Genel Yetenek

-TÜRKÇE-
Özne (İşi yapan, üstlenen):
CÜMLENİN ÖĞELERİ Yüklemin bildirdiği işi, hareketi, oluşu, durumu

yerine getiren; hakkında bilgi ve haber verilen
öğedir. İsim ya da isim soylu kelimeler özne olabilir;
Temel Öğeler Yardımcı Öğeler ancak özne görevindeki kelime hal eki almaz. Çoğul
1)Özne 2) 1) Nesn
Yüklem e eki ve iyelik eklerini alabilir.
2) Dolay Cümlenin öğelerini bulurken:
lı Tümleç
3) Zarf Tümleci ♦ Bulduğunuz sözcüğün ya da öbeğin öğe
4) Edat Tümleci
olabilmesi için yüklemle okunduğunda anlamlı
Cümlenin en temel öğesi yüklemdir. Bu nedenle bir bütün oluşturması gerekir.
önce yüklem bulunur ve yükleme özne sorulur. Ayakkabısının numarası büvükmüs
Temel öğeler bulunduktan sonra yardımcı öğelerin Büyük olan ne? (Yüklem)
soruları yükleme sorulur. Bir cümlede temel öğelerin (Özne)
bulunması esastır; fakat yardımcı öğeler bulunmasa
da olur. "Ayakkabısının numarası"nı bölünseydi,
"ayakkabısının büyükmüş" yüklemle okunduğunda
Yüklem anlamlı olmazdı. Tamlamalar (ad ya da sıfat) asla
Cümlenin en temel öğesi yüklemdir. Cümlede bölünmez.
anlatılan iş, hareket ya da durumu bildirir. Sadece ♦ Seslenmeler (hitap), ara cümleler, cümleleri
yüklem ile cümle olur; ama yüklemsiz cümle olmaz. bağlayan bağlaçlar cümle dışı öğelerdir.
Dilimizde tüm kelime çeşitleri yüklem göreviyle § Ben Evvah!
BuKu) da unuttum!
kullanılabilir. Gizli Cümle
Belirtili Cümle Yüklem Nesne
Özne Dışı
- Genç adam zorlukla vutkundu. Unsur Dışı Unsur
Yüklem (Eylem)
NESNE
- Köyün yaşlıları saskındı.
Yüklem (Ad)
ı Belirtisiz Nesne
Belirtili Nesne
Ne - y - i? Kim - i? Ne? Kim?
- Çalısmanın mevvesi basarıdır.
Yüklem (Ad) Aysun annesirflcok severdi
Kim? Kim -@ Yüklem
Fiil cümlelerinde vurgulanmak istenen öğe, yükleme Gizli Belirtili
yaklaştırılır. Yani, cümlede yükleme en yakın öğe, Özne Nesne
cümlenin en önemli öğesidir.
Daima özne nesneden önce bulunur.
- Selcuk en güzel kalemini bana verdi.
Masadaki o kitabı, annemin doğum gününde aldığını,
Vurgu Yüklem
Belirtili Nesne Açıklamalı Belirtili Nesne
- Selçuk bana en güzel kalemini verdi.
bir gecede okumustur. (Kim? "0" / Gizli Özne)
Vurgu Yüklem Yüklem
-GENEL YETENEK GENEL KÜLTÜR DERGİSİ-
Dolaylı Tümleç CUMLE TURLERJ
» Ne => -e, -de, -den » 1. ANLAMLARINA GÖRE CÜMLELER

Kim => -e, -de, -den » A. Olumlu Cümle
Nere => -e, -de, -den B. Olumsuz Cümle
Soruları yöneltilen öğeler bu eklerden herhangi birini C. Soru Cümlesi
alarak cevap veriyorsa ve zaman ya da durum
bildirmiyorsa dolaylı tümleçtir. D. Gereklilik Cümlesi
Sang) tüm dostlarındİn) selam getirdim. E. Ünlem Cümlesi

Dolaylı Dolaylı Tümleç Belirtisiz Yüklem Ben F. Dilek - İstek Cümiesi
Tümleç (Kimden?) Nesne GblinznP
(Ne?) G. Emir Cümlesi
(Kime?) (Kim?)
ZARF TÜMLECİ 2. YÜKLEMİNE (YÜKLEMİNİN TÜRÜNE) GÖRE

CÜMLELER
Yükleme aşağıdaki sorular yöneltilir. Sorulara
verilen cevaplar yüklem yer-yön, durum, zaman, A. Fiil Cümlesi
miktar, bakımından yüklemi belirtirler.
B. sim Cümlesi
-Nasıl?
Ne kadar? Yüklem
Ne zaman? 3. YÜKLEMİNİN YERİNE GÖRE CÜMLELER
Niçin? A. Kurallı Cümle
[Dolaylı Tümleç eki yok] Çocuk dün B. Kuralsız Cümle
asağı ağlavarak indi. Özne Zaman Yer
Durum Yüklem Belirteci Belirteci Belirteci C. Eksiltili Cümle
Cocuk dün aşağıVâ) aglavarak jndi. 4. YAPISINA GÖRE CÜMLELER

Özne Zaman Dolaylı Durum Yüklem A. Basit Cümle
Belirteci Tümleç Belirteci
B. Bileşik Cümle
I. Girişik Bileşik cümle

EDATTÜMLECİ II. Ki'li Bileşik cümle
Edatlarla öbekleşmiş sözcükler yüklemi, araç, III. İç içe Bileşik cümle
birliktelik, neden, amaç gibi anlam ilişkileriyle
belirtebilirler. IV.Şartlı Bileşik cümle
Kim C. Sıralı Cümle
Ömrünü sevdiklerMe) gecirecek. I. Bağımlı Sıralı

Belirtili Edat Tümleci Yüklem
II. Bağımsız Sıralı
Nesne (Birliktelik)
D. Karma Cümle
Tüm bunlarC) senin icin katlandım,
Dolaylı Tümleç Edat Tümleç Yüklem
-TÜRKÇE-
1- ANLAMLARINA GÖRE CUMLELER - Sana ayıracak vaktim yok.

A. Olumlu Cümle: - Silahla şaka yapılmaz.
Fiil cümlesinde yüklemin bildirdiği işin, oluşun b. Biçimce Olumlu, Anlamca Olumsuz Cümle:
yapıldığını, yapılacağını, olduğunu; isim cümlesinde Yüklemi biçimce olumlu olmasına rağmen
ise bahsedilen durumun bulunduğunu, var olduğunu anlamca olumsuz yargı bildiren cümlelerdir.
olacağını bildiren cümlelerdir.
- Ne bir soru sordum, ne bir cevap buldum.
- Yeşim kitap okuyor.
- Bu tembellikle bu iş biter mi? (Bitmez)
- Anahtarımı kaybettim. - Ana gibi yar bulunur mu? (Bulunmaz)
- Şimdi kırlar yemyeşildir.
C. Soru Cümlesi
Bir cümleye soru anlamı değişik yollarla
a. Biçimce ve Anlamca Olumlu Cümle: verilebilir.
Yüklemi biçimce olumsuz yapan ek ya da sözcükler Soru edatı: Yarın bize gelecek misin? Soru
bulunmaz.
zamiri: Kimler geçti bu gönlümden? Soru
Olumsuzluk sözcük ve ekleri: Yok, değil, -me, -ma, -
sıfatı: Hangi alanlarda başarılısın? Soru
sız, -siz
zarfı: Nasıl bir yol izleyelim?
Yaşadığı dünyaya zarar veren tek canlı insandır.
Ancak, bu soru kelimelerinin cümlede olması,
b. Biçimce Olumsuz, Anlamca Olumlu Cümle
cümleyi soru cümlesi yapmayabilir. Soru anlamı
Yüklemin biçimce olumsuz olduğu cümielerdir. taşımadığı halde biçimce soru cümlesi olan cümleler
Cümle, olumsuz sözcükler veya olumsuzluk ekleri vardır. Bu cümlelere sözde soru cümlesi diyoruz.
ile olumsuz biçime getirilir. Ancak cümle anlam
Sözde soru cümlelerinde amaç soru sormaktan
yönünden olumludur.
ziyade "onaylatma, alay, kuşku, sitem, şaşkınlık,
- Benim hatam yok değil. (hatam var özlem vb." şeklindedir.
anlamında)
- Tembellik sana yakışır mı? (kınama, amaçlı)
- Sen çağırırsın da gelmez miyim? (Gelirim - Sokakta aniden karşıma çıkmaz mı?
anlamında) (şaşkınlık)
B.OIumsuzCümle: D.Gereklilik Cümtesi
Fiil cümlesinde yüklemin bildirdiği oluşun Gereklilik cümlesinin yüklemi gereklilik kipiyle
yapılmadığını, yapılmayacağını veya olmadığını; çekimlenir.
isim cümlesinde ise anlatılan durumun
bulunmadığını, var olmadığını, söz edilen biçimde - Annemi ziyaret etmeliyim.
olmadığını veya olmayacağını anlatan cümlelerdir. - Daha anlayışlı olmak gerekiyor.
Bu cümlelerde olumsuzluk bildiren bir sözcük veya E. Ünlem Cümlesi
ek bulunur.
Sevgi, şaşkınlık, korku, heyecan ve coşkunluk
a. Biçimce ve Anlamca Olumsuz Cümle: bildiren cümlelere ünlem cümlesi denir. Bu
Bu cümlelerde yüklem ya olumsuzluk bildiren cümlelerde etkiü/vurgulu anlatım vardır.
sözcük/ek almıştır ya da (isim cümlelerinde) - Ey Türk Gençliği!
olumsuz yargı bildiren ad veya ad soylu bir - Gelartık!
sözcüktür.
- Öyle çok özledim ki!
- Seni bana vermezler.
- Taksi!
- Okul sessizdi. - Hey! Nereye?...
-GENEL YETENEK GENEL KULTUR DERGISI-
F. Dilek-İstek Cümlesi 3- YÜKLEMİNİN YERİNE GÖRE CÜMLELER

Dilek-istek cümlelerinin yüklemi istek ya da dilek- a. Kurallı Cümle: Yüklemi sonda olan cümledir.
koşul kipiyle çekimlenmiştir. Bu cümlelerde dilek
- Yavaş yavaş sokaklar tenhalaşır.
veya isteğin gerçekleşebilir olup olmaması önemli
değildir. - Nice zaman sonra hatırladım.
- Birbilsen. b. Kuralsız Cümle: Yüklemi sonda olmayan
- Ağaç dikmeye gidelim. cümledir.
- Bir fırsat olsa da tanışşak. - Kuşlar selamiıyor, ağaçları
- Sessiz olalım.
- Hatırla, neler konuştuğumuzu.
G. EmirCümlesi
c. Eksiltili Cümle:
Yüklemi emir kipiyle çekimlenmiş veya anlamı
Nereye gidiyorsun?
itibariyle emir özelliği taşıyan cümlelerdir. Emir
cümlesinde yüklemin yapılması emredilmektedir. - Eve... (gidiyorum yüklemi eksik)
- Gel!
4- YAPISINA GÖRE CÜMLELER
- Gitme!
a. Basit Cümle
Yüklemi emir kipiyle çekimlenmekle birlikte dilek,
istek, teşvik, şikâyet vb. anlamlar taşıyan cümleler - Tek yargı bildiren cümledir.
vardır? - Tek yüklemi vardır.
- Her şey gönlünce olsun. (Dilek-dua) - İçinde fiilimsi yoktur, çünkü fiilimsiler yan
cümle kurar.
Öte yandan yüklemi emir kipiyle çekimlenmediği
halde emir ifade eden cümleler de vardır. - Kırmızı gülün alı var.
- Sekreter Hanım, Ahmet Bey'i arayalım! b. Bileşik Cümle
- Bu iş yarın bitmiş olmalı! Birden çok yargı bildiren cümledir. Bir temel cümle
ile temel cümlenin anlamını tamamlayan en az bir
2- YÜKLEMİNE GÖRE CÜMLELER yan cümlecikten oluşan cümlelerdir.
a. Fiil Cümlesi (Eylem Cümlesi) 1. Girişik Bileşik Cümle
Fiil cümlesinin yüklemi, çekimli bir fiildir. Bu fiil şahıs İçinde fiilimsinin oluşturduğu yan cümle bulunan
veya kip ekleriyle çekimlenir. cümledir. Bu tür cümlelerde yan cümlecik temel
cümlenin bir öğesi veya bir öğenin parçası olabilir.
- Bir köyün yanından geçiyordu.
Çiçeklerin açması gönlüme de bahar getirdi.
- Biraz durun, biz de geliyoruz.
Özne
- Gül fidanı dibinde yatıyordu.
Kimi sorduğunu anlayamadım.
- Biz dışarı çıkamıyoruz. Nesne
- Nihayet bir adam göründü. İyi bir i$ bulunca sıkıntılarından kurtuldu. Zarf
b. İsim Cümlesi tümleci
İlk sınavı kötü geçtiğinden artık daha çok çalışıyor.
Yüklemi çekimli bir isim ya da isimsoylu bir kelime
Edat Tümleci
olan cümlelerdir.
2. Ki'li Bileşik Cümie
- Ben de birinsanım.
İki cümle birbirine ki bağlacıyla bağlanır.
- Senden akıllı mıydılar?
- Artık anladım ki daha çok çalışmalıyım.
- Olayda ben yoktum. (Yüklem isim)
- Bu olaydan sonra gördüm ki sana
- Beni anlayacak bir sensin (Zamir) güvenebilirim.
- Elmas yontar gibi dikkatli ve titizdi.
-TÜRKÇE-
- Bir de baktım ki pencereme kuşlar konmuş.

- Unutma ki birbirimize ihtiyacımız var. ÇOZUMLU KONU
KAVRAMA TESTİ
3. İç içe Bileşik Cümle
Bir temel cümle ve onun şartı durumunda olan

başka bir cümleden oluşan bileşik cümlelerdir. İki 1. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde aynı özne
cümle birbirine şart ekiyle (-se, -sa) bağlanır. farklı yüklemler için ortak kullanılmıştır?
Şart cümlesi tek başına yargı bildirmez, ana cümleyi A) Ben bir an için duraksadım, o yazmaya devam
zaman, sebep, şart ve benzetme yönünden etti.
tamamlar. B) İhtiyar, kıyıdaki balıkçılara akşam uğrar, balık
alıp evine giderdi.
- Hastalandığını bilsem seni arardım.
C) Hem ablam hem ağabeyim bu olaya kızmıştı.
- Ankara'ya gelirsen bize uğramadan gitme. D) Yağmur yağmış, sokaktaki tozlar mil haline
- Bir of çeksem karşıki dağlar yıkılır. gelmişti.
- Yarın, hoş geldine gidiyoruz. E) Sokaklar bu akşam ıssız, caddeler bomboştu.
4. Şartlı Bileşik Cümle

Sen olmaşaydın başaramazdık.
5. Mi'li Bileşik Cümle

Canım sıkıldı mi müzik dinlerim.
c. Sıralı Cümle
1. Bağımlı Sıralı Cümle o Aşağıdakilerden hangisi iki öğeli bir cümledir?

c
Herhangi bir öğesi ortak olan sıralı cümledir. a
ı A) Tüm gençliği çocuklarının peşinden koşmakla
O
Sınıftakileri aramış, durumdan haberdar etmiş. geçmişti.
(nesnesi ve öznesi ortak) m
B) Hanlar saraylar değildi, onun istediği.
a C) Sabahlar olmak bilmiyordu bu yabancı kentte.
2. Bağımsız Sıralı Cümle .
D) Bardağı yere düşürünce iyice telaşlandı ürkek
Herkes yerinden ayrılmış, hiç kimse verilen görevi elleri.
yerine getirmemiş. E) En sevdiği yemeği pişirmişti yine annesi.
d. Karma Cümle
İçeri girdiğini görmedim; ama canı sıkılmıs.

Girişik cümle Sıralı cümle
3. "Kendi" dönüşlülük zamiri aşağıdakilerin

hangisinde özneyi pekiştirmek için
kullanılmıştır?
A) Kendini bir hiç uğruna yaktı.

B) Ahmet'i kendi çocuğu gibi severdi.
C) Kendi gölgesi bile korkutur onu.
D) Önce olayı sen kendin anlatmalısın.
E) Kendi gözlerini sorgulasın önce.
-GENEL YETENEK GENEL KULTUR DERGISI-
4. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde özne 7. Aşağıdaki cümlelerden hangisinde öğelere

vurgulanmıştır? ayırmada bir yanlışlık yapılmıştır?
A) Mahkemenin kararını avukatım dün akşam bana A) Deniz kenarı / soğuktu / akşam olduğunda.
iletti. B) Bu geziye muhakkak katılmak / istiyordu.
B) Tarih insanın hayatının akışını sağlayan bir bilim C) Zafer / zafer benimdir demekle / kazanılır.
dalıdır. D) Evdeki herkese / söz verdiği için / hediyeler /
C) Ankara, hayatının en kalabalık günlerini şimdi aldı.
yaşıyor. E) Döndüğümde / çocuklar büyümüştü / analarının
D) Baharlar, insanlar için önem taşıyor. yanında.
E) Takvimler, saatler şimdi ilaç olmuyor yaralarıma.
5. Aşağıdaki cümlelerden hangisinin yüklemi 8. Aşağıdaki sorulardan hangisi dolaylı tümleci

birleşikfiildir? buldurmaya yöneliktir?
A) Bu piyasadaki en güzel kitap bence uygulamalı A) Askere Mehmet mi gitti?
olanıdır. B) Kitaba mı para vermiyor?
B) Evden ne zaman çıksa, kırtasiyeye muhakkak C) Deniz mi bugün hırçın?
uğrardı. D) Mektupla mı anlaşıyorlarmış?
C) Ne kadar uğraştıysa da şivesini düzeltemedi. E) Akşama mı misafirliğe gidecek?
D) Bir gece ansızın eve dönmüş.
E) Bu işin aslını bir gün mutlaka öğrenecektir.
9. Aşağıdakilerden hangisinde dolaylı tümleç

açıklayıcısıyla verilmiştir?
6. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde soru nesneyi
A) Osman kardeşini gezmeye götürmüştü.
buldurmaya vönelik değildir?
B) Okuduğu kitap, yazarken, eleştirinin inceliklerini
A) Ablan sana ne almış? anlatıyordu.
B) Ulaş, yanında kimi götürdü? C) Doğduğu yeri, Ardahan'ın o şirin semtini, hiç
C) Kızcağız otobüsü mü kaçırmış? görmemişti.
D) Eteğin yanında başka ne aldın? D) Süheylâ Hanım, alt komşumuz, bizi çaya davet
E) Serhat, yemeğini yemiş mi? etti.
E) Kursa gitmeme, İngilizce öğrenmeme, annem de
karşı çıktı.
-TÜRKÇE-
10. Aşağıdaki atasözlerinden hangisi özne ve 13. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yüklem bir
yüklemden oluşmuştur? söz öbeğinden oluşmamıştır?
A) Sakla samanı, gelir zamanı. A) Bekleyemezdim geç kalan onca insanı.
B) Bakarsan bağ, bakmazsan dağ olur. B) Gazetelere sadece şöyle bir göz attı.
C) Minareyi çalan kılıfını hazırlar. C) Gözleri boncuk boncuk bakan bir çocuk gibiydi.
D) Tekkeyi bekleyen çorbayı içer. D) Bana bunları söyleyen, dün bunlara karşı çıkan
E) Ak akçe, kara gün içindir. insandı.
E) Şu an onun için okuma saatidir.
14."Karşımızda hiç çalışmadan oturan, sadece

insanların arkasından konuşan, sorumluluk
almaktan kaçınan yöneticiler bulundukça
yönetilenlerin işini yapması beklenemez."
11. "Bisikletini tamire yine kim götürdü?" sorusuna
Cümlesinin öğeleri aşağıdakilerden hangisinde
verilecek cevap, cümlenin hangi öğesidir?
sırasıyla verilmiştir?
A) Yüklem B) Belirtisiz nesne
'o A) Özne - Zarf Tümleci - Belirtisiz Nesne - Yüklem
C) Belirtili nesne D) Dolaylı tümleç İXL
LU
Û B) Zarf tümleci - Özne - Yüklem
E) Özne w
tn C) Özne-Yüklem
a.
D) Özne - Zarf Tümleci - Belirtili Nesne - Yüklem
E) Özne - Belirtisiz Nesne - Yüklem
o
LU
12. "Sabırdır ki insanı azgın bir boğa iken uysal bir kedi
yapan duygu; fakirken zengin yaşatan his."
15. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yan cümlecik,
Bu cümlenin "öznesi" aşağıdakilerden temel cümleciğin dolaylı tümleci görevindedir?
hangisidir? A) Elindeki yemeniyi bana verişini o günden sonra
A) Sabırdır hiç unutamadım.
B) İnsanı azgın bir boğa iken uysal bir kedi yapan B) Bıraktığım yerde o günlerimizin mutluluğu hâlâ
duygu var.
C) Fakirken zengin yaşatan his C) Gülmeyi bilen insanların ticaretle uğraşmasını
D) His hep isterim.
E) İnsanı azgın bir boğa iken uysal bir kedi yapan D) Onlara gittiğimde senin eşyalarını ortalıkta
duygu; fakirken engin yaşatan his görememiştim.
E) Arkadaşına çok kızdığından onunla barışmayı
hiç düşünmüyor.
-GENEL YETENEK GENEL KÜLTÜR DERGİSİ-
16. Aşağıdakilerden hangisi devrik bir isim 19. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ad eylem
cümlesidir? dolaylı tümleç görevindedir?
A) Sendin tek çaresi korkularımın. A) Çocuklara bakmaktan kendisiyle ilgilenmeyi
B) Her gün biraz daha yaklaşıyorduk ölümsüzlüğe. unutmuştu.
C) Okuldan atılınca hepimiz çok üzüldük. B) Seni görmeye çok ihtiyâcı olduğunu söyledi.
D) Bütün olanların sorumlusu oydu. C) Öyle mutluydu ki, gülüşleri ta uzaktan duyulurdu.
E) En ölümsüz aşk; vuslatsız olandır. D) Bu tırmanıştan öncekilere göre daha çok zevk
almıştı.
E) Görünüşe göre bu süre içinde kendini çok
pekiştirmiş.
17. Savunduğunuz fikirleri hiç benimsemiyorum.

20. Aşağıdaki cümlelerin hangisi, yapısına göre
"basit", söz dizimine göre "devrik" bir "fiil"
Bu cümlenin niteliği aşağıdakilerden
cümlesidir?
hangisidir?
A) Aramızdan ayrılan birçok arkadaşımız hiç mutlu
A) Basit, düz, fiil, olumlu
olmadı.
B) Basit, devrik, fiil, olumsuz
B) Bu dergiler bundan on yıl öncesinde çıkan
C) Bileşik, düz, fiil, olumlu
o 22 dergilere benzetilmiş.
D) Bileşik, devrik, fiil, olumsuz
C) Irmağın kenarındaki kuyulara takmışlar birer
E) Bileşik, düz, fiil, olumsuz
musluk.
D) Bize karşı yanlış davranacak insanlarla iş
yapmıyoruz artık.
E) Televizyonda yayınlanan programlar gençleri
çok kötü etkiledi bence.
18. (!) Sokağımızda birçok gece lambası bozulmuş. (II) 21.(1) İçinde bulunduğumuz günlerde bir "star"
Zaten sokağın kenarında lağım bağlı, bir dere. (III) tartışması aldı yürüdü. (II) Bizim tartışacağımız
Derenin kenarında her an hastalanacak çocuklar g ü z el b i r k o n u s a n ki y o k mu ş gi bi . (III)
oyun oynuyor. (IV) Çocukların ellerinde pis pis insanlarımızın geçim sıkın tılarını bir anda
maddeler. (V) Ne zaman el uzatacaklar bilmiyorum unuttular. (IV) Toplumumuzun "star'lardan çok,
bu fakir semte. ekmeğe ihtiyacı var.
Bu parçadaki cümlelerden hangileri yapı
Bu parçadaki cümlelerin hangileri eksiltili bakımından bileşiktir?
cümledir?
A) I v e l l B) I v e l l l
A iilelll B) llil I C) l l v e l l l D) II ve IV
C IHileV e I
D) iıle E) I v e l V
) IMIeV
E V
)
-TÜRKÇE-
22. "Haramı ve helâli ayırmayı çocuğumuza ÇÖZÜMLER

öğretmeliyiz."
Cümlesinin niteliği aşağıdakilerden hangisidir? A) Ben... duraksadım /o ... devam etti.
(Özneter farklı - Bağımsız)
A) Basit, düz, olumlu, fiil
B) ihtiyar... uğrar/ihtiyar... giderdi.
B) Bileşik, devrik, olumlu, isim
(Özn9İer aynı - Bağımlı
C) Basit, devrik, olumsuz, fiil
C) ablam... kızmıştı /ağabeyim... kızmıştı.
D) Bileşik, düz, olumlu, fiil
(Özneler farklı - Bağımsız)
E) Bileşik, devrik, olumsuz, isim
D) Yağmur... yağmış / tozlar... gelmişti.
(Özneter farklı - Bağımsız)
E) Sokaklar... ıssız/caddeler... boşboştu.
(Özneler farklı - Bağımsız)
(Cevap B)
23. "Ahmet Haşim" sözü aşağıdaki cümlelerin
hangisinde "örtülü özne'" olarak kullanılmıştır?
A) Ahmet Haşim, edebiyatımıza kendinc^ bir yenilik
getirmiştir.
B) Ahm9t Haşim'in etkisiyle "akşam" sözcüğü
edebiyatımızda mit haline geldi.
C) "0 Belde" şiiri Ahmet Haşim tarafından bir yılda A) Tüm gencligi / çocukların pesinden kosmakla /
yazılmıştı. Özne Zarf Tümİ9ci
D) Ahmet Haşim k^ndinden sonra gelen şairlere bir._ geçmişti.
hayal dünyası bıraktı. ■§ Yükİ9m
E) Ahmet Haşim hastalanınca bir yatağa ju B) Hanlar saraylar değildi / onun istediği
yatırılmadan hastaneye kaldınldı. W Yüklem Özne
tn C) Sabahlar / olmak bilmiyordu / bu vabancı kentte
Özne Yüklem Dolaylı Tümleç
D) Bardağı vere düsürünce / iyice / telaşlandı
hangisi anlamca
24. Aşağıdaki cümlelerin Zarf Tümleci Zarf T. Yüklem
olumludur? ürkek elleri
Özne
A) Aldığımız hediyeler öyle dediği gibi ucuz değildi.
E) En sevdiği vemeği / pişirmisti / vine / annesi
B) Öğrencilerimin hepsi çalışkan değil aslında.
Belirtili Nesne Yüklem ZarfT. Özn9
C) Handan göründüğü gibi dertli değil.
D) Yeni doğan bebeğin durumu iyi değil. (Cevap B)
E) Tüm ödevlerini zamanında hazırlıyor değil.
3. Özneyi pekiştirmek için "kendi" zamiri öznenin

yanında kullanılır. Cümİ9nin içindeki özne gerçgk
özne olmalıdır.
25. Akrabalarımız yurt dışından döndüğü zaman,
ailemiz büyük bir depremle sarsılmıştı adeta. D seçeneğinde
Önce olayı sen kendin anlatmalısın,
Bu cümlede, temel cümlenin öznesi Dönüşlülük Yüklem
Zarf B.li N. Özne
aşağıdakilerden hangisidir? Zamiri
Tümleci
A) Akrabalarımız
B) yurt dışından (C9vap D)
C) ailemiz
D) büyük bir depremle
E) adeta
10- -GENEL YETENEK GENEL KÜLTÜR DERGİSİ-
4. Fiil cümlelerinde, vurgulanmak istenen öğe yükieme 8.

yaklaştırılır. İsim cümlelerind9, vurgu yüklemin r> Özneyi buldurmaya yönelik >
kendisidir.
Dolaylı T. buldurmaya yönelik
B seçen^ğinde
A) Fiil cümlesi => bana iletti. Özneyi buldurmaya yönelik =>
D. Tümleç Yüklem
B) İsim cümlesi => insan-ın havat-ı-n-ın akısını Edat T. buldurmaya yönelik.
Ad
sağlavan bir bilim dal^dır.
Tamlaması A) Mehmet mi:
Özne
Vurgu yüklemin kendisidir. Yüklem bir tamlama B) Kitap-a mı =
olduğu için ayrılamaz. D. Tümleç
C) Deniz mi =>
(Cevap B)
Özne
D) mgktupla mı
E. Tümleci
E) Aksama mı ■=> Zarf T. buldurmaya yönelik
Z. Tümleci
(Cevap B)
9. Dolaylı Tümleç açıklayıcısıyla "E" şıkkında

verilmiştir.
5. "C" seçeneğinde "düzeltemedi" yüklemi yapı Kursa gitmeme, İngilizce öğrenmemfe) annem de
bakımından birleşiktir. Dolaylı Tümleç Dolaylı Tümleç Özne Bağlaç
Açıklayıcısı
Kurallı birleşik fiil olan "düzeltebildi" fiilinin olumsuzu
"düzeltemedi" de yapı bakımından birleşiktir. karşı çıktı.
(CevapC) g Yüklem
'a
LU
(Cevap E)
6. eo
10. Ak akçe kara gün içindir.
A) "ne" almış? kitap (Belirtısiz Nesne'yi buldurmaya Özne Yüklem
yönelik) (kara gün için söz takımı olduğu için
B) ki mi götürdü? "onu" (Belirtili Nesne) ayıramıyoruz)
C) "mü" soru edatı belirtili nesnenin önünde olduğu (Cevap E)
için b9İirtili nesn^yi buldurmaya yönelik
sorulmuştur. "mi" soru edatı hangi öğenin
önündeyse soru, o öğeyi buldurmaya yöneliktir.
11. Kim? sorusunu yükteme sorarak cümlenin
D) "ne" aldın? kazak (Belirtisiz Nesne)
öğelerinden "özne" yi buluruz.
E) "mi" soru edatı yüklemin önündedir. Bu nedenle
soru yüklemi buldurmaya yöneliktir. (Cevap E)
(Cevap E)
12. "Sabırdır / ki / insanı azgın bir boğa iken uvsal

Yüklem cümle Özne
dışı
7. E seçeneğindeki doğru ayrım şöyledir. unsur
Döndüğümde çocuklar büvümüstü analarının vanında bir kedi vapan duygu; fakirken zengin vaşatan his."
ZarfTümleci Özne Yüklem Dolaylı Tümleç Özne
(Özne sıfat gruplarıyla oluşturulduğundan
(Cevap E) bölünemez.)
(Cevap E)
-TÜRKÇE- 11
13. 17.
A) Beklevemezdim Ben ' Savunduğunuz fikirleri / hiç / benimsemivorum.
Yüklem (Kurallı birleşik eylem) Özne- Belirtili Nesne Zarf Yüklem
B) göz attı
Yüklem (Söz öbeği) • Yüklem sonda "düz" (kurallı)
C) ... bakan bir cocuk gibivdi • "-me", "-ma" olumsuzluk eki daralıp "mi" halini
Yüklem (söz öbeği) almıştır. Yüklemde olumsuzluk eki bulunduğu için
D) ... dün bunlara karsı cıkan bir insandı anlam bakımından "olumsuz" dur.
Yüklem (söz öbeği)
E) onun için okuma saati-dir • benimse - Fiil gövdeli sözcük
Yüklem (söz öbeği) Fiil gövde
(Cevap A) bu nedenle cümle fiil cümlesidir.
• Savun-duk(q)-unuz fikirleri
I Fiilimsi__ |
Yan cümle yapı
14. Karsımızda hic çalışmadan oturan, sadece
bakımından "Birleşik"
insanların arkasından konuşan, sorumluluk almaktan
kacınan vöneticiler bulundukça / vönetilenlerin isini (Cevap E)
Özne
Zarf Tümİ9Cİ
/apması / beklenemez.
Yüklem
"
ü
(CevapB) I
<
o
w
18. Eksiltili cümle yüklemi olmayan cümledir. II numaralı
o. ve IV numaralı cümleleri inceleyelim.
.£§
• Zaten sokağın kenarında lağım bağlı, bir dere. (var
"
S ya da yok denilerek bir yargı belirtilmemiş)
L
U
15. • Çocukların ellerinde pis pis maddeler (cümle bir

Yan cümlecik fiilimsinin olduğu yerdir. B seçeneğini sonucu bağlanmamış)
inceleyelim: (Cevap B)
Bıraktıgım verde o günlerimizin mutluluğu
Dolaylı Tümleç Özne
(Yan Cümle) 19.
A) ... ilqilenme-v-i
hâlâ var.
Belirtili Nesne (Ad eylem)
Zarf Yüklem (Temel cümle)
Tümleci B) seni görmeve ... olduqu-n-u
Belirtili Nesne
(Cevap B) C) gülüsler-i
Belirtili Nesne
D) bu tırmanıs-tan
Dolaylı Tümleç
E) görün-üş-e görg
16. Oevrik cümle; yüklemi sonda bulunmayan cümledir. Edat Tümleci
Buna göre yüklemi sonda olmayan ve yüklemin
(C9vap D)
sözcük türü bakımından ad olduğu bir cümİ9
bulmamız gerekmektedir. Bu özeüikleri taşıyan
cümte:" Sendin tek çaresi korkularımın." cümlesidir.
(Cevap A)
12- -GENEL YETENEK GENEL KULTUR DERGISI-
20. 23. Örtülü özne, cümlenin öğeleri bulunurken eklerden

A) Yapı bakımından birleşik (ayrılan) edilgen yapılı cümlelerde karşımıza çıkar. Yüklemde
B) Yapı bakımından birleşik (çıkan) yer alan eylemi gerçekte kimin yaptığı bilgisi
D) Yapı bakımından birleşik (davranacak) cümlenin içinde verilmiştir; fakat eklerden dolayı
E) Yapı bakımından birleşik (yayınlanan) başka bir öğe olarak görülür. C seçeneğini
inceleyelim.
C seçeneği yapı bakımından basit, dizimine göre
devrik bir fiil cümlesidir.
"0 belde" giiri Ahmet Hasim tarafından biryılda
(Cevap C) Yazılan ne Örtülü Özne Zaman Z.
(sözde özne) (eylemi gerçek yapan şair)
vazılmıstı.
(Cevap C)
Yüklem
21. (I)... bulunduğumuz günler-de

(Fiilimsi)
Dolaylı Tümleç (Yan cümle)
Yapı bakımından birleşik
(II)... tartısacağımız güzel... konu
(Fiilimsi) sa
o 24.
m
Özne (Yan cümle) Yapı "Q A) ucuz değildi > olumsuz
UJ
bakımından birleşik CD
O
B) çalışkan değil) olumsuz
O
C\i C) dertli değil > mutlu > olumlu
(Cevap A) O
cj
D) iyi değil > olumsuz
E) hazırlıyor değil > olumsuz
(Cevap C)
Belirtili Nesne (Yan cümle)

• Yapı bakımından birleşik
25.
• Yüklem sonda olduğu için öğelerinin dizilişine Akrabalarımız, vurt dısından döndügü zaman /
göre kurallı, (düz) Zarf
• "öğretmeliyiz" yüklem olumlu çekimlendiği için
anlam bakımından olumlu. ailemiz / büvük bir depremle / sarsılmıstı / adeta.
Özne EdatTümleci Yüklem ZarfTümleci
• "öğretmeliyiz" yüklemi fiil köklü olduğu için
yükleminin türüne göre fiil cümlesidir. (Cevap C)
(Cevap D)
-TÜRKÇE- 13
5. Başından geçenleri güzelce anlatarak bizleri

CEVAPLI bilgilendirdi.
KAVRAMA
Bu cümlenin öğe dizilişi aşağıdakilerden
hangisidir?
1. Aşağıdaki cümlelerden hangisi biçimce olumlu A) Nesne, dolaylı tümleç, özne, yüklem
olduğu halde anlamca olumsuzdur? B) Özne, nesne, zarf tümleci, nesne, yüklem
A) Kitap okumayı sevmiyor değilim. C) Zarf tümleci, nesne, özne, yüklem
B) Bir gün İstanbul'a yerleşeceğim. D) Nesne, zarf tümleci, nesne, yüklem
C) Ne seni ne de Ahnnet'i görmek istiyorum. E) Zarf tümleci, dolaylı tümieç, nesne, yüklem
D) Cahil insanlarla tartışılmaz.
E) Erkenden okula gelmenizi istiyorum.
Çiçek, sulandığı kadar güzeldir. Kuşlar ötebildiği

kadar sevimli, bebek, ağladığı kadar bebektir.
2. Aşağıdaki cümlelerden hangisi öğelerine yanlış
ayrılmıştır? Ve her şeyi öğrendiğin kadar bilirsin, bunu da
öğren, sevdiğin kadar sevilirsin.
A) Herkes tarafından paylaşılan dert, / bir kişiye/
daha az düşer.
B) Çok fazla/ dikkat,/ dikkati/ öldürür. Bu parçada aşağıdaki cümle türlerinden
C) Yurdu savunmanın en ucuz yolu eğitimdir. hangisi voktur?
D) İsyan mikrobu, salgın bir hastalığınkinden daha -g> A) Düzcümle
çabukyayılır. g B) Birleşik cümle
E) Gemisinibatıran./sandalını/aramaz. o C) Ad cümlesi
w
w D) Devrik cümle
CL E) Eylem cümlesi
O
LU
3. Aşağıdakilerden hangisi öznesi ortak bir sıralı

cümledir?
7. Aşağıdakilerden hangisi anlamca ve biçimce
A) Ahmet hiç konuşmuyordu, Zeynep de olumsuz bir cümledir?
susmuyordu.
A) Bana yapılan iyilikleri asla unutmayacağım.
B) Onu hep arıyorum; ama o beni hiç aramıyor.
B) Yakında yeni bir kitap çıkaracağım.
C) Elierini ısıtırken bacakları üşüyordu.
D) Ben arabayla geldim, onlar yürüdü. C) Senden uzakta hep ağlayacağım.
D) Olanlar için ben de üzülmüyor değilim.
E) Öğretmen bana bakıyor ve söylediklerimi yaz,
diyordu. E) En ufak ayrıntıyı bile hesaplıyorum.
4. Aşağıdaki cümlelerden hangisi yapıca

diğerlerinden farklıdır? 8. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde özne bir sıfat
A) Çocuklar ve oyuncaklar yoktu hiçbir yerde tamlamasıdır?
B) Tanklar ezip geçmişti her şeyi. A) Leyleğin ömrü laklakla geçer.
C) Ortalık durulup, sesler kesilince anlaşıldı her B) Komşu, komşunun külüne muhtaçtır.
şey. C) Güzel bir dünya, bizi bekliyor.
D) Oturup konuştuk olan bitenleri. D) Yalancının mumu yatsıya kadar yanar.
E) Herkese görevler verip, kararlar aldık. E) Fakirin gururu, zengininkinden az değildir.
9. Hayatın en büyük mutluluğu, sevildiğimize

inanmış olmaktır. ÇIKMIŞ SORULAR
ve ÇÖZÜMLERİ
Bu cümleyle ilgili olarak aşağıdakilerden
hangisi söylenemez?
A) Kurallı bir eylem cümlesidir. 1. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde "benzetme"
B) Basit cümledir. söz konusudur? (99 DMS L)
C) İki öğeli bir cümledir. A) Deniz kudurmuşçasına kıyıları dövüyordu.
D) Biçimce ve anlamca olumludur. B) Onlar yaşça birbirlerine çok yakındır.
E) Zarf kullanılmıştır.
C) Kapı çalınca, babasının geldiğini sanıp koştu.
D) Bu topraklarda da ayçiçeği yetiştirilir.
E) Fırtınanın verdiği zarar yağmurunkini geçti.
A seçeneğinde " kudurmuşcasına" kudurmuş gibi

anlamına kullanılmıştır. Gibi, benzetme edatı olarak
kullanılır. Deniz, kıyıları döverken kudurmuş gibi
davranmaktadır. Bu sebeple benzetme söz
10. Aşağıdakilerden hangisinde soru nesneyi
konusudur.
buldurmaya yöneliktir?
A) Bu fikîr kimden çıktı?

(Cevap A)
B) Babam eve geldi mi?
C) Masadaki şekerleri hangisi yedi?
D) Böyle kısa bir sürede nasıl çalışabildin? o>
E) Öğretmene yarın ne vereceksin? Ui
o eo
2. Yolcular, akşamdan önce kasabaya varıp(l)

güneşin batışını(ll) hep birlikte(lll) sahildeki
kahveden(IV) izlemek(V) istediler.
Bu cümlede numaralanmış bölümlerden

hangisi atılırsa, cümlenin anlamında hem yer
hem de zaman yönünden bir daralma olur?
(2000 DMS)
A) B) II. C) III. D) IV. E) V.
CEVAPANAHTARI
I. bölümde "akşamdan önce" sözcüğü zaman,
1.C 2. B 3. E 4.A "kasaba" sözcüğü yer bildirmektedir. Eğer bu bölümü
cümleden çıkarırsak, hem yer hem zaman yönünden
5. D 6. D 7. A 8. C cümlede daralma olur. Oysaki II. bölümde zaman,
III. bölümde ve IV. bölümde mekan, V. bölümde
9. B 10. E |
eylem bildirilmiştir. Hem zaman hem mekanın bir
arada bulunduğu bölüm I. olduğu için doğru cevap
"A" seçeneğinde verilmiştir.
(Cevap A)
-TÜRKÇE- 15
3. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde işi kimin 5. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde aracümle

yaptığı belli değildir? (2001 KMS) vardır? (2003 KPSS)
A)
Görülmemek için arabanın arkasına saklanmış. A) Lağım suları, ne yazık ki, kuyuların sularını
B)
Akşama yola çıkmak üzere hazırlandı. Arkadaşının kirletti.
C)
başarısıyla övünüyor. Beklediği haberi alınca çok B) Üzümleri, bu hasırlara serip kurutuyoruz.
D)
sevindi. Yılbaşı sebebiyle vitrinler süslenmiş. C) Tüm canlılar, beslenme zinciriyle birbirine
E)
bağlıdır.
D) Zaman içinde kaybettiği gücünü, ününü yeniden
A, B, C ve D seçeneklerinde işi kimin yaptığı
kazandı.
bellidir; çünkü yüklem "etken eylem" niteliğindedir.
E) Bu uçaklar, 6 saatlik bir uçuşta 36 ton oksijen
Her bir yükleme "kim" sorusunu sorduğumuzda "o"
tüketiyor.
cevabını alırız. Demek ki bu cümlerlerde işi yapan
kişi "o"dur. Ancak "E" seçeneğinde süsleme işini
yapan belli değildir. Cümlede sözde özne vardır, Aracümle, asıl konudan olmayıp söyleyenin gerekli
cümlenin gerçek öznesi yoktur. gördüğü için arada söylediği sözdür. Cümlelerde iki
(Cevap E) virgül (...... ,) ya da iki kısa çizgi (-...... -) arasında
verilir.
A seçeneğindeki "ne yazık ki" bu özellikte bir cümle
olduğundan doğru cevabımız A seçeneğidir.
(Cevap A)
aı a
>
4. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde altı çizili 6. Aşağıdaki cümlelerden hangisi biçimce

sözcükzaman belirtmektedir? (2002 KPSS) olumsuz, anlamca olumludur? (2003/2 KPSS)
A) Bir gün, söylediklerimde doğruluk payı olduğunu A) Olayların böyle sonuçlanmasına engel olamadı.
anlayacaksınız. B) Çok istediği halde onu düğününe çağıramadı.
B) Yarınki toplantıda buna bir çözüm bulunur. C) Dün yapılan doğum günü partisine
C) Onun her konusmasında duygusallık vardır. arkadaşlarından hiçbiri katılmadı.
D) Tatil dönüşü iki arkadaş okulun önünde D) Bugünkü toplantıya hiç kimse gelmezlik etmedi.
buluştular. E) Çok çalıştı; yine de işini zamanında bitiremedi.
E) Bu konuyu oraya geldiğimde uzun uzun
konuşuruz.
A, B, C ve E seçeneğindeki cümleler hem biçimce
hem anlamca olumsuzdur. Ancak D seçeneğindeki
Cümlelerimizin yüklemlerine "ne zaman" sorusunu cümle biçim yönünden olumsuz gözüktüğü halde
sorduğumuzda A, B, C, D seçeneklerindeki altı çizili anlamının olumlu olduğunu görüyoruz. Çünkü
sözcüğümüz cevap verir. Yani konuşma eyleminin toplantıya herkesin katıldığı ifade edilmektedir. Aynı
ne zaman yapılacağını bize bildirir. Doğru cevabımız zamanda iki olumsuzluk eki arka arkaya kullanılarak
"E" seçeneğinde verilmiştir. anlamı olumlu hale getirdiği için doğru cevabımız
"D".
(Cevap E)
(Cevap D)
7. (I) Dalış yaptığımız su altı mağarasında 15 cm'lik

küçük sazan balıkları vardı. (II) Bu balıkların
buraya nasıi geldiğini ve neyle beslendiğini
anlayamadık. (III) Mağaranın içi güneş
görmediğinden, burada su bitkileri yoktu. (IV)
Suyun altında ağaç parçaları ve kütükler vardı. (V)
Her yer olanca netliğiyle görünüyordu.
Bu parçadaki numaralandırılmış cümlelerin

hangisinde "nerede, ne" sorularının cevabı
vardır? (2004 KPSS)
A) 1,11 B)
C) III, IV D) IV
E) II, V
I ve IV. cümlelerde nerede V9 ne sorularının cevabı

vardır. Bu cümleleri incelediğimizde
I. cümle: Dalış yaptığımız su altı mağarasında 15
cm.lik küçük sazan balıkları vardı.
Ne vardı? -15 cm.lik küçük sazan balıkları
Nerede vardı? - Dalış yaptığımız su altı
mağarasında
IV. cümle: Suyun altında ağaç parçaları ve kütükler
vardı.
Ne vardı? - Ağaç parçaları ve kütükler
Nerede vardı? - Suyun altında
(Cevap D)
-MATEMATIK- 17
Problem çözülürken şunlara dikkat edilmelidir.

> Problemdeki bilinmeyenlere uygun değişkenler 2. KESİR PROBLEMLERİ
seçilmelidir.
> Problemde anlatılan olaylara ilişkin doğru denk- Herhangi bir kesre karşılık gelen sayı aranırken o
lemler kurulmalıdır. kesrin tümüne karşılık gelen sayı ile kesir çarpılır.
> Kurulan denklemler çözülmelidir. SORU:
1. DENKLEM KURMA PROBLEMLERİ Bir memur maaşının önce — 'ünü sonra da kalan
SORU: maaşının — 'ünü harcıyor. Geriye 9 ımilyon lirası kalıyor.

4
Su ile dolu iken bir kabın ağırlığı 30 kg. dır. Bu kap-
taki suyun ağırlığı boş kabın ağırlığının 5 katı olduğu- Bu memurun maaşın ne kadardır?
na göre, boş kabın ağırlığı ne kadardır?
ÇÖZÜM:
Yfcü IIKLIM KPSS DERGİS
Maaşı 4 eşit parçaya bölelim 12
Kabın ağırlığı = x dersek

I
1
4 4 4 4
( 9 ^-
/ * —
Suyun ağırlığı = 5x otur. Harcama
1
Su dolu iken kabın ağırlığı:

1
3 3 3 3
5x + x = 30 kg olacağından 6x = 30
x = 5 kg boş kabm ağırlığıdır. Harcama
Kalan 12'lik parçayı 4 parçaya bölersek 3br'lik parça-

SORU:
lar oluşur.
Bir çubuk 8 eşit parçaya bölünüyor. Parçalardan her Harcanan kısım= 4br + 3br = 7br
birinin uzunluğu 10 cm daha kısa olsaydı 12 eşit parçaya
Kalan kısım=16br - 7br= 9 milyon. O
bölünecekti. Buna göre çubuğun boyu kaç cm dir?
halde maaş 16 milyondur.
8x SORU:
Bir varilin içinde belli bir miktarda su vardır. Varile 1

I ------ 1 ---------------------------1 =>12(x-10) kova su ekienirse varilde a litre su oluyor. Varilden 1 kova
a su alınırsa varilde - litre su kalıyor.
x- 10 İlk durumda varilde
ö
8x = 12. (x -10) (4 ile sadeleştirirsek)
2x = 3x - 30 kaç kova su vardır?
x = 30
Çubuğun boyu 8x olduğu görülür. 8x30 = 240'tır. CÖZÜM:
Varilde x litre su olsun. Kovanın aldığı su miktarı da

Kolsun.
Ozaman, x + K = a (I)
24 - x = -
2
x-K=|(2) 48 - 2x = x
3x = 48
(2) numaralı denklemi 3 ile çarparsak 3x - 3K = a x = 16-» Ayşe'nin yaşı
olur.
4. İŞÇİ VE HAVUZ PROBLEMLERİ
a = x + K olduğu için, 3x - 3K = x + K
> Bir işçi bir işi x günde bitiriyorsa,
Bir günde işin — ini bitirir. x
> İşçi ve havuz problemlerinde denklem verilen birim
x = 2K yani başlangıçta 2 kova su vardır.
zamanda yapılan işe göre düzenlenir.
3. YAŞ PROBLEMLERİ SORU:

Yaş problemleri çözülürken şu noktalara dikkat edil-
Ahmet bir işi 4 günde, Veli aynı işi 3 günde yapa-
melidir.
bilmektedir. İkisi birlikte işi kaç günde bitirirler?
> Kişiler arasındaki yaş farkı sabittir.
> Bahsedilen farklı yıllar için kişilerin yaşları ayrı
ayrı yazılıp denklemler kurulur.
Ahmet 1 günde: - 'ünü, 4 Veli 1 günde: - 'ünü
SORU:
İkisi birlikte 1 günde: - ini
44 yaşındaki bir babanın üç çocuğunun yaşları top- bitirmiş olsunlar. x
lamı 12'dir. Kaç yıl sonra çocukların yaşları toplamı 1 11
babanın yaşının yarısına eşit olur?
7 1.—= -
ıse 12 x
x = — günde biter.
SORU:
24 + 6x = 44 + x Bir havuzu A musluğu tek başına 10 saatte doldu-
x = 4 yıl sonra eşit olur. ruyor. B musluğu ise aynı havuzu 6 saatte doldur-
maktadır. A musluğu 2 saat, B musluğu 3 saat açık
SORU: tutulursa havuzun ne kadarı dolar?
Murat 24 yaşındadır. Murat Ayşe'nin bugünkü yaşın-
da iken Ayşe'nin yaşı bugünkü yaşının yarısı idi. Ay-
şe'nin yaşı kaçtır?
A musluğu 2 saatte — unu
ÇÖZÜM:
3
Murat Bugünkü yaş: 24 Ayşe B musluğu 3 saatte - sını doldurur.
i x 6
yI 2- y 7
ise x ^- + —=>— doluolur.
x
. J- 10 p 10
Yaş farkları sabit ~2 İ 2
kalacağından 24 - x =
x — 'dir.
-MATEMATİK- 19
SORU: CÖZÜM:
Mal % 5 zarar % 15 kâr
A musluğu havuzu 4 saatte, B musluğu aynı ha-
vuzu 6 saatte doldurmaktadır. Havuzun tabanındaki C 100x 95x 115x
musluğu ise dolu havuzu 4 saatte boşaltmaktadır. 115x-95x = 4 milyon
Tamamen boş bir havuzda bu üç musluk açılırsa
20x = 4 milyon
havuz kaç saatte dolar?
4 5 katı O halde maliyet = 20 milyondur. 100x
6. FAİZ PROBLEMLERİ
A musluğu 1 saatte — 'ünü doldurur. B musluğu 1
4 A=Ana para F=Faiz
saatte - 'sını doldurur. C musluğu 1 saatte - 'ünü N=Faiz yüzdesi
6 4
boşaltır. t=zaman
A.n.t
1 1 A 1 100
Yıilıkfaiz F=
A.n.t
12.100
X = 6 saatte doldurur.
A.n.t
5. YUZDE PROBLEMLERİ
Aylıkfaiz: F=
Günlük Faiz: F=
> Yüzde x = % x demektir.
360.100
100 2
"o SORU:
> asayısının %x'si=a.— dür. cr
UJ
100 o
co Yıllık % 60'tan 3 aylık faizi ile birlikte 23 milyon li-
> a sayısı % x artırılırsa (zam, kâr, artırma) 3 ra olan ana para kaç milyondur?
., . 100 + x . f=- a (ana para) = X, n (faizin yüzdesi) = 60,
Yenı sayı = =a. -------- olur. 100x12 t
100
a.n.t (süre
Q
> a sayısı % x azaltılırsa(İndirim, zarar) UJ
)=3
v . 100-x .
Yenısayı =a.--------- olur. ay
100
faiziyle beraber olduğundan
SORU:
% 20 indirimle 4.800.000 liraya satılan bir gömle-

X = 23000000
100.12
ğin indirimden önceki etiket fiyatı kaç liradır? = 23000000lira.
23X
20 x =
CÖZÜM:
20.000.000
Malın tamamına 100x dersek % 20 indirimli 80x olur.
80x = 4.800.000 SORU:
x = 60.000 olur. Bir miktar paranın % 75'ten bir yıllık faizinin, % 60'tan
1 yıllık faizinden 45 milyon lira fazla olacağı hesaplanıyor.
100x=> 100 . 60 000 = 6.000.000 TL olur.
Bu para kaç milyon liradır?
SORU:
Bir satıcı bir malı % 5 zararla satmıştır. Eğer malı % X.75.1 x.60.1
15 kârla satmış olsaydı eline geçen para 4 milyon lira
100 100
fazla olacaktı. Bu malın maliyeti kaç milyon liradır?
= 45000000
^^ 45OOOOOO (5) 8. HIZ PROBLEMLERİ

-4 50 0 00 0 0
Yol = HızxZaman
3X 20 x=300
X=Yol
milyondur.
V= hı z > ıs e
7. KARIŞIM PROBLEMLERİ t = zaman
Saf madde x= V.t (yol formülü)

Karışım Oranı= --------------- x V= — (hız
Karışım formülü)
% a'lık x gram 1
% b'lik y gram J karışımları % c ise
x.a+y.b = (x+y).c
tsaat
tsaat
SORU:
x
% 10 tuz içeren 20 kg tuzlu su karışımına kaç kg t = — (zaman formülü)
v
tuz karıştırılırsa karışımda tuz oranı % 25 olur?
Aynı anda başlayan karşılıklı hareketlerde
x
x= t.Vi + t.V2 x = t(Vi+V2) t=
20- 2 kg tuz vardır karışımda. v1+v2

U0Ö
Aynı anda başlayan aynı yönlü hareketlerde
2 + x 2 5 ■z
o
100 x = 4 kg tuz ilave >-
ço
' A
edilmelidir. o
m
to
Vi . t = V2.t + x
SORU:
Vi.t-V2.t = x
% 60 alkol içeren 4 It kolonya ile % 80 alkol içeren 6 It
t (V1-V2) = x
kolonya karıştırılıyor. Elde edilen kanşımda % kaç
oranında alkol olur?
100
= 2,4 Italkol 1.
6-
SORU:
80
karışım = 4,8 it alkol 2. Saatte ortalama 80 km hızla giden bir otomobil,
kendisinden 120 km önde ve saatte 60 km hızla aym
yönde giden kamyona kaç saat sonra yetişir?
karışım
ÇOZÜM:
2,4 + 4,8 = 7,2
Otomobil Kamvon V =
10 It V = 80 km/sn 60 km/sn
4lt 6lt Otomobil I---------
Kamyon
Buradan -------- = 7,2
100 120km
x = % 72 alkol olur.
-MATEMATIK- 21
NOT: Bu arabadaki 120 km farkı kapatmak için hızlı 80 km/s

giden aracın yönü pozitif (+), yavaş giden aracın yönü ÇOZUMLU KONU
negatif(-) alırsak kaç saatte yetişeceği bulunur. Hız prob- KAVRAMA TE5Tİ
yazılmaz. 1.
lemlerinde ters orantı olduğundan • 60km/s
gore A B C
x =V . t
A ve B'den aynı anda ve aynı yönde hareket eden iki
-*■ ■* ■ v
aracın saatteki hızları sırasıyla 80 ve 60 km'dir.
Yol = Hız. Zaman Bu iki araç aynı anda C noktasına
BC| vardıklarına
(80-60). t= 120 20t=120
ABl oranı kaçtır?
t = 6 saat sonra yetişir.
- B) 3 C) 5 D) 2
ö tr
UJ
û
w>co
2 6
10 46 ise 16
!£■
bu sayı kaçtır? 2. Bir sayının —
UJ ile aynı sayının —
A) 20 B) 40 C) 80 'nın toplamı
D) 65 E) 25
3. Hacmi 2v litre olan bir havuza dakikada 2a litre su

akmaktadır.
Havuzun yarısının kaç dakikada dolacağını gös-
teren ifade aşağıdakilerden hangisidir?
- B) — D) — E)
—
a 2a 3a 3a
ÇÖZUMLER 5. Yaş kayısının kil osu 40.000 TL ve kuru kayısının

80 km/s 60km/s kilosu 48.000 TL olduğuna göre, 36 kg yaş kayısıdan,
I --------- 1 36.40000
I------------- = 30
A B C 48000
Harekete geçtikten t saat sonra aynı anda C'ye ulaş- (Cevap E)

tıklarına göre,
İACİ = 80 . t İABİ = 60 |BC 60t . .=
— = 3 olur. 6. Murat'ın parası m, Aysun'un parası a olsun,
. t İABİ + İBCİ = İAC İAB 20t m- 3 =a + 3
İAB| + 60t = 80t İAB| m + 3 = 4(a - 3)
m + 3 = 4a - 12 _
=80t-60t İABİ =20t
m - 3 = a + 3 6 = 3a
(Cevap B) - 15 21 =3a a = 7
(C9vap D)
2. Bu sayı x olsun verilenlere gör9,

Ali'nin
2x 6x ... — Mehmet'in 4 8- a
+ — = 46 ıse Bugünkü yaşı
10 16 a+t 48 - a + t
(16) (10) 32x 7. tyıl sonra
2: o
+ 60x
= 46 Verilenlere göre 48 - a +1 = a 1. denklem
m
160 92x_ a + t + 48-a + t = 80 2. denklem
160.46 92 ~ 2. d^nklemden t = 16 bulunur. 1 .denklemde
92 x = 80 yerine yazarsak 48 - a +16= a
(Cevap C) (Cevap E)
3. Dakikada 2a litre su aktığına göre hacmi 2v litre olan

2v v 8. Bir kalemin alış fiyatı —:— TL
y
havuzun yarısı —- = — dakikada dolar.
2 2a
D- ı . ■ * *■ * 100. 000 _.
2a Bır kalemın satış fıyatı -------------TL
10
(Cevap B)
D. , . . . . . . . . 100.000 50.000 _.
Bır kaİ9mın satışındakı kar-------------------------- TL
10
Bu durumda,
x f 100.000 50.000
4. Ahmet işin tamamını x günde yapsın - l 10 " 6 = 500.000
i . 2, . 2x 4x, . . (6) (10)
Işın — sını yaparsa gerıye x --------= — sı kalır.
öon.non - sn x .
6 6 6 —
60 .500. 000
Kalan işin — 'ünü 8 günde yaptığına gör9
4 6
_
Ü= 60
24
500.000.60
x = 48
100.000 x
= 300
(Cevap A) (C9vap B)
MATEMATIK- 25
9. Bugün 15 vıl sonra
13. Büyük kardeş: x + 4 tane bilye aldıysa Ortanca
Burak'ın yaşı x x +15 kardeş: x tane bilye Küçük kardeş: x - 2 tane
Cemil'in yaşı y y +15 bilye alır. (x + 4) + x + (x - 2) = 68 3x + 2 = 68
Burak ile Cemil'in bugünkü yaşları toplamı 52 => 3x = 66 x = 22 Küçükkard9ş: x-2 = 22-2 =
na göre, olduğu- 20 bilye almıştır.
x + y = 52 (Cevap D)
(x + 15) + (y + 15) = 52+ 30 = 82
(Cevap B)
14. Adamın bir adımı x cm olsun.
A Ififlkm R Yol = (Adım sayısı) x (Adım uzunluğu) İki
durumda alınan yol aynı olduğu için
V
ı------------ ------ 1 --------------------------------------- 1 3x = 5x - 50
V + 10
2x = 50 => x = 25
10.
Yol = 120x25 = 3000cm =
şekilde ifade edilenlere ve verilentere göre, 2v +
(v + 10) = 160 3v + 10 = 160 v = 50 km / sa'dir.
(Cevap D) (Cevap A)
11.
12cm'likmum 24 saatte yanıp biterse 1 saatte
tn
x cm cm yanar "
o
t
1 r
x=- U
i 15. 15 limon çürük çıktığına göre (a - 15) tane limon
Q
cn kalır.
en
o. Kalan limonların her birini x liradan satarsa (a - 15)x
tsaatsonra 1. mumun boyu 12—t cm kalır.
lira kazanır. Aynı paranın elde edilmesi için
t saat sonra 2. mumun boyu (24 - 2t) cm kalır. a.b
1
11 = (a-15)x=>x = olmalıdır.
24-2t 4 24 - 2t _ 4 > a-15
19
12
t/ ~ö ? ^ t ~ö S (Cevap C)
~/2 12-- 2
= > 3( 24 -2t ) = 4 M2--
=> 72 - 6t = 48 - 2t =>
24 = 4t t = 6 saat 16. Öğrenci sayısı: y
(Cevap C) Sınıftaki sıra sayısı: x olsun
12.Suyun ağırlığı x kg ve kabın ağırlığı y kg olsun. 2'şerli oturduğunda 6 öğrenci ayakta kaldığına göre,
Su ile dolu iken kabın ağırlığı 30 kg. ise x + y = y = 2x + 6 . . . ( 1 )
30... (1) olur. 3'erli oturduğunda 5 sıra boş kaldığına göre,
Suyun ağırlığı boş kabın ağırlığının 4 katı ise y = 3(x-5)...(?) olur.
x = 4y... (2) olur. (1) ve (2) denkleminin ortak çözümünden x bulunur.
Bu iki denklem birlikte çözülürse 2x + 6 = 3(x - 5)
x + y = 30 4y + y = 30 2x + 6 = 3x-15
5y = 30 y = 6 dır. x = 21
(Cevap B) Bunagöreöğrenci sayısı: y = 2x + 6 = 2 .21 +6

= 48 olur.
(Cevap E)
17. Bay sayısı: x ise 4 evli çift inince 4 bay

Bayansayısı:50-x V9 4 bayan inmiş olacağın- CEVAPLI KOKU
dan KAVRAMA TESTİ
( 5 0 -x -4 )= - (x - 4 )
5
46- x = 5 . (46 - x) = x - 4 1. Bir bayağı kesrin pay ile paydası birer tamsayıdır.
x-4
230 -
Bu n a g ör e, d eğ eri - ol a n bu k e sri n p ay v e
5x = x - 4 234 = 6x
x = 39 olur. paydasının farkının mutlak değeri
aşağıdakilerden hangisi olamaz?
(C9vap B)
A)0 B)1 C)2 D)3 E) 5
18. 8x + 9(25-x) = 215

8x + 225-9x = 215
10 = x => 9 yaşında 25 -10 = 15 öğrenci vardır. Uzunluğu 60 cm olan bir çubuğun ucundan bir
(C9vap E) bölümü kesiliyor. Çubuğun orta noktası eski
durumdan 9 cm kayıyor.
19. Ali x tan9 soruyu doğru ce- Buna göre, kesilen kısım çubuğun kaçta kaçıdır?
vaplarsa, D) I E) i
soruların tamamını
2: o 3 4
52'o 10
cevapladığında 80 - x tane de yanlış yapmıştır. UJ
4 yanhş 1 doğruyugötürürse
(80-x)yanlış ?
80- x
tane doğruyu yanlışlar götürür
NetSoru DoğruSoru Yanlışların

Nustefin bugünkü yaşı Şaban'ın 4 yıl önceki
Götürdüğü Sayısı ~ Sayısı ~
DoğruSoruSayısı yaşına eşittir. 4 yıl sonra yaşları arasındaki fark
kaçtır?
80-x 4x-80 + x 5x-80
N.S.S = x- A) 8 B) 6 C) 4 D) 2 E) 1
= 60 => 5x - 80 = 240 => 5x = 320
5x-80
Yanlış soru sayısı = 80 - x = 16 tane
(Cevap A)
20. x tane çocuk 50 000 TL atarsa, 20

- x çocuk 100 000 TL atmıştır. 4. Biri diğerinin 5 katı hızla su akıtabilen 2 musluk
x . 50 000 + (20 - x) 100 000 = 1400 000 birlikte açılırsa boş havuz 10 saatte doluyor.
50 000x + 2000 000 - 100 000x = 1400 000
600 000 = 50 000x => x = 12 kişi 20 - x = 8 Buna göre, hızlı akan musluk boş hav uzun
kişi yarısını kaç saatte doldurur?
(Cevap B) A) 20 B) 16 C) 12 D) 8 E) 6
-MATEMATIK- 27
2 3 9. Yıllık enflasyonun % 44 olduğu bir ülkede

5. - si 20 olan sayının — u kaçtır? maaşına % 8 zam yapılan bir memurun alım
7 10
gücündeki değişim aşağıdakilerden hangisidir?
A) 15 B) 20 C) 21 D) 27 E) 35
A) % 18 artar. B) %18azalır. C) % 20 artar
D) %20azalır. E) % 25 azalır.
10. m kg su, n kg tuz karıştırılıyor. Bu karışımın

ağırlıkça yüzde kaçı sudur?
m-n m-n m + 100n m +
6. Hızları farkı 5 km/saat olan iki motosikletli aynı anda, A) B) C)
aynı yöne doğru harekete başlıyorlar. 1ÖÖ n n
100m m + 100 m + n
5 saat sonra aralarındaki fark 37 km olduğuna D) E)
n
göre harekete başlamadan önce aralarındaki
uzaklık kaç km dir?
A) 12 B) 25 C) 47 D) 51 E) 62
tn
"o
cc
o 11. % 30 u tuz olan bir miktar tuzlu su karışımına bu
<« karışımın üç katı kadar % 20 si tuz olan tuzlu su
ekleniyor.
2x ^
7. x > 0 olmak koşuluyla bir malın etiket fiyatı x + — : ğj Oluşan yeni karışımın tuz oranı yüzde kaçtır?
dur. 10 UJ
A) 15 B) 17,5 C) 20 D) 22,5 E) 25
39x 50
İndirimli fiyatı olduğuna göre, etiket fiyatı
üzerinden yapılan indirim yüzde kaçtır?
A) 25 B) 30 C) 35 D) 40 E) 45
8. Bir mağaza fiyatlarda % 30 iskonto yaptığında 12. Yaş üzüm kurutulduğunda ağırlığının % 50 sini
satışlar %30 artıyor. Buna göre, mağazanın kaybediyor.
cirosu ilk duruma göre nasıl değişir?
A) Ne artar, ne azalır. Kilosu 1 YTL den alınan yaş üzüm kurutulup
kilosu 4 YTL den satılırsa bu satıştan elde edilen
B) % 15 artar.
kâr yüzde kaçtır?
C) % 15 azalır.
A) 50 B) 75 C) 100
D) % 9 artar.
D) 125 E) 150
E) % 9 azalır.
28- -GENEL YETENEK GENEL KULTUR DERGİSI-
13. Nusret manavdan 1 kg muz alıyor. Aldığı muzların 17. Bir satıcı, bir kolideki a tane bardağı tanesi b liradan
küçük boylu olanlarının tanesi 125 gr, büyük boylu satmayı düşünmektedir.
olanlar 150grdır.
Kolideki bardakların 3 tanesi kırık çıktığına göre,
Nusret en çok kaç tane muz almış olabilir? satıcı aynı parayı elde edebilmek için sağiam
bardakların tanesini kaç liradan satmalıdır?
A) 5 B) 6 C) 7 D) 8 E) 9
a-b „, a-b «. a-b
A) B) b + 3 C)
a-3
a+3
a-b
D) b-3 E) a-b + 3 a
+b
14. a, b nin % 25 ine, b de c nin % 25 ine eşittir.
Buna göre, a, c in yüzde kaçıdır?

A) 5 B) 6,25 C) 7,5 D) 8 E) 10
Çevresi 510 metre olan

dairesel pistte aynı
noktadan, aynı anda ve zıt
o
yönde harekete baş-layan
S2' o
iki hareketlinin hızları UJ
sırasıyla 10 m/da ve 24
m/da dır.
18. Bir çiftlikteki ineklerin sayısının koyunların sayısına
Haraketliler kaç dakika sonra karşılaşırlar? oranı — dir. 11
A) 10 B) 1 2 C) 13 D) 15 E) 17
İneklerin sayısı 100 den az olduğu na göre, bu
çiftlikte en fazla kaç koyun vardır?
A) 220 B) 219C) 210

D) 209 E) 200
16
70 km/sa 45 km/sa
iki otomobil A ve B noktalarından aynı anda ve aynı

yönde hareket ediyorlar. A dan hareket edenin hızı
70 km/sa, diğerinin ki 45 km/sa dir.
A dan hareket eden 5 saat sonra diğerine C de

yetiştiğine göre, A ile B arası kaç km dir?
19. Ardışık 5 çift sayının toplamının % 20 si. b u sayı-
A) 75 B) 90 C ) 100 ların en küçüğünden kaç fazladır?
D) 120 E) 125 A) 2 B) 4 C) 6 D) 8 E) 10
-MATEMATIK- 29
20. Özdeş olmayan iki ımusluktan birincisi bir havuzu x

saatte doldurmakta, ikincisi de y saatte boşaltmak- CEVAPLI KONU
tadır. KAVRAMA TESTİ
İki musluk aynı anda açılırsa havuzun I —+ - Isi
x y 1. Anne 30 ve üç kızının yaşları toplamı 10 dur.
1 y+x Kaç yıl sonra kızların yaşları toplamı annenin

A) B y-x yaşına eşit olur?
kaç saatte dolar?
A) 6 B) 8 C) 10 D) 12 E) 15
C)
D) ) y+x
1
y-x
y-x
y+x
2. 4 kişinin 4 yıl önceki yaş ortalaması 20 dir.
Bu kişilerin 5 yıl sonraki yaş ortalaması kaçtır?

A) 25 B) 26 C) 27 D) 28 E) 29
"Bir dayı 50, yeğeni 20 yaşındadır. Kaç yıl sonra

dayının yaşı yeğeninin yaşının 2 katı olur?"
co
Probleminin çözümünü veren denklem

LU
aşağıdakilerden hangisidir?
A) (50 + x) = 20 + 2x
B) 50 + x = (20 + x)2
C) 50-x = (20-x)2
D) 2 . 5 0 - x =
E) 50-2x = 2
1.A 6.A 11.D 16. E
2. B 7. C 12. C 17. A 1
3. C 8. E 13. D 18. D 3
4. Ahmet bir işin - sını 4 günde, Mehmet aynı işin -
4. E 9. E 14. B 19. B
ini 6 günde yapıyor.
5.C 10. D 15. D 20. C
İkisi birlikte bu işin — ünü kaç günde yapar?
C) 3 D) 2 E) 1
A) 4 B) 4
5. Şekilde üç özdeş
8. Bir gömlek % 25 zararla satılırsa x liraya, % 25 kârla
havuz vardır. satılırsa y liraya satılacaktır.
Birinci havuz
fıskiyeden akan, Buna göre, — oranı kaçtır?
diğerleri de üstteki y
havuzdan taşan
su ile dolmaktadır. A) I B) 1 D) I E) 5-
2
Q Q
O 0
5
'SSS/SSSS/S////S//J
1. havuz 5 saatte dolduğuna göre, fiskiyeden 12

saat su aktığında, üçüncü havuzun ne kadarı 9. Kurutulduğunda kütlesinin % 35 ini kaybeden
dolmuştur? yaş kayısıdan kaç kg kurutmalıyız ki 91 kg kuru
kayısı olsun?
LLJ
A) 2 B) 1 C) 1 D) 2 9
A) 120 B) 135C) 140
5 2 3 3 2
D) 150 E) 170
o
OT 10. Bir miktar para bankaya yıllık % 40 faize yatıniıyor.
6.
Bir araç saatte (V + 20) kilometre hızla giderse bir 'ğj
3 yıl sonunda 352 YTL olarak çekildiğine göre,
yolu 4 saatte, eğer saatte (V - 20) kilometre hızla g
bankaya yatırılan para ne kadardır?
giderse aynı yolu 6 saatte alıyor. ÎL
A) 140 B) 160C) 184
V hızı aşağıdakilerden hangisidir?
D) 200 220
A) 80 B) 90 C) 100
D) 110 E) 120
7. Bir araç bir yolun bir kısmını saatte ortalama 60 km 11. Bir işçi grubu, bir işi 25 günde yapıyor, aynı işçi
hızla, kalan kısmını saatte ortalama 40 km hızla grubu çalışma hızını % 25 artırırsa aynı işi kaç
gidiyor. günde yapar?
A) 16 B) 18 C) 20 D) 24 E) 30
400 km lik yolu 7,5 saatte aldığına göre, saatte 40
km hızla kaç saat yol almıştır?
A) 5 B) 4,5 C) 3 D) 2,5 E) 2
-MATEMATİK- 31
1 2 3 17. % 40 lık şekerli s u kar ışımının 5 kilogramı

12. H a ngisay ının - sinin - ünün - Ü4t ür ? buharlaştırılınca karışım % 44 lük oluyorsa,
c. O 1
başlangıçtaki karışım kaç kilogramdır?
A) 4 B) 6 C) 8 D) 12 E) 16
A) 60 B) 55 C) 50 D) 45 E) 40
18. Kaya parasının yarısını yıllık % 60 tan 5 aylığına

13. Maşuk, bir kitabın birinci gün - ünü, ikinci gün -
faize yatırıyor.
ünü, üçüncü günde - ini okuyor. Bu süre içinde 21 YTL faiz geldiğine göre,
Kaya'nın başlangıçtaki parası kaç YTL dir?
Geriye 13 sayfa kaldığına göre, kitap kaç A) 84 B) 90 C) 120

sayfadır? D) 144 E) 168
A) 30 B) 40 C) 50 D) 60 E) 90
19. Fikret ile Selim bir işi birlikte 6 günde bitirebiliyor.
14. Birhavuzun - sidoludur. 2 Fikret aynı işin yarısını tek başına 12 günde biti-
Havuza, havuzdaki suyun - si kadar su ilave
"
o
tr rebiliyorsa, Selim bu işin tamamını tek başına
a. Lü
Sm
o kaç günde yapar?
edildiğinde, havuzun boş kısmının dolu kısmına
A) 4 B) 6 C) 8 D) 12 E) 16
::ı
:
oranı kaçtır? 5
D) '- E) 1
A) 1 3 3
20. Bir işin tamamını Yasemin 10, Rümeysa 15 günde
yapabiliyor. İkisi birlikte başlayıp 5 gün çalıştıktan
sonra, Yasemin işi bırakıyor.
Kalan işi Rümeysa kaç günde bitirir?

15. Hangi sayının % 10 u 1 dir?
A)1 B)2 C )| D)| E)3
A) 1 B) 5 C) 10
D) 50 E) 100
1.C 6. C 11 C 16 E
16. Bir malın yarısı % 15 kârla, diğer yarısı % 15 . .
zararla satılırsa, son durum nasıl olur? 2. E 7. D 12 E 17 B
. .
A) % 7,5 kâr 3. B 8. C 13 D 18 E
. .
B) %7,5zarar 4. D 9. C 14 D 19 C
C) % 5 kâr . .
5.A 10 B 15 20 D
D) %5zarar . . .
E) Ne kâr ne zarar
Etiket fiyatı 50 milyon TL olan bir mal, indirimli

ÇIKMIŞ SORULAR satışlarda 48 milyon TL ye satılmıştır. Bu satışta-
ve ÇÖZÜMLERİ ki indirim oranı yüzde kaçtır? (99 DMS OÖ)
A) 6 B) 5 C) 4 D) 3 E) 2
1. Saat şu anda 13:00 ise, 4375 saat sonra kaç

olur? (99 DMS OÖ)
Malın fiyatı 50 milyondan 48 milyona düşürülmüştür.
A) 17:00 B) 18:00 Yani 2 milyon indirim yapılmıştır.
C) 20:00 D) 21:00 E) 22:00
50.—= 2 => - = 2 =>x =
100 2
Saat şimdi 13:00 ise 24 saat sonra saat yine 13:00 (Cevap C).
olacaktır.
O halde, 4375 I 24
-24 182
197
_192
55 Ayşe'nin 3 yıl önceki yaşının 3 katı 20 olduğuna
_ 48 göre, bugünkü yaşı kaçtır? (99 DMS OÖ)
13:00 +
07:00 7 -» Kalan 7 saat olur. A) 4 B) 5 C) 6 D) 7 E) 8
(Cevap C)
Ayşe'nin şimdiki yaşına x dersek, 3 yıl önceki yaşı
2. Ayşe ile Suna'nın yaşları toplamı 25, Suna ile
x - 3 olur. 5 . ( x - 3 ) = 20=>x-3 = 4r^x=7
Can'ın yaşları toplamı 32, Ayşe ile Can'ın yaşları
toplamı 27'dir. Buna göre, Ayşe kaç yaşındadır? (Cevap D).
(99 DMS OÖ)
A) 14 B) 13 C) 12 D) 11 E) 10
Önceden — kişinin çalıştığı bir işyerinde şimdi
Suna'nın yaşı b olsun, Ayşe'nin yaşı, a olsun. — kişi çalışmaktadır. Bu işyerinde çalışan sayı-
Can'ın yaşı c olsun.
sı yüzde kaç artmıştır? (99 DMS OÖ)
a + b = 25 b + c = 32 + a + c = 27 A) 120 B) 100 C) 70 D) 60 E) 50
tara tara a to |amrsa
* * P
2a + 2b + 2c = 84 => a + b + c = 42 bulunur. x x
llk önce -» — kişi Daha sonra -> — kişi çalışı-
Bize Ayşe'nin yaşını (a) soruyordu. 20 10
x x Px x x
a + b + c = 42 — c + b = 32 yor. Aradaki fark; ---------- = -------- = — bulunur.
10 20 20 20
(2)
taraf tarafa çıkarılırsa
20 20 100 sayısı %
= 10bu!uruz. 100 artmıştır. k = 100 bulunur. Yani,
(Cevap E).
çalışan (Cevap B).

-MATEMATİK- 33
6. Bankaya basit faiz ile yatırılan bir miktar paranın Hacimce sirke oranı % 5 olan 75 litre sirkeli su-
3 20 ay sonra kendisinin yun sirke oranını % 2'ye düşürmek için, bu karı-
— 'si kadar faiz getirmesi
şıma kaç litre su katılmalıdır? (99 DMS OÖ)
için yıllık faiz oranı yüzde kaç olmalıdır? (99 DMS
A) 111,5 B) 112,5 C) 115,5
OÖ)
D) 120 E) 120,3
A) 70 B) 80 C) 85 D) 90 E) 95
Karışımdaki sirke miktarı, x olsun.

a.n.t
uaoıı. 1200 5 15
ıaı x = 75.— ■=> x = — bulunur. (Sirke miktarı)
Paranı miktarı ->a olsun. 100 4
n
a.20.n 3a n 3 Sirke oranının % 2'ye düşürülmesi için su eklene-
cektir. Ve karışımdaki sirke miktarı değişmeyeceği i-
1200 2 60 2 çin; eklenecek su miktarına a dersek;
(Cevap D)
15 15.25
(75+ a).
1 00 4
2a+ 150 = 375

a = 112,5
2a = 225
£2 (Cevap B)
'o
ÎXL
U
l
Q
eo
D
7. 2 bardak portaka! suyuna ödenen para ile 3 |;
3 A ve B
tost, 8 tosta ödenen para ile 12 kalem alına- .1 kentleri arasındaki yolun - 'sini giden bir
bilmektedir. Buna göre, 12 bardak portakal su- :;i
yuna ödenen para ile kaç kalem alınabilir? (99 8 g araç 50 km daha gidince geriye yolun 150 km'si
DMS OÖ) kalmıştır. Buna göre yolun tamamı kaç km'dir?
(99 DMS OÖ)
A) 27 B) 29 C) 30 D) 32 E) 33
A) 300 B) 320 C) 340 D) 350 E) 375
Portakal suyu fiyatı ->■ a olsun. Tost -» b olsun. Ka-
lem -»c olsun.
I.yol
2a = 3 b ] 8.2a = 8.3b 16a = 24b
8b = 12c 3.8b = 3.12c 24b = 36c Bu tip sorularda paydalı(rasyonel) ifadelerden kur-
tulmak için yolun uzunluğu 7x(paydadaki değer) ola-
9c rakalınır.
16a = 36c => a = —
4
-.7x+50 =7 x-150
9c 7
12.— = 27c bulunur.
4 4x = 200
(Cevap A)
x = 50
7x = 350 km
2.vol 11. Bir dolaptaki bardak ve tabakların toplamı 36'dır.

Bardaklardan 3 tanesi, tabaklardan da 9 tanesi
Yolun tamamı xolsun.
kırılınca bardakların sayısının tabakların sayısına
3x
—+ 50 = x-150 => + 50 +150 = x oranı — olmuştur. Başlangıçta bardakların sayı-
5
sının tabakların sayısına oranı kaçtır? (99 DMS
4x ÖL)
x-—= 200 A) L B) 1- O ü D) * E) *
29 29 29 29 29
= 200
x = 350 km
(Cevap D)
Dolaptaki bardaklardan 3 tanesi ve tabaklardan 9
tanesi kırılınca bardak ve tabakların toplamı 12 aza-
lacaktır.
36-12 = 24
Bardak sayısı = a olursa
Tabak sayısı = 5a olur.
a + 5a = 6a = 24 => a = 4 buluruz.
10. Boş bir havuz a, b, c, d muslukları birlikte açılırsa
6 saatte, a, b, c muslukları açılırsa 10 saatte do- § O halde, Bardak sayısı -> 4
luyor. Bu havuzu, d musluğu yalnız başına kaç .<a
Tabak sayısı -» 5.4 = 20
saatte doldurur? (99 DMS OÖ) §
A) 10 B) 12 C) 15 D) 18 E) 21 Ş.
Başlangıca dönersek;
Bardaksayısı 4 + 3 7 . .
----------- — = ------- = — bulunur.
Tabaksayısı 20 + 9 29
a, b, c, d muslukları birlikte açılırsa;
(Cevap A)
1 1 1 1 1
— H -----h—+—=—
a b c d 6
-+-+- = — (a, b, c muslukları açılırsa) ifadeleri a

b c 10
yazılabilir.
1 1 1 1 1
—+—+—+—=—
a b c d 6
1 1 1_J_ _ "â+b"l"c ~"îö" 12. 60'ın yüzde kaçı 12'dir? (99 DMS ÖL)
ifadelerttaraftarafaçıkarılırsa
A) 20 B) 18 C) 15 D) 12 E) 5
- = ---------=> — = — =>d = 15saat

d 6 10 d 30
(5) (3) 5.x
60.—= 12 = 1 => x = 20
(Cevap C) 100 100
(Cevap A)
-MATEMATİK- 35
13. Bir motosikletli 2,5 saatte 70 km yol alıyor. Bu 15. Basit faizle bir bankaya yatırılan 500 000 000
motosikletli, aynı yolu 45 dakika daha az sürede TL'nin 4,5 yılda getirdiği faiz miktarını, aynı faiz
alabilmek için saatteki hızını kaç km artırmalıdır? oranı üzerinden 750 000 000 TL kaç yılda getirir?
(99 DMS ÖL) (99 DMS ÖL)
A) 11 B) 12 C) 14 D) 15 E) 16 A) 2 B) 2,5 C) 3 D) 3,5 E) 4
ÇÖZÜM:
Mot os ikletlinin hızına V d ers ek; -V = 70 => V = Fai zf orm ülüm üz; f = — i di.
2 100
28'dir. Aynı yolu 45 dakika daha az zamanda alması
3 isteniyor. 45 dakika = — (500.000.000).n.- (75aooaooo)nt
saat eder. Yeni hızına ise
100 100
V + x dersek,
=> 3t = 9 => t = 3 yıl
- - - (Cevap C)
(Cevap B)
(3
14. Bir anne ile kızının bugünkü yaşları toplamı 51, g 16. Maliyet fiyatı x TL, etiket fiyatı y TL C) olan bir mal
300 000
farkı 35 tir. Buna göre, kaç yıl sonra anne ile kızı- jg için y = 3x - 380 000 bağıntısı vardır. Etiket fiyatı
nın yaşlar. fark., toplamın.n -^'i olur? (99 DMS 1 mali et fi atl üzerinden % 10 kârla
y y hesaplandığı- na göre,
11 "g
bu malın maliyet fiyatı kaç TL dir? (99 DMS ÖL)
Ö
A) 350 000 B) 320
000 D) 250 000 E) 200

000
FDİ
OL)
İ
f
A) 2
>
B) 4 C) 6 D) 7 E) 8
€ O)WUJMn
Maliyet fiyatı -> x Etiket
Annenin yaşı - aolsun. Kızın yaşı — bolsun.
, > fiyatı—> y ise
»
Etiket fiyatından maliyet fiyatını çıkarırsak kârı bulu-
a + b = 51
ruz.
+
a - h = 3fi
3x - 380 000 - x = 2x - 380 000 (kâr)
2a = 86 => a = 43 10x y
2 x- 380000 =— z^— =2 x-38000 0
100 10
=> x = 20x - 3 800 000

Geçen yıla x dersek, yaşları farkı yine 35'tir.
Değişmez. Toplamı ise, 43 + x + 8 + x = 51 + 2x o- => x = 200 000
lur.
(Cevap E)
2x).— = 35 => 55 = 51
11
x = 2 yıl sonra.
(CevapA)
17. Bir sandık domatesin % 20'si çürük çıktığına

göre geriye kalan domateslerin maliyeti yüzde
kaç artar? (99 DMS ÖL) Kabak -> k
A) 80 B) 75 C) 30 D) 25 E) 20 Biber -» b olsun. 2k +
3b = 900 000 3k +
Sandıkta 100 tane domates olduğunu kabul eder- 2b = 850 000 5k +

sek, 1 tane domatesin fiyatı 10 TL ise, ödenen top-
lampara 100.10 = 1000 TL 5b = 1 750 000
% 20 si çürük ise geriye 80 domates kalır. 80 . (Cevap E)
x = 1000 (x -> 1 domatesin fiyatı) =>x= 12,5
Artış 10'da 2,5; %25'tir.

(Cevap D)
18. Etiket fiyatı, maliyeti üzerinden % 40 kârla hesap- 20. Ağırlıkça tuz oranı % 7 olan 100 gram tuzlu su ile
lanan bir gömlek indirimli satışlarda etiket fiyatı g % 10 olan 200 gram tuzlu su karıştırılıyor. Elde
üzerinden % 10 indirim yapılarak 6 300 000 TL ye S edilen karışımın ağırlıkça tuz oranı yüzde kaçtır?
satılmıştır. Bu gömleğin maliyeti kaç TL'dir? (99 8 (99 DMS ÖL)
DMS ÖL) § A) 12 B) 10 C) 9 D) 8,5 E) 8
A) 4 000 000 C) 5 000 B) 4 500 000
000 E) 5 600 000 D) 5 400 000
100 gr'ın % 7'si tuz => 100.— = 7 gr (tuz miktarı)
200 gr'ın % 10'u tuz => 200.— = 20 gr (tuz mikta-

Gömleğin maliyetine a dersek, 140^
a.- 90 n)
= 6300000 => a = 5.000.000 bulu- İkisi birlikte karıştırıldığında 300 gramın 27 gramı tuz
100J 100
(Cevap C) olur. O halde 100 gramda 9 gram tuz olur.
nur.
(Cevap C)
19. 2 kg kabak ile 3 kg biberin fiyatı 900 000 TL, 3 kg

kabak ile 2 kg biberin fiyatı 850 000 TL dir.
Buna göre, 5 kg kabak ile 5 kg biberin fiyatı kaç

TL'dir? (99 DMS ÖL)
A) 1 400 000 B) 1 450 000
C) 1 550 000 D) 1 600 000
E) 1 750 000
-MATEMATIK- 37
21. Bir işi iki işçi birlikte 33 saatte yapmaktadır. Bu 23. 19 kişinin çalıştığı bir işyerinde 4 bayan işten
işçilerden hızlı çalışanı, tek başına aynı işi yavaş ayrılıp 1 erkek işe alınırsa erkeklerin sayısı ba-
3 çalışanın - si kadar sürede yanların sayısına eşit oluyor. Başlangıçta bu iş-
yapmaktadır. Buna
yerinde çalışan erkeklerin sayısının bayanların
göre yavaş çalışan işçi ayın işi tek başına kaç sayısına oranı kaçtır? (1999 DMS L)
saatte yapar? (99 DMS ÖL)
A) A B) A C) - D) 1 E)
A) 120 B) 110 C) 100 D) 90 E) 80 14 13 12 11 1
I. Yavaş çalışan işçi -> 7x saatte yaparsa Erkeklerin sayısı —> a olsun.
II. Hızlı çalışan işçi -^ 7x.— = 3x saatte yapar. Bayanların sayısı -> b olsun. a + b =
19 b - 4 = a + 1 =>b-a = a + b =
I. işçi 1 saatte -> — 7x
19
I. işçi 1 saatte -> — , b-a=5

3x
2b = 24 => b = 12
İkisi birlikte -> 33 saatte — olur.

33
"o
_1 _L_J_ ■ = — =>7x = HObulunur. ıu
3x 7x 33 21x 33 Q
Ui (Cevap C)
(Cevap B) m
■İ 24. Hacimce % 25 i alkol olan 40 litrelik bir karışım-

22. Sibel'in parasının Meltem'in parasına oranı —, '
Q
UJ dan 8 litre alınarak yerine 8 litre su katılıyor. Bu-
>■
Meltem'in parasının Figen'in parasına oranı — na göre, yeni karışımın hacimce alkol oranı yüz-
de kaçtır? (99 DMS L)
dur. Buna göre, Sibel'in parasının Figen'in para-
A) 23 B) 22 C) 21 D) 20 E) 18
sına oranı kaçtır? (99 DMS ÖL)
A) - B) - C) - D) - E) -
7 5 3 3 5
Karışım 40 litre ve alkol oranı % 25 ise
25 40
40.— = — = 10 litredir. (Alkol miktarı)
100 4
Sibel'in parası -> S Meltem'in
25 Bu
parası -> M olsun. karışımdan 8 iitre alındığında 8.— = 2 litre al-
S 3 M 7.—= kol alınmış olur. En son durumda 40 litre karışımda

-, — = - ıse M 7 8 litre alkol kalır.
F 9
40 8 litre ise x litredir.
S = 3k, M = 7k, F = 9k
kabul edilirse — = — = — olur. F 9k 3 100
(Cevap D) (Cevap D)
25. Düz bir çubuğun bir ucundan —'u kesildiğinde

ÇIKMIŞ SDRULAR
çubuğun orta noktası, ilk konumuna göre 0,5 cm ve ÇÖZÜMLERİ
kayıyor. Çubuğun kesilmeden önceki uzunluğu
kaç cm'dir? (99 DMS L)
A) 15 B) 14 C) 13 D) 12 E) 10 Can bir merdivenin basamaklarını 2'şer 2'şer
çıkıp 3'er 3'er inmiştir. Can'ın çıkarken attığı a-
dım sayısı, inerken attığı adım sayısından 4 fazla
olduğuna göre, çıkarken attığı adım sayısı kaç-
Çubuğun uzunluğuna a cm dersek orta noktası -' tır? (99 DMS L)
dir. A) 12 B) 11 C) 10 D) 9 E) 6 t?
1 9a Merdivenin basamak sayısına12x dersek,

Çubuğun — 'u kesilirse çubuğun uzunluğu — ka-
12x
Çıkarken atılan adım sayısı = — = 6x
, «u- . . . 9a 1 9a
lır. Çubugun yarısının uzunlugu ıse —.—= — o-
10 2 20 12x Inerken
atılan adım sayısı = — = 4x olur.
a 9a 1 a 1
lur.---------= - =^> — = - =>a = 10cm
(Cevap E)
.2 = 12
o (Cevap A)
"g 2. Bir mal a liraya satılırsa % 20 zarar, b liraya satı-

g lırsa % 10 kâr ediliyor. Buna göre, a'nın b türün-
f± den değeri aşağıdakilerden hangisidir? (99 DMS
S L)
A)fb B,|b C)—b

11
11
Malın alış fiyatını x kabul edersek, % 20 zarar edil-

. . . . 80
mışhalı —.x olur.
100
% 10 kar edilmiş hali —.x olur.

100
100 a__jop__8
. 110 ^ b" Y 110 ~TT olur-
b = — .x x.——
100 100
a 8 8.
— = — => a = — b
b 11 11
(Cevap C)
-MATEMATIK- 39
3. Bir mal % 20 karla satılırsa elde edilen kar 80 000 5. Bir araç A ile B arasındaki yolu saatte 30 km
TL den fazla, % 25 karla satılırsa elde edilen kar hızla gidip saatte 40 km hızla dönüyor. Bu aracın
105 000 TL den az oluyor. Aşağıdakilerden han- ortalama hızı saatte kaç km'dir? (99 DMS L)
gisi bu malın maliyet fiyatı olabilir? (99 DMS L)
220 230
A) C)
A) 400 000 B) 410 000 C) 420 000 7 7 T"
D) 430 000 E) 440 000 250 260
D)
Malın maliyetine a diyelim.

A ile B arasındaki yolun uzunluğuna x km diyelim.
a.— > 80 000 => a > 400 000
100 V . t = x (hız x zaman = yol)
a.— < 105000 ^a<420 30 . tg = x => tg = — tg: giderken geçen süre

100 oU
0 halde a değeri;
40 . td = x => td = — td = dönüşte geçen süre
400 000 < a < 420 000 olur ve bu şartı sağlayan 410
000 dir.
v
on. - —
(Cevap B)
o
_ x+x 2x 2x 240
cc aı ort
o ~ +
(/> 30 40 120
a.
(Cevap C)
3 4. Ahmet, - 'si başkası tarafından
yapılan bir işin
a
geri kalanını 8 saatte yapmıştır. Buna göre, Ah- UJ c >■ İki kardeşin yaşları toplamı 38, yaşlarının kareleri
6.
met aynı işin tamamını kaç saatte yapar? (99 farkı ise 152'dir. Buna göre, büyük kardeşin yaşı
DMSL) kaçtır? (99 DMS L)
A) 18 B) 17 C) 16 D) 15 E) 14 A) 27 B) 26 C) 25 D) 23 E) 21
ı. nın yaşı II. nın yaşı

3 İşin - si başkası tarafından yapılmış ise; X
Ahmet'in y
yaptığı işin — sidir. x2 - y2 = 1 52 (x-y)(x + y) =

=> 152
x + y = 38
4 Ahmetişin — sini 8
saatte yaparsa 152 -y = bulunur.
4
38
işin tamamını (1)
x-y = 4
D.O
+
x + y = 38
(Cevap E) 2x = 42 => x = 21 bulunur.

(Cevap E)
x saatte yapar.
7. Eş kapasiteli iki musluk birlikte boş bir havuzu 3 9. Bir kümesteki tavukların sayısı, civcivlerin sayı-
saatte doldurmaktadır. Muslukların birinden akan
sının — 'ü, horozların sayısının 2 katıdır. Bu kü-
su miktarı % 40 azaltılırsa, iki musluk boş havuzu 4
kaç saatte doldurur? (99 DMS L) mesteki tavuk, civciv ve horozların toplam sayısı
kaçtır? (2000 DMS)
A) — B) — C) — D) 3 E) 4
' 2 4 4 A) 15 B) 18 C) 24 D) 33 E) 30
Musluklar ilk başta x saatte havuzu doldursunlar. tavuklar: t
civcivler: c
İkisi birlikte 3 saatte dolduruyorsa; -+- = -
x x 3
horozlar: h
= 6 saat
olur. c=4t
2
=> — = -x
3 * t , t „ t 11t
=t + - + 4t=5t + - =—
6 saatte doldurursa 2 2 2
Kapasite: 100 de
<-» 60 iken <- x saatte doldurur. D şıkkı — 'nin tam katı
» T.O = 100.6 = (=^>x = 10 saat oiur.

(Cevap D)
1 saatte oI 10.
60 Tamamını
o o Ayşe parasının önce — 'ünü, sonra da 2 000 000
J_10 4
o
I. Musluk 10sa cö TL'sini harcadığında geriye, harcadığı toplam pa-
ranın iki katı kadar parası kalıyor. Buna göre, Ay-
6 şe'nin başlangıçtaki parası kaç TL'dir? (2000
II. Musluk 6sa DMS)
A) 36 000 000 B) 34 000 000
J_ J_-i 1_JL -11 C) 27 000 000 D) 24 000 000
10 6~x x ~ 30 ~4
(3) (5) E) 20 000 000
(Cevap B)
1,. 8. — 'sının 4 fazlasının 3 katı kendisine

eşit olan Ayşe'nin parası x olsun.
sayı kaçtır? (2000 DMS) x-| - + 2000000 |=2|- + 2000000

4 J {4
A)24 B)20 C) 16 D) 12 E)
8
x- - - 2 00 0 0 0 0 =- +40 0 0 0 0 0- >
4 2
^ ------ -4000000+2000000
6 ) 4 2
x_
-» -=6 000 000 -> x = 24 000 000 TL
4
(Cevap A) (Cevap D)
-MATEMATIK- 41
11. Bir satıcı a liradan aldığı bir malı % 25 kâr ede-

rek, b liradan satıyor. Buna göre, a'nın b türün- . 5a = b - > — 4b
= 4 —
den değeri aşağıdakilerden hangisidir? (2000
5
DMS)
A) 1 B, Ş c, b Ş |
4 4 5 5 5
a.25
100
13. Bir malın 180 000 000 TL olan satış fiyatı üzerin- 20
(180
v
milyon).—=36 milyon:ilkindirim
den %20 indirim yapılıyor. Bu indirimli fiyat üze- '100
rinden yapılan ikinci bir indirimle 108 000 000
TL'ye satılan bu mala yapılan ikinci indirim oranı 180 milyon - 36 milyon = 144 milyon : ilk indirimii fi-
% kaçtır? (2000 DMS) yat
A) 15 B) 19 C) 21 D) 25 E) 27 If
(Cevap E) (J44milyon)-(i44milyon).— =108milyon ikinci indirimli fiyat
36milyon=144milyon. -------- =25->%25

100
(Cevap D)
£2
tc
14 Bir
12. - 'i su ile dolu olan bir bidondaki suyun 8 litresi j-j - 'Şyerinde, bir kısmının gündeliği 7 000 000
5 w
1 TL, diğerlerininki 9 000 000 TL olan toplam 20 iş-
kullamldığında, bidonun -'ü su ile doluyor. Bu-
3 çi çalışmaktadır. Bu işyerindeki işçilerin bir gün-
' de aldıkları toplam para 164 000 000 TL olduğuna
na göre, bidonun tamamı kaç litre su alır? (2000 : göre, gündeliği 9 000 000 TL olan işçi sayısı kaç-
DMS) tır? (2000 DMS)
A) 15 B) 30 C) 45 C) 60 E) 75 A) 12 B) 11 C) 10 D) 9 E) 8
Bidonun tamamı 5x litre su olsun.
7 milyon TL 9 milyon TL
3x-8=—^3x-—= — 7. x + 9. (20-x) = 164

3 3 3
7x + 180-9x=164
Bidonun tamamı 5x= 5.6 =
-^2x = 16->x = 8
30lt
20-x = 20-8 -> 12 kişi 9 milyon TL alır.
(Cevap B)
(Cevap A)
15. Eş kapasiteli sekiz musluk birlikte boş bir havu-

zu 36 saatte doldurmaktadır. Buna göre, bu mus- Gürsel Servet
luklardan altı tanesi boş havuzu kaç saatte dol- Bugünkü yaşları:
durur? (2000 DMS)
22 x
A) 38 B) 40 C) 42 D) 45 E) 48
Gürsel x yaşındayken Servet 8 yaşında ise
22 - x = x - 8 => 30 = 2x => x = 15 dir.

8 musluk 36 saatte doldurursa x
6 musluk (Cevap D)
6.x = 8.36 -» x = 48 saatte dolar.

(Cevap E)
16. Maliyet fiyatı üzerinden %10 zararla satılmakta

olan bir mal 20 000 000 TL fazlasına satılsaydı
maliyet fiyatı üzerinden %10 kar edecekti. Bu mal
kaç TL'ye satılmaktadır? (2001 KMS)
A) 90 000 000 B) 95 000 000 18. Tam dolu bir kovadan 5 tas su alındığında kova-
C) 100 000 000 D) 105 000 000 nın — 'i boşalmaktadır. Bu kovaya yarısı doluy-
E) 110 000 000
ken 5 tas su konulduğunda kovanın yüzde kaçı
boşkahr?(2001KPSS)
o
A) 25 B) 30 C) 35 D) 40 E) 45
Q
Malın mal alış fiyatı x lira olsun. %10 zararla satış
u>
90x o
o
olur.
100
90
20.000.000 TLfazlası + 20.000.000 olur.
x x litre
% 10 kâr ile satış------- 'dir.

100 x - 5 Tas = | x — | =>
5
^+20.000.000=^
100 100
- = 5 tas 5
x= 100.000.000 TLolur. Malın
- + 5Tas = = 5 Tas
satış fiyatı ?, 2
= 1 Tas
Q0x 25
—=90.000.000 TL olur.
100
(1 Tas havuzun 25'te birini dolduruyormuş.)
(Cevap A)
— +#■— = — => % 701 dolu 2

26 10
17. Gürsel Servefin bugünkü yaşında iken, Servet 8 (5) (2)
yaşında idi. Gürsel bugün 22 yaşında olduğuna

göre, Servet bugün kaç yaşındadır? (2001 KMS) Bizden boş kısmı istediğinden %30'u boş kalacaktır.
A) 12 B) 13 C) 14 D) 15 E) 16 (Cevap B)
-MATEMATIK- 43
19. Hiç durmaksızın yol alan bir araç A'dan B'ye 20. Pazartesi 1. gün olarak alındığında 500. gün
saatte Vi km hızla gitmiş, B'den A'ya saatte V2 hangi gün olur? (2001 KPSS)
km hızia dönmüş ve bu gidiş dönüşü 10— saat- A) Pazartesi B) Salı
0
y 15 te tamamlamıştır. C) Çarşamba D) Perşembe
— =— olduğuna göre, bu
Vp II E) Cuma
araç B'den A'ya kaç saatte dönmüştür? (2001
KPSS)
A) 5 B) 6 C) 7 D) Ş E) Ş Pazartesi 1. gün ise 500. gün
1 hafta 7 gün olduğuna göre, (mod7) olacaktır.
499 |
49 |
9 7
V2 7
=V - t
-> 71 hafta yani 497 gün sonra
11
' \ gidiş geliş yol değişmez
V2.t2 yins pazartesi olur. O zaman 498.
gün olur.
ti +12 = 10- = — saat — = — ise
5 5 V2 11 (Cevap C)
vPSS DER
499. gün
Xgidiş - Xgeliş
Pazartesi Salı
15V
V 2 alalım.
Vi.ti=V2.t2 1
11
li.i
15V9 52
.t,=V,J
21. Bir öğrenci cebindeki parayla 23 tane kalem
15V2 .t1_52.V2 alırsa cebinde 5 500 000 TL, 26 tane kalem alırsa
— Vo .1-1
1 000 000 TL kalmaktadır. Bu öğrencinin cebin-
11 5
deki para kaç TL'dir? (2001 KPSS)
15V9t A) 36 000 000 b) 38 000 000
2t,
C) 40 000 000 d) 42 000 000
11 1 5
(11) E) 44 000 000
52V. 22
- => ti =— saat (gidiyor)
11 5 5
23 Kalem + 5 500 00 = 26 kalem + 1 000 000
-J ı- ■• * J — A * 52 22 30
BızdenDgelışı ıstedığınden t2 = --------- =—=6 n
4 500 000 _ 3 kalem 3

~ İ3
saatte gelir.
(Cevap B) 1 kalem = 1 500 000 lira ise
Cepteki para
23 . (1 500 000) + 5 500 000 = 40 000 000 lira.
(Cevap C)
22. Mehmet bir işi yalnız başına, Hasan'dan 4 saat

24. Hangi sayının — 'si üç basamaklı en küçük doğal
daha fazla sürede bitiriyor. İkisi birlikte çalıştıkla-
rında aynı işi 2 saat 40 dakikada bitirdiklerine gö-
sayının - 'ine eşittir? (2002 KPSS)
re, Hasan yalnız başına bu işi kaç saatte bitirir?
(2001 KPSS)
A) 65 B) 60 C) 45 D) 40 E) 35
A) 3 B) 4 C) 5 D) 6 E) 7
Hangi sayı = x olsun.

Mehmet x Hasan x sürede
— — 100 — ^ basamaklı en küçük doğal sayı
+4 bitirsin.
2~ '5
2 8
ikisi birlikte: 2 saat 40 dakika = 2- = - saatte bitiri- *=20 2
x = 40
3 3
yorlar. (Cevap D)
1 1 x+4+x 3
_ı ___________
x x+4 8 ____ ~
2
x +4x 8
16x + 32 = 3x2 + 12x => 3x2 - 4x - 32 = 0

3x 8
x -4
z:o
w
(3x + 8) (x - 4) = 0 => x = — veya x = 4 dür. ÜJ
§ 25. Üç sayının toplamı 425'tir. İkinci sayı birinci

îi sayıdan 25 eksik, üçüncü sayıdan ise 50 fazladır.
x = — olamayacağından x = 4 dür. S Bu sayıların en küçüğü kaçtır? (2002 KPSS)
A) 175 B) 155 C) 150 D) 120 E) 100
(Cevap B)
Bu üç sayı x, y, z olsun.
23. Bir manav kilosu x liradan y kilo muz alıyor. x - 25 = y = z + 50 ve x + y + z = 425 ise
Muzun 5 kilosu çürük çıktığına göre, 1 kilo muz
x = y + 25 y + 25 + y + y - 50 = 425
kaç liraya mâl olmuştur? ((2001 KMS) KPSS)
xy z = y - 50 3y - 25 = 425
A) B) C)
xy 3y = 450
x-5
x+5 x = 150 +25 = 175 y = 150
y-5
xy xy z = 150 -50 = 100
D) E)
y + 5 y-5
En küçük 100 dür.
(Cevap E)
x liradan y kilo muz alınırsa x . y lira verir. 5

kilo çü- x-y
( y- 5) olur.
rükçıkarsa Maliyet =
(Cevap D)
-MATEMATIK- 45
3. M arkaları farklı iki çamaşır makinesinin satış

3 fiyatları oranı — 'tir. Satış fiyatı
ÇIKMIŞ SORULAR üzerinden, ucuz
ve ÇÖZÜMLERİ 0
olana % 50, pahalı olana % 30 zam yapıldığında
bu oran kaç olur? (2002 KPSS)
Ahmet; Yelda'dan 5 yaş küçük, Mehmet'ten ise
21 yaş büyüktür. Yelda bugün 42 yaşında oldu- A) B) — D)
13 12 11
ğuna göre, 2 yıl sonra Ahmet ile Mehmet'in yaş-
ları toplamı kaç olacaktır? (2002 KPSS)
1. E) 12
10 9
A) 60 B) 57 C) 53 D) 37 E) 21
Ucuzolan 300 x L o lsun
Ahmet = Yelda - 5
Pahalı olan 500x
Ahmet = Mehmet + 21
Ucuz olana % 50 zam 450x _ 9
2 yıl sonra
Yelda 42 ise Ahmet = 37 + 2 = Pahalı olana % 30 zam 650x 13
(Cevap A)
39 Mehmet = 16 + 2=
Bir sınıftaki kitap almak isteye öğrenciler 2500'er

18
lira topladıklarında 5000 lira eksik, 3000'er lira
(Cevap B) topladıklarında 5000 lira fazla paraları oluyor. Sı-
57 nıf mevcudu kaçtır? (2002 KPSS)
A) 28 B) 26 C) 24 D) 22 E) 20
cr
UJ
Q
Cfi
c
n
a. Sınıfta x öğrenci olsun. 2500x
+ 5000 = 3000x - 5000 10000

o
UJ
>
= 5Ö0x x = 20 kişi
2. M aliy et fiy atı üzerinden % 25 kârla satılan bir (Cevap E)

malın maliyet fiyatının, satış fiyatına oranı kaçtır?
(2002 KPSS)
2
5. 250 m lik bir bahçe 2 işçi tarafından 5 saatte
A 3 B) 4 C) 5
2
çapalandığına göre, 1500 m lik bir bahçe 3 işçi
) 5 4 tarafından kaç saatte çapalanır? (İşçilerin çalış-
5
D 2 E) 6 ma hızları aynıdır) (2002 KPSS)
)
5 5 A) 20 B) 22 C) 30 D) 35 E) 40
Orantı kuralım.
Maliyet fiyatı = 100xolsun. 2
6 /250 m -> (2 işçi -» 5 saat) = 10 saat çalışır
katı l
Satış fiyatı % 25 kârla = 125x 2
\1500 m -> (3 işçi -» x saat) = 60 saat çalışır.
Maliyet 100x 4
Satış fiyatı 125x 5
x = 20 saat
(Cevap B)
(Cevap A)
46- -GENEL YETENEK GENEL KULTUR DERGİSI-
6. Bir otomobil K kentinden L kentine saatte 80 km

hızla gitmiş, 60 km hızla geri dönmüştür. Dönüş
süresi gidiş süresinden 1 saat fazla olduğuna Kız Erkek Toplam
göre, K ve L kentleri arası kaç kilometredir? 3x 4x 7x
(2002 KPSS)
3x = 21 => x = 7 olur.
A) 200 B) 240 C) 280 D) 360 E) 380
Toplam öğrenci sayısı 7 . 7 = 49 bulunur.
(Cevap C)
> 80 km 60 km < 9. Bir iskeleden K'ye 30, L'ye 60, M'ye 90 dakikada bir
vapur kalkmaktadır. Bu üç vapur iskeleden ilk kez
80t = 60 (t +1) 3 saat gidiş
saat 8.30 da aynı anda hareket etmektedir,
80t = 60t + 60 4 saat geliş
Bu üç vapur, ikinci kez saat kaçta aynı anda
20t = 60 hareket edecektir? (2003 KPSS)
A) 11.00 B) 11.30 C) 12.00
t = 3 saat
D) 12.30 E) 13.30
x = 80 . 3 = 60 . 4 = 240 km
(Cevap B)
Bu üç vapur 180 dakikada bir, 3
13
6 9
4
2
2
o birlikte hareket etmek-tedir. 11 4 3
= 3 saat olur. 5 5 1 3
7. Özge'nin yaşı, babasının yaşının — katıdır. u 5 5 5 5
180 60 İkinci kez birlikte, 1 1 1 1
>
m
Babası, Özge'den 36 yaş büyük olduğuna göre, 8.30+ 3.00 = 11.30 daha-
Özge'nin yaşı kaçtır? (2003 KPSS) reket ederler.
A) 6 B) 8 C) 10 D) 11 E) 12 (Cevap B)
20 kg tuzlu sudaki tuz oranı ağırlıkça % 16 dır.
Özge Babası Tuz oranını % 20 ye çıkarmak için kaç kg su

2x 11x 10. buharlaştırılmalıdır? (2003 KPSS)
2x + 36 = 11x olduğundan x = 4 ve Özge'nin yaşı 2 . A) 2 B) 2,5 C) 3 D) 3,5 E) 4

4 = 8olur.
(Cevap B)
16 3,2
8. Bir sınıfın yoklama listesinden rasgele okunan bir Tuzmiktarı: 20-
ismin erkek öğrenciye ait olma oiasıhğı - dir. 100 Tuz
Bu sınıfta 21 kız öğrenci olduğuna göre, toplam miktarı değişmediğinden

kaç öğrenci vardır? (2003 KPSS) 32 1
A) 35 B) 42 C) 49 D) 63 E) 70 2 >16 2 0 x (Cevap E)
20-x 5
-MATEMATIK- 47
11. Bir araç gideceği yolun yarısını gittikten sonra, hızmı 13. A sayısı B sayısının %25 i, B sayısı da C sayısının
2 katına çıkarıyor. °/o 12 sidir.
Araç bu yolun tamamını 9 saatte gittiğine göre, Buna göre, A + C toplamı C sayısının % kaçıdır?
yolun ikinci yarısını kaç saatte gitmiştir? (2003 (2003/2 KPSS)
KPSS)
A) 15 B) 18 C) 20 D) 24 E) 37
A) 7 B) 5 C) 4 D) 3 E) 2
A= B- 25 B= C- 12
100 100
A : 12 25
= C
100 100
İACİ yolunu — saatte,
A : 300 3
= C
10000 100
İCB yolunu,
y
2V
— saatte alıyor.
12 3
A+ -c- + _ 15
İ c
X X =9 B 100
(2) 2V 100 10
:
(1) (Cevap A)
3x X 3saat
* 2V
2V "
"ü
£T
UJ
Yolun ikinci yarısını 3 saatte almıştır. O
co
(CevapD)
o
UJ
>
10..
12. Ayşe bir işi, Esra'nın bitirdiği sürenin yarısı kadar 14. Bir malın alış fiyatının 4 katı, satış fiyatının —üne
sürede bitirebilmektedir. ..
eşıttır.
Aynı işi ikisi birlikte 2 günde bitirdiklerine göre,
Buna göre, bu mal % kaç kârla satılmaktadır?
Esra tek başına kaç günde bitirebilir? (2003
(2003/2 KPSS)
KPSS)
A) 15 B) 20 C) 25 D) 30 E) 40
A) 4 B) 5 C) 6 D) 7 E) 8
x: alış fiyatı
işı:
x günde 2x günde y: satış fiyatı
_L J_-_L 10
—y
y
12 4x=
=>y= —x 3 y
x 2x 2 10
(2) (1) (x)
12 2x 20x
2 + 1 =x 3=x
Kar = y-x = —x-x = — =—
10 10 100
Esra işi 2.3 = 6 günde bitirir. (Cevap B)
(Cevap C)
15. Bir mal, bakkalda (2a - 5 000 000) TL ye, markette

ise (5a -14 000 000) TL ye satılıyor.
Yol: A km olsun.
Bakkal ve market bu malı aynı fiyattan satın alıp
kârla sattıklarına ve bakkalın kârı marketinkinden A A
1 saatte — km yürür ve — km koşar.
fazla olduğuna göre, a hangi değerler arasında- x y
dır? (2003/2 KPSS)
A) 0<a<2,5.10 6 t saat yürürse t. — km x
6
B) 0 < a < 3 .1 0
t saatte koşarsa t. — km gider.
C) 2,5 .1 0 6 < a < 2 , 8 .1 0 6
y
6 6
D) 2,5 .10 < a < 3.10
6
E) 2,8 .10 <a <3.10
6 A A x-v
t. — + t . — =Adan t=—
—
x y x+y
Alış :xTLolsun. Toplam süre 2t = —— dir. x +

y
Bakkal:2a-5 000 000-xTL
(Cevap C)
Market: 5a -14 000 000 - x TL kâr eder.
2a - 5 000 000 - x < 5a - 14 000 000 - x
3a < 9 000 000

o>
fi2' a
a < 3 000 000 m
17. - 19. SORULARI AŞAĞIDAKİ BİLGİLERE
2a - 5 000 000 > 0 dan a > 2,5 .1 000 000 GÖRE CEVAPLAYINIZ.
p
5a - 14 000 000 > 0 dan a > 2,8 .1 000 000 DİKKAT! SORULARI BİRBİRİNDEN BAĞIMSIZ
OLARAK CEVAPLAYINIZ.
2,8 1 0 6 < a < 3 .106
(Cevap E) Aşağıdaki tabloda, Ahmet ve Burak'ın üç farklı işi
tek başlarına bitirme süreleri saat olarak veril-
miştir.
l.iş II. iş III. iş
Ahmet 6 8 12
16. Engin, yürüyerek x saatte aldığı yolu koşarak y Burak 12 4 3

saatte alıyor.
Engin bu yolu, bir süre yürüyüp sonra avnı süre

koşarak toplam kaç saatte alır? (2003/2 KPSS) 17. Tek başlarına, aralıksız çalışarak Ahmet I. işi ve II.
x+y işi, Burak ise III. işi bitiriyor. (2003/2 KPSS)
B) C)
2
xy Buna göre, Ahmet, Burak'tan kaç saat fazla ça-
hşmıştır? (2003/2 KPSS)
x+y
2x + 2y A) 7 B) 9 C) 11 D) 13 E) 17
xy
E) xy
2x + 2y
D)
-MATEMATIK- 49
Ahmet, I ve II. işi 6 + 8 = 14 saatte, Ahmet 6 günde I. işi,
Buraklll. işi 3 saatte bitirir. 3

Burak 6 günde III. işi bitirir ve II. işin - ünü ya-
4
Ahmet, 1 4 -3 = 11 saat Burak'tan fazla çalışmıştır.
par.
(Cevap C) ü kalır. İkisi birlikte II. işi,
1 ..
1 1 1 8 .. . 1 ......
— = —+— =^> x = - gunde ve - unu ıse
18. Ahmet ve Burak birlikte çalışarak I. işi a, II. işi b, işi c x 8 4 3 4
saatte bitiriyor.
8 1 2 ...
---- = — gunde yaparlar.
Buna göre, aşağıdakı hangisi 3 4 3
sıralamalardan doğrudur? (2003/2
A) c b B) b < a <c 2 20 Uç işi 6 + — = —
günde bitirirler.
a< < O ö
C) c a D) c < a <b
b< < (Cevap C)
E) b a
c< <
'Üı
M
1 => a= =
1 +
6 i» 4sa
a
1 Ui
1 1 1 ==> b = _ 8 2,6 co
_ CL
~b~ ~8 " 3
+
" 20. İki araçtan biri, ABC eşke-nar
c 'v
î' i => c = 12 _ = 2,4
5
üçgeni şeklindeki bir pistin A
köşesinden, [AB] yönünde, vi V2
c< b < olur. hızıyla diğeri aynı anda, aynı

a köşeden [AC] yönünde, V2
(Cevap E) hızıyla hareket ediyor.
Bu iki araç ilk kez [BC] üzerinde D noktasında

karşılaştıklarına ve İ B D İ = 3 İ D C | olduğuna gö-
re, — oranı kaçtır? (2003/2 KPSS) v2
D) 9- E) H
A) C) 7 7
-
5 B) - 3k Dk C
19. Ahmet I. işte çalışırken, Burak III. işi bitirip ara ver-
5
meden II. işte çalışıyor. Ahmet I. işi bitirdikten he-
men sonra Burak ile birlikte II. işte çalışıyor. ÇOZUM:
. .. 7k 5k 4k 4k
Çalışmaya aynı anda başladıklarına göre, ikisi bu zamanlar eşıt = — = —
üç işi toplam kaç saatte bitirir? (2003/2 KPSS) Vi V 2
A) * B) ü C) ™ V
1 ,
7
2 3 3 D) 125 E) 7 — =-
' 15 ' olur. V2 5
(Cevap C)
3 21. -i suyla dolu olan bir havuza 200 litre 23. Bankaya yatırılan paranın bir yılda yıllık %32 faiz
daha su
oranı a milyon TL'dir. Yıllık %24 faiz oranı üze-
akıtılınca havuzdan 70 litre su taşmıştır. rinden ise (a-24000 000)TL'dir. Bankaya yatırılan
para kaç TL'dir? (2004 KPSS)
Buna göre, havuzun tamamı kaç litre su alır?
A) 400 000 000
(2003/2 KPSS)
B) 350 000 000
A) 300 B) 325 C) 375 D) 400 E) 450
C) 300 000 000
D) 250 000 000
E) 200 000 000
3x
Havuz: x litre + 200 = x + 70
A.n.t
Faiz Formülü: F =
1 3 0 = — ise325 = x 5 1ÖÖ"
(Cevap B) A: Anapara n:
22. Ali a günde, Bekir b günde, ikisi 3 günde bir işi Faiz oranı t: Zaman Buna göre;
bitirmektedirler. Buna göre a'nın eşiti kaçtır?
Ax32x1
(2004 KPSS)
R=a =
100
A) B) C) Ax24x1
2bb + 2 F2 = (a-24.000.000) = 100
D) b-2 E) b+3
o
2b 3b Ç/5
b-2 b-3 ui 1. denklemi 2. denklemde yerine koyarsak
32A
-24.000.000=
100 2 4 A
100
Ali 1 gündeişin —'sını a

= 24.000.000
32A 24A
Bekir 1 günde işin - 'sini yapıyor. b
100 100
İkisi birlikte ve 3 günde işin tamamı bitiyor ise;
8A
= 24.000.000
100 A =
300.000.000
— + — I.3 = 1 ifadesi elde edilir. (Cevap C)

b
]_ a _ ] _ J__J __ L
a b 3 a 3 b
(b) (3)
1 _b-3
a~ 3b
3bb-
3
(Cevap E)
-MATEMATIK- 51
26. Bir malın satış fiyatı önce %20 indiriliyor sonra

24. etiket fiyatı üzerinden tekrar %20 indirim yapıldı-
ğında mal 40 000 0000 TL'ye satılıyor. İlk alış fi-
AB = 12 |CD| = 8
yatı kaç TL'dir? (2004 KPSS)
A) 55 000 000 B) 57 500 000
A ile C noktasından aynı anda hareket
eden iki araç birbirine doğru gittiklerinde B C) 60 000 000 D) 62 500 000
noktasında, aynı yönde hareket ettiklerinde D E) 65 000 000
noktasında karşılaşıyorlar. Buna göre; x = ?
(2004 KPSS) ÇÖZÜM:
A) 4 B) 5 C) 6 D) 7 E) 8 Malın ilk satış fiyatını 100x
kabul edelim. ilk indirim- 20
den sonraki fiyatı 100x - 100 : ÎÖÖ = 80x olarak
Birim zamanda alınan yolların uzunluğunu orantılar- bulunur.
12 20 + x 2
sak — = -—- => 20x + x = 96 x 80x üzerinden yapılan 2. %20'lik indirim sonunda fi-
8
yat
^x 2 + 20x-96 = 0 x=24 x -4 _20
2
80x - 80x. _ = 64x olarak hesaplanır.
x + 20x - 96 = (x + 24) (x - 4) = 0=> x = 4
(Cevap A)
64x = 40.000.000 64 = 625.000
Ö2
'CD
25. Mehmet'in parası Emine'nin parasının - 'i kadardır. cr alışfiyatı 100x = 62.500.000
UJ
o
w
m (Cevap D)
— CL
Emine Mehmet'e 42 000 0000 verince paraları e-

şit oluyor. Mehmet'in başlangıçtaki parası ne ka-
dardır? (2004 KPSS)
A) 8 000 000 C) B) 1 0000 000 "S

12 000 000 E) 16 D) 14 000 000 27. 41 öğrenci bulunan bir servis otobüsünden 10
000 000 kız 10 erkek inince geriye kalan erkek öğrencile-
rin sayısı, geriye kalan kız öğrencilerin sayısının
2 katı oluyor. İlk durumdaki kız öğrencilerin sayı-
sı kaçtır? (2004 KPSS)
Mehmet'in parasını M ile gösterelim
A)17 B) 18 C)23 D) 25 E) 27
Emine'nin parasını E ile gösterelim
8M = Eveya | M = - Erkek = E, Kız = K ile gösterirsek
E - 42.000.000 = M + 42.000.000 41 - 20 = 21 geriye kalan öğrenci sayısı
Erkek öğrenci Kız öğrenci

=> E - M = 84.000.000
2K K ~
I. denklemden son elde edilen denklemde yerine ko-
nulursa 8M - M = 84.000.000 2K + K = 21
7M = 84.000.000 3K = 21 K = 7 son durumdaki kız öğrenci sayısı
M = 12.000.000 bulunur. İlk durumdaki kız öğrenci sayısı = 10 + 7 = 17 olur.

(Cevap C)
(Cevap A)
28. 25 YKR ve 1 YTL den oluşan 50 adet madeni

para boş bir kumbaraya atılıyor. Bu kumbara-
da toplam 35 YTL para biriktiğine göre; kum- elmalara x, portakallara y diyelim.
barada kaç adet 1 YTL vardır? (2005 KPSS)
x+y = 72
A)30 B)24 C) 18 D) 15 E) 10
2 2x
elmaların —'i —
1 V
25YKR=- YTLolur. portakalların — 'ü — dür. Satılanları çıkaralım.
4 4 4
25 YKR -> x tane 1 2x _3

v_
A __
----
~
YTL -> y tane olsun. 5 5
v_i
3y
x+y = 50 tane - 4 4
x
— +y = 35 YTL biriken para satılınca kasada kalan elma ve portakallar birbirine
4 eşit oluyor.
alt alta toplayıp yok etme metodunu kullanalım. 3x 3y x y 4x

5~4 5~4 5
x + y = 72
35
-' ry- ■z. o
^ = 15
UJ
4
x = 40 olur.
x = 20 olur.
(Cevap B)
x + y = 50 tane
20 + y = 50 30. Orhan'ın başlangıçta A YTL parası vardır. Bu

paranın B YTL'si ile ceket, C YTL'si ile panto-
y = 30 olur. lon almıştır. Buna göre; Orhan parasının yüzde
kaçını harcamıştır? (2005 KPSS)
1 YTL'den 30 tane vardır.
A)
(Cevap A) A(B+C) .. B+C
100(B+C)
A 100-(B +
C)
29. Bir kasada toplam 72 adet elma ve portakal var-

2 1 Toplam para: A YTL, Harcanan para: B+C
dır. Bu kasadan elmaların -'si, portakalların — 'i
5 4 100
A
satılıyor. x
B+C
Son durumda kasada bulunan elma ve porta-
kal sayısı birbirine eşit olduğuna göre; baş- D.O| A.x = 100(B + C)
langıçta kaç tane elma vardır? (2005 KPSS)
100(B + C)
A)36 B)40 C)42 D) 56 E) 72 (Cevap A)
x = olur.
100
100(A + B) 100A
-MATEMATIK- 53
31. Eda'nın yaşı 13, annesinin yaşı ise 37'dir. Kaç

yıl sonra Eda'nın yaşı ile annesinin yaşı top-
lamı, Eda'nın bugünkü yaşının 6 katına eşittir? f = A. n . t formülünden işlemi yaparız. % 30 faizle 1
(2005 KPSS) yıllığına;
A)35 B)24 C) 18 D) 14 E) 10 f = A. — 0f = 3Aolur.

. 1 = > 1 100
% 45 ile 90 ytl fazla faiz ise;
Edanınyaşı 13
f ı QD A => f + 90 - 9
1 ■ A
Annesinin yaşı 37 1 T îJU — / \ . .1
2
100
10f = 3A 0
t yıl sonra 13 +1 ve 37 +1 olurlar.
30f = 9A olur. Yerine yazalım.
Toplamları 13 +1 + 37 +1 = 50 + 2t
50 + 2t = 13 . 6
2t = 78 - 50
f = 180olur. 10f = 3A
t = 14olur.
10.180 = 3A A = 600 olur.
(Cevap D)
(Cevap C)
c
c
m
o
C/3
tn
D.
32. Ali parasını 1 yıllığına %30 basit faizle bankaya

yatırmaktadır. Eğer Ali parasını % 45 basit faizle
bankaya yatırsa idi 90 YTL fazla faiz kazanacaktı.
Buna göre Ali'nin başlangıçta kaç parası var-

dır? (2005 KPSS)
A)360 B)400 C)600 D) 720 E) 800

12. madde: Başbakan, Cumhurbaşkanı tarafından

CUMHURİYET DÖNEMİ
ve ımeclis üyeleri arasından seçilir. Diğer bakanlar,
CUMHURİYET'İN İLANI başbakan tarafından ve yine meclis üyeleri
arasından seçildikten sonra Cumhurbaşkanı
Mustafa Kemal, 1921 Anayasası'nın ilk tarafından hepsi birden Meclis'in onayına sunulur.
maddelerinde yer alan "Hakimiyet kayıtsız şartsız Meclis toplantı halinde değil ise, onaylama Meclisin
milletindir." ve "Milli iradeyi millet namına temsil toplantısına bırakılır.
eden tek yetkili organ Türkiye Büyük Millet
Meclisidir." ifadelerini "cumhuriyet" olarak Cumhuriyetin ilanından sonra Mustafa Kemal Paşa
yorumlamıştır. Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk Cumhurbaşkanı seçildi.
26 Ekim 1923'te ortaya çıkan bir hükümet buhranı Cumhuriyetin İlanı ile;
sonucunda Baş vekil Ali Fethi Bey Hükümeti istifa - Yeni Türk Devleti'nin adı kondu.
etti, fakat yeni bakanlar kurulu seçilemedi. Çünkü - Ulusal egemenlik yolunda önemli bir adım
anayasaya göre bakanların tek tek meclis oylaması dahaatıldı.
ile seçilmesi gerekiyordu. Hiçbir aday çoğunluğu - Cumhurbaşkanının seçilmesiyle devlet
sağlayamadı. 28 Ekimde Çankaya'da yeni hükümet başkanı sorunu çözümlendi.
teşekkülü ile ilgili çalışmalar sırasında cumhuriyetin - "Meclis hükümeti" sistemi yerine "kabine
ilanı karalaştmldı. sistemine" geçildi.
- Hükümetin kurulma şekli değişti.
TBMM, 29 Ekim 1923 tarihinde 364 sayılı kararla
- Yürütme işlemlerinin gecikmesi engellendi.
Cumhuriyeti ilan etti. Cumhuriyetin ilanı ile 1921
- Atatürk'ün Cumhuriyetçilik ilkesi
Anayasası'nın 1, 2, 4, 10, 11 ve 12. maddeleri şu
uygulanmayabaşlandı.
şekilde değiştirilmiştir:
1. maddeye: "Türkiye Devleti'nin şekl-i Hükümeti HALİFELİGİN KALDIRILMASI (3 MART 1924)
Cumhuriyettir" cümlesi eklenmiştir.
Hz. Muhammet'in vefatından sonra devlet işlerini
2. madde: 'Türkiye Devleti'nin dini İslam, resmi yürütmek için seçilen idarecilere halife denilmiştir.
lisanı Türkçedir şekliyle tespit edilmiştir. (Bu madde Yavuz Sultan Selim'in Mısır seferi ile halifelik
1921 Anayasasında mevcut olmayıp anayasamıza makamı Osmanlı Devleti'ne geçmiştir.
ilk defa bu tarihte girmiştir.)
Halifelik makamı din ve devlet işleriyle ilgili çeşitli
4. madde: Türkiye Devleti Büyük Millet Meclisi yetkileri içeriyordu. Dolayısıyla halifelik makamı,
tarafından idare olunur. Meclis Hükümetin ayrıldığı kurulmak istenen Türkiye Cumhuriyeti'nin en temel
idare konularında Bakanlar Kurulu vasıtasıyla ilkesi olan cumhuriyet ve laiklikle bağdaşmıyordu.
yönetilir.
Sebepleri:
10. madde: Türkiye Cumhurbaşkanı Türkiye Büyük
Halife, bütün dünyadaki Müslümanların
Millet Meclisi Genel Kurulu tarafından ve kendi
yönetiminden sorumluydu. Fakat bu, hiçbir zaman
üyeleri arasından bir seçim dönemi için seçilir.
böyle olmadı. I. Dünya Savaşı'nda Halife'nin
Cumhurbaşkanlığı görevi yeni Cumhurbaşkanının Sancak-ı Şerifi altında toplanan ordusuna karşı
seçilmesine kadar devam eder. Görevi süresi biten dövüşen diğer Müslüman, Arap ve Hint ulusları
Cumhurbaşkanı yeniden seçilebilir. unutulmamıştır.
11. madde: Türkiye Cumhurbaşkanı devletin Halifelik makamından dolayı, Türkiye'nin dünyadaki
başkanıdır. Bu sıfatla gerekli gördükçe, Meclis'e ve diğer İslâm ülkelerinin içişlerine karışması
Bakanlar Kuruluna başkanlık eder.
-TARİH- 55
gerekiyordu. Onların da Türkiye'den bazı beklentileri mensuplarının, ülkemizin siyasi ve idari

olabilirdi, bu durum "Yurtta sulh, cihanda sulh" geleceğine egemen olmaları önlendi.
ilkesine aykırı düşebiiirdi. - Teokratik idare sistemi sona erdiğinden, Türk
Son halife Abdülmecit Efendi, saltanat sahibi Ulusu'nun kendi kendisine egemen olması
padişah gibi davranıyordu. TBMM'nin isteklerine sağlandı,
uymamış, son padişahın ve sarayın Kurtuluş - Halifeliğin kaldırılması, Türkiye
Savaşı'ndaki yanlış tutumlarını bir genelgeyle Cumhuriyeti'nin laikleştirilmesinde önemli bir
yermesi (takbih etmesi) istenmesine rağmen, bu aşama olmuştur.
genelgeyi yayınlamamıştır.
Halifelik bütçesinin çok yüklü olması, Ankara'yı malî 1924ANAYASASI
yönden zor durumda bırakmıştır.
1924 Anayasası, meclis hükümeti ile parlamenter
Son halife her cuma namazını bir başka İstanbul rejim arasında karma bir sistem kurmuştur. Bu
camiinde kılarak, kendi propagandasını yapıyor, sistem "kuvvetler birliği ve görevler ayrılığı"
yabancı elçileri kabul ediyor, Saltanata taraftar olan sistemi olarak adlandırılabilmektedir. 1924
bazı milletvekilleri ile İstanbul'da gizli görüşmelerde Anayasası, parlamenter sistemin temel ilkelerinden
bulunuyordu. Bu milletvekilleri, son halifeyi meclis biri olan hükümetin kolektif sorumluluğu ilkesini
kararıyla tekrar padişah yapmak istiyorlardı, bu açıkça kabul etmiştir. Yani Bakanlar kurulu
niyetlerini de kendisine bildirmişlerdi. hükümetin genel politikasından birlikte sorumlu
tutulmuştur.
Halifelik, yapılması düşünülen laik inkılâpların
önünde bir engel olabilirdi. 1924 Anayasası sert bir anayasaydı. Anayasa
3 Mart 1924'te TBMM'de alınan kararla halifelik değişikliği nitelikli çoğunluklara bağlanmış,
kaldırıldı. değiştirilemeyecek (1. madde) maddeler getirilmiştir.
Ayrıca hiçbir kanunun anayasaya aykırı
Aynı gün; olamayacağı anayasada yer almıştır. Ancak
- Şer'iyye ye Evkaf Vekaleti kaldırıldı. Yerine aykırılığı denetleyecek bir yargısal mekanizma ön
Diyanet İşleri Başkanlığı ve Vakıflar Genel görmemiştir.
Müdürlüğü kuruldu.
1924 anayasası, hürriyetler konusunda "tabii
- Erkan-ı Harbiye Vekaleti kaldırıldı. Yerine
hak" anlayışını benimsemiştir. Demokratik bir
Genelkurmay Başkanlığı kuruldu.
anlayışa sahip olmakla beraber, bir çoğulcu
- Tevhid-i Tedrisat Kanunu kabul edildi.
demokrasi değil, çoğunlukçu demokrasi anlayışını
- Osmanlı hanedanının Türkiye sınırları dışına
yansıtmaktadır.
çıkarılması kararlaştırıldı.
Sonuçları: Genel Özellikleri
Halifeliğin kaldırılmasıyla; • Devletin dini İslam, dili Türkçe ve başkenti

Ankara'dır.
- Osmanlı Hanedanlığı tarihe karıştı. Saray
masrafları kesildi. Bu paralar ülkemizin • Türkiye bir Cumhuriyettir.
bayındırlık, eğitim ve diğer kamu hizmetlerine • 1921 Anayasasındaki "Milli egemenlik", 'Tek
harcandı, Meclis", "Meclis üstünlüğü" ve "Güçler Birliği"
ilkeleri devam ettirilmiştir.
- Halifelik makamını, Saltanat makamına
dönüştürmek isteyenlerin arzularının • Cumhurbaşkanı, TBMM içinden 4 yılda bir
gerçekleşmesi imkânsızlaştı, seçilecek, aynı kişi ikinci defa Cumhurbaşkanı
seçilebilecek.
- Halifelikten dolayı ülkemizin diğer İslam
ülkelerinin iç işlerine karışması, onların da • TBMM üyeleri 4 yılda bir seçilir. Seçme ve
ülkemizin iç işlerine karışması önlenmiş oldu, seçilme hakkı yalnız erkeklere verilmiştir.
- Cumhuriyet döneminde yapılacak laik İnkılâp 1924 Anayasasında Yapılan Değişiklikler

hareketleri için hiçbir engel kalmamış oldu, • 1928'de "Devletin dini İsiam'dır" maddesinin
- Osmanlı Hanedanı mensupları, bütünüyle çıkarılması
yurt dışına çıkarıldığı için, hanedan • Seçmen yaşının 18'den 22'ye çıkarılması
• Toprak reformunun yapılması etmiştir. Cumhuriyet Halk Fırkası Türkiye

Cumhuriyeti'nin ilk siyasi partisidir.
• Ormanların devletleştirilmesi
• 1934'te kadınlara seçme ve seçilme hakkının Genel Başkanlığına da kurucusu Mustafa Kemal
verilmesi Paşa getirilmiştir. Cumhuriyetin ilanından sonra
1924'te "Cumhurlyet Halk Fırkası" adını almıştır.
• 1937'de Atatürk ilkelerinin anayasaya girmesi 1935'te fırka kelimesi parti olarak değiştirilmiştir.
ÇOK PARTİLİ YÖNETİME GEÇİŞ Cumhuriyet Halk Fırkası, Sosyal alanda "Halkçılık"
DENEMELERİ ilkesine uygun ve büyük yenilikleri içeren bir parti
Çok partili yönetim, demokrasinin en iyi şekilde programı oluşturmuştur. Ekonomik alanda
uygulanmasını sağlar. Türkiye'de çok partili sistem, "Devletçilik" prensibini, yönetim alanında da "laiklik"
1908'de II. Meşrutiyet döneminde de yaşanmış, ilkesini savunmuştur. Yapılan inkılaplar bu parti
fakat Osmanlı Devleti'nin yıkılışını önleyememiştir. tarafından hazırlanıp yürürlüğe konmuştur. 1924 ve
1930 yıllarında Atatürk'ün izni ve desteği ile çok
Mustafa Kemal Paşa ulusal egemenliğin tam olarak partili hayata geçmek için yeni partiler kurulmasına
sağlanmasını amaçlanmış bu nedenle çok partili rağmen, bunlar uzun süreli olamamıştır. Bu nedenle
sisteme geçmek için girişimde bulunmuştur. Cumhuriyet Halk Fırkası 1946 yılına kadar seçimlere
23 Nisan 1920'de açılmış olan ilk TBMM'de partiler tek parti olarak katılmıştır.
yoktu. Fakat çok farklı görüşteki millet vekilleri, flilgiNotu /
çeşitli gruplar oluşturarak düşüncelerini Meclis'e
kabul ettirmeye çalışmaktaydı. Bunlar: 1923 ile 1950 arasında Cumhuriyet Halk Fırkası
tek başına iktidarda olduğundan bu döneme "Tek
1. Tesanüt grubu (dayanışma grubu)
Parti Dönemi" denir.
2. İstiklal grubu (bağımsızlık grubu)
3. Müdafaa-ı Hukuk zümresi (hakları savunma 2 ORDUNUN SİYASETTEN AYRILMASI
grubu) g
3 Mart 1924'te kabul edilmiş bir yasayla hükümette
4. Halk zümresi (halk grubu) İ
yer alan Genel Kurmay Başkanlığı siyaset dışına
5. Islahat grubu (reform grubu) g çıkarılmış, 19 Aralık 1924'te alınan bir kararla,
askerlerin görevleri devam ederken milletvekili
Mustafa Kemal Paşa Meclis'te bu grupları bir araya
olamayacaklarına dair yasa kabul edilmiştir.
getirmek ve bir uzlaşma sağlamak için çaba sarf
etmiştir. Başarılı olamayınca da "Anadolu-Rumeli
2. TERAKKİPERVER CUMHURİYET FIRKASI (17
Müdafaa-i Hukuk Grubu" adıyla bir grup kurma
KASIM1924)
çalışmalarına başlamıştır. Bu sayede hem yapılacak
inkılaplarda yenilikçilerin daha kolay 17 Kasım 1924'te Kazım Karabekir, Ali Fuat
teşkilatlanmasını, hem de mecliste Mustafa Kemal Cebesoy, Refet Bele, Rauf Orbay, Adnan Adıvar
Paşa'ya karşı muhalefetin bu şekilde bastırılması da gibi isimler bir araya gelerek Terakkiperver
amaçlanmıştır. Cumhuriyet Fırkası'nı kurduklarını ilan etmişlerdir.
Türkiye'nin ilk muhalefet partisidir.
Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Grubu'na karşı
muhalefet yanlıları yeni bir grup kurmuştur. Bundan Parti programında ülke yönetiminde merkeziyetçilik,
sonra Mustafa Kemal Paşa yanlılarına birinci grup, ekonomide liberalizm ve din düşüncesi ve inançlara
muhalefet edenlere ise ikinci grup adı verilmiştir. saygı ilkeleri yer alır.
Mustafa Kemal Paşa 9 Eylül 1923'te Anadolu ve Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası Şeyh Sait
Rumeli Müdafaa-i Hukuk Grubu yerine Halk İsyanı'nı kışkırtmış olma ihtimalinden dolayı 3
Fırkası'nı kurmuştur. Haziran 1925'te kapatılmıştır.
ŞEYH SAİT İSYANI (13 ŞUBAT 1925)
1. Cumhuriyet Halk Fırkası (9 Ağustos 1923)
Şeyh Sait İsyanı 13 Şubat 1925 günü başlamıştır.
Mustafa Kemal Paşa, Halk Fırkası'nın programını
İsyancılar önce Genç'i daha sonra Muş, Çapakçur,
hazırlayarak 9 Eylül 1923'te kuruluşunu resmen ilan
Elazığ, ve Palu'yu ele geçirdiler. 7 Mart'ta
Diyarbakır'ı kuşattılarsa da başarılı olamamışlardır.
-TARIH- 57
Daha sonra ordu birliklerinin olaya hakim olmasıyla Mustafa Kemal Atatürk'ü ortadan kaldırmak için
isyan hareketleri gerilemeye başladı. Şeyh Sait ve planlar yapmaya başladılar. Atatürk'ün 7 Mayıs-15
isyanın elebaşları 15 Nisan'da ele geçirildi. Ancak Haziran 1926 tarihleri arasında yapacağı Batı
isyanın bastırılması Mayıs ayı sonunu bulmuştur. Anadolu gezisi sırasında ona İzmir'de bombalı bir
suikast düzenleyeceklerdi. Atatürk, İzmir gezisini 16
Sebepleri:
Haziran'da yapacaktı. Ancak gezi bir gün gecikti.
» Musul'u Türkiye'ye bırakmak istemeyen Fakat suikast planının haber alınması üzerine
İngilizlerin Şeyh Sait'i desteklemeleri. suikastçılar yakalandılar. İzmir'de kurulan istiklal
mahkemelerinde yargılandılar ve çeşitli cezalara
» Terakkiperver Cumhuriyet Fırkasının mevcut
çarptırıldılar. Böylece rejim karşıtlarının bu çabaları
yönetimi eleştirmesi.
da boşa çıkmıştır.
» Şeyh Sait'in "Din elden gidiyor" diyerek rejimi
Mustafa Kemal Paşa, bu suikastla ilgili olarak
ortadan kaldırıp saltanat ve halifeliği egemen
şunları söylemiştir.
kılmak istemesi.
"Benim naçiz vücudum elbet bir gün toprak
Sonuçları:
olacaktır; fakat Türkiye Cumhuhyeti ilelebet payidar
» A l i F e t h i O k y a r Hü k ü m e t i i s y a n ı kalacaktır. Türk Milleti emniyeî ve saadetini
bastıramadığı için istifa etti. Yerine İsmet sağlayacak prensiplerle medeniyet yolunda
Paşa Hükümeti kuruldu. îereddütsüz yürümeye devam edecektir."
» Ter ak kip er v er Cum hu riy et Fır ka sı
3. SERBEST CUMHURİYET FIRKASI (12
kapatılmıştır.
AĞUSTOS1930)
» İlk Çok Partili hayata geçiş denemesi
Mustafa Kemal Paşa'nın önerisiyle Fethi Okyar Bey
başarısızlıkla sonuçlanmıştır.
tarafından kurulmuştur. Türkiye'nin üçüncü siyasi
» Ayaklanma bastırılmış isyancılar partisidir ve ikinci muhalefet partisi özelliğine
cezalandırılmıştır. sahiptir. Parti programında; ekonomide liberalizm;
» Türk ordusu yıpranmış ve zor duruma Cumhuriyetçilik, milliyetçilik, laiklik ilkelerine bağlı
kalınması; seçimlerin tek dereceli olması ve
düşmüştür. İngilizler Musul meselesinde
kadınların siyasi haklardan yararlanması ilkeleri yer
avantaj elde etmişlerdir. Musul'un
alıyordu.
kaybedilmesine yol açmıştır.
» Şeyh Sait isyanı cumhuriyet rejimine yönelik Kuruluş Sebepleri
bir isyandır. » Ekonomik bunaiımın Türkiye'yi etkilemesi
ftilgiNotu J » Hüküm etin m ecliste tek parti olduğu için
denetlenememesi
Tarihimizde üç kez İstiklal Mahkemesi
kurulmuştur. » Çok partili hayata yeniden geçmek ve
1. Ayaklanmalar sırasında Hıyanet-i Vataniye demokrasiyi tam olarak hayata geçirmek.
Kanunu'nu uygulamak için Amacından uzaklaşması üzerine açıldıktan birkaç
2. Sakarya Savaşı sırasında Tekalif-i Milliye ay sonra kapatıldı.
Kanunu'nu uygulamak için
3. Şeyh Sait İsyanı sırasında Takrir-i Sükûn MENEMEN OLAYI (23 ARALIK1930)
Serbest Cumhuriyet Fırkası'nın kapatılmasından

sonra Derviş Mehmet kendi fikrindeki kişilerle
ATATÜRK'E SUİKAST GİRİŞİMİ Menemen'de ayaklanma çıkarmıştır. Ayaklanmanın
Mustafa Kemal Atatürk, Türk İnkılabını amacı dini kurallara dayalı bir düzen kurmaktı.
gerçekleştirmede emin adımlarla ilerlerken, Atatürk Olaya ilk müdahale eden yedek Subay Kubilay
ve onun eserlerine karşı olanlar siyasi yoldan isyancılar tarafından öldürülmüştür. Ordu Menemeni
mücadeleye girişerek, Türk inkılabına darbe vurmak, kuşatmış, çevrede sıkı yönetim ilan edilmiş,
gelişme ve ilerlemesini önlemek istediler. isyancılar İstiklal Mahkemeleri'nde yargılanmışlardır.
Şeyh Sait İsyanı ve İzmir Suikastı'nda olduğu gibi - Demokrasinin Türkiye'de yerleşmesini
Menemen İsyanı'nda da Cumhuriyet düşmanlarının sağlamak
faaliyetleri bir kez daha önlenmiştir. Fakat bu olaylar
Türkiye'de çok partili demokrasinin uygulanmasını - Türk kültürünü geliştirmek
geciktirmiştir. - Türkiye'yi çağdaş ülkeler düzeyine
1924 ile 1938 yılları arasında meydana gelen ulaştırmak
isyan ve ayaklanmalar: - İhtiyaca cevap vermeyen eskimiş kurumlar
1. Nasturi Ayaklanması -> 12- 28 Eylül 1924 yerine yeni kurumlar kurmak
2. Şeyh Sait Ayaklanması ->13 Şubat- 31 Mayıs 1925
- Laik devlet anlayışına geçmek
3. Raç Kotan ve Roman Tedip Harekatı—>9-12 Ağustos
1925 A- HUKUK ALANINDA YAPILAN İNKILÂPLAR
4. Sason Ayaklanması->1925-1937
Hukuk kuralları toplum yaşayışını düzenler. Fertlerin
5. Birinci Ağrı Ayaklanması -»16 Mayıs -17 Haziran
huzur ve güven içerisinde yaşamasını sağlar. En
1926
gelişmiş toplum düzeni olan devletlerde fertler
6. Koçuşağı Ayaklanması—>7 Ekim- 30 Kasım 1926
arasındaki ilişki, modern hukuk kurallarının
7. Mutki Ayaklanması ->26 Mayıs-3 Ağustosi 927
uygulanmasıyla arzu edilen seviyeye ulaşır.
8. İkinci Ağrı Ayaklanması ->13-20 Eylül 1927
9. Bicar Tenkil Harekatı—>7 Ekim-17 Kasım 1927 Yeni Türk devletinin kurulmasıyla birlikte başlayan
10. Asi Resul Ayaklanması -^22 Mayıs- 3 Ağustos 1929 batılaşma hareketi zorunlu olarak devlet, cemiyet ve
11. Tendürük Harekatı-^14- 27 Eylül 1929 hukuk hayatında laikliği temel prensip olarak
öngörmüştür.
12. SavurTenkil Harekatı-^26 Mayıs- 9 Haziran 1930
13. Zeylan Ayaklanması —»Haziran- Eylül 1930 Medeni Kanun'un Kabulü (17 Şubat 1926)
14. Osamar Ayaklanması^ 16Temmuz-10 Ekim 1930
Osmanlı Devleti'nde 19. yy.da ihtiyaçlar artınca İslam
15. Üçüncü Ağrı Harekatı—^7-14 Eylül1930
Hukuku'nun medeni hukuk kuralları bir araya
16. Pülümür Harekatı-^8 Ekim-14 Kasım 1930 getirilerek "Mecelle" adı altında toplanmıştı. Mecelle
17. Menemen Olayı -^23 Aralık 1930 yeni medeni kanun kabul edilene kadar yürürlükte
18. Tunceli (Dersin) Tedip Harekatı^i 937-1932 kaldı.
4.DEMOKRATPARTİ(1946) Medeni Kanun 17 Şubat 1926'da TBMM'de kabul
Cumhuriyet Halk Fırkası 1945'e kadar ülkeyi tek edilmiş, 6 Ekim 1926'dayürürlüğe girmiştir.
başına yönetmiştir. Tek partinin sorunları çözmede Medeni Kanun'un kabûlü ile;
yetersiz kalması üzerine bir grup CHP'den ayrılıp » Mirasta kız ve erkeğin eşit pay almaları
Demokrat Parti'yi kurmuştur. Kurucuları; Adnan sağlanmıştır. >> Resmi nikah zorunlu
Menderes, Celal Bayar, M. Fuat Köprülü ve Refik hale getirilmiştir.
Karaltan'dır. Böylece evlilik devlet kontrolü altına
alınmıştır. » Boşanma hakkı
1946'da muhalefet olarak meclise girmiş, 1950'de
düzenlenmiştir ve kadınlara
seçimleri kazanarak iktidar olmuştur. Böylece
da bu konuda haklar tanınmıştır. » Kadın ve
Türkiye'de çok partili hayata geçilmiş oldu.
erkek arasında ekonomik ve sosyal
İNKILÂPLAR alanlarda eşitlik sağlanmıştır. » Tek eşle
evlilik zorunluluğu getirilmiştir. » Patrikhane ve
İnkılap mevcut düzenin bir halk hareketi ile
konsoloslukların yargı yetkileri
değiştirilip yerine yeni bir düzen kurulmasıdır.
sona ermiştir. >> Türkiye'de hukuk
Atatürk'e göre inkılap; 'Türk Milleti son asırda geri birliği sağlanmıştır.
bırakılmış müesseseleri yıkarak yerine, milletin en
yüksek medeni icaplarına göre ilerlemesini temin Hukuk alanında yapılan diğer yenilikler;
edecek yeni müesseseleri koymuş olmaktır."
1809 tarihli İtalyan Ceza Kanunu'ndan alınan ceza
Türk İnkılabf nın amaçları; kanunu 1 Mart 1926 tarihinde kabul edilmiştir. 3
- Toplumsal eşitliği sağlamak Mart 1926'da kabul edilen bir kanunla yargı
organlarının bağımsızlığı ve halkın çıkarları
-TARIH- 59
gözetilmeye çalışılmıştır. Alman Ceza Kanunları f. Her alanda teknik eleman yetişmesini
Türkiye şartlarına uygun hale getirilerek Ceza sağlamak
Mahkemeleri Usul Kanunu hazırlanmıştır. Bu kanun
20 Nisan 1929'da yürürlüğe girmiştir. Tevhid-i Tedrisat Kanunu (3 Mart 1924)
Alman ve İtalyan kanun ve eserlerinden Öğretim birliğini sağlamada gecikmenin meydana

yararlanılarak hazırlanan kara ticareti ile ilgili kısım getireceği zararlar büyük olacağı için 3 Mart 1924
29 Mayıs 1926'da deniz ticaretiyle ilgili kısım ise 15 tarihinde "Tevhid-i Tedrisat Kanunu" çıkartıldı. Bu
Mayıs 1929'da yürürlüğe girmiştir. kanunla;
» Azınlık okullarında ve yabancı okullarda dini
24 Nisan 1929 yılında İsviçre'den alınan İcra ve İflas
ve siyasi amaçlı eğitim verilmesi yasaklandı.
Kanunu faydalı olmaması nedeniyle 30 Haziran
» Öğretim birleştirilerek bütün eğitim kurumları
1932'de yeniden düzenlenerek kabul edilmiştir.
Milli Eğitim Bakanlığı'na bağlandı.
BilgiNotuf » Medreseler kapatılarak laik eğitim anlayışı
etkili hale geldi.
1930'da çıkartılan Belediye Kanunu ile kadınlara >> Yabancı okullardaki Türkçe, Tarih, Coğrafya
belediye meclisine üye seçme ve seçilme hakkı ve Felsefe grubu derslerinin Türk
verilmiştir. öğretmenler tarafından Türkçe olarak
5 Aralık 1934'te ise Türk kadınına milletvekilliği okutulması sağlandı.
seçme ve seçilme hakkı verilmiştir.
Maarif Teşkilatı Hakkında Kanun Çıkarılması
(2Mart1926)
C- EĞİTİM VE KULTUR ALANINDA YAPILAN
İNKILÂPLAR 2 Mart 1926'da "Maarif Teşkilatı Hakkında Kanun"
kabul edildi. Bu temel kanunla, öğretimin
Osmanlı Devleti'nde özellikle XVII. yüzyıldan birleştirilmesi ilkesi ışığı altında eğitim işleri
itibaren eğitim sisteminde büyük bir yozlaşma düzenlendi. Devletin izni olmadan hiçbir okulun
başlamıştır. Okullarda teknik bilgilerin öğretilmesi açılamayacağı belirtildi. Çağdışı bütün dersler
gözardı edilmiş ve teknik alanlarda gelişmelerin programlardan kaldırıldı.
önüne geçilmiştir. Sonunda, bu alanlarda
düzenlemeler yapmak amacıyla Avrupa'dan teknik Millî Eğitimin Genel Amaçları ve Temel
adamlar ve subaylar getirtilmek zorunda kalınmıştır. İlkeleri
XIX. yüzyıla gelindiğinde toplumun genelinde eğitim Türk Eğitimin Amaçları:
seviyesinin çok düşük olduğu görülmüş ve » Türk Milletini, medeniyet yarışında en ileriye
düzenlemelere gidilmiştir. Fakat başarı götürmek » Gençleri Türk Milletini
sağlanamamıştır. yüceltecek şekilde
Yeni Türk Devleti'nde eğitimin sisteminin yetiştirmek >> Atatürk ilkelerine bağlı
birleştirilmesi, eğitimin devlet denetimi, gözetimi vatandaşlar
altında yapılması, yeni nesillerin sağlıklı yetişmesi yetiştirmek » Bedence ve ruhça sağlıklı
ve inkılapların teminat altına alınması için şarttı. bir gençlik
Üstelik yeni Türk Devleti'nin temel yapısının laikliğe yetiştirmek » Ülkenin ihtiyacı olan
dayalı olduğu daha başlangıçta ortaya konmuştu. hizmet ve sanat
Bu sebeple laiklik ilkesini devletin temel direği haline adamlarını yetiştirmek » Bir üst
getirmek yolunda dine dayalı eğitim sisteminin de okula öğrenci hazırlamak
ortadan kaldırılması zorunluydu. Eğitim ve Öğretimin İlkeleri:
Eğitim Alanlarındaki İnkılapların Amaçları ? Öğretiminin millî olması
a. Laik çağdaş eğitimi sağlamak ? Öğretimin bir bütün olması
b. Eğitimde birliği sağlamak ? Öğretimin bilim ve tekniğe dayanması
c. Bilimsel eğitimi yaygınlaştırmak ? Laiklik
d. Eğitimi millileştirmek
? Karma eğitim ve öğretim ilkesi
e. Eğitim alanında eşitlik sağlamak
Harf İnkılâbı (1 Kasım1928) - Türkçenin zenginliğini ortaya koymak

Öğretimi zorlaştıran en önemli faktör, Türkçenin - Konuşma ile yazı dili arasındaki farklılıkları
Arap alfabesi ile yazılmasıydı. Latin alfabesi, Türk ortadan kaldırmak gibi amaçlar hedeflemiştir.
dilinin yazılması ve okunması için en elverişli harfleri Güzel Sanatlar İnkılâbı:
taşıyordu. 1 Kasım 1928'de Yeni Türk Harfleri
Hakkındaki Kanun yürürlüğe girdi. Latin harflerinin Müzik:
kabulüyle; 1924 yılında Ankara Musiki Muallim Mektebi
>> Batılılaşma ve çağdaşlaşma yolunda önemli bir kurulmuştur.
adım atıldı. 1930'dan sonra İstanbul Belediyesi Konservatuarı
» Okuma yazma oranı hızla arttı. açılmıştır.
Milli Mekteplerin Açılması (1928) 1935'te Ankara'da Milli Musiki ve Temsil Akademisi
kurulmuştur.
Yeni Türk Devleti'nin en büyük çabalarından biri
herkese okuma-yazma öğretilerek bilgisizliğin Tiyatro: Tiyatro Meslek Okulu açılmıştır.
ortadan kaldırılması alanında gerçekleşmiştir. Bu Resim, Heykel Süsleme: 1937'de Resim ve
amaçla Millet Mektepleri (1928) ve Halkevleri(1932) Heykel Müzesi açılmıştır.
açılmıştır.
Maarif Vekaleti bünyesinde Sanayi-i Nefise
Eğitimle ilgiii diğer inkılaplar: Müdürlüğü kurulmuştur.
» 1924 yılında bir devreli liselere "orta mektep"
denilmeyebaşlandı.
D- TOPLUMSAL ALANLA İLGİLİ İNKILÂPLAR
Kılık- Kıyafet Alanındaki İnkılaplar
» 1936'da Eğitmen Kursları, 1937'de Köy
Osmanlı toplumu farklı dinlere mensup milletlerden
Eğitim Yurtları öğretmen yetersizliğinin
oluştuğu için belli bir kıyafet birliği de yoktu.
çözülmesinde büyük yarar sağladılar.
Osmanlı padişahları zaman zaman birliği sağlamak
» 1933 yılında "İstanbul Üniversitesi'nin için düzenlemeler yapmışlardır. II. Murat döneminde
Kurulması Hakkında Kanun" çıkarıldı. Bu Kı11k-Kıyafetteki ayrıcalıklara son verebilmek için
kanun "darûlfünun"u kaldırıyordu. Yerine yeni memurların ceket, pantolon ve fes giymeleri zorunlu
"Üniversite" kuruyordu. hale getirildi. II. Abdülhamit zamanında ise fes dinin
>> Cumhuriyet döneminde açılan ilk yüksek okul bir simgesi haline geldi. Atatürk kılık kıyafette de bir
"Ankara Hukuk Mektebi'dir."(1925) değişikliği ön görüyordu. Bu amaçla 25 Kasım
1925'te "Şapka Giyilmesi Hakkındaki Kanun" kabul
TürkTarih Kurumunun Kurulması (1931) edildi. 1934'te yapılan Kanuni düzenlemelerle de din
adamlarının görev alanları dışında dini kıyafetlerle
Türk milletinin tarihteki köklerini, Türklerin dünya
dolaşması yasaklandı.
medeniyetine kazandırdığı unsurları ortaya çıkartıcı
çalışmalar yapmak amacıyla 12 Nisan 1931 Tekke, Zaviye ve Türbelerin Kapatılması (30
tarihinde 'Türk Tarihi Tetkik Cemiyeti" kurulmuştur. Kasım1925)
(Bu kuruluş 1935 yılında Türk Tarih Kurumu adını
"Efendiler ve ey millet, biliniz ki Türkiye Cumhuriyeti
almıştır) Bu kuruluş yaptığı milli ve milletlerarası Şeyhler, dervişler, müritler ve meczuplar memleketi
kongrelerde Türk Tarih görüşünü geliştirmeye ve olamaz. En doğru, en hakiki tarikat, medeniyet
bütün dünyaya açıklamaya çalışmaktadır. tahkatıdır."
Türk Dil Kurumunun Kurulması (1932) Osmanlı Devleti'nin başlıca din kurumları tekke ve
Türk dili araştırmaları yapmak amacı ile, şimdiki zaviyelerdi. İslam'da çeşitli dini düşünce akımları
"Türk Dil Kurumu" olan "Türk Dili Tetkik Cemiyeti"ni mevcuttu. Bu akımlara Tann'ya ulaşmada tutulan
12 Temmuz 1932'de kuruldu. Türk Dil Kurumu'nun yol anlamında "tarikat" adı verilirdi. Çeşitli tarikatlar
kurulmasıyla; "Tekke" denilen kuruluşlarda faaliyet gösteriliyordu.
- Türkçenin bir bilim dili olarak gelişmesini Tekkelerin daha küçük olanlarına Zaviye adı
sağlamak verilirdi. Zamanla bu kurumlar çağın dışında kaldı.
- Türkçedeki yabancı kelirneleri atmak Sayıları oldukça artan tekke ve zaviyeler dini
-TARIH- 61
sömürü merkezleri haline geldi. 30 Kasım 1925'te E- EKONOMİK ALANDAKİ GELİŞMELER

çıkarılan bir kanunla tekke ve zaviyeler kapatıldı. Türk Milli Mücadelesi maddi imkansızlıklar içinde
Takvim, saat, ve ölçülerde değişiklik yapılması kazanılmış bir zaferdir. Türkiye'nin hür ve bağımsız
yaşayabilmesi ve güçlü bir devlet olabilmesi için
Avrupa'nın kullandığı miladi takvim artık ekonomik kalkınmasını sağlaması gerekmektedir.
milletlerarası bir takvim olmuştu. Bu nedenle resmî Ekonomi alanında yapılan inkılaplar şunlardır.
devlet işlerinin ve resmi olmayan sosyai yaşayışın
milletler arası ölçülere uydurulması için kanuni li Ekonominin Kurulması
düzenlemeler yapılmaya başlandı. 1925 yılında hicri Yeni Türk Devleti kurulduğunda Türkiye'de sanayi
hemen hemen yok gibiydi. Ekonominin zaten az
ve rumi takvimler bırakılarak milletlerarası miladi
olan bütün kaynakları savaşların etkisiyle tamamen
takvim; ezanî ve vasatî saatler bırakılarak, gece
tükenmişti. Atatürk; bütün dünyada olduğu gibi
yarısından başlayan 24 saatlik günlük zaman ölçüsü
memleketimizde de en başta bulunan önemli işimiz
kabul edilmiştir.
ekonomidir." diyerek ekonomik alanda çalışmalar
1928 yılında Arap rakamları bırakılarak milletlerarası başlattı.
rakamlar kabul edildi. 1931 yılında da arşın, okka,
İzmir İktisat Kongresi (17 Şubat 1923)
enzade gibi bölgelere göre değişen ağırlık ölçüleri
Milli ekonominin amaçlarını ve bu amaçlara
yerine; dünyanın yaygın olarak kabul ettiği ölçüler
ulaşmada izlenecek yöntemleri kararlaştırmak için
kabul edildi. Böylece iç piyasadaki alışverişlerin
17 Şubat 1923'te İzmir İktisat Kongresi toplanmıştır.
daha sağlam esaslar üzerine oturtulması sağlandı.
Kongrede Misak-ı İktisadi (Ekonomik And) kabul
DilgiNotu j edildi. Buna göre, Türk Milleti savaşarak elde ettiği
bağımsızlığından asla ödün vermeyecekti. Siyasi
Milletlerarası rakamlar ve ölçülerin kabul edilmesi, bağımsızlık gibi ekonomik bağımsızlık da esastır. Bu
milletlerarası ekonomik ve ticari ilişkilerimizde büyük
esaslar dahilinde yapılacak çalışmalar belirlendi.
bir kolaylık getirdi. C3
a:
ÜJ
Q
Alınan Kararlar
Hafta Tatilinin Kabul Edilmesi €O
İfh
? Üreticinin, milli sanayinin, ihracatın
İslam geleneğine uygun olarak Cuma günleri tatil korunması ve teşvik edilmesi ile ilgili tedbirler
sayılıyordu. Medeni hayat ile aramızdaki bu
? Borsanın millileştirilmesi
kopukluğu kaldırmak, ekonomik ve politik hayatın
daha yararlı ve uyum içinde devamını sağlamak ? Ticaret alanında bir bankanın kurulması
amacıyla, 1935 yılında Pazar gününü resmi tatil ? Hava ve deniz ulaştırmacılığının geliştirilmesi
kabul eden bir kanun çıkartıldı. Böylece Türk
? Çiftçilerin kredi şartlarının kolaylaştırılması
devletinin ve Türk milletinin medeni memleketlerle
ortak yaşaması ve çalışması sağlandı. ? İşçilerin çalışma şartlarının iyileştirilmesi
? Aşarın kaldırılması
Soyadı Kanunu'nun Kabulü
Osmanlı toplumunda soyadı kullanılmıyordu. Kişiler BilOİNotu/
ya babalarının adıyla ya da doğdukları yerlere göre
anılmaktaydılar. Ayrıca ailelerin de belirli bir adı Kongredeki en önemli karar, büyük devletlerin
ekonomik buyruğuna girmeden, kendi çabamız ve öz
olmadığından, evlilik kurumu adsız idi. Bütün bunlar
kaynaklarımızla kalkınmamız gerektiği öngörülmüştür.
kişilerin birbiriyle, devletle olan ilişkilerinde, askerlik
işlerinde, ekonomik ilişkilerde sorunlar yaratıyor,
Sanayi Alanında Yapılan Yenilikler
karışıklığa neden oluyordu. 21 Haziran 1934 yılında
Sanayileşme ekonomik kalkınmanın başlıca
Soyadı Kanunu kabul edilerek, herkesin öz adı
unsurudur. Halbuki Osmanlı Devleti'nde
yanında bir de soyadı taşıması zorunluluğu getirildi.
kapitülasyonlar sanayileşmeye asla izin vermemişti.
Aynı yıl çıkarılan bir kanun "ağa, hacı, hafız, hoca, Kurtuluş savaşı bittikten sonra Türkiye'de sanayi
molla, efendi, bey, beyefendi, hanım, hanımefendi, adına hiçbir önemli kuruluşun bulunmadığı görüldü.
paşa, hazretleri" gibi eski toplum yapısını yaşatan
unvanların kullanılmasını da yasakladı. Soyadı
Kanununa uygun olarak TBMM, Gazi Mustafa
Kemal'e "Atatürk" soyadını verdi.
Teşviki Sanayi Kanunu'nun Çıkarılması (28 Merkez Bankasının Kurulması

Mayıs 1927)
30 Haziran 1930'da Merkez Bankası kuruldu.
Böylece ülkedeki sermayenin akışı denetim altına
Cumhuriyet döneminde, kalkınmada sanayileşmenin
alınmış ve piyasa güvenliği sağlanmış oldu.
önemi kavrandığından Teşviki Sanayi Kanunu
çıkarıldı. 1927 yılında kabul edilen bu kanun, on beş yıl Türkiye İş Bankası'nın Kurulması:
süre ile yürürlükte kalmak üzere çıkarıimıştı. Sanayi
Türkiye'de yeterli sermaye birikiminin bulunmaması,
için kabul edilen koruyucu tedbirlerin bu süre içinde
sanayi yatırımlarının azlığının temel nedeniydi. 26
yeîerli etkiyi yaratması bekieniyordu. Kanun, özel
Ağustos 1924'de yeni kurulacak sanayi işletmelerinin
kesimde oluşacak sermaye birikimine devlet desteği
sermaye ve kredi sorunlarına yardımcı oimak ve
sağlayarak sanayileşmeyi gerçekleştirmek amacını
Türkiye'de milli tasarrufun ve mevduatın gelişmesinde
taşıyordu.
öncülük yapmak üzere Türkiye İş Bankası kuruldu.
Sümerbank ve Etibank'ın Kurulması Kabotaj Kanunu'nun Kabulü (1 Temmuz 1926)

1933'te Sümerbank ve 1935'te kurulan Etibank,
Kapitülasyonlar yüzünden deniz ticareti ve
sanayicilere kredi vererek yeni sanayi tesislerinin
kurulmasinda önemli görevler üstlenmişlerdir. Maden işletmeciliği yabancı gemilerin tekelindeydi. 1
Tetkik Arama Enstitüsü (MTA) 1935 yılında Temmuz 1926 yılında kabul edilen Kabotaj
kurulmuştur. Kanunu'yla Türk karasuları içinde taşıma işleri Türk
gemilerine bırakıldı. Böylece Kabotaj hakkının elde
Birinci Beş Yıllık Sanayi Planı: edilmesiyle Türk denizciliği ve Türk deniz ticareti de
1931 yılında hazırlanmasına başlanılan Birinci Beş gelişmeye başladı.
Yıllık Sanayi Planı 1934 yılında uygulamaya BİI9İ Notv !
konulabildi. Planın amaçları, özellikle zirai üretim^
Kabotaj Kanunu (1 Temmuz 1926) vatandaşlara
dayanan ve hammaddesi Türkiye'de bulunan sanayi
limanlarımız arasında gemi işletme hakkı sağladı.
işletmeleri kurmak, ithalat konusu olan temel tüketim
mallarının üretimine öncelik vermekti. Bu amaçla
dokuma, maden, kimya ve porsel^n sanayilerinin Tarım Alanında Yapılan Yenilikler
kurulması öngörülüyordu. Yatırımların önemli bir Türk ekonomisinin temeli tarıma dayalıydı. Tarım
bölümü Sümerbank ve İş Bankası tarafından yapıldı. alanında ilerleme kaydetmek için öncelikle köylünün
Ayrıca devlet bütçesinden her yıl ayrılan belli tutarlar durumu iyileştirilmeliydi. Atatürk'e göre "Türkiye'nin
ve bazı dış krediler sanayileşme programlarına tahsis gerçek sahibi ve efendisi, gerçek üretici olan
edildi. D^vlet madencilik alanına da önemli yatırımiar köylüdür. 0 halde herkesten daha çok refah,
yaptı. Bu amaçla 1935 yılında Maden Tetkik Arama mutluluk ve servete hakkı olan ve daha layık olan
Enstitüsü kuruldu. Uygulanmakta olan korumacı köylüdür."
gümrük politikası sanayi planının yürütülmesi için
elverişli bir ortam yaratmıştı. Başarılı olarak uygulanan Aşarın Kaldırılması (17 Şubat 1925):
Birinci Beş Yıllık Sanayi Planı üç yıl sürmüştür.
Osmanlı Devletinde Ziraat kesimi üzerindeki vergi yükü
İkinci Beş Yıllık Sanayi Planı: çok ağırdı. Şer'i bir vergi olan aşar (öşür) onda bir
anlamına geliyor ve çiftçinin ürettiği ürün üzerinden ve
İkinci Beş Yıilık Sanayi Planı 1937 yılında hazırlandı; ürün olarak alınıyordu.
uygulanmasına 1938'de geçildi. İkinci pian, ara malları
ve yatırım malları üretimine öncelik veriyordu ve daha Aşar Osmanlı İmparatorluğunun son dönemlerinde
geniş kapsamlıydı. Bu planda yatırım yapılması baskıcı ve adaletsiz iltizam yöntemiyle tahsil edildiğinden
öngörülen alanlar, başlıca elektrifikasyon, madencilik, çiftçiyi çok bunaltmiştı.
limanlar gibi altyapı tesisleri, makine, gıda, kimya, yakıt
sanayileri ve deniz ulaşımı idi. Bu plan ile ihracata da 17 Şubat 1925'te aşarın kaldırılması, Cumhuriyet
yönelmek hedefleniyordu. Ancak ikinci Beş Yıllık idaresinin mali reformlarının da başlangıcıdır.
Sanayi Planı, İkinci Dünya Savaşı'nın çıkması üzerine
? Ziraat Bankası'nın köylüye kredi ve tohumluk
uygulanamadı.
ürün yardımı
Ticaret Alanında Yapılan Yenilikler
? 1926'da çiftçilerin kooperatifler kurmaları
Osmanlı Devleti'nde ticaret daha çok azınlıkların
sağlandı.
elindeydi. Kapitülasyonlar aracılığı ile ticaret
alanında gelişme engellenmişti.
-TARIH- 63
? 1934 yılında ödünç tohumluk ve yemeklik

dağıtılması sağlandı.
? Ormanları koruma ve geliştirme çalışmaları
yapıldı.
? Hayvancılığı geliştirme ve ıslah çalışmaları
yapıldı.
Bayındırlık ve Ulaştırma Alanında
Yapılan Yenilikler
Birinci beş yıllık plan çerçevesinde bayındırlık
işlerinde de çalışmalara başlandı. Modern şehircilik
anlayışı içinde şehirlerin gelişmesi sağlandı. Ulaşım
sorunlarına el atılarak kara, deniz, hava
taşımacılığında yeni atılımlar yapıldı. Özellikle
demiryoluna önem verilerek, Batı Anadolu
demiryolunu ülkenin diğer köşelerine bağlamak için
çalışmalara başlandı.
Sağlık ve Tıp
TBMM'nin açılmasıyla sağlık hizmetleri devlet
hizmeti olarak ele alınmış ve 2 Mayıs 1920'de
Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığı kurulmuştur.
1930 yılında çıkartılan Belediye ve Umumi-(
Hıfzısıhha Kanunlarında koruyucu sağlık hizmetleri :
yönünde düzenlemeler yapıldı.
"5
UJ
ATATÜRK İNKILAPLARI
r f \ r r r
SİYASİ ALANDA HUKUK ALANINDA EĞİTİM ALANINIDA TOPLUMSALALANDA EKONOMİALANINDA

İNKILAPLAR İNKILAPLAR İNKILAPLAR İNKILAPLAR İNKILAPLAR
TBMM'nin açılışı Medeni Kanun'un kabalü Tevhid-i Tedrisat Kanunu'nun Kabulü Şapka Giyilmesi Hakkında İzmir İktisat Kongresinin Toplanması
Kanun Çıkartılması
Ankara Hukuk Mektebinin Açılması
Aşar Vergisinin Kaldırılması
Maarif Teşkilatı Hakkında Kanunun çıkartılması
Kılık Kıyafet Kanunu'nun
Saltanatın kaldırılması İsviçre'den Borçlar Kanunu'nun Tarım Kredi Kooperatiflerinin Açılması
Çıkartılması
Alınması Medreselerin kapatılması Milli
Ziraat Bankasının Geliştirilmesi
Mekteplerin açılması Tekke Zaviye ve
Yüksek Ziraat Enstitülerinin ve
Cumhuriyet'in ilanı Almanya'dan Ticaret Türbelerin Kapatılması
Latin Harflerin Kabulü Türk Veteriner Yiiksek Okulunun Açılması
Kanunu'nunAtınması
Tarih Kurumu'nun Açılması İş Bankası'nın Kurulması
Soyadı Kanunu'nun Çıkartılması
Halifeliğin kaldırılması Italya'dan Ceza Kanunu'nun Alınması Merkez Bankası'nın Kurulması
Türk Dil Kurumu'nun Açılması
MiladîTakvimin Kabulü Kabotaj Kanunu'nun Çıkartılması

Halk Evlerinin Açılması
Türk Parasının Kıymetini Koruma
Siyasi partilerin kurulması Türk Kadınına Belediye Seçimlerine
Kanunu'nun Çıkartılması
Katılma Hakkı İstanbul Üniversitesinin Açılması Saat ve Ölçülerde Teşvik-i Sanayi Kanunu'nun
Değişiklik Yapılması Çıkartılması
Ankara Dil Tarih ve Coğrafya Fak.'nin açılması I. Beş Yıllık Kalkınma Planı'nın
Ankara'nın başkent olması Türk Kadınına Milletvekilliliği
Hafta Tatilinin Cuma'dan Uygulanması
Seçme Seçilme Hakkı
Yüksek Ziraat Enstitüsünün Açılması Pazar'aAlınması
Etibank'ın Kurulması
Güzel San. Akademisi ve Dev. Kons. Açılması Uluslararası Rakamların MTA'nın Kurulması
Kabul Edilmesi
II. Beş Yıllık Kalkmma Planı'nın
Uygulanması
-TARİH- 65
4. Aşağıdakilerden hangisi Türk ekonomisini

ÇOZUMLU KONU geliştirmek amacıyla yapılmış bir çalışma
KAVRAMA TESTİ değildir?
A) Aşar vergisinin kaldırılması
B) Teşvik-i Sanayi Kanununun çıkarılması
1. Tarımın geliştirilmesi ve köylülerin durumun C) Devlet Konservatuarının açılması
iyileştirilmesi için düşünülen, ancak günümüze D) Devletçilik ilkesinin kabulü
kadar tam olarak uygulanamayan inkılâp E) İzmir İktisat Kongresi
A) Tarım Kredi Kooperatifleri'nin kurulması
B) Köylüye destek amaçlı devlet bankalarının
açılması
5. Yabancılara verilen denizlerimizde gemi işletme
C) YüksekZiraat Enstitüleri'nin açılması
hakkı, hangi kanunla kaldırılmış ve bu hak Türk
D) Aşar vergisinin kaldırılması
denizcilerine verilmiştir?
E) Toprak reformunun yapılması
A) Kabotaj Kanunu
B) Teşvik-i Sanayi Kanunu
C) Türk Medeni Kanunu
D) Tevhid-i Tedrisat Kanunu
E) Maarif Teşkilatı Kanunu
2. Aşağıdakilerden hangisi Cumhuriyetin ilanından

önce kabul edilmiştir?
A) Ankara'nın başkent olması
B) Halifeliğin kaldırılması
C) Tevhid-i Tedrisat Kanunu
D) 1924Anayasası
E) Tekke ve zaviyelerin kapatılması
6. Cumhuriyetin ilanında aşağıdakilerden hangisi
etkili olmamıştır?
A) Meclis Hükümeti sisteminin bunalımlara neden

olması
B) Ankara'nın başkent yapılmak istenmesi
3. Saltanatın kaldırılması ile; C) TBMM başkanlığı sorunu
D) Devletin rejiminin belirlenmemiş olması
E) Milli egemenliği gerçekleştirme isteği
Devlet başkanlığı
Devletin rejiminin ne olacağı
gibi sorunlar ortaya çıkmıştır. Mustafa Kemal

7. Aşağıdaki inkılâplardan hangisinin toplumda laik
aşağıdaki inkılâplardan hangisi ile bu sorunların
eğitim sisteminin yerleşmesi için yapıldığı
çözülmesini sağlamıştır?
sövlenemez?
A) Halifeliğin kaldırılması
A) Aşar vergisinin kaldırılması
B) Cumhuriyetin ilanı
B) Latin harflerinin kabul edilmesi
C) Ankara'nın başkent olması
C) Milli mekteplerin açılması
D) Tevhid-i Tedrisat Kanununun çıkarılması
D) Medreselerin kapatılması
E) Medeni Kanunun kabulü
E) Tevhid-i Tedrisat Kanunu
8. I. Saltanatın kaldırılması 11. Aşağıdakilerden hangisi laikliğe geçişin

aşamalarından degildir?
II. Devletin rejimi konusu
A) Saltanatın kaldırılması
III. Devlet başkanlığı meselesi
Yukarıdaki olaylar, aşağıdakilerden hangisini C) Med9ni Kanunun kabulü
zorunlu hale getirmiştir? D) Devletçilik ilkesinin kabulü
A) Halifeliğin kaldırılması E) Tevhid-i Tedrisat Kanunu'nun çıkarılması
B) Yeni bir anayasa yapılması
C) Lozan Antlaşmasının onaylanması
D) Cumhuriyetin ilanı
E) Medeni Kanun'un kabulü
12. Cumhuriyet'in ilanının sonuçları arasında
aşağıdakilerden hangisi voktur?
A) Mustafa Kemal'in cumhurbaşkanı seçiimesi

B) Meclis Hükümeti sisteminin sona ermesi
9. I. Saltanatın kaldırılması C) Devlet başkanlığı sorununun çözümlenmesi
II. Halifeliğin kaldırılması D) Devletin rejiminin belirlenmesi
E) Çok partili sisteme geçilmesi
III. Cumhuriyetin ilanı
Yukarıdaki gelişmelerin kronolojik sırası

A l-ll -
B l- III
l- 13. Türkiye'de aşağıdakilerden hangisi diğerlerinden
)
C lll
II-I ll
- sonra gerçekleşmiştir?
)
0 II - III
II A) Çok partili hayata geçilmesi
)E II
III- -I
II B) Halifeliğin kaldırılması
) ! -I C) Cumhuriyetin ilanı
D) Saltanatın kaldırılması
E) TBMM'nin açılması
10. Aşağıdaki olaylardan hangisi halifeliğin

14. Atatürk Türk toplumunun çağdaşlaşması,
kaldırılması ile ilgili bir gelişme değildir?
demokrasinin yerİ9şmesi için çalışıyordu. Özelükle
A) Altı yüz yıllık Osmanlı saltanatının sona ermesi TBMM'de sorunlara çözüm bulunması, hükümetin
B) Ordunun siyasetten ayrılması denetlenmesi, Mecliste farklı görüş ve düşüncelerin
C) Din işleri kurulunun oluşturulması ortaya çıkmasını istiyordu.
D) 1924 Anayasasında devletin dininin açıkça
belirtilmesi Atatürk'ün bu amaçla yaptığı ancak başarılı
E) Laikleşme sürecinin hızlandmlması olamadığı en önemli çalışma aşağıdakilerden
hangisidir?
A) Devletçilik ilkesinin kabul edilmesi

C) Çok partili hayat denemeleri
D) Türk Tarih Kurumunun kurulması
E) Türk Dil Kurumunun kurulması
-TARIH- 67
15. Mustafa Kemal dinin ve din kurumlarının kullanılarak 6. Bu dönemde TBMM başkanlığı sorunu yoktu. TBMM
halkın sömürülmesine şiddetle karşıydı. Bu yüzden başkanı devlet başkanı statüsünde de görevli kişiydi.
şeyh, derviş, mürid gibi tarikat mensuplarının
(Cevap C)
faaliyetlerinin engellenmesi gerektiğine inanıyordu.
Aşağıdaki inkılâplardan hangisi bu amaçla

7. Aşar vergisi tarım ürünleri üzerinden ^Q oranında
yapılmıştır?
alınan bir vergidir. İktisat kongrelerinde alınan tarım
A) Saltanatın kaldırılması
ve çiftçilikle ilgili bu kararlar tarımın gelişmesi için
B) Türk Medeni Kanunu'nun kabul edilmesi
alınmıştır.
C) Tekke, zaviye ve türbelerin kapatılması
D) Halifeliğin kaldırılması (Cevap A)
E) Tevhid-i Tedrisat Kanunu'nun kabul edilmesi
8. Cumhuriyetin iianıyla devletin rejimini kesinlik
kazanmış ve cumhurbaşkanlığı ve devletin
başkanlığı seçimleri cumhuriyetin ilanıyla karara
bağlanmıştır.
ÇÖZÜMLER (Cevap D)
1. Tarımı geliştirmek ve köylünün durumunu 9. Saltanat 1 Kasım 1922'de kaldırılmıştır, Cumhuriyet

iyileştirmek için gündeme getirilen ancak 29 Ekim 1923'te ilan edilmiştir. Halifelik ise 3 Mart
uygulanamayan düşünce toprak reformudur. 1924'tekaldırılmıştır.
(Cevap E) (Cevap B)
o
I 10. Osmanlı saitanatı halifeliğin kaldırılmasından daha
co önce 1 Kasım 1922'de Saltanatın kaldırılmasıyla
2. Ankara 13 Ekim 1923 tarihinde başkent olmuştur. zaten sona erdirilmiştir.
Halifelik 3 Mart 1924'te kaldırılmış, Tekke ve
(Cevap A)
zaviyeler ise 30 Kasım 1925 tarihinde kapatılmıştır.
(Cevap A) 11. Devletçilik ükesi devletin ekonomi alanındaki
uyguladığı politikasıdır.
(Cevap D)
3. Saltanatın kaldırılması ile babadan oğula geçen
12. Cumhuriyet'in ilanı ile ilk 4 madde çözümlenmiş.
padişahlık sistemi kaldırılmıştır. Cumhuriyetin
Ancak çok partili sisteme geçilmesi kolay olmamıştır.
ilanıyla hem rejim, hem de demokrasi ve halkın
İlk iki geçiş döneminde başarısız olunmuş. Tam
seçimi ile yönetim belirlenmiş oldu.
olarak 1946'da Demokrat Partinin kurulup Meclise
(Cevap B) muhalefet olarak girmesi ve 1950'de hükümete
seçilmesi ile çok partili hayata geçilmiştir.
4. Devlet Konservatuarının açılışı sanat alanında
yapılan bir gelişmedir. (Cevap E)
(Cevap C)
13. Çok partili hayata geçiş denemeleri yapılmış ama iki

kez başarısız olunmuştur. 1946 yıliarında çok partili
5. Kabotaj kanunu ile denizlerimizde gemi işletme
hayata geçilecektir.
hakkı Türk denizcilerine verilmiştir.
(Cevap A)
(Cevap A)
14. Mustafa Kemal demokrasinin şartlarından çok partili

hayata geçmek istemiş ve geçiş denemeleri olmuş, ÇIKMIŞ SORULAR
ancak başarılı olunamamıştır. ve ÇÖZÜMLERİ
(Cevap C)
1. Aşağıdakilerden hangisi, Cumhuriyet döneminde

iç ve dış ticaretimizi geliştirmek amacıyla yapılan
15. 30 Kasım 1925'te tekke, zaviye ve türbeleri kapatan;
çalışmalardan biri degildir? (99 DMS OÖ)
şeyhlik, dervişlik, dedelik, seyitlik, çelebilik, müritlik
vs. gibi ünvanları kaldıran, bunlarla ilgili kıyafet A) Kabotaj Kanunu'nun çıkarılması
giymeyi yasaklayan bir kanun çıktı. B) Ağnam vergisinin artırılması
C) Kapitülasyonların kaldırılması
(Cevap C)
D) Birinci Beş Yıllık Plan'ın kabut edilmesi
E) Teşvik-i Sanayi Kanunu'nun çıkarılması
Ağnam vergisi küçük baş hayvanlardan alınan

vergiye verilen addır. TBMM tarafından çıkarılan
kanunla ağnam vergisi arttırılmıştır.
Ağnam vergisinin arttırılması iç ve dış ticareti

geliştirmekle ilgili değildir. Mali destek sağlamak için
arttırılmış bir vergidir.
(Cevap B)
o>
Ui
«3
2. İlk TBMM döneminde, ülke yönetimindeki ikilik,

aşağıdakilerden hangisiyle sona erdirilmiştir? (99
DMS 00)
A) Büyük Millet Meclisi Hükümeti'nin kurulması
B) Cumhuriyet'in ilanı
C) Halifeliğin kaldırılması
E) İlk anayasanın hazırlanması
1 Kasım 1922 yılında Saltanatın TBMM tarafından

kaldırılması ile ülke yönetimindeki ikilik sona ermiş,
güç TBMM'ye geçmiştir.
(Cevap D)
-TARIH- 69
3. I. Saltanatın kaldırılması 5. Aşağıdakilerden hangisi, cumhuriyet yönetiminin

özelliklerinden biri degildir? (99 DMS OÖ)
II. Şeyh Sait İsyanı'nın çıkması
A) Yargının bağımsız olması
III. Takrir-i Sükûn Kanunu'nun çıkarılması
B) Yönetimde, yurttaşlar arasında ayrım
IV. Cumhuriyet'in ilan edilmesi yapılmaması
gelişmelerinden hangileri, halifeliğin C) Toplumda halk sınıflarının olmaması
kaldırılmasına ortam hazırlamıştır? (99 DMS OÖ) D) Özgürlüklerin tam olarak sağlanmaya çalışılması
E) Halk tarafından seçilen temsilcilerin görev
A) Yalnızl B)
IvelV süresinin sınırsız olması
Yalnız II D)
C) Yalnızl! E) HvelV
E seçeneğinde verilen halk tarafından seçilen

temsilcilerin görev süresinin sınırsız olması
Saltanatın kaldırılması ve Cumhuriyetin ilanı
Cumhuriyet yönetiminin özelliklerinden değildir.
halifeliğin kaldırılmasına ortam hazırlayan
Cumhuriyet yönetiminde halk tarafından seçilen
gelişmelerdendir. Halifelik TBMM tarafından 3 Mart
temsilciler belirli bir süre için seçilmektedir. Diğer
1924'de kaldırılmıştır. Şeyh Sait İsyanı 13 Şubat
verilenler ise Cumhuriyet yönetiminin
1925'te çıkmıştır. Takrir-i Sükun Kanunu 4 Mart
özelliklerindendir.
1925'te Şeyh Sait İsyanı'nı bastırmak için TBMM
tarafından çıkartılmıştır. (Cevap E)
(Cevap D)
"o
€C
ÜJ
Q
CO
W
Q_
*" 6. Aşağıdakilerden hangisi saltanatın kaldırılmasına

ortam hazırlayan etkenlerden biri değildir? (99
DMS ÖL)
A) Ulusal egemenliğinin benimsenmesi
B) Kanun-i Esasi'nin yürürlükte olması
4. Türk kadınına, boşanma davası açma ve hakim C) TBMM'ye karşı Halife Ordusu'nun kurulması
kararıyla boşanabilme hakkı aşağıdakilerden D) Mustafa Kemal ve arkadaşlarına ölüm cezası
hangisiyle sağlanmıştır? (99 DMS OÖ) verilmesi
E) Londra Konferansı'na İstanbul Hükümeti'nin
A) Türk Ceza Kanunu'nun kabul edilmesiyle
doğrudan çağrılması
B) Mecellerin yürürlüğe girmesiyle
C) Medeni Kanun'un kabul edilmesiyle
D) Halifeliğin kaldırılmasıyla
Kanun-i Esasi 1876'da kabul edilmiş, 20 Ocak
E) Cumhuriyetin ilan edilmesiyle
1921'de yeni anayasanın kabulü ile yürürlükten
kaldırılmıştır. Saltanat 1 Kasım 1922'de
Türk kadınına boşanma davası açma ve hakim kaldırılmıştır. A, C, D ve E seçeneğinde verilen
kararıyla boşanabilme hakkı Türk Medeni Kanunu ile bilgiler saltanatın kaldırılmasına ortam hazırlayan
tanınmıştır. etkenlerdir.
(Cevap C) (Cevap B)
7. İlk TBMM'de bakanların TBMM tarafından tek tek 9. Türkiye Cumhuriyeti'nde çok partili döneme geçiş
oylanarak seçilmesi hükümet kurulmasını denemesi aşağıdakilerin hangisiyle başlamıştır?
zorlaştırdığı için bu yöntem değiştirilmiştir. (99 DMS L)
A) Serbest Cumhuriyet Fırkası'nın kurulması

Bu değişiklik aşağıdakilerden hangisine ortam
B) Terakki Perver Cumhuriyeti Fırkası'nın kurulması
hazırlamıştır? (99 DMS ÖL)
C) Türkiye'nin Milletler Cemiyetine üye olması
A) Saltanatın kaldırılmasına D) Cumhuriyet'in ilan edilmesi
b) Cumhuriyet'in ilan edilmesine E) Demokrat Partinin kurulması
C) Halifeliğin kaldırılmasına
D) İki dereceli seçim sisteminden vazgeçilmesine
E) Din ile devlet işlerinin birbirinden ayrılmasına 17 Kasım 1924 tarihinde Kâzım Karabekir ve
arkadaşlarının kurduğu Terakkiperver Cumhuriyet
Fırkası, çok partili döneme geçiş denemesinin
İlk TBMM'de meclis hükümeti sistemi yürütüyordu.
başlangıcıdır.
Buna göre kurulacak her hükümetteki bakanların tek
tek meclis çoğunluğunu alarak seçilmesi (Cevap B)
gerekiyordu. Bu da uzun zaman alıyor ve
karışıklıklara neden oluyordu. 29 Ekim 1923'te
Cumhuriyet'in ilanı ile kabine Hükümet sistemine
geçilmiş yürütme hız kazanmıştır. Kabine sisteminde
bakanlar tek tek oylanarak değil, Cumhurbaşkanının
görevlendireceği Başbakan, bakanları kendisi
belirleyecek ve meclisten güvenoyu alacaktı.
(CevapB)
n
uu
CSİ O
8. I. Vagon-Li Olayı
II. Menemen Olayı

III. Bursa Olayı
Cumhuriyet döneminde meydana gelen 10. Beşinci Beş Yıllık Sanayi Planı'nda, ithalat konusu
yukarıdaki olayların hangilerinde, laik devlet olan temel tüketim mallarının üretimine ağırlık
düzenini yıkma amacı vardı? (99 DMS ÖL) verilmesi, öncelikle aşağıdakilerden hangisinin
amaçladığını gösterir? (99 DMS L)
A Yalnız I B)Yalnız
C Yalnız III D) I ve II A) Her alanda sanayileşme
) llvelll
E B) Fabrikalar açma
) C) Dış kredi sağlama
Vagon-Li Olayı: (22 Şubat 1933) Fransız Vagon-Li D) Dışa bağımlılığı azalîma
(Yataklı Vagonlar) şirketinde Türkçe konuşan bir E) Yatırımlaryapma
memuru müdürün azarlaması üzerine çıkan
olaylarda şirketin acentesi tahrip edildi. Menemen
Olayı (23 Aralık 1930) Serbest Cumhuriyet Cumhuriyetin ilk yıllarında bir çok temel tüketim
Fırkasının kapatılmasından sonra Derviş Mehmet mallarında sanayi ve tarım gelişmediği için dışa
kendi fikrindeki kişilerle Menemen'de ayaklanma bağımlılık söz konusudur. Bağımlılığı azaltmak
çıkarmıştır. Ayaklanmanın nedeni dini kurallara amacıyla planlı kalkınmada temel tüketim mallarının
dayalı bir düzen kurmaktı.
üretimine ağırlık verilmiştir.
(Cevap E)
(Cevap D)
-TARİH- 71
11. Aşağıdakilerden hangisi, bireyleri birbirine 13.1. Kişihakları

bağlayarak bir millet haline getiren öğelerden biri II. Kişilerin evlat edinme koşulları
degildir? (99 DMS L)
III. Kişilerin aile kurması
A) Ortak değerlere sahip olma
IV. Kişilerin eğitimi
B) Aynı topraklarda yaşama
C) Amaç birliği Yukarıdakilerden hangileri Türk Medeni Kanunu
D) Bulunanla yetinme eğilimi ile düzenlenmiştir? (2000 DMS)
E) Ortak bir tarih A) Ivell
B) Ivelll
C) 1,11 ve III
A, B, C, E seçeneklerinde verilen bügiler millet D) I; lllvelV
olmanın öğeleri içinde yer alırken bulunanla yetinme E) II, III ve IV
eğiliminin bireyleri birbirine bağlanma ve millet haline
getirme özelliği yoktur.
Türk Medeni Kanun'un Getirdiği Yenilikler;
(Cevap D)
- Kadın ile erkek arasında Sosyal ve ekonomik
alanda eşitlik sağlanmıştır.
- Kadına miras ve şahitlikte eşitlik getirmiştir.
- Kadına boşanma hakkı verilmiştir.
- Tek kadınla evlilik ve resmi nikah mecburiyeti
getirmiştir.
to - Kadına dilediği her işte çalışma hakkı verilmiştir.
"o
cc
LU
- Patrikhanenin ve konsoloslukların mahkeme
kurmaları yasaklanmıştır.
12. Aşağıdakilerden hangisi, diğerlerinden sonra * - Din ve mezhep farklılıkları kaldırılmıştır.
çıkarılan bir kanundur? (99 DMS L) 'ZJ
Verilen bilgilerden I. II. ve lll.'sü Türk Medeni
A) Tekke, zaviye ve türbelerin kapatılmasıyla ilgili S Kanunu ile düzenlenmiştir.
kanun
Kişilerin eğitimi Eğitim alanında yapılan inkılâplar ile
B) Türk Medeni Kanunu
sağlanmıştır. (Tevhid-i Tedrisat Kanunu)
C) Takrir-i Sükun Kanunu
D) Hilafetin kaldırılmasıyla ilgili kanun (Cevap C)
E) Soyadı Kanunu
Seçeneklerde verilen bilgilerin çıkarıldığı tarihlere

baktığımızda,
- Tekke, zaviye ve türbelerin kapatılması ile ilgili

kanun 30 Kasım 1925 14. Türkiye de devletçilik ilkesi hangi yıldan
başlayarak uygulamaya konulmuştur? (2000 DMS)
- Türk Medeni Kanunu 17 Şubat 1926
A)1927 B) 1929
- Takrir-i Sükun Kanunu 4 Mart 1929 C)1933 D) 1939
E) 1940
- Halifeliğin kaldırılmasıyla ilgili kanun 3 Mart 1924
- Soyadı Kanunu21 Haziran 1934 1933- yılları arasında, hızlı bir devletçilik
1939 ve
Soyadı Kanunu diğerlerinden sonra çıkarılan bir
kalkınma palanı uygulanmıştır.
kanundur.
(Cevap C)
(Cevap E)
15. Aşağıdakilerden hangisiyle, Atatürk İlkeleri 17.1. Şeyh Sait ayaklanması II.
Anayasa güvencesine alınmış ve devlet, temel
Men^men olayı III.Demirci Mehmet
nitelikleriyle "cumhuriyetçi, milliyetçi, halkçı,
devletçi, laik ve inkılâpçı" olarak tanımlanmıştır? Efe ayaklanması
(2000 DMS) Yukarıdakilerden hangileri ulusal ve laik devlet
A) 1921 Anayasası'ndayapılan 1923 değişikliğiyle anlayışına karşı bir tepki niteliğinde değildir?
B) 1924 Anayasası'nda yapılan 1937 değişikliğiyİ9 (2000 DMS)
C) 1924 Anayasası'nda yapılan 1928 değişikliğiyle A) I B) II
D) 1924 Anayasası'nda yapılan 1934 değişikliğiyle C) III D) l-ll
E) 1961 Anayasası'ndayapıian 1971 değişikliğiyİ9 E) ll-lll
Atatürk ilkeleri 1924 Anayasasında yapılan 5 Şubat Şeyh Sait Ayaklanması: 13 Şubat 1925 yılında
1937'de yapılan bir değişiklikle anayasaya Cumhuriyet rejimine karşı çıkarılan ilk büyük
konulmuştur. isyandır.
(Cevap B) Menemen Olayı: 23 Aralık 1930 yılında meydana
gelmiştir. Cumhuriyet rejimini yıkıp yerine dini
kurallara dayalı bir düzen kurulmak istenmiştir.
Demirci Ayaklanması: TBMM'ye karşı ayaklanmalar
içerisinden önceden Kuvay-i Milliye yanlısı olup,
sonradan ayaklananlar arasında yer alır.
2: o (Cevap C)
ço
18. Atatürk'ün isteği ile kurulmuş olan Serbest

Cumhuriyet Fırkasının kapatılma nedeni
aşağıdakilerden hangisidir? (2001 KMS)
16. Atatürk dönemindeki, A) Partide liberal ekonomi sisteminin
I. Anadolu tarihinin araştırılması b9nimsenm9m9si
B) Gerici çevrelerin partiye girmesi
II. Arkeolojinin geliştirilmesi C) Dünyada ekonomik bir bunalım yaşanması
III. Müzeciliğinin geliştirilmesi D) Bursa'da ezanın Türkçe okunmasına karşı
olayların çıkması
çalışmalarından hangiteri, Osmanlı devletinde
E) Laikliğin Anayasa güv^ncesi altına alınması
Türk tarihinin salt Osmanlı Saltanatı açısından
öğretilmesine karşı çıkan inkılâpçı anlayışı
yansıtır? (2000 DMS)
Serbest Cumhuriyet Fırkası'nın amacından
A) I uzaklaştırılarak Cumhuriyet'e ve laikliğe karşı olanlar
B) II partide toplanmaya başlamıştı. Bu gelişmeler
C) l-ll üzerine Ali Fethi Okyar Bey Serbest Cumhuriyet
D) ll-lll Fırkası'nı 17 Kasım 1930'da kapattı.
E) l-ll-lll
(Cevap B)
(Cevap E)
-TARIH- 73
19. Cumhuriyet Döneminde erkeğin aile konumuyla 22. Aşağıdakilerden hangisinin gerçekleştirilmesi,
ilgili ayrıcalıkları büyük ölçüde aşağıdakilerden diğerlerini zorunlu hale getirmiştir? (2001 KMS)
hangisiyle kaldırılmıştır? (2001 KMS)
A) Tekke ve türbelerin kapatılması
A) Laiklik güvencesinin Anayasa güvencesine B) Medreselerin kapatılması
alınması C) Tevhid-i Tedrisat Kanununun kabul edilmesi
B) Türkiye'nin Milletler Cemiyetine üye oiması D) Şer'iye ve Evkaf Vekaletinin kaldırılması
C) Medeni Kanunun kabul edilmesi E) Yabancı okulların Türk müfettişleri denetiminde
D) İtalyan Ceza Kanununun adapte edilerek olması
yürürlüğe girmesi
E) Çok partili demokratik hayata geçilmesi
Tevhid-i Tedrisat Kanunu'nun kabul edilmesi ile
eğitimin her alanında İnkılâp yapılmasına neden
17 Şubat 1926 yılında kabul edilen Medeni Kanun'u olmuştur.
ile kadın ile erkek arasında sosyal ve ekonomik
(Cevap C)
alanda eşitlik sağlanmış, kadına miras ve şahitlikte
eşitlik getirilmiş ve kadına boşama hakkı verilmiştir.
(Cevap C)
23. Cumhuriyetin ilk yıllarında, aşağıdaki alanlardan
hangisine ekonomik kalkınmada öncelik
20. Aşağıdakilerden hangisi Millet Mektepleri'nin verilmemiştir? (2001 KMS)
amaçlarından biridir? (2001 KMS) A) Tarım
A) Basılan kitap sayısını artırmak 'ü B) Ticaret
B) Okuma yazmada kolaylık sağlamak C) Sanayi
C) Eğitim ve öğretimi birleştirmek CD
W
D) Ulaştırma
D) Okuma yazma oranını artırmak E) Turizm
E) Yüksek okul sayısını artırmak _1
'5
uı
>■
Cumhuriyetin ilk yıllarında tarım, sanayi, ticaret ve
1928 yılında açılan Millet Mektepleri ilkokul çağını ulaştırmaya turizm'e oranla daha fazla önem
geçmiş olan Türk vatandaşlarına, yeni harflerle verilmiştir.
okuma ve yazmayı öğretmek için açılmışlardır. (Cevap E)
(Cevap D)
21. Türk denizlerinde gemi işletme hakkının yalnız

Türkiye'ye ait olması aşağıdakilerden hangisiyle 24.1933 yılında kabul edilen 1. Beş Yıllık Sanayi Planı
sağlanmıştır? (2001 KMS) başarıyla sonuçlandırılmış ve Türk Sanayisi
A) Teşvik-i Sanayi Kanunu ilerleme yoluna girmiştir. Ancak 2. Beş Yıllık
B) Kabotaj Kanunu Kalk ınma Pla nı is te nile n şek ilde
C) Lozan Antlaşması uygulanamamıştır. 2. Beş Yıllık Kalkmma Planı'nın
D) Birinci Beş Yıllık Sanayi Planı uygulanmamasında aşağıdakilerden hangisi etkili
E) Birinci İzmir İktisat Kongresi olmuştur? (2001 KMS)
A) Dünyada büyük bir ekonomik bunalımın
yaşanmaya başlanması
1 Temmuz 1926'da Türk karasularında denizcilik ve B) Özel girişimlerin sayıca az olması
ticaret yapma hakkının Türklere verildiği "Kabotaj C) Teşvik-i Sanayi Kanununun çıkarılmasının
Kanunu" çıkarıldı. gecikmesi
D) 2.Dünya savaşının çıkması
(Cevap B)
E) Devletçilik ilkesinin uygulanmaya başlaması
26.1. Ağırlık ve ölçü birimlerinin değiştirilmesi
1929 dünya ekonomik bunalımın ülkemizi de II. Miladi takvimin kabul edilmesi
etkilemesi ve özel sektörden beklenen yatırımların III. Mgdreselerin kapatılması
gerçekleşmemesi üzerine, ekonomide devletçilik Yukarıdaki inkılâpların hangileri inkılâbın ilgili
uygulaması başlatılmıştır. Bu yönelişin olduğu alanda birlik sağlamak amacıyla
sonuçlarından biri olarak 1933'te I. Beş Yıllık yapılmıştır? (2001 KMS)
Kalkınma Planı hazırlanıp uygulamaya konularak A) I B) II
önemli yatırımlar başlatılmıştır. !!. Dünya Savaşı'nın C) III D) l-lll E) l-ll-lll
başlaması nedeniyle II. Beş Yıllık Kalkınma Planı
uygulanamamıştır.
(Cevap D) Verilen İnkılâplardan üçü de birlik sağlamak için
yapılmıştır.
I. Ağırlık V9 uzunluk ölçülerinde birlik sağlama
II. Hicri ve milâdi takvim ayrımına son vermek
III. Eğitim alanında birlik sağlamaya yönelik
25.1. Aşar vergisinin kaldırılması (Cevap E)
II. Doğu Anadolu'da muhtaç çiftçilere toprak

dağıtımına dair kanunun kabul edîlmesi 27.1. Saltanatın kaldırılması
III. Ziraat Bankası'nın kurulması II. Halifeliğin kaldırılması
Köylüyü rahatlatmak ve üretimi artırmak III. Y9ni Türk harflerinin kabul edilmesi
amacında olan yukarıdaki gelişmelerden hangileri
Atatürk Döneminde gerçekleştirilmiştir? (2001 İnkılapların gerçekleştirilmesi sırası
KMS) aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak
B) Yalnız II verilmiştir? (2001 KMS)
A) Yalnızl C) Yalnızll E)
D) l-ll A) l-ll-lll
ll-lll
B) l-lll-ll
C) ll-lll-l
D) lll-ll-l
I. Aşar vergisi 17 şubat 1925'te kaldırılmıştır. Aşar
E) ll-l-lll
vergisi ürün üzerinden peşin olarak alınan V9
giderek Türk köylüsü için ağır bir yük olmaya
başlayan vergidir.
I. Saltanatın kaldırılması 1922
II. 1946'da Doğu Anadolu'da muhtaç çiftçilere toprak
II. Halifeliğin kaldırılması 1924
dağıtımına dair kanun kabul edildi.
III. Yeni Türk Alfabesinin kabulü, 1928
III. 1865 yılında Ziraat Bankası kuruldu.
Verilen bilgilerden yalnız I Atatürk Dönemi'nde (C9vap A)
gerçekleştirilmiştir.
Sırasıyla I, II ve III
(Cevap A)
-TARİH- 75
28.1. Halkevleri
II. Millet Mektepleri ÇIKMIŞ SDRULAR
III. Köy Enstitüleri
ve ÇÖZÜMLERİ
Yukarıdakilerden hangileri Atatürk döneminde
kurulmuştur? (2001 KMS) I. İnkılâpların temel dayanağı olma,
A) I C) III E) l-ll-l B) II. Akıl ve bilime dayanma
D) III. Birbirini tamamlayıcı nitelikte olma
Özelliklerinden hangileri, Atatürk ilkelerinin tümü
için geçerlidir? (2002 KPSS)
Halk evleri 01932'de kurulmuştur. Millet A) Yalnızl C) Yalnızll E) B) Yalnız

I, II ve II D) II İV9İI
Mektepleri D 1928'de açılmıştır. Köy
Enstitüleri D 1949'da kurulmuştur. Köy
Enstitüleri Atatürk döneminde değildir. Atatürk İlkelerinin özellikleri;
(Cevap D) - Türktoplumunun ihtiyaçlarından doğmuştur.

- İlkelerin kabulüne herhangi bir dış baskı ve tehdit
söz konusu değildir.
- Gücünü köklü Türk Tarihi V9 töresinden alır.
- Akıl, mantık V9 bilimsel doğrulara aykırı değildir.
- İlkeler bir bütündür, ayrı ayrı değerlendirilemez.
(
3
£T - Türk milletini çağdaş medeniyetler seviyesine
ÜJ
Q ulaştırmayı amaçlar.
m
w - inkılâpların tem9İ dayanağıdır.
n.
(Cevap E)
o
2. Aşağıdakilerden hangisi, Teşvik-i Sanayi

Kanunu'nun kapsamındadır? (2002 KPSS)
A) Türk parasının korunması
B) Ekonomiyle ilgili araştırmaların yapılması
C) ÖZ9İ girişimcilere kolaylık sağlanması
D) Ekonomik alanda gerekli görülen değişikliklerin
yapılması
E) Dünyadaki değişik ekonomik akımların
incelenmesi ve bunların Türkiye'ye etkilerinin
saptanması
Türk parasının Kıymetini Koruma Hakkında kanun

1930'da çıkarıldı. 1970 yılına kadar bu kanunun
yürürlüğü (geçerliliği) 13 kez uzatıldı. 1970'ten
itibaren sürekli niteliğe kavuşturuldu.
(Cevap A)
3. Atatürk, Söylevinde; 5. Türkiye Cumhuriyet'inde kadınlara sağlanan ilk

I. Kuvay-i Milliye (1919-1920) hak aşağıdakilerden hangisidir? (2002 KPSS)
II. TBMMHükümeti (1920-1923) A) Evlenme ve boş anmada erkekle eşit derecede

söz sahibi olma
III. Türkiye Cumhuriyeti (1923-1927)
B) Belediye seçimlerine katılabilme
IV. Türkiye Cumhuriyeti (1927-1938) C) Milletvekili seçilebilme
dönemlerinden hangilerini anlatır? (2002 KPSS) D) Evlilikte kendi soyadını kullanabilme
E) Evlilikte edinilen mala ortak olmak
A) I v e l l
B) l l v el l l
C) lllv el V Evlenme ve boşanma erkekle eşit derecede söz
D) I, ll v el l l sahibi olma 017 Şubat 1926'da Türk Medeni Kanunu
E) I, II, III ve IV ile gerçekleşti
- Belediye seçimlerine katılma 1930'da çıkarılan

Belediye Kanunu ile verildi.
Atatürk'ün nutku 1919 ile 1927 yılları arasındaki
olayları kapsar - Millet vekili s eç ilebilm e h akkı 5 Aralık 1934
yılında yapılan anayasa değişikliği ile verildi.
(Cevap D)
- Evlilikte Kendi Soyadı kullanabilme ve evlilikte
edinilen mala ortak olma 1 Ocak 2002'de yürürlüğe
giren yeni Medeni Kanun ile gerçekleşti.
(Cevap A)
o
S2' o
UJ
I. Miladi takvimin kabul edilmesi
II. Kabotaj Kanunu'nun kabul edilmesi

4. I. Tekke ve türbelerin kapatılması
III. Hafta tatilini Cumadan Pazar gününe alınması
II. Medreselerin kapatılması
Yukarıdakilerin hangilerinde, uluslar arası ticari
III. Patrikhane'nin evrensel olmaktan çıkarılması ilişkilere kolaylık sağlama amacı vardır? (2002
Yukarıdakilerden hangilerinin temel amacı, KPSS)
düşüncede çağdaşlığı gerçekleştirmektedir?
A) Yalnız I C) Yalnız III B) Yalnız II
(2002 KPSS) D) I ve II
E) I ve III
A) Yalnızll C) I v e l l B) Yalnız
E) l l v e l l l D) I v e l l l
Miladi takvimin kabulü ve hafta tatilinin cumadan
pazar gününe alınması ticari ilişkiler kolaylaştırmaya
Tekke, türbe ve medreselerin kapatılması ile akıl ve yöneliktir.
bilim esas alınmıştır. Düşünce de çağdaşlık
Kabotaj Kanunu ise Türk Limanları arasında yolcu
gerçekleştirilmiştir.
ve yük taşıma hakkının Türk vatandaş larına
(Cevap C) verilmesidir.
(Cevap E)
-TARİH- 77
7. Türkiye Cumhuriyeti'nde, 10. I. Türkiye'de müzeciliğin başlaması

I. Eğitim, II. Sanayi-i Nefise Mektebi'nin Güzel Sanatlar
II.Turizm, III. Akademisine dönüştürülmesi
Hukuk III. Milli Musiki ve Temsil Akademisi'nin Ankara
Alanlarının hangilerinde ikili uygulamalara son Konservatuarı'na dönüştürülmesi
verecek inkılâplar yapılmıştır? (2002 KPSS) Yukarıdakilerden hangileri Atatürk Dönemi'nde
A) Yalnız I C) Yalnız III B) Yalnız II gerçekleştirilmiştir? (2002 KPSS)
E) II ve III D) I ve III A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
D) I ve II E) II ve III
1924'te Tevhid-i Tedrisat Kanunu ile eğitim; 1926 Türkiye'de müzeciliğin başlaması 1937'de Resim ve
Türk Medeni Kanunun ile de hukuku alanında ikiliğe heykel müzesinin açılmasıyla olmuştur. Sanayi-i
son verilmiştir. Nefise Mektebi ve Milli Musiki ve T9imsil
(C9vap D) Akademisinde Atatürk'ün ölümünden sonra
değişiklikler yapılmıştır.
(Cevap E)
8. Cumhuriyet döneminde yapılan aşağıdaki 11. Aşağıdakilerden hangisi, Atatürk Döneminde

inkılapların hangisinde, "dini siyasete alet almaktan kurulan partilerden biri degildir? (2002 KPSS)
çıkarma" amacı yoktur? A) Serbest Cumhuriyet Partisi
A) Çok partili hayata geçilmesi B) Ahali Cumhuriyet Partisi
B) Tekke, zaviye ve türbelerin kapatılması C) Demokrat Parti
C) Dini kıyafetlerin giyilmesinin sınıflandırılması D) Terakkiperv^r Cumhuriyet Partisi
D) Medreselerin kapatılması E) Türk Cumhuriyet Amele ve Çiftçi Partisi
E) Halifeliğin kaldırılması '5
ıu
Demokrat Parti 7 Ocak 1946'da kurulmuştur. Diğer
Çok partili hayata geçilmesi, demokrasinin gereği Partiler 1920 ile 1930 arasında kurulmuştur.
olarak yapılmıştır. (Cevap C)
(Cevap A)
9. I. Men^men Olayı
12. Aşağıdakilerden hangisi, Atatürk'ün "Nutuk" adlı
II. Vagon-Li Olayı eserinde sözünü ettiği konulardan biridir? (2003
III. Razgrat Olayı KPSS)
Yukarıdakilerden hangileri Cumhuriyet rejimine A) Soyadı Kanunun kabul edilmesi

tepki niteliğindedir? (2002 KPSS) B) Kapitülasyonların kaldırılması
C) Milletler C^miyetine üye olunması
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) Yeni Türk Devletinin kurulması
D) I ve II E) II ve III E) Millet Mekteplerinin açılması
Menemen olayı 23 Aralık 1930 çıkan ayaklanmadır. Atatürk Nutuk'ta Y9ni Türk Devleti'nin kurulmasından
Ayaklanmanın amacı Cumhuriy9t rejimini yıkıp bahsetmekt9dir.
yerine dini kurallara dayalı bir düzen kurmaktı.
(Cevap D)
(Cevap A)
13.1. Çok partili hayata geçilmesi 16. Sosyal tabakalaşmanın bir işareti olarak
kullanılan "ağa, hacı, halife, molla, efendi, hazret"
II. Seçim sisteminin değiştirilmesi
gibi unvanların 1934 yılında kaldırılması,
III. Referandum toplumda aşağıdakilerden hangisinin
1946 yılında yapılan yukarıdaki değişiklerden amaçlandığını gösterir? (2003 KPSS)
hangisi, Türkiye'de demokratik hayatın A) Tekk9 ve türbelerin kapatılması
gelişmekte olduğunun doğrudan göstergesidir? B) Saltanat'ın kaldırılması
(2003 KPSS) C) Uluslararası ilişkilerin kolaylaştırılması
A) Yalnızl B) Yalnız II C) Yalnız D) Cumhuriyet'in ilan edilmesi
D) I v el l l E) llvelll E) Ayrıcalıkların kaldırılması
1946 yılında çok partili yaşama geçilmesi, Türk Soyadı kanunu ile toplumda ayrıcalık belirten
Devleti'nde demokratik hayatın başlangıcıdır. lakapların kullanılması yasaklanmıştır.
(C^vap A) (C^vap E)
14. Cumhuriyet'in ilantndan sonra, ortaya çıkan

I. Men9men
II. Bursa Olayları

III. ŞeyhSait,
olaylarından hangileri çok partili demokratik
o
hayata geçişin gecikmesine neden olmuştur? m
(2003 KPSS) g
B) Yalnız II C) Yalnız 17. Türk medeni Kanunu'nun kabulüyle yapılan
E) I ve III A inkılap, hem laik bir hukuk sisteminin kurulması
hem de toplumsal yaşayışın düzenlenmesiyle
) Yalnızl ilgilidir.
D) I v ell
Bu durum, Atatürk ilkelerinin,
I. Anayasal haklara uygun olma,
Ş9yh Sait İsyanı ve Menemen Olayı'nın ortak II. Batının desteği ile olma,
sonucu Çok partili sisteme geçisin ertelenmesidir. Bu
III. Toplumun ihtiyaçlarına cevap verme,
olaylarla Cumhuriy9t rejimi yıkılmak istenmiştir.
özelliklerinden hangilerine kanıttır? (2003 KPSS)
(Cevap E)
A) Yalnızl
15. Türkiye Cumhuriyeti'nde,
B) Yalnızll
I. Hukuk C) Yalnız II!
II. Eğitim D) Ivelll
E) I, llvelll
III. Tarım
alanların hangilerinde ikili uygulamalara son
verecek inkılaplar yapılmıştır? (2003 KPSS)
A) Yalnızl C) Yalnızl E) B) Yalnız

IİV9İII D) I ve II Türk m^deni Kanunu'nun kabufü ile gelen yenilikler,
Atatürk ilkeleri'nin anayasaya uygun olma ve toplum
ihtiyaçlarına cevap verme özelliklerini kanıtlar
Medeni Kanun ile hukukta, Tevhid-i Tedrisad kanunu niteliktedir.
ile eğitimde ikililiğe son vermiştir. (Cevap D)
(Cevap D)
-TARİH- 79
18. Cumhuriyet'in ilk yıllarında kaldırılan Aşar 20.1. Millet mektepleri

Vergisi'nin, II. Darülfünun
III. Medreseler
I. Belli bir oran üzerinden alınması,
Tevhid-i Tedrisat Kanunu'nun kabulüyle
II. Ürünün az olduğu yıllarda da alınması,
yukarıdakilerden hangilerinin kapatılması
III. Mültezimlerin bu vergiyi kendi masraflarını da gerekmiştir? (200312 KPSS)
katarak toplamaları
A) Yalnız I B) Yalnız II D) II ve C) Yalnız III
özelliklerinden hangilerinin "halkçılık" ilkesiyle III E) 1,11 ve III
bağdaşmadığı savunulur? (2003 KPSS)
A) Yalnız II
B) Yalnızlll Tevhid-i Tedrisat Kanunu'nun kabulüyle medreseler
C) Ivell kapatıimıştır. (3 Mart 1924)
D) llvelll
(Cevap)
E) I, llvelll
21. Türkçenin kültür dili olmasında,
I. Yabancı okulların Milli Eğitim Bakanlığfna
Aşar vergisinin ürünün az olduğu dönemlerde de bağlanması,
alınması halkçılıkla bağdaşmaz. II. Türk Dili Kurumu'nun açılması,
(Cevap A) III. İlköğretim zorunlu olması
gelişmelerinden hangilerinin etkili olduğu
savunulabilir? (200312 KPSS)
'es
cc
UJ
A) Yalnızll B) I v e l l C) I ve III
Q
D) llvelll E) IJIvelll
19. Aşağıdakilerden hangisi, İslamiyet'i siyasetin «g

etkisinden kurtararak dinin saygınlığını koruma _sjj Türk Dil Kurumu'nun açılmasıyla Türkçenin kültür dili
amacına yönelik inkılaplardan biridir? (2003 12 g olmasında etkili olduğu savunulabilir.
KPSS) *"
(Cevap A)
A) Halifeliğin kaldırılması
B) Âşar Vergisi'nin kaldırılması
22. Aşağıdakilerden hangisi, Türk toplumunda, kişiler
C) Hicri takvim yerine, Miladi takvimin kabul
arasında ayrıcalıklı durumlar yaratan ünvanların
edilmesi
kaldırılması amacını gütmektedir? (200312 KPSS)
E) Arap alfabesi yerine Türk alfabesinin kabul A) Soyadı Kanunu'nun çıkarılması
edilmesi B) Medreselerin kapatılması
C) Tekke ve türbelerin kapatılması
D) Anayasa'ya bazı maddelerin değiştirilemeyeceği
3 Mart 1924'te TBMM'nin halifeliğin kaldırılmasıyla esasının getirilmesi
İslamiyet'in siyasetin etkisinden kurtularak dinin E) 1924 Anayasası'ndan laikliğe aykırı hükümlerin
çıkarılması
saygınlığı korunmuş oldu.
(Cevap A)
Soyadı Kanunu'nun çıkarılması ile toplum
yaşamındaki kargaşalara son verilmiş. Ağa, hac,
hafız, molla, efendi gibi toplumsal ayrıcalıklı
ünvanlar taşıyamayacağı ilkesine uygun
düzenlemeler yapılmıştır.
(Cevap A)
23. Türkiye'de ekonomide planlı kalkınma dönemine

hangi yılda geçilmiştir? (200312 KPSS) ÇIKMIŞ 50RULAR
A) 1923 B) 1925 C) 1930 D) 1932 E) 1934 ve ÇÖZÜMLERİ
1934 yılmda planlı kalkınma dönemine geçilmiştir. 1. I. Serbest Cumhuriyet Partisi

(Cevap E) II. Terakkiperver Cumhuriyet Partisi
III. Ahali Cumhuriyet Partisi
24.1. Milletvekili olma süresi
Yakarıdaki partilerden hangileri. halifeliğin
II. Hükümetin kurulma şekli kaldırılmasına karşı çıkarak "din elden gidiyor"
III. Yeni Türk Devleti'nin adı propagandasını yürütmüştür? (200312 KPSS)
Cumhuriyet'in ilanıyla yukarıdakilerin A) B) Yalnızll E) I, llvelll C) Yalnız
hangilerinde değişiklik yapılmıştır? (2003/2 KPSS) Yalnızl
B) Yalnız II C) Yalnız III
A) Yalnız I D) II ve III
Terakkiperver Cumhuriyet Partisi Mensupları
inkılâplara karşı çıkan, eski ittihatçılar, saltanat ve
Cumhuriyet'in ilanı ile; Meclis hükümet sistemi yerine hilafet taraftan kişilerdi. Terakkiperver Cumhuriyet
kabine sistemine geçilmiştir. Yeni Türk Devleti'nin Partisi'ne mensup milletvekillerinin konuşmaları eski
adı Türkiye Cumhuriyeti olmuştur. dönemin yeniden geri gelmesi konusunda bazı
(Cevap D) beklentilerin doğmasına, karışıklıklar çıkmasına yol
o açmıştır. "Din elden gidiyor" sloganıyla yeni bir şer'i
.Sö devlet kurulması istemiyle Doğu Anadolu'da Şeyh
25. Atatürk'e göre, "En önemli, en esaslı nokta eğitim
Sait İsyanı çıkmıştır.
meselesidir." Çünkü, "Eğitim bir milleti ya hür,
bağımsız, şanlı, yüce bir toplum halinde yaşatır ya da (Cevap B)
bir milleti esarete ve sefalete terk eder."
Atatürk bu sözüyle eğitimin öncelikle

aşağıdakilerden hangisi yönündeki önemini
vurgulamıştır? (200312 KPSS) 2. I. Ter dereceli seçim sistemine geçilmesi
A) Ülkenin olanaklarından yararlanmada birlik ve II. Çok partili döneme geçiş denemesi
eşitlik sağlamaya özen gösterme
III. Birinci İzmir İktisat Kongresi'nin toplanması
B) Vatandaşa dünyayı tanımasını sağlayacak bilgi
vererek, ülkesinin değerini bilmeyi öğretme Yukarıdakilerden hangileri Atatürk dönemiyle ilgili
C) Vatandaşa vatanını, milletini tanımasını ve gelişmelerdir? (200312 KPSS)
sevmesini sağlayacak bilgi verme A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
D) Ülkenin ihtiyacı olan kültürlü insanı yetiştirerek D) Iv el l E) II ve III
ülkenin çağdaş devletler arasına girmesini
kolaylaştırma
E) Vatandaşları ülkenin bağımsızlığını ve geleceğini Çok partili döneme geçiş, denemesi ve birinci İzmir
güvence altına alacak şekilde yetiştirme Iktisat Kongresi'nin toplanması Atatürk dönemindeki
gelişmelerdir.
Atatürk bu sözüyle eğitimin vatandaşları ülkenin Tek dereceli seçim sistemine 1946 yılında
bağımsızlığını ve geleceğini güvence altına alacak geçilmiştir.
şekilde yetiştirme yönündeki önemini vurgulamıştır. (Cevap E)
(Cevap E)
-TARIH- 81
3. I. Devlet kurumlarını özelleştirme 5. Devlet eliyle sanayinin kurulması "Birinci beş

yıllık plan" hangi yılda uygulamaya başlandı?
II. Okuma V9 yazmayı halk arasında yaygınlaştırma
(2004 KPSS)
III. Demiryolu yapımı
A)1931 B)1932 C)1934 D)1935 E)1936
Atatürk döneminde yukarıdakilerden hangilerine
önem verilmiştir? (200312 KPSS)
Birinci Beş Yıilık Sanayi Plânı: 1931 yılında
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
hazırlanmasına başlanılan Birinci Beş Yıllık Sanayi
D) I v e l l E)llvelll
Planı 1934 yılında uygulamaya konulabildi. Başarılı
olarak uygulanan plan üç yıl sürmüştür.
Atatürk döneminde okuma ve yazmayı halk arasında İkinci Beş Yıllık Sanayi Plânı: 1937 yılında
yaygınlaştırmak için Millet Mektepleri ve Halkevleri hazırlandı, uygulanmasına 1938'de geçildi. Ancak
kurulmuştur. Demiryolları yapılmış, yabancıların İkinci Dünya Savaşı'nın Çıkması üzerine
elindeki demiryolları ise ulusallaştırılmıştır. uygulanamadı.
(Cevap E) 1934 - 1939 yılları arasında hızlı bir şekilde
devletçilik ve kalkınma planı uygulanmıştır.
(Cevap C)
4. Halifeliğin kaldırılmasında
I. Menemen olayı
II. Saltanatın kaldırılması
"t3
III. Cumhuriyetin ilanı tr UJ
Q
Yukarıdakilerden hangisinin etkisi görülmüştür? co
(2004 KPSS)
A) Yalnız I C) Yalnız B) Yalnız II
III E)11,111 D) I, II "5
UJ
Verilen gelişmeleri tarihsel sıralamaya tabi tutarsak

Menemen Olayı'nın halifeliğin kaldırılmasından sonra
gerçekleştiğini görürüz.
Saltanatın Kaldırılması (1 Kasım 1922) 6. Saltanatın kaldırılması aşağıdakilerden hangisinin
bir gereğidir? (2004 KPSS)
Cumhuriyetin ilanı (29 Ekim 1923)
A) Yurtta ve dünyada barışın
Menemen Olayı (23 Aralık 1930) B) Bağımsızlığın
C) Ulusal egemenliğin
Halifeliğin Kaldırılması (3 Mart 1924)
D) Uluslararası ilişkilerin
Nedenleri; E) Özerkliğin
Halifeliğin cumhuriyet rejimi ile bağdaşmaması
Laik devlet düzenine geçilmek ist9nmesi Saltanatın kaldırılması ile babadan oğla geçen
Sonuç olarak, devletin üst düzeyindeki ikilik padişahlık sistemi kaldırılmış. Cumhuriyetin ilanıyla
sona ermiş oldu. h9m rejim, hem de demokrasi ve halkın seçimi ile
yönetim belirlenmiş oldu.
(Cevap E)
(Cevap C)
7. Soyadı kanunuyla; 9. Türkiye'de
I. Sosyal I. 1923 yılında seçmen olabilmek için uygulanmış

olan vergi verme şartının kaldırılması
II. Siyasi
II. Seçmen olan herkesin oy kullanmasının zorunlu
III. Ekonomik
olması
alanlarından hangisinde kolaylık sağlar? (2004
III. Kadınlara seçme ve seçilme hakkının verilmesi
KPSS)
gelişmelerinden hangilerinde yönetime katılmak
A) Yal nız l C) Yalnızlll B) Yalnız
amacının olduğu savunulabilir? (2004 KPSS)
E) 1,11,111 D) II l-ll
Yalnız II
A) Yalnızl C) B)
Yalnızll E) I.II.III D) II,III
S o yad ı K anun s os yal aland a yapı lan

inkılaplardandır. 21 Haziran 1934'te çıkarılan Soyadı
Kanunu, h er ail eye bir s oyadı verer ek T ürk Soruda verilen üç geliş me de s eçimlere katılımı
artırmakamacıyla yapılmıştır.
Toplumsal hayatında eşitliği, kardeşliği sağladığı bir
düzen ve disiplin de getirmiştir. (Cevap E)
(Cevap A)
z.
o
10.1. Köy enstitüsü
8. Türkiye Cumhuriyetinde II. Halkevleri
I. Hafta tatilinin Pazar gününe alınması III. Millet Mektepleri
II. Miladi takvimin kabulü Yukarıdakilerden hangileri Atatürk döneminde

kurulmuştur? (2004 KPSS)
III. Kabotaj Kanunu'nun kabul edilmesi
gelişmelerinden hangisinde uluslararası resmi

A) Yalnızl
ilişkilere uyum sağlama amacı vardır? (2004 B) Yalnızll
KPSS) C) Yalnızlll
D) I, II
B) Yalnız II
E) II.III
A) Yalnız I
C) Yalnız III
E) II.III
Halk evleri -> 1932'de kurulmuştur. Millet

Miladi takvimin kabulü ve hafta tatilinin cumadan
Mektepleri -> 1928'de açılmıştır. Köy
pazar günün9 alınması uluslararası ticari ilişkileri
kolaylaştırmaya yöneliktir. Kabotaj Kanunu ise Türk Enstitüleri -> 1949'da kurulmuştur. Köy
Limanları arasında yolcu ve yük taşıma hakkının
Türk vatandaşlarına verilmesidir. Enstitüleri Atatürk dön^minde değildir.
(Cevap D) (C9vap E)
-TARIH- 83
11.1. Kabotaj Kanunu 13.1. TC. İş Bankasfnın açılması
II. I. Beş Yıliık Kalkınma Planı II. Demiryollarının yapımının hız kazanması
III. İzmir İktisat Kongresi III. Yabancı satımların devlet kontrolüne geçmesi
Yukarıda verilen ekonomi ile ilgili gelişmelerin hangisi devletçilik ilkesiyle doğrudan ilişkilidir?
kronolojik sırası hangisidir? (2005 KPSS) (2005 KPSS)
A) l-ll-lll B) l-lll-ll C) ll-lll-l D) A) Yalnızl
ll-l-lll E) lll-l-ll B) Yalnızll
C) Yalnızlll
D) II-III
Kabotaj kanunu: 1 Temmuz 1926 I.Beş Yıllık E) l-ll-lll
Kalkınma planı: 1934 İzmir iktisat
kongresi(17 Şubat - 4 Mart 1923) iş bankasının kurulması özel sektöre kredi sağlamak
içindir. Bu girişim devletçilik ilkesinin tam zıddıdır.
Verilen gelişmelerin tarihlerine baktığımızda III, I, II
Özel sektör güçlü ölmadıği için demir yollarını devlet
olduğunu görürüz.
kendisi yapmıştır. Yabancılara ellerindeki işletmeler
(Cevap E) satın alınarak devlet kontrolünde işletilmeye
başlanmıştır.
Q
'o (Cevap D)
ec
LLİ
Q
m
tn
14. Halifeliğin kaldırılmasının;
LÜ
I. Tekke ve türbelerin kapatılması
12.1-Ali Galip olayı
II.Medreselerin kapatılması
II- Şeyh Said isyanı

III. Bolu ve Düzce Ayaklanmalarfnın çıkması,
III- Menemen olayı olaylarından hangilerini etkilediği savunulur?

(2005 KPSS)
Yukarıdaki hangi olay sonucunda ingiltere Musul A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
meselesinde avantaj elde edip, Musul'u D) M ve III E)l,llvelll
kaybetmemize yol açmıştır? (2005 KPSS)
A) Yalnızl B) Yalnız II C) Yalnız III

D) l-ll E) l-ll-lll Medreselerin kapatılması —> 11 Mart 1924
Tekke ve zaviyelerin kapatılması —»30 Kasım 1925
Şeyh Sait isyanı sonucunda İngiltere Musul Tevhid-i Tedrisat Kanunu'nun çıkartılması -> 3 mart
meselesinde avantaj elde etmiştir. 1924
(Cevap B) Bolu ve düzce ayaklanmaları —»13 Nisan 1920
Halifeliğin kaldırılması —► 3 mart 1924

(Cevap C)
15. Ka dınlara mille tvek ili seçilme hakkı 17.1- Serbest Cumhuriyet Fırkası
aşağıdakilerden hangisiyle verilmîştir? (2005
KPSS)
II- Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası
A) Medeni Kanun ile
B) 1934 yılında çıkarılan bir yasa ile
III- Demokrat Parti
C) Cumhuriyetin ilanı ile
D) 1930 yılında çıkarılan bir yasa ile
E) 1921 Anayasası ile Yukarıdaki partilerden hangisi Atatürk döneminde
kurulmuştur? (2005 KPSS)
A) Yalnızl
Kadınların siyasal yaşama katılımı Cumhuriyet B) Yalnızll
Türkiyesinde 1923 yılında Kadınlar Halk Fırkası'nın C) Yalnızlll
kurulması ile başlamıştır. 1930 yılında kadınlara D) l-ll
Belediye seçimlerinde, 1933 yılında muhtar ve E) l-ll-lll
ihtiyar heyeti ve 1934 yılında milletvekili seçme ve
seçilme hakkı verilmiştir ve 1935 yılında kadınlar ilk
kez bu haklarını kullandılar ve parlamentoya katılımı Serbest Cumhuriyet Fırkası -> 12 Ağustos 1930
sağlanmıştır. Terrakkiperver Cumhuriyet fırkası—> 17 Kasım 1924
(Cevap B)
D9mokrat parti —> 7 Ocak 1946
Partilerin kuruluş tarihine baktığımızda I. ve II.
Partilerin Atatürk Döneminde Kurulduğunu görürüz.
o (Cevap D)
16.1 Kasım 1928 tarihli harf inkılabıyla ılgılı kanunun SO 18. Türkiye'de;
9. maddesinde, "Bütün okulların Türkçe yapılan
öğretiminde Türk harfleri kullanılır. Eski harflerle I. Seçmen yaşının 18'den 22'ye çıkarılması,
yazılmış kitaplarla öğretim yapılması yasaktır."
denmektedir. II. Milletvekili seçimlerinin iki yılda bir yerine dört
yılda bir yapılması,
Kanunun bu maddesiyle, aşağıdakilerden
hangisinin engellenmesi amaçlanmaktadır? III. İki dereceli seçim sisteminden tek dereceli
(2005 KPSS) seçim sistemine geçilmesi,
A) Öğretim kurumlarında yapılan araştırmaların gelişmelerinden hangileri, kişilere siyasi

öğretimi aksatmasının hak la rını doğruda n k ulla nma ola na ğı
B) Öğretimdeki uygulama farklılıklarının sağlandığına bir kanıttır? (2005 KPSS)
C) Okuryazar olmanın ayrıcalık olmaktan
çıkarılmasının A) Yalnızl
D) Yabancıların arşivlerden yararlanmasının B) Yalnız II
E) Türkçede yabancı sözcük kullanımının C) Yalnızlll
artmasının D) llvelll
E) IJIv el l l
Halkın dili Türkçe, fakat yazı dili Arapça idi. Bu

uygulama eğitimde ikilik meydana getiriyordu. İki turlu seçimde barajı geçemeden elenecek partiler
olabilir. Fakat seçimler tek turlu olursa herkesin
Atatürk eğitimde birliği sağlamak için yeni harflerin
görüşüne göre partiler mecliste temsil edilir. Bu da
kullanılmasını emretmiştir.
doğrudan mecliste siyasi katılımı sağlar.
(Cevap B)
(Cevap C)
-COĞRAFYA- 85
COGRAFYA | Türkiye'nin Ekonomik Coğrafyası (Ulaşım - Ticaret)
yoğun kar yağışları, yolların uzun süre trafiğe kapalı

TÜRKİYE'DE ULAŞIM kalmasına neden olur. Bu nedenle Doğu Anadolu
Böigesi'nde yolların bir kısmı, kış mevsimi boyunca
Ulaşım; yük, yolcu, haber ve bilgi taşımacılığı ulaşıma kapalı kalabilmektedir. Yolların kış
işlerini kapsar. Ekonomik kaynakların mevsiminde trafiğe kapalı kalmasının başka bir
değerlendirilmesinde ve ürünlerin pazarlara ve nedeni de çığ olaylarıdır. Doğal afetler de ulaşımı
tüketicilere iletilmesinde gerekli olan yollar, ülkelerin önemli ölçüde etkiler. Sağanak yağışların neden
ekonomisinde önemli rol oynar. Ülke içindeki üretim olduğu seller yolların bozulmasına ve köprülerin
ve tüketim merkezleri arasında ve ülkeler arasında yıkılmasına neden olarak ulaşımının aksamasınayol
bağlantı, yollar vasıtasıyla sağlanır. Yollar, sanayi açmaktadır.
kuruluşlarının ülkenin her tarafına dağılmasına
yardımcı olur. Aynı zamanda turizmin gelişmesini de Heyelânlar ulaşımı aksatan başka bir doğal afettir.
etkiler. Kış aylarında denizlerimizde özelikle Marmara
denizi ve boğazlarda oluşan sisler, deniz ulaşımının
Türkiye'de ulaşımı etkileyen çeşitli coğrafi faktörler aksamasına neden olur. Aşırı kar yağışları da kara
vardır. Ülkemizde ulaşım, daha çok doğal faktörlerin ve demiryolu ulaşımını olumsuz etkiler.
etkisi altındadır. Kuzey Anadolu, Güney Anadolu ve
Doğu Anadolu dağları genellikle doğu-batı yönünde Türkiye'de ulaşımı etkileyen beşerî faktörlerin
ve çok yerde sıradağlar şeklinde uzanır. Onun için, başında nüfus artışı ve nüfus sıklığı gelmektedir.
doğu-batı yönündeki ulaşım kolaylığının aksine Sanayi ve turizm de ulaşımın gelişmesi yönünde etki
yaparlar.
kuzey-güney yönündeki ulaşım zorlukla yapılır.
Karadeniz ve Akdeniz kıyı yörelerinden iç bölgelere
ULAŞIM ÇEŞİTLERİ
ulaşım, ancak belirli geçitlerden yapılabilmektedir.
Yüksekliğin fazla olması ve dağların fazla yer KARA YOLU ULAŞIMI
tutması da ulaşımı olumsuz yönde etkilemektedir.
Türkiye'nin Doğu ile Batı arasında köprü durumunda
Karasal iklimlerde yüksek yerlere fazla yağan kar,
olmasından dolayı, kara yolu ulaşımının tarihi çok
yolların uzun süre kapalı kalmasına ve ulaşımın
eskilere dayanır.
aksamasına neden olmaktadır. Onun için özellikle
Doğu Anadolu'daki bazı yollar kışın uzun süre karla Türkiye'de trafik yoğunluğu en fazla olan yol, Edirne-
kaph olduğu için trafiğe kapalıdır. Fazla eğimli İskenderun arasındaki E-5 kara yoludur. Avrupa'yı
yamaçların çok yaygındır. Bu nedenle yolların Orta Doğuya bağlayan ve TEM Trans yabancı
yapımı ve bakımı zorlaşmakta, kazalar olmaktadır. büyük kamyonlar (TIR) karşılıklı yük taşımaktadır.
Ayrıca dik yamaçlarda heyelanlar ve çığlar fazla Bu yol, Avrupa ile Ortadoğu ülkeleri arasında ticarî
olmaktadır. Bunlar da yolların ve ulaşımın eşya taşınması bakımından önemli bir yere sahiptir.
aksamasına neden olur.
Bugün Türkiye'de çeşitli yönleriyle ilerlemiş bir
Denizler ve boğazlar da, Türkiye'de ulaşımı karayolları sistemi vardır. Ülkemizde karayollarının
etkileyen faktörler arasındadır. Yurdun üç tarafının özelikleri hakkında şu maddeler sıralanabilir;
denizlerle çevrili olması, ihracat ve ithalât yapılan
- Günümüzde bütün il merkezleri ile
iimanların kıyılarda bulunması, kara ve deniz yolu
ilçelerimizin çok büyük bir bölümü yollarla
ağının oluşmasını etkilemiştir. Yolların bazıları da
birbirine bağlanmıştır.
büyük limanlara ulaşacak şekilde yapılmıştır.
- Bütün deniz kıyılarımız boyunca kıyı boyu ve
İklim koşulları da Türkiye'de ulaşımı etkileyen doğal
kıyı yakını karayolları yapılmıştır.
faktörlerdendir. Kıştarı soğuk geçen yerlerdeki
- İç bölgelerimiz düzgün karayolları ile deniz değildir. Bunda özellikle 1950'lerden sonra, kara
ve limanlarımıza bağlanmıştır. yolları yapımına fazla önem verilmesi ve demir
yolları ulaşımının ihmal edilmesinin etkisi olmuştur.
- Karayolları ülkenin her tarafına ulaşabildiği
için yük ve yolcu taşımacılığında en büyük Demir yollarımız,
rolü oynamaktadır.
- İç kısımlarla onları çevreleyen denizlere
Topoğrafyanın engel teşkil ettiği yerlerde karayolu ulaşmak şeklinde inşa edilmiştir.
yapımı ve taşımacılığı zoriaşmaktadır. Bu
- Ülkemiz dağlık bir ülke olduğu için uzun ve
bölgelerde ulaşım belli başlı geçitlerle sağlanır.
derin akarsu vadileri demiryolunda takip
Örneğin;
edilen yerler olmuştur.
Belen geçidi, Çukurova'yı Hatay'a Gülek
- Çeken ve çekilen araçlar bakımından, bunlar
geçldi, Çukurova'yı İç Anadolu'ya Sertavul çok eski olduğu için işletme maliyetini
artırmaktadır. Ayrıca rayların eskidiği
geçidi, Silifke'yi İç Anadolu'ya Çubuk
görülmektedir.
geçidi, Antalya'yı Göller Yöresi'ne
- Ülkemizde demiryolu taşımacılığı daha çok
bağlamaktadır. yük taşımacılığında kullanılmaktadır. Ancak
son yıllarda rahat ve konforu yüksek trenlerin
Kara yolu ulaşımının diğer ulaşım türlerine göre bazı
devreye girmesiyle yolcu sayısında artma
avantajları olmasına rağmen olumsuz yönleri daha
yaşanmaktadır.
fazladır. Bunlar aşağıdaki başlıklar halinde
belirtilebilir. - Demiryolu ile yapılan ulaşımın maliyeti
karayoluna göre daha düşüktür.
- Trafik kazaları sonucu, çok sayıda can
kaybına, yaralanmalara ve sakat kalmalara Demir yolu ulaşımının önemli sorunlarını iki
neden olmaktadır. başlık altında toplamak mümkündür.
• Yanlış ulaşım politikası nedeniyle önceliğin
<
c kara yolu ulaşımına verilmiş ve verilmekte
- Trafik kazaları nedeniyle önemli ölçüde ] olması,
maddî zarar ortaya çıkmaktadır. Bu da çoğu \ • Devletçilik sistemi içinde gerekli yeniliklerin
ithal olan trafik araçları dikkate alındığında ? ve geliştirmelerin yapılmaması ve iyi
ülke ekonomisi için küçümsenmeyecek bir l işletilememesidir. 1920'li 1930'lu yıllardan
:
zarardır. kalma yollar üzerinde çok eskimiş ve
- Otomobil ithali için Türkiye'den her yıl önemli bakımsız lokomotiflerle yapılan ulaşım
miktarda döviz çıkmaktadır. Bu da, ülkemizin sırasında zaman zaman facia niteliğindeki
dış ticaret açığının artmasının nedenlerinden kazalaryaşanmaktadır.
biridir.
DENİZYOLUULAŞIMI
- Kara yollarının yapımı ve bakımı (özellikle
topoğrafyanın engebeli olduğu yörelerimizde) Deniz yolu ulaşımı, liman ve iskeleler arasındaki
ekonomik yönden önemli bir yük yolcu ve yük taşıma işlerini kapsamaktadır.
oluşturmaktadır. Ülkemizin üç tarafının denizlerle çevrili olması, deniz
yolu ulaşımının önemli olmasını sağlamıştır.
- Otomobillerde tüketilen petrol ürünleri, ithal
ürünlerdir. Türkiye bunlar için her yıl çok Coğrafi konumu nedeniyle Türkiye, deniz ulaşımı
yönünden olumlu koşullara sahiptir. Çünkü
önemli miktarda döviz ödemek zorunda
çevresindeki denizlerin okyanuslara bağlantıları
kalmaktadır.
vardır. Ayrıca İstanbul ve Çanakkale boğazlarının da
- Kara yolu taşımacılığı, deniz yolu ve demir yardımıyla kıyılarımızdaki bütün limanlardan
yolu taşımacılığına göre daha pahalıdır. dünyanın bütün önemli limanlarına bağlantı
sağlanabilmektedir.
DEMİR YOLU ULAŞIMI
Deniz taşımacılığında önemli sorunlar vardır.
Türkiye'de demir yolu ulaşımı, kömürlü ve elektrikli Bunlarşunlardır:
trenlerle yapılmaktadır.
Günümüzde Türkiye'deki demir yolları, yeterli
-COGRAFYA- 87
• Deniz taşımacılığının çok yavaş olması Mersin Limanı
• Denizcilik filomuzun yetersiz olmasına bağlı Türkiye'nin büyük ve modern limanlarından biridir.
olarak filomuzdaki gemilerin taşıma Önemli ve canlı bir ticaret merkezi olan bu liman, 10
kapasitesinin yetersizliği bin tondan yukarı hacimde 40 gemi ve 100 küçük
• Limanlarımız bir bölümünün donanım deniz taşıtı barındırabilmektedir.
bakımından yetersiz olması, Yük ve yolcu Bölgedeki yaş meyve ve sebzelerin buradan ihraç
indirme-bindirme kapasitesinin düşük olması, edilmesi ile petrol kimyasal tesislerin bulunması, bu
depo yetersizliği limanın işlek olmasını sağlamaktadır.
• İstanbul Boğazı'ndaki deniz trafiği kargaşası
İskenderun Limanı
BAŞLICA LİMAN VE İSKELELERİMİZ
Bu liman İskenderun körfezinin doğu kıyısında,
Liman fırtınalı havalarda gemilerin barındığı başka rüzgarlara karşı oldukça korunmuş bir yerdedir.
zamanlarda yük ve yolcu indirip bindirdiği, doğal ya Geniş ve verimli bölgelerin demiryolları ve
da yapay yerlerdir. İşlek bir limanın iş yapma gücü karayolları ile buraya bağlanmaları, Iskenderun
arkalarında kalan ve adına ardülke ya da hinterland limanını hızla geliştirmiştir.
denilen alana bağlıdır. İskeleler ise küçük ya da
Limanın hinterlandında, Güneydoğu'nun madenleri
büyük deniz taşıtlarının yanaşabilmesi için karadan
(petrol, bakır), Malatya, Maraş ve Elazığ'ın tarım
suya doğru uzatılmış, ağaçtan, taştan veya
ürünleri bu limana taşınmaktadır.
betondan yapılmış birer uzantıdır. Ülkemizde çok
sayıda büyüklü küçüklü iskele vardır. Düzgün karayolları ile Erzurum ve Kars'a bağlanan
bu liman, aynı zamanda İran ve Irak'ın da, bir kısım
İstanbul Limanı ticaret mallarını diğer ülkelere gönderebileceği
Limanlarımız arasında en işlek ve en büyük olanı, ifi önemli bir özelliktedir. Bunun yanında, İskenderun
Ortadoğu'nun en önemli ticaret merkezlerinden biri demir çelik tesislerinin bulunması limanın işlerliğini
olan İstanbul'dur. Çok işlek bir deniz yolu olan arttırmıştır.
boğaz'da bulunuşu, böylece Karadeniz kıyısındaki
Antalya Limanı
ülkelerle Akdeniz arasındaki ulaşımı sağlaması,
İstanbul'un büyük bir liman şehri olması, Son 20 - 30 yıl içinde önemli bir turizm merkezi
gelişmesine yol açmıştır. Bu limanımız, sadece haline gelmiştir.
Marmara bölgesinin ticaretini kendisine çekmekle
Karadeniz kıyılarındaki önemli limanlar Ereğli,
kalmayıp, ülkemizin genelinde önemli bir yer
Zonguldak, Trabzon, Samsun, Giresun ve Ordu'dur.
tutmaktadır. İthal edilen malların büyük bir bölümü
İstanbul'a boşalmakta, oradan yurdumuzun diğer
Samsun Limanı
bölgelerine taşınmaktadır.
Orta Karadeniz'in en büyük ve en işlek limanıdır. Bu
İstanbul limanı, aynı zamanda yabancı ticaret
limanın hinterlandı geniş ve zengindir. Aynı
gemilerinin transit ve ikmal merkezidir. Bu özelliği ile
zamanda, yerşekillerinin de elverişliliğine bağlı
dünya ölçüsündeki önemli limanlar arasında yer
olarak, Anadolu ile bağlantıyı sağlayacak olan iyi
tutmuştur. Marmara denizinde bulunan diğer
yollaryapılmıştır.
limanlar İzmit ve Bandırma limanlarıdır. Gelişmekte
olan Bandırma limanı ülkemizin en uzun rıhtımlı
Zonguldak ve Ereğli Kömür Limanları
limanlarındandır.
Bu iki liman bir sanayi bölgesinin de içindedir. Her
İzmir Limanı ikisinde de fırtınalı havalarda korunmak için,
yüzlerce metre uzunlukta dalga kıranlar yapılmıştır.
Türkiye'nin en büyük ihraç limanı İzmir'dir. Modern
Bu bölümdeki demir - çelik tesisleri, söz konusu
liman tesisleri ve iyi bir tabii limanı olan İzmir'in
limanların gelişimini arttırmıştır.
hinterlandı son derece geniştir. Burada denizyolları
ulaşımı, körfez hatları, yurt içi ve dışı ülkeler
Trabzon Limanı
limanlarına olan gemi seferleri oidukça önemlidir.
Akdeniz kıyılarının başlıca limanları Mersin, Zigana geçidi ile Erzurum, Kars, Iğdır ve Doğu
İskenderun ve Antalya'dır. Beyazıt üzerinden İran'a açılan bağlantıyı sağladığı
için Trabzon, Doğu Karadeniz'in en önemli limanı Türkiye, Irak-Türkiye doğalgaz boru hatları
haline gelmiştir. projelerinin gerçekleşmesiyle Türkiye hem artan iç
talebini kolay ve ucuza karşılama seçeneğine sahip
HAVA YOLU ULAŞIMI olacak, hem de bir enerji köprüsü durumuna
gelecektir.
Dünya'nın her yerinde olduğu gibi Türkiye'de de
hava yolu ulaşımı, en hızlı ulaşım sistemidir.
TÜRKİYE'DETİCARET
Başlıca hava limanlarımız İstanbul'daki Atatürk
Hava Limanı, Ankara'daki Esenboğa Hava Limanı, Genel anlamda, kazanç elde etmek amacıyla mal ve
İzmir'deki Çiğli Hava Limanı, İzmir yakınlarındaki hizmet alıp-satma işlerine ticaret denir. Eğer ticaret
Adnan Menderes Hava Limanıdır. Bunlardan başka iç tüketim merkezlerinde (yurt içinde) yapılırsa buna
çok sayıda sivil ve askerî amaçlı hava alanlarımız iç ticaret denir. Yabancı ülkelerle yapılan mal ve
vardır. Ancak bu alanların bir kısmı pist uzunluğu, hizmet alım satım işleri dış ticarettir. Dış ticaret
pist kalitesi ve diğer hizmetler yönünden yeterli ithâlat (dış alım) ve ihracat (dış satım) olmak üzere
değildir. ikiye ayrılır. İhracat giderleriyle ithalât gelirleri
birbirine eşit olursa buna dış ticaret dengesi denir.
TÜRKİYE'NİN ULAŞIM SORUNU İthalâtın fazla olması durumunda dış ticaret açığı,
ihracatın fazla olması durumunda dış ticaret fazlası
Türkiye'de yük ve yolcu taşımacılığında en fazla söz konusudur.
gelişme kara yollarımızda olmuştur. Buna karşılık
demir yolu ve deniz yolu taşımacılğımız yeteri kadar flilgiNotu/
gelişememiştir.
1 Ekonomileri güçlü olan ülkelerin dış ticaret fazlası,
İthal yakıta dayalı kara yolu taşımacalığı yerine | gelişmemiş ve gelişmekte olan ülkelirin ise d ı ş j
demir yolu ağının geliştirilmesi, elektrikle çalışan | ticaret açığı vardır.
hızlı trenlerin sefere konulması ve deniz yolu
ulaşımtnın geliştirilmesi, ülkemiz ekonomisi |
yönünden çok gereklidir.
BORU HATLARI
İÇ TİCARET
Ülke sınırları içinde yapılan alış-verişleri kapsayan iç
Günümüzde en çok kullanılan enerji kaynakları olan
petrol ve doğalgazın en hızlı ve en güvenli taşınma ticaret, Türkiye'de oldukça canlıdır. Bunu sağlayan
şekli, borularla yapılanıdır. Aynı zamanda en ucuz faktörler şu başlıklar altında toplanabilir:
taşıma şekli olan bu yöntem, üretim kaynaklarıyla • Ticareti yapan insanların toplamı olan ülke
tüketim merkezlerinin birbirlerine boru hatlarıyla nüfusu kalabalıktır ve hızla artmaktadır.
birleştirilmesidir.
• Ülkenin değişik iklime sahip olan yörelerinde
Dünya petrol rezervlerinin %65'i, üretimin ise %30'u birbirinden farklı zamanlarda farklı tarım
Ortadoğu ülkelerine aittir. Ortadoğu ülkeleri ve yine ürünleri yetiştirilir. Bu farklılıklar yılın her
büyük petrol doğalgaz rezervlerine sahip olan Orta mevsiminde arz ve talebi canlandırmaktadır.
Asya ülkeleri, Türkiye'nin güney doğu çevresinde
bulunmaktadır. Bu ülkelerin sahip olduğu enerji • İklim özelliği ve yükseklik farkından dolayı
kaynaklarını tüketen sanayi ülkeleri ise Türkiye'nin ürünler ve ürünlerin hasat zamanı yöreden
batı kuzey çevresinde yer alırlar. Bundan dolayı yöreye farklılık gösterir.
Dünya'nın en önemli petrol doğalgaz boru hatları, Ulaştırma imkânları oldukça gelişmiş
Türkiye'nin çevresinde bulunmaktadır. durumdadır.
Ayrıca doğalgaz tüketiminin ülkemizde hızla
• Sanayinin çeşitli dallarında çok çeşitli mallar
yaygınlaşması, boru hatlarının Türkiye içinde de bir
üretilmektedir.
dağıtım ağının oluşturulmasını gerektirmiştir.
İç ticaretin hacmini belirleyen birinci etken doğal
Bakü-Ceyhan Petrol Boru Hattı Projesi ile
olarak nüfustur.
Türkmenistan-Türkiye-Avrupa Doğalgaz Boru Hattı
Projesi, Türkiye'nin çok önem verdiği projelerin Türkiye'deki iç ticaret hareketi genellikle kırsal
başında gelmektedir. Bu projelere ek olarak İran- kesimle kentler arasında olmaktadır.
Türkiye'de iç ticaretin canlı olmasını sağlayan
başlıca ürünler ve ekonomik faaliyetler başlıklar
-COGRAFYA- 89
altında şu şekilde belirtilebilir: Mal aldığımız ülkeler arasında OECD (Ekonomik İş
Birliği ve Kalkınma Örgütü) ülkeleri başta gelir.
• Tarım ürünleri
Bunlar arasında da Avrupa Birliği (AB) ülkeleri
• Madenler öndedir. Almanya %15'lik payla bu ülkelerin başında
• Hayvansal ürünleri gelir. Diğer ülkeler arasında ise ABD ön sırada
bulunmaktadır. Onu Japonya izler. Ortadoğu ülkeleri
• Orman ürünleri de dış ticaretimizde önemlidir.
• Sanayi ürünleri İhraç ettiklerimizin arasında sanayi ürünlerinin oranı
• Turizm faaliyetleri giderek artmaktadır. Sanayi ürünlerinin payı tarım
ürünlerinden fazladır. Ancak yine de tarım
• Bankacılık ve sigortacılık hizmetleri
ürünlerinin önemli bir yeri vardır. Pamuk, tütün,
• Sağlık hizmetleri ve sağlık malzemeleri üzüm, incir, zeytin ve turunçgiller en çok satılan
• Eğtim hizmetleri ve eğitim araçları tarım ürünleridir. Ayrıca çeşitli turfanda sebze ve
meyve ile çiçek ihracatımız vardır. Hayvan ürünleri,
• İnşaat hizmetleri ve inşaat malzemeleri su ürünleri ve orman ürünleri de ihracatımızda
önemli yer tutar.
DIŞ TİCARET
Madenlerden en fazla sattığımız; krom cevheri, bor
Ülkeler arasında yapılan mal ve hizmet alım satım bileşikleri, civa, manganez ve tuzdur.
etkiniikleri olup, ihracat ve ithaât işlerini kapsar. İç
ticaretteki gibi dış ticarette de esas olan arz-talep Sattığımız sanayi ürünleri arasında tarıma dayalı
konusudur. Talep edilen mallarda yerli üretimin sanayi ürünleri ağırlaktadır. Çeşitli dokuma ürünleri,
yokluğu, yetersizliği ya da büyük kalite veya fiyat şeker, alkollü içkiler, un ve unlu besin maddeleri
farkı, başka bir ülkeden ithalât yapmayı gerektirir. bunların başlıcalarıdır. Ayrıca çimento, kimyasal
maddeler, lâstik, plâstik ürünler, deri ve kösele
Türkiye, Cumhuriyetle birlikte sanayide ve tarımda cc ürünleri, demir çelik ürünleri, madenî eşyalar, cam
büyük atılımlar yapmıştır. Ayrıca nüfusu da hızla ve seramik eşyalar fazla ihraç ettiğimiz ürünlerdedir.
artmıştır. Bunlara paralel olarak hem ürettikleri hem $ Buzdolabı, çamaşır makinesi, bulaşık makinesi,
de ihtiyaçları hızlı bir artış göstermiştir. Bunun & fırın, televizyon gibi elektirikli ev eşyalarının
sonucu olarak da dış ticaret hacmi büyümüştür. -5 ihracattaki payı hızla artmaktadır. Son yıllarda ihraç
Türkiye'nin ithâlatı, ihracatından daha fazladır. "g ettiğimiz mallar arasında, giderek artan miktarda
Bunun sonucu olarak sürekli büyüyen bir dış ticaret *" otomobil de bulunmaktadır.
açığı söz konusudur. Türkiye'nin ithâl ettiği mallar üç Maden
grupta toplanır. cevheri
• Yatırım maddeleri
Maden
• Tüketim maddeleri cevherı
%7
• Ham maddeler
Ham petrol, makine, motor ve yedek parçaları,
motorlu taşıtlar, demir-çelik ürünleri, ilâç, boya,
% 2,1
kimyasal maddeler ve yapay gübreler en çok satın
1970 1999
aldığımız mallardır.
İhracat (Sattıklarımız) ürünlerimizin oranlarındaki
değişimler
Türkiye'nin ticaretinde bir de transit ticaret vardır.

Transit ticaret, komşu ülkelerin limanlarımız, hava
alanlarımız ve yollarımız üzerinden geçerek
birbirleriyle yapmış oldukları ticarettir. Türkiye,
ürettikleri ve ihtiyaçları birbirinden çok farklı olan
Avrupa ve Orta Doğu ülkeleri arasında bulunduğu
1950 1992
için, transit ticaretin yoğun olarak yapıldığı bir
ülkedir.
İthalat (Aldığımız) ürünlerimizinoranlarındaki değişimler
Transit ticarette önemli olan başlıca limanlarımız

İstanbul, İzmir, Mersin ve Trabzon limanlarıdır. Bu ÇOZUMLU
ticaretin büyük bir bölümü TEM otoyolu üzerinden KAVRAMA TESTİ
gerçekleştirilmektedir.
Türkiye ticareti, sürekli olarak büyüyen dış ticaret
açığı gösteren bir yapıya sahiptir. Bu dış ticaret 1. Aşağıdakilerden hangisi önemli ticaret
açığı, son yıllarda hızla büyümeye başlamıştır. limanlarımızdan biri degildir?
Çünkü ithalât, ihracattan daha hızlı artmaktadır. A) Mersin B) İzmir
Bunun dengelenebilmesi için ithalâtın azaltılıp, C) İstanbul D) Sinop E)
ihracatın artırılması gerekir. Trabzon
2. Hinterlandı en genis olan limanımız hangi

ilimizdedir?
A) İstanbul
B) Sinop
C) İskenderun
D) Mersin
•z. o E) Bandırma
ço
Yatırım malları Tarım ürünleri
3. Maden
Tüketim
Hammadde Sanayi ürünleri
İTHALAT İHRACAT
Yukarıdaki grafikte, bir ülkenin ithalat ve ihracatında

yer alan maların oranları görülmektedir.
Grafikteki bilgiler göz önüne alındığında, bu

ülkeyle ilgili olarak aşağıdaki yargılardan
hangisine ulaşılabilir?
A) Nüfus dağılımı dengelidir.
B) Tarımsal üretimi yetersizdir.
C) İşsizlik oranı faziadır.
D) İthalat oranı fazladır.
E) Gelişmiş bir ülkedir.
-COĞRAFYA- 91
4. Türkiye'nin en önemli ticaret merkezlerinin 8. Aşağıdakilerden hangisi ülkemizin ihraç ettiği
batıda bulunan bölgelerde toplanmasının temel ürünler arasında değildir?
sebebi aşağıdakilerden hangisidir?
A) Dokuma ve tekstil ürünleri
A) İklim koşulları Nüfus B) Elektrikli ev araçları
B) yoğunluğu Yeraltı C) Tarım ürünleri
C) zenginlikleri D) Hayvan ürünleri
D) Matematik konumu E) Elektrik enerjisi
E)
9. Aşağıdaki limanlardan hangisinin yükleme ve

boşaltma kapasitesi diğerlerine göre daha azdır?
A) İzmir C) B) Samsun
Bandırma E) D) Trabzon
istanbul
5. Türkiye'de yol yapım maliyetinin aşağıdakilerden
hangisinde daha yüksek olması beklenir?
A) Çatalca - Kacaeli Bölümü 10. Yerşekilleri göz önüne alındığında aşağıdaki
B) İç Batı Anadolu Bölümü bölgelerden hangisinde demiryolu yapımında
kilometre maliyetinin miktarı diğerlerine göre
C) Konya Bölümü
daha azdır?
D) Ege Bölümü
E) Hakkari Bölümü A) Marmara Bölgesi
B) Karadeniz Bölgesi
Q
"o C) Akdeniz Bölgesi
cc
Ui D) Doğu Anadolu Bölgesi
o E) İç Anadolu Bölgesi
'S
6. Aşağıda verilen limanlardan hangisinin 11. Türkiye Fiziki haritasına baktığımızda hangi
hinterlandı diğerlerine oranla daha geniştir? bölgemizde kara yolu yapımı daha kolaydır?
A) Mersin C) İzmir E) B) Trabzon
A) Doğu Anadolu Bölgesi
Samsun D) Antalya
B) Karadeniz Bölgesi
C) Akdeniz Bölgesi
D) İç Anadolu Bölgesi
E) Ege Bölgesi
12. Aşağıdakilerden hangisi ülkemizde karayolu

7. Aşağıdakilerden hangisi, Türkiye'de ulaşımı
ulaşımını etkileyen doğal faktörler arasında y_er
etkileyen doğal etkenlerden biri degildir?
almaz?
A) Derin vadiler
A) Ülkemizde dağların genellikle doğu-batı
B) Akarsular İklim
doğrultusunda uzanması
C) koşulları iş gücü
B) Derin ve geçit vermeyen akarsular ve vadiler
D) Dağlar
E) C) Ülkemizin ekonomik düzeyi
D) İç bölgelerde sert ve karlı geçen kışlar
E) Yüksek dağ sıralarını enine kesen yarma vadiler
13. Aşağtdaki hangi seçenekte verilen merkezler 17. Türkiye'nin aşağıdaki ülkelerden hangisiyle ticari
arasında yol yapım masrafı daha az olur? ilişkileri daha sonra başlamıştır?
A) Kars-Trabzon A) Almanya
B) İzmir-Denizli B) Rusya
C) Düzce-Ankara C) Azerbaycan
D) Antalya-lsparta D) Irak
E) Elazığ-Şanlıurfa E) Bulgaristan
14. Aşağıdaki limanlarımızdan hangi diğerlerine göre

daha az önemlidir?
A) Sinop Limanı
B) İstanbul Limanı 18. Ülkemizin en çok ticaret yaptığı Avrupa ülkesi
C) İzmir Limanı aşağıdakilerden hangisidir?
D) Mersin Limanı A) İngiltere
E) İskenderun Limanı B) Almanya
C) Danimarka
D) Rusya
E) Hollanda
15. Ülkemizin dış ticaretiyle ilgili yükleme ve ç

o
j» boşaltma kapasitesi bakımından j
aşağıdaki limanlardan hangisi ilk sırayı
ahr?
Trabzon
A) İskenderun C) Antalya E) B) Sinop
Mersin D)
19. Ulkemizin en büyük ticaret limanlarından olan
İzmir, İstanbul ve Mersin limanlarımızın gelişme
sebebi nedir?
I. Ulaşım
16. Ülkemizde her türlü ulaşım olanağı vardır.
II. Endüstri
Buna göre;
I. Karayolu III. Nüfus fazlahğı
II. Havayolu A) l-ll B) I C) II

D) III E) ll-lll
III. Denizyolu
IV. Demiryolu
gibi ulaşım faaliyetlerinin ulaşım maliyetinin en

düşükten en yükseğe doğru sıralanışı nasıldır?
A) ı.-ıı.-ııı.-ıv.
B) li.-lll.-IV.-l 20. En büyük ithalat limanımız aşağıdakilerden
C) ıv.-ı.-ıı.-ııı. hangisidir?
D) ııı.-ıv.-ı.-ıı. İstanbul
E) ııı.-ı.-ıı.-ıv A) İzmir B)
C) Mersin D) İskenderun
E) Trabzon
-COGRAFYA- 93
ÇÖZUMLER 10. Yeryüzü şekillerinin sade ve düz olduğu yerlerde
demiryolu yapım maliyeti azdır. Verilen bölgeler
1. Sinop doğal liman olduğu halde kıyı ardının dağlık
içerisinde düz olan Marmara Bölgesi'nde demiryolu
olmasından dolayı gelişmemiştir. Ticaretimizde
yapım maliyeti düşüktür.
önemli bir yere sahip değildir.
(Cevap A)
(Cevap D)
11. İç Anadolu bölgemizde geniş düzlüklerin bulunması

2. Hinterlandı (Artülke) en geniş olan limanımız İstanbul
bundaki en büyük faktördür.
limanıdır. (En büyük ithalat limanımızdır. En büyük
ihracat limanımız ise İzmir limanıdır.) (Cevap D)
(Cevap A)
12. Ülkemizin ekonomik düzeyi gelişmişlikle ilgilidir.
3. Grafikleri incelediğimizde hammadde ithalatının ve Ancak karayolunu en çok doğal faktörler etkiler.
sanayi ürünleri ihracatının fazla olduğu görülmektedir. (Cevap C)
Buradan da bu ülkenin ekonomik bakımdan gelişmiş
olduğunu anlayabiliriz.
13. İzmir-Denizli arasında B.Menderes Grabeni olması
(Cevap E)
karayolu yapımını kolaylaştırmıştır.
(Cevap B)
4. En önemli ticaret merkezlerinin batıda bulunmasının
en önemli sebebi nüfus yoğunluğudur.
(Cevap B) 14. Sinop limanının hinterlandı (art bölge) dar
olmasından dolayı gelişmemiştir.
5. Türkiye'de en dağlık yer Hakkari Bölümü'dür. Bu (Cevap A)

durum yol yapım maliyetini artırmaktadır.
(Cevap E) 15. Mersin Limanı, İzmir ve İstanbul Limanlarından sonra
enbüyüklimanımızdır.
6. İzmir limarıı IstanbuPdan sonra en büyük ithalat ve (Cevap E)

ihracat limanıdır. Hinterlandı çok geniştir. 16. En ucuzdan en pahalıya; denizyolu, demiryolu,
karayolu, havayolu şeklindedir.
(Cevap C)
7. Türkiye'de ulaşımı etkileyen faktörier; (Cevap D)
Beşeri faktörler, 17. Azerbaycan diğerlerinden sonra bağımsızlığını
- Yol, tünel, köprü yapımı için gereken sermaye kazandığı için ticaretimiz de geç başlamıştır.
- Teknik eleman - iş gücü (Cevap C)
- İş makineleri
Doğal faktörler,
18. Ülkemizin en çok ticaret yaptığı Avrupa ülkesi
- Doğu - batı uzanışlı yüksek dağlar Almanyadır.
- Derin ve geçit vermeyen akarsular ve vadiler
(Cevap B)
-Sert ve karlı geçen kış mevsimi
(Cevap D)
19. Limanların gelişmesinde en büyük etki ulaşım ve
endüstridir.
8. Elektrik enerjisine ihtiyacımız vardır ve hatta
Bulgaristan'dan elektrik almaktayız. (Cevap A)
(Cevap E)
20. İthal edilen malların büyük bir bölümü istanbul'a
9. Verilen limanlara ve işlevlerine baktığımızda, boşalmakta, oradan yurdumuzun diğer bölgelerine
Bandırma limanı gelişme gösteren limanlar arasında taşınmaktadır.
yeralır. (Cevap B)
(Cevap C)
3. Türkiye'nin aşağıdaki ülkelerden hangisiyle olan
ÇIKMIŞ SORULAR dış ticareti daha fazladır? (99 DMS ÖL)
A)
ve ÇÖZÜMLERİ Cezayir
B)
Hindistan
C)
Avustralya
1. Yerşekilleri göz önüne alındığında: D)
Almanya
E)
Bulgaristan
I. Marmara
II. Karad^niz
Ülkemizle dış ticaretin fazla olduğu ülkeler başta
III. Akd^niz Almanya olmak üz^re İngütere, Fransa, Italya, ABD,
IV. Güney Doğu Anadolu İsviçre ve Japonya'dır. Son yıllarda Suudi Arabistan,
Irak, iran ve Bağımsız Türk Devletleri ile de dış
V. Doğu Anadolu ticaretimiz artmıştır.
bölgelerinin hangi ikisinde, demiryolu yapımında (Cevap D)

kilometre maliyetinin diğerlerine göre daha az
olması beklenir? (99 DMS OÖ)
A) I ve III B) IvelV
C) llvelV D) llveV
E) III veV
Yeryüzü şekillerinin sade ve düz olduğu yerlerde

demiryolu yapım maliyeti azdır. Verilen bölgeler
içerisinde düz olan Marmara ve Güneydoğu Anadolu
Bölgelerinde d^miryolu yapım maliyeti düşüktür.
(C^vap B)
2. Türkiye'nin ihracatında aşağıdaki tarım

ürünlerinden hangisinin payı en azdır? (99 DMS 4. Aşağıdakilerden hangisi Türkiye'deki demiryolu
OÖ) ağının özelliklerinden biri degildir? (99 DMS ÖL)
A) Fındık C) Mısır B) Tütün A) Önemli kent merkezlerini birbirlerine bağlama

E) İncir D) Pamuk B) Kıyılarla iç bölgeler arasında bağlantı sağlama
C) Yolcu taşıma açısından, ulaşımda en büyük
paya sahip olma
Türkiye'nin ihraç ettiği tarım ürünleri pamuk, tütün, D) Komşu ülkelerden birçoğuyla bağlantı sağlama
fındık, üzüm, incir, turunçgiller, antep fıstığıdır. Mısır E) Engebeli alanlarda, daha çok akarsu vadilerini
Karadeniz Bölgesin'de üretiminin fazla olmasına izleme
rağmen halkın temel besin kaynağı olduğu için
Türkiye'nin ihracatındaki payı verilen ürünler
içerisinde en azdır. Türkiye'de yük ve yolcu taşımada en büyük görev
karayollarına düşer. Demir yolu taşımacılığı
(Cevap C)
karayollundan sonra ikinci sırada gelir.
(Cevap C)
-COGRAFYA- 95
5. Türkiye'nin aşağıdaki ülkelerden hangisiyle ticari 7. Türkiye'nin aşağıdaki Avrupa ülkelerinden
ilişkileri diğerlerinden daha sonra başlamıştır? hangisiyle olan dış ticareti diğerlerinden daha
(2000 DMS) fazladır? (2002 KPSS)
A) İngiltere A) Italya
B) Almanya B) Almanya
C) Türkmenistan C) Portekiz
D) Fransa D) Belçika
E) İran E) Hollanda
Türkiye'nin ticari ilişkisi içerisinde olduğu ülkelerin Dış ticaret: Başka ülkelerle o ülke arasında yapılan
başında Almanya, ABD, İngiltere, Italya, Irak, İran, ticarete dış ticaret denir. Bu alanda ülke dışından
Japonya, Fransa daha sonra ise Bağımsız Türk mal ve hizmet alma işine ithâlat (Dış alım); Mal ve
Cumhuriyetleri gelmektedir. Türkmenistan da hizmet satma işlerine de ihracat (Dış satım) denir.
Bağımsız Türk Cumhuriyetlerindendir. Türkiye'nin ticaret yaptığı ülkeler arasında ilk sırayı
Almanya İkinci sırayı İtalya alır. Daha sonra ABD,
(Cevap C)
ingiltere, Fransa, İsviçre ve Japonya gelir. Son
zamanlarda Suudi Arabistan - Irak - İran ve
Bağımsız Türk Cumhuriyetleri ile de ticaret artmıştır.
(Cevap B)
"o
tc
UJ
Q
CO
c
o
a.
tu
I. Endüstrinin gelişmiş olması
II. Ulaşım olanaklarının çeşitli olması
6. Türkiye aşağıdakilerden hangisini daha az ihraç III. Nüfus yoğunluğunun fazla olması
etmektedir? (2001 KMS)
İstanbul ve İzmir limanlarının Türkiye'nin diğer
A) Çay limanlarından daha fazla gelişmesinde
B) Fındık yukarıdakilerden hangileri doğrudan etkilidir?
C) Tütün (2003 KPSS)
D) Pamuk
E) Şekerpancarı A Yalnız 1
B Yalnız II
)C Yalnız III
)D Ivell
Çayın yetişme koşullarının ülkemizde çok dar bir )
E II ve III
alanda bulunması nedeniyle ekim alanı en dar olan )
endüstri bitkisidir. Çay sadece Türkiye'nin ihtiyacını
karşılamaktadır.
Her iki liman da Türkiye'nin endüstrisi en gelişmiş ve
İhraç ettiğimiz başlıca tarım ürünleri pamuk, tütün, ulaşım yönünden çeşitliliği en fazla olan illerinde
fındık, üzüm, çeşitli kuru ve yaş meyveler. bulunmaktadır.
(Cevap A) (Cevap D)
9. Karadeniz'in demiryoluyia iç bölgelere
bağlandığı iki liman aşağıdakilerin hangisinde
birlikte verilmiştir? (2003 KPSS)
A) Sinop ve Ordu Zonguldak
B) ve Samsun Giresun ve
C) Trabzon İnebolu ve Rize
D) Ereğli ve Hopa
E)
Yukarıda Türkiye demir yolları ağı haritası

verilmiştir. Bu haritadan çıkarılamayacak sonuç
Karadeniz bölgesinde sadece bu iki liman iç
hangisidir? (2004 KPSS)
kesimlere demiryoluyla bağlanmaktadır.
A) Demiryolları tüm komşu ülke sınırlarına kadar
(Cevap B)
ulaşmaktadır.
B) Akdeniz bölgesindeki demiryolları Batı
Karadeniz demiryollarından daha sıktır.
C) Büyük limanların çoğuna demiryoiu bağlantısı
vardır.
D) Doğu Anadolu Bölgesinde demiryolları Doğu-
Batı yönünde uzanır.
E) Menteşe-Tekke yörelerine demiryolu ulaşımı
yoktur.
10. Aşağıdaki limanlardan hangisinin yükleme ve §

boşaltma kapasitesi diğerlerinden daha azdır? » Haritayı incelediğimizde demiryolunun tüm komşu
(2003/2 KPSS) "S ülkelerin sınırlarına ulaşmadığını görürüz.
A Izmır (Cevap A)
B İskenderun
)
C Bandırma
)
D Mersin
)E İstanbul
) I. Dış pazara rekabet gücü yüksek ürünler
sunulması
12.
Verilen limanlara ve işlevlerine baktığımızda, II. Dış satım için yeni pazarlar bulunması
İstanbul limanı Türkiye'nin en büyük Ithalat
III. Endüstri ürünleri dış alımı arttırılması
limanıdır. Ayrıca yolcu gemileri için transit bir
limandır. Dış ticaret açığını kapatmak için yukarıdakilerden
İzmir limanı İstanbul'dan sonra en önemli hangisi vapılmaz? (2004 KPSS)
limanımızdır. İhracat limanı özelliği gösterir.
A Yalnız I B) Yalnı
Mersin limanı yükieme ve depolama tesisleri C I, II D) l.lll
bakımından İstanbul'dan sonra ikinci büyük limandır. )E II, III
İskenderun limanı Güneydoğu Anadolu ve Doğu )
Anadolu Bölgeleri'nin limanı özelliğini gösterir.
Bandırma limanı gelişme gösteren limanlar Bir ülkenin dış alımı (ithalat) dış satımından (ihracat)
arasında yer alır. fazla olursa dış ticaret açığı ortaya çıkar. Dış ticaret
Soruda verilen diğer
limanlara göre yükleme ve boşaltma kapasitesi açığını kapatmak için endüstri ürünlerinin dış
alımının arttırılması yapılmaz.
daha azdır.
(Cevap B)
(Cevap C)
-COGRAFYA- 97
13. I. Ulaşımın gelişmiş olması
II. Sanayinin gelişmiş olması
III. Nüfus yoğunluğunun fazla olması
İzmir ve İstanbul limanlarının Türkiye ticaretinde

önemli bir yeri olmasının nedenleri arasındadır?
(2005 KPSS)
llvelll
A) I v e l l B
C) I ve III D
E) II )
Seçeneklerde I ve II numaranın gelişmiş olması söz

konusu limanlarımızın önemini büyük kılmıştır.
(Cevap A)
cc
UJ
o to
Q
UJ
14. Türkiye'nin dış ticareti ile ilgili aşağıdaki

yorumlardan hangisi yapılamaz? (2005 KPSS)
A) Endüstrinin ürünlerinin payının fazlalığı

B) Tarım ürünlerinin de önemli paya sahip olması
C) Turizm gelirlerinin dış ticaret açığını kapatması
D) Transit ticaret alanları üzerinde olması Avrupa
E) birliği ülkeleriyle ticaretin yapılması
Turizmden elde edilen gelirlerin dış ticaret açığını

kapatma, Türkiye dış ticaret ile ilgili yapılabilecek
yorumlar arasında yer almaz.
(Cevap C)
TEMEL YURTTAŞLIK BILGISI | Çıkmış Sorular ve Ayrıntılı Çözümleri 2
1. Aşağıdakilerden hangisi, siyasal partilerle ilgili 1982 Anayasasrna göre, TBMM Genel Kurulu'nda
olarak 1982 Anayasası'nda yer alan kurallardan sürdürülen Cumhurbaşkanı seçiminin ilk üç
biri degildir? (99 DMS L) turunda adaylardan hiçbirinin gereken çoğunluğu
alamaması durumunda aşağıdakilerden hangisi
A) Parti içi çalışmaların demokrasi ilkesine uygun
söz konusu olur? (2000 DMS)
olması
B) İçişleri Bakanlığı'nın izniyle kurulması A) Üçüncü turda en çok oyu alan iki adayın
C) Üye olabilmek için 18 yaşını doldurmanın şart katılabileceği dördüncü turda en çok oy alan
olması Cumhurbaşkanı seçilir.
D) Ticari faaliyetlere girişememesi B) Önceki turlarda oiduğu gibi dördüncü turda da
E) Ancak Anayasa Mahkemesi kararıyla adaylardan birinin cumhurbaşkanı seçilebilmesi
kapatılabilmesi için TBMM üye tamsayısının en az üçte ikisinin
oyunu alması gerekir; hiçbir aday bu çoğunluğu
sağlayamazsa, TBMM seçimleri derhal
Anayasa md. 68/3 gereğince siyasi partiler önceden izin yenilenir.
almadan kurulurlar. C) Adaylardan birinin Cumhurbaşkanı
seçilebilmesi için, dördüncü turda TBMM üye
(CevapB) g
tamsayısının en az salt çoğunluğunun oyunu
alması gerekir; bu yeter sayı sağlanıncaya
kadar turlara devam edilir.
D) Dördüncü turda adaylardan hiçbiri TBMM üye
tamsayısının salt çoğunluğunu sağlayamazsa,
TBMM Başkanının önerisi üzerinde, Meclis
Genel Kurulu ya turlara devam kararını alır ya
da kendini feshederek seçimlere gider.
2. Aşağıdakilerden hangisi, 1982 Anayasası ile
E) Üçüncü turda en çok oyu alan iki adayın
korunan İnkılap Kanunları'ndan biri degildir? (99
katılabileceği dördüncü îurda adaylardan birinin
DMSL)
Cumhurbaşkanı seçilebilmesi için TBMM üye
A) Hiyanet-i Vataniye Kanunu tamsayısınm en az salt çoğunluğunun oyunu
B) Tevhid-i Tedrisat (Öğretimin birleştirilmesi) alması gerekir; bu sağlanamazsa, TBMM
Kanunu seçimleri derhal yenilenir.
C) Uluslararası Rakamların Kabulü Hakkında
Kanun
D) Şapka kanunu En az üçer gün ara ile yapılacak oylamaların ilk
E) Türk Harflerinin Kulübü ve uygulanması ikisinde üye tamsayısının üçte iki çoğunluk oyu
Hakkında Kanun sağlanamazsa üçüncü oylamaya geçiür, üçüncü
oylamada üye tamsayısının salt çoğunluğunu
sağlayan aday Cumhurbaşkanı seçilmiş olur. Bu
oylamada üye tamsayısının salt çoğunluğu
Anayasa md. 174'de inkılap kanunları sayılmıştır. sağlanamadığı takdirde üçüncü oylamada en çok oy
Bunlar arasında Hıyanet-i Vataniye Kanunu yoktur. almış bulunan iki aday arasında dördüncü oylama
(Cevap A) yapılır, bu oylamada da üye tamsayısının salt
-TEMEL YURTTAŞLIK BİLGİSİ- 99
çoğunluğu ile Cumhurbaşkanı seçilemediği takdirde 6. Aşağıdakilerden hangisi hukuk devleti ilkesinin
derhal Türkiye Büyük Millet Meclisi seçimleri gereklerinden biri değildir? (2000 DMS)
yenilenir. (Anayasa Madde 102.) A) Kanunların anayasaya uygun olması
(Cevap E) B) İdarenin işlemlerinin yargı denetimine tabi
olması
C) Yasaların yöneten-yönetilen ayrımı olmaksızın
herkes için geçerli olması
4. 1982 Anayasası'nda yer alan ve değiştirilmesi D) Siyasi partilerin Yargıtay tarafından mali
yasak olan maddelerle ilgili aşağıdaki ifadelerden denetime tabi tutulması
hangisi doğrudur? (2000 DMS) E) Yargının bağımsız olması
A) Anayasanın sadece başlangıç metninin
değiştirilmesi yasaktır.
B) Anayasanın temel hak ve ödevleri düzenleyen Siyasi partilerin mali denetimini Anayasa Mahkemesi
maddelerinin değiştirilmesi yasaktır. yapar.
C) Anayasanın 1, 2 ve 3. maddelerinin (Cevap D)
değiştirilmesi yasaktır.
D) Anayasanın, sadece devlet şeklinin Cumhuriyet
olduğunu öngören 1. maddesinin değiştirilmesi
yasaktır.
E) Anayasada değiştirilmesi yasak olan hiçbir
madde yoktur.
Anayasa md. 4 gereğince Anayasanın 1, 2 ve 3. £5

maddeleri değiştirilemez, değiştirilmesi teklif co
edilemez. &
(Cevap C)
UÜ
Aşağıdakilerden hangisi, sosyal devletin

sağlanması için gerekli değildir? (2000 DMS)
5. 1982 Anayasası'na göre, aşağıdakilerden hangisi A) Kişilerin gelirlerine göre artan oranda vergi
Cumhurbaşkanının yetkilerinden biri degildir? vermemeleri
(2000 DMS) B) Halkın temsilcisi olan milletvekilinin
A) Bakanlar Kurulunun teklifi üzerinde Cumhurbaşkanını seçmesi
Genelkurmay Başkanı'nı atamak C Topraksız çiftçilerin topraklandırılması Devletin,
B) Başbakanın teklifi üzerine yeni bir bakanlık ) işsizliği önlemeye elverişli bir ortam yaratmak
kurmak için gerekli önlemleri alması Çalışanlara ücretli
C) Belli konularda TBMM seçimlerinin tatil hakkının tanınması
yenilenmesine karar vermek E)
D) Anayasa Mahkemesi üyelerini seçmek
E) Başbakanın teklifi üzerine bir bakanı görevden
almak Sosyal devlet; devletin barış ve adaleti sağlamak
amacıyla sosyal ve ekonomik hayata aktif
müdahalesini meşru ve gerekli gören devlet
Anayasa md. 113 gereğince; "Bakanlıkların anlayışıdır. O halde, cumhurbaşkanının milletvekili
kurulması, kaldırılması, görevleri, yetkileri ve tarafından seçilmesinin sosyal devlet ilkesiyle
teşkilatı kanunla düzenlenir." alakası yoktur.
(Cevap B) (Cevap B)
8. 1982 Anayasasına göre, Aşağıdakilerden hangisi

bir kimsenin milletvekili seçilebilmesi için gerekli
koşullardan biri değildir? (2000 DMS) Meclis araştırması, belli bir konuda bilgi edinmek için
yapılan incelemeden ibarettir. Bu bilgi edinme bir
A) Yükümlü olduğu askerlik hizmetini yapmış olması
komisyon aracılığıyla olur.
B) Adaylığı koyduğu seçim çevresinde en az 1
yıldan beri oturuyor olması (Cevap D)
C) Türkvatandaşı olması
D) En az ilkokul mezunu olması
E) En az 30 Yaşında olması
11. Aşağıdakilerden hangisi TBMM'nin görevlerinden

Anayasa md. 76'ya göre, otuz yaşını dolduran her
biri değildir? (2000 DMS)
Türk vatandaşı milletvekili seçilebilir. En az ilkokul
mezunu olmayanlar, kısıtlılar ve yükümlü olduğu A) Seçimle ilgili itirazları inceleyip kesin karara
askerlik hizmetini yapmayanlar milletvekili bağlamak
seçilemez. B) Savaş ilanına karar vermek
C) Genel af ilanına karar vermek
(Cevap B)
D) Cumhurbaşkanını seçmek
E) Devlet bütçesini kabul etmek
9. 1982 Anayasası'na göre, aşağıdakilerden hangisi
milletvekilliliğini kendiliğinden veya TBMM
kararıyla sona erdiren nedenlerden biri değildir?
Seçim süresince ve seçimden sonra seçim
(2000 DMS)
konularıyla ilgili bütün yolsuzlukları şikayet ve
A) Meclis çalışmalarına özürsüz veya izinsiz itirazları inceleme ve kesin karara bağlama görevi
olarak 1 ay içinde toplam 5 birleşim günü Yüksek Seçiım Kurulunundur. (Anayasa md. 79)
katılmamak
B) Milletvekili seçilme yeterliliğini ortadan kaldıran (Cevap A)
bir suçtan kesin hüküm giymek
C) Bakan olarak Bakanlar Kurulunda görev almak
D) Milletvekilliği ile bağdaşmayan bir görev veya
hizmeti sürdürmekte ısrar etmek 12. 1982 Anayasasına göre, Cumhurbaşkanının tek
E) Anayasa Mahkemesinin verdiği kapatma başına yaptığı işlemlerin yargısal denetimi ile ilgili
kararına beyan ve eylemleriyle partisinin olarak aşağıdakilerden hangisi doğrudur? (2000
kapatılmasına sebep olduğu belirtilmiş olmak DMS)
A) Anayasa mahkemesince yapılır.
B) Danıştayca yapılır.
Milletvekilinin, bakan olarak Bakanlar Kurulunda C) Uyuşmazlik mahkemesince yapılır.
görev alması milletvekilliğini sona erdirmez. D) Ankara Bölge İdare Mahkemesince yapılır.
E) Bu işlemlere karşı yargı yoluna başvurulamaz.
(Cevap C)
10. TBMM'nin aşağıdaki bilgi edinme ve denetim

Cumhurbaşkanının resen imzaladığı kararlar ve
yollarından hangisinde, meclisin kurduğu bir özel
komisyon eliyle belli bir konuda bilgi toplanıp emirler aleyhine Anayasa Mahkemesi dahil, yargı
inceleme yapılması söz konusudur? (2000 DMS) mercilerine başvurulamaz.
A) Soru (Cevap E)
B) Gensoru
C) Genel görüşme
D) Meclis araştırması
E) Güvenoyu
13.1981 Anayasası'na göre, aşağıdakilerden hangisi

Türkiye'deki laiklik uygulamasında yoktur? (2000
DMS) Onsekiz yaşını dolduran her Türk vatandaşı seçme
ve halkoylamasına katılma haklarına sahiptir. Silah
A) Resmi bir devlet dininin bulunmaması altında bulunan er ve erbaşlar ile askeri öğrenciler,
B) Devlet yönetiminin ve toplumsal ilişkilerin din
taksirli suçlardan hüküm giyenler hariç ceza infaz
kurallarına tabi olmaması
kurumlarında bulunan hükümlüler oy kullanamaz.
C) Devletin din ve mezhep ayrımı yapmaması
Seçmen kütüğüne kayıtlı olmak gerekir.
D) Devletin din hizmetlerini bir kamu hizmeti olarak
düzenlememesi (Cevap E)
E) Dini ayin törenlerinin serbest olması
Genel idare içinde yer alan Diyanet İşleri Başkanlığı,

laiklik ilkesi doğrultusunda bütün siyasi görüş ve 16.1982 Anayasasına göre, hangi bakanların TBMM
seçimlerinden önce çekilmeleri ve yerlerine
düşünüşlerin dışında kalarak ve milletçe dayanışma
bağımsızların atanması gerekir? (2001 KMS)
ve bütünleşmeyi amaç edinerek, özel kanunda
gösterilen görevleri yerine getirir. Bu nedenle din A) Ekonomiden sorumlu devlet bakanı, Adalet,
hizmetlerini Anayasamız kamu hizmeti olarak Dışişleri
düzenlemiştir. B) İçişleri, MSB, Ulaştırma
C) Adalet, İçişleri,L)laştırma
(Cevap D)
D) Adalet, MEB, MSB
E) MSB, Adalet, Maliye
14. Aşağıdakilerden hangisi, seçmenin, oy hakkını
baskı altında kalmadan kullanabilmesini sağlar?
(2000 DMS)
1982 Anayasasına göre, Adalet, İçişleri, Ulaştırma
A) Açık oy-gizli tasnif ilkesi bakanlarının TBMM seçimlerinden önce çekilmeleri
B) Eşit oy ilkesi ve yerlerine bağımsızların atanması gerekir.
C) Oyun gizli verilmesi ilkesi
D) Seçimin yargı denetiminde yapılması ilkesi LÜ
E) Genel oy ilkesi (Cevap C)
Vatandaşların hiçbir baskı ve zorlama olmadan oy

kullanabilmesi oyun gizli verilmesine bağlıdır.
(Cevap C) 17.1982 Anayasası'na göre, milletvekili seçimlerinde
aşağıdakilerden hangisinin uygulanması mümkün
degildir? (2001 KMS)
A) Tercihli oy
B) İki dereceli sistem
15. Aşağıdakilerden hangisi, bir kimsenin milletvekili C) İki turlu sistem
v e y a y e re l y öne t im s e ç im le ri n de oy D) Dar bölge sistemi
kullanabilmesi için gereken koşullardan biri E) Seçime katılmayan seçmenlere para cezası
degildir? (2000 DMS) verilmesi
A) Türk vatandaşı olmak
B) 18 yaşını doldurmuş bulunmak
İki dereceli sistem 1946 seçimlerinde kaldırılmıştır.
C) Seçmen kütüğüne kayıtlı oimak
Artık kullanılmamaktadır.
D) Seçim sırasında silah altında bulunan er veya
erbaş olmamak (Cevap B)
E) Okuryazar olmak
18. Ülkemizde yapılan seçimlerde sıkça kullanılan 20. Aşağıdakilerden hangisi "doğal yargıç (kanuni
"genel oy" kavramı ne demektir? (2001 KMS) hakim)" güvencesinin bir sonucudur? (2001 KMS)
A) Milletvekili genel seçimlerinde ülke genelinde A) Hiç kimsenin kanunen tabi olduğu
kullanılmış olan oyların tümü mahkemeden başka bir merci önünde
B) Bir siyasa! partinin herhangi bir seçim yargılanmaması
çevresinde milletvekili çıkarabilmesi için ülke B) Görülecek davaya gör9 olağanüstü yargılama
genelinde alması gereken asgari oy sayısı mercilerinin kurulabilmesi
C) Bir siyasal partinin, milletvekili seçimlerinde C) Herkesin dilediği kişiye karşı dava açabilmesi
ülke genelinde aldığı oyların tümü D) Herkesin her konuda dava açabilm^si
D) Milletvekili veya yerel yönetim seçimlerinde E) Herkesin dilediği yerde dava açabilmesi
seçmen kütüğüne kayıtlı olan seçmenlerin tümü
E) Her vatandaşın, milletvekili V9ya yerel yönetim
seçimlerinde, yaş ve ergenlik dışmda başka bir Anayasa md. 37 gereğince ki maddenin başlığı
nitelik aranmadan oy hakkına sahip olması kanuni hakim güvencesidir. Hiç kimse kanunen tabi
olduğu mahkem^den başka bir merci önüne
çıkamaz.
Yaş V9 ergenlik dışında başka bir nitelik aranmadan
(Cevap A)
her vatandaşın oy kullanma hakkına sahip olmasını
ifade ed9n kavram genel oydur.
(Cevap E)
o
çn
19.1982 Anayasasına göre, aşağıdakilerden hangisi

bir siyasi partinin Anayasa Mahkemesi tarafından
temelli kapatılma nedenlerinden biri degildir?
(2001 KMS)
A) Yabancı devletlerden veya uluslar arası
kuruluşlardan maddi yardım alması 21. Aşağıdakilerden hangisinin kamu tüzel kişiliği
B) Tüzük V9 programlarının eşitlik İlkesîne aykırı yoktur? (2001 KMS)
olması A Belediyeler
C) Tüzük ve programlarının laiklik ilkesine aykırı B Üniversiteler
olması C il Özel İdareleri
D) Demokratik devlet ilkelerine aykırı eylemlerin )D TRT
odağı haline gelmesi )
E Bakanlıklar
E) Önceden izin almadan kurulması )
Bakanlıkların tüzel kişiliği yoktur, devlet tüzel

Siyasi partiler önced^n izin almaksızın kurulurlar. kişiliğini temsil eder.
(Anayasa md. 68/3) (Cevap E)
(Cevap E)
22.1982 Anayasası'na göre, kanunların Resmi 24. Aşağıdakilerden hangisi, hukuk devleti ilkesinin
Gazete'de yayımlanması ile ilgili aşağıdaki bir gereğidir? (2002 KPSS)
ifadelerden hangisi doğrudur? (2002 KPSS)
A) Ulusal gelirin adaletli dağılımının sağlanması
A) Cumhurbaşkanı, TBMM tarafından kabul edilen B) Zorunlu eğitimin benimsenmesi
bir kanunu hiçbir süre sınırlaması olmadan C) Vatandaşların sosyal güvenliğe kavuşturulması
dilediği zaman Resmi Gazete'de yayımlayabilir. D) Anayasa Mahkemesi üyelerinin Cumhurbaşkanı
B) Cumhurbaşkanı, TBMM'nin kabul ettiği bir tarafından seçilmesi
kanunun bir kez daha görüşülmesi için geri E) İdarenin işlemlerinin yargı denetimine tabi
göndermediği takdirde, 15 gün içinde Resmi olması
Gazete'de yayımlamak zorundadır.
C) Bir kanunu Resmi Gazete'de yayımlama yetkisi
Bakanlar Kurulu'nda olup bu yetkiyi 10 gün Hukuk devletinin en önemli gereği yasama ve
içinde kullanması gerekir. yürütme organının yargı denetimine tabi olmasıdır.
D) Bir kanunu Resmi Gazete'de yayımlama yetkisi Diğer şıklar sosyal devlet ilkesinin özellikleridir.
TBMM Başkanı'nda olup bu yetkiyi 10 gün
(Cevap E)
içinde kullanması gerekir.
E) Bir kanunu Resmi Gazete'de yayımlama yetkisi
Başbakan'da olup bu yetkiyi 15 gün içerisinde
kullanması gerekir.
TBMM'de görüşülüp kabul edilen kanunların

Cumhurbaşkanı tarafından R.G.'de yayınlanma •<«
süresi her halükarda 15 gündür. Aynı süre içinde tc
Cumhurbaşkanı kanunun bir kez daha görüşülmesi °
için kanunu, meclise geri gönderebilir. g*
(Cevap B)
o
23. Sıkıyönetim veya olağanüstü hal durumunda

çıkarılabilecek kanun hükmünde kararnamelerle
ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?
(2002 KPSS)
25. Aşağıdakilerden hangisi seçimle işbaşına gelir?
A) Bakanlar Kurulunca Danıştay'ın
(2003 KPSS)
incelemesinden geçirildikten sonra çıkarılabilir.
B) Temel hak ve hürriyetlere ilişkin düzenleme A) Vali
yapamaz. B) Belediye Başkanı
C) TBMM'nin onayına sunulmasına gerek yoktur. C) Kaymakam
D) Resmi Gazete'de yayımlanmaları gerekmez. D) Mal müdürü
E) Bir yetki kanununa dayanması gerekmez. E) Emniyet müdürü
Sıkıyönetim ve Olağanüstü Hal Kararnameleri Diğer seçenekler merkezi idarenin kamu görevlileri
çıkarma yetkisi Anayasa tarafından Cumhurbaşkanı niteliğinde olduğundan "atama" işlemi ile işbaşına
başkanlığında toplanan Bakanlar Kuruluna verilmiş getirilir. Belediye Başkanı ise seçimle işbaşına
olup bir yetki kanununa ihtiyaç duyulmaz. gelmektedir.
(Cevap E) (Cevap B)
26. Türkiye'de, Laiklik İlkesi Anayasa'ya ne zaman 28. Aşağıdakilerden hangisi, TBMM'nin 1982
girmiştir? (2003 KPSS) Anayasası'nda belirtilen görev ve yetkilerinden
biri değildir? (2003 KPSS)
A) 1921 Anayas ası'nda, 29 Ekim 1923 tarihinde
yapılan değişiklikle A) Hükümeti den^tlemek
B) 1924 Anayasası'nın kabul edilmesiyle B) Savaş ilanına karar vermek
C) 1924 Anayasası'nda, 1934 yılında yapılan C) Genel ve özel af ilanına karar vermek
değişiklikle D) Kesin hesap kanun tasarılarını görüşmek
D) 1924 Anayasasfnda, 1937 yılında yapılan E) Kanunları yorumlamak
değişiklikle
E) 1961 Anayasası'nın kabul edilmesiyle
TBMM'ce yapılan yoruma, yasama yorumu denir.
1924 Anayas as ında benims enen bu yorum türü
1924 Anayas as ı'ndaki T C.'nin dininin İs lam 1961 ve 1982 Anayasasında benimsenmemiştir.
olduğuna ilişkin düzenleme 1928 yılındaki bir
(Cevap E)
değişiklikle kaldırılmış V9 1937 yılındaki değişiklikle
de ilk k ez l ai klik A n ayas a' ya geçirilerek
ilkeleştirilmiştir.
(Cevap D)
o
S2
"Q
Ui
27.1982 Anayasast'nda, aşağıdakilerden hangisi 29. Demokratik bir toplumda halk, yöneticileri
sosyat ve ekonomik haklar ve ödevler arasında aşağıdakilerden hangisiyle belirler? (2003 KPSS)
düzenlenmiştir? (2003 KPSS) A) Seçim
A) Mülkiyet hakkı B) G^nsoru

B) Dilekçe hakkı C) Kuvvet ayrılığı
C) Eğitim ve öğretim hakkı D) Referandum
D) Süreli ve süresiz yayın hakkı E) Halk vetosu
E) Toplantı ve gösteri yürüyüşü düzenleme hakkı
Demokratik hayatın vazgeçilmez iki unsuru vardır.
Kişinin sosyal yaşama ve çaltşma hayatına ilişkin Biri siyasi partiler diğeri de demokratik seçimlerdir.
hak ve ödevler Anayasanın, kamu hakları 9konomik (Cevap A)

hakları bölümünden "sosyal ve ekonomik haklar"
başlığı altında düzenlenmiştir. Çalışma, grev ve
lokavt, dinlenme, konut hakkı gibi haklar bu gruba
giren haklardandır.
(Cevap C)
-TEMEL YURTTAŞUK BİLGİSİ 105
30.1982 Anayasası'na göre. Devlet Denetteme Kurulu 32.1982 Anayasası'na göre, Cumhurbaşkanı
aşağıdakilerden hangisinde, inceleme, araştırma tarafından hükümeti kurmakla görevlendirilecek
ve denetleme vapamaz? (2003/2 KPSS) kişinin, aşağıdaki koşullardan hangisini mutlaka
karşılaması gerekir? (2003/2 KPSS)
A) İşveren sendikaları
B) Üniversiteler A) Milletvekili olma
C) Barolar B) Çoğunluk partisinin genel başkanı olma
D) Vergi mahkemeleri C) En az 40 yaşında olma
E) Kamuya yararlı demekler D) Herhangi bir mahkumiyeti bulunmama
E) Yükseköğrenim mezunu olma
Silahlı Kuvvetler ve yargı organları, Devlet

Denetleme Kurulunun görev alanı dışındadır. Bu Anayasa md. 109'a göre: "Başbakan,
nedenle cevap D seçeneğidir. Cumhurbaşkanınca TBMM üyeleri arasından atanır."
(Cevap D) Yani, başbakan olarak atanacak kişinin milletvekili
olması zorunludur.
(Cevap A)
31.1982 Anayasası'na göre, aşağıdakilerden hangisi, 33.1982 Anayasasfna göre, aşağıdakilerden hangisi
Cumhurbaşkanı'nın milletvekili seçimlerinin seçimlerde oy kullanamaz? (2003/2 KPSS)
yenilenmesine karar verebileceği durumlardan A) Astsubaylar
biridir? (2003/2 KPSS) B) Hakimler ve savcılar
A) Çok sayıda milletvekilinin partilerinden istifa C) Yüksek Seçim Kurulu
etmesi D) Ceza ve tutukevinde bulunan tutuklular
E) Askeri öğrenciler
B) Birden çok bakanın Yüce Divan'da yargılanarak
suçlu bulunması
C) TBMM'de boşalan üyelik sayısının, üye
tamsayısının yüzde beşini bulması Süah altında bulunan er ve erbaşlar ile askeri
D) Düşürülen Bakanlar Kurulu'nun yerine 45 gün öğrenciler, taksirli suçlardan hüküm giyenler hariç
içinde bir yenisinin kurulamaması ceza infaz kurumlarında bulunan hükümlüler oy
E) Anayasa değişikliği öngören bir yasanın kullanamazlar.
Anayasa Mahkemesi'nce iptal edilmesi (Cevap E)
Anayasa md. 116'ya göre: "Bakanlar Kurulunun

güvensizlik oyuyla düşürülmesi hallerinde; 45 gün
içinde Bakanlar Kurulu kurulamadığı veya kurulduğu
halde güvenoyu alamadığı takdirde Cumhurbaşkanı,
TBMM Başkanına danışarak, seçimlerin
yenilenmesine karar verebilir.
(Cevap D)
34.1982 Anayasa'sına göre, aşağıdakilerden hangisi

Anayasa Mahkemesi'nin siyasi partilerle ilgili
görevlerinden biri degildir? (2003/2 KPSS)
A) Siyasi partilerin mal edinimlerinin kanuna
uygunluğunu denetlemek
B) Kapatılan bir siyasi partinin yenid^n
kurulmasına izin vermek
C) Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı'nca açılan,
siyasi partilerin kapatılmasıyla ilgili davaları
kesin karara bağlamak
D) Bir siyasi partiyi kapatma yerine, onun devlet
yardımından tamamen yoksun bırakılmasına
karar vermek
E) Anayasa'ya aykırı eylemlerin odağı haline gelen
bir siyasi partinin devlet yardımından kısmen
yoksun bırakılmasına karar vermek
Kapatılan bir siyasi parti başka bir ad altında tekrar

kurulamaz.
(Cevap B)
"ZL
o
£
2
U
J
-YEDİİKLİM Kültür ■ Sanat- 107
meğe değerdir. Buradan da anlaşılıyor ki, Meraga

Rasathanesinde Tusî'nin yaptığı gözlem usulü,
çağımızın gözlem şekillerine tesir etmiştir.
Tusi'nin Çalışma
Metotları Uzay
Çağına Örnek
Olmuştur:
Hülagu Han, Azerbaycan'ın kasabası Meraga'da bir

rasathane kurdurmak için Müslüman Türk âlimi
Nasireddin Tusî'yi (1201-1274) görevlendirmiştir.
Tusî'nin, Maraga Rasathanesi Türk İslâm mede- ^
niyetinin en büyük ilmî kurumlarından biri olmuştur. |
Yaptığı rasatlarla, zamanına kadar alanında *? Rasathaneyi Ziyaret Eden Bilim Adamımn
meydana getirilmiş eserlerin en büyüğü olan Zic-i g
İlhani'yi yazmış. '§■ Görüşü:
Batılı ilim adamı Bundan önceki sayıda ünlü Türk bilim adamı,
Reinaud'un ifadesine :, -;=-.-i 2 astronom Nasirettin Tusi'den ve yapmış olduğu
. >-
göre Tu sî, bu rasathaneden bahsedilmişti. Burada rasathaneyi
rasathanedeki bazı V ziyaret eden bir bilim adamının görüşlerini de
aktarmak istiyorum:
aletleri ve bir kısım
çalışma vasıtalarını Nasireddin Tusî'nin, Hülagu'yu ikna eder ek
kendisi
bazılarının
eksikliklerini
tamamlamıştır.
icat
da
r
etmiş,
İ yaptırdığı Maraga Rasathanesi'ne, Tusî'nin oğlunun
şef bulunduğu sırada bir ziyaretçi gelir.
Bu ziyaretçi birkaç sözden sonra ne için geldiğini ve
amacının ne olduğunu açıklar:
Nasireddin Tusî'nin, Hülagu Han öldüğü için oğlu
-Ben de astronomi ile uğraşırım. Astronomi ilminden
Abaka Han'a sunduğu "Zic-i İlhani"si en önemli
ziclerden sayılmıştır. Bu eserTusî'nin "Zic-i İlhani"si çok iyi anlarım. Eğer mümkünse rasathaneyi
ile, Uluğ Bey'in "Zic-i Gürganisine" dayanarak yayın- gezmek istiyorum, der.
lamıştı. Ayrıca Tusî'nin kurmuş olduğu Meraga Nasireddin Tusi'in oğlu, ziyaretçinin bu isteğini
Rasathanesinde yaptığı bazı gözlem ve çalışma kırmaz, seve seve kabul eder:
usulleri, uzay çağı dediğimiz asrımızın astronomi
-Tabii neden olmasın. Buyurunuz, birlikte
çalışmalarına bile örnek oluşturmuştur. Çünkü
Merage Rasathanesinde yapılan gözlemlerde Ay'a gezelim, der.
yüksek yerlerden değil çukur yerlerden gözlem
yaparlardı. "Zamanımızda da, Tovver Teleskoplarla
donatılmış Amerikan Astrofizik laboratuarlarının
fotoğraf odalarının yeraltına çekilmiş olmasının"
çeşitli sebepleri arasında bu nokta da işaret edil-
Küçük yaşından itibaren Harezm Sarayı ile ilişkisi

olan Beyrunî, daha sonraları kendisi de bir âlim olan
Harezm hükümdarları sülalesinden Ebu Nasr
Mansur İbn-i Ali bin Irak'ın himayesi altına alınmıştır.
Burada 22 yaşına kadar kaldığı süre içerisinde
büyük bir ilgi ve itibar gören Beyrunî, Batı
Harezmliler'in yıkılması sonucu doğduğu yerden
ayrılarak Rey şehrinde Büveyhler yanında kalmıştır.
Burada da arzuladığı bir çevre edinemeyen
âlimimiz, daha sonra buradan da ayrılıp Cürcan
şehrine gelip, 1009 yılına kadar bu şehirde kalmıştır.
Tekrar Harezm'e dönen Beyrunî Harzemşah Ebul
Ziyaretçi rasathaneyi gezdikçe ve bazı astronomi Abbas'ın ilim danışmanı olmuştur. Fakat Harezm'in
aletlerini gördükçe şaşkınlığını gizleyemez. Ziyaretçi Gazneli Mahmut tarafından alınması ile Gaznelilerin
burada gördüğü aletlerin yanında, biri zemin altına himayesine giren Beyrunî, ömrünün sonuna kadar
tutturulan Meridyen'e, ikincisi Ekvator'a, üçüncüsü Gazne şehrinde yaşamıştır. Beyrunî'yi diğer İslâm
Ekliptik'e (yani Dünyanın yıllık hareket düzlemine), Türk âlimlerinin birçoğu gibi; astronom, fizikçi,
dördüncüsü arz dairesine, beşincisi Ekimoks (yani matematikçi, Jeolog, biyolog, sosyolog, tabip,
gece gündüz eşitliği) daireye ait olmak üzere beş eczacı, kimyacı, filozof, tarihçi ve coğrafyacı kimliği
bakır daireden oluşmuş bir Usturlab, yani gözlem içinde bir deha âlim olarak görüyoruz. Çeşitli ilim
aracı görüp, hayretler içinde bunları inceler. dallarını başarı ile şahsiyetinin bilgi hazinesinde
Ayrıca bu aletler arasında yıldızların yer ve açıklığını toplayan Beyrunî, ilmî kaynaklara ve belgelere
tespit eden bir azimut (açıklık) dairesini gördüğünü dayanmanın gerekliliğini, olayların tecrübe ve
söyler. deneylerle isbat edilmesi gerektiğini, ilim aleminde
ilk defa ileri süren âlimlerdendir. Tenkitçi, tahlilci ve
Ziyaretçi rasathaneden ayrılırken hayretini
gizleyemez. Düşüncelerini açıklamadan da geniş bir tecessüs zihniyetine sahip olan Beyrunî,
duramaz: Astronomi aletlerinde bu kadar ileri gitmiş devrinde olduğu kadar kendinden sonraki birkaç asra
olduklarını kimse görmeden inanamaz, der. da, orijinal ilmî buluşlarıyla mükemmel bir ilim adamı
olmanın şartlarını şahsiyetinde toplayarak, aranılan
örnek âlim insan olmuştur. Beyrunî'nin, asrının
ilerisinde ilmî bir kişiliğe sahip olduğunu yerli ve
yabancı ilim adamları kabul etmektedirler. Öyle ki
zamanın âlimleri Beyrunî'nin ilmî keşif ve
çalışmalarını anlamakta güçlük çekmişlerdir.
Barthold, Beyrunî'nin ilmî usullere gösterdiği itina
Yaşadığı asra adını veren âlim: BEYRUNİ bakmnından, bilinen eserler içinde müstesna bir
mevkiiye sahip olduğunu ifade etmlektedir. W.
Beyrunî, yaşadığı yüzyıla "Beyrunî Yüzyılı"
Durant'da, geometriye teoremlerin isbatını getirenin
dedirtebilecek kadar tesir etmiş birTürk İslâm âlimidir.
Tam adı Abu'l-Rayhan Muhammed bin Ahmed Al- Beyrunî olduğunu yazmaktadır. S. Hunke ise onun
Beyrunî Al Harizmî'dir. Beyrunî'nin 4 Eylül 973 (H. ilmî şahsiyetinin orijinalliğine temas ederek
362)'de Harezm ülkesinin başkenti olan Ket "Müslümanların üniversal fikirli Aristosu büyük
(bugünkü Şahabbas Veli)'de doğduğu genellikle Türk Bilgini" olarak, Beyrunî'den övgüyle bahseder.
kabul edilmektedir.
Beyrunî'nin doğduğu bölgenin Türkler'in hakim
olduğu bir bölge olmasına ve kendisinin de ana
dilinin Türkçe olduğuna bakarak, Harezm'in yerli
Türklerinden olduğu kaynaklar tarafından kabul
edilmektedir. Beyrunî'nin eserlerinden, ifadelerinden
anlıyoruz ki Arapça ve Farsça'yı sonradan
öğrenmiştir.
-YEDİİKLİM Kültür - Sanat- 109
Bu sohbetimizde Birunî olarak da bilinen Türk İslâm

âliımi Beyrunî'nin bilime verdiği değer ve ona olan
saygısının mesajlarını veren birkaç hikayesini
aktarmayaçalışacağım:
Bilim tarihçileri tarafından yaşadığı yüzyıla "Beyrunî
Yüzyılı" adı verilen bir ilim adamı olan Beyruni
elbette sonsuz bir ilim aşkı içerisinde yaşamıştır.
İlmin çeşitli alanlarında eserler veren ve
Kopernik'ten 500 sene önce dünyanın döndüğünü
Beyruni'nin hatıra pul olarak basılan resimleri ispat eden bir ilim adamıdır.
Meselâ 0, ilmî belgelere dayanmanın mecburiyetini,
Daima tekrar ettiğim gibi, Türk Milletinin cihan
bir olayın deney ve tecrübelerle ispat edilmesi
tarihindeki büyük rolünü bugünkü ilim gerektiğini ilk defa öne süren âlimlerdendir.
zihniyetiyle objektif olarak ortaya koya-
bildiğimiz zaman, dünya ilim aleminin bunu Beyrunî daha 17 yaşlarındayken, büyük bir ilim aşkı
ile verimli deney ve gözlemlere girişmiştir. Hattâ
kolaylıkla kabul edeceği ne kadar muhakkak
karşılaştığı bazı zoriuklar neticesinde de, ilk defa
ise, bunun Türk Milleti'ne en büyük bir hizmet kendisine ait yeni uygulamalara ve metotlara da
olacağı o derece katidir. (Ord. Prof. M. Fuat yönelmiştir:
Köprülü, İslâm Medeniyeti Tarihi, Başlangıç
Bölümü, s. XXIV). Beyrunî, yaptığı ilk gözlemlerinde, çıplak gözle
güneşe bakmaktan gözleri rahatsızlanmış. Güneşi,
gözüm rahatsız olmadan başka nasıl
gözlemleyebilirim, diye düşünmeye başlamış.
Sonunda güneşin sudaki aksinden faydalanarak
çalışmalarını sürdürmüştür.
Türk İslâm medeniy9tind9 İbni Sinâ ve

Beyrunî'nin yaşadığı onbirinci asra geldiğimizde
İslâm Dünyası; ilim kurumları, ilim adamları ve
zengin kütüphaneleriyle dünyaya haklı bir
şöhret salan ü!key9 dönüşmüş durumdadır.
Atlas Okyanusu'ndan ve Pirenelerden,
Hindistan ile Tibet V9 Çin'e kadar uzanan İslâm
Dünyası'nın, y^ryüzünün 9n m^denî toplumu,
medeniyet seviy^si bakımından 9n yüksek
camiası olduğunu değerli ilim tarihçimiz V9 iüm
ÇOK YÖNLÜ BİR BİLİM ADAMI BEYRUNİ adamımız Ord. Prof. Dr. Aydın Sayılı
belirtmektedir,
(BİRUNİ)
Büyük bilginlerden Arşimet;
-Bana bir dayanak noktası veriniz, dünyayı yerinden

oynatayım, der. İşte bizim medeniyet tarihine
baktığımızda bu dayanak noktasının "iiim" ve "ilim
aşkı" olduğunu görebiliyoruz.
CHRISTOPHER DOWSON:
Tam dörtyüz yıl boyunca ilim ve kültür
yönlerinden bütün dünyanın önderliği hep
İslâmların (Müslüman milletlerin) elinde
olmuş ve Batı Avrupa'nın ilmî geleneklerinin
kaynağı da İslâm dünyasının geleneklerinden
alınmıştır. (Dovvson, C., Batının Oluşumu, s.
177). ____________________________
BEYRUNI VE GAZNELİ MAHMUT
Beyrunî ile ilgili bir başka olay da şöyle anlatılır:

Türk hükümdarı Gazneli Mahmut, Harzem'de
büyük ilim adamları ve şairlerin bulunduğunu
öğrenir. Bir çok Türk hükümdarı gibi o da
bunları kendi sarayında görmek ister. Bunun
için Harzem hükümdarından Beyruni ve İbni
Sina gibi iüm adamlarını kendi sarayına
gönderilmesini ister. Harzem hükümdarı bu
isteğe uyar.
Beyruni, Gazneli Mahmut'un sarayına yerleşir.
Hatta onunla birlikte Hindistan'a gider. Hindistan
dönüşünde bu büyük Türk hükümdarının en
fazla değer verdiği âlimlerin başında yer alır.
Gazneli Mahmut'un huzurunda ilmî tartışma ve
görüşmeler yapıldığı sırada, Asya'nın
kuzeyindeki bir ülkenin elçisi:
-Efendim, der. Bulunduğum yerde güneşin
aylarca batmadığını gördüm.
Bunun üzerine Gazneli Mahmut biraz sinirlenir.
Kendisiyle alay edildiğini sanır. Adamın hapse
atılmasını emreder. 0 sırada Beyruni söz alır,
adamın imdadına yetişir: İhsan Kurt
-Bu gerçek olabilir, diyerek açıklamaya çalışır. PDR Uzmanı-Yazar | www.ihsankurt.net
Gazneli Mahmut, emrini geri alır ve elçi kurtulur. Not: Bu ekler hazırlanırken: İhsan Kurt'un "Bilim
Tarihinde Keşiflerin İç Yüzü" ve "Bilim
Tarihinden Hikayeler" adındaki eserlerinden
faydalanıimıştır.

Genel Yetenek

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Genel Yetenek

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

-TÜRKÇE-

Özne (İşi yapan, üstlenen):

CÜMLENİN ÖĞELERİ Yüklemin bildirdiği işi, hareketi, oluşu, durumu

Dolaylı Tümleç CUMLE TURLERJ

» Ne => -e, -de, -den » 1. ANLAMLARINA GÖRE CÜMLELER

Sang) tüm dostlarındİn) selam getirdim. E. Ünlem Cümlesi

ZARF TÜMLECİ 2. YÜKLEMİNE (YÜKLEMİNİN TÜRÜNE) GÖRE

Cocuk dün aşağıVâ) aglavarak jndi. 4. YAPISINA GÖRE CÜMLELER

I. Girişik Bileşik cümle

Kim C. Sıralı Cümle

Ömrünü sevdiklerMe) gecirecek. I. Bağımlı Sıralı

1- ANLAMLARINA GÖRE CUMLELER - Sana ayıracak vaktim yok.

F. Dilek-İstek Cümlesi 3- YÜKLEMİNİN YERİNE GÖRE CÜMLELER

- Bir de baktım ki pencereme kuşlar konmuş.

Bir temel cümle ve onun şartı durumunda olan

4. Şartlı Bileşik Cümle

5. Mi'li Bileşik Cümle

1. Bağımlı Sıralı Cümle o Aşağıdakilerden hangisi iki öğeli bir cümledir?

İçeri girdiğini görmedim; ama canı sıkılmıs.

3. "Kendi" dönüşlülük zamiri aşağıdakilerin

A) Kendini bir hiç uğruna yaktı.

4. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde özne 7. Aşağıdaki cümlelerden hangisinde öğelere

5. Aşağıdaki cümlelerden hangisinin yüklemi 8. Aşağıdaki sorulardan hangisi dolaylı tümleci

9. Aşağıdakilerden hangisinde dolaylı tümleç

14."Karşımızda hiç çalışmadan oturan, sadece

17. Savunduğunuz fikirleri hiç benimsemiyorum.

22. "Haramı ve helâli ayırmayı çocuğumuza ÇÖZÜMLER

3. Özneyi pekiştirmek için "kendi" zamiri öznenin

4. Fiil cümlelerinde, vurgulanmak istenen öğe yükieme 8.

9. Dolaylı Tümleç açıklayıcısıyla "E" şıkkında

12. "Sabırdır / ki / insanı azgın bir boğa iken uvsal

15. • Çocukların ellerinde pis pis maddeler (cümle bir

20. 23. Örtülü özne, cümlenin öğeleri bulunurken eklerden

21. (I)... bulunduğumuz günler-de

Belirtili Nesne (Yan cümle)

5. Başından geçenleri güzelce anlatarak bizleri

Çiçek, sulandığı kadar güzeldir. Kuşlar ötebildiği

3. Aşağıdakilerden hangisi öznesi ortak bir sıralı

4. Aşağıdaki cümlelerden hangisi yapıca

9. Hayatın en büyük mutluluğu, sevildiğimize

A seçeneğinde " kudurmuşcasına" kudurmuş gibi

A) Bu fikîr kimden çıktı?

2. Yolcular, akşamdan önce kasabaya varıp(l)

Bu cümlede numaralanmış bölümlerden

A) B) II. C) III. D) IV. E) V.

3. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde işi kimin 5. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde aracümle

4. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde altı çizili 6. Aşağıdaki cümlelerden hangisi biçimce

7. (I) Dalış yaptığımız su altı mağarasında 15 cm'lik

Bu parçadaki numaralandırılmış cümlelerin

I ve IV. cümlelerde nerede V9 ne sorularının cevabı

Problem çözülürken şunlara dikkat edilmelidir.

SORU: maaşının — 'ünü harcıyor. Geriye 9 ımilyon lirası kalıyor.

Maaşı 4 eşit parçaya bölelim 12

Kabın ağırlığı = x dersek

Su dolu iken kabın ağırlığı:

Kalan 12'lik parçayı 4 parçaya bölersek 3br'lik parça-

Bir varilin içinde belli bir miktarda su vardır. Varile 1

Varilde x litre su olsun. Kovanın aldığı su miktarı da

3. YAŞ PROBLEMLERİ SORU:

% 20 indirimle 4.800.000 liraya satılan bir gömle-

80x = 4.800.000 SORU:

^^ 45OOOOOO (5) 8. HIZ PROBLEMLERİ

7. KARIŞIM PROBLEMLERİ t = zaman