lhami Emin

(Radovi, 1931)

Radovite dodu. lk ve orta renimini btnledii doum yerinde iktisat meslek lisesinden mezun oldu, Yksek renimine skp "Kliment Olridski" Yksek Pedagoji Akademisi'nde devam etti. Ksa bir sre, skp'te, "Tefeyyz" ilkokulu'nda retmenlik yapt. Sonra "Nova. Makedonya" Gazetesinde gazetecilie balad. Ardndan "Birlik" Gazetesi'ne geti. lk says 1965 ylnn Aralk aynda yaymlanan "Sesler" Aylk Toplum Sanat Dergisi'nin yayn hayatna geirilmesi giri iminde bulunanlardan biridir. Dergi'nin ilk yayn ynetmenliini yapt. Uskp Radyosu'nda Trke yaynlarn artrlmasyla radyoya getirildi ve skp Radyosu Trke Yaynlar Sorumlusu grevine atand. 1973 ylna kadar bu grevde kald. Grevinin ilk yllarnda Trke radyo yaynclnn ilerletilmesine katkda bulundu. Necati Zekeriya'nn grevden alnmasndan sonra 1973 ylnn sonlarna doru, "Birlik" Gazetesi ba ve sorumlu yazar yardmcs grevine getirildi. "Sesler" Dergisi'nin yayn ynetmeni grevini de zerine ald. 1978'de Uskp Halklar Tiyatrosu Cenel Mdrl'ne seildi. Grev sresi biter bitmez Makedonya Kltr Bakanl bnyesine alnd ve kltr bakannn yardmclarndan biri oldu. Emekli oluncaya kadar da bu grevde kald. Edebiyata iirle girdi. nce Makedonca yazd. lk iki iir kitab da Makedonca yaymland. (Bu kitaplardan biri 1955 ylnda "zivotot pee i pace" ark Syleyen ve Alayan Hayat-, teki de "Denonokie" -Gnlgeceli- adyla 1957'de basndan
kt).

lk Trke iirleri, dier Makedonya Trk yazarlarnn eserlerinin de yer ald "Yr Aydnla" (kr Ramo, Mustafa Karahasan, Necati Zekeriya, Fahri Kaya, Enver Tuzcu ve efki Mahmutla birlikte, "Birlik", skp 1951), "Sesler" (Necati Zekeriya, Fahri Kaya, Mahmut Kratl ile bir-

likte, "Detska Radost" Yaynevi, skp 1952), "Aramak" (Necati Zekeriya ile birlikte, "Koo Rain" Kitap Yaynevi, skp 1954) adl kitaplarda yaymlanmtr. 'Ta tesi" ("Kultura" Yaynevi, skp 1965) ve "Gliekhane" ("Kultura" Yaynevi, skp 1974) iir kitaplarndaki iirler ise TrkeMakedonca olarak yaymland. Trke yaymlanan iir bitaplar unlard r: "Ay Kedisiz Saray" ("Detska Radost" Yaynlar, skp 1964), "Krk Dost" ("Detska Radost" Yaynlan, skp 1965), "Gneli iirler" ("Detska Radost" Yay nlar, skp 1966), "Glkl" (Habora" Yaynlar, stanbul 1971), "Gliek" ("Birlik" Yaynlar, skp 1972), "iirli Alfabe" ("Birlik" Yaynlan, skp 1974), "Glev" ("Birlik" Yaynlan, skp 1980), "Hepimiz Tito" ("Birlik" Yaynlar, skp 1982), "Yrke" ("Birlik" Yaynlan, skp 1984), "Gldin" ("Birlik" yaynlar, skp 1993. "Rozarium" ("Glistan", Ogledalo" Yaynlan, skp 1985) ve "Gldeste" ("Birlik" Yaynlan, skp 1991) iir kitaplar aslnda Trke yaymlanan kitaplarndan yaplm birer sekidir. Edebiyat n di er trlerinde de eser verdi, fakat tiyatro yaptlarnda baarl oldu. "Yabanclar" tiyatro oyunu 1969 ylnda skp Halklar Tiyatrosu Trk Dram tarafndan sahnelendi. Ayn yl televizyona uyarland ve skp Televizyonu'nun programna alnp yaynland. "Nasrettin" adl eseri 1971 ylnda, yine skp Halklar Tiyatrosu Trk Dram sanatlarca sahnede canlandrld. "Sesler" Dergisi'nde yaymlanm, oysa henz sahnelenmemi tiyatro oyunlar da vardr. Baarl bir film eletirmeni de olan lhami Emin'in Trke'den Makedonca'ya yapt birok evirisi de vardr. Halen Makedonya Yazarlar Birlii ve Makedonya Gazeteciler Cemiyeti yesidir.

RLER BR TUTAM YELLK Trasz bir yze bile baka kald Sokaklar Sana bakan olmad Halini soran olmad Kala kala bir tutam yeillik Kaldn iir Ne oldu dnyamza Ay bile grnmez oldu Geceleyin. NE YAPMALI Ne yapmal Kuru ekmek mi kemirmeli Sokaklardan m kamal Yeni bir dnya m kurmal Parann hesabn m yapmal Yeni bir direk mi kakmal Anahtarsz kapy m kapamal Nerede kald komularn Yeni arabalarnn masal Olumun kovboy filmleri Yeni bir direk mi kakmal Ne yapmal Her iten mi kamal Ne yapmal Ne yapmal Bir de yeillik pazar amal lkyazn adm satmal Baka ne yapmal Ne. FERHAT BEY At yoktu Hep at stnde gezerdi Ba yoktu hep zm dolu sepetle dnerdi Paras yoktu her ksze para atard zgnd belki Dalgnd belki hep keskindi bak Herkes onu selmlyor O herkesi selmlyor Kiraz vakti gelince stedii kirazdan yiyebilirdi Ferhat bey Ne olu vard ne kz Ne de herhangi bir yakn akrabas Bir tek karsyd onu izleyen Ona beyim beyim diyen Ona daima tl pantolon giydiren Altn ulu bastonunu silen Boyunban balyan Btn kasabacn beyiydi Ferhat bey Herkesin beyi her kenin bildii bey siz dolard dereboyu sizlikten usanmazd bastonunun altn ucu Dere kenarndaki her kaygan tan beyiydi sanki Oralarda dolap kavaklar seyre dalard bazen Gnn birinde yok olmutu sessizce ortadan Yapraklar dklmekteydi Dallardan. TATAN DAHA TA kuru karanf il budur bizim ykmz kksz kkmz yrk trks gibi kuru tatan daha ta susamadan daha susuz KILILI GZ gzgz grmez akn akn doan dolunay sevecenlik dolu tanmlanmas g yn yn cenk cenk gl kl gzlm kl kanlm iek szlm glkl AA DENZ kocaca giden var m kocacktan dnen var m kocacenge giden var m dnen var m ak koyunu bey pnarda szen var m dalbazl kirazdan yiyen var m ikaleden ikaleden ikaleden kan var m kan var m aa denizine dnen var m dnen var m

LMSEK DAG ardlanndan balar baheler atlar arabalar saraylar deniz elinde koca bir lke demir arn delindii demir asann erildii bir yer enge topumuza salcakla kal o gn bugndr ala sakal biri pslak lmsek da aramada rkek rkek kllene kllene KU YEL ku yeline doru cennetten beride neler var ku yeline doru yiit dalar kaleler doru ku yeline bizden sonra bizim gibi deniz seven azgn bir at ne duraca var ne yorulas

NSANLARIN CANPOSTU OLDUN EL

canan bir pula saymad

(Akolu)

ayplarn ayb oldun yz aynalarn aynas oldun yz genlerin geni oldun gz dnenlerin fkesi oldun gz insanlarn canposLu oldun el insanlarn kandostu oldun el

DAVULUN VURUU davulun en ar vuruuyum yalnzlkta en derin alay susuz balklarn zurnann def ile karmym karanlkta iimde ocukluktan dnen anlar koyunlarn dedemin kyne giden yolba pnarlar alamada orava ky mezarlnda kald korkularm beni at stnde kovahyan adam yine grnmedi yalnzlkta devleen ocukluk anlarm

YAKOVALI KAZIM BABADAN ANIMSADIM CAN LE TEN BR DEDN YANINA GL KOYDULAR (Nesirni, XV.yzyl) tanrym dedin yanma geldiler derini yzp da tepesine serdiler her zehir ekerdir dedin yanna geldiler inan ile kfr bir dedin szn deldiler can ile ten bir dedin yanna gl koydular bende sar iki cihan dedin ikisini de oydular.
her zerrede gne

iindeki cenneti cehennem azabndan kurtarsn diye melei yaratm kii insana karde denmiyen yerde duyulur sesi silhlarn beyni makineden ibaret olandan korun farelere dahi yardma koandan deil Yakova, ocak, 1978

BAMYA buraya gelirken bamya getirmeyi unutma gurbetle bamya fiyat altn fiyatndan stn lmezden nce son kez itaha gelir kii birka devlet ar yanar telefonlar yanp kl olur bu ateten analar buraya gelirken bamya getirmeyi unutma , svire, kasm, 1979 UYUMAZ UYKU sem bekliye bekliye kapanmaz oldu kapm seni zliye ziye uyumaz oldu uykum yel ald gtrd kapm sel ald gtrd uykumu kapsz uykusuz ne gzel glieksiz ne maher yzyl geti gelmedin gelmeyince var oldun gelmeyince yok oldum. GLEK D senden baka kimsenin bilmedii yaadm glvercin katl oda dnyann son dura olur gnn birinde belki de. GNLER BIAK BIAK UZAK gnler bak bak uzak sen uzama varmaz olur stne ellerim nk kucak kucak

bulutta bir ac acnn en tatls gizler arttka gizsiz snrlar snrsz bir sz szlerden en uzak szsz dahi szl bir sz yrekten daha yrek sana adanan iir gzellikten daha ocuk ocukluktan daha dahadan daha dahalardan ktalard bir kta gerdan gerdan nci nci sevistanlm. BEN, NASRETTN Bizim oralarda halk alktan krlr Buras ne bolluk memleket Bizimkiler aa kklerine sarlr Burada ne de byk bereket Ne dediniz bugn bayram m kutlanr Ah keke her gn bayram olsa ime ne de gzel dler sarlr Ah keke her gn herkes doysa Dnyann bir yerinde kpekler bile paa Dnyann baka bir yerinde insanlar kpek Byle bir dnyada gel de memnun yaa Gel de kl salla gel ele gster yrek OLUMSUZTA Evlek iinde bir ku Kimin bu ku bu toprak Evlek iinde bir d Kimin bu d bu kaynak Kaynak iinde bir yz Kimin bu yz bu gl Kaynak iinde bir gz Kimin bu gz bu g G iinde bir gk Kimin bu gk bu bulut G iinde bir kk Kinin bu kk bu umut

TERKEDLM OLAN YRK KPEKLERNN TRKS

bizi brakp gitti sahiplerimiz ardlarma hi dnmeden ne vard acaba gzlerinde o an gzya m sevin mi nemli olan biz onlarn en sadk dostlar kaldk sorulmadan bizimle ne olacak bize kim bakacak sorularyok gibi kaldk elliden ok ky kpei sahipsiz hem de gereksiz evlerde kilit ocaklar dumansz pencerelerde yeller almz bir yana kpek uzun sre yaar ekmeksiz ancak bize en ar den yok olan bizi okayan eller nk okanan tatl szlerle karlanan ackmaz acksak dahi almz daha da sadk klar bizleri imdi aradmz yollar kapal pencereler almaz sahiplerimizden tek kalan onlarn ark izleri ne yapsak kt beklesek ka gn srer acaba bekleme sonlar sahiplerimiz geri dnerler diye ayrlrken okamadlar ki bamz bize den her gn utan uca boylamak bayrlardaki dar yollan ancak karanlk basnca yollar dahi eker bizden akln yolsuz bile kalrz artk ovaya uzanan baksz umutsuz tan aartsna dek alklara bakmadan uzanp bekleriz biz dayanklyz sadk kpee alamak dmez uykusuz yeniden srne srne yol bana gzlerimizle olsun geliriz nereye kar bu bekleyi ne olur sonu beklemenin sahiplerimizden bir ses gelecek mi bayrlar canlatan alktan ok bizi ypratr acs saysz sorularn korular ise holanmaz yoksa eer sadklmz anlatan yalnzln en ekilmezi bizimkisi daha kts dnlemez gcmz kendimize deil sahiplerimize devrettik hep sevildik diye dedik sahiplerimize asla dokunulmaz kurtlardan daha kurt olduk ocuklardan dvldk ky bekileri bizlerin ne hayvan var koruyacak ne insanlar biz artk bekilerizdir kendi kendilerini koruyan kurtlar bile kymzden uzak arar nafakas nasl koruyucuyuz aya baka kala kime kar uluyan

ky terk etti sahiplerimiz geri dneceklerini umduk yollardan meer yollar da kendilerim olduu gibi bizleri de avutur ky yaknndaki aarlarda yuva saran kular bile kat yuvalardan yeller gelip bir an olsun bamzdaki yorgunluu savurur ne var ki yeller geince yeniden balar zl yalnzln yeniden balar alk ile yalnzln ortak acs acaba sonu mu geldi snrsz inan ile sadkl da kylerinin lmyle ne olur acaba ormanlarn yazgs biz sahipsiz kpekleriz kimsesiz ky bekliyen bize acyan karsa gelsin kymze yerlesin burdaysa kimseyi karlamaz hazr ne iftlik ne gkdelen gelecek olan sadk kpeklerin kynde gerekir yeersin yeermiyen kayalarn yle de demez sznn edilmesi gerek sahip ta talk tanmadan yeillii bulmal bize kan yollarn daha da zordur geilmesi nk ellerin teri sayesinde sahip geni bir soluk almal yugoslavya makedonyasmda radoviin klavuzlusudur sesimiz daha nice klavuzlularn sahipsiz kalan kpekleri de uursuz Afrika olsun Asya ya da Amerika sadkl terk eden herkes dmanmz akl banda olan vaktinde amal bu yolu korkusuz bekliyoruz beklemelerin bounal vz gelir gzmze bekleye bekleye zayflaya zayflaya iskelete dnr vcudumuz bu byle srerse yarn kimse inanmaz olur sadklmza bu yzden ldkten sonra bile beklemekte olur ulumamz kurtlara kar kurt oluruz ancak kymz de vermeyiz kolayca sahipsiz kaldksa biz hem sahip oluruz hem beki evlere ldkten sonra dahi vcuda geliriz yeniden dalarca kkreriz bu ders olsun diye kylerini tm terk edenlere

GLDIN herkesli her yerli ancak kimsece aklanamayan bir glmseyitir gldin BARI

KOCA YRK zerime kt gk altmdan ekildi toprak alarda terk eder iken koca

GL GL her gn yolumu keser sar bir ylan ne o dokunur ne ben bakasnn gln z glnden ok seveni sev

o gibisinin nk sz de sz gl de gl hazreti dem'den yadigr kalan bir gln kuru kk korur bancmz OCUK RLER HACICIKLAR LE HACIBABALAR ocukluunda Radovi'te En byk Sevinci Yaardm lkyazda Gmen Kular Dnerlerken Gneyden Dersin nciler yaard Gklerden Ufkun Her mavi Noktasnda Krlanglar ile Leylerler Seyrederdik Uu Yarnda Krlanglara Derdik Haccklar Leylere ise Hacbabalar Hacck yuvasna Kavuan Saaklar Ev ocuklarna Getirirdi Mutki Dler Herhangi bir Bacaya konunca Hacbaba u evin ocuklarna Ne mutlu Derdi Kasaba Hacck Hacck Getir bize Helvack Hacbaba

Lk lk Getir bize Kalpak Yaylrd Birok Azdan Gk dokunur iken

Binbir

Hep byle Aramza Dnnce Haccklar ile Hacbabalar Yeniden Coard Gkler Oysa Varl Seyrekleti Artk Sevimli Mini Gmenlerin rnein Bu ilkyaz Hemen plecek kadar Azd says Krlanglarn Hacbabalar ise Oldu Daha da Seyrek Grdm Tek Leylek Havann Topran Suyun Kirlilii Derken Aacn Kuun Doann Kslr Gzellii nsanolu Ge olmadan Uyan diye Gr bir ses Gelir Ulu doadan Bu ses ile Her yree Dalalm ister isek GELECEE Varalm.

Renkli Sevinten Yzlerce Krlang ile 1 ,eylek ocuk Oyunlarmz Seyrederlerdi Yksekten Krlang ile Leylek Srleri Uunca Ovaya Biz ocuklar da Uardk Oraya Ah ne gzel olur Hi Gmese Krlang ile Leylekler Hem de Hibitmese Zmrdankal lkyazlar Dlere Dalardk Biz ocuklar Ancak Doa yasas icab Hem ilkyaz Biterdi Hem yaz Kala kala Aramzda Kalrd Karga Sere bir de Hantal Evcil rdek ile Kaz

GEVEZE NASRETTN Nasrettin'e bir bakn, Konuur da konuur, Szler kasn kamasn Onlar birden bulur, - Hey Nasrettin, Nasrettin! Bil ki sz sz aar, e sarlmayandan Saat deil, gn kaar.

TLK Seni gidi kurnaz teyze, bak, ha, sonra duymadm deme Grbz adl kpeimden kendini kurtarmak istersen eer kmesteki tavuklarm yeme! Bb Daa gider seslenir, Eve dner yaslanr, almazsa vay anam Paslanr m paslanr. (BALTA) Elden ele dolar Benden sana ular Her yandan haber alr Her yana haber salar. (GAZETE) Mm M e az var ne dili Konuur insan gibi Baka memlekette pier Kokusu t bize der. (MEKTUP)

ZRAFA Boynu uzun, akl ksa, yer ier tkabasa, kulaklar gkte, ayaklan yerde, en ok sevdii yemek yaprakl zerde!

SAHNE ESERLER: (Ackl gldr) Alt tablo

NASRETTN* EYH BEDRETTN: (Kendisim fkeli buluyoruz.)... Kyden, kasabadan ok lk kopulardr her yan saran ... Kyler ky deil artk, cehennem yz... nsanlar insan deil artk gmt talar... Toprak toprak deil artk - l sand... Binlerce kesik ba... Binlerce rzna geilmi kz... Ne kefen yeter llere, ne toprak... Kk ocuklarn boanm damarlar, akp gitmi krpe kan... Gmtlklere bile saldrlm... Evler kl ocaklar... Yaylalar yaylamaz oldu... Klaklar klamaz.... Azda diller konumaz oldu... (Szn keser, nk o an ieriye Nasrettin girer.) NASRETTN: (Kendisine kimse aldr etmeyince girite durakalr.) EYH BEDRETTN: ...Ulular basz yatar, kkler kolsuz... Yiitleri kpekler paralar, gndzleri lklar... Hocalarla okular yan yana.., Gece-gndz olancklar syler iken blbl gibi, imdi, baklanm balar ucunda yatar zavall

Kiiler: Nasrettin, Kars, Kz, Timurlenk, Veziri, eyh Bedrettin, Dell Fatma, Cariye, Beki I, Beki II, Kyl I, Kyl II, Kyl 111, ocuk. TABLO 111 adra. zel yerde oturan Timurlenk. Yannda Vezir'i. kisinin de ellerinde erbet dolu bardaklar. Ayakta durup sahne alr almaz konumakta olan eyh Bedrettin. adrn bir kesinde, elinde erbet tepsisiylc ayakta bekle/en Cariye. Sonradan katlan Nasrettin. Nbeti 1,11. TMURLENK: zr dilerim, Bedrettinim. Szn kestim, ama erbet de iyi gelir zehir dolu szlerini dinlemeye... Konumana bak... Buyur...

analar... Benim yreim sdramaz iine tm bunlar... (Szn kesip elleriyle yzn saklar, alamas grlmesin diye.) TMURLENK; Szn tamamladnsa gel de yanmda otur... Rahat rahat konuuruz... (O an Nasrettin 'i grr gibi.) Ha, bense yeni konuumuzu az kalsn unutacaktm... Buyur sen de Nasrettin. (Cariyeye.) erbet... ki erbet daha... eyh Bedrettinle Nasrettin'i bir araya getirmek gtr diye dndmd... Sizleri drt yanda arayanlar oldu... Oysa kucazlar gibi kendiniz geldiniz altn kafeslerinize... Akll Bedrettinle kurnaz Nasrettin, yle mi? Bir Timur'u ykmak iin bu iki deer yeter, yle mi? (Karlksz kalnca.) Ya g nerede? EYH BEDRETTN: Halkta. TMURLENK: Hangi halkta? EYH BEDRETTN: Henz kltan geiremediin... Kuytu ormanlardan gnn birinde akn edecek olan halka.., TMURLENK: Acemilik etme Bedrettin... Dnyay birlikte yok eder, zerinde yepyenisini kurarz... Sen ocuklarmn retmeni olursun, benim de ba danmanm... Benim vasiyenamemi bilmezsin galiba... Ben lnce gmtm bana retmenin ls gmlecek. retmenin gmt yannda gmtm daha kk, daha gsterisiz kalacak... ocuklarm iki yanmda yatacak benim, torunlarnsa ayaklarm altnda... EYH BEDRETTN: Halka bulamadn tanrca bulursun... TMURLENK: Hangi tanrca? Benden gayr tanr yoktur... EYH BEDRETTN: Her kiiolunda gizlenen tanrca... TMURLENK: Korkak oban da m tanr oldu? u kepaze Nasrettin de mi tanr? EYH BEDRETTN: Niye olmasn?... Salt sana ayorum... Herkes tanr oldu, sen henz kasaptan ileriye gidemezsin... TMURLENK: (Hanerini karr.) Bir deney eli m... Senin tanr saydn Nasrettin'i bak kesmezse szne karlk sana bin-

lerce alt n verir, halk n da zgrl e kavutururum... Aksi karsa, Nasrettin'in ba gider, bir de haksz oluunu anlam olursun... NASRETTN: Hayr, ben tanr deilim... Ben delinin, serserinin biriyimdir... Ama cahil ky halk var ya, onlar gnderdiler beni huzurunuza... Zorla hem de... u meret fil... Hayr, u kutsal fil var ya... (Korkudan szn srdremez olur.) TMURLENK: (Nasrettin'e yaklar hem de ba boynu altna yanatrr.) NASRETTN: (ilik aras.) Ben tanr deilim... Deilim... (eyhe doru.) Kurtar beni, ne olur.., Beni yalandan bir tanr yaptn syle... (Ayaklarna sarlmaya yellenir.) EYH BEDRETTN: Elleri kana boyanm kiiden lrsen tanr katma ykselirsin... Seni ldren de cehennem katnn son ekilerine dp irin kazannda kaynayadurur... TMURLENK: (Glmek aras.) Denemek istedim salt... Tanrlar korkmamal... Oysa seninkiler bir tavandan da korkak... EYH BEDRETTN: Bazen korkan korkutandan da yiittir... TMURLENK: Szde, evet... EYH BEDRETTN: Gn gelir klla da... TMURLENK: (eyh 'e.) eyhim, bunu brakalm da... (Vezirine.) u Nasrettin'in suu neydi bakalm?... VEZR: (Yazlanlar bir gzledikten sonra.) Bir, halk arasnda size kar fkralar anlatmak. ki, kyndeki filinize kar irkince hareket. U, br dnyaya gider yalanyla cahilleri soymak. Drt, insanlar arasnda sizden nce daha gl, daha insancl padiahlarn olduu gibi, size benzer Timur'larn da yaam olduklarna ilikin yalan bilgiler yaymak... TMURLENK: Bu kadar su karsnda zavall bir kiiyi deil, bin kiiyi amalym. Neyse... lk suta duralm... Bir daha yinele... VEZR : (Okur.) Halk arasnda size kar fkralar anlatmak... TMURLENK: Ha, bu ite gzel, su da tam su olarak saylamaz... Alaltc fkralar gerekten

gln ise... eer... Deilse, hemen ba uurtulur... Grelim yleyse... VEZR: (Nasrettin 'e) An] a t. NASRETTN: Neyi, vezir hazretleri? VEZR: yi bilirsin... NASRETTN: Ama bu benim yarattm fkra deil ki... Dedem Nasrettin'den duydundu... He, he... yle bir anlat vard ki, btn cami avlusu kahkahadan geerdi... VEZR: Ya anlat, ya da anlatrm. (Kumam karp Nasrettin'in enesi altna dayar.) NASRETTN: E, bu bambaka durum... Anlatrm, anlatrm, br yana bile geerim... (Timurlenk'e doru.) Vezirinizin bu tatl arm insan nasl reddedebilir.., Bir varm bir yokmu... Gnn birinde... Hamamda... (Szleri kesilir, konuamaz olur.) VEZR: Srdrsene... NASRETTN: Elde deil ki... Gitmez ite... Ben... fil... iin... VEZR: File de geliriz.,. lkin hamam fkrasn anlat... NASRETTN: (Timurlenk'e.) Ama darilmayacanza sz veriyor musunuz? T MURLENK: Merak etme... Rahata anla ti ver.., NASRETTN: Anlatrdm anlatmasna ama u meret korku var ya... EYH BEDRETTN: Yeterin... Zavally uratrmayn.., ldrrseniz ldrnz, ama alaltmayuz... Hayvanla bile byle hareket edilemez... Ayclara dahi, zavall aylar zorla oynatrlarken dayanamam... NASRETTN: (eyh 'e.) Olsun, olsun... Zarar yok... ldrmesinler de istediklerini yapsnlar... EYH BEDRETTN: (Nasrettin'e.) Hayvan gibi ezilmektense lmek daha iyi. Byle yaamaktan ne kar? NASRETTN: Yaansn da ne karsa ksn... EYH BEDRETTN: Ben ezilenlerden, ayaklara sarlanlardan hi mi hi holanmam... Bunu bil, Nasrettin, hem de iyice akl et... (Yana evrilir.)

NASRETTN: Pek iyi, bakamazsan bakma. Yreindekileri iyi anlyorum... VEZR: Anlatr msn, anlatmaz msn? NASRETTN: Hemen balarm. (Azck duraklar, eyh 'e bakar.) EYH BEDRETTN: ( Anszn Timurlenk'e dnerek. ) Konuum dedin... u zavall, korkak Nasrettin hamam fkrasn alahnaya balarsa ben giderim... TMUKLENK: (Vezir'e.) Pek iyi, ilk suu atlat. VEZR: (Nasrettin'e. ) Byk sultan ahmzn, kyn/deki filine hakaret etmissin... NASRETTN: Bu yalan... Filinizin sesinden korktuydum, bu kadar... VEZR: Ya filin ldrlmesinden sz eden de sen deil miydin? NASRETTN: Hayr, ben salt ylece... akalatmd... Hem de benim gibisi bir sultan filine el uzatabilir mi hi? VEZR: Dnmemeli bile... NASRETTN: Bir daha dnenin dili krur inallah... TMURLENK: E, anlat bakalm... Filimin durumunu nasl buluyorsun? NASRETTN: Pek iyi... ama... TMURLENK: Ne amas? NASRETTN: Azck zgn gibime geliyor... TMURLENK: Neden zgn olabilir? VEZR: (Sze atlr.) Bir sultanlar sultannn fili zgn olabilir mi hi? NASRETTN: Bunu bilmez ki... TMURLENK: Sen, kurnaz biri olarak, kulana bunu fsldasana... NASRETTN: zin buyurursanz hemen gider kulana fsldarm... (Gitmeye hazrlanr.) VEZR; Fsldamay sonraya brak... lkin zgnlnn nedenini anlatver... NASRETTN: Mesele bakaym meer... TMURLENK: Ne meselesi? NASRETTN: Filinizi almak zorundasnzdr... VEZR: Szlerim tartmadan konuma... Sen kimin huzuruna ktn unuttun galiba?

NASRETTN: Unutmadm unutmasna, ama baka dilim yok ki... TMURLENK: (Vezir'e.) Brak konusun... VEZR: (Nasrettin'e.) Konu, ama syleyeceini nce iyice piiriver... Anladn m? NASRETTN: Anlamaz olur muyum hi... (Timurlenk'e doru.) Filiniz de bir ani ay verse... TMURLENK: Neyi? Anlatsana. NASRETTN: Yalnzln... Byk bir yalnzlk iinde zavallck... TMURLENK: Hemen syleseydin... Bir diisini daha gnderir, yalnzl da geer biter... NASRETTN: Ama sultanm. Kyllerle birlikte huzurunuza kacakken... TMURLENK: Kyller de nerede? Darda olmasnlar? NASRETTN: Hisardaydlar, ama bekleyemediler... Fili ok zlemi olacaklar... TMURLENK: Ya sen zlemedin mi? NASRETTN: zledim, nasl zlemeyeyim... yle bir zledim ki... ki gznden perdim bu an... EYH BEDRETTN: ( Artk sinirleri tkenince, Nasrettin 'e dnerek.) Geliinin nedenini anlatsana. (Timurlenk'e.) Kyn fili beslemek takad kalmad... Yoksullar, alktan lmeden nce fillerinizi gerisin geri almalsnzdr... TMURLENK: Onlar ben mi besleyeyim? EYH BEDRETTN: Hindistan'a gtrp ormana salveriniz... TMURLENK: Ya sava karsa, en gl dayanaksz kalmam, yenilgiye uramam m istersin? Yenilen halk yenenin fillerini de beslemeli... Yemlen ezilir de... Bu, dnyann var oluundan bu yana sre duranbir yasa... EYH BEDRETTN: Ezilen halkmz ezene asla hizmette bulanamaz... Yk dolusu altn versen yannda kalmam...Yerim yoksul halkm arasnda, senin yannda deil... EYH BEDRETTN: (Elle tapsn eder, ieriye Nbeti I girer, nbetiye gizli anlaml szler syler.)

Git, hem de zilli frna odun at. (Nbeti adrdan dar knca.) Buyruuma kar koyanlarn bana neler geldiini duymadn m hi? EYH BEDRETTN: (Karlk vermez.) (O anda yaknda birinin ac ac bar duyulur. adrdakilerin hepsi bara kulak verirler. Nasrettin korku iindedir.) TMURLENK: Bu trkye ne dersiniz? EYH BEDRETTN: Beni ne ac barlar korkutabilir, ne lm... TMURLENK: (Ac ac baran sesin yeniden gelmesinden sonra.) O da yiitti... Tpk senin gibi... EYH BEDRETTN: Ben o deilim... Olamam da... TMURLENK: O da baka birinin ac barlarn duyunca byle demiti... Tpk senin gibi... VEZR: eyh zerinde de ayn deneyi yapabilir miyiz? TMURLENK: Hayr. Nasrettin bunun iin daha elverili. Konuumuz olan eyhim de elensin azck... EYH BEDRETTN: Bir saniye bile dayanamam... (Ac bart ses o anda daha da ac olur. eyh Bedrettin kulaklarm tkayverir.) TMURLENK: (Ackl ses kesilince.) Vezirim, fil meselesini de halletmi olduk yleyse... Erkek file acele bir de diisi gnderilsin... VEZR: (Timurlenk her szn kaleme, alr.) Ba stne. TMURLENK: nc suu da neydi bakalm? VEZR: br dnyaya gider bahanesiyle, cahil halk soymak. TMURLENK: (Nasrettin 'e.) E, bunu sana bsbtn yaktramadm,.. NASRETTN: (eyh Bedrettin'den utana utana.) Yoksul halk... Her yerden umut kesmi... Ben de kendisine br dnya kaplarn olsun amak is-

tedimdi... Yaknlarna haber gtrr, ordan da getirirdim... TMURLENK: Ya paralar? NASRETTN: Verdiklerinde umutlarm kramazdmya... TMURLENK: (eyh Bedrettin'e.) Ben klla kazanrm hakkm. Senin halk yobazlar da yalanla, dolandrmakla... Hangisi daha kt, kl m, yobazlk m? EYH BEDRETTN: Biri gl Timur... Gcne yakan binlerce kiiyi kltan geirir... br ise zavall Nasrettin, kendi kendini soyarak, kendi kendini avutmaktadr... TMURLENK: Ya sen, fkeli eyh Bedrettin, bizden ne gibi bakasmdr? EYH BEDRETTN: Hi de baka deilimdir. Baka olsam., burada sizlerle birlikte adr ardndan gelen ackl sesleri dinlemez olur, ekileri paylardm... TMURLENK: Paylasana... EYH BEDRETTN: Kendi kendime mi kynalym? TMURLENK: Bylesi en iyi olurdu. EYH BEDRETTN: Zayflar kyar kendilerine, yiitler deil. TMURLENK: Kendine kymak iin bakasna kymaktan daha byk yiitlik gerek. EYH BEDRETTN: Hayr, ben byle dnmem. Kendi elimden gidecek yerde, halk dmannn elinden gitmeliyim... TMURLENK; Senin gibisini dman ldrmez, ektirir... EYH BEDRETTN: Pasl bir bak saplatsana yreime... Hem kendin kurtulursun benden, hem beni ekilerden kurtarm olursun. TMURLENK: lrsen kar konuacak kimi bulurum? Hep zavall Nasrettin gibilerine mi rastlayaym? Br yandan fkralar, filler, te yandan korku. Benden korkmayan yoktur. Senden baka. Seni en gzel blblm gibi altm kafes iinde korurum... EYH BEDRETTN: ldrmez, ldrtmezsen, gnn birinde ben seni ldrrm... VEZR: (Timurtenk'c) Sultanm, izin buyurunuz da z bamla ldreyim... TMURLENK: Hayr... kisini de cariye iyice

doyursun... Benden tok ayrlp kylerine dii fil haberiyle dnnce, kendi kylleri elinden lsnler... En ar i ekileri eke eke can versinler... VEZR: (Cariye'yi arr.) CARYE: (Sini serer.) NASRETTN: (Hemen yemee sarlr.) EYH BEDRETTN: (.Yanamaz bile.) TMURLENK: (eyh Bedrettin'e.) Alkla aklllk aras oktandr bozuk. Ye de aklna yeni kan gelmi olsun. (Elle iaret eder.) NBET I: (eriye girer han de Tlmurlenk'e yaklar) TMURLENK: (Nbeti Ve.) Git hem de bu kez en tatl sesli trkcye buyruumu bildir... NBET I: (Ortadan yok olur olmaz, adr ardndan baka, ok daha ackl bir barma duyulur.) NASRETTN: (Bir et parasn azna yanatrrken bundan vazgeer.) EYH BEDRETTN: (Dayanamayarak, 77murlenk'e doru.) eytan... Kpek.. Kan emici... Akl kakn... (Der, uzatlm ellerle zerine yrr.) VEZR: (Dardaki nbetileri arr.) NBET T, II: (Girip eyh Bedrettin ile Nasrettin 'i nlerine alarak ikencelerle adnh ederler.) TMURLENK: (Vezir'e.) Yalnz kalmak istiyorum. VEZR: (kar.) CARYE: (kmak zereyken.) TMURLENK: Sen gitme.. Yanma gel... CARYE: (Gelip nnde diz ker.) TMURLENK: Bam kaldr... Bana bak... CARYE: (Korkuyla bakar.) TMURLENK: Korkma... Karnda byk, korkun Timur'un bulunduunu unul... Benim de bazen basbaya biri olarak karlanmam grmek islerim... Anladn, deil mi, isteimi? CARYE: (Korkuyla.) Evet, hkmdarm... TMURLENK: yleyse bana bak... Konu... Dnceni syle... Korkma... CARYE: Kulunuzum... steinizi hemen yerine getiririm...

TMURLENK: (Azck fkelenerek.)

TMURLENK: Ya eyh Bedrettin?

CARYE: (Utanarak.)

Hayr, isteimi deil, isteini, dndn aryorum,.. CARYE: Pek iyi... Buyurunuz... sterseniz ldrrsnz beni, isterseniz sevebilirsiniz... TMURLENK: Bin kez hayr!... Benim isteim zere deil, kendi istein zere konuman, z sesini duymak istiyorum... Buyurum zere deil, yreinin buyurusu zere sevilmeni isterim... Anladn m? CARYE: Kulunuzumdur.... TMURLENK: Bir an olsun herkes gibi saylmam isterim... Bu duyguyu yle bir zledim ki... Herkes gibi sevmek, herkes gibi sevilmek... ya da sevgisizlikten f rlat lmak... te cihangir Timur'un eriemedii istei...
CARYE: (Yutkunarak.)

O bambaka biim kullarnzdandr. TMURLENK: Benden korkmayan kulum,.. te nedir eyh Bedrettin! CARYE: Korkuyor korkmasna, ama... TMURLENK; Sen benimle, onlarla konuur gibi konuabilir misin? CARYE: Bu dnlemez bile... TMURLENK: Ya ben basbaya biri gibi sevebilir miyim? CARYE: Ama siz herkesten stnsnzdr... TMURLENK: Bu an, stn olmak deil, sevilmek istiyorum...
(zerine atlr.) CARYE: (Hi korunmaz, aa gibi, kmldamaz durur.)

Frlatlmak m? TMURLENK: Evet... Frlatlmak da gerekirse.,, CARYE: Ama siz Timur'sunuz... Sizin her sznz yasadan stn. Sizi sevmemek dnlr m hi? TMURLENK: Neye dnlmesin? CARYE: Tm dnya szden titrerken... TMURLENK: Oysa ben senin gibi zayf bir kadn karsnda titriyorum... ten sevilmek uruna hem de... CAR YE: Bu olamaz... Ben sizin kulunuzumdur... Sizi sevmek benim borcumdur... Dlerimde bile size hizmetteyimdir... TMURLENK: Ya Nasrettin ile eyh Bedrettin'den de korkuyor musun? CARYE: Hayr... Onlar da sizin kullarmzdr... Zavall Nasrettin...

TMURLENK: Kmldasana... Kar gelsene...

(Karlksz kalnca kkreyerek.)

Houna gitmezse kar koy!

(zerindeki giysileri yrtarak delirircesine.)

Kar gelsene... Kar gelsene... Kar gelmeni istiyorum... Ya da seni bir ku gibi boar, ban koparrm...
CARYE: (Yine kmldamaz, bir heykel gibi kalnca.)

TMURLENK: Beni ne seven var, ne sayan... Yalnzln bylesi ne insanda ne kuta... En grnmez bcein bile durumu benimkinden iyi,.. Dnyay, tm insanln alnyazsn tek bir kl hareketinde tutan Timur gibi ne yalnzlk var, ne
zgnlk...(Yeniden delirir gibi olur hem de eline geeni devirip krar.) CARYE: (Ferde kapanncaya dek hi yerinden kmldamaz.)

Eserin banda yazarn yle bir notu vardr: Nasrettin, Timrlenk, eyh Bedrettin ile tarih olaylar bir ereve olarak alnmtr. Tarihle oyunda anlatlanlar kangtmlmarnaml.