Doru Tercih ve GELECEN MESLEKLER Adil Mavi AKS KTAP AKS KTAP Tm yayn haklar yaynevine aittir.

. Kaynak gsterilerek tantm ve iktibas yaplabilir. oaltlamaz, baslamaz, senaryolatrlamaz ve farkl biimlerde hazrlanp sata sunulamaz. Elektronik ortamlarda yaynlanamaz. Yayn Ynetmeni : Adem zbay Yayn Danman : Bayram stn Editr : Fatma Kl Kapak Tasarm : Gkhan Ko tasarm : Sema Trk Koordinatr : ibrahim zbay Bask-Cilt : imaj i ve D Tic. A.. 0312 397 91 40 , Genel Yapm : Endljans ierik Hizmetleri 1. Bask : Temmuz 2006 istanbul ISBN : 9944-411 -02-7 AKS KTAP Osmanl Sokak Alara Han. No: 27-A Kazanc Yokuu Gmsuyu/Taksim-istanbul Tel: 0212 243 61 82 Fax: 0212 243 62 36 www.akiskitap.com-akis@akiskitap.com 4'. Adil Mavi Avrupa ve Ortadou Hipnoz Enstits sertifikal eitmeni ve Uluslararas NLP Eitimcileri Birlii'nin uzmanlk sertifikalarna sahip Sinir Dili Programlama uygulaycs ve en yetkin master/usta eitmenlerindendir. 1992 Ylndan beri Trkiye de Hzl Okuma eitimlerini uygulamal veren ve bu alanda yzlerce eitimci yetitiren GELM AKADEMS'nin kurucusu ve yneticisidir. "Hzl Okuma Teknikleri", "Hipnozla renme", "Ders alma steksizlii ve Konsantrasyon", konularnda zel retim kurumlar ve niversitelerde eitim ve konferanslar vermektedir. Kiisel geliim alannda yaynlanm 7 adet kitab bulunmaktadr. KONFERANS TALEPLERNZ ve GRLERNZ N: adilmavis@hotmail.com 0505 584 02 38 - 0532 600 70 66 NDEKLER NSZ............-..............n -1. BLM HANG MESLE SEMELYM ....... 15 - 2. BLM MSYON, VZYON ve DEERLER ....... 23 - 3. BLM MESLEN TANIMA ....... 29 - 4. BLM DORU TERCH N ZHNSEL HAZIRLIK ....... 33 - 5. BLM KARYER PLANLAMA ........ 37 - 6. BLM BANA BURCUNU SYLE SANA MESLEN SYLEYEYM ........ 43 - 7. BLM MESLEK ELM ve KLK TESTLER ........ 51 - 8. BLM SZ M NVERSTEY SEYORSUNUZ NVERSTE M SZ? ........ 65 9. BLM GELECEN MESLEKLER ........ 73 -10. BLM GZDE OLAN N LSANS PROGRAMLARI ........ 91 11. BLM TERCHLER ......... 99

-12. BLM KAYIT LEMLER, EK YERLETRME ve ZEL NVERSTELER ........ 119 13. BLM YKSEKRENM SSTEM ve KAVRAMLAR ......... 125 Kaderimizi kontrol eden karar vardr: 1. Nelere odaklanacamza karar vermek. 2. Bir eyin sizin iin ne anlam tadna karar vermek. 3. stediiniz sonular yaratmak iin ne yapacanza karar vermek. -ANTHONY ROBBNSPAHALI TERCH! Adam, rvet suundan hakim nne gelmi. Her ey, adamn sululuunu gsterdii iin, hakime kararm aklamaktan baka bir ey kalmam. Adama, ceza olarak bir tanesini seebilecei seenek sunmu. Sulu, ya yz tuman demek, ya elli kere kamlanmak ya da be kilo soan yemek durumundaym. Adam,- "Bu kesinlikle ok zor olmayacak.." diye dnm ilk soana sarldnda,- fakat yarm kiloya yakn i soan yedikten sonra kalan soanlara baknca midesi kalkm, gzleri sulanm ve yanaklarndan yalar akmaya balam. "Yce mahkeme, beni soanlardan kurtar. Elli kamy tercih ederim.."diye yalvarm. Aklnca kurnazlkla parasn kurtarabileceine inanyormu. Zaten a gzllyle nlym. Mbair, hrszn stn soymu ve sraya yerletirmi,- fakat mbairin gl grnts ve krba onu titretmi. Srtna inen her krbata daha fazla barm ve onuncu vurutan sonra feryat figan etmi.."Bana acyn. Beni bu krbatan kurtarn.." demi. Hakim ban sallam. Bu ekilde parasn kurtarmak iin krbac tercih eden ve sonunda cezay da tadan adam yalvarm: "Ne olur, yz tuman dememe izin verin.." KISSADAN HSSE: yi dn, doru karar ver, tercihlerinin (kararlarnn) bedelini fazlasyla deme. NSZ Gelecein Dnyas Bugnden ok Farkl Olacak Bu yl, bir niversiteye kayt yaptracak olursanz 20 yl sonra 37-38 yalarnda olacaksnz. PC'ler birer antika olacak. Genetik mhendislii 21'inci yzyln meslei olacak. nmzdeki 20 yl iinde, ofiste sabah 9-akam 6 alma dzeni kalkacak. lerin neredeyse tamam, ofis dnda yaplacak. nl i idaresi okullarndan mezun olanlarn devri kapanacak. Birok alanda kariyer yapmak isteyen, giriimci, kolay uyum salayan, yeniliki ve risk alabilen kiilere ihtiya artacak. nsan kaynann en ok tercih edecei sektrler teknoloji, hizmet, elence, turizm ve eitim olacak. Dnya i gcnn yzde 50'den fazlas, hizmet sektrnde yeni meslekler yaratacaklar. Dnya piyasalar, Dolar ve Euro'nun hakimiyetinde olacak. ngilizce, dnya ticaretinde hakim dil olacak. 2020'de 1. 5 milyar ksan ikinci dil olarak ngilizce konuacak. lemcilerin hz bugnden 10 bin kat daha hzl olacak. Bilginin ba dndrc hzla gelimesi, gelecek 20 ylda son 20 yla kyasla ok daha hzl olacak. 2050 ylna gelmeden bir oumuzda 10 Doru Tercih ve Gelecein Meslekleri 11 nsz deri altna yerletirilmi 'kiisel' bilgisayarlar olacak. Bir yerden bir yere gitmek iin nlanmak yetecek. Video ve televizyonlar tarihe karacak. nternete balanamayan kimse kalmayacak. Dolly'den sonra, insanlar da kopyalanacak. O zamanlar siz hangi meslei yapyor olacaksnz? Gelecein meslekleri olabilecei gibi gelecekte de adn duymadnz yzlerce meslek olacak. Bugn 4 ylda rendiklerinizi, birka haftada renebilecek bir geliim sreci iinde olacaksnz. phesiz, meslek seiminde bu verileri ve tahminleri gz nnde bulundurabilirsiniz. Sadece gelecein gzde mesleklerine

gre deil bu mesleklerin kendi gereklerinizle ne kadar aktna da dikkat etmelisiniz Ne Zaman Yetikin Olacam? Yetikin olmann lt nedir? Onlarcas sralanabilir, bunlar arasnda en nemli olan "ekonomik ve duygusal bamszln" kazanlmasdr. Ekonomik bamszlk bir meslek alanna ynelip, o meslein eitimini a-lp bir ie yerlemeyle elde edilirken; duygusal bamszlk ise anne-babaya bamlln bittii, bir e seiminin gerekletii dneme kadar srer. Daha basit bir anlatmla, e ve i yaantsna girmi bir gen iin yetikinlik balam demektir. Ha, bir de bizim memlekette erkeklerin askerliini yapma art var. Geri asker kaa olup da holding yneticisi olanlar da var ama bu baka mesele. Snrlarnz Zorlamadan Neler Yapabileceinizi Kestiremezsiniz Bir ekonomi profesr, snfna deiik kategoride sorular ieren bir test uygular. rencilere, testin her blmnden birer soru semeleri talimatn verir. lk kategoride bulunan sorular, en zorlandr ve ellier puan deerindedir. kinci grup, o kadar zor deildir ve sorular krk puan deerindedir. nc kategori ise en kolaydr ve yalnzca otuz puanlktr. Katlar topladktan sonra deerlendirirken, en zor, yani elli puanlk sorulan seen rencilere "A", krk puanlk sorular seen rencilere "B" ve otuz puanlk, en kolay sorular seen rencilere "C" notunu verir. renciler durumu anlamazlar ve bu nedenle profesre snav nasl deerlendirdiini sorarlar. Profesr, geriye doru yaslanr ve glmseyerek yantlar: "Ben sizin bilginizi snamadm, sizin amalarnz test ettim." "Ben ne olacam?" sorusu zaman zaman iinizi kemirirken amalarnz test ediyor musunuz? En kolay ey insann kendisini aldatmasdr,nk bir insan genellikle arzu ettii eyin gerek olduuna inanr. -DEMOSTHENESYa Olduun Gibi Grn, ya da Grnmen Gerektii Gibi 01 Genellikle insanlar kendini olduu gibi deil, grnmek istedii veya olmak istedii gibi gsterir. Sorun da zaten buradan kar. Objektif olmak istiyorsak sadece olumlu zelliklerini n plana karmak yerine, olumsuz olanlarn da deerlendirebilmeliyiz. Meslekler, sadece sizin iin deil yaadnz dnyaya, topluma katk iin vardr. Bu nedenle, sonular sadece sizi deil toplumumuzu da yakndan ilgilendirir. Bu toplumun, bana ihtiyac var diyerek, onlarn nelere ihtiyac olduunu deerlendirebiliyor-sanz doru yoldasnz demektir. Bu Kitabn Misyonu ve Kullanm Klavuzu Karmak bir sreci basitletirmek/Karar ncesi verilerinizi deerlendirmenizi kolaylatrmak. Aldnz kararlarn sonularn aklnza, duygularnza, inan ve deerlerinize onaylatmaktr. 13. blmden oluan kitabnzda ilerledike vereceiniz karara gvenebileceksiniz. Bu sre ierisinde baz bilgilerin tekrar edildiini dnebilirsiniz. Bu tekrarlar bilinli bir ekilde verilmi ve nceki bilgilerinizi pekitirmeyi hedeflemitir. sterseniz bir blmn okuyun, isterseniz batan sona hepsini her halkarda iinizi kolaylatracaktr. Yeter ki bunu SON KARARINIZ'dan nce yapn. -.-SSmSSi* .r, MMAR OLACAK GALBA... Jfc: * -1. e>>_M -HANG MESLE SEMELYM? Mutluluk Byk bir kedi, kuyruuyla oynayan kk bir kediye sormu: "Neden kuyruunu kovalyorsun?" Yavru kedi, yant vermi: "Bir kedi iin en gzel eyin mutluluk,

mutluluun da kuyruum olduunu rendim. Bu nedenle onu kovalyorum, yakaladmda mutlulua kavuacam." Bunun zerine yal kedi, yle demi: "Genken ben de mutluluun kuyruum olduuna karar vermitim; ama bir sre sonra ne zaman onu kovalasam benden uzaklatn, ne zaman kendi iime baksam hep peimden geldiini fark ettim." Meslekler ve Kiilik zellikleri Bu dnemde vereceiniz kararla, bir mr boyu yaamnz etkileyecek bir meslee adm atmak zeresiniz. Acaba, hi sordunuz mu? "KARYER olgunluuna ulatm m?" diye. Bakkala gidip hangi deterjan kullanacana karar vermek bile bir olgunluk gerektirirken, yle bir konu iin "Ben neyi bilmeliyim?" "Bu bilgilere ulamak iin, nelere ihtiyacm var?"sorusunu sormann tam zaman. 14 Doru Tercih ve Gelecein Meslekleri 15 Hangi Meslei Semeliyim Kariyer olgunluu, bir meslei semeden nce, yetenek ve deerlerinizi bilmeniz; durumunuza uyan mesleklerle ilgili bilgi sahibi olmanz; kendi zellikleri ve iinde bulunduu koulla uyumlu olan meslek ve i kollarn zgr seiminizle belirlemeniz ve bunun iin harekete gemeniz demektir. Bu kitap, meslekleri tantmak ve tercih yapmak iin kendi bana yeterli deildir. Bu kararnz verirken, farkndalmz arttrmak ve en doruya yakn karar vermenize yardmc olmaktr. Meslek Nedir? Her niversite mezunu, "lisans" diplomasnda bir meslek icra edebilme yetkinlii ile onurlandrlr. Bu meslei yapar m? i bulur mu? Hak ettii yerde alr m? te bu sorunun cevab Devlet statistik Enstits (DE) dnda kimseyi ilgilendirmez. Meslek Seiminde Sorumluluk Kimin? Meslein seilmesi, sorumluluu size aittir. Bu sorumluluu, bakalan zerine almamaldr. Bakalarndan yardm alnabilir; uzmanlarn, retmenlerin, anne ve babanzn grleri de nemlidir; ancak seimin olumlu ve olumsuz sonularndan en fazla kendinizin etkileneceini unutmamak gerekir. Ne yapacana karar ver ve yap,-Ne yapmayacana karar ver ve yapma. -JOHN MAXWELLMeslek, ve Kariyer lkemizde, i ile meslek birbirine kartrlmakta. Meslek (Career) i (Jap) farkl kavramlardr. "Meslek" bir kimsenin hayatn kazanmak iin yapt, kurallar toplumca belirlenmi ve belli bir eitimle kazanlan sistemli etkinlikler btndr. Mesela, TBMM Bakannn ii, TBMM bakan, meslei ise avukatlktr. Kariyer, mesleimizi yaparken koyduumuz hedefler dorultusunda i deneyimi kazanrken, mesleki ve bireysel adan kendimizi gerekletirme srecimizdir. rendiiniz ii yapyorsanz bu mesleiniz olur. Mesleinizde belirlediiniz hedefler dorultusunda baar merdivenlerini kyor/iniyorsanz bu da kariyeriniz oluyor. Baz hatalar, mesleinizi yok etmez; ancak kariyerinizi mahvedebilir. Bunun gibi baz frsatlar da kariyer basamaklarm ikier ikier kmanz salayabilir. . Kariyeriniz, sonu olmayan bir yol gibidir, kendini gelitirmenin sonu yok gerekten. Yaptmz i ne olursa olsun, kendimizi mesleki, ekonomik, sosyal ve kiisel alardan tatmin edebiliyorsak kariyerimizin n ak demektir. Gelecein dnyas, meslek sahibi olan insanlarca belirlenecektir. O yzden, bir i sahibi olmanz nemlidir; ancak meslek sahibi olmanz daha da nemlidir. Meslekler ve Kiilikler Mesleklerin yaratt kiilikler ve kiilerin ekillendirdii meslekler vardr. Farkl meslekler, ayn problemi zmek iin farkl zm yollan gelitirebilirler. te, deiik mesleklerden bir grup bilim adamnn FL AVI maceras: Matematikiler Matematikiler fil avlamak iin Afrika'ya giderler, fil olmayan her eyi dar atp geri ne kalrsa, onu avlarlar.

Deneyimli Matematikiler Bir nceki admdaki ilemi yapmadan nce, en az bir filin bulunduunu ispat ederler. Matematik Profesrleri En az bir filin bulunduunu ispat ederler ve onun bulunup yakalanma iini yksek lisans rencilerine dev olarak verirler. Bilgisayar Mhendisleri 1. Afrika'ya git. 2. mit Burnu'ndan bala. -.* & 16 Doru Tercih ve Gelecein Meslekleri 3. Dzenli bir ekilde tm ktay doudan batya tarayarak kuzeye doru ilerle. 4. Her tarama admnda; 4a. Grlen tm hayvanlar yakala. 4b. Her yakalanan hayvan bilinen bir fille karlatr. 4c. Bulunca dur. Deneyimli Bilgisayar Mhendisleri Yukardaki algoritmann durmasn garantilemek iin, Kahire civarna nceden bir fil yerletirirler. Donanm Mhendisleri Afrika'ya gidip rengi gri olan hayvanlar, rasgele yakalamaya balarlar. Arl, daha nceden bilinen bir filinkinden yzde on be fazla veya az bir hayvana rastlaynca dururlar. Ekonomistler Bu meslek grubundakiler, fil avlamazlar; ancak yeterli cret dendii takdirde, fillerin kendi kendilerini avlayacan dnrler. Mavirler Fil avlamazlar. Aslnda, hi bir ey avlamazlar; ama fil avlamak isteyen insanlara saat creti karlnda tavsiyede bulunurlar. Yneylem Aratrmaclar Avcnn apkasnn bykl ile kullanlan mermilerin renginin fil avlama stratejileri zerindeki etkisini aratrrlar. Tek istedikleri, birilerinin kendilerine ''fil" ad verilen nesneyi tanmlamasdr. Politikaclar Fil avlamazlar; sadece sizin avladnz fili kendi semenleriyle paylarlar. Avukatlar Fil avlamazlar. Sadece fil srsn izleyerek, srnn ardnda brakt gbrenin mlkiyetinin kime ait olduunu tartrlar. 1 7 Hangi Meslei Semeliyim st Dzey Yneticiler Geni kapsaml "fil avlama" stratejileri olutururlar; ancak bu almalar srasnda fillerin; tarla farelerine benzeyen, sadece sesleri biraz daha kaln olan yaratklar olduunu kabul ederler. Kalite Kontrol Denetileri Fillerle ilgilenmeyip avclarn cipe eyalarn yklerken yaptklar hatalarla urarlar. Sat Temsilcileri Fil avlamazlar. Tm zamanlarn, yakalamadklar filleri satmaya alarak ve sezon almadan 2 gn nce mal teslim edeceklerini iddia ederek geirirler. Bilgisayar Yazlm Satclar . Yakaladklar ilk hayvan sevk edip, "fil" faturas keserler. Bilgisayar Donanm Satclar Tavan yakalayp; bunlar griye boyayp "Masa st Fil" diye satarlar. Beni Kategorize Etme! Hayatmzn kararlarn alrken, yetikinlerin deneyim ve ngrlerinden yararlanmak isteriz. Bu isteimiz karlanrken, bilinli veya bilinsiz telkine dntnde, kendi isteklerimizden ok bakalarnn isteklerinin etkisi altnda kalabiliriz. Bir meslee ynlendirmeden sz ediliyorsa, iki yntemden birisi tercih edilerek yaplyordur. Ynlendirmenin bir biimi olan yneltme de biz

yetikinlerin ocuk iin neyin iyi olduuna karar verip bir meslee ynlendirmemizdir. Bu Puanla Nereye Girerim? renci, nce elindeki puana sonra isteklerine bakyor, isteklerine gre mevcut puan ile ne yapabileceine pek kafa yormuyor. Bunun yannda, istedii blm kazanmak adna, ikinci sene tekrar snava giren 1 8 Doru Tercih ve Gelecein Meslekleri (%20), kazanan ama bu blmde umduunu bulamayan renciler de var (%60). deal meslek, sizin uyum salayabileceiniz meslektir, bir sre sonra, seilen meslekte kendinize uygun olan ii yapmaya balayabilirsiniz. O nedenle, nemli olan uyum becerisidir. Bir meslek seildikten sonra, her kiiye uygun bir alan bulunabilir. Bu alanda herkes, ald eitimi kiilik yaps ile harmanlayarak bir alma ortam yaratabilir. Herhangi bir mesleki alanda gereken kiilik zellikleri, bu alann sektrne, allan iyerine, bu iyerinde hangi pozisyonda bulunulduuna gre deiir. Mezun olanlarn yaklak %70'i kendi mesleini yapmyor. Ynlendirme YNELME YNELTME 1. Meslek seimi sorumluluu bana ait. 1. Meslek seimi sorumluluu annebaba veya eiticilere aittir. 2. ten kontrol gelitirir. 1. Dtan kontrole bamll artrr. 3. Sorumluluk duygusunu gelitirir. 3. Sorumluluk duygusundan ok bamllk duygusunu gelitirir. 4. Herkesin rol belirlidir, atmadan ok ibirliine dayaldr. 4. Anne-baba belirler, siz buna uyarsnz. birlii yapmazsanz atma kar. Arkadalar! Bu, sizin geleceiniz! Yolculukta bir haritaya ihtiyacnz olacak, bu konuda tecrbelerden yararlann, hangi yolu tercih edeceinize, sadece siz karar verin. Anne ve babalarnz, retmenleriniz ve arkadalarnz kendi bilgi ve deneyimlerini size aktarmaya alacaklardr. Onlarn deneyimlerinden faydalanmak gerekir ama uygun olan kefetmek sizin sorumluluunuzdadr. Kendinizi gzleyip zaman iinde deien ilgileriniz ve zevkleriz olsa bile, gl ynlerinizi ve seimlerinizi ortaya koyabildiiniz lde kendinizi gerekletireceksiniz. 1 9 Hangi Meslei Semeliyim BR ANKET ve DNDRDKLER Bamsz Eitimciler Sendikasnn Ankara'da bin 855 renci velisi ile yrtt anket almasna gre, velilerin yzde 63', ocuunun niversiteyi bitirse bile isiz kalacana inanyor. Velilerin yzde 89'u, ocuunun dershaneye gitmeden niversiteyi kazanabileceine inanmazken, annelerin yzde 59'u, babalarn ise yzde 64', kz ocuklarnn okumasn daha -nemli gryor. Ankette, ilkretim renci velilerine, ocuunun en ok olmasn istedii meslein ne olduu sorusuna, velilerin srasyla, ses sanats, aktr, futbolcu, polis, manken, asker, doktor, milletvekili, sekreter ve retmen cevabm verdi. Ayn sorunun sorulduu lise rencisi veliler ise bankac, borsac, futbolcu, sanat, turizmci, asker cevabm verdi. Eer aaca kmak istiyorsanz, yldzlara kmaya niyet edin, ite o zaman baarrsnz. -KONFYS;%ir ~" V^*"1 * ~ "W'- ,"'~w:-'^t^w^J MSYON, VZYON ve DEERLER Kendimi ve dnme yntemlerimi gzden geirdiimde, hayal etme yeteneimin somut bilgiyi zmseme becerimden

ok daha ar bast sonucuna varrm. -ALBERT EINSTEHNKt Meslek Yoktur, yi Seilmemi Meslek Vardr Ayn ii yapan insanlarla birebir konutuunuzda, hepsinden farkl tepkiler alrsnz. Bazlar, iinden ikyeti iken bazdan iine baldr, iini dnnce gzleri parlar. Bu yzden, aslnda iyi i yoktur, kiilik zelliklerine uygun ii semi mutlu alan vardr. Fransa'da, ar iilerin ileri hakknda ne dndklerini incelemek zere aratrmay yrten bir grevli, bir inaat alanna gnderilir. Grevli, ilk iiye yaklar ve sorar: "Ne yapyorsun?" "Nesin sen, kr m?" diye fkeyle barr ii. "Bu paralanmas imknsz kayalar ilkel aletlerle kryor ve patronun emrettii gibi bir araya yyorum. Cehennem scanda kan ter iinde kalyorum. Bu ok ar bir i, lmden beter."

22 Doru Tercih ve Gelecein Meslekleri 23 Misyon, Vizyon ve Deerler Grevli hzla oradan uzaklar ve ekinerek ikinci iiye yaklar. Ayn soruyu sorar: "Ne yapyorsun?" i cevap verir: "Kayalar mimari plana uygun ekilde yerletirilebilmeleri iin, kullanlabilir ekle getirmeye alyorum. Bu ar ve bazen de monoton bir i, ama karm ve ocuklarm iin para gerekli. Sonuta bir iim var. Daha kt de olabilirdi." Vizyon Vizyon, var olma nedeninizdir. Mesela, salk alannda etkili bir isim olmak misyonunuz. nsan mrn uzatacak bulular yapmak vizyonunuz olabilir? Vizyonunuzu bulmak iin deerlerinizi kefedin. "Dnyada herkes mutlu olmak ister. Fakat sizi mesut eden ey,ne "ne olduunuz" ne de "ne yaptmz"dr,.. ' gr ve deerlerinizdir." -DALE CARNEGIEDeerler Hayatta en ok nem verdiin eyleri bir dn: Gurur, baar, aile, namus, hrs gibi yzlerce deer... Bunlar arasndan ilk bee hangilerini koyarsnz? Belirlediiniz bu be deer, hayat anlaynz ortaya kanr. Meslek seiminde sizi.ynlendirecek olan kriterler de deer yarglarnzn iinde sakl. Deerleriniz, vizyonunuz ve misyonunuzun rtmesi bu nedenle ok nemli. rtmezse, ileride baarl olma ansnz byk lde azalr. Hedefleriniz, amalarnz ve deerlerinizin birbiriyle uyumu baary da getirecektir. Eini Seer Gibi , ini Seer Gibi E Semek , Meslek seimi ile e seimi arasnda yakn bir benzerlik var. Her ikisinde de alacanz karar gelecee dair midi ieriyor. Her ikisinde de "0". hata peindesiniz. Her ikisi de hayatnzn seimini yapyorsunuz. Her ikisinde de yapmanz gereken en nemli iki ey: I Kendinizi ve karnzdakini tanmanz gerekir. Gl ynlerinizi belirlemeye gayret edin. Kararnz, asla trendlere ve moda mesleklere gre vermeyin. Kiiliinize uygun olan bir seim yapmamaya zen gsterin. Neleri iyi . yapabildiinizi, hangi konularda baanl olduunuzu dnn. Kendinizi tanmak iin u alt soruya en salkl ruh halinizle cevap verebilir misiniz? 1. Gerekte ben ne istiyorum? 2. Karakterim nasl? 3. Neleri yapyor olmaktan holanrm? 4. Ben neler yapabilirim? 5. lgi duyduum meslekleri tanyor muyum? 1. Ben Ne istiyorum? DEERLERNN BELRLENMES

Para m saygnlk m? hret mi? Sosyal stat m? Mesleimin bana verecei imajn, ne olmasn istiyorum? Seyahat etmek mi? Ofiste almak m? deerlerimi tanyor muyum? deerleri, bireyin meslekte nelere nem verdiini, mesleki faaliyetin sonunda elde etmek istedii olanaklar gsterir. Kazan, yaratcl kullanma, liderlik, yeteneini kullanma, ibirlii, n sahibi olma, sosyal stat, dzenli yaam, deiiklik gibi i deerleri vardr. Bunlardan hangisi sizin iin ne kadar nemli, hayatnzda ne/neleri istersek onu yapmay kolaylatrabiliriz? Ancak, istemediiniz eyleri yaparak abaladnzda zor gelen eyler zamannda yapmamz gerekip de yapmadmz kolay eylerin birikmesiyle oluur. Bu gnl bakasnda olup da artlar zorlamayan ve istemedii bir evlilie "evet" diyen gencin yaad bir ruh hali gibidir. 2. Karakterim Nasl? KLK ZELLKLERNN BELRLENMES nsanlar, genellikle karsndaki kiiyi tanmaya meyillidir. Dikkati kendisine odaklamad iin, ok defa kendisi hakknda daha az bilgiye sahiptir. Karakter ile kastettiimiz ey kiilik zelliklerimiz, bunlar: A-tak, giriken, ekingen, uysal, hrsl, idealist, hayal gc zengin, realist, '&> !**=24 Doru Tercih ve Gelecein Meslekleri 25 Misyon, Vizyon ve Deerler l-3 ,<&. mantkl, sinirli, bana buyruk, alak gnll, dzenli, kurallara bal vb. oaltlabilir. rnein; ikna gc yksek, da dnk, scak ilikiler kurabilen giriimci niteliklere sahip olan birey avukat, politikac ya da pazarlamac olabilir. Kurallara bal, dzenli, statye nem veren, sorumlu, nesnelerle uramaktan holanan bireylerin bankaclk, bro memurluu, muhasebe gibi mesleklere ynelmeleri isabetli olacaktr. Bunun yannda, elektronik mhendisliini ele alalm: Popler, gnmz koullarnda geerli, i bulma ve para kazanma ansnn yksek olduu bir meslek; ama saylarla, elektrik-elektronik ileriyle aranz iyi deilse, bu ite ne kadar baarl olabilirsiniz? Kiilik zelliklerinize, yeteneklerinize, gnn koullarna uygun, bilinli bir meslek seimi, toplumda salkl, mutlu, kendi kendisiyle bark insanlarn saysn da oaltacaktr 3. Ben Neleri Yapmaktan Holanrm? LG ALANLARIM NELER? Bir eyi yapabilmek ile yapmay istemek, ayn ey deildir. Hem yapabiliyor hem de yaptklarnzdan haz alyorsanz anslsnz. Yetenekler, bireyin hangi eitim programnda daha baarl olabileceini gsterirken; ilgiler, bireyin hangi alanlarda hangi faaliyetlerle uramaktan zevk duyacan belirler. lgiler, yetenekle ilikilidir. lgi duyduumuz alanlar, ounlukla yetenekli olduumuz alanlardr. Mesela, yalnz almaktan holanan birinin, iletme ya da kamu ynetimi gibi insanlarla diyalogu gerektiren bir alana ynelmesi, bir anlamda kendisine kar durmas ve hayatn zorlatrmas demektir. Holandmz eyleri, severek yaparz; mesleimizden tatmin olmamz ve baarl olmamz nemli lde buna bal. Yemek yemek, bir ihtiyatr ve bu ihtiyacnz giderirken sevdiiniz bir yemekle gidermeyi kim istemez? Ya bir mr, istemedii eyleri yemek zorunda kalanlar bir dnn! 4. Ben Neler Yapabilirim? YETENEKLERM NELER? Hangi eitim olursa olsun, bu eitim sizin yeteneklerinizle deerli olur. Aldnz eitim, bu alandaki stn yeteneklerinizle birleirse bu alann en iyileri arasnda olabilirsiniz. Seeceiniz meslein hangi yetenekleri gerektirdii ve bu yeteneklerin sizde ilenmeye hazr olup olmadn anlamadan, karar vermeniz hem bir macera hem de mutsuz bir yaamn ilk adm olur. Elerin birbirlerinden beklentileri rtmeyince, yaam enerjileri tkenmeye balar. Biri sessizlikten holanyor dieri ise konumaktan holanyorsa bu arzu baka ekilde tatmin edilmeye ynelecektir. Lisede holanmadnz dersler olduu gibi, gideceiniz blmde de holanmayacanz dersler olacaktr. Belki hayatta, akademik dzeyde reneceiniz bilgilerin %90'n kullanmayacaksnz. Ancak, kullanmanz gereken

yeteneklerinizi, bu srete bu sorunlarn stesinden gelerek gelitireceksiniz. Ana hatlaryla fen, sosyal, matematik ve Trke derslerindeki baarnz, bir lt olabilir. Bunun dnda, cisimleri boyutta grebilme, ekiller a-ras benzerlik ve farkllklar bulabilme gc de aratrlmas gereken bir yetenek alandr. Saysal dnme gcne sahip olmayan, yani fen, matematik gibi saysal derslerde basan elde edemeyen bir bireyin tp fakltesi, di hekimlii, mhendislikler gibi saysal puan ile renci alan yksek retim programlarnda baarl olmalar mmkn deildir. Cisimleri boyutlu grebilme, bir evin planna bakarak o evin yaplm halini gz nnde canlan-drabilme gcne sahip olan birey mimarlk eitiminde baarl olabilir. Szckleri ustalkla kullanamayan, zengin bir szck daarcna sahip olmayan kiinin dil ve edebiyat programnda baarl olmas zordur. 5. lgi Duyulan Mesleklerin ncelenmesi Hadi, diyelim kendinizi tanyorsunuz. Hangi meslei dndnz de ortada, peki bu mesleklerle ilgili bilgi topladnz m? Ka kii tanyorsunuz bu meslei yapan? Onlardan, ka kiiye soru sorarak meslein nitelii ve nicelii hakknda bilgi aldnz? a. Meslek mensuplarnn yapt temel (olmazsa olmaz) faaliyetler b. alma ortam (Zamann daha ok nerede geiriyor?) Nl**% 26 Doru Tercih ve Gelecein Meslekleri c. alma koullar (deallerinizle rtyor mu?) d. alanlarda aranan nitelikler (Bunlarn ou klavuzda yazmaz) e. Meslee.hazrlanma (Siz meslei vitrinde gryorsunuz, ya perde arkas?) f. lk ie giri (raklk dnemini nasl geireceksiniz?) g. Meslekte ilerleme (O meslein en iyilerinden olmak istiyorsunuz deil mi?) h. Kazan (Umarm ek i yapmak zorunda kalmazsnz) . bulma olana ve meslein gelecei (Her meslein bir mr vardr.) konularnda younlamanz gerekir. Bilgi toplamak iin, meslekleri tantan klavuzlardan, rehber kitapklarndan, mesleki tantm seminerlerinden, okullardaki, dershanelerdeki rehberlik servislerinden, o meslein mensuplarndan yararlanlabilir. nanmadnz Tercihler stemediiniz Sonular BR EY TERCH SE BR EY NAN SE Yapmak zorunda olduunuz iin yaparsnz. stediiniz iin yaparsnz. stediiniz zaman yaparsnz. steseniz de istemeseniz de yaparsnz. Yalnzca bir seenek olarak grrsnz. Zorunluluk olarak grrsnz. Zorlannca deitirirsiniz. Asla deitirmezsiniz.' Ak bir tanm veremezsiniz. Ulalabilir ve deerli bir hale getirirsiniz. Ulaamayabilirsiniz. Kesinlikle ularsnz. MESLEN TANIMA u ana kadar defalarca aklnzdan geirdiiniz mesleklerden birini, yapmak zere aday olacaksnz. Peki, bu meslei icra eden ka kii tanyorsunuz? Bunlardan ka ile meslein olumlu ve olumsuz taraflarm konutunuz? Her meslein bir ruhu var, bu ruhu "meslekleri tanma rehbe-ri"nde bulamazsnz. O meslei, ancak onu icra edenleri konuturarak tanyabilirsiniz. Kaban tadn merak ediyorsanz bunun iin bahenize kabak ekmenin bir manas yok. Meslekleri Tanma le lgili pular Rehberlik uzmanlarna, mesleklerle ilgili sorular sorabilirsiniz. Bunun olumsuz yan, alacanz bilgiler yzeysel kalabilecektir. Meslek tantm seminerlerine ve niversitelere yaplan ziyaretler gzel olabilir. Ancak, bunun iin yeterli zamannz yoksa sadece genel hatlarn izdiiniz ve ikilemde kaldnz mesleklerle ilgili istihbarat toplayn. Bana kalrsa, bu meslei icra eden tandk tanmadk, nl/nsz kiileri ziyaret ederek kendi ortamlarnda grn. Bu konuda, ilk irtibat kurmas iin byklerinizden yardm isteyin ya da medeni cesaretinizi koltuk altnza aln ve en sevimli halinizle bu kiilere, size ayrabilecekleri birka dakikalar olup olmadm sorarak yardm isteyin. Burada dikkat 28 Doru Tercih ve Gelecein Meslekleri 29 Mesleini Tanma

etmeniz gereken ey, bir iki kiiyi dinlemekle yetinmeyin aratrmac gazeteciler gibi davrann. Bunun yannda, internet aracl ile meslekler hakknda aratrma yapabilir, btn bu verilerden ve gzlemlerinizden bir sonu kartabilirsiniz. Baz niversiteler blmleri ve meslekleri tantmak iin rpmyorlar. Siz "Acaba hangi niversiteyi sesem, hangi blme kaydolsam?"diye aratrrken, Marmara niversitesi rencileri de kendi niversitelerini semeyi dnen rencilere rehberlik amacyla atklar blmde, kendi blmlerinin tantmlarm ve snav ncesi deneyimlerini paylayorlar. Geri, buradaki ama sizin Marmara niversitesini tercih etmenizi salamak olsa da girmek istediiniz blme sizden nce girmi ve de baz eyleri grm rencilerin deneyimleri ilginizi ekecektir. Bunun iin yapmanz gereken, http: //www. marmarakampus. com adresine tklamak. Profesyonel danmanlarn nerilerine kulak verin te bunlardan bazlar: Pnar Senko (Profil International): "Bireyin, kendine ve kiiliine uygun olmayan bir ie balamas, genellikle hayal krkl yaratr. e kapank birinin, srf gzde bir meslek olduu iin pazarlama ve sat alannda almak istemesi ne kadar doru olur?" Banu Gkl (Akarma Eitim ve Danmanlk): "niversite snavn . unutun ve kendinizi ok zenginmi gibi hissedin. Bu zgrlk iinde bir meslek dnn. Ne olmak istersiniz? Bu soruya verdiiniz cevap sizin gerek meslek seiminizdir. Doru meslei setiyseniz, hayatnz boyunca almyormu gibi hissedersiniz." Ayen Arduru (Fortune Danmanlk): "Doru bir meslek kiiye mutlu bir alma hayat, yksek performans, mesleki devamllk, yksek gelir, sosyal imkanlar ve bireysel geliim salar." Setiiniz meslee hazrlk yapan yksek retim kurumlar hakknda sahibi olmalsnz. Bunun iin: Devlet statistik Enstits (DE) verilerini inceleyin. Kalknma planlar, meslek arz ve ihtiyac, hangi illerde ne tr yatrmlar olduu ve hangi meslekte ne kadar ak olduu vb bilgileri aldnz istatistiki verileri yorumlayarak edinebilirsiniz. Buradaki veriler nmzdeki 5 yla k tutabilir. Daha sonras iin NOS-TRADAMUS okumanz gerekecektir. Pazar gnleri Hrriyet, Milliyet, Sabah gazetelerini alp "nsan Kaynaklar" ekini inceleyin. ilanlarna bakn, hangi vasflarda elemanlar aranyor, insan kaynaklar alannda ne olup bitiyor. www. insankaynaklar. com, www. yenibiris. com, www. kariyer, com, vb popler insan kaynaklar sitelerini ziyaret edin, zel sektrde hangi vasflarda ve hangi alanlarda elaman arandn grn. arayanlarn resmen mracaat ettii Trkiye'nin resmi kurumu KUR 'u ziyaret ederek (www. iskur. gov. tr) istihdam alanlar ve alan bilgileri hakknda geni fikir sahibi olabilirsiniz. Meslek odalar tarafndan karlan yaynlar, meslek tantm rehberleri, yazl ve grsel basnda mesleklerle ilgili kan yaynlardan, ve i Bulma Kurumu'nun meslek danma merkezleri, meslei yapan kiilerden, niversitelerden bilgi alnabilir. OKUL BTER MESLEK veya EMEKL EDER Kendinizi, yeteneklerinizi ve hayattan beklentilerinizi tanmla-! madan bir meslek seimini gerekletiremezsiniz okul bir sre son-I ra bitecektir; ancak mesleiniz onlarca yl srdreceksiniz. Mutluluunuz, hayat standartlarnz ve veriminiz bu seimin uygunluu ile dorudan ilikili olacaktr, zelliklerini gz nnde tutmadan rastgele seim yaptnda baarsz, verimsiz ve mutsuz olursunuz. Tercihlerden nce Tercihlerden Sonra Baar Klavuzu, Hseyin Tobi, I. Hakk Baran , DORU TERCH N ZHNSEL HAZIRLIK Bir eyi iimden gelerek, herhangi bir aklamas olmakszn yaptm zaman, doru eyi yaptmdan emin olurum. -HENRY FREDERIC AMIELBir meslei semek iin hazrlk sreciniz, bir niversiteye hazrlk srecinin neminden daha az deildir. Karar vermenin basksndan kurtulduktan sonra, bu srecin skntlar keyifli bir hatra olarak gemite kalacak. Biz, imdi

imdiki ann keyfini karmaya devam edelim ve aratrma srecimizin tercih blmne kendimizi hazrlayalm. Bir niversiteyi tercih ederken cevap bulmanz gereken sorular var. zellikle internet varsa bunlar renmek olduka kolay olacak. stelik niversiteler de zel iletme mantnda olduu gibi, sizleri bir mteri gibi gryor ve ihtiyalarnza cevap verebilmek iin, renci ofisleri bu sorularnza cevap verebilmek iin alyor. Aktr ki, yazglarn en gzeli, bir insann sahip olabilecei en byk hazine, tutkuyla yapt bir i iin ona para deniyor olmasdr. -ABRAHAM MASLOW32 Doru Tercih ve Gelecein Meslekleri 33 Doru Tercih iin Zihinsel Hazrlk Tercihi 12 den vurmak iin Sormanz Gereken 42 Doru Soru 1. Hangi yksek retim kurumlar, seilen meslee eleman yetitirmektedir? 2. Seilen yksek retim kurumu ylda ka renci almaktadr? 3. Daha nceki yllarn taban puanlan veya yzdelik dilimleri nelerdir? 4Seilen yksek retim kurumu, hangi puan trnde renci almaktadr? . 5. renim sresi ka yldr? 6. renim maliyeti, harlar, kitaplar, burs olanaklar vb. 7. Yksek retim kurumunun bulunduu yer ve sunduu olanaklar sizin iin yeterli mi? 8. Beklentileriniz, kendi zellikleriniz ve mesleklerin zelliklerinin akmas mutluluk ve baarl bir gelecek iin ara olabilir. 9. Tercih etmeyi dndnz mesleklerin i bulma olanaklarnn, kazan durumunun, gelecekteki toplumsal statsnn, alma ortamnn beklentilerinize uygun olup olmadn aratrabilirsiniz. 10. Farkl niversitelerden farkl blmler setiinizde, tercihlerinizi olutururken sizin iin niversitenin mi; yoksa blmn m daha -nemli olduunu dnn. niversite mi seeceksiniz, blm m? 11. Eer il d tercih yapmay planlyorsanz; ulam, barnma gibi o-lanaklar aratrmanz faydal olacaktr. 12. Her meslein gerektirdii birtakm zellikler vardr. Bu nedenle, mesleklerin gerektirdii zellikleri eitli kaynaklardan aratrmalsnz. Meslekler, zelliklerine gre baz alt gruplara ayrlabilir. Bu gruplar; + Mhendislik ve teknik bilimler grubu, + Tp ve salk bilimleri gurubu, + Ekonomi, ynetim bilimleri ve uluslararas ilikiler grubu, + Sosyal bilimler grubu, + Edebiyat ve dil bilimleri grubu, + Ziraat ve hayvanlarla ilgili bilimler grubu, + Temel bilimler grubu. Bunun yannda internet aracl ile meslekler hakknda aratrma yapabilir, btn bu verilerden ve gzlemlerinizden bir sonu kartabilirsiniz. Uzak Durmanz Gereken Bir ey KARAMSARLIK Karamsarlk, kendinize olan inancnz ve gveninizi zayflatr. steklerinize, tercihlerinize nem verin. Kendinize gvenmeden ve inanmadan yapacanz her seim, sizi yanltr. Meslek seimi yaparken elbette o-lumlu ve olumsuz ynlerini dnn ama sizi ynlendiren yine de "pozitif dnce" olsun. #" PLANLAMA Baarl insanlar, daha ok kariyerlerinin planlamas zerine, ortalama insanlar, duygusal sorunlar zerine dnr. alma Hayat m Kariyer mi? Bir meslee atldktan sonra, uyku dnda kalan zamannzn ou ["alarak" geecek. Hafta sonlar bile yarm kalm iler, taklr akllara. En ok, i arkadalarnz grrsnz gn iinde. Yaptnz i, altnz lortam, birlikte altnz kiilerden ne kadar memnunsanz, hayatnzn [tm

alanlarndaki kalite o kadar artar. hayatndaki mutluluk, yaam-[dakimutluluu getirir. Bilmem hi fark ettiniz mi? iindeki memnuniyetsizlikleri anlatan insanlarn mutsuzluu,, genellikle yaamlarnn dier alanlarna da yansr. Mesleinizi bilinsizce seenler, gnlszce alacak bekledii maddi [manevi doyumu grememesinin gerilimini, zel hayatna yanstacaktr. [Btn bunlar, yllar nce kariyerine yanl adm atm olmakla balar. u ana kadar yaplan meslek seimlerinde, en ok ailenin ve evrenin i ynlendirdii meslekler seildi ok kazandrdna inanlan meslek tercih 36 Doru Tercih ve Gelecein Meslekleri 37 Kariyer Planlama edilirdi. Sen ne istiyorsun, nelere yeteneklisin kiilik zelliklerin meslein gerektirdii asgari kiilik zelliklerini tayor mu? Meslein gelecei, gelecein meslekleri pek dikkate alnmazd. Bir ie girmenin ilk sevinci, yllar sonra istemeye istemeye almak ve hatta bu meslekten emekli olmaya kadar gidebilir. Kariyer planlama iin yol haritas Kariyer planlama, kiinin kendini ve i dnyasn tanmas ve renmesi, bu bilgiler nda uygun meslek seimleri yapmasdr. Verimli, mutlu ve baarl bir yaama ulamak iin kariyer planlama sizin anahtarnz olacaktr. Geleceinizle ilgili kararlar almak aslnda hi de zor deildir. Zorluu yaratan, sizin kendinizi yeterince tanmamanzdr. Hayata dair kararlar almanz kolaylatracak nitelikte olan, kendiniz ile ilgili bilmeniz gereken temel k noktas vardr: Kendini tanma, hayat amalarnza uyan meslekleri aratrma ve deerlerinizle rten karar verme. 1. Kendini NASIL Daha yi Tanrm? Kendini tanma kiinin kendi ilgilerini, deerlerini, becerilerini, beklentilerini ve yapmaktan holand etkinlikleri kefetme aamasdr. Kendini tanmada kiinin yararlanaca ncelikli kaynak yine kendisidir. Kendim tanma aamas, kariyer planlamann en nemli ve en zor aamasdr. Kendimizi ok iyi tandmz dnmemize ramen genellikle kendimiz iin pek ok nokta karanlktr. Kendimizle ilgili bir soru sorulduunda, genellikle .ok uzun cevaplar veremeyiz. Bunun nedeni, kendini anlatmaktan utanmak ya da bbr-lenmekten holanmamaktan kaynaklanmaz. Asl neden kendini yeterince tanmamaktr. Pek oumuz, gelecekte tam olarak neler istediini bilemez. Bu yzden, doru kararlar veremeyiz. Bu yzden, kendini tanma aamasna gerekli olan zaman verilmelidir. Kii kendine aadaki sorular sorarak nceliklerini, ilgilerini, becerilerini, gl ve zayf yanlarn; ayrca gelecek i yaam ile ilgili beklentilerini kefedebilir: Ayrca, kendini tanma aamasnda, kii yakn evresindekilere -aile, j arkada, retmen- kendi hakknda neler dndklerini sorarak, geri (bildirimler alabilir. Kendini tanmada kiilere yardm eden dier bir kay-[nak ise bilimsel aralardr. Kiilerin ilgi ve becerilerini tespit etmeye ynelik olan psikolojik testiler, kiilerin kendileri ile ilgili daha nce fark etmedii zellikleri kefet-[ meinde yardmcdr. 2. M..T (Meslek stihbarat Tekilat) Kariyer planlamann ikinci adm olan meslekleri aratrma, gittike [daha da nem kazanmaktadr. Srekli yeni meslekler i yaamnda yerini I almaktadr. Binlerce meslek arasndan, kiinin kendine en uygun olan belirleye-I bilmesi iin aratrma yapmas zorunluluk haline geldi. Ancak, meslekle-1 rin eitleri arttka, meslekler hakknda bilgi edinebileceimiz kaynak-I lar da ayn oranda artt. Meslekleri tantc kitaplar, artk olduka yaygn. I Ayrca, internet sayesinde her trl bilgiye ulamamz ok daha kolay. nternet ve meslek tanc kitaplar haricinde, evrenizde bulunan insanlar da sizin iin bu aamada bilgi kaynadr. Akademisyenler, kariyer danmanlar, meslekte alanlarla, yakn evrenizdeki kiilerle meslekler hakknda konuun; nk bir meslei en iyi onu yapan kii tantabilir. Ayrca evrenizdeki kiiler

ilgilendiiniz mesleklerle uramasalar bile i yaamyla ilgili olarak onlardan bilgi alabilirsiniz. Meslekleri aratrrken, ilgi duyulan ya da hakknda bilgi sahibi olunmayan mesleklere odaklanmak gerekir. lk bata, kendinizi ok fazla snrlamayn. Hi tahmin etmeyeceiniz bir meslek, belki de sizin anahtarnz olabilir. Meslekleri aratrrken, o mesleklerle ilgili olarak aadaki bilgilere ulalmas gerekir: * Gerekli olan eitim * Gereken nitelikler tefe*- * alma alanlar Uf; * Meslein belli bal grev ve sorumluluklar 38 Doru Tercih ve Gelecein Meslekleri 39 Kariyer Planlama * alma koullar * Aratrmalarnzdan sonra kendinize uygun bulduunuz mesleklerin listesini yapn. Hangi meslein neden size uygun olduunu yazmanz daha sonra karar verirken size kolaylk salayacaktr. 3. Artk KARAR Verme ZAMANI Kii kendini tanma aamasnda, kendi zellikleri ile ilgili bilgilerle meslekleri aratrma aamasnda edindii bilgileri karlatrp bu bilgilerin rtt durumlar belirlemeli ve bylece kendine daha ok uyan meslekleri belirlemelidir. Daha sonra tercih ettiiniz meslee ulamak i-in kendi kariyer hedeflerinizi belirleyebilirsiniz. Hedefleriniz arasnda "Nasl bir eitim almalym?", "Kendimi hangi , alanlarda gelitirmeliyim?", "Hangi ek eitimlere katlmalym?" gibi konular dahil etmeniz kendi yolunuzu oluturmanza yardmc olacaktr. i Yaamak... Bir akntya kendini kaptrmaktr. Dnmek ise a; i kmtlara kafa tutmaktr. Halat, apa, krek, motor, yelken. Allah ; i ne verdiyse artk... > Kariyer Planlamas ngrlerinde Gelecein N ve OUT'lar Bir Meslek Sahibi Olunca insan Kaynaklar Uzmanlarnn Eline Dersiniz. te insan kaynaklar uzmanlarnn meslek seimi ve kariyer planlamas ngrlerinde gelecein N ve OUT'lar 'N"ler * Takm oyuncusu olmak (Ben bilirim diyenlerden holanmyorlar.) * Performansa dayal dllendirmeyle hayatn kazanmak (irketine ne kadar kazandrrsan o kadar dllendirilirsin.) * Becerilerini gelitirmek (Hayat okulunda da renme devam ediyor.) Finansal yatrm (Para yneticileri revata olacak.) * Lojistik sektr (thalat, ihracat, ulam, gmrkleme vb.) * Telekomnikasyon (letiim ile ilgili her ey.) * almak ve eitimi ilerletmek iin yurt dna gitmek (Dnya globalleiyor.) * Esnek alma saatleriyle proje bazl almak (Yani ii evinden ya da bilgisayarndan idare edebileceksin.) * Katma deer yaratmak, retken olmak (Mevcuda ne katabilirsiniz.) * Profesyonel geliim danmanl almak, kendini kefetmek, tanmak (Aklna gvenenler gecek.) Evden almak (Evde alma ofisleri yaygnlaacak.) * hayatyla zel hayat salkl bir ekilde dengelemek (Evde mutsuz olan ite mutlu olamaz.) * Bilinlenme ve aydnlanma iin kendine zaman ayrmak (Kendine vakit ayramayan vatana bir hayr olmaz.) 'OUT'lar * Hayat boyu i garantisi (Bu gn sizi beenenler yarn beenmeyebilir.) * "Kariyer planlama irketin sorumluluudur" diye dnmek (Herkes geleceinden sorumludur.) * "Her iin ba eitim" diye dnmek (Eitimden retime gee-mezseniz sizi yerler.) * Bireysel oyuncu olmak (Donkiotluktan holanmyorlar.) * Pazarlama (Artk kapnz alan satclara iyi davranmazsnz)

* Muhasebe ve denetim (Bunlar dijital ortamda st ynetim yapabilecek.) yi imkanlar (Lojman, araba, bol ikramiye vs.) * Kdem (Sizden sonra ie girenler sizden daha daha saygn konuma gelebilirler.) s mm BANA BURCUNU SYLE SANA MESLEN SYLEYEYM Yaam olduu gibi kabul etmelisiniz, fakat kabul edebileceiniz gibi olmas iinde aba gstermelisiniz. -ALMAN ATASZBurcunu Bilmeyen Var m? Astrolojide 12 gne burcu vardr. Burlar, sizin karakteriniz, i hayatnz, kariyeriniz, nelerden holandnz, uurlu saylarnz, hatta e seiminiz hakknda bile geni bilgiler sunar. imdi, burlara bakarak hangi meslei semeniz gerektii gibi bir sonu karmanz istemem. Kitaptaki btn bilgiler, bir tercih yaparken sizi daha fazla bilinlendirmek ve bylece seim olgunluunuzu gelitirmek iin hazrlanmtr. Buradan yola karak, karakterinize uygun ve severek yapabileceinizi dndmz meslekleri, burcunuzun zelliine gre deerlendirmek istedik. Burlarmz ve eitli gezegenler, beynimizde deiik alanlarda belli bir kapasite meydana getirir. Buna gre baz ileri yapmak, belli alma alanlar bize kolay gelir. Baz ileri ise yapabilmemiz zor veya imkanszdr.

42 Doru Tercih ve Gelecein Meslekleri 43 Bana Burcunu Syle Sana Mesleini Syleyeyim Her bur ve gezegen, enerjisine uygun olan meslekler farkl farkldr. Bu zellik ve imkanlarn tannmas meslek seimi, hobi veya bo zamanlarmz deerlendirmemizde bize yol gsterecektir. Burcunuz, genel kapasitenizi, ykselen bur ise yeteneklerinizi yorumlar. Meslek seiminde ykselen bur, bu adan nemlidir. Genel burcumuzun nerdii ilere ilgi duyabiliriz ancak yeterince baarl olabilmek iin, ykselen burcumuzun bu konuda bizi destekleyip desteklemediine dikkat etmelisiniz. Bunun iin, doduunuz gn ve saati biliyor olmanz gerekir, (mneccim, com'u tklarsanz ykselen burcunuzu da kolayca renebilirsiniz) KO Burcu 'na Uygun Meslekler nder durumunda olabilecei, peinden gelecek insanlarn bulunduu, emir ve komuta vermeye msait meslekler iin uygun bir kiidir. Ayrca cesaret, yemlik, enlik, yaratclk, zeka gc isteyen ve riskli iler Ko'lar iin biilmi kaftandr. Dncelerini gerekletirebilecei, atlmlarm uygulayabilecei, gl enerjisini kullanabilecei bir dal semelidir. Emir altnda, bakalarnn istekleri dorultusunda veya masa banda monoton bir ite almak onlara asla uymaz. Hem de bakalarnn patronu olmaldr. Liderlik vasflarnz n planda; askerlik alanlar, eitli spor dallan, profesyonel sporculuk, aratrma alanlar, siyaset, medyann hareketli, aratrmaya ve bululara uygun sahalar, mhendislik, teknisyenlik uygun mesleklerden saylabilir. unu unutmamaldr ki, yetenekli, yaratc, enerjik ve baarl olmay hedef edinmi olan Ko'lar sevdikleri her alanda ykselebilirler. BOA Burcu Uygun Meslekler Ciddiyet, kararllk ve sebat mesleki alanda da nde gelir. allan iin para getirmesi ve gvenli olmas ok nemlidir. Hareketli veya pasif bir i olmas fark etmez yeter ki geliri iyi ve rahat olsun. Sabr, sorumluluk isteyen ciddi iler, Boa'lar iin uygundur. Kuyumculuk, mcevher ileri, saatilik, heykeltra, mimarlk, dekoratrlk konularnda baarl olabilirler. Destekleyici etkilere ses gzellii ve kulak varsa mzik alam dnlmelidir.

Ticaret, tanm sektr, banka, borsa ileri, inaat alan, emlakilik, sigortaclk ileri boalar iin uygun mesleklerdir. Ayrca ciddi, sabrl, azimli fakat tolerans sahibi olmayan, kat kurall yneticiler de bu burtan kabilir. KZLER Burcu Uygun Meslekler Masa bana mahkm olmayaca, harekete msait, yenilie ve yaratcla frsat veren, gezip grmeye, renmeye ak iler olmaldr. Pratik zeka gerektiren, insan ilikilerinde frsat verebilen, merakn doyuran ve el becerisi isteyen konular ikizler iin birebirdir. Basn yayn, medya dnyasnn eitli alanlar, muhabir, eletirmen, konumac, spiker, ke yazar, edebiyat alanlar, retmenlik, gazetecilik ile urarlar. Eksperlik, sat-pazarlama, ila mmessili, sekreterlik, bilgisayarla ilgili iler, ticari konular, mavirlik, politikaclk, avukatlk baarl olabilecekleri alanlardan bazlardr. El becerisi isteyen ressamlk, mzik leti alma, diilik, hrszlk, turizm, turist rehberlii, ulam konulan ve reklamclk sektr alabilecekleri ilerdendir. ok ynl olan ikizler insanlar, genellikle tek ile yetinmeyip iki veya fazla ii ayn zamanda gtrmede de ustadrlar. YENGE Burcu Uygun Meslekler Koruma, bakma, muhafaza etme gerektiren iler, para biriktirme, oaltma ile ilgili konular Yengeler iin ideal alma alanlardr. konusunda, pek ok alanda gerekten yeteneklidir; fakat duygusal ini klar bu alanda da onlarn yanndadr. Toplumla ilgili almalar, annelik, ocuk bakm ile iler, yuva idarecilii, zel bakma muhta ocuklarla ilgilenmek, ev ileri, hastabakclk, hemirelik, alk, lokanta iletmecilii, otel ileri ve yneticilik, antikaclk, deerli eserleri koruma, ktphanecilik, iekilik, bahe ileri uygun mesleklerdir. 44 Doru Tercih ve Gelecein Meslekleri 45 Bana Burcunu Syle Sana Mesleini Syleyeyim Bir dier dal ekonomi alandr. Bankaclk, finans, muhasebe, hesap ileri, para idare etme, paray oaltma onlarn alandr. Sezgisel ve duygusal ynlen perde, sahne gibi alanlarda da baarl olmalarna frsat verir. Taklit, komedi, rol yapmada ustadrlar. airlik, sena-ristlik ve yazarlk da vardr onlarda. ASLAN Burcu Uygun Meslekler Dikkat ekebilecekleri, kendilerini gsterebilecekleri, organize edip idare edebilecekleri alma alanlar olmaldr. abuk kavrama, yaratma, kolay karar verip uygulama zellikleri lider ve ynetici olmalarna frsat verir. Cesaret, g, dayankllk, canllk isteyen ve n getirecek meslekler Aslanlar iindir. Kaidelere boyun emek zorunda kalmak, emir almak, ynlendirilmek .hi holarna gitmez. ok zirvede bir meslek olmasa da keyfince alabilecei bir i olmas yeterlidir. Zaten, onlar hangi ie sahip ksalar onu mutlaka deerli hale getireceklerdir. . Yneticilik, komutan, organizatr, ynetim kurulu bakanl, mfettilik, retmenlik, okul, otel, lokanta, organizasyon gerektiren iler, iletmecilik uygun mesleklerdir. Giriimci bir ynleri var ve bu ynleri her a-landa baar getirebilecek nemli bir zelliktir. Sahne, perde, mzik alam, modaclk, reklamclk, ticaret, temsilcilii, dekorasyon, ssleme ile ilgili eitli dallar; mimarlk, heykeltralk ve ressamlk onlarn alanlarna girer. Kuyumculuk, mcevher ileri, deerli talar da phesiz ki Aslan'lara yakan konulardr. BAAK Burcu Uygun Meslekler Detaylara inmeyi, teferruatla uramay gerektiren ve titizlik isteyen i alanlar tartmasz Baak'larndr. ikayet etmeden, yorulduklarn anlamadan, en mkemmeli yakalamak iin didinir dururlar. Ancak, bu bakalarna gre gereksiz bir alma olsa da onlar iin son derece normal hatta yetersizdir. Aratrma alanlar: Tbbn eitli dallar, zellikle biyokimya, retmenlik, hemire, psikolog, salkla ilgili eitli hizmetler, garsonluk, temizlik ileri.

Hesap ileri, muhasebe, sekreterlik, eletirmen, gzlemcilik, ktphanecilik, ariv ilen, tarihi, bulmaca hazrlama, gldr yazar veya komedyenlik iinde yeil k yakabiliriz. Moda dnyasnn da nasipleri vardr. Mankenlik, modelistlik, konfeksiyon alanlar Baak'larn baarl olabilecekleri konulardr. TERAZ Burcu Uygun Meslekler Sknet, denge ve adaletin gereklii her alanda, nemli rolleri vardr. Gzel sanatlar ve mzik denilince de akla Teraziler gelmelidir. Kararl olmay baarabilir, tembellii yenebilir ve yalandan kanrsa baarl olur. Ortak almalar iin de tercih edilen kiilerdir. Ortaklklar genellikle verimli olur. Sanat, air, mzisyen, gzel sanatlarn blmleri, mimar, eksperlik, gzellikle ilgili konular, kozmetik sanayi, kuafrlk, berberlik, makyaj uzmanl, giyim, moda ve tekstil alanlar, estetik, gzellik uzmanl da ideal mesleklerdir. Hukukla ilgili eitli alanlar, avukat, hkim, diplomat, siyaset alan, politika, sosyal uzmanlk baarl olabilecekleri dallardr. Ticaret yapabilecek zelliklere de sahiptirler. AKREP Burcu Uygun Meslekler Derinlemeye msait, doyurucu, esrarl, gizemli konularn gerek sahibidirler. Analizci zellikleri setikleri konuda zirveye kmalarna yardm eder. stnkr eyler onlar tatmin etmez. Yapnca tam yapmal veya hi yapmamaldrlar. Matematik, tp alam ve zellikle operatrlk, petrol ileri, arkeoloji, antropoloji, maden mhendislii, biliim sektr, kimya, fizik konular ile gili iler. Bilim adam, aratrmaclar, ruhsal konulara ilgi, psikologlar, Akrepler, iinden kar. 46 Doru Tercih ve Gelecein Meslekleri 47 Bana Burcunu Svle Sana Mesleini Syleyeyim Gizlilik, takip gerektiren iler, dedektif, polis, askerlik alanlar, astroloji, gibi sezgi destei isteyen konular, by, fal, medyumluk ilgi alanlardr. Politikaclk, cenaze ileri, kasaplk, svlarla ilgili konular, alkoll iki yapm veya satm gibi iler uygundur. Yeralt, maaralar, yanarda konulan ilgi alanlardr. Bu alanda aratrmac olabilirler. Ayrca ok gl, kariyer edinmi, profesyonel ve kendine zg sanatlar da Akrep burcu insanlarndan kar. Setikleri her meslekte bir ekilde kendilerinden bahsettirmeyi becerirler. YAY Burcu Uygun Meslekler Yaydan frlayan ok, tam hedefe isabet etmise, yani, sevdii, kendine uygun, gerek alan bulmusa o alanda uzman olacaktr. Aksi halde, daldan dala konar, mutlu bir alma hayat olmaz. leri gr, yemlii gerektiren, enerjisini kullanabilecei fikirsel ve bedensel hareketlilie msait, zgrln kstlamayacak, seyahat edebilecei ve meslekler Yaylara uygundur. Sporun eitli dallar, voleybol, futbol veya hayvanlarla yaplan sporlardan at biniciliine meyil verir. Ayrca izcilik, spor koluu iin ok uygundur. Eitim alan, retim grevlisi, rencilerin sevgilisi olabilecek retmen, profesr, aratrmac, din, felsefe bilimi konularnda renen ve reten kii olabilir. Hosteslik de tam onlarn anna uyan bir meslektir. Konuma ve kalem kullanabilme yetenei sayesinde sosyal yneticilik, ticaret, basn yayn alam, oyun, mizah, fkra yazarl ve siyaset iin de uygun kiilerdir. Gezgin, seyyah, din grevlisi, papaz gibi kiiler de Yay'lar arasnda ska grlr. OLAK Burcu Uygun Meslekler Sabr, disiplin, otorite gerektiren ilerde hem alan hem de iveren olarak ok baarl olurlar. Adalet konusunda hassastrlar. Kurallara uyar, asla tviz vermez ve verdirmezler. abukluk, yenilik, serilik gerektiren iler onlara hi uymaz. Ayrntlar, uzun uzadya dikkatlice incelemeye bolca vakitleri olmaldr. Olak denilince akla yneticilik ve tek konuda uzmanlk gelmelidir. Mdr, ef, idareci, ticaret ve retim ileri, inaat sektr, oto alm satm,

mhendislik, iadam, iftilik gibi meslekle de baarl olurlar. Emir ve disiplin isteyen askerlik ve eitli kademeleri ise ok idealdir. Bilimsel konular, yksek matematik ev hesap uzmanl, kimya, tp ve astronomi dallan onlara uyar. Ciddi, dik kafal ve duygusal olmamalar politikada yer edinmelerine yardmc olur. KOVA Burcu Uygun Meslekler leri grn, devrimci ve yeniliki kapasitesini deerlendirecei alanlar semelidir. renmeli ve evresine retebilmek', yeni bulular yapabilmelidir. Bilim adam, kendine zg stile sahip aratrmac, yaam kolaylatran bululara imzasn atan kii, toplumsal refah salayc olabilir. Tbb ilgilendiren ilerde uygundur. Bilgisayar, elektronik, teknoloji, uzay, havaclk, astroloji, tp, fotoraflk gibi konularda baarl olurlar. Dncelerini ok iyi ifade edebilen bir yazar, konumac, sendikac, retmen, dinlemeyi bilen ve rehber olabilen bir psikolog, mucit, astro-. not olabilirler. Hangi alanda olursa olsun, akllarn mkemmel bir ekilde kullanabilir ve farkl bir yaam stili yakalayabilirler. BALIK Burcu Uygun Meslekler Hayal gc isteyen, yardm, merhamet, zveri gerektiren alanlar uygundur. nsezilerinin gl olmas, insancl amal mesleklerde baar verir. Zengin i dnyasn yanstabilecei, duygusal doyum bulabilecei konularda almaktan zevk alrlar. Kazan salamak, balca hedefleri deildir. 48 Doru Tercih ve Gelecein Meslekleri Edebiyat, mzik, gzel sanatlar baarl olabilecekleri dallardr. Mzisyenlik, yk, roman yazmak, iir ve ark sz yazarl, dans, bale, perde, sahne ve ressamlk uygun mesleklerdendir. Suyla ilgili konular, denizci, yzc su sporlar, ila, iki sektr, kozmetik alan, moda, parfm yapm veya ticareti, ayakkabclk, balklkla ilgili konular ura alanlar olabilir. thalat ve ihracat ileri de uygundur. Hassasiyeti ve merhamet gerektiren hastabakclk, yallarla ilgilenme, hastalan tarafndan sevilen bir doktor, yardm konularnda grevli, sosyal hizmet uzman, retmen, din grevlileri de balk burcundan kar... MESLEK ELM ve KLK TESTLER ON MLYON DOLARLIK DERS Dnya bilgisayar devlerinden IBM kurucusu Tom Wat-son'un mdrlerinden birisi, bir gn byk bir hata yapar ve bu hata IBM irketle 10 milyon dolara mal olur. Mdr Tom Wat-son'un kendisini arp istifasn vereceini dnerek istifa mektubunu hazrlar ve Tom watson'un yanma gider. stifasn patronuna sunar. Tom Watson mdrne tebessmle bakar ve gayet sakin bir ekilde yle der: - Sen aka m yapyorsun? Bu 10 milyonu senin eitimin iin harcadk, o kadar!.. Mesleki lginiz lk ve Orta retim Veritabanmzm inde Lisedeki derslerinizdeki baarlarnz ve ders dnda zaman harcamaktan holandklarnz, meslek seimindeki kararnz etkileyecek nemli i-pularm verir. Hangi konular daha abuk ve kolay, hangilerini daha zor rendiine bakp yetenekleriniz hakknda fikirler yrtebilirsiniz. Genel Olarak lginize Uygun Meslekler 1. Temel bilimlere ilginiz varsa; Fizik, Kimya, Biyoloji, Di Hekimlii, Fizik Tedavi, Petrol Mh. , Seramik, Tekstil Mh. , Bahe Bitkileri, Bitki Koruma, Tarla Bitkileri, Fiziki Antropoloji. 2. Sosyal bilimlere ilginiz varsa,Psikoloji, Sosyoloji, Salk Eitimi, Salk daresi, Antropoloji, Arivcilik, Felsefe, Gazetecilik, Halkla ilikiler, Prohisterya, Rehberlik ve Psikolojik Danmanlk, Sanat Tarihi, Sosyal Antropoloji, Tarih, Sosyal Bilgiler retmenlii, Arkeoloji, Sosyal Hizmetler. ="& - "^ tTSgpg? 50 Doru Tercih ve Gelecein Meslekleri 51 Mesleki Eilim ve Kiilik Testleri

3. Canllarla uramaktan holanyorsanz,Tp, Di Hekimlii, Hemirelik, Balklk, Veterinerlik, Bahe Bitkileri, Tarla Bitkileri, Peyzaj Mimarl, Su rnleri, Bahe Ziraat, Endstri Bitkileri Yetitirme, Fidecilik, Kanatl Hayvan Yetitirme, Arclk, Baclk, Budama, Seraclk. 4. Mekanie, makineleri inceleme, onarma ve yapmaya ilgi duyuyorsanz,Bilgisayar Mhendislii, Deniz Teknik Mhendislii, Elektronik Mhendislii, Gemi inaat Mhendislii, Uak Mhendislii, Makine Mhendislii, Tekstil Mhendislii, Tarm Makineleri, Teknik Eitim, Maki-ne-Motor Blmleri. 5. kna etme ve bakalarn etkileme yeteneiniz varsa,-Hukuk, letme, Otelcilik, retmenlik, letiim Sanatlar, SinemaTV, Salk daresi, iletme, Felsefe, Psikoloji, Gazetecilik, Halkla likiler, Kamu Ynetimi, Radyo-TV, Sermaye Piyasas, Sigortaclk, Turizm letmecilii, Seyahat letmecilii, thalat-hracat, D Ticaret. 6. Edebiyattan, inceleyip eletirmek ve yazmaktan holanyorsanz,-Gazetecilik, Halk Bilimi, Halkla ilikiler, Dil ve Edebiyat Blm, Dokmantasyon, Felsefe, Ktphanecilik, Tarih, iletiim Sanatlar, Sine-ma-TV, Tiyatro. 7. Sosyal yardmdan, insanlara ilgi gstermekten holanyorsanz,-Tp, Fizik Tedavi, Hemirelik, ocuk Sal ve Eitimi, Rehberlik ve Psikolojik Danmanlk, Psikoloji, Sosyal Hizmetler, Zihinsel ve itme Engelliler ve stn Zekallar retmenlii. 8. Bilimsel almadan holanyorsanz,Astronomi, Biyoloji, Fizik, Kimya, Diyetik, Eczaclk, Tbbi Bilimler, Jeofizik, Matematik Mhendislii, Seramik, Su rnleri, Antropoloji, Klasik Arkeoloji, Tarih, Biyokimya, Molekler Biyoloji, Uzay Bilimleri, Sosyoloji, Tbbi Dokmantasyon. 9. Matematik, fen ve ekonomi alanlarna ilgi duyuyorsanz,Aa leri Mhendislii, Balklk, evre Mhendislii, Elektrik-E-lektronik, Gda Mhendislii, Gverte, naat, letme Mhendislii, Kimya Mhendislii, Meteoroloji, Mimarlk, Tekstil, Tarm Makineleri, Endstri rnleri Tasarm 10. Ekonomi ve sosyal bilimlere ilgi duyuyorsanz,alma Ekonomisi ve Endstri ilikileri, Deniz letmecilii, Ev Ekonomisi, Ev idaresi, Aile Ekonomisi, Halkla ilikiler, iktisat, iletme, Kamu Ynetimi, Sermaye Piyasas, Uluslararas likiler, Bankaclk, Sigortaclk. Younlam istek gidecei yolu bulur. -SWEET MARDENzel Yetenekler zel yeteneklerin geliim rnts, birinci derecede, psiik enerjinin* i-rade d bir ekilde ynelimi ile belirlenir. Yani psiik enerji, nereye ynel-mise yetenekler o alanda geliir ve zel yetenekler bylece oluur. Bu, ilgiler, tutumlar ve dier kiilik zellikleri iinde geerlidir. Kiilik ile alglama biimi arasnda yakn bir iliki vardr ve bir kimsenin ilgisinin otomatik olarak yneldii eyler onun tm davrann bize anlatacak ipulardr. Genel psiik enerjinin yneldii alana gre, kiinin yetenekleri zgrle-ir, ilgi ve tutumlar deiir. Psiik enerjinin belli faaliyet alanlarna ynelmesi meslek faaliyetleri iin de geerlidir. Bir kimsenin bir alanda alma istei yani gds bilin d ihtiya rntsne ve iddetine baldr. Mesleki kariyer yaantsn belirleyen en temel olay onun meslek (doru ve uygun) seimidir. Fakat bu gn anlalm ve bir ok teori ile de dile getirilmitir ki, meslek seimi herhangi bir ya dnemine ait bir seim olmaktan ok, kiinin hayat boyunca gelien ve deien bir sretir. * Psiik enerji; her insanda var olan, bazlarnda daha gelimi olan fizik tesi yetenekleri kapsar. <*?*, 52 Doru Tercih ve Gelecein Meslekleri 53 Mesleki Eilim ve Kiilik Testleri ' m Ben Kimim?

nsann bakasn tanmas, kendisim tanmasndan daha zor; nk kii kendisine kar objektif olamyor. Kim "Tembelim, inatym, kskancm, pasaklym vb." ifadelerin kendisiyle rttn itiraf e-debilir ki? Aadaki deerlendirme, sizin iin elenceli ve retici bir altrma olacak. Bu sayfann fotokopisini, sizi deerlendirebilecek kadar iyi tandn dndnz 5 kiiye verin ve izi tanmlayan 10 tane gr i-aretlemesini isteyin. Onlardan nce, bu almay siz kendinize yapn, sonra onlarn grleriyle kyaslayn. Sonucunda, eminim bir eyler reneceksiniz. Dzenli Uysal Nazik Somurtkan Baml nat srarc lgisiz Deiiklikten holanmayan Giriken Pasakl Karamsar Pratik Uyumsuz Giriken Sevecen Cesur yi konuan Risk alabilen Hogrl abuk sklan Deiime ak Elenceli Merakl Plansz Yaratc bitirici Duyarl Sakin Ayrmtc Hayal gc gl kna gc gl Geleneki Sessiz Sportmen Ciddi Beceriksiz ekici Vurdumduymaz Sabrsz Sinirli Alakgnll Gl yorum yapan Kolay gvenilen Tutarl Esnek Yetenekli Dengeli Neeli enge pheci Kararl Gler yzl Kolay uyum salayan Gvenilir E spirili Kararsz ' Hrsl Aratrmac!; Sabrl Heyecanl i: Esnek :

yi giyinen. Sorunluluk duygusu gl :; Tutarsz Disiplinli } Bir insan bulunduu deil gz diktii mevki ile lmek gerekir. -TOLSTOYHolland Mesleki Tercih Envanteri nsan mrnn ortalama sresini dndmzde, bu srenin neredeyse yarsndan ounun alma hayat ierisinde getiim gryoruz. almann tm hayatmzdaki yerini gz nne aldmzda, alma hayatmzn kalitesinin ve alma adna yaptmz faaliyetlerin bireysel mutluluumuza nemli bir etkisi olduunu sylemek yanl olmayacaktr. alma hayatmzdan aldmz doyumu belirleyen en nemli faktrlerden bir tanesi kiiliktir. Dolaysyla, alma hayatnda mutlu olmann, i-yi bir kariyer elde etmenin ilk adm da kiiliimize uygun meslek seimi yapmaktan geer. John Holland, insanlarn, kiilik zellikleri ve ilgi alanlar dorultusunda alt grupta toplanabileceini sonucuna ulam ve Tipoloji Kuram olarak bilinen kiilik kuramn gelitirmitir. Holland'm temel hipotezi, kiiliklerine uygun olan meslek seen kiilerin daha mutlu ve baarl o-lacadr. Holland'a gre kiilik tipleri 6'ya ayrlr ve bu tiplere uygun 6 tane meslek ortam vardr. Holland Mesleki Tercih Envanteri'nde bulunan alt kiilik tipi, Gereki tip (RRealistic), Aratrmac tip (I-Investigative), Sanat tip (A-Artistic), Sosyal tip (S-Social), Giriimci tip (E-Enterprising) ve Geleneksel tiptir (CConventional). Diplomanz olsun olmasn siz kendinizi yetitirmeye bakn. Bundan sonraki a, kim ne derse desin, kendini yetitirme adr. 54 Doru Tercih ve Gelecein Meslekleri 55 Mesleki Eilim ve Kiilik Testleri Hollandn kiilik kuramna gre,Kiilik dinamii ile mesleklerin yaratld evre veya mesleklerin gerektirdii faaliyetler arasnda iliki vardr. Meslek seimi kiiliin yansmasdr. Alt tip kiilik ve alt tip meslek grubu vardr. 1. Gereki tipler: Genelde atak, saldrgan, motor fonksiyonlar gsteren ilerde baarl, sabrl ve ho grl, ak havada bulunmaktan holanrlar, soyut kavramlardan holanmazlar ve ilgileri mekanik alanlarda younlar. 2. Aydn tipler: Yapmaktan ok dnmeyi tercih ederler, soyut kavramlarda holanr, bamsz, alak gnll, kendilerim sorgulayan, sabrl ve srarc kiilerdir. 3. Sosyal tip: Dier insanlarla bir arada olmaktan holanan, ikna etme ve zihinsel yetenekleri yksek, insanlar ve kendilerini anlamaya alan kiilerdir. 4. Geleneki tip: Emir alp vermekten holanan, stat sahibi olmay isterler ve evrede iyi izlenim brakmay isterler. 5. Giriimci tip: nsanlarla iliki halinde, d grne nem veren, merakl, konuma ve ikna yetenekleri n plandadr. 6. Artistik tip: Estetik faaliyetlerle ilgili, esneklik, alak gnlllk, kararszlk, ataklk, bamszlk, sosyal ilikileri fazla olmayan, hayal gc fazla olan kiilerdir. Ben imdi Hangi Tipe Giriyorum? 6 kiilik tipi'nin iinde hangisine girdiinizi anlamak kolay. Bunlardan biri, basknken dierleri, daha az baskn olabilecei gibi, birbirine yakn kiilik tipleri de kabilir. Bu konuda size yardmc olacak, kendi kendinize yapabileceiniz bir anket var. 90 Soruluk bu anketin her maddesini o-kuyun ve size en uygun gelen yant (x) biiminde iaretleyin. Anketinizi tamamladktan sonra ne yapmanz gerektiini aklayacaz NO l i MADDELER HOLANIRM FARK ETMEZ I S. 1. pekbceinin kozandan nasl ktn renmek O o o

2. i insanlara zaman nasl verimli kullanacaklarn retmek n 3. Hava durumu tahmini iin kiisel gzlemleri kullanmak o O o 4.. Bitki hastalklarm incelemek o o o : 5. Bankaya yatrlan parann faizini hesaplamak n o o 6. Resimler tasarlamak ve izmek o o n ?. Bir i yaptrmak iin parayla adam tutmak C) o o 8. Bir tarihi zerine bir mze gezmek o n o 9. Gzlk iin mercekleri parlatmak ' o o u 10. Kalemi gl yazarlarn baar srlarn aratrmak n o o 1------1 11. Mikroskop gibi laboratuar aletlerini kullanmak o u 12. Bir dkkanda envanter tutmak o n o ------ i 13. Bir ku yemlii tasarlamak o o o 14. Bir oyun iin takm oluturma n o o 15. Yeni bir reklam kampanyas dzenlemek o o o 16. Bir toplanty ynetmek n o o 17. Beslenme farkllklarnn hayvanlar zerindeki etkisini aratrmak o o 18. Kk bir iletmeyi idare etmek n o o 19. Bir makinenin nasl kullanlaca konusunda talimatlar yazmak n o 20. Dier insanlar iin i planlamak n ()

56 Doru Tercih ve Gelecein Meslekleri NO MADDELER HOLANIRIM FARK ETMEZ HOLANMAM 21 Kk grup tartmalarna katlmak O O O 22. Discovery'de cerrahi bir operasyonu izlemek O o U 23. Mali bir hesaptaki hatalar bulmak O n O 24. Bir rapor taslandaki hatalar bulmak incelemek O o 25. Planlar ve grafikler yapmak O o o 2G. Yldrmn zarar verdii bir aac onarmak O .o n 11. Kusurlar bulmak iin mamulleri incelemek O n o 28. Telefonla i idare etmek O o n 29. Acil durumlarda insanlara tardm etmek o n o 30. Bir kuruluun parayla ilgili btn ilerini idare etmek u 31. Mzik eseri bestelemek veya dzenlemek o o o 32. Filmler iin konu mzii bestelemek o o n 33. Bir iyerinin kurallarm ve iyeri politikalarn gelitirmek o 34. Mikroskopta canl hcreleri seyretmek o o n 35. Siyasi bir liderin seim ncesi danmanln yapmak o o 36. Maddeleri ayrmak, biriktirmek ve saklamak o o o 3?. Bir toplum gelitirme projesinde almak n n n 38. Bir arabann nasl tamir edileceini renmek o o n 39. Dnyann merkezi, gne ve yldzlar hakknda kitaplar okumak n 40. Tm ilerimi tam zamannda saatli yapmak o o o 57 Mesleki Eilim ve Kiilik Testleri NO 44. 44. 45. 46. 4?. 48. 49. 50. MADDELER Beynin nasl altn renmek Yaratc fotoraflar ekmek Masraflara ait hesap kaytlar tutmak Cumhurbakanl senfoni orkestrasnda bir enstrman almak Bir orkestrada caz mzii almak irket giderleri iin yllk bte hazrlamak Depremin nedenlerini aratrmak nl bir bilim adamnn dersine katlmak

Bir proje zerinde bakalar ile beraber almak Bir TV dizisi senaryosu yazmak Memurlarn iyeri mutluluklar hakknda rportaj yapmak Mobilya ve ahap tasarmlar yapmak ve uygulamak Deerli talar kesmeyi ve parlatmay renmek Tbb yardma ihtiya duyan birine ilk yardm yapmak Yerel bir radyo istasyonunda alnmas iin mzik paralar semek Kent ynetiminde (il genel meclisi) almak Hangi yatrm aralarnn yakn dnemde kar getireceini hesaplamak Tehlikedeki bir insana yardm etmeye almak Bozulan bilgisayarn arzasn gidermek ocuklara yeni bir oyun retmek o o () o n n o o u o o o o O n u C) n o o o n o o o o o o o C) o o 73 o o 58 Doru Tercih ve Gelecein Meslekleri 59 Mesleki Eilim ve Kiilik Testleri NO MADDELER -------------------------------------------------------i HOLANIRIM PARK ETMEZ j s co-o s o 64. Bir ustay yazcy tamir ederken izlemek O o 62. Bir magazin hikayesini anlatan izimler yapmak O o C) 63. 64. 65. Bir dn organizasyonunda ziyaretileri karlamak yol gstermek O n o insanlarn baar srlarn ve dnce farkllklarn renmek O o n | Bir fuara gezi dzenlemek o n o 66. Psikolojik sorunlar olanlara danmanlk yapmak O n n 67. Gncel gazete ve dergilerin ekonomi ve i sayfalarn okumak () n o 68. Kuyruklu yldzn dnyaya ne zaman yaklaacam renmek U o n

69. 70. Apartman aidatlarm toplamak o o o Bir slayt veya film projektrn altrmak o o n 71. Kelebekleri gzlemlemek ve snflandrmak n o u n 72. Metal bir heykel tasarlamak o o 73. Tketicilerin haklarm nasl koruyacaklar hakknda bir konferans ver. o o n 74. Ksa hikayeler yazmak o n o 75. insanlarn mali kararlar vermelerine yardmc olmak o o n 76. Gelir vergisi kazancn dzenlemek u o n ??. 78. 79. 80. Sertifika, plaket veya taktir belgesi kazanmak n o n Tiyatro oyunu, mzikaller gibi sanatsal etkinliklerin eletirilerini yazmak o o u Evin gelir gider btesini yapmak ve ynetmek o. o n Bir havuz veya glde yabani hayat aratrmak o u NO MADDELER HOLANIRIM H M P* HOLANMAM 81. Bir filmde rol almak O O O 82. Bir resim erevesi yapmak n o o 83. i gezilerine kmak o o o 84. Orman yangnlar iin gzetleme yapmak o o o 85. Yeni alan bir salk merkezinin tantmn yapmak o n o 86. Bir muhasebecilik sistemi kurmak u n n 87. Arkadalar arasndaki bir tartmay yattrmak o o o 88. Birine nemli bir karar vermesinde yardm etmek n n o 89. 90. Tama iin nakil maliyetlerini hesaplamak o o o Fkralar ve hikayeler anlatarak insanlar elendirmek o n o Baz kiiler henz benliklerini bulamadklarm sylerler ama benlik insann bulduu dep yaratt eydir. -THOMAS SZASZHolland Meslek Tercihi Puanlama Cetveli AIKLAMA: Her kategorinin kapsamna giren sorulara (numaralan aada iaretleyin) etele tutunuz ve her kategoride toplam puanlan altna yaznz. En yksek "Holanrm" yant ise bu gencin ait olduu kiilik tipini gsterir. En yksek "Holanmam" yant ise ise gencin uzak olduu kiilik tipini gsterir. Yksek puanlar daha ok "Fark etmez"de yo-unlamsa kiilik tipiniz hala belirginlememitir. Pg-: i'-sK^SSgSj&S 'S 60 Doru Tercih ve Gelecein Meslekleri 61 Mesleki Eilim ve Kiilik Testleri HOLANIRIM FARKETMEZ HOLANMAM GEREK d, 3, 4, 8, 11, 17, 22, 34 39, 41, 47, 48, 68, 71, 80 TOPLAM: ARATIRICI 6, 10, 14, 31, 32, 42, 44, 45 50, 62, 72, 74, 77, 78, 81 I TOPLAM: SOSYAL 2, 21, 29, 37, 49, 55, 58, 60 64, 65, 66, 73, 87, 88, 90 TOPLAM: GRMC 7, 15, 16, 18, 20, 28, 33, 35 51, 56, 63, 67, 75, 83, 85 TOPLAM: GELENEKSEL 5, 12, 23, 24, 27, 30, 36, 43 46, 57, 69, 76, 86, 89 TOPLAM: GEREK 9, 13, 19, 25, 26, 38, 40, 52 53, 54, 59, 61, 70, 82, 84 TOPLAM: Tipine Gre Mesleini Se Hangi "Tip" zellikleri baskn ktn biliyorsunuz. Mesela bu envantere gre en baskn ynnzn "Giriimci" en zayf olan kiiliinizin "aratrmac"

olduunuzu rendiniz. Sosyal zekanzn analatik zekanzdan stn olduunu biliyor ve tercihlerinde bunu dikkate alyorsunuz. Bu tiplerin zellikleri ve bu tiplere uygun olabilecek meslekler aadaki gibidir: GEREK ARATIRMACI SANATI SOSYAL GRMC GELENEKSEL' Pratik zekaya sahiptir Kurallar sevmez Duygulu, heyecanl ve bamszdr Sosyal, atak, neeli ve poplerdir Gayretli, cesaretli, maceraperest ve enerjiktir Gvenilir, sabrl ve tutucudur Fiziksel g ne kar, dayankldr Bamsz, aklc, zorluklara kar hrsldr Tek basma almay sever Lider olmay sever Liderlik rollerim ve baskn olmay sever Liderlik rollerini aramaz Ak havada yaplan meslekleri sever Soyut, matematiksel problemleri zmeyi sever Kendini ifade etmeyi sever Bakalarnn rahat ve mutluluu ile ilgilidir G, stat ve maddi zenginlii sever iyi tanmlanm ileri sever, maddiyata ve statye nem verir na ve tamir ilerini sever Fiziksel dnyay anlamaya alr Gergin ve kaygldr. Sorumluluk sahibidir zgven sahibidir ve ikna yetenei kuvvetlidir Otokontrol iyidir Kiiler ve fikirler yerine somut ilerle uramaktan holanr nsanlarla pek ilgili deildir, teorik konularda iddialdr Geleneksel grlere bal deildir Kendini iyi ifade eder, dikkat ekmeyi sever Szel yetenei kuvvetlidir Fiziksel beceri, iletiim gerektiren ilerden holanmaz El becerisi gerektiren ileri gl makineler, byk aletler kullanmay sever Bilimi sever, bu alanda orijinal ve yaratcdr Sanat alannda yaratcdr Bireyler aras ilikilerde baarldr Uzun sreli entelektel aba gerektiren ileri sevmez Neyin doru, neyin yanl olduu e ilgilidir MESLEKLE ,R ifti, marangoz, elektriki, mhendis vb. Antropolog matematiki, doktor, kimyage biyolog, bilgisayar program cs vb. Modelist, dramaturg, , yazar, mzisyen, mimar, - kompozitr vb. Meslek danmam, klinik psikolog, retmen, eitin denetisi vb. Politikac, ekonomist, sat sorumlusu pazarlamac televizyon yapmcs vb Ynetici sekreteri, \, istatistiki, finansal analist, vergi uzman vb. Kaynak: http: www. bsu. edu. /carrers/holland. html 05. 07. 2000 Meslei tanmak sadece aylk kazancn arttrmak ve ksa srede i bulmak deildir. Bu meslein nerelere srdrlecei ve kariyer durumu da nemlidir. Resme btn olarak bakmak gerekir.

8)8. YILLAR SZ M NVERSTEY SEYORSUNUZ NVERSTE M SZ? insanlarn yapabileceklerinin limitini yetenekleri, yaptklarnn limitini ise motivasyon seviyeleri belirler. Siz nasl "iyi bir niversite" seme aray iindeyseniz, niversiteler de snrl kontenjanlarna "en iyi rencileri" seme abas iinde. Eskiden, liseyi bitiren ve parlak bir gelecein niversite eitiminden getiini dnen genlerin ii kolayd. Hangi yolu seecekleri, rotalarn nasl belirleyecekleri konusunda zihni fazla yormalar gerekmezdi. Hukuk okuyacaksan, stanbul ya da Ankara Hukuk Fakltesi'ne gitmeliydin. Mhendis olmak istiyorsan, T ya da ODT'nn bir blmn kazanmak iin abalamalydn. Oysa Bat dnyasnda, zellikle de Amerika'da, hangi niversitede o-kuyacana karar vermek, neredeyse kendi bana bir "tahsil", inceleme, aratrma konusu. ABD'nin bu ite ba ekmesi, bir "zel niversiteler cenneti" olmas ve yksek retim kurumlan arasnda ok ciddi rekabetin olmasna balayabiliriz. Bu yarn neticesi, her yl yaynlanan, onlarca saydaki en iyi niversiteler belgelenir ve "US News" gibi dergilerde yaymlanr. Bu aratrmalara Ranking (sralama) deniyor. Trkiye'de ve Bat lkelerinde, niversiteler ounlukla devletten gelen kaynakla beslendiinden ranking ancak dedikodu kanallarndan yaplyor.

64 Doru Tercih ve Gelecein Meslekleri Manisa Celal Bayar niversitesi retim grevlisi Do. Dr. Hasan Aslan, 2002 ylnda bir aratrma yapyor ve devlet niversiteleri arasnda genel sralama ve faklteler baznda kalite sralamas bu aratrma sonucunda kyor. niversitelerin renim kalitelerini belirlerken u kriterler deerlendiriliyor: * niversitelerdeki blmlerin taban puanlar. * niversitelerin renci kabul etme oran. * retim yelerinin baslm kitaplar, makaleleri, dllendirilmi projeleri. * rencilerin retim yelerine oran. * Profesrlerin, doent ve yardmc doentlerin oran. * Mezuniyet oran. * Faklte ve yksekokul says niversitelerin baarlar futbol takmlarn ligleri ve oyuncularna benzetilebilir. Buna gre: SPER LIIN AMPYONLARI (Uluslar aras dzeye giren niversiteler) AMPYON OLMAYAN SPER LGDEKLER 1. ODT 2. Boazii niversitesi 3. Hacettepe niversitesi 4. stanbul Teknik niversitesi 5. Ankara niversitesi 6. Ege niversitesi 1. Mimar Sinan niversitesi 2. Anadolu niversitesi 3. ukurova niversitesi 4. Yldz Teknik niversitesi 5. Gaziantep niversitesi 6. Atatrk niversitesi 7. Galatasaray niversitesi 8. Akdeniz niversitesi 9. Karadeniz niversitesi 2. LIGDEKILER 3. LIGDEKILER 1. Balkesir niversitesi 2. anakkale 18 Mart niversitesi 3. S.Demirel niversitesi 4. Kafkas niversitesi 5. Mula niversitesi 6 .K.Mara S. niversitesi ?.Zonguldak KE niversitesi .Afyon K.Tepe niversitesi 9. Dumlupmar niversitesi 10. M.Kemal niversitesi 11. Nide niversitesi 1. izmir Yksek T. Enstits 2. Kocaeli niversitesi 3. Seluk niversitesi 4. Erciyes niversitesi 5. Dicle niversitesi 6. Frat niversitesi ?. Mersin niversitesi 8. nn niversitesi 9. Cumhuriyet niversitesi 10. Sakarya niversitesi 11. Abant B niversitesi niversite Kalitesi mi Blm Kalitesi mi? "Dondurma MADO'da, baklava GLLOGLU'nda yenir"gibi marka anlay niversiteler iin de geerli. niversitenin kaliteli oluu, her blm de kaliteli yapmayabilir. rnein, MADO'da kazandibi de bulunur; ama ben kazandibini ZST'te yemeyi tercih ederim. niversite isminden ziyade blm kalitesini ve prestijini nemseyin. Mesela, salk eitimi almak istiyorsanz stanbul Cerrahpaa Tp ve Hacettepe Tp Fakleleri TUS'u (Tpta Uzmanlk Snav) kazandrma yzdesi en yksek iki fakltedir. retmen olacak birisi iin niversite ismi o kadar da nemli olmayabilir. Herhangi bir eitim fakltesinden mezun olan aday KPSS'yi (Kamu Personeli Seme Snav) kazand takdirde retmen olabilir. Hukuk veya siyasalda Ankara SBF gzde. Bugne kadar Trkiye'de siyasete ve kamu yneticilii tarihine damgasn vuranlarn ou Ankara SBF mezunudur. Uluslar aras ilikilerde Boazii'nin tartmasz stnl var. Bunun yannda, gazeteci, halkla ilikiler uzman veya televizyoncu olmak iin okul deil, yetenek ve ilgi n planda. Mhendislikte ise ODT, T ve Marmara tercih ediliyor. STEDM BLME PUANIM YETMYORSA.. j lkemiz koullarnda ounlukla rencilerin SS puanlar nereyi kazanmalarna yetiyorsa o blm tercih ettikleri bir gerek. Bunun yannda istedii blm kazanmak adna ikinci se; ne tekrar snava giren, kazanan ama bu blmde umduunu bulamayan renciler de var. Ancak bir sre sonra, seilen meslek[ te kiiler kendilerine uygun olan ii yapmaya balayabilirler. O nedenle nemli olan uyum becerisidir Kafada dncelerinizin tn hissediyorsanz, iyisi mi siz bunu yazarak yapn. Ne yaparsanz bu fani dnyada kalc bir iz brakr hem kendiniz doyumlu yaar hem de "iyi ki dnyaya gelmisin" dualar alrsnz? Byle dnerek vereceiniz karar, size iyi bir gelecek sunabilir. 66 Doru Tercih ve Gelecein Meslekleri 67:

ni niven siteyi Seiyorsunuz niversite mi Sizi? Doru cevaplara ulamak iin nce doru sorular sormalsn En yi Faklteler Hangi niversitede (Sralanm olarak) DI HEKML FEN-EDEBYAT TIP FAKLTES 1. Ankara niversitesi 1. ODT 1. Hacettepe niversitesi 1. Hacettepe niversitesi 2. Ankara niversitesi 2. stanbul niversitesi 3. Ege niversitesi 3. Hacettepe niversitesi (apa) 4. Gazi niversitesi 4. stanbul niversitesi 3. Ege niversitesi 5. Atatrk niversitesi 5. Boazii niversitesi 4. Ankara niversitesi 6. stanbul niversitesi 6. T 5.9 Eyll niversitesi ?. ukurova niversitesi 7. S Eyll niversitesi 6. stanbul niversitesi 8. Seluk niversitesi 8. Frat niversitesi (Cerrahpaa) 9. 19 Mays niversitesi 9. Gazi niversitesi 7. Gazi niversitesi 10. Dicle niversitesi 10. Ege niversitesi 8. Osmangazi niversitesi 9. Marmara niversitesi 10.19 Mays niversitesi LETM FAK. MHENDSLK FAK. ETM FAK. 1. Anadolu niversitesi 1. ODT 1. Ankara niversitesi 2. Ankara niversitesi 2. T 2. Hacettepe niversitesi 3. Ege niversitesi 3. Boazii niversitesi 3. Gazi niversitesi 4. Marmara niversitesi 4. stanbul niversitesi 4. ODT 5. Galatasaray niversitesi 5. Hacettepe niversitesi 5. Boazii niversitesi 6. Gazi niversitesi 6. Gazi niversitesi 6. Anadolu niversitesi 7. stanbul niversitesi ?. Ege niversitesi 7. ukurova niversitesi 8. Kocaeli niversitesi 8. Anadolu niversitesi 8. Abant .B. niversitesi 9. Yldz Teknik niversitesi, 9. 9 Eyll niversitesi 10. Marmara niversitesi HUKUK FAK. IKDISADI VE DAM BL. GZEL SANATLAR 1. Ankara niversitesi 1. ODT FAK. 2. stanbul niversitesi 2. Boazii niversitesi 1. Marmara niversitesi 3. Marmara niversitesi 3. Ankara niversitesi 2. Mimar Sinan niversitesi 4. 9 Eyll niversitesi 4. 9 Eyll niversitesi 3. Hacettepe niversitesi 5. Gazi niversitesi 5. T 4. Bilkent niversitesi 6. Anadolu niversitesi 6. Hacettepe niversitesi 5. 9 Eyll niversitesi 7. Galatasaray niversitesi 7. Ege niversitesi 8. Dicle niversitesi 8. Anadolu niversitesi 9. Kocaeli niversitesi 9. Marmara niversitesi 10. Krkkale niversitesi 10. Gazi niversitesi Zamanlarnn byk bir ksmn para kazanmak ve saklamakla geiren insanlar, sonunda, en ok istediklerinin satn alnamayacak eyler olduunu anlarlar. zel irketler Hangi niversite ve Blmleri Tercih Ediyor? Diploma Sahibi Olmak m, Sahibi Olmak m? Diploma, sizi bir meslei yapmaya "yetkinlik" kazandrabilir; ancak "yeterli" yapmaz. Neticede birine i reteceksiniz. Yetkili olmanzn yan sra yeterliliinize de bakacaklar. Tm dnyada diploma sadece bir belge. Asl snav, yeterlilik snavlar (kaymakamlk, retmenlik, mfettilik vb. snavlarda) ve iteki performansnzda olacaktr. ABD'de 3000'e yakn niversite var. Bunu kazan kaps yapan Amerika her yl 11 milyar dolar gibi nemli bir gelir elde ediyor. Bir Amerikal, iin Amerikada ilk 25 niversiteye gitmiyorsa, rolnde ve statsnde bir deiiklik olmaz. Trkiye'de iyi bir eitim, iyi bir meslek adam olmaktan ok, iyi bir okulun diplomas olarak tanmlanmtr. Gazete ilanlarnda sk sk rastladnz bir balk bu anlayn pekimesine sebep oluyor."ter-cihen ODT, Boazii, T niversitelerin birinden mezun olan. Burada, bir yksek renimi kmsyor deiliz. Sylemek istediim, meslek sahibi olmanz i sahibi olmanza yeterli

gelmeyebilir. Bir meslek sahibi olduunuz iinizin niteliini arttrmayabilirisiniz. Mhendislik lk Srada Ko Topluluu, ie almlarda iletme, iktisat, endstri mhendislii, makine mhendislii, bilgisayar mhendislii, elektrik elektronik mhendislii, kimya mhendislii rencilerini hedef grup olarak nitelendirirken, Siemens gibi biliim irketleri ie almlarda en ok T, bilgisayar, proje, elektrikelektronik mhendislii blmlerini ve elektrik teknisyeni, iletme, ekonomi, endstri mhendislii mezunlarn tercih ediyor. Perakende sektrnn tercihleri ise tekstil mhendislii, tekstil teknolojisi, hazr giyim, perakende sat ynetimi, matematik mhendislii, iletme, MS, ekonomiden yana. Farkl sektrlerden gelen tercihler genellikle Boazii, ODT, Sabanc ve Ko niversiteleri zerine younlayor. Net-cell, Boazii, T, Yldz, stanbul, Marmara niversitesini tercih ederken, Microsoft Trkiye ise Boazii, ODT, T, Bilkent niversitesi'ni f8g-;-: 68 Doru Tercih ve Gelecein Meslekleri tercih ediyor. Saysal blmlere ynelmenin ana nedenleri arasnda yaam kolaylatran ve somut olarak gzlenebilen ok hzl bilimsel ve teknolojik gelimeler gsteriliyor. te irketler tarafndan en ok tercih edilen niversiteler ve rencilerin en ok ilgi gren blmler: Hangi irketler Hangi Blmlere Veriyor * BORUSAN H. : Boazii, ODT, T, Bilkent, stanbul niversitesi () ve Marmara niversitesi (M) Bilgisayar, Makine, Elektrik, Elektronik, Endstri, Matematik Mh. ile ktisat, letme Blmleri. * DEVA H. : Boazii . Kimya Fakltesi ve tm ngilizce blmleri. * EKNCLER H.: ODT, T, Boazii letme, Metalrji ve Endstri Mh. blmleri; d ticaret irketleri iin Bilkent ve Ko niversiteleri'nin farkl blmleri, M ve 'nn letme ve Uluslararas likiler Blmleri. * ECZACIBAIH.: Tm niversitelerin tp faklteleri ve a-na ocuk sal blmleri. * IIKLAR H.: T, ODT, Yldz Teknik niversitesi'nin (YT) naat, ktisat ve letme Faklteleri. * HLAS H.: Boazii, ODT, ve M'nn ktisat ve letme Faklteleri. * KO H.: En baarl niversiteleri tercih ediyor, ancak baarl niversite mezunlarna da kapsn ayor. * KOMBASSAN H. : Konya Seluk niversitesi'nin deiik faklteleri. Ayrca farkl departmanlar iin farkl niversitelerden blm mezunlarn alyor. * KOML H. : Boazii ve T'nn ilgili blmleri ile yabanc dille eitim yapan okul mezunlarn alyor * POLAT H. : ktisat Fakltesi, T naat Fakltesi ve retim birimine gre tm niversitelerden farkl blmler. 69 Siz mi niversiteyi Seiyorsunuz niversite mi Sizi? SABANCI H.: T, ODT, Boazii, stanbul, Marmara ve YT'den holding bnyesindeki farkl irketler iin gerekli olan blmlere eleman alm tercih ediliyor. Yksek lisans ve yurt dnda eitim grenler almda etkili oluyor. SMER H.: Gazi niversitesi Tekstil Mh., Anadolu -niversitesi Ak retim Fakltesi ve tm niversitelerden ilgili blmler AHNLER H. : T ve Ege niversitesi'nin Tekstil Mhendislii, M ve 'nn ingilizce, iktisat ve letme Faklteleri, M Almanca letme ve Enformatik Blmler, Trakya niversitesi orlu Meslek Yksek okulu. TEKFEN H.: Boazii, T, YT'nn naat Faklteleri. BOSCH TRKYE: Tm niversitelerin Makine ve Endstri Mh, ile iletme ve iktisat faklteleri. VESTEL GRUBU: ODT, Bilkent, T ve Boazii niversitesi'nin Elektronik ve Bilgisayar Mh. blmleri. NUH GRUBU: ODT, T ve Boazii'nin Bilgisayar, Endstri ve Kimya Mhendislii ile alma Ekonomisi ve Pazarlama blmleri. GARANT B.: Hukuk, ktisat, letme, letiim, Mimarlk ve Mhendislik Faklteleri, statistik, Matematik, Sosyoloji blmleri. ARELK: T, ODT, Boazii, YT'nn Elektronik, Makine ve Endstri Mh. ile Kimya Mhendislii blmleri. BMC: T, ODT, Ege ve 9 Eyll niversiteleri'nin Makine Mh. blmleri.

TOYOTASA: T, ODT ve Boazii niversitesi'nin Makine Mh. , Elektronik, Elektrik Mh. MERCEDES-BENZ: T, ODT, Boazii Makine, Bilgisayar, Elektrik, Elektronik ve Endstri Mh., letme ve ktisat Faklteleri. HAVELSAN: Bilkent, Boazii, T, ODT ve Hacettepe niversitesi'nin Bilgisayar, Elektronik Mh. spfps GELECEN MESLEKLER Hibir iin gelecei yoktur o ii yapan kiinin gelecei vardr. Trkiye'nin htiyac Devletin destekledii ve yetimesi iin yksek paralar harcayarak yurt dna yksek lisansa gnderdii burslu rencilerden yola karsak, Trkiye'nin nmzdeki yllarda hangi alanlarda elemana ihtiya duyaca hakknda nemli verilere de ulam oluruz. Devletimiz, aadaki branlarda e-itim grerek, vatannda hizmet etsin diye yurt dna bir tomar para dyor. Bilgisayar Donanm, Geometri, Topoloji, lkretim, Okul ncesi Eitimi, Ceza Usul Hukuku. Genel Kamu Hukuku, Deniz Hukuku, evre Hukuku, Ticaret Hukuku, Hukuk Felsefesi, ve Sosyolojisi, Bilgisayar Yazlm, Haberleme, ingilizce Eitimi, retim Teknolojisi, Deprem Mhendislii, Eitimde lme ve Deerlendirme, Genetik, Genel Biyoloji, Matematiksel Fizik, Konstrksiyon ve imalat, Elektromanyetik ve Mikro-dalga, Uygulamal Matematik, Molekler Biyoloji, Matematiksel Analiz. ! Geminin rotasn kaptan, hayatnzn rotasn dnceleriniz, j ; dncelerinizin rotasn kararlarnz ve kararlarnz da elinizdeki | j seenekleriniz belirler. i 72 Doru Tercih ve Gelecein Meslekleri Gelecekteki meslekleri 7 ana kategoride toplayabiliriz: 1. Fen Bilimleri 2. Mhendislik 3. Sosyal Bilimler 4. iktisadi ve dari Bilimler 5. letiim 6. Tp 7. Eitim "Yarnn dnyas bugnden ok farkl olacak" diyenlerdenseniz, tercih yapmadan nce 'Gelecein Meslekleri'ne gelin bir gz atn. Ekonomi, sosyoloji, psikoloji ve deiik bilim dallarnda alan kanaat nderlerinin grlerinden oluan gelecein meslekleri karnzda: 1. Fen Bilimleri Alannda: Genetik: 70'li yllarda bilgisayarn yapt devrime benzer bir gelime, yakn dnemde genetik alannda da meydana gelecek. nsan yedek paralar satlacak: nsanlara yedek para olabilecek doku, organ gibi pek ok eyin satld yerler kurulacak. Gen terapisi ortaya kacak: Hapishaneler ortadan kalkabilir; nk insanlar su ilemeye iten hormonlar, genler belirlenecek. Bunlar nleyen ilalar gelitirilecek. Kiide taciz eilimi varsa, bir hap alacak, o duygudan kurtulacak mesela. nsanlar bebeklerim smarlayabilecek. "San sal, mavi gzl bir ocuk istiyorum" diyebilecek. Bunlar hayal deil, ok yakn bir zamanda gerek olacak. Soyu tkenen canllar artk tkenmeyecek: Bu canllardan geriye bir doku kaldysa, yeni batan insanln gz zevkine hitap edebilecek ekilde hayat kazanabilecekler. Genetik ayrmclk ortaya kabilir: Farkl rklar, farkl genler tayor. Bu noktada, rk kavgasna benzer yeni bir kavgann ortaya kmasndan endie ediliyor. 73 Gelecein Meslekleri nsan mr uzayacak: Virslerle mcadele daha da geliecek. nsan mrnn uzatlmas konusunda bilim adamlar byk iddialarla ortaya kyor.

Alternatif besin kaynaklar gelitirilecek: u anda bitkiler klonlanabi-liyor. Bunun sonucunda, alternatif besin kaynaklar konusunda mthi bir zenginlik olumaya balayacak. Genetik ekonomisi oluacak: rnein, kansere neden olan gen bulundu, imdi de ilac gelitirilmeye allyor. 30-40 trilyon dolarlk bir pazardan bahsediliyor. Bunlar, ok nemli gelimeler. Bu alanla bilim adamlar uraacak: Genetik alannda alma yapacak insanlar, sradan insan zelliklerinin tesinde "bilim adam" zelliini tayan kiiler olacak. Nasl ki byk devletler silah gelitirirken bunu ok gizli yapyorlar, genetik konusundaki almalar da effaf olmayacak. nk bunlar piyasa deeri ok yksek almalar. ok az sayda insann urat, byk kaynaklar harcanan bir alan. Gelecein meslekleri olarak nitelediimiz alanla ok fazla insan ilgilenirse, ekonomideki arz-talep ilikisi gibi deerini kaybeder zaten. 2. Mhendislik Alannda,Bilgisayar Mhendislii, internet, Elektronik Mhendislii, Endstri Mhendislii, Uzay ve Havaclk, evre Mhendislii, Enerji Mhendislii, Sistem Mhendislii, Mimarlk, Mimarlk ve evre Tasarm, Endstri Mhendislii: Bir arabann modelinden, cep telefonlarnn grnmne kadar bunlarn hepsi bir tasarm rn. Bu tasarmlar endstri mhendislerinin yaratclklarnn ve hayal gleriyle teknolojiyi birletirmelerinin rn. Endstri mhendisi bunun yannda retim ve datm iin gerekli olan insan, bilgi, ara malzeme gibi kaynaklar en verimli biimde planlar ve kullanr. Bunun iin sistemler tasarlar ve gelitirir. Mezunlar, rn gelitirme, rn tasarm zinciri, proje ynetimi, deney tasarm, model gelitirme, bilgisayar destekli tasarm ve imalat, verimlilik mhendislii gibi birok alanda i bulma imkanna sahip.

assa

74 Doru Tercih ve Gelecein Meslekleri Tasarm Mhendisi: Uluslararas pazarlara girmeyi hedefleyen veya girmi olan tm firmalar bu pazarlardaki dier mal ve hizmetlerle rekabet edebilmek iin 'Tasarm Mhendisi'ne ihtiya duyuyor. Gda Mhendislii: Nfusu hzla artan dnyamzda, salkl beslenme nemli bir problem o-larak insanln gndemine oturdu. Doal rnler yetersiz kalmakta ve doal olmayan besin kaynaklan pazar payn hzla byltmektedir. Gda, bu yzden gelecein stratejik rnlerinden biri haline gelmi durumda. Her trl besin kaynann retim aamasndan tketim aamasna geebilmesi gda mhendislerinin denetimi altnda olmaya doru girmektedir. Gda mhendisleri, besinlerin toplanmasndan tketilmesine kadar geen sre iinde nitelik ve nicelik asndan deerlerini kaybetmeyecek ekilde ilenmesi, korunmas, tanmas, yeni gdalarn retilmesi ve gelitirilmesi, atk gdalardan yeni gdalar elde edilmesi konularnda aratrma ve eitim yapyorlar. Bu meslei seebilmek iin hangi bilim dallarnda gl olmalym? Kiisel yetenek ve yeterliliklerim ne/neler olmal? Aratrma yapmay seviyorsanz ve sistemli ve disiplinli alma konusunda istekliyseniz, zellikle biyoloji, fizik, kimya, matematik gibi alanlarda baarlysanz size uygun bir blm olduunu dnebilirsiniz. Ergonomi Mhendisi: letmelerdeki i ak ve alma sistemlerini planlayarak, i veriminde-ki dleri ortadan kaldrmaya ynelik zmler retiyorlar. Ergonomi mhendisi olmak iin, endstri veya iletme mhendislii temel eitiminin alnmas yeterli oluyor. Finans ve endstri kurulularnda i bulabiliyorlar. Ergonomi mhendisi olabilmek iin, ergonomi, endstri mhendislii ya da iletme mhendislii eitimi alm olmak gerekmektedir. Ergonomi mhendisleri, finans kurumlarnda ve endstri kurulularnda alrlar.

Enerji Mhendislii: Alternatif enerji kaynaklarna sahip olmayan lkelerin, bu ihtiyalarnn karlamak zere dier lkelere yapacaklar demenin bedelinin ar 75 Gelecein Meslekleri olacan belirten uzmanlara gre, ite bu yzden gelecein en nemli gndem balklarndan birini alternatif enerji oluturacak. Isnma, aydnlanma, ulam... Her ey enerji ile mmkn ve yakn zamanda alternatif enerji kaynaklarnn bulunmasnda, enerji mhendislerinin nemli rol olacak. Elektronik Haberleme Mhendislii: Yarnn gazetesini, bu akam ge saatlerde internetten takip edebilirsiniz. Bunun yan sra baz haber sitelerinde dakika dakika haberler online yaynlanmakta hatta cep telefonlarna gnderebilmektedir. Gazete, tamamyla lmeyecek ancak bu gelimeler sayesinde alkanlklarn da deiecei ve gazete okuyucularn internete tayaca sylenebilir. Uzmanlar gelecekte elektronik medyann, evlere ynelik bilgiye e-rime ile bilgiyi kullanma rnlerinin, ykselen rnler olmas bekleniyor. Bu nedenle de elektronik ve haberleme mhendislerinin ulusal ve uluslararas boyutta birok i imkan bulabileceklerini rahatlkla syleyebiliriz. retim Mhendisi: retim sektrnde retimi yaplan mal ve hizmetlerin kalite kontrolnn deerlendirilmesi, gelitirilmesi, retim srecinin planlanmas, denetlenmesi aamalarnda grev yaplmas retim mhendislerinin iidir. Bu, tm mhendislik dallar iin geerlidir. Yapm Mhendislii: retim yaplabilmesi iin uygun ortamn salanmas, belirli bir sistemle retim iin gerekli alt yapy ve personeli gelitirmek yapm alannda alan mhendisinin grevidir. Mhendisliin Tasarm Alan Uygulamas: Bu alanda alacak mhendisler, rnn ya da oluturulacak yapnn tasarlanmas aamasnda grev yapp uygun yntemi nerir. Malzemenin niteliine, iletme ynteminin nasl olmas gerektiine karar verir. 76 Doru Tercih ve Gelecein Meslekleri Aratrma ve Gelitirme Alan: Mhendislik Bilimlerinin temel alanlarndan biri de aratrma ve gelitirme alandr. Bu alanda alanlar, bilimsel yntemleri kullanarak teknolojiyi gelitirme, kendi alannda yeni bilgi ve rnleri retmenin alt yapsn oluturma gibi alanlarda aratrma ve gelitirme almalar yapar. Mhendisliin Ynetimsel Uygulamas: Ynetim Mhendislii, aratrma-gelitirme almalarnn yapld alanlarda alanlar ve kurumu ynetme ilevleri olan alandr. Bu alanda, mhendisliin teknik bilgilerinin yannda ekonomi, hukuk, ynetim bilimi gibi bilim dallarndan da yararlanmak gerekir. Burada genel olarak verilen mhendislik uygulama alanlarnn dnda; bilimsel ve teknolojik gelimelere gre eitli alt dallar oluabilmektedir. zellikle, bilgi ann gerekleri olarak ortaya kan uygulama alanlarnn eitimi iin temel olarak niversitedeki eitimden iyi dzeyde yararlanmak gerekmektedir. lkemizde, niversitelerde verilen temel mhendislik eitimlerinin ierisinde belirli oranlarda, aada yazl olan mhendislik alanlarna kap aacak olan eitimler verilmektedir. Ancak bilim ve teknolojideki gelimeler, toplumsal, sosyal, ekonomik gelimeler yeni baz alanlan n plana karmtr. Sat Mhendisi: Mhendislik bilimleri, sistematik dnme ve aklc davranabilme yetenei gerektiriyor. Bu nedenle pek ok meslek mhendislik haline geliyor. Mal ve hizmet satnn art, bilimsel sat yntemlerinin gelitirilmesine neden oluyor. Ortaya kan kavram ise 'Sat Mhendislii'. Enformasyon Mhendisi: Her trl bilimsel ve sosyal alandaki bilgilerin sistemletirilmesi ve kullanmnn yaygnlatrlmas enformasyon mhendisliine ihtiyac artryor. Kamu yararna alan kurulular, i alanlar iin ideal yerler. Otomasyon Mhendisi:

Her trl al veriin, lke snrlarm ap dnya boyutuna tanmas, otomasyonu her alanda zorunlu hale getiriyor. zellikle, bilgisayar ve elek' tronik mhendislii temel eitimi alm olanlar uzmanlaarak, otomasyon mhendisi olabiliyorlar. Genellikle fabrika ortamlarnda alabiliyorlar. 77 Gelecein Meslekleri Network Mhendislii: Hedef, bilgisayarda retilen bilginin ortak bir havuzda toplanarak daha rasyonel kullanlmasdr. Buna ek olarak, ana elektronik gcn daha aklc kullanlmas esas sorunu oluturacaktr. Maliyet unsurlarnn en az dzeye indirilerek bilgiye daha ucuz ve yaygn ekilde ulalmak istenmesi ve bilgi sistemleri arasndaki balantnn kurulmasnn zorunlu hale gelmesi, net-work mhendisine duyulan ihtiyac artracaktr. Netvvork mhendisi, bilgisayar arlkl sistemler arasnda, en uygun haberleme yntemini saptar (en uygun netvvork an seer), sistemi kurar ve iletimi aar. yi bir net-work mhendisi olabilmek iin, karmak bir btn elerine ayrabilme gcne (analizci kafa yapsna) ve yaratc bir kiilie sahip olmak gerekmektedir. Ayrca netvvork mhendisi, ekip almasna yatkn ve insan ilikilerinde baarl olmaldr. Netvvork mhendislerinin, bilgisayar mhendislii veya elektronik mhendislii eitimi grm olmalar gerekmektedir. Mimarlk ve evre Tasarm: Eskiden byk bir site yaplacaksa, nce rnek daire yaplyordu. Artk buna gerek kalmad. Mterilerinize sanal ortamda, dairelerin bitmi halini grsel bir sunumla anlatabiliyorsunuz, insanlar, zerine henz temel atlmam bir arazide yaplacak dairenin hangi kesindeki, hangi sehpann zerine, hangi kristali koymak istiyorsa onu sipari edebilecek. Mallar retilmeden satlm olacak. mimari, gelecekte imdikinden daha fazla nem kazanacak. Ayn ekilde, ehir planlamasnn nemi de artacak; nk dnyada kentleme oranlarnda art var. Uzay ve Havaclk: Bu alandaki almalar, gelecekte nem kazanacak. ok uzak olmayan bir gelecekte, insanlar nlanabilecek. Laboratuvar koullarnda, bu konuda yaplan deneyler var. nsanlar, uzayda koloni kurma aray iinde. Balang aamasnda 200 kiinin yaayabilecei bir koloni oluturulmaya allyor. Alternatif Enerji Kaynaklar: Mhendislik alanndaki en nemli almalardan biri. Bu alandaki almalar, mevcut kaynaklarn tkenmeye balamasyla daha da younlaacak. kss-.; ;P fpg

78 Doru Tercih ve Gelecein Meslekleri 79 Gelecein Meslekleri Petrole kar alternatif enerji kaynaklan aray var. Neptnyum denilen bir enerji kaynandan bahsediliyor ve bunun 8 trilyon dolarlk bir piyasasnn olduu syleniyor. Neptnyumun en fazla Trkiye'de bulunduu belirtiliyor. Bilgisayar, elektronik ve endstri mhendislii: Bunlarn dnda bilgisayar mhendislii, bu kapsamda internet, elektronik mhendislii ve endstri mhendislii de nemli alanlar olmaya devam edecek. nsann Yedek Paralar retilecek Birka yl sonra adn duymadnz daha baka mhendislik alanlar geliecek. Grld gibi tm mhendislik alanlar insanlarn yaamn kolaylatracak, yaam kalitesini artracak, kurumlarn ileyiinde verimlilii, hizmet ve rnlerin kalitesini gelitirecek almalar yapmakla uramaktadr. zellikle mhendislik alannda, Trkiye'nin nde gelen niversitelerinden olan stanbul Teknik niversitesi (T) renci Danma Birimine bavurarak geni bilgi alabilirsiniz. Yahya Kemal'i gen airlerden biriyle tantrrlar. Gen air birka iirini okuduktan sonra: "Ben dedi; hi kimseden ders almadm.

Kendi kendimi yetitirdim." Yahya Kemal ac ac glmser: "Vah vah!.. Hata etmisiniz!.." 3. Sosyal Bilimler Alannda,Hukuk, Uluslararas likiler, Diplomasi, AB ile ilikiler, Kamu Ynetimi ve Siyaset Bilimi, Psikoloji, nsan Kaynaklar Yneticilii, Strateji Uzmanl, Danmanlk, Ekonomi alannda; letme, Bankaclk ve Fi-nans, Turizm, Tekstil ve Moda arlkl Konfeksiyon Tasarm, malat ve Yap Sektr, iletiim alannda ise, Psikoloji: Endstriyel retimi artrma almalarnda, Endstri Psikolojisi rencilerin baarszlklarn aratrma ve renme srecini gelitirmede Okul Psikolojisi gelecein gzde meslekleri arasnda yer alacak. Pazar ve kamuoyu aratrma irketleri, insan kaynaklar blmleri ise okul ve eitim kurumlarnda gze arpacak. Dolaysyla, bugn olduu gibi gelecekte de bu meslekler poplerliini srdrecek gibi grnyor. Sosyoloji: Hzl toplumsal deiimler, insan rgtlenmelerinin bilimi ve sosyolojinin nemi ve alma alanlarn geniletiyor. Sanayi ve ticaret irketleri, basn ve medya, aratrma irketleri, DPT, KT ve yksek renim kurulular bu meslek alanlarna kapsn aacak. Halkla likiler ve Tantm: Kurum ve kurulularn tantm politikalarnn belirlenmesi, kurulularn doru ynlendirilmesi, insan gruplar arasndaki iletiimin planlanmas bu blmn konusu iine giriyor. Sivil toplum kurulular, merkezi ve yerel ynetim birimleri bu mesleklerde alanlarn alanlar arasnda bulunuyor. 4. ktisadi ve dari Bilimler ve Turizm Alannda,Uluslar aras ilikiler, ktisat ve iletme alanlar, insan kaynaklar, pazarlama, finansman danmanl, E-ticaret alannda geliecek insan kayna, mal ve hizmetlerde gelitirilecek kalite aray iin eitim ve aratrmalar yapacak insan kayna, iletmelerde bilgi ynetimi sistemleri gelitirecek insan gc n plana kacak gibi grnyor. Bu nedenle tm bu alanlara ynelik ilgileri olan genler, daha global dnmeli bir dnya vatanda olarak, kendilerini ok ynl biimde eitmeliler. Bu eitim, niversitenin kendilerine sunaca eitimi amaldr. Trkiye ile AB'nin ilikileri, gelecek vizyonu iinde de gerekli olacak ve insan kayna n plana kabilecektir. Uluslar aras hukuk, evrensel siyaset gibi kavramlar n plana kacak. Mal ve hizmetlerin ekonomik alan iinde snflamasnda eitli alt balklar yle olumaktadr: letiim (telekomnikasyon) hizmetleri alan, (medya sektr, internet vb.) Turizm hizmetleri (otelcilik, seyahat irketleri) 80 Doru Tercih ve Gelecein Meslekleri Bilgi aktarmna dayal hizmetler alan, eitim sektr Mali hizmetler alan (bankaclk sektr, borsa, finans kurumlan vb.) . Mteahhitlik hizmetleri alan (yap sektr, eitli projeler, ulam, enerji vb. yatrmlar alan) Bu alt dallar ierisinde, birok meslek dal bulunmakla birlikte, bu sektrlerin ileyii btnyle makro ekonomik gelimelere paralel olumaktadr. Tm bu alanlarda verimlilik ve baar iin profesyonel ynetim anlay, verimli iletmecilik, rekabete dayal kaliteli hizmet kavramlar n plana kmaktadr. Bankaclk ve Finans: Para srekli olaca iin bu sektrler de nemini kaybetmeyecek, kat parayla temas azalabilir. u anda ABD'de insanlarn serveti, bilgisayar ekranlarnda 1 rakamnn sandaki O'lar olarak duruyor. Turizm: Gelecekte, byk bir potansiyel tayacak. Trkiye asndan kltr, inan, elence, kongre ve spor turizmi ok youn olacak. alma Ekonomisi ve Endstri likileri: Servet ve gelir politikas, endstriyel demokrasi, uluslararas planda sosyal politika eitimini zorunlu

klan bu alan, her trl kamu ve zel sektr iletmelerinde sosyal ilerin dzenlenmesi ve ynetiminde rol oynamasn beraberinde getiriyor Yara nereden baladnz, u anda nerede olduunuzu ve gelecekte nerede olmak istediiniz hatrladnz srece sorunlar sizi sadece daha gl yapar 5. letiim Alannda: Halkla likiler, Grsel Sanatlar ve Grsel letiim Tasarm, Reklamclk, Elektronik Gazetecilik mesleklerinin gelecein meslekleri arasnda yer alaca belirtiliyor. 81 Gelecein Meslekleri maj Mhendislii: Bu meslekte insanlarn ve kurumlarn imajn deitirmek, herkesin beenisini kazanmak, dolaysyla kar artrmak ana ama. maj mhendisliinde sosyoloji, psikoloji, antropoloji, mhendislik teknikleri, sanatsal efektler gibi birok bilim dal da devreye giriyor. T, mterilerin talep ettikleri hizmeti bilgisayar ve telefon aracl karlamas demek, insanlar, ilerini artk telefonla hallediyor. Bankadaki iinizden tutun, uak biletinin almna kadar bir telefonda balattnz ii so-nulandrabiliyorsunuz. zellikle, uluslar aras alan finans, otomotiv, elektronik, ila gibi sektrler. Son yllarda baz irketler AB blgesine hizmet veren Cali Center'larm ve T departmanlarn Trkiye'ye kaydrmaya baladlar. Gelecekte finans, otomotiv, elektronik, ila gibi tm sektrlerdeki firmalarn T ve Ar-Ge departmanlarm Trkiye'ye tamas bekleniyor. Internet ve CD Gazetecilii: 21. yzylda haberler, internetten yaynlanacak veya CD' lere yklenip belki de istee gre satlacak. Radyo, TV ve internet siteleri program yapmcl daha da nemli olacak. Yaam Koordinatrl: Bu meslei uygulayanlar, kiilerin alma ve aile yaam dndaki zamanlarn isteine ve gcne gre dzenleyecekler. Bu meslei yapanlarn psikoloji, rehberlik, gzel sanatlar, spor etkinlikleri, teknolojik gelimeler, gncel deimeler konularnda uzman olmalar gerekiyor. Uluslararas Avukatlk: Dnya lkelerinin teknolojik geliimler sonucu, globalleme srecinde birbirine yaklamas, ortak projeler retmeleri, birlikte almann gereinin yasal yollardan gereklemesinde bu meslek daln ok gncel yapyor. 6. Tp ve Salk Bilimleri: Bu alanda koruyucu hekimlik, salk ynetimi n planda olan kavramlar olacak. nsan salnn korunmas ve iyiletirilmesi, hastalklarn nlenmesi, tedavi edilmesi, bu yolla insann daha uzun ve mudu yaamasnn salanmas 82 Doru Tercih ve Gelecein Meslekleri konularnda ura veren ok eitli alandaki insanlarn, bir arada ya da iliki iinde sunduklar hizmetler, genel salk hizmetleri grubu iinde deerlendirilebilir. Bu grupta, doktorlarn yan sra hemire, hastabakc, teknisyenler, eczac ve bu birimlere lojistik destek salayan sektrler alisanlarn ele alabiliriz (rnein ila mmessilleri). Tp eitimi sz konu-su olduunda, insanlarn aklna eitim sresinin uzunluu ve uzmanlamada yaanan glkler ve zellikle saygnlk, insanlk iin nemi yksek bir meslek alan akla gelebilmektedir. Salk hizmetleri alanlarnda grlen mesleklerin genelini ksaca belirtip bu alanda (zellikle Tp, Eczaclk, Di Hekimlii gibi) daha ok bildiimiz mesleklerin ne tr genel zellikler tadna deinelim. Tp eitimi sonucunda elde edilen ilk unvan pratisyen hekimliktir. Pratisyen hekim, insan saln koruyucu nlemler alan, hastalklara tan koyan ve tbbi tedavi yntemlerini uygulayan kiidir. Pratisyen hekimliin belirli bir uzmanlk alan kazanabilmesi iin "Tpta Uzmanlk Snavnda" baarl olmas ve eitli dallardan birinde uzmanlk eitimi almas ve bu eitimi baaryla tamamlamas gerekmektedir. Tpta temel uzmanlk alanlarnda drt kategori bulunmaktadr. 1. Koruyucu Hekimlik Uzmanlk Alanlar: (Hastalk ncesi mdahale) Halk Hekimlii, Aile Hekimlii, Deniz ve Sualt. Hekimlii, Enfeksiyon Hastalklar ve Klinik Mikrobiyoloji, Spor Hekimlii, Hava ve Uzay Hekimlii 2. Tedavi Edici Uzmanlk Alanlar: (Tehis ve Hastala Mdahale) Anestezi ve Reonimasyon, Beyin ve Sinir Cerrahisi (nroirurji), Gz

Hastalklar, Gs Hastalklan ve Tberkloz, Gs Cerrahisi, Genel Cerrahi, Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon, Dermatoloji (deri ve zhrevi hastalklar), ocuk Cerrahisi, ocuk Sal ve Hastalklar, Dahiliye (i hastalklar), Kalp Damar Cerrahisi, Jinekoloji, Kulak-Burun-Boaz Hastalklar, Nroloji (asabiye), Ortopedi ve Travmatoloji, Plstik ve Re-konstrktif (mikro) Cerrahi, Ruh Sal ve Hastalklar (psikiyatri), roloji, Radyoloji 83 Gelecein Meslekleri Yukanda saylan uzmanlk alanlar, hepimizin hastahanelere gittiimizde bildiimiz alanlar kapsyor. Bu alt dallarn her birinde 3-5 yl sren uzmanlk sreleri bulunmaktadr. imdilik bunun detaylarnn bir .nemi yok. Tp fakltesine kayt yaptrabilirseniz 6 yllk eitim sresince dnmek ve aratrmak iin yeterli zamannz olacak. : Bir dier uzmanlk grubu kategorisi de; 3. Laboratuvar Uzmanlk Alanlar: (Tahlil srecini sonulandrma) Biyokimya, Mikrobiyoloji, Patoloji, Tbbi Farmakoloji, Tbbi Parazitoloji 4. Akademik Uzmanlk Alanlar: (Dorudan hastayla muhatap olmazsnz) Anatomi, Adli Tp, Fizyoloji, Fizyopatoloji, Nkleer Tp, Tbbi Genetik, Tbbi Histoloji ve Embriyoloji, Tp Tarihi ve Deontoloji Tp alannn ierisindeki uzmanlk alanlar, bilimsel gelimelerin paralelinde deiebilmekte, zellikle teknolojinin tbbi bilimlere uygulanmas, yeni oluan salk problemlerine getirilecek zmlerin aratrlmas vb. gibi konular bu alan etkilemektedir. Salk bilimleri, meslek alanna giren dier meslekler yle sralanabilir: Eczaclk, Di Hekimlii, Diyetisyenlik, Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon (Fizyoterapist), Hemirelik, Salk Yneticilii, insan sal ile direkt ilgilenmese dahi Veterinerlik, alma ortamlarnda enfeksiyon oluma ihtimali, ila ve tbbi malzemelerin kokusu, eitim sreleri ve ieriinin biyoloji, kimya, fizik ve matematie dayal oluundan da bahsedilebilir. Tp ve Salk Bilimleri alanna dahil edilebilecek yksek retim programlarndan (2 yllk) bazlar unlardr: Di Protez, Anestezi, Diyaliz, Protez ve Ortez, Odiyometri, Radyoloji, Radyoterapi. Salk sektrnde alacaklar dikkat! En saygn mesleklerden biri, aresiz, mitsiz, aciz bir durumda mdahale etmeniz gerekiyor, ok fazla duygusall kaldrmyor. Hastayla birlikte zlecekseniz ona yardmc olamazsnz -lpi -MH. ^^^"^fe^^^^ 84 Doru Tercih ve Gelecein Meslekleri 85 Gelecein Meslekleri Diyetisyenlik: Beslenme konusunda bilinlenmeyle beraber diyetisyenlik Trkiye'de gelien bir meslek olarak karmza kyor. Danmanlk: Son yllarda yaygnlaan, hem bireysel hem de kurumsal danmanlk alam gelecekte de i hacmi yksek, meslekler arasnda yer alacak. Trkiye'nin daha ok Muzaffer Kuhanlara, Ender Saralara, Osman Mftolu'na ihtiyac var. Tabi iiniz ne olursa olsun, gnmzn ykselen trendleri arasna girebilmek iin bunun ovunu da iyi yapanlardan olmalsnz. 7. Eitim: lkenin, en nemli insan kaynann eitiminde rol alacak ve her trl eitim kademesinde grev yapacak gl eitimcilere gereksinim artacak. Okul ncesi eitimden yksek retime ve yeni gelien bir alan olan yetikin eitimine ynelik ihtiyalarn artaca tahmin edilmektedir. AB genelinde, okul ncesi eitiminde okullama oram % 75'lere karken, lkemizde ise imdilik % 8'lerde... Ama, artk tm ebeveynler, ocuklarnn okul ncesi eitiminden gemesi gerektiine inanyor. alma Alanlar ve Bulma Olanaklar: Meslek elemanlar, Milli Eitim Bakanl'na bal Anadolu kz meslek ve kz meslek liseleri, ilkretim okullar ile resmi ve zel kurumlarn kre, yuva,

anaokulu, anasnf, ocuk kulb gibi okul ncesi eitim kurumlarnda alabilirler. Olanaklar elverenler, kendi ilerim kurabilmektedirler. Okul ncesi retmenlii Eitimi: Meslein eitimi, eitli niversitelere bal fakltelerin "Anaokulu retmenlii", "Okulncesi Eitimi retmenlii" ve "ocuk Geliimi ve Eitimi retmenlii" blmlerinde verilmektedir. ingiltere'de bir tiyatroda, iki perde arasnda tuvalet gereksinimini gidermek iin koridorda bir aa, bir yukan, hzl hzl yryen adam, karsna kan grevliye, tuvaletin nerede olduunu bararak yle sordu: "Bu kahrolas tiyatroda insann rahatlayaca bir tuvalet yok mu?" Grevli, koridorun teki ucunu iaret etti: "Koridorun u ucunda, soldaki kapya gidin." Dedi. "zerinde bir 'Centilmenler' yazar, siz aldrmayn, kapy an, ieri girin." Meslek Geyikleri Aadaki trden konumalarn, gerek olduunu sylesem ne dersiniz? - Sen makine mhendisiydin deil mi? - Evet. - Bizim amar makinesi bozuldu, bir ara gelip bakarsn artk. - Ya sen inaat mhendisiydin di mi? - Evet? ? - Baksana bu bina yklr m? - Ne bilim ben, bisr testi var bu iin, le karpuza vurur gibi anlalmaz bu iler! - Ne biim mhendissin sen? - Arkada sen ne i yapyorsun? - Bilgisayar mhendisiyim. -Ne?! waooow cok etkilendim... - Yok ya, o kadar da deil, saol yine de! - Ya, benim u eski sevgilinin hotmailine nasl girerim? - Sus, bi ay koy ya! - Ne cikacan mezun olunca? - Gemi inaat mhendisi. - Ha, kaptan felan yani. - Meslein ne evladim? - Kimya mhendisiyim amca. -*? / ~86 Doru Tercih ve Gelecein Meslekleri 87 Gelecein Meslekleri - Sabun, ampuan felan. - Yok amca oole deil daha bi zor. - Ne mhendisisin? ' Gemi inaat. ' Aaa sper! u Titanic olayn bi de senden dinleyelim. - Ne mhendisisin? - Bilgisayar. - Ya, geen gn bilgisayarma virs girmi... - Senin gibi yaklak 100 milyon insana da girdi.. - Nasl yani? ? - Bo ver sen, antivirus ykle... - Ne mhendisisin? - Endstri mhendisi. - Ne endstrisi? - La havle! Arkeoloji blmde okuyan bir kii tarafndan, bilgisayar mhendisliinde okuyan bir kiiye yneltilmi soru: - Abi, sen bilgisayar mhendisliinde okuyordun di mi? - Evet. - Size hackerlk yapmay retiyorlar m, byle bir ders var m? - Sizde tarihi eser kaakl diye bir ders var m? .71 - Hmm, yazlm mhendislii, nasl oluyor o? - Bilgisayar yazlm zerine. - Yaz m yazyorsun yani bilgisayarda?

- Evet, yaz yazyorum bilgisayarda, (la havle) - Ne okuyorsun sen? - Peyzaj mimarl. - Ne yapar o? - Doal evreyi bozmadan insan gereksinimlerini karlamak iin incelemeler ve planlar yapar;, kentlerdeki parklarn, bahelerin, tarm alanlarnn ve yollarn... - Bahvan gibi yani! ABD'de Tercihlerin Top 10'u Amerika'da yaymlanan saygn bir dergi var: "Money" (para dergisi). ABD'de en iyi mesleklerin ne olduu konusunda bir aratrma yapt. cret, kariyer olanaklar, stres, esneklik ve yaratclk potansiyeli asndan TOP 10'u belirledi. te o liste: 1- Bilgisayar programcs. 2- niversite hocas. 3- Finansal danman. 4- nsan kaynaklar uzman. 5- Doktor asistan. 6- Pazar analisti. 7- Biliim analisti. 8- Emlak eksperi. 9- Eczac. 10- Psikolog. t.....gppf _ GZDE OLAN N LSANS PROGRAMLARI Gerek bir mutluluk iin gerekli koulu birok insan yanl bilir. Bu sr kendini ho tutmak deil, deerli bir amaca balanmaktr. -HELEN KELLERBu okullara dikkat edin! Puanlar dk, maalar dolgun! Her adayn arzusu mhendislik, hukuk, tp gibi popler mesleklerden birini kazanp iyi bir faklteye yerleebilmek. Tercih rehberinde rencilerin dikkatini ekmeyen, popler olmayan, tam karlnn ne olduunu dahi bilmedikleri meslekler ise yine birok adayn tercih sralamasnda olmayacak. Oysa birounu yksek okullarn oluturduu bu meslekler drt yllk fakltelere gre, rencilere mezun olduklarnda daha iyi i imkan salyor. Herkesin Gittii Yere Giderek Fark Yaratamazsnz "Bilinir olma" ve "popler olan seme" eilimi alm ban gidiyor. ou kulaktan dolma bilgilerle tercihler ynlendiriliyor. n lisans (iki yllk) programlarn, genellikle renciler tanmyor ve bu nedenle tercih 90 Doru Tercih ve Gelecein Meslekleri 91 Gzde Olan n Lisans Programlan etmeyi de dnmyor. htiyaca gre alan bu zel blmlerin mezunlarnn az olmas, blm daha da kymetli yapyor ve birou drt yllklara gre daha kazanl olabiliyor. te Az Bilinen, ki Yllk, Gelecei Parlak n. lisans Programlan: OPTSYENLK: Grme kusurlarn dzeltmek amacyla kullanlan, "numaral" diye adlandrlan gzlk cam ve gzlk erevesi satan ve gzlk montaj yapan kiilere "optisyen", bu meslee de "optisyenlik" deniyor. "Optisyen"ler, imdiye kadar eitli kurslara giderek, "optisyenlik" mesleini icra etmeye hak kazanyorlard. Eskiden beri bu ii yapan gz-lklerin bazlarnn bu ynde bir eitimleri olmad biliniyor. Anadolu Teknik Liseleri'nin Tp Elektronii, Tbbi Sekreterlik, Tp Sekreterlii blmlerinden mezun olanlar, istedikleri taktirde optisyenlik n lisans programna snavsz gei iin bavurabilirler. lkemizde tp alannda, elektronik cihaz ve sistemlerin kullanm sratle yaygnlatndan, bu alandan mezun olanlara ihtiya duyulmaktadr. MEKATRONK: Yeni bir bilim dal olan mekatronik, gelecein en parlak mesleklerinden. yle ki bu blmde okuyan renciler, daha mezun olmadan,

sektrden i teklifi alyor. Mekatronik, ev teknolojilerinden ileri tbbi cihazlara, bilgisayar kontroll tezghlardan robotlara kadar olduka geni bir alan kapsyor. KLMLENDRME-SOUTMA: klimlendirme ve soutma, havann s, temizlik, sirklasyon ve nem ieriklerinin daimi olarak kontrol edilmesi anlamna geliyor. ABD'de, iklimlendirme-soutmann nmzdeki 10 yl iinde en fazla gelecek vaat eden meslekler arasnda olduu dnlyor. Trkiye'de ise 1990'larda genileyen klima pazar, istihdam artrd. Mezunlar, blmle ilgili sistemleri, tehizat kurup ileterek, bakm ve tamirini yaparak mesleklerini icra ediyor. SUALTI TEKNOLOJS: stanbul niversitesi Teknik Bilimler Meslek Yksek okulu, Trkiye'nin ilk ve tek sualt okulu. Bu blmde okuyan renciler mezun olduktan sonra sualt sanayi ve turizm sektrnde malzeme bakm onarm ve sat konusunda almann yan sra, Trkiye Denizcilik letmeleri'ne ait gemi kurtarma blmnde ve limanda grev yapabiliyor. Okulun 150 mezununun tamam sektrde alyor. AT ANTRENRL: Atn doumundan yar hayat boyunca gsterecei performans en st seviyeye ekmek iin, akademik eitimli personelin yetitirildii at antrenrlnde, renciler mezun olduktan sonra, yanlarda alyor ve her yartan prim alyor. Atlk iletmeciliinde ise at yetitirme iftliklerinin, haralarn, a istasyonlarnn, idman pistlerinin ve hipodromun iletmesini stlenecek kiiler yetitiriliyor. Nalbantlkta da atn ayak sal, nal zellikleri, nal akm konularnda eitim veriliyor. D PROTEZ: Bu programn amac, di hekimine yardmc olabilecek ve laboratuvarlarda alabilecek nitelikte ara teknik eleman yetitirmektir. Bu blmden mezun olan kiiler "Di Protez Teknikeri" unvan alr. Salk teknikeri, di ve ene-yz protez ve cihazlar ile ortodonti cihazlarnn laboratuar uygulamalarn yrtr. Bu alanda okumak isteyen kiilerin, temel bilimlere ilgili, ekil ve u-zay ilikilerini grebilme gcne, el ve parmak becerisine sahip olmalar, renkleri ayrt edebilen ve ayrntlara dikkat eden, estetik anlay ve gr gelimi olmalar gerekir. Di protez teknikerleri, devlet hastahaneleri, di hastahaneleri, niversite hastahaneleri gibi kamu kurulularnda oluturulan di protez laboratuarlarnda, zel kesime ait zel di protez laboratuarlarnda i bulabilirler. Kendilerinin aabilecekleri di protez laboratuarlarnda da alabilirler. Meslek liselerinin Di Protez Teknisyenlii alanndan mezun olan kiiler Az ve Di Sal, Di Protez blmlerini, snavsz gei haklarn kullanarak tercih edebilirler. KOZMETK TEKNOLOJS: Gelien kozmetik endstrisi, yeni i alanlar yaratarak, bu alanlarda istihdam edilecek kiilere ihtiya duymaktadr. Bu blmde renciler, kozmetik retimi, pazarlama, tantm ve sat alanlarna ynelik yetitirilmektedirler. Temel dersler olarak, kozmetie giri, kozmetik retim teknikleri, kalite kontrol yntemleri, dermatoloji, cilt bakm, Has**-- : 92 Doru Tercih ve Gelecein Meslekleri endstriyel mikrobiyoloji, toksikoloji ve hijyen, doal bileikler kimyas, genel kimya, organik kimya, ambalaj seimi, bilgisayar, iletme, i hukuku gibi I dersler okutulmaktadr. Ayrca uygulamaya ynelik dersler de verilmektedir. Bu blmden mezun olanlarn i bulma alanlar, olduka geni bir a-lan kapsamaktadr. Kamu ve zel sektrn kimyasal ilemlerle ilgili rn reten tm iletmelerinde i bulabilme anslar vardr. Kozmetik, gda ve j ila sektrleri ne kan alma alanlardr. \ Meslek liselerinin Boya Teknolojisi, Endstriyel Boya ve Dekorasyon, j Endstriyel Boyaclk, Kimya, Lastik Teknolojisi, Petrokimya, Plastik i- ' leme, Plastik Teknolojisi, Proses, Snai Boya, Sanayi Boyacl ve Uygulama Teknii, Cilt Bakm ve Gzellik, Cilt Bakm ve Kuafrlk, Kuafrlk/Kuafrlk-Cilt Bakm ve Epilasyon, Kuafrlk/Kuafrlk-Sa Bakm ve Yapm blmlerinden mezun olanlar "Kozmetik Teknolojisi" n lisans programna snavsz gei iin bavurabilirler. Gereken koullara sahip olduklar takdirde yerletirilebilirler.

LABORATUVAR: Laboratuvar programnn amac, hastahane, tbbi tahlil laboratuarlar ve kliniklerde, salk kurulularnda eitli tahlilleri ya- pacak salk personelini yetitirmektir. Mezunlar "Tp Laboratuvar Teknikeri" unvann almaktadrlar. Bu kiiler altklar laboratuvar ve bilim dallarnda uzman ynetiminde, tekniklere uygun test ve analizler yaparlar. Bu alanda eitim grenler salk ocaklar, devlet hastahaneleri, ni' versite hastahaneleri, zel klinikler ve laboratuvarlarda alabilirler. Meslein faaliyet alan insan sal olduundan nemi gittike artmak' ta, meslekle ilgili aratrma merkezleri srekli oalmaktadr. Meslek liselerinin Ebelik, Ebelik-Hemirelik, Hemirelik, Laborant, Laboratuvar, Laboratuvar Teknisyenlii, Salk Memurluu, Veteriner' Laboratuvar alanlarndan mezun olan kiiler Laboratuar, Tbbi Laboratuar alabilmektedirler. TAKI TASARIMI ve SS TALARI LEMECL: Bu blm mezunlar, kuyumculuk sektrnn tasarm ve retim nitelerinde tak modellerinin tasarm, dkm, parlatma ve ta mhlama ilemlerinde grev a-labilirler, isterlerse kendi iyerlerini aabilirler. 93 Gzde Olan n Lisans Programlar Kuyumculuk sektrnn her branna eleman yetitirmeyi amalayan programdan mezun olanlar, sektrde imalat, tasarm, sat, deerli ta vb. branlarda faaliyet gsteren atlye, fabrika ve zel kurulularda alabilirler. Endstri meslek ve kz meslek liselerinin Kuyumculuk, Kuyumculuk Tak Tasarm, Dekoratif El Sanatlar, Eitim Aralar, El Sanatlar, El Sanatlar Teknolojisi, El Sanatlar ve iek, El ve Makine Naklar, Giyim ve Ev Aksesuarlar blmlerinden mezun olanlar istedikleri takdirde Kymetli Ta ve Metal lemecilii, Kuyumculuk ve Tak Tasarm, Tak Tasarm ve Ss Talar lemecilii, Ta ve Metal ilemecilii, Uygulamal Tak Teknolojisi n lisans programna snavsz gei iin bavurabilirler. TEKSTL: Tekstil programnn amac, tekstil endstrisinin ihtiyac o-lan ara insan gcn yetitirmektir. Tekstil (dokuma) rnlerinin, boyanmas, dzenlenmesi ve aprelenmesi (sertletirilmesi) alannda tekstil mhendisine yardmc eleman olarak alan kiidir. lkemizde en gelimi sektrlerden biri olan tekstil sektr iin, imdiye kadar ara eleman olarak 18 yann altnda olan kiiler almaktayd. Ancak hem AB sreci iinde hem i hukuku asndan-18 yan altnda kiilerin almas yerine bu iin eitimim alm, kalifiye elemanlara ihtiya duyulmaktadr. Bu yzden tekstil program gnmzde daha da nem kazanmtr. Dnya tekstil sektr, istihdamn ve ihracatn yaklak %30-35'ini karlamaktadr. Zaman zaman geici bir durgunluk yaansa da bu sektr, nmzdeki yllarda varln gelierek srdrecektir. Fabrika ve atlyelerde, yeterince tekstil mhendisi bulunmasna karlk tekniker dzeyinde eleman azdr. Bu program bitirenlere "Tekstil Teknikeri" unvan verilir. Tekstil teknikerleri, tekstil fabrikalarnda ara eleman olarak, bazen de ksm efi olarak alrlar. letmede ii ile mhendis arasnda kpr grevi yaparak, iletmenin randmanl almasna katkda bulunurlar. Ayrca arza yapan tekstil makinelerini de onarrlar. Meslek liselerinin Deri Konfeksiyon, Deri-Hazr Giyim, Erkek Terzilii Tekstil, Giyim, Giyim Teknolojisi, Hazr Giyim, Kadn Terzilii, Konfeksiyon, Moda (Giysi) Tasarm, Moda Resmi, Moda Tasarm, rme Hazr

94 Doru Tercih ve Gelecein Meslekleri Giyim, Terzilik, Trikotaj alanlarndan mezun olan kiiler Tekstil, Kostm Tasarm ve Deri Konfeksiyon blmlerini snavsz gei haklarn kullanarak tercih edebilirler. Meslek liselerinin, Boya Apre Hal ve Kilim, Bo-ya-BaskDesen Halclk, Dokuma Tekstil, plik, iplikilik, Kalite Kontrol (Tekstil), rg Teknolojisi, rme, rme Teknolojisi, Tekstil (rme Teknolojisi), Tekstil Boya-Apre, Tekstil Boya-Bask-Desen, Tekstil Dokuma, Tekstil plik, Tekstil plikilik, Tekstil Kalite Kontrol, Tekstil Tasarm ve Yapm blmlerinden mezun olan kiiler de tekstil blmn tercih edebilirler.

TURZM REHBERL: Bu blmn amac, yerli ve yabanc turistlere lkemizi yeteri kadar iyi tantp bilgilendirecek elemanlar yetitirmektir. 2 yl olan retim sresinde; sanat tarihi, mitoloji ve sosyal dersler a-rlkl olarak okutulmaktadr. Seyahat gereksinmelerindeki art sonucu, Turizm Rehberlii Kurumu, oluum iinde yerini alarak geliim gstermitir. Kitle turizminin n plana kmasyla, bu alanda ada turist tipine yeterli bilgi sunacak in-san kaynana gereksinim duyulmutur. Turist rehberleri, Turizm Bakanl ve bal birimlerinde, zel turizm irketlerinde, seyahat acentelerinde i bulabilirler. Turist Rehberlii, Turizm ve Rehberlik blmlerine girebilmek iin renci Seme Snavnda (SS) yeterli "Dil Puan", Seyahat letmecilii ve Turizm Rehberlii blmne girebilmek iin yeterli "Eit Arlkl (EA)" puan almak gerekmektedir. Meslek liselerinin Deniz Turizmi, O telcilik ve Turizm, Turizm, Kat Hizmetleri, Resepsiyon (n Bro) alanlarndan mezun olan renciler, snavsz gei haklarn kullanarak turizm rehberlii blmn tercih edebilirler. TIBB MMESSLLK ve PAZARLAMA: la endstrisi, tm dnyada olduu gibi Trkiye'de de srekli olarak gelien bir sektrdr. Saylan bir hayli artan deiik trdeki ilalara paralel olarak, ila firmalarnn saysnda da son yllarda bir art gzlenmektedir. Bu nedenle, iyi bir eitim alm olan ila tantm elemanlarna her zaman ihtiya duyulmaktadr. Tbbi Mmessillik alannda gazetelerde yer alan i ilanlarndaki art da sektrde bu anlamda kalifiye elemana ihtiya duyulduunun bir gstergesidir. 95 Gzde Olan n Lisans Programlar Meslek liselerinin Ebelik, Ebelik-Hemirelik, Hemirelik, Laborant, Laboratuvar, Laboratuvar Teknisyenlii, Salk Memurluu, Tbbi Sekreterlik, Tp Sekreterlii, Acil Tp Teknisyenlii ve lkyardm Acil Bakm Teknisyenlii blmlerinden mezun olanlar "Tbbi Mmessillik ve Pazarlama" n lisans programna snavsz gei iin bavurabilirler. Gereken koullara sahip olduklar takdirde yerletirilebilirler. Neler rendik Bu Hayatta rendik ki; Bir tek insann bana "iyi ki varsn" demesi, var olduum iin mutlu olmam salayabilir. rendik ki; Kabuklarm krdmda ieriden sevilmek ve nemsenmek isteyen biri kyor. rendik ki; Olgunlamann en ksa yolu benden daha zeki insanlardan evre edinmektir. rendik ki; Bazen bir insann tek ihtiyac olan tutunacak bir el ve kendisini anlayacak bir yrektir. rendik ki; Tanr'ya biz istemeden bize verdii her ey iin kretmeliyim. rendik ki; Parayla "klas insan" olunmuyor. rendik ki; Hayat artlar bizi ne kadar ciddi grnmeye zorlasa da herkes lgnlklarm paylaacak birini aryor... rendik ki; Gn iinde bamza gelen kck eyler gn sonunda koca bir mutluluk hissettiriyor. rendik ki; Karlatmz herkes glmsememizi hakeder. rendik ki; Frsatlar asla yok olmaz; bizim kardklarmz yakalayan biri daima olacaktr. rendik ki; Bir glmseme, daha gzel bir grntye kavumann bedava yntemidir. rendik ki; Hepimiz zirvede olmak isteriz ama asl keyif, o-raya trmanrken yaadklarmzdadr. I TERCHLER Tercihleri yaparken iki hazrlnz yapm olmalsnz: 1. Psikolojik hazrlk, 2. Teknik hazrlk. Psikolojik boyutu, "ne olacanza", hayatnzn bundan sonraki aamasn nasl geirmek istediinize doru karar vermenizdir. Teknik yan ise bunu listenize aktarrken dikkat edeceiniz noktalarn bilinmesidir. Bakalarnn bilgisiyle bilgin olsak bile, kendi aklmz kadar akllyz. -MONTAIGNEAdm adm Tercih Listesi Oluturmak

Sahip olduunuz ilgi, yetenek ve beceriler ile semeyi dndnz mesleklerin gerektirdiklerini karlatrdnz. Tercih etmeyi dndnz mesleklerin gelecekteki i bulma olanaklar, toplumsal stats, kazanc ve alma ortam gibi konular aratrarak bunlarn sizin beklentilerinize uygunluunu belirlediniz. l d tercihlerinizde, gideceiniz yere uyum salama, ulam, barnma vb konular iyice aratrdnz. Ne de olsa, birka ylnz orada geireceksiniz. Vakf niversitelerim tercih ederken (zel niversitelerin) burslu, burssuz vb zel koullarn gz nnde bulundurdunuz. 98 Doru Tercih ve Gelecein Meslekleri 99 Tercihler etes-, SYM tarafndan gnderilen sonu belgesini dikkatle incelemeli siniz. Anlayncaya kadar tekrar ettiniz. SYM tarafndan size gnderilen "Yksek retim Programlar ve Kontenjanlar Klavuzunu" dikkatle incelediniz. Bu klavuzda, liseden mezun olduunuz alann hangi yksek retim programlarna ve puan trlerine uygun olduu, tablolar halinde verilmekte dir. Tm bu tablolar dikkatle incelediniz. Meslek lisesi kl adaylar iin, ek puan alarak tercih edebilecekleri 4 yllk yksek retim programlar ve snavsz gei haklarnn olduu 2 yllk yksek retim programlar tablolar halinde verilmektedir. Tm bu tablolar dikkatle incelediniz. Elde ettiiniz Y-SS puanlarnz, yzdelik dilimlerinizi ve basan sranz iyice inceleyerek, tercih edeceiniz yksek retim programlarnn koullar ile karlatrdnz. Tercih edeceiniz yksek retim programnn, adaylarda arad zel koullara durumunuzun uyup uymadna baktnz. Tercihlerinizi yaparken, hem istek hem de puan srasna uygun olmasna dikkat etmelisiniz. rnein, 4. tercihinizi kazanrsanz . "Keke 6. tercihimi kazansaydm." demeyeceiniz bir sralama oluturdunuz. Farkl puan trlerinden tercih yapacaksanz, bu puan trlerinin de kendi iinde tutarl olarak sralanm olmasna dikkat ettiniz. lk birka tercihinizde puannzn yetip yetmeyecei dncesine kaplmadan, ideallerinizi gz nne alarak yapabileceinizi biliyorsunuz.: Tercih edeceiniz yksek retim programlarnn yzdelik dilimleri ile kendinizinkini karlatrarak, istediiniz programlan yzdelik dilimi kk olandan byk olana doru sraladnz. Yeni alan, kontenjan dolmayan, alan deien blmlerin taban ; puan ve yzdelik dilimi belli olmayacandan, bu blmleri istek " sranza uygun yerlere yazabilirsiniz. Puannz istediiniz blmlere yetersiz ancak "Kesinlikle, bir yksek retim programna yerlemeliyim!" diyorsanz, Y-SS puanlarnzdan ve yzdelik dilimlerinizden mmkn olduunca aada tercihler yapmalsnz. Kazansanz bile kaydolmay dnmediiniz hibir programa tercih listenizde yer vermeyiniz; nk bir programa yerletiiniz taktirde, kayt yaptrsanz da yaptrmasamz da bir sonraki yl AOBP' nizin arplaca katsaylarn yar yarya deceini unutmamalsnz. (Ak retimin kontenjansz programlar hari.) Bunu yapp aslnda kayt hakk kazandm ama gitmedim havas atarken bedelini bir sonraki yl mutlaka deyeceksiniz. Her ey stne stne geliyorsa dur ve dn. Belki sen ters ynde gidiyorsundur. -FRANSIZ ATASZEn Yaygn Tercih Hatalar 1. Farkl puan trnden ve ortaretimdeki alanyla uyumayan blmler semek. 2. Tercih listesini doldurmak iin istek d yksek retim programlan yazmak. 3. Blmlerin yzdelik dilimlerini ve baar srasn ve puann gz nne almayarak, l tercih yapmak. 4. Blmlerin zel artlarna dikkat etmeden tercih yapmak. 5. Kodlama hatas yapmak. 6. Meslekleri ve niversitelerin bulunduu ehirleri tanmadan tercih yapmak. 7. niversite ve blm snrlamas yaparak, kazanma ansn azaltmak. 8.' Vakf niversitelerinin burslu ya da burssuz programlarnn, zel

koullarn gz nnde bulundurmadan tercih yapmak. 9. Okul tr, alan/kol/ blm, ya, salk, cinsiyet vb. btn koullarn tam olarak karlayamadnz programlan tercih etmek. Kk Ama nemli eyler nce "Yksek retim Programlar ve Kontenjanlar Klavuzunu" dikkatlice okuyun. Sadece tek bir programa kayt yaptrabileceksiniz; o da tercih formunuzda yazdnz ve puannzla girebileceiniz en st tercih olacak. %m

100 Doru Tercih ve Gelecein Meslekleri Her ilem, elektronik ortamda yaplyor. Bu nedenle, klavuzda belirtilen ve bilgisayarla denetlenebilen koullar tayan ve bu programa tercih listesinde yer vermi olan adaylar arasndan, kontenjan says kadar renci yerletirilecektir Tercih Formuna yazlan programn kodu, yazld halde kodlan-mamsa tercih yaplmam saylr. Program kodu yanl yazlr ve kodlanrsa, doldurulan kodun ifade ettii kod baka bir yksek retim programna ait ise o program tercih edilmi saylr. Bu kod, hibir programa ait deilse, ilgili tercih iptal edilir. Yapacanz kodlama yanllklarndan doacak sonularn btn sorumluluu, size ait olacaktr. Tercihlerinizi, 1 numaral tercih alanndan balayarak yazmay ve kodlamay unutmaynz. Tercih hakkinizin tamamn kullanmanz, zorunlu deildir. rnein, Tercih Formunda yalnzca drt program gstermek istiyorsa- nz ve bunlardan herhangi birine giremedii takdirde baka bir yerde okumak niyetinde deilseniz, sadece bu drt programn kodlarm yazmakla yetinin. Tercih says 24 olmayan adayn, girmek istedii yksek retim programlarm kendi istek srasna gre tercih formunun (1.) sra numaral yerden balayarak yazmas ve kodlamas gerekir. Sadece, zel Yetenek Snavyla renci alan yksek retim programlarna kaydolmak istiyorsanz, Tercih Formunu doldurarak O-kul Mdrlklerine veya SYM Snav Merkezi Yneticiliklerine teslim etmeyeceksiniz veya SYM'ye gndermeyeceksiniz. Tercih Formunu teslim ettikten sonra, deiiklik yapmanz mmkn deildir. Diyelim ki bir yere kayt hakk kazanmsnz, Tercih Formunuzu teslim etmisiniz ama dediniz ki "Ben vazgetim, oray deil de uray istiyorum." O zaman da SYS size glecek ve kaderine raz ol, diyecek. Kayt yaptrmazsanz bile seneye puannz decek. Yarn bir gn, acaba ben ne gndermiim, diye formunuzun aslm grmek isterseniz maalesef buna da "Hayr!" yantn alacaksnz. 101 Tercihler LK TERCH LSTES i ^ -

102 Doru Tercih ve Gelecein Meslekleri 103 Tercihler SON TERCH LSTES SIRA NO NVERSTE ADI BLM ADI 0,8 AOOBP'LI % DLM ALINAN 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10.

TABAN PUAN

SON

11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. Listeyi maksimum 24'e tamamlayabilirsiniz. Bir sual soran be dakika mddetle bilgisiz grnr, sual sormayan ise ilelebet bilgisiz kalr. -JOHNGAYTercihlerle lgili En ok Sorulan SORULAR Tercih Yapmak in nerdiiniz Bir Strateji Van m? * ncelikle kendinize u soruyu sorun "Hi sklmadan yapabileceim meslek nedir? * Bu meslei yapabileceiniz faklte ve blmleri belirleyin. * Bir kada girmek istediiz blmlerin kontenjann, yzdelik dilimlerini, bir nceki yl sahip olduu taban puanm, oturduunuz yere yaknln, barnma, geim ve niversitenin kariyer olanaklarn gz nnde bulundurarak sralayn. * Listeyi hazrlarken, girmek istediiniz blmlerden, sizin puannzdan en fazla 10 puan ve 2-3 dilim yukarsnda olanlarndan 5 tane sein. Daha sonra, kendi puannza ya da yzdelik diliminize yakn blmlerden 10-15 tane sein ve geri kalanlarn da kendi puannzdan ve yzdelik diliminizden daha aada bulunan blmlerden oluturun. Aaya doru istediiniz kadar puan yada dilim inebilirsiniz. Bu strateji size unu kazandrr. Eer yksek puanl blmlerin puanlarnda dme olursa buralara girme ansnz olur. Eer, sahip olduunuz puan ve yzdelik dilimde ykselme olursa o takdirde sonlara doru yazm olduunuz dk puanl blmlere girme ans yakalarsnz. Bylece ykselmeleri ve dmeleri yaptnz tercih listesinde yakalam ve akta kalmam olursunuz. * Daha sonra blmleri kendi aralarnda u soruyu sorarak ekleyin: "Eer bu blme girersem, bir altnda yer alan blm kardm iin zlr mym?" Cevabnz evet ise stteki blm ekleyin. Eer hayr diyorsanz alttaki blm bu defa onun altnda yer alan blmle karlatrn ve ayn soruyu sorun. Listenizi, tercihleriniz 24'e inene kadar bu ekilde eleyin.

P." '"t wf% 104 Doru Tercih ve Gelecein Meslekleri 105 Tercihler * Listenizdeki blmler, yksek puandan dk puana doru sralanm olmaldr. Yzdelik dilimler sz konusu olduunda ise dk yzdelik dilimlerden byk yzdelik dilimlere doru sralama yapmalsnz. Bunu, u ekilde aklayabiliriz: Diyelim ki, saysal puannzla 2-3 yzdelik dilimiyle renci alan bir yeri tercih ettiniz. O yl, eer ilk 5000-6000 ierisinden alacak demektir. Dolaysyla, sralama yaparken 2-3 yzdelik dilime sahip olan bir blm rnein 4-8 ile alan bir blm yukarda yer almaldr. Aksi takdirde l tercih yapm olursunuz. * Sralama yaparken, baz istisnalar da sz konusudur. rnein, ok istediiniz ancak farkl niversitelerdeki iki blm alt alta gelmi olsun. Diyelim ki, bunlarn puanlar da birbirine oldua yakn. rnek: 3. Tercihimiz. ODT metalrji ve Malzeme Mhendislii (2005 saysal puan 350) ve 4. tercihimiz de, istanbul niversitesi Matematik Blm (puan 345) olsun. Diyelim ki, puannzla her iki blme de yerletirilebilecek durumdasnz. Ancak stanbul Matematik Blmn ODT Metalrji ve Malzeme Mh. 'den daha ok istiyoruz. Ancak ODT'nn puan yksek olduu iin istanbul Matematik'in nnde yer alyor. Bylesi durumlarda dk puanl blm yukar daha az istediimiz yksek puanl

blm de alta yazabiliriz. 3-5 puan ya da en fazla 1 dilim fark olan tercihler arasnda bu tip oynamalar olabilir. * Hazrlam olduunuz tercih listesiniz konusunda, rehber retmeninizden destek aln. Yazmak istediiniz blmler konusunda, kimsenin etkisinde kalmamaya zen gsterin. l tercih yapp yapmadnz -zellikle- denetlettirmelisiniz. Rehberlik ve Psikolojik Danmanlk mezunlar hangi alanlarda alabilirler? Blm mezunlar, salk ve sosyal yardm kurulularnda, ocuk mahkemelerinde, yuva ve krelerde, resmi ve zel okullarda, dershanelerde grev alabilirler. Ayrca, rehberlik danma brolar aabilirler. Bu formasyonu, farkl i alanlarnda nsan Kaynaklar, Psikolojik Danmanlk, Yetikin Eitimi gibi pek ok alanda deerlendirmek de mmkndr. Endstri rnleri Tasarm blm hangi niversitelerde var? Bu meslek iin ne tr zelliklere sahip olmak gerekir? Endstriyel tasarm ve endstri rnleri tasarm blmleri, niversitede yer almaktadr. Anadolu niversitesi'nde endstriyel tasarm; T ve ODT'de endstri rnleri tasarm blm bulunmaktadr. Bu programlarn genel amac, deien ihtiyalar ekonomik ve yaratc rnlere dntrme urasdr. Endstri alannda retilmesi dnlen ve tasarmclarn gelitirdii yaratc ve yeniliki zmler, yaammz kolaylatran tercih ettiimiz rnlerin biiminin nasl olmas, nasl bir maddeden, ne gibi bir srele retileceini; kullanllk, estetik gibi ynlerin belirlenmesi hususlarnda eitim yaplr. Bu meslek iin aranan zellikler, yaratc dnce gcne ve sistematik bir dnce yapsna, fikirlerini grsel ve szl olarak akc ifade edebilme becerisine sahip olmaktr. Matematik, tasarm, geometri, fizik, endstriyel desen, tasarmda bilgisayar, ergonomi, statik, dinamik, ekonomi, sanat tarihi, psikoloji, pazarlama gibi dersler okutulmaktadr.. Bu blmlerden mezun olanlara "endstri tasarmcs" unvan verilir. Mezunlar zel ve kamuya ait retim kurulularnda tasarmc olarak alabilecekleri gibi, zel tasarm brolar aarak endstriyel hizmet verebilirler. Ayrca, endstriyel tasarm danmanl yapabilirler. Avrupa Birlii ile ilgili 4 yllk bir blm var m? Avrupa Birlii likileri blm olarak, Trkiye'de lisans dzeyinde (4 ' yllk) eitim veren tek niversite, Baheehir niversitesi letme Fakltesi altnda olan blmde Matematik, Ekonomi, Bilgisayar dersleri kadar, Avrupa Tarihi, AB Kurumlar, AB'nin Genileme Sreci, AB Rekabet Hukuku gibi dersler de okutulmaktadr. Blm mezunlarna, retim grd dal belirten lisans diplomas verilmektedir. Mezunlar, Trkiye'nin AB yelii sresince, zel sektrde ve kamu kurulularnda ve Dileri Bakanl bnyesinde alabilirler. 106 Doru Tercih ve Gelecein Meslekleri letme Enformatii blm hangi niversitelerde okutulmaktadr? Almanca letme Enformatii blm, lkemizde sadece Marmara niversitesi bnyesinde bulunmaktadr. Marmara niversitesi ile Alman Akademik Mbadele Tekilat ortak giriimi olup hem Trk hem de Alman hkmetleri tarafndan desteklenmektedir. Blmlerin kurulu amac, evrensel ve ada gelimeye katkda bulunabilen, iki lkenin de diline vakf, uluslar aras dzeyde bilimsel aratrma yapabilecek, fikir reten rencilerin yetitirilmesi ve letme ve letme Enformatii dallarnda lkemizin yetimi eleman ihtiyacnn karlanmasdr. Almanca letme Enformatii blm, Marmara niversitesi'nin Anadolu Hisar kamp-snde konumlanyor. Beden Eitimi retmenlii blm iin ka puan almalym? Beden Eitimi retmenlii tercihi yapabilmek iin, SS'den 185. 000 ham puan alnmas gerekiyor. 185. 000 puan, arlkl ortaretim baar puan eklemeden alman puandr. Ancak, her niversite kendisi taban puan belirleyebilir. Bu puanlar, ilgili niversitelerin web sayfalarn-i dan takip edilebilir. Ayrca, niversitelerin web sayfalarnda, o niversitenin hangi koullarla renci kabul ettiini, bavurularn hangi tarihte olduu renilebilir. Bu gibi duyurular, SS sonular aklandktan sonra yaynlanr. Bu dnemde, zellikle gazete ve niversitelerin web sayfalarnn takip edilmesi nemlidir. Diplomat veya konsolos olmak istiyorum hangi blmleri yazmalym?

Siyasal Bilimler, ktisadi ve dari Bilimler, Hukuk Fakltelerinden mezun olanlar, Dileri Bakanl'nn at yazl ve szl snavlar getii takdirde, diplomat olarak (D leri Meslek Memuru) Dileri Bakanlna bal Ankaradaki merkez tekilatnda ve Trkiye'nin yurt dnda bulunan bykelilik, bakonsolosluk ve daimi temsilciliklerde grev yapabilirler. Bunun, iin 1 yl staj, 2 yl hazrlk eitimi, 1 yl ateelik, , 3 yl katiplik(konsolos yardmcs) altktan sonra, konsolosluk snavlarna girmeye hak kazanrsnz. Tabi bunu kazannca, konsolos unvann alrsnz ve baar durumunuza gre ube Mdr veya Daire Bakan Vekili ile Daire Bakan olarak alr ve bir gn bakonsolos olarak bir lkeye atanabilirsiniz. Bir sre, eli olarak grev yapp genel mdr yardmcs ve genel mdr olursunuz. Bundan sonra, bykeli olarak, lkemizi bir baka lkede en st dzeyde temsil edersiniz. Yurt dnda okumak istiyorum, bunun iin SS den ka puan alm olmalym? n lisans programlarnda renim grmek isteyenler, 160; lisans programlarnda renim grmek isteyenlerl85 barajn amaldr. Yurt dndaki okullarla anlaarak, rencilere araclk eden ok sayda yurt d danmanlk firmas var. Onlarla irtibata geip size uygun programlardan birine kayt yaptrabilirsiniz. AOBP le lgili Sorular * Meslek Lisesinden mezun bir SS adayym. Geen yl Snavsz Geile bir melek yksek okulu programna yerletirildim; fakat kayt yaptrmadm. Bu yl, tekrar snavsz geie bavurmak istiyorum. Acaba AOBP'de bir dme olur mu? Geen yl bir okula yerletirilmi olduunuz iin, AOBP'nizde yar yarya dme olur. * Bir programa yerletirildii halde snava girip baka bir blme kayt yaptrmak istiyorum, hangi durumda AOBP drlmez? Yerletirmenin zerinden 2 yl getikten sonra, tekrar snava girilmesi durumunda katsaylar indirilmeden hesaplanr. * Bu yl SS puanmla 4 yllk bir faklteye yerletirildiim halde liseden mezun olamadm iin kayt yaptramadmda, gelecek yl snava girersem durumum ne olur? Liseden mezun olamadysanz AOBP'niz, bir sonraki yl dmez. 108 Doru Tercih ve Gelecein Meslekleri * AOF ye kayt yaptrmak ve ayn zamanda, 4 yllk bir lisans eitimi veren dier fakltelerdeki bir blme, ayn anda kayt yaptrmak istiyorum, bu mmkn m? AF'de kayt yaptrdnz blmle ayn olmamak kouluyla bunu yapabilirsiniz. * Meslek lisesinden bu yl mezun oldum. Snavsz geiten yararlanmay dnyorum. Acaba, yerletirme yaplrken ne tr ncelikler sz konusu? - Yeni mezun adaylara bir nceki yla mezun olanlara gre ncelik verilir. - Anadolu Teknik Lisesi - Teknik Lise - Anadolu Meslek Lisesi - Meslek Lise - Gemi yllarda' Enstit' ad altnda mezun olunan meslek lisesi - Ayn yl ve okul trnden mezun olan adaylar yerletirilirken, kendi METEB'inden tercihte bulunana ncelik verilir. Puan Belli Olmayan Blmleri Tercih Ederken Neye Dikkat Etmeliyiz? Puan belli olmayan blmler, yeni almtr, ya ismi deimitir ya da puan tr deimitir. Yeni alm bir blm ise, ayn ildeki ya da byk ehirlerdeki niversitelerle karlatrp onlarn puanlar ve yzdelik dilimlerini dikkate alabilirsiniz. Merkezi yerletirme ile bir yksek retim programna kesin kayt hakk kazandm,- ancak zel yetenekle renci alan'blmlere girmek istiyorum. Bu mmkn m? Evet, ayn yl iinde yetenek snavna girip kazanmanz halinde, dier okulu brakp buraya devam edebilirisiniz. ki yllk programlara yerletirilebilmek iin ka puan gereklidir?

n lisans (iki yllk) programlarna SS'nin birinci blm puanlary-la yerletirme yaplacaktr. Birinci blmden ilgili puan trnde 160 puan barajn amak tercih yapmak iin yeterlidir. 109 Tercihler 2 yllk n lisans programna kayt olup bitirdikten sonra, lisans programlarna gei yapabilir miyim? Dikey gei, meslek yksek okullar ve ak retim n lisans programlarndan mezun olan kiilere bu imkan salayan bir sistemdir. Yine, merkezi sistemle yaplan dikey gei snav sonucunda, byle bir imkannz olacaktr. DGS iin n lisans bitirmeden veya bitirdikten sonra, en ge 5 yl iinde mracaat edebilirsiniz. (Temmuz-Eyll Tarihleri arasnda) kinci rettim Nedir? Normal retimden Fark Var m? kinci retimden Normal retime Yatay Gei Yaplabilir mi? Normal eitim saatleri dnda (akam-hafta sonu) yrtlen bir program. rgn eitime gre puanlar biraz daha dk ve renim harlar yksektir, ikinci renime kayt yaptrdktan sonra, yatay geile rgn e-itime geemezsiniz. FZK BLGN FARADAY Dnyaca nl ngiliz fizik bilgini Farday, ocukluunda bir ciltinin yannda rak rak olarak ie balamtr. Dnyaca nl Encyclopedi Britaque' ciltlerini yaparken gzne elektrik bahsi ilimitir. te o gn bilime kar iinde beliren merakn ve ilginin Farady' fizik bilgini yaptn biliyor muydunuz? 110 Doru Tercih ve Gelecein Meslekleri Meslek Gruplarnn Tercih Edilme Yzdeleri Tercihler yapldktan sonra, genel tercih listesinde mesleklerin tercih edilme yzdeleri kolayca hesaplanabilmektedir. te, gemi yllarda! gerekleen yaklak 50. 000 tercihin, tercih edilme yzdelerine grd, dalm: i ; MHENDSLK MESLEK GRUBU (% 20. 3) 1. Bilgisayar Mhendisi-% 5. 61 2. Elektrik/Elektronik Mhendisi 3. Mhendis (Genel) 4. Endstri Mhendisi 5. Genetik Mhendisi/Molekler Biyoloji 6. Makine Mhendisi 7. Kimya Mhendisi 8. naat Mhendisi 9. letme Mhendisi 10. Uak/Havaclk Mhendisi 11. Matematik Mhendisi 12. Tekstil Mhendisi 13. Gda Mhendisi ' . . 14. Jeofizik Mhendisi 15. Orman Mhendisi 16. evre Mhendisi-% 0. 03 ETM/RETMENLK MESLEK GRUBU (% 13. 72) 1. Matematik retmeni-% 2. 91 2. retmen (Genel) 3. Trke/Edebiyat retmeni 4. Snf/lkokul retmeni 5. ngilizce retmeni 6. Fizik-Kimya-Biyoloji retmeni 7. Anaokulu retmeni 8. Tarih-Corafya retmeni-% 0. 97 111 Tercihler TIP ve SALIK BLMLER MESLEK GRUBU (% 12. 52) 1. Doktor-% 5. 95 2. Eczac 3. Di Hekimi 4. Veteriner

5. Hemire 6. Salk Bilimleri (Fizik Ted. Lab.) 7. Beslenme Uzman-% 0. 05 TEMEL BLMLER MESLEK GRUBU (% 9. 35) 1. Psikolog/Rehber ve Psikolojik Danman-% 4- 56 2. Bilim Adam 3. Arkeolog 4. Biyolog 5. Astronom/Uzay Bilimcisi 6. Edebiyat 7. Denizci/Deniz Bilimcisi 8. Tarihi 9. Sosyolog/Felsefeci 10. Fiziki 11. Dil Bilimci 12. Din Bilimci-0 KTSAD ve DAR BLMLER MESLEK GRUBU (% 9.12) 1. letmeci-% 3. 19 2. ktisat/Ekonomist 3; Adam/ Kadn 4. Bankac 5. Kamu Yneticisi 6. Borsac/Yatrm Danman 7. Muhasebeci 8. Enformatik/Biliim Uzman 9. Pazarlama Uzman 10. Mali Mavir/Maliyeci 11. Sigortac/Akterya-% 0. 05 112 Doru Tercih ve Gelecein Meslekleri 1 1 3 Tercihler LETM MESLEK GRUBU (% 6.86) 1. Radyo-TV-Sinema % 1. 74 2. Halkla likiler Uzman 3. Gazeteci 4. Reklamc 5. Sunucu/Haber Spikeri-% 0. 38 HUKUK MESLEK GRUBU (% 5.47) 1. Avukat-% 4. 14 2. Hakim/Savc-% 1. 33 ^ SANATSAL MESLEK GRUBU (% 4) 1. Tiyatrocu-% 1. 11 2. Gzel Sanatlar (Resim-Mzik-Heykel) 3. Moda Tasarmcs 4. Ses-Sinema Sanats 5. Grsel Sanatlar/Grafiker 6. Dans/Sahne Sanatlar-% 0.02 MMARLIK MESLEK GRUBU (% 3.83) 1. Mimar-%2. 11 2. Mimar-% 1. 72 SYASET BLM ve ULUSLARARASI LKLER MESLEK GRUBU (% 3.47) 1. Uluslararas likiler Uzman-% 2.22 2. Diplomat/Bykeli 3. Siyaset Bilimcisi/Siyaseti-% 0.55 SPOR MESLEK GRUBU (% 1.95) Burada tanmlanm meslek gruplar dnda kalan aS' ker/subay, bilgisayar programcs, endstri rnleri tasarm, mtercim tercman, pilot, polis, turizmci, meteoroloji uzma' n meslekleri geriye kalan % 9'luk tercihleri oluturmaktadr. Sonular; Blgesel dalmn % 40' stanbul, % 6O' Trkiye genelinde (toplam 41 il) Ya ortalamas 17 20. 518'ierkek-%44

 25. 261'ikz-%56 toplam 45.779 Ak retim Fakltesi, lkemizde uzaktan retim modeli ile yksek retim yapan ilk kurumdur. 1982 ylnda, iktisat ve idaresi programlar ile eitime balad imdi onlarca blm var ve Trkiye'nin en byk niversitesi konumunda. Bir hayata baladnzda her birimize bir blok mermer verilir. Onu ya el dememi durumda arkamzdan srkleriz, ya paralar, akl gibi dkeriz ya da grkemli bir heykel yaparz. -RICHARD BACHVakf niversitelerinin En ok Tercih Edilen Blmleri Baheehir niversitesi AB ve Trkiye'nin iinde bulunduu koullar gz nne alndnda, Uluslararas Hukuk, Siyaset Bilimi ve Uluslararas likiler, Uluslararas Diplomasi, AB likileri, Genetik Biyoteknoloji ok talep grecek. Bilkent niversitesi Bilkent niversitesi'nin renciler tarafndan en ok tercih edilen blmleri, mhendislik fakltesindeki tm blmler (Elektrik ve Elektronik, Bilgisayar ile Endstri), Fen Fakltesi'nin Molekler Biyoloji ve Genetik Blm ile Matematik Blm. Dou niversitesi niversiteye girite, Genetik ve Gen Teknolojisi, Elektrik-Elektronik ve Haberleme Mhendislii ve Bilgisayar Mhendislii, en ok tercih 114 Doru Tercih ve Gelecein Meslekleri edilen blmler arasnda yer alyor. Anketlere gre, ilk 10 iine giren meslekler ise bilgisayar ve biliim sistemleri, elektronik, endstri ve genetik mhendislii olarak sralanyor. Hali niversitesi Hali Universitesi'nde molekler biyoloji ve genetik, elektronik ve haberleme mhendislii, uluslararas ticaret ve iletmecilik, bilgisayar mhendislii ve ingilizce mtercim tercmanlk en ok tercih edilen blmlerden. stanbul Kltr niversitesi Puanlar itibariyle bakldnda, hukuk ve sosyal bilimler alanndaki blmlerin daha fazla tercih edildiim belirten Kltr niversitesi yneticileri, ekonominin retimden hizmet sektrne doru kaymas, bu tercihlerin balca nedeni olarak yorumluyor. niversite yetkilileri, genlerin hukuk, uluslararas ilikiler ve sosyal alanlarda eitim grme isteklerinin arttm belirtiyor. stanbul Bilim niversitesi Bilim ve salk alannda her trl eitim ve retim olanan salayan istanbul Bilim Universitesi'nde, Tp, Hemirelik ve Salk Tekniker-lii alanlar tercih edilen blmler arasnda yer alyor. Kadir Has niversitesi Getiimiz yl, Mhendislik Fakltesi'nde, bilgisayar ve elektroniin yan sra endstri mhendisliine rabetin artt Kadir Has Universitesi'nde, iktisadi ve idari Bilimler Fakltesi'nde, letme, Uluslararas likiler ve Uluslararas Ticaret blmleri youn talep grrken, iletiim Fa- > kltesi de gzde blmlerden. Ko niversitesi Ko niversitesi'nin lisans program sunduu drt fakltesi ve bir i meslek okulu bulunuyor. ktisadi ve dari Bilimler Fakltesi, Fen-nsani i Bilimler ve Edebiyat Fakltesi, Mhendislik Fakltesi (Bilgisayar, Elektrik j 115 Tercihler /Elektronik, Endstri, Kimya Biyoloji ve Makine Mhendislii), Hukuk Fakltesi ve Hemirelik Yksek Okulu branlarnn bulunduu niversitede, zellikle bir blm ne kmyor. Okan niversitesi AB mzakere srecinde, uluslar aras ilikiler ve dil eitiminin byk nem kazandn belirten Okan niversitesi yetkilileri, ngilizce ve Almanca Mtercim Tercmanlk Blmleri'nin youn ilgi grdn grnde. Okan

Universitesi'nde bulunan Rusa ve ince Mtercim Tercmanlk Programlar da talep toplayan blmlerden. Sabanc niversitesi Sabanc niversitesi yneticileri, yakn gelecekte popler programlar arasna robotlara ve mikromekanie ynelik makine mhendislii (me-katronik), molekler biyoloji, malzeme bilimleri (nanoteknoloji) gibi alanlarn eklenmesinin muhtemel olaca grnde. Yeditepe niversitesi En ok talep gren blmler, Bilgisayar Mhendislii, Molekler Biyoloji ve Genetik, Tp olurken, Gzel Sanatlar Fakltesi'nde ise Gastro-nomi ve Mutfak Sanatlar blmleri ilgi gryor. Yakndou niversitesi Kbrs Yakndou Universitesi'nde, mhendislik fakltesi ve hukuk faklteleri en ok talep gren blmler arasnda yer alyor. Bilgisayar, Elektrik-Elektronik ve Makine Mhendislii blmlerine ise Trkiye'den ok Filistin, rdn, Sudan, ran ve Pakistan'dan talep geliyor. Kymeti Takdir Edilmeyen AF Trkiye'nin en byk Fakltesi, Anadolu niversitesi AF. 4 yl, herhangi bir niversiteden mezun olan rencilerin btn haklar bu faklteler iin de geerli. Ne yazk ki, fakltenin bandaki "Ak" kelimesi imaj zedeliyor! 116dc > Gelecein Meslekleri Ak retim Fakltesinde okutulan blmler unlar: daresi, ngilizce retmenlii, Halkla likiler, Bro Ynetimi, Mahalli dareler, D Ticaret, Sat Ynetimi, Muhasebe, Turizm ve Otelcilik, Sosyal Bilimler, Ev daresi, Bankaclk ve Sigortaclk, Salk Kurumlan letmecilii, Sat Ynetimi, Hemirelik, Ebelik, Salk Memurluu, ktisat Fakltesi, ktisat, Maliye, Kamu Ynetimi, alma Ekonomisi ve Endstriyel likiler, letme Fakltesi, letme, Pazarlama, Ynetim ve Organizasyon, MuhasebeFinansman. Ak retimde ka yl atlmadan okuyabiliriz? 4 yllk bir blm 7; 2 yllk bir blm ise en ge 4 yl iinde bitirmeniz gerekir. Yeni retim sezonunda kayt yenilemeyenler de bu haklarn kullanm kabul edilebiliyor. Ksacas, girmek kolay kmak zor ve bir yanda i hayatm srdreyim, diyenler iin ideal bir okul. A..F Koullar ve Snavlar Ylda kez snava girersiniz. Evde alabileceiniz, gzel kitaplarnz olur. Ders alabileceiniz bir mekan yok, sadece ktisat ve iletme. Faklteleri rencileri iin "Akademik Danmanlk" ad altnda, yurt apnda dersler dzenleniyor. Bu dersler, akamlar ya da hafta sonlar yaplmakta ve hibir cret alnmyor. Bu derslere katlmak da zorunlu deil. Haftann belli gnlerinde televizyondan ders dinleyebiliyorlar. KAYIT LEMLER, EK YERLETRME ve ZEL NVERSTELER Kayt in Gereken Belgeler Nelerdir? * SYS Sonu Belgesi * Mezun olduun okuldan aldn diplomann asl ya da yeni tarihli mezuniyet belgesi (Baar belgesi, mezuniyet belgesi yerine kullanlamaz.) Aday, 0,8 katsaysndan veya ek puandan yararlanarak ya da Snavsz Geile yerletirilmi ancak alan/kol/blm diplomasnda veya mezuniyet belgesinde belirtilmemise, hangi okul ve alan/ kol/blmden mezun olduunu gsterir resmi belge * Nfus czdannn onayl rnei * ikametgh ile ilgili beyan * 20 yama gelmi veya daha yukar yata ve erkekseniz, bir de askerlik ubesine uramanz gerekiyor. Oradan "Sen okurken biz vatan bekleriz!" yazs alacaksnz. * Katk paynn dendiine dair makbuz/banka dekontu * 12 adet, 4,5 cmx 6 cm boyutunda fotoraf (6 ay iinde ekilmi olsun, fotoraftaki ahsn siz olduunu ispat etmek zorunda kalmayacanz ekilde yznz ak olsun) * Cumhuriyet savclndan alman sabka kayd (bazlar istemeyebiliyor) PSE*

118 Doru Tercih ve Gelecein Meslekleri Kaytla lgili nemli Ayrntlar Nelerdir? a. Posta ile kayt yaplmyor. Mutlaka, bizzat boy gstermeniz gerekiyor. Belgelerinizin asl yoksa, suretlerinin onayl olmas gerekiyor. b. Eksik belgeleriniz olursa "Sonra getiririm." sznze itibar etmiyorlar. c. Size, bir gn verilecek, bu gnlerin dnda gelmeniz halinde, elleriniz bo dnebilirsiniz. d. Baz kurumlar, salk raporu isteyebilmektedir. e. SYS sonularndaki puanlarnzla, ancak bu yl kayt yaptrabilirsiniz; yoksa haklarnz kaybedersiniz. f. Zekanza gvenseniz bile ayn retim ylnda (ak retim hari) birden fazla yksek retim kurumunda, kayt yaptramazsnz. Kimler, Hangi Durumda Kayt Yaptramazlar? Merkezi yerletirme ilemi ile bir yksek retim programna kayt hakk kazanan adaylarn kaytlarn yaptrabilmeleri, ilgili yksek retim kurumunun arad btn koullar tamalarna baldr. Karlaabileceiniz Baz Durumlar Aldnz puanlarla, istediiniz bir blme yerletiniz. Eer blmn zel artlar varsa bunlar da tamanz gerekiyor. Arlkl ortaretim baar puanlar, 0, 8 katsays ile arplan ya da ek puanla veya snavsz olarak, bir yksek retim programna yerletirilen adaylar arasndaysanz kayt srasnda okul tr veya alan/kol/blmlerini belgelendirmek zorundasnz. Belgelendire-miyorsanz, yerletirmeden doan haklar kaybedersiniz. SYS'de bir yksek retim programna yerletirildiniz ama lisedeki hocalarnz sizi brakmak istemedi. Mezun olamazsanz yine yerletirmeden doan tm haklar kaybedersiniz. Askerliinizi birka kez ertelemisiniz ve bir niversiteye kaydolma ans elde etmisiniz fakat erteleme hakknz tketmisiniz. Bu durumda da "Vatan sa olsun!" demek dnda yapabileceiniz bir ____________119 Kayt ilemleri, Ek Yerletirme ve zel niversiteler____________ ey yok; nk askerliinizi ertelemezlerse, niversite, kaydnz yapmayacaktr. Ek Yerletirme lemi Ne Zaman Yaplr Ve Koullar Nelerdir? SYS sonularna gre (Snavsz Gei dahil) yaplan genel yerletirme sonunda, bo kalan veya kaydolmama nedeniyle boalan kontenjanlarna, eyll aynn son haftas ierisinde, SYM tarafndan, merkezi o-larak ek yerletirme ilemi yaplr. SYM, gerek genel yerletirmede kontenjan dolmayan, gerekse kaydolmama nedeniyle bo kalan programlar ve ak kontenjanlar gsteren bir Ek Yerletirme Klavuzu hazrlar. Bu klavuz ile birlikte, Ek Yerletirme Tercih Formunu adaylar, SYM snav brolarndan temin edebilirler. Ek yerletirmede, meslek yksek okullar programlarna, ncelikle Snavsz Gei hakk olan adaylar yerletirilir. Bu yerletirme sonunda, bo kalan kontenjanlara lise mezunlar ile meslek lisesi mezunlar, alanlar dnda SS puanlaryla yerletirileceklerdir. SYS sonularna gre (Snavsz Gei dahil) Merkezi yerletirme sonunda, ak retim programlar dnda bir yksek retim programna yerletirilen adaylar, ek yerletirme iin bavura-mazlar.. Ek yerletirme kontenjanlarna, merkezi genel yerletirme sonunda, her yksek retim program iin oluan en kk puanlarn altnda alan adaylar yerletirilmeyecektir. Bu nedenle her aday, kendi puanna eit veya altndaki yksek retim programlarn tercih etmek zorundadr. Snavsz Gei programlarnn genel yerletirme srasnda, dolmama veya kaydolmama nedeniyle bo kalan kontenjanlarna da ek yerletirme yaplr. Bu yerletirmede, nce kendi alanlarnda tercih yapm meslek lisesi rencileri, yerletirme ilemine alnr, meslek lisesi rencilerinin kendi alanlarndaki snavsz gei yerletirilmelerinden sonra bo kalan kontenjanlara, lise mezunlarnn ve it- yi.su

1 20 Doru Tercih ve Gelecein Meslekleri meslek liselerinin dier alanlarndan mezun olanlar, ilgili puan trnde SS yi kazanmlarsa, sadece Y-SS puanlarna gre yerletirilmeleri yaplr. 2006-2007 ders ylnda' zel niversite'de okumann yllk maliyeti ne kadar? (Burssuz) Bilkent niversitesi: lk kez kaydolacaklar iin btn programlar, KDV dahil 14 bin 40 YTL. demeyi iki taksit halinde yapacaksnz. Bu cret, yemek, kitap ve yurt cretlerini kapsamayacak. TOBB Ekonomi ve Teknoloji niversitesi: Yllk eitim cretin KDV dahil 14 bin YTL, stanbul Kltr niversitesi: Mhendislik ve Mimarlk Fakltesi blmleri iin KDV dahil 15 bin 147 YTL, Hukuk Fakltesi ile Sanat ve Tasarm Fakltesi Blmleri iin 14 bin 850 YTL, ktisadi ve dari Bilimler Fakltesi Blmleri ile Fen-Ede-biyat Fakltesi Blmleri iin 14 bin 256 YTL, meslek yksek okullarnn tm programlar (ikinci retim hari) iin 8 bin 316 YTL cret belirledi. ngilizce hazrlk okuyacaklar ise 14 bin 256 deyecekler. Toplam tutar, drde blebileceksiniz ve pein demeyi seerseniz %8 indirim yapacaklar. Baheehir niversitesi: ngilizce hazrlk program ve tm lisans programlarnn cretleri, pein demede KDV dahil 14 bin 580, yok taksitle derim diyorsanz zaman 15 bin 660 YTL olarak sizi borlandrp kaydnz yapacaklar. zel niversitede Okuyacam ve Yurtta Kalacam Diyenlere Burada size seenek,sunulacak. Lks taklmak isteyenler kayt creti kadar bir creti gze alabilirler. Mesela, Bilkent niversitesi'nin iki odal, Amerikan mutfa, buzdolab, mikrodalga frn, amar makinesi, banyosu ve tuvaleti bulunan, tek kiilik sit odalar iin yllk 12 bin 900 ____________121 Kayt ilemleri, Ek Yerletirme ve zel niversiteler____________ YTL cret alnacak. ki odal, zel banyo ve tuvaletli sit odalar iin ise 9 bin 950 YTL. Bunun yannda, baka vakf niversitelerde de ift, veya drt kiilik odalarn cretleri de ranzal veya karyolal olmasna gre yllk 1500 YTL ile 3 bin 200 YTL arasnda deiiyor. Bir zel niversitede okuyacaksanz, ayrabileceiniz bteye gre birok seenekle karlaacaksnz. Yksek retim; ortaretime dayal ve en az drt yar yl kapsayan, her kademedeki eitim-retimin tmdr. Yksek retimde n lisans, lisans ve lisansst dzeylerde eitim yaplmaktadr. Hayatmda edindiim en byk bilgi udur: "Kendi kendine yardm etmeyi bilmeyene, kimse yardm etmez." -PESTALOZZIYARAMAZLIK YAPMAYAN OCUKLAR YETTRMEK renme Zenginlii, Roz Townsend, Sistem Yaynclk YKSEK RENM SSTEM ve KAVRAMLAR A. n lisans: Ortaretime dayal, drt yar yl kapsayan ve ara insan gc yetitirmeyi amalayan, yani lisans retiminin ilk kademesini oluturan bir yksek retimdir. B. Lisans: Ortaretime dayal, en az sekiz yar yllk (4 yl) program kapsayan bir yksek retimdir. Lisans dzeyinde rgn, ak ve dardan (ekstern) eitim verilmektedir. Ru eitim trleri, aada tanmlanmtr. 1. rgn Eitim: rencilerin, eitim-retim sresince, ders ve uygulamalara devam etme zorunluluunda olduklar bir eitim-retim trdr. 2. Ak retim: rencilere radyo, televizyon ve eitim aralaryla yaplan bir eitim trdr.

3. ikinci retim: Baz yksek retim kurumlarnda, normal-r-gn, n lisans ve lisans programlarnn bir ksmnn edeeri programlar almakta ve bu programlar, rgn eitim saatleri dndaki zamanlarda (akam saatlerinde, hafta sonunda) yrtlmektedir. ' kinci retim' ad verilen bu programlara kabul edilen renciler, normal retim rencilerinden daha yksek renim Sfl|t#8s 124 Doru Tercih ve Gelecein Meslekleri harc derler. kinci retim rencileri, normal programlara yatay gei yapamazlar. C. Lisansst: Lisansst eitim, aada aklamalar verilen yksek lisans, doktora, tpta uzmanlk ve sanatta yeterlik eitimlerini kapsar. 1. Yksek Lisans: Bir lisans retimine dayal, en az iki yar yl sren, 12 kredilik, eitim-retim ve alanla ilgili aratrmann sonularm ortaya koyacak bir tez gerektiren yksek retimdir. Bilim uzmanl, master, yksek mhendislik, yksek mimarlk vb. 2. Doktora: Lisansa dayalen az alt veya yksek lisansa dayal en az drt yar yllk program kapsayan ve orijinal bir aratrmann sonularn ortaya koymay amalayan bir yksek retimdir. 3. Tpta Uzmanlk: Salk Bakanl tarafndan dzenlenen esaslara gre yrtlen ve tp doktorlarna belirli alanlarda zel yetenek ve yetki salamay amalayan bir yksek retimdir. Tpta uzmanlk eitimi alabilmek iin, adaylarn ncelikle TUS'u (Tpta Uzmanlk Snav) almalar gerekmektedir. 4. Sanatta Yeterlik: Lisansa dayal, en az alt, yksek lisansa dayal en az drt yar yllk program kapsayan ve orijinal bir sanat eserinin ortaya konmasn, mzik ve sahne sanatlarnda ise stn bir uygulama ve yaratcl amalayan doktora dzeyinde lisansst bir yksek retim edeeridir. Yukarda aklanan dzeylerde eitim-retim, yksek retim kurumlarnca srdrlmektedir. Yksek retim kurumlarnda eitim-retimi srdren retim elemanlar; retim yeleri, retim grevlileri, okutmanlar ve retim yardmclardr. retim yeleri: Profesr, doent ve yardmc doentler retim -yeleri olarak anlmaktadr. Profesr: st dzeyde aratrma, eitim ve ynetim faaliyetlerinde bulunan ve en yksek dzeydeki akademik unvana sahip kiidir. Doent: zgn bilimsel almalar yapm ve doentlik snavn baarm kiidir. 125 Yksek renim Sistemi ve Kavramlar Yardmc Doent: Doktora almalarn baaryla tamamlam, tpta uzmanlk veya belli sanat dallarnda yeterlik belge ve yetkisini kazanm, ilk kademedeki akademik unvana sahip kiidir. retim Grevlisi: Belli bir alanda almalar ile tannm ve niversitelerde ders vermek zere grevlendirilen elemandr. Okutman: Eitim-retim sresince tm retim programlarnda ortak zorunlu ders olarak belirlenen derslerden birini (rnein inklap tarihi) okutan veya uygulayan retim elemandr. retim Yardmclar: Yksek retim kurumlarnda belli sreler i-in grevlendirilen aratrma grevlileri, uzmanlar, eviriciler ve eitim-retim planlamaclardr. Yksek retim kurumlarnda en st dzeyde ynetim grevi yapan kiiler; niversitelerde rektr, fakltelerde dekan, yksek okul, konserva-tuvar, enstitlerde mdr, blmlerde blm bakan unvanlaryla anlrlar. Rektr ve dekanlarn profesr unvanna sahip olmalar zorunludur. Blm bakanlm ise profesr, profesr bulunmad hallerde dier retim yelerinden biri yrtr. Takn Gelecekte Almas Beklenen niversiteler Bir niversitenin almas YK'n teklifi ile TBMM'nin onayyla kurulur. Vakf niversiteleri, hzla saylarn arttrrken, devlet de geri kalmad 15 ilde niversite amak iin harekete geti. Yaknda, kendi niversitesine kavuacak iller ve alacak blmler: 1. Krehir niversitesi: Fen-Edebiyat, Ziraat, Eitim, ktisadi ve dari Bilimler faklteleri; Salk, Beden Eitimi ve Spor, Fizik Tedavi ve

Rehabilitasyon yksek okullar, 3 meslek yksek okulu, Sosyal Bilimler ve Fen Bilimleri Enstitleri. 1. Kastamonu niversitesi: Fen-Edebiyat, Eitim, Orman ve nebolu Su rnleri faklteleri; Salk, Beden Eitimi ve Spor, Sivil Havaclk yksek okullar, Meslek Yksek okulu, Sosyal Bilimler ile Fen Bilimleri enstitleri. 1 26 Doru Tercih ve Gelecein Meslekleri 127 Yksek renim Sistemi ve Kavramlar 3. Dzce niversitesi: Fen-Edebiyat, Orman Fakltesi, Teknik Eitim faklteleri ve Tp Fakltesi; Salk Yksek okulu ile 2 meslek yksek okulu, Sosyal Bilimler ve Fen Bilimleri enstitleri, Salk Bilimleri Enstits. 4. Burdur niversitesi: Fen-Edebiyat, Veteriner ve Eitim faklteleri; Salk Yksek okulu, 5 meslek yksek okulu, Sosyal Bilimler ile Fen Bilimleri enstitleri. 5. Uak niversitesi: Fen-Edebiyat, Eitim, Mhendislik ile ktisadi ve dari Bilimler faklteleri, Salk Yksek okulu, 6 meslek yksek okulu, Sosyal Bilimler ve Fen Bilimleri enstitleri. 6. Rize niversitesi: Fen-Edebiyat, Eitim, lahiyat ve Su rnleri faklteleri; Salk Yksek okulu, 2 meslek yksek okulu, Sosyal Bilimler ve Fen Bilimleri enstitleri. 7. Tekirda niversitesi: Fen-Edebiyat, Tp, Ziraat, Mhendislik faklteleri; 9 meslek yksek okulu, Sosyal Bilimler ve Fen Bilimleri, Salk Bilimleri enstitleri. 8. Erzincan niversitesi: Fen-Edebiyat, Eitim ve Hukuk faklteleri, Salk Yksek okulu, 4 meslek yksek okulu, Sosyal Bilimler ve Fen Bilimleri enstitleri. 9. Aksaray niversitesi: Fen-Edebiyat, ktisadi ve dari Bilimler, Mhendislik ve Eitim faklteleri; Salk Yksek okulu ile Beden E-itimi ve Spor Yksek okulu, 4 meslek yksek okulu, Sosyal Bilimler ve Fen Bilimleri enstitleri. 10. Giresun niversitesi: Fen-Edebiyat, ktisadi ve dari Bilimler, Eitim faklteleri; Salk Yksek okulu, 4 meslek yksek okulu, Sosyal Bilimler ve Fen Bilimleri enstitleri. 11. orum niversitesi: Fen-Edebiyat Fakltesi, ktisadi ve dari Bilimler, Mhendislik, Veteriner ve lahiyat faklteleri; Salk Yksek o-kulu, 2 meslek yksek okulu, Sosyal ve Fen Bilimleri enstitleri. 12. Yozgat niversitesi: Fen-Edebiyat, ktisadi ve dari Bilimler, M-hendislikMimarlk ve Ziraat faklteleri, Salk Yksek okulu, Meslek Yksek okulu, Sosyal Bilimler Enstits ile Fen Bilimleri Enstits. 13. Adyaman niversitesi: Mesleki ve Teknik Eitim, Eitim, Fen-Edebiyat faklteleri; Salk Yksek okulu, 6 meslek yksek okulu, Sosyal Bilimler ile Fen Bilimleri enstitleri. 14. Ordu niversitesi: Ziraat, Fen-Edebiyat Fakltesi, ktisadi ve dari Bilimler, Deniz Bilimleri Faklteleri, Salk Yksek okulu, 2 meslek yksek okulu, Sosyal ve Fen Bilimleri enstitleri. 15. Amasya niversitesi". Mesleki ve Teknik Eitim, Mimarlk, Fen-Edebiyat ve Eitim faklteleri; Salk Yksek okulu, 2 meslek yksek okulu, Sosyal Bilimler ve Fen Bilimleri enstitleri. KARYER TEST Kedinin biri aaca km ve inmek bilmiyor. Kediyi o aatan indirmek iin ne yaparsnz? 1. Aaca trmandysamz; - Cesur ve girikensiniz... yi bir sat temsilcisi olursunuz... 2. Aaca merdiven dayayp trmandysamz; - Hedefe nasl ve ne yntemlerle ulaacanz planlayabiliyorsunuz. yi bir halkla ilikiler mdr olursunuz... 3. Gel pisi pisi diye bardysanz; - Saflk derecesinde iyimsersiniz... Ne yaparsanz yapn, sakn kendi iinizi kurmaya kalkmayn... 4. Dii bir kedi bulup aacn akma getirdiyseniz; - Kendi iinizi kurup ok baarl ve nl olabilirsiniz... 5. tfaiye gibi kurtarc grevlileri aradysamz;

- Sorumluluu bakalarna atmay iyi beceriyorsunuz... yi bir st dzey ynetici olursunuz... 128 Doru Tercih ve Gelecein Meslekleri NVERSTE LETM BLGLER DEVLET NVERSTELER ABANT ZZET BAYSAL NVERSTES 374 253 45 03 www.ibu.edu.tr ADNAN MENDERES NVERSTES 256 214 66 80 www.adu.edu.tr AFYON KOCATEPE NVERSTES 272 214 19 01 www.aku.edu.tr AKDENZ NVERSTES 242 227 59 83 www.akdeniz.edu.tr ANADOLU NVERSTES 222 335 05 81 www.anadolu.edu.tr ANKARA NVERSTES 312 223 43 61 www.ankara.edu.tr ATATRK NVERSTES 442 218 12 09 www.atauni.edu.tr BALIKESR NVERSTES 266 245 96 50 www.balikesir.edu.tr BOAZ NVERSTES 212 287 17 53 www.boun.edu.tr CELAL BAYAR NVERSTES 236 231 88 16 www.bayar.edu.tr CUMHURYET NVERSTES 346 219 11 00 www.airnhuriyet.edu.tr ANAKKALE ONSEKIZ MART UNV 286 212 88 16 www.comu.edu.tr UKUROVA NVERSTES 322 338 64 23 www.cu.edu.tr DCLE NVERSTES 412 248 80 02 www.dicle.edu.tr DOKUZ EYLL NVERSTES 232 464 80 47 www.deu.edu.tr DUMLUPINAR NVERSTES 274 265 20 02 www.dumlupinar.edu.tr EGE NVERSTES 232 339 02 04 www.ege.edu.tr ERCIYES NVERSTES 352 437 49 22 www.ercixes.edu.tr FIRAT NVERSTES 424 212 85 10 www.firat.edu.tr GALATASARAY NVERSTES 212 28744 96 www.gsu.edu.tr GAZI NVERSTES 312 213 42 44 www.gazi.edu.tr GAZANTEP NVERSTES 342 360 10 10 www.gantep.edu.tr GAZOSMANPAA NVERSTES 356 252 16 27 www.gop.edu.tr GEBZE YKSEK TEKNOLOJ ENSTTS 262 653 84 92 www.gyte.edu.tr HACETTEPE NVERSTES 312 305 30 01 www.hun.edu.tr 1 29 Yksek renim Sistemi ve Kavramlar DEVLET NVERSTELER HARRAN NVERSTES 414 312 INONU NVERSTES 422 341 STANBUL NVERSTES 212 513 STANBUL TEKNK NVERSTES 212 ZMR YKSEK TEKNOLOJ ENSTTS KAHRAMANMARA ST MAM UNIV 344 KAFKAS NVERSTES 474 212 KARADENZ TEKNK NVERSTES 462 KIRIKKALE NVERSTES 318 224 KOCAEL NVERSTES 262 321 MARMARA NVERSTES 212 518 MERSN NVERSTES 324 361 MMAR SINAN NVERSTES 212 MULA NVERSTES 252 212 MUSTAFA KEMAL UNF/ERSITESI 326 NDE NVERSTES 388 232 ONDOKUZ MAYIS NVERSTES 362 ORTA DOU TEKNK NVERSTES 312 OSMANGAZI NVERSTES 222 239 PAMUKKALE NVERSTES 258 212 SAKARYA NVERSTES 264 364 SELUK NVERSTES 332 352 SLEYMAN DEMIREL NVERSTES 246 TRAKYA NVERSTES 284 214 ULUDA NVERSTES 224 442 YILDIZ TEKNK NVERSTES 212 YZNC YIL NVERSTES 432 ZONGULDAK KARAELMAS UNV. 372

81 43 00 27 41 87 285 232 223 55 8? 325 69 07 61 14 16 00 00 20 293 42 87 221 10 00 457 210 71 48 55 01 01 06 09 91 237 40 04 80 01 227 225 257

www.harran.edu.tr www.inonu.edu.tr www.iu.edu.tr 29 00 www.itu.edu.tr 498 60 01 www.iyte.edu.tr 74 05 www.ksu.edu.tr www.ksu.edu.tr 32 43 www.ktu.edu.tr www.kku.edu.tr www.kou.edu.tr www.marun.edu.tr www.mersin.edu.tr 3? 60 www.msu.edu.tr www.mu.edu.tr 33 02 www.mku.edu.tr www.nigde.edu.tr 58 70 www.omu.edu.tr 11 00 www.odtu.edu.tr www.ogu.edu.tr www.pamukkale.edu.tr www.sakarya.edu.tr www.selcuk.edu.tr 08 50 www.sdu.edu.tr www.trakya.edu.tr www.uludag.edu.tr 71 19 www.yildiz.edu.tr 10 10 www.yyu.edu.tr 40 14 www.karaelmas.edu.tr

130 Doru Tercih ve

3elecein Meslekleri

VAKIF NVERSTELER 1 ATILIM NVERSTES 312 460 20 20 www.atilim.edu.tr BAHEEHR NVERSTES 212 669 65 23 www.bahcesehir.edu.tr 1 BAKENT NVERSTES 312 242 68 68 www.baskent.edu.tr I BEYKENT NVERSTES 212 872 64 32 www.beykent.edu.tr BILKENT NVERSTES 312 266 41 20 www.bilkent.edu.tr AG NVERSTES 324 651 48 00 www.cag.edu.tr ANKAYA NVERSTES 312 284 45 00 www.cankaya.edu.tr DOU NVERSTES 216 32? 96 31 www.dogus.edu.tr FATH NVERSTES 212 889 09 04 www.fatih.edu.tr HAL NVERSTES 212 621 37 03 www.halic.edu.tr IIK NVERSTES 212 285 28 70 www.isikun.edu.tr STANBUL BLG NVERSTES 212 216 25 25 www.bilgi.edu.tr STANBUL KLTR NVERSTES 212 639 30 24 www.iku.edu.tr STANBUL TCARET NVERSTES 212 511 41 50 www.iticu.edu.tr ZMR EKONOM NVERSTES 232 279 25 25 www.ieu.edu.tr KADR HAS NVERSTES 212 534 10 34 www.khas.edu.tr KO NVERSTES 212 338 12 14 www.ku.edu.tr MALTEPE NVERSTES 216 459 56 49 www.maltepe.edu.tr OKAN NVERSTES 216 "325 20 21 www.okan.edu.tr SABANCI NVERSTES 216 483 90 11 www.sabanoiuniv.edu UFUK NVERSTES 312 285 03 03 www.ufuk.edu.tr YAAR NVERSTES 232 464 55 15 www.yasar.edu.tr YEDITEPE NVERSTES 216 578 02 00 www.yeditepe.edu.tr SON SZ Bir ok insan, yaamda sadece var o lanlar grr. Baz insanlar ise gelecekte olabilecekleri de grr, ancak pek bir ey yapmazlar. ok az insan ise gelecekte grdkleri ryann gereklemesi iin gerekli cesaret, kararllk ve sabrla tm niteliklerini kullanarak hedeflerine ular. Sizler son gruba girmeyi hedefleyin. Eer istiyorsanz..

KM HAKLI Olay gerek... imdi World Perfect (bilgisayar elektrikli daktilo gibi yapan bir program yapmcs) irketinin mteri yardm hattnda banda alnm bir telefon konumasn okuyacaksnz. Bu konuma sonras Wprld Perfect grevlisi i-inden kovulmu. Kovulan grevli, firmay, kendisini 'gerekesiz' iten kard iin mahkemeye vermi. te bu konumann deifresi: *World Perfect yardm hatt... Buyurun, size nasl yardmc olabilirim? - World Perfect'te bir sorun oldu. - Nasl bir sorun? - Yaz yazyordum, birden btn kelimeler gitti. - Gitti mi? - Yok oldu! - Ekranda u anda ne gryorsunuz? - Hibir ey. - Hibir ey mi? - Yazdm hibir ey ekrana kmyor. - Hl programda msnz, yoksa programdan ktnz m? - Bunu nereden bileyim? - Ekranda bir'C harfi gryor musunuz? - 'C'??? Bir 'hece' mi? - Bo verin. Ekranda yanp snen bir izgi var m? - Syledim ya hibir ey yazmyor. - Monitrn stnde yanan bir lamba var m? - Monitr ne? - Ekran olan yer, televizyon gibi...

- Bilmiyorum. - Monitrn arkasna bakn, oraya bir elektrik kablosu giriyor olmas lzm. Grebiliyor musunuz? -Evet. - Harika, o kabloyu takip edin. Duvarda elektrie bal m, bana syleyin. -Bal - Harika... Monitrn arkasna baknca bal olan tek kablo mu grdnz, yoksa iki tane mi? - Grmedim. - Tekrar bakar msnz, ikinci bir kablonun da bal olmas lazm. - Evet buldum. - Tamam imdi onu takip edin, bilgisayara bal m diye bakn. - Kabloya ulaamyorum. - Ulamayn, bal m diye bakabilir misiniz? - Olmuyor. - Bir eyden destek alp eilip bilgisayarn arkasna baksanz... - Eilmek dert deil, karanlk olduu iin bakamyorum. - Karanlk m? - Ofisin klar kapal pencereden gelen k yetmiyor. - Ofisin klarn yakn. - Yanmaz. - Neden - Elektrikler kesik. - Elektrikler mi kesik. Aman Allah'm! (Ksa bir sessizlik) Bilgisayarn kutusu, kitaplar her eyi duruyor mu? - Evet dolapta. - imdi bilgisayar skn. Aynen aldmzdaki gibi paketleyin ve iade edin. - Durum bu kadar kt m? - Korkarm yle! - Peki tamam, onlara ne diyeceim. - 'Ben bilgisayar kullanamayacak kadar aptal biriyim' diyeceksiniz. U^f HAZIRLIK DERGLER ABONEL Trkiye de Yeni Nesil, Baarlarn Gerekletirecei Yayn Grubunu Kefetti... "YEN NESLN SFTlMi" 7 Kitap ABONE OLAN TM RENCLERMZE HEDYE! zmre zmre DERGLER zmre 28 SAYI zmre zmre Doru Tercihiniz. ABONE OLAN TM RENCLERMZE HEDYE! zmre 16 SAYI MERKEZ DERGLER