ad yla yazd Ak am gazetesinde yay mlad 83 Ya nda delikanl ve pt m El ba l kl iki yaz s n konu ederek sz Putlar k rma kampanyas na getirip kendisine sald ranlara gazetenin 31 Aral k 1934 gnl say s nda u yan t verir: O gnlerde Hmidi baltal yanlar, ne onun bir ozan oldu unu tan mamazl k etmi ler, ne de bu adam kltrl de il demi ler. Onlar, Hmid dhi de il de ildir, o bir put k l na sokulmu tur, putla m Hmidi y kmak gerektir d ncesini ne srm ler. Orhan Selim olarak kendisinin de bu gr te oldu unu syleyen Nz m Hikmet, e er bugn de putla maya kar bir d nce sava a lacak olsa bu sava ta put k r c lar saf nda yer alaca n belirtir: bir yandan gider, byk ozan, byk kltrl adam, 83 ya nda sona eren bir ak am n e iinde gne lerin k z ll vurmu bir kaya paras gibi dimdik durarak MEHULE TAPMA. NSANA TAP, DED M diyen byk delikanl Hmidin elini per; te yandan, zorla putla t r lmak istenen Hmide kar btn gcmle balta sallard m!.. (Ayn yer)

KEND LER N PUTLA TIRANLAR

Her kitab n ba ka bir a dan okunma olanavard r. Bu olanaklar, iinde bulundu umuz toplumsal-tarihsel ko ullara, ideolojik, siyasi ve psikolojik gre de i ebilir. Bugn o gzle okumad m z iin grmedi imiz ya da dikkatimizi ekmeyen bir yan ba ka bir zaman, yer ve ko ulda kendini gsterebilir. Sanat ve Edebiyat stne D nceleri bu kez, Nz m Hikmetin zaman iinde de i en sanat-edebiyat gr leri temelinde Abdlhak Hmide bak ynnden ele ald m. Gen ve sekter Nz m Hikmetin yanl n n zele tirisini olgun Nz m Hikmet yap yor. Zaten byk olan Nz m bir daha byyor okuyucunun gznde.

YILLAR SONRA BA KA GZLE BAKINCA

Nam k Kemal, Tevfik Fikret, Hamdullah Suphi, Ahmet Ha im, Mehmet Emin Yurdakul, Mehmet Akif, Yakup Kadri gibi pek ok air ve yazar putlar k rma kampanyas n n baltalar ndan nasibini alanlar aras ndad r. Nz m Hikmet, ne putlar k rma kampanyas nda yazd yaz ve iirlerde ne de Orhan Selim olarak yazd yaz larda sylediklerinden uzun y llar vazgememi tir. Aziz al lar n, Nz m Hikmetin Sanat ve Edebiyat stne D ncelerinde Sabiha Sertelin

B Z ESK LER YIKMI TIK. S Z DE B Z YIKIYORSUNUZ. HAKKINIZ

ete.com mecitunal@aydinlikgaz

Nz m Hikmete gre Hmid, iinde ya ad toplumsal-tarihsel dnemin zelliklerini evrensel dzeyde ve o zamana kadar yap lanlardan daha iyi bir biimde yapabilmi olsa, ad dhi sanat lar aras nda yer alabilecektir. Oysa Abdlhak Hmid bunu yapamam t r. Nz m Hikmet, bu ko-

Aydnlk KTAP

DEL L E VE SYANA DA R B R ROMAN: FKE

niversitede metamorfoz
Marcus bir anda okul kurallarna uyMELS YALIN Eminim, aranzda liseden mezun olur mayan, ailesinin isteklerine boyun emeyi reddeden bir koca adam haline olmaz, sert kurallaryla bunaltan bir geliyor gzmzn nnde. te yanbabadan, dediim dedik bir anneden dan okuldan atlp savaa katlmak zove yaad banaz evreden uzaklarunda kalaca korkusuyla mak iin niversiteye gidenleriz varcebelleirken, fkeden ve korkudan dr. Peki ya yamurdan kaarken kudurmu paranoyak babasna benzedoluya tutulannz oldu mu? 50li ylmeye balyor. Ve nihayet kitabn solarn Amerikasnda, yani sekler eitim kurumlarnda bile haftada bir gn nunda, () insann en alelade, en nemsiz ve hatta gln seimleri, apele gitme zorunluluunun olduu korkun ve anlalmaz biimde oranzamanlarda, niversiteye giden gen sz sonulara yol aabilir kansna vabir Yahudiyseniz bunun olmas iten bile deil. O yllarda bir niversite de- ryoruz, yazarla birlikte. Philip Roth edebiyat dnyaskan, eitimsiz anne- babann en ilgin simalarndan dan daha banaz, biri. Roth sk Yahudi niversite ise krsal Normalde gelenekleriyle bblgede yaayan bir im sel im ymesine ramen hal bir gencin evreromanlarnda s rcu Ma n ocuk ola sinden daha kve dier yazstlayc bir anda okul kurallar na larnda cinolabiliyordu. uymayan, ailesinin sellikten Durum yi me e ak yrekyun bo e isteklerin byle lilikle baham ad olunca, reddeden bir koca setmekten birok haline geliyor gzmzn ekinmegencin n lda oku n da yan yen bir te . de nn hayal kda yazar. un zor k lma rklna at l p sava a kat Playboy uradn kalaca korkusuyla dergisi iin ve fkeye yazd ycebelle irken, fkeden ve kapldn u urm kler bu kud an korkud sylememize durum iin iyi na s bile gerek yok. paranoyak baba birer rnek tekil Marcus Messner benzemeye ba l yor eder. Yazar kendi da onlardan biri ve sosyal yaam da, yaratgrnen o ki, dierleri t karakterlerin yaamn gibi urad hakszlklar aratmaz. Ancak yazar yazmaya karsnda susup oturacak biri de deil. Ateli bir ateist olan Marcus, arlk vermek adna hayatnda bir deiiklik yapt, New Yorktan ayrlp krsal tutucu dekann karsnda Bertrand alanda bir eve tand. David Remnick, Russelln Neden Hristiyan DeiNew Yorkerda Rotha yazma hallerini lim konumasndan baz blmleri sormu, Rothun cevab yle: okuyacak kadar cretkr. Yalnz yayorum yani soAcaba bu cretkrl rumlu olduum, vakit geireyanna kr m kalacak ceim kimse yok. Saatlerimin yoksa bu yzden cezatamamen bana ait. Genelde landrlacak m? Okutm gn yazarm. Akam yup greceiz. devam etmek istersem salona Pulitzer dll gitmem, bir bakas btn yazar Philip Rothun gn yalnz kald diye onunla fke adl roman, vakit geirmem gerekmez. eyda ztrk tarafnylece oturmam ya da biridan dilimize kazandlerini elendirmem gerekrld ve Yap Kredi mez. Tekrar oturur ve iki- Yaynlarndan kt. saat daha alabilirim. Ge1951de Yahudi bir gencenin ikisinde uyanrsam cin Hristiyan gelenekbu, nadiren bama gelir lerine bal bir ama arada olur- ve aklma niversiteye girmesiyle, bir ey gelirse aar ve Kore Savann glgeyatak odasnda yazarm. Drt bir yanda sinde, yaadklar anlatlyor hikyeu sar not ktlarndan var. Sabaha mizde. Bir yandan olunun artk bydne inanamayan ve onu bekdein okurum eer istersem. Eer bete lediini dnd tehlikeler karkalkarsam ve almak istersem gider asnda lgna dnen bir babayla, bir lmaya balarm. Byle alrm, nbeti yandan da banaz okul ynetiminin gibi. Doktormuum ve acildeymiim gibi. uygulamalaryla uramak zorunda Acil olan benim. kalan Marcusun hayatnn bir anda nasl deitiine tank oluyoruz. Nor(fke, Philip Roth, Yap Kredi malde halim selim bir ocuk olan Yaynlar, ev: eyda ztrk, 144 s.)

12

20 N SAN 2012 CUMA

Aydnlk KTAP

KAPAK

AT LLA DORSAYIN LK YK K TABI: HEPS SEN N N / TUHAF A K YKLER

Sinema ve edebiyat, dman kardetirler

DAMLA YAZICI stanbul Film Festivalinin getirdii youn tempo ierisinde, sinema eletirmeni Atilla Dorsay ile ilk yk kitab olan Hepsi Senin in zerine keyifli bir sohbet gerekletirdik. Yllarn sinemayla bezemi bu zarif beyefendiyle sohbetimizde elbette sinema da kendi kesini kapt. 60 yldr sinema yazlaryla karmza kan, bunun yannda gurmelii, gezi yazlar, fotorafl ve mimarlyla da kltrmze nemli katklarda bulunan Atilla Dorsay, artk ykc ve romanc olarak da bizlerle buluacann ipularn veriyor. Sinema ve edebiyatla harmanlanm bir sohbet... Ksacas karmda Atilla Dorsay, masann stnde Altn Kitaplardan kan Hepsi Senin in kitab, yan taraf Atlas Sinemas... te bu sylei, bu ann unutulmazlyla sayfalarmzda... Hepsi Senin in adl kitabnz geen hafta okuyucuyla bulutu. Kitapta birbirinden farkl yedi ak yks anlatyorsunuz, bu ierik nasl dodu? Hep gzlemliyoruz tabii. Ben sinemadan da etkilenmi olabilirim ama hayat da dolu dolu yayorum. Yolculuklar yapyorum, etraf gzlemliyorum, oyun gryorum, roman okuyorum. Btn bunlar insann kafasnda bir takm eyler douruyor. Ama dorusu bu yklerin k noktas bu son dnemde yaptm bir yolculuk oldu. Kalabalka bir gruptuk, organize bir yolculuktu. Orada ilgin baz karakterler, kendime gre farkl baz ilikiler gzlemledim. Onun verdii bir itme gc oldu galiba. Oturup oradan yola karak daha nceden bende birikmi baz eyleri ortaya dktm ve bunlarn hepsinin tuhaf ak ilikileri odakl olduunu grnce de bu tuhaf ilikilere odaklanm ak ykleri toplam dndm ve bylece bu kitap ortaya kt.

ARPICI F NALLER
Birok nl aktr ve aktrisin yakn arkadasnz ve onlarn bizim bilmediimiz pek ok hikayesini de bilen bir kiisiniz. Bu kitaptaki yklerde geen kiilerin gereklikleri nedir? lk ykde, Yeilamda Bahar- Emir ikilisi var rnein. Tandmz nl oyuncularn temsili midir bu karakterler ? Hepsinde yok aslnda. Genelde sinemayla bir iliki var ama finalleri arpc geldi. lla da arpc finaller olsun diye de uramadm geri. Aslnda bir iki ykde de arpc olmadan, gayet doal finallerle bitiyor. Mze Mdr Mithatla iman Ayten yksnde bu iki insan arasndaki iliki son derece yumuak, son derece doal bir finalle bitiyor rnein. Bazlarnda da dramatik finaller diyebileceimiz eyler var. Kafamda o ilikiler beni dramatik finallere ard. Bir de orada galiba sinemann etkisi var. Sinemada da etkili finalle sonulanan film daha ok kafamzda kalr deil mi? Kitapta iki yk dorudan Yeilam zerinden ilerliyor; ilk ve son ykler. Orada nl baz oyunculardan paralar da var tabii ama bir mozaik bu. Hibirisi kesin

olarak u veya bu oyuncu deil ama kesin olarak Yeilamdan, Yeilamn nl ikililerinden, iftlerinden, baz filmlerden esinlendiim eyler var kesinlikle. Atyorum, Trkan orayn zaten naizane bir kitabn yazdm ama kahraman Trkan oray olan bir roman veya hikaye yazmaya kalksam o baka bir ey olur. Burada yle deil, bir harmanlama ve paralar var, esinlenme var. yklerin iine yerletirdiiniz baz ksmlar sizin dncelerinizin bir parasn oluturuyor sanrm. rnein Yeilam hakkndaki ksmda nemli bir savunu ve sahip k var. Yeilamn deeri bilinmiyor mu gnmzde? Hayr, yle bir ey yok. Yeni nesili brakn, Trk halk Yeilama ok sahip kt, hala kyor. Hala o baroller veya yan oyuncular seviliyor, ba tac ediliyor. lkemiz Yeilama, kendi sinemasna sahip kt ama artk Yeilam yok. Bugnk sinema farkl bir sinema artk. Kitapta Yeilamla ilgili somut bilgiler var doru, hatta tereddt ettim didaktik mi oluyor diye. nk didaktizm edebiyatta olmamal, edebiyata girmemeli. Ama ben orada, benim sunduum bilgileri, hikayenin karakteri kadn asndan verdim. Oradaki kadn karakter de iyi bir aileden gelmi, bilgili bir karakter. O da Yeilama ve yaad dnemlere yle bakyor. Onun gznden, onun azndand o, benim azmdan deildi, arada yle bir fark var. Benim azmdan, benim bak amdan ol-

KAPAK
sayd o anda didaktik olurdu. Umarm yle olmamtr.

Aydnlk KTAP
ilikileri, Bat kltrn almak ama kendi kltrmz unutmamak, ona sahip kmak gereklilii vb. btn bunlar beni ok etkileyen eyler oldu. Elbette okuduum ilk Dostoyevski romanndan, Karamazov Kardeler, ondan da ok etkilendim. Daha saylacak birok eser vardr. eletirisi deil de dorudan romana, hikayeye, iire dalsaydm ne olurdu, onu gerekten bilemiyorum ama bunu dnmek bile istemiyorum. nk benim gibi 10-11 yalarnda grd filmleri defterlere ciddi biimde btn jeneriiyle, hikayesiyle, kk eletiri cmleleriyle, hatta yldzyla yazmaya balam bir ocuk iin sinema yazarlndan, sinema eletirmenliinden baka bir gelecek yoktu. nk ok kk yatan itibaren okumann keyfine vardm. Okumann keyfine varmak yazmann da keyfine varmay douruyor. Bunlar birbirine bal eyler. Mutlaka bir eyler yazacaktm ama sinemayla olan ilikim, okumaya yazmaya balamamla birlikte sinemaya doan sevgim beni kesinlikle ama kesinlikle sinema yazarlna itti. Yani yle anlataym, ne yapaca bu kadar belli olan bir ocuk dnyada ok az olmutur. Dolaysyla ondan kanamazdm. Dorudan edebiyatla balasaydm ne olurdu bilmiyorum, ge baladm. Yani 70 yandaki bir insann iir ve hikaye yazmas komik de gzkebilir ama hi olmamasndansa ge olmas daha iyi diye dndm. nk kafamda bunlar dolayordu hayaletler gibi.

20 N SAN 2012 CUMA

13

ANSLIYIM, KAHRED C A KLAR DA YA ADIM

Kitapta ak yklerini anlatyorsunuz ve olduka derin sevdalar bunlar. Peki Atilla Dorsay byle bir ak yaad m haSinema ve edebiyat ilikisini nasl deyatnda? erlendirirsiniz? Ben de elbette ki ak Sinema ile edebiyat Ben oldum. Ak olmam bir ilikileri o kadar muazinsan tasavvur bile edisinemadan da zam bir konu ki zelemez. Ben de beni ama ilirim rine kitaplar olab i etkilenm ok zen, kahreden . yazlabilir. Ben um yor ya u hayat da dolu dol aklar yaadm bir tek deyim f etra , Yolculuklar yap yorum ama kendimi ok kullanacam: , gzlemliyorum, oyun gryorum ansl addediyobunlar drum. Bu aklarroman okuyorum. Btn bunlar man kardedan biri ok ler. Ayrlmas insan n kafas nda bir tak m eyler in gzel bir evlilie ler yk mmkn olbu u rus do a Am . yor uru do dnt. Neremayan iki m t k noktas bu son dnemde yap deyse krk yla karde veya bir yolculuk oldu. Kalabal ka bir yaklaan bir evliiki sevgili ama lie dnt ve gruptuk, organize bir yolculuktu. ayn zamanda artk akn yerini birbirlerine dOrada ilgin baz karakterler, durmu, oturmu bir manlar. nk kendime gre farkl baz iliki ald. Belki en iyisi edebiyat ok n ili kiler de o. plana karsa sinegzlemledim may ldryor, sinema Ylmaz Gneyin Umut da illa da edebi olmayaym, filmi sizin sinema eletirmenliiyani roman alp ok grselletirenizde nemli bir dnm noktas olutuyim abasna girerse o da romann ruyor. Umutu izledikten sonra yalnzca zne ihanet oluyor. Bu dengeyi koruyabanc filmleri deil, youn olarak Trk yabilmek lazm. Bunu koruyabildii filmlerini de yazmaya balyorsunuz. Sizi bu ekilde etkileyen, dnm noktas olu- zaman bir film ok iyi oluyor. Ben hep turan bir edebiyat yapt var m okudu- onu sylerim bizim sinemamzda mer Kavurun Anayurt Oteli filmi Yusuf unuz? Pek ok var. ocukluktan genlie Atlgann o aslnda incecik olan ama gei yllarmda, Arsen Lpen diye kibar ok youn ve ok kapsaml romanndan bir Fransz soyguncu vard. Ama hikaye- mthi bir baaryla aktarlmtr. Niye, leri o kadar bir zeka tlne brnmt nasl bu kadar baarl oldu, onun zeki ben ondan ok etkilendim. Daha sonra rine konuulur, ama buna benzer rnekPeyami Safann romanlarndan ok etki- leri anmsamak lazm. lendim. Trkeyi en iyi kullanan yazarlardan biriydi. Benim slubumda da belli bir etkisi olduunu dnyorum. Ahmet Hamdi Tanpnar kefettiimde onun Huzur romannda dorua kan DouBat ilikileri, bizim kltrmzle Bat

birisi sinemaya aktarlsa, ynetmenine yzde 100 zgrlk tanyabilir misiniz? Valla sevdiim bir arkadasa, gvendiim bir ynetmense yzde 100 brakrm kukusuz. Her dakika adamn burnunun dibinde dikilip, o olmad bu olmad, bunu kaldr, senaryoya bunu ekle demek doru deil. Genelde gveneceksiniz ve brakacaksnz. Hikayelerimin sinematografik zellikleri var ama film haline dnebilirler mi bilmiyorum. Mesela Yeilam hikayesinin aslnda bir film olmasn ben de ok isterdim ama ok olay olmad iin, hep kk kk durumlar, psikolojiler, kafada beliren eyler gibi sinemaya uygun olmad iin nasl bir film olur bilemiyorum ama ahsen isterim bunu ve emin olun ynetmenin ellerine teslim ederdim hikayemi.

IRMAK VE GRAL...

H OLMAMASINDANSA GE OLMASI...
Sinema eletirmenlii edebiyat ynnz, yazarlnz nasl etkiledi? Tabii onu bilemiyorum. Hi sinema

Geenlerde Radikal gazetesinde enay Aydemir, hangi roman hangi ynetmen sinemaya aktarmal eklinde bir liste hazrlad. Sizin kendi ykleriniz iin gznze kestirdiiniz bir ynetmen var m? aan Irmakn benim hikayemi ekmesini isterdim. aan, ak filmleri yapt gibi televizyon iin Sinema eletirmenlii de bir yapt bir dizi var, onda tr edebiyat aslnda. yi bir Setlere fantastik ge hakimdi... yaz diliyle aktarm yapfalan gitti imde Benim de hikayelemak olduka nemli sok ikal dak rimde fantastik baz , grdm nuta... unsurlar var. abile imi Her eletiri deilse bir sahnenin ek ana bu nedenle bile eletirinin byk saatler sryor. Bende o ok yaktrrdm. ounluunu, grd nz Ben . yok r sab Ayrca olum nemli ksmn birer i din der an, u kon gibi sevdiim uk ab i gib deneme sayarm Burak Gral var, ben. Hikaye deildir, abuk anlatan, her eyi abuk senaryo yazd birm, m ada yaratlm sanat debir ul bitiren ok ac ka tane, film yapildir ama naizane eskiler, aceleci der le -y mak istiyor. Onun bir deneme olarak ele benim bir hikayeme yani... Bu hikayeler de alnabilir. ilgi duyup film haline birka ayda Sinemada edebiyat dntrmesini ister kt ortaya uyarlamalar zaman zaman dim. Genleri ok seviyotartmalar da dourur, yazar ile rum ve destekliyorum. ynetmenin mahkemelik olduu duYnetmenlik yapmay hi dndnz m? rumlar da yaanr. Sizin yklerinizden Yok, ok tembelim bu konuda. Set-

Damla Yaz c ve Atilla Dorsay

14

20 N SAN 2012 CUMA

Aydnlk KTAP
gazetede ilk defa geni eletiriler ve yldzlar -ilk defa o yldz vermiti- balad. Bu byk bir ilgi uyandrmt. Ancak o zaman bunun bir meslek olabilecei izlenimi dodu. Ben sinemaya kendimi adasam m gibi eyler sylediimde rahmetli anne babam katiyen destek kmadlar ve ben alt yl mimarlk okuyup mimar oldum. Diplomam aldm, birka yl da yaptm. Sonra, para getirsin veya getirmesin bu ie girieceim dedim nk bu bir tutku, nlenemez bir biim almt. Ve Cumhuriyet gazetesine girdim, ki 27 yl altm Cumhuriyetten de ok kk paralar aldm. Kadroya bile almamlard beni, sonradan Sabahta kadroya girebildim. Ama hakkn yemeyeyim son yllar normal bir maa almaya balamtm. imdi de yaptmz ie karlk gelen creti tek alabilen kii byk ihtimalle benimdir. Dier arkadalar da hakettikleri creti almaya baladlar ama bunun kapsn aan kii ben oldum. Sinema yazarlnn bir meslek olabileceini, profesyonel olarak yaplabileceini gsteren ilk kii ben oldum. Bununla da ok iftihar ediyorum.

KAPAK
Dorsay: zgn bir roman tasar s var kafamda

lere falan gittiimde grdm, dakikalk bir sahnenin ekimi bile saatler sryor. Bende o sabr yok. Ben grdnz gibi abuk konuan, derdini abuk anlatan, hereyi abuk bitiren ok acul bir adamm, -yle der eskiler, aceleci yani... Bu hikayeler de birka ayda kt ortaya. Baz hikayeciler vardr aylarca srnr hikayeleri, bilirim. Balarlar, bitiremezler, iki yl sonra final yazlr falan. Ben yle deilim, hemen balayp bitiriyorum. ok sabrszm yani. Film ekmek de ok sabr istiyor. Onun iin batan beri ona niyetlenmedim.

Trkiyede sinema nemi atlanm ya da eksik braklm bir dal. Byle bir dalda sinema eletirmenliine girimek bir cesaret miydi? Yani ben 10 yanda bu ie balarken son derece bilinsiz olarak baladm. Yani yaptmn ne olduunu, yarn ne olacan, yazlar niye yazdm- Allahtan duruyor o defterler size de gstermek isterdim, yangnlar falan da atlattlar ama hepsi sasalim bu gne ulat- ve btn bunlar bilmiyordum. Ama iimden bir ses bu senin grdn filmler ok ok iyi filmler, bunun yk ya da roman kk ya tan bir ans olsun, yazm yabanc elebunu bir ekilde itibaren okuman n tirmen var m tahatrla sen m. d ndnz? var fine key ilerde, ama Le Nouvel k ma var Okuman n keyfine nasl olacak? Observateur yazman n da keyfine Hele o zadenen ve manlar varmay do uruyor. Bunlar halen kan, imdiki ba l eyler. Mutlaka entelekteline bir bir gibi dvd a am m kt lerin ald aca yaz er eyl bir yok, video Fransz hafya ma oku , kim kaset yok, sinemayla olan ili talk dergisi e televizyon yazmaya ba lamamla birlikt vardr. yok. Bunu sinemaya do an sevgim beni Orada da kk ema sin kle inli kes a am yazan, Jeankle inli kes yalarda e yl ni Louis Bory Ya itti. na arl hissettiim yaz adnda ok seiin bir anlatay m, ne yapaca bu vilen bir elekk ans kadar belli olan bir ocuk tirmenleri vard. olsun, ben bu dnyada ok az olmu tur. O kadar sevilirdi filmlerin notlarn alaym diye ki, her sene soDolay s yla ondan dndm. Tamanunda eletirileri bir ka namazd m men igdsel birey. kitap halinde toplanrd. 10-11 yanda bir ocuk Jean-Louis Bory ayn zanasl bunun hesabn, kitabn yamanda roman da yazd, hikaye de pabilir ki? yle baladm ben. yazd. nl ngiliz eletirmen Derek Malcolm vard. Uzun yllar ngiliz Film lerleyen srete... Dernekleri Federasyonu bakanl yapt Gittike daha ciddiye almaya balave The Guardian gazetesinde yazd. O dm. Defterler byd, kalnlat. Bir iken sekiz on cmleye dnt. Oyuncu- da kariyerinin sonlarna doru bir anlar lar, renkli olup olmad, hatta hangi si- kitab, bir de roman kard. Bu iki rnemada grdm, kimlerle grdm nei hatrlyorum. Baka da olabilir, mutgibi bir genilemeyle, tarihsel notlar ie- laka vardr. rir hale geldi. ykclnzn baka rnleri de gelecek mi ilerleyen zamanlarda? NLENEMEZ B R TUTKU Bir roman tasarm var, onu yapacaMaddi anlamda bir korkunuz oldu mu? Yani ben bu ile geimimi ne kadar m. stedikleri kadar dalga gesinler neden bu yaa kadar yazmadn, niye salarm, Trkiyede bu ii ne kadar bekledin diye ama bana vz geliyor bu. nemserler gibi dnceler var myd aklnzda sinema eletirmenlii yoBen hep yazdm sonu olarak. 46 yldr lunda? yazyorum profesyonel olarak. 10 yaBen o defterleri yazarken bunun bir nda amatrce baladm dnrsemeslek olaca aklmn ucundan bile niz 60 yldr yazyorum. Yani ben hep gemedi. Ben be alt yalarmda sineyazdm ama artk bunun farkl eylere maya gitmeye baladmda yani 1940l dnmesini istiyorum. Dediim gibi yllarda sinema yazarl yoktu pek bage kalm olabilirim ama ne derler; ge snda. O dnemlerde Yldz Dergisi olsun da g olmasn. vard, onu hatrlyorum. Yllarca onu zgn bir roman tasars var kaaldm, kk yalardan itibaren. Bende famda. Birka yldr var aklmda. Bunu komple ciltleri vardr. te 40lar geti, herhalde nmzdeki yl hayata geir50ler geti ancak 1957de Milliyet gazemeye alacam. Yazmak ok gzel bir tesinde rahmetli Tuncan Okan haftalk ey. sinema eletirisine balad da byk bir

Aydnlk KTAP

20 N SAN 2012 CUMA

15
L,

JACK GOODY VE TAR H HIRSIZLI I: TAR HE BUGNDEN GER YE DE A A IDAN YUKARIYA BAKILMALIDIR

Tarih, tahrifata aktr!

Tarih hrszl, tarihin Bat tarafndan ele geirilii anlamna geliyor. Bu da gemiin Avrupa leinde olan bitenlere gre kavramsallatrlp sunulmasn, ardndan da dnyann geri kalanna dayatlmasn ifade ediyor. Bu kitabn amalarndan biri, Avrupal tarihilerin bronz andan bu yana toplumdaki temel deiiklikleri nasl algladklarn inceleyerek bu apak elikilerle yzlemektir.
yor. Etnik-merkezcilie kar koymak TUN AKKO iin daha eletirel bir duru geBiz, yalnz bir tek bilim tanyorektiini syleyen Goody, ruz, o da tarih bilimidir. farkl bir yaklam tarz Marx ve Engelsin bu iddial neriyor. ncelikle, etdenebilecek (belki de biraz kinlikleri veya deerleri abartl) ifadelerine hak icat etmi olmak yvermekle birlikte, bunnde Batdan gelecek nunla elimeli grnen her trl iddiay kubaka bir olguyu da itiraf kuyla karlamak gereetmeliyiz. Tarih, tahrikir. kinci olarak, fata son derece aktr! tarihe bugnden geriye Toplumsal srelerin bir deil, aadan yukasistem iinde aklanrya bakma artn mas, neden-sonu ilikiJack koan Goody, nc lerinin saptanmas ve Goody olarak da, Avrupal olmabilgiler nda bunlarn kayan gemie hak ettii arntlanmas elbette tarih araln verilmesini talep ediyor. trmalarnda mmkndr. Drdnc olarak, olaylarn Nesnellik ve bilimsellik bu anlamda zaman ve mekn iindeki yerinin beolanakldr. Buna ramen tarihyazlirlenmesinin bile toplumsal inaya ve mnda yaanan fikir ayrlklarnn deiime maruz olduuna dair bir biveya kastl arptmalarn ise eitli lincin gelitirilmesi elzemdir. sebepleri olmakla birlikte, en nemBu yaklam tarzn benimseyen lisi politik bir drtyle harekete geilGoody, antikiteden kaynaklanan, feomesidir. dalizm araclyla kapitalizme ilerleAvrupa-merkezci tarihyazm zeyen ve Asyay despotik veya geri rine yllardr yrtlen tartmalar, olarak kmseyen Avrupal dnbilimsellikten nasl uzaklaldna cenin geerliliini inceliyor. te yandair verilebilecek rneklerin banda dan Avrupaya dnyayla iliki iinde geliyor. Jack Goody, Avrupa-merkezci bakmaya alan nemli tarihiyi, anlay eletiren Batl bilim adamlarnn nde gelenlerinden. Tarih Hr- Needham, Elias ve Braudeli ele alszl adl kitabnda Goody, amacn yor. Son olarak da, niversite ve demokrasi gibi baz kurumlarla, yle zetliyor: Tarih hrszl, taribireycilik gibi deerlerin ve ak gibi hin Bat tarafndan ele geirilii anladuygularn Bat tarafndan sahiplenilmna geliyor. Bu da gemiin Avrupa mesini sorguluyor. leinde olan bitenlere gre kavramsallatrlp sunulSTNLK Avrupamasn, ardndan da dnPS KOLOJ S yann geri kalanna merkezci Klasik antikdayatlmasn ifade nz Bro , m z hya tari ada geici olaediyor. Bu kitabn n are rak ne km itib n nda a amalarndan biri, olsa da, Avrupa i ger n Avrupal tarihilerin Avrupa ile dnyan son yzyllara bronz andan bu kalan aras nda kkl bir dek bilinen dnyana toplumdaki lar. sav n and ya yada merkezi bir u kop temel deiiklikleri rol stlenmedi. a a ik ant nasl algladklarn Avrupa Ancak Rneinceleyerek bu apak girerken, Asyan n sanstan beridir ki, elikilerle yzlemekonsuz kald nce Akdeniz, artir. ir. dndan da Atlantik len sy Avrupa ile Asya aradevletlerinin ticari etkinsnda kkl bir ayrl tarif likleriyle birlikte Avrupa eden Avrupa-merkezci bak as, ilkin ticaretini genileterek, ardndan Bat Avrupann eitli alanlardaki da fetih ve smrgeletirmeyle dndnya egemenlii ile yaygnlk kayaya hkmetmeye balad. Hl byzand. Kitabn birok yerinde bu leyken, stnlk elde etmek iin bak asn etnik-merkezci olarak evvela psikolojik unsurlara ihtiya nitelendiren Goody, bunun, rk, etvard. Tartmann dilini Bat belirniki ve hatta dinci bir kafa yapsnn yansmas olduuna aslnda iaret edi- lemeliydi. Zamann ve meknn boyutlar Bat tarafndan kurulmutu. Miladi takvim, yzyl/binyl adlandrmalar, gne yl, yedi gnlk hafta, Greenwhich boylam, modern haritaclkta arptmalar (Hindistan gibi gney lkeleri, sve gibi boyutu byk lde abartlan kuzey lkelerine gre haritalarda daha kk grnr) vb. Tarihi, dnemlere ayrrken de benzer bir yola bavurulur. Goodye gre, Antikite ve feodalizm terimlerinin Avrupann zgl tarihsel gelimesine odaklanan ve tmyle Avrupal bir balamda tanmlanm olduu aktr. Bu kavramlar baka zamanlara ve baka yerlere uygulannca, onlarn ne derece snrl olduklarn gsteren sorunlar ortaya kar. Bu dnemselletirme ve izgisellik, sadece Bat iin geerli olan bir ilerleme fikrinin bileenidir. linde dnya ticaretinin yattn tespit eden Goody, Avrupa ile Yakndou, Asya ve Uzakdou arasndaki ekonomik alveri sayesinde kltrlerin, fikirlerin ve insanlarn geni bir biimde yayldn vurguluyor. Batllarn gznde feodalizm de, kapitalizme bir gei ve dier toplumlarn ulaamad bir evre olarak grlmtr. Feodalizm, tpk antika gibi, kapitalizme uzanan yoldaki ilerlemeci admlardan biriydi. Asyaya hkim olan despotik sistemlerin ise, kapitalizmin gelimesi iin zorunlu arka plan salamakta yetersiz olduuna inanlyordu. Goody bu tahlilleri tersyz ediyor. Avrupann feodal dnemini elimsiz ve marjinal olarak sfatlandrrken, Asyann ykselie getiini anlatyor. Kent yaamnda, ticarette, tarmda, tpta ve baka alanlarda yle gelimeler kaydediyor ki, Asyada kapitalizmin filizleri kavramn dahi bazlarnn ileri srdn hatrlatyor. Bu srecin sonucunda da nemli bir saptama yapyor: Batnn ykseliinde hayati nemde grlen birok temel bulu Doudan gelmedir. Asya despotizmi grnn geersizliini ispatlarken, Osmanlnn toplumsal yapsn irdeliyor. malat ve ticaret etkinliklerinin dinamizmini, tarmn rgtlenme tarzn ve ateli silahlarn uyarlanmasn aklyor. nl tarihi Eric Hobsbawm ile yaknl olan ve prehistoryac Gordon Childedan etkilenen ngiliz sosyal antropolog Jack Goody, Tarih Hrszl adl kitabnda, Avrupa-merkezcilik zerine yrtlen tartmalara k tutuyor. Konuyla ilgili derinlemek isteyenlerin, kitabn giriinde Goodynin zellikle dikkat ektii eserleri incelemeleri faydal olacaktr: ktisat Gunter Frank (ReOrient) sinolog Pomeranz (Byk Ayrlma), siyaset bilimci Hobson (Bat Uygarlnn Doulu Kkenleri), Fernandez-Armesto (Millennium). (Tarih Hrszl, Jack Goody, Kltr Yay., ev: Gl aal Gven, 420 s.)

AVRUPA-ASYA K L N N KAVRAMSALLA TIRILMASI

Avrupa-merkezci tarihyazm, Bronz andan itibaren Avrupa ile dnyann geri kalan arasnda kkl bir kopu yaandn savlar. Avrupa antikaa girerken, Asyann onsuz kald sylenir. Antik toplumu adalarndan farkllatran neydi sorusuna tatmin edici bir cevap verilememesine ramen, onu yaratc mertebesinde gren ve adeta kutsayan mant sorguluyor hakl olarak Goody. Modern siyasal yaamn kalc zelliklerini, demokrasiyi, bireysel zgrlk anlayn ve hukukun egemenliini Greklerin yoktan var ettii tezini rtr Goody ve u sonuca varr: Rnesans dneminden nce Dou ve Bat ya da Avrupa ve Asya arasndaki baar dzeylerinde kategorik bir ayrm kabul etmek zordur. Kltrel ve ekonomik baarlarn ok byk bir farkllk gstermediini pek ok kii kabul edecektir. Avrupa-Asya kilii kuramnn aksine Goody, kitabnda srekli olarak benzerlikleri, etkileimleri, balantlar, corafi devamllklar ortaya koymaya alyor. Bunlarn da teme-

16

Aydnlk KTAP

SEVDASINI B ZE BIRAKAN A R: KENAN ZCAN

nanyorum ki yryecekler
Kenan zcann, hapishane dneminde srekli romanlar okuduunu mektuplarndan reniyoruz. iirle de bu dnemde ilgilenmeye balyor. 1980-85 arasnda yazlm o bir avu iir, Trkiyenin askeri ynetim tarafndan muhasara edildii, halkn emei ve vergileriyle alnm silahlarn halkn zerine evrildii, devrimcilerin hapishanelere doldurulduu, hapishanelerin ikencehaneye dntrld gnlerde ve hcrelerde yazlmtr
CAFER YILDIRIM Bir avu iir kald ondan bize. iirleri Sizinle Kald Sevdam bal altnda topland. 1988 ylnda Belge Yaynlarnn Yeni Sesler bal altnda yaymlad seri iinde basld. Yksek bir estetikle yorulmu olmasa da bu iirler yksek insanlk deerleri adna kaleme alnm ve bu deerler zerine atlmtr. Kenan zcann hayatnn toplam ve hatta zeti bu iirlerden ibaret deil kukusuz. Baka zamanlar, baka dnemler iin byk hayatlar iinde yer alabilecek bir biyografiye sahip aslnda Kenan zcan. Kendi zaman ve dnemi iinde bu hayat sradan kavramnda ifadesini buluyor. nk onun yaad dnemde bilgi ve bilinle donanm her halk ocuu byk hayatn bir paras olmu durumdadr.

HAP SHANEDE OKUMAK

Kastettiim dnem Trkiyede halk muhalefetinin en yksek aamasna ulat 12 Eylln arefesi dnemdir. Kenan zcan 1959 doumludur ve Fatsaldr. lkokulu Fatsada okumu, ortaokul iin snavn kazand Amasya Yatl Ortaokuluna gitmitir. Amasyada bir yllk bir renimden sonra nakil yoluyla tekrar Fatsaya gelmitir. Kendi memleketi olan Fatsada Halkevine gidip gelmeye balam, ilk siyasal etkilenmelerini bu srete yaamtr.. Bu aamada Halkevi bakannn ldrlmesi onun politik yolculuunda daha da bilenmesini ve inanlarnn pekimesini salam ve gerek anlamda bir dnm noktas olmutur. 12 Eyll ncesininin ve Fatsann sert politik ortamnda, halk muhalefetinin o canhra gnlerinde artk onu btn fndk mitinglerinde, amura son kampanyasnn n saflarnda, her antifaist mitingde, her sokak savunmasnda, ksaca devrimcilerin atele snand her alanda gryoruz. Ufak tefek yapsna ramen daima n saflarda yer alyor. Malum sonu tabii ki gecikmiyor. 1979 ylnn Aralk aynda Orduda tutuklanyor ve Samsun Cezaevine konuyor. Fakat srekli ikmetgah oras olmuyor. 1981 ylnda, o dnemde sorgu ve ikence merkezi olarak kullanld bilinen Perembe Eitim Enstitsne getiriliyor. Ardndan davas baka davalarla birletirildii iin nce Ordu Efirli Cezaevine sonra da Amasya E Tipi Cezaevine tanyor. Fakat btn bu cezaevi srelerinde Kenan rahat braklmyor. tiraflarn ifadeleri dorultusunda sk sk kouundan alnp karanlk gecelerin sorgu seanslarna dahil ediliyor. Bu seanslarda ok susuyor, ok eziyet gryor, ok dayanyor ve ok ac ekiyor.

Hapishane dneminde srekli romanlar okuduunu mektuplarndan reniyoruz. iirle de bu dnemde ilgilenmeye balyor. 1980-85 arasnda yazlm o bir avu iir, Trkiyenin askeri ynetim tarafndan muhasara edildii, halkn emei ve vergileriyle alnm silahlarn halkn zerine evrildii, devrimcilerin hapishanelere doldurulduu, hapishanelerin ikencehaneye dntrld gnlerde ve hcrelerde yazlmtr. Umudu daima yksekte ve diri tutmak, ihanete ve ihanetilere lanet, devrimin geleceine inan, dostluum erdemi ve hasret ve sevgi ve umut onun srarla iledii temalar olmutur. Kstl ve kkrtc koullar iinde Kenan zcann, bulunduu ortamn snrlar iine kapanp kalmayp temasal esitlilik salayabilme asndan belli bir lde baar saladn rahatlkla syleyebiliriz. Sylemi de iirin kaldramayaca ve benzerlerini ok grdmz katlktan uzak, insani scakln nefesini tayan bir edaya sahiptir. Sadece kendi etrafnda dnen, kendi yaantsn dayatan ve bu anlamda da okuru dlayan bir sylem deil, sanatn kanatlarnn kk kmldanlarn hissettiimiz, sanatn yelpazesinin yzmze rzgrn hafif hafif frd bir sylemdir.

HANG ARES ZL K...

Kenan zcanla Amasya arasnda bir kader kesimesinin yatl ortaokul snavn kazanarak o ehre gittiinde olutuunu dnyorum. Onca cezaevinden sonra Kenann son dura Amasya Askeri Cezaevi oluyor. iirlerinin birounu ve son iirini bu cezaevinde yazyor. Ortaokul okumak iin geldii kentte, Amasya E Tipi Cezaevinin bir hcresinde gzlerini ebediyen almamak zere kapatyor. Eitliin ve zgrln egemen olduu bir Trkiye ideali adna kt yolculukta onun payna ar yklerin dtn biliyoruz. Onun yllarca direngen bir tutumla bu ykleri tadn da biliyoruz. Ruhunda alm hangi yara onu bizden uzaklara doru srkledi? Hangi aresizliin bir anlk zehri iradesini zehirledi? Hangi bilinmez onca nedenin bilekesi ona bizden uzaklarda kalaca bir son tercihini yaptrd? Her frsatta ycelttii umudunun gc neden tkendi? plak hcrelerin bir banalnda, o hi bit-

meyen yalnzln gndeliklerinde yazd iirlerin ruhunu ve ruhsatn verdii sesine, neden ihanet etti? Artk btn bu sorularn cevaplarn bilmiyoruz, hibir zaman da bilemeyeceiz. Bir arkadann onunla ilgili son ans yle: O sabah hcrelerin kaplar almaya balandnda askerler Kenann hcresine geldiklerinde birden durdular. Sonra hzla geri dnp atklar hcreleri de kapatp mehadeyi terk ettiler. Ortada bir olaanstlk olduu ok belliydi. Herkes mazgallardan birbirine ne olduunu sormaya balad. Ne olduunu tam anlayamamtk. Bu esnada askerler yanlarnda subaylar da olduu halde geri dndler. Ve doruca Kenann hcresine gittiler. Bir sre konumalar oldu ama biz tam duyamadk. nce Kenan tekrar emniyete gtrmek istediklerini sandk ancak bu arada bir lm laf telaffuz edildi . Sonar askerler ve subaylar tekrar ekip gittiler. Kenann hcresinin sandaki ve solundaki hcrelerden Kenana seslenildiyse de cevap alnamad. Bir ara sessizlik oldu. Sonra biri galiba Kenan lm dedi. nce donup kaldk, sonra kyamet koptu. Hcre kaplarna vurulmaya baland, barlar hkrklara kart; grlt zerine bir subay mahadeye geldi ve Arkadanz intihar etmi dedi. Kenan grmek iin srar ettik, bunun zerine temsilci arkada, Kenann hcresine gtrdler. Temsilci, Kenann zerinde kan bir miktar para, bu parann borlu olduu bir arkadaa verilmesini istedii ksa bir not ve son gece yazd iirle geri dnd. Sadece Kenan lm diyebildi. Hayatla btn balarn kesmeden az, ok az zaman ncesinde neler hissettiini yazd o iir ne iyi ki elimizdedir. Bize ondan kalan son armaandr. Bu da bir tesellidir. Sevdasn bizimle brakp giden airin yazd son iir yledir: Kimi dostlarm en onurlu ksmnda noktalad yaamn ya bir orman karanlnda ya bir da geidinde kimi doslarm ihanet etti tek kelimeyle ihanet, kimi ise en saygnlar zorluklar gsleyerek yryorlar inanyorum ki yryecekler yreklerinde yarattklar o duru gzel gnlere. (19 Ekim 1985)

Aydnlk KTAP

MURAT GLSOYDAN BABA, O UL VE KUTSAL ROMAN

Sululuk ve susuzluk nasl belirlenir...

ENER SOYSAL Hikayemizin kahraman bir yazardr. Sabaha kar evine iki polis gelir ve onu emniyete davet ederler. Beklenilenin aksine evde arama yaplmaz. Polis otosu da, yazarn bekledii nezaret de sessizdir... ok tandk geldi, deil mi? Haberlerde izlediimiz, istemeden almaya baladmz gerekler... Ama bir gazete ya da televizyondayken byle. Burada ise Baba, Oul ve Kutsal Kitap romannn ilk ksmn oluturuyor. Neden karakola getirildiini merak ediyor yazar. nk ok olmu kitap karmayal. Kimsenin tavuuna da kt dememi. Sivil toplum kurulularnn kampanyalarnda imzalar sadece... Susuz, bunu ok iyi biliyor. Peki neden karakolda? Bu bir roman iinde deil de gerek hayatta olsa peki? Sululuk, susuzluk nasl belirleniyor? Sahi, gerek hayat dediimiz ey ne kadar gerek? Gnlk hayat etiketler, inanlar ve kabullerimizle yaarz. Baz eyler gerek, baz eyler ryadr. Bize gre bir krmz renk vardr, sarnlar seksidir. Bu kabullerimizde gemiten bize kalan hatralar ve gelenekler egemendir. Ancak ister inann ister inanmayn, gerek diye bir ey yoktur. Sorgulamazsak her ey gerektir, phelenmeye ve acaba demeye baladka gerek sarslmaya, ardndan bir bir dnceyi karmaya balar. Murat Glsoy, gerekle yetinmeyen, dleri hayata davet eden, d ile gerek arasndaki snrda dolap bizi artan yazarlardan biri. Bu snr bir aynaya benzetebiliriz, lakin bildiklerimizden biraz daha farkl bu: Karanln aynas. yle ki, ironi ve acmaszlkla gsteriyor iimizdeki bastrlm duygular, kini, hatalar, ehveti... Malum, yaam iinde bir sr eyi gz ard ediyoruz. Ya hatamz karmzdakinin de hatasn gstererek (Ama o da bana bunu yapt!) ya da iimizi serinleterek (Ona ktlk yaptm ama valla kt bir niyetim yoktu.) rtyoruz. Glsoy, rtbas ettiimiz eyleri su yzne karyor, maskeleri dryor. Tpk her kitabnda bize selam veren Borges, Atay, Tanpnarn yapt gibi... Baba, Oul ve Kutsal Roman; Murat Glsoyun zellikle srekli okurlar iin bir devam filmi niteliinde. Dilinin ve kurgusunun insan srekleyen byleri, sonsuza drme deneyimleri, sinemasal anlatm bu kitap iin de geerli. Bilinak ile karakterin kafasndan geenleri okurken bir anda dahil olan Olric, Gollum ve Doktor Ramiz karakterleri de okumaya farkl bir tat katyor. Bambaka kitaplarn karakterleri nasl olur da dahil olur? diyenlere cevap ise Glsoyun ikinci yk kitabnn adnda sakl: Alemlerin Sreklilii. Gereklerle dlerin birbirine kart dnyada gezinirken onlarla karlamamzdan doal ne olabilir ki? [Haklsnz efendimissss] Srekli okurlarn dikkatini ekebilecek bir nokta daha var: nceki yklerinde yer alan gen yazar karakterlerinin ne derece Glsoya benzediini sorgulayan okurlar iin orta yalardaki yazar olan ana karakter ayr bir merak konusu. Benim gibi Hayalet Gemiden beri srekli takip eden biri iin ustasnn her eyini merak etmek normal galiba. Bu srekli takipten dolay olsa gerek, her zaman Glsoyun zaman, mekan yitirerek okuduum yklerinin yeri bakadr. Baba, Oul ve Kutsal Roman ise keyifle okuduum, yrmem gereken yolu bulmak iin bana trl karakterlerle k tutan baarl bir kitap. Arka kapandaki metinde dendii gibi bu kitap edebiyatn bakalarnn hayatlarna kap saklanmann deil, kendi dehlizlerinde dolamann bir yolu olduuna inananlar iindir. (Baba, Oul ve Kutsal Roman, Murat Glsoy, Can Yay., 256 s.)

18 20 N SAN 2012 CUMA

SEYY T NEZ R

Aydnlk KTAP

ARAKABLO

Zor Gnlerin iirleri: Esneyen iirin sramas

iirler bir btn olarak alndnda, yalnzca lkemiz iin deil, emperyalizmin dnyaya dayatt sona kar, tm insanlk iin Ergenekondan k ereini stlenir. Hseyin Haydar, bu iir kavgasnn n siperlerinde, her hafta, bir ke yazar, dahas bir ke airi olarak kt okurun karsna Aydnlkta

rkiye, 1950den beri emperyalizmin srdrd kar devrim program n n 12 Eyllde ablukaya ve AKPyle birlikte i gale dn mesi srecini ya yor. Turgut Uyar, 1960larda, kar devrimci yay lmay geriletmek zere yurtsever emek saflar nda ba lat lan devrimci mcadeleyi anlat rken, kan s z yor bir halk n dinmeyen u ultusundan demi ti. Bir ba ka iirinde devrimcileri yle anlat yordu: Halk ad na dklen kan / Sap gl dal gzelli inde bir b akt r. Yunus Emre, insan n direnen emeki ynn yle vurgulam t : Yanan kmr k zan demir / rse eki salan benem. Zor Gnlerin iirlerinde, iirimizin bu sava sesi ve gelene i Haydar n dizelerinde yle boy veriyor (s. 9-10): airim, asiyim: / Boynum Pr Sultan Abdal n boynu / ... / Y kaca m, / Messes edebiyat n z sizin, / Gk grltsnden rken iirinizi, / Ve tedbirli, te vikli yaz n dnyan z .

lenir (s. 123): k yoruz buradan, bu demir kuyusundan, / Nas l karsa k l n k n ndan.

ANLAM RGSNDE YEN DEN YAPILANMA

Ne ki bu, hi de kolay de ildir. Halk, birbirinden olma srecini etin kar tl klardan geerek ya ayacakt r: Cellad na Oy Ver! iirinde (s. 48) air bunu fkeyle yo rulmu bir ac iinde hayk racakt r. Buna kar n, Vardiya Bizde iirindeki (s. 16) Sar Efenin badik k zlar y z dizesindeki sava kan umut hep yrrlktedir. Nitekim, Bekliyorum bense sa anak alt nda, / Bekliyorum, vahdetivcut gibi, / Hapse giren arkada lar m . (s. 53) dizelerinde, ekilen ac ve ileden olu ma insan yumaklar tasavvufun vahdet-i vcut kavram yla zde bir anlama iletilerek, okur, tarihsel bir derinlikte benli iyle bou maya at l r. Haydar, s k s k dinsel kavramlar al lm yerlerinden u ratarak dilin anlam rgsnde yeniden yap lanmaya zorlar: nsanl k An t n n l nda (s. 19), Kbe duvar nda Hacerl Esved kesiyorlar. / Kopar yorlar halk n atardamar n diyor. Burada da air, gericillik ve hurafeye dn veriyor olma kayg s ta maz... Hseyin Haydar, bu iir kavgas n n n siperlerinde, her hafta, bir k e yazar , dahas bir k e airi olarak kt okurun kar s na Ayd nl kta (s. 12): E ba kan mal da t yor, yeti en al yor. / Gemici i kendi o luna veriyor, E ba kan, / Al k gemini vuruyor yetimin a z na, / Topraklar Yedi Dvele veriyor, / Kara toprak dolduruyor Memetin boaz na. stelik bu iirler her gn birok kez Ulusal Kanalda yay mland . Bunlar al lmad k eylerdi... Kimi airlerce yad rgand . Ama iirler, onun amalad i levi gerekle tirdi. Sonunda, ba ka airleri de k esinde politik iirler yay mlamaya zendirdi.

stelik Cemal Sreyan n ironisini de bir anda boca ediyor: Yar m saat sonra lece ini bilmiyor, / Ama kakaolu helva istiyor adam. / Yar m saat sonra, kara bir delikten, / Dp lece ini bilmiyor ki... / Bakkala girmi de helva istiyor / Bingldeki kynden de yz gram. lm duygusuyla ilk kez sars lm bir ocu un saf a k nl iinde anlat yor Haydar. Dahas hem iir, hem sinopsis bu... Kitab ilk kt gnlerde (Haziran 2011) airle yapt m z syle ide ona yneltti im soruda bir noktay zellikle vurgulam t m: iirimizin bugnlerde gereksindi i militan duyarl k, gereklik ve lirizm a s bu kitapta, zellikle bu iirde var... Haydar Ac Trkcden beri izliyorum. iirini bu ba lamda kkl biimde dn trd grlyor.

M L TAN DUYARLIK
Derin bir dostlu a lmn ak tt usuz bucaks z kederle dolu u dizeler, Alp Er Tunga Sagusunun modern sylemde yeniden dou u sanki Onurun Ad Demirta Ceyhun iirine (s. 64) yle ba l yor: Ne syleyebilirim, a abey, / Seni nas l anlatabilirim a lamadan. / Nas l anlat l r sava n n yay , / F rlat lan ok yeryzne a r lmadan. Kemal zer iin iirinde (s. 83) gcn yal nl ndan alan bu lirik syleyi , bir s rr a a vurur gibi anlat l yor: Bar gmle ine sar l silah gmdk. Dede Korkutla Mevlna aras nda yay lan bir iir lkesinde ya ad m z anbean duyumsat yor bize Haydar. Balaban n resmini anlat rken (s. 80) kulland u dize ola anst etkili: Hi bunlara boya diyebilir mi insan? Haydar n iiri stne ba ka saptamalar ma, Do u Tabletleri stne yaz mda da yer verece im. Ama sz militan duyarl a ve Cemal Sreyaya getirmi ken bir eli kiyi vurgulamadan geemeyece im: Sreya, nmz albenili nesne-kitap dnemi diyordu 1980lerde. San r m, kullan m de erini yitirip kitapl kta ki isel ss e yas na dn mesini anlatmak istiyordu kitab n da gaz lambas ya da kilim gibi... Zor Gnlerin iirleri de, Do u Tabletleri de iirler i levini Ulusal Kanalda ve Ayd nl kta yerine getirdikten sonra kitapl m zda bir prestij ve an rn olarak yer als n diye tasarlanm sanki... Oysa 1960larda, Nz m n, Ahmed Arifin kitaplar , Ataol Behramo lunun Bir Gn Mutlakas elden ele dola rken kapak hem lime lime oluyor hem de stnde biriken el kiriyle deri gibi kal nla yordu sanki... Militan iirin do as nda kullan m de eri as ld r nk... unu kesin olarak syleyebiliriz: Kan ksanm postmodern imge ve sylem dnyas nda uzun bir uykuyu i aret eden uyu ma ve esneme halleriyle gzleri kay p gitmekte olan iirin bir anda s ray p kendisine gelmesini sa layan Zor Gnlerin iirleri, ieri iyle oldu u kadar, sylemde getirdi i tazelikle de kitapl kta hep en kolay uzanacam z rafta olacakt r.

MSESSES EDEB YATA KAR I

Messes edebiyat n y k lmas , yakla k 10 y ld r, Haydar n iirinin as l meselesi. 12 Eyll sonras nda lkemizde salg n olarak ba lat lan ykselen deerler yaygaras , tm dnyada postmodernizmle rt erek tketim ve paran n belirledi i bir hayata boyun e i le sonuland nda, edebiyat da bu k ten pay n alm t . Tam eyrek yzy l nce bu geli me kar s nda iiri evrensel siperlerinde sava a sokmak zere Yenibtn Bildirisi ile i e koyulan airlerden biri de Hseyin Haydard . O bildiride be air modern iirin kurdu u gelene in savunulmas n ykleniyordu. Ne ki insan hcrelerine kadar yeniden biimlemeye ynelik ak ld sald r s nda postmodernizmin teknolojiyi de gaddarca kullanmas yla birlikte sanat, felsefe, bilimler, ekonomi, politika, tm hayat ku at lm , her ey hayat n kar s na gemi ti. Dnyada neyse de, lkemizde bile, edebiyat gelene inin en gl temsilcisi olan has iir, bu sald r kar s nda yana ekilmi , ortal , sanatsal ili ki ve rgtlenmelerin mafiyziyle ynlendirildi i soylu bir tketim esteti i kaplam t . Haydar n y k lmas na al t messes edebiyat, safsafa ve hurafeyi her e yaya bula t rma gayretindeki i te bu postmodern edebiyatt . Haydar n iirinde ierik ve biim diyalekti i ba ndan beri zc bir anlay la tasarlan p geli tirildi. air, kitab n ilk iirinde (s. 8) Ey birbirinin kaburgas ndan olan halk dizesinde, bizi demle Havvan n yarat l na gnderirken, evrensel sesleni inin her trl hurafeyi topa tutmaya yneldi ini de ima eder. Bu nedenle, iirler bir btn olarak al nd nda, yaln zca lkemiz iin de il, emperyalizmin dnyaya dayatt sona kar , tm insanl k iin Ergenekondan k ere ini st-

KONU MA D L N N L R ZM
iirlerinde halk iirinin ve gnlk konu ma dilinin lirizmine da yaslan yor Hseyin Haydar. zellikle Tekel isi Ni anl K z n Vasiyetinde bu ok belirgin ve ba ar l bir ynelim olarak k yor kar m za (s. 22): Benim bu Tekelden lm kacak, / lm kacak, kesin. / Beni almak iin ni anl m, / bin ceset torbas getirsin. Ahmed Arifin Enver Gkeden esinlendi i Salar na kan glleri takay m dizesine de selam gnderiyor (s. 24): Zafer sabah kaca m topraktan / Salar ma ttn glleri takarak. Karacao lan hayk r ndaki Gkdereye Gzelleme (s. 94) iirinde, bu geleneksel lirizmin doruktaki rne ini buluyoruz: Ey mmhan, ey mm, nereye? Gne misin, y ld z m , yoksa dolunay Zlflerin nokta nokta mineli, Dke dke, gittice in byle nereye? Tm iirler iinde kan mca en etkilisi, R fat Ilgaz n Ali im iiri gibi belleklerde yer edecek olan Tersanede lm - 2 iiri (s. 29).

zete.com seyyitnezir@aydinlikga

YEN IKANLAR

Aydnlk KTAP

20 N SAN 2012 CUMA

19

ABDnin Siyasal slamla Dans

Maymun

Yanlyorsunuz Einstein!

Silivri 5. Ordu

Nuri Bilge Ceylan, Do an Kitap, 476 s.

Nuri Bilge Ceylan genellikle tam olarak bitirmedii, daha dorusu eksik brakt senaryolarla ekime girmeyi yeler. Eksiklerin, ya da kesin karar verilmemi noktalarn ekimin realitesi iinde zenginleerek tamamlanmasn umar. Kitapta ite bu, Ceylann ekim srasnda elinde tuttuu orijinal senaryosu yer alyor. Bylece, senaryoda henz cenin halinde var olan birtakm fikirlerin ortaya kan filmde nerelere gittii, baka deyile bir film yaratmann NBCye has evrimi kolaylkla grlebilecek. Kitapta ayrca filmin Cannes maceras, yurtii ve yurtdndaki vizyon yolculuu srasnda hakknda yazlan saysz makaleden derlenmi geni bir seki, Nuri Bilge Ceylan ve dier ekip elemanlaryla yaplm rportajlar da yer alyor.

Harald Fritzsch, Metis Yay nlar , ev. Ogn Duman, 224 s.

Tm zamanlarn en nemli fizikilerinden drd bir araya gelip kuantum fizii hakknda konusayd ortaya nasl bir sohbet kard? Hi phesiz ilgin bir sohbet. Aydnlatc. Kkrtc. Hatta elenceli. Alman fiziki Harald Fritzschin Newton, Einstein, Heisenberg ve Feynman bir araya getirdii Yanlyorsunuz Einstein! bu sfatlarn hepsine sahip. Adrian Haller adl (kurmaca) bir fizik profesrnn bir tren yolculuu srasnda uyuyakalmasyla ryalar leminde buluan bu byk fizikilerin sohbeti, kuantum kuramnn douunu, geliimini ve bugnk durumunu yaln ve akc bir dille anlatyor. Fizikiler kendi aralarnda konuadursun, biz okurlar da bu sohbete kulak misafiri olarak modern fiziin en zorlu konularn daha iyi kavrama imknna kavuuyoruz.

Fikret Otyam, Kaynak Yay nlar , 440 s.

Gazeteci, yazar, fotoraf, ressam, edebiyat Fikret Otyam bu kitapta, Cumhuriyet tarihinin en byk kardevrim operasyonuna kar feryadn dile getiriyor. En Kuvvetli Ordu: Silivri 5. Ordu Ortadounun ve Balkanlarn derken, neredeyse Avrupann en kuvvetli/donanml ordusu olmasna ramak kalm Silivri 5. Orduya yeni atamalar tm hzyla sryor/srdrlyor! Amiraller, generaller ard ardna yeni grevlerinde! Silivri 5. Orduda Albay A Kapatlyor! Menei belli olmayan/edilmeyen alaka bir ihbar sonucu Kurmay Albay; be Albay derhal Silivri 5. Orduya! Anlalan Orduda Albay fazlas var, ihbarclar bunlar Silivriye atatyor, hem de derhal!

Emre Kongar, Remzi Kitabevi, 224 s.

Gnmzn en yakc sorunlarna bilimsel bir bak... Emre Kongar yeni kitab, ABDnin Siyasal slamla Dansnda, Ortadou ve Kuzey Afrikadaki oluumlar, slam alemi ile Amerikann ilikileri asndan irdeliyor. Trkiyenin nndeki model olma seeneini deerlendiriyor. Kongar, yalnzca sorun belirleyen deil, slam alemi, ABD ve Trkiye asndan zmler neren bir yaklam sunuyor okurlara.

Daniel Martin

Baragann Dikenleri

Oscar Wilde ve Mum Cinayetleri

Mitoloji Szl

John Fowles, Ayr nt Yay nlar , ev. Nuray Y lmaz, 720 s.

Otobiyografik zellikler tayan bu ilk ve tek romannda Fowles, anlar eliinde gemiin izini sren Danielin hikyesini anlatyor. Flashbacklerle zaman iinde srekli devinen hikyede, pek ok anlat teknii ve roman iinde roman kurgusuyla karlaacaksnz. ocukluundan yetikinliine, yetikinliinden genliine sralama gzetmeksizin, armlarla srayan anlat Oxford niversitesi kampsnden skoyadaki bir kr evine, Nil zerindeki tekne gezintilerinden Hollywood stdyolarna kadar geni bir alana yaylyor. Kitapta estetik, felsefe, kltreltarih, ngiltere ve ABD arasndaki farklar, arkeoloji ve mitler zerine gzlem ve yorumlar bazen hikye ve karakterler kadar nem kazanyor.

Panait Istrati, Bankas Kltr Yay nlar , ev. Bertan Onaran, 120 s.
Istrati, Baragann Dikenlerinde zorlu koullarn hkm srd Romanya topraklarnda yaanan yoksulluk ve eitsizlii anlatr. Baraganda insanlar bir lokma yemee muhta, kle gibi yaarlar. Oysa aalar, devletin ileri gelenleri ve zenginler refah iindedir. Baraganda yaz sona ererken kuzeyli rzgrlar sert kn ve karn geliini haber verir. Dikenlerin byk yolculuklar da ite o zaman balar. Tm Baragan bir utan dierine kat ederler. Pelerine de yitip gitmeye ya da altna girilecek bir ift kanat aramaya kaan yoksul ocuklar srklerler. Istrati, Baragann kra topraklarnda ktln, toplumdaki g eitsizliinin ve yaanan gerginliklerin yksn yoksul bir ocuun gznden anlatyor.

Gyles Brandreth, Sel Yay nc l k, ev. Ahu S la Bayer, 280 s.

Londra, 1889. Dnemin en byk yazarlarndan biri olan Oscar Wilde, vahice ldrlm on alt yandaki Billy Woodun mum nda braklm cesedini bulur ve bu cinayetin izini srmekten kendini alamaz. Su ve dedektiflik yklerinde r aan Sherlock Holmesn yaratcs Arthur Conan Doyleun ve dostu Robert Sherardn da yardmyla zmeye giritii bu olay, yazar-dedektifleri baka cinayetlere ynlendirir. Oscar Wilden renkli ve ilgi ekici hayatnn nda yaratlm ve ince ince ilenmi bu kurgu sadece sradan bir katil kim? hikyesi deil, ayn zamanda edebiyat tarihinden ilham alm, yer yer gerek olaylarla i ie geirilmi ve o dnem ruhunu yanstan ayrntlarla rlm bir eser.

Pierre Grimal, Kabalc Yay nevi, ev. Sevgi Tamg, 916 s.

Eski metinleri okumay kolaylatrmak ve gnlk yaama ait baz kelimeleri anlalr klmak iin Yunan ve Roma mitolojisinin insani, hatta fazla insani ahsiyetleri, yabanc ve tandk canavarlar, bilinen ve bilinmeyen meknlar burada gzler nne seriliyor. Kkenlerimizi yorumlamak iin Antik efsanelerin ezeli ve ebedi kuklalar bylece hayat bulmakta, anlam kazanmakta, hayallerimizi canlandrmakta, insanlmzn iyi ve kt sembollerini ifade etmektedir.

Aydnlk KTAP

RAY BRADBURYN N ROMANINDAN FRANOIS TRUFFAUTNUN F LM NE: FAHRENHEIT 451

Kitapsz bir dnyada...

Kimi eletirmenlerce George Orwelln 1984yle ayn kefeye konur Fahrenheit 451. Oysa 1984 tamamen anti-komnizm duygusuyla yazlm bir romandr, Ray Bradbury ise ak biimde kapitalizmi eletirir

TUNCA ARSLAN Ray Bradburynin Fahrenheit 451 adl bilimkurgu klasii, yazl her eyin yasak olduu, okumayan insanlarn dnemeyecekleri iin mutsuz da olmayacaklarna inanlan bir gelecei anlatr. Bir zamanlar yangn sndrmek iin alan itfaiye tekilat artk kitaplar yakmakla grevlidir ve kitaba adn veren fahrenheit 451, kitap kadnn tutuma scakldr. tfaiye hortumlarndan artk su deil, yakc bir sv kmaktadr: Guy Montag iini seven bir itfaiyeciydi. On yldr kitap yakyordu. Gecenin bir yarsnda yola klarn, alevlerin kitaplar yutuunu hi sorgulamamt... Hi sorgulamamt, insanlarn korkusuzca yaad bir gemii anlatan o 17 yandaki gen kzla karlaana dek... Montagn hayatndaki btn yanllar dorularla yer deitirir o andan sonra. Romann ilk Trke basmn 1971 ylnda Okay Yaynlar yapar. Ardndan 1984te Baskan Yaynlarnca yaymlanr. 1999da ise Fahrenheit 451in haklar thaki Yaynlarna geer. Ray Bradbury, sansrc ve yasak anlay eletiren, te yandan da yasaklar yklmak iin konuluru vurgulayan; tek amac tketmek olan, televizyonun esiri olmu, iddete kar duyarszlam modern topluma kar saldrya geen bir metin ortaya koymutur. Kitap okumann da bulundurmann da byk

su sayld bu toplumda elbette asiler de olacaktr. Onlar da gizlice kitap okur, ezberlerler ve her satr belleklerine yerletirirler. Yamnn btn blmn ktphanelerde geiren ve kitaplar en iyi eitim aralar olarak gren Bradburynin kitap sevdasnn byk bir yansmasdr Fahrenheit 451. Hzn verici, i burucu bir anlatm vardr ve ak biimde karamsar, umutsuz bir finale sahiptir. Her eyin bir mevsimi vard. Evet. Ykmann bir zaman ve yeniden yapmann bir zaman. Evet. Susmann bir zaman ve konumann bir zaman. Evet, bu kadar der Bradbury. Kimi eletirmenlerce George Orwelln 1984yle ayn kefeye konur Fahrenheit 451. Oysa 1984 tamamen anti-komnizm duygusuyla yazlm bir romandr, Ray Bradbury ise ak biimde kapitalizmi eletirir. 1966da nl Fransz ynetmen Franois Truffaut tarafndan Deien Dnyann nsanlar adyla sinemaya aktarlr Fahrenheit 451. Truffautnun ilk renkli, ilk ve tek ngilizce filmidir ve ne yazk ki kaynak eserin ok gerisinde kalmtr. Truffaut, kitaptan mahrum insanlarn duygusal boluunu yanstmakla birlikte, roman okuyanlarn zihninde canlandrdklar grsellii yakalamakta pek baarl olamam, souk bir filme imza atmtr.

SAHAF

Aydnlk KTAP

20 N SAN 2012 CUMA

21

BOISS NOT VE ARRABALDAN K ROMAN

oban ve spanyada lm
1921de Tunusta doan Roger Boussinot (lm: 2001, Fransa), Sorbonne niversitesinde felsefe okuduktan sonra gazetecilik yapm ve toplam 15 romana imza atm. Sinema ve televizyonla da uzun sre megul olduunu, bu iki alanda da deiik almalar yaptklarn belirtelim. 19611994 arasnda 13 sinema filmi ve televizyon dizisinde senaristlik yapm, ynetmen olarak imza att de televizyon filmi mevcut. Ayrca, eitli kaynaklarda dev bir eser olarak tanmlanan Sinema Tarihi adl bir de almas bulunuyor. Bir obann Yaam ve lm, Aydn Eme evirisiyle 1982de Hr Yaynlarnca okurlarmza sunulmu ve pek yank yaratmadan sahaflardaki yerini alm. Boussinot, mekanik alarn yeryznden sildii bir adamn yksn anlatyor romannda. Hani, 1930larn banda Bordeaux Tp Fakltesi rencilerinin her gn grdkleri ama hi aldrmadklar bir adam vard ya, ite onun yks renciler aldrmazd, nk almlard. Sa sakal birbirine karm bu adam, hi kullanlmayan bir servis kapsnn nnde oturur ve srekli uyuklard. Genel grnmn bir parasyd sanki. Roger Boussinot tam 40 yl sonra bu adamn peine dm ve genliinde sormad sorularn yantlarn aramaya km. Araynn sonunda da elinde bu roman belirivermi. Neresinden baklsa, 70 yllk bir yk barndryor kitap. Ama kf deil, kitap kokuyor! *** 1932 doumlu spanyol asll Fransz oyun yazar, romanc ve sinemac Fernando Arrabaln 1959da yazd Babilin Cezas (Baal Babylone) ilk kez Abidin Emre evirisiyle 1977de Yeni Ankara Yaynlarndan yaymlanm. Roman, Panik Tiyatrosu akmnn ncln yapan ve tek kelimeyle tekinsiz bir sanat olan Arrabaln faist spanyada geen kabus dolu ocukluk gnlerini anlatyor. Arrabal, romann sonradan Yaasn lm adyla senaryolatrm ve Tunusta ekilen filmi bizzat ynetmiti. lm temasnn ne kt romanda neredeyse her sayfada ayn ses yanklanyor: rmln ocuklaryz biz! Derin bir yarayla ikiye blnen spanya topra kadar krgn ve acmasz bir roman Babilin Cezas. Batan syleyelim, okuruna da acmayan bir roman Arrabal, daha nceki kimi yaptlarnda da yerleik olan, hem byleyici hem de korkun durumdaki anne imgesine ok uzaklardan yle sesleniyor sanki: Baaln cezasn Babilde vereceim.

ANADOLUDAN KTABEV

MALATYA MOZA K K TABEV

Bilim, kltr ve sanat merkezi

Malatya Anadolunun nemli yaam merkezlerinden bir tanesidir. Dounun krsal yaam ile kent yaamnn i ie getii bu corafya birok romana konu olmu ve klar yetitirmitir. Kays ieklerinin beyaza brd Malatya da bugnlerde Mozaik Bilim, Kltr ve Sanat Merkezi Malatyallara esiz kitaplar sunuyor. lk kat kitabevi olan mekann st kat okunmaya hazr anlarla ve tarihle yorulmu kitaplarla dolu ve alt katta ise yresel doku ile sslenmi kafe yer almaktadr. Anadolu da gne ezilen halkn umudu olarak doar her gn ve binlerce umut yeerir Anadolunun barnda. ocuklar ayaklarna giymeye ayakkab bulamazken, karda ve kta yaln ayak yrrken ellerinden drmezler bulduklar bir kitab. te onun iindir ki en gzel iekler Anadoluda aar. Ahmed Arifler ve daha niceleri yetiir bu topraklarda. Burada hibir ocuk kitap dolu bir evde dnyaya gelmemitir. Buradaki ocuklar hep bir zlem ve hayalle yaamlardr. Yeni hayatlar ve umutlarna k olan kitaplar arayan kiilerin Malatyadaki adresi Mozaik Kitabevidir. En son kan kitaplar ve Anadolunun kendine ait z kltrn sunan kitaplar raflarda grmek mmkndr. Siyaset, felsefe, tarih ve daha birok alanda kitap blmlerinden oluan Mozaik Kitabevinde ayrca ikinci el kitaplardan oluan ktphanesi ile misafirlerine kitap okuma imkn sunmaktadr. Kitabevi konusunda yoksul olan Malatyada yeni alan Mozaik Bilim, Kltr ve Sanat Merkezi kitapla ve Anadolu havasyla zaman geirmek isteyenlerin urak yeri olacaktr. erisi ahap bir demeye sahip olan Mozaik Kitabevinde fondan gelen mziklerle kitap ve ay eliinde sakinlii ve Anadolunun esiz havasn tadacaksnz. nce Memedi okurken ukurovay, Ahmed Arifi okurken Diyarbakr yaayacamz bir yer olan Mozaik kitabevi sizleri beklemektedir.

22

20 N SAN 2012 CUMA

Aydnlk KTAP

ALINTI-TEST

Okuyaca n z blmler hangi yazar n hangi kitab ndan al nt lanm t r?

Herkes bilmelidir ki, dedi, zamann harabeleri ebediyetin kanelerini yaratr. Nedir bunun manas? Arzunun rzgarlar akdiken aacn kavurur ama ardndan dikenli bir aldan bir gl olarak kar zamann mahfilinde. Dinleyin imdi beni. Kadnn rahminde szck tene tahvil olunur, ancak Yaradann tininde gm olan tekmil tenler lmsz szckler haline gelir. Yaratln sonrasdr bu.

Hl daha bir ey konumamtk. Fakat artk buna hayret etmiyordum. Onun sessiz sedasz yaay, tahamml edii, insanlarn zaaflarna merhametle ve edepsizliklerine elenerek bak kfi bir irade deil miydi? Beraber yrdmz zamanlar yanmda gidenin bir insan olduunu btn kuvvetimle hissetmiyor muydum?

Kaleme gitmedii gnler ise salarn kestirmek, terziye esvap smarlamak, kunduracya l vermek gibi hi eksik olmayan vesilelerle Beyolunda, tede beride vakit geirir, cumalar, pazarlar da sabahleyin hocalaryla yarmar saat ders mzakaresinden sonra hanesinden kar, akamlara kadar seyir yerlerinde dolar idi.

a) Yusuf Atlgan / Anayurt Oteli a) Boris Vian / Gnlerin Kp b) James Joyce / Ulysses c) Jose Saramago / saya Gre ncil d) Tennessee Williams / Arzu Tramvay e) Necib Mahfuz / Zamann Hkm c) Oktay Rifat / Bir Kadnn Penceresinden d) Sabahattin Ali / Krk Mantolu Madonna e) kufe Nihal / Domani Dalarnn Yolcusu b) Oktay Akbal / nce Ekmekler Bozuldu

a) Recaizade Mahmut Ekrem / Araba Sevdas b) Reat Nuri Gntekin / Acmak c) Halide Edip Advar / Ateten Gmlek d) Hseyin Rahmi Grpnar / pevdi e) Memduh evket Esendal / Oullarma Mektuplar
Do ru yan tlar gelecek hafta bu sayfada

Geen haftan n do ru yan tlar : 1-(a)

2-(c)

3-(a)

BULMACA

Soldan saa 1. Adnan zerin dll bir iir kitab 2. Kpek - Kullanma sresi - rmik veya yumurta kar t rarak haz rlanm trl biimlerdeki kuru hamur ve bu hamurdan yap lan yemek 3. Bir tar m arac - Bir rzgar tr - sim - E ek sesi 4. Avu ii - En kk sosyolojik birim; familya - Yar ya , yar kuru toprak 5. Talih, baht - Hal , kilim ya da bez dokuma tezgah Daha uzak olan yer veya ey, mavera 6. stekli - Tekerle in ember biimindeki blm Lavrensiyumun simgesi 7. ... Gler (foto raf ) - Bir dilek art eki - Bir e it sinir bozuklu u, histeri

8. Bir element - Bir bilgiyi temsil eden semboller sistemi Gezegenimizin uydusu 9. E ya yk, balya - Trabzonun bir ilesi - Japonyada buda rahibesi 10. Uzak - Dnya zevklerini ho gren, dnyaya nem vermeyen, kalender 11. Germanyumun simgesi - Yaln zca oksijenin bulundu u ortamlarda geli ebilen bir mikroorganizma - Sevap kazanm 12. Bir ngiliz uzunluk ls birimi - Cesaret, yi itlik, kahramanl k - Satrn gezegeninin be inci uydusu 13. svirede bir nehir - Bir kan grubu - Le 14. Do ru yolu gsterme - Kan p ht s - Berilyumun simgesi 15. Resimdeki yazar n bir eseri - Thomas ... (orak lke,

H ristiyan Toplumu D ncesi, iir ve Tiyatro adl eserlerin sahibi Nobel dll [1948] Amerikan as ll ngiliz air)

Yukardan aaya 1. HAL T ... ... Resimdeki yazar 2. O uz ... (yazar) - ... Gler (foto raf ) - Evcil bir geyik tr - al ma, meslek 3. ektiri devrinde Osmanl donanmas nda kullan lan kad rga cinsinden bir tr sava gemisi - Bir eksen etraf nda dnen tekerlek 4. Japonyada buda rahibesi - Beyaz - Kal c l k, lmszlk - Ba kl k sa lamak iin vcuda verilen, ilgili hastal n mikrobuyla haz rlanm eriyik, telkih 5. Nikelin simgesi - Hamur i lerinde ve rak c l kla kullan lan kokulu bir bitki tr - M s r firavunlar n n piramit biimindeki mezarlar na verilen ad 6. Kt, soysuz, alak - Ba kentimiz - Bir cetvel tr 7. Mercan adaz - Kala kemi i 8. Kurtulu , kurtulma - ift sren hayvanlar n ko uldu u demir ulu bir tar m arac 9. Dolayl anlat m - En k sa zaman paras , lahza Osmiyumun simgesi - Ltesyumun simgesi 10. Tantal n simgesi - Vcuda giren yabanc maddelere kar vcudun retti i savunma maddesi - ... Ayhan ( air) 11. Amerikan pamu u - A r karma k eyler iin kullan lan bir szck 12. Ses - Limited (k sa) - Sodyumun simgesi - Gelece i renmek, ans ve k smetini anlamak amac yla oyun ka d , kahve telvesi, avu ii, vb.ye bakarak anlam kartma, bak 13. Trk, ark - Bir toplulukta benimsenmi , yerle mi davran ve ya ama biimlerinin, kurallar n, gelenek ve greneklerin, al kanl klar n btn - Araplar n recep ay nda kestikleri kurban 14. Hz.Muhammedi vmek amac yla yaz lan kaside Boyun e en - Bir bulunma hali eki - ... Derek (aktris) 15. Resimdeki yazar n bir eseri - Al k

GEEN HAFTANIN ZM