KITA P

Aydnlk

BU SAYIDA

33
KTAP TANITILIYOR
Toplam: 408

18 Mays 2012 Cuma / Yl: 1 / Say: 12

Aydnlk Gazetesinin cretsiz ekidir

e d e y i k Tr ! k ialyn inr b lar, Kay ak Y ni

i n Eserler t B n d Atatrk tamamla 15. ylda

Hayatn sorunlar hakknda dostane tavsiyeler

Edebiyat felsefe ve psikolojiyle birletiren yazar: Irvin D. Yalom

Bilimin Din ile mtihan: Hocann lmi

Trkiye Atatrk yeniden kefedecek

ok satan-az veren

sim ehir Bitki

Aydnlk KTAP
NDEKLER
Haftann Portresi: William Saroyan s. 4 Edebiyat felsefe ve psikolojiyle birletiren yazar: Irvin D. Yalom s. 5 Bilimin Din ile mtihan Hocann lmi s. 6 Derleme ve denemeye bakta yeni bir soluk s. 7 Hayatn sorunlar hakknda dostane tavsiyeler s. 8 ok satan-az veren s. 9 Cumhuriyetin glmseyen yz: Trkan Saylan s. 10 nsan Dnn Kk Kua s. 11 Atatrkn btn eserleri (ATABE) 15 ylda tamamland: Yeniden kul olmayalm diyedir bu belgeler s. 12-13-14 Ne delce yan sznden dner, ne akll taraf unutup bir yana koyar dn: Bilir nk, biri tutmaktadr defteri s. 15

18 MAYIS 2012 CUMA

SUNU

19 Maysa armaan: Atatrkn Btn Eserleri

Ancak bir devletin yapabilece i ve geni kadrolara, geni olanaklara sahip devlet kurumlar n n yapmas gereken bir i i, y llarca kar nca gibi al an bir avu insan n gerekle tirmesi demektir Atatrk'n Btn Eserleri... Mustafa Kemal Atatrk'n yazd , syledi i ve imzalad btn belgeleri biraraya getirmek gibi lg nca bir proje iin 1997'de yola k ld nda ve 1998'de ilk cilt okurla bulu tu unda da do rusunu sylemek gerekirse, projenin sonucundan emin olamayanlar n say s hi de az de ildi. Kaynak Yay nlar ve al may ba ndan beri genel yay n ynetmeni olarak yrten ule Perinek, byk o unlu unu genlerin olu turdu u ekirdek ekibi, her biri alan nda say s z esere ve say s z al maya imza atm deneyimli dan ma kurulu yelerini ve yaln zca Trkiye'dekiler de il, dnyan n drt yan ndaki niversitelerde, ara t rma kurumlar nda, ar ivlerde al an yzlerce destekiyi harekete geirerek, 12 bin sayfay a an toplam 30 cildi, tertemiz bir ekilde Trkiye'ye arma an ettiler. Trkiye ne yaz k ki bu trden uzun soluklu al malar a s ndan pek parlak rnekler bar nd ran bir lke de il. Ba lanm ve u ya da bu nedenle yar da kalm ansiklopediler, dizi yay nlar vb. geni bir kitap konusu olabilecek kadar ok. Atatrk'n Btn Eserleri, k sa ad yla ATABE ise hi ara verilmeden, deyim yerindeyse Kurtulu Sava 'm zdan bile uzun bir srede ba ar yla tamamlanm , Trkiye yay nc l k tarihi a s ndan da devrim tarihimiz bak m ndan da rnek al nmas gereken bir zafer niteli inde... Trkiye'de ilk kez Atatrk'e ait btn yaz ve konu malar n kronolojik s rayla bir araya getiren bir al ma lmnden 60 y l sonra ilk kez gerekle tiriliyor. Atatrk'n Btn Eserleri yaln z bir derleme ve zgn metinlere gre dzeltme al mas de ildir. Bir ara t rma ve ke if faaliyetidir. Tarihin bo luklar doluyor yurtiinde ve yurtd nda, Cumhurba kanl Ar ivi'nden Sovyet Devlet Ar ivi ve ABD Senatosu Ktphanesi'ne kadar, zel ve devlet ar ivlerinde gizlenen ya da k y da k ede kalm belgelere ula mak iin zel bir al ma yrtld. Yzlerce belge, yaz , mektup, deme, tutanak, gr me ve konu ma biraraya getirildi. lk kez yay mlanacak Atatrk'e ait bu belgeler, devrim tarihimizin yeniden yaz lmas n gerektirecek ve tart ma yaratacak nemdedir denmi ti ve bu devasa al ma, tam da zerine ar af geirilmek istenen 19 May s ncesinde, son cildinin de tamamlanmas yla Trk Genli i'ne arma an edildi. Bu say m zda, ATABE'nin belgesellere konu olmas gereken yksnn bir zetini ule Perinek'in kaleminden kapak konumuz olarak sunarken, 19 May s' da tm co kumuz, sayg m z ve ba l l m zla kutluyoruz...

Kk filozoflara Albert Einsteinn I s. 20

neriYorum
Trk Ordusu Kuatmay Nasl Yaracak. r a d y a 1) H Dou Perinek, Kaynak. Bu kitab okumain y e Hs dan Trkiyede ve blgemizde olup bitenleri, Trk ordusuna yaplan operasyonlar kavramak olanakszdr. Okuduktan sonra Trkiyenin paralanma srecinden nasl kaca, Cumhuriyetin yeniden nasl kurulaca zerine dncelerimiz netleecek. Aalar iekteydi. Ahmet Say, Evrensel. Trkiyenin son elli yllk aydn yaamn, nde gelen sanatlarnn erdemlerini, zaaflarn yakndan tanmak iin mutlaka okunmal. Umut, iyimserlik, yiitlik dolu bu anlar, devrimci aydn

3)

2)

mcadelemizi scack bir dille aktaryor. Ne gzel kitap. Osmanlda Sosyalizm, Trklk ve ttihatlk. Arda Odaba, Kaynak. Dnsel yaammzda nemli bir boluu dolduran kitap, tarihe bilimsel sosyalist gzle bakn bir rneini sunuyor. zerine ok konuulan ama nemli boluklar bulunan II. Merutiyet devrimimizin damardan kavranmasna hizmet ediyor. Pek ok yeni bulgu ortaya konuluyor. Selman- Pak (Din, Devrim ve Ak). Eren Erdem, Destek. Bugn dein eksikliini duyduumuz, bamszlk savas gen bir

dnrn kitab. slama sokulan hurafeleri bir bir rten yazar, bu mcadelenin tarihsel kahramanlarndan Selman- Pak anlatyor. Akc bir dil, kavrayc bir zeka. Ulusal Devrim ve Kresel Kardevrim. Mehmet Ulusoy, Kaynak. Emperyalizmin kreselci saldrlar zerine bilgi eksiklerinizi bu kitapla kapatabilirsiniz. Kresel kardevrimin mafya-gladyo-tarikat yntemlerine sarlan ryen yzn, liberal faizmin tekleyen kalp atlarn birikimli bir yazarn kaleminde okuyun.

5)

4)

. KITA P
Aydnlk

Anadolum Gazetecilik Basm Yayn San. ve Tic. A.. adna sahibi: Mehmet Sabuncu Genel Yayn Ynetmeni: Serhan Bolluk Sorumlu Mdr: Mehmet Bozkurt

Ynetim Yeri stiklal Cad. Deva kmaz No:3/3 Beyolu / stanbul Tel: 0212 251 21 14 / 251 21 15 / 251 55 04 Faks: 0212 252 51 22 www.AydinlikGazete.com kitap@aydinlikgazete.com Bask: Toros Yay. Mat. Tur. Org. San. Tic. Ltd. ti. Yaln Kore Cad. No: 12/A Bodrum Kat Baclar / stanbul Tel: 0212 655 44 34

Aydnlk Gazetesinin cretsiz ekidir

Editr: Pnar Akko Yazileri: Damla Yazc Reklam Mdr: Saynur Okurolu Sayfa Sekreteri: Egemen Yamanda

18 MAYIS 2012 CUMA

Aydnlk KTAP

HAFTANIN PORTRES

YILMAZ ZD L'DEN BU KEZ S M EH R B TK

William Saroyan
(1908-1981)

enlikli muhalefet diye buna denir!

Firkateynlerin Somali'ye korsan kovalamaya, hcumbotlarn Libya'ya ipura avlamaya gnderildii rapor edildi. Bari denizalt gtrelim dendi ama, bu sefer de, denizalt filo komutann ierde olduu hatrland
Gnmz Trkiyesi'nin en etkili, ayn zamanda da AKP politikalarna kar muhalif-eletirel tutumuyla en sevilen ke yazarlarndan biri olan Ylmaz zdil, geen yl yaymlanan sim ehir Hayvan adl kitabyla sat rekorlar krmt hatrlanaca zere. Gnlk bir gazetede yaymlanan yazlarn bir de kitap olarak baslmasnn bu denli ilgi grmesi ve kitabn 165 bin satmas, artcyd gerekten de. Ama ayn zamanda da bir tabloya iaret ediyordu bu olgu: Yanda yazarlarn byk reklamlara ve televizyon programlarna konu olan kitaplar en fazla birka bin satarken, gidiata muhalif seslerin almalar, tekrar tekrar bask yapyor, imza gnlerinde kuyruklar oluuyordu. Okur, muhalafet istiyor, Cumhuriyet'i savunan yazarlara sahip kyor, yaanan kepazeliklere kar duranlar destekliyordu. koymular, ki, donla yzen ambrelli kekolar girmesin... Bii deniyor. Samimi bi ortam. Arka ezlongdaki kadnn aya kulana giriyor, senin bacaklarn nndeki adamn omuzlarnda... K ka oturuluyor. Gnde 18 bikini deitiren tikiler, knn kllar aarm amcalara akito, totiko diye sesleniyor. Amcalar da birbirine kankito filan diyor. Biraz deniz, biraz huzur aryorsun... Bangr bangr 'atlm frfr aklm, kmad krkm' gibi bi eyler alyor diyerek Bodrum gereini kalemine dolayan; -Vapur hazr m arkadalar? -yisi mi ertele Kemal abi.. Nasl yani? Gzel abim, yarn br gn oluk ocuk r 19 Mays'ta. Baka mevsimde kurtar memleketi diyerek, AKP iktidarnn 19 Mays' da kendine benzetme abalaryla dalga geen zdil, Ege Denizi'nde yaplmas planlanan tatbikat, gney deniz saha komutannn ierde olduunun belirlenmesi zerine, Karadeniz'e kaydrlmak istendi. Ancak, kuzey deniz saha komutannn da ierde olduunun tespit edilmesi zerine, Van Gl'nde yaplmasna karar verildi. Kamyoncular odasnn yardmyla gemilerin karadan tanmas planlanyordu ki, tatbik edecek sayda kamyon bulunduu, tatbikat yapacak sayda gemi bulunmad ortaya kt. Firkateynlerin Somali'ye korsan kovalamaya, hcumbotlarn Libya'ya ipura avlamaya gnderildii rapor edildi. Bari denizalt gtrelim dendi ama, bu sefer de, denizalt filo komutann ierde olduu hatrland. Tam o srada, The Taraf gazetesi, denizaltlarn Marmaris'ten dalp Van Gl'ne gidiyorum ayaklaryla Mogan Gl'nden karak, darbe yapacan iddia etti satrlaryla da, Ergenekon, Balyoz gibi davalarla dalgasn geiyor. Hem neelenmek, hem fkelenmek isteyenler iin, ideal kitap! (sim ehir Bitki, Ylmaz zdil, Doan Kitap, 435 s.)

Saroyan'n tek tutkusu yazmak ve dnyay gezmekti, zaten baka bir i de yapmad, tmyle bohem bir yaam srd. ki ve kumar alkanl nedeniyle inili kl bir grafik izse de 50 yl boyunca verimli bir yazar olarak tannd. 1939'da Pulitzer dl'n kazand ama reddetti.
yknde kimsenin katledilmesine gerek yok. Sadece btn tarihin ve btn zamanlarn en muhteem olayn, yani mtevaz ve saf var olu gereini anlat. Bundan daha nemli bir konu yok; yk karakterlerinden birinin, sanatnda sana yardmc olmak iin zorbalk yapmasna gerek yok. iddet vardr. Yeri geldiinde iddetten de bahset. Savatan sz et. Btn irkinliklerinden, israftan bahset. Bunu bile sevgiyle yap. Ama muhteem, katksz var olu gereine vurgu yap. En byk konu budur. Bir zafer havas yaratmak zorunda deilsin. Yazacan insann, yaznn mkemmel bir yaz olmas iin kahramanca veya mthi iler yapmasna gerek yok. Brak o her zaman yapt ii yapsn, yaamaya devam etsin. Brak yrsn, konusun, dnsn, uyusun, rya grsn, uyansn, gene yrsn, gene konusun, hareket etsin, yani brak yaasn. Bu yeterli. Yazacak baka bir ey yok. Bitlis'ten ABD'ye g etmi Ermeni bir ailenin orada doan ilk ferdi olarak 31 Austos 1908'de Kaliforniya'da dnyaya gelen William Saroyan, edebiyat anlayn, ne yazlmas gerektiini, nasl yazlmasn gerektiini byle anlatyordu. Yaam boyunca 60' akn kitap (yk, roman, oyun) yazan Saroyan, yandayken babasn kaybedince annesi tarafndan yetimhaneye verilmi ve be yln orada geirmiti. 15 yandayken okulu terk eden Saroyan'n tek tutkusu yazmak ve dnyay gezmekti, zaten baka bir i de yapmad, tmyle bohem bir yaam srd. ki ve kumar alkanl nedeniyle inili kl bir grafik izse de 50 yl boyunca verimli bir yazar olarak tannd. 1939'da Pulitzer dl'n kazand ama reddetti. Yoksul nsanlar, Yreim Dalardadr, dlekler Cesurdur, Amerika'dan Bitlis'e gibi kitaplar Trkiye'de de geni okur kitleleriyle buluan, yalnln dehas" olarak tannan, yaptlarnda ssl tabirlere, sz oyunlarna bavurmayan Saroyan, Fikret Otyam ve Ara Gler gibi sanatlarmzn yakn dostu olmasnn yannda, yalnzca Trklere deil hibir halka kar nyarg beslememiti. 1964'te Trkiye'ye gelmi, dnemin babakan smet nn'yle grm, Bitlis'i ziyaretinde halkn ilgisinden ok etkilenerek, ABD'ye dnnde, her 24 Nisan'da dzenlenen soykrm anma gnne bir daha katlmama karar almt. Gmen olma durumunu en iyi anlatan yazarlardan biri olan, insana doduu topraklar sevdiren eserler veren William Saroyan, 18 Mays 1981'de doduu kasabada yaama veda etmiti. Byk yazar, lmnn 31. ylnda saygyla anyoruz.

KIVRAK B R SLUP
zdil'in devam kitab da balk olarak ayn espriyi srdryor: sim ehir Bitki... Yazarn Hrriyet gazetesinde kaleme ald makaleler, bu kez toplam 22 konu bal altnda toplanm. Blmler yle: Vatan, Siyaset, Hukuk, Din, Gvenlik, Terr, Basn, Eitim, Salk, Ekonomi, sim, Eya, Bitki, Hayvan, Corafya, ehir, lke, Teknoloji, Televizyon, Sinema, Kltr, Spor. zdil, 19 Mays trenlerinin iptal edilmesinden nl dac ve AKUT kurucusu Nasuh Mahrukinin vatan sevgisine, Ak CHP hkmetinin neler yapabileceinden mam Hatipler ve dindar genlik tartmalarna, 2020 Olimpiyatlar Trkiyede dzenlense neler olabileceinden Ancelina Colinin Suriyeli mltecilerin kampn ziyaretine kadar deiik konulara gene her zamanki kvrak slubuyla el atyor. Allah'n denizini dubalardan eritlerle evirmiler, bildiin balk iftlii gibi, kapsna zbanbut yarmalar

Aydnlk KTAP

Edebiyat, felsefe, psikoloji ve Yalom

MELS YALIN Ben Spinoza'nn tanrsna inanyorum. Kendisini tm varlklarn uyumluluunda gsteren tanrya inanyorum; insann yazgs ve eylemleri ile ilgilenen tanrya deil. Albert Einstein On alt yandaki Alfred Rosenberg okulda yapt bir konumadaki Yahudi aleyhtar fikirleri yznden mdrn odasna arlr. Cezas, Alman air Goethenin zyaam yksnde geen Spinozayla ilgili paragraflar ezberlemektir. Rosenberg idol olarak belirledii Goethenin on yedinci yzylda yaayan Yahudi felsefeci Baruch Spinozann byk bir hayran olduunu renince afallar. Mezun olduktan yllar sonra, Rosenbergin kafas hl bu Spinoza problemi ile karmakarktr: Nasl olur da Alman dhisi Goethe, Rosenbergin kendi rkndan aa grd, hatta yok edilmesi gerektiini dnd bir rkn mensubundan esinlenmi olabilir?

AFOROZ VE SRGN
Baruch Spinoza da hayat boyunca cezalandrlmaya almt. 1956da aykr dini grleri yznden Amsterdam Yahudi cemaati tarafndan aforoz edilmi ve bildii tek evreden srgn edilmiti. Ksa sren yaamna ve tecrit edilmiliin olanakszlklara ramen, yaad tarihin rotasn deitirecek eserler retmitir. Karl Marx tarafndan son materyalist filozof olarak tanmlanan Spinoza, Tractatus Theologico Politicus adl eserinde; metinlerinin hedef kitlesinin halk deil, snrl bir kesim (dnrler ve felsefecilerden oluan bir kesim) olduunu belirtir. "Ruhun; ruhsal, duygusal varlmzn dindarlk grnm altnda benimsedii nyarglarn ruhumuza ne byk bir inatla musallat olduunu biliyorum. Ayrca halktan tpk korku gibi batl inanc koparp almann ne kadar imknsz olduunu da biliyorum. Halkn srarnn belli bir grte direnmesinin aslnda inatlk olduunu, bu inadn akln ynlendiriciliiyle deil de kr bir hrs ve vg ya da azarlanma endieleriyle ayakta durduunu da biliyorum. Demek ki halk ve onunla ayn heyecan ve duygular paylaanlar bu kitab okumaya davet etmiyorum. Onu hep allageldii gibi yanl yorumlayanlarn, onun yznden gnah ilemektense, bu kitab hi dikkate almamalarn can gnlden dilerim." Peki, yz yl arayla yaam bu iki adamn -Baruch Spinoza ve Alfred Rosenbergin- yollar edebi bir eserde nasl kesiiyor? Bu noktada bir tesadf ve Yahudi asll Amerikal bir yazar ve psikiyatr olan Irvin D. Yalomun hayal gc karmza kyor. 17. yzyln nl filozofu Spinozann hayat Yalomun eskiden beri yazmak istedii bir konuymu. Yazar ona olan hayranln yle ifade ediyor: Dnyada yapayalnzd, ailesi, cemaati yoktu ve dnyay deitiren kitaplar yazmt. Laiklemeyi, liIrvin beral D. Yalom demokratik devleti v e

doa bilimlerinin ykseliini ngrm ve Aydnlanmaya uzanan yolu demiti. Yirmi drt yandayken Yahudiler tarafndan aforoz edilmi ve Hristiyanlar tarafndan da hayat boyunca yasaklanm olmas, muhtemelen kendi put krc, sivil hayat yanls hassasiyetlerimden tr beni her zaman derinden etkilemiti. lk kahramanlarmdan biri olan Einsteinn da bir Spinozac olduu gerei bu garip akrabalk hissini daha da kuvvetlendirmiti. Yalom Hollandada bulunan Rijnsburg Spinoza Mzesine yapt bir ziyarette Rosenbergin Spinoza probleminden tesadfen haberdar oluyor ve Spinozay Hitlerin yakn dostu Rosenberg ile ilikilendiriyor. Bylelikle o yazmay ok istedii kitab kaleme almaya balyor. Daha nceki kitaplar hastalarndan alntlad gerek olaylar ieren yazar, bu sefer tm ii hayal gcne yklemi gibi grnyor ki bu da olduka isabetli bir karar olmu kanaatimce.

TESADFLER VE KURGU
1931 doumlu varoluu psikoterapist ve yazar Irvin D. Yalomun dilimize evrilen birok kitabndan en popler olan, Alman felsefeci Nietzschenin hayatn ve dncesini psikanaliz ile harmanlayarak anlatt Nietzsche Aladnda isimli romandr. Byk blm psikanalizin doduu yllarda, Dr. Josef Breuer ile Friedrich Nietzsche arasnda geen diyaloglardan oluan bu psikolojik roman, 2007 ylnda filme de ekilmiti bildiiniz zere. Filmin akbeti bu yaznn konusu deil ama bu iki kitabn -Nazi Subaynn Paradoksu-Spinoza Problemi ve Nietzsche Aladnda- ortak yan, belki de Yalomun tm kitaplarn etkileyici hale getiren ey, yazarn baz gereklerden yola karak ve tesadfleri de iin iine katarak gereki bir kurgu oluturmasdr. Irvin D. Yalomun edebiyatla felsefeyi btnletiren tarznn, genel itibariyle psikanalizden ve felsefeden pek de anlamayan kitlelere en byk faydas, Bat filozoflarn kendi romanlarna karakter olarak yerletirip onlarn temel retilerini ve alglaylarn sokaktaki adamn anlayabilecei ekilde damtmasdr. Yazar bugne kadar Nietzsche, Freud, Breuer ve Schopenhauer gibi Bat felsefesinde ve tbbnda rol oynam insanlar kendi karmaklklarndan karp retilerini sade bir ekilde vermeyi baard. Yalomun eserleri, roman kurgusu pek de yle ahm ahm olmasa da, okurlarna psikanaliz erevesinde bir hayat perspektifi kazandrd iin kamuya byk bir hizmettir. (Spinoza Problemi, Irvin D. Yalom, ev: Ahmet Ergen, 446s.)

18 MAYIS 2012 CUMA

Aydnlk KTAP

B L M N D N LE MT HANI

Cemaat, Hoca ve ilim

Glen'in bilimi dinle uzlatrma abalar, bilimsel konularda birtakm fikirler ve iddialar ortaya atmasna neden oluyor. Bir din adam olarak, din ile bilimin farkl alanlarda olduunu syleyerek bilimin alanna hibir ekilde mdahale etmeyebilirdi. Ancak Glen, bilimin alanna byk bir zgvenle giriyor
AL KIZILOLU Din ile bilimi uzlatrma abalarn biliriz. Gelmi gemi btn bilimsel ve teknolojik gelimelerin peygamberler tarafndan binlerce yl nce bildirildii, hatta bazlarnn kutsal kitaplarda insanla anlatld da iddia edilmitir zaman zaman. Dini inanc olan insanlarn bir ksm bu rivayetlere yrekten inanrlar. rnein namaz klmann sala iyi geldii ya da gnde be vakit abdest almann birok hastal nledii sylentisi, ibadetini aksatmadan yapan insanlar iin ayn zamanda bir motivasyon kayna da olabilir. Doru olmasalar bile pek de sakncas olmayan bu rivayetlere inanmak da sakncasz olarak grlebilir. Peki, snr nerede izmek gerekir? Snnet olduu rivayet edildii iin "deve idrar" imek de sakncasz bulunabilir mi? Umre ziyareti srasnda itikleri deve idrar nedeniyle ciddi bir ateli hastala yakalananlarn yks tarih kitaplarndan aktarlan bir yk deil, henz birka hafta nce yaanan gncel bir haber. Tbbn bu kadar gelitii bir zamanda deve idrarn imenin fayda deil zarar getireceini anlamak iin ateist olmaya gerek var m? Ya da yle soralm: peygamberin syledii varsaylan her eye mutlak bir doruymu gibi yaklamak inancn gerei midir? Herhangi bir hastaln tedavisi iin bavuracamz kaynak hangisi olmaldr? Modern tp m yoksa hadislerin gerek olup olmad konusunda aratrma yapp fetva yaynlayan cma kurumu mu? balklar bize ait. 'Yazlardan cmbzladeil. Bilim ve Gelecek Kitapl'ndan Nisan mlar, aslnda Glen yle demek iste2012'de kan F-tipi bilim/Hoca'nn "lmi" miyor' tr itirazlar engellemek iin -biraz uzatmak pahasna- grece uzun balkl kitap, ite bu "akl banda" din alntlar yaptk." (Hoca'nn lmi, s.14) adamlarndan Fethullah Glen'in bilimYani "Hoca bilim iin ne demi?" diye sel konulara ilikin yazd eitli kitapmerak edenler iin zl bir derleme lar ve makaleleri inceliyor. Kitab imkan da veriyor kitap. oluturan blmden birincisi olan "Hoca ve Sahte Bilimler" balkl blB L MSEL GEL MELER mn sunu yazsnda Glen'in bilimle ilikisi u ekilde tarif ediliyor: "Bilim ile KURAN'DAN TAK P ED N dini buluturmak ve uzlatrmak [GKitabn ikinci blm ise "Hoca'ya len'in] en byk misyonlarndan biri. Tegre Kuran" baln tayor. Bu blmelde iki iddias var: 1) Btn mn sunu yazs, lahiyat bilimsel gelimelerin ve bulHasan Aydn'n, yine gularn Allah'n byk Bilim ve Gelecek KiToplumda, dzenini ve doadaki k tapl tarafndan yaby rin cile din Allah yaps ahengi ynlanm olan lere afe hur u, u o unl kantlad; 2) Postmodern min bili inanan ve Btn bilimsel geada slam ve limelerin ve bulkar s na dini yerle tiren Bilim adl kitagularn Kuran'da bndan alnm. rtecilerden ayr tutuluyor. m nceden iaret Postmodern bir bilimin kar s na i din cak An edildii. ddiasna proje: Bilginin, rin mle bili de il de btn gre onun dini bideerlerin ve rin nle zerine yerle tire limsel bir din, bieitimin slamilimi ise dininin toplum nezdinde pek de letirilmesi balkant olan bir bilimolumsuz bir imaja sahip n tayan dir." (Hoca'nn lmi, olduklar makalede Aydn, ss.7) lamc dnrlerce bilez Sistemi'nin oluumunun anlatldn, ekim yasasnn yer aldn, dnyann eklinin tpatp verildiini, antimaddenin iaret edildiini ne sryor Glen. Fethullah Glen'e inanacak olursak Kuran'dan baka herhangi bir kitap okumadan bilim insan olmak neredeyse mmkn!

SAHTE B L MLER

sylenem

D N BTN B L MLER N ZER NDE M ?

Verdiimiz rnek dorudan insan saln ilgilendiren sonular dourmas bakmndan olduka arpc. Ancak dinin yalnzca tp bilimine deil bilimin ve teknolojinin birok alanna benzer ekilde yaklatn biliyoruz. Yalnzca peygamberin szlerini ve yaad olaylar aktararak deil, Kuran'daki ayetleri yorumlayarak ya da yalnzca sure ve ayetlerin numaralarn inceleyerek modern dnyay, teknolojik gelimeleri vs. akladn ne srenler var. stelik bunlar ciddi oranda reyting aldklar iin televizyon programlarnda sk sk karmza kyorlar. Bazlarnn "meczup" kategorisinden elencelik olarak eitli programlara konuk edildikleri anlalyor. Toplumda, dincilerin byk ounluu, hurafelere inanan ve bilimin karsna dini yerletiren mrtecilerden ayr tutuluyor. Ancak dini bilimin karsna deil de btn bilimlerin zerine yerletirenlerin toplum nezdinde pek de olumsuz bir imaja sahip olduklar sylenemez. Onlar, "akl banda", "bilime kar kmayan" hocaefendiler olarak grlyorlar. Oysa kendi tabirleriyle "fikir dnyalar", hi de dierlerinden farkl

Glen'in bilimi dinle uzlatrma abalar, bilimsel konularda birtakm fikirler ve iddialar ortaya atmasna neden oluyor. Bir din adam olarak, din ile bilimin farkl alanlarda olduunu syleyerek bilimin alanna hibir ekilde mdahale etmeyebilirdi. Ancak Glen, bilimin alanna byk bir zgvenle giriyor. Gnmzde bilimsel konular Tanr'nn szleriyle aklama abasna girmeyen din adamlar var. Bir Tanr'ya inanmann, bir dine mensup olmann ayn zamanda bilim insan olmay engellemeyeceini ne sren bilim insanlar da var. Bu, tartmal bir konu olmakla birlikte bu yaznn konusunun dndadr. Konumuz Fethullah Glen'in bilimi (ya da onun kulland tabirle ilim) nasl anlad ve dini btn bilimlerin zerine yerletirme abas. blmden oluan F-tipi bilim/Hoca'nn "lmi" kitabnn ilk blmnde Fethullah Glen'in, "sahte bilimler" olarak adlandrlan ruh arma, psikokinezi, gelecekten haber verme, cinler araclyla istihbarat faaliyeti yrtme, ruh fotorafl, el ve yz fal vs. gibi birok konuya ilikin dnceleri yer alyor. Kitap, her blm iin tantc birer giri yazsnn ardndan bizzat Glen'in yazdklarndan alntlar yaplarak hazrlanm. Giri yazsnda bu alntlarla ilgili bir de uyar var: "Okuyacanz kitap, Fethullah Glen'in kitap ve makalelerinden yaptmz alntlardan oluuyor. Kendimizden herhangi bir yorum katmadk; sadece

ginin slamiletirilmesinin iki farkl yolla yapldn belirtiyor: slami metafizik ve Kuran'da okuma. F-tipi bilim/Hoca'nn "lmi" adl kitabn ilk iki blm Fethullah Glen'in her iki yntemi de kullandn ortaya koyuyor. Hasan Aydn, bilginin slamiletirilmesi abasna ilikin u deerlendirmeyi yapyor: "Gerek slam modernizmine, gerekse slam geleneine yakn duran dnrlere gre, istisnalar olmakla birlikte, el-Attas, Faruk, S. H. Nasr, Kirman vb. dnrlerce gelitirilen anlan dnsel erevede, yani slami paradigmada hareket etmek kouluyla batnn tm bilimsel keifleri ve bulular slamiletirilebilir; nk onlarca Kuran, pek ok ayetiyle bilimi tevik etmektedir." (Hoca'nn lmi, s.89) Aydn'n szn ettii slamiletirmenin yntemlerinden biri olan, "Kuran'da okuma" yntemi, Glen tarafndan fazlasyla zorlama yorumlarla uygulanyor. Bu nedenle, kitapta bu blmn bal "Hoca Kuran' fazla zorluyor" olarak konulmu. Glen'in, Kuran'dan elde edilebilecek bilgileri anlatt bu blmde neler yok ki! Kuran'da, davarlardaki st oluumunun anlatldn, ykseklere kldka oksijenin azaldnn sylendiini, bulutlardaki elektrik akmnn ve yamurun nedeninin aklandn, evrenin genilemesinin anlatldn, karanlk maddenin iaret edildiini, levha tektonii kuram ve ktalarn hareketinin yer aldn, canl trlerindeki byk yok olularn iaret edildiini, Ay'n n Gne'ten aldnn sylendiini, Gne

CEMAAT N TOPLUMSAL VE EKONOM K YAPISI

Kitabn son blmnde ise Fethullah Glen'in ekonomik ve toplumsal yaama ilikin yazdklar inceleniyor. "Cemaat A.'nin teorik temeli: Hoca'nn iktisad" baln tayan bu blm, Glen'in lideri olduu cemaatin ekonomik faaliyetleri, liderinin tavsiyeleri ve yol gstermek iin kulland din kaynakl kurallar inceleyerek analiz ediyor. Tpk bilim zerine yazdklarnda olduu gibi Glen'in, ekonomik ve toplumsal yaama ilikin yazdklarnda da temel kayna Kuran ve slam'n ilk alarnda yaandn ne srd baz olaylar. Bu blm, Glen'in ideal toplumunu anlatt Enginliiyle Bizim Dnyamz/ktisadi Mlahazalar balkl kitabn incelenmesiyle hazrlanm. Bu anlamyla ancak bir topyada yer alabilecek baz nermeler, olaylar ve kiiler anlatlyor, cemaat mensuplarnn bu olaylardan ve kiilerden ibret almalar ve ekonomik ve toplumsal yaantlarn ona gre oluturmalar isteniyor. Tabii gnmz artlarna, yani kapitalist sisteme entegrasyon iin baz din kurallar eilip bklyor ve ortaya kan "ideal toplum", Glen cemaatinin bir kopyas oluyor. (F-tipi bilim/Hoca'nn "lmi". Bilim ve Gelecek Kitapl. stanbul: 2012.)

KAPAK

Aydnlk KTAP

18 MAYIS 2012 CUMA

Derleme ve denemeye bakta yeni bir soluk

SBEL DORU Derleme deyince, insann aklna skc, ders verme merakls, insann bir kitapda grdnde asla elinin kendiliinden uzanmayaca sevimsiz bir ey geliyor. retmen al dedii iin alnm, edebiyat dersinde birka kez kullanlp bir kenara atlm, ancak bir baka derste ismini snf dnda kolay kolay zikretmeyeceiniz bir yazarla ilgili aratrma ya da dev gerektiinde hatrlayacanz trden kitaplar bu bahsettiklerim. Hl byle olunca bir okur, hele de gen bir okur, neden bir derlemeye yaknlk duysun, neden bir derlemeyi kendi isteiyle okumak istesin? Gn Kitaplndan kan ve bir ay iinde ikinci basksn yapan shak Reyna deneme derlemesi Yetikinler Ejderhalardan Neden Korkar? derlemenin bu kt nnn farknda olarak gen okur iin hazrlanm ok heyecan verici bir deneme derlemesi. Hatlar ve D Hatlar balklar altnda ikiye ayrlm derleme, bu balk altnda edebiyatmz ve dnya edebiyatnn nl yazarlar tarafndan kaleme alnm toplam otuz denemeden oluuyor. Bu yazarlarn iinde deneme deyince hemen akla gelecek etin Altan, Oru Aruoba, Montaigne, John Berger, Roland Barthes gibi isimlerin yan sra, okurun romanclklar ve ykclkleri ile daha ok tand Murathan Mungan, Selim leri, Bilge Karasu, Virginia Woolf, Albert Camus Ursula K. Le Guin gibi isimler var. Yetikinler Ejderhalardan Neden Korkar? gnmzden gemie, yani ters bir kronolojiyle hazrlanm. Bu da bunca yerli ve yabanc yazarn karsnda Nereden balasam? diyecek okurun iini kolaylatryor. Fatih zgvenle alan Hatlar ve Nick Hornby ile alan D Hatlar, okurun, bir Melih Cevdet Anday ya da Francis Bacona nazaran aina olma olasl daha yksek bu yazarlarla, deneme yolculuunu, okurunun gzn korkutmadan balatyor. vanla Yaamak gen bir bireyin geliiminde kukusuz ok nemli yeri olan hayvan beslemek konusunu ele alyor, bu konunun ok ilenen sorumluluk tarafndan ziyade, bir hayvanla hayat paylamann onu kendin gibi yapmak demek olmadn vurguluyor. Memet Fuatn adndan bile Seni duymak istiyorum, dedii belli olan Sen Ne Dnyorsun?u, en ok genlikte insann iini yiyip bitiren kendinden phe etmenin deil, pheye ramen kendini ifade etmenin aslolan olduunu konu ediniyor. rum. Kitabn niyeti tam da buymu gibi hissediyorum hatta, okuduka, bu kalemlerle tantka, o kalem sahiplerinin zihinlerinin sunduklaryla sizi heyecanlandrmak, bu heyecanla sizi daha ok okumaya, daha fazlasn aramaya, daha fazlasn sorgulamaya itmek!

OKURA PUSULA
shak Reynann bu derlemeyi hazrlarkenki incelikli yaklam bu nokta da pusulasz brakmyor okuru. Reynann neredeyse imzas haline gelmi yazar biyografileri, kendisi tarafndan, merakl okuru daha fazlasna ynlendirecek ilginlikte iaretlerle dolu. Buna paralel bir baka gzellikse, denemelere eklenmi, yine meraklsna dipnotlar. Bu dipnotlar, denemede geen bir terimin aklanmasndan tutun da, yine denemeye konu olmu bir futbol mann hangi tarihte oynandn, galibinin kim olduu gibi okurun algsn geniletecek arka plan salamaya kadar eitli grevler stleniyor. Kitap en azndan kendi iinde onu kaynaksz brakmayacak kadar da sahipleniyor okurunu ksacas, ki bunun genler iin hazrlanm bir deneme olduu dnldnde ne kadar nemli ve ilevsel olduu tartma

HAYAL KURMAK
Bu kpr kpr, heyecanl ve ak szl Hatlarn balatt ivme D Hatlarda da devam ediyor. D Hatlarn phesiz en can alc noktas, derlemeye kk bir deiiklikle isim kayna olmu olan Ursula K. Le Guinin Amerikallar Ejderhalardan Neden Korkar?. Le Guinin Amerikan toplumu zerinden yapt, fantastik edebiyatn Amerikan toplumunu neden bu kadar korkuttuu noktasndan kp edebiyatn ve hayal kurmann insan zihninin en temel ihtiyalarndan biri olduunu kantlamaya kadar gtrd zaman zaman sosyolojik nitelikler kazanan bu denemesi, bu derlemenin hazrlanma eklinde kendini gsteren ncelii ve seim yapma hakkn okura veren anlaya ok yakyor. ..en insana zg ve insani olann hayal etme gc olduuna inanyorum: O halde ktphaneciler, retmenler, ebeveynler, yazarlar ya da sadece yetikinler olarak bize den mutlu grev, alabilecei en iyi, en saf besinleri vererek bu yetenein ocukta zgrce gelimesini, yeil defne aac gibi serpilmesini tevik etmektir, diyen Ursula K. Le Guinin bir gereklilik olarak grd bu durum, Yetikinler Ejderhalardan Neden Korkar?da vcut bulmu denebilir. Her deneme, gen okuru birey olmaya, kendi olmaya, dnmekten korkmamaya, sorgulamaya, merak etmeye ve tabi ki hayal etmeye armak iin seilmi. Umberto Econun Tandk Yzle Grnce Nasl Tepki Verilir?i Econun bir ansndan yola kp kitle iletiim ve kltr-sanat formlarnn imge ve gerek arasndan yaratt geililie dikkat ekiyor, bu geililiin kitleyi inanszlatrma ihtimaline dikkat ekip Gzn a! diyor. Juan Goytisolo Neden Pariste Yaamay Setim?de Goytisolonun kendi kiisel yaam tercihini anlatrken ve Paristeki ulusaldan hareketli, deiken kltre ynelen srekli deiimin kendisini orada tuttuunu dile getirirken Farkllk zenginliktir, diyor. Friedrich Nietzechenin Kii Kendisi Nasl Olur: nsz nanmadan nce kendini ara, kendini bulmadan beni bulamazsn! diyor. Tm bunlarn, ve ilerinde John Berger, Albert Camus, Virginia Woolf gibi isimlerin de olduu dierlerinin zellikle de gen okurlarn zerinde yarataca etkiyi dnebiliyor musunuz? Ben akas dndke, Yetikinler Ejderhalardan Neden Korkar? okuyacak ve bu isimlerle belki de ilk kez tanacak gen okurlar adna ok heyecanlanyo-

gtrmez sanrm. Ksacas, Yetikinler Ejderhalardan Neden Korkar? okurunun kim olduunu ok iyi biliyor, hacmi ve tasarm ile onu korkutmuyor, gnmzden gemie uzanan ters-kronolojisiyle eskiyi yceltmiyor, asla bir ders verme ve okuruna denemenin ne olduunu gsterme kaygsnda deil. stelik yerli ve yabanc yazarlara eit derecede yer veriyor. Yani karmzdaki hacmine gre son derece donanml, ieriinin seimindeki zenle okurunu kavrayacak ve kolay kolay brakmayacak bir derleme. Denemeden zevk alan herkese, zellikle de gen okura tavsiyemdir. (Yetikinler Ejderhalardan Neden Korkar?, shak Reyna, Gn Kitapl, 200s.)

GENLER N YANINDA
Yetikinler Ejderhalardan Neden Korkar?n srprizleri trnn kt nnn farknda, trne ramen ulalr, adil bir derleme olmasyla da snrl deil. Denemelerin ele aldklar konular da derlemenin hitap ettii kitleyi, yani genleri avucunun iine alacak, Karnda deil, yanndaym, dedirtecek trden, direkt, samimi ve candan konular. zgvenin Arkadamn Aksn, ismininin akla ilk getirdii, arkadan sevgilisine ak olmak gibi grece daha nadir rastlanan bir olguyu deil, arkadan ak olmasnn getirdii yalnzlkla baa kmak gibi ok daha sancl ve genlerin mutlaka deneyimledikleri bir konuyu iliyor. nk derin arkadalk en ok genlikte aka benzer, diyen zgvenin Arkadamn Aksnyla, daha ilk denemesinden sizi on ikiden vuruyor Yetikinler Ejderhalardan Neden Korkar? Bilge Karasunun Bir Hay-

18 MAYIS 2012 CUMA

Aydnlk KTAP

Hayatn sorunlar hakknda dostane tavsiyeler

Yaam zerine bilgelii yeniden hatrlatyor Schopenhauer. Yaam zerine (Yaam bilgelii, hikmet zerine) dncelerini, bu dncelerinin dayana ve ilham kayna olan insanln dnsel birikimini de zetleyerek sunuyor. Bu dnsel birikim ierisinde Sokrates, Platon, Aristoteles'ten Seneca, Horatius, Vergilius'a; Voltaire ve Kant'tan, Shakespeare'e kimler yok ki...
CENK ZDA ozdagcenk@hotmail.com Felsefe ya da felsefeci ne zaman tiye alnsa, felsefenin herhangi bir ie yaramad ya da ilevinin olmad, znel deerlendirmelerden ibaret olduu, laf olsun diye bir ura olduu sylenir. Felsefe bilmemekle vnmek, felsefeyi tiye almakla felsefenin ''soyutluu''ndan intikam almak adet haline gelmitir. Buna karn felsefenin konularna kar artan bir ilgi olduunu da grebiliyoruz: hayatn anlam, yaam sorgulamak, varolu zerine tartmalar, yaratl ve evrim tartmalar, zgrlk sorunu, halk-aydn diyalektii, ara ile amalar arasndaki ztlk ve ortaklk, etik ve meslek etikleri, insan haklar, hayvan haklar, evre etii, anlaml bir yaama nasl sahip olunaca, bilgelik ve zel olarak mistifiye edilmi (gizemliletirilmi) bilgelik, ruhsal doyum, dostluk ve zamane dostluklar Tm bunlar oaltmak olas ve dahas eitim durumu her ne olursa olsun, hangi snfa ait olursa olsun btn insanlarn yant arad bu sorulara yant vermesi iddiasnda olan dahas birok yant da vermi olan felsefenin bu kadar kenara itilmesi ve yukardaki felsefi soru ve sorunlar ele alan edebi eserlerin bir o kadar revata olmas alas dorusu. de katld ayrmclk rnekleri mi olbir sonucu olarak ortaya kmt. Gizemden, byden, dinden somut insaduunu anlamak gleiyor. Ancak nn tekil eylemlerine ve durumlarna Schopenhauer'n ''Kadnlar zerine'' younlaarak ve bunlar zerine sabrl balkl yazsn da dnrsek ayrmbir diyalog yoluyla ayrlmt. Site devcln yazar tarafndan da paylaldletinde insana dair tm sorunlarn ele n syleyebiliriz. alnmasyla ahlanan felsefe, yeniden insanln gndeme girdi. Bu kez moSCHOPENHAUER'IN ESER N N dern hatta postmodern insann sorunKEND NE ZGL larnn dayatmas sonucu, yeni sofizme, Schopenhauer, sz konusu eseyeni babolua, yeni gizeme, yeni karinde, ''deerler'' zerine tartrken ranla kar bir isyan olarak yeniden sklkla farkl toplumlarn benimsedii douyor felsefe. farkl ''deerler''den rnekler vererek Byle bir dnemde yaam zerine bunlarn hangilerinin genel olarak inbilgelii yeniden hatrlatyor Schopenhauer. Yaam zerine (Yaam bilgelii, sana zg, hangilerinin kaynann soyut ilkeler, hangilerinin kaynann hikmet zerine) dncelerini, bu dncelerinin dayana ve ilham kayna yaamsal zorunluluklar, evrimin kazanmlar olduunu ortaya koyuyor. olan insanln dnsel birikimini de Schopenhauer bu adan bakldnda zetleyerek sunuyor. Bu dnsel birikim ierisinde Sokrates, Platon, Aristo- genel ilkeleri, ahlak ve deerli bir yaam nitelikli kltrel aratrmalarla ilteles'ten Seneca, Horatius, gisini ne srmtr. 20. Vergilius'a; Homeros, Pluyzyln kltrel gretarch, Stoiklerden SpiArthur Schopenhauer liliini daha dznoza, Voltaire ve gn bir zeminde Kant'a, Upainadsrdrmenin lardan Sadi'ye, olanaklarn Shakespeare'e bu ktmkimler yok ki. ser filozof Schopenhauer, sunmueseri zerintur. Schoden tm bu byk adamlarla sohbet ederek bizlere insanln yaam zerine birikimini zl szlerle aktarpenhauer'n yor. Bu abasyla, vurgulad Schopenhauer, yuolumsuzluklara karda zetlenen misve ktmserlie tik (gizemli) yaam ramen arad ertarzna alternatif olarak sedemli bir yaamn izleri kler (dind, dogma d) bir ve olanayd. Bu adan bakldyaam felsefesi, yaam tarz ortaya konda da gnmz insannn sorunlayuyor. Bunu yaparken dneminde rna yantlar retmede nemli bir hakim olan ''kadercilii'', ''mutlulua baar elde etmitir. ulamak'' adna aklyor ve kaderci ol''Yaam Bilgelii zerine Aforizmamay tlyor. Fakat buna karn iyi lar''da grdmz dier bir zgn ve mutlu bir yaama ilikin nerilerinin yn de Batl bir filozofun Dou'ya dayanaklar dinden, gizem dinlerinden, kar gsterdii ilgi ve ynelimdir. 18. dogmadan ziyade insan akl, toplumsal yzyln ikinci yarsnda Almanya'da hayat ve farkl toplumlarn yaam bihakim olan Dou'ya yneli ve yeni imleri olduundan z itibar ile sekevrilen Doulu yazarlarn metinleler bir yaam tarzn nerdiini riyle sorunlar yeniden ele alma eisyleyebiliriz. limi kendisini Schopenhauer'da da gstermitir. Bilindii gibi Goethe sz TESP T VE ETK konusu dnemde ''Dou Bat DiHer felsefeci kendi ann ocuuvan''n yazm, Hegel ''Tarih Felsefesi'' dur eklinde ifade olunan genel ilke Schopenhauer zelinde de yrrlkte. adl eserinde Mevlana'nn iirlerini alntlamt. Schopenhauer daha da Dneminde hakim olan rkln (sicretkar davranp Budizmden, Sayahi dmanlnn), cinsiyetiliin di'nin ''Glistan'' adl eserinden, Upa(kadna dmanlnn), milli gurur ve inadlardan ilham alyor ve alntlar kibirin rneklerine eser boyunca rastyapyor. layabiliyoruz. Eseri okuyan ve SchoEserin dier bir nemli yn de 18. penhauer'e hakszlk etmek istemeyen ve 19. yzylda hakim olan genel ve birisi sklkla bunlarn dnemin ruhunu yakalamaya alan bir gzlemci- kozmik konulara ynelen felsefe eserlerinin uzanda, tam da Roma'da Senin saptamalar m yoksa kendisinin neca'nn, Boethius'un, Antik Yunan'da Sokrates'in ve Stoiklerin yapt gibi gndelik yaam ve bireyi yakalamaya alan, somut sorunlara yant arayan bir eser olmasdr. Bu alana ynelecek dier filozoflar (Nietzsche, Kierkegaard gibi) ve edebiyatlar (Tolstoy, Dostoyevski, Kafka gibi) da dndmzde Schopenhauer'n ve bu eserinin nemini daha da ak bir biimde grebiliriz. Tm bunlar birlikte dnldnde bugnn kaybolan, deerlerini yitiren, yalnzlaan ve yalnzlktan rken, kendi amalarna yabanclaan ve hayvansal hazlara hapsedilmeye alan insannn sarlaca ve yaam klavuzu olarak feyz alaca bir eser Aforizmalar. ( Yaam Birlii zerine Aforizmalar, Arthur Schopenhaver, Kabalc Yay., ev: Ali Nalbant, 244s.)

Kabalc dan istekler:

Eserin daha da iyi anlalabilmesi iin aklayc notlar artrlmalyd. Esasnda genel olarak eserin yazld dnemin ve Schopenhauer'n felsefesinin kavranmas iin tantc bir yaz (giri yazs yahut konunun uzmanndan Schopenhauer'n eserlerinin arasnda bu eserin nemini ve durduu yeri anlatan bir makale) eklenmeliydi. rnein eserde Schopenhauer sklkla ''dll yazm'', ''bayaptm'' trnden ifadelerle dier eserlerine gndermeler yapyor ancak bunlara ilikin aklayc notlar olmad iin hangi eserlerden sz edildii anlalamyor. Kitapta szck seimleriyle ilgili tutarlla eriilmesi iin gzden geirilmesi ve baz kavramlarn yanna (ya da not olarak dipnotta) Almanca karlklarnn da eklenmesi yerinde olacaktr. rnein eserin zellikle balang ve orta blmlerinde kullanlan ''irade'' szcnn yerini kitabn sonlarnda ''isten'' szc almaya balyor. eviriyle ilgili dier bir ilgin rnek de eserin 97. sayfasnda yer alan, ''Bu yzden bizim ar Trkecilere, muhtemelen Latince duellum szcnden deil, '' ifadedir. Alntda yer alan ''ar Trkeciler'' zgn metinde neye gnderme yapyor, acaba Schopenhauer ne trden bir arcla kar kyor. Schopenhauer'n ''bizim ar Trkeciler'' dedikleri Almanya'da bizim haberimiz olmayan gurbeti Kemalistler miydi? Bu bir yanl olmann tesinde, sanrm, okuyucuyla Schopenhauer arasnda bir zdelik kurmak amacyla bilinli yaplan bir seim. Fakat bu ifade okuyucuda hedeflenen arm uyandrmaktansa dil devrimini akla getiriyor. Umarz ikinci baskda bu trden yanl anlamalara yol aabilecek ifadelere notlar ve ''Aforizmalar''n daha iyi anlalmas amacyla makaleler eklenir.

YEN B R KILAVUZ ARAYI I

ster New York'ta bir apartman dairesinde yaasn isterse alveri merkezlerinin her ke banda ald lkemizde yaasn, insan ''bestseller'' (ok satan) kitaplara kaplp szm ona ''Dou bilgelii''ne, postmodern dinlere (''secret'', ''scientology'', vb. ) sarlp hayatn anlaml klmaya alyor. Bundan 20 yl nce bu gizemli tavsiyelerin yerini hayata reeteyle bakan, dost kazanmann 50 aamasn, evet dedirtmenin 10 yolu, para kazanmann tyolar trnden daha mekanik klavuzlar sunuluyordu. imdi ise bunlarn yanna insan sarp sarmalamaya alan gizemli bir dnya sunulmaya allyor: Ferrarisini satp bilge olanlar, dnyann gizemini tavan deliinde bulanlar, evrene mesaj yollayp mesaj almaya alanlar, postmodern peygamberler, 10 dakikada karsndakinin zihnini okuyanlar, burlara gre beslenme diyeti yazan doktorlar, Bycln binbir trls ile gndelik yaamn zorluklar almaya allyor. Yaratlan samalklar dnyas, iinden evine gelen insan ''tek dze'' yaamnn ''zorluklar''ndan kurtaryor, izlettii diziler yoluyla kiisel sorunlarnn kendisine zg olmadn gsterip rahatlatyor, evdeki, mahalledeki, i yerindeki iletiimsizliin yerine sanal ortamlarn kalabaln sunup yalnzlktan uzaklatryor.

YEN DEN FELSEFE

Felsefe, tarihte, somut insann gncel sorunlarna zm bulma abasnn

BABL BALII

Aydnlk KTAP

18 MAYIS 2012 CUMA

OK SATAN-AZ VEREN
M. SALH KURT mustafa.salih.kurt@gmail.com

Bir bestseller, alelade bir yetenein altn kaplamal mezardr.Logan P . Smith

John Irvin ou okuyan Amerikalnn okuduu sadece ptr Sanrm u ekilde genelleme yapmak adildir: Avrupa kurgu okuyucular romanlarnn meydan okuyucu, aba gerektiren trde olmasn severler ve Amerikadaki pek ok okuyucuda olduu gibi, yaban san gibi bir tutumla okuma zevkindeki modalar ve eilimleri takip etmezler, der. Irvinin pek ok kitabnn da best-seller olduunu ve kitaplarnn otuzdan fazla dilde peynir ekmek gibi sattn da tekrar belirtelim. Yani ortada, genel geer cevaplama yntemi olarak satamayan yazar serzeniinden fazlas olduu aktr. ncelikle Best-seller, Trke karlyla ok-satan kavram nereden gelmektedir, ksaca ele alalm. Temel olarak yaynevlerinin amac edebiyata gnll hizmet vs. deildir. Bu klieleri ve yarglar bir kenara brakrsak aka grrz ki yaynevleri de her ticari kurulu gibi rn satma ve kr elde etme amac tayan bir takm iletmelerdir. erik her ne kadar farkl olursa olsun, ileyi bakmndan herhangi bir gazoz reticisiyle arasnda ok temel farkllklar da bulunmamaktadr. 20. yzylla birlikte alg, beeni, talep yaratmak zere ortaya konulan alg maniplasyonlarndan biri de hayali ya da gerek bir beeniyi yineleyerek rne yneltmedir. Bunun kitap yaynclndaki pek ok yansmasndan biri de her ne kadar balang aamasnda speklatif haber, bilgi, lmleme amac ile yola klsa da- best-seller kavramnn yaygnlatrlmasdr. Book Sense vb. listelerden lkemiz yaynclnda pek bahsedilmediinden, en ok kullanlan New York Times Bestseller tanm zerinden devam edelim. NY Times, toptan ve pera-

kende kitap satlarnda sadece lmlemeye tabi tuttuu sat blgelerinde, maazalarnda, dkknlarnda vb. yaplan kitap sat rakamlarndan yola klarak oluturulan bir listedir. nternet zerinden satlar bu listede dikkate alnmad gibi, dnya apnda, kitap sat yapan, lmlediklerinin dnda kalan yzde 99luk (!) bir kitap sat rakam ise tamamen gz ard edilir. Hatta srf Amerikay ele alsak dahi, bir kitap Book Sensein listesine girmeden NY Timesn listesine (ve tersi) girebilmektedir. Bir baka adan bakarsak da listelere giren kitaplarn, kendi sat rakamlarna yaptklar katklar gz nne alrsak, bu listelere dhil olmann ekonomik bir katk salayaca aktr. Byle bir kazancn dnd yerde eitli mdahalelerin yaplmayacan ve pazarlama aralarnn kullanlmayacan dnmek saflk olur. Buna benzer rnekleri lkemizde de baz kitaplarn ok satanlar raflarnda grmek mmkndr. Biri kp da henz o gn sata kan bir kitabn daha ilk kopyasn satmadan nasl olup da ok satanlar rafna girebildiini aklarsa bir hayli memnun oluruz. Bir baka can alc nokta, nitelik ve nicelik meselesidir. Bir kitabn best-seller olmas onu kaliteli bir kitap yapmayaca gibi, ok satt iin bir kitabn deersiz olduunu sylemek de ahmaklktr. Bilmem ka senelik yaammda u ana kadar yediim yemeklerin bir listesini kitap olarak yaynlayabilir, ardndan ayn gn hepsini satn alarak ok satanlar listesine sokabilirim. Tersi ekilde klasiklemi bir eser de bir anda geliecek bir ilgiyle kitab ok satanlar listesine sokabilir. ok satan olmak hibir eserin kalcln, srekliliini veya klasiklemesini de garanti altna almaz. rnek olarak hemen, 1951 ylnda Amerikadaki best-seller kitap listesinin ilk beindeki isimlere bakalm; 1-James Jones, 2-Herman Wouk, 3-Sholem Asch, 4Henry Morton Robinson, 5-Frank Yerby Bu isimlerin kan duydunuz ve gnmzde bir kitapda karlatnz? u ana kadar, kullanlan bestseller kavramlarnn gerek bir veri sunmadn, kitabn kalitesi hakknda bir lt olamayacan ve daha da nemlisi mdahalelere ak olduunu anlam bulunuyoruz. yleyse Katherine Howe sormamz gereken sorular

unlar olmaldr: Dier tketim alanlarna oranla daha bilinli, ayaklar yere basan bir kitle olan kitap tketicilerine, ok satanlar, daha da vahimi Trk okurunu uzaktan yakndan ilgilendirmemesine, veri deeri tamamasna ramen kitabn neredeyse kapan kaplayacaklar New York Times Best Seller gibi kavramlar sunan yaynevleri tam olarak neyi amalamaktadr? Okur olarak bu kavramlar bizi ne kadar ilgilendirmektedir? Cevaplar sizlere brakyorum. Bu konuyu bir ekilde, bir zamanda ksaca da olsa dile getirmem gerekiyordu. April Yaynclk tarafndan yaymlanan Katherine Howeun Galeyann incelemek zereyken, artk grmekten bktm, okuyucu olarak beni hi mi hi alakadar etmeyen, New York Times Best Seller ibaresinin kapaa tandn grnce, ertelemek olmazd. Kitap esasnda Best-seller kavramnn nelere gebe olduunun anlalmas iin de iyi bir rnek. ncelikle evirmenini, kitabn eitli yerlerinde yapt zenli cmle dzenlemeleri ve szck seimleri iin kutlamak gerekir. Kitabn Salem Cad Mahkemeleri hakknda bilgilendirici ve zellikle gen okuru heyecanlandrabilecek bir gizem sunma zelliklerini de takdir etmemiz gerekir. Daha nce konuyla alakal bir aratrmas veya okumas bulunmayan herhangi bir okuyucu iin kitap boyunca paylalan bilgilerde ok iyi bir denge oturtularak, yzeysel kalmaktan da bilgiyle bomaktan da baarl ekilde kanlm. Gelgelelim kitabn btnne baktmzda zaman zaman yazarn yeteneini sorgulamamamz kanlmaz hal alyor. Kitabn ierdii iki dnemden biri olan 1690lar, yazar, -belli ki devini iyi yaparak- yanstmakta, yeniden kurgulamakta ve betimlemekte olaanst baarlyken, bir dier dnem 1991de ayn baarnn uzandan bile geememi. Modern zamanlar iin kurmaya alt kurgu durum, ylnn ne olduu pek de belli olmayan, detaylar zensiz, ruhsuz ve kim-

liksiz bir hal alm. Her iki dnemdeki karakterlerin birbirleri ile olan rgs ve btnlemesi ok iyi bir rnek iken, zellikle modern zamanlarda, ana karakterlerin kurgusu karton birer maketin tesine geememi. Elbette daha ok gen okura ve onlarn beenisine ynelik yazlan bir metinde, ok ynl gereki karakterleri srarla beklememiz pek de mantkl deildir. Ancak en azndan okuyucunun, karakterlerin ki ana karakterlerden bahsediyoruzkurgu ierisinde tutarllk gstermesini beklemesi de haksz saylmaz. Ana karakteri nce iyi eitimli, zeki bir karakter olarak lanse edip anlattktan sonra, ortalama bir okuyucunun dahi kitabn ortasna doru baz eylerin ne yne gittiini anlayaca durumlarda, ana karakteri tam bir ahmak haline indirgemek, metinden ciddi ekilde soumalara yol aacaktr. Daha somut ekilde, iyi bir eitim ve zek kurgulad karakterinin oktan bilmesi gereken kelimeleri ok sonra kefetmesi akl almaz kurgu hatalarndan biridir. Bu karakter uzaklamas modern zamanlarn zensiz oluturulan meknlaryla bir araya gelince, hem kurgunun yazarn zorlamasyla belirli bir yne, son derece hayal krkl yaratan ve ancak gen okuyucunun beenisini zorlayabilecek sona doru heyecan artrmaya ynelik ilerlediini (ki ne yazk ki bu deneme de yzeysel ve baarsz kalyor) ortaya kyor, hem de kitabn zellikle arpc, akc ve iyi bir okuma keyfi sunan gemi zaman (1690lar) anlatmlar gme gidiyor. Tamamen evkinizi krmak istemem, kitap genel hatlaryla, yazn okunabilecek, arada soluk almanz salayabilen, iyi bir vakit geirici. Ancak hibir koulda bundan fazlas olduunu sylemek mmkn deil. Kitab en ok ven yazarlarn ban eken Matthew Pearln de Katherine Howe ile ayn grupta, Springfield Street Tableda bulunmas sanrm bir tesadf olamaz ve bu tip detaylara dikkat eden okuyucunun yznde ac bir glmseme oluturacaktr. Elbette ki tamamen benzer kitaplar deiller fakat Salem Cad Mahkemeleri zerine baka bir roman daha okumak veya alternatif bir seim istiyorsanz, kiisel nerim Pegasus Yaynlarndan 2009 ylnda kan, Kathleen Kentin Kafirin Kz roman olacaktr. (Galeyan, Katherine Howe, April Yay. ev: ala Ural, 416s.)

10

18 MAYIS 2012 CUMA

Aydnlk KTAP

CAFER YILDIRIM cfryildirim@hotmail.com

Fransz Doktor Olivierin 1790l yllarn Trkiyesi ile ilgili gzlem ve tanklklarn anlatt seyahatnamesinin Sakz Adasyla ilgili blmnde u ilgin bilgiler de yer alyor: Sakz Adasnn kuzey ve kuzeybatsnda bir vadinin arasnda czzam hastaneleri vard. Salk khyalar buralarn da tefti ederler. Her hastann kck bir odas ve nnde de ekip biecei kk bir bahesi vardr. Esefle grdm ki buralarda czzam hastalar iyileemez, tedavileri mmkn olmayan hastalar olarak grlmekte ve dolaysyla kendi muktderatlarna terk edilmektedirler. Sakz Adasna yollar debilecek ve buralarda bir sre kalabilecek tm Avrupa doktorlarn bu ilgin konu ile ilgilenmeye davet ediyorum. Burada hastalar zerinde yapabilecekleri mahadeler ve tbbi denemeler iin mahalli otoritelerden ve salk grevlilerinden her trl yardm greceklerinden kimsenin kukusu olmasn. Fransz doktorun nezaketle dile getirdii, Trkiye topraklar zerinde yaayan lepra hastalarnn, bu hastalkla ilgili her trl tbbi deney iin rahatlkla kullanlabileceidir. yle anlalyor ki padiahlar gelmi, padiahlar gitmi, ihtilller olmu, rejimler deimi ama bu topraklarda leprallarn kaderi deimemitir. Onlar en yaknlarnn bile yaklamaktan korktuu, toplumsal yaamla aralarna rlen kara duvarlarn ardnda, kuytuluklarda, izbeliklerde, ardiye gibi yerlerde soluk alp veren birer canl olarak varlklarn srdrmtr. Bodrum katlarnda bir oda, kmrlkler, at katlar, ky ya da kasabann uzandaki viraneler, evlerin altna kazlan snaklar, mahzenler ve bir insan dier insanlarn nefesinden uzak tutabilecek her kuytusu, her izbesi, her uzak kesi bu yeryznn onlarn barna, onlarn koruna olmutur. Bazense bir ada.(Kelebek romann okuyanlar ya da bu romann ayn adla ekilmi filmini izleyenler anmsarlar.) SEK Z NC KADIN HEK M rendik ki Trkan Saylan, bir insann bedenine girdikten sonra onun organlarn kemiren, gn gn yok eden, insan, benzerlerinin karsnda baka bir insana dntren bu hastaln zerinde ihtisas yapan sekizinci kadn hekimmi. Lepra Hastanesinin kurulu tarihi ise 1981dir. Bu hastane ile birlikte, lepra hastalar, doup bydkleri lkenin, hatta uruna kaytsz ve artsz lecekleri lkenin snrlar iinde kendilerine gerek anlamda bir yaam meknna kavumu oldular. Artk kendilerine ait bir odalar, scak yemekleri, en nemlisi onlara kendileriyle e deer insan gzyle bakan hekimleri vard ve her hastann hakk olan tedavi hizmeti artk onlara da verilmekteydi. Trkan Hocann apaydnlk toplumcu bilinci ve maharetli elleri, yllarca sren taramalar sonucu lepra hastalarn Trkiyenin drt bir yanndan toplayp kahredici kaderlerinin iinden ekip almak, insanca bir yaama srecine dhil etmekle kalmad; toplumun hastalkla ilgili algsn da deitirdi.

Cumhuriyetin glmseyen yz: Trkan Saylan

burs olana kazandrd. Bir Ik da Siz Yakn, Genlere Destek gibi be projeyle 22 bin renciye burs salad. YBOlarn yiletirilmesi, Ana Snflar ve Oyun Parklarnn Yaplmas, Okul ve Yurt Yaptrma, Toplum Merkezi Oluturma, Eitsel-Kltrel-Sosyal ve Sanatsal Geliime Destek Projesini hayata geirdi. Her admn, geleneksel ve dinsel deerlerin kskacnda tahakkm altna alnm kadnlar bu girdaptan kurtarmak, yoksulluk ve cehaletle beslenen krpecik dimalar a, gerek manada insanla kavuturmak iin att. Varmak istedii yer eit ve zgr bireylerden oluan ada bir toplumdu. Bu topluma ulamann yolunun kadnlardan getiini biliyordu. nand toplumun birey modeli bizzat kendisi oldu. nand toplum modeli ve bu toplum modelinin olumas iin yrtt mcadele ona ada kahraman kimliini hakkyla kazandrmtr. DEAL ZM VE B L M Bu ada kahramann en nemli zelliklerinden birisi, idealizmini bilimsel realiteyle btnletirebilmi olmasdr. Paralel bir baktan, idealizmin romantik rzgryla gndelik hayatn somut katl arasndaki denklemi mkemmel biimde kurduunu, mmkn olmayan la olabilir olan arasndaki alanda kendisine zgrce ilerleyebilecei bir faaliyet alan yarattn da syleyebiliriz. Byk bir sadelik iinde, dncelerindeki srardan asla vazgemediini biliyoruz. Yapt hibir ie olaanstlk zellii katmadan, aklc ve gereki bir ereve iinde kalabilmeyi her zaman baard. Birok insan iin tuzaa dnen ilgi, n, kariyer gibi deerler onun iin en kk bir tehdit oluturmad. Toplumu tehdit eden lepray saaltmaya, toplumsal bir yaygnlk gsteren bir baka hastaln, gericiliin nne durmaya abalarken bir yandan da bedeninin btn enerjisini alan, duygu dnyasn kbusa eviren amzn en ldrc hastalyla kendi bedeninde on yedi yla yaylan bir mcadeleyi yrtmesi, onun direncinin lsn olduu kadar hayat sevgisinin geniliini de gsterdi bize. Yaamnn iyi ve kt her zaman iinde, daima toplumun nndeydi ve kendi iinin bandayd. Elbette Cumhuriyete akla balyd, ama gzleri kapal deildi. Bedenine yapt her bireyi toplumun dna sren, lkesizletiren bir hastalkla mr boyunca mcadeleyi meslek olarak semesi, cehaletin karanln aydnlatmak iin srekli zmler retmesi, srekli eitliki bir Trkiye dzenine vurgu yapmas tutkuyla bal olduu Cumhuriyete kendi tarzndan bir eletiridir ayn zamanda. Onun eletirisi byledir. Trkan Saylan bana daima iyiliin varln anmsatmtr. Trkan Hocann Grevimi yaptm, lme hazrm. sz de ite bu gereklie dnk bir anlatmdr. Hayat iindeki duruundan edindii i huzuruyla, lm sade bir doallkla karlayabilen ka insan vardr Trkiyede?

Trkan Saylan

S H RL B R EL 1990l yllarn banda Lepra Hastanesine gazeteci bir arkadamn yannda (Glsen Yksel) ben de gitmitim. Hastane grevlileri bize hastalardan ekinmememizi, onlarn hastalklarnn bulac olmadn sylediler. Hastalarla saatlerce sohbet ettik. Her birinin ardnda dierininkinden daha karmak, ypratc ve farkl bir hikye vard. Fakat sihirli bir el btn bu hikyeleri Anadolunun her blgesinden derleyip toplam, stelik kahramanlaryla birlikte daha byk bir hikyenin paralar olarak bir araya getirmiti. Bu sihirli el Trkan Sayland. Btn hastalar ondan bir azize gibi sz etmekteydi. Trkan Hoca hekimlik alanndaki sadece bu baarsndan dolay bile l-

kemizin tp tarihinde, toplumsal tarihinde sekin bir yere sahiptir. Fakat o, mesleki baaryla snrlanm bir kariyerle yetinmedi. Meslek alanndaki mcadelesini insan sevgisi zerinden toplumsal alana tama becerisini gsterebilmi az saydaki aydnlarmzdan biri oldu. Trkan Saylan 440 yayna imza att. Bunlarn 50si yabanc dergilerde yaynland. Alt kitap kaleme ald. Yazd kitaplarda toplum iinde birey olabilme bilincinin gelimesi iin abalad. Cumhuriyet deerlerine vurgu yapt. lkede herkese eit ve ada bir eitim salanmas iin ada Yaam Destekleme Derneini kurdu. Dernek kendi dneminde 70 bin renciye burs salad. Kardelenler ve Baba Beni Okula Gnder projeleri kapsamnda 36 bin kz renciye eitim ve

Aydnlk KTAP

nsan dnn kk kua

MURAT HATUNOLU Geenlerde, adli tp stajn yapan hekim aday bir arkadamla anmaktan ve anlatmaktan kandracak kadar kt- vakalar hakknda konuuyorduk. Daha dorusu o okulda grdklerini, duyduklarn anlatyor, bense kan donmu, az alm, gzleri kslm bir biimde onu dinliyordum. Ve anlatt her olayn sonunda unu soruyordum: nsanlk nereye gidiyor? ve acaba onlar o hllere ne getiriyor? ve dnmelere dalyordum. Arkadamn fikri, insanlarn hep byle olduu, sadece eskiden ou eyin gizli kald ynndeydi. Ben emin olamadm, ama dnmeden de duramadm; zira eskiden beri sylenegelir, insanlar eskiden byle deildi, insanlk ktye gidiyor, kyamet yaklayor szleri. nsanlarn yar gizli dnyas internete bakyorum, en ok ilgi duyulan eylerin, genel itibaryla- pornografi ve baka trl samalklar olduunu gryorum. Video paylam sitelerinin tklama rekorlarna dikkat ediyorum rnein, iftleen eek videosunun elli be milyon kii tarafndan izlendiini gryorum. in ilginci, Trkiyedeki internet kullancs saysn oktan am olan bu video, Trke bir bala sahip. Acaba, diyorum srekli bizde bu byle, u yle; efendim Batda bu yle, u byle diye anlatmaya doyamayan kalemleri de dnerek- bu sadece bizde mi byle? Kesinlikle hayr, cevabn alyorum, genel internet ynelimlerini grnce. Bir video var mesela, double rainbow adnda. Trkesi ifte gkkua anlamna gelen bu videoda, yzn grmediimiz, ama titrek ve cokulu sesini duyduumuz bir adam gkkuan izliyor. Srekli olarak, Aman Tanrm! ifte gkkua! Bu ne anlama geliyor? Bu ok gzel! Tanrm, bu ok fazla diyerek de bara ara alyor, Stendhal sendromuna tutulmuasna. buuk dakika sren bu videonun yaklak otuz be milyon kii tarafndan izlendiini gryoruz. Bu videoyu izleyen milyonlarca insan, adamn gkkuana ykledii anlam ve o anlamn neticesinde yaptklarn grnce kahkahalarla glyor; muhtemelen kulland uyuturucunun etkisiyle- samalayan adamla hayli alay ediyor. Buna benzer onlarca durum, bin yllardr yaanyor, dnyann kz boynuzunda salland dncesinden tutun, yldrmn Zeusun mzra olduuna inanp, onu fkelendii zaman frlattndan korkulmasndan kn. Kimilerinin inand, kimilerinin sama bulduu saysz ey zamanla alay edilecek konuma geliyor. Ama ne hikmetse, bu eyler bir trl bitmiyor. Dnn, dnya zerinde yzlerce farkl din var, insanlarn tamamna yakn bunlara inanyorlar ve ayet bunlardan biri doruysa, -ki yle olmas bekleniyor- kalanlarn tamam yanlyor ve bir tr trajikomedyann malzemesi oluyorlar. Hl byle olunca dnen insan soruyor; hi mi yok insanlkla, varolula ilgili konularda insan ayacak, bunu yaparken anlalabilirlii ve bilimselliiyle lafn ortaya koyacak kimse? Ve insann aklna ilk gelenlerden biri Britanyal etolog, evrimci biyolog Richard Dawkins oluyor. Dawkins, Trkiyede Tanr Yanlgs adl kitab ve o kitabn halk kin ve dmanla tahrik etmek sulamasyla yarg srecine tanmas ile tannyor. Bu srecin sonunda yargdan beraat kararnn kmasyla, hem kitaplarnn toplatlmas ihtimali ortadan kalkyor yazarn hem de yeni kitab Trkiye raflarnda yerini alyor: Gkkuan zmek Gkkuan zmekte Dawkins insanlarn gz balarn zmeye alyor ve ie, Kitabmn bal, Newtonn gkkuan prizmatik renklere indirgemesinin ondaki tm iirsellii yok ettiine inanan Keatse (ngiliz air - M.H) aittir. Keats fazlasyla yanlmtr ve benim amacm, Keatsinkine benzer bak alarna ynelmi insanlara o bak alarnn tersi bir sonuca varabilmeleri iin yol gstermektir diyerek balyor. k noktas gkkua; insanlar nice uydurmalara inandran, bunun zerine oka ey syleten ya da az nce andmz ifte gkkua videosundaki adam gibi alatan gkkua, ama baka mecralara uramadan da duramyor yazar. Fizikte, kimyada, felsefede, dinde ve hatta bilgisayar biliminde gezindikten sonra, son durakta esas sahasna, evrimci biyolojiye uruyor. Akc, ritmik ve trl gndermelerle bezeli anlatm okuyucuyu tatl bir merakla srklyor, bu yzden yazarn ortaya koyduu sert ve keskin tavr kiinin zihnine nazike oturuveriyor. Ve kitabn sonunda okuyucu mtemadiyen sorduu insanlk nereye gidiyor? ile onun dorultusundaki insanlk nereden geliyor? sorusuna bir gdm yant alrken, bolca yeni soru iareti biriktirmi oluyor.

Rihard Dawkins

(Gkkuan zmek, Richard Dawkins, Kuzey Yay., ev:Gl Greenslade, 320 s.)

12

18 MAYIS 2012 CUMA

Aydnlk KTAP

KAPAK

ATATRKN BTN ESERLER (ATABE) 15 YILDA TAMAMLANDI

Yeniden kul olmayalm diyedir bu belgeler

ULE PERNEK

Yl 1997. Cumhuriyet'imizin 75. yl geliyor. Ne yapalm? Cumhuriyet bizim gzbebeimiz. Devrimler varlk nedenimiz. Dou Perinek Atatrk'n Btn Eserlerini nerdi. Sarn dalgal sal, eli yz dzgn bir kadnn kitaplarn basp keleri dnebilirdik. Ya da ey Bat, size kar bir deil be gnah iledik diye ak artrmaya girenlerin... Neden Atatrk'n Btn Eserleri? Atatrk' kaybettiimizden bu yana 60 yl gemi. Yaam, 1908 Devrimi ncesinden 1938'e kadar toplumumuzun devrim sreleriyle i ie. O'nun nderliindeki byk devrimci eylemi ateleyen ve ynlendiren dnce birikiminin ve pratiinin belgeleri hl bir araya getirilmemi; deiik arivlerde, kitaplarda, dergi ve gazetelerde dank Trkiye Devrimi'ni btn ynleri ve derinliiyle incelemekten yoksunuz. Nasl O'na verdiimiz sz tutacaz. Nasl ileri tayacaz. te byle stlendik bu onurlu grevi. Bu sorumluluun bilinciyle.

Hr do duklar n , hr ya ayacaklar n bilsinler diye

BEN SYANDAN MEN EDER M S N Z?

Merutiyet'in ilanndan nce fedakrca komitaclk yapt gnlerde Mustafa Kemal bir gece evde arkadalaryla toplant yapmaktadr. Btn annelerin hi olmazsa hayatta bir kez yapt gibi Zbeyde Hanm da kapnn nnden geerken konuulanlara kulak misafiri olur. Dehet iinde kenara eker olunu: -Yedi evliya gcnde olan padiaha isyan m ediyorsunuz? -Evet, anne. Senin yedi evliya gcnde sandn adam hibir kuvvete sahip deildir. Biz memleketi bu zalimlerden kurtarmak istiyoruz. Yaptm ya kabul eder, bana hizmet edersin, ya da evladn olduumu unutarak gider evliyalara kavuursun () Namuslu bir adam olan ben, bu ilerin iinde bulunmak zorundaym. Beni bundan men eder misiniz? (ATABE, c.3, s. 30) Mustafa Kemal, anasnn yegne erkek evlad. Kolay ikna olur. -Bir gn bu iler olduktan sonra, seni namus ve haysiyet sahibi olanlarla grmezsem ite o zaman zlrm Ama toplumu ikna etmek mkl meseledir. Bu baarlr. Yllar sonra retmenlere yle seslenecektir: Keke beni siz yetitirseydiniz. Milletim iin ok daha faydal olurdum (c.14, s.41) te bu belgeler milletimizin, genlerimizin, bilim insanlarmzn, aydnlarmzn, devlet adamlarmzn, siyasetilerimizin hizmetine bunun iin sunulmutur. Yedi evliya gcnde sanlan devletlerden, kiilerden korkmasnlar, namuslu olsunlar, iyi yetisinler diyedir. Cumhuriyetimizin 75. ylnda gkyzne havai fiekleri frlatmaktansa, bolua ldaklar gndermektense, 15 yl boyunca ineyle kuyular kazarak

Yap t elbirli iyle haz rland

Danma Kurulu'muz 15 yl boyunca Atatrk'n Btn Eserleri'ne byk emek verdi. Btn birikimlerini seferber ettiler. alma srasnda ok deerli arkadalarmz kaybettik. 80 yann zerinde olsalar bile 15 yandaki genlerin enerji ve zverisiyle bizlere destek oldular. Sadk Perinek son nefesini vermeden drt dakika nce doktor ameliyathanenin kapsn ap sordu: Nedir bu Atatrk'n Btn Eserleri, durmadan onu syleyip duruyor demiti. Keke bittiini grebilselerdi. Ayrca Trkiye'nin birok yerindeki hocalarmz, evirmenlerimiz, yerel tarihi, aratrmac, kltr ve ktphane mdrlerimiz ne zaman acil yardm istesek gnlden katkda bulundular. Hepsine teekkrlerimizi sunuyoruz. Ama bu yapt esas, Atatrk'n nderliinde Trkiye Devrimini gerekletiren Trkiye halkna, anakkale ve Kurtulu Sava'mzn silahl kuvvetlerine, ehit ve gazilerimize, aydnlanma savalarna Cumhuriyet bize emanet diyen genliimize, emekilerimize borluyuz. Gerek yaratclar onlardr. Saygyla sunuyoruz.

Atatrkn Btn Eserlerini yaymlamamzn nedeni budur. Hr doduklarn, hr yaayacaklarn bilsinler diyedir Balarndan uval nasl karp attklarn, yerle bir ettiklerini, yeniden sokmaya kimsenin gcnn yetmeyeceini, yetemeyeceini bilsinler diyedir Atatrk, Mazlumlar Dnyasnn baarya ulaan ilk devrimine nderlik etmitir. Banda bulunduu eylem yalnz ulusal tarihimize damgasn vurmakla kalmam, insanlk tarihinin yaratlmasna da byk katkda bulunmutur. Onun yazdklar, syledikleri nderlik ettii Cumhuriyet Devriminin en nemli gstergeleridir. te gizlenmesinin, unutturulmak istenmesinin, tahrifatlarn nedeni budur. Tarihimizden, kklerimizden, dilimizden, hatta admzdan, Trk milleti tanmndan koparmak istemelerinin nedeni budur.

yenin en yetkin tarihilerinin, dil ve eski yaz uzmanlarnn danmanlnda alma yrtlm, tekrar tekrar denetlenmitir. Bulduumuz baz belgeler devrim tarihimizin yeniden yazlmasn gerektirecek ve tartma yaratacak nemdedir.

KARA PERDELER VE PASTALI KUTLAMALAR

Siyasal Bilgiler Okulunun 60. kurulu yldnmnde Atatrk yle diyordu: Bu gne kadar her hakikati Trk gznden ve zeksndan gizlemekten baka, yalnz bu kadar deil, her hakikatte Trk zeksn aldatmaktan baka bir vesika mahiyetini alamam olan gemi tarih yazlarnn aldatc telkinleri karsnda, sadece azap ve nefret duydum. Fakat biz, bu tarihi denilen vesikalar, tarih vesikas deil, hakiki tarihi rten kara perdeler bildiimiz iin, onun tuzana dmedik. (c.28, s.339) te ATABE yeniden kara perdeler rtlmesin, tuzaklara dmeyelim diyedir. nk, tasavvurlarm, dncelerimi samimi olarak nakleden bu yazlar okunduktan sonra phe etmem ki, milletim kendi kendine vaziyeti mtalaa ve muhakeme etmek iin lzumlu belgelere sahip olacaktr. (c.3, s.73) Havai fiekler ve happy birthday pastal 19 Mays kutlamalar ise bu lzumlu belgelere sahip olmayn diyedir. Yine Atatrkn dedii gibi Fikirler safsatalarla dolu, toplumsal hayat akln ve mantn kabul edemeyecei, bir takm hastalkl detlerle fel olmu bir halde bulunursa aradmz, muhta olduumuz kuvvetlerin kaynaklar yok demektir. te bugn her zamankinden daha ok muhta olduumuz bu kaynaklar kurumasn, eskisinden daha gl, grl grl aksn diyedir Atatrkn

ARA TIRMA VE KE F FAAL YET

Bu alma yalnzca bir derleme ve zgn metinlere gre dzeltme deildir. Aratrma ve keif faaliyeti yrtlmtr. Dedektif gibi iz srlm, bazen Urfa Siverekin kyndeki bir sandktan, bazen Amerikan Kongresinin ktphanesinden, bazen Sovyet arivlerinden, yllar nce yayma son vermi Fransz gazetelerinden mektuplar, konumalar, syleiler bulunup karlmtr. Afet nana yazd bir mektupta satr arasnda gazeteye imzasz yazlar yazdnn bilgisine ulanca peine dlm, gazeteler yeniden taranm, o dnemin anlar tekrar okunmu, nbet defteriyle salamas yaplm, yazlar ortaya karlmtr. Binlerce eski yaz okuma hatas dzeltilmi, bir szck iin ehirleraras yolculuklar yaplm, tahrifatlar giderilmi, adli tp raporlaryla doruluklar saptanmtr. 15 yl boyunca Trki-

KAPAK
Btn Eserleri Milletin gerek kurtuluunda baar salayabilmek iin milletin eksikliklerini bilmek ve bilimsel yntemlerle aresini bulmak lazmdr. Milletin fikr ve toplumsal btn kuvvetlerinden yararlanmak zorunludur. Gerek kurtulu yolunda, mcadelesinde bu kuvvetlerimizin, hele de kadnlarmzn bu bilince varmalar iindir bu belgeler. Bizi bundan yoksun brakmaya alanlara kardr

Aydnlk KTAP

18 MAYIS 2012 CUMA

13

KADINLAR BTN DNYAYI GRSN D YE

Atatrk sk sk kadnlara seslenir. Mesele sadece d grn ve klkta yar deildir. Bilim ve irfanla donanmak nemlidir. Yzlerini cihana gstermek yeterli deildir. Gzleriyle btn dnyay grmelidirler. nk; Memleket, millet, bamszlk, hkimiyet, eref her ne telaffuz ediyorsak, her gzel ey yalnz ve ancak kadnlarmzn feyzi ve irfan sayesinde olacaktr. te Cumhuriyetimizin kadnlarn elimizden almasnlar diyedir bu belgeler. Okurlarmz arasnda einden boanm olanlar vardr mutlaka. Atatrkle biraz da onlarn yzn kzartalm. Ayrlk kararndan sonra Latife Hanm Ankaraya doru yola knca arkasndan haber gnderir, zgndr, anlayla karlayn Babakanla yazlan u tezkere unutmayn ki bo ol denip kadnn kapnn nne konulduu bir kltr dneminde yazlmtr: Uakzade Latife Hanmefendi Hazretleri ile iki buuk seneden beri devam eden evlilik hayatmza son vererek birbirimizden ayrlmaya karar verdik. Hanmefendiye 5 Austos 1925 tarihiyle boama kadn takdim ettim. Keyfiyeti hkmetin bilgisine arz ederim, Efendim. (c.17, s.271) Birbirimizden szcnn altn ben dikkatinizi zellikle ekmek iin izdim. Hele ayrlktan sonra yazld anlalan yan taraftaki belgeyi mutlaka rnek alarak okuyun.

Atatrk s k s k kad nlara seslenir. Mesele sadece d grn ve kl kta yar de ildir. Bilim ve irfanla donanmak nemlidir.

HAK M YET M LLET ND R TABELASI ND R LEMEZ

Millet olmak iin laik olmuuz, zgr ve bamsz olmuuz. Efendi-kul ilikisini krmz. Cumhuriyetimizi ina etmiiz. Yeniden kul olmayalm diyedir bu belgeler. Yklann yerine yepyenisini yeniden kuralm diyedir bu belgeler. Atatrkn Btn Eserleri onun iin deerlidir ve mutlaka her eve gereklidir. Kyafet Devriminin yapld tekke ve zaviyelerin kapatldnn ertesi gn Mecliste krsnn arkasna Hakimiyet Milletindir tabelas aslr. O tabela oradan inmesin diyedir bu belgeler. nemez, indiremezsiniz! seslerini ykseltmek iindir. Atatrkn hazrlad Cumhuriyet Halk Frkasnn 1927 tznde, 1931, 1935 programlarnda, 1939 program iin kendi el yazsyla laiklik tanmlar yer alyor Atatrkn Btn Eserlerinde. Devlet ve millet ilerinde din ile dnyay tamamen birbirinden ayrmay en nemli esaslarndan sayar, din yabanc eli demeyen vicdanlarda yce yerine alacaktr, din fikirlerini devlet ve dnya ilerinden ve siyasetten ayr tutmay milletimizin ada ilerlemesinde balca baar etkeni olarak grr

Partilerimize varlk nedenlerini, programlarn anmsatmak iindir, unutmayn sahip kn, yle cemaatlere sayglyz gibi fikirlere sapmayn, laikliimiz elimizden alnrken zgrlk nitelemeleriyle alk tutmayn diyedir bu belgeler. Hr ve bamsz bir millet nasl olunur sorusunun yantn bulacaksnz. Teba deil, millet! Mrit, mensup deil; vatanda! Vatandalk bilgisi dersleri Atatrkn el yazlaryla veriliyor. Bugnlerde Anayasa tartmalarnda el kitab olmal. Bir zaman gelir, beni unutmak ve unutturmak isteyen gayretler belirebilir. Fikirlerimi inkr edenler ve beni yerenler kabilir. Hatta bunlar benim yakn bildiim ve inandklarm arasndan bile olabilir. Fakat ektiimiz tohumlar o kadar zl ve kuvvetlidir ki, bu fikirler Hintten, Msrdan dner dolar yine gelir, bereketli neticeleri kalpleri doldurur. (c.29, s.86) Bu da bizden yorumsuz gelsin.

teknik bir hadisedir. Sanat atei lazmdr, ama yetmez. Mnir Hayriyi Almanya ve talyaya gndereceiz. Rejisrlk renecek. Parasn, tahsisatnz yoksa ben veririm. (c.29, s.86) Hani, paramz yoktu gnderemedik gibi bir mazeret bile geerli deildir sanat sz konusu olduunda. Cumhurbakan cebinden karr verir.

SUR YEDE NE YAPACA IZ?

Atatrk 1922de u saptamada bulunuyordu: Dnya iki zmreye ayrlmaktadr. Birisi Dou. Kendi mevcudiyetini insanln, bamszln idrak etmitir. Bu uurla el ele vermitir. kinci zmre istilac, mtecaviz devletler. Yerkreyi kendi malikanesi kabul etmektedir. Kendi hrslar iin zulm ve bask uygularlar. Kim acaba bunlar? Size de bugn bile tandk geliyor mu? Devam ediyoruz: Douyu Batdan ayran kuzeyden gneye uzanan mterek bir cephe vardr. Bu cephede, mdafaalarda bulunmak hemdert olmu milletlerin hakiki, samimi dayanmasyla olabilir. Bu devletler ayr ayr kuvvetli ve bamszlk fikriyle donanm olmas gerekir. Yine bir zaman hatrlatmas yapalm. Atatrkn szn ettii bu devletler daha dn Osmanl mparatorluunun topraklar. Bugnle bir kyas yapmak bile zor aslnda. Ama emperyalizmden yana olmak ya da olmamak. te zaman tanmayan lt bu. renmenin yolu Atatrkn Btn Eserlerinden geiyor. Buyurun Irak, ran, Suriye Komularmzla ilikilerimiz, d politikamz. Tutun pertavsz zerine. Kendi bamszlnz nemliyse, bakalarnnkine de sayglsnzdr. Eer yabanc dmanlndan o kadar pahal elde edilen bir bamszla halel verecek her eyden nefret manas karlyorsa, evet bizim yabanc dman olduumuz sylenebilir. Hr-

riyetimizi kaybedemeyiz. Kk bir blmne bile zarar gelecekse, hepsini birden feda etmeyi tercih ederiz. (c.16, s.149) te o kadar duyarlyz bamszlmza. Bu da yabanc bir gazeteciyle syleide sizlerden saklamam diyerek ak ak yzlerine sylenir. nk o sralarda Trk milliyetperverlerinin yabanc dman olduu sylenmektedir. Sorulunca gerekli yant verilir. Milli

Bir ayr l k rne i

Latife Hanm'dan ayrldktan sonra Austos 1925'te gnderilen not: 1-Gm sofra takm ile hallar ve buna benzer kymetli gibi grlen eyleri, piyanoyu gnderiyorum. 2-Ayrlabilen e gnderildi. Baz teferruat kalm olabilir. Bunlardan ehemmiyet verdii eyler varsa size not ettirsin veya aklna geldike bakitabete yazdrsn, gnderilir. 3-Sar karyolalar ve teferruat, hasr sandalyeler ve sar kanape ve sandalye ve baz eski bfelerin genel kymeti nakliye masrafna tekabl etmez. Kendileri tarafndan ihtiyalarna gre yenilerinin tedariki daha kolaydr. Bununla beraber, herhangi bir dnceyle arzu ederlerse, size sylesinler gnderilir. 4-Kitaplarn bir ksmn alkoydum. Hangilerini istiyorlarsa gnderirim. Mutlaka hepsinin gnderilmesini arzu ediyorlarsa, dikkatle ayrtr gndertirim. Bir de ayrca toplu ve her ay para gnderiyor. Nasl zenle yazlm, incitmeden ve saygyla. En son madde Benden hibir fenalk beklemesinler... Bugn bile zor yazlas bir mektup!

S Z K MS N Z D YENLERE YANIT
Sizleri ok takdir ederim. Devrimimizde sizin ok nemli hizmetleriniz vardr. Sanatnz meslek kabul ederek azmetmenizi bilhassa tavsiye ederim. (c.18, s.212) Kime sylyor bunlar? Bugnn siz kimsinizlerine... Tiyatroculara! Sanatta baar, btn devrimlerin baarl olduunun en kesin kantdr. Bunda baarl olmayan milletlere ne yazktr. Onlar btn baarlarna ramen medeniyet alannda yksek insanlk sfatyla tannmaktan daima mahrum kalacaklardr. te bunun iin byk Trk milletinin baarsna almakla memnunuz (c.28, s.233) Siz kimin baars iin alyorsunuz. Test kitab! Film yapmak, tayyare uurmak gibi

14

18 MAYIS 2012 CUMA

Aydnlk KTAP

KAPAK

Haysiyetinin bir zerresine, vatan n n bir avu topra na yap lacak sald r n n btn mevcudiyetine vurulmu darbe olaca n art k Trk milleti bilmektedir.

Ekti imiz tohumlar o kadar zl ve kuvvetlidir ki, bu fikirler Hintten, M s rdan dner dola r yine gelir, bereketli neticeleri kalpleri doldurur.

mevcudiyetimize dman olanlarla dost olamayz, airin dedii gibi kalsam da bir kii. Dnyann bize hrmet gstermesini istiyorsak, evvela bizim kendi benliimize hrmet edelim. (c.15, s.240)

VATANPERVERL K SEVG S NDE EKS KL K VARSA

Yeni Trk devletinin yapsnn z milli hkimiyettir, milletin kaytsz, artsz hkimiyetidir. Bir milletin hkimiyetini idrak etmi olabilmesi ve emniyetle korumas birtakm zel vasflara ve stn terbiyeye sahip olmasyla mmkndr. Bir milletin ki siyasi terbiyesinde, toplumsal terbiyesinde vatanperverlik sevgisinde noksan vardr, yle bir millet hkimiyetini kuvvetle elinde tutamaz. (c.15, s.269) te bu belgeler bu siyasi ve toplumsal terbiye iin, egemenliimizi kuvvetle korumak iindir. Btn dnya bilmelidir ki, Trk vatannn bir kar topra iin btn millet tek vcut olarak ayaa kalkar. Haysiyetinin bir zerresine, vatannn bir avu toprana yaplacak saldrnn btn mevcudiyetine vurulmu darbe olacan artk Trk milleti bilmektedir. Saygszln, tecavzn k by yoktur! (c.17, s.89) Snrlarmza mdahale edecek olanlara szn bile edemezsiniz! tavrdr. Her zaman gereklidir. Trk milletinin doasna ve geleneklerine en uygun idare cumhuriyet idaresidir. (c.17, s.109) Vazgeebilir misiniz? Doanza aykr yaayabilir misiniz? Trkiyede cumhuriyet vardr, cumhuriyetperverler vardr. Bu mukaddes mevcudiyeti tahrip edici unsurlar artk Trkiye havasn zehirlenmeden teneffs edemezler. te bu belgeler bu tertemiz havay yaratmann yol gstericisidir, kirletenlere kardr. rnektir. Deneyimdir.

Yorulmadan beni takip edeceinizi sylyorsunuz. Yorulmamak olur mu? Elbette yorulacaksnz. Benim istediim, yorulduunuz zaman bile durmadan yrmek. Yksek idealimize yrmeye karar verenler yorulmadan yryecektir.

(Alfabetik soyad srasna gre) M. Trker Acarolu, Prof. Dr. Feroz Ahmad, Prof. Dr. Sina Akin, Talip Apaydn, Prof. Dr. Zeki Arkan, Prof. Dr. lhan Arsel*, Ercment Hsn Baki*, Nejat Birdoan*, Em. Kur. Alb. Dr. Orhan Cokun, Muazzez lmiye , Ali Dndar, Erol adi Erdin, Yrd. Do. Dr. smet Grgl, Ahmet Hezarfen*, Prof. Dr. Alpaslan Ikl, Suphi Karaman*, Prof. Dr. Nejat Kaymaz, Em. Tmg. Turhan Olcaytu*, Emin zdemir, Ahmet Bekir Palazolu, Sadk Perinek*, Dr. Dou Perinek, Prof. Dr. Tlin Salamtun, Zeki Sarhan, Prof. Dr. Taner Timur, Prof. Dr. erafettin Turan, Grbz Tfeki*, Memet Trkkan. * Sadk Perineki 13 Eyll 2000, Nejat Birdoan 4 Mays 2001, Ercment Hsn Bakiyi 23 Aralk 2001, Em. Tmg. Turhan Olcaytuyu 25 Austos 2003, Suphi Karaman 15 Nisan 2004, Ahmet Hezarfeni 27 Mays 2005, Prof. Dr. lhan Arseli 7 ubat 2010, Grbz Tfekiyi 25 Temmuz 2010 tarihinde kaybettik.

Atatrkn Btn Eserleri Dan ma Kurulu

AH B R ATATRK OLSA!
Eksiimiz bir Atatrk mdr? Ah bir Atatrk olsa Milletin btn fertlerinin hibirinden fazla ykseklie sahip deilim. Milleti ait meziyetleri, yalnz ahslarda toplayan, milletin zaferlerini ahslara

ykleyen anlay eski dnemin yntemidir. Fazlalk bende deil, mevcut eklin mahiyetindedir. Bana kar sylediiniz szlerin asl samimiyeti, ciddiyeti Cumhuriyetin korunmasnda gstereceiniz kahramanlkla sabit olacaktr. (c.15, s.259) Bu ciddiyeti, samimiyeti, kahramanl renmenin yolu ite bu belgelerden gemektedir. Peki, nasl ahla, vahla m? 27 Mart 1937de genlerin elencesine gider. arklar, marlar, konumalar Yorulmadan beni takip edeceinizi sylyorsunuz. Yorulmamak olur mu? Elbette yorulacaksnz. Benim istediim, yorulduunuz zaman bile durmadan yrmek. Yksek idealimize yrmeye karar verenler yorulmadan yryecektir. te bu karar ve kararllk iindir, bu

uzun yry iindir Atatrkn Btn Eserleri. Anacnn lm haberi Atatrk yoldayken gelir. Cenazeye gidemez. Grevi yeler. Ancak iki hafta sonra gider mezarnn banda yapt konumay ant ierek bitirir. Biz de yazy yle bitirelim: -Validemin ruhuna ve btn ecdat ruhuna ahdetmi olduum vicdan yeminimi tekrar edeyim. Validemin kabri nnde ve Allahn huzurunda yemin ediyorum, bu kadar kan dkerek milletin elde ettii ve salamlatrd hkimiyetin muhafaza ve mdafaas iin icap ederse yanna gitmekte asla tereddt etmeyeceim. Milli hkimiyet urunda canm vermek, benim iin vicdan ve namus borcu olsun. (c.14, s.394)

Bundan sonra ne yapaca z?

alma sryor. Yaym tarihinden sonra ulatmz belgelerden ek ciltler yapacaz. Bugn Trkiye'de devlet kurumlar da dahil Atatrk'n yazd, syledii btn metinler tarih srasna gre toplu halde bir tek bizim arivimizde var. Aratrmaclar ve bilim adamlar iin byk bir olanak. Ayrca birok tarihimiz, aydnmz arivlerini bize baladlar. Btn bu deerli birikimi genel kullanma amak istiyoruz. Yer ve desteki aryoruz. Ama hepsinden nemlisi okumak ve okutmak.

Aydnlk KTAP

18 MAYIS 2012 CUMA

15

Ne delce yan sznden dner, ne ak ll taraf unutup bir yana koyar dn;
MEC T NAL

Bilir nk, biri tutmaktadr defteri

Her yl iki eit, iki cins, iki ayr nitelikte srgnler veren zeytin aac, ayn gvdede yaayan iki ayr canl gibidir. Altta delice/delce ad verilen yabani ve asl ana aa, onun hemen stnde ise akll denilen insan eli demi evcil gvde Buradaki deli, delice/delce ile akll nitemleri insana (zeytin iftisine) ait kavramlar elbette. Zeytin aacna kalsa, o, bir zamanlar var olan gvdesinin yerini alm bulunan istilac yeni gvde ve onun kard dallar soysuzlukla niteleyebilir. Zeytin aacnn, her yl stteki akll srgnlere kar altta delce srmesi, bu istila ve soysuzlua kar yrtt bitmeyen bir mcadele olarak nitelendirilebilir. zerinde, insann doayla, aacn insanla, delcenin akllcayla ok ynl mcadelesinin binlerce yldr srd bir aatr zeytin aac. Bu mcadelenin tek bir zeytin aacnda en az yedi-sekiz yz yl boyunca devam ettiini gsteren, halen canl, rn veren rnekler de vardr. Bunlardan birini Balkesirin Burhaniye ilesinde, zmir yolu zerindeki Bizim Ky adl Hareketli Etnografya Mzesinde grdm. Doasever kltr adam Nurda Ylmazn, katliamdan kurtarp binbir abayla getirip mzenin bahesinde diriltmeye alt zeytin aacnn, uzmanlarca, yaklak dokuz yz il bin yanda olduu tahmin ediliyormu. Ortalama insan mrn 80 kabul edersek, 12-13 kadar insan mr demek. Ka devlet, ka hkmdar, ka sava, ka yangn, ka ykm, ka deprem grmtr; ka sahip deitirmi, ka ev yapm, ka olan evermi, ka kz karm, ka nesil doyurmutur Halk ozan Turabinin gelip konan gt, niane yeter szn dorularcasna yaayan bir ant. En yeni yazlm iirden gen! Kutadgu Biligden yal ve bilge! Zeytin aac: insann tarih boyunca yaratt tm kltr zetleyebileceimiz iki- rnden biri ite *** Zeytin aacndan bu denli ok sz etmemin balca nedeni, hem bu aacn lmszlnde doann ve hayatn, doa ve hayat iinde de insann sonsuzluu ve lmszln grmem, hem de onunla gndelik yaamda i ie, har neir yayor olmam. K baka, yaz baka, gz, bahar bakadr zeytin aacnn. Direnli ve dayankldr; ama nazldr da. Her mevsim kendisiyle ilgilenilmesini isteyen kskan bir sevgilidir. Bir ynyle de insana benzer.

Her teslim olan hain de ildir ama, ihanet, teslimiyetle ba lar. nsan salt silahla teslim al nmaz. Daha iyi bir maa , daha iyi bir stat, daha fazla n de teslim olmak ve teslim al nmak iin yeterli olabilir. Teslimiyetle ihanet aras ndaki izgi ise, hi de san ld kadar kal n de ildir.
nsann iinde de birbiriyle mcadele halinde biri akll, biri delce, iki ben yok mudur? Ama te yandan da ne onu bytp yetitiren topraa, ne altn sren, dallarn budayan, hastalklaryla mcadele eden iftiye, ne sofrasnda bulundurana, ne yarasna yak yapana, hi kimseye ihanet etmez zeytin aac Vicdan vardr. Ne delce yan sznden dner, ne akll taraf unutup bir yana koyar dn- gn. Bilir nk; biri, grnmez ama, tutmaktadr bir yerde defter-i kebiri. ve ihanetin bugn geldii anlam birbirinden ne kadar da farkl oysa. hanet, vicdann intihar ettii yerdir. *** Mevln ve Etrafndakiler adl risalesinde Ferdn Bin Ahmed-i Sipehslrn (Tanr karsndaki) korkuyu e ayrmas ok ilgin geldi bana. Sipehslr, havf, hayet (korku) ve ricann (mit etme) ortaya k nedenleri konusunda yle bir snflama yapm: Hakikatte havf (korku) ksmdr: Halkn korkusu, haslarn korkusu, en haslarn korkusu. Krk yl Mevlnnn hizmetinde bulunan Sipehslr, halkn korkusunu, iledii gnahlardan dolay cezaya arptrlma korkusu olarak tanmlyor. Halkn bu cezay bu dnyada da ekebilecei inancnda olduunu biliyoruz. Haslarn (hissedenler) korkusunu bulunduu mevkiden inme, Tanrya yaknlk makamndan uzaklama korkusu biiminde tanmlayan Sipehslrn en haslara ilikin tanm ise yle: En has olanlarn korkusu, nefsin terbiyesinin olgunluundan ve ok yakn olmadandr; zira olgun veliler Tanrya yaknlk makamna ulatnda imkn nispetinde vastalar ortadan kalkar. (Mevln ve Etrafndakiler (Sipehslr Risalesi), Ferdn Bin Ahmed-i Sipehslr, ev. Prof. Dr. Tahsin Yazc, Pinhan Yaynclk, Haziran 2011, stanbul, sf. 72-73.) Dini ieriinden soyutlayp, korkuya, Tanr yerine devlet, toplumsal dzen, iktidar kavramlarn koyarak baktmzda Sipehslrn snflamasndan son derece gerek ve dnyasal sonular karmamz olanakl. Devlet, toplumsal dzen, iktidar karsnda halk, a-susuz, isizevsiz, yersiz-yurtsuz kalma, zamanna gre salma, ar vergi, parasal ceza deme gibi somut sonulardan korkacaktr elbette. Has olan (kendilerini) halktan daha fazla zengin ve daha fazla bilgili hisseden ve olanlar- iin hayat standartlarn, toplumsal statlerini kaybetme korkusu nem tayacaktr elbette. En has olan (kendilerini) ok daha zengin, ok daha bilgili hisseden

Oysa insan
nsan iin ihanet eden hayvan da denilebilir. nsan kendi kendisine, ailesine, dostlarna, arkadalarna, lkesine, halkna, dinsel inanlar ve tanrs dahil, inand her eye srt evirebilir; bunlarn tmn reddedip, bir kak suda boup, vicdann yakpykp-yok edip bambaka bir kii, bir hain olabilir. Bunun saylamayacak kadar ok rnei yaanmtr insanlk tarihi boyunca. Korkudan kaynaklanan bir tepkidir ihanet. eit eit korkunun birinden, birkandan, belki tmnden kaynaklanabilir. Hayatn, sahip olduklarn, karlarn kaybetme korkusu, insan adm adm hainletirebilir hanet nsana zgdr, ancak insanca deildir. nsanln ykld, yok olduu andr. Sahip olduklarn kaybetme korkusu, yle bir an olur ki, insanln kaybetme korkusuna stn gelir. hanet eden, hain, bir insan deil, bir yaratktr artk. Her teslim olan hain deildir ama, ihanet, teslimiyetle balar. nsan salt silahla teslim alnmaz. Daha iyi bir maa, daha iyi bir stat, daha fazla n de teslim olmak ve teslim alnmak iin yeterli olabilir. Teslimiyetle ihanet arasndaki izgi ise, hi de sanld kadar kaln deildir. 1984te stanbul Samalclar Askeri Ceza ve Tutukevinde tektip elbise uygulamasna kar balatlan lm orucunda hayatn kaybeden Hasan Telcinin veda mektubundan aklmda kalan, sanki bugn iin sylenmi bu cmlenin o zamanlar kastettii teslimiyet ve ihanet ile, teslimiyet

ve olanlar- iin ise, iktidarda bulunmann ve iktidara yakn olmann getirdii nimetleri kaybetme korkusu belirleyicidir en bata. nk en has olan(lar), iktidara yaknlk makamna ulatnda imkn nispetinde vastalar ortadan kalkar. Gnmzde bu vastay bir zamanlar savunduu eski grlerini yere almada, bir zamanlar birlikte yrd eski arkadalarn sulamada arayanlarn iktidardan alacaklar pay, sulamalarnn okluu, bykl ve younluu oranndadr. Sz nereye getireceim belli! Bir kontrgerilla eylemi olan 1 Mays 1977 katliamn otuz u kadar yl sonra daha dn denecek kadar yakn zamanlara kadar ayn grleri savunup, ayn saflarda bulunduklar eski arkadalarnn srtna yklemeye alanlara sylenecek tek bir sz var aslnda: Hi! *** Dikkat! bir sanatya tarafsz kalmasn, apolitik olmasn tlemek de, bir politik eylem deil midir? te, bu st kapal politik eylemin, sanatnn sanatsal eylemini ve sanatn nesnesini denetim altna almasyla, sanat ve sanat iin gerek gdlme balar. Sanatnn denetlenmesi, zgrlnn ve bamszlnn bask altna alnmas, bireyliini oluturan zelliklerin bozulmas, nclk dinamiinin elinden alnmas anlamna gelir. Sanatn nesnesinin denetlenmesi ise, sanat ve sanatnn, gereklikle, insanla, nesnel gereklikle ilikisinin, sanatnn imgelem gcnn, konu seim ve yarat zgrlnn denetlenmesi demektir. Bir rejimde, bir toplumda, sanatya, neyi yapmas, neyi yapmamas tleniyorsa, yapt eyi nasl yapmas, nasl yapmamas iin reeteler veriliyorsa, o toplum ve rejime en ok yakan sfat, totaliter sfatdr. Byle bir ey yapan kiiler de zorba sfatyla tanmlanrlar. (zdemir nce, Sz ve Yaz, Varlk Yaynlar, 1993 tanbul, sf. 82).

Bana gelen kitaplar:

Psikodinamik Adan Cemal Sreya ve iiri, deneme, Yusuf Alper, zgr Yaynlar; Ac Bir Ku, roman, Zeynep Uzunbay, lya Yaynevi; Edep Ya H, roman, Mehmet Anl, Can Yaynlar; Monadoloji ve lgili YazlarMektuplar, G. W. Lebniz, Pinhan Yaynclk; Trk Hukukunun Kkenleri ve Trk Hukuk Devrimi, Prof. Dr. Cahit Can, Kaynak Yaynlar; Kif Kozinolunun Mezara Gtrmedii Srlar, Haz. Ergn Gedek, Aydnlk Yaynlar.

zete.com seyyitnezir@aydinlikga

16

18 MAYIS 2012 CUMA

Aydnlk KTAP

ARA KABLO

SEYY T NEZ R

iir gitgide kendi stne mi kapanyor?

Mustafa Kneolu, modern dnyada airin sz hakkn sorgulad yazsnda, her eyin yap bozumuna urad bir dnyada Marksizmin kesinlik kuramlaryla tarih sahnesinden ekildii sonucuna varyor. Ardndan ekliyor: Bu durum slmiyet iin olduu kadar, btn insanlk iin byk bir imkn arz ediyor.
Ahmet Hamdi Tanpnarn saptamasn kefettiklerinden bu yana slmi kesimde zaman zaman vurgulanyor: iirde kendi stne kapanma eilimleri gitgide koyu izgilerle belirginleiyor. Peki estetik deneyimi iirin yeniden insani almlarla srdrmesinin olanak ve zemini yok mu? Akas bu soruya en ok kafa yoranlar da oralardan kyor. Hece, Karagz ve Dergh dergilerini izlemeksizin iirde zgn tartmalar iinde yer alma ansndan sz edemeyiz kanmca. Bu olguya nmzdeki yazlarda daha kapsaml eilmek zere nisan dergilerine gz atmay srdrelim: Afrodisyas Sanatta (S: 32), Hseyin Peker tarihsel, toplumsal, bireysel arakesitlerde Madmak da vurgulayarak Sivas anlatt iirinde, ayn d binlerce kez gryorsun, svas yandka / byyen bir kenttir kalbimde. dizelerinde kurduu imgeye sokulmamza bile izin vermiyor... Derginin Benden eri blmnde Mehmet Baaran, zyaamndan alayl kesitler sunuyor... Bilsen Baaran, Melih Elhann Kedi Tedirginliini (Hayal Y., Kasm 2011) inceledii yazsnda, nerisi olmayan airin iiri olmaz yargsna varyor... Timuin zyrekli, ne yazk! sisler iinde kayboldu ocukluumuz dizesiyle okurunu derinden sarsyor... Ersan Erelik, Dnya ardmdan dklen suydu bana; Erkan Ezbiderli, sararp sanki solacak bir gl gibi kktedir izleri dizelerindeki yaln ritimle, gl iirsel btnlklere aday olduklar izlenimi veriyorlar. Akatalpada (S: 148) tekiler arasnda ne kan pek iir yok bu sayda. Cihan Ouz da ii facebook iirlerine dkt. yi de o zaman dergide yaymlamaya gerek var m? Merakls sevdii iiri ayrca dosyalamak istiyorsa kt alyor zaten! Gltekin Emre, Hseyin Alemdar, Yusuf Alper, Ergl etin, Turgut Tan okurun karsna daha ok allm iirlerle kmayacaksa, iirin hakkn vermeleri ynnde genlere ne sylenebilir? Yine de Hseyin Ksenin dzyazya vurduka tkezlemelerini saymazsak, sarsc ve etkili ritmik ynelimler tayan iiriyle avunabiliriz: Ama ak da yoksa insan nasl tartar kendini? / Nasl sahip kabilir mthi pimanlklara? BerfinBaharda (S: 170) Ergl etin, gnmz iirinin belirgin i elimesini de dile getiriyor: okunmam bir kitap gibi duruyor senin kylerin de / Akdeniz, makiler, zm balar, pavese, iir ve intihar / iirin intihar m, intiharn iiri mi... Dergh bu sayda (S: 266), iir yazlar ve iir ynnden altmz ve beklediimiz dzeyde deil. Mustafa Kneolu, youn dizelerde airle felsefeci ilikisini de sorgulad artc iirini, bir postmodern soru stne kuruyor: Hi baklmayacak bir fotorafta durulacak en iyi yer neresidir? Dize (S: 198), Atalay Saran Behet Necatigilde Evin Hallerini temel izlek alan ve ilgin saptamalar getiren yazsna yer vermi: Eyann bylesi egemenlii gcn simgesidir. Bu g hibir zaman aka dillendirilmez; ama bu g kapitalizmdir! Bu g nesnelerle, tketim maddeleriyle yaammz cehenneme evirir. htiya fazlasdrlar; ancak yine de evimizdedirler, yanmzdadrlar, gzmzn nndedirler. Nuri Demirci, kinci Mezmur iirinde insana ilikin gizemli derinliklere ynelirken; Yaln Aydnlk, yaln sylem kipine postmodern yansmann baarl rneini veriyor: kim biriktirdi ki beni byle / nice gnler aylar dolusu bkmadan // imdi, u anda beni yle pseniz / en ok bana benzerim. Eliz (S: 40), Hilmi Haaln vken yazs eliinde, Mehmet Sarsmazn elyazs iirini veriyor kapaktan. Haal, Szn ssn, felsefesini ve felsefeciliini anmsatacak kvamda tutar diyor Sarsmaz iin. Bir de, u syleyiteki fazlalklarn gsterseydi keke: Yaanlan durumla, yaanlmas gerekli grlen durum... Nuri Demirci, iir Sevdirilemez yazsnda, Halk Cengizin mektubunu yaymlyor. nemli saptamalar var Cengizin. Dergiler stne yle diyor: yi bir iire rastlaynca aryorum artk. Oysa eskiden, bir edebiyat dergisinde kt iirle karlamak artrd beni. ... Dergilerin her zaman ykseltmeye altklar dzeyleri vard, birbirlerinden farklydlar. ounun ilan edilmemi sanat, etik anlay bir yana, air-yazar kadrosu olduunu bilir, onlar izlerdik. Hecede (S: 184), Takip Mesafesi adl kuramsal deerlendirmelerde Hayriye nal, Edebiyat Hurafeleri - 3 blmnde eletirel yaklamlarn iirde Avamln Methi balyla srdryor; edebiyatta modernleme ve halklama ilikisi stnde duruyor, gnmz iirinde gndelik hayatn nasl yer tuttuunu tartyor, pazar iin iir eilimlerinin glenip yaygnlamas tehlikesine el atyor... Yaln Armaan, Kendi stne reklenmi Sanat yazsnda, Tanpnarn Ahmet Haim iin kulland bu tanmn bir tr gncellenmesine giriiyor; bu tanm kapsamnda deerlendirilen kinci Yeni iirinin bugn tam tersine her airin ortak alan oluu saptamasna varyor. Turan Ko, Erdem Bayaztn iirinde gerekliin duyarlkla rntsn tartarak, geleneksel iirimizin kadim duyarlyla buluup isyan l eklinde gelimesini irdeliyor... Mustafa Kneolu, modern dnyada airin sz hakkn sorgulad yazsnda, teknolojinin Heidegger dncesine bir tehdit olarak yansmasndan kaynaklanan yuvaszlk dncesinin benzer ierikte Eliotta da grlmesine dikkat ekerken, her eyin yap bozumuna urad bir dnyada Marksizmin kesinlik kuramlaryla tarih sahnesinden ekildii sonucuna varyor. Ardndan ekliyor: Bu durum slmiyet iin olduu kadar, btn insanlk iin byk bir imkn arz ediyor. Ama u soru bolukta kalyor: slmiyet geicilikler ve belirsizlikler ideolojisi olarak m evrensel olanak tayor, yoksa Yeni Ortaada gereksinilen uzlamalar iin ABD emperyalizmine lml ve kalc olanaklar m vaat ediyor?.. iir Tecrbesi dosyasnda Ali Galip Yener, Cell Fedai, mer Aksay, mer Erdem, Ali K. Metin, Mustafa Muharrem, Ali Emre, Abdlkadir Budak grlerini ok ilgin yazlarla tartyor. Bu blmdeki yazlar aslnda ayrca ele alnp deerlendirilmeli... Derginin iir ynnden ayn verimlilik ve dzeyde olduunu sylemek g. Nitekim mer Aksay, esnaf zihniyeti yle kolay deitirilemez / ok kr terk etmez hibir esnaf geleneksel niyetini diyor iirinde. Dorusu tarihsel-toplumsal birikimi engin iir tecrbesiyle yourarak lirik uyarlarda bulunmadan da edemiyor: ama kuzey eytanlar bo durmaz / ubuklu formalarnda banka reklamlaryla / borlandrdlar plan yapanlar. nsanclda Mehmet Ercan (S: 261), air ve Varsl iiriyle, tarih boyunca sregelen bir elikiyi masals bir anlatmla veriyor: tek kuru kalmad koca varsldan, / iirleri dillerde yoksul airin. smet Alcnn Mzelik iiri de son derece arpc: Kpekler kadar mor bakyordu / esmer bir kadnn ateiyle / Sabaha doru buldular / yeil bir tayn yelesinde. Sahi, sormadan edemiyoruz: Zaman zaman iir konusunda cesur sz allarna tank olduumuz nsancl, iir kuram konusunda hantall atarak, atlye deneyimlerini gerek bir iir k niteliinde ne srme iradesi gstermekte hal isteksiz mi davranacak? Sz Nurullah Atala balayalm (Trk Dili, Dergilerde, Ocak 1952): lkemizde kan btn dergileri gremiyorum, satclarda da bulamyorum. Dergilerini okumam isteyenlerin bana birer say gndermelerini dilerim. (ARAKABLOda deinilmesini istediiniz yaynlar (Caalolu, Ankara Cd., Pamir Han, 22/14, Sirkeci-ST.) adresine gnderebilirsiniz.)

zete.com seyyitnezir@aydinlikga

Aydnlk KTAP
BEN CE'N N ROMANI, ATIF YILMAZ'IN F LM : BE HASTA VAR

Hastalkl cemiyette ak ve intikam

TUNCA ARSLAN 1903'te stanbul'da doan Etem zzet Benice, Galatasaray Lisesi'nde ve Yksek Deniz Ticaret Okulu'nda renim grdkten sonra 1920'de gazetecilie balam, 1942-1950 arasnda nce Kars, sonra da Siirt milletvekillii yapm, ama asl nn edebiyatlyla elde etmi ve ne yazk ki gnmz okurlarnca pek tannmayan bir isim. 1967'de len Benice'nin, Yaklacak Kitap, On Yln Roman, Yosma, Foya gibi ou eseri zamana dayanabilmi olsa da bunlarn en nls hi kuku yok ki 1932'de yaymlanan Be Hasta Var. Romanlarnda genellikle, sinema dilini andrr, hzl, akc ve bir renkli anlatm tutturmu olan Benice'nin bu en nemli yapt, 1955 ylnda Atf Ylmaz'n ynetmenliinde beyazperdeye aktarlmt. Barollerinde Nedret Gven, Muzaffer Tema, Sadri Alk ve Refik Kemal Arduman' grdmz filmde Muazzez Aray, Settar Hazm Krmk, Nubar Terziyan, Dursune irin, Sadettin Erbil, Kemal Edige, Abdullah Ata, Feridun lgeen gibi sanatlar da kamera karsna gemiti. Be Hasta Var, Cumhuriyet ncesinin hasta cemiyetini anlatan bir romandr ve fakir bir ailenin kzyken sevmedii bir erkekle evlendirilen Belksn yksn anlatr. Belks sevmeden evlendii ok yal Paa kocasndan kapt frengi hastal

nedeniyle tm erkeklere dman olmu, intikam alrcasna tant her erkee bu hastal yaymaktan geri durmamtr. 1900'lerin banda Rumelihisar'nda balayan ykde Belks, deliler gibi sevdii Cahit'le evlenip mutlu olma hayalleri kurarken, sebebiyet verdii bir kaza (romanda tekne, filmde at arabas kazas) sonucu kendisini grp ak olan zengin ve yal bir Paa tarafndan karlr, eve kapatlr. Paa, Belks'n gnln kazanmak iin her eyi yapar ama baarl olamaz. Gen kzn babas da bol paraya kavuaca iin bu evlilii onaylamakta, kznn yalvarlarna aldr etmemektedir. Cahit'e ise Belks'n kendi isteiyle evlendii sylenir. Belks, zengin kocasyla birlikte kt Avrupa seyahatlerinde kaderine raz geliri iindeki intikam ateini sndrmeden, yeni aklar peinde koar, son derece mutsuz da olsa hayatn yaar. 1955'de stanbul'un henz bozulmaml nedeniyle 1900'leri anlatmakta pek zorlanmayan Atf Ylmaz, yknn etkileyiciliinin, oyunculuk baarsnn, sonradan ynetmenlie geen Hulki Saner'in mzik almasnn yan sra, ustalkl stanbul grntleriyle de unutulmaz bir film klmtr Be Hasta Var. Belks'n kendi hayatn karartan kiilerden tek tek intikam alma biimiyle akllarda ayr bir edinen film ve Benice'nin roman, sinema-edebiyat bulumasnn en ilgin rneklerinden birini oluturmaktadr.

18 18 MAYIS 2012 CUMA

Can Dostum Gnlk Yaamdan Sanata

Aydnlk KTAP

YEN IKANLAR

Salainin Yumurtas

Protestan Kuran

Rita Monaldi, K rm z Kedi Yay nevi, ev. Regaip Minareci, 248 s. Philippe Pozzo di Borgo, Turkuvaz Kitap, ev. I k Ergden, 224 s.
"Abdel, dayanlmaz, kendini beenmi, kaba, sebatsz biridir, insandr. O olmasa, oktan kokuarak lmtm. Abdel, bir st ocuuymuum gibi bana srekli bakt. En ufak bir iaretime dikkat ederek, benim btn dalgnlklarmda, yokluklarmda var olarak, her hapsolduumda beni kurtard, zayf dtmde korudu. ktm zaman beni gldrd. O benim eytan bekim." Ayrcalkl, zengin bir felliyle, banliyde bym gen gmenin bulumasnn gerek hikyesinin anlatld bu kitap ayn zamanda, senarist Olivier Nakache ile Eric Toledano'nun, barollerinde Franois Cluzet ve Omar Sy'nin oynad yeni filmleri Can Dostuma esin kayna oldu. Can Dostum, Fransa'da getiimiz yl 30 milyonu bulan giesiyle tm zamanlarn en ok izlenen filmi oldu. R. Monaldi & F. Sorti iftinin son bir tarihi-polisiye kurgu iinde kaleme ald Sala'nin Yumurtas, okuru Roma sokaklarnda gizli bilgiler ieren bir kitabn peinden srklyor. Babal ve ustas Leonardo da Vinci tarafndan Amerika'nn kefine dair bir kitab bulmakla grevlendirilen Sala farkna varmadan Roma'da byk bir komplonun tam ortasna der. Cebinde ykl miktarda para ve zerinde gzel kyafetlerle Roma sokaklarn dolarken Yenidnya'y kefedenin Amerigo Vespucci olmadn renir, stelik ktann gerek kifi Kristof Kolomb, Papa VIII. Innocentius'un herkesten gizledii oludur. Bu srra ortak olan Sala enesini tutmasn bilmeyen, kaba saba, kadn dkn, cahil bir kyldr. Ustasnn istedii kitab ele geirebilmek adna boyundan byk kurnazlklara bavurur. Papalk jurnalcileri, Alsasl kilise kartlar, kskan, zengin kocalar ve Romal dzenbazlarn iin iine girmesiyle de kendisini Floransa zindanlarnda bulur.

Muammer Karabulut, Tanyeri Kitap, 200 s.

Katoliklerce "gizli-Yahudi" olarak tanmlanan Martin Luther, reform hareketiyle hem Katolik Kilisesi'ne lmcl bir darbe vurmu, hem de gelitirdii dini doktrin iin asl kaynak olarak Tevrat' esas almtr. Yahudilerin "seilmi halk" olduklarn kabul eden Luther'in Roma Katolikliine getirdii ykc darbeye ilk olarak Yahudiler tarafndan sahip klmtr. Bugn de ayn yol izlenerek F. Glen cemaati zerinden slam Protestanlatrlmak istenmektedir. Bugn, parayla tanan ve lks yaama alan dindarlar, hzla kapitalist sisteme katlmaya abalyor. Hedef, gya radikalleen slam'n Protestanlamas ve bu yolla kontrol altna alnmasdr. 16. yzylda Orta a karanlnda kvranan Avrupa'nn k yolu olarak bulduu Protestanlk, bu sefer de tm arl ile slam dini zerindedir. Sapkn dnce, din ve vicdan zgrl rtsn slam' bakalatrma projesinin stne rtmeye kararldr.

Umberto Eco, Can Yay nlar , ev. Kemal Atakay, 256 s.

Umberto Eco, her ne kadar romanclyla daha n planda olsa da, roman yazmadan nce de sanat, kltrel ve bilimsel tartmalar gazete ve dergilerde yaymlad yazlarla ynlendiriyordu. Gnlk Yaamdan Sanata, Eco'nun Antik Yunan'dan Ortaa'a, Rnesans'tan biliim ana uzanan birikimiyle bezenmi bir kitap. Eco'ya zg ironi, sanatn gnlk yaamn hemen hemen her alanyla balarn kurcalad bu denemelerde kendini gsteriyor: Ortaa, medya, gsteri kltr, lm cezas, Coca-Cola... ada yaamn tm gstergeleri, Eco'nun yorumlaryla yeni deerlendirmelere alyor.

Bitmeyen Gece Roger Ackroydun Katli

Can Gncem

Vietnam Gnl

Mekanm Data Olsun

Kk skender, Sel Yay nc l k, 296 s. Agatha Christie, NTV Yay nlar , ev.Sevin Okyay, Toros ztrk, 108 s.
Cinayetin kraliesinden soluk kesen iki hikye daha Agatha Christie alk olduumuz tarzn dnda bir cinayet hikyesi anlatyor Bitmeyen Gecede. Yaymland zaman, son dnem eserleri arasnda en ok beenilenlerden biri: Birbirini seven iki gen, Michael ve EllenUursuz bir arsa, ingenelerin Arazisi ve kanlmaz bir lm. Emeklilik hayalleri ile geldii kasabada bela, gizem ve cinayet HerculePoirotnun yakasn yine brakmyor. Bu seferkinin gerekten bir son olacan syleyen Poirot, gri hcrelerinin de yardmyla kimsenin aklna gelmeyeni gzler nne seriyor. Gnleri, gnlerin srkleyip getirdiklerini bir savunma tutana hazrlarm gibi kaydetmek, bazen hafzay mutlu eder. Yaadnz eylere yant verme hakk ya da susmay kmsemek, hesaplamay kolaylatryor. zgrlmzn selameti iin szmz esirgemeden tanklmz yapmamz en azndan benzerlerimize umut ve moral vermez mi? Kk skender'in 1984-1993 yllar arasnda doalama tuttuu yirmi defterden seilen iirseller, aforizmalar, deneysel deinmeler, karalamalar, o zamanlara dair kimi olaylar ve dierleri. Kendi kiisel sansrnden geen 648 maddelik bir gnce. airin iirine, serbest metinlerine, k yapt dneme olduu kadar genliine, zel hayatna da giden bir ara yol: Cangncem. Yeniden raflarda...

Mehmet Ali Aybar, leti im Yay nlar , 267 s.

ABD'nin Vietnam'da iledii sava sularn aratrmak amacyla filozof Bertrand Russell'n giriimiyle oluturulan "Uluslararas Sava Sular Mahkemesi"nin bir yesiydi. "Russell Mahkemesi" olarak da bilinen Mahkeme'nin bir tahkikat komisyonuyla Vietnam'da yaklak bir ay incelemelerde bulunan Aybar'n tuttuu gnlk ilk defa yaymlanyor. Russell'n, Mahkeme'nin programnn hazrland ilk bir araya gelite yapt konumay ve Jean-Paul Sartre'n Stockholm toplants sonrasnda aklad hkm de ieren "Vietnam Gnl", sadece bir "sper gcn" acmaszca yrtt sava tm boyutlaryla ortaya koymuyor, Aybar'n sosyalizm anlayndan paralar da sunuyor. 15 milletvekiliyle Meclis'e girmi Trkiye i Partisi'nin genel bakan Aybar'n her koulda altn izdii bir gerek vard: "Sosyalizm insanlar iindir; insanlar sosyalizm iin deil...

Can Ycel, Bankas Kltr Yay nlar , 140 s.

Bu kitaba adn ben Gnele Kalkmak koyacaktm Ama gece on, hal, terler fkryor terimden Dayanamyorum scaa Ben ki genliimde Mozambik'te, Angola'da dmei kurmutum iekleri geride brakmaktan korkuyorum kururlar diye Rzgr kallelik etti inmez oldu gerillam dzlere Yoksa Kuzguncuk'a geceim ehir gerillalar zerine konumak iin

YEN IKANLAR

Aydnlk KTAP

18 MAYIS 2012 CUMA

19

Amerikan Sinemas

Laf Evi

Dune Rahibeler Meclisi

Civan

Serdar Aysev, Ayr nt Yay nlar , 256 s. Durmu Akbulut, Etik Yay nlar , 168 s.
Amerikan Sinemas ve Hollywood'un 1900-1914 yllar arasnda geirdii tm evreleri arpc olay ve anekdotlarla anlatan kitap, siyah-beyaz dnemin unutulmaz isimlerine ve filmlerine genel bir bak sunuyor. Sesli filme gei evresinde yaananlar; isyanlar, skntlar, unutulup gidenler, deerini bir anda kaybedenler ve sinemaya ksen byk isimler... Byk Buhran. Sansr, propaganda, ilk westernler, Hollywood'un douu, Tom Mix, Buffalo Bill, Chaplin, John Wayne, Laurel ile Hardy, ilk kadn yldzlar, aykr ynetmenler... Yedinci sanat sinemann Amerika'daki ilk serveni. "Bizim kuamz, dergi satrlarnda, dernek toplantlarnda, devrim ehitlerini anma gnlerinde, okul boykotlarnda, 1 Mayslarda meydanlarda sosyalleti... Bizden ncekilerin resme, iire, mzie, bilime ynelik ilgilerini imdi kskanyorum... "rgt klar"nn tek sazl ses dnyasnn ve devrim marlarnn ocuklaryz biz... Sadece Marks'n deil, Beethoven'in, Fuzuli'nin, Proust'un, Albert Einstein'n ya da Pink Floyd'un hakkn vermeden sosyalleen bir kuak... O nedenle arkadalarmdan ayr dnce annemin, teyzelerimin, amcalarmn; nfus mdrlnde, yitirdii nfus czdannn yerine kimlik karrken benim kimliimi de yeniden oluturan insanlarn; camide namaz klmak iin takkesini bana takan kot pantolonlu kaportac raklarnn dnyasnda olduumu fark ettim.

Frank Herbert, Kabalc Yay nevi, ev. Dost Krpe, 528 s.

Rahibeler Meclisinin standart bilimkurgu romanlarndan ayran iki temel unsur saylabilir: Gl bir felsefi derinlie sahip olmas ve aklda kalan - ve yerli yerinde kullanlanaforizmalar... Kitaptan ksa bir alnt... "Dikkatli ol Murbella. Yoksa Pandora'nn kutusunu aabilirsin." Murbella, Odrade'nin neden bahsettiini biliyordu. Barahibe'nin gzlerinin iine bakt. "Ya?" diye fsldad. "Pandora'nn kutusunda, hayat enerjini boa harcamana yol aacak gl ve dikkat datc faktrler vardr. Rahibe Ana olmaktan bahsediyorsun, sanki kolay bir eymi gibi. Ama bunun anlamn da senden ne istediimizi de hl bilmiyorsun." "Yani istediiniz ey cinsel yeteneklerimiz deil, yle mi?" Odrade ne doru sekiz hametli ve kararl adm att. Murbella bu konuyu konumaya fazla hevesliydi. Odrade her zamanki gibi eninde sonunda konunun kapanmasn emretmek zorunda kalacakt.

Mge pliki, Everest Yay nlar , 228 s.

Civan, Mge pliki'nin, dar dnyalarn akmayan zamanlarn ve o zamanlarn, iinde biriktirdii rml ele ald son roman. Mge pliki, Civanda bir kz ocuunun karlmas ile bir anda dalgalanan bir kasabann hayatn sahneye koyduu kitabnda bizi, kasaba dnyasna ait birok gizemle yz yze getiriyor. Bir zamanlar ad efsane gibi anlan ama gemii srlarla rl bir narkotiki eskisi polis memuru... Gemite yaanm bir ak... Yitirilmi bir baka evlat... Ve yerlerinden yurtlarndan edilmi, imdi de bu kasabada artk fazlalk olarak grlen Krtler... Bir anda alevlenen, en yaknlar bile birbirine dman eden ayrlklar... Su ve kimlik kavramlarnn en acmasz yzleri... Mge pliki, gnmz Trkiye'sini eletirellikle ele ald Civan adl bu romannda su ve kimlik kavramlarn olduu kadar, dar dnyalarn havasz ve ksz ortamlarnda iten ie bir iblis gibi oaltt yarglarn da gn na tayor.

Cennet Kayp

Marx ve Avangard Manifestolar

Koarken Yavalar Gibi

Farkl Dnyalar Dnmek

Cees Nooteboom, Yap Kredi Yay nlar , ev. Esen Tezel, 124 s.
Bir hayat dierinden daha uzun srede piirir, ocaklar yeryznn farkl yerlerindedir, sonuta ortaya nasl bir ey kaca belirsizdir. [...] Hayat -bu aptalca soyutlamay son bir kez daha kullanacak olursak- a olarak tam bir ahmaktr. Bunun acsn genellikle insanlar ekerler ve bundan bazen, ok sk olmamakla birlikte, edebiyat faydalanr. Urad bir saldrdan sonra arkadayla birlikte teden beri merak ettii Avustralya'ya giden, meleklere ve Aborjinlere takntl Alma ve orta ya krizindeki kitap eletirmeni Erik Zondag'n yollar nce Avustralya'daki bir edebiyat festivalinde, sonra da Erik'in, sevgilisi tarafndan katlmaya zorland bir salkl yaam krnde kesiir. Hollanda edebiyatnn en nemli isimlerinden Nooteboom'dan aray ve hayal krkl zerine zarif bir postmodern anlat.

Martin Puchner, Alt k rkbe Yay nlar , ev. a r M. Kasap, 544 s.

Savrulmu metinler, yz yllar boyunca manifestolar olarak adlandrldlar fakat Marx ve Engels'in Manifesto'su, bu metinleri ayr bir tr olarak bir araya getirdi. Manifesto'nun, trn daha sonraki tarihi iindeki stnlnn anlam, manifestonun tarihinin, ayn zamanda, sosyalizmin tarihini de arta balamas gerektiiydi. Antonio Gramsci, Kenneth Burke, Louis Altusser ve Perry Anderson da dhil olmak zere, birok Marxist eletirmen, manifestolarn, toplumsal teoriyi, siyasi eylemleri ve iirsel ifadeleri nasl bir araya getirdiklerini belirlerken bana olduka yardmc oldular. Bu kitabn balca nermelerinden bir tanesi manifestonun nasl ve neden yirminci yzyldaki sanat dnyasna girdiini aklamaktr.

hret Balta , Agora Kitapl , 240 s.

Koarken Yavalar Gibi, birbirine hem benzeyen hem farkl be gen kadnn 12 Eyll'de askeri cuntann ynetime gelmesinden birka yl nce balayan arkadalklarnn, 12 Eyll dneminde ve sonrasnda ald halin roman: Ayn evi paylatklar yllar geride kalm, hayat gailesiyle birbirlerinden uzaklamlardr. Her biri, farkl ama benzer biimlerde, bir zamanlar hayatlarn adadklar ideallerinin hiletii yeni toplumsal ilikiler ierisinde, kadn olmann zorluklaryla ba edip ayakta kalmaya abalarken bir mektup onlar yeniden biraraya getirir...

Kolektif, Metis Yay nlar , ev. Emine Ayhan, 232 s.

Moskova Bienali erevesinde gerekletirilen iki aamal bir sempozyumda sunulmu bildirileri bir araya getiren kitap, ada sanat kltrnde "olay" kavramnn anlam ve amacyla, felsefe ve estetik teorisiyle ve ayn zamanda sanatsal yaratmlarn siyasal anlamyla ilgili sorunlar ele alyor. Kresel lekteki siyasal deimeler karsnda, piyasa ve sanatn artk gsteri toplumunun bir parasna dnt kukusu karsnda sanatn statsn ve eletirel sylemleri nasl anlamak gerekir? Kitabn odandaki soru bu.

20 18 MAYIS 2012 CUMA

Aydnlk KTAP

OCUKLAR N

Kk filozoflara Albert Einstein

REM HALI ocuklar iin Felsefe yaklam ilk kez 1970li yllarda Matthews Lipman ve Ann Sharp tarafndan gelitirilerek bir program haline getirilmi. Bu programda ocuklar iin bir paylam platformu dzenlenmi ve ocuklar tartma srasnda birbirlerini dinlemeye, birbirlerine sorular sormaya ve sorulan sorular hakknda fikirlerini ifade etmeye ynlendirilmi. Bu proje, dnya ileriyle ok megul yetikinlerin byk savalar ve ekonomik bunalmlar nedeniyle ocuklarn ihmal etmeleri ve evredeki olumsuz koullar yznden ocuklarn kendilerini ifade etmekte glk gemeleri nedeniyle yaratlm. Bylelikle ocuklar, dnme becerisi kazanp, atlgan, ibirliine yatkn, z denetim salayabilen ve olaylara farkl alardan bakarak toplumlara fikirsel anlamda katkda bulunan bireylere dnyorlar. nk beyinlerin bu taze ve aykr dnemleri, bilgiye ve rendike dnmeye en msait dnemler. Metis Yaynlarnn Kk Filozoflar serisi de bu a beyinleri bilgi ve felsefeyle doyurmak iin hazrlanm. zaman iler ok sarpa saryor diye dnmeyin, nk zaman, hz, enerji, ktle gibi kavramlar ok basit rneklerle anlatlm. rnein lunaparktaki hzl trenin ilk vagonuna binen Einstein ile son vagonundaki ottenhamel birbirlerine ate ettiklerinde (kitapta iddet ve yaralanmalar yok tabii ki, yazar sadece hzn nemini vurgulamak iin bu rnekleri semi) trenin iinde olanlar ve treni dardan izleyenler iin olaylarn olu sras farkllk kazanyor. Mesela Einstein ilk ate edenin kendisi olduunu zannederken, dardan ekilen fotorafta ottenhamel ate ettiinde Einsteinn harekete bile gemedii anlalyor. Yani olay, trenin iindekiler ve dndakilere gre grelilik kazanyor. Ben de anlamaya baladm iin mutluyum akas. Einstein bu uzun yolculuunda, interferometreyi kullanarak n btn dahili sistemlerde ayn hzda ilerlediini gsteren ABDli fiziki Abraham Michelson ve Kuantum fiziinin gelimesinde nc rol oynayan Danimarkal fiziki Niels Bohr ile tanyor ve ona aratrmalarnda yardmc oluyorlar.

Benekli

Grnmez Olan Tonino'nun Maceralar

Bilgin Adal , Yap Kredi Yay nlar , 32 s.

Bilgin Adal'dan ocuklara yeni bir kitap: Benekli. Adal'nn YKY'nin okul ncesi serisinden kan son kitab Arkadam Papi idi. YKY'nin Doan Karde Kitapl'ndan kan son kitabysa Ouz Kaan Destan. Adal, Benekli adl kitabnda bir ocuk ile bir dalmayalnn dostluunu anlatyor. Kitabn kahraman Doay, ok hareketli bir hayvan olan Benekli'yle birlikte yaamaya alrken, hayatlarna yeni biri daha katlyor: Benekli'nin yavrusu Benek... Kitaba resimleriyle Buket Topakolu Gencer elik ediyor.

Gianni Rodari, Can ocuk Yay nlar , ev. Yelda Grlek, 72 s.

Okulu asmak, cezalandrlma korkusu olmadan akalar yapmak iin ara sra grnmez olmak bizim de pekl houmuza gidebilir. Bu hayalimiz gnn birinde geree dnrse biz de bu yknn sevimli kahraman Tonino'nun bana gelenleri yaayabiliriz.

Krmz Arabann Hayaleti

Tuhaf Kutu (Zaman Gnlkleri 1)

Aytl Akal, Tudem Yay nlar , 208 s.
Gizemli bir kk, srekli suret deitiren kimlii belirsiz bir ev sahibi, iki delikanl, iki kz, bir kedi, bir kpek, bir tavan, bir ku, yerine getirilmeyi bekleyen drt ayr vasiyet ve tm bunlara ahit olan st ak krmz bir Cabrio... Ruhlar tedirgin eden bu genlik masal, hibir gencin kaytsz kalamayaca muhteem vaatlerle dolu bir i ilannn yaymlanmas ile balyor. Ksa yoldan hzl bir ekilde kolayca hedefe ulamak iin tek yapmak gereken ise aylk bir sre zarfnda gizemli kkteki iverenin verdii grevi tamamlamak. Trkiye'nin bir ucundan dierine uzanan drt ayr yolculuk ve drt sra d grev... Her biri trl tehlikeler ve anlam verilemeyen karlamalarla dolu drt deiik serven. Bilinmeyene doru gitmenin getirdii rktc ve tedirgin edici hislerin kiisel hrslarla birleerek oluturduu ruhsal hezeyanlar okurlar derinden tesir etmeye yetiyor da artyor bile. zellikle birinci blmn sonunda kannzn ekildiini hissetmeniz iten bile deil... Aytl Akal, bu romanyla, masallarn her zaman mutlu sonla bitmeyebileceini hatrlatyor.

I IK HIZININ DA STNE
Son olarak uan sandalyeyle yanllkla tam otuz yedi sene sonrasna giden Einstein ve kardei Maya zamanda yolculuu da kefediyorlar. Ancak geri dnebilmek iin k hznn da stne kmalar gerekiyor. Bu konuda Einsteinn fikri ise u: Dorusu k hzna ulamann sonsuz bir enerji gerektirdiini, bu yzden de k hznn asla alamayacan dnyorum. Ayrca bu mmkn olsa ortaya kacak paradokslar bir dn: Gemie gidebilseydim daha annemle babam tanmadan, babam ldrebilirdim. O zaman da hi var olmazdm. inden klmas zor bir bilmece bu! Bulularmz ok tuhaf grnebilir, ama sama olmamal. Yaratcnn ileri incelikli olabilir, ama insanlar haince aldatmaz! Kk Filozoflar Serisinin dier kitaplar: Bilge Sokratesin lm, Descartes Amcann Kt Cini, Diyojen: Kpek Adam, Karl Marxn Hayaleti, Lao-Tzu: Ejderhann Yolu, Leibniz: Mmkn Dnyalarn En yisi, Paul Ricoeurn Baykuu, Profesr Kantn En lgn Gn. Programda olanlar ise: Bilge Sokratesin Ak, Martin Heideggerin Bcei. ocuklarnza iyi okumalar diliyoruz. (Albert Einsteinn I, Frederic Morlot, Metis Yay., ev: Cemal Yardmc, 64s. (8-12 ya)

E LENCEL FELSEFE
Albert Einsteinn I, Metis Yaynlarnn Kk Filozoflar dizisinin son kitab. Felsefeyi elenceli bir dille ocuklara sevdirmeyi amalayan bu seri, birok dnr ilgin ykler ve resimlerle donatarak ocuklarn nne sunuyor. Charlie Chaplinin Beni anladklar iin, seni anlamadklar iin alklyorlar dedii Einstein da bunlardan biri. O da filozof olmadan nce ocuktu ve bakn bandan neler geti. Einstein ve kardei Maya, Oktoberfest enliklerinde kocaman bir barakay klandrmakla grevliler. Btn barakay ampullerle ssleyecekler ve vakit geldiinde dmeye basp seyircilere grsel bir len yaatacaklar. Saat tam 10:00da Einstein dmeye basyor ve tm baraka aydnlanyor. Fakat sz konusu alan o kadar geni ki k teki ucuna ulaana kadar 1 saniye geiyor. (In saniyedeki hz yaklak 300.000 km) Almanlar da dakiktir, haliyle barakann sahibi ottenhamel (Adolf Hitler) bu iten hi memnun kalmyor, her yer ayn anda aydnlanmal ki yaptklar i kusursuz olabilsin. Einsteindan bir saat iinde buna bir zm bulmasn istiyor. Bu sre zarfnda kardei Maya ve kpekleri Maksla hzlandrmak iin zm arayan Einsteinn yaad maceralar dnp dolap grelilik kuram ve zamanda yolculua dayanyor. O

A.Brychta, D.Hunt, R.Hunt, Bankas Kltr Yay nlar , ev. Sevgi Atl han, 36 s.
Chip giysi dolabnn zerinde bulduu eski bir kutuyu kermeste satlmas iin balar. Arkada Nadim kutuyu ok beenir ve satn alr. Ancak kutuyu isteyen biri daha vardr. Garip bir adam kutuyu Nadim'den satn almak iin byk miktarda para nerir. Ama Nadim'in iinden bir ses kutuyu satmamasn syler. Bu noktada olaylar kontrolden kar.

SAHAF

Aydnlk KTAP

18 MAYIS 2012 CUMA

21

niformal ve izmeli bir feminist

Politikac ve yazar Dr. Yahya Kanbolat, Kafkaslardaki Byk erkez srgnnden (1864) Balkanlara, 1877 Osmanl-Rus Sava sonunda da Suriye'ye ve daha sonra Hataya yerleen aguj adl bir Adige ailesinin ocuu... 1926 ylnda Hatay- Reyhanlya bal Kavalck (Harran) kynde domu, ilkokulu Reyhanlda, ortaokulda skenderunda okumu, liseyi Antakya Lisesi'nde bitirmi. Franszlarn Hatay igali nedeniyle youn bir Fransz kltr etkisi altnda kalan ve Trkenin yan sra Franszca renen Kanbolat, 1940l yllarda siyasal nedenlerden dolay tutuklanm, sonra beraat etmi. 1951 ylnda da stanbul'da ktisat Fakltesi'nden mezun olmu. 1952 ylnda zengin bir ifti ve yarg olan babasnn desteiyle Fransaya doktora yapmak iin giden ve iktisat doktorasn tamamlayp 1957 ylnda Trkiyeye dnen Yahya Kanbolat, 27 Mays sonrasnda aktif politikaya girerek, Trkiye i Partisinin (TP) tarm program hazrlklarna katlm, 1965 seimlerinde TP listesinden Hatay hazrlarken, nci Enginn dnda hibir eletirmenin Halide Edip'in tm romanlarn okumad yargsna kesinlikle vardm. Tarihsel bir bir izgi iinde okumamann, Halide Edip'i yanl deerlendirmenin nedenlerinden birisini oluturduunu anladm diyen Kanbolat, Halide Edip'in sradan bir yazar olmadn, Sakarya Sava'n ve Byk Taarruzu cephede yaam bir hazine olduu kansnda. ELE T REL YAKLA IM Elimizdeki, ok eski tarihli olmasa da oktan unutulmu gitmi, izine ancak birka sahafn raflarnda rastlayabileceiniz, deerli ve ilgin bir alma. Kanbolat, ok sevdii, byk sayg duyduu Halide Edip'e edebi ynden de nesnel bir eletirellikle yaklamay baarm. Dner Ayna, Halide Edip'e hi yakmayacak bir romandr, 1953 ylnda yazlmtr ve Heyula'dan bile daha ktdr. Roman gereksiz ve ok skc ayrntlarla boulmutur. Dner Ayna, ne politik ve ne de feministtir gibi yaklamlara da ska rastlanyor.

DR. YAHYA KANBOLAT'IN HAL DE ED P ADIVAR NCELEMES

Milletvekili seilmi. Eski TP zerine Anlar (1970), Sosyalist ve Kapitalist lkelerden Gezi zlenimleri (1979), Reyhanl lesinde Trkmen Airetlerinin Durumu ve Kuzey Kafkas Gmenleri (1989), erkez Kabilelerinde Boy Adlar (1991) gibi ok sayda yaymlanm kitab bulunan

ve 2000 ylnda yaama veda eden Kanbolat'n 1987'de okurlara sunulan incelemesi, Halide Edip Advar'n Romanlarnda Feminizm Sorunu adn tayor. YANLI DE ERLEND RMELER... Bayr Yaynlar'nca baslan 103 sayfalk kitabnda Bu incelemeyi

ANADOLUDAN KTAPEV

Mutluluk Kitapevi-Mu la

Dzenli bir sahaf ve buluma noktas

GZEN SORKU Kafanzda onlarca soru, zm bulunmam birtakm sorunlar eliinde ehrin uultulu sokaklarndan geerken bir an durup derin bir nefes alp yaadnz tm damarlarnza kadar duyumsamak m istediniz? lk yapacamz i sakin bir yer bulup, bir iki yudum bir eyler ierek rahatlamaya almak yahut ho sohbet bir arkadanzn yanna gidip o gnn younluunu beraberce zerinizden atmak olacaktr. Bunlarn hibirisini o an yapamadnz m? O vakit yaplacak en gzel eylerden birisi en yakn bir sahafa gidip yle gzel bir roman alarak farkl dnyalara adm atmak olacaktr. Mulann tam merkezinde yer alan Mutluluk Kitapevi de tam da bu ihtiyac giderebilmek iin uygun bir adres olarak grnyor. ehrin gbeinde Mustafa Mulal Hannn iinde yer alan sahaf, neredeyse Mula halknn istemsizce buluma noktas haline gelmi durumda. Uzaktan bakldnda kk bir tezgh andran grntsyle hem sempatik hem de irin bir yer olma zellii tayor. Etrafnn tamamen kapal olmamas insanlarn dikkatini daha kolay ekiyor ve kitaplarn raflar boyunca dzgn bir ekilde dizilmi olmas sizi o dnyann iine hapsediyor. Bu sahafta salt kitap deil ayn zamanda eitli doa ve insan portrelerinden oluan posterler de bulunmakta. renci olan kitapevi sahibi dem Klarslan amacnn para kazanmak deil, insanlara kitap okumay sevdirmek olduunu sylyor. Kitap okumay sevdirme amac birok renciyi kitapevine ekmekte, ayn zamanda da bu kk kitap dkknn da tantmada nemli bir rol oynamaktadr. ou zaman tezgh nnde kitap bakarken balayan arkadalklar kitap almann da tesinde bilginin sevgiyle btnletii, kalc dostluklara dnmektedir.

22

18 MAYIS 2012 CUMA

Aydnlk KTAP

ALINTI-TEST

Okuyaca n z blmler hangi yazar n hangi kitab ndan al nt lanm t r?

kz; ebnem, Ceyda ve Gldem salata yemeyi tercih etti. Sadece bu tip yerlerde hazrlanan, vejeteryanlarn et yiyenleri kendi saflarna kazanmak iin icat ettii yeilin deiik tonlarn bir araya getiren kark salatalar. Erkekler ise daha nce denemedikleri soslu bir makarna yiyorlard. O srada Gldemin ensesinin arkasndan souk ve youn bir hava akm hzla geti ve salarn savurdu. Gldem arkasna baktnda hibir ey grmedi. Ve ilk korkun olay o anda gerekleti. a) Erturul zkk / Yedi Byk Gnah b) Nuriye Akman / Geceden Doan c) Sine Ergn / Bazen Hayat d) Zerrin Ko / Islak Kentin nsanlar e) Dou Ycel / Hayalet Kitap

Ermeni komularyla i ie yaamlard, onlardan ok gzel yemekler renmiti Sreyya Hanm. Beyaz fasulye yahnisine tarn da koyard hafif, bal m yiyorsunuz, reel mi belli deil. Uskumru dolmas yaptnda balk deil, dereotunun kokusu sarard etraf, bal irmie bular yle kzartrd, tek bir klk kmazd, nk baparmann hafif hareketleriyle ustaca baln omurgasn krar, kl iinden karr, tulumu kalrd dier elinde.

Dev csseli rahip yine yere kapand ve saya dke alamaya balad: Efendim siz burada kazanan ve kaybeden yok mu sanyorsunuz? Burada da ayn eyler oluyor. O yzden ite burada da herkes gnahkr ve biz onlar, bu gnahlarndan temizlenip Tanr huzuruna pirpak gitsinler diye kaynar kazanlarda kaynatyoruz. Peki bari ie yaryor mu kaynatmanz? diye sordum. Ondan sonra tarih doru yazlmaya balanyor mu?

a) Faik Baysal / Sarduvan b) brahim Altun / Krk Kalp c) Halide Edip Advar / Akile Hanm Soka d) Yekta Kopan / Ak Mutfandan Yalnzlk Tarifleri e) Yiit Bener / Krlma Noktas

a) Patrick Sskind / Gvercin b) Umberto Eco / Gln Ad c) Hikmet Temel Akarsu / Nihilist d) Salman Rdi / Soytar alimar e) Tahsin Ycel / Peygamberin Son Be Gn Do ru yan tlar gelecek hafta bu sayfada

Geen haftan n do ru yan tlar : 1-(a)

2-(c)

3-(c)

BULMACA
SOLDAN SAA
1. Resimdeki air - Ortak zellikleri olan varl klar n btn 2. Verme, deme - Al , balmumu gibi maddelerden bir eyin kal b n kartmak iin yap lan i lemlerin btn - Hitit 3. Eserler - Parlak, saydam k rm z renkte de erli bir ta - Dul kalan kad n n sadakatini gstermek zere kendini kurban etmesi eklinde bir Hindu gelene i 4. Keiyolu - rlanda'n n plakas - Bir i in yap ld an 5. Ate - At, aslan gibi hayvanlar n boynunda bulunan uzun k llar - H rvatistan'da bir liman kenti - Yabanc 6. Ba , kafa - Gzel kokulu bir madde - Basmakal p 7. Biricik, e i olmayan - Yunanca'da bir harf - Tropikal blgelerdeki denizlerde, btn y l sresince dzenli olarak esen birtak m rzgarlara verilen ad

8. Bir a lme cetveli - Bir nota - Cet 9. lgi eki - "... Gndz Kutbay" (ney stad ) - "... Kaptan" (ressam) 10. Limited (k sa) - Rtbesiz asker - Solo okuyan veya solo alan kimse 11. Sanca , yelkeni ya da sereni a a alma - lkel bir su ta t - ye - E ek sesi 12. Radyum'un simgesi - Bir devlet by n veya nemli bir ki iyi plan kurarak ldrme - "... King Cole" (Amerikal caz piyanocusu ve ark c ) 13. Akci er - Japonya'da buda rahibesi - Bir yzeydeki atlak veya aral k 14. Molibden'in simgesi - Demir'in simgesi - Bir ilimiz 15. Resimdeki airin bir eseri - Bir meyve

YUKARIDAN AAIYA
1. Erol Toy'un bir roman 2. U ur - Baz bceklerin kat ve sert olan st kanatlar Milattan nce (k sa) 3. Kullanma sresi - Kayak - Disprosyum'un simgesi - Bir ki ili i canland ran oyuncunun sylemesi ve yapmas gereken hareketlerin genel ad 4. Betonarme in aatlarda ana demirleri birle tirmeye yarayan ve bylece beton katmanlar n n birbirleri zerinde kaymas n nleyen metal armatr - Rusa'da evet - syankar 5. Tantal' n simgesi - nce softan yap lan bir tr cppe Avrupa Futbol Birli i (orijinal-k sa) 6. Parlak, saydam k rm z renkte de erli bir ta -Ekonomik alanda kendine yeterli olmaya ynelik rejim - Smerler'de su tanr s 7. Japonya'da buda rahibesi - la, merhem - "... Gndz Kutbay" (ney stad ) 8. Alev, yal m - Bir mikroskop cam 9. Vilayet - Kar ile kocadan her biri - Ss ve gsteri i olmayan, yal n 10. Gre meydan , kar la ma yap lacak yer - Mslmanhk inan na gre k yamet gn btn llerin toplanacaklar yer - ridyum'un simgesi 11. Jamaika'n n plakas - Bir dokunun ya da organ n patolojik sertle mesi - Beyaz ve siyah kar m bir renk 12. Ycelme, yksek bir dereceye ula ma - lan yoluyla 13. Kk tekne kaptan - Ba l oldu u nesne ile de i en, ba nt l , greceli - Stanislaw Lem'in bir eseri 14. Bir alg tr - leri gelme, kaynak olma, kma - Dul kalan kad n n sadakatini gstermek zere kendini kurban etmesi eklinde bir Hindu gelene i 15. Resimdeki airin bir eseri - "Kar t" anlam nda yabanc bir nek - Yerle im alanlar d nda kalan yerler

GEEN HAFTANIN ZM