KITA P

Aydnlk

BU SAYIDA

23
KTAP TANITILIYOR
Toplam: 881

17 Austos 2012 Cuma / Yl: 1 / Say: 25

Aydnlk Gazetesinin cretsiz ekidir

Bir direni yks

Ernst Blochtan bir bayapt

Umut lkesiyle Snrlar Amak

Adressiz bir gzlemcinin gence konuma klavuzu...

Kt ocuk, Marquis de Sade!

Baka bir insan mmkn!

Klostermann elikili dnyas

Aydnlk KTAP
NDEKLER
Haftann Portresi: Macit Gkberk Adressiz bir gzlemcinin gence konuma klavuzu... Kt ocuk, Marquis de Sade! Baka bir insan mmkn! Umut ilkesiyle snrlar amak Klostermann elikili dnyas Yeni kanlar SBF 68in Unutulmaz Dekanndan anlar-dersler Sahaf: Devrimci yata Makedonya Alnt Test-Bulmaca s. 4 s. 5 s. 6

17 A USTOS 2012 CUMA

SUNU

yimserlik
Ataol Behramo lu bundan bir sre nce Cumhuriyet gazetesinde yay mlanan Pazar yaz lar nda Alman d nr Ernst Blochun Militan yimserlik kavram n i lemi ti. Sonras nda gazetemizin ba yazar Do u Perinek Behramo lunun yaz lar na at fta bulunalarak Ernst Blochun nemine dikkat ekmi ti.

s. 7 s. 8/9 s. 10 s. 11 s. 12 s. 13 s. 14

Ernst Blochun ba yap t Umut lkesinin 2. cildi Trkeye kazand r ld . Bu hafta iin bundan iyi bir kapak dosyas olamazd . Akademik al malar n topyac lar zerine srdren Sad k Usta Ayd nl k Kitap okurlar iin yazd ... Ernst Bloch'un yap t n kapsaml bir biimde i leyen kapak dosyam z ilgiyle okuyaca n z umut ediyoruz. Umut ediyoruz nk umut etti imiz srece var z!

Haftaya gr mek dile iyle...

neriYorum
1) Son Adm, Ayhan Gegin
farkl olarak, temizlikileriyle, hrszyla, Tatar meyhanecisiyle, toplumun farkl katmanlarnda yer alan Ayhan Geginin Son Adm adl roman, kkbireyin dnyasna giriyor. Elbette zengin dilini ve lerinden ban koparm, ona bile isteye yabanironisini koruyarak. clam ama stanbul gibi bir metropole de kk salamam bireyin roman. Varoluu edebiyatn nemli bir rnei saylan Son Adm, bireyin yal- 4) Krlk ve Kabil, Jose Saramago ki yl nce hayatn kaybeden Portekizli yazar Jose nzlnn bir yansmas gibi duran bykehir atSaramago pek ok romannda yaama dair temel mosferini tasvir etme gcyle, bireye gereki ve bir soru sorup o sorunun peine den bir yazar. cesur yaklam ve zengin anlatmyla Trk edeKrlk romannda, krln bulac olmas ve biyatnda son yllarda okuduum en etkileyici rotek bir kii dnda herkesin kr olmas halinde topman. lumun neye dneceini kurgularken dnyay muazzam bir kaosa dntryor. Kabil romannSinek Isrklarnn Mellifi, Bar Bak da ise, mitolojide Kabilin kardei Habili ldrBar Bak Sinek Isrklarnn Mellifi romamesiyle onun Tanr tarafndan srgn edilmesine nnda, yazmak iin mhendislik iinden ayrlm Ceyeni bir bak getiriyor. Saramago, Kabilin srgn milin ve kars Nazlnn Ankarada toplu konutyaamn bir bakaldr hikyesine evirirken, onu larda geen gndelik yaamn anlatrken, insan Tevrattaki dier mitolojik kahramanlarla buluok temel konular zerinde dnmeye sevk editurup Tanr kavramn ve gnah sorguluyor. yor: lm, edebiyatn lmszl, ak ya da akn imknszl, yalanmak Bak gcn len Kadn, Julia Franck ksa ama derinlikli cmlelerinden, zgn slu- 5) Alman gen kuak kadn yazarlarndan Julia bundan alyor. Franck len Kadn adl romannda, Nazi rejimi srasnda kimlik deitirerek hayatta kalabiKesik Hava, Murat Yaln len Yahudi kkenli Helenin hikyesinden yola Murat Yaln, Kitap-lk dergisinin editr olarak karak hafzas silinmi, sava yorgunu kadnlarn edebiyat camiasnn tam ortasnda yer almasna rainsan dehete dren duygusuzluuna odaklamen, reklamn yapmayan, pek fazla grnmeyi sevnyor. len Kadn tarihi bir roman gibi okunsa meyen, bu yn yazma biiminde ortaya kan bir da kadn bedeni zerinde kurulan iktidar anlatyazar. Yaln, son yk kitab Kesik Havada, demas ve kutsal annelik kavramn tersyz etmesiyle neysel zelikler tayan dier yk kitaplarnda de son derece ada bir roman.

2)

MENEKE TOPRAK

3)

. KITA P
Aydnlk

Anadolum Gazetecilik Basm Yayn San. ve Tic. A.. adna sahibi: Mehmet Sabuncu Genel Yayn Ynetmeni: Serhan Bolluk Sorumlu Mdr: Mehmet Bozkurt

Ynetim Yeri stiklal Cad. Deva kmaz No:3/3 Beyolu / stanbul Tel: 0212 251 21 14 / 251 21 15 / 251 55 04 Faks: 0212 252 51 22 www.AydinlikGazete.com kitap@aydinlikgazete.com Bask: Toros Yay. Mat. Tur. Org. San. Tic. Ltd. ti. Orureis Cad. Remzi zkaya Sok. No:16 Bahelievler / stanbul Tel: 0212 655 44 34

Aydnlk Gazetesinin cretsiz ekidir

Editr: Pnar Akko

Yazileri: Damla Yazc

Reklam Mdr: Saynur Okurolu Sayfa Sekreteri: Alev zgen

17 A USTOS 2012 CUMA

Aydnlk KTAP

HAFTANIN PORTRES

TALYAN YAZAR NANN BALESTRNNN KALEMNDEN

Macit Gkberk
(1908 1993)
Gkberkin al malar felsefe tarihi ile dil ve bilgi sorunu olmak zere iki konuda yo unla r. Felsefe tarihi ile ilgili al malar n toplad Felsefe Tarihi adl yap t Trk felsefe literatrnn en ok ba vurulan temel yap tlar ndan say l r

Bir direni yks

Kuzey talyadan daha az geli mi olan gneydeki i ilerin kapitalist srece nas l dahil olduklar n arp c bir ekilde gzler nne seriyor Nanni Balestirini. Gneydeki kyllerin topraks zla t r lmas n , ehirlere g etmek zorunda b rak l n , ve kuzeyin ihtiyac olan i gc haline getirili ini roman n ana karakterinin a z ndan anlat yor
CEREN ADALETSEVER Otonom Yaynclktan kan Her eyi stiyoruz uluslararas bakaldr dnemi olarak nitelendirebileceimiz 1968 ylnda talyann en byk fabrikas olan Fiatda kan isyan konu ediyor. Yazar, Nanni Balestrini, Potero Operaio (iilerin gc) grubunun kurucu yelerinden biri. Dolaysyla bu kitap bu akmn, talyan iici geleneinin, politik bir kts olarak grlebilir. Nitekim kitapta kapitalist iin reddi savunuluyor ve cretlerin retime bal deil, iilerin maddi ihtiyalarna ynelik belirlenmesi gerektiini belirtiliyor. Kuzey talyadan daha az gelimi olan gneydeki iilerin kapitalist srece nasl dahil olduklarn arpc bir ekilde gzler nne seriyor Nanni Balestirini. Gneydeki kyllerin toprakszlatrlmasn, ehirlere g etmek zorunda brakln, ve kuzeyin ihtiyac olan igc haline getiriliini romann ana karakterinin azndan anlatyor. fabrika nndeki rencilerle ahbap olmasyla birlikte, nceden kendini hifarketmezci olarak tanmlarken, artk bir rgtlenmeye gerek olduunu dnr. syana giden srete rgtlenme ilk olarak kendini i yavalatma olarak gsterir ve daha sonra rgtlenme dier departmanlara sradka retim durma noktasna kadar gelir. Sendikalarn ve dier araclarn iilerin taleplerini patronlara iletmek yerine patronlarn taleplerini iilere dayattn gren iiler; bu mcadeleyi kendi gleriyle kazanmak iin rgtlenirler. Ve iilerin asl glnn kendileri olduunu grmeleriyle birlikte artk patronlardan istedikleri daha fazla cret deil, her eydir. Her eyi stiyoruz byk makineler arasnda makineleen insann kapitalist sistem iinde bir numara olarak tanmlandn gzler nne seriyor ve saylarn nem kazand bu sistemde, iilerin tarihe emsal olacak eylemini bize tm detaylaryla vererek tarihe tanklk etmemizi salyor. Bu anlamda yazarn dilinin akcl, dinamizmi ve romantizmi kendimizi romann iinde buluvermemizi salyor. Nitekim kapitalizmin znn deil sadece yznn deitii bugnlerde de romann iinde kendinizi bulmanz ok zor deil. rgtlenmeye byk ihtiya duyduumuz bir dnemde; Her eyi stiyoruz rgtlenmenin getirilerini gzler nne seren, emsal almamz ve mutlaka okumamz gereken bir kitap. (Her eyi stiyoruz, Nanni Balestrini, Otonom Yaynclk, ev: Deniz Erenulu Bovo/ Ufuk Soyer, 184 s.)

Macit Gkberk, Trke felsefe terimlerinin kurulmas, kavramlarn snflandrlmas konusunda nemli ura vermi bir felsefecidir. 1908 doumlu Gkberk, stanbul Erkek Lisesinden mezun olduktan sonra 1932de stanbul niversitesi Edebiyat Fakltesi Felsefe Blmn Platonun Theaitetos Diyalou zerine yapt almayla bitirdi. Ayn yl bu blme asistan oldu ve Hans Reichenbachn Logik ad altnda verdii dersleri Trkeye aktard. 1935 ylnda doktora almalar iin Berlin niversitesine gitti. 1940 ylnda Prof. Eduard Sprangerin yannda Hegel ve Auguste Comteda Toplum Kavram adl teziyle doktorasn verdikten sonra Trkiyeye dnd ve stanbul niversitesi Edebiyat Fakltesi Felsefe Blmndeki grevine devam etti. Ayn blmde nce doent (1941), daha sonra da profesr (1949) oldu. 1978 ylnda emekliye ayrld. Gkberkin almalar felsefe tarihi ile dil ve bilgi sorunu olmak zere iki konuda younlar. Felsefe tarihi ile ilgili almalarn toplad Felsefe Tarihi adl yapt Trk felsefe literatrnn en

ok bavurulan temel yaptlarndan saylr. zellikle de Kant ve Hegele uzanan almalarnda Hegelin devlet felsefesi, Kant ve Herderin tarih anlaylar balca oda oluturur. Gkberk, Herderle Kantn tarih sorununa getirdikleri zm Kant ile Herderin Tarih Anlaylar adl yaptnda, Hegelle ilgili almalarn da Felsefe Arivi dergisinde yer alan Hegelin Devlet Felsefesi ve Hegel Felsefesi-Yaayan Ynleriyle adl yazlarnda sergiledi. Gkberkin felsefe almalarnda dil almalar byk nem tar. Gkberk dil ile ilgili dncelerini Deien Dnya, Deien Dil adl yaptnda toplad. Bu arada felsefe dilinin sadelemesi, Trke felsefe terimlerinin kurulmas ve kavram karmaasnn giderilmesi ynnde byk aba sarfeden Macit Gkberk, 1954-1960 ve 19691976 yllar arasnda Trk Dil Kurumu Bakanl yapt. Macit Gkberk 15 Austos 1993 gn stanbulda ld. Balca yaptlar; Kant ile Herderin Tarih Anlaylar(1948), Felsefe Tarihi(1961), Felsefenin Evrimi(1979), Deien Dnya-Deien Dil (1997).

H FARKETMEZC L KTEN RGTLL E

Romann ana karakteri, ileride ustaba olsun diye gnderildii meslek lisesinin ardndan bir fabrikaya ie girer ve burada rutin i hayatn sevmediini anlar. Dolaysyla altmzdan farkl olarak burada ii ve almay sevmeyen bir karakter iliyor yazar. i sevmediini anlayan kahramanmz, hibir yerde uzun sreli alamaz, gnbirlik ilerle hayatn idame ettirmeye alr. En sonunda kuzeyin en byk fabrikas olan Fiatda almaya karar verir. Ve fakat orada da artan i temposunun altnda iilerin ezildiini grr. Kahramanmzn

Aydnlk KTAP

Adressiz bir gzlemcinin gence konuma klavuzu...

ENOL ARIK senolcarik@gmail.com Deneme ustas, edebiyatmzn zgn kalemi Salh Birselin Austos Ekim 1957 tarihleri arasnda Cihangirde kaleme ald Drt Keli gen Sel Yaynclk etiketiyle yeniden raflarda Birsel, bu tek romannda bir gzlemcinin servenlerini trajikomik hikayelerle anlatrken, bir yandan toplum eletirisini en sert hatta acmasz bir ekilde yapyor, bir yandan da mizahn en karasn kendine has slubuyla satrlara yanstmaktan geri durmuyor. Birselin gzlemcisi yle sradan bir gzlemci deil, gece uyurken bile gzlemcilik grevini elden brakmayan uluslararas bir gzlemci. Ttn Yaprakevinin deposunda alan sradan bir beki de deil o. Ha bu arada sakn rntgenci falan da sanmayn, o namuslu bir gzlemci. Neden mi, nk rntgenciler hastadr, gzlemci ise bir filozoftur, bir bilge, bir ahlk, bir retmendir. Gnn yirmi drt saati yetmeyince nce krk sekiz, sonra yetmi iki, en sonunda da doksan alt saat gzlem yapmaa balayan bir dnce okuyucusudur. Hem bu okumay hayata geirme yolunda ilk i olarak insanlarn karnlarn dinlemeye koyulmaya balam bir okuyucu. Bir pencere arkasnda, bir drbn, bir duvar, bir sokak kenarndan derlediim ilk gzlemler bana insanlarn okluk karnlarndan konutuklarn retti. nsanlar karnlarndan konumakla hem dncelerini mantklarnn basks altnda tutmak gibi bir rahatszlktan kendilerinin syrm oluyorlar, hem de dnyann mantkla ynetilebilecei zerinde direnen felsefe bezirgnlarna kesin sonulu bir protesto ekmi bulunuyorlard. Sonra evleri en ok da kadnlar dinler. Gerei arama peinde yazlar, izin gnlerini plajlarda geirmeye balar. Gzlemlerinin belli bir zenginlie erimesinde plajlarn nemi ihmale gelmez. Bir yandan da gzlemlerini insanlarla paylar ama nafile. nk, gerek, ancak kendini grmek isteyene yzn gsterebilir. Gnler gnleri ya da daha doru bir ifadeyle gzlemler gzlemleri kovaladka, bilgisinin derinletiini, tembellik igdsnn ortadan silindiini, dnya ve insanlar zerinde kesin ve ak bir gre vardn duyar, kahramanmz.

ama yaanan gereklerden bakas deil. Ama o kral plak demek iin Kral plak grmeye kafasn takm kak birisi. Girdii bu yolda ilerledike ve hz arttka esenliinin uup gittiine, iinin karardna, yrk teknelerinin slklarda lengerendaz yani demir atm olduunu anlamaya balyor. Hele hele gzlemlerden bir sonu karmak, ellerle ayaklarla gzlem derlemek kadar boynuz yaldzlamak istememenin de kiioluna darlk verdiini bir kez daha reniyor. Sonra seyahatinde yeni dura kahvehane oluyor. Gerekesi: Bir gzlemcinin iini en kolay, en doyumlu yrtebilecei bir yer de ondan. Dnyann en byk kararlarn verildii, politika tartlan yer Gzlemin bir hastalk aamasna geldiini dnmeye baladnda, ondan kurtulmak iin babadan kalma imendifer marka altn saatini, mesleinin yzndeki rty byk yz grmllkleri karlnda aan doktorlardan birine kendini baktrabilecek kadar paraya kavumak iin satar. Ama ald cevap: Bir eyiniz yok! Doktorun mantk denizinin gemilerini tan uyarsn aldnda Bu sizin lafn ettiiniz gemiler, sakn mantk denizinin midyeleri olmasn? Bana yle geliyor ki bunlar dpedz incisi karlm midye kabuu yantn verir.

H C V SANATININ BA ARILI RNEKLER NDEN

Deneme ve gnlk denildiinde ilk akla gelen isimlerden birisi olan Salh Birsel denemelerini okurken yzmzde beliren tebessmn ou zaman Drt Keli gende de bulacak ve bu tebessmler ou zaman da yerini az dolusu kahkahalara brakacak. nk Birsel, bu eserinde hiciv sanatnn en baarl rneklerinden birini sunuyor. Gzlem yapyorum demek mutluyum , gzlem yapyorum demek varm diye yola kan kahramanmzn sonunu merak edenlere ise unu demekle yetiniyoruz: Meknn birey algs bakmndan krlarak yeniden yorumlan, bellein ritimlerine kar k, ahlak totaliterliine tepki olarak koyulan bir karlk mesafede deillerin dnyasna hi ekinmeden girin. Gzlemden baka sna olmayan, adressiz bir gzlemcinin gence konuma klavuzuna bir gz atn ve kendinize bir sorun: Herkes gzlemci olsa, dnyada birok iler karlktan sahiden kurtulur mu? (Drt Keli gen, Salh Birsel, Sel Yaynclk, 128 s.)

KRALI IPLAK GRMEY KAFAYA TAKMI

Kapal kaplar ardnda yaananlar, renk renk, boy boy maskeler, iki yzllkler, gerein peindeki gzlemcinin dt trajikomik durumlar. nsanlar her alanda, hatta tuvalette bile, gzlerken yakalandnda sapk ya da deli gzyle baklan bekinin grdkleri ise gizlenen

17 A USTOS 2012 CUMA

Aydnlk KTAP

Kt ocuk, Marquis de Sade!

Markiz; Marcuse de Sade n evlili ini ve e i zerinden hayat n anlatan biyogrofik roman niteli inde bir eser
DAHAN DNMEZ daghan_donmez@mynet.com Rahip Gaudemar, gnah karma hcresi nnde oluan uzun kuyruu grdnde, kendisini yorgunluk olarak hissettiren byk bir mitsizlie dyor. Kendisine anlatlanlar hep ayn deil mi? Dnyann arl. Bazen kalkp gitmek istiyor. Gnah karma hcresinin nne, dkkan sahiplerinin yapt gibi, zerinde Kapal yazan bir tabela asmak istiyor. ( Markiz, s.120 ) Derin bir aresizliin iine yuvarlanr, hatta kimi zaman insan oluumuza lanet ederiz. Bilhassa sevdiimiz insanlarn ktcl davranlar bizi dehete drr, isyana srkler. Kendimizin deil ama etrafmzdaki insanlarn ktlkleri, dayanlmazdr. Ne yaratt mucizeler, ne de kurduu muazzam dzen, Tanrya hayranlk duyulmasnn yegane sebebinin bu olduunu dnrm. Saysz insann gnahlarn ve zihnindeki ahlaksz tasarlar gryor ve iitiyor olmasna karn; insandan umudunu kesmemesi Tanrnn nfuz ettii, kendi sabrnn engin sularnda ykad biriydi Renee-Pelagie de Montreuil Nam-dier; Markiz Marki de Sadela evlendirildiinde henz yirmi birindeydi. zellikle annesi bu evlilie fazlasyla taraftar olmutu. Ne de olsa, bu soylu ailenin kanna bir de Marki kan karacakt. Markinin ailesinin kt hreti, kendi apknlklarnn hudutsuzluu katlanlabilir cinstendi. Hangi soylu beyin metresi yoktu ki! Mstakbel Markiz de, Sade grr grmez yrngesine girmiti. Baklarnda, dokunuunda bir bakalk vard. Adn koyamad ancak damarlarna kadar hissettii bir ey O tarifsiz his, Markinin dudanda slanan kelimelerle ekilleniyor, somut bir hal alyordu: Ama bir anda onun kelimelerindeki imay iittim. Annemle babamn, yal Kontun ve hatta duvarn dibinde bekleyen uaklarn bile duymu olabilecei ekilde ak seik yle konumutu: imdiye kadar sana yasaklam olduklar btn o uygunsuz eyleri, artk birlikte yapacaz. Markiz o gnlerde, sevgi dolu bir yuvann lk dleri iindeyken; yaklamakta olduu byk aclardan habersizdi. Markinin dnszl, diledii zaman evi terk edip; zehirli soluunu baka kadnlarn yannda al, baz dnlerinde gmleine sindiini grd kan lekeleri ve nihayetinde ikence ettii kadnlarn at saysz dava Bunlara ramen, Tanrsal bir kudret ve sabrla, umudunu hi yitirmedi Markiz. Etrafndaki kimse, Sade Markizin gzleriyle grmyordu. Onun ruhunun hasta olduunu grmt, ona yetmek istiyordu; oysa o slah olmaz bir bozguncuydu, byk bir bozguncu! Tedaviye cevap vermiyordu. Evet, itiraf ediyorum, diye yazyor birka sene sonra karsna, ben bir sefahat dknym. nsann bu alanda hayal edebilecei hereyi hayal ettim, ama hayal ettiim hereyi hibir zaman yapmadm ve asla yapmayacam da. Ben bir sefahat dknym, ama katil ve sulu deilim. Markiz, aldatld onlarca belki de yzlerce kadna ramen; Markiyi hi yalnz brakmayacaktr. Mahkum olduu yllar ierisinde dahi, tenine dokunabildii tek kadn olacaktr Saden Ben daha ilk andan beri onu sevmeye kararlydm. Ve o buna son derece akt. nk her kt olan, kendisini balayacak ve buna ramen sevecek bir kadna ihtiya duyar. Onun iin bu bendim. Her zaman ben oldum. Yegane! ( s. 343 ) Marquis de Sade! Sadizmin kurucusu olduu kabul edilen felsefeci, edebiyat ve bozguncu! Ruhundaki fkeyi, bedeninin emrine vermi bir yeminli Tabular ykan, bendinden taan bir sel, bir korkusuz! Dler prensi, hayat boyunca ikiyzl olmam, riyaya bulamam bir gnahkar! Tek korkusu, can sknts; buna tahamml yok Yorulmak bilmeyen bir sava!

Sradaki blm: lm
Ac d r ki kitab n Trkeye evrilmesi 2011 y l na sarkm . O yzden, de i en teknoloji ve onun sunaca bilgilerden mahrum kal nm . Tabii, bu durum kitab n gl bir birikimin eseri oldu u gere ini ortadan kald rmam .
MURAT HATUNOLU murathatunoglu@yahoo.com lgin yaayan insanlarz biz Trkler, her iimiz elden ayr. Yaamlarmzn ilginliini tamamlarcasna, lmlerimiz de elden ayr. Yllar evvel, bir randevu evinde gizli kameraya taklan bir adamn grntleri kmt televizyona. Ben aidsliyim. diyen fahieye, Ben de Trkm. Bana bir ey olmaz diye yant vermiti adam. Ona bir ey oldu mu bilmem, ama balarna bir ey gelen ok rnek var. Gerek olmadn umut ettiim rneklerden bazlar unlar: Erzurumda bir berber, bir mterisinin boynunu -rahatlatmak iin- hzla saa sola evirir; boynu krlan mteri orackta can verir... Rizede elektrik direine yaslanp ayakkabsna kaan ta karmaya alan bir kiiyi, onun elektrik akmna kapldn sanan bir yardmsever kurtarmak ister, bunun iin kafasna kalasla vurur, adamcaz ldrr, bize vur deyince ldrmek deyimini dndrr... TEM otoyolunda alkoll hlde seyreden be kii, radyoda oynak bir ark -tahminimce Anadoludan bir oyun havas- almaya balaynca aratan iner, yolda gbek atmaya balar ve bunlardan , farkl aralarn arpmasyla hayata veda eder, bu dnyadan gle oynaya ger... Evet, aslnda, glerek lnse bile, lme glnmez. Dnlr, ncesi ve sonrasyla. Eksik kalanlar ve fazlasyla. Ve lden kopulur. Atele, toprakla ya da suyla... te Trkler, hayatlar kadar lmleri de ilgin olan Trkler, llerinden kopularnda da hayli ilginlikler sergilerler. imdilerde, gze ok garip gelen bir ey yok, ama tarihte yrdke beliriyor ilginlikler. Gmlmler mesela, ama atlaryla, oklaryla, mzraklaryla, ttnleriyle; kadnlar ise, en gzel elbiseleriyle, kulak temizleme kaklaryla, diki ineleriyle. Mezarlara tahl taneleri serpmiler, iki dkmler. Bazen yakmlar llerini, bunu deta bir eref nian bellemiler. Ve daha nice ilgin ie girimiler. Bunlarn bir ksmn tarih kitaplarndan okumuuzdur, ama bilmediimiz ksm ok ama ok bykm meer. Bunlarn nicelerini anlatyor, Pinhan Yaynclkn, inceleme raflarna katt Trkler ve lm adl eser. O kadar ki, 640 sayfalk bu etli kitap her bir satrnda ayr bir ilginlii gsteriyor, hem de arka plan da hesaba katarak. Yani, acaba neden atlaryla gmlm bu Trkler, gibi sorular soracak olursanz, fevkalade doyurucu yantlar almanz mmkn bu kitapta. Ve muhtemelen sorularnza alacanz yantlar, dolgun bir felsefe, dinler tarihi, sosyoloji harmanndan pimi, ilgi ekici ve yeni sorular sordurucu yantlar olacaktr. Okuma srasnda, sklganlnzn meraknzla ters orantl olarak azalacan, bu azla anlatdaki tarihsel roman aromasnn katkda bulunacan da belirteyim. Yazar Edward Tryjarski, bu almasn aslnda 1991 ylnda, Leh dilinde yaymlam. Ancak -acdr ki- kitabn Trkeye evrilmesi 2011 ylna sarkm. O yzden, bu yirmi ylda deien teknoloji ve onun sunaca bilgilerden mahrum kalnm. Tabii, bu durum kitabn gl bir birikimin eseri olduu ve alannda yaplm en nemli almalardan biri olduu gereini ortadan kaldrmam. Hlihazrda, dnyann en saygn Trkolog ve doubilimcilerinden kabul edilen ve Trk Dil Kurumu eref yesi olan yazar da bu durumdan samimi bir ekilde bahsetmi. Ve unu eklemi: Bu kitapla ilgili eer bir sorun varsa, o da, tarih denen sahnenin pek ok evresinde boy gstermi Trk halklarn ve Trk halklaryla birlikte insan varoluunun temel sorunlarn tartan kiinin Trk deil de, yabanc, darlkl olmasdr. Hi kukusuz Trk okurlar, kitaptaki bilgi ve tartmalar sadece kuru bir bilgi olarak almayacaklardr; kendi ulusal karakterlerinin unsurlarn, kendi dilleri ve isel duygulanmlaryla harmanlayarak daha doru bir ekilde yorumlayacaktr. Bu kitabn amac, Trk okuyucular iin yeni tartma formlar ortaya karmaktr; bu formlarn nasl oluacan zaman gsterecektir. Umarz, yazarn dedii olur, bu sayede lm, dnn, bedenin ve gnn lmn renen Trkler, yaamlarna lm sindirecek deerler bier. te o zaman belki, batdaki Trk gibi sigara imek deyiminin anlamszl, ambulanslarda yazan Sigara ilmez, Oksijen Makinesi yazsnn gereksizliini btnler. Hem gerekten hem mecazen. Trkler ve lm, Edward Tryjarski, Pinhan Yaynclk, ev. Hafize Er, 640 s.

FRANSIZ HT LAL N N TAR HSEL DEKORU

Bylesine bir fenomen, Sibylle Knaussun kalemiyle daha da keskinleiyor. Can Yaynlarndan kan, Markiz; Marcuse de Saden evliliini ve ei zerinden hayatn anlatan biyogrofik roman niteliinde bir eser 355 sayfa olmasna ramen, okuyucunun elinde kar gibi eriyecek bir kitap! Alman yazar Knauss, roman boyunca iki farkl anlatm tekniiyle karmza kyor. Zaman zaman Tanr anlatc denilen nc tekil ahs azyla, kimi zamansa Markizin diliyle Bu dalgal anlatm, romana akclk katyor, Markizin yerine getii pasajlar; okuyucuyu hikayenin anaforuna dahil ediyor. Roman, her ne kadar politik vurgular birinci plana almam olsa da; Fransz htilalinin ncesi ve sonrasnda gemesi bakmndan, tarihsel bir dekor ieriyor. Markinin devrim ncesindeki konumu ve sonrasnda artlarn onu srkledii yer ilgi ekici! Bir baka ufuk ac detay ise romann, dnemin kadna bak asn yanstmas Sade, zerine onlarca makale yazlm, psikolojik incelemeler yaplm; felsefe ve edebiyatta yer bulmu bir izmin temsilcisi 2000 ylnda Trkeye Dlerin Efendisi olarak evrilen, Philip Kaufman ynetmenliinde bir film de ekilmi. Orjinal ad: Quills lkemizde de Saden felsefi boyutu zerine kafa yormu ve bunun toplumsal izdmlerini yorumlam edebiyatlarmz mevcut: Bu kafa elbette, btn yneticilere, ynetilenler zerinde ikencenin her trls de dahil olmak zere snrsz haklar salyor; alaturka despotluk rejimleriyle, ilk dnya savandan sonra Batya egemen olan, totaliter bask rejimlerinin (faizm ya da stalinizm) hi de uzanda deiliz artk. Kim ne derse desin, Sadizmin siyasal dzeydeki grnts, tartmasz Faizmdir! (Attila lhan, Hangi Seks, Bankas Kltr Yaynlar, s. 243) Saygdeer okuyucu, bir deil birden fazla kez okunmas gereken bu kitap iin; tkenmez kaleminizi bo kat zerinde deneyiniz. Zira alt izilecek ok satr olacaktr!
(Sibylle Knauss, Markiz, Can Yaynlar, eviri: lknur gan, 355s.)

Aydnlk KTAP

17 A USTOS 2012 CUMA ARAKABLO

Baka bir insan mmkn!

Burada can al c nokta, insanlar n yakla k milyon y ld r kltrel ay klanma uyar nca biyolojik bir evrim geirmi olmas d r. Bizlerin bedeni ve ruhu kltrel bir varolu iin biimlendirildi Kltr insan do as d r.
CENK ZDA ozdagcenk@hotmail.com EN TEMEL YANILSAMA nsann doayla ve insanla giritii mcadelede hayal gcmz zorlayan yaratmlar ve keiflerle kar karyayz. Biogenetikten nanoteknolojiye, sosyal psikolojiden reklamcla, insann zne ilikin almalar yapan ama ayn zamanda da bu z deitirmeye alan uralar bin yllardr Bat merkezli dnce biiminin, belki de en temel, yanlsamasn glendiriyor. Bu en temel yanlsama Marshall Sahlinsin Batnn nsan Doas Yanlsamas adl eserinde etraflca ele alnyor. Emine Ayhan ve Zeynep Demirs tarafndan Trkeletirilen kitap, 2012nin Mays aynda BGST Yaynlar tarafndan yaymland. SOPANIN TEMELLEND R LMES Bu yanlsamay betimleyen Sahlinse sz brakalm: Batl diye adlandrdmz insanlar 2000 yl akn bir zamandr kendi isel varlklarnn hayaletinin daimi tasallutu altndadrlar: yle agzl ve kavgac bir insan doas hayaletidir ki bu, bir yolu bulunup hkmedildii takdirde, toplumu anariye srklemesi kanlmazdr (s. 9) Modern dnya bu kanlmaz duruma kar iki alternatif sunmaktadr. Yazar bu alternatiflerin her ikisinin bu yanlsamaya dayandn ve bu yanlsamay beslediini belirtiyor. Sahlinsin deyiiyle bu iki alternatif, hiyerari veya eitlik; monarik otorite veya cumhuriyeti gler dengesidir (s. 9). Dier bir deyile bastrlmas yahut kontrol edilmesi gereken bir canavar olan insan doasna karlk ya Hobbesun Leviathan gibi baka bir canavar (devlet) ya da canavar canavar olmaya zorlayan arzularn ve zkarlarn dier canavarlarn arzular ve zkarlaryla dengeleyecek bir pat durumu gereklidir. Bunlardan birincisi, Atinada, Ortaa monarisinde ve daha baka monari yanls eilimlerin gl olduu dnemlerde arlk kazanrken, ikincisi, zellikle, merkezi yaplarn kurulamad ya da burjuvazinin ykselie getii Amerikan ve Fransz devrimleriyle balayan srete gler dengesi yaklamyla devlet kuramnda kendini gsterdi. FARKLI SOPALARA AYNI TEMEL nsann arzularnn ve zkarlarnn peinden giden bencil bir doas olmas karsnda ortaya kan zmler belliydi: Ya bu doay bastracak ya da insanlar birbiriyle attran daha akl bir ynetimin egemenlii. Her ekilde iktidarn kendini merulatrmasnn bir arac haline gelen bu ktcl insan doas kavray kendi ierisinde farkllk tayan bir dizi gre temel oluturuyordu. Bat ortaann egemenlik kuramna gre yetki Tanrdan, yani herkese eit uzaklkta olan ve doal olarak ktcl bir eilimi olmad gibi ktcl eilimleri bastran emirlere sahip bir akn varlktan, alnmaktayd. Bu kurama kar o gnn devrimcileri yetkiyi halka ya da millete dayandrdklar bir baka kuram gelitirdiler: milli egemenlik kuram. Bu kuram zkarlarn toplamna karlk genel iradeyi, Tanrnn atad kraln egemenliine kar milli egemenlii, tebaaya kar milleti ortaya karyor ve savunuyordu. Ancak deimeyen bir mantk da bu deiimin altnda akp gidiyordu: insann ktln aabilmek iin ya onlar birbirine kar ekinmeye itecek bir serbestlik ya da doalarn ilerinden kartamayacaklar bir bask rejimi. Bu ikilemin ardnda, insann deimez ve ktcl bir doas olduu dncesi bulunuyordu. Her ekilde, mevcut ynetimleri merulatrrken (Grotius ve Hobbes sz konusu olduunda) ya da gelecek ynetime kuramsal bir zemin hazrlarken (Kurucu Babalar ya da Rousseau sz konusu olduunda) doal durum faraziyesi temel oluturuyordu. Hobbesa gre bir kaos ve anari ortam olan doal durumun bu karakterinin nedeni insann zkarlarnn peinden gitmesiydi. Hobbesunkinin aksine aydnlk bir doal durum betimlemesi yapan Rousseauya gre ise mlkiyeti temel alan uygarln bir sonucu olarak bencillik, zorbalk gibi ktcllklerin yan sra bilim, sanat ve felsefesi olanakl olmutur. Rousseau, adeta gelecekte kurmay arzulad iyi dzen iin bir potansiyel gstermeye alyordu: insann doal durumunda iyi olmas ve insanlararas ilikilerin eitlik temelinde olmas gelecek iin bir potansiyel oluturuyordu. KLTREL N B YOLOJ E NCEL Bu ortak dnce zorunlu olarak hayvani eilimlerimizin klesi olduumuz dncesi kaynan gene kltrden alan bir yanlsamadr (s. 10). Kendi eitiminin bir sonucu olduunu unutan Batl, bu yanlsamann sonucu olarak btn dnyay kendisi gibi grd: Tarihten ve kltrel eitlilikten bihaber olan bu evrimsel bencillik tutkunlar, izdikleri szde insan doas resmindeki klasik burjuva zneyi ayrt etmekten acizdir (s. 10). Bu acizliin temelinde, 18. ve 19. Yzyl Avrupa Amerika burjuvazisinin tm dnyay kendi imgesinde yeniden kurgulama fantezisi yatyordu. Bu fantezinin altndaysa tm dnyay ynetme hrs. Yazar burada, salt Batl kltr eletirmekle kalmyor, Dounun da insan ele alnda insan ktcl gsterdii rnekler olduunu belirtiyor. ncelemesinin esasn Batnn oluturmasnn nedeni, Batda bu konuda bir tek sesliliin uzun yllar hkim olmas ve Batnn yaptrm gcnn etkisini tm dnya halklar zerinde hissettirmesidir. Batly esir alan bu yanlsamaya ramen, aykr bir ses olan Marx da anmadan edemiyor yazar: Marx iin de insann z evrenin dnda baka bir yerde falan deil, toplumsal ilikiler iinde ve bu ilikiler biiminde var olur. nsanlar kendilerini ancak toplumsal koullar iinde birletirirler(s. 130). O nedenle yazara gre de Marxa benzer bir biimde, Hobbesun, Lockeun, Grotius ve Rousseaunun and doal durum (kitabn evirmenleri burada doa durumu ifadesini yelemiler) buradadr. Zira kltr, insan doasdr (s. 130). Dolaysyla insan doas, her daim var olan bir varlktan ziyade, bir olutur (s.127). nsann toplumsal ilikilerinin, zetle bundan da fazlas olan kltrn, insann doasn, hatta belirli bir lde biyolojisini ekillendirdiini belirten yazar, buradaki can alc nokta, insanlarn yaklak milyon yldr kltrel ayklanma uyarnca biyolojik bir evrim geirmi olmasdr. Bizlerin bedeni ve ruhu kltrel bir varolu iin biimlendirildi (s. 125) demektedir. Yazarn grnn zetini kendi ifadeleriyle verelim: kltr doay nceler Kltr insan doasdr (s. 125). nsanln toplumsal kstllklar at ve yeni insan yaratt bir gelecek iin iyi okumalar.
(Batnn nsan Doas Yanlsamas Marshal Sahlns BGST Yaynlar, ev. Emine Ayhan, Zeynep Demirs, 133 s.)

TRKYENN RUHUNU ARAYAN AYDIN: KEMAL TAHR / 3

Hece yazarlarnn Kemal Tahirde bozulan yerlilik kanonu

SEYYT NEZR seyyitnezir@yahoo.com Hece yazarlarnn her birisi yazya yerlilik arayyla giriyor; Trk toplumunun evrim yasalarn Kemal Tahirin doru anlama abasn yerli olma gereksinimine dayandryor. yi de onun hi byle bir niyeti olmu muydu? Kemal Tahirin nnyle akan kkl devlet gelenei fikrini anlamamakta srarl davranan Hececiler, onun Batlama kartlnn kaynanda Osmanlc oluunu buluyorlar. Oysa Osmanlya geri dnn olanakszlnn batan beri farkndadr Kemal Tahir: Ne d talan, ne de onun artdeeri olarak kerim devleti geri getirmek olanakldr. Her ne kadar Dou ve Baty farkl, birbiriyle kesimesi olanaksz uygarlklar olarak gryorsa da, asl vurgusunun bilinsiz ve yanl modernleme abalarna yneldii aktr. O, Trk modernlemesine deil, Batc, emperyalizme btnleik ynelim ve giriimlere kardr: Gerekte, ona gre, batlama eit modernleme deildir. Nitekim Vefa Tadelen, Trk Marksistlerini ondan ald u cmleyle eletirirken, aslnda onun bu vurgusunu ne kartr (Hece, S: 23 / 181, s. 20): Benim fkemi kabartan, bizim Marksistlerimizin Batda neyin niin yapldn bilmeden memleketimizde de ayn eylerin yaplmasn istemeye kalkmalardr. Kemal Tahir, Bat toplumlarnn evrim diyalektiiyle Doununkinin birbirini tutmad, Osmanl toplumunun Douyu en zengin ve ok eitli yapsal zellikleriyle yanstmas ynnden nem tad dncesindedir. Yanl Batlamay ortaya karan bir baka saptamasn Kenan aan anmsatyor (s. 63): Osmanllarda balayp Cumhutiyette sren Batllama atlm, bnyedeki mill uyan ve davrann yokluu sebebiyle temelsiz balayp temelsiz srmtr. tiya var! Kemal Tahir, bir uta Bat kartlna ve Osmanlcla, br uta Marksizme uzayan dnce tarzyla solun ve san arakesitindeki bir yazar olarak hem irin hem de mcessem ve cezbedicidir. Kullanlmaya msait olan elbette kullanlr! Ancak bu heves, Marxn ok iyi betimledii gibi, bencil hesabn buzlu sularndan kt anda zlp dalyor.

OSMANLI VE MARKS ZM
Hece yazarlarnn her birisi, kresel kuatlmlk ve zorbala sahici cevaplar retebilmek adna (Ali Emre, s. 96), yazya yerlilik arayyla giriyor; Trk toplumunun evrim yasalarn Kemal Tahirin doru anlama abasn yerli olma gereksinimine dayandryor. yi de onun hi byle bir niyeti olmu muydu? Kemal Tahirin Marksizme bir yntem olarak bavurusunun gerisinde yerli kavramlar yer alsa bile, Dou sorunu stne asl itki ve ynelimi bizzat Marx ve Engelsin belirlemeleri salar. Engels, Gerekten de byk toprak mlkiyetinin olmay, Dounun siyasal tarihinin olduu gibi, din tarihinin de anahtardr szyle, din ve siyaset rtmesine evrensel dzeyden yaklam getirir. Nitekim Kemal Tahir, Osmanldan sosyalizme uzanan bir yaplanma tasarmnn uygulama olanan ararken ilgin bir noktaya gelir: Ortann solu iine yerli doktrini bulup koyana kadar btn gayretler devletin kmemesi, bilhassa byk bir sahtecilik olan, hkmetle yer deimemesine almak olmaldr. Peki bu sahteciliin bizzat iinde olanlar, ABDnin dorudan denetiminde ve halktan gizli yaplan ileri devlete, talandan pay ve sadaka datmay hkmete mal etmekte deiller midir? Kemal Tahir bu takiyyeyi daha 40 yl nceden grmtr. Kemal Tahir, slmi Osmanlcln yerlilik adna ucuz teorik yaktrmalarla yedeine alabilecei apsz yazarlardan deildir, byle bir giriime niyet edenleri piman eder; Necip Tosunun teslim ettii gibi (s. 46), onu salt renklilik ya da okseslilik adna kendine katma giriimini ve kanonu (ve de oyunu) bozar: ...kalplara, kanona bakaldran bir sanat, dnr kimlii sergilemitir. Dahas, Hece yazarlarnn kendi aralarnda Kemal Tahir stne kanon oluturma abalar da bota kalr. Kemal Tahirin asl meselesi neydi? Haftaya konuyu tarihsel ve gncel kesimeler balamnda tartmak gerekecek: Bat karsnda Dounun n siperlerini savunmak bugn de olanakl m? (Aydnlk KTAP, bayram dolaysyla birka say 16 sayfaya dnce, Ahmet Kayran ve br arkadalarn eletirilerini deerlendirmeyi ileriki saylara ertelemek zorunda kaldm belirtmek isterim)

KEMAL TAH R YEN OSMANLICI MI?

Tam bu noktada Hececiler, Kemalist ideolojinin rtld vargsyla asl niyetlerini aa vururlar: Acaba gnmzn Yeni Osmanlclk ynelii iin Kemal Tahirde kimi ilmekler bulmak mmkn mdr? Peki ama bu niye gerekli olsun ki: slmi Osmanlclk marangozlar, Mehmet kif, Necip Fazl, Nurettin Topu, Sezai Karako, Nuri Pakdille masay ayaklar stne oturtamyorlar m da, Ali Galip Yener, mer Trkein yedeinde, Kemal Tahirin ban ektii Yeni Osmanlclk iin imkn arayna giriyor (s. 196-198)? in z u ki, AKPnin politik alanda emek ve cumhuriyet kart eilimlerle kurduu ve sonu ald anda bozuverdii ittifaklarn benzerine kltrel alanda da ih-

17 A USTOS 2012 CUMA

Aydnlk KTAP

KAPAK

ERNST BLOCHUN BAYAPITI UMUT LKESNN KNC CLD TRKEYE KAZANDIRILDI

Umut ilkesiyle snrlar amak

Blochun retisi sadece umut etmeyi retmez, ayn zamanda etkin olmak, aktifle mek ve militan tutum almak iin de enerji sunmaktayd . Nitekim O, eserinin nsznde gr lerinin byle anla lmas iin zellikle vurgu yapar
SADIK USTA sadikusta@yahoo.de nl Alman dnr Ernst Blochun toplam 3 cilt olan bayapt Umut lkesinin 2. cildi getiimiz gnlerde litiim Yaynlar tarafndan ve Tanl Borann evirisiyle yaymland. Blochun bu kadar gecikmi olarak Trkeye kazandrlm olmas, lkemiz adna bir talihsizliktir. nk Bloch, hem felsefeye, hem gncel siyasete hem de topya kavramna yapt zgn katklar dolaysyla Trkiyeli okurun dikkatle incelemesi gereken nemli bir filozoftur. Dnceleri derindir, dili ise ar. Her ne kadar evirmen baz kavramlar isabetli sememi olsa da ki bunlarn banda arzu manzaras kavram gelir, gene de o zorlu bir ii baarmtr. Bu ciltlik eser Blochun gemi yzyln balarndan itibaren ilmek ilmek dokuduu topya ve umut kavramlarna dair felsefi yazlarn iermektedir. Sonradan Bloch bu almasyla felsefeye yeni bir ufuk kazandrdn ileri srecektir, ancak eser, allmn dnda bir sistematie sahiptir; daha dorusu eserdeki yazlar bir sistematikten yoksundur. Eser hem bu biimiyle, hem gemi yzyln 20li ve 30l yllarna ilikin kltrel ve toplumsal eletirileriyle hem de slubuyla Nitzscheyi hatrlatr. Nitzsche 19. yzyln sonlarndan itibaren Batnn derinleen toplumsal krizine, saldrgan ve karamsar bir slupla, ama bir o kadar da etkili kltr eletiriler yneltmekteydi. Onun dnceleri ve slubu, ykselen kapitalizmin saldrgan slubunu yanstyordu. Blochunki ise ezilenlerin ihtiyacna uygundu: nk o, umut ve iyimserlik datmaktayd. Ama o iyimserlii veya kr bir umutla yaymaz, maddi zemini salam olan bir umut ve iyimserlikle yapard. Onun retisi sadece umut etmeyi retmez, ayn zamanda etkin olmak, aktiflemek ve militan tutum almak iin de enerji sunmaktayd. Nitekim o, eserinin nsznde grlerinin byle anlalmas iin zellikle vurgu yapar. bugn ngrmeyen, ayn zamanda gelecee de uzanan, insanlara umut ve iyimserlik alayan, henz gereklememi olmakla birlikte, potansiyel olarak var olmakta olan yaratan yeni bir felsefeyle tersine evrilebilirdi. O ortaya att umut ilkesiyle bu felsefeyi yaratmaya adayd.
Ernst Bloch

HAREKET VE UMUT LKES

Bloch felsefi tezlerini, yeni bir anlam kazandrd madde kavramna dayandrr. Ona gre madde denen kavram, sonuta soyut ve kiiliksiz bir kavramdr. O, sre iinde, yani hareketle ve dnmle birlikte varlk olur ve kiilik kazanr. Hareket olmadan madde olmaz, madde olmadan de hareket kmaz. Hareket bir bakma maddenin gereklemesinden baka bir ey deildir. Blocha gre maddenin gerek ehresi onun mevcut halinde deil, fakat henz gereklememi olan, ancak gereklemeyi ieren krlgan halinde, buna snrnda da demek mmkndr, ortaya kar. Bu durum ayn zamanda insana kendini yeniden var etme olanaklarn da sunmaktadr. Bir bakma madde, olabilme potansiyelidir. Her maddi varlk, ancak kendi hareketi iinde, ama ylesine ve sadece an ieren haliyle deil, ayn zamanda gelecei de ieren haliyle kavranabilir. Hareket Blocha gre sradan bir devinim deil, fakat maddenin bir konumdan bir baka konuma bilinli geiidir. nsan bilinci ise bu hareketin daha bir bilinle yaplmasn, yani umudun gereklemesini dzenleyen bir rol oynar. Blochun bahsettii umut, tabii ki kr bir inan deildir; fakat zneyi harekete geiren, onun enerjisini ateleyen, ihtiyatan kaynaklanmas nedeniyle de zlemlere ve arzulara dair tasarmlar somutlayan bir kvlcmdr.

nemli antropolojik zellii sayar. nsanolunun kar karya kald ilk ey yoksunluktur, ihtiyatr. O mutlu olmas iin ihtiya duyduu eye sahip deildir. Bu gereklemedii srece de mutlu olamayacaktr. Temelinde ihtiya bulunan arzu, bilin sramasyla mevcudu paralayan bir umut ilkesine dnmektedir. nsanolu henz gereklememi olan arzusunu, umutla gerekletirir; bir bakma o kiiliine, ona bu kiilii kazandracak olan umut tarlasndan geerek kavuur. Blocha gre umut ilerici bilincin tayin edici bir unsurudur; insanolu bu bilinle nesneyi dntrr ve bylece verili dzeni devrimciletirerek ortadan kaldrr.

FELSEFEDE YEN AILIM DD ASI

Marks Feuerbach zerine yazd Tezlerinin 11. sinde btn filozoflarn dnyay akladn, ancak nemli olann dnyay deitirmek olduunu vurgulamt. Marks insan pratiinin nemine vurgu yapmt, ancak buna ilikin ayrntl analizlere girimemiti. Bloch ise Umut lkesi ile Marksn 11. Tezini derinletirdiini ileri srmektedir. Aslnda bilimsel sosyalizmi derinletirme ve insanolunun derin yabanclamasn ortadan kaldrma arzusu, sosyalist saflarda 20. yzyln bandan itibaren younluk kazanmaktayd. Kitlelerin bilinciyle, ideolojisiyle (din ve mitoloji), psikolojisiyle, rgtlenme ve hareket tarzyla ilgili bir dizi yeni eserin yaymlanmas 20. yzyln bana denk gelir. Aslnda felsefi bir eser olan Ne Yapmal?y Lenin 1903te yazar; Bloch sosyalist saflardaki nobranl ve tek boyutluluu amak iin kitle rgtlenmesinin ve pratiinin ince bir analizi olan topya, umut ve gelecek kavramna ynelir. O umut felsefesiyle, ya da bir baka ifadeyle antropo-

UMUT LKES NDEN DEVR MC B L NCE

Her maddi varln oluumu bir tesadftr, ancak o ayn zamanda bilinli ve zorunlu bir hareketin ve devinimin eseridir de. Dolaysyla varlklarn kavranmas, ancak onun gelecei de ieren hareketinin kavranmasyla mmkndr. Nasl ki Hegel tinin fenomenolojisini inceleyerek felsefeyi devrimciletirmise, Bloch da maddenin gelecei ieren hareketinin kavranmasn salayarak devrimciletirmektedir. Umut lkesinin antropolojik zemini Blocha gre hareketi etkin klan tin deil, fakat maddenin znde bulunan arzu ve ihtiyatr. nsann temel zelliklerinden biriyse onun ihtiyalarn gidermeye meyilli olmasdr. Bunu da arzu demetiyle, rya ve fanteziyle ve en ok da zlemle dile getirir ve hatta bunun yerine getirilmesi iin cann ortaya da koyar. Bloch insanolunun henz sahip olunmayan istek ve arzularna ynelik abasn onun en

lojik felsefesiyle Marksizme yeniden gndz dlerini ve fantezisini verdiini ileri srer. Gramsci 20li yllardan itibaren mitoloji, ideoloji ve hegemonya zerine nemli notlar tutarak, kapitalizmin krizine devrimci bir yant arar. Mao, 1930larn ortalarndan itibaren elime ve pratik zerine balkl felsefi yazlaryla KP saflarndaki metafizik bak asn amay dener. Freud bu tutumu bir baka adan, psikanaliz alanndan yaparak, gsterir. Hemen hemen ayn yllarda Kvcmlnn da Trkiyede Trk sosyalistlerinin pek alk olmad yaratc almlara ve kavramlara ynelmesi bir tesadf olmasa gerekir. 30lu yllarn sosyalistleri ki bunlar ister Avrupada, ister Trkiyede isterse de inde olsun, ykselen gerici dalgay amak iin yeni bir aray iine girmektedirler. Hepsinin amac kitleleri kazanacak, umutlandracak ve onlara doru yolu gsterecek teorik almlar sunmaktr. Bloch bu kuak iinde en ne km olanlarn banda gelir.

GNDZ D LER
Bloch Umut lkesini gndz dleri kavramna dayandrmaktadr. Her canl gece d grmektedir, ancak insanolunun ayrt edici zellii onun gndz dleri grmesidir. Gndz dleri kavram, aslnda kkleri 18. yzyla kadar giden felsefi bir kavramdr. Rousseau ve John Locke gibi filozoflar, insan dnn ve fantezisinin nemini anlamlar ve bu yntemi felsefi ve edebi eserlerinde kullanmlard. nsanolu bir bakma gndz dleri ve fantezileriyle hem zlem ve ihtiyalarn dile getirmekte hem de mevcut dzeni eletirmektedir. Bu yntemin Trk yazarlarca da kullanldna 19. yzyldan itibaren daha youn bir ekilde yazlan siyasi ryalarla ahit oluyoruz. Doktor Abdullah

TEK BOYUTLULU A TUTUM

Blocha gre felsefe, Kant ve Hegelle nemli bir birikim yaratmt, ancak esas atlm, 19. yzylda Marksla birlikte yaplmt. Ne var ki Marksist felsefe 20. yzyln balarndan itibaren donuklam, tekdzelemi, tek boyutlulua doru meyletmi ve bylece kitleleri kucaklama yeteneklerini de snrlamt. Ekonomik, siyasi ve toplumsal krizin derinlemesiyle aknla urayan kitlelerse umutsuzlua kaplarak gerici ideolojilerin peine taklmaktayd. Blocha gre bu sre sadece

KAPAK
Cevdet ve smail Hakk da neredeyse kelimesi kelimesine gndz dlerini, 1912 ylnda yaymladklar Pek uyank bir uyku balkl topyalarnda dile getirmilerdi. Sonradan bu kavram tpta ve zellikle de psikanalizde sk sk kullanlr olmutu. Blocha gre gece ryas bilinaltna aitti, gndz dleri ise bilinli arzunun bir aracyd. nsan darda kaldnda, hem zel hem kamusal anlamda gndz dleriyle dolar. Beklentiler umutla yeerir ve yaanr. Kimisi kn nne gemek iin umut eder, kimi ise geceyi yrtan aydnl.

Aydnlk KTAP
Btn hayat boyunca topya kavram zerinde younlaan Bloch, tarihten bu yana ortaya kan ve mevcut verili dzenin temellerini sarsan btn kitle eylemlerini ve zellikle de ortaan karanln yrtan Alman kyl isyanlarnn topyac bir karakter tadklarn belirtiyordu. Thomas Mntzer zerine yazd incelemesinde Bloch, kyl devriminin dini sylemelerinden dolay kmsenemeyeceini ve ayrca kyl isyanlarnn dini bir kisve altnda yrtlmesinin onlarn bir zaaf deil, fakat olumlu taraflarnn olduunu vurguluyordu, nk bu sayede nc devrimciler, hem milyonlarca kyly devrimciletirmiler hem de onlar hakim snflarn denetiminden kurtarmlard. Mevcut olan ama abas gsteren her hareketin, topluma sunduu yeni toplum tasarsyla topya diyarna ayak bastn belirten Bloch, bu grleriyle sonraki yllarda ortay kacak olan topya teorisyenlerini de kuvvetle etkilemiti. Hatta o, dinlerin barndaki topyacl kefederek, sadece Paul Tillich, Martin Buber gibi nl dini-sosyalist dnrleri etkilemekle kalmad, ayn zamanda 1970li yllarda Gney Amerikada boy verecek olan zgrlk teolojisinin de temellerini atmt. rtt. Birinci Dnya Sava patlak verince askere gitmeyerek, ona tutum ald; Hitler ykselirken onun yaratt tehlikeye dikkat ekti; 2. Dnya Savana kar dnya apnda yrtlen aktif mcadeleye etkin bir ekilde katld, sonradan ABDnin Vietnam savana kar kanlarn da banda bulundu. Ama o ayn zamanda sosyalist yaamn ve sosyalist dncenin tekdzelemesine, tek boyutlu hale getirilmesine ve zellikle de sosyalist dnceden fantezi ve d gcn dlayan ve aykr dnceyi yasaklayan tutumlara kar iddetle kar kmt. Bloch, Hitlerin iktidara gelmesiyle baarszla urayan SPD ve KPDyi en ok d gcnden ve yaratclktan uzak bulmaktan dolay eletirmekteydi. Ayn eletirilerini bir kez de Dou Alman Cumhuriyetinde yapacakt. Ama yapt eletirileri her defasnda onun vatann kaybetmesine neden olacakt. O, Umut lkesinin nszne bouna Leninin d gcne, resmi sylemin dna kan ve yaratc dncelere nem veren szlerini almamtr. Blochun dnceleri ki bunlar ksmen speklatif yanlar tarlar, ok nemlidir ve herkes tarafndan bilinmelidirler, ama onun hayat da bilinmelidir, nk onun hayat herkes iin derin dersler ierir. Ama sanrz en nemli dersse udur: Saflarndaki entelektel ve aydn birikimiyle kavga eden, onlarn aykr fikir ve dncelerine tahamml edemeyen, farkllklarn giderilmesini zaman srecine brakmayan ve onlar, sonuta herkesin devrimci ve ahlakl kalmak iin ihtiya duyduklar toplumsal kavgadan dlayan partiler, akmlar, devletler ve iktidarlar bu tutumlaryla en ok kendi varlk zeminlerini tahrip etmektedirler. Umut lkesinin Trk okuruna kazandrlmas nemli bir baardr. Ancak bunun aa vurduu bir zaafta meydandadr. Devrimci kesimlerin felsefeye ve zellikle de devrimci teoriye byk ihtiyalar vardr. Felsefe ve teoriye yeni almlar getiren rnlere ilgisiz davranmak, bunlar grmemek ya da kefetmemek byk bir gaflettir. Ne yazk ki bu trden nemli eserlerin byk bir ksm neo-liberal sol evreler tarafndan yaymlanmaktadr. Bu da bizim acmazdan bir baka nemli derstir.

17 A USTOS 2012 CUMA

Ya am ve eserleri
1885 ylnda Almanyann bir ii kenti olan Ludwigshafende orta halli bir Yahudi ailenin ocuu olarak dnyaya gelen Ernst Simon Bloch, yaamnn ilk yllarnda ii snf davasyla tanma olanana kavutu. Liseden sonra Mnih niversitesinde felsefe, mzik, fizik ve Alman dili ve edebiyat okuyan Bloch, bu sayede herkese nasip olmayan bir birikim de edinmiti. O renimini grd disiplinler sayesinde hem doa bilimlerinde hem de sosyal bilimlerde derinleme olana bulmutu. Doktora tezinin konusu ise Bilgi Teorisidir ki bu sayede hem zne-nesne ilikisinde derinlemi hem de pratiin ve umudun toplumsal dnmdeki devrimci roln kefederek, antropolojik felsefesinin teorik zeminini ina etmiti. Birinci Dnya Savanda sosyalizmle tanan Bloch ayn zamanda bir barseverdir ve askere alnmamak iin svireye g etmiti. Orada aratrmalarn derinletiren Bloch, ayn zamanda Avrupann nl aydnlaryla da tanma olana bulmutu. Sigmund Freud, Georg Lukacs ve Max Weber gibi aydnlarla dostluklar kurmutu. 1918 ylnda, sonradan Umut lkesinin temel tezlerini oluturacak olan topyann Tini balkl almas yaymlannca kitap, hzla birka bask yapm ve gen bilim adamna n ve hret kazandrmt. Ardndan Bloch, Weimar Cumhuriyeti dneminde Almanyaya geri dnm; Almanya Komnist Partisine ye olmu ve ilk yazlarn gazeteci olarak kaleme almt. Bu dnemde Theodor Adorno, Walter Benjamin, Bertolt Brecht, Otto Klemperer gibi dnemin nl aydnlaryla kader arkadalklar kurmutu. 1924 ylnda, Hitler henz tehlikeli deilken, onun Almanya ve dnya asndan yaratt tehlikeye dikkat eken Hitlerin iddeti balkl nemli yazsn kaleme almt. Hitlerin ykseliini inceleyen Bloch, komnist saflarda tartma yaratacak olan tarih ve vatan yazlarn kaleme almt. Bu yazlarda Bloch, komnistlerin de fhrer kavramn, dini ve ulusal sembolleri ve hatta mitolojik simgelerden biri olan 3. Reich kavramn kullanmalar gerektiini belirtmiti. Ekim Devrimini daha bandan itibaren destekleyen Bloch, hem teoride Leninist bir tutum alm hem de siyaseten 30lu yllarn zorlu dneminde Staline arka kmt. Savatan nce Avrupann birok lkesinde yaamak zorunda kalan Bloch, artk daha fazla Avrupada barnamaynca 1939 ylnda ABDye g etmiti. 1948 ylna kadar Amerikan niversitelerinde ders veren Bloch, bu arada nceki yazlarn genitirerek bunlar kitaplatrmt. Umut lkesi balkl bayapt da bu kapsamda 3 cilt olarak yaymlanmt. Nitekim Dou Alman Cumhuriyetinin kurulmasyla birlikte 1948 ylnda Leipzige gelmi ve niversitede profesr olarak felsefe dersleri vermeye balamt. 1955 ylnda Dou Almanyann en yksek devlet nianyla onurlandrlan Bloch, Bilimler Akademisinin da saygn bir yesi olmutu. Ne var ki 1953 ylndan itibaren aykr grleri nedeniyle imekleri zerine ekmiti. En son 1956 ylnda Macaristandaki ii ayaklanmalarnn bastrlmas zerine eletirel grlerini aktan ifade eden yazlar kaleme almt. Verdii dersler byk ilgi gryor, grleri birok aydn ve sanat zerinde etkili oluyordu; o, Dou Alman sosyalist muhalefetinin filozofu olarak tannyordu. Bunun zerine parti kararyla nce dersleri iptal edilir, ardndan da zorunlu olarak emeklilie sevk edilir. Ancak o, grlerini aklamaktan ekinmedi. 1961 ylnda Bat Avrupaya yapt bir seyahat srasnda Berlin duvarnn ina edilmesini renince, bunu protesto etmi ve sonra da Dou Almanyaya dnmekten vazgemiti. Tannm olmas nedeniyle Tbingen niversitesi ona kaplarn amt. Almanyann birok kentinde konferanslar veren Bloch, 1968 genlik hareketine ynelik eletirileri olmakla birlikte onun zerinde etkili olan yal aydnlarn da banda gelmektedir. renci lideri Rudi Dutschke ile yakn bir dostluk kurmu ve onu felsefesinin devamcs olarak grmt. Ancak Dutschke, gerici basnn da kkrtmasyla 1971 ylnda bir silahl saldr sonucu ldrlecektir. 1977 ylnda Almanya, son yzyln grd en sekin aydnlarndan birini kaybetmiti. Cenazesi binlerce rencinin eliinde mezara tanmt. Baz nemli eserleri: -topyann Tini (1918) -Devrimin Teologu olarak Thomas Mntzer (1921) -zgrlk ve Dzen (1947) -zler (1930) -Bu an Miras (1935) -Ibn-i Sina ve Aristotelisi Sol (1949) -Umut lkesi I-III (1954-59) -Doal Hukuk ve nsan Onuru (1961) -Hristiyanlktaki Ateizm (1968) -Materyalizm Sorunu, Tarihi ve z (1972)

UMUDUN D YALEKT
Bloch varl diyalektik sreci iinde incelemekteydi. Ona gre henz olmayan ey, bir hilik deildi, fakat henz varlktaki yokluktu. Yokluk ise ortadan kaldrlarak varlk haline gelebilirdi. Yokluk, salt var olmayan deildi, fakat iinde varl, daha dorusu var olmaya aday olan barndran bir olaslkt. Bloch henz var olmayan, ama domakta olan, bir bakma umut ilkesiyle deliinden karmaktayd. Bu da etkin bir pratikle, gelecee uzanan hamlelerle, yarnn vicdann tayan, gerekten yana taraf tutan, umudun bilgisine sahip olan tarafndan gerekletirilecekti. Blocha gre insanolu gelecee dnk yaar, gemi sonradan gelir; bugn hemen hemen hi yaanmaz, nk o, gemile gelecek arasnda erimektedir. Hayat anlardan deil, fakat diyalektiin belirledii srelerden oluur. Gelecekse hem korku hem de umut ierir.

TOPYANIN D NCEDEK KKEN

Blocha gre insanolu mevcut sorunlarna younlarken, dnsel anlamda bir art-deer retir. Bu insanolunun gelecee dair tasarlarndan baka bir ey deildir. Kitle hareketlerinin arlklar olarak grlen devrimci eylemler ve tasarlarn kkeni ite bu dnsel art-deerlerdir. Marks ve Engels de yazmalarnda devrimler dnemindeki mevcut durumu kat be kat aan kitle pratiklerinin nedenleri zerine kafa yormulard. Bloch bunun kaynan insan dncesinin topik yannda grr. topyann diyalektik karakteri, onun kendisini her trden ama pratiinden uzak tutmasna ve srekli, henz gereklememi olann, ama olaslklar dahilinde olann mekann gasp etmesine neden olur. Bugn bizim, iinde bulunduumuz toplumsal artlar gz nne alndnda gereklerden kan bir ifadesi olmayan topyaya daha fazla ihtiya duyduumuz ok ak. topya sadece fantazya dnyas deildir, ayn zamanda snrlar zorlamak, dnceyi kanatlandrmak, yaratclklar tevik etmek ve yeni imkan ve yntemler kefetmektir. Tabii ki en nemlisi de kitlelerin uruna savaacaklar yeni dnyalar umut etmelerini salamaktr. Ernst Bloch herkese nasip olmayan uzun ve alkantl bir yaam srd. Kapitalizmin 19. yzyldaki en azgn gelime dnemlerinden tutun da onun rmeye yz tuttuu 50li ve 60l yllara kadarki btn bu srece bizzat tankl yapmt. Kapitalizme ve onun ryen yz olan emperyalizme kar etkin bir mcadele y-

UMUT VE TOPYA
Bloch tarihte, topya kavramn poplerletiren ve onu felsefenin vazgeilmez bir kavram haline getiren ender dnrlerden biridir. Engels 1880 ylnda yazd topik sosyalizmden bilimsel sosyalizme balkl nl kitapyla, sosyalist saflarda tehlikeli bir hale gelen topist yaklamlar eletirmiti. O gnn topik sosyalist dnrleri, toplumlarn neden ve nasl dntklerini kavrayamyor ve bu nedenle toplumsal dnmlerin ya akln zaferiyle ya da halktan kopuk kk kuvvetlerin olaanst eylemiyle gerekleeceini sanyorlard. Ayrca bu dnrler, toplumsal yap ile ekonomik gelimenin birbiriyle olan kopmaz ilikisini gremiyor ve buradan hareketle gelecee dair olur olmaz fantastik tasarlar retiyorlard. Sosyalist saflardaki bu eilimi eletirmekle birlikte Engels eserinde, topyalarn ve zellikle de topyac dnrlerin tarihte oynadklar olumlu role dikkat ekmiti. Engelsin topik sosyalistleri eletirmesi nedeniyle sosyalist saflarda zellikle de 20. yzyln balarndan sonra topya kavramna mesafeli durulmaktayd. Bloch bu mesafeyi ortadan kaldrmakla kalmam ve hatta topya kavramnn akademik dnyaya girmesini salayan nc bir rol de oynamt. Blocha gre topya, zne ile nesne arasndaki mesafenin ortadan kalkt ve her ikisinin de bir potada eridii and. Aslnda ortadan kaldrlan zne ile nesnenin ayrl deil, fakat aralarndaki tek yanl hakimiyet ilikisidir.

10

17 A USTOS 2012 CUMA

Aydnlk KTAP

BABL BAL

Klostermann elikili dnyas

M. SALH KURT mustafa.salih.kurt@gmail.com Yalnzca budalalar kendileriyle gnde kez elimekte baarsz olurlar. Friedrich Nietzsche thaki Yaynlar, Sevin Kayrn tercmesiyle, ngilizce asl 2011 ylnda yaymlanan Chuck Klostermann Grnr Adam (The Visible Man) kitabn yaymlad. Asl yaymlandndan bu yana henz bir yl doldurmam olmas okurlar iin olduka iyi bir haber, nk kitapta gnmzn gereklikleri ve popler kltr oka yer alyor. Bu ksma sonra dneceiz. kisi roman, makalelerinden derleme, de kurgu d, toplamda sekiz kitab bulunan Klostermann Trk okuru ile ilk bulumas olduundan, ilk nce yazar hakknda biraz bilgi edinelim. lerine dayandryor olmas benim iin son derece itici bir faktr iken, tespitlerin stn kapad akalarn seimlerini ise bir o kadar zekice ve ilgi uyandrc bulmutum. akalarn ve gldrme yeteneini kullanrken temel ald pop kltr eletirisini ise popler kltrn boca edildii yaynlarn ierisinde, ilgin olmaya alrken sadece popler dilin olumlamasna yarayan ekilde kaleme almas ise kocaman bir soru iareti. Yazarn popler kltre kar ok da inandrc olmayan bu duruu, insann aklna reklamn iyisi kts olmaz kliesiyle birlikte Oscar Wilden hakknzda konuulmasndan daha kt olan tek ey hakknzda hi konuulmamasdr szn artryor. Grnr Adam okumaya balamadan nce, daha nce ylesine denk geldiim yirmi kadar yazsyla bir yazara kar nyarg oluturmamak iin ekitap olarak edindiim ve okuduum Eating The Dinasour, Sex, Drugs and Cocoa Puffs ve Chuck Klosterman on Rock derleme kitaplarndan sonra ne yazk ki yazara kar edindiim yarg daha da perinlenmi oldu. Neden mi? Eletirel hakllnn ispatnda sklkla maniplasyona snmas, havada kalan cmleleri (szgelimi bir eyin taklit veya yapay olduu eletirisini getirirken bu kanya nereden vardn nedenleriyle sralamak sorumlu ve inandrc bir yazarn temel grevidir.) nedeniyle, ok doru olsa da herkesin zaten ya daha nceden akl edebildii ya da okuyunca onaylayaca heyecan uyandrmayan tespitlerini itici klmamak adna mizah sadece bir rt olarak kullanmas, betimlemelerinde sklkla (kendisi de eletirdii halde) gnmzn Twitter yazarlar ya da Facebook klavye kahramanlar gibi falanca falanca bilmem ne gibidir filanca olursa hebele hbl olur seviyesinde kald iin, popler kltrde eletirilebilecek onlarca ey varken, yazar sanki onay peinde kouyormuasna okurlar tarafndan en fazla hakllk payesi iade edilecek konulara deindii iin uzaktan yaknda alakas olmayan insanlara herhangi bir ekilde (Facebook vb. eletirilerinde olduu gibi artk evrensel bir gerek kabul edilebilecek elerin dnda elbette) hitap edemeyecektir. zgnlk anlamnda ngiliz mizahnn yanna hibir ekilde yaklaamad gibi, modern dnyann derinlemesine eletirisinde de ok daha iyi isimler bulmak mmkn. Araya bir de lokalizasyon sorunu girince akas Trk okuru iin Klosterman adnn ne nemi olabileceinden pek de emin deilim. Zira maksat elenceli, yormayan, gldren popler kltr eletirisi okumaksa, hem bizimle de daha fazla badaacak ekilde yerli ke yazarlarmz, bloggerlarmz, hatta Zaytung gibi mizaha ynelik internet sitelerini takip etmek ok daha doyurucu. Btn bunlara ramen, yazarn mzik zerine yazlarn daha yere basan, aratrlm, dnlm, zenli ve nispeten de daha elendirici ve mizahi buldum. Rock ve Metal mzik zerine yazlar olduka elenceli ve bu mzik trleriyle ilgileniyorsanz olduka doyurucu.

S STEM, S STEM N NDE SADECE S STEMAT K ELE T R L R

40 yanda ve Amerika doumlu olan yazar esasnda kitaplar dnda New York Times, Believer, Washing Post, Guardian, Esquire ve GQ gibi gazete ve dergilerdeki stunlarndan, makalelerinden tanyoruz. Genel olarak Amerikan Pop Kltr ve Rock mzii zerine eletiri ve hiciv arlkl yazlar kaleme alan yazarn, asl n de kulland elenceli, mizahi ve sivri dilinden kaynaklanyor. Herhangi bir ekilde ok da dikkat ekici bulmadm iin, internet zerinden zaman zaman denk geldiim makalelerinde sklkla alaya ald Amerikan Pop Kltr elerine ynelik eletirilerinin de gnlk, herkesin zaten akl edebilecei, arpcl ok fazla bulunmayan tespit-

NEFRET VE SEVG
Yazarn kurgu d, makalelerinden oluan kitaplarndan sonra Grnr Adama balarken, kurgusal bir romanda neler yapabileceini merak ediyor, belki de ortaya ilgin bir uygulamann kabilecei umudunu tayordum. Balangta haksz da kmadm. Grnmezlik gibi bir bilim kurgu esi, teknolojiyi alarak kendi stnde kullanan ve tam anlamyla bir pislik olan (anti-kahraman figrlere olan ilgim nedeniyle olduka ilgi ekici gelmiti ve tamamen katldm, incelediim okuyucu yorumlarna gre kitab bitirebilmelerini salayan tek ey karakterle aralarndaki sevgi ve nefret ilikisi) ad redakte edilerek Y_ haline indirgenen, srf zevk olsun diye insanlarn gnlk yaamlarn gzetleyen ve her yardm giriiminde baarsz olan bir karakteri, bu karakterin psikolou ve psikolounun yayncyla olan, bitmemi bir kitap stne etkileimi. Form olarak da modern kurgu bir romandan beklenebilecei zere, yky anlatc koltuundaki psikolog ve e-posta yazmalar, telefon kaytlar ve seans kaytlarndan oluan bir roman yaps. Kazanabilecek bir forml ortaya km grnyor. Sayfa stne sayfa eviriyorsunuz ve kitap bir rpda bitiyor ama (!) arkasnda hibir iz brakmadan ve hibir nem tekil etmeden. Nedenlerini sralarsak: ncelikle bu kitabn neden roman olarak kurgulandn aklm almyor. Sanrm yazar makale derlemeleri yaynlamaktan bkt ve byle bir denemeye ihtiya duydu. Aklna gelen ilk ilgin kurgu fikrine de smsk sa-

Y NE DE
Popler kltre ynelik eletirilerindeyse genellikle Amerikan kltr odak alndndan, Amerikan kltr ile

Chuck Klosterman

rld. Ancak genellikle makale yazmaya alkn kiilerin dt tuzaa o da dm grnyor. Kurgu oluturma ve yazmak, makale yazmaya benzemez. Aklnza her geleni, herhangi bir sra ve oturtulmu bir kurgu, yaratlm, dnlm karakterler olmakszn her eyi de hie sayarak yazamazsnz. Kurgunuzla durmadan eliemezsiniz. Srf birka ilgin tespiti inatla paylaacam diyerek dncelerinizin tamamn kurgunuzda kusmaya kalkamazsnz. te yazar tam da bunlar yapyor. Romann ana anlatcs olan terapist Victoria, roman boyunca bir karakter deil, Klostermann anlatmay istedii konulara gre zorunlu hareket eden bir kuklay andryor. Hatta In Treatment dizisi iin yapay terimini kullanrken, kendi oluturduu psikoterapi seanslarnda da hibir eyin tesine geebildii yok. Terapi seanslar eklinde kurgu oluturmak ise akas, srf Y_ zerinden Klostermann pek alk olduumuz tespit ve makalelerini kusma aracndan teye gitmiyor. Hatta okurken yle bir noktaya geliyorsunuz ki ana kurgunun ve hikayenin nereye gidecei, psikoterapist Victoriann ne dnd veya ne yapaca zerre umrunuzda olmuyor, Y_nin baka gzlem ve szlerini okumak iin sayfalar evirip duruyorsunuz. Sizi hayrete drecek, vay canna nasl akl edemedim ki? eklinde bir tespitle hi karlamayacanz gibi, ayn konuda farkl cmlelerde birden fazla eletiriyi grnce de mideniz artk aznza geliyor. Yerimiz bitiyor o yzden yazy balamalym Sonu olarak eer Amerikan popler kltr hakknda yzeysel de olsa bilginiz varsa, bo vaktinizde bu scakta sizi hi yormayacak bir kitap arayndaysanz, tespitleri ne kadar basit olursa olsun popler kltre ve yaama ynelik hemen onaylayacanz birka akaya glmek istiyorsanz ve fazla bir beklentiniz yoksa bu kitap size gre diyebilirim. Aksi durumda, bu hafta okuyacanz kitab baka adreste aramanzda fayda var. (Grnr Adam, Chuck Klosterman, thaki Yaynlar, ev: Sevin Kayr, 252 s.)

YEN IKANLAR

Aydnlk KTAP Ta ve Ten

17 A USTOS 2012 CUMA

11

Evlilik Hayat

Ac Trkc

B k n ve Orta Halli

David Vogel, Yap Kredi Yay nlar , ev: ahika Tokel, 456 s.
branice edebiyatn klasiklerinden kabul edilen Evlilik Hayat geen yzyl ba Viyanasnda Yahudi bir yazar ile onu aalamaktan, smrmekten, hie saymaktan zevk alan aristokrat kars arasndaki sadomazohist iliki ekseninde ktln doasn sorguluyor. Yazar kimliini oturtmakla megul roman kahraman Gurdweill, onu durmadan baka erkeklerle aldatan kars Theadan ayrlmay gze alamayarak hem onu gerekten seven arkada Lottenin hem de kendisinin felaketini hazrlyor. Gurdweilln mutsuzluu, yalnzl, ektii vicdan azab iki Dnya Sava arasnda Viyana ehrinin kasvetli meknlar ve mekanikleen insanlaryla birleince, neden sonu ilikilerinin koptuu Kafkaesk bir dnyaya srklyor okuru: Sanki bir kehanet!

nci Aral, K rm z Kedi Yay nevi, 258 s.

Genlik yllarnda sevdii erkei ok ac bir biimde kaybeden Ulyann hayatnda byk bir yara alm, derin bir boluk domutur. Gen kadn, daha sonra ruhsal yalnzln sanatla doldurmu; yllarn, dostluunu yeledii, deerli bulduu bir erkekle durgunluk ve huzur iinde geirmitir. Bir heykel sergisi amak zere Hamburga giden Ulya, Sinay grdnde kendini taze bir duygunun, gl bir dnmn eiinde hissedecek, aktan ne kadar uzak kalm olduunu fark ederek sarslacaktr. Ta ve Ten, yarm kalm bir akn yllar sonra benzer konumda bir erkekle yeniden yaanma hayalinin drt gnlk etkileyici hikyesi. Sina ile Ulyann kalplerini birbirlerine aarken kaybetmeye ve imknsz aklara yaktklar bir at...

Hseyin Haydar, Kaynak Yay nlar , 88 s.

Ac Trkcnn garip bir yazgs vardr. 12 Mart darbesi boyunca, airin bandan kalkmayan dumanl karanlk, 12 Eyll faizminin azgn gnlerinde de dalmaz; hatta daha da koyulaarak yaylr. Ac Trkc, 1981 Aralk aynda eksikleriyle yaynlanr. Kitap byk bir beeniyle karlanr ve ksa srede tkenirse de eksik kan ilk kitabn sevinci de hep yarm kalr. iire iddial bir giri yapan Hseyin Haydar, A. Kadirin deyiiyle, Duyarl ve yumuak. Acl, ama ktmser deildir. Otuz yl akn bir aradan sonra okuyucuya sunulan yeni bask, bu eksikleri az da olsa gidermitir. Trkiyenin karanlk bir dnemine ayna tutan Ac Trkcnn, onca hoyratlk, kuruluk iinde yreinizin tellerine yumuack, scack dokunduuna aacak, bunca yl nasl taze kaldna tank olacaksnz.

brahim Y ld r m, Do an Kitap, 596 s.

Askeri darbe sonrasnda cinnete tutulmu lke.. Tyler rpertici bir cinayet... Cinayetin izini sren mer ile katil olduu sylenen Edip arasnda girdaba dnen iliki... Anlatnn yeni olanaklarn kullanan bir tr cinnet ve cinayet tutana... 23 yl sonra gerek bir 12 Eyll roman. brahim Yldrmn bir baka baars da, cinnetin/ cinayetin olaan sayld bir lke atmosferini, karabasann ayn gerilimle gtrebilmesidir. (...) Yava yava, sindire sindire okuyun, deer bu abanza. -Doan HzlanYldrm, hem bir iddet dnemini yarglyor, hem de bizlerin o iddeti yaayanlara duygudalk etmemizi salayarak akln canavarlar reten uykusuna kar bir tr terapi oluturuyor. Barndrd cinayet hikyesiyle, zellikle kurgusu ba dndrc. -A. mer Trke-

Mekndan Ta an Edebiyat

Osmanl Mimarl Tarihi

Mozart Kim ldrd? Haydn n Kafas n Kim Kesti?

Ba kald ran Kur unkalem

Turgay Anar, Kap Yay nlar , 670 s.

Mekndan Taan Edebiyatta 19. yzyln ikinci yarsndan gnmze kadar olan zaman aralnda stanbuldaki edebiyat, mahfilleri ortaya, karlm ve buradaki edeb faaliyetler eitli alardan incelenmitir. stanbulun sanat ve edebiyatn merkezindeki yerini belgeleriyle ve ilm bir titizlikle ortaya karan bu eser, edeb hafzann mayaland yerleri gstermesi bakmndan da zevkli okumalar sunmaktadr. Mahfillerdeki hemen her trl konuma, sohbet, eletiri, tenkit, sanat ve edebiyat iin hayati neme sahiptir. Bu tr faaliyetlerle ok sk karlamamzn-mmkn olduu, sanat ve edebiyat tartma, tenkit veya tekliflerin yaplabildii, bu tr etkinlikler sayesinde toplant yeri ve odann srekli canl kalabildii bir yer ve ayn zamanda yaayan edebiyatn, kltrn, sanatn atardamardr.

Godfrey Goodwin, Kabalc Yay nevi, ev: Mfit Gnay, 730 s.

Godfrey Goodwin, bu kitapta slam sanatnn ve mimarlnn bilimsel temellerini, Anadoluyu kar kar tarayarak kaydettii yksek kaliteli fotoraflarla deta belgeliyor. Kubbe detaylar, kubbenin zerine oturtulduu fil ayaklar, scak suyun bir hamamda mermerlerin altndan ustaca dolatrlmas, gne scaklnn ve aydnlnn optimal seviyede kullanlmas mimarinin bugn de temel sorunlar deil mi! Yazarn Osmanl tarihine aina olduu zaten bilinir... Mimarinin temel endieleri, hatta bazen can skc bir ekilde kendini tekrar eden formlarnn dnda, insan byk bir zevk ve merakla iine alan mimari ssleme sanatlar ve temel mimarlk retiminin bir paras ve devam olan ahap iilii, kalem ileri, varak yaldz, doal ve yapay aydnlatma, akustik gibi ince mimari ilerde de eitici bilgiler veriyor.

Ernst Wilhelm Heine, Can Yay nlar , ev: Melike ztrk, 88 s.

Bu vakalar, bir polisiye yazar tarafndan uydurulmad. Sz konusu olan, mzik tarihinde gerekten yaanm hikyelerdir. Soruturma yargc da, mfetti de sizsiniz, sevgili okur. Bize dense sizlere olgular sunmak. Gelin, bu esrarengiz vakalar ve cinayetleri elbirliiyle zmeye alalm. Alman yazar Ernst Wilhelm Heine, mzikseverler iin cinayet hikyeleri sunuyor okura, tarihe mal olmu mzik dehalaryla ilgili. Hayal gcnn rn deil bunlar, gerek olaylar... Heine, polisiye yazarlnda bir devrim yapyor: srkleyici hikyeler uydurmak yerine, inanlmaz gerekleri aa vuruyor. Mozart, Haydn, Paganini, aykovski, Hector Berlioz ve modern dansn ilahesi Isadora Duncan gibi nllerle ilgili srlarn zerindeki perdeyi aralyor.

Ferhan ensoy, Ortaoyuncular Yay nlar , 540 s.

bir rmak kysnda dodum ben bu yzden bir rmak romandr bu zgemisel hem el yazmas elle tutulan elde var ikinci cilt sapn glle donattm kalem bakaldryor kurun olarak dalardan geliyor rmak

12

17 A USTOS 2012 CUMA

Aydnlk KTAP

OCUKLAR N

SBF 68in unutulmaz dekanndan anlar-dersler

CNEYT AKALIN Ekim 2009da aramzdan ayrlan sekin hukuku, Prof. lhan Unat ansna hazrlanan lhan Unata Armaan kitab piyasaya kt. Mlkiyeliler Birlii lhan Unata Armaan ile bir dneme damga vuran hocasn anarak hem manevi borcu yerine getirdi hem de Armaanlar Dizisine (10. Kitap) bir halka daha ekleyerek, geleneini srdrd. Armaan hem lhan Unat Hocann ansna meslekdalarnca kaleme alnm bilimsel makalelerden hem de hoca ile ilgili anlardan oluuyor. rulunun faydal hizmetler greceine gvenim tamdr[...] kranla kaydetmek isterim ki fakltemizde Kasm ay banda yaplan boykot hareketinin bu adan zararl bir etkisi olmam, faklte idaresi, hoca ve renci ilikileri boykot srasnda da sayg, sevgi ve gven havasndan uzaklamamtr. Prof. lhan Unat byk alkanty yerli yerine oturtuyor. Ama orada brakmyor, devam ediyor. Atatrkn Mlkiyelide grmek istedii niteliklerin kazanlmas, onun verdii devlerin laykyla yerine getirilmesi her eyden nce faklte sralarnda geirdiimiz u sayl yllar iyi kullanmamza, bilgi daarcmz zenginletirip alma metodlarn kavramamza baldr. Trkiye Cumhuriyetinin Atatrk Devriminin bekisi aydn genler olarak elbette memleket davalar zerinde kanun snrlar iinde eyleminizi yrteceksiniz ancak [] niversite rencisi hviyetini kaybetmemenin milletimize, ailenize ve nefsinize kar temel deviniz olduunu da asla unutmayacaksnz. te byle. Oral allar, Cengiz andar gibiler su bardann dolu yarsn grmemekte srar etseler de, gerekler getirip kendini dayatyor.

akn valye Sir Gadabout

Sir Gadabout, Camelotun bilinen en kt ve a k n valyesi. Adeta yryen, z rhl bir felaket...

68L YILLAR, SBF VE SBFN N DEKANI

Snf arkadamz Prof. lber Ortaylnn Trkiye o gne kadar grmedii, denemedii bir siyasi gerilim ortamndan geiyordu diye tanmlad yllar, ben de ilerici-devrimci genliin Ankaradaki nde gelen ss konumundaki SBFde yaadm. Mahir ayan, Hseyin Cevahir gibi Dev-Gen nderleri fakltenin rencileriydi, snf arkadalarmzd. Deniz Gezmi yolu Ankaraya dtnde Cebecideki yurda uramadan etmezdi. Faklte solcu rencilerin merkezi olarak biliniyordu. 68 olaylar SBFde dolu dolu yaand. Boykot - igal vb. eylemlerle savlarn kitlelere tamaya alan genlerle, onlara di bileyen gericiler arasndaki mcadelede Prof. lhan Unat hem genlere hem de bir kurum olarak niversiteye sahip kmak gibi ikili grevi yerine getirdi.

REM HALI irem.halic@hotmail.com Ortaada valyeler cesaretin ve kahramanln sembolyken, ngilterenin puslu ve uzak bir kesinde, efsane Kral Arthurun hkm srd, Altn ehir olarak da bilinen Camelotta, dnyann en akn ve yeteneksiz valyesi yayormu. Bu valyenin ad Sir Gadaboutmu. Sir Gadabout Martin Beardsleyin yaratt bir karakter, ayn zamanda kitabnn da orijinal ad. Trkeye akn valye olarak evrilmi. Dier btn valyeler sava meydannda yeteneklerini ispatlarken, Sir Gadabout yeteneksizliini ispatlam bir valye. Yine de Kral Arthur tarafndan valyelerin topland Yuvarlak Masaya oturmasna izin verilmi. Peki, yeteneksiz bir savann valye olmasna ve valye olarak kalmasna neden izin verilir? Gadabout yeteneksizliine ramen sadakati, cmertlii, lkesine ve kralna olan sevgisiyle, kutsal sayd deerleri lm pahasna koruyabilecek bir sava. Sakar olmasa deli cesaretiyle belki meydanlarn en baarl savas olacak, ama zrh kullanlmamaktan paslanm, mzra bklm, klc be yerinden krlm, at da yal ve arpk bacakl olduu iin bugne dek hibir turnuvadan galip ayrld grlmemi. Ancak canndan ok sevdii, sonsuz sadakatle bal olduu kralie karlnca Sir Gadabout kaplan kesilecek. Yine Kral Arthur bu zorlu yolculukta bana bir i gelmesin diye onu Sidney Smith adnda bir kediye emanet etmeyi uygun bulacak. nk ona gre Sir Gadabout, Camelotun bilinen en kt ve akn valyesi. Adeta yryen, zrhl bir felaket... Gadabout baz ynleriyle Don Kiota benziyor. Ayrca kralieyi kurtarmak iin kt yolculukta muhafzlar ve byclerle ocuk okurlarn ilgisini ekecek enteresan ve yaratc oyunlar oynamas gerekiyor. mrn bir kpry korumaya adam fakat bunu neden yaptn bilmeyen bir muhafz kprden gemeye ikna etmek ya da kt bir bycnn terslik bysne maruz kalp, cmleleri zt anlamlaryla anlayan bir kraldan, kralienin karlmasyla ilgili bilgi almaya almak gibi. Bu elenceli kitabn ilgi grmesinin ardndan Martyn Beardsley, iki kitap daha yazarak Sir Gadaboutun maceralarn seri haline getirmi. Bu serinin ikinci kitab olan akn valye Ktye Gidiyorda, esiz kl Excalibur alnnca Sir Gadabout, yardmcs Herbert ve at Pegasusu yanna alarak kt kalpli Sir Kokumu Radyard aramaya koyuluyor. Muhteem klc ait olduu yere geri getirebilmek iin her eyi gze almalar gerekiyor. Serinin son kitab akn valye ve Hayalette ise, Sir Kll Henrynin hayaletini gren akn valye korkudan kaacak delik arar. Ama ok gemeden sardalye hrszl ile anlan Sir Kll Henry'nin adn temize karmak iin baka bir korkun misafirin peine decektir... Elenceli okumalar diliyoruz. (akn valye, Martyn Beardsley, Final Yaynlar, ev: Handan Salanmak, 88 s.)

LHAN UNAT DERS

lhan Unat SBF 68in unutulmaz dekandr. Onu unutulmaz yapan demokrat kimlii ile Cumhuriyeti kimliini iie geirmesidir. Demokrat kimlik Cumhuriyetin byk serveninden kopartlamaz. Faklte dekan iki kanad ile uabildii lde yce grevini yerine getirir: retim faaliyetinde rencileri benimsemek, onlara kanat germek, Cumhuriyetin bekiliini yapmak Cumhuriyet eitimine deerli katklar yapm sekin bir aileden gelen, yaam boyunca bu gelenei srdren Dileri Bakanl eski hukuk danman, Prof. lhan Unat sevgiyle, saygyla, zlemle anyoruz. Ansn yaatacaz.

DEMOKRAT DEKAN
Armaann balarnda Unatn rencilerinden gazeteci Oral allarn Radikalde 24 Haziran 2009 tarihinde yaymlanan yazs yer alyor: allar Prof. Unatn demokrat kiiliini ve ve bitiremiyor. Yaygn bir yanl anlamay ifade ettii iin bu hususu biraz amak ihtiyac hissediyorum. allarn anlats lhan Unat gereini ksmen anlatyor. Prof. Unat 68 olaylar srasnda bir dekan olarak rencilerle temas hep korudu, gerektii yerde, zamanda onlara kanat gerdi. Sorunlar sonuna kadar renci temsilcisi Hseyin Cevahirle (1971de stanbul Maltepede atmada ldrld) diyalog iinde zmeye alt. Buraya kadar doru.

ARMA ANIN NDEK LER

Yayn kurulunun Makalelerin mmkn olduunca uluslararas hukuku ilgilendiren konularda kaleme alnmas arzu edilmitir aklamas ile yapt sekinin erevesi aklanm. Armaanda Prof. Unatn dostlarnn, yaknlarnn anlarnn yan sra Nermin Abadan-Unatn Yurttalk Kavramnn Evrimi-Kreselleme Srecinde Ulustesi Yurttalk, Cneyt Akalnn Souk Savata ABDli liderlerin Trkiyenin Stratejik Planlarna Mdahaleleri, Roma Aybayn AHMin Yaps inde Oluturulan Kararlarn Snflandrlmas, Tuncer Bulutayn ktisat, nsan Sermayesi, Eitimin nemi, Ruen Kelein Yerel Ynetimler ve nsan Haklar, Fazl Salamn Anayasa ikayeti zerine Dnceler, Esra Dardaan Kibarn Trk Vatandalk Hukukunda Seme Hakk vb. makalelerinin ne kt on yedi makale yer alyor. Meraklsna not: A Siyasal Bilgiler Fakltesi ile Mlkiyeliler Birliinin ibirlii ile Temmuz 2012de snrl sayda baslan eserden edinmek isteyenler Mlkiyeliler Birlii Vakf Konur Sokak ,Ankara (tel: 312-417 80 98) adresine bavurabilirler. (Prof. Dr. lhan Unata Armaan, Kolektif, Mlkiyeliler Birlii Yayn, 2012/1, Ankara 2012)

MADALYONUN B R DE TEK YZ VAR

lhan Unata Armaan kitabnn yayn kurulu lhan Hocann 4 Aralk 1968 gn (Mlkiyenin kurulu gn) faklte dekan sfatyla trende yapm olduu konumay yaymlayarak tabloyu tamamlam. O tarihi konumann bizi bu yazda ilgilendiren blmleri yle: Dnyann eitli memleketleri arasnda Trkiyemiz de geni apta renci hareketlerine sahne olmutur. [] Sorumlu eitimciler olarak metodlarn ve uygulama ekillerini tasvib etmesek de genliin uyarsnn niversitelerimizi silkeledii ve [] niversite reformunu tezelden gerekleme safhasna getirmi olduu bir gerektir. Bu gelimeyi sevinle karlyorum. Bu yolda Ankara niversitesi senatosunun karar gereince fakltemizde de kurulmu olan profesr, doent, asistan ve rencilerin eit sayda temsil edildii Faklte Karma Ku-

SAHAF

Aydnlk KTAP

17 A USTOS 2012 CUMA

13

MAKEDONYA TARHE- DEVR NKILP

Devrimci yata Makedonya

ERCAN DOLAPI Osmanl mparatorluu son elli ylnda youn bir ekilde ete savalaryla urat. Batda Balkanlar, douda da Yemen! Osmanly iten rtt. Atatrkn deyimiyle sadece Yemen'de 1,5 milyon Mehmetik hayatn kaybetti. Balkanlarn rakam hakknda pek bilgi verilmez ancak orada da Anadolunun yiit evlatlar dada bayrda hayatn ortaya koyarak verilen grevi en iyi ekilde yapt. ou da genliini orada brakt. Bunlarn ou da Ege illerinden gitme yiitlerdi. zellikle Efe kltr olduu iin Ege illerinin ocuklar savayd. ete savan da bildikleri iin onlar gnderilirdi. Onlar iin bugn bir ant bile dikemedik. O dnem Balkanlarda grev yapmayan subay neredeyse yok gibiydi. Yapanlar da hayatn gereini gryor ve sonra nklp oluyordu. Olaylarn merkezi de Makedonyayd. nk Balkanlarn en stratejik yeri olan Makedonyada herkesin gz vard. Yunanllar ve Bulgarlar kyasya ekimeye girmiti. Halklar mozayii olan Makedonyada patlayan bombalar, kardelii biraz daha ldryor; mparatorluu da sona yaklatryordu. himmesi, birinci ihtilal devresi, Selanik vukuat, ikinci ihtilal devri, Rus ve Avusturyann notas, slahat, jandarmann sureti tekili, devleti liye, Srbistan, Karada, Yunanistan hkmetinin tekilat, Rumlarn mdafaas, Bulgarlarn mdafaas, Srplar ve Trkler hakknda bir iki sz, Makedonya tarihi ksm siyasi, 24 Temmuz 1908deki hareket, Osmanl ittihadnn sureti tekili.

SELN KL YZBA I'NIN YA ADIKLARI

Elimizdeki Makedonya Tarihe-i Devri nklp isimli kitap 1908 ylnda baslm. emseddin Bey yazm. emseddin Bey, Piyade Yzba olarak blgede grev yapm. Selnikli... Eser stanbulda Artin Asaduryan Matbaasnda baslm. Haliyle Osmanlca... Bugnn diline evrilse aratrmaclar iin nemli bir kaynak olur. Kitabn ieriinde unlar var: Balkan isyannn nedeni, Yunanistann tekili, lk Kanunu Esasi ilan, Rus muharebesinin neticesi, Bulgar komitesinin sureti tekili, usul idarenin cereyan, sebebi isyan, Bulgar komitesi askerlerinin mevad- m-

DEVR M N HEYECANLI GNLER

135 sayfalk kitapta blgedeki nfus yaps, oranlar ve askeri rakamlar hakknda da bilgi veriliyor. Kitabn nemli bir blm de kinci Meruti nklb hakknda verdii bilgiler. ttihat ve Terakki Cemiyetinin kuruluu, devrim giriimi, Niyazi ve Enver Beylerin daa kmas, Padiaha verilen tarihi mektubun sureti yeralyor. (Not: Kitabn internetteki sahaf bilgisinde yaym tarihi 1906 olarak belirtilmi. Dorusu 1908 olacak)

14

17 A USTOS 2012 CUMA

Aydnlk KTAP

ALINTI-TEST

Okuyaca n z blmler hangi yazar n hangi kitab ndan al nt lanm t r?

O gn kendini kazkta deil de hayatta bulmann sevinci iinde, herkesin nnde oynamaya balamasndan beri sakinleememiti... Aklna Abid Aa gelince de (neesini karan biricik glge buydu) hazin bir dnceye dalyordu. Ama biraz sonra kendinde yeni bir g hissediyor, parmaklarn aklatyor, bel kryor, oynuyor, her an yeni yeni hareketlerle kaza geirilmediini kantlamak istiyordu. Dansnn temposuna uyarak nefes nefese syleniyordu. Bakn!... Bakn... Byle de yapabilirim... yle de yapabilirim.

Tepemizde yeteri kadar ku toplandna inanrsa, Lekh, bir iaretle tutsa koyvermemi isterdi. Bulutlarn stndeki kk ebemkua, mutlu ve zgr, ykselip kardelerinin grltc srsne katlrd. Dierleri bir sre akn bakarken benzerini grmedikleri ku, bou bouna kendilerinden biri olduuna onlar inandrmaya alrd. Parlak renklerin iyice artt kular onu kukuyla inceler, sonra birbiri ardndan saldrp boyal tylerini gagalayp yolmaya koyulurlard. Tysz ve kan iinde kalan zavall ku havada duramaz, derdi.

Bir dier rivayete gre, ormandaki aalar arasnda bir kzn hayaleti dolayormu. Bu kz bir Hailsham rencisiymi ve bir gn darda ne olduunu grmek iin itin stnden atlam. Bu bizim zamanmzdan ok nce olmu, gzetmenler o zamanlarda ok daha kat, hatta zalimmiler, kz geri dnmek istediinde izin vermemiler. Sonunda ormana gitmi, bana orda biey gelmi ve kz lm. Ama hayaleti hep ormanda dolayor, Hailshama bakp ieri girmesine izin verilmesini bekliyormu.

a) Alexandra Cavelius, Leyla b) Zlata Filipovic, Zlatann Gnl c) Reyes Monforte, Sakl Gl d) Ivo Andri, Drina Kprs e) Joe Sacco, Gvenli Blge Gorazde

a) Jerzy Kosinski,Bir Yerde b) Jerzy Kosinski, Admlar c) Jerzy Kosinski, Boluk d) Jerzy Kosinski, elik Bilye e) Jerzy Kosinski, Boyal Ku

a) Mario Giordano, Deney b) Kazuo Ishiguro, Beni Asla Brakma c) Thomas Hardy, Orman Kz d) Michael Ondaatje, Anilin Hayaleti e) Lorenzo Carcaterra, Suskunlar
Do ru yan tlar gelecek hafta bu sayfada

Geen haftan n do ru yan tlar : 1-(b)

2-(c)

3-(d)

BULMACA
SOLDAN SA A 1. Halide ... ... Resimdeki yazar - K r ko usu 2. Antalyan n bir ilesi - Bol ve gl olarak kan veya f k ran - ... King Cole (Amerikal caz piyanocusu ve ark c ) Kay nbirader 3. S k gzl bir bal k a tr - Kayak - Ya kk oldu u halde szleri ve davran lar bykm gibi olan ocuk 4. Yasalara, kurallara uyma, boyun e me - Ses tellerinden ses kmamas - Kuzu sesi 5. Eski bir ran veya Afgan hkmdar unvan - Benzer Disprosyumun simgesi - Ba lang ta yer alan 6. Geni lik - And Da lar ndaki yksek otlaklara verilen ad li kin 7. Yank , aksi seda - Bir resmi suland r lm renklerle boyama ya da glgeleme biimi 8. S n r ni an - Byk erkek karde - Bir kan grubu

9. lemelerde kullan lan, gm grnmnde parlak s rma ya

da metal tel iplik - Voltamper (k sa) - Gvercinle yollanan mektup 10. genlerle ilgili baz teoremleriyle tan nan Yunanl gkbilimci, filozof ve matematiki - Tamam olmayan, noksan 11. Bir haber ajans - Osmiyumun simgesi - st ste halkalar olu turacak biimde istiflenmi halat - Smerler'de su tanr s 12. Ayakkab kal b n n ap - Kum, ak l, imento ve su gibi maddelerin kar m yla elde edilen yap malzemesi Jamaikan n plakas 13. Sa olmayan - K laptan ipekle i lenmi , kal n ve iri desenli bir tr kuma - Arnavutlukun plakas - Ticaret e yas 14. Tmr - Bir yzlm birimi - Bir tap nak ya da kutsal alan n yaln z din adamlar n n girmesine izin verilen blm 15. Resimdeki yazar n bir eseri - Yunancada bir harf

YUKARIDAN A A IYA 1. nsan ya da hayvan vcudunu derisiz, yaln zca kas yap s grlr biimde betimleyen sanat yap t - Bir zanaat kendi ba na yapabilecek kadar renmi olan - ki mahzeni 2. Rusada evet - Yard m paras - Bir i in istekliler aras ndan en elveri li teklifi yapan kimseye verilmesi 3. Yemek yeme iste i - Arap edebiyat nda bir iir tr - Peki anlam nda bir szck 4. Rey - Gzenek, kk delik - Bir tr yumu ak peynir Rutenyumun simgesi 5. Betonun hammaddelerinden olan kum ve ak l - Zerd t dininin kutsal kitab 6. Tavlada iki say s - Diki te kullan lan pamuk ipli i - Favori Eski Trklerde toteme verilen ad 7. Kar ile kocadan her biri - Baryumun simgesi - ... Gler (foto raf ) 8. Ayakta duran, var olan - Kimononun stne tak lan, biimi ve boyutu cinsiyete, ya a, mevkiye ve blgeye gre de i en, bir d mle birle tirilen geni ipek ku ak 9. Ha in, kaba - Bir bulunma hali eki - Bir haber ajans 10. Radyumun simgesi - Ate - M s r n nl kentlerinden biri Osmanl devletinde taht yeri, saltanat makam anlam nda kullan lan bir szck 11. Bir ba rsak asala , erit - Devlet statistik Enstits (k sa) Dikkati eken veya ekebilecek nitelikte olan her trl olgu, hadise 12. lgi eki - Ak m, s , ses, vb.ni geiren, ileten madde - Bir cetvel tr 13. Akci er - Verme, deme - Kaba baston - Molibdenin simgesi 14. Bir say - Mililitre (k sa) - Olan, olmu - Avrupa resim sanat nda gnlk ya am , ev ya am n , festivalleri ya da iki sahnelerin betimleyen yap tlara verilen ad 15. Resimdeki yazar n bir eseri Bulmacan n do ru yan tlar n 10 gn iinde fax veya mektup yoluyla gnderen okurlar m za BRAH M M EKin resimdeki kitab n arma an edece iz FAX: 0212 252 51 22

GEEN HAFTANIN ZM