GEBZENN TARH ESERLER CAMLER 1.

Sultan Orhan Camii : Gebze'nin batsnda yer alan cami tahmini olarak 13231331 yllar arasnda ina edilmitir. Osmanl mimarisinin ilk rneklerinden olan camiyi Gebze'nin kurucusu olan Sultan Orhan yaptrmtr. Sultan Orhan Camii erken Osmanl dneminin en basit ve sade rneklerinden biri olarak kabul edilir. Seluklu etkisinde kalan fakat kendine zg bir mimari yaratma istei yapda gze arpar. 2. lyas Bey Camii: lk defa lyas Bey tarafndan yaptrlan caminin ina tarihi kesin olarak bilinmemektedir. Ancak Gebze'nin ilk fethedildii yllarda 1326da yaplmaya baland tahmin edilmektedir. lyas Bey Camii Osmanllardan kalma en eski cami saylmaktadr. 3. oban Mustafa Paa Camii ve Klliyesi: Camii, yaplar topluluunun merkezinde ve Gebze'ye hakim bir mevkide yer alr. 1510 ylnda oban Mustafa Paa tarafndan yaptrlmtr. Klliyenin yapmnn ok nceden planland ve anonim bir almayla ortaya karld anlalmaktadr. Mustafa Paa Msr'a vali olarak atandnda yapmnn srd bilinmektedir. Paa Msr bezemelerinden etkilenerek, camisi iin tanabilir paralar Kahire'de yaptrmtr. Darca iskelesinden Gebze'ye ulatrlan ssleme eleri Msrl ustalar tarafndan yerlerine yerletirilmitir. Kare planl, zeri drt stunun tad 24 metre yksekliindeki geni bir kubbe ile rtldr. Duvarlar ta zemin zerine kesme ta ve muntazam tulalarla rlmtr. Ayrca caminin evresi 2.5 metre yksekliinde olduka kaln duvarlarla evrilidir . Her cephesinde bir tane olmak zere drt giri kaps vardr. Mihrap ve duvarlar kufi yazlarla sslenerek renk dzeni grkemli Trk inileri ile salanmtr. Baz aratrmaclar, bu grkemli caminin de bulunduu klliyenin plannn Mimar Sinan'a izdirildiini, ba kalfas Hseyin Aa'ya da ina ettirildiini ileri srmtr. Evliya elebi Seyahatnamesi'nde, oban Mustafa Paa Camisi'ni Mimar Sinan'n ba halifesi Hssam Kalfa'nn yaptndan bahsedilmektedir. oban Mustafa Paa Klliyesi; cami, medrese, bimarhane, ktphane, han, hamam, kervansaray, paa odalar, tekke, ariv, hel, su kuyusu, adrvan ve bir trbeden olumaktadr.

4.Merdivenli Cami (Karabakal Mescidi): 15. yzyl balarnda ina edilen cami katl olup, zeri kiremitle kapl bir at ile rtldr. Tek minareli ve tek erefelidir. 5.Cuma Camii : Gebze'ye 20 km. mesafede bulunan Cumaky' de 16. yzylda yaptrlmtr. Cami kare planl olup tek katl ve zeri atyla rtlmtr. Bir minaresi bulunmaktadr. Tarihi deeri yksek bu cami yakn gemite esasl bir onarmdan gemitir. 6. Pertev Paa Camii: Yerli Cami olarak da tannan bu cami 1785 tarihinde, Darca' da doan Osmanl devlet adam Seyyit Mehmet Pertev Paa tarafndan yaptrlmtr. Rumlar zamannda Darca' nn Mslman yerli halk tarafndan ina edilmitir. 7. ar Camii: Tavancl'n Merkez Camii niteliindeki bu cami ar iinde yeralmaktadr. Minberi bulunmad iin sadece vakit namazlarnn eda edilmesinde kullanlmtr.na tarihi ve kimin tarafndan yaptrld bilinmemektedir.Cami kare planl, kgir olarak yaplm olup zeri at ile rtlmtr. Caminin temel malzemesi tatr. 1818 tarihindeki onarm srasnda binaya eitli aa ilemeler ve asma kat destekleyen aa stunlar ilave edilmitir. Caminin minaresi sa taraftadr ve tek erefelidir. 8. Sultan Hamid Camii: Halk arasnda Aa Camii diye adlandrlan bu cami, Tavancl beldesinin en eski camilerinden biridir. Yzyllardan beri cemaatin cuma ve bayram namazlarn kld caminin kurulu tarihi bilinmemektedir.Sultan 2. Abdlhamit' in mali katklaryla, eski ahap cami, minaresi yerinde braklarak, yerine bugn ibadet edilen Kagir Cami yaptrlmtr. 1973 ylnda byk lde bir onarm gren camiye, beton kirilerle desteklenen ve klasik Osmanl motifleriyle sslenen bir de kubbe ilave edilmitir. 9. Yal Camii: Tavancl'n Yal Mahallesi'nde ina edilen bu caminin kim tarafndan, hangi tarihte yaptrld bilinmemektedir. 20. yzyln balarnda bakmszlktan yklmtr.

EMELER 1. Hnkr emesi: Fatih Sultan Mehmet'in, 27 Nisan 1481 cuma gn talya zerine yaplacak bir sefer iin yz bin kiilik ordusuyla skdar'dan zmit'e doru yola ktnda, ordusuna mola verdii ve otan kurdurduu ayrlk alana Hnkr ayr denilmektedir. Gnmzde bu alan ayrova adyla anlmaktadr. 3 Mays 1481 tarihinde 52 yanda otanda zel doktoru tarafndan zehirlenerek ldrlen Fatih Sultan Mehmet'in ansna kitabeli bir eme yaplmtr. eme IV. Mehmet dneminde 1659 tarihinde Sadrazam brahim Paa tarafndan yaptrlm ve baz onarmlarla gnmze kadar ayakta kalabilmitir. Hnkr emesi'nin nne Fatih'in ant dikilmitir. 1995 ylnda park, dinlenme ve enlik alan olarak yeniden dzenlenen Hnkr ayr'nda stanbul'un fethi dolaysyla her yl geleneksel fetih enlikleri yaplmaktadr. 2. brahim Paa emesi (ar emesi): Sadrazam Kprl Mehmet Paa'nn, kethdas ve veziri brahim Paa tarafndan 1664 ylnda yaptrlm olup, eni boyu yaklak 6 metredir. Kare planldr. Suyunun ak terazi sistemi ile salanmtr. Kitabesinde brahim Paa'nn ismi ve ebcet hesabyla drlen tarihi okunmaktadr. eme 1933 ylnda tamir edilmitir. Kent merkezinin hemen ortasnda oban Mustafa Paa Hamam'nn yan bandadr. 3. oban Mustafa Paa adrvan: oban Mustafa Paa Klliyesi'nin hemen tam merkezi yerinde bulunan adrvan, onikigen planldr. On iki kesinde de musluklar mevcut olan bu adrvann zeri piramit biiminde bir atyla rtlmtr. 4. Eskihisar emesi: 1772 tarihinde yaptrlan bu tarihi eme adn Eskihisar kynden almtr. zeri piramit eklinde bir at ile rtl olan eme kare planldr. n ve arka yzleri 270 cm yan ksmlar ise 315 cm dir. Ykseklii de 2 metreye yakndr. Tarihi deeri byk bu eme 1850 ylnda esasl bir onarm grmtr. Yukardaki drt emenin yansra Gebze ve Tavancl Beldesi'nde bulunan Bizans ve Osmanl dnemine ait tarihi deere sahip dier emeler ise unlardr: Arapeme, Papaz emesi, Namazgh emesi, Banara emesi, Me ydan emesi Tavancl'da bulunan emeler: ataleme, Kuruncuba emesi, ar emesi, Hamam emesi, Halla dere emesi, Smbll eme, akir emesi. TRBELER Gebze'de bulunan belli bal trbeler unlardr: lyas Bey Trbesi, Kad Feyzullah Bey Trbesi, Malkoolu Mehmet Bey Trbesi, oban Mustafa Paa Trbesi, Kutbeddin elebi Trbesi, Aket dede Trbesi.

MEZARLAR Anibal Ant-Mezar: Kartacal nl komutan Anibal'n Ant-Mezar, Gebze'nin gneydousunda, evresi daire eklinde selvilerle evrili sahann ortasnda yer alan 24 ton arlndaki bir ta lahit ile ekillendirilen, tan zerinde Kartacal komutana ait aplike edilen bir masktan, Trke, ngilizce, Franszca, Almanca ve talyanca dillerinde birer mermer kitabeden olumaktadr. Bu kitabede ayrca nl komutann zgemii yer almaktadr. Ant-Mezar 24 Temmuz 1981'de dzenlenen grkemli bir trenle almtr.

Ressam Osman Hamdi Bey Mezar, Osmanl Edebiyatnn byk nesir stadlarndan Mehmet Nergisi'nin Mezar ve Bulgar asll bir kiiye ait olduu sylenen Zincirkran Mezar Gebze'de bulunan dier tarihi mezarlardr. KALELER 1. Eskihisar Kalesi: Deniz kysnda yer alan Eskihisar kynn kuzeydou kesiminde dik yamal bir tepe zerinde, Eskihisar' daki liman ve zmit Krfezi'nin ky eridini savunmak amacyla, Bizansllarn Komnenoslar (Komneus) dneminde yaklak 800 yl nce Bizans mparatoru I. Manuel Komnenos tarafndan ina ettirildii eitli kaynaklarda ifade edilmektedir. Orijinal eklini koruyarak bugne kadar ayakta kalan bu ender kale; dikdrtgen planl olup, toplam 10 burcu, kaleye giri k salayan 4 kaps bulunmaktadr. Duvarlar bir sra ta, bir sra tula rgldr. Denize bakan surlarnda ciddi atlamalar oluan bu tarihi kale yakn bir zamanda Belediye tarafndan onarlarak yklmaktan kurtarlmtr.

2. Darca Kalesi: En eski ad Tararion Kalesi olan ve Bizansllar dneminde Daritzion Kalesi ad verilen kale, 1329 ylnda yaplan Pelakanon Sava'ndan sonra Osmanllarn eline geince Darca Kalesi ismini almtr. Sahilden yaklak 200 metre yukarda ve sahilin tamamna hakim bir srt zerinde ina edilmitir. Kalenin i blmn o zaman sahilde bulunan bir limana balayan gizli bir yeralt geidi bulunmaktadr. Kalenin byk bir ksm bugn yklmtr. Kalenin sadece kk bir parasyla, bu surun bat ucunda ayakta kalan bir bur gnmze kadar ulaabilmitir. HAMAMLAR 1. Menzilhane Hamam: Sultan Orhan Camii'nin hemen yannda bulunan hamamn yapm tarihi kesin olarak bilinmemektedir. Cami ile hamamn yap slubu arasnda nemli benzerlikler mevcuttur. Sultan Orhan'n hamam cami ile birlikte yaptrm olabilecei sanlmaktadr. Kk bir yap olan hamamn plan dikdrtgen eklinde 9.40 /24 m bir alan kaplar. Hamamda erken Osmanl mimarisinin zellikleri grlmektedir. 2. oban Mustafa Paa Hamam: oban Mustafa Paa tarafndan 1523 ylnda ina ettirilen hamam, halk arasnda ar Hamam ve ifte Hamamlar olarak da adlandrlmaktadr. Hamamn iki kubbesi yannda ise geni bir sarnc bulunmaktadr. Yapda muntazam kalker talar kullanlmtr. Pencerelerinin kemer ayaklarna kadar er sra tula ve bir hatl geirilmi olup btn pencerelerinin kemerleri tuladan rlmtr. Gebze'nin bu en byk hamamnda, kadnlar-erkekler taraf olmak zere iki blm bulunmaktadr. Halen kullanlan hamam zaman zaman onarm grmtr. YALILAR VE KKLER Osman Hamdi Bey Yals: nl Ressam Osman Hamdi Bey'in 1877 tarihinde ok sevdii ve deer verdii Eskihisar Ky'nde, deniz kysnda 28 dnmlk bir koruluk arazi zerine ina ettirilmitir. Ressam Osman Hamdi Bey, resimlerini zenerek ina ettirdii bu yalsnda yapyordu. ki katl ahap bir yap olan ve sekiz odadan oluan yalda ayrca, mutfak, amarhane, kiler, hizmeti odas, banyo ve tuvalet bulunmakta idi. 1982 ylna kadar hi onarm grmeden ayakta kalabilen yalnn kaplar resimlerle sslenmi durumdadr. Kaplardaki sslemeler Osmanl ssleme sanatnn gnmze yansyan en gzel, en canl rneklerini tekil etmektedir

Gebze'de ayrca gnmze ulaamayan merkezi bir mevkide Gebze Kads'nn kk mevcut idi. Daha sonraki devirlerde bu mevkinin adna Kadkk Mevkii denmitir. Ayn mevkide bugn Belediye tarafnda onarlan bir eme mevcuttur. Bu eme daha sonra Kkl eme adn almtr. Kkl eme Mahallesi de ismini buradan almaktadr. KPRLER 1. Kanuni Sultan Sleyman Kprs: 16. yzylda Gebze yaknlarndaki Diliskelesi mevkiindeki Dilderesi zerinde, Kanuni Sultan Sleyman tarafndan Koca Mimar Sinan'a yaptrlmtr. Kprnn mimarnn Mimar Sinan olmas dolaysyla halk arasnda kprye Mimar Sinan Kprs de denmektedir. Uzunluu yaklak 20 metredir. Kpr hibir onarm grmeksizin gnmze kadar ayakta kalabilmitir. Gebze ile merkezinden 12 km. uzaklkta bulunan kpr, stanbul -Ankara D-100 Karayolu'nun gneybatsnda ve tarihi Badat yolunun tam zerinde yeralmaktadr. 2. Takpr: Gebze-zmit snrnda olan bu kpr 16. yzylda Kanuni Sultan Sleyman dneminde, Mimar Sinan'a ina ettirilmitir. Takpr bir dere zerine ina edilmitir. Dere adn bu kprden almaktadr. Kpr onarma muhta deildir. KERVANSARAYLAR 1. oban Mustafa Paa Klliyesi Kervansaray: Klliyenin, oban Mustafa Paa Camisi'nin hemen karsnda yer alan kervansaray, dikdrtgen planl ve kubbelidir. Duvarlar tula hatll, moloz talardan moloz talardan rlmtr. Giri blm kesme talardan, bask kemerlidir. 2. Tarihi Gebze Kervansaray: 1520 ylnda plann Mimar Sinan'n izdii ve Ba Halifesi Hssam Kalfa'nn yapmn tamamlad bu tarihi Kervansaray, Eskiar'nn byk bir blmn kaplamaktadr. 1200 metrekarelik geni bir alan kaplayan tarihi Kervansaray, toplam 2 bin beygir ile 3 bin insan alabilecek kapasitededir. Sanayi ehri olan Gebze'de Darca ve Bayramolu sahilleri lkenin nde gelen sahil gzelliine sahiptir. zellikle Tavanl Ky civarnda ki Ballkaya grlmeye deer bir mekandr.Gizemli yeili, grleyen alayan, muhteem kayalar ile gzellik harikasdr. elale ve kanyonlardan oluan ve byk kayalarla kapl olan ve iinde irili ufakl onlarca glck bulunan vadi yaklak 1.5 -2 km.uzunluundadr. Yeralt sularnn kiretan eritmesi sonucu vadi de ok sayda maara vardr. 70-100 metre derinliinde, 40-80 metre geniliinde, olduka dik yamal boaz ve kanyonlardan

olumas nedeniyle stanbul ve zmitten gelen daclar iin elverili bi r ortam sunmaktadr. Blgede ender grlen doal gzelliklere sahip olan Ballkayalar Vadisi gnbirlik piknikiler iinde olduka elverili bir yerdir.

Dnyann sayl ku cennetlerinden biride Gebze'de bulunmaktadr. Bayramolu Ku Cenneti ve Botanik Park grlmeye deer bir hayvanat bahesidir. Tannm iadamlarndan Faruk Yaln tarafndan 1993 ylnda kurulan Ku Cenneti Trkiye'de tek dnyada ise ender yerlerden biridir. erisinde 350 civarnda ku eidi, 60 eit hayvan ve 400 civarnda ise bitki bulunmaktadr.