Soruda 40

Kanununda cret
cret Nedir? Asgari cret nedir? cret ne zaman denir? Emre muharrer senetle (bono ile) ) veya y kup ponla cret demesi yap plr m? cretin Trk paras ile denme zorunluluu var m? ilerin creti banka aracl ile denmek zorunda mdr? 10 iinin altnda ii i i al al t tra ran n i ive vere renl nler erde de i i i c cre retl tler erin ini i is iste terl rler erse se Ban anka kala lar r aracl ile yapabilirler mi? cret demesi nerelerde yaplamaz ? cret alacaklarnda zamanam sresi ne kadardr? Gnnde den d enme meye yen n c cre retl tler ere e fa faiz iz uyg ygul ulan anr r m? il iler erin in cr cret etin inin in ne kada ka dar r hac acze zedi dile leme mez? z? cr cret et Ned edir ir? ? As Asga gari ri cr cret et ned edir ir? ? c cre ret t ne zaman denir? Emre muharrer senetle (bono ile) veya kuponla cret demesi yaplr m? cretin Trk paras ile denme zoru zo runl nlul ulu uu u va var r m m? ? i ile leri rin n c cre reti ti ban anka ka ara rac cl l ile de denm nmek ek zorunda mdr? 10 i i nin altnda i i al tran i verenlerde ii cretlerini isterlerse Bankalar aracl ile yapabilirler mi? cret d demesi i nerel lerde d yapl lamaz ? cret alac l akl klarnda d zamanam sresi ne kadardr? Gnnde denmeyen cretlere faiz uygulanr m? ilerin cretinin ne kadar haczedilemez?

http://www.itkb.gov.tr

Yayn No: 40 1

HAZIRLAYANLAR Ba Mfettii Mehmet CENGZ Ba Mfettii Arif TEMR Mfettii Birsen ERDN

ISBN : 978 975 455 163 1 2. Bask / ANKARA 2011

NSZ

alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl olarak temel amacmz kaynaklarmz etkin ve verimli kullanarak, alma barnn ve sosyal gvenliin salanmas yolunda sunduumuz hizmetlerin uluslararas normlara, alma hayatnn gereklerine ve deien artlara uygun hale getirilmesi ve srekli iyiletirilmesidir. Bu balamda alma ve Sosyal Gvenlik Bakanlnn denetlemeye yetkili birimi olan ve alma barnn tesisi ve alanlarn salk ve gvenliinin salanmas amacyla grev yapan Tefti Kurulu Bakanl programlar dahilinde denetim faaliyetleri yapmaktadr. Kurulumuz sadece denetim faaliyetleri ile snrl

kalmamaktadr. i ve iverenlerin alma mevzuatnn kurallarn renmeleri konusunda eitli bilgilendirme ve

bilinlendirme faaliyetleri de yapmaktadr. Bu balamda cret konusunda bu el kitab hazrlanmtr. Kitapta; cret, fazla alma creti, hafta tatili creti, ulusal bayram ve genel tatil creti ile crete ilikin dier temel bilgilere yer verilmitir. i ve iverenlerimiz iin temel bavuru kayna olarak dndmz bu el kitabn hazrlayan i mfettilerine teekkr ederim.

Mehmet TEZEL Tefti Kurulu Bakan

crete likin Genel Bilgiler

1-cret Nedir?

cret bir kimseye bir i karlnda iveren veya nc kiiler tarafndan salanan ve para ile denen tutardr.

2-Asgari cret nedir?

ilere normal bir alma gn karl denen ve iinin gda, konut, giyim, salk, ulam ve kltr gibi zorunlu ihtiyalarn gnn fiyatlar zerinden asgari dzeyde karlamaya yetecek crete asgari cret denilmektedir.

3-cret ne zaman denir?

cret en ge ayda bir denir. szlemeleri veya toplu i szlemeleri ile deme sresi bir haftaya kadar indirilebilir.

http://www.itkb.gov.tr

4-Emre muharrer senetle (bono ile) veya kuponla cret demesi yaplr m?

Emre muharrer senetle (bono ile), kuponla veya yurtta geerli paray temsil ettii iddia olunan bir senetle veya herhangi bir ekilde cret demesi yaplamaz.

5-cretin Trk paras ile denme zorunluluu var m?

cret, prim, ikramiye ve bu nitelikteki her eit istihkak, yabanc para olarak kararlatrlm ise deme gnndeki rayice gre Trk paras ile deme yaplabilir.

40 Soruda Kanununda cret

6-ilerin cretleri banka aracl ile denmek zorunda mdr?

4857 sayl Kanunu hkmlerinin uyguland iverenler ile nc kiiler, Trkiye genelinde altrdklar ii saysnn en az 10 olmas hlinde, altrdklar iiye o ay iinde yapacaklar her trl demenin kanun kesintileri dldkten sonra kalan net tutarn, 01.01.2009 tarihinden itibaren bankalar araclyla demekle ykmldrler.

7- 10 iinin altnda ii altran iverenlerde ii cretlerini isterlerse bankalar aracl ile deyebilirler mi?

10 iinin altnda ii altran iverenlerde isterlerse ii cretlerini aracl ile bankalar

isterlerse elden deyebilirler.

http://www.itkb.gov.tr

8- cret demesi nerelerde yaplamaz Meyhane ve benzeri elence yerleri ve perakende mal satan dkkan ve maazalarda, buralarda alanlar hari, cret demesi yaplamaz.

9- cret alacaklarnda zamanam sresi ne kadardr?

cret alacaklarnda zamanam sresi be yldr.

10-Gnnde denmeyen cretlere faiz uygulanr m?

Gnnde denmeyen cretler iin mevduata uygulanan en yksek faiz oran uygulanr.

40 Soruda Kanununda cret

11-ilerin cretlerinin ne kadar haczedilemez?

ilerin aylk cretlerinin drtte birinden fazlas haczedilemez veya bakasna devir ve temlik olunamaz. Ancak, iinin bakmak zorunda olduu aile yeleri iin hakim tarafndan takdir edilecek miktar bu paraya dahil deildir.

12-cret hesap pusulas nedir?

veren iyerinde veya bankaya yapt demelerde iiye cret hesabn gsterir imzal veya iyerinin zel iaretini tayan bir pusula vermek zorundadr. Verilen bu pusulaya cret hesap pusulas denir.

http://www.itkb.gov.tr

13-cret hesap pusulasnda neler yer alr?

cret hesap pusulasnda; demenin gn ve ilikin olduu dnem ile fazla alma, hafta tatili, bayram ve genel tatil cretleri gibi asl crete yaplan her eit eklemeler tutar ile vergi, sigorta primi, avans mahsubu, nafaka ve icra gibi her eit kesintilerin ayr ayr gsterilmesi gerekir.

14-cret kesme cezas hangi hallerde verilir?

veren, toplu i szlemesi veya i szlemesinde gsterilmi olan sebeplerin gereklemesi durumunda iiye cret kesme cezas verebilir.

15-cret kesme cezas ile iinin en fazla ka gnlk creti kesilebilir?

i cretlerinden bu ynde yaplacak kesintiler bir ayda iki gndelikten veya para bana yahut yaplan i miktarna gre verilen cretlerde iinin iki gnlk kazancndan fazla olamaz.

40 Soruda Kanununda cret

16-cret

kesme

cezas

konusunda

ii

bilgilendirilir mi?

i cretlerinden ceza olarak yaplacak kesintilerin iiye derhal sebepleriyle birlikte bildirilmesi gerekir.

17-cret kesme cezas ile oluan paralar bankalara yatrlmak zorunda mdr?

alma Ankara

ve

Sosyal

Gvenlik

Bakanlnn T.C. Ziraat Bankas Merkez ubesindeki 38775369/5005 numaral hesabna (Vergi Kimlik No:8150292949) kesildii tarihten itibaren bir ay iinde yatrlr. Her iveren iyerinde bu paralarn ayr bir hesabnda tutmak zorundadr.

10

http://www.itkb.gov.tr

18-cret kesme cezas ile oluan paralar nerelerde kullanlr? cret kesme cezas ile oluan paralar iilerin zere eitimi ve sosyal hizmetleri iin kullanlp harcanmak paralarn Gvenlik nerelere ve ne kadar verilecei alma ve Sosyal Bakannn bakanlk edecei ve ii temsilcilerinin de katlaca bir kurul tarafndan karara balanr.

19- Kanunundaki Yarm cret uygulamas hangi hallerde uygulanr?

4857 sayl Kanununun 24 ve 25 inci maddelerinin (III) numaral bentlerinde gsterilen zorlayc sebepler dolaysyla alamayan veya altrlmayan iiye bu bekleme sresi iinde bir haftaya kadar her gn iin yarm cret denir. rnek: yerini sel basmas nedeniyle faaliyetin belirli bir sre durdurulmas.

40 Soruda Kanununda cret

11

Fazla alma ve Fazla Srelerle alma creti

20-Fazla alma nedir?

Fazla alma, kanunda yazl koullar erevesinde, haftalk krkbe saati aan almalardr. 21-Fazla alma creti nasl hesaplanr?

Her bir saat fazla alma iin verilecek cret normal alma cretinin saat bana den miktarnn yzde elli ykseltilmesi suretiyle denir.

rnek: i Ali Bey in bir saatlik creti 1 TL ise bir saat fazla alma yapmas durumunda bu iiye 1.5 TL fazla alma creti denir.

12

http://www.itkb.gov.tr

22-Fazla srelerle alma nedir?

Haftalk

alma

sresinin

szlemelerle krkbe saatin altnda belirlendii durumlarda mevzuatta belirtilen uygulanan esaslar ortalama dahilinde haftalk

alma sresini aan ve krkbe saate kadar yaplan almalar fazla srelerle almalardr.

23-Fazla srelerle alma creti nasl hesaplanr?

Fazla srelerle almalarda, her bir saat fazla alma iin verilecek cret normal alma cretinin saat bana den miktarnn yzde yirmibe ykseltilmesiyle denir.

rnek: i Aye Hanm 1 saatlik creti 1 TL ise bir saat fazla srelerle alma yapmas durumunda bu iiye 1.25 TL fazla alma creti denir.

40 Soruda Kanununda cret

13

24-Fazla alma yapan ii isterse, bu almalar karl zaml cret yerine serbest zaman kullanabilir mi? Fazla alma yapan ii isterse, bu almalar karl zaml cret yerine, fazla alt her saat karlnda bir saat otuz dakikay serbest zaman olarak kullanabilir. i hak ettii serbest zaman alt ay zarfnda, alma sreleri iinde ve cretinde bir kesinti olmadan kullanr. 25-Fazla srelerle alma yapan ii isterse, bu almalar karl zaml cret yerine serbest zaman kullanabilir mi? Fazla srelerle alma yapan ii isterse, bu almalar karl zaml cret yerine, fazla srelerle alt her saat karlnda bir saat onbe dakikay serbest zaman olarak kullanabilir. i hak ettii serbest zaman alt ay zarfnda, alma sreleri iinde ve cretinde bir kesinti olmadan kullanr.

14

http://www.itkb.gov.tr

26-Ulusal bayram ve genel tatil gnlerdir?

gnleri hangi

Bir takvim yl ierisinde 14.5 gn ulusal bayram ve genel tatil gn vardr. Ulusal bayram gn 29 Ekimdir. Ulusal bayram 28 Ekim saat 13.00dan itibaren balar ve 1.5 gndr. Genel tatil gnleri ise 1 Ocak, 23 Nisan, 1 Mays, 19 Mays, 30 Austos, 3.5 gn ramazan bayram ve 4.5 gn kurban bayram olmak zere toplam 13 gndr.

40 Soruda Kanununda cret

15

27-Ulusal bayram ve genel tatil gnleri creti nasl denir?

4857 sayl Kanunu kapsamna giren iyerlerinde alan iilere, kanunlarda ulusal bayram ve genel tatil gn olarak kabul edilen gnlerde almazlarsa, bir i karl olmakszn o gnn cretleri tam olarak, tatil yapmayarak alrlarsa ayrca allan her gn iin bir gnlk creti denir. iye denecek hafta tatili, ulusal bayram ve genel tatil cretleri gibi demeler de ykmllk kapsamna giren iverenler ynnden bankalar aracl ile yaplacaktr.

16

http://www.itkb.gov.tr

28-Hafta tatili creti nedir?

inin tatil gn creti alt gnlere gre bir gne den cretidir. Hafta tatili creti bir i karl olmakszn tam olarak denir. Hafta tatilinde ii tatil yapmayarak alrsa ayrca allan tatil gn iin ilave bir gnlk cret denir. Hafta tatilinde allmas durumunda haftalk alma sresi 45 saati ayorsa aan ksm iin fazla alma creti denir.

29-Tatil cretinin hesaplanmasna dahil edilmeyen cretler nelerdir?

Fazla alma karl olarak alnan cretler, primler, iyerinin temelli iisi olarak normal alma saatleri dnda hazrlama, tamamlama, temizleme ilerinde alan iilerin bu iler iin aldklar cretler ve sosyal yardmlar, ulusal bayram, hafta tatili ve genel tatil gnleri iin verilen cretlerin tespitinde hesaba katlmaz.

40 Soruda Kanununda cret

17

30-Bankalar hakknda

aracl yerine para

ile cezas

cret

deme m?

ykmlln idari

getirmeyen

iverenler

uygulanr

alma ve Sosyal Gvenlik Bakanlnn Blge Mdrlkleri tarafndan iveren ve iveren vekiline bu durumda idari para cezas uygulanr. olan her ii ve her ay iin 4857 sayl Kanununun 102/a maddesi gereince

31-veren cret derken cinsiyet ayrm yapabilir mi? veren, ayn veya eit deerde bir i iin cinsiyet nedeniyle daha dk cret kararlatrlamaz. inin cinsiyeti nedeniyle zel koruyucu hkmlerin uygulanmas, iveren tarafndan iiye daha dk bir cretin denmesini hakl klmaz.

18

http://www.itkb.gov.tr

32-Geici iinin

ilikisi

kapsamnda iveren creti devam ilikisi iinin srede iiyi ve sosyal i geici

alan der? deme eder. kurulan kendisinde denmeyen gzetme sigorta ilikisi

cretini

hangi verenin, ykmll Geici iveren, alt cretinden, borcundan primlerinden i

kapsamnda iiyi veren iveren ile birlikte sorumludur. 33-Ksm sreli alan iinin cret nasl hesaplanr? Ksm sreli alan iinin cret ve paraya ilikin tam blnebilir sreli emsal menfaatleri,

iiye gre alt sreye orantl bir ekilde hesap edilerek denir.

40 Soruda Kanununda cret

19

34-ar

zerine

yaplan

ilerde cret nasl denir? ar iin crete zerine belirlenen hak altrlmak srede ii

altrlsn veya altrlmasn kazanr.

35-Deneme sresi ierisinde ii crete hak kazanr m? Deneme ve dier sresi haklara ierisinde sahip olur.

ii alt gnler iin cret

36-Yllk izin creti nasl denir? veren, kullanan dnemine iinin yllk her izine ilikin cretli iiye, yllk cretini iznini izin ilgili

balamasndan

nce pein olarak demek veya avans olarak vermek zorundadr.

20

http://www.itkb.gov.tr

37-Szlemenin sona ermesinde izin creti denir mi? szlemesinin, sona herhangi bir

nedenle

ermesi

halinde

iinin hak kazanp da kullanmad yllk izin srelerine ait creti, szlemenin sona erdii tarihteki creti veya Bu hak crete zerinden sahiplerine ilikin kendisine denir. zamanam

i szlemesinin sona erdii tarihten itibaren balar.

40 Soruda Kanununda cret

21

38-alma srelerinin drlmesi nedeniyle iilerin cretlerinden Her olan olarak indirim trl alma daha ite yaplr m?

uygulanmakta yasal aa snrlara

srelerinin

indirilmesi veya iverene den yasal bir ykmlln yerine getirilmesi nedeniyle ya da 4857 sayl Kanunu hkmlerinden herhangi birinin uygulanmas sonucuna dayanlarak ii cretlerinden her ne ekilde olursa olsun eksiltme yaplamaz. 39-Hamile iiye hafif bir i verilmesi nedeniyle cretinde Hekim indiririm ile yaplr m?

raporu

gerekli

grld

takdirde, hamile kadn ii salna uygun daha hafif ilerde altrlr. Bu halde iinin cretinde bir indirim yaplamaz.

22

http://www.itkb.gov.tr

40-in durdurulmas, iyerinin kapatlmas yada i sal ve gvenlii tedbirinin alnmamas nedeniyle alamayan iilerin cretleri denir mi? Bir iyerinin tesis ve tertiplerinde, alma yntem ve ekillerinde, makine ve cihazlarnda iilerin yaam iin tehlikeli olan bir husus tespit edilirse, tehlikenin niteliine gre i tamamen veya ksmen durdurulur veya iyeri kapatlr. Makine, tesisat ve tertibat veya iin durdurulmas veya iyerinin kapatlmas sebebiyle isiz kalan iilere iveren cretlerini demeye veya cretlerinde bir dklk olmamak zere meslek veya durumlarna gre baka bir i vermek zorundadr. i, iyerinde gerekli i sal ve gvenlii tedbiri alnncaya kadar almaktan kanabilir. inin almaktan kand dnem iinde creti ve dier haklara sahiptir.

40 Soruda Kanununda cret

23

24

http://www.itkb.gov.tr