You are on page 1of 82

SGORTA ACENTELER TEKNK PERSONEL ETM PROGRAMI

DERS NOTLARI

Birinci Gn................................................................................................................................ 7 BLM 1: SGORTAYA GR ........................................................................................... 8 1.1. Risk Ynetimi ve Sigorta Kavramlar ............................................................................. 8 1.2. Sigortann Tarihi .............................................................................................................. 9 1.2.1. Dnyada Sigortacln Tarihsel Geliimi ................................................................ 9 1.2.2. lkemizde Sigortaclk ........................................................................................... 11 BLM 2: SGORTANIN LEVLER ............................................................................. 14 BLM 3: SGORTA SZLEMES VE SGORTANIN TARAFLARI ...................... 17 3.1. Sigorta Szlemesi ......................................................................................................... 17 3.2. Sigortann Taraflar........................................................................................................ 18 BLM 4: SGORTALANABLRLK KAVRAMI ........................................................ 20 BLM 5: SGORTANIN TEMEL PRENSPLER ........................................................ 21 5.1. Azami yi Niyet Prensibi ............................................................................................... 21 5.2. Sigortalanabilir Menfaat Prensibi .................................................................................. 22 5.3. Tazminat Prensibi .......................................................................................................... 22 5.4. Halefiyet Prensibi .......................................................................................................... 23 5.5. Yakn Sebep Prensibi..................................................................................................... 23 5.6. Hasara Katlm Prensibi ................................................................................................. 24 BLM 6: TEMEL REASRANS BLGS ..................................................................... 26 6.1. Reasrans ....................................................................................................................... 26 6.2. Reasrans Trleri ........................................................................................................... 26 6.2.1. htiyari Reasrans ................................................................................................... 26 6.2.2. Zorunlu Reasrans .................................................................................................. 26 6.3. Reasrans Trlerinin Uygulanmas ............................................................................... 26 6.3.1. Blmeli Reasrans ............................................................................................... 27
6.3.1.1. Belirli payl reasrans (kotpar) ..................................................................................... 27 6.3.1.2. Akn bedel reasrans (eksedan) .................................................................................. 27 2

6.3.2. Blmesiz Reasrans ............................................................................................ 27


6.3.2.1. Hasar Fazlas Reasrans (Excess of Loss) ................................................................... 28 6.3.2.2. Toplam Hasar Fazlas Reasrans (Stop Loss) .............................................................. 28

6.4. Reasransn Faydalar.................................................................................................... 28 BLM 7: TRKYEDE SGORTA UYGULAMALARI ............................................. 29 7.1. Sigorta Trleri................................................................................................................ 29 7.1.1. Mal Sigortalar ........................................................................................................ 30 7.1.2. Can Sigortalar ........................................................................................................ 31 7.1.3. Sorumluluk Sigortalar ............................................................................................ 31 7.2. lkemizde Uygulanan Sigorta Branlar ....................................................................... 31 7.3. Sigorta Genel artlar .................................................................................................... 34 7.4. lkemizde Uygulanmakta Olan Sigorta Genel artlar ................................................ 35 7.5. Trk Sigorta Sektrnn Prim Bykl ve Datm Kanallar ................................. 37 7.6. Sigortaclk Sektrnde Yer Alan Kurum ve Kurulular .............................................. 39 7.6.1. Dzenleyici ve denetleyici kurum .......................................................................... 39 7.6.2. Sektr kurumlar ..................................................................................................... 39 7.6.3. Mesleki kurulular .................................................................................................. 40
7.6.3.1. Trkiye Sigorta ve Reasrans irketleri Birlii (TSRB)............................................ 40 7.6.3.2. TOBB Sigorta Acenteleri cra Komitesi ...................................................................... 41 7.6.3.3. TOBB Sigorta Eksperleri cra Komitesi ....................................................................... 41 7.6.3.4. Dernekler ve Vakflar ................................................................................................... 41

7.6.4. zellikli kurumlar ................................................................................................... 42


7.6.4.1. Emeklilik Gzetim Merkezi (EGM) ............................................................................. 42 7.6.4.2. Sigorta Bilgi Merkezi ................................................................................................... 42 7.6.4.3. Doal Afet Sigortalar Kurumu (DASK)...................................................................... 42 7.6.4.4. Tarm Sigortalar Havuzu ............................................................................................. 43 7.6.4.5. Gvence Hesab ............................................................................................................ 43 7.6.4.6. Sigortaclk Eitim Merkezi (SEGEM) ........................................................................ 44 3

7.6.4.7. Trkiye Motorlu Tat Brosu ...................................................................................... 44 7.6.4.8. Trkiye Yeil Kart Reasrans Havuzu ......................................................................... 45

BLM 8: SGORTA VE REASRANSLA LGL BAZI TEKNK TERMLER ..... 46 kinci Gn ............................................................................................................................... 54 BLM 1: 5684 Sayl Sigortaclk Kanununda Acenteler ............................................... 55 1.1. Giri ............................................................................................................................... 55 1.2. 5684 Sayl Sigortaclk Kanunu Hkmlerine Genel Bak ......................................... 56 1.2.1. Kanunun Yaps ...................................................................................................... 56 1.2.2. Kanunun Kapsam ................................................................................................... 56 1.2.3. Kanun le Getirilen Yenilikler ................................................................................ 56
1.2.3.1. Sigorta ve Reasrans irketlerinin Kuruluuna likin Yenilikler ............................... 56 1.2.3.2. Sigorta ve Reasrans irketlerinin Faaliyetine likin Yenilikler ................................ 56 1.2.3.3. Dier Konulara likin Yenilikler ................................................................................ 57 1.2.3.4. zellik Arz Eden Baz Hususlar................................................................................... 57 1.2.3.4.1. Tahkim Sistemi...................................................................................................... 57 1.2.3.4.2. Acente ve Eksperlere likin Yeni rgtlenmeler ................................................ 58 1.2.3.4.3. Gvence Hesab ..................................................................................................... 59 1.2.3.4.4. Kanunun AB Dzenlemeleri ile Uyumu .............................................................. 59

1.3. Kanunun Getirdikleri ..................................................................................................... 59 1.3.1. Genel ....................................................................................................................... 59 1.3.2. Acentelere likin Hkmler ................................................................................... 60
1.3.2.1 Acente Tanm ............................................................................................................... 60 1.3.2.2 Faaliyet Alan Snrl/ Snrsz Acente ........................................................................... 60 1.3.2.3 Sigorta Acenteleri Ynetmelii ..................................................................................... 61 1.3.2.4 Levha kayd ................................................................................................................... 61 1.3.2.5 Acentelere ilikin dier zel hkmler.......................................................................... 61 1.3.2.6 Cezai Hkmler ............................................................................................................. 62

BLM 2: Acentelere likin Ynetmelikler, lgili Genelge ve Sektr Duyurular ........ 64


4

2.1. Sigorta Acenteleri Ynetmelii ..................................................................................... 64 2.1.1. Ama ....................................................................................................................... 64 2.1.2. Sigorta Acenteleri in Getirilen Dzenlemeler ..................................................... 64 2.1.3. Acentelik Yapmak steyenlere likin Nitelikler .................................................... 65
2.1.3.1. Gerek Kii Acenteler Asndan ................................................................................. 66 2.1.3.2. Tzel Kii Acenteler Asndan.................................................................................... 66

2.1.4. Teknik Personel ...................................................................................................... 67 2.1.5. Mesleki Sorumluluk Sigortas Gerei ..................................................................... 69 2.1.6. Asgari Sermaye Gerei ........................................................................................... 69 2.1.7. Dier Dzenlemeler ................................................................................................ 69 2.2. Sigorta Acenteleri Sektr Meclisi le Sigorta Acenteleri cra Komitesinin Kurulu ve alma Usul ve Esaslar Hakknda Ynetmelik .................................................................. 70 2.3. Acentelik Szlemesinin Feshi ...................................................................................... 71 2.4. lgili Genelge ve Sektr Duyurular .............................................................................. 71 2.4.1. Genelge (2008/10) .................................................................................................. 72 2.4.2. Genelge (2008-15) .................................................................................................. 72 2.4.3. Genelge (2008-18) .................................................................................................. 72 2.4.4. Sektr Duyurusu (2008/29)..................................................................................... 72 2.4.5. Sektr Duyurusu (2008/38)..................................................................................... 72 BLM 3: Acentelerin Hak ve Ykmllkleri ................................................................ 73 3.1. Sigortal Karsndaki Hak ve Ykmllkleri ............................................................. 73 3.2. Sigorta irketi Karsndaki Hak ve Ykmllkleri .................................................... 73 BLM 4: Sigorta Acentelerinin Sigortaclk Sistemindeki Yeri..................................... 75 4.1. Genel .............................................................................................................................. 75 4.2. Sigortaclk Sisteminde Acentelerin Rol/levi ........................................................... 76 4.2.1. Sigorta Pazarlamas ve Acenteler ........................................................................... 76 4.2.2. Acenteler ve Sigorta Sat Teknikleri ..................................................................... 76 4.2.3. Acentelerin Bilgi Kayna Olarak levi................................................................. 77
5

4.2.4. Nihai Tketicilerin Bilgilendirilmesi ...................................................................... 77 4.2.5. Hizmet Pazarlamas Konusunda Deneyimlerin Artmas ........................................ 77 4.2.6. Kalc Bir Rekabet Ortamnn Olumasna Katk ................................................... 77 4.2.7. Sigortaclarn Mevcut Risklerinin Datlmas ....................................................... 77 4.2.8. Tasarrufun Salanmas ve Bte Kontrolne Katk ............................................... 77 4.2.9. Sigortal/Sigorta Ettirenlerle Dorudan liki Kurulmas ....................................... 78 BLM 5: Hasar ................................................................................................................... 79 5.1. Risk Kabul Sreci .......................................................................................................... 79 5.2. Hasar Sreci ................................................................................................................... 79 5.3. Hasar Srecinde Acentenin Rol ................................................................................... 81

Birinci Gn

BLM 1: SGORTAYA GR 1.1. Risk Ynetimi ve Sigorta Kavramlar Risk, szlklerde, zarara yol aan ya da zarar verme kapasitesi olan kii ya da nesne olarak tanmlanmaktadr. Riskin bir dier tanm herhangi bir tehditin bir kymette zarar oluturma olasldr. Sigorta literatrnde ortaya kmas muhtemel bir tehlike veya zarar verici olaylarn gereklemesi ihtimalini anlatmak iin riziko kelimesi kullanlmaktadr. Risk farkl bak alar itibaryla deiik ekillerde yorumlanabildiinden, risklerin ynetiminde de bu farkllklarn gz nnde bulundurulmas gerekmektedir. Bu bakmdan, risklerin iyi bir ekilde tanmlanmas ve analiz edilmesi risk ynetiminin balangcn oluturmaktadr. Risk analizi, sigortaclk tekniinde sigortal ve/veya sigorta ettirenler nezdinde tehlike oluturan risklerin ortaya konmas ve yorumlanmasdr. Risk analizi uzun ve ayrntl bir sretir. Risk analizinde sigortal kymetlerde tehlike oluturacak ve bu kymetleri etkileyebilecek tm tehditler ortaya konulur. Risk ynetimi, risk analizi sonucunda ortaya konan ve yorumlanan risklerin nne gemek ve/veya azaltmak amacyla uygun, maliyet etkin kar nlemlerin alnmas ilemidir. Risk analizi, deerlendirilmesi ve ynetimi srekli birbirini takip eden srelerdir. Dolaysyla, risk ynetimini; riskin tanmlanmasna, analiz edilmesine, deerlendirilmesine, mcadele edilmesine ve izlenmesine ilikin ynetim politikalarnn, srelerinin ve uygulamalarnn sistematik bir btn eklinde tanmlamak mmkndr. Bu sre ierisinde, riskin deerlendirilmesinden sonra riskin ynetilmesinde kullanlacak araca karar verilmesi gelmektedir. Bu amala, riskten kanmak, riski kabullenerek zerinde tutmak, riski azaltmak veya riski transfer etmek gibi farkl yntemlere bavurmak mmkndr. Risk transferinde, bir riskin gereklemesi sonucunda ortaya kacak maddi kayplar baka bir kii veya kurumla paylalmaktadr. Sigorta uygulamasnda, riskin gereklemesi nedeniyle uranlacak zarar bu alanda uzmanlam bir kurum olan sigortacya belli bir prim karlnda bir szleme vastasyla devredilmektedir. Bu kapsamda, sigortay daha geni bir ifadeyle; sigorta, birbirine benzeyen veya birbirinin ayn olan muhtelif rizikolara urayacak olan kiilerin bu ii meslek edinen ve ticari bir faaliyet olarak stlenen oluum ve organizasyonlara (sigorta irketleri) belirli bir karlk (prim) demek suretiyle taraflar arasnda kararlatrlan sre zarfnda (vade ierisinde) teminat altna alnan risklerin (rizikonun) gereklemesi halinde ortaya kan zararn giderilmesi iin bir talep hakkna sahip olunmas eklinde tanmlamak mmkndr.

Nitekim, Trk Ticaret Kanununun (TTK) 1263 nc maddesinde tanmland zere, sigorta szlemesiyle sigortac, bir prim karlnda dier bir kimsenin para ile llebilir bir menfaatini halele uratan bir tehlikenin (rizikonun) meydana gelmesi halinde tazminat vermeyi ya da bir veya bir ka kimsenin hayat sreleri sebebiyle veya hayatlarnda meydana gelen bir takm olaylar dolaysyla bir para demeyi veya baka edalarda bulunmay taahht etmektedir. 1.2. Sigortann Tarihi 1.2.1. Dnyada Sigortacln Tarihsel Geliimi Dnyada sigortacla benzer ilk uygulamalara gnmzden yaklak 4000 yl nce Babillerde rastlanmaktadr. Zamann ticaret merkezi durumundaki Babilde, kervan tccarlarna bor veren sermayedarlar, kervanlarn soyulmas veya fidye deme durumuyla karlamalar halinde tccarlarn borlarn silmekte, buna karlk borcu tccarlardan geri aldklar zaman, tadklar riskin karl olarak ana bor miktar zerinden bir miktar para almaktayd. Bu olay daha sonra Kral Hammurabi tarafndan yasallatrld. Hammurabi Kanunlarnn en byk zellii haydutlarn saldrsna urayan kervanlarn zararlarnn btn dier kervanlar arasnda paylalmasn ngrmesiydi. Bu, tehlike paylamasnn kara tamaclndaki ilk rneidir. M.. 600 yllarnda Hindular sigorta zellii tayan kredi anlamalar yapmaya baladlar. Basit ierikli bu anlamalar, toplumlardaki sigorta dncesini gelitirerek sigortaclkta ilk admlar ortaya koymas bakmndan nem tamaktadr. Bu tr kredi anlamalar ortaada da gelierek deniz dnc ve nakliyat sigortalarnn temelini oluturmutur. Sigortaya daha yakn uygulamalar, zellikle deniz ticaretinin gelitii yerlerde grlmektedir. lk denizci uluslardan Kartacallar, Romallar ve Yunanllar arasnda geminin tad yk zerine bor verip geminin limana varamamas riskini stlenen ve gemi salimen limana dndnde hem verdii bor miktarn, hem de tad riziko karl faiz niteliinde nemli pay alanlar bulunmaktayd. Alnan bu faizler, yksek olmas nedeniyle bir sre sonra yasakland. Byk olaslkla bu yasak, olabilecek tehlikelere kar nceden bir prim alma biimine, dolaysyla da sigorta fikrinin domasna yol at. Prim esasl sigorta yaklak M.S. 1250 yllarnda Venedik, Floransa ve Cenova ehirlerinde grld. Gene de bugnk anlamda sigortadan sz edilebilmesi iin 14 nc yzyl beklemek gerekti. Ekonomik koullarn deimesi ile ticaret, 14 nc yzyldan balayarak ok nemli gelimeler gsterdi. O devirde deniz ticaretinde en ileride bulunan talyada sigortaya gereksinim duyuldu ve deniz sigortas kavram da ilk defa burada ortaya kt. lk sigorta poliesi olarak kabul edilen mukavele 23 Ekim 1347 tarihini tamaktayd ve talyann Cenova Limanndan Mayorkaya Santa Clara adl geminin ykn temin etmek amacyla dzenlendi. lk sigorta irketi de 1424 ylnda, yine Cenova ehrinde kuruldu. Sigorta konusunda ilk mevzuat ise 1435 ylnda yaynlanan Barselona Fermandr.

Denizde balayp gelien sigortaclk, daha sonralar hayat sigortas fikrinin domasna neden oldu. Gemi ve yknn sigorta edilebilmesi, kaptan, yolcular ve tayfalarn da sigorta edilebilmesi fikrini gndeme getirdi. 17 nci yzylda bir talyan bankeri olan Tontinin getirdii Tontines denilen sistemde, belirli kiiler bir araya gelerek, belirlenen bir sre iin ortaya belirli bir para koymakta, sre sonunda hayatta kalanlar paray aralarnda paylamaktayd. nsanlarn ou, kendilerinin bakalarndan daha ok yaayacaklarna inandklarndan epey rabet gren bu sistemde lenlerin maddi kayba uradklar dnlerek, ngrlen sreden nce lenler iin de lm rizikosu karl prim denmesi ngrld ve hayat sigortalarna gei de bu ekilde balad. 17 nci yzyln ikinci yars sigortacln gelimesine yol aan iki nemli olaya sahne olmutur. Bunlardan ilki sigortaclkta istatistiksel yntemler uygulanmaya balamas (Olaslk Hesaplar), ikincisi ise 1666 ylnda Londrada meydana gelen ve drt gn srerek 13.000 evle 100 kilisenin kl olmasna yol aan byk yangndr. Kara sigortalarnn domasna neden olan bu olay, halk zerinde byk etki yaratp byle felaketlerin sonularna kar nlem alnmas fikrini dourdu. Gelien bu fikirden hareketle 1667 ylnda Fire Office (Yangn Brosu) kurulmasndan sonra 1684 ylnda buna rakip bir ortaklk eklinde ortaya kan ilk yangn sigorta irketi Friendly Society faaliyete geti. 1688 ylnda ngilterede Lloydsun temellerinin atlmasyla sigortaclkta yeni bir dnem balad. Londrada bulunan ve Edward Lloyd adnda bir kiinin ilettii kahvehane, gemi sahipleri, i adamlar ve tccarlarn deniz ticaretine ilikin bilgi alveriinde bulunduklar bir mekan olmutur. Burada sefere kan bir gemi veya geminin yk zerine teminat veren kiiler, Underwriter sfatyla belgeler dzenleyerek faaliyette bulunmaya balam ve yine bu kiiler Edward Lloydun lmnden sonra kendi aralarnda Lloyds adnda bir topluluk kurmutur. Lloyds 1871 ylnda ngiltere Parlamentosunun kard bir kanunla birlik haline getirilmitir. Lloyds ilk yllarnda sadece deniz sigortalar sahasnda faaliyet gsterirken, sonralar kara sigortalar sahasna da gemi olup, gnmzde her trl sigortann yaplabildii bir kurulu haline gelmitir. Lloyds, dnyada baka benzeri olmayan, tamamen kendine mahsus bir sigorta kuruluudur. Lloyds bir sigorta irketi olmayp, sigorta teminat veren ahslarn oluturduu bir topluluk, bir birlik ve ayn zamanda dnya gemicilik istihbarat konusunda bir merkezdir. Lloyds un en belirgin zellii, Lloyds yelerinin btn varlklaryla sorumluluk tamalar ve hi bir zaman sigortal ile dorudan temas etmemeleri, ilikinin Broker denilen arac kii veya firmalarla temin edilmesidir. Brokerler Lloyds ile alabilmek iin buraya kaydolmakta ve mterinin gerek sigorta gerekse tazminat alma ilerini takip etmektedir. 19 uncu yzylda yangn sigortalar ngiltereden Avrupaya ve Birleik Amerikaya yaylmtr. Amerika Birleik Devletlerinde 1752 tarihinde, Londra sisteminden hareketle sigortaclk etkinlii balamtr. lk ciddi sigorta kuruluu, Insurance Company of North Americadr.

10

1786da Fransada ilk yangn sigorta irketi Lincendie kurulmutur. 1794 ylnda sigorta Prusya Kanununda gemitir. Sigorta ayrca Fransada Napolyon Kanununda gemitir. Sigortay, kumardan ayran kurallar getirilmi ve sigorta irketlerinin denetimi ile ilgili kanunlar grlmtr. 19 uncu yzyln balarnda Alman, Avusturya, ngiliz Kanunlarn dier lkeler de takip etmitir. Hatta 1864 tarihli Ticareti Bahriye kanunumuz baz dzenlemeler iermitir. Bu yzyldan itibaren reasrans irketleri de ortaya kmaya balamtr. Rizikolarn reasrans yolu ile yaylarak paylalmas, Byk Adetler Kanunundan gerei gibi faydalanma imknn yaratmtr. 20 nci yzylda sigorta daha da gelimitir. statistiksel veriler daha salkldr. Mesuliyetler arttndan kusur esasndan risk esasna doru gidilmektedir. Sosyal sigortalar da bu yzylda gelimitir.

1.2.2. lkemizde Sigortaclk 1850lerde Avrupada faaliyet gstermeye balayan sigortaclar Osmanl Devleti topraklarnda da ayn giriimlerde bulunmulardr. Bu acentelikler tamamen aznlklar tarafndan ynetiliyor, polieler genellikle Franszca yazlyor, prim hibir tarife veya sisteme bal olmuyordu. Sigortay satn alanlar da ounlukla aznlklar ve burada oturan yabanc uyruklu kiilerdi. O tarihlerde geni lde ahap ev kullanlmas ve meydana gelen yangnlar bu sigortaclarn saysn ve itahn arttrm, hibir kontrole ve izne tabi olmakszn faaliyete geen ve bir ara saylar 150ye varan acentelerin arasna sahteleri bile katlmtr. Osmanl Devletinin yabanc lkelere olan borlarnn idaresi ve tasfiyesi iin kurulan Dyunu Umumiye ve Kapitlasyonlar, yabanc acentelerin almasna daha da kolaylk salamtr. Ancak, bu faaliyetlerin yan sra ikayetlerin artmas Osmanl Devletini harekete geirmi ve 1883 ylnda acentelere almak iin ruhsat alma zorunluluu getirilmitir. lkemizde sigortaya kar ilgi esasen 1870 yaznda stanbulun Beyolu semtinin byk bir ksmn tahrip eden yangndan sonra duyulmaya balam ve 1872 ylnda 3 ngiliz sigorta irketi acente olarak faaliyete gemi, 1878 ylnda bir Fransz sigorta irketi bunu izlemitir. Osmanl mparatorluu dneminde, hemen hemen tamamyla yabanclarn elinde olan sigortaclk sektrnde, tmyle yerli sermaye ve igcyle alan bir sigorta irketi bulunmamaktayd. Kurulan ilk irket; Osmanl Bankas, Ttn Rejisi ve Dyunu Umumiye daresinden bir sermaye grubunun ortaklndaki 1893 tarihli Osmanl Umum Sigortadr. Daha sonra bunu 1923 tarihinde ark Sigorta ( Riunione Adriatica Katlm) ve dierleri takip eder. Cumhuriyetin ilanyla birlikte, ekonominin her alannda, ncelikli olarak da finans sektrnde yerel sermayenin faaliyet gstermesi ve glenmesi hedeflendi. Gen cumhuriyetin gelimeye balayan ekonomisi iin sigorta sektrnn varl nem tayordu. Gerek Trk bankalar, gerekse tccar ve sanayiciler, yerel sermayeye dayal, gvenilir bir sigorta irketine ihtiya duyuyorlard. Kamu kesimi de yeni domakta olan sanayi tesislerini yabanc sermayeli sigorta irketlerine emanet etmek istemiyordu.

11

Mustafa Kemal Atatrk, bu ihtiyalar karlamak zere, tamamen milli sermayeli bir sigorta irketi kurulmas talimat verdi. Anadolu Anonim Trk Sigorta irketi, bu talimat zerine Trkiye Bankas ve ttihad- Milli Sigorta irketi ortakl tarafndan drtte biri denmi 500.000 TL sermaye ile 1925 ylnda kuruldu. 14 Mart 1925te Gne Sigorta A.. tesis edilmi ve bunu 19 Eyll 1926da Bozkurt Trkiye Umum Sigorta irketinin kuruluu izlemitir 1927 ylnda Sigortacln ve Sigorta irketlerinin Tefti ve Murakabesi Hakkndaki Kanun yrrle girdi. Yerli ve yabanc sigorta irketlerinin denetlenmesi, dviz knn nlenmesi amacn tayan bu kanunla birlikte sigortaclk gelimeye, yerli sermaye ile kurulan irketlerin says artmaya balad. 1929da Milli Reasrans T.A.. kuruldu. Milli Reasrans T.A.. irketi, sigortacln milliletirilmesine zemin ve imkan hazrlamak, reasrans primlerinin imkan nispetinde memlekette kalmasn salamak suretiyle dviz tasarrufunda bulunmak ve hazineye gelir temin etmek amalarna hizmet etti. Ayrca, devlete gelir yaratmak, yabanc irketlerin egemenliini krmak ve hkmetin toplumsal ve ekonomik politikalarnn aralar olarak kullanlmak zere tekeller oluturmak amac da gdld. Devletin planl sanayileme politikalarn yrtmek zere 1933de kurulan Smerbank tamamen yerli sermayeyle 1935 ylnda Gven Sigortay kurdu. 1936da ise bir dier yerli sermayeye dayanan sigorta irketi olarak Anadolu Sigorta tarafndan Ankara Trk Sigorta irketi kuruldu. 1942 ylnda ilk zel sermayeli sigorta irketi (Doan Sigorta) kurulmutur. Bunu ilerleyen yllarda dier irketler takip etmitir. Nihayet 1959 ylnda 7397 sayl Sigorta Murakabe Kanunu yrrle girmitir. 19681984 arasnda sigorta irketi kurulmasna izin verilmemitir. 1980li yllardan itibaren sigorta sektrnde liberalleme almalar balam, piyasaya giri-klar daha serbest hale gelmi, mali bnyeyi glendirici nlemler alnmasna allmtr. Yine bu dnemde yeni sigorta irketlerinin kurulmas iin verilen izni takiben irket says hzla artmtr. zellikle 1994 sonras dnemde sektrde faaliyet gsteren sigorta irketleri saysndaki artn kaynanda, mevcut irketlerin hayat branndan ayr olarak irketlemeye gitmesi olgusuna da dikkat ekmek gerekmektedir. 7397 sayl Kanun ve ilgili dier mevzuatn sigorta hizmetleri hususunda Sanayi ve Ticaret Bakanlna vermi olduu grev ve yetkiler, 18/12/1987 tarihli ve 303 sayl Kanun Hkmnde Kararname ile Babakanla ve mteakiben Hazine ve D Ticaret Mstearlna devredilmitir. 01/051990 tarihinden itibaren kaza sigortalar (zorunlu sigortalar hari), mhendislik sigortalar ile tarm sigortalarnda; 01/10/1990 tarihinden itibaren de yangn ve nakliyat sigortalarnda da serbest tarife sistemine geilmitir. 09/12/1994 tarihli ve 4059 sayl Hazine Mstearl Tekilat Kanunu ile Sigortaclk Genel Mdrl kurulmutur. Ayn kanunla ayrca Sigorta Murakabe Kurulu, Sigorta Denetleme Kurulu ad altnda Hazine Mstearl merkez denetim birimleri arasna dahil edilmitir.
12

Sigortaclk sektr Hazine Mstearl bnyesindeki sz konusu iki birim tarafndan dzenlenmekte ve denetlenmektedir. 2001 ylnda Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatrm Sistemi Kanunu kabul edilmitir. Son olarak, 2007 ylnda artk gnn ihtiyalarna cevap vermeyen 7397 sayl Kanun yrrlkten kaldrlarak 5684 sayl Sigortaclk Kanunu yasalatrlmtr. Bu dnemde Avrupa tek sigorta piyasasna uyum almalar hzlanm ve sektr daha liberal hale gelmitir.

13

BLM 2: SGORTANIN LEVLER Sigorta, karlalmas muhtemel tehlikelerin ekonomik sonularn bertaraf eden herhangi bir olaydan nce alnan tedbirlerle ilgili bir risk ynetim trdr. Sigorta ile risk ynetiminde az saydaki insann bana gelen zarar, ayn riske maruz bulunan insanlarn tm tarafndan birlikte gslenip daha kolaylkla karlanabilir duruma gelmektedir. Sigortallar belirlenmi olaylarn risklerine kar koruma satn alrken, sigorta irketleri de riskler karlnda talep edilecek bu miktarlar yatrma ynlendirirler. Bu nedenle, sigorta sektrn, riskten korunmak isteyen sigortallardan toplanan tm kaynaklar, riskle karlaan sigortallara aktaran basit bir mekanizma olarak grmek yanltr. Sigorta sektr, stlendii ilevleri sayesinde ayn zamanda lke ekonomisine nemli katklarda bulunmaktadr. Gnmzde ekonomik byme modellerine, bankaclk ve sigorta sektrleri de eklenmi ve yaplan birok ampirik alma, bankalarn ve sigorta irketlerinin ekonomik bymeye katk saladn tespit etmitir. Sigorta sistemi deiik nemlere sahip birok ekonomik ve sosyal ilevi yerine getirmektedir. Bunlar yle zetlenebilir: Fertlere ve kurumlara ekonomik ve sosyal hayatta ngrlebilirlik ve emniyet salar. Sigorta, gelecein getirecei risklerden korkmadan yaama, alma ve yeni teebbslere girebilme olana salar. Rizikolarn tamamen nne geme olana olmasa da sigorta irketleri, sigortallarna koruma tekniklerini nererek, bilgi ve uzmanlk danmanl yaparak, rizikolar nleme ve gerekleen rizikolardan en az zarar ile kurtulmalar konusunda onlara yardmc olur. Kredi teminine yardm eder. Gnmzde kredisiz ne ticaret, ne sanayi ne de tamaclk dnlemez. Kredi karl ipotek edilecek bir deerin sigortal olmas alacaklnn haklarn kuvvetlendirerek kredi almas ilemini kolaylatrr. Kredi demek risk demektir, kredi veren bu riski de devretmek zorundadr. Tasarrufu gelitirir, sermaye oluumuna katk salar. Hayat sigortalar ve benzeri sigortalar uzun vadeli nitelikleri itibaryla fon birikiminde byk nem tar. ok kk bir tasarrufla denebilen primlere karlk belirlenen tarihte belirli bir mebla elde edilebilmektedir. Ayrca, tahsil edilen primin oluturduu sermaye, yatrmlarda kullanlarak iktisadi hayatta rol oynamaktadr. Toplumda huzur ve gven tesis eder, dayanmay salar. Sigortann zellikle yatrmlar artrc etkisiyle lke ekonomisine katkda bulunmas, ayr bir sektr oluturup yeni i alanlar yaratmas ve nemli felaketlerin alma yaamnda asgari kesintiyle atlatlmasn salamas istihdam da arttrr. Ayrca, lm, yangn, hrszlk, doal afetler, sakatlk gibi risklerin gereklemesinden doacak sosyo-ekonomik

14

sorunlarn ve kayplarn nne getiinden, sosyal huzursuzluklarn oalmasn engeller. Bylece, huzurlu ve gvenli bir ortamn olumasna katkda bulunur. Dier taraftan, sigorta ayn tehlikeyi grebilecek taraflar arasnda olas tehlike maliyetini paylatran bir dayanma unsurudur. Paylam kitlesinin reasrans yolu ile genilemesi bu dayanmay uluslararas klar. Uluslararas ilikileri gelitirir. Sigortaclk teknii bakmndan sigortann baarya ulamas mmkn olabildiince geni bir alana yaylmasna baldr. Bu nedenle, sigorta irketleri yabanc lkelerde ube aarak veya yabanc lkelerdeki irketlerle reasrans anlamalar yaparak rizikoya daha geni bir topluluun katlmn salayabilir. Finansal istikrar artrr. Sigorta, kiilerin ve kurulularn yaamlar, salklar, mallar ve finansal varlklar iin gvence salayarak finansal adan istikrarl bir ortam yaratlmasna yardmc olur. Sigorta olmasayd, kiiler finansal olarak ailelerinden, yaknlarndan veya devletten yardm almak zorunda kalabilecekti. Firmalar da sigorta kapsamnda olmadklar iin, kayplar ve zararlarla karlaacak ve bu durum iflasa ya da finansal kaynaklarnda azalmaya yol aacakt. Bunun sonucunda firmalarn ekonomik bymeye olan katklar azalacak, iiler ilerini kaybedecek, giriimciler ilerini kaybedecek ve hkmetlerin vergi gelirleri azalacakt. Oysa sigorta sayesinde, kar karya kaldklar olas riskler iin byk fonlar ayrmak zorunda kalmayan irketler, daha likit hale gelerek yeni yatrmlar yapmakta, retimlerini artrmakta, teknolojilerini gelitirmekte ve aratrma-gelitirme faaliyetlerinde bulunabilmektedir. Giriimcileri ve ticareti destekler, i sreklilii salar. Sigorta ticaret ve sanayinin gelimesine katkda bulunur. Sigortaclarn saladklar gvence ada ekonomik yaamn srdrlebilmesi iin, byk neme sahiptir. Sigorta kurumunun toplumsal ilevleri olarak yeni i olanaklar yaratmas, istihdama katkda bulunmas toplumda genel bir gvence duygusunun yerlemesine yardmc olmas saylabilir. retim, nakliye ve salk gibi birok sektr nemli lde sigorta sektrnden destek almaktadr. Birok rn ve hizmet ancak uygun sigortas olduunda retilebilir veya satlabilir. Ayrca, sigorta i ve d ticaretin byk bir ksmn etkilemektedir. Modern ekonomiler, ticaret miktarn artrabilmek iin, uzmanlam finansal rnler ve esneklie ihtiya duymaktadr. Bu da ancak sigorta sektrnn salayaca geni rn yelpazesi ile mmkndr. Sigortaclarn zaman iinde elde ettikleri geni bilgi birikimi ve deneyim, hasarlarn azaltlmas iin hasar ncesinde alnmas gereken nlemler konusunda karar almada etkili olur. Sigorta, szleme aamasnda rizikolarn gereklemesini nleyici yollar gsterip aldrtmakla i srekliliini salar. Hasardan sonra da, sigortalnn, olay mmkn mertebe en az zararla atlatmasna yardmc olur.

15

Sosyal gvenlik programlarnn zerindeki basky hafifletir. zellikle hayat sigortalar ve bireysel emeklilik sistemi, devletin byk harcamalar gerektiren sosyal gvenlik programlar iin tamamlayc bir rol stlenmektedir. rnein, bireysel emeklilik sistemi sosyal gvenlik sistemine ek emeklilik demeleri ile sosyal gvenlie katkda bulunur. Bylece sosyal gvenlik sistemi zerindeki yk azaltarak, devlet btesi zerindeki basky hafifletir. Hkmetler de kaynaklarn baka yerlere ve yatrmlara aktarabilirler. Risklerin daha etkin ynetilmesini salar. Sigorta sektr, ekonominin karlaaca toplam riskleri lerek, yneterek ve transfer edilmesini salayarak azaltr. Sigortaclar, riskin gereklemesi durumunda olas hasar seviyesini ngrr ve buna gre prim belirler. Bu nedenle sigortallar daha az prim deyebilmek iin, risk gerekletiinde bunu en az hasarla atlatmak iin gereken tedbirleri alr. Bylece, kaynaklarn da daha dzgn ve verimli kullanlmas salanr. Finansal sistemin etkinliini artrr. Sigorta sektr finansal sistemin etkinliini ekilde artrmaktadr: ilem maliyetlerinin drlmesi, likidite salanmas ve lek ekonomisi yaratlmas. Sigortaclar ok sayda kiinin kk miktarlarda dedikleri primleri toplayarak, retimde kullanlmak zere bor olarak verir. Sigortaclar bu araclk grevini stlenirken, polie sahiplerinden dorudan dn alp yatrm yaptklar iin, maliyetleri dk olmaktadr. Bu ilem sayesinde birikimler harekete gemekte ve birikime ynelen lkeler daha hzl bymektedir. kinci olarak, sigortaclar likidite yaratr. Sigortaclar topladklar fonlar uzun vadeli olarak dn verirken, sigortallarn zararlarn ksa vadede demektedir. Bylece sigortallar likit kalabilmekte ve yeni yatrmlara ynelebilmektedir. nc olarak, sigortaclar yatrmlarda lek ekonomisi etkisi yaratr. Primlerini biriktirerek oluturduklar fonlarla, byk ve masrafl projelerin finansman ihtiyalarn karlarlar. zellikle gelimekte olan lkelerde yatrm projelerinin hayata gemesinde sigortaclarn fon yaratma kapasitesinin byk pay vardr.

16

BLM 3: SGORTA SZLEMES VE SGORTANIN TARAFLARI 3.1. Sigorta Szlemesi TTKnn 1263 nc maddesine gre sigorta szlemesi, sigortacnn bir prim karlnda dier bir kimsenin para ile llebilir bir menfaatine zarar verecek bir rizikonun meydana gelmesi halinde tazminat demeyi yahut bir veya birka kimsenin hayat mddetleri sebebiyle veya hayatlarnda meydana gelen belli bir takm olaylar dolaysyla para demeyi veya baka edalarda bulunmay stlendii bir szlemedir. Sigortacnn dzenledii szleme dolaysyla sigortalsna kar bir tazminat sorumluluundan bahsedilebilmesi iin ncelikle szlemede ngrlen rizikolarn; szlemede belirtilen sre ve corafi alan ve/veya yerde, sigorta genel artlarnda dzenlenen ve sigortacnn sorumluluuna girdii beyan ve kabul olunan hallerden birinin somut bir ekilde ortaya kmas suretiyle ve varsa sigorta genel artlarna ekli zel artlar dahilinde gereklemesi artlar aranr. Szlemenin kurulmasndan nceki bir tarihten itibaren sigorta korumas salayacak ekilde sigorta yaptrlabilir. Ancak, szlemenin yaplmas srasnda, rizikonun gerekletii veya gerekleme ihtimalinin ortadan kalkm olduu sigortal tarafndan biliniyorsa szleme geersiz saylr. Sigortac, szlemede ngrlen rizikonun gereklemesinden doan zarardan sorumludur. Szlemede ngrlen rizikolardan herhangi birinin veya bazlarnn sigorta kapsam dnda kaldn ispat yk sigortacya aittir. Bununla birlikte, sigortadan faydalanan veya sigorta ettiren kimsenin kanunla yasak edilmi ve ahlka (adaba) aykr olan fiilinden doabilecek bir zarara kar sigorta yaplamayaca TTKda belirtilmitir. Sigorta szlemesinin akd herhangi bir ekle tab olmamakla birlikte, szlemenin ispat iin yazl delil aranr. Nitekim, TTKnn 1265 inci maddesinde, sigortacnn sigorta szlemesi gereince her iki tarafn sahip olduu haklar ve ykmllkleri gsteren bir sigorta poliesi veya polie yerine gemek zere geici bir sigorta ilmhaberi dzenleyip sigorta ettirene vermek zorunda olduu ngrlmtr. Sigortac tarafndan dzenlenecek sigorta poliesine, sigortacnn, sigorta ettirenin ve varsa sigortadan faydalanacak kimsenin ad ve soyad veya ticaret unvan ile ikametghlarnn, sigortann konusunun, sigorta kapsamndaki rizikolar ile teminatn balayaca ve sona erecei ann, sigorta bedelinin, sigorta priminin tutar ile deme zaman ve yerinin, sigorta teminat kapsamndaki rizikolarn gerek niteliklerini tamamen tayin eden tm hallerin, polienin dzenlenme tarihinin yazlmas;

17

ayrca, Hazine Mstearl tarafndan onaylanm ve zahmetsizce okunabilecek tarzda bastrlm sigorta genel artlarnn da eklenmesi gerekir.

3.2. Sigortann Taraflar Sigorta szlemesinde, bir tarafta sigorta teminat vermek zere ilgili kanun ve mevzuata gre sigortaclk faaliyetinde bulunmaya yasal olarak yetkili bulunan sigortac yer alrken; dier tarafta da riziko ile kar karya olan sigortal bulunmaktadr. Sigorta szlemesinin taraflar ksaca aada belirtildii ekilde tanmlanabilir: Sigortac, sigorta szlemesinde sigorta himayesi salama borcunu zerine alan taraftr. Sigortaclk mevzuatna uyarnca, sigortaclk yapmak zere kurulan anonim irketler ile kooperatif irketler, ruhsatname alm olmak kaydyla sigortaclk yapabilir. Yabanc sigorta irketleri Trkiyede ube eklinde faaliyet gsterebilir. Sigorta ettiren, sigortac ile sigorta szlemesi akdederek sigortalnn menfaatini sigortac nezdinde prim demek suretiyle teminat altna alan kiiyi ifade eder. Sigorta ettiren kendisi ya da temsilci aracl ile kendi adna ve hesabna sigorta szlemesini akdedebilir. Szlemeden doan prim deme borcu gerek veya tzel kii olan sigorta ettirene aittir. Sigorta szlemesi ile teminat altna alnan menfaat eer sigorta ettirene ait ise, kendi hesabna sigorta, sigorta szlemesi ile teminat altna alnan menfaat sigorta ettirene ait deil ise bakas hesabna sigorta sz konusudur. Sigortal: Genellikle sigorta ettiren ile sigortal ayn kiidir. Fakat baz durumlarda, sigortal ile sigorta ettiren ayr kiiler olabilir. Sigortal, zarar sigortalarnda menfaati teminat altna alnan, can sigortalarnda ise zerinde riziko gerekleme ihtimali olan kiiyi ifade etmek iin kullanlr. Ayn zamanda hayat sigortalarnda hayat sigorta edilen ahsn belirli bir tarihte hayatta olmas ya da lm rizikoyu oluturduundan sigortalya riziko ahs da denilir. Zarar sigortalarnda ise sigortal, sigortadan yararlanan ahstr. Sigorta ettiren tarafndan akdedilen sigorta szlemesinden doan haklar sigortalya aittir. Dier bir ifadeyle, teminat kapsamndaki tehlikelerden herhangi birinin gereklemesi durumunda, sigortal meydana gelen hasarn tazmini talebinde bulunmaya yasal olarak yetkili olan kiidir. Lehdar: Can sigortalarnda, sigorta szlemesine taraf olmamakla birlikte, lehine sigorta szlemesi akdedilen ve rizikonun gereklemesi hlinde kural olarak sigorta tazminatn sigortacdan isteme hakkna sahip olan kiiyi ifade eder. Lehdar, sigorta ettiren tarafndan balangta veya szlemenin devam srasnda atanabilir. potekli alacakl: Sigortal kymet zerinde kanunen tannm ncelikli bir hakka sahip olan taraf ve gerek hak sahibidir. Poliede tanmlanan riziko gereklemeden nce tesis edilmi olmas artyla, sigorta tazminatn talep hakk bu ncelikli alacaklya ait olur; sigortac onay almak artyla sigorta tazminatn deyebilir.

18

Zarar gren nc ahs: Sorumluluk sigortalarnda zarar gren nc ahsa kanun ya da sigorta szlemesi ile dorudan sigortacya bavurma hakk tannabilir. Bu halde zarar gren, dorudan sigortacya bavurup sigorta tazminatnn kendisine denmesini talep edebilir (rnein, trafik ve ihtiyari mali mesuliyet sigortasnda olduu gibi).

19

BLM 4: SGORTALANABLRLK KAVRAMI Risk ynetimi ve sigorta kavramnn anlatld ilk blmden hatrlanaca zere, sigorta riskin sigorta irketlerine bir szleme araclyla transfer edilmesine dayanan bir risk ynetim tekniidir. Sigorta uygulamasnda sigortac tarafndan belirli rizikolara kar koruma salanmas esas olmakla birlikte, ticari olarak sigortalanabilir durumlarn belirli kriterler gz nnde bulundurularak deerlendirilmesi gerekmektedir. Bu erevede, ncelikle sigorta konusu kapsamnda yer alacak rizikonun homojen bir biimde gruplandrlabilecek nitelikte olmas gerekmektedir. Homojenlik, benzer yapdaki rizikolarn bir araya getirilerek ynetilebilmesine imkan salar. ok sayda homojen rizikonun toplanmas ve sigortalanmasnda, istatistik ve olaslk hesaplarna dayal beklenen hasar deeri gerekleecek hasar deerine yaklaacandan, rizikolarn gerekleme ihtimaline ilikin daha salkl tahminler yaplabilmesi neticesinde daha doru fiyatlandrma yaplabilmesi mmkndr. Byk Saylar Kanunu eklinde ifade edilen bu teoriye gre, sigorta irketleri tarafndan teminat verilen rizikolarn says arttka gerekleecek sonularn beklenen deere yaklamas ihtimalinin artmas beklenmektedir. Sigorta rnnn fiyatlandrlmasnda nem tayan bir dier unsur da, sigorta szlemesiyle teminat altna alnan rizikonun istatistiksel olarak llebilir olmasdr. Bu kriterlere sahip rizikonun denebilir bir prim karlnda sigortalanmas gerekmektedir. rnein istiatistiksel olarak gerekleme ihtimali ok yksek olan bir rizikonun veya ok yksek parasal kayplara yol aabilecek nitelikte bir rizikonun sigortalanmasnda esas alnacak teminat da ok yksek bir tutar olacandan primi de yksek belirlenecektir. Bu durumda, sigortay satn alnabilmesi pek mmkn olmayacaktr. Dier taraftan, meydana gelecek hasarn parasal olarak ok kk bir tutara tekabl etmesi bekleniyorsa, bu tr hasarlara ilikin rizikolar sigortalanmaz. Rizikonun gereklemesi teminat altna alnan sigortalnn kontrol dnda olmaldr. Son olarak, rizikonun gereklemesi neticesinde oluacak zararn maddi olarak hesaplanabilir olmas gerekmektedir. Buradaki ama, parayla llebilir bir menfaatin sigorta teminat altna alnmasdr. Sigorta szlemesi ile teminat altna alnan bir riziko sonucunda oluacak hasarn ayn zamanda zaman, yer ve hasara neden olay bakmndan tanmlanabilir nitelikte olmas gerekir.

20

BLM 5: SGORTANIN TEMEL PRENSPLER Sigortann temel prensiplerini 6 ana balk altnda toplamak mmkndr. 5.1. Azami yi Niyet Prensibi Bu prensip taraflarn birbirlerine kar mutlak iyi niyetle davranmak zorunluluunu ortaya koymaktadr. Sigorta szlemesinde sigortalnn beyannn doru olmas bu prensip gerei esastr. Eer beyan doru deilse, geree aykr veya eksik ise, sigortal bu prensibe aykr davranm saylr. Sigortalnn bir kast varsa, sigortacnn polieyi iptal etme ya da hasar dememe hakk bulunmaktadr. Bu prensibin dier bir sonucu ise, sigortalnn hasarn meydana gelmesinden sonra sigortal deilmiesine hareket ederek zararn azaltlmasnda yardmc olmas ve hasarn tespitinde sigorta irketine her trl kolayl gstermesidir. Sigorta irketi ynnde de, hasarn gereklemesi halinde sigortalnn maddi ve manevi kayplara uramasn nlemek balamnda, saptanan hasar ksa srede demek bu prensibin bir gereidir. Sigorta irketi, sigorta edilecek olan mal, hayat veya sorumluluk konusu olan ey ile ilgili hibir bilgiye sahip deildir ve kar tarafn vermi olduu bilgiye gvenmek durumundadr. Dier taraftan, menfaatini sigorta ettirmek zere teklif formunu doldurmakta olan kii de, kendi ihtiyalarna ynelik rn belirlemede sigortacnn vermi olduu teknik bilgiye gvenmek durumundadr. Dolaysyla, sigorta szlemesinin oluturulmas aamasnda her iki taraf iin de sz konusu olan ortak nokta, tamamen kar tarafn vermi olduu bilgiye gvenmek durumunda olmalardr. Taraflardan birinin iyi niyetli olmamas nedeniyle kar tarafa gerek olmayan bilgi vermesi, kar taraf yanltmak ve istemedii bir szlemeye girmesini salamaktr ve iyi niyet prensibinin ihlali kar tarafa szlemenin feshi hakkn vermektedir. Bu kapsamda, teklifname zel bir nem tamaktadr. Teklifname, sigortalnn doldurarak sigortacya verdii ve sigorta konusu ve polie artlar ile ilgili gerekli tm bilgileri tayan bir formdur. Teklifnamelerin ileride ortaya kacak uyumazlklarn nlenmesini teminen taraflarn imzasn tamas gerekir. Teklifnameler genelde sigortalnn adn, adresini, sigortann konusunu, istenen rizikolarn ayr ayr ismini, sigorta bedelini ve de sigorta sresi ile tanzim tarihini ihtiva eder. Azami iyiniyet prensibine gre, sigortalnn esasla ilgili tm bilgileri eksiksiz beyan etmek suretiyle sigortacnn prim tespitine yardmc olmas gerekmektedir. Sigortacnn sigortalanmas talep olunan rizikoyu kabulne esas tekil edecek bilgilerin teklifnamede yer almas gerekir. Sigortac teklifnamede yer alan bilgileri kullanarak primi saptar. TTKda sigorta teminat verilecek rizikonun tayin ve takdiri asndan nem tamas sebebiyle, sigortacnn szleme yapp yapmayaca, yapacaksa hangi koullarla yapaca konusundaki kararna etkili olabilecek tm hususlar sigorta ettirenin sigortacya bildirmekle ykml olduu ngrlmtr.

21

zet olarak, sigortac, drstlk ilkeleri erevesinde; szlemenin mzakeresi, kurulmas ve devam srasnda sigorta ettirene, sigortayla ilgili teknik konularda yardmc olmak, yaplacak veya yaplm sigortaclk ileminin zellikleri ve szlemeye konu sigorta teminat ile sigortann ileyii hakknda gerekli her trl bilgiyi szl ve yazl olarak salamak ve sigorta ettireni yanltc her trl hl ve davrantan kanmak zorundadr. 5.2. Sigortalanabilir Menfaat Prensibi Sigorta menfaati, sigorta hukukunda, bir kimse ile bir ey arasnda bulunan iktisadi ilikiyi tanmlamak iin kullanlr. Sigorta konusu deerin korunmasnda sigortalnn yasal bir menfaatinin olmas gerekir. TTK'nin 1269 uncu maddesine gre, rizikonun gereklemesi hususunda hibir menfaati bulunmayan kimse, tazminat yani zarar sigortas yaptramaz. Sigorta szlemesi sigortal mal zerindeki parasal menfaat ilikisini teminat altna aldndan, sigortalanabilir menfaatten sz edilebilmesi iin sigortalnn, sigortal kymetin hasara uramasndan tr yasal olarak geerli parasal bir kaybnn olmas gerekir. Bu menfaat ilikisinin sigorta szlemesinin yapld anda, szlemenin devam srasnda ve rizikonun gerekletii anda var olmas gerekir. Can sigortalarnda ise bir kimsenin kendi hayat zerinde snrsz bir mali menfaati olduu kabul edilir. Bu nedenle kii hayatn istedii meblaa kadar sigorta ettirebilir. Mal sigortalarnda ise malik (sahip) olmakla sigortalanabilir bir menfaate sahip olunmaktadr. Ancak malik olmakszn da sigortalanabilir menfaatten sz edilebilir durumlar vardr. Bunlar yle sralanabilir: a) Emaneti ve yedd-i emin b) ntifa hakk sahibi c) potek ve rehin hakk sahibi d) Kirac

5.3. Tazminat Prensibi Tazminat prensibi, sigortal mal hasardan nceki deerine getirecek meblan hesaplanarak denmesini gerektirir. Dier bir deyile, sigorta szlemesinin amac, zarar grenin ekonomik durumunu zarardan nceki dzeyine getirmektir. Bu ilkenin hem sigortac hem de toplumun btn asndan nemi vardr. Sigortal, zararnda haksz bir kazan salyorsa (TTKnn sebepsiz zenginleme ile ilgili maddesi) sigorta irketlerinin kaynaklarn tkettii gibi, dier sigortallarn dedikleri primleri de kt niyetle elde ediyor demektir. Sigorta irketleri bu tr talepleri dikkatli izlemeli, ancak zarar grenlerin zararlarn da ksa srede tespit ederek demelidir. Tazmin edilecek mebla hibir zaman polienin azami limitinin zerinde olamaz (Mahkeme kararlar ile denmesi kararlatrlan ve deme rakamnn ierisinde faiz, avukatlk masraflar ve mahkeme giderlerinin bulunduu tazminatlar bundan haritir). Can sigortalarnda ise, bir zararn tazmininden ziyade sigortalya belirli bir olayn olmas halinde nceden saptanm bir meblan denmesi sz konusudur. Bir hayat sigortalsnn
22

lehtar herhangi bir zarar kantlamak zorunda deildir. Bu nedenle tazminat bir zararla snrl deildir. Tazminat prensibi uygulamasnda akn ve eksik sigorta kavramlarna dikkat ekilmesinde fayda bulunmaktadr. Akn sigorta terimi, tazminat polielerinde sz konusu olan bir kavramdr. Poliedeki sigorta bedelinin, sigorta konusunun gerek ve makul deerinin zerinde olmas halidir. Tazminat prensibiyle amalanan sigorta bedelinin sigorta deerine eitlii olmakla birlikte, uygulamada ska grlen, bu eitliin her zaman salanamaddr. eitli nedenlerle sigorta bedeli sigortal maln gerek ve makul deerin zerinde olabilmektedir. Akn sigorta durumunda sigorta bedelinin sigorta deerini aan ksm geersizdir. Sigorta deerini aan ksma isabet eden primin sigorta ettirene iadesi gerekir. Rizikonun gereklemesi annda da szkonusu eitsizlik mevcut ise sigortacnn azami sorumluluu sigorta deeri ile snrldr. Dolaysyla, sigorta irketi, bir tam hasar durumunda, o maln gerek deerini demek veya ikame etmek durumundadr. Eksik sigorta, poliede yazl sigorta bedelinin, sigortaya konu olan maln gerek ve makul deerinin altnda olmas durumudur. Sigortal, bilmeyerek veya daha az prim demek amacyla maln gerek deerinin altnda bir beyanda bulunabilmektedir. Eksik sigorta halinde sigortal, uranlan maddi kayplarn btnyle giderilmesinden yeterince yararlanamamaktadr. rnein, tam hasar halinde, sigorta irketinin deyecei en fazla miktar, poliede beyan edilmi sigorta bedeli kadar olacaktr. Ksmi hasarlarda ise sigorta irketinin deyecei tazminat; gerekleen zarar tutar sigorta bedelinin sigorta deerine oran kadar indirilecektir. TTKnin 1288 inci maddesine gre, aksine szleme yaplarak eksik sigorta halinde yukarda belirtilen oran kuralnn uygulanmayaca kararlatrlabilir. Bu durumda, sigorta bedelini amamak kaydyla zararn tamam denecektir. 5.4. Halefiyet Prensibi Sigortac halefiyet ilkesi gereince, dedii tazminat kadar bir mebla iin sigortalnn yerine geer. Bylelikle sigortac, dedii tazminat kadar mebla hasara sebep olanlara rcu ederek geri ister. Mal ve sorumluluk sigortalarnda, sigortalnn hem sigorta irketinden, hem de hasara sebep olan (zel ya da tzel) kiilerden ifte tazminat almas da bu ekilde nlenmi olur. Sigorta ettiren kimse sigortacya devir olunan haklarn ihlal edici bir hal ve harekette bulunursa sigortacya kar sorumlu olur. Sigortac zarar ksmen tazmin etmi ise sigorta ettiren kimse tazmin edilen miktarn dnda kalan ksmdan dolay nc ahslara kar haiz olduu haklarn sakl tutar.

5.5. Yakn Sebep Prensibi


23

Yakn sebep prensibi, prim hangi teminatn karlnda alnm ise tazminatn da o rizikonun gereklemesi halinde deneceini ifade eder. rnein, ferdi kaza poliesi yaptrm bir kiinin merdivenden inerken aya taklr ve der lrse tazminat denir. Ama kalp krizi nedeniyle ldkten sonra derse veya kriz sebebiyle dme veya lm olursa ferdi kaza poliesi kapsamnda tazminat denmez. Dier bir rnek olarak, yangn poliesine deprem teminat almam bir sigortalnn iyerinde deprem sonucunda yangn kmsa oluan zarar tazmin edilemez. nk yangnn yakn sebebi olan deprem teminat poliede mevcut deildir. Maruz kalnan zarar nedeniyle sigortalnn sigortacsndan bir talepte bulunabilmesi iin meydana gelen hasarn poliede teminat altna alnm olan bir tehlikeden ileri geldiinin saptanmas gerekmektedir. Sigortaclk uygulamasnda yakn sebep, bir hasarn meydana gelmesine neden olan en etkili ve hkim sebeptir. Yakn sebebi dier sebeplerden ayran en nemli zellik, hasarn oluumuna etki ya da katkda bulunmasnn tesinde tek bana belirleyici olmasdr. Baz hasarlarn meydana gelmesine tek bir olay neden olabilmektedir ve bu olay doal olarak hasarn yakn sebebidir. Ancak, baz durumlarda hasarlar, zincirleme olaylarn sonucunda meydana gelebildii gibi birden fazla olayn katksyla da oluabilmektedir. Byle bir durumda, hasarn yakn sebebinin tespit edilmesinde zorluklarla karlalabilir. Zincirleme olaylar sonucunda meydana gelen bir hasarn yakn sebebinin aklanmasna yle bir rnek verilebilir: frtna, ahap binann at duvarn ykmakta, ken duvar, binann elektrik kablolarn koparmakta, kopan elektrik kablolar, ksa devre nedeniyle kvlcm karmakta, kvlcmlar, ahap binada yangna neden olmakta, itfaiyenin yangn sndrmek ve komu binalarn yanmasn nlemek amacyla skt su, evdeki yanm eya ve komu binalarda zarara neden olmaktadr.

Bu zincirleme olaylar sonucunda yanm eya ve komu binalarda meydana gelen su hasarnn yakn sebebi (hakim ve belirleyici sebep) frtnadr. 5.6. Hasara Katlm Prensibi Tazminat prensibinde, sigortalnn gerek zararndan fazlasn sigorta yoluyla elde etmemesi ve sigortay bir kr arac olarak kullanmamasnn esas olduu belirtilmiti. Bu erevede, sigorta konusunun birden ok sigortacya sigorta ettirilmi olmas halinde zarar, bu sigortaclar tarafndan belli esaslar erevesinde karlanacaktr. Hasara katlm prensibi ise, polie koullarna gre hasar demi olan bir sigortacnn, ayn hasardan dolay herhangi bir ekilde sorumlu olan dier sigortaclar hasar paylamaya davet hakkdr. Hasara katlmn sz konusu olabilmesi iin aadaki koullarn varl gereklidir: ki ya da daha ok sayda tazminat sigortas poliesi bulunmaldr.
24

Btn polieler, ayn sigorta konusu ile ilgili olmaldr. Sz konusu polielerin hepsi, hasara yol aan tehlikeyi temin etmi olmaldr. Hasar annda btn polieler yrrlkte olmaldr. Polieler, ayn sigortalnn ayn menfaat ilikisini temin etmi olmaldr. Sz konusu polieler, hasara katlmdan alkoyacak bir hkm iermemelidir.

Hasara katlmda genel kural, sigortalnn tazminat sigortaclarn herhangi birinden talep etmesi, bu sigortacnn da demeyi yaptktan sonra, dier sigortaclara rcu etmesi ynndedir.

25

BLM 6: TEMEL REASRANS BLGS 6.1. Reasrans Reasrans, en yaln tanmyla; sigorta edilmi riskin belli bir ksmnn veya tamamnn yeniden sigorta edilmesidir. Dier bir ifadeyle, reasrans sigortacnn stlendii sorumluluun bir ksmn veya tamamn dier bir sigortacya devretmesi olarak tanmlanabilir. lkemizde 2007 ylnda yazlan 10.9 milyar TL primin 3.1 milyar TLsinin reasrans irketlerine devredilmi olduu grlmektedir (TSRB 2007 Faaliyet Raporu). Bir reasrans anlamasnn iki taraf vardr: Reasrr ve sigortac. Sigortac, risk devri yapt iin genellikle devreden (sedan) taraf olarak bilinir.

6.2. Reasrans Trleri Reasrans temel olarak ihtiyari reasrans ve zorunlu reasrans olmak zere ikiye ayrlr. 6.2.1. htiyari Reasrans htiyari reasrans uygulanmakta olan en eski reasrans yntemidir. Genellikle bireysel risklerin reasre edilmesinde kullanlr. Ne sedan irketin herhangi bir riziko zerinden reasrans devri yapma ne de reasrrn devredilen ii kabul zorunluluu vardr. Sedan irket hangi riskleri devredeceini, ayn ekilde reasrans irketi de bunlardan hangisini kabul ya da reddetmek istiyorsa serbeste belirler. Azami iyi niyet ilkesi bu reasrans ynteminde tam bir uygulama alan bulur. Reasrans portfynn dilenildii ekilde ynlendirebilmesi bu yntem sayesinde mmkndr. htiyari reasrans uygulamasnda sedann i kabul politikasn renebilmek mmkndr. Masraf ve i gc kayb ve zaman kayb daha az olduu gibi alnan komisyon da daha dktr. 6.2.2. Zorunlu Reasrans Zorunlu reasrans uygulamada genellikle trete reasrans olarak adlandrlr. Bu uygulamada, sedan irket reasrr ile imzalad bir anlama uyarnca tanmlanm riskleri anlamada belirlenen artlar erevesinde reasrre devretmek ve reasrr de bunlar kabul etmek zorundadr. 6.3. Reasrans Trlerinin Uygulanmas Reasrans uygulamalar riskin paylalma yntemine gre blmeli ve blmesiz reasrans olarak ikiye ayrlmaktadr.

26

6.3.1. Blmeli Reasrans Blmeli reasrans anlamalarnda, sigorta primi ve hasarlar belli bir oranda sigorta irketi ile reasrr arasnda paylalr. Sigortacnn ve reasrrn devredilen risklerden elde edecei kr veya zararda bu oran etkili olacaktr. Balca trleri belirli payl reasrans (kotpar) ve akn bedel reasranstr (eksedan). 6.3.1.1. Belirli payl reasrans (kotpar) Sigorta irketi, rettii her poliede reasrre nceden kararlatrlm bir oranda prim devreder. Buna karlk, reasrr, bu polielere ait tm hasarlara ayn oranda katk salar. Belirli payl anlamalarda sigortac ve reasrrn kr/zarar durumu birbirine paralel gider. Bu reasrans eidindeki avantajlar basit ve masrafsz oluu; reasrrn dengeli portfye sahip olmas, sedann daha yksek bir komisyon almas olarak saylabilir. Dezavantajlar ise, sedana risklerin devri iin esneklik salamamas, sedann konservasyon portfynn homojen olmamas, konservasyon/hasar oran drme ans bulunmamas ve kml hasarlara kar sedann korunmasz kalmas olarak saylabilir. 6.3.1.2. Akn bedel reasrans (eksedan) Eksedan reasransta sigorta irketinin konservasyon olarak maktu bir tutar belirlenir. Bu tutara kadar olan hasarlar sedan irketin kendi sorumluluunda olup, reasrr ise bu tutar aan ksmdan sorumludur. Akn bedel anlamalarnn belirli payl anlamalardan en byk fark, reasrre devredilen prim orannn polieden polieye deiebilmesidir. Bu tr anlamalarda genellikle saklama paynn belli bir katyla ifade edilen bir st snr belirlenir. Bu snr aan hasarlar anlama kapsamnda karlanmaz. Bu reasrans anlamas tipinde sedann konservasyonunda homojen rizikolar tutmasna izin verilir. Sedan irket daha ok primi zerinde tutabilir. Dier taraftan, bu yntemin baz hallerde tercih edilmemesinde, daha ok emek ve zaman gerektirmesi, reasrr asndan nispeten iyi olmayan rizikolarn devrinin sz konusu olmas rol oynar. 6.3.2. Blmesiz Reasrans Bu tr anlamalarda reasrr, sigortacnn zararnn belli bir tutar gemesi halinde, sadece aan ksm demekle ykmldr. Sigortacya denen hasarla reasrre devredilen prim arasnda oransal bir balant yoktur. Blmesiz anlamalar, genellikle blmeli anlamalarla birlikte kullanlr. Bu anlamalarn amac, blmeli anlamalarn ardndan sigortacnn sorumluluuna kalan saklama paynn korunmasdr. rnein, bir deprem felaketinde ok sayda polie kapsamnda hasar denmesi gerekeceinden, sigortac blmeli reasrans anlamas yapm olsa bile, ok sayda saklama payna isabet edecek toplam hasar deyemeyebilecektir. Bu durumda, blmesiz anlamalar devreye girerek sigortacnn zerinde kalan sorumluluu azaltr. Balca blmesiz reasrans uygulamalar, hasar fazlas (excess of loss) ve toplam hasar fazlas (stop loss) reasranstr.
27

6.3.2.1. Hasar Fazlas Reasrans (Excess of Loss) Reasrr, sigortacnn yazm olduu ilerden elde ettii primin belli bir ksm karlnda, o ilere ilikin meydana gelen hasarlarn, nceden saptanm bir tutar (sedan irketin net saklama pay) geen ksmn karlamay taahht eder. Bu anlamalarn maktu bir st limiti vardr. Ayrca anlamalara belli bir yl iinde gerekleecek olay saysna ilikin snr da konulabilir. Hasar fazlas reasrans anlamalarnn blmeli reasrans anlamalarndan farkl olarak, sadece hasara ilikin bir anlamadr. Primlerin paylalmas her bir polie zerinden nceden belirlenmi bir orana gre yaplmaz. Yani reasrre her bir poliedeki sorumluluuna gre tek tek prim yerine sadece verdii teminat iin cret denir. Bu anlamalar, tek bir bran iin olabildii gibi birka brana birlikte de uygulanabilir ve zellikle kml oluturan hasarlarda ve katastrofik olaylarda, sigorta irketinin korunmas asndan olduka etkili anlamalardr. 6.3.2.2. Toplam Hasar Fazlas Reasrans (Stop Loss) Stop-loss reasransta, olay saysna bakmadan, bir yl iinde saklama payna isabet eden hasarn belli bir tutar gemesi halinde devreye girer. Bu noktadan sonra meydana gelen hasarlarn saklama paylar, anlama limiti doluncaya kadar reasrrn sorumluluundadr. Stop-loss, genellikle, iklim deiiklikleri nedeniyle yldan yla hasar miktar nemli lde deien tarm sigortalarnda kullanlr. 6.4. Reasransn Faydalar Reasransn sigortaclar asndan Riskin datlmasn salamak Sigortacnn i kabul kapasitesini ve esnekliini artrmak Sigorta irketinin mali yapsn desteklemek Katastrofik hasarlar kontrol etmek Bilgi paylamn arttrmak

gibi fonksiyonlar vardr.

28

BLM 7: TRKYEDE SGORTA UYGULAMALARI 7.1. Sigorta Trleri Sigorta, farkl bak alar ile eitli alardan snflandrlabilmektedir. Bu kapsamda, zel sigorta ve sosyal sigorta en temel ayrmlardandr. Sosyal sigorta, toplumun karlat birtakm temel risklere kar gvence salanabilmesi amacyla devlet destei ile uygulamaya konulan sigorta trdr. Dier taraftan, zel sigorta gerek ya da tzel kiilerin sahip olduu riskleri transfer etmek iin ihtiyari ya da zorunlu olarak alnan sigortadr. zel sigortalar eitli ekilde snflandrmak mmkndr. Bu konuda kullanlan bir snflandrma, ihtiyacn karlanmas kstas asndan Bedel (Mebla) Sigortas ve Tazminat sigortas eklinde yaplmaktadr. Tazminat sigortalarnda ama uranlan gerek ekonomik kaybn karlanmasdr. Poliede yazl sigorta bedeli, sigortacnn sorumluluunu snrlar. Tazminat prensibinin doal bir sonucu olarak, tazminat sigortas gerek deerin zerinde yaptrlamaz, yaptrlrsa aan ksm geerli olmaz. Yangn, hrszlk, sorumluluk, tarm sigortalar vb. bu gruba girer. Bedel sigortalarnda poliede yazl sigorta bedeli tazminata esas tekil eder. rnein bedel sigortalarndan olan hayat sigortalarnda insan hayatnn deeri para ile ifade edilmekle beraber snrlandrlamamaktadr. Bu nedenle, fertler istedii sigorta bedeli zerinden sigorta yaptrabilir ve tazminata bu bedel esas tekil eder. Sigorta trlerini rizikonun nitelii asndan deniz sigortalar, kara sigortalar olarak; primin tespiti ve denmesi asndan sabit primli sigorta ve deiir primli sigorta olarak; rizikonun ynelik olduu ey asndan malvarl sigortalar, ahs sigortalar olarak snflandrmak mmkndr. Dier yandan sigorta konusu ilevsel bir blmlendirme yapldnda; Polie sahibinin mal ile ilgili sigortalar, Polie sahibinin sorumluluu ile ilgili sigortalar, Polie sahibinin ahs ile ilgili sigortalar, Polie sahibinin haklar ve mali menfaati ile ilgili sigortalar, eklinde gruplandrlabilir. Sigortann snflandrlmasnda yaygn olarak kullanlan bir dier ayrm ise aadaki l snflandrmadr: Mal sigortalar (rnein yangn, hrszlk, deprem vb) Can sigortalar (rnein hayat, ferdi kaza) Sorumluluk sigortalar (rnein nc kiiler mali sorumluluk, mesleki sorumluluk)

29

7.1.1. Mal Sigortalar Mal varl deerlerinin oluturduu sigortalardr. Bir kii veya kuruluun mal varln tehdit eden rizikolarn sonularna kar yaplr. Bu sigortann amac, sigorta ettirenin urad zarar tazmin etmektir. Bu nedenle mal sigortalarna tazminat sigortalar da denmektedir. Mal sigortasnn konusu, deeri para ile llebilen ve nceden belirlenebilen her trl mal, hak ve alacaklardr. Mal sigortalarnda temel kural, sigortaya konu olan maln deerinin sigorta deerine eit olmasdr. Aksine durumda akn ve eksik sigorta hkmleri uygulanr. Mal sigortalarnda sigortac tazminat dedikten sonra sigorta ettirenin nc kiilere kar sahip olduu dava haklarn elde eder. Baka bir ifade ile sigortac, sigorta ettirenin halefi olur. Mal sigortalarna rnek olarak yangn, deprem, su baskn, yer kaymas, terr, kara nakliyesi, kaza, hrszlk ve benzeri sigortalar gsterilebilir. Mal sigortalar; yangn, kaza, nakliyat, mhendislik ve tarm sigortalar gibi muhtelif alt branlarda gruplandrlabilir. Yangn Sigortalar: Tanr ya da tanmaz mallarda dorudan kan veya evreden sirayet eden yangnn, yangna sebebiyet vermi olsun olmasn yldrmn veya infilakn, dorudan doruya verecei zararlar sigorta teminat altna almaktadr. Yangn ana teminatna ek olarak Deprem, Grev-Lokavt-Kargaalk-Halk Hareketleri-Kt Niyetli Hareketler-Terr, Frtna, Kar Arl, Sel ve Su Baskn, Yer Kaymas Dhili Su, Kara Tatlar, Hava Tatlar, Deniz Tatlar, Duman ek teminatlar polielerde gvence altna alnabilmektedir. Ayrca, DASK tarafndan sunulan zorunlu deprem sigortalar da sigorta irketleri iinde yangn sigortalar iinde incelenmektedir. Kaza Sigortalar: lkemizde sigorta irketlerinin toplam portfylerinde nemli bir pay olan Kaza Sigortalar, uygulamada Oto ve Oto D Sigortalar olmak zere iki blme ayrlmaktadr. Oto Sigortalar kapsamnda Trafik, Yeil kart, Kasko ve htiyari Mali Sorumluluk sigortalar yer almaktadr. Oto D Sigortalar kapsamnda ise Hrszlk, Cam Krlmas ve Sorumluluk Sigortalar (veren, nc ahs Sorumluluk gibi) yer almaktadr. Nakliyat Sigortalar: En eski sigortaclk dal olan Nakliyat Sigortalar, emtia ve kymet nakliyat sigortalar, tekne sigortalar ve sorumluluk sigortalar (Tayc mali sorumluluk sigortalar gibi) olmak zere ana blme ayrlmaktadr. Mhendislik Sigortalar: Sigortaclk sektrnde Makine-Montaj Sigortalar olarak da ifade edilen Mhendislik Sigortalar; naat Btn Riskler (All Risks) Sigortas, Montaj Btn Riskler Sigortas, Makine Krlmas Sigortas ve Elektronik Cihaz Sigortas olmak zere drt alt brana ayrlmaktadr. Tarm Sigortalar: Tarmsal retimi ve hayvanlar beklenmeyen risklere kar sigorta gvencesi altna alan Tarm Sigortalar; Dolu Sigortalar, Sera Sigortalar ve Hayvan Hayat Sigortalar gibi alt branlara ayrlmaktadr. Ayrca, 5363 sayl Tarm Sigortalar Kanunu ile oluturulan Tarm Sigortalar Havuzu tarafndan kapsama alnacak bitkiler, bitkisel rnler ve seralar, tarmsal yaplar, tarm alet ve makineleri ile iftlik hayvanlar iin, Devlet destekli sigorta teminat sunulmaktadr.

30

7.1.2. Can Sigortalar nsan hayatna ynelik rizikolar teminat altna alan sigortalara can sigortalar denir. Can sigortalar insanlar lm, sakatlk, hastalanma, yalanma, kaza geirme gibi tehlikelere kar teminat altna alr. Can sigortalar ferdi kaza sigortas, salk sigortas ve hayat sigortalarndan oluur. rnein can sigortalar kapsamnda yer alan hayat sigortalar, sigorta konusu insan hayat olan, genellikle uzun vadeli sigortalardr. Hayat sigortalar, mebla sigortalarndandr. Balangta, hayat sigorta konusu olan kiinin sigorta sresi ierisinde lmesi halinde, polieden yararlanan kii veya kiilere ya da sigortalnn yasal varislerine toplu para denmesi amacyla dzenlenen hayat polieleri, zaman iinde kiilerin emeklilik programlarna bir destek niteliinde ve yatrm amal kullanlr olmutur. Bu nedenle hayat sigortalar kendi iinde risk arlkl ve birikimli olarak gruplanabilir. Ferdi kaza sigortalar sigortalnn iradesi dnda meydana gelen ani ve harici olaylar neticesinde (kaza) bedensel bir sakatla maruz kalmasna veya lmesi durumlarna kar teminat sunmaktadr. Can sigortalar kapsamndaki bir dier sigorta olan salk sigortalar, sigortallarn sigorta sresi iinde hastalanmalar ve/veya herhangi bir kaza sonucu yaralanmalar halinde tedavileri iin gerekli masraflar ve varsa gndelik tazminatlarn karlar.

7.1.3. Sorumluluk Sigortalar Sigorta ettirenin sorumluluu dahilindeki eylem ve fiillerden veya kazalardan dolay nc ahslarn mallarnda ve canlarnda meydana gelen zararlar tazmin eden sigortalardr. Sorumluluk sigortalar ile sigortal sorumluluunu kabul etmekte, ancak sorumluluun neticesi olan zarar karlama veya tazminat deme borcundan kurtulmaktadr. Hukuki sorumluluk sigortalar, motorlu tat nc ahs mali sorumluluk sigortas ve tehlikeli maddeler sorumluluk sigortas bu tr sigortalara rnek olarak verilebilir.

7.2. lkemizde Uygulanan Sigorta Branlar lkemizde uygulanmakta olan sigorta branlar 11/07/2007 tarihli ve 26579 sayl Resmi Gazetede yaymlanan 2007/1 sayl Sigorta Branlarna likin Tebli ile belirlenmitir. Bu teblie gre, sigorta branlar aada yer ald ekilde Hayat D Grubu ve Hayat Grubu olmak zere alt ayrmlara tabi tutulmutur. 5684 sayl Sigortaclk Kanunu gerei, sigorta irketleri hayat ve hayat d sigorta gruplarndan sadece birinde faaliyet gsterecek olmakla birlikte, Hastalk/Salk ve Kaza branlar her iki grup altnda yer aldndan, sz konusu branta gerek hayat gerekse hayat d grubunda faaliyette bulunan sigorta irketleri teminat verebilir. Daha nce hayat d sigorta irketleri tarafndan yaplan Karayolu Yolcu Tamacl Zorunlu Koltuk Ferdi Kaza Sigortas, Kaza Brannda (II/6) ruhsat olan hayat
31

sigorta irketleri tarafndan da yaplabilir. Sigortaclk Kanununun yrrle girmesinden nce meri mevzuatta yer alan ve Mlga Sigorta Murakabe Kanununa gre dzenlenmi bran ayrmlarna yaplan atflar, genel hukuk kurallar erevesinde bunlarn yeni bran ve bran alt ayrmlarna yaplm saylmaktadr. 2007/1 sayl Sigorta Branlarna likin Tebli I - HAYAT DII GRUBU A. Sigorta Branlar ve Bu Branlar Altnda Yaplabilecek Tazminat demeleri 1. Kaza (meslek hastalklar dahil) a) lme veya yaralanma sonucu toplu veya irat eklinde tazminat demesi, b) zararn tazmini, c) (a) ve (b)nin kombinasyonuna bal demeler 2. Hastalk/ Salk a) hastalk sonucu toplu veya irat eklinde tazminat demesi (hastalk), b) tedavi masraflarnn tazmini (salk) c) (a) ve (b)nin kombinasyonu (hastalk ve salk) 3. Kara aralar a) motorlu kara aralarna gelen zararlar nedeniyle tazminat demesi, b) motorlu aralar dndaki kara aralarna gelen zararlar nedeniyle tazminat demesi 4. Rayl aralar Rayl aralara gelen zararlar nedeniyle tazminat demesi 5. Hava aralar Hava aralarna gelen zararlar nedeniyle tazminat demesi 6. Su aralar (deniz, gl ve nehir aralar) a) nehir aralarna gelen zararlar nedeniyle tazminat demesi, b) gl aralarna gelen zararlar nedeniyle tazminat demesi, c) deniz aralarna gelen zararlar nedeniyle tazminat demesi 7. Nakliyat (ticari mal, bagaj ve tm dier mallar) Ulamn ekline bal olmakszn nakliyat konusu mal ve bagaja gelen zararlar nedeniyle tazminat demesi. 8. Yangn ve Doal Afetler a) yangn, b) patlama, c) deprem, ) sel, d) deprem ve sel dndaki doal afetler, e) nkleer enerji, f) toprak kaymas nedeniyle doan tazminat demeleri (3, 4, 5, 6 ve 7 kapsamndaki mallar iin uygulanmaz). 9. Genel zararlar a) Dolu veya dondan kaynaklanan zararlar nedeniyle tazminat demeleri (3, 4, 5, 6 ve 7 kapsamndaki mallar iin uygulanmaz) b) 8de saylan haller dnda hrszlk ve dier tm olaylardan kaynaklanan zararlar nedeniyle tazminat demeleri 10. Kara aralar sorumluluk Kara aralarndan kaynaklanan sorumluluklar (tayc sorumluluu dahil) nedeniyle tazminat demeleri. 11. Hava aralar sorumluluk

32

Hava aralarndan kaynaklanan sorumluluklar (tayc sorumluluu dahil) nedeniyle tazminat demeleri. 12. Su aralar sorumluluk (deniz, gl ve nehir aralar) Su aralarndan kaynaklanan sorumluluklar (tayc sorumluluu dahil) nedeniyle tazminat demeleri. 13. Genel sorumluluk 10, 11 ve 12 kapsamnda saylanlar dndaki tm sorumluluklar nedeniyle tazminat demeleri. 14. Kredi a) borcun denmemesine veya borlunun aczine bal tazminat demeleri, b) ihracat kredisine bal tazminat demeleri, c) taksitle verilen kredilere bal tazminat demeleri, ) uzun vadeli konut kredisine bal tazminat demeleri, d) tarm kredisine bal tazminat demeleri 15. Emniyeti suiistimal 16. Finansal Kayplar a) istihdam risklerinden kaynaklanan tazminat demeleri, b) gelir yetersizliinden kaynaklanan tazminat demeleri, c) hava artlarnn neden olduu zararlardan kaynaklanan tazminat demeleri, ) gelir kayb nedeniyle tazminat demeleri, d) genel giderlerin devam ettirilebilmesine ynelik tazminat demeleri, e) beklenmeyen ticari giderler nedeniyle yaplan tazminat demeleri, f) piyasa deerindeki kayp nedeniyle yaplan tazminat demeleri, g) kira veya gelir kaybna bal tazminat demeleri, h) ticari olan ya da olmayan dier finansal kayplardan kaynaklanan tazminat demeleri. 17. Hukuksal Koruma Hukuksal karlarn korunmas iin yaplmas gereken giderlere bal demeler. 18. Destek Seyahat ederken ya da evinden uzaktayken zarurete den sigortalya yaplan demeler. B. Birden Fazla Bran in Verilen Ruhsat Tanmlar I. Kaza ve Hastalk/Salk Sigortas 1. Kaza (meslek hastalklar dahil), 2. Hastalk/Salk II. Kara Tamacl Sigortas 1. Kara aralar, 2. Nakliyat (ticari mal, bagaj ve tm dier mallar), 3. Kara aralar sorumluluk III. Nakliyat ve Ulam Sigortas 1. Rayl aralar, 2. Su aralar (deniz, gl ve nehir aralar), 3. Nakliyat (ticari mal, bagaj ve tm dier mallar), 4. Su aralar sorumluluk (deniz, gl ve nehir aralar), IV. Havaclk Sigortas 1. Hava aralar, 2. Nakliyat (ticari mal, bagaj ve tm dier mallar), 3. Hava aralar sorumluluk V. Yangn Sigortas ve Dier Zararlar 1. Yangn ve doal afetler, 2. Genel zararlar VI. Sorumluluk Sigortalar
33

1. Kara aralar sorumluluk, 2. Hava aralar sorumluluk, 3. Su aralar sorumluluk (deniz, gl ve nehir aralar), 4. Genel sorumluluk VII. Kredi ve Emniyeti Suiistimal Sigortalar 1. Kredi 2. Emniyeti suiistimal II - HAYAT GRUBU A. Sigorta Branlar ve Bu Branlar Altnda Yaplabilecek demeler 1. Hayat a) sre sonunda hayatta kalma halinde yaplacak deme (yaama), b) lm halinde yaplacak deme (lm), c) (a) ve (b)nin kombinasyonuna bal deme (karma), ) geri prim iadesi, d) irat demesi, e) hayat sigortasna tamamlayc olarak akdedilen (a,b,c,d) profesyonel alma yoksunluu dahil cismani zararlar nedeniyle yaplan deme. 2. Evlilik Sigortas, Doum Sigortas 3. Yatrm Fonlu Sigortalar Yatrm fonlar ile balantl olarak verilen yaama, lm, karma veya geri prim iadesi ile irat demeli hayat sigortalarna bal deme. 4. Sermaye tfa Sigortas Pein ya da taksitli prim demeleri karlnda, sresi ve miktar asndan belirli olan taahhtleri kapsayan akteryal teknie dayanan birikim ilemlerine bal deme. 5. Fonlarn Ynetimi lemi Emeklilik fonlarnn ynetim ilemleri; ilgili messese asndan yatrmlarn (plasmanlarn) ynetimine ve zellikle lm, hayatta kalma ya da faaliyetlerin durmas ya da azalmas hallerinde tazminat demeyi stlenen kurumlarn rezervlerini temsil edici aktiflerin ynetimine dayanan ilemler, Sermayenin korunmas ya da asgari faiz demesine ilikin sigorta ile birlikte yaplan yukardaki ilemler, 6. Kaza (meslek hastalklar dahil) a) lme veya yaralanma sonucu toplu veya irat eklinde tazminat demesi, b) zararn tazmini, c) (a) ve (b)nin kombinasyonuna bal demeler 7. Hastalk/Salk a) hastalk sonucu toplu veya irat eklinde tazminat demesi (hastalk), b) tedavi masraflarnn tazmini (salk), c) (a) ve (b)nin kombinasyonu (hastalk ve salk)

7.3. Sigorta Genel artlar Sigorta genel artlar, benzer rizikolara maruz kiilere mmkn olduunca eit kapsam ve koullarla teminat salanmasn ve sigortac asndan her bir sigorta dalnda stlenilen risklerin daha kolay belirlenip ynetilmesini mmkn klmak amacyla oluturulmu, genel ve soyut szleme dzenini belirleyen szleme hkmleridir.

34

Sigorta genel artlar, szlemenin kurulmasndan nce pek ok szleme ilikisinde kullanlmak zere oluturulmutur. Sigortac tarafnda sigorta ettirene deitirilmeden kabul edilmesi niyetiyle sunulur. Ayn trde birden fazla szlemenin akdinde kullanlmak zere nceden hazrlanm olan ve szleen taraflardan birinin dier tarafa deitirilmeden kabul edilmesi niyetiyle sunduu szleme koullarna genel ilem art denir. Buna gre sigorta genel artlar, genel ilem artlar niteliindedir. Sigorta szlemelerinin ana muhtevas, Hazine Mstearlnca onaylanan ve sigorta irketlerince ayn ekilde uygulanacak olan genel artlara uygun olarak dzenlenir. TTKnn 1266 nc maddesi hkm gereince sigorta poliesi zahmetsizce okunacak tarzda baslm genel artlar ierir. Ancak, sigorta szlemelerinde iin zelliine uygun olarak zel artlar konulabilir. zel artlar, sigortac ve sigortalnn zerinde anlat ve sigortalnn karlar dikkate alnarak genel artlara eklenen koullardr. zel artlarn sigorta szlemesi zerinde ve zel artlar bal altnda herhangi bir yanlgya neden olmayacak ekilde ak olarak belirtilmesi gerekir. zel artlarn, TTK'nn emredici hkmlerine ve sigortalnn aleyhine olmamas gerekmektedir. zel artlardaki ama, sigortalnn veya sigorta edilen menfaatin durumuna ve risklere gre ihtiyalara cevap verebilmektir.

7.4. lkemizde Uygulanmakta Olan Sigorta Genel artlar Aada Hazine Mstearl tarafndan onaylanan ve lkemizde uygulanmakta olan sigorta genel artlarnn listesi yer almaktadr: - Asansr Kazalarnda nc Kiilere Kar Sorumluluk Sigortas Genel artlar - Bor deme Sigortas Genel artlar - Cam Krlmasna Kar Sigorta Genel artlar - Devlet Destekli Bitkisel rn Sigortas Genel artlar - Devlet Destekli Hayvan Hayat Sigortas Genel artlar - Devlet Destekli Kmes Hayvanlar Hayat Sigortas Genel artlar - Devlet Destekli Sera Sigortas Genel artlar - Devlet Destekli Su rnleri Sigortas Genel artlar - Elektronik Cihaz Sigortalar Genel artlar - Emtea Nakliyat Sigortas Genel artlar - Ferdi Kaza Sigortas Genel artlar - Hayat Sigortalar Genel artlar - Hayvan Hayat Sigortas Genel artlar - Hrszlk Sigortas Genel artlar - Hukuksal Koruma Sigortas Genel artlar
35

- naat Sigortas Genel artlar (Btn Riskler) - veren Sorumluluk Sigortas Genel artlar - Kara Tatlar Kasko Sigortas Genel artlar - Karayollar Motorlu Aralar Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortas(Trafik Sigortas) Genel artlar - Karayolu Yolcu Tamacl Zorunlu Koltuk Ferdi Kaza Sigortas Genel artlar - Ky Tesisleri Deniz Kirlilii Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortas Genel artlar - Kymet Nakliyat Poliesi Umumi artlar - Kredi Sigortas Genel artlar - Kmes Hayvanlar Hayat Sigortas Genel artlar - Makine Krlmas Sigortas Genel artlar - Mesleki Sorumluluk Sigortas Genel artlar - Montaj Sigortalar Genel artlar - Motorlu Kara Tatlar htiyari Mali Sorumluluk Sigortas Genel artlar - zel Gvenlik Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortas Genel artlar - Salk Sigortas Genel artlar - Sera Sigortas Genel artlar - Seyahat Ara Destek Sigortas Genel artlar - Seyahat Salk Sigortas Genel artlar - Tarm rnleri Dolu Sigortas - Tehlikeli Maddeler Zorunlu Sorumluluk Sigortas Genel artlar - Tekne Poliesi Genel artlar - Tpgaz Zorunlu Sorumluluk Sigortas Genel artlar - nc ahslara Kar Mali Mesuliyet Sigortas Genel artlar - Yangn Sigortas Genel artlar - Yangna Bal Kar Kayb Sigortas Genel artlar - Yllk Gelir Sigortas Genel artlar - Zorunlu Deprem Sigortas Genel artlar - Zorunlu Karayolu Tamaclk Mali Sorumluluk Sigortas Genel artlar - Zorunlu Sertifika Mali Sorumluluk Sigortas Genel artlar Her bir sigorta ile teminat kapsamna alnan haller, sigortann konusuna gre farkllk gstermektedir. rnein Kara Tatlar Kasko Sigortas Genel artlar ile sigortac,
36

sigortalnn, karayolunda kullanlabilen motorlu, motorsuz tatlardan, romrk veya karavanlar ile i makinelerinden ve lastik tekerlekli traktrlerden doan menfaatinin aadaki tehlikeler dolaysyla ihlali sonucu urayaca maddi zararlar temin eder: a) Aracn karayolunda kullanlabilen motorlu, motorsuz tatlarla msademesi, b) Gerek hareket gerek durma halinde iken sigortalnn veya arac kullanann iradesi dnda araca ani ve harici etkiler neticesinde sabit veya hareketli bir cismin arpmas veya aracn byle bir cisme arpmas, devrilmesi, dmesi, yuvarlanmas gibi kazalar, c) nc kiilerin kt niyet veya muziplikle yaptklar hareketler, d) Aracn yanmas, e) Aracn alnmas veya alnmaya teebbs edilmesi. Bir dier rnek olarak, Karayollar Motorlu Aralar Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortas Genel artlar ile sigortac, poliede tanmlanan motorlu aracn iletilmesi srasnda, bir kimsenin lmne veya yaralanmasna veya bir eyin zarara uramasna sebebiyet vermi olmasndan dolay, 2918 sayl Karayollar Trafik Kanunu'na gre iletene den hukuki sorumluluu, zorunlu sigorta limitlerine kadar temin eder.

7.5. Trk Sigorta Sektrnn Prim Bykl ve Datm Kanallar

Sektrde, 2008 yl sonu itibariyle 53 sigorta ve 1 reasrans irketi faaliyet gstermekte olup, prim retimi 11.8 milyar TLdir. Toplam prim retiminin %85i hayat d branlardaki prim retiminden kaynaklanmaktadr. Tablo 1den grlecei zere, kaza bran en ok prim retilen brantr. Bunu srasyla trafik sigortalar ile yangn ve salk sigortalar takip etmektedir. Grafik 1 incelendiinde ise, toplam hayat d prim retiminin %32si kaza brannda, %20si trafik brannda ve %16s ise yangn brannda gerekletii grlmektedir.

37

Tablo 1 Bran Baznda Prim retimleri (2008) TOPLAM PRM RETM -HAYAT -HAYAT DII *Yangn *DASK *Nakliyat *KMA Mali Sorumluluk *Kaza *Ferdi Kaza *Kredi *Hukuksal Koruma *Mhendislik *Tarm *Salk Kaynak: TSRB Grafik 1 Hayat D Sigortalarda Prim Dalm (2008) 11.774.238.766 TL 1.574.896.096 TL 10.199.342.670 TL 1.598.455.151 TL 272.771.343 TL 413.587.291 TL 2.060.499.622 TL 3.329.805.336 TL 467.198.588 TL 37.101.738 TL 32.319.859 TL 536.149.073 TL 124.617.714 TL 1.326.836.954 TL

Kaynak: TSRB Datm kanallarnn prim retimi iindeki payna bakldnda ise, yllar itibariyle deimekle birlikte, Grafik 3ten grlecei zere 2007 sonu itibariyle prim retiminin ortalama %70i acenteler vastasyla gerekletirilmitir. Son yllarda, merkezden yaplan retimde azal, brokerler vastasyla yaplan retimde ise art gzlenmektedir. 2007 yl sonu itibariyle sigorta ve emeklilik irketlerinin acenteliini yapan banka says 35tir.

38

Grafik 2- Datm Kanallarnn Prim retimi indeki Pay (2007)

Kaynak: SDK

7.6. Sigortaclk Sektrnde Yer Alan Kurum ve Kurulular

7.6.1. Dzenleyici ve denetleyici kurum Sigortaclk sektrnn dzenlenmesi ve denetlenmesi grevi, 30/12/1959 tarihli ve 7397 sayl Sigorta Murakabe Kanunu ile Sanayi ve Ticaret Bakanlna verilmitir. Daha sonra, 7397 sayl Kanun ve ilgili dier mevzuatn sigorta hizmetleri hususunda Sanayi ve Ticaret Bakanlna vermi olduu grev ve yetkiler, 18/12/1987 tarihli ve 303 sayl K.H.K. ile Babakanla ve mteakiben Hazine ve D Ticaret Mstearlna devredilmitir. Sz konusu devir sonrasnda 09/12/1994 tarihli ve 4059 sayl Hazine Mstearl Tekilat Kanunu ile Hazine Mstearl bnyesinde ana hizmet birimlerinden birisi olarak Sigortaclk Genel Mdrl kurulmu, ayrca Sigorta Denetleme Kurulu Hazine Mstearl merkez denetim birimleri arasna dahil edilmitir. Sektrn dzenlenmesi ve denetlenmesi grevi Hazine Mstearlnn iki birimi tarafndan yrtlmektedir.

7.6.2. Sektr kurumlar Sektrde faaliyette bulunan sigorta irketleri, reasrans irketleri ve emeklilik irketleri dndaki aktrleri genel olarak araclar (brokerler ve acenteler), sigorta hasar eksperleri, akterler ve bamsz denetim kurulular olarak sayabiliriz. Sektrde yer alan sz konusu aktrlere ilikin aada baz ksa bilgiler yer almaktadr:

39

Broker, sigorta veya reasrans szlemesi yaptrmak isteyenleri temsil ederek, bu szlemelerin yaptrlaca irketlerin seiminde tamamen tarafsz ve bamsz davranarak ve teminat almak isteyen kiilerin hak ve menfaatlerini gzeterek szlemelerin akdinden nceki hazrlk almalarn yrtmeyi ve gerektiinde szlemelerin uygulanmasnda veya tazminatn tahsilinde yardmc olmay meslek edinen kiidir. Brokerlik, Mstearlktan alnan brokerlik ruhsat ile yaplr. Mstearlk, ruhsat ile ilgili ilemlerin incelemeye ve onaya hazr hale getirilmesi hususunda ilgili sivil toplum ve meslek kurulularna grev verebilir. Brokerlerin grev ve yetkilerine ilikin usl ve esaslar ynetmelikle belirlenir. Sigorta acentesi, ticar mmessil, ticar vekil, sat memuru veya mstahdem gibi tbi bir sfat olmakszn bir szlemeye dayanarak muayyen bir yer veya blge iinde daim bir surette sigorta irketlerinin nam ve hesabna sigorta szlemelerine araclk etmeyi veya bunlar sigorta irketleri adna yapmay meslek edinen, szlemenin akdinden nce hazrlk almalarn yrten ve szlemenin uygulanmas ile tazminatn denmesinde yardmc olan kiidir. Sigorta acentelii gerek veya tzel kiilerce yaplr. Sigorta acentelii yapmak isteyenlerin Trkiye Odalar ve Borsalar Birliince tutulan Levhaya yazl olmas gerekir. Sigorta eksperi, sigorta konusu risklerin gereklemesi sonucunda ortaya kan kayp ve hasarlarn miktarn, nedenlerini ve niteliklerini belirleyen ve mutabakatl kymet tespiti, n ekspertiz ve hasar gzetimi gibi ileri mutat meslek olarak yapan tarafsz ve bamsz kiidir. Sigorta eksperlii gerek veya tzel kiilerce yaplr. Sigorta eksperi unvan, sigorta eksperlii ruhsatnamesinin alnmasndan sonra kazanlr. Sigorta eksperlii yapacaklar, ruhsatnamelerini aldktan sonra Levhaya kayt olmak iin Trkiye Odalar ve Borsalar Birliine bavurur. Akter, sigortaclk teknii ile buna ilikin yatrm, finansman ve demografi konularnda olaslk ve istatistik teorilerini uygulayarak, yasal dzenlemelere uygun prim, karlk ve kr paylarn hesaplayan, tarife ve teknik esaslar hazrlayan kiidir. Sigorta irketleri ile reasrans irketleri, yeterli sayda akterle almak zorundadr. Mstearlk tarafndan akterlerin kaydedildii bir Akterler Sicili tutulur. Sicile kaydolunmadan akterlik yaplamaz. Akterlik unvannn kazanlmas ile akterlerin grev ve yetkilerine ilikin usl ve esaslar ynetmelikle belirlenir. Sigorta irketleri ile reasrans irketleri bilanolarnn, kr ve zarar cetvellerinin ve Mstearlka uygun grlecek dier mal tablolarnn bamsz denetim kurulularna denetlettirilmesi ve ilan ettirilmesi zorunludur.

7.6.3. Mesleki kurulular

7.6.3.1. Trkiye Sigorta ve Reasrans irketleri Birlii (TSRB) Sigorta irketleri ve reasrans irketleri, merkezi stanbulda bulunan ve kamu kurumu niteliinde bir meslek kuruluu olan, Trkiye Sigorta ve Reasrans irketleri Birliine, ruhsat
40

almalarndan itibaren bir ay iinde ye olmak zorundadr. Ancak, Bakanlar Kurulu, ye olma zorunluluunu kaldrmaya yetkilidir. Birliin amac; a) Sigortaclk mesleinin gelimesini temin etmek, b) yelerinin dayanma, birlik ve sigortaclk mesleinin gerektirdii vakar ve disiplin iinde ekonominin ihtiyalarna uygun olarak almalarn salamak, c) Haksz rekabeti nlemek zere gerekli kararlar almak ve uygulamaktr. 7.6.3.2. TOBB Sigorta Acenteleri cra Komitesi 5684 sayl Sigortaclk Kanunu erevesinde TOBB nezdinde Sigorta Acenteleri Sektr Meclisi oluturulmutur. Krk kiiden oluan Meclis yeleri, mesleinde itibar ve tecrbe sahibi ticaret odas veya ticaret ve sanayi odas mensubu sigorta acenteleri arasndan, TOBB ve Hazine Mstearl tarafndan ortaklaa belirlenen usl ve esaslara gre seilir. Sigorta Acenteleri Sektr Meclisi yeleri, drt yl sre ile grev yapmak zere dokuz kiiden oluan Sigorta Acenteleri cra Komitesinde grev almak zere yedi asl ve yedi yedek ye seer. Bu Komiteye TOBB Ynetim Kurulundan bir ye ile TOBB Genel Sekreteri veya grevlendirecei yardmcs daim ye olarak atanr. Sigorta Acenteleri Sektr Meclisine ve Komiteye seilebilmek iin en az on yl bilfiil sigorta acentelii yapm olmak gerekir. 7.6.3.3. TOBB Sigorta Eksperleri cra Komitesi 5684 sayl Sigortaclk Kanununa gre, drt yl iin seilen ve dokuz kiiden oluan Sigorta Eksperleri cra Komitesinin yedi asl ve yedi yedek yesi, Trkiye Odalar ve Borsalar Birlii (TOBB) tarafndan tutulan Levhaya kaytl, mesleinde itibar ve tecrbe sahibi sigorta eksperleri arasndan, Mstearlka belirlenen usl ve esaslara gre seilir. Ayrca bu Komiteye Trkiye Odalar ve Borsalar Birlii Ynetim Kurulundan bir ye ile Trkiye Odalar ve Borsalar Birlii Genel Sekreteri veya grevlendirecei yardmcs daim ye olarak atanr. Sigorta Eksperleri cra Komitesine seilebilmek iin en az on yl bilfiil sigorta eksperlii yapm olmak gerekir. 7.6.3.4. Dernekler ve Vakflar Sektrde ayrca faaliyette bulunan dernekler ve vakflar da (Trkiye Sigorta Enstits Vakf, Trk Loydu Vakf, Tarm Sigortalar Vakf, Sigorta Acenteleri Dernekleri, Sigorta Brokerleri Dernei, Gen Sigortaclar Dernei, Sigorta Eksperleri Dernei, Sigorta Hukuku Trk Dernei) bulunmaktadr. Bu kurulular arasnda yer alan Trk Sigorta Enstits Vakf (TSEV), 1970 ylnda, sigorta sektrnn eitim ihtiyacn karlamak zere Trkiye Sigorta ve Reasrans irketleri Birlii ile Milli Reasrans A.. tarafndan eit paylarla kurulmutur. TSEV, sigorta sektrndeki igcnn niteliinin ve verimliliinin artrlmas amacyla, sigorta irketlerinde alanlara, brokerlere, acentelere ve eksperlere ynelik ksa ve uzun sreli eitim programlar sunmaktadr. TSEVin ncelikleri arasnda tketicilere sigortann neminin anlatlmas ve sigorta rnlerinin tantlmas yoluyla toplumda sigorta bilincinin arttrlmas, sigorta sektrnn
41

karllnn arttrlmas amacyla hasarlarn azaltlmas iin tketicilerin bilinlendirilmesi ve sigorta sektrnn gelitirilmesi ynnde projeler yrtlmesi yer almaktadr.

7.6.4. zellikli kurumlar lkemiz sigortaclk sektr dzenleyeci ve denetleyici otorite tarafndan baz zel amalarla kurulmu kurumlar bulundurmas bakmndan zellik arz etmektedir. Bu kurumlara ilikin aada ksa bilgiler yer almaktadr. 7.6.4.1. Emeklilik Gzetim Merkezi (EGM) Emeklilik Gzetim Merkezi A.. (EGM), Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatrm Sistemi Kanunu ve ilgili mevzuat uyarnca merkezi stanbul'da olmak zere 10 Temmuz 2003 tarihinde kurulmutur. Bireysel emeklilik sisteminin gvenli ve etkin bir ekilde iletilmesini salamak, katlmclarn hak ve menfaatlerini korumak amacyla hem denetleyici kamu otoritelerinin (Hazine Mstearl ve SPK) karar almasna yardmc olacak verileri hazrlamak hem de kamuoyuna salkl bilgi aktarm iin gerekli verileri salamak iin grevlendirilen EGM' nin kurucu hissedarlar, A grubu hisse ile Hazine Mstearl ve B grubu hisseler ile sistemde faaliyet gsteren 10 adet emeklilik irketidir. Bireysel emeklilik sisteminde faaliyetlerin gven ierisinde devamn salamak, katlmclarn hak ve menfaatlerini azami dzeyde korumak, sorunlarn ivedi olarak belirlenmesine ve mdahalede bulunulmasna olanak salamak, gerekli verilerin bilgilerin oluturulmas ve saklanmas faaliyetlerinde bulunmak ile grevli EGM; bireysel emeklilik sisteminin baarl bir ekilde ilemesi ve kamunun gzetim ve denetim sorumluluunu etkin bir ekilde yerine getirmesi asndan ok nemli bir ilevi yerine getirmektedir 7.6.4.2. Sigorta Bilgi Merkezi Sigorta uygulamalarna ilikin gvenilir veri temin edilebilmesi amacyla kurulmutur. Trafik Sigortalar Bilgi Merkezi (TRAMER), Hayat Sigortas Bilgi Merkezi, Salk Sigortas Bilgi Merkezi ve Sigorta Hasar Takip Merkezi gibi alt birimlerden olumaktadr. Sigorta Bilgi Merkezinin bileenlerinden olan TRAMERin amac, trafik sigortalarna ilikin gvenilir istatistiklerin temini, uygulama birlii salanmas, sigorta sahtekrlklarnn nlenmesi, sigorta sistemine olan gvenin artrlmas, tazminat demelerinin dzenli ve doru biimde gerekletirilmesi, zorunlu sigortalarn yaptrmam motorlu ara iletenlerinin tespiti ve sigortallk oranlarnn artrlmasn salamaktr. 7.6.4.3. Doal Afet Sigortalar Kurumu (DASK) 17 Austos 1999 tarihinde meydana gelen ve ok byk can ve mal kaybna neden olan Kocaeli depreminden sonra kamu otoritesince deprem zararlarnn en aza indirilmesi amacyla bir ok tedbir alnmtr. Bu tedbirlerin en nemlilerinden birisi de Zorunlu Deprem Sigortas'na ilikin dzenlemedir.

42

27.08.1999 tarihli ve 4452 sayl Doal Afetlere Kar Alnacak nlemler ve Doal Afetler Nedeniyle Doan Zararlarn Giderilmesi in Yaplacak Dzenlemeler Hakknda Yetki Kanununun verdii yetkiye dayanlarak hazrlanan 587 sayl "Zorunlu Deprem Sigortasna Dair Kanun Hkmnde Kararname" 27.12.1999 tarihli ve 23919 (mkerrer) sayl Resmi Gazetede yaymlanarak yrrle girmitir. Sz konusu KHK ile 27 Eyll 2000 tarihinden itibaren kapsamdaki meskenler iin deprem sigortas yaptrmak zorunlu hale getirilmi olup bu sigortay sunmak zere kamu tzel kiiliini haiz Doal Afet Sigortalar Kurumu (DASK) kurulmutur. 9 aylk bir kurulu srecinin ardndan DASK, ngrld ekilde 27 Eyll 2000 tarihinden itibaren teminat sunmaya balamtr. Halen 25 yetkili sigorta irketi ve bu irketlerin acenteleri DASK nam ve hesabna Zorunlu Deprem Sigortas yapmaktadr. Oluturulan yeni sistem, ksa zamanda baarl bir performans ortaya koymu olup uluslararas kurulular tarafndan pek ok lke iin rnek uygulama olarak gsterilmektedir. Kurumun teknik ve operasyonel ilerinin yrtlmesi, d kaynak kullanm yoluyla salanmaktadr. Mevzuatta, Kurum darecisi ile szlemenin beer yllk srelerle yenilenmesi ngrlmektedir. 7.6.4.4. Tarm Sigortalar Havuzu lkemizde de tarm sektrn tehdit eden risklerin teminat altna alnabilmesi amacyla bir sigorta mekanizmasnn devreye sokulmas dnlm ve bu amala 14/06/2005 tarihli 5363 sayl "Tarm Sigortalar Kanunu" karlmtr. Sz konusu kanuna gre, kanun kapsamna alnan riskler ile ilgili olarak yaplacak sigorta szlemelerinde standardn salanmas, riskin en iyi koullarda transferi iin uygun ortam oluturulmas, oluacak hasarlarda tazminatn tek merkezden denmesi ve tarm sigortalarnn gelitirilmesi, yaygnlatrlmas amacna ynelik olmak zere bir sigorta havuzu kurulmutur. Bu havuza ilikin tm i ve ilemler, bu havuza katlan sigorta irketlerinin eit hisselerle ortak olduklar Tarm Sigortalar Havuz letmesi A.. (TARSM A..) tarafndan yrtlmektedir. Sigorta irketleri polieleri kendi adlarna dzenlemekte, ancak riskin ve primin tamamn Havuza devretmekte, ihtiyari olarak da Havuzda oluan riskten pay alabilmektedir. Devlet, bu Kanun kapsamnda yaplacak sigorta szlemelerine mnhasr olarak ifti adna sigorta primine destek salamaktadr. Devlet prim desteinin miktar her yl iin rn, risk, blge ve iletme lekleri itibariyle, Bakanlar Kurulu kararyla belirlenmektedir. Prim desteinin yansra Devlet ayrca hasar fazlas destei de salamaktadr. 7.6.4.5. Gvence Hesab 5684 sayl Sigortaclk Kanununun 14 nc maddesine istinaden Trkiye Sigorta ve Reasrans irketleri Birlii nezdinde oluturulan Gvence Hesabna, Karayollar Motorlu Aralar Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortas (trafik sigortas) da dahil olmak zere muhtelif kanunlarla ihdas edilmi olan zorunlu sigortalarla ilgili zararlarn karlanmas amacyla bavurulabilmektedir. Gvence Hesab kapsamnda yaplacak demeler bahse konu sigortalarla saptanan geerli teminat miktarlaryla snrldr.
43

Hesaba; a) Sigortalnn tespit edilememesi durumunda kiiye gelen bedensel zararlar iin, b) Rizikonun meydana geldii tarihte geerli olan teminat tutarlar dhilinde sigortasn yaptrmam olanlarn neden olduu bedensel zararlar iin, c) Sigorta irketinin mal bnye zaafiyeti nedeniyle srekli olarak btn branlarda ruhsatlarnn iptal edilmesi ya da iflas halinde demekle ykml olduu madd ve bedensel zararlar iin, ) alnm veya gasp edilmi bir aracn kart kazada, Karayollar Trafik Kanunu uyarnca iletenin sorumlu tutulmad hallerde, kiiye gelen bedensel zararlar iin, d) Yeil Kart Sigortas uygulamalar iin faaliyet gsteren Trkiye Motorlu Tat Brosunca yaplacak demeler iin, bavurulabilir. Bakanlar Kurulu, gerekli grlen hallerde, eyaya gelecek zararlarn ksmen veya tamamen Hesaptan karlanmasna karar vermeye yetkilidir. Hesabn gelirleri; zorunlu sigortalar ve yeil kart sigortalar iin tahsil edilen toplam primlerin yzde biri orannda sigorta irketlerince denecek katlma paylar ile sigorta ettirenlerden saf primlerin yzde ikisi orannda tahsil edilecek katlma paylarndan oluur. Bakan, bu oranlar binde bee kadar indirmeye veya tekrar kanun snrlarna kadar ykseltmeye yetkilidir. 7.6.4.6. Sigortaclk Eitim Merkezi (SEGEM) Trkiye Sigorta ve Reasrans irketleri Birlii bnyesinde tzel kiilii haiz olarak 5684 sayl Sigortaclk Kanununun 31 inci maddesine istinaden kurulmutur. SEGEM, sigortaclkla ilgili zellik tayan mesleki nitelikteki konular iin gerekli snavlarn tarafsz bir ekilde yaplmas; toplumda risk ve sigorta bilincinin oluturulmas; sigorta sektrne yetimi eleman istihdamna katkda bulunulmas; sigortaclk konusunda mevcut eitim programlarnn gelitirilmesine ve etkinliine katk salanmas, yurt iinde, yurt dnda ya da uluslararas anlamalar erevesindeki eitim taleplerinin egdmnn salanmas, sektrn gelimesine katk salayacak inceleme ve aratrmalarda bulunulmas, elde edilecek bilgilerin ilgililerin paylamna sunulmas ile bu konularda gerekli organizasyonlarn yaplmasn temin etmektedir. 7.6.4.7. Trkiye Motorlu Tat Brosu Yeil Kart Sistemine yelik bavurusu iin gereken temel koullardan biri de ulusal bir Yeil Kart Brosunun kurulmas olduundan, bu yndeki hazrlklarn tamamlanmas zerine, Trkiye Sigorta ve Reasrans irketleri birliinin 6 Austos 1963 tarih ve 8 sayl Olaanst Genel Kurul toplantsnda Trkiye Sigorta ve Reasrans irketleri Birlii Motorlu Tat Brosu Ynetmelii kabul edilmitir. Ynetmelik Ticaret Bakanlnn 25 Eyll 1963 tarih ve 4/16636 59/A sayl yazlaryla tasdik olunmu ve 19 Ekim 1963 tarih ve 11535 sayl Resmi Gazetede yaymlanarak yrrle girmitir. Trkiye Sigorta ve Reasrans irketleri Birliinin ayn toplantsnda Ynetmeliin ilk maddesi gereince Birlik Bakannn bakanlnda ayrca seilen yenin de katlmyla cra Komitesi teekkl etmi ve bylece Trkiye Sigorta ve Reasrans irketleri Birlii Motorlu Tat Brosu fiilen kurulmutur.

44

7.6.4.8. Trkiye Yeil Kart Reasrans Havuzu Oluumu daha nceki yllara uzanan ancak bir organizasyon olarak 1 Ocak 1953 tarihinde almaya balayan Uluslararas Motorlu Tat Mali Sorumluluk Sigortas (bilinen adyla, Yeil Kart) Sistemi; lkeleri dna kan srclerle, bu srclerin yabanc memleketlerde tatlaryla zarar verdikleri nc ahslara ift ynl bir kolaylk salamak amacyla dnlm ve meydana getirilmitir. Trkiye Motorlu Tat Brosu, yurt dnda vuku bulan kazalarda Trkiye Motorlu Tatlar Brosu nam ve hesabna hareket ettiinden; yabanc Tedvir Brolarnca tedvir olunan hasarlara ilikin tazminatlar yurt dna denmek zere Pool adna Pooln ve ayn zamanda Bronun- yeleri olan Sigorta irketlerinden talep etmektedir.

45

BLM 8: SGORTA VE REASRANSLA LGL BAZI TEKNK TERMLER

ABONMAN POLE: Emteann deer ve miktarnn yl iinde dnemsel deiiklikler gsterdii durumlarda uygulanan polielerdir. Bylece sigortalya tam korunma ve prim tasarrufu imkan salar. BTN TEHLKELER (ALL RISKS): Birok branta uygulanan ve sigortalnn alabilecei en geni teminat biimidir. Teminatn ad Btn Tehlikeler olmasna ramen, karlalabilecek btn tehlikelere kar koruma salayan bir teminat deildir. Bu tip polieler, kiilerin artan sigorta ihtiyalarna cevap vermek zere oluturulmu, nispeten yeni rnlerdir. Polienin, istisnalar blmnde, hangi tehlikelere kar koruma salamad tek tek saylr ve bu istisnalarn dnda kalan tm tehlikelerin teminat altnda olduu belirtilir. Bu zelliinden dolay bu polieler, Btn Tehlikeler (All Risks) Poliesi olarak adlandrlmaktadr. CORAF SINIRLAR: Sigorta poliesinin yrrlkte olduu corafi alandr. rnein, bir tekne poliesindeki "Sefer Sahas" veya "Faaliyet Alan" gibi terimler, o tekne poliesinin ancak o alanlarda meydana gelebilecek hasarlar iin yrrlkte olduu anlamna gelmektedir. FTE SGORTA: Birden fazla sigorta irketinin, her birinin bir dierinden bamsz olarak ayn dnemlerde ayn nite riski sigortalamas durumudur. ENTEGRAL MUAFYET (FRANCHISE): Sigorta dnemi ierisinde meydana gelen ve belli bir miktarn altnda kalan hasarn, sigortal tarafndan; hasarn bu miktar amas durumunda ise, tamamnn sigorta irketi tarafndan denmesini ngren muafiyet uygulamasdr. Sigorta bedelinin belli bir yzdesi veya maktu olarak belirlenebilir.. FYAT (RATE) : Sigorta veya reasrans teminatna karlk olarak denecek primin hesaplanmasnda esas alnan ve oran olarak ifade edilen bir terimdir. Fiyatn sigorta bedeline veya teminata uygulanmasyla prim miktar bulunmaktadr. GEREK TAM HASAR: Sigorta konusu olan eyin, sigorta teminat kapsamndaki tehlikelerden birinin gereklemesi sonucu tamamen kullanlamaz ve onarlamaz hale gelmesi durumudur. Bu durumda, sigorta irketinin azami sorumluluu, sigorta poliesi zerinde yazan miktar kadardr. Bir binann tamamnn veya kullanlamayacak derecede tamamna yakn ksmnn yanmas veya depremde yklmas, bir geminin batmas gerek tam hasar rnekleridir. HASAR PRM ORANI: denmi ve muallak hasarlar toplamnn kazanlm prime olan orandr. Ancak, hasar prim oran hesaplanrken, bir nceki ylda ayrlm prim rezervi ve bir nceki yl muallak hasarlar da hesaba katlmaktadr. HASAR: Herhangi bir mala, eyaya verilen fiziki zarar veya kiinin gerek bedeni, gerekse manevi zararn ifade etmek iin kullanlr.
46

HASARI NLEME: Meydana gelmesi muhtemel hasarn nedenlerini aratrarak, bu nedenleri ortadan kaldrmak zere sigortalya tavsiyelerde bulunmak, bilgi ve donanm salamak ve sigorta poliesine, tedbir ngren baz artlar ilave etmek gibi sigortac tarafndan alnan tedbirlerin tm hasar nleme faaliyetleridir. HESAP/MUHASEBE YILI: Sigorta poliesinin yrrle girdii tarih gz nne alnmakszn, o polieye ilikin tahakkuk eden primin hesaba kaydedildii takvim yldr. Bir hesap yl ierisinde, balang tarihleri farkl olan polielere ait primler olabilmektedir. rnein, bir yldan uzun sren sigortalarda, risk devam ettii srece prim tahakkuk etmekte; bu primler, balang tarihleri eski olan polielere ait olmakla birlikte, iinde bulunan hesap yl kapsamnda deerlendirilmektedir. HKM TAM HASAR Sigorta teminat kapsamndaki tehlikelerden birinin gereklemesi sonucu, hasar nlemek iin yaplacak masrafn, kurtarlacak deeri amas veya sigorta konusu olan eyin tahmini tamir masrafnn, ekonomik maliyet snrn gemesi hallerinde hkmi tam hasar durumu sz konusu olmaktadr. Genellikle nakliyat sigortalarnda sz konusudur. BRANAME: Hasar sonucunda sigortacnn sigorta szlemesinden doan borcunu yerine getirdikten sonra sigortaldan ald ve sigortacnn sigortalya baka borcunun olmadn belirten belgedir. LK ATE POLES: Maln veya tesisin toplam deeri yerine sigortal ve sigortacnn aralarnda belirledikleri bir deer zerinden sigortalanmasdr. Bu durumda, sigortacnn azami sorumluluu poliede belirtilen deer kadar olup, bu deerin zerindeki hasarlar sigortacnn sorumluluuna girmez. YILI: Polienin dzenlendii yldr. Sigorta muhasebesi bakmndan nem tamaktadr. Bu polieye ilikin primlerin takip eden yl iinde de (bir yldan uzun vadeli inaat polielerinde prim demesi, inaat devam ettii srece rnein 10 yl srebilmektedir) sigortacya denmi olmas, i yl hesab asndan bir fark oluturmaz ve polienin dzenlenmi olduu yla gre hesaba alnrlar. Ayn ekilde, bu polieye ilikin yaplan hasar demeleri de, aradan geen sre ne kadar uzun olursa olsun, polienin dzenlenmi olduu yla gre muhasebeletirilirler. KISM HASAR: Sigorta konusu olan eyin ekonomik deerini tamamen kaybetmeyecek derecede hasarlanmas durumudur. Sigorta konusu olan eyin ksmen hasarlanmas durumunda dahi, tamir ve dier masraflar toplamnn sigorta bedeline gre yksek bir oran tutmas, dier bir deyile tamirin ekonomik olmamas halinde hkmi tam hasar zmne gidilebilir. Buna gre, bir hasarn ksmi nitelikte olup olmadn belirleyen faktr, tamir bedelinin sigorta irketi asndan ekonomik olmasdr. KISM SGORTA: Sigorta edilen menfaatin toplam deerine kadar muhtelif tarihlerde birden ok sigorta irketine sigorta edilmesidir. irketler mukavele tarihlerine gre sorumludurlar.
47

KLOZ: Polienin bir blm veya polieye ekli zel arttr ve taraflar arasndaki szlemenin gerek snrlarn belirlemek amacyla kullanlmaktadr. KOMSYON: Sigorta irketlerinin prim retimi bata olmak zere sigortaclk ile ilgili faaliyetlerinde irket adna i yapan sigorta araclarna dedii belli orandaki para miktardr. Bu oran, sigorta aracsnn dzenledii veya dzenlenmesine araclk ettii polie toplam priminin belli bir yzdesidir. Her bir sigorta bran iin ayr olmak zere farkl kademelerdeki sigorta araclarna deiik yzdelerde komisyonlar denmektedir. Sigorta irketi ile reasrans irketi arasndaki ilikide araclk eden reasrans aracs kii ve kurululara da bir komisyon denmektedir ve buna da reasrans komisyonu denilmektedir. LEHDAR: Sigortadan faydalanan kiidir. Sigorta szlemesine dorudan taraf olabildii gibi, sigorta ettiren konumundaki dier bir kimsenin yapm olduu szleme ile de sigortadan dorudan veya dolayl olarak yararlanma konumunu elde edebilir. LTUF DEMES (EX GRATIA): Sigorta irketinin teminata girmeyen ya da teminat kapsamnda olup olmad tartmal hasarlarda yapt demedir. Ltuf demesi hasarn tamam veya bir ksm iin yaplabilir. Sigorta irketinin, kendi sigortallar ile iinde bulunduu iyi ilikilerini veya ticari itibarn koruma dncesi, ltuf demesinin nedenleri arasnda gsterilebilir. Bu tr demelerin nemli bir sonucu, rcu imkann ortadan kaldrmasdr. MEYDANA GELM ANCAK BLDRLMEM HASAR: Sigorta muhasebesi asndan olduka nemli bir kavramdr. Belli bir dnem, genellikle hesap dneminin sonunda, sigorta irketinin portfynde bulunan branlar itibariyle meydana gelmi bir takm hasarlar sz konusu olmakta, ancak bu hasarlarn varl ve maliyeti konusunda sigorta irketinin herhangi bir bilgisi bulunmamaktadr. Bu tr hasarlar, "meydana gelmi ancak bildirilmemi" hasarlar olarak adlandrlr ve sigorta irketi tarafndan, bu hasarlar iin belli bir rezerv ayrlr. MORTALTE TABLOLARI: Belirli bir nfus topluluunun gzlem altnda tutulmas sonucunda oluturulan, yaama ve lm istatistiklerine gre elde edilen sonulardan, her bir yata bir yl ierisinde hayatta kalacak ve lecek kiilerin saysnn ngrld tablolara denir. MUALLK HASAR: Meydana gelmi ve sigorta irketi tarafndan bilinen bir hasara ilikin olarak, ileride denmesi muhtemel hasar demesidir ve bu muhtemel deme iin ayrlan miktara da muallak hasar rezervi denir. MUTABAKATLI DEER Sigorta szlemesinin taraflar olan sigortal ile sigortac tarafndan zerinde mutabk kalnm ve tam hasar halinde sigortalya denecek olan bedeldir. Mutabakatl deer, sigorta poliesi dzenlendii srada belirlenmekte, polie sresi ierisinde meydana gelebilecek piyasa dalgalanmalarndan etkilenmemektedir. Tam hasar halinde sigortalya denecek olan bedelin balangta belirlenmi olmas, olas baz sigorta
48

sahtekrlklarnn da nne gemektedir. Mutabakatl polie, tekne ve nakliyat sigortalarnda sk olarak kullanlmaktadr. MCBR SEBEP nsan iradesi, gc ve mdahalesiyle nne geilemeyen, deprem, yldrm, kasrga gibi doal afetler mcbir sebep olarak adlandrlmaktadr ve sorumluluk hukuku asndan nem tamaktadr. MTEREK AVARYA: Gemi ve yk birlikte tehdit eden bir tehlikeden onlar korumak amacyla, makul bir hareket tarznda olmak kaydyla, bilerek bir fedakarlk yaplmas veya bir masrafa katlanlmas durumunda Mterek Avarya hareketi sz konusudur ve bu nitelikte bir hareketin dorudan doruya sonucu olan zarar veya masraflar Mterek Avarya'dr. Mterek Avarya kapsamna giren zarar ve masraflar, gemi, yk ve navlun sahipleri arasnda paylatrlr ve bu ileme dispe (adjustment) denir. MTEREK SEBEP: Birbirlerinden bamsz olarak ortaya kan ve hasarn oluumuna ayr ayr katkda bulunan sebeplerdir. Devam etmekte olan bir frtna ve bu frtna srasnda tamamen baka bir nedenle balayan yangn, bir hasarn mterek sebebi olabilirler. MTEREK SGORTA (KOASRANS): Bir menfaatin birden ok sigortac tarafndan ayn zamanda ve ayn rizikolara kar sigortalanmasdr. Ancak yaplan tm sigorta szlemelerinin sigorta bedellerinin toplam sigorta deerini aamaz, aan ksm geersizdir. Bu durumda sigortaclardan her biri sigorta bedellerinin toplamna nazaran sigorta ettii bedel nispetinde sorumlu olur. MTEREK SGORTA (KOASRANS): Bir menfaatin birden ok sigortac tarafndan ayn zamanda ve ayn rizikolara kar sigortalanmasdr. Ancak yaplan tm sigorta szlemelerinin sigorta bedellerinin toplam sigorta deerini aamaz, aan ksm geersizdir. Bu durumda sigortaclardan her biri sigorta bedellerinin toplamna nazaran sigorta ettii bedel nispetinde sorumlu olur. ZEL ARTLAR: zel artlar, sigortac ve sigortalnn zerinde anlat ve sigortalnn karlar dikkate alnarak genel artlara eklenen koullardr. zel artlarn TTK'nn emredici hkmlerine ve sigortalnn aleyhine olmamas gerekmektedir. zel artlardaki ama, sigortalnn veya sigorta edilen menfaatin durumuna ve risklere gre ihtiyalara cevap verebilmektir. PERT: Sigortaclkta pert, per totalin ksaltlm halidir ve tam hasar anlamna gelmektedir. Sigortal tanr ve/veya tanmaz mallarn tamiri (veya dzelmesi) mmkn olamayacak lde zarar grmesi veya tamamen zarara uramas sonucu sigorta bedelinin tamamnn veya varsa enkaz deerinin tenzili ile kalan zararn tamamnn denmesi hali olarak da ifade edilir. rnein, Kara Tatlar Kasko Sigortas Genel artlarnda onarm masraflarnn sigortal tatn rizikonun gerekletii tarihteki deerini amas ve ayn zamanda eksper raporu ile tatn onarm kabul etmez bir hale geldiinin tespit edilmesi halinde ara tam hasara uram saylr.

49

POLE DEVR: Polie zerindeki yasal haklarn devridir. Bir kiinin sigorta yaptrabilmesi iin, sigortann konusu zerinde sigorta edilebilir menfaatinin olmas nemli bir arttr. Bu menfaatin varl zerine dzenlenen polie zerindeki her trl yasal hak, sigorta ettiren kiiye aittir. Sigorta ettiren kiinin sigorta konusu zerindeki menfaatinin sona ermesi, polienin geerlilii zerinde branlara gre deiik etkilerde bulunmaktadr. Baz branlarda polie kendiliinden hkmn yitirmekte, baz branlarda ise polie, sigortann konusunu takip ettii iin sigortal deiikliinden etkilenmeyerek hkmn srdrmektedir. Bu nedenle, polienin bir baka kiiye ya da sigorta konusu zerinde menfaati ele geiren kiiye devri, branlara gre deimektedir. PRM: Herhangi bir riske ilikin olarak, sigortacnn vermi olduu teminata karlk olmak zere, sigortal veya sigorta ettiren tarafndan para olarak denen bedeldir (brt prim). Sigorta szlemesinin en nemli unsurlarndan birisidir ve szlemenin dier btn artlar yerine getirilmi olsa dahi, primin denmemesi, birok durumda sigorta szlemesinin yrrle girmesini engelleyen bir durumdur. Prim, risk primine ek olarak genel giderler, komisyonlar, sigorta irketinin bu i dolaysyla katlanmak zorunda olduu tm maliyetler ve faaliyet kr ile yasal ykmllkleri iermektedir. Yukarda ad geen risk primi ise, eldeki istatistiklere dayanlarak hesaplanm muhtemel hasar miktar ve hasar masraflarn karlamak zere hesaplanm net prim miktardr. Tehlike primi olarak da adlandrlabilir. REASRANS KR KOMSYONU: Sigorta irketi ile sigorta aracs veya sigorta irketi ile reasrans irketi arasnda, yazlan veya devredilen ilerin krllna gre tespit edilen ilave bir komisyondur. REASRANS KOMSYONU: Sedan irketin istihsal giderleriyle bir ksm genel masraflarnn karlanmas amacyla, reasrre devrettii prim tutar zerinden ald komisyon. REASRR: Polieden doan sorumluluun bir ksmn, sedandan reasrans yoluyla devralan irket. REJSTRO: Dzenlenen polie, tecditname ve zeyilnamelerin tmnn kaydedildii yasal defterlerdir. RETROSESYON: Reasrans yoluyla kabul edilen ilerin, tekrar reasre edilmesidir. SAKLAMA PAYI (KONSERVASYON): Sigorta irketinin, sigorta etmi olduu riske ilikin olarak, reasrre devretmeyip zerinde tutmu olduu ksmdr. SEDAN: Sigortalya kar stlendii sigortann bir ksmn veya tamamn reasrans yoluyla devreden irket. SESYON: Sedan irketin kendi zerinde tutmayp reasrre devrettii ksm SGORTA BALANGI TARH: Sigorta teminatnn balad tarihtir.
50

SGORTA BEDEL: Teminat kapsamndaki bir tehlikenin gereklemesi veya sigortalnn nc ahslara kar sorumlu duruma dmesi halinde, sigortacnn demekle ykml olduu, poliede belirtilen ve tazminata esas oluturan azami bedeldir. Tazminat szlemelerinde sigorta bedeli, sigortalnn urayabilecei en byk mali kayptr. Mebla esasl sigorta szlemelerinde ise (Hayat Sigortalar gibi), sigorta bedeli teorik olarak, istenilen herhangi bir miktarda tespit edilebilir ve risk gerekletii anda polie zerinde yazan sigorta bedeli denir. SGORTA EDLEBLR RSK: Bir tehlikenin sigortac asndan sigorta edilebilme lsdr. Hasara neden olmas tamamen tesadflere ve sigortalnn kontrol dndaki olaylara bal, ekonomik, sosyal ve siyasal sonular bakmndan geni kitleleri etkilemeyen riskler, sigorta edilebilir niteliktedir. Ancak, gnmzde sigortacln gelimesiyle birlikte, zellikle ekonomik olarak geni kitleleri etkileyen riskler, rnein sava ve terr gibi tehlikeler iin de sigorta teminat verilebilmektedir. Ayrca iklim deiikliklerinin yol at ve meydana gelmesi artk tesadflere bal olmayan, bilim ve teknolojideki gelimeler sonucu meydana gelebilecei nceden tahmin edilebilen birok tehlike (kasrga, sel gibi) sigorta edilebilir risk kapsamna girmektedir. SGORTA KONUSU: Kaybedilmesi veya hasarlanmas halinde, zerinde menfaat sahibi kii/kiiler iin mali kayplara neden olan tanr veya tanmaz bir mal, meydana gelmesi durumunda yasal bir hakkn kaybedilmesine veya yasal bir sorumluluk olumasna neden olan herhangi bir olay, lm veya yaralanma halinde kiinin kendisi veya menfaat ba ile bal olduu kiiler iin parasal kayplara neden olabilecek bir hayat sigorta konusu olabilmektedir. Yangn poliesi iin bina veya iindeki eyalar, nakliyat poliesi iin gemi veya tanmakta olan yk, sorumluluk poliesi iin ilgili kiinin bakalarna verebilecei zararlar bakmndan sz konusu olan yasal sorumluluu, hayat poliesi iin sigortal kiinin yaam sigortann konusu zerine birer rnektir. SGORTA POLES: Sigortac ile sigortal arasndaki sigorta szlemesinin yazl, yasal delilidir. Bir sigorta poliesinde genel olarak, sigortacy ve sigortaly tanmlayc bilgiler, sigorta konusuna ilikin aklamalar, teminatn kapsam, sigorta bedeli, szlemenin sresi, prim miktar, polienin dzenlenme tarihi, taraflarn bor ve ykmllkleri gibi bilgiler bulunmaktadr. SGORTA SAHTEKRLII: Kt niyetli kiilerin haksz kazan elde etmek amacyla sigorta irketini bilerek, kastl olarak aldatmasdr. Polie dzenlenmeden nce veya sonra yaplabilmektedir. Tedbirli bir sigortacnn normalde girmeyecei szlemeye girmesini salamak amacyla sigortacya bilerek yanl bilgi vermek veya nemli bir hususu gizlemek polie dzenlenmeden nce yaplan sahtekarla rnek olarak verilebilir. Polie dzenlendikten sonra yaplan sahtekarla ise, kastl olarak hasar meydana getirmek (rnein, kundaklama) gsterilebilir. SGORTA SERTFKASI: Sigorta irketi tarafndan dzenlenerek sigortalya verilen ve sigorta szlemesinin varlna kant olarak kullanlabilen bir belgedir. Belge, sigortalnn
51

kimliine ilikin bilgiler, sigorta teminatnn kapsam ve polie artlar hakknda genel bilgiler iermektedir. Sigorta sertifikas, sigortann bir art olarak ne srld bor alacak ilikilerinde ve hukuki ilemlerde kullanlmaktadr ve gerekli olduu takdirde her sigorta bran iin dzenlenebilir. zellikle bir ana polie ile birden fazla kii veya sigorta konusu iin grup teminat veren branlarda sklkla kullanlmaktadr. SGORTA SRES: Sigortacnn teminat kapsamndaki tehlikeler nedeniyle meydana gelmesi muhtemel hasarlara ilikin sorumluluklarnn devam ettii sredir. SGORTANIN SONA ERMES: Sigorta szlemesinin taraflar ve nc ahslar bakmndan artk geerli olmamas halidir. Szlemenin sona ermesi eitli durumlarda sz konusu olabilir. Poliede yazl olan sona erme tarihine ulalmasyla, taraflardan birinin szlemede ngrlen baz artlar yerine getirmemesinden kaynaklanan fesih hali nedeniyle, sigortalnn kendi iradesiyle, sigortacnn riskin arlamas nedeniyle szlemeyi tek tarafl feshiyle, baz branlarda rizikonun gereklemesiyle, (hayat sigortalarnda sigortalnn lm, dier baz branlarda tam zya durumu gibi.) SOVTAJ: Ksaca hasarl maln piyasada elde ettii deerdir. Hasar tespiti srasnda deerlendirilebilecek hasarl mallarn veya paralarn veya enkazn deerlendirilerek denecek zarar miktarndan dlebilen ksm olarak ifade edilir. TAZMNAT TALEB: Sigorta poliesi kapsamnda olan bir riskin neden olduu hasarn tazmin edilmesi amacyla, sigortal, lehtar veya nc ahslarn sigorta irketinden yapm olduu tazminat talebidir. Talep edilen miktar, ilke olarak sigorta bedelini amamaldr. TEKLF FORMU: Sigorta edilecek riskin her ynyle belirlenmesi amacyla, sigortac tarafndan hazrlanm ve kiinin sigorta talebini ieren bir belgedir. TEMNAT: Sigorta konusu olan eyin ksmen veya tamamen hasarlanmas durumunda, hasarn, sigortalnn genel prensipler ve polie artlar erevesinde tazmin edilecei konusunda, sigortacnn, sigortalya veya sigortadan yararlanan kiiye vermi olduu garantidir. TENZL- MUAFYET: Hasarn belli bir miktarnn sigortal tarafndan yklenilmesini ifade eder. Bu miktar sigorta bedelinin veya hasarn belli bir yzdesi veya maktu bir bedel olabilir. Sigorta dnemi ierisinde meydana gelen her bir hasar iin olabildii gibi, toplam hasar miktar iin de sz konusu olabilmektedir. Tenzil-i muafiyet oran veya miktarnn yksek olmas, sigortalnn deyecei prim miktarn azaltan bir etkendir. UZAK SEBEP: Uzak sebebi yakn sebepten ayran tek fark zaman faktrdr. Hakim ve belirleyici olan yakn sebep, zaman ierisinde ortadan kaldrlabilecek iken, byle bir tedbir alnmamakta ve hasara yol amaktadr. Bir yangnda direnci azalan duvarn bir hafta sonra rzgar ve frtna nedeniyle kmesiyle meydana gelen hasarn uzak sebebi, duvarn direncini azaltan yangndr. Yakn sebebin, eldeki yeterli zaman ierisinde ortadan kaldrlmamas ve hasara neden olmas durumunda uzak sebep sz konusu olmaktadr.
52

YENLEME: Sigorta poliesinin (veya reasrans anlamasnn) yrrlkte olduu srenin dolmasyla birlikte, sigorta szlemesinde bulunan her iki tarafn iradesiyle, yrrlkteki polienin devam etmesini salayan bir sretir. Yllk polienin bitim tarihinde ayn irket nezdinde yeni poliesi yapldnda, tecditname ismini alr. YKMLLK KARILAMA YETERLL: Bir sigorta veya reasrans irketinin varlk deerinin ykmllklerini karlayabilecek yeterlilikte olduunu gsteren bir orandr. irketin sorumluluklarn karlayabilecek lde gl bir mali yapya sahip olduunun belirlenmesi bakmndan nemlidir. Ksa ve uzun vadeli iler iin ayr ayr hesaplanmakta olan Ykmllk Karlama Yeterlilii, genel branlar itibariyle prim ve hasar esasna gre, uzun vadeli ilerde ise irketin varlk ve sorumluluklarnn yllk akteryal deerlemesine gre belirlenmektedir. ZARAR, ZIYA: Bu terimin aadaki gibi birden ok anlam vardr: Ekonomik kayp meydana getiren bir olay, Bir sigorta teminat kapsamnda, sigortalya yasal olarak hasar talebinde bulunma hakkn veren olay, Sigorta konusu eyin kaybolmas Bir portfy iinde, hasar, retim masraflar, idari masraflar, hasar masraflar, komisyon ve dier giderler toplamnn, prim ve benzerlerinden oluan gelir miktarn amas durumu. ZEYLNAME: Polienin dzenlenmesinden sonra ortaya kan ve sigortacnn stlendii riskin, nitelik veya bykln deitiren herhangi bir durum nedeniyle polieye ek olarak dzenlenmi ve ayn yasal yetkiye sahip yazl belgedir. ZORUNLU SGORTA: Kiinin, yasa dolaysyla yaptrmak zorunda olduu sigortadr. Kiinin nc ahslara kar sorumlu olmas durumunda, nc ahslarn tazminatsz kalmasn nlemek zere, sigorta sistemi kullanlarak oluturulmu bir tedbir olarak dnlmelidir.

53

kinci Gn

54

BLM 1: 5684 Sayl Sigortaclk Kanununda Acenteler 1.1. Giri 03/06/2007 tarihinde kabul edilen 5684 sayl Sigortaclk Kanunu, 14/06/2007 tarihli Resmi Gazetede yaymlanarak yrrle girmitir. 5684 sayl Sigortaclk Kanunundan nce uygulanmakta olan 7397 sayl Sigorta Murakabe Kanunu, 539 sayl KHK ile 1994 ylnda temel deiikliklere uramtr. Ancak, sz konusu KHKnn dayanan tekil eden 3991 sayl Yetki Yasasnn Anayasa Mahkemesinin 29/11/1994 gn, 1994/68-80 esas-karar sayl kararyla iptal edilmesi nedeniyle, KHK hkmlerinin itiraz yoluyla iptali de mmkn hale gelmitir. Dier taraftan, KHK ile deitirilmi dier maddelerin de her zaman iin itiraz yoluyla iptali mmkn hale gelmitir. Bu noktada, eski kanundaki maddelerin byk ounluunun KHK ile deitii gz nne alndnda yeni kanunun ivedilikle karlmas zorunluluk arz etmitir. Trkiye ekonomisindeki gelimeler ve dnya ekonomisi ile entegrasyon politikalar erevesinde son yllarda mali sektrde yaanan gelimelere paralel olarak sigortaclk alannda byk atlmlar gereklemitir. Gnmzde, klasik sigorta anlay dna klm ve sigortaclk finansal kesimde byk nem arz eden bir hizmet haline gelmitir. Bu noktada, sigorta iletmeleri de finansal kurum kimlii kazanarak finansal kesim iinde nemli bir paya sahip olmutur. Ayrca, Avrupa Birliine uyum srecimiz de dikkate alnarak, yaygnlaan sigortacla bal olarak sektrn artan ihtiyalarna cevap verici nitelikte ve rekabet gcn arttrc ynde gerekli dzenlemelerin yaplarak sektrde baz nlemler alnmas ihtiyac ortaya kmtr. Sigorta, toplumlarn hemen hemen tm kesimlerini ilgilendiren teknik ve yaygn bir faaliyetin konusu olduu gibi teminat vermesi sebebiyle gven unsurunun n plana kt bir hizmet sektrdr. Bu bakmdan sigortaclk faaliyetlerinin gven ve aklk iinde srdrlebilmesi ve kamunun doru biimde bilgilendirilmesi gerekmektedir. Dolaysyla, sigortaclk sektrnde denetim byk nem arz etmektedir. Bu noktada, 5684 sayl Sigortaclk Kanunu ile getirilmi olan sigorta ve reasrans irketlerinin faaliyetlerinin, varlklarnn, itiraklerinin, alacaklarnn, zkaynaklarnn, borlarnn, mali bnye ve idari yaplarn etkileyen tm unsurlarnn tespit ve tahliline ynelik yeni dzenlemeler daha etkin bir denetimi salayacaktr. Dier taraftan, sigortaclktaki denetim dier anonim irketlerden farkl olarak sadece normatif denetimi iermediinden getirilen hkmlerle ok daha geni, esasa inen ve idareye takdir hakk tanyan bir denetim sistemi ngrlmtr. Yukarda bahsedilen hususlarn yansra, sigortaclk yaps itibaryla hizmet sunumunu gerektiren bir faaliyet konusu olduundan, sigorta ve reasrans araclar, sigorta endstrisinde olduka nemli bir rol oynamaktadr. lgilileri arayp bularak mteri kitlesi yaratmak esasna dayanan modern piyasa dzeninde sigorta ve reasrans araclarnn tad deer artmtr. Dolaysyla, sigorta araclarnn kulland yetkilerin daha ak bir biimde tanmlanmas, erevesinin izilmesi ve ilkelerinin ortaya konulmas, adil bir sigortaclk piyasasnn olumasnda nemli katk salayacak bir husustur.
55

1.2. 5684 Sayl Sigortaclk Kanunu Hkmlerine Genel Bak 1.2.1. Kanunun Yaps Kanun, bir ereve kanun niteliindedir. ncelikle ana ilkeler belirlenmi olup ayrntlar ikincil mevzuata braklmtr. Bu ekilde, yasal dzenlemelerin sektrn dinamik yapsna gecikmeden ayak uydurmasna imkan salanmtr. Bylelikle, AB mevzuatndaki olas deiikliklerin mevzuata yanstlabilmesinin de daha kolay olmas ngrlmektedir. Ayrca, Trk hukuk sisteminin yaps gerei, temel kanun niteliindeki Trk Ticaret Kanunu, Borlar Kanunu, cra-flas Kanunu gibi kanunlarda yaplan dzenlemeler Kanuna aktarlmamtr. 1.2.2. Kanunun Kapsam 5684 sayl Kanun ile; Sigorta irketleri Reasrans irketleri Araclar (Brokerler ve Acenteler) Sigorta eksperleri Akterler Sigortaclk faaliyeti gsteren dier organizasyonlar (havuz v.b.) Sigortaclkla ilgili meslek kurulular

kurulu, faaliyet ve faaliyetlerinin sonlandrlmas bakmndan dzenlenmektedir. Dier taraftan, sosyal gvenlik kurumlar, Trkiye hracat Kredi Bankas Anonim irketi ve zel kanunlarna gre sigortaclk faaliyetinde bulunan dier kurulular (denetimle ilgili hkmleri hari olmak zere), 5684 sayl Kanun kapsamnda deildir. 1.2.3. Kanun le Getirilen Yenilikler 1.2.3.1. Sigorta ve Reasrans irketlerinin Kuruluuna likin Yenilikler irket kuruluunda n izin kaldrlmtr. Asgari sermaye 5 milyon YTL olarak ngrlm olup bu tutara ilave olarak faaliyette bulunulacak bran baznda sermaye bulundurma art getirilmitir. irketlerin hayat ve hayat d sigorta gruplarndan yalnzca birinde faaliyet gsterebilecei hkm altna alnmtr. Sigorta irketleri ile reasrans irketlerinin kurulu amac ile en az ilk yldaki faaliyetlerine ilikin tahminlerini ve ykmllklerini srekli olarak yerine getirebileceini ayrntl bir ekilde ortaya koyan Plan hazrlanmas ilkesi benimsenmitir. Ruhsat talebinin Mstearlka reddi ak kurallara balanmtr. Kurucu, ynetici ve denetiler iin gvenilir kii olma art getirilmitir. 1.2.3.2. Sigorta ve Reasrans irketlerinin Faaliyetine likin Yenilikler Sermaye Yeterlilii Uygulamas ve minimum garanti fonu dzenlemesi yaplmtr.
56

Teknik karlklar yeniden dzenlenmi ve ilave teknik karlklar getirilmitir. irketler iin i denetim sistemi kurulmas zorunlu tutulmutur. Mali bnye zafiyeti saylan haller eski Kanuna gre daha da somutlatrlmtr. Mali bnye zafiyeti durumundaki mdahale sistemi daha etkin klnmtr. Teminat sistemi yeniden dzenlenmitir. Tarifeler ilke olarak serbest braklmtr.

1.2.3.3. Dier Konulara likin Yenilikler Sigortal ile sigorta irketi arasndaki ihtilaflarn hzl zm iin Tahkim messesesi ngrlmtr. Acente ve eksperler iin Trkiye Odalar ve Borsalar Birlii (TOBB) bnyesinde mesleki rgtlenme getirilmitir. Sigortaclkla ilgili zellik tayan konular iin gerekli snavlarn tarafsz bir ekilde yaplmas, yurt ii veya yurt d ya da uluslararas anlamalar erevesindeki eitim taleplerinin karlanmas ve ve benzeri amalarla Sigortaclk Eitim Merkezi (SEGEM) kurulmutur. Sigorta alannda sendikasyon tr yaplanmalara imkan verilmitir. Sorumluluk sigortalar dndaki sigortalarn da Bakanlar Kurulunca zorunlu hale getirilebilmesi mmkn klnmtr. dari ceza/adli ceza ayrmna gidilmi, ekonomik sua ekonomik ceza ilkesi benimsenmi ve yaplan dzenlemelerde yeni Trk Ceza Kanunu ile Kabahatler Kanunu dikkate alnmtr. Eksperlik ve acentelik sistemleri yeniden dzenlenmitir. 1160 sayl Mkerrer Sigorta Hakknda Kanun yrrlkten kaldrlmtr. Trkiye Sigorta ve Reasrans irketleri Birliinin yaplanmas ve yelie ilikin uygulama esaslarnda deiiklik yaplmtr. Hayat d sigorta irketleri iin de akter altrma zorunluluu getirilmitir. 1.2.3.4. zellik Arz Eden Baz Hususlar 1.2.3.4.1. Tahkim Sistemi Bilindii zere, sigorta ettirenler veya sigorta szlemesinden menfaat salayan kiiler ile riski stlenen taraf arasndaki uyumazlklar adli yarg yoluyla zmlenmektedir. Ancak sigortaclk alannda ihtisas mahkemelerinin olmamas, yarg srecinin uzun srmesi ve masrafl olmas, sigortallarn maduriyetine neden olmakta ve zararn telafisi uzun zaman aldndan sigortann var olma amacna aykrlk tekil etmektedir. Bu durum, sigortaclk sektrne olan gveni sarsan bir unsur olarak karmza kmaktadr. Kanunun getirdii tahkim sistemi ile sigorta ettiren veya sigorta szlemesinde menfaat salayan kiiler ile riski stlenen taraf arasnda sigorta szlemesinden doan uyumazlklarn zm amalanmaktadr. Bu balamda, uluslararas uygulamalarda var olan Ombudsman Sisteminin ileyii esas alnm, lkemizdeki hukuk sistemi ile paralellik salanmasn teminen Hukuk Usul Muhakemeleri Kanununda yer alan tahkim sisteminin temel esas ve usulleri erevesinde sistem ekillendirilmitir. ncelikle, uluslararas uygulamalar ile riski stlenen taraf asndan kararlarn belirli bir miktara kadar balayc olmas hususu dikkate alnarak, Tahkim
57

Komisyonu, Trkiye Sigorta ve Reasrans irketleri Birlii (TSRB) ats altnda tekilatlandrlmtr. Tahkim sisteminin ileyie kavumas ve uygulama alan bulmas, sigortallarn sistemin tarafszlna olan gveninin salanmas ile mmkn olabilecektir. Bu amala, sigorta hakemlii messesesi tasarlanm ve belirli niteliklere sahip kiilerin, Komisyona bavurarak listeye kaydolmalar temin edilmitir. Uyumazln zmne ilikin Komisyona yaplacak bavuruda, belirli usul ve esaslar erevesinde, Komisyonca listeden bir hakem atanacak ve uyumazlk tamamen tarafsz olan hakem tarafndan zlecektir. Tahkim Komisyonunun ilevinin gerek anlamda uyumazlklarn zm olmasndan hareketle, Tahkim Komisyonuna bavuru iin ncelikle ilgili sigorta irketine ya da riski stlenen tarafa bavurulmas ve kiinin talebinin ksmen ya da tamamen olumsuz sonulandnn belgelenmi olmas art aranmaktadr. Sistemin gereksiz kullanmndan kanlmas amacyla, bavuruda bulunacak sigorta ettirenler veya sigorta szlemesinden menfaat salayan kiilerden czi bir cret alnmas tasarlanmtr. Riski stlenen tarafla uyumazla den kiinin Tahkim Komisyonuna bavurusu, ncelikle raportrler tarafndan incelenecek, uyumazlk konusu eksik bilgilendirme, evraklarn eksiklii, v.b. gibi konulardan kaynaklanyorsa raportrlerin riski stlenen tarafla iletiimi ile sonulandrlacaktr. Ancak raportrler tarafndan sonulandrlamayan bavurular Sigorta Hakemine iletilecektir. Uyumazlklarn zm iin hakemlerin karar verme sresi drt ay ile snrlandrlmtr. Riski stlenen taraflar asndan sisteme katlm tamamen gnlllk esasna dayanmaktadr. Uluslararas uygulamalar ve mahkemelerin i yk dikkate alnarak, hakemin verdii kararn belirli bir miktara kadar her iki taraf iin de kesin olmas, bu miktarn st iin Hukuk Usul Muhakemeleri Kanunu erevesinde temyiz yoluna bavurulabilmesi ilkesi benimsenmitir. 1.2.3.4.2. Acente ve Eksperlere likin Yeni rgtlenmeler Acenteler ve eksperler, sigortaclk sektrnn vazgeilmez aktrleridir. Sektrdeki nemleri nedeniyle, bu mesleklerin kurumsallamas, etik deerlerinin belirlenmesi, ruhsatlandrma ve kayt prosedrlerine ilikin gerekli ilemlerin yrtlmesi son derece nemlidir. Kanun ile bu ihtiyalar gz nnde bulundurularak acente ve eksperler iin TOBB bnyesinde bir rgtlenme ngrlmtr. Ancak, bu rgtlenmede, hem acenteler hem de eksperlerin kendi karar alma mekanizmalarnn korunmas iin gerekli dzenlemeler yaplmtr. Kanun sonrasnda, sigorta acentelii ve eksperlii yapabilmek iin gerekli olan Levhaya kayt ilemleri ile kayttan silme ilemlerini yrtmek, sigorta acentelii ve eksperlii hakknda sigortaclk faaliyeti ile ilgili konularda disiplin cezas vermek, meslek kurallarn oluturmak ve meslek mensuplar arasnda haksz rekabeti nlemek amacyla TOBB nezdinde Sigorta Acenteleri Sektr Meclisi, Sigorta Acenteleri cra Komitesi ile Sigorta Eksperleri cra Komitesi oluturulmutur.

58

1.2.3.4.3. Gvence Hesab Sigortallarn daha etkin bir ekilde korunabilmesini teminen Garanti Hesabnn kapsam geniletilerek TSRB bnyesinde Gvence Hesab ad altnda yeniden oluturulmutur. Garanti Hesabndan farkl olarak, Gvence Hesab ile 5684 sayl Sigortaclk Kanununa, mlga 7397 sayl Sigorta Murakabe Kanununa, Karayollar Trafik Kanunu ile Karayolu Tama Kanununa gre zorunlu klnan sigortalarla ilikili tazminatlarn belli artlarn olumas halinde karlanabilmesi amalanmtr. Bu ekilde, sigortalarn zorunlu hale getirilmi olmas nedeniyle duyulan gvenin zedelenmemesi iin, herhangi bir zarar grlmesi durumunda ortaya kan zararn belirli kurallar dahilinde karlanabilmesi amalanmtr. te yandan, uluslararas zorunlu trafik sigortas niteliindeki Yeil Kart Sigortas uygulamalar iin faaliyet gsteren Trkiye Motorlu Tat Brosunca yaplacak demeler de anlan Hesaptan karlanabilecektir. 1.2.3.4.4. Kanunun AB Dzenlemeleri ile Uyumu Kanun hazrlanrken ilke olarak ABye uyum gzetilmitir. Bu uyum, irket kuruluu iin n izin prosedrnn kaldrlmas, minimum garanti fonu uygulamas gibi baz hkmler asndan Kanuna dorudan yanstlm; tarife serbestisi getirilmesi, yurt dnda yaptrlabilecek sigortalarn kapsamnn geniletilmesi gibi baz hkmlerde ise gerektiinde uyumu salayabilmeye ynelik idareye yetki tannmtr. Ayrca, bir ereve kanun niteliinde hazrlandndan, uygulamaya ilikin ikincil dzenlemelere braklan bir ok hususun temelini de AB Direktifleri oluturmaktadr. 1.3. Kanunun Getirdikleri 1.3.1. Genel Sigorta acentelerinin lkemiz sigortaclk sektrnde stlendii nemli rol gz nnde bulundurularak sigorta acentelii yaplabilmesi iin gerekli artlar belirlenmi ve sigorta acenteliinin gerek veya tzel kiiler eliyle yaplabilecei hkm altna alnmtr. Sigorta acenteliinin ifa edilebilmesi iin, TOBB nezdindeki Levhaya kaytl olma art getirilmitir. Sektrn en nemli aktrlerinden biri olan acentelerin belirli nitelikleri tamalar gerekmektedir. Bu nedenle, Levhaya kayt iin, acentelere Hazine Mstearlndan bu nitelikleri tadklarn gsteren bir belge alma zorunluluu getirilmitir. Ancak, bankalar ile zel kanunla kurulmu ve kendisine sigorta acentelii yapma yetkisi tannan kurumlar, niteliklerinden dolay, bu hkmlerden muaf tutulmutur. Yabanc acentelerin Trkiyedeki faaliyetleri ile Trkiyede faaliyet gsteren acentelerin yabanc sigorta irketleri adna Trkiyedeki araclna ilikin dzenleme yapma yetkisi Bakanlar Kuruluna verilmitir. Bu yetki devri ile amalanan, Avrupa Birliine uyum srecinde gerekli deiikliklerin yaplmasnn salanmasdr. Sigorta hizmetleri ile ilgili olarak, Tketicinin Korunmas Hakknda Kanunun 4/A maddesinin nc fkrasna istisna getirilmitir. Sigortaclk sektr asndan anlan istisna deerlendirildiinde, sigorta irketlerinin hizmet salayc olarak; acentelerin ise salt araclk faaliyeti dolaysyla sunduklar aypl hizmetten sorumlu tutulmas ilkesi benimsenmitir.
59

Uygulamada grlen tazminat demelerinde gecikmenin tamamen ortadan kalkmas, primlerin zamannda tahsil edilerek irket tarafndan en ksa srede verimli alanlara yatrlmas ile mmkn olacaktr. Acenteler tarafndan toplanan primlerin baka faaliyet alanlarnda kullanlmasnn nne geebilmek amacyla kendilerine szleme yapma ve prim tahsil etme yetkileri verilen sigorta acentelerinin, kural olarak, baka ticari faaliyette bulunamayacaklar esas benimsenmitir. Dier taraftan, bu ekildeki bir uygulama ile acentelikte kurumsallama artacak ve profesyonel sigortacl benimseyen acenteler sektrde yerlerini alacaklardr. Bylece, sigorta ettiren de teminat altna alnmasn istedii riziko konusunda hizmet alabilecei etkin bir sigorta aracs bulabilecektir. 1.3.2. Acentelere likin Hkmler 1.3.2.1 Acente Tanm 5684 sayl Sigortaclk Kanunun 2 nci maddesinin (b) bendine gre arac; sigorta acentesi ve brokeri ifade etmektedir. Ayn maddenin (l) bendinde ise Sigorta acentesi tanm yaplmtr. Buna gre acente tanm aada yer ald ekildedir: l) Sigorta acentesi: Ticar mmessil, ticar vekil, sat memuru veya mstahdem gibi tbi bir sfat olmakszn bir szlemeye dayanarak muayyen bir yer veya blge iinde daim bir surette sigorta irketlerinin nam ve hesabna sigorta szlemelerine araclk etmeyi veya bunlar sigorta irketleri adna yapmay meslek edinen, szlemenin akdinden nce hazrlk almalarn yrten ve szlemenin uygulanmas ile tazminatn denmesinde yardmc olan kiidir. 1.3.2.2 Faaliyet Alan Snrl/ Snrsz Acente Mevzuatta esas itibaryla iki tr acentelik mevcuttur. Bunlar; yalnzca zorunlu sigortalar veya hayat sigortalar faaliyeti yrten acenteler, zorunlu sigortalar veya hayat sigortalar ile snrl olmakszn faaliyet gsteren acentelerdir. yalnzca zorunlu sigortalar veya hayat sigortalar faaliyeti yrten acenteler iin baka ile itigal etme yasa yoktur. Bununla birlikte, bu acentelerin zorunlu sigortalar veya hayat sigortalar dnda sigorta ilemleri yapmas mmkn deildir. Ayrca; Bankalar, zel kanunla kurulmu ve kendisine sigorta acentelii yapma yetkisi tannan kurumlar, da bu yasak kapsam dnda braklmtr. Dier taraftan, zorunlu sigortalar veya hayat sigortalar ile snrl olmakszn faaliyet gsteren acenteler, bireysel emeklilik ilemleriyle ilgili acentelik faaliyeti haricinde baka bir ticari faaliyette bulunamaz.

60

Sigorta acentelii gerek veya tzel kiilerce yaplr. Sigorta acentelii yapmak isteyenlerin TOBB tarafndan tutulan Levhaya kaytl olmas gerekir. 1.3.2.3 Sigorta Acenteleri Ynetmelii 5684 sayl Kanun sigorta acentelii yapacaklarn niteliklerine ilikin usul ve esaslarn ynetmelik ile belirleneceini ngrmtr. Nitekim bu konu ile ilgili olarak hazrlanan Sigorta Acenteleri Ynetmelii 14/04/2008 tarihli ve 26847 sayl Mkerrer Resmi Gazetede yaymlanarak yrrle girmitir. 1.3.2.4 Levha kayd Sigorta acentesinin Levha kayd aadaki durumlardan birinin tespiti halinde silinir: Sigorta acentelii yapmas iin gerekli nitelikleri kaybetmise, Hakknda meslekten karma karar verilmise, Levhaya yazlmasn mteakip alt ay iinde faaliyete gemezse, Sigorta acenteliinden ayrlmsa, Ticaret veya ticaret ve sanayi odasndaki kayd silinmise, Tespit edilen kayt cretini sresi iinde yatrmamsa veya aidatn yl st ste hi dememise.

Levhadan silinme karar verilmeden nce, sigorta acentesinin yazl savunmasnn istenmesi gerekir. Levhadan silinme kararnn verilebilmesi iin sigorta acentesinin savunmasnn dinlenmesi veya savunmas dinlenmek zere kendisine yaplan arya uymam olmas gerekir. Levhadan silinme kararnn gerekeli olarak verilmesi gerekmektedir.. Levhadan silinmeyi gerektiren hallerinin sona erdiini ispat eden sigorta acentesi, Levhaya yeniden yazlma hakkn kazanr. Ancak, hakknda meslekten karma karar verilmi olan kiinin bir daha Levhaya yazlmas mmkn deildir. Levhaya yeniden yazlan sigorta acentesinden kayt creti alnmamaktadr. Levhaya yeniden yazlma talebinde bulunanlar, Levhaya yazlma artlarnn varlnn devam ettiini ispatla zorunlu tutulabilir. Levhaya yeniden yazlma talebinin reddine ilikin kararn da gerekeli olarak verilmesi arttr. Levhadan silinen veya Levhaya yeniden yazlma talebi reddolunan kii, bu kararlara kar 15 i gn iinde TOBB Ynetim Kuruluna yazl itirazda bulunabilir. Yaplacak itiraz karsnda TOBB Ynetim Kurulu en ge 15 i gn iinde grn bildirmek zorundadr. Bu karar kesindir.

1.3.2.5 Acentelere ilikin dier zel hkmler 5684 sayl Kanun araclar hakknda baz snrlamalar getirmitir. yle ki, sigorta irketlerinin, sigorta szlemeleri iin brokerlik yapanlarn ve sigorta eksperlerinin ynetim ve denetiminde bulunan kiiler ile bunlar adna imza atmaya yetkili olanlar;
61

sigorta acentelerinin ynetim ve denetim kurullarnda grev alamaz, imzaya yetkili olarak alamaz, bu irketlere ortak olamaz , bunlardan cret karl herhangi bir i kabul edemez. Yukarda belirtilen snrlandrmalar, sz konusu kimselerin e ve velayeti altndaki ocuklar iin de geerlidir. Ancak, bu durumda snrlandrma yalnzca sz konusu kiilerin faaliyette bulunduu irketin sigorta acentelii iindir. (Madde 23/12) Kanuna gre yetkili olanlar dnda hibir gerek veya tzel kii, sigorta acentelii faaliyetinde bulunamayaca gibi ticaret unvanlarnda veya herhangi bir belgede, sigorta acentelii i ve ilemleriyle urat izlenimini yaratacak kelime ve iaretler kullanamaz. (Madde 23/13) Sigorta acentelii yapmaktan yasaklananlar, sigorta acenteliiyle ilgili faaliyetlerde altrlamayacaklar gibi, bu kiilerle her ne ekilde olursa olsun sigorta acentelii mesleinin icras iin ibirlii yaplamaz. (Madde 23/14) Sigorta acentesi, acentelik szlemesinin sona ermesi halinde, sigorta ettirenlerle yapt veya ksa bir sre iinde yapaca ilerle ilgili szleme ilikisi devam etmi olsayd elde edecei komisyona hak kazanr. Szleme ilikisinin sona ermesinden sonra sigorta irketi sigorta acentesinin portfy sayesinde nemli menfaatler elde ediyor ve hakkaniyet gerektiriyorsa, sigorta acentesi, sigorta irketinden tazminat talep edebilir. Ancak, sigorta acentesinin hakl bir nedene dayanmakszn szlemeyi feshetmesi ya da kendi kusuruyla szlemenin feshine neden olmas halinde tazminat hakk der. Sigorta acenteleri ile bunlarn yanlarnda alanlar, ileri dolaysyla rendikleri bilgi ve srlar ilgililerin izni olmakszn aklayamaz. Ancak, su tekil eden hallerin yetkili mercilere duyurulmas zorunludur. 1.3.2.6 Cezai Hkmler Sigortaclk Kanununda getirilen dzenlemelere aykr hareket etmenin yaptrmlar dzenlenmi olup, bu dzenlemeler Cezai Hkmler bal altnda yer almaktadr. Kanunda yazl sulardan dolay kovuturma yaplmas Hazine Mstearl tarafndan Cumhuriyet Basavclna yazl bavuruda bulunulmasna baldr. Bu bavuru ile Mstearlk ayn zamanda katlan (mdahil) sfatn kazanmaktadr. Bununla birlikte, acentelerin Kanunda su saylan fiilleri hakknda yaplacak kovuturmalar hakknda bu madde hkmleri uygulanmamaktadr. 5684 sayl Sigortaclk Kanununda yer alan sigorta acentelerine ilikin adli cezalar aada sralanmtr: Kanunun 23 nc maddesinin onuncu fkrasna aykr olarak ticar faaliyette bulunanlar (detayl bilgi iin 1.3.2.2 Yetkili/Snrl Yetkili Acente balkl blme baknz.) hakknda yz gnden az olmamak zere adl para cezas

62

Kanunun 23 nc maddesinin 12 nci fkrasna aykr davrananlar (detayl bilgi iin 1.3.2.5 Acentelere ilikin dier zel hkmler balkl blme baknz.) hakknda yz gnden az olmamak zere adl para cezas Kanunun 23 nc maddesinin 13 nc fkrasna aykr olarak sigorta acentelii yetkilerini veya unvanlarn baka kiilere kullandranlar ve sz konusu yetki ve unvanlar kullananlar be yz gnden az olmamak zere adl para cezas ile sigorta acentelii yapt izlenimini uyandranlar hakknda yz gnden az olmamak zere adl para cezas Kanunun 23 nc maddesinin 14 nc fkrasna aykr hareket edenler ile bu fkra gereince sigorta acenteliiyle ilgili faaliyetlerde almamas gerektii halde alanlar hakknda iki yz gnden az olmamak zere adl para cezas

63

BLM 2: Acentelere likin Ynetmelikler, lgili Genelge ve Sektr Duyurular 2.1. Sigorta Acenteleri Ynetmelii 5684 sayl Sigortaclk Kanununun 23 nc maddesinin ikinci fkras sigorta acentelii yapacaklarn niteliklerine ilikin usul ve esaslarn ynetmelik ile belirleneceini ngrmtr. Bu erevede, Sigortaclk Kanununa dayanlarak karlan Acenteler Ynetmelii 14.04.2008 tarih ve 26847 sayl Resmi Gazetenin Mkerrer saysnda yaynlanmtr. 2.1.1. Ama Ynetmeliin amac, sigorta acentelii yapacak gerek ve tzel kiilerin niteliklerine ve faaliyetlerine dair usul ve esaslar dzenlemektir. Ynetmelikte, acentelerin niteliklerine, kurulularna, faaliyetlerine, tesis edecekleri teminatlara, tutacaklar defter, belge ve kayt dzeni ile yapamayacaklar ilere ilikin usul ve esaslar yer almaktadr. 2.1.2. Sigorta Acenteleri in Getirilen Dzenlemeler Ynetmelik ile, sektrde bir standart salanmas, sigortallarn en iyi ekilde bilgilendirilmesi ve gvenilirliin artrlmas amalanmtr. Bu erevede Ynetmelik ile getirilen balca uygulamalar aadaki gibidir: - Tzel kii acentelere, salkl bir firma yapsnda olmalarn salamak amac ile, asgari sermaye art getirilmitir. - Acentelerin sigortallarna verebilecekleri zararlara kar zorunlu sorumluluk sigortas yaptrma art getirilmitir. - Sigortallar korumak amacyla, Avrupa Birliinin Araclar Ynergesi erevesinde, sigortallarca acentelere yaplan prim demelerinin sigorta irketlerine yaplm saylmas; ancak, sigorta irketlerince acentelere yaplan hasar demelerinin sigortallarca alnmadka denmi saylmamas hkm getirilmitir. - Sigortallara daha kaliteli hizmet verilebilmesini salamak amac ile, acente yneticilerine ve gerek kii acentelere eitim ve mesleki deneyim art getirilmitir. - Acentelerde, sigortaclk ilemleriyle yetkili klnacak tm kadrolu personel Teknik Personel ad altnda dzenlenmi ve bunlara da asgari eitim ve mesleki deneyim art getirilmitir. - Teknik personel iin de, ayrca Trkiye Odalar ve Borsalar Birliinde bir kayt tutulmas ve bunlara kimlik kart verilmesi uygulamas getirilmitir. - Acenteler ve ortaklarnda 5684 sayl Kanunda aranlan artlar saladklarn denetlemek asndan, bunlarn verilerinin kayt altna alnmas uygulamas balatlmtr. - Acentelere uygunluk belgesi verilmesi ve bunlarn Trkiye Odalar ve Borsalar Birlii nezdinde Levhaya kayt artn salamak zere, bu ilemlerin takibi iin TOBB ve Acenteler cra Komitesinin grev ve yetkileri belirlenmitir.

64

- Tm Acente kaytlarnn, biliim sistemi ile lke apnda girilebilmesini salayacak alt yap hazrlanmtr. - Uygunluk belgesinden ve Levhaya kayttan mstesna tutulan bankalar ve dier kurumlarda alacak personel iin de artlar getirilmitir. - Acentelerin, ilan reklam ve duyurularna ilikin hususlar dzenlenmitir. 2.1.3. Acentelik Yapmak steyenlere likin Nitelikler Sigorta acentelii yapacaklarn, Mstearlktan bu nitelikleri tadklarn gsteren bir belge alarak Levhaya kayt olmak iin Trkiye Odalar ve Borsalar Birliine bavurmalar gerekmektedir. Sigorta Acenteleri Ynetmeliinin Tanmlar ve Ksaltmalar balkl 3 nc maddesinde yer alan () bendi ile Trk Sigorta Hukuku literatrne ilk kez giren Levha; Sigorta acenteleri iin Trkiye Odalar ve Borsalar Birlii tarafndan dzenlenecek faal olarak alanlara ilikin kaytlar gsterir Levha olarak tarif edilmitir. Mstearlk belge alnmasna ilikin ilemlerin incelemeye ve onaya hazr hale getirilmesi iin Trkiye Odalar ve Borsalar Birliine grev vermitir. Trkiye Odalar ve Borsalar Birlii bu ilemlerin gerekletirilmesi iin uygun grd ilgili sivil toplum ve meslek kurulular ile ibirlii yapmaya yetkilidir. Bankalar ile zel kanunla kurulmu ve kendisine sigorta acentelii yapma yetkisi tannan kurumlar hakknda levhaya kayt zorunluluu ile Mstearlktan belge almaya ilikin hkmler uygulanmamaktadr. Mstearlka yaplacak deerlendirmede durumu uygun grlenler Levhaya kaydedilmek zere TOBBa bildirilecek, bu bildirim, bildirime konu acenteler bakmndan uygunluk belgesi niteliinde olacaktr. Uygunluk belgesi alan ve TOBB internet sitesinde liste halinde duyurulan acenteler, Levhaya kayt olmak iin en ge alt ay iinde TOBBa bavuruda bulunmak zorundadr. Gerekli tm bilgi ve belgeleri tamamlanarak Levhaya kaydedilen acenteler TOBB internet sitesinde duyurulacaktr. Acenteler, Ynetmelikte aranlan niteliklerinde ortaya kabilecek deiiklikleri elektronik ortamda TOBBa veya uygunluk belgesi bavurusunda bulunduu odaya; sigorta irketleri ise, acentelere verecekleri yetkilere ilikin deiiklikleri, deiiklii takiben en ge i gn iinde, Levhaya ilenmek zere TOBBa bildirmek zorundadr. TOBB nezdinde tutulan Levhaya ilikin bilgiler ve bilgilere dardan eriim tannacak yetkili kullanclar ve eriebilecekleri kaytlarn ierii ile eriim ekli TOBBun gr alnarak Mstearlka belirlenmektedir. Elektronik ortamda TOBBa veya odalara bildirim yaplmasna ilikin usuller TOBB tarafndan belirlenir. Acentelere Mstearlk talimatlar ile cra Komitesince gerekli grlen karar ve duyurularn iletilmesi iin TOBB tarafndan gerekli tedbirler alnr. Acentelik Yetkileri, Sigorta Polieleri, Hesap Mutabakat ve Bilgi Kaytlar ve Acentelik yetkilerinin tescil ve ilan ile ilgili olarak yaplan dzenlemede acentelere verilecek acentelik yetkisi ile szleme yapma ve/veya prim tahsil etme yetkilerine ve bu yetkinin verilmeyecei acentelerin hangi yetkili acentelere bal bulunacaklarna dair hususlarn kapsam ve snr sigorta irketlerince, usul dairesinde tescil ve ilann mteakip 15 i gn iinde Levhaya ilenmek zere TOBBa bildirilecei eklindedir.

65

Sigortaclk Kanununun 23. maddesinin onbirinci fkras Bakanlar Kurulunun, yabanc sigorta acentelerinin Trkiyedeki faaliyetleri ile Trkiyede faaliyet gsteren sigorta acentelerinin yabanc sigorta irketleri adna Trkiyedeki araclk hizmetlerine ilikin dzenleme yapmaya yetkili klnmtr. 2.1.3.1. Gerek Kii Acenteler Asndan Acentelerin Kurulu ve Faaliyet Esaslar ve Gerek ve Tzel kii acentelerde aranlan nitelikler Acenteler Ynetmeliinin ikinci blm ve 4. maddesinde dzenlenmitir. Buna gre maddenin birinci fkrasnda acentelik faaliyetinde bulunacak gerek kiilerde aadaki nitelikler belirtilmi olup bu nitelikler: Trkiyede yerleik olmas, Medeni haklar kullanma ehliyetine sahip olmas, Kanunun 3 nc maddesinin ikinci fkrasnn (a) bendinin drt numaral alt bendinde belirtilen sulardan hkm giymemi veya ceza almam olmas, flas etmemi ve konkordato ilan etmemi olmas, Teknik personel vasflarn tamas, Asgari malvarl artn yerine getirmi olmas, Fiziksel, teknik ve idari altyap ile insan kaynaklar bakmndan yeterli olmas,

olarak sralanmtr. 5684 sayl Sigortaclk Kanununun 3 nc maddesinin ikinci fkrasnn (a) bendinin drt numaral alt bendi ise Acentelik yapamayacaklara ilikin nitelikler yer almaktadr. Kanunda bu haller ayrntl olarak saylmtr: 9 Taksirli sular hari olmak zere affa uram olsalar dahi sreli hapis veya sigortaclk mevzuatna aykr hareketlerinden dolay hapis veya birden fazla adl para cezasna mahkm edilmemi olmak, 9 Yahut cezas ne olursa olsun basit ve nitelikli zimmet, irtikp, rvet, hrszlk, dolandrclk, sahtecilik, gveni ktye kullanma, hileli iflas, grevi ktye kullanma gibi yz kzartc sular ile kaaklk sular, resm ihale ve alm satmlara fesat kartrma, sutan kaynaklanan malvarl deerlerini aklamam olmak, 9 Devlet srlarn aa vurma veya vergi kaakl sularndan dolay hkm giymemi olmak. 2.1.3.2. Tzel Kii Acenteler Asndan Dier yandan Acenteler Ynetmeliinin 4. maddesinin ikinci fkras acentelik faaliyetinde bulunacak tzel kiilerde ise: Merkezlerinin Trkiyede bulunmas, flas etmemi ve konkordato ilan etmemi olmas, Asgari sermaye artnn yerine getirilmi olmas, Fiziksel, teknik ve idari altyap ile insan kaynaklar bakmndan yeterli olmas.

niteliklerini aramaktadr.

66

Maddenin nc fkras acentelik faaliyetinde bulunacak tzel kiilerin yetkililerinde, gerek kii ortaklarnda ve tzel kii ortaklarnn yetkililerinde: a) Kanunun 3 nc maddesinin ikinci fkrasnn (a) bendinin drt numaral alt bendinde belirtilen sulardan hkm giymemi veya ceza almam olmas, b) flas etmemi ve konkordato ilan etmemi olmas, niteliklerini aramaktadr. Maddenin drdnc fkras; acentelik faaliyetinde bulunacak tzel kiilerin tzel kii ortaklarnda iflas etmemi ve konkordato ilan etmemi olmas niteliklerini aramtr. Acenteler Ynetmeliinin drdnc maddesinin beinci fkras uyarnca acentelik faaliyetinde bulunacak tzel kii yetkililerinden irketi sigorta ilemleri bakmndan temsil ve ilzama yetkili olanlarn birinci fkrann (e) ve (f) bentlerinde saylanlar hari dier nitelikleri tamas gerekmektedir. Maddede bahsedilen ve istisna saylan (e) ve (f) bentleri ise asgari malvarl artn yerine getirme ve fiziksel, teknik ve idari altyap ile insan kaynaklar bakmndan yeterli olma artlardr Szleme yapma veya prim tahsil etme yetkilerine sahip gerek kii acenteler ile tzel kiilii haiz acentenin mdrnn veya bu unvan tamasa bile fiilen bu grevi yerine getiren kiilerin birinci fkrann (d), (e) ve (f) bentlerinde saylanlar hari dier nitelikleri tamas, ayrca en az drt yllk yksekretim kurumlarndan veya en az iki yllk akterya, pazarlama, risk ynetimi ve sigortaclk ile ilgili yksek okullardan mezun olmas ve iki yllk mesleki deneyimi kazanm olmas gerekmektedir. stisnalar arasnda saylan (d) bendi (e) ve (f) bentlerinin yan sra Teknik Personel vasflarn tama ile ilgilidir. 2.1.4. Teknik Personel Acenteler Ynetmelii ile getirilen Teknik Personel kavram sigorta rnlerinin, acenteler tarafndan pazarlanmas, bilgilendirme ve sat ilemlerinin yalnzca acentelerin teknik personeli tarafndan yaplabileceini ifade etmektedir. Ynetmelikte tanmlanan eitimi sresi ierisinde almam olan teknik personelin faaliyeti bu eitimi tamamlanncaya kadar durdurulabilecektir. Teknik personelin kimlikleri uygunluk belgesi bavurusunda bulunduu oda tarafndan verilir. Odalar, bu hizmet iin TOBB tarafndan belirlenecek bir cret alabilir. Kimliklerin ekli ve ierii, verilmesi ve geri alnmasna ilikin usul ve esaslar cra Komitesince belirlenir ve Mstearln onay ile uygulamaya konulur. Kimlii olmayanlar ile kimlii olup ibraz edemeyenler sigorta szlemelerine araclk yapamazlar. Sigorta polielerinin dzenlenmesi ve primlerinin tahsili konusu da Acenteler Ynetmeliinde yer almtr. Sigorta polielerinde yetkili acentenin unvan ve Levha numaras ile ilemi yapan teknik personelin ad, soyad, kayt numaras ve imzasnn ak olarak yer almas zorunludur. Acentelerin prim tahsilat yapabilmesi iin Acenteler Ynetmelii uyarnca zel bir Yetkilendirme aranmaktadr. Ynetmelikte bu hkm Sigorta irketlerince yetkilendirilmemi acenteler prim tahsilat yapamaz eklinde belirtilmitir. Sigortal tarafndan yetkili acenteye yaplan deme sigorta irketine yaplm saylr. Sigorta irketlerince acenteye yaplan deme hak sahibi tarafndan tahsil edilmedike yaplm saylmaz. Sigorta polielerinin dzenlenmesine ve primlerin tahsil edilmesine ilikin

67

usul ve esaslar sigorta irketi ile acente arasnda akdedilen acentelik szlemesinde aka belirtilmelidir. Teknik personel olmak iin aadaki artlar aranr: 4 nc maddenin birinci fkrasnn (d), (e) ve (f) bentlerinde saylanlar hari dier niteliklerin tanmas, En az lise veya dengi okul mezunu olmas, Sigortaclkla ilgili kurum veya kurulularn meslekle ilgili blmlerinde en az 2 yl mesleki deneyim kazanlm olmas.

Ancak, en az 2 yllk akterya, pazarlama, risk ynetimi ve sigortaclk ile ilgili yksek okullardan veya 4 yllk yksekretim kurumlarndan mezun olanlarda bu art aranmayacaktr. Acenteler teknik personeline ilikin bilgileri, kaydedilmek ve bu personelin kayt numaras ve kimliklerini almak zere elektronik ortamda TOBBa veya uygunluk belgesi bavurusunda bulunduu odaya bildireceklerdir. Gerek kii acenteler ve tzel kii acente yneticileri ile mdrnn veya bu unvan tamasa bile fiilen bu grevi yerine getirenlerin teknik personel unvann tamas gerekir. Teknik personelin polie sat srasnda sigortalya hangi acenteye bal olarak altklarn aka belirtmeleri, yapacaklar tantmlarda ve bilgilendirme notlarnda bal olduklar acentenin unvann yazmalar gerekmektedir. Teknik personelin yapt ilemlerden dolay nc kiilere verecekleri zararlardan bal bulunduklar acenteler sorumludur. Hayat sigortalarnda grev yapacak teknik personel hakknda ilgili mevzuat hkmleri uygulanacaktr. Lise ve dengi okul mezunu olup, teknik personel olmak iin dier gerekli nitelikleri tayan, ancak deneyim art bulunmayanlar yardmc teknik personel unvan ile ie balatlabilirler. Yardmc teknik personele en az 6 ay almas ve esaslar Mstearlka belirlenecek temel sigortaclk bilgileri snavn kazanmas kayd ile sigorta ilemleri yapma yetkisi verilebilir. Yardmc teknik personel 2 yllk alma sresini doldurduu takdirde teknik personel unvann kazanr ve acenteler bu personeli srelerinin dolmasn takiben en ge 20 gn iinde kaydedilmek, kayt numaras ve kimlik almak zere elektronik ortamda TOBBa veya uygunluk belgesi bavurusunda bulunduu odaya bildirir. Ayn zamanda teknik personel olarak sigorta acentelerinde faaliyette bulunacak olanlarn tarihi ve program Mstearlka 3 ay nceden duyurulacak ve en az 3 ylda bir 5 i gnn gememek zere verilecek eitime tabi tutulmalar gerektii hususu da Acenteler Ynetmeliinin yeni dzenlemesinde yer almaktadr. Eitimler Sigortaclk Eitim Merkezi tarafndan yaplacaktr. Elektronik ortamda eitim verilmesi de mmkndr. Mstearlk gerek grlen hallerde bu eitimlerin yaplmas amacyla yurt iindeki veya yurt dndaki kurum, kurulu, meslek rgtleri veya niversitelerden yararlanabilir. Bankalar hari Kanunun 23 nc maddesinin onuncu fkrasnda belirtilen bankalar, zel kanunla kurulmu ve kendilerine sigorta acentelii yapma yetkisi tannan kurumlar hakknda Ynetmelik zel bir dzenleme getirmitir. Bu kurumlarda, sigorta acentelii yaplan blm
68

ve sigorta ilemlerinden sorumlu bir teknik personeli belirlemek, ayrca yeter sayda teknik personel altrmak zorunludur. Bankalar, Genel Merkezlerinde sigortaclk ilemlerinden sorumlu bir personeli TOBBa bildirecekler ve ayrca sigorta acentelii yapan tm ubelerinde teknik personel niteliklerini haiz en az bir personeli belirleyeceklerdir. 2.1.5. Mesleki Sorumluluk Sigortas Gerei Acenteler Ynetmelii ile ilk kez Mesleki Sorumluluk Sigortasna ilikin dzenleme yaplm olup, buna gre acenteler, mesleki faaliyetlerinden dolay sigortallarna verebilecekleri zararlara kar mesleki sorumluluk sigortas yaptrmak zorundadr. Mesleki sorumluluk sigortasnn, beher tazminat talebi iin teminat en az 10.000 TL ve bir yl boyunca tm tazminat talepleri iin teminat en az 100.000 TL olmak zere yaptrlmas gerekmektedir. Acenteler, sigorta irketleri ile yaptklar acentelik szlemesini takiben en ge bir ay ierisinde mesleki sorumluluk sigortasn yaptrarak, bu hususta elektronik ortamda TOBBa veya uygunluk belgesi bavurusunda bulunduu odaya bildirimde bulunur. Mesleki sorumluluk sigortas olmakszn acentelik faaliyetinde bulunulamaz. Mesleki sorumluluk sigortasnn asgari miktar her yl Trkiye statistik Kurumu tarafndan aklanan Tketici Fiyatlar Endeksi yllk art orann amamak kaydyla Mstearlka arttrlabilir. 2.1.6. Asgari Sermaye Gerei Acenteler Ynetmeliinde Asgari Sermayeye ilikin hkmler yer almaktadr. Buna gre, tzel kii acenteler iin asgari sermaye miktar irket trne gre Sanayi ve Ticaret Bakanlnca belirlenen tutardan az olmamak kaydyla 25.000 TLdir. Gerek kiilerin beyan edecekleri mal varlklar bu miktarn altnda olamaz. Bu tutar acentelerce araclk edilen yllk prim tutarnn % 4nden aa olamaz. Araclk edilen yllk prim tutar, yl sonlar itibaryla hesaplanr. Acenteler araclk ettikleri yllk prim tutarlarn en ge takip eden yln ubat ay sonuna kadar elektronik ortamda TOBBa veya uygunluk belgesi bavurusunda bulunduu odaya bildirirler. lave sermaye ihtiyacnn ortaya kmas halinde, eksik kalan sermaye en ge yl sonuna kadar tamamlanr. Sermaye an kapatmayan acenteler, bu a kapatana kadar acentelik faaliyetinde bulunamazlar. 2.1.7. Dier Dzenlemeler Dier yandan Teminat ve Acente komisyonlar konusunda yaplan yeni dzenlemeye gre sigorta irketlerinin faaliyetleri nedeniyle acentelerinden isteyebilecekleri teminatn miktar ve koullar taraflar arasnda serbeste belirlenir. Sigorta branlar itibaryla uygulanacak komisyonlar, ise sigorta irketleri ve acenteleri arasnda serbeste belirlenir. Ancak, komisyonlara ilikin olarak ilgili mevzuatnda zel hkmler bulunan sigortalarda kendi hkmleri geerlidir. Sigorta irketleri ile acenteler arasnda yaplacak acentelik szlemelerinde komisyonun genel erevesi belirlenir. Szlemede belirlenmemi bulunan komisyon ve ek komisyonlar ile ilgili esaslar ise sigorta irketlerince acentelere duyurulur. Ynetmeliin Hesap mutabakat ile ilgili dzenlemesi uyarnca acentelerin hesap ve kayt dzeninin, irketler ile ilgili hesaplarda er aylk dnemler itibaryla mutabakat salayacak

69

ekilde oluturulmas gerekir. Acenteler ve sigorta irketleri kendi aralarndaki ilgili hesaplarda, er aylk dnemler itibaryla hesap mutabakatlarn salamak zorundadrlar. Unvan, ilan, reklam, afi ve pano konusunda yaplan dzenleme gerei acenteler, unvanlarnda sigorta ifadesi ile birlikte acentelik veya araclk ifadelerinden birini kullanmak zorundadr. Acenteler, sigorta irketlerine ve szleme yaptrmak isteyenlere yanltc bilgi ve belge veremezler. Acenteler, unvanlarn acentelik fonksiyonlarn gizleyecek ekilde ve unvanlarnda sigorta irketi olarak faaliyet gsterdikleri anlamn tayacak ifadeler kullanamazlar. Acenteler, Levha kayt numarasn ieren bir plakay iyerlerinin giri blmnde ve gzle grnr ekilde asmak zorundadr. Bu plakann ekli Mstearln uygun gr ile cra Komitesince belirlenir. Acentelerin faaliyet gsterecekleri baka bir adresteki ubeleri acente ile ayn unvan tamak zorundadr. Acenteler ubelerine ilikin bilgileri ube tesisinden itibaren en ge 15 i gn iinde Levha bilgilerine ilave ettirirler. ubelerin antet, afi, reklam ve tabelalarnda acente unvanna yer vermeleri zorunludur. 2.2. Sigorta Acenteleri Sektr Meclisi le Sigorta Acenteleri cra Komitesinin Kurulu ve alma Usul ve Esaslar Hakknda Ynetmelik Sigortaclk Kanununda dzenlenen TOBB Sigorta Acenteleri cra Komitesi ile ilgili olarak Sigorta Acenteleri Sektr Meclisi le Sigorta Acenteleri cra Komitesinin Kurulu ve alma Usul ve Esaslar Hakknda Ynetmelik 10/09/2008 tarihli Resmi Gazetede yaymlanmtr. Anlan Ynetmeliin zellikle 5-14 nc maddelerinin getirdii dzenlemeler Acenteler asndan nem tamaktadr. cra Komitesi tarafndan, yerleim birimleri baznda; en kk birim olarak tarada ky, ehirlerde ise mahalle muhtarlklar seviyesinde yetkili ve yetkisiz acentelerle ilgili listeler oluturulabilir. Yeterli sayda yetkili acentenin bulunduu yerleim birimlerinde cra Komitesinin nerisi zerine, Mstearlka yetkisiz acentelerin faaliyetleri kstlanabilir veya kaldrlabilir. TOBB nezdinde, oda yesi sigorta acentelerinden oluan krk kiilik Sektr Meclisi oluturulmu olup, Sektr Meclisinin grev sresi drt yldr ve ylda bir defa toplanr. Sektr Meclisi, TOBB Genel Sekreterinin gzetiminde gerekletirilen ilk toplantda kendi yeleri arasndan bir bakan ve bir bakan yardmcs seer. Sektr Meclisi Bakan ve Bakan Yardmcs ye tam saysnn ounluuyla seilir. ounluk salanamad takdirde, seim iin yeni bir toplant gn belirlenir. Sektr Meclisi, yapt almalar rapor hlinde cra Komitesine sunar. Sektr Meclisinin, cra Komitesi seimi dndaki dier grevleri istiari niteliktedir. Sektr Meclisinin grevleri arasnda a) Politika ve stratejiler oluturulmasna ynelik nerilerde bulunmak, b) Meslee ilikin sorunlar tespit etmek ve zm nerileri gelitirmek, c) Sigorta Acenteleri cra Komitesini semek saylr. Sektr Meclisi yesi olabilmek iin sigorta acentesinin; a) Levhaya kaytl bulunmas, b) En az on yl bilfiil sigorta acentelii yapmas, c) Mesleinde itibar sahibi olmas gerekir. Sektr meclisi yelerinde aranacak itibar, vergi borcu bulunmamas ve sosyal gvenlik prim borcu olmamas hususlar dikkate alnarak deerlendirilir. Dokuz yeden oluan cra Komitesinin grev sresi ise drt yldr. Dokuz yenin yedisi Sektr Meclisince yeleri arasndan seilirken, iki ye TOBB tarafndan atanr. Atanan yelerden biri TOBB Ynetim Kurulu yesi, dieri ise TOBB Genel Sekreteri veya grevlendirecei yardmcsdr. cra Komitesinin seim usulne ilikin esaslar, Mstearlk ve
70

TOBB tarafndan belirlenir. Yeni seilen cra Komitesinin yaplacak ilk toplantsna kadar, eski cra Komitesi grevine devam eder. cra Komitesi Ynetmelikte belirtilen grevleri yerine getirir. cra Komitesi, en az iki ayda bir defa toplanr. Toplantnn gndemi, gn, yeri ve saati cra Komitesi Bakannn gr alnarak TOBB Genel Sekreteri tarafndan belirlenir. cra Komitesi yelerinden birinin teklifi ve en az bir yenin bu teklife katlmas ile gndeme ek gndem maddesi ilave edilebilir. Birlie maddi ykmllkler getiren hususlara ilikin karar alnabilmesi ancak cra Komitesi atanm yelerinin olumlu grne baldr. cra Komitesi toplantlarna ilikin karar tutanaklar Sigortaclk Mdrlnce tutulur. cra Komitesi Toplantlar Ankarada TOBB Merkezinde veya gerekli hallerde TOBB Genel Sekreterinin onay ile farkl bir yerde yaplr. Dier taraftan, 5684 sayl Sigortaclk Kanununun 27 nci maddesinin birinci fkrasnda, Trkiye Odalar ve Borsalar Birlii nezdinde Sigorta Acenteleri Sektr Meclisi oluturulur. Krk kiiden oluan Meclis yeleri, mesleinde itibar ve tecrbe sahibi ticaret odas veya ticaret ve sanayi odas mensubu sigorta acenteleri arasndan, Trkiye Odalar ve Borsalar Birliince ve Mstearlka ortaklaa belirlenen usl ve esaslara gre seilir.. hkm yer almaktadr. Bu kapsamda, Hazine Mstearl ile TOBB tarafndan ortaklaa belirlenmi olan Sigorta Acenteleri Sektr Meclisi ile Sigorta Acenteleri cra Komitesi Seimlerine Dair Usl ve Esaslar 06.04.2009 tarihinde TOBB internet sitesinde duyurulmutur. 2.3. Acentelik Szlemesinin Feshi Acentelik szlemesinin feshi halinde veya teknik personelin i akdinin sona ermesi veyahut yetki kaldrlmas durumlarnda, acenteler keyfiyeti en ge 3 i gn iinde uygunluk belgesi bavurusunda bulunduklar odaya bildirirler ve verilen kimlikleri ilgili odaya iade ederler. ade edilmeyen kimliklerden acenteler sorumludur. Acentelerin szleme yapma veya prim tahsil etme yetkilerinin kaldrlmas hususu sigorta irketlerince usul dairesinde tescil ve ilan olunmas gerekmektedir. Sigorta irketlerince, acentelik yetkilerinin kaldrlmas, acentelik szlemelerinin sona ermesi veya acenteler hakknda dava almas, soruturma ve kovuturma balatlmas halleri gerekeleriyle birlikte, en ge 3 i gn iinde sigorta irketleri tarafndan, Levhaya ilenmek zere, TOBBa ve ilgili acenteye bildirilmesi arttr. Mahkeme kararyla kesinlemi prim borcu nedeniyle acentelik yetkileri kaldrlanlara, bu borlar denmedike, sigorta irketlerince prim tahsil etme yetkisi verilemez. Mstearlka yaplan inceleme veya denetim sonucunda, Kanunun 32nci maddesi hkmlerine uygun hareket etmedii tespit edilen acentelerin, acentelik faaliyetleri Mstearlka 6 aya kadar geici olarak durdurulabilir. Geici durdurmay takip eden 2 yl iinde aykrln tekrar halinde acentenin faaliyetleri Mstearlka tamamen durdurulur ve kayd Levhadan silinir. Bir daha acentelik yapamayacaklarna karar verilenler TOBBda ayr bir liste halinde tutulur. Yine maddede sralanan tm hususlar ilgili acentenin Levha kaytlarna ilenir. 2.4. lgili Genelge ve Sektr Duyurular Sigorta Acenteleri Ynetmeliinin Uygulanmasna likin olarak Hazine Mstearl tarafndan srasyla aada yer alan Genelgeler yaynlanmtr. 9 9 (2008/10) Sayl 25.04.2008 Tarihli Genelge (2008/15) Sayl 08.05.2008 Tarihli Genelge
71

9 9 9

(2008/18) Sayl 10.06.2008 Tarihli Genelge (2008/29) Sayl 16.06.2008 Tarihli Sektr Duyurusu (2008/38) Sayl 29.08.2008 Tarihli Sektr Duyurusu

2.4.1. Genelge (2008/10) Sigorta Acenteleri Ynetmeliinin Uygulanmasna likindir. Genelge metnine bu linkten ulaabilirsiniz. 2.4.2. Genelge (2008-15) Sigorta Acenteleri Ynetmelii erevesinde, Acentelerin Uygunluk Belgesi ve Levhaya Kayt Mracaatlarnda, Acenteler, TOBB ve Odalarca zlenecek Yola likindir. Genelge metnine bu linkten ulaabilirsiniz. 2.4.3. Genelge (2008-18) Sigorta Acenteleri Ynetmelii erevesinde, Acentelerin Uygunluk Belgesi ve Levhaya Kayt Mracaatlarnda, Acenteler, TOBB ve Odalarca zlenecek Yola likindir. Genelge metnine bu linkten ulaabilirsiniz. 2.4.4. Sektr Duyurusu (2008/29) 2008/29 sayl Sektr duyurusu 5684 sayl Sigortaclk Kanununa gre TOBB nezdindeki sigorta acenteleri ile ilgili Levhaya kaytl olmayanlarn acentelik faaliyetlerine devamnn mmkn bulunmadna ilikindir. Duyuru metnine bu linkten ulaabilirsiniz. 2.4.5. Sektr Duyurusu (2008/38) 2008/38 sayl Sektr duyurusu yaynlanan genelgelerde aklanm olmakla beraber Hazine Mstearlna gelmeye devam eden sorulardan dolay yaplan ilave aklamalara ilikindir. Duyuru metnine bu linkten ulaabilirsiniz.

72

BLM 3: Acentelerin Hak ve Ykmllkleri Sigorta irketinin acentelere verdikleri yetkilere karlk olarak acentelerin yerine getirmek zorunda olduklar eitli ykmllkleri bulunmaktadr. Sigorta acentelerinin ykmllklerinin banda yasal dzenlemelere ve sigortacnn verdii ynergelere uygun davranmak, adna altklar sigorta irketi, acente veya sigortallarn hak ve karlarn korumak ve bunlar tehlikeye drecek hareketlerden kanmak, sigortacln gereklerine uymak ve grevlerini iyi niyet ve drstlkle yrtme ykmll gelmektedir. 3.1. Sigortal Karsndaki Hak ve Ykmllkleri Acenteler drstlk ilkeleri erevesinde; szlemenin mzakeresi, kurulmas ve devam srasnda sigorta ettirene, sigortayla ilgili teknik konularda yardmc olmak, yaplacak veya yaplm sigortaclk ileminin zellikleri ve szlemeye konu sigorta teminat ile sigortann ileyii hakknda gerekli her trl bilgiyi szl ve yazl olarak salamak ve sigorta ettireni yanltc her trl hl ve davrantan kanmak zorundadr. Acenteler, mesleki faaliyetlerinden dolay sigortallarna verebilecekleri zararlara kar mesleki sorumluluk sigortas yaptrmak zorundadr. Sigortaclar ile belli bir sigorta ilikisine girmek isteyen kiilerin, gerek szlemenin mzakeresi gerekse kurulmas srasnda szlemenin konusu, teminatlar ve dier zellikleri hakknda oluabilecek bilgi eksikliklerinin giderilmesi ile szlemenin devam srasnda ortaya kabilecek ve szlemenin ileyii ile ilgili olarak sigorta ettireni, sigortal veya lehdar etkileyebilecek nitelikteki deiiklik ve gelimelerden ilgililerin haberdar edilebilmesini teminen bilgilendirme yapmak zorundadr. Bilgilendirme ykmll szleme kurulmadan nce szlemeye taraf olmak isteyen ve talep edilmesi halinde sigortadan faydalanacak dier kiilere sigortac tarafndan verilen ve sigortann kapsam, ileyii ve tazminat deme kurallarna ilikin zet bilgileri ieren Bilgilendirme Formunun tanzimi suretiyle yerine getirilir. Sigortacnn bilgilendirme ykmll, sigortac/acente tarafndan sigorta ettirene ve sigorta szlemesine taraf olmak isteyen kiilere kar szl ve yazl ekilde yerine getirilir. Sigorta acenteleri ile bunlarn yanlarnda alanlar, ileri dolaysyla rendikleri bilgi ve srlar ilgililerin izni olmakszn aklayamazlar. Ancak, su tekil eden hallerin yetkili mercilere duyurulmas zorunludur. Sigorta acenteleri, sigortal/sigorta ettiren ve/veya ilgili hak sahipleri tarafndan kendilerine araclk ettikleri sigorta szlemeleri ile ilgili olarak yaplan tebli ve ihbarlar kabul etmek zorundadr.Sigorta acenteleri ticari ve mesleki srlarn sakl tutmak zorundadrlar. Sigortac ve sigortac adna hareket edenler sigorta ettirene ve sigortalya ait olarak renecei ticari veya mesleki srlarn sakl tutulmamasndan doacak zararlardan sorumludurlar. Sigorta Acenteleri sigorta szlemesinden doan anlamazlklar nedeniyle alan davalarda yaplan tebligatlar almak zorundadrlar. 3.2. Sigorta irketi Karsndaki Hak ve Ykmllkleri Sigorta acenteleri acentelik szlemesinin sona ermesi halinde, sigorta ettirenlerle yapt veya ksa bir sre iinde yapaca ilerle ilgili szleme ilikisi devam etmi olsayd elde

73

edecei komisyona hak kazanacaklarndan sigorta branlar itibaryla uygulanacak komisyonlar konusunda mutabakat salamak zorundadr. Acenteler hesap ve kayt dzenlerini, irketler ile ilgili hesaplarda er aylk dnemler itibaryla mutabakat salayacak ekilde oluturmak zorundadr. Acente kendisine yaplan hasar ihbarlarn gecikmeksizin sigorta irketi merkezine ulatrmakla ykmldr. Bu ykmllk yerine getirilmedii takdirde doabilecek maddi kayplar sigorta irketi kanalyla acente sorumlusuna rcu edilerek tazmin edilir. Acenteler, sigorta szlemesine konu olan sigortal kymet ile ilgili rizikonun gereklemesi ve sigortac tarafndan yetkili klnmas halinde sigorta edilmi eyleri muhafaza altna almak ve zarar azaltmak amacyla makul ve uygun ekillerde, hasara urayan bina ve yerlere girmek zorundadr. Ayrca, sigortac ile akdedilen sigorta szlemesinde kararlatrld ekilde sigorta ettiren/sigortaldan tahsil edilen sigorta primlerini sresi iinde sigortacya intikal ettirmek zorundadr. Acentelere ilikin dier ykmllkler iin Acentelere likin Ynetmelikler, lgili Genelge ve Sektr Duyurular balkl ikinci blme baknz.

74

BLM 4: Sigorta Acentelerinin Sigortaclk Sistemindeki Yeri 4.1. Genel Sigorta acenteleri, sigortaclk faaliyetlerinin pek ok aamasnda dorudan rol stlenmeleri ve sigorta irketleriyle olan ilikileri dolaysyla sigortaclk sektrnde nemli aktrlerdir. Sigorta acentesinin hukuki ve ekonomik konumu hem sigorta ettiren hem de sigortac asndan hayati nemi haizdir. ou zaman sigortac ile sigorta ettiren arasndaki iliki acente yoluyla gerekletirilir. lkemiz sigortaclk sektrnde acenteler vastasyla kurulan bu iliki olduka yaygndr. nk, sigorta acenteleri, uzun yllardr sigorta irketlerinin dorudan sat kanal ilevini stlenmitir. Nitekim, irketlerin prim retimlerinin byk ksm acenteler kanalyla gerekletirilmektedir. Sigorta irketi ve sigorta acentelerinin, Trk Ticaret Kanunu yannda hukuki olarak ayrca dzenlenmesi son derece nemli bir husustur. Bu sayede, sigorta irketi ile acente arasndaki iliki ok daha belirgin bir ekilde tanmlanabilecek ve halihazrda uygulamada yaanan bir ok sorun ortadan kaldrlm olacaktr. Acente faaliyetleri sigortaly dorudan ilgilendirerek satn alnan hizmetin kalitesini belirlediinden sigortalnn yaam kalitesine nemli lde etkide bulunmaktadr. Acente, adeta sigorta irketinin halka alan penceresi gibi almaktadr. Sigorta ettirenle zellikle szlemelerin yaplmas aamasnda dorudan temasa geen ve sigorta ettireni yapaca sigorta szlemesi hakknda ynlendiren acentedir. Ancak, acentenin rol bu noktada sadece szlemenin yaplmas ile snrl deildir. Rizikonun gereklemesi aamasnda da gerek en yakn danman olarak, gerekse de irketle temasa geen aktr olarak nemli grevler ifa etmektedir. Yukarda yaplan aklamalar erevesinde, sigorta acentesinin kanunla dzenlenmesi, szleme taraflarnn haklarnn korunmasnda son derece nemlidir. Sigorta acentesinin kulland yetkilerin tanmlanmas, erevesinin izilmesi ve ilkelerinin ortaya konulmas, adil bir sigortaclk piyasasnn olumasnda nemli katk salayacak bir husustur. Acenteler mteri ile dorudan doruya iletiim halinde olan araclardr. yle ki, gerek sat srecinde gerekse sat ncesi bilgilendirme veya sat sonras hizmetlerde sigorta irketinin temsilcisi sfatyla faaliyet gsteren acenteler, ilgili sigorta irketinin temsilcisi sfatn tamaktadr. Rekabet dzeyi giderek artan sigortaclk sektrnde mterilerin nemi her geen gn artmaktadr. Bu erevede, mterilere daha hzl ve doru bilgiler ile ulama teknikleri nem kazanmaktadr. Acentelerin doru sat tekniklerini kullanarak mterilere yaklamalar nemli olduu gibi, daha nceki acente-irket-mteri ilikilerinden yola karak yaanm rnek olaylardan edinilen bilgilerin ve deneyimlerin kullanlmas da nem tamaktadr. Ancak, sigorta sektrnn iinde her zaman acenteler yer ald halde modern pazarlama teknikleri ile tanlmas daha yeni dnemlere tekabl etmektedir. Bunun sonucu olarak her bir sigorta irketi gelien zaman iinde pazarlama tekniklerini ve pazarlama anlaylarn zelletirerek acentelik hizmetlerinden daha fazla yararlanr hale gelmitir. Trk sigorta sektrnde acenteler yolu ile pazarlama irketlerin nemli bir sat yntemi olmu ve
75

acenteler aracl ile pazarlama toplam pazarlama faaliyeti iinde (rnein dorudan sat, brokerler ya da bireysel araclar ile satn yan sra) portfyde daha byk bir pay almaya balamtr. 4.2. Sigortaclk Sisteminde Acentelerin Rol/levi 4.2.1. Sigorta Pazarlamas ve Acenteler Sigorta pazarlamas en genel ekliyle sigortaclk faaliyetleri asndan tatmin edilmemi mteri arzu ve ihtiyalarnn belirlenmesi olarak ifade edilebilir. Genel olarak, mteri ve sigortallarn arzu ve ihtiyalar farkllk arz ettiinden bu taleplerin sigortaclar tarafndan risk politikalar erevesinde llerek deerlendirilmesi ve sigortaclk tekniine gre belli esaslar dikkate alnarak gzden geirilerek elemeye tabi tutulmas doaldr. Bu yaplrken sigorta irketi tarafndan hangi taleplere teminat salanabilecei hususunda karar verilir. Sigorta Pazarlamas terimi sigorta irketlerince hedef piyasalarn seimi, seilen hedef piyasalara hangi sigorta hizmetlerinin sunulacann belirlenmesi ve btn bunlara ilikin pazarlama programlarnn gelitirilmesini ifade etmektedir. Sigortaclk hizmetlerinin pazarlamas dier mal ve hizmetlerin retim, sat ve pazarlamasndan farkl zellikler arz etmektedir. Sigortaclk hizmetlerinin sat ve pazarlamas lkemizde sigortacln geni kitlelere yaylmas, sigorta bilincinin tabana indirilmesi ve halkn bilinlendirilmesi bakmndan nem tamaktadr. Sigortaclk faaliyetleri en yaygn olarak acenteler aracl ile pazarlandndan acentelerin pazarladklar hizmeti iyi tanmalar ve tantmalar gerekmektedir. Sat ve pazarlama fonksiyonu ierisinde acentenin nemi de bylece ortaya kmaktadr. Sigorta acentelerinin sigortaclk sisteminde nemli rolleri ve ilevleri bulunmaktadr. Araclarn sigorta irketleri ile bu i iin kurulmu organizasyonlarn pazarlama faaliyetlerini yrttkleri varsayldnda, her trl sigorta poliesini satn almak isteyenler ile deiik rnlere olan talepler ve gereksinimler konusunda bilgi ve birikimleri ile adeta bu konuda piyasalarn nabzn tuttuklarn sylemek yanl olmayacaktr. 4.2.2. Acenteler ve Sigorta Sat Teknikleri Sat, yaplan bir teklifin kabuln salamak amacyla kar taraf etkileme sanatdr. Baka bir biimde ifade edilecek olursa sat, insanlarn satn alma kararn vermesine yardmc olmaktr. Mteriden olumlu cevap alabilmek iin rn bilgilerini tam olarak aktarmak, gereki ve samimi olarak mteriyi dinlemek, drst davranmak ve olumlu bir tavr sergilemek gerekir. Bunun iin sat ilemlerini gerekletirecek kiiler belli bal zelliklere sahip olmaldr. Sigorta pazarlamasnda acenteler tarafndan izlenecek temel ilkeler arasnda aada yer alanlar nemlidir. Bunlar ayn zamanda sigorta pazarlamasn dier pazarlama tekniklerinden ayran unsurlardr: Sigortaclk pazarlamasnda ne olursa olsun kr zihniyeti yoktur, Mteri ihtiyalarnn iyi belirlenmesi nemlidir, Acenteler bir yandan sigortacnn temsilcisi iken ayn zamanda mteri danmandr. Sigortann faydalar /klfetler drstlk kurallar erevesinde aktarlr. Acenteler yeterli bilgi ve teknolojik alt yap ile donatlm olmaldr. Mteri memnuniyeti sigorta irketi ve acente asndan en byk kazantr.
76

4.2.3. Acentelerin Bilgi Kayna Olarak levi Sigorta irketleri gerek mevcut rnleri ile ilgili gerekse dorudan doruya bu rnleri satn almak isteyen hakiki ihtiya sahiplerinin talep ve gereksinimleri dorultusunda acentelerin aktardklar bilgiler ile deneyimlere dayanarak yeniliki almalar yapmaktadrlar. 4.2.4. Nihai Tketicilerin Bilgilendirilmesi Sigorta ihtiyacnn belirlenmesine arac olan acenteler bu kapsamda bizzat mterinin istedii yere ve onun yaknna, ya da sigortal kymetin olduu yere giderek ihtiyalarn analiz edilmesi, doru teminatlar sunulmas, hasar ncesinde ve riziko gerekletii takdirde uyulmas gereken hususlar konusunda sigortal/sigorta ettirenleri bilgilendirmektedirler. Bu sayede sigortann toplumsal alanda doru bilgiler aktarlmak suretiyle yaygnlamasna araclk etmektedirler. 4.2.5. Hizmet Pazarlamas Konusunda Deneyimlerin Artmas Acenteler ayn zamanda kazan amacyla ticari bir faaliyet stlendiklerinden mevcut piyasalara sat ve pazarlama konusunda edindikleri yeni taktik ve ada pazarlama anlaylarn sunmaktadrlar. Acentelerin ilgili pazarlardan edindikleri deneyimler nda sigorta rnlerinin eitlilii, teminatlarn farkllamas ve gerek ihtiyalarn daha yakndan belirlenip tannmas mmkn olmaktadr. Bu sayede sektr ivme kazanmakta, talep yaratlmakta ve piyasalar genileyerek derinlemektedir 4.2.6. Kalc Bir Rekabet Ortamnn Olumasna Katk Acentelerin pazarlama faaliyetleri sayesinde sigorta satn almak isteyenlerin says artmakta, tketici davranlar zerinde sigortaclar daha hzl bilgi sahibi olabilmekte ve deien piyasa koullar ile ilgili etkin kararlar alabilmektedirler. Sigortaclarn ulamak istedii ama dorultusunda, sahip olduklar ekonomik deerlerle finansal bykle erimeleri yine bu paylam ve datm a sayesinde gereklemektedir. 4.2.7. Sigortaclarn Mevcut Risklerinin Datlmas Acenteler, faaliyette bulunduklar yerler itibaryla sigortaclarn her corafyada temsilcisi olduklarndan nemli bir misyon stlenmektedirler. Sigorta irketleri acenteler sayesinde ve yine acentelerin araclk ettikleri sigorta szlemelerinin eitlilii orannda var olan risklerini yaygnlatrmaktadrlar. Bu sayede gerekleen riskler sigortaclar ynnden kml tekil etmemekte, salkl portfylere ulalmaktadr. 4.2.8. Tasarrufun Salanmas ve Bte Kontrolne Katk Sigorta irketleri ynnden aratrma - gelitirme faaliyeti, sektrn gelien ve deien ihtiyalar karsnda doru zamanlama ve doru rnler ile piyasada var olma byk nem tamaktadr. Sigorta piyasas hakknda en doru bilgilere acentelerden elde edilen bilgiler ile ulalmaktadr. Bu bilgilerin doru ekilde derlenmesine arac olanlar acentelerdir. irketler tm bu bilgilerin toplanmas ve gzden geirilmesi konusunda katlanacaklar maliyetlerden acenteleri sayesinde tasarruf etmektedir.

77

4.2.9. Sigortal/Sigorta Ettirenlerle Dorudan liki Kurulmas Acenteler pazarlama faaliyetlerini yrtrlerken dorudan doruya sigortal veya sigorta ettirenlerle iliki kurmaktadr. Sigorta irketlerinin temsilcisi konumunda olan araclar sigortaclarn direkt temsilcileridir.

78

BLM 5: Hasar 5.1. Risk Kabul Sreci Gvence altna alnan riskin deerlendirilmesi, primin hesaplanmas ve polienin dzenlenmesi iin gerekli olan bilgileri uygulamada teklifname ierir. Polienin gereksinimler dorultusunda dzenlenebilmesi ve hasar meydana geldiinde sorunlarn yaanmamas iin teklifnamenin zenle doldurulmas gerekir. Anlan belge sigorta ettiren kii ile sigorta edilen nesne arasndaki kar (menfaat) ilikisini ve sigorta gvencesi altna alnan riskin zelliklerini gsteren belgedir. Bu niteliinden tr teklifnamenin doldurulmu olmas yasal bir zorunluluk olarak kabul edilmektedir. Teklifname doldurulurken acente, sigorta ettirene yardmc olmal, teklifnamede yer alan sorular hakknda aklama yapmal ve bu sorular nasl yantlayaca konusunda bilgi vermelidir. Szleme yapan acentelerin, szlemeyi yaparlarken dikkat edecekleri bir baka nemli konu szlemenin ne zaman kurulmu olduudur. Bir sigorta szlemesinin kurulmu olabilmesi iin mutlaka sigorta ettiren ile sigortacnn (veya onu temsilen acentenin) karlkl olarak szlemenin temel unsurlar zerinde anlamalar ve bu anlama konusunda istemlerini dile getirmeleri (yani irade beyannda bulunmalar) gerekmektedir. Bu salanmadan sigorta szlemesi kurulmu saylamaz. Acente, sigorta szlemesi yaparken, irketin yazl veya szl olarak verecei her trl ynergeye, nceden belirlenmi risk seim kurallarna uygun davranmak ve belirtilen limitleri amamak zorundadr. Acenteler sigorta edecei tanr veya tanmaz mallar, emtiay, tama aralarn, vb sigortalanabilir deerleri bulunduklar yerlerde inceleyerek, sigortalamaya elverili olup olmadklarn titiz bir biimde saptamaldr. Acenteye yklenen bu grevin birok nemli yarar vardr. lki risklerin belirlenmesine temel oluturur ve sigortalnn gvence altnda olmad bir riskin gereklemesiyle zarara uramasna engel olur. Dieri sigorta ettirenin geree uygun olmayan isteklerini nler. Bir baka yarar ise riziko teftii yaplmad iin gereki bir biimde gvence altna alnmayan riskin gereklemesiyle hasarn ortaya kmas durumunda saptanan nitelik ve nicelik farklarnn sorumluluu acenteye ait olacandan onun byle bir sorumluluk altnda kalmasna engel olur. 5.2. Hasar Sreci Hasar, sigorta genel artlarnda yer alan rizikonun gereklemesi (menfaatin zarara uramas) halinde, sigortacnn tazminat deme ykmllnn domas durumu olarak tanmlanabilir..Hasar ayn zamanda sigorta szlemesi ile teminat altna alnm bir rizikonun gereklemesi durumunda meydana gelen kayp ve zararn ortak addr. Sigortal ve/veya sigorta ettirenin, rizikonun gerekletiini haber alr almaz sigortacya taraflar arasnda geerli olan sigorta szlemesinde belirtildii ekilde ve sre iinde derhal bildirimde bulunmas (hasar ihbar) yapmas ve bilahare gerekli tm bilgi ve belgeleri sigorta irketine ibraz etmesi gerekmektedir. Sigorta irketlerinin ilgili internet adreslerinde her bir hasar bran iin hangi belgelerin gerekli olduuna ve sigortacya ibraz edilmesi gerektiine ilikin aklamalar yer almakta, ayn zamana polieler ile birlikte verilen Bilgilendirme Formlarnda bu konuya ilikin aklamalar bulunmaktadr.

79

Sigorta irketleri hasar gren ve sigorta kapsam altnda deerlendirilecek olan hasarlarn maliyeti hakknda rapor dzenleyen kii ve kurulu olarak tanmlayabileceimiz sigorta eksperlerini grevlendirmek yoluyla hasar tespitinde bulunur. Eksperin grevi, sigorta irketi tarafndan incelenmesi istenilen kayp ve hasarn miktarn, nedenlerini ve niteliklerini belirlemek, mutabakatl kymet ve n ekspertiz raporlarn hazrlamak ve gzetim faaliyetinde bulunmaktr. Bu grev kesinlikle tarafsz olarak yaplmaktadr. Eksper tayini ve ekspertiz creti ile ilgili olarak Kanunun 22 nci maddesinin hkmleri erevesinde hareket edilir. Taraflardan birinin tayin ettii ekspere itiraz eden dier tarafn ayrca eksper tayin etmesi mmkndr. Eksperler, dzenledikleri raporun birer nshasn, ekspertiz ileminin tamamland tarihten itibaren en ge yedi ign iinde imzal olarak kendisini tayin eden tarafa verir. Sigortal hasarn gerekletiini rendikten sonra ilgili sigorta genel artlarnda belirtilen sre iinde, ahsen yapabilecei gibi, telefon, telgraf, faks ve mektup aracl ile sigortacnn genel mdrlk, blge mdrlkleri veya blge temsilciliklerinden herhangi birine ve/veya polienin tanzimine araclk eden acentesine ulaarak hasar bildiriminde bulunabilir. Hasar bildirimi sonrasnda sigortac tarafndan eksper grevlendirilecekse, sigorta eksperi riziko adresine ve/veya sigortaya konu kymetin bulunduu yere giderek ihbar olunan riziko ile ilgili olarak sigortal ile temas kurarak inceleme ve tespitlerde bulunur. Hasar sreci aslnda sigortalya verilen nihai hizmettir. Meydana gelmesi muhtemel hasarn nedenlerini aratrarak, bu nedenleri ortadan kaldrmak zere sigortalya tavsiyelerde bulunmak, bilgi ve donanm salamak ve sigorta poliesine, tedbir ngren baz artlar ilave etmek gibi sigortac tarafndan alnan tedbirlerin tm, hasar nleme faaliyetleridir. Baarl bir hasar ynetimi sigortaclkta en nemli baar faktrlerinden birisidir. Baarl bir hasar ynetiminin daha etkin ve hzl hizmet vermek gibi mteri memnuniyetini arttrc temel fonksiyonunun yan sra, underwriting, fiyatlama, hasar maliyetlerini iyiletirme, sahte hasarlar nleme gibi alanlarda da olumlu yansmalar vardr. Gelien teknolojinin de salad geni olanaklar, sigorta irketlerine hasar ynetimine ynelik almalarda destek olur. Sigorta ettiren, rizikonun gereklemesi halinde sigortal deilmiesine gerekli kurtarma ve koruma nlemlerini almal ve bu amala sigortac tarafndan verilen talimata elinden geldii kadar uymaldr. Sigortac veya yetkili kld kimselerin, makul amalarla ve uygun ekillerde hasara urayan bina ve yerlere girmesine, bunlar teslim almasna, el koymasna, muhafaza altna almasna ve zarar azaltmaya ynelik giriimlerde bulunmasna yine sigorta ettiren izin vermek zorundadr. Sigortal zorunlu haller dnda, hasar konusu yer veya eylerde bir deiiklik yapmamak, sigortacnn istei zerine, rizikonun gereklemesi nedenlerini ayrntl ekilde belirlemeye, zarar miktaryla delilleri saptamaya, rcu hakknn kullanlmasna yararl olacak ve salanmas mmkn gerekli bilgi ve belgeleri gecikmeksizin sigortacya vermek, zararn tahmini miktarn belirtir yazl bir bildirimi makul ve uygun bir sre iinde hazrlamak, tazminat ykmll ve miktar ile rcu haklarnn saptanmas iin sigortacnn veya yetkili kld temsilcilerinin sigortal yer veya eylerde ve bunlarla ilgili belgeler zerinde yapacaklar aratrma ve incelemelere izin vermek, sigortal yer veya eyler zerine bakaca sigorta szlemeleri varsa bunlar sigortacya bildirmek zorundadr. Sigorta ettiren sigorta szlemesi ile temin olunan rizikolarn gereklemesinde zarar nlemeye, azaltmaya ve hafifletmeye yarayacak nlemleri almakla ykmldr. Alnan nlemlerden doan masraflar, bu nlemler faydasz kalm olsa bile, sigortac tarafndan

80

denir (eksik sigorta varsa, sigortac bu masraflar sigorta bedeliyle sigorta deeri arasndaki orana gre der). Hasardan sonra sigortac baz hallerde sigorta edilmi eylerin kendisine teslimini isteyebilir. Sigortac bu ekilde hareket etmekle herhangi bir ykmllk stlenmi olmaz ve bu polie art ve hkmlerinden herhangi birine dayanmak yolundaki hakkndan bir ey kaybetmez. Sigorta edilmi eyler, hasarl olsun olmasn, ne ksmen ne tamamen, onay olmadka sigortacya braklamayaca gibi, bu madde hkmlerine gre sigortacnn, sigorta edilmi bina veya yerlere girmi, sigortal eyleri teslim alm, bunlara el koymu veya bunlar muhafaza altna alm olmas, sigorta ettirenin hasarl eyleri brakma hakkndaki isteini kabul ettiine delil tekil etmez. Sigortac hasar miktarna ilikin belgelerin kendisine verilmesinden itibaren taraflar arasnda geerli olan polie genel ve zel artlarnda kararlatrld ekilde gerekli incelemelerini tamamlayp hasar ve tazminat miktarn tespit edip sigortalya bildirmek ve yine belirtilen sre iinde sigortalnn tazminatn demek zorundadr. Sigorta tazminatnn hesabnda sigortal eylerin rizikonun gereklemesi anndaki tazmin kymetleri esas tutulur. 5.3. Hasar Srecinde Acentenin Rol Sigortaclk alannda mterilere doru hizmet sunulmasna arac olan acenteler hasar durumunda abuk ve aksaksz hizmet verilmesi konusunda da rol oynar. Polielerin sigortalya en yakn hizmet noktasnda retildii varsayldnda, gerekleen riziko ile birlikte sigortalya en abuk ve en kolay surette ulaacak olan yine acentedir. Bu noktada sigortallara verilmesi gereken ilk moral destek acente tarafndan ulatrlr. Acenteler hasar olaslklar ve karlalabilecek muhtemel toplam hasar boyutunun ne olabileceinin deerlendirilmesi konusunda sigortacya yardmc olur. Acenteler ile yaplan deerlendirme sonucunda, mevcut portfy dalmna gre risk haritas ve bu haritaya uygun analizleri sigortaclar ortaya karr. Deien artlar karsnda belirlenen stratejilerle gelecek hakknda ngrlerde bulunulur. Acentelere dorudan yaplan hasar ihbarlar ve ilemleri kolaylatrlmakta, deme sreci ksalmaktadr. Sigorta szlemelerinde araclk yapma konusunda sigorta araclarna/acentelerine den bir dier grev ise szlemenin uygulanmas ile tazminatn denmesinde yardm salamaktr. Nitekim, 5684 sayl Sigortaclk Kanununda yer alan acente tanmnda da sz konusu grev yer almaktadr. Acentelerin szlemenin uygulanmasyla ilgili grevleri sigorta szlemelerinin kurulmasndan sonra sigortal/sigorta ettiren ile sigortac arasnda karlkl bilgilendirme ve bilgi verme ykmllklerini yerine getirmek ya da muhtelif sorunlarn ortaya kmas halinde bunlarn ihtilaf haline gelmesini nleyecek ekilde sigortaclk uygulamalar konusunda akit taraflarna yardmc olmaktr. Acenteye tazminatn denmesi konusunda yklenen misyon ise polie teminatna giren bir rizikonun gereklemesi halinde taraflar arasnda irtibatn salanmasna araclk etmektir. rnein, dzenlenen prim makbuzlarnn hasar ile ilgili bilgi ve belgelerin zarar grenden temin edilerek sigortacya iletilmesi, sigortacnn talep ettii dier hususlar konusunda sigortalya ulalmasnn salanmas ya da sigorta ettirenin polie teminatna girmeyen veya ksmen giren bir ahvalde tazminatn tam ya da belli bir oranda elde edilmesi iin exgratia
81

(ltuf) demesi yaplmas konusunda sigorta irketi ile balant kurulmas bu grevler arasnda saylabilir.

82

You might also like