KITA P

Aydnlk

BU SAYIDA

30
KTAP TANITILIYOR
Toplam: 1167

19 Ekim 2012 Cuma / Yl: 1 / Say: 34

Aydnlk Gazetesinin cretsiz ekidir

Karanlk

Hayalgcnn hreti: Neil Gaiman

Kuyuya atlan ilk ta Kadro!

Yamur hayvanat bahesinde

Ustann dn

Uurumun Kenarnda D Politika

Aydnlk KTAP
NDEKLER
Haftann Portresi: Jack Kerouac nsan aklnn ve bilimin boinanca yant: Varlk kendiliindendir Ustann dn nancn ismine tayanlarn rgt Kuyuya atlan ilk taKadro! Zikzakl politikalar Trk D Politikasnn gvenilirliini zedeledi Kapak: Hayalgcnn hreti: Neil Gaiman Demokrat Parti iktidar 10 yllk crm ynetimidir Bir yalnz adam: Attila lhan Sadakat ve vicdan; nerede olsa gelip yerini bulan iki szck Yeni kanlar ocuk: Yamur hayvanat bahesinde Sahaf: stanbula isyan eden Bakan Tepeyrann anlar! Alnt Test-Bulmaca s. 4 s. 5 s. 6 s. 8 s. 9 s. 10-11 s. 12-14 s. 15 s. 16 s. 17

19 EK M 2012 CUMA

SUNU

Fantastik kurgudan siyasete

Bu hafta her zamankinin aksine tek bir kapak konumuz yok. Birka farkl dosyayla karnzdayz. Fantastik ve bilim kurgu alannda yazan Salih Kurt arkadamz Neil Gaiman'n Trkeye evrilen son kitab vesilesiyle geni bir Gaiman dosyas hazrlad. Fantastik edebiyatn okur kitlesinin geniledii bir dnemde bu alanda en sevilen isimlerden biri olan Gaiman' okurlarmza tantmay uygun grdk. Bu alanda vurgu kukusuz hayalgcne. Fakat unutmayalm ki, bu eserlerde kurgulanan dnyadan yola karak gerek hayata dair karsamalar yapmak mmkn. Fantastik diye adlandrlan trn anlam da burada balyor. Trkiye'nin deneyimli siyasetilerinden Onur ymen'le yaptmz syleide Trk D Politikasnn son on yln masaya yatrdk. ymen kitabnda yakn dnemde yaanan gelimelerden yola karak gelecee ynelik saptamalarda bulunuyor. Yaar Kemal'in son kitabna dair kk bir deerlendirmeyi iki hafta nce bu keden yapmtk. Bu sayda ise etrafl bir inceleme yazs bulabilirsiniz. ***

s. 18-19 s. 20 s. 21 s. 22

Yazarmz Seyyit Nezir bu hafta kesinde Ahmet Hamdi Tanpnar'n bir makalesine yer veriyor. Tanpnar'n 1960'ta Cumhuriyet gazetesinde yaymlanan Sust balkl yazs, dnemi anlamak iin nemli bir kaynak olduu gibi iinden getiimiz gnlerde yaananlarla byk benzerlik gsteren meseleleri iliyor. Seyyit Nezir kesini, Tanpnar'n aydn sorumluluuyla kaleme ald bu makaleye ayrarak gnmz aydnlarna yol gsteriyor! Haftaya grmek dileiyle...

neriYorum
1)
Kk Prens, Antoine de Saint-Exupry Sandklarn iindeki koyunlar grebilmeyi renmek iin. Uzun mrler ehri, Kvlcm Vafi Sevinleri ehir ehir bir dnya dourmak iin.

3) 4) 5)

GVEN DASTN

Dnekler, Hasan Yaln Etraftaki danszleri grebilmek iin. Struma, Halit Kakn Unutturulmu bir katliam hatrlamak iin. Samizdat, Soner Yaln Alanacak halimize glmek iin.

2)

. KITA P
Aydnlk

Aydnlk Gazetesinin cretsiz ekidir

Anadolum Gazetecilik Basm Yayn San. ve Tic. A.. adna sahibi: Mehmet Sabuncu Genel Yayn Ynetmeni: Serhan Bolluk Sorumlu Mdr: Mehmet Bozkurt

Ynetim Yeri stiklal Cad. Deva kmaz No:3/3 Beyolu / stanbul Tel: 0212 251 21 14 / 251 21 15 / 251 55 04 Faks: 0212 252 51 22 www.AydinlikGazete.com kitap@aydinlikgazete.com

Editr: Pnar Akko

Yazileri Mdr: Damla Yazc

Yazileri: rem Hal, Deniz Antepolu, Cenk zda Reklam Mdr: Saynur Okurolu Sayfa Sekreteri: Alev zgen

Bask: Toros Yay. Mat. Tur. Org. San. Tic. Ltd. ti. Orureis Cad. Remzi zkaya Sok. No:16 Bahelievler / stanbul Tel: 0212 655 44 34

19 EK M 2012 CUMA

Aydnlk KTAP

HAFTANIN PORTRES

Jack Kerouac
(12 MART 1922 21 EKM 1969) stedi im her eyi yazabilecek kadar zgr olmak, a kald klar nda dostlar m besleyebilmek ve annem iin endi elenmeme lksne sahip olabilmek istiyorum

Karanlk
Dedektif Sheppard n gerek hayattaki Dr. Sheppardla byk benzerlik gsteren hikayesi ile anl yoruz bir kez daha; tm evlilikler birbirine benzer, bilhassa en karanl k taraflar nda
DLAN ZTRK dilanozturk@gmail.com

Bob Dylann yllar sonra Herkes gibi benim de hayatm deitirdi dedii kitap, Yoldann yazar Jack Kerouac, Beat Kua akmnn kurucusu kabul edilen ABDli romanc ve airdir. Kerouac ABDnin fabrika kentlerinden Lowell, Massachusettste FranszKanadal bir gmen ailenin ocuu olarak dnyaya geldi. Evde Franszcann Joules az kullanld iin Kerouac ngilizceyi ancak alt yanda renmeye balad. Drt yandayken abisini bir romatizmal hastalk yznden kaybetti. Katolik okullarnda eitim alrken, futboldaki yetenei sayesinde spor bursu kazanp Columbia niversitesine gitti ve takma isimlerle romanlarnda yer verecei arkadalar Allen Gingsberg, Neal Cassady ve William S. Burroughsla bu sralar tant. Ar bir sakatlk ve antrenryle srtmeleri sonucu niversiteden ayrlan, izoid bir kiilii olduu gerekesiyle askerlik yapt Deniz Kuvvetlerinden uzaklatrlan, arkada Lucien Carrn iledii bir cinayete Burroughsla birlikte ad karnca tutuklanan Kerouac, kefaletle serbest brakldktan sonra 1950de, ilk kitab The Town and the Cityyi yaynlad. Kitap, eletirmenlerden olumlu tepkiler alsa da ok az satt. Ardndan 1951de yazd, fakat dnemin toplumsal yapsna aykr bulunduu iin, isimler deitirilip, baz dzeltmeler yapldktan sonra ancak 1957de yaymlanabildi. Arkada Neal Cassady ile Amerikann drt bir yanna ve Meksikaya yapt yolculuklar anlatt kitap caz, cinsellik, uyuturucu, alkol gibi temalar iledii iin byk yank uyandrd. Kitapta Beat nesli ifadesini Moriarty gibi arabayla lkeyi dolap tuhaf iler, kzlar ve zevkler peinde koan adamlar betimlemek iin kullanan Kerouac, terimin bat yakas solcu gruplar tarafndan Beat isyan,

Beat bakaldrs gibi sama anlamlar yklenerek kendi politik ve toplumsal amalarna hizmet edecek ekilde kullanldn syledi. Caz ritimlerinin hakim olduu roman iki yurtsuz adamn yksn anlatrken istemeden, Souk Sava Amerikasnn denetim ve sansr yoluyla oluturduu, tektipletiren deerlerle bezeli kltrne kar bir kar - kltr olarak benimsendi ve isyanc genliin el kitab haline geldi. Amerikann byk kitabevlerinde raflara deil kasann arkasna konmasnn, ncilden sonra en ok araklanan kitap olmasndan kaynakland sylenir. Bugn Amerikann modernizmi ile post-modernizmi arasnda kpr kuran Yolda iin Jack Kerouac Marlon Brandoya bir mektup yazm ve nl oyuncudan kitabn film haklarn alarak beyaz perdeye tamasn istemiti. Christies tarafndan ak arttrmada satlan mektupta Kerouac unlar yazmt: Benim istediim Amerikan tiyatro ve sinemasn yeniden yaratmak, spontane bir hava katmak, durumla ilgili var olan nyarglar ortadan kaldrmak ve insanlarn gerek hayatta yaptklar gibi abuk subuk konumalarna izin vermek. Bu iten tek beklentim istediim her eyi yazabilecek kadar zgr olmak, a kaldklarnda dostlarm besleyebilmek ve annem iin endielenmeme lksne sahip olabilmektir. O zaman geri ekilen bu teklifin ardndan film bu yl Walter Salles ynetmenliinde gsterime girecek. Meksikaya yapt yolculukta Margaritann en sevdii iki olduunu syleyen Kerouac, 1969da St. Petersburg, Floridada sirozdan kaynaklanan iddetli i kanama nedeniyle krk yedi yanda hayata gzlerini yumdu. Yazarn dier kitaplar Zen Kaklar, Beat Kua, Yeralt Sakinleri, Yalnz Gezgin, Pariste Satori ve Pictir.

Evliliin doasnn belki de temeli olan iddet ve akn kolkola yryne ahit oluyoruz Bay Fstkta. Yazar henz ilk satrlarndan niyetini gsteriyor ve insann i dnyasna ilikin ak, drst ve byle olmakla sert bir roman ortaya karyor: David Peppin karsn ilk defa ldrmeyi hayal ettiinde, bunu kendi iledii bir cinayet olarak deil, tesadfi bir gelime ya da ilahi bir takdir olarak gznde canlandrmt. David ve Alice Peppin on yllk evliliklerinde Alicein obezite ve depresyonlar ve baarsz rejim denemelerini iinde yaarlarken Alicein birdenbire deimesi ve bir daha almamak zere verdii yetmi kilo ile evliliklerinin de deimesi srecini anlatyor ta ki Alice birka fstk ile kocasnn eli boaznda anafilaktik ok geirip lene kadar. Peki Alice, Davidin syledii gibi intihar m etti yoksa David karsna alerjisi olduunu bildii halde zorla bir paket Bay Fstk marka fst kendi mi yedirdi? te bu noktada devreye dedektif Hastroll ile Sheppard ve tabii ki eleri Hannah ve Marilyn giriyor, her ikisinin de evlilikleri David ve Aliceinkinden farkl deil. Dedektiflerin isimlerine de bu noktada dikkat ekmek gerekiyor: Ward Hastroll. Alfred Hitchcockun Arka Pencere isimli romanndaki Lars Thorwald karakterinin bir anagram* olarak ortaya karken, Sam Sheppard ise 1954 ylnda Ohioda karsn ldren bir doktorun ismi ki kitabn banda ifadesinin bir ksmna yer verilmi:

Geriye dnp merdivenlerden yukarya ktm ve karma baktm, boynuna dokunup nabzn kontrol ettim ve ldne kanaat getirdim. Zihnimin kartn, tuhaf bir ryann kurban olduumu, yolunu yitirmi birine dntm dndm Dedektiflerimiz Alicein lm etrafndaki sr perdesini aralama abalar bir kenara, kendi evliliklerinde Hastrolln kars Hannahnn be ay boyunca yatalak bir hastaymasna yataktan kmay rnein ve Dedektif Sheppardn gerek hayattaki Dr. Sheppardla byk benzerlik gsteren hikayesi ile anlyoruz bir kez daha; tm evlilikler birbirine benzer, bilhassa en karanlk taraflarnda Adam Ross pek ok gazetede eitli ke yazlar yaynlanm New Yorklu bir yazar. Bay Fstk yazarn ilk roman. The Newyorkera gre 2010un en iyi kitaplarndan. Sahiden de ilk roman iin biraz fazla erkek gznden (kitabn byk bir blm kocalarn gznden, onlarn cmleleriyle anlatlyor) evliliklere ahit olsak da, gerek iledii konu, gerek i dnyamza ilikin dnp de dillendiremediimiz pek ok eyi drste anlatmasyla gayet baarl bir roman. Ayrca roman anlatm ekli, formu ile de bizleri artyor, pek ok noktada gerek ile kurmaca, ryalar, alternatif sonlar ile iine hzlca girip, srklenmekten kendinizi alamayacanz bir eser.
*Edebiyatta bir szcn harflerinin deiik dzenle baka bir szc oluturmas

(Bay Fstk, Adam Ross, Yap Kredi Yaynlar, ev: Erhun Ycesoy, 468 s.)

K TAPTAN
- o srada deil ama daha sonra yaad dehet saatlerinde- cinayette ok kritik bir orta nokta, sadece disiplin ve kararllkla alan bir gei noktas, bir boluk olduunu ve daha nce denenmemi herhangi bir ite olduu gibi (bir sporu renmek ya da roman yazmak gibi), ayrntlarnn ya da stesinden gelmenin gerekliliklerinin ve bunun iin gerekten ihtiya duyulan zamann (saniyeler, dakikalar ya da yllar), eylem bizzat tanmlanmadan ve su ilenmeden aa kmadn fark etti.

Aydnlk KTAP

nsan aklnn ve bilimin boinanca yant: Varlk kendiliindendir

Abdullah R za Ergven, kitab nda, dinsel sylenin, gelenek ve greneklerde ya ayan ilkel inan lar n kar s na bilimin ve akl n yksne yer veriyor
CENK ZDA ozdagcenk@hotmail.com Yeryznde her ey insann, insan dncesinin yaptdr. 20. yzyln sonlarndan nc binyln ilk on ylna dein bilimin ve dnce dnyasnn zerinde yepyeni bir iklim hissediliyor. Souk Sava sonrasnn ilk on ylnda yaanan tek kutuplu dnyann hakimi ABDnin estirmeye alt kktenci, bilimd ve mistik iklimin karsnda akla ve bilime dayanan dnce akmlar dirayetli bir biimde bu bo inan merkezine savamaktadr. TRK YEDE BO NAN KAR ISINDAK NCLER 90l yllarn Trkiyesinin dnsel ikliminde Aziz Nesinler, Turan Dursunlar, Abdullah Rza Ergvenler, Bahriye oklar, lhan Arseller dinin gndelik yaam dzenleme giriimine ve bu alandaki hakimiyetine kar bilimi merkeze alan, hatta kimi zaman arlklara varan bir hava estirmilerdir. Dnemin antidemokratik ve bilimd grlerine kar bu abalar nemli baarlar elde etmi ve bata Bilim ve topya dergisi olmak zere eitli yaynlar Trkiyenin dn insanlarn etkilemitir. Neoliberalizmin ykseliinin ve postmodernizmin kresellemenin zemini zerinde kazand mevzinin sonucu olarak boinanlar bilimsellik kisvesi altnda tekrar ortaya km ve yeni bir dnsel iklim yaratmtr. imdilerde Trkiye televizyonlarnda bilimsellik kisvesi altnda bu yeni dnsel iklimin rnleri tantlmakta Dr. , Do. , Prof. Dr. nvan tayan arlatanlar tarafndan bu rnler halka dayatlmaktadr. Trkiyede Caner Taslaman, Ender Sara gibi uzmanlar tarafndan savunulan yaratl mitleri, new age dinleri, tamamlayc tp ad altnda ortaya kan modernletirilmi koca kar reeteleri ekranlarda baskn durumdadr. Yine bu dnemde bir TV kanalnda Evrim kartlar bilim adamlaryla bilim jargonunu kullanarak tartmalar yrtm ve halk bu programlar ilgiyle izlemitir. KRESEL SAVA TRK YEDE DE CEPHELER N GEN LET YOR Tam da bu ortamda Harun Yahya lakapl Adnan Oktar gibilerle Richard Dawkins gibi evrim biyologlarnn tartmalar yepyeni bir anlam kazanmaktadr. Bilimin yol gstericiliine kar bilimdnn ve dolaysyla egemenlerin gndelik hayat belirleme abalarna sahne olan bu savata, evrenin tarihesi, canlln kkeni, hayatn anlam gibi konular yeni cephelerin konularn oluturmaktadr. Turan Dursunlarn izinde yrm olan Abdullah Rza Ergvenin Evren-Doa Varln Kendiliindenlii (Berfin Yaynlar) balkl almas byle bir ortamda okuyucuyla buluuyor. Sz edilen dnsel savan aydnlanmac cephesinde savaan Stephen Hawking, Richard Dawkins, Walter Lewin, Carl Sagan gibi kresel aktrlerin yan sra Trkiyeden de Abdullah Rza Ergven, A. Celal engr, Saffet Murat Tura gibi aralarnda ciddi ayrlklar bulunan aydnlar karlarnda savaan bilimdnn mcahitlerine kar nemli baarlar elde ediyorlar. EVREN N KEND L NDENL Abdullah Rza Ergven, kitabnda, dinsel sylenin, gelenek ve greneklerde yaayan ilkel inanlarn karsna bilimin ve akln yksne yer veriyor. Richard Dawkins, Tanr Yanlgs adl kitabnda kutsal metinlerin Tanr anlayna kar argmanlarn sralarken bu inanlarn dayanaklarn ve kaynaklarn yeterince ele almam ve dahas bunlara kar btncl bir bilimsel aklama ya da anlat sunmamtr. Zaten bylesi bir boluun tek bir kitapla ya da tek bir yazarla doldurulmas olduka g. Ancak yine de kimi temel noktalar Ergvenin eserinde yer almaktadr. Dilin ve sylenin kkeninde insann retim srelerini, eitli antropologlarn ve dilbilimcilerin eserlerine gnderme yaparak; canlln kkenine ilikin bilimin elde ettii bulgulardan oluan bilimsel anlatya biyologlarn ve nrologlarn eserlerine deinerek; evrenin kkenine daha dorusu kendiliindenliine ve srekliliine ilikin saptamalarn fizik ve kimyadaki bulgu ve kuramlara gndermede bulunarak okuyucuyla paylaan Ergvenin almas biroklar iin temel bir bavuru kayna niteliindedir. BAZI GLKLER VE EKS KL KLER inde bulunduumuz dnsel savata kitabn nemini ve zgnln inkar etmek mmkn deil. Ancak kitabn eksikliklerinin ve yetersizliklerinin bylesi bir savata bir an nce giderilmesi gerekmektedir. ncelikle, varln kendiliindenliini ortaya koymak iin bilimin sz edilen sorunlara ilikin aklamalarn anmak ya da bilimin karsnda en

gl konumu elinde bulunduran kutsal metinlerin aklamalarnn dayanaklarn boa karp bunlarn gerek kkenlerini bilimsel bir adan ele almak yeterli deildir. Varln kendiliindenlii bilimsel deil felsefi bir sorundur. Zira bilim dzleminde kalnd srece varlk ya da daha dorusu varolanlar hali hazrda verilidir ve onlarn ortaya kmad ya da var olmad bir dnemi kurgulamak zaten bilimin alannn dna dmektedir. Dolaysyla varln kendiliindenliini varln yaratlna ya da Byk Patlama kuramna kar savunmak felsefi baz soru ve sorunlara yant vermeyi gerektirmektedir. Bylesi bir yantn da felsefenin varlkbilim alanna ve sonrasnda da bunun bilinebilirlii sorunlu gzkecei iin bilgi kuram ve zihin felsefesi alanlarna eilmeyi gerektirdii aktr. Kitap bu zorunlu ilerin stnden atlamaya alt lde iddia ettii tezi savunmada zorluk ekmektedir. Kitapla ilgili daha teknik baz aksaklklardan da sz etmek yerinde olacaktr. Kitabn dizgesel bir btn olmay ve konularn dank bir biimde ele aln tezin ve tezin dayanaklarn anlamada glk yarattndan yazar hedefledii sonuca ulamada okuyucusunu zor bir durumda brakmaktadr. Bunlarn dnda yazarn setii szckler gndelik dilin dna dmekte ve bu nedenle de kitabn takip edilmesinin nnde bir engel tekil etmektedir. Dileriz, kitabn ileriki basklarnda bu sorunlar giderilir. Btn bu aksaklklara ramen, Ergven, eserini yazarken olduka geni bir yelpazeden ve ok farkl alanlardan yararlandndan, boinan karsnda mcadele etmek isteyenlere faydal bir bilgiler demeti sunmaktadr. Kantn nl Aydnlanma Nedir? balkl bildiri niteliindeki yazsnda belirttii gibi bilmek iin akln kullanmaya cesaret edenlerin mcadele bayran daha da ykseklere kartmaya alan Abdullah Rza Ergveni, bu vesileyle, lmnn 11. ylnda minnetle anyoruz. (Evren-Doa Varln Kendiliindenlii, Abdullah Rza Ergven, Berfin Yaynlar, 180 s.)

19 EK M 2012 CUMA

Aydnlk KTAP

YAAR KEMALDEN ON YIL SONRA GELEN ESER: IPLAK DENZ IPLAK ADA

Ustann dn
Umut ve birlik hissinden sonra kitapta vurgulanan di er nemli unsur sava lar n yaratt felaket. Sava n ve vah etin ya and her gne inat Ya ar Kemal adas yla bir kez daha hat rlat yor bize insan olmay ve her eye ra men insan sevebilmeyi
DEN Z ANTEPO LU denizantepoglu@hotmail.com

Efsane sona erdi, on yl sonra beklenen kitap okuyucuyla bulutu. Yaar Kemalin yllardr beklenen kitab Bir Ada Hikyesi serisinin drdnc kitab plak Deniz plak Ada Yap Kredi Yaynlarndan kt. Ustann son kitab da her kitab gibi edebiyat dnyasn yine sarst. Toplumcu gereki roman akmnn nclerinden Yaar Kemal, nce Memed romanyla edebiyat dnyasna atlr. Anadolu'daki halkn sefaleti, cahil braklml ve aalk sistemi eletirilir. Hem de bunu o kadar mkemmel bir dille yapar ki; roman yazmaz, efsane anlatr. Anadolunun artk sesi vardr. Doa betimlemeleriyle, trkleriyle, efsaneleriyle Anadolu konuuyordur bizlerle. nce Memedin ardndan Dan te Yz lemesiyle pamuk rgatlarnn yoksulluklaryla tanrz. Batl inanlarna, efsanelerin nasl doduuna ve nasl kne ahit oluruz. EFSANEN N DO U U
Ancak sadece ukurova yoktur Yaar Kemalin romanlarnda. Yeri gelir efeleri renirsiniz, yeri gelir Cumhuriyetin ilk yllarndaki mbadeleye dahil olursunuz. te Bir Ada Hikayesi de mbadelenin yksdr. Yaar Kemal yaynevi araclyla verdii rportajda drtlemenin douunu yle anlatyor: Bizim kymzde okul yoktu. lkokulu okumak iin Kadirlide bir akrabamzn evine gittim. Bir sre orada kaldm. Ama o evde kalmak istemediim iin okula kendi kymden yryerek gidip gelmeye baladm. Yrrken hep bir kyden geiyordum. Bu kyle ilgili baz eyler duymutum. Bu blgeye yabanc insanlar gelmi, yerlemiler. St-

madan lmler, etraftan eitli ktlkler grmler. lkokulun sonuna kadar o kyden hep getim. Hep hikayelerini duydum, dinledim. Biraz bydm, ilkokulu bitirdim. Kyn nnden tekrar getim. Byk bir baca grdm. O bacay Ceyhan Irmandan topladklar talarla yapmlar. Kaln yksek bir baca... Ortaokula geldiim zaman Hemite kynde babamn akrabalarndan annemin de arkada bir kadn bana o kyde ne olduunu anlatt. Birlikte ormann iine gezmeye gittik. Kadn, Bak olum. Burada gebeler, mbadiller vard. Bunlar Yunanistandan gelen Trklerdi. Byle ky vard Anavarzann yannda. ok gzel kyler. Bu ky, hikayesini rendim. O kye yerletiklerinde ok gzel evler yapmlar, ky gzelletirmiler. Etraftaki kyller bu insanlara zulm yapmlar. Bu insanlar Bir gn gideceiz deyip gitmiler. 15-16 yama geldiimde bu insanlarn nereye gittiklerini bulmaya altm. Bulamadm. Bulamadma ok zldm. Abidin Dinoya bu ukurovadaki kyn, mbadillerin hikayesini anlattm. Ne duruyorsun, en gzel konu bu. Bunu imdiye kadar hi kimse doru drst yazmad. Doru drst diyorum ama belki de kimse yazmad dedi Ben Bir Ada Hikyesi romanlarmda mbadeleyi yazdm. Benim iin mbadele sadece bu romanlarda anlattm mbadele demek deil. Benim ailem de mbadele yaam. Ruslar Vana geldii zaman bizimkiler srgn olmular. Btn Anadoluda gezmiler, ukurovada bu kye yerlemiler. Bu mbadele hikayesini bu hrsla yazdm. Bu drtl belki de roman gibi roman deildir, aclarm, zntlerimi, fkemi, sevinlerimi, sevgimi dktm belki baka bir anlatm eididir.

MBADELEN N YKS
Serinin birinci kitab Frat Suyu Kan Akyor Baksana mbadele sonucu boaltlm Rumlarn yaad bir adaya (Karnca Adas), savalar sonucu yerini yurdunu yitirmi insanlarn yerletirilmesiyle balar. Kitabn ana karakterlerinden Poyraz Musa, Sarkamta hayatta kalmay baarmtr ama sava sonras kanllar peine der ve Karnca Adasna snr. Adada tek deildir. Mbadeleden kaan Rumlar ve savan evsiz brakt Anadoludan her kkenden insanlar da adaya snmtr. Kitap, sava maduru bu insanlarn ortak bir yaam kurma abalarn anlatr. Ancak bu umutsuzluun roman deildir, her Yaar Kemal roman gibi kt eyler yaansa bile her zaman umut vardr. kinci kitap Karncann Su tii ise beklemenin ve sabrn romandr. Bir yandan savatan dnmeyenler beklenir, bir yandan srgnler yurtlarn hayal ederler. Denizciler balklar, aklar kavumay bekler ve sabreder. nc kitap Tanyeri Horozlarnda yeni bir yaam kurma abas, zlem, umut, sabr ve gemiin aclarnn yan sra sevgi vardr. Her eye ramen sevmek, ak olmak. Gelelim son kitaba Efsane bu kitapla son buluyor. Adaya yeni gelen ift Kerim ve Peri, Poyraz Musann kanllar tarafndan gnderilmitir. Kerime Poyraz ldrmeden gn yz yoktur, kanllar onun da peindendir. Ya Poyrazn cann alacaktr ya da kendi canndan olacaktr. Okuyucuyu bekleyen en nemli olay kukusuz bu. Onun haricinde sevdallar birbirlerine kavuacaklar. Ancak Hristo Reisin bana beklenmedik bir olay gelecektir. On yldr beklenen kitap iin daha fazla ey sylemek hakszlk olur.

Ya ar Kemal

HER EYE RA MEN UMUT

Drtlemeye henz balamam okuyucular iin serinin tamamna dair bir eyler sylemek gerektii kan-

sndaym. Yaar Kemalin her romannda her serisinde hissedeceiniz efsane dinliyormusunuz havasn veren mkemmel dili bu seride de karnza kyor. Betimlemeler, insann doayla zdelemesi, doann insanla uyumu yine dikkat eken zelliklerden. Yaar Kemal yine okuyucuya mesaj vermeden de gemiyor. lk kitabn ismi Yezidilerin urad kym sonucu Frat nehrinin krmzya boyanmasna dikkat ekiyor. Mbadelenin insanlar, zellikle de savan insanlar yok ediini gl gzlem gcyle gzler nne seriyor. Bence drtlemede en ok dikkat eken adada her etnik kkenden insann bir arada yaamay becerebilmesi. u gnlerde en ok ihtiya duyduumuz birlik duygusunun Karnca Adasnda salandn grebilmek mutlu ediyor insan. Yaar Kemalin kitaplarda verdii umut her eye karn ortak yaama abas- okura da tesir ediyor ve umutla doluyor, dnyorsunuz. Umut ve birlik hissinden sonra kitapta vurgulanan dier nemli unsur savalarn yaratt felaket. Savan ve vahetin yaand her gne inat Yaar Kemal adasyla bir kez daha hatrlatyor bize insan olmay ve her eye ramen insan sevebilmeyi. (plak Deniz plak Ada/Bir Ada Hikayesi-4 , Yaar Kemal, Yap Kredi Yaynlar, 272 s.)

Kitap, sava maduru bu insanlarn ortak bir yaam kurma abalarn anlatyor. Ancak bu umutsuzluun roman deildir, her Yaar Kemal roman gibi kt eyler yaansa bile her zaman umut vardr

19 EK M 2012 CUMA

Aydnlk KTAP

nancn ismine tayanlarn rgt

Milli Mcadelenin rgtleri olan ve faaliyetinden ok s n rl olarak sz edilen Karakolun meydana geli i ve kimler taraf ndan olu turuldu u biliniyordu, ancak kadronun ortaya k ve biti evreleri tam olarak ortaya konulmam t
ENOL ARIK senolcarik@gmail.com

lkemizin nemli tarihilerinden, zellikle de sosyal ve siyasal tarih denildiinde ilk akla gelen isimlerden birisidir Ergun Hiylmaz. Bir sre nce Milli Mcadelenin en nemli gizli rgt Karakolu anlatan bir kitab yaynland. Bugne kadar kaleme ald yetmii akn kitabn iinde zel kuvvetler ile gizli servislere de ilgisiz kalmayan Hiylmazn Karakol: Trk Devriminde Bir Gizli rgt eseri Tekilat- Mahsusann da btnln salar durumda. Tanyanlar bilir; hem derin bir tarih birikimine sahiptir hem de sk bir Fenerbahelidir Ergun Hiylmaz. Hiylmaz arkadam Deniz Toprakla birlikte 6. Beyolu Sahaf Festivalindeki standnda ziyaret ettik. Ayn zamanda yarm asrlk bir gazetecilik gemiine sahip olan ve Beyolu Tokatlyan Pasajnda bir sahaf dkkn bulunan usta tarihi Ergun Hiylmazla Karakol: Trk Devriminde Bir Gizli rgt eseri zerine konutuk. Syleimizi keyifle okuyacanz umuyoruz. Milli Mcadelede Mim Mim , Tekilat- Mahsusa gibi bir ok rgtten ska bahsedilirken Karakol rgtnn adnn ok fazla dillendirilmediini gryoruz. Sizce bu durum neden kaynaklanmaktadr? Bence bu biraz da konuyla ilgilenen insanlarn tembelliinden kaynaklanyor, aka syleyeyim. Bizde aratrmalar olduka meakkatlidir, ok zaman alr. Altyaps da yoksa eer zor bir itir. Dnelim isterseniz Karakol rgtne; Kara ve Kol . Hatta Vasf Bey de bunu soyad olarak almtr. Bu ok ilgin bir eydir. Hibir ngilizin MI5 ya da CIA soyad aldn gremezsiniz. Ya da Mossad soyadl birisini gremezsiniz. Ama Trkiyede Karakol soyadn alm, inancn ismine tam insanlar gryorsunuz. Burada sadece balang ksm-

n yaptm. Yaknda yaynlanacak olan kitabmda Karakol rgtnn talimatnamesini verdim, ancak burada vermedim. Karakol rgt bizde Karakol rgtdr ama baz kumandanlar Mim Mim Grubu ismini de kullanr. Vatansever bir kurum olarak eitli isimler kullanlr. Fakat Karakol rgt dediimiz zaman Tekilat- Mahsusann yapsndan kaynaklanan daha dorusu ttihat ve Terakkiden kaynaklanan bir birimin ana kollarndan birisidir. Peki, sizce nedir Karakol rgt? Bana gre Tekilat- Mahsusann devam niteliindedir. Bu arada biz buna Karakol rgt derken Sovyetler ise Karakol htilal rgt der. te Sovyetleri cezbeden de budur. Ankara Hkmeti adna ilk anlamay da Karakol rgt ile yapmlardr. Ekim htilalini yapanlarn Anadolu htilalini yapanlar ile birlikte bir anlama yapmas son derece cezbedici gelmitir. Yani bamszl yok eden emperyalist Avrupaya kar olmalar onlara ok cazip gelmitir. Ve o srada da Karakol en nde bir kurumdur.

Foto raf: Deniz Toprak

Ergun Hiy lmaz enol ar k n sorular n yan tl yor

TT HATILARLA AYNI YEM N; FARKLI YNTEM

Karakolu ina edenler ttihatdr diyorsunuz. Karakolun yemini ttihatlarla ayn ama yntem farkl Belki de ttihat ve Terakkinin i ve d politikasn ortaya koyacak bir savunma sistemi zerine yemin ediyorsunuz. Ordunun veya lkenin bamszl konusunda gerektii gibi almayan, sorumluluk stlenmeyeni, kaan, ibirlikilik yapan vururum diyen bir yemin sistemi vardr. Dierinde de vardr ama o daha incedir. Karakol rgt bunun iddet ve cebir yoluyla yaplmasn ortaya koymutur. Dolaysyla Karakol dnda veya iinde olup da o zamana kadar bu rgtle fazla bant kurmam olan Mustafa Kemalin yaknlarndaki

baz kiilerin dikkatini ekmitir. Demilerdir ki; Bizim Milli Mcadelemizin kumandan kimdir?. nk, Karakol bunu syler orada. Siz misiniz, Mustafa Kemal Paa m, yoksa bir bakas m? Bu soruyu sormakla oradaki lm fermannn ortaya konmasn istemilerdir. Bunun zerine Mustafa Kemal orta bir yol bulunmasn dnmtr. Hepsini asp kesmemitir veya mahkemeye sevk etmemitir. Sadece Karakol rgtn kapatalm, yeni bir rgt bir kuralm demi, byle bir denge istemitir. Mesela Sovyetler Birliiyle anlamay ilk defa Karakol rgt yapmtr. Ama onlar ok iyi bir niyetle yaptlar bunu. Sovyetler Birliini kefedip, silah yardmn salamak ve Anadolu hkmetine tantmak iin yaptlar. Yoksa bu anlamay yapp da Anadolu hkmeti temsilcisi olarak kmadlar oraya.

KARAKOL BTN RGTLER N ANASIDIR

Yani bir bakma durumdan vazife karmlar diyebilir miyiz? Yani evet. Sonuta Karakol rgt Milli Mcadelenin yaplamasnda, silahlanmasnda Tekilat Mahsusadan sonra daha derli toplu almtr. Kendinden sonra gelmi olan Mim Mim veya Felah Grubuna yol amlardr. Yoksa bu rgtler silah karmasn nereden bilecekler? Karakolun adamlar istihbarat anlamnda da Cin gibiler. Bu istihbarat da yapm olmalar Milli Mcadelenin kazanlmasndaki en byk unsurdur. Onun

iin Karakol rgtn ben yurtsever bir rgt grmek durumunda deil, zorundaym. Tam olarak sylemek istediim ey Milli Mcadele srasnda kurulmu btn rgtlerin ana yeridir. Onlarn hepsi Karakol rgtnden kmtr. Yani ben isim listelerinden Felah rgtnden gsteriyorsam, bu Karakol rgtnden olmad anlamnda deildir. Dolaysyla Karakol rgtne hizmet edenler ierisinde Boazlar kumandan da vardr, Cambaz Mehmet de. Bunlar hep Karakol ierisindedir. Bu hususiyetlerle birlikte Karakol devrini tamamlamadan yeni bir devrin almas iin defteri kapatlm bir rgttr. Bu gzel sohbet iin size teekkr ediyoruz. Son olarak unu sormak istiyorum: Yeni bir kitap hazrlnz var m? Evet, erkez Ethem ve Yeil Ordu Bolevik Taburu adl bir kitap hazrlyorum. Bu kitapla Karakol rgt daha da ortaya kacak. Ben burada Karakol rgtne ve Sovyetlere temas ederken belli bir yerde ok fazla aklama yapmadm. O ayrnt Dou uras konusunda ortaya kacak. Konu kapanmamak zere almtr. (Glerek) (Karakol: Trk Devriminde Bir Gizli rgt, Ergun Hiylmaz, Destek Yaynevi, 415 s.)

Milli Mcadele sonrasnn Ankarasnda yeni bir balangca yol amtr Karakol rgtnn sonu. Tartmalar ttihat ve Terakki'den yola klarak Meclis'e aksedecek ve iktidar ile muhalefetin mcadelesi olarak yansyacaktr

Aydnlk KTAP

19 EK M 2012 CUMA

Kuyuya atlan ilk taKadro!

Sa , sol, liberallik, muhafazakarl k vb. kavramlar i ie gemi ; yn/iz bulunmaz bir hal alm t r. Kadrocular byle bir atmosferde ortaya kan, Trk d nce tarihinde fikri manada zgn olmas bak m ndan nem arz eden bir ayd n zmresidir
DAHAN DNMEZ daghan_donmez@mynet.com Efendiler, D politikamzca, milletin yararna gerekli bulunan esaslar iine alan tamamen bamsz ve balantsz bir politika izleyeceiz (Atatrkn 1921 Meclis al konumas ) nucu douran tek neden gebe genetik midir? Elbette ki hayr! Dini gereklerden yola karak deil de, gelenein yaratt din anlayndan ilham alarak toplumsal hayatmza giren baz klieler vardr. Bunlardan biri de, eytann sol omzumuzdan bizi izledii inandr. Bu basit grlebilecek batl itikat, esasnda Trk siyasi ve sosyal hayatnda sol dncenin makus talihini de zetler. Sol her daim, eytan icad veya gavur ii olarak grlegelmitir. Bu sebeptendir ki Trk siyasi hayatnda, Aziz Nesinin Zbk adl eserini dorularcasna; iktidar hrs iinde olanlar muhafazakarl iar edinmi ve dini jargonlar siyasetin ayrlmaz bir paras haline getirmitir. Halbuki uygulamada, tam bir tezatlar silsilesi ortaya kmaktadr. derlii konumuna soyunmutur. Getiimiz hafta lm yldnmnde andmz Attila lhan, 2004 ylnda Cumhuriyet gazetesindeki ke yazsnda bakn neler sylyor: on yl kadar nce, Trkiyeyi ziyaret eden, Graham Fuller adndaki zat -ki CIA ile ilikisi msellemdirdemiti ki, Trkiyede slamn otomatik bir tehlike olarak kabul edilmesi yanltr. Son elli ylda, yapay olarak bask grmesinin baz meru sebepleri olabilir, ama artk Trkiye kendisiyle barmaldr. Gemite Trkiye, Ortadou iin bir modeldi, bugn de olmaya devam ediyor. Hele demokrasi ile slam bir arada yaatacak bir forml bulunursa, rana ve Arap alemine byk bir nclk yapm olacaktr. Bu ne demek? Trkiyede Mslmanln, Batnn demokrasi ve deerlerine dntrlmesi demek! Hem de ABD ve ngilterenin anlad manada!... Attila lhann yazsnda dem vurduu Graham Fullerin 2008 ylnda Yeni Trkiye Cumhuriyeti adyla dilimize evrilen kitabnda, Mslman Dnyada Trkiyenin konumu, iktidarn ve cemaatin rolne ilikin grleri, bugn gelinen noktada neredeyse mneccimlik olarak deerlendirilebilecek bir ngr dehasn ifade etmektedir. Ke yazsnda yer verilen grler ise, 1990 ylna aittir. Yoksa bu bir dehann deil de, baarya ulam bir stratejinin mi gstergesidir?

Psikiyatr Engin Getan, nsan Olmak kitabnda, Yirminci yzyln ilk yarsnda, toplum normlarna uyma orannn normallii, bu kurallardan sapma orannn ise normaldn belirledii gr egemendi. Ancak kinci Dnya Savandan sonra, toplumlarn da bazen hasta olabileceinin fark edilmesi zerine bu gr geerliliini nemli lde yitirmitir. Hasta toplum, bnyesindeki normal bir davran normald olarak yorumlayabilen toplumdur. der. inde yaadmz toplumu hasta olarak tarif etmek, lsz bir sav olarak deerlendirilebilse de; marazl olduunu sylemek, zannmca ayn algy yaratmayacaktr. phesiz ki her toplum bir eliki ve ekime yumadr. Gelin grn ki, Anadolu corafyas hem jeopolitik konumu, hem de zerinde yaayan halkn gebe genetii nedeniyle, her daim havadan nem kapmaya msait; bir maraziyet sathdr. Gebe vurgusu undandr: Koca bir imparatorluk haline gelmi Osmanlda dahi, yerleik hayata gememek iin direnen, yeri geldiinde devlet ricaline kafa tutan bir halkn torunlar, bugnn giderek kentleen hayatnda da tam anlamyla kentli olamamakta; kural ve kaideleri dikkate almak yerine, tpk bir gebe gibi anlk hareket etmektedir. Tabir-i caizse; gndelik yry her defasnda kaldrm brakp, ana yola tamaktadr. Bu yzdendir ki Trk insan, artk mizah programlarnda espri konusu olabilecek lde, kuralszln,kolaycln ve pratik zekann simgesi haline gelmitir. Ancak bu kural tanmazln, biraz dikkat edildiinde rgtl bir hal almad fark edilecektir. Toplumun genelinde, muhalif ve eylemci bir meleke olumamtr. Peki bu so-

DAVOSUN EKONOM K BOYUTU

Davos benim iin bitmitir szyle maruf Davos Toplants'nda, bilindii zere srail ile ilikiler gerilmi ve hatta bu ilikilerin dondurulmas bile gndeme getirilmitir. Oysa, 31 Ocak 2012 tarihli Habertrk gazetesinin ekonomi sayfasnda, iki lke arasndaki ilikinin geldii nokta u ekilde zetlenmitir: Trkiye ve srail arasndaki ekonomik ilikiler siyasi kriz tanmyor. Siyasi gerginlie ramen srail'in Trkiye'ye ihracat 2011 ylnda yzde 42 artarak 1,85 milyar dolara trmand. Ayn ekilde Trkiye'den ithalat da yzde 20 art gstererek 2,1 milyar dolar olarak gerekleti. Yine halk kitlelerince mtedeyyin olmas ile takdir edilen Babakan Erdoann, kendisini Byk Ortadou Projesi'nin E Bakan olarak tanmlamas, takriben yl nce; vizeyi dahi kaldrdmz ve Babakann kardeim Esad diye hitap ettii Suriye hkmeti ile gelinen bugnk ahval, Amerika ile su szmaz iliki biimi, byk tezatn dier paralardr. Trkiye, Mslman bir lkeye sava ama pahasna, son konjonktrde Mslman Dnyann li-

Merdan Yanarda

ZGN B R AYDIN ZMRES

Hasl, Trkiyenin zihinsel bellei kavram pl haline gelmitir. Sa, sol, liberallik, muhafazakarlk vb. kavramlar i ie gemi; yn/iz bulunmaz bir hal almtr. 1947 ylnda solu ve antiemperyalizmi temsil etmesi beklenen CHPnin de Marshall Plann tatbiki bir baka manidar vakadr. te Kadrocular byle bir atmosferde ortaya kan, iyi ya da kt; ister beenilsin, ister eletirilsin Trk dnce tarihinde fikri manada zgn olmas bakmndan nem arz eden bir aydn zmresidir. Teorilerini emperyalist stratejilerden deil, bizatihi kendi corafyasndan oluturan bir harekettir; Kadro Kadro Hareketi ve iinde bulunduu siyasi iklimin, birok kart gre gebe olmas sebebiyle Merdan Yanardan Destek Yaynevinden kan Kadro Hareketi isimli kita-

b da meskun saflarda yerini alacaktr. Kitap, kanaatimce konuyla ilgili dier almalar gibi yoruma aktr. zellikle kitabn, Kadronun nc yol aray ve Sultan Galiyev ile dnsel temasn ieren blmleri kayda deerdir. nc Yol kavramn, ekonomik adan ele alan Sadi zdemirin Yaynevi Yaynclktan kan Atatrk ve 3.Yol kitab da merakls iin tamamlayc ve tavsiye edebileceim bir baka eser olacaktr. Hareketin, 60l yllarda ortaya kan Yn dergisinin ve yine bugnlerde gibi bymekte olan Ulusalc Kemalist genlerin fikri dayana olduunu sylersek sanrm mbalaa etmi olmayz. Kadro meselesi, bugnn Trkiyesini yorumlamak manasnda; -bu teorik akrabal iermesi sebebiyle de- neme haiz bir konudur. Yazy, eser sahibinin yerinde szleriyle nihayete erdirelim; saygdeer okuyucu: Sonu olarak bu kitabn, Trkiyenin geleceinin tartld bir tarihsel dnemete hem siyaset, hem tarih, hem de siyaset felsefesi tartmalarnda nemli bir alm sunacan dnyorum. (Kadro Hareketi, Merdan Yanarda, Destek Yaynevi, 224 s.)

Trk siyasi hayatnda, Aziz Nesinin Zbk adl eserini dorularcasna; iktidar hrs iinde olanlar muhafazakarl iar edinmi ve dini jargonlar siyasetin ayrlmaz bir paras haline getirmitir

10

19 EK M 2012 CUMA

Aydnlk KTAP

Zikzakl politikalar Trk D Politikasnn gvenilirliini zedeledi

D politikada sreklilik, tutarl l k, gvenirlili i ve istikrar ok nemlidir. Hkmetler de i se bile lkelerin ulusal karlar d nlersek saptanm olan politikalar srdrlr. Ne yaz k ki AKP iktidar nda bu ilkelere o u zaman uyulmad ve lkemiz defalarca uurumun kenar na getirildi
ENOL ARIK senolcarik@gmail.com

Emekli Bykeli ve CHP eski milletvekili Onur ymen, milletvekili olarak grev yapt srete d politikamzda meydana gelen nemli gelimeleri kitaplatrd. ymenin 2002-2011 yllar arasndaki d politikamza mercek tutan ve Remzi Kitabevi etiketiyle raflarda yerini alan Uurumun Kenarnda D Politika kitabnda 1 Mart Tezkeresinden Kofi Annan Planna, terrle mcadelenin d boyutundan Krt almna, Ermenistanla imzalanan protokollerden daha birok konuya ilikin eletiri ve uyarlar yer alyor. Onur ymenle Trkiyenin on yllk d politikasn tarihe not dt yeni kitabyla ilgili konutuk. Uzun yllar Dileri Bakanlnda alm, mstearla kadar ykselmi deneyimli bir diplomatsnz. Yine CHPde d politikadan sorumlu bir isimdiniz. Geride kalan bu 10 yllk d politikamz nasl yorumluyorsunuz? D politikada sreklilik, tutarllk, gvenirlilii ve istikrar ok nemlidir. Hkmetler deise bile lkelerin ulusal karlar dnlersek saptanm olan politikalar srdrlr. Ne yazk ki AKP iktidarnda bu ilkelere ou zaman uyulmad ve lkemiz defalarca uurumun kenarna getirildi. Uurumun Kenarnda D Politika isimli kitabmda bunun rnekleri anlatlyor. rnein hkmet Kbrsta 30 yldr yanl politikalar izlendi diyerek Trkiyenin kararllkla srdrd doru politikalardan ayrlacann iaretini verdi ve zmszln sorumlusunun nceki Trk Hkmetleri ve Denkta olduu izlenimi verdi. Taviz politikas uygulayarak bu sorunu zebileceini sand ve Trkiyeye bask uygulamak isteyen lkelere umut verdi. Annan plann destekleyerek ok yanl bir adm att ve teden beri

savunduumuz egemen eitlik ilkesinden uzaklat. Bereket Rumlar bu plan reddetti ve plan uygulanamad. 2005 ylnda hkmetin imzalad Kbrsla ilgili protokol tek tarafl taviz anlamna geliyor ve Rumlarn Kbrsn tek meru temsilcisi olarak kabulnn yolunu ayordu. Halkn ve muhalefetin tepkisi zerine bu protokol yedi yldan beri Meclisin onayna sunulamad. Ermenistanla imdiye kadar savunduumuz ilkelerden vazgeilerek iki protokol imzaland. Orada da Azerilerin hakl tepkileri zerine bu protokollerin Mecliste onaylatlmasndan vazgeildi. Bu zikzakl politikalar Trk d politikasnn gvenilirliini zedeledi ve lkemize itibar kaybettirdi. lkemiz iin nemli konulardan birisi olan Kbrs konusunda hkmetin, daha evvel eletirmi olmasna ramen, Rauf Denkta izgisinde bir politika izledii izlenimi yaratlyor. Siz nasl deerlendiriyorsunuz? Kbrs konusunda balangta izlenen politikalarn yanllnn sonunda hkmet tarafndan da anlaldn, adil ve kalc bir bara ulalmasnn Trk tarafnda deil Rumlarca engellendiinin grldn umuyorum. Ama Hkmetin bu konudaki yanl politikalar ve sylemleri d politikamz zerinde yeterince tahribat yaptktan sonra arivlerde yerini almtr. Yine bir dnem yrtlen Ermeni almnn lkemize bir yarar oldu mu sizce? Ermenistan konusunda Trkiye'nin uzun yllardan beri izledii tutarl ve isabetli politikalar vard. Bunlardan biri, Ermenistan igal ettii Azeri topraklarndan geri ekilmedike Trkiyenin snr amayaca ilkesiydi. Cenevre'de im-

Onur ymen

zalanan protokollerde bu ilke bir tarafa brakld. Trkiye asndan byk nem tayan Kars Antlamasna atfta bile bulunulmad. Trkiyenin Dousundaki baz blgelerimizi Bat Ermenistan olarak gsteren Ermeni Anayasasnn deitirilmesi salanamad. Ermenilerin Trkiye aleyhindeki soykrm iddialar engellenmedi. Buna ramen Protokollerin Ermeniler tarafndan istendii ekilde imzalanmas kabul edildi. Azerbaycan Cumhurbakan Aliyevin tepkisi ve Mecliste muhalefetin yapt gl eletiriler sonucunda bu protokoller rafa kaldrld.

ARAP CO RAFYASINA ST KRARSIZLIK HK M

Arap baharyla birlikte d politikamzda deiiklikler yaand. Gerek Libya, gerekse de Suriye. Nasl yorumluyorsunuz bu deiiklikleri, Arap Baharnn etkisi hangi oranda yansd d politikamza? Arap bahar blgedeki btn eski lleri ve dengeleri deitirdi. Belirli eilimdeki otoriter rejimler birer birer devrildi. Ancak

onlarn yerine daha demokratik, ada, laik rejimler gelmedi. Blgeye genelde bir istikrarszlk hkim oldu. Mslman Kardeler gibi, evvelce yasaklanm olan rgtler meruluk kazand, kendi siyasi partilerini kurdular, seimlere girdiler ve bu seimlerde baarl olarak lkelerinin ynetiminde etkili oldular. Trk d politikas da bu durumdan etkilendi. Trkiye balangta bu gelimelere yn vermeye alan nc devlet roln stlenmeye alsa da i dinamiklerin etkisiyle blge lkeleri kendi yollarn kendileri semeyi tercih ettiler. Trkiyenin Msr, Libya ve Tunusa laik devlet modelini nermesi sonu vermedi, blge lkeleri genellikle dine dayal ynetimler kurmaya yneldiler. Tunusta olduu gibi, baz yerlerde, daha radikal eilimli Selefiler Mslman Kardelerin de izgisini aan eylemlere kalktlar. Msrda parlamento feshedildi. stikrarl bir yap kurulamad. Bu kark ortamda Trkiye Msr ve Libya gibi lkelere parasal yardm yaparak etkinlik kazanma arayna girdiyse de bunun somut meyveleri henz grlemedi. Trkiyenin Orta Dou

Trkiyenin Suriye politikas bir hatalar zinciri halinde geliti. ki yl ncesine kadar Suriye ynetimiyle ok yakn ilikiler kuran Trkiye bir anda Suriyenin neredeyse en byk dman haline geldi

Aydnlk KTAP
politikasn Amerikann dorultusunda ynlendirdii izlenimi ortaya kmaya balad. Bu da Trkiyenin etkinliini azaltc bir etki yapmaya balad.

11

FZE KALKANI PROJES L K LER GERD

ranla bile dman olduk. Trk d politikas gndelik rzgrlara gre belirleniyor eletirileri yaplyor. Katlyor musunuz? Trkiyenin rana ynelik politikasnda da deiiklikler oldu. Yaklak bir yl ncesine kadar ranla yakn ilikiler srdrmeye zen gsteren, hatta Birlemi Milletlerdeki bazm oylamalarda Bat lkelerinden farkl bir tutum sergileyen Trkiye, daha sonra Fze Kalkan projesinin radarlarnn Krecike yerletirilmesine izin vererek rann tepkisini eken bir izgiye geldi. Muhtemel bir srail-ran savanda nemli rol oynamas beklenilen bu radarlarn konulandrlmas ran yetkililerinin kuvvetli tepkisine yol at. Byle bir savan Trkiyeyi ok olumsuz etkileyebilecei aklkla anlalyor. oka tartlan ve sizin de eitli platformlarda ska dile getirdiiniz eksen kaymas konusunu biraz daha aabilir misiniz? Eksen kaymas sznden kastmz Cumhuriyetin kuruluundan beri benimsenen temel deerlerden ve d politikada izlenen temel izgilerden uzaklalm olmasdr. rnein Atatrkn Yurtta sulh cihanda sulh ilkesi, 7 Ekim 2003 tarihinde, Iraka Amerikann nclndeki Koalisyon Gleriyle birlikte savamak zere Meclisten karlan yetki tezkeresiyle ak biimde ihlal edilmitir. Daha sonra Amerikallarn taleplerini geri almalar nedeniyle uygulanagelmi olsa da Trkiyenin bakalarnn telkinine savaa girebileceinin bir gstergesi olmutur. Laiklik, hukukun stnl, adalk gibi alanlarda da Cumhuriyetin temel deerlerinden byk lde saplm ve Atatrkn gsterdii yoldan uzaklalmtr. Son olarak neler belirtmek istersiniz. lkemizi nmzdeki srete neler bekliyor? nmzdeki dnemde, blgedeki ciddi ve tehlikeleri gelimeler nedeniyle Trkiyenin ciddi skntlarla hatta risklerle karlamas ihtimali artmtr. Bu durumdan kmann yolu lkemizin bir yandan blgedeki askeri atmalardan kanmas, dier yandan da, demokrasi, zgrlkler ve insan haklar balamnda ilkeli bir tutum izlemesidir. Bu politikalarn tutarl olmas ancak Trkiyenin zgrlkler, demokrasi ve insan haklar alanlarnda kendi eksiklerini ve yanllarn giderecek kapsaml bir yarg reformu yapmasyla mmkn olabilir. Ancak byle bir politika Trkiyeyi iine srklenmekte olduu yalnzlktan kurtarabilir ve yeniden blgesinde etkili bir devlet haline gelmesine yardmc olabilir. Bu konularla ilgili daha ayrntl bilgiler, Uurumun Kenarnda D Politika adl yeni kitabmda yer almaktadr. (Uurumun Kenarnda D Politika, Onur ymen, Remzi Kitabevi, 288 s.)

SUR YE POL T KAMIZ B R HATALAR Z NC R

zellikle son dnemde gndemde olan ve savan eiine geldiimiz Suriye meselesine deinecek olursak; Trkiye'nin Suriye politikasn nasl deerlendiriyorsunuz? Trkiyenin Suriye politikas bir hatalar zinciri halinde geliti. ki yl ncesine kadar Suriye ynetimiyle ok yakn ilikiler kuran, vize muafiyeti dahil, pek ok antlamaya imza atan Trkiye bir anda Suriye ynetiminin neredeyse en byk dman haline geldi. Bu yeni politikann ABDnin etkisiyle yrtld izlenimi yaygnlasa da son zamanlarda Amerikann bile Trkiyeyi silahl maceralara atlmaktan vazgeirmeye alt izlenimi ortaya kt. Trkiyenin Alevi Beir Esad ynetiminin devrilip yerine Mslman Kardeler arlkl bir Snni devlet kurulmasna yardmc olma gayreti iine girdii izlenimi yaygnlat. Trk hkmetinin Esad grevi brakrsa yerine kimin geleceini tayin etme gibi gayretlerin iine girdii grld. Trkiyenin beklentilerinin aksine, NATOnun Washington Anlamasnn 5. Maddesini ileterek Trkiyenin karabilecei askeri atmalara katlmaya istekli olmad grld. Amerikann bile Suriyeye dorudan askeri mdahaleye istekli olmad anlald. Trkiyenin Suriye konusunda adm adm yalnzla doru srklendii ve snrda neredeyse sreklilik kazanan ate teatilerinin ve askeri mdahaleye yetki veren bir tezkerenin Mecliste kabulnn dnyada kaygyla karland grld. Trkiyenin Suriyeye ynelik politikasn daha ll ve daha dikkatli bir yaklamla srdrmesi gerei yurt iinde ve dnda paylalan bir gr oldu. 1 Mart tezkeresi Meclisten gememiti. Siz de o esnada Meclisteydiniz, ancak Suriye tezkeresi Meclisten geti. O gnden bu gne lkede neler deiti sizce? Suriyeye mdahaleye olanak tanyan tezkereye ret oyu veren ana muhalefet partisinin Iraktan kaynaklanan terr saldrlarn engellemek iin bu lkeye askeri harekta izin veren tezkereyi destekledii grld. Hkmetin dikkatinin daha ok Suriyeye evrildii bir dnemde Iraktan kaynaklanan esas tehdidin bir lde gz ard edildii ve Hkmetin Iraka kara kuvvetleriyle mdahale yapmasn amalayan tezkerenin verdii yetkinin uzun bir zamandan beri kullanlmad ve terr rgtnn bundan kazanl kt grld. Terrle mcadeleden ok mzakereyi tercih eden bir yaklamn n plana kmas ve bunun baz i ve d evrelerce desteklenmesi, hatta ana muhalefet partisinin bile bu mzakere srecine ilke olarak kar kmamas dikkat ekici oldu.

12

19 EK M 2012 CUMA

Aydnlk KTAP

BABL BALII

yklerinde iinizdeki bir eyi yakal yor, ykleri birden fazla eyi anlat yor, yklerinden bir cmleyi ne karabiliyor, ne de ekleyebiliyorsunuz. Her ey bir anlama brnyor. Gaiman iyi bir yazar yapan da bu unsur
M. SALH KURT mustafa.salih.kurt@gmail.com

Hayalgcnn hreti: Neil Gaiman

en ok kendisini bir ocuk olarak Tolkienin Yzklerin Efendisi serisinin etkilediini sylyor. Onu yazma servenine hazrlayan bir baka eser ise, yedi yandayken ki kendinize mektup yazmaya benziyor. Gaiman, yine ocukken favorilerinden birinin Alice Harikalar Diyarnda olduunu ve Batman izgi romanlarn okumaktan keyif aldn sylyor. Bu denli renkli ve hayal gc yksek eserlerin bugnk Gaiman ekillendirmesi de kanlmaz bir sonu gibi grnyor. Gaiman hakknda hayran-

MODERN ZAMANLARIN YKCLER VE MASALCILARI

Ben bir ocukken, yetikinler bana bir eyler uydurmamam syler ve eer uydurursam neler olabilecei hakknda uyarrlard. imdiye kadar syleyebilirim ki pek ok yurt d seyahatine ve sabahlar ok erken kalkmak zorunda kalmamaya yol ayor. Neil Gaiman, Smoke and Mirrors

Er ya da ge byyp, gerek bir i edinecek. O zamana kadarsa, bir eyler uydurmaya ve bu eyleri yazmaya devam edecek.

GAZETEC L KTEN ZG ROMANA

Gaiman yirmili yalarna girdiinde, gazeteciliin izlerini srmeye de balamt. Rportajlar yapyor, kitap tantmlar yazyordu. Bunun, yayn dnyasn tanmakta ve ileride kitaplarnn yaymlanmas iin ilikiler edinmekte nemli olacan dnyordu. Bu ne yazk ki pek ok iyi kalemin akl edemedii veya yeterli tutkuyu gsteremedii, fakat yayn dnyasnda ilerleyebilmek iin ise olduka geerli bir yntemdi. ou zaman ie yaramad da olurdu ancak Gaiman iin az da olsa ie yaramt. lk yksn 1984 ylnda Imagine Magazinede yaynlatmay baarmt. yk Ty Macera adn tayordu. Ayn yl, onu asl hretine kavuturan Sandman izgi roman serisine (Sandman, Trkesi nce Arka Bahe Yaynclk, imdi ise Laika Yaynclk tarafndan dilimize kazandrlyor) kadar yol aacak olaylar dizisi de balamt. Victoria istasyonunda tren beklerken, Alan Mooreun yazd Bataklk Canls adl izgi romann bir kopyasn grd. Dikkatle okudu. Alan Mooreun izgi romanlara bu yeni ve yaratc yaklam sonrasnda hayrete kapld ve Gaiman iin bu bir krlma noktas oldu. Kendisine izgi romanlar, dier yk anlatma formlarndan neden daha fazla sevdii sorulduunda u cevab veriyordu: Bu bakire bir aland. Sandman zerinde alrken, kendimi elime bir pala alp, balta girmemi bir ormana dalm gibi hissediyordum. Roman yazarken ac verici ekilde kendimi, insanlarn az ak brakacak denli iler ortaya

Modern zamanlarn ykcleri ve masalclar denilince akla gelen ilk isimlerden biri phesiz Neil Gaimandr. Poplerlii yle noktalara ulamtr ki ona Edebiyat dnyasnn Rock yldz lakabn getirmitir. stelik btn bu hretini ne kimi yazarlar gibi kazand dllere -ki Gaimann kariyeri Hugo, Nebula, Bram Stoker, Locus ve daha birok dllerle doludur- ne enteresan skandallara, ne sklkla kendini televizyon vb. medya organlarnda gstermesine borludur (hatta ou Gaiman kitab sessiz, sedasz, reklmsz raflardaki yerini alr). Poplerliinin tek ama tek nedeni, kendisine lesiye bal, ok az yazarn ulaabildii bir okur kitlesine sahip olmasdr. lgin olan tercmelerde olaan ekilde yaanan kayplardan Gaimann hep galibiyetle ayrlmasdr. Hangi dile tercme edilirse edilsin Gaimann almalar, etrafnda her zaman inanlamayacak derecede bal bir hayran kitlesi toplamtr. Eer politik konular tartmann zorlu ve etin olduunu dnyorsanz, herhangi bir Gaiman hayranyla, Gaimann edebiyatn tartmay ve en ufak bir eletiri getirmeyi deneyin. imdi biraz daha her eyin ncesine gideceiz ve Gaimann yazma hikyesi ile birlikte, eserlerine bakacaz. Bu nn hak edilmi olup olmadnn kararna sizin varmanz istiyorum. GA MANIN YAZMA SERVEN
1960 yl, ngiltere doumlu olan Gaimann ailesi Polonyaya ve Dou Avrupa Yahudi kkenlerine dayanyor. Gaiman ise Yahudi inanyla bir bann olmadn, bunun ailesinin dini inan olduunu sylyor. ocukluundan itibaren okumaya merak salan Gaiman,

hediye olarak edindii C. S. Lewisin Narnia Gnlkleri kitab. Lewisin kitabnda parantez ii yorumlarla okuyucu ile iletiim kurmasnn onu bylediini ve o anda gerek birilerinin kendisi okusun diye kitaplar yazdnn farkna vardn sylyor. 1956da Carnegie Madalyas ile dllendirilen Narnia Gnlkleri gibi, 2010 ylnda ayn dl aldnda ise u aklamay yapyor: Eer yedi yandaki kendinizi mutlu edebiliyorsanz, iyi i karyorsunuz demektir bu tpk yedi yanda-

lk duyulacak eylerin banda sahip olduu ocuk ruhunu ve hayal gcn srekli (hem de bu dnyada) koruyabilmi olmas geliyor. Okurlaryla da ska yakndan iliki iinde bulunan ve bunun iin modern dnyann aralarn kullanmaktan ekinmeyen Gaimann Twitter hesabnda (@neilhimself) kendisi iin u ifadeyi kullandn gryoruz:

BABL BALII
koyduu, 3000 yllk tarihi olan bir eyde vasat bir eyler ortaya koyar gibi gryordum. Ama izgi romanlarla ise, hi kimsenin daha nce yapmad eyleri yapabilecekmiim gibi hissediyordum. Hi kimsenin daha nce dnmedii eyleri yapabilirdim. Belki de kendi yazsna artk younlamak iindir, tam bilinmez ama 1987 ylna gelindiinde Gaiman, artk ngiliz gazetelerinin istedikleri her eyi uydurup, gereklikmi gibi yaynlamasndan, dolay olduunu syleyerek gazetecilik kariyerini sonlandrr. izgi romanlarnn baarsnda, net ekilde anlalr bir lisan kullanmasna ramen, derinlemesine ve gndermelerle dolu vurucu cmlelerinin ve snr tanmayan hayal gcnn bulunduunu sylemek doru olur. Baarsndaki bir baka nemli etken, son derece yetenekli izer ve sanatlarla (bkz. Dave McKean, Sam Kieth, Mike Drigenberg vb.) almasdr. Bir baka faktr, ykleri satmaktan ve bir pazarlama arac grmektense, her birini zevkle anlatmaya duyduu sevgidir. Byk ses getiren ve dnya apnda byk bir baarya sahip olan Sandman serisi 75 saynn ardndan sonlandnda bir syleide Gaiman, insanlarn Sandman serisini neden bitirdiini kendisine sorduunu belirtiyor ve devam etmesinin zorlamaktan baka bir ey olmayacan ifade ediyor. nsanlarn yeni saylara baktnda ne yazk, ben bu seriyi eskiden ok severdim demesine yol aacak yeni vasat saylar retmektense bitirmeyi tercih ettim, diyor. Henz ilk saysn yazdnda serinin nasl biteceini bildiini sylese de son yllarda aklna yeni fikirler gelmi olacak ki 2013 ylnda Sandmanin tekrar dneceinin ve yeni yklerini okuyacamzn mjdesini de verelim. Sadece Sandman deil elbette, dier pek ok gerek kurgusu kendisine ait gerek temeli kendisine ait olmayan izgi roman serisinin ve tek saylk grafik romanlarn (bkz. Black Orchid, Books of Magic, Violent Cases, Midnight Days, Mr. Punch vb.) yazarln yapan Gaimann fantezi ve bilim kurgu edebiyatnda hem ocuklara hem yetikinlere verdii eserlerden de biraz bahsedelim.

Aydnlk KTAP
Neil Gaimann ocuklara ve genlere ynelik kaleme ald kitaplar ele almak ise biraz zorlu. Gaimann kendine ve tad ruha has kaleminden dolay, kitaplarn kesin bir izgiyle genlere ynelik diyerek snflandrmak bir hayli g nk her kitab yetikinler iin de olduka cazip ve ilgi uyandrc

19 EK M 2012 CUMA

13

NEIL GAIMANDAN 8 Y YAZMA KURALI

1. Yaz. 2. Bir kelimenin ardna bir dierini ekle. Doru kelimeyi bul ve yerletir. 3. Yazmakta olduun eyi bitir. Bitirmen iin ne gerekiyorsa yap ve bitir. 4. Bir kenara brak. Sanki daha nce okumamsn gibi oku. Grlerine sayg duyduun ve yazdn trde eylerden holanan arkadalarna gster. 5. Unutma: nsanlar bir eylerin yanl olduunu veya kendilerinde ie yaramadn sylediklerinde, neredeyse her zaman hakldrlar. Tam ve kesin olarak neyin yanl olduunu ve nasl dzeltilmesi gerektiini sylediklerinde ise neredeyse her zaman hataldrlar. 6. Dzelt. Unutma ki er ya da ge, mkemmellie ulamadan evvel yazdn eyi brakmak, yoluna devam etmek ve sonraki yeni eyi yazmaya balamak zorundasn. Mkemmeliyet, ufku kovalamak gibidir. Hareket etmeye devam et. 7. Kendi akalarna gl. 8. Yazmann temel kural, eer yeterince kendine gven ve inanla yaparsan her eyi yapabilirsin. (Bu yazmak iin olduu kadar hayat iinde bir kural olabilir. Ancak yazmak iin kesinlikle dorudur.) Bu yzden ykn yazlmas gerektii gibi yaz. Drste yaz ve yapabilecein en iyi ekilde anlat. Bir baka, gerekten nemli bir kural olduunu sanmyorum.

Neil Gaiman

GENLER CEZBED YOR

1988 ylnda hayran olduu Douglas Adamsn Otostopunun Galaksi Rehberi serisine (Kabalc Yaynlar) ve yazarna ynelik muazzam bir inceleme ve yenileme nitelii tayan Panie Kaplma (Kabalc Yaynlar, 2012) kitabn yaymlar. zellikle Diskdnya serisi ile (seriyi thaki Yaynlar dilimize kazandryor) nl ngiliz mizahi fantazyasnn muazzam kalemi Terry Pratchett ile 1990 ylnda birlikte kaleme aldklar Bir Kyamet Komedisi (2007, Salyangoz Yaynlar ve Kyamet Gsterisi 2012, thaki Yaynlar) ilk Neil Gaiman romandr. 1996 ylnda BBC iin

ksa televizyon dizisi olarak yazd Yokyerin (thaki Yaynlar, 2012) roman versiyonu gelir. 1999 ylnda daha sonra sinema uyarlamas da yaplan Yldz Tozuyla (thaki Yaynlar, 2000) fantezi okurunun gn-

lnde taht kurmaya balar. Kitabn herkesin anlayabilecei yaln dili, ocuk masallarn her adan kskandran kurgusu sebebi ile okurlarnda ayn zamanda demek ki byle de olabiliyormu, ben de byle yazabilir miyim ki? sorusunu sordurarak, yeni kuan yazma hevesine de pek ok ynden katks olur. 2001 ylnda ise fantezi edebiyatna asl kalc vuruunu yapaca ve Hugo, Nebula, Locus dllerini sprecei Amerikan Tanrlar (nklap Yaynlar, 2002 ve thaki Yaynlar, 2011) kitabn yaymlar. Kitap dnya apnda ses getirir. Antik ve modern mitolojik eleri, Tanrlar gnmz Amerikasnda yeni bir yaantya yerletirerek durumlarn okuyucuya sayfa-

14

19 EK M 2012 CUMA

Aydnlk KTAP

BABL BALII

larca sren kompleks bir drama yapsyla aktaran Gaiman, kitaptaki yan karakterlerden birinin (Mr. Nancy) izini sren bir yar-devam kitab niteliindeki Anansi Boysu da (2005) okuyucusuyla buluturur. 2013 ylnda yaynlanaca duyurulan The Ocean at the End Of The Lane (Yolun Sonundaki Okyanus) roman ise merakla beklenmektedir. Neil Gaimann ocuklara ve genlere ynelik kaleme ald kitaplar ele almak ise biraz zorlu. Gaimann kendine ve tad ruha has kaleminden dolay, kitaplarn kesin bir izgiyle genlere ynelik diyerek snflandrmak bir hayli g nk her kitab yetikinler iin de olduka cazip ve ilgi uyandrc. ocuk ve genler iin olduunu bir nceki uyaryla birlikte syleyebileceimiz kitaplar arasnda balca Koralin (2003, ODT Gelitirme Vakf ve Koralin ve Gizli Dnya, thaki Yaynlar, 2009, kitabn bir de Henry Selick imzal film uyarlamas bulunuyor), The Wolves In The Walls, Melinda, Odd and the Frost Giants, M is for Magic, Mezarlk Kitab (2012, thaki Yaynlar) ve dilimize yeni kazandrlan, Michael Reeves ile birlikte kaleme aldklar Ara Dnya (2012, thaki Yaynlar) bulunuyor. zellikle Ara Dnya snflandrma konusunda bir rnek tekil ediyor. Hem bilim kurgu hem de fantezi unsurlar tayan kitabn ana karakteri, yn duygusundan mahrum, kendi evinin iinde bile kaybolmay baarabilen bir lise rencisi. Paralel evrenler ara-

snda gei yapabildiini kefetmesiyle de macera balyor. Kitap, bilimsel elerde derine inmiyor, karakterler arasnda ciddi bir atma yaanmyor veya herhangi yetikinlere ynelik bir drama faktr barndrmyor. zellikle gen okuru cezbedecek trden. Ama (!) kitap bu haliyle dahi yetikinleri de kskacna alacak ve kendilerine bir eyleri anmsatacak tonlarca unsuru barndryor.

CANLILAR LLERDEN DAHA KORKUN

Eletirmenlerin bir ksm Gaimann ocuklara ynelik kitaplarnn ok fazla korku esi tadn sylyor. rnein Mezarlk Kitabnda ailesi ldrlen ve mezarlktaki ller tarafndan bytlen bir ocuun macerasn okuyoruz. zellikle Koralin ve Mezarlk Kitabnda dorua kan bu korku elerine kar Gaimann verdii cevap ok makul ve hakl. Gaiman bir syleide yle diyor: ocuk edebiyatnda her zaman bir para korku unsuru bulunmutur. nemli olan kitabn ne anlattdr. Mezarlk Kitab, hayat ve hayatn yaamaya deer olduu hakkndadr. Ben burada sadece korku esini deitiriyorum, benim kitabmda korkun olan ller deil canllar. Canllarn, llerden daha korkutucu olduunu sylyorum. Eer biraz hafzanz yoklayp, kurt tarafndan yenilmek zere olan Krmz

Balkl Kz, cad tarafndan yenilmek zere olan Hansel ve Grateli ve bunlar gibi tonlarca rnei anmsarsanz, aslnda korku esinin ocuk masallarnn neredeyse deimez bir paras olduunu da greceksiniz. Btn bu antikorku samal maalesef amzn hastal ve ocuklarn ilgisini en ok korku faktrnn ektiinin, bu nedenle ilk genlik yalarndaki ocuklarn korku filmlerine mptela olduklarnn, zarar dokunmayan adrenalin artnn, gen enerjisini tatmin edebildiinin ve stne yaratcl olumlu ynde etkilediinin sanrm farknda deiller. Yzlerce yl nceki masal anlatclar dahi bu gerei kavramken amzda bu tip eylerin, akl tutulmas yaanr gibi tartlmas ne ac

NE B R EKS K NE B R FAZLA
Btn bu romanlarnn, izgi romanlarnn yannda Gaiman ayn zamanda bir senaryo yazar. Pek ok televizyon dizisinin ve sinema filminin senaryo ekibinde de bulunuyor (bkz. MirrorMask, Beowulf, Babylon 5, Doctor Who vb.). Bir Sandman hayran olan ve daha sonra dostluklar da pekien Tori Amosun arklarndan da Neil sklkla kyor ve el sallyor. Sevdiiniz bir yazar hakknda yazmak zor derler ya O nedenle Gaiman hakknda en sevdiim eyi en sona sakladm. phesiz ksa ykleri! Gaimann farkll ve yazm tarz en vurucu ve belirgin halini ksa yklerinde alyor. ahsen iki yk toplamas Smoke and Mirrors ve Fragile Thingsin dilimize ne zaman kazandrlacan deli gibi merak ediyorum. En ayrt edici faktrlerden biri, eer bir ya da iki Gaiman yks okuduysanz ve bir yerlerde bir baka Gaiman yksne rastlarsanz, bunun ta-

mamen ona ait olup olmadn hemen syleyebilmenizdir. Hayalgc m? Evet. Kurgu mu? Evet. Ancak baka bir ey daha var, yklerinde iinizdeki bir eyi yakalyor, ykleri birden fazla eyi anlatyor, yklerinden bir cmleyi ne karabiliyor, ne de ekleyebiliyorsunuz. Her ey bir anlama brnyor. Gaiman iyi bir yazar yapan da bu unsur. Gaimann almalarnn yksek derecede ima ve gndermelerle dolu olduu biliniyor. zellikle Viktorya dnemi peri masallar ve kltrne, William Shakespeare, G.K.Chesterton gibi yazarlara kadar mitolojik elerden fazlasyla besleniyor. Eletirmenler tarafndan Gaimann kurgusal yapsnn, Joseph Campbelln karlatrmal mitolojiye ynelik ve mitolojilerdeki ilktip kahraman yolculuu teorisini sergiledii kapsaml almas The Hero With A Thousand Faces (1949) kitabndaki mono-mit yapsnn bir rneini tekil ettiini sylyor. Gaiman ise bu kitab okumaya baladn fakat yarm brakp bitirmek istemediini, bunun nedeninin de bunu yapma yolunun nasl olduunu renmektense, kazara bu ablona oturmu bir ey yarattnn sylenmesini tercih edeceini belirtiyor. Yaratc zeknn, kendi yolunu zmledikten sonra kmesinden veya bunun kendi kurgusundaki bir eylere zarar vereceinden ekinmi olmal. Gaimann yazn hakknda anlatlacak ve alntlanacak daha ok ey var elbette ancak bu haftalk yerimizin sonuna yaklayoruz ve Gaimandan u alntyla yazy sonlandrmak istiyorum: Hayat bir hastalktr; cinsel yolla tanr ve her zaman lmcldr. ( Ara Dnya, Neil Gaiman/ Michael Reaves, thaki Yaynlar, ev.: Nurcan Baer, 216 s.)

ARAKABLO

Aydnlk KTAP

19 EK M 2012 CUMA

15

SEYY T NEZ R

Demokrat Parti iktidar 10 yllk crm ynetimidir

seyyitnezir@yahoo.com

Eskiyle yeni, Douyla Bat arasnda, farkl snflardan da olsa insann ayn yurtta, ayn ac ve umutlarda, ayn uygarlkta birletii bir lke ve toplum d Ahmet Hamdi Tanpnarn modernleme anlaynn zn verir. Saclar kafalarndaki yeniyi eskiye, Douya, slma tbi klma niyetlerinin donanmn ete kemie brnm olarak onda bulduklarn sanrken, solcular onu genellikle zoraki benimseyip ideolojiden yoksunluk ve kendine kapanmakla suladlar. Tanpnarn Cumhuriyette (14.06.1960) Mahedeler kesinde yaynlanp kitaplarna sokulmayan aadaki ibret dolu yazs, yalnzca Demokrat Partiyi sergilemiyor; Kabak Mustafa ve Abdlhamit krmas, Hitler zentili nice siyasi ete ve elebann her dnemde halk ve lkeyi tehdit edebileceinin tarihsel gelenek ve kklerini de gsteriyor. Bir gazete ynetiyor olsaydm, Tanpnarn yarm yzyldr zellikle unutturulmak istenen bu Sust balkl yazsn Kldarolunun ezber bozma haberlerinin yannda manetten verir, tam sayfa yaymlardm. Bylece hafza-i beer nisyan ile malldr ezberi ve tarihin tekerrr ettii yvesi bsbtn boa kard. Tanpnar 60 yl nce sanki iddianame yazmt. Ben bu ibret dolu metni anmsatmak zere, bu kenin elverdiince, iinden kimi cmleleri ne kartyorum. Nicesinin yan sra, tekbir ve tehlilli cenaze trenleri dzenleyen bakanlarn kula elbet nlayacaktr. te Tanpnarn anmsatt gerekler [Keli parantezler bana aittir / SN]: SUST AHMET HAMD TANPINAR
Demokrat idarenin maceras gerekten korkun ve ibret alc oldu. Sahte havari azlaryle geldiler, Kabak Mustafann bile hayalinden gemiyecek bir katlim teebbsn arkalarnda hccet [tant] olarak brakp tarihin br kapsndan getiler. Filhakika bu idarenin insanlar parada milyondan aasn, itisafta [yolsuzluk] binler ve hatt on binlerden azn dnmezlerdi. [...]

barla beraber ykan ve bizi milletleraras camialarda o kadar deiik bir ehre ile tantan 6/7 eyll facias, btn o darmadan, sonusuz ve faydasz, oy avcs ve sade israf, szde kalknma ve hakikatte iten yklma teebbsleri, ehirlerimizi ve manzaralarmz altst eden mantksz, bilgisiz aa ve refah dman kim bilir hangi kompleks! imar lgnlklar btn vuzuhu [aklk] ile ancak byle bir teebbsn nda grlebilirdi. Tarih on sene boyunca Byk Millet Meclisi krslerinde ve miting meydanlarnda sylenen nutuklar, btn o irinli hcumlar ve sar'a nbeti mdafaalar satr satr bu n altnda okuyacak. [...]

Ahmet Hamdi Tanp nar 60 y l nce sanki iddianame yazm t : Btn bu kar k ve sefil ruh hali ve bilhassa alma ve hkmetme h rslar Demokrat idareyi dnyan n en zalim, kr ve sa r cihaz haline getirdi.
kir hayatmzn ni [ek] olan birka gazetede sahte peygamberlere, yalanc ahlklara yazdrdklar yazlarla hazrladklar ey bugnn mnevver Trkiyesini bir Ortaa memleketi yapmaktan baka bir ey mi idi?

Ahmet Hamdi Tanp nar

HER GN YEN B R CRM!

Demokrat idaresinin tarihi, crmden crme her an srati ve kudreti, savleti [saldr] demeliydim, artan bir crmdr. Daha iktidarlarnn banda Meclis reyini hie sayarak, hatt bir Meclis mevcudiyetini inkr ederek Anayasaya kar irtikp [ktlk] ettikleri o affedilmez crme ok rastlarz. ... Krehir rezaletini az kalsn unutacaktm. Btn bir vilyet halkna, reyinizi bize vermediniz! diye yaplan bu mull te'dip [herkese boyun edirme], Anadolu tarihinde, Mool ordularndan sonra eine pek rastlanmyacak cinayetlerden biridir. Bu idarenin adamlarn Trk mnevveri ve Trk ordusu tam on sene kalp bir ake gibi elinde evirdi, evirdi, sulu psikolojisinden baka bir hkme varamad. [...] bilhassa alma ve hkmetme hrslar Demokrat idareyi dnyann en zalim, kr ve sar cihaz haline getirdi. Son devirleri ise gerekten kstrlm bir yaban domuz srsnn savletleriyle geti. yle ki ordu imdadmza yetimeseydi Trk milletinin beli bir daha dorulamazd.

KURULAN POL S DEVLET ...

Pek az idare, bu kadar korkun ekilde, muhafazasn ve ilerlemesini cihan karsnda tekeffl ettii [kefil olduu] cemaate ihanet etmitir. ktidarlarnn daha ikinci senesinde, hukuk devleti Trkiye Cumhuriyetini polis devleti haline getirmilerdi. [...]

reisi ve hkmet bavekili bir numaral mili [etken] itia [bozuk] sfatyle ellerinde kin mealesi vatann iinde on sene dolasnlar, insan rtmiye, vicdan satn almya alsnlar! Olacak ey deildir, fakat oldu. [...] Cell Bayar - Adnan Menderes idaresi ise hemen hemen bandan itibaren maarifi, okuryazar, fikir hayatn, niversiteyi deta niangh gibi almt. Milletimizi behemehal bulunduu seviyede brakmak, hatt bu seviyeyi biraz aaya drmek iin deta tabiat kanunlaryle yara girdiler.

TRK BASINININ MACERALI DESTANI

Filhakika bizi eya halinde grmek ve yle kullanmak istiyorlard. nsan susturmya almak, eya haline getirmektir. [...]Bu rtme stadlar, para ile rtemediklerini hapishane kesinde rtebilmek iin adalet mekanizmasn karakui [mantkd] kanunlaryle deta felce urattlar. Fakat ne hkimi korkutabildiler; ne matbuat susturabildiler. Hak ve hrriyet fikirde, vicdanlarda snmedi. Atatrk inklplarnn tuttuuna en byk misali, sivil ve asker Trk mnevverinin, Trk halknn bu idareye gizli ak mcadelesinde aramaldr. Trk basn hapishaneleri doldurduka, niversitelerimiz karlarna hrriyetin hakiki kaleleri gibi dikildi. Hibir isyan 27 nisanda balyan genliin hareketi kadar gzel, temiz ve asil deildir. Gn getike en ummadmz kelerde ortamektep ocuklar bile aabeylerinin hareketine itirak ettiler. [...] Kamak zere iken ve sust... Az kpkl Adnan Menderes, kin kn ve Anayasa hrsz Cell Bayar, hepsi ldrmiye, yakp ykmya ve servet ve smanlaryle [dzen] kamya her an hazr yayorlarm. Hayr, biz ordumuza sadece tam yerinde ve zamannda bir kurtarmay deil, btn bu unutulmyacak manzaralar da medyunuz [borlu].[...]

YEN B R CELL DEVR ...

Hakikatte bu idare, bir devlet idaresi olmaktan oktan kmt. O Ojyasn [Augias] ahrlar idi. Ordumuz uyankl ve iyi niyetiyle bu enaatten [ktlk], bu taaffnden [rme] milletimizi kurtard. Vatanda esen sevin havas beyhude deildir. Bu bayram, en gzel bayramlarmzdan biridir. Tarihimizde dviz devri diye anlacak en [aypl] bir devir aan bu idareyi Atatrkle balyan Cumhuriyet tarihimiz kolay kolay iine alamyacaktr. Burada btn kronolojiler iflas eder. Sbk idare ve bu taaffn [rme], dorudan doruya Osmanl tarihinin en kt taraflarnn nksdr [geri dn]. Onlar Bekta Aalarn, Muslularn, Patrona ve bilhassa Kabaklarn, hlsa cefake milletimize bir trl kendisine lyk bir seviye yaratmya imkn vermiyen, her gzel ve doru eyi bandan nliyen insanlarn kim bilir hangi atavizm [ataclk] ile bugne sram bir devamyd. [...] Hkmet ekip iidir. Skt [dk] idare korkunun ve suun birbirine kenetledii bir intifa [kar] etesiydi. ete kanunlaryle yaadlar ve hkm srdler. almak, servet ymak onlara yetmezdi. Fakirin alk, duas ve gzya da lzmd. [...]Bir idare tasavvur edin ki devlet

EN BYK C NAYETLER , HARB YEY MHA...

[...] Harbiye talebesini ldrmek... Damat brahim Paadan kinci Mahmuta kadar Trk devletini idare edenlerin kuruluunu tek mit gibi bekledikleri bu ilk garpl messesemizi ykmak, Trk milletinin elinden mdafaa silahn almak, byle bir eyi meden lemde hakikaten dmanmz olanlar varsa onlar bile tasavvur edemezlerdi. Fakat sabk [devrik] saynlar Harbiyeyi ve btn genlii imhay dndler. Zaten hakikatte, yava yava, renkten renge girerek, btn bu on sene iinde yaptklar neydi? Tekbirli, tehlilli, kurbanl kalabalklar nnde azlar kpre kpre verdikleri nutuklarla, fi-

KTL MEYDANA IKARAN I IK!

niversiteye, matbuata, orduya ve Harbiye genliine, mill hayatn her sahasnda kasteden bu teebbs, milletimizin on senedir yaad faciaya kendi elleriyle tuttuklar en sarahatli [apak] ktr. On senelik kaatil saltanatlarnn icraat, paramz ve mill hayatmz temelinden sarsan suiistimaller, Anayasa d hareketler, mill serveti mill iti-

16

19 EK M 2012 CUMA

Aydnlk KTAP

Bir yalnz adam: Attila lhan

En temel meselelerde en arp c ve dnemi iinde en ayk r yorumlarda bulunmaktan, tart man n nn aan, yeni a l mlara yol ama olana sa layan k k rt c fikirleri ileri srmekten ekinmedi. Denemelerinde, an yaz lar nda n a c tavr n ve slubunu daima srdrd
CAFER YILDIRIM cfryildirim@hotmail.com

Sadece air deildi, Trk edebiyatnda en yetkin romanlara da imzasn att. Kitleleri ekrana kilitleyen senaryolar yazd. Sahnede, dnce adam kimliiyle de kendini gsterdi. Hangi Sol? dedi, Hangi Bat?, Hangi Seks? dedi. En temel meselelerde en arpc ve dnemi iinde en aykr yorumlarda bulunmaktan, tartmann nn aan, yeni almlara yol ama olana salayan kkrtc fikirleri ileri srmekten ekinmedi. Denemelerinde, an yazlarnda n ac tavrn ve slubunu daima srdrd. Fakat biz onu en ok air kimliiyle tandk ve sevdik. 1925te Menemende domutu. Babas kaymakamd. Bu nedenle Anadolunun birok blgesini tanma frsat oldu. Anadolunun deiik blgelerini, blgelere has kltrn tanmas tabii ki iirinde ona beslenebilecei bir damar at. Trkiye zerine yazd gzellemelerin sekinlii bu durumla ilgilidir.

nfta, yirmi iki yanda ad btn Trkiyede bilinen bir airdi artk. Kz arkadana yazd mektupta yer alan Nazm Hikmet iirinden iki ay tutuklu kald yl ayn zamanda Attil lhann ilk iirinin yaymland yldr. Balk Trks adl iiri Yeni Edebiyat gazetesinde kmtr. Bu iirin ilk yaymlanan iir olmasndan daha nemli zellii ise seksen yllk mrnn rn olan btn bir Attil lhan iirinin ana kodlarnn bu iirde bulunmasdr. On alt yandaki bir ocuk iin her haliyle zgn olan bu iir aslnda btn bir Attil lhan iirinin genetik ifresini tamaktadr. Dize yaplanmas, uyaklardan yararlanma becerisi, imge kurma yetenei, tematik yaklam, kelime seimi, ses deeri ve mzikalite bu genetik ifrenin ana balklardr.

nilettim: Gavur Dalarndan Rivayetin baz beenmediim blmlerini de, ilk basma toplumcu eletirmenlerin errinden korkarak koyamadm baz ak iirlerini de ekledim Attil lhann gayret, zen, dikkat ve titizliinin dln fazlasyla aldn rahatlkla syleyebiliriz. O sadece air olarak deil, senarist, romanc ve dnce insan olarak da her dnem merak oda olan, zerinde sz sylenen, tartlan, eletirilen ya da savunulan konumdayd. Poplerliini srekli klmay baaran az saydaki toplumsal figrlerimizden birisi oldu. Poplerliinin kayna kukusuz yaznsal retimiydi ve bu retim iinde de ana gvdeyi iiri oluturmaktayd.

DNYA R NDEN ES NT LER

Attil lhann halk edebiyatndan olduu kadar divan edebiyatndan da yararlanma abas sreklilik arz eder. Bu abasnn sonucudur ki hem halk hem divan edebiyatnn estetik unsurlarn modern edebiyat anlayyla yeniden retebilmitir. Trk iir geleneine olduu kadar kaplarn bata Fransz iiri olmak zere dnya iirinin etkilerine de ak tutmutur. Toplumcu gerekilii yeni alm ve ynelimlere olanak salayacak biimde yeniden yorumlayarak iirinin tematik zenginleme yollarn am, dil ve anlatmdaki alanndaki deneysel abalar iin kendine zgrce davranabilecei bir alan yaratmtr. 1980lere kadar etkili olan ztrkecilik akmnn snrlayc tutumundan uzak durmu, dilin toplumsal ikliminin sunduu olanaklardan azami lde yararlanarak Trk insannn kulana hitap eden bir ses deeri oluturmutur. Btn bu zelliklerin yannda Attil lhan iirinin yaygn bir okur kitlesi kazanmasnda imgelerindeki arpcln da nemli bir rol vardr kukusuz. Bireyi sosyal evresi ve yaad mekn iinden toplumsal bir alglayla yanstmas da onun iirinin belirgin izgilerindendir. Trk toplumunun ruhunu, Trk insannn sosyal gerekliini ve i dnyasn btnlkl olarak kavrad, kavrayn ustaca estetize ettii iin insanmz onun iirlerinde daima kendinden bir para, sesinAttila lhan

DUVARIN YKS

Attil lhan 1941den 1948e dek eitli dergi ve gazetelerde iirler ya16 YA INDA ymlar fakat ehresini MAHPUS B R A R btnlkl olarak okura ilk kez Kk yalarda iir yazmaya ba- 1948de kendi olanaklaryla yaladn biliyoruz. Ne var ki yana ymlad Duvarla gsterir. Eseoranla byk belalar da bana iir rin sonuna ekledii ve daha sonra her iir kitabnn sonunda yer yznden geldi. Henz on alt alacak olan Meraklsna yandayken kz arkadaNotlardan rendina yazd bir mekToplumcu imize gre Dutupta geen Nazm gerekili i yeni varda yer alaHikmet iiri necak iirlerin sea l m ve ynelimlere deniyle iki ay tumde bii iminde ok cak tuklu kald. O olanak sa laya in dikkatli daviirin rak yata renim yeniden yorumlaya ranmtr. Bu n ar yoll hakk elinden tematik zenginle me konuda bakn ki alnd. Yl am , dil ve anlat mda kendisi ne di1941di. nde alan ndaki deneysel abalar yor: Duvarn zeytin aalar iin kendine zgrce ilk basm buyoktu fakat mevdavranabilece i bir nun aa yukar sim ihtimaldir ki alan yaratm t r te biri kadar, ufasonbahard ve Attil ck bir kitapt. Byle lhan adl ocuk demir olmasnn, birka nedeni parmaklklar ardndayd. var. Onu annemin verdii bin lirayla Elinden alnan okuma hakkna Dakaryordum, boyutlarnn bu pantay kararyla ancak yl sonra kavuabildi. 1946 ylnda yirmi iki rann gerektirdii lde kalmas yanda ve lise son snf rencisi zorunluydu. Bu bir, ilk kitabm oliken Nazm Hikmet iiri yznden duu iin ortala en iyi iirlerimle onu tutuklayan ve renimden men kmak isteyiim beni acmasz bir eden CHPnin at iir yarma- elemeye srklemiti, iki; o srasnda ikincilik dln ald. Birin- larda hazrladm destan ayr bir cilik o nl Otuz Be Ya iiriy- kitap yapmay tasarladmdan bu kitaba ondan hi iir almamtm, le Cahit Stk Tarancnnd. On alt yanda bana belalar ! Attil lhann unuttuu fakat aan, su kayna ve delili olan iir bu sylediklerinden bir sonraki pabu kez onun Trkiye apnda ta- ragrafta szn ettii bir drdnc nnmasn ve itibar kazanmasn neden daha vardr: (Duvarn) salyordu. Attil lhan lise son s- ikinci basm yaplrken boyutlar ge-

de ise kendinden bir avaz buldu. Bylesi bir iletiimde Attil lhan duyarlnn geni bir okur taban kazanmamas mmkn deildi. Fakat Attil lhan bu okur tabann hi yitirmeme maharetini de gsterdi.

YEN L KLERLE BULU MAK

Buradaki srr ise Metin Celalin tahlili bence btn plaklyla ortaya koymaktadr: Attil lhan iiri bir srekli yenilii arar ve sunarken kazand deerleri, faydal unsurlar terk etmez. Hep varolann zerine yeni yeni ekler yapar. iirinde elli yldr sren btnln nedeni de bu olsa gerek Onun iirinde tm kollar ayn anda akan bir nehri grrz. Attil lhan lm sonrasndaki hayatna inanmad dnyaya 2005 ylnn sonbaharnda g etti. Kanlcadaki evinde ld gnn tam tarihi 11 Ekim 2005tir. Bir gn sonrasnn tarihini tayan Cumhuriyet gazetesinde, Fazl Hsn Dalarcann onun lmyle ilgili verdii demete yle bir cmle var: lk haberi duyduum zaman l bulunmas olay beni ok zmtr. lmnn acsn bana iki kat duyurmutur. Fazl Hsn Dalarcann zntsn tabii ki anlayabiliyoruz. Fakat Attil lhann yalnzl seilmi bir yalnzlktr. Onun retimindeki ana dinamo da setii bu yalnzlk olmutur.

Attil lhann gayret, zen, dikkat ve titizliinin dln fazlasyla aldn rahatlkla syleyebiliriz. O sadece air olarak deil, senarist, romanc ve dnce insan olarak da her dnem merak oda olan, zerinde sz sylenen, tartlan, eletirilen ya da savunulan konumdayd

GLDEN TERAZ

Aydnlk KTAP

19 EK M 2012 CUMA

17

MAZ DEYNCE

Sadakat ve vicdan; nerede olsa gelip yerini bulan iki szck

nsan geleceksiz de ya ayabilir belki bir yere kadar, ama gemi siz ya anamayaca n n en byk kan t , haf zalar n yitirmi olanlar n ona bir an nce kavu mak iin, kafalar n patlat ncaya kadar hat rlamaya al malar d r
MECT NAL mecitunal@aydinlikgazete.com

George Orwelln bir lkenin ve onun halknn diktatrlk altnda ne hale gelebileceini ele alan bilimkurgu roman 1984, bugn ok daha iyi anlalmakta, romanda anlatlan distopik dnyada olan biten birok ey birer gereklik halinde karmzda durmaktadr. Tam da Souk Savan balamak zere olduu yllarda yaymlanan romann Avrupadaki Son Adam/The Last Man in Europe olan ad sat kaygsyla deitirilmese belki bu denli ok okunan bir kitap haline gelmeyecekti. Oluturduu kendine zg terminoloji iinde Byk Birader ve Dnce Polisi gibi kavramlar da gndelik tartmalara sokan bu kara topya roman, burjuva ideologlarnn iddialarnn tam tersine, durmadan bir savatan tekine geen ve dnyay iki kez kan glne eviren kapitalizmi eletirmektedir. Bunu, bir ara kitabn sosyalizm kart olduu yolundaki iddialara Yeni romanmda sosyalizme ya da ngiliz i Partisine bir saldr kastetmedim, diyen Orwell de kabul eder. Yazar, hikyenin ngilterede gemesi dolaysyla da, kitab, ngilizce konuan rklarn doutan dierlerine gre daha stn olmadn ve baskc rejimlerin kar konulmad srece herhangi bir yerde zafer kazanabileceini vurgulamak iin yazdn belirtir.

lnn silindiini varsayalm, bu tm toplumun hafzasnn da yz yl silinmesi demektir. Nerde doduumuzu, bulunduumuz yere nereden geldiimizi, gerekte kim olduumuzu bilmediimiz bir vaziyet Diktatrlkler, cebir, iddet, medya ve eitli eitim ve kltr kurumlar araclyla kavramlar ve anlamlarla, tarihsel olaylarla, dorudan ve dolayl gerekliklerle bazen gizli gizli, bazen aktan oynayarak bunu yapmaktalar.

MAZ S N S LEN PART

12 Eyll dzeninin iddete dayal depolitizasyon politikasyla yapt da buydu. En basitinden, kylerin, mahallelerin cadde ve sokaklarn adlarn deitirerek bile toplumun hafzasyla oynayabilir, mazisinin o ksmn silebilirsiniz. 12 Eyll iddeti bundan ok daha fazlasn yapt; toplumumuzun kendi gemiine duyduu saygy yok etti. 12 Eylln, toplumsal bnyemizde oluturduu en byk kanser tmr budur. Bundan her snf ve tabaka, her siyasal dnce nasibine deni ald. Ama en ok ve en abuk etkilenen de, dzenin cebir ve iddeti dorudan sola yneldii iin sol oldu. Trkiyede solcular, -sadece dnenler deil, dnmeyenler de, hatta partiler bile; rnein CHP, sahip olduu sol deerlerin tmn mazisinden karp atmtr,- toplumsal cvlerini, hayatlarnn bir dnemini bazen tm maziyi,- biyografilerinden kararak oluturuyorlar. Utanyorlar o dnemlerinden veya korkuyorlar ya da en iyi kendileri biliyor nedenini!

edindii tm bilginin yzde elliden ou ylesine o yllara ait ki, bir rnek vermesi gerektiinde dahi imdi inkr ettii gemiine ait bilgilere bavurmas geenlerdeki bir yazsnda AKPnin demokrasi ve Krt meselesi konusundaki politikasn tanmlamak iin Leninin devrimle ilgili nl Nevski Bulvar benzetmesi, devrim yolu Nevski Bulvar gibi dz deildir szn, onu da dz ve engebesiz deildir yaparak rnek vermiti,- dnekliin tabiat gerei.

DO U KORKUSU
Gemi deyince aklma bununla ilgili dar bir evrede bilinen bir anekdot geldi. Bana anlatlanlara gre, aralarnda bu Oral allar gibi isimlerin de bulunduu eski Aydnlklar belli aralklarla bir araya gelip yemek yiyip, sohbet ediyor bir yandan da oktan vazgetikleri o gemii anyorlarm. Bu toplantlardan birinde herkes yemee ve aralarnda koyu bir sohbete dalmken muziplik kimin aklna gelmise, biri birden barm: Dou geldi! Dou geldi! Btn sesler annda kesilmi. Havada ty usa duyulacak bir sessizlik ok doal! nk Dou, simgelemi mazi demek bu kimseler iin. Korktuklar, karlanca yollarn deitirdikleri gemi! nsan geleceksiz de yaayabilir belki bir yere kadar, ama gemisiz yaanamayacann en byk kant, hafzalarn yitirmi olanlarn ona bir an nce kavumak iin, kafalarn patlatncaya kadar hatrlamaya almalardr. Bu bana filme de ekilmi olan Kpek romann hatrlatr hep. Konusu Gney Amerika lkelerinden birinde geen romanda, cezaevinden firar eden bir devrimci tm takipilerinden kurtulsa da, bu i iin yetitirilmi polis kpeini bir trl atlatamaz. Uzun bir kap kovalamaca boyunca yaad eliki ve ikileme de tank olduumuz kahramann artk gemiinden, dncelerinden vazgetiini anladmz son sahnede kpek de kovalamay brakacak, kahraman serbest brakacaktr. allar ve her kesimden benzerlerinin geceleri kbuslarla uyandna phe yok!

ANADOLUNUN KARANLIK DNEM

lk okuduumda da, imdi de kitabn benim ilgimi eken yan, toplumsal hafzann durmadan, her gn, her saat, her an silinerek halkn mazisizletirilmesiydi. Bugn dost olan bir lke yarn dmand. Dman olduu anda da bir gn nce dost olduu bilgisi derhal silinmekteydi. Bu silme-oluturmasilme dzeninin ne kadar zamandr srdnn de bilinmedii bir dnya da tek tek bireylerin de birer mazisinin olamayaca aktr. Ekrem Akurgal, Anadolunun Kltr Tarihi adl kitabnda Troya savalarndan sonra Anadolunun, ne olup bittiinin bilinmedii yaklak be yz yl sren bir karanlk dnem yaandndan sz etmektedir. Daha ok Tarihi ve kazbilimcileri yakndan ilgilendiren bylesi bir durum, ibre gnmze yaklatka tm toplumu ilgilendiren bir nem kazanacaktr. Szgelimi Trkiyenin 2000 ylndan balayarak geriye doru, yz y-

SIFIR NOKTASINA DO RU
Bunu en ilkin, 12 Eylln zoru altnda dnenler yapt. Medyadaki dnek takmnn biyografilerinde bir zamanlar solcu olduklarn gsteren hibir iz bulamazsnz. zenle temizleyip yok etmilerdir tm delilleri. Bu iin pri de, Oral allardr. allar, imdi bulunduu sfr noktasna, cvsine en nce, bir zamanlar Aydnlk olduunu yazmayarak geldi. Sonra giderek bu dnemi biyografisinden de tmyle kard. Ancak bu byk bir yanlsamadr; allar, insann isterse bir teyp bandnn tmn ya bir ksmn silebileceinin ama kendi yaamnn tek bir ann bile silemeyeceinin kantdr. Bu undan da byle; kendisini imdiki Oral allar yapan o zamanki eyler o denli gl,

de anlalr bir ey. Hayat onun hayat, ister hibir ann unutmaz, ister her ann silip atar, sonra da gidip kpr altnda yatar da diyebiliriz! Burada itiraz hakkna sahip deiliz. Ama i bakasnn hayatna geldi mi durum deiir. Buna itiraz hakkmz doar. Hele bir de bu bizim arkadamz, dostumuz, yoldamzsa itirazmzn iddeti misliyle artar. Konuyu buraya getirmemin nedeni Erkan Ycel ve Kaan Gnere ilikin yazlan baz yazlarda her iki devrimci sanatya yaplan hakszlk ve densizlik konusunda 11 Eyll gnl Aydnlkta yazdm Emanete hyanet diye ite buna derim ben! balkl yazya aldm szl ve yazl tepkiler Bu tepkilerden biri de Kaann yakn arkada ve kuzeni M. Krat Bozkurta aitti. Bozkurt, buraya ancak birka cmlesini aktarabildiim mektubunda unlar yazm: Kaan eer yaam yksn yazmak ile Asaf' (Gven Aksel) grevlendirmise ona yardmc olmak gerekir. Bu durumda Asaf'n ncelikle bavuraca insan vardr: Babas Ercan Gner, Annesi mren Gner ve slalesindeki ilk komnist olan ben kuzeni M. Krat Bozkurt. Bu insan ile ayrntl grmeler yapmadan Kaan'n kiiliini, snrsz sevecenliini, emekilerin dnyasna olan mthi sadakatini, bilimsel dnya grnn oluum srecini, ksaca Kaan Gner'i anlamak ve anlatmak olanakszdr. Bozkurtun, 16 yanda devrimcilii seen Kaan Gneri gen devrimcilere, sanat adaylarna byk yrei ve vicdan ile doru aktarmak dilei ile bitirdii mektubundaki iki szck dikkatimi ekti: Sadakat ve Vicdan. imdilerde pek az bulunan bu iki niteliin, Kaanda fazlasyla var olduu anlalyor. yle ki, bu iki szck, sadakat ve vicdan, yaam ve kiiliinden birka cmleyle sz edilebilen bir mektupta bile gelip yerini buluyor.

K TAPTAN
Ac Trkc, iir, Hseyin Haydar, Kaynak Yaynlar, Temmuz 2012, stanbul; Servenci, Toplu iirler, Turgay Deirmenci, Geliim Sanat, Haziran 2012, Ankara; Sadi irazi, Glistan, ev. Hicabi Krlang, Kap Yaynlar, Haziran 2012, stanbul; Nal akan, yk, Mustafa Kr, rn Yaynlar, Ankara 2011.

SADAKAT VE V CDAN
nsann kendi hayatnn tmn ya da bir blmn unutmak istemesi, silip atmas yine

18

19 EK M 2012 CUMA

Aydnlk KTAP eyiz Sand

YEN IKANLAR

Yar glge

Protestodan Direni e

Gl Da

Uwe Timm, Can Yay nlar , ev: Melike ztrk, 232 s.

Alman yazar Uwe Timm, lkesinin tarihine farkl bir adan k tuttuu Yarglgede, okuru Berlindeki Gaziler Mezarlna gtryor. nemli ahsiyetlerin yatt mezarlar dile geliyor, ller kendilerini anlatmaya balyor. Almanyann ilk kadn pilotlarndan Marga von Etzdorf da onlardan biri. 1931de Almanyadan Japonyaya tek bana uan ilk kadn pilot olarak tarihe geen Etzdorf, byk yank uyandran bu uutan sonra Alman diplomat ve eski sava pilotu Christian von Dahlemle tanr. Marga von Etzdorfun srad hayatnn izlerini srerken Almanyann adm adm kinci Dnya Savana srkleniine, karanla gmlmeden nce Yarglgeye giriine de tanklk edecek okur.

Ebru Tuay zmc, Remzi Kitabevi, 160 s.

liki terapisi alannda uzman olan Ebru Tuay zmc, ilk kitab Bir liki 50 Gnde Nasl Kurtulur?un ardndan bu kez evlilik ncesinde yaananlar ve mutlu bir evlilii kurmak iin farknda olunmas gerekenleri yk tadnda mercek altna alyor. Herkes karsndakine beni anla! dediinde ikili ilikiler tkanyor, geriye seni anlyorum diyecek kimse kalmyor! eyiz Sandnn kahraman ise babaannesinin ona tledii gibi, nce karsndakini anlamay sonra da kendini anlatmay baardnda gerekten bymeye, olgunlamaya balyor. Genlerin ve aile ilikilerini nemseyen ebeveynlerin mutlaka yararlanaca bir anlat eyiz Sand.

Ulrike M. Meinhof, Sel Yay nc l k, ev: Levent Konca, 184 s.

Savan antikomnizm sosuna bulanm diplomatik ataklarla srdrd, nkleer silahlanma politikalarnn bir tehdit olarak gndemde tutulduu, tm dnyay etkisi altna alacak 68 ruhunun Vietnam Savana tepki olarak biriktii yllarda; sendikalarn burjuva basnla kolkola girerek yangn sndrclk grevi stlendii toplumsal muhalefetin ve renci hareketlerinin filizlenmeye balad bir dnemi tm hatlaryla yanstan Protestodan Direnie ayn zamanda meclise giremedii iin deil, kendini sokaa ait grd iin sokaa kan radikal bir muhalefetin douuna ve aralarnda Ulrike Meinhofun da bulunduu kendisi kk ama etkisi byk bir aznln yeraltnda silahl mcadeleye atlmasna da tanklk ediyor.

Metin Kse, Do an Kitap, 284 s.

Ufuk belli belirsizdi! Havann kararmasna epey vakit olmasna ramen, kapkara bulutlar yznden ortalk kararmt. Hep byle olurdu Zonguldakta, aydnl ve karanl gnn uzunluu ve ksal deil, kara bulutlar belirlerdi. Ortalk sabahn erken saatlerinde ya da le zeri birden kararverir, ardndan ayn gnde ikinci bir gn yaanrcasna aydnlanrd. Bazen de, hava hep kara olduundan gn hi yaanmazd. Nasl olduysa, sanki yeraltndaki kmrn karas gkyzne dolamaya kmt. Yeralt, yer ve gk kmr karasyd. Buna bir de, yaz k dinmeyen nem eklendiinden, insanlar hep slakt. ehir ise, hem kara hem slakt.

Hah

Saati Peygamber

Kay p Mrit

Dzyazd m

Birgl O uz, Metis Yay nlar , 88 s.

nk onlar annelerini erken, babalarn lmlerine yakn seviyor. Onlar en ok bunu biliyor. Babalarsa sevilmeye gelmiyor. Babalar bir kere sevildi mi hemen ksalp lyor. Buna nce yas, sonra yasa deniyor. Byle oluyor: ocuk tfei eline alyor. Namlunun ucunda: okunaksz bir baba. Sonra korkun eyler oluyor. Ve bir de bakmsn, baba gkte soluk bir amblem. Tedavlden kalkm delik para. Birgl Ouzun kitab yas zerine. Ancak yalnzca kiisel bir kaybn yasn tutmuyor Hah. Hafzalardan silindi silinecek ylbindokuzyzeyll devrini imdiye frlatmak arzusunu da duyuyor. Temsil, telafi ve idrak edilemez olan temsil, telafi ve idrak etmeye alyor. Zamann yasa mdahalesi, halden hale geen yklerin dilinde buluyor karln.

Necati Gksel, Alt n Kitaplar, 264 s.

Halepli bir tccarn oluyken, korsanlar tarafndan esir alnd. talyada satlarak vaftiz edildi. Efendisi Giovanni, lkenin en usta saatilerindendi. Ustasnn gzdesi oldu. Harran ehrine geldiinde 15 yldr diyar diyar gezmekteydi. Hibir dini reddedip yok saymadan, tpk kendinden nceki yol erbab gibi her inantan insana kucak at. Ardndaki kitle bydke onun ufku da byd. yle ki, zamann en gl hkmdar Timurlenke yneltti baklarn ve lanetini. Dounun ilk saat kulesini yapt. Saat nladka fani hayatn ninnisi her yerde yanklansn istedi. Bu romanda, talyada kle olarak satlan bir Mslman ocukken, yllar sonra menkbesini Douda aramaya balayan Knal Peygamberin ilgin ve gizemli yksn bulacaksnz.

Julia Navarro, Pegasus Yay nlar , ev: Deniz Torcu, 704 s.

Hristiyanlarn Kutsal Cuma gnnde, talya, spanya ve srailde Hz. saya ait kutsal emanetler ezamanl olarak tahrip edilecektir. Bu komployu dzenleyenlerin planlar bununla da snrl deildir. Topkap Saraynda bulunan Hz. Muhammede ait Kutsal Emanetler de hedeflerinin arasndadr. Bylece slam ve Hristiyanlk arasnda byk bir sava balayacaktr. Engizisyon dneminden gnmze uzanan bir zaman aralna yaylan ve yerleik inanca kafa tutan kahramanlarn hikyesini anlatan Kayp Mrit, dnyann farkl yerlerindeki farkl hayatlara dokunuyor. Oksitanyadan Filistine, Nazi Almanyasndan stanbula birok farkl yer ve zamanda geen hikyeleri barndran Kayp Mrit, dnya tarihine ahitlik ediyor.

Sina Akyol, K rm z Kedi Yay nevi, 296 s.

Yaz ilerlemiyor, yleyse burada ara vereyim. Hem ie yarayacak, elle tutulur, somut, pratik, hayrl bir i eyleyeyim, hem de bylece ibu yaz hayata daha ok desin diye, sobann akamdan kalma kovasn boalttm, sonra kmrle gittim, az biraz kmr krdm, krdm kmrleri kovaya doldurdum, en ste de odun milletini dizdim, gtrp yerli yerine yerletirdim kovay ve yeniden ibu yazya dndm. Sina Akyol 1950de Ankarada dodu. TRTde program yapmcs olarak alt. iirleri Sanat, Dost, Varlk gibi edebiyat dergilerinde yaymland. Akyol 1997de Cemal Sreya iir dlne layk grld.

Aydnlk KTAP Son yi Sava Antigone

19

Bekir Blend zsoy, E Yay nlar , 328 s.

Tarih, gemiteki olaylara ait ayrntlarn kefi, derlenmesi ve bir araya getirilmesi; akln yol gstericiliinde yorumlanarak yaananlarn nedenini anlamlandrma abasdr. Bu kitapta gereklikten uzaklamadan, akln rehberliindeki tarih bilinciyle yaklak yz yl ncesine ait olaylarn ayrntlarn bulacaksnz. Birbirinden kopuk gibi grnen olaylarn ve insanlarn birbirleriyle aslnda var olan balarn ve sebep-sonu ilikilerini grecek; insan anlaynn ve davranlarnn gidebildii u yerlere tank olacaksnz. Bekir Blend zsoyun gazete yazlarndan derlenen bu kitap, farkl yaklam ve anlatmyla olaylarn yaand ekliyle anlalmasna yardmc oluyor; getirdii yeni bak asyla bugne ve gelecee k tutuyor.

Jean Anouilh, Agora Kitapl , ev: Ya ar Avun, 96 s.

20. yzyln byk tiyatro yazarlarndan Jean Anouilhin Antigone oyunu, Yaar Avunun evirisiyle yaynlanyor. Klasik mitologyann vazgeilmez eserlerinden birisi olan Antigone oyunu, Antigonenin kardeinin lsn gmdrmek iin kendini feda ederken, kendini masum da grse iktidar sahiplerinin ve bir kraln, ne kadar pis bir i yaptklarn ve bu rollerini bizzat kendilerinin tercih ettiklerini ortaya koyuyor. Nazilerin Fransay igali srasnda, Anouilh ak bir ekilde iki tarafn da yannda yer almad. O gnlerde yaynlad Antigone en nl oyunu kabul edilir. Oyun kinayeli bir ekilde Naziler ile yaplan ibirliini eletiriyor. Anouilh, ounlukla politikayla ilgilenmemi olmasna ramen 1950lerde Charles de Gaullee muhalif olmasyla tannr.

Varl k Tutulmas : Sartre Tiyatrosunda Varl k ve Hilik

nsan Yre ine Yolculuk

Ahmet Bozkurt, Ayr nt Yay nlar , 160 s.

stanbulun asude semtlerinden birinde kk bir park. ki haftadr her gn parka gelen, ayn aacn altnda durup ayn yne bakarak sigara stne sigara yakan beyaz elbiseli bir adam... Ve anszn, gpegndz patlayan, beyaz elbiseyi krmzya boyayan silahlar... Ama sonra herkes unutua terk edecek olay. Cem ile Gencer hari. Cem bir tnelde geriye doru kouyordu o srada, ayrnt peinde. Benzemez bir tnelde avare dolaan Gencer ise hep unutmaya iiyor. Sadece onlar merak ediyor vurulan kiinin hikyesini. Beyaz Elbiseli Adamn kim olduunu kefetmeye alrken bir uurumdan aa baktklarn fark ediyorlar. Ve soru: Hayatta daha avutucu ne vardr dostluktan baka?

Emin zdemir, Bilgi Yay nevi, 296 s.

Bana gre yaratlarnn dokusuna yreklerin sesini, scakln sindirememi olanlara gerek anlamda sanat denemez; diyenler olmutur; olmutur ya, bunlarn hibirinin soluu, yaad gnlerin tesine gemeye yetmemitir. Oysa yklere, romanlara, oyunlara, iirlere, ksaca yaznsal yaratlara baktmzda, tmnn ortak bir zellii olduunu gryoruz: Bize, bizi anlatmak; insanolunun yreinde oluan cenneti ya da cehennemi betimlemek. Yreklerden yreklere giden ince yollar amak. Emin zdemir, bu denemesel anlatsnda, okurluunu yazarlyla da besleyerek, baka yazarlarn stt yolda grdklerini, gzlemlerle, yorumlarla, dnsel ve dsel retimlerle aktaryor bize.

20

19 EK M 2012 CUMA

Aydnlk KTAP

OCUKLAR N

Yamur hayvanat bahesinde

Ya murun s n f hayvanat bahesine bir gezi dzenliyor Her gezide bir renci kaybolur ya, bu s n fta da kaybolsa kaybolsa Ya mur kaybolur

Bilgeba Masal
Ayla narolu, geleneksel masal elerini modern mesajlarla birletirdii Bilgeba Masalnda; bilginin, dnmenin nemi, bo inanlar ve cinsiyet ayrmcl gibi pek ok nemli konuyu ele alyor. Zamanlardan bir zaman, bir adam yaarm. kz olan bu adamcazn tek derdi bir olan ocuk sahibi olmakm. Bu uurda mumlar dikmi, adaklar adam. Gn gelmi, adamcazn dilei geree dnm. Drt gzle yolunu gzledii olunu kucana ald gn tm derdi tasas uup gitmi. Her ey gzelmi, homu da olunun kafas azck bykeymi. Mutluluktan gz hibir ey grmeyen adam bunu da iyiye yormu. Olum akll olacak, byk adam olacak; diye dnm ve bylelikle ocuuna Bilgeba adn vermi. Bilgeba bydke ba daha da bir byyormu. Aklysa kafasna gre birazck ksa kalm. Gnlerden bir gn, Bilgeba yine yaramazlk peindeyken aya taklp yere dnce bir de bana ne gelsin? Koca kafas tencere kapa gibi ortadan ikiye ayrlvermi. Telaa kaplan ev ahalisi aknm: Yaramaz Bilgeban kafasnn ii zrt ana gibi bombo km! Uzun zamanadr can sklan Akl Perisi de frsat bu frsat diyerek uzaklara kamasn m? Acaba Bilgeba imdi ne yapacak? Boyu uzun akl ksa kalakald orackta... dll yazar Ayla narolu, geleneksel masal eleri ile bezedii bu etkileyici eserinde, bilginin ve dnmenin nemini vurguluyor; batl inanlar ve cinsiyet ayrmcl gibi nemli sosyal konulara eletirel bir dille deinerek gnmz yaamna ayna tutuyor. ALMAya aday gsterilen ilk Trk illstratr Mustafa Deliolunun birbirinden gzel resimleriyle renk katt bu etkileyici masal, usta yazar Ayla narolunun iirsel anlatm ile her yatan ocuun kalbini fethedecek bir alma olarak okurlarn selamlyor.

REM HALI irem.halic@hotmail.com

Yamurun maceralar devam ediyor! Funda zlem erann ilkokul ocuklarna armaan ettii Derslerle Bam Dertte adnda rengarenk serinin ikinci kitab elimde. Ben daha bunu okuyup bitirene kadar nc kitap km bile! Yamurun ilk kitab ifreli Mesajlar Gizli Ajanlardan bahsetmitim size. Dilinin sade ve anlalr, izimlerinin ve yaz karakterlerinin rengarenk olmasnn dnda her ocuk kitab iin nemli olan soru: Bu kitaplar neden alalm? Funda zlem eran gen bir yazar, 1984te stanbulda domu. Eitim, ilgi alanlarnn belirlenmesinde nemli bir faktr olduu iin sylyorum; Marmara niversitesi Siyaset Bilimi ve Uluslararas likiler Blmnde lisans ve yksek lisans yapm. Bu ciddi ve zorlu eitimin arasnda akas ocuk edebiyatyla ilgilenmesi beni artm ve houma gitmiti, zellikle belirtmemin sebebi bu. Eitimine devam ettii srada fantastik ve bilimkurgu trndeki ykleri eitli yarmalarda dller alm. Dolaysyla gen olmasna karn yazn dnyasnda tecrbeleri olan bir yazar. TRKEY SEVD R YOR
Funda zlem eran Trkeyi bilinli olarak dzgn ve anlalr kullanyor yazlarnda, bunun nedeni kitab sadece anlalr hale getirmek deil, ocuk okurlarn kelime haznelerine katkda bulunmak. lk kitapta zellikle baz deyimlere yer vermiti yazar ve bunu eitici retici bir biimde deil de, yknn iinde harmanlayarak,Yamurun azndan gnlk yaamda karlat olaylar karsnda verdii tepkilerde kullanarak yapm, dolaysyla ocuklarn alglarna daha kolay yer etmesini salayacak teknikler kullanmt. kinci kitapta da ayn uygulama devam ediyor. Ayrca son sayfalarda okurun kitapla olan ilikisini hemen bitirmemek iin, okuduklarn anlama, okuduklaryla kendi hayatn karlatrma ve Trkenin inceliklerine ilikin eitlikli etkinliklere yer veriliyor.

izimlerin yansra kitapta yer yer renkli bulutlar ve yaz karakterleri kullanlm. Dolaysyla ocuun dikkatini datma snrna ulamayacak bir ekilde elenceli bir okuma salanm. ocuk kitabnda renklilik, uyumu bozmad srece nemlidir, kitap okumay elenceli bir oyun haline getirir. nk ou ocuun algsnda kitap okumak skc bir eylemdir. Funda zlem eran Yamurun azndan eitli ykler anlatrken, okurun cannn sklmasna izin vermiyor. Gereksiz ayrntlar, tasvirler kullanmadan, olaylar akna brakyor. Dolaysyla ocuk iin okuduklarn zihninde bir macera filmi gibi canlandrmas zor deil.

Ayla naro lu, Tudem Yay nlar , 32 s.

Ye il Saha K rm z Perde
zgrn en byk istei, yeil sahalarda okulun gzdesi bir futbolcu olmaktr. Bu yzden, her gn kan ter iinde koturur okulun arkasndaki futbol sahasnda. Ama iler umduu gibi gitmez ve kendini okulun tiyatro kursunda bulur zgr. Bu kursa, neredeyse bilgisayara gmlm olarak yaayan kuzeni Deniz de katlr gnlszce. Onlarla ayn apartmanda oturan, karde gibi beraber bydkleri zge ise, zaten okulun tiyatro kursundadr. Bu arada mahallenin sra d tipi Akolucu, evine garip giysili hrszlarn dadandn syleyerek girer olaylarn akna. Mahalledekilerin inanmad Akolucuya zellikle zgr inanr. Deniz ve zge de zgrle birlikte hrszlarn peine der. Bylece balayan krmz perdeli tiyatro serveni, iki soruyla devam eder: Hrszlar gerek midir ve okullararas tiyatro yarmasnda sonu ne olacaktr? Kendinizi hikayenin ta iinde hissettiren kanl canl szckler... Heyecan, macera, iten bir gl! Kalbinize dokunan scak bir el! Ne ho: 'Kn leenle yoku aa kaymak. Mutlu bir ocukluk bylesi gzel anlar olmadan anlatlabilir mi? Gerek gzelliklere gzmz kapattmz u evrende Akolucu tm dorular bize ters yz ettirmiyor mu? stediklerimizi elde edemiyorsak, yola devam etmek iin her zaman B planmz olmal, siz ne dersiniz? (Dn Uar Trke retmeni)

GEREK B R KARAKTER
Elbette Yamurun bir Trk ocuu olmas da nemli. Trk eitim sistemi, Trke deyimler ve espriler, isimler, anne-babalar ve retmenler, hepsi ocuunuzun aina olduu bir dnyann paras. Bu kitaplarda aslnda en sevdiim ey de gereki olmalar. ocuklar sevgi dolu bir dnyaya ikna etmeye alan tr ptr kitaplardan deil en azndan. Zaman zaman anne babas Yamuru azarlyor, abisiyle pek iyi geinemiyor, ileri her zaman yolunda gitmiyor, dersleri de harikulade deil. Tipik bir renci Yamur. Okurken ocuunuza arkadalk edebilecek bir renci. Ksacas ilk okuma dnemi iin elenceli bir karakter yaratm Funda zlem eran. Devam etmesi iin yeterli malzemesi de var yazarmzn, yeter ki ocuklarnz okusun. Elimdeki bu ikinci kitapta Yamurun snf hayvanat bahesine bir gezi dzenliyor. Her gezide bir renci kaybolur ya, bu snfta da kaybolsa kaybolsa Yamur kaybolur. Elenceli okumalar diliyoruz. (Derslerle Bam Dertte 2 Hayvanat Bahesinde Neler Oluyor?, Funda zlem eran, Final Kltr Sanat Yaynlar, 72 s.)

Renan zdemir, Kelime Yay nlar , 144 s.

SAHAF

Aydnlk KTAP

19 EK M 2012 CUMA

21

stanbula isyan eden Bakan Tepeyrann anlar!

ERCAN DOLAPI

Mtareke yllarnda Ali Rza Paa kabine- gnleri olaylar, Mustafa Kemalle temas, Biga li havasndan kap devrimci Ankaraya atar kensinde ileri Bakan olan Ebubekir Hazm Tepeyrann anlar bugn ayr bir anlam tayor. Trkiyenin tekrar o gnlere benzeyen duruma dmesi, o gnleri renme ve bugn de ona gre tedbir alma ve mcadele etme asndan nemli olsa gerek! Mlkiye mezunu olan Tepeyran kaymakamlk ve valiliklerden sonra Dahiliye Nazr da olur. Herkese nasip olmaz denilir ya, bu ksmet ona igal gnlerinde gelmi! Pek de yaramam. Bakanlktan cezaevine giden bir sreci yaar. Sonra da Ankarann yolunu tutar. Mcadele Anadolusunda valilikler de yapar. Tarihi olaylara tank olur. Kirli deil, ak sayfalara ismi yazlr... olay, Padiah Vahdettine syledikleri, Mttefiklerin Mill kuvvetlere kar faaliyetleri, Ankara yolculuu, Kokiri hadisesi; bu olayda Nurettin Paann tutumu, Sivas ve Trabzon valilii gnleri ile tarihimizde hep tartlan Kayk Khyas Yahya olay yeralyor. Yahya ve Kogiri olaynda grevi, olaylarn sonlanmasn beklemeden bitmi. nsan, keke grevinden ayrlmasaym da sonucu ne olduunu renseydik diye merak ediyor. Yine de nemli bilgiler ieriyor. dini. dare-i maslahatlardan olmam. O gnlerde Ankaraya giderek devrimcilie terfi etmi!

VAHDETT N HBAR ETT TUTUKLANDI

Tepeyran o gnler iin unlar yazar: Halbuki ben, dt tehlikeli uurumdan memleketi karmak mucizesini ancak Kuvay Milliye tekilatnn baaracana ve bundan baka hibir aresi bulunmadna inanyorum. Kabinenin istifasndan 20 gn sonra tutuklanr. Tpk bugn Ergenekon tertibine benzer bir tertiple ieri atlr ve hakknda idam karar verilir. Bunun sebebini de yukardaki ifadelerine balar. Anadoluda Mill kuvvetlere dayanmann tek are olduunu Padiah Vahdettine bile aklar. Vahdettin Ben de byle dnyordum zaten der. Vahdettine ayrca Damat Feritin tutumunu da elitirir. Vahdettin daha sonra da konuulanlar bir gzel Ferite anlatr. Bir anlamda ihbar eder. Bundan sonraki srete de Ankarann yolunu tutar... Byle insanlar tanynca, Mustafa Kemalin yanndaki insanlar ve o dnemi daha iyi anlyorsunuz. Ne zengin insan malzememiz varm meer... Saygyla anyoruz...

DEVR MC VAL
Tepeyran ismi size Ermeni soyisimlerini artrmasn. Nide Tepevirandan geliyormu. Halk Tepeyran diye and iin onu tercih etmi. Tepeyran, retken bir insan. Yaadklarn yazm. Bundan baka kitaplar da var. Kitab hazrlayan Sadi Borak, onun iin unlar yazyor: Sebat, inat, srar ve takip fikri onun bellibal vasflarndand. Bilgisini daima akln, mantn emrinde ve delletinde kulland. Bununla beraber alakgnll bir insand. dare hayatnda hibir zaman masa adam olmam, halk iinde devaml bir hareket ve faaliyet altnda bulunmu. Zaten byle olduu iin stanbulun kir-

OKTAY AKBALIN DEDES

Belgelerle Kurtulu Sava Anlar ismini tayan 160 sayfalk kitap, ada Yaynlar tarafndan 1982 ylnda baslm. Yazar Oktay Akbaln dedesi olan Tepeyran, 1947 ylnda stanbulda hayatn kaybedene kadar 50 yl kamu grevinde bulunur. Drst ve hakszla isyan eden bir ruha sahip olmas ona ayr bir deer katyor. Anlarda, Dahiliye Nazrl yks, igal

SES - SZ

Bozkrkurdunun Melodisi
Herman Hessenin en sevilen romanlarndan Bozkrkurdu mzikle harmanlanm bir kitap. Klasik mzik ve caz kitabn pek ok yerinde karmza kyor. Harry karakterinin saksafoncu Pablo ile mzik zerine sylemesi yazarn mzik zerine syleyecek ok sznn olduunun kantdr. Kitap boyu kahramanmz Harrynin i atmasn, bu atmadaki karmaay bir mzik eliinde okuyormusunuz hissi bile bu kitab mzikle balamaya yetiyor. Mozartn Meneke ve Sihirli Flt, Schubertin Krlar Ovalar Dolduruyorsun Yeniden ve Bachn Matthus Passion ezgilerini kitapta duymak mmkn. zellikle yazarn Mozart ve Goethe zerine yazd ksmlar Harry karakterinde kendisini ele vermekte.
Herman Hessenin Bozkrkurdundaki son cmlesi belki de kitabn iindeki mziin gcn bize ispatlyor. Bir gn gelecek, glmesini renecektim. Pablo beni bekliyor, Mozart beni bekliyordu. Hermann Hessenin 21 yanda yaymlanan ilk iir kitab Romantik arklar ismini tar. air, yaam boyunca, daha ok romanlaryla tannsa da arklar ve iirler yazmay srdrmtr.* Kk yata keman almaya balayan Hesse iin mzik, insann iinde bulunduu elikileri amasna yarayabilecek, onu uyumlu klabilecek bir gtr. Yazar bu gc kullanmaya teebbs eden birok grup ve mzisyeni etkilemeye devam etmektedir. 60lar Hessenin ykseli dnemiydi. Bu dnemde niversitelerde renci rgtlenmeleri balam, ABDnin Vietnama girmesi beklenenin tersine hem ieride hem de darda olumsuz tepkilere yol amt. Psychedelic mzik byk bir ykselie gemiti. Hippi dnemi bar istemleriyle konserlerde ve ayinlerde lklar atyordu. Askere ar katlar genler tarafndan yrtlyordu. Hogr Hessenin yaptnn anahtar szcyd ve bar benimsemi insanlar iin Hesse nemli bir yazar konumuna ykselmiti. Bu dnemde Hesse genlik hareketinin muhalefetine nderlik etmeye balad. smini Bozkrkurdu romanndan alan Steppenwolf (romann Almanca ismi) adndaki mzik topluluunun n kazanmas, ktada yazarn ismini iyice duyurmutu. Progressive Rockn zellikle 70li yllarda ses getiren gruplarndan Yes,1972 tarihli albm Close to the Edgede Hesseye sevgisini belli ediyordu. Bir baka progressive rock grubu Marillionn ok okuyan solisti Fish de Hesseden ok etkilendiini defalarca sylemitir. ngiliz indie rock grubu James ise Crash isimli arksnda yle der: Hermann Hesseden ayrn!... Jamesden pek de uzak olmayan brit pop grubu Blurn bir arks da ismini btnyle Hessenin bir kitabndan alr: Strange News from Another Star (Baka Bir Gezegenden Tuhaf Haberler). Ayrca Siddharta isimli bir Trk, bir de Sloven rock grubu kurulmutu.*
* arklardaki iir, Hilmi Tezgr, letiim Yay.

Herman Hesse

Mozart

22

19 EK M 2012 CUMA

Aydnlk KTAP

ALINTI-TEST

Okuyaca n z blmler hangi yazar n hangi kitab ndan al nt lanm t r?

Sonradan grme insanlar maymunlara benzerler. Onlarda bir maymun beceriklilii vardr. Bakarsnz yukarlara trmanyorlar, trmanma srasndaki evikliklerine hayran olursunuz, ama tepeye ulatklar zaman artk yalnz ayp yerleri grnmeye balar.

Dorular, her zaman insanlarn ayaklarn akta brakan bir battaniye gibidir. Yayarsn, ekitirirsin, ama hibirimizi tamamen rtemez. Tekmelersin, yerden yere vurursun, ama yetmez. Alayarak doduumuz andan itibaren, leceimiz ana kadar, alarken, barrken ve lk atarken yalnzca bamz rter.

Ve eer zgr iradeniz olduuna gerekten inanyorsan Tanrnn bizi aslnda kontrol edemeyeceini de bilirsin diyor Seth. Seth ellerini direksiyondan kaldrarak derdini anlatmak iin havada sallayp duruyor. Madem Tanr bizi kontrol edemiyor diyor, o halde, tek yapt bizi izlemek ve sklnca da kanal deitirmek.

a) Lev Nikolayevi Tolstoy - Sava ve Bar b) John Steinbeck - Fareler ve nsanlar c) Aleksandr Sergeyevi Pukin - Yzbann Kz d) Jack London - Martin Eden e) Honor de Balzac - Vadideki Zambak

a) J.K. Rowling - Ozan Beedlen Hikyeleri b) N. H. Kleinbaum - l Ozanlar Dernei c) Stella M. Trevez - l Oyuncaklar d) Jean-Christophe Grange - l Ruhlar Orman e) Dostoyevski - l Bir Evden Hatralar

a) Chuck Palahniuk - Grnmez Canavarlar b) Philip K. Dick Ubik c) Nick Cave - Ve Eek Melei Grd d) Hubert Selby Jr. - Bir D iin At e) Andrea G. Pinketts - Lazzaro, Dar k

Bu haftan n do ru yan tlar :

BULMACA
SOLDAN SA A 1. ( MEMDUH ... ... ) Resimdeki yazar 2. Bir kimsenin veya ailenin iinde ya ad yer, konut, hane Kulak iltihab - Bir haber ajans - Hz.Muhammedi vmek amac yla yaz lan kaside 3. Dokumac lar n kulland kam - Jpiterin bir uydusu - Ata Vilayet 4. Radyumun simgesi - Sodyumun simgesi - Din ile devlet ve ynetim i lerini birbirinden ayr tutan, dini kurulu lar n yetkisi d nda kalan - Kekli in boynundaki siyah halka 5. Germanyumun simgesi - Bizans Devletinde vali ve derebeylerin unvan - Dzgn konu an 6. Medeni Kanun (k sa) - Resimdeki yazar n bir eseri - Bir binek hayvan 7. Bir nota - Galyumun simgesi - eytan 8. Mayalanm ekerli s v lar n dam t lmas yla elde edilen uucu ve yan c s v - Kuzu sesi - Ulusal bir parayla yabanc bir para birimi aras ndaki de i im oran 9. K r ko usu - Allahtan hay r dileme 10. Japonyada buda rahibesi - Ayak - Dkme demir - Platinin simgesi 11. Dan ma kurulu - Saz n en kal n teli ya da kiri i - Ah ap, mermer ya da ta levhalar kafes biiminde oyarak bezeme 12. Tesir - M s r n plakas - Do um i ini yapt ran kad n 13. srailin plakas - Alt n n simgesi - Mzik aletlerinde ses ayar - Hayvanlarda semizlik 14. Motor g birimi - Bir meyve - Cam, kristal - Bir soru sz 15. Esnek - in porseleni YUKARIDAN A A IYA 1. Sevinli, ne eli - Gadolinyumun simgesi - (... ... K RACILARI) Resimdeki yazar n bir eseri 2. -drt ya na kadar olan di i manda - Lbnan n plakas K l, ty - Dilsiz 3. Bir hayret nlemi - Kiralanm yk hayvan - Tantal' n simgesi 4. Dam zl k erkek koyun - Tak m (k sa) - Ordu (k sa) - Cet 5. Plesanta, me ime - Lamba karpuzu - Rikkat ... (bir tezhip sanat m z) 6. Boru sesi - Kars yresinin bir halk oyunu - Dul kalan kad n n sadakatini gstermek zere kendini kurban etmesi eklinde bir Hindu gelene i - E ek sesi 7. Hitit - ok eski ve bilinmeyen bir tarihi anlatan bir sz - Su yolu, kanal 8. Peki anlam nda bir szck - Savunucu 9. Smerlerde su tanr s - ... Gler (foto raf ) - Birka tr birle ti inde e itli kimyasal birle ikleri yani moleklleri, bir tek tr ise bir kimyasal eyi olu turan parac k 10. Kurtulmu , esenli e ermi - lemelerde kullan lan, gm grnmnde parlak s rma ya da metal tel iplik Prometyumun simgesi - Fasta bir da 11. Ya kk oldu u halde szleri ve davran lar bykm gibi olan ocuk - E i benzeri olmayan, mkemmel bir eyi icat eden - talyada bir yanarda 12. Kutsal say lan bir ey zerine kutsal say lan bir varl k tan k gsterilerek verilen sz, edilen yemin - Parlak, saydam k rm z renkte de erli bir ta - Kartal tak my ld z n n eski dildeki ad - Tel, sicim veya iplikten kafes eklinde yap lm rg 13. Lantan n simgesi - stbe sabun ve alk m kar m askeri temizlik malzemesi - Tepkili uak 14. En kk sosyolojik birim; familya - Ba l ca iece imiz Plutonyumun simgesi - Mezopotamya panteonunda tm tanr lar n babas ve kral olan gk tanr s 15. Stun grevi yapan erkek heykeli - ngiliz av kpe i

GEEN HAFTANIN ZM

1-(e) 2-(b) 3-(a)