SRDRLEBLR KENT KAVRAMINA FARKLI BR BAKI OLARAK YAVA EHRLER (CITTASLOW): SEFERHSAR RNE (Yksek Lisans Tezi) Enes

Battal KESKN Ktahya - 2010

T.C. DUMLUPINAR NVERSTES SOSYAL BLMLER ENSTTS Kamu Ynetimi Anabilim Dal

Yksek Lisans Tezi

SRDRLEBLR KENT KAVRAMINA FARKLI BR BAKI OLARAK YAVA EHRLER (CITTASLOW): SEFERHSAR RNE

Danman: Yrd. Do. Dr. Cantrk CANER

Hazrlayan: Enes Battal KESKN

Ktahya-2010

Kabul ve Onay Enes Battal KESKNin hazrlad Srdrlebilir Kent Kavramna Farkl Bir Bak Olarak Yava ehirler (Cittaslow): Seferihisar rnei balkl Yksek Lisans tez almas, jri tarafndan lisansst ynetmeliinin ilgili maddelerine gre deerlendirilip oybirlii ile kabul edilmitir.

...../....../2010

Tez Jrisi Yrd. Do. Dr. Cantrk CANER (Danman) Prof. Dr. Mehmet Sami DENKER Yrd. Do. Dr. Feyzullah NAL

mza Kabul Red

Prof. Dr. Ahmet KARAASLAN Sosyal Bilimler Enstits Mdr

iv

Yemin Metni Yksek lisans tezi olarak sunduum Srdrlebilir Kent Kavramna Farkl Bir Bak Olarak Yava ehirler (Cittaslow): Seferihisar rnei adl almamn, tarafmdan bilimsel ahlak ve geleneklere aykr decek bir yardma bavurmakszn yazldn ve yararlandm kaynaklarn kaynakada gsterilenlerden olutuunu, bunlara atf yaplarak yararlanlm olduunu belirtir ve bunu onurumla dorularm.

...../....../2010 Enes Battal KESKN

v ZGEM 1976 ylnda Gmhane Kelkitte dodu. lk ve ortarenimini farkl illerde tamamlad. Uluda niversitesi Kamu Ynetimi Blmnden mezun oldu. 2008 ylnda Dumlupnar niversitesi Sosyal Bilimler Enstits Kamu Ynetimi Anabilim Dalnda yksek lisans eitimine balad. Halen eitimine devam eden Keskin, tez dnemindedir. Srdrlebilir Kent Kavramna Farkl Bir Bak Olarak Yava ehirler (Cittaslow): Seferihisar rnei konusunu incelemektedir.

v ZET SRDRLEBLR KENT KAVRAMINA FARKLI BR BAKI OLARAK YAVA EHRLER (CITTASLOW): SEFERHSAR RNE KESKN, Enes Battal Yksek Lisans Tezi, Kamu Ynetimi Ana Bilim Dal Tez Danman: Yrd. Do. Dr. Cantrk CANER Temmuz, 2010, 161 sayfa Srdrlebilirlik, ekosistemdeki yenilenemez kaynaklarn gelecek nesillere aktarlabilmesi iin, insann ekosistem zerindeki olumsuz etkilerinin sistemin tama kapasitesinin zerine kmayacak dzeyde tutulmas olarak tanmlanmaktadr. Srdrlebilir kent ise, deiim ve geliimin devamlln salamak amacyla sosyo-ekonomik karlarn evre ile ilgili kayglarla uyumlu hale getirildii yerlerdir. Bu tanmlardan hareketle kentlerin srdrlebilirliini salamak iin farkl yaklamlar gelitirilmitir. Bu almada srdrlebilir kentleme kavramna farkl bir bak olarak Cittaslow (Yava ehir) yaklam incelenmitir. Bu erevede ilgili literatrn taranmas yoluyla Yava ehirleri ortaya karan nedenler tespit edilmi ve Yava ehir olmak isteyen ehirlerin yerine getirmek zorunda olduu kriterler ortaya konulmutur. Ayrca Cittaslow hareketinin tarihsel sreci ve dnya apnda yaylma durumu rneklerle incelenmitir. Elde edilen veriler ve bilgiler nda, Cittaslow kriterlerinin srdrlebilir kent balamnda ehirleri fiziksel ve sosyo-kltrel olarak nasl etkilediini belirleyebilmek iin Seferihisar incelenmitir. Bu balamda Cittaslowun srdrlebilir bir kent modeli olarak ortaya konulup-konulamayaca tartlmtr.

Anahtar Kelimeler: Cittaslow, Seferihisar, Srdrlebilir Kent, Srdrlebilirlik, Yava ehir

vi

ABSTRACT SUSTAINABLE URBAN CONCEPT IN A DIFFERENT PERSPECTIVE SLOW CITIES (CITTASLOW): SEFERHSAR CASE KESKN, Enes Battal M.A. Thesis, Department of Public Administration Supervisor: Asst. Prof. Cantrk CANER July, 2010, 161 pages Sustainability is defined as the retention of the human negative impact on the ecosystem at the level which should not exceed carrying capacity of the system, inorder to transmit the non-renewable resource to future generations. Sustainable cities are the places where the environmental concerns are aligned with socio-economic interests to ensure the continuity of transformation and development. Moving from this definition, different approaches have been developed to ensure the sustainability of cities. In this study, Cittaslow (Slow City) approach is investigated as a different view on the concept of sustainable urbanization. In this context; through literature reviews, reasons which cause Slow Cities are revealed and criteria that have to be fulfilled by the cities eager to be identified as Slow City are put forward. Additionally, Cittaslow movements historical process and the situation throughout the world is examined with examples. In the light of data and information obtained, Seferihisar is investigated to determine how Cittaslow criteria affects the cities physical and socio-cultural sustainability. In this context, Cittaslow is discussed whether it can be put as a sustainable model city or not.

Keywords: Cittaslow, Seferihisar, Slow City, Sustainable City, Sustainability

vii NDEKLER Sayfa ZET................................................................................................................................ v ABSTRACT .................................................................................................................... vi TABLOLAR LSTES ................................................................................................... ix EKLLER LSTES ...................................................................................................... x KISALTMALAR ........................................................................................................... xi GR ............................................................................................................................... 1 BRNC BLM SRDRLEBLRLK VE SRDRLEBLR KENT KAVRAMI 1.1. SRDRLEBLRLK KAVRAMI ................................................................... 5 1.2. SRDRLEBLRLK KAVRAMININ TARHSEL GELM .................. 7 1.2.1. Brundtland Raporu (Ortak Geleceimiz) ...................................................... 9 1.2.2. BM Yeryz Zirvesi (BM evre ve Kalknma Konferans) ........................ 10 1.2.3. BM Binyl Zirvesi ...................................................................................... 12 1.2.4. BM Dnya Srdrlebilir Kalknma Zirvesi............................................... 12 1.3. SRDRLEBLRLK KAVRAMININ BOYUTLARI................................. 13 1.4. SRDRLEBLR KENTLEME KAVRAMI .............................................. 15 1.5. SRDRLEBLR KENTLEMENN BOYUTLARI................................... 19 1.5.1. evresel Boyut .......................................................................................... 19 1.5.2. Ekonomik Boyut ........................................................................................ 20 1.5.3. Meknsal (Fiziksel) Boyut ......................................................................... 21 1.5.4. Sosyo-Kltrel Boyut ................................................................................ 22 1.5.5. Ynetim Boyutu......................................................................................... 23 1.6. SRDRLEBLR KENTLEME LKELER .............................................. 24 1.7. SRDRLEBLR KENTLEME GSTERGELER .................................. 27 KNC BLM SRDRLEBLR KENT KAVRAMINA FARKLI BR BAKI: YAVA EHR (CITTASLOW) 2.1. KAVRAMSAL OLARAK CITTASLOW ........................................................... 30 2.2. CITTASLOW FELSEFES: YAVALIK ........................................................... 32

viii 2.3. CITTASLOW TARHES.................................................................................. 35 2.3.1. Yava Hareketi (Slow Movement) ............................................................. 35 2.3.2. Yava Yemek(Slow Food) ......................................................................... 37 2.3.3. Cittaslow.................................................................................................... 40 2.4. CITTASLOW KRTERLER .............................................................................. 46 2.4.1. evre Politikalar ....................................................................................... 46 2.4.2. Altyap Politikalar ..................................................................................... 47 2.4.3. ehir Kalitesinin Artrlmasna Ynelik almalar .................................... 48 2.4. 4. Yerel rnlerin ve retimin Desteklenmesi .............................................. 49 2.4.5. Misafirperverlik ......................................................................................... 49 2.4.6. Farkndalk Oluturma ............................................................................... 50 2.4.7. Slow Food Faaliyet ve Projelerinin Desteklenmesi ..................................... 50 2.5.8. zel Koullar ............................................................................................. 50 2.5. SRDRLEBLRLK VE CITTASLOW LKS .................................... 51 2.6. DNYADA CITTASLOW(YAVA EHR) UYGULAMALARI ................... 53 2.6.1. Dnyada Cittaslow Uygulamalarna Genel Bak ....................................... 53 2.6.2. Cittaslow Uygulamalarnda lke Deneyimleri ........................................... 55 2.6.2.1.Orvieto-talya.................................................................................. 55 2.6.2.2. Ludlow-ngiltere ............................................................................ 58 2.6.2.3. Goolwa - Avustralya ...................................................................... 60 NC BLM CITTASLOW (SAKN EHR) SEFERHSAR 3.1. SEFERHSARIN YEREL POTANSYELLER ............................................. 65 3.1.1. Tarihsel Geliimi ....................................................................................... 65 3.1.2. Sosyo-Kltrel ve Corafi Yaps .............................................................. 67 3.1.3. Ekonomik Yaps ....................................................................................... 70 3.1.3.1. Tarmsal Kapasitesi ........................................................................ 70 3.1.3.2. Turizm Olanaklar .......................................................................... 71 3.2. SEFERHSAR SAKN EHR (CITTASLOW) ALIMASI ....................... 73 3.2.1. Mevzuat ..................................................................................................... 74 3.2.2. Bavuru Sreci ........................................................................................... 75 3.2.3. Cittaslow(Sakin ehir) in Dnm almalar ...................................... 80 3.2.3.1. evre almalar .......................................................................... 81 3.2.3.2. Altyap almalar ........................................................................ 84 3.2.3.3. ehir Kalitesinin Artrlmas in Yaplan almalar ..................... 89 3.2.3.4. Yerel rnlerin ve retimin Desteklenmesi in Yaplan almalar..................................................................................... 90 3.2.3.5. Misafirperverlik almalar .......................................................... 94 3.2.3.6. Farkndalk almalar .................................................................. 95 3.2.3.7. Slow Food Faaliyetlerine ve Projelerine Destek almalar ........... 97

ix SONU ......................................................................................................................... 100 EKLER ......................................................................................................................... 103 KAYNAKA ............................................................................................................... 139 DZN ........................................................................................................................... 146

x TABLOLAR LSTES Sayfa Tablo 1.1: Srdrlebilirlik almalar Kronolojisi ..................................................... 8 Tablo 1.2: Gndem 21in Blm Balklar ................................................................ 11 Tablo 1.3: Binyl Kalknma Hedefleri ........................................................................ 12 Tablo 1.4: EF almasnda Yer Alan Kentsel Srdrlebilirlik Gstergeleri ............. 27 Tablo 2.1: Hadi lezzeti resmedelim projesinden haftalk bir program. ..................... 57 Tablo 3.1: Seferihisar lesinde Arazinin Kullanm ekli ........................................... 70 Tablo 3.2: Seferihisar Turizminin Gl ve Zayf Ynleri ........................................ 73

xi EKLLER LSTES Sayfa ekil 1.1: Ekonomik, Sosyal ve evresel Boyutlar Arasndaki Etkileimler ................ 15

HARTALAR LSTES Harita 2.1: talya Orvieto Kenti ................................................................................. 56 Harita 3.1: Seferihisarn Trkiyedeki yeri ve zmire Gre Konumu ....................... 67 Harita 3.2: Seferihisarn Ulam ve Yerleme Dokusu .............................................. 69

RESMLER LSTES Resim 2.1: Carlo Petrini ............................................................................................. 36 Resim 2.2: Cittaslow Logosu ...................................................................................... 45 Resim 2.4: Cittaslow Ludlow Sembol ....................................................................... 59 Resim 2.5: Cittaslow Goolwa Sembol ...................................................................... 61 Resim 3.1: Seferihisar Cittaslow Belgesi .................................................................... 78

xii

KISALTMALAR ADNKS AIDS BBB BM-HABITAT EVKO EF EMAS FEE GDO HIV ICLEI IUCN ZKA ZSU OECD SAYGD TOK UKOME UNCED UNCHS UNCTAD UNDP UNEP URP USA WCED WSSD Adrese Dayal Nfus Kayt Sistemi Edinilmi Yetersiz Baklk Sistemi Sendromu Bursa Bykehir Belediyesi Birlemi Milletler nsan Yerleimleri Program evre Koruma ve Ambalaj Atklar Deerlendirme Vakf Avrupa Vakf Ekolojik Ynetim ve Denetim Plan evre Eitim Vakf Genetii Deitirilmi Organizmalar nsan Baklk Yetmezlik Virs Uluslar aras Yerel evre Giriimleri Konseyi Dnya Doay Koruma Birlii zmir Kalknma Ajans zmir Su ve Kanalizasyon daresi Genel Mdrl Ekonomik Kalknma ve birlii rgt Sakin Yaam Giriimi Dernei Toplu Konut daresi Ulam Koordinasyon Merkezi Birlemi Milletler evre Ve Kalknma Konferans Birlemi Milletler nsan Yerlemeleri Merkezi Birlemi Milletler Ticaret ve Kalknma Konferans Birlemi Milletler Kalknma Program Birlemi Milletler evre Program Kentsel Yenilenme Program Amerika Birleik Devletleri Dnya evre ve Kalknma Komisyonu Dnya Srdrlebilir Kalknma Zirvesi

xiii

TEZ METN

1 GR Doay hie sayan ve doal kaynaklar hi bitmeyecekmi gibi savurganca kullanan iktisadi kalknma anlay dnyamz srdrlemez hale getirmitir. Sanayi Devrimiyle balayan ve daha iyi bir yaam iin insanlarn fabrikalarn bulunduu kent merkezlerine akn ettirildii kentleme sreci, ekolojik sorunlarn k noktas olmutur. Kresellemenin de etkisiyle dnyann her yerinde ayn trden problemlerin var olduu grlm ve insanln gelecei iin kent merkezli zmler aratrlmaya balanmtr. XX. yzyln sonunda insanlk vicdan, gelecek kuaklarn da gereksinmelerini dikkate alan, doadaki dier canllara da hayat hakk tanyan ve insann doann efendisi deil bir paras olduunu syleyen srdrlebilir bir dnya iin srdrlebilir kentleme yaklamna ulamtr. Dnyann bir miras deil emanet olduu dncesi erevesinde, hem bugnn hem de gelecekte ayn yerde yaayacak insanlar ve onlarn yaam kalitelerini merkeze alan farkl srdrlebilir kent yaklamlar ortaya konulmutur. Bu yaklamlardan biri de yava ehir(cittaslow) hareketidir. almann ana hipotezi yledir: Yava ehirler (Cittaslow), kresellemenin, ehirlerin dokusunun, yaam tarzn standartlatrmasnn ve yerel zelliklerini ortadan kaldrmasnn nne gemek, evreye duyarl ve turizm merkezli yerel kalknmay gerekletirmek iin, yaam kalitesini esas alan, nfusu belirli bir bykle ulamayan ehirler iin gelitirilmi alternatif bir srdrlebilir kent modelidir. Srdrlebilir kentleme balamnda yava ehir (cittaslow) hareketini incelediimiz bu almann amac; yava ehir (cittaslow) kavramnn anlalmasn salamak, ilgili literatrn taranmas yoluyla yava ehirlerin zelliklerini ortaya karmak, dnya apnda yaylma durumunu ortaya koyarak srdrlebilir kent olma iddiasn tartmaktr. Elde edilen veriler ve bilgiler nda, Trkiyenin hali hazrda ilk ve tek Cittaslowu Seferihisar inceleyerek, yava ehir kriterlerinin hem dnyada hem de lkemizde belirli bir lekte yer alan ehirleri nasl dntrdn/dntreceini belirleyebilmektir. almann snrllklarn ise unlardr: Srdrlebilirlik olgusu tm boyutlara ile deil kentlere olan etkisi balamnda incelenmitir. Hayatn neredeyse her alann etkileyen kreselleme kavram da yine tm zellikleri ile deil ehirlere olan etkileri

2 erevesinde ele alnmtr. Yzlerce ye kente yaylan Yava ehir(Cittaslow) hareketi ise, tm ye ehirleri deil, Seferihisar rnei incelenerek somutlatrlmtr. Yava ehir (Cittaslow) Hareketi, ortaya knn (1999) zerinden henz 11 yl gemesine ramen, 2010 yl Haziran ay itibariyle dnyada, 20 lkeden 132 ye kent boyutuna ulamtr. sminin aksine hzla yaylan bu hareket, lkemizin gndemine Seferihisarn Cittaslow yeliine kabul edilmesiyle girmitir. Cittaslow yelii Seferihisar hi beklenmedik bir ekilde tm lkenin gndemine getirmi, dikkatleri zerine ekmitir. Seferihisarn Cittaslow yeliine kabul edilmesinden sonra, Trkiyede ki kentlerde Cittaslow yesi olmak konusunda bir hareketlilik balamtr. Yaklak 60 kentin daha Cittaslow yesi olabilmek iin Kltr Bakanlndan bilgi istedii belirlenmitir. Ne var ki bu gelime bilimsel ya da akademik bir meraktan ok, Seferihisar rneine ynelik ortaya kan medya ilgisinden kaynaklanmtr. Cittaslow konusunda yeterli yerli kaynak bulunmay bilgilenme srecinin medya haberleri zerinden malumat dzeyinde kalmasna neden olmakta, ihtiyalara cevap verememektedir. alma, bu anlamda Cittaslow yesi olmak isteyen kentlerimiz iin nemli bir rehber olacaktr. Ayrca bu almann, Cittaslow (Yava ehir) konusunda lkemizde yaplan ilk mstakil bilimsel alma olma zelliine sahip olduu tespit edilmitir. Yntem olarak tez almasnn balangcnda literatr taramas yaplmtr. Konuyu ieren sreli yaynlardaki yerli ve yabanc makaleler, kitaplar, dergiler taranmtr. Cittaslow Hareketinin yeni bir oluum olmas nedeniyle hakknda yaplacak almalara kaynak tekil edecek bilgi birikimi snrldr. Bu alanda yazlm kitap ve yaynlanm makalenin yok denecek dzeyde olmas, almamzda birincil kaynak olarak internet kaynaklarn kullanmay zorunlu klmtr. Seferihisar zelinde ise birincil kaynak olarak mlakat/grme yntemine bavurulmutur. almamz blmden olumaktadr. Birinci blmde; srdrlebilirlik olgusu, tarihsel geliimi ve boyutlar incelenmitir. Dnyann srdrlebilirliinin kentlerden yola klarak salanabileceinden hareketle; srdrlebilir kentleme kavram erevesinde, srdrlebilir kentlemenin boyutlar, ilkeleri ve gstergeleri ortaya konulmutur.

3 kinci blmde; srdrlebilir kentlemeye farkl bir bak olarak yava ehirler(cittaslow) incelenmitir. Bu balamda, yava ehir(cittaslow) kavramnn ortaya k, felsefesi, tarihsel sreci ve Cittaslow olabilmek iin karlanmas gereken srdrlebilirlik kriterleri aklanmtr. Ayrca Cittaslowun dnya apnda etkisi ve yaylma dzeyi rneklerle aklanmtr. Konunun somut bir rnek zerinde aklanmas teze katk salamas bakmndan nemli ve gereklidir. Bu nedenle alma alan olarak nc blmde; bir Cittaslow olarak Seferihisar incelenmitir. Seferihisar yava ehir olmaya gtren arka plan olarak, tarihi, kltrel, sosyo-ekonomik kaynakl yerel potansiyelleri aratrlmtr. Seferihisar Cittaslow yapan sre ayrntl olarak anlatlm ve Cittaslow kriterlerini yerine getirmek iin yaplan ve yaplacak almalar tespit edilmitir. Bu almalarn Cittaslow Seferihisarn srdrlebilir kent olma iddiasnn srekliliini salayp salayamayaca tartlmtr.

BRNC BLM SRDRLEBLRLK VE SRDRLEBLR KENT KAVRAMI

5 1.1. SRDRLEBLRLK KAVRAMI Gnmzde yaanan ekolojik sorunlarn dnyay meknik bir biimde alglayan ve tasarlayan modernist dnya grnn bir sonucu olduu bilinmektedir. Bu anlay, iktisadi byme biimlerinin ounda, gerek doal kaynaklar kullanarak gerek savurganla ve kirlenmeye yol aan yntemler benimseyerek, evreden daha fazla ey isteyen bir politika izlemitir. Oysa bu gelecek kuaklar asndan bymeyi riske sokan bir ynelimdir.1 Batl olarak adlandrabileceimiz bu yaklamn en belirgin rnei Baconun doaya yaklamdr. Ona gre tabiat, insanla hizmet etmeye mecbur ve insanlar tarafndan kle yaplmas gereken bir varlktr.2 Bu dnya grnn devlet, toplum, insan ve ekonomi anlaylarnn ciddi ekolojik sorunlara kaynaklk ettii aikardr. Kaynaklarn yanl kullanlarak tketilmesi ve evre kirlii sorunlarnn evrenselliinin anlalmasyla beraber, tamirinin ve yerine konulmasnn bir srece bal olduu fark edilmitir. Bylelikle vakit kaybetmeden zm aranmas gerektii ortaya km ve dnyadaki pek ok lkeyi bir at altnda toplayarak alma yapma ve zm nerileri retme fikri ortaya km ve srdrlebilirliin salanmasnn yollar aratrlmtr. Bu balamda insan yaam iin tehdit oluturan olumsuz gelimelerin farkna varlmas srdrlebilirlik kavramnn temelini oluturmaktadr.3 21. yzyln ba, teknolojideki ve sanayideki gelimelerin dorua ulat bir dnm noktas olurken, ekolojik dengenin bozulmas ve doal kaynaklarn yok olmas bu gelimelerin ar bedeli olmutur.4 zellikle, 20. yzyln son eyrei, evre ve kalknma balamnda, insanlk iin olduka karamsar ve rktc bir gelecein resmedilmeye baland bir dnemdir.5 Bu durumu Erich Fromm radikal bir dille yle ifade etmektedir: ou kimse farknda olmasa bile, artk insanlk bir dnm noktasna

Gordon Marshall, (1999), Sosyoloji Szl, Osman A. ve Derya K. (ev), Bilim ve Sanat Yaynlar, Ankara: s.706. 2 M. Sami, Denker, (2002), Sosyal Bilimlerde Yntem ve Bilimsel Rapor Hazrlama Teknikleri De rs Notlar, 8.Basm, Ktahya: s.313. 3 Arzu ahantimur ve Hlya Turgut Yldz,(2008), Srdrlebilir Kentsel Gelimeye Sosyokltrel Bir Yaklam: Bursa rnei, T Dergisi/A Mimarlk, Planlama, Tasarm, Cilt:7, Say:2, stanbul: s.3. 4 http://www.mimarlarodasi.org.tr/mimarlikdergisi/index.cfm?sayfa=mimarlik&DergiSayi=53&RecID= 1329 (25.06.2010). 5 Sadun Emrealp, (2005), Trkiye Yerel Gndem 21 Program. Yerel Gndem 21Uygulamalarna Ynelik Kolaylatrc Bilgiler El Kitab, 2.Bask, IULA- EMME Yayn, stanbul: s.13.

6 gelmitir. Yapaca bir seme ile ya kendisi ile birlikte tm canllar ve dnyay ortadan kaldracak ya da yaamn ve geliimini srdrmeye devam edecektir.6 Bu dncelerden hareketle, evre sorunlarnn, dnyadaki artan yoksulluk ve isizlik, salksz kentleme, uluslararas eitsizlik gibi sorunlara da ynelecek ekilde, yeni ve geni bir bak as ile ele alnmas zorunluluu domutur. Bu dncelerin sonucunda insanln k yolu, evre ile kalknma arasnda bir denge oluturulmasna ve kalknmann srdrlebilir olmasna balanmtr.7 Srdrlebilirlik kavram, srdrlebilir kalknma kavramyla yakndan ilgilidir. Srdrlebilir kalknma, doal evredeki kaynaklarn temelini koruyan politikalara dayal bir iktisadi byme anlaydr.8 lk olarak Stockholm evre Konferansnda geni boyutlu bir ekilde tartlan ve bir zihniyet deiiklii gereklemeden zm bulunamayaca belirtilen ekolojik sorunlar insanln gndeminde ilk sralara oturmutur. Bu srecin ardndan gelen sorgulama sreci Batda yeil hareket ve dier ekolojik gruplarn ykselmelerine sebep olmutur. Bu sre bir evre ideolojisinin ortaya kmasna sebep olmutur. te bu ideolojinin ad Srdrlebilir Kalknmadr.9 Bu perspektif doal evreyi koruyabilir, hatta daha iyi duruma getirebilir. Ayn dorultuda, gnmzdeki iktisadi gelime de evresel kaynaklara ve gelecee ynelik yatrmlar yaplarak srdrlebilir.10 Srdrlebilir Gelime kavram Kentbilim Terimleri Szlnde,11 evre deerlerinin ve doal kaynaklarn savurganla yol amayacak biimde aklc yntemlerle, bugnk ve gelecek kuaklarn hak ve yararlar da gz nnde bulundurularak kullanlmas ilkesinden zveride bulunmakszn, ekonomik gelimenin salanmasn amalayan evreci dnya gr eklinde tanmlanmaktadr.

6 7

Erich Fromm, (1997), Sahip Olmak Ya da Olmak, .Aydn A(ev), Artan Yaynevi, stanbul: ss.7 -8. Emrealp, a.g.e., s.13. 8 Marshall, a.g.e., s.706. 9 Kemal Grmez, (2006), Srdrlebilir Kalknmaclktan Yamalanan Kylara Trkiyenin Ky Politikas, Ky Alanlarnda Hukukilik ve Srdrlebilirlik Aray Bakent Mekn Gn Panel ve Arama Konferans, 02 Haziran 2006, Ankara, s.21. 10 Marshall, a.g.e., s.706. 11 Ruen Kele, (1998), Kentbilim Terimleri Szl, mge Yaynlar, Ankara: s.112.

7 Srdrlebilirlik kavram IUCN tarafndan 1982 ylnda kabul edilen Dnya Doa art belgesinde de yer almtr. Bu arta gre, insanlarn yararland kaynaklarn optimum srdrlebilirliini baarabilecek biimde ynetilmeleri ve bunun trlerin btnln tehlikeye atmayacak biimde yaplmas gerekmektedir.12 Gelinen noktada srdrlebilirlie ilikin bir ka farkl tanm yaplabilir: Srdrlebilirlik, ekosistemindeki tm eitliliin ve yenilenemez kaynaklarn gelecek nesillere aktarlabilmesi iin, insann ekosistem zerindeki olumsuz etkilerinin sistemin tama kapasitesinin zerine kmayacak dzeyde tutulmasdr.13 Bir baka tanma gre Srdrlebilirlik evre hareketi ierisinde ortaya kan, olduka yaygn olarak kabul gren ve ierii siyasal sre iinde, srekli olarak yeniden belirlenmeye allan bir ahlak ilkesidir.14 Dier bir tanma gre, Srdrlebilirlik, sreklilii olan herhangi bir sistemin ilerini
15

kesintisiz,

bozulmadan,

ar

kullanmla

tketmeden

srdrebilmesidir.

1.2. SRDRLEBLRLK KAVRAMININ TARHSEL GELM Roma Kulb tarafndan 1972 ylnda hazrlanan Bymenin Snrlar adl raporda, byme ve kaynaklar arasndaki ilikilere deinilerek, denetimsiz bymenin kontrol altna alnmas gerektii zerinde durulmutur.16 Srdrlebilirlik kavram, ilk uluslararas ifadesini, svein Stockholm kentinde 1972 ylnda yaplan Birlemi Milletler nsan evresi Konferansnda bulmutur. Konferansn sonu bildirgesinde, kaynak kullanmnda kuaklararas hakkaniyeti gzeten, kalknma ile evrenin birlikteliini vurgulayan ilkeler ortaya konmutur.17 Srdrlebilirlik kavramn 1987 ylnda Dnya Kalknma ve evre

12

Ayegl Mengi ve Nesrin Algan, (2003), Kreselleme ve Yerelleme anda Blgesel Srdrlebilir Gelime-AB ve Trkiye rnei, 1. Bask, Siyasal Kitabevi, Ankara: s.19. 13 zge Yalner Ercokun, (2007), Srdrlebilir Kent in Ekolojik-Teknolojik (Eko-Tek) Tasarm: Ankara-Gdl rnei, Doktora Tezi, Gazi niversitesi Fen Bilimleri Enstits, Ankara: s.9. 14 lhan Tekeli, (1999), Srdrlebilirlik Kavram zerine rdelemeler, Prof. Dr. Cevat Geray'a Armaan, Mlkiyeliler Birlii Yaynlar, Ankara: s.729. 15 http://www.kentli.org/makale/kultur.htm (02.04.2010). 16 Esra Didem Akta, (2007), Kentlerin Srdrlebilir Geliiminde Gncel Yaklamlar Kapsamnda Yaam Kalitesi-Kocaeli rnei, Yksek Lisans Tezi, Gebze leri Teknoloji Enstits Mhendislik ve Fen Bilimleri Enstits, Kocaeli: s.4. 17 Emrealp, a.g.e., s.13.

8 Komisyonu tarafndan hazrlanan Ortak Dnyamz/Geleceimiz adl raporda da grmekteyiz.18 Srdrlebilirliin Dnya gndeminde nemli bir yer edinmesi ile birlikte srdrlebilirlik kavramn ve hedeflerini dnya genelinde anlatmay kendine grev bilen pek ok uluslararas organizasyon olumaya balamtr. Bu erevede BM Genel Kurulu tarafndan 1978 ylnda sosyal ve evresel olarak srdrlebilir yerleimleri tevik etmek iin BM-HABITAT kurulmutur. 19 BM-HABITAT ve dier organizasyonlar tarafndan yaplan almalarn srdrlebilirlik gndemi zerinde nemli etki oluturanlar Tablo 1.l.de kronolojik olarak verilmitir. Tablo 1.1. Srdrlebilirlik almalar Kronolojisi
1972 Bir grup aratrmac, ynetici, sanayici ve bilim adamndan oluan The Club of Rome(Roma Kulb) adl topluluun yaynlad The Limits to Grow (Bymenin Snrlar) balkl raporda yer alan sonu cmlesi olan; ...eer gnmzdeki nfus art, kirlilik, yiyecek retimi ve kaynak kullanm ayn hzla devam ederse, nmzdeki yzyl iinde bu gezegen byme snrlarna dayanm olacaktr. denilerek konunun nemi uluslararas dzeyde ortaya koyulmutur. UNEP, tarafndan, evre problemlerinin zmne ilikin ilk uluslar aras organizasyon olan Stockholm nsan evreleri Konferans (Stockholm Conference on the Human Environment) gerekletirilmitir. Van Couver (Kanada)da, hzla gelien dnyada yerleme ve konut problemlerini tartmaya amak amac iin BM Habitat I Konferans dzenlemitir. UNCHS kurulmutur. Brandt Komisyonu tarafndan North-South: A Programme for Survivals(Kuzey-Gney:Yaam in Bir Program) (1980) ve Common Crisis: North-South Co-Operation for World Recovery (Ortak Kriz:Dnyay Kurtarmak in Kuzey-Gnetybirlii) (1983) kitaplar yaynlanarak srdrlebilir bir dnyann nemine dikkat ekilmitir. WCED tarafndan Brundlant Raporu, Ortak Geleceimiz (Our Common Future) yaynlanarak srdrlebilirlik kavram tanmlanmtr. Rio De Janeiro (Brezilya)da, UN-Habitat tarafndan dzenlenen Dnya Zirvesi (Earth Summit)nde srdrlebilirliin sosyal nemi vurgulanmtr. Aalborg (Danimarka) da dzenlenen Srdrlebilir Kentler ve Kasabalar Avrupa Konferansnda Yerel Gndem 21 (Agenda 21) imzalanarak sosyal eitlik ana fikri vurgulanmtr. Lizbon (Portekiz) de, II. Srdrlebilir Kentler Avrupa Konferans dzenlenmitir. stanbul (Trkiye)da, Habitat II Konferans dzenlenerek srdrlebilir gelimenin salanabilmesi iin yerel ynetimlerle ibirliinin nemi zerinde durulmutur.

1972

1976 1978 19801983

1987 1992 1994

1996 1996

18 19

Jeremy Gaines ve Stefan Jager, (2009), Manifesto for Sustainable Cities, Prestel Verlag, New York:p.8. http://www.bayindirlik.gov.tr/turkce/kentlesme/Kentges_raporu_son.pdf (04.06.2010).

Tablo 1.1. (Devam)

2000 2000 20002001 Gnmzn en gl ve ncelikli kresel taahht belgelerinden biri olarak kabul edilen BM Binyl (Milenyum) Bildirgesi imzalanmtr. Venedik (talya) da dzenlenen Birlemi Milletler Yerel Ynetimler Toplantsnda Habitat II Deklarasyonunun nasl uygulanabilecei tartlmtr. Birlemi Milletler tarafndan ard ardna yaynlanm olan Yeni Yzylda Kentler ve Dier nsan Yerlemeleri (Declaration on Cities and Other Human Settlements) ile ilgili deklerasyonlar ile srdrlebilir kentsel gelimenin salanmas ve yoksulluun azaltlmas konularndaki uluslararas toplumsal sorumlulua dikkat ekilmitir. Nairobi (Kenya) da UN-Habitat tarafndan dzenlenen World Urban Forum Ide, Habitat II de ele alman konular, deerlendirilerek srdrlebilir kentleme iin katlmc yerel ynetimin nemi bir kere daha vurgulanmtr. Johannesburgda dzenlenen Dnya Srdrlebilir Kalknma Zirvesi (World Summit on Sustainable Development )de, tm dnya lkeleri iin ortak hedefin; uygar ve her konuda eit haklara sahip bir kresel toplum yaratlmas ve bir taraftan evreyi korurken dier yandan ekonomik ve sosyal gelimeyi salayacak Yerel Gndem 21 esaslarnn uygulanmasnn yerelden kresele kadar tm leklerde gerekletirilmesi olduu belirlenmitir. Barcelona (spanya)da dzenlenen World Urban Forum IIde, kentler; farkl kltrlerin kesim noktas olarak ele alnarak, kltrel eitlilik ve srdrlebilir gelime iin bar kltrnn nemi zerinde durulmutur. Van Couver (Canada)da dzenlenmi olan World Urban Forum III de hzl kentlemenin insanlar, kentler, ekonomi ve politika zerindeki etkileri tartlmtr. Nanjing (in) da dzenlenmi olan World Urban Forum IVde, her ya grubu ve her sosyal gruptan insan iin dengeli blgesel gelime gereklilii zerinde durulmutur.

2002

2002

2004

2006 2008

Kaynak: ahantimur, 2010: 243-244. Srdrlebilir bir dnya iin yaplan uluslar aras almalardan bazlar etkileri ve kapsamlar nedeniyle dnyamzda dnm noktas diyebileceimiz dnmlerin balangc olmutur. Bu nedenle srdrlebilirlik almalarnn tarihindeki bu nemli balklar ayrntlandrmak gerekmektedir. 1.2.1. Brundtland Raporu (Ortak Geleceimiz) 1987 ylnda WCED tarafndan yaynlanan Ortak Geleceimiz balkl bu raporda, evresel gelime ile ekonomik kalknma arasndaki dengenin kurulmasna ve gelimenin srdrlebilir olmasna dikkat ekilmitir.20 Komisyona bakanlk eden Gro Harlem Brundtlandn, ayn dnemde Norve Babakan olmas nedeniyle, Brundtland Raporu olarak da adlandrlan bu rapor, srdrlebilir kalknma kavramnn yaama geirilmesine ynelik kresel eylem planna giden yolun temel talarn demitir.21
20 21

http://www.bayindirlik.gov.tr/. Emrealp, a.g.e., s.14.

10 Rapordaki temel kayg evre ile kalknmann uyumsuzluu ve evrenin kalknma uruna feda edilmesidir. Kalknmann srdrlebilirlii, evrenin ekonomik gelimenin kayna ve snr olduu dncesinin benimsenmesine baldr. Rapor, devletlerin ticaret, finans ve yardm faaliyetlerinin tekrar gzden geirilmesi gerektiini belirtmekte ve hibir lkenin dier lkelerden soyutlanarak kalknamayacan ileri srmektedir.22 1.2.2. BM Yeryz Zirvesi (BM evre ve Kalknma Konferans) BM Genel Kurulu, 1989 ylnda ald kararla, bir evre ve Kalknma Konferans dzenlenmesini kararlatrmtr. Yeryz Zirvesi olarak adlandrlan UNCED, 1992de Brezilyann Rio de Janeiro kentinde gerekletirilmitir.179 lkenin Devlet ve Hkmet Bakanlar ile birlikte, binlerce resmi temsilcinin ve 35.000in zerinde sivil toplum kuruluu temsilcisinin katlmyla bu zirve, Birlemi Milletlerin en yksek katlm dzeyine ulalan toplants olma zelliini korumaktadr. Bu zirve, yalnzca srdrlebilir kalknma kavramn yaantmza sokmakla kalmayarak, katlmc srelerin nce Birlemi Milletlerce, ardndan da tm hkmetler ve dier kurum ve kurulularca dikkate alnmasn salamtr.23 UNCEDin temel kts Gndem 21 balkl kresel eylem plandr. BMin en tannm belgelerinden biri durumuna gelen Gndem 21;24 Kalknma ve evre arasnda denge kurulmasn hedefleyen srdrlebilir gelime kavramnn yaama geirilmesine ynelik bir eylem plan niteliindedir. nsanln temel gereksinimlerinin karlanmasn, yaam standartlarnn iyiletirilmesini, ekosistemlerin daha iyi korunmasn ve ynetilmesini amalamaktadr. Bir yandan gnmzn arlkl sorunlarnn stesinden gelmeyi, te yandan da dnyamz gelecek yzyln tehditlerine kar hazrlamay, bir baka ifadeyle 21. yzyln gndemini oluturmay hedeflemektedir.

22

Murat etin, (2005), Teori ve Uygulamada Blgesel Srdrlebilir Kalknma, Cumhuriyet niversitesi BF Dergisi, Cilt 26, Say:7 (1), Sivas: ss.2 -4. 23 Emrealp, a.g.e., s.15. 24 http://www.bayindirlik.gov.tr/.

11 Gndem 21 ana ve bir tamamlayc ksmdan olumakta ve toplam 40 blm iermektedir. Katlmc yaklamn, bu kresel eylem plannn tamamna yansm olduu grlmektedir. Gndem 21in balklar Tablo 1.2de grlmektedir. Tablo 1.2. Gndem 21in Blm Balklar
KISIM I: SOSYAL VE EKONOMK BOYUTLAR Blm 1: Giri Blm 2: Gelimekte olan lkelerde srdrlebilir kalknmann hzlandrlmas iin uluslararas ibirlii Blm 3: Yoksullukla mcadele Blm 4: Tketim alkanlklarnn deitirilmesi Blm 5: Demografik dinamikler ve srdrlebilirlik Blm 6: nsan salnn korunmas Blm 7: Srdrlebilir insan yerleimleri gelimesinin desteklenmesi Blm 8: Karar alma srecinde evre ve kalknmann btnletirilmesi KISIM II: KALKINMA N KAYNAKLARIN KORUNMASI VE YNETM Blm 9: Atmosferin korunmas Blm10: Toprak kaynaklarnn planlanmas ve ynetimine btnleik yaklam Blm11: Ormanszlama ile mcadele Blm12: Hassas ekosistemlerin ynetimi: lleme ve kuraklk ile mcadele Blm13: Hassas ekosistemlerin ynetimi: dalarn srdrlebilir gelimesi Blm14: Srdrlebilir tarmn ve krsal kalknmann desteklenmesi Blm15: Biyolojik eitliliin korunmas Blm16: Biyoteknolojinin evresel adan salkl bir ekilde ynetimi Blm17: Okyanuslarn, denizlerin, ky alanlarn ve canl kaynaklarnn korunmas, rasyonel kullanm ve gelitirilmesi Blm18: Tatlsu kaynaklarnn temini ve kalitesinin korunmas: Su kaynaklarnn gelitirilmesi, ynetimi ve kullanmnda btnleik yaklamlarn uygulanmas Blm19: Zehirli ve tehlikeli rnlerin yasad uluslararas dolam dahil olmak zere, zehirli kimyasal maddelerin evresel adan salkl bir ekilde ynetimi Blm20: Tehlikeli atklarn yasad uluslararas dolam dahil olmak zere, tehlikeli atklarn evresel adan salkl bir ekilde ynetimi Blm21: Kat atklarn ve atk sularn evresel adan salkl bir ekilde ynetimi Blm 22: Radyoaktif atklarn gvenli ve evresel adan salkl bir ekilde ynetimi KISIM III: TEMEL GRUPLARIN ROLLERNN GELTRLMES Blm 23: Balang Blm 24: Srdrlebilir ve hakkaniyetli gelime ynnde kadnlar iin kresel eylem Blm 25: Srdrlebilir gelimede ocuklar ve genlik Blm 26: Yerli halklarn ve topluluklarn rollerinin tannmas ve glendirilmesi Blm 27: Hkmet-d kurulularn rolnn glendirilmesi Blm 28: Gndem 21in desteklenmesinde yerel ynetimlerin giriimleri Blm 29: ilerin ve ii sendikalarnn rolnn glendirilmesi Blm 30: evrelerinin ve sanayinin rolnn glendirilmesi Blm 31: Bilimsel ve teknolojik topluluk Blm 32: iftilerin rolnn glendirilmesi KISIM IV: UYGULAMA ARALARI Blm 33: Mali kaynaklar ve meknizmalar Blm 34: evresel adan salkl teknolojinin transferi, ibirlii ve kapasite gelitirilmesi Blm 35: Srdrlebilir gelime iin bilim Blm 36: retimin, kamu duyarllnn ve eitimin zendirilmesi Blm 37: Kapasite gelitirmeye ynelik ulusal meknizmalar ve uluslararas ibirlii Blm 38: Uluslararas kurumsal dzenlemeler Blm 39: Uluslararas hukuki aralar ve meknizmalar Blm 40: Karar alma srecinde bilgi

Kaynak: Emrealp, 2005: 17.

12 1.2.3. BM Binyl Zirvesi BMnin New Yorktaki Genel Merkezinde, 6-8 Eyll 2000 tarihleri arasnda yaplan liderler zirvesinde, gnmzn en gl ve ncelikli kresel taahht belgelerinden biri olarak kabul edilen BM Binyl (Milenyum) Bildirgesi imzalanmtr. Bildirgede, 21. yzyln uluslararas ilikileri asndan zorunlu grlen temel ilkelerin zgrlk, eitlik, dayanma, hogr, doaya sayg ve ortak sorumluluk olduu belirtilmektedir. Milenyum Bildirgesinde bu ortak deerlerin yaama geirilmesine ynelik hedefler de belirlenmitir25 Ayrca dnyada bir dnm noktas olmas ngrlen ve Tablo 1.3te sraladmz kalknmaya ve yoksulluun azaltlmasna ynelik hedefler de belirlenmitir. 2015 ylna kadar gerekletirilmek zere, ortaya konan bu hedefler Binyl Kalknma Hedefleri olarak adlandrlmaktadr. Tablo 1.3. Binyl Kalknma Hedefleri
Hedef 1 Hedef 2 Hedef 3 Hedef 4 Hedef 5 Hedef 6 Hedef 7 Hedef 8 Ar yoksulluun ve aln azaltlmas Evrensel temel eitimin salanmas Cinsler aras eitliin salanmas ve kadnlarn yapabilir klnmas Bebek lmlerinin azaltlmas Ana-ocuk salnn iyiletirilmesi HIV/AIDS, stma ve dier hastalklarla mcadele edilmesi evresel srdrlebilirliin salanmas Kalknma iin kresel bir ortaklk gelitirilmesi

Kaynak: Emrealp, 2005: 24. 1.2.4. BM Dnya Srdrlebilir Kalknma Zirvesi Srdrlebilir kalknma balnn ilk kez kresel bir konferansa adnn verildii Dnya Srdrlebilir Kalknma Zirvesi, 26 Austos - 4 Eyll 2002 tarihleri arasnda Gney Afrikann Johannesburg kentinde dzenlenmitir. 10 yl nce dzenlenen 1992 Rio Zirvesi sonrasnda dnyada Gndem 21 uygulamalarnn deerlendirilmesini hedeflemesi nedeniyle, Rio+10 adyla da anlmaktadr.26 Dnya Srdrlebilir Kalknma Zirvesinin iki temel kts olarak, Uygulama Plan ile Johannesburg Srdrlebilir Kalknma Bildirgesi benimsenmitir. Zirveye katlan tm hkmetlerin imzalad Uygulama Plan, yoksulluun azaltlmas bata olmak
25 26

http://www.bayindirlik.gov.tr/. a.g.k.

13
zere, tketim, doal kaynaklar, salk, uygulama aralar gibi konular kapsamaktadr. Zirvenin dier temel kts olan Johannesburg Srdrlebilir Kalknma Bildirgesinde, srdrlebilir kalknma hedefine ynelik kresel taahht yinelenmekte ve uygulamann glendirilmesi gerei vurgulanmaktadr.
27

1.3. SRDRLEBLRLK KAVRAMININ BOYUTLARI Srdrlebilirliin, ekonomik srdrlebilirlik, sosyal srdrlebilirlik ve evresel srdrlebilirlik olarak tanmlanabilecek boyutundan sz etmek mmkndr. Bu boyutlardan birincisi adil paylam, ikincisi katlm, ncs ise doal kaynaklarn korunmasn ifade etmektedir. Srdrlebilirliin ina edilebilmesi ancak ekonomik, sosyal ve evresel bu boyutun ayn paralellikte ve zamanda gerekleebilmesiyle salanabilir. 28 Srdrlebilirliin evresel Boyutu, doal kaynaklar tketme hzmzn doal sistemlerin emilme ve kendini zlme yenileme hzn amamasn ifade etmektedir. gelmektedir. evresel evresel srdrlebilirlik, doaya braklan kirlilik younluunun hava, su ve toprak tarafndan kapasitesini amamas anlamna srdrlebilirlik, biyolojik eitliliin ve insan salnn korunmasnn yan sra, hava, su ve toprak kalitesinin hem insan varl ve refahn, hem de hayvan ve bitki yaamn her zaman iin srdrmeye yetecek standartlarda srekli klnmasn da iermektedir.29 Srdrlebilir kavramnn temelinde kaynaklarn korunmas ve gelitirilmesi bulunmaktadr. Kaynaklarn srekli olarak, korunarak deerlendirilmeleri, zellikle yenilenebilen kaynaklarn kendilerini yenileme snrlar almadan kalknmaya destek olabilmeleri, evreyi koruyan kalknma felsefesinin temelini oluturmaktadr. 30 Srdrlebilirliin Ekonomik Boyutu, ekonomik sistemin insanlarn temel ihtiyalarna cevap verebilmesi, gelir dalmndaki adaletsizlii ortadan kaldrarak fakirliin azaltlmas, buna paralel olarak insanlar arasndaki eitsizliin ortadan kaldrlmasn ifade etmektedir.31 Srdrlebilir ekonomi ilkesi, ekonomik kalknma salanrken doal kaynaklarn (atmosfer, toprak, su ve ormanlar gibi) kstl olduunun
27 28

Emrealp, a.g.e., s.25. Hasan . Hatemolu, (2006), 1960larda Srdrlebilirlik Ve Kentleme; Isparta, stasyon Caddesi rnei Yksek Lisans Tezi, Sleyman Demirel niversitesi Fen Bilimleri Enstits , Isparta: s.9. 29 http://www.mimarlarodasi.org.tr/UIKDocs%5Caalborgsarti.pdf (27.05.2010) 30 http://www.kentli.org/. 31 http://www.econturk.org/Turkiyeekonomisi/Feristah_II.doc (27.05.2010).

14 gz nnde bulundurulmasna iaret etmektedir.32 Srdrlebilirliin Sosyal Boyutu, salkl toplumlarn ekonomik refah iinde yaants olarak adlandrlmaktadr.33 Sosyal boyut, temel insan ihtiyalarnn karlanmasnn yannda sosyal adalet ve en st dzeyde katlmn gerekleebilmesi iin ortam hazrlamay ifade etmektedir. Buradaki ama, srdrlebilirlik iin evresel ve ekonomik karar mekanizmalarn btnletirmektir.34 Bu erevede sosyal srdrlebilirliin salanabilmesi iin, sosyal adalet ilkesi ile, insanlarn salk hizmeti, istihdam ve konut gibi temel sosyal gereksinimlere eit biimde eriiminin salanmas gerekmektedir. Bu temel gereksinimlerin karlanmas, sosyal srdrlebilirlik boyutu gerei evre koruma amac ile btnletirilmelidir.35 Srdrlebilirliin salanabilmesi iin, bu temel boyutu, yani ekonomik, sosyal ve ekolojik sreler arasndaki ilikiler btn olarak deerlendirilmeli, karar alma ve politika yapma faaliyetleri srasnda, amalarn ve hedeflerin bu boyutlarla uyumlu bir yapda olmasna dikkat edilmelidir. Srdrlebilirliin bu boyutu arasnda karlkl etkileimler mevcuttur. Her birinin dieriyle etkileimi, srdrlebilirliin salanabilmesi iin neden boyutun birlikte ele alnmasn gerektiini ok iyi aklamaktadr. Srdrlebilirliin temel boyutlarnn daha iyi anlalmas iin ayr ayr snflandrmasn yaparak birbirleri arasndaki etkileimi incelemek gerekmektedir. Temel boyutlar arasndaki etkileimler ana hatlaryla yle aklanabilir:36

32 33

http://www.bayindirlik.gov.tr/. http://tr.wikipedia.org/wiki/S%C3%BCrd%C3%BCr%C3%BClebilirlik (05.06.2010). 34 http://www.econturk.org/. 35 http://www.bayindirlik.gov.tr/. 36 OECD, (2005), The Interim Report on The OECD Three Year Project on Sustainable Development, ss.19-20, http://www.oecd.org/subject/mcm/1999/pdf/totrevh.pdf, 04.05.2010).

15

ekil 1.1. Ekonomik, Sosyal ve evresel Boyutlar Arasndaki Etkileimler

Kaynak: http://www.oecd.org/subject/mcm/1999/pdf/totrevh.pdf, 04.05.2010). Ekonomik ve evresel Boyutlarn Etkileimi; Ekonomik politikalarn fayda ya da zarar ynnde evresel sonular vardr. te yandan evresel kaynaklar ekonomiye nemli girdiler sunarken, evresel korumaya ynelik nlemler de ekonomiyi nemli derecede etkileyebilir. Sosyal ve evresel Boyutlarn Etkileimi; evresel tahribat sosyal yap zerinde salk tehlikesi olutururken, etkin evresel politikalar, insanln yaam ve alma artlarn iyiletirebilir. Ekonomik ve Sosyal Boyutlarn Etkileimi; Birok ekonomik sre geni anlamda toplumu etkiler ve yn verir. Ekonomik refahn bireyler arasnda dalm ve farkllamas ya da sosyal norm ve davranlarn ileyen piyasalara eitli etkileri, ekonomi ile sosyal boyut arasndaki ilikiyi biimlendirmektedir. 1.4. SRDRLEBLR KENTLEME KAVRAMI Srdrlebilir Kentleme kavramna gemeden nce, kent ve kentleme terimlerini aklamak konunun anlalmas adna faydal olacaktr.
Kent, sanayi, ticaret hizmet gibi ekonomik etkinlii olan, tarmsal rnlerde dahil olmak zere her trl rnn datld, snrlar belirlenmi bir alanda younlam nfusun sosyal bakmdan tabakalat, mesleksel rollerin artarak farkllat, dikey ve yatay hareketliliin yaygn olduu, eitli sosyal gruplar barndran, sivil toplum rgtlerinin etkinliinin gittike artt, merkezi ve yerel ynetimi temsil eden ynetsel kurumlarn bulunduu, yerel, blgesel ya da uluslar aras iliki alarna sahip heterojen bir toplumdur/yapdr.37
37

Hseyin Bal, (1999), Kent Sosyolojisi, Turhan Kitabevi Yaynlar, Ankara: s.23.

16 Sosyolojik adan ehir, sosyal olarak heterojen bireylerin oluturduu, grece byk, youn ve kalc bir yerleimdir.38 Yakut Sencer kenti, kendine zg bir i-g biimi, toplumsal rgt, kltr bulunan ok nfuslu yerlemeler olarak tanmlamaktadr.39 nan zere gre kent; tarmsal olmayan retim yaplan ve tm retimin denetlendii, datmn koordine edildii, belirli teknolojinin beraberinde getirdii byklk, younluk, heterojenlik ve btnleeme dzeylerine varm yerleme trdr.40 ehir; toplumsal hayata, insanlar arasndaki ilikilere biim veren, sosyal mesafelerin en aza indii, bu ilikilerin en byk younluk kazand yerdir.41 Kent tanmlarnda olduu gibi kentlemenin de farkl tanmlar yaplmaktadr. Kentleme kavramn hsan Sezal dar meknl cemaat hayatndan, geni meknl bir cemiyet(toplum) hayatna gei ve bu ikinci yaama ekline gre yeni sosyal mnasebetlere tanmlamaktadr. ve
42

bunun

gerektirdii

yeni

tekilatlanmalara

giri

olarak

Baka bir tanma gre kentleme; ekonomik, toplumsal, siyasal ve

kltrel faaliyetlerin mekna yansmas ve mekn biimlendirmesi srecidir.43 Kentleme sosyolojik bir kavram olarak, sadece yeni bir ekonomik rgtlenme ve deimi bir fiziki evreyi belirtmemekte, ayn zamanda insann davran ve dncelerine de etki eden yeni bir toplumsal dzeni ifade etmektedir.44 Yukardaki tanmlardan hareketle, tm yaamsal faaliyetlerin gerekletii, ayn zamanda kirliliin ve srdrlebilirlii engelleyen olgularn en ounu reten kentlerin, srdrlebilirlik yaklamyla ilikili olarak ele alnmas kanlmazdr.45 Bugn, dnyann byk bir ksmnda, en azndan Avrupa Birlii kapsamndaki lkelerde, nfusun %80inin kentlerde yaad dikkate alndnda, kentsel alanlarn insanlarn yaam kalitelerini en ok etkileyen yerler olduu kukusuzdur. Kentsel alanlar ayn zamanda gerekletirilen etkinliklerin younluu nedeniyle evre

38

William Outhwaite (Ed.), (2008), Modern Toplumsal Dnce Szl, Melih P.(ev), letiim Yaynlar, stanbul: s.754. 39 Yakut Sencer, (1979), Trkiyede Kentleme, Kltr Bakanl Yaynlar, Ankara: s.4. 40 nan zer, (2004), Kentleme, Kentlileme ve Kentsel Deime, Ekin Kitabevi, Bursa: s.4. 41 Turgut Cansever, (2009), slamda ehir ve Mimari, 5.Bask, Tima Yaynlar, stanbul: s.103. 42 hsan Sezal, (1992), ehirleme, Alternatif niversite Yaynlar, stanbul: s.22. 43 Tolan Barlas, (1991), Toplumbilime Giri, Adm Yaynlar, Ankara: s.161. 44 Sevin .Gl, (2002), Kentlileme ve G Srecinde Antalyada Kent Kltr ve Kentlilik Bilinci, Kltr Bakanl Yaynlar, Ankara: s.113. 45 Hatemolu, a.g.t., s.10.

17 sorunlarnn da kaynan oluturmaktadr. 46 Dnya kaynaklarnn 2/3 si tketilmi durumdadr. nsan dahil 10 milyon trn gelecei tehdit altndadr. Kresel lekte kentlerin yakt, gda, ulam vb. amalar iin kaynaklar tketilmektedir. Kentlerin ekonomik, toplumsal ve teknolojik gelimelerin yannda zm uzun yllar alacak yerleim, evre kirlilii ve sosyal sorunlarn oda olmas srdrlebilirlik mcadelesinde ncelikle kentlerin ele alnmasn zorunlu hale getirmitir.47 Henz ilk on yl ierisinde bulunduumuz yzylmzn ana temasn, yaanabilir kentler kavram oluturacaktr. Kontrol edilemez ekilde byyen kentler, zellikle az gelimi ve gelimekte olan lkelerin geleceini tehdit etmekte, te yandan gelimi lkelerin mega kentleri de yaylma, kirlilik, ulam, sosyal ayrma gibi nemli sorunlarn kaynan oluturmaktadr. Bu kaotik durum karsnda yegne zm ise srdrlebilir gelime politikalarnn, kentleme ile rttrlmesidir.48 Srdrebilir kentler modelini gerekletirebilmek, evrenin korunmasndan ok daha geni kapsaml bir kavramdr. evreye ilikin olduu kadar ekonomik, toplumsal ve kltrel boyutlar vardr. Hem bugnn insanlar arasnda hem de imdiki ve gelecek kuaklar arasndaki eitlik kavramn ierir.49 Kentlerin doal kaynaklar zerindeki olumsuz ve ykc etkileri kentlerin bugnn gereksinimlerini karlarken gelecek nesillerin de haklarnn korunmasn yani srdrlebilir olmasn gerektirmektedir. Artan ekoloji bilgileri ve doann korunmas hakkndaki farkndalk, kentlerde srdrlebilirlik kavramnn ncelikli olarak girmesini salamtr.50 Kentlerin srdrlebilirliinin salanmasyla, sadece yaanan evre sorunlarna zm getirmekle kalnmayp, mevcut nfusun yaam kalitesinin artmas ve gelecek nesillerin de yaamlarn rahatlkla srdrebilecei yaanabilir
46

http://www.mimarlarodasi.org.tr/mimarlikdergisi/index.cfm?sayfa=mimarlik&DergiSayi=53&RecID= 1329 (25.06.2010) 47 Aysel Uslu, (2009), Srdrlebilir Yeil Kent Fikirleri, rnekleri Ve Trkiye in Dersler , XXI. Uluslararas Yap ve Yaam Kongresi Bildiriler Kitab, TMMOB Mimarlar Odas, 20-21 Mart 2009, Bursa: s.57. 48 Kadir Hakan Yazar, (2009), Srdrlebilir Kent: Gstergeleri, Formu Ve Planlama Sreci, XXI. Uluslararas Yap ve Yaam Kongresi Bildiriler Kitab, TMMOB Mimarlar Odas, 20-21 Mart 2009, Bursa: s.115. 49 Uslu, a.g.m., ss.50-51. 50 a.g.m., s.49.

18 meknlarn ortaya kmas gerekleecektir.51 Bilhassa, gelimi ve gelimekte olan lkelerde kentsel yaylma, artan yaplama ve ulam altyaps ile kendini gsteren fiziksel gelime trendi kentsel fonksiyonlardaki desantralizasyon, ticaret ve konut alanlarnn mekn bana artan fiyatlar ve zel ulama dayal byme ile birletiinde srdrlebilir gelimenin ngrd potansiyel eylemler ile atmaktadr.52 Srdrlebilir kentler, sreklilik iinde deiimi salamak amacyla, sosyo-ekonomik karlarn evre ve enerji ile ilgili kayglarla uyumlu hale getirildii kenttir.53 Srdrlebilir kent, toplumsal ve ekonomik karlarn, evre ve enerji sorunlaryla uyumlu bir biimde bir araya getirilerek deiimde devamlln saland bir yapdr. 54 Srdrlebilir kentleme kavramnn kendi iinde temel amac

barndrmakta olduu grlr: Birincisi, kentlerde yaayan insanlarn, kent ile olan ilikilerinde, kentin ortak alanlarnn kullanmnda ve kamu hizmetlerinin almnda yaam kalitelerinin arttrlmas sorununun almasdr. kincisi, kentin bir yerleim birimi olarak kendi varln devam ettirebilme yetisinin glendirilmesidir. Son olarak da, kentin evre deerlerini tama kapasitelerinin zerinde kullanm ile kaynaklarn dntrlmelerinde var olan retim ve tketim kalplarnn temelinden sorgulanmas gereidir.55 Literatrde sustainable cities (srdrlebilir kentler), kavramyla ifade edilen srdrlebilir kent, znde kentlerin evre ile uyumlu bir iliki iinde olmasn dile getirmektedirler. Bir teori ve uygulama dal olan kentleme olgusunun srdrlebilirliinin salanmas, bugn yaamakta olan bireyler ve yeni kuaklar iin hayati nem tamaktadr. te bu noktada ortaya kan srdrlebilir kentleme kavram bugn
51

Asl Atl, Bahriye Glgn ve smail Yrk, (2005), Srdrlebilir Kentler ve Peyzaj Mimarl, Ege niversitesi Ziraat Fakltesi Dergisi, Say:42(2), zmir, s.216. 52 Sasha Tsenkova, (1999), Sustainable Urban Development In Europe: Myth or Reality, Events and Debates, Blackwell Publishers Ltd., USA, p.362. 53 Marina Van Geenhuisan ve Peter Nijkamp, (1994), Srdrlebilir Kenti Nasl Planlamal?, Nil D. (ev), Toplum ve Bilim Dergisi, Say: 64-65, s.131. 54 Ferhat BAYRAM, (2001). Srdrlebilir Kentsel Gelime: Aralar, Yaklamlar ve Trkiye, Cevat Geray'a Armaan, Mlkiyeliler Birlii Yaynlar, Ankara: s.255. 55 Yazar, a.g.m., ss.115-116.

19 ehircilik anlaynn geldii son noktadr.56 Srdrlebilir kent, bu anlamda ksaca, ekonomik, sosyal ve fiziki sistemlerin yksek yaam kalitesi salamak amac yannda evreye en az yk olabilecek nitelikte uyum iinde, srdrlebilir bir sosyal tabana da dayanarak uygun kentsel politikalarda iselletirildii kent veya kentsel alanlardr.57 Bu bilgilerden hareketle srdrlebilir kentleme, ekonomik olanaklarn olumasn, toplumsal sermayenin artmasn ve evrenin salkl olmasn glendiren ve koruyan kentsel gelime ve kentlemedir eklinde tanmlanabilir.58 Srdrlebilir kentsel gelime yaklam, sosyal adalet, srdrlebilir ekonomiler ve evresel srdrlebilirlik konularnn tmn kapsamaktadr.59 Kentlemede srdrlebilirlii salamak iin evreye en az zarar verici gelimeler tevik edilmelidir. Srdrlebilir bir kentleme iin; alan tasarrufu salayc bir gelime olarak kentlerde artan nfusun yol at konut ihtiyac yatay deil dikey yaplanma ile zlmeli, doal habitat ve su kaynaklar korunmal, motorlu ara kullanm tevik edilmemeli, yol veya otopark yapmnda kullanlan araziler insanlarn yaam alanlarnn daralmasna sebep olmayacak ekilde planlanmaldr.60 1.5. SRDRLEBLR KENTLEMENN BOYUTLARI Srdrlebilir kentleme yaklam, kentsel gelimenin etkiledii ve kentsel gelimeyi etkileyen tm evresel, sosyal ve ekonomik unsurlar birbiriyle ilikili biimde iermekte ve kentin geleceinin katlmc srelerle kararlatrlmasn gerektirmektedir. 1.5.1. evresel Boyut Srdrlebilir bir kent iin evresel boyut, hzla tkenen evresel kaynaklarn kendini yenileyebilmelerini salamak, bu kaynaklarn tkendiinde dnyann bir baka corafyasndan naslsa bulunur grnn toplumca benimsenmesinin nne gemek ve kentin
56

yakn

evresindeki

kaynaklarn

kirletilmesini

nlemek

olarak

ortaya

Nkhet Gnbeyaz, (2007), Samsun linde Kentlemenin evresel Adan ncelenmesi, Yksek Lisans Tezi, Ondokuz Mays niversitesi Fen Bilimleri Enstits, Samsun: s.16. 57 Hamit Palabyk, (2005), Srdrlebilirlik ve Yerel Ynetimler: Uygulanabilirlii ve lm zerine, Yerel Ynetimler zerine Gncel Yazlar-1: Reform, Hseyin zgr ve Muhammet Ksecik (Ed .). Nobel Yaynlar, Ankara: ss.611. 58 Bayram, a.g.m., s.254. 59 http://www.bayindirlik.gov.tr/. 60 Semih Eryldz, (2007), Yeil Yerel Ynetim, Alg Yaynclk, Ankara: ss.256-257.

20 konulabilir.61 Kentsel srdrlebilirliin evresel boyutu, sadece kentin kendi snrlar iindeki evresel kalitenin gelitirilmesi ile snrl olmayp, evresel maliyetlerin gelecee, dier ekosistemlere veya dier insanlara transferinin azaltlmas ya da engellenmesini de iermektedir.62 evresel boyut, kentin hem fiziki, hem de alglanabilir evre deerlerinin tama kapasitelerinin zerinde kullanm ile kaynaklarn dntrlmelerinde var olan retim ve tketim kalplarnn temelinden sorgulanmas gereine ilikindir.63 1.5.2. Ekonomik Boyut Kresellemenin bilinen niteliklerinden birisi olan uluslar arasnda gelir dalmndaki eitsizliin artmas olgusu; blgeler arasnda ve kentler leinde de yaanmaktadr. Bu olgunun kentlerdeki en belirgin zellii, artan eitsizlik ve adaletsizliin kent meknna da yansyarak yaratt ikili kentsel yaplanmalardr.64 Srdrlebilir kentlemenin ekonomik boyutu erevesinde, kentlerde sunulan mal ve hizmetlerde etkinlik ve verimliliin salanmas konusu ayr bir neme sahiptir. Bu balamda, etkili hizmet sunumu daha iyi ve daha yaygn hizmet datm anlamna gelirken, verimlilik ise hizmetlerin olabilecek en az maliyetle retilmesini ifade eder.65Bu noktada, kentsel gelimenin her zaman toplumun tm kesimlerine ayn oranda yansd sylenemez. Kimileri bu gelimeden kentteki var olan gayrimenkulleri yoluyla faydalanabilirken, zellikle kentteki yoksullar bu gelimeden yeterince pay alamamaktadrlar.66 Dolaysyla ekonomik adan kentsel srdrlebilirlik kapsam ierisinde kentteki hizmetlerin toplumun tm kesimlerine ulatrlmasn salayan etkin

61

Kadir Hakan Yazar, (2006), Srdrlebilir Kentsel Gelime erevesinde Orta lekli Kentlere Dnk Kent Planlama Yntem nerisi, Doktora Tezi, Ankara niversitesi Sosyal Bilimler Enstits, Ankara: ss.66-68. 62 David Satterthwate, (1997), Sustainable Cities or Cities That Contribute To Sustainable Development ?, Urban Studies, C.34, S:10, p.1675. 63 Hatemolu, a.g.t., s.30. 64 H. Tark engl, (1999), Sosyal Adalet, Kent Mekn ve Kreselleme, Dnya ehircilik Gn 23. Kolokyumu Bildiriler Kitab, TMMOB ehir Planclar Odas, 8 -10 Kasm 1999, stanbul: s.77. 65 Alen Duben ve Sadun Emrealp, (1996), Urban Management Development, IULA-EMME Yayn, stanbul: s.17. 66 Susan Fansten ve Scott Campbell, (1996), Readings in Urban Theory, Blackwell Publisher, Cambridge: p.11.

21 hizmet sunumu ve etkililik kavramlar da yer almaktadr.67 Srdrlebilir kentin ekonomik boyutu, kentin bir yerleim birimi olarak kendi varln devam ettirebilme yetisinin glendirilmesi ile balantldr.68 Ekonomik lte gre yaplan kent tanm ile srdrlebilirlik kavram rttrldnde, kentin topluma sunduu hizmetlerin evresel kaynak temelini koruyan bir retim srecine sahip olmas ve kentin retkenliinin (beslenme ve istihdam kavramlar ile ilgili olarak) kendi srdrlebilirliini salamas anlalmaldr.69 1.5.3. Meknsal (Fiziksel) Boyut 21. yzylda modern kentler tama kapasitelerinin ok zerinde bykle sahiptir. Kentler ar derecede kaynak kullanlan ve yksek enerji tketimine sahip yerleme birimleridir. Byme biimleri yzeyde geni alanlara yaylma eilimindedir. Bu eilimler devam ederse gelecekte kentlerin yerleim birimi olarak devamll nemli lde zorlaacaktr.70 Srdrlebilir kentleme kavram kentlerin fiziki zellikleri ile yakndan ilikilidir. Nitekim kent kavramnn tanmlanmas iin kullanlan ynetsel snr ltnden, nfus bykl ltne, ekonomik ltlerden, toplumbilimsel ltlere kadar olan tm yntemlerde kentin bykl, evresi ile olan ilikisi, genilii vb. gibi kentin fiziksel zelliklerine vurgu yapld grlmektedir.71 Kentlerin fiziksel kapsam ierisinde belirtilmesi gereken ana konu ise kentin makro formunu biimlendiren ve kentte tm hizmet alanlarn birbirine balayan ulam sistemidir. Kentlerin bymesi ile trafik hacmi artmakta ve buna bal olarak evresel kirlilik, grlt kirlilii, yol gvenlii, kentsel peyzajn bozulmas gibi birok sorun ortaya kmaktadr.
72

Ayrca ulam erevesinde karayolu arlkl bir sistemin

benimsenmesi, kentsel sramalara yol ap, zel otomobil bamlln getirerek kentsel alanda yaya, bisiklet gibi alternatif sistemlerin nn tkayc bir durumu

67 68

Yazar, a.g.t., s.72. Hatemolu, a.g.t., s.30. 69 Yazar, a.g.t., ss.70-71. 70 Bayram, a.g.e., s.252. 71 Ruen Kele, (2004), Kentleme Politikas, 8. Basm, mge Kitabevi Yaynlar, Ankara: ss.105 -107. 72 David Banster, (2000), Sustainable Urban Development and Transport-A Eurovision for, Transport Reviews, C:20, S:1, p.114.

22 oluturmaktadr. Bunlara ek olarak zel oto kullanmnn younlamas birok evresel soruna da yol amaktadr.73 Srdrlebilir kentlemenin fiziksel boyutu tam da bu noktada kentlerin devamllnn salanabilmesi iin gerekli olan fiziksel unsurlar ifade etmektedir. 1.5.4. Sosyo-Kltrel Boyut Sosyo-kltrel boyut, kentlerde yaayan insanlarn, yaam kalitelerinin artrlmasyla ilgilidir. Kette yaayan insanlarn yaam kalitesi, kentlerin meknsal ve fiziksel zellikleriyle dorudan balantl olduu kadar, o kentte yaayanlarn birbirleri ve evreleriyle olan ilikilerine de baldr. Toplumsal btnleme, eitlilik ve kltrel kimliin gelitirilmesi, doal, tarihi, dini ve kltrel deerlerin korunmas srdrlebilir kentlerin oluturulmasnda nemli bir yer tutmaktadr.74 Sosyo-kltrel boyut, temel insan gereksinimlerinin karlanmas, adil paylam, katlm gibi kavramlar iermektedir. Bu dorultuda, srdrlebilir kentlemenin en nemli boyutunun sosyal eitliin salanmas olduu ileri srlmektedir. Sonuta, srdrlebilir kentleme erevesinde sosyal kapsam kent yoksulluu ve yaam kalitesi gibi temel eler ile bunlarla yakndan ilikili olan eitlik, gvenlik, katlm ve yapabilirlik kavramlarna dayanmaktadr.75 Srdrlebilir kentlemenin sosyo-kltrel boyutu incelendiinde, sosyal adaletin salanmas, kararlar ve kaynaklara eit ve srekli ulalabilirlik hakk gibi temel ilkeler dorultusunda sosyal yapnn glendirilmesi gerekmektedir. Bu ilkeler dorultusunda sosyal yapnn gelitirilmesi iin ana hedefler;
73 74

Yerel kaynaklarn yerel refah artracak biimde harekete geirilmesi Tm sosyal kesimlerin srece dahil edilmesi Kltrel tesislerin, yayn ve etkinliklerin saysnn artrlmas Yerelde vatandalarn rgtlenmelerinin salanmas Temsili demokrasiden katlmc demokrasiye geilmesi Yerel deerlerin korunmas ve gelitirilmesi Yerel etkinlik ve yaynlarn art

Yazar, a.g.t, s.65. Hatemolu, a.g.t., s.30. 75 Yazar, a.g.t., ss.72-76.

23

Halkn karar alma srecine katlmnn salanmasdr.76

1.5.5. Ynetim Boyutu Srdrlebilir kentleme yaklam, kentin geleceine ilikin kararlarn ilgili tm yerel gruplarn katlm ile alnmasn ve uygulanmasn n grmektedir. Yerelde kurumsal kapasitelerin yaratlmas ve glendirilmesi nemli bir amatr. Dier bir deyile, srdrlebilir kentsel gelime idealinin aktrleri, yereldeki tm kamu sektr, zel sektr, sivil toplum rgtleri, akademi, meslek odalar gibi kesimler olmaktadr. Yerel paydalarn srece katlmas, kararlarn yerel paydalarca benimsenmesini salamakta, sreci
77

effaflatrmakta

ve

kararlarn

uygulanabilmelerini

de

kolaylatrmaktadr.

Srdrlebilir kentlemenin ynetim boyutu asndan kent ynetimlerinin katlma dayal bir model ortaya koymalar gerekmektedir. Bu model kentle ilgili herkesin, demokratik kitle rgtlerinin, resmi kurulularn, meslek odalarnn, niversitelerin, halkn temsilcilerinin veya rgtlerinin ynetime katlmalar ile salanabilir.78 Srdrlebilir kentlemenin gerekletirilmesi srecinde, kenti ilgilendiren politikalarn hazrlanmas, karar verme ve uygulama aamalarnda, kentte yer alan, kamu kurum ve kurulular, zel sektr kurulular, sivil toplum kurulular ve yerel halkn egdm iinde hareket etmeleri ve karar alma srecinde aktif rol oynamalar gereklidir. Bylece kentte alnan kararlar tm kesimler tarafndan daha kolay bir ekilde benimsenir ve bu politika ve kararlarn uygulanma ans daha da ykselir. Bu anlamda srdrlebilir kent ekonomik, evresel ve sosyo-ekonomik ilerlemeyi etkin yurtta katlm ile birlikte dengelemeyi baaran bir kenttir.79 Bu boyutlar balamda srdrlebilir kentlemenin hedefleri u ekilde aklanabilir: Biyolojik eitliin korunmas ve gelitirilmesi, yenilenebilir enerji kaynaklarnn kullanm ve temiz, gvenilir su bulma risklerin ortadan kaldrlmas,
76

Ece Aksakolu, (2007), Yerel Kalknmada Katlmc Politikalar: anakkale rnek Alan Deerlendirmesi, Yksek Lisans Tezi, stanbul Teknik niversitesi Fen Bilimleri Enstits, stanbul: s.14. 77 Allison Quad, (2002), The Sustainability Inventory: A Tool to Assist US Municipalities Advance Towards Sustainability, Local Environment, C:7, S:4, pp.447448. 78 Yazar, a.g.t., s.64. 79 http://www.paradoks.org/makale/yil5_sayi2/ekarakurt52.pdf (07.05.2010).

24 yaam kalitesinin gelitirilmesi, yoksullua kar koyma, istihdam ve beslenme sorunlarnn zm ve teknolojide yeniden yaplanma.80 1.6. SRDRLEBLR KENTLEME LKELER Kentlerin srdrlebilirliinin salanmasnda bir takm ilkeler erevesinde hareket edilmelidir. Srdrlebilir bir ehir merkezini belirleyen balca ilkeler yle zetlenebilir:81 Mikroklimatik Verilerin En Etkin ekilde Kullanlmas: Aydnlatma, stma, havalandrma vb. mikroklimatik ortamnn tasarlanmasnda enerjinin minimum kullanmn salayacak dzenlemelerin yaplmas ve atklarn yerinde ayrtrlarak geri kazanm teknolojilerinin kullanlmas. Gne enerjisinin yaplarda stmada, aydnlatmada kullanmnn salanmas Topografik Verilerin En Etkin ekilde Kullanlmas : Araziden kaynaklanan altyap, styap sorunlarnn minimize edilmesi. Yap inaat alannda yer alan verimli topraklarn yeil alanlarn ilerine tanarak deerlendirilmesi. Doal Kaynaklarn En Etkin ekilde Kullanlmas: Mevcut bitki rts, akarsu, flora, fauna vb. doal kaynaklarn deerlendirilerek gelitirilmesi. Kii bana den yeil standartlarnn olabildiince arttrlmas ve yreye zg bitki trlerinin aratrlarak, parklar, ak ve kapal meknlarda kullanmnn salanmas. Srdrlebilir gerekmektedir:
82

bir

kentleme

iin

aadaki

artlarn

salanmas

Alan Tasarrufu Salayc Gelime: Kentlerde artan nfusun yol at konut ihtiyac yatay deil dikey yaplanma ile zlmelidir. Dikey yaplanmada insanlara daha geni yeil alan salanrken, enerji tketiminde de etkinlik salanacaktr. Doal Habitat Korunmaldr: ayrlar, aalklar sadece gzellik kayna deillerdir. Doal gzellikleri yannda birok fonksiyonu yerine getirirler. rnein: temiz hava deposudurlar, sel basknlarn nlerler.

80 81

http://www.paradoks.org/. Atl vd., a.g.m., s.216. 82 Ahmet Ulusoy ve Tark Vural, (2001), Kentlemenin Sosyo Ekonomik Etkileri, Belediye Dergisi, C:7, S:12, Ankara: ss.9-20.

25 Kentleme planl olmaldr: Kentleme doann dengesini bozmamaldr. rnein vadiler kentleme alan olarak seilmemelidir. nk bu alanlar tarm iin olduka elverili yerlerdir. Su Kaynaklar Korunmaldr: Kentlerde su tketimi olduka fazladr. Devlet sbvansiyonlar ile dk tutulan su fiyatlar bunun temel nedenidir. Bunu nlemek iin su fiyatlar gerek maliyetlerini yanstacak seviyeye ykseltilmeli, sbvansiyon uygulamasna son verilmelidir. Motorlu Ara Kullanm Tevik Edilmemelidir: Kentlerin yaplanmasnda motorlu aralara bamll azaltc tedbirler alnmaldr. Bu sayede enerjide tasarruf, hava kirliliinde azalma ve yaam alanlarnda art salanabilir. Geri Dnm Programlar Balatlmaldr: Geri dnm hemen hemen her eit atk iin uygulanabilmektedir. Kat atklar, zararl atklar her zaman dier kullanmlar iin geri dnm merkezlerinde deerlendirilebilir. Stephen Wheeler, Srdrlebilir kentin imknsz olduu sylemekte, ancak kentlerin srdrlebilirlik
83

yolunda

neler

yapmas

gerektiini

maddede

zetlemektedir:

Etkili arazi kullanm: Arazi kullanm denetimleri ile, tarm arazisini, ekolojik habitat ve kent yaknndaki ak alanlar korumak, Daha az araba kullanm, daha ok eri ebilirlik: Karma kullanm destekleyerek, daha ok yayaya arlk vermek, bisiklet yollar planlamak ve toplu tama ncelik vermek, Etkin kaynak kullanm, daha az kirlilik ve atk: Enerji tasarrufu ve dnmn salanmas, enerji tasarruflu elektrikli eyalarn seimi, kirleten der prensibi ile ar cezalarn konulmas, Doal sistemlerin restorasyonu: Parklar geniletmek, bos alanlar ve eski sanayi alanlarn parklara ve hobi bahelerine evirmek, yi barnma ve yasam evreleri oluturmak: nsanlarn ak alanlara, toplanma meknlarna, ticarete, toplu tama vb. faaliyetlere kolay eriimini salayan konut
83

Stephen Wheeler, (2003), Planning Sustainable And Livable Cities, The City Reader, 3rd Edition, LeGates, R.T. ve Stout, F., (eds.), Routledge Urban Reader Series, New York: pp.487-496.

26 alanlar ve mahalleler tasarlamak, Salkl sosyal ekoloji: Evsizlere are bulmak, rkl nlemek vb. Srdrlebilir ekonomi: Yerel sahiplilii, yerel yatrm, yerel kaynaklarn kullanmn ve yerel pazarn olumasn desteklemek. evre temizlii, dnm, toplu tama, ucuz konut, organik gda retimi gibi srdrlebilirlii destekleyici konularda alan irketleri desteklemek. Halkn katlm: Yneticilerin yerel planlama ve tasarma halkn katlmn salayarak, kresel, blgesel ve yerel srdrlebilirlii zihinlere yerletirmek, Yerel kltr korumak: Geleneksel el sanatlar, dil, kltrel pratikler, yap tekniklerini ve yerli mal kullanmn desteklemek. Geleneksel mimariyi ve malzemeyi koruyarak devam ettirmektir. Bu gn srdrlebilir kentlere doru yaplanma kanlmazdr. Bu nedenle;84 Ekoloji-ekonomi dengesi ok iyi kurulmaldr. Ulam, retim gibi atk miktarnn yksek olduu aktivitelerde, evre dostu enerjilerin kullanm desteklenmelidir. retim sonras atklarn minimizasyonu ve geri dntrlmesine ynelik teknolojiler tevik edilmelidir. Kent dokusu iinde yer alan ak yeil alanlar artrlmaldr. Biyo-eitlilik korunarak, doal ekosistemlerin devamll salanmaldr. Yerel Gndem 21 gibi organizasyonlar desteklenerek, yaygnlatrlmal; halkn katlm salanarak, sorumluluklar paylalmaldr. Tarmsal alanlara gereken nem verilmeli, sanayileme ve kimyasal ilalamalarn etkisiyle ortaya kan zararlar ve verim dkl

engellenmelidir. Bu beklentilere ulalmasnn en abuk ve en doru yolu, toplumun tm kesimlerinin yardm ve desteinin alnmasdr.

84

Atl vd., a.g.m., s.217.

27 1.7. SRDRLEBLR KENTLEME GSTERGELER Newman (1999), kentler iin srdrlebilirlik gstergelerini be ana balk altnda toplamaktadr:85 1. Enerji ve hava kalitesi, 2. Su, materyal ve atk, 3. Arazi, yeil alan ve biyolojik eitlilik, 4. Ulam, 5. Yaanabilirlik, insan rahat ve refahdr. Tablo 1.4de EFin, kentsel srdrlebilirlie ilikin gstergelerinden uyarlanan bir tablo yer almaktadr. Tablo 1.4. EF almasnda Yer Alan Kentsel Srdrlebilirlik Gstergeleri
Tema Kresel iklim deiiklii gstergesi Hava kalitesi gstergesi Tanm Kentlerin kresel iklim deiikliine katks/etkisi En olumsuz lmde, yl iinde yasada belirtilen alarm dzeylerinin ald gn says Toksik maddelerin salnm zellikle i yeri konut yolculuklar ve temel gereksinimler iin (zorunlu yolculuklar), evre dostu ulam trlerinin kullanlmas Toplam imha edilen kat atk hacmi Politika Sera gazlarnn dearjnn azaltlmas Herkes iin hava kalitesinin iyiletirilmesi Kentte aa kan her tehlikeli maddenin miktarnn, bu maddenin tad riskin ihmal edilebilir olduu dzeye indirilmesi Motorlu tatlarn gereksiz kullanmnn azaltlmas, zorunlu yolculuklarn azaltlmas ve eriilebilirliin artrlmas Temel ama: kat atn en aza indirgenmesi, yani nleme ve saknma, tekrar kullanma ve geri dnm. mha iin ayrlan kat atn etkili biimde azaltlmas Koruma kalplar ve teknikleri, geri dnm ve tekrar kullanma yollar ile su tketiminin azaltlmas Kokunun, grltnn ve grsel kirliliin azaltlmas ile yerel evrelerin iyiletirilmesi Dlanm ve marjinal kalm nfus orannn azaltlmas (ideal olarak bitirilmesi) Kentte oturan herkese iyi konut koullar sunmak

Ekosistem toksifikasyon (zehirli atk) gstergesi

Kentsel hareketlilik veya temiz ulam gstergesi

Kat atk ynetimi gstergesi

Su tketimi gstergesi Sknt gstergesi Sosyal adalet gstergesi Konut kalitesi gstergesi

ekilen toplam su miktar Grlt, koku ve grsel kirlilik tarafndan yaratlan sknt Bir kentin sosyal srdrlebilirlik dzeyi Kentte oturanlarn muzdarip olduu dk konut koullar

85

Newman, P. W. G., (1999), Sustainability and Cities: Extending Themetabolism Model, Lanscape and Urban Planning, 44: pp.219-226.

28

Tablo 1.4. (Devam)

Kentsel gvenlik gstergesi Ekonomik kentsel srdrlebilirlik gstergesi Yeil alan, kamusal alan ve miras gstergesi Yurtta katlm gstergesi nsanlarn kent gvenlii konusundaki eksikliklerden muzdarip olma dzeyi Kentsel ekonominin varln srdrebilmesi Yeil alan, kamusal alanlar ve miras iin gereken iyiletirmeler Yerel halkn karar verme srelerine ve yerel yaam kalitesini iyiletirmeye katlm dzeyi Her kent iin esiz olan bir zellie gre belirlenen gsterge (yani esiz iklimsel ve yerel koullar); veya Olimpiyat Oyunlar, evrensel sergiler gibi hayatta bir kez olabilecek organizasyonlarn planlanmas. Bu gsterge esiz faktrlerin veya organizasyonlarn evresel, sosyal ve ekonomik boyutlaryla kentsel srdrlebilirlie yapt katknn dzeyini gstermelidir. Kent gvenliinin glendirilmesi, saldrlarn ve olaylarn azaltlmas (ideal olarak ortadan kaldrlmas) Kent gelirinin ve btesinin artrlmas ve kirlilik hasarnn azaltlmas ile ekonomik srdrlebilirliin artrlmas Yeil alanlarn ve kamusal alanlarn iyiletirilmesi, sitlerin restore edilmesi, kentlerin kimliklerinin glendirilmesi Kentlerin yurttalarla beraber ynetilmesi, tm aktrlerle beraber yerel ynetiim

Esiz (unique) srdrlebilirlik gstergesi

Kaynak: http://www.bayindirlik.gov.tr/ (02.04.2010).

Bu tablodaki gstergeler; Kresel iklim deiiklii gstergesi, Hava kalitesi gstergesi, Ekosistem toksifikasyon (zehirli atk) gstergesi, Kat atk ynetimi gstergesi, Su tketimi gstergesi, Sknt gstergesi, Sosyal adalet gstergesi, Konut kalitesi gstergesi, Kentsel gvenlik gstergesi, Ekonomik kentsel srdrlebilirlik gstergesi, Yeil alan, kamusal alan ve miras gstergesi, Yurtta katlm gstergesi, Esiz (unique) srdrlebilirlik gstergesi gibi evresel, ekonomik, sosyal vb. hayatn tm alanlarn kapsayacak ierie sahip olduu grlmektedir. Tablodan da anlalaca zere, kentsel gstergeler yalnzca evresel gstergelerle kstlanmamaldr. nk evresel performans bir kentte srdrlebilirlii salamak iin gereken etmenlerden yalnzca bir tanesidir. Kentlerin sosyal ve ekonomik boyutlar da vardr; bu nedenle sosyo-ekonomik gstergeler de gereklidir.

29

KNC BLM SRDRLEBLR KENT KAVRAMINA FARKLI BR BAKI: YAVA EHR (CITTASLOW)

30

2.1. KAVRAMSAL OLARAK CITTASLOW talyanca Citta (ehir86) ve ngilizce Slow (Yava) kelimelerinden oluan Cittaslow Yava ehir anlamnda kullanlmaktadr. Cittaslow, kresellemenin ehirlerin dokusunu, sakinliklerini ve yaam tarzn standartlatrmasn ve yerel zelliklerini ortadan kaldrmasn engellemek iin Slow Food87 (Yava Yemek) hareketinden domu bir ehirler birliidir.88 Kresellemenin en belirgin etkileri, aktr ki, kentler zerinde

hissedilmektedir. Yeryzndeki kentlerin ounda yaanan benzer yaplama eilimleri, giderek kentlerin birbirine benzemesi sonucunu da beraberinde getirmektedir. Benzer tasarmlarla, ayn yap malzemesi ile retilen, bir bakma prototip yaplar, dnya kentlerini birbirine benzetirirken, yerel zgnlklerin belirledii kent kimliklerini yok etmektedir.89 Kreselleme, iletiim ve ulam vastalarndaki mucizevi gelimeler nedeniyle dnyay global bir ky haline getirmitir. Global Ky, mal ve fikir alverii iin esiz frsatlar sunmu olabilir ancak ayn zamanda yerel dzeyde bireysellik ve yaratcln boulmasna da yol amtr.90 Kreselleme deiim ve yaylma iin byk frsatlar sunmaktadr. Fakat yerel topluluklarn ayrt edici farkllklarn, bir topluma ait zellikleri ve karakteristik yaplan ortadan kaldrma eilimi tamaktadr. Yani hibir toplulua ait olmayan, kimlik tamayan sradan bir model nermektedir. 91

86

Tez ierisinde ehir ve kent kavramlar ayn anlamda kullanlmaktadr. Yani ayn anlam ifade etmek zere bazen ehir bazen de kent kavramn kullanacaz. Ruen Kele, Kentbilim Terimleri Szlnn kent maddesinde bu szc yle tanmlyor: Kent(es.t. ehir, Alm. Stadt, Fr. Ville, ng. City):Srekli toplumsal gelime iinde bulunan ve toplumun, yerleme, barnma, gidigeli, alma, dinlenme, elenme gibi gereksinmelerinin karland, pek az kimsenin tarmsal uralarda bulunduu, kylere bakarak nfus ynnden daha youn olan ve kk komuluk birimlerinden oluan yerleme birimi.(Ruen Kele, (1998), Kentbilim Terimleri Szl, 2.Bask, mge Kitabevi Yaynlar, Ankara: s.75). 87 lerleyen sayfalarda Slow Food hakknda daha geni bilgi verilecektir. Burada ksaca tanmlamak gerekirse Slow Food; Hzl yaama ve yerel yemek geleneklerinin kaybolmasna kar bir tepki ve bilinlendirme hareketi olarak 1989 ylnda talyada, Carlo Petrini tarafndan balatlm bir harekettir. http://toprakana-slowfood1.blogspot.com/ (06.06.2010). 88 http://www.cittaslowseferihisar.org/index.php?option=com_content&view=article&id=55&Itemid=65 (15.05.2010). 89 http://www.kentlob.net/index.php/Kuresellesme-Surecinde-Kentlerimize-Giren-Yeni-TuketimMeknlari -Ve-Yitirilen-Kent-Kimlikleri.kent (06.06.2010). 90 http://www.cittaslow.org.au/ (15.05.2010). 91 Uslu, a.g.m., s.53.

31 Kresellemenin aynlatrma, tektipletirme sreci salt kent meknnda deil toplumsal yaam biiminde de gzlenmektedir. Gnmzde dnyann pek ok lkesinde olduu gibi yiyecek ve giyim kltrmz de birrneklemektedir. Bylesine ayn beslenme tarzna sahip, benzer giyim kltr iine sokulmu, reklamlar aynlatrlm, ayn haber ve yorumlar izleyen, ayn tr mzii dinleyen toplumlar ise giderek ulusal ve yerel deerlerini daha kolayca yitirebilmektedir.92 Gnmz dnyasnda ekonomik, politik ye kltrel dzeyde benzeri grlmedik bir deiim ve dnm sreci yaanmaktadr. Bu durum kresel iletmeleri ortaya karm ve bu iletmelere rnlerini tm dnyaya yayma olana tanmtr. Mc Donalds, Starbucks, Levis gibi hzl toplum anlaynn simgesi haline gelen rnler yerel piyasalara sunularak hem yerel rnleri hem de yerel kltrleri tehdit eder duruma gelmitir.93 Cittaslow, kresellemenin yaratt homojen meknlardan biri olmak istemeyen, yerel kimliini ve zelliklerini muhafaza ederek dnya sahnesinde yer almak isteyen ehirlerin katld uluslar aras bir birliktir.94 Yava ehir (Cittaslow), Slow Food felsefesini kk ehirlerin tasarm ve planlamasnda kullanmay amalayan uluslararas bir adr.95 Kent insann yaam kalitesinin, zellikle yiyecek kltr gz nnde bulundurarak artrmak istenmesi yava kentlerin temel felsefesini oluturmaktadr. 96 Cittaslow, yerel tatlar ve sanatlar sadece eskilerin hatrlayabildii kavramlar olmaktan karmak, bunlar ocuklarmzla ve misafirlerimizle paylamaktr. Belki de en nemlisi bir ehrin, dnyada binlerce birbirinin ayn ehirden kendini farkllatrmasdr.97 Cittaslow, ehirlerde yaam kalitesinin arttrlmasn salamann yan sra ehirlerin homojenizasyonuna da kar kmaktadr. Bir ehrin esizlii ve kltrel eitlilii Cittaslowun temel deerleridir.98 Cittaslow, kendi halknn ve
92 93

http://www.kentlob.net/. H.Rdvan Yurtseven, vd.,(2010), Yava Hareketi, Detay Yaynclk, Ankara:s.3 . 94 http://www.cittaslowseferihisar.org/index. 95 Mara Miele, (2008), CittSlow: Producing Slowness Against The Fast Life, Space and Polity, Vol.12, No:1, p.135. 96 Uslu, a.g.m., s.53. 97 http://www.cittaslowseferihisar.org/index. 98 http://sustainablecities.dk/en/actions/a-paradigm-in-progress/cittaslow-putting-quality-of-life-first (15.05.2010).

Biimlendirilmi: Alt izgisiz

32 ziyaretilerin yaam kalitesini artrmak iin orijinal fikir, deneyim ve bilgiyi uluslararas yava ehir alar zerinden paylaarak almay ama edinmi bir harekettir.99 Cittaslow yaklam, kresel sermaye ve kentleme eilimleri ile zgn kimliklerini kaybetmeden, deiim hznn yavalatlmas ve bu yerel zelliklerin yaatlmasndan domutur. Kentlerin geleneksel yaplarnda var olan ekolojik ve srdrlebilirlik alannda yer alan zelliklerinin korunmas ve yaatlmas esasna dayanr. Kreselleme ile birbirine benzeyen ve yerel zelliklerini kaybeden kentlere kar bir tutum olarak, geleneksel yaam biimini koruyan, yerel rnlerin tketildii fast-food kltr yerine yerel kimliin ne karld bir kentleme politikasdr.100 Cittaslow, kk ehirlerde yaam kalitesinin srdrlmesi ynnde almalar yapan bir adr. Yava ehir konsepti, evrenin korunmas, yerel mal ve rnleri tevik, her bir ehir iin kendine zg, esiz bir srdrlebilirlii kapsamaktadr. 101 2.2. CITTASLOW FELSEFES: YAVALIK Cittaslow felsefesinin ana kavram hi kukusuz yavalktr. Yavalk hzl kavramnn zt anlamls olarak kullanlmaktadr. Bir nceki blmden hatrlanaca zere, Cittaslow, fastfood tarz yiyecek zincirine tepkiyle doan Yava Yemek (Slow Food) hareketinin yava kavramnn kente uyarlanmas dncesiyle ortaya kmt. Ksaca diyebiliriz ki, Cittaslow felsefesi hz kartl zerine kurulmutur.
Hzl ve Yava terimleri bir deiim orann belirtmekten te bir anlama sahiptir. Bu terimler varolua veya hayata dair bir felsefenin ksaca yazl aslnda. Hzl kelimesi; megul, kontrol eden, saldrgan, aceleci, analitik, stresli, yzeysel, sabrsz, aktif, miktar kalitenin zerinde gzeten anlamnda kullanlyor. Yava ise tam tersi; sakin, dikkatli, ak, sessiz, sezgisel, telal olmayan, sabrl, dnceli ve kalitenin miktardan daha stn tutulduu durumlar anlatyor. nsanlarla, kltrle, ile, yemekle her eyle gerek ve anlaml balar kurmakla ilgili. 102

99

Yurtseven, vd., a.g.e., s.40. Uslu, a.g.m., s.53. 101 http://sustainablecities.dk/. 102 Carl Honore, (2008), Yava, Esen G., (ev,), Alfa Yaynlar, stanbul: s.15.
100

33 Dnyamz son zamanlarda, bugne kadar benzeri yaanmam ekilde gerekleen bir deiimle kar karyadr. Ekonomik ve kltrel unsurlar, teknolojide yaanan gelimeler nclnde, snr tanmadan serbest olarak dolamaktadr. Kreselleme olarak tanmlanan bu durum, hz dnyasn yaratmtr. Gnmz yaamnda hz; sosyal, kltrel ve ekonomik srelerin btnnde geerli konuma gelmitir. Gnmz dnyasn her eyin hzland yer olarak tanmlayabiliriz.103 Milan Kundera, yavalk ve hz arasndaki fark insan yaamndan bir rnekle yle aklar: 104
Yavalkn kssasndan kan hisse u: Yavalk ile hatrlama, hz ile unutma arasnda gizli bir iliki vardr. Gzmzn nne en sradan bir durum getirelim: Bir adam sokakta yryor. Birden bir ey anmsamak istiyor, ama an uzaklayor. O anda kendiliinden yryn yavalatyor. Buna karlk az nce yaad kt bir olay unutmaya alan insan, hala ok yaknnda olan zamanda, sanki bulunduu yerden hemen uzaklamak istiyormu gibi elinde olmadan yryn hzlandrr. Varoluun matematiinde bu deneyim iki temel denklem biimine girer: Yavaln derecesi annn younluuyla doru orantldr, hzn derecesi unutmann younluuyla doru orantldr.

Hz, son birka yzyldr, ada yaamn saplants haline gelmitir. Yaamnzn ritmini dinlemeyi istiyorsanz, kendinize bo zaman ayrmanz gerekir. Hibir ey; daha iyi bir dnyay dlemekten, dinlenirken ya da okurken birlikte olma duygusunun zevkinden daha dinlendirici ve mutluluk verici olamaz.105 Gnmz toplumlarna, tarihte grlmemi lde hz kazanan teknolojik yenilikler sunulmaktadr. Bu yenilikler, bir yandan binlerce kilometrelik mesafelerin almasna, farkl lkelerde yaayan insanlarn ayn anda birbirleriyle bulunduklar yerden grntl konuma yapabilmelerine olanak salamaktadr. Dier taraftan, yerlerin ortadan kaybolduu ya da artk anlamn yitirdii gibi bir izlenim yaratmaktadr. Kreselleme srecinde; sosyal ve ekonomik ilevlerinse hz kltr kapsamnda deerlendirilmesinin bir gereklik olarak sunulduunu grmekteyiz. 106 Zaman, kresel ekonomik sistemde, nemli bir maliyet unsuru olarak grlmektedir. Bu nedenle hz, kanlmaz biimde yaamn bir paras haline gelmitir. Hzn insan ve yer zerindeki baskn yaps, i ykleri ve ura duygusunu beraberinde
103 104 105

Yurtseven, vd., a.g.e., s.3.

Milan Kundera, (2008), Yavalk, zdemir . (ev:), Can Yaynlar, stanbul: ss.38-39. Yurtseven, vd., a.g.e., s.4. 106 Simon Gottschalk, (1999), Speed Culture: Fast Strategies in Teleyised Commercial Ads, Qualitatiye Sociology, 22 (4): 311.

34 getirmektedir. Birok insan daha hzl bilgisayar, internet balants ve ulam aralar isterken ayn zamanda, daha dengeli bir yaam srme arzusu tamaktadr. Bu isteklerin temel nedeni, iinde bulunulan koullara uyum salayabilme endiesidir. Hzl toplum anlaynda yalnzca bireylerin limitleri zorlanmamakta ayn zamanda ekonomik byme, retim ve gnlk srelerdeki hzn srekli artmas, dnyann tama kapasitesinin stne doru bir yn izildiini gstermektedir.107 Hz her zaman en iyi yaklam deildir. Baz eyler hzla zlemez, zlmemelidir de. Hzlandrlmamas gereken eyleri hzlandrdnz, yavalamay unuttuunuz zaman denecek bir bedel olduunu unutmamak gerekir. Hzla yaanan bir hayat, nne geilemeyecek derecede yzeysel olabilir. Acele ettiimiz zaman her eyi stnkr gryor ve etrafmzdaki dnya ve insanlarla gerek bir ba kuramyoruz. 108 Gnmzde hz, hayatn tm alanlarnda baskn durumdadr. Hz; bireyleri fastfood yemeye, kendilerini her zaman megul hissetmeye ve srekli tketim eiliminde olmaya zorlamaktadr.109 Yavalk, var olan bu yapy insanlar lehine evirebilecek alternatif bir yaklam olarak karmza kmaktadr. Yavalk, insanlara; gnlk yaamlarn oluturan unsurlarla ilgili zamanlarn daha dikkatli kullanmas gerektiini belirtmektedir. Yavaln temeli, sahip olunan zamann nem tayan uralar iin kullanlmasdr.110 Kemal Sayar, hzl bir dnyada insann yaval neden nemsemesi gerektiini u cmlelerle ifade ediyor:111
Hz, tabiata ikin olan gzellii grmemizi engelliyor. Bedenlerimiz bu hza programl olmadndan, ar ar znmeye balyor. Hza dnk hayat tarzlarmzdan kaynaklanan bedensel ve ruhsal hastalklarda patlama yaanyor. Yavala! bu hayattan bir defa geeceksin. Zamann hzlanmas, yavalk ve dikkat isteyen uralar rafa kaldryor. Oysa gzel olan, kayda deer olan ne varsa yavalkla yaplr. Gzellii ancak zaman ayrarak fark ederiz.

107

Yurtseven, (2007), Slow Food Ve Gkeada: Ynetsel Bir Yaklam, 2.Bask, Detay Yaynclk, Ankara: s.4. 108 Honore, a.g.e., ss.4-9. 109 Yurtseven, vd., a.g.e., ss.5-6. 110 Wendy Parkins, (2004), Out of Time Fast Subjects and Slow Living. Time & Society, 13 (2-3): 363. 111 Kemal Sayar, (2009), Yavala!/Hayattan Bir Defa Geeceksin, Tima Yaynlar,stanbul: ss.30-32.

35 Gariptir, bu hzl hayata, daha ok eye sahip olmak iin kendimizi mecbur biliyoruz. Fakat hzl hayat, gittike daha ok eyden bizi yoksun klyor. Kazandka yoksullayoruz, yoksullatka daha ok almak zorunda kalyoruz. Bu noktaya gelindiinde artk hayat anlamn byk lde yitirmi, kim niin yaadn bilemez hale gelmi oluyor demektir.112 Yavalk; hzl yaamn neden olduu zaman, stres, eitsizlik, srdrlemezlik gibi insanolunun varln olumsuz etkileyebilecek tm sorunlara kar bir diren noktas olarak karmza kmaktadr. Hzl yaam; bireylerin gnlerini alma, alveri etme ve televizyon izleyerek geirmesine neden olmutur. Yava yaam; ge kalma korkusundan uzak, gnn tadna vararak, zamann anlaml ve nemli olgular iin kullanlmasn salamaktadr. Yava yaam, salt insanlarn yaamlarn gelitirmeyip, ayn zamanda saysz sorunlarla baa kmamz salamaktadr.113 2.3. CITTASLOW TARHES 2.3.1. Yava Hareketi (Slow Movement) Yava Hareketi, fastfood114 kltrnn sembol haline gelen Mcdonalds ve benzerlerinin hegemonyasna kar balatlan, hzl yaam ve hzl yemek pratiinin boucu derecede artmas ve yerel yemeklerin kaybolmasnn dourduu kaygy toplumsal tepki haline dntrm olan bir harekettir.115 retimi de tketimi de hza boan Bat kaynakl hayat tarzna kar yine Batda basit bir protestoyla balayan Yava Hareketi, hzl bir biimde bym ve uluslararas bir organizasyon olmutur. talyan Carlo Petrini nderliinde fastfood kltrne kar protestolar, rgtlenmeler balam. Herkesin kendi mutfak kltrn koruma hakknn sakl olduunu savunmular. Bylece dnya yava yemek (slow food) hareketiyle tanm. Tabii insan dzeyde yava talebi yemekle snrl kalmam.

112 113

mit imek, (2003), Sade Hayat, Selis Kitaplar, stanbul: ss-65-66. Yurtseven, vd., s.13. 114 Bir yemek terimi olarak Fast food, ksa srede hazrlanm ve hzl bir ekilde servis edilen yiyeceklere verilen isimdir. Fast food tr tketime Trkiye'de ayakst beslenme de denilmektedir. Fast food zaman iinde kt gda ile ayn anlamda kullanlmaya balantr. http://tr.wikipedia.org/wiki/Fast_food (29.05.2010). 115 http://www.facebook.com/group.php?gid=5832212719&v=info (15.05.2010).

36 Hayatn dier alanlarn da etkisi altna almtr.116 Resim 2.1. Carlo Petrini

Kaynak: http://www.georgiaorganics.org/conference/ (03.06.2010).

Hayata dair her kavramn bana yava ifadesi ekleniyor artk. Yava ehir, yava yemek ve dahas... Vurgulanmak istenen ksaca u: Her ey doasna uygun olmal. Yavalk, uyuuk olmak deildir. Doru hzda almak, yaamak, oynamak ve her eyin en iyisini yapmakla ilgilidir.117 Yava Hareketine gre, i, gnlk yaamn nemli bir parasn

oluturmaktadr. Ancak yava yaam, insanlarn tm gnn kapsayan, temposuyla bireyin yapt iin amacnn ve anlamnn yok edildii bir alma kltrn reddetmektedir.118 Yava hareket anlay, yalnz gnlk yaammzdaki basklardan deil, kreselleme srecine bir tepki olarak ortaya da kmtr. Kresellemenin, bireylerin yaamlarnda neden olduu olumsuz deiim, yava yaam anlayn ekici bir alternatif olarak ortaya karmtr.119

116 117

Yurtseven vd., a.g.e., nsz. http://www.arkitera.com/h41395-yavas-hayatin-hizli-yukselisi.html (15.05.2010). 118 Parkins, a.g.m., ss.363-382. 119 Yurtseven, vd., s.12.

37 2.3.2. Yava Yemek(Slow Food) Slow Food Hareketi, Carlo Petrini tarafndan, 1986 ylnda talyann Langhe Blgesindeki Cuneo Kentinde balatlmtr. Hareketin nedeni, Roma Piazza di Spagnada McDonalds almasna gsterilen tepkidir.120 ngilizce Slow/Yava ve Food/Yemek kelimelerinin birlemesinden doan Slow Food, sadece fastfood yemei protesto eden bir hareket deildir. Bu hareket, yalnzca uluslar tesi endstriyel Fast Food zincirlerine kar kmak olarak zetlenemez.121 Bu hareket McDonaldsn yapmad her eyi temsil ediyor: Taze, yerel, mevsimlik rnler; nesiller boyunca elden ele geen yemek tarifleri, ll iftilik, esnaf rnleri, aile ve arkadalarla keyifle yemek yemek vb. Yerel eyleri seven Slow Food, kresel kapitalizmin doal dman olarak gsterilmektedir.122 talyanlara gre, yeme-ime alkanlklar bir toplumun asl kimliini yanstyor. Bu yzden bir toplumu yemek kltrn deitirmekle her eyinin deitirilebileceine inanyorlar. Yeme-ime sadece damak tadn etkilemekle kalmyor; misafirperverlii, karlkl sohbet alkanlklarn zincirleme olarak etkiliyor.123 Slow Food, ayn zamanda fastfood kltrne, yerel gda geleneklerinin kayboluuna ve insanlarn giderek yedikleri gdalarn nereden geldii ve yemek seimlerimizin dnyay nasl etkiledii konusundaki vurdumduymazlklarna kar kurulmu kar amac gtmeyen bir eko-gastronomi organizasyonudur.124 Yava yemek (Slow food), her kltrn kendine has damak tad olduuna dikkat ekerek yemeklerin yerel ve genetiiyle oynanmam rnlerle piirilmesini amalyor. Bylece sadece yemek alannda deil genel anlamda toplum kltrnn korunacana inanlyor. Spermarketlere, seri ve standart retimlere kar yerel rn yetitiren iftilerin desteklenmesini ngryor. 125

120 121

Yurtseven, a.g.e., s.3. http://www.slowfoodanadolu.com/index.php/baskanin-mesaji/slow-food-carlo-petrini-bilinc-vesorumluluk/ (08.07.2010). 122 Honore, a.g.e., ss.60-64. 123 http://www.italyaonline.net/. 124 http://slowfoodgenclik.wordpress.com/slow-food/ (08.06.2010). 125 http://www.arkitera.com/.

38 Slow Food Hareketinin amac manifestosunda yle aklanmaktadr:126

Bizler hza yenik dyoruz. Hzl yaam evimize girmekte ve bizleri Fastfood yemee zorlamaktadr. Yemek yemenin yaval, hzl yaama direnmede nemli bir yntemdir. Yavaln uygun dozu, bizi hza kar korur. Hzl yaama kar direnmemiz Slow Foodla balayabilir. Slow Food, bizlere yerel yemeklerin lezzetini kefetmemizi ve fastfoodun olumsuz etkilerini azaltmamz ya da yok etmemizi salar. Hzl yaam, verimlilik adna, bizlerin yaam biimlerini deitirmekte ve evremizi tehdit etmektedir. Slow Food buna en iyi yanttr. Gerek yaam biimi, yerel lezzetleri gelitiren yaam biimidir. Slow Food, daha iyi bir gelecei garanti eder .

Slow Food, yalnzca Fast Fooda kar tutarl bir meydan okuma deildir; teknolojik deime, toplumsal deime ve kresellemenin de karsndadr. Slow Food, modern dnyay ciddi bir biimde sorgulamakta ve onunla yzlemektedir. Kk lekli yerel rn reticileri, geleneksel ve yerel gdalardan holanan ve ayn felsefeyi paylaanlar, benzer dnceleri tayan gnll gruplar, kresel Fast Food reticilerinin ortak etkili gcne gereki bir biimde meydan okumaktadrlar.127 Yava Yemek ekonomik adan, artk unutulmaya yz tutmu ve ustalk gerektiren yemek eitlerini bulmay ve bunlarn kresel piyasada yer etmesini salamay amalyor. Kk reticilerin birbirlerini bulmalarn salayarak, brokratik engelleri amalarna yardmc oluyor ve rnlerini dnyann her yerindeki maazalara ve gurmelere tantyor. Hareket, ekolojik inanlar dorultusunda besin maddelerinin genetik modifikasyonuna kar kyor ve organik iftilii destekliyor.128 Yava Yemek Hareketinin temelini convivia oluturmaktadr. Convivia; yerel rnleri ve gelenekleri tevik etmek, basit geleneksel alk ve yemek yeme toplantlar dzenlemek, Yava Yemek mesajn yaymak ve elenmek amalaryla dzenli buluan Yava Yemek ye gruplardr.129 Yava Yemek Hareketi, paylalan deneyimlere dayal bir kalite kavram nermektedir. Bu boyuta dayal bir kavramdr. yi, temiz ve adil boyutlarn iermektedir. yi; gdann gerek bir tat, aroma ve grne sahip olmas boyutunu ierir. Temiz; srdrlebilirlik boyutunu kapsar. Adalet; sosyal srdrlebilirlik boyutudur. Bu boyut; gdalarn etiksel olarak srdrlebilir olmasn, alanlar
126 127

http://www.slowfood.com/about_us/eng/manifesto.lasso (08.06.2010). Yurtseven, a.g.e., s.163. 128 Honore, a.g.e., ss.62-62. 129 Yurtseven, vd., s.18.

39 smrmeyen retim yntemlerinin kullanlmasn ve iyi rnlerin dlanmamasn syler.130 Yediklerimiz; krsal alanlar, geleneklerin sreklilii ve dnyann bio-eitlilii zerinde derin bir etkiye sahiptir. Slow Food hareketi, yemek ve dnya arasndaki gl balar anlamamz gerektiini syler.131 Slow Food, aadaki ilkeleri ama edinir:132 Yerel rn ve retim geleneklerinin srdrlebilirlii, Yerel piirme ve yeme geleneklerinin srdrlebilirlii, Slow Food mesajnn yaylmas, Elenme.

Slow Food Hareketi, bugn dnyann birok lkesinde binlerce yesi bulunan uluslararas bir harekete dnmtr. Hareket, gda konusu dnda, modern dnyayla ilgili konularla da ilgilenmektedir. yelerine; yerel rnlerin tren ve zevkini, geni bir kitle tarafndan unutulan lezzetleri, geleneksel biimlerde yemek piirme ve hazrlama yntemlerini salamaktadr. Gnmzde Slow Food, FastFood tketim modeli karsnda nemli bir g olarak grnmektedir.133 Yava Yemek akm ayn zamanda kresel yiyecek endstrisinin yksek hzl, abucak deien kltrne kar tepkisinin bir parasdr. Durmakszn yayld yarm asrlk bir dnem geiren McDonalds ilk maddi kayplarn 2002de yaad ve hemen ardndan deniz ar ubelerini kapatmaya balad. Birok kii iin McDonalds boykot etmek damak zevkinin kresel bir biimde standartlatrlmasna hayr demenin bir yoludur.134 Slow Food, ortak kltrel ve gastronomik srdrlebilirlii amalayan bir harekettir. Kiilerin demokratik ve gnll katlmna dayanr. Harekete yelik herkese aktr ve bireyseldir.135 2001de New York Times dergisi, Slow Food hareketini
130

Stephen Schneider, (2008), Good, Clean, Fair: The Rhetoric of the Slow Food Movement. College English, 70(4): p.384. 131 Yurtseven, vd., a.g.e., s.23. 132 a.g.e., s.3. 133 a.g.e., 164. 134 Honore, a.g.e., s.66. 135 Yurtseven, a.g.e., s.3.

40 dnyay sarsan 80 fikir arasna dahil etmitir.136 Slow Food Hareketi, btn dnyaya yaylmtr. talya, Almanya, svire, ABD, Fransa, Japonya ve ngilterede Slow Food merkezleri bulunmaktadr. ye alar, yerel gruplar tarafndan organize edilmektedir.137 Gnmzde 132 lkede 100.00i akn yesi bulunan Slow Food hareketi her geen gn genilemektedir.138 Ancak Yava Yemek fikrinin yaylmasn hibir ey geleneksel ifti pazarnn dirilii kadar iyi anlatamaz. Kasaba ve ehirlerde ve genellikle spermarketlerden birka blok tede iftiler bir kez daha meyvelerini, peynirlerini ve etlerini dorudan halka satmaya baladlar.139 Slow Food, gdann tesinde bir noktaya ulam bulunmaktadr. Gelimi bir pazar ekonomisinde, kresel iletmeler tarafndan smrlme korkusu iinde bulunan milyonlarca insann duyarlln yanstmaktadr. Slow Food evre Bildirisi, biyolojik eitlilii ve srdrlebilir gelimeyi tevik etmektedir.140 2.3.3. Cittaslow Cittaslow, kltrel bir eilim olarak bilinen Yava Hareket (Slow Movement)in bir parasdr. Yava Hareketi, homojenize bir dnyaya kar karken, Cittaslow, hedefini ehirlerde yaam kalitesinin iyiletirmesi olarak ortaya koyar. Bir ehrin kltrel eitliliini ve yerel zelliklerini desteklemek Cittaslowun ekirdek deerleridir.141 Cittaslow, Slow Food hareketinden domu bir talyan fikridir ve 15 Ekim 1999 tarihinde talya Orvietoda kurulmutur. Cittaslow Uluslararas Tznde Cittaslowun, ayn felsefeyi paylat ve 09.11.2007 tarihinde Pluebada bir protokol imzalad Uluslararas Slow Food Birliiyle ba vardr. denilmektedir.142 Cittaslow, herkes iin daha iyi bir hayat dncesiyle ehirlerin zel ve nemli ynlerini

136 137

Honore, a.g.e., s.61. Yurtseven, vd., a.g.e., s.19. 138 http://www.slowfood.com/ (08.06.2010). 139 Honore, a.g.e., s.68. 140 Yurtseven, a.g.e., s.164. 141 http://en.wikipedia.org/wiki/Cittaslow (15.05.2010). 142 http://www.cittaslow.net/download/.

41 belirlemek ve evrelerinin esiz niteliklerini ortay koymak amac tamaktadr.143 Cittaslow, 1999 ylnda, Toskana(Tuscany)nn kk bir kasabas olan Greve in Chiantinin gemi belediye bakan Paolo Saturnininin sezgileri araclyla domutur. O, ehrin kalknmas ve yaam kalitesinin iyiletirilmesinin temeli olarak farkl bir fikir sunmu ve bu fikrini lkenin(talyann) her yerine yaymak iin uramtr. Onun dnceleri Bra ( Francesco Guida), Orvieto ( Stefano Cimicchi) ve Positano (Domenico Marrone) belediye bakanlar tarafndan kabul grm ve Slow Food bakan Carlo Petrini ile bir araya gelmiler. Carlo Petrini ve drt kurucu ehrin (Chianti, Orvieto, Bra ve Positano) belediye bakanlarnn Yava ehir Szlemesini imzalamasyla da Cittaslow resmen kurulmutur.144 Greve in Chianti ehrinin Belediye Bakan Paolo Saturnini, Amerikan ehir modeli ehirlerimizi adeta istil etti ve talyan ehirleri tek tip bir grnme brnd. Biz byle bir kresellemenin nne gemek istedik diyerek kurulu amalarn ortay koymaktadr.145 Uluslar aras bir birlik eklinde rgtlenen Cittaslow, alma ilke ve prensiplerini bir tzkle (bkz. Ek 1) kayt altna almtr. 28 madde ve 5 ek belgeden oluan Uluslararas katlm Cittaslow iin yerine Tz, Cittaslow Birliinin kuruluundan, yelerin organlarna, getirilmesi gereken kriterlerden,

sorumluluuna, logo kullanmndan yelik aidat ve fon kullanmlarna kadar pek ok alanda tanmlar ve ilkelerden bahsetmektedir. Birliin Kuruluu maddesinde:146
Cittaslow-Rete Internazionale delle citt del buon vivere (Cittaslow-Yaam kalitesine nem verilen ehirlerin uluslararas a) adl Birlik: ksaca, Cittaslow Bra, Greve in Chianti, Orvieto, Positano kasabalar ile Slow Food(Yava Yemek) Birlii (Amerikan tarz hzl yiyecek (fast food) zincirine muhalif olarak kurulan birlik) arasnda kuruldu. Birliin sresi snrszdr. Birlik, modern ve tarihi binalardan oluan bir ta tayan turuncu renkli bir salyangozu resmeden kendi logosunu kullanacaktr: Logonun ayrlmaz bir paras ise, kullanm tanzim edilecek olan Yaam kalitesine nem verilen ehirlerin uluslararas a sz olacaktr denilmektedir.

143 144

http://www.distinctlycumbrian.co.uk/images/stories/spring%202008%20newsletter.pdf (19.05.2010). http://www.cittaslow.org/index.php?method=section&id=2012&title=Association (15.05.2010). 145 http://www.italyaonline.net/. 146 http://www.cittaslow.net/.

42 Tzkte, uygulamalar Cittaslowun iyi kar yaama amac gtmeyen bir teekkl yaymak olduu

belirtilmektedir. Amac ise ehir organizasyonuna ynelik zm araylar, testler ve vastasyla kltrn destekleyip olarak tanmlanmaktadr. Cittaslow adnn dier dillere tercme edilmeyecei belirtilmekte ve birliin resmi dilleri talyanca ve/veya ngilizcedir denmektedir. Katlm, Taahhtler ve Yetkiler baln tayan III. Paragrafta, birlik organlarnn gerekeli kararlaryla farkl bir hkm verilmedike, Uluslararas Birlie normalde 50 binden fazla nfusu olmayan tm ehirler katlabilir denilmektedir.147 Birliin merkezi ise yle aklanmaktadr: Birliin Ulusal ve Uluslararas merkezi Orvietodur ve via Ripa di Serancia I, 16 adresinde, Aziz John Manastrndaki Palazzo del Gustoda yer alr. Birlik tali merkezlere de sahip olabilir. Yava ehir olarak tanmlanmak istenen ehirlerin deerlendirilmesi bu merkez tarafndan yaplmaktadr. Merkez bu erevede; Temel ilkeleri ieren bir manifesto Yava ehir olarak tanmlanmak istenen ehirlerin imzalamas gereken birlik tz ye ehirlerin listesi Yllk toplant takvimleri

oluturmutur.148 Ekler, nszlerle birlikte bu tzn ayrlmaz bir parasn tekil ederler denildikten sonra, tzk belgesi, yelik dzenlemeleri, sertifikasyon, logo ve resmi deerlendirme kartlarndan oluan eklerin ayrntlarna girilmektedir. Cittaslow Birliinin, uzmanlardan ve farkl disiplinlerden gelen bilim adamlarndan oluan bir Bilimsel Komitesi bulunmaktadr. Komite, Birlik organlarna geni ve gncel bilgi tedarik rol ile birlikte, faaliyetlerin gelitirilmesi iin kltrel bilgi salamakta ve Cittaslow dl/nvan organizasyonunun gerekletirilmesi iin ibirlikleri yapmaktadr. Bilim Kurulu aadaki isimlerden olumaktadr:149

147 148

http://www.cittaslow.net/download/. a.g.k. (29.05.2010). 149 http://www.cittaslow.net/index.

43

Paolo Albano Cumhuriyet Savcs-talya Ezio Manzini Milan Politecnico niversitesi Endstriyel Tasarm Profesr-talya Fabio Parasecoli New York niversitesi Yemek Kltr Profesr-USA Jan Hospers Twente niversitesi Ekonomik Corafya Profesr-Hollanda Giuseppe Roma CENSIS (Sosyal almalar ve aratrma enstits) Genel Mdr-talya Helmut Bott Stuttgart niversitesi Mimarlk Fakltesi Dekan-Almanya Herbert Pfeiffer Mimar -Almanya Krzysztof Skalski Mimar- Polonya Paul Knox Virginia Teknoloji Enstits Kent Planlar Profesr-USA Roberto Pasca di Magliano Roma niversitesi Ekonomik Kalknma Profesr-talya Stefano Mocio Roma niversitesi Profesr ve Meclis yesi-talya Hee Jung Jang Uluslararas Turizm Ynetimi Blm Profesr ve nsan Kaynaklar Gelitirme Blm Dekan Helen Jarvis Newcastle niversitesi Corafya Fakltesi Profesr-ngiltere Ursula Von Petz Mimar-Almanya Cittaslowa katlmak isteyen bir ehir, Birlik Tzne imza atarak baz ykmllklerin altna girmektedir. Cittaslowa ye ehirler ylda bir kez farkl bir ehirde toplanmaktadr. Bu toplantlarda bir yl sresince gerekletirilen faaliyetler

44 gzden geirilmekte ve bir sonraki dnemle ilgili uygulamalar planlanmaktadr. Ayrca Koordinasyon Komitesi tarafndan grevlendirilen uzmanlar yeni ye olan ehirlerin yetkililerine hareketin hedeflerinin ayrntl olarak anlatld bir eitim semineri vermektedirler. Gerektiinde bu uzmanlar ye ehirlerde tertiplenen konferanslara ve seminerlere katlp, Cittaslow dncesini anlatmaktadrlar.150 Tzn yeler baln tayan blmnde, ye ehirlerin Cittaslow Birliinin amalarna, felsefesine ve deerlerine ters dmeleri ya da onun imajna zarar verebilecek davranlarda bulunmalar halinde, Koordinasyon Komitesinin o yeyi acilen ihra etmeyi dnecei belirtilmektedir. Baka bir ihra sebebi olarak ise; yelerin Tzn dzenlemelerine ve bunun yan sra Cittaslow Birliinin Meclisi ve Uluslararas Koordinasyon Komitesi tarafndan alnan kararlara riayet etmemeleri ve Birliin ilkelerine ak bir ekilde ters olan belgelenmi bir faaliyet iin de olmalar gsterilmektedir.151 Cittaslow Uluslararas bir Birlik eklinde rgtlendii ve katlm gnll olduu iin ye ehirlerden yllk belli cretler almaktadr. Her yl en ge Haziran aynn 30unda denmesi gereken cretler erevesinde 2009 yl iin aadaki tutarlarda yllk yelik creti tespit edilmitir: Binden az nfusu olan ehirler 600.00 Euro, 5 binden az nfusu olan ehirler 750.00 Euro, 5-15 bin nfusu olan ehirler 1,500.00 Euro, 15-30 bin nfusu olan ehirler 2,500.00 Euro ve 30 binden fazla nfusu olan ehirler 3,500.00 Euro.152 Cittaslow, logo olarak salyangozu semitir. Salyangoz, Cittaslowun temel felsefesi olan yavalk ve dinlenmeyi temsil etmektedir. Salyangoz, patikas boyunca yol alabilmek iin ok zaman harcar, acele etmez ve evini kolayca her yere gtrr. Salyangoz yavatr. Yavalk temel erdemdir. Akl ve arball ifade eder. Cittaslow, bu dnsel yapy genileterek; yaval, uygarlk yerine doann tercih edilmesi olarak tanmlar.

150 151

http://www.italyaonline.net/. http://www.cittaslow.net/download/. 152 a.g.k.

45 Salyangozlarn yaamndan, iki temel sonu karabiliriz: Salyangoz yava harekettir. (Hzl olmak, insan dncesiz ve aklsz klar.) Salyangoz evini zerinde tar. (Nerede salyangoz varsa, evi de oradadr.)153

Resim 2.2. Cittaslow Logosu

Kaynak:http://www.cittaslow.net/. Tarih bir ato. Onun hemen dibinde ada hayat sembolize eden beton bina. nlerinde yava ve emin admlarla ilerleyen bir salyangoz. Btn bunlar bir amblemi oluturan unsurlar ve her birinin ifade ettii anlamlar var. rnein tarih ato gemii, gemi nesillerden miras kalan kltrel deerleri, dier anlamyla yitirilen pek ok deeri ifade ediyor. Betonarme bina ise ada medeniyetin sembol zevksiz, ruhsuz ve donuk. Birbirinden farkl anlamlar artran iki binann hemen nndeki salyangoz ise belli bir hayat tarzna kar cidd bir protestonun ifadesi. Hzl yaamann dier ad olan Amerikan tarz hayata bir alternatif olarak, hayat yava, tadna vara vara, sknet iinde yaamay ngren bir sembol. Yemek kltrnden ehir planlamasna kadar her eyin yavalk, sakinlik ve bir de tarih mirasa sayg prensipleriyle dzenlenmesi gerektiini anlatyor.154

153 154

Yurtseven, a.g.e., s.3. http://www.italyaonline.net/Italya/hakkinda/makaleler/Sakin%20Sehirler.htm (13.05.2010).

46

2.4. CITTASLOW KRTERLER Cittaslowa giri ncesinde ehirlerin bir deerlendirmeden gemesi

gerekmektedir. yelie kabul iin bir ehirde Cittaslow hedefleri iin yaplan z deerlendirmeden en az 50 puan almak baka bir deyile kriterlerden %50sini gerekletirmi olmak gerekiyor.155 Cittaslow olabilmek iin ehir nfusunun 50.000in altnda olmas

gerekmektedir ve 50. 000in zerinde nfusu olan yerleim yerleri bavuruda bulunamamaktadr. Cittaslowa ye olan ehirlerin, ehrin, evre ve ehirsel doku kalitesini teknoloji kullanarak iyiletirmek, yerel reticiler ve tketiciler arasnda iletiimi ve diyalogu tevik etmek, evreyi korumak, srdrlebilir gelimeyi desteklemek, doal ve evreye dost tekniklerle yiyecek retimine destek salamak gibi aada belirtilen 7 balk altnda 59 ana lt ve 3 zel koulu gerekletirmeyi kendine hedef koymas ve bu alanlarda almaya balamas gerekmektedir.156 Bu ltlerin snflandrld 7 ana balk unlardr: 1. evre politikalar 2. Altyap politikalar 3. Teknolojiden Yararlanarak Kent Kalitesinin Artrlmasna Ynelik Faaliyetler 4. Yerel rnlerin ve retimin Desteklenmesi 5. Misafirperverlik/Konukseverlik 6. Farkndalk 7. Slow Food Faaliyet ve Projelerinin Desteklenmesi 2.4.1. evre Politikalar 1. Hava, su ve toprak kalitesinin varolan yasal dzenlemeler tarafndan belirlenen parametrelere uygunluunun salanmas. 2. Kentsel ve zel atklarn snflandrlarak toplanmasnn desteklenmesi ve bu uygulamann yaygnlamasn salayacak planlarn yaplmas. 3. Evsel ve endstriyel atklarn geri dnmnn desteklemesi ve yaygnlatrlmas.
155 156

http://sustainablecities.dk/. http://www.utikad.org.tr/haberler/?id=3767 (15.05.2010).

47 4. Kentsel atk su iin kanalizasyon filtresinin oluturulmas. 5. Alternatif enerji kaynaklarnn (yenilenebilir kaynaklar, yeil hidrojen, mini hidroelektrik g kaynaklan, bio-yakt vb.) kullanmna dikkat ekilerek, yerel ynetimlerce planlanan enerji tasarrufunun salanmas. 6. Genetiiyle oynanm rnlerin kullanmnn nlenmesi iin dzenleme yaplmas. 7. Reklam panolarnn ve dkkan vitrinlerinin dzenlenmesi. 8. Elektromanyetik kirliliin kontrolne ilikin sistemlerin kurulmas. 9. Grlt kirliliinin kontrol edilmesi ve azaltlmasna iin planlar yaplmas. 10. Kent aydnlanmas iin (k kirliliinin nlenmesi) sistem ve programlar gelitirilmesi. 11. evresel ynetim sistemlerine uyum salanmas (EMAS ve Yerel Gndem 21e katlm).157 2.4.2. Altyap Politikalar 1. Tarihi meknlarn, merkezi kayt altna alnm binalarn ve yksek kltrel deeri olan nesnelerin koruma planlarnn yaplmas. 2. Tat gvenlii ve trafik aknn salanmas. 3. Okullara ulamn kolaylatrlmas ve kamu binalaryla balantnn salanmas iin bisiklet yollarnn yaplmas. 4. zel ulamda alternatif yntemlerin desteklenmesi, yaya alanlarnn ve kamu tamaclnn salanmas (kent d otopark, yryen merdiven, bisiklet yollarnn okullarn ya da i alanlarnn yaknndan gemesi). 5. Engelliler iin kamu alanlarnn eriilebilir olmas, mimari engellerin kaldrlmas ve teknolojiye ulaabilmelerini salayan yasal dzenlemelerin uygulanmas. 6. Aile yaamn ve genel aktiviteleri destekleyici programlarn oluturulmas (rekreasyon, spor, yal ve kronik hastalara ynelik ev hizmetleri, sosyal merkezler, kamu tuvaletleri vb.). 7. Tbbi yardm merkezlerinin kurulmas.
157

Yurtseven, vd., a.g.e., s.42.

48 8. Yeil alanlarn oluturulmas ve hizmet alt yaplarnn bulunmas (oyun alanlar, birbirleriyle birleen yeil alanlar vb.). 9. Doal rnlere ynelik ticaret alanlarnn kurulmas ve ticaretin genilemesine ynelik planlar oluturulmas. 10. Blge halknn alverite sorun yaamamas iin esnafla anlama yaplmas, blge halknn alverite sorun yaamas halinde yardm salayacak dost maazalarn kurulmas. 11. Geri kalm kent alanlarnn tekrar geliimine ve kullanmna ynelik projeler gelitirilmesi. 12. Kentin yeniden tasarmna ve iyilemesine ynelik programlar yaplmas. 13. U.R.P. ilevlerinin, Cittaslow bilgi brolaryla btnletirilmesi.158 2.4.3. ehir Kalitesinin Artrlmasna Ynelik almalar 1. Biyo-mimari alanlarnn kurulmas, biyo-mimarinin gelitirilmesi ve tantlmas iin planlar yaplmas. 2. Kentte kablosuz sistemlerin kurulmas. 3. Elektromanyetik alanlarn izlenmesine ynelik sistemlerin kurulmas. 4. p bidonlarnn kt grnmnn nlenmesi ve atk su toplama sistemi iin planlar yaplmas. 5. Kamu ve zel alanlarn yeillendirilmesinde doal mimari yapyla uyumlu olan yerli ve zgn bitkilerin kullanlmasn salayan planlar yaplmas ve tantlmas. 6. Kent halkna eitli hizmetler vermeye ynelik planlar yaplmas (belediye hizmetlerinin internet zerinden gerekletirilmesi ve halka internet eitimi verilmesi). 7. Grlt kontrolne ynelik planlar yaplmas. 8. Kentin renk planlamasnn yaplmas. 9. Tele-igcnn tantlmas ve desteklenmesi.159

158 159

http://www.berwick-cittaslow.org.uk/Cittaslow/FuturePlans.htm (13.05.2010). www.disscouncil.com/.../Cittaslow%20Community%20Chest%20Criteria.doc (13.05.2010).

49 2.4.4. Yerel rnlerin ve retimin Desteklenmesi 1. Organik tarmn gelitirilmesi ve tantlmas iin gerekli planlarn yaplmas. 2. Yerel esnaf ve zanaatkarlarn rettii rnlerin kalite sertifikalarnn oluturulmas. 3. Yok olma tehlikesinde olan el sanatlarnn korunmasna ynelik programlarn gelitirilmesi. 4. Yok olma tehlikesinde bulunan geleneksel mesleklerin korunmas. 5. Yava Yemek (Slow Food) ibirliiyle, okullarn yemek hizmetlerinde organik, yerel ve zgn rnlerin kullanlmas. 6. Yava Yemek (Slow Food) ibirliiyle, okullarda beslenme ve tat eitiminin verilmesine ynelik programlarn gelitirilmesi. 7. Yok olma tehlikesinde olan zel tarifli gastronomik rnlerin kullanm ve retiminin desteklenmesi. 8. Kente zg rnlerin saymnn yaplmas ve ticaretinin desteklenmesi (iftilerin ve yerel pazarn harekete geirilmesi). 9. Kent aalarnn saym ve kentteki ant aalarn korunmas. 10. Yerel kltrel aktivitelerin korunmas ve desteklenmesi. 11. Kent ve okul bahelerinin, yerel kltrn gelimesine olanak salamas iin desteklenmesi.160 2.4.5. Misafirperverlik 1. Turistlerin bilgilendirilmesi ve kent halkna konukseverlik kalitesiyle ilgili eitim verilmesi. 2. Tarihi merkezlerde uluslararas turizm iaretleri ve turist seyahat rehberinin kullanlmas. 3. Kentin Yava Seyahat Rehberinin hazrlanmas (brorler, web siteleri vb.). 4. Turistlerin kente ve belirli aktivitelere ulamn kolaylatrc plan ve politikalarn izlenmesi (oto park, kamu alanlarna alma saatlerinde esneklik kazandrlmas vb.).
160

http://www.winchester.gov.uk/Documents/committees/town%20forum/WTF066%20%20Appendix% 201.pdf (13.05.2010).

50 5. Turistik iletmelerinin, genel olarak esnafn, fiyatlarnn saydam olmasn ve fiyatlarn kuruluun nnde sergilenmesinin salanmas.161 2.4.6. Farkndalk Oluturma 1. Kent halknn, Cittaslowa katlm motivasyonunun salanmas iin, Cittaslow sonular ve yntemi konusunda bilgilendirilmesi. 2. Kent halknn Yava Yaam Felsefesini anlamas iin programlar gelitirilmesi. 3. Slow Food ve Cittaslow
162

faaliyetlerinin

yaylmasn

salayacak

programlarn gelitirilmesi.

2.4.7. Slow Food Faaliyet ve Projelerinin Desteklenmesi 1. Yerel Yava Yemek (Slow Food) birliinin kurulmas. 2. Yava Yemek ibirliiyle, okullarda yiyecek ve tat eitimi programlarnn oluturulmas. 3. Yava Yemek ibirliiyle, okullarda sebze bahelerinin kurulmas. 4. Yok olma tehlikesinde bulunan rnlerin ve trlerin korunmasna ynelik bir ya da daha fazla Yava Yemek projesinin uygulanmas. 5. Yava Yemek tarafndan korunan yerel rnlerin kullanlmas ve okul kantinlerinde beslenme geleneklerinin (yemek hizmetleri ve yemek eitim programyla beraber) srekliliinin salanmas. 6. Yerel rnlerin Slow Food Program kapsamnda desteklenmesi. 7. Yiyecek derneklerinin ve Terra Madre163 Projesinin desteklenmesi.164 2.5.8. zel Koullar 1. Yava Kent eylem-kimlik kampanyas iin gerekliliklerin karlanmas. 2. Slow Food Presidiann desteklenmesi ve oluturulmas.

161 162

http://www.comune.greve-in-chianti.fi.it/attach/slow-statuto-en.pdf (13.05.2010). a.g.k. 163 Terra Madre, talyanca bir kelimedir ve Trkey e Toprak Ana olarak evrilmitir. Bir kavram olar ak Terra Madre; kresellemenin tr ve kltr eitliliini, yerel ekonomileri ve yerli bilgi birikimini yok ettii bir dnyada, buna direnen kk reticileri bir araya getiren Uluslar aras Gda Topluluklar Adr. (Vandana Shiva, (2010), Yeryz Demokrasisi, Ali K. S. vd.(ev), BGST Yaynlar, stanbul: ss.222-225). 164 http://www.cittaslow.net/download/.

51 3. ye kentlerin resmi yazmalarnda Yava Kent amblemini kullanmas ve internet sitelerine Yava Kent felsefesini ieren bir blm koymas.165 2.5. SRDRLEBLRLK VE CITTASLOW LKS Srdrlebilirlii, ekosistemdeki eitliliin ve yenilenemez kaynaklarn gelecek nesillere aktarlabilmesi iin, insann ekosistem zerindeki olumsuz etkilerinin kontrol altna alnmas olarak tanmladmzda evrenin n plana karld bir yaklamdan sz ediyoruz demektir. Yani srdrlebilirliin temel unsuru evreye yaklam tarzdr. Cittaslow kriterlerini incelediimizde de evrenin nemli bir yer tuttuunu, hatta kriterlerinin ilk ana baln evre politikalarnn oluturduunu grmekteyiz. Bu balamda, hava, su ve toprak kalitesinin nemsenmesi, evreye uyumlu yenilenebilir enerji kaynaklarnn kullanlmasnn tevik edilmesi, evsel ve endstriyel atklarn geri dnmnn desteklemesi ve yaygnlamas Cittaslowun ncelikleri arasnda bulunmaktadr. Srdrlebilir kent fikirleri ve uygulamalarnn temelinde; dnyamzda yaanan sorunlarn zm iin; kent odakl zmlerin bulunmas ve kentlerin baka sistemlerle ilikili bir sistem olduu konusu yatmaktadr. Cittaslow(Yava kent), yaklam da srdrlebilir kent yaklamlarndan biri olarak tanmlanabilir. Srdrlebilir kent yaklamlarnn temelinde, yaam ortam olarak kentlerin daha yaanabilir ve salkl yerler olmasnn salanmas, yerel lekte atlan admlar ile kresel lekte srdrlebilirliin salanmas hedefi gdlmektedir.166 Cittaslow tzne baktmzda da, Cittaslow yesi olan kentlerde bulunmas gereken ya da ye kentlerin salamakla zorunlu olduklar artlarn srdrlebilirlikle uyumludur. Cittaslowda unlar mevcuttur; geri kazanm ve geri dnm tekniklerine deer veren, blgenin ve kent dokusunun karakteristik zelliklerinin muhafaza edilmesine ve gelitirilmesine ynelik uygulanan bir evre politikas, blgede oturma k iin deil ona deer verildii iin, onu bozmayan fonksiyonel olarak uygulanan bir altyap politikas, evrenin ve kent dokusunun kalitesini artrmaya ynelik teknolojilerin

165 166

http://www.comune.greve-in-chianti.. Uslu, a.g.m., s.49.

52 kullanm, genetii deitirilmi gdalar yerine doal tekniklerle elde edilen ve doayla uyumlu olan gda maddelerinin retimi ve tketimi.167 Cittaslow(Yava ehir) kriterlerinin yan sra Cittaslowun temel amalar da srdrlebilirliin amalaryla rtmektedir. Cittaslowun temel amalarn aadaki gibi sralayabiliriz :168 Teknolojiyi kullanarak, yaamn kaliteli ve ekilebilir olmasn salamak, Blgeye zg deerlerle srdrlebilir gelimeyi salamak, Yerel ekonomik yaama katk yaparak gelir adaletini salamak, Doal evreyi ve tarihi deerleri korumak.

Birbiriyle rten bunca zelliklerine karn Cittaslow ve srdrlebilirlik kavramlar; insan ve evre(doal, yapl, sosyal, ekonomik ve kltrel) ilikisinin farkl alarn iermektedir. Birbirlerinden farkl olarak, srdrlebilirlik daha ok evre ile ilgili iken, Cittaslow daha ok insan ile ilgilidir. Srdrlebilirlik gelecek ile ilgili iken, Cittaslow gelecekle ilgili ynleri de bulunmakla birlikte imdiki zaman ile daha ok ilgilidir.169 Bu bilgilerden hareketle Cittaslow kriterlerinin, srdrlebilirliin evresel, ekonomik ve sosyal boyutlar asndan belli hedeflerini paylat ancak kapsam olarak snrl kald grlmektedir. Bir baka adan sylemek gerekirse, Cittaslow, daha ok bir kentte yaayan insanlarn yaam kalitelerini arttrmaya dnk almalara odaklanmtr. Literatrde kentsel yaam kalitesi170ni arttrmaya ynelik almalar olarak adlandrlan bu almalar, zellikle, kentsel altyap, iletiim, ulam ve konut alanlarn kapsamaktadr.

167 168

http://www.cittaslow.net/download/. Yurtseven, vd., s.40. 169 Z. Asl Grel er, (2009), Kentsel Yaam Kalitesinin Belediye Hizmetleri Kapsamnda Belirlenmesine ve Gelitirilmesine Ynelik Bir Yaklam: Orta lekli Kent rnekleri , Doktora Tezi, Gazi niversitesi Fen Bilimleri Enstits, An kara: ss.21-22. 170 Kentsel Yasam Kalitesi, dar anlamyla, toplumsal, ekonomik ve meknsal eler asndan kent tanmna giren yerlerde, kentsel alt yap, iletiim, ulam, konut ve benzeri olanaklarn sunulma dzeyinin nceden belirlenen llerin stnde olmas durumudur http://tr.wikipedia.org/wiki/Ya%C5%9Fam_ kalitesi (25.06.2010).

53

2.6. DNYADA CITTASLOW (YAVA EHR) UYGULAMALARI Dnyadaki yava kentlerin yarya yakn talyada yer almaktadr. Bununla birlikte, talyann dndaki pek ok lkenin ilgisi Cittaslow zerine ekilmitir. Gnmzde bata Avrupa olmak zere dier ktalardaki lkelerde de Cittaslow yaygnlk kazanmaktadr.171 Cittaslow, talyada balam ancak talya snrlar dnda genilemitir.172 2.6.1. Dnyada Cittaslow Uygulamalarna Genel Bak Almanya, Amerika Birleik Devletleri, Avustralya, ngiltere, Norve, Polonya ve Yeni Zelandada Cittaslow ye says her geen gn artmaktadr. Yava ehirler hareketi ilk toplantsn talyann Orvieto kentinde yapmtr. ngilteredeki Yava ehirler ana Ludlow kasabas nclk etmi ardndan Norfolktaki Alysham ve Diss kasabalar Mart 2006da birlie katlmtr. ngilterede sertifika bekleyen baka ehirler de bulunmaktadr. Almanyadan, aralarnda Hersbruck, Ldinghausen, Schwarzenbruck, Waldkirch ve berlingenin de bulunduu 7 ehir tescilli Cittaslow olmutur Avustralyada iki, Avusturyada bir Cittaslow bulunmaktadr. Portekiz ve Polonyada 4er, Belikada ise ehir onay beklemektedir. Gney Korede birok belediye resmen Cittaslow destekisi konumundadr.173 Cittaslowa ye olan ehirler aada lkelerine gre alfebetik olarak sralanmtr. Avustralyadan 2 ehir: Goolwa ve Katoomba, Avusturyadan 3 ehir:Enns, Hartberg ve Horn, Belikadan 4 ehir: Chaudfontaine, Enghien, Lens ve Silly, Kanadadan 2 ehir: Cowichan Bay ve Naramata, Danimarkadan 1 ehir: Svendborg, Fransadan 1 ehir: Segonzag, Almanyadan 10 ehir: Bad Schussenried, Deidesheim, Hersbruck, Ldinghausen, Marihn, Nrdlingen, Schwarzenbruck, berlingen, Waldkirch ve Wirsberg, ngiltereden 9 ehir: Aylsham, Berwick upon Tweed, Cockermouth, Diss, Linlithgow, Ludlow, Mold, Perth ve Sturminster Newton, Hollandadan 2 ehir: Alphen Chaam ve Midden-Delfland, talyadan 68 ehir: Abbiategrasso, Acqualagna, Acquapendente, Altomonte, Amalfi, Amelia, Anghiari, Asolo, Barga, Bazzano, Borgo Val di Taro, Bra, Brisighella, Bucine, Caiazzo, Capalbio,
171 172

http://www.yapi.com.tr/Haberler/yavas-sehir-hareketi-100-kente-yayildi_68844.html (19.05.2010). http://en.wikipedia.org/wiki/Cittaslow (15.05.2010). 173 http://www.yapi.com.tr/.

54 Casalbeltrame, Castel San Pietro Terme, Castelnovo ne Monti, Castelnuovo Berardenga, Castiglione del Lago, Castiglione Olona, Cerreto Sannita, Chiavenna, Chiaverano, Cisternino, Citt della Pieve, Citt SantAngelo, Civitella in Val di Chiana,Cutigliano, Fontanellato, Francavilla al Mare, Galeata, Giffoni Valle Piana, Giuliano Teatino, Greve in Chianti, Guardiagrele, Levanto, Massa Marittima, Monte Castello di Vibio, Montefalco, Morimondo, Novellara, Orsara di Puglia, Orvieto, Pellegrino Parmense, Penne, Pianella, Piossasco, Pollica, Positano, Pratovecchio, Preci, San Daniele del Friuli, San Gemini, San Miniato, San Potito Sannitico, San Vincenzo, Santa Sofia, Scandiano, Stia, Suvereto, Teglio, Tirano, Todi, Torgiano, Trevi ve Zibello, Yeni Zellandadan 1 ehir: Matakana (Rodney District), Norveten 3 ehir: Eidskog, Levanger ve Sokndal, Polonyadan 6 ehir: Biskupiec, Bisztynek, Lidzbark Warminski, Murowana Golina, Nowe Miasto Lubawskie ve Reszel, Portekizden 4 ehir: Lagos, Sao Bras de Alportel, Silves ve Tavira, Gney Koreden 6 ehir: Damyang, Hadong, Jangheung, Shinan, Wando ve Yesan, spanyadan 6 ehir: Begur, Bigastro, Lekeitio, Mungia, Pals ve Rubielos de Mora, sveten 1 ehir: Falkping, svireden 1 ehir: Mendrisio, Trkiyeden 1 ehir: Seferihisar, Amerika Birleik Devletlerinden 1 ehir: Sonoma. 10 Haziran 2010 tarihi itibariyle Cittaslow, 20 lkeden 132 ye ehir saysna ulamtr. 174 Dnyadaki Cittaslowa ye ehirlerin Cittaslowa bak tarzlar birbirine gre farkllklar iermektedir. rnein; talyadaki Cittaslow ehirlerinin bir ksm belli bir gelimilik seviyesine ulamlar ve belli kriterlere sahipler. Bu gibi ehirler Cittaslowa turizmlerini dzenlemek iin ye olmular. Bir ksm ehirler de ellerinde olan kaybettikleri iin piman olmular ve Cittaslow ile bunlar tekrar kazanma beklentisi iindeler (Turizm ehri olan Bodrumun sakin ehir olmaya almas gibi). Bir ksm ehirler de Seferihisarda olduu gibi Cittaslowa ye olup kendilerini belli bir formatla gelecee tamak, geleceklerini ekillendirmek istemektedirler. Bunlarn yannda ok fazla turizm ve kalknma amac ve beklentisi olmayan, evreye ynelik kayglar olan, doaya daha yakn olmak isteyen, kendi halknn daha salkl yaamasn arzulayan ehirler de var. Yani turizm beklentisinden, kalknma beklentisinden ok kendi halknn salkl yaamas iin Cittaslowa ye olan ehirler var. Fakat Cittaslowa ye ehirlerin ou Cittaslowu bir yerel kalknma modeli olarak grp ye olmu ehirlerdir.
174

http://www.cittaslow.org/index..

55 ehirlerinin kalknmas, bunun sonucunda ehir halknn yaam kalitesinin ykselmesi iin ye olmu ehirlerdir.175 2.6.2. Cittaslow Uygulamalarnda lke Deneyimleri Dnya deneyimleri olarak, Cittaslowun kurulduu lke talyadan Orvieto, Avrupa Birlii lkesi olarak ngiltereden Ludlow ve Cittaslowun Avrupa dnda yayld ilk lke ve kta olan Avustralyadan Goolwa ehirleri incelenecektir. 2.6.2.1.Orvieto-talya talya, kuzeyde Orta Avrupaya dayanan, gneydou ynnde Akdenize girmi izme biiminde bir yarmada ile Sicilya ve Sardinya adalarndan olumaktadr. Baehri Roma, dier nemli ehirleri Milano, Napoli, Torino ve Cenovadr. Parlamenter demokrasiyle ynetilmektedir.176 Kuzeyde Fransa, svire, Avusturya ve Slovenyayla kara snr vardr. Bamsz iki Avrupa lkesi olan Vatikan ve San Marinoda talyann yarmadadaki topraklar iine skm lkelerdir.177 Rnesans hareketi, talyann Toskana kentinde domu ve tm Avrupaya buradan yaylmtr. talyann bakenti Roma, yzyllar boyunca Bat uygarlnn merkezi olmu, mimaride barok slbunun douuna tanklk etmi ve eskiden beri Katolik Kilisesinin merkezi olmutur. talya, 1957 ylnda bakent Roma da imzalanan Roma Antlamasyla kurulan Avrupa Birliinin kurucu yelerindendir. Gnmzde talya, dnya insan gelime endeksi sralamasnda yirminci, yaam kalitesi endeksinde sekizinci srada yer alan gelimi bir lkedir. 178 Cittaslow rnei olarak inceleyeceimiz Orvieto, 3000 yllk gemie sahip kk bir talyan kentidir.

175

Blent Kstem, Cittaslow Seferihisar Temsilcisi, 12 Mays 2010 tarihinde Seferihisarda Yaplan Mlakat, (Ek 2). 176 Talip Kkcan, (2001), talya, slam Ansiklopedisi, C.23, Trkiye Diyanet Vakf Yaynlar, stanbul: ss.445-446. 177 http://tr.wikipedia.org/wiki/%C4%B0talya (07.06.2010). 178 a.g.k.

56 Harita 2.1. talya Orvieto Kenti

Kaynak: http://www.alumnitravel.utoronto.ca/images/explore/maps/Italy Sorrento OrvietoMap2008.jpg (25.06.2010). Yaklak 10.000 kiilik nfusa sahip bu kent, 1999 ylnda Yava Kent(Cittaslow) Hareketine katlmtr. talyadaki Cittaslow rnei olarak Orvietoyu almamzn en temel nedeni bu kentin Cittaslowun kurucu yelerinden biri olmasdr. Yavalk, Orvietodaki ou objeyi, uygulamay ve yeri etkilemitir. Kentin en nl yava objeleri, yerel yemekleridir. Cittaslowa yelikle birlikte kentte organize edilen yemek turlarna katlan ziyaretiler, Orvietodaki, zeytinya, peynir ve taze makarna reticileriyle bir araya gelmektedir. Krsal turizmle ilikili olan yava konukseverlik, kentteki rnler erevesinde gereklemektedir.179 Orvietodaki Lezzet Saray, kentin alk konusundaki nn artran hadise ve gsterimleri desteklemek iin kurulmu olan bir bina ve ayn zamanda bir balang yeridir. Buras, yaval hem korumak hem de simgelemek iin kullanlan bir alan olarak da tanmlanabilir. Buras tehdit altndaki yerel sebze ve meyve eitlerini korumann yan sra, Orvieta mutfa piirme yntemlerinin zgn tariflerini muhafaza etmek iin kullanlmaktadr. Ayrca Lezzet Saray, yiyecek ve arap reticileri, kamu kurulular ve zel giriimciler iin bir buluma noktasdr. Lezzet Saray, bugnlerde,
179

http://www.orvieto-info.com/ (12.06.2010).

57 Cittaslow Uluslararas merkezine ev sahiplii yapmaktadr.180 Okul yemeklerinin gzden geirilmesi, Cittaslow olduunda Orvietann tevik etmeyi stlendii en nemli meseledir. O tarihten beri, ocuklarn lezzet eitiminin yannda, yiyecekler yoluyla yaadklar evre hakknda bilgi edinmelerini ve bilinlenmelerini artrmak iin frsatlar oluturulmu. Bu yndeki son giriimlerinden birisi, ocuklarn yaz aktiviteleri iin Lezzet Saray tarafndan Hadi lezzeti resmedelim adyla balatlan projedir. Bu proje, ehri tm hislerini kullanarak tecrbe etmeleri iin ocuklar tevik etmeye odaklanmtr. Proje erevesinde, 2007 yl Temmuz ayndan balayarak 10 ya ve altndaki ocuklar drt hafta boyunca doal boyalarla resim yapma kurslar verilmitir. Ayn programn bir paras olarak, ocuklarn geleneksel ve mevsimlik yerel rnlere kar bilgili hale getirmek ve bunlar bir yemekte nasl birletireceini ve yemei hazrlarken bu grevi dierleriyle nasl paylaacan tecrbe etmek iin, duyusal laboratuarlarda (lezzet laboratuarlar) yer almalar salanmtr.181 Tablo 2.1. Hadi lezzeti resmedelim projesinden haftalk bir program.
Pazartesi Sal aramba Perembe Cuma Renklere balamak iin serbest konu: doal pigmentlerin kullanm, okuma saati ve bahe rnleriyle kahvalt hazrlama Beyaz kada balang: doa temas, evredeki manzaray bireysel olarak yeniden izme, okuma saati, Orvietodan gelen geleneksel unlu mamullerle nasl kahvalt yaplaca ve karakalemin nasl kullanlaca Duvarlar: meyve temas, derin renklerin kullanl, toplu bulmaca zme,okuma saati v e mevsim meyveleriyle kahvalt Van Goghun dnyas: mum renklerinin kullanm,buday tarlasndaki kargalar zerine bireysel alma, okuma saati ve kahvalt Hepimiz ressamz: sebze temas, sulu boya kullanm, sakin doa zerine bireysel alma,okuma saati ve kahvalt

Kaynak: Miele, 2008: 143. Bir dier yava kent uygulamas, kent halknn yava bir kentte yaadklarn fark etmelerine yneliktir. 2006 ylnda balayan bu uygulama, Yava Pazar olarak adlandrlmaktadr. Buna gre, Mart ve Mays aylarndaki be pazar gn Yava Pazar olarak bilinmektedir. Bu gnlerde tarihi merkezlere ara alnmamakta, al-veri alanlar ak tutulmakta, krsal el sanatlar sergisi, yerel arap ve yiyecek tadm alanlar

180 181

Miele, a.g.m., s.143. a.g.m., s.143.

58 oluturulmakta ve kent merkezinde yerel okullarla birlikte konserler verilmektedir.182 2.6.2.2. Ludlow-ngiltere Resm ad United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland (Byk Britanya ve Kuzey rlanda Birleik Krall) olup ksaca Byk Britanya veya Birleik Krallk eklinde de sylenir. Dnya genelinde yaygnlkla kullanlan ngiltere ise aslnda devletin ana topraklarn meydana getiren drt mill-coraf blgeden en bynn addr (England; dierleri skoya, Wales/Galler, Kuzey rlanda). ngilterenin baehri Londradr. Nfusu 1 milyonu aan baz dier nemli ehirleri Manchester, Birmingham, Liverpool, Bristol ve Leedstir.183ngiltere, Birleik Krall oluturan 4 mill-coraf blgeden en geni ve en kalabalk olandr.
184

Birleik Krallk

nfusunun yaklak %85i ngilterede yaamaktadr.

Cittaslow rnei olarak inceleyeceimiz Ludlow, ngilterenin Shropshire blgesinde bir pazar kasabasdr. Ludlow, grltl bir nehrin kysnda yer alan tepedeki yer anlamna gelmektedir. Yaklak 10,000 kiilik bir nfusa sahip olan Ludlow, Ortaaa ait surlarla evrilidir ve yaklak 500 tescilli tarihi binaya sahiptir.185 Ludlow, ngilterenin en iyi Pazar ehri olarak bilinmektedir. Ana Caddesinde, byk
186

firmalarn

temsilciliklerinden ziyade kk, bamsz i yerleri bulunmaktadr.

ngilterede baka ye ehirler bulunmasna karn Cittaslow rnei olarak Ludlowu tercih etmemizin nedeni; bu ehrin ngilterenin Cittaslowa ye ilk ehri olmasndan kaynaklanmaktadr. Ludlow, Cittaslow ana 24 Kasm 2003 tarihinde dahil olmutur.187

182 183

Miele, a.g.m., s.144. Azmi zcan, (2000), ngiltere, slam Ansiklopedisi, C.22, Trkiye Diyanet Vakf Yaynlar, stanbul: s.296. 184 http://tr.wikipedia.org/wiki/%C4%B0ngiltere (07.06.2010). 185 http://en.wikipedia.org/wiki/Ludlow (21.06.2010). 186 http://www.cittaslowludlow.org.uk/page.php?Pid1=3&PLv=1 (21.06.2010). 187 a.g.k.

59

Resim 2.3. Cittaslow Ludlow Sembol

Kaynak: http://www.cittaslowludlow.org.uk/images/Agenda/_final%20print %20res.pdf (25.06.2010). Cittaslow Ludlow amacn, Ludlow civarnda yaayan ve alan insanlarn yaam kalitesini korumak ve arttrmak iin elinden geleni yapmak olarak aklamaktadr. Bu erevede; bir Cittaslow olarak Ludlowda, tek tiplilii deil farkll tevik etmek, yerel kltr ve gelenekleri desteklemek, srdrlebilir evre iin almak, yerel rn ve retimi destekleyip tevik etmek, zellikle ocuklar ve genleri baz alarak salkl yaam tevik etmek iin faaliyetler gerekletirilmektedir.188 Festivaller ve panayrlar asndan Ludlow zengin bir ehir konumundadr. Cittaslowun en nemli deerlerinden olan yerel kltr, gelenek, retim ve yiyeceklerin desteklenmesi balamnda bu festival ve panayrlar ayr bir neme sahiptir.Ludlowun balca festival ve panayrlar:189 Ludlow Festivali:1960 ylndan beri her yl Haziran aynn sonu ile Temmuz aynn banda kutlanmakta olan, tiyatro gsterilerini de ieren bir mzik festivalidir. Ludlow Marches Yiyecek ve ecek Festivali: Eyll aynda Ludlow ve civarnda gerekletirilen150nin zerinde yerel gda reticisinin mallarn sergileyip satt bir gda festivalidir. Ortaaa Noel Panayr: Kasm aynn sonlarnda Ludlow atosunda ve

Pazar meydannda gerekletirilen Ludlowdaki dier yllk bir etkinliktir.

188 189

http://www.cittaslowludlow.org.uk/. http://en.wikipedia.org/wiki/Ludlow (21.06.2010).

60 Ludlow, Birleik Krallkn ilk Cittaslow yesi olmas nedeniyle Birleik Krallkn Cittaslow yava hareket ann n safnda yer almaktadr. Cittaslow Ludlow, Cittaslow amalar dorultusunda, ehirle ilgili olarak yaplan projelere destek salamaktadr. Bu erevede destekledii projeler:190 Ludlowda Sanat :bo dkkn camlarna resimler projesi Ludlow ehrinin gelitirilmesi projesi Ludlow ho bir kartpostaldr kampanyas Ludlowa gveni artrma projesi Ludlow Ticaret Odas tarafndan hazrlanan yeni bamsz dkkan listesi projesi 2.6.2.3. Goolwa-Avustralya Avustralya, gney yarm krede yer alan bir lkedir. Hint ve Byk Okyanus arasnda uzanr. Tamam bir ktay kaplayan tek lkedir. Komular Endonezya, Dou Timor, Papua Yeni Gine, Solomon Adalar, Vanuatu, Yeni Kaledonya ve Yeni Zelandadr. Bakenti Canberra, en byk ehri ise Sydneydir. Hibir lkeyle kara snr yoktur. Toprak bakmndan Rusya, Kanada, in, ABD ve Brezilyadan sonra 6. en byk lkedir. Avustralya, dnyann en byk adas ve en kk ktasdr. 191 Resm ad Avustralya Uluslar Topluluu (Commonwealth of Australia) olan lke Yeni Gney Galler, Victoria, Queensland, Bat Avustralya, Gney Avustralya ve Tasmanya eyaletlerinden meydana gelen alt yeli federal bir devlettir.192 Avustralyann Cittaslow rnei olarak ele alacamz ehri Goolwa, Aborjin hikyeleri ve esiz nehir sandal tarihiyle dopdolu olan bir kasabadr. Goolwa Avustralyann bir i limandr. Demir yollarnn Avustralyann ilerine doru yaylmas, nehir ticaretini kesintiye uratm ve bir liman olarak Goolwann nemini kaybetmesine neden olmutur. Nehir ticaretinin zayflamasyla, Goolwa yerel ziraata ve balkla ve bunlarn yan sra tatilciler iin popler bir merkez olmaya balamtr.193

190 191

http://www.cittaslowludlow.org.uk/. http://tr.wikipedia.org/wiki/Avustralya (07.06.2010). 192 Ahmet Ertek, (1991), Avustralya, slam Ansiklopedisi, C:4, Trkiye Diyanet Vakf Yaynlar, stanbul: s.168. 193 http://en.wikipedia.org/wiki/Goolwa,_South_Australia (22.06.2010).

61 ngiltere Ludlowda olduu gibi baka ehirler yerine Goolway rnek olarak sememiz bu ehrin Avustralyadaki ilk Cittaslow olmasndan kaynaklanmaktadr. Goolwa, 12 Mart 2007 tarihinde, Avustralyann ilk Cittaslow ehri olarak akredite edilmitir. Goolwa Avustralyann ilk Cittaslowu olmasndan baka, ayn zamanda Cittaslowun Avrupa dndaki ilk Cittaslow yesidir. 6.000 civarnda bir nfusa sahip olan Goolwa, Cittaslowa ehirde yaayanlarn yaam kalitelerini arttrmak iin dahil olmutur.194 Cittaslow Goolwa, elektronik adresinin sk sorulan sorular blmnde, Goolwa Niin Cittaslow Oldu? Sorusuna yle cevap veriliyor:195 Goolwa kendine zg bir mirasa sahiptir. Esiz bir evreye sahiptir. zel etkinliklere ev sahiplii yapmaktadr. Yiyecek, iecek ve geleneksel beceriler ynnden zengindir.

Bir Cittaslow, srdrlebilir bir gelecee ynelik olarak birlikte almalar iin topluma ve ticari iletmelere yardmc olurken, yukarda bahsedilen esiz zellikleri ve faaliyetleri muhafaza etmektedir. Resim 2.4. Cittaslow Goolwa Sembol

Kaynak: http://www.cittaslowgoolwa.com.au/ (25.06.2010).

194 195

http://www.cittaslowgoolwa.com.au/ (12.06.2010). a.g.k.

62 Cittaslow Goolwa, Goolwada yaayan, alan ve ziyarette bulunanlar iin hayat daha iyi hale getirmeye ynelik eitli programlar uygulamaktadr.196 Cittaslow Goolwa, bir ynetim komitesi tarafndan idare edilen anonim bir topluluktur. Ynetim Komitesi, genellikle her ayn ilk Perembe gn dzenli olarak toplanmaktadr. Yllk Genel Toplant ise Kasm aynda yaplmaktadr. Goolwa blgesiyle ilgili konularda alma yapmak zere Cittaslow Goolwa bnyesinde zel alma Gruplar kurulmutur. Halen almakta olan gruplar ve almalar unlardr:197 Cittaslow Yiyecekleri ve arap Grubu, yerli alar, restoran sahipleri, zirai rn yetitiricileri, gda esnaf ile iyi yiyecek ve iecekten anlayan tketicileri bir araya getirmitir. Grup, Cittaslow ve Slow food (yava yiyecek) esaslarn anlamay salamak; Cittaslow projeleri iin ba toplamann yannda, yiyecek ve iecek sektrndeki bireylerin ortak gayretlerini artrmak amacyla fikir gelitirmek iin dzenli olarak toplanmaktadr. evre ve Altyap Grubu, Goolwada ok faal baz evreci gruplar bulunmaktadr. u an ok fazla alma yaplmamakla beraber ihtiya halinde, bu alanlarda daha ok alma yaplaca belirtilmektedir. Cittaslow Halk Bahesi ve Cittaslow Tezghlar Grubu, taze ve hormonsuz rnler salamak iin halk bahesini oluturmak, Cittaslow felsefesini destekleyerek, halkn salk, huzur ve besin kaynan artrmak, Goolwa halkna yakr ekilde estetik olarak cazip bir evre yaratmak iin almak bu grubun ana amalarn oluturmaktadr. Cittaslow Turizm Grubu, gezilecek bir yer olarak Goolway gelitirmek iin, Cittaslow Turizm Grubu her yl Mays sonunda dzenlenen Gney Avustralya Tarih Haftas ile Goolwa Turu gibi yeni faaliyetler gerekletirmektedir. Goolwa Etkinlikleri ve Cittaslow Ba Toplama Faaliyetle ri Grubu, halk aktivitelerinin yannda, ba toplama ileri ve faaliyetlerine ev sahiplii yapmaktadr. Halk Faaliyetleri unlar kapsamaktadr: Gney Amerika Ahap Kayk ve Mzik Festivali, Canlanan Goolwa, Tarih Haftas ile Goolwa Turu, Cittaslow Goolwa Yava Araba Yarlar, Goolwa Noel enlikleri ve Goolwa Batanbaa Tur.

196 197

http://www.cittaslowgoolwa.com.au/history.html (22.06.2010). a.g.k.

63 Bir zamanlarn gelien bir nehir liman kenti olan Goolwa limanna Cittaslow olduktan sonra artk turist tayan tekneler yanamaktadr Tarihi binalar da sanat galerileri, kafeler ve kk pansiyonlar da turistlerle doludur.198 Orvieto, Ludlow ve Goolwa, rneklerinden karlan sonu, bu kentin de aralarnda ufak farklar olsa da zellikle, yerel rn ve retimin desteklenmesi, misafirperverlik ve farkndalk st balklarn tayan Cittaslow kriterlerine younlatklarn ve faaliyetler gerekletirdiklerini grmekteyiz. Her kentin de nfus asndan 10.000in altnda yerleimler olmas nedeniyle, evre ve altyap politikalar gibi alanlarda almalar yapmalarn gerektirecek problemleri olmad kanaatine varabiliriz. Bu noktadan hareketle bu kentte de; kent sakinlerinin bata olmak zere ve gelecek ziyaretilerin yaam kalitesini arttrmaya ynelik Cittaslow kriterlerinin hayata geirilmeye alld grlmektedir. Bu kentlerde Cittaslow logosu bir kalite gstergesi olarak kullanlmaktadr.

198

http://www.yapi.com.tr/.

64

NC BLM CITTASLOW (SAKN EHR) SEFERHSAR

65 3.1. SEFERHSARIN YEREL POTANSYELLER 3.1.1. Tarihsel Geliimi Kentlerin tarihi vardr ve tarih kentlerin hafzasdr. Kentler, hafzalaryla vardrlar ve hafzalaryla kenttirler. Kenti hafzasndan koparmak, o kentin sakinlerini hafzalarndan etmekle edeerdedir. Kentin hafzas o kentin tana, toprana, binasna, aacna, mezarna ksaca her eyine kazldr. Bunlardan birinin yerinden sklmesi kentin hafzasndan edilmesine yeter ve o kentin insann hafzasz klar.199 Bugn psikologlar bireylere ve gruplara, sosyal ve ekonomik gelimelerin salad fiziki-konfor, gven ve ucuz rn karlnda ahsiyetlerini korumann ne denli nemli olduunu anlatmakta ve bunlarn kiilik yitirme bahasna olmamas gerektiini sylemektedirler. Kentler de insanlar gibidir. Her bir insan gibi bir kenti bir dierinden ayrt eden ey tarihidir. Tarih o kente kimlik kazandrr. Tarih ve onun kazandrd kimlik dndaki zelliklerin ou btn kentlerin ortak zellikleridir.200 Seferihisarda tarihi olan bir kenttir, tarih kentidir. Bu ynyle daha batan ayrcalkl bir konuma oturmaktadr. Seferihisar topraklarnda en eski yerleim yeri Teos olup, burasnn M.. 200l yllarnda Akalardan kaan Giritliler tarafndan kurulduu ve Karyallarn bir kenti olduu bilinmektedir. Bylece yreye 4.000 yldan bu yana yerleildii sylenebilir. Seferihisarda Lidyallar, ranllar, Atinallar ve Ispartallar hkm srmtr. Daha sonra yreye ranllar, Bergama Krall, Makedonyallar, Eski Yunanllar, Romallar ve Bizansllar egemen olmutur. Seferihisar, 1084 ylnda Seluklu komutan Emir akabey tarafndan alnm, II. Hal Seferi (1147-1149) sonrasnda, blge Sultan Mesut tarafndan Seluklu topraklarna katlmtr. 201 Romal komutan Tysaferinin isminden hareketle Tysaferin ad verilmi olan yerleim yeri, Atinallarn eline geince Tysaferinpolis ismini almtr. Tysaferinpolis, Seluklular tarafndan fethedilince, Anadoluyu Trkletirme srecinde adn polis eki kaldrlp yerine hisar eki getirilmi ve Tysaferinhisar olmutur. Bir zaman
199

Bursa Bykehir Belediyesi, (2006), Bursada Kent Kltr ve Kentlilik Bilinci Aratrmas , 2.Bask, BBB Yayn, Bursa: s.30. 200 Graeme Shaukland, (1996), Tarihi Deeri Olan Kentlere Neden El Atmalyz?, Kamran T.(ev), Cogito, 5.Bask, Say:8, stanbul: s.24. 201 Seferihisar Kaymakaml, (2004), Seferihisar, Seferihisar Kaymakamll Yayn, zmir: s.20 .

66 Tysaferinhisar olarak kullanlan ad, zamanla Seferinhisara sonra Seferihisara dnmtr.202 Seferihisar, Seluklulardan sonra XIV. yzylda Aydnoullar ve Osmanllarn egemenliinde kalm, XV. yzylda bir sre Timur mparatorluunun ynetiminde kaldktan sonra kesin olarak Osmanl egemenliine gemitir.203 Osmanl toprak blnne gre has arazi ierisinde bulunan Seferihisar III. Muratn annesi ValideSultan tarafndan, Mekkeye vakfedilmitir.204 Seferihisar ve evresinde Seluklular ve Osmanllar tarafndan yaptrlm eserlerin balcalar; Koibey Mescidi, Gzszler Mescidi, Turabiye Camii, Sack Camii, Aa Camii, Yeni Camii ve Hdrlk Camii`dir. Seferihisar`n 6 km batsnda kk bir balk yerleimi olan Sack, Seluklular dneminde yaplm surlarla evrilidir. Kaptan Piri Reis`in nerisiyle yaplm olun Osmanl Kalesi, XVI. yzyldan kalmadr.205 15 Mays 1919 tarihine kadar Seferihisarda Rumlar ve Trk ahali uzun sre birlikte yaamlardr. zmirin 15 Mays 1919 da Yunan igaline uramasyla, igal yllar balam, 11 Eyll 1922 de ile kurtarlmtr.206 1920lerden sonra Seferihisarn ky kesimlerinde oturan ve ounluunu Rumlarn oluturduu nfusun Kurtulu Savandan sonra Yunanistana gleri ve Yunanistan, Yugoslavya, Bulgaristan, Romanya ve Arnavutlukta yaayan Trk halkn ileye yerletirilmesiyle, bu yllarda nfusta byk bir hareketlilik yaanmtr.207

202

Osman lker, (2005), Seferihisar ve Seferihisarllar, Seferihisar Halk Eitim Mdrl Yayn, zmir: ss.31-32. 203 http://www.izmir.gov.tr/default_B1.aspx?content=1098 (12.06.2010). 204 Seferihisar Kaymakaml, a.g.e., s.21 . 205 http://www.izmir.gov.tr/default. 206 Seferihisar Kaymakaml, a.g.e., s.21 . 207 a.g.e., s.56.

67

3.1.2. Sosyo-Kltrel ve Corafi Yaps Seferihisar, Cumhuriyet ncesinde 1884 ylnda ile olmutur. Gnmzde zmirin
208

30 ilesinden birisidir.209 Seferihisar, denize kys olan bir ile olmasna

ramen, ile merkezi denizden 5 km ierdedir. Seferihisar, zmir kent merkezine yaknl, verimli tarmsal topraklar, zengin orman rts, temiz kylar ve termal su potansiyeli ile dier ilelerden farkl zelliklere sahiptir.210 Seferihisarn, zmir il merkezine uzakl 45km`dir. Kuzeyde Urla, Douda Menderes, bat ve gneyde Ege Denizi ile evrilidir. lenin yzlm 386 km2dir. 8 ky bulunmaktadr. 211 Harita 3.1. Seferihisarn Trkiyedeki yeri ve zmire Gre Konumu

Kaynak: http://www.turkiye-rehberi.net/harita/resim/Turkiye/izmir-haritasi. jpg (14.06.2010).

208

Trkiye'nin stanbul ve Ankara'dan sonra 3. byk metropol olan Ege Denizi kysnda bir liman kentidir. http://tr.wikipedia.org/wiki/%C4%B0zmir (22.06.2010). 209 http://tr.wikipedia.org/wiki/Seferihisar,_%C4%B0zmir (12.06.2010). 210 Fsun Soykan, (2004), Seferihisar Turizmi ve Alternatif Turizm Olanaklar, Dnden Yarna Seferihisar Sempozyumu Bildiriler Kitab, Seferihisar Kaymakaml ve Ege niversitesi, 7 -8 Ekim 2004, zmir: s.163. 211 http://www.izmir.gov.tr/default.

68 Seferihisarn matematiksel konumu ise 264500 dou; 270130 dou boylamlar ile 381700 kuzey ve 380200 kuzey enlemleridir. Seferihisarn kurulu yeri deniz seviyesinden 18m yksekliktedir. Kent, kuzey-gney ynnde uzanan Kzldalarn (1080m) batsnda, denize inen yamalar ve Kocaay vadisinin dzlkleri zerine kurulmutur.212 Seferihisar, Ege Blgesinde ve zmir il merkezinin gneybatsnda yer almaktadr. lenin kuzeyinde ve dousunda yer alan ykseklikler, am ormanlar ve de zeytinliklerle yaz k yemyeil olan doal bir yapya sahiptir.213 le kentsel geliim ynyle deerlendirildiinde, her eyden nce ulam asndan son derece avantajl bir konumdadr. Seferihisara zmirden iki gzergh ile ulalmaktadr. Bunlardan biri, kuyulardan kalkan ve Gzelbahe-emealt kavandan gneye ayrlan asfalt yolu izleyen gzergh, dieri ise zmir-eme otobannn 23. kmsinden ayrlan ve yine ad geen kavakta birinci yol ile birleen gzerghtr.214 Seferihisar topraklarndan demiryolu hatt gememekte, en yakn istasyon zmir kent merkezinde (45 km) ve Adnan Menderes Havalimannda (40 km) hizmet vermektedir. lenin deniz kysnda yolcu ve yk tamaclna ait bir liman bulunmazken, Sackta bir balk barna ve yat liman bulunmaktadr.215 2009 Yl ADNKS verilerine gre Seferihisarn toplam nfusu 28.603`tr. Bu nfusun 25.308i ile merkezinde, 3.295i kylerde yaamaktadr.216 lkbahar ve sonbaharda ile nfusu tarm iiliine yetmemektedir. Bata Afyon, Hatay olmak zere dier Akdeniz illeri, Dou Anadolu ve Karadeniz blgelerinden mevsimlik iiler gelmektedir.217

212 213

http://tr.wikipedia.org/wiki/Seferihisar. lker, a.g.e., s.1. 214 Arife Karada, (2004), Seferihisar'n Kentsel Geliimi, Dnden Yarna Seferihisar Sempozyumu Bildiriler Kitab, Seferihisar Kaymakaml -Ege niversitesi, 7-8 Ekim 2004, zmir: ss.85-92. 215 http://tr.wikipedia.org/wiki/Seferihisar,_%C4%B0zmir (12.06.2010). 216 http://www.izmir.gov.tr/default. 217 lker, a.g.e., s.163.

69 Harita 3.2. Seferihisarn Ulam ve Yerleme Dokusu

Kaynak: Seferihisar Kaymakaml, 2004. Seferihisarn, Cumhuriyet, olak brahim Bey, Hdrlk, Atatrk, Bengiler, Mersin Alan, Payaml, Sack, Tepecik, Turabiye, Ulam ve Camikebir adlarnda 12 mahallesi, Beyler, amtepe, Dzce, hsaniye, Gdence, Kavakdere, Orhanl ve Turgut adlarnda 8 ky bulunmaktadr.218 Seferihisarn sosyo-kltrel yaam, bir taraftan ilenin zmir kent merkezine yaknl, dier taraftan zmir-Seferihisar-Kuadas karayolunun ile merkezi kenarndan gemesi ve ile kylarnn turistik kimlik tamas nedeniyle, srekli bir dinamizm ve deiim ierisindedir.219 Seferihisarda gemiten bugne ulam yerel adetler ve yerel olarak kutlanan baz enlikler, Rum ve Trk halknn birlikte oturduklar zamanlardan kalma birer kltr zenginlii ve mirasdr. Bunlarn bir ksm unutulmaya yz tutmu, bir ksm ise hala ilk gn ki canll ile kutlanmaktadr.220

218 219

http://www.seferihisar.gov.tr/ (14.06.2010). Seferihisar Kaymakaml, a.g.e., s.82 . 220 a.g.e., s.82.

70

3.1.3. Ekonomik Yaps Seferihisar da 19. yzyl sonlarnda baclk ve zeytincilik yannda tahl tarmnn da nem kazand, alandaki birok un deirmeninin varlyla kantlanmaktadr. Ayrca un ve zeytinya fabrikalar ile zm depolar Seferihisarn tarihte de nemli bir tarm merkezi olduunun gstergesidir.221 Gnmzde, Seferihisarda ekonomik faaliyetlerin temelini tarm ve turizm oluturmaktadr.222 3.1.3.1. Tarmsal Kapasitesi Seferihisar ilesi topraklarnn kullanm ekline bakldnda, en geni araziyi ormanlarn kaplad (%52.9), arkasndan %25.6 oran ile tarm alanlarnn geldii grlr.223 Seferihisar ekonomisinde tarm arln korumaktadr. le topraklar, zeytinlikler ve narenciye baheleriyle kapldr. Son yllarda seraclk gelime gstermektedir.224 Sera tarm ve iekiliin gelitirilmesi ve yaygnlatrlmas iin uzmanlar, Seferihisarda ki scak su kaynaklarnn bir jeotermal enerji kayna olarak kullanlmasn nermektedir.225 Tablo 3.1. Seferihisar lesinde Arazinin Kullanm ekli Kullanm ekli Tarm alan ayr ve mera Orman Bataklk, kayalk ve yerleme alan TOPLAM Alan (da) 95370 3580 196840 76410 372200 % 25.6 1.0 52.9 20.5 100.0

Kaynak: Seferihisar Kaymakaml, 2004: 96. Bata kyler olmak zere ile halknn nemli geim kaynaklarndan birisi de zeytinciliktir. Hayvanclk, eskiden nemli geim kayna iken gnmzde meralarn daralmas nedeniyle ok az sayda kimse hayvanclk yapmaktadr. Son yllarda st inei ve etlik besi hayvancl nem kazanmtr. Tavukuluk ve arclk tevik
221 222

Seferihisar Kaymakaml, a.g.e., s.56. http://www.cittaslowseferihisar.org/index. 223 Seferihisar Kaymakaml, a.g.e., s.96 . 224 http://www.izmir.gov.tr/default. 225 nar Atay, (2004), Seferihisar lesinin Gelimesinde Dinamiklerin Rol , Dnden Yarna Seferihisar Sempozyumu Bildiriler Kitab, Seferihisar Kaymakaml-Ege niversitesi, 7-8 Ekim 2004, zmir: s.111.

71 grmekte ve gelimektedir. Balklk ise Sack merkezli olmak zere Doanbey kylarnda az miktarda yaplmaktadr. Tarma dayal sanayi kk apta da olsa gelimitir. St ileyen mandralar, mandalina sarartma, seme ve paketleme fabrikalar ile zeytinya fabrikalar kurulmutur.226 Seferihisar tarm alanlarnn %13 n meydana getiren narenciye alanlar iinde satsuma cinsi mandalina yetitiricilii bata gelir. Mandalinann nemli bir blm d lkelere ihra edilmektedir.227 le nfusunun %80i tarmla uramaktadr. te yandan turizm; gnmzde ile ekonomisine katk veren en nemli sektrlerden biri haline gelmitir.228 Bu ynyle Seferihisar bir kentten ziyade kasaba tanmna daha uygun bir yerleim birimidir. Kasaba, kentten kk, kyden byk, henz krsal zelliklerini yitirmemi olan yerleim merkezi olarak tanmlanmaktadr.229 3.1.3.2. Turizm Olanaklar Seferihisarda turizm potansiyelinin temel ekicilikleri doal corafi

zelliklere dayaldr. Bunlar; ky ve deniz, dalar ve ormanlar, termal sular, iklim, olmak zere gruplandrlabilir. Bugn Seferihisar turizminde gelinen noktaya bakldnda; turizm potansiyelinin ok az bir ksmnn (kylar ve deniz) kullanld, o nedenle de yalnzca ky turizminin gelitii grlmektedir.230 Halbuki Seferihisarn krsal ve kltrel turizm kapsamnda, turizmin hizmetine sunabilecei kendine zg gl zenginlikleri bulunmaktadr. Bunlar turizme kazandrmak bir yana, kylar ve denizin dahi kum-gne-deniz arlkl kullanld grlmektedir. Halbuki, iklim+deniz+spor birlikteliinin en gzel rneklerinden biri olan rzgar srf, uygulanma olana bulunmaktadr.231 Seferihisarda birok turizm tr geliim potansiyeline sahiptir. ncelikle ky turizmi srdrlebilir turizm ilkelerine gre yeniden yaplandrlmal, yeni gelitirilecek turizm trleri ise, srdrlebilirliin amalar ve prensipleri erevesinde ileye
226 227

lker, a.g.e., ss.162-163. Seferihisar Kaymakaml, a.g.e., s.97 . 228 http://tr.wikipedia.org/wiki/Seferihisar. 229 Kele, (1998), a.g.e., s.72. 230 Soykan, a.g.m., ss.164-173 231 Seferihisar Kaymakaml, a.g.e., s.108.

72 sokulmaldr. Bu kapsamda Seferihisarda Salk Turizmi/Termal Turizm, Kltrel Turizm, Krsal Turizm/Tarmsal Turizm, Ekoturizm, Sportif Turizm, Kamp-Karavan Turizmi ve Yat Turizmi gelitirilme potansiyeline sahiptir.232 Seferihisar evresi turizm potansiyeli yksek bir yredir. Turizm etkinliklerinin yl boyunca yaylmas turistik potansiyelin devreye sokulmasyla gerekleebilir. Bu kapsamda Seferihisar evresindeki kaplca alanlar mutlaka deerlendirilerek buralara modern tesis yatrmlar gerekletirilmelidir.233 Seferihisarda etkin olan Akdeniz iklimi, farkl turizm trlerinin gelimesi iin olduka uygun bir ortam hazrlar. Szgelimi kltrel turizm, krsal turizm, eko turiz m iin iklim hibir ayda engel tekil etmez. Yreye zg ekonomi rnleri, yerel kltrn bir parasdr. Bunlarn hepsi tarmsal rnlerdir ve kylerdeki kooperatifler bu rnlerin eitlenmesinde ve gelir elde edilmesinde barol oynamaktadr. Szgelimi; Gdence Tarmsal Kalknma Kooperatifinin zeytin, zeytinya, pekmez, bal, reel, tarhana, kuru zm, sabun, ceviz, badem, ev arab gibi rnleri Gdence markasyla satlmakta ve turizm geliri olarak Seferihisara katma deer salamaktadr.234 Seferihisar, yurt iinden ve yurtdndan says ok fazla olmasa da turistlerin geldii yerlerdendir.2003 yl yaz aylarnda iledeki 3 tatil kynde konaklayan turistler arasndan 200 kiiye uygulanan anket sonularna gre: Turistlerin %69 u ailesiyle birlikte Seferihisara gelmitir. Bu oran Seferihisarn genler ve yallar tarafndan pek talep edilmediini gstermektedir. Turistlerin, %7si yerli, %93 yabanc turisttir. Turistlerin Seferihisar seme nedenleri arasnda ilk sray %18er oranlarla doal evrenin gzellii ve sakin bir ortam oluu almakta ardndan tesisin tavsiye edilmesi gelmektedir. Turistlerin memnun kaldklar hususlarn banda ilk sray konukseverlik (%28) alm, arkasndan tesis memnuniyeti ve deniz gelmitir. Turistlerin memnun kalmadklar hususlarn banda ilk sray %20 oranyla grlt alm, arkasndan %12lik bir kesim de denizi ve evreyi temiz bulmadklarn belirtmilerdir.235
232 233

Soykan, a.g.m., s.163, Mustafa Mutluer, (2004), Seferihisar evresinde Arazi Kullanm Sorunlar , Dnden Yarna Seferihisar Sempozyumu Bildiriler Kitab, Seferihisar Kaymakaml-Ege niversitesi, 7-8 Ekim 2004, zmir: s.73. 234 Soykan, a.g.m., s.165. 235 Seferihisar Kaymakaml, a.g.e., s.129 .

73 Tablo 3.2. Seferihisar Turizminin Gl ve Zayf Ynleri -Turizme uygun corafi konum, -zmir kent merkezine ve havalimanna yaknlk. -Temiz ky ve temiz deniz, -Zengin termal su kaynaklan, -Zengin orman rts -Turizme uygun iklim koullan -Teos antik kenti. -Sack Kalesi, -zel yerel tarmsal rnler, -Halkn turizme olumlu bak as, -le altyapsn iyiletirme almalar. -Turizmde rgtlenmenin olmay -Tantm eksiklii. -Kltrel ve tarihi mirasn korunamamas, -Ky turizmine bamllk. -Konaklama tesislerinin tr ve sayca yetersizlii, -Talep yaratlamamas, -Elence, yeme-ime olanaklarnn azl. -Yaknlk ve ulam kolaylndan yararlanma -Doal corafi kaynaklarn birounun turizmde henz kullanlmam olmas, -Termal turizm, ekoturizm, kltrel turizm, krsal turizm, tarmsal turizmi gelitirme olanaklar, -Sack Yat Limannn yapm ve yat turizminin ileye getirecei dinamizm. -Tek turizm turunun, kylarda younlamasnn getirecei sorunlar (kirlilik, betonlama...) -Turizmde eitlenmeye gidilmesinin getirecei sorunlar (ar su tketimi, ama d kullanm...) -Mevcut talebi koruyamama. -Rekabet avantajlarn kaybetme.

G L Y N L E R

F I R S A T L A R

Z A Y I F Y N L E R

R S K L E R

Kaynak: Fsun Soykan, 2004: 168. Seferihisar, turizm anlamnda hem i hem de d pazarla ilikilidir. pazar alan bata zmirle ekillenirken, yakn evredeki illeri de iine almaktadr. Seferihisarn d pazar Avrupa ve zellikle Fransa arlkldr. Bu tabloya ve bugne gre, Seferihisarn turizm pazar dar ve az eitlidir. Pazarn eitlenmesi arttr ve bunun iin birok konuda yaplmas gerekenler vardr; onlardan biri de alternatif turizm trlerini devreye sokmaktr.236 3.2. SEFERHSAR SAKN EHR (CITTASLOW) ALIMASI Seferihisar grece ksa bir sre ncesine kadar zmirin yaknnda ancak zmire uzak bir ileydi. zmirin krsal alanlarndan birisi olarak alglanan Seferihisar, dezavantajm gibi grnen bu zelliini son zamanlarda kt yolculukta bir avantaja dntrmtr. Doal beslenme, yresel-geleneksel deerler ve scak insan ilikileri

236

Soykan, a.g.m., s.168.

74 Seferihisarn bir avantaj olarak n plana kmaktadr. zmire uzak olan Seferihisar, belli bir sre iinde gerek ulusal gerekse uluslararas alanda birok insana yakn hale gelmitir.237 3.2.1. Mevzuat Kreselleme, ulusal, blgesel ve yerel dzeyde; ekonomik, siyasal, sosyal ve kltrel yapnn snrlar tesi bir hareketlilikle tm lkelerin ve kentlerin birbirlerini etkiledii sre olarak karmza kmaktadr. Bu srete kentler ve yerel ynetimler daha ok n plana kmaya balam ve kendi aralarnda ulusal ve uluslararas dzeyde eitli alar ve organizasyonlar iinde ibirlii iine girmilerdir.238 Cittaslowda daha nce belirtildii gibi uluslar aras bir adr. Cittaslow almalar, Seferihisarda Seferihisar Belediyesi tarafndan yrtlmektedir. Belediyeler lkemizde bir yerel ynetim birimidir. Bu nedenle, yurtd boyutu olan almalar iin lkemizde, belediyelerin tabi olduklar mevzuata gre hareket etmeleri gerekmektedir. Belediyeler, 5393 sayl Belediye Kanununun 74. maddesi kapsamnda, yurtd ilikileri iin ileri Bakanlndan izin talep etmektedirler.239
Belediye, belediye meclisinin kararna bal olarak grev alanyla ilgili konularda faaliyet gsteren uluslararas teekkl ve organizasyonlara, kurucu ye veya ye olabilir. Belediy e bu teekkl, organizasyon ve yabanc mahall idarelerle ortak faaliyet ve hizmet projeleri gerekletirebilir veya karde kent ilikisi kurabilir. Birinci ve ikinci fkra gereince yaplacak faaliyetlerin, d politikaya ve uluslararas anlamalara uygun olarak yrtlmesi ve nceden ileri Bakanlnn izninin alnmas zorunludur.

Ayrca Belediyeler, belediye meclisinin kararna bal olarak grev alanyla ilgili konularda faaliyet gsteren uluslararas teekkl ve organizasyonlara kurucu ye veya ye olmada veya yabanc mahall idarelerle ortak faaliyet ve hizmet projeleri gerekletirmede veya karde kent ilikisi kurmada Ek 3 ve Ek 4de yer alan 2005-62 ve 2005-36 sayl genelge hkmlerine gre ileri Bakanlna mracaat etmektedirler.

237

Richard Pococke, (2010), Seyyahlarn zinde Seferihisar, lhan P.(ev), Seferihisar Belediyesi Yayn, zmir: s.3. 238 smail Baaran, (2008), Kent ve Yerel Ynetim, Okutan Yaynlar, stanbul: s.5 . 239 http://www.tbmm.gov.tr/kanunlar/k5393.html (20.06.2010).

75

3.2.2. Bavuru Sreci Cittaslow fikri Seferihisar belediye bakan, Mustafa Tun Soyer tarafndan gndeme getirildi. Kendisi belediye bakan olmadan nce internet ortamnda, tandklarndan gelen e-maillerde byle bir hareketin var olduunu rendi. Daha sonra ki zamanlarda talyaya gittiinde Cittaslow ehirlerinden birinde bulundu ve ehri inceleme frsat buldu. Belediye bakan seildikten sonra, bunu Seferihisarda gerekletirmenin mmkn olup olmad aratrld. Mmkn olduu grlnce de harekete geildi ve bu amala belediyede Strateji Gelitirme Mdrl kuruldu.240 Seferihisar Belediye Bakan Soyer, Cittaslow yeliine neden bavurduklarn yle aklyor:241
Yava ehirler dnyada yeni gelien bir trend. Hzl tempodan rahatsz olan, teknolojini n hzl temposundan memnun olmayan insanlarn arayyla balam bir trend. Temel olarak doal enerji kaynaklar kullanlyor, kentler ara trafiine kapatlyor, organik veya doal rnlerin kulland restoranlar alyor. Fastfood ve byk alveri merkezleri gibi yaplar bulunmuyor. Dolaysyla biraz nostaljik, biraz tarihsel, kltrel varlklarn korunduu ve ne kartld ve biraz da basit sade yaam tarznn ngrld bir konsept. Seferihisarn doal koullar ve geleneklerimizin Yava ehir iin ok uygun olduunu dndk ve bavuru yapmaya karar verdik.

Seferihisar Belediye Bakan Soyer ayrca, Cittaslow yneliinin bir hedef deil, yaam kalitesiyle ilgili bir yolculuk olduunu belirtiyor.242 Cittaslow Seferihisar Temsilcisi Blent Kstem, yelie bavururken hedeflerinin, zellikle Ege kylarnda kendini gsteren, arpk kentleme, betonlamaya, sradanlamaya, standartlamaya kar, Seferihisarn kendi yolunu izebilmesi, Seferihisarn geleceinin garanti altna alnmas, yaanan politik alkantlardan, gelgitlerden bamsz bir ekilde, sanayilemeden, irkinlemeden, gzelleerek gelecee doru emin admlarla ilerlemesi olduunu sylyor.243 Uluslar aras Cittaslow Tzne gre; Cittaslow ana katlmak isteyen ehrin belediye bakannn, Cittaslow Koordinasyon Komitesine, Birlik yeliine katlmay talep eden ehrin tantmn, katlmay tercih etme nedenini, karlanan gereklilikler ve gerekliliklerin karlanmas iin yrtlmekte olan projelerin tanmn,
240 241

Kstemle mlakat (Ek 2). http://www.izmirdesanat.org/yavas-sehirler (15.05.2010). 242 http://www.seferihisar.bel.tr/gazete.pdf (13.06.2010). 243 Kstemle mlakat (Ek 2).

76 birlikle kurumsal ve teknik ilikiler iin gerekletirilen konular hakkndaki bilgileri kapsayan bir bavuru dosyas sunmas gerekmektedir.244 Cittaslow Uluslar aras Tzne uygun bir ekilde, Cittaslow yelik sreci, Seferihisar Belediyesi tarafndan 17 Haziran 2009 tarihinde Cittaslowun merkezi talyaya bir niyet mektubu gnderilmesiyle balyor. Seferihisar tantan bu mektupta ayrca amalar ve Cittaslow olma niyeti belirtiliyor. Niyet mektubu gnderildikten sonra, Cittaslow yeliine kabul iin yerine getirilmesi gereken farkl alanlarda 59 kriter erevesinde Seferihisarda bunlardan hangilerinin var olduu ve hangilerinin gerekletirilebilecei balamnda bir alma yaplyor. Dier yandan Seferihisar iinde de harekete geilerek Cittaslowu tantma almalar yaplyor. Seferihisar Belediye Kltr Merkezinde ve Seferihisara bal 14 ky kahvehanesinde halk bir araya getirilerek Cittaslowu tantan sunumlar yaplyor. eitli duyuru ve tantm materyalleri ile halk bilgilendirilmeye allyor. 245 Seferihisar halk Cittaslow hareketini rendike sevmi ve benimsemi. lk bilgilendirme toplantsndan itibaren katlm her toplantda artm. Bu toplantlarda Cittaslow felsefesini, Cittaslow Birliinin ne olduunu, ne olmadn, gerekletirilmesi gereken kriterleri anlatlm, mevcut ye kentlerden rnekler verilmi. Kahvehane toplantlarnda Cittaslowu anlatmaya baladktan sonra insanlardan olumlu geri bildirimler alnm. rnein, Cittaslow kriterleri erevesinde ana caddede bir belediye bir dzenleme yapmak istiyor. nk ana cadde u andaki haliyle anak antenler, eitli boylarda ve tipte dkkan tabelalar, direklerden sarkan elektrik ve telefon kablolaryla igal edilmi durumdadr. Seferihisar Belediyesi, bu caddede bulunan binalar birbirleriyle uyumlu renklerde boyamay, anak antenleri merkezi sistemle atlarda toplamay, dkkan tabelalarn birbiriyle uyumlu ve estetik hale getirmeyi, caddeyi insanlarn sosyallemesine imkn salayacak biimde kent mobilyalaryla tehiz etmeyi ve yayalarn caddede trafik stresi olmadan dolaabilmesi iin trafii azaltmay ieren bir cadde dzenlemesi projesi hazrlam. Kltr ve Turizm Bakanl desteiyle gerekletirilmesi planlanan bu projede binalarn boyanmas, pencerelere sve yaplmas, balkonlarn sardunyalarla sslenmesinin hedeflendiini halka anlatlm. Binalarn boyanmasnda gnll olarak almak isteyenler, ilk kendi
244 245

http://www.cittaslow.net/download/. Kstemle mlakat (Ek 2).

77 evinde bu deiikliklerin yaplmasn isteyenler olmu.246 Niyet mektubu gnderildikten sonra talya merkezden Seferihisarn ye adaylna kabul edildiine dair bir cevap gelir. nk Seferihisar, Cittaslow yelii iin en temel art olan, nfusu 50.000in altnda olmak artn salamaktadr. Bunun yan sra, Seferihisarda ki yaam Cittaslow felsefesine yakndr. unu da belirtmek gerekir ki, Seferihisar Ege kylarnda bir ky ehri olmakla beraber sknetini koruyabilmi bir ehirdir. ok katl otellerin olduu, sabaha kadar mzik yayn olan bir yer olsayd elbette Seferihisarn yelii daha batan reddedilirdi.247 ye adayl cevabnn gelmesinin ardndan, Seferihisar Belediye Bakan Tun Soyer, tm dnyadaki Cittaslow kentlerinin bir arada olaca talyadaki Cittaslow Uluslararas Koordinasyon Komitesi toplantsna davet edilir. Soyer, 23 Kasm 2009 tarihinde talyaya gider ve Seferihisar anlatan bir sunum yapar.248 28 Kasm 2009 tarihinde de Seferihisar,Cittaslow, yani Yava ehir unvann alr ve dnyada salyangoz logosuyla temsil edilen ehirlerden biri olur.249 Seferihisarn Cittaslowa yelii sadece lkemiz iin deil dnyada da bir ilktir. Normalde birlik, bavuru yapan ehirleri yerinde incelerken Seferihisar iin bu prensip iletilmez. nk birlie ye olmak iin kriterlere yzde 50 uygunluk yetiyorken Seferihisarda bu durum yzde 70i amaktadr Ayrca yaplan tantm ve sunum ok iyidir ve Seferihisar yava ehir olma iddiasnda samimi bulunur. 250 Seferihisar Belediye Bakan Mustafa Tun Soyer, hi denetlenmeden Cittaslow yeliine kabul edilen tek ehir olduklarn syler.251

246 247

http://www.ekoiq.com/roportajlarDetay.asp?ID=4 (06.06.2010). Kstemle mlakat (Ek 2). 248 http://www.seferihisar.bel.tr/gazete. 249 http://www.arkitera.com/h51930-yavas-sehrin-baskani-da-yavas. 250 Tark ztrk, (2010), Srat ana nat Yava ehir ler, TOK Haber Dergisi, Say.4, stanbul: s.38. 251 http://www.ebso.org.tr/kurumsal/sayfa.php?sayfa_no=555 (13.06.2010).

78

Resim 3.1. Seferihisar Cittaslow Belgesi

Kaynak: Seferihisar Belediyesi. Seferihisarn Cittaslow kriterlerinden olan ISO 9000 ve ISO14000 belgeleri yoktur. Bavuru esnasnda, Cittaslow merkezine 2011 ylna kadar bu belgelerin alnmas konusunda taahhtte bulunulmu. Dolaysyla bu tr taahhtler de tam puan olmasa da Seferihisara puan getirmi. Yani Seferihisarda yelie bavururken gerekli kriterlerden bazlar zaten varm ve bunlardan tam puan alnm, hem de gerekletirmek iin taahhtte bulunduklar kriterlerden dolay puan alnm. Bylece, 17 Haziran 2009da balayan yelik sreci 28 Kasm 2009da tamamlanm ve Seferihisar, Cittaslow yeliine kabul edilmi. Yani niyet mektubu gnderildikten yaklak 7 ay sonra Seferihisarn Cittaslow yelii gereklemi.252 Seferihisarda Cittaslow tantm iin belediyenin bastrm olduu brorlere baktmzda Cittaslowun evirisi olarak yava ehir deil sakin ehir ifadesinin kullanld grlyor. Bunun sebebini Blent Kstem yle aklyor: 253
Aslnda Cittaslowun tznde Cittaslow kelimesinin tercme edilmemesi ynnde bir madde var.(Bkz. Ek 1, s.5) Ancak Trkiyede citta ve slow kelimeleri bir anlam ifade etmedii iin Cittaslow kelimesini tercme etmek zorundaydk. Cittaslow, Avrupada ortaya kan bir hareket olduu iin, Avrupada yaayanlar citta kelimesinin ehir , slow kelimesinin yava anlamna geldiini biliyorlar. Fakat Trkiyede halk bu kelimelerin anlamn bilmedii iin biz Cittaslow kelimesini sakin ehir olarak tercme ettik. Avrupada Cittaslowa ye lkelerle yaptmz grmelerde halkn, yava anlamna gelen slow kelimesine olumsuz anlamlar yklediini, biz yavalyor muyuz, daha ne kadar yavalayacaz? eklinde dnceler olutuunu rendik. Biz de Seferihisarda byle tepkilere yol amamak iin o ann artlarndan dolay Cittaslowu sakin ehir
252 253

Kstemle mlakat (Ek 2). a.g.k., ss.2-3.

79
olarak tercme etmeyi daha uygun bulduk. Yava, kelimesine yklenen olumsuz anlamlarn yanl ve haksz olduu Seferihisarllar tarafndan anlaldktan sonra yava kelime sini kullanmak isteyebiliriz.

Yava kavram erevesinde halkta oluabilecek yanl anlalmalara meydan vermemek, Cittaslow hakknda salkl ve doru bilgileri paylamak amacyla Seferihisar Belediyesi, internet sitesi zerinden de dijital olarak yaynlad brorler hazrlayp halka datmn salam. Bu brorlerde Cittaslowun ne olup ne olmad ayrntl bir ekilde anlatlm. Cittaslow nedir? baln tayan aklamalarda; Cittaslow, ehrin dokusunun, renginin, mziinin ve hikyesinin uyum iinde, ehir sakinlerinin ve ziyaret edenlerin zevk alabilecekleri bir hzda yaanmas, yerel zanaatlar, tatlar ve sanatlar sadece eskilerin hatrlayabildii kavramlar olmaktan karmak iin bunlar ocuklarmzla ve misafirlerimizle paylalmas, hava, grlt, k ve elektro manyetik kirliliklerin srekli kontrol edilmesi ve sal tehdit etmeyecek seviyede tutulmas, evreye ve insana zararl olmayan yenilenebilir enerji kaynaklarnn kullanlmasnn ve enerji tasarrufunun tevik edilmesi ve belki de en nemlisi bir ehrin kendini dnyadaki binlerce ayn ehirden farkllatrmasdr denilmektedir.254 Cittaslow tantm brornde Cittaslow ne deildir? baln tayan aklamalarda ise; Cittaslow, geriye gitmek veya eskide yaamak deildir. Arabaya binmeyi yasaklamak deildir. Ancak, aralarn girmedii, ehir sakinlerinin ve ehri ziyaret edenlerin rahat bir nefes almak iin dinlenebilecekleri alanlar yaratmaktr. Hava ve grlt kirliliini azaltmak iin bisiklet ve fayton kullanmn zendirme k ve kullanlmas iin gerekli altyapy salamaktr. Teknolojiye kar kmak deildir. Tam tersine, belediye hizmetlerinin internet ortamna tanmas ve kent halknn bu hizmetlerden yararlanabilmeleri iin eitilmesidir. Daha yava yemek deildir. Ancak daha salkl olan yerel besinlerin, organik rnlerin ve yemeklerin zendirilmesidir. Okullarda ocuklarmza tat ve beslenme zerine eitim programlar dzenlemektir denilmektedir.255

254 255

http://www.cittaslowseferihisar.org/index. a.g.k.

80

3.2.3. Cittaslow(Sakin ehir) in Dnm almalar Cittaslow Uluslararas Koordinasyon Komitesi toplantsnda Cittaslow olarak tescillenen Seferihisar adaylk sonras Cittaslow kriterlerinin tamamn yerine getirmek zere almaya balamtr. Belediye Bakan Soyer; kentin insani zenginlii ve fiziki altyapsnn yeni bir anlayla ele alnaca bu almalar kapsamnda ok para harcamak gerekmediini yalnzca kentte yaayan halkn, yaam kalitesini ykseltmek iin farkl bir dnce yapsna sahip olmas ve Cittaslowu sahiplenip desteklemesi gerektiini sylyor.256 Sakin ehir kriterleri yerine getirildiinde, ortaya bir yerel kalknma modeli ktn syleyen Soyer, sakin ehir kriterlerini yerine getirmeye ynelik eitli projelerin de hayata geirilmeye baland belirtiyor.257 Cittaslowa ye olduktan sonra en arpc deiim yerel retici zerinde, kylerde olmu. ncelikle ky pazarnda kyllerin ak pazar kurmasn ve sadece Seferihisarda retilen mallarn reticileri tarafndan satlmas salanm. Ayn ekilde Sack Pazarna halden mal getirmeyip burada sadece Seferihisarllarn mallarn satmasna izin verilmi. Bylece kylerde byk bir deiim balam. nsanlar yetitirdikleri rnleri halde satamadklar iin yllardr bo braktklar, hibir ey ekmedikleri tarlalarn tekrar ekmeye sebze-meyve yetitirmeye balamlar. Yaptklar iin deerli ve para kazanabilecekleri bir i olduunu grmler.258 Fiziksel deiim anlamnda Seferihisarn hemen giriindeki Atatrk

Caddesinde tane bina zerinde alma yaplm. Bu almalarn balangcnda yaklak yirmi tane ressam ve mimarla Seferihisarda binalarn nasl gzelletirebilecei konusunda toplantlar yaplm. Yaplan toplantlar sonucunda oluturulan taslaa uygun ekilde, ana cadde zerinde Belediye Pasajndan balayarak baz binalar zerinde mimari gzelletirme ve iyiletirme almalar yaplm.259 Cittaslow kriterleri balamnda Sakin ehir olmak iin yaplan almalar Cittaslow Kriterleri ile uyumlu olacak ekilde, evre Politikalar, Altyap Politikalar, ehir Kalitesinin Artrlmasna Ynelik almalar, Yerel rnlerin ve retimin
256

http://www.saygid.org.tr/index.php?option=com_content&view=article&id=6:sakinsehir&catid=1: son-haberler&Itemid=50 (14.06.2010). 257 http://www.arkitera.com/news.php?action=displayNewsItem&ID=48923 (14.06.2010). 258 Kstemle mlakat (Ek 2). 259 a.g.k., s.5.

81 Desteklenmesi, Misafirperverlik, Farkndalk Oluturma ve Slow Food Faaliyet ve Projelerinin Desteklenmesi balklar altnda 7 kategoride toplayabiliriz. 3.2.3.1. evre almalar260 Cittaslow Kriterleri 1.Hava, su ve topran kalitesinin, yasa tarafndan belirtilen parametrelerde olduunun belgelenmesi. 2.Kentsel p ve zel atklarn ayrtrlarak toplanmasnn tevik edilmesi ve yaygnlatrlmasna ynelik projeler. 3.Endstriyel ve evsel kompostlamann yaygnlatrlmas ve tevik edilmesi Seferihisarda Yaplan almalar Hava kirliliini ve kalitesini lmek iin zmir Bykehir Belediyesinin mobil hava kirlilii izleme arac Seferihisarda 2 ay boyunca lmlerde bulunmutur. Deniz suyu temizliini belgelemek iin l Salk Mdrlnn yapt lmler ve ebeke sularnn temizliinin kantlamak iin ZSUdan su temizlik raporlar alnmtr Konu ile ilgili zmir Bykehir Belediyesinin EVKO, zmir ile belediyeleri ve kurmu olduu konsorsiyumla yapt szleme sonucu ilemizden toplanan plerin ayrtrlmas yaplmaktadr.

Endstriyel ve evsel kompostlama hakknda aratrma yrtlm ve bu alanda uzman yetkililerde grlmtr. Konu ile ilgili olarak yeil atk miktarlar dorultusunda zel bir irkete Seferihisarda kompost tesisi hakknda n fizibilite almas yaptrlacaktr. Sonularn olumlu olmas halinde bir kompost arac alm ve tesis iin arazi dzenlemesi yaplmas planlanmaktadr. zmir Bykehir Belediyesi tarafndan Seferihisarda 50.000 kiilik bir biyolojik atk su artma tesisi kurulmutur. naat tamamlanan tesis ksa bir sre ierisinde faaliyete geecektir. Seferihisar lesi Biogaz Tesisi Projesi le merkezi ve kylerde ortaya kan tm organik atklarn ayrtrlmas ya da ayr ayr toplanmas ile biogaz tesisinin hayata geirilmesi Seferihisar iin olduka nemli bir konudur. Konuyla ilgili olarak Gmldr Atk Transfer stasyonundan haftalk ve aylk toplam atk miktar, organik atk miktar ve yeil atk miktar raporlar alnarak bu konu zerine daha nce alm bir danmanlk firmasna bu sonular teslim edilmitir. Firma ncelikli olarak bu blgede bir biogaz tesisi kurulmasnn n fizibilitesini karacaktr. n fizibilite almas sonucu ortaya olumlu sonular kar ise fizibilite almalar ile tesis kapasitesi belirlenerek tesis

4.Kentsel ya da toplu kanalizasyon iin artma tesisinin bulunmas

5.Alternatif enerji kaynaklarnn (yenilenebilir kaynaklar, yeil hidrojen, mini hidroelektrik g kaynaklan, bio-yakt vb.) kullanmna dikkat ekilerek, yerel ynetimlerce enerji tasarrufunun salanmasnn planlanmas.
260

Cittaslow Kriterleri Kapsamnda Seferihisar Belediyesi'nin Yrtt almalar Raporu , 3 Haziran 2010, Seferihisar: ss.1-3.

82 projesi izilecektir.Seferihisarda yaygn bir geim kayna olan seracln en nemli masraflarndan biri seralarn stlmas iin harcanan enerji bedelleridir. Biogaz tesisinin kurulmasndaki temel ama ortaya kan enerji ile bu seralarn stlmas olacaktr. Alternatif Enerji Kaynakl Tramvay Projesi Alternatif Enerji kaynaklarnn deerlendirilmesi hususunda yenilenebilir enerjinin ulam aralarnda kullanlmas ile ilgili olarak zmir Ekonomi niversitesi, Gne Fayton Tic. Ltd. ti. ve bir proje danman ile birlikte Seferihisar Merkez - Sack Mahallesi arasnda alternatif enerji kaynakl tramvay projesi zerinde allmaktadr. Proje iin dnlen ara Seferihisar Karakayalar Blgesinden Sack Mahallesine giden yol gzerghnda 25-30 kii kapasiteli olacak ve rayl sistem zerinde alacaktr. Gne Enerjili Bisiklet Projesi Yenilenebilir enerjinin ulam aralarnda kullanlmas kapsamnda, zmir Ekonomi niversitesi, Seferihisar Belediyesi, Seferihisar Jeotermal naat- Turizm- zel Eitim Hizmet- Tamaclk- Temizlik San. Tic. A. ve bir proje danman kent ii ulamda otomobil yerine gne enerjili bisiklet kullanmn yaygnlatrmak iin alma yrtmektedir. Proje almalar kapsamnda en fazla 25km/sa hzla gidecek olan 3 tekerlekli bisiklet ulam ihtiyalarna cevap verebilecek nitelikte olacaktr. Seferihisar-Doanbey Gnbirlik Kr Merkezi ve Konaklama niteleri Projesi Seferihisar Belediyesi ve Seferihisar Jeotermal naatTurizm- zel Eitim- Hizmet- Tamaclk- Temizlik San. Tic. A. ortakl ile Seferihisar-Doanbey Gnbirlik Kr Merkezi ve Konaklama nitelerinin kurulabilmesi iin alma yrtlmektedir. Kurulacak olan Kr Merkezi konaklama kapasitesine sahip olmann yansra, genel olarak gn birlik kullanm iin olanak salayacaktr. zel olarak Seferihisar ve evre ilelerdeki otel ve tesislere, ikinci konut ve yerel halka ynelik hizmet verecektir. Enerji Verimlilii Eitimleri Enerjiyi verimli kullanma bilincini uyandrmak ve eitli faaliyetlerle Seferihisar genelinde enerji verimlilii konusunu gndemde tutmak amacyla Schneider Elektrik ile ibirlii ierisinde Seferihisar Belediyesi kamu personeli, sivil toplum kurulular temsilcileri, elektrik malzemeleri satclar, Seferihisarda ikamet eden kiiler ve rencilere ynelik olarak Enerji Verimlilii Eitimleri verilecektir.

83

6.Genetii deitirilmi organizmalarn (GDO) tarmda kullanlmasnn yasaklanmas. 7.Reklam panolarnn ve dkkan vitrinlerinin dzenlenmesi.

Konu ile ilgili detayl bilgi edinmek iin GDOya Hayr Platformuna katlnmtr. Bu konuda kan son kanunlardan sonra GDOlu tohumlarn kullanmnn yasaklanmas hakknda atlabilecek admlar iin yasal yollar aratrlmaktadr. Seferihisarda farkl boylarda ve tarzlarda ilan ve reklam panolar yerine Seferihisar Belediyesi tarafndan belirlenen standart boyda ve tarzda ilan ve reklam panolar kullanlmaya balanmtr. Seferihisar Atatrk Caddesinde bulunan mevcut tabelalar sklmeye ve belediye tarafndan bu tabela ve panolarn yerlerine yeni standartlara uygun tabelalar aslmaya balanmtr. Cittaslow kriterleri erevesinde anak antenlerinin merkezi sistemle atlarda toplanmas, dkkan tabelalarnn birbiriyle uyumlu ve estetik hale getirilmesi, yeterli kaynak bulunduunda gerekletirilecek almalar arasnda yer almaktadr. Elektromanyetik kirlilik yaratan baz istasyonlarnn yerleri ve teknik zellikleri tespit edilmitir.

8.Elektromanyetik kirliliin kontrolne ilikin sistemlerin kurulmas 9.Grlt kirliliinin kontrol edilmesi ve azaltlmas iin planlar yaplmas. 10.Kent aydnlanmas iin (k kirliliinin nlenmesi) sistem ve programlar gelitirilmesi. 11.evre ynetimi sistemlerinin benimsenmesi (EMAS ve Gndem 21 projelerine katlm)

Ege niversitesi evre Sorunlar Aratrma Merkezi tarafndan ehrin en kalabalk olduu yaz sezonunda grlt lmleri yaplacak ve olmas gereken parametrelerinin zerinde deerler kmas durumunda grlt kirliliinin nlenmesi ile ilgili bir proje gelitirilecektir. Ege niversitesi evre Sorunlar Aratrma Merkezi tarafndan ehrin en kalabalk olduu yaz sezonunda k lmleri yaplacak ve olmas gereken parametrelerinde zerinde deerler kmas durumunda k kirliliinin nlenmesi ile ilgili bir proje gelitirilecektir. evre ynetim sistemlerinin Seferihisardaki farkl kurum ve kurulular tarafndan benimsenmesini salayabilmek amac ile Ekim 2010 tarihinde zmir ilindeki niversiteler ile ibirlii ierisinde eitim programlar dzenlenecektir. Gndem 21 Projesi kapsamnda Austos 2009 tarihinde Seferihisar Belediyesi Kent Konseyi kurulmutur ve Kent Konseyi Meclisleri Cittaslow kriterleri kapsamnda almalar yrtmektedir.

84

3.2.3.2. Altyap almalar261 Cittaslow Kriterleri 1.Tarihi meknlarn, merkezi kayt altna alnm binalarn ve yksek kltrel deeri olan nesnelerin koruma planlarnn yaplmas. Seferihisarda Yaplan almalar -Sack Kalesi Surlar Rleve, Restitsyon, Restorasyon Projeleri Yapm projesinin ihale sreci sona ermitir ve kazanan irket ile szleme imzalanmtr. zmir l zel daresi tarafndan 179.969 TL kaynak ayrlmtr. Proje izildikten sonra restorasyon iin ihale srecine balanacaktr. -Teos Antik Kentinde Kltr ve Turizm Bakanl tarafndan kaz balatlmtr. Teos Antik Kenti kamulatrlmas iin zmir l zel daresi tarafndan 144.128 TL ve zmir Bykehir Belediyesi tarafndan 177.000 TL kaynak aktarlmtr. Dzce Medresesi, Ulam ve Seferihisar merkezindeki hamamlarn restorasyonu iin yol haritas izilmitir. Tescilli Sack Kalesi ierisinde bulunan sokaklarn sokak salklatrmas iin 1 Nolu Kltr ve Tabiat Varlklarn Koruma Blge Kurulu tarafndan iaretlemeler yaplmtr. Bu proje iin zmir l zel daresi tarafndan 422.354 TL kaynak tahsis edilmitir. Bu kaynak kullanlarak yaplacak ihale iin alma tamamlanmtr ve Mays aynn 3. haftasnda ihaleye klacaktr. zmir Yksek Teknoloji Enstits ehir Planlama blm ile birlikte, Seferihisar ulam planlamas zerine almalar balatlmtr. Bu almalarda toplu ulam ve bisiklet yollar yaplmas n planda tutularak Seferihisardaki mevcut ulam sistemine alternatif bir ulam sistemi hazrlanmaktadr. Hazrlanmakta olan alternatif ulam sisteminde ilede kullanlmayan ara yollar ulama alarak yol akslarnda deiiklikler yaplacak ve atl yapdaki alanlar ulam planna dahil ederek gvenli ulam planlar yeniden yaplandrlacaktr. Gvenli ve dzenli trafik salamak ve ara trafiini azaltmak adna yaz aylarnda Sackn bir blmne ara girii yasaklanmtr. Ayrca Seferihisar Merkezinde bulunan Atatrk Caddesinin ara trafiine kapatlmas Belediye Meclisi tarafndan kabul edilmitir. Kabul edilen rapor nmzdeki gnlerde zmir Bykehir Belediyesi UKOMEye sunulacaktr.

2.Gvenli ulam ve trafik iin planlar.

261

a.g.r., ss.3-7.

85 3.Okullara ulamn kolaylatrlmas ve kamu binalaryla balantnn salanmas iin bisiklet yollarnn yaplmas. 4.zel ulamda alternatif yntemlerin desteklenmesi, yaya alanlarnn ve kamu tamaclnn salanmas (kent d otopark, yryen merdiven, bisiklet yollarnn okullarn ya da i alanlarnn yaknndan gemesi). 5.Engelliler iin kamu alanlarnn eriilebilir olmas, mimari engellerin kaldrlmas ve teknolojiye ulaabilmelerini salayan yasal dzenlemelerin uygulanmas. 6.Aile yaantsn kolaylatran ve yerel aktivitelere olanak salayan programlarn tevik edilmesi (elence ve spor faaliyetleri, okul ve aile arasnda ba oluturmay amalayan aktiviteler, yallar ve kronik hastalar iin ev yardm da dahil olmak zere eitli yardmlar, sosyal tesisler, belediye alma saatlerinin dzenlenmesi, umumi tuvaletler vb.) Seferihisarn eitli yollarnda bisiklet yollar oluturmak iin Karayollar Genel Mdrl ve zmir Bykehir Belediyesi ile birlikte mevcut durum analizi yaplmaktadr. lk aamada Sack Seferihisara balayan yollar bisiklet kullanmna uygun hale getirilmeye allmaktadr. Bu konudaki almalarn 2010 yl yaz sonuna kadar bitirilmesi ngrlmektedir. Seferihisarn ulam plann hazrlamak iin zmir Yksek Teknoloji Enstits ile birlikte almalar balatlmtr. lk aamada Seferihisarn zellikle ehir merkezindeki trafik sorununu zme kavuturmak iin ehir Plancl Blm destei ile Seferihisar ehir merkezinde trafiin azaltlmas ve yaya aksnn geniletilmesi iin alternatif zmler ortaya koyulacaktr. zmler ierisinde alternatif akslarn yaratlmas, kullanlmayan yollarn ulam planna dahil edilmesi, ile terminalinin yerinin deitirilerek terminal alanlarna ve gelen ziyaretilere daha iyi bir hizmet verilmesi, ayrca ileye farkl noktalarda bisiklet otoparklarnn kazandrlmas nerileri bulunmaktadr. Engellilere ynelik olarak mimar engellerin kaldrlmas zerine Seferihisar Belediyesi kaynak yaratma almas yrtmektedir. Dzenlemeler iin gerekli olan kaynak yaratldnda bu kritere ynelik olarak almalar yrtlecektir.

Seferihisar Belediyesi Kltr ve Sosyal leri Mdrl ve Kent Konseyinin almalar kapsamnda bu kritere ynelik olarak eitli aktiviteler dzenlenmektedir. Kronik rahatszl olan kiilere ev eyas, giysi yardm yaplmtr; evleri ve baheleri ilalandrlmtr. Seferihisardaki 22 fiziksel engelliye tekerlekli sandalye datlmtr. Ramazan bayramnda geliri dk olan kiilere erzak yardm yaplmtr. Genlere ynelik elence ve spor faaliyetlerinin dzenli olarak srdrlebilmesi iin Seferihisar Belediyesinin destei ile Genlik Merkezi kurulmutur. Seferihisardaki yallara ila yardmnda bulunulmutur. htiyac olan kiilerin evlerinde kk tadilatlar yaplm ve baheleri dzenlenmitir. Seviye Belirleme Snav ve renci Seme Snavna hazrlanan rencilere ynelik olarak dershane hizmeti

86

verilmektedir. Seferihisardaki tm plajlara umumi tuvalet konulmutur. 7.Tbbi yardm merkezi 8.Yeil alanlarn kurulmas ve hizmet alt yaplarnn bulunmas (oyun alanlar, birbirleriyle birleen yeil alanlar vb.). 9.Doal rnlere ynelik ticaret alanlarnn kurulmas ve ticaretin genilemesine ynelik planlar oluturulmas Seferihisar Kaymakaml Toplum Sal Merkezinden Seferihisardaki tbbi yardm merkezlerinin ve hastanelerin mevcudiyetini kantlayan yaz alnmtr. Vasfl yeil alanlarn niteliklerini arttrmak amac ile eksik tehizatlar belirlenmitir. Yeterli kaynak bulunduu takdirde bu eksiklerin giderilmesine ynelik bir alma yrtlecektir.

Seferihisar Belediyesi tarafndan Ky Pazar kurulmutur. Eski Belediye binasnn her bir odas Seferihisarn kylerine tahsis edilmitir. Bu odalarda kyller kendi rettikleri rnleri satma imknna sahiptir. Ayrca her Sal gn Ky Pazarnn nnde ak bir pazar dzenlenmekte, bu pazara halden mal sokulmamakta ve sadece kk reticilerin rnlerini satmalarna imkn verilmektedir. Seferihisarn Sack Mahallesi kale iinde yerel rnlerin ve el ilerinin sergilendirdii Sack Pazar kurulmutur. Kale iinde ilk kez kurulan pazarda, ilede retilen tarm rnleriyle, hanmlarn el ileri ve birok sanat eseri de sergilenmektedir. Seferihisarn Ulam Mahallesinde Seferihisar Belediyesi Kadn Emei Evi almtr. Bu Kadn Emei Evi, kadnlarn sosyallemesine ve emeklerini deerlendirmesine yardmc nitelik tamaktadr. Seferihisar Belediyesinin hedefi, Seferihisarn her mahallesinde bir kadn emei evi almasdr. Dokuz Eyll niversitesi Turizm letmecilii Blm tarafndan Kaliteli Arlama ve Misafirperverlik eitimi verilmitir. Bu eitim zor durumda olan vatandalarla ilgilenme ve yardm etme konularn iermitir.

10.Blge halknn alverite sorun yaamamas iin esnafla anlama yaplmas, blge halknn alverite sorun yaamas halinde yardm salayacak dost maazalarn kurulmas. 11.Bozulmakta olan kentsel alanlarn ve ehrin yeniden kullanlmasna ynelik projelerin gelitirilmesi.

Seferihisarn Sack mahallesinde yenilenebilir enerji kaynaklar kullanlarak Sakin ehir kriterlerine uygun meydan ve rekreasyon alan dzenlemesi yapmak ve yerel sosyo-ekonomik yaam canlandrarak ilenin srdrlebilir kalknmasn desteklemek amac ile ZKAnn Turizm ve evre Mali Destek Programna bavuru sunulmutur. Projenin beklenen sonular Sacka Sakin ehir

87 kriterlerine uygun nitelikte ada peyzaj mimarl ilkeleri dorultusunda bir kamusal d mekn kazandrlmas, Seferihisarn Cittaslow kimliinin vurgulanmas, ekoturizm destinasyonu olarak tannrlnn salanmas, grlt kirliliini ve hzl trafii kesecek, yaya sirklasyonunu n plana karacak farkl ulam sistemlerinin entegrasyonunun oluturulmas, yeil alanlarn ve yaya blgelerinin artmas ve yerel retim yapan reticiler ile bu rnleri satan dkkn ve lokantalar destekleyecek dzenlemeler yaplmas, aydnlatmada gne enerjisinden faydalanarak ile genelinde enerji tasarrufu ve yenilenebilir enerji kaynak kullanm orannn ykselmesidir. -Seferihisarda yaanan mimari danklk ve dzensizliin nne gemek iin yeni yaplacak binalarda uygulanacak mimari standartlarn hazrlanmas planlanmtr. Bu konuda Mimarlar Odas zmir ubesi ile birlikte yrtlen alma tamamlanmtr ve Seferihisar Belediye Meclisinin Haziran ayndaki toplantsnda onaylanmak zere konu meclis gndemine alnacaktr. Kent tarznn yeniden yaplandrlmasna ynelik olarak Seferihisar ve zmirde alma yrten mimar ve ressamlardan bir grup oluturulmu, bu grup yaptklar toplantlar sonucunda Atatrk Caddesinin yeniden yaplandrlmas iin bir mimari taslak kartmtr. lk olarak farkl boyutlarda reklam ve dkkan panolar ve balkonlarda bulunan anak antenleri ile ilgili alma yrtlmesine karar verilmitir. Atatrk caddesinde bulunan farkl boylardaki pano ve tabelalar kaldrlm, yerine Seferihisar Belediyesinin belirledii standartlarda tabela ve panolar aslmtr. Ayrca, balkonlarda bulunan ve grnt kirliliine sebep olan anak antenler toplanmasna ynelik olarak alma Atatrk Caddesi boyunca balatlmtr. Atatrk caddesinde yer alan 3 binann pencere kenarlarna sve uygulamas yaplmtr ve bina zeminleri beyaz, sveler turuncu tonlarnda renklerle boyanm ve zemin katlarda ta kaplama uygulamas gerekletirilmitir. Svelerin renginin turuncu seilmesinin nedeni Seferihisarda yetien Satsuma mandalinasn artrmasdr. Bu almalarn caddedeki btn binalara uygulanmas ve trafiin kstlanmasyla Atatrk Caddesinin Seferihisarllar ve ziyaretiler iin sosyalleme ve dinlenme alan olmas planlanmaktadr. -Atatrk Caddesinde balayan almalara Sackta devam edilmektedir. Sack kalesinin gney ve bat duvarnda yer alan evlerde de mimari almalar uygulanmaya balanmtr. Evlerde srdrlen almalar, evlerin d mekn olarak benzer zelliklere sahip olmasnn salanmasna ve bir renk uyumunun oluturulmasna

88 yneliktir. Sve almalar, balkon ve pencerelere sarkt sakslarn koyulmas ve sardunya yetitirilmesi, d cephe boyalarnn yaplmas gibi almalar tm sokaklardaki dzenlemeler bitinceye kadar devam edecektir. Ayrca caddeyi insanlarn sosyallemesine imkn salayacak biimde evreyle uyumlu kent mobilyalaryla donatlmas amac ile almalar balayacaktr. Sack kalesinin bat duvarnda yer alan ve birbirinden farkl yapya sahip kahvelerin glgelikleri sklerek, bu kahveler iin ayn yapya sahip pergole uygulamas gerekletirilmitir. Kahvelerde ayn tarz masa ve sandalye uygulamas iin kahve sahipleriyle konuulmu ve mutabakata varlmtr. Sack kalesinin gney tarafnda yer alan balk restaurantlarnn irkin bir grnm veren naylon glgelikleri sklm, oturma alanlar dkkanlarn arka tarafnda yer alan dere kenarna alnmtr. Balk restoranlarnn atlar sklm ve tek tip ve estetik at uygulamas yaplmtr. 12.Kentin yeniden tasarmna ve iyilemesine ynelik programlar yaplmas. Ege niversitesi evre Merkezi ve Seferihisar Belediyesi ibirlii ile evre Master Plan hazrlanmaktadr. Ekim 2010 tarihinde evre Master Plan hazrlanm olacaktr. Hazrlanacak olan plan u bilgileri ierecektir: Atksu ynetimi, su temini ve kat atk ynetimi alanlarnda fizibilite almas evre Master Plan projesinin kentsel planlama blmnde Kentsel Geliim Analiz Raporu ile gelecee ynelik kent yerleimi stratejilerinin belirlenmesi Kat atklarn deerlendirilmesi ile ilgili olarak temiz enerji hakknda kapasite raporunun hazrlanmas Cadde ve sokak aydnlatmalar iin gne enerjisinden faydalanlabilme kapasitesinin belirlenmesi Su temini ile ilgili Belediye snrlar ierisinde evre kirliliinin kontrol altna alnabilmesi ve kirlenmenin nlenmesi amacyla ime ve kullanma suyu kaynaklarnn incelenmesi ve mevcut durumun iyiletirilmesine ynelik almalar Bu kapsamda Seferihisarda 4 farkl noktaya turizm ve Cittaslow bilgilendirme ofisleri kurulacaktr. Bu noktalar Seferihisar Merkezi ve Sack, rkmez, Doanbey Mahalleleri olacaktr.

13.U.R.P. (kentsel yenilenme program) ilevlerinin, Cittaslow bilgi brolaryla btnletirilmesi.

89

3.2.3.3. ehir Kalitesinin Artrlmas in Yaplan almalar262 Cittaslow Kriterleri 1.Biyo-mimari alanlarnn kurulmas, biyo-mimarinin gelitirilmesi ve tantlmas iin planlar yaplmas. Seferihisarda Yaplan almalar Biyo-mimari hakknda Seferihisar ilesinde faaliyet gsteren inaat mhendislik firmalarnn, mimarlk ofislerinin, mteahhitlerin bilgilendirilmesi ve evreye duyarl yaplarn ina edilmesi hakknda bilinlendirme programlar hazrlanmaktadr. Seferihisarda kablosuz ve kablolu internet eriimi mevcuttur. Elektromanyetik kirlilik yaratan baz istasyonlarnn yerleri ve teknik zellikleri tespit edilmitir. Ege niversitesi evre Sorunlar Aratrma Merkezi tarafndan lmleri yaplacaktr. plerin belirlenmi zaman tablolarna gre kaldrlmas iin p arabalar Ara Takip Sistemi yerletirilmesi iin almalar balatlmtr. Haziran ay ierisinde p aralarna GPS cihazlarnn yerletirilmesi yaplacak ve aralarn uydu zerinden bilgisayardan takibi gerekletirilecektir. Bu kriter erevesinde Seferihisara zel bir iek olan ve ilgisizlik nedeniyle soyu tkenme aamasna gelen Kum Zamba koruma altna alnmtr. Bu bitkinin tantlmas ve yaygnlatrlmas iin almalar devam etmektedir. Belediye hizmetleri e-belediye almasyla internet zerinden vatandaa ulamaya balamtr. Emlak vergisi, kira demesi, p toplama vergisi, evrak takibi ve benzeri ilemler belediyenin internet sitesi zerinden yaplmaya balanmtr.

2.ehri, fiber optik kablolar ve kablosuz sistemler iin tehiz etmek 3.Elektromanyetik alanlar gzlemleme sistemlerinin benimsenmesi. 4.evre ve manzarayla uyumlu p kutularnn tedarik edilmesi ve plerin belirlenmi zaman tablolarna gre kaldrlmas.

5.Kamu ve zel alanlarn yeillendirilmesinde doal mimari yapyla uyumlu olan yerli ve zgn bitkilerin kullanlmasn salayan planlar yaplmas ve tantlmas. 6.Vatandalara hizmet salamak iin planlar (Belediye hizmetlerinin internet zerinden duyurulmas, vatandalar iin internet tabanl bir belediye a oluturulmas ve vatandalarn bu a kullanmalar ynnde eitilmeleri). 7.zellikle grltl alanlarda grltnn kontrol edilmesi iin plan.
262

Ege niversitesi evre Sorunlar Aratrma Merkezi tarafndan ilenin en kalabalk olduu yaz dneminde grlt lmleri yaplacak ve olmas

a.g.r., ss.8-9.

90 gereken parametrelerinde zerinde deerler kmas durumunda grlt kirliliinin nlenmesi ile ilgili bir proje gelitirilecektir 8.Kentin renk planlamasnn yaplmas. Seferihisar merkezinde ana cadde dzenlemesi kapsamnda tm binalarn beyaz zemin zerine turuncu svelerin yaplmas ve tm balkon ve pencerelerden sardunyalarn sarktlmas ile ilgili bir plan yaplmtr. Bu plann uygulamas Atatrk caddesi ve Sack mahallesinde balamtr ve bu almalar merkezden balayarak tm Seferihisar sokaklarnn renk btnlne kavuturulmas iin yaygnlatrlacaktr. Seferihisar halknn geimi tarm-hayvanclk ve yaz sezonunda turizm kaynakldr. Evden alma yaplacak sektr bulunmadndan dolay telework tevik edilemeyecektir.

9.Elektronik evden almann (telework) tevik edilmesi.

3.2.3.4. Yerel rnlerin ve retimin Desteklenmesi in Yaplan almalar263 Cittaslow Kriterleri 1.Organik tarmn gelitirilmesi ve tantlmas iin gerekli planlarn yaplmas. Seferihisarda Yaplan almalar Ege niversitesi Ziraat Fakltesi ile Seferihisarn krsal kalknma programnn hazrlanmas ve hayata geirilmesini amalayan ibirlii protokol hazrlanmtr. Seferihisar ilesi Gdence kynde tarm-turizmi ve ev pansiyonculuunun balatlmas; ile snrlar ierisinde mandalina entegre tesisinin kurulmas; ile snrlar ierisinde enginar entegre tesisinin kurulmas; Seferihisar ilesi snrlar ierisinde arclk faaliyetlerinin arttrlmas; Satsuma bal retimini arttrlmas ve polen tesisinin kurulmas; Seferihisar ilesinde iyi tarm uygulamalarnn balatlmas projelerinin hayata geirilmesi iin Seferihisar Belediyesi ve Ege niversitesi Ziraat Fakltesi ortak almalar yrtlecektir. zmir Bykehir Belediyesi ile ibirlii ierisinde Sosyo-ekonomik kalknma iin srdrlebilir bir rnek: Yarmadamda Organik Tarm isimli proje; ZKA Sosyal Kalknma Mali Destek program erevesinde yrtlmtr. Bu kapsamda Seferihisarda iftilerle eitli toplantlar ve alan uygulamalar yaplm ve organik tarm hakknda bilgiler verilmitir. Eitimleri baar ile tamamlayan kiilere organik tohum datlmtr.

263

a.g.r., ss.9-12.

91 Tarm Bakanlnn 2012 Organik Tarm Program kapsamna alnmasna ynelik olarak zmir l Tarm Mdrl tarafndan, Seferihisar Belediyesinin destei ile Organik Tarm, Organik Bal ve Bal Evi Projesi sunulmutur. Proje kapsamnda Seferihisarn Ulam mahallesindeki mandalina retiminde organik tarmclnn gelitirilmesi ve bir bal evi kurarak, organik bal retilmesi amalanmaktadr. 2012 yl Tarm Bakanl Organik Hayvansal retim Projeleri kapsamnda Organik Sakz Koyunu Yetitiricilii Projesi ve Organik Yumurtalk Tavuk Yetitiricilii Projesi zmir l Tarm Mdrl tarafndan sunulmutur. -zmir Kalknma Ajans tarafndan alan Tarm ve Krsal Kalknma Mali Destek Programna Seferihisarda yaplan enginar retiminde iyi tarm uygulamalarna gemek ve Enginar ve Mandalina Konservesi retmek amac ile Snrl Sorumlu Ulam Ky Tarmsal Kalknma Kooperatifi ile ibirlii ierisinde proje sunulmutur. 2.Esnaf ve zanaatkrlar tarafndan retilen rnlerin, eya ve el ilerinin kalitesinin sertifikalandrlmas. Seferihisar Beyler ky sakinleri tarafndan retilen rme sepetlerin kalitesinin arttrlmas amac ile sepet sektrnn nc isimleri Seferihisara getirilerek sepetlerin daha dayankl ve uzun sre kullanlabilir olmasn salanacaktr ve Trk Standartlar Enstitsne bavurularak Kalite Uygunluk Belgesi alnacaktr. Blge halknn rettii bez bebek, seramik ileri ve deri kaplama sanatnn desteklenmesi iin Seferihisar Kent Konseyi tarafndan programlar alacak ve retimlerin devam etmesi salanacaktr.

3.Yok olma tehlikesiyle kar karya olan esnaf ve zanaatkarlarn ve/veya el ii rnlerinin korunmas ve himayesine ynelik programlar.

4.Yok olma riskiyle kar karya Blge halk tarafndan yaplan ger arclk olan geleneksel alma ve yntemlerinin yok olmasn nlemek ve meslek yntemlerinin himayesi. gelitirilmesini salamak amac ile l Tarm Mdrl ile Tarm Bakanlna Organik Bal ve Bal Evi adl projeleri sunmu bulunmaktayz. 5.Yava Yemek (Slow Food) ibirliiyle, okullarn yemek hizmetlerinde organik, yerel ve zgn rnlerin kullanlmas. Blge halk tarafndan retilen eitli sebze, meyve ve tahl rnlerinin restoranlarda ve kafeteryalarda kullanlmasn salamak ve yerel retimi korumak amal Ky Pazar ve Sack Pazar kurularak blge retici ve tketicisi bir araya getirilmektedir.

92 6.Yava Yemek (Slow Food) ibirliiyle, okullarda beslenme ve tat eitiminin verilmesine ynelik programlarn gelitirilmesi. Seferihisar Belediyesi okul bahelerinde oluturduu sebze baheleriyle rencilere sebze yetitiriciliini retmektedir. renciler apa yapma, fide dikimi ve sebze yetitiricilii eitimleri alm bulunmaktadrlar ve kendi yetitirdikleri rnlerden hazrlanm olan yemekleri yemektedirler. -Seferihisar Belediyesinin destei ile zmir Bykehir Belediyesi tarafndan Seferihisardaki okullara organik rnler hakknda eitimler verilmitir ve renciler farkl organik meyve ve sebze tatma ve organik st ime frsatn yakalamtr. Uluslararas Yelken Yar 31 Temmuz-1 Austos 2010 tarihlerinde Seferihisar Belediyesi ve Ege Ak Deniz Yat Kulb tarafndan Uluslar aras Yelken Yar dzenlenecektir. Seferihisarda balayp Karlovasside bitecek olan yelken yar uluslararas katlmclar arasnda yaplacak olup yar ncesi ve sonras eitli aktivitelerle renklendirilecektir. Bu etkinlikte Cittaslow kapsamnda yerel rnlerin yapld ve satld tezgahlar kurulacak, yerel rnlerden ve ev yapm araplardan oluan bir konsept ile al kokteyli ve kapan ikramlar yaplacaktr. Cittaslow Festivali 2010 ylnn Austos aynda Uluslar aras Cittaslow Festivali dzenlenecektir. Festivalin temas Yereli Yaamak olacaktr. Festival kapsamnda yerel kltr yaatmak ve yerel retimi desteklemek, Yava Yaamak, Yava Yemek zerine farkl atlye almalar dzenlenecek, katlmclar lkelerindeki iyi uygulamalar paylama frsat elde edeceklerdir. talyadan ve Trkiyeden katlacak olan yerel sanatlar konser verecek ve tiyatro gruplar gsteri yapacaktr. Ayrca, kurulacak byk pazarda katlmclar yerel rnlerini sergileme frsatna sahip olacaktr. Kent Konseyi tarafndan Seferihisara zg tipik yerel rnlerin taramas yaplmtr. Bu yerel rnler Seferihisar Belediyesi tarafndan kurulan Ky Pazar, Sack Pazar ve Ulam Kadn Emei Evinde satlmaktadr. Ege niversitesi Ziraat Fakltesi Lisans ve Yksek Lisans rencilerinin tez almalar kapsamnda bu alma 2010 ylnda yaptrlacaktr.

7.Yok olma riski altnda olan arap ve gastronomik Slow Food eitleri iin, aktivitelere destek olmak.

8.Kente zg rnlerin saymnn yaplmas ve ticaretinin desteklenmesi (iftilerin ve yerel pazarn harekete geirilmesi). 9.Kent aalarnn saym ve kentteki ant aalarn korunmas.

93 10.Yerel kltrel etkinliklerin tevik ve muhafaza edilmesi. 13-14 Ekim 2009 tarihinde Mandalina enlii dzenlenmitir. Bu enlik kapsamnda en iyi mandalina reticisi, en kaliteli mandalina yarmalar dzenlenmi, mandalinal tatllar, bayanlar tarafndan retilen mandalina reelleri ziyaretilere satlmtr. Seferihisarda unutulan ve unutulmaya yz tutan geleneklerin ve kltrel etkinliklerin tespit edilmesi iin 75 Ya Yemei dzenlenmitir. Bu etkinlik kapsamnda Seferihisar ilesinde yaayan yallarmzla rportajlar yaplmtr ve yerel el sanatlar ve yerel yemeklerin taramas gerekletirilmitir Seferihisarn Beyler kynde her yl geleneksel olarak dzenlenen Hdrellez enlikleri bu yl da gereklemitir. Kyde imece usul gerekletirilen ikramlar iin hanmlar tarafndan yerel yemekler yaplm ve yerel kltr yanstan kltrel aktiviteler dzenlenmitir. 29-30 Mays 2010 tarihlerinde Seferihisar lesinde KeiKoyun Yetitiricileri Birlii ve Seferihisar Belediyesi tarafndan hayvanclk sektrnn gelimesine katkda bulunmak ve retici-tketici bulumasn salamak amac ile Damzlk Koyun-Kei Panayr dzenlenecektir. Cittaslow kriterlerinde yerel deerlerin korunmas byk bir nem tekil etmektedir. Seferihisarn yerel deerlerinden biri olan hayvanclk sektrnn korunmas ve gelitirilmesi asndan Panayr ok nemli bir anlam tamakta ve bu panayrn geleneksel hale getirilmesi planlanmaktadr. Seferihisardaki okullarda ocuklarmzn kendi sebze ve meyvelerinin yetitirmeleri ve salkl beslenme konusunda bilgilenmeleri iin okullarda sebze baheleri kurulmutur. Sebze bahelerinde rnler yetitirilmeye balanm ve yetien mahsuller Ky Pazarnda renciler tarafndan retmenlerinin gzetiminde satlmaktadr ve renciler kazandklar para ile ihtiyalarn karlamaktadr.

11.Kent ve okul bahelerinin geleneksel yntemlerle yetimi yerel ekinler iin gelitirilmesi.

94

3.2.3.5. Misafirperverlik almalar264 Cittaslow Kriterleri 1.Turistlerin bilgilendirilmesi ve kent halkna konukseverlik kalitesiyle ilgili eitim verilmesi. Seferihisarda Yaplan almalar -Dokuz Eyll Rotary Kulb, Ege niversitesi Mhendislik Fakltesi Gda Mhendislii Blm ile birlikte alan kursta Toplu Beslenme Yaplan Yerlerde Salkl ve Gvenli Gda retimi eitimi dzenlenmitir. -Dokuz Eyll niversitesi letme Fakltesi Turizm letmecilii Blm ile ibirlii ierisinde alan Turist Bilgisi ve Nitelikli Misafirperverlik eitimi dzenlenmi ve kursa katlan vatandalara sertifika verilmitir.

2.Tarihsel merkezlerde, yol Teos Antik kentine bilgi verici tabelalar ve panolar gsteren turist gzerghlar yerletirilmitir. Sack kalesine kalenin tarihi ile birlikte, turist iaretlerinde hakknda ksa bir bilgi veren tabela yerletirilmitir. uluslararas iaretlerin kullanlmas. 3.Turistlerin kente ve belirli aktivitelere ulamn kolaylatrc plan ve politikalarn izlenmesi (oto park, kamu alanlarna alma saatlerinde esneklik kazandrlmas vb.). Seferihisar merkezinde, Sackda, rkmez ve Doanbeyde, Seferihisara gelen ziyaretilerin Seferihisar hakknda bilgi edilenebilecei Cittaslow ve Turizm Brolar almas planlanmaktadr. Turizm brolarnda Seferihisar hakknda tarihsel bilgi veren dokmanlar, Seferihisar haritas, konaklama olanaklar ve gezilebilecek yerler hakknda bilgi veren dokmanlar olacaktr. Seferihisarn genelinde ynlendirme eksiklii bulunmaktadr. Bu konuda yaplmas planlanan almalar sonucunda tarihi, turistik, doal gzellikler ve grlmesi gereken yerlerin tabelalarla ynlendirmesi yaplacak ve bu yerlere mekn hakknda bilgi veren panolar yerletirilecektir. ehrin yava gzerghlarnn tespit edilmesi iin Cittaslow Gnllleri ile birlikte almalar balatlacaktr. Spor amal yava gzerghlar iin ncelikle Seferihisar mevcut durum analizi yaplarak ilede bulunan yry ve bisiklet parkurlar detayl bilgileriyle birlikte karlacak ve analiz edilecektir. Ulusal ve uluslararas boyutta ilgi ekebilecek yry ve bisiklet parkurlar hakknda internet sitesinde harita zerinde bilgi verilecektir. ehri ziyaret edenlerin ehri daha iyi tanmas iin Seferihisarda yava gzerghlar oluturulacaktr. Bu gzerghlar zerinde tarihi binalar,

4.Kentin Yava Seyahat Rehberinin hazrlanmas (brorler, web siteleri vb.).

264

a.g.r., ss.12-13.

95 kltrel deeri olan merkezler ve ziyaretiler tarafndan grlmesi gereken dier turistik ekim merkezlerinin yer almas planlanmaktadr. Yava gzerghlarn karlmas sonucu Seferihisara gelen ziyaretiler gezi veya spor amacyla yaya olarak, bisikletle veya arala Seferihisar en iyi ekilde gezebilecekleri ve tanyabilecekleri gzerghlar hakknda bilgi sahibi olacaktr. 5.Turistik iletmelerinin, genel olarak esnafn, fiyatlarnn saydam olmasn ve fiyatlarn kuruluun nnde sergilenmesinin salanmas. Yerli ve yabanc turistlere hizmet veren tm sektr personeline Turist Bilgisi ve Nitelikli Misafirperverlik hakknda eitimler verilmitir. Bu eitimler kapsamnda cret effafl ve cretlerin sergilenmesi konularna yer verilmitir.

3.2.3.6. Farkndalk almalar265 Cittaslow Kriterleri 1.Kent halknn, Cittaslowa katlm motivasyonunun salanmas iin, Yava Kent sonular ve yntemi konusunda bilgilendirilmesi. Seferihisarda Yaplan almalar Cittaslow olmann amalar, prosedrleri, Cittaslowun Seferihisara katacaklar hakknda bilgi verilmesi ve Dnyann farkl lkelerindeki Cittaslowlardan rneklerin paylalmas amac ile Seferihisar Kongre Merkezinde bilgilendirme toplants dzenlenmitir. Ayn ama ile Seferihisarn farkl mahallelerinde 12 Kahve Toplants dzenlenmitir. Cittaslow olmann amalar ve prosedrleri ile ilgili olarak Kent Konseyine sunum yaplmtr. Seferihisardaki Siyasi Parti le temsilciliklerine Cittaslow olmann amalar ve prosedrlerini anlatmak iin toplantlar dzenlenmitir. Cittaslow Bilim Komisyonu yeleri Eyll 2010da Seferihisara davet edileceklerdir ve zmirdeki niversitelere ynelik olarak Cittaslow hakknda bilgilendirme yapacaklardr. Seferihisar Belediyesi, Seferihisar ilesindeki sivil toplum temsilcileri ve yerel halkn bir araya gelmesi ile Austos 2009da Seferihisar Kent Konseyi kurulmutur. Kent Konseyi kapsamnda kadn meclisi, ocuk meclisi, engelli meclisi, genlik ve emekli meclisi oluturulmutur. Kent Konseyi alma programn Cittaslow olmann amalarn ve Cittaslow kriterlerini gz nnde tutarak oluturmaktadr. Aralk 2009 tarihinde Slow City ve Slow Food

2.Kent halknn Yava Yaam Felsefesini anlamas iin programlar gelitirilmesi.

265

a.g.r., ss.13-14.

96 faaliyetlerini yaygnlatrmak iin kurulan ve merkezi Ankarada bulunan Sakin Yaam Giriimi Derneinin (SAYGD) zmir ubesi, Seferihisarda Cittaslow kapsamnda gnll alma yrtmek isteyen kiileri bir araya getirmek iin kurulacaktr. Seferihisar Belediyesi, Seferihisardaki rencilerin apa yapma, fide dikimi ve sebze yetitiricilii konularnda bilgilerini arttrmak amac ile okullarda sebze baheleri kurmutur. Kitap okuma olanaklarn arttrmak amac ile 2010 ylnn Nisan aynda Seferihisarn Orhanl kynde Seferihisar Belediyesinin giriimi ile bir ktphane almtr. 3.Cittaslow ve Slow Food faaliyetlerinin yaygnlatrlmas iin programlar gelitirilmesi. Seferihisar Belediyesinin Cittaslow - Slowfood (Yava ehir - Yava Yemek) uygulamalar kapsamnda, 75 ya iftar yemei dzenlenmitir. Yemek, Seferihisarda yaayan yaklak 400 kiiyi bir araya getirmitir. Yallarla yaplan rportajlar sayesinde Seferihisara zg yemekler, gelenek ve greneklerin taramas yaplarak bu yemeklerin, gelenek ve greneklerin gnmze de tanmas iin alma yrtlmektedir. Seferihisardaki kadnlar, dnyadaki sakin ehirlerde yaplan Terra Madre-Toprak Ana kutlamasnda, ilenin unutulan lezzetlerini hayata geirmitir. Seferihisar Belediyesi Kent Konseyi yesi 20 kadn, hem ilenin Cittaslow nvannn almasn kutlamak, hem de dnyadaki sakin ehirlerde her yl 10 Aralkta yaplan Toprak Ana kutlamasnn ilkini gerekletirmek iin etkinlik dzenlemitir. Seferihisar Kadn Meclisi tarhana, erite ve mandalina reeli retimi yapmakta ve retilen tarhana, erite ve mandalina reellerinin satn yaparak, elde edilen gelir ile maddi olanaklar iyi olmayan rencilerin eitim masraflar karlanmaktadr. -Seferihisar Belediyesi Slow City ve Slow Food uygulamasnn Trkiyede yaygnlatrlmas iin televizyon ve radyo programlarna katlm, ayrca grsel basn aralarn kullanarak Slow City ve Slow Food uygulamalar hakknda geni bir kitleye ulamtr. -AB Komuluk Gn olan 28 Mays 2010 tarihinde Sisam Adasndan 50 kii Seferihisara gelecek ve Sisam ve Seferihisar vatandalar yerel yemeklerini ve yerel el sanatlarn birbiri ile paylaacaktr.

97 3.2.3.7. Slow Food Faaliyetlerine ve Projelerine Destek almalar266 Cittaslow Kriterleri 1.Yerel bir Slow Food Conviviumun oluturulmas. Seferihisarda Yaplan almalar Seferihisarda yerel bir Slow Food Conviviumu kurmadan nce konu hakknda bilgi ve deneyim elde etmek iin zmir Bardack Conviviumuna ye olunmutur. 2010 yl ierisinde Seferihisarn kendi Conviviumunu kurmas planlanmaktadr. Seferihisar Belediyesi okul bahelerinde oluturduu sebze baheleriyle rencilere sebze yetitiriciliini retmektedir. renciler apa yapma, fide dikimi ve sebze yetitiricilii eitimleri alm bulunmaktadrlar ve kantinlerinde kendi yetitirdikleri rnlerden hazrlanm olan yemekleri yemektedirler.

2.Slow Food ibirliiyle, okullarda yiyecek ve tat eitimi programlarnn oluturulmas.

3.Slow Food ile ibirlii yaparak Seferihisardaki okullarda okul sebze baheleri okul sebze bahelerinin kurulmas kurulmu ve ilk mahsuller toplanmtr. renciler topladklar mahsulleri Ky Pazarnda satarak kazandklar para ile ihtiyalarn karlamaktadrlar. 4.Yok olma tehlikesinde bulunan rnlerin ve trlerin korunmasna ynelik bir ya da daha fazla Yava Yemek projesinin uygulanmas. 5.Slow Food tarafndan korunan yerel rnlerin kullanlmas ve okul kantinlerinde beslenme geleneklerinin (yemek hizmetleri, korunan alanlar ve yemek eitim programyla beraber) srekliliinin salanmas. 6.Yerel rnlerin Slow Foodun Mercati della Terra Program kapsamnda desteklenmesi. rkmez Bengiler Sahilinin yllar boyu simgesi haline gelen kum zambaklar zaman ierisinde yok olmaya yz tutmutur. Tespit edilen bir adet kum zambann evresi tel rg ile evrilerek koruma altna alnmtr. Seferihisardaki okullarda kurulan sebze bahelerinde yetitirilen rnler ile okullarn kantinlerinde yemekler hazrlanmakta, renciler kendi yetitirdikleri rnler ile beslenme frsat yakalamaktadr. Ayrca, okullardaki rencileri Slow Food felsefesi ve salkl beslenme hakknda bilgilendirilmek zere bir kampanya yrtlmektedir. Tipik yerel blge rnlerinin desteklenmesi amac ile Seferihisar Belediyesi Ky Pazar, Sack Pazar ve Ulam Kadn Emei Evi kurulmutur. Ayrca Seferihisar Kent Konseyi Kadn Meclisi yeleri tarhana, erite, mandalina reeli retmekte ve bu rnlerin satn gerekletirmektedir. te yandan, Seferihisar yerel yemeklerinin envanterinin karlmasnn ardndan, bu yemeklerin yapm ile

266

a.g.r., ss.14-15.

98 ilgili bir eitim dzenlemilerdir. 7.Terra Madre projesinin ve yemek cemiyetlerinin ortak eletirme araclyla desteklenmesi Seferihisardaki kadnlar, dnyadaki sakin ehirlerde dzenlenen Terra Madre-Toprak Ana kutlamasnda, ilenin unutulan lezzetlerini hayata geirmitir. Seferihisar Belediyesi Kent Konseyi yesi 20 kadn, hem ilenin Cittaslow nvannn almasn kutlamak, hem de dnyadaki sakin ehirlerde her yl 10 Aralkda yaplan Toprak Ana kutlamasnn ilkini gerekletirmek iin etkinlik dzenlemitir. Belediyeye ait 19 Mays Dn Salonunda bir araya gelen kadnlar, ilenin unutulan nohutlu mant, balklama, samsadis, kuzu dolmas gibi yemeklerini piirerek, konuklara ikram etmitir.

Cittaslow Kriterleri

Kapsamnda

Seferihisar

Belediyesinin

Yrtt

almalar Raporundan hareketle, Seferihisarn Cittaslow kriterlerinin tamamn yerine getirmek, dolaysyla yaayanlarn ve ziyaretilerinin kentsel yaam kalitesini arttrmak iin kapsaml almalar yapt ve planlad grlmektedir. Yaptnz ve yapmay planladnz bunca almadan sonra, gelecek dnem yaplacak yerel seimler sonucunda Cittaslow yeliinizi salayan u anki belediye bakan deiebilir. Byle bir risk karsnda Cittaslowun almalarnn aksamamas iin neler yapyorsunuz? diye sorduumuzda Blent Kstem yle cevap veriyor: Eer halk Cittaslowu benimsemezse Trkiye gibi siyasetin ok gelgitli olduu bir yerde be sene sonra baka bir belediye bakan gelip btn bu abalar gz ard edip farkl bir yoldan gidebilir. Bu yzden bizim bilgilendirme ve gnll artrma abalarmz var Bu almalarn tamam halkn Cittaslowu daha ok benimsemesi iin yaplyor. Bir ka sene sonra halk Cittaslowu daha fazla benimseyecek ve Seferihisarn gelecei konusunda sz syleme hakk olduunu bilecektir. Seferihisar Esnaf, Sackn bu k hi olmad kadar kalabalk olduunu ve daha nce kazanmadklar kadar ok para kazandklarn sylyor. u an pazar gnleri Sackta kurulan pazara zmirden inanlmaz bir talep var. Bu talep turizm camiasn, esnaf, kafeleri, kahveleri, herkesi olumlu anlamda etkiliyor. Sonuta Cittaslow yelii ile birlikte insanlarn el emei deer kazand. Bu ksa srete bile insanlarn hayatna art bir deer katld. zellikle bu yaz sonu bu konuda elimizde daha ok veri olacak. nk yaz aylarnn k aylarna

99 gre daha verimli ve hareketli geeceine inanyoruz. Btn bu olumlu gelimeler halkn Cittaslowu benimsemesini doal olarak hzlandracak ve Seferihisarda Cittaslowun kalcln salayacaktr.267 Seferihisar Belediye Bakan Soyer, Cittaslowun yaam kalitesini ykselten bir proje ve aslnda bir yerel kalknma modeli olduunu sylyor. Cittaslowun turizmle ilgili ciddi bir boyutu olduunu, nk insanlarn yava ehirleri merak ettiklerini ve ziyaret etmek istediklerini sylyor. Yani Cittaslowun bir turizm potansiyeli oluturduunu ve bu ziyaret younluunun ehir iindeki ticaret hacmini byttn belirtiyor. Bu ticaret hacminin bymesinin somut faydas olarak, Seferihisar halknn sofrasndaki ekmei byttn sylyor. Yani bu bir fantastik proje deil, somut olarak insanlarn sofrasndaki ekmei byten bir projedir diyor.268 Cittaslowa ye olmakla her ey bitmiyor nemli olan Cittaslowu tam anlamyla benimseyip Cittaslowun kriterlerini yerine getirmek ve bunu devam ettirebilmektir. Cittaslow felsefesini benimseyip o dorultuda almalar yapan ehirler kesinlikle srdrlebilir kalknmay salar ve srdrlebilir bir ehir olabilir. 269 Cittaslow yesi olmasnn zerinden henz 7 ay bile gemeden srdrlebilir kent olarak Seferihisar incelemek ok erken olsa bile, yaplan almalar ve yaplmas planlanan almalar dikkate alarak yorumlayacak olursak; srdrlebilir kent gstergelerinden birounu hali hazrda zerinde tayan Seferihisar, Cittaslow ile km olduu yolculukta gerekletirecei kriterlerle, srdrlebilir kent olma iddiasnn srekliliini salayacak kapasiteye sahip grnmektedir.

267 268

Kstemle mlakat (Ek 2). ztrk, a.g.m., ss.41-42. 269 Kstemle mlakat (Ek 2).

100 SONU Srdrlebilir gerekletirilmesini art kentlemeye kotuu farkl kriterler, bir bak olarak incelediimiz ilke ve

Cittaslow(yava ehir) yaklamnn, ye olmak isteyen ve yesi olan kentlerde srdrlebilir kentleme gstergeleriyle paralellik gstermektedir. Yenilenebilir enerji kaynaklarnn kullanm, su ve hava kalitesi, biyo eitlilik, yaam kalitesinin gelitirilmesi vb. ksaca; ekonomi, ekoloji ve adalet kavramlar altnda toplayabileceimiz srdrlebilirlik gstergeleri Cittaslowun da olmazsa olmaz kurallardr. yelik iin ehirlerin nfuslarnn 50.000in altnda olmas artn ve Seferihisar, Orvieto, Ludlow ve Goolwann zelliklerini dikkate aldmzda diyebiliriz ki; Cittaslow, nfusu belirli bir bykle ulamayan ehirler iin gelitirilmi alternatif bir srdrlebilir kent modelidir. Kresellemenin getirdii standartlamaya kar olmas Cittaslowu, kresel irketler karsnda yerel rn ve reticileri desteklemeye, GDO karsnda organik tarm tevik etmeye gtrmektedir. Bu nedenlerle Cittaslow yesi kentlerde, fastfood tarz yiyecek satan maazalar bulunmamaktadr. Bunun yerine yerel rnler ve geleneksel yntemlerle hazrlanm yemek satan maazalar tercih ve tevik edilmektedir. Yerel unsurlarn desteklenmesi ve gelecek kuaklara aktarlmas amacyla okullarda rencilere tat ve beslenme zerine uygulamal eitimler verilmektedir. Bu balamda daha salkl olan yerel besinlerin, organik rnlerin ve yemeklerin tketilmesi zendirilmektedir. Yerel rnlerin tercih edilmesi, yerel reticileri harekete geirmekte, organik retimi tevik etmekte ve bu rnlerin deer kazanmasn salamakta, dolaysyla yerel ekonomide bir canlanmaya sebep olmaktadr. Yerel ve organik rn ve retim yntemleri ile salanan ekonomik byme, evreye olumsuz etkisinin olmamas nedeniyle srdrlebilirliin evre ve kalknma arasnda denge ilkesiyle rtmektedir. Yerel rn ve retimin yan sra misafirperverlik alannda yaplan almalarla Cittaslow yesi kentler, farkl ve zgn tarzlaryla turizm iin bir ekim merkezi olmaktadr. Bu balamda Cittaslow, ayn zamanda ana girdisini turizm gelirlerinin oluturduu bir yerel srdrlebilir ekonomik kalknma modeli dir. ye kent rneklerinde de grld gibi, Cittaslowda tarihi binalar korunarak ilevsel hale getirilmekte, yerel olan her ey (festival, rn, yemek vb.) gl bir ekilde desteklenmekte ve gelecek kuaklara aktarlmas iin zel bir aba harcanmaktadr. Bu

101 bilgilerden hareketle Cittaslow, srdrlebilir kentlemenin zellikle sosyo-kltrel boyutu kapsamna giren almalar zerine odaklanmtr diyebiliriz. Bilindii zere, sosyo-kltrel boyut, kentlerin tarihi ve kltryle ekillenmi olan kent kimlii ile ilgilidir. Kltrel kimliin gelitirilmesi, doal, tarihi, dini ve kltrel deerlerin korunmas srdrlebilir kentlerin oluturulmasnda nemli bir yer tutmaktadr. Cittaslow Tznden ve kriterlerinden anlalabilecei gibi Cittaslow, kentlerin yerel kltrlerini ve zelliklerini muhafaza etmelerini ve gelitirmelerini tevik etmesi balamnda sosyo-kltrel adan da srdrlebilir bir kent modeli dir. Orvieto (talya), Ludlow (ngiltere) ve Goolwa (Avustralya) rneklerinin de gstermi olduu gibi Cittaslow, daha ok yesi olan kentler iin yaam kalitesini(kentsel yaam kalitesi) arttrmaya ynelik almalar yaplmas iin katalizr ilevi gren bir kentleme yaklam grnmndedir. Uluslar aras Cittaslow Tznde Cittaslow Logosunun ayrlmaz bir paras olarak tanmlanan yaam kalitesine nem verilen ehirlerin uluslar aras a yazs bu dncemizi pekitirmektedir.Srdrlebilir kent yaklam ile, kentsel yaam kalitesi konseptini birbirinden ayran temel nokta kalite kavramna ykledikleri anlamda gizlidir. Srdrlebilirlikte kalite; doal kaynaklarn korunmas, iklim, ekoloji vb. gibi deimez unsurlar da ieren bir kapsama sahipken, kentsel yaam kalitesi konseptinde kalite; kentsel donanm ve konfor unsurlaryla ilgilidir. Bu noktadan hareketle bu kentlerde, kent sakinlerinin bata olmak zere ve gelecek ziyaretilerin yaam kalitesini arttrmaya ynelik Cittaslow kriterlerinin hayata geirilmeye alld grlmektedir. Bu sebeple bu kentlerde Cittaslow logosu bir kalite gstergesi olarak kullanlmaktadr. Baka bir adan Cittaslow, bir sonu deil sretir. yle ki Cittaslow kriterlerinin tamamn yerine getirmekten daha nemli olan ey, ehirlerin insan yaam iin srekli bir geliim iinde olmasn hedefleyen bir felsefeye sahip olmalardr. nk insan yaam srekli bir geliim ve deiim iindedir. Bu balamda Cittaslow, yesi olan ehirler iin bir kalite yolculuudur. ye ehirlere salam olduu kazanmlar dolaysyla, kuruluunun zerinden henz 11 yl gemesine karn, 20 lkeden 132 ye ehre ulaan Cittaslowun ye says her geen gn artmaktadr. lkemizde Seferihisarn ye olmasndan sonra, 60 civarnda ehrimizin daha Cittaslow yesi olmak iin harekete gemi olmas

102 Cittaslowun yaylma hz asndan bir fikir vermektedir. Yaylma hzn dikkate aldmzda Cittaslow, dnyada hzl gelien uluslar aras ehir alarndan biri haline gelmitir. Seferihisar zelinde bir deerlendirme yapacak olursak; kent tanmlarnn olmazsa olmaz art, yaayanlarnn tarm d ilerde almas lt Seferihisarda geerliliini yitirmektedir. nk Seferihisarda halkn en az %50si tarmla geimini salamaktadr. Yani kent tanmlar balamnda olaya yaklatmzda Seferihisar lkemizde nfus kstas asndan bir kent ama halkn itigal ettii iler asndan daha ok bir kasaba grnmndedir. Dnyadan rnekler blmnde incelediimiz; Orvieto, Ludlow ve Goolwann zelliklerini de dikkate aldmzda Cittaslow kk ehirler iin bir modeldir sonucuna varabiliriz. Bu bilgiler nda Cittaslow yaklam; lkemizde zellikle tarihi ve kltrel zenginlikler asndan merkezi yer igal eden Anadolu kentleri iin bir frsat olarak grlebilir. Bugn lkemizde nfuslar her geen gn azalan bir ok ehrimiz var ki Cittaslow yelii erevesinde hayata geirmek zorunda kalaca kriterler sayesinde birer ekim merkezine dnebilir. Cittaslow yelii sayesinde ehirlerimiz dnyaya alabilir. Btn bunlardan nemlisi ehirlerimizin gzellii ve benzersizlii bu sayede muhafaza edilebilir. Cittaslowa ye olabilmek iin nfusun 50.000den az olmas gerektii koulu, Cittaslowun srdrlebilir bir kent modeli olma iddiasn snrlandrmaktadr. Dnyay srdrlemez hale getiren sebeplerin banda metropol boyutuna ulam kentlerin rettii problemler olduu dnldnde, 50.000den az nfusu bulunan kentlerin doal olarak srdrlebilir zellikler tad sylenebilir. Sorunun asl kayna dururken, henz sorun kayna olmam kentleri sorun olmaktan uzak tutmaya dnk bir aba, anlaml olsa bile insanln gelecei asndan ikincil konumunda kalmaktadr. Cittaslow Hareketinin, srdrlebilir kentleme iin etkin bir model olabilmesi iin, srdrlebilir dnyann en byk engelleyicileri olan byk kentler iin gelitirilmesi gerekmektedir. Bu erevede, srdrlebilirlik almalarnn merkezinde yer alan evre ve gelecek kuaklarn gereksinmeleri kayglar Cittaslowun gelitirilmesi gereken ana balklar olarak karmza kmaktadr.

103

EKLER

104 EK 1: ULUSLARARASI CTTASLOW TZ

NDEKLER nsz Birliin Kuruluu CITTASLOW TZ PARAGRAF I Tanmlar ve lkeler Madde 1 Merkez Madde 2 lkeler Madde 3 Deerler Madde 4 Tescilli Markalar Madde 5 Dalma Madde 6 Resmi diller PARAGRAF II Fonlarn Ynetimi Madde 7 Ortak Fon PARAGRAF III Katlm, Taahhtler, Yetkiler Madde 8 - Katlm Madde 9 yeler Madde 10 Muhtemel Destekiler Madde 11 Cittaslow Dostlar Madde 12 Dzenlemelere Riayet Etme Madde 13 Taahhtler Madde 14 Yetkiler PARAGRAF IV Uluslar aras Cittaslow Organlar Madde 15 - Organlar Madde 16 Uluslararas Kongre-Toplant Madde 17 Uluslararas Koordinasyon Komitesi Madde 18 Uluslararas Bakan Madde 19 Bakanlk Divan Madde 20 Garantrler Kurulu

105 Madde 21 Uluslararas Bilimsel Komite Madde 22 Muhasebe Denetisi PARAGRAF V Madde 23 Uluslararas Yrtme Organlarnn Sorumluluklar Madde 24 - Anlamazlklar Madde 25 Ulusal Organizasyonel Yaplar Madde 26 - Ulusal Koordinasyon Komitesi Madde 27 - EKLER Madde 28 - Referans Standartlar EK A Tzk EK B Kabule likin Dzenlemeler EK C Mkemmeliyet Koullar EK D Logo EK E Resmi Deerlendirme Kartlar

nsz Birliin Kuruluu Cittaslow Rete Internazionale delle citt del buon vivere (Cittaslow-Yaam kalitesine nem verilen ehirlerin uluslararas a) adl Birlik: ksaca, Cittaslow Bra, Greve in Chianti, Orvieto, Positano kasabalar ile Slow Food(Yava Yemek) Birlii (Amerikan tarz hzl yiyecek (fast food) zincirine muhalif olarak kurulan birlik) arasnda kuruldu. Birliin sresi snrszdr. Birlik, modern ve tarihi binalardan oluan bir ta tayan turuncu renkli bir salyangozu resmeden kendi logosunu kullanacaktr. (bu Tze eklenen Ek Cye gre): Logonun ayrlmaz bir paras ise, Yaam kalitesine nem verilen ehirlerin uluslararas a sz olacaktr.

106

CITTASLOW TZ PARAGRAF I Tanmlar ve lkeler Madde 1 Merkez Birliin Ulusal ve Uluslararas merkezi Orvietodur ve via Ripa di Serancia I, 16 adresinde, Aziz John Manastrndaki Palazzo del Gustoda yer alr. Birlik tali merkezlere de sahip olabilir. Madde 2 lkeler Birlik, kar amac gtmeyen bir teekkldr ve amac ehir organizasyonuna ynelik zm araylar, testler ve uygulamalar vastasyla iyi yaama kltrn destekleyip yaymaktr. Birliin temel prensipleri, zel olarak onaylanan ve bu Tze Ek A olarak eklenen Cittaslow Belgesinin ieriinde yer alr. Madde 3 Deerler Birlik, bu belge ile, yerel ve uluslararas organlar vastasyla ibirlii yapmak suretiyle Slow Food adl birliin deerlerini ve kapsamn her yerde aktif olarak destekleyip bunlara uyacan taahht eder. Madde 4 Tescilli Markalar Birliin ad ile logosu, birlie ait tescilli markalar ve mlklerdir. Bunlarn kullanm, sadece Tzn ilkelerine ve koordinasyon komitesinin genel direktiflerine dayanarak kullanmna izin veren uluslararas koordinasyon komitesinin yetkisindedir. Cittaslow ad dier dillere tercme edilmeyecektir. Madde 5 Dalma Birliin dalmas, ye Genel Kurulu tarafndan, yelerin te iki ounluu esasna gre mzakere edilir. Genel Kurul tasfiye karar sonrasnda bir veya daha fazla tasfiye memuru atayacak ve varlklarndan herhangi birini Birliin amalarna benzer amalar tayan kurumlara devredecektir. Madde 6 Resmi diller Birliin resmi dilleri talyanca ve/veya ngilizcedir.

107

PARAGRAF II Fonlarn Ynetimi Madde 7 Ortak Uluslararas Nakit Fon Uluslararas ynetecektir: Birlik, aada belirtilenlerden meydana gelen fonlarn

Yllk kayt ve yelik cretleri; Bte fazlalaryla oluan ihtiyat akeleri; Herhangi bir ba, hediye veya miras; Kamu kurumlar ve zel kurumlardan salanan katklar; yelere ve ye olmayanlara salanan hizmetler iin yaplan demelerle oluan ve ayrca ekonomik ve ticari faaliyetlerden elde edilen gelirler.

Bunun yan sra, her Ulusal Koordinasyon Grubu kendi Ortak Nakit Fonunu tesis edebilir. Birliin mali yl her yl 31 Aralkta sona erer. Uluslararas Cittaslow iin, Koordinasyon Komitesi mteakip mali yln Mart aynn 15inde, onaylanmas amacyla Birliin huzuruna sunulmak zere mteakip mali yln tahmini btesi ile kapanan btesine ynelik bir n dzenleme yapacaktr. Ulusal A iin, Ulusal Koordinasyon Grubu Ocak aynn 31inde, mteakip mali yln tahmini btesi ile kapanan btesine ynelik olmak zere, bir kopyas Uluslararas Koordinasyon Komitesine gnderilmesi gereken bir n dzenleme yapacaktr. PARAGRAF III Katlm, Taahhtler, Yetkiler Madde 8 Katlm Birlik organlarnn gerekeli kararlaryla farkl bir hkm verilmedike, Uluslararas Birlie 50 binden fazla nfusu olmayan tm ehirler katlabilir. Bu yerler, bavurularnn Uluslararas Koordinasyon Komitesi tarafndan, Ulusal Koordinasyon nergesine dayanlarak onaylanmas suretiyle ye ehirler ve kasabalar olarak kabul edilecektir. ye Stats ise, kayt cretinin denmesinden itibaren drt ay iinde kazanlacaktr. Aday ye, katlm bavurusunda Birlik Tzn tmyle kabul ettiini beyan etmelidir. Katlm, ayrlma ve ihra prosedrleri Birliin Ynetmelii ile yrtlr. Madde 9 yeler Olaan yeler: Bu terimle, nceki maddenin ve dzenlemelerin hkmlerine dayanlarak Birlie kabul edilenler kastedilir. Her ye, Cittaslow Birliinin amaca

108 ynelik ynetmeliklerini kendi blgesinde ve toplumunda uygulayacan taahht eder. Ayrca, Cittaslow Birliinin amalarna, felsefesine ve deerlerine ters debilecek ya da onun imajna ciddi biimde zarar verebilecek davranlardan uzak durmak her yenin grevidir. Bir yenin bu kurallar ihlal etmesi halinde, Koordinasyon Komitesi o yeyi acilen ihra etmeyi dnebilir. Madde 10 Muhtemel Destekiler Bu belge iinde bu terimle kastedilenler, Birliin faaliyetlerini ve yaamn desteklemeyi amalayan kamu kurumlardr (Blgeler, ller, Kasabalar, Kantonlar...). Olas desteki, Koordinasyon Komitesine aadaki hususlar bildirecektir: Katknn miktar ve nitelii; Cittaslowun faaliyetlerini desteklemenin nedenleri ve yararlar. Hizmetlerin gnll olarak veya istisnai koullarda verilmesi; Spesifik projeler iin mali destek; Teknik ve bilimsel ibirlii; Himaye (kurumlar olmas halinde).

Muhtemel desteki stats kazanmak iin, kurumlarca Birliin uygun dairelerine talepte bulunulmasn salayacak bir ehir vastasyla Birlie niyetlerin bildirilmesi gerekir. Bir Ulusal Koordinasyon varsa, destekilerin yelik harlar tmyle Koordinasyonun kullanmna uygun olacak veya bir ekilde Ulusal Koordinasyona balanacaktr. Madde 11 Cittaslow Dostlar CITTASLOW DOSTLARI terimiyle kastedilenler; aada belirtilenler vastasyla sadece Birliin faaliyetlerine katlmay hedefleyen kltrel ve bilimsel birlikler ile kar amac gtmeyen profesyonel ve ticari birliklerdir. a. Para yardm; b. Gnll olarak veya olaanst artlarda hizmet verme; c. Spesifik projeler iin mali destek salama; d. Teknik ve bilimsel ibirlii. Alanlarnda katklar Koordinasyon Komitesi tarafndan istenebilir veya olas destekilerce teklif edebilir. Ulusal Koordinasyon Grubu, bavuruyu Uluslararas Koordinasyon Komitesinin onayna sunar ve bunun zerine tekliften itibaren ay iinde karar aklanr. Bir Ulusal Koordinasyon varsa, Cittaslow dostlarnn yelik harlar tmyle Koordinasyonun kullanmna uygun olacak bir ekilde Ulusal Koordinasyona

109 balanacaktr. Cittaslow dostlar, Cittaslow Dostlar unvann kendi imajlaryla ilikilendirebilirler ve bilimsel projelere mali destek verilmesi durumunda desteklenen projenin reklamn yapabilirler. lgili prosedrler her zaman, iinde srenin de belirtilecei zel bir anlamann imzalanmasyla kabul edilecektir. Himaye etme durumunda ise zel bir anlama gerekmez. Cittaslow dostu statsnn kazanlmas iin, Birliin uygun dairelerine hemen talepte bulunulmasn salayacak bir ehir vastasyla Birlie bildirilmesi gerekir. Madde 12 Dzenlemelere Riayet Etme yelerin bu Tzn dzenlemelerine ve bunun yan sra Cittaslow Birliinin Meclisi ve Uluslararas Koordinasyon Komitesi tarafndan alnan kararlara riayet etmesi beklenir. Riayet etmemeleri halinde bu gibi haller ciddi sonular dourabilir ve gerekeli mzakere zerine yenin ihra edilmesine karar verilebilir. Birliin ilkelerine ak bir ekilde ters olan belgelenmi bir faaliyet iin de ihra karar verilebilir. Madde 13 Taahhtler Cittaslow aada belirtilen hususlar taahht eder: Kendi blgelerinin tamamnda madde 3n ilkelerinin desteklenmesini amalayarak, mevcut yasalara uymann tesinde zel amal yenilikler uygulamak; Cittaslow ve Slow Food giriimlerini yaymak ve hareketin amalarn gerekletirmek iin yaplan giriimlerin reklamn yapmak; Yerel zelliklere uygun olarak Cittaslow tarafndan paylalan ilk ve periyodik sertifikasyona ilikin tercihleri uygulamak ve bireysel olarak nemli olan giriimler konusunda Ulusal veya Uluslararas Koordinasyon Komitelerince gerekletirilen soruturmalar desteklemek; Giriimlerin sonularnn deerlendirilmesiyle zerinde anlamaya varlacak kamu yararna olan giriimlere kendi isteiyle katkda bulunmak; Bir Convivium (en az yirmi kiiden oluan bir Slow Food ye grubu) veya Slow Food tarafndan gerekletirilen bir eylemin olduu bir ehirdeki henz mevcut olmayan bir kurulua destek salamaya ynelik bir ilk adm olarak Cittaslow iin bir daimi temsilci atamak; Kurumun Birliin yaamna katlmn koordine eden idarede, teknik irtibattan sorumlu bir kii belirlemek.

110

Madde 14 Yetkiler ye ehirlerin yetkileri unlar olacaktr: Cittaslow logosunu kendi imajlaryla ilikilendirmek; Birlik tarafndan uygun bir dzenleme ile belirlenecek prosedrler esas alnmak zere, hareketin amalarn gerekletirmek iin tm kamu teebbslerine ve zel teebbslere logonun kullanm hakkn vermek; Ayn blgede/alanda saylar getiinde, faaliyetlerinin daha iyi bir ekilde organize edilmesi iin aralarnda ibirlii yapmak (Cittaslow blge koordinasyonu); Bir blgede/alanda ten az ehir varsa, ayn nihai amalarla geici olarak bir blgeleraras koordinasyon uygulamas yapmak mmkn olacaktr.

PARAGRAF IV Uluslararas Cittaslow Organlar Madde 15 Organlar Aadakiler Uluslararas Birliin organlardr: Uluslararas Kurul Uluslararas Koordinasyon Komitesi Uluslararas Bakan Bakanlk Konseyi Garantrler Kurulu Uluslararas Bilimsel Komite Muhasebe Denetisi.

Tm organlar 3 yllk sreyle atanr. Madde 16 Uluslararas Kongre Bir kural olarak, Uluslararas Kurul Orvietodaki (talya) uluslararas merkezlerinde yllk toplant yapar. Toplant katlmclar unlardan oluur: 1. yelik cretleri tamamen denmi ve dier tm gerekli formaliteleri yerine getirmi olan ye ehirlerin btn temsilcileri veya delegeleri ve 2. Oy hakk olmayan tm Uluslararas onursal bakanlar. Uluslararas Kurul, ortak stratejileri, uluslararas tantm faaliyetlerini ve Uluslararas Koordinasyon sorunlarn mzakere eder. Kurulun toplantlar, en az 60 (altm) gn nceden yelere elektronik posta

111 yoluyla bildirimde bulunularak gerekletirilecektir. Toplant bildiriminde toplantnn gn, yeri, saati ve gndemi belirtilmelidir. Kurul, ayrca gerekli olduunu dndnde veya yelerin en az onda biri gerekeli bir talepte bulunduunda da toplantya arlabilir. Kurul; Uluslararas Koordinasyon Komitesini seer ve Muhasebe Denetisi ile Garantrler Kurulunu atar; Yl boyunca takip edilecek hedefleri, alma ynetmeliklerini, deerlendirme parametrelerini ve bunlarn llmesi iin gerekli olan yaplar kararlatrr; Kamu yararna ynelik giriimleri ve gerekli bteyi belirler; Birliin yllk cretini belirler; Madde 7deki prosedrlere gre, tahmini ve nihai bteleri onaylar; Yllk Ortak Fon beyann onaylar (Tzn 7. Maddesi); Bakan seer.

Kurul, yelerin en az yarsnn ahsen veya geerli vekiller vastasyla katlmyla yasal olarak oluturulur ve katlmclarca basit ounluk esasna gre mzakere yaplr. kinci toplant daveti zerine ise mzakere katlmclarn says dikkate alnmakszn onaylanm olarak kabul edilir. Kurul, yelerin en az drtte nn hazr bulunmas ve katlanlarn ounluunun olumlu oy vermesi ile Tzkte ve dzenlemelerde deiiklik yapabilir. yeler zellikle baka yeler tarafndan temsil edilebilirler. Ancak hi kimse beten fazla oy kullanma hakkna sahip olamaz. Kurul ayn zamanda tm yeleri etkileyen konulara ilikin karar alyorsa, katlanlarn te biri tm Birlik yelerince gerekletirilecek bir Genel Kurul toplants talep edebilir. Madde 17 Uluslararas Koordinasyon Komitesi Koordinasyon Komitesi ylda en az iki kez toplanr. Toplantlar normal olarak Cittaslowun Orvietodaki (talya) uluslararas merkezinde olmayacaksa Cittaslowlardan birinde ve aada belirtilen 21 yenin katlmyla yaplr: Ulusal Alarn delegeleri iin 8 temsilci talyan Cittaslowdan olan delegeler iin 8 temsilci Drt ehir kurucusu iin 4 temsilci Uluslararas Slow Food iin1 temsilci

Garantrler Kurulu bakan ve direktr de Koordinasyon Komitesinin almalarnda bulunmaya davet edilir.

112 Koordinasyon Komitesine katlm hakknn kaybedilmesi, sz konusu olan bir kurucu ehir bile olsa, bir ylda kez gerekesiz biimde toplantya katlmama sonrasnda gerekleir. Hakkn kaybedilmesi halinde Koordinasyon Komitesi yer deiimi iin atama yapabilir. Ayrca Koordinasyon Komitesi, baka Cittaslowlarn katlmna ak olarak geniletilerek de yaplabilir. Koordinasyon Komitesi oy/katlm ounluuna dayanarak; Bakanlk Konseyini atar; ehirler iin yelik prosedrlerini mzakere eder; ehirlerin yapt yelik bavurularn ve varsa herhangi bir ihrac mzakere eder; Garantrler Kurulunun grlerini alarak, Birliin imajna ciddi biimde zarar verebilecek ekilde Birliin amalarna ters olan herhangi bir davrantan tr bir yenin acilen ihracn mzakere eder (resmi olarak bir Ulusal Koordinasyon Grubu tarafndan veya onun bildirimi zerine): Kurul kararlarnn uygulanmasna ynelik giriimleri mzakere eder; Ortak Fonun idaresi, bte temsilcileri ve muhasebe temsilcileri konularn mzakere eder; Genel konular ve Cittaslowun Ulusal letim Kuruluu iin olan geerli ynetmelikler zerine mzakereler yapar. eitli lkelerdeki Birlik yeleri arasndan alnan prosedrlerin ve ileyi yntemlerinin birbiriyle uyumlu hale getirilmesi zerine mzakereler yapar. Ulusal letim Kurulularnn zel faaliyetlerini koordine edip destekler. Cittaslow unvan/dl vermeye ynelik genel kriterleri onaylar; Birliin faaliyetlerini ve projelerini organize eder ve en az ylda bir kez sonularn doruluunu soruturur; Cittaslow logosunu tayacak/sergileyecek olan yelerce organize edilecek olan yllk etkinlik takvimini tespit eder. Bilim Komitesi ve Garantrler Kurulu yelerini atar; Mteakip mali yl iin 31 Ocakta tahmini ve nihai bteleri dzenler; Ortak nakit fon beyannamesi dzenler Fonlar ve mlkleri ynetir.

Madde 18 Uluslararas Bakan Bakan birlii temsil eder, Birliin faaliyetlerini denetler/izler, Kurulu ve Koordinasyon Komitesini toplantya arr.

113

Madde 19 Bakanlk Divan Bakan ve 3 bakan yardmcsndan oluur. Kurulun ve Uluslararas Koordinasyon Komitesinin toplantya arlmasyla ilgili tm faaliyetlerde bakan ile ibirlii yapar. Direktr, Bakanlk Konseyinin almalarnda bulunmaya davet edilir. Bu tzn 17. maddesinin hkmnn sonucu olarak, Uluslararas Koordinasyon Komitesine talimatlar verir ve onun yetkilerini ynetir. Madde 20 Garantrler Kurulu Garantrler Kurulu, yasal ve yarglamaya ilikin bir rgttr. yelerce sunulan disiplinle ilgili davalar deerlendirir ve 60 gn iinde alnmas gereken nlemleri yaz halinde dzenleyerek bu davalar hakknda kararlar alr. yeden oluur ve iinden bir bakan seilir. Madde 21 Uluslararas Bilimsel Komite Bilim Komitesi uzmanlardan ve farkl bilim dallarndan gelen bilim adamlarndan oluur. Gerekletirilen faaliyetleri daha iyi hale getirmeye ynelik olarak Birliin organlarna kapsaml ve gncel bilimsel ve kltrel bilgi salama rol stlenip, organizasyonel anlamda Cittaslow unvan verme faaliyeti iin ibirlii yapar. Madde 22 Muhasebe Denetisi Genel kurul her ylda bir muhasebe denetisi atar. Muhasebe denetisi harcamalar denetler. Birliin iletme ynetimini gzlemler ve genel kurula rapor verir. Madde 23 Uluslararas Yrtme Organlarnn Sorumluluklar Birliin Uluslararas yrtme organlar, her biri sadece kendi fonlar ve yrtme organlarndan sorumlu olan ye birliklerin ve Ulusal, yerel ve blgesel yaplarn ykmllklerinden sorumlu deildir. Madde 24 Anlamazlklar yeler arasnda ve yelerle Birlik ya da onun organlar arasndaki herhangi bir anlamazlk, dier herhangi bir yarg yetkisi hari olmak zere nce/sadece Garantrler makamna sunulacaktr. Onlar herhangi bir resmi prosedr olmakszn ve hakkaniyete gre en ksa srede hkm vereceklerdir. Onlarn kararlar temyiz edilemez.

114

PARAGRAF V Ulusal Organizasyonel Yap Madde 25 Ulusal ve/veya Blgesel Organizasyonel Yaplar Ulusal ve/veya Blgesel alanda en az ye ehri varsa, bu durumda bir Ulusal veya Blgesel Organizasyonel Yap oluturulur ve bu yap Koordinasyon Komitesi iin referans tekil eder. Sz konusu yapnn yrtme organ, Cittaslowa rapor veren ve blgede koordinatr rol stlenen Ulusal Koordinasyon Grubudur. Madde 26 Ulusal Koordinasyon Komitesi Ulusal Koordinasyon Komitesi, her kasaba bana veya her kasaba grubu bana bir Ulusal a temsilcisinden oluur ve sorumluluklar unlardr: Kasaba temsilcilerinin emrinde teknik alanda hizmetler talep edebilecek olan Ulusal koordinatr oy ounluuyla seer; Projelerle Birliin faaliyetlerini koordine eder. Ylda bir kez sonular denetler ve buna gre Uluslararas Koordinasyon Komitesine rapor verir. Cittaslow logosunu tayan ye kasabalarca organize edilse bile Ulusal etkinliklerin yllk takvimini belirler ve bir kopyasn Uluslararas Koordinasyon Komitesine gnderir; Mteakip mali yl iin 31 Ocakta tahmini ve nihai bteleri dzenleyip bir kopyasn koordinasyon komitesine gnderir. Ulusal a fonunu ynetir; Yeni aday ehirlerin yapt yelik bavurularnn tahkikatn yapp bunlar Koordinasyon Komitesine sunar. Birliin imajna ciddi biimde zarar verebilecek ekilde Birliin amalarna ters olan herhangi bir davrantan tr bir yenin acilen ihracnn istenmesi zerine Uluslararas Koordinasyon Komitesini haberdar eder.

talya iin Ulusal Koordinasyon Grubu, Uluslararas Koordinasyon Grubu yelerine karlk gelir.

115

PARAGRAF VI Ekler Madde 27 Ekler Aadaki ekler, nszlerle birlikte bu Tzn ayrlmaz bir parasn tekil ederler: 1. Ek A Tzk 2. Ek B Kabule likin Dzenlemeler 3. Ek C Mkemmeliyet Koullar 4. Ek D Logo 5. Ek F Resmi deerlendirme kartlar Madde 28 Referans Standartlar Bu Tzkte yer almayan herhangi bir ey, mevcut yasa hkmlerine tabidir. ULUSLAR ARASI CITTASLOW TZ EKLER Tze ait Ek A TZK BELGES Yerel topluluklarn kalknmas, dardan grlebilen ve iinde yaanan kendi kimlikleriyle ilgili olmak zere, kendine zg niteliklerini paylama ve tanma kabiliyetlerine dayanr. Kreselleme bir deiim ve sirklasyon imknn temsil etmesine ramen, farkllklar azaltma ve bireysel topluluklarn tipik zelliklerini gizleme eiliminde olarak, hi kimseye ait olmayan sradan ortalama modeller nerir ve kanlmaz surette sradanlk meydana getirir. Ancak elitist bir etkinlik yerine, kltrel olarak ve evrensel biimde sunmak suretiyle bir mkemmellik aray eklinde farkl bir ihtiya belirmektedir. Buradan hareketle, zgnlk araynda olan ve onu dnyann bilgisine sunan pek ok insann baarsndan sz edilebilir. Bu nedenle, kalite araynn sonucu olarak lezzetten yola kan Yava Yemek (Slow Food), baarsnn ve bu baarnn uluslararas dzeyde yaylmasnn faktrlerini oluturuldu. Paylalan somut ve kantlanabilir davranlar prensibinden, iyi bir sofraya, kaliteli barnaa, hizmetlere ve kent dokusuna kar gittike yaylan ilgiden hareketle kendilerini bu faaliyet iinde elverili hale getiren ehirler de Uluslararas bir Cittaslow an oluturdular.

116 Cittaslow, yerine getirilip getirilmedii katlan tm ehirlerde ve tm ktalarda periyodik olarak dorulanacak olan birok taahhdn altna imza atar. Cittaslowda unlar mevcuttur: ncelikle geri kazanm ve geri dnm tekniklerine deer veren, blgenin ve kent dokusunun karakteristik zelliklerinin muhafaza edilmesine ve gelitirilmesine ynelik bir evre politikas uygulanr. Blgede oturmak iin deil ona deer verildii iin, onu bozmayan fonksiyonel bir altyap politikas gelitirilir. evrenin ve kent dokusunun kalitesini artrmaya ynelik teknolojilerin kullanm salanr. Genetii Deitirilmi (GDO) rnler dlanrken, doal tekniklerle elde edilen ve doayla uyumlu olan gda maddelerinin retimi ve tketimi tevik edilir. Yerler ve yntemler muhafaza edilerek, mteri ile kaliteli rn imalats arasnda direkt iletiimin saland yerler desteklenerek, kkleri kltre ve geleneklere uzanan retim himaye edilir ve blgenin standardizasyonuna katk salanr. ehir kaynaklarnn tmyle ve kapsaml biimde kullanm konusunda nyargya neden olabilecek fiziki ve kltrel engeller ortadan kaldrlarak konukseverliin kalitesi artrlr. Sadece operatrler arasnda deil, sistematik olarak tat eitimi vererek genlik ve okul dnyasna zel ilgi gstermek suretiyle vatandalar arasnda da Cittaslowda yaamann bilinci arttrlr. Cittaslowun giriimlerini yaymak ve hareketin amalarn gerekletirmek iin uygulanan giriimi halka ak hale getirmek. Yerel niteliklere saygl olmay esas alarak, Cittaslow tarafndan paylalan tercihleri uygulamak ve giriimlerin sonularnn deerlendirilmesi iin kabul edilen parametreler vastasyla, hareketin ngrd disiplinlerle soruturma yaplmasn desteklemek. zerinde mutabk kalnacak genel kurulu giriimlerine ve hareketin koordinasyonuna gnll olarak katkda bulunmak. Citta Slow unvann sergileyip vnmek, hareketin logosunu kendi imajlaryla ilikilendirmek. Hareketin amalarna ulamasna katk salamak zere, logoyu tm kamu ve zel giriim ve faaliyetlerinde kullanmak. zerinde mutabk kalnacak prosedrlere gre modeller ve yaplar kullanarak hareket kapsamnda gerekletirilecek giriimlere katkda bulunmak.

Harekete katlan ehirler u taahhtlerde bulunurlar:

ehirler u yetkilere sahip olacaktr:

117 Hareketin faaliyetine yllk toplantlarla yn verilecek ve bu toplantlarda u kararlar alnacaktr: Yln hedefleri ve i ynetmelikleri, deerlendirme parametreleri ve bunlarn llmesi iin gerekli olan yaplar Koordinasyon faaliyetleri kapsamndaki kamu yararna ynelik giriimler ve gerekli olan bte Her lkeden bir delegenin olmas salanarak Slow Food temsilcilerini, destek salayan ehirlerin temsilcilerini ve dier ehirlerden birka temsilciyi ierecek olan faaliyetler iin bir koordinasyon komitesi oluturmak.

Her zaman farkl bir ehirde yaplacak olan yllk toplantlar, ehirlerdeki yaam kalitesi sorunlaryla ilgili teknik ve bilimsel tartma yapma imkn salayacak ve bu toplantlarda Cittaslow hakknda bir rapor dzenlenecektir. Orvieto, 15 Ekim 1999 Tze ait Ek B KABULE LKN DZENLEMELER Yaamann Birliine gzel olduu CittaslowUluslararas Kasabalar A

Bakan, iki Bakan Yardmcs, Direktr, Sekreter ve Veznedarn atanmasyla oluan Bakanlk Konseyi, yerel sosyal faaliyetleri gerekletirmek ve yrtmek iin gereken teknik grevleri yapar. Madde 1 alma Aralar Uluslararaslama politika sorumlusu Ofis Kadrosu Uluslararaslama politika sorumlusu, yabanc kasabalarla olan ilikilerle ilgili temsil yetkisine sahiptir ve Birlie katlmak isteyen herkesin uymak zorunda olduu Ulusal parametreleri belirler. Ofis Kadrosu unlardan oluur: -Koordinasyon Komitesinin talimatlar ve kararlarna gre hareket eden, yukarda bahsedilen politika sorumlusu, -Kasabalarn yelik bavurularn ileme tabi tutmakla sorumlu direktr, -Politika sorumlusuna gereken tm operasyonel destei salayp, Birlie kabul bavurusu yapan kasabalarla direkt ilikiler kuran uluslararaslama memuru ve sertifikasyon prosedrlerinin doruluunu deerlendirmekten sorumlu Cittaslow sertifikasyon memuru.

118

Madde 2 Katlm-Ayrlma-hra Katlm prosedrleri Tzn 8. maddesinde de belirtilmitir. ye stats devredilemez. yelik, ancak Birlie yllk cretin denmesi suretiyle tam olarak yenilenebilir. ye her zaman yazl talepte bulunarak Birlikten ayrlabilir. Ayrlma talebinin yazl olarak Koordinasyon Komitesine sunulmas gerekir ve en az ay nceden gnderilmedike (30 Eyll itibariyle), mevcut yln sona ermesi zerine geerli olur. Ciddi bir nedenden veya en az iki yl boyunca yelik creti dememesinden tr kurul tarafndan bir yenin HRACI grlebilir. Ayrlan veya ihra edilen ya da baka bir ekilde Birlik yeliklerine son verilen yeler, katlm cretlerinin iadesini talep edemezler veya Birliin varlklar zerinde herhangi bir hakka sahip olamazlar. Arkeolojik ve kltrel alanda yer alan ehirlerin ve kasabalarn uluslararas birliklerinin kollektif olarak ye olmasna izin verilir. Madde 3 Slow Food ile Balant Cittaslowun, ayn felsefeyi paylat ve 09.11.2007 tarihinde Pluebada bir protokol imzalad Uluslararas Slow Food Birliiyle ba vardr. Madde 4 yelik Bavurusu Cittaslow ana katlmak isteyen ehrin Belediye Bakan, Koordinasyon Komitesine veya Yetkili Ulusal letim Kuruluuna, Birlik yeliine katlmay talep eden ve aadakileri bilgileri ieren bir bavuru sunar: ehrin tantm; Katlmay tercih etme nedeni; Karlanan gereklilikler ve gerekliliklerin karlanmas iin yrtlmekte olan projelerin tanm; Birlikle kurumsal ve teknik ilikiler iin gerekletirilen konular.

Bavurunun kabulnden sonra, ehir toplu olarak 600.00 Euro deerinde bir tutar demelidir. Bu Tzn 8. maddesinde belirtilen yelik creti sadece kabulden sonra denecektir. Madde 5 yelik Bavurusunun Onaylanmas yelik bavurusu Koordinasyon Komitesi tarafndan onaylanr. Normalde 50 binden fazla nfus iermeyen ve bakent olmayan ehirler iin yelik bavurusu deerlendirmesi yaplr.

119

Madde 6 yelik Prosedrleri Cittaslowa kabul edilme prosedrleri aadaki gibidir: 1) Halihazrda bir Cittaslow a bulunmayan lkelerde u admlarn izlenmesi gerekir: A. Uluslararaslatrma alma Grubunda aktif olarak alacak olan yerel bir organizasyon delegesi belirlenir. B. Gerekirse Uluslararaslatrma politika sorumlusu, yerel Slow Food bakan veya onun temsilcisiyle ve yerel Ulusal a organizasyonu bakanyla mterek olarak, Cittaslow Tznde ngrlen temel kriterler dorultusunda olmas gereken ulusal parametreleri belirler. C. Kriterler deerlendirilir. D. Kriterlerin en az %50sinin karlanp karlanmad tespit edilir. E. Ofis Kadrosu, Ulusal Organizasyonel Yapya ait Ek C ve Fde belirlenen kalite ve miktar standartlarn kontrol etmek iin bir yerel denetim gerekletirir. F. Ulusal an olumasndan sonra sz konusu adan seilen ehir onay makam olmas nedeniyle Cittaslow Uluslararas kuruluuna geri iadesiz 600.00 Euroluk bir cret der. G. yelie kabule, nihai raporu inceleyip Birlik yeliine kabule onay verecek olan Uluslararas Koordinasyon Komitesi karar verir. 2) Halihazrda bir Cittaslow a bulunan lkelerde ise kabul prosedr iin, adaki Ulusal Koordinasyon Komitesi yetkilendirilir (yukardaki A-C-D-E maddelerine gre) Ancak bu yaznn birinci maddesindeki F ve G maddelerinde dzenleme getirilen prosedrler deimeden kalr. 3) Herhangi bir Cittaslow a yer almayan fakat birka onaylanm kasabann ilemde olduu lkelerde, sz konusu kasabalar daha fazla katlm ve Ulusal a oluturulmas konusunda Ofis Kadrosundan destek isteyecektir. Madde 7 Kabul Koordinasyon Komitesi, yazlan nihai raporu gzden geirir ve her kategori iin parametrelerden en az birine uyulmas kaydyla Birlik tarafndan uygulanan gsterge kartlarnda (bkz. Ek C) belirtilen toplam kriterlerin en az %50sini karlayan ehirlerin kabulne karar verir. Madde 8 Periyodik Dorulama Soruturmalar Yukardaki maddelerde belirtilen admlar her ehirde be ylda bir tekrar edilecektir. Koordinasyon Komitesi ehrin ada kalma kouluna ayn sre ve prosedrlerle karar verecektir. Koordinasyon Komitesi usulne uygun olarak nceden bildirimde bulunmak suretiyle, ara dnemlerde bile bir dorulama soruturmas gerekletirebilir ve ada kalma kouluna karar verebilir.

120

Madde 9 Zorunlu Kural ye ehirler, Birliin idari organlarnca nerilen kampanyalar iin her defasnda belirlenen amalarn gerekletirilmesine uyum salayacaklarn taahht ederler. Madde 10 Harlar ve cretler ye ehirlerden aadaki cretler tahsil edilir: Kurul tarafndan belirlenen ve her yl en ge Haziran aynn 30unda direkt olarak Birlie denmesi gereken yllk yelik cretleri. Madde 11 Geici Hkm 2009 yl iin aadaki tutarlarda yllk yelik creti tespit edilmitir: Binden az nfusu olan ehirler 600.00 Euro 5 binden az nfusu olan ehirler 750.00 Euro 5 -15 bin nfusu olan ehirler 1,500.00 Euro 15 -30 bin nfusu olan ehirler 2,500.00 Euro 30 binden fazla nfusu olan ehirler 3,500.00 Euro Tze ait Ek C MKEMMELYET KOULLARI evre Politikalar 1. Hava, su ve toprak kalitesinin var olan yasal dzenlemeler tarafndan belirlenen parametrelere uygunluunun salanmas. 2. Kentsel ve zel atklarn snflandrlarak toplanmasnn desteklenmesi ve bu uygulamann yaygnlamasn salayacak planlarn yaplmas. 3. Evsel ve endstriyel atklarn geri dnmnn desteklemesi ve yaygnlamas. 4. Kentsel atk su iin kanalizasyon filtresinin oluturulmas. 5. Alternatif enerji kaynaklarnn (yenilenebilir kaynaklar, yeil hidrojen, mini hidroelektrik g kaynaklan, bio-yakt vb.) kullanmna dikkat ekilerek, yerel ynetimlerce planlanan enerji tasarrufunun salanmas. 6. Genetiiyle oynanm rnlerin kullanmnn nlenmesi iin dzenleme yaplmas. 7. Reklam panolarnn ve dkkan vitrinlerinin dzenlenmesi. 8. Elektromanyetik kirliliin kontrolne ilikin sistemlerin kurulmas. 9. Grlt kirliliinin kontrol edilmesi ve azaltlmasna iin planlar yaplmas.

121 10. Kent aydnlanmas iin (k kirliliinin nlenmesi) sistem ve programlar gelitirilmesi. 11. evresel ynetim sistemlerine uyum salanmas (EMAS ve Yerel Gndem 21e katlm). Altyap Politikalar 1. Tarihi meknlarn, merkezi kayt altna alnm binalarn ve yksek kltrel deeri olan nesnelerin koruma planlarnn yaplmas. 2. Gvenli ulam ve trafik iin planlar. 3. Okullara ulamn kolaylatrlmas ve kamu binalaryla balantnn salanmas iin bisiklet yollarnn yaplmas. 4. zel ulamda alternatif yntemlerin desteklenmesi, yaya alanlarnn ve kamu tamaclnn salanmas (kent d otopark, yryen merdiven, bisiklet yollarnn okullarn ya da i alanlarnn yaknndan gemesi). 5. Engelliler iin kamu alanlarnn eriilebilir olmas, mimari engellerin kaldrlmas ve teknolojiye ulaabilmelerini salayan yasal dzenlemelerin uygulanmas. 6. Aile yaamn ve genel aktiviteleri destekleyici programlarn oluturulmas (rekreasyon, spor, yal ve kronik hastalara ynelik ev hizmetleri, sosyal merkezler, kamu tuvaletleri vb.). 7. Tbbi yardm merkezlerinin bulunmas. 8. Yeil alanlarn kurulmas ve hizmet alt yaplarnn salanmas (oyun alanlar, birbirleriyle birleen yeil alanlar vb.). 9. Doal rnlere ynelik ticaret alanlarnn kurulmas ve ticaretin genilemesine ynelik planlar oluturulmas. 10. Blge halknn alverite sorun yaamamas iin esnafla anlama yaplmas, blge halknn alverite sorun yaamas halinde yardm salayacak dost maazalarn kurulmas. 11. Geri kalm kent alanlarnn tekrar geliimine ve kullanmna ynelik projeler gelitirilmesi. 12. Kentin yeniden tasarmna ve iyilemesine ynelik programlar yaplmas. 13. U.R.P(Kentsel Yenilenme Program) brolaryla btnletirilmesi. ilevlerinin, Cittaslow bilgi

Teknolojiden Yararlanarak Kent Kalitesinin Artrlmasna Ynelik Faaliyetler 1. Biyo-mimari alanlarnn kurulmas, biyo-mimarinin gelitirilmesi ve tantlmas iin planlar yaplmas. 2. Kentte kablosuz sistemlerin kurulmas.

122 3. Elektromanyetik alanlarn izlenmesine ynelik sistemlerin kurulmas. 4. p bidonlarnn kt grnmnn nlenmesi ve atk su toplama sistemi iin planlar yaplmas. 5. Kamu ve zel alanlarn yeillendirilmesinde doal mimari yapyla uyumlu olan yerli ve zgn bitkilerin kullanlmasn salayan planlar yaplmas ve tantlmas. 6. Kent halkna eitli hizmetler vermeye ynelik planlar yaplmas (belediye hizmetlerinin internet zerinden gerekletirilmesi ve halka internet eitimi verilmesi). 7. Grlt kontrolne ynelik planlar yaplmas. 8. Kentin renk planlamasnn yaplmas. 9. Tele-igcnn tantlmas ve desteklenmesi. Yerel rnlerin ve retimin Desteklenmesi 1. Organik tarmn gelitirilmesi ve tantlmas iin gerekli planlarn yaplmas. 2. Yerel esnaf ve zanaatkarlarn rettii rnlerin kalite sertifikalarnn oluturulmas. 3. Yok olma tehlikesinde olan el sanatlarnn korunmasna ynelik programlarn gelitirilmesi. 4. Yok olma tehlikesinde bulunan geleneksel mesleklerin korunmas. 5. Yava Yemek (Slow Food) ibirliiyle, okullarn yemek hizmetlerinde organik, yerel ve zgn rnlerin kullanlmas. 6. Yava Yemek (Slow Food) ibirliiyle, okullarda beslenme ve tat eitiminin verilmesine ynelik programlarn gelitirilmesi. 7. Yok olma tehlikesinde olan zel tarifli gastronomik rnlerin kullanm ve retiminin desteklenmesi. 8. Kente zg rnlerin saymnn yaplmas ve ticaretinin desteklenmesi (iftilerin ve yerel pazarn harekete geirilmesi). 9. Kent aalarnn saym ve kentteki ant aalarn korunmas. 10. Yerel kltrel aktivitelerin korunmas ve desteklenmesi. 11. Kent ve okul bahelerinin, yerel kltrn gelimesine olanak salamas iin desteklenmesi. Misafirperverlik 1. Turistlerin bilgilendirilmesi ve kent halkna konukseverlik kalitesiyle ilgili eitim verilmesi. 2. Tarihi merkezlerde uluslararas turizm iaretleri ve turist seyahat rehberinin

123 kullanlmas. 3. Turistlerin kente ve belirli aktivitelere ulamn kolaylatrc plan ve politikalarn izlenmesi (oto park, kamu alanlarnda alma saatlerine esneklik kazandrlmas vb.). 4. Kentin Yava Seyahat Rehberinin hazrlanmas (brorler, web siteleri vb.). 5. Turistik iletmelerinin, genel olarak esnafn, fiyatlarnn saydam olmasn ve fiyatlarn kuruluun nnde sergilenmesinin salanmas. Farkndalk 1. Kent halknn, Yava Kent Hareketine katlm motivasyonunun salanmas iin, Yava Kent sonular ve yntemi konusunda bilgilendirilmesi. 2. Kent halknn Yava Yaam Felsefesini anlamas iin programlar gelitirilmesi. 3. Yava Yemek ve Yava Kent faaliyetlerinin yaylmasn salayacak programlarn gelitirilmesi. zel Koullar 1. Yava Kent, eylem-kimlik kampanyas iin gerekliliklerin karlanmas. 2. Slow Food Presidiann desteklenmesi ve oluturulmas. 3. ye kentlerin resmi yazmalarnda Cittaslow amblemini kullanmas ve internet sitelerine Yava Kent felsefesini ieren bir blm koymas. Slow Food Faaliyet ve Projelerinin Desteklenmesi 1. Yerel Slow Food (Slow Food) birliinin kurulmas. 2. Slow Food ibirliiyle, okullarda yiyecek ve tat eitimi programlarnn oluturulmas. 3. Slow Food ibirliiyle, okullarda sebze bahelerinin kurulmas. 4. Yok olma tehlikesinde bulunan rnlerin ve trlerin korunmasna ynelik bir ya da daha fazla Slow Food projesinin uygulanmas. 5. Slow Food tarafndan korunan yerel rnlerin kullanlmas ve okul kantinlerinde beslenme geleneklerinin (yemek hizmetleri, korunan alanlar ve yemek eitim programyla beraber) srekliliinin salanmas. 6. Yerel rnlerin Slow Foodun Mercati dele Terra Program kapsamnda desteklenmesi. 7. Yiyecek derneklerinin ve Terra Madre Projesinin desteklenmesi.

124 Tze ait Ek D LOGO

Tze ait Ek E RESM DEERLENDRME KARTLARI Kartlar, kalite ve miktar standartlarnn dorulanmas srasnda bavuru sahibi ehirlerin elde ettii sonular basit bir biimde gsterir. Skorlarn minimum 1 ile maksimum 3 deerleri arasnda deitiini hatrlatrz.

125 EK 2: CITTASLOW SEFERHSAR TEMSLCS BLENT KSTEMLE 12 MAYIS 2010 TARHNDE SEFERHSAR DA YAPILAN MLAKAT Enes Battal Keskin:Seferihisar Trkiyede ilk Cittaslow nvan alan ehir oldu. Cittaslow fikri nasl ortaya kt? Seferihisar Cittaslowa bavururken hedefi neydi? Blent Kstem Cittaslow fikri belediye bakanmz Tun Soyer tarafndan gndeme getirildi. Kendisi internet ortamnda, tandklarndan gelen e-maillerde byle bir hareketin var olduunu ve nasl bir hareket olduunu reniyor. Daha sonra ki zamanlarda talyaya gittiinde Cittaslow ehirlerinden birinde bulunuyor. Tabi tm bu gelimeler belediye bakanlndan nce oluyor. Belediye bakan seildikten sonra, bunu Seferihisarda gerekletirmenin mmkn olup olmadn birlikte aratryoruz. Mmkn olduunu grnce de harekete geiyoruz. Hedefimiz, zellikle Ege kylarnda kendini gsteren, arpk kentleme, betonlamaya, sradanlamaya, standartlamaya kar, Seferihisarn kendi yolunu izebilmesidir. Yani Seferihisarn geleceinin garanti altna alnmasdr. Yaanan politik alkantlardan, gelgitlerden bamsz bir ekilde, sanayilemeden, irkinlemeden, gzelleerek gelecee doru emin admlarla ilerlemesidir. Cittaslow yelii, bu hedef ve bu ama ile alnm oldu. Enes Battal Keskin: Cittaslow yelik dnceniz olutuktan sonra sre nasl geliti, nasl bir yol ve sre izlendi? Blent Kstem: 2009 Haziran banda Cittaslowun merkezi talyaya bir niyet mektubu gnderdik. Kendimizi tantan bu mektupta ayrca amalarmz ve Cittaslow olma niyetimizi belirttik. Seferihisar iinde de harekete geerek Cittaslowu tantmaya baladk. Seferihisar Belediye Kltr Merkezinde toplantlar yaptk. Seferihisara bal 14 adet ky kahvehanesinde Cittaslowu tantan sunumlar yaptk. eitli duyuru va tantm materyalleri ile halk bilgilendirmeye altk. Bu toplantlar yeliimiz kabul edilmeden nce yaptk. nk, bu yelie Seferihisar ve Seferihisarllar adna bavuruyorduk. 2009 Haziran banda niyet mektubunu gnderdikten sonra, Cittaslow yeliine kabul iin yerine getirilmesi gereken farkl alanlarda 59 kriter erevesinde biz neleri gerekletirmiiz, baka hangi kriterleri gerekletirebiliriz, u an nerede bulunuyoruz sorularnn cevaplarn aratrdk. Cittaslow kriterlerinden yapabileceklerimizi yapmaya altk. Niyet mektubumuzu gnderdikten sonra talya merkezden bize bir cevap geldi. Bu cevap ye adaylna kabul edildiimiz ynnde bir cevapt. nk Seferihisar, Cittaslow yelii iin en temel art olan, nfusu 50.000in altnda olmak artn salyordu. Bunun yan sra, Seferihisarda ki yaam Cittaslow felsefesine yakn idi. unu da belirtmek gerekir ki, Seferihisar Ege kylarnda bir ky ehri olmakla beraber sknetini koruyabilmi bir ehirdir. ok katl otellerin olduu, sabaha kadar mzik yayn olan bir yer olsaydk elbette yeliimiz daha batan reddedilebilirdi. Enes Battal Keskin: Cittaslow yelii iin yelik kriterlerinin tamamn m gerekletirmek gerekiyor? Blent Kstem: Hayr, 59 kriterin en az %50sini gerekletirmi olmak gerekiyor.

126 Enes Battal Keskin: O zaman Seferihisar daha balangta yelik kriterlerinden %50sini gerekletirmiti diyebilir miyiz? Blent Kstem: Evet. Ama unu belirteyim ki rnein Seferihisarn Cittaslow kriterlerinden olan ISO9000 ve ISO14000 belgeleri yoktur. Biz Cittaslow merkezine 2011 ylna kadar bu belgelerin alnmas konusunda taahhtte bulunduk. Dolaysyla bu tr taahhtler de tam puan olmasa da size puan getiriyor. Yani Seferihisarda yelie bavururken gerekli kriterlerden bazlar vard ve biz hem bunlardan puan aldk, hem de gerekletirmek iin taahhtte bulunduumuz kriterlerden dolay puan alarak %50 kriter artn tamamladk. Bylece, Haziran 2009da balayan yelik sreciniz Kasm 2009da tamamlanm oldu ve Cittaslow yeliine kabul edildik. Yani niyet mektubunu gnderdikten yaklak 5 ay sonra 28 Kasm 2009 tarihinde Seferihisarn Cittaslow yelii gereklemi oldu. Enes Battal Keskin: Seferihisarda Cittaslow tantm iin bastrm olduunuz brorlere baktmzda Cittaslowun evirisi olarak yava ehir deil de sakin ehir ifadesini kullanyorsunuz. Cittaslow kelimesini sakin ehir olarak tercme etmekteki amacnz nedir? Blent Kstem: Aslnda Cittaslowun tznde Cittaslow kelimesinin tercme edilmemesi ynnde bir madde var.(Bkz.Ek 1 Tzk Madde 4) Ancak Trkiyede citta ve slow kelimeleri bir anlam ifade etmedii iin biz Cittaslow kelimesini tercme etmek zorundaydk. Cittaslow, Avrupada ortaya kan bir hareket olduu iin, Avrupada yaayanlar citta kelimesinin ehir , slow kelimesinin yava anlamna geldiini biliyorlar. Fakat Trkiyede halk bu kelimelerin anlamn bilmedii iin biz Cittaslow kelimesini sakin ehir olarak tercme ettik. Enes Battal Keskin: Cittaslow, Slow Food felsefesinden hareketle yola km bir sre ve yavalk vurgusu nemli. k noktas yavalk olan Cittaslow hareketinin tercmesini sakin ehir olarak yapmak, Cittaslow felsefesinden uzaklamak anlamna gelmez mi? Blent Kstem: Bu konu bizim de zerinde ok konutuumuz bir konu. Avrupada Cittaslowa ye ehirlerde yaptmz grmelerde halkn, yava anlamna gelen slow kelimesine olumsuz anlamlar yklediini, biz yavalyor muyuz, ne kadar yavalayacaz? eklinde dnceler olutuunu rendik. Biz de Seferihisarda byle tepkilere yol amamak iin o ann artlarndan dolay Cittaslowu sakin ehir olarak tercme etmeyi daha uygun bulduk. Enes Battal Keskin: Peki gelecekte Seferihisar halk Cittaslow hareketini benimsedikten sonra yava kelimesini kullanmay dnyor musunuz? Blent Kstem: Belki. Yava, kelimesine yklenen olumsuz anlamlarn yanl ve haksz olduu Seferihisarllar tarafndan anlaldktan sonra yava kelimesini daha rahat kullanmak isteyebiliriz. Enes Battal Keskin: Cittaslowa ye olmak iin gerekli olan 59 kriterden hangilerini gerekletirdiniz ve ileriye ynelik gerekletirmeyi taahht ettiiniz kriterlerin neler olduu hakknda bilgi verir misiniz? Blent Kstem: Byle bir bilgiyi Kltr Bakanlda bizden istedi. Bir iki hafta ierisinde byle bir metni yani Seferihisarn gerekletirmi olduu Cittaslow kriterlerini ve gerekletirmeyi taahht ettiimiz kriterleri yazl hale getirmi olacaz.

127 Bu dokman size de gnderebiliriz.(Bu dokman; Cittaslow Kriterleri erevesinde Seferihisar Belediyesinin Yapm Olduu almalar Raporu 3 Haziran 2010 tarihinde tarafmza elektronik posta ile gnderilmitir.) Enes Battal Keskin: Cittaslow, uluslararas bir birlik eklinde rgtlenmi. Cittaslowun yelik yaps, yelik artlar gnlllk esasna dayanyor. Gnll bir kuruluun yaptrm gc nedir? Yani Cittaslow merkezi, gereklerini yerine getirmeyenlere ya da getirip de zamanla deitirenlere nasl bir yaptrm uyguluyor? Blent Kstem: Eer ilk bata ye olduunuz zellikleri, kriterleri koruyamazsanz ya da korusanz bile gelitirmezseniz Cittaslow birliinden uzaklatrlyorsunuz, birlikten karlyorsunuz. Enes Battal Keskin: Cittaslow yeliinin temel art yelik bavurusunda bulunan ehrin nfusunun 50.000in altnda olmas. Nfus 50.000in altndaysa doal olarak o yerde hayatn biraz daha yava akt, yava ehir kriterlerinin gerekletirilmesinin daha kolay olduu sylenebilir. Nfus kriteri, Cittaslow kriterlerinin daha byk ehirlerde uygulanamaz olduu iin mi konulmu? Blent Kstem: Zannediyorum bu kriterin temel sebebi Cittaslowun talyada ortaya kmasndan kaynaklanyor. nk orada ehirler zaten kk, 5.000, 10.000, 15.000 nfuslu yerler. rnein 30.000 nfusuyla Seferihisar Trkiyede bir ile iken, talyada byk bir il merkezi konumundadr. Enes Battal Keskin: Size gre Cittaslow srdrlebilir bir kent modeli olabilir mi? Nfusu 50.000in zerinde olan ehirlerde uygulanabilir mi? Blent Kstem: Evet olabilir ve bence zaten yledir. Nfusu 50.000in zerinde olan ehirler iin ise Cittaslow kriterleri gelitirilerek veya yntem konusunda eklemeler yaplarak uygulanabilir diye dnyorum. Enes Battal Keskin: Siz Cittaslowa ye olduktan sonra Seferihisarda neler deiti? Ksa vadede neler yaptnz? Blent Kstem: Cittaslowa ye olduktan sonra en ksa vadede gerekletirdiimiz en arpc deiim kylerde oldu. ncelikle ky pazarnda kyllerin ak pazar kurmasn ve sadece Seferihisarda retilen mallarn reticileri tarafndan satlmasn saladk. Ayn ekilde Sack Pazarna halden mal getirmeyip burada sadece Seferihisarllarn mallarn satmasna izin verdik. Bylece kylerde byk bir deiim oldu.nsanlar yetitirdikleri rnleri halde satamadklar iin yllardr bo braktklar, hibir ey ekmedikleri tarlalarn tekrar ekmeye sebze-meyve yetitirmeye baladlar.Bylece insanlar yaptklar iin deerli ve para kazanabilecekleri bir i olduunu grdler.Bir ev hanm kendi yapt salalar Sack Pazarnda satabiliyor ve ailesine maddi adan destek olabiliyor artk. En arpc deiimin yerel retici zerinde olmutur diyebiliriz. Enes Battal Keskin: Fiziksel deiim anlamnda yaptnz almalardan bahseder misiniz? Blent Kstem: Fiziksel deiim anlamnda Seferihisarn hemen giriindeki Atatrk Caddesinde tane bina zerinde alma yaptk. Bu almalarn balangcnda yaklak yirmi tane ressam ve mimarla Seferihisarda binalar nasl gzelletirebileceimiz konusunda toplantlar yaptk. nk Seferihisarn Safranbolu Evleri gibi zel mimarisi olan evleri yok. Yaptmz toplantlar sonucunda

128 oluturduumuz taslaa uygun ekilde, ana cadde zerinde Belediye Pasajndan balayarak baz binalar zerinde mimari gzelletirme ve iyiletirme almalar yaptk. Ayn ekilde Sackta derenin yannda, Sack Kalesine bakan tarafta balklara ait bina kompleksi diyebileceimiz bir bina topluluu vard. Biz onlar kalenin arka tarafna topladk. Ayr ayr ve farkl glgelikleri yktrarak tek bir glgelik yaptrdk. Kahvehanelerin de glgeliklerini tek tip ve mimariye uygun hale getirdik. Kahvehanelerde plastik masa ve sandalye yerine tahta veya demir masa ve sandalye kullanlmas iin aba harcyoruz. Sack Kalesinde surlarn zerinde bulunan evlerde mimariye uygun deiimler yapyoruz. Enes Battal Keskin: Cittaslowa yelik srecinizde ksa,orta ,uzun vadeli bir projeksiyon hazrladnz m? Byle bir plannz varsa ne kadarlk bir sreyi kapsyor? Blent Kstem: Evet. Stratejik bir planmz var.Bu plan ilk aamada drt senelik bir sreyi kapsyor.Seim gereini de gz nne aldmzda drt yl ve art be yllk bir sreyi kapsadn syleyebiliriz. Enes Battal Keskin: Yerel seimler olduunda Cittaslow yeliinizi salayan u anki belediye bakan deiebilir. Byle bir durumda Seferihisar halknn Cittaslowa sahip kmaya devam edeceini dnyor musunuz? Yani halk Cittaslowu benimsemi durumda m sizce? Halkn Cittaslowu benimsemesi iin gereken almalar yaptnz dnyor musunuz? Blent Kstem: Eer halk Cittaslowu benimsemezse Trkiye gibi siyasetin ok gelgitli olduu bir yerde be sene sonra baka bir belediye bakan gelip btn bu abalar gz ard edip farkl bir yoldan gidebilir. Bu yzden bizim bilgilendirme ve gnll artrma abalarmzn tamam halkn Cittaslowu daha ok benimsemesi iin yaplyor. u anki haliyle halk Cittaslowu benimsemi durumda. Bir ka sene sonra daha fazla benimseyecek ve Seferihisarn geleceini konusunda sz sahibi olup tercih yapabilecektir. Enes Battal Keskin: Halkn Cittaslowa destek vermesi iin reklam ve proje boyutunun dnda kanaatimizce halka maddi olarak bir girdi salanmas gerekiyor. Bu sre halkn gelirinde bir art salad m? Byle bir deiim gzlemlediniz mi? Blent Kstem: Byle bir deiim oldu. Esnaf, kendi ifadesiyle Sackn bu k hi olmad kadar kalabalk olduunu ve daha nce kazanmadklar kadar ok para kazandklarn sylyor. u an pazar gnleri Sackta kurulan pazara zmirden inanlmaz bir talep var. Bu talep turizm camiasn, esnaf, kafeleri, kahveleri, herkesi olumlu anlamda etkiliyor. Sonuta Cittaslow yelii ile birlikte insanlarn el emei deer kazand. Bu ksa srete bile insanlarn hayatna art bir deer kattk. zellikle bu yaz sonu bu konuda elimizde daha ok veri olacak. nk yaz aylarnn k aylarna gre daha verimli ve hareketli geeceine inanyoruz. Btn bu olumlu gelimeler halkn Cittaslowu benimsemesini hzlandryor doal olarak. Enes Battal Keskin: Sanayinin Seferihisarn gelir kaynaklar arasnda bir yeri var m? Blent Kstem: Seferihisarn gelir kaynaklar arasnda sanayi var. Ancak tarm ve turizm sektrne kyasla daha kk bir oranda. Bunun dnda Seferihisara zel, Seferihisara zg geleneksel bir sanayi dalndan sz edemeyiz.

129 Enes Battal Keskin: Seferihisarn u an odakland alan turizmdir diyebilir miyiz? Blent Kstem: Turizm ve tarm diyebiliriz. Turizm ve tarm, ikisi birlikte dnlebilir. Bir yandan turizme ynelik admlar atyoruz, bir yandan da tarm alannda zellikle mandalinann deerini arttrmak adna admlar atyoruz. Sadece turizme bel balamayp tarm rnlerinin deerini arttrp, tarm alannda da kalknmay salamaya alyoruz. Tarm iin projeler hazrlyoruz, eitli fon kaynaklarna bavuruyoruz. Organik tarm tevik etmeye alyoruz. Turizmin yannda tarma ynelik almalarmz da nemli yer tutuyor. Enes Battal Keskin: Cittaslow ile ilgili yaptnz almalar sonucunda Seferihisar ekim merkezi haline gelecek ve turistlerin tercih ettii bir ehir olacak. Bu durum olumlu gibi gzkse de bu turist younluu size endie vermiyor mu? Blent Kstem: Bu konuda talyadaki Cittaslow Birliinin de yle bir paradoksu olmu: Bir ehir Cittaslow yesi olduktan sonra ilgi merkezi oluyor ve insanlar kendine ekiyor. Bylece ehir kalabalklap sknetini kaybediyor. Ama sakin ehirlerin says arttka, farkl ehirlere dalm nedeniyle, ilgilerin tek merkezden farkl merkezlere dalmas nedeniyle bu olumsuzluk ortadan kalkyor. u an Trkiyedeki tek sakin ehir Seferihisar olduu iin btn ilgiyi buras topluyor olabilir. Bir sene iinde Trkiyedeki sakin ehir says artt zaman Seferihisara olan ilgi ve turist younluunun azalacan dnyoruz. Enes Battal Keskin: Turist saysnn artmas ile beraber otellerin, konaklama tesislerinin de saysnn artmas gerekecek bunu dnerek herhangi bir planlama yaptnz m? Blent Kstem: Evet bu konuyla ilgili almalarmz var. Ev pansiyon uygulamasn balatmay dnyoruz. Bir ehri tanmak iin o ehrin insanlaryla da i ie olmak gerekiyor, onlarn geleneklerini yaam biimlerini de bilmek gerekiyor. Bunun iin gelen turistin ehre hi uramadan otellerde konaklayp sonra lkesine geri dnd, Seferihisarn ehir merkezine hi uramad otel merkezli turizm yerine ev pansiyonculuu merkeze alan bir turizm politikas izleyeceiz, izliyoruz. Enes Battal Keskin: Bu gn Seferihisara turistik amal gelen insanlar, Seferihisar yerlemek iin tercih ederlerse ve Seferihisarn nfusu 30.000den 100.000e ularsa Cittaslow yeliiniz ile ilgili durum ne olur? Blent Kstem: Seferihisarda yaamak isteyenlerin burann yaam tarzna uygun ekilde yaamalar gerekir. Biz kentsel geliim projelerinde bisiklet yolu, yrme parkuru, otopark zorunluluu getirmeye alyoruz. Seferihisarda yaamak isteyenler de buraya uyum salad srece bir sorun olmaz. Biz belediye olarak elimizdeki enstrmanlarla bunu salamaya alyoruz. Enes Battal Keskin: Cittaslow yelii, bir ehirde yerel kalknmay gerekletirebilir ve bu kalknma srdrlebilir bir kalknmadr diyebilir miyiz? Blent Kstem: Evet salar ama garantisi yok Cittaslowa ye olmakla her ey bitmiyor nemli olan Cittaslowu tam anlamyla benimseyip Cittaslowun kriterlerini yerine getirmek ve bunu devam ettirebilmektir. Cittaslow felsefesini benimseyip o dorultuda almalar yapan ehirler kesinlikle srdrlebilir kalknmay salar ve srdrlebilir bir ehir olabilir. Ama Cittaslowu reklam iin isteyen, ben sadece

130 Cittaslow logosunu alaym baka bir ey yapmama gerek yok diyenler iin tabi ki salamaz. Enes Battal Keskin: Dnyadaki Cittaslowa ye dier lkelerin ehirlerinin Cittaslowa bak tarzlar ayn mdr yoksa farkllklar var mdr? Blent Kstem: Farkllklar var. talyadaki Cittaslow ehirlerinin bir ksm belli bir gelimilik seviyesine ulamlar ve belli kriterlere sahipler. Bu gibi ehirler Cittaslowu turizmlerini dzenlemek iin kullanmlar. Bir ksm ehirler de ellerinde olan kaybettikleri iin piman olmular ve Cittaslow ile bunlar tekrar kazanma beklentisi iindeler. (Turizm ehri olan Bodrumun sakin ehir olmaya almas gibi.) Bir ksm ehirler de bizim gibi Cittaslowa ye olup kendilerini belli bir formatla gelecee tamak, geleceklerini ekillendirmek istiyorlar. Bunlarn yannda ok fazla turizm ve kalknma amac ve beklentisi olmayan, evreye ynelik kayglar olan, doaya daha yakn olmak isteyen, kendi halknn daha salkl yaamasn isteyen ehirler de var. Yani turizm beklentisinden, kalknma beklentisin en ok kendi halknn salkl yaamas iin Cittaslowa ye olan, onun kriterlerini gerekletirmek iin ye olan ehirler var. Bu ehirleri de farkl bir kategori olarak grebiliriz. Fakat Cittaslowa ye 129 (Seferiharn ye olduu tarih itibariyle) ehirden ou Cittaslowu bir yerel kalknma modeli olarak grp ye olmu ehirlerdir. ehirlerinin kalknmas, bunun sonucunda ehir halknn yaam kalitesinin ykselmesi iin ye olmu ehirlerdir. Enes Battal Keskin: Verdiiniz bilgiler iin ok teekkr ederim.

131 EK 3: T.C.LER BAKANLII MAHALL DARELER GENEL MDRLNN 2005/36 SAYILI GENELGES T.C. LER BAKANLII Mahalli dareler Genel Mdrl SAYI : B050MAH0650002/865-80970 7.4.2005 (50-51)05 KONU: 5272 sayl ve 5216 sayl Kanunlarn uygulanmas Genelge 2005/36 . VALLNE (l Mahalli dareler Mdrl) LG : 31.12.2004 tarihli ve B050MAH0650002/(50-51)04-82216-(2004/160) sayl genelgemiz. 5272 sayl Belediye Kanunu ile 5216 sayl Bykehir Belediyesi Kanununun uygulanmas hususunda ortaya kan baz tereddtlerin giderilmesi iin Bakanlmza yaplan bavurular da dikkate alnarak aadaki aklamalarn yaplmas uygun grlmtr. Yurt D likiler Belediyeler, belediye meclisinin kararna bal olarak grev alanyla ilgili konularda faaliyet gsteren uluslararas teekkl ve organizasyonlara kurucu ye veya ye olmada veya yabanc mahall idarelerle ortak faaliyet ve hizmet projeleri gerekletirmede veya karde kent ilikisi kurmada Bakanlmzdan nceden izin alacaklar ve aada belirtilen bilgi ve belgelerle mracaat edeceklerdir: a) Yurt dndaki bir belediye ile karde kent ilikisi kurulmasnda ilgili belediye meclisinin karar, karde kent ilikisi kurulacak olan kent hakknda bilgi ve karde kent ilikisinden beklenen faydalarn neler olduu, karde kent ilikisi kurulurken karde kent protokolleri de imzalanacaksa ilgili protokollerin metni. b) Uluslararas kurululara ye olunacaksa, ilgili belediyenin meclis karar, ye olunacak uluslararas kuruluun ana statsnn tam metni ile tasdikli Trke evirisi, yelikten beklenen faydalar, yelikte bir katlm pay veya aidat denecek ise miktar ile belediyenin en son kesin hesap zeti. c) Uluslararas kurulularla birlikte eitim ve kltr faaliyetleri yrtlmesi ve festivaller dzenlenmesi halinde, uluslararas kurulu hakknda bilgi ve ilgili belediyenin meclis karar.

132 Belediye bakanlar ve belediyeyi temsil eden heyetler, yurt dndaki faaliyetlerinin devletin d politikasna ve uluslararas anlamalara uygun olarak yrteceklerdir. Ayrca yurtdna k amac, sresi ve program hakknda Bakanlmza iletilmek zere nceden ilgili valilie bilgi verilecektir. Yurt iindeki belediyeler arasnda karde kent ilikisi ilgili belediyelerin karlkl meclis kararlar ile kurulabilecektir. ahabettin HARPUT Vali Bakan a. Mstear DAITIM : Gerei: 81 l Valilii Bilgi: Mstear Yardmclar Merkez Birimleri Genel Mdr Yardmclar Daire Bakanlar Kontrolrler Bakanl ube Mdrleri

133 EK 4: T.C.LER BAKANLII MAHALL DARELER GENEL MDRLNN 2005/62 SAYILI GENELGES T.C LER BAKANLII Mahalli dareler Genel Mdrl SAYI:B.050.MAH.076.000/5003/50520 KONU: Yurtd likiler Genelge 2005/62 .VALLNE (l Mahalli dareler Mdrl) lgi: a) 25/06/1997 gn ve B.050.MAH.076.000/50569 sayl genelgemiz. b) 20/09/2000 gn ve B.050.MAH.076.000/328 sayl genelgemiz. c) 24/04/2001 gn ve B.050.MAH.076.000/806 sayl genelgemiz. d) 16/02/2005 gn ve B.050.MAH.076.000/597-50137 sayl genelgemiz. e) 07/04/2005 gn ve B.050.MAH.065.0002/86-80970(2005/36) sayl genelgemiz. Belediyelerin seilmi ve atanm personelinin yurtd grevlendirilmelerinde uyulacak esaslar ilgi genelgelerimizle belirlenmitir. Ancak son gnlerde Dileri Bakanl ve valiliklerimizden alnan yazlardan yurtd grevlendirmelerde bu esaslara uyulmad anlalmaktadr. Bu nedenle, yurtd grevlendirmelerde aadaki esaslara uyulmas gerekli grlmtr. 1. Belediyeler btelerinden kendi grev ve hizmet konular dnda harcama yaplamayacandan, grev ve hizmetle ilikisi olmayan konular iin yurtd grevlendirme yaplmayacaktr. 2. Grevlendirmeler; azami tasarruf ilkelerine uygun olarak, asgari sayda personel ve asgari sreler iin yaplacaktr. 3. Grevlendirmeler iin belediye meclisinden karar alnacaktr. 4. Toplant, kongre, seminer, panel vb. organizasyonlara katlmak iin grevlendirilen personelde katlm iin gerekli olan, yabanc dil bilgisi ve nitelikler aranacaktr. 5. Kamu kurum ve kurulular, Belediye birlikleri ve kamuya yararl dernek statsnde bulunan mahalli idare dernekleri dndaki kii, dernek, irket, vakf 20/06/2005

134 vb. kurulular tarafndan kurs, seminer, inceleme gezisi vb. adlarla yurtdnda dzenlenen programlar iin personel grevlendirilmeyecek, harcrah denmeyecektir 6. Toplant, kongre, seminer, panel, vb. organizasyonlar ile karde ehir ilikileri nedeniyle grevlendirilmelerde, organizasyonu dzenleyen kurulu (Belediye, belediye birlii veya uluslararas kurulu vb.) veya resmi makamlar tarafndan yaplm davet yazlar aranacaktr. 7. Yurtd grevlendirmeler ve temaslar hakknda belediye meclisine ilk toplantda bilgi verilecektir. 8. Grevlendirilen personele 6245 sayl Harcrah Kanunu hkmlerine gre harcrah (yol+yevmiye) giderleri dnda herhangi bir deme yaplmayacaktr. 9. Organizasyonu dzenleyen kurulua (var ise) herhangi bir ad altnda (eitim giderleri, hizmet satn alnmas, konaklama creti, rehberlik creti vb.) deme yaplmas mmkn deildir. 10. Grevlendirilen personelle birlikte yurtdna kan el ve ocuklar iin Belediye btesinden herhangi bir deme yaplmas mmkn deildir. 11. Belediye btesinden deme gerektiren veya gerektirmeyen her trl yurtd grevlendirilmelerde yukarda saylan usul ve esaslara uyulacak ve yurtdna kn amac, sresi ve program hakknda Bakanlmza iletilmek zere nceden ilgili valilie bilgi verilecektir. 12. Belediye bakan ve dier personelin grev dndan yurtdna klarnda da ilgili valilie bilgi verilecektir. Belediye bakanlar ve belediyeyi temsilen giden heyetler yurt dndaki faaliyetlerini devletin d politikasna ve uluslararas antlamalara uygun olarak yrteceklerdir. Yurt dna giden belediye grevlileri Bakanlmzca Dileri Bakanlna bildirilecektir. Bu erevede; belediye adna yurt dna gidecek heyetlerin ziyaret ettikleri lkelerdeki d temsilciliklerimize, mmknse lkeye varlarn mteakip, bir nezaket ziyareti gerekletirmelerinin yararl olaca deerlendirilmektedir. D temsilciliklerimizden, nceden mutabakata varlanlar haricinde, resepsiyon, tercman ve mihmandar tahsisi, randevu temini gibi d temsilciliklerimizin imknlarn aabilecek taleplerde bulunulmayacak; zel nitelikli ziyaretlere d temsilciliklerimizin ismini kullanarak resmi hviyet kazandrlmaya allmayacaktr. Ayrca, yurt dnda bulunulduu srece olumsuz imaj ve deerlendirmeye yol aabilecek tutum ve davranlara meydan vermeyecektir. Bu konuda Bakanlmzca yaynlanan ilgi genelgelerin bu genelgeye aykr hkmleri geersizdir. Bilgilerinizi ve uygulamann bu esaslara gre yrtlmesi iin gereini rica ederim. ahabettin HARPUT Vali Bakan a. Mstear

135 DAITIM: Gerei: 81 l Valiliine Bilgi: Mstear Yardmclar Merkez Birimleri Genel Mdr Yardmclar Daire Bakanlar Kontrolrler Bakanl ube Mdrleri

136 EK 5: FOTORAFLAR

Fotoraf 1. Cittaslow olduktan sonra Seferihisar giriine yerletirilen tabela

Fotoraf 2: Cittaslow olduktan sonra deien Seferihisar Belediyesi Duyuru Panosu

137

Fotoraf 3: retici kyllerin tketicilere rnlerini aracsz satabilmeleri iin oluturulan Ky Pazar

Fotoraf 4: Esnafa rnek oluturmas iin dzenlenen Belediye Pasaj

138

Fotoraf 5: Slow Food dncesini yaygnlatrmak amacyla yaptrlan logolu nlkle sat yapan bir Seferihisarl.

139 KAYNAKA AKSAKOLU, Ece, (2007), Yerel Kalknmada Katlmc Politikalar: anakkale rnek Alan Deerlendirmesi, Yaynlanmam Yksek Lisans Tezi, stanbul Teknik niversitesi Fen Bilimleri Enstits, stanbul. AKTA, Esra Didem, (2007), Kentlerin Srdrlebilir Geliiminde Gncel Yaklamlar Kapsamnda Yaam Kalitesi-Kocaeli rnei, Yaynlanmam Yksek Lisans Tezi, Gebze leri Teknoloji Enstits Mhendislik ve Fen Bilimleri Enstits, Kocaeli. ATAY, nar, (2004), Seferihisar lesinin Gelimesinde Dinamiklerin Rol, Dnden Yarna Seferihisar Sempozyumu Bildiriler Kitab, Seferihisar Kaymakaml-Ege niversitesi, 7-8 Ekim 2004, zmir: ss.109-111. ATIL, Asl, Bahriye GLGN ve smail YRK, (2005), Srdrlebilir Kentler ve Peyzaj Mimarl, Ege niversitesi Ziraat Fakltesi Dergisi, Say:42(2), zmir: ss.215-226. BAL, Hseyin, (1999), Kent Sosyolojisi, Turhan Kitabevi Yaynlar, Ankara. BANISTER, David, (2000), Sustainable Urban Development and TransportA Eurovision for , Transport Reviews, Vol.20, pp.113-130. BARLAS, Tolan, (1991), Toplumbilime Giri, Adm Yaynlar, Ankara. BAARAN, smail, (2008), Kent ve Yerel Ynetim, Okutan Yaynlar, stanbul. BAYRAM, Ferhat, (2001). Srdrlebilir Kentsel Gelime: Aralar, Yaklamlar ve Trkiye, Prof.Dr. Cevat Geraya Armaan, Mlkiyeliler Birlii Yaynlar, Ankara: ss.251-265. Bursa Bykehir Belediyesi, (2006), Bursada Kent Kltr ve Kentlilik Bilinci Aratrmas, 2.Bask, BBB Yayn, Bursa. CANSEVER, Turgut, (2009), slamda ehir ve Mimari, 5.Bask, Tima Yaynlar, stanbul. AHANTMUR ISPALAR, Arzu (2010), Srdrlebilirlik Olgusunun Kentsel Gelime Srecindeki Yansmalar, 21.Yzyl Kentleri, Elif Karakurt Tosun(Ed.), Ekin Yaynevi, Bursa: ss.225-256. AHANTMUR, Arzu ve Hlya TURGUT YILDIZ, (2008), Srdrlebilir kentsel gelimeye sosyokltrel bir yaklam: Bursa rnei, itdergisi/a mimarlk, planlama, tasarm, Cilt:7, Say:2, stanbul: ss.3-13. ETN, Murat, (2005), Teori ve Uygulamada Blgesel Srdrlebilir Kalknma, Cumhuriyet niversitesi BF Dergisi, Cilt 26, Say:7 (1), Sivas: ss.1-20. DENKER, M.Sami, (2002), Sosyal Bilimlerde Yntem ve Bilimsel Rapor Hazrlama Teknikleri Ders Notlar, 8.Basm, Ktahya. DUBEN, Alen ve Sadun EMREALP, (1996), Urban Management Development, IULA-EMME Yayn, stanbul. Dnden Yarna Seferihisar Sempozyumu Bildiriler Kitab, (2004), Seferihisar Kaymakaml evre Kltr ve Turizm Birlii Yayn, zmir.

140 EMREALP, Sadun, (2005), Trkiye Yerel Gndem 21 Program. Yerel Gndem 21Uygulamalarna Ynelik Kolaylatrc Bilgiler El Kitab, 2.Bask, IULA- EMME Yayn, stanbul. ERCOKUN, zge Yalner, (2007), Srdrlebilir Kent in Ekolojik-Teknolojik (Eko-Tek) Tasarm: Ankara- Gdl rnei, Yaynlanmam Doktora Tezi, Gazi niversitesi Fen Bilimleri Enstits, Ankara. ERTEK, Ahmet, (1991), Avustralya, slam Ansiklopedisi, C:4, Trkiye Diyanet Vakf Yaynlar, stanbul: ss.167-170. ERYILDIZ, Semih, (2007), Yeil Yerel Ynetim, Alg Yaynclk, Ankara. FAINSTEIN, Susan ve Scott CAMPBELL, (1996), Readings in Urban Theory, Blackwell Publisher, Cambridge. FROMM, Erich, (1997), Sahip Olmak Ya da Olmak, (ev:Aydn Artan), Artan Yaynevi, stanbul. GANES,Jeremy ve Stefan JAGER, (2009), Manifesto for Sustainable Cities, Prestel Verlag, New York. GOTTSCHALK, Simon, (1999), Speed Culture: Fast Strategies in Teleyised Commercial Ads., Qualitatiye Sociology, Vol.22 (4), pp.311-329. GRMEZ, Kemal , (2006), Srdrlebilir Kalknmaclktan Yamalanan Kylara Trkiyenin Ky Politikas, Ky Alanlarnda Hukukilik ve Srdrlebilirlik Aray, Meknsal Yerleim Dernei Yayn, No.1, Ankara:ss.21-29 GNBEYAZ, Nkhet, (2007), Samsun linde Kentlemenin evresel Adan ncelenmesi, Yaynlanmam Yksek Lisans Tezi, Ondokuz Mays niversitesi Fen Bilimleri Enstits, Samsun. GREL ER, Z. Asl, (2009), Kentsel Yaam Kalitesinin Belediye Hizmetleri Kapsamnda Belirlenmesine ve Gelitirilmesine Ynelik Bir Yaklam: Orta lekli Kent rnekleri, Yaynlanmam Doktora Tezi, Gazi niversitesi Fen Bilimleri Enstits, Ankara. HATEMOLU, Hasan . (2006), 1960larda Srdrlebilirlik ve Kentleme; Isparta, stasyon Caddesi rnei, Yaynlanmam Yksek Lisans Tezi, Sleyman Demirel niversitesi Fen Bilimleri Enstits, Isparta. HONORE, Carl, (2008), Yava, (ev:Esen Gr), Alfa Yaynlar, stanbul. http://en.wikipedia.org/wiki/Cittaslow (15.05.2010). http://en.wikipedia.org/wiki/Goolwa,_South_Australia (22.06.2010). http://en.wikipedia.org/wiki/Ludlow (21.06.2010). http://en.wikipedia.org/wiki/Ludlow (21.06.2010). http://slowfoodgenclik.wordpress.com/slow-food/ (08.06.2010). http://sustainablecities.dk/en/actions/a-paradigm-in-progress/cittaslow-putting-qualityof-life-first (15.05.2010). http://toprakana-slowfood1.blogspot.com/ (06.06.2010.

141

http://tr.wikipedia.org/wiki/%C4%B0ngiltere (07.06.2010). http://tr.wikipedia.org/wiki/%C4%B0talya (07.06.2010). http://tr.wikipedia.org/wiki/Avustralya (07.06.2010). http://tr.wikipedia.org/wiki/Fast_food (29.05.2010). http://tr.wikipedia.org/wiki/S%C3%BCrd%C3%BCr%C3%BClebilirlik (05.06.2010). http://tr.wikipedia.org/wiki/Seferihisar,_%C4%B0zmir (12.06.2010). http://tr.wikipedia.org/wiki/Ya%C5%9Fam_kalitesi (25.06.2010). http://www.arkitera.com/h41395-yavas-hayatin-hizli-yukselisi.html (15.05.2010). http://www.arkitera.com/h51930-yavas-sehrin-baskani-da-yavas.html (19.05.2010). http://www.arkitera.com/news.php?action=displayNewsItem&ID=48923 (14.06.2010). http://www.bayindirlik.gov.tr/turkce/kentlesme/Kentges_raporu_son.pdf (06.04.2010). http://www.berwick-cittaslow.org.uk/Cittaslow/FuturePlans.htm (13.05.2010). http://www.cittaslow.net/download/DocumentiUfficiali/2009/newcharter%5B1%5D.pdf (29.05.2010). http://www.cittaslow.net/download/DocumentiUfficiali/2009/newcharter%5B1%5D.pdf (29.05.2010). http://www.cittaslow.org.au/ (15.05.2010). http://www.cittaslow.org/index.php?method=network&action=country&id=23 (10.06.2010). http://www.cittaslowgoolwa.com.au/faq.html (21.05.2010). http://www.cittaslowgoolwa.com.au/history.html (22.06.2010). http://www.cittaslowgoolwa.com.au/join.html (22.06.2010). http://www.cittaslowludlow.org.uk/ (12.06.2010). http://www.cittaslowludlow.org.uk/ (21.06.2010). http://www.cittaslowludlow.org.uk/page.php?Pid1=3&Pid2=11&PLv=2 (21.06.2010). http://www.cittaslowludlow.org.uk/page.php?Pid1=3&PLv=1 (21.06.2010). http://www.cittaslowseferihisar.org/index.php?option=com_content&view=article&id= 55&Itemid=65 (15.05.2010). http://www.comune.greve-in-chianti.fi.it/attach/slow-statuto-en.pdf (13.05.2010). http://www.distinctlycumbrian.co.uk/images/stories/spring%202008%20newsletter.pdf (19.05.2010) http://www.ebso.org.tr/kurumsal/sayfa.php?sayfa_no=555 (13.06.2010). http://www.econturk.org/Turkiyeekonomisi/Feristah_II.doc (27.05.2010). http://www.ekoiq.com/roportajlarDetay.asp?ID=4 (06.06.2010). http://www.facebook.com/group.php?gid=5832212719&v=info (15.05.2010).

142

http://www.georgiaorganics.org/conference/ (03.06.2010) http://www.izmir.gov.tr/default_B1.aspx?content=1098 (12.06.2010). http://www.izmirdesanat.org/yavas-sehirler (15.05.2010). http://www.kentli.org/makale/kultur.htm (02.04.2010) http://www.kentlob.net/index.php/Kuresellesme-Surecinde-Kentlerimize-Giren-YeniTuketim-Meknlari-Ve-Yitirilen-Kent-Kimlikleri.kent (06.06.2010). http://www.mimarlarodasi.org.tr/mimarlikdergisi/index.cfm?sayfa=mimarlik&DergiSay i=53&RecID=1329 (25.06.2010). http://www.mimarlarodasi.org.tr/UIKDocs%5Caalborgsarti.pdf (27.05.2010) http://www.oecd.org/subject/mcm/1999/pdf/totrevh.pdf, (04.05.2010) http://www.orvieto-info.com/ (12.06.2010). http://www.paradoks.org/makale/yil5_sayi2/ekarakurt52.pdf (07.05.2010). http://www.radikal.com.tr/Radikal.aspx?aType=RadikalHaberDetay&Date=01.12.2009 &ArticleID=966892 (13.06.2010). http://www.saygid.org.tr/index.php?option=com_content&view=article&id=6:sakinsehir&catid=1:son-haberler&Itemid=50 (14.06.2010). http://www.seferihisar.bel.tr/gazete.pdf (13.06.2010). http://www.seferihisar.gov.tr/ (14.06.2010). http://www.slowfood.com/about_us/eng/manifesto.lasso (08.06.2010). http://www.slowfoodanadolu.com/index.php/baskanin-mesaji/slow-food-carlo-petrinibilinc-ve-sorumluluk/ (08.07.2010). http://www.tbmm.gov.tr/kanunlar/k5393.html (20.06.2010). http://www.terramadre.org/pagine/welcome.lasso?n=en (14.06.20). http://www.turkiye-rehberi.net/harita/resim/Turkiye/izmir-haritasi.jpg (14.06.2010). http://www.utikad.org.tr/haberler/?id=3767 (15.05.2010). http://www.winchester.gov.uk/Documents/committees/town%20forum/WTF066%20%20Appendix%201.pdf (13.05.2010). http://www.yapi.com.tr/Haberler/yavas-sehir-hareketi-100-kente- yayildi_68844.html (19.05.2010). LKER, Osman, (2005), Seferihisar ve Seferihisarllar, Seferihisar Halk Eitim Mdrl Yayn, zmir. KARADA, Arife, (2004), Seferihisarn Kentsel Geliimi, Dnden Yarna Seferihisar Sempozyumu Bildiriler Kitab, Seferihisar Kaymakaml-Ege niversitesi, 7-8 Ekim 2004, zmir: ss.85-92. KARAKURT TOSUN, Elif (Ed.), (2010), 21.Yzyl Kentleri, Ekin Yaynevi, Bursa. KELE, Ruen, (1998), Kentbilim Terimleri Szl, mge Yaynlar, Ankara. KELE, Ruen, (2004), Kentleme Politikas, 8. Basm, mge Kitabevi Yaynlar,

143

Ankara. KUNDERA, Milan, (2008), Yavalk, (ev:zdemir nce), Can Yaynlar, stanbul. KKCAN, Talip, (2001), talya, slam Ansiklopedisi, C.23, Trkiye Diyanet Vakf Yaynlar, stanbul: ss.445-446 MARSHALL, Gordon, (1999), Sosyoloji Szl, (ev:Osman Aknbay ve Derya Kmrc), Bilim ve Sanat Yaynlar, Ankara. MENG, Ayegl ve ALGAN, Nesrin, (2003), Kreselleme ve Yerelleme anda Blgesel Srdrlebilir Gelime AB ve Trkiye rnei, 1. Bask, Siyasal Kitabevi, Ankara. MIELE, Mara, (2008), CittSlow: Producing Slowness against the Fast Life. Space and Polity, Vol.12, No:1., pp.135-156 MUTLUER, Mustafa, (2004), Seferihisar evresinde Arazi Kullanm Sorunlar, Dnden Yarna Seferihisar Sempozyumu Bildiriler Kitab, Seferihisar Kaymakaml-Ege niversitesi, 7-8 Ekim 2004, zmir: ss.71-74. NEWMAN, P. W. G. (1999), Sustainability and cities: extending the metabolism model. Lanscape and Urban Planning, Vol. 44(4), pp.219-226. OUTHWATE, William (Ed.) (2008), Modern Toplumsal Dnce Szl, (ev:Melih Pekdemir), letiim Yaynlar, stanbul. ZCAN, Azmi, (2000), ngiltere, slam Ansiklopedisi, C.22, Trkiye Diyanet Vakf Yaynlar, stanbul: ss.296-299. ZEN GL, Sevin, (2002), Kentlileme ve G Srecinde Antalyada Kent Kltr ve Kentlilik Bilinci, Kltr Bakanl Yaynlar, Ankara. ZER, nan, (2004), Kentleme, Kentlileme ve Kentsel Deime, Ekin Kitabevi, Bursa. ZGR, Hseyin ve KSECK, Muhammet (Ed.).Yerel Ynetimler zerine Gncel Yazlar-1: Reform, Nobel Yaynlar, Ankara. ZTRK, Tark, (2010), Srat ana nat Yava ehirler, TOK Haber Dergisi, Say.4, stanbul: ss.36-42. PALABIYIK, Hamit, (2005), Srdrlebilirlik ve Yerel Ynetimler: Uygulanabilirlii ve lm zerine, Yerel Ynetimler zerine Gncel Yazlar-1: Reform, (Ed:Hseyin zgr ve Muhammet Ksecik), Nobel Yaynlar, Ankara. PARKNS, Wendy, (2004), Out of Time Fast Subjects and Slow Liying. Time & Society, Vol.13(2-3)., pp.363-382. POCOCKE, Richard, (2010), Seyyahlarn zinde Seferihisar, (ev:lhan Pnar), Seferihisar Belediyesi Yayn, zmir. QUAID, Allison, (2002), The Sustainability Inventory: A Tool to Assist US Municipalities Advance Towards Sustainability, Local Environment, Vol.7, pp.447-452. SATTERTHWAITE, David, (1997), Sustainable Cities or Cities That Contribute To Sustainable Development ?, Urban Studies, Vol. 34(109., pp.1667-1691.

144 SAYAR, Kemal, (2009), Yavala!/Hayattan Bir Defa Geeceksin, Tima Yaynlar, stanbul. SCHNEIDER, Stephen, (2008), Good, Clean, Fair: The Rhetoric of the Slow Food Movement, College English,Vol.70(4)., pp.384-402. Seferihisar Kaymakaml, (2004), Seferihisar, Seferihisar Kaymakaml evre Kltr ve Turizm Birlii Yayn, No.1, zmir. SENCER, Yakut, (1979), Trkiyede Kentleme, Kltr Bakanl Yaynlar, Ankara. SEZAL, hsan, (1992), ehirleme, Alternatif niversite Yaynlar, stanbul. SHAUKLAND, Graeme, (1996), Tarihi Deeri Olan Kentlere Neden El Atmalyz?, Cogito, (ev:Kamran Tuncay), S:8, stanbul: 23-35. SHIVA, Vandana, (2010), Yeryz Demokrasisi, (ev:Ali K. Saysel, Elin Gen ve Onur Gnay), Bgst Yaynlar, stanbul. SOYKAN, Fsun, (2004), Seferihisar Turizmi ve Alternatif Turizm Olanaklar, Dnden Yarna Seferihisar Sempozyumu Bildiriler Kitab, Seferihisar Kaymakaml-Ege niversitesi, 7-8 Ekim 2004, zmir:ss.163-174 ENGL, H.Tark, (1999), Sosyal Adalet, Kent Mekn ve Kreselleme, Dnya ehircilik Gn 23. Kolokyumu Bildiriler Kitab, TMMOB ehir Planclar Odas Yayn, stanbul: ss.69-84. MEK, mit, (2003), Sade Hayat, Selis Kitaplar, stanbul. TA, Nilfer ve TA, Murat(Ed.), (2009), XXI. Uluslararas Yap ve Yaam Kongresi Bildiriler Kitab, TMMOB Mimarlar Odas Yayn, Bursa. TEKEL, lhan, (1999), Srdrlebilirlik Kavram zerine rdelemeler, Prof. Dr. Cevat Geraya Armaan, Mlkiyeliler Birlii Yaynlar, Ankara. TSENKOVA, Sasha, (1999), Events and Debates, Blackwell Publishers Ltd., USA. ULUSOY, Ahmet ve VURAL, Tark, (2001), Kentlemenin Sosyo Ekonomik Etkileri, Belediye Dergisi, Cilt:7, Say:12, Ankara: ss.9-20. USLU, Aysel, (2009), Srdrlebilir Yeil Kent Fikirleri, rnekleri Ve Trkiye in Dersler, XXI. Uluslararas Yap ve Yaam Kongresi Bildiriler Kitab, TMMOB Mimarlar Odas Yayn, Bursa: ss.49-58. VAN GEENHUISAN, Marina ve NIJKAMP, Peter, (1994), Srdrlebilir Kenti Nasl Planlamal?, Toplum ve Bilim Dergisi, (ev:Nil Duruz), Say: 64-65, stanbul: ss.129-140. WHEELER, Stephen, (2003), The City Reader, 3rd Edition, New York. www.disscouncil.com/.../Cittaslow%20Community%20Chest%20Criteria.doc (13.05.2010). YAZAR, Kadir Hakan, (2006), Srdrlebilir Kentsel Gelime erevesinde Orta lekli Kentlere Dnk Kent Planlama Yntem nerisi, Yaynlanmam Doktora Tezi, Ankara niversitesi Sosyal Bilimler Enstits, Ankara.

145 YAZAR, Kadir Hakan, (2009), Srdrlebilir Kent: Gstergeleri, Formu ve Planlama Sreci, XXI. Uluslararas Yap ve Yaam Kongresi Bildiriler Kitab, TMMOB Mimarlar Odas Yayn, Bursa: ss.115-122. YURTSEVEN, H.Rdvan, (2007), Slow Food Ve Gkeada: Ynetsel Bir Yaklam, 2.Bask, Detay Yaynclk, Ankara. YURTSEVEN, H. Rdvan, Ozan KAYA ve Serhat HARMAN,(2010), Yava Hareketi, Detay Yaynclk, Ankara.

DER KAYNAKLAR Cittaslow Kriterleri Kapsamnda Seferihisar Belediyesinin Yrtt almalar Raporu, 3 Haziran 2010. KSTEM, Blent, Cittaslow Seferihisar Temsilcisi, 12 Mays 2010 tarihinde Seferihisarda Yaplan Mlakat (Ek 2).

146 DZN A Avustralya ..........53, 55, 60, 61, 62, 101 B Bilimsel Komite ................................ 42 Bra...............................................41, 53 C Carlo Petrini .............. 30, 35, 36, 37, 41 Cittaslow . 1, 2, 3, 30, 31, 32, 40, 41, 42, 43, 44, 45, 46, 48, 49, 50, 51, 52, 53, 54, 55, 56, 57, 58, 59, 60, 61, 62, 63, 74, 75, 76, 77, 78, 79, 80, 81, 83, 84, 86, 88, 89, 90, 92, 93, 94, 95, 96, 97, 98, 99, 100, 101, 102 Cittaslow Festivali ............................ 92 Cittaslow Logosu ....................... 45, 101 Convivia ........................................... 38 E Erich Fromm................................... 5, 6 F Fastfood .......................................38, 75 G GDO .......................................... 83, 100 Goolwa 53, 55, 60, 61, 62, 63, 100, 101, 102 Gro Harlem Brundtland ...................... 9 H hz ......................................... 32, 33, 34 hzl yaam...................................35, 38 ngiltere ........ 40, 43, 53, 55, 58, 61, 101 talya ... 8, 37, 40, 41, 43, 53, 54, 55, 56, 75, 76, 77, 92, 101 zmir .. 18, 65, 66, 67, 68, 69, 70, 72, 73, 74, 81, 83, 84, 85, 86, 90, 92, 95, 97, 98 K Kemal Sayar ..................................... 34 kent .... 1, 2, 3, 15, 16, 18, 19, 20, 21, 22, 23, 25, 28, 30, 31, 47, 48, 49, 51, 52, 56, 57, 63, 67, 68, 69, 73, 74, 76, 79, 81, 85, 86, 88, 94, 99, 100, 101, 102 kentleme ..... 1, 6, 15, 16, 17, 18, 19, 21, 22, 23, 24, 25, 32, 75, 101 kentsel yaam kalitesi ........... 52, 98, 101 ky pazar ......................................... 80 kreselleme ................................. 1, 36 L Lezzet Saray .............................. 56, 57 Ludlow .. 53, 55, 58, 59, 60, 61, 63, 100, 101, 102 M Mekke ............................................... 66 Milan Kundera .................................. 33 O Orvieto ..... 40, 41, 42, 53, 54, 55, 56, 57, 63, 100, 101, 102 S Sakin ehir.................................. 80, 86 Sakin Yaam Giriimi Dernei .......... 95 salyangoz .................................... 45, 77 satsuma ............................................. 71 Saturnini ........................................... 41 Seferihisar 1, 2, 3, 54, 55, 65, 66, 67, 68, 69, 70, 71, 72, 73, 74, 75, 76, 77, 78, 79, 80, 81, 83, 84, 85, 86, 88, 89, 90, 91, 92, 93, 94, 95, 96, 97, 98, 99, 100, 101, 102 Seferihisar Belediyesi 74, 76, 78, 79, 81, 83, 85, 86, 88, 90, 92, 93, 95, 96, 97, 98 Sack ..... 66, 68, 69, 71, 73, 80, 81, 84, 85, 86, 88, 90, 91, 92, 94, 97, 98 Sack Pazar ............ 80, 86, 91, 92, 97 srdrlebilir gelime.... 8, 9, 10, 11, 17, 18, 40, 46, 52

147 srdrlebilir kentleme .... 1, 2, 3, 9, 19, 22, 23, 100, 101, 102 srdrlebilirlik . 2, 3, 5, 8, 9, 11, 13, 14, 16, 17, 19, 20, 21, 25, 27, 28, 32, 38, 52, 100, 102 T Teos ................................. 65, 73, 84, 94 Terra Madre ........................... 50, 96, 98 Toprak Ana ............................ 50, 96, 98 Toskana .......................................41, 55 Y yava 1, 3, 31, 32, 35, 36, 45, 53, 56, 57, 60, 62, 77, 78, 79, 94, 99, 100 Yava Pazar ...................................... 57 yava ehir ........ 1, 3, 32, 77, 78, 99, 100 yava yaam ...................................... 36 yava yemek .......................... 35, 36, 79 yavalk ..................... 32, 33, 34, 44, 45 Yerel Gndem ................. 5, 8, 9, 26, 47 Yerel Kalknma................................. 23

148