www.isgdosya.

com SG ZETLER
Byk tehlikeli kurulularn acil durum planlar iyerine ve civarna ait acil durum ilemlerini kapsamaldr. yeri acil durum plan iletme ynetimi tarafndan hazrlanmal ve byk kazalarn olas sonularna ilikin letme ynetimi bir kaza yada acil durum balangcnda ilgili iileri ve iyeri dndaki personeli hemen Grlt dzeyi yksek olan yerlerde iletme ynetimi iileri uyarma iin grsel alarm iaretleri salamaldr letme ynetimi acil durum plannn dzenli olarak denenmesini (ACL DURUM TATBKATI) salamaldr. Acil Durum Ekipleri Yangn ekibi, lk yardm ekibi, Gvenlik ekibi, Bakm ekibi, Sznt kontrol ekibi, Refakat etmekle grevli ekip ACL DURUM PLANLAMASININ AAMALARI
1. Aama: Planlama iin bir ekibin oluturulmas 2. Aama: Mevcut ve olas risklerin analizi 3. Aama: Plann hazrlanmas 4. Aama: Plann yrrle konulmas Durum deerlendirme, kaynak deerlendirme ve dkmantasyon Olay Komuta Sisteminde PLANLAMA blmnn grevidir. ilk maddi hasar bilgilerini Acil Durum Yetkilisine iletecek ve kurtarma ekiplerinin ynlendirilmesini salayacak olan Acil Tahliye Ekibi n Test Ekibidir. haberdar etme olanaklarn salamaldr tahminleri iermelidir

ACL DURUM PLANLARI

Acil mdahalenin oluumuna mteakip toplanma yerine gelmeyen personelin isimlerini ve/veya birimiyle ilgili

Ar ve Tehlikeli ler Ynetmelii, hangi ilerin ar ve tehlikeliilerden saylacana, kadnlarla 16 yan

AIR VE TEHLKEL LER

doldurmu fakat 18 yan bitirmemi gen iilerin hangi eit ar ve tehlikeli ilerde altrlabileceklerine ilikin hkmleri belirler. Ancak; ihtisas ve meslek renimi veren okullar bitirip bu ii meslek edinmi Kadnlar ihtisas ve mesleklerine uygun ar ve tehlikeli ilerde altrlabilir. htisas ve meslek renimi veren okullar bitirip bu konudaki ii meslek edinmi 16yan doldurmu gen iiler ise, sal, gvenlii ve ahlknn tam olarak gvenceye alnmas artyla ihtisas ve mesleklerine uygun ar ve tehlikeli ilerde altrlabilir. ocuk ve Gen ilerin altrlma Usul ve Esaslar Hakknda Ynetmelik hkmleri Gen iiler en fazla gnde sekiz ve haftada krk saat altrlabilir. Gen iilerin hafta tatili izinleri kesintisiz krk saatten az olamaz. Ayrca hafta tatili creti bir i karl olmakszn denir. Gen iiler, ulusal bayram ve genel tatil gnlerinde altrlamazlar. Ayrca bu gnlere ilikin cretler bir i karl olmakszn denir. Gen iilere verilecek yllk cretli izin sresi 20 gnden az olamaz. Yllk cretli iznin kesintisiz kullandrlmas esastr. Salk raporu alnmam herhangi bir iinin ar ve tehlikeli ilerde altrlmas yasaktr. in devam sresince de bu ilerde altrlmalarnda bir saknca olmadnn 16 yan doldurmu fakat 18 yan bitirmemi gen iiler iin en az 6 ayda bir, dierleri iin de en az ylda bir defa hekim raporu ile tespiti zorunludur Bu raporlar iyeri hekimi, iyeri salk ve gvenlik birimi, ortak salk ve gvenlik birimi, ii sal dispanserleri, bunlarn bulunmad yerlerde srasyla en yakn Sosyal Sigortalar Kurumu, Salk Oca veya aile

www.isgdosya.com
hekimi, Hkmet veya belediye hekimleri tarafndan verilir

Kadn ve gen iinin almasnn hibir ekilde sz konusu olmad iler;

Arama ve Sondaj leri Metalurji Sanayi ile lgili ler Yap leri Enerji retimi, Nakli ve Datm le lgili ler Ardiye ve Antrepoculuk Haberleme

499yerinde alanlar; bina veya bina ksmnda, inaatta, makinede, tesisatta, alette ve edevatta grecei
noksan veya tehlikeli durumu, amirine veya bakm ve onarm ileriyle grevli olanlara hemen bildirecek ve iveren de bu kusurlar en ksa zamanda ve uygun ekilde giderecektir. 500Bakm ve onarm ilerinin yaplabilmesi iin, koruyucu tertibatn kaldrlmas gerektii hallerde, bunlar makine durdurulduktan ve onarm ilerinden sorumlu olanlardan izin alndktan sonra kaldrlacak ve onarm ilerinden sorumlu kii, onarlan makine, cihaz veya tesisatn almasna izin vermeden nce, koruyucu tertibatn uygun ekilde tekrar yerlerine konulup konulmadn kontrol edecektir l Madde 501Bakm ve onarm ilerinde, uygun ve yeterli bir aydnlatma salanacak ve gerektiinde zel aydnlatma yaplacak, bakm ve onarm ileriyle grevli iilere, alev geirmez el lambalar verilecektir Madde 502Bakm ve onarm ileri ile grevlendirilenlere, yaplacak ilerin gerektii btn aletleri alabilecek byklkte ve iyerindeki platform veya dier yksek yerlere tehlikesizce ekebilecek takm antalar veya kutular verilecek, bakm ve onarm ilerinde kullanlan byk aletlerin tanmas iin, zel el arabalar bulundurulacaktr. Madde 506Hendek, ukur ve dier kaz ilerinin yapld yerlere, uygun ekilde payandalar ve korkuluklar yaplacak ve buralara, geceleri kl uyarma levhalar konulacaktr. Madde 507Srekli olarak transmisyonla allan iyerlerinde, bakm ve onarm srasnda boa alnan kaylar, sabit kancalara veya uygun dier tertibata taklacaktr. Madde 508Basnl kazanlar ve kaplar, basn altnda iken onarlmayacaktr. Madde 511Onarlacak depo veya tanklar, baka depo veya tanklarla balantl bulunduklarnda, balant borularnn vanalar, gvenli bir ekilde kapatlacak veya bu borular sklerek balant azlar, kr tapa veya kapaklarla kapanacaktr Madde 513Tehlikeli svlarn bulunduu tank ve depolar, en ge ylda bir defa kontrol edilecek ve onarmda bunlar tamamen boaltlacak, balant borular sklecek veya uygun kr tapalarla tkanacak veya vanalar kapatlacaktr Madde 519Parlayc veya patlayc maddeler tanm olan kaplara, zerinde kaynak veya oksijenle kesme ii yaplmadan nce, bunlar buharla veya dier bir usul ile temizlenecek, zararl veya tehlikeli gazlarn, kap iinde kalp kalmad kontrol edilecek ve kaplar, karbondioksit veya azot veya asal gazlar veya benzerleri ile doldurulacak, oksijenle kesme ileri yapld srece bu gazlardan biri, yava yava verilecektir. Madde 521Korkuluklu platformlarla allmas imkan salanamayan ve 4 metreden fazla ykseklii bulunan binalarn d ksmlarnda, atlarnda ve benzeri yksek yerlerde, bakm veya onarm ileriyle her trl bina skme ve ykma ilerinde gerekli gvenlik tedbirleri alnacak ve alan iilere, uygun baret, emniyet kemerleri ve balama ipleri gibi kiisel korunma aralar verilecek ve iiler bunlar kullanacaklardr. Rutubetli ve iletken ortamlarda dk gerilimli (24 volt) aydnlatma cihazlar kullanlmaldr. inde parlayc patlayc maddelerin bulunduu kaplarn kaynakla tamir ve bakmnn yaplaca durumlarda bu depolar tamamen temizlenmelidir. Buharla temizlenip iine su doldurulduktan (azot veya karbondioksit gibi asal gazlar ile veya benzeri ile doldurulacaksa ) sonra yetkili teknik eleman nezaretinde en usta kiilere bu kaynak ileri yaptrlmaldr. Bu depolar buharla ykanabilecek ve iine su doldurulacak durumda deilse; zel olarak temizlenecek, raspalanacak,24 saat su verilmek suretiyle kartrlacak, en az iki saat havalandrlacak Yatay bak merdaneli planya (kalnlk) tezgahlarnda tabla ile bak merdanesi (frezesi) arasndaki boluk en

BAKIM VE ONARIM LERNDE SG

www.isgdosya.com
erit testere ve bk makinalar testerelerin balantlar en az ayda bir periyodik olarak kontrol edilmelidir Aspirasyon tesisatnn en az 3 ayda bir periyodik olarak genel kontrol ile temizlii yaplmaldr Asit ileten borular
I-duvarda ankastre olmamal II-tabanda gml olmal III-duvar stne denmeli me suyu boru donanm temel rengi yeildir Buhar boru donanm temel rengi krmzdr. fazla 3 mm olmaldr

Basnl kap : basnc 0.5 bardan byk olan kap ve ekipmanlara denir Basn drme cihazlar

BASINLI KAPLARDA ALIMALARDA SG

zin verilen limit aldnda devreye girerek basnc tamamen veya limit iinde kalacak ekilde dren cihazlardr. Emniyet valfleri, Patlama diski ,Bel verme ubuklar, Kontroll basn drme sistemleri, gibi Otomatik sistemler Ayarlanan limit aldnda devreye girerek hata dzeltme imkanlarn faaliyete geiren, tesisi ksmen veya tamamen kapatan ya da durduran sistemlerdir. Basn ve scaklk alterleri, Akkan seviye swileri, Emniyetle ilgili her trl lme kontrol ve dzenleme cihazlar. Kazanlar genel olarak a)Scak su kazanlar b) Buhar kazanlar c) Kzgn ya kazanlar Kazanlarn grnr yerine imalatlar tarafndan aadakilerin yazl olduu birplaka konulacaktr. malat Firma ad, Kazann seri numaras, mal Yl, En yksek alma basnc, .S..G.Tz.Md:203 yerinde kullanlan btn kazanlar, yangna ve patlamaya kar dayankl ayr birblmede veya binada olacak ve kazan dairesinin stndeki katta, ii almayacaktr. Patlayc, parlayc veya kolay yanc maddelerle alan iyerlerindeki kazandairelerinin dier atlyelere alan pencere ve kaplar bulunmayacaktr. Kazan dairelerinin tavan gerektiinde kazan zerinde almay kolaylatracakykseklikte olacak ve kazan daireleri srekli havalandrlacaktr. Tabii havalandrmannyeterli olmad hallerde uygun aspirasyon tesisat yaplacaktr. Kazan dairesi tasarmnda Yangn ve patlamalara dayankl malzemeler ile mmknse elik konstrksiyon yap tarznn seilmesi, Kap ve pencerelerin dar alacak ekilde yaplmas, Tavann hafif malzemeden yaplmas ve tabii havalandrmaya msait olmas, gibi hususlar dikkate alnmaldr Kazanlarda kullanlacak yaktlar (doal gaz vb. hari) uygun yer ve artlardadepolanmaldr. Sv yaktlarn depolanmasnda standartlara uygun yatay ya da dikey silindirikve 7kg/cm2 lik i basnca dayanacak tanklar tercih edilmelidir Kazan dairelerinde, parlayc-patlayc gaz, toz, duman ve benzerlerinin her anoluaca dikkate alnarak elektrik tesisatnn, toz almaz ve kvlcm karmaz zelliklerdeyaplmas salanmaldr. Ana datm ve tevzi panolar mmkn olduunca tehlike blge dna yerletirilmelidir. Elektrik tesisat, gaz yakan kazan dairelerinde tamamen eksproofolmal ve gaz alarm tesisat tesis edilmelidir Kazanlar ehliyeti hkmet veya mahalli idareler tarafndan kabul edilen kiiler tarafndan iletilecektir. ( .S..G. Tz. Md:210)

www.isgdosya.com
Yaktn otomatik beslendii kazanlarda, otomatik sistemlerde bir arza belirmesi halinde,kazanclar kazan
gerektiinde el ile de gvenle altracak ekilde eitilmeli

Buhar kazan ykama ve temizliinden sonra kazan teste yetkili teknik elemanlargzetiminde hidrostatik test
iin hazrlanmaldr. Bunun iin: Kazann btn giri ve klar kapatlp gerektiinde flanlarla krlenmeli, Gerekli her trl salk ve gvenlik tedbirleri alnmal, Kalibre edilmi manometre kazann uygun yerine monte edilmeli, Kazan 20 0C su ile doldurulmal, Su cenderesi vb. test aletlerinden faydalanlarak kazan en yksek iletme basncnn1,5 kat basnca hidrostatik olarak karlmal, Kazann su depolama kapasitesine bal olarak yeterli bir sre ( 2 12 saat)bekletilmeli, Basn dmesi olup olmad gzlenmeli,Basn dmesi tespit edilmesi halinde buna sebep olabilecek, kaak, sznt, terlemeve deformasyon olup olmad gzle ve lmleme ile dikkatlice kontrol ve tesbit edilmeli Basn dmesi ve dier uygunsuzluklarn bulunmad durumda kazan boaltlarakiletme iin gerekli hazrlklar tamamlamaldr. Test raporlarna geirmek iin gerekli deerler kayda alnarak hazrlanmaldr yerinde, kazanlar ile ilgili u belge ve kaytlar dzenlenerek hazr bulundurulmaldr. Kazan letme Defteri, Kazan Teknik Periyodik Kontrol rapor ve kaytlar, Kazan Sicil Kaytlar, Kazan letme Talimatlar, Su, elektrik iletkenlik, ( Ph) deer tesbiti, buhar, kazan ta, amur vb. analizraporlar, Operatr Ehliyeti ve Meslek ii eitim belgeleri, malatdan alnan kazan karakteristik deerleri ve malat yeterlilik belgeleri Kompresrler: Mekanik enerjiyi basn enerjisine eviren makinelerdir Kullanlan gaz cinsine gre ; Hava Kompresr Amonyak kompresrleri, Freon kompresrleri, Hidrojen kompresrleri alma Tarzna gre; Pistonlu Kompresr a)Tek Kademeli, b) ok Kademeli Turbo kompresrler; Vidal Kompresrler, Paletli Kompresr, Diyaframl Kompresr Tplerin depolanmas 1 ve 4, 2 ve 3 birlikte depolanabilir. 1 ve 2, 3 ve 4, 2 ve 4 birlikte depolanamaz, 5 ve 6 hibir grupla depolanamaz Birden fazla trde basnl gaz tp depolanyorsa trlerine gre gruplanacak, yanc ve yakc gazlar zellikle ayr (min 6 m) tutulacaktr. Depo alan dier yanc ve patlayc maddelerin kullanld ya da depoland alanlara uzak olacak(20 m) Tm tplerin st tarafnda retici ismi, seri numaras, bo/dolu arla ek olarak, Maksimum basn

www.isgdosya.com

Gazn ismi Tp zerinde yaplm test tarihi yer alacaktr.

Tplerin renk kodlar; Oksijen : mavi Asetilen : sar/turuncu Hidrojen : krmz Helyum : kahverengi Azot : yeil Karbondioksit : siyah Argon : ak mavi Argon+ helyum : kahverengi LPG : gri /mavi Boru ve hortumlar Yksek basnl sistemlerde plastik boru kullanlmaz. Asetilen ile bakr boru sistemleri kullanlmaz. Tpler 172 KPa altnda boaltlmaldr. Oksijen tpleri dier yanc gazlarla birlikte tanmayacak Krmz renkteki hortum asetilen ve dier yanc gazlar iin kullanlacaktr. Buhar ve scak su kazanlarnn; imalinin bitiminde, monte edilip kullanlmayabalamadan nce, kazanlarda

yaplan deiiklik veya onarm veya revizyonlardan sonra,ylda bir periyodik olarak ve en az ay kullanlmayp yeniden servise girmeden nce,kontrol ve deneyleri, ehliyeti Hkmet veya mahalli idarelerce kabul edilen teknik elemanlartarafndan yaplacak ve sonular sicil kartna veya defterine ilenecektir. Kazanlarn hidrolik basn deneyleri, en yksek alma basncnn enok 1, 5 kat ile yaplacak, Zorlayc testler (deformatif) : Basnl kap zerinde bulunan her noktann belirli bir kuvvetle zorlanmasdr. Hidrolik test Pnmatik test Zorlayc olmayan testler (nondeformatif): Basnl kabn hassas yerlerinin zelyntemlerle incelenmesidir. Gzle muayene testi Sv szdrma testi (Penetrasyon testi) Manyetik partikler testi Islak floor testi Radyografi testi (gamma ve x-ray) Ultrasonik test Btn makinalar, aka ve en az aadaki bilgileri ihtiva edecek ekilde iaretlenmelidir; reticinin ad ve adresi, CE iareti ve imal yl Serisinin veya tipinin ksa gsterilii, Gerekirse, seri numaras, Yapm yl. Ayrca, reticisinin makinay potansiyel patlayc ortamda kullanlmasnn amaland durumlarda, bu durum, makina zerinde mutlaka belirtilmelidir. Her kazann grnr bir yerine, imalat firma tarafndan aadaki bilgiler yazl bir plaka konulacaktr: malat firmann ad, Kazann numaras, mal edildii sene, En yksek alma basnc. Kazanlarda basnc, scakl ve su seviyesini gsteren aadaki l cihazlar bulunacaktr: Kazann en yksek alma basncnn iki katn gsterecek ekilde taksimatl manometresi olacak Scak su kazanlarnda bir termometre bulunacaktr. Kazanlarda birbirinden ayr en az iki adet su seviye gstergesi bulunacaktr. Bunlardan en az bir tanesi

www.isgdosya.com
camdan olacak ve krlmamas iin mahfaza iine alnacaktr. Su gstergeleri, dorudan doruya kazana bal olacak en ok ve en az su seviyelerini gsterecek ekilde iaretlenmi bulunacaktr. Btn gstergelerin giri ve klarna, kazan basncna uygun birer adet vana veya musluk konacak. Balant borusu zerinde, baka bir delik alm olmayacak bunlar dorudan doruya kazana balanacak Buhar kazanlarnda en az iki adet emniyet supab bulunacak ve bunlar, dorudan doruya kazanla balantl olacak kazanla emniyet supaplar arasnda balant borusu zerinde, hi bir ekilde buharn gemesini engelleyecek bir valf veya baka bir engel bulunmayacaktr. Arlkl emniyet supaplarna gelen buhar basnc, 600 kg/cm2 gemeyecek ve arlk yekpare olarak yaplacaktr. Kazanlarn giri ve k borular zerine, birer adet ana stop valf konulacak, bunlar abuk ve kolay kapanacak ekilde olacak ve buhar younlamas halindekullanlmak zere, kazanlarda blf tertibat yaplacaktr. Birlikte alan kazanlarn her birindeayr ayr stop valf bulunacaktr. Kazanlarda yakt olarak havagaz ve benzerleri kullanld hallerde, gazbesleme borular zerinde ayarlanabilir bir musluk ve sulu emniyet kaplar bulunacaktr Yksek ve orta basnl kazanlarda; akaryakt, kmr tozu veya gaz yakldhallerde, Cehennemliklerin en yksek noktasnda bir veya daha fazla sayda patlamakapaklar bulunacaktr. Yerden 2 m ykseklie kadar olan patlama kapaklarnn nne,yeteri salamlkta koruyucu bir siper konacaktr. 25 metrekare veya daha fazla stma yzeyi olan buhar kazanlar, ayr sistemdealan en az iki tertibatla beslenecek ve bunlardan biri, enjektr tipi veya buhar trbinlipompa olacaktr. Istma yzeyi 25 metrekareden az olan kazanlar, teknie uygun ekildebeslenecektir. Alak basnl buhar ve scak su kazanlarnda, basn 0, 5 at ve scaklk ise 110 0Cgemeyecektir. Alak basnl buhar kazan ile scak su kazanlarna otomatik yakt verildii hallerde,kazan basncnn 1 kg/cm2 (bir atmosferin) zerine kmasn nleyecekve yakt kesecek bir tertibat bulunacaktr. Gaz, kmr tozu ve akaryaktla otomatik alan scak su kazanlarnda scakln 120 0C nin stne kmasn nleyecek bir termostat bulunacaktr. Basnl kaplar zerinde, emniyet supab, boaltma vanas, manometre vetermometre gibi kontrol cihazlar bulunacaktr. Paralel alan basnl, kaplarn, giri, k,boaltma ve blf vanalar ayr ayr iaretlenmi olacaktr. Emniyet supaplar basnl kaplarnen ok kullanma basncna gre ayarlanacak ve bu basncn onda biri orannda bir basnartnda alacak zellikte olacaktr. Soutma tanklarnn kapasitesi 140 litreyi veboru ap 15 santimetreyi getii hallerde, soutma tanklarnda en az iki adet basn ayarvanas bulunacak, bunlardan bir tanesi krlabilir cinsten olacaktr. Soutma tanklarnnkapasitesi 140 litreden az olduu hallerde, soutma tanklarnda bir basn ayar vanas veyakrlabilen cinsten gvenlik tertibat bulunacaktr Kompresrlerin her kademesinde basn deneyi, okademede msaade edilen en yksek basncnn 1, 5 kat ile yaplacaktr Kompresrler zerine aadaki bilgiler yazl bir plaka, imalat firmatarafndan konacaktr. malat firmann ad, Yapld yl, En yksek alma basnc, Kompresrn sktrd gazn cinsi ve miktar, Sabit kompresrlerin depolar, patlamalara kar dayankl bir blmedeolacak, seyyar kompresrler, alan iilerden en az 10 metre uzaklkta veya dayankl birblme iinde bulunacaktr. Alminyum gvdeli basit basnl kaplarda max. Scaklk 1000 C elik gvdeli basit basnl kaplarda max. Scaklk 3000 C

Biyolojik etkenlere maruziyetin olabilecei iler listesi Gda retilen fabrikalarda alma. Tarmda alma. Hayvanlarla ve/veya hayvan kaynakl rnlerle alma. Salk hizmetlerinin verildii yerlerde, karantina dahil morglarda alma. Mikrobiyolojik tehis laboratuarlar dndaki kliniklerde, veterinerlik ve tehis laboratuvarlarndaki

BYOLOJK RSK ETMENLER

www.isgdosya.com

alma. Atklar yok eden fabrikalarda alma. Kanalizasyon, artma tesislerindeki alma.

Enfeksiyon zinciri Enfeksiyon Etkeni: patojenite- virlans Bulama Yollar: Temas, ortak kullanlan cansz maddeler, hava ve vektrler. Duyarl Kii (Konak) evre etmeni: Is deiiklikleri, nem, radyasyon, hava basnc, hava akmnn hz, kimyasal maddeler, gazlar ve toksinler. Zoonoz;doal koullarda insanlarn ve hayvanlarn birbirine bulaan hastaldr.( WHO tanm) Biyolojik etkenler, enfeksiyon risk dzeyine gre 4 risk grubunda snflandrlr Grup 1 biyolojik etkenler: nsanda hastala yol ama ihtimali bulunmayan biyolojik etkenler. Grup 2 biyolojik etkenler: nsanda hastala neden olabilen, alanlara zarar verebilecek, ancak topluma yaylma olasl olmayan, genellikle etkili korunma veya tedavi imkan bulunan biyolojik etkenler. Grup 3 biyolojik etkenler: nsanda ar hastalklara neden olan, alanlar iin ciddi tehlike oluturan, topluma yaylma riski bulunabilen ancak genellikle etkili korunma veya tedavi imkan olan biyolojik etkenler. Grup 4 biyolojik etkenler: nsanda ar hastalklara neden olan, alanlar iin ciddi tehlike oluturan, topluma yaylma riski yksek olan ancak etkili korunma ve tedavi yntemi bulunmayan biyolojik etkenler. Biyolojik etkenlere maruz kalma riski bulunan herhangi bir almada, iinin salk ve gvenliine ynelik herhangi bir riski deerlendirmek ve alnmas gereken nlemleri belirlemek iin, iinin maruziyetinin tr, dzeyi ve sresi belirlenir. Salk gzetiminin yapld bu durumlarda, kiisel tbbi kaytlar, maruziyetin son bulmasndan sonra en az 10 yl sre ile saklanr. verenler, Grup 3 ve/veya Grup 4 biyolojik etkenlere maruz kalan iilerin listesini, yaplan iin trn, mmknse hangi biyolojik etkene maruz kaldklarn ve maruziyetler, kazalar ve olaylarla ilgili kaytlar, uygun bir ekilde tutulur. Bu liste ve kaytlar maruziyet sona erdikten sonra en az 20 yl saklanr. Kalc veya gizli enfeksiyona neden olduu bilinen biyolojik etkenlere maruziyette. Eldeki bilgi ve verilere gre, seneler sonra hastaln ortaya kmasna kadar tehis edilemeyen enfeksiyonlara sebep olan biyolojik etkenlere maruziyette. Hastaln gelimesinden nce uzun kuluka dnemi olan enfeksiyonlara sebep olan biyolojik etkenlere maruziyette. Tedaviye ramen uzun sreler sonra nkseden hastalklara yol aan enfeksiyonlara sebep olan biyolojik etkenlere maruziyette. Uzun sreli ciddi arza brakabilen enfeksiyonlara sebep olan biyolojik etkenlere maruziyette kiisel tbbi kaytlar bilinen son maruziyetten itibaren 40 yl sre ile saklanr. verenler Grup 2, Grup 3 ve Grup 4 biyolojik etkenlerin ilk kez kullanmnda, iin balamasndan en az 30 gn nce Bakanla bildirimde bulunmakla ykmldrler Bakanla yaplan bildirimler; yerinin unvan ve adresini, yerinde salk ve gvenlikten sorumlu kiilerin ad, soyad, unvan ve bu konudaki yeterliliini, Risk deerlendirmesinin sonucunu, Biyolojik etken trlerini, ngrlen korunma ve nleme tedbirlerini ierir. ALIMA HAYATINDA ETK Etik, felsefenin dallarndan biridir ahlak felsefesi anlamna gelir. iyi nedir, iyiyi bilmek olanakl mdr, iyi nasl belirlenebilir, iyi eylem nasl tanmlanmaldr, nasl yaamalym, nasl bir insan olmalym, deerlerin kayna nedir gibi sorularla urar.

www.isgdosya.com
Ahlakn tanm ise, belli bir kltrde, toplumda, hatta kiide, belli bir sre iin geerli deerler kmesidir. Deontoloji, belli bir grev/meslek/uygulama alan iin geerli olan ahlaki kurallar anlamna gelir. Etik akln karar verme srecinde sistematik biimde kullanm anlamna gelen aklc yaklamlar dikkate
alr. Bu trden drt yaklam, deontoloji, sonusalclk, ilkecilik ve erdem etiidir

meslek etii, meslek yaamndaki davranlar ynlendiren, neyin yaplaca neyin yaplmayaca konularnda
rehberlik eden etik prensipler ve standartlarn toplamdr eklinde ifade edilebilir.

Mesleki Etik lkeler

Doruluk Yasallk Yeterlik Gvenirlik Meslee Ballk

Uluslararas Sal Komisyonu tarafndan hazrlanan(1992)Uluslararas Etik Kurallar ile i sal etii
anlamnda uluslararas dzenleme yaplmtr. sal profesyonelleri iin Uluslararas Sal Etik Kurallarnn 2002 ylnda gncellenmi srm, 2001 ylnda ICOH Ynetim Kurulu yeleri tarafndan incelenmi ve 12 Mart 2002 tarihinde onaylanmtr.

alma alan gzetimi nasl yaplr? Endstriyel hiyjen, periyodik kontroller, kontrol, denetim, raporlama , iletiim SG lmleri Grlt lm

ALIMA ORTAMI GZETM

Ar ve tehlikeli ilerin yaplmad iletmelerde grlt derecesi 80 dBi gememelidir. 80 dBi geen yerlerde gerekli nlemlerin iveren tarafndan alnmas gerekmektedir. Sanayi kurulularnda grlt lmleri ekipman deiikliine gidilmesi durumunda hemen, gidilmemesi durumunda en az ylda bir kere tekrarlanmaktadr. Toz lm Sal ve Gvenlii Tzne gre faaliyetleri srasnda ortamda toz oluan iletmelerde, toz lmlerinin yaplmas gerekmektedir Ortamda toz lmlerinin ylda en az 1 kere yaplmas gerekmektedir. Titreim lm Sal ve Gvenlii Tzne gre iletmelerde titreim yapan aletlerle yaplan almalarda 8 saatlik sre iin maruziyet snr ve etkin deerine bir standart getirilmitir Maruziyet snr deerleri ve maruziyet etkin deerleri; a) El kol titreimi iin; 1) Sekiz saatlik alma sresi iin gnlk maruziyet snr deeri 5 m/s2, 2) Sekiz saatlik alma sresi iin gnlk maruziyet etkin deeri 2,5 m/s2. b) Btn vcut titreimi iin; 1) Sekiz saatlik alma sresi iin gnlk maruziyet snr deeri 1,15 m/s2, 2) Sekiz saatlik alma sresi iin gnlk maruziyet etkin deeri0,5 m/s2 Ortam Hava Kalitesi(Ar Metal,CO,COvs.)

www.isgdosya.com
verenler faaliyet alanlarna gre, alanlarnn alma ortamnda oluabilecek uucu organik bileik ve gaz lmlerini yaptrmaldr. Termal Konfor lm(Scaklk, Nem, Hava Akm Hz lm) Sal ve Gvenlii Tzne gre, kapal iyerlerindeki scaklk ve nem derecesinin, yaplan iin niteliine uygun olmakla beraber lml bulunmas esastr. Bu nedenle ortam havasnn scaklk ve nem lmnn kapal tm alanlarda en az iki kere (yaz/k) yaplmas ve gerekli nlemlerin alnmas gerekmektedir Herhangi bir yasal zorunluluu bulunmamasna ramen; maruz kalnan hava akm hznn tespit edilmesi ve azaltlmas ynnde almalar yaplmas nem gstermektedir Aydnlatma lm Sal ve Gvenlii Tzne gre, iletmelerde kapal ve ak alanlarda faaliyet alanna gre salanmas gereken deerler farkllk gstermektedir. Faaliyet alanna gre; yeterli aydnlatmann olmas iin gerekli deerlerin gndz ve gece periyodunda saland tespit etmek iin lm yaptrlmas gerekmektedir Elektromanyetik Alan lm Herhangi bir yasal zorunluluk bulunmamasna ramen; zellikle elektromanyetik alan etkilerinin youn olarak bulunduu baz istasyonlar, yksek miktarda elektrik akm geen hatlar ve bilgisayar/telefon hatlarnn youn olarak bulunduu iletmelerde lmleri yaplabilmektedir. Elektromanyetik alanda srekli kalnmas uzun vadede kansere yakalanma riskini arttrmakta, erken yalanma, psikolojik sorunlar gibi bir ok farkl rahatszlklara neden olabilmektedir. Endstriyel hiyjen alma ortam toz lmleri kiisel maruziyet toz lmleri grlt lmleri grlt haritas titreim lmleri aydnlatma lmleri hava lmleri periyodik kontroller kaldrma ekipmanlar periyodik kontrol basnl kap periyodik kontrol topraklama lmleri yangn sndrme cihaz ve ekipman kontrol periyodik paratoner kontrol TERMAL KONFOR BLGESNE ETK EDENFAKTRLER Ortamn Scakl Ortamn Nem Durumu Termal Radyasyon Hava Akm Hz Yaplan in Nitelii alann Giyim Durumu alann Ya ve Cinsiyeti alann Beslenmesi MUTLAK NEM: Havada, herhangi bir anda bulunan su buhardr.(Birim havada bulunan su miktar) BAIL NEM: Mutlak nemin, o sda en ok bulunabilecek nemin % ka olduudur. Salk bakmndan en nemli olan bal/relatif nemdir. hava cereyanlarnn hz; Oturarak alanlarda 0,15-1 m/snyi gememelidir. Yar aktif alanlarda 1-1,25 m/sn, Tozsuz yerlerde 1.75 m/sn civarnda olmaldr. SG MADDE -8:yerlerinde hava hacmi, makine,malzemeve benzeri tesislerin kaplad hacimler dahil olmak zere, ii bana enaz 10 m3 olacaktr. Hava hacmi hesabnda tavan yksekliinin 4 mden fazlas hesaba katlmaz...)

www.isgdosya.com
SG MADDE -20:Kapal iyerlerindeki scaklk ve nemderecesinin yaplan iin niteliine uygun olmakla
beraber, lml olmasesastr. .... Yazn scakln dayanlmayacak kmamas iin serinleticitedbir, kn da muhta olunan en az scakln salanmas iin, zararlgazlar kararak havay bozmayacak ekilde uygun vastalarla stma,oknemli yerler scaklk 15 C den az, 30 Cden fazla olmamal. SG MADDE -21:Kapal iyerlerinin gnde enaz bir defa birsaatten az olmamak zere havalandrlmas.. Aydnlatma ; Ka yollarnda, demelerde ve yrme yzeylerinde llen aydnlatma dzeyi en az 10 Toplanma amal binalarda, gsteri veya projeksiyon yaplan srelerde bu aydnlatma en az 2 lks, Aydnlatma armatrlerinin yerletirilmesi, herhangi bir armatrn alamaz hale gelmesi durumunda ka yollarnn herhangi bir noktasndaki taban ve deme aydnlatma dzeyinin en az 2 lks olmaldr Aydnlatma tekdze olmaldr Aydnlatma sabit olmaldr SGT Madde 18: yerindeki avlular, ak alanlar, d yollar, geitler ve benzeri yerler, en az 20 lks (lx) ile aydnlatlacaktr. Kaba malzemenin tanmas, aktarlmas, depolanmas ve benzeri kaba ilerin yapld yerler ile i geit, koridor, yol ve merdivenler, en az 50 lks (lux) ile aydnlatlacaktr. Kaba montaj ,balyalarn almas, hububat tlmesi v.b. ilerin yapld yerler kazan dairesi, makina dairesi., insan ve yk asansrlerinin kabinleri, malzeme stok ambarlar, soyunma ve ykanma yerleri, yemekhane ve helalar en az 100 lks (lx) ile aydnlatlacaktr . Normal montaj, kaba iler yaplan tezgahlar, konserve ve kutulama ve benzeri ilerin yapld yerler, en az 200 lks (lux) ile aydnlatlacaktr. Ayrntlarn, yakndan seilmesi gereken ilerin yapld yerler, en az 300 lks (lux) ileaydnlatlacaktr. Koyu renkli dokuma, bro ve benzeri srekli dikkati gerektiren ince ilerin yapldyerler, en az 500 lks (lux) ile aydlatlacaktr. Hassas ilerin srekli olarak yapld yerler en az 1000 lks (lux) ile aydnlatlacaktr

T.C. Anayasa snda Madde 50: Kimsenin yana uygun olmayan ilerde altrlmayaca ve ocuklarn, Sal ve Gvenlii Ynetmeliinde konu ile ilgili olarak

ALIMA YAAMINDA ZEL RSK GRUPLARI

kadnlarn ve sakatlarn alma hayat bakmndan zel olarak korunmas gerektii eklinde hkm vardr.

Madde 15 : Kadnlar, ocuklar, yallar, zrller ve dier hassas risk gruplar, zellikle bunlar etkileyen tehlikelere kar korunurlar. hkm yer almaktadr. sal ve gvenliinde alannda risk gruplar Kadn iler 4857 sayl Kanunu, kadnlarn genel olarak ar ve tehlikeli ilerde, yer alt ve su alt ilerinde alamayacaklarn hkme balamtr. Kadn iilerin, gece postalarnda altrlabilmeleri iin, ie balamadan nce iyeri hekimi, iyeri ortak salk birimi, ii sal dispanserleri, bunlarn bulunmad yerlerde srasyla en yakn Sosyal Sigortalar Kurumu, salk oca, Hkmet veya belediye doktorlarna muayene ettirilerek, almalarna engel bir durumun olmadna dair salk raporlarnn alnmas arttr. Bu iilerin muayeneleri her alt ayda bir tekrarlanr. Hamile kadn iiler hamilelikleri sresince istemezlerse, yeni doum yapm iiler doumu izleyen sekiz haftalk sre boyunca,emziren iiler doumu izleyen alt ay boyunca gece altrlamazlar. Hekim raporu ile bu sre uzatlabilir. Hamile, yeni doum yapm ve emziren iiler gnde 7,5 saatten fazla altrlamaz. Hekim raporu ile gerekli grld takdirde, hamile kadn ii salna uygun daha hafif ilerde altrlr. Bu halde iinin cretinde bir indirim yaplmaz.inin hafif ite altrlmas mmkn deilse, iinin isteine bal olarak cretsiz izinli saylmas salanr Hamile iinin, ani darbelere, sarsntya, uzun sreli titreime maruz kalaca ilerde altrlmalar yasaktr.Hamile iinin kiisel koruyucular kullansa dahi, 80 dBdaha az grltl yerde almas salanr.

10

www.isgdosya.com
verilir. Bu srenin hangi saatler arasnda kaa blnerek kullanlacan ii kendisi belirler. Bu sre gnlk alma sresinden saylr. zrl iler Kanunu MADDE 30 verenler, elli veya daha fazla ii altrdklar zel sektr iyerlerinde yzde zrl, kamu iyerlerinde ise yzde drt zrl ve yzde iki eski hkml iiyi meslek, beden ve ruhi durumlarna uygun ilerde altrmakla ykmldrler. Ayn il snrlar iinde birden fazla iyeri bulunan iverenin bu kapsamda altrmakla ykml olduu ii says, toplam ii saysna gre hesaplanr. Yer alt ve su alt ilerinde zrl ii altrlamaz ve yukardaki hkmler uyarnca iyerlerindeki ii saysnn tespitinde yer alt ve su alt ilerinde alanlar hesaba katlmaz. SGKca zrllere erken emeklilik salanr ocuk ve Gen iler Neden risk grubu ? Deneyimsiz Fizik gc az Mental gelime (risk bilinci) yetersiz Oyun oynama hevesi Horlanma kinci snf iler Deerlendirmeye gre ocuk ve gen iilerin fiziki veya zihinsel gelimeleri ile gvenlikleri ynnden risk tespit edilirse, en ksa srede gerekli tbbi kontrollerin yaplmas gerekmektedir Yal iler Gmen iler

Kadn iilere, bir yandan kk ocuklarn emzirebilmeleri iin gnde toplam bir buuk sat st izni

Ekranl Aralarla alma Ynetmelii alannsaln ve gvenliini korumak iin mesleki risklerin

EKRANLI ARALARLA ALIMADA SG

nlenmesi, eitim vebilgi verilmesi dahil, her trl nlemi alma, korunma ve ergonomi eitimi Uygulama konusunda iverene ykmllkler getirmektedir Ekranl Aralarla almalarda Salk ve Gvenlik nlemleri HakkndaYnetmelik gereince Ekranl Aralarla alanlarmzn, "ie giri" ve"periyodik gz muayenelerinin yaplarak kayt altna alnmasgerekmektedir. Periyodik muayene aral; Rahatszl olmayanlar iin 40 ya altnda ise 5 ylda bir kez, 40 ya stnde ise 3 ylda bir kezdir. Gz ile ilgili yaanabilecek problem, her anlamdaergonomik koullarn salanmad durumlardaortaya kan Computervisionsyndromeyanikuru gzadyla bilinen hastalktr. Belirtileriarasnda, gzde kuruma hissi, ar, yanma,kzarma, kumlanma, grme bulankl, ba arsve boyun ars saylabilir Ekranl Aralarla almalarda Salk ve Gvenlik nlemleri 1 Standartlara ve daha nemlisi, alana uygun alma masas ve sandalye kullanm 2 En az 17 " boyutunda monitr ( LCD iin 15 " ) 3 Refleksiyon snflamasna gre 1.ci snf monitr kullanm 4 Monitr st kenar gz hizasnda (bifokal gzlk kullananlarda biraz daha aada 5 Gz ekran mesafesi monitr boyutlarna gre 50-80 cm 6 Ekranda pozitif grnt ile alma ( ak renk zemin zerine koyu renk yaz karakteri ) 7 Ekranda standartlara uygun karakter bykl 8 - Optimal nem oranna sahip alma ortam 9 Standartlara uygun aydnlatma koullar ve yansmalar nleyecek yerleim 10 45 dakika ile 1 saatlik dilimlerde ksa sreli ara dinlenmeleri 11 Gzleri dinlendirecek egzersizlerin uygulanmas Muayene sonucunda ekranl aralarla alanlarn gz doktoruna sevkkriterleri; Uzak grme en az 1 gzde 8/10un altnda ise

11

www.isgdosya.com
Yakn grme en az 1 gzde 8/10un altnda ise yeri hekiminin muayenesi sonucunda sevk karar vermesi halinde alann rahatszlk beyan ile sevk talebi halinde

Ekranl Aralarla almalarda Salk ve Gvenlik nlemleriHakknda Ynetmelik

4857 sayl Kanunu kapsamna giren ve ekranl aralarla almalarn yapld tm iyerlerini kapsar. Ancak, bu Ynetmelik hkmleri: a) Hareketli makine ve aralarn kumanda kabinleri ve src mahallinde, b) Tama aralarndaki bilgisayar sistemlerinde, c) Toplumun kullanmna ak bilgisayar sistemlerinde, d) yerinde, kullanm srekli olmayan tanabilir sistemlerde, e) Hesap makineleri, yazar kasa ve benzeri, data veya lm sonularn gsteren kk ekranl cihazlarda, f) Ekranl daktilolarda, uygulanmaz. Ekranl ara : Uygulanan ilemin ieriine baklmakszn ekrannda harf, rakam, ekil,grafik ve resim gsteren her trl ara Operatr: Ekranl arac kullanan kii Zorlayc Travmalar : Gz yorgunluu, kas gcnn ar kullanm, uygun olmayanduru biimi, uzun sre ekranl ara karsnda ara vermeden alma, ar i ykduygusu, zihinsel yorgunluk ve stres ile grlt, s, nem ve aydnlatmann neden olduu olumsuzluklarnn tm alma merkezi : Operatrn oturduu sandalye, ekranl aracn konulduu masa,bilgi kayt nitesi, monitr, klavye, yazc, telefon, faks, modem ve benzeri aksesuar veekranl arala ilgili tm donanmlarn tamamnn veya bir ksmnn bulunduu alma yeri Ekranl aralarla alanlara verilecek Eitim, zellikle aadaki konular ierecektir; Zorlayc travmalar ve korunma yollar, Doru oturu, Gzlerin korunmas, Gzleri en az yoran yaz karakterleri ve renkler, alma srasnda gzleri ksa srelerle dinlendirme alkanl, Gzlerin, kas ve iskelet sisteminin dinlendirilmesi, Ara dinlenmeleri. Aadaki durumlarda iilerin gz muayeneleri yaplacaktr; ekranl aralarla almaya balamadan nce, dzenli aralklarla ve ekranl arala almalardan kaynaklanacak grme zorluu olduunda. EKRANLI ARALARLA ALIMALARDAARANACAK ASGAR GEREKLER 1.Ekipman Bu tr ekipmann kullanm iiler iin risk kayna olmayacaktr. Monitr Klavye alma masas veya alma yzeyi alma sandalyesi 2. alma ortam a) Gerekli alan: alma merkezi yeterli genilikte olacak ve uygun ekilde dzenlenecektir. b) Aydnlatma:Operatrn gereksinimleri ve yaplan iin tr dikkate alnarak uygun aydnlatma artlar salanacak, arka planla ekran arasnda uygun kontrast bulunacaktr c) Yansma ve parlama:Pencereler, aklklar ve benzeri yerler, saydam veya yar saydam duvarlar ve parlak renkli cisim ve yzeylerden ekran zerine direk k gelmeyecek ve mmknse yansmalar nlenecektir. d) Grlt:alma merkezlerinde kullanlan ekipmanlarn grlts alanlarn dikkatini datmayacak ve karlkl konumay engellemeyecek dzeyde olacaktr e) Is : alma merkezindeki ekipmanlar alanlar rahatsz edecek dzeyde ortama s vermeyecektir f) Radyasyon :alma merkezindeki grnr k dndaki tm radyasyonlarn salazarar vermeyecek dzeylerde olmas iin gerekli nlemler alnacaktr. g) Nem :alma ortamndaki nemin uygun dzeyde olmas salanacak ve bu dzeykorunacaktr.

12

www.isgdosya.com
3.Bilgisayar programlar Programlar ie uygun olacaktr. Operatrn bilgisi dnda programlara mdahale edilemeyecektir. MKH risk etkenleri ile ilgili ve kiisel olarak ikiye ayrlmaktadr le lgili Risk Etkenleri Fiziksel risk etkenleri: Tekrarlamal, zorlamal ve ar gharcamal hareketler, statik vcut pozisyonlar, kt postr,vcudun ve kollarn yanl vcut mekanikleriyle kullanm,allmam i aktiviteleri, lokalize temasa bal streslerdir. Ergonomik risk etkenleri: istasyonunda, oturma yerinin,masann, ekrann, klavyenin ve mouseun yksekliinin vekullanmnn alana uygun olmamas, aydnlatma ve scaklnyetersiz olmas gibi etkenlerdir. Psikososyal risk etkenleri: memnuniyetsizlii, i monotonluu,yetersiz deneti ve i arkada destei, ar i yk, sorumluluu vebasks altnda alma, yetersiz i organizasyonu gibi etkenlerdir. Kiisel Risk Etkenleri MKH oluumunda cinsiyet, ya, kondisyon ve sigara iimi gibi kiisel etkenlerdir. Ekranl Aralarla almalarda Salk ve Gvenlik nlemleri Hakknda Ynetmelik yaymland tarihte faaliyette olan alma merkezlerinin en fazla 2 yl iinde Ynetmelik hkmlerine uygun hale getirilmeleri zorunludur

Atlyelerde kullanlan alet ve makineler balca iki guruba ayrlr: Elektriksiz el aletleri ve makineleri, Elektrikli el aletleri ve makineleri. ELEKTRKSZ ALETLERDE GVENL

EL ALETLERYLE ALIMLARDA SG

Elektriksiz el aletleri, i yerlerinde elektrikli alet ve makineler dnda el becerisine dayal olarak kullanlan aletlerdir. yerlerinde kullanlan belli bal el aletleri (takmlar) unlardr. Kesici aletler: Metal ve aa i paralarnn kesilmesi ilemlerinde kullanlan aletlerdir (testereler: demir ve aa testereleri; makaslar: el,kol ve kollu tezgah makaslar; keskiler: dz, trnak, yan, sapl ve kaynak keskileri; baklar, baltalar vb.), Vurma aletleri: paralarnn imalat veya tamirat srasnda darbe ilemini yapan sapl aletlerdir (balyozlar; ekiler: demir ve marangoz ekileri; bask ve tokmaklar), Sktrma aletleri: paralarnn ilenmesi, birletirilmesi, bklmesi gibi ilemlerde sktrma grevi yapan aletlerdir (mengeneler: tesviyeci, demirci, marangoz mengenesi; ikenceler; anahtarlar: tek kollu ve ift kollu anahtarlar; penseler: dz, yan keski, kaynak, ayarl ve karga burun; tornavidalar vb.), Her aletin kendine ait depolama yeri bulunmaldr. El aletleri srekli bakm isteyen aletler olduu iin, hemen her i balangcnda ve bitiminde bu aletlerin salaml kontrol edilmelidir. Takmlar kullanlmadan nce muayenesi yaplp gerekli tamiratlar (mesela, balar mantarlam vurma aletleri talanmal, saplar krlm veya gevemi ise bunlar yenilenmelidir vb.) yaplmaldr. Ee le alma paralara biim vermek, yzeyleri dzeltmek ve ilemekte kullanlan bir el aletidir Eelemede titreim olmamas iin i paras mengeneye balanmal, Eeler (sertletirilmi metalden yapld iin) ok krlgandr. arpldnda krlarak kopan para bir kazaya sebep olabilir El Testeresi le alma El testeresi, markalanm kk i paralarnn fazlalklarn kesmeye yarayan bir aratr. Elle kesmede uygun hz dakikada 40-50 gidi-gelitir, Testere lamas eilmeye ve bklmeye fazla dayankl deildir. Bu ykler altnda aniden krlarak eli yaralayabilir, Tornavida le alma Vida bana uygun tornavida seilir, Tornavida saplarnn przlenmemesine itina edilir,

13

www.isgdosya.com
Tornavida sapna eki ile vurulmaz Vidalanacak para elle tutulmaz, Pens le alma Paralar tutmaya ve ayarlama yapmaya yarayan (pense, karga burun vb.) aletlerdir. Hibir suretle (anahtar gibi) cvata veya somunlarn sklp taklmasnda kullanlmaz, Her zaman ie uygun byklkte ve biimde pens seilir, Parmaklar pensin azndan uzak tutulur, Pens ekilenmemelidir Anahtar le alma Cvata bana ve somuna uygun lde anahtar seilir, Az bozulmu anahtarlar kullanlmaz, Daima anahtarn kolu (itilerek deil) vcuda ekilerek allr, Anahtar kolu boru paras ile uzatlarak allmaz eki le alma eki kullanrken eller yal veya terli olmamaldr(yal el, ekicin elden kaymasna sebep olabilir), Kullanm ncesi, sapn gevek veya krk olup olmad kontrol edilir, Kullanmda eki sapn ekice yakn tutmak doru deildir, Keski le alma Keski kullanrken gvenlik gzl taklmaldr, Keskiler sertletirilmi elik paralar zerinde kullanlmamaldr, eki ile keski kullanrken, keskinin banda apak braklmaz, Markalama Aleti le alma Pergel gibi sivri ulu aletler cepte tanmaz, Keskin aletlerin kullanlmas, kr olanlara oranla daha emniyetlidir. Kullanm ncesinde daima(izeceklerin ve pergellerin) bilenmi olupolmadklar kontrol edilir. ELEKTRKL ALETLERDE GVENL Elektrikli el aletlerinin kullanm srasnda gvenli bir alma yaplabilmesi iin Elektrikli matkap, testere ve talama arklar gibi dner aletleri kullananlar, eldiven (i eldiveni dnda), kravat, kolye takmamal, bol elbise giyinmemeli, Kvlcm meydana getirebilecek ilerde yangn tehlikesine kar i elbiselerinde ya ve zc art bulundurulmamal, Ar olan elektrikli aletlerin drlmesi riskine uygun alanlar tedbirli(zel koruyucu ayakkab giymek vb.) olmal, Elektrikli aletlerin yksek yerlerde kullanlmas srasnda, aletin krlmas veya elektrik arpmas ile dmelere kar (kemer ve omuz koruyucularvb.) zel nlemler alnmal, Matkap le alma Malzemeleri delme ilemlerinde kullanlmakta olup darbeli (beton ilerinde) ve darbesiz (metal, tahta vb.) olmak zere iki eittir. Malzeme cinsine gre matkap ucu seilmeli Elektrik motorunun topraklanmam olmas, Titreim ve sese kar iyi korunma salanmaldr. Testere le alma Malzemelerin kesilmesi ilemlerinde kullanlrlar. Eski ve mrn tamamlam testerenin Kullanlmas gerekir Bileme ve Talama ark le alma Bileme arklar kesici aletlerin bilenmesi ilemlerinde, talama arklar ise metallerin kaynaklanmas (kaynakla birletirilmesi) srasnda meydana gelen przlerin dzeltilmesi ilemlerinde kullanlrlar Koruyucu gzlk kullanlmal arkn salam taklmamas, kazaya neden olabilir Hasarl arklarn kullanlmas, kazaya neden olabilir Pnmatik el aletlerinde gvenlik Kullanm srasnda mutlaka gzlk veya yz maskesi kullanlmaldr.

14

www.isgdosya.com
allan yere basnl hava ile alldna dair uyar levhas konulmaldr. alma blgesi yaknlarnda baka alanlar var ise onlarn tozlardan, kvlcmlardan ve paracklardan etkilenmemeleri iin siperlik kullanlmaldr. Alete gelen basnl havann temiz ve kuru olmasna dikkat edilmelidir. Tozve nem alete zarar verebileceinden aletlerin hava girilerinde filtre olmastercih edilmelidir. Pnmatik el aletlerinin bakmlar dzenli olarak yaplmaldr. Aletler herzaman yalanm ve temiz halde bulundurulmaldr. Sadece tavsiye edilen atamanlar kullanlmaldr. Aletin krlma ya da kaymasndan kaynaklanabilecek el ve ayakkesilmelerine kars dikkatli olunmaldr. Basnl hava ile kesinlikle elbise temizlii yaplmamaldr. Zorunlu hallerdemakinalarda temizlik yaplacaksa nozul basnc 2,1 kg/cm nin altndaolmak kouluyla ve kiisel koruyucular kullanlarak temizlik yaplmaldr. Basnl hava hortumlarnda gvenlik Hortum aplarnn ve balantlarnn uygun olmasna dikkat edilmelidir. zel yerlerde (anma, kesilme, kvrlma riski yksek) zel hortumlarkullanlmaldr. Hortumlar en az 10,5 kg / cm ye dayankl olmaldr. Kesilme atlak ve anmalara kars basnl hava hortumlarn sk sk kontroledilmelidir. Hortumdan bir miktar havay pskrttkten sonra el aletlerine hortumbalanmaldr. Hortum balantlar iin uygun kelepeler kullanlmaldr. ngrlen basncn zerindeki bir basnta alma yaplmamaldr. Kullanmadnda ya da alet deimelerinde hortumlardaki hava girii kapatlmaldr. Yrme yollarnda, hollerde ve merdivenlerde hortum varsa dikkatligeilmelidir. Hortumlarn rengi iinden geen basnl gazn karakteristiiniyanstmaldr. El Aletleri le Yaplan almalarda Genel Gvenlik Tedbirleri Emniyet Gzl kullanlmaldr. e Gre Uygun alet kullanlmaldr. Usulne Uygun olarak kullanlmaldr. Gvenli yerde muhafaza edilmelidirler. Merkezi bir kontrol sistemi olmaldr. alma yerlerine uygun malzemelerle ve uygunekilde tanmaldrlar. Teknolojik gelimeler dorultusunda yenilenmelidir SG-Tanabilir elektrikli el aletlerinin saplar, yeterli cins vekalnlkta akm geirmeyen bir maddeyle kaplanacak veya bu gibimalzemeden yaplm olacak ve bu aletlerin zerlerinde, devreyi kapaltutmak iin, srekli olarak baslmas gereken yayl devre kesicileri(enterptr) bulunacaktr. Parlayc, patlayc maddelerin imal edildii,tand ve depoland yerlerde, elektrikli el aletleri kullanlmayacaktr. SGEl aletleri, yerlerde, merdivenlerde, geitlerde veya iileringeit olarak faydalanabilecei herhangi bir yer zerinde ortadabulundurulmayacak ve bunlar iin uygun dolap, ask tablosu veya en az 2cm ykseklikte eteklii bulunan raflar yaplacaktr. SG Pnmatik seyyar cihazlarn kumanda tetikleri uygun ekildekonulmu olacak ve operatr elini ektiinde, hava giri supab otomatik olarakkapanacaktr. Bunlarn basnl hava hortumlar ve hortum balantlar,yapacaklar ie uygun ve dayankl olacak ve bunlarla normal onarm dnda birpara deitirilirken veya benzeri bir i yaplrken, hava hortumlarnn anavalfleri kapatlacaktr.

Elektrik, (-) negatif yk sahibi elektronlarn ve iyonlarn hareketi sonucu oluan yk akmdr. Doru Akm: Zamana bal olarak yn ve iddeti deimeyen akma denir. Genelde elektronik devrelerde

ELEKTRKLE ALIMALARDA SG

kullanlr. En ideal doru akm en sabit olandr. En sabit doru akm kaynaklar da pillerdir. Alternatif Akm: Zamana bal olarak yn ve iddeti deien akma denir. Byk elektrik devrelerinde ve yksek gl elektrik motorlarnda kullanlr. Evlerimizdeki elektrik, alternatif akm snfna girer. Buzdolab, amar makinesi, bulak makinesi, aspiratr ve vantilatrler direk alternatif akmla alrlar. Televizyon, mzik seti ve video gibi cihazlar ise alternatif akm doru akma evirerek kullanrlar.

15

www.isgdosya.com
Kk Gerilim:Anma gerilimi 50 Volta kadar olan gerilim deeridir. Tehlikeli Gerilim: Etkin deeri alternatif akmda 50 Voltun doru akmda 120 Volt un stnde olan, yksek
gerilimde ise, hata sresine bal olarak deien gerilimdir. Alak Gerilim: Etkin deeri 1000 Volt ya da 1000 Volt un altnda olan fazlar aras gerilimdir. Yksek Gerilim:Etkin deeri 1000 Volt un zerindeki fazlar aras gerilimdir. Frekans(Hz): Birim zamandaki salnm saysdr Elektrik kuvvetli akm tesisleri: nsanlar, dier canllar ve eyalar iin baz durumlarda (yaklama, dokunma vb.) tehlikeli olabilecek ve elektrik enerjisinin retilmesini, zelliinin deitirilmesini, biriktirilmesini, iletilmesini, datlmasn ve mekanik enerjiye, a, kimyasal enerjiye vb. enerjilere dntrlerek kullanlmasn salayan tesislerdir. Elektrik i tesisleri:Yaplarn iinde veya bu yaplara ek olarak kurulmu tesisler dndaki her trl alak gerilim tesisleri, evlere ait, ba, bahe tesisleri, srekli tesislerin iletemeye almasna kadar kurulmu geici tesisler.. Elektrik Akmnn nsan Vcudundaki etkileri Alak gerilim deerlerinde iletim yolu dolam sistemi yani kalp zerinden meydana gelir.Bu nedenle alak gerilimlerin ldrc etkisi kalp fibrinasyonundan (ok) kaynaklanmaktadr. Yksek gerilimlerde vcuda uygulanan elektriksel alan iddetinin daha fazla olmas nedeniyle dolam sistemi dndaki bir ok organ da iletken hale gelir. zellikle iletim yolunda bulunan deri dokusunun diren etkisi nedeniyle oluan ar s doku yanmasna neden olur. nsan vcudu toplam direnci 2500 ohm alnp, insan iin tehlikesiz akm 20 mA alnrsa 50 voltluk bir temas gerilimi snr deer olarak kabul edilebilir. Bu nedenle 50 voltun zerindeki ebeke (50 Hz) gerilimi tehlikeli gerilim olarak kabul edilir nsan vcudundan geen 50 Hz lik alternatif akmn farkl iddetlerinin fizyolojik etkileri: Akm iddetiFizyolojik belirtisi 0.01 mA Akmn hissedilme snr,elde gdklanma 1-5 mA Elde uyuma, el ve kol hareketinin zorlamas 5-15 mA Elde, kolda kramp balamas, tansiyon ykselmesi 15-25 mA Kaslmalar artar, ancak kalp etkilenmez 25-80 mA Tahamml edilebilir akm iddetidir 80-100 mAKalpte fibrilasyon meydana gelir, uur kaybolur alanlar Elektrik arpmasndan Korumak Koruyucu yaltma, zerinde durulan yerin yaltlmas, Kk gerilim kullanma, Sfrlama ve Topraklama, gibi dzenler kullanlr. Kaak akm rlesi Koruyucu yaltma: Normalde gerilim altnda olmayan ancak yaltm hatas sonucu elektriklenebilen paralarn izoleli yaplmasdr Elektrik ilerinde kullanlan penseler, kargaburunlar, tornavidalar ve benzer el aletleri zerinde durulan yerin yaltlmas: Yerleri deimeyen sabit elektrikli makine ve aralarla, elektrik panolarnn taban alanna tahta zgara, lastik paspas vb. konulmak suretiyle yaplan bir korunma nlemidir. Kk gerilim kullanma: elektrikli aralarn 42 voltluk gerilimle altrlmasdr. Bu korunma nlemi yaplan elektrikli aralar ayrca topraklamaya gerek yoktur. Kazan iinde veya buna benzer dar ve iletken ksmlar bulunan yerlerle, slak yerlerde, alternatif akm ile alan lambalar kullanld takdirde kk gerilim kullanlmaldr Sfrlama: Elektrikli makine ve aralarn gvde ksmlarnn (yani aselerinin) ntr iletkenine balanmasdr. Ancak ntr hattna dorudan doruya balamak iin en az 10 mm. kesitinde bakir iletken kullanlmas zorunludur. Topraklama:

16

www.isgdosya.com
Elektrik enerjisinin kullanld yerlerde, zerinde akm tayabilecek madeni ksmlarn toprak ile yaplan elektriksel balant dzenine topraklama denir.Topraklama devresi, dk direnli iletkenden (bakir veya alminyumdan) yaplm olmal, Baland cihazn devresinde meydana gelecek en byk kacak akm iletecek kapasitede olmal, mekanik ve kimyasal etkilerden korunmu olarak ekilmelidir.Direnci10 ohm dan byk levhalara ek topraklama levhas eklenmelidir. Radyoaktif paratonerlerin topraklama direnci 5 ohm dan kk olmaldr. Kacak akm rlesi : Tketici devrede, gelen ve giden akmlarn birbirlerine eit olmad durumlarda, devreyi otomatik olarak kesen bir koruma cihazdr. Kacak akm rlesinde toprak hattna da gerek yoktur.

Elektrik le lgili Fen Adamlarnn Yetkileri

Elk. tesisi plan, proje hazrlanmas ve imzalanmas ileri 1. Grup 2. Grup 3. Grup 50 KW 30 KW 16 KW Elk. i tesisi yapm ileri 150 KW 400V 125 KW 400V letme ve bakm ileri 1500 KW 35 KV 1000 KW 35 KV 500 KW 400 V

75 KW 400V

Elektrik tesislerindeki kesiciler ve ayrclar her trl hava artlarnda devreyi tam ve gvenli bir biimde

ayrm olmaldr Ksa devre ve topraklama ilemi alma yerinin en yakn ksmlar zerinde ve bu yerin her iki ucunda yaplmaldr. Ak hava elektrik tesisleri en az 180 santimetre ykseklikteki duvar veya tel kafes itle evrilmi olmal, ikaz levhalar taklmal, giri kaplar kilitli olmaldr. Elektrik ebekelerinin bakm, onarm, yenileme ilerine balamadan nce, bu ebekelerden beslenen tketicilerde jeneratr bal olup olmad aratrlmal, ters besleme olup olmad tespit edilmelidir. Ayrca bu jeneratrlerde enversr alter bulunmaldr. Alternatif veya doru akm devrelerinde kullanlan sigortalar kapal bir tablo iine monte edilmeli, deeri 32amper in stnde olan sigortalar en az bir alter veya anahtarla kontrol altna alnmaldr

Hava hatt iletkenlerinin en byk salnml durumda yaplara olan en kk yatay uzaklklar
Hattn izin verilen en yksek srekli iletme gerilimi (KV) 0-1 1-36 36-72,5 72,5-170 170-420 Yatay uzaklk (m) 1 2 3 4 5

Gerilim altndaki ksmlarn dokunmaya kar gerilimi 50 Volttan yukar olan alternatif veya 120 Volt tan Transmisyon tertibatndaki miller ve yataklar statik elektrie kar topraklanmal, kayla kasnak arasna ve
kayn kasna terk ettii ksmn her iki tarafna topraklanm metal taraklar uygun ekilde konmaldr. yukar olan doru akml blmleri devreleri yaltlm olmal

17

www.isgdosya.com
tlerek toz haline getirilmi maddelerin pnmatik konveyrlerle tand hallerde, statik elektrie kar
konveyrn metal borular btn hat boyunca birbirine iletken balantl olmal ve topraklanmal, Titan, Alminyum ve Magnezyum ince tozlarnn tand yerlere statik elektrik detektrleri veya benzeri uygun tertibat konulmaldr. Statik elektik birikmelerine kar, gerekli yerlere statik elektrik yk gidericileri ve ntralizatrler konulmal Parlayc, patlayc tehlikeli ve zararl maddeler bulunan yerlerde, aydnlatma devresi de dahil olmak zere elektrik tesisat bir yl gemeyen sreler iinde muntazaman ehliyetli elemanlar tarafndan kontrol ve bakma tabi tutulmaldr. Topraklama tesisat periyodik olarak en az ylda bir, yer deitirebilen iletme elemanlar iin alt ayda birdefa yetkili teknik elemanlar tarafndan muayene ve lmleri yaplmaldr. Elektrik retim, iletim ve datm tesislerinin topraklama tesisat, hatlar hari 2 ylda bir, enerji nakil ve datm hatlarnn topraklamalar ise en ge 5 ylda bir muayene, lme ve denetlemeye tabi tutulmal, lm sonular kaydedilmelidir Paratonerler ve yldrma kar alnan dier koruyucu tertibat en az ylda 1 defa ehliyetli elektrikiye kontrol ettirilmeli, dzenlenen belge iyerinde bulundurulmaldr naat antiyeleri ile dier ak alma yerlerinde kullanlan elektrikli el aletleri kk gerilim veya 1/1 oranl, sarglar birbirinden ayr gvenlik transformatrnden (ayrc transformatr) elde edilen gerilimle altrlmal veya zel olarak imal edilmi ift yaltkanl olmaldr. Gvenlik transformatr kullanlmas halinde k devresine yalnz 1 adet elektrikli el aleti balanmaldr Tehlikeli Gerilimin alt snr gerilim deeri 50V

Alak Gerilim ile Yksek Gerilim arasndaki snr gerilim deeri 1000 V Parlayc Patlayc ve Yanc maddelerin imal edildii ilendii veya depoland yerler ya, boya ve dier

parlayc svlarn bulunduu binalar ile zerinde direk veya sivri kntlar yahut su depolar gibi yksek yerler bulunan binalar yldrma kar yrrlkteki ynetmelik ve artnamelere gre yaplacak yldrmlk tesisat ile hava hatlar ise uygun kapasitedeki parafudr ile korunacaktr.

Son yllarda byk kullanm alan bulmu olan yeni bir kesici tipi olan, ama srasnda ark zerine Sabit

basnl gaz flenerek ark sndrlen, yanmayan, abuk souyan, Dielektrik dayanm yksek ve zehirsiz olan ancak sndrme annda toz haline geldiinde zehirli hale geen temizlik annda lastik eldiven ve maske kullanlmas gereken gaz SF6 Alak gerilim tesislerinde dolayl dokunmaya kar nemli ve en ok uygulanan, hata akm ile faaliyete geen devre elemanlar ile salanan koruma yntemi Beslemenin otomatik olarak kesilmesi yntemidir. 250-450 kV gerilime yaklama mesafesi 3,5 m dir. Yer alt kablolarnda yaplacak bir ilemde, elektrik kesilmesinden hemen sonra Kapasitifboalmay temin iin, zerinde allmas gereken kablolarn btn iletkenleri ksa devre edilmeli ve topraklanmaldr Elektrik i tesislerinde alternatif veya doru akm devrelerinde kullanlan sigortalar kapal bir tablo iine monte edilmeli, deeri 32 Astnde olan sigortalar en az bir alter veya anahtarla kontrol altna alnmaldr. Sabit olmayan tesislerde topraklama kontrol 6 ayda bir yaplmaldr Havai hat aa direklerinde yaplacak almalara balanmadan nce izolatr sk balar zlmelidir ebekeden beslenen tesislerde, kullanlan yedek elektrikretim aygt (jeneratr) ile ebekeyi ayran iletme elemanna Enversr alter denir. Elektrik le lgili Fen Adamlarnn Yetki, Grev Ve Sorumluluklar Hakkndaki Ynetmelik hkmlerine gre 2. grup elektrikilerin iletme ve bakm yetkileri 1000kW, 35kV dir.

veren, elle tama ilerinde iiler ve/veya temsilcilerine tanan ykle ilgili genel bilgileri ve mmknse

ELLE KALDIRMA VE TAIMA LERNDE SG

ykn arl ile eksantrik yklerin ar tarafnn arlk merkezinin yeri hakknda, kesin bilgileri vermekle ykmldr. veren, Sal ve Gvenlii Ynetmeliinin 12 nci maddesindeki hususlarla birlikte, bu Ynetmeliin eklerinde belirtilen hususlar da dikkate alarak, yklerin doru olarak nasl tanaca ve yanl tanmas halinde ortaya kabilecek riskler hakknda iilere yeterli bilgi ve eitim verecektir. Aada belirtilen zelliklere sahip yklerin elle tanmas srt ve bel incinmesi riski oluturabilir;

18

www.isgdosya.com

ok ar veya ok bykse, Kaba veya kavranlmas zor ise, Dengesiz veya iindekiler yer deitiriyorsa, Vcuttan uzakta tutulmasn veya vcudun eilmesini veya bklmesini gerektiren bir konumda ise, zellikle bir arpma halinde yaralanmaya neden olabilecek younluk ve ekilde ise.

ok yorucu ise, Mutlaka vcudun bklmesi ile yaplabiliyorsa, Ykn ani hareketi ile sonulanyorsa, Vcut dengesiz bir pozisyonda iken yaplyorsa, Bedenen alma ekli ve harcanan g, zellikle srt ve bel incinmelerine neden olabilir. alma ortam aadaki zelliklerde ise, zellikle srt incinmesi riskini artrabilir; allan yer ii yapmak iin yeterli genilik ve ykseklikte deil ise, Zemin dz deilse, engeller bulunuyorsa veya dme veya kayma tehlikesi varsa, alma ortam ve artlar, iilerin ykleri gvenli bir ykseklikte veya uygun bir vcut pozisyonunda tamasna uygun deilse, yeri tabannda veya allan zeminlerde yklerin indirilip kaldrlmasn gerektiren seviye farkllklar varsa Zemin veya zerinde durulan yer dengesizse, Scaklk, nem veya havalandrma uygun deilse Aada belirtilen alma ekillerinden bir veya daha fazlasn gerektiren iler srt ve bel incinmesi riski oluturabilir. zellikle vcudun belden dnmesini gerektiren ar sk veya ar uzun sreli bedensel almalar, Yetersiz ara ve dinlenme sresi, Ar kaldrma, indirme veya tama mesafeleri, lemin gerektirdii, ii tarafndan deitirilemeyen alma temposu.

inin; Yaplacak ii yrtmeye fiziki yapsnn uygun olmamas, Uygun olmayan giysi, ayakkab veya dier kiisel eyalar kullanmas, Yeterli ve uygun bilgi ve eitime sahip olmamas, Durumunda iiler risk altnda olabilirler.

Ergonomi insan kullanm iin evre, sistem ve nesnelerin tasarmna insanla ilgili bilimsel bilginin Ergonominin Bileenleri Anatomik Bileeni Antropometri (Vcut lleri) Biyomekanik (Kuvvet uygulamalar) - Kronik ya da kmlatif bozukluklarn olumamas iin nlem almay salar. - Kuvvet uygulamasnn temel prensiplerinin i organizasyonlarnda dikkate alnmas, - Vcut llerine gre alma koullarnn dzenlenmesini salayacaktr. - Kuvvet uygulamasnda tm yaammzda kullanacamz temel prensip vardr; hareketler ritmik
olmal (statik iler ergonomik deildir), hareketler simetrik olmal, hareketler doal olmal (Vcudumuzla bir i yaparken, vcudumuz doal pozisyonundan ne kadar saparsa, o kadar daha fazla enerji harcar ve zarar grrz.) Fizyolojik Bileeni fizyolojisi (Enerji harcanmas) - i iin alann ne kadar enerji harcanacan inceler evre fizyolojisi (Fizik evrenin etkileri) uygulanmasdr

ERGONOM

19

www.isgdosya.com
Bilgi deerlendirme ve karar alma Mesleksel psikoloji (Eitim, efor ve kiisel farkllklar
Psikolojik Bileeni

Eer uygun aralar veya dinlenme dnemleri konulursa tazelenmi optimum etkinlik dnemlerine balanabilir. Drt tip i aras vardr: Spontan ; ar zorlayc ilerde alanlarn kendisince verdii aralardr. Maskelenmi ;halen yaplan ile ilgili olmayan ikincil bir iin yaplmasdr. -koullu ;Bir makinenin temizlenmesi, alma masasnn dzenlenmesi alma arkadalarna
danmak zere alma alanndan ayrlma nceden programlanm alma Alanlarnda Ergonomik Risk Etmenleri 1.fiziksel etmenler Dk scaklk Vibrasyon Yinelenen ya da srekli yaplan i Ar kuvvet Belirli prosudrlerde almak Lokalize mekanik temas basklar 2. biyolojik etmenler 3. psikolojik etmenler 4. i etmenleri 5. rgtsel etmenler (ynetim biimi)

yeri ortam faktrleri;

FZKSEL RSK ETMENLER

1Fiziksel Faktrler 2Kimyasal Faktrler 3Biyolojik faktrler 4Ergonomik faktrler 5Psikososyal faktrler YERLERNDEK FZKSEL RSK ETMENLER Grlt Titreim Termal Konfor Nem Scak Souk Istma Havalandrma Aydnlatma yonize ve Noniyonize Inlar Alak ve Yksek Basn GRLT Ses ;Gaz, kat ve sv cisim molekllerinin, hava basncnda yaptklar dalgalanmalarn, kulaa etkisiyle oluan bir duygu (enerji-dalga)dr. sesin dalga boyu () (cm) Arka arkaya gelen iki sins tepe noktas arasndaki toplam uzakla, dalga boyu denir. sesin periyodu (t)(sn) Bir dalga boyu iin geen zamana periyot denir. sesin frekans (f)(1/sn&hertz-hz) Birim zamandaki dalga saysna frekans denir.Uzun dalgalar dk frekansa, ksa dalgalar yksek frekansa sahiptir.

20

www.isgdosya.com
sesinhizi(m/sn)
Sesin hava ve su gibi deiik ortamlarda birim zamanda ald yola sesin hz denir.Sesin hz yayld ortamn scaklna ve younluuna baldr. ses basnc (bar - newton/cm) Skma ve genleme arasndaki basn farkna ses basnc denir. sesingc(w) ses kaynandan bir metre (1m) uzaklktaki ses basncna sesin gc denir. sesinyounluu (w/m) ses gcnn belirlenmi birim zamanda birim alana den miktarna sesin younluu denir. iitilebilen en dk ses younluuna iitme eii denir. sesyounlukdzeyi(bell-db) birim alandaki ses younluk dzeyinin llmesine ses younluk dzeyi denir. sesiniddeti sesin younluk dzeylerine sesin iddeti denir.ayn srede daha ok dalga reten ses kaynann frekans daha fazladr. Kulamz iin yksek frekansl (ince-tiz) sesler, alak frekansl (kaln-pes) seslerden daha zararldr Genlii derin olan ses, iddetlidir. grltnn tanm; ILO: itme kaybna yol aan, sala zararl olan veya baka tehlikeleri ortaya karan btn seslerdir. B: Gelii gzel, arzu edilmeyen, istenmeyen, rahatsz edici sestir. Endstrideki grlt ise; iyerlerinde alanlarn zerinde fizyolojik ve psikolojik etkiler brakan ve i verimini olumsuz ynde etkileyen sesler olarak tanmlanabilir. Duyma Eii: nsan kulann ilk uyum salad ses iddeti 0 (sfr) dBdir. Buna duyma eii denir. Ar Eii: nsan kulann dayanamad ses iddeti ise 140 dBdir. Buna ar eii denir. itilebilir Frekans Aral: nsan kula 16-20.000 Hertz olan sesleri iitilebilir. MaruziyetSnr Deeri LEX, 8h=87dB(A) En YksekMaruziyetEtkin DeeriLEX, 8h=85dB(A) En DkMaruziyetEtkin DeeriLEX, 8h=80dB(A) Grlt lme cihazlar, anlk grlt lme cihazlar, ortam dozimetreleri ve kiisel dozimetreler eklinde dzenlenmitir. GRLT KAYNAINDA ALINMASI GEREKEN NLEMLER Kullanlan makinelerin, grlt dzeyi dk makineler ile deitirilmesi, Grlt dzeyi yksek olarak yaplan ilemin, daha az grlt gerektiren ilemle deitirilmesi, Grlt kaynann ayr bir blmeye alnmas, Grltnn sebep olduu iitme kayb tipleri 1- letim tipi iitme ;kayb kulak zarnda ve orta kulak kemiklerinde 2- Alg ipi iitme kayb; i kulakta duyma hcrelerinde GRLTL ORTAMDA ALINMASI GEREKEN NLEMLER Makinelerin yerletirildii zeminde, grltye ve titreime kar yeterli nlemlerin alnmas, Grlt kayna ile grltye maruz kalan kii arasna grlty nleyici engel koymak, Grlt kayna ile grltye maruz kalan kii arasndaki mesafeyi artrmak, Sesin geebilecei ve yansyabilecei duvar, tavan, taban gibi yerleri ses emici malzeme ile kaplamak, GRLTYE MARUZ KALAN KDE ALINMASI GEREKEN NLEMLER Grltye maruz kalan kiinin, sese kar iyi izole edilmi bir blme iine alnmas, Grltl ortamdaki alma sresinin ksaltlmas, Grltye kar etkin kiisel koruyucu kullanmak, TIBB KORUNMA (Koruyucu-nleyici) Grltl ilerde alacaklarn ie girilerinde odyogramlar alnmal ve salkl olanlar altrlmal, kazalarnn nlenmesinde kesin denilebilecek, yeterli nlem alnabiliniyorsa, grltl ilerde doutan sar ve dilsizlerin altrlmas da dnlebilir, Grltl ilerde alanlarn, her alt ayda bir odyogramlar alnmal ve iitme kayb grlenlerde gerekli tedbirler alnmaldr. Salk Kurallar Bakmndan Gnde Ancak Yedi buuk Saat veya Daha Az allmas Gereken ler Hakknda

21

www.isgdosya.com
Ynetmelik 15.04.2004/25434 Madde:4-u iler grlt dzeyi 85 dBli aan ilerde gnde ancak yedi buuk saat altrlabilir. Fazla altrmak yasaktr. Endstride, grltnn sebep olduu iitme kayplar da fiziksel etkenlerle olan meslek hastalklar grubuna giren bir meslek hastaldr. Grlt zararlarnn meslek hastal saylabilmesi iin; grltl ite en az iki yl, Grlt iddeti srekli olarak 85 dB. n stnde olan ilerde en az 30 gn alm olmak gereklidir. Ykmllk sresi 6 aydr. TTREM Titreim (vibrasyon): Mekanik bir sistemdeki salnm hareketlerini tanmlayan bir terimdirTitreimin zelliini, frekans, iddeti ve yn belirler Tm vcudun veya el ve kollarn titreime maruziyeti sonucunda oluan etki; 1.Titreimin frekansna, 2.Titreimin iddetine, 3.Titreimin ynne, 4.Titreime maruz kalnan sreye, 5.Titreimin uyguland blgeye-byklne, 6.Titreime maruz kalan kiinin yana, cinsiyetine ve kiisel duyarll ile genel salk durumuna baldr Birim zamandaki titreim saysna, titreimin frekans denir. Titreimin olutuu ortamda, titreen enerjinin hareket ynne dik, birim alanda, birim zamandaki akm gcne, titreimin iddeti denir. El-Kol titreiminde 1-1000 Hz frekanslar hissedilir. 8 saatlik alma sresi iin gnlk maruziyet snr deeri 5 m/s 8 saatlik alma sresi iin gnlk maruziyet etkin deeri 2,5 m/s Tm vcut titreiminde 1-80 Hz frekanslar hissedilir. 8 saatlik alma sresi iin gnlk maruziyet snr deeri 1,15 m/s 8 saatlik alma sresi iin gnlk maruziyet etkin deeri 0,5 m/s i sal bakmndan nemli olan titreim, frekans bantlarna ayrlarak vibrasyon detektr ile llr. Titreim, vcuda yayld nokta veya blgeye en yakn yerden llr. Titreimden oluan meslek hastalnn ykmllk sresi 2 yldr. RADYASYON Atomlardan, gneten ve dier yldzlardan yaylan enerjiye radyasyon enerji denir. Radyasyon enerjisi ya dalga biiminde ya da parack modeli ile yaylrlar. yerlerinde radyasyonun kullanlmasn ve denetlemesini Trkiye Atom Kurumu yapar? Gama Inlar; Uzaydan gelen ve ok hzl, temel paracklardan oluan kozmik nlardan sonra en ksa dalga boyundaki radyasyonlar gamma nlardr. Gamma nlar hem uranyum ve radyum gibi doan radyoaktif maddelerin paralanmalar srasnda hem de bir nkleer reaktrde ya da bir atom bombas patlatldnda atom ekirdeklerinin paralanmasyla meydana gelir, Mortesi (UV) nlar : Gne n ierisinde bulunduu gibi yapay olarak da meydana getirilebilir. Xnlarna gre dalga boylar daha uzundur. Mortesi (UV) nlarn dalga boylar: 1-1000nm Grnr nlar:Grnr nlarn dalga boyu 400nmnin altnda olan mor ktan yaklak 740nm dalga boyundaki krmz a kadar uzanr. Kzltesi (IR) :Gne nlarndaki s kzl tesi nlardan kaynaklanr. Kzltesi nlarn (IR) dalga boylar: 740-100.000nm Radyo dalgalar :Kzltesi nlarn tesindeki blgede, dalga boylar daha uzun olan btn radyo dalgalar yer alr. Bu nlarn dalga boylar birka milimetreden 1kmye kadar uzanr. Alfa nlar; helyum atomunun pozitif ykl ekirdeidir.Yapay olarak meydana getirilebildii gibi teknolojinin gerei olarak istenmedii zaman yan rn olarak (elektron tplerinde olduu gibi) ortaya kabilir Beta nlar; negatif ykl hzl elektronlardr. Yapay olarak izotop elde etmekte hzlandrlm elektronlar kullanlr. Elektron tplerinde de katottan anoda elektron ak vardr. Bu elektronlarn bir ksm anoda gitmeyip yn deitirerek aa kabilirler.

22

www.isgdosya.com
Ntron nlar; atom ekirdeinde bulunan yksz paracklar olupNkleer ekirdek blnmesi ve
reaksiyonlar srasnda meydana gelirler Proton nlar; atom ekirdeinde bulunan ve pozitif elektron ykl partikllerdir. Bu n da nkleer ekirdek blnmesi reaksiyonlar srasnda meydana gelir. Radyasyonun insan vcuduna etkileri Alfa nlar, ar paracklar olup ok uzaa gidemezler. Havada yaklak 5cmlik mesafedeki bir kat tabakasn veya alminyum levhay geemezler. Bu nedenle evreden gelebilecek alfa nlar nemli bir tehlike oluturmazlar. Ancak, kaynandan ktklarnda hcreler zerinde ok zararl etkiye sahiptirler. Solunduklar veya yutulduklar zaman zararldrlar Beta nlar, madde iine fazla nfuz etmezler. Bu nlar, cilt zerinde yank etkisi meydana getirirler ve kas iine birka mm mesafeye kadar etki ederler.Beta nlarnn yutulmas ve solunmas tehlikeli olabilir. Ntron nlar olduka tehlikelidir. Vcudun derinliklerine girebilirler. Doku hcrelerinin otom ekirdekleri ierisine nfuz edebilirler. Bu nedenle dokulara zarar verirler. Proton nlarvcudun derinliklerine girebilir ve dokulara hafif derecede nfuz edebilir. Bu nedenle vcuda zararldr. Gama Bu nlar canllar iin zararldr. Dokulara derinliine girerler ve tahrip ederler. Tpta kanserli hcreleri yok etmede, ara ve gerelerin mikroplardan arndrlmas gibi yararl ilerde de kullanlr X-nlar, vcuda derinlemesine kolayca girebilir ve dokulara nfuz ederek tahrip edici etki gsterir. Xn, tpta i organlarn ve kemik yapnn izlenmesinde ok sk kullanlr. Mortesi nlar (UV);derinin yzey hcreleri ve gzn kornea tabakas zerine etki yapar. Deri (gne yanna benzer yanklar, pigmentasyon, ekzema, sivilce, deri kanserleri)Gzlerde (gz sulanma-yanma, kant, ar, konjonktivit, iritis, kornea lseri ve kalc krlk) Kzl tesi. Bu nlarn iddetine maruziyet sresine ve na maruz kalan vcut blgesine bal olarak deri yanklar, katarakt gibi baz gz hastalklar da meydana gelebilir. Bu nlar vcuda kolayca girer ve ar s verirler. Vcudun ak ksmlar snr ve fiziki gerginlik olur Radyasyondan korunma Mhendislik nlemleri nceliklidir. Yetersiz kalan durumlarda ek olarak uygun gz korumasSnf 3 ten itibaren kullanlmaldr. Cilt korumas kyafetler snf 4 iin yanmaz olmal, eldivenler sk dokuma ve opak olmaldr. Koruyucu kremler, bariyerler, havalandrma

Kaynak ilemi esnasnda oluan ark enerjisinin yaklak %15i n eklinde ortama yaylmaktadr. Bu nlarn Tan ;Dtan etki yapan nlarn llmesi iin parsiyel global dozimetre, kontaminasyonun llmesi iin
%60 IR, %30 grnr ve %10u ise UV nlardr total veya parsiyelbeden spektrometresi yaplr. BASIN Birim alana yaplan kuvvete basn denir. Birimi Bar & Newton/cmdir. Normalde 4 N/cmlik basn deiimi organizmada rahatszlk hissi dnda herhangi bir salk sorunu oluturmaz. Basncnn dmesi nedeniyle, normal atmosfer basnc altnda dokularda erimi olan gazlar serbest hale gelir ve vcutta; eitli organlarda karncalanma, Kol ve bacaklarda arlar, Bulank grme, Kulak arlar, Vcuttaki oksijenin parsiyel basncnn dmesi sonucu anoksemi (Kanda O azalmas), taikardi grlebilir. Basncn 4 atmosferi amas halinde, kii solunum ile fazla azot alacandan, azot narkozu iine debilir ve vcutta; Karar verme-dnme, istemli hareketlerde ktleme uur ekilmesi, Kii normal basnca dnd takdirde bu belirtiler hemen kaybolur.

23

www.isgdosya.com
Oksijen parsiyel basncnn artmas ileri safhada komaya sokar, Dk ve yksek basncn iiler zerinde meydana getirdii olumsuz etkiler bir meslek hastaldr.
Basn deiiklii nedeni ile grlen akut hadiselerde ykmllk sresi 3 gn, dier hadiselerde ise, ykmllk sresi 10 yldr. Banl yerlerde alacak iiler; Gen ve tecrbeli olmal, Obez ve alkolik olmamal, Kronik solunum sistemine hastalklar olmamal, Akut KBB yaknmalar olmamal, Tam sistemik muayene yaplmal, Akcier ve sins grafileri ekilmeli, Byk eklemlerin ie girite ve periyodik muayenede radyolojik incelemeleri yaplmal, ncelemeler ii iten ayrldktan sonra da 2 yl tekrarlanmal, Basn altnda kazaya urayanlar ile hastalananlar yeniden ie dndrlmemeli, Basn altnda alanlar ok iyi eitilmeli, SG Tz Madde: 82 Dalg odalarnda, ahs bana saatte en az 40m hava salanacak ve bu havadaki CO miktar %0,1i gemeyecek, Bir dalg 22mden fazla derinlie bir gnde 2 defadan fazla dalmayacak ve bu 2 dal arasnda en az 5 saat geecek, Dekompresyon zaman, dalma derinliklerine ve basnca gre, iyice ayarlanacak ve durum, iyi ileyen kontroll ve hassas yazc bir manometre ile izlenecek, Bu gibi ilerde alacak iiler, ie alnrken, klinik ve laboratuvar usulleri ile genel salk muayeneleri yaplacak ve zellikle; EKG Akcier fonksiyon testleri Kalp-dolam, Kemik sistemi . ncelenecek, e girdikten 15 gn sonra adaptasyon muayeneleri yaplacak, , TERMAL KONFOR Radyant s, s kaynaklarndan ma yolu ile yaylan s olup, glop termometre ile llr Havann nemi(psikrometre) veya higrometreler ile llr. Psikrometre, haznesine slak bez yerletirilmi bir ift termometreden oluur. Hava akm hz, kata termometreler veya anemometreler ile llr. Pervaneli veya sya duyarl elemanl olan tipleri vardr. Yksek scakln sebep olduu rahatszlklar: Vcut scaklk reglasyonunun bozulmas ile, vcut scaklnn 41 dereceye kadar ulamas sonucu, s arpmas olur, Ar terleme nedeni ile kaslarda ani kaslmalar eklinde s kramplar olur, Ar ykleme sonucu tansiyon dklne, ba dnmesine yol aan s yorgunluklar olur, Ayrca, yksek scaklk kantl krmz lekeler eklinde deri bozukluklarna, moral bozukluklarna, konsantrasyon bozukluklarna ve ar duyarllk ile endieye sebep olabilir. Termal konfor blgesi; nsanlarn i yapma ve faaliyetlerini srdrme asndan en rahat durumda olduklar termal konfor koullarnn st ve alt snrlar arasndaki blgedir. Bunalm blgesi; nsanlarn vcutlarndan s atmalarnn glemesi sebebiyle, hava akm olmayan bir ortamda bunalma hissettikleri scaklk ve bal nem kombinasyonlar blgesidir. TKB ETKLEYEN FAKTRLER Ortam scakl, Ortamn nem durumu, Ortamdaki hava akm,

24

www.isgdosya.com
Yaplan iin nitelii (hafif i, orta i, ar i), inin giyim durumu, inin ya ve cinsiyeti, inin beslenmesi, inin fiziki durumu, inin genel salk durumu Termal radyasyondan korunmann en iyi yolu, alanla kaynak arasna s geirmeyen bir perde koymaktr. Ancak, konulan perde sy yanstmyorsa, sy absorblayarak s kayna haline de gelebilir Radyant sdan korunmann iki yolu vardr: Radyant s siperi kullanmak; Radyant s siperleri dorudan kontrol edilmeyen, erimi maden veya cam kleleri gibi maddeler kullanlr. Bu siperler (koruyucular) madeni levha (alminyum folyo, alminyum levha gibi) paravana gibi radyant s kayna ile iilerin arasna yerletirilen koruyuculardr Is radyasyonu kontrol iin yeterli olabilecek bir metot da scak cisimlerin yzeylerini dk radyasyon parametreli maddeler ile boyamak veya kaplamaktr lkemizde, iyerlerinde termal konfor artlarnn llmesi byk lde; alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl, Sal Genel Mdrlne bal Sal ve Gvenlii Merkezi (SGM) tarafndan yaplr HAVALANDIRMA Tanm; Kapal bir hacme, tabii veya mekanik bir yolla temiz hava akm salamaktr. Amac; Zararl toz, duman, buhar veya isi kt kaynaktan emerek, henz iiler teneffs etmeden ortam dna atmak iyeri ortamnda bulunmasna msaade edilen max. Deeri gememesini salamak Endstriyel ortamlarda havalandrma tipleri Endstriyel ortamlardaki genel havalandrma iilerin salna ve emniyetine etki edebilecek tehlikeli kimyasal kirleticilerin, kokunun ve snn kontrol amac ile yaplr. Bir ok durumda snn ve zararl gazlarn kaynanda yakalanarak egzoz edilmesine allr. nk bu durumda ortamn genel havalandrlmasna gre ok daha az miktarda hava ile gerekli kontrol salamak mmkndr. Endstriyel ortamlarda havalandrma kriterleri Havalandrma yntemleri Endstriyel havalandrmann iki ana nedeni ve buna bal olarak iki ana kriteri vardr. Birincisi ortamda mevcut kaynaklardan yaylan snn atlmas, ikincisi ise kaynaklardan yaylan zararl gaz ve kirleticilerin atlmasdr. Baz hallerde bu iki kaynak birlikte etkilidir. Bu gibi durumlarda zme lokal ve genel havalandrmann birlikte uygulanmas ile ulalr. DOAL HAVALANDIRMA: Baca ve rzgar etkisi DOAL-MEKANK HAVALANDIRMA: Rzgar enerjisiyle alan baca aspiratrleri kullanlr. MEKANK HAVALANDIRMA: 1. Mekanik Girili Doal k: (Vantilatrl) 2. Doal Girili Mekanik k: (Aspiratrl) 3. Mekanik Giri-Mekanik k: (Vantilatrl ve aspiratrl Yksek tavanl, doal hava hareketleri olabilen, geni alma alanlarnda genel havalandrma yeterli olabilir. alma ortam atmosferinde kabul edilebilir limit metal oksit duman iin 2 mg/m3dur. Eer bu salanamyorsa ek bir havalandrma sistemi kurulmaldr Fan tipleri Hava hareketini salayan cihazlara fan denir. Havalandrma sistemlerinde radyal ve aksiyal tipli fanlar kullanlabilir. Fan havay ortamdan emiyorsa aspiratr, ortama hava veriyorsa vantilatr adn alr. SGT M.200- Aspirasyon tesisatnn gnlk bakm ve temizlii ile ayda bir de genel kontrol ile temizlii yaplacak ve onarmlardan sonra, tesisatn kurulu karakteristii bozulmayacaktr. KLMLENDRME Ortamdaki scaklk, nem ve hava hznn klima santralleri araclyla ayarlanmasdr.

HAVALANDIRMA-KLMLENDRME

25

www.isgdosya.com
Endstride daha ziyade pamuk iplik retim tesislerinde yaplr.
Kapal bir ortamn scaklk, nem, temizlik ve hava hareketini insan salk ve konforuna veya yaplan endstriyel ileme en uygun seviyelerde tutmak zere bu kapal ortamdaki havann artlandrlmasdr. Dnyada kabul edilmi aratrmalara gre, insanlar belli bir scaklk ve nem aralnda ve temiz haval ortamlarda rahat etmektedirler. Bu aralk konfor blgesi olarak tanmlanmtr (nem %30 ile %60, scaklk 20-270C). Hava scakl, havann nem oran ve hava akm hznn beraberce kii zerinde yaratt scaklk etkisine efektif scaklk denir 1 desipol = inde 1 olf koku retilen bir odaya 10 lt/s taze hava verildiinde insan burnunun alglad kokudur.Ksacas desipol, alglanan i hava kalitesinin bir lsdr SGT ;yerlerindeki hava hacmi, makine, malzeme ve benzeri tesislerin kaplad hacimler dahil olmak zere, ii bana en az 10 metrekp olacaktr. Hava hacminin hesabnda, tavan yksekliinin 4 metreden fazlas nazara alnmaz. SGTKoularn pencerelerinin st ksmlar, her zaman alp kapanacak ekilde (vasistasl) olacak, ayrca koulardaki havay, devaml bir ekilde deitirebilecek tertibat tesisat, baca, menfez veya elektrikli zel ventilasyon cihazlar bulunacaktr. SGTKoularda tavan ykseklii 280 santimetreden aa olmayacak ve adam bana den hava hacmi, en az 12 metrekp olarak hesap edilecek SGT Kapal iyerleri gnde en az bir defa bir saatten aa olmamak zere batan baa havalandrlacaktr. SGTKurunla almalar yaplan iyerlerinde, adam bana 15 metrekp hacim decek ve 4 metreden fazla tavan ykseklikleri, bu hesaba katlmayacaktr.yeri havasndan, periyodik olarak numuneler alnarak kurun miktar tayin edilecek ve bu miktarn 0, 15 mg/m3gememesi salanacaktr.(salk muayenesi 6 ayda bir) SGTciva seviyesi tayin edilecek ve bu seviyenin 0, 075 mg/m3 yukarya kmamas salanacaktr. SGTarsenik miktar tayin edilecek ve bu miktarn 0, 5 mg/m3yukarya kmamas salanacaktr. SGTfosfor ve fosfor bileikleri ile yaplan almalardayerinde, yeterli ve aadan aspirasyon sistemi uygulanacaktr. SGTKadmiyum oksit tozu ve dumannn, evre havasna yaylmas nlenecektir. Kaplama tanklarnn kenarlarna, sv seviyesine yakn, uygun aspirasyon sistemi kurulacak, evre havasnda kadmiyum miktar, 0, 1 mg/m3gemeyecektir. SGTiyeri havasnda, berilyum miktar (2) mg/m3gemeyecektir. SGTBenzen ile allan iyerlerinde, benzenin havadaki konsantrasyonu, 20 ppmden fazla olmayacaktr SGTiyeri havasndaki karbon slfr miktar hi bir ekilde 20 ppmveya 60 mg/m3 gemeyecektir. SGTkkrtl hidrojen miktar, 20ppmi gemeyecektir Hava filtreleri, kapasite ve nitelik bakmndan kullanlaca iin zelliine uygun ve en az bir gnlk almaya yeterli olacak ve bunlar, kolay temizlenebilecek ve temizlik srasnda, tehlikeli ve zararl bir ortam yaratmayacak ekilde yaplm olacaktr. Filtrelerin k borularnn az, iyeri atsndan en az 180cm yksekte veya en yakn kap ve pencereden 8 m uzakta olacaktr. Karbondioksit miktarnn binde birin stne kmayan havaya temiz hava denir TOZ Toz, eitli byklkteki kat tanecikler iin kullanlan genel bir szcktr. Daima hava veya baka bir gaz iinde karm halinde bulunur. Solunum sistemimiz 4 ana ksmdan olumaktadr: 1-Burun ve az, 2-Nefes borusu, 3-Bronlar, 4-Broniyol ve alveoller, Solunan tozlarn tane bykl genellikle 60 mikronun altndadr. Solunum yoluyla akcierlerdeki alveollere kadar ulaan ve orada birikerek pnmokonyoz denilen toz hastaln yapan tozlarn tane byklkleri 0,5-5 mikron arasndadr. 5 mikron tane byklnden daha byk olan tozlar st solunum yollarnda tutulur, alveollere kadar gidemez, ok kk tozlar ise(0,5 mikrondan kk) alveollere girse dahi ksrme

26

www.isgdosya.com
NSAN SALIINA ETKLER AISINDAN TOZLARIN SINIFLANDIRILMASI:
ve aksrmalarla, akcierlerin kendini temizleme metotlaryla dar atlrlar. 1-Fibrojenik tozlar: Silikoz, aspestoz gibi pnmokonyoza sebep olan tozlardr. 2-Toksik tozlar: Vcuda alndklarnda akut veya kronik zehirlenmeye sebep olan tozlardr. Bunlar kurun, krom, kadbiyum, mangan, vanadyum gibi ar metal tozlardr. 3-Kanserojen tozlar:Kansere sebep olan tozlardr. Bunlar asbest, arsenik, berilyum, kromatlar, nikel tozlar gibi tozlardr. 4-Radyoaktif tozlar:Bunlar ok sayda olmakla beraber en nemlileri uranyum, seryum, zirkonyum bileikleri, trityum ve radyum tuzlardr. 5-Allerjik tozlar 6-nert tozlar:Akcierlerde birikebilen, fakat Herhangi bir hastalk yapmayan tozlardr. Tozlarn meydana getirdii mesleki akcier hastalklarna geleneksel tabiri ile pnmokonyozlardenilmektedir. MNERAL VE METALK TOZLARLA MEYDANA GELEN PNMOKONYOZLAR 1.SLKOZ(Saf silikoz) : (Si O2 )(Silis) kristallerinin solunmas sonucu meydana gelen akcier hastaldr. 2.KARIIK SLKOZLAR 1)Kmr iileri pnmokonyozu ;iilerin cierlerinde kmr ile silis tozu birikerek antrako-silikoz ad verilen hastalk meydana gelir. 2)Sidere- silikoz : Akcierde demir ve silis tozlarnn birikmesi ile meydana gelen bir hastalktr. 3)Kaolenpnmokonyozu: Saf kaolen (Aluminyum silikat)2H2O AL2O2 2SiO2dr. Endstride kullanlan kaolende byk oranda silis bulunmaktadr. 3.BAST SLKATOZLAR Silikatlarn (Kil, feldspat, saf kaolen, bentonitv.b.) uzunca bir sre solunmasndan sonra ortaya kan bir pnmokonyoz eklidir. 4.FBROTK SLKATOZLAR 1-Asbestoz: Asbest (Amyant) tozlarnn solunmas sonucu meydana gelir. Asbest bileimi 3Mg.2SiO2.H2O(Magnezyum silikat) olan ve lifler halinde bulunan bir maddedir. 2-Talkoz: Talk tozlarnn solunmas sonucu meydana gelir.Saf talk, manezyumsilikathidratedir.Endstride kullanlanlarda Ca, Al,Fe ihtiva eder. 3-Silimanite mineralleri pnmokonyozu:Aleminyum silikatlarn btn deiik formlarnn(AL2. O2. SiO2) solunmasndan meydana gelir. 5.ALMNOZ nce alminyum tozlar ile uraanlarla olur. 6.BERLYOZ Baz mineral tozlarnn meydana getirdii ylma(Birikme) pnmokonyozlar: Bunlar ar sonular olmayan pnmokonyozlardr. Baritoz :Barumsulfat tozlarnn ylmas Sideroz :Demir oksit tozlarnn ylmas Stannoz :Kalay tozlarnn ylmas Antrakoz :Kmr tozlarnn ylmas ORGANK TOZLARIN MEYDANA GETRD PNMOKONYOZLAR BSSNOZ(Pamuk pnmokonyozu) Bissinoz , pamuk ile alan iilerin %30-40 nda (ok hafif ekilleri de dahil olmak zere) grlebilecei bildirilmektedir. 5-10 yl iinde grlr. nceleri Pazartesi gnleri hastal eklinde, ikinci aamada haftann dier gnlerinde de rahatszlklar grlr. nc aamada (20-30 yl iinde)bronit ve astmatik bir tablo yerleir. Yetikin bir insann genel olarak saatte 30 metrekp temiz havaya ihtiyac vardr

Proje Sorumlusu :veren tarafndan grevlendirilen ve iveren adna projeninhazrlanmasndan,

uygulanmasndan ve uygulamann kontrolnden sorumlugerek veya tzel kiiyi fade eder.

NAAT SG

27

www.isgdosya.com
Hazrlk Koordinatr :Projenin hazrlk aamasnda iveren veya proje sorumlusu tarafndan
sorumluluk verilen, salk ve gvenlikle ilgili grevleri yapan gerek veya tzel kiiyi fade eder. Uygulama Koordinatr : Projenin uygulanmas aamasnda iveren veya proje sorumlusu tarafndan sorumluluk verilen ve salk ve gvenlikle ilgili grevleri yapan gerek veya tzel kiiyi fade eder. veren veya proje sorumlusu, yap iine balamadan nce, yap alanndayrtlen faaliyetleri dikkate alarak, uygulanacak kurallar belirleyen birsalk ve gvenlik plan hazrlayacak veya hazrlanmasn salayacaktr. Yapalannda i sal ve gvenlii risklerini ieren almalar yaplmyorsakoordinatr atanmayabilir.

veren veya proje sorumlusu Yap ii 30 i gnnden fazla srecek vedevaml olarak 20den fazla ii

alacaksa in bykl 500 yevmiyedenfazla alma gerektiriyorsa, yap iine balamadan nce aada belirtilenbilgileri ieren bildirimi Bakanln ilgili blge mdrlne vermekleykmldr.

Salk ve gvenlik koordinatrleri projenin hazrlanmas aamasnda;

Ynetmeliin 6. maddesindeki ykmllklerin yerine getirilmesinikoordine edeceklerdir. Yap alannda yrtlen faaliyetleri dikkate alarak, uygulanacak kurallarbelirleyen bir salk ve gvenlik plan hazrlayacak veya hazrlanmasnsalayacaktr. Yap alannda i sal ve gvenlii risklerini ieren almalaryaplyorsa, bu ilerle ilgili zel nlemler planda yer alacaktr. Yap zerinde daha sonra yaplacak iler srasnda dikkate alnacak salk vegvenlik bilgilerini ieren bir dosya hazrlayacaktr. Yap iyerinde gvenli bir ekilde allmasn salamak zere gereklikontrollerin yaplmasn koordine edecektir.

Yap-i defteri ; Bu defter (piyasadan alnabilen 100-200 sayfalk kareli, harita metot defteri) iveren tarafndan
iyerinin bal bulunduu blge alma mdrlne her sayfas mhrletilmek suretiyleonaylattrlr. Yap i defteri fenni mesul tarafndan tutulur.

Yap i defterine Yap lerinde i Sal ve Gvenlii Tznn ilgili maddelerinde belirtilen

hususlar ve gerekli dier bilgiler ilenir. (zellikle inaatn her safhasnda alnan gvenlik nlemleri,kaz kontrol, grgr vincin kontrol, asma iskelenin kontrol, betonarme kalplarnn kontrol vb.hususlar tarih atlmak kaydyla yazlr.) Yap i defterinin, istenmesi halinde, iyerini tefti ve kontrole yetkili memurlara gsterilmesizorunludur. Bu nedenle antiyede bulundurulmas gereklidir.

Korkuluklarn, tabandan ykseklii en az 90 cm olmaldr Korkuluklarn tm, herhangi bir ynden gelebilecek en az 100 kglk bir yke dayanabilmelidir Korkuluk eteklerinin ykseklikleri, tabandan en az 15 cm olmaldr yeri merdivenlerinin mukavemeti metrekarede en az 1000 kg yk tamaldr Sert kaya, sert ist, betonlam akl, sert kalker, killi ist kaya, gre ve konglomera gibi kendini tutabilen
zeminlerde yetkililerin gerekli grd hallerde ve evsizyaplmak zorunluluu bulunan 1,5 mden daha derin kazlarda, yan yzler uygun ekilde desteklenmek veya iksa edilmek suretiyle tahkim olunmal ve iksa iin kullanlacak kalas balar, kaz st kenarndan 20 santimetre yukar karlmaldr

28

www.isgdosya.com
Derinlii 25 myi aan kuyularda, iilerin kuyuya inip kmalar iin kullanlan bucurgatlar veya vinlerin fren
tertibatl olmal ve motorla iletilmeli

Ahap skelelerde kalas ular iskele bitiminde kendi uzunluunun 1/10 fazla kt hallerde, o ksma
gemeyi nleyecek uygun korkuluklar yaplacaktr daha fazla olmayacaktr

Ahap skelelerde ki dikme aras, yk tayan iskelelerde 240 cmden, yk tamayan iskelelerde ise 3 m den elik Borulu skelelerde dey ve yatay borulardaki ekler en ok 6 metrede bir yaplacaktr Asma iskelelerde her metrekareye 400 kg danfazla yk konmayacak ve asma iskelede 4 iiden fazlas
altrlmayacaktr

Sabit merdivenlerde en fazla 10 m de bir dinlenme platformu yaplacaktr Ykm lerinde yklacak ksmn etrafnda, en az Yap yksekliinin iki katna eit gvenlik alan braklacaktr Ykseklii tabandan itibaren 3 metreden daha fazla olan ve dme veya kayma tehlikesi bulunan yerlerde
alanlarla, kiremit deyicilerine, oluk ve her trl d boya ileri yapanlara grgr yapanlara, vinlerini altranlara ve kuyu,lm, galeri ve benzeri derinliklerde alanlara gvenlik kemerleri verilecek ve iiler de verilen bu kemerleri kullanacaklardr Cam, sa ve imento harl levhalardan yaplm veya eskimi, ypranm vedayankll azalm atlarda, at merdiveni kullanlacak ve buralarda tamgvenlik salanmadka allmayacaktr

150 cm den daha derin olan kaz ilerinde, iilerin inip kmalar iin yeterikadar el merdivenleri
bulundurulacaktr. ksa tertibatn ve desteklerini, inipkma iin kullanmak yasaktr.

Kazlan topra dar tayacak aralarn kaz yerine kolaylkla giripkmalarn salayacak rampa eimleri 35
dereceden fazla olamaz. Bununsalanmad hallerde yk asansrleri kullanlacaktr.Rampalarda birden fazla ara bulundurulamaz. yaplacaktr.Bu maddelerin kullanlmasndan sonra en az bir saat gemeden ve yetkilieleman tarafndan saknca olmad saptanmadan kuyu, tnel, galeri vebenzeri yerlere girilmesi yasaktr

Dinamit veya dier patlayc maddelerin kullanld hallerde 100 metreuzaklktaki evrede kavlak muayenesi

Yer alt almalarnda, bucurgat banda devaml bir ii bulundurulacaktr.Derinliin 6 metreyi at

hallerde, elle altrlan bucurgat en az 2 iitarafndan kullanlacaktr.Derinlii 25 metreyi aan kuyularda, iilerin kuyuya inip kmalar iinkullanlan bucurgatlar veya vinler fren tertibatl olacak ve motorlailetilecektir. vemalzeme zellikleri gz nndebulundurularak kurdurulacak veyasktrlecektir.

Yap iskeleleri, ancak sorumlu ve yetkiliteknik elemann ynetimi altnda,tecrbeli ustalara iskele lleri skeleler, sk sk ve en az ayda bir keremuayene ve kontrol edilecek vesonular yap i defterine yazacaktr. skeleler her frtnadan sonra kontroledilecektir. skelelerde yaplacak korkuluk ve ara korkuluk kereste kesitleri 5x10 cm denkk olmayacak ve ara
korkuluklar deme tabanndan itibaren 50santimetre ykseklikte yaplacaktr yaplacaktr. Ancak iki dikme arasnda yataykuvvetlere kar aprazlar yapldnda, ara korkuluklar konulmayabilir. cm yksekliinde bir etek tahtaskonacaktr. Bu etek tahtas ile deme arasnda en ok bir santimetre

Yk tayan iskelelerde alet ve malzemenin derek kazaya sebep olmasnnlemek iin deme d ksmna 15

29

www.isgdosya.com
bolukbraklabilir.

Yk tayanlar hari olmak zere, 8 metre ykseklie kadar olan iskeledikmeleri 8*8 santimetre, 8 24 metre
ykseklik arasnda bulunan iskeledikmeleri ise 10*10 santimetre 10 kesitten daha kk olmayacaktr. skelelerde kpr grevi grecek geitler, 60 cmden dar ve korkuluksuz yaplmayacaktr. Asma iskeleyi tayacak halatlarn gvenlik kat says 6 dan aa olmayacakve bu halatlarda ek yeri, halka, balk ve balant bulunmayacak, bunlar askdemirlerinden kaymayacak ekilde tespit edilecektir.

skele iinde alan iilerin balarn korumak iin en az 2,5 cm kalnlndatahtadan yaplm koruyucu bir
tavan bulunacaktr.

Asma iskele korkuluklar, en az 100 cm ykseklikte ve ara korkulukluyaplacak, etek tahtalar ise en az 15 cm
ykseklikte olacaktr.

4 metreden uzun tanr merdivenlerle el merdivenleri, elik boru veyaprofilden yaplacaktr 10 metre yksekliini geen sabit merdivenlerde, her 10 metrede bir
dinlenme platformu yaplacaktr.

.K ; sanayiden saylan, devaml olarak en az elli ii altran ve alt aydan fazla srekli ilerin yapld sal ve gvenlii kurullar aada belirtilen kiilerden oluur. 1. veren veya iveren vekili, 2. Kanununun 82 nci maddesi uyarnca i gvenlii ile grevli mhendisveya teknik eleman, 3. Kanununun 81 inci maddesi uyarnca grevlendirilen iyeri hekimi, 4. nsan kaynaklar, personel, sosyal iler veya idari ve mali ileriyrtmekle grevli bir kii, 5. Varsa sivil savunma uzman, 6. yerinde grevli formen, ustaba veya usta 7. 2821 sayl Sendikalar Kanununun deiik 34 nc maddesi hkmuyarnca iyerinde bulunan sendika
iyerlerinde her iveren bir i sal ve gvenlii kurulu kurmakla ykmldr

SG KURULLARI

temsilcilerinin kendi aralarndaseecekleri kii, iyerinde sendika temsilcisi yoksa o iyerindeki iilerin yardan fazlasnn katlaca toplantda ak oyla seilecek ii, 8. Salk ve gvenlik ii temsilcisi. Kurulun bakan iveren veya iveren vekili, kurulun sekreteri ise isg uzmandr. sg uzman, i yeri hekimi , idari iler sorumlusu, sivil savunma uzman iverenveya iveren vekili tarafndan atanrlar. Dier yeler seimle belirlenir. sal ve gvenlii kurullarnn grev ve yetkileri yerinin niteliine uygun bir i sal ve gvenlii i ynetmelik tasla hazrlamak, iverenin veya iveren vekilinin onayna sunmak ve iynetmeliin uygulanmasn izlemek, izleme sonularn rapor halinegetirip alnmas gereken tedbirleri belirlemek ve kurul gndeminealmak, sal ve gvenlii konularnda o iyerinde alanlara yolgstermek, yerinde i sal ve gvenliine ilikin tehlikeleri ve nlemlerideerlendirmek, tedbirleri belirlemek, iveren veya iveren vekilinebildirimde bulunmak yerinde meydana gelen her i kazas ve tehlikeli vaka veya meslekhastalnda yahut i sal ve gvenlii ile ilgili bir tehlike halinde gerekliaratrma ve incelemeyi yapmak, alnmas gereken tedbirleri bir raporlatespit ederek iveren veya iveren vekiline vermek, yerinde i sal ve gvenlii eitim ve retimini planlamak, bukonu ve kurallarla ilgili programlar hazrlamak, iveren veya iverenvekilinin onayna sunmak ve bu programlarn uygulanmasn izlemek, Tesislerde yaplacak bakm ve onarm almalarnda gerekli gvenliktedbirlerini planlamak ve bu tedbirlerin uygulamalarn kontrol etmek, yerinde yangnla, doal afetlerle, sabotaj ve benzeri ile ilgilitedbirlerin yeterliliini ve ekiplerin almalarn izlemek,

30

www.isgdosya.com
yerinin salk ve gvenlik durumuyla ilgili yllk bir raporhazrlamak, o ylki almalar deerlendirmek, elde
edilen tecrbeyegre ertesi yln alma programnda yer alacak hususlar ve gndemitespit etmek, iverene teklifte bulunmak, planlanan gndeminyrtlmesini salamak ve uygulanmasn deerlendirmek, 4857 sayl Kanununun 83 nc maddesinde (i kazalar, acil durum v.b.) belirtilen taleplerinvukuunda acilen toplanmak ve karar vermek. sal ve gvenlii kurullar almauslleri Kurullar en az ayda bir kere toplanr. Toplantnn gndemi, yeri, gnve saati toplantdan en az 48 saat nce kurul yelerine bildirilir. Gndem, sorunlarn ve projelerin nem srasna gre belirlenir. Kurulyeleri gndemde deiiklik isteyebilirler. Bu istek kurulca uygungrldnde gndem buna gre deitirilir. Ar i kazas halleri veya zel bir tedbiri gerektiren nemli hallerdekurul yelerinden herhangi biri kurulu olaanst toplantya arabilir.Bu konudaki tekliflerin kurul bakanna veya sekreterine yaplmasgerekir. Toplant zaman, konunun ivedilik ve nemine gre tespitolunur. yerinde i sal ve gvenlii asndan kendisinin saln bozacakve vcut btnln tehlikeye sokacak yakn, acil ve hayati bir tehlikeile kar karya kalan ii, i sal ve gvenlii kuruluna bavurarakdurumun tespit edilmesini ve gerekli tedbirlerin alnmasn talepedebilir. Kurul, ayn gn acilen toplanarak kararn verir, bu durumututanakla tespit eder ve karar iiye yazl olarak bildirilir. Kurulun olaan toplantlarnn sresi toplam olarak ayda 24 saati geemez.Bu toplantlarn gnlk alma saatleri iinde yaplmas asldr. Kuruluntoplantlarnda geecek sreler gnlk alma sresindensaylr.Kurulyeleri yaptklar grev dolaysyla maddi-manevi zarara uratlamaz. Kurul, yelerin ounluu ile toplanr, kararlar toplantya katlanlarnoy okluu ile alnr. Oylarn eitlii halinde bakann oyu karar belirler. ounluun salanamad veya baka bir nedenle toplantnnyaplmad hallerde durumu belirten bir tutanak dzenlenir Her toplantda, grlen konularla ilgili alnan kararlar ieren birtutanak dzenlenir. Tutanak, toplantya katlan bakan ve yelertarafndan imzalanr ve gerei yaplmak zere iverene bildirilir. mzal tutanak ve kararlar srasyla zel dosyasnda saklanr. Toplantda alnan kararlar gerei yaplmak zere ilgililere duyurulur.Ayrca iilere duyurulmas faydal grlen konular iyerinde iln edilir. Her toplantda, nceki toplantya ilikin kararlar ve bunlarla ilgiliuygulamalar hakknda bakan veya kurulun sekreteri tarafndan kurulagerekli bilgi verilir ve gndeme geilir. veren veya iveren vekili, kurulca hazrlanan toplant tutanaklarn,kaza ve dier vakalarn inceleme raporlarn ve kurulca iyerinde yaplandenetim sonularna ait kurul raporlarn, i mfettilerinin incelemesini salamak amacyla, iyerinde bulundurmakla ykmldr. verenler, i sal ve gvenlii kurullarnda mevzuata uygun olarak verilen kararlar uygulamakla ykmldr.

ekipmanlarnda alnacak genel tedbirler: Makine yerletirilmesinin uygun olmas, Btn hareketli ksmlarn mahfazalarla kapatlmas, Elektrikle alan makinelerin topraklanmas, Havay kirleten makinelere uygun havalandrma yaplmas, Makine durdurulmadan tamir bakm ve temizlik yaplmamas, altrma ve durdurma dmelerinin uygun olmas, Operasyon noktasnn koruyucu iine alnmas ve e uygun aydnlatma yaplmasdr. Btn makineler, aadaki asgari zellikler gz nnde tutularak, grnr, okunur ve silinemez bir ekilde
iaretlenmelidir: malatnn ve ilgili olduunda, yetkili temsilcisinin ticari unvan ve tam adresi, Makinenin tanm, CE aretlemesi

EKPMANLARININ TASARIM, MALAT SG

31

www.isgdosya.com
Seri veya tip tanmlamas, Varsa seri numaras, malat yl, yani imalt ileminin tamamland yl. Makineye CE iareti ilitirilirken tarih ne veya ileriye alnamaz. Bunun yan sra, muhtemel patlayc ortamlarda kullanlmak zere tasarmlanm ve imal edilmi makinalar buna gre iaretlenmelidir. Makineler, tipi ve gvenli kullanm iin esas olan btn bilgileri de tamaldr. Makine Koruyucularnn Yetenekleri Etkin olmal, Tehlikeli alana girmeyi nlemeli, almay zorlatrmamal, retimi engellememeli, Kullanl olmal, e uygun olmal, Loder Buldozer i makinas kullanan operatrlerin sahip olmas gereken G snf ehliyet

Bir i makinesi park edildiinde basncn boaltlmamas gerekir

Sal ve Gvenlii Nedir? alanlarn salkl ve gvenli almalarn salamak zere alnmas gereken tedbirler dizisidir. yerlerinde iin yrtm srasnda, eitli sebeplerden kaynaklanan, alanlarn salna ve

SALII VE GVENL KAVRAM VE KURALLARIN GELM

ILO ve WHO ya gre Sal ve Gvenlii Btn mesleklerde alanlarn bedensel, ruhsal ve sosyal iyilik hallerinin korunmas, gelitirilmesi ve en
st dzeyde srdrlmesidir. in insana ve iinin kendi iine uyumunun salanmasdr. Sal ve Gvenlii Politikasnn Baarl Olmas iin Yaplmas Gerekenler Devlet, ii ve iverenin l katlm salanmal Ulusal kalknma hedefleri ile uyumlu olmal, lgili mevzuat hazrlanmal, Kurumsal ve mali kaynak olmal, Taraflar ve toplum bilgilendirilmeli, Gnll katlm zendirilmeli ve Srekli gzden geirilmelidir Gnmzde SG ile ilgili Ulusal Kurulular alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl Salk Bakanl i ve veren Sendikalar Meslek Odalar YASAL DZENLEMELER ngiltere 1802 HealthandMorals of ApprenticesAct - alma sresi 58 saat/hafta - Eitim 1833 En kk alma ya 10 ya -Doktor raporu (ie giri muayenesi) 1847 yeri denetimi - mfettilii Trkiyede durum I.Tanzimat ncesi Lonca (Orta Sand Teavn Sand) II.Tanzimat ve Merutiyet dnemi

gvenliine zarar verebilecek artlardan korunmak amacyla yaplan sistemli ve bilimsel almalardr.

32

www.isgdosya.com
1865 Dilaver Paa Nizamnamesi (Havza-i FahmiyeTeamlnamesi) 1869 Maadin Nizamnamesi 1871 Ameleperver Cemiyeti 1895 Osmanl Amele Yardmlama Cemiyeti III. Cumhuriyet dnemi Ereli Havza- Fahmiye Maden Amelesinin Hukukuna Mteallik Kanun 1926 Borlar Kanunu 1930 Umumi Hfzssha Kanunu International LabourOrganization ILO(Uluslararas alma rgt) ILOnun kuruluu, 1919 Herhangi bir lkenin, emein insani koullarn benimsememesi, kendi lkelerindeki durumu iyiletirme isteinde olan dier lkeler iin bir engel tekil eder. (ILO Anayasas) ILO Stratejisi; alma yaamnda standartlar, temel ilke ve haklar gelitirmek ve gerekletirmek Kadn ve erkeklerin insana yakr ilere sahip olabilmeleri, iin daha fazla frsat yaratmak Sosyal koruma programlarnn kapsamn ve etkinliini artrmak l yapy ve sosyal diyalogu glendirmek Szlemeler Tavsiye kararlar Teknik yardm Eitim ve danmanlk

Filadelfiya Bildirgesi (1944) Emek bir ticari mal deildir. Srdrlebilir bir gelime iin ifade ve rgtlenme zgrl esastr. Dnyann herhangi bir yerindeki yoksulluk, dnyann her yerindeki refah tehdit etmektedir. Btn insanlar, rk, inan ya da cinsiyet fark gzetmeksizin zgrlk ve saygnlk, ekonomik gvenlik ve

frsat koullarnda maddi ve manevi geliimlerini srdrme hakkna sahiptirler. alma Yaamnda Temel lke ve Haklar Bildirgesi (1988) i ve iverenlerin rgtlenme zgrl ve etkin toplu pazarlk haklarna iyi niyet erevesinde riayet etme, gelitirme ve gerekletirme taahhd Zorla ve zorunlu altrlmann ortadan kaldrlmas ocuk emeinin yasaklanmas Ayrmcln yok edilmesi

lkemizde i sal ve gvenliinin salanmas grevi, 1945 ylnda kurulan alma Bakanl bnyesinde i Sal Daire Bakanlna verilmitir. i Sal Daire Bakanl; 04/10/2000 tarih ve 24190 mkerrer
sayl Resmi Gazetede yaymlanan 618 sayl Kanun Hkmnde Kararnamenin 20 inci maddesi ile Sal ve Gvenlii Genel Mdrl olarak yeniden tekilatlandrlm ve yeni grevlerle glendirilmitir

TRKYE'DE VE DNYADA SALII VE GVENL

Trkiyede Gvenlii Konusundaki Devlet Denetimi ve lgili Birimler

Trkiyede genel olarak i hayatn denetleme yetkisi Devlete aittir. Bu husus, Kanununun 88.maddesinde aklanm olup maddenin birinci fkrasnda alma hayat ile ilgili mevzuatn uygulanmasn devlet izler,

denetler ve tefti eder denmektedir. Ayn maddenin ikinci fkrasnda, bu devin alma ve Sosyal Gvenlik Bakanlna bal, ihtiyaca yetecek say ve zellikte tefti ve denetlemeye yetkili memurlarca yaplaca aklanmtr. alma ve Sosyal Gvenlik Bakanlnn ii sal ve i gvenlii konusundaki denetimden sorumlu birimi Tefti Kuruludur.

33

www.isgdosya.com

Denetim konusunda ayrca Sosyal Gvenlik Kurumu Genel Mdrl bnyesinde grev yapan mfettiler de baz yetkilere sahiptirler. alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl bnyesinde, denetimle dorudan ilikili olmayan ancak ii sal ve i gvenlii konusunda hizmet veren Sal ve Gvenlii Genel Mdrl ve i Sal ve Gvenlii Merkezi (GM) ile alma ve Sosyal Gvenlik Eitim ve Aratrma Merkezi (ASGEM) bulunmaktadr.

Ulusal Sal ve Gvenlii Konseyi Sekizinci Be Yllk Kalknma Plannda; i sal ve gvenlii nlemleriningelitirilerek i sal ve gvenliine ilikin lm, meslek hastalklarnnortaya kartlmas, iyeri hekimlii, danmanlk, eitim hizmetleri, meslekhastalklar hastaneleri, denetim vb. hizmetlerin yeniden yaplandrlarakgelitirilmesi ama ve politika olarak yer almaktadr 02/2005 tarih ve 755 sayl onay ile "Ulusal Sal ve Gvenlii Konseyi kurulmutur. Konsey, sosyal taraflar (ii ve iveren sendikalar), ilgili kamukurumlar, niversiteler, sivil toplum kurulular, ilgili dier kurum vekurulu temsilcilerinden oluur. Konsey, iki nemli belge kabul etmitir. Bunlardanbiri Konseyin alma ynergesidir; dieri de 2006-2008 ylnda i salgvenlii alannda yrtlecek eylemlerin ana erevesini verecek olanulusal eylem plandr. alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl 1936 da 3008 sayl ilk Kanunu uyarnca iktisat bakanlnn bnyesinde daresi olarak kuruldu. 1945 de alma Bakanl kuruldu. 1971 de 1475 sayl Kanunu karld. 1974 de alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl oldu. 1974 de i sal ve gvenlii tz yaynland. 2000 de Sal ve Gvenlii Genel Mdrl Kuruldu. 2003 de 4857 sayl Kanunu karld. 2003 de YODEM, Eitim ve Aratrma Merkezi ASGEMe dntrld. 2003 de Sal ve Gvenlii (SG) ynetmelii yaynland. 28 Mart 2006 da Dantay TMMOB nin itiraz zerine SG ynetmelii ile ilgili yrtmeyi durdurma karar verdi.. 12 Mays 2008 de 5763 sayl kanunla 4857 sayl kanunun SG ile maddelerinde deiiklik yaplarak baz konular yeniden tanmland SALII VE GVENL GENEL MDRL lkemizde i sal ve gvenliinin salanmas grevi, 1945 ylnda kurulan alma Bakanl bnyesinde i Sal Genel Mdrlne verilmitir. Denetim hizmetlerinin bir baka birimde rgtlenmesi nedeniyle Genel Mdrlk, 1983 tarihinde i Sal Daire Bakanlna dntrlmtr. i Sal Daire Bakanl, 04/10/2000 tarihinde SALII VE GVENL GENEL MDRL olarakyeniden tekilatlandrlmtr Sal Ve Gvenlii Genel Mdrlnn Grevleri; sal ve gvenlii konularnda, mevzuatn uygulanmasn salamak ve mevzuat almas yapmak, Ulusal politikalar belirlemek ve bu politikalar erevesinde programlar hazrlamak, Ulusal ve uluslararas kurum ve kurulularla ibirlii ve koordinasyonu salamak, Etkin denetim salamak amacyla gerekli nerilerde bulunmak ve sonularn izlemek, Standart almalar yapmak, normlar hazrlamak ve gelitirmek, lm deerlendirme, teknik kontrol, eitim, danmanlk, uzmanlk ve bunlar yapan kii ve kurulular inceleyerek deerlendirmek ve yetki vermek, Kiisel koruyucularn ve makine koruyucularnn imalatn yapacak kii ve kurululara yetki vermek, ithal edilecek kiisel koruyucularn ve makine koruyucularnn standartlara uygunluunu ve bu hususlarda usul ve esaslar belirlemek sal ve gvenlii ile i kazalar ve meslek hastalklarnn nlenmesi konularnda inceleme ve aratrma

ULUSAL VE ULUSLARARASI KURULULAR

34

www.isgdosya.com
almalarn planlayp programlamak ve uygulanmasn salamak, Faaliyet konular ile ilgili yaym ve dokmantasyon almalar yapmak ve istatistikleri dzenlemek, Mesleki eitim grenler, rehabilite edilenler, zel risk gruplar ve kamu hizmetlerinde alanlar da dahil olmak zere tm alanlarn i kazalar ve meslek hastalklarna kar korunmalar amacyla gerekli almalar yaparak tedbirlerin alnmasn salamak, Sal ve Gvenlii Merkezi ve Blge Laboratuvarlarnn almalarn dzenlemek, ynetmek ve denetlemek sal ve gvenlii bilincinin oluturulmas, sal ve gvenlii ile ilgili dzenlemeleri ada bir temele oturtmak ve gnmz teknolojisine cevap verecek yeterlilie ulatrmak, zellikle KOBlere ynelik olarak i sal ve gvenlii alanndadanmanlk hizmeti verilmesi, Eitici, zendirici, yol gsterici faaliyetlerde bulunulmas, yeri ortam lmlerinin, inceleme ve aratrma faaliyetlerinin nicelikve niteliklerinin artrlmas Uluslararas kurulularla ibirlii ve ortak alma alanlarnnoluturulmas kazalar ve meslek hastalklar konusunda veri taban oluturulmasamacyla gelimi bir kayt bildirim sistemi hazrlanmas kazalar ve meslek hastalklar vakalarnn minimum dzeyeindirilmesi SGM SGM, Trk Hkmeti ve Uluslararas alma rgt (ILO) arasnda yaplananlamayla Uluslararas alma Koullarn ve evresini yiletirme Program(PIACT) erevesinde, alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl, Sal veGvenlii Genel Mdrlnn alt birimi olarak 1968 ylnda kurulmutur. SGM n Grev ve Amalar sal ve Gvenlii alannda verilen lm ve analiz hizmetleri sunmak, Salkl ve gvenli i ortamnda, ulusal mevzuata uygun, ulusal veuluslararas standartlarda hizmet vermek, yeri ortamnn salk ve gvenlik asndan tad riskler konusundaaratrmalar yaplmas, fiziksel maruziyet llmesi ve bu konuda metod vestratejiler gelitirilmesi, Risk deerlendirilmesi, ergonomi, ve kiisel koruyucu donanmlarkonusunda bilgilendirme ve SGM Mdrl hizmetleri kapsamnda,merkez Labaratuarlarnda yaplan grlt, titreim, aydnlatma, termal konfor artlar ve toz lm ilemlerinin dzenli bir ekilde yaplmas faaliyetlerini yrtmek, Deney Sonu Raporlar nn teknik yeterliliini kontrol ederek onaylamak Tefti Kurulu Bakanl 28.8.1979 tarihinde karlan Tefti Tz ile Tefti Kurulu Bakanl fiilen kurulmutur lkemizde dayanan TBMM tarafndan onaylanan uluslararas birszlemeden alan tek denetim rgtlenmesi, i denetimidir. Grevleri; alma hayatyla ilgili mevzuatn uygulanmasn denetlemek, teftiiyle ilgili mevzuat almas yapmak ve mevzuatta grlen bolukve aksaklklarn giderilmesi iin alnmas gerekli nlemler konusundagr bildirmek, teftiiyle ilgili istatistikleri tutmak, deerlendirmek, yorumlamak veyaynlanmasn salamak, (ASGEM) alma ve Sosyal Gvenlik Eitim ve Aratrma Merkezi 1955 ylnda Yakn ve Orta Dou alma Enstits (YODE) adyla stanbul'da kurulmutur. 09.01.1985 tarih ve 3146 sayl Kanunla, Bakanln bal kurulular arasnda yer alm ve bamsz bteye kavumutur. 16.07.2003 tarihinde "alma ve Sosyal Gvenlik Eitim ve Aratrma Merkezi" (ASGEM) olarak deitirilmitir. Sadece eitim enstits ya da eitim merkezi olarak anlan kurumun adna "eitim" faaliyetlerine ek olarak "aratrma" faaliyeti de eklenmi ve kurumun grevi; "alma yaamnda eitim ve aratrma" olarak belirlenmitir. Sosyal Gvenlik Kurumu (SGK) 1946 da i Sigortalar Kurumu olarak kuruldu. 1965 de 506 sayl kanunla Sosyal Sigortalar Kurumu adn almtr. 1971 de esnaf sanatkar ve bamsz alanlar iin Ba-Kur kuruldu. 1950 de 5434 sayl kanunla kamuda alanlar iin Emekli Sandkuruldu.

35

www.isgdosya.com
20.05.2006 tarihli ve 26173 sayl Resmi Gazetede yaymlanarakyrrle giren 5502 sayl Sosyal Gvenlik
Kurumu Kanunu ile kurulmuolup,Sosyal Sigortalar Kurumu Bakanl, Ba-Kur Genel Mdrl ve Emekli Sand Genel Mdrln ayn at altnda toplanmtr Grevleri; Ulusal kalknma strateji ve politikalar ile yllk uygulama programlarndikkate alarak sosyal gvenlik politikalarn uygulamak, bu politikalarngelitirilmesine ynelik almalar yapmak. Hizmet sunduu gerek ve tzel kiileri hak ve ykmllkleri konusundabilgilendirmek, haklarnn kullanlmasn ve ykmllklerinin yerinegetirilmesini kolaylatrmak. Sosyal gvenlie ilikin konularda; uluslararas gelimeleri izlemek, AvrupaBirlii ve Uluslararas kurulular ile ibirlii yapmak, yabanc lkelerleyaplacak sosyal gvenlik szlemelerine ilikin gerekli almalar yrtmek,usulne gre yrrle konulmu uluslararas antlamalar uygulamak. Sosyal gvenlik alannda, kamu idareleri arasnda koordinasyon ve ibirliinisalamak. Salk Bakanl Salk Bakanl 1920 de kuruldu. 1930 da Hfzshha kanunu karld. iler hfzshhas dzenlemeleri ile SG Bakanl kurulana kadar i sal almalar yrtld i ve veren Kurulular (sendikalar) 1952 de TRK- kuruldu. 1967 de DSK kuruldu. 1976 da HAK- kuruldu. TSK 1961 ylnda stanbul veren Sendikalar Birlii olarak kuruldu. 1962ylnda u anki ismini ald. Kamu Kurumu Niteliindeki Meslek Kurulular TMMOB Trk Tabibler Birlii Trkiye Barolar Birlii Uluslar aras alma rgt (ILO) ve Szlemeleri(International LabourOrganization) Kurulu ;1919Trkiyenin yelii 1932 Birlemi Milletler kurulular arasnda yalnzca ILO l yapyasahiptir. ILO, sosyal ve ekonomik konularda ve baka alanlarda geerli ulusalpolitikalarn gelitirilmesinde ve uygulanmasnda sendikalar ve iverenlerarasndaki sosyal diyalogu gelitirerek ayn l yaplanmay ye lkelerdede destekler. Uluslar aras asgari alma artlar ve ILO nun geniletilmi politikalar,her yl toplanan Uluslararas alma Konferansnda belirlenir ILO'nun Drt Temel Stratejisi; 1. alma yaamnda standartlar, temel ilke ve haklar gelitirmek ve gerekletirmek; 2. Kadn ve erkeklerin insana yakr ilere sahip olabilmeleri iin daha fazla frsat yaratmak, 3. Sosyal koruma programlarnn kapsamn ve etkinliini artrmak 4. l yapy ve sosyal diyalogu glendirmek ILO'nun Hedefleri; stihdam ve isizliin nlenmesi alma saatleri Uygun asgari cret dndaki hastalk ve kazalardan korunma ocuklarn, genlerin ve kadnlarn korunmas Yallkta ve maluliyette koruma Gmen iilerin haklarn korunmas Eit ie eit cret rgtlenme zgrl Mesleki eitim ve srekli eitim Dnya Salk rgt (WHO) (World HealthOrganization 1946 Ylnda kuruldu.WHO Anayasas nn yrrle girdii 7 Nisan, Dnya Salk Gnolarak kutlanr. 1948 de WHO ya ye olan Trkiye, Avrupa Blgesinde 51 Devletle

36

www.isgdosya.com
birlikte yeliini srdrmektedir. Grevleri; Salk alannda uluslararas nitelik tayan almalarda ynetici vekoordinatr makam sfatyla hareket etmek. BM, htisas Kurulular, salk idareleri, meslek gruplar ve keza uygungrlecek dier rgtlerle fiili bir ibirlii kurmak ve srdrmek. Hkmetlere, istek zerine, salk hizmetlerinin glendirilmesi iinyardm yapmak Uygun teknik yardm yapmak ve acil durumlarda, hkmetlerinistekleri ya da kabulleri ile gereken yardm yapmak. Avrupa SG Ajans (OSHA) (EuropeanAgencyforSafetyandHealth) OSHAnn kurulu amac: Avrupa Birliinde iyerlerinin daha salkl,gvenli ve retken olmalarna katkda bulunmaktr. 2062/94 , 1643/95 ve 1654/2003. AB bnyesinde, SG alannda bilgi ve deneyimlerin gelitirilmesi,toplanmas, paylalmas ve analizini amalamaktadr. OSHA nn Trkiyedeki irtibat birimi (Contact Point); Sal ve Gvenlii Genel Mdrldr

yerlerindeki hava hacmi, makine, malzeme ve benzeri tesislerin kapladhacimler dahil olmak zere, ii

YER BNA VE EKLENTLER

bana en az 10 m3 olacaktr. Havahacminin hesabnda, tavan yksekliinin 4 m den fazlas nazara alnmaz. Zararl toz ve gazlarn bulunduu ortamlarda tavan ykseklii en az 3,5 m olmaldr. yerlerinde kii bana den serbest alan miktar en az 2,5 m2 olmaldr Asansrler ka yolu olarak kabul edilemez. Pencere ve parapet yksekliidemeden en ok 120 cm yukarda ve bina dndaki gvenlik blgesine ak,d zeminden en ok 3 m ykseklikteki, en az cam genilii 90 cm ve ykseklii 90 cm olan pencereler,zorunlu hallerde aksi belirtilmemise, ka yolu kabuledilebilirler. Paslandrc, andrc, kemirici, zararl ve zehirli gazlar, dumanlar veya sislerkaran daldrma, elektroliz, eloksal veya dier kaplama ilerinin yapldtekneler, kaplar, havuzlar veya tanklar zerinde yaplacak ekme azlar; kabnveya teknenin i ve st tarafna yakn ve yatay, boydan boya yark olacak, bir uzun kenar boyunca, eni 50 cm den 120 cm ye kadar olanteknelerde, her iki kenar boyunca ve daha byk teknelerde ise,drt kenarboyunca devam edecek ekilde yaplacaktr. Aspirasyon tesisatnn gnlk bakm ve temizlii ile 3 ayda bir de genel kontrolile temizlii yaplacak ve onarmlardan sonra, tesisatn kurulu karakteristiibozulmayacaktr yerlerinde dardan k almaya yarayan yan ve tepepencereleri ile menfezlerin aydnlk veren yzeyleri toplam, iyeri taban yzeyinin en az 1/10 oranndaolacaktr. Dar ile dorudan doruya balants olmayan i kap, pencere ve menfezlerin dolayl olarak aydnlk veren yzeyleri bu hesaba katlmaz. yerlerindeki avlular, ak alanlar, d yollar, geitlerve benzeri yerler, en az 20 lksile,Kaba malzemelerin tanmas, aktarlmas,depolanmas ve benzeri kaba ilerin yapld yerler ile i geit koridor yol ve merdivenler, en az 50 lksile ,Kaba montaj, balyalarn almas, hububat tlmesi vebenzeri ilerin yapld yerler ile kazan dairesi, makinedairesi, insan ve yk asansr kabinleri malzeme stokambarlar, soyunma ve ykanma yerleri, yemekhane vehelalar, en az 100 lks ile ,Normal montaj, kaba iler yaplan tezgahlar, konserve vekutulama ve benzeri ilerin yapld yerler, en az 200 lks , Ayrntlarn, yakndan seilebilmesi gereken ilerinyapld yerler, en az 300 lks , Koyu renkli dokuma, bro ve benzeri srekli dikkati gerektiren ince ilerinyapld yerler, en az 500 lks , Hassas ilerin srekli olarak yapld yerler en az 1000 lks ileaydnlatlacaktr. yerlerinde iilerin daimi olarak altrld yerlerin tavan ykseklii, en az 3m olacaktr.Tabana paralel olmayan tavanlarda bu yksekliin ortalamas 3 m olacak veen alak ksm, varsa, kiriin alt noktasndan 240 cm den aaolmayacaktr yeri merdivenlerinin mukavemet katsays 4 olacak vemetrekarede en az 500 kilogram yk tayacaktr. Delikli veya zgaral merdiven ve sahanlklardaki deliklerve zgara aralklar en ok 2 cmolacaktr. Merdivenlerin genilii, bakm ilerinde kullanlanlar dnda en az 110 cmolacak ve merdiven korkuluklarnn bu genilik iinde bulunmalarzorunluluu halinde temiz genilik 100 cm den az olmayacaktr.

37

www.isgdosya.com
Merdivenlerin eimi, bakm ilerinde kullanlanlar dnda tabanla en az 20 veen ok 45 derece olacaktr.
Tabandan (20) dereceden az eimin bulunmasgerektii iyerlerinde, rampalar yaplacak ve 45 dereceden fazla diklik gerekenhallerde de, korkuluklu servis merdivenleri eklinde sabit merdivenlerkurulacaktr. Merdivenlerde, ba st boluklar ykseklii 220 cm den az olmayacaktr. Basamaklarn eni, bakm merdivenleri dnda 22 cm den az olmayacakve ykseklikleri en az 13 cm ve en ok 26 cm olacaktr. Drt basamaktan fazla olan her merdivende, korkuluk ve trabzan bulunacaktr. Genilii 225 santimetreyi aan merdivenlerin ortalarnda, ayrca bir trabzanbulundurulacaktr. yerlerindeki asma katlara kp inmek iin, yerin durumuna gre, eimli veyadik demir merdivenler kullanlabilir. Ancak, bunlarn st ve alt balarndansalam bir ekilde tespit edilmi bulunmas, geni basamakl ve iki tarafkorkuluklu ve bu korkuluklarn, merdivenin bittii asma kat demesindekesilmeyerek en az 75 cm daha uzatlmas gereklidir. Du veya lavabolarn soyunma yerlerinden ayr yerlerde bulunmas durumunda,du ve lavabolar ile soyunma yerleri arasnda kolay balant salanacaktr. Dukabinlerinin boyutlar 1x1,20 metre, soyunma yerlerinin 2x1,40 metreden azolmayacaktr. Du kabinlerinin taban ve duvarlar, kolaylkla temizlenecek malzemedenyaplacak, yan duvarlarn ve kaplarn ykseklii 170 santimetreden azolmayacak, yerlerdeki kirli sularn kolayca akmas iin, gerekli tedbirler alnacak,salk artlarna nem verilecektir. Tuvalet ve lavabolar erkek ve kadn iiler iin ayr ayr olacaktr. 100 kiiyekadar ii altran iyerlerinde 30 erkek ii iin, bir kabin ve pisuar, her 25kadn ii iin de en az bir kabin (hela) hesap edilecek, 100 den sonras iin her50 kiiye 1 tane hesab ile hela bulundurulacaktr

Kaldrma Ve letme Makinelerinin Snflandrlmas vinler (kule vinler, mobil vinler, oklu, rayl, kprl,ayakl kprl, tek rayl ve seyyar vinler,

KALDIRMA ARALARINDA SG

grgrvinler, caraskallar ) platformu kaldrc arabalar (forklif), palangalar (elektrikli, pnmatik, hidrolik, zincirli,halatl), asansrler Tamburlar tamburlarnn yanlar flal olmaldr. Fla geniliisarlan halatn apnn 2,5 kat olmal, halat frlamalarn nleyecek ekilde yaplmaldr Halatn ucu tambura iyi balanm olmal, yk tutmaeleman en alt seviyede bulunduu zaman, yivli tambur zerinde en az iki sarm halat kalmaldr Zincirler Zincir baklalarndaki anma baklakalnlnn drtte birini gemise zincirkullanlmamaldr Baklalardaki boyuna uzama %5 igemise zincir kullanlmamaldr. En ar yk iin,kaldrma ve balama (sapan) zincirlerinin vekancalarnn gvenlik kat says en az 5 olacaktr. elik halatlarn gvenlik kat says 6 dan aa olmayacak vehalatlarn ek yerleri,halkalar,balk ve balantlar halatlarn kaldraca enar yke dayankl olacaktr 6 bkml elik halatlarn 50 santimetre veya zel elik halatlarn1 metre boyunca dayanmlarn,aada gsterilen miktarlardakaybetmi olanlar kullanlmayacaktr. 7 telli elik halatlarda % 12, 19 telli elik halatlarda % 20, 37 telli elik halatlarda % 25, 61 telli elik halatlarda % 25, Seal zel elik halatlarda % 12, gen bkml zel elik halatlarda% 15, zel elik halatlarda % 20. elik halatlarn balant ksmlarnda tellerin anmas,kopmasve balantnn gevemesi gibi

38

www.isgdosya.com
hallerde,halatn 1-3 metresi,uygun ekildekesilecek ve halatn balar,yeniden uygun ekilde balanacaktr. Kaldrma veya ekme ilerinde kullanlan ip halatlar,iyi cinskenevirden veya benzeri elyaftan yaplacak ve bunlarn kopmayakar,gvenlik kat saylar en az 3 olacaktr. Kaldrma aralarnn kancalarnngvenlik kat says (tama gc),tayacaklar yknen az; el ile altrlanlarda 3 katna,mekanik olarakalanlarda 4 katna ve erimi maden veya yakcveya andrc (korozif) maddeler gibi tehlikeli ykleri tayanlarda ise, 5 katna eit olacaktr. Ray stnde alan vinlerde,vin kabinine ve vin kprgeitlerine kmay salayan sabit merdivenlerle vin kprlerin her ikitarafnda ve kpr boyunca en az 45 santimetre geniliinde geit veyasahanlklar bulunacaktr Vin arabalarnn geit ve sahanlklar ile bunlarn altna vestne rastlayacak sabit tesisler arasnda 180 santimetreden az aklkbraklmayacaktr. 5 ton veya daha fazla yk kaldran rayl vinlerde,2 elektriklifren veya bir elektrikli ve bir mekanik fren bulundurulacaktr Halatlar Kaldrma ara ve makinelerinde kaldrma ve balama (sapan) elemanolarak muhtelif cins halatlar kullanlmaktadr. Balcalar; Kendir halat,naylon halat, fiber halat, cam halat, demir halat, elik ekme halatlar vetel halatlardr tel-elik halatlar Belirli periyotlarla uygun ya ileyalanmaldr.Kaynak alev ve slarna maruz braklmamaldr.Gvenlik kat says en az 6 olmaldr. Tel halatlarn muayenesi: Hareketli halatlarda,bir halat sarmnda rasgele dalm 6 ve daha fazla krktel varsa veya 1 kordonda 3 ve daha fazla krk tel varsa, Ask veya duran halatlarda,bir halat sarmnda 3 veya daha fazla krk telvarsa, Bir balantnn yaknnda 1 veya daha fazla krk tel varsa, Hareketli halatlarda,kordonlar arasndaki ubuklarda herhangi bir krkbelirtisi varsa halat deitirilmelidir. Bir halatn ap,aadaki deerlerin altna indiyse,halat deitirilmelidir. 19 mmye kadar apl halatlarda 1mm., 22-28 mm arasnda apl halatlarda 1,5 mm 32-38 mm arasnda apl halatlarda 2mm. Vinler ve krenler Kaldrma makineleri almaya balamadan nce operatrleri tarafndan kontrol edilmeli, elikhalatlar, zincirler, kancalar, sapanlar, kasnaklar, frenler ve otomatikdurdurucular, yetkili bir teknik eleman tarafndan her aydabirbtnyle kontrol edilerek, periyodik kontrol raporu dzenlenmelidir. Yksek gerilim harlar yaknndaalmak gerekiyorsa, gerilim ile enaz 3048 cm.lik uzaklk olmaldr. Operatr vincini terk ediyorsa stopetmeli, vinci istenen deerlerarasnda almyorsa makinasnderhal durdurmaldr. Normalin zerinde bir ykkaldrlyorsa yk 3-5 cmkaldrldktan sonra frenler testedilmelidir Transportrlerde Gvenlik Yksekte bulunan konveyrlerin kenarlarnda yry platformlarolacaktr. zerlerinden geilmesi iin geit platfomlar yaplacaktr. Altlarna sa veya tel kafes koruyucular yaplacaktr. Uzun mesafeli konveyrlerde ikaz sistemi olacaktr. Gvenlik teli-Gvenlik stoplar olacaktr Eimli konveyrlerde enerji kesilmesi halinde ters hareketi nleyicimekanik bir tertibat bulunacak Kaldrma makinalar,kabul edilen en ar yknen az 1.5 katn,etkili ve gvenli bir ekildekaldracak ve askda tutabilecek gte olacakve bunlarn bu yke dayankl ve yeterli ykfrenleri bulunacaktr. Pnmatiktransportrlere, tayacaklar, malzemeler el ileverildii ve besleme aznn ap 30 santimetre veya daha byk olduuhallerde, bu azlara, kanallardan en az 1 metre uzakta uygun hunileryaplacaktr.

HJYEN
39

www.isgdosya.com
Endstri Hijyeni; iyerinde oluan hastala neden olan, salk ve iyilik halini bozan iiler ve toplumdaki bireyler arasnda
nemli lde huzursuzluk ve verimsizlik yaratan evresel etkenler (ortam koullarn) ve stresleri gzlemleyen (tanyan), deerlendiren ve kontrol altna alan teknik ve sosyal disiplin HJYENNN PRENSPLER drt tanedir: Tahmin edebilme, Tanyabilme, Deerlendirebilme, Riskleri denetleyebilme. Sal, Gvenlii ve Hijyeninde hiyerari u ekildedir; Mhendislik / Teknik Kontroller alma Ortam Kontrolleri dari / Ynetsel Kontroller Kiisel Koruyucu Donanmlar Tahmin edebilme ve tanmadan sonra bir i hijyenisti iyi bir deerlendirme iin gerekli lmleri yapabilmelidir.lmlerden sonra ise i sal ve gvenlii ekibinin dier elemanlarnn danmanlnda riskleri tolere edilebilir limitler iine alabilmek iin tavsiyelerde bulunmal ve denetim nlemlerinin alnmasn salamaldr.

toplum dzen kurallar

TEMEL HUKUK

Din kurallar rf ve Adet kurallar Grenek kurallar Hukuk kurallar Hukuk; bireyin bireyle, bireyin devlet ve malla olan ilikilerini dzenleyen kurallar btndr Pozitif / deal hukuk; Bir lkede fiilen uygulanan btn hukuk kurallardr. olmas arzulanan doal hukukun addr ki daha ok felsefik bir manay ifade eder. rnein; herkes evinin nn temiz tutsa Maddi / ekli hukuk; Maddi Hukuk; dorudan doruya toplumsal dzeni salayp insan ilikilerinde meydana gelen sorunlar zmeye ynelik hkmler ieren hukukdur. Normlar hiyeraisine gre alt basamakta yer alan norm geerliliini st basamakta bulunandan alr ve ona uygun olmak zorundadr. Anayasa Yasa yasa hkmnde kararname Tzk Ynetmelik Genelge Anayasa Anayasa devletin eklini, yapsnorganlarnn grev ve yetkilerini, bunlarn birbiriyle olan ilikilerini, kiilerinin temel hakk ve zgrlklerini dzenleyen temel hukuktur. 2709 sayl 1982 Anayasamzn dayand be temelilke vardr. Milli devlet ilkesi Demokratik ilkesi Laik devlet ilkesi Sosyal devlet ilkesi Hukuk devleti ilkesidir. Klasik manada devletin grevi olup, bunlar karlayan birbirindenbamsz fakat koordineli alan organ mevcuttur. Kuvvetler ayrlnagre alan ve 3 Y kural olarak anlan bu organlar srasyla; yasama,yrtme ve yargdr.

40

www.isgdosya.com
Yasa Yrtme organnca (siyasal iktidar ya da bakanlar kurulu) hazrlananhukuksal nitelikli tasarmlarn ki buna
yasa tasars denir ilgili komisyondagrlp benimsemesinden sonra, Meclis Genel Kurulunda maddeler itibariyle tartlp kabul ve Cumhurbakan tarafndan imzalanp Resmi Gazete de yaymlanma srelerini tamamlayan dzenlemedir kanun. Eer ilgili tasarmlar, Bakanlar Kurulunca deil de halk temsilcileri(milletvekilleri) tarafndan hazrlanrsa, o zaman yasa teklifi veya yasanerisi adn alrlar. KHK Bu hem bir yasa hem de kararnamedir. Yasadr nk daha evvel karlan bir yasayla konusu sresi mahiyeti ve uygulanaca alan belirtilmek kaydyla hkmete byle bir dzenleme yapma yetkisi verilmektedir. Ya da meydana gelen fevkalade bir durum (deprem, ayaklanma, salgn hastalk vb. ) nedeniyle siyasal iktidar o fevkalade durumlar gerektirdii ve acil nlemleri alarak uygulamaya koymakta ve fakat yasama meclisini 24 saat zarfnda toplantya ararak ald nlemleri TBMMnin iradesine sunmaktadr. Meclis kabulveya ret eder. Cumhurbakan tarafndan imzalanr ve Resmi Gazetede yaynlanrlar. Bunlar yaynladklar gn yrrle girerler. Anayasa ile uyumlu olmak zorundadrlar. Bunlarn denetimi anayasamahkemesince yaplr. olaanst ve skynetim hallerinde CumhurbakanlnnBakanlnda toplanarak karlan yasa hkmndeki kararnameler hakkndaanayasa aykrl iddiasyla anayasa mahkemesinde iptal davas alamaz. ptaldavasn Cumhurbakan ana muhalefet partisi ile TBMMdeki mevcutmilletvekilleri 1/5i aabilir. Tzk Bakanlar kurulu yasalarnuygulamasn gstermek ya dakanunla emredilen ileri belirtmek zere kanuna aykr olmamak ve Dantayn incelemesinden geirilmek kouluyla tzkler karabilir. Bir hkmet tasarrufuolan tzk Cumhurbakanncaimzalanr ve Resmi Gazete yaynlanr Ynetmelik Babakanlk bakanlklar vedier kamu tzel kiileri tarafndangrev alanlaryla ilgili kanunlarn ve tzklerin uygulamasn salamak maksadyla karlan hukuksal dzenlemelerdir

tebli

hukuksal durumlar ilgili kimselere duyuru zere st makamlarca yazlan aklamalardr. Genelge Genelge, st ynetim birimlerince zellikle yasal dzenlemelerin nasl yorumlanmas ve uygulanmas gerektii hususlarnda alt ynetim kademelerine ve btn ilgilere gnderilen ayrntl dzenlemelerdir. Ynerge Herhangi bir konuda takipedilecek yol ve yntem iin st makamlardakiler tarafndan astlara verilen buyrua (ynerge) denir. Bazen bu hukuksal kavram talimat ya da direktif olarak adlandrlr. Gvenlik ve Salk aretleri Ynetmelii Gvenlik ve salk iaretleri zel bir ama, faaliyet veya durumu iaret eden levha, renk, sesli ve/veya kl sinyal, szl iletiim ya da el-kol iareti yoluyla i sal ve gvenlii hakknda bilgi veren, tehlikelere kar uyaran ya da talimat veren iaretlerdir. aret levhalar kullanldklar ortama uygun, darbeye ve hava koullarna dayankl malzemeden yaplacaktr. aret levhalarnn boyutlar ile kolorimetrik ve fotometrik zellikleri, bunlarn kolayca grlebilir ve anlalabilir olmalarn salayacaktr aret levhalar zel bir tehlike olan yerlerin ve tehlikeli cisimlerin hemen yaknna, genel tehlike olan yerlerin giriine, engeller dikkate alnarak, gr seviyesine uygun ykseklik ve konumda, iyi

SALIK VE GVENLK ARETLER

41

www.isgdosya.com
aydnlatlm, eriimi kolay ve grnr bir ekilde yerletirilecektir. aret levhasnn gsterdii durum ortadan kalktnda, iaret levhas da kaldrlacaktr. Yasaklayc aretler Daire biiminde, Beyaz zemin zerine siyah piktogram, krmz ereve ve diyagonal izgi (krmz ksmlar iaret alannn en az % 35ini kapsayacaktr) Uyarc aretler gen biiminde,sar zemin zerine siyah piktogram, siyah ereve (sar ksmlar iaret alannn en az % 50sini kapsayacaktr) . Zorunluluk (Emredici) aretleri Daire biiminde, Mavi zemin zerine beyaz piktogram (mavi ksmlar iaret alannn en az % 50sini kapsayacaktr) Acil k (Ka) ve lk Yardm aretleri Dikdrtgen veya kare biiminde, Yeil zemin zerine beyaz piktogram (yeil ksmlar iaret alannn en az % 50sini kapsayacaktr) Yangnla Mcadele aretleri Dikdrtgen veya kare biiminde, Krmz zemin zerine beyaz piktogram (krmz ksmlar iaret alannn en az % 50sini kapsayacaktr) Ikl iaretlerin sinyal gnderen kl alan, tek renk ya da belirli bir zemin zerinde piktogramdan ibaret olacaktr. Bir aygt hem srekli hem de aralkl iaretler gnderiyorsa, aralkl gnderilen iaret srekli iaretin belirttiinden daha fazla tehlikeli bir durumu ya da daha acil olarak yaplmas istenen/emredilen mdahale ya da eylemi ifade eder. Ayn derecede etkili ise, aadaki iaretlerden herhangi biri kullanlabilir: Engel veya dme tehlikesi olan yerlerde; iaret levhas veyagvenlik rengi Ikl iaret,sesli sinyalveyaszl haberleme El iaretleri veya szl haberleme Aada belirtilen iaretler birlikte kullanlabilir. Ikl iaret ve sesli sinyal. Ikl iaret ve szl haberleme. El iaretleri ve szl haberleme. Birden fazla sesli sinyal ayn anda kullanlmayacaktr. ok fazla ortam grlts olan yerlerde sesli sinyal kullanlmayacaktr.

Ortama Ynelik Tedbirler yerinin uygun planlanmas En salkl teknolojinin uygulanmas Ortam analizlerinin (lmlerinin) yaplmas Islak alma metodu uygulanmas Bakm ve temizliin gerei gibi yaplmas Toplu Koruma Uygulamalar Tehlikesiz olanla deitirme, Yaltm, Koruyucu/koruma iine alma, Yerel havalandrma, Yerel aydnlatma, Makine koruyucular, Genel havalandrma, Genel aydnlatma,

KORUNMA POLTKALARI

42

www.isgdosya.com

klimlendirme, aretleme/snrlama Uyar levhalar Kiiye Ynelik Koruma Uygulamalar e uygun personel seimi, eitim ve denetim, e giri salk muayenesi, Periyodik salk muayeneleri, Geri dn salk muayeneler Baklama lkyardm ve Kurtarma Organizasyonu Salk Eitimi Genel Hijyen Koullarnn Salanmas Yeterli ve Dengeli Beslenmenin Salanmas Rehabilitasyon almalar, Kiisel koruyucu donanmlarn kullanm. Risk Denetleme nlemleri Hiyerarisi Tehlike kaynanda nlenir Tehlike kaynanda azaltlr Kii tehlikeden uzaklatrlr. Tehlike kapal ortama alnr ininmaruziyeti azaltlr Gvenli alma Sistemleri/Ruhsatlar Kiisel korunma tehizat (KKT) Tehlikeli Durumlar Uygun olmayan koruyucular Koruyucusuz alma Kusurlu alet- tehizat kullanma Emniyetsiz yaplm alet ve makine Yetersiz, bakmsz bina, makine, alet Yetersiz yada fazla aydnlatma Yetersiz kiisel koruyucu Yetersiz havalandrma Emniyetsiz yntem ve artlar

Tehlikeli Davranlar Emniyetsiz alma Gereksiz hzl alma Uygun olmayan emniyet donanm Emniyetsiz ykleme, tama, istif Emniyetsiz vaziyet alma Tehlikeli yerlerde alma arma, kzgnlk, zgnlk, rkme, akalama Kiisel koruyucu kullanmamak Plastik baretler, 600 Volt; elektrik ilerinde kullanlan, yksek dzeyde yaltkan plastik baretler, 30.000 Volta kadar bozulmadan koruyucu zelliini gstermelidir. Grlt maruziyeti, en dk maruziyet etkin deeri olan 80 dB (A) atnda, iveren kulak koruyucular salayarak iilerin kullanmna hazr halde bulunduracaktr, Grlt maruziyeti en yksek maruziyet etkin deeri olan 85 dB (A) ulatnda ya da bu deerleri atnda, kulak koruyucular kullanlacaktr,

43

www.isgdosya.com
Uluslararas alma rgtnn (ILO) 112 numaral tavsiye kararna gre,ii salnn amac; alanlarn salk kapasitelerini en yksek dzeye karmak, almann olumsuz koullar nedeniyle saln bozulmasn nlemek, Her iiyi fiziksel ve ruhsal yeteneklerine uygun ilerde altrmak Yaplan i ile ii arasnda uyum salayarak, en az yorgunlukla en uygun verimlilii elde yerinde gerekletirilen salk gzetimi programlar; alann korunmas,eitilmesi ve izlenmesini
etmektir. salamaktadr.Bu programlar; ie giri muayeneleri, aralkl kontrol muayeneleri, zararl maddeler tarafndan oluturulan hastaln erken belirtilerini ve derecesini belirlemek iin spesifik testler, tbbi tedavi ve kapsaml bir kayt sistemini iermektedir Salk Muayenelerinin Amalar ; Meslek hastalklar ve i kazalarn nleme le ilgili hastalklar nleme alma ortamndaki salk risklerinin dier alanlara yaylmn nleme yerindeki tehlikeleri azaltma Sal gelitirme evreyi gelitirme I-e Giri Muayeneleri Bir iyerinde alacaklarn ie alnmalarndan nce iyeri hekimi tarafndan salk muayenesinden geirilmeleri, ie elverili olanlarn ve olmayanlarn ayrlmalar i sal biliminin temel kurallarndandr 2. Kontrol Muayeneleri a) Erken kontrol muayeneleri e giri muayenesinden sonra en erken muayene yasal prosedrde1 yl sonra yaplmaktadr. Baz i kollarnda bu 3 veya 6 ay sonradr. b) Aralkl kontrol muayeneleri (Periyodik muayeneler e giri raporu dzenlenen her alana belirli srelerle salk muayeneleri ve gerektiinde laboratuvar aratrmalar yaplmaldr. Ar ve tehlikeli iler kapsamnda alan tm iilerin, Kanununun 86. maddesi gerei en az ylda bir kez hekim raporu ile almalarnda saknca olmadnn belirlenmesi gerekmektedir. c) zellii olan alanlarn kontrol muayeneleri risk grubuna ynelik yaplan kontrollerdir MESLEK HASTALIININ TANIMI Sigortalnn;altrld iin niteliine gre tekrarlanan bir sebepleveya iin yrtm artlar yznden urad geici veya srekli hastalk, sakatlk veya ruhi arza halleridir.(5510 SSK) Dnyada mesleki ve i ile ilgili hastalklar arasnda ilk sray fizikseletkenlerle oluan hastalklar (% 40 ile kas-iskelet sistemi hastalklar)almaktadr. Trkiyede ise birinci srada mesleki solunum sistemi hastalklarBulunmaktadr Meslek Hastalklarnn Genel zellikleri; Kendine zg ve kronik seyirli bir klinik tablo, Hastalk etkenine uzun sreli tekrarlanarak maruz kalma, Belirli mesleklere zg olmas Hastaln o meslekte alanlarda insidansnn yksek olmasdr Meslek Hastalklarnn Kazalarndan Fark Hastalk etkeninin devaml/tekrarlayan biimde olmas, Hastaln ilerleyici oluu Balang tarihinin kesin olarak saptanamamas ILO MESLEK HASTALIKLARI LISTESI 1.Etmenlerin Neden Olduu Meslek Hastalklar a)Kimyasal etmenlerin neden olduu meslek hastalklar - Ar metaller

SALIK GZETM VE MESLEK HASTALIKLARI

44

www.isgdosya.com
- Aromatik-Alifatik Bileikler - Gazlar b)Fiziksel etmenlerin neden olduu meslek hastalklar Grlt-titreim Tozlar Scak ve souk ortamda alma Dk ve yksek basnta alma Radyasyon (iyonize olan ve olmayan) c)Biyolojik etmenlerin neden olduu meslek hastalklar Bakteriler Virsler Mantarlar Protozoalar d)Psiko-sosyal kaynakl meslek hastalklar 2)Hedef Organlarda Grlen Meslek Hastalklar Solunum sisteminin meslek hastalklar Mesleki deri hastalklar Mesleki kas-iskelet sistemi hastalklar 3)Mesleki Kanserler 4)Dier Meslek Hastalklar SSK SALIK LEMLER TZNE GRE MESLEK HASTALIKLARI SINIFLANDIRILMASI A GRUBU:Kimyasal nedenlerle olan meslek hastalklar: B GRUBU :Mesleki deri hastalklar C GRUBU : Pnmokonyozlar ve dier mesleki solunum sistemi hastalklar D grubu : mesleki bulac hastalklar Bu grupta da hayvanlardan insana bulaan hastalklar (zoonozlar) ve salk hizmetlerinde alanlarda grlebilecek viral hepatit ve tberkloz gibi hastalklar yer almaktadr. E GRUBU : Fizik etkenlerle olan meslek hastalklar MESLEK HASTALIKLARINDA TANI YNTEMLER Klinik Deerlendirmeler Bu deerlendirmelerde yk ve fizik muayene bulgular nem tar. ykde hastaln belirtileri ile ilgili bilgilerin yan sra, hastann alma yks de renilmelidir. Hastaln ile ilikili olduu dnldnde alma yksnn ayrnt ile renilmesi gerekir. Laboratuar Deerlendirmeleri Hastalklarn tansnda yk ve klinik deerlendirmeler esas olmakla birlikte kesin tannn bir laboratuar bulgusuna dayandrlmas gereklidir. Bu laboratuvar yntemleri balca 3 grupta ele alnr. Radyolojik Yntemler Biyokimyasal Yntemler Patolojik ncelemeler MESLEK HASTALIKLARINDAN KORUNMA Meslek hastalklar NLENEBLR hastalklardr. Neden iyerinde olduuna gre, iyerinde etkili nlemler alnmak suretiyle meslek hastalklar nlenebilir. Temel Prensip; Teknik Koruma Kaynakta, Ara yolda, Kiide Tbbi Koruma e giri, Periyodik Muayene, Hastalk Muayeneleri, Taramalar Maruziyet Sresi; Bir meslek hastalnn oluabilmesi iin risk etmenle en az karkarya kalma sresidir.Sosyal Sigorta Salk lemleri Tznde yalnzca iki hastalk iin srebelirtilmitir. Grltye bal iitme kaybnda hastaln meydana gelmesi iin enksa sre 2 yl, tozlu yerlerde alanlarda pnmokonyoz meydana gelmesi iin de 3 ylolarak belirtilmitir Bavuru ilemleri;

45

www.isgdosya.com
Bir salk biriminden meslek hastal phesi ile ilgili meslek hastalklar hastanesine sigortalnn sevki, Sigortalnn meslek hastal iddias ile sigorta mdrlkleri araclyla ilgili meslek hastalklar hastanesine sevki, Meslek hastalklar hastanesinde yaplan periyodik muayene sonucu meslek hastal phesi olan sigortalnn bavurusu, yeri hekimlerince meslek hastal phesi olan sigortalnnBavurusu Pnmokonyozlar silikozis: saf silis kristallerinin solunmas sonucu oluurlar antrako-silikozis: maden iilerinde, kmr ve silis tozlarnn birikmesiyle bissinozis : pamuk iilerinde, pamuk tozlar ile grlen hastalk Sidere- silikoz:Akcierde demir ve silis tozlarnn birikmesi ile Kaolenpnmokonyozu: alminyum silikat tozlarnn birikmesiyle Asbestoz: asbest tozlarnn solunmas ile Talkoz : talk (magnezyum silikat ) tozlarnn solunmas ile Silimanite mineralleri pnmokonyozu: alminyum silikatlarn deiik formlarnn neden olduu hastalk Berilyoz:mineraltozlarnnneden olduu hastalk (baritoz : baryum slfat tozlar, stannoz: kalay ) Mesleki Maruziyet Snr Deeri; Baka ekilde belirtilmedike, 8 saatlik srede, alanlarn solunum blgesindeki havada bulunan kimyasal madde konsantrasyonununzaman arlkl ortalamasnn st snrdr. MAK (Msaade Edilen Azami Konsantrasyon) eitli kimyasal maddelerin kapal iyeri havasnda bulunmasna msaade edilen ve orada gnde sekiz saat alacak olanlarn salklarn bozmayacak olan azami miktarlarna MAK deer denir. Hacim birimi ppm(cm3/m3), -SIVI Arlk birimi mg/m3 ve -TOZ Parack birimi ppm/m3 tr. -GAZ TWA (Zaman Arlkl Ortalama Deer) Sekiz saatlik alma sresinde alanlarn solunum blgesindeki havada bulunan kimyasal madde konsantrasyonun zaman arlkl ortalamasnn st snrna TWA denir. Bu deerler ppm (ml/m3) veya mg/m3 olarak verilir. STEL Baka bir sre belirtilmedike, 15 dakikalk srede maruz kalnan, almamas gereken limit deer. Biyolojik Snr Deer Kimyasal maddenin, metabolitinin veya etkilenmeyi belirleyecek bir maddenin uygun biyolojik ortamdaki konsantrasyonunun st snrdr. TLV-C=ESD-TD (Eik Snr Deer-Tavan Deer) gn boyunca hibir ekilde almamas gereken deerdir. Ykmllk sresi; Sigortalnn iinden fiilen ayrld tarih ile meslekhastalnn meydana kt tarih arasnda geecek azami dir. TLV-STEL =ESD-KSMS(Eik Snr Deer-Ksa Sreli Maruziyet Snr) Bu deer,alma gn boyunca asla almamas gereken ve 15 dakikalk maruziyet temelinde belirlenmi zaman arlkl ortalama snr deerdir. Bu konsantrasyonlaramaruziyet 15 dakikay amamal, gnde 4 defadan fazla yinelenmemeli ve 2 maruziyet aras sre 60 dakikadan ksa olmamaldr

Kurun TLV :0,15 mg/m3 salk kont.3 ay Civa TLV: 0,075 mg/m3 salk kont. 3 ay Arsenik TLV: 0,5 mg/m3 salk kont. 6 ay

Kimyasal maddeler; ok kolay alevlenebilir; 00Cden dk parlama noktas,35 Cden dk kaynama noktasna sahip Kolay Alevlenir Madde;Parlama noktas 21 oC 'nin altnda olan
Alevlenir Madde ;Parlama noktas 21C - 55C arasnda olan

YANGIN

46

www.isgdosya.com
Alt Patlama Limiti (Lower Exploration Limit - LEL) Havadaki yanc buhar yzdesinin bir yangn veya patlama oluturmas iin gerekli en alt seviyesidir. Bunun altndaki konsantrasyonlarda yakt yeterli olmadndan yangn olmaz ve karm Fakir Karmolarak nitelendirilir. st Patlama Limiti (Upper Exploration Limit - UEL) Havadaki yanc buhar yzdesinin bir yangn veya patlama oluturmas iin gerekli olan en st seviyesidir. Bunun stndeki konsantrasyonlarda hava (oksijen) yeterli olmadndan yanma olmaz ve karm bu anlamda Zengin Karmolarak nitelendirilir. BLGELERN TEHLKE SINIFLANDIRMASI Patlayc gaz ortam Blge 0 Gaz, buhar ve sis halindeki parlayc maddelerin hava ile karmndan oluan patlayc ortamn srekliolarak veya uzun sre ya da sk sk olutuu yerler. Blge 1 Gaz, buhar ve sis halindeki parlayc maddelerin hava ile karmndan oluan patlayc ortamn normal alma artlarndaara sra meydana gelme ihtimali olan yerler. Blge 2 Gaz, buhar ve sis halindeki parlayc maddelerin hava ile kararak normal alma artlarnda patlayc ortam oluturma ihtimali olmayan yerler ya da byle bir ihtimal olsa bile patlayc ortamn ok ksa bir sre iin kalc olduu yerler. Patlayc toz ortam Blge 20 Havada bulut halinde bulunan yanc tozlarn, srekli olarak veya uzun sreli ya da sk sk patlayc ortam oluabilecek yerler. Blge 21 Normal alma artlarnda, havada bulut halinde bulunan yanc tozlarn ara sra patlayc ortam oluturabilecei yerler. Blge 22 Normal alma artlarnda, havada bulut halinde yanc tozlarn patlayc ortam oluturma ihtimali bulunmayan ancak byle bir ihtimal olsa bile yalnzca ok ksa bir sre iin geerli olduu yerlerdir. Blge 0 veya Blge 20: Kategori 1 ekipman,

Blge 1 veya Blge 21: Kategori 1 veya 2 ekipman, Blge 2 veya Blge 22: Kategori 1, 2 veya 3 ekipman.

Kat ve svlarda havadaki oksijen oran %16 gazlarda isehavadaki oksijen oran %12 nin altna dtnde
yanma yavalar ve daha sonra da durur. Yanma Noktas: Sv bir yaktn bir kez ate aldktan sonrasrekli yanmay beslemeye yetecek oranda buhar reteceisdr. Yanma noktas genelde parlama noktasndan birkaderece fazladr. Parlama Noktas: Sv bir yaktn yzeye yakn havayla atealabilir bir karm oluturmaya yetecek buhar kard sdeeridir. Bu sda ate alm buhar parlayacak, ancakyanmaya devam etmeyecektir. HAVUZ TP YANGIN: Ham Petroln veya petrol esasl yanclarn TanktanSzmas Ve Tutumasnda Grlr. JET YANGINI VE BLEVE: nce Uzun Alevle Yanar Ve Gaz Borusu KaaklarnnTutumasnda Grlr. Daha ok yanc parlayc svlarn ve gazlarn boruiinde belli bir basnla nakledilmesi esnasnda borunun veya eklentilerininherhangi bir yerinde basnla kan sv yada gazn tutumas eklindegerekleir. A SINIFI YANGINLAR Yanc basit kat maddeler yangndr. Temel zelliklerikor oluturmalardr. Bu tr yangnlarn temel sndrme prensibi soutma, temel sndrme maddesi sudur. Kor btn A snf yangnlarda s vericidir B SINIFI YANGINLAR Yanc sv maddeler yangndr.

Temel zellikleri korsuz, alevli yanmalardr. 47

www.isgdosya.com
Bu tr yangnlarn temel sndrme prensibi boma, temel sndrme maddesi kpk ve BC tipi Kuru Kimyevi
Tozdur.

balang ve kk apl yangnlarda CO2 ve KKT kullanlabilir

C SINIFI YANGINLAR Yanc gaz maddeler yangndr.

Temel zellikleri patlamadr. Temel sndrme prensibi boma, Temel sndrme maddesi BC tipi Kuru Kimyevi tozdur
D SINIFI YANGINLAR Yanabilen hafif metaller yangndr.

Temel zellikleri korlu, alevsiz ve yksek scaklkta yanmalardr. Temel sndrme prensibi bomadr. A,B,C tr sndrcler faydaszdr. Su kesinlikle kullanlmamaldr. zel D tipi sndrme tozlar kullanlr. D tozu bulunamadnda kuru kum ile rtlerek sndrlr. D tr yanc maddelerin toz hali daha tehlikelidir. Yanc metal tozlarnn hava ile uygun karmlar tutuma
scakln yakaladnda gl patlamalara yol aabilir. F SINIFI YANGINLAR F Snf yangnlar bitkisel ve hayvansal piirme yalarnn yangnlarn kapsar.

Sulu Kimyasal sndrcler ya da toz sndrcler ile sndrlr. " ASLA SU LE SNDRMEYNZ. AKS HALDE PARLAMA VE PATLAMA OLUR."
Elektrik Sebepli Yangnlar Elektrik akm kaann etrafa yaylmas ve elektrik arpmas kazalarnn meydana gelmesine neden olan yangnlardr.

ok nemli: Elektrik yangnlarnda asla SU kullanlmaz. Elektrik yangnlar : Karbondioksit- Kimyasal Toz Kullanlarak sndrlebilir yangn yerlerinde elektrik olmas itfaiye personelini tehdit eden tehlikelerden biridir, elektrik olan yangn
yerlerinde elektrik kaa kanlmazdr. sndrme personeli bu gibi yerlerde su kullanaca iin ok dikkatli olmaldr . tehlikesiztehlikesiz 1,5 metre tehlikeli 5 metre

voltajsnryaklam 0 65 volt 1000 volt tehlikeli 1000 volt +

48

www.isgdosya.com

SNDRME MADDELER Su

Kpk Kuru Kimyevi Tozlar BC Tozlar ; Sodyum Bikarbonat, PotasyumBikarbonat ve Potasyum Klorr tozlardr ABC Tozu ; ABC Tozlar ile alevli yangnlar veyzeysel kor yangnlar sndrlebilir D Tipi Yangn Sndrme Tozlar Karbondioksit (CO2) Halon Alternatifi Sndrcler
KPK Kullanlmamas gereken yerler: LPG yangnlar,

Scak asfalt ve ar ya yangnlar, Elektrik tesisat yangnlar, Gda maddesi yangn, Kuru kimyevi toz kullanlan yangnlar (ayn anda kullanlmaz).
KARBONDOKST B ve C snf yangnlarda daha uygundur.

Karbondioksit , gaz veya ok kat paracklar halinde iken(kuru buz) elektrii iletmez. Bu yzden elektrik
akm bulunan yangnlarda kullanlabilirler.herhangi bir artk brakmaz. Ortamdan gazlaarak uzaklar.

Bylece elektrik ve elektronik devrelerin temizlenmesi daha kolay olur.

ZEHRL GAZLARIN OLUTURDUU SOLUNUM ZORLUU TEHLKES Yangn yerinde meydana gelen lm olaylarnn ou zehirli gazlar sebebiyle olmaktadr. Zehirlenme ounlukla soluma, nadiren de deriden sourma yoluyla olur. Zehirli gazlar tesirlerine gre gruba ayrabiliriz; 1.Grup Zehirli Gazlar; Kendisi zehirli olmad halde bulunduklar yerlerde oksijeni ittikleri iin boulmaya neden olurlar. Su Buhar, Azot, Asal Gazlar (Helyum, Neon, Argon, Kripton, Xenon), Hidrojen, Metan, Etan, Propanv.b. 2. Grup Zehirli Gazlar; Nefes yollarn tahri ederler, gz ve deriye de zarar verirler. Bunlar asidik ve bazik gazlardr; Hidroklorik Asit (HCl), Nitrik Asit (HNO3), Formik Asit (HCOOH), Asetik Asit (CH3COOH), Propiyonik Asit (CH3CH2COOH), Klor (Cl2), Kzgn hava, Amonyak (NH3), Aminler (R-NH2),

49

www.isgdosya.com
Hidrazin (H2N-NH2), Azotdioksit (NO2), Azot Monoksit (N2O), Kkrtdioksit (SO2) 3.Grup Zehirli Gazlar; Kana, sinir sistemine ve hcrelere tesir ederler. Bu gruba giren gazlar; Karbon Monoksit (CO): Hemen her yangnda ortaya kar. Kan zehiridir. Akcierlerden hcrelere oksijen tayan hemoglobinle birleerek karboksi hemoglobin kompleksini oluturur. Kandaki oksijen tayc yok edilmi olur. Hidrojen Siyanr (HCN) benzer ekilde kompleks yapmaktadr. Kkrt Karbonat (CS2) ve Hidrojen Slfr (H2S) sinir zehiridirler. Merkezi sinir sistemini tahrip edip lme neden olurlar. Kkrtl Hidrojen (H2S): Karbonmonoksitten daha zehirli bir gazdr. Havadan daha ardr

Kkrtdioksit (SO2): Yanmaz, zehirli ve tahri edici bir gazdr. Karbonmonoksit (CO): Kimyasal boucu bir etkisi vardr. Az ii ve solunum yollar gibi yumuak
dokulardan dorudan doruya kana geebilir. Dokulara oksijen naklini nler. hava ile % 12 ile 75 orannda patlayarak yanar. Amonyak (NH3): Yanar, Renksiz, ok keskin kokulu, zehirli, havadan hafif olan gazdr. % 15-26 orannda havada yanar. Gz , burun, boaz tahrileri yapar.

Hidrojen Siyanr(HCN): ok zehirli yanabilen gazdr. Basit boucu gazlar; Karbondioksit, hidrojen, helyum,metan, propan, azot,asetilen Kimyasal boucu gazlar; Karbonmonoksit, hidrojen slfr, hidrojen siyanr ilerin, iyerinin herhangi bir ksmnda ate ve dumana kar korunmu bir merdiven boluuna veya duvarn
k kapsna olan uzaklk; ok tehlikeli ilerde 15, tehlikeli ve az tehlikeli yerlerde 30 metreyi gememelidir. 100 den az ii altrlan iyerlerinde, geit yollarnn genilii en az 120 cm olmal ve 100 den fazla iii altrlan iyerlerinde, her 100 ii iin bu genilik , 60 cm artrlmaldr. 500 den fazla ii altran iyerlerinde, en az iki k yeri bulunmaldr. yerlerinde alma saatlerinde hi bir giri ve k kapskilitli olmamaldr. motopomplaren az 6 ayda bir defa kontrol edilmelidir. Seyyar yangn sndrme cihazlar, en az 6 ayda bir defa kontrol edilmelidir. yerinde 6 ayda bir alarm ve tahliye denemeleri yaplmal, bu deneme tecrbeli yetkili gzetiminde ve iyeri yangn planna gre tertip edilmelidir. Seyyar yangn cihazlar, yerden 105 cm yksekte, yerleri belirli olmaldr. Bina giriinde yangn emniyet alteri olmal ve alter yaz ile belirtilmelidir. Yangnda bina elektrii kesilince, yangn kontrol paneli alyor olmaldr. Yangn alarm sistemleri en ge 6 ayda bir bakm ve kontrole tabii tutulmaldr. Buhar,Gaz,toz,s,nem oluan ortamlarda elektrik tesisat ve aydnlatma armatrleri ETANJ olmal Kapal alanlarda her 200 metrede bir uygun seyyar yangn sndrme cihaz olmaldr Portatif yangn sndrme cihazlarnn (rn: 6Kg. ) zeminden 75 cm ykseklikte bulunmas gerekir ABC ve BC Kuru Kimyevi Tozlu Portatif yangn sndrme cihazlarnda kullanlan pskrtc//itici gaz N2 dir Kararsz yapdaki Roket Yakt, Kara Barut vb. maddelerin patlama ilevinin havann oksijeni olmakszn da gereklemesi mmkndr. Petrol sondaj kule yangnlarnda kullanlan en etkin sndrme maddesi Nitrogliserindir Alevlenme noktasndaki yanc bir maddeyi; yanma noktasndaki dier bir yanc maddeden ayran en nemli zellik Is kayna uzaklatnda snmesidir. zellikle akaryakt yangnlarnda renk deiimi nemdir.nfilak aamasna gelmi olan akaryakt tank yangnnda alevin rengi Mavi olur A snf yangn kmas muhtemel yerlerde, ncelikle ok maksatl kuru kimyevi tozlu veya sulu, B snf yangn kmas muhtemel yerlerde, ncelikle kuru kimyevi tozlu, karbondioksitli veya kpkl, C snf yangn kmas muhtemel yerlerde, ncelikle kuru kimyevi tozlu veya karbondioksitli, D snf yangn kmas muhtemel yerlerde, ncelikle kuru metal tozlu, sndrme cihazlar bulundurulur. Hastanelerde, huzurevlerinde, anaokullarnda ve benzeri yerlerde sulu veya temiz gazl sndrme cihazlarnn tercih edilmesi gerekir

50

www.isgdosya.com
sndrme cihazlarnn her 6 ayda gzle kontrolleri, her yl genel bakmlar ve her 5 ylda bir hidrostatik
testleri yaplmaldr.

"gece" en ge saat 20.00'de balayarak en erken saat 06.00'ya kadar geen ve her halde en fazla onbir saat sren dnemdir. ilerin gece almalar yedi buuk saati geemez. veren veya iveren vekilleri, posta says ile her postann ie balama ve bitirme saatlerini, postalar halinde altrdklar iilerin ad ve soyadlarn, ara dinlenmelerini, hafta tatillerini ve bunlara ilikin deiiklikleri dzenleyerek iyerinde iilerin kolayca grp okuyabilecekleri ekilde ilan etmekle ykmldr srekli altklar iin durmakszn birbiri ardna postalar halinde ii altrlarak yrtlen ilerde posta says 24 saatlik sre iinde en az ii postas altrlacak ekilde dzenlenir. gece dnemine denk den 20.00-06.00 saatleri arasndaki ii postalarnda, 18 yan doldurmam ocuk ve gen iilerin altrlmalar yasaktr. iilerin gece postalarnda 7,5 saatten ok altrlmalar yasaktr. alma sresinin yarsndan ou gece dnemine rastlayan bir postann almas, gece almas saylr. Gece ve gndz iletilen ve nbetlee ii postalar altrlarak yrtlen ilerde postalar; en fazla bir i haftas gece altrlan iilerin, ondan sonra gelen ikinci i haftasnda gndz altrlmalar suretiyle ve postalar birbirlerinin yerini alacak ekilde dzenlenir. Posta deiiminde iiler srekli olarak en az onbir saat dinlendirilmeden altrlamaz Postalar halinde ii altrlarak yrtlen ilerde, iilere, haftann bir gnnde 24 saatten az olmamak zere ve nbetleme yolu ile hafta tatili verilmesi zorunludur veren veya iveren vekilleri, postalar halinde ii altrlarak yrtlen ilerde, her postada alan iilerin ad ve soyadlarn kapsayan listeler ile bu iiler iin ie balamadan nce alnan periyodik salk raporlarnn bir nshasn ilgili blge mdrlne vermekle ykmldr. Kadn iiler her ne ekilde olursa olsun gece postasnda yedibuuk saatten fazla altrlamaz. Kadn iilerin, gece postalarnda altrlabilmeleri iin, ie balamadan nce iyeri hekimi, iyeri ortak salk birimi, ii sal dispanserleri, bunlarn bulunmad yerlerde srasyla en yakn Sosyal Sigortalar Kurumu, salk oca, Hkmet veya belediye doktorlarna muayene ettirilerek, almalarna engel bir durumun olmadna dair salk raporlarnn alnmas arttr. Bu iilerin muayeneleri her alt ayda bir tekrarlanr. Kadn iiler, gebe olduklarnn doktor raporuyla tespitinden itibaren douma kadar, emziren kadn iiler ise doum tarihinden balamak zere alt ay sre ile gece postalarnda altrlamazlar Emziren kadn iilerde bu sre bir yla kadar uzatlabilir. Gece postalarnda kadn ii altrmak isteyen iverenler, gece altrlacak kadn iilerin isim listelerini ilgili blge mdrlne gnderirler lkemizde i Sal ve Gvenlii Tznn 521. maddesine gre 4 mden, Yap lerinde i Sal ve Gvenlii Tznn 13. maddesine gre 3 mt.den yksekte alanlara

VARDYALI ALIMALARDA SG

YKSEKTE ALIMALARDA SG

emniyet kemeri verilecei belirtilmitir. Yksekten dmeye kar donanmlar KKD Kategorizasyon Rehberine Dair Tebli ierisindeki kategori III de yer almaktadr. Bu kategori ierisinde yer alan KKDler ilgili ynetmeliin Piyasa Arz madde 5e gre CE iareti tamak zorundadr. Emniyet kemerleri; kromlu kaln ksele kaylardan veya keten, pamuk dokuma veya uygun dier bir malzemeden yaplm olacaktr. Emniyet kemerleri, en az 12 cm geniliinde 6 mm kalnlnda uygun malzemeden yaplacak ve tama yk en az 1150 kg. olacaktr... D cephe cam temizlii ar ve tehlikeli iler kapsamnda olduu iin cephe asansrne 18 yandan

51

www.isgdosya.com
45 km / saat rzgr hznda d cephe asansrne klmamaldr. Cephe asansr 2 kii sepette ,1kii sepet dnda olmak zere 3 kii tarafndan operasyon yrtlr.
kkler kullanamaz.

Sepet dnda olan kiinin grevi iin emniyet ini gzlemektir. Hibir zaman cephe asansrn tek banza kullanmaynz. skele zerinde alacak iilerin, parat tipi emniyet kemeri takmalar gerekmektedir. Bu kemerin tutma halat kancas, yukardan aaya sarktlan can halatna bal olmaldr. skele korkuluklar, 90 cm. yksekliinde ve her 50 cm.bir olmak zere iki sra korkuluu bulunmaldr. skeleye kp inmek iin mutlaka merdiven kullanlmaldr. skele zerine metre kareye 500 kg dan fazla arlk konmamaldr. skele 100 kg. kuvvet iddetindeki darbeye kar dayankl olmaldr. elik borulu iskeleler yksek gerilim hatlarn 5 m. den daha yaknna kurulmamaldr YKSEKTE YAPILAN LERDE ALIAMAYACAKLAR a) 18 ya altndakiler, b) Bedensel engelliler c) Kronik hastalar - dolam sistemi hastalklar (hipertansiyon-hipotansiyon, kalp ritm bozukluu, kalp yetmezlii, kalp pili kullanm, enfarkts) - bbrek hastalklar - eker hastal - nrolojik hastalklar (sara nbetleri) - psikiyatrik hastalklar d) Ba ve boyun travmas geirenler, ila, alkol ve uyuturucu alkanl olanlar, grme bozukluu, vertigo belirtisi olanlar e) Ykseklik fobisi bulunanlar Emniyet kemeri zerindeki hersabitleme noktasnn statik direnci 3 dakika sresince 15KN dan byk olmaldr KAPALI ALANLARDA ALIMALARDA SG Kapal alan ,Srekli alma yeri olarak tasarlanmam; Giri k yollar snrl Tamamen veya ksmen kapal Snrl bir hacme sahip inde rahat hareket edilemeyen Doal bir hava akm olmayan erisinde snrl miktarda hava olan alanlardr. alanlarn iine girmesiiin yeterli boyut ve ekilde olmayan, snrl giri ve k aralarna ve imkanlarna sahip olan, alann girmesine ve verilen grevi yapmasna imkan verecek kadar geni, ancak alanlarn srekli kalmalarna uygun ekilde ekilde tasarlanmam yerlerdir Kapal alanlardaki tehlikeler Oksijen yetersizlii Elektrik Mekanik tehlikeler Tehlikeli - Zararl seviyede Gaz Toz Buhar Duman Patlama yaratacak oranlarda oksijen izni sistemi; bir kuruluta potansiyel olarak tehlikeli olan rutin ve rutin olmayan faaliyetlerin gvenli artlar altnda gerekletirilmesinin salanmas iin oluturulmu standart bir prosedrdr. Tehlikeli gaz, buhar veya sislerin meydana gelebilecei tank veya depolar iinde yaplacak bakm ve onarm

52

www.isgdosya.com
ilerinde; iilere maskeler, solunum cihazlar ile emniyet kemerleri gibi uygun kiisel korunma aralar verilecek ve i sresince tank veya depo azlarnda bir gzlemci bulundurulacaktr. Tehlikeli svlarn bulunduu tank ve depolar, en ge ylda bir defa kontrol edilecek yerinde buhar bulunmad hallerde depo, su ile tamamen doldurulacak ve en az 24 saat kadar su verilmek suretiyle srekli olarak kartrlacaktr. Buhar veya akarsu verildikten sonra, dipte toplanabilecek birikintiler, uygun ekilde temizlenecek ve depo, en az 2 saat hava basma veya emme suretiyle havlandrlacaktr. Oksijenle kaynak veya kesme ileri yapld hallerde, borular ykanacak ve gerektiinde kaynar su veya buhar geirilecektir. Tehlikeli maddelerin taand borularn manon ve flanlarnn sklmesi gerektiinde, manon ve flanlarn etraf kurun bir levha ile korunacak ve nce flanlarn alt ksmlarndaki somunlar, sznt balayncaya kadar gevetilecek, sznt kesildikten sonra flanlar tamamen alacaktr. Birbirine yapm veya kaynam olduu grlen flanlar, uygun bir kalem veya baka uygun bir aletle alacaktr Szgeli maskeler, kapal veya oksijenin kt bulunduu yerlerde kullanlmayacaktr. Temiz hava kaynandan 45 metre uzaklkta ve solunuma zararl artlar altnda kalan iilere, basnl oksijen veya basnl hava solunum cihazlar verilecektir. Oksijen tpleri, 150 atmosferlik basnc amayacak ekilde doldurulacak ve kullanlrken, bunlarn grlebilen bir yerine manometre taklacaktr. Basnl temiz hava maskeleri ile basnl havann saland kaynak arasndaki uzaklk 45 metreyi, hortumlu temiz hava maskelerinin hortumunun boyu da 15 metreyi gemeyecektir Hortumlu temiz hava maskeleri iin kullanlan hortumlarn i ap en az 2,5 santimetre olacak ve hortum, ezilmeyecek malzemeden yaplacak Basnl oksijen cihaznda, basn dre reglatr bulunacak ve reglatr, dakikada 2 litreden eksik olmayacak ekilde oksijen vermek zere ayar edilebilecektir. Solunum cihazlarnn ve maskelerin emniyet supaplar, reglatrleri, balantlar ve oksijen sarfiyat, en ge ayda bir ve cihazn tm ile manometreler en ge 6 ayda bir yetkili bir eleman tarafndan kontrol edilecektir. Karbondioksit; Atmosferhavasnda, hacim bakmndan % 0.3-0.4 orannda bulunur. Bumiktar, nefes alma fonksiyonunu uyarc etki yapar. MAK deeri5000ppmdir. Metan gaz, bataklk gaz dadenilen bir gazdr. Havadan hafif, renksiz, kokusuz ve parlayc bir gazdr. Havada, % 4-15 oranlarndabulunduunda patlaycdr. metann % 4-15 arasnda tehlikeli olduu kabul edilir ve buoranda metan bulunan havaya madencilikte grizu ad verilir. % 4 metankonsantrasyonunun altnda patlama olmaz ve grizu bulunduu yerdeyanar.Metan, etan, asetilen, hidrojen, azot, argon, neon, karbondioksit gibi gazlarhavadaki oksijen orann drerek asfiksi(oksijensiz kalma) olutururlar. LPG(svlatrlm petrol gaz) hacimce % 30 Propan (C3H8) ve % 70 Btan(C4H10) ierir. LPG havadan daha youndur LPG yksek derecede yanc birmaddedir ve atmosferik koullara maruz kaldnda hzla patlayc hava hidrokarbon karm oluturur. karbonmonoksit ( co ) zgl arl 1.255 kg/m3 olup,havannkine ok yakndr. Hava ile % 13-75 oranlarndaki karm patlayczellie sahip olup, en tehlikeli patlama konsantrasyonu % 30 civarndadr. Hemoglobinlekarboksi hemoglobin (HbCO) yapar. Bylece kann dokulara oksijen tamakapasitesini bloke eder. MAK deeri: 500 ppm Hidrojen Slfr (H2S) Yanc bir gaz olup hava ierisinde %6 orannda patlayc zellie sahiptir; zehirleyici bir gazdr. Havadan ar olup ortamda taban ksmlarnda bulunur. MAK deeri 10ppm veya 15mg/m3 tr.Zehirlenme halinde; suni solunum yaptrmal, %5 CO2 ieren oksijen (Karbojen) verilmeli, gzler iyice ykanmaldr. Akut olaylarda amilnitrit (kapsl) koklatlmas veya %3 lk sodyumnitrit enjektesi yararldr.

53

www.isgdosya.com
TOZ PATLAMALARI Tozun alt patlama limiti 20 g/m - 60 g/m Tozun st patlama limiti 2 kg/m 0,02-0,04 mmlik toz paracklar patlamaya uygundur. 1 Toz patlamas evrede baka toz bulutlaroluturabilecei iin zincirleme reaksiyonmmkndr KAPALI ALANLARDA ALIMALARDA ALINACAK NLEMLER Bu gibi yerlere ancak ve ancak ok iyi eitilmi, gereklive uygun koruyucuyu takp, giyen kiiler tarafndan girilebilir. Ancak, daha nce risk tespiti ve deerlendirilmesiyaplmaldr.. Bir kapal hacim veya mekana girebilmek iin YAZILIZN alnmas gerekir. Herhangi bir alann izin gerektiren kapalalana giriinden nce bir prosedr ve nlemsistemi oluturulmal ve izlenmelidir. Amirler,nezaretiler (gzlemciler) ve alanda alacakolanlar iin bu yerin zelliklerinin iyice bilinmesi zorunludur. alann gvenliini garantilemekiin elde doru ekipman olmas da kritik birkonudur. Kapal alana giri iin aadakiprosedr izlenmelidir Herhangi birisinin kapal alana giriinden nce, ynetici personeltarafndan bir Giri zni hazrlanmaldr. zin Formu, aadakikonular aka tanmlamaldr: Kapal alann konumu ( yerleimi ) Alana giri amac Alana giri tarihi ve onaylanan kalma sresi. zin, yaplacak grevintamamlanmasna olanak vermek zere o i iin alnm izin sresiiinde geerli olmaldr; sre almamaldr. Girie yetkili kii isimleri Gzlemci (nezareti ) isimleri Gerekli tehizatn listesi Girii onaylayan kiinin imzas Tehlike trleri ve giri koullar Balangta ve periyodik yaplan testlerin sonular Giri ncesi kontrol sonular veya riskleri nleyici ve giderici tedbirler Kurtarma ve ilk yardm servis timleri letiim prosedr lave izinler ( scak alma ortam ) GZLEMCNN GREVLER Tm kapal alan alanlar, kapal alan dnda bulunan birgzlemci tarafndan izlenmelidirler. Gzlemci, kapal alanoperasyonunun sresi boyunca bulunduu yerden kesinlikleayrlmakszn alanlar izlemelidir. Gzlemci zellikle aadaki hususlara dikkat etmelidir: Kapal Alan alanlarnn Says : Kapal alanda alanlarnsaymn ve i sresince kontroln yapmak gzlemcininsorumluluundadr. Tehlikenin Fark edilmesi Gzlemci, kapal alanla balantl her trlriskin bilincinde ve bu riskleri fark edebilecek yetenekte olmaldr. giri alannn emniyetli olup olmadnn tespitiiin gerek kapal alan iindeki , gerekse dndaki artlar kontroletmeli, lmleri yapmaldr. letiim : Gzlemci, alma sresi boyunca ierdeki alanla olanhaberlemenin srekliliini salamak ve etkili bir ekilde yrtmekzorundadr. Buna ek olarak, aadaki koullar olutuundaierdekilerin dar kmalar talimatn vermelidir. Giri iin koullar olumadnda veya bozulduunda,

54

www.isgdosya.com
alanlarda herhangi bir davran bozukluu grdnde, Alanda kontrol altna alnamayan bir risk olutuunda, Dardaki koullarda, ieride alanlar tehlikeye sokacak trden bir deiikliktespit ettiinde, Alann Emniyet Altna Alnmas: Gzlemci, yetkisiz kiilerin kapalalan evresine girmesiniengellemekle ykmldr. Eergirmilerse, terk etmeleri iin onlar uyarmakla grevlidir. Eeryetkisiz kiiler kapal alan iine girmilerse, bal olduu amirebildirmesinin yannda kapal alanda alma yapanlar da uyarmakzorundadr. Kurtarma leminin Koordinasyonu: Herhangi bir alan bir zarargrdnde gzlemci dier tm alanlar yardma arp gereklimdahaleyi yapmaldr. Bu arada, gerektiinde acil kurtarma, acilservis vs takmlarna da haber verilebilir. Gzlemci, iletmenintanmlad kurtarma prosedrn de uygulayabilir. Her nekoul altnda olursa olsun gzlemci kapal alan iine hi girmemelidir. gzlemciler,asl kurtarma takm olay yerine varmadan kendi bana birmdahalede bulunmamaldr.

Kaynak, iki malzemenin, s veya basn veya her ikisinikullanarak, bir malzeme ilave ederek veya etmeden birletirilmesidir. Kaynak eitleri 1.1. Elektrik Kayna Elektrik ark kayna; kaynak elektrodu (dolgumetali) ve ana malzeme arasnda bir g kayna kullanlarakelektrik ark yaratlr. Gaz alt kayna; kaynak yaplan blge baz durumlarda, koruma gazolarak da bilinen bir gaz ile korunarak elektrik ark kayna yaplr. eitleri; TIG (Tungsten nert Gaz) kayna MIG(Metal nert Gaz) kayna MAG(Metal Aktif Gaz) kayna Elektrik diren kayna; metallerin zerinden geen akma kar gsterdiidirenle s retmesi esas ile iki veya daha fazla metal yzeyarasnda yaplan kaynak yntemidir. 1.2. Oksi-Asetilen kayna Genelde kaynak alevi (yaklak 3100C) oksijenle asetilenin yanmas sonucu elde edilir. Alev, elektrik arkndan daha az gl olduundan, kaynak soumas daha yava olur. Gaz, Toz ve Dumanlarn zararlarndan Korunma Yntemleri Lokal havalandrma Yerden havalandrma Genel havalandrma yntemlerinden biriyle Uygun havalandrma yapmak Havalandrma ile birlikte stma da dnlmelidir. parasn solventlerden arndrmak, Koruyucu maske kullanmaktr. Dier kiilere zarar vermemek iin kaynak ilerini perdelemektir. Gazlarn Patlama Riskinden Korunma Yntemleri Tpler cinslerine gre ayr ayr depolanmal, Depolarda ate yasa uygulanmal, Tpler gnein dik nlarndan ve Yamurdan korunmal, Tplerin devrilmemesi iin tedbir alnmal,Depolar etraf muhkem duvarla evrilmeli, st hafif atl olmal, Uygun havalandrmas olmal, Yangna kar tedbir alnmaldr. Alev geri tepmemesi ve tpn patlamamas iin; Sulu geri tepme emniyet tertibat ve Alev geirmez ekvalf tertibat kullanlabilir.

KAYNAK SG

55

www.isgdosya.com
flecin ar snmas nlenmelidir In, Ik ve Is Kaynak esnasnda insan salna zararl klar ortaya kmaktadr. Parlak nlar(Gze zarar verir) Mor tesi nlar (Gze ve cilde zarar verir) Kzl tesi nlar (Is vermekte ve gerginlie sebep olmaktadr.) Kaynak filmi ekenler iin radyoaktif nlar, Oksi-asetilen kaynandaki kaynak nlar elektrik kaynana oranla daha azdr ve etkisizdir. Uygun koyulukta maske kullanmak, Uygun i elbisesi giymek, Kaynak ilerini perdelemek (Dier kiilere zarar vermemek iin) Radyoaktif test ve kontrol yntemi kullanldnda insanlarn yeterince uzak kalmasn salamak Kaynak ilerinin yapld iyerlerinde tavan ykseklii en az 5 metre olmaldr Kaynak ilerinde alanlar, gnde en fazla 7,5 saat altrlabilir Kaynaklarn i elbiselerinde kullanlan ve ultraviyole nlarna kar en iyi korumay salayan kuma cinsi deri. Kaynak ilerinde kullanlan basnl gaz tplerinin periyodik olarak basn testleri en az 5 ylda bir yaplmaldr Oksijen tpleri dier yanc ve patlayc gaz ihtiva eden tplerden en az 6 m uzakta ayr olarak depolanmaldr Sigara iilmez, her trl kvlcm, alev, ate yasa basnl gaz tplerinin depoland alanlara en az 15 mdir.

PATLAYICI MADDE (E): Atmosferik oksijen olmadan da ani gaz yaylm ile ekzotermik reaksiyon verebilen
ve/veya ksmen kapatldnda snma ile kendiliinden patlayan veya belirlenmi test koullarnda patlayan, abucak parlayan kat, sv, macunumsu, jelatinimsi haldeki maddelerdir. Oksitleyici madde (O) : zellikle yanc maddelerle olmak zere dier maddeler ile de temasnda nemli lde ekzotermik reaksiyona neden olan maddelerdir ok kolay alevlenir madde (F+) : 0 Cden dk parlama noktas ve 35 Cden dk kaynama noktasna sahip sv haldeki maddeler ile oda scaklnda ve basnc altnda hava ile temasnda yanabilen, gaz haldeki maddelerdir. Kolay alevlenir madde (F) : a) Enerji uygulamas olmadan, ortam scaklnda hava ile temasnda snabilen ve sonu olarak alevlenen, b) Ate kayna ile ksa sreli temasta kendiliinden yanabilen ve ate kaynann uzaklatrlmasndan sonra da yanmaya devam eden kat haldeki, c) Parlama noktas 21 0C 'nin altnda olan sv haldeki, d) Su veya nemli hava ile temasnda, tehlikeli miktarda, ok kolay alevlenir gaz yayan maddelerdir. Alevlenir madde (F) : Parlama noktas 21 0C - 55 0C arasnda olan sv haldeki maddelerdir. ok toksik madde (T+) : ok az miktarlarda solunduunda, az yoluyla alndnda, deri yoluyla emildiinde insan sal zerinde akut veya kronik hasarlara veya lme neden olan maddelerdir. Toksik madde (T) : Az miktarlarda solunduunda, az yoluyla alndnda, deri yoluyla emildiinde insan sal zerinde akut veya kronik hasarlara veya lme neden olan maddelerdir. Zararl madde (Xn) : Solunduunda, az yoluyla alndnda, deri yoluyla emildiinde insan sal zerinde akut veya kronik hasarlara veya lme neden olan maddelerdir. Andrc madde (C) : Canl doku ile temasnda, dokunun tahribatna neden olabilen maddelerdir. Tahri edici madde (Xi) : Mukoza veya cilt ile direkt olarak ani, uzun sreli veya tekrarlanan temasnda lokaleritem, eskar veya dem oluumuna neden olabilen, andrc olarak snflandrlmayan maddelerdir. Kanserojen madde : Solunduunda, az yoluyla alndnda, deriye nfuz ettiinde kanser oluumuna neden olan veya kanser oluumunu hzlandran maddelerdir. Kategori 1;nsan iin Kanserojen Olduu Bilinen Maddeler. Kategori 2 ;nsan iin Kanserojen Saylabilen Maddeler Kategori 3 ;nsandaKanserojenik Etki Potansiyeli Olan Fakat VerilerinYetersiz Olduu Maddeler

KMYASAL RSK FAKTRLER

56

www.isgdosya.com
Mutajenmadde : Solunduunda, az yoluyla alndnda, deriye nfuz ettiinde kaltmsal genetik hasarlara
yol aabilen veya bu etkinin oluumunu hzlandran maddelerdir. reme iin toksikmadde : Solunduunda, az yoluyla alndnda, deriye nfuz ettiinde erkek ve diilerin reme fonksiyon ve kapasitelerini azaltan ve/veya doacak ocuu etkileyecek kaltmsal olmayan olumsuz etkileri meydana getiren veya olumsuz etkilerin oluumunu hzlandran maddelerdir. evre iin tehlikeli madde (N): evre ortamna girdiinde evrenin bir veya birka unsuru iin hemen veya sonradan ksa veya uzun sreli tehlikeler gsteren maddelerdir. Tehlike: Birkimyasalmaddeninyapsalzelliinedeniylezararvermepotansiyelidir. Risk:Kimyasalmaddeninzararvermepotansiyelininalmave/veyamaruziyetkoullarndaortayakmasolasld r. Akut: Birkimyasalmaddeninetkisininaniveyaokksasredegelimesidir Kronik: Birkimyasalmaddeninetkisinintekrarlananmaruziyetlersonucundauzundnemdegelimesidir Limit deerler konusunda yaygn olarak, eik snr deer(ESD) ve msade edilen azami konsantrasyon(MAK deer) kullanlmaktadr. ESD kavram, zaman arlkl ortalama deerdir. MAK deer kavram ise, daha ok toksik etkisi olan maddeler iin uygun olan bu kavram, etkenin hi bir zaman amamas gereken bir dzeye iaret eder. Bu dzey alrsa hemen akut eklinde bir zararl etki meydana gelir EINECS : Kimyasal maddelerin Avrupa envanteri. CAS : Kimyasal maddelerin servis kayt numaras. TWA : 8 saatlik referans zaman dilimine gre llen veya hesaplanan zaman arlkl ortalama. STEL : Baka bir sre belirtilmedike, 15 dakikalk srede maruz kalnan, almamas gereken limit deer. mg/m3 : 20OC scaklkta ve 101,3 KPa. (760 mm cva basnc) basntaki 1 m3 havada bulunan maddenin miligramcinsinden miktar. ppm : 1 m3 havada bulunan maddenin mililitre cinsinden miktar (ml/m3). PARPATA GRE KMYASALLARIN SINIFLANDIRILMASI I-PARLAYICI PATLAYICI VE TEHLKEL MADDELER 1-A- Svlatrlm Petrol Gazlar 1-B- Parlayc Kat Maddeler (Magnezyum ve benzeri Parlayc kat maddeler ve Alamlar) 1-C- Parlayc Patlayc Maddeler (Nitroselloz, Selloit ve benzeri Parlayc Patlayc Maddeler) 1-- Karpit (Kalsiyum Karbr) ve Asetilen 1-D- Uucu, Parlayc svlarla hazrlanan tabanca boyalar 1-E- Un, yem benzeri maddeler, 1-F- Niasta ve benzeri maddeler II-SICAK VE SOUK KOROZF MADDELER II-A- Nitrik asit, Slfrik asit, Hidroklorik asit, II-B- NaOH, KOH, Ca(OH)2 vs (Sodyum hidroksit, Potasyum hidroksit, Kalsiyum hidroksit) II-C- Hidroflorikasit, II-- Kat Karbondioksit (kurubuz), III-ZEHRLEYC, TAHR EDC III-A- Kurun ve Kurun Alamlar veya Kurun Bileikleri, III-B- Fosfor ve Bileikleri, III-C- Zehirleyici, tahri edici ve zararl kat veya sv haldeki maddeler, III-- Zehirleyici, tahri edici ve zararl sv veya gaz haldeki maddeler. III-D- Maden kmr katranndan elde edilen aromatik hidrokarbonlar (Benzen, Naftalin, Antrasen) ve Trevleri (Toluen, Ksilen, Fenol, Krezol) ve benzerleri, III-E- Zehirleyici, tahri edici ve zararl sv veya gaz haldeki bir ksm maddeler, III-F- Hayvansal ve bitkisel maddeler.

Asbestli almalarda TWA 0.1 lif/cm3 deeri almayacak Numune alma sresi, lm veya zaman arlkl hesaplama ile 8 saatlik alma sresinde (bir vardiya)

57

www.isgdosya.com

iinin maruziyetini belirleyecek ekilde olacaktr. Lif saym, faz-kontrast mikroskobu (PCM) kullanlarak Dnya Salk Tekilatnn 1997 tarihinde tavsiye ettii metotla veya edeer sonular veren baka bir metotla yaplacaktr Havadaki asbestin llmesinde, uzunluu 5 mikrondan daha byk, eni 3 mikrondan daha kk ve boyu eninin 3 katndan byk olan lifler hesaba katlacaktr.

KMYASAL MADDE ETKLEMELER BAIMSIZ ETK ;vcuda alnan her kimyasal birbirinden tamamen bamsz fizyolojik etkide bulunabilir ANTAGONZMA ;bir kimyasal maddenin etkisi dieri tarafndan ortadan kaldrlabilir. (1+1=0). SNERJK ETK ;kimyasallar ayn organda ayn ynde ve ayn ekilde etki edebilirler. ADDTF ETK ;organizmaya giren ve ayn ynde etki gsteren 2 kimyasal madde toplu etkisi bunlarn bir birlerinden ayr iken gsterdikleri toksikolojik etkinin toplamna eittir (1+1=2) POTANSYALZASYON; bir kimyasal madde dierinin etkisini arttrr. bylece birinci madde potansiyatr olarak etki eder ve toplam etkide her iki kimyasaln kendi etkilerinin toplamndan fazladr (1+1=4) baz durumlarda bir madde tek bana zarara sebep olmaz, ama baka bir kimyasal maddenin toksik etkisini indkleyebilir (0+1=3) Yanabilir maddeler ile oksitleyici maddelerin birlikte depolanmasna izin verilmez Zehirli ve ok Zehirli Maddelerin Oksitleyici Maddelerle, Zehirli, ok Zehirli ve Oksitleyici MaddelerinParlayc Maddelerle , Zehirli, ok Zehirli ve Oksitleyici Maddelerin Peroksitler, Suyla temas edince parlayc gaz karan maddeler, Basnl Gazlar, Dondurulmu Sv Gazlar, Amonyumnitrat Gbrelerle bir arada depolanmas sakncaldr Yakc, yanc, zehirli, ok zehirli veya oksitleyici maddelerin krlabilir kaplarnn ambalajlar sadece 40 cm ykseklie kadar depolanabilir Yakc, yanc, zehirli, ok zehirli veya oksitleyici maddelerin dier kaplar 150 cmden fazla ykseklikten dmeyecek ekilde depolanmaldr stif yeri ana yollar ve bunlara dik ynde tali yollara ayrlmal, stifler arasnda ara yollar bulunmal, Yollarn genilii ve yaplar, tama ilerinde kullanlan aralara uygun olmal, Genel olarak ana yollar 6 m, tali yollar 2 m, ara yollar 1 m olmaldr.

Ak letme, yerstndeki iletmeleri, Alak gerilim, 42 100 volt arasndaki gerilimleri, Alev szdrmaz (antigrizto) aygt, iine girebilecek grizunun patlamas halinde, hasara uramakszn, alevin szmasn ve ortamdaki grizu veya kmr tozunun tutumasn ya da patlamasn nleyecek ekilde yaplm aygt, Askya almak, bir kademenin hazrlanmasndan sonra kendi arlyla gmesini salamak zere altnn boaltlmasn, Ateleme, kaz ilerinde deliklere doldurulmu olan patlayc maddelerin patlatlmasn, Ateleyici (barutu), Patlayc madde kullanlmas koullarn yerine getirmek zere, yeterlik belgesine sahip, en az ilkokul mezunu kiiyi, Ayak, maden ierisinde iki galeri arasnda cephe halinde retim yaplan yeri, Baca, maden ierisinden srlen galeriyi, Baaa (desandre), yeraltnda baaa srlen eimli yollar, Baraj, yeraltnda yangn, su, zararl gaz ve dier tehlikeleri nleyici engelleri, Br, yerstyle balants olmayan kuyuyu, Cep, galeri, varagel ve vin dip ve balaryla ara katlarnda ve zgaralarda grevli iilerin ve ateleme grevlilerinin korunmalar amacyla serbeste snabilecekleri biimde yaplan yuvalar, atlak (kavlak), ana ktleden ayrlm, her an debilecek paralar, atlak (kavlak) skm, bir kademenin kaz ilerinin devam srasnda ana kitleden ayrlm, debilecek durumdaki paralarn temizlenmesini,

MADEN SG

58

www.isgdosya.com

Daimi nezareti, fenni nezaretinin emir ve talimat altnda grev yapan ve Maden Kanununun 82 inci maddesine gre atanm kimseyi, Dekapaj, kazs yaplacak maden ve ta kitlesi veya tabakasnn zerini kaplayan rt tabakasnn kaldrlmasn, Dolgu (ramble), yeraltnda alan boluklarn dolgu malzemesiyle doldurulmasn, Fenni nezareti, ii sal ve i gvenlii gereklerinin yerine getirilmesinden ve iletmenin teknik esaslar erevesinde altrlmasndan sorumlu, maden mevzuatna gre grevlendirilmi maden mhendisini veya maden yksek mhendisini, Grizu, metann havayla karmn, Hava kprs (krosing), bir hava akmnn dier bir hava akm yoluna karmadan belirlenmi dorultuda gitmesini salayan geidi, Kademe, ak iletmelerde belirli aralk, kot ve eimlerle meydana getirilen basamak eklindeki alma yerlerini, Karakol, vin ve varagel ba ve diplerinde kurulan koruyucu dzeni, Karo, maden iletmeleri iin gerekli hizmetlerin yapld yerst tesislerinin bulunduu alan, Kendiliinden emniyetli aygt, iinde normal almas srasnda meydana gelebilecek herhangi bir ark veya kvlcmn ortamda bulunan yanc gaz veya buharlar patlatmayaca biimde yaplm aygt, Kk gerilim, 42 volta kadar olan gerilimleri, Lam, ta ierisinde srlen galeriyi, Molet, kuyularda vin halatn ynlendiren zel makaray, Nefeslik, ocak havasnn giri ve k yolunu, Nezareti, fenni nezareti tarafndan gerekli grlen ileri yrtmek veya bunlar gzetim altnda bulundurmak zere yazl olarak grevlendirilen, gerekli deneyim ve teknik bilgiye sahip, en az ilkokul mezunu kiiyi, Parat, asansrlerde, ekme halatnn kopmas halinde kafesin dmesini nleyecek dzeni, Potkaba, kaz ilemini kolaylatrmak amacyla alnda derinlemesine alan boluu, Rekup, ana galeriden maden yatan kesme amacyla srlen ikincil galerileri, Rset, kuyu ve baaalarn (desandre) dip ve balarnn katlardaki yatay yollarla olan balant yerlerini, Sklama, lam deliklerine patlayc madde konulduktan sonra kalan boluun gerektii biimde doldurulmasn, ev, kademe aln ve yzlerindeki eimi, velman, kuyu azndaki asansr kulesini, Topuk, yer alt ilemleriyle ak iletmelerde gvenlik iin bulunan maden ksmlarn, Varagel, dolu araba aaya inerken bo arabann yukarya kmasn salayan ve karlkl arlk esasna gre, eimli dzey zerinde fren ve halat kullanlarak yaplan tama yerini, Yksek gerilim, 1000 voltun stndeki gerilimleri Kuyu ile nakliyat yaplan ocaklarda iki kuyu arasnda en az 30 m.LikTOPUK braklmal, Ana nakliyat yollar, nakliyat sistemine uygun boyutlarda, % 0.5'i gemeyen eimde DZGN KESTL ve mmkn olduunca dz dorultuda ocak veya ocak blmlerinin mrne yetecek salamlkta olmal, Ana nakliyat yollar en az 180 cm. Ykseklikte olmal ve aralarla galeri yan duvarlarnn birisi arasnda en az 60 cm.likYAYA YOLUbraklmal, Ana nakliyat yolunda her 50 m. de bir en az 2 iinin sabilecei SIINMA CEPLERyaplmal, cepler beyaza boyanmal veya kirele BADANA edilmeli, ilerin gidi gelilerine izin verilen ve eimleri 25 45 derece arasnda olan yollarda zemine MERDVENveya BASAMAK, yan duvara ise TUTAMAKlar yaplmal, eimin 45 dereceyi getii yollarda, merdiven ve her 25 m. De bir DNLENME SAHANLIIyaplmas zorunludur. Su geliri olan yollarda kenara KANAL yaplmal, bu kanallar uygun yerlere yaplacak su ceplerine ynlendirilmeli, ceplerde biriktirilen sular pompalarla dar atlmal, bylece yollarn TEMZ VE KURU kalmas salanmaldr Mekanik tama sistemi SALAM yaplm olmal ve haftada en az bir kez denetlenerek GVENL bir biimde bulunmas salanmaldr. Katardaki vagonlar birbirine EMNYET HALATIile balanmal,

59

www.isgdosya.com

Son vagonun arkasna EYTAN AYAItaklmal Vagon kamasn nlemek iin ocak azna KARAKOL(yayl kap) yaplmal, Kuyu kafeslerine PARAT dzeni yaplmal, Vagonlar ve halatn zarar grmemesi iin gerekli yerlere makara konulmal Vin ve varagellerin dip ve balaryla ara katlar arasnda ynergeye uygun iaretler vermeye yarayacak zel bir ARETLEME DZEN bulundurulur. Vini ile haberlemeden nakliyata balanmaz. TAHKMAT ;Maden ocan tekil eden galeri, kuyu ve retim yerlerini mal ve can emniyeti bakmndan allabilinir duruma sokmak ve allabilir durumda tutmak iin yerine gre aa, demir ve beton kullanlarak yaplan takviye, iksa, destek dzeni Tahkimatn onarm, deitirilmesi, ileri alnmas ve sklmesi srasnda, para dmelerini nleyecek zel nlemler alnmal, tahkimat, teknik nezaretinin, iin zelliine gre belirleyecei esaslar kapsayan YNERGEye uygun olarak yaplmaldr. basamak ev as salam arazide 60 derece, kntl ve rk arazide, kum, akl ve dere tortularnn olduu yerlerde 45 derece, kaygan ve sulu arazilerde 30 dereceden fazla olmamal basamak genilii retim makinelerinin ve tama aralarnn gvenli alaca genilikte olmal basamak ykseklii; kaznn, el ile yapld iletmelerde 3 m.yi, makinelerle yapld iletmelerde makinenin boomyksekliini gememeli basamak diplerinde ii bulunmamal, patlayc madde ve sandklar konmamal kaz ya da lamlarla oyularak, kademe alnlarnn askya alnmas ve gertilmesi ( ters skarpa yaplmas) nlenmeli manevra alannda hi kimse bulunmamal kademenin altn oyarak stne gertmek -ters skarpa yapmak- yasak ve ok tehlikelidir ykseklii 5 m. ve eimi 30 dereceden ok olan evlerde, kavlak skm vb. almalarda iilere emniyet kemeri ile baret, emniyet ayakkabs vb. gibi kiisel koruyucular verilip kullandrlmal bunkerlerin nnde ara kamasn nlemek iin en az 40 cm. ykseklikte beton set ile zerinde ii dmesini nleyecek zgara olmal kapsllerle dier patlayc maddeler, ayn kap iinde bir arada bulundurulamaz ve tanamaz; ancak, ayr blmelerde olmak artyla ateleyicilerin tadklar sandklarda bir arada tanabilirler. kullanlmak zere datlm bulunan patlayc maddeler, ancak, ateleyiciler veya fenni nezaretilerce grevlendirilmi kiiler tarafndan, ateleyici gzetiminde, zel sandklar iinde tanr. sandklar tahtadan veya bu ie elverili yaltkan malzemeden yaplm olacak ve zel kilit dzeni bulunacaktr. bunlarn iine baka bir madde konulamaz. ateleyici, manyeto ve sandklarn anahtarlarn kendi zerinde bulundurur. bir kiinin tayabilecei patlayc madde miktar, 10 kilogram geemez ateleyiciler, bir tketim defteri tutmak ve her atelemeden sonra kullandklar patlayc maddeleri bu deftere yazmak zorundadrlar kapsller, kartulara, ateleme yaplaca srada yerletirilir ve lam delikleri ancak, atelenecekleri zaman doldurulur fitille yaplan atelemede ayn anda en fazla 5 adet delik atelenebilir lam deliinde patlamam patlayc maddenin kald veya bundan kukulanld takdirde, elektrikle atelemede en az 5 dakika, fitil vb, ile atelemede en az bir saat gemeden ateleme alanna kimse giremez. tm yeralt almalarnda, ocak iinde, iilerin kolay ulaabilecei birbirinden bamsz ve gvenli yapda en az iki ayr yoldan (nefeslik) yer stne balant yaplmal, bunlardan biri nakliyat (acil hallerde ka) ve hava giri, dieri hava dn yolu olarak kullanlmal, iki yol arasnda 30 m. topuk braklmaldr havasnda % 19'dan az oksijen, % 2'den ok metan, % 0,5'den ok co2, % 0.005 (50 ppm)den ok COve dier tehlikeli gazlar bulunan yerlerde alma yaplmamaldr. aydnlatma ebekelerinde, gerilim, 250 voltu gemeyecektir fenni nezareti gzetiminde en az 25 metre boyunda kontrol sondajlar yaplr.

60

www.isgdosya.com

sondaj deliklerinde, grizu veya dier zararl gazlarn varl anlalrsa i durdurulur; iiler sz konusu yeri terk ederler; giri yeri kapatlr, durum yetkililere derhal bildirilir. grizulu ocaklarda ak alev yasa uygulanr, karpit lambas kullandrlmaz.sadece izin verilen tipte dinamit kullanlr, erken uyar sistemi kurulur, alma sresince tm iilerin yannda karbonmonoksit maskesi bulundurulur metan % 1i getiinde, bu oran, % 1 in altna dnceye kadar, aralksz lm yaplr. tmantigrizu cihazlarn ylda bir kez yetkili kuruma kontrolleri yaptrlr. ahsi aydnlatmalar akl lambalarla yaplr. genel havasndaki metan oran % 1,5 u geen yerlerdeki iletkenlerin ve elektrikli aygtlarn gerilimi derhal kesilir ve koullar dzelmedike yeniden verilmez. ocaklarda alan iilerin, 10 kiiden az olmamak zere, en az % 3 , gerektiinde kurtarma iinde grevlendirilmek zere, nceden eitilmelidir ocakta alan iilerin, 3 kiiden az olmamak zere, en az % 5'i ilk yardm kurslarnda yetitirilir

Motorlu ara kullanclar, Motorlu bisiklet kullanacaklar iin, A1 Motosiklet kullanacaklar iin, A2 Otomobil, minbs ve kamyonet kullanacaklar iin, B Kamyon kullanacaklar iin, C ekici kullanacaklar iin, D Otobs kullanacaklar iin, E Lastik tekerlekli traktr kullanacaklar iin, F snf src belgesi gereklidir. makinesi kullanclarnda ise iki trl ehliyet vardr;Birincisi i makinesi kullanma yetki belgesi

MOTORLU ARALARDA SG

(operatr belgesi), kincisi ise G snf src belgesidir.Eer i makinesi operatr trafie kmyorsa sadece iyeri hudutlar iinde alyor ise operatr belgesi yeterlidir.

61