KITA P

Aydnlk

BU SAYIDA

33
KTAP TANITILIYOR
Toplam: 96

16 Mart 2012 Cuma / Yl: 1 / Say:3

Aydnlk Gazetesinin cretsiz ekidir

Tahsin Ycel:

nsan yazd eydir

BABL BALII Yldzlar Grdm ARAPLAR, BATI MEDENYETN NASIL DNTRD? Hikmet Evi BR SVE POLSYES DAHA: Pekinden Gelen Adam ARA KABLO Divan iiri stne eitlemeler YLECE LP GDEMEYZ Beat Kua

Aydnlk KTAP
NDEKLER
Haftann Portresi ve Bekir YIldzn Harran... s. 4

16 MART 2012 CUMA

SUNU

En ok okunan kitap ekiyiz

Trkiyede ulusal apta gnlk yayn yapan gazete says 36 ve bunlarn yarya yakn okurlarna bir de kitap eki sunuyor. Bu eklerin nitelikleri, ierikleri ve hedefleri ayr bir tartma konusu olmakla birlikte 36 / 16 orannn, az kitap okunan bir lkede hi de fena olmadn syleyebiliriz. Kitaplarla ilgili ek vermek, rnein alveri eki vermekten, elbette ki ok daha iyidir. nternette yayn yapan edebiyathaber.net sitesi, Gazeteler hangi gnlerde kitap eki veriyor? bal altnda bir liste sunmu durumda http://www.edebiyathaber.net/gazeteler-hangigunler-kitap-eki-veriyor Sitenin alfabetik sralamasna gre kitap ekleri ve periyotlar yle: Agos Kitap Eki: Her ayn ikinci cumas Aydnlk Kitap Eki: Her hafta cuma gn Akam Kitap Eki: Her ayn ikinci haftasnn cuma gn Cumhuriyet Kitap Eki: Her hafta perembe gn Dnya Kitap Eki: Her ayn ilk cuma gn Evrensel Kitap Eki: Her ayn son cumas Milliyet Kitap Eki: Her ayn ikinci haftas aramba gn Radikal Kitap Eki: Her hafta cuma gn Sabah Kitap Eki: Her ayn nc haftas aramba gn Star Kitap Eki: Her ayn ilk perembe gn Taraf Kitap Eki: Her ayn ilk cuma gn Vatan Kitap Eki: Her ayn 15inde Yenia Kitap Eki: Her ayn nc haftas cumartesi gn Yeni afak Kitap Eki: Her ayn ilk aramba gn Zaman Kitap Eki: Her ayn ilk pazartesi gn Bu listede yer almayan, Birgn gazetesininin 15 gnde bir kan kitap ekini de biz ekleyelim. Grld zere lkemizde toplam 16 gazete, haftalk, 15 gnlk ya da aylk periyotlarla kitap eki sunuyor okurlarna. Listeye bakldnda hemen grlen bir ey daha var; yalnzca gazetenin, yani Aydnlk, Cumhuriyet ve Radikalin kitap ekleri haftalk nternet medyasnn gvenilir haber sitelerinden medyatava.nette yer alan tiraj raporuna http://www.medyatava.net/tiraj.asp gz atalm imdi de Sitede 27 ubat 2012 4 Mart 2012 tarihleri arasnda sunulan verilere gre haftalk kitap eki veren gazetenin satlar yle: Aydnlk: 52. 908 Cumhuriyet: 51. 003 Radikal: 26. 936 Aydnlkla ilgili veriye, kitap ekimizin ilk saysnn kt 2 Mart 2012deki yaklak 7 bin yeni okurun yansmam olduunu da not delim. Elinizde 3. saysn tutmakta olduunuz Aydnlk Kitap Eki, hafta iinde en ok okunan, en ok okura ulaan kitap eki olma zelliini tamaya balad. Aydnlk okurlarnn kitaplar ve yazarlarla ilikisi de dnldnde, Trkiyede gnlk sat 200 bini geen alt gazete iinde yalnzca ikisinin (Zaman ve Sabah) aylk kitap eki verdii de tekrar akla getirilirse, tevazuyu da elden brakmadan, tm benzerlerimiz iinde zirvede olduumuz rahatlkla grlyor. Bizi zirveye tayan ve zirvede tutan Aydnlk okurlarna teekkrlerimizle

Araplar, Bat Medeniyetini nasl dntrd?: Hikmet Evi s. 5 Alasdair Gray: Zavalllar ylece lp gidemeyiz... i snf ve Kapitalizm zerine bilimsel bir alma: Proleterya geniliyor s. 8 s. 6 s. 7

Mecit nal: Glden Terazi Yldzlar grdm! Adam Yazd eydir zerine sylei Seyyit Nezir: Arakablo Toplumcu gereki iirin efendi sesi: Abdlkadir Meriboyu Bir kitap bir film Yeni kanlar ocuklar iin Sahaf ve Anadoludan Kitabevi Alnt test ve Bulmaca

s. 9 s. 10 s. 11 s. 12-14 s. 15 s. 16 s. 17 s. 18-19 s. 20 s. 21 s. 22

Bir sve Polisiyesi daha: Pekinden Gelen Tahsin Ycelle klasikler, eviri ve nsan

neri-Yorum

Tuna Kiremiti

1) Korkma Ben Varm, Murat Mente, letiim Yaynevi, 424 s. Tarantinovari sinemasal dil romana bazen ok yakt iin. Aramzdaki Duvar, Ludmila Filipova, Doan Kitap, 476 s. Bulgaristan Trklerini ve komularmzn yksn bize hatrlatt iin.

Zor olan yapp derin bir konuyu sadelikle ve duru bir ekilde anlatt iin. Doal Roman, Georgi Gospodinov, Apollon Yaynclk, 160 s. Neslimizin varoluusu ve Kunderann Bulgar mirass olduu iin. Akl- Kemal, Sinan Meydan, nklap Kitabevi, 2 Cilt Atatrkn akll projelerini bize tarihi titizlii ile hatrlatt iin.

. KITA P
Aydnlk

Bir de Baktm Yoksun, Yekta Kopan, Can Yaynlar, 164 s.

5)

Anadolum Gazetecilik Basm Yayn San. ve Tic. A.. adna sahibi: Mehmet Sabuncu Genel Yayn Ynetmeni: Serhan Bolluk Sorumlu Mdr: Mehmet Bozkurt

Ynetim Yeri stiklal Cad. Deva kmaz No:3/3 Beyolu / stanbul Tel: 0212 251 21 14 / 251 21 15 / 251 55 04 Faks: 0212 252 51 22 www.AydinlikGazete.com kitap@aydinlikgazete.com Bask: Toros Yay. Mat. Tur. Org. San. Tic. Ltd. ti. Yaln Kore Cad. No: 12/A Bodrum Kat Baclar / stanbul Tel: 0212 655 44 34

Aydnlk Gazetesinin cretsiz ekidir

Editr: Pnar Akko Yazileri: Damla Yazc Reklam Mdr: Saynur Okurolu Sayfa Sekreteri: Egemen Yamanda

16 MART 2012 CUMA

Aydnlk KTAP

HAFTANIN PORTRES

BEK R YILDIZIN HARRANI

Selma Lagerlf
(1858-1940)

Yakaland bir hastalk nedeniyle ocukluunun byk blmn tmyle evde geiren ve zel eitim alan, Nobel kazanan ilk kadn olan Lagerlf sonradan dnyay gezdi

Sarsc bir yol hikayesi

stanbuldan Harrana uzanan bir yol hikayesi yapsnda kurgulanan Harran, yine Anadolu insann barole oturtuyor, isizlik ve lm manzaralar izerek, Gneydou insann kaakla ya da ge zorlayan nedenlere el atyor
REHA GNEN Eer ac ve actc gereklik diye bir kategoriden sz edilebilirse, bunun edebiyatmzdaki en nemli temsilcilerinden birinin Bekir Yldz olduu konusunda fazla tartmaya gerek yoktur. Reo Aa, Beyaz Trk, Alman Ekmei, Kara Vagon, Kaak ahan, Dnyadan Bir Atl Geti, Maherin nsanlar, Demir Bebek, Halkal Kle, lmsz Kavak, Darbe gibi yaptlaryla, Orhan Kemal sonrasnda gereki akmda zgn ve sekin bir kulvar oluturmutur Yldz. 1933 Urfa doumlu yazar (: 1998), Dou ve Gneydou Anadolu zerinden feodalizmi, ii g ve bir sre kendisinin de alt Almanya zerinden kapitalizmi, kimi zaman insann tylerini rperten bir gzlem gcyle anlatr; alktan ta yiyen ocuklar, tarlada doum yapan kadnlar, dnnde sklan kurunla len damatlar, kan davalarn, kadnn Trkiye ya da Almanyada deimeyen smrln, evlilik ve cinsellik sorunlarn ete kemie brndrerek karmza getirir. Dounun ve Batnn, kyn ve kentin, doann ve insann esiz arpclktaki betimlemelerini grrz onun yk ve romanlarnda. Ben sosyalizmi bakalar gibi sonradan semi biri deilim. Ben antiemperyalist olduum iin sosyalizmi setim. Benim iin sosyalizm, daha Marks olmasayd, Lenin gelmeseydi, Ekim Devrimi yaplmasayd, yz yl nce, bin yl nce de ben yaam olsaydm, o zamanki bask dzenine kar bir alternatif arardm. Ama ben bugnde yayorum. Fabrikalarda altm. unu grdm ki, emperyalizm var olduu srece dnya yok oluyor. Ben onun karsnda bir alternatif aramak zorundaym, bu alternatif sosyalizmdir. Sovyetler Birliindeki sosyalizm beni hi ilgilendirmiyor. Sosyalizm yaratlmam bile olsa, ben bunu yapmak isterim. nk ben antiemperyalistim diyen Bekir Yldzn tm eserleri Everest Yaynlarnca yeniden okurla buluturuluyor. Yaynevinin piyasaya sunduu sekizinci Bekir Yldz kitab, Harran oldu. stanbuldan Harrana uzanan bir yol hikayesi yapsnda kurgulanan Harran, yine Anadolu insann barole oturtuyor, isizlik ve lm manzaralar izerek, Gneydou insann kaakla ya da ge zorlayan nedenlere el atyor. Evladn kaybeden bir baba, satn ald kamyonetin senetlerini deyebilmek iin kaaa gitmekten baka aresi olmayan bir gen adam, Harrandaki anlatnn temelini oluturuyor. Yryorum kamyona doru. Acabalar diyorum bu kez de. Aann hmna urayp kent kaplarna doluanlar, dn da yollarndan srtta gelirken, bugn minibslerle gelip hastane kaplarnda bekleye bekleye lenler Toprakla kardeken bile a olanlar, toprak aalarnn kentlerde kurduklar yeni smr biiminde de biare olanlar, bacasz dumansz fabrikalardaki vidalardan, somunlardan katbekat ok olanlar Eee Sonra? diyerek umutlar kendilerinden ar eken insanlarmzn dnyasnda salam admlar atan Yldz, lmnn zerinden geen 14 ylda yalnzca iyi ambalajlanm pek ok yazarn yannda da akc, rahat, hibir zorlama belirtisi grlmeyen Trkesiyle de bir yldz gibi parldamay srdryor. (Harran, Bekir Yldz, Everest Yay., 96 s.)

1909da Nobele de er grlen Lagerlf, bu dl kazanan ilk kad n, ilk sveli ve ocuk edebiyat nda da rn veren zeleriyle Nobel Edebisosyalizme yat dl kailk yazar olarak tarihe sempatisini zanan ilk geti. 16 Mart 1940ta ortaya koydu. kadn yazar rde do du u ehi Malikane yolan Selma Laya ama kleri, Msr ve gerlf, 20 Kasm veda etti Filistini grdkten 1858de svete
dodu. Babas subayd. Yakaland bir hastalk nedeniyle ocukluunun byk blmn tmyle evde geirdi ve zel eitim ald. Babasnn kar kmasna ramen 1882de Stockholmdeki retmen okuluna girdi. Bu srada ailenin ekonomik durumu bozuldu, doduu iftlik satld ve Selma Lagerlf babasn kaybetti. nl Gsta Berling romann retmenlik yaparken yazd. Lagerlf bu romanda doup byd evredeki kk malikane yaamlarn, civardaki demirdkm atlyelerindeki koullar anlatyordu. 1890larda sve edebiyatnda romantik akmn canlannda rol oynayan, mit ve efsanelere zel ilgi duymaya balayan Lagerlf, Grnmez Balar adl romanndan sonra retmenlii brakarak dnyay gezmeye balad ve yazmay tek ii olarak kabul etti. talya seyahatinden sonra kaleme ald Deccalin Mucisonra yazd iki ciltlik Kuds, Bay Arnesin Hazinesi gibi yaptlaryla birlikte uluslararas apta bir yazar haline geldi. Birinci Dnya Sava balaynca byk bir karamsarla kaplan Lagerlf, birka yl sreyle pek rn vermedi. Daha sonra Marbacka (1922), Bir ocuun Anlar (1930) ve Selma Lagerlfn Gnl (1932) adl kitaplarnda incelikli bir slupla ocukluunu anlatt. 1909da Nobele deer grlen Lagerlf, bu dl kazanan ilk kadn, ilk sveli ve ocuk edebiyatnda da rn veren ilk yazar olarak tarihe geti. 16 Mart 1940ta doduu ehirde yaama veda etti. Mutluluu Beklerken, Yemin, Gsta Beling, Morbacka, Nils Holgerssonun Servenleri gibi kitaplar deiik yllarda deiik yaynevlerince Trkeye kazandrlmtr.

Aydnlk KTAP

16 MART 2012 CUMA

EV ARAPLAR, BATI MEDEN YET N NASIL DN TRD? / H KMET

Felsefe, Mslmanlardan alnmtr!

Arap ilmi ve felsefesi, Hristiyan aleminin cehaletten kurtulmasna yardm ederek bizzat Bat fikrini mmkn klmtr (...) Tarihin sayfalarn evirdiimizde Arap ilminin meyveleri olmadan Bat medeniyetini tahayyl etmenin imkansz olduunu grrz.
TAYFUN AKKAN Araplarn ve kltrlerinin kmsenmesi, daha dorusu Arap halklarna kltrsz muamelesi yaplmas, yalnzca Bat dnyasndaki rkla zg bir anlay deil, daha genel bir hastalk boyutunda. Araplarn bir tarihi yokmu, insanlk tarihine hibir katklar olmam, tm servenleri lden ibaretmi gibi dnen ilericilerimizin says da az deil. Arap ve Mslman corafyasn bombalayan, insanlar katleden Bat, zihinleri de idi etmi durumda. Jonathan Lyons imzal Hikmet Evi / Araplar Bat Medeniyetini Nasl Dntrd?, en ksa yoldan sylersek bu sapkn anlay, Araplarla ilgili hurafeleri tuzla buz eden bir inceleme. Yirmi yl akn sre boyunca Reuters Haber Ajans editr ve muhabiri olarak Trkiye, ran, Endonezyada alan Lyons, bilim ve felsefe alanlarnda gz kamatrc bululara imza atan Ortaa Arap alimlerinin ve bu bilgileri Batya gtren gezgin Avrupallarn olaanst yksn anlatyor Hikmet Evinde. Ortaa slam dnyasnn karmak kltrel ortamna dalan yazar, bu zaman ve mekandaki kltrel filizlenmenin ounun tmyle etnik Araplarn ya da Mslmanlarn eseri olmadn da en batan vurguluyor: ranllar (Zerdti ve Hristiyan olanlar dahil) Yahudiler, Yunanllar, Sryani Hristiyanlar, Trkler, Krtler ve bakalar da bilim, teknoloji ve felsefenin tm alanlarnda ok nemli roller oynamtr.

duunun altn iziyor ve ekliyor:En son bilgilere erimek isteyen Batl Ortaa alimlerinin de ya Arap dilini iyi bir ekilde renmesi ya da Arapay iyi bilenlerin yapt tercmeler zerinden almalarn yrtmesi gerekiyordu. Bathl Adelard, Hippolu Augustinus, Averroes, Boethius, Copernicus, Dalmayal Hermann, Batlamyus, Roger Bacon ve daha bir dizi nl ismin Arap ilminin Batda kabul konusunda nemli rol oynadklarn belirten Lyons, rnein Adelardn, Hallarn kafir Mslmanlarda yalnzca ktlk grd bu topraklarda Arap hikmetinin n aradna dikkat ekiyor. Ve Adelard da Arap hocalarndan renmi olduu gibi, gkler dzenli ve deimez ritimlerle hareket ediyorsa Kadir-i Mutlak Tanrya hangi rol kalyor? sorusunun peine dyor.

BATININ MUAZZAM BORCU

Jonathan Lyonsn u satrlar,

kukusuz ki kendisi ve ou okur asndan bir keif saylmaz ama tekrarlamakta ve unutmamakta yarar var: Arap ilmi ve felsefesi, Hristiyan aleminin cehaletten kurtulmasna yardm ederek bizzat Bat fikrini mmkn klmtr (...) Tarihin sayfalarn evirdiimizde Arap ilminin meyveleri olmadan Bat medeniyetini tahayyl etmenin imkansz olduunu grrz. Ve bir ek daha, Roger Bacondan: Felsefe, Mslmanlardan alnmtr. El-Marib / Akam balkl nsz ve El- / Yats, El-FecrSabah, Ez-Zuhr / le, El-Asr / kindi balklarn tayan drt ana blmden oluan kitap, Bugn kamz Araplara olan muazzam borcumuzu demeye almak bir yana, durup kabul ediyoruz ki diyerek, 21. yzyldaki Hal saldrlarnn glge drp karanla bomaya alt bir kltrel corafyadan arpc manzaralar sunuyor. (Hikmet Evi, Jonathan Lyons, Doan Kitap, ev. aban ByklMehmet Savan, 278 s.)

ADELARDIN ARADI I I IK
Bu temel vurguya ramen Lyons, sz ettii almalarn neredeyse tamamnn Arap dilinde ve en nemlileri am ve Badat olmak zere Arap hkmdarlarn himayesinde gerekletirildiini belirterek, Arapann dnemin evrensel ilim dili ol-

KTAPTAN
Ka kii azimuthtan zenithe, algebradan zeroya dek modern teknik szlmzden pek ok kelimenin onlarn deerli bir miras olduunu kabul ediyor? Veya yediimiz btn yiyeceklerden -birkan sayarsak kays, portakal, enginar- amiral, alopa, muson gibi yaygn denizcilik terimlerine kadar her eyde Araplarn gndelik dil zerindeki etkisine ne demeli? Hatta zbez ngiliz gelenei olan Morris halk dans bile aslnda Arap halk ozanlarnn Mslman spanyann soylularn elendirdii bir devri anmsatan maribi (ng. moorish) dansnn bozulmu bir eklinden ibarettir.

16 MART 2012 CUMA

Aydnlk KTAP

ALASDA R GRAY / ZAVALLILAR

Ve God* Bella Baxter yaratt!

Bell her eye ramen srekli glmsemeyi ve insanlarla konumay ihmal etmiyor. Serveni boyunca, sevgilisi Duncandan frsat bulduu anda tant herkesten yeni eyler reniyor; rnein Dr. Hookerdan dini ve Bay Astleyden siyaseti. Ve dnyay dzeltmeye karar veriyor!
MELS YALIN yanda bir beyine sahip gen ve gzel bir kadn, uslanmaz bir apknla Avrupa seyahatine karsa ne olur? Kendisinde anal ve ocuk duyarlln bir arada grdmz bakarakter Bella Baxter bize bunun cevabn veriyor, hem de ondan beklenmeyen bir olgunlukla. Sahi onu bu hale getiren neydi? Annesini ve babasn kaybettii bir tren kazas m? Godwin Baxtera kalrsa onu yaratan Godn (bundan sonra ona God diyeceiz) ta kendisi! Koca kafal ve korkun sesli ve iri kt parmakl God, babas nl cerrah Sir Colinden rendii tekniklerle l bir bedeni kullanarak Belli yarattn sylyor. nanmas g ama karar vermek de okuyucuya dyor. Aslnda Godn gzel canavar Bell (bundan sonra ona Bell diyeceiz), Dr. Frankensteinn canavarndan ok daha farkl. Balangta bebekler gibi emekleyen ve dzgn cmleler kuramayan Bell, ksa bir sre ierisinde iyiyle kty ayrmay reniyor, karar mekanizmasn gelitiriyor ve yazarn ifadesiyle, Bundan sonrasnda bu dnceler Doulu bir bilgenin sezgileriyle David Hume ve Adam Smithin analitik zeksn birbiriyle harmanlyor. Sen bir keresinde bana ans cehaletin ciddiletirilmi addr demitin. kence etme bana Bell. Glasgowa dner dnmez sadk koruyucusu God ve nianls McCandlessla birlikte dnyay dzeltmenin hayallerini kuruyor. Yeri gelmiken Bellin fakir bir tp rencisi olan nianls Mumdan (biz ona Mum diyeceiz) bahsetmemek olmaz. Mum Bellin grd ikinci ve k olduu ilk erkek, ayn zamanda onu Godn yarattn bilen de tek insan.

A KIN EN MASUM HAL

kular yok ve toplumsal kayglar tamyor. Hi kk olmam, bu yzden kendini yarm hissediyor: Ben ancak yarm bir kadnm Mum, yarm bile deil hatta nk ocukluum yok; srklediimiz vn bulutlaryla doldurduumuz hayat paras diyordu Bayan MacTavish, eker-vebaharat-ve-her-ey-ho-kk-kzlk falan yok, ilk akn-gen-dleri-kadnlk falan yok. Hayatmn tam bir eyrek yzyl kayboldu krld, gmledi, mahvoldu. Bell her eye ramen srekli glmsemeyi ve insanlarla konumay ihmal etmiyor. Serveni boyunca, sevgilisi Duncandan frsat bulduu anda tant herkesten yeni eyler reniyor; rnein Dr. Hookerdan dini ve Bay Astleyden siyaseti. Ve dnyay dzeltmeye karar veriyor! Ne kadar ocuka ve Belle yakan bir hareket, deil mi? Sosyalist nedir Duncan? diye sordum. Dnyann dzeltilmesi gerektiini sanan aptallar. Neden? Dnyada bir bozukluk mu var? Sosyalistler dnyayla bozuk ve benim eytanca ansmla. nanlmaz kurgusu ve artc derecede inandrc haliyle Zavalllar klasik bir Frankenstein uyarlamas olmaktan ok tede. sko edebiyatnn nemli yazarlarndan biri olan Alasdair Graya Whitbread Roman dl ve Guardian Kurgu dl kazandran bu kitap, Sel Yaynclk tarafndan dilimize kazandrld. Kitap zellikle Cervantesvari giri metniyle ve yazarn kendisine ait ilgin izimleriyle modern bir klasik olmay hak ediyor. Yazar bir yandan akc bir dille hikyesine devam ederken bir yandan da inceden inceye mesaj vermeyi unutmam. Bize iyi ve ktnn, safln ve ahlakn tanmn yeniden yapmamz gerektiini hatrlatmann yan sra bilimsel etik anlayna da farkl bir yorum sunmu. Ayrca belki de akn en masum halini bir bilimkurgu eserde grmemizi salad iin yazara ne kadar teekkr etsek azdr. *God hem Tanr anlamnda, hem de Godwinin ksaltmas eklinde kullanlmtr. **Alnt. ( www.sabitfikir.com/elestiri/zavallilar-ve-ozgur-bir-canavarhttp://www.sabitfikir.com/elestiri/zavallilar-ve-ozgurbir-canavar)

ONA DNYAYI GSTER N

(Zavalllar, Alasdair Gray, Sel Yay., ev. Sha Sertabibolu, s. 312) Bir fanusta karar verecek kadar olgunlatrlm, ama dardan hibir dayatmay ezberine almam bir beyin rettiinizi dnn. Hi kirlenmemi, gazete manetlerine, dayatlm ahlak kurallarna, toplumsal korkulara maruz kalmam bu gencecik beyni aln ve ona dnyay gsterin. Ac ekenleri, zenginlik iinde yaayanlar, kadnlar, erkekleri, ocuklar, zulmedenleri, ezilenleri, ezenleri, mlkiyeti, basky, zgrl gsterin ona. Dnyann btn kelerinden birer sahne gsterin yalnzca, hibir ey demeden. Ve sonra brakn o karar versin kimden yana olacana, kimi koruyacana, nerede saf tutacana. Hepimiz bunun cevabn merak ediyoruz aslnda iten ie. nk hepimiz biliyoruz ki, aklmzn iindeki her dnce, en ufak dnceler bile anlarla sarlm, bakalarndan duyduklarmzla ekillenmi, yani her ey retilmi zgr irade yoktur da denilebilir tm bunlardan yola kp daha popler bir ifade kullanmak isteyecek olursak. Peki ya gerekten zgr irade olsayd, ya gerekten zgr irademizle bir seim yapmak mmkn olsayd?** Yazar ite tam da bunu sorguluyor kitabnda. Ve unu i rahatlyla syleyebiliriz ki, zavall Belli dier canavarlardan ayran en nemli zellii zgr iradeye sahip olmasdr.

KTAPTAN
Bir zamanlar bir ocuum olmu. God, doru mu bu? Eer doruysa gerekten o kz ne oldu? nk nedense ben eminim onun kz olduundan. Bellin dnemeyecei kadar byk bir dnce bu. Yava yava, derece derece girmeliyim iine. God, okuyor musun iimdeki deiiklii? Bir zamanlarki kadar bencil deilim artk ben. Yanmda deilse de hissettim Mumu. ve teselli etmeye altm onu. Korkmaya baladm yitirdiim kk kz ok dnrsem iimde byyecek duygulardan. Tuhaf bir ey bu, atlam ve bombo kafal Belle bu ocuk akll Wedderburnn retmesi dier insanlara kar daha duygusal olmay. Beni bakc hline getirerek yapt bunu svireye vardmzda. Anlatacam nasl olduunu.

YARIM NSAN
Bell hi kk olmam, bu yzden kor-

Aydnlk KTAP

ylece lp gidemeyiz...
Herkesin kaplp gittii Amerikan ryasn reddeden bir kuak...
DAMLA YAZICI Beat akmnn isim babas ve en nemli temsilcilerinden olan Jack Kerouacn lmnden 36 yl sonra 2005te New Jerseyde bir depoda bulunan oyunu, yazarn 90. doum gn dolaysyla Siren Yaynlar tarafndan okurlarmza da sunuldu. Beat Kua Kerouacn ve arkadalarnn hayatn tm gerekliiyle yanstan bir oyun. Daha nce hi sahnelenmemi eserin, nc perdesi Pull My Daisy adyla sinemaya uyarlanmt. Beat Kuann tarihine ve Jack Kerouacn hayatna baktmzda kitabn nasl bir felsefe zerine kurulu olduunu biraz daha iyi anlayabiliriz. Beat Kua ABDnin kinci Dnya Sava sonras kapal bir toplum yaratma abas ve mekaniklemeyle ynetenlerin birey mahremiyetini elle geirdii dnem olan 1950lerde ortaya kt. Bilimin atom bombas eklinde insanlarn toplu katliamlarnda kullanldnn grld, hogrnn ortadan kalkarak politik hegemonyann, tekbiimliliin artt yllard 50ler ve sisteme sk sk balanm insanlar yaratma abas tam tersini de yaratmt. Edebiyatta Beat Kua, bu Ortodoks kltrden vazgemi bir avare srs, konformist dnceye isyan ve kadnlar, alkol, uyuturucu ve tm kfrleriyle kendi yaam birliklerini kurarak dodu. Akmn en etkili yeleri Allen Ginsberg, William Burroughs ve Jack Kerouac idi. Beat Kua terimi Jack Kerouac tarafndan 1948 yl civarnda akmlarn tanmlamak iin kullanld. En nemli Beat almalar Jack Kerouacn Yoldas (On the Road), Allen Ginsbergin Ulumas (Uluma) ve William Burroughsun plak leni (Naked Lunch) idi. duumu hayal eder ve yle yazarm sznn anlamn ve bu insanlarn bak asn ok daha net anlarz. Yazarn yaamna baktmzda, Kerouac; Fransz kkenli Kanadal bir anne-babann ocuu olarak dnyaya geldi. ngilizceyi alt yanda okula baladnda rendi. Drt yandayken aabeyini kaybetti. Annesi dindar bir Katolikti ve babas ikiye, ttne ve kumara dknd. Annesine ball konusundaki aklamas ak olduum tek kadn diyecekti. izoid bir kiilii olduu gerekesiyle, girdii Donanmadan atld. Arkadann iledii bir cinayete ad kart, kefaletle serbest kald. 1957de yaymlanan Yolda kitab deiik yazm slubuyla ilgi ekti ve byk sat oranna ulat. Kitapta Kerouac ylece lp gidemeyiz, insann en azndan arap ve iire ihtiyac var demitir ve Beat Kuann yaam algsn ortaya koymutur. 47 yanda alkole bal sirozdan lmesi, yaamyla paralellik tar ve rtr. Yaama baklar erevesinde sradan, ilkel bir yaam savunup s kalplamalar eletiren bu adamlar, zellikle sonradan byk bir okuyucu kitlesine hitap etmeyi baardlar.

ALI ILMI IN DI INDA B R AKI

Btn bunlara baktmzda Beat Kua kitabnda spontane ve dzenden arnm bir tarzla doal bir aktarm oluturuluyor. Bu doal ve yer yer skc, anlamsz gelebilecek ak bir eserde dramatik kurgular, entrikalar veya daha nce eine benzerine rastlanlmayan hikayeler arayan okuyucuyu elbette tatmin etmeyecektir ama Jack Kerouacn toplumun tt insanlar tarafndan beeni almak gibi bir derdi olduunu hi zannetmem. Kendi hayatlarmz ne kadar skcysa veya ne kadar heyecanlysa onlarn hayat da yleydi ve Kerouac kitapta bu gerei deitirmek iin urap srf egemen-orta snf insanlar beenin diye yalan sylemeyi tercih etmemi elbetteki. Kerouacn ve arkadalarnn oluturduklar, itilmi deerleri kucaklayan aylak hayatlar Beat Kua kitabnda tm sadeliiyle karmza kyor ve bu sadeliin iinde alt izilecek cmleler bulduruyor bize. (Beat Kua, Jack Kerouac, Siren Yaynlar, ev. Garo Kargc, s. 115)

OYUN DED

N BUDUR TE!

Yaam grlerinin radikal romantizm ve radikal idealizme dayandn sylemek mmkn. Srasyla William Blake, Walt Whitman ve Henry David Thoreaudan etkilendiler. Budizmin Zen versiyonu ve nihilizm zerinde engin bir bilgiye sahiptiler. Hibir ey sonsuza dek srmez cmlesini temel alrsak, Jack Kerouacn, kitabn arka kapana da yansyan Oyun dediin budur ite: zel bir konusu yok, zel bir anlam yok, insanlar naslsa aynen yle. Yazdm her eyi, dnyaya inmi ve onu hznl gzlerle izleyen bir melek ol-

16 MART 2012 CUMA

Aydnlk KTAP

SINIFI VE KAP TAL ZM ZER NE B L MSEL B R ALI MA

Proleterya geniliyor
MEHMET NAN TURAN Haluk Yurtseverin Kapitalizmin Snrlar ve Toplumsal Proletarya isimli almas Yordam Kitaptan yaymland. Proletarya ve kapitalizm zerine zaten elde Marxn Kapitalinin var olduunu dnen okuyucunun acele karar vermemesini neririm. Evet, Marxn Kapitali btnyle proletarya ve proletaryay yaratan kapitalizmin ileyi yasalaryla ilgilidir. Ne var ki, Marxn yararland kaynaklar doal olarak kendi dnemiyle snrldr. Kapitalizmi anlamak iin Kapital bize bilimsel bir zemin sunar. Kapitalizmin Snrlar ve Toplumsal Proletarya Marxn dedii zemin zerinde ykselen bir kitap. nemi, Marxn kapitalizm ve proletarya analizleriyle, gnmzn verilerini birletirebilmesinden geliyor. zellikle Sovyetler Birliinin yklmasndan sonra hzla kkleen, kapitalizmin snrszlna (sonsuzluuna) duyulan inanca ve proletaryann artk tarihsel bir zne olmadn savunan grlere bilimsel bir bakla yant veren bir kitaptr. kendiliinden yok olmayacann altn iziyor. Snf mcadelesini ele alp, eitli ynleriyle irdeledii blmde, Trkiye solunun iyi bildii ekonomizmin yan sra politisizmi de eletiriyor. Ekonomizm, bilindii gibi, Marksizmi ve snf mcadelesini ekonomiye, ekonomik mcadeleye indirgiyor. Yurtsever, ekonomizmin ayn zamanda bir sosyalizm anlay olduunu vurguluyor. Haluk Yurtsever, yeni bir kavram olarak nerdii politisizmi kitabnda yle tanmlyor: Politisizm, siyaseti, devlet etkinlikleri alanna hapsederek emek ve retim srelerinin ii snfnn alma ve yaam ortamnn dna tayan, ekonomik sorunu ii ile iverenin szlemeyle zecekleri aldatmacasna dayanan burjuva yaklama soldan destek verdii iin tersinden ekonomizmdir. ..Geni anlamyla retimden, maddi temelden uzaklam ideoloji ve siyaset retimi kanlmaz olarak politisizme yol amaktadr. Siyasal pragmatizm, radikal demokrasi, liberter ve sivil toplumculuk ayn yaklamdan besleniyorlar. Yurtsever, bu zmlemeleri sonunda, ekonomik mcadeleyi sendikalar, siyasal mcadeleyi partiler yrtr biimindeki klienin artk bir kenara atlmasn neriyor. Ekonomizmin panzehiri, ekonomi/siyaset ikiliini kaldran snf siyasetidir diyor.

Haluk Yurtsever gnmz kapitalizmini Marksist gzlkle otopsi masasna yatryor. Vard en nemli sonulardan birisi, finans-kapitalin, tekelci sermayenin bir kesimi deil, kendisi olduudur

pitalizmin snrllnn (sonluunun) lm fermann politik proletarya imzalyor.

DE ER YASASI

L YOR

TOPLUMSAL PROLETERYA VE B L N
Yazar, proletaryann Marxn syledii gibi evrensel bir snf olduunu, devrimci gcn retimdeki yerinden aldn ve daha nemlisi kimi burjuva ideologlarnn iddia ettiklerinin tersine, proletaryann saflarnn daralmayp genilemi olduunu kantlaryla sunuyor. Proletaryann yok olduunu ve yok olma srecine girdiini syleyenlerin ileri srd argmanlar tek tek rtyor. Onlarn proletaryann tkeniini grd yerde, Haluk Yurtsever oaln ve yeniden retiliini gryor. Szgelimi hizmet sektrnn kapitalist biimlerde rgtlenerek proletaryay sayca byttn gsteriyor. Yazar, proletaryay ekonomik ilikileri yannda toplumsal ilikileri iinde ele alyor. Neredeyse toplumsal ilikilerin her alann didik didik ediyor ve proleter emei gzle grnr hale getiriyor. Haluk Yurtseverin toplumsal proletarya olarak soyutlama yntemiyle ulat kategori, toplumun btn iileri, toplam proletarya oluyor. Toplumsal proletaryann tarihsel-toplumsal zne olmasn (toplumu radikal biimde deitirecek g olmasn) bilin unsuruna balyor. Toplumsal proletarya ancak bilinlenerek politik proletarya oluyor. Ka-

Haluk Yurtsever gnmz kapitalizmini Marksist gzlkle otopsi masasna yatryor. Vard en nemli sonulardan birisi, finans-kapitalin, tekelci sermayenin bir kesimi deil, kendisi olduudur. Yazar, bu kapitalizmin snrlarn aratryor. Gncel kapitalizmin zelliklerini sralyor: Bilim ve tekniin retimle dorudan ba, hz ve uygulama olarak artyor. Maddi retimde zihinsel emek orannn artmasnn yan sra, maddi olmayan emek ne kyor. Maddi olmayan meta retimi, sermaye-emek-mlkiyet ilikilerinde deiikliklere yol ayor. Bilgi iletiimindeki emekiler arasnda yeni bir hiyerari oluuyor. Kapitalist-emperyaELE T R LEMEZ list lkelerde otomatikB R MET N DE L leme-robotlama Kapitalizmin Snrlar ve Toplumimalat retiminde canl sal Proletarya, gericilik dnemi dnya emek orann dmekoullarn bilimsel kla aydnlatmay sini getiriyor. baarm bir kitap. Trkiye solunun Yazarn vard elinde birok ynyle tartlmas geredier bir nemli sonu, gnmz kapi- ken bir kitap. Yazar bize eletirilemez talizminin bu zellik- bir metin sunmuyor; tartmaya k yalerinin, emek-deer kacak fikirlerin olduu bir alma suyasasnn varln nuyor; tartmann gizil gcnden ortadan kaldrmayararlanmamz istiyor. d zerinedir. Trkiye solunun rDeer yanesansa ihtiya duysas bugn de iliyor. duu bir z Gnm Gnmz kapitalizmi, dnemde, hem serbest kullanlabilir zakapitalizmi, zgr bir mann artt koullara dnya umusahiptir; ama bu zaserbest kullan labilir dunu tazeleman burjuvazinin yen, hem de t art n n ma za kendisi, artk deer bilgi aktasmrs iin gasp ko ullara sahiptir; ama ran bu kitaediyor. te, yazar bn Marx gibi serbest kulbu zaman burjuvazinin okuyuculanlabilir zamann arter de suyla buluk art , isi kend t retim koullarn, mas kapitalist retim biimismrs iin gasp gerekiyor. nin snrlar olarak grByk emek yor. ediyor ieren bu kitabn, EKONOM ZM VE emeinin karln bulmas dileiyle. POL T S ZM (Kapitalizmin Snrlar ve TopHaluk Yurtsever, proletaryann glumsal Proletarya, Haluk Yurtsever, cn ve kapitalizmin snrlarn gsterdikten sonra, kapitalizmin Yordam Kitap, s. 408)

GLDEN TERAZ

Aydnlk KTAP

16 MART 2012 CUMA

MEC T NAL

Tarihte zaman am olmaz unutmak lmdr asl

Bulduklar yere kmlerdir. Fotorafta hibir poz verme belirtisi de bulunmamakta, objektife bakmamaktadrlar. Metin Altok iinde olduu an am, sanki ok uzaklarda bir zamana bakmaktadr. Uur Kaynar dalp gitmitir. Behet Aysan ise yorgun bir halde gzlerini kapam durumdadr
-Yakanlardan msn yaklanlardan m? Sivas Madmak katliamndan bu yana nfus kdnda Sivas yazan nice insann memleketi sorulduunda karlat yaygn bir sorudur bu. Ancak sizinle tan olmak, yaknlk kurmak ya da hsm akraba kmak isteyen bir kimsenin sorabilecei, bundan baka anlamlara da ak olan bu sorunun art anlam, nfus kdnda Sivas yazan herkesi bu katliamdan dolayl bir biimde sorumlu tutmakta; soruyu sorann kendisi bata olmak zere nfus kadnda Sivastan baka bir il yazan herkesi bu katliamn manevi sorumluluundan da kurtarmaktadr. Doum yeri ya da kkeni Sivas olan pek ok kiinin bu sorudan ne denli muzdarip olduunu, yine ancak nfus kdnda Sivas yazanlar bilir. Soruya soruyla, siz hangilerdensiniz diye sormama inceliini sululuk kompleksine yoranlar da km olabilir mi, bilemeyiz, ama; bu soruyu soranlarn gemite atalarnn yapt iddia edilen benzer bir suun manevi basks altnda olduklarn ve buna yar yarya inandklarn syleyebiliriz. Dnyann en byk aydn katliamlarndan birini bu trden baya sorularla sulandranlardr aslnda gerek sorumlular. Grm balarn evirmi, duymu kulaklarn tkam, susmu, ses karmamlardr! Hl da yledirler. venlerinde saldrganlar karlamaya hazr beklerken gsteren bir fotoraf var belleimde. Gsterdiinden ok daha fazlasn ieren bu fotorafta Metin Altokun elinde bir yer fras bulunmaktadr. Uur Kaynarn bir eli enesinde, dier eliyle dizinin stndeki, yanndan hi ayrmad antasn tutmaktadr. Bunun kendini savunmak iin eline geirdii her hangi bir ey olduunu da dnebiliriz(*). nk fotoraf bir kuatma altnda ekilmitir. Oturduu basamakta iki eliyle ne olduunu anlayamadmz bir cisme belki de bir baka yer frasna dayanan, Behet Aysann nnde ise bir yangn sndrcs vardr. Merdivenlerde dinlendikleri srada ekilmi bu fotorafn, fotorafnn ekiyorum ha dedii tr fotoraflardan olmad, fotoraftaki kiilerin karede yer allarndan bellidir. Bulduklar yere kmlerdir. Fotorafta hibir poz verme belirtisi de bulunmamakta, objektife bakmamaktadrlar. Metin Altok iinde olduu an am, sanki ok uzaklarda bir zamana bakmaktadr. Uur Kaynar dalp gitmitir. Behet Aysan ise yorgun bir halde gzlerini kapam durumdadr. Bu fotorafa Asaf Koak, Hasret Gltekini, Asm Bezirciyi de ekleyebiliriz. Veya Nesimi imen, Muhlis Akarsu, Muhibe Akarsu, Edibe Sulari, Erdal Ayranc, Sehergl Ate, Muammer iek, Glender Aka, Mehmet Atay, Sait Metin, Carina Johanna, Glsn Karababa, nci Trk, Huriye zkan, Murat Gndz, Ahmet zyurt, Handan Metin, Yeim zkan, Yasemin Sivri, Serpil Canik, Serkan Doan, Belks akr, Nurcan ahin, zlem ahin, Asuman Sivri, Meneke Kaya, Koray Kayadan oluan ller lstesinden her hangi ya da beini Gerekten de, ayn yerde ekilmi birok baka fotoraftan otelin i merdivenlerinin kuatlanlarn mola yeri olduunu, dnml olarak burada dinlendiklerini anlyoruz. yaplan belgesel filmlerde kullanld. Odesa Merdivenleri kadar nemlidir bu merdivenler. Sivas Davasnda zaman amna saatlerin kald u gnlerde aklma den bu fotorafn orijinali, dier fotoraflarla birlikte Aydnlk arivinde bulunuyor. Bir ksm, Edebiyatlar Derneinin 1994te yaymlad, dernein, zcan karabulut, Atilla Aut, Hidayet Karaku, ner Yac ve Gkhan Cengizhandan oluan alma grubunca hazrlanan Sivas Kitab/Bir Topluldrmn yks adl kitapta da var. Sivas Kitab bu katliam konusunda belli bal kaynak kitaplardan biri. Kapsaml bir almann rn olan ve yeni basks bulunmaya kitap, internette nadir kitap kategorinde yer alyor. Bu konudaki bir baka alma ise hemen aklma geliveren Cumhuriyet Kitaplarnn yaymlad ner Yacnn Sivas Unutmak adl kitab.

TAR H ZAMAN A IMI B LMEZ

Bu yaz yaymlandnda davann yarg sreci bitmi olacak. Dnyann belki de en byk aydn katliam, hukuksal olarak zaman amna urayacak. O andan itibaren balayacak olan artk baka bir sretir. Tarih olma sreci de diyebiliriz buna. Tarihte zaman am yoktur! Nesimi imen, Asm Bezirci, Metin Altok, Muhlis Akarsu, Behet Aysan, Muhibe Akarsu, Edibe Sulari, Uur Kaynar, Asaf Koak, Erdal Ayranc, Sehergl Ate, Hasret Gltekin, Muammer iek, Glender Aka, Mehmet Atay, Sait Metin, Carina Johanna, Glsn Karababa, nci Trk, Huriye zkan, Murat Gndz, Ahmet zyurt, Handan Metin, Yeim zkan, Yasemin Sivri, Serpil Canik, Serkan Doan, Belks akr, Nurcan ahin, zlem ahin, Asuman Sivri, Meneke Kaya, Koray Kaya hepsi de salar henz, yayorlar nk aramzda.

YERYZNDEK EN BYK ACI

Nobel dll Teneke Trampet yazar Gnter Grassn kinci Dnya Savandan yarm yzyl sonra Soan Soyarken adl genlik anlarn anlatt kitabnda itiraf ettii, binlerce, onbinlerce insann orta olduu sululuk tr bu ite. Hatrlarsak Grass, itiraf zerine "Bunca zaman bize ders vermeye nasl cret ettin?" yolundaki sorulara "Kendimi neyle suladm bilmek ister misiniz? diyordu; Daha nce bazlarnn syledii gibi krk yl susmakla deil... En ok canm yakan (ve ilgintir kimse beni bu yzden eletirmedi) o dnemde yapabilecek olduum ve yapmadklarmdr: Sava yeni baladnda bir amcam kuruna dizdiklerinde, bir snf arkadam ve bir retmenimi alp gtrdklerinde, Yehova ahidi bir asker eline silah almay reddedip ortadan kaybolduunda... Ne tek bir kii iin parmam oynattm, ne de soru sordum; grmek, bilmek istemiyordum. Tandm insanlar ldryor, yahut kampa ve cezaevine gtryorlard. Ve ben kafam eviriyordum. Bunun yeryzndeki en byk ac olduunun, beni hibir zaman terk etmeyeceinin farknda msnz?" (Nobelden de te, Doan Kitap, sayfa 78).

ODESA MERD VENLER KADAR NEML MERD VENLER

Trk airinin portresidir bu fotoraf. Trk iirinin yz ak yiit ozan, salt, o gn orada kendilerini kuatan gladyonun maalarna deil, gladyonun kendisine, Trkiyeyi kan glnden bir yangn yerine evirmeye uraan emperyalizme, onun faist smr ve zulm dzenine kar direnmektedirler. Bir kitap olarak yaymlanmadysa da, Sivas Madmak Katliam srasnda otelin iinde ekilen bu ve daha baka fotoraflar

UNUTMAK LMDR ASIL

(*)1956 Sivas-Zara doumlu Uur Kaynarn antas ondan kalan eyalarla birlikte eine teslim edildi. Ehliyet, biraz para, bir paket Bafra sigaras, kibrit, hediye alnm ilemeli bir czdan ile bir peeteye karalanm u dizeler kt o antadan: ldmde doduum yere gidiyorum yllarca sren bir hasret ve bilinmezlii ite byle yeniyorum.

ete.com mecitunal@aydinlikgaz

TRK A R N N FOTO RAFI

Metin Altoku, yannda Uur Kaynar ve Behet Aysan ile Madmak Otelinin merdi-

10

16 MART 2012 CUMA

Aydnlk KTAP

BABL BALII

Yldzlar grdm!
M. SALH KURT mustafa.salih.kurt@gmail.com

Bir teoriye gre, eer biri evrenin neden ve niin burada olduunu aklayabilirse, evren aniden yok olacak ve yok olan evrenin yerini, daha anlalmaz ve tuhaf bir ey alacaktr. Bir baka teoriye gre ise bu zaten olmutur. (Douglas Adams, Kukucu Somon)
Aydnlk Kitapta iki haftada bir yaymlanacak bu kede, bilim-kurgu arlkl olmak zere, fantastik kurgu ve korku edebiyatn da alt trleriyle birlikte sizlerle buluturmaya gayret edeceim. Bahsi geen trlerin derin okuyucularnn bulunduu gereinin de farknda olarak, ayn zamanda belirli nyarglarn, yanl veya yetersiz bilgilerin de mevcut olduunu peinen kabul ediyorum. Bu nedenle ok ksa da olsa bahsi geen trlerin kkenlerinden ve alt trlerinden de bahsedeceim. Bir ekilde, bu keyi okuma klavuzu olarak kullanmak da mmkn. Bilim-kurgu trnn ne zaman ortaya kt tartmalar hala sryorken, en azndan, zaman ierisinde ekillenen alt trleri hakknda, kkenlerinden daha fazla bilgiye sahibiz. Kkenlerini aratrmada akademisyenlerden bir ksm Smerlerin Glgam destann apokaliptik bilim kurgu faktrleri evresinde deerlendirirken, bir ksm Mahabharatann zaman yolculuu temasn ierdiini belirtir. Bir baka grup bu mitolojik metinlerde bilim ve teknolojinin ok az yer edindii gerekesiyle bilim-kurgu trnde deil fantastik kurgu trnde deerlendirilmesi gerektiini savunur. Bir baka grup, bilim-kurgunun Samsatl Lukianosun Gerek Tarihi ile baladn savunurken, Japon yks Urashima Taro ile baladn savunandan, Arap bilim adam bn Nefisin er-RisaletlKmiliyye fis-sretin-nebeviyye eserinin ilk bilim-kurgu roman olduunu savunana kadar geni bir yelpazeyi grmek mmkn. Kimi edebiyat tarihileri ise belirli isimlere kadar (Thomas Moreun topyas, 1516; Francis Baconn Yeni Atlantisi, 1627; Johannes Keplerin Somniumu, 1634, vb.) yazlm olanlarn bilim-kurgu trnde deil, bilim-kurguya hazrlayc metinler olarak deerlendirilmesi gerektiini savunmaktadr.

kurgu ve fantastik kurgu arasndaki snr izgisi incelmektedir. Karkl engellemek iin, tek yaplmas gereken eyin, bilim-kurgunun bilimin prensipleriyle yakn ilikide olduunu, ksmen yazld dnemin bilimsel gereklerini veya mmkn bilimsel gerekleri iermesinin zorunlu olduunun bilinmesi yeterlidir. Rod Serling bu konuda Fantastik kurgu olas klnan imknszlktr. Bilim-kurgu ise mmkn klnan olaslktr der. Arthur C. Clarke bu duruma daha elenceli bir tanm getirir: Bilim-kurgu genellikle olmasn tercih etmeyeceiniz, olabilecek bir ey hakkndadr. Fantastik kurgu ise genellikle sadece olmasn dileyeceiniz, olamayacak bir ey hakkndadr.

GELECE N EK LLEND R LMES

30 Ekim 1938de ABDde milyonlarca radyo dinleyicisi Marsllarn dnyaya saldrd haberini duyunca ok geirdi! Bir ksm evlerinden lklar atarak kaarken bir ksm panikle arabalarna atlamaya balad. Gerekte radyodan dinledikleri ise H. G. Wellsin Dnyalarn Sava romannn Orson Welles tarafndan zamana ve mekna uyarlanm halinin bir blmyd. Bilim kurgu sadece olabilecek koullarla ilgilenmez, ayn zamanda bu koullarda insanln yerini ve tepkisini de aratrr. Yaban Diyarlardaki Yabanc ilk yaymlandnda okurlarnn, yazarn evinin nne kamp kurmasnn srr da bu inandrclkta ve gereki analizlerde gizlidir. Ksaca rneklere devam edelim. Siberpunk alt trnde greceimiz zere, internet kltrnn henz olumad, evlere bile girmedii dnemlerde yazarlarnn dev alardan oluan geleceklerinde, hack, hacker terimlerine, detayl anlatmlarna kadar rastlarz. Bu eserler ilediklerin konularn yan sra Silikon Vadisine kadar ilham kayna olmu, bir bakma gelecei ekillendirmilerdir. Distopya alt trnn yarm yzyldan fazla zaman nce yazlm eserlerinde, karanlk gelecek kurgularnda rastladmz (bkz. 1984, Cesur Yeni Dnya vb.) sistem sorunlar u an yaadmz sistemlerden ne kadar uzaktr? 1984n Big Brother artk kurgu olmaktan kp tamamen ete ve kemie brn-

B L M-KURGU NED R?
Kkeni bir trl paylalamayan bu trn, amzdaki okuyucu adedindeki dklk hem ac vericidir hem de komiktir. Bilim-kurgu edebiyatnn sadece n kllar, uzay gemileri, dnya d trler ve lazerlerle dolu bol sava sahnelerinden ibaret olduu yanlsamas nedenlerden biri olabilir. Bilim-kurgunun alt trlerinden sadece biri olan ve Uzay Operas olarak adlandrlan bu alt trn, pazarlamaya daha uygun olmas nedeniyle srekli bamzdan aa boca ediliyor oluunu gz nne alrsak, okuyuculara kzmak yerinde olmaz. Elbette bu kanlmaz olarak o zaman bilim kurgu nedir? sorusunu ortaya karacaktr. Bilim-kurgu iin pek ok tanmlama veya tanmszlk mevcut iken, en sevdiim tanm Vladimir Nabokovun Eer tanmlarmzda titiz davransaydk, Shakespearein Frtna oyunu, bilim-kurgu olarak adlandrlrd iddiasnn artrdklardr. Robert Heinlein ise bilim-kurguyu Doa hakknda derinlemesine anlay ve bilimsel metodun nemi nda, gerek dnya ve tarih hakknda yeterli bilgi temelinde, gelecek olaylar hakknda mmkn ve gereki tahminler yrtmek olarak tanmlar ve ekler: Bu tanmlamann btn bilim-kurguyu kapsamas iin ise sadece gelecek kelimesinin stn izmek yeterlidir. Elbette ki alt trlerin de okluu sebebi ile bilim-

memi midir? Bir baka distopya klt roman, 1953 ylnda yaymlanan Ray Bradburynin Fahrenheit 451inde (thaki Yaynlar, 2012, 3. bask. Ayrca Epsilon yaynevinden kan Tim Hamilton uyarlamas izgi romanna da ulamak mmkn) kitabn kahraman, okumann yasakland bir gelecekte, yal bir kadnn saklad kitaplarn yakmak zere grevli olarak evine gider. Kazara kitaplardan birinden, bir satr okur: ledensonra gnei altnda zaman uykuya dalmt. Cmle kafasna kaznr ve bunun zerine kitaplardan birini almaya karar verir. Kitaplarn ve evini terk etmek istemeyen yal kadn, kendini yakmay tercih eder. Bu eylem kahraman rahatsz eder ve kendisine u soruyu sordurur, Neden biri kitaplar iin lmeyi gze alr? Fahrenheit 451, muhalif dnceler ieren kitaplarn yaklmasna ynelik ieriinin yan sra, sansr, televizyon ve dier medya aralarnn kitap okuma alkanln katli, bilgi ve alg daarcmzdaki arplmalar, yozlamalar veya baka deyile arptlmalar ve yozlatrlmalar hakkndadr. Yazar nne kavuturan romannn dnda Ray Bradburynin yazm olduu yklerden oluan derleme Yakma Zevki, (thaki Yaynlar, 2012, eviren: Murat zbank) Fahrenheit 451e nc niteliinde, romann kahraman Montag da ieren iki yky barndryor. Yine Fahrenheit 451deki gibi 1950 ABDsinin ve sosyal toplumun gelecek korkularn, hayal gc kstlandnda insanln kn ve beraberinde getirecei tehlikeleri barndran yklerle dolu. yklerde karlatmz korkularn gnmzle de yakn iliki iinde olduunu gryoruz.

KE KE
Bir kez daha gnmz anlamak iin, gemite yazlan bilim kurgu eserlerine ihtiya duyuyoruz. nsan keke demeden edemiyor, keke, gnmzde yazlp yaymlanan yerli-yabanc bilim-kurgu eserleri okunsa, zamannda tercme edilse de gelecek kuaklar bulunduklar a anlamak iin imdi yazlan eserlere ihtiya duymasa, hi olmazsa gelecek kuaklar, kitap sansr, kitap yasa gibi kavramlarla sadece tarih kitaplarnda karlasa. Gnmz, geleceimizi, bazen gemiimizi ve zellikle de btn bunlarn arasnda insanlmzn yerini anlayabilmek iin bilim-kurgu edebiyatna ihtiya duyuyoruz. Yldzlar grdm, diyebilmek iin ihtiya duyuyoruz

Aydnlk KTAP

B R SVE POL S YES DAHA: PEK NDEN GELEN ADAM

Yz yllk intikam yks

Dondurucu bir souun hkm srd 2006 knda svein kuzeyindeki unutulmu bir kyde balayan srprizlerle dolu serven...

ELVAN BEKOLU Son 10 yl iinde uluslararas yayn piyasasnda farkl bir ses olma yolunda admlar atm olan skandinavya kkenli polisiye romanlar, sveli yazar Stig Larsonun Ejderha Dvmeli Kzyla birlikte tavan yapt bilindii zere. te ya 1948 doumlu Henning Mankell, vatanda Larson kadar hret sahibi olmasa da sk maceralara imza atan, Altn Kitaplar araclyla daha nce dokuz kitab okurlarmzla bulumu olan bir yazar. Pekinden Gelen Adam Mankellin Trkedeki onuncu roman. Srkleyici, dndrc ve kimi zaman da rpertici bir politik-polisiye roman olan Pekinden Gelen Adam, dondurucu bir souun hkm srd 2006 knda svein kuzeyindeki unutulmu bir kyde balyor. Bir ihbar zerine kye gelen polisler korkun bir cinayetin kurbann karlar iinde yatarken bulurlar. Ky, dikkat ekici biimde rktc bir sessizlie brnmtr ve ortalkta hi kimse yoktur. Cinayetle ilgili bir grg tan olup olmadn anlamak iin ev ev dolaan polisler, lke tarihinde ei benzeri grlmemi bir katliamn izleriyle karlarlar. Yarg Birgitta Roslin, gazeteleri okuduunda maktullerden biriyle arasnda ailevi ba olduunu fark eder ve olay aratrmaya karar verir. Yargcn elinde 19. yzyldan kalma

bir gnlk ve cinayet mahalli kyn civarnda bulunan krmz ipek kurdeladan baka hibir ipucu yoktur. Birgittann aratrmalar onu uluslararas bir rmle ve ok eski bir intikam yksne gtrr. Yanl Yol adl romanyla 2001de Altn Haner dlne deer grlen, Gazzeye yardm gtren gemilerde yer almay politik bir kararlla dntrm olan Henning Mankell, genliklerinde kzl devrimin hayalini kuran, yllar sonra ine gittiklerinde lkeyi yeni bir deiim srecinde bulan karakterleri araclyla bu uzak corafyann gizemini de servene dahil ediyor. Bahsi geen insanlarn hibiri artk hayatta deil. Ama Hesjvallende yaananlarn altnda yatan gerek, hepimizin dndnden farklym. Kkleri, tahmin edebileceimizden ok daha derinlere uzanyormu. Yazdm her eyin ispatlanp ispatlanamayacan bilmiyorum. ounun ispatlanabileceini sanmyorum. Aynen, krmz kurdelenin nasl olup da Hesjvallene gittiinin asla ispatlanamayacak olmas gibi. Onu oraya kimin getirdiini biliyoruz ama hepsi bu diyen? Mankell, lkemizdeki tutkunlarna artc ayrntlarla sslenen tipik bir souk duyarlk rneiyle sesleniyor bir kez daha. (Pekinden Gelen Adam, Altn Kitaplar, ev. Zeynep Heyzen Ate, 510 s.)

12

16 MART 2012 CUMA

Aydnlk KTAP

KAPAK

TAHS N YCELLE KLAS KLER, EV R VE NSAN YAZDI I EYD R ZER NE

eviri, aslndan daha gzel olabilir

Ben ar Trkeyle yazmay yelerim, br trlsn belki ancak alay olsun diye yaparm. yle almm. Yani Atan dnemini yaadk, ar Trke iin savam verilen dnemleri yaadk. Bir de Anadolulu olmann da bu konuda bir katks var
DAMLA YAZICI Kundurac Ahmet Ycel ile Nuriye Mnevver Hanmn olu. Elbistanda balayan hayat stanbulda devam eder. Galatasaray Lisesini parasz yatl olarak okur. EF Fransz Dili ve Edebiyat blmn bitirir ve ald profesr nvanyla emekli olur. 100e yakn kitap evirisi var. Toplam 40a yakn roman, yk, deneme, inceleme, anlat kitabnn sahibi. Siz btn bunlar yapm bir Grnmez Adam tanyor musunuz? Tantraym: Tahsin Ycel Onunla konumaya baladnz andan itibaren o sakinliinin altnda muzip bir ocuk yattn anlyor ve 80 yandaki bu yazar ok seviyorsunuz. Son olarak Bankas Kltr Yaynlarndan kan ve Tahsin Ycelin Balzactan Flauberte, Camusden Barthese 26 yazarn 35 eviri yapt iin yazd nszler nsan Yazd eydir adl kitapta, Mukadder zge tarafndan topland. Biz de bunu frsat bilip Tahsin Ycelle grtk. Sayn Ycel, bu kitab oluturma fikri nasl dodu? Hayatnz boyunca emek verdiiniz ve Trk edebiyatna bir miras olarak braktnz evirilerinizin nszlerini nsan Yazd eydirde bir arada grdnzde - ki sadece sunulardan bile bir kitap oluabilmesi sanrm bir ilk- ne hissettiniz? in dorusu, yazlarm belli bir sre getikten sonra toplamay dnrm ve toplammdr da. Hatta son olarak bir kitap daha topladm, yaynevine de verdim. Henz yaymlanmad. Ama Mukadder Hanmn hazrlad nsan Yazd eydir benim iin ho bir spriz oldu. nk yaptm evirilere yazdm nszleri bir kitapta toplama gibi bir dnce hibir zaman gememiti aklmdan. Byle birden kitapla karlanca, kocaman da kitap, houma gitti, ok sevindim. Kendisi hi bahsetmemiti de byle bir ey hazrlyorum diye. O nedenle artt kitap beni. nsan Yazd eydirde, ounlukla klasik eserlerle ilgili yaz-sunularnz yer alyor. Bir klasik, yazld dnemde hemen belli eder mi kendini? Klasik deyince bugn ok eitli yaptlar geliyor gzmzn nne. Birbirinden ok farkl eyler, rnein Molierein bir komedisi de klasik, ilk adan kalma bir destan da klasik. Hatta getiimiz yzyln sonlarna doru yaymlanm bir kitabn, klasik olmasa bile klasik olabileceini dnyoruz, ada klasik diyenler var. Yani yazld dnemde klasik olabilecek kitaplar. Daha bir nitelii olan kitaplar, insan doa-

Prof. Dr. Tahsin Ycel:

Yaz lar m belli bir sre getikten sonra toplamay d nrm ve toplam md r da

sn incelemeleri bakmndan yahut ekonomik olsun siyasal olsun... Klasik deyince daha ok eski alar dnyoruz ama ok yakn dnemlerin yaptlarna da klasik dediimiz oluyor. Eser kendini belli ediyor, yazld dnemde klasik olarak adlandrmasak da ilerde klasik saylabilecek bir kitap diyebiliyoruz.

NSZ, AZALDI
Herkesin nsz atlayp dorudan ana metne balad olmutur. Fakat sizin sunularnz okurken farkettim ki aslnda sunular esere daha da adapte olabilmemizi salayan bilgilerle dolu. Sunularn gerek okuyucular tarafndan m okunduunu dnyorsunuz? Evet. Gncel yaptlarda bir nsz pek grmeyiz. Deneme ve incelemelerde nsz oluyor da asl edebiyat yaptlarnda, yani romana kimse kolay kolay nsz yazmyor. Mesela Andr Gidenin Kalpazanlar, orada bir nsz var. ada yapta, hele ki romansa, iirse nsz koymuyoruz ya da yazar koymuyor.

eviri eserlerde konmal m? HER YAPIT EVR L R eviri eserler tabii daha farkl. Kitaba baktmzda, hepiBir yabanc yazarn yaptn mizin hayatnda etkileneeviriyorsunuz. Yani onu Trke rek okuduu, zel tantmakta elbette yarar n bu bug yerlere sahip olan var. Yazarn zellikFransz edebiyatnn dzeye geldi, geri leri,yazld dnem pek ok devlemi Bir falan... Ama rnedn de olamaz. eserinin evirilein diyelim ki Yaar zamanlar CHP iktidar rini sizin yaptKemalin bir ronz gryoruz. dnemlerinde de buna kar man; Yaar KeDil i eviri, hayatnzn imd a am d olanlar var mali biliyorsunuz, nemli bir unsuru nin yaptlarn, ilgi alaDevrimine, Trke ve bu konuda otonn, dnya grar la mas na kar olanlar rite kabul ediliyorn falan sunuz... da bizim kulland m zdan biliyorsunuz. nsz Epey oldu eviri dil bir l fark onun iin ve onun ayapmay braktm ama dalar iin pek gerekli kullanm yorlar ok eviri yaptm. Bu da deil. Tabii nszden nkoullarn zorlamasyla. sze de fark var. yle bir Ben liseyi parasz yatl okudum. nsz olur ki genel olarak okurun Liseyi bitirdiim zaman da ancak alagrmedii ya da zor grecei bir takm zellikleri de belirtir. Kimi zaman mesela rak okuyabilirdim. Daha lisedeyken de Franszlar arasnda birok yazar yaptla- ben yk falan yazmaya balamtm. rnn doru anlalmas iin bir takm n- Varlk Yaynlarnda almaya balamszler koyarlar ama ada yaptlarda tm yarm gn. Bu kadar eviriyi nasl yaptnz derler genelde. Ka yl ben orda nsz daha az karmza kyor. altm ama sk bir almayd. Yarm

KAPAK
gnd belki ama bir gnlk almadan daha fazlayd. Patronla, Yaar Nabi Beyle uzun zaman ayn odada oturduk. O zamanlar sigara da ierdim, saatte bir sigara ierdim, onun dnda hep alma. Gnlk iler olurdu, dergi hazrlama falan ve onun dnda da her zaman masamn stnde evrilecek bir kitap olurdu. ok evirimin olmasnn nedenlerinden biri budur. Yani hi bo durmazdm. Bir de evde de eviri yapardm bteyi desteklemek iin. Bylece 100e yakn kitap evirmi oldum. eviri biraz da cesaret mi gerektiriyor? Yani kendi lkesinde devlemi bir yazar Trkeye ayn ekilde tayamama korkusu duyar msnz? Tabii eviride yle bir durum var; evirince belli bir deeri olan, belli bir zellii, kiilii olan yazarlarn yaptlarn eviriyorsunuz. ster istemez eviride baz eyler kaybeder yapt ama ender olarak kazand eyler de olabilir. Yani evirisi aslndan daha gzel de neden olmasn, olabilir. Dil olarak elbette, biem olarak. evirebilir miyim acaba? sorusu var ama dili bildiiniz zaman, bir de edebiyata yatknlnz olduu zaman her yapt bir ekilde evirilir. Aslnda kt, baarsz yaptlar daha zor evirilir. nk dili bozuktur, tutarszlklar vardr. Dzgn bir kitab, zgn olabilir o baka ama iyi yazlm bir kitab evirmek, kt yazlm bir kitab evirmekten daha kolaydr.

Aydnlk KTAP
Edebiyat alan ndaki, d nce alan ndaki yap tlara yaz lara, kitaplara nem verilmesi, de er verilmesi gerekir, engellenmesi de il. Elbette hepimizin ho lanmayaca yap tlar da yay mlan yor, yay mlanabilmeli de

16 MART 2012 CUMA

13

TRKE DN T, GEL T , ARILA TI

z Trke kullanmadaki kararllnz nedeniyle evirmenliinizi eletiren bir kesim de var. Buna nasl bakyorsunuz? Edebiyat yaptnn dili zaten kendiliinden zel bir dil. Bir de ben ar Trkeyle yazmay yelerim, br trlsn belki ancak alay olsun diye yaparm. yle almm. Yani Atan dnemini yaadk, ar Trke iin savam verilen dnemleri yaadk. Bir de Anadolulu olmann da bu konuda bir katks var. Bir takm retmenlerimin etkisini gz ard edemem. Kulaklar nlasn, daha hazrlk snfnda stanbullu ama ar Trkeyi ok seven bir retBen menim oldu: Necdet Kurt. Pamukun btn Yani byle bir destek de kitaplar n okumad m, grdm. Yaadnz yerin etkisiyle halkn hele bu Kara Kitaptan iindesiniz ve halkn sonra hibir kitab n etkisiyle yabanc szokumad m ama Pamuku ben ck girmiyor dilinize. be enmiyorum diye herkes Yani ne bileyim sbe enmeyecek diye de bir ey tanbulda hukuk, edebiyat okumu insanlar yok. kincisi, Nobel yabanc kkenli, Arap akademisinin yeleri byk kkenli, Fars kkenli ihtimalle Trkeden szcklerle har neir okumad lar oluyorlard. Benim dodukitab n um yerde ok ar bir Trke bir dil kullanmyorlar. konuulurdu. imdi konuurken Trke dnt, geliti, Elbistan azyla konumuyorum ama arlat. o dil mantn bir yerde srdrdm Trke dnt ve arlat, fakat dnyorum. sonra evrimine devam etti ve bugn yabanclaan, yer yer bozulmalar gsteren Eletirenlerin, sizin ar Trke karar- de bir hal ald. Trkenin bu gidiini llnz Kemalist dil inad eklinde nasl deerlendiriyorsunuz? ele almalarna ne diyorsunuz? ster istemez, yani bana yle gelir ki imdi bunu diyenler, kendileri de bir dilin dna kamazsnz. Bir ulus d100-200 szc kenara brakrsak, ar nn bir millet dnn, niye kendi dilinin Trke konuanlarn konutuunu, yaz- szckleri varken baka dillerden szck dn yazyorlar. Trke bugn bu d- alsn. Bu soruyu sormayan, Arapa, zeye geldi, geri dn de olamaz. Bir Farsa, Franszca, ngilizce gibi dillerden zamanlar CHP iktidar dnemlerinde de pekala szck kullanmamz gerektiini buna kar olanlar vard ama imdi Dil dnen veya bu tr szckler kullanDevrimine, Trkenin arlamasna kar maktan holanan yazarlar var. Ama bir olanlar da bizim kullandmzdan farkl de Trke diye bir dil var. Yani biz

Trke konuuyorsak doru bir Trke kullanmamz herhalde yelenmesi gereken eydir.

R EV RMEK ZORDUR

Kitapta da sunumuna yer verilen iki iir kitab eviriniz var: Charles Baudelaireden Paris Sknts ve Robert Desnosdan Hayr Ak lmedi. Btn eviri birikiminize bakldnda iir evirisinin azl grlyor. Nedeni nedir? Bir ura meselesi. Genellikle yazarlar yazmaya iirle balar, bizde en azndan byle. Ben de eskiden iir yazardm. lkokulda baladm,ok erken baladm ben. Sonra dz yazya dndm. eviride birok eyler kaybedilebilir iir ama tersi de doru. Yani iyi bir eviriyse, yani szck

hele ki soyut szckler sz konusu olduu zaman o dilin szckleri belki o iiri daha da bir zenginletirir. Evet iir evirmek zordur. Bir takm eyler kaybedebilir iirden ama kazand da olur. Ben pek yapmadm iir evirisi evet. Son dnemde, zellikle de Fethi Nacinin lm sonrasnda, Trkiyede edebiyat eletirisinin genel durumu hakknda syleyecekleriniz nelerdir? Eletiri elbette gerekli bir etkinlik. Edebiyat eletirmenliinin edebiyatn tannmas sevilmesi, anlalmas, yorumlanmas konusunda elbette byk katklar olmutur, oluyordur. Ben belli bir yaa geldim, o kadar takip edemiyorum ama gen kuakta da mutlaka vardr

14

16 MART 2012 CUMA

Aydnlk KTAP

KAPAK
Tahsin Ycel arkada m z Damla Yaz c yla...

iyi eletirmenler.

ORHAN PAMUKUN TRKES

Siz, Orhan Pamukun Nobel kazanmadan ok nce, 90larn banda, ok kt bir Trkeyle yazdn belirtmi, onu rneklerle eletirmitiniz ve bu eletiriniz byk tartma yaratmt. Nobel dl ok deerli yazarlara verilmitir ama bunun tersi durumlar da daha az olmakla birlikte var. dl verilirken neler gz nne alnyor onu tam olarak bilmiyorum ama dnya edebiyatnda en nemli dl tabii ki Nobel. Ben Pamukun btn kitaplarn okumadm, hele bu Kara Kitaptan sonra hibir kitabn okumadm ama Pamuku ben beenmiyorum diye herkes beenmeyecek diye de bir ey yok. kincisi, Nobel akademisinin yeleri byk ihtimalle Trkeden okumadlar kitabn. Pamuka gelince bir tr olaand bir ey onun kazand baar. Yani kutlamak gerekir. O dille, o yaptlarla bu kadar baarya ulamak muazzam birey. Edebiyat dnyasnda byk yank uyandrm olan Kara Kitap eletirinizde diyorsunuz ki Peki, bunca bask yapan, bunca eletirmeni hayran brakan bu kitapta tutarl saylabilecek hibir ey yok mudur? diyeceksiniz. Olmaz olur mu? rnein iki yarm tmcesi vardr ki, kurgusuyla da, ieriiyle de gerekten doru grnr: Ne tuhaf okurlarsnz siz, ne tuhaf lke buras? (s. 128). 1990da kaleme alnm bu yazda bir ineleme var okura tarafnzdan. Peki o gnden bugne baktmzda okuyucu hl tuhaf m? Okur deyince ya da romanc, yazar deyince, rnein Yaar Kemal de yazar, Pamuk da yazar, bu arada ben de biraz yazar saylabilirim ama ite hepsi ayn olmuyor. Okurlar iin reklamn da etkisi vardr ama beeneni de vardr. Neresini nasl beenir orasn bilemiyorum. Yazar kitabn kaleme alr, gerisi okuyucuya kalr m diyorsunuz? Tabii, muhakkak. Bir de yle bir ey vardr; genelde bakarsanz en ok satan yazarlar en iyi yazarlar olmamtr her zaman. Trkiyeye de bakn dnyaya da bakn durum budur. stisnalar vardr tabii, gerekten de deerli bir yazar deerli bir yapt retip ok da satabilir ama genelde durum farkldr. evirilerinizin kendi yazarlnza katks ne olmutur?

Kukusuz yle; kitap okuyoruz ve eviri de bir tr okumadr, hatta daha dikkatli ve daha ileri bir okumadr. Benim belli bir dnemde ok eviri yapmam kendi yazarlm daha geriye almtr. Kendi yaptlarm ikinci plana atm olabilirim. Yani daha az kitap yazmmdr daha ok yazabilecekken ama bir baka yazar, bir baka biemi tanmak beni zenginletirmitir.

YALANIN YER AYRI

Kendi romanclnza, ykclnze baktnzda en iyi yaptm diyebileceiniz hangisidir? Vallahi insan onu pek syleyemiyor. Kiilere gre de deiebiliyor bu. Bir de yazdnz srada iyi bir ey olacan dnyorsunuz ki yazyorsunuz. Dnem dnem farkllklar da olabiliyor. Yazdka deneyim kazanyorsunuz. Genellikle en son yazlanlar ilk yazlanlara gre daha nitelikli oluyor. Ama imdi benim yam 80e geliyor ve bu yamda yazdm bir roman 1960larda yazdm bir romanla karlatrrsak sanki 60lardaki kazanl kar bu iten diye de dnyorum. O nedenle az yazmaya alyorum. Yalan en benimsenmi olan galiba... Yalan kapsaml bir roman evet. Yani benim de kendi llerim iinde deer verdiim bir kitabm. Geen yl Chuck Palahniukun lm Pornosu kitabnn evirmenine ve kitab yaymlayan yaynevine Kkleri Muzr Neriyattan Koruma Kurulu tarafndan dava ald. 2011in Trkiyesinde edebiyatta gerekleen bu durumu bir evirmen ola-

rak nasl yorumluyorsunuz? Edebiyat alanndaki, dnce alanndaki yaptlara, yazlara, kitaplara nem verilmesi, deer verilmesi gerekir, engellenmesi deil. Elbette hepimizin holanmayaca yaptlar da yaymlanyor, yaymlanabilmeli de. Farkl dnceleri, farkl grleri ki belki bizim katlmayacamz grleri savunanlar olabilir, gene de herkes kendini yanstabilmelidir.

GRNMEYEN ADAM!
1954 ylndan beri evirilerinizle olsun, romanlarnzla ve yklerinizle olsun Trk edebiyatnda aktif bir retkenliiniz oldu. Bu sre iinde Trkiyenin politik alkantlar edebiyat dnyasna ierik olarak ya da yasaklarla etki etti. Siz bu srelerde ne gibi eylerle karlatnz? Valla bir kere bir eviriden dolay karakola falan arldm ama kendi yazdm romanlar, ykler, denemelerden dolay byle bir eyle pek karlamadm. Belki de o kadar nl olmadm iin, gze batmadm, grnmediim iin! Hatta bir tane sylei kitabm vardr Grnmez Adam diye. Ordan yrttm, grnmezlikten kurtardm. nternette sizin iin yle yazlm: Yaza yaza, okuya okuya, bir roman kahraman gibi muziplemi. Nitekim kendine grnmez adam lakabn takm, nk kuyrukta beklerken millet hep sen nerden kaynadn araya diye krm. yle biri miydiniz hep? Evet. Bu da gze batar bir adam olmadm gsteriyor. Yani her kuyrukta bama gelmedi ama birka kuyrukta bama geldi, kardeim sen nerden geldin yahu diye. Teekkr ederiz Tahsin Bey bu gzel sohbet iin. Ben teekkr ederim.

Yazd ka deneyim kazan yorsunuz. Genellikle en son yaz lanlar ilk yaz lanlara gre daha nitelikli oluyor

ARA KABLO

Aydnlk KTAP

16 MART 2012 CUMA

15

SEYY T NEZ R

Divan iiri stne eitlemeler

Cntrke gre, Divan iiri kapanm bir Osmanl kltrnn rndr... Divan iirini tutanlarn ou, o iir rabetten dt iin zlrken daha ok o iiri besleyen slm / Osmanl kltrnden kopukluu iin zlyor. Cntrk, bu belirlemesiyle, Cumhuriyet ideolojisine A. A. entrkn getirdii sulamay da yantlam oluyor
1940larda Abdlbaki Glp narl taraf ndan Divan iirinin Osmanl saray kltryle ykl l bir iir oldu u sav geli tirildi inden beri, eski iirimizin yksek zmreye ait bu kolu stne kar t ya da kesi en gr ler ieren tart malar azalmak yle dursun, son y llarda daha bir yayg nla yor. zellikle Turgut Uyar n Divan adl iir kitab stne Kemal Tahirin modern iirimizin yklenmesi gereken miras iinde as l gvdeyi Divan iirinin olu turdu u ynndeki o grltler koparan de erlendirmesi sonras nda, hem tek tek airler iin yap lan oylumlu al malar, hem de her biri yeni yakla mlar, yeni saptama ve keifler de ieren btnlkl edebiyat tarihi ve antoloji rnekleri srekli o al yor. 40 y ld r yrtlen tart malarda, Divan iiri tamlamas n n szck olarak yeterince eski iirimizi kar lamad na da s k s k de inildi. (s. 12) yerle ik adland rmay seer. Bu arada, belirtmek gerekir ki, Divan iiri stne en zengin ve apl szlk, kan mca Ahmet Talt Onay n Eski Trk Edebiyat nda Mazmunlar kitab d r. olanlarla / grnenlerledir. (s. 38 / (07.11.00) Bu nedenle, ayr nt ve istisnalar n akademisyenlerce gei tirilmesini ele tirerek nemli bir saptamada bulunur: Divan iirinde ayr nt ve istisnalar ba l ba na bir iirdir, zgl bir gelenek olu turur. (s. 41, 24.12.01)

KAPANMI B R KLTRN RN
Divan iiriyle ili kisi zaman zaman edebiyat syle ilerinde efsanevi biimde dile getirilen Hseyin Cntrkn Divan iiri stne Denemeler kitab n n Haluk Aker taraf ndan yay na haz rlan p bas lmas ndan sonra tart man n tematik boyutu bamba ka boyutlar kazand . Kitab n indekileri (s. 534), Divan iirinde Rakip genel ba l alt nda k, sevgili ve rakp kavramlar n n yz binlerce beyitte nas l e itlendi ini gsteren ve 30 sayfaya yay lan alt ba l ktan olu uyor. Cntrkn alt sayfal k kaynakas ndan anla ld na gre, bu konuda M. Atilla entrk taraf ndan yap lm bir al ma var: Klasik Osmanl Edebiyat Tiplerinden Rakibe Dair ( stanbul, 1995). Cntrke gre, Divan iiri kapanm bir Osmanl kltrnn rndr... Divan iirini tutanlar n o u, o iir ra betten d t iin zlrken daha ok o iiri besleyen slm / Osmanl kltrnden kopuklu u iin zlyor. (s. 40-41, 15.12.01) Cntrk, bu belirlemesiyle, Cumhuriyet ideolojisine A. A. entrkn getirdi i sulamay da yan tlam oluyor**. Seim ve de erlendirmelerinde ahlaki ve edeb kayg lardan uzak kalmay do ru bulan Cntrk al mas n n niteli ini yle tan ml yor: k, sevgili ve rakp aras ndaki, li ki ve davran lar as l ilgi alan m zd r. Bu bir ili kiler ve tav rlar etelesidir (dkmdr) denebilir. (s. 37 / 04.04.02) nk ona gre yaam, bir ili kiler rgsnden ba ka bir ey de ildir. Yine de ama, Divan iirinden toplumsal veriler sa lamak de ildir. Cntrk, Metinleri airlerden ve ya ad klar tarihlerden soyundurma niyetindedir. Hilmi Yavuz, Divan iirinin ya amdan kopuklu u sav n Osmanl y olumsuzlama tutumunun yans mas olarak gryordu. Yzy llarca sren yinelemeleri, tam tersine, onun ya ama s k s k ya ba l l na dayand r yor: Bu srekli yinelenmeyi, belki de, Osmanl toplumunun kapal ve kendi kendine yeterli ky ya am n n, retim tarz iindeki belirleyici konumuna ba lamak daha do ru grnyor. (Yaz n zerine, 1987 [bkz.: Ahmet Necdet, s. 93]) Cntrk, amac n yle belirtiyor: Bu al may yapmam zdaki ama ne divan iirini sevdirmek ne de ondan so utmakt r. (s. 37 / 07.03.03) Seerken gzetti i ilke ise genellemelere ayk r l k: Metinlerde as l ilgimiz gelene e kar-

BUGNN HATIRINA...
Cntrk, kendi tutumuyla akademisyenlerinki aras na kesin bir s n r izerken yle diyor: Trk dili ve edebiyat akademisyenleri iin Osmanl kltr miras n reddetmek, onu yabanc bir kltr saymak, sz konusu de il. Bu yzden divan iirini ona [mirasa] dayand rarak a klamak, sevdirmek peinde. (s. 39 / 13.12.00) ... Ben bugn divan iiriyle ilgileniyorsam bugnk iirin / edebiyat n hat r iin ilgileniyorum. Akademisyenler ise divan edebiyat n n hat r iin bunu yap yorlar. (s. 46 / 13.04.01) Okuru Cntrkn ok farkl ynelimler ieren kitab yla ba ba a b rak rken son sz iki airimize b rakal m: Hem kadeh hem bde hem bir h skidir gnl / Nef Bu dizede, Baudelairein insana hem kurban hem cellat deyi ince derin bir gnl tan m verilmiyor mu? Yahya Efendinin, Neler eker bu gnl sylesem ikyet olur dizesi ise gnmz airini k skand racak bir duygu ve anlat m tazeli i ta m yor mu?

ADLANDIRMA, MER SEYFETT NDEN

Divan iiri tart malar n n oda na Ahmet Necdetin al mas n n en sa lam kaynak olarak oturdu unu sylemek abartma olmaz. yle ki, onun antolojisi, Divan iirinin sekin rneklerini merakl okur iin gnmz Trkesiyle sunarken, tart malar n temel savlar na yetkin kalemlerden ara t rma ve deneme rnekleri getiriyor, bu ba lamda ana kaynak olmakla kalm yor, olas a l mlar n ular n veriyor. Ahmet Hamdi Tanp nardan Orhan Okaya, Agh S rr Levendten Hilmi Yavuza, Cevdet Kudrete, Nurullah Ataa, Melih Cevdet Andaya kadar birok ustan n yakla m ilkesini bu al mada bulabiliyoruz. Osmanl iir Antolojisinde, Cumhuriyetin Osmanl kar t kltr politikas n ele tirerek* Divan iiri tamlamas n n eski iiri eksik anlatt ynnde Ahmet Atilla entrkn mer Faruk Akne dayanarak Osmanl iiri szcklerinin kullan lma neri (s. XII) ve tart mas da daha nce Ahmet Necdetin al mas nda ele al nm t . Asl nda Divan iirinin ne olup ne olmad ve adland r lmas stne tart malar elbette ok eskilere gidiyor. Seyit Kemal Karaalio lunun belirlemelerine gre (s. 567-571) dvan edebiyat kavram n ilk olarak mer Seyfettinde buluyoruz. Buna Ahmet Necdet de kat l yor. mer Faruk Aknn trl verileriyle alt yzy l srm koca bir edebiyat , birok yaz nsal tr d ar da b rakan, dzyaz y ise d ar da b rakan divan edebiyat adland r n yetersiz buldu unu an msatmay ise ihmal etmiyor (s. 11) Kavramsal dzeydeki yetersizlikleri a mak zere ara t rmay yaln zca trsel ba lamda b rakmay p divan mazmunlar n ve zel kavramlar a klamal rneklerle btnlkl bir al mada ortaya koyan skender Pala, Ansiklopedik Divan iiri Szl nde, airlerin manzumelerini toplad klar eserlere dvan denmesinden tr (s. 120) saptamas yla yetinir. emsettin Kutlu ayn nedenlerle

zete.com seyyitnezir@aydinlikga

* Divan iiri adland rmas n n Cumhuriyet sonras na ait ve Osmanl y szck olarak bile unutturmaya ynelik kkl bir kopu ideolojisinin rn oldu unu ne sren A. A. entrk, bu sav n samal n grmek iin Cumhuriyet dneminde yaz lm herhangi bir tarih, toplumsal ara t rma ya da edebiyat kitab na gz atsa bu bile gere i grmesine yetecekti. ** entrk, Divan iirini dinci - ahlak bir yakla mla yorumlama tutumunu ylesine a r noktalara gtryor ki, smet Zeki Eyubo lunun elli y l nce metinlere dayal zmlemelerini grmezden gelmekle kalm yor, okuru yanl ynlendiriyor. Divan iirindeki e insel e ilimlerin grn te olduunu ne srerken dokuz dereden su getiriyor. Kitap boyunca sren bu tutuma en tipik rnek, Avnnin (Fatih Sultan Mehmet) gazelleri ve zellikle Veyis redifli olan gazelidir (s. 42): Hsn ile cnnlar ire cn-i cnndur Veyis erbet-i laliyle dil derdine dermndur Veyis (Veyis sevgililer iinde gzelli i ile canlar n can d r. Veyis duda n n ilac ile gnl derdine dermand r.)

16

16 MART 2012 CUMA

Aydnlk KTAP

TOPLUMCU GEREK

R N EFEND SES : A. KAD R

Yreimizin banda oturan air

CAFER YILDIRIM Bir kitap okudum hayatm deiti. Bir roman kurgusu iinde sylenmi bu szn bir airimizin hayatnda gerek anlamna kavutuunu ka kii bilir? Dorusu ben de bilmiyordum. Size tarihin tozlu sayfalarna karm ite o hikayeyi anlatacam. 1936 ylnda, Kara Harp Okulu rencisi bir gencin dolab aranr. Gencin dolabnda Maksim Gorki ve Sabahattin Ali gibi yazarlarn kitaplaryla birlikte Nazm Hikmetin 865 Satr da bulunur. Arama yapanlar muradna ermitir. Ele geirilen kitaplar Nazmn Orduyu syana Tevik Davasyla Harp Okulu rencisi gencin ilikilendirilmesi iin yeterli olur. Bu gen daha sonra edebiyatmzda A. Kadir mahlasyla kendini gsterecek olan Abdlkadir Meriboyu dur. Ayn operasyonda Abdlkadir ile birlikte yirmi bir arkada daha tutuklanmtr. imdi bundan ncesine dnmek istiyorum. Abdlkadir aslnda alayl bir subayn ocuu olarak dnyaya gelmitir. Varl Ekim Devrimine dmtr. Ne gzel! Ne var ki Abdlkadir bir subay ocuu olarak dnyaya gelmenin avantajn ok abuk yitirir. ans melei onu abucak terk etmitir. Sekiz yanda babasz, Kuleli Lisesi ikinci snfta ise annesiz kalmtr. Hayatna tesadf eden olumluluklardan yeganesi Ekim Devrimidir ve o ise kendisinden uzaktadr. Abdlkadirin ocukluk yllarnda yan bamzdaki topraklarda Sovyet Devrimi canhra ilerlerken Halide Edipin deyiiyle lkemiz atele snanmaktadr. Halkn payna en pespaye aclarn dt o gnlerden Abdlkadir de hissesine deni alr: Ben halk ocuuyum. Babasz bydm. ocukluum yoksulluk ve aclarla yoruldu. Okul tatillerinde sepetilik yaptm, kurabiye sattm. Karpuz sergilerinde altm. Kendi kitap defter param kendim kazandm hep. Mahallemizde oturan zengin ocuklarn da grrdm. Bir kuru faslyeyi ou zaman bulamazdk. lk dnemini tamamlamtr. Bu dneme ait iirlerini Ali Karasu adyla da olsa yaymlar. O da artk hayatnn altst olmasna sebep olan ve hapishanede kendisine iir dersleri veren adam gibi kendi iirlerini kendi adyla yaymlayamayan bir airdir.

TOPLUMCU

RDE B REY

MAHKUM YET N TESELL S

Abdlkadir Meriboyu bu szleri Nazm Hikmet davasyla ilgi olarak yargland mahkemede sylemitir. Bizim hakimlerimizin kalbi de ta deil ya! Baya bir duygulanmlar, hatta aralarnda gzyan tutamayanlar olutur. O duygusal hava iinde karar vermek g olduundan mahkemeye bile ara verilmitir. Yarm saat sonra ise mahkeme heyeti, Harp Okulu ikinci snf rencisi Abdlkadir Meriboyunu be yl hapse mahkum etmek mecburiyetini aamam olarak salona dnecektir. Bu cezann temyizden sonra miktar azalm, ceza on aya inmitir. Abdlkadirin on aylk hapis cezasn Ankarada Nazm Hikmetle birlikte tamamlam olmas yirmi yanda altst olan hayat asndan bir teselli olarak grlebilir. Fakat hayattaki en gl dayanaklarn yitirmi bir gen iin o gnleri gslemenin o kadar kolay olmad da bir gerektir. Hapis yata yata biter. Ne var ki artk ne askeri okul rencisi ne de eski Abdlkadirdir. Hemen askere alnr. Askerlii boyunca il il dolatrlr: orum, Diyarbakr, Sapanca Fakat artk hayatna iir iyiden iyiye girmitir. Nazmla geirdii gnler ve btn bu dolamalar esnasnda yazd defter sayfalar gn gn oalmtr. Bir gn bir de bakar ki elinde bir kitaplk iir vardr. Bu iirlerin kimileri Ses, kimileri Yeni Edebiyat dergilerinde yaymlanmtr.lk kitabnn adn Tebli koyar. Burada bir ekleme yapmak durumundaym. Abdlkadir ilk iirini annesini kaybettikten sonra (lise ikinci snfta) ve annesinin lmyle ilgili olarak yazmtr. Daha sonraki yllarda da yazmay srdrmtr. Bu ilk dnem iirlerinde memleketi iirin temsilcilerinden Faruk Nafiz amlbel ve z iirin ilk temcilcilerinden Necip Fazl Ksakrekin etki alan iindedir. Nazmn

iiriyle tantktan sonra artk yeni, yepyeni bir mecrann yolcusu olur. Nazm onun hem hayatnn hem de sanat izgisinin kkten deimesine sebep olmutur. Daha baka bir deyile Abdlkadir doup byd o yoksul mahalleye, Eype Nazmla birlikte geri dnmtr. 1941 ylnda askerlik grevini tamamlam ama hayatla ilgili btn planlarndan azade braklm biri olarak gelmitir stanbula. eitli gazetelerde dzeltmenlik yaparak hayatn kazanr. Bu arada Hukuk Fakltesine yazlr. Ayrca Yry adl toplumcu bir derginin karl srecinde yer alr. Dergide Nazm, brahim Sabri adn kullanmaktadr. Niyazi Akncolu, Cahit Saffet, Rfat Ilgaz, mer Faruk Toprak ve Sait Faik dergide iirleri yaymlanan isimlerdir. A. Kadirin Tebliinde bulunan iirlerin bir ksm da bu dergide yaymlanmtr.

A. Kadir kt srgnlkten doup byd ehre ancak be yl sonra 1948 ylnda dnebilir. Tebliden sonra yeni bir iir kitab yaymlamas iin hayli uzun bir sre geer. Bu durum bireysel retimiyle ilgili olabilecei gibi rejimin onu hedef tahtasna yerletirmesinin de bir sonucu olabilir. A. Kadirin retim periyodu onun retken bir air olmadn gstermektedir: lk iir kitabyla ikincisi arasna tam on alt yl girmitir.Bu duruma iaret etmem hanesine bir olumsuzluk olarak yazlmasna ima niteliinde deildir. A. Kadirin dahil edildii 40 Kua diye anlan airler kuann genel zelliidir bu. Enver Gke, Cahit Irgat, Ahmet Arif, Mehmet Kemal Niyazi Akncolu gibi airlerle kyasladmzda A. Kadirin ortalamann stnde bir retime sahip olduunu syleyebiliriz. yle anlalyor ki eviri ve gncellemelere ynelmesi iir almalarnda aheste bir tutum iine girmesine neden olmutur. A. Kadir evirileriyle de hi eskimeyecek, stelik tadn ilk ondan aldmz eserlerle buluturdu bizi. Tam da burada lhan Selukun airin l zerine yazdklarndan bir blm aktarmak isterim: O gn akam haberlerinde TVnin birka tmceyle olsun A.Kadirin lm haberini Trk ulusuna duyurmasn bekledim; ses kmad. Gece haberlerinde de devlet TRTsi yine bilinli bir sessizlik iindeydi () -Troya. Bizim yurdumuzun bir parasdr. Troya; ve Homeros bu kentin evresinde dnen bir savan destann yazm Anadolulu ozandr. Dnya klasikleri arasnda geen bu bayaptn 600 sayfalk Trke evirisi, dilimizde bir gzellik antdr. lyadann kapana baktnzda iki ad grrsnz: Trkesi: Azra Erhat- A. Kadir.

27. LM YILDNMNDE...
A. Kadir 1 Mart 1985 ylnda, 68 yanda Mutlu Olmak Varken ad altnda toplad, hayatn hcrelerinden damtlm iirlerini ve onca dilden yapt evirilerini brakarak hayata gzlerini kapad. Btn iirlerini toplad son kitabnn ad, bana her zaman mevcut dnya dzenine bir eletiri arm yapsa da kendi devrimci hayatna ynelik bir imay da anmsatmtr. Bu durum ona yakr bir haldir. A.Kadir hibir zaman barp aran biri olmamtr. Toplumcu gereki iirimizin en efendi sesi olmutur. iirinin Trkesi orta bir ehirlinin konutuu dildir (Doan Hzlan). O dille ve Behet Necatigilin deyiiyle yenik hayatlarn acln yanstt bize. Yenik hayatlarn acln yanstrken de gz yal ya da kkreyen bir tavrla kmad karmza. ten ie yrekten yree yaylmak istenen bir duyguyu o duygunun ruhuna uygun bir dille iletmeye abalad. Sennur Sezer Bence A.Kadir toplumcu iirimize bireyi getiren ozanlardandr dedi, onun iin. Hseyin Ferhat ise A.Kadir, iirlerinde, zgl duygulanmlarla gereklii gsterir ve kantlar belirlemesinde bulundu. Paralel grlerdir ve tartmaya aktr. Tartmaya ak olmayan ise Nazm Hikmetin A.Kadir iin syledii ve btn severlerinin hissiyatn ifade eden szlerdir: A. Kadiri pek severim. Yreimin banda oturan insanlardan biridir. Ona ait btn hatralarm iyi, mert ve gzel Biz de onu lmnn yirmi yedinci ylnda Nazmn ona kar besledii ayn duygularla anyoruz.

BE HECEC LER N HEDEF NDE

Abdlkadir artk A. Kadir olma aamasna gelmitir. Gndelik bir keyif, sradan bir merak ya da tutku ile balad kitap okuma serveni onu adm adm toplumcu air kimliine kavuturmutur. A. Kadirin ilk iir kitab olan Tebliin arka plan ana izgileriyle byledir. Tebliin yaymlan tarihi 1943tr. Tebliin kmasyla yasaklanmas bir olur. Be Hececilerimizin iki simas Yusuf Ziya Orta ve Orhan Seyfi Orhon naralt dergisinde hi vakit kaybetmeden Tebli aleyhinde ihbar niteliinde yazlar yazarlar. A. Kadir artk zaten rejimin sabkalsdr. Tebli mi, al sana tebli denmitir adeta. air tutuklanr, hcreye kapatlr. Bu arada Tebli toplatlr. A.Kadire srgnlk yollar yeniden grnmtr. Kapatld hcreden on yedi gn sonra kartlarak yollara drlr: Mula, Balkesir, Konya, Adana, Krehir. Srgnln bir edebiyat iin ne avantajlar ierdiini Refik Halit Karaydan biliyoruz. Refik Haliti ttihat Terakki Sinopa srgn gndermeseydi eer Memleket Hikayelerinden yoksun kalacaktk. Bu durum bir bakma A.Kadir iin de geerlidir. Gitti ve Anadoluyu tand. Zaten artk ideolojik olarak ilesiyle, teorisiyle hazr-

Aydnlk KTAP
BR KTAP BR FLM

Peybamberin bile uramad talyan ky

TUNCA ARSLAN Ignazio Silonenin, yoksul bir talyan kyndeki yaam anlatt nl roman Fontamarada bir kylnn evreni tanmlad blm unutulmazdr. Kyl, evrenin en yksek katnda tanrnn oturduunu syler. Onun altndaki katta, civardaki tm topraklarn ve insanlarn sahibi olan aa gelmektedir. Aann bulunduu katn altnda, aann muhafzlar yer alr Drdnc basamakta, aann muhafzlarnn kpekleri yaamaktadr Sonra Sonra der kyl, hibir ey gelmez, boluk vardr Sonra, gene boluk vardr En alt katta ise biz kyller yer alrz. Carlo Levinin (1902-1975), sa Bu Kye Uramad adl roman da Fontamaraya ok benzeyen bir talyan kynde, Ebolide geer. Kyller de neredeyse ayndr. Yazar, doktor, ressam ve bir siyasi eylemci olan Levi, lkesinin az gelimilik sorununa son derece yaln bir dille arpc biimde el att sa Bu Kye Uramadda, peygamberin bile uramaya gerek duymad bir da kynde, Mussolini faizmi dneminde yaananlar anlatr. Romal sosyal-demokrat bir doktor, anti-faist grleri nedeniyle bu kye srgn edilir. Kyde, birbirleriyle ve kyllerle grmeleri yasaklanm iki de komnist srgn vardr. Hemen belirtelim, roman otobiyografik zellikler gsterir; Levi, politik nedenlerle Gney talyadaki Lucania blgesinde bulunan Ebolide bir srgn olarak yl geirmitir. Kahramanmz, bu uzak gney kynde, kentlere zg tm yaam ve dnce elerinin dnda bir srele karlar. Doktor, yerletii evden balayarak ky sakinlerini tanmaya, insancl ilikiler kurmaya alr. Meslei nedeniyle kyllerin ondan yardm istemeye balamas da iini kolaylatrr. Ama geleneksel hurafeleri terk etmemekte kararl yoksul kyller, ona da evredeki faistlere de belli bir mesafeden fazla yaklamazlar. Zaman getike doktor bu ilkel ve tecrit edilmi kyn gerekliinden, kyller de doktorun ilericiliinden etkilenmeye balar. Doktorun etkilendii bir dier ey ise, her gn srayla ky meydanna bir tabak yemek brakp yoldana uzaktan seslenerek haber veren komnist srgnlerde grd sabr, disiplin ve azimdir. Biz Hristiyan deiliz sa bu kye uramad! diyen kylleri, H-

ristiyan onlarn dilinde insan demektir diyerek tanmlayan Carlo Levinin bu son derece alakgnll ama muazzam bir etkileyicilie sahip roman, 1961de Sabahattin Eybolu evirisiyle Remzi Kitabevi tarafndan 205 sayfa olarak okurlarmza sunulmu. talyan sinemasnn byk ustalarndan, Ben filmlerimde her eyden ok lkemi anlamaya ve onun yksn anlatmaya altm diyen Marksist sinemac Francesco Rosinin eliyle 1979da sa Ebolide Durdu adyla beyazperdeye aktarlan roman, sinema tarihindeki en baarl uyarlamalardan biri olarak bulur karln. Salvatore Giuliano (1961), Kentin zerindeki Eller (1963), Mattei Olay (1971), Lucky Luciano (1973), Muhteem Cesetler (1975), Carmen (1984), Krmz Pazartesi (1987), Atekes (1997) gibi klasiklemi filmleriyle tannan Rosi, filmografisindeki zirve noktalardan birine ulamtr, Carlo Levinin romanndan hareketle. Gian Maria Volonte, Paolo Bonacelli, Lea Massari, Irene Papas, Franois Simon gibi gl oyunculardan oluan kadro, Piero Piccioninin dingin mzii, Pasqualino De Santisin grnt almasyla da kalplerimizde ve zihnimizde derin izler brakan sa Ebolide Durdu, orak topraklardaki hareketsiz gc, Gramscinin almalarna paralel bir bak asyla ve airane anlatmla gzler nne sermektedir.

18 16 MART 2012 CUMA

lmn Anlam ki Nesil Bir ehir

Aydnlk KTAP

YEN IKANLAR

Moliere Efendi

Soluk Bir An

Arthur Schopenhauer, Say Yay nlar , ev. Ahmet Aydo an, 128 s.
lm hayatn neresinde? Hayat lmn neresinde? lm hayatn gbeinden srp karmann ve bamzdan savuturmann en sofistike yollarn kefetmek bize ve yaadmz dnyaya neye maloldu? Yaadmz hayat kendi ellerimizle cehenneme evirdiimizi artk en ayak direyiciler bile itiraf ederlerken, bu cehennemde lm hayatn iinde tuttuu yerden ve o yere bal olarak haiz olduu arlktan etmenin faturasn grmekte hl ayak direyecek miyiz? O halde lm yaptmz hesaplarda srekli gz nnde bulundurmann verimli yolu hangisidir? Kendi lmmz byk ve nemli bir hadiseye nasl evirebiliriz? Bir son olarak deil, hayatn kurucu oluturucu bir paras olarak lme dair canl bir kavraya nasl sahip olabiliriz?... Alman filozof Schopenhauerin almas bu sorular irdeliyor.

Ayd n Boysan Burak Boysan, Do an Kitap, 220 s.

Narlkap kmaznda geen bir ocukluk... Tiyatroya giri paras kazanmak iin Tahtakaleden alnp mahallede satlan zpzplar... Deniz henz stanbuldan karlmadan nce mavinin tm nimetlerinden faydalanan, denizle kucak kucaa yaamay bilen insanlar... At kuyruundan olta, lakerda, torik, tuluat... Aydn Boysan 90. yan bir stanbul gzellemesiyle kutluyor. Bu kutlamay kendisi gibi mimar ve stanbul merakls olu Burak Boysann Bu stanbul o stanbul zmlemesi gerekletiriyor. Burak Boysan, hektar, asfalt, Menderes imarlar derken bir taraftan da sizi glmsetmeyi ihmal etmeyen, stanbulun ncesi-sonras tahliliyle bugn iinde yaadmz ehrin k hzyla geirdii deiimi anlatyor. Kitap, Besim Dalgn hazrlad, Nereye gitti yaadm stanbul? DVDsi ile birlikte okurlarla buluuyor.

Mihail Bulgakov, Everest Yay nlar , ev. zdemir nce, 225 s.

Ebeyle konuurken, Hibir kadn yzyllar boyunca bir benzerini dnyaya getiremeyecek diyor Molire Efendinin anlatcs, dnn ki, yz yl sonra, uzak bir lkede, Bay Poquelinin olunu ellerinizde tuttuunuz iin anmsayacam sizi. 20. yzyln en byk Rus yazarlarndan Mihail Bulgakov, 17. yzyln en byk Fransz oyun yazar Molirei, deneysel bir biyografi olarak nitelendirilebilecek bu kitapla onurlandrrken ayrnt atlamyor. Asl ad Jean-Baptiste Poquelin olan Molirein tiyatroya adanm zorluklarla dolu hayatn, ona duyduu yaknln da etkisiyle, byk bir scaklkla aktaryor Bulgakov. Bylece, aralarndaki yzyllara ramen, kelimeler sayesinde buluuyor iki yazar. Bu buluma, air zdemir ncenin Trkesiyle daha da zenginleiyor.

Behet elik, Can Yay nlar , 220 s.

Behet elikin yeni roman Soluk Bir An, yazarn nceki kitaplarndan izler tayor; bireyin yalnzl, d dnya ile zamann insann zerinde yaratt bask, iletiimsizlik ve hi dinmeyen bounalk duygusuyla i ie gemi, her durumda kendisine bir yol izebilen yaama istei... Soluk Bir An, sradan, ak ve anlalr grnen hayatlarmzn gerekte nasl bir i karmaa tadn anlatyor. Romanda, herkesin yrd yoldan yrmenin daha sorunsuz ve kolay olaca umuduyla hayati konulardaki seimlerini yapm olan Tanerin, hi beklemedii bir anda, ummad bir solukla altst olan dnyasn tanyoruz. Behet elik, Tanerin hikyesinden yola karak zamann ve akn uultusuna kulak kabartyor.

Hisardan Ahmet

Dili Yreinde

ahane Hatalar 2

almak Sala Zararldr

Hseyin K yar, leti im Yay nlar , 139 s.

Hisardan Ahmet, bir acayip adam. Bir baba adam, bir ocuk adam... Saflk yastna yatm, hinlii yorgan gibi sarnm... Aksilii yalandan, heyheylenmesi yalandan - ve ok sahici bir adam. Hisardan Ahmet, kelebekten bir hikye. Eskiyip czrdayan bir plak gibi bize Ahmeti anlatyor... Destursuz baa giren amca, telvesi faldkmeyen kahve, derviin yevmiyesi, Ankara fkras, ya yeter gzn seveyim misali dirlii iin yavuz olan gamszn trks, hayal mzra, resimsi bir mahalle, tuvalden evler, yana yatm binalar, ucuz araplar, yerdeki kel hallar, yklm seneler, menekeli sakslar, yenilginin neesi, esneyen devlet dairesi, mbalaa ve matran dzmece hkr...Hseyin Kyarn bu ilk roman edebiyat dnyanza yeni bir ses katyor.

Celal lhan, Kanguru Yay nlar , 112 s.

Celal lhann anlatsndan bir blm: Deyiler- lerde, sohbetlerde sevgiyle, muhabbetle sz edilirdi onlardan. Dertli ter, dertleri deerlerdi. Gurbetteki sevgililere selam gndermek, gurbete kanlara yol arkadal etmek iin yardm umulurdu onlardan. Bir dilekten ok yalvarma gibi gelirdi bana Elen turnam elen beraber gidek, seslenii. Bizim oralarda turna kuuyla gz gze gelen ilk ocuktum belki de. Belkisi yok, kesindi bu. Arkadalarma o hikyeyi yznc kez anlatrken duyduum gurur ve mutluluk doyumsuzdu. Eer turnam kanatlanp havalansa, gkyznde bulutlara karsayd, grdklerime kimseyi inandramaz, yalancnn biri olarak damgalanabilirdim.

Heather McElhatton, April Yay nc l k, ev. Dilek Berilgen Cenkciler, 632 s.

Bu kitab okumaya normal bir kitap gibi birinci sayfadan balayn. lk blmn sonunda, nnzebir yol ayrm kacak. Kararnz verin ve ilgili blme gidin. Her blmn sonunda seimlerinizle kaderinizi kontrol etmeye devam edeceksiniz. Kitab okurken bazen hi beklemediiniz bir yere ulaacak, bazen de kendinizi daha nce olduunuz yerde bulacaksnz. Hayatn size neler hazrladn asla bilemezsiniz. Ama unu biliyorsunuz, iyilikler her zaman dllendirilmiyor ve bazen hatal kararlar, ahane olaylarn balangc olabiliyor. Her yolculuun sonunda baa dnp tekrar balayn, unutmayn, herkes ikinci bir ans hak eder.

Annie Thebaud-Mony, Ayr nt Yay nlar , ev. Ay e Gren, 288 s.

Bu kitap, sanayi ve hizmet sektrlerinin farkl i kollarndan toplanan ok sayda tankla ve amyantn aydnlatc rneine dayanarak kamu salnn "kr nokta"sna k tutuyor: alanlarn hayatna, salna ve onuruna ynelen saldrlar grnr klyor. Kendine Ceza Muhakemeleri Usul Kanunu'nu referans alan yazar, insan ldrme, bakasn tehlikeye atma, onura saldr ya da tehlikedeki insana yardm etmeme sularnda, sorumlularn nasl btnyle cezasz brakldn gsteriyor. Ayrca, etki altndaki bilimsel aratrmalarn tehlikeli sonularna dikkat ekiyor. Bireysel ve kolektif direnie ve yurttalar tetikte olmaya aran saduyulu bir kitap.

YEN IKANLAR

Aydnlk KTAP

16 MART 2012 CUMA

19

slam Aleminde Masonluk

Hayata Uyan

Siyahl Kadn

Kreselleme ve Ulusal Devletler

Orhan Kolo lu, K rm z Kedi Yay nevi, 296 s.

Masonluk, yaadmz corafyada yllardr tartlan bir kurum. Tarihi Orhan Kololunun hazrlad bu yeni eser, masonluu ve tarihimizi saran sis perdesini aralyor. Amerikan ve Fransz devrimleri masonlarn eseri mi? Masonluun gerek bizim tarihimizde gerekse dier slam lkelerinin tarihlerindeki yeri nedir? slamclar arasndaki nl masonlar kimlerdir? II. Abdlhamidin ve Mustafa Kemal Atatrkn masonluk hakkndaki dnceleri neydi? 1908 Devriminde, Cumhuriyetin kuruluunda ve dier byk toplumsal olaylarda masonluk nasl bir rol oynad? Kololu, slam leminde Masonluk balkl almasyla bu sorulara nesnel yantlar veriyor.

Arzu Zengin, Remzi Kitabevi, 255 s. Hayata Uyan, Leylnn yksdr. Leyl, medya dnyasnn nl simalarndan biridir. Ve gnn birinde yaad peri masal yklverir. ok ksa sren bir evlilik, tepetaklak olan bir i hayat, bolukta geen aylar, umutsuzluk Ve Leyl btn bunlar amas iin verilen ipularnn peine der. Bu ipularnn izinde zbenliine dokunabilecek midir? Kalbe doru yolculuk mmkn mdr? Varolutan te bir mutluluk var mdr? Gerek anlamda zgrlk nedir? Arzu Zengin, Leylnn yksnde bu sorulara da yant aryor.

Susan Hill, Yap Kredi Yay nlar , ev. Erhun Ycesoy, 144 s.
ngiliz polisiye yazar Susan Hillin kitab Siyahl Kadn, Arthur Kippsin gen bir avukatken bana gelenleri anlatyor. Noel arifesi gecesiydi. Arthur Kipps ve ailesi, mine ateinin banda toplanm, hayalet hikyeleri anlatarak eleniyorlard. Bu eski gelenei canlandrmak iin srar eden ocuklarn, Arthurun herkesten gizledii trajik bir hikyesi olduundan haberleri yoktu. Gen bir avukatken i iin ngilterenin cra bir kesine gnderilen Arthur Kipps, ssz bataklklar ortasndaki karanlk Eel Marsh Evinde geirdii korkun gnleri imdiye dek kimseye anlatmad. Anlatmak bir yana, yaadklarn anmsamak bile istemezdi Siyahl Kadn, Gotik edebiyatn lmszlne ahitlik eden bir hayalet hikyesi.

Orhan zkaya, Asya afak Yay nlar , 240 s.

Yabancya Toprak Sat, Cumhuriyet Topraklar ve Kresel gal, Anahtar Teslimi Trkiye, Yeni Cumhuriyetin Alt Oku gibi yaptlaryla Trkiyenin maden, vakar, petrol, endstri blgeleri, serbest blgeler, yabanc sermaye, dorudan yabanc sermaye, ky, turizmi tevik, bankalar, yabanclara gayrimenkul sat yasalaryla teker teker elden karlan kamu varlklarnn birer yabanclatrmaya dnen zelletirmelerle geldii noktay anlatarak yaananlar aydnlatan Orhan zkaya, elinizdeki yaptnda emperyalizmin dnya politikalarna yneliyor. zkaya, yaanan antiemperyalist savam dya corafyasnda gezinerek zetliyor.

Politik Tiyatro

Frankfurt Okulu Eletirisi

Paris, Modernitenin Bakenti

Lanet Olsun Zaman Nehrine

Erwin Piscator, Agora Kitapl , ev. Mustafa nl/Suavi Gney, 336 s.

"Politik Tiyatro", snfsz bir topluma ulamak iin savaan ve bu savata tiyatro sanatn kullanan adam, Erwin Piscator ve onun yaratcs olduu epik tiyatroyu, oyunlaryla, dekorlaryla, dnemin politik koullaryla anlatan, modern tiyatronun en nemli belgelerinden biri. Kitap, Piscator'un kendi hayatn, tiyatrodaki geliimini, sergiledii oyunlarla politik tiyatronun temellerini ortaya koyuunu ve Almanya'nn alkantl siyasal tarihi iinde, faizme kar mcadeleyle birlikte hangi engellerle karlap, onlar nasl amaya altn gsterir.

Hans Heinz Holz, Evrensel Bas m Yay n, ev. Mehmet anl /Olcay Geridnmez, 144 s.
Marksist filozof Hans Heinz Holz, Frankfurt Okulu Eletirisi"nde, "salt teorik" olmay hedefleyen, tarihsel eylemi grmeyen ve almalarn "felsefenin gereklemesi alanna uzak tutan bir felsefeyi eletirisinin hedefine koyuyor. Horkheimer, Adorno, Lowenthal, Pollock gibi isimlerle anlan Frankfurt Okulu'nu karakterize eden, bir dogmaya dntn ileri srdkleri Marksizmi felsefi-teorik bir zemin zerinde yeniden kurma iddiasdr. Pozitivizmle Marksizmi eitleyen grn, gnmz Postmodern dncesinin tezlerinin temel talar Frankfurt Okulu tarafndan denmitir. Holz'un eletirileri, yllar ncesinde domu ve bitmi bir akm zerine deil, bugn, etkisini srdren anti-Marksist bir akm zerinedir.

David Harvey, Sel Yay nc l k, ev. Berna K l ner, 480 s.

G, banliyleme, temaa, alveri, mutenalatrma... Barikatlarla olduu kadar speklasyon ve kiralarla da ikiye blnen bir kent. Haussmannn yeni Parisi kinci mparatorluun gsteri salonu mudur yoksa piyasann fuhu merkezi mi? Harveyin her ynyle gzler nne serdii Parisin yks, ayn zamanda iinde yaadmz kentlerin yksne, rnein stanbulun 80 sonras dnmne dair arpc ve net bir fotoraf koyuyor. Kenti; modern toplumun, hayatn ve bireyin politik bedenini masaya yatryor.

Per Petterson, Metis Yay nlar , ev. Asl Bien, 184 s.

Hayatta aradn bulamam veya bulduunu kaybetmi, hep tereddt eden, hep bocalayan bir adamn, Arvid Jansen'in hikyesini kendi anlatmndan reniyoruz bu romanda. Arvid gemii para para hatrlarken, hayat yava yava belirginleiyor: htiya duyduu sevgiden mahrum kald ocukluu, niversiteyi brakp bir fabrikada ii olarak alt ve hep arad sna akta bulduu genlii, boanmann eiinde olduu ve annesinin mide kanserine yakalandn rendii buhranl yetikinlik yllar. Arvid'in hikyesi, duygularn bastrld ve ilikilerin mesafeli olduu bir ortamda iindeki youn duygular ifade etmeye, mesafeleri amaya alan bir adamn yaad hsrann hikyesi.

20 16 MART 2012 CUMA

Aydnlk KTAP

YEN IKANLAR

GNE BLE TAMR EDEN ADAM

Beyin tm bozulan eyalarn stesinREM HALI Mimar, yazar ve karikatrist Behi den gelebilmesi onlarn i yapmasn Akn ocuklara armaan ettii a- engelliyormu. Ada sakinleri de sohane kitaplardan biri: Gnei Bile murtuyorlar, Kadir Bey eyalarn Tamir Eden Adam. Kitaplar ngi- tamir ettike, yeni eyler alamyorlarlizce, Almanca, Rusa gibi birok dil- m. Kadir Bey yle yetenekli ki neredeyse tepemizdeki lere evrilen, karikatrleri gnei bile tamir Avrupada sergileedecek. Muammer nen, Japonyada yaBey de nedenini ymlanan izgi roman kendi bile bilmeden ve ocuk kitaplaryla ksm kardeine, Japon ocuklarn kalama Kadir Beyin bine kadar ulaabilen, haberi bile yok. Kedilerin Kaybolma Yllardr ayn eyaMevsimi, Akvarlar kullanan ada yumdaki Tiyatro, sakinleri artk bu Galatann Tembel ie bir are bulMarts gibi kitaplamak istiyorlar. Niryla bizi glmseten yetleri Kadir Behi Ak, imdi de tBeyi adadan ketim lgnln paylauzaklatrp deli m ocuk okurlaryla. gibi alveri yapKendi izimlerini de ekmak. lemi, krmz yanakl inocuklar bu sanlaryla kitaba can ie kar, hibir katm. Cmleleri okuans olmayan eyalar, stnde iir yamay yeni sken ocuklar iin yazm, yk ve izimlerse hepi- zlmayan masalar, matematik profesrleri tamayan koltuklar istemiyor miz iin. onlar: Hikayesi olmayan hibir eyin Kitab okurken srekli Behi hafzas da olmaz, Nfus kad olAkla diyalog halinde oluyor ocukmayan eya istemiyoruz diyorlar. Yeni larnz. ocuk okurunu yalnz brakeyalar eskilerinden daha kaliteli deilmamak iin cmle aralarnda ler, buna ramen pahallar. ocuklarn devaml okuruna sesleniyor ve odeyimiyle: Cahil ve aptallar, cuunuzu da kitabn bir parprltl ve rkler. Peki as haline getiriyor. bu durumda ada sakinBehi Akn tm Gerekten leri ne yapacak? Moocuk kitaplar ayn izi dim ken dern sandklar nitelikte. Kitaptaki kalitesiz ve pahal yenilenmi biyografisinde eyalar alp evleKedilere dhissetmek iin rini yenileyecekknlyle tanler mi? z m ar yal e nan sanatnn, Gerekten kenmi? ir rek stanbul Kulediyenilememiz ge dimizi yenilenbindeki atlyedimizi ken ce n mi hissetmek ksa Yo siyle Modadaki iin eyalarmz her iz em yenilem evi arasnda gidip yenilememiz geregelirken, vapurlarda eyin zm kir mi? Yoksa nce yeni yeni kitaplar dkendimizi yenilememi? r bili ola nd ocuklara miz her eyin zm mjdelenmi. Behi Ak olabilir mi? Bu sorularn ceyazdka ocuklarnz okusun. Bir adada geiyor hikayemiz. Bu vabn adann kedisi Mestandan readada cierci Muammer Bey yayor, neceksiniz. Bu arada Muammer Bey inat, alngan, kskan ve iddiac. de kardeiyle barmaya niyetlenmi Kendisine hi benzemeyen melek gibi ama Kadir Beyin ks olduklarndan bir kardei var: Tamirci Kadir Bey, iyi hala haberi yok! Okumay yeni renen ocuklarhuylu, hogrl, alakgnll. Kadir nza toplum deerlerimiz, gemie Bey her eyi tamir ediyor, sadece eyalar deil insan ilikilerini de: Pa- sayg, retim, tketim, verimlilik, sanie kaplmayn, ilikiniz biraz lk ve evre konularnda birok ipucu paslanm; biraz pas skc sizi mutlu veren, ayn zamanda elenceli vakit edecektir. Kk bir lokantada bir- geirmelerini salayacak ok deerli likte yenen gzel bir yemek, birka bir kitap. yi okumalar diliyorum sevgi szc ocuklar Kadir (Gnei Bile Tamir Eden Adam Beyi ok seviyorlar, zaten byle bir Yazan ve resimleyen: Behi Ak adam kim sevmez ki demeyin. AdaGn Kitapl, 67 s. nn beyaz eya satcs, nalburu ve mo5-8 ya, yk kitab) bilyacs ondan ok ikayeti. Kadir

iir Saldm Gkyzne

ocuk ve genlik edebiyatna armaan ettii saysz yaptla ocuklarn kalbinde taht kuran, bol dll yazar Mavisel Yenerden, benzersiz bir iir kitab: iir Saldm Gkyzne Yaratc Okuma Projesi kapsamnda hazrlanan iir Saldm Gkyzne, maviliklerle bezeli sra d bir iir deneyimi sunuyor okurlarna. Mavisel Yenerin itenlikli kaleminden szlen iirler, Deniz baarann zgn izimleriyle buluarak keyifli bir iir oyununa dnyor ve tm ocuklar iir yazmaya davet ediyor. Heyecan verici bu yolculukta hayal gcnzn snrlarn zorlamaya ve eletiri gzlklerinizi karmamaya gayret edin.

Balk
ngiliz yazar Laura S. Matthewsun, insanolunun yaratt en byk felaket olan sava, kk bir ocuun gzyle yanstt roman ngilterede Fidler dlne layk grlrken, ABDde de Amerikan Ktphaneler Birliinin (ALA) Dikkate Deer ocuk Kitab dln kazand. ocuun, yaatmaya alt minik balkla umuda yapt yolculuu smscak bir dille anlatan kitap, dnyay karartan en acmasz gereklerden biri olan savaa ocuklarn yaln alglama gcyle yaklayor.

MAV SEL YENER, Tudem Yay nlar , 112 s. (8-12 ya )

LAURA S. MATTHEWS, Gn Kitapl , ev: Mine Kazmao lu, 176 s. (8-12 ya )

YERYZ MASALLARI
FARKLI KLTRLERDEN GELENEKSEL MASALLAR
Blent Habora Yar Yaynlarndan kard Yeryz Masallar kitabnda eitli lkelerin geleneksel halk masallarn yazm. Yazarn ayn yaynevinden kan kitaplar Bamusahip Soka Anlar, Uzunburun Dram, Dnden Sonra Yarndan nce, Ben Dnyaym, zmirde Bir stanbullu, Yeilky Anlar ve Recep elebi Seyahatnamesi ok beenilmi ve Blent Habora Trk yazarlar arasnda hak ettii yeri almtr. Bu kitabnda tam on alt lkeden masallar sunmu ocuklara: Vietnam, Burma, Arnavutluk, Afrika, Arabistan, Hindistan, ran, Endonezya, Kore, Moolistan, Polonya, Macaristan, Yugoslavya, Hrvatistan, Eskimo ve Kba Masallar. Akas en beendiim ve gldm Moolistann Papaz ile Marangoz Masalyd. Hepsinden farkl dersler karabileceimiz, kimi zc kimi komik masallar bunlar. Hrsn, tembelliin, kibrin, yoksul zengin ayrmnn, yalancln ne kadar yanl olduunu, kimi zaman insanlarn kimi zaman hayvanlarn yaad ilgin olaylar zerinden, akc diyaloglar ve ince esprilerle donatarak yazm Blent Habora. Zaten masallar da halklarn geleneklerini, yaamlarn yanstt kadar ince zekalarn da yanstr. ocuklarnzn bu elenceli masallar beenerek okuyacana eminim. (. H)

BLENT HABORA

Yar Yay nlar , 121 s. (3-8 ya )

SAHAF

Aydnlk KTAP

16 MART 2012 CUMA

21

Gool Diye Diye Halit Kvan

Herhangi bir futbol man, zellikle de dnya kupas malarn kim anlatsn diye bir anket yaplsa, Halit Kvan ad byk farkla ilk sraya yerleir eminiz ki... Okurlar, 2000li yllarda Futbol! Bir Ak... (letiim Yay.), Kupalarn Kupas Dnya Kupas ( Kltr Yay.), Bir Koltukta Ka Karpuz ( Kltr), Telesafir (Remzi), Hadi Anlat Bakalm (Yorum Yay.) gibi kitaplar araclyla uzun yllardr mikrofon ve ekranlardan uzak duran Kvana ynelik zlemlerini gidermeye altlar. Beyolunda bir sahafn en st raflarnda rastladmz Gool Diye Diye ise bazlar sonradan yaymlanan kitaplara da alnan tadna doyulmaz futbol anlarn bir araya getiren, 1983 tarihli bir alma. ok da baarl olduunu syleyemeyeceimiz kapak tasarm, Halit Kvann olu mit Kvan tarafndan yaplan Gool Diye Diye, 1934 ylnn 20 Temmuzunda Kadkydeki Fenerbahe Stadndan naklen yaplan ilk radyo yaynndan balayarak, 22 Haziran 1983te Ankara 19 Mays Stadyumundaki Fenerbahe-Trabzonspor mandaki son anlatma kadar, Trkiye mikrofon tarihinden de ok ilgin kesitler sunan bir kitap. Hemen belirtelim, yzde 100 futbol anlatmlarna dayanan bir toplam deil elimizdeki. Kvan, ara sra gre minderlerine ve dier spor branlarna da uruyor.

Trkiyede kimse onun kadar, tm mikrofonlar eyrek asr Kvan Marka yapmad, yapamad diyen slam upi; Halit Kvan 1953te tandm. Eri oturup doru yazma anlayn spora getiren adamd. Futbol topuna heyecan ve ses getiren adamd diyen Abdlkadir Ycelman; Halit Kvann yakn evresinin bildii en belirgin zellii, hassasldr. Ay-yldzl forma ya da mayolarn baarsnda alar. Baarszlnda ise daha ok alar. Fakir fukaraya alar, sorunlara alar diyen Metin Oktay... Dostlar kadar, Kvann da kendisini byk bir ak szllkle anlatt Gool Diye Diye, ierdii fotoraflarla da benzersizlik kazanan bir belgesel niteliinde.

ANADOLUDAN KTABEV

Pan Kitabevi/ zmir

Kitap panzehirdir
zmir Karyakann arsnda, Tiyatro Sokanda bulunan Pan kitabevi zmirlilerin vazgeilmez adresi. stanbul dndaki illerde ska yaanan zaman sorunu Pan Kitabevi iin bir sorun olmaktan km. Yeni kanlar hemen hemen stanbulla ezamanl olarak Pan Kitabevinin raflarnda yerini buluyor. Kitap bata olmak zere; CD ve dergi sat yaplan bu kitabevinde piyasada bulunmayan ilgin fanzinlere de ulamak mmkn. Ayn zamanda yabanc gnlk gazetelerin de sat yaplmakta. zellikle fantezi/ bilim kurgu alannda iddial olan Pan Kitabevi mterilerine gre buras, eitliliin en fazla olduu kitap mekanlarndan biri. Kitabevini mteriler asndan cazip klan bir dier unsur da oturma dzeni sayesinde kitaplar satn almadan inceleme imkannn tannmas. Kitapseverler burada istedikleri gibi zaman geirebiliyorlar. zmirin bu gzde kitabevinin slogan ise kitap panzehirdir.

22

16 MART 2012 CUMA

Aydnlk KTAP

ALINTI-TEST

Okuyaca n z blmler hangi yazar n hangi kitab ndan al nt lanm t r?

Kendimizi sevmiyoruz. Kafamz bir yn mukayeselerle dolu; Dedeyi, Wagner olmad iin, Yunusu, Verlaine, Bakiyi, Goethe ve Gide yapamadmz iin beenmiyoruz. Usuz bucaksz Asyann o kadar zenginlii iinde, dnyann en iyi giyinmi milleti olduumuz halde rplak yayoruz. Corafya, kltr, her ey bizden bir yeni terkip bekliyor; biz misyonlarmzn farknda deiliz. Baka milletlerin tecrbesini yaamaa alyoruz. a) Mithat Cemal Kuntay/ stanbul b) Ahmet Hamdi Tanpnar/ Huzur c) Reat Nuri Gntekin/ alkuu d) Yakup Kadri Karaosmanolu/ Yaban e) Halide Edip Advar/ Sinekli Bakkal

... Halbuki o hi fevkalade bir adam deildi. Hatta pek alelade, hibir hususiyeti olmayan, her gn etrafmzda yzlercesini grp de bakmadan getiimiz insanlardan biriydi. Hayatnn bildiimiz ve bilemediimiz taraflarnda insana merak verecek bir cihet olmad muhakkakt. Byle kimseleri grdmz zaman ok kere kendi kendimize sorarz: Acaba bunlar neden yayorlar? Yaamakta ne buluyorlar? Hangi mantk, hangi hikmet bunlarn yeryznde dolap nefes almalarn emrediyor?

Levy Pantolonlarndaki u ksack meslek yaammda pek ok i-kaytarma yntemi gelitirdim. ou memur olan ve bu zl gnceyi bir kahve molasnda okuyan sizler birka buluumdan yararlanabilirsiniz. Gzlemlerimi iverenlerin de yararl bulacandan eminim. Broya gitmem gereken saatten bir saat sonra gidiyorum. Bylece oraya vardmda kendimi dinlenmi ve taze hissediyorum, stelik her i gnnn o ilk skc saatinden de kurtulmu oluyorum, aksi halde o bir saatin her an henz aylamam duyularm ve gvdem iin bir ikence olabilirdi.

a) Sabahattin Ali/ Krk Mantolu Madonna b) Reat Nuri Gntekin/ Acmak c) Yusuf Atlgan/ Aylak Adam d) Hseyin Rahmi Grpnar/ Melek Sanmtm eytan e) Ouz Atay/ Tutunamayanlar

a) J.D. Salinger / avdar Tarlasnda ocuklar b) Chuck Palahniuk / Dv Kulb c) John Kennedy Toole / Alklar Birlii d) Jack Kerouac / Yolda e) Albert Camus / Yabanc Do ru yan tlar gelecek hafta bu sayfada

Geen haftan n do ru yan tlar : 1- (a)

2- (e) 3- (b)

BULMACA
Soldan saa
1. Resimdeki yazar - Akmlatr (k sa) 2. Otlar - Helyumun simgesi - Baryumun simgesi - Ayn ya ta olanlar, ya t 3. Bir gayret nlemi - Bir dilek art eki - ki paral kad n mayosu - lgi eki 4. Beyazla biraz k rm z n n kar m ndan olu an bir renk Herhangi bir eye gre daha tede olan yer 5. Da keisi - Yerine kullanma - ki yan a al , do rusal, geni yaya caddesi 6. Mikroptan ar nd rma, sterilize etme - amand ralarda, r ht mlarda halat ba lamaya yarayan, sa lam mapalara geirilmi demir halka - Byk yolcu istasyonu 7. ikar - Kabedeki puttan biri - Resimdeki yazar n bir roman 8. Dar ve hafif, dz dipli bir yar teknesi tr - Bir nota - Cet - E ek sesi 9. Bir eyin zn meydana getiren en nemli madde, ferment - Aras na ya srlerek ve peynir, vb. kat k konularak zel makinesiyle k zart lm ekmek dilimi 10. Bir nota - Parlak, saydam k rm z renkte de erli bir ta Bir binek hayvan -Akci er 11. lm zaman - Devrinin sanat anlay ierisinde gzel bir eser meydana getirmek - Ortasulardaki kk kabuklular n yo un hayvan planktonlar yla olu turdu u poplasyon 12. Beniz kelimesi ile birlikte yz rengi anlam nda kullan lan bir szck - Letonyan n ba kenti - C van n simgesi 13. Ba , kafa - Geici m terilerine gnlk bir cret kar l nda mobilyal odalar kiralayan ticari kurulu - Bir gemi zaman eki - svirede bir nehir 14. Trabzonun bir ilesi - Kar ile kocadan her biri - Kpek - Rutubetli 15. Umutsuzluktan do an karamsarl k, znt kazan rken resimdeki yazar n bir roman

Yukardan aaya
1. 1873 - 1936 y llar aras nda ya am nl bir airimiz 2. ... Gler (foto raf ) - Bir resmi suland r lm renklerle boyama ya da glgeleme biimi - Aktinyumun simgesi - Zeybek 3. Kiloamper (k sa) - Dkme demir - Kilometre (k sa) - Bulut 4. Bekta ilerin boyunlar na takt klar bir ta - ki yan a al , do rusal, geni yaya caddesi - Sahip 5. Kuruntuya d rme - Di i koyun - S k gzl bir bal k a tr 6. Kuzu sesi - Bizmutun simgesi - Ycelme, yksek bir dereceye ula ma - Trk Standartlar Enstits (k sa) 7. Kal c l k, lmszlk - Bir seslenme sz 8. Kimononun stne tak lan, biimi ve boyutu cinsiyete, ya a, mevkiye ve blgeye gre de i en, bir d mle birle tirilen geni ipek ku ak - En k sa zaman paras , lahza - Uzunlamas na kesilmi veya ayr lm para 9. zerine yaz yaz lm ka t, mektup - Gm n simgesi Bir cetvel tr 10. A r dereceye varan al kanl klar - ... Gndz Kutbay (ney stad ) - sim 11. Yard m paras - Tanzanyan n plakas - Tak m (k sa) - Kay nbirader 12. Bir eyin bir bedel kar l nda bir sre iin ba kas na verilmesi, icar - ... King Cole (Amerikal caz piyanocusu ve ark c ) - Rodyumun simgesi - la, merhem 13. Bir yzlm birimi - Varl n ortadan kald rma Geleneksel Japon ka t katlama sanat 14. Elma, armut kurusu - Lantan n simgesi - Soylu Arnavutlukun plakas 15. Benim resimdeki yazar n bir roman

GEEN HAFTANIN ZM