OFSLERDE SALII VE GVENL EL KTABI

Maden Mh. Halil ERDM Prof.Dr. Ayen TRKMAN Do. Dr. Cavit ATALAR

TA OCAKLARI VAKFI
ND
R AT ION F QUAR O

T
FO

O A V

Bu proje Avrupa Birlii tarafndan desteklenmektedir.

Eyll - 2010 Lefkoa KKTC

ES

A
I

This text has been drafted with financial assistance from the Commission of the European Communities. The views expressed herein are those of the TA Contractor and therefore in no way reflect the official opinion of the Commission

OFSLERDE SALII VE GVENL EL KTABI

Maden Mh. Halil ERDM Prof.Dr. Ayen TRKMAN Do. Dr. Cavit ATALAR

Eyll-2010 Lefkoa KKTC

PROF. DR. AYEN TRKMAN:Ayen Trkman, Orta Dou Teknik niversitesi Kimya Mhendislii Blmnden mezun olmutur. Norve'in Trondheim Teknik niversitesinde tezini tamamlayarak 1978 ylnda ODTden evre Yksek Mhendisi nvann almtr.1981 ylnda Doktor Mhendis nvann, 1983-84'te Hollanda'da Salk Mhendisi diplomas almtr. 1985 ylnda Dokuz Eyll niversitesi'nde Yardmc Doent olarak greve balam,1987 ylnda evre Teknolojisi Doenti, 1993 ylnda ise Profesr nvann almtr.2007 ylndan itibaren Lefke Avrupa niversitesinde grev yapmakta olan Ayen Trkman, ngilizce ve Franszca bilmektedir. DO.DR. CAVT ATALAR: 1948 Ylnda Yamuralan'da dodu. 1973 ylnda Ankara niversitesi Mhendislik Fakltesi'nden Jeoloji Yksek Mhendisi olarak mezun oldu. 1980 ylnda Londra niversitesinde Doktora almalarn tamamlad. 1980 - 1983 yllar arasnda Londra niversitesinde Doktora st almalarda bulundu. 1983-1994 yllar arasnda Avustralya'da serbest olarak alt.1994 ylndan beri Yakn Dou niversitesi, naat Mhendislii Blmnde retim yelii yapmaktadr.2000 ylnda Amerika'da Zemin ve Deprem konularnda almalarda bulunmutur. 2001 ylnda jeoteknik anabilim dalnda Doentlik nvan almtr. Evli ve ocuk babasdr. HALL ERDM (Maden Mh.): 1974 ylnda T Maden Fakltesinden Maden Mh. olarak mezun olduktan sonra ayn yl Sanayi Holding'te almaya balad. 1986 ylnda istifa edip kendi irketini kurdu. 2002 ylnda emekliye ayrld. KTMMOB Maden, Metalrji ve Jeoloji Mh.Odas, Kuzey Kbrs Sosyal Sigortallar Dernei, OK-DER, TAOVA gibi sivil toplum rgtlerinin kurulu ve ynetimlerinde grev ald. ki toplumlu etkinliklere katld. UNOPS, UNDP ve AB projelerine katk koydu. Sosyal, kltrel ve teknik konularda aratrmalar yapt, gazete makaleleri ve kitaplar yaynlad. Halen TAOVA (Ta Ocaklar Vakf)nn sekreterliini yrtmektedir.

NSZ
2008 ylndan Sal ve Gvenlii yasasnn karlmasndan sonra KKTC'de Sal ve Gvenlii konusunda olumlu gelimeler yaanmtr. Gnmze dein ok sayda tzk karlm ve yeni tzklerin karlmas ynnde almalar srmektedir. Tzklerin karlp uygulamaya geilmesinden sonra i sal ve gvenlii konusunda olumlu gelimeler olmas beklenmektedir. KKTC'de madencilik, ta ocaklar, gda, inaat ve tarm, bata olmak zere pek ok sektr bulunmaktadr. Her sektrde uygulanacak kurallarn farkl olmas nedeniyle, sektr baznda el kitaplarnn bulunmas i sal ve gvenlii uygulamalarnda byk kolaylk salayacaktr. sal ve gvenlii ile ilgili tzklerin uygulamaya konulabilmesi iin ncelikle bu el kitaplarnn hazrlanmas yararl olacaktr. Bu nedenle her sektr iin ayr bir Sal ve Gvenlii El Kitab yaynlanacaktr.

Kitap ile ilgili gr ve nerilerinizi bize iletebilirsiniz. letiim adresi: info@tasova.eu Halil Erdim TAOVA Prof. Dr. Ayen Trkman Lefke Avrupa niversitesi retim yesi Do. Dr. Cavit Atalar Yakndou niversitesi retim yesi

NDEKLER
1. GR....................................................................................7 1.1. Genel..................................................................................7 1.2. SG.....................................................................................9 1.3. OHSAS 18001................................................................. 14 1.4. Ofisler ............................................................................. 17 2. SALII VE GVENL YNETM 2.1. Organizasyon..................................................................19 2.2. Kaytlar........................................................................... 20 2.3. Acil Eylem Plan..............................................................20 2.4. Denetim...........................................................................22 3. OFSLERDE SALII VE GVENL 3.1.Giri................................................................................ .23 3.2. Sal.......................................................................... 25 Tehlikeli Kimyasallar, Toz, Ses ve Grlt, Titreim, skelet Sistemi Rahatszlklar, Stres, Termal Konfor, Koku, Aydnlatma, 3.3. Gvenlii.................................................................... .32 Kazalar,Bina Yaps, Doal Olaylar, Personel ve Ziyaretiler, Yk Kaldrma, Ykleme ve Tama, Darda Yrtlen Faaliyetler 3.4. nlemler.......................................................47 Kazalar, Gvenlik Levhalar, KKD, lme ve Kaytlar, Salk Kontrollar

4. ALIMA ORTAMI 4.1. Giri.................................................................................39 4.2. Ofis Ekipmanlar ve Donanmlar.................................39 4.3. Ortak Kullanm Alanlar, Asansrler...........................40 4.4. Temizlik...........................................................................42 4.5. Emniyet...........................................................................42 4.6. Tehlikelerin Belirlenmesi..............................................43 4.7. SG Kontrol Listesi........................................................46 4.8 Personel Eitimi..............................................................48 4.9. Dier Faaliyetler.............................................................49 5. OTOPARK VE TRAFK.................................................53 6. BNA 6.1. Binada yapsal zellikler...............................................54 Mutfak, Yemekhane, Koular, atlar, Hava hacmi, Deme, Koridorlar, Kprler, Kaplar, Pencereler, Merdivenler, Korkuluklar, Tuvaletler, Lavabolar, Dular, Soyunma Odalar 6. 2. Fiziksel Koullar....................... ...................................58 Aydnlatma, Havalandrma, Scaklk ve Nem, Akustik, Ia duyarllk, renk 7. RSK DEERLENDRME 7.1. Genel Bilgiler................................................60 7.2. Ofislerde Risk Analizi..................................63 8. BAKIM PROGRAMI.....................................66

9. ZLEME VE GNCELLEME.........................................66 10. MEVZUAT......................................................................66 11. YARARLANILAN KAYNAKLAR ..............................67

1. GR
1.1. Genel
Btn dnyada sanayilemenin artmas ve yeni teknolojilerin gelimesinin bir sonucu olarak i sal ve gvenlii kavram giderek daha ok nem kazanmaya balamtr. sal ve gvenliinin temel felsefesi i kazalarnn saysn azaltmak ve alanlara daha salkl bir i ortam salamaktr. Dnya genelinde bir deerlendirme yaplacak olursa; ILO (International Labour Organization: Uluslar aras alma rgt) tarafndan ylda en az 250 milyon i kazas olduu ve bunlarn 335000 adetinin lml i kazas olduu tahmin edilmektedir (www.ilo.org). Baz lkelerde kaytlarn iyi tutulmamas nedeniyle kesin bilgilere ulamak mmkn olmamaktadr. Gelimekte olan lkelerde karlalan lml i kazalar says sanayilemi lkelere oranla daha yksektir. Bu durum, i sal ve gvenlii programlarnn daha ok sanayilemi lkelerde uygulanmasndan kaynaklanmaktadr. Dnya genelinde en riskli sektrler madencilik, tarm, ormanclk ve inaat olarak belirtilmektedir. Ofisler, TC alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl tarafndan karlm olan Sal ve Gvenliine ilikin tehlike snflar listesi teblii nde az tehlikeli iler kategorisine girmektedir.

Avrupa Birlii'nde; 2003 ylnda 4196 000 i kazas olmutur. Ylda ortalama her 57 iiden biri i kazasna uramakta, her 22 508 iiden biri de hayatn kaybetmektedir. kazas ve meslek hastalklar nedeniyle 2003 ylnda mali kayplar 55 Milyar Euro olmutur (Eurostat, 2004).

Avrupa Birliinin i sal ve gvenlii konusuna verdii nem, gerek Trkiye'de gerekse KKTC'de gelimelere neden olmu ve mktesebat kapsamnda yeni ynetmeliklerin kmasna neden olmutur. Son yirmi ylda, i sal ve gvenlii konusu byk nem kazanm ve daha ok sanayilemi lkelerde olmakla birlikte dnya genelinde pek ok yeni yasa ve ynetmelik yrrle girmitir. Bu el kitabnn amac KKTC'de nemli sektrlerinden biri olan ofislerde Sal ve Gvenliinin temel ilkeleri hakknda alanlar bilgilendirmektir.

1.2. SG 1.2.1. Dnyada SG ngiliz Gvenlik Konseyinin (British Safety Council) 28 Nisan 2009 tarihinde hazrlam olduu raporda yer alan bilgilere gre dnya leinde her dakika 4 kii i sal ve gvenlii koullarndan kaynaklanan nedenlerle hayatn kaybetmektedir. salna bal hastalk ve lm olaylar nedenleriyle dnyada her yl 1.25 trilyon dolar maliyet ortaya kmaktadr. Bu rakam kresel gayri safi milli haslann % 4'n oluturmaktadr. Her gn 6000 kiinin olumsuz i koullar nedeniyle hayatn kaybetmesi ylda 2.2 milyon kiiye karlk gekmektedir. Ayrca 264 milyon kii lmcl olmayan kazalarla zarar grmekte ve 160 milyon kii iten kaynaklanan hastalklara yakalanmaktadr (http://www.epolitix.com). Bu rakamlar i sal ve gvenlii konusunun nemini ortaya koymaktadr. Raporda yer alan bilgilerden baz nemli bilgiler aada verilmitir. - in ve Hindistanda ylda 100 000 lmcl kaza olduu tahmin edilmektedir. - Gelimekte olan lkeler, zellikle Endonezya, Brezilya, Nijerya ve Gney Afrika'da i sal ve gvenlii konusunda nemli gelimeler salanmas gerekmektedir.

- ortamlarnda karlalan lmlerin %19'u kazalardan, geri kalan ise kanser, dolam sistemi bozukluklar, solumun sistemi hastalklar ve bulac hastalklar nedeniyle gereklemektedir. - Bulac hastalklar daha ok Sub Sahara Afrika lkelerinde gzlemlenmektedir. in'de ise kanser en nemli lm sebebidir. - Kanser toplam i sal gvenliine ilikin hastalklarda birinci sray almakta ve toplam hastalktan kaynaklanan lmleri 1/3'n oluturmaktadr. 1.2.2. Trkiye'de SG Trkiye'de iilerin saln ilgilendiren ilk yasa 1921 ylnda yeralt maden iilerine ynelik olarak karlmtr. Bu yasa, Trkiye'deki ilk snrl i yasas ve ilk sosyal gvenlik uygulamasdr. Trkiye'de i sal gvenlii mevzuatnn uygulanmasnda en etkin kurum, alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl'nn i tefti rgtdr (Fiek, 2008). Trkiye'de SSK 2003 verilerine gre, 76 bin 668 i kazas olmu ve 811 kii hayatn kaybetmi, 440 kii ise meslek hastalna yakalanmtr. Trkiye'de i kazalarnn yzde 82'si, lml kazalarn yzde 90' KOB iletmelerinde gereklemektedir (http://www.haberseli.com).

2006 yl SSK istatistiklerine gre: Bir yldaki toplam i kazas says : 79 027. Bunun % 9 0,6 's gnden fazla i gremezlie neden olmutur. kazalarnn te ikisi kk iyerlerinde (50'den az ii altran) meydana gelmektedir. SSK i kazas istatistiklerinde 2006 ylnda meydana gelen tm i kazalarnn yzde 54,03' elkol-omuzda yaralanmaya yol amtr. Makinelerin neden olduu kazalarn says 9533 olup, bu rakam, tm kazalar ierisinde yzde 12,06'lik bir pay tutmaktadr. Demek ki her 10 iiden biri, makinelerin neden olduu kazalardan tr yaralanmakta veya lmektedir . En ok grlen i kazalarndan biri dme biiminde gerekleenlerdir (% 32,4). alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl'nn 2005 2008 eylem plannda, i kazalarnn % 20 azaltlaca ngrlmtr (http://www.isguvenligi.net). 1.2.3. KKTC'de SG Sal ve Gvenlii Yasasnda AB mktesebatna uyulmas ngrlm olup, 1 Mart 2009'da yrrle girmitir. Daha sonraki aamada ilgili tzklerin bir ksm karlm olup geriye kalanlar da hazrlanmaktadr.

alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl verilerine gre KKTC'de Tablo 1'de verilen yaralanma ve lm olaylar gereklemitir.

NAATTAN ALINACAK Tablo 1.1. KKTC'de i kazalar

(http://www.csgb.eu).

Tablo:1.2 Kazalarnn sektrlere gre dalm

Grld zere SG asndan en riskli sektr dier lkelerde olduu gibi inaat sektrdr. KKTC'de i sal ve gvenlii konusunda yaanan olumlu gelimeler nedeniyle kaza istatistiklerinde azalma olmas beklenmektedir.

1.3 OHSAS 18001 OHSAS 18001, BSI (British Standards Institute) tarafndan yaynlanm olan " Sal ve Gvenlii" standarddr. OHSAS 18001; ISO 9000 ve ISO 14000 gibi dier uluslararas standartlardan farkl olarak baz ulusal standart kurulular ve belgelendirme kurulularnn birlikte almasyla gerekletirilmi olup, bir ISO standard deildir. OHSAS 18001 kurulularn rn ve hizmetlerinin gvenliinden ok alann salna ve iin gvenliine ynelik bir standarttr. Bir kuruluun gerekletirdii faaliyetlerden etkilenen tm insanlarn (alanlarn, geici iilerin, alt yklenici alanlarnn, ziyaretilerin, mterilerin ve iyerindeki herhangi bir kiinin) salna ve gvenliine etki eden faktrler ve koullarn btndr. Sal ve Gvenlii (SG) Ynetim Sistemi; i sal ve gvenlii faaliyetlerinin kurulularn genel stratejileri ile uyumlu olarak sistematik bir ekilde ele alnp srekli iyiletirme yaklam erevesinde zmlenmesi iin bir aratr. SG Ynetim Sistemiyle, alanlar, ynetenler ve denetleyenlerin rol ve sorumluluklar ak

hale getirilerek alanlarn katlm salanmaktadr. Bu sistemle, alanlar, SG risklerinin belirlendii ve nlemlerle asgari seviyeye indirildii, yasalar uyan, hedeflerin ynetim programlar ile hayata geirildii, uygun SG eitimlerinin uygun kiilere verildii, acil durumlara hazr, performansn izleyen,izleme sonularn iyiletirme faaliyetlerini balatmak iin kullanan, faaliyetlerini denetleyen, yaptklarn gzden geiren ve dokmante eden bir kuruluta SG faaliyetlerine gereken nemi veren bir sistemin paras olacaklardr. yerlerinde ilerin gerekletirilmesi srasnda, eitli nedenlerden kaynaklanan sala zarar verebilecek kaza ve dier etkilerden korunmak ve daha iyi alma ortam salamak amacyla sistemli ve bilimsel bir ekilde tehlikelerin ve risklerin belirlenmesi ve bu tehlikelere ve risklere ynelik nlemlerin alnmas almalarnn gerekletirildii yaklama Sal ve Gvenlii Ynetim Sistemi denir. Sal ve Gvenlii Ynetim Sistemi; i sal ve gvenlii faaliyetlerinin kurulularn genel stratejileri ile uyumlu olacak biimde sistematik bir ekilde ele alnarak srekli iyiletirme yaklam erevesinde zmlenmesi iin kullanlan bir aratr.

Genel Olarak Sal ve Gvenlii Ynetim Sistemi'ni Uygulayan Kurumlar: * sal ve gvenlii risklerini belirlemi ve bu riskleri gerekli nlemlerle asgari seviyeye indirmi, * lgili mevzuat, yasa ve kanunlarn gerekliliklerini yerine getirmi, * Sal ve Gvenlii'ne ynelik hedefler belirlemi ve bu hedeflere ulamak iin ynetim programlar gelitirmi, * Gerekli eitimleri uygun kiilere salam, * Acil durumlara (kazalar, vb) ynelik gerekli hazrlklar yapm, * Sal ve Gvenlii sisteminin performansn denetimlerle izleyen, * zleme sonularna bal olarak gerektiinde iyiletirme faaliyetlerini balatan, * Sal ve Gvenlii'ne ynelik almalarn dkmante eden ve sonularn kayt altna alan kurumlardr. OHSAS 18000 Sal ve Gvenlii Ynetim Sistemi'nin salad yararlar aada verilmitir: * alanlar iyerinin olumsuz etkilerinden ve kazalardan koruyarak, rahat ve gvenli bir ortamda almalarn salamak.

* alan motivasyonu ve alan katlmn artrmak. * kazalar ve meslek hastalklar sebebiyle oluabilecek i ve i gc kayplarn en aza indirgeyerek, i veriminde artn salanmas ve maliyetlerin drlmesi. * alma ortamlarnda alnan tedbirlerle, iletmeyi tehlikeye sokabilecek yangn, patlama, makine arzalar vb. durumlarn ortadan kaldrlmas neticesinde iletme gvenliinin salanmas. * Ulusal ve uluslararas yasa ve standartlara uyum salamak. * performansn artrmak; * Dier iletmeler ya da mterilere kar duyarl, sorumlu bir imaj yaratmak. * Rakiplere kar stnlk salamak. * Resmi makamlar nnde, kuruluun i gvenliine olan duyarllnn kantlanabilmesi http://www.marcev.com 1.4. Ofisler Ofisler sektr meslek hastalklar ve i kazalar ynnden ele alnmay gerektiren bir sektrdr. lkedeki i kazalar istatistikleri incelendii zaman 2000 ylndan 2007 ylna kadar geen srete i kazalarnn neredeyse 5 kat artt, lmle sonulanan i kazas saysnn ise 3'ten 10'a kt grlmekte olup ofis faaliyetlerinde de i kazalarna rastlanmas bunun belirgin bir gstergesidir.

Ofisler alma ortam olarak gvenli grlmekle birlikte birok kazann yaad ortamlardr. Ofislerde SG asndan ncelikle ele alnmas gereken konular unlardr: Kayma, taklma ve dme, elektrik, ergonomi ve kiisel gvenlikle ekipmanlarlardr. Ofisler sadece hzmet vermek iin (turizm acentesi, banka v.s.) kurulmu olabilirler veya eitli yan faaliyetleri olan irketlerin ynetim merkezi olarak (Bir otelin ynetim odas, bir fabrikann idari blm v.s.) faaliyet gsterebilirler. Mstakil bir bina veya bir fabrika iinde bir blm olabilirler, yahut apartman bakalaryla paylaarak faaliyet gsterebilirler. zel sektre ait bir kurulu veya bir devlet dairesi veya yerel ynetime ait olabilirler. ok eitli ekillerde bulunmas muhtemel ofislerin, her deiik duruma gre SG ynnden farkl ekilde ele alnmas gerekmektedir.

2. SALII VE GVENL YNETM 2.1. Organizasyon letmelerde SG yasasn gerektii gibi uygulayp riskleri ynetebilmek ve i kazalarn azaltabilmek iin iyi bir organizasyon hazrlamak gerekmektedir. Bu organizasyonda gsterilecek olan grevlerin tarifi personele iyi bir ekilde aklanmaldr. rnek bir SG organizasyon emas ekil 2.1' de gsterilmitir: ORGANZASYON EMASI
Mdr

Mdr Muavini

Sekreter

Temizliki

Postac

Muhasebeci SG uzman

ekil 2.1: SG Organizasyon emas (Ofisler)

Organizasyon emasnda gsterilmi olan her kadronun grev tarifi yaplmal ve her kadrodaki personele grevinin ne olduu aka anlatlmaldr.

2.2. Kaytlar Ofislerde SG asndan birtakm kaytlar tutulmaktadr. Baz kaytlar yasa ve tzklerle zorunlu hale getirilmitir. Genel olarak iletmelerde tutulmas gereken kaytlar aa verilmitir. * kazalar ve ramaklar, * Ziyareti kiiler, aralar ve giri-k saatleri * Makine tamirleri, bakmlar * Personel eitimi, eitime katlanlar * Olumsuz doal olaylar * KKD datm, kontrol * Personel kaytlar, salk karneleri, hastalk izinleri * Acil Eylem plan tatbikatnn yapl tarihi * Acil durumlar 2.3. Acil Eylem Plan 2.3.1. Genel Bilgi Acil eylem plan (acil durum plan da denilmektedir) acil durumlarda (yangn, patlama, sel, tehlikeli kimyasal madde salmas, gaz kaa,vb.) tehlikeleri ve alan kiilerin grev ve sorumluluklar aklayan prosedrleri ierir. Acil durum ekipleri oluturulmal ve uygun grlen yerlere iaret levhalar yerletirilmelidir. (http://www.yildizisguvenligi.com).

2.3.2. Acil Durum Plannn Hazrlanmas SG Danman tarafndan hazrlanr ve tatbikat yaplr. 2.3.3. D Etkenlerle Koordinasyon Bir Acil Durum Hazrlk Plan'nn oluturulmasnda ilk adm, acil bir durumda antiyeye yardmc olabilecek yerel acil durum kaynaklarnn belirlenmesidir. Bu kaynaklar ve hizmetler aadakileri de ierir: Ambulans Hizmeti / Tbbi Teknisyenler : Tbbi mdahale Yangn Blm : Yangna mdahale, yangn nesi planlama, snrl alandan kurtarma Tehlikeli Malzemeye Mdahale / Temizleme Gruplar : szntya mdahale Yerel Acil Durum Planlama Komisyonu (varsa): Toplu uyar / boaltma Polis/Jandarma: Grevler, bomba tehditleri, toplu olarak boaltma, trafiin ynlendirilmesi Komu Tesisler: Yazl anlamalar yoluyla salanan olanaklar, itfaiye, tehlikeli madde mdahale ekibi Hastane: oklu veya ar yaral tedavisi * Dier Acil Durum Hizmetleri: Kt hava koullar (rn. Kasrga, hortum, tehlikeli frtna uyarlar) * Yerel Medya: Radyo ve televizyon istasyonlar, acil durum yayn olanaklar ile acil durum mdahale ekipleri ile koordinasyon

* Yerel acil durum mdahale yetkilileri - toplu olarak boaltma ve trafiin ynlendirme yetkisi Kullanlan her bir harici acil durum mdahale ekibinden alnan bilgiler unlar iermelidir: Adres, grlen kimse, telefon numaras, hangi yolla grld, cevap sresi, acil durum kaynann olanaklar. Destek veya ikincil kaynaklara duyulan ihtiya deerlendirmenin bir paras olarak tanmlanmaldr. Bu bilgilerin toplanmas ve dorulanmas n planlama ve acil bir durumda koordinasyon iin gereklidir. Ekiplerin ad, adresi ve telefon numaras Acil Durum Koordinasyon Temas listesi'nde olmaldr. Bu liste, antiyeye aslmaldr. * Acil durum kaynaklar belirlendikten sonra tesis, olas acil durumlara verimli bir ekilde hazrlkl olmak iin bu kaynaklar koordine etmelidir. Aslan listede bulunmas gerekenler www.isguvenligi.net sitesinden elde edilebilir. 2.4. Denetim SG kurallarnn dzgn bir ekilde uygulanabilmesi iin iyerlerinin sk bir ekilde denetlenmesi gerekmektedir. Denetleme ilemleri resmi makamlar, uluslar aras denetleme kurulular ve anlamal uzmanlar tarafndan yrtlmektedir.

3. OFSLERDE SALII VE GVENLNN TEMEL LKELER 3.1. Giri 3.1.1. Teknik Etkenler Bir iletmede SG'yi etkileyen balca teknik etkenler, aralar ve tehizat, elektrik sistemi ve elektrikli donanmlardr. Kullanlan ekipmanlarla teknoloji asndan nemli olup iletmenin planlanmas srasnda bu hususlarn belirlenmesi uygundur. Emniyetli alma iin iyi bir teknik planlamann yaplmas n kouldur. 3.1.2. Kiisel Etkenler alann salk, beslenme, eitim, yetenek, disiplin anlay gibi etkenlerdir. kazalar asndan byk nem tamaktadr. Kiisel etkenler, SG yasas kapsamndaki kiilerin salk, eitim seviyesi, deneyimi, zeka gelimilii ve bilgilendirme durumuyla ilgilidir. yerinde verilecek eitimle sadece deneyim, eitim seviyesi ve bilgilendirme durumu gelitirilebilir. Zeka seviyesi ve salk durumu iyiletirilemez. stelik, salk durumu daha da ktletirilebilir. rnein salk kontrollerinde iitme kayb arttka alann baz blmlerde almas kstlanrken, doutan sar ve dilsizler iin byle bir sorun yoktur.

3.1.3. dari etkenler Yneticilerin SG prensiplerine inanmas, benimsemesi ve alanlara rnek olmas gerekmektedir. Yneticinin kaale almad SG yasasn alanlar hi benimsemez ve uygulamaz. SG yasasnn uygulanmas, ancak etkin denetim sayesinde gerekleir. Bir i yerinde yneticilerin SG yasasn, standartlarn ve kurallarn benimsemesi, kendisini ve iyerindeki herkesi SG' nin bir paras gibi grmesi ve uygulamas, uygulatmas ve denetimini salamas ok nemlidir. Bu hususlar nemsemeyen bir iverenin iyerinde SG'nin baarl olmas beklenemez. 3.1.4. evresel Etkenler Kimyasallar, parlayc ve patlayc maddeler, toz, gaz, grlt ve titreim, ve trafik ile yaplama gibi etkenlerdir. letmenin SG planlamasna nemli derecede etki yapmaktadr. evresel etkenler arasnda kimyasallar, grlt, toz, vibrasyon gibi etkenlerle iletmenin faaliyetlerini srdrebilmesi iin ina edilen yaplar (Ofis, Garaj, yemekhane, WC, atlye, merdiven, kpr v.s. gibi) bulunmaktadr. Her iletmede olduu gibi ofislerde de tehlikeleri ve riskleri ynetebilmek iin iyi bir organizasyon yaplmaldr.

zellikle ISO ve OHSAS sertifikas bulunan iletmelerin dier iletmelere gre fevkalade iyi bir seviyede olduklar sylenebilir. letmelerde SG ynetimini yrtmek iin SG alanlar temsilcisi (SG Yasas) SG uzman (danman) (SG Yasas) bulunur. Ayrca ISO 9001 sistem sorumlusu ISO 140001 sistem sorumlusu OHSAS 18001 sistem sorumlusu da yararl olur. 3.2. Sal Ofisler gvenli i ortam olarak telakki edilmekle birlikte ok sayda i sal ve gvenlii sorunlar yaanmaktadr. Kaytlar: SG asndan ofislerde aadaki kaytlar tutulmaldr: * kazalar ve ramaklar * Ziyareti kiiler, aralar ve giri-k saatleri * Makine tamirleri, bakmlar * Personel eitimi, eitime katlanlar * Olumsuz doal olaylar * Personel kaytlar, salk karneleri * Acil Eylem plan tatbikat nn yapl tarihi * Acil Durumlar

Ofislerde i sal ile ilikili olarak karlalan sorunlar: 3.2.1. Tehlikeli Kimyasallar Ofislerde eitli kimyasal maddeler (Printer kartu ve tonerleri, temizlik maddeleri, piller v.s.) kullanlmaktadr. Bu maddelerin kullanm ve bertaraf mevcut tzklere ve kullanma talimatlarna gre yaplmaldr. Ofislerde kullanlan balca tehlikeli maddeler unlardr: Tpler, yaptrclar, mrekkep, ofis malzemeleri. Baz maddeler tehlikeli kategorisine girmekle beraber, riskinin dk olmas nedeniyle pratik olarak zararsz olarak kabul edilebilir. Btn kullanlan kimyasallarn MSDS ( Material Safety Data Sheet - Malzeme Gvenlik Bilgi Formu) bilgileri i ortamnda bulunmal ve gvenlik nlemleri hakknda alanlar bilgilendirilmelidir. http://www.maqohsc.sa.gov.au/ 3.2.2. Toz Tozlar ve insan sal zerinde olumsuz etki yapabilirler. Ofislerde toz miktar az olduu iin zel nlem alnmasn gerektirmez.

3.2.3. Ses ve Grlt alma ortamna yaylan ve iddeti 60 dB'nn A zerinde olan sesler, alanlar eitli ekillerde rahatsz etmektedir. Ofislerde grlt, ekipmanlarn alrken ses karmas, termal konforu salamak iin klima veya vantilatr kullanlmas gibi faaliyetlerden kaynaklanmaktadr. Ofislerde kullanlan ekipmanlar grlt asndan genellikle KKD kullanmn gerektirmezler. Dardan kaynaklanan srekli grlt mevcutsa, ofis ortamnn dardan izole edilmesi zm olabilir. Geici bir sre iin ofis iinde tamirattan kaynaklanan grlt emisyonu varsa, maruziyet sresi ksaltlarak zm bulunabilir. Temizlik srasnda grlt karan ekipman kullanlyorsa, KKD kullanlarak sorun zlebilir. 3.2.4. Titreim Mekanik titreim insanlarda pek ok organda sorun oluturabilmektedir. El-kol titreimi, damar, kemik, eklem, sinir ve kas bozukluklarna; btn vcut titreimi ise, mekanik titreim; olarak, vcudun tmne aktarldnda, iilerin salk ve gvenlii iin risk oluturan, zellikle de, bel blgesinde rahatszlk ve omurgada travmaya yol aan titreimi olarak tanmlanmaktadr.

Ofis ekipmanlar genellikle ar bir titreim yaymadndan ofis alanlar titreim asndan genellikle nemli bir problemle karlamazlar. 3.2.5. skelet Sistemi Rahatszlklar Ofislerde sklkla karlalan bir dier sorun, iskelet sistemi rahatszlklardr. alma ara ve gerelerinin insann gvde yapsna uygun decek biimde dzenlenmesi, elverili k, ses, havalandrma, s, nem gibi alma koullarnn salanmas gibi konulardan oluan ergonomi unsurlarna dikkat edildiinde iskelet sistemi rahatszlklar byk lde nlenebilmektedir. Ergonomi almalar, iletmelerdeki yaralanmalar nlemek, cisimleri kaldrma, itme ve ekme ilemleri srasnda daha az g harcanmas, kasiskelet sistemi hastalklarna neden olan risk faktrlerini azaltma, i yeri verimliliini arttrma, hastalktan doan salk harcamalarnn, tazminatlarn ve i gn kayplarnn nlenmesine yarar salamaktadr. ortamnda ergonomi asndan ncelikli olarak oturarak alanlarn oturma ekli ve kullandklar sandalyeler nem kazanmaktadr. ekil 3.1 ve 3.2de ergonomik sandalyelerle ilgili rnekler verilmitir.

BLGSAYAR N NERLEN ALIMA POZSYONU

Kullanc ile ekran arasndaki mesafe nemli. Ekran, kullanc ile ayn ykseklikte olmal

* Ekrann st seviyesi kullancnn gz seviyesinden biraz aada olmal. * En az on dakikada bir ekrandan baka bir yere daha uzak bir noktaya odaklannz.

Sandalye: arkalk rahat ve ayarlanabilir olmal, ykseklik ayarlanabilmeli

Klavye: Eriim kolay olmal ve o ekilde ayarlanabilmeli ki kollar paralel olarak eriebilmeli

Masa yzeyi: Bacaklarn girebilmesi iin yeterince boluk kalmal

Ayaklar: Zeminde veya ayaklk zerinde rahat olmal, saatte en az bir kez ayaa kalknz.

ekil 3.1. Bilgisayar kullanclar iin ergonomi

REFRERANS
Bacaklar iin bo yer braklmal

ekil 3.2. Ergonomik sandalye rnei

3.2.6. Stres Psikolojik stres: Son on ylda ie bal psikolojik rahatszlklar giderek nem kazanmaya balamtr. Monoton i ortam, youn dikkat gerektiren iler, alma saatlerinin dzensiz olmas, vardiyal alma, iddete maruz kalnan iler (polislik ve gardiyanlk gibi), yalnz alma, ar sorumluluk gibi i artlar, alanlarda ciddi psikolojik rahatszlklara neden olabilir. Byle psikolojik stres ve ar yklenmeler, alanlarda uyku bozukluklar, tkenme sendromlar, ve depresyona neden olabilir. stresine bal olarak kalp-damar sistemi hastalklarnda, zellikle koroner damar hastalklar ve hipertansiyonda art olduu bildirilmitir. stresi zamanla deiim gsterdiinden, kan basncna etkisini lmek kolay deildir. Ancak aratrmalar yksek i stresine sahip bireylerde kalp hz ve kan basncnn ok daha yksek olduunu gstermitir. Hayat tehdit eden ya da lmle sonulanan byk kazalar ve facialarn, alanlarda ar psikolojik bozukluklara neden olduu grlmtr (imek, 2000). Psikiyatristler i yaamnda stres yaratan faktrleri u balklar altnda toplamaktadrlar:

1. in Yapsndan Kaynaklananlar - in yk ve nitelii - Dk cret -Vardiyal alma - Amirlerle atma - Dedikodu - Grevin eitlilii ya da ok ynll - Monotonluk - Yetersiz kaynaklar - Meslektalarla atmalar 2. rgtsel rolden kaynaklananlar (rol atmas ve rol belirsizlii) 3. Kariyer geliiminden kaynaklananlar 4. rgtn yap ve ikliminden kaynaklananlar 5. rgtn dndan kaynaklananlar ( aile ve sosyal yaam) Psikiyatristler en yksek i stresinin aadaki meslek gruplarnda olduunu belirtmektedirler Acil Yardm Personeli Polisler tfaiyeciler Yneticiler retmenler (zel eitim retmenleri) Sosyal hizmet uzmanlar Madenciler

 stresi ou zaman mesleki yetersizlie, dier bir ifade ile psikolojik sakatla yol amaktadr. Bu da i veriminin azalmas ve ekonomik kayba neden olmaktadr. Bu nedenle stres azaltc yntemlerin uygulanmas, alann tatmini retimin de artna katkda bulunaca gibi salk harcamalarnda da http://www.tkd.org.tr) azalmaya neden olacaktr ( 3.2.7.Scaklk Ofislerde ortam scakl iklimlendirme ekipmanlaryla istenilen ekilde ayarlanabilir. 3.2.8. Koku ve Hava Kalitesi Ofislerde iyi bir havalandrma salanarak hava kalitesi istenilen seviyeye getirilmelidir. 3.3. Gvenlii 3.3.1. Kazalar Ofislerde her SG toplantsnda konuulmas gereken konulardan bazlar unlardr: Kayma, taklma ve dme, elektrik, kiisel gvenlik ve ekipmanlardr. Bu nedenlerle insan sal asndan riskli faaliyetler bulunmaktadr. Kazalar genellikle elektrik arpmas, mekanik tehlikelerden kaynaklanan ezilmeler, kesilmeler, ciltte yanklar, gze cisim kamas,ar yklerden kaynaklanan rahatszlklar olarak saylabilir.

3.3.2. Bina Yaps Binalarn amaca uygun olarak dizayn edilmi olmamas, plansz gelimeler, geliigzel bina tadilatlar, iyice dnmeden eklenen yeni niteler gibi olumsuzluklar rahat alma ortamn etkilemekte ve kazalara, alanlar zerinde strese sebep olabilmektedir. ou kez de iletme randman olumsuz etkilenmekte, kapasite ve/veya kalite dmektedir. Geliigzel yaplan eklemelerin yangna sebep olduu dahi grlmtr. 3.3.3. Doal Olaylar Doal olaylar arasnda deprem, yalar, su basknlar, yldrm dmesi gibi olaylar sayabiliriz. Her sektrde olduu gibi bu tr olaylar yaand zaman ofis ve ofistekilerin etkilenmesi, i sal ve gvenliinin zarar grmesi normaldir. Bu tr olaylar engellenemez ama nceden nlem alarak olumsuz etkileri azaltlabilir. 3.3.4. Personel ve Ziyaretiler Her sektrde olduu gibi ofislerde de personelin eitilmesi ve bu eitimlerin her yl tekrarlanmas SG yasas gereidir. Ofislerde ylda en az 4 saat eitim yaplmaldr. letmeye giri yapan aralar ve yabanclar kayt altna alnmaldr.

3.3.5. Yk Kaldrma, Ykleme ve Tama Ofislerde arlk kaldrma, indirme ve yk tama gibi konularda vcuda doru ve gvenli kullanma eitimleri verilmesi gerekmektedir. Uygun ergonomik koullar saland takdirde hem iilerin sal konusunda nemli bir adm atlm olacak, hem de hastalktan doan salk harcamalar, tazminatlar ve i gn kayplar nlenmi olacaktr. KKTC Sal ve Gvenlii Yasasna gre Kadn ve gen kiiler 25 kilodan fazla yk kaldrlmas gereken ilerde altrlamazlar El ile yk kaldrma, aktarma ve depolama gerektii zaman, ekip halinde alma durumunda, ekibi ynetmek iin kullanlacak olan hareket ve iaretler nceden belirlenmi olacaktr. Yklerin kaldrlmas konusunda olumsuzluklar nlemek asndan aadakiler uygulanabilir: * Yksekteki raflara ulamak iin her zaman merdiven kullannz. Boyunuzdan daha ykek yerlere uzanmaynz. Aksi halde adale ars meydana gelebilir, veya banza biey debilir. * Yk kaldracanz zaman dizlerinizi bknz. Bu ekilde daha kolay denge salarsnz, ayrca srtnza daha az yk biner. * ok sayda eyay tamak iin el arabas kullanlmas yararl olacaktr.

3.3.6. Darda Yrtlen Faaliyetler SG yasasna gre, grevli olarak iletme alan dna gnderilenler, hastaneye gitmek iin i yerinden ayrlanlar, belirli durumlarda evden ie gidip gelmekte olanlar, her ne sebeple isterse olsun i yerine ait bir vastada seyahat etmekte olanlar ve bebek emzirmek iin i yerinden ayrlan bebekli kadnlar alr kabul edilmektedir. rnein iletmenin aracyla rn datan ofrler, mterinin antiyesinde i yapanlar (mimarlk brosu personeli gibi), iletmenin bir ihtiyacn piyasadan temin etmekle grevlendirilen satn almac kiilerin maruz kalacaklar kaza, i kazas saylmaktadr. ofrler trafik kurallarna uymakla ykmldr. antiyede alanlar ise, mteahhitle ve taeronlarla uyum iinde almakla ykmldr. 3.4. nlemler 3.4.1. Kazalar kazalarn azaltmann balca yntemleri: makina ve ekipmanlarn bakml olmas, ie uygun olmas, personelin ehliyetli ve deneyimli olmas, alma koullarnn uygun olmasdr (s, k, ses, ergonomi v.s.).

3.4.2. Meslek Hastalklar Ofis alanlar en fazla CTD riskiyle kar karyadr. CTD (Kmlatif Travma Rahatszlklar - Cumulative Trauma Disorders), alanlarn tekrarlanan hareketler yaparken yakalandklar rahatszlklardr. (Carpel tunnel syndrome, tentinitis, De Quervains rahatszlklaryla tetik parmak rahatszlklarndan oluur. Tm bu rahatszlklar ilk olarak ayn hareketi yzlerce, binlerce defa tekrarlayarak alan fabrika iilerinde grlmtr. Gnmzde, bilgisayarla alan ve veri ykleyen ofis alanlarnda da bu rahatszlklarn birounun grld bilinmektedir. in sadece fiziksel zellii deil, tekrarlanmakta olmas rahatszla neden olmaktadr (www.OSHA.gov). Ofislerde srekli oturma nedeniyle karlalan bir dier nemli sorun, bel ve srt rahatszlklardr. Oturulan sandalyenin ergonomik olmas byk nem tamaktadr.

3.4.3. Gvenlik Levhalar kazalarn azaltmak iin iletmenin eitli yerlerine insanlar uyarmak iin gvenlik levhalar aslr. Bunlara uyulmas gerekmektedir. Bu levhalar, kendileri bir risk oluturmayacak ekilde dzenlenir. KKTCde Gvenlik ve Salk aretleri Tz karlm olup AB ereve anlamasna uygun olarak hazrlanmtr. 3.4.4. Kiisel Koruyucu Donanmlar (KKD) Ofis ilerinde normal koullarda KKD ihtiyac bulunmamakla birlikte baz grevler iin kullanlmas gerekebilir. rnein d cephe temizlii yapanlar cam silme srasnda bu ama iin imal edilmi sepetli asansrler kullanmaldr. Ayrca vakumla temizleme ileri normal mesai saatleri dnda yaplmalve alanlar kulak tkac kullanmaldr. Ofislerde ilalama gerei duyuluyorsa kimsenin almad vardiyalarda veya tatil dneninde yaplmal,ilalamay yapanlar KKD kullanmaldr. alanlara ve ziyaretilere iletmenin olumsuz koullarn minimum seviyede hissettirmek iin KKD verilir. KKD'ler CE etiketi ve EN Standart numaras tamaldr. Aksi halde gerekli korumay yapmayabilir.

3.4.5. lme ve Kaytlar *Toz konsantrasyonu: letmenin eitli noktalarnda toz emisyonu veya hava kirlilii llerek nlem alnmas salanr. * Hava Kalitesi: (Plastik ve alkol buharlar ve mrekkep konsantrasyonu iin) *Grlt: letmedeki makine ve ekipmanlardan kan sesin iddeti kmlatif olarak llerek ar grltye maruz kalnmayacak nlemler alnr. *Titreim: Makinalardan kaynaklanan titreim miktar llerek gereken nlemler alnr. * Aydnlanma: yerindeki aydnlanma miktar llerek az k alan yerlerde nlemler alnr. Bunlarn dnda ara bakm ve tamirleri, personelin hastalk ve izinleri, tketilen akaryakt miktar, srekli kayt edilir. 3.4.6. Salk Kontrollar SG yasasna gre alanlar senede en az bir defa salk kontrolundan geirilmelidir.

4. ALIMA ORTAMI 4.1. Giri Ofisler genellikle gvenli i ortam olarak bilinirler. Bununla birlikte SG kurallar ihmal edilip gerekli duyarllk gsterilmedii taktirde nemli i kazalar meydana gelebilir, acil durumlar yaanabilir. Ofislerde yaanan balca kazalar, ayaa cisim dmesi, kayarak veya taklarak dme, elektrik arpmasdr. Bunun yansra tpgaz patlamas, yangn gibi olaylar da yaanabilmektedir. Sel baskn, deprem, yldrm dmesi gibi doal olaylar da gz nnde tutulmaldr. Meslek hastalklar asndan ergonomiden kaynaklanan rahatszlklarla insanlardan bulaabilen hastalklara dikkat edilmelidir. Kazalar ve meslek hastalklarn en aza indirmek iin bu kitapkta yazlm olan kurallara ve SG yasas ile tzklerinde bulunan kurallara uyulmaldr. 4.2. Ofis Ekipmanlar ve Donanmlar Ofislerde kurumun ilerinin yrtlebilmesi ve ofis alanlarnn ihtiyalarnn giderilmesi iin birtakm ekipmanlar bulunmaktadr.

Bu cihazlar, bilgisayar ve yan niteleri (scanner, yazc v.s.), ciltleme ve katlar iin kat paralama aparatlar, gvenlik kameras, TV, telefon, fax gibi iletiim aralar, klima, vantilatr, elektrikli stc gibi iklimlendirme aralar, aydnlatma aralar, su sebili, buzdolab, gaz oca, ay-kahve makinas ve benzeri mutfak ekipmanlar, vakumlu sprge, bcek ldrme makinas ve benzeri temizlik ve hijyen ekipmanlar olarak sralanabilir. Bunlarn yannda cihazlara akm salayan, iletiim kurmaya yarayan kablolarla su tesisat, varsa doal gaz, LPG veya merkezi stma borular, ofislerde bulunan eitli donanmlardr. Bu ekipmanlarn risk oluturmamas iin bakmlar yaplmal, kullanma ve bakm talimatlarna uyulmal, ehliyetsiz kiiler tarafndan kullanlmamaldr. 4.3. Ortak Kullanm Alanlar, Asansrler Ofisler genellikle ayn binay baka ofislerle veya konutlarla yahut iletmelerle paylarlar. paylarlar. Birok iletmenin, ofisin ve konutun birlikte paylatklar bir apartmandaki veya i merkezindeki bir ofiste SG ynnden, mstakil ofislere gre ok daha fazla tehlikeler ve riskler bulunmaktadr. stelik bu tehlikeleri ve riskleri minimum dzeyde tutmak iin birok konuda btn paydalarn birlikte karar almas ve uygulamas gerekmektedir.

rnein bir apartmanda yangna kar alnacak alnmas gereken gvenlik nlemleri, doal olaylar, hrszlk, sabotaj gibi acil durumlara hazrlanma, ortak kullanm alanlarnn temizlenmesi, buralarn aydnlatlmas, merdivenlerin, asansrlerin, elektrik, gaz, su, telefon, TV alclarnn bakm gibi konularda binay kullanan herkes sorumluluk sahibidir. rnein bir asansrn veya merkezi stma kazannn bakm yaplmad iin meydana gelecek olan bir i kazas, veya trabzann olmamasndan dolay merdiven boluundan birisinin dp yaralanmas, ofisleri teker teker sorumlu tutmaktadr. Bu gibi durumlarda dier paydalarla (kullanclarla) ortak bir SG plan uygulayp yrtmek gerekmektedir. letmenin kendi acil durum plan ve ekipleri yannda ortak bir acil durum plan ve acil durum ekiplerinin hazrlanmas, ortak temizlik ve emniyet plan uygulanmas beklenmeyen olaylarn olumsuz sonularn azaltacaktr.

Bu kitapkta ortak kullanm alanlaryla ortak sorumluluklardan ziyade, her ofisin veya iletmenin kendi iinde SG konusunda yapmas gerekenler ele alnacaktr. 4.4. Temizlik Ofis iindeki temizlik ileri iin grevlendirilmi kiiler bulunur. Bunlar iin grev talimatlar hazrlanr, gerekli KKD verilir, eitim yaptrlr. Ofislerdei hijyen kurallarna nem verilmeli ve ayn zamanda SG almalarnn bir paras saylmaldr. Temizlik ilerinde kullanlan kimyasallar iin MSDS formlarna gre nlem alnmaldr. Grltl alan temizlik makinalar, mmkn olduu kadar mesai saatleri dnda altrlmal ve kullananlara dier KKD yannda kulak koruyucular da verilmelidir. 4.5. Emniyet Ofisin emniyeti iin emniyet grevlileri bulundurulabilir veya zel gvenlikten hzmet alnabilir. Gvenlik kameralar kurulabilir. Ziyaretiler kayt edilip girilerde zerleri aranabilir. Arama ii sabit veya seyyar gvenlik ekipmanlaryla veya insanlarla yaplabilir. Bu konudaki almalar da srekli izlenerek gelitirilmelidir.

4.6. Tehlikelerin belirlenmesi Ofislerde karlalan balca tehlikeler elektrik, slak ve przl zemin, yangn, tpgaz, ar ykler, yksek binalarda d cephe temizlii, asansr, biyolojik tehlikeler ve doal olaylar gelmektedir. Bunlarn dnda fazla nem tamayan eitli tehlikeler Risk Analizi blmnde ele alnmtr. Ofislerdeki SG risklerini azaltmak iin bir kontrol listesi hazrlanp zaman zaman bu listeye gre kontrol yaplmas yararl olacaktr. 4.6.1.Elektrik yerinde elektrikle ilgili i gvenlii nlemleri son derece nemlidir. Elektrik akm, yksek voltajda ldrc olabilir. ok az bir miktar elektrik akm bile vcudumuza zarar verebilir, Sinir sisteminde tahribat yahut fel yaratabilir. Elektriin hatal kullanm sonucu yangn dahil birok kazalarn sebebi olabilir. Elektrie kar ofislerde alnabilecek baz nlemler aada verilmitir. * Kablolar srekli kontrol ediniz, arzal olanlar deitiriniz.

* Kaplara ve gei yollarna kablo ekmeyiniz. Taklma riski yaratabilir. * Elektirk devrelerine fazla priz yklemeyiniz. * Fileri karmak iin kablolardan tutup ekmeyiniz. Fii tutarak karnz. * zolasyonu hasarl bir kabloya kesinlikle dokanmaynz. *Elektrikli cihazlarn zerine veya yanna su kamadndan emin olunuz. Tm alanlar elektrik gvenlii konusunda eitiniz. 4.6.2.Yangn sal ve gvenlii asndan yangn konusu ncelikle ele alnmas gereken bir konudur. Her yl iyerlerinde yangnlar kmakta ve ar bedeller denmektedir. Ofislerde de yangn en byk tehlikelerin banda gelmektedir. Yangn konusunda alnmas gereken balca nlemler unlardr: * Tm elektrik prizlerinin altndan emin olunuz. * Prizlere ar yk bindirmeyiniz. *Tm ulama kablolarnn alr durumda olduundan ve taklmay nleyecek ekilde yerletirilmediklerinden emin olunuz. *Tm sv maddeleri kablo ve soketlerden uzak tutunuz.

* zmaritlerin tablalara braklmadan nce tamamen sndrlm olmalar salanmaldr. * Bo kutulara hibir zaman sigara atlmamaldr. * Tm merdivenler ve dier klar anlalr ekilde iaretlenmelidir. * Tm iiler, klarn yerini bilmelidir. * Yangn sndrcler zeminin zerinde olmal ve yetkili birisi tarafndan sk sk kontrol edilmelidir. * alanlarn, yangn sndrme kullanmasn bilmelidir. cihazlarn

* Bir yangn kt zaman, baka birisinin itfaiyeye haber verip vermediini dnmeden itfaiye aranmaldr. * Kaplar amadan nce scak olup olmadklarn kontrol ediniz. Arkasnda yangn olan kaplar nlem alnmadan almamaldr. * Yangndan dolay bir odada mahsur kalmsanz, kapnn altn kapatmak iin elbiselerinizi kullanarak bulunduunuz blmeye duman girmesi engellenmelidir. * Odada alan bir telefon varsa itfaiye artanp durumve yer bildirilmeli, mmknse pencereye k tutarak daha kolay bulabilmelerine yardmc olunmaldr.

* Binadaki herkes acil yangn sireninin yerini bilmelidir. * Yangndan kap dar kmay baarmsanz, hibir sebeple tekrar ieriye girmeyiniz. Eer ieride baka kiilerin bulunduunu biliyorsanz, bir itfaiye grevlisi bulup durumu ona izah ediniz. * Tm yangn alarmlarnn pillerinin yeni ve alr durumda olduundan emin olunuz. * Yanc maddeleri s veya yangndan mmkn mertebe uzak tutunuz. * Yanc maddelerle alrken her trl gvenlik nlemini alnz. * Tm klar temiz ve kolay eriilebilecek ekilde olmaldr. Buralarda masa veya evrak dolab bulunmamaldr. Acil durumda yaralanmalara sebep olabilir. * Yangn srasnda asansrleri kullanmaynz, merdivenleri kullannz. * Oda duman dolmusa k kullanrken mmkn mertebe zemine yakn olarak hareket ediniz. 4.7. Ofislerde Gvenlii Kontrol Listesi Ofislerde i gvenlii asndan aadaki listenin uygulanmas yararl olacaktr. Gei yollar temiz ve kullanlabilecek durumdadr.

Elektrik kablolar kullanlabilecek durumdadr. lkyardm malzemesi stoklar yeterlidir. Tm alanlar gerekli KKDyi kullanmaktadr. alma alanlar dzenli olup danklk yoktur. Yangn klar gerektii gibi iaretlenmi olup herkes tarafndan grlebilecek durumdadr. Duman detektrleri alr durumdadr. Acil durum numaralar herkes tarafndan grlebilecek yerlere aslmtr. Tehlike ve ikaz iaretleri grlebilir durumdadr. Tm evrak dolaplar sabitlenmitir. Kimyasal maddeler doru ve gvenli ekilde stoklanmtr. Stok raflar ar miktarda ve fazla yksee kadar doldurulmu deildir. Yerel acil numaralar gncellenmi olarak duvara aslmtr. Merdivenler eriilebilecek ve kullanlabilecek durumdadr. Basamaklarda dklp salm malzeme bulunmamaktadr ve eriimin kolay olmas iin kilitsiz durumdadr. Istma ve soutma aralar temiz olup gereksiz cisimler tarafndan kapatlm deildir. Bilgisayar ve monitrler sabitlenmi ve alr durumdadr. Panolar kolay eriilebilir durumda olup gerektii gibi etiketlenmitir.

alanlar, i gvenlii konularnda gncellenmi bilgilerle donatlmtr. Aydnlatma amplleri alr durumdadr Tm kullanlm kutular boaltlp temizlenmelidir. Yerler silinirken kaygan zemin levhas kullanlmaktadr. 4.8. Personel Eitimi Ofis alanlarna aadaki konular kapsayan eitim verilir. * Yangn * Elektrik * Taklma, kayma, dme * Kimyasallar * Tehlikeli Maddeler * Ergonomi * Stres * lk Yardm * Yk Kaldrma, ar ykler * Ekipman kullanm Bu eitimler sonunda: * Tm alanlarn yangn klarn ve yangn sndrme cihazlarnn yerini bildiinden emin olunuz. * Herkes yangn sndrme cihazn kullanmay renmi olmaldr.

* Herkes yangn sndrme cihazna ulaabilecei en uygun yolu bilmelidir. * Tm yollar ve geitler taklmay nlemek iin kablo ve tellerden arndrlm olmaldr. * Kullanmadan nce tm kablolar ve ulamalar kontrol edilmeli ve kusurlular deitirilmelidir. * Yk kaldrlrken dizler bklmelidir. *KKDlerin nasl kullanlacan renmi olmaldr. 4.9. Dier Faaliyetler Sal ve gvenlii bilincini n plana karmak, alanlarn srekli uyarlmasn salamak iin birtakm faaliyetler daha yrtlebilir. Bunlarn bazlar iyerine SG sloganlar, SG posterleri asmaktr. 4.9.1. SG Sloganlar Bu amala SG Sloganlar kullanlabilecek baz SG sloganlar unlardr: * plak bir tel yangn balatabilir * Gvende olmak zlmekten daha iyidir * iniz ve gvenliiniz birbirinden ayrlamaz * Bugn alarmda, yarn hayatta olun * Ayakkabnz kontrol edin, gnnz kaymasn

* Tehlike yannzda, farknda msnz? * Dikkatli olun, kazalar actr * Ksayollar yaam ksaltr * hmal edilen yara, enfeksiyona uram yaradr * phen varsa, kontrol et * Gvenlik cretsizdir, bol bol kullannz * nc ol, gvenlik kurallarn takip et * Mantksz bir hata yapmaktansa, mantksz bir soru sor * yerindeki nemli ilk harf: SEN 4.9.2. SG Deyileri * Bugn gvenle almanzn dl, yarnnzdr. * Gnn sonunda goller basittir: Emniyet ve gvenlik * Baz gzler grmez, baz kulaklar duymaz. Akll ol, KKD kullan * gvenlii akl yoludur, kazalar aklszlk * Bir dakika kazanmak iin kafan verme, beyninin kafaya ihtiyac olacaktr. * Bir defa lmektense bin defa dikkatli olmak iyidir * Hatalarnzla yaamak sandnzdan daha zordur. KKD kullannz. * gvenlii kurallar uygulanmak iindir. Kendine iyi bak, yarn grmek iin. * ans tkenebilir, ama i gvenlii yaam iin gereklidir.

4.9.3. Gvenlii aretleri gvenlii ile ilgili olarak KKTC SG yasas altnda Gvenlik ve Salk aretleri Tz karlmtr. Ofislerde kullanlmas yararl olan baz i gvenlii levhalar aadaki listede verilmitir: * k * Girilmez * i olmayan giremez * Yangn sndrme cihaz * Cep telefonu yasaktr * Sigara iilmez * Islak zemin * Gz ykama noktas * lk yardm * Dur * Tehlike: Kimyasal deposu * Dikkat * Yangn k * Acil durumda ara: 155

* Tek yol, gvenli olan yoldur. * gvenlii kurallarn uygula. kinci bir ansn olmayabilir. * Gvenli bir gn geiriniz * Kazalarn 3 sebebi unlardr: Dnmedim, grmedim, bilmiyordum. * Taklma tehlikesi * Zehir * Tehlikeli duman * Yiyecek - iecek yasaktr * Banz gzetiniz * Gvenlik ayakkabs gerekir * Baret gerekir * Gzlk kullanlmal * Dikkat: Grltl alan. itme kayb olabilir * Yksek voltaj * Elektriki odas, yetkili olmayan giremez * Gvenlik donanm olmayan giremez * Alevlenebilen malzeme * Ellerinizi makinadan uzak tutunuz * Sadece yetkili kiiler altrabilir * Merdiveni 2 elinizle tutunuz, yava knz * Acil du

5. OTOPARK VE TRAFK Mstakil binalara sahip ofislere ait otopark yoksa, zel otoparklar kullanarak ihtiyalarn giderirler. Ayn binay bakalaryla paylaan ofisler, otopark da paylamak durumundadr. Binaya ait zel otopark varsa, burasn da dier apartman sakinleriyle ortak olarak kullanmak durumundadr. SG asndan otopark da iyeri saylmakta olup SG kurallar burada da uygulanmak durumundadr. Otoparkn kapal olmas durumunda aydnlatma, havalandrma ve trafik iaretleri nem kazanmakta,olup SG levhalar burada da bulundurulmaldr. Yangn emniyeti ve acil durum nlemleri burada da geerlidir. Tedarikilerin, mterilerin, ziyaretilerin, personelin, iletmenin ve dier paydalarn aralar youn bir trafik yaratabilir. Ofise ait otoparkta trafik kazas olmamas iin gerekli nlemler alnmaldr. Otopark ierisinde park yuvalar iaretlenip her aracn plaka numarasnn bu yuvalara yazlmas, kaza riskini azaltacaktr.

6. BNALAR 6.1. Yapsal zellikler 6.1.1. Yemekhane: alanlarn yemek ihtiyalar iveren tarafndan karlanyorsa, personele yeterli servisi verecek byklkte bir yemekhane bulunmaldr. Eer alanlar kendi yemeklerini kendileri getiriyorsa, yemeklerini stabilmeleri veya scaktan koruyabilmeleri iin olanak ve yer temin edilmelidir. Buradaki SG kurallarnn uygulanmasndan da iveren sorumludur. Yemekhane, soyunma yerleriyle lavabolara yakn olmaldr. Hijyen kurallarna uygun olmal, gerektiinde yemekhane stlmaldr. 6.1.2. atlar alanlar meteorolojik etkilerden (Is, ya, rzgar v.s) tamamen koruyabilmelidir. zellikle sala kaplanan atlarda at ykseklii en az 3.5 m olmaldr. Yldrm dmesine kar koruma salanmaldr. Tavan ykseklii ortalama 3 m ve en alak ksm 2.4 m olabilir. 6.1.3. Hava Hacmi 3 KKTC SG yasasna gre kii bana 11 m hava talep edilmektedir. Tavan yksekliinin 4.25 m' den fazlas hesaba alnmaz.

6.1.4. Deme Demeler kuru, dz, kaymaz malzemeden yaplm olacak ve ykanp temizlenmesi kolay olacaktr. 6.1.5. Koridorlar Ekipmanlar arasnda gei ihtiyac iin en az 80 cm'lik mesafe salanmaldr. Duvarlar aras koridorlar ise en az 120 cm genilikte dzenlenir. Yksekte bulunan yry platformlar en az 90 cm ykseklikte korkulukla evrilmelidir. 6.1.6. Kaplar nsan geileri iin yeterli, i ve d s farklarn koruyucu, d ortamdaki grlt, koku veya zehirli gazlarn ieri giriini engelleyici kapasitede olmaldr. 6.1.7. Pencereler eriye k girmesine yarayan tm aklklarn (yan duvar ve tepede) taban yzeyine oran en az %10 olmaldr. Alp kapanmalar kolaylkla yaplabilmelidir. Ik, s, hava akmlar, grlt, toz, zehirli gazlara kar ieridekileri koruyucu zellikte olmal veya bunun iin gerekli donanmlara (perde, pancur v.s.) sahip olmaldr.

6.1.8. Merdivenler yerinde asansr olsa bile, katlar arasnda ini klara olanak veren sabit merdivenler bulunmaldr. Merdivenler atee dayankl malzemeden yaplm olmal, m2 de 500 kg yk tayabilmelidir. Merdiven genilii en az 100 cm olmaldr (bakm ilerinde kullanlanlar daha dar olabilir). Normal merdivenlerde (X) daha byk a varsa, ya 0 90lik ya da dner merdiven dizayn edilmelidir. Basamaklar en az 22 cm eninde olmal, ykseklikleri 13 cm'den kk ve 26 cm'den byk olmamaldr. Drt basamaktan fazla olan merdivenlerde trabzan bulunmas zorunludur. 120 cm' den geni merdivenlerin ortasnda ek bir trabzan bulunmaldr. Merdivenler, herhangi bir tehlike annda, alanlarn binay rahata boaltmasna olanak vermelidir. (REF) 6.1.9. Korkuluklar Korkuluklar tabandan itibaren en az 90 cm ykseklikte olmal ve herhangi bir ynden gelen en az 100 kg'lk yk tamaldr. Korkuluklarda en az 2 m'de bir dikme bulunmal ve ortasnda yatay bir eleman bulunmaldr.

6.1.10. Tuvaletler Gerekli havalandrma ve aydnlatma salanmal, koku kmas engellenmelidir. KKTC SG yasas asgari koullar tzne gre her 25 erkek alana bir ve her 15 kadn alana bir tuvalet ve her 15 erkek alana bir pisuvar olacak ekilde yaplacaktr. Buralarda veren tarafndan yeteri kadar temizlik malzemesi, tuvalet kad ve havlu temin edilecektir. Tuvaletler allan yerden bir kattan daha yksek veya daha alak bir yerde olmamal ve direkt olarak iyerine almamaldr. Tuvaletlerin koridora almas veya uygun ekilde perdelenmesi salanacaktr. 6.1.11. Lavabolar ilerin gerektii zaman ellerini/yzlerini ykayabilmesi iin yeterli sayda lavabo ve yanlarnda kurulama malzemesi bulundurulacaktr. Erkek ve kadn iiler iin ayr lavabolar bulundurulmaldr. Hijyen kurallar burada da uygulanmaldr. 6.1.12. Dular ilerin ykanmas iin du gerekliyse, kadn ve erkek iiler iin ayr ayr du kabinleri bulundurulmaldr. Dularda hijyen kurallarna uyulmal, du kabinlerinin bulunduu ortamn

scaklnn 25 C' tan aa olmamas salanmaldr. Dularda hem scak hem de souk suyun akmas ve su scaklnn ayarlanabilmesi salanmaldr. Gerektii taktirde iveren, iilerin ykanma srasn belirten bir izelge hazrlayp iilere duyurmaldr. 6.1.13. Soyunma Odalar Ofiste kyafet deitirme ihtiyac varsa, erkek ve kadn alanlar iin ayr soyunma odalar bulunmaldr. Yeterince havalandrlm ve aydnlk olmal ve souk havalarda stma olana bulunmaldr. Soyunma odalarnda yeteri kadar elbise dolab bulunmaldr. Dolaplar kilitlenebilecek ekilde yaplm olmaldr. 6.2. Fiziksel Koullar 6.2.1. Aydnlatma yerlerinde dzenli bir aydnlatma salanmaldr. KKTC SG yasas asgari koullar tznde ofislerde en az 500 lkslk aydnlatma zorunluluu getirilmitir. Elektrik kesilmesi durumunda karanlkta kalnmamas iin gerekli nlemler (jeneratr, alternatif enerji, ak vs.) alnmas yararl olur.

6.2.2. Havalandrma yerlerinde yeterince havalandrma salanmaldr. Toz, buu, duman veya koku reten ilerin yapld yerlerde bunlar uzaklatrmak iin yeterli bacalar ve teknik donanm yaplmaldr. Boucu, zehirleyici veya tahri edici duman veya gaz kan yerlerde havalandrma tesisat yaplmal ayrca KKD kullanlmaldr. 6.2.3. Scaklk ve Nem alma ortam olarak scaklk ve soukluk bulunmas zorunlu deil ise, en az 15 ve en ok 35 derecelik scaklklara izin verilir. Olumsuz koullara kar personel dnml olarak altrlmal ve KKD verilmelidir. Ortam scaklnn dzenlenmesi iin kullanlan klimalar uzun sre altrlrsa enfeksiyona neden olmaktadr. 6. 4. Akustik Ofiste akustikten kaynaklanan yansmalar gibi olumsuzluklara varsa nlem alnmaldr. 6.5. Ia Duyarllk, Renk Ofiste i cepheler yanstma ve emme gibi olumsuzluklar yaratyorsa nlem alnmal, gerekirse yeniden boyanmaldr. Renkler, gzleri yormayacak ekilde seilmelidir.

7. RSK ANALZ
7.1. Genel bilgiler sal ve gvenlii asndan riski deerlendirilecek olgular; i kazalar ve meslek hastalklar ile, ie, i aktivitelerine bal olarak ortaya kan veya seyri iddetlenen dier salk sorunlarna yol aan etkenlerdir. Binalar, bina donanmlar, makinalar, ekipmanlar, maddeler ve operasyonlar kazalara ve zararl maruziyetler araclyla da hastalklara neden olabilmektedir. Risklerin deerlendirlmesi ve nlemleri alnabilmesi iin risk analizi yaplmas zorunludur. Bu amala tehlike ve risk kavramlarnn tanmlanmas ve ayrmlarn netletirilmesi gerekmektedir (Ergon, 2002). Risk = Zararn Ciddiyet Derecesi x Olayn Ortaya kma Olasl olarak ifade edilmektedir.

Tablo 7.1'de olaslk ve iddet deerlerinin belirlenmesine ynelik deerler, Tablo 2'de ise oluan riskin nemi hakknda deerlendirmeler grlmektedir. Tablo 7.1. Risklerin hesaplanmasnda kullanlan temel kriterler.
CDD ciddi yaralanma, uzun sreli tedavi, meslek hastal

DDET

OLASILIK
OK KK (hemen hi) KK ok az (ylda bir kez) sadece Anormal durumlarda ORTA az (ylda birka kez) YKSEK sklkla (ayda bir kez) OK YKSEK ok sk (haftada bir) normal alma artlarnda

OK HAFF i saati kayb yok, ilkyardmla hemen giderilebilen

HAFF ign kayb yok, ayakta tedavi

ORTA DERECEDE geici yaralanma, yatarak tedavi

OK CDD uzuv kayb, srekli i gremezlik, lm

1 1

1
ANLAMSIZ

2
DK

3
DK

4
DK

5
DK

2
DK

4
DK

6
DK

8
ORTA

10
ORTA

3
DK

6
DK

9
ORTA

12
ORTA

15
CDD

4
DK

8
ORTA

12
ORTA

16
CDD

20
CDD

5
DK

10
ORTA

15
CDD

20
CDD

25
TOLERE EDLEMEZ

Tablo 7.2. Risklerin derecesine gre alnmas gerekli nlemler.

ANLAMSIZ (NEMSZ RSKLER) DK (KATLANILABLR RSKLER) ORTA (ORTA DZEYDEK RSKLER) CDD (NEML RSKLER) 1 Riskleri ortadan kaldrmak iin kontrol prosesleri planlamaya ve gerekletirilecek faaliyetlerin kaytlarn saklamaya gerek yoktur. Riskleri ortadan kaldrmak iin ilave kontrol proseslerine gerek olmayabilir. Ancak mevcut kontroller srdrlmelidir. Riskleri drmek iin gerekli faaliyetler balatlmal ve en fazla 6 ay iinde tamamlanmaldr. Riskleri drmek iin gerekli faaliyetler ksa zamanda (birka hafta iinde) balatlmaldr. Risk, faaliyetin durdurulmasn gerektirecek kadar byk deilse almalar kontroll olarak, yetkili kiilerce yrtlmelidir. Risk, kabul edilebilir seviyeye drlnceye kadar i balatlmamal, devam eden faaliyet varsa hemen durdurulmaldr. Gerekletirilen faaliyetlere ramen risk dmyorsa, faaliyet engellenmelidir.

2, 3, 4, 5, 6 8, 9, 10, 12 15, 16, 20

TOLERE EDLEMEZ (KATLANILAMAZ RSKLER)

25

7.2.Ofislerde Risk Analizi rnek Uygulama (Risk Deerlendirme)

Risk Derecesi (RD): Olaslk (O) * iddet ()

Tehlike kaynaklar

Islak Zemin

kayarak dme yaralanma Elektrik arpmas sonucu yaralanma Elektrik

4 2 8 2 5 10

kaz levhas 3 ay kullanma temizlii alma saatleri dnda yapma Personel eitimi 3 ay Tesisatn bakm eriimin engellenmesi KKD

sre

Riskler

RD

nlem

sorumlu

Ofis mdr

Elektrik

Ofis mdr

Elektrik arpmas
sonucu lm

5 5

Elektrik

Kontak sonucu arza, yangn maddi kayp

2 3 6

Personel eitimi 3 ay Ofis Tesisatn bakm mdr eriimin engellenmesi KKD Personel eitimi 3 ay Ofis Tesisatn bakm mdr eriimin engellenmesi KKD

Tehlike kaynaklar

Bulac Personelin 3 hastalklar hastalanmas

Hastalara izin verilmesi ofiste ilalama

2 Ofis hafta Mdr

Bilgisizlik Ofis ekipmanlar nedeniyle arzalanma

Yetkisiz kullanmn engellenmesi personel eitimi

sre

Riskler

RD

nlem

sorumlu

3 ay

Ofis Mdr

Ergonomiden Masalarn kaynaklanan ie uygun olumsuzluklar 3 3 olmamas meslek hastal

Taklp Ofiste dme, danklk yaralanma dzensiz maddi kablolar kayp

Ergonomik ekipman alm

3 ay Ofis

Mdr

Dzensizliklerin 3 ay giderilmesi

Ofis Mdr

Aydnlatma aydnlatma
nedeniyle gzde rahatszlk

Yetersiz

Aydnlatma sistemine eklemeler Personel eitimi

3 ay Ofis Mdr

Ar ykler

Ar yk 2 kaldrma sonucu sakatlanma

Kimyasallarla 1 ciltte tahribat

3 ay Ofis Mdr

Tehlikeli temas kimyasallar sonucu

3 Personel eitimi KKD kullanm

3 ay Ofis Mdr

Tehlike kaynaklar

Asansr

2 Arza sonucu mahsur kalma, stres Doal afet sonucu yaralanma 1

Asansr ve dier ortak kullanmdaki sistemlerin bakm

3 ay Ofis Mdr

Deprem

Acil durumlara 3 ay Ofis hazr olma Mdr

Ortak kullanm alanlar Otopark

Otoparkta 1 karmaa yaralanma

Ortak kullanm 6 ay letme alanlarnda sahibi ynetimin belirlenmesi, otoparkta tahsisli yer uygulamas

Haere ve Personel ve 2 bcekler ziyaretilere hastalk bulamas

10 Ofisin ve tm binann ilalanmas

Ofis 2 hafta Mdr

sre

Riskler

RD

nlem

sorumlu

8. BAKIM PROGRAMI Ofislerde, aadaki konular takvime balayan bir bakm-onarm program hazrlamaldr.
Gnlk Haftalk Aylk Yllk

Binalar Elektrik tesisat Elektrik gerilim hatlar Su tesisat Haberleme ve ikaz sistemleri lk Yardm dolab Yangn sndrcler Ulam aralar

9. ZLEME VE GNCELLEME letmede yrtlen tm faaliyetler denetlenmeli, bu izleme sonucunda gerekli gncellemeler yaplmaldr. rnein Bakm onarm program, eitim program, acil Eylem plan izlenmeli, gerektii taktirde gncellenmelidir. 10. MEVZUAT Ofisin itigal konusuna gre aadaki mevzuatn temin edilerek bulundurulmas yararl olacaktr.
1. SG Yasas ve tzkleri 2. evre Koruma yasas 6.Kamyonla yk tanmasna ilikin mevzuat 8. Sanayi Blgelerindeki iletmeler iin yatrmlarla ilgili olan mevzuat. 9. KDV Yasas 10.alma Yasas 11.Firma dkmanlar

sanayi blgesindeki

11. YARARLANILAN KAYNAKLAR Erdim, H., Trkman, A., Atalar, C., Mndkolu, B. (2009): Ta Ocaklarnda Sal ve Gvenlii, TAOVA Yaynlar Ergon (2002): Gvenlii Sistemleri Mhendislik zel Eitim Danmank Sn. ve Ticaret Ltd.ti. kurs notlar. Eurostat, 2004 Fiek, G. (2008): Trkiye'de ve i Salnn Durumu, 12. Ulusal Halk Sal Kongresi, 21-25 Ekim 2008, Ankara. eofficesafetytips.com www.csgb.eu www.epolitix.com www.ueunion.org www.haberseli.com www.hse.gov.uk www.ilo.org www.isguvenligi.net www.maqohsc.sa.gov.au www.marcev.com www.OSHA.gov www.tkd.org.tr www.uisges09.com www.yildizisguvenligi.com