www. caferili k.

com

Ese rin A d : E hl-i B e yt Yo l u A l e v i l mi h ali H az rl ay a n: K e m al K I L I O L U Y ay ne v i: O nik i m a m Y a y nl a r Te lif H ak k S ak l d r. in de k ile r( i n de x) d o s ya n n s o nu n d ad r.

EHL- BEYT YOLU Alevi lmihali

Hazrlayan: Kemal KILIOLU

Ehl-i Beyt yolu

NSZ
Bismillhirrahmnirrahm Hamd, lemlerin Rabbi Allhadr. Allhn selm, rahmeti, bereketi ve tm gzellikler, Onun habbi; bamzn tc, gnlmzn ilc, gzmzn nru, insanln surru, neb ve resullerin sonuncusu olan Hazreti Muhammede, Onun pk, temiz Ehl-i Beytine, sekin ashbna, tm enbiy ve mrseln ile evliy, esfiy, evsy, hed, slihn ve mminlerin zerlerine olsun. Ebed lanet ve azp da, Allha ve Allh taraftarlarna dman olanlara, eytna ve eytn taraftarlarna olsun. Bizler, yeryznde ballar milyonlarla-milyarlarla ifde edilen bir dnin mensuplaryz. Bu dnin mensuplar, trihte olduu gibi, gnmzde de, trhin getirdii, ftratn tabi bir sonucu ve bir ksm insanlardan ve cinlerden eytanlamlarn saptrmas neticesinde, eitli gr ve dncelere ayrlmlar, frka frka olmulardr. Dn; nsanlar Tevhde ve Vahdete arrken bu ayrlk ve frkalamay elbette ki tammyla mazr gstermeye alacak deiliz. Hedeflenenler ile ierisinde bulunulan durumlar ouzaman birbiriyle uyum ierisinde olmamaktadr. Ancak, bizler gereki davranarak, hedefe giden yolda, mevcdu en iyi ekilde deerlendirmek ve bu dnin ballar olarak; Tek olan Hz. Allha kul, Hz. Muhammede mmet, Ehl-i Beyte ziynet olmaya gayret etmek zorundayz. Bu vesle ile, Dny gezegeninin Trkiye corafyasnda yaayan ve saylar olduka kabark olan ve kendilerine her blgede farkl farkl isimler vermekle beraber; Allha ve Resle mn, Kurn tasdk, Ehl-i Beyte muhabbet ve Oniki mmlarn mmet ve Velyetine ballkta ortak paydalar bulunan canlara, yaamlar-hayatlar boyunca faydalanabilecekleri, mekteplerine ve yollarna uygun bir dn bilgiler LMHL kitb hazrlamay uygun bulduk. nallh, can dostlar kendi yol ve erknlarn emn ve gvenilir bir kaynaktan renmi olmakla bizlere duc olacaklar ve hep birlikte Rabbimizin geni rahmetine, rzsna ve efatine nil olacaz.

Alev slm lmihli

Kitbmz hazrlarken hikmet mminin yitiidir. dstrunu kendimize klavuz edindik. Bir ok kaynaa mrcat ettik ve alntlarda bulunduk. lmihlimiz; sahasnda tek ve eksiksiz bir eser olmayp, ulaabildiimiz dorular ve hakkatleri okyanustan bir damla misli ortaya koymaktadr.1 midimiz odur ki bundan byle, daha etraflca yazlm ve gzel insanlarmzn anlayna uygun bir Ehli Beyt yolu - Alev slm lmihli deerli lim kardelerimiz tarafndan kaleme alnr ve hizmete sunulur. lmihlimizin hacminin fazla kabark olmamas iin, konularn z ve zet olmasna, kaynaklarn da snrl olarak verilmesine gayret ettik. unu zellikle belirtmeliyiz ki, biz; Ehl-i Beyt mektebinin ballar olan Alev-Cafermm-i2 Mslmanlarca, Kurn- Kerm hri, hi bir kitp btnyle kabul edilebilir zellikte deildir. Ve yine Peygamberler @ ile Ehl-i Beytin dier masm zatlar3 olan Hz. Ftma (a.s.)4 ve Oniki mmlar (a.s.) hri, kendisine sayg duyup deer verdiimiz hi bir Ehl-i Beyt yolu limi ya da Ehl-i Snnet yolu limi de tartmasz mutlak otorite deildirler. O ztlarn hak olan kelamlarn tasdk eder, varsa yanllarn reddederiz. Yeni baskda eseri tekrr gzden geirerek baz eksik kaldn dndmz konular ilve ettik. Bu arada, gzden kaan yazm hatalarn
Ayrntlarna girmediimiz fkh hkmler iin baknz: Seyyid Rhullh: Tam ilmihl, Tahrrul Vesle, Seyyid Ho: Tam ilmihl, Minhcs Slihn, Cevd Tebriz: Tam ilmihl, Allme Hll: eriul slm, Muhtasarun nfi f fkhl mmiyye...vb. 2 Baz ok bilmiler Alevlik ile iligin birbirinden farkl eyler olduunu, Alevlerin mezhep olarak Cafer olmadklarn iddia etmektedirler. Bunlar ya hakkaten childirler, hi bir klasik Alev eseri okumamlar, kendi kendilerine ahkm kesiyorlar, ya da bile bile insanlar saptrmaya, Alevlii evrensel olmaktan kararak Anadolu snrlarna hapsetmeye ve bylelikle alaka emellerine ulamaya almaktadrlar. Bu kimselere diyoruz ki; okuyun da adam olun! Adam olmaya niyetiniz yoksa adam olma yolunda olanlara glge etmeyin. 3 Masmiyet ve delilleri ile ilgili baknz: Kadri elik: Bir devrimin anatomisi: sh: 643652, Muhammed Ticni: Dorularla birlikte: sh: 288-298 4 (a.s.):Selm Onun zerine olsun manasna gelir ki, bu ifde ekli yalnzca peygamberler iin kullanlmayp, ilveten peygamberimizin (s.a.a.) Ehl-i Beytine de salavt getirilirken, hem topluca ve hem de ferd ferd kullanlabilir. Bu selm tabiri Ehl-i Beyt kaynaklarnda Ehl-i Beytin fertleri iin srekli kullanld gibi, Ehl-i Snnet (Snn) kardelerimizin de baz kaynaklarnda ayn ekilde gemektedir. Baknz: Sahh-i Buhr c: 6 sh: 101, 124 c: 4 sh: 208, 209 c: 8 sh: 155, 190, Snen-i Tirmizi: Hd. no: 3769, Snen-i Eb Dvd: Hd. no: 4630, 4646... vb.
1

Ehl-i Beyt yolu

da dzeltme imkn bulduk. Bu vesle ile de yce yaratanmza sonsuz hamd ve krler ederiz. Snrlarn belirttiimiz ller ierisinde hakk hak bilip uyan, btl kimin kaleminden ve kelmndan dklrse dklsn btl bilip, reddeden kardelere selm olsun. almak bizden, baar Allhtandr. Ehl-i Beyte rbta lillhil Ftiha.

Kurn ve Ehl-i Beyt, ayrlmaz bir btndr.

ALEVLK NEDR? ALEV KMDR?

Alevlik; Hz. Alinin velyetiyle balayarak, gnmze kadar gelmi olan bir inan sistemidir. Bu sistem eitli zamanlarda ve yerlerde mitolojik anlamlar yklenerek zh edilmeye allmtr. Kimileri bu inanc mistik bir gelenee, kimileri mitolojik bir inanca, kimileri slm ncesi amanizm ve eski

Alev slm lmihli

Trk yaantlarna, kimileri de gnn siys anlayna uygun gelecek tarzda sosyalizme, ateizme, hmanizme, demokrasiye, laisizme... vs. dayandrdlar. Buradan yola klarak ortaya konulan; Anadolu alevlii(!), Anadolu mslmanl(!), Trk alevlii(!), Trk mslmanl(!) vs. (her ne demekse) deyimleri ise insann tylerini diken diken eden ve buram buram rklk-faizm kokan bir anlay sergilemektedir. Akl banda hi bir insann, ne Alevlik ve ne de Snnlik adna bu tr yaklamlara onay vermesi dnlemez. Bu zihniyeti benimseyenlerin de (kusura bakmasnlar ama) Allhn dni olan slm ile bir ilikileri yoktur. Bunlar ne gerek Alevdirler, ne de gerek Snndirler. Olsa olsa kendini bilmez, ilimden yoksun, rkperest ovenist kimselerdirler. Herkese bilinmektedir ki; Alevlik, kendi orijinallii ile gerek ve arduru olarak mm Alinin mmet ve Velyetine inanmaya dayanmaktadr. Ve Alevlik asrlar boyu bu Velyet anlayna ynelik bask ve saldrlara kar direnmi, mcdele etmitir. Evet... Alevlik siys atmosferde ekillenen hi bir izm le zh edilemeyecek kadar ak, net ve kkl bir inantr. Bu inancn temelinde Kurn ve Ehl-i Beytin ayrlmazlna inan ile, mm Alinin @ tm er-eytn dzenlere kar verdii kutsal mcdele ve bu mcdelenin devmn salayan mmet anlay yatmaktadr. Alevlik, trih boyunca tm deerlerini Kurndan, Hz. Peygamberden (s.a.a.) ve Oniki mmlarn (a.s.) retilerinden ald iindir ki slm ile zdelemi, Z SLM YOL olmutur. Zaman zaman bu kutsal inan zerinde slmn ak ve gizli dmanlar byk ve saptrc hesaplar yapmaktadrlar. mm Alinin (a.s.) tm arlarn ve misyonunu ieren Alevlik, siyasal kavramlara, geleneksel ve yresel anlaylara hapsedilerek, kltrel bir olay izlenimi verilip, evrensellik anlayndan uzaklatrlmak istenmektedir. Bu tr saptrmalara gerek grsel basnda, gerekse yazl basnda rastlamak mmkndr. zellikle slm dmanlarnn bu konuda younlamalarnn sebebi, Alevlii z memba olan Muhammed slm anlay ndan uzak tutmak, Kurna ve Ehl-i Beyte ynelmeyi engellemektir. nk eytnn yandalar iyi biliyorlar ki Alevliin rehberleri olan Oniki mmlar @ her trl beer nizm ve er dzenlerinden uzaktrlar ve hayatlar da bu tr sistemlerle mcdele iinde gemitir. Yine eytnn askerleri biliyorlar ki, Ondrt Masmlar (a.s.), ilah inanc hayatlarnn tm zerrelerinde yaadlar ve bunu yaatma mcdelesi verdiler.

Ehl-i Beyt yolu

Alevler, yzyllardr toplumsal olarak sosyal, ekonomik ve psikolojik bask altnda ezildiler. Artk Alevler gerek kimliklerini sorgulamaya balamlardr. Bu sorgulama esnsnda yllarca kendilerini eitli basklar altnda tutan tm siys, rf ve idr mekanizmalar aarak, bugn kimliklerini ve inanlarn muhfaza etmeyi ve yaamay ama edinen Alevler, bu dnemlerde serbest dnme gzelce aratrma ve z inanlarna ynelme kulvarna girmilerdir. Alev kimdir?; Bu bilgiler nda diyoruz ki; ALEV; Yce Allhn (c.c.) son Peygamberi Hazreti Muhammedin (s.a.a.), mmetine emnet olarak brakt Kurn ve Ehl-i Beyt yolunda en derin ak ve sarslmaz ballkla yryen yol ehlidir. ALEV; Hz. Peygamberimizin @, kendisi iin; ...dny ve hirette kardeimsin... buyurduu mm Aliye @ candan bal olan ve Ona benzemeye alan kimsedir. ALEV; mmet ve Velyet mayasyla yorulan kmil bir mmindir. ALEV; mnn, ahlkn, dncesini, iyiyi-kty, doruyu-yanl, hell-harm, kini-sevgiyi, yaam, ibdeti, namz, niyz, cemi, cemati, ak, muhabbeti... ksaca her eyini, Hazreti Muhammed, Hz. Ali, Hz. Ftma, Hz. Hasan, Hz. Hseyin, Hz. Zeynelbidn, Hz. Muhammed Bkr, Hz. Cafer Sdk, Hz. Ms Kzm, Hz. Ali Rz, Hz. Muhammed Tak, Hz. Ali Nak, Hz. Hasan Asker ve Hz. mm Muhammed Mehd den (Allhn selam ve rahmeti onlara, laneti de dmanlarnn zerine olsun.) renen, kabullenen ve yaamna aktarandr. ALEV; Hablullh (Allhn ipi) olan Kurn- Kerm ve Ondrt Masma kalben, kavlen ve amelen smsk sarlandr. ALEV; Muhammed (s.a.a.), Alinin (a.s.) nrundan nasiplenendir. ALEV; Halk iinde Hakk, yol iinde Yolu, can iinde Cn bulandr. Vel-hsl... ALEV; L ilhe illallh, Muhammedn Reslullh, Aliyyn Veliyyullh kalben ve kavlen tasdk edip, bunun gereklerini amel ile de tatbk edendir.5

Alemdr (Ehl-i Beyt) takvimi 1997, Ali rfan: Alev ve namaz.

Alev slm lmihli

Ehl-i Beytin pri; Hz. Muhammed @dir.

DNLER VE MEZHEPLER HAKKINDA GENEL BLGLER

Dn; nsanolunun kendi sadet ve selmetini, inanmakta ve uygulamakta grd bir yaam eklidir ve genel olarak iki ksmda ele alnabilir. 1-lh dinler. 2-Beer dinler. lh dinler de inancmza gre; tahrf edilmi ilh dinler ve deitirilmeden gnmze kadar ulam olan ilh din olarak ikiye ayrlr. u ak bir ekilde bilinmektedir ki, gnderildikleri dnemin slm dni olan bugnn Yahdlik ve Hrstiyanl, peygamberlerinin veftndan sonra asln yitirmi ve tahrfe marz kalmtr. Bunun byle olduunu, onlarn temel kaynaklar olan Kitb- Mukaddes ve deerli ilim adamlarnn konuyla ilgili yazdklar eserleri okuyan akl bandaki herkes rahatlkla anlayabilir. Zra kutsal kabl ettikleri kitaplarndaki elikili ve tutarsz bilgiler gizlenemeyecek kadar ak ve oktur.6 Tahrf edilmeyen din olarak da, gnmzde hl varln srdren asln sfiyetini ve berrakln koruyan kendisiyle vn duyduumuz hakkat yolu olan slmiyet kalmtr. Yce Allhn bir ltfu ve nimeti olarak bu din gnmze kadar gelmi ve kymete kadar da tertemiz olarak ulaacaktr. Peki... lh din nedir?
6

Baknz: Maurice Bucaille: Kitb- Mukaddes Kurn ve bilim...

Ehl-i Beyt yolu

lh din; nsann doumundan, hatt ana rahmine dtnden, lmne, lm tesi yaamna kadar insan ve insan haytn konu alarak, insana yn veren ilh knn ve kurallar btndr. Yani; lh din; nsan-Allh, nsan-nsan, nsan-Tabt ve insann; ei, ii, ilesi, kablesi, kavmi, miri, memuru, by, k, komusu, hemehrisi, dostu, dman velhsl herkes ve her ey ile olan ilikisini ilh reti ve kanunlara gre ekillendiren bir yoldur, bir yaamdr. Bu yaamn temelleri Kurn vahiy zerine atlm olup, bins ise sevgili peygamberimiz (s.a.a.) ve vrislerinin @ emir ve tavsiyeleri ile ykseltilmitir. Beer din ise; hayatn kurallarn ilh vahiyden almayan, vahiyden uzak bir ekilde tanzm edilen, yalnzca insan zeksnn rn olan yasalarkanunlar ve hayat dstru kabul edilen emir ve yasaklar btndr. Bu dinler isim olarak ok eitli olmakla birlikte ksaca EYTNZM=SATANZM olarak kabul edilebilir. Dier btn izm ler eytnizm aacnn dallardr, uzantlardr. Budizm, amanizm, Konfyanizm, Brahmanizm, intoizm, Taoizm, Hinduizm, Animizm, Materyalizm, Kapitalizm, Nasyonalizm, Faizm, Sosyalizm, Komnizm, Marksizm-Leninizm, Maoizm, Ateizm, Nihilizm... ..izm. vs. gibi. phesiz ki beer dinlerin de bazlar ilh hakkatlerden bir takm gzellikleri trih ierisinde kendilerine ml etmiler, onlar kendi z deerleri imi gibi insanla sunmulardr. nk hi bir btl yzde-yz btl olmayp, bilakis ierisindeki hak ve dorular zerine bin edilmi, insanlara zellikle hak yzlerini gstermi, btl yz ve ynlerini ise gizlemilerdir.7 yle ise; nsanln mutluluk ve sadeti, btn beer dinleri reddedip, ilh din-tevhd dni olan slmiyete smsk sarlmaktan geer.

Din hakknda geni bilgi iin baknz: Slih Grdal: Din nedir?, Yaar Nri ztrk: Din ve ftrat, Yusuf Kerimolu: Kelimeler kavramlar, Ali nal: Kurnda temel kavramlar, Ali erat: Dinler trihi, Dne kar din..., Mevddi: Gelin Mslman olalm, Him Rafsancan: slm ncesi chiliye ve din gerei, Murtaz Mutahhar: Hak ve btl, Mehmet Alaga: Din gerei ve slm, Tevht ve irk, Seyyid Kutub: Din bu... vb.

8 Din hakkndaki grlerimiz;

Alev slm lmihli

Bizim, Kurn ve Ehl-i Beyt taraftarlar olarak din hakkndaki inan ve grlerimizden bazlar yledir: a-nsanln ilk dni TEVHD DN olup, neslimizin ilk insan ve ilk peygamberi olan Hazreti dem @ ile balamtr. b-eitli corafi, siys, sosyal ve eytn sebeplerden tr, bu ilh din ballar, yeryznn deiik alanlarna dalm, dinleri hakknda da yeterli ve kalc bilgileri-dokmanlar yanlarnda bulunmadndan, beer zaaf ve sapmalardan... vb. gerekelerden, dnin zn tahrf etmiler, muhtelif dn ekoller ve btl dinler ortaya karmlardr. c-Atee, puta, Aya, Gnee, yldzlara, ruhlara, atalara, cinlere... vb. tapnmalar da ilh tevhd dninin tahrfinden sonra ortaya km sapma ve sapknlklardr. d-Hak yoldan sapan insanlar, Allhn rahmet ve merhametinin bir gerei olarak, tekrar tekrar nebler ve resuller gnderilerek, ilh dne davet edilmiler ve din de aslna dndrlmtr. e-Btn peygamberlerin (s.a.a.) tebl ettikleri dne, zamann diline ve dnin gnderildii kavme gre deiik isimler verilmi olsa da, z olarak hepsi slm dnidir ve Allha teslm olmay ifde eder. f-artlar gayet msit ve insanlk da tekmle doru gittii iindir ki, en son olarak da slm, Hz. Muhammed (s.a.a.) ile insanlara ulatrlm, peygamberin sonsuzlua kanat amasndan sonra da, Vrislerinin @, gzide Sahablerin (Allh onlardan rz olsun.) ve mmetin gayretli almalar ile gelecek nesillere aktarlm, Allhn inyeti ve kudreti ile kymet gnne kadar koruma altna alnmtr. Son ve Allh katnda tek geerli din olan SLMn, tm inananlarna, inanmalarn zorunlu kld inan sistemi olduu gibi, yapmalarn da farz kld ibdet ve ameller manzmesi vardr. Bu inanlar ve ameller ekseriyetle btn Mslmanlarn zerinde ittifk ettikleri hakkatlerdir. Bu cmleden olmak zere Kurn- Mbnde belirtildii gibi; mnn esaslar; 1-Allha, 2-Meleklere, 3-Kitaplara, 4-Peygamberlere,

Ehl-i Beyt yolu

5-hiret gnne, mn etmek8, mnn temel esaslarndandr. Yine, Kurnn, Sahh Snnetin ve Allh dostlarnn, erevesini belirttii tarzda KADERE MN da phe gtrmeyecek mn bir zorunluluktur.9 Mezhepler hakknda; Reslullhn @ Hakka yrmesinden sonra, ksa bir zaman zarfnda, gerek cehlet, gerek yanl ve eksik anlama, gerekse kastl saptrclarn abalar neticesinde mmet arasna bir takm fitne ve fesatlar girmi; Mslmanlar bir danklk ve paralanmaya uramlardr. Ancak Allhn ltfu ve ihsn olarak kargaa ve fitneler bir bir atlatlm, son ve tek din olan dnimizin zne iliilememi, herkes ettiinin karln almak zere yce ilh dvna gtren eceline kavumu, slm gnmze kadar gelmitir. te bu ahvl ierisinde onlarca sebeplerin etkisi ile bir takm mezhep ve mektepler zuhr etmitir. Bu farkllamada mazr grlebilecek haller olduu gibi, eytn komplolarn tesrinin de olduu gn gibi ikardr. Zra din, tevhdi, vahdeti, bir mmet olmay, tefrikaya dmemeyi emrederken, frka frka olmak elbette tedv edilmesi gereken bir hastalktr. Herkesin kendi niyetine gre amellerinin karln grecei gne itikd ederek amellerini O gne havle etmek, Mslmann hsn yaklamnn bir gereidir. Trih ierisinde olumu mezheplerin bazlar her ne sebeple olursa olsun, varln koruyamam, ancak bunlardan bir ksm gnmze kadar ulamtr. tikd mezhepler ana hatlaryla; 1-Cebriye 2-Ehl-i Snnet vel Cemat (Snnler) 3-Ehl-i a (Ehl-i Beyt yolu taraftarlar, Alevler.) 4-Hariciler 5-Kaderiye 6-Mutezile...vs. dallara ayrlmsa da bunlar yine kendi aralarnda da itikd (inanla ilgili) ve fkh ekoller denilen kollara, dallara, mezhep, merep ve tarkatlara blnmlerdir.

8 9

Bakara sresi (2): 177 Rad (13): 8, Furkn (25): 2, Ahzb (33): 38, Vka (56): 60

10 Ehl-i Snnet vel Cemat mezhebi de itikd olarak e; a-Selefler b-Maturidler c-Earler

Alev slm lmihli

fkh olarak da; 1-Hanef 2-fi 3-Mlik 4-Hanbel 5-Evz 6-Sevr 7-Taber 8-Zhir...vb. mezheplere ayrlm olup, bunlardan yalnzca ilk drd gnmze kadar ulam, dierleri ise yalnzca kitaplarda ve trihte kalmlardr. Bugn, drt Snn mezhep denildiinde akla ilk gelen mezhepler, bataki drt mezheptir. Yaadmz corafyada baslan dn ierikli kitaplarda, Ehl-i Beyt yolu olarak bilinen; Caferlik, Alevlik, mmlik, ilik hri, btn dier mezhepler hakknda yeterli malmt mevcuttur.10 Biz ise zel ilgi ve alma alanmz olmasndan dolay Ehl-i Beyt yolu hakknda doru ve salam bilgiler vermeye alyoruz.11 Oniki mmn beincisi olan mm Muhammed Bkr @ efendimiz buyurdular; Yahdler Msnn (a.s.) veftndan sonra yetmibir frkaya ayrldlar. Onlardan bir frka cennetlik, yetmi frka ise cehennemlik oldular. Hristiyanlar da sdan (a.s.) sonra yetmiiki frkaya ayrldlar. Onlardan da bir frka cennetlik, yetmibir frka ise cehennemlik oldular. Bu mmet de Peygamberden (s.a.a.) sonra yetmi frkaya ayrld. Bu yetmi frkadan on frka biz Ehl-i Beytin Velyet ve meveddetine (sevgisine) intisp ettiklerini

10 11

1990-2000 yllar itibriyle Mezheplerle ilgili baknz: M. Eb Zehr: Mezhepler Tarihi, Suphi Slih: slm mezhepleri ve messeseleri, Abdulbki Glpnarl: Tarih boyunca slm mezhepleri ve ilik, Zbeyir Yetik: slm dnce trihinde mezhepler...vb.

11

Ehl-i Beyt yolu

iddia ettiler. Onlardan da Oniki frka cehennemlik, bir frka cennetlik oldu. Altm frka da dier insanlardan olup cehennemliktirler.12 uras bir gerektir ki, her yolun yolcusu, kendisinin mensbu bulunduu yolu, Frka-i Nciye (kurtulua eren frka) bilecektir. Biz de, Kurnn ireti ve Peygamberler h Hz. Muhammed Mustafnn (s.a.a.) vasiyeti gereince Ehl-i Beyt yolunun kurtulua erdireceini kabl ediyor ve bu yolda bulunmaktan eref duyuyoruz. Ve inanyoruz ki adletsiz yaplan her iin sonucu anaridir. Bu bakmdan din smrs de, yn smrs de, kin smrs de bir anaridir. Kavram smrs de bir anaridir. Mn smrs de bir anaridir. yleyse, Ehl-i Beyt yolu mensubu Mslmanlarn en nemli zelliklerinden birisi de her trl smrden uzak durmalardr. Trih boyunca uzun zaman dilimlerinde Mslmanlara hkmet eden dikta ynetimler, mmetin birbirinden kopma nedeni olduu gibi, ayn idealleri paylaan, ayn deerlere ship kan insanlar, farkl blgelerde yaamlarn srdrdklerinden ve birbirlerinden haberdr olamadklarndan, eytn desseleriyle farkl farkl isim, nvn ve nm ile damgalamlar, kavram anarisi kartmlardr. yle ki insanlar birbirlerini anlayamaz olmulardr. Bundan en ok ekenlerden birileri de phesiz ki Ehl-i Beyt alar (Alevler ) olmutur. Bugn unu mhede etmekteyiz ki, Ehl-i Beyt katrnda yer alan canlar, dnynn bir ok blgelerinde -hussen Ortadou blgesinde- deiik isimleri kendilerine izfe etmilerdir. Bunlardan lkemizde kullanlan bazlarna deinecek olursak; Alev, Kzlba, Cafer, mm, i, Rz, Tahtac, Yrk, Sra, Trkmen, ...vs. vs. in aslna ve zne bakacak olursak, bu, bir gerei ifde etmektedir. Adn saydmz ve sayamadmz her kesim, kendilerini; KURNa bende, PEYGAMBERe @ tbi, EHL- BEYTe @ muhib, ONK MMlara @ bal birer nefer bilmektedirler. yle ise btn bu verilen isimler z olarak tanmlanacak olursa;

Kimliimiz; Irk ayrm yapmayz; soyca Ademyiz. (Hz. Ademdeniz) Dnimiz; slm, Mslmanz.

12

eyh Kuleyn: Ravzatul-Kf: c: 8 sh: 224 had. no: 283

12

Alev slm lmihli

Peygam berimiz; Hz. Muhammed Mustaf (s.a.a), Muhammedyiz. ttibmz; Snnetedir, Snnyiz. lk mmmz; mm Ali (a), Alevyiz. Oniki mmlara balyz; mmyiz. Buyruklara zellikle mm Cafer (s.a.) ile ulamz; Caferyiz. Kurna ve Ehl-i Beyte @ taraftarz; ayz, iyiz... vesselm. Alev, Ali @ gibi yaayandr.

EHL- BEYT MEKTEBNDE DN HKMLERN KAYNAI

Ehl-i Beyt mektebinde dn hkmlerin kayna drttr: 1-Kitb (Kurn- Kerm) 2-Snnet

13

Ehl-i Beyt yolu

3-cm 4-Akl KTB (KURN-I KERM) Btn slm mmetinin eksiz ve phesiz zerinde ittifk ettikleri bir hakkattir ki; yce kitbmz Kurn- Mecd; Allhn mcize beyn ve esiz Kelmullhtr. Bizler, her hkmn temelinin O Kitabda bulunduuna itikt ederiz. Kurn; lim ve rif bir ztn beynyla; hem bir kitb- eriat, (erat kitb) hem bir kitb- du, (Du kitb) hem bir kitb- hikmet, (Hikmet kitb) hem bir kitb- ubdiyet, (Kulluk kitb) hem bir kitb- emir ve davet, (Emir ve davet kitb) hem bir kitb- zikir, (Zikir kitb) hem bir kitb- fikir, (Fikir kitb) hem btn insann, btn manev ihtiyalarna merci olacak ok kitaplar tazammun eden (ieren) tek, cmi bir kitb- mukaddestir.13 Kurn deitirildi mi?; Kurn- Hakm hakknda hem chil dostlarn cehleti, hem de eytn akll dmanlarn menfi almalar netcesinde baz speklasyonlar ve yanl grler ortaya kmtr ki, bunlara da ksaca deinmemiz iktiz etmektedir. Allhn kitb olan Kurn- Kerm, Hz. Peygamberimize (s.a.a.) her ne ekilde nzil oldu ise gnmze dein deitirilmeden, tahrf ve tayr edilmeden, arttrlmadan ve eksiltilmeden gelmitir. Bunun byle olduunun binlerce akl ve nakl delli vardr. Bu konuda gerek Kurn- Kerm yetleri, gerek peygamberimizin @ o tatl, mbrek kelmlar, gerekse Ehl-i Beytin kuds mmlarnn (a.s.) erefli szleri (hadisleri) yeterli kanttr. Hangi frkann kaynaklarnda bulunursa bulunsun, Kurna ve salam rivyetlere muhlif olarak nakledilmi btn nakiller ya zayf, ya uydurma ya da bir tevl ve tefsri olan nakil ve rivyetlerdir ki, itibr edilmemesi gerekir.

13

Sad-i Nurs: Szler, 25. sz, rtl-cz: sh: 11

14

Alev slm lmihli

Yce Allh buyuruyor; Onu (Kurn) biz indirdik ve Onun koruyucusu yine biziz.
[Hcr (14): 9]

Ve yine Allh buyuruyor; Ona (Kurna) ne nnden, ne de arkasndan btl gelemez (kartrlamaz). [Fussilet (41): 42] Canlar cn, gnller sultn, iki cihn gnei, peygamberimiz, efendimiz Hazreti Muhammed de (s.a.a.) buyurdular; ...Ey insanlar! Size iki ar (nemli) emnet brakyorum. Bunlardan birisi Allhn Kitb Kurn, dieri ise itretim, Ehl-i Beytimdir. Bu ikisi, Kevser havzu banda benimle buluuncaya kadar birbirlerinden asla ayrlmazlar...14
Mslim: Sahih-i Mslim: c:2 sh: 362, Tirmizi: Snen-i Tirmizi: c: 5 sh: 328, 329, Nesi: Hasis-i Nesi tercm: sh: 21, Ahmed b. Hanbel: Msned: c: 2 sh: 14, 17, 26, 59, c: 3 sh: 366, 371, c: 5 sh: 171, 181, Drimi: Snen-i Drimi: c: 2 sh: 431, Beyhaki: Snen-i Beyhaki, El Hkim: Mstedrek: c: 3 sh: 109, 148, Muttak el Hind: Kenzul Umml: c: 13 sh: 104, A. Z. Gmhanev: Rmuzul Ehdis: sh: 362, Taberni: Muceml Kebr: sh: 137, Mucems Sar: c: 1 sh: 131, 135, Suyti: Cmius Sar: c: 1 sh: 353, Muhyiddin Nevev: Riyzs Slihn tercm: c: 1 sh: 379, 380, brahim Canan: Hadis Ansp: c: 12 sh: 414-420, Rdn: Byk Hadis Klliyt (Cemul Fevid): c: 1 sh: 43, Yusuf Kandehlev: Hayts Sahbe: c: 2 sh: 651, M. sm Kksal: slm Trihi: c: 17 sh: 313, Alt parmak peygamberler tarihi: sh: 554, Ziya kir: Mezhepler tarihi: sh: 157, 158, bnl Esr: sdl be: c: 2 sh: 12, bn-i shk ve bn-i Him: Sre, Tefsir-i bn-i Kesr: c: 4 sh: 113, Tefsir-i Hazin: c: 1 sh: 4, Suyuti: Drrul Mensur: c: 2 sh: 60, c: 6 sh: 7, 306, Konyal Mehmet Vehbi: Hlstl Beyn: c: 13-14 sh: 5139, Kad yz: if-i erf: sh: 443, Seyyid Eyyb b. Sddk: Peygamberimiz ve drt byk halfe: sh: 433, emseddin Sivs: Drt halfenin menkbeleri: sh: 538, Salih Suru: Peygamberimizin hayt: c: 2 sh: 682, Ltfullh Ahmed: Hz. Muhammedin hayt: c: 1-2 sh: 573-574, Sad-i Nurs (r.h.): Lemalar: sh: 22, M. Cemal t: Ftmatz Zehr: sh: 121, M. Necati Bursal: Hz: Eb Bekir: sh: 140, 141, Hz. Ali: sh: 182, 183, Hz. Ftma: sh: 184, Yaar Kaplan: Hz. Ali: sh: 215-217, Burhan Bozgeyik: Oniki mam ve Alevlik: sh: 15, 20, 24, 28, 59, Mehmed Krknc: Alevlik nedir?: sh: 14, 59, 63, Cihan Akta: Hz. Ftma: sh: 70, Murat Sarck: Kavram ve misyon olarak Ehl-i Beyt: sh: 45-47, Tevfik Ebu lm: Hz. Ftma: sh: 49-53, Yaar Nuri ztrk: Ehl-i Beytin annesi Hz. Ftma: sh: 117, 118, Asr saadetin byk kadnlar: sh: 143, Fuzli: Hadikats Sad tercm: sh: 123, Abdulbki Glpnarl: Mesnevi erhi: c: 2 sh: 144, eyh Kuleyni: Usl-u Kf: c: 2 sh: 41, El-Harrni: Tuhaful Ukl tercm: sh: 65, 961, eyh Mfid: rd (Oniki mmn hayt) tercm: sh: 126..160, M. Ticni: Nasl hidyete erdim?: sh: 211, 212, M. Ktay: Hakki slm trihi ve Ehl-i Beyt: sh: 161, Prof. 1400 (Nazmi Nizmi Sakallolu): Ehl-i Beyt ilmihli: sh: 53, Ehl-i Beyt davas: c: 1 sh: 311-314, c: 2 sh: 34, 517, Abdulbki Glpnarl: Sosyal adan slm trihi: sh: 156, 157, Enis Emir: Fazilet-i Ehl-i Beyt-i Reslillh, Cafer Sbhni: Hz. Aliye neler yaptlar?: sh: 122.., El-lahiyat: c:2 sh: 585-586, Ehl-i Beyt Mesaj dergileri: say: 1, 2, 15..,
14

15

Ehl-i Beyt yolu

Oniki mmn drdncs olan Hazreti mm Zeynelbidn @ buyurdular; Dou ve bat arasndaki tm insanlar lseler de bu ssz kalan yerlerde Kurn yanmda olduktan sonra yalnz saylmam.15 Oniki mm'n altncs olan mm Cafer Sdk @ buyurdular;Mmin olan kimseye, ya Kurn reniyor, ya da retiyor olarak lmek yarar.16 imdi insaflca dnmek lazmdr ki; Allh (c.c.), Kitbn koruyacan vaad ediyor, Peygamberimiz @, Kurn ve Ehl-i Beytini birbirinden kopmaz ve ayrlmaz bir btn olarak mmetine emnet ve vasiyet ediyor, Ehl-i Beytin mamlarnn her biri de zamanlarnn birer manevi gnei gibi ortal aydnlatyor, det yryen, konuan birer Kurn hkmnde oluyorlar, canlarn balarn bu yolda fed ediyorlar, dnyya meydn okuyorlar... Peki... nasl mmkn olabilir ki, zlimler, hinler, mtecvizler o mbrek kitba el uzatabilsinler, Allhn kelmna ufack bir leke getirmeye gleri yetsin!!! Hi mmkn m? Bu dn, bu Kitp shipsiz mi? Bir eyin shibi, koruyan Allh ise ona kim zarar verebilir? Ya da kt niyetle yanaabilir!? Gnei sndrmeye alan ancak nefesini zyi eder ve zntsyle cehenneme yuvarlanr gider.17 Kurnn deitirildii yolundaki grleri iki gurupta ele almak mmkndr. Birincisi; Kurn hakknda yeterli bilgi ve aratrmas olmad halde duyduklarn ve zanlarn birer gerekmi gibi chilce ortaya atanlarn grleri. kincisi ise; btn gerekler ve Ehl-i Beytin k saan beynlar orta yerde durduu halde, inat, kast, slma ve hakki Alevlie dmanlk, insanlar Kurndan uzaklatrma ve dolaysyla sapk gr ve ideolojilerin oyunca hline getirme gayretleri gdenlerin grleridir. Birinci grte olan kimselere kardene tavsiyemiz odur ki; aratrsnlar, incelesinler, bilen ve ehliyetli olan canlara dansnlar ve her ne

yetullh Humeyn (r.h.): lh siys vasiyetnme tercm: sh: 23, Meydan Larousse: Ehl-i Beyt maddesi, Yeni rehber ansp: c: 6 sh: 209, Seyyid erafeddn: El-Mracaat, Seyyid Ali Miln: Risleler, Allme Emn: El-adr... 15 Kuleyn: Usl-u Kf: c: 4 sh: 403 Kitb-u fazlil Kurn, hd. no: 13, Muhammed Bkr Mecls: Bhrul-Envr: c: 46 sh: 107 16 Kuleyn: Usl-u Kf: c: 4 sh: 409 17 Kurnn her trl tahrf ve deitirilmeden korunduuna dir baknz: Cafer Sbhn: El-lhyt: c:2 sh: 945-949, Muhammed Hd: Synetl Kurni minet tahrf (Kurnn tahriften korunmuluu), ve bir sonraki dipnotta verilen kaynaklar.

16

Alev slm lmihli

srlen akma kaplmasnlar. Bylece mit edilir ki hak ile tantklar anda hakka uyarlar, kurtulua ererler. Dierlerini ise, Allh slah etsin! Ya da Kahhr ism-i celli ile mcztn versin!... Allh Kitbn inzl eyledi. Cebrl okudu, Ahmed syledi. Aliyi ktibi eylemedi mi? Ktip mi ard, biz mi ardk? Birka akn Kurn deimi(!) dedi. Haddini bilmeden herzeler yedi. Allh kitbn korumad m? Koruyan m ciz, biz mi ardk? Kurn ve Ehl-i Beyt emnet idi. Bunlar birbirinden ayrlmaz dendi. Masmlar Kurn retmedi mi? retmen mi akn, biz mi ardk? Oniki mmlar canl Kurnd. Bu yola cann, ban verendi. Emnete ship kmadlar m? Onlar m aknd, biz mi ardk? Klolu syler szn hak oldu. Kendisini bilen, Rabbini bildi. Ehl-i Beyt bu yolda can vermedi mi? Klavuz mu akn, biz mi ardk? Kitbmz Kurn- Kerm hakkndaki inancmz odur ki; tm sorunlarn zmnn temel kayna Odur. Takrben yirmi yllk bir rislet dneminde vahyolmu, ierisinde yer almas gereken tm vahiyleri kapsayan bir kitaptr. yetleri arasndaki durak iretlerinin yeri ve konumuna bal olarak altbinyedibin arasnda yetleri iermektedir. Yalnz, hatrda kolay kalmas amacyla bir ksm ztlar yet saysnn yuvarlak bir rakam olarak altbin altyz

17

Ehl-i Beyt yolu

altmalt (6666) olduunu ifade etmilerdir. Ve Kurnda yzondrt (114) sre bulunur.18 Ehl-i Beyt Mektebinden bir Mslmann, Kurndan gerei gibi istifde edebilmesi amacyla bavurabilecei baz tefsrler (Kurnn geni aklamalar) unlardr: 1 -Mecmaul Beyn: eyh Tabers 2 -Et-Tbyn: eyh Eb Cafer Ts 3 -El-Mzn: Allme Muhammed Hseyin Tabatab 4 -Tefsr-i Numne: Allme Mekrim rz 5 -Tefsr-i Kumm: eyh Kumm 6 -El-Burhn: Seyyid Bahrn 7 -Tefsr-i Ayi: Allme Ay 8 -Tefsr-i Sf: Allme Feyzl Kn 9 -Min vahyil Kurn: Muhammed Hseyin Fazlullh...vb. Ehl-i Snnetten Mslman kardelerimizin tefsrlerden de; 1 - F zillil Kurn: Seyyid Kutub 2 - Tefhml Kurn: Allme Mevddi 3 - Hak dini Kurn dili: Elmall Hamdi Yazr 4 - Yce Kurnn ada tefsri: Sleyman Ate 5 - Hadislerle Kurn- Kerm tefsri: bn-i Kesr 6 - Tefsr-i Kurtub: Mfessir Kurtub
18

yazm

olduklar

Kurn hakknda geni bilgi iin baknz: A. Sabri Hamedani: mm Cafer Sadk buyruklar: sh: 134, slmda kl yol (Ehl-i Beyt yolu), Usl- Kf: c: 4, Kurnn fazileti bb, Cafer Sbhani: El-lhiyt: c:2 sh: 206-416, Said-i Nurs (r.h.): Szler: 25. sz, ammiyye inanlar: sh: 14, Seyyid Radyy (r.h.): Nehcl Bela (Hz. Alinin sz ve hutbeleri) sh: 53, Mehdi Pur: Dn makleler, irali Bayat: Srelerin fazileti, Ali Kirazl: Ben bir Alevyim, Ehl-i Beyt Mesaj dergisi: say: 2, Seyyid Hseyin Nasr: slm idealler ve gerekler, Murtaz Mutahhari (r.h.): Kurn aratrmalar, Allme Tabatab (r.h.): slmda Kurn, Muhammed Bkr Sadr (r.h.): Kurn okulu, Himi Rafsancni: Kurn erevesinde, Dr. Beheti (r.h.): Kurn anlama metodu, Ali eriati (r.h.): Kurna bak, Muhammed Hseyin Fazlullh: Min vahyil Kurn, aban Karata: ada ve Snn kaynaklarda Kurn trihi, Muhammed Kutub: Kurn nasl okuyalm?, Mevdudi: Kurn nasl anlayalm?, Mehmet Alaga: Kurna ynelirken, Abdullh Yldz: Kurn anlamak farzdr, M. Fethullh Glen: nancn glgesinde 2, Dr. smail Karaam: Sonsuz mucize Kurn....vb.

18

Alev slm lmihli

7 - Tefsr-i Taber: Allme Taber 8 - Hlstl Beyn: Konyal Vehbi Efendi 9 - Drrul Mensur: Celleddin Suyt...vb tefsrler de okunmaya deer ve biz Ehl-i Beyt yolu mensuplarna da faydal olacak eserlerden bazlardr. KURNI TANIMA ZERNE... Bismillhirrahmnirrahm // Rahmn ve Rahm olan Allhn adyla... Btn vgler yce Allha, Allhn selm ve rahmeti anl Peygamberimize @, l-i Beytine (s.a.) ve sekin ashbna (r.a.) olsun! Neden Kurn tanma zerine dedik? nk; Tanmak; tan olmaktr, yakn veya uzak durmaktr, dost ya da dman bilmektir. Tanmamak da; tarafsz ve ntr kalmaktr. Tannmayan bir eye yakn veya uzak, kar ya da taraf, dost veya dman olunduu sylenemez. Biz de istedik ki; bizim, Kitabmz ile tanklmzn seviyesi ortaya ksn. Ne olduumuzu, kim olduumuzu, neyin, kimin safnda olduumuzu, hangi konumda bulunduumuzu anlayalm. Ne kendimizi, ne de toplumumuzu kandrma durumunda kalmayalm. Neysek onu grelim ve bilelim. Bylece; Kitb tanyan dni tanm, dni tanyan Allh tanm, Allh tanyan kendini tanm, kendini tanyan da cihn tanm olur. sznn bir hakkat olduu anlalsn! yleyse; Bismillh! Kurn nedir? Kurnn muhtab kimlerdir? Kurnn gnderili amac nedir? Kurn llere mi, dirilere mi okunmal? Kurn Arapa m yoksa, ana dilimizle mi okumal? Kurn nasl anlayabiliriz? Kurn anlamadan; Kitba imn ettim. demek yeterli mi? Kurn anlamak iin Arapa bilmek zorunlu mudur? Kurn yalnzca mealden-tercmeden anlamaya almak yeterli midir?

19

Ehl-i Beyt yolu

Kurn meallerinin farkll durumunda nasl bir yaklam sergilenmelidir? Kurnn anlalmayan yetleri olursa ne yapmal? Kurn anladktan sonra; mn ettim. demek yeter mi? Kurn abdestsiz okunabilir mi? Kurna kar grevlerimiz nelerdir? Kurnda hangi konular yer almaktadr? Kurnda yeralp da zamann doldurmu, geerliliini yitirmi hkmler, yetler var mdr? Kurn haytn dnda tutmann ka yntemi vardr? Bunlardan hangisi daha tehlikelidir? Kurn okunmas ynnden dier kitaplara benzer mi? Kurna irk komak ne demektir? Kurna irk koanlarn slm nazarndaki konumlar nedir? Kurn anlamada nasl bir metot takip etmeliyiz? Kurn nedir? Kurn;Yce yaratcnn kullarna gnderdii bir mektup, Kurn;Kintn Tabbinin lemlere indirdii bir reete, Kurn;nsanlara dny hayatlarn tanzm etmeyi reten bir rehber, Kurn;Allha kul olmann genel prensiplerini veren bir yol gsterici, Kurn;eytna ve tta kul olmamay emreden bir bildiri, Kurn;Kula kulluu reddeden, yalnzca Allha kul olmay tleyen bir uyarc, Kurn;Ruhlardaki ve nefislerdeki hastalklar tedvi eden bir if kayna, Kurn;Cennet ve Cehennemin gidi yollar zerindeki trafik yol iareti, Kurn;Okuyann anlamas, anlayann eyleme dntrmesi gereken bir ilh buyruk, Kurn;Gnllerin kn sona erdiren bir bahar rzgar, Kurn;Azlar ballandran ilh erbet, Kurn;llerden ok dirilere hitap eden ve hayat proram sunan bir mesaj, Kurn;Dnyda insana yakr bir ekilde yaamay, hirette de bunun sonucunda elde edilecek olan mkft aklayan bir teblici,

20

Alev slm lmihli

Kurn;Ne yin iyi-neyin kt, neyin gzel-neyin irkin, neyin yaplmas-neyin yaplmamas gerektiini reten bir klavuz, Kurn;Allhtan, Peygamberimiz Hz. Muhammede @ yaklak 23 yl ierisinde Cebril vastasyla indirilmi Kutsal Kitap... Kurnn muhtab kimlerdir? nsanlarmzn bir ksm; Kurnn yalnzca limler tarafndan anlalabileceine, halkn ise limlerin grleri ve anlattklaryla yetinmeleri gerektiine inanmaktadrlar. Hatta daha da ileri giderek; Kurn anlamaya almann insan saptrabileceini bile sylemektedirler. Acaba gerek byle midir? Gerekten Kurn; kendisini sadece Peygamberimizin @, sahabenin (r.a), Ehl-i Beytin (a.s.) ve limlerin-dn nderlerin mi anlayabileceini bildiriyor? Yani, Kurn sadece saydmz kimseleri mi muhtap alyor? Ve dier insanlara ise kr krne mn ve tasdik mi dyor? Bunun cevbn inandrc bir ekilde verebilmek iin Kurna mracaat etmek ve aydnlanmak gerekiyor. Kurn okuyan herkes, Kurnda; Ey insanlar!..., ey mminler!..., ey akl sahipleri!...vs. gibi ifdelerle ska karlar. Ve hibir yette de sadece belli bir gurup din limlerine seslenen ifdelerle karlamaz. Bu neyi ortaya koyuyor? Demek ki Kurnn muhtab tm insanlk lemidir. Bu lem ierisindeki her fertte; akl, irfn, anlay, genel kltr, kabiliyeti ve bilgi kepesinin bykl orannda Kurn okyanusundan faydalanr ve slm yaamaya alr. Nasl ki her hangi bir eye bakan farkl snf ve bilgi seviyesindeki insanlar bilgileri orannda o ey hakknda fikir shibi olurlar ve gerekli aklamalarda bulunurlarsa, Kurn okyanusuna bakanlar da ayn ekilde farkl pencerelerden konular anlar, kavramaya alrlar ve gvenilir snnetin (Peygamberimizin aklamalar) de yol gstericilii nda slm yaarlar. u gerekte hibir zaman gzard edilmemelidir; Hi kimse, nasl olsa ben de Kurnn muhtabym. diyerek aklnn estii gibi Kurn anlamaya alamaz, Peygamberi @, Onun Ehl-i Beytini ve Kurn kendisinden daha iyi anlayabilecek ehilyetkin kimseleri tammyla kap dnda brakamaz. nk Kurn en iyi bilen, tanyan ve anlatan ilk retmen Peygamberimizdir. Ondan ve ehlinden faydalanmamak ilime ve insanla ihnettir, koyu bir cehlettir.

21

Ehl-i Beyt yolu

Kurnn gnderili amac nedir? Madem ki Kurn btn insanla hitap ediyor, peki; Kurnn gnderili amac nedir? nsanlk lemi bu amaca uygun hareket etmi midir? Ya da bugn Kurnn gnderili amacna uygun mu davranlyor? nsanolunun rettii, cat ettii hemen her makine ve rnn bir kullanm klavuzu vardr. Bu kullanm klavuzu ile iler daha bir kolaylamakta, yaplacak veya yaplmas muhtemel olan hatalarn nne geilmektedir. Peki... nsanolu rettii bir rnn bo yere heder edilmemesi, zaman kayb olmamas iin bu ekilde bir yol takip ediyor da, Yce yaratcnn, insana hem kendisini hem de btn yeryzn nasl ynetecei, nasl ve hangi yolda kullanaca konusunda bir insan ve evreni kullanm klavuzu vermesi gerekmez mi? Tabii ki gerekir! te bunun iindir ki Allh ilk insandan bugne kadar insanolunu ba bo brakmayarak onlara rehberlik edecek Peygamberler ve Klavuz Kitaplar gndermitir. Kurnda bunlarn en sonuncusu ve kalcsdr. yleyse bu kitabn insana her konuda yol gsterici olmas, onu doruya ynlendirmesi gerekir. Kurnla tantmzda karlatmz bir gerekte udur; Bu Kitap insanlara hemen her alanda uymas gereken temel prensipleri ve programlar vermektedir. Ama insanlar-Mslmanlar (Alevsiyle-Snnsiyle) kitaplaryla yeteri kadar tan olmadklarndan srekli yan izmekte, olur olmaz ynlere gitmektedirler. Peygamberimizin yaad zaman dilimi hri, ne trih boyunca ve ne de bugn maalesef Kurnn gnderili amacna tammyla uygun bir uygulama (devlet ve toplum dzeyinde) olmamtr. Ancak Mslmanm diyenlerin sammi olmalar ve Kurnn gnderili amacn tam olarak kavramalar hlinde bu ama bir hayal deil gerek olacaktr. Bu, Allhn bir vaadidir ve gerekleecektir. Kurn llere mi okunmal? nsana bir hayat program sunan kitabn ller diyrna okunmasnn ne nemi vardr? Kitap ller iin ise, neden llere yine llerden olan bir Peygamber ve sadece onlara hitap eden bir kitap indirilmedi? Bugn slm toplumu denilen kalabalklara bir gz attmzda genel olarak u manzara ile karlarz;

22

Alev slm lmihli

Kurn; Camilerde vs. yerlerde namazda, mbrek gn ve gecelerde, llerimizin arkasndan belli zaman ve mekanlarda, her harfine bilmem ne kadar sevap almak amacyla, baz rh ve psikolojik hastalk ve depresyonlarn tedavisi iin, kiisel akademik almalarda bulunmak amacyla, ruhsal olarak rahatlama ve Cennetten bir ke kapmak niyetiyle okunan vs. bir kitap grnmnde! yi gzel de Kurnn gnderili amac ile yukardaki okuma eitleri ve ekilleri arasnda bir balant var mdr? Doktorun yazd bir reeteyi bilmem ne zaman, nerede okuyarak ifa bulmay hedefleyen, verilen ilalara bakarak, ya da reeteyi evinin en gzel yerine erevelettirip asarak tedv olacan dnen bir kimse avanak deilse nedir? Babasnn gnderdii bir mektubun ieriine uygun hareket etmeyen, evlatlk grevini yapmayan, fakat mektubu srekli okuyarak, koynunda tayarak, evine asarak babasnn sevecei bir evlat olmay uman kimse ne derece umduuna kavuur? Verilen iki rnekte olduu gibi, Mslman da kendisine gnderilen ilh mektubun ve reetenin ieriine uygun hareket etmekle yaratcsna kar kulluk borcunu yerine getirmi olur. Yoksa gelenek, grenek ve chil kalabalklarn yaptklarna uymakla doruyu yakalam olmaz, hirete gzlerini at zaman umutlarnn boa ktna da hit olur. Bu yazdklarmzdan Mslman llerimizin ruhlarna Kurn okunmamal. diyoruz gibi bir mana da kartlmamaldr. Peygamberimizin @ ve Ehliyetli slm byklerinin uygun grd lde Kurn her zaman ve mekanda (zellikle de belli gn ve gecelerde daha arlkl olacak ekilde) okunacaktr. Ancak btn bu uygulamalar yaplrken Kurnn ana gayesinin ne olduu ncelikle renilecek ve hayata aktarlacak, ondan sonra gerekenler yaplacaktr. Aksi halde Kurn; bir ller kitab, bir mezarlklar kitab, bir kutsal gn ve geceler kitab, evde duvara aslacak bir aksesuar, kad, cildi ve altn yaldzlar ok kaliteli bfelik bir tarihi eya konumunda grlm olur ki, (u andaki uygulama maalesef budur.) bunun hesbnn altndan hi kimse kalkamaz. Kurn Arapa m okumak gerekir? uras bir gerektir ki Kurnn dili Arapadr. Bu, Arap dilinin kutsal oluunu mu ortaya koyar? Yoksa sosyolojik bir gereklik midir?

23

Ehl-i Beyt yolu

Allh bir Peygamber seiyor ve bu seim kendi diledii gibi oluyor. Bu seilen Peygamberin de doal olarak iinde yaam olduu bir toplumu var. nsanlara ulatrlmas amalanan ilh mesajn da ilk muhtaplar Peygamberin iinde yaad topluluktur. Bu toplulua anlamadklar dilden bir kitabn indirilmesi hi olmas gereken i midir? Siz isteklerinizi kendisine ulatrmak istediiniz bir kiiye ya da toplulua anlamadklar dille hitap eder misiniz? Onlara bilmedikleri dille yazlm her hangi bir mektup, belge, kitap vs. gnderir misiniz? Elbette ki hayr! Yce Allhn da Kurn Arapa olarak gndermesinin ilk ve en nemli sebebi tabii ki budur. Bundan gayr bir takm hikmetleri var olsa da bu, bahsettiimiz sebebin geerliliini ve nemini hibir zaman iptal etmez. Gelelim Kurnn Arapa okunmasnn faziletli olup olmadna? Eer Kitabn indirilmesindeki ana gye, insanlara nasl yaayacaklarn retmek ve hayatlarn tanzim edecek plan ve program vermek ise, neden O Kitb ille de indirildii dil ile okumak en stn fazilet olsun ki? Nerede grlm amacn araca fed edildii, aracn amatan stn kabul edildii? Kurnn bir ok yetinde geen; akletmez misiniz, dnmez misiniz, anlamaz msnz, ibret almaz msnz...? ifdeleri kitbn nasl okunmas gerektii ynnde ipular vermiyor mu? yle ya; Bir eyi anlamak iin ya dilini bilmek, ya da bildiin dilde okumak lazm! imdi kalkp ta dnydaki btn insanlara ya Arapay mkemmel bir ekilde reteceksiniz! Ya da her topluluk kendi ana dillerinde ilh mektubu okuyacak, akl ve anlay nispetinde anlayarak yaayacak! Hangisi insan ftrat ve dnya gereine uygun? phesiz ki ikincisi... Dolaysyla Kurn her insann kendi anlayabilecei dilde okuyarak anlamaya almas en doru ve en gzel olan davrantr. Hatim indirmek, filann rhu iin, sevap almak amacyla okumak vs. ne adna okumak olursa olsun en anlamls ve ilh buyruklarn hedefine en uygun olan anlalan bir dilden okumaktr. Kurnn Arapa okunmas gereken bir alan varsa, o da genelde namazdr. Ve yine ortak evrensel bir ar olan eznn da Arapa lisanyla okunmas gerekir. Yalnz bunlarn Arapa okunmas bata belirttiimiz gibi dilin kutsallndan deil, mmet arasnda dil baznda bir takm ortak deerlerin olmas gerektii anlamndadr. Ve ihtiyata uygun bir uygulamadr. Zaten dier zamanlarda kitabn ana diliyle okuyan bir kimse, namazda ve ezanda okunanlar da aa yukar mana olarak anlayacak seviyeye gelmi olur.

24 Kurn yalnzca mealden anlamaya almak yeterli mi?

Alev slm lmihli

Demek ki her Mslman Kurn anlayabilecei bir dilde okumaldr. Bu sefer de Kurn ile aramza meal-tercme denilen eviriler girecektir. Belki de Allhn buyruu diye, evirmenin yazdn anlayacak ve yanl bir yola ynlendirileceiz. Ne yapalm yleyse? Piyasada var olan onlarca Kurn evirisi-mealine gzelce bir dikkat edilecek olursa hemen hepsinin birbirine ok yakn ifdeler kullandklar grlr. Yani mealler arasnda ok cidd farkllklarn olmad gze arpar. Biz de en gvenilir olarak bildiimiz bir ztn mealini elde etmeli ve anlamaya almalyz. yle olur ki; Baz yet mealleri anlam itibriyle aklmza taklr. Yanl anlam olabileceimizi dnrz. Mealden evrensel ilke ve kabullere aykr sonular karabiliriz. O zaman ne yapacaz? O durumda da baka meallere bakarak bir karlatrma yapmal, yine de iinden klmazsa bizden daha iyi bildiine hit olduumuz ehliyetli, yetkin kimselerden konunun hakkati hakknda aklama istemeli, ya da gvenli bir veya birka tefsr (Kurnn geni aklamasnn yapld eserler) den dorusunu etraflca renmeliyiz. Bu ekilde bakacamz yet mealleri de belki Kurnn % 10-15ini bile bulmaz. Bu kadarck zorluk da her Mslmann Kitbn anlama yolunda katlanmay gze almas gereken bir zorluktur. Kimsenin yaknmaya hakk olmasa gerek! Kitb anlayarak mn etmek yeterli mi? Kurnn gnderilmesinin amac insanlarn kendisine mn etmesini salamak mdr? Varsayalm Kurn ana dilinizle batan baa birok kez okudunuz ve okumaya devam ediyorsunuz. Ve okuduunuzu da anlyor, anlamaya alyorsunuz. En sonunda Ben bu Kitba btn varlmla ve samimiyetimle mn ediyorum. dediniz. Yeterli mi? Allh insanlardan Kitba yalnzca mn etmelerini mi istiyor? Kurn anlamaya almak; kapya ynelmek demektir. Anlamak ise; alacak kapnn anahtarn elde etmektir. Bir de bu kapdan ieri girmek var ki, bu da anladn hayata geirmek, inandn iddia ettiin llere uygun bir ekilde yaamaktr.

25

Ehl-i Beyt yolu

Sizden bir takm grevler isteyen bir st makamdan gelen yazy anlamadan okumak ne derece anlamsz ise, okunan yalnzca anlama aamasnda kalmak ve istenilenleri yerine getirmemekte bir o kadar, hatt daha da ar bir sutur ve kiiye ar sorumluluklar ykler. Siz de Kintn Rabbi tarafndan gnderilmi bir fermn okuyacak ve anlayacaksnz, sonra da; inandm, iman ettim. diyeceksiniz, hayatnzn aknda hibir ey deimeyecek! Buna; inanmak, mn etmek denir mi? Her iddia bir ispat istemez mi? Allhn Kitbna mn ediyorsanz bunu neyinizle ispat edeceksiniz? mn ettim. deyip de Kitabn dediklerine uymayan bir insan, sevgilisinin hibir dediini yerine getirmeyen ancak, kuru kuruya; kurbann olaym, seni ok seviyorum(!). diyen bir a ne kadar da benziyor! Kitb anladktan sonra inandm-mn ettim. diyerek uygulamada hi bir deiim gstermemek ne kadar ciddiyetsiz bir yaklam ise, Kitab hi okumadan, okuyup da anlamadan inandm-mn ettim. demek de tamamyla gln ve samimiyetsiz bir kimliin gstergesidir. Kurn abdestsiz okunabilir mi? Kurn anlayan kimselerin aslndan, anlamayanlarn ise aslnn yannda bir de mealinden ya da yalnzca mealinden okuyarak anlamaya almas gerektii akl banda hibir kimsenin tirz etmeyecei bir husustur. Ancak, Kurn- Kermin okunabilmesi iin; Abdestli olmak, Kurn- Kermin kapana, kadna bile abdestsiz dokunulmamas vs. gibi baz artlarn gerekli olduu sylenmekte, yazlmaktadr. Bunlarn gereklik pay nedir? Kurn okurken nelere dikkat etmeliyiz? unu bilmek gerekir ki, bir ey; 1- Ya aratrmak, incelemek, hakknda bilgi shibi olunmak iin okunur. 2- Ya da ieriinden haberli olunup, okumak, anlamak ve hayata aktarmak sretiyle sevap vs. elde etmek amacyla okunur. ayet bir kimse yalnzca birinci amala Kurn okuyorsa ondan fazlaca bir ey beklemenin, sayg anlamna gelecek yaklamlar sergilemeyi ummann bir anlam yoktur. Hele bir Kitab tansn, Ona gerektii gibi mn etsin, sonra dbna uygun bir ekilde okusun! Tamamyla ibdet kast ile Kurn okuma niyeti olan (ister aslndan, isterse mealinden olsun) kimse ise, elbette ki temiz bir elle Kitab tutmal ve temiz bir dille Kurn okumaldr. Mmkn olduu kadar da abdestli olmaya

26

Alev slm lmihli

almaldr. Kurnn kapana, kadna vs. abdestsiz dokunmann, tutmann ise hibir ekilde sakncas yoktur. Mevcut uygulama sadece bir det, gelenek ve daptan ibrettir. Kurn ve Snnetten cidd anlamda bir dayana bulunmamaktadr. Hakret olsun diye Kurna abdestsiz dokunmak, okumak ise elbette haram ve yanl bir davrantr. Byle bir hareketi yapan kimse ise zten ta batan kaybetmitir ki, ona Allh seni slah etsin demek der!

Kurna kar grevlerimiz nelerdir? 1- Kurn; Okunmas gerektii ekilde; sade, gsterisiz ve harflere hakkn vererek okumak. 2- Kitb sanki kendimize yeni indiriliyormuasna okumak. 3- Kurn, Kintn Rabbi ile konutuunun, Onu dinlemekte bulunduunun farkna vararak okumak. 4- Okunulan Kitab anlamaya almak. 5- Anladmz kadaryla hayatmza yn vermek, emir ve yasaklarna uymak. 6- Hereyimizde Onu kendimize rehber ve l almak. 7- Kitaba saygszlk olarak deerlendirdiimiz tavrlardan kanmak. 8- Kabuktan ok ze, dtan ok ie, grntden ok rha nem vermek. 9- Ona hibir kitab irk (ortak) komamak... vs. Btn bunlar bir tarafa brakarak ekilde boulmak, kat perestlik, harf perestlik ve gelenek perestlik olur. Kurnda yer alan konular nelerdir? Kurnda yer alan konular bilmenin ne nemi var dememeli. Bunu bilmek Kurnla tanklmzn lsn, boyutlarn ortaya koyar. Samimi bir Mslmann Kurnn ieriinden haberli olmas, onun daha uyank olaca ve daha az yanla debilecei anlamna gelir. Her kim ki, Kurndaki konulardan habersiz ise, O kimsenin; Yanl yollara gitmesi..., Btl yollarda kullanlmas...,

27

Ehl-i Beyt yolu

slma aykr gr, ideoloji, siysi akm ve dncelere taklp kalmas..., nsanlk d hal ve hareketlerde bulunmas..., Baz karclarn ve menfaati tiplerin oyunca haline gelmesi..., eytann taraftarln yapmas..., yi niyetle doru yapyorum. diyerek yanllar ierisinde yzmesi..., Hakk btl, btl hak bilmesi..., Mslmanm diyerek Cennete gitmeyi mit ederken, kafir bir halde Cehennem yolcusu olmas..., Kendisine, ile efradna, toplumuna ve btn insanlk lemine zulmetmesi...vs. kuvvetle muhtemeldir. Neden? nk; Kitbn bilmiyor ki inancn, hal ve hareketlerini ona gre lp-bisin, kendisine bir yn tayin etsin, doruya ulasn! Yanl iaretlenmi cetvelle doru lm yaplr m? Bozuk terzi ile doru tartm olur mu? arpm tablosunu yanl ezberlemi olan bir kimse problemleri doru zebilir mi? Yanl bilgi ile doru adrese varlr m? Kitbn tanyarak, Cennet ynn gsteren pusulaya kavuamam bir kii de bocalamalar ierisinde saa sola kouturup durur da, bir trl rotasn dorultamaz! Kurn Allhn istedii gibi tanmayan, iindekilerden genel hatlaryla haberli olmayanlar; lhlarn, Rablerini bilmez, Dinlerini bilmez, mn bilmez, nkr bilmez, Tevhdi bilmez, irki bilmez, nsan tanmaz, Kendilerini tanmaz, Toplumlarn tanmaz, Dnyy tanmaz, Devleti tanmaz, Hukku tanmaz, Evreni tanmaz, Ahlk tanmaz,

28 Adleti bilmez,

Alev slm lmihli

Zulm bilmez, zgrl bilmez, Klelii bilmez, Gemii bilmez, Gelecei grmez, Hibir siyasal, sosyal, ekonomik ve psikolojik vs. olaylar da gerektii ekilde deerlendiremez, kavrayamaz, srekli yanla der, serseri mayn misli dolar, birilerinin kuyruu ve kr bir takipisi olur, bir mr heb ederek hak ettiklerine kavuurlar, sonra da; Ver elini haydi atee! Kurnn ierdii konular; 1.nanlmas gereken mn esaslarn bildirir. 2.bdetlerin niin ve nasl yaplmas gerektiinin temel prensiplerini verir. 3.Dny ileri ve hiretle ilgili hkmler, yasalar ihtiv eder. 4.Ahlk ile ilgili ilkeleri aklar. 5.lme nem vermeyi, her eyi Rahmn akl, mantk ve sa duyu erevesinde deerlendirmeyi tleyen yetleri ierir. 6.Gemi toplumlarla ilgili aklamalarda bulunarak gelecee nasl yn verilmesi gerektiinin ip ularn verir. 7.Ferd, ailev ve devlet-toplum dzeninin madd ve manev ynden salkl yrmesi iin genel plan ve programlar ierir. Ayrntlarna girmediimiz bu konularn ieriinde, acaba zamanmza hitap etmeyen hkmler, devrini doldurmu, geerlilii bugn iin szkonusu olmayacak kurallar var mdr? Varsa nelerdir? Mslman-Alev; Kurna bir btn olarak mn eden insandr. Mslman-Alev; Kurn evrensel bir kitap olarak kabul eden kimsedir. Mslman-Alev; Kurn trihe hapsetmeyendir. Mslman-Alev; Kurn- Kermi zaman ve mekan st bilendir. Mslman-Alev; Kurn aa deil, a Kurna uyarlamaya alandr.

29

Ehl-i Beyt yolu

Mslman-Alev; Kurn sadece gemiin deil, her dnemin yegne bavuru kayna olarak grendir. Mslman-Alev; Kurn- Kerm hkmlerini insanlar tarafndan yazlm-yaplm yasalar, kanunlar gibi zaman getike eskiyen yasalarhkmler toplam olarak deerlendirmeyendir. Mslman-Alev; Allhn, gemii bildii gibi gelecei de hakkyla bildiine inanan, kullarna da lmsz ve kalc hkmler indirdiine mn eden ve Kurn buna gre kabul edendir. Bu tanmlara gre; Mslman-Alev olmakla eref duyan bir kimsenin Kurn- Kerme yaklam ne ekilde olmaldr? Kurndaki filan hkm bugn geersizdir. diyebilir mi? Biz bugn gryoruz ki niceleri; Mslmanm-Alevyim. dedikleri halde, Kurnn bir ok emir ve yasaklarn ad bulmakta, MslmanlAlevlii kimseye kaptrmamakta ve mangalda kl brakmamaktadrlar! Bunlara ne demeli? Biz mi Mslmanl-Alevlii yanl biliyoruz? Onlar m yanl biliyorlar? Ya da doru biliyorlar da halk kandrmaya alarak iki yzllk, mnfklk m yapyorlar? Veyahut Allh m indirdii Kitbn Kymete kadar geerli olacan bildirmek suretiyle (h) yanl yapmtr, ad hkmleri insanlara yklemitir? -Szm onlara- Kimi ilerici ve ada geinen, duruma gre hem Mslman-Alev, ya da Mslman -Snn olduunu iddia eden ve de Kurnn birok emir ve yasaklarn ad, uygulanamaz, ilkel, gereksiz ...vs. bulanlarn gznde, Kurnn hangi emir ve yasa zamann doldurmutur? Allh ve Peygamberini sevme emri mi? Vakit namazlarn klma emri mi? Farz orucu tutma emri mi? Abdest alma emri mi? Zekat verme emri mi? Hacca gitme emri mi? mmet olma emri mi? Nikahlanarak evlenme emri mi? Boanma durumunda Allh ve Peygamberin buyruklarna uyma emri mi? Miras datm emri mi? Sznde durma emri mi? Haram eyleri yememe emri mi? l ve tartda hile yapmama emri mi?

30

Alev slm lmihli

Zlimlere kar olma emri mi? Emnetleri ehline verme emri mi? Alacak verecekleri yazma emri mi? Hrsza Kurndaki cezy uygulama emri mi? Zin edene verilmesi gereken cez emri mi? Haksz yere adam ldrene, ya da yaralayana takdir edilen ksas emri mi? Bayanlarn ve erkeklerin Kurna uygun giyinme emri mi? Kul hakk yememe emri mi? Sabrl olma emri mi? Allh yolunda sava emri mi? vs. Yalan ve yalan yere yemin yasa m? nsanlara iftir etme yasa m? Kurnda belirtilen kiilerle evlenme yasa m? Rvet yasa m? ki yasan m? Fiz yasa m? Kumar yasa m? Puta tapma yasa m? Gybet, dedi kodu, gsteri yapma, kendini beenme, israf yasa m? vs. Evet, bunlarn hangisi zamann doldurmutur ve bugn iin bir anlam ifde etmez? Allh ya da Peygamber; Ey Mslmanlar! Kurndaki u yetlerin hkmne filan yzylda uymayabilir, onlar yrrlkten kaldrabilirsiniz(!) mi buyurmular? Bir ksm kimseler bu saydklarmz ierisinden baz emir ve yasaklarn balayclnn kalmadn savunmakta, bunlar ada deil, ilkel bulmaktalar. Onlara soruyoruz? ada bulmadnz hkmlerin yerine uyulmasn istediiniz hkmler neler? Ve onlar kime gre ada? adaln ls olarak neyi alyorsunuz? Niin sizin l olarak aldnz eyi dier insanlar da kabul etsinler? Bu zorunluluk nereden geliyor? Siz Kint yaratandan daha m iyi biliyorsunuz, insanla neyin fayda neyin zarar getireceini? Yoksa sizler, insanlar kendi emir ve yasaklarnza uymaya ve Allhn yasalarndan uzaklamaya aran zamanmzn Firavunlar, Nemrutlar, Eb Lehebleri, Yezitleri... olmayasnz?

31

Ehl-i Beyt yolu

Sahi, bizlerin rettii bir ok rnn son kullanm tarihi var. Ve o tarih dolmad mddete o rnn kullanlmas bir saknca dourmuyor ve hatt israf olmamas iin kullanlmas gerekiyor. Kurnn da bir btn olarak son kullanm tarihi kymet gn olduuna gre, nasl olur da bir Mslman son kullanm tarihi gememi bir Kitabn baz hkmlerinin devrini doldurduunu savunabilir? u u hkmler, yetler eski dnemler iindi, bize hitap etmiyor(!) diyebilir? Eer bu bir cehlet ise uyaryoruz. nk Mslman, Mslman uyarr. Cehlet deilse ihnettir, bunu da cmle lem bilsin istiyoruz. yle ki bu grte olanlarn ne slm dni ile, ne Mslmanlkla ne de Alevlikle-Snnlikle bir yaknlklar-ilikileri yoktur. En iyisi yzlerindeki maskeyi indirsinler ve gerek kimliklerini ve yeni dinlerini ortaya koysunlar! Kendilerinin eytnizm isimli ilh olmayan bir dnin mensubu olduklarn tirf etsinler! Ne kendilerini kandrsnlar, ne de bakalarn! Kurn- haytn dnda tutma yntemleri nelerdir? Kurn haytn dnda tutma abalar her zaman olagelmitir. Bu abalar; Kurnn bazen ak, bazen gizli dmanlar, bazen de chil dostlar tarafndan ortaya konulmutur. Kurnn ak dmanlar; Allhn kfir adn verdii kimselerdir. Onlar Kurnn toplum yaamndan uzakta tutulmasn avazlarnn kt kadar bararak dile getirirler ve derler ki; nsanolu iin bu ada dnin, kitbn, peygamberin vs. ne nemi var? Akl tek bana yeterlidir! Biz gelimeyi, ilerlemeyi, topluma dzen vermeyi, hukuk anlayn, ahlak vs. vahyin retileriyle deil, pozitif bilimin ve akln nclyle renir ve uygularz! vs. Bunlara syleyecek pek fazla szmz yok. Onlardan ak szl olanlar zaten kendilerinin Mslman olduklarn iddia etmiyorlar. Biz de diyoruz ki; sizin yolunuz size, bizim yolumuz bize. Allh sizi hak yola dndrsn, ya da sizleri hak ettiinize kavutursun! Kurnn gizli dmanlar da; Allhn Mnfk adn verdii guruptur. Bunlar pirincin iindeki beyaz ta gibidirler. Farkna varmazsanz en byk zarar bunlardan gelir. Bunlar koyun postuna brnm kurtlardr. Srye daldlar m bir daha ba edemezsiniz. Bunlar ne derler?; Efendim biz de Mslmanz elhamdlillh, Kurna da sonsuz saygmz var(!), bizim de babamz, dedemiz hac, hoca, eyh, dede, ocakzde... Kurnn ahlk ile ilgili hkmlerine bir diyeceimiz de yok. nsanlar namazlarn klsnlar, orularn tutsunlar, ferd ibdetlerini yapsnlar, onlara karmak kimin neyine(!) Fakat...

32

Alev slm lmihli

Kurnda yer alan toplum dzeni ile ilgili emir ve yasaklar, giyim kuamla ilgili hkmler, miras, ceza, evlenme-boanma dzenlemeleri, ksacas erat-hukk denilen uygulamalara gelince... bunlar biraz ad(!). Bunlara yeniden bir eki dzen vermek gerekir. Herkes giyim-kuamn, ticretini, yeme imesini, elencesini, eitimini, kamu ilerini vs. ilgililerin dzenledii gibi yapmal(!). Cez sistemi de hukukularmzn(!) belirledii gibi olmal(!). Kimse bunlarn Kurna uygun olmasn istememeli(!). nk, dnin bu ve benzeri konulardaki emir ve yasaklar zamanmz insannn kabul edemeyecei tarzda kabadr, eski zamanlar iin geerlidir. Dileyen bu konulardaki yetleri istedii kadar okusun, sevbn alsn, ama topluma uygulamaya gelince...hop dediiiiiik... vs. Bunlara ne diyelim? Dnce, inan ve yaantlarnn hayrlarn(!) grsnler. Ancak, sammi olarak Mslmanm-Alevyim. diyenlere syleyeceklerimiz var; Yukardaki inan ve grte olanlar iyi tansnlar, aldanmasnlar, onlarn takipileri olmasnlar, bunlar da Mslman-Alev kimlii ierisinde grmesinler. Bu tiplerin camiye, cumaya, ceme, cemaate gitmelerine, oru tutmalarna, dindar grnts altnda bulunmalarna bakarak yanlgya dmesinler. Dostlarn, dmanlarn tansnlar ve gaflet uykusundan uyansnlar. Kurnn chil dostlar; Bir de Kurnn dostu olduklar halde, chilliklerinden Kurn dmanlar ile ayn sonular getiren uygulamalar peinde olanlar var. Bunlar; Kurnn yazsn, kadn, okunmasn, yazlmasn vs. kutsallatran, ancak Onu toplum hayatna yn veren bir yasalar manzmesi olarak bilmeyenlerdir. Verin bunlarn eline Kurn; Mbrek gnlerde ve gecelerde okusunlar, bol bol hatim indirsinler, allarda okusunlar, yarmalarda okusunlar, Kitab ykseklerde tutsun, psn, evlerinde bulundursunlar, camide ve benzeri bir yerde yank sesli birinden dinleyip kendilerinden gesinler, llerinin ruhlarna, hastalarnn zerine okuyarak flesinler... hepsi bu! Senden iyi Mslman yok. Yeryznde Mslmanl senden iyi yaayan da yoktur vallhi(!) Evet... Kurn bunlardan ikayeti! Kurn bunlardan davac! Bunlar Mslmanlarn yz karas! Bunlar her ne kadar kt niyetli deillerse de, sonu itibriyle Kurna yaklamlar dier iki guruba ok yakn! Bunlar Peygamberinin, Ehl-i Beytin yzlerine nasl bakacaklar? Kitabn nedir? sorusuna ne cevap verecekler? nsan Kitbn tanmaz m? Mslman, Kitabnn gnderili amacn renerek o amaca uygun hareket etmez mi?

33

Ehl-i Beyt yolu

Onlara da diyoruz ki; Allh akna, Peygamber akna, Ehl-i Beyt akna Kurn akna; Kitbnz tanyn, gnlk dnya menfaatine kaplmayn, chil kalmayn, Kurna ve Mslmanla glge drmeyin, kendinizi ve gelecek nesillerinizi tehlikeye atmayn. Allhnz, Peygamberinizi, Allhn Vellerini, dostlarnz gcendirip, eytan ve dmanlarnz sevindirmeyin. Grld zere ok gurup insan, bilerek veya bilmeyerek, iyi niyetle ya da kt niyetle Kurn rafa kaldrma durumunda. Bu yntemler bazen kabaca, bazen de kibarca ve tereyandan kl ekercesine uygulanmakta. Peki bu yntemlerin en tehlikelisi hangisi? Cevap; Hangi yntem dierinden daha az tehlikeli ki? Hepsi birbirinden baya! Okuma ynnden; Kurn- Kerm, dier kitaplara benzer mi? Gnmzde hemen her insan hayatnda bir ok kitap okur. Hi kitap okumayanlarsa konumuzun dnda. Dolaysyla okunulan kitaplar insanlara kitap okuma ve anlama noktasnda da yardmc olurlar. Her kitabn da kendine has bir okunma teknii vardr. Ancak bu teknik yaklam birka tr gemez. Efendim, bir roman giri, gelime, sonu vs. gibi blmlerden oluur. Bir fikir kitab da aa yukar ayn ekildedir. Bir ders kitabnn ise durumu biraz daha farkldr. Konular tek tek ele alnarak ilenir, sonuca varlr. Psikolojik ve felsef bir kitap belki biraz daha farkl ele alnp okunur. iir kitab da kendine uygun bir tarzda okunur. Peki, Kurn nasl okumal, nasl anlamal? Kurna, bir roman gibi mi yaklamal? Kurn bir felsef kitap gibi mi okumal? Kurn bir fikir kitab gibi mi grmeli? Kurna iir kitab gibi mi bakmal? Kurn bir hukuk kitab gibi mi deerlendirmeli? Kurn okumada bir batan girip sondan m kmal? Ya da Kurnn kendisine has bir okunma ekli mi olmal? Kurn az ok tanmaya alan bir kimse unu hemencecik fark eder. Kurn okunmas ve anlalmas ynnden hibir kitaba benzemez. Ne aralardan birka yet okursanz tam doru bir sonuca ularsnz! Ne de batan baa bir roman gibi okursanz doru bir ey yapm olursunuz! O zaman ne yapmal? Ltfen ileri sayfalardaki;Kurn anlamada nasl bir metot takip etmeliyiz? blmn dikkatlice okuyunuz!

34

Alev slm lmihli

Kurna irk komak ne demektir? Allha irk komak ne demektir? sorusunu anladk da, Kurna irk komak da ne demekmi? demeyin. Belki byle bir soruyla ilk defa karlamakta ve armaktasnz. Fakat bilin ki; nsanlar Allha irk kotuklar gibi, Kurna da irk komakta ve hem de bunu bazen dindarlk adna yapmaktadrlar. Nasl m? Bir mezhebe, Bir tarkata, Bir cemate, Bir siys toplulua vs. mensup olan insanlarn sevip balandklar liderleri, nderleri, limleri, eyhleri, dedeleri, efendileri var. Bir de onlarn baucu kayna bildikleri, el stnde tuttuklar, srekli okuduklar kitaplar var. Bu kitaplarn hi birisi ne Allhtan, ne de Peygamberden bizzat onay alm, doruluklar tasdik edilmi eserler deiller. Bunlarn yazarlar da yanlma ihtimalleri bulunan birer beerdirler. Dolaysyla yazlanlar ierisinde hatal olanlar, Kurnla uyumayanlar, Peygamberin gvenilir snnetlerine aykr denler olabilir. Mslmana bu durumda den grev sevip sayd kiinin Kurna ve Snnete aykr grlerini reddetmek, Allhn kitbndan yana tavr koymaktr. Deil mi? Peki; Bizim insanlarmzn birou ne yapmakta? Efendilerini gcendirmemek, mezheplerinin grne aykr dm olmamak, eyhlerinin manev yardmlarndan(!) uzak kalmamak, limlere saygszlk(!) etmi bulunmamak, siys yapda aalarda kalmamak ve dlanmamak vs. iin Kurnn dediklerini bir tarafa kibarca itivermekte, sevdiklerinin dediklerine balanmaktalar! Kurn- Kermi anlama yolunda mrlerinin bir yl-ay-haftas-gn, hatt saatini... bile ayrmayanlar, efendilerinin, liderlerinin, eyhlerinin, statlarnn, dedelerinin kitaplarn, eserlerini ise ellerinden brakmamaktadrlar. Sabah oku, akam oku, gndz oku, gece oku, yat oku, kalk oku, bitir bitir tekrar oku, olmazsa ezberle... Bir ztn kitabndan bir gr beenmediniz ve eletirmeye mi kalktnz? Kurna uymayan yerlerini mi sylediniz! Allh etmesin! Hemen aznzn payn alr, cehennemlik ilan edilirsiniz! Cevap hazr; Siz kim oluyorsunuz da bizim hocamzn, eyhimizin, dedemizin, liderimizin, stdmzn yanln bulabiliyorsunuz? Bir kimseyi tenkit etmek iin en azndan onun seviyesinde olmak lazm(!). Siz daha elifi, beyi bilmiyorsunuz kalkm bir de

35

Ehl-i Beyt yolu

limlerin hatasndan sz ediyorsunuz(!). Kurna aykr gibi grdnz yerler aslnda aykr deildir, vardr onun bir hikmeti(!) de siz bilemezsiniz. Eer byle yapmaya devam ederseniz arplr, bir belaya urarsnz(!). Aklnz banza toplayn. Biz kim, Kurn anlamak kim? Bizler Kurn Arapasndan belli zamanlarda okuruz. Hayatmza yn vermek iinse byk ztlarn, limlerin kitaplarndan faydalanrz. Onlar Kurn okurlar, anlarlar bize kitaplarnda anlatrlar. Bizim neyimize Kurn anlamaya almak?... vs. Yani, bu adamlarda var olan; Hem kolayclk, hem armut pi azma d. anlay, hem kendilerine gvensizlik, hem efendicilik, statlk, hem kr krne taklitilik, her eyden de nemlisi Kurnla tanmaktan korkma hastaldr. Yukarda szn ettiimiz yaklamlar hayal mahsul olarak yazdmz eyler deil. Bunlar bir ok Mslmanm. diyenin syledikleri szler ve uyduklar pratiklerdir! (Maalesef) imdi soruyoruz; Bir beer tarafndan yazlm kitab tartmasz bilmek, eletirilmez kabul etmek, onu Kurna e komak deil midir? Her hangi bir eserin Kurna aykr grn savunmak, onda hikmetler aramak ve o gr reddetmemek o eseri Kurna irk komak olmaz m? Allhn Kitabn hayatnda bir kez olsun anlayarak batan baa okumayp da, bilmem kimlerin kitabn dnp dolap okumak, okutmak, baucu kitab edinmek o eserleri Kurna irk komak saylmaz m? irkte ne demek? irkte biraz olsun denklik vardr! irkten de te Kurndan stn grmek olmaz m? Demek ki biraz dikkat edilecek olursa, grlr ki bir ok kimse bilerek ya da bilmeyerek baz kimselerin eserlerini Kurna e gibi grmekte, Kurndan daha stn gibi deerlendirmekte ve tehlikeli bir konuma gelmektedirler. Oysa bir Mslman, nce kendisinden hesaba ekileceine inand Kitbn iyi tanmal, bilmeli, renmeli, okuyacaksa en fazla Onu okumaldr. Bir de, yneticiler tarafndan dier insanlara uymalar emredilen bir takm yasalar, kanunlar, ynetmelikler var. Alm-satm, miras, yeme-imeyi, evlenmeyi-boanmay, eitimi-retimi, cezalar vs. ksacas hayatn hemen her alann tanzim eden ilkeler var. Bu ilkeler de belli kitaplar, dergiler, genelgeler vs.de yazlm ve uygulanmakta. Bunlara uyanlar da, uygulayanlar da Mslman olduklarn iddia etmekteler. Ve grnen o ki bu yasalar

36

Alev slm lmihli

hazrlanrken Kurn hkmleri, Peygamberimizin @ gvenilir snnetleri ve Ehl-i Beytin temiz sreti l alnmamakta. Bu durumda, Kurna ve Snnete aykrlklar apak olan hkmleri kabul ederek uymak, hem Allha ve hem de Kurna irk komak olmaz m? nce kendimizden balamak zere evremize bir bakalm! Kimler; nelere, kimlere, ne adna ve ne zamandan beri uymakta ve buna ne mazeretler bulmaktalar? erate aykr olarak ekillenmi bir devlet dzeninde; Yrrlkteki hukuk mu Kurn hukku? Uyulmakta olan giyim-kuamla ilgili emirler ve yasaklar m Kurna uygun? Sululara verilen cezlar m Kurnn bildirdii cezlar? Evlenme boanma sistemi mi Kurna gre mi dzenlenmi? Eitim mi Kurnn hedefleri dorultusunda? Yasaklar ve serbestler Kurn- Kerm llerine gre mi belirlenmi? vs. vs. Hayr, hayr, hayr... Yz binlerce hayr! Milyonlarca hayr! O halde; Biz neyiz? Kimiz? Yoksa birileri yazdklar, kardklar yasalar bizlere kabul ettirmekle, hissettirmeden bizleri Allha-Kurna irk koturmular da haberimiz mi yok? Kim bilir? Belki de! Bu irk hastalna yakalanm olanlarn acilen tedvi grmeleri, Kurnla yaknlklarn tekrar gzden geirmeleri, sevip saydklarnn kendilerini Allhn azbndan kurtaramayacan bilmeleri gerekir. Btn bunlar da Kurnla iyice bir tan olmaktan, kendilerini ve amellerini sorgulamaktan ve Kurn tartsyla tartmaktan geer. Kurna irk koanlarn slm nazarndaki durumlar nedir? Kurna irk koma hastal tedavi edilmez ise ebed lm ve ykm getirir, insan bilinen adrese ulatrr. Adres; C?H?N?E?. Kurn anlamada nasl bir metot takip etmeliyiz?

37

Ehl-i Beyt yolu

Kurnn kendine has bir okunma ve anlalma metodu vardr ki, ana hatlaryla aadaki maddeler halinde sralanabilir; Kurn, hakkn vererek okumal, okumada ok yava ya da ok hzl olmamalyz. Kurn okumak iin en uygun zaman ve mekan semeli. Olur olmaz yerlerde ve zamanlarda okumamalyz. nk rasgele okumak insan istedii sonuca ulatrmaz. Bu zaman ve mekan ise, her insan kendi iinde bulunduu psikolojik hali ve durumuna gre belirler. Kurn anlamak niyetiyle okumalyz. Kurn Allh ile sohbet ediyormuasna okumalyz. Kurndan anladmz uygulamaya geirme niyetinde olmalyz. Kurn tekrar tekrar okumal ve Onunla irtibt kesmemeliyiz. Kurnn belkemii saylabilecek temel kavramlar zerinde aratrmalar yapmal ve onlarn ieriini renmeliyiz. (Tevhid, irk, kfr, din,
ibdet, ilh, Rab, tt, slih amel, mn, slm, adlet, zulm, vel, takv... vb.)

Kurn manasn dnerek okumalyz. Kurn kendi btnl ierisinde okumalyz. yetleri tamamyla birbirinden bamsz ve kopuk olarak ele almamalyz. Kurn zaman zaman cemaat halinde ders yaparak okumal ve anlamaya almalyz. Fert veya cemaatla yaplan derslerimizde, sreleri indirili srasna gre veya tertip srasna gre ya da bir konu ile ilgili tm yetleri ele alarak okumaya, anlamaya almalyz. Anlamaya altmz yet veya sreyi, Mekkede mi, Mednede mi indirildiini gz nne alarak deerlendirmeliyiz. Sre veya yetin sonunda, verilmesi istenen ana fikri zet balklar halinde karmalyz. Sredeki emir, yasak ve dualara dikkat etmeli, gereken mesajlar almaya almalyz. Sre veya yette yalnzca Peygamberimizi @ balayc hkmler olup olmadna dikkat etmeliyiz. Srede tantlan, mminlikte ve kfirlikte nde gelen ahsiyetlerin zelliklerini kavramal, onlarn gnmzdeki uzantlarn ve benzerlerini grmeliyiz. Kurnda anlatlan olaylar, verilen tipleri iyi anlamaya almal, onlardan btn zamanlara ynelik mesajlar almalyz.

38

Alev slm lmihli

Kurndaki misaller ve benzetmelerin vermek istediinin ne olduu dnmeliyiz. Kurn anlamaya alrken her trl nyarg, banaz anlay, mezhep, tarkat ve cemaat taassubundan uzak kalmalyz. Kurn ilk okuduumuzda anlayamadmz yerler iin baka meallere de bakmalyz. Farkl meallere baktmz halde iinden kamadmz, anlalmas g olan yetler olursa, gvenilir birka tefsre bavurmal, akla, manta, bilimsel verilere ve evrensel ilkelere en uygun aklamalar yaplm tefsirin aklamalarn tercih etmeliyiz. Kurnda geen mecz ifdeleri, anadilimizdeki mecaz kelimeleri de dikkate alarak doru anlamaya gayret etmeliyiz. (Allhn eli deyimini-Devletin
eli ifdesi nda anlamak gibi..)

Kurnda yer alan namaz, abdest, oru, hac, vs. gibi ibdetlerin uygulamalarn mmknse Peygamberimizin Snneti ve Ehl-i Beytin aklamalar aracl ile renmeli, yoksa gvenilir Ehl-i Beyt yolunun fkhilmihl kitaplarna bavurarak yerine getirmeliyiz. Kurn anlama almasnda asl sabrsz olmamal, yava fakat emin admlarla almamz devam ettirilmeliyiz. Kurn- Kermi en iyi ekilde anlayabilmek iin Peygamberimizin @ de haytn okuyup bilgi shibi olmalyz...vs. Bu kadar youn ve yorucu olacan dndmz ura ile Kurn anlayacaksak bu i bize gre deil dememeli. Bir ie balamak onu bitirmek, ya da yarlamak demektir. Belki her insan yukardaki aklamalarmza gre Kurn anlama ve yaama almas yapamayabilir. Bu kimseler, hi olmazsa bir mealden faydalanr, Kurn anlamaya alrlarsa, inanyoruz ki bulunduu durumu daha iyi kavramaya balar, samimiyeti orannda ok faydal sonular elde ederler. Ve kendilerini Kurn aynasnda seyrederek ne olup olmadklarn renirler. Evet... Kurn tanmann formllerini aldk, daha neyi bekliyoruz? Hl;Kurn tanma ve yaama almas yapma zaman gelmedi mi? Haydi; Bismillh!

39

Ehl-i Beyt yolu

SNNET Ehl-i Beyt yoluna gre snnet; eratn temel dayanaklarndan ve Mslmanlar iin balaycl olan kuvvetli esaslardandr. Kurn- Kermde yer alp da herkesin anlayabilecei ekilde ak olmayan hkmler, O Kitbn asl retmenleri olan ztlar (ki banda peygamberimiz @ gelir) tarafndan sz ve pratik ile aklanm ve bunlar snneti oluturmulardr. Nasl ki Kurnsz bir slm dnlemezse, Snnetsiz de bir Kurn-slm elbette dnlemez. Kurnn, gerek ve tartlmaz muallimleri olan Ehl-i Beyt @ ve Oniki mm efendilerimizin @, kendilerinden sdr olduklar sbit olmak artyla her sz ve davranlar snnettir ve biz Ehl-i Beyt taraftar Mslmanlar iin hccettir ve kable yandr. Ehl-i a da denilen Ehl-i Beyt mektebi mensuplarna, stlh olarak deilse bile kelime anlam itibriyle Ehl-i Snnet de denilebilir ve hatt gerek Ehl-i Snnet, Ehl-i adr denilse, mblaa edilmi olmaz. Kurn ve Snnetin nemi ile ilgili olarak; mmet semsnn yldzlarndan mm Ms Kzm @ buyurdular; ...Her ey Allhn Kitbnda ve Nebnin snnetinde mevcuttur.19 Altnc hak mm Cafer Sdk @ buyurdular; Her ey Kurna ve Snnete dndrlr. Her hangi bir hads(!) de Allhn kitbna uygun deilse, o, uydurma bir szdr. (hadistir)20 Ehl-i Beyt mmlar olan Oniki mmlarn sz ve uygulamalarnn snnet kapsamnda grlmesinin sebebi de udur ki; Yce Allh Kurn- Kerminde; Allha itat ediniz, Resle itat ediniz ve sizden olan Ulul-Emre de... [Nis (4): 59] buyurmakla, Ulul emre itat da mutlak olarak zikretmektedir. Reslullh (s.a.a.) da bu ztlarn kimler olduklarn beyn etmi ve bizlere kendisinden sonra Oniki Emrin (Halfe-mm)

Kuleyn: Usl-u Kf: c: 1 sh: 80 lmin fazileti kitb, Fur-u Kf: c: 6 sh: 58, 60, Tehzb: c: 8 sh: 55, stibsr: c: 3 sh: 288 20 Kuleyn: Usl-u Kf: c: 1 sh: 89 lmin fazileti kitab
19

40

Alev slm lmihli

geleceini haber vermitir.21 Biz de bu ve benzeri rivyetlere dayanarak, Oniki mmlara @ uymann, Reslullha (s.a.a.) uymak, dolaysyla, Allha da itat etmek olduuna inanmaktayz. Zr Onlar @, Reslullhn (a.s.) Rid halfeleridirler. mm Cafer Sdk @ buyurdular; Benim szm, babamn szdr, babamn sz, dedemin szdr, dedemin sz, Hseyinin @ szdr, Onun sz, Hasann @ szdr, Hasann @ sz, Emrl mminn Ali @ nin szdr, Alinin (a) sz, Reslullhn szdr, Reslullhn hadsi (sz) de Allhn kavli (sz) dr.22 Demek oluyor ki; bu k kaynaktan yaylyor, bu sznt kaynaktan szyor, bu nehrin suyu saf olarak kaynaktan coup akyor. Nebnin (a.s.) vrisleri, Nr-u Ahmed (a) ile nurlanm, Lisn- Mustaf (a) ile kelm ediyorlar. Kendiliinden, nefsn ve hev sylemiyorlar. Vris-i Enbiy olan Oniki mmlarmz (a.s.) Nr-u Nebyi, lm-i Nebyi ilh bir inm ve ikrm olarak membandan ve mtekiben birbirlerinden almakla keml-i ilim ve ahlka ship oluyorlar. yle ki, mmlarmzn (a) her birisi, Peygamberimiz (s.a.a.) onlarn zamannda yaasa idi, nasl konuur, nasl yapar, nasl davranr, nasl bir mcdele metodu seer, sorunlar nasl zer idi ise, onlar da yle yapyorlar ve yaptklar da snnet hkmne geiyor. Biz Ehl-i Beyt yolu yolcular, Hz. Peygamber efendimizin (a.s.); Kim benim adma yalan konuursa cehennemdeki yerine hazrlansn.23 hads-i erfi gereince O yce Resle (a.s.) ve Onun nrundan feyizlenen Ehl-i Beyt mmlarna (a) yalan isnt edilmesine iddetle kar olmuuz ve bylesi hallerden de n yce Allha snrz. Ve yine; O gzeller gzeli Efendimizin (a.s.); Her bidat dallettir, her dallet de cehenneme gtrr. 24 Ve yine; Onlar ki ahbr ve ruhbn (din adamlarn) Allhtan gayr Rabler edindiler... [Tevbe (9): 31] yeti sorulduunda mm Cafer Sdkn @;Vallhi onlar, din adamlar iin ne oru tuttular, ne de namaz kldlar. Onlar din adamlarna ibdet etmediler, din adamlarna ibdete arlmadlar. Ancak, din adamlar onlara helli harm, harm da hell kldlar, onlar da din
21 Sahh-i Buhr: Kitbul Ahkm: 51. Bb c:8, Sahh-i Mslim: had. no: 1821..., Snen-i Tirmizi: had. no: 2223, Snen-i Eb Dvd: had. no: 4279, 4280, Msned-i Ahmed bin Hanbel: c: 1 sh: 398, 406, c:5 sh: 86-89, 90, 92, 94-101, 106-108, 22 Kuleyn: Usl-u Kf: c: 1 sh: 68, eyh Mfid: El-rd tercm: sh: 327 23 Usl-u Kfi: c: 1 sh: 80, Men l yahduruhul fakh: c: 3 sh: 372, c: 4 sh: 264 24 Men l yahduruhul fakh: c: 2 sh: 88, c: 3 sh: 374,

41

Ehl-i Beyt yolu

adamlarna bu hkmlerinde tb olmak sretiyle, farkna varmadan, uursuzca ibdet etmi ve onlar Allhtan gayr Rabler edinmi oldular. 25 eklindeki aklamasnn farknda olarak, bizlere ulaan rivyetleri, Kurn mihengine vurup, Kurn szgecinden geirerek rehber ediniriz. Ve kabl ederiz ki; Canlar cn Reslullh @;Ey insanlar! Benden size ulatrlan hadsler Kurna uygun ise onu ben sylemiimdir. ayet Kurna aykr szler benim azmdan nakledilirse, bunu biliniz ki ben Kurna aykr sz sylemem.26 buyurmu, mm Cafer Sdk @ da;Btn rivyetleri Kurn mihengine vurunuz. Ona uygun olanlara sarlnz. Kurna ters denleri ise reddediniz. Zr, ne Reslullh (s.a.a.v.) ne de biz Ehl-i Beyt, Kurna aykr szler sylemeyiz.27 buyurmulardr. Ehl-i Beyt mektebinde snnetin kendisinden alnaca, hads-i erf kitaplarndan bazlar unlardr: 1. Usl ve Fur-u Kf: Eb Cafer Muhammed Kuleyn 2. Men l yahduruhul Fakh: Eb Cafer Sadk Kumm 3. Tehzb: Eb Cafer Muhammed b. Hseyin Ts 4. stibsr: Eb Cafer Muhammed b. Hseyin Ts28 5. Bihrul Envr: Muhammed Bkr Meclis 6. Vesil a: Allme Hurrul ml 7. Nehcl Bela (Hz. Alinin hutbeleri): Seyyid Radyy 8. Tuhaful Ukl: Hasan b. Ali Harrn 9. Sefnetl Bihr: eyh Abbas Kumm 10. Mstedrekl Vesil: eyh Abbas Nri ...vb. Ad geen kaynaklar ve daha niceleri snneti anlama ve yaamada bavurulacak kaynaklar olmakla birlikte, elbette ki Kurn- Kerm gibi ilh koruma altnda olan eserler olmayp, baz anlalmas mkil olan rivyetler hadis usl ilmi renmek sretiyle kavranabilir, anlalabilir, iin ehlinden sorularak ilgili konularda bilgi edinilebilir.29

Usl-u Kf: c: 1 sh: 68, 69 Usl-u Kf: c: 1 sh: 89 27 Usl-u Kf: c:1 sh: 9, 88, 89 28 Bu drt kaynak iin Ktb- Erbea (temel drt kaynak eser) denilir. 29 Hseyin Htem: Temel kaynaklardan yararlanmada yntem.
25 26

42

Alev slm lmihli

Ehl-i Snnet kardelerimizin de temel hads kaynaklar olarak kabul ettikleri ve zaman zaman biz Ehl-i Beyt yolu ballarnca da bavurulan eserlerden bazlar ise unlardr: 1. Sahh-i Buhr: Buhr 2. Sahh-i Mslim: Mslim 3. Snen-i Tirmiz: Tirmiz 4. Snen-i Eb Dvd: Eb Dvud 5. Snen-i Nes: Nes 6. Snen-i bni Mce: bni Mce30 7. Snen-i Drim: Drim 8. Snen-i Ahmed: Ahmed b. Hanbel 9. Snen-i Beyhak: Beyhak 10. Muvatta: Mlik b. Enes 11. Mstedrek: Hkim Nbur 12. Kenzul Umml: Muttak El Hind ...vb. CM cm; Ehl-i Beyt mektebinin temel kaynaklarnda yer alan rivyetlerin bir konu zerindeki ittifk ve gr birliidir. Bu ekilde, zerinde Ehl-i Beytin nderlerinin ittifk ettikleri bir konu elbette ki genel olarak slmn dier mekteplerinin de bir ok grleri ile uyum ierisinde olmaktadr. Gerek anlamda, slm bir ok meselenin teferruatnda deilse bile, asllarda tm Mslmanlar arasnda gr birlii (icm) vardr. Ve bu, gn kadar ak ve nettir.31 AKIL Akl; Kurndan, snnetten ve icmdan bir dell olmad zaman kendisine ba vurularak, hkm kartmaya yarayan delillerden birisidir. Ancak, akln bilgi elde etmesi ve bir takm hkmler karabilmesi, bz sonulara varabilmesi iin de nakil ve rivyetlere ihtiya vardr.
Bu alt kaynak iin Ktb- Sitte (temel alt kaynak eser) denilir. Geni bilgi iin bak: M. Eb Zehr: mm Cafer Sdk: sh:399, Trkiye Diynet Vakf slm Ansp: c:7 sh:8..vb.

30 31

43

Ehl-i Beyt yolu

Essen akl; mm Cafer Sdkn @ buyurduu gibi; Kendisiyle, Rahmn olan Allha ibdet edilen ve cennet kazanlan eydir.32 Ehl-i Beyt mektebinde, eytnn egemenliine girmi bir kalbe komu olan ve kt niyeti kendine klavuz edinmi, fesda uram bir akl(!) ve sorumsuzca, btl yol ve amalarla yaplan bir kyas(!) geersizdir ve bunun ad da eytniyet dir.33 Allhn Resl Muhammed @ buyurdular;Ey Ali! Cehletten daha iddetli fakirlik, akldan da daha dim zenginlik yoktur.34

Btn ilimlerin kayna; Kurn, Snnetin de kayna; Ehl-i Beyttir.

EHL- BEYT MEKTEBNDE NAN VE AMELLERLE LGL TEMEL PRENSPLER

DNN ESASLARI (USL- DN) HAKKINDAK NAN

Ehl-i Beyt mektebine gre, dnin be temel prensibi vardr. Ve bunlara, bu yola mensp her Mslman itikd etmelidir. 1.Tevhd 2.Nbvvet 3.Mead
Usl-u Kf: c: 1 sh: 11 Usl-u Kf: c: 1 sh: 11 34 Usl-u Kf: c: 1 sh: 30
32 33

44

Alev slm lmihli

4.Adlet 5.mmet Biz, Ehl-i Beyt yolu ballar olarak inanrz ki; bu be temel prensipten ilk ne inanan ve mn eden herkes umm mnda Mslmandr, kardeimizdir. Onlarn, can, mal, rz, nmsu, harmdr, mukaddestir. Huzurlarnda veya yblarnda hrmetlerinin korunmas vcibtir. mmete inanmadklarndan dolay -Allh korusun- onlara hi bir sretle kin ve garaz beslenemez, haklarnda kt sz sylenemez. Allh katndaki dereceleri ve durumlar ancak Allhn bilecei bir husus olup, Allha havle edilir.35 Bu be temel prensibi ksa ve z olarak aklayacak olursak;

TEVHD: L ilhe illallh cmlesi ile formle edilen bu inan, tm Mslmanlarn itikatlarnn belkemii ve cennetin anahtardr. Essen insanolu, ftrat itibriyle Allhn varlna inanmaya meyyldir. Zr, her neye baklsa, o ey iin; Bu nedir? Niin yapld? Onu kim yapt? gibi sorular insann aklna gelmektedir. u grnen ve adna tabt denilen lemi de insan dndnde, bu sorular sormadan edemiyor ve yaratan aryor. Genel olarak drt dell vardr ki, bu delillerin her biri, bir gcn, bir kudretin, bir ustann, bir yaratcnn varln, birliini haykrmakta, anlay balanmamlara , L ilhe illallh gereini tasdk ve ln etmektedirler. Allhn varln ve birliini lisn- hl ve kl ile beyn eden delillerden bzlar unlardr: 1.fk deliller.
35

Usl- dn hakknda baknz: Kiful ta: Cafer mezhebi ve esaslar: sh: 42-44, Tevfik Oytan: Bektiliin i yz: c: 2 sh: 52, Bedri Noyan: Bektlik Alevlik nedir? Sh: 60.., Mustafa Kalayc: Ehl-i Beyt klar ve klar: sh: 130-131, Haydar Kaya: Bekt lmihli: sh: 39, Mekrim rz: Ehl-i Beyt mektebinde temel inanlar, Der Rh- Hakk: Ehl-i Beyt mektebine gre slmda usl- dn...vb.

45

Ehl-i Beyt yolu

2.Sfl deliller. 3.Enfs deliller. (Bu ne; tekvn-yaratlsal deliller de denilir.) 4.Tenzl deliller. fk deliller: Gkyzdr. Gnei, Ay, yldzlar ve daha gremediimiz, bilemediimiz dier varlklar ile enginleen o muhteem gkyzn bir dnelim. Dnelim ki insanolu en yakn olan gk cisimlerine dhi henz varabilmi, ancak yeterli bilgiye ulaamamtr. Buna karlk neredeyse usuz, bucaksz bir gkyznde hareketlilik devam ediyor, Gne ve Ay doup batyor, geceler gndz, gndzler gece oluyor. Aylar, mevsimler deiiyor ve btn bu olup bitenler, amadan, armadan dzen ve intizm ierisinde milyarlarca yldr devam edip geliyor. Btn bunlar gryor, biliyor ve reniyoruz. imdi; ya bu gkyzndeki varlklarn her birini grevlerinin uurunda olan stn akll birer varlklar olarak kabul edeceiz(!) veya hepsini bir dzen ve intizm ile ekip eviren stn bir gcn, kudretin var olduuna inanacak, mn edeceiz. Evet...! Her ey Onun varln haber veriyor; ve ALLH BR, ALLH BR, ALLH BR diyor. Sfl deliller: Yeryzdr. Dnymz, yeryzn gzlerimizin nne getirip yle bir dnelim. Dalar, denizleri, glleri, lleri, glleri, aalar, kurtlar, kular, insanlar, vah ve ehil hayvanlar, sebzeleri meyveleri, iekleri, bcekleri ksacas yer altnda ve yer stnde hl adlarn bilmediimiz, renklerini, kokularn duymadmz, nice nimetlerle sslenmi olan u gzelim dnymza bakalm. Nasl her trl mahlktn, canl ve cansz her eyin insanolunun hizmetine verildiini grelim. Bitkiler, meyve aalar meyvelerini yalnzca soylarnn srmesi iin mi veriyorlar? Srlar, koyunlar ve bir ok hayvanlar stlerini yalnzca yavrular iin mi veriyorlar? Arlar ballarn srf kendileri iin mi yapyorlar? Tavuklar bunca yumurtay yalnzca soyumuz tkenmesin diye mi yumurtluyorlar? Bitkiler, bizlere zarar verecek gaz soluyup oksijen retirlerken, bu ii bilerek mi yapyorlar? Daha sayamayacamz binlerce, milyonlarca nimet, ikrm, ihsn, gzellikler ve hizmetler... Btn bunlar phesiz ki grnmez bir mutlak Hkimin varln belgelemektedir. Evet...! Her ey Onun varln haykryor; ve ALLH BR, ALLH BR, ALLH BR diyor. Enfs deliller: Bedenimizdir. Kendimizi bir yoklayalm. Ne kadar mkemmel yaratlmz. Gzmz gryor, kulamz iitiyor, elimiz tutuyor, ayaklarmz yryor. Akl, idrk verilmi, hepsi yerli yerinde bir ok zlar verilmi. Hele bir eldeki ba parman verili hikmetini ve yerini dnelim.

46

Alev slm lmihli

Salarmz srekli uzarken, ka ve kirpiklerimiz neden belli bir uzunlukta sbit kalyor? Organlarn tamam yerli yerinde, keml-i nizm ve intizm ile, yerletirilmiler, ve aralarnda i blm yaplmak sretiyle grevlerini icr ediyorlar. Hayat gneimizin batmas nna kadar grevlerini bir sniye bile s-i istiml etmiyorlar. Uyuyoruz, irdemiz dnda, kalbimiz, midemiz ve sir organlarmz almalarn srdryorlar... yleyse; basit bir heykel, heykeltra, bir resim, ressm, bir kitap, ktibi hatrlatr da, bu insan denilen muhteem sanat eseri, sanatkrn hatrlatmaz m? Evet...! Her ey Onun varln bildiriyor; ve ALLH BR, ALLH BR, ALLH BR diyor. Tenzl deliller: Kitaplar ve peygamberlerdir. Nice akl ve kevn dell ve burhanlardan sonra yine de dnynn aldatclna, eytnn vesvese ve saptrclna, nefsinin isyankrlna kanarak, Allh hakkyla var ve bir bilmeyenler iin, yce Allh kitaplar indirmi, Resl ve Nebler gndermi ve insanoluna hccetini tamamlamtr. O Resuller ve Neblerin her biri, dnemlerinde bir ok mcize ve beyanlaryla insanlara Onu (c.c.) anlatm, Ona dvet etmilerdir. Son kitap Kurn- Kerimin hakkyla okunup anlalmas ve O yce Resln (a.s.) gnller ac kelmna kulak verilmesi ile anlalmaktadr ki; Her ey Onun varln bildiriyor; ve ALLH BR, ALLH BR, ALLH BR diyor.36 u kadar var ki; Allhn varln kabul etmek, tevhd akdesinde olmak mnsna gelmemektedir. nk, yeryzndeki dinlerin ballarnn ekseriyeti Allh kabul etmekle beraber, Onun zt ve sfatlarn tevhd noktasnda gerei gibi bilip kabul etmediklerinden yanlgya dmekte, slmn ve tevhd inancnn hricinde kalmaktadrlar. Allh ki o kimseler hakknda yle buyuruyor: And olsun ki onlara: gkleri ve yeri kim yaratt? Gnei ve Ay kim istifdenize boyun edirdi? diye sorsan, elbette ki Allh derler... [Ankebt (29): 61], Onlara kim gkten suyu indirip de, lm olan yeri onunla diriltiyor? diye sorsan, elbette ki Allh derler... [Ankebt (29): 63] Demek ki; Allhn varln kabul etmek nemli olmakla birlikte asl mesele deildir. uras iyice bilinmelidir ki; TEVHDN, BR SIRR-I HAKKATI,
36

Allhn varl hakknda delilli geni bilgi iin baknz: Sad-i Nurs: Szler: 22. Sz, Mekrim rz: Ehl-i Beyt mektebinde temel inanlar: sh: 13-68, Der Rh- Hakk: Ehl-i Beyt mektebine gre slmda usl- dn: sh: 11-73, Muzaffer Ozak: rad: c: 1, Abdurrezzak Nevfel: Allh ve modern ilim: c: 1-2..vb.

47

Ehl-i Beyt yolu

ALLHA RK KOMAMAKTIR. Onu ve sfatlarn gzelce bilmek, kavramak ve mn etmektir. Peki; irk nedir? irkin eitleri var mdr? irkten nasl uzak durulur? irk; tevhdin, birlemenin zdddr. irk; Allha it olan, Onunla birlikte bakalarna da it bilmek, ortak komaktr. irkin bir ka ekli vardr ki onlarn her birisi mna zarar verir, kiiyi mmin olmaktan ya da hakki mminlikten uzaklatrr. 1-Zt irk: Allh ile birlikte baka bir yaratcnn, yoktan var edicinin, bulunduuna; maddenin biztihi kendi kendine var olduuna ve ezel ve ebed olduuna inanmaktr. Bu tr bir irk, genellikle aznlkta kalan az bir insan gurubunun iine dt bir eit irktir. 2-Yaratclkta irk: Allh tek yaratc kabul etmekle birlikte, Onun, acziyetinden tr yaratrken yardmclar tuttuuna inanmak, ya da er ve kt olarak grlen bir takm eylerin yaratlmasn Allha uygun bulmamaktan, o eyleri, baka bir varln yarattna inanmaktr. 3-Sfatlarda irk: Yalnzca Allha mahsus olan bz sfatlar (yaratma,
yoktan var etme, mutlak ayb bilme, ezel ve ebed olma, kendi kendine var olma, hi bir eye ihtiya duymama, hkm ve kanun koyma...vb.) Allhtan bakalarna

vererek, Ona ortak komaktr. 4-Tapnmada irk: Bu da insann gizli yada ak, bilerek yada bilmeyerek, ibdetlerinde kalben Allha ynelmeyip, para, mal, mlk, makm, mevki, an, hret, desinler, riy, egoyu tatmin... vs. gibi karlara ynelerek amel ilemekle ortaya kan rtl bir irktir. slm, irkin her trlsn reddeder ve onunla amansz bir ekilde savar. irkten uzak kalmann en kolay ve en kestirme yolu, irkin ve tevhdin ne olduunu gerektii gibi renmek, Kurn ve Snneti, Ehl-i Beytin sretini okuyup, anlamak, itikd ve amellerde ihls zere olmak, Allh-u Teldan hidyet ve yardm niyz etmektir.37

37

Tevhd ve irk hakknda geni bilgi iin bak: Murtaz Mutahhari: Kurnda insan, mn ve ahlak, Abdulbki Glpnarl: Trih boyunca slm mezhepleri ve ilik: sh: 234258, Ali erat: Dinler tarihi (1), Medeniyet tarihi (1), slm nedir?, Yarnn tarihine bak, Slih Grdal: Tevhd ve irk, Mustafa elik: Mrik toplumun ments, Ali nal:

48

Alev slm lmihli

TEVHDN BR SIRR-I HAKKATI DA TTU REDDETMEKTR.38 Tt nedir? Tt; Allha ve Onun hkmlerine kar olan, kii, kurum, yasa ve sistemlerdir. Allhn emrine ilk kar koyan varlk olarak eytn ttlarn elebasdr. Allhn her hangi bir emrini beenmeyen, onu ar ve ekilmez bulan, ve bu yolla eytna tb olan her nefis tttur. Allhn eratndan her hangi bir hkm ad bulan ve onu uygulamamakla eytna uymu olan her ynetici, kral, h, pdiah, emr, halfe(!), res-i cumhr, bakan, nefis...vs. tttur. Allhn dninden olan bir hkm, insanlara ho grnmek, idrecilere yaranmak, bal olduu gurubu hakl gstermek iin gizleyen, tahrf ederek anlatan her din adam(!) tttur. nsanlarn Kurn ve Snnet hkmlerine gre ynetilmedii, yasamann btnyle seen ve seilenlere verildii her sistem tttur. Alev Mslman, ttu ve tt dzenlerini kkten reddeden insandr. Ve, Ehl-i Beyt yoluna balln bildiren bir Mslman ttu ve tt sistemleri reddederek, onlardan teberr etmelidir. Zr yce Rabbimiz Kurnda ..Kim ttu reddederek, Allha mn ederse, kopmayacak salam bir kulpa yapm olur... [Bakara (2): 256] buyurmaktadr. Ttu ve tt sistemlerinin yasa ve hkmlerini reddetmenin ne kadar nemli ve gerekli olduunu beyn eden u rivyet olduka dikkat ekmekte ve insan cidd bir ekilde derinden dnmeye dvet etmektedir. Rvi diyor ki; Hz. mm Cafer Sdka @ arkadalarmzdan iki kii arasndaki mras veya bor ile ilgili bir anlamazl sultna veya onun tayn ettii bir hkime gtrerek karar vermesini talep etmenin hkmn sordum. Buyurdular ki; Hakl yada haksz olduu bir konuda, kim onlara muhkeme olmay isterse, muhakkak ki tta muhkeme olmay istemi olur. Onlarn verdii bir hkm ile, hakk olan bir eye dhi kavuulmu olsa yine de haram ilenmi olur. nk, hakkna ttun hkm ile kavumutur. Halbki Allh, ttun inkr edilmesini, ona bavurulmamasn emretmi ve buyurmutur:

Kurnda temel kavramlar, Yusuf Kerimolu: Kelimeler kavramlar, Mehmet Alaga: Tevhd ve irk...vb. 38 Ttla ilgili yetlere baknz: Bakara (2): 256, 257, Nis (4): 51, 60,76, Mide (5): 60, Nahl (16): 36, Zmer (39): 17.

49

Ehl-i Beyt yolu

...onlar tta muhakeme olmak istiyorlar. Oysa kendilerine (Allh tarafndan) onu inkr etmeleri emredilmitir... [Nis (4): 60]39 O dnemde zhiren de olsa slm hukkuna gre insanlar ynetiyoruz(!) iddisnda bulunan zlim idrecilere ve onlarn grevlilerine bavurmak ve itat etmek, Ehl-i Beyt mamlarnn (a.s.) hak olan kelmlar ile reddediliyor ve onlar tt kapsamnda deerlendiriliyorsa; ya slma, slm hukkuna alenen cephe am, onu hor, hakr, gericilik, yobazlk, adlk, olarak gren sistemler, dzenler, idreler, ynetimler, hkmetler, nasl deerlendirilmeli? Onlardan medet bekleyenlere ve onlara destek verenlere, alk tutanlara ne demeli? Bunlar nerede? Mslmanlk nerede? Ehl-i Snnet olmak nerede?, Ehl-i Beyte bal olmak nerede? Alev-Cafer-Bekt olmak nerede?40 mm Cafer Sdk @ buyurdular; Kim ki iki kuruluk bir konuda bile Allhn indirdii hkmlerle hkmetmezse, o kimse Allh inkr etmi olur.41 NBVVET: lh bir vazfe ve rabbn bir eliliktir. Allh, kullarna doru yolu gstermek, dnyda ve hirette faydalarna olacak, mutluluklarn temin edecek hkmleri bildirmek, onlar ktlklerden, bozguncu gelenek ve greneklerden artmak, hikmet ve marifet sahibi klmak iin ilerinden bzlarn seer ve grevlendirir. Bu grev, yalnzca elilik, emir ve yasaklar insanlara ulatrmakla snrl olmayp, Allh adna yeryznde hilfet ve immet grevini de slenmek, her ynden beer iin gzel rnekler sergilemeye de mildir. Elbette btn peygamberler gnmzdeki anlald mnda bir nderlik, devlet bakanl grevi f etmemilerdir. Ancak, dnemlerinin artlarna en uygun bir tarzda, peygamberlik grev alan ierisinde bulunan blgelerde, topluma, kavimlerine en ideal rnek nderler, gelecek nesillere de birer numne olmulardr.
Usl-u Kf: c: 1 sh: 86, Men l yahduruhul fakh: c: 3 sh: 3, 6, Tehzb: c: 6 sh: 218, 301, Vesil-a: c: 18 sh: 99 40 Tevhd ve ttun reddi ile ilgili baknz: M. Hseyin Behet-Cevad Bahoner: nsan ve tarih, Ahmet El-Kattan-Muhammed Ez-Zeyn: Tt, Ali nal: Kurnda temel kavramlar, Mustafa elik: L 1, 2, Mustafa slamolu: man Rislesi, Yaar Nuri ztrk: Kurnn temel kavramlar, Muhammed Kutub: Tevhd, Yusuf El-Kardvi: Tevhdin hakkati... vb. 41 Men l yahduruhul fakh: c: 3 sh: 5,Tehzb: c: 6 sh: 221,
39

50

Alev slm lmihli

Neslimizin ilk insan ve ilk peygamberi Hz. dem @ olup, son peygamberde Hz. Muhammed (s.a.a.)dir. Kurn- Kermde ve sahh rivyetlerde bildirilen btn peygamberler haktr. Bu peygamberlerden kimisi, kimisinden derece bakmndan stn olmakla birlikte, en stn olan da phesiz Hteml Enbiy Hz. Muhammed @dir. Peygamberler, kendi aralarnda Neb ve Resl olarak iki ayr makamda bilinmekle beraber, bir de bunlar arasnda Ulul azm denilen peygamberler mevcuttur ki, bunlar; Hz. Nuh, Hz. brhm, Hz. Ms, Hz. s ve Hz. Muhammed (Allhn selm cmlesinin zerine olsun.)dir. Bu peygamberlerin her birisine ayr ayr birer erat verilerek, kitaplar gnderilmi olmas, onlarn Ulul azm peygamberlerden kabul edilmesine vesle olmutur.42 Yce Allh, peygamberlerini rislet ve tebl ile grevlendirdiinde bir ksm kimseler, onlar reddetmi ve amansz bir mcdeleye girimilerdir. Allh-u Telda, elisinin hak olup, kendisi tarafndan seilerek atandnn isbt iin onlara bz mucizeler vermitir. Bu mucizeler, genellikle peygamberlerin dnemlerindeki mnsz insanlar susturacak, ikn edecek, o gnn en gzde olan ilm-edeb ve akl gelimelerinin stnde tezhr etmitir. Kintn efendisi olan Zta da (s.a.a.) yzlerce mucize verilmi olmakla beraber, kymete kadar kalc olmak zere Kurn- Kerm gibi ebed bir mucize de verilmitir. yle bir mucize ki; zerinden zaman gemekle det daha da genlemekte, Peygamberimizi @ ve tebl ettii hakkatleri telerin tesinden her asrda tasdk etmekte MUHAMMEDN RESLULLH nrunu tm dnyaya yaymaktadr. Peygamberler mesliyetlerinin arlnn gerei olarak, peygamberliklerini izhrdan nce de sonra da masm olup, zhir ve btn her trl ayp, kusur, kir, gnah ve irkinliklerden uzaktrlar. Allhn zel korumas altnda tertemiz klnmakla, insanla rnek olmulardr. Her birisi, insanlarn en aklls, en gzel ahlakls, en olgunu, en sabrls, en cesru, en emni, en takvls, en cmerdi, en zhidi ve soyca da en temiz olandr. Bu nr yle bir nurdur ki, puta tapan, zin eden bir soyda karar klmaz. Peygamberlerin bzlarna suhuf, bzlarna da Tevrat, Zebur, ncil olarak bildiimiz ilh kitaplar verilmitir. Bunlar, asl olarak haktrlar, yalnz, gnmzdekiler aslna uygun olmayp, tahrf edilmi haldedirler. Kurnda ad geen her hangi bir peygamberi kabl etmemek, ya da son peygamber Hz. Muhammed @den sonra peygamber geldiini veya geleceini iddia etmek, son peygambere verilen ve ebed mucize olan Kurn-
42

Usl-u Kf: c: 1 sh: 245..

51

Ehl-i Beyt yolu

Kermin tahrf edildiini, asl gibi olmadn ileri srmek kiiyi dindenslmdan karp kfir yapar ki, bylesi btl itikd ve iddialardan Allha snrz. Bu ekilde bir inanca ship olan kimselerin de ne slm ile ve ne de Alevlik ile bir ba ve iilikileri yoktur.43 MEAD (HRETE VE YENDEN DRLMEYE MN): Yce Allh btn kint nasl ki insana hizmet iin yaratmsa, insan da kendisine kullukta bulunmas iin yaratmtr. Her canl, bir misfirhne dediimiz u dnyya geldiinde bir takm merhalelerden geer; doar, byr, olgunlar, yalanr ve nihyet lr. nsanolunun yaam ise dier canllardan mhiyet tibriyle farkllk arzetmektedir. Kendisine akl verilmi olan, peygamberlerle yol gsterilen, kitaplar gnderilerek yollar aydnlatlan bu varlk, hem kendini yaratana, hem de evrendeki canl cansz tm varlklara kar sorumluluk ve vazfe yklenmitir. Fakat grnen odur ki, her insan vazfesinin uurunda olarak bir hayat srmemektedir. Gerek kendini yoktan var edene, gerek dier canl-cansz varlklara, gerekse hem nefsine hem de hem cinslerine kar sorumsuzluk rnekleri sergilemekte, zulme varan taknlklar, densizlikler gstermektedir. te; yeryzndeki bu zulm ve hakszlklar esef ve znt ile gren ve izleyen akl shibi insanlar, bir n iin unu akllarndan geirmekte ve demektedirler.Bu dnyada herkesin yapt kendine kalacak, kimse yaptnn karln grmeyecekse, o zaman, u lemde ne byk bir adletsizlik ve ba boluk vardr(!) Hayat nasl bu kadar anlamsz ve zlimden yana olabilir!?.. Evet! Bu esnda, her hastal tedvi eden tatl bir ilh ses ylece akla ve kalbe hitp etmektedir: Sizi bo yere yarattmz ve bize dnmeyeceinizi mi sanyorsunuz? [Mminn (23): 115] Sonra siz, bunun ardndan (dnya yaamnn sonunda) leceksiniz. Ve sonra da kymet gn muhakkak diriltileceksiniz. [Mminn (23): 15-16]

43

Nbvvete mn hakknda geni bilgi iin bak: Muhammed Tebriz: mmiyye inanlar: sh: 13.., A. Sabri Hamedn: Cafer Sdk buyruklar: sh: 68.., Abdulbki Glpnarl: slm mezhepleri ve ilik: sh: 272.., Kiful t: Cafer mezhebi ve esaslar: sh: 48-49, Muhammed Muzaffer: a inanlar: sh: 38.., Mekrim irz: Ehl-i Beyt mektebinde temel inanlar: sh: 131-196, Der Rh- Hakk: Ehl-i Beyt mektebine gre slmda usl- dn: sh: 83-175,..vb. .

52

Alev slm lmihli

Kymet gn adlet terzileri kurarz, hi kimseye en ufak bir ekilde zulmedilmez. Bir hardal tanesi kadar da olsa, yaplanlar hesba ekeriz... [Enbiy (21): 47] Yeniden dirilmeyle ilgili olarak, insanlardan ve cinlerden, eytnlam kiilerin, zayf inanl kimselerin aklna ve kalbine ektii; ...biz, ryp, toztoprak, un-ufak olmu kemikler olduktan sonra m tekrar diriltileceiz?, bu, gereklemeyecek bir hayaldir... gibi ek, phe ve vesveseleri de n yce Rabbimiz olan Allh;...onlar ilk def (yoktan var ederek) yaratan diriltecektir. O, her trl yaratmay bilendir. [Yasin (36): 79] buyurarak, yok etmekte, insann mnnn salam ve sarslmaz bir temele oturmasna, keml-i mna ermesine hidyet etmektedir.44 Evet, insan bu mn ile birlikte, hem aklen, hem kalben mutmain olarak, o yce Allha hamd ve kreder, hem de kendi haklarnn hakszlardan alnp kendisine verilecei, btn zulm ve hakszlklarn hesabnn grlecei gn itiyakla bekler. Ayrca, kmil bir mmin, Allhn huzruna zlim olarak kmamak, Peygamberin ve Ehl-i Beytinin (s.a.) nr yzlerine aln ak, yz ak, ba dik, lekesiz bir sm ile kabilmek ve onlara utan vesilesi olmamak iin, temiz, gzel, hayrlarla sslenmi bir yaam srmeye aba sarfeder. Rabbimiz, bizleri hesab kolay grlenlerden, cennet ve cemli ile merref olanlardan eylesin!.45 ADLET: Yce Allhn, hi kimseye zulmetmeyeceine ve akl- selmin, kt ve er olarak grd eyden Allhn mnezzeh olduuna inanmak ve tikd etmektir. Trih ierisinde insanlar zerinde zulm dzenleri kuran, terr estiren idreler ve onlarn yardaklar, yandalar yle zamanlar olmu ki; iledikleri
hirete mn ile ilgili daha geni bilgi iin bak: Mekrim irz: Ehl-i Beyt mektebinde temel inanlar: sh:277-336, Beduzzaman Sad-i Nurs: Szler: 10. sz, Abdulbki Glpnarl: Tarih boyunca slm mezhepleri ve iilik: sh: 556-560, Murtaz Mutahhari: Kurnda insan-mn-hiret: sh: 221.., Der Rh- Hakk: Ehl-i Beyt mektebine gre slmda usl- dn: sh: 238-255.., vb. 45 Herkesin hakknn hesap gn eksiksiz verileceine mn etmek, bu dnyadaki zulm ve hakszlklar karsnda sessiz kalmak, boyun emek, kr krne teslimiyeti olmak demek deildir. Mslman, hakszlklara kar elinden geleni yapan, gc yettiince haklar savunandr.
44

53

Ehl-i Beyt yolu

her crm ve cinyetleri Allha nisbet etmilerdir. Tbiri ciz ise, yanllklar kendileri yapmlar, faturay ise Allh adna kesmilerdir. Bu durumda ise, hem toplumun mn, hem de mna dayanan adlet anlay sarslm, bunlarn yerini zulm ve kfr karanl kaplam, hem de Allhn zt ve sfatlar hakknda yersiz ve yakksz inanlar oluarak, bir ok fesat akmlar ortal sarmtr. Bu, Kurna ve sahh snnete uygun olmayan btl itikdlarn dzeltilmesi iin Ehl-i Beyt mmlar (a) Adletin, hem Allhn sfatlar ierisindeki yerini ve nemini, hem de toplumsal yapdaki yeri ve nemini ncelikli olarak gndeme getirmiler, zlimlerin, slmn nurlu yzn karartma abalarn boa kartmlardr. Ehl-i Beyt yoluna gre Allh; Kurnn apak naslaryla sbittir ki mutlak dildir. Bu dnyda da hiret yurdunda da kullarna zerre miktr zulmetmez. Dnya leminde grlen zulm ve hakszlklar, erler, insanlarn amellerinin sonucu olup, hirette mutlak olarak karlklar verilecektir. Ve yine yeryznde er gibi grnen bz hdiseler cereyan etmektedir ki, bunlar, izf-nisb-greceli bir er olup, hayr yanlar baskndr ve hayr amaldr. Bunlarn her biri kaz, kader, cebr, ihtiyr, hsn, kubuh gibi kelm meselelere dir olup zerinde fazlaca durmaya imknmz msit deildir. Ancak, kalbinde vesvese, aklnda konu ile ilgili sorunlar olanlar, ehil olan kimselerden bu sorunlar iin tatmn edici bilgiler talep edebilir, ilgili mteber eserlere bavurabilirler.46 MMET: mm; Ehl-i Beyt mektebine gre, peygamberlerden sonra, mmete yol gstermek, onlar hidayete irat etmek amacyla Allhn emri ile, peygamberler tarafndan vas olarak tayin edilen kimsedir. zellikle de son peygamber Hz. Muhammed @in aramzdan ayrlmasndan sonra nbvvet ve risletle grevlendirme son bulduundan, bu dnin korunup gelecek nesillere saf ve tertemiz iletilmesi grevi Allhn irdesi ve peygamberimizin aracl ile vaslerine verilmi ve onlar mmetin mmlna tayn edilmilerdir. Peygamberimizin sonsuzlua kanat amasndan sonra mmetin ilerini ekip evirecek, Kurn- Kermin ve hads-i eriflerin zhir-btn hakki manalarn
46 Adlet ile ilgili geni bilgi iin bak: Nbvvete ve hirete mn konusunda verilen kaynaklarn belirtildii dipnottaki kaynak eserler.

54

Alev slm lmihli

beyn edecek ve onlardan karlan hkmleri tatbk edecek bir liderin ve liderliin (mmetin) gerekli olduunu kabul etmek farzdr ve aklen de elzemdir. mmetin gerekliliini kabul etmek, Ehl-i Snnet kardelerimizle, biz Ehl-i Beyt mektebi mensuplar (Alev, i, mm, Cafer...) arasnda ortak bir inantr. u kadar farkla ki; Kardelerimiz; bu makma belli ahslar deil, artlar tuttuu takdirde, tm Mslmanlar-sahableri (r.a.) lyk gryorlar. Biz; var olan ve inandmz naslar gerei, bu makama saylar belli olan, Oniki mm @ olarak bilinen ztlar lyk biliyoruz. Kardelerimiz; bu makam Kurn ve Snnetin tatbk edildii dnyev yneticilik ve hilfetten te grmyorlar. Biz; dnyev hilfete ilveten, bu makmn shiplerinin, Kurn- Kermi ve Snneti en iyi anlayp koruduklarna, Nr-u Nebyi tadklarna, Hz. Allh katnda zamanlarnn en stn Velyet mertebelerinde olduklarna inanyoruz. Kardelerimiz; mmla kimin geecei ile ilgili Kurnda ve Reslullhn @ hadislerinde ak bir hkm olmadn sylyorlar. Biz; bu konuda yeteri kadar naslarn, iretlerin olduuna inanyor, bu bilgilerin temel kaynak eserlerde gnmze kadar ulatn savunuyoruz. Elbette ki en dorusunu Allh bilir. mmetin en nemli slm farzlardan, hatt, mndan sonra ikinci sradaki farzlardan olduunu ifde eden bz Ehl-i Snnet (Snn) limi kardelerimizin grleri yledir: Hilfet veya mmet er bir farzdr. erat onu her Mslmana vcip klar. Bu farz yerine getirilinceye kadar, btn Mslmanlar sorumludur.47 mmet-i Kbr, Mslmanlar zerinde genel tasarrufa sahip olan makama verilen isimdir. Bu, Peygamber (a.s.) tarafndan bize hilfet yoluyla intikal eden reislik ve bakanlk demektir... Bu itibarla devlet bakannn tayni en nemli farzlardandr...48 Btn (mezhep) mmlar, mmetin farz olduu zerinde ittifk etmilerdir. Dnin emirlerini uygulayan, mazlumlar zalimlerin elinden kurtarp haklarn alacak bir mm, btn Mslmanlar iin gereklidir. Binenaleyh,

47 48

Said Havva: slm: sh: 309 Seyyid Abdullh Cemleddn: slmda idri siyset: sh: 107

55

Ehl-i Beyt yolu

tm dnyda ayn zamanda iki mmn Mslmanlar idreye kalkmalar hi bir zaman ciz deildir...49 Din uslnn drdncs mmettir. mmet genel bir riysettir. Dnyda din ilerini, peygamber (a) yerine, ekip eviren kimsenin makmdr. mmla peygamber arasnda vahiyden baka bir fark yoktur. mm eratn bekisi, muhfzdr. Bu sebeple, mmn ktlklerden mnezzeh, temiz, masm olmas cp eder. Hi bir eksikliinin olmamas gerekir.50 ...slm eserlerde halfe, sultn, Ulul Emr ve mm kavramlar hep ayn mnlar, mhiyeti beyn iin kullanlmtr... mm Eb Mun En Nesef: zerimizde slm devlet bakan olan mm (Ulul Emri) grmeden bir gnn (bile) gemesi ciz deildir. mm, devlet bakan olan halfedir. MMETN HAK OLDUUNU KABUL ETMEYEN KMSE KFR OLUR.. nk dn hkmlerden bir ksmnn farz olmas mmn varlna baldr. Cuma namaz, bayram namaz ve yetimleri evlendirmek gibi... mm inkr eden kimse, farzlar inkr etmi olur. Farzlar inkr eden de kfir olur. hkmn zikreder. (Yusuf Kerimolu: Kelimeler kavramlar: c:1 sh: 87)51 Hz. Peygamberimiz @ buyuruyorlar; ...Her kim boynunda bat (beyat) olmad halde lrse, cahiliye lm ile lm olur.52 Ehl-i Beyt mektebi, Oniki mm yoluna gre ise, mmet makm; Kurn yetlerinin iretiyle, rislet aacnn solmaz gl olan Hz. Muhammed @in ilh emirler erevesindeki beyn, tavsiye ve tayni ile ilh bir makm olarak tantlm ve bu makma lyk olanlarn kimler olduu aklanmtr. Bu makmn vrisleri olan Ehl-i Beyt mmlar (Allhn selam zerlerine olsun), vahiy hri olmak zere; takvda, cesrette, gzel ahlakta, ilimde, cell ve cemlde, temizlik ve zerfette, irk-tuyn-zulm ve her trl gnahlardan ber ve uzak olmakla masmlukta, det Resl- Ekremin (Salt ve selm Ona ve line olsun) birer aynasdrlar. Ve bu ztlar, inancmza gre ONK MMlar olarak bilinen kiilerdir.
El-Cezer: Drt mezhebin fkh kitb: c: 5 sh: 416 Muhyiddn Arab: Futuht- Mekkiyye: sh: 38 51 mm Eb Mun En-Nesef: Bahrul kelam f akidi ehl-i slm: sh: 179, Yusuf Kerimolu: Emnet ve Ehliyet (slm lmihli): c: 1 sh: 108 52 Sahh-i Mslim: Had no: 1851, Ahmed b. Hanbel: Msned, Muttaki Hind: Kenzul Umml, Muhammed Bkr Meclis: Bhrul Envr, Eb Cafer Kuleyn: Usl-u Kf, Allme Emni: El-adr: c: 10 sh: 359..., Muhammed Reyehri: mmet ve Rehberiyet Felsefesi, Ehl-i Beyt mesaj dergileri,...vb.
49 50

56

Alev slm lmihli

Bu konudaki inan ve itikdmzn temelleri olarak kabul ettiimiz bz yet-i kermeler ve hads-i erfler unlardr: Ehl-i Beyt yoluna gre mmete inan ile ilgili baz temel deliller; yet-i Kermelerden bzlar; Mide sresi (5): 67.ayetindeki:Ey Eli! Rabbinden sana indirileni tebl et, eer bunu yapmazsan, Onun eliliini yapmam olursun. Allh seni insanlardan korur... buyruunda insanlara duyurulmas istenen mesaj, mm Alinin mmet ve Velyeti olup, bu yet adr-i Humda53 nzil olmu grevi gerei peygamberimiz @, mm Alinin Velyetini btn ashbna (r.a.) ln etmi ve ...Ben kimin velsi isem, Alide onun velsidir. Ey Allhm Aliyi vel edineni sen de vel edin! Ona dman olana, sen de dman ol! Ona yardm edene sen de yardmc ol! Onu aalamaya alan da zell et!.. buyurarak Velyet ve mmet tezkeresini o mbrek kelamlar ile mhrlemilerdir. Nis sresi (4): 59. ayetindeki: Ey mn edenler! Allha itaat edin, Resle ve sizden olan Ulul- Emre de itaat edin!.. buyruunda yer alan Ulul Emr in kimler olduu Ehl-i Beyt kanalyla gelen rivyetlerde ve bir ok Ehl-i Snnet limlerinin beynyla da aklanmtr ki; onlar; altn soy olan Ehl-i Beyt mmlardr ve Oniki muhterem zttrlar. Mide sresi (5): 55. ayetindeki: Sizin velniz ancak Allh, Onun elisi ve namazlarn klan ve rku halinde zektn (sadakasn) veren mminlerdir. buyruunda peygamberimizden sonra mminlerin velsi olduu belirtilen ve bz zellikleri bildirilen zt, bir ok Alev (i) ve Snn rivyetlerde ifde edildii zere mm Ali (a)dir. Ahzb sresi (33): 33. yetindeki: ...Ey Ehl-i Beyt! Muhakkak ki Allh sizden her trl kiri, gnh (ricsi) uzak tutup, sizleri tertemiz klmay murd ediyor. buyruunda, gnah ve her trl madd ve manev pislikten mutahhar olmalarn, Allhn kendi zerine ald, Ehl-i Beytin fertlerinin kimler olduu sahh ve gvenilir yollarla gnmze kadar ulatrlm ve bu ztlarn; Hamse-i l-i b tabr edilen; Hz. Muhammed (s.a.a.), Hz. Ftma (a), Hz. mm Ali (a), Hz. mm Hasan (a) ve Hz. mm Hseyin (a) efendilerimiz olduu aklanmtr.

adr-i Hum ile ilgili geni ayrntlar iin baknz: Allme Emn: El-adr, Allme erfeddn: El-Mracaat, eyh Mfid: El-rd (tercm): sh: 123-128, Prof 1400 (Nazmi Nizami Sakallolu): Ehl-i Beyt davas: c: 1 sh: 176-194, M. Asm Kksal: slm Trihi: c: 10 sh: 312, 313,...vb.
53

57

Ehl-i Beyt yolu

r sresi (42): 23. yetindeki: ...(Ey Reslm) De ki; yapm olduum teblie karlk, sizden, yaknlarm sevmenizden baka bir cret istemiyorum... buyruunda, sevilmeleri Allh tarafndan emredilen, farz klnan yaknlarn kimler olduklar salam rivayetlerle ortaya konulmu, bu ztlarn da Ehl-i Beytin fertleri olduu sbt bulmutur. Mide (5): 3; kmlddn yeti, l-i mrn (3): 61; Mbhale yeti ve daha nice yet-i kermeler... Snnete, hads-i erflere gelince; Hazreti Alinin, Reslullhtan sonra, btn mminlerin velsi olduunu beyn eden ADR- HUM hadsi, Hazreti Alinin, Reslullhn yanndaki konumunun, Hazreti Hrun (a.s.)un Hz. Ms (a.s.)nn yanndaki konumu gibi olduunu bildiren MENZLET hadisi, ilk inen yetlerden olan uar (26): 214. yeti; (nce) en yakn akrabn uyar. nzil olduunda tebl amal yaplan yakn akrab toplantsnda, Hz. Alinin vas, vezr ve halfe olarak tantld YEVMD-DR hadsi, Ehl-i Beyti Nh (a.s.)un gemisine tebh ederek, binenlerin kurtulaca mjdesini veren, ayrlanlarn ise helk olacaklarn inzr eden SEFNE- NH hadsi, Benden sonra Oniki halfe (mm-emir) gelecektir, hepsi de kureytendir... buyrularak, Oniki mmlarn geleceini bildiren ONK HALFE hadsi, ved haccnda ve muhtelif zamanlarda mmete emnet olarak brakld bildirilen, iki emnetten bahseden KURN VE EHL- BEYT EMNET (SEKALEYN-HALFETEYN) hadsi, mm Mehd (a.f.) ile ilgili onlarca hads ve daha nice hads-i erfler...54 Hazreti Peygamber @ buyurdular; Ey nsanlar! Aranzda iki ar (nemli) emnet brakyorum. Birisi, Allhn gkten yere uzanan bir ipi olan Kurn, dieri ise itretim, Ehl-i Beytimdir. Bunlar, kymette Kevser havuzunun banda

54

Ehl-i Beytin mmet ve velyetinin delilleri ile ilgili geni bilgi iin baknz: Allme erfeddn: El-Mracaat, Allme Emn: El-adr, Kuleyn: Usl- Kf, Tuhaful Ukl (tercm): sh: 885-921, Cafer Sbhni: El-lhiyt c:2 sh: 509-632, Muhammed Reyehr: mmet ve rehberiyet felsefesi, Murtaz Mutahhari: mmet ve rehberiyet, Mekrim rz: Ehl-i Beyt mektebinde temel inanlar, Hseyin Ali Muntazar: Velyeti Fakh, Ali eriat: mmet ve mmet, Muhammed Ticn: Nasl hidyete erdim?, Dorularla birlikte, Ehl-i Zikre sorunuz, Gerek Ehl-i Snnet, adr, Abdulkdir uhacolu: ElHasis (Hadislerle Hazreti Ali) tercme ve erhi, Abdulbki Glpnarl: Trih boyunca slm mezhepleri ve ilik: sh: 302-338, M. Ali Derman: Evliylar h: c:1-4,...vb.

58

Alev slm lmihli

bana ulancaya kadar birbirlerinden ayrlmazlar. Bu ikisine sarlrsanz asl dallete dmezsiniz.55 Canlar cn (s.a.a.) buyurdular; Oniki halfe olduu mddete slm azz olacaktr. Onlarn hepsi de Kureytendir.56 Oniki halfenin kimler olduunu beyn eden ve Ehl-i Snnet limlerinden bz kimselerin nakletmi olduklar aadaki rivyette olduka dikkat ekicidir. Hz. Reslullah @ efendimiz yle buyurdular; Ben peygamberlerin efendisiyim. Eb Tlibin olu Alide vaslerin efendisidir. Benden sonra Oniki vasm vardr. lki, Ali b. Eb Tlib, sonuncusu ise Mehddir. Yine Nebler babuundan @ nakledildiine gre yle buyurdular; Mrac gecesi ge ykseldiimde yce Rabbim bana yle buyurdu: Peygamber, Rabbinden kendisine nzil olanlara man etti... [Bakara (2): 285] dedim ki: mminler de, buyurdu ki; doru syledin ey Muhammed! Ben yeryz ehline yle bir nazar kldm ve ilerinden seni setim. Sonra, kendi isimlerimden birinden senin iin bir isim setim. Benim zikrolunduum her yerde sen de benimle zikrolundun. Ben Mahmdum, sen de Muhammedsin. Sonra bir nazar daha kldm, dierlerinin iinden de (vel) olarak Aliyi setim. Onu da kendi adlarmdan birisi ile adlandrdm. Ey Muhammed! Seni, Aliyi, Ftmay, Hasan, Hseyini ve Hseyinin soyundan olan mmlar kendi nrumdan yarattm, sizlerin velyetinizi gklerin ve yerin ehline sundum... Ey Muhammed! Eer kullarmdan bir kul nefesi kesilinceye kadar ve derisi kemie yapncaya kadar bana ibdet etse dhi eer sizin velyetinize kar karsa onu affetmem. Ey Muhammed! Onlar grmek ister misin? Dedim ki; Evet ey Rabbim. Bana buyurdu ki; Arn sa tarafna bak. baknca; Ali, Ftma, Hasan, Hseyin, Ali b. Hseyin, Muhammed b. Ali, Cafer b. Muhammed, Ms b. Cafer, Ali b. Ms, Muhammed b. Ali, Ali b. Muhammed, Hasan b. Ali ve Muhammed Mehd b. Hasan grdm. O (Mehd) onlarn iinde

55 56

Baknz: Sekaleyn hadsinin kaynaklarnn belirtildii dipnot. Sahh-i Buhr: Ahkam kitb: had. no: 51, Sahh-i Mslim: mret kitb: had. no: 1821, Snen-i Tirmizi: Fiten kitb: had. No:2224, Msned-i Ahmed b. Hanbel: c: 1 sh: 398, 406, c:5 sh: 86-101, 106-108, Snen-i Eb Dvd: Mehd kitb: had. No: 4279, 4280, Buhr: Trh-i Kebr: c: 1 sh: 446, Eb Nuaym sfehn: Hlyetl Evliy: c: 4 sh: 323, bn-i Kesir: El-Bidye ven-Nihye: c:6 sh: 248, Tabern: Muceml Kebr: sh: 94,...vb.

59

Ehl-i Beyt yolu

inci misli parlayan bir yldz gibiydi. Buyurdu ki; Ey Muhammed! Onlar, benim kullarma hccetimdir. Onlar, senin vasilerindir...57 Gnller Sultn @ buyurdular; Dnya, mrnden bir gn bile kalm olsa, Allh, Ehl-i Beytimden ismi ismime uygun Arap birini zulm ile dolmu olan dnyy adletle doldurmas iin gndermedike yok olmayacaktr.

Mehd, Ftmann evlatlarndan olan soyumdandr.58

Aleviyim demekle, Alev olunmaz. Alev, Ali @ gibi yaamakla olunur.

57 Daha baka rivyetler ve geni bilgi iin bak: Sleyman Kundz Hanef: Yenbiul Meveddet: c: 3 sh: 160, eyh brhm Cveyn Hameveyn: Feridus Smtayn: c: 2 sh: 312, 313, 321, Harezm: Maktell Hseyin: sh:94, eyh Mfid: El-rd: Takdim yazsndan: sh: 9-11, Ehl-i Beyt Mesaj dergisi: say: 15 sh: 48-51,..vb. 58 Snen-i Eb Dvd: Mehd kitb: had. No: 4283, 4284, Snen-i bni Mce: Fiten Kitb: 34. Bb had. No: 4082-4086, Snen-i Tirmizi: had. No: 2230-2232, Msned-i Ahmed b. Hanbel: c: 1 sh: 99, c: 3 sh: 28, 37, 52, 70, c: 5 sh: 277, 377,...vb.

60

Alev slm lmihli

MMET NANCININ GNMZE BAKAN YN

mmet inanc; konumuzun banda da belirttiimiz zere, Ehl-i Beyt anlayna gre, hem dn liderlik, hem de dne dayal dnyev hilfet ve ynetimi ierisine almaktadr. Mslmanlarn trihine baktmzda; bir yznde; yz kzartc, nho, slm d uygulamalar, ynetimler ve zulm dzenleri grmekteyiz. Dier yznde ise, aydnlk bir ehre, zulme ba kaldran, adlet ve zgrlk ztlarn mcdeleleri, gelecek nesillere devredilmi, kymetli slm ve ilm eserler, btn kir ve rezletlerden uzak bir hayat geirmi bir ok slm bynn mr sayfalar, insanln bilim ve medeniyette gelime ve ilerlemelerine k tutmu slm-ilm almalar, hatasyla, sevbyla slm gereini dnyann drt bir yanna ulatran, insanlar slmdan haberdr klan Mslmanlar, gayr-i mslimlerin egemen olduu toplumlardaki fhi sapma ve kntlere gre nisb de olsa hakka ve adlete uygunluk arzeden ksm ynetim ve idreleri grmekteyiz. Bunlardan da nemlisi Reslullhn (a) rhletinden sonra, kymete kadar bki kalmak zere ebed rehberler olan Kurn ve Mutahhar Ehl-i Beytin ve mmlarn (a) tertemiz sret ve snneti korunmu ve bizlere ulatrlmtr. nancmz odur ki; Ehl-i Beyt mmlar @, Kurnn beyn ve tefsri, snnetin tebl ve tevki noktasnda Mslmanlara mmlk yaptklar gibi, dnyev hilfet noktasnda da kesintisiz olarak mmet-Hilfet makmna geirilse, haklar gasb edilmese ve mmet gerei gibi onlara itaat etse idi, dny; adletin egemen olduu, insanlarn mutlu ve huzur ierisinde bir hayat srdkleri cennet misli bir diyra dnecekti. Ancak, trih bz hata ve sapmalar, sebepler ve sonular erevesinde bu durumun olumsuz bir ekilde neticelenmesine yol at. Her neyse... mmlar, dnyev hilfet makmndan uzak tutulduklar halde, Allha sonsuz hamd ve krler olsun ki; retilerinin yaylmas engellenemedi ve dnin ebed hakkatleri, Kurnn birer mfessiri olan ztlarca akland ve bizlere sahh ve gvenilir yollarla ulatrld.

61

Ehl-i Beyt yolu

Bu, Kurnn eskimez, yllar getike tzelenen gerekleri ile snnet ve masmlarn sretinde, bir insann doumundan lmne kadar, gerek ahs planda, gerekse toplumsal alanda karlat btn soru, sorun ve zmleri ile, sorumluluklarn ihtiv eden cevherler doludur. Peki; bu cevherler, masmlarn hakka kavumas ve aramzdan ayrlmas ile kitaplarn tozlu sayfalarnda m kalacaktr? Yalnzca, abdest, namaz, zekt ve benzeri ahs konularda ve bz ahlk noktalarda m bize yol gsterecektir? Sorun sadece ferd uygulamada mmlara uymak idiyse, onlarn zlim iktidarlar ile mcdeleleri ne mnaya geliyordu? Hele; Allhn kudreti ile hayatta olduuna ve bir gn gelerek slam mmetine komuta ve nderlik edeceine, adlet dzenini kuracana inandmz mm Mehd @, u anda zhir olmadna ve bu sr oluun yllarca srdne ve kim bilir daha nice yllar devm edeceine inandmza gre, bu dnemde Mslmanlar ne yapacaklar? Dni tamamen rafa m kaldracaklar? Ferd ibdetlerini yerine getirip, dnydaki mevcut sistemlere ve zulm arklarnn dnne seyirci kalacak amn bana ne diyecek ya da -Allh etmesin- onlara alk tutacak, itaat ederek destek mi verecekler? Byle bir anlay ne kadar da Kurna zt, peygamber efendimizin snnetine aykr ve masmlarn sretine (giditlarna) muhliftir. yleyse; hl-i hazrda ne yaplacaktr? Dnynn her neresinde olursa olsunlar, hangi slm mezhebine ve tarkatna mensp bulunursa bulunsunlar, hangi rktan gelirlerse gelsinler L ilhe illallh, Muhammedn Reslullh kelime-i tevhdine bal Mslmanlar neye ve kime tb olacaklar? Ba bo, dank, para-blk, ezilmi, srlm, haklar ellerinden alnm, mazlm, madr, mustazaf, perian, hep gzleri yal, gnlleri gaml, bar yank ve ileke mi kalacaklar? phesiz ki hayr!.. Binlerce hayr! Bu zaman diliminde; Alevsiyle, Snnsiyle btn Mslmanlar, ferd ibdetleri ile ruhsal kemle ermeye ve toplumsal gzellikler oluturmaya alacak. Ailelerinden balamak zere slmn tm gzelliklerini renerek yaayacak. Suya atlan ve halka halka genileyen dalgalar gibi slmn yaanarak yaylmasna vesle olacak. slm ahlk ve fazletinin yerlemi olduu mahalleler, kyler, kasabalar, ehirler, blgeler ve lkeler oluturacak. Vakit tamamlandnda, tabii bir sevgi, kardelik ve mn atmosferinde, slm limleri, mm Mehdnin geliine zemin hazrlayan ortamn devm iin slm mmetinin rehberini seecek ve mmn vekili konumunda olan seilmi; dil, fkih, ihlasl bir nder, rehberlik vazfesini f etmeye alacak ve bu slm

62

Alev slm lmihli

bayran mm Mehd (a.s.) ye sunmak zere Allha kul, Peygamber @e mmet, mma itaatkr bir cemaat olacak fertleri yetitirme almasn tanzm edecek, ynlendirecektir. O gnlerin gelmesi ise; hem mmet-i Muhammed arasndaki ayrln ve yanl anlamalardan kaynaklanan kin, buz, dmanlk ve fitnelerin yok edilmesine, hem de Allhn izni ile Rehberin, mmn vekili konumundaki dil bir liderin, mmetin ortak reyi ile seilmesine baldr. Bylece, zelde slm aacnn iki byk dal olan ve her biri farkl blge ve iklimlerde gzel meyveler veren Ehl-i Beyt yolu bals alar-Alevler ile Ehl-i Snnet mektebi bals Snnler arasnda ve genelde de tm Mslmanlar arasnda vahdet, birlik ve dirlik oluur, zillet imh, izzet ihy edilir. Ki; Alev ve Snn kardeliinin, birliinin ve dirliinin gereklilii hususunda bz rif ztlar yle buyuruyorlar: Alev-Snn kardelii hakknda; ...Ey Ehl-i Hak olan Snnet vel cemat! Ve ey l-i Beytin muhabbetini meslek ittihaz eden Alevler! abuk bu manasz ve hakikatsz, haksz, zararl olan niz aranzda kaldrnz. Yoksa, imdiki kuvvetli bir surette hkmeyleyen zndka cereyn birinizi dieri aleyhinde let edip, ezmesinde istiml edecek (kullanacak). Bunu malb ettikten sonra, o leti de kracak. Siz Ehl-i Tevhd olduunuzdan uhuvveti (kardelii), ve ittihd (bir olmay) emreden yzer esasl rbta-i kudsiye (kutsal balar) varken, iftirk (ayrlmay) iktiz eden (gerektiren) cz meseleleri brakmak elzemdir.59 ...Bugn; Snnsiyle, isiyle (Alevisiyle) btn Mslmanlarn dverek deil, slm ve yce Kurnn emri gerei uzlaacaklar bir gndr. Kurn- Kerm her ne srette olursa olsun (haksz yere) ekimeyi yasaklamtr. Eer Mslmanlar birbirlerine derlerse glerinden olurlar, insanlklarndan uzaklarlar ve beeriyeti cezbeden vasflardan uzak kalrlar... ...Mslmanlar birletikleri, birlikte olduklar, ayn lky paylatklar, slm her yerde canlandrdklar ve Mslmanlara kfirlerin mdhelesini nlemek zere ittifka vardklar gn, kutlu bir gn olacaktr...60 Bir Snn ile bir Alev-i birlikte yolculuk ediyorlarm. nlerine derin ve geni bir hendek km. Alev: Ben y Ali der, bu hendei atlarm demi, ve dedii gibi de yapm, amma, hendein orta yerine yuvarlanm.
59 60

Sad-i Nurs (rh): Lemalar: Drdnc lema: sh: 27 Seyyid Rhullh (rh): Mslmanlarn birlii ile ilgili mesajlar: sh: 9,25..

63

Ehl-i Beyt yolu

Dar grl Snn de: Ben y mer der, bu hendei atlarm demi ve o da dedii gibi yaparak hendein ortasnda hl yann, belini ovalayan Alevnin yanna dm. ki kafadar dtkleri hendek iinde bir yandan incinen yerlerini ovutururlarken, bir yandan da ba baa verip dnmler ve u hkme varmlar: Bu ite ne Alinin ne de merin kabahatleri yoktur. Kabahat olsa olsa hendei bu derece geni kazanlarda ve etrafndan dolaarak yola devam etmek varken, Aliyi ve meri ararak atlamaya kalkanlardadr. Ve, bu iki arkada birbirlerine omuz vererek hendekten kmlar, yollarna devam etmiler. Ey mn ehli! Dnyada tek bana dhi kalsan, yine de Habl- lh (Allhn ipi) olan Kurn- Kermden ve Nebler serverinden ayrlma. Mmin ve Mslman olarak lmeyi, slihlere katlmay, gece gndz Allhtan dile. kilik yapma! Tevhd zere ol! mnda sebat kl! Kendi kendine (bilgisizce) hkm vermeye kalkma! Hkm versen bile, verdiin hkme kendin uy, bakalarn da kendi grlerine arma! Dier mezheplerde bulunan Kble ehlini kfirlikle sulama! Cenzelerinde hazr ol! Yalnz Mslmanlara deil, btn mahlkta kar efkatli ve merhametli ol! Btn Mslmanlar karde bil! Halk, senin elinden ve dilinden gvende olsun. Nefsini azz grme! zzeti nefsinde deil, dninde ara! zzet Allh ve Reslnn katndadr. Allh ve Reslne mnda dim olursan, erata riyet edersen iki cihanda da azz olursun. Allh ve Resl senden yz evirirse iki cihanda zell olur, ebed olarak zillette kalrsn...61 Szmz yce Rabbimizin ruhlara hayat veren bir kelm ile noktalayalm: Muhakkak ki mminler kardetirler. yle ise, kardelerinizin arasn dzeltiniz ve Allhtan gerei gibi korkunuz ki size rahmet edilsin. [Hucurt (49):
10]

imdi de, mmet makm ve mm @ hakknda, Oniki mmn sekizincisi olan, Hak mm Ali Rz (a)ya kulak verelim. Buyurdular ki; ...mmet makam, peygamberlerin makm ve vaslerin mrsdr. mmet;Allhn ve Reslnn hilfetidir.
61

Muzaffer Ozak: rd: c:3 sh: 704, 705

64

Alev slm lmihli

mmet;M minlerin emri Alinin makm ve Hasan ile Hseyinin (a) hilfetidir. mm;Dnin ipi, Mslmanlarn nizm, dnynn salh ve mminlerin izzetidir. mm;slmn gelien kk, ycelen daldr. mmla namaz, zekt, oru, hac ve cihd kmil olur, ganmet ve sadakalar oalr, hadler (eratn ngrd cezlar) ve hkmler uygulanr, hudut ve snrlar korunur. mm;Allhn hellini hell, harmn da harm klar. eratn cezlarn uygular ve uygulatr. Allhn dnini savunur. Halk hikmet, gzel t ve ak delillerle Allhn yoluna dvet eder. mm;Gzlerin gremeyecei ve ellerin ulaamayaca bir ufukta doan ve nlarn leme saan bir gnee benzer. mm;Ik saan dolunay, parlak kandil, doan nur, karanlklar ortasndaki hidyet yldz, doru yolu gsteren klavuz ve (Allhn izni ve yardmyla) helk olmaktan kurtarcdr. mm;Yksek tepede yanan bir atetir, snmak isteyene scaklk baheder. Tehlikeli yollarda klavuzdur, ondan ayrlan helak olur. mm;det yamur yadran bir bulut, bol saanak bir yamur, kapsayc glgesi olan gk, bol suyu olan bir pnar, selin oluturduu bir gl ve yerden biten yeilliktir. mm;Yumuak huylu, emin, efkatli baba ve ikiz kardetir. Kck yavrusuna iyilik yapan efkatli bir anne gibidir, insanlarn snadr. mm;Allhn yeryzndeki ve yaratlmlar arasndaki emni, kullarna hcceti ve ehirlerdeki halfesidir. Halk Allha aran ve Onun belirledii snrlar savunandr. mm;Gnahlardan tertemiz klnm, ayplardan arndrlm, zellii ilim, ninesi hilim, dinin dzeni, Mslmanlarn izzeti, mnfklarn fkesi ve kfirlerin yok edicisidir. mm;Zamnn yegnesidir. Hi kimse onun makamna ulaamaz. Hi bir lim onun dengi olamaz. Onun, insanlar arasnda bedeli, misli ve ei bulunmaz. Balayc olan Allhn ikram ile isteme ve zel almaya (kesbe) dayanmakszn btn faziletleri zerinde tar.62Durum byle iken, mm gerek mnda kim tanyp, zelliklerinin knhne vkf olabilir? Heyht! Heyht! mmn makamlarndan veya fazletlerinden birini bile tarif etmekte akllar yitmi, zihinler aknla dm, beyinler hayran kalm,
62

Yni mm; insan st bir varlk deil, ancak stn insandr ve lyk olduu iin bir ok ilh ikrm ve inama mazhar olmu, ilm-i lednden nasiplenmitir.

65

Ehl-i Beyt yolu

hatipler ciz olmu, irler yorulmu, edipler aresiz kalm, fasihler yorulup gszlemi, bilginler susmu, hepsi acziyet ve gszln tirf etmitir. u halde, Onu btnyle anlatmak, olduu gibi nitelemek nasl mmkn olabilir? Kim (halkn chilne seimiyle) onun yerine geebilir? Ona duyulan ihtiyac doldurabilir? Bu nasl mmkn olur? Oysa mm; yldzlar gibi, kendisine ulamaya alanlarn elinden ve onu tantanlarn tantmalarndan daha stn ve uzaktr. nsanlar, bu makmn, Reslullhn rhletinden sonra Ehl-i Beytinden bakasnda bulunacan m sanyorlar? And olsun Allha ki, nefisleri onlar aldatm ve onlar yanl arzulara sevk etmitir. nsanlar sarp ve kaygan olan yksek bir yere kmak istemiler de, ayaklar kayarak uuruma yuvarlanmlardr. Kendi reyleriyle bir mm(!) semek istemiler. Oysa mm semek nasl onlarn ii olabilir? mm; cehaletten uzak, lim, hile yapmayan bir ynetici ve Nbvvet madeninden olmaldr. Nesebiyle ayplanmamal, soy sop sahibi hi bir kimse onunla boy lememeli, Kurey kabilesinden, Him soyundan ve Peyamber ilesinden olmal, ereflilere eref vermelidir. Abdumenaf neslinden gelmelidir. Cokun ve kmil bir ilme ship, ileri yrtebilen, siyset bilen, riysete lyk, itaat edilmesi farz olan, Allhn emrini ayakta tutan ve Allhn kullarnn hayrn isteyen biri olmaldr. Allh peygamberlerini ve onlarn vaslerini muvaffak eder, onlar sebatl klar, bakalarna vermedii gizli ilim ve hikmetlerinden onlara verir. limleri zamanlarndaki bilginlerin ilimlerinin stnde olur. Nitekim Allh buyurmutur ki; ...Hakka ulatran m uyulmaya daha lyktr? Yoksa, doru yola hidyet edilmedike kendisi hidyete ulaamayan m? Ne oluyor size? Nasl hkmediyorsunuz? [Ynus (10):35] 63

Alev-Snn el ele, Elbet varr menzile.

63

Tuhaful Ukl tercm: sh: 915-919

66

Alev slm lmihli

ONDRT MASMU @ KISACA TANIYALIM HAZRET MUHAMMEDN @ HAYTI

Hz. Muhammed @ mld 571 ylnda Mekkede dnyya geldi. Babasnn ad Abdullh (r.h.), annesinin ad mine (r.h.)dir. Hz. Peygamberin doumu btn insanlk lemini saran, karanlk chiliyye gecesinin ufkunda, slm gneinin yaknda doacan mjdeleyen bir afak misliydi. Bu afan douuyla, Kisrnn sarayndaki direkler yklyor, ateperestlerin snmez zannedilen ateleri snyor, irk ve put dzenlerinin bekileri dehete dyor, Kbeyi igal etmi putlar bir bir devriliyordu. Ulu nderimiz (s.a.a.) anne karnndayken babasn, alt yana geldiinde de annesini kaybetti. Haytnn ilk yllarn Mekke dnda ve st annesi Hlimenin yannda geirdi. Daha sonra dedesi Abdulmuttalibin himyesine girdi. Dedesinin veftndan sonra da sekiz yandan itibren amcas Eb Tlib in yannda kald. Eb Tlib (r.a.), peygamber efendimizi mriklerden gelen bask ve saldrlara kar yiite himaye eden bir kimse olmutur. Haytnn ocukluk dnemleri ilh gzetim ve ayb denetim altnda geen gnller Sultn (s)nn, genlik dnemi de herkese rnek olacak bir vefllk, nezfet ve sadktle noktalanmtr. Sultn @ genlik dnemlerinde bile; z, szne uygun, gvenilir birisi olmasndan dolay Muhammedl- Emn lakbn almt. O yce insan, peygamberliini henz izhr etmemi olduu olgunluk ve genlik yllarn yaratcsna niyz, du ve ibdete ayrmt. yle ki; bazen ibdet iin halktan uzaklaarak, Nr dandaki Hra maarasna ekilirdi. Krk yalarna ulat sralarda, yine bir gn Hra maarasndayken vahiy melei Cebrl (a.s.), Kurndan, Alak sresinin ilk yetlerini getirmi ve beklenen ilh gne, cehlet ve zulmet karanlnn zerine hi batmamak zere domutu. lk vahiyle birlikte insanla Allhn elisi olarak gnderilen Hteml Enbiy Hazreti Muhammed Mustaf (s.a.v.) 23 yl srecek olan tebl ve cihd hareketini balatt. Bu kutlu dvda, ilk ve ylmaz savunucusu ve destekisi ise sevgili ei, mminlerin annesi Hz. Hatce (s) idi. Bu dnemde nice mmin,

67

Ehl-i Beyt yolu

mchit ve fedkar insanlar yetitirdi. Hz. Muhammedin (a) Peygamberlik dnemi, sz ve fiiliytla, btn insanla kurtulu yolunu gsterdi. Tebl; Bir mesaj ulatrmak anlamna geldiinden, en byk mesaj olan Kurn- Mecdin ulatrcs ve aklaycs olan ebed liderimiz @, en byk tebl grevini slenmitir. Bu tebl grevi, Mekke dneminde, ncelikle TEVHD, NBVVET ve MEADe (hirete) mn, insanlara benimsetmek amacna ynelik olarak, mjdeleyici ve korkutucu yetleri aklamak noktasnda arlk kazanyordu. Elbette ki anl Rehberin (s.a.a.) tebl yntemi dier btn peygamberlerde olduu gibi, ilk batan mriklerin inanlarnn temelini oluturan PUT ve TTlar reddetmek ve onlarn btl dzen ve sistemlerine kar dman olduunu lan etmek essna dayalyd. Yani; L LHE LLALLH kalplere, gnllere ve nihyet toplumun her bir kesine hkim klmak teblin ana gayesiydi. Bu yzden, Reslullh ve gzde ashb (r.a.), mriklerin ve tm btl yolun yolcularnn eitli ikence ve eziyetlerine marz kalmlardr. Hicretin akabinde, MEDNE SLM DEVLETnin tessinden sonra ve o devletin bilfiil devlet bakannn Reslullh olduu dnemde ise, O bakomutan @ slmn mdfaas iin bir ok savata hazr bulunmann yan sra, fertlerin rhen olgunlamas iin, yerine getirilmesi veya uzak durulmas gereken emir ve yasaklar (farzlar ve haramlar) ve toplumsal hayatn slma gre ekillendirilmesi iin de lzm gelen siys, iktisd, hukk ve cez esaslar aklamtr. nsanlar her trl esret ve klelik zincirlerinin boyunduruundan kurtaran, Tevhd akdesinin ylmaz savunucusu Hz. Ahmed Muhammed Mustaf @, hak dava urunda nice ilelere katlanm, slm ve slm toplumunu koruma ve kollama yolunda bir ok savalara katlm, hakka klarn, mazlmlarn, mustazaflarn, kimsesizlerin umut gnei, zlimlerin, kfirlerin, mstekbirlerin ve mnfklarn da korkulu rys olmutur. Allh tarafndan yaratlm ilk ve en kmil nr olan peygamberlerin sonuncusu, yce mesjn shibi Hazreti Muhammed Mustaf (s.a.a.) 632 ylnda bedenen aramzdan ayrlarak Sevgili (c.c.)ye kavumutur.64 Salt- Selm zerinize olsun , Ey Resl ve Ehl-i Beyti!
64

Peygamberimizin hayt hakknda geni bilgi iin baknz: Abdulbki Glpnarl: Sosyal adan slm Trihi, Cafer Sbhan: Ebediyet nru: c:1,2, Ali eriati: Muhammedi tanyalm, Muhammed Kimdir?, Mehmet Ktay: Hakki slm trhi ve Ehl-i Beyt, Yaar Nuri ztrk: Kendi dilinden Hazreti Muhammed,..vb.

68

Alev slm lmihli

Selm sizlere, Ey Resln yoldalar, yranlar! Selm sana, Ey Hatce ana! efatnz cmlemizin zerine olsun! Nebler h @ buyurdular; mmn bilmeden (tanmadan) len kimse, chiliyye lm ile lm olur.65

MUHAMMEDM GEL Rehberim, mrdim, Muhammedim gel. Resl Kibriym, Can Ahmedim gel. Nice, haylimde seyranghmsn, Hak nr-u Nbvvet; Muhammedim gel.

Hak habbi; canm, Muhammedim gel. Ol nr-u Rahmnm; Can Ahmedim gel. Sen ki d cihnn Mustafssn, Ski-i b- Kevser, Muhammedim gel. Mminler safs; Muhammedim gel. Ehl-i Beyt atas; Can Ahmedim gel. Btn insanln efaatknsn, Hakkat bins, Muhammedim gel. Kfirin korkusu; Muhammedim gel. n tarts; Can Ahmedim gel. Cmle Enbiynn pdihsn, Nefsimin trps, Muhammedim gel. Kul Kanmm, candan sana balandm. Cierciim kebap oldu dalandm.
65

Usl-u Kf: c: 3 sh: 32, 34

69

Ehl-i Beyt yolu

Bazen Mecnn oldum, bazen uslandm, Akn yakt bizi, Muhammedim gel (s.a.a.)66

mmlar @; Muhammed Gnein, evresinde dnen gezegenlerdir.

HAZRET FTIMANIN ( a.s.) HAYTI

Hazreti Ftma @; Peygamberimizin, Hazreti Hatceden @ olma kz ve peygamber neslinin devam ettiricisi, Nbvvet semsnn nur saan parlak yldzdr. Gnl hangi duygularla anlatabilir Onu! Dil hangi kelimelerle ifde edebilir Onu! O ki; tarih yazan bir mektebin konuan dili, haykran yrei, yaayan bedeniydi. O, yce Allhn, Habbine dnyda iken ikrm ettii Kevser i idi. Sz ve syleyi bakmndan Resl- Ekreme @ ok benzerlerdi. Babalarnn yanna girdikleri vakit, Reslullh, ona hrmeten ayaa kalkarlar, onu perler, hal-hatrn sorarlar, oturturlard. Peygamberimiz onun yanna
66

Birgl Aru: Amasya, 16-12-1996

70

Alev slm lmihli

vardklar zaman da, Ftma ayaa kalkar, babalarna kar ayn hrmette bulunurlar, ellerini perler oturturlard. Hz. Ftma @, Mekkede Hz. Hatce (a) annemizin veftlarndan sonra, henz ocuk yata olduklar halde babalarn her hususta korumaya balamlard. Bir defasnda Kureyin ileri gelen baz kafirleri Reslullh namaz klarken secdede mbrek srtlarna pislik atmlar, bunu duyan Ftma (a), koarak babalarnn yardmna gelmi, Onun mbrek srtlarn temizlemilerdi. O, deta babasnn annesi idi ki; Reslullh bu yzden ona mm ebha (babasnn annesi) lakbn vermilerdi. Ehl-i Beyt mmlarnn balarnn tc, mminlerin annesi, Peygamberin gz bebei olan O gzel insan @, Nrun (a) Nrla (a) cem olma vakti geldiinde, Allhn izni, Reslullhn (s) onay ve ilh takdr ile eine kavumu, insanlar arasnda sade ve gsterisiz, melekler leminde ise, byk bir sevin ve ilh bir nikh ile gelin olmutur. O; Kinattaki en gzel babaya-anaya, en gzel kz evlat, mmlar mm Aliye en gzel yardmc ve e, gzeller gzeli cennetlik genlerin efendileri olan Hasan ve Hseyine (a) en gzel anne, mmin kadnlar ve kzlara en gzel rnek olmutur. Hz. Ftma, efendimizin (a.s.) sonsuzlua yelken amasndan ok ksa bir sre sonra sevdiine kavumu, babasna komu olmutur.67 Peygamberimizin, Ftma- Zehrnn ve tm Ehl-i Beyt-i Mustafnn zerine sonsuz salt ve selm olsun! lh! bizleri, onlarn yolunda ve onlara komu eyle! Hz. Ftma @ buyurdu; Allh ana-babaya iyilik yapmay ilh gazaptan korunma veslesi kld. 68

Din kardeinin aybn rtmek, Ehl-i Beyt nn ninesidir.

67 Hz. Ftma hakknda geni bilgi iin bak: brhm Emn: Hz. Ftma, Cihan Akta: Hz. Ftma, Yaar Nuri ztrk: Hz. Ftma, Tevfik Eb lm: Hz. Ftma, Seyyid Cafer ehid: Ftmatz Zehr, Seyyid Murtaz Hseyn: Hz. Ftmann faziletleri, Allme erfeddn: Kurn ve hadisler nda Hz. Ftma, Mehd Pur: Dn makaleler,..vb. 68 Seyyid Muhsin Emin: yan a: c:1 sh: 316 (Muhammed Ali: Ondrt Masmdan krkar hadis: sh: 73)

71

Ehl-i Beyt yolu

1. MM HZ. ALNN (a) HAYTI

mm Ali @ hicretten 23 yl nce Mekkede dnyaya geldi. Babas Eb Tlib , annesi Esed kz Ftma dr. Kk yalardan itibaren, peygamberimiz onu kendi evine alarak, terbiye ve himyesini bizzat kendisi slendi. O, peygamberimize ilk mn getiren kimseydi ve her zaman Onunla beraberdi. Peygamberimizin biricik kz Ftma (s), Onun ei idi. O; Putperestlerin, peygamber efendimizi ldrmek istedikleri o hicret gecesinde, cann ortaya koyarak Reslullhn yatana yatan, hem Mekkede ve hem de Medneye hicret gerekletikten sonra ashb arasndaki kardelik (mushiplik) elemesinde Hz. Peygambere karde olan, Reslullhn @ hayatta olduu dnemde yaplan savalarn ounda Allhn izni ile Mslmanlarn muzaffer olmalarnda olaanst emekleri geen ve hakknda kuds hads ile; L fet ill Ali, L seyfe ill zlfikr-Aliden yiit er Zlfikrdan stn kl yoktur. buyrulan, hendek savanda Mslmanlarda korku ve gevekliin hkim olduu bir srada, kimsenin karsna kmaya cesret edemedii eleba bir mrki, dillere destan kl darbesi ile cehenneme yuvarlayarak, Hz Peygamberin @; Alinin bu kl darbesi dier btn insanlar ve cinlerin ibdetlerinden daha stndr/faziletlidir. kelm- erflerine mazhr olan... kimsedir.

72

Alev slm lmihli

Ehl-i Beytin anlay ve yoluna gre, mm Ali (a), ilh emir gerei Hazreti Reslullhn (s.a.a.) hak halifeleri olan Oniki masum mmn ilkidir. Reslullh, slm davetini teble balad gnden itibaren, eitli mnsebetlerle, Hz. Alinin bu ilh hilfet makmnn shibi olduunu aklamtr. zellikle de adir-i Hum denilen mevkide ved hacc dnnde Hazreti Aliyi hilfetmmet-Velyet makmna ilh bir emirle atamlar, sahbeden bir ok ileri gelenler de orada Hz. Aliyi bu makma atanmalarndan dolay tebrk etmi, kutlamlardr. Ehl-i Beyt mektebinde bu mnsebetle adir-i Hum olaynn cereyn ettii 18 Zilhicce gn adr-i Hum bayram olarak kutlanr ki, bu gnde, gnn nemini belirten konumalar yaplr, mmn @ kiilii, hayt, mcdelesi hakknda bilgiler verilir, mmete, rnek bir nsan- Kmil tantlmaya allr.69 Ancak; Reslullhn veftndan sonra baz sebeplerden tr ilk halfe dneminde mm- Alinin zhir hilfeti gereklememitir. nc Halfeden sonra Mslmanlarca halfelik makmna getirilen mm (s), kendisinden nceki halfelerin atam olduklar bir ok vli ve devlet grevlilerini bulunduklar makma layk grmediinden, onlar azledip, yerlerine lyk grd kimseleri tayn etti. Bu dnemde, eitli nedenlerden tr oluan i muhlefet netcesinde, mm (a), Cemel, Sffin ve Nehrevan savalarn yapmak zorunda kald. Hz. Ali ; takvda, Allha ibdette, cesrette, yiitlikte, emnlikte, Hz. Reslullhtan (s.a.) sonra gelen ilk insand. O, her zaman hakk, adleti, Allhn eratn icr ediyor, mazlmlara yardmc, dost, zlimlere ise dmn idi. Onun adlet anlaynda, hi kimse iin bir ayrcalk sz konusu olmayp, Hakka k, adlet timsli bir zt idi. mm Ali; ilimde ashbn arasnda en bilgini idi. Reslullh (s.a.a); Ben ilmin ehriyim, Alide onun kapsdr, ehre girmek isteyen kapdan gelsin.70 buyurarak, Hz. Alinin bu derin ilmini beyn etmilerdir.

Baknz : lgili dipnottaki kaynaklar. bn-i Askir: Tarih-i Dmek: c: 2 sh: 464, 984..997, Mstedrek-i Hkim: c: 3 sh: 126, 127, El-Kunduz: Yenbul Meveddet: sh: 65, 72, 179, 183, 210, Suyti: Tarihul Hlef: sh: 170, evkn: Feyzl Kadir: c: 3 sh: 46, Zeheb: El-Mzn: c: 1 sh: 415, c: 2 sh: 251, c:3 sh: 182, Tabern: Muceml Kebir vel Evsat, Tirmizi: Snen: c: 5 sh: 301, Suyti: Cmius Sair: c: 1 sh: 93, Mustafa Necati Bursal: Hz Ali, M. Sami Ramazanolu: Hz. Ali, M. Asm Kksal: slm Tarihi, Muzaffer Ozak: El-rd, Y. Nuri ztrk: Kendi dilinden Hz.
69 70

73

Ehl-i Beyt yolu

NEHCL BELA kitb da, ilim derys olan mmn (a), hutbe, mektp, t ve nashatlerinden bir ksmn ieren kymetli bir eserdir. mm Ali, bir sabah namz esnsnda dhil hinlerden bn-i Mlcem (l.a.) tarafndan bir kl-haner darbesi ile vurulmu ve ald yaralar neticesinde ehdet erbetini imitir.71 Selm sana, Ey ilim ehrinin kaps! Selm sana, Ey Reslullhn kardei! Selm sana, Ey mminlerin velsi Selm sana, Ey hakknda; Aliye sven bana svmtr, bana sven de Allha svm olur., Ali ile savaan benimle savamtr, benimle savaan da Allh ile savam gibi olur., Ey Ali! Ben Kurnn tenzli iin savatm, sen de tevli iin savaacaksn., Aliyi sevmek mndan, Ona buzetmek ise mnfklktandr... buyrulan slm Askeri! Selm sana, Ey Hizbullhn mm! Hz. mm Ali (a) buyuruyor; yilerle ktler senin yannda ayn deerde olmasn. nk, bu iyileri iyilik yapmaktan soutur, ktleri de ktlk yapmak da cretli klar.72

Son veda hacc idi peygamberin. Onsekizinci gn Zilhiccenin. kt yksek bir yere ol Mustaf, Yanna ald Aliyi, bsaf. Dinleyiniz ey garib mmetlerim, Anlataym size vasiyetlerim. Aranzdan ayrlm ok yakn, Hak yoldan kmayn, aman, sakn.
Muhammed, Allme Emn: El-adr, Seyyid erafeddn: El-Mrcaat, Prof 1400: Ehl-i Beyt Davas: c: 2 sh: 107-109,...vb. 71 Hz. Ali ile ilgili geni bilgi iin bak: eyh Mfid: El-rd, Abdulbki Glpnarl: Mminlerin Emri Hz. Ali, Cafer Sbhni: Hz. Aliye neler yaptlar?, Davut Duman: Hz. Ali, Cokun Bilgin-Davut Duman: mm- mmet Hz. Ali, Hasan Selim Slih: Hz. Alinin hayt, Mustafa Yamurlu: Hz. Ali, Nes: Hadislerle Hz. Ali, M. Sami Ramazanolu: Hz. Ali, M. Esad Coan: Hz. Ali efendimizden vecizeler,..vb. 72 Seyyid Radyy: Nehcl Bela (terc): sh: 371

74

Alev slm lmihli

Bana mn olanlar, dinleyin, Allhn fermnn siz belleyin. ki muhkem ey brakrm size, Hare dek rehber olur bunlar size. Birisi, Allhn Kurndr, Dieri, Ehl-i Beytin irfndr. te aldm ben Aliyi yanma, Son sz tekrarlarm ihvnma. Canla, bala siz Aliye sarln, Bylelikle Hak yoluna dorulun. Ben, kimin mevls olduysam heman, Alide mevlsdr, onun her zaman. Kim beni severse, sever Aliyi, Ayr bilmez, Peygamberle, velyi. Kim, Aliye dman olursa heman, O, benim de dmanmdr her zaman. Sonra dedi, ol Muhammed Mustaf, Ey ashbm eyleyin ahde vef. Sonra kaldrd elini Fahr- Cihn, Dedi: Y Rab! hit ol sen de hemn. Allhm sen de sev Aliyi seveni, Sen de sevme Aliyi sevmeyeni. Dman ol! sen de Alinin dmanna, Yardm eyle! Alinin yrnna. Her kim Aliden kaarsa ey Hd!, Onu benden dima eyle cd. Kim hakret eylese bu Aliye, Ya, husmet eylese ol velye.73

73 Minberde hutbelerde mm Aliye (h) lanet etme adetini ilk olarak Muviye balatm ve bu uygulama yllarca (mer b. Abdulaziz tarafndan kaldrlncaya kadar) devm etmitir. Bak: hsan Sreyy Srma: Emevler dnemi hilfetten saltanta: sh: 104, rfan Aycan: Muviye b. Eb Sfyan: sh: 244.., Ahmed Hilmi-Ziy Nur: slm Tarihi: sh: 259, Mevdudi: Hilfet ve saltanat: sh: 218-220, 234, Mustafa slamolu: mmlar ve sultanlar: sh: 77, 78, Sadi Baba: Emir Muviye sahbe mi?: sh: 147.., 178, Ali Akn: Taassubtan tahkka: sh: 19..., Yaar Kaplan: Hz. Ali: sh: 219, Prof 1400: Ehl-i Beyt

75

Ehl-i Beyt yolu

Sen iki cihnda onu kl hakir, Bu dum mstecb et y Kadr! itince hep sahbe bu sz, Vecde geldi, gld hepsinin yz.74

mm Ali @ slmn onurudur.

2. MM HZ. HASANIN @ HAYTI

Davas: c: 3 sh: 348.., Mehmet Ali Derman: Evliylar h: c: 1 87, 88, Allme Emni: Eladr: c: 10- 11,...vb. 74 Mehmet Ali Derman: Evliylar h: c: 1 sh: 76, 77

76

Alev slm lmihli

mm Hasan (a), Mednede dnyya geldi. Babas, Hz. Ali @, annesi Hz. Ftma @dr. mm Hasan, Hz. Reslullh @ gibi bir dede ile, Ftma ve Ali gibi bir anne ve babann eli altnda, onlarn terbiyeleri ile yetiti. O, Peygamber efendimizin, haklarnda; ...cennetlik genlerin efendileridir... buyurduu iki kardeten birisidir. Onun mbrek isimleri, bizzat Hz. Reslullh tarafndan kendilerine verilmi olup, peygamberimizin @, zt- erflerine en ufak bir ac-zarar bile gelmesine, tahamml gsteremedii biricik torunlarndan idi. mm Hasan @, babalar h- Velyetin ehdetleri esnsnda vasiyet zerine mmetin mm olmu, kuds halleri ve rabbn kemlt ile mmeti zhiren ve btnen hakka ulatrma yolunda cehd etmitir. Kendisi gayet halm, selm, Reslullhn (s.a.a.) ve Veller babuunun (a.s.) vasflarn cmi, mm- Alinin bir ok srlarna mahrem bir zt olup, peygamberimizin gz bebei idi. mmn, zhir hilfet makmna gemesinden sonra uzun bir sre dolmadan Muviye, mma ba kaldrarak nceki hle ve desselerine devam etti. mmn (a) taraftarlarnn vefszl, Emev soyunun Mslmanlarca henz tam olarak tannamamas, bir ok menfaat ebekelerinin de Muviyenin safnda yer alm olmalar, ortam ve Mslmanlarn maslahatnn, savaa msit olmamasndan dolay, mm (a), belli artlar dhilinde Onunla bar antlamas imzalad, Mslmanlarn ve slmn faydasna olmas amacyla zhir hilfetten ferat etti. Fakat, Muviye, yapt antlamann hi bir artna riyet etmedi. Ve Reslullhn @; mnfklarn almeti ile ilgili buyurmu olduklar briz zellii btn plaklyla hal ve uygulamalarnda tecell ettirmi oldu; Sz verdi sznde durmad. Ehl-i Beyt emnetine ihnet etti. Yalanlarnda snr tanmad. (Kurnda bahsedilen, mnfklarla ilgili zelliklerle de Muviyenin yaamnn ne boyutta rtt her akl bandaki mminin malmudur.) Zamanla meyye oullarnn iyz yava yava ortaya kmaya balad. Sonunda, Muviye, Hz. Hasann (a) varlna bile tahamml edemeyerek mm zehirlettirerek eht etti.75
75

Ahmet Cevdet Paa: Ksas- Enbiy: sh: 303, Ahmet Hilmi-Ziya Nur: slm Tarihi: sh: 259, rfan Aycan: Muviye b. Ebi Sfyan: sh: 248, Y. Nuri ztrk: Kendi dilinden Hz. Muhammed, Ehl-i Beytin annesi Hz. Ftma: sh: 133, 134, Sadi Baba: Emir Muviye sahbe mi?: sh:163, Resul Caferiyan: Masum mmlarn fikr ve siys hayt: sh: 103, M. Ali Derman: Evliylar h: c: 1 sh: 80, 89, Prof 1400: Ehl-i Beyt Davas: c: 3 sh: 331..., Allme Emn: El-adr, eyh Mfd: El-rd,...vb.

77

Ehl-i Beyt yolu

Selm sana, annene, babana, kardein Hseyine ve Ceddin Reslullha, Ey Peygamberin torunu! Selm sana ve senden yana olan alarna, Ey mm! mm Hasan @ buyurdu; Kardelik, sknt ve darlkta vefl olmaktr.76 ....... ....... mm Ali babalar, Muhammeddir dedeleri, Arn ifte kpeleri, Hasan ile Hseyindir. Yunus der ki dnya fni, Bizden evvel gelen hani, Sekiz cennetin sultan, Hasan ile Hseyindir@..77

Alevlik, slm yoluna ba koymaktr.

3. MM HZ. HSEYNN @ HAYTI

Hz. Hseyin Medne-i Mnevverede dnyy ereflendirdi. Reslullh tarafndan ism-i erfleri verilen Hseyinin @, babas, mm Ali @, annesi ise, Ftma Betl (s)dr. Fahr-i Kint (a.s.), Hazreti Hseyin efendimize bizzat ilgi gsteriyordu. Kardei Hasan ile birlikte Reslullhn zel ilgi ve iltiftna mazhr olan ehitler efendisine gsterilen bu yaknlk, alelde, dedenin toruna gsterdii bir
(a)
76 77

Allme Meclis: Bhrul Envr: c: 78 sh: 114 Mustafa Varl: lhler, kasdeler:sh: 181

78

Alev slm lmihli

ilgi olmaktan te, Reslullhn, Hseyinin ahsnda slma, slm urunda eht olmaya, Ehl-i Beyt soyuna ve o soyun, tertemiz klnm mmlarna verdii deeri ifde ediyordu. O yce insan, kardei mm Hasann veft ile vasiyet zere, mmetin mmetine atanm, Kerbelda hunharca ehd edilinceye kadar bu grevi hakkyla f etmitir. O; slm nedir?, kfr-irk ne?, Mslman kimdir?, kfir kim?, takv nedir?, fcur ne?, hidyet mm kimdir?, dallet mm kim?, slmn dil dzeni nedir?, slm maskesi taklm zulm dzeni ne?, Allh yolunda olmak nedir?, eytn yolunda olmak ne?, Nebev snnet nedir?, Emev snnet ne? Hakka kul olmak nedir?, btla satlmak ne?, eref nedir?, erefsizlik ne?, zzet nedir?, zillet ne?, Allha ibdet ve itaat nedir?, devlete, sultna ibdet ve itaat ne...??? bilinmedii, her eyin birbirine kartrld bir dnyda; hakk btldan ayran bir Fruk, doruyu insanlara reten bir Muallim, zulm bulutlarn datan bir Gne idi. O; zamannn, baltas ile putlar kran bir brhmi, ass ile denizler yaran Mss, nefesiyle hayat veren ss, nru ile kint tenvr eden ceddi Muhammedi (a) gibi idi. Hseyin (a), Mslmanlarn bana halfe(!) sfatyla zulm ve bel getiren Muviyenin olu Yezite (l.a.) anl kymyla kar koymu ve Kerbelda zlimlerin eliyle, yetmiiki yrnyla birlikte, geride Zeynepler, Zeynelbidinler brakarak ehdete ulam ve sevdiklerine kavumutur. Kerbelnn ac ve ibretli sahnesini gnmze tayan ve Asiyelerin, Meryemlerin, Hatcelerin, Smeyyelerin, ve Ftmalarn zalimlerce susturulamayacan, yaay ve haykrlaryla ortaya koyan slmn onurlu rnek kadnlarndan Zeynebin (a) hayt ise, bir destan olup, Kerbelnn ak yzlerinden birini gstermekte, Zeynep, tm alarn Mslman kadnlarna sve-i Hasene olmaktadr. mm Hseyin ve dostlarnn (r.a.) ehdet erbeti itikleri ac ve hzn dolu gn olan, 10 Muharrem r gn, mmn ehdeti mnsebetiyle yzlerce yldr dnynn drt bir yannda anlmakta, o gnde ehdler Serverinin ve ashbnn muazzez ruhlarna Kurn okunmakta, dular edilmekte, gzler ve gnller onun ak ile yanp tutumakta ve slanmakta, sneler dvlmekte, Onun mcdelesi ve tavizsiz yolu srdrlmekte, tarihteki Yezdi (l.a.) tanyan ve ada Yezitlere kar Muhammed slm savunan,

79

Ehl-i Beyt yolu

yaayan ve yaatmaya alan bilinli ahsiyetler oluturulmaya allmaktadr.78 Selm sana, Ey Tr-u Sns Kerbel olan Hseyin! Selm sana, Ey Reslullhn gz bebei! Selm sana, Ey zamnn zbde-i lemi! Selm sana, Ey ak ikliminin gnei! Selm sana, Ey ehdet ss ile Tt Yezdin sihirlerini boa karan, zamnn Mss Hseyin! Selm sana, Ey Zeyneb-i Kbr! Selam, sana, ashbna, yranna, etbna, evldna, ecddna Y Hseyin! Ehl-i Hakkn mm Hseyin @ buyurdu; Bir kardein senden ayrldnda arkandan sylemesini istemediin eyi, sen de onun arkasndan syleme!79 HSEYN lemlere rahmet ceddin son Neb, Ondan aldk biz, en byk haberi. Mjdeler, uyarr btn beeri, Onun izinden gider merte Hseyin. Mednede dikilen, ykselen bayrak, Parlayan slmn nrudur ancak. Bedirde, Uhutta alm sancak, Asil ceddin Muhammete, Hseyin. Mekke, Hayber, Yemen bir bir fetholur. Mazlumlar zlimlerden kurtulur.
Kerbel hadisesi ve mm Hseyinin hayt hakknda geni bilgi iin bak: Allme ibni Tavus: Kerbel ehitlerinin ardndan, eyh Mfd: El-rd: sh: 231-297, Murtaz Mutahhari: Kerbel ve mm Hseyin, Hdi Mderrisi: mm Hseyinin ehdet zamn, Seyyid Cafer ehid: Hseyinin kym, ehid Destayb: Kerbel katliam ve Zeynebin mesaj, Muhammed Sadk Necmi: Hicretten ehdete mm Hseyin, Musa Gne-Cafer Bendiderya: Kerbel ehitlerine alamak, Seyyid Rhullh Msev (rh): Kerbel mesaj, Muhammed yet: r gn ne oldu?, Ali eriati: ehdet, Mevdudi-Mutahhari: Bir uyar bir sembol, Hz. Hseyin, Murat Sertolu: Kerbel, Muhammed Abdurrahim: mm Hseyinin hayt ve dvn, M. Asm Kksal: Hz. Hseyin ve Kerbel fcis, slm trihi: c:11 sh: 160-212, 79 Allme Meclis: Bhrul Envr: c: 78 sh: 127
78

80 M ednede dil dzen kurulur, Yoksul iin olur bte, Hseyin. Fitne kanat aar Resulden sonra, Dnini yamalar mnfk zorba. Mslmana iner her alak darbe, Fsk ilenir ok hoyrata, Hseyin.

Alev slm lmihli

Zulmn her trls meydan alr, Hinler aka su iler olur. Hilfet yezitler eline kalr, Ayak, ba olmu nmerte, Hseyin.

Zorbadan korkanlar ba emi, kime? Meln sultan Yezit kalkm zulme. mmet akn, mahzn, bezgindir ama, Dertleriyle dertli derte, Hseyin. Reddeder, bat etmez yle sultana, Azgn tt olup, Hakka atana. Grp, susmak zillet gelmi de Ona, Hakk haykrmtr, nete, Hseyin. Hem ar, sonra da katletmeye kalk, Dnini dnyya satm dnek halk. Aslnda kendileri oldular helak, Terk edilmez ehl-i beyte, Hseyin. Echel zlimlere kl alarak, Binlerce vahiye kar durarak. Yetmi yiit ile eht olarak,

81

Ehl-i Beyt yolu

Emsalsizdir ehdete, Hseyin. Nasl da kymlar, kahpece heyht! Katledilmi ol mutahhar ehl-i beyt. Mslmanm der, bir de binlerce nmert, Allh dostu, Velyete Hseyin. Allh iin, slm iin can verdi, Tevhdi kurtarmak iin kan verdi. Direnii insanla an verdi, Kalpleri fethetti, ferte Hseyin. Hak-btl sava, iin asldr, O, hak yolda, Muhammedin neslidir. En byk emnet Kurn, ehlidir, sbat etti bak, yiite Hseyin. Tm tgtlar sultasn yrtt, Sand, hakkn kklerini kuruttu. Allh Ehl-i Beyti byle artt, Sevilmekte hep mmete, Hseyin. Gel kardeim Hseyini rnek al, Allh iin cihad meydanna dal. Ttlara, belamlara korku sal, Hak mmdr, mmete Hseyin @.80

Her yer Kerbel, her gn r, Mmin olan, ban koyar bu yola.

80

Kmil Bykbayraktar: Amasya, 1998

82

Alev slm lmihli

4. MM HZ. ZEYNELBDNN @ HAYTI

mm Zeynelbidn @ Medne-i Mnevverede dnyya geldi. sm-i erfleri Ali, lakaplar ibdet edenlerin ss, zneti manasna gelen Zeynlbidn dir. Babas mm Hseyin, Kerbelda hunharca zlimlerin eliyle ehd edildiinde, hikmet-i ilh, ar hastalk geiren mm, savaa katlamam, hinler de, nasl olsa bu gen, ar hasta, zaten lmle burun buruna diyerek kendilerine dokunmamlardr. Hz. Zeynelbidn (a) babasnn veftn mtekip, Hz. mm Hseyinin vasiyeti zere mmete mm oldular. Hazretin mmlk dnemi, meyye oullarnn en iddetli zulmlerini icra ettikleri, Emevist diktatrln zirvede olduu, Ehl-i Beyte ve Ehl-i Beyt taraftarlarna dnyda ei-benzeri grlmemi dmanlk ve ikenceleri rev grdkleri bir dneme rastlar. mm @, babasnn ehdetinden sonra ehirlerde esr olarak dolatrld zamanlarda, Yezt ve Yezdlerin Ehl-i Beyte yaptklar zulm ve cinyetleri anlatarak bir bir if etmi, mm Hseyinin Kerbeldaki kymnn esas ideal ve hedefinin ne olduunu halka aklamtr. Bu syede, siys arenada ve sava ortamnda zhiren glibiyet elde etmi, kan iici Ttlarn,

83

Ehl-i Beyt yolu

Mslmanlarn inan ve itikadlarn istedikleri dorultuda ynlendirerek, dzenlerini oturtmalarnn nne geilmi, slmn i dman mnfklarn gerek ehreleri tm plakl ile ortaya serilmitir. mm Zeynelbidn tarafndan rivyet edilen Cevenl Kebr ve Cevens Sar dularnn yan sra, daha bir ok dunn da ierisinde bulunduu Sahfe-i Seccdiye kitabnda, mmn, mmete her zaman diliminde ve her insana lazm olan siys, itim ve ferd nizamlar ile ilgili retmek istedii hakkatleri du kalb eklinde sunduu grlmektedir. Bu dularda, Allha yakarn en gzel rnekleri gsterilmekle birlikte, en zor artlar altnda bile olsa zlimler karsnda susmamann gereklilii herkese retilmi olmaktadr. mm Zeynelbidn (a)de atalar gibi iteki slm dman mnfklarn elleri ile zehirlenmi ve eht edilmitir. efati zerimize olsun! Allhn selm, rahmeti sana, pk b ve ecddna olsun Ey ak yolunun serveri! Nr Gneinin mm Zeynelbidnden @ inci misli bir buyruk; Ey nsanlar! Allhtan korkun. Biliniz ki; Ona dneceksiniz. hirette herkes kt amelinin kendisinden uzaklatrlmasn istedii halde, yapt iyi ve kt amellerini karsnda hazr bulacaktr. Allh sizleri kendisinin azbyla korkutuyor. Eyy gaflete dalan demolu! Yazklar olsun sana, Allh senden gfil deil. lmn hzla sana ynelmi ve sratle sana doru ilerliyor. Seni aryor, seni yakalamasna bir ey kalmamtr. mrn tkenir tkenmez, lm melei Azrl cann alr, yalnz olarak kabre girersin. Rhun tekrar sana dner. Mnker ve Nekir adl iki melek seni sorguya ekmek ve sk imtihan etmek iin niden, habersiz olarak yanna gelirler. Biliniz ki, onlarn ilk sorgular, ibdet etmi olduun Rabbinden, sana gnderilmi olan Peygamberden, kendisine inanm olduun Dinden, okumu olduun Kitbn Kurndan, velyetini ikrar edip itaat ettiin mmdan, mrn nerede geirdiinden, maln nerede ele geirip nerede harcadndan olacaktr...81

Gz, O ki Hakk gre, yol, O ki Hakka vara!

81

Tuhaful Ukl (tercm): 503-505

84

Alev slm lmihli

5. MM HZ. MUHAMMED BKIRIN @ HAYTI

mm Muhammed Bkr da Mednede dnyya geldi. Babas mm Seccdn @82 veft ile birlikte vasiyeti zere mmet-i Muhammede mm olmular, mmeti zhiren ve btnen, hakka ve gzele irt eylemilerdir. Temiz, mutahhar ve yce mertebelere ship atalar gibi, bir ok kef-i kermeti bulunan mm (a), ilim ve irfnn, zamann sosyal ve siyasal zemini msit olmas mnsebetiyle, biraz olsun aklama ve yayma frsat bulmu, slm mektebine gnlden bal yzlerce ilim adam, Kurn ve Ehl-i Beyt fedkar, cefkr insanlar yetitirmitir. Bu, ilminin derinliinden dolay, kendisine Bkrul Ulm (limlerin hakikatini ortaya koyan, ze vkf olan) lakb verilmitir. mm Muhammed Bkr da (a) meyyeoullar tarafndan zehirletilerek ehdet makmna erimilerdir. Allhn sonsuz Rahmet ve Selm, Ona ve pk soyuna olsun!. Zhir ve btnn kutbu mm Muhammed Bkr @ buyurdular; Eyy Cbir!83 Teeyy-Alevlik dvs gdp biz Ehl-i Beyti sevdiini sylemek insana yeter mi? Allha yemn olsun ki, gerek Alev (i-taraftarlarmz) ancak Allhtan ekinen ve Ona itat edenlerdir. Onlar (Alevler), alak gnll olmalaryla, Allhtan hakkyla korkmalaryla, Ona itat etmeleriyle, emn, gvenilir olmalaryla, Allh ok anmalaryla, orucu tutmalar, namz klmalaryla, anababaya sayg gsterip yardm etmeleriyle, komularndan yoksul borlu ve yetm olanlar grp gzetmeleriyle, doruyu sylemeleri, Kurn (ok) okumalaryla, insanlarn ancak hayrlarnda bulunup, onlara ktlk yapmamalaryla tannrlar. Onlar toplum ierisinde en emn kimselerdir. Cbir dedi: Ey Reslullhn olu-torunu! Biz bugn saydnz sfatlara ship kimseyi gremiyoruz. mm buyurdu; Ey Cbir! eit eit yollara gitme! Bu yollar yle
mm, ok secde ederek Allha kullukta bulunduundan, ok secde edici manasna gelen seccd lakb kendisine verilmitir. 83 Hz. Cbir Reslullhn, mm Muhammed Bkra gnderdii selam, bizzat kendisi Hz. mma ulatrm olan, peygamberimizin kutlu sahabelerindendir.
82

85

Ehl-i Beyt yolu

yollardr ki; bir kimse ben Aliyi seviyorum, Onu vel ediniyorum, der, ondan sonra da hi bir amel etmez. Yine o kimse, ben Reslullh seviyorum der Reslullh ki Aliden daha hayrladr- ne Onun yoluna uyar, ne de snneti ile amel eder, Onu sevmesi de kendisine hi bir fayda vermez. Ey Cbir! Allhtan korkun. Allh neyi emretmise onu yerine getirin. Allh ile hi kimse arasnda bir akrabalk yoktur. Allh katnda kullarn en sevimlisi, Ondan en fazla ekinen ve Ona en fazla itat edendir. Eyy Cbir! Allha ancak itatle yaklalr. Bizim yanmzda ne cehennemden kurtulua dir bir berat vardr, ne de bir kimseye Allha kar sunabilecei bir dell. Kim Allha itat ediyorsa, o, isyn ediyorsa, o da bizim dostumuz (amz) dur. Kim de Allha dmnmzdr. Bizim dostluumuz, efatmz, ancak ibdet ile, itat ile ve Allhtan hakkyla ekinmekle (takvayla) elde edilir.84

Kul, O ki yola gele, Rabbini bilip, nefsini yene!

6. MM HZ. CAFER SDIKIN @ HAYTI

Medne-i Mnevverede dnyya gelen mm Cafer Sdk, babalar mm Muhammed Bkrn veft ile vasiyet zere mmete mm olmulardr.

84

Usl-u Kf: c: 3 sh: 118, 119

86

Alev slm lmihli

mmn Ehl-i Beyt kaynaklarnda en fazla kullanlan knyesi Eb Abdullh tr. Hz. mm Cafer Sdk @, trhin en hassas dnemlerinin birinde, yni Emevizmin k ve Abbasoullarnn iktidra geii dneminde yaam bir mmdr. te, mm bu gei dnemindeki otorite zayflndan istifde ederek slm mmetine, Kurn ve Ehl-i Beyt retilerini yaymaya alm, bu ynde oluturduu ders halkalarnda drtbin civrnda sekin talebeler yetitirmitir. Yine bu dnemin baz avantajl taraflarn iyi bir ekilde kullanmasn bilen mm Cafer @, dier mmlara nazaran slm ilimlerin daha rahat ve dzenli yaylmasnda nemli rol oynam, dolaysyla da kendilerinden, Kurn ve Ehl-i Beyt retileri daha fazla rivyet edilmitir. Ehl-i Beyt yoluna, rivyet ve nakillerin daha ok bu mmdan bizlere ulamas nedeniyle Cafer Mezhebi de denmitir. mm (a), saltanat makmnca kendisine yneltilen btn grev alma tekliflerini reddetmitir. nk O, biliyordu ki, Abbasoullarnn da amalar, meyyeoullar gibi slm ve Mslmanlar kendi saltanat ve menfaatlar urunda kullanmak, zulm arklarnn dnn devam ettirmekti. mm Cafer Sdk @ da cedleri gibi zehirlettirilmi ve her nefis lm tadacaktr emr-i ilhsine teslim olmulardr. Allhn selm, rahmeti zerinize olsun Ey evld- Resl! Selm sana, Ey Mrd-i Kmil! Erenler rehberi mm Cafer Sdk @ buyurdu; Bir mmin u sekiz sfatla muttasf bulunmaldr: Fitne ve kargaada ar bal, belda sabrl, bollukta kreden, Allhn verdii rzka kanaat eden, dmanlarna bile zulmetmeyen, dost ve arkadalarna yk olmayan, alarak zorlua katlanan, ve haksz yere insanlar incitmeyen olmaldr.85
@,

Kul O ki, nefsini yenip, kemle ere!

85

Tuhaful Ukl (terc): sh: 741

87

Ehl-i Beyt yolu

7. MM HZ. MS KZIMIN @ HAYTI

mm Ms Kzm (a) Mekke ile Medne arasnda yer alan Ebva blgesinde dnyya geldi. Babasnn veftyla vasiyeti zere Mslmanlarn mm oldular. mm Ms Kzm @, mmetleri sresince, Mslmanlara her konuda nderlik ediyor, slmn hakkatlerini tebl ve ird ile megul oluyor, mmet-i Muhammede zlimlerden ve zellikle de zlim yneticilerden uzak durmalarn tlyordu. O dnemde Abbs Sultanlarndan Hrun Red, mmn Mslmanlar arasndaki etkilerinden dehete kaplarak, devletin birlik ve dirliini korumak adyla, gerekte ise kendi diktasn, saltantn

88

Alev slm lmihli

devm ettirmek amacyla, mm @ yakalatp gizlice Medneden Badata getirterek zindana att. Zulm dzenlerinin devamndan yana olanlarn eliyle, mm zindanda iken zehirlettirildi ve Hakkn rahmetine kavutular. Salt- selm zerine olsun! Size ve size dost olanlar dostuz, dmanlarnza da dmanz, Ey mm! Gnl ehlinin babuu mm Ms Kzm @ buyurdu; Zamannz drde ayrmaya alnz: 1. Allha niyaz ve ibdete, 2. Geiminizi salamak iin almaya, 3. Size ayplarnz hatrlatarak, halinizin dzelmesine yardmc olan kardelerinizi ziyret etmeye, 4. Harm olmayan zevk ve elenceye. Bu sonuncusunu yapmakla, dier n de yapmaya g yetirebilirsiniz.86

Ehl-i Beytin yolu, Srtul Mstekm dir.

8. MM HZ. AL RIZNIN @ HAYTI

Sekizinci Hak mm Ali Rzda @ Mednede dnyya geldi. Babasnn veftyla birlikte, vasiyyet ve emir zere mmet makmna getiler. Dier Ehl-i Beyt mmlar gibi, Oda zamannn en lim ve muttak ahsiyeti olup, mmeti zhirde ve btnda irt ile megul oldu. Abbs sultanlarndan olan Memun, eitli sebeplerden dolay mm Medneden Horasana davet etti. Grnte mma kar gayet saygl ve bal olan Memun, hilfeti mma @ teklf etti. mm ise o gnn artlarn uygun bulmayarak, zulm dolu uygulamalarn devmnda katksnn olmamas iin, bu teklfi reddettiler. Ancak, Memun zorlama yoluyla, mma baka seenek brakmayarak veliahtlk grevini verdi. mm da bunu belli artlar dhilinde kabl etti.

86

Tuhaful Ukl (terc): sh: 853

89

Ehl-i Beyt yolu

mm Rz @, byk ilim shibi bir ahsiyet olmasndan tr, devrinde l-i Muhammedin limi diye anlyordu. O dnemde Horasanda bir ok ilm ve irfn mnzara meclisleri dzenleniyor, mm (a) hepsinde de devrinin en limi olduunu ortaya koyuyordu. Bu stnlk zamanla halkn gnlnde mma kar daha derinden bir muhabbet ve sevgi hlesi oluturmu, bu da zamann sultnn kskandrm, endielendirmi ve korkutmutu. mma kar gsterilen bu sevgi ve ballktan son derece rahatszlk duyan Memun, nihyet mm zehirlettirerek eht etti. Allhn sonsuz selm ve rahmeti zerinize olsun Ey mm! Mustazaflarn, gariplerin mm Ali Rz @ buyurdu;u, on sfata sahip olmayan Mslmann akl olgunlua erimez. Ondan iyilik umulmal. Ktlk yapmayacana gvenilmeli. Bakalarnn az iyiliini ok grmeli. Kendi yapt ok iyilikleri ise az grmeli. htiya sahiplerinin ondan istemelerinden bkmamal. mr boyu ilim peinde komaktan usanmamal. Allh yolunda (icap ederse) fakr olmay zengin olmaya tercih etmeli. Allh yolunda (gerekirse) aalanmay, Allhn dmanlarnn safnda olup stn tutulmaya terch etmeli. Tannmamay, mehur olmaya yelemeli. Onuncusu ve en nemlisi de karlat mmin kardeini, kendisinden daha hayrl ve daha takvl saymaldr.87

Ehl-i Beyt, Urvetl Vsk dr.

87

Allme Meclisi: Bhrul Envr: c: 78 sh: 336

90

Alev slm lmihli

9. MM HZ. MUHAMMED TAKNN @ HAYTI

Mednede dnyya gelen mm (a), babasnn vasiyeti ile mmetin mmlna tayn edildi. mmet makmna getiinde ya kkt, fakat ilimde yle bir mevkiye gelmiti ki, halkn dn sorunlarnn hepsini sonulandryor, iinden klmaz gibi grnen en zor, karmak konular bile kolayca zebiliyordu. mm (a) ok takvl olduundan Tak, ok cmert olduundan da Cevd lakaplarn ald. mm Muhammed Tak hazretleri de atalar gibi bir ok kermetlerin kendisinden sdr olduu bir zt idi. yle kermetler ki, ancak Ehl-i Beytin mmtz ahsiyetlerinden ve nbvvet madenine mensp Velyet ehlinden zhir olabilirdi. mm Muhammed Tak @, Abbs Sultanlarndan Mutasm tarafndan zehirlettirilerek eht edildi. Selm ve salt Ona ve ceddine. efatlar da zerimize olsun! Velyet gnn Dolunay mm Muhammed Tak @ buyurdu; Eer chil susarsa, insanlar ihtilfa dmezler. 88
88

hkkul Hak: c: 12 sh: 432, Muhammed Ali: Ondrt Masmdan krkar hadis: sh: 249

91

Ehl-i Beyt yolu

Oniki mmlar @, peygamberlerin @ vrisleridir.

10. MM HZ. AL NAKNN @ HAYTI

Mednede dnyy terf eden mm, gen yanda iken babasn kaybetti. Ecddnn ve babasnn vasiyetleri zere mm oldu. Bir ok Abbs sultannn sultasna hit olan mm (a), olduka g artlar altnda ileler ekmi, srekli dzenin adamlar tarafndan tkbata alnmtr. Ehl-i Beyt soyuna dmanlklarnda Emevleri aratmayan Abbsler, yle ki; zaman zaman meclislerinde mm Ali El-Murtz ya kfreder, Onu, soytarlarna taklt ettirirlerdi. Mslmanlarn mal olan hazneyi de sorumsuzca harcayan Abbs hnedn, kendilerine kar mcdele eden, Mslmanlarn haklarn, hukuklarn ve adleti savunan Ehl-i Beyt mmlarna acmasz davranyor, onlara her trl zulm rev gryordu. Bu zulmlerden mm Ali Nk de payna deni alm ve nihyet zehirlettirilerek eht edilmitir. Selm sana, Ey eht! Selm sana, Ey ehitler olu eht! Marifet ehlinin mm Ali Nak @ buyurdu; Can verecein n dn! Ne dostunun sana bir faydas olur, ne de doktorlar seni lmden kurtarabilir!89

erat; Muhammed-Alinin yoludur.90

89

90

Ayn a: c: 2 sh: 39, Muhammed Ali: Ondrt Masmdan krkar hadis: sh: 271 Yce Allh Kurnda; Sonra seni bu i zere bir erate koyduk. Sen ona (eriate) uy. Bilgisizlerin keyiflerine uyma. [Csiye: (45); 18] buyurarak eriatin; Allhn ve

92

Alev slm lmihli

11. MM HZ. HASAN ASKERNN @ HAYTI

mm Hasan Asker (a) Mednede dnyya geldi. Babasnn veft ile birlikte vasiyet zere mmetin mm oldu. Hayatlar boyunca mmet-i Muhammedin irdna alm, manev feyizlerle drt bir yan tenvr etmilerdir. Hakkn izhr ve ikmesi yolunda kendisinden yzlerce kermet sdr olmu ve her alanda, l-i Muhammedin sekin bir ahsiyeti olduu grlm, anlalmtr. mm @, temiz ecdd gibi, srekli olarak Ehl-i Beyt soyuna dman olan dzenin, aalk taraftarlarnca takp edilmi, uzun bir mddet gz altnda ve zindanda mr srmtr. mm Hasan Askerde @ atalar gibi zehirlettirilerek eht edildiler. Allhn selam, rahmeti Ona ve pk soyuna olsun! Hakkn ylmaz savunucusu mm Hasan Asker @ buyurdu; Bakalarnda grdn kt sfatlardan kanman, sana edep olarak yeter.91

mmete inan; mmet oluturan devrimci bir dzene inanmaktr.

Peygamberin yolu olduunu bildirmektedir. Dolaysyla, eriat; Peygamberin takipileri olan Oniki mmlarn da yoludur. Baz bilgisizler, halife(!)-sultanlarn, krallarn, padiahlarn kendi ynetimlerine eriat(!) adn vermelerine bakarak eriate kar olduklarn ifade etmektedirler. Oysa bilmemektedirler ki erat; Allhn yolu, Peygamberin yolu, Muhammed-linin yolu, adletin yolu, hakkn ve halkn yolu, insanlk ve sevgi yoludur. Gerek eriat ile eriat(!) cilas atlm zulm dzenlerinin farkn bilmeyenler eriate karyz demekle hem hakka, hem halka, hem de kendilerine zulmetmektedirler. Bunun vebli ve sorumluluu anlatlamayacak kadar byktr. 91 Bhrul Envr: c: 78 sh: 377

93

Ehl-i Beyt yolu 12. MM MUHAMMED MEHDNN @ HAYTI

Onbirinci mm Hasan Askernin olu olan mm Mehd (a.f.) hicr 255. Ylda aban aynn onbeinde Samarrada bir sabah vakti dnyya geldi. mmn doumu, halkn oundan, zellikle de saltanat taraftarlarndan gizli tutuluyordu. Zr Onikinci mmn kym Peygamberimiz (s.a.v.) tarafndan haber verilmiti. mmn kymn kendi saltanatlar iin tehlike olarak gren zlimlerin, Ona bir zarar vermelerinden endie ediliyor, tedbr olarak doum olay gizleniyordu. Bu yzden, halkn eksersi ve sonralar da limlerini Ehl-i Beyt kaynaklarndan almayan kimseler, Onbirinci mmn, evld olmadan hirete irtihl ettiklerini iddia ettiler. Ancak, Kurn ve Ehl-i Beyt emnetine gerei gibi bal olan aAlevler ise, bu srr- ilhyi kavrayp, O mmn doduunu kabl ettiler. mm, henz ocuk yalarnda iken babasn yitirdi, vasiyet zere mm oldu ve ilh bir hikmet gerei de aybet-i Sur denilen kk gizlilik devresi geirdi. Yaklak olarak yetmi yl sren bu devrede mm, halk ile irtibtn sefirleri aracl ile srdryordu. Daha sonra da aybet-i Kbr denilen byk gizlilik dnemi balad ve bu dnem mm Mehd (a) nin zuhruna kadar devam edecektir. Bizler, Ehl-i Beyt bals Alev-i Mslmanlar olarak , mmn, ilh takdrin uygun grd gne kadar sr leminde bulunacana, vakti geldiinde ise, zuhr edip cihn adletle dolduracana inanmaktayz. Zira, gvenilir rivyetler bu hakkati bizlere ulatrmaktadr.

mm Mehdye @ it zelliklerden bazlar; Mehd (Allh zuhrunu abuklatrsn.); Allhtan gerei zere korkan, Onun emir ve yasaklarna hakkyla riyet eden, dil, mtevzi ve vakar shibi bir zttr. O, hakkn bir zerresinden bile gemez. O, btn inananlar tek bayrak altnda toplayacak, hakk hkim klp, btl yok edecek, Allhn izni ve inyetiyle slm tm dnyya egemen klacak zttr.

94

Alev slm lmihli

O, Peygamberin @ mbrek isimlerini tar. Onun gibi sde ve temiz giyinir, sde ve temiz eyleri yer. Ahlk da ceddi Muhammedin (s.a.a.) ahlkdr. O, zuhr ettiinde adleti tess edecek, insanlarn gnlndeki ikilik ve kin giderilecek. O, gszlere, fakirlere, miskinlere, kimsesizlere, muztazaf ve mahrumlara kar zellikle efkatli davranacaktr. O; zlimleri, hakka kar olanlar ve hakszla taraf tutanlar, Allh rz oluncaya kadar cezalandracak, gerekirse ldrecek ve kimsenin knamasndan korkmayacaktr. Onun hkmetinde; siysetten ibdete, eitimden datma, savatan bara, dostluktan dmanla kadar her ey, Kurn- Kerme, Reslullhn snnetine ve Ehl-i Beytin sretine-snnetine uygun olacaktr.92 Selm sana, Ey Shibz Zamn! Selm sana, Ey Hak mm! Selm sana, yoluna fed olduumuz Cn! Gayr bekletme bizi, yetti bu hicrn. Nur yolunun mm Muhammed Mehd @ buyurdular; Ben kym ettiimde, ttlardan hi birinin bat boynumda olmayacaktr.93 GELMES GEREK Oniki mm katarna girenin, Akn denizine dalmas gerek. Er etei tutup ikrar verenin, lene dek orda kalmas gerek. Rz gstermeli gelen doluya,94 Adn kartmal hepten deliye. Drt kapda selm verip Aliye, Muhabbet sazn almas gerek. Yeni gelmi idi mrn bahar,
Mehd ile ilgili baknz: Ehl-i Beyt dergisi (mm Mehd zel says) say: 15, Murtaz Mutahhari: Mehd kym, Mehd Pur: Dn makleler, Cafer Sbhani: El-lahiyt: c:2 sh: 633-653, brhm Emn: Adlet Gnei, Sad-i Nurs: Mektbt: sh: 422-424,...vb. 93 Bhrul Envr: c:78 sh: 380 94 Haktan gelen rzk ve ilh nimetler...
92

95

Ehl-i Beyt yolu

Civan mert anda grd kahr. mm Hasan gibi iip zehiri, Dmanna bile glmesi gerek. lim kapsndan ieri girip, Srlarn srrn perdesiz grp, mm Hseyin ce ban verip, Kerbel dan ibret almas gerek. Bak, ne diyor mm Zeynelbidn, Rehberi Alidir gerek bidin. Erenler cemine duran zhidin, nsan sevgisiyle dolmas gerek.

Duman kar m? akla yanann, Dost yoluna cann veren cnann, Muhammed Bkrn adn anann, rfnnda kmil olmas gerek. Ol mmdr, mmlarn limi, Buyruk verip aydnlatt yolumu. Zhiri, btn btn ilimi, mm Cafer gibi bilmesi gerek. Soyunu sorarsan, Muhammed soylu, Boyunu sorarsan, Murtaz boylu, Ms Kzm gibi yumuak huylu, Olup da meydana gelmesi gerek. Sneye ekerek trl ezy, Mnkirler elinden grp cezy, Aklna getiren mm Rzy, Mazlmun gz yan silmesi gerek. Onun gibi mm var mdr? acep, Bir yan kermet, bir yan edep,

96 mm Tak gibi hakkat merep, Olup, hakkati bulmas gerek. Dilimiz, Onlarn dili diyenin, Almz, Onlarn al diyenin, Yolumuz, Onlarn yolu diyenin, Naknin yoluna lmesi gerek. mmlar unutmutur ekseri, Dman pek oktur teden beri, Medet eyle, ey Hasanl Asker! Deyip, gl benzinin solmas gerek.

Alev slm lmihli

Rahmnn srlar gizli insanda, Hucceti saklad Rabbim mekanda, Sefil pervneyim, yakn zamanda, Mehdnin elbette gelmesi gerek.95 Rabbimiz Allh, cmle mmin canlar, cenneti, cemli ile mkerrem, peygamberlerine ve vellerine komu olmakla merref eylesin!96

Ehl-i BeytNuhun gemisi gibidir.

95 96

Bir dergiden alnmtr. Kayna hatrlanamad. Oniki mmlar ve masumluk ile ilgili baknz: eyh Mfd: El-rd, Resul Caferiyan: Masum mmlarn fikr ve siys hayat: c:1-2, Abdulbki Glpnarl: Oniki mm, Mehdi Piva: mmlarn hayat (tercm: Davut Duman), Mekrim rz: Ehl-i Beyt mektebinde temel inanlar, Murat Sertolu: Oniki mm, Muhammed Ali: Ondrt Masmdan krkar hadis, Muharrem Hilmi Efendi: Kdir yolu sliklerinin zikir makamlar, Burhan Bozgeyik: Oniki mam ve Alevlik, Ehl-i Beyt Mesaj dergileri, Kadri elik: Bir devrimin anatomisi,..vb.

97

Ehl-i Beyt yolu

FUR-U DN DNN AYRINTILI HKMLER

Ehl-i Beyt yoluna gre slmn artlar da diyebileceimiz, dnin ayrntl hkmleri unlardr: slmn artlar; Namz, Oru, Zekt, Hac, Humus, Cihd, Emr-i bil Marf (iyilii emretmek), Nehy-i anil Mnker (ktlkten sakndrmak), Tevell (Ehl-i Beyte ve dostlarna dost olmak), Teberr (Ehl-i Beytin dmanlarndan uzak durmak ve onlar sevmemek).97 BDET NEDR? NN YAPILIR? bdet; kullukta bulunmak, tazm ve sayg gstermek, kaytsz, artsz emir ve yasaklara itat etmek, teslm olmak ve sevgi beslemek... gibi manalara gelir. Kurn- Mecdin ve Ehl-i Beytin (a) beynyla sbittir ki insanlar, trh boyunca genel olarak iki tr ibdette bulunmulardr: 1. Btl ibdet,
Bayat: Cafer fkhnda namaz ve oru: sh: 16..., Tevfik Oytan: Bektliin iyz: c: 2, sh: 52, Bedri Noyan: Bektlik Alevlik nedir?: sh: 60, A. Sabri Hamedn: slm da kl yol (Ehl-i Beyt yolu), mm Cafer Sdk buyruklar,...vb.
97irali

98

Alev slm lmihli

2. Hak ibdet. Btl ibdet; Kendi ierisinde, bir ok varlklara ibdet edilmesi eklinde tezhr etmekle birlikte, netice itibriyle eytn olup, bo, anlamsz ve cezy gerektiren ibdetler olarak kabul edilebilir. Kurn da sz edilen btl ibdetlerden bazlar unlardr; Tta ibdet, [Zmer (39): 17 vb.] Putlara ibdet, [Safft (37): 95 vb.] Cinlere ibdet, [Sebe (34): 41 vb.] eytna ibdet, [Ysn (36): 60 vb.] Nefise ibdet, [Furkn (25): 43 vb.] Din adamlarna ibdet, [l-i imrn:(3): 64,Tevbe(9): 31 vb.] Peygamberlere ibdet, [Tevbe(9): 31,l-i mrn(3): 80 vb.] Meleklere ibdet, [l-i mrn (3): 80 vb.] Hak ibdet ise; Allhn emir ve rzsna uygun olarak ilenen amelleri ieren ibdetlerdir. Rabbimiz Allh, yalnzca kendisine ibdet edilmesini, dier her trl varla ibdetten kanlmasn emretmitir. [Nis (4): 36 vb.] Allha ibdet amala yaplabilir; 1. bdetleri bir emir, grev ve vazfe olduu iin yapmak. Bu ekildeki bir ibdette, slma gre kii sorumluluktan kurtulmakla birlikte, kmil bir ibdet f etmi olmayp, mm Alinin @ ifdesiyle, kle anlayyla ibdet yapm olur. 2. Cennet midi ya da cehennem korkusu ile yaplan ibdetler. Bu tr bir ibdet de kiiyi kurtarabilir, azaptan emn klabilir, ama, tam olarak lh Rzya mteveccih olmadndan, Allh dostlarnn, mmin-i kmillerin ibdeti olarak kabul edilemez. Yine mm Alinin (a) deyimiyle, tccr zihniyetiyle yaplan bir ibdet olur. 3. Ne cehennem korkusu, ne cennet sevgisi, ne grevimdir anlay ile deil, hepsinden de te, yalnz ve yalnz Allh ak, Muhabbetullh ve Rzy- lh iin gnlden ballkla yaplan ibdetlerdir ki; Emirl Mminn Ali (a)nin deyiiyle, hr-zgr insanlarn ibdetidir.98 k Ynusumuzun dedii gibi; Cennet cennet dedikleri,
Abdulbki Glpnarl: Nehcl Bela (tercm): sh: 391

98

99

Ehl-i Beyt yolu

Bir ka kkle bir ka hri. steyene ver onlar, Bana, SENi gerek, SENi. Yce Allh buyuruyor: Allh, inanan erkek ve kadnlara, altlarndan rmaklar akan, iinde ebed kalacaklar cennetler ve Adn Cennetlerinde gzel meskenler vaad etmitir. ALLHIN RZI OLMASI SE HEPSNDEN BYKTR... te byk kurtulu budur. [Tevbe (9): 72]99

bdet, rhun gdsdr.

99

bdet hakknda daha geni bilgi iin bak: Muhsin Kraat: Namazn hikmeti: sh: 9.., Ali nal: Kurnda temel kavramlar, Yusuf Kerimolu: Kelimeler-kavramlar

100

Alev slm lmihli

EHL- BEYT YOLUNDA THT, MTEHT VE TAKLT

nsan, dnme ve seme gcne sahip bir varlktr. Salkl bir toplum; bir fikir ve irdeyi empoze etmeksizin, bask yapmakszn, fertler iin zgrce dnme imkn hazrlayan toplumdur. Ehl-i Beytin slm anlaynda birinci ilke, her insann dnini renme, serbest olarak dnme ve bilinli bir ekilde terch yapma ve inancn yaama hakknn var olduudur. Kurnda ve Ondrt Masm-u Pkn buyruklarnda ilim renmenin gereklilii ile ilgili olarak var olan gerekler, slmn her konuda bilinli olmaya verdii nemi gstermektedir. ...Hi bilenlerle bilmeyenler bir olur mu?... [Zmer (39): 9] Ehl-i Beyt gemisinin kaptan Peygamberimiz @ buyurdular; lim talep etmek her Mslmana farzdr.100 Velyet bann blbl mm Cafer Sdk @ buyurdu;...Dni hakkyla anlamaya alnz...101 Kurn- Hakm aka insanlara ilim erevesinden dar kmamay, pheye uymamay, duyulan, grlen veya akldan geen her eyi dnmeden kabul etmemeyi emreder ve sorumlu olacaklarn haber verir. Hakknda bilgi sahibi olmadn eyin ardna dme. nk kulak, gz ve gnl-kalp,bunlarn hepsi ondan sorumludur. [sr (17): 36] Bu ve benzeri onlarca dier yet-i kermeler ve hads-i erfler, insan cehlet karanlklarndan kurtararak, bilginin nruna karmak istiyorlar. T ki din alimleri, ata ve ecdat kr krne taklt edilmesin, doru dnce ve salam anlaytan uzak kalnmasn, aratrmalar sonucu elde edilmi olan hak temele dayanlsn. slmda insan, birinci derecede kendi elde ettii bilgilere gre amel etmelidir. Yni, ehliyeti varsa, imkna ship ise kendisi itiht makamna ulamaya almaldr.

100 101

Usl-u Kf: c: 1 sh: 35, 36 Usl-u Kf: c: 1 sh: 35, 36

101

Ehl-i Beyt yolu

Hac Bekt Vel (k.s.) hazretleri buyuruyor; lim, hakkate giden yollar aydnlatan ktr.102 tiht; Kurn- Kerm ve hads-i erfler nda sorunlara, problemlere zm bulma almasdr. Bu makm, her Mslman, mmin ve tevht ehlinin, zirvesine ulamas gereken yce bir makmdr. Ancak her insann imkn ve artlar bu makma ulamaya elverili olmadndan, kii, itiht makmna ulam bir kimseye uyar ve onu taklt eder. Ehl-i Beyt erknna gre, itiht makmna hiz olmayan kimsenin, bu makma ulam bir lim zta uymas, onun itihatlarna gre amel etmesi farzdr. Dn konularda taklitten maksat, kesinlikle bilinsiz bir ekilde bir kimseye uymak deildir. nk bu, slmn evrensel idealleri ve ilm rhuyla asla badamaz. mm Muhammed Bkr (a) buyuruyor; Kim ehil olmad halde insanlara fetva verirse, rahmet ve azp meleklerinin laneti ile o fetvayla amel edenlerin gnahlar fetv veren kimseyedir.103 Ehl-i Beyt anlaynda dnin asllar (mnn artlar) dediimiz mnla ilgili meselelerde, kesinlikle taklt geerli deildir. Herkes mnla ilgili temel konular iyice aratrarak aklen ve kalben tatmn olmal, salam bir inanca kavumaldr. Fetv bulunmaldr: ve grlerine uyulacak bir mtehitte u zellikler

1. mnl olmak. 2. Akll olmak. 3. Bul (ergenlik) ana ulam olmak. 4. Erkek olmak. 5. Adletli olmak. 6. tiht mertebesinde olmak. 7. Helalzde (soyu-sopu belli) olmak. 8. Oniki mmn mmet ve Velyetini kabul eden olmak. 9. Dnyya bal, meyilli olmamak. 10. Zamnnn en bilgili limlerinden olmak. 11. Hayatta olmak.104

102 103

Ali Rza Kseolu: Hac Bekt- Velden dei ve nefesler: sh: 6 Tehzb: c: 6 sh: 223

102

Alev slm lmihli

Mtehit ve en lim olan kimse yolla tannabilir: 1. Bir kimse dn bilgilerine dayanarak ve ilm yeterlilii ile mtehidi tanyabilir. 2. Mtehidi tanma gc ve ilmine ship iki dil ve lim ahslar aracl ile tanyabilir. 3. Bir gurup gvenilir topluluun ya da toplumun tamamna yakn ksmnn bir kimseyi mtehit kabul etmi olmasyla tanyabilir. Mtehit makmnda olmayan kimselerin fetv vermeleri harmdr. Bir mtehidin adletli olduu aadaki hususlara riyet etmesiyle anlalabilir: a- Mutlak srette slmn hkmlerine uygun yaamaldr. b- Harm olan her trl ileri terk etmi olmaldr. c- Allha isyandan, byk ve kk gnahlardan saknmaldr. Byk gnahlar ise genel olarak unlardr; 1. Allha irk komak. 2. Allhn rahmetinden mit kesmek, azbndan emn olmak. 3. Ana babaya kar gelip, haksz olarak itaatsizlik etmek. 4. Haksz yere cana kymak. 5. Namuslu kimselere iftirda bulunmak. 6. slm urundaki bir savatan kanmak. 7. Zulmle yetimin maln yemek. 8. Fiz-Rib yemek (almak, vermek). 9. Sihir yapmak, yaptrmak. 10. Zin etmek. 11. Livta (erkek erkee iliki), sevicilik (kadn kadna cinsel yaknlk) yapmak. 12. Yalan yere yemn etmek, ettirmek. 13. Zekt vermemek. 14. Yalan yere hitlik yapmak, hitlii gizlemek. 15. Her eit alkoll iki imek, iirmek. 16. Bile bile farz namazlar terk etmek. 17. Sznde durmamak, ahdini bozmak.
104

Seyyid Ho: Minhcs Slihn: sh: 6, Seyyid Rhullh: Tam lmihl, Muhammed Rz Gulpaygan: zet ilmihl

103

Ehl-i Beyt yolu

18. Akraba ile ilikilerini haksz yere kesmek. 19. Hrszlk yapmak. 20. Dnin emir ve sorumluluklarndan kurtulmak amacyla, slm llerine uygun yaanmayan blge ya da lkelere giderek yerlemek. 21. Allhn indirdiklerinden her hangi bir hkm (mesel; barts
takmann farz olduunu, mrs datm ile ilgili Kurn ve snnetteki muhkem hkmleri, zin, hrszlk ve benzeri sularla ilgili sbit ilh cezlar...vb.) kabl etmemek. 22. Allha, Peygambere, yada Vaslerine (Oniki mmlara) yalan isnt

etmek, onlar adna yalan uydurmak. 23. Her trl yalan haksz olarak konumak. 24. Murdar olarak lm hayvann eti, kan, domuz eti ve Allh dan ayrs adna kesilmi hayvann etinden vs. yemek. 25. Kumar oynamak, oynatmak. 26. ki, l eti, kumar, zin kazanc gibi harm kazanlar peinde olmak, o tr kazanlardan istifde etmek. 27. Rvet almak, vermek. 28. Khinlik, falclk yapmak, khine, falcya bavurmak ve inanmak. 29. l ve tartda hile yapmak. 30. Zulmetmek, zlimlere yardmc olmak, onlarla dost olmak. 31. Kibirli olmak, byklk taslamak. 32. Msrif ya da haddinden fazla eli sk olmak. 33. Hacc kmsemek, gc yettii halde hacca gitmemek. 34. Allhn farz kld Ramazn orucunu sebepsiz yere tutmamak. 35. Allhn velleri hakknda ileri geri konumak, onlara atmak. 36. Bo eylerle vakit ldrmek. 37. Fska gtren iler yapmak, kk gnahlarda srr etmek. 38. Gybet etmek, gybete kulak vermek. 39. Riy ve gsterite bulunmak. 40. Kouculuk yapmak, sz gtrp getirmek. 41. Mminlere ve Allhn kullarna svmek, gvensizlik yaymak, insanlara hynet ederek aldatmak. 42. Vasiyet ederken zlimne davranmak, vasiyette zulmetmek. 43. Ehil olduu halde emr-i bil marfu, nehy-i anil mnkeri terk etmek...

104

Alev slm lmihli

Yce Allh cmlemizi byk ve kk gnahlardan muhfaza buyursun! Kalbimize ihls ile mn, amellerimize istikmet, dilimize ve gnlmze de hakkyla tevbe etmeyi nasip eylesin!105 MTEHDN GREVLER; A-Fetv vermek. B-Karlalan meseleler hakknda, slm hukkuna dayanan itihatlar yapmak, hkm vermek. slm hukkuna uymayan, Kurn ve Snnetten dayana olmayan hkmleri kabul etmek ve bu tr hkm veren hkimlerin hkmne mracaat etmek ciz deildir, bu, tta bavurmak olur. C-Mtehit, maln kullanmaktan ciz kimselerin mallarnn muhfazas, vakflarla benzeri i ve yerlerin idresini zerine alr. D-Onikinci mmn hissesini, humustan kendilerine pay verilmesi farz olan ihtiya shiplerinin haklarn ve zekt alp gerekli yerlere verir. E-Ramazn Aynn ilk gnnn tesbti, bayramlar ve buna benzer konular hakknda hkm vererek aklamalar yapmak. F-Topluma it ilerin mesliyetini kabul etmek; sava, bar, uluslar aras antlamalar,..vb. iler mtehidin emrine uygun olarak yerine getirilir. Ksacas; Mtehit, btn ilerde Onikinci mm Muhammed Mehd (a.f)nin temsilcisidir, onun adna toplumu hayr ve salha ynlendirir.106 Gnl ne durursun, elden geldike, Yine bir mrde varmadan olmaz. Aman mrvvet dey sen de yzn, Yine bir mrde varmadan olmaz. ............... ................ ................ Pir Sultnm bu durakta dur dedi. Hazreti Muhammed, Ali, er dedi. Bunu bilmeyenin ii zor dedi.
Seyyid Ho: Minhcs Slihn: sh: 11, eyh Eb Cafer Kumm: Men l yahduruhul fakh: c: 3 sh: 366... 106 tihat ve taklit ile ilgili bak: Seyyid Rhullh: Tam lmihl (Tevzhul Mesil), Tahrrul Vesle, Seyyid Ali Hamene: Fkh sorulara cevaplar, Seyyid Ho: Minhcs Slihn,...vb.
105

105

Ehl-i Beyt yolu

Yine bir mrde varmadan olmaz.107 (Elbet mtehide sormadan olmaz.)

Ehl-i BeytHablullh tr.

TAHRET (TEMZLK) KTBI

Yce Allh buyuruyor: ..ve gkten tertemiz bir su indirdik. [Furkan (25): ..Allh tevbe edenleri ve temizlenenleri sever. [Bakara (2): 222] Tahret; temizlik demek olup, her trl madd ve manev kir ve gnahlardan arnmay ve uzak durmay ve temiz olmay ifde eder. Slim bir akl; bedendeki, giyim-kuamdaki ve evredeki btn pislik ve kirlerin giderilmesinin gerekli olduuna hkmeder. Kurn- Kerm ve Masmlarn @ hadisleri de mutlak srette temiz olmay emrederek, temizliin nelerle ve ne ekilde yaplabileceini aklar, beyn eder. Dnimiz temizlik dnidir. Her trl noksan sfatlardan uzak olan Allhn, insanlarn hayatlarn tanzm etmesi, iki cihnn da mutluluunun temn edilmesi amacyla gnderdii dn, elbette gndereni gibi temiz ve pk olacak, kendisine bal olanlardan da temiz olmalarn isteyecektir. nsan; insan ve Mslman olmasnn bir gerei olarak, temiz olmay grev ve vazfe bilecek, i ve d lemini temiz tutmaya alacaktr. Bedenimizdeki, elbiselerimizdeki ve evremizdeki kirliliin giderilmesi ve temizliin salanmas iin baz temizlik malzemeleri kullanmaktayz. Bu tr bir temizliin gerekletirilmesi nisbeten kolay bir itir ve fazla yorucu olmayan bir almayla yaplabilir. Ancak, yle bir kirlilik de vardr ki, insanmz ou zaman bunun farkna varamamakta, farkna varanlar da giderilmesinde ciz kalmakta ya da bu tr bir kirlilii yanl metotlarla gidermeye almaktadrlar.
48],
107

Selami Mnir Yurdatap: Pir Sultan Abdln hayt ve iirleri: sh: 18

106

Alev slm lmihli

Bizler, Ehl-i Beyt yolu bals Mslmanlar olarak, u gerei her zaman gz nnde bulundurmak zorundayz. Zhir ve btn pisliin temizlenmesinde, kendi alanlarna has malzemeler kullanlmaldr. Madd kirlilii, yine madd olan temizlik malzemeleriyle gideririz. Manev, zihn, kalb gnah ve kirlilii de, Allhn emirlerine, Gzel Peygamberimizin @ snnetine ve dier Masm ztlarn @ buyruklar ile onlara uyan Ehil Mritlerin (k.s.) irt ve retilerine uymakla giderir, i lemimizi pk ve mutahhar klabiliriz. Mridimiz olacak kii, Hakkyla Allha kul, Peygambere @ tb, Oniki mma (a) bal sz, z, ameli bir, lim bir kimse olmaldr. Y Rabbi..! Bizleri tertemiz kldn kullarndan eyle! TEMZLKTE KULLANILAN SULAR VE HKMLER Bata abdest ve gusl olmak zere btn madd temizlikler su ile yaplr. Onun iin, madd temizlikte ne eit sularn kullanlabileceini ve bunlarla ilgili hkmleri bilmek gerekir. Sular ksmdr: 1 - Mutlak sular. 2 - Muzaf (mutlak olmayp kark olan) sular. 3 - Artk sular. Mutlak sular: a - Kr suyu.(ok su) b - Az su. c - Yamur, dolu ve kar suyu. d - Akan su. e - Kuyu suyudur. Bu be eit su, tabiattaki doal hli ile bulunurlar, renk, koku ve tat gibi zelliklerinde herhangi bir deiiklik de yok ise temizdir ve temizleyicidir. Bunlarla her trl temizlik olur, iilir ve yemek yaplr. Kendilerine herhangi bir necsetin (kan, idrr...vb. gibi) bulamas durumunda ise farkl hkmleri bulunmaktadr. a - Kr suyu (ok su): Uzunluu, genilii ve derinliinden her birisi buuk kar olan bir kab dolduracak miktardaki sudur. Yaklak olarak 380420 kg civrndadr.

107

Ehl-i Beyt yolu

ok suya necset bulatnda kokusu, rengi ya da tad deimi ise, su necis (pis- kirli-kullanlamayacak durumda) olur. Musluktan veya dutan akan sular, ok suya bal iseler, ok su hkmndedirler. Bir suyun ok su olup olmad iki yolla anlalr: nsann kendisi tesbit eder. ki dil kimse bildirir. b - Az su: Yerden kmayan, ok su miktarndan az olan suya, az su denir. Az suya necset dediinde, su necis olur. c - Yamur, dolu, kar suyu: Bu tr sular aslen temizdir. Necaset bulam hal, kilim, elbise ve benzeri eylerin zerine yamur yaarsa, yamurun dedii yerler temizlenmi olur, onlar skmak da gerekmez. Yalnz yamurun; yamur yad denilecek miktarda olmas lzmdr. Necis olan topraa yamur yaar, su onu kaplar, toprak da amur haline gelirse, temiz olur. Ama toprak sadece nemlenmi olursa temizlenmi olmaz. d - Akan su: Yerden kaynayan ve akmaya devm eden sudur. Kanal suyu, eme suyu gibi. Akan suya necset bulatnda, kokusu, rengi ya da tad deien su miktr necis olur. Kaynaa bal olan ksm ok sudan az bile olsa temizdir. Nehir kenarlarnda birikmi, akar suya bal olan durgun su, akan su hkmndedir. e - Kuyu suyu: Yerden kaynayan kuyu suyu, akan su hkmndedir. Necset kendine bulatnda rengi, kokusu veya tad deimezse necis olmaz. Ancak bunlardan her hangi birisi deimi ise, Ehl-i Beyt anlayna gre kaleme alnm, geni hacimli fkh kitaplarnda belirtildii zere belirli miktarda suyun boaltlmas gerekir.108 Deiiklie urayan ksm kendiliinden akp giderse geri kalan ksm temizlenmi kabul edilir. Muzaf (katk) sular: Mutlak ve ar sularn dnda, gl suyu, zm suyu, meyve suyu gibi bir eylerden elde edilen ya da kendisine su denilemeyecek ekilde ierisine amur ve benzeri eyler karm sulardr. Necset bulamam olan bu tr sular, temizdir, ama necseti temizlemez ve onunla abdest, gusl alnmaz. Muzaf suya az bir necset dese necis olur.
108

Bak: Allme Hll: El-Muhtasarun Naf f fkhil mmiyye: sh: 2, Ktb- Erbeada ilgili blmler.

108

Alev slm lmihli

nceden temiz olan bir suyun, bir zaman sonra, temiz veya necis olduu hatrlanmazsa, temiz kabul edilir. nceden necis olan bir suyun da daha sonra necis mi, temiz mi olduu bilinmezse necis kabul edilir. Artk sular: nsan veya hayvanlarn kullanarak, ierek artk ettikleri sulardr. Kpek, domuz, kfir ve Nsb (Ehl-i Beyte, Oniki mma dman olanlar)lerin artklar necistir. O artklar yenilmez, iilmez, ve onlarla abdest, gusl ve benzeri temizlikler yaplmaz. Eti yenen hayvanlarla, kedi, katr, ay, eek, hin, doan, kartal, gibi eti yenmeyen hayvanlarn artklar ile abdest alnabilir, gusledilebilir, gerekirse iilebilir. Ancak, hayvanlarn ayaklar, gagalar ve benzeri azalar ile suya necset bulatrmam olmalar arttr.109 TUVALETE GTMEK VE LGL HKMLER Tuvalette byk ve kk ihtiya giderildikten sonraki yaplan temizlie istinc denir. Bu temizlik, dn ibdetlerimizden namazn ed edilebilmesi iin gerekli olduu gibi, beden salmz iin de nemlidir. Zra hastalklarn bir ou pislik ve mikroplardan bulamakta ve yaylmaktadr. Nakledilir ki; Efendimizin dneminde; insanlar nceleri ta ile istinc ediyorlard. Gnn birinde, Ensrdan (r.a.) birisi yemek yedikten sonra, tuvaletini yapp, su ile istinc ettiinde, Allh; ...Muhakkak ki Allh tevbe edenleri ve temizlenenleri sever. [Bakara (2): 222] yetini nzil etti. Reslullh efendimiz o adam ard. Adam, yapt eyin kt olduunu beyn eden bir yet inmi olabileceini zannederek korktu. Reslullhn yanna girdiinde, Allhn Elisi @ ona: Sen bu gn farkl bir amel iledin mi? dedi. O da: Evet y Reslallh. Yemek yedikten sonra karnm ard, gittim tuvaletimi yaptm ve suyla temizlendim (istinc ettim). dedi. Bunun zerine, Efendimiz (a) ona ynelerek; seni mjdelerim. ..Allh tevbe edenleri ve temizlenenleri sever. yeti senin hakknda nzil oldu. buyurdular.110

Baknz: Ehl-i Beyt yolu hadis kaynaklarnn tahret blmleri, Allme Hll: eriul slm, Muhtasarun Nf, Seyyid Rhullh (r.h.): Tahrrul Vesle, Tam ilmihl, Zbdetl Ahkm, Eb Cafer Ts: Kitabul hilaf, Allme Fazl El-b: Kefur Rumz, ehid-i Sn: Ravzatul Behiyye,.. vb. 110 eyh Eb Cafer Kumm: Men l yahduruhul fakh: c: 1 sh: 20
109

109

Ehl-i Beyt yolu

Tuvalet yaparken farz olan eyler; a-Tuvalette ve dier zamanlarda, kiinin; ei, iyiyi-kty ayrt edemeyen ocuk ve deli hri kendi avret mahallini mmkn mertebe herkesten gizlemesi. b-Tuvalet yapma esnasnda nn ve arkasn kbleye getirmemesi. c-ocuun tuvaletini yaptrrken n ve arkasn kbleye getirmemesi. d-Byk abdest mahallini, asla pislik (necset) kalmayacak ekilde ykamas, temizlemesi... vb. Tuvalet yaparken haram olan eyler; a-Mecbr kalmad halde n ve arkay kbleye getirmek. b-Kemik, hayvan pislii veya zerinde mukaddes eyler yazan her hangi bir nesne ile temizlenmek. c-zin verilmeyen bir mlke, vakfa, insanlara zarar verecek yerlere ihtiycn gidermek. d-Kabirler zerine pislemek... vb. Tuvalet yaparken snnet olan eylerden bazlar; a-Girerken besmele ekerek, eytndan Allha snmak. b-Kimsenin gremeyecei bir yerde ihtiyacn gidermek. c-Girerken sol ayakla girmek, karken sa ayakla kmak. d-Ba rtl olmak. e-Namazdan nce, uykudan nce, cimdan (ei ile cinsel iliki) nce ve meni geldikten sonra bevletmek (iemek). f-ktktan sonra du etmek ve Allha kretmek... vb.

Tuvalet yaparken mekrh olan baz eyler; a-Cadde ve yol kenarlarnda, evlerin kaplar nnde, meyve veren aalarn altnda, dinlenilen ve glgelenilen yerlerde, ihtiycn gidermek. b-Aya ve Gnee kar oturmak, rzgara kar iemek. c-Sert zeminlere, yukarya doru, yksekten aaya doru iemek. d-Hayvanlarn, bceklerin yuvalarna iemek. e-Akan ve durgun suya iemek.

110

Alev slm lmihli

f-htiycn giderirken; yemek, imek ya da misvaklanmak (dilerini fralamak). g-Sa elle istinc (byk temizlik) ya da istibr (kk temizlik) yapmak. -Gereksiz yere konumak. h-Mazeretsiz uzun sre ierde kalmak. -Ayakta iemek. i-Tuvaleti geldiinde yapmayp, geciktirmek... vb. Dknn k mahalli u durumda mutlaka su ile temizlenmelidir; 1-Dk ile birlikte kan gibi bir necset gelirse. 2-Dardan bir necset dk mahalline deerse. 3-Dk k mahallinin etrafna normalin zerinde bulam ise. Dier hallerde, bez, ta ve benzeri eylerle yaplan temizlik kfdir. Ancak, su ile temizlemek hem dnen daha faziletli hem de salk asndan daha faydal ve iyidir. Dk mahallindeki pislik, mmkn olduu kadar temizlenmeli, ama istemeyerek dknn rengi ya da kokusu kalrsa sakncas yoktur. STBR NEDR? NASIL YAPILIR? stibr; Erkeklerin, idrr yaptktan sonra geriye kalan aknt ve szntlardan temizlenmesidir. Bu idrr sznts, her insanda farkl miktarlarda olabilir. Bazlarnda hemen kesilir, bazlarnda ise bir mddet devam eder. Onun iin, herkes idrr akntsnn kesildiine kesin kanaat getirinceye kadar istibr yapar. stibr en gzel ekilde yle yaplr: drr kesildikten sonra eer dk mahalli necis olmu ise nce o temizlenir. Sonra, defa sol elin orta parmayla dk mahallinden zekere (erkeklik organ) kadar ekilir. Sonra ba parmak zekerin zerine ve ahdet parma da zekerin altna konularak defa snnet yerine kadar ekilir, son olarak da zekerin ucu defa sklr. Kadn iin, iedikten sonra istibr yapmak gerekmez. Kiinin hanmyla oynamasndan dolay gelen svya mezy denir ve pktr. Ve yine meniden sonra gelen ve vezy denilen ve bazen de iemeden sonra gelen ve vedy denilen sv da sidik bulamamsa pktr. nsan iedikten sonra istibr yapar ve ondan sonra da bir sv gelir, svnn sidik mi, yukardaki saylanlardan birisi mi olduu konusunda phelenirse pk kabul edilir.

111

Ehl-i Beyt yolu

NECS OLAN EYLER NELERDR? Necsetler on tanedir: 1-Bevl (idrr-sidik). 2-it (dk-byk pislik). 3-Meni. 4-Murdar-Le. 5-Kan. 6-Kpek. 7-Domuz. 8-Kafir-Mrik-Ehl-i Beyte dmanlk yapan (Nsb). 9-arap-iki-bira. 10-Necset yiyen devenin teri. drr ve it: nsann, eti yenilmesi haram olan hayvanlarn ve damar kesildiinde kan fkran (srayan) hayvanlarn idrar ve dks necistir. Sinek ve sivrisinek gibi kk hayvanlarn pislikleri ise pktr. Meni: nsann ve kesilirken kan fkran hayvanlarn menisi necistir. Murdar-Le: ster kendiliinden lm olsun, isterse dn usullere gre kesilmemi olsun, fkran kan olan hayvanlarn ls necistir. Eti hell olan balk suyun iinde lmse temizdir, ancak yenilmesi harmdr. Kan: nsann ve fkran kan olan her hayvann kan necistir. Sinek ve baln kan necis deildir. Dn usullere gre kesilmi eti hell olan hayvanlarn, normal miktarda kan aktktan sonra bedeninde kalan kan temizdir. St salrken bazen grlen kan, necistir, st de necis yapar. Tavuk yumurtasnda bulunan kan necis deildir, ama yenilmesi haramdr. Dilerin arasndan gelen kan necistir ve onu yutmak da harmdr. Tkrkle karr, kaybolursa pk olur ve yutulursa sakncas yoktur. Kpek ve domuz: Karada yaayan kpek ve domuz ve onlarn kl, kemii, penesi, trna ve rutbetleri-terleri necistir. Deniz domuzu ve kpei ise temizdir. Kfir-Mrik-Nsb: Allh veya Peygamberi inkr eden ya da Allha irk-ortak koan kimse necistir. Kurnda sbit olan ak bir hkm inkar eden (Namaz, Ramazn orucu,
Hac, Zekat, Bartsnn farz olduu, Mrs hkmleri, kinin-fizin-kumarn-zinnn... vs. harml gibi.) kimse necistir.

112

Alev slm lmihli

Ehl-i Beyte veya Oniki mmlardan her hangi birine sven veya dmanlk besleyen kimse de necistir. Kfirin, mrikin btn bedeni hatt trnak, kl ve teri dhi necistir, pistir. arap-ki-Bira: nsan sarho eden ve akc olan btn ikiler necistir. Afyon, esrar gibi akc olmayan ikiler ise necis deillerdir ancak iilmeleri harmdr. Bu tr sarho edici maddeler ilerine bir ey katlarak akc hale getirilseler bile pktrlar.

Alkoll iki kullanma zerine;

Yazmaktan el, sylemekten dil yorulsa, okumaktan gz, dinlemekten kulak bksa da, biz nemine binen tekrr etmekten bkmayacak, usanmayacaz. Btn Mslmanlarn ortak deer ls Kurn- Kermdir. Yolunun en salam ve hedefe gtrc olduuna inandmz Alev-i Mslmanlarn da doal olarak temel kaynaklar Yce Kurndr. Bu mektebe bal olmann tabi bir sonucu olarakta, Resln @ emir ve vasiyetleri gerei biz Alev Mslmanlar iin gvenilir ikinci bir temel kaynak Ondrt Masm-u Pkn(Peygamberimiz+Hz.Ftma+Oniki mamlar) yce buyruklardr. l ak ve net olarak belli olduuna gre, bizler iin felann, filann bilmem hangi konuda ne dedikleri, nasl davrandklar mhim deil, Kurn- Kermin buyruklar ve Masmlarn szleri-uygulamalar nemlidir, balaycdr. Konuyu fazlaca dallandrp budaklandrmadan, Yce Kurndan mevz zerine birka yet ile Resl ve l-i Beytinden hads-i erfler nakledelim; Sana ikiden ve kumardan soruyorlar. De ki; O ikisinde de byk gnah vardr. (Her ne kadar) nsanlara baz faydalar varsa da, gnahlar faydalarndan byktr... [Bakara (2): 219] Ey mn edenler! ki, kumar... eytan ii birer pisliktir. Bunlardan kann ki kurtulua eresiniz. eytan, iki ve kumar (yolu) ile aranza dmanlk ve kin sokmak, sizi Allh anmaktan ve namazdan alkoymak ister. Artk vazgetiniz deil mi? [Mide (5): 90-91] mam Cafer Sdkn @ naklettiine gre Reslullh (s.a.a.) efendimiz yle buyurdular; ki her gnhn badr.111

111

Fur-u Kf: c: 6 sh: 403... kinin haraml konusunda baknz: A.g.e. sh: 393-423, Ehl-i Beyt yolunun dier temel kaynak eserlerinin ilgili bl.

113

Ehl-i Beyt yolu

mam Cafer Sdk @ buyurdular; ki her errin anahtardr. kiye devm eden puta tapan gibidir. ki her gnhn badr. (Hell kabl ederek) ki ien kimse Allhn Kitbn yalanlam olur...112 Rahmet Peygamberi @ buyurdular; Her sarho edici ey harmdr. Her ou sarho eden eyin az da harmdr.113 mam Ali Rzya @ Birann haram olan ikilerden olup olmad sorulduunda buyurdular ki; O da dier ikiler gibidir ve harmdr.114 Birka numne ortaya koyduumuz bu hak szlerden sonra Alev Mslmanm. diyen bir kiinin herhalde syleyecek fazla sz, taknacak farkl tavr olmamas gerektir. Buna ramen bildiinden amayanlara ise sylenecek sz yoktur. Herkesin ameli kendinedir. Lekm emlkm ve len emaln Ter: Necset yiyen devenin teri necistir. Dier hayvanlar ise, necset yeseler bile terleri necis olmayp temizdir. Harm yoldan cnp olan kimsenin teri necis deildir, ancak, bu terle slanm bir elbise ile namaz klnmamaldr. Necset nasl tesbt edilir? Bir eyin necis olduu ekilde tesbt edilir: 1-O eyin necis olduuna insann kendisi kanaat getirebilir. Zan ve ekphe ile bir eyin necisliine hkmedilemez. 2-Bir kimse kendi elinde olan eyin necis olduunu haber verebilir. 3-ki dil kimse bir eyin necis olduunu haber verebilir. Bir dil kii haber verdiinde yine de o eyden necis olma ihtimlinden dolay uzak durulmaldr. nsan, nceden necis olan bir eyin, pk olup olmadndan phe ederse, o eyin necis olduuna; nceden pk olan bir eyin de, necis olup olmadndan phelenirse, o eyin de pk olduuna hkmeder. Kullanlan iki kaptan, ya da giyilen iki elbiseden birinin necis olduu bilinir, ancak hangisinin necis olduu anlalamazsa her ikisinden de saknlmaldr.

112 113

Fur-u Kf: c: 6 sh: 403... Fur-u Kf: c: 6 sh: 409... 114 Fur-u Kf c: 6 sh: 422...

114 Necset ile ilgili baz hkmler:

Alev slm lmihli

Kurn- Kermi, yapran, cildini, zerine Kurndan bir ey yazl (bir harf bile olsa) kad necis etmek, necset zerine koymak harmdr. Kurn- Kermi necsetten uzak tutmak farzdr. Mescitlerin ve Allhn Vel kullarnn trbelerini necis etmek harm, ayet necis olmularsa temizlemek farzdr. Hz. Resl- Ekremin @ ve dier Masum-u Pklarn trbelerinden alnan topraklar da (trbet-mhr) necis etmek harm, necset bulam ise temizlemek farzdr. Kurn- Kermi kfirlere vermekten mmkn mertebe saknmak gerekir. Ancak, Kurna saygszlk ve hakret amac olmayan ve Onu okuyup hakknda doru bilgi shibi olmak isteyen kfirlere vermekte bir saknca yoktur. Kurn yapra ya da zerinde Allh lafz, Peygamberlerin veya dier Masmlarn isimlerinin yazl olduu bir kat tuvalete dse, imkn var ise kartlmaldr. Aksi halde kesin rdne veya su aktlarak giderildiine kanaat getirilinceye kadar o tuvalete klmamaldr. NECSETN TEMZLEYCLER Ey Hakka tlip olan can dost! imdi de Ehl-i Beyt yoluna gre necis olan bir eyin nasl temizlenebileceini, necsetin ne ekilde giderilebileceini grelim. Necset temizleyicileri unlardr: 1 - Su. 2 - Yer-Zemin. 3 - Gne. 4 - stihle. 5 - nklb. 6 - ntikl. 7 - stinc. 8 - stibr. 9 - slm. 10 - Tebeiyyet. 11 - Necsetin giderilmi olmas.

115

Ehl-i Beyt yolu

12 - Kan akmas. 13 - Mslmann kaybolmas. 14 - zm suyunun kaynayarak te ikisinin azalmas. SU Temizlenebilecek her eyi su temizler. Ancak, suyun bir eyi temizlemesi iin baz artlarn yerine gelmesi ve suda u zelliklerin bulunmas gerekir: Su; mutlak, ar su olmal. Pk ve temiz olmal. Necis eyi ykarken su, muzaf suya dnmemeli. Necis ey ykandktan sonra onda necset kalm olmamaldr. Necis olmu bir kabn temizlenmesi iin onun defa az su ile ykanmas gerekir. Kab kpek yalam ya da ondan bir ey imise, o kab nce temiz bir toprakla srtmeli sonra da iki defa ykamaldr. Domuzun, iinden bir ey itii ya da yalad kab ise yedi defa ykamak gerekir. arap veya sarho edici bir iki ile necis olan kab da az su ile defa, daha da iyisi yedi defa ykamak gerekir. Eer elbise, yayg ve benzeri bir ey bevl (sidik) ile ya da baka bir ey ile necis olmusa, zerine bir defa su dklerek necset giderilir, sonra bir defa daha su dklerek o eyler sklr suyu dar karlarak temizlenmi olur. Henz yemek yemeye balamam, domuz st de imemi st emen bir ocuun ii ile necis olan bir ey, zerine bir defa su dkmekle temiz olur, o eyleri skmakta gerekmez. Elbise yahut bedenden bir yer, az su ile ykandnda, oraya bitiik olan evresi de genellikle necis olur. Necis yerleri temizlemek iin dklen su, etrafa yaylrsa, necis yerin temizlenmi olmasyla evresi de temizlenmi olur. Ta, tula ve benzeri bir eyle deli olan yerler necis olursa, az su dkmekle temizlenmi olur, ancak, suyun akncaya kadar dklmesi gerekir. Necis bir eyden, necsetin kendisi giderilmedike pk olmaz. stenmedii halde necasetin kokusu veya rengi kalrsa sakncas yoktur. YER-ZEMN

116

Alev slm lmihli

Topran zerinde yrmekle, ayakta var olan ayakkabnn alt, ayakkab yoksa ayan alt, ayak kesikse koltuk deneinin ve benzeri gibi eylerin yere deen ksmlar temiz olur. Ancak, zerinde yrnlen yerin temiz olmas, kuru olmas, ta-toprak ve benzeri bir eyle deli olmas gerekir. Hal, kilim, ot, hasr vs. zerinde yrmekle saylan eyler temizlenmi olmaz. Necsetin belirtilen yerler zerinde yrmekle temizlenmi olmas iin, en az on-on be adm yrnlm olmal. Ad geen yerlere necset yrme yoluyla bulam olmal. Yrme sonunda da necset gitmi olmaldr. GNE Yeryzn ve yeryznde sbit olan aa, bin, duvar gibi benzeri gayr menkulleri (tanmaz mallar) ve onlara ait tahta, kap, pencere, aklan iviler, binda kullanlan al, boya ve benzeri eyler damn zerine veya yere konulan kaplar, yerden koparlmam bitki ve aalar kendilerine necset bulam ise, Gne tarafndan temizlenebilirler. Temizliin Gnele gereklemesi u artlara baldr: Necis olan ey dier bir eye dediinde ona siryet edecek kadar slak olmal ve o slaklk da Gne ile kurumaldr. Necsetin kendisi Gne vurmadan nce giderilmi olmaldr. Necis ey yalnzca Gnein etkisi ile kurumu olmaldr. Kurumaya yardmc oldu denilecek kadar rzgar var idiyse necaset temizlenmi olmaz. Gnein vurmasn bulut ve perde benzeri bir ey engellememelidir. Ancak, bulutun ok ince olmasnda bir saknca yoktur. Gne necis olan bir eyin ii ve dn bir seferde kurutmu olmaldr. STHLE Necis bir eyin znn deiip yeni bir ey olmas ile o ey temiz olur. Bu, zn deimesi olayna da istihle denir. Mesela; aacn yanp kl olmas, necis su veya idrrn buhar olmas gibi. Ancak necis bir eyin z, cinsi, deimeyip de baz vasflar deiirse istihle gereklemi olmadndan o ey temizlenmi olmaz. Mesela; necis budayn, un, unun da ekmek olmas gibi. NKILB

117

Ehl-i Beyt yolu

Her hangi bir eyin baz zelliklerini deitirerek eski adyla anlmayacak bir biimde baka eye dnmesine inklb denir. Bu dnme urayan necis ey temizlenmi olur. Mesela; arap kendi kendine veya iine bir ey katlarak sirke haline dnrse temiz olur. Necis zmden yaplm olan arap sirkeye dnse ya da necis zm, hurma ve benzerlerinden sirke yaplsa, o sirkeler de necistir. NTKL Necis bir eyin temiz bir hale gemesine intikl denir. Mesela; eti yenen bir hayvan idrr ise, onu idrar yahut ter olarak karsa onlar temizdir. nsann veya fkran kana sahip bir hayvann kan, kan fkrmayan bir hayvann vcuduna girse ve o hayvann kan saylacak kadar bir zaman onda kalsa temiz olur. Mesela; sln insandan emdii kan.

STNC Dk mahallinin en az ta, bez, su ve benzeri eylerle temizlenmesidir. STBR stibr; necset yemeyi alkanlk yapm bir hayvann, istibr yapld denilecek kadar bir sre necset yemekten uzaklatrlmasdr. nsan pislii yiyen bir hayvann idrr ve dks necistir. Necset yiyen bir deveyi krk gn, sr yirmi gn, koyunu on gn, rdei yedi veya be gn, tavuu da gn istibr ettirmeli, temiz yiyecekler verilmelidir. SLM Bir kfirin bedeni, tkr, teri vs. Kelime-i ehdet getirip Mslman olmasyla temiz olur. TEBEYYET

118

Alev slm lmihli

Necis bir eyin temizlenmesiyle ona bal, ona tb olan necis eylerin de temizlenmesine tebeiyyet denir. Mesela; arap, sirke olursa, kab da, zerine rtlen kapak, bez vs. eylerde temiz olur. Kfir, Mslman olunca kfr necisliinden temiz olduu gibi, kk ocuklar da onunla birlikte temiz olur. Eliyle bir eyi ykayan kimse, o eyi ve elini birlikte ykarsa, o eyin temizlenmi olmasyla eli de temizlenmi olur. NECSETN GDERLM OLMASI Bir hayvann bedenine, kan ve benzeri bir ey bularsa, o necaset her ne sebeple olursa olsun o bedenden uzaklatnda hayvann bedeni temiz olur. Mesel; kedinin azna veya tavuun gagasna necset bular, her hangi bir nedenle de o necset giderilir ve rutbeti de kurursa pk olur. KAN AKMASI Kesilen hayvandan normal miktarda kan akmas, o hayvann hell blmlerindeki geriye kalan kan temizler. MSLMANIN KAYBOLMASI Mslman birisinin necis olmu bir eyi olsa, o kii yanmzdan uzaklap gitse, kaybolsa, sonra gelip o necis olan eyi temiz gibi kullansa, yanmzdan gittii zaman o eyi temizlemi olduuna hkmedilir. ZM SUYUNUN KAYNAMAKLA AZALMASI zm suyunun kaynamakla te ikisi gider, te biri kalrsa geriye kalan temiz ve helaldir. Ancak yine sarho edici bir halde ise o takdirde hem necis, hem de iilmesi harmdr.

Kaplarla ilgili genel hkmler;

Kpek, domuz ve murdar hayvan derisinden yaplan kaplarda yemek, imek, abdest almak, gusletmek haramdr. Bu tr derilerin hi bir ekilde kullanlmamas gerekir.

119

Ehl-i Beyt yolu

Altn veya gm kaptan bir ey yemek, imek harmdr. Bu kaplarn evde ss eyas olarak da kullanlmamas iyidir. zerine altn veya gm suyu verilmi kabn kullanlmasnda ise bir saknca yoktur. Kutbul rifn mm Cafer Sdk @ buyurdular; Altn ve gm kaplarda yemek yemeyiniz.115

i, d temiz olanlara ne mutlu!

ABDEST
Abdest; Allhn rzsn kazanmaya ynelik olarak yerine getirilmesi gereken baz ibdetlerin, anahtar konumunda olan, madd ve manev bir temizliktir. nsan; evde, arda, okulda, iyerinde, tarlada, bada, bahede, fabrikada, direde velhsl her nerede ise, eitli nedenlerden dolay kirlenmekte ve manen de yorulmakta ve ypranmaktadr. nsan elinin rn olan ara ve gerelerin nasl ki gnlk, haftalk, aylk, yllk bakm-onarm ve temizlii gerekiyorsa, madden ve manen kirlenen ve ypranan insann da temizlik ve bakma ihtiyc vardr. te abdest, bir nev gnlk temizlik ve bakmdr. Gnde birka kez abdest alan bir Mslman, her insann yapmas lazm gelen temizlii bir ok ynden en mkemmel ekilde yerine getirmi olmaktadr. nk abdest esnasnda ykanan eller, yz, az, burun vs. gibi organlar daryla temas olmas mnsebetiyle en ok kullanlan ve kirlenen organlardr. Bunlarn ykanmas ile, bir ok mikrobun zararlarndan ve sebep olduklar hastalklardan korunulmu olur. Yine, her abdest alndktan sonra insan, zerinde bir hafifleme, rhunda bir ferahlk ve rahatlama duyar. Allhn emrini yerine getirmi olmann insana verdii haz ve sevin insan her ynden rahatlatr, din tutar, rh ve beden salnn dzgn ve istikrrl olmasna yardmc olur. Ancak urasn unutmamak gerekir ki, abdest almaktaki ana gaye madd temizlik
115

Fur-u Kf: c: 6 sh: 267, Men l yahduruhul fakh: c: 3 sh: 222, Tehzb: c: 9 sh: 90,

91

120

Alev slm lmihli

olmayp, ilh emre uymak ve Allha yaknlamaktr. Dier faydalar bir ama deil, sadece abdest alma neticesinde ulalan dnyev baz gzel sonulardr. Mminler! Canlar! Abdestin nasl alnacan yce kitbmz Kurn- Kerme bakarak reneceiz. Zr, ya-kuru ne varsa z olarak O Kitap da mevcttur. Dier ayrntl hkmleri ise, Kurn Kitbnn ba retmeni olan Hazreti Muhammed (s.a.a.) ve Onun hak vrisleri olan Masm mmlardan @ renmeye gayret edeceiz. Baknz, ak iksirinin sunucularndan olan mm Ali Rz @ Kurn hakknda ne buyurmaktadrlar; Kurn- Kerm; Allhn salam ipi, salam kulpu, Cennete gtren, Cehennemden kurtaran en gzel yoludur. Zaman Onu ypratamaz. Azlarda dolamas Onu bayalatramaz. nk O, belli bir sre iin indirilmedi. O, apak delilleri gsteren ve insanlara hccet olan bir kitptr. Hi bir ekilde btl Ona karamaz. nk, O, her eye hkim olan yce Allh tarafndan indirilmi bir kitptr.116 yle ise; abdestimizi, nce en doruyu syleyen, Allhn kelm olan Kitbmz Kurndan renelim: Allh buyuruyor; Ey mn edenler! Namaz iin kalktnzda (abdestsiz iseniz) ykaynz yzlerinizi ve dirseklerle birlikte ellerinizi, meshediniz banzn bir ksmn ve kaab kemiklerine kadar ayaklarnz... [Maide (5): 6]117 Peygamberimizin @ soyundan ve Nr smlardan Muhammed Bkr (a) hazretleri, Reslullh efendimizin abdest aln fiil olarak yle tarf ettiler; mm, su dolu bir kap istedi. nce ellerini ykad, sonra kabdan bir avu su ald, onunla yznn st tarafndan aaya doru ekerek yzn ykad. Sonra bir avu su alp, dirsekten parmak ularna kadar sa kolunu ykad. Sol kolunu da ayn ekilde ykad. Sonra, elindeki kalan slaklk ile bann n tarafndan bir ksmn meshetti., yine ellerinin slakl ile parmak ularndan kaab kemiklerine (bilek hizasna) kadar ayaklarn meshetti.118 te, Allhn emrettii ve peygamberimizin de alm olduu abdest byle idi.

Bhrul Envr: c: 92 sh: 14 Yaar Nuri ztrk, Sleyman Ate, smail Hakk zmirli, Abdulbki Glpnarl: Kurn- Kerm meli, Sleyman Ate: slm lmihli: c: 1 sh: 93, Y. Nuri ztrk: Hz. Ftma: sh: 43 118 Fur-u Kf: c:3 sh: 24..., stibsr: c:1 sh: 57...vb.
116 117

121

Ehl-i Beyt yolu

Abdestin btn yn... Ey Hakka k can! Allha kul, Muhammede @ mmet, Ehl-i Beyte muhip isen, zhiren abdestini byle almal, Rabbinin dvnna byle hazrlanmalsn. Bilmelisin ki bu, bir d abdesttir. Bir de bunun rhu, z, manas vardr ki, d abdestini alrken rhunun derinliklerinde, kalbinde ve znde de abdestin hakkatine ulamaya niyet etmelisin. Ve, demelisin ki; Ey Rabbim! Sana yakn bir kul olabilmek, senin rzna kavumak, emrine uymu olmak iin, bizlere beyn ettiin ekilde abdest almaya niyet ettim. Niyetimi hlis eyle! Beni riydan, kibirden, kendini beenmi olmaktan uzak eyle! Ey her eyden haberdar olan Allhm! Ben; aciz, s, mcrim, gnahkar, zayf kulum. Ellerimin ve bedenimin kiri, gnah, kalbimin pas, gzlerimin ya ile senin derghna gelmek zere ellerimi, kollarm, yzm ykyorum. Bedenimdeki kir ve pislikleri tertemiz su ile giderdiin gibi, rhumdaki gnh ve kirleri de mn ve tevbem ile gidermeni diliyorum. Ellerimi harm ilemekten, harm tutmaktan, harm alp-vermekten, harma uzanmaktan muhfaza eyle! Bu elleri cennetine ve cemline ulamaya vesle olacak hayrl ilerde kullanmam nasp eyle! Yzm, gzm, azm,ve sir dier zalarm da ykamak ve meshetmekle madd olarak temiz kldn gibi her trl gnh ve ktlklerden de temizle! Ey kintn Rabbi! ki cihanda da yzmz ak, kalbimizi pk, ilerimizi sn, gzellikleri ihsn eyle! Kendi gnahlarmz boyumuzu am iken, bakalarnn gnah ve aklarn arayan ve gaflete denlerden eyleme!... ............. .......... ....... Allh, cmlemize, erat kapsndan girip, tarkat yolundan ilerleyerek, marifet denizine dalmakla, hakkat incilerine ulamamz nasp etsin!

122 ABDESTN FARZLARI Abdestin farzlar yedidir: 1 - Niyet. 2 - Yz ykamak. 3 - Dirseklerle birlikte elleri ykamak. 4 - Ba meshetmek. 5 - Ayaklar meshetmek. 6 - Tertp. 7 - Muvlt. NYET

Alev slm lmihli

Allha yaknlamaya, abdest almaya kalb ile ynelmektir. Eller ykanmaya veya yz ykanmaya balandnda niyet etmek gerekir. Allha yaknlama kast ile alnan abdest ile farz, snnet ve benzeri ibdetler yaplabilir. Niyetin dil ile ifdesi art olmamakla birlikte hem kalben niyetlenip hem de dil ile sylenmesi en iyi olandr. Abdest tamamlanncaya kadar ayn niyet zere kalnmaldr.119 YZ YIKAMAK Yz; uzunluuna, yukardan aaya doru salarn kt yerden enenin sonuna kadar; enine ise; orta parmakla ba parmak aras kadar ykamak gerekir. Yz bu miktardan az ykanmamaldr. Kalben mutmain olmak iin, yzn belirtilen miktardan biraz taacak ekilde ykanmas daha iyi grlmtr. Sakal seyrek ise veya az olur da yzn derisi grnrse, suyu deriye ulatrmak gerekir. Yz ykama yukardan aaya (alndan eneye) doru olmaldr. Aadan yukar doru ykanrsa, abdest geersiz olur.

119

af, Malik ve Hanbellere gre de abdest de niyet farzdr. Vehbe Zuhayl slm fkh anskp: c: 1 sh: 157

123

Ehl-i Beyt yolu

ELLER DRSEKLERLE BRLKTE YIKAMAK Eller dirseklerden aaya doru parmak ularna kadar ykanmaldr. Elden dirseklere doru ykanrsa abdest geersizdir. Eller, yz ykarken ykanm iseler de, kollar ykanrken, kollarla birlikte tekrar ykanmaldr. Nasl olsa ellerim ykanm idi. denilerek kollar bileklere kadar ykamak abdesti btl klar. Kolunun, elinden dirsee kadar olan ksmndan bir blm kesik olan bir kimse geriye kalan ksmn ykar. Dirsee kadar olmayandan ise, kolunu ykama farz kalkm olur. BAI MESH ETMEK Ban, aln hizasna den ksmndan bir blm meshedilmelidir. Mesh; yz ve dirseklerle birlikte eller ykandktan sonra, eldeki geriye kalan slaklk ile yaplmaldr. ayet eldeki su kurumu, mesh yapacak miktarda bir slaklk kalmam ise, el, dier zlardan slatlarak mesh yaplr. Dier azalar da kurumu ise, abdest yeni batan alnr. Baa mesh ederken saa veya deriye mesh verilir. Sark, takke ve benzeri eyler zerine mesh yaplmaz. AYAKLARI MESH ETMEK Ba meshedildikten sonra, sa eldeki kalan slaklk ile sa ayak, sol eldeki slaklk ile de sol ayak, parmak ularndan ayan stndeki ikinlie (kaab kemii-bilek hizasna) kadar mesh edilmelidir. Daha da iyisi bilekteki eklem yerlerine kadar mesh etmektir. Meshin en gzeli en az parmakla yaplan olup, mesh ederken ayaklar sabit, eller ayak zerinde hareket ettirilmelidir. Ayaklar kirli ise, abdeste balamadan nce ykamak suretiyle bir gzel temizlenmeli, kurulanmal, ondan sonra abdeste balanmaldr. orap, mest, ayakkab ve benzeri eyler zerine mesh edilmez. Ancak, iddetli souk, yrtc hayvan tehlikesi ve baz zaruri hallerde bu eyler zerine mesh vermekte bir saknca yoktur. 120
120 Ehl-i snnete mensup mslman kardelerimizin rivyet ettikleri ve abdestte ayan meshedilmesi gerektiine dair hadislerle ilgili olarak baknz: Abdulbki Glpnarl: Tarih

124

Alev slm lmihli

Abdest alrken ayaklarn meshedilmesi gerektii ile ilgili olarak Ehl-i Snnet cemat arasnda yetimi deerli ilim adam Prof. Sleyman Ate unlar sylyor; ...Bazlar Kurnn yetlerinde ayaklarn ykanmasnn farz olduunu sylerler ki, bu manay vermek Arapa dil bilgisi kurallar asndan tutarl grnmemektedir. Yce Allh, abdestte vcudun iki temel uzvunun ykanmasn emretmitir ki, bunlar yz ve kollardr. ki u uzvun da meshedilmesini emretmitir ki bunlar da ba ve ayaklardr. yette; ..ykaynz.. fiilinden sonra iki tmle getirmitir. Bunlar, yz ve ellerdir. Demek ki yz ve eller (dirseklerle birlikte) ykanacaktr. ...meshediniz... fiilinden sonra da iki tmle getirmitir. Bunlar da ba ile ayaklardr. Demek ki bunlar da meshedilecek uzuvlardr. yette bu manay son derece glendiren ince bir nokta vardr. Kurn- Kermde her kelime birbiriyle son derece uyumlu ve mtensibtir. imdi ..ykaynz.. fiilinden sonra gelen iki tmleten ilki nasl bir tek uzvu, ikincisi ise iki uzvu (yani iki eli-kolu) gsteriyorsa, meshediniz.. fiilinden sonra gelen iki tmleten de birincisi bir tek uzvu (yani ba), ikincisi ise iki uzvu (yani ayaklar) gstermektedir. Eer, ercl (ayaklarnz) tmleci vch (yzleriniz)a atfedilmi (balanm) olsa, bu ahenk ve tensb (uygunluk) bozulur ki bu, Kurnn bilinen mucizev ahenk ve slubuna aykr olur.121........... Hz. Enes, ayaklarn meshettii zaman onlar slatrd. Yine Hz. Enesin ; Kurn meshi indirdi, snnet ykamay getirdi dedii rivayet edilir. krime, bni Abbasn; abdest iki ykama, iki meshtir. dediini nakleder. Hz. Ali de; Allhn Resl @ ayakkab iinde bulunan ayaklarna su serpti, onlar ovuturdu. demitir. bni mer, Alkame, Ebu Cafer Muhammed b. Ali, Hasan Basr, Cabir, bni Zeyd ve Mchidin de byle dedii rivyet edilir. Yine abi; Baksana teyemmm srasnda, ykanacak yerler svazlanr, meshedilecek yerler braklr. demitir. El-Muire b. Hanin de yle demi; Peygamber, bir adamn abdest alrken ayaklarn meshettiini grd, bana byle emredildi dedi.122
boyunca slm mezhepleri ve ilik: sh: 595...,Sleyman Ate: slm ilmihli: c: 1 sh: 9395... vb. 121 Prof. Sleyman Ate: slm lmihli: c: 1 sh: 95 122 Taber: Tefsir-i Taber: c: 6 sh: sh: 80-82, Prof. Sleyman Ate: slm lmihli: c: 1 sh: 95, Cemal sofuolu-Salih Aydemir: Hads-i erf klliyt: c:2 sh: 177, Buhr: Kitbul lim: bab:3, Kitbul Vud: bab: 27, Mslim: Kitbut tahret: had no: 27, bn-i Mace: had no: 458, Msned-i Ahmed: c:6 sh: 358...vb.

125

Ehl-i Beyt yolu

Grlmektedir ki; Snn kardelerimizin limleri arasnda ayaklarn abdestte ykanmasnn farz olduu konusunda tam bir ittifak yoktur. Bu da gstermektedir ki, kardelerimiz bir ok konuda olduu gibi, bu konuda da, Ehli Beytin ilmini mracaat kayna kabul etmemenin bir sonucu olarak gr ayrlklarna dmlerdir. Oysa, Ehl-i Beytin Nurlu ahsiyetlerinin (Allhn selm ve rahmeti zerlerine olsun) yolunda bu konu gn kadar parlak ve aktr ki abdest alrken ayaklar meshetmek farzdr. Bu farz hem yet ile sbit ve hem de Ehl-i Beyt nazarnda kesin ve apak bir hakkattir.123 TERTB Abdestte, ykama ve meshetme, Kurn- Kermde beyn edildii ve Reslullhn @ tatbk ettii srayla yerine getirilmelidir. nce, yz, sonra dirseklerle birlikte sa kol, sonra sol kol ykanr, sonra ban meshi ve son olarak da ayaklarn meshi yaplr. Unutma veya kastl olarak bu sraya uyulmad taktirde abdest geersiz olur, ve yeniden alnmaldr.124 MUVLT Muvlt; abdest alrken organlarn kurumadan birbiri ardnca ykanp, meshedilmesidir. Ve bu ekilde abdest almak farzdr.125 Abdest ile ilgili baz hkmler; Abdest alrken ykanmas gereken organlar bir kez ykamak farz, ikier kere ykamak snnet, ikiden fazla ykamak ise bidattr. Mesh ise bir sefer yaplr. Elin parmanda yzk var ise su yzn altna ulatrlmaldr. Abdest azalarnn zerinde yara veya sarg vb. var ise, sargnn etrf ykanmal, sargnn zeri temiz ise sargya mesh edilmeli, temiz deil ve

Baknz: Fur-u Kf, Men l yahduruhul fakh, Tehzb, stibsr, Bhrul Envr,...vb. Ayaa mesh hakknda ayrca baknz: eyh Muhammed b. Ali El-Kercik (lm: H:449): Ayaa meshin vcbu zerine. 124 afii ve Hanbelilere gre de abdestte tertib farzdr. Vehbe Zuhayli: slm fkh ansklp: c:1 sh: 161 125 Malik ve Hanbellere gre de muvlat farzdr. A.g.e. c:1 sh: 163
123

126

Alev slm lmihli

temizlenmesi de meakkatli ise sarg zerine temiz bir bez rtlerek zerine mesh verilmelidir. Yara ve benzeri eyler, ykamak veya mesh vermekle zarar grecekse zerlerine temiz bir bez konularak mesh edilmelidir. Abdest alrken gereksiz yere, mecbur kalnmadka, suyun dklmesi vb. hususlarda bakasndan yardm almak ciz (uygun) deildir. Abdestli kalnd mddete, bir abdestle birden fazla farz ve nafile namazlar klnabilir, Kurn okunabilir. Ancak, her farz namazn klnmas iin ayr bir abdest alnmas daha iyi grlmtr. Abdest almaya balarken besmele ekmek, uykudan uyanlm ya da kk abdestten gelinmise en az bir kere, byk abdest yaplmsa en az iki kere elleri ykamak, kere aza su vermek (mazmaza), kere burma su vermek (istink), ykama ve mesh esnsnda dualar okumak, misvaklanmak (dileri fralamak), abdestin snnetlerinden bazlardr. Gzeller gzeli Hazreti Peygamberimiz (s.a.a.) buyurdular; mmetime zor geleceinden endie etmeseydim namaz iin her abdest aldklarnda misvak kullanmalarn (dilerini fralamalarn) emrederdim.126 dbna uygun olarak nasl abdest alrz? Evvela; Bismillhirrahmnirrahm. der, ellerimizi ykamaya balarz. Kalben abdest almaya niyetlenir, dil ile de; Y Rabbi! Sana yakn olmak ve rzna ulamak amacyla abdest alyorum. deriz. kere azmza su verir, mmkn ise dilerimizi fralarz. kere burnumuza su verir, gerekirse smkrr ve pislii gideririz. Yzmz yukardan aaya doru en az bir, en fazla iki kere ykarz. Sa kolumuzu dirsekten aaya doru ellerimizle birlikte parmak ularna kadar bir ya da iki kere ykarz. Sol kolumuzu da ayn ekilde ykadktan sonra, suyla iliiimizi keser, elimizin slakl ile bamzn alna doru olan ksmn bir kez mesh ederiz. Yine elimizdeki mevcut slaklk ile, sa elle sa aya, sol elle de sol aya parmak ularndan ayak zerindeki st ikinlie yahut bileklere kadar meshederiz. nallh bu ekilde, Allhn kabul edecei, Peygamber efendimizin @ ve Onun bahesinin glleri olan Oniki mm efendilerimizin @ tarf ve

126

Fur-u Kf c:3 sh: 22, Men l yahduruhul fakh: c:1: sh: 34

127

Ehl-i Beyt yolu

retilerine uygun, kymette bizlere nr olacak, namaz ve niyazmzn anahtar olan abdesti alm oluruz.127 Reslullh buyurdular; Abdest alrken suyu yznze arpmaynz. Ya srercesine ovarak ykaynz.128 Abdest ile ilgili mm Cafer Sdkdan (a.s.) bir buyruk; Abdest almaya baladnda besmele ekersen, btn bedenini temizlemi gibi olursun. Besmele ekmez isen, o zaman da yalnzca suyun dedii yerleri temizlemi olursun.129

ABDESTN GEERL OLMASININ ARTLARI Ehl-i Beyt yoluna gre, abdestin sahh ve geerli olabilmesi iin onbir artn yerine getirilmesi gereklidir: 1. Abdest suyu temiz olmaldr. 2. Su, mutlak su olmaldr. 3. Abdest suyu mbah olup, gasbedilmi olmamaldr. 4. Abdest suyunun kab da mbah olup, gasbedilmi olmamaldr. 5. Abdest suyunun kab altn veya gm olmamaldr. 6. Abdest alrken ykanacak veya meshedilecek olan uzuvlar temiz olmaldr. 7. Abdest ve namaz iin yeterli vakit olmaldr. 8. Abdest, Allh rzs iin alnmal, serinlemek ve benzeri amalarla alnm olmamaldr. 9. Abdest alrken zrsz-mazeretsiz bakalarndan yardm alnmamaldr. 10. Su kullanmann abdest alana bir zarar dokunmamaldr. 11. Vcut zerinde, suyun bedene ulamasna engel olacak her hangi bir ey bulunmamaldr.

Ali rfan: Alevi ve namaz: sh: 66..., irali Bayat: Caferi fkhnda namaz ve oru: sh: 36..., Tevfik Oytan: Bektailiin iyz: c: 1 sh: 191, Bedri Noyan: Bektailik, Alevlik nedir?: sh: 237, Haydar Kaya: Bekta lmihli: sh: 41-42,...vb. 128 Tehzb: c:1 sh: 357 129 stibsr: c:1 sh:67, Tehzb: c:1 sh: 358-359
127

128 HANG HALLERDE ABDEST ALMAK FARZDIR?

Alev slm lmihli

1-Cenze namaz dndaki namazlar iin.130 2-Abdest bozulmusa, unutulmu olan secde ve teehhtleri yerine getirmek iin. 3-Farz olan Kabe tavafn yapmak iin. 4-Abdest almak nezredilmi, adanm veya abdest almaya yemn edilmi ise. 5-Bedeninden bir ksmn Kurn yazsna, Peygamberlerin @ ve dier Masm ztlarn @ isimlerine dokundurabilmek iin. ABDEST BOZAN EYLER Enbiylar hndan (s.a.a.) ve Ehl-i Beytin @ dier kutlu smlarndan nakledilen hads-i erfler ve rivyetlere gre abdesti bozan eyler unlardr: Bevl-idrar. ait-dk. Yellenmek. Gzn grmeyecei, kulan duymayaca bir ekilde uyumak. Ancak, gz grmez ama kulak duyarsa abdest bozulmaz. Delilik, sarholuk ve baygnlk gibi akln yitirildii durumlar. Kadnlarn kendilerine has halleri. Gusl abdesti almay gerektiren haller. Abdesti bozan hallerle ilgili birka t; Bir zt der ki; Ey kardeim! Ne vakit uyanacaksn? Ey f mezhebine tb olan arkadam; elin nmahrem bir kadna dokunduu zaman abdestin bozuluyor,131 tekrar abdest alyorsun da, Hakkn rzs olmayan bir harama elini uzattnda neden abdestin bozulmuyor? Halbuki birinci abdest namaz abdestidir, bozulursa yine almak mmkndr. kinci abdest ise, mn abdestidir. Yalan sylemek, ybet etmek, almak, rpmak, vurmak, (haksz
Ehl-i Beyt retilerinde cenze namaz l iin bir dudr. Bilindii anlamda bir namaz gibi deerlendirilmemektedir. Dolaysyla, bu namaz grntl duda, abdest almak farz deil, snnet ve gzel bir davrantr. 131 Ehl-i Snnet mezheplerinden biri olan afi mezhebine gre nmahreme dokunmak abdesti bozar.
130

129

Ehl-i Beyt yolu

yere) ldrmek gibi Allhn men ettii eylere yanatnm man abdestin

bozuldu demektir. Tekrar almak zorcadr. Hazreti Adem @ elini bir kere Hak rzs olmayan bir yere uzatt diye nice yllar tevbe ederek alad. Yani nice yllarda mn abdestini tazeleyebildi. Neb olduu halde. Ya sen ve ben nebi deilken ve o kadar seneden beri yaptmz binlerce on binlerce fenalklarla mn abdestimizi bozduumuz halde, bir defa olsun bu abdestimizi tazelemek iin h ederek alamak, yalvarmak aklmzdan geti mi? Ey Hanef mezhebine, Mlik, Hanbel mezhebine tb olan hak arkadalarm!.. Bizlerde mezhebimizce, bir ok abdesti bozan eyler ile namaz abdestimiz bozulduunda onu tazeliyor ve fakat, mn abdestini bozan trl hastalklardan zerrece kanmyoruz. Hanefi mezhebine tb olan bir kimsenin, bir yeri kanad veyahut iki yol denilen yerlerden su (idrar) ve gaz ktnda gider abdestini tazeler. Fakat gider kan dker, katleder de zedelenen mn abdestini tazelemeye lzum grmez. Hakka bir kere rc etmez, af dilemez. Vcudumuz kirlendiinde onu temizlemek, ykamak kolaydr. Bir para sabun ve bir miktar su ile bu yaplabilir. Halbuki iffetimiz, nmsumuz kirlendi mi temizlemek iin dnyann sabunlar, denizlerin, nehirlerin sular kf gelmez.132 Sen! Ey Ehl-i Beyte uydum iddiasnda olan arkada! renmi bulunduun, abdesti bozan hallerin, yalnzca sralanan bir ka maddeden ibret olduunu mu sanmaktasn? Bir de bunun ii, btn, kalb yn vardr. Zhiren abdestin bozulduunda, nasl abdestini tazeliyor ve yce dvna varyorsan, kalb ve mn abdestini bozan, zedeleyen haramlar ve ktlklere dtnde de, kesin bir dnle yanllarna veda ederek tevbeye ynel ki; mn kmil olanlar, sdklar ve evliyullh ile birlikte olasn, nect bulasn! EHL- BEYTN HADS DERYSINDAN DAMLALAR mm Muhammed Bkr @ buyurdular; Bir kimsenin eini pmesi, ona dokunmas veya avret mahallini ellemesi ile abdesti bozulmaz.133 mm Cafer Sdk @ buyurdular; Burun kanamas, kan aldrmak ve benzeri bir ekilde kan akmas ile abdest bozulmaz.134

El-Hc Muzaffer Ozak: rd: c:1 sh:99 Fur-u Kf: c: 3 sh: 37, stibsr: c:1 sh: 84, 86, 87, 95 134 A.g.e. Ayn sayfalar.
132 133

130

Alev slm lmihli

mm Cafer Sdka @ soruldu; Abdestli bir kimse trnaklarn kesse veya sa-sakal tra olsa yeniden abdest almas gerekir mi? Buyurdular: Hayr gerekmez.135 mm Cafer Sdka @ soruldu; Kusmakla abdest bozulur mu? Buyurdular: Hayr, bozulmaz.136 mm Cafer Sdk @ buyurdular; Meziy veya vediy gelmesi ile abdest bozulmaz. Onlar, tkrk ve balgam mesbesindedirler.137 mm Cafer Sdk @ buyurdu; Abdest mnn yarsdr.138

zn hakka dnenin abdesti kmil olur.

GUSL-BOY ABDEST
A.g.e. Ayn sayfalar. Fur-u Kf: c:3 sh: 36, stibsr: c:1 sh: 83 137 Fur-u Kf: c: 3 sh: 39 138 Eb Cafer Kuleyn: Fur-u Kf: c:3 sh: 72
135 136

131

Ehl-i Beyt yolu

Vcdun tamamn bir gzel ykayp temizlemek manasna gelen gusl; Allhn Kitbnda; ...cnp iseniz temizlenin... [Maide (5): 6] buyurmas ve bu temizliin nasl yaplacann da Kintn efendisi Hz. Muhammed (s.a.a.) tarafndan aklanmas ile emredilmi, bir tr beden temizliktir. Gusl abdesti almann farz olduu yerler olduu gibi, snnet olduu, iyi grld haller de vardr. Bata gzel Peygamberimiz @ olmak zere, Onun hak vrisleri olan Ehl-i Beyt mmlar da @ gusl abdesti ile ilgili ak, net ve doyurucu hkmler beyan ederek, slm mmetinin fertlerine bu konunun ehemmiyetini zh etmilerdir. slm, akla aykr bir din olmad gibi, herkesin kendi aklnn snrlar ierisine hapsedebilecei kadar s bir din de deildir. slmn ilke ve prensipleri ncelikle Allhn Kitb Kurn- Kermden ve Kurnn yanlmaz reticileri olan Hz. Peygamber ile Onun Oniki rid halfelerinden renilir. Boy abdesti ile ilgili gerekler de bu erevede anlalmal, insann dny ve hiret sadetine bir vesle olan bu temizlik de slmn emrettii ekilde yerine getirilmelidir. Sekizinci Rid Halfe mm Ali Rz @ boy abdesti ile ilgili bir sznde yle buyuruyorlar; nsann cnp olduktan sonra gusletmesinin sebebi, bedeninde ve ruhsal durumu zerinde oluan kirlilik ve arln giderilmesi ve bedenen temiz, rhen de rahat ve huzur ierisinde olunmasnn salanmasdr. nk, cnplkte btn beden bu halden etkilenmektedir. Dolaysyla, bedenin sadece cnple vesle olan organnn deil, tammnn ykanmas gerekir. drar ve dk, meniden daha iddetli necis olduklar halde, onlar yaptktan sonra gusletmek gerekmez. Bu, Allhn, kullarna hem rahmeti ve merhametinin bir gerei, hem de bu iki halin insanda istek dnda ve ok sk olarak ortaya kmasndan trdr. Yce Allh kullarna zorluk ve meakkat yklememek iin bu hallerde yalnzca abdest almalarn emretmitir. Ki Allh yle buyuruyor; ... Allh sizin iin kolaylk ister, glk istemez...
[Bakara (2): 185]139

Ehl-i Beytin sekin mmlarndan mm Ali Rz @nn da beyn ettikleri gibi, cnplk ve benzeri hallerde boy abdesti almak Allhn bir emri ve insanolunun faydasna bir uygulamadr.

139

Men l yahduruhul fakh: c:1 sh: 44

132

Alev slm lmihli

...Eer cnp iseniz, taharetleniniz... [Maide (5): 6] yetinde sz edilen taharetleniniz ifdesi btn Mslmanlarn ortak grne (icmsna) gre gusldr, boy abdestidir.140 yle ise; Ehl-i Beyt erknna bal bir Mslman, her konuda olduu gibi, bu konuda da; nce Kurn- Kerimi ve Peygamber efendimizin @ uygulamalarn kendine rnek almal, Ehl-i Beyt mmlarnn (Oniki mmlar) buyruklarna boyun emelidir. Haktan, hakkatten uzak dm ve ne olduklar, kim olduklar, nasl ve hangi llere gre yaadklar belli olmayan, Kurn ve Ehl-i Beytin retilerinden habersiz chil-chelnn sz ve davranlarna tb olmamaldr. GUSLETMEY FARZ KILAN HALLER Farz olan gusller yedidir: 1 - Cenbet gusl. 2 - Hayz gusl. 3 - Nifs (lohusalk) gusl. 4 - stihze gusl. 5 - lye deme gusl.141 6 - l gusl. 7 - Nezr, yemn ve benzeri sebeplerle farz olan gusller.

CENBET GUSL nsan iki ekilde cnp olur: Meni gelmesi ile: Bir kimseden ister uyank, ister uykuda, ister isteyerek, isterse istemeyerek, az veya ok olsun meni gelmesi ile o kimse cnp olur.

Tehzb: c: 1 sh: 103 afi, Maliki ve Hanbelilere gre de ly ykayan kimsenin gusletmesi mstehabtr. Vehbe Zuhayl: slm fkh anskp: c:1 sh: 292
140 141

133

Ehl-i Beyt yolu

nsandan gelen svnn meni olarak kabul edilmesi iin; o sv bedenden fkrarak gelmeli, ehvetle gelmeli, sv geldikten sonra bedende bir geveme hissedilmelidir. Hasta ve kadnlarda ise meninin fkrmas, ehvetle gelmesi ve bedenin gevemesi gibi art aranmaz. Yalnzca ehvetle gelmesi veya bedenin gevemesi yeterlidir. Bir kimse uykuda iken kendisinden bir sv geldiini hissetmemi, ancak uyandnda bedeninde veya elbisesinde meni lekesini andrr bir lekenin varln mahede etmi ise, cnp olduuna hkmeder ve boy abdesti almas gerekir. Cins mnsebet ile: Bir kimse, snnet yeri kadar veya daha fazlas dhil olmak artyla cins mnsebette bulunursa meni gelmemi bile olsa cnp olur ve her iki tarafnda boy abdesti almas farzdr. CNP OLAN BR KMSEYE YAPILMASI HARM OLAN EYLER: 1. Bedeninden her hangi bir yerini Kurnn yazsna (velev ki bir harfine bile olsa), Allhn ismine, Peygamberlerin @ ve dier Masumlarn @ isimlerine dedirmesi. 2. Mescidl Harma ve Peygamberimizin @ mescidine (bir kapdan girip dierinden klsa bile) girmesi. 3. Dier mescitlerde sebepsiz ve mazeretsiz olarak oturmas, mescide bir ey brakmas. 4. erisinde, farz olan tilvet secdesi bulunan bir sreyi okumas. Bu sreler unlardr: Secde Sresi. Fussilet Sresi. Necm Sresi. Alak Sresi. Cnp olan kimsenin bu surelerden bir harf bile okumas harmdr. CNP OLAN KMSEYE MEKRH OLAN EYLERDEN BAZILARI: Abdest almadan ya da, en azndan mazmaza ve istink yapmadan yiyip, imek. Farz secdeleri olmayan srelerden yedi yetten fazla okumak.

134

Alev slm lmihli

Bedenin her hangi bir yerini Kurnn cildine veya sayfalarna, yazlarnn arasna dedirmek. zerinde Kurn bulundurmak. Abdest almadan uyumak. Kna ve benzeri bir eyle boyanmak. Uykuda cnp olduktan sonra, gusletmeden cinsel ilikide bulunmak. GUSL K EKLDE ALINABLR; 1. rtims gusl: Bir kimsenin, irtims gusl niyetiyle bedeninin tamamnn suyun iine girecei bir ekilde, havuz ve benzeri bir yerde yavayava veya bir anda suya girmesidir. Bu ekilde alnan irtims guslde de bedenden her hangi bir yerin kuru kalmamasna dikkat edilmelidir. Farz bir orucu tutma durumunda olan, ya da hac ve umre iin ihrma giren kimse irtims gusl alamaz. 2. Tertb Gusl: Banyo ve benzeri bir yerde bedenin kuru bir yeri kalmamak zere, tertp ve sraya uygun bir ekilde ykanlarak boy abdesti almaktr. TERTB GUSLN FARZLARI; Gusln farzlar tr; 1-Niyet etmek. 2-Kuru bir yer kalmayacak ekilde btn bedeni ykamak. 3-Tertbe riyet etmek: Yani nce ba ve boyunu, sonra vcudun sa tarafn, sonra da sol tarafn ykamak suretiyle btn bedeni ykamak. CNB OLAN BR KMSE; Namaz klabilmek iin. Kabeyi farz olan tavaf yapabilmek iin. Ramazn orucu ve onun kaza olan orucunu tutabilmek iin, mutlak surette gusl abdestini alm olmaldr. GUSLN BAZI SNNETLER:

135

Ehl-i Beyt yolu

1. Gusletmeden nce idrar yapmak. 2. drardan sonra istibr yapmak. 3.Gusle balamadan nce elleri ykamak. 4.Mazmaza yapmak (aza su verip alkamak). 5.stink (buruna su vermek). 6.Suyu isrf etmeden kullanmak. GUSL LE LGL, EHL- BEYT MMLARINDAN BR SZ DEMET Ak yolunun serveri mm Cafer Sdk @ buyurdular; Bir kadn, erkekler gibi ry grerek ihtilm olursa, (yani fercinde meni-slaklk gelirse) gusletmesi gerekir. ayet slaklk gelmezse gusletmesi gerekmez.142 Hak erenlerinin nderi mm Cafer Sdk @a soruldu; Bir erkek cnp olduktan sonra, idrrn yapmadan boy abdesti alr, daha sonra da kendisinden meni gelirse ne yapmas gerekir? mm buyurdular; Boy abdestini yeniler. Soruldu ki: Kadn, boy abdesti aldktan sonra ondan meni gelirse ne yapmaldr? Buyurdular; Kadn boy abdestini yenilemez. nk, kadndan gelen, kendine it olan bir sv deil, erkee it bir svdr.143 mm Hasan Asker @ buyurdular; Abdest ve guslde mazmaza ve istink farz deil snnet bir ameldir.144 Nr gneinin I mm Muhammed Bkr @ buyurdu; Abdest ve gusl, snrlarn Allhn belirledii bir ameldir ki, Allh onlarla kimin kendisine itaat ettiini, kimin de kendine isyn ettiini zhir eder. unu biliniz ki, mmini hi bir ey necis etmez. Dolaysyla, abdest ve guslde suyu, ya srer gibi dknz, harcaynz. (sraf etmeyiniz, yani bu amellerinizi srf beden bir temizlikmi
gibi alglama durumuna dmeyiniz.)145

142 Fur-u Kf: c: 3 sh: 48, Men l yahduruhul fakh: c: 1 sh: 48, Tehzb: c: 1 sh: 124, stibsr: c: 1 sh: 108 143 Fur-u Kf: c: 3 sh: 49, Men l yahduruhul fakh: c: 1 sh: 47, Tehzb: c: 1 sh: 143, 148, stibsr: c: 1 sh: 118 144 Tehzb: c: 1 sh: 131, stibsr: c: 1 sh: 118 145 Fur-u Kf: c: 3 sh: 21, Men l yahduruhul fakh: c.1 sh: 25, Tehzb: c1 sh: 138

136 dbna uygun olarak nasl boy abdesti alrz?

Alev slm lmihli

Bismillhirrahmnirrahm. diyerek, Allhn adn anar, nce boy abdesti alacamz mekan yahut vcdumuzun her hangi bir yerinde necaset, pislik varsa onu ykar, gideririz. Ellerimizin temizliinden sonra, snnet olarak azmza ve burnumuza su verir, daha sonra bamz ve boynumuzu bir gzel ykamaya balarz. Bu arada Y Rabbi! Senin rzn iin boy abdesti alarak kalben ve bedenen temizlenmeyi istiyorum. der, niyet ederiz. Daha nce de belirttiimiz gibi, niyetin kalb ile yaplmas yeterli olmakla birlikte, dil ile de ifde edilmesi en gzel olandr. Sonra, bamzn her hangi bir yerinde kuru yer kalmadna kanaat getirdiimizde, srasyla vcdumuzun sa tarafn, omuzlardan ayaklara kadar gzelce ykarz. Sol taraf da ayn ekilde ykarz. Vcudumuzun hi bir yerinde kuru alan kalmadnda, ykandmz yerden ayrlmak zere ayaklarmz tertemiz klar ve bylece boy abdestimizi tamamlam oluruz. Boy abdesti alnrken herkes Allha ball ve sevgisi nisbetinde iinden geldii ekilde (zellikle Ehl-i Beytten nakledilen dular olmas daha uygundur.) Rabbine hamd ve dular edebilir. Kadnlar boy abdesti alrken salar toplu bir halde ise, salarn amak mecbriyetinde deildirler. Ancak, suyun deriye ulamas gerekir. Aksi halde boy abdesti geersiz olur. HAYIZ GUSL Hayz; Kadnlarn rahminden, belli bir yaa kadar, genellikle her ay, bir ka gnlne, kan gelmesidir. Bu durumda olan kadna, hayzl kadn denir. Hayz olmaya; det grmek, ayba olmak, regl olmak vs. de denilir. Hayz kan, ounlukla koyu kvamda bir sv, scak, siyaha alan veya koyu krmzms bir renkte olur ve baskyla-hzl bir akntyla dar kar. det grmek, bir hanm iin tabi ve normal bir durumdur. Bu hl Allhu Telnn insanln bir yarsn oluturan kadnlar iin Havv annemizden @ beri takdir ettii bir yazg ve tekvni bir kaderdir. det gren bir kadn bu halinden dolay, dnen ayplanp knanmad veya pis kabul edilip dlanmad gibi, Allhn yaratl ftratna uygun yapda bir kul olarak grlr. Ancak, gerek yce Allh, gerekse Onun sevgili Elisi Peygamberimiz (s.a.a.), kadnlar bedenen ve bir ksmn da psikolojik olarak etkileyen bu geici hallerde bir takm ibdetleri yerine getirmekten muaf tutmular ve onlara merhamet ile mumele etmilerdir. Bu durum, kadnlarn Allh ve Resl @ katndaki

137

Ehl-i Beyt yolu

deerlerinin dklne deil, bilakis onlara ne kadar yksek derece ve mertebelerin verildiinin dellidir. Zr ayba denilen hallerde kadnlar bir takm ibdetlerini yapmamakla gnaha girmi olmadklar gibi, o halleriyle Allha itaat ierisinde olduklarndan, kendilerine verilen sevap ve mkft eksiksiz olarak almaya devam etmektedirler. DETN BALANGICI VE MDDET Bir gen kzda det hli en erken 9 (dokuz) yanda balar. Bu yatan nce kanama olduu takdirde o hayz kan kabl edilmez. Gen kzn det grmesi ile birlikte ergenlik a balam olur. Kurey soyundan olan kadnlar 60 (altm) yana kadar, dier kadnlar da 50 (elli) yalarna kadar hayz grebilirler. Bu yatan sonra grlen kana, hayz kan (det kan) denilmez. O kann bir hastalktan dolay geldii kabl edilir. Kadnlarn bir ksm belirtilen yalara gelmeden de det kanlar kesilebilir, menopoza girebilirler.. det mddetinin en az 3 () gn, en ou 10 (on) gndr. gnden az, on gnden de fazla grlen kan hayz kan kabl edilmez. Hayzn ilk gn pe pee olmaldr. Mesel; iki gn kan grlr, bir gn temiz olunur ve yine bir gn kan grlrse o kanlar hayz kan deildir. Bir kadn, pe pee gn hayz kan grr sonra kan kesilirse, sonra tekrar kan grr ve kan grd gnlerle aradaki temiz olduu gnlerin toplam on gnden fazla olmazsa, aradaki pk olduu gnler de hayz gnlerinden saylr. Bir kadn gnden az kan grr ve pk olur, sonra da gn veya daha fazla kan grrse ikinci kan hayz kandr, evvelki grd kan hayzdan saylmaz. Bir kan grlrde, hayz kan m, lohusalk kan m olduundan phe edilirse, kan hayz kan artlarn tayorsa hayz kan kabl edilir. Hamile bir kadnn veya ocuuna st veren bir kadnn hayz olmas mmkndr.

138

Alev slm lmihli

HAYIZLI BR BAYANIN YAPMASI HARM OLAN EYLER: 1.Abdest, gusl veya teyemmmle yerine getirilmesi gereken ibdetler. Farz ve snnet namazlarnn klnmas, Ramazn- erf orucunun tutulmas vs. gibi. 2.Cnp olan bir kimsenin yapmas harm olan eylerin tm. 3.Meni gelmese dh snnet mahalli yada daha aznn dhil olaca ekilde eiyle ilikiye girmesi. Bu fiil erkee de harmdr. Hayz ile ilgili baz hkmler; Bir kadn, hayz kan zellii tayan kan grr ve onun gn sreceini kuvvetle tahmin ederse o zaman zarfndaki yapmas gereken ibdetlerini terk etmelidir. ayet gn grmez ise, o takdirde yerine getiremedii ibdetlerin kazasn yapmaldr. Erkek, hayzl olan eiyle cim yaparsa (cinsel ilikiye girerse), harm ilenmi olur. Buna karlk, kefret olarak fakirlere sadaka vermeli, hi olmazsa Allhtan af ve balanma dilemelidir. Hayzl bir kadn boamak geersizdir. Kadn, hayzl olduunu veya hayzdan temizlendiini beyn ettiinde sz geerlidir, ayrca aratrma yaplmaz, kadnn szne itibr edilir. Kadn hayz kanndan kurtulduktan sonra gusl etmemi bile olsa onunla cinsel ilikiye girilebilir.146 Ancak, en iyisi gusl yaptktan sonra ilikiye girmektir. Kadnn hayzl olduu zamanlar klmad gnlk namazlarn kazs yaplmaz. Tutamam olduu farz orucun ise kazs gerekir. Yakn vakitte hayz olacan bilen bir hanm, namaz vakti girer girmez namazn geciktirmeden klmaldr. Bile bile geciktirir de o arada hayz olursa klamad namaz kaz etmelidir. Hayzl hanmn, namaz vaktinde kendini kandan temizlemesi, hayz bezini deitirmesi, abdest alarak kbleye ynelip zikir, du ve Peygamberle @ Ehl-i Beyte @ salavt ile megul olmas mstehb-iyi bir davrantr.
146

Hanefiler de bu grtedirler: Vehbe Zuhayli: slm fkh ansklp: c:1 sh: 312

139

Ehl-i Beyt yolu

Hayz gusl nasl alnr? Hayzl bir kadnn kandan temizlendikten sonra ibdetlerini yerine getirebilmesi iin gusletmesi farzdr. Hayz gusl, cnplkten temizlenme gusl gibi alnr. Ancak, namaz klnabilmesi iin guslden nce veya sonra ayrca namaz abdesti de alnmaldr. HAYIZ VE HAYIZ HKMLER LE LGL EHL- BEYTTEN BAZI RVYETLER Ehl-i Beytin atas Hz. Muhammed buyurdular; Kim, hayzl hanmyla cinsel ilikide bulunur da czzam vb. bir hastala yakalanm ocuu olursa, o kii kendinden baka kimseyi knamasn!147 Sdklarn imm mm Cafer Sdk @a soruldu; Bir kadn hamile kalr, hamileliinde de nceki aylarda grd gibi hayz olursa namazlarn terk eder mi? mm @ buyurdular; Evet. Byle bir durumda namaz klmaz.148 mm Cafer Sdka @ soruldu; Bir kadn Ramazan aynda orulu iken gne batmadan nce adet grrse ne yapmaldr? Buyurdular; Orucu bozulmu olur ki yiyip, iebilir.149 mm Ms Kzm @a soruldu; Hayzl bir kadn, kandan temizlendikten sonra, gusl abdesti almadan kocas ile ilikiye girebilir mi? mm @ buyurdular; Bir sakncas yoktur. Ancak, gusl yaptktan sonra cim etmek bana daha sevimli geliyor.150 NFS-LOHUSALIK GUSL Nifs; Doumdan sonra rahimden kan gelmesine denir. Nifas hli kann grlmesiyle belli olur. Eer kadn doumdan sonra kan grmezse lohusa saylmaz.

Men l yahduruhul fakh: c: 1 sh: 52 Fur-u Kf: c: 3 sh: 97, Tehzb :c:1 sh: 110, stibsr: c: 1 sh: 138 149 Tehzb: c: 1 sh: 153, stibsr: c:1 sh: 145 150 Tehzb: c: 1 sh: 167, stibsr: c:1 sh: 136
147 148

140 Lohusalk mddeti ve hkmleri;

Alev slm lmihli

Lohusalk mddetinde alt snr yoktur. Bir kadn hi kan grmedii zaman lohusa kabl edilmedii gibi, bir an, bir gn vs. de kan grebilir. Ancak lohusalk kan 10 (on) gnden fazla olamaz. ayet on gn geerse, gelen kann baka sebep ve hastalklardan geldii (istihze kan olduu) kabl edilir. 151 Kadn doumdan hemen sonra kan grmez, fakat, ilk on gn ierisinde kan grrse, kan grd andan itibren lohusa saylr. Doumdan hemen sonra kan grlr, bir mddet temiz kalnr, sonra doumdan itibren ilk on gn ierisinde yine kan grrse iki kan grme zaman ve arasndaki gnler lohusalktan saylr. Doum veya dkte ocuun yaratlnn tamamlanm olmas gerekmez. Rahimden gelen dk, ierde kalsayd insan olurdu denilecek durumda idiyse, bu halde de gelen kan nifs-lohusalk kan saylr. Hayzl bir kadna neler farz ve neler harm ise lohusa iin de ayn hkmler geerlidir. Lohusalk halinden temizlenen bir kadn, hayzdan temizlenen kadn gibi, boy abdestini ve namaz abdestini alarak ibdetlerini yerine getirmeye balar. STHZE GUSL Hayz ve lohusalk kan hricinde, kadndan kan her trl kan istihze kandr. Yani; Bul ana ermemi bir kzn fercinden gelen kan, bulu ana ermi bir bayandan (3) gnden az, on (10) gnden fazla gelen kan ve lohusa bir kadndan on (10) gnden sonra grlen kan istihze kandr.

151

Ehl-i Beyt yolu hadis kaynaklarnda lohusalk halinin on gn, onsekiz-yirmi gn, hatta krk gne kadar olabileceine dir rivyetler de mevcuttur. Anlalan odur ki, blgeden blgeye, iklimden iklime, kadndan kadna farkl lohusalk hli ortaya kabilmektedir. Ehl-i Beyt yoluna bal kadnlar bu rivyetleri de gznnde bulundurarak kendi hal ve hareketlerine yn verirler. Durumlar uygun olanlar on gn l alr, kanama devm ederse istihze hkmlerine gre amel ederler. Hli, durumu uygun dmeyenler ise dier belirtilen sreleri l alarak davranrlar. Kar-koca arasndaki yaknlkta bu erevede deerlendirilmelidir. Baknz: Fur-u Kf: c: 3 sh: 98, Men l yahduruhul fakh: c: 1 sh: 55, Tehzb: c: 1, sh: 174-177, stibsr: c: 1 sh: 152,153 vb.

141

Ehl-i Beyt yolu

stihze kan genellikle sar renkli ve souk olur. Kendiliinden ve yakcl olmakszn kar ve koyu da olmaz. Ancak, bazen siyaha alan koyu krmz renkte, scak, basnl ve yakc da olabilir. stihze ksma ayrlr: Az istihze kan: Kadnn, fercinin dhiline koyduu pamua iyice ilemeyen ve pamuun dier tarafndan grlmeyen kandr. Orta istihze kan: Ferce konulan pamua ileyen, br tarafndan da grlen, ancak kan nlemek iin fercin dna konulan mendile akmayan kandr. ok istihze kan: Pamuktan geerek, da konulan beze, mendile ve benzeri eylere kadar ileyen-akan kandr. stihzeli kadn ile ilgili baz hkmler; Az istihze kan gelen bir kadnn, pamuunu deitirmesi veya ykamas, klaca namaz iin de abdest almas gerekir. Orta veya ok istihze kan gelen bir kadn ise, gerekli temizlikleri yaptktan sonra klaca namazlar iin gusletmeli ve ayrca da abdest almaldr. stihze kan kesilen bir kadn da derhal temizlenir. stihzesi ile ilgili abdestini veya gusl ile birlikte abdestini alarak namazlarn klmaldr. Kadnn fercinin iinde kalan ve dar akmayan istihze kan, abdesti ve gusl bozmaz. Mekke ve Medine mescitlerine girmenin, dier mescitlerde durmann, farz secdesi olan sreleri okumann istihzeli kadn iin bir sakncas yoktur. stihzesi orta veya ok olan bir kadnn, gusl etmedii mddete kocas ile cinsel ilikiye girmesi hell deildir. Bayanlarda hayz ve istihze kannn dnda fercde oluan bir takm akntlar olur ise, bu akntlardan bez kullanarak korunulmaya allmaldr. Mmkn ise kullanlan bez deitirilerek temiz bir bez konulmal abdest alnarak namaza durulmaldr. ehvet, hayal kuunun daldan dala konmas, dokunma vs. gibi sebeplerden oluan akntlar ise meni hkmnde deildir. Boy abdestini gerektirmedii gibi namaz abdestini de bozmaz. Ancak, ylesi durumlar vk olduun da takv gerei yeniden abdest alnmas faziletlidir.

142 LYE DEME GUSL

Alev slm lmihli

Bir insan, lm bir kimsenin soumu veya gusl verilmemi bedenine dokunursa -ister uykuda, ister uyank, isteyerek veya istemeyerek dokunmu olsun- lye dokunma gusl almas gerekir. yle ki bir kimsenin trna bile, soumu yada gusl verilmemi bir lnn trnana veya kemiine vs. dese yine lye deme gusl almaldr. ocuun cenzesine, hatt, drt ayn doldurmu ve dk olmu bir ocua dhi dokunulduunda Ehl-i Beyt yoluna gre lye dokunma gusl alnmaldr. lye dokunma gusln, cnplkten temizlenme gusl gibi yerine getirmek gerekir. Bu gusl alan kimse, namaz klabilmek iin ayrca da abdest almaldr. Bir ka lye dokunulduunda veya bir lye birden ok dokunulduunda bir gusl yeterlidir. lye dedikten sonra gusletmemi olan bir kimsenin, mescitte durmasnda, ei ile cinsel ilikiye girmesinde, iinde farz secde bulunan sreleri okumasnda saknca yoktur. Ancak namaz ve benzeri ibdetler iin gusledip ayrca da abdest almaldr. LYE VERLEN GUSL lm deinde olan bir Mslmana kar vazfelerimiz olduu gibi, lm olan bir Mslman kardeimize kar da yerine getirmemiz gereken bir takm grevlerimiz vardr. Bu grevlerimizden en bata gelenleri ise; lye gusl verilmesi, cenzenin kefenlenmesi, l iin bir nevi dua olan cenze namaznn klnmas ve lnn defnidir. Bu vazfeleri yerine getirmek farz- kifye olup, bir ksm Mslmanlarn bunlar yapmas ile sorumluluk dier Mslmanlarn zerinden kalkar. Cenzeye gusl verilmesi farzdr: 1 - Sidr ile kark suyla, 2 - Kfur ile kark suyla, 3 - Hlis-saf su ile.

143

Ehl-i Beyt yolu

Suya kartrlmak iin sidr, kfur bulunmaz ya da bulunur ancak, gasbedilmi, alnm vs. olursa o durumlarda yalnzca temiz su ile gusln verilmesi farzdr. Cenze gusl, cnplkten temizlenme gusl gibidir. l gusl ile ilgili baz hkmler; Cenzeyi ykayan kimse Allh rzs iin ykamaldr. Yaptrlan gusle karlk cret almak, talep etmek harmdr. Cenzeyi ykayan kimsenin mmkn mertebe Mslman olmas, Oniki mmn Velyet ve mmetine inanmas yada en azndan onlara dman olmayan biri olmas, akll olmas, gusl meselelerini bilmesi ve bulu ana ermi olmas gerekir. Mslman ocuun gusl zindan domu bile olsa farzdr. Kfirin ve kfir ocuunun gusl, kefenlenme ve slm usullerine gre defni ciz (dine uygun) deildir. Bir ocua kar bu vazfelerin yerine getirilmesi iin anababasnn ikisininde yada en azndan birisinin Mslman olmas gerekir. Dk yaplm ocuk drt aylk veya daha bykse gusledilmelidir. Drt aylktan kk ise gusledilmesi farz deildir, bir beze sarlarak defnedilir. Kadn erkei, erkek de kadn guslettiremez. Ancak, kadn kocasna, koca da karsna gusl verebilir. Cenze ykamak iin su bulunmaz veya suyu kullanmann sakncas olursa cenzeye gusl yerine teyemmm verilmelidir LM VE L GUSL LE LGL EHL- BEYTTEN BAZI RVYETLER mmlar mm Reslullh (s.a.a.) buyurdular; ni lm, mmin iin bir rahmet ve rahatlk, kfir iinse bir znt, sknt ve zorluktur.152 mm Cafer Sdka @ soruldu; Kadnlar, ka yana kadar olan erkek ocuunu ykayabilirler? mm @ buyurdular; yana kadar ykayabilirler.153 mm Muhammed Bkr @ buyurdu; Bir mmin, mmin kardeini ldkten sonra ykar ve ykarken de Allhtan kardei iin af-balanma dilerse, Allh (c.c.), o lnn kk gnahlarn balar.154
Fur-u Kf: c: 3 sh: 112, Men l yahduruhul fakh: c: 1 sh: 80, c: 4 sh: 292 Fur-u Kf: c: 3 sh: 160, Men l yahduruhul fakh: c: 1 sh: 94 154 Fur-u Kf: c: 3 sh: 164, El-Fakh: c: 1 sh: 85
152 153

144

Alev slm lmihli

@

mm Cafer Sdka @ soruldu; Cnp olarak len bir kimse nasl ykanr?mm buyurdular; l gusl olarak bir gusl verilmesi yeterlidir.155

NEZR VE YEMN GB SEBEBLERLE FARZ OLAN GUSL Bir kimse, kendi kendine boy abdesti almay nezreder, ahdederse, o kimsenin verdii sz yerine getirerek boy abdestini almas farzdr. SNNET OLAN GUSLLERDEN BAZILARI Peygamber efendimizden @ ve Ehl-i Beyt mmlarndan @ nakledilen gvenilir rivyetlere gre bir ok snnet gusl vardr. Bunlardan en nemlileri ve oka tavsiye edilenleri ise unlardr: 1.Cuma gusl: Cuma gn sabah ezanndan, le eznna kadar ki zaman ierisinde yerine getirilmesi iyidir. 2.Mbarek Ramazn- erf aynn ilk gecesi ve yirmibirinci gecesine kadar ki tek geceler (3.5.7.vs. geceleri gibi.) ve yirmibirinci geceden sonraki btn gecelerdeki gusl: Bu gusln yaplma zaman ise, gecenin tamamdr. 3.Ramazan ve Kurban bayram gusl: Bu gusln yaplma zaman ise, sabah ezanndan gne batncaya kadar ki zamandr. 4.Ramazan bayram gecesinin gusl: Bu gusln vakti, arefe gnnn gne batmasndan, bayram gnnn sabah eznna kadar ki zamandr. 5.Zilhicce aynn sekizinci ve dokuzuncu gnlerinin gusl. 6.Receb aynn birinci, on beinci ve son gnnn gusl. 7.Reslullhn peygamberlik grevi ile grevlendirildii gn olan, Receb aynn yirmiyedinci gnnn gusl. 8.mm Alinin Peygamber efendimiz @ tarafndan mminlere Vel olarak atand gn olan adr-i Hum Bayram gnnn gusl. (Onsekiz
zilhicce)

9.Ehl-i Beyt-i Mustafnn, Hristiyanlarla lanetlemeye arld gn olan (Mbhele gn) Zilhicce aynn yirmidrdnc gnnn gusl.

155

stibsr: c: 1 sh: 194

145

Ehl-i Beyt yolu

10.Efendiler efendisi Hazreti Peygamberin @ doum gn olan onyedi Rebulevvel gnnn gusl. 11.mm Mehd (a.f.)nin doum gn olan aban aynn onbeinci gn gusl. 12.Nevruz bayram gnnn gusl, Rebulevvel aynn dokuzuncu gnnn gusl, Zilkade aynn yirmibeinci gnnn guslleri. 13.Yeni domu bir ocua verilen gusl. 14.Bedeninden bir yeri, gusl verilmi bir lnn bedenine deen kimsenin gusl. 15.dam edilmi bir kimseyi, mecbren ya da tesdfen deil de zellikle grmeye giden ve gren kimsenin gusl. 16.Mekke ve Medne ehirlerine, Mescidl Harma, Mescid-i Nebye ve btn Ehl-i Beytin pk kabirlerini, haremlerini uzaktan ya da yakndan ziyret etmek amacyla yola kldnda da gusletmek mstehb (iyi bir davran olarak) grlmtr. Bunlardan baka daha bir ok snnet ve mstehb olan gusller vardr ki, onlar ayrntl olarak Ehl-i Beyt yoluna bal limlerin daha geni ve hacimli, kymetli eserlerinde beyan edilmitir. Bir kimse, snnet ve mstehb olarak alm olduu bir gusl ile, namaz ve benzeri, farz olan bir ibdeti yerine getiremez. Ayrca abdest almas gerekir.

Alev; atalara uyan deil, Hakka uyandr.

TEYEMMM

146

Alev slm lmihli

...su bulamamsanz temiz toprakla teyemmm ediniz. Yzlerinize ve ellerinize ondan (topraktan) srnz... [Maide (5): 6, Nisa (4): 43] yeti gereince, bir Mslmann baz hal ve durumlarda, toprak ile yapm olduu temizlik ve alm olduu abdeste teyemmm abdesti ad verilir. slmdaki emir ve yasaklarn madd ve manev bir ok faydalarnn olduu phe gtrmez bir gerektir. Ancak, bunlara uymaktaki asl gye, Allhn rzsna ulamaktr. Teyemmm olay da bu adan ele alnmal, yaplan amel temizlikten daha ziyde, Allhn emirlerine bal kalm olmak eklinde anlalmaldr. Bir kimsenin teyemmm edebilmesi iin bir takm artlar vardr. imdi bunlar aklamaya alalm. HANG HALLERDE TEYEMMM YAPILMALIDIR? Aada saylan yedi yer ve halde teyemmm yaplr: 1-Abdest veya gusle yetecek miktarda su bulunamadnda. Bir kimse bulunduu yer itibriyle nce suyu arayp bulmaya almaldr. Yerleim alannda ise; midini kesinceye kadar suyu aramaldr. l, da ve benzeri yerlerde; bulunulan yer dz ve engebesiz ise, drt tarafa iki ok atm mesfede suyu aramal, bulunulan yer engebeli, ormanlk veya meakkatli bir alan ise drt tarafa bir ok atm mesfede su aramaldr. Namaz vaktinin dar olmas durumunda ise vakit geirilmemeli, derhal teyemmm edilmelidir. 2-Su bulunur, fakat ihtiyarlk, hrszlk, canavar korkusu ve benzeri sebeplerden dolay suya ulalamadnda teyemmm yaplr. 3-Su kullanld takdirde hasta olunacandan, hasta ise hastaln iddetlenip tedavinin gleecei ve benzeri endie ve korkularn bulunmas halinde teyemmm yaplr. 4-Su kullanld takdirde, susuzluktan dolay bir insann ya da bir hayvann lmne sebep olunacaksa teyemmm edilir. 5-Beden ve elbisesi necis olan bir kimsenin az miktarda suyu olur ve onunla abdest veya gusl ald takdirde, beden ve elbisesini ykamaya suyu kalmayacak ise, su ile beden ve elbisesini ykar, kendisi teyemmm eder. 6-Kullanacak su veya su kabnn harm olmas halinde teyemmm edilir. (Mesel; su veya kap asbedilmi olsa, veya suyu kullanaca kap altn ise vb.)

147

Ehl-i Beyt yolu

7-Abdest veya gusl alndnda, farz olan namazn tamm veya bir ksmnn vakti geirilecekse teyemmm edilmelidir. TEYEMMM NELERLE YAPILIR? Toprak, akl, ta, tula, testi, kire ta, al ta, mermer ta ve benzerleri zerine temiz olduklar takdirde teyemmm yaplabilir. Ad geen eylerin bulunmamas halinde elbise veya yayg-hal-kilim zerindeki toz ile de teyemmm yaplabilir. Bu da mmkn olmad takdirde amura teyemmm yaplabilir. TEYEMMM NASIL YAPILIR VE FARZLARI NELERDR? Teyemmmn farzlar drttr: 1-Niyet. 2-ki elinin iini, zerine teyemmm yaplmas uygun olan bir eye vurmak. 3-ki elinin iini, alnn st tarafndan kalarn ve burnun zerine kadar ekmek. 4-Sol elin iini, sa elin zerine bileklere kadar ekmek, sonra da sa elin iini ayn ekilde sol elin zerine (avu iine deil) bileklere kadar ekmek. Teyemmm ile ilgili baz hkmler; Mesh verirken, aln ve ellerinin iini yukardan aaya doru meshetmek gerekir. Bileklerden parmak ularna doru mesh verilirken, parmak aralarna da mesh vermek gerekmez. Teyemmm yaplrken btn ameller birbiri pei sra yaplmaldr. Arada teyemmm yaplmadna inanlacak kadar bir fasla-zaman aral braklmamaldr. Niyet edilirken, teyemmmn abdest yerine mi, gusl yerine mi ya da hangi tr bir gusl yerine yapld belirtilmelidir. Abdesti bozan eyler, abdest karl alnan teyemmm, gusl bozan eyler de gusl karl yaplan teyemmm bozar. Teyemmm yapmay gerekli klan haller ortadan kalkt anda derhal abdest veya gerekiyorsa gusl yerine getirilmelidir.

148 dbna uygun olarak nasl teyemmm yaparz?;

Alev slm lmihli

Teyemmm yaplaca zaman nce zerinde teyemmm yaplmas uygun den bir madde buluruz. Elde yzk ve meshe engel olacak bir ey varsa karr, gideririz. Ne yerine teyemmm edilecekse ona niyet ederiz. Mesel; Niyet ettim namaz abdesti yerine teyemmm etmeye gibi. Besmele ekerek, ellerimizi toprak ve benzeri bir eye vururuz. Abdest yerine teyemmm yaplacaksa; bir vurula ellerimizi vurduktan sonra san bitim yerinden itibaren alna, kalarn zerine ve burun zerine kadar meshederiz. Sonra da sa elin zerini sol elin ii ile, sol elin zerini de sa elin ii ile meshederiz. Boy abdesti yerine teyemmm yaplacaksa yz meshi iin bir vuru, ellerin meshi iin de bir vuru olmak zere en az iki kez ellerimizi topraa vurmamz gerekir. Bu ekilde teyemmm alm oluruz.

Akl; gz, vahiy; k gibidir. Yalnz aklla yetinmeye alan, Karanlkta yol alan kimseye benzer.

NAMAZ
NAMAZIN MN VE HKMETLER
Namaz ne demektir? Kurn- Kermde, Peygamberimizin @ ve Onun tertemiz soyu olan Ehl-i Beyt nderlerinin @ retilerinde namaz ne ekilde yer almaktadr? Namz-Niyz ilikisi nedir? Namazn yerini baka bir ibdet tutabilir mi? Namaz klmadan, Mslman, zellikle de Ehl-i Beyte bal bir Mslman olunabilir mi? Ya da namaz klmayan herkes kfir midir? slmda ka vakit namaz vardr? Namaz; herkesin kendi gnlnn istedii ekilde yerine getirebilecei bir ibdet midir? Her klnan namaz, namaz mdr? Her namaz klan da Mslman mdr? Gerek namaz nasl klnr? Namaz ikme

149

Ehl-i Beyt yolu

etmenin mns nedir?, ve insanda nasl bir etki brakr? Btn bunlara, elimizden geldiince ve dilimizin dndnce Ehl-i Beyt @in berrak kaynaklar nda cevap vermeye alacaz. Namaz; Arapa Salt kelimesinin bir karl olarak kullanlmaktadr. Farsa bir kelime olan namz; dilimizde, belli kural ve kideler erevesinde yerine getirilen beden bir ibdete verilen isimdir. Salt kelimesi, Kurn- Kermde birbirine yakn ifdelerle yz akn yette gemektedir. Bu yetlerin bazlarnda, du ve niyaz, bazlarnda da anladmz ve geleneksellemi manay ifade eden namaz ibdeti kast edilmektedir. uras bir hakkattir ki; Kurn; defalarca belirttiimiz gibi her eyin zn, essn, temel prensiplerini ortaya koymakta, ayrntlarn ve genie zhn ise kendisiyle hayat bulduumuz Efendimize (s.a.a.) ve Onun hak vrisleri olan ilim ve zikir ehli, Ehl-i Beyt mmlarna @ brakmaktadr. yleyse; nce Kurn- Mbnde geen salt kelimelerinin, ierisinde yer ald baz yet meallerine bir gz atalm: Allh ve melekleri Peygambere Salt etmektedirler. Ey mn edenler! Siz de Ona Salt ediniz... [Ahzab (33): 56] Burada salt du etmek ve salavt getirmek mnsnda kullanlmaktadr. ...Onlara (mminlere) Salt et. Muhakkak ki (ey Peygamber) senin saltn onlar yattrr, onlar skn ve huzura erdirir... [Tevbe (9): 103] Yine burada salt du ve af dileme (istifr) mnsnda kullanlmaktadr. ...Her bir canl kendi Salt ve tesbhini bilmitir... [Nr (24): 41] Burada da salt du, niyaz ve canllarn kendi lemlerine has bir ibdeti mnsnda kullanlmaktadr. Onlarn (mrik-kafirlerin) Beytullh (Kabe) yanndaki saltlar da slk alma ve el rpmadan baka bir ey deildi... [Enfl (8): 35] salt bu yette de du, niyaz ve chiliyye anlayna it bir ibdet ekli anlamnda kullanlmaktadr. te Rablerinden Salavt ve rahmet hep onlaradr... [Bakara (2): 157] Bu yette de salavt af, mafiret ve balama mnlarnda gemektedir. Sen de ilerinde bulunup onlarla Salt ikme ettiin vakit, onlardan bir blk seninle beraber Salta dursun ve silahlarn da yanlarna alsnlar... [Nis (4): 102] Bu yette Salt ile, sava nnda klnacak olan namaz aklanmakta ve bugn klmakta olduumuz namaz mnsnda kullanlmaktadr.

150

Alev slm lmihli

Salt ikme ediniz, zekt veriniz... [Bakara (2): 110] Burada da salt bugn kullanmakta olduumuz namaz mnsndadr. Salt bitirdiiniz zaman, ayakta, oturarak ve yanlarnz zerinde uzanarak Allh ann. Gvene kavutuunuzda Salt ikme ediniz. nk, Salt mminlere vakitli olarak farz klnmtr. [Nis (4): 103] Yine burada da salt bilinen namaz mnsnda kullanlmaktadr. Grlmektedir ki Kurn- Mecd de salt farkl anlamlarda gemektedir. Hi kimse bu mnlarn bir ksmn gz ard ederek, salt yalnzca du ve niyaz-yakar olarak aklayamayaca gibi, saltn tamamnn namazdan ibret olduunu da iddia edemez. Zir her birinin kendine mahss zaman ve ekli vardr. Kurn- Kerm de onlarca yette geen salt ikme ediniz cmlesi ne anlama gelmekte?, bata Peygamberimiz @ olmak zere, Ehl-i Beyt ve tret @ bu cmlelere ne mn vermekte nasl aklamaktalar? imdi de onlara bir gz atalm: mm Muhammed Bkrdan @ nakledildiine gre, Reslullh yle buyurdular; Mmin bir kul namaz klmaya baladnda, o, namazdan ayrlncaya kadar Allh, o kuluna nazar eder ve onu bann zerinden gn en st ucuna kadar rahmeti ile kuatr. Melekler yerden ge kadar onun etrfn evirirler ve grevli bir melek bann zerinde durarak yle der: Ey namaz klan kul! Sana kimin nazar ettiini, senin kimle konutuunu bir bilsen, ebed olarak bulunduun hl ve mevkden ayrlmazsn. 156 mm Cafer Sdk @dan nakledildiine gre, Resl Ekrem efendimiz @ buyurdular ki; Namaz adrn direi gibidir. Direk salam ise adr bezi ve ipinin bir faydas olur. Direk krldktan sonra ne ipin, ne de rtnn bir faydas yoktur.157 mmet gneinin parlak mm Cafer Sdk @ buyurdular; Kim ki, ierisinde neler okuduunu anlayarak ve ihls (samimiyet-tevhd itikd) ile iki rekat namaz klsa, namaz bitirdiinde btn gnahlar affedilmi olur. (Byk
gnahlar ve Kul hakk hari)158

Muhammed slmn blbl mm Muhammed Bkr @ buyurdular; Namaz gevek tutmaynz. yle ki; Allhn Resl @ lm nnda yle
Eb Cafer Kuleyn: Fur-u Kf: c: 3 sh: 265 Fur-u Kf: c: 3 sh: 266, Eb Cafer Kumm: Men l yahduruhul fakh: c:1 sh: 136, Eb Cafer Ts: Tehzb: c: 2 sh: 238 158 Fur-u Kf: c: 3 sh: 266
156 157

151

Ehl-i Beyt yolu

buyurdular; Namaz haffe alan benden deildir. Sarho edici iki ien benden deildir. Vallhi bu kimseler Kevser havuzunda bana ulaamazlar.159 Sznde ve fiilinde sdk mm Cafer Sdk @n naklettiine gre, Reslullh @ yle buyurdular; Mmin be vakit namaz hakkyla yerine getirdii mddete eytn ondan midini keser. Ne zaman ki namazlarnda bir geveklik gsterir de baz vakitlerini klmamaya balarsa, eytn da bundan cesret alr ve o kiiyi byk gnahlara daldrr.160 Rid halfelerden mm Muhammed Bkra @; Onlar ki saltlarn muhafaza ederler. [Mminn (23): 9] yetindeki saltlar hangileridir? diye sorulduunda; Buyurdular ki @; Buradaki salavt farz olan namazlardr. Onlar ki salta devam ederler. [Meric (70): 23] yetindeki salt hangisidir? denildiinde ise; Nfile namazlardr. buyurdular.161 Beinci Hak mm Muhammed Bkr @a soruldu; Allh ka vakit namaz farz klmtr. Buyurdular;Gece ve gndzde toplam be vakit namaz farz klmtr. Soruldu ki: Yce Allh bu be vakit namaz isimlendirerek kitbnda (Kurnda) aklam mdr? Buyurdular @; Evet aklamtr. Yce Allh Nebsine emreder ki; (Ey Reslm!) Gnein dulkundan, gecenin asakna kadar namaz kl... [sr (17): 78] dulk; gnein zevli, le vaktidir. Bu dulk ile asak arasnda drt vakit namaz vardr ki Allh onlar isimlendirmi ve vakitlerini belirtmitir. Gecenin asak ise, gece yarsdr. Yine Yce Allh buyurdu ki; ...Fecrin Kurnn da (unutma)!, Muhakkak ki Fecrin Kurnna (Sabah namaznda okunan Kurna)(hem gece hem de gndzn melekleri ) hit olurlar. [sr (17): 78] te bu da beinci farz namazdr. Yine Allh buyurur ki; Gndzn iki tarafnda (tarafeyin nehr) namaz kl... [Hd (11): 114]tarafeyin nehr akam ve sabahtr. ...ve gecenin yakn saatlerinde (zlefen minelleyli) de namaz kl. [Hd (11): 114] bu da yats namazdr. Yine Allh buyuruyor; Namazlar ve orta namaz koruyunuz. Gnlden ve sayg ile Allhn huzuruna durunuz! [Bakara (2): 238] Orta namazdan kastedilen de le namazdr...162
Fur-u Kf: c: 3 sh: 268, Men l yahduruhul fakh: c:1 sh: 132, Fur-u Kf: c: 3 sh: 269 161 Fur-u Kf: c: 3 sh: 270 162 Baz rivyetlerde Orta namazn ikindi namaz olduu da ifde edilmitir. Fur-u Kf: c: 3 sh: 271, Men l yahduruhul fakh: c:1 sh: 124, stibsr: c: 1 sh: 261. Vakit namazlar ile ilgili baknz: Rm sresi (30): 17-18, Nr Sresi (24): 58, Asr sresi (103): 1, Cuma sresi (62): 9...vb.
159 160

152

Alev slm lmihli

Mustazafl arn nderi mm Ali Rz @ buyurdular; Namazn farz klnnn sebebi, Rab olan Allhn orta olmadn tirf ve her eyden gl olan Allhn huzurunda kendini kk grme ve tam hayet, sayg ve teslmiyet ile, gemi gnahlarn itirf edip af dilemeyi salamak iindir. Allh en byk kabul ederek gnde be kez yere yz srmek manasna gelen namaz, Allh devaml hatrda tutup unutmamak, korku iinde olarak Onun nnde kendini kk saymak, din ve dny alannda verdii nimetleri arttrmasn istemektir. Gece gndz Allh hatrlatarak, insann azmasn ve haddi amasn nleyen namaz, insann; Mevlsn, yneticisini, yaratcsn unutmamasna da vesle olmaktadr. Rabbini hatrlayarak Onun dvnnda ba emek elbette ki gnahlarn ve fesatlarn nn alr.163 Buraya kadar bir kan ancak verebildiimiz bu aklama ve beyndan sonra akll bir Mslmann, akl banda bir Ehl-i Beyt dostunun namaz konusunda farkl bir yaklam sergilemesi ve namaz nemsememesi mmkn mdr? Kalbi Kurn ve Ehl-i Beyt sevgisi ile arpan bir Mslman elbette ki, namaza gereken nemi verecek, namaz btn ibdetlerinin bir balangc kabul edecek, namaz terk etmenin ya da nemsememenin, kendisini Allhn rahmetinden ve Ehl-i Beytin efaatinden mahrm brakacan bilecektir. Vahiy evinin rencilerinden mm Cafer Sdk @n u sz kulaklara kpe olmaldr. mm @ buyurmaktadr; Biz Ehl-i Beytin efaati namaz haffe alana ulamayacaktr.164 Ehl-i Beyte ve Kurna bal olduunu iddia eden bir Mslman nasl namazn terk eder? mm Cafer Sdkn @ u sznden hi mi t almaz? mm @ buyurdular; Bir kulun ilk hesaba ekilecei amel namazdr. Namaz kabul edilen kimsenin dier amelleri de kabul edilecek, namaz kabul edilmeyenin de btn amelleri reddedilecektir.165 Anlald ki namaz ibdeti mutlak srette yerine getirilecektir. Bundan ka ve kurtulu yoktur. Ancak, bu ibdet nasl ve ne ekilde yaplacaktr? Herkes kendi aklnn estii ekilde ve llerde mi yapacaktr? phesiz ki hayr... Namaz ibdeti; ana hatlarn Kurnn belirledii, ayrntlarn ise Resl Ekremin @ ve Onun pk Ehl-i Beytinin @, tretinin @ tarf ettii ekilde yerine

Bhrul Envr: c: 82 sh: 261, Men l yahduruhul fakh: c: 1 sh: 139 Fur-u Kf: c: 3 sh: 270, Men l yahduruhul fakh: c: 1 sh: 133 165 Men l yahduruhul fakh. c: 1 sh: 134
163 164

153

Ehl-i Beyt yolu

getirilecektir. nallh bu konudaki rivyetleri yeri geldike vermeye alacak ve gereken aklamalar yapacaz. Mslman, Ehl-i Beyt muhibbi ve Alev olmakla gurur duyan kimse; her eyin namazla bitmediini bilmeli, aksine namazn her ibdetin anahtar olduunun uuruna ermelidir. Nitekim bir ok rivyetlerde nice namaz klanlarn, namazn hedefledii gzel ahlak, insanlarla insanca ilikiler ve drstlkten uzak olmasndan tr, istenen gzel sonuca ulaamadklar belirtilmektedir.166 Nitekim Primiz de bu gerei ne gzel ifade buyurmular: Bir kez gnl yktn ise, Bu kldn namaz deil. Yetmi iki millet dhi, Elin, yzn yumaz deil. Namaz ile ilgili sylenecek ok sz olmasna ramen, biz; szmz an yce Rabbimiz olan Allhn bir yeti ve Nebler serveri Hz. Peygamberimizin @ bir hads-i erfleri, Hak mmlarndan da @ bir rivyet ile noktalyoruz. Yce Allh yle buyuruyor; ...Muhakkak ki (gerek) namaz, (insan) fah ve mnkerden (her trl ktlk ve iren hal-hareketlerden) uzak tutar...
[Ankebt (29): 45]

Canmz yoluna fed olsun! Peygamberimiz Hz. Muhammed Mustaf buyuruyorlar; Be vakit namaz, kapnzn nnde akan ve kendisiyle gnde be kez ykanarak temizlendiiniz nehire benzer. Nasl ki o nehirde be kez ykanmakla kir ve pislikten eser kalmaz ise, be vakit namaz (hakkyla) ed eden kimsede de (byk gnahlar ve kul hakk hari) gnahtan eser kalmaz.167 mm Cafer Sdka @; yce Allhn kullarna farz kld amellerin en banda hangilerinin geldii sorulduunda, buyurdular; Allhtan baka ilh olmadna, Hz. Muhammedin @ Allhn Resl olduuna ehdet etmek, be vakit namaz klmak, zekat vermek, Kabeyi haccetmek, Ramazan aynda oru
@

Namazn zhiri, btn ve nemi ile ilgili baknz: Muhsin Kraat: Namazn hikmeti, Seyyid Rhullh (r.a.): Srr- Salt (Namazn srr-esrr), Mirza Cevad Tebriz: EsrrusSalt (namazn srlar), hsan Kebir: Namaz bilinci, Abdullh Yldz: Namaz, Mevddi: Gelin Mslman olalm, Sad-i Nurs (r.h): Szler (21. Sz), Hasan Turbi: Namaz...vb. 167 Men l yahduruhul fakh: c: 1 sh: 136, Tehzb: c: 2 sh: 237
166

154

Alev slm lmihli

tutmak ve biz Ehl-i Beytin Velyetini kabl etmek. Kim bunlar hakkyla yerine getirir ve her trl ktlklerden uzak durursa cennete girer.168 Pir Sultan Abdalm, lrm deme, Kl be vakit namazn kazya koma. Sakn bu dnyda kalrm deme, Tenim teneirde zm sadadr.169

Din gemisi namz ile yol alr.

FARZ OLAN NAMAZLAR Alt eit farz namaz vardr: 1-Gnlk be vakit namazlar. 2-yt namaz: Ay ve gne tutulmas, zelzele, korkutucu gk grlemesi ve imek akmas durumunda klnan namaz. 3-Cenze namaz: l iin bir du ve Allhtan af dilemektir. 4-Kabeyi tavaftaki farz namaz. 5-Byk oul zerine farz olan, lm anne ve babasnn, kazya kalm farz namazlar. 6-Nezir, yemn, ahd ve benzeri sebeplerden dolay farz olan namaz. GNLK FARZ NAMAZLAR Gnlk farz namazlar be vakittir. Bu vakit namazlarnn, ne zaman ve ne ekilde klnacaklar bizlere gvenilir rivyetlerle ulatrlmtr. imdi be vakit namazn vakitlerini aklayalm.

168 169

Men l yahduruhul fakh: c: 1 sh: 131 Selmi Mnir Yurdatap: Pir Sultan Abdaln hayt ve iirleri: sh: 150

155

Ehl-i Beyt yolu

LE VE KND NAMAZLARININ VAKT le ve ikindi namazlarnn her birinin hussi ve mterek vakitleri vardr. le namaznn hussi vakti; le namazn klma vakti girdikten itibren, bir le namaz klnacak kadar vaktin gemesi kadardr. kindi namaznn hussi vakti ise; akam namaz klma vaktinin girmesine bir ikindi namaz klacak kadar kalan vakittir. Bu iki vakit arasndaki geni zaman dilimi ise, iki namazn, ayr-ayr kametler getirilerek bir biri peinden klnabilecei vakittir. Bu ekilde iki namaz ortak vakitlerinde klmaya cem-i salteyn iki namaz cem etme denir ki, bu uygulama, hem Peygamber efendimiz @ ve hem de Ehl-i Beyt mmlar @ tarafndan tatbk edilmitir. NAMAZLARIN CEM LE LGL BAZI RVYETLER mm Cafer Sdkn @ naklettiine gre; Reslullh @, le ve ikindi namazlarn birbiri peinden le namaz vakti girdiinde cemaatle f etmilerdir. Yine ayn ekilde akam ve yats namazlarn da gne batp akam namaz vakti girdikten sonra birbiri peisra klmlardr. Bu ekilde namaz klmalar iin, yolculuk, korku, ar scak ya da souk, yamur ve benzeri hi bir sebep de yoktu. Peygamberimiz Efendimiz byle namaz klmakla mmetine vaktin geni olduuna dir bir kolaylk retiyorlard.170 mm Muhammed Bkr @ da buyurdular; Gnein glgenin en ksa olduu an olan tepe noktasna ulap, batya meylettii ve glgenin uzamaya balad anda le, ve hemen arkasndan da ikindi namaznn vakti girmi olur. Gne batp akam olduunda ise, akam namaznn ve hemen arkasndan da yats namaznn vakti girmi olur.171 Sahbeden Muaz b. Cebelden (r.a.) nakledilmitir. Hz. Muaz diyor ki; Hz. Peygamber ile @ Tebke gitmek iin yola kmtk. Peygamberimiz @ yolculuk esnsnda le ile ikindiyi, akam ile yats namazlarn birletirerek (cem ederek) klyor, kldryordu.172
Fur-u Kf: c: 3 sh: 286, Tehzb: c: 2 sh: 263, stibsr: c: 1 sh: 247 Men l yahduruhul fakh: c: 1 sh: 140, Tehzb: c: 2 sh: 243, stibsr: c: 1 sh: 246 172 Seferde namazlarn cemi ile ilgili baknz: Buhr: Kitbu taksris salt: c: 2 sh: 38, Mslim: Kitbu Saltil msfirn: had no: 703, bn-i Mace: Kitbu kmetis salt: had no: 1069, 1070, Eb Dvd: Kitbus salt: c:2 sh: 7, Tirmizi: Kitbus salt: 24, Nes: Kitbul mevkt: had no: 42, 43, 45, 46, Muvatta: Kitbus sefer: had no: 1, 2, 3, 6,
170 171

156

Alev slm lmihli

bn-i Abbasdan (r.a.) rivyet edilmitir. O der ki; Hazreti Peygamber @ korkulacak bir durum olmad ve seferde de (yolculukta) bulunmad halde le ile ikindi, akam ile yats namazlarn birletirerek kldrmtr. Yine bn-i Abbas (r.a.)dan nakledilmitir. O diyor ki; Peygamberimiz Mednede korkulacak bir durum olmad, yamur da yamad halde le ile ikindiyi, akam ile yats namazlarn cem etmitir. Rvi diyor ki; bn-i Abbasa; Hz. Peygamber niin byle yapt? diye sordum. bn-i Abbas (r.a.); mmetini gle-zorlua sokmamak iin diye cevap verdi.173 Netice itibriyle; seferde olduu gibi yolculuk ve herhangi bir durumun olmad normal hallerde de, ihtiy duyulduu zamanlar namazlar cem edilerek klnabilecektir. Bu, Hazreti Peygamberin @ biz mmetine tanm olduu bir ruhsattr. O halde hangi sebeple olursa olsun Hz. Peygamber tarafndan tannm olan bu ruhsat kimsenin kaldrmaya hakk yoktur.174 AKAM VE YATSI NAMAZLARININ VAKT Akam gnein batmasndan sonra, dou tarafnda grlen kzlln kaybolduu andan itibaren akam ve yats namazlarnn vakti girmi olur. Akam ve yats namazlarnn da zel ve ortak vakitleri vardr. Akam namaznn zel vakti akam namaz girdii andan itibren rekatlk bir namaz klacak bir zaman geinceye kadardr. Yats namaznn zel vakti de gecenin yarsna drt rekatlk bir namaz klnacak kadar bir zamann kald sredir. Bu iki zel (hussi) vakit arasnda kalan geni zaman dilimleri ise, akam ile yats namazlarnn mterek klnabilecekleri vakitlerdir.

Drimi: Kitbus salt: had no: 182, Msned-i Ahmed: c: 1 sh: 217, 244, 360, 368, c: 3 sh: 138, c: 5 sh: 229, 230, 236, 237, Snen-i Beyhaki, Musannef-i Abdurrezzak, Fur-u Kf: c: 3 sh: 431..., Men l yahduruhul fakh: c: 1 sh: 139, 140 173 Hazarda (sefer durumu bulunmad normal hallerde) namazlarn cemi ile ilgili baknz: Buhr: Kitbu mevkitis salt: c: 1 sh: 137, Mslim: Kitbu saltil msfirn: had no: 705, Eb Dvd: had no: 287, 294, 295, 297, Tirmizi: had no: 187, Nes: Kitbu mevkitis salt: had no: 44, 47, Muvatta: Kitbus sefer: had no: 4, 5, Drimi: Kitbul vud: had no: 84, Msned-i Ahmed: c: 1 sh: 223, 251, 283, 346, 351, 354, 360, Snen-i Beyhaki, Fur-u Kf: c: 3 sh: 275-287 174 Cemal Sofuolu-Salih Akdemir: Hadis-i erif klliyt: c: 2 sh: 347-360, Sleyman Ate: slm lmihli: c: 1 sh: 123, 124, 125, 131-135

157

Ehl-i Beyt yolu

Peygamber efendimizin @ ve pk Ehl-i Beyt mmlarnn @ uygulamalar gz nne alnarak namazlar belirtilen vakitler ierisinde klnmal, hi bir namaz, dier bir namazn hussi vaktine braklmamal, yats namaz da gece yarsn geecek bir ekilde ertelenmemelidir. Bilinmelidir ki en faziletli namaz vaktin evvelinde klnan namazdr. Bu konularla ile ilgili olarak; Peygamber efendimizden @ nakledilmitir; Yats namaznn vakti gece yarsna kadardr.175 Hak Ehlinin mm Muhammed Bkra @ soruldu ki; Her namaz iin en fazletli vakit vaktin evveli midir? Vaktin ortas mdr? Yoksa vaktin sonu mudur? Buyurdular @; En faziletli vakit, vaktin evvelidir. Reslullh @ ; Muhakkak ki Allh hayrda acele edilmesini sever. buyurmulardr.176 Velyet bahesinin gl mm Cafer Sdk @ buyurdular; Vaktin evvelinin, vaktin sonuna stnl, hiretin dnyya stnl gibidir.177 mm Cafer Sdk @ buyurdular; Yats namaznn son vakti gecenin yarsdr.178 SABAH NAMAZININ VAKT Sabaha yakn dou tarafndan bir aydnlanma balar ki buna fecr-i evvel (birinci fecir) denir. Bu aydnln yaylp tamamlanmasndan sonra, ikinci fecir ve sabah namaznn vakti girmi olur. Sabah namaz vakti; gne domaya balad na kadar devam eder. mm Muhammed Bkr @ buyurdular; Sabah namaznn vakti, aydnln dikey deil, yatay olarak yaylmaya balad ikinci fecir ile gnein domaya balad vakit arasdr.179 GNLK FARZ NAMAZLAR KA REKATTIR?

Buhri, Mslim, Eb Dvd, Nes, Msned-i Ahmed, Neyll Evtr: c: 1 sh: 306, Vehbe Zuhayli: slm fkh anskp: c: 1 sh: 395-396 176 Fur-u Kf: c: 3 sh: 274, Tehzb: c: 2 sh: 40 177 Fur-u Kf: c: 3 sh: 274, Tehzb: c: 2 sh: 40-41 178 Tehzb: c: 2 sh: 262 179 Tehzb: c: 2 sh: 36, stibsr: c: 1 sh: 274
175

158

Alev slm lmihli

Bir gndeki be vakit farz namaz, toplam onyedi (17) rekattr.180 Bu rekatlarn vakit namazlara gre dalm ise yledir; Sabah namaznn farz; ki rekat le namaznn farz; Drt rekat kindi namaznn farz; Drt rekat Akam namaznn farz; rekat Yats namaznn farz; Drt rekat

Trl gnahlarm yere dkld, Hak iin abdest aldm zaman. Sa yanma iki melek dikildi, Sabah namazn kldm zaman. Gkten yere indirdiler Bura, H deyince yakn eder ra, Dnyda hirette yanar era, le namazn kldm zaman. Yerden ge saf-saf olmu melekler, El kaldrn kabul olsun dilekler, Bize nazar eyler arh- felekler, kindi namazn kldm zaman. Kalbi pk olan Hak srrn sezer, Kirmen Ktibin hayrn yazar, Firdevs-i lda salnp gezer, Akam namazn kldm zaman. Mmin olan canlar be vaktin klar, Onun ii, d nr ile dolar, Muhammed Mustaf efaat klar, Yats namazn kldm zaman.

180

Men l yahduruhul fakh: c: 1 sh: 127, Tehzb: c: 2 sh: 4, 8, stibsr: c: 1 sh: 218

159

Ehl-i Beyt yolu

Hatayiyim, Hakk dilinden komaz, Dim ederiz biz Hakka niyaz, Yedi Y-sn ile kere ihls, Hak nasip eyleye ldm zaman.181 SNNET NAMAZLAR Snnet namazlar pek oktur ve onlara nfile namazlar da denir. Gnlk farz namazlarla beraber klnmas zellikle tavsiye edilen snnet namazlar unlardan ibrettir. kier rekat hlinde klnrlar. Sabah namaznn snneti; iki rekattr, farzndan nce klnr. le namaznn snneti; sekiz rekattr, farzndan nce klnr. kindi namaznn snneti; sekiz rekattr, farzndan nce klnr. Akam namaznn snneti; drt rekattr, farzndan sonra klnr. Yats namaznn snneti; oturarak klnr, iki rekattr, farzndan sonra klnr. Ve bir rekat olarak kabul edilir. Bunlardan baka gece namaz olarak tabr edilen ve gecenin yars getikten sonra klnabilen onbir rekatlk nfile namaz da vardr ki, bu namazn, bir rekat ayr olarak vitir namaz niyetiyle klnmaldr. Bu namaza seher vakti ibdeti yada teheccd namaz ibdeti de denilebilir.

Gnl ne yatarsn gaflet iinde, Dodu seher vakti kalk, hcet dile. zn zulmden kurtaram dersin, Dodu seher vakti kalk, hcet dile. Evliylar, enbiylar vrisi, Kalkar hacet diler gece yars. rr tr arn horozu. Dodu seher vakti kalk, hcet dile Pr Sultnm sevdiine alasn, Yezitler barna kara balasn. Mmin kullar derghnda elesin,
181

Bektliin i yz: c: 1 sh: 250

160 D odu seher vakti kalk, hcet dile.182 (Dodu seher vakti kalk nect dile).

Alev slm lmihli

Farz olan namazlar bir zr bulunmadka mutlak srette ayakta klnrken, nfile namazlar her hl-u krda oturarak da klnabilir. Oturarak klnd taktirde de her iki rekat bir rekat olarak kabul edilir. Ehl-i Beytten bizlere ulaan rivyetlerde snnet namazlar zerinde nemle durulmu, zrsz, mzeretsiz mmkn olduunca terk edilmemesi gerektii vurgulanmtr. O halde; Allha gzel bir kulluk yapmak, Peygambere @ iyi bir mmet, Ehl-i Beyt @ yoluna layk bir fert olmak istenirse, farzlar aksatlmadan ed edilmeli, snnet namazlar da u kadar rekat klacaksn snrlarna artlanmadan yerine getirilmelidir. Erenlerin Serdr mm Cafer Sdk @ buyurdular; Farz ve nfilelerin toplam ellibir rekattr. Bunlardan onyedi rekat farz olan, otuzdrt rekat ise snnet namazlarn rekatlardr. Yatsdan sonra klnan iki rekat snnet namaz oturarak ed edildii iin bir rekat olarak kabul edilir.183 Ruhlara nfz eden szn shibi mm Cafer Sdk @ buyurdular; Snnet namazlar hediye mesbesindedir. Dilediin zaman takdim edersin, inallh kabul edilir. Ve snnet namazlarn gcn yettiince yerine getirirsin.184

NAMAZIN DIINDAK ARTLAR 1-Hadesten tahret:Abdestsizlik veya guslszlk hlinin giderilmesi ve namaza durmak iin gereken abdest yada gusln alnmasdr. 2-Necsetten tahret:Bedende, elbisede veya namaz klnacak mekandaki necset ve pisliin giderilmesidir.

Selami Mnir Yurdatap: Pir Sultan Abdaln hayt ve iirleri: sh: 86, 87 Tehzb: c: 2 sh: 4, stibsr: c: 1 sh: 218 184 stibsr: c: 1 sh: 278
182 183

161

Ehl-i Beyt yolu

3-Setr-i avret:Namaz klacak bir kimsenin vcdunu gerektii ekilde rtmesidir. Setr-i avret ile ilgili baz hkmler: Erkeklerde setr-i avretin en aas, n ve arka avret mahallerinin rtlm olmasdr.185 Gbek ile diz kapa arasnn rtl olmas ise daha faziletlidir. En mkemmeli de normal giyimkyafet ile temiz bir halde namaza durmaktr. Kadnlarda ise setr-i avret; el, yz ve ayaklar hari bedenin tmnn rtl olmasdr.(Bu tesettr ls kadnlar iin namaz hricinde de nmahremler
yannda geerli olan bir ldr.)

Eti yenen hayvanlardan murdar olarak lm olanlarla, eti yenmeyen btn hayvanlarn derilerinden ml edilmi elbiseler ile namaz klnmaz. Giyilen elbise gasb edilmi olmamaldr. Aksi halde namaz btl (geersiz) olur. Altn dokumal elbise giymek, altn zincir, kolye, yzk saat ve benzeri ziynet eyalar kullanmak namaz iinde ve dnda erkee harmdr. Bunlarla klnan namaz geersiz-btl olur. Yine, erkein elbisesi saf ipekten olmamaldr. Zr, namazda ve namaz dnda erkein ipek giymesi harmdr. Kadnn ise, namazda veya namaz dnda altn ziynet eyas kullanmasnda, saf ipek elbiseler giymesinde hi bir saknca yoktur. Erkek ve bayanlarda tesettr-rtnme (slma=Ehl_i Beyt yoluna uygun giyim); Din (slm); insanlarn bu dnydaki yaamlarn dzenlemek ve rzay- ilhyi kazanmak zere Cenb- Allhn gndermi olduu kanun ve yasalar btndr. Bu yasalar hem zel hayt ve hem de genel toplumsal hayt tanzm eder. Kint ve evrenin z olan insan yaratan Rabbl lemn onu sonsuz ikramlarla da nimetlendirmitir. Bu durumda yce yaratcnn, yaratt kullarna bir takm grevler ykleyerek, onlarn hal ve hareketleri zerinde sz shibi olmasndan daha tabi bir sonuta olamaz.... Madem bizler ba bo yaratlmadk... Madem yaratln srr imtihn... Ve madem ki ksack bir imtihnn netcesinde ebed nimetler ve Allhn

185

Maliki mezhebinde de erkein avret mahalli ayn llerdedir. Vehbe Zuhayli: slm fkh anskp: c: 1 sh: 459

162

Alev slm lmihli

rzl var... yleyse mmin bunun farknda olarak yaamn srdrmek durumundadr. u dnyda birileri bizlere saladklar bir takm ksr imkanlar ve iyiliklerine karlk bizden bir ok grev, teekkr ve karlk bekliyorlar da biz de ou zaman onlar anlayla karlyoruz... Aile reisleri emri altndakilerinin giyim-kuam, gezme-tozma ve daha bir ok hal ve hareketlerine mdhele etme hakkn kendilerinde gryorlar ve ou zaman da (doal olarak) anlayla karlanyorlar... Hkmetler halklarn hemen her eylerine karma hakkn kendilerinde gryorlar ve pratikte; alm-satmdan, evlenme-boanmaya, doumdan-lme, giyim-kuamdan, yeme-imeye, elenmeden, dnceyi ifde etmeye kadar her eye karyorlar... Ama her eye karyorlar... Herkes de bu durumu kabullenmi ve neredeyse kimsecikler yadrgamyor bu hli... Peki bizlerin hereylerine karan bu glerin bizlere verdikleri ne?, bizler zerinde egemen olabilecekleri sre ne kadar?, verdiklerinin sreklilii Allhn verdiklerinin yannda nedir? Daha dorusu Allh vermese kim kime ne verebilir? yleyse; Akll insan; her nimetin esas shibinin Allh olduunun farkna varan insandr. Bu nimet ve ikramlara karlkta bizim yaammzn her alanna karma hakknn yalnzca Allhn hakk olduunu bilmekte mn etmi olmann doal sonucudur. Ehl-i Beyt yoluna bal Mslman-Alev yaamnn her alann dzenleyen temel emir ve yasaklarn, kanun ve yasalarn, ilke ve kurallarn Kurn ve Ehl-i Beytin retilerinde yer aldn bilir, giyim-kuamn da ona gre dzenler. eytanca yaklamlar sergileyerek ilh emirleri inemeye almaz. Fni hayatta Allha ve emirlerine kar gelmek gemite kime ne kazandrm, bugn kime ne kazandracaktr? iyice bunun muhsebesini yapar. Mslmn-Alev bir kadnn giyimde de rnei Hz. Ftma ve Hz. Hatce analarmzdr. Dnin emirleri ve yasaklar haytn her alann kuattndan giyim kuammzla ilgili dzenlemeler de (genel olarak) Kurn ve Ehl-i Beytin buyruklaryla ortaya konmutur. unu iyi bilmek lzmdr ki; rtnmedeki temel gye; ffeti-nmsu korumak, ard niyetli, kem gzl, fesat dnceli insanlara kap aralamama, nefis ve eytann oyununa gelmemedir. Bu genel ilkeler erevesinde kadnlarmzn giyim lleri Nr sresi (24): 31. yeti ile Ahzb sresi (33): 59. yetinde aklanmtr. Erkeklerimizin de slmn ahlk

163

Ehl-i Beyt yolu

llerine uygun, kadnlarn izzet-i nefislerini rencide etmeyecek ve nefislerdeki vesvs kt dnceleri harekete geirmeyecek ekilde sade giyinmeleri, avret mahallerini ince ve dar olmayan elbiselerle, belli olmayacak bir ekilde setretmeleri-rtmeleri gerekmektedir. Ehl-i Beyt yoluna bal Mslmanlarn; (erkek ve kadn olarak) kendileri, ile ferdleri, oul ve kzlarnn giyimlerine Kurna uygun bir ekilde eki-dzen vermeleri samimiyetlerinin tezhr olacaktr. Ak-saklk, ba boluk, nefsin peinde komak alm ban gitmekte... Bu manzara karsnda yz kzarmayan, utanmayan, rahatsz olmayan bir kimsenin brakalm Alev ya da Snn bir Mslman olmasn, insan olduunu bile tartmaya amak abart saylamaz. Henz ar ve namus kavramlarnn zihninde bir arl olan insanlarmz tez elden, vakit tammyla gemeden yeni batan dnsel ve eylemsel alanda yenilenme almalarna balamal, Hakkn rzsna ulama gayreti iinde olmaldrlar. Aksi halde dvnmenin, h-vh etmenin, yaknmann bir faydas olmayacaktr. Yce Allhtan dileimiz bizleri kendi yolunda kim eylemesidir.186 4-stikbl-i Kble:Her nerede olunursa olunsun imkan bulunduu mddete Kabeye ynelmektir. Namaz klacak kimse, Kblenin ne tarafta olduunu iyice aratrmal ve ylece namaza durmaldr. ki dil hidin szne ve ilm verilere gre belirlenmi olan kbleye ynelinebilir. 5-Vakit:Klnacak olan her namazn vaktinin erat llerine gre girmi olmas lzmdr. Vaktinden nce klnan namaz geersizdir. Vakti getikten sonra klnan namaz ise ed niyetiyle deil kaz niyetiyle klnr. EHL- BEYT YNNDEN ESEN SEHER YELLER

Ehl-i Beyt yoluna gre giyim, tesettr, kadn erkek ilikileri, ile eitimi vs. iin baknz; Muhammed Hseyin Fadlullh: Kadn sorunu, genlerin dnys, eht Bintl Hd: Peygamber ve kadn, (Hazrlayan) . Zehr Karaka: Emperyalizm ve kadn, Murtaz Mutahhari: slmda ve batda cinsel ahlak, kadn, hicb, Zeyneb Burucerdi: Kadnn ad, Ali Haddadadil: plaklk kltr ve kltrel plaklk, Hseyin Hatem: Kadnn k yolu, Muhammed Vhid: Kadnlar iin ilmihl, Hseyin Mezhir: slmda ile, Cevd mul: Cell ve ceml aynasnda kadn, brhm Emn: slmda ile, Mehdi Aksu: slmda evlilik ve cinsel sorunlar, Ali eriat: Ftma Ftmadr, Ehl-i Beyt yolu hadis kaynaklarnn ilgili blmleri vs...
186

164

Alev slm lmihli

mm Cafer Sdka @ soruldu; Murdar olarak lm olan bir hayvann, dabalanm-ilenmi derisinden yaplm elbise ile namaz klnr m? Buyurdular @; Hayr! Yetmi kez de dabalanm olsa yine de klnmaz.187 Sekizinci Hak mmmz Ali Rzya @ soruldu; Bir erkek ipek elbise ile namaz klabilir mi? Buyurdular @; Hayr klamaz.188 emsl Eimme mm Muhammed Bkr @a soruldu; Namaz klan bir kimsenin ayaklar altndaki yaygda grebilecei bir yerde bulunan resim, namaza engel midir? Buyurdular @; ayet resim, namaz klnan meknn sa, sol veya arka tarafnda, yada namaz klann ba zerinde veya ayaklar altnda ise sakncas yoktur. Kblede ise, zeri bir eyle rtlr ve orada namaz klnabilir.189 Nr denizinin incisi mm Cafer Sdka @; ...her secde mahallinde yzlerinizi Ona dorultunuz... [Arf (7): 29],...yzn Mescid-i Harma evir. Her nerede olursanz olunuz, yzlerinizi o yne eviriniz... [Bakara (2): 144] yetlerindeki, ynn neresi olduu sorulduunda Buyurdular ki @; O yn; Kble olan Kabedir.190 NAMAZ KILINAN YERN BAZI ZELLKLER Namaz klnan yer mbah olup, gasp edilmi olmamaldr. Mlkiyeti ya da kullanm birine it olan bir yerde izin alnmakszn namaz klnamaz. Klnrsa, namaz geersizdir. Humusu ve zekt verilmemi bir para ile alnan mlkte namaz klnamaz. Klnan namaz ise btl-geersizdir. Humus ve zekat borcu olan lnn mlknden istifde etmek harmdr. Ve orada klnan namaz geersizdir. Namaz klann mekn hareketsiz olmaldr. Hareket halindeki; otomobil, tren, gemi, uak...vs. eylerin ierisinde mecbr kalnmadka namaz klnmaz. Mecbri hallerde de aracn her hareketinde mmkn olduu kadar ynn, kbleye doru evrilmesi gerekir. ats alak olup altnda dzgnce durulamayan, rk ve secdelerin rahat ve uygun bir ekilde yaplamayaca yerlerde namaz klnmaz. Zarret halinde ise, bu ameller mmkn olduu kadar yerine getirilmelidir.
Tehzb: c: 2 sh: 203 Tehzb: c: 2 sh: 208, stibsr: c: 1 sh: 385... 189 Men l yahduruhul fakh: c: 1 sh: 158, Tehzb: c: 2 sh: 363, stibsr: c: 1 sh: 395, 396 190 Tehzb: c: 2 sh: 43
187 188

165

Ehl-i Beyt yolu

Namaz klann mekan necis olur da orada namaz klmak durumunda kalnrsa, bu necset beden ve elbiseye bulaacak kadar slak olmamaldr En azndan, alnn yere geldii secde mahalli necis olmamal, necis ise kuru bile olsa, namaz btl-geersizdir. Kadn ve erkek aralarnda perde ve benzeri bir ey olmad takdirde yan yana, ayn hizda yada kadn nde olmamaldr. Bu konuda mahrem veya nmahrem arasnda bir fark yoktur. Tek veya cemaat olarak namaz klyor olmakta fark etmez. Namaz klann alnn yere koyduu yer (secde mahalli), dizlerin yere geldii mekandan drt kapal parmak aada veya drt kapal parmak yksekte olmamaldr. NERELERDE NAMAZ KILMAK DAHA FAZLETLDR? Namazlar mescitte klmak, Peygamberimiz @ ve Ehl-i Beyt mmlar tarafndan oka tavsiye edilmitir. erisinde namaz klmann en fazletli olduu mescitler de srasyla; Mescidl Harm, Mescid-i Neb, Kfe Mescidi ve Beytl Makdis mescitleridir. Bunlardan baka ehrin en byk mescidinde, oturulan mahallenin mescidinde namaz klmakta evde namaz klmaktan daha fazletlidir. Kadnlar iin evde namaz klmalar iyi olmakla beraber, kendilerini nmahremden muhfaza edebilirlerse Cuma ve cemaat namazlarna katlmak zere mescitlere gitmeleri daha iyi ve daha efdaldir. Btn bu bilgilerin yannda u husus asla hatrdan karlmamal: Mescitler; ilerinde Allhn, Hz. Peygamberin @ ve Allh dostlarnn @ anld yerlerdir. Yine bu amellerin yapld her yer de mescit hkmndedir. Durum her ne olursa olsun mescit (cmi) ad verilen ve byk olan mescide gitmek, mutlak srette daha faziletlidir demek deildir. nk, mescidin bina edilmesinin gayesi; hayr, iyilik ve takvnn yaygnlamasna hizmet ve gerek ibadetle, Hakkn zikredilecei mekanlarn hazr hale getirilmesidir. Verilen, vaaz ve hutbelerde; Allhn dnine, Peygamber efendimizin @ berrak ve gvenilir snnetlerine aykr konumalar yaplan, Allhn dostlar ile birlikte, Allh dmanlarna da vg ve methiyeler dzlen, Ehl-i Beytin kanna girenlerin de hazret(!) ve benzeri sayg sfatlar ile anld, tarihteki ttlarla gnmzdeki ada ttlara ve onlarn ilke, gr, ideoloji ve retilerine uygun beynt ve dn sohbetlerin(!) yapld mescitlere(!)
@

166

Alev slm lmihli

gitmenin her hangi bir fazileti olmad gibi, eytndan kaar gibi bu tr yer ve mekanlardan uzak durulmaldr. Ancak zarri hallerde ferd ibadetler, bu tr mekanlarda f edilebilir. Allhn dninin, Hz. Peygamberin @ sret ve snnetinin, Ehl-i Beytin erkn ve retilerinin aka anlatld mescitlerin bulunmamas durumunda, Kurn ve Ehl-i Beyte gnlden bal olan Alev Mslmann yapmas gereken en nemli ilerden birisi de, en ksa zamanda bu fonksiyonlar icra edecek bir mescidin in edilmesine gayret etmektir. Hak klarnn dilinden mescidin nemi; rfan memba mm Cafer Sdk @ buyurdular; Kim ki Hakkn rzsna uygun bir mescit bina ederse, Allh da o kimse iin cennette bir ev (kk) bin eder...191 Sdk dost mm Cafer Sdk @ buyurdular; Kadnlarnzn en hayrl mescitleri, evleridir.192 Yine mm Cafer Sdk @ buyuruyorlar; Yldzlar nasl ki yla dnya ehli iin aydnlk sayorlarsa, ierisinde geceleyin namaz klnan evin de nru gk ehline aydnlk saar.193 klarn sertc Hz. Muhammed Mustaf @ buyurdular; Mescidimde klnan bir namaz, Mescid-i Harm hri dier yerlerde klnan bin namaza denktir. Mescid-i Harmda klnan bir namaz da mescidimde klnan bin namaza denktir.194

EZN VE KMET Mslmanlarn, gnlk namazlarn klnd yerlerde namazdan nce ezan okumalar, mminleri bu vesile ile namaza davet etmeleri, farz namaza balamadan nce de kmet getirmeleri snnettir. Bu snnet, Kintn

Fur-u Kf: c: 3 sh: 368, Men l yahduruhul fakh: c: 1 sh: 152 Men l yahduruhul fakh: c: 1 sh: 154 193 Men l yahduruhul fakh: c: 1 sh: 155 194 Men l yahduruhul fakh: c: 1 sh: 147
191 192

167

Ehl-i Beyt yolu

efendisi Hz. Peygamberimizden @ itibaren gnmze kadar uygulana gelmitir. Ezan, onsekiz cmleden ibarettir. Okunuu ve manas yledir: Allhu Ekber (4 defa): Allh en byktr. Ehed enl ilhe illallh (2 defa): ehadet ederim ki Allhtan gayr ilah yoktur. Ehed enne Muhammeden Reslullh (2 defa): ehadet ederim ki Muhammed Allhn Resldr. Ehed enne Aliyyen Veliyyullh (2 defa): ehdet ederim ki Ali Allhn Velsidir.* Hayya ales-salh (2 defa): Haydin namaza. Hayya alel-felh (2 defa): Haydin kurtulua. Hayya al hayril amel (2 defa): Haydin en hayrl amele. Allhu Ekber (2 defa): Allh en byktr. L ilhe illallh (2 defa): Allhtan gayr ilh yoktur. Farz olan namaz klmak iin getirilen kmet ise, onyedi cmledir. Kmet getirilirken, ezandaki ilk okunan Allhu Ekber cmlesinin iki defa okunuu ve ezann sonundaki L ilhe illallh cmlesinin bir defa okunuu azaltlr. Ancak, Hayya al hayril amel cmlesinden sonra iki defa da Kad kmetis-Salh (Namaza balanmaktadr.) cmlesi ilave edilir.195 *(Ezan ve kmette Ehed enne Muhammeden Reslullh cmlesinden
sonra okunan Ehed enne Aliyyen Veliyyullh cmlesi, eznn ve kmetin bir paras olmayp, Ehl-i Beyte duyulan sevgi ve muhabbetin ve Onlarn Velyetine balanm olmann bir ninesi olarak sylenir.)

Yine, yaadmz corafyada pek bilinmeyen ancak Ehl-i Beyt anlaynda ezann bir paras olduuna inanlan Hayya al hayril amel cmlesi, Peygamber efendimiz @ zamannda Ezn- Muhammediye de okunan ancak, kinci Halfe mer b. Hattb tarafndan baz maslahatlar gzetilerek ezandan kartlm olan bir cmledir.196 Ehl-i Beyt mektebinde Reslullhn @ uygulamalar ve retileri her eyden nde ve uyulmaya daha

195 Fur-u Kf: c: 3 sh: 302, Men l yahduruhul fakh: c: 1 sh: 188, Tehzb: c: 2 sh: 5960, stibsr: c: 1 sh: 305, Bektliin iyz: sh: 254, Bekt ilmihli: sh: 40 196 Muzaffer Ozak: El-rd: c: 3 sh: 509,A. Sabri Hamedani: mm Cafer Sdk buyruklar: sh: 108, Abdulbki Glpnarl: slm Tarihi: sh: 325, Ali Kuunun Tecrid erhinin mmet bahsinin sonu, Allme erafeddin: En-Nassu vel ctihd: sh: 206...

168

Alev slm lmihli

layk rnekler olarak bilindiinden, bu cmle bugn de Ezn- Muhammediye de hl okunmaya devam etmektedir. Ezn ve kmetle ilgili baz hkmler; ocuun dnyya geldii gn veya gbei dmeden nce, sa kulana ezn, sol kulana da kmet okunmas snnettir. Ezan ve kmet, oyun ve elence meclislerinde okunan ark-trk misli okunmamal, tane-tane anlalr bir Arapa ile dzgnce okunmaldr. Ezan yava ve teenni ile okunurken, kmet biraz daha seri okunmaldr. Ezan yada kmet namaz vakti girdikten sonra okunmaldr. Vaktinden nce okunan ezan ve kmet geersiz olup, yenilenmelidir. Bir mekanda ezan okunmu ve kmet getirilmi olarak, cemaatle namaz klnm ise, orada, tek olarak klnacak namaza ayrca kmet getirmeye gerek yoktur. nsann ezan okurken kbleye ynelik olmas, abdestli bulunmas, ellerini kulana koymas, sesini ykseltmesi, ezann cmleleri arasnda az bir zaman duraklayarak okumas ve cmleler arasnda konumamas snnettir. Kmet getirilirken de kbleye ynelik olunmas, bedenin hareketsiz durmas, ezandan biraz daha seri ve daha dk bir ses tonuyla okunmas snnettir. T Ariflerden birine sormular: Her ezan ve kmetin bir namaz vardr. Doduumuzda kulamza okunan ezan ve kmetin namaz yok mudur? O zt hafife glmseyerek buyurmular: Olmaz olur mu?... O ezan ve kmetin namaz da musall tana konulduumuzda klnr.197 Anlayana, anlayana, anlamayana ne mn! te mr bu kadar ksa. yle ise, ne bu gam, ne bu tasa! Hakka gerek k isen; Ne durursun? hakk yaa!

197

Muzaffer Ozak: El-rd: c: 3 sh: 11

169

Ehl-i Beyt yolu

KONU LE LGL EHL- BEYTTEN NURDAN DAMLALAR Peygamberimizden @ nakledilmitir. Buyurdular @; Yeryznde ezan okunduunda melekler bunu iitirler ve derler ki; Bu ses mmet-i Muhammedin sesidir. Onlar Allh birliyorlar. Melekler, mmet t ki namazdan ayrlncaya kadar, bu mmet iin Allhtan af ve mafiret dilerler.198 Hz. Muhammed Bkr @n naklettiine gre; Peygamberimiz @ mezzinin ezann iittiinde ayn cmleleri tekrarlard.199 mm Cafer Sdkdan @ nakledildiine gre; Reslullh hi bir sebep olmakszn hazarda (yani sefer-yolculuk hali olmad durumda) le ile ikindi namazn bir ezan ve iki kmet ile, akam ve yats namazn da yine bir ezn ve iki kmet getirerek cem etmilerdir.200 Dnin Nru mm Cafer Sdk @ buyurdular; Sizden her hangi bir kimse hasta olmad mddete, yryerek, bir yere yaslanarak yada binit zerinde kmet getirmesin. Namazda duruyormuasna hareketsiz bir halde kamet getiriniz. nk, kmet getirmek, farz olan namaza giriin bir balangcdr.201 mm Cafer Sdka @ soruldu ki; Kadnlarn ezan okumalar ve kmet getirmeleri gerekir mi? mm @ buyurdular: Hayr, gerekmez. Yalnzca tekbr ve kelime-i ehdet getirirlerse kfdir.202 HAK IKLARINA! (Baz ibdetlerin Arapayla f edilmesi zerine) Ezn okumak her ne kadar snnet ise de, okunulan belde de Mslmanlarn varlnn bir ninesi olarak bilindiinden, btn bir Muhammed mmetini birbirine balayan, ortak deerlerdendir ve ok ehemmiyete hizdir. Bundan dolaydr ki, ezn; tm dnyda mmetin birlik ve beraberliinin bir simgesi olarak, evrensel bir mterek dilin olumas amacyla Arapa okunur. Ezann ya da Namaz srelerinin vs. Arapa
Fur-u Kf: c: 3 sh: 307, Men l yahduruhul fakh: c: 1 sh: 186, Tehzb: c: 2 sh: 58-59 Fur-u Kf: c: 3 sh: 307, Men l yahduruhul fakh: c: 1 sh: 187 200 Men l yahduruhul fakh: c: 1 sh: 186 201 Tehzb: c: 2 sh: 56-57 202 Tehzb: c: 2 sh: 58
198 199

170

Alev slm lmihli

okunmas, Arap rknn veya Arapann stnlnden ve faziletinden deil, btn Mslmanlarn ibdet dilinde ortak bir payda oluturmalarnn gerekliliinden ve bata sadet asr olan Peygamberimizin @ aramzda bulunduu dnem ile, tm Ehl-i Beyt nderlerinin @ yaadklar alarda ve yzlerce yllk slm tarihinde bu ekilde okunmu olmas ve byle okunmasnn tavsiye ile emredilmi olmasndan kaynaklanmaktadr. Ancak ok zel durumlarda (Mesela; Arapa olarak sure, dua vs. ezberleyemeyen kimseler olursa) ise elbette, yapamyorum diyerek namazlar terk edilmez, ana dilinde bile olsa ibdetler icr edilmeye allr. Ya da hi bir ekilde ezber yapamayacak durumda olan kimse ise yalnzca Allh, Allh diye bile olsa ibdet eder. Bu hkmler ok zel ve kiiseldir. Geneli balamaz ve genele ynelik deildir. Hani slmda herkesin de bildii zorlatrmayp, kolaylatrma prensibi vardr ya, bu hkm de byle bir eydir. Bunu ideolojik amalar urunda istismar etmek, mmet bilincini yok etmeye almak, iyi niyet gsterisi ile btl amalarn gerekletirmeye alanlara alet olmak akl banda hi bir Mslmana yakmaz. Ey gzel insan @ trih tesinden ne de gzel buyurmusun!; ...Kelimet hakkin yurdu bihal btl... bdet dilinin Arapa olmas, bazlarnn sand gibi Arap kltr emperyalizminin(!) bir sonucu da deildir. Bu konuya byle yaklaanlar, ya farkna vararak veya farknda olmadan bir rk aalamak sretiyle hem anl Liderimiz Hz. Muhammede @ ve hem de Onun tertemiz Ehl-i Beyt soyuna leke srmeye almakta, deta onlar bir Arap rks imiler gibi takdim etmektedirler. Dnmemektedirler ki byle yapmakla asl kendileri bir rkn, banazca stnln kabul etmekte ve ykc bir Milliyetilik cereyann hortlatmaktadrlar. Bazlarnn, Ehl-i Beyt taraftar grnerek bunu savunmas ise, tammyla znt vericidir. Yanlarak bu gre kaplanlar uyarmak insanlmzn bir gereidir. Ancak, kastl olarak Snn ve Alev Mslmanlar, saptrmaya alanlar ise, Allha havle ediyor, onlarn slh olmalar ve hak ettiklerine kavumalar iin duc oluyoruz. u gerek iyice bilinmelidir ki; Alev ve Snn slm anlaynda Arap rklnn (Milliyetiliinin) yeri olmad gibi, dier kavimlerin de rklnn (Milliyetiliinin) yeri yoktur. Arap rklna hayr! Fars rklna evet mi? Arap rklna hayr! Trk rklna evet mi?

171

Ehl-i Beyt yolu

Arap, Fars, Trk rklna hayr! Krt, Zaza, erkez, Laz, Grc vs. rklna evet mi? Hayr! Binlerce Hayr! slm her trl rkla kkten l ekmitir. L ilhe illallh gereini tasdik ettim diyenler bu hakikati neden bir trl anlamak istemezler? Nedir bu chiliyyeden kalma asabiyet? Nedir bu, Peygamberin @, Ehl-i Beytin @ ve Gzide Ashbn (r.a.) rhniyetine yaplan bunca eziyetler? Hem de Alev Mslman(!)-Snn Mslman(!) kimlii altnda!

Alev Mslman; her trl rkla kar olandr.

172

Alev slm lmihli

NAMAZIN FARZLARI
NAMAZIN NDEK FARZLAR Namazn iindeki farzlar ondur; 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. Niyet ftith (balang) tekbiri Kym Kraat Rk Scd Teehhd Selm Tertib Mvlt203 NYET Namaz; Allh raz etmek, Ona yakn olmak, Onun huzuruna karak ereflenmek, Onun emirlerini yerine getirmek niyetiyle ed edilmelidir. Namaz klacak olan kimse, namaza balarken, balamak zere olduu namazn hangi namaz olduunu kalbinden geirmeli, mmkn ise dil ile de ikrr ederek niyet etmelidir. Yalnz kalben niyet etmek de yeterli olmakla beraber, dil ile de ifde etmek daha faziletlidir. nsan, namazn yalnzca lemlerin Rabbi olan Allh iin klmaldr. Namazn tamm yada bir ksm hem Allh iin, hem de gsteri, riy, desinler vs. iin klnrsa, namaz btnyle btldr, geersizdir, anlamszdr.

Niyet, malikiler ve aflere gre de farzdr. Yine malikiler, afler ve hanbelilere gre de tertibe riyet etmek namazn farzlarndandr. Vehbe Zuhayli: slm Fkh Anskp: c: 1 sh: 496-497
203

173

Ehl-i Beyt yolu

Bu ekildeki bir namaz, kiiyi Allha yaklatrmak yle dursun, Allh ile olan ba ve sevgiyi de tmden yok etmeye balar ki, insan irke doru yuvarlar. FTTH (BALANGI) TEKBR ftith tekbri; Kym hlinde namaza hazr olan kimsenin, niyetini yaptktan sonra, namaza giri iin, vcdu rahat ve skin bir halde, Allhn huzuruna-dvnna ktnn bilincinde olarak, ciddiyet, sayg ve Allha duyduu sevgi ile ALLH-U EKBER204 demesidir. ftitah tekbrinde, bedenin kasten hareket ettirilmesi namaz geersiz klar. Gerek tekbr ve gerekse namazda okunan sreler, zikirler ve dular kiinin kendisinin duyabilecei ekilde okunmaldr. Namazn balang tekbrinde ve namaz esnsnda getirilen btn tekbirlerde, ellerin kulak hizsna kadar kaldrlmas snnettir. KIYM (AYAKTA DURMAK) Namaza balama tekbri getirilirken ve bu tekbrden ilk rk nna kadar geen sre ierisinde ayakta durmaktr. Bir mazeret olmad mddete namaza mutlak srette kym halinde balanlr. Ayakta duramayacak kadar hasta olan bir kimse dhi imkn nisbetinde balama tekbrini kym hlinde getirmeli, daha sonra kendisine en uygun gelen bir ekilde oturmaldr. Bu da mmkn deilse ayakta durmaya en yakn bir halde tekbr almal sonra uygun vaziyette namazna devm etmelidir. Kyamda duran kimsenin, kyamda iken vcdunu dik ve dzgn tutmas, omuzlarn serbest bir ekilde aaya brakmas, ellerini balamayp bacaklarnn yan tarafna doru sarktmas, Allha tam bir ballk ve sevgi ile kalbden ynelmesi, ayaklarn bir hizada tutmas, erkekse; ayaklarnn arasnda ak parmakla bir kar aras aklk brakmas, kadn ise; ayaklarn birbirine bititirmesi snnettir. Kyamda iken ayaklar normal duru denilmeyecek ekilde birbirinden ayr-uzak tutmak namaz bozar. KIRAT (OKUMA)
204

Allh en byktr.

174

Alev slm lmihli

Krat; Namaza giri iin balang tekbri getirdikten sonra, namazn ilk iki rekatnda Hamd sresi (Ftiha) ile peinden zamm sre tabr edilen bir tam sreyi (Kevser, hls, Felak, Ns, Tebbet...vb.) okumaktr.205 Okunan Ftiha sresinden sonra min denilmeyip Elhamdu lillhi Rabbil lemn206 denilmesi snnettir. Ehl-i Beyt erknna gre namazda Ftihann arkasndan min sznn sylenmesi namaz bozar. cil durumlarda veya iddetli hastalk hallerinde namazlarda okunan Ftiha ve zamm- sreden, yalnzca Ftiha sresinin okunmas yeterlidir. Ehl-i Beyt yoluna gre; namazda Ftihay ve zamm- sreyi birinci ve ikinci rekatlarda okumak farzdr. Dier rekatlarda ise, yalnzca Ftiha veya en az bir kez tesbht- erbea (drt tesbh) denilen sbhnallhi, velhamdu lillhi, vel ilhe illallhu vallhu ekber.207 zikri okunur. Tesbht renemeyen veya doru okuyamayan bir kimse, namazn nc ve drdnc rekatlarnda da Ftihay okumaldr. Tesbht- erbeay kez okumak iyi olmakla beraber, bir kez yada tek olmak kaydyla daha fazla da okunabilir. Erkeklerin, sabah namaznn farznda, akam ve yats namazlarnn farzlarnn ilk iki rekatnda kraat (Ftiha ve zamm- sreyi) aktan, sesli olarak okumalar, akam namaznn nc, yats namaznn ve drdnc rekatlar ile, dier btn vakit namazlarn farzlarnda ve btn nfilelerde ise sessiz okumalar farzdr. Kadnlar ise btn namazlarda krat sessiz olarak yerine getirirler. Sesli krat yaplmas gereken namazlarda kasten sessiz, sessiz krat yaplmas gereken namazlarda da kasten sesli krat (okuma) yaplrsa, namaz btl-bozulmu olur. RK

205 Namazda okunan Ftiha ve ksa srelerin okunuu ve mealleri iin baknz: Her hangi bir namaz hocas. Bu konularda btn slm mezhepleri arasnda ittifk olduundan srelerin okunuu ve mealleri konusunda btn ilgili kitaplardan istifde edilebilir. 206 Hamd, lemlerin Rabbi Allhadr. 207 Allh her trl noksanlktan mnezzehtir, hamd Allhadr, Allhdan gayr ilh yoktur, en byk Allhtr.

175

Ehl-i Beyt yolu

Her rekatta, krattan sonra Allhu Ekber diyerek tekbr getirilir ve eller diz kapaklarna gelecek ekilde eilinir ki, bu amele rk denir. Rkya eilindiinde srt dz, diz kapaklar mmkn olduunca bklmemi, gergin, gzler secde mahalline bakar vaziyette olmaldr. Rk halinde okunan zikir nnda beden skin ve hareketsiz olmaldr. Rkyu hastalk ve benzeri sebeplerden dolay kmil mnda yerine getiremeyen bir kimse, yapabildii lde rkya eilmeli, bu da mmkn olmazsa, ba hareketi, hatt gz ms ile de olsa rk yapmaya almaldr. Rkda kez Sbhanallh208 veya en az bir kez Sbhane Rabbiyel azm ve bihamdih209 zikrinin okunmas farzdr. Rk zikri tamamlandktan sonra tam dorulmal ve vcut sakinletikten sonra secdeye gidilmelidir. Rkdaki zikirden nce ve sonra Peygamber efendimize @ ve Ehl-i Beytine @ salavt getirilmesi, rkdan dorulup dik durduktan sonra beden sakinleince Semiallhu limen hamideh210 denilmesi snnettir. Sonra da Elhamdu lillhi Rabbil lemn211 zikri sylenir. Kadnlar rk halinde ellerini dizlerinin biraz yukarsna koyar ve dizlerini de gergin olacak bir ekilde geriye doru ekmezler.

SCD (SECDELER) Secde; alnn, her iki elin iinin, her iki diz kapann ve iki ayan ba parmak ularnn yere konmasdr. Namaz klan bir kimsenin farz ve snnet namazlarn her rekatnda rkdan sonra iki secde yapmas farzdr. Secdelerde zikir olarak en az kere Sbhanallh veya bir kez Sbhane Rabbiyel al ve bihamdih212 denilmesi farzdr. Secdede de farz olan zikirler okunurken beden sakin olmaldr. Birinci secdenin zikri tamamlandktan sonra oturulmal ve beden sakinletikten sonra ikinci secdeye gidilmelidir.
208 209 210 211 212

Allh her trl noksanlktan mnezzehtir. Her trl noksanlktan mnezzeh olan yce Rabbime hamd olsun. Allh kendisine hamd edeni duyar. Hamd, lemlerin Rabbi Allhadr. Her trl noksanlktan mnezzeh olan yce Rabbime hamd olsun.

176

Alev slm lmihli

Namaz klann alnn koyduu yer, dizlerini yahut ayak parmaklarn koymu olduu yerden drt bitiik parmaktan daha aa veya daha yukar olmamaldr. Secdede elin ii yere konmaldr. Ancak elin iinde yere konulmaya engel olacak durumda yara ve benzeri bir durumun olmas halinde elin st yere konur. O da mmkn olmazsa, bilek, o da olmazsa, dirsee kadar olan bir ksm, o da mmkn olmazsa kol yere konulmaldr. Ayaklar ise; secde nnda baparmaklarn ucu yere deecek ekilde yere konmu olmaldr. Bu mmkn olmad hallerde, srasyla dier parmaklar, ya da ayan dier ksmlarndan her ne kadar var ise o ksm yere konulmaldr. Alnda secdeye engel olacak bir durum var ise, alnn salam olan dier ksmlar, o olmazsa ene ile, o da olmazsa yzn her hangi bir yanyla, o da mmkn deilse, ban n taraf ile secde edilmelidir. HANG EYLER ZERNE SECDE YAPILABLR? slmn btn mezheplerinde olduu gibi Ehl-i Beyt yolu olan Alevlikte, mm Cafer Sdk @ erknnda, Oniki mm @ anlaynda da phesiz ki secde, ancak ve ancak Allha ve Allh iin yaplr. bdet kast ile Allhtan gayr hi bir varla secde edilmez, nlerinde secde eder vaziyette durulmaz. Dier btn amellerimizde Allhn rzsna nil olmak amacyla Kintn efendisi, insanlarn ve cinlerin Sultn, biricik Liderimiz Hz. Muhammede @ uyuyor isek, secde etme konusunda da Ona uyar, O, her ne ekilde ve ne gibi eyler zerinde secdesini gerekletirmi ise, biz de Onun gibi secdemizi yerine getirmekten mutluluk ve eref duyarz. Peygamberimizin @ ilminin gerek vrisleri olan Ehl-i Beytin @ nurlu smlar Oniki mm efendilerimiz @ de, O yce cedlerinin (s.a.a.), her konuda ylmaz takipileri olmular, biz Ehl-i Beyt yolu sliklerine klavuzluk yapmlardr. lemlere rahmet olan Ulu nderimizin @ ve Onun yolunun sarslmaz bekileri Oniki mmlarmzn @ yaamlarna bir gz attmzda, onlarn; secdeyi zellikle topraa yaptklarn, toprak olmad durumlarda da topraktan biten, yenilmeyen, giyilmeyen, hasr, tahta, kat, vb. eyler zerinde secde klarak Allha yneldiklerini grmekteyiz. O kuds ztlarn @ hem eylemleri,

177

Ehl-i Beyt yolu

hem de nr saan szleri bu gerei vurgulamakta, biz Ehl-i Beyt takipilerine aydnlk yolu gstermektedir. Ondrt Masmlarn @ buyruk ve beyanlar ile amellerinden ortaya kan geree gre secde aada belirtilen eyler zerine yaplabilir: Yere ve yenilecek eyler dnda yerden biten aa yapra gibi eylere secde yaplabilir. Yenilen ve giyilen eyler zerine secde edilmez. Yine altn, gm, akik, firuze gibi maden eylere de secde edilmez. Mermer, siyah ta, ot, saman, kire, al ta, tula, testi, kat, tahta ve benzeri eyler zerine de secde edilebilir. Ehl-i Beyt mmlarndan @ gelen rivyetlere gre, secde iin ncelikle makbl ey, mm Hseyinin @ ehdet erbeti itii, slmn beks iin kanyla sulad Kerbel topradr. Yine Mekke ile Medne topra, Allhn vel kullarnn (k.s.) mekn olan dier yerlerin topra da deerli olan topraklardandr.213 Chil insanlarn, kt niyetli baz kimselerin, Mslmanlarn kardeliini bozmaya alan mnfk tabiatl kiilerin erlerinden ve fitnelerinden emn olunmayan blge ve yerlerde, Ehl-i Beyt yoluna uygun olarak amellerini yerine getirmeye alan Mslman, her ne kadar makbl olan topraklar yukarda belirtildii gibi ise de, namaz klarken secde mahalline koyduu eye ok dikkat etmeli, yanl anlalacak hal-hareketlerden titizlikle kanmaldr. Bylesi yer ve durumlarda yannda bulundurulan dzgn bir ta, mermer ve tahta paras veya temiz bir kat zerine secde klnmas daha uygun bir davrantr. Zra, Mslmanlarn en bata gelen vazifelerinden birisi slam dmanlarnn oyununa gelmemek, yanl anlamalarn nne gemek, birbirlerini iyice dinleyip anlamaya almak, birbirine kar mtevzi, alakgnll, hogrl ve saygl olmaktr. Bir gzel insan, mminin topraa secde etmesindeki fazilet ile ilgili unlar sylyor;Mmin Allhn yaratt basit varlklar karsnda eilip yere kapanmak gibi bir zillete katlanamaz. O, yalnz ve yalnz Allh secdeye layk
213

Topraa secde etmek ile ilgili baknz: A. Sabri Hamedani: mm Cafer Sdk buyruklar: sh: 112, Kiful t: Cafer mezhebi esaslar: sh: 128..., Abdulbki Glpnarl: Tarih boyunca slm mezhepleri ve ilik: sh: 607..., Kadri elik: Bir devrimin anatomisi: sh: 333..., Ali rfan: Alevi ve namaz: sh: 56, Tevfik Oytan: Bektliin i yz: sh: 248, Seyyid Rz Hseyn: Snnete uygun secde...vb.

178

Alev slm lmihli

bilir ve o sadece yce Rabbinin huzurunda kendini hor ve hakr klmak iin secdeye kapanr. En erefli azs olan yzn insanlarn zerinde gezip tepindikleri topraa srerek, kendisini ite u topraktan yaratan Yaratcnn karsnda ne kadar basit ve ciz olduunu hatrlar... te bu noktada, insann alnn topraa srmesi ile secdenin derin anlam arasndaki sk bir ba karmza kar. Kul; her aynaya baktnda gururla ve beenerek seyrettii erefli ban, secde nnda topraa koymakla, meneini hatrlayp kendine dnmekte ve u deer verdii vcdunu deersiz bir nesneden yaratarak ona ekil ve biim veren yce yaratcya ynelmektedir. Bylece topraktan yaratldn ve yine toprak olacan, Allhtan geldiini ve yine Allha dneceini hatrlayarak Rabbine daha yakn hissetmektedir kendisini... ............................................................................................................................... ............................................................... Bu arada hatrlatmalyz ki, cihnn efendisi olan Hz. Muhammed (s.a.v.) ou kez kuru ve sert topraa, bazen de hasra secde ederdi. Bir keresinde amurlu ve slak olan zemine secde ettii ve mbarek ban secdeden kaldrdnda alnndan amurlu sular damlad grlmt. u halde, namaz klan kimse, kendisini Allhn huzurunda daha zelil ve hakir hissetmek iin, kymetli, ssl-psl hal veya seccdeler yerine ta, toprak, hasr, tahta veya basit ve sde bir bez zerine secde etmelidir...214

KURNDAK FARZ OLAN SECDELER

(TLVET SECDES)

Kurn- Kermin; Necm, Alak, Secde ve Fussilet srelerinde yer alan secde yetleri okunduunda veya bir okuyandan dinlenildiinde Allh rzs iin tilvet (okuma) secdesi yaplmas farzdr. Bunlarn dndaki srelerde yer alan secde yetleri okunur ya da dinlenirse tilvet secdesi farz deil snnet olur. Tilvet secdesi; aln, secde yaplmas zerine uygun den bir ey zerine konularak her hangi bir zikrin (Sbhnallh, Sbhne Rabbiyel l... vs. gibi) okunmas ile yerine getirilir.

214 Ehl-i Snnet mektebinden bir Mslman kardeimizin secde aklamalarndan: Abdullh Yldz: Namaz. Bir tevhd eylemi: sh: 118-119

ile

ilgili

179

Ehl-i Beyt yolu

TEEHHD Btn farz namazlarn ikinci rekatlarnda, akam namaznn nc rekatnda, le, ikindi ve yats namazlarnn drdnc rekatlarnda, ikinci secdeden sonra beden sakin olduu halde teehhd okunulmas farzdr. Okunmas farz olan teehhd yledir: Ehed enl ilhe illallhu vahdeh l erke leh. Ve ehed enne Muhammeden abduh ve Reslh. Allhmme salli al Muhammedin ve l-i Muhammed.215 SELM Namazn son rekatndaki teehhdden sonra oturulmu vaziyette ve beden skin olarak kbleye doru selm verilmesi farzdr. Verilmesi farz olan selm yledir: Esselmu aleyke eyyhennebiyy ve rahmetullhi ve berakth.216 Farz olan bu selamdan sonra; Esselmu aleyn ve al ibdillhisslihn. Esselmu aleykm ve rahmetullhi ve berakth.217 selamlarnn okunmas da snnettir. Esselamu aleykm ve rahmetullhi ve berakth selmn okurken ba sa ve sol omuzlara doru evrilebilir. Son selm bu ekilde vermenin mstehab (iyi) bir amel olduu da baz rivyetlerde belirtilmitir. TERTB Namaz ibdeti; artlarna ve ncelik srasna riyet edilerek yerine getirilen bir ibdettir. Namaz anlatlan sraya (tertbe) uyarak klmak farzdr. Bilerek ve kasten, namazda yerine getirilmesi gereken farz amelleri ne almak veya geriye brakmak sretiyle yer deitirtmek namaz btl (geersiz ) klar. Mesel; sreyi Ftihadan nce okumak, secdeyi rkdan nce yapmak gibi bir amel unutularak veya kasten yaplrsa namaz bozulmu olur.
Orta bulunmayan, bir olan Allhtan gayr ilh olmadna, Muhammedin de Onun kulu ve Resl olduuna ehdet ederim. Ey Allhm! Saltn, Muhammedin ve l-i Muhammedin zerine olsun. 216 Allhn selm, rahmet ve berekt zerine olsun ey Neb! 217 Allhn selam, bizlerin ve btn slih kullarn da zerine olsun! Allhn selam, rahmet ve berekt sizlerin de zerine olsun!
215

180

Alev slm lmihli

MUVLT Muvlt; Namazn farzlarnn, birbiri ardndan ve aralarnda namaz klmyor denilecek bir miktarda boluk verilmeksizin yaplmas demektir. Namaz klnrken hata ile yahut kasten namazdaki ameller arasnda veya okunulan sre ve zikirler arasnda namaz klmyor denilecek miktarda ara verilirse namaz bozulur. Ancak rk ve secdeleri uzun yapmak, kraatta uzun sre okumak muvlt engellemez. NAMAZIN SNNETLERNDEN KUNT Kunt; namazda ikinci rekatta rkya varmadan nce tekbr getirilerek elleri yz hizasnda dua eder bir vaziyette kaldrp bititirerek belli zikir ve dular okumakla yerine getirilen bir ameldir. Farz ve snnet namazlarn hepsinde ikinci rekatn rksundan nce kunt okumak snnettir. Kuntta; Sbhanallh, Elhamdlillah ve benzeri gibi zikirlerle, Rabben tin fiddny haseneten ve filhireti haseneten ve kn azbennr birahmetike y erhamerrhmn218 ve benzeri dular okunabilir. Btn namazlardaki kuntlarda du ve zikirler, Arapa okunabildii gibi, dier dillerle de okunabilir. Her Mslman, kuntunda, iinde bulunduu hale gre, diledii lisanla (Arapa, Trke, Krte, Zazaca, Grcce, Farsa, erkezce, Lazca, ngilizce vs.) mer olan dilek ve isteklerini samimiyet ve ihls ile dile getirerek Rabbine niyazda bulunabilir. dbna uygun olarak namaz nasl klnr? Namaz ncesi lemlerin Rabbi olan Allha yaknlk kast ile gzel bir ekilde abdest alnr. Sonra, klnacak namaz vakti girdiinde, temiz ve zerinde namaz klnmas mnsip olan bir eyin stnde, namaza balamak zere kbleye ynelinir. zerinde durulan yayg, secde edilmesi ciz olmayan kuma ve benzeri eylerden ml edilmi bir seccde veya hal ve benzeri bir ey ise, secde mahalline, alnmza gelecek ekilde topraktan yaplm bir
218 Ey merhametlilerin en merhametlisi olan Rabbimiz! Bizlere bu dnyada da hirette de gzellik ver ve bizi rahmetinle atein azbndan koru!

181

Ehl-i Beyt yolu

mhr (secde topra), dz ta, tahta, hasr ve kat paras gibi temiz bir ey konulur. Namazn farz klnacaksa, ayakta durularak, dzgn ve ak ifadelerle ve arada her hangi bir sz konuulmadan hareketsiz bir halde kmet getirilir. Hangi vaktin namaz klnacaksa o namaz iin Allha yaknlk amacyla kalben niyet edilir. Mmkn ise dil ile de rnein; Bugnn le namaznn drt rekatlk farzn Allh rzs iin klmaya niyet ettim. eklinde, niyet ifade edilir. Skin ve hareketsiz bir vaziyette kyamda (ayakta) durulur. Namaza giri tekbri olan Allhu Ekber cmlesini sylemek zere eller yz hizsna kadar kaldrlarak tekbr getirilir. Ve eller, esas durutaki bir askerin duruu gibi hazr ol vaziyetinde olacak ekilde yanlara salnr. Ezbesmele; yani Ezbillhimineeytnirracm. Bismillhirrahmnirrahm.219 ekilerek Ftiha sresi (Hamd sresi) okunur. Sre; her yetin sonunda, yetin sonuna gelindiini belirtecek bir sre miktar durularak tane-tane ve dzgn bir ekilde okunmaldr. Srenin sonunda Elhamdu lillhi Rabbil lemn denilir ve besmele ekilerek tam bir sre okumak zere zamm- sreye balanr. Bu sre de dzgn bir krat ile ve sknetle okunduktan sonra, eller yz-kulak hizsna kaldrlarak220 tekbr getirilir ve rkya gidilir. Rkda gereken zikir ve salavt okunduktan sonra yavaa dorulunarak Semiallhu limen hamideh, elhamdu lillhi Rabbil lemn. denilir. Beden skinletikten sonra hareketsiz halde tekbr getirilerek secdeye gidilir. Secdede zikirler ve salavt okunduktan sonra, dorulunarak Allhu Ekber denilir. Tekrar tekbr getirilerek ikinci secdeye varlr, zikir ve salavttan sonra dorulunarak hafife oturulur. Ve skin bir halde iken tekbr getirilerek ikinci rekat klmak zere ayaa kalklr. kinci rekatta da ezbesmele ile Ftiha ve zamm- sre okunur. Rkya gitmeden evvel tekbr getirilerek eller bitiik vaziyette, avu ii yukar gelecek ekilde yz hizsna kadar kaldrlr ve kunt tutulur. Gereken du, zikir ve salavtlar istenilen lisanla okunduktan sonra tekbr getirilerek rkya gidilir. lk rekatta yapld gibi ameller yerine getirilir ve ikinci secdeden sonra teehhde oturulur. Beden sakin bir durumda iken teehhd okunur. Namaz
Kovulmu olan eytndan Allha snrm. Rahmn ve Rahm Allhn adyla (balyorum)! 220 Kyamda, rkda, secdede her tekbir getirildiinde ellerin kulak-yz hizasna kadar kaldrlmas snnettir.
219

182

Alev slm lmihli

iki rekatlk bir namaz ise (Sabah namaz ve snnet namazlar gibi), teehhdn peinden ba hafife dorultularak kbleye doru selm verilir. Ve nihyet, eller snnet olduu zere kez tekbr getirilerek yz hizsna kadar kaldrlr ve namazdan klm olur. rekatl bir namazda ise, ikinci rekatn teehhdnden sonra, selm verilmez. Tekbr getirilerek veya Bihavlillhi ve kuvvetihi ekmu ve ekudu221 denilerek nc rekata kalklr. Kyamda ya bir kezFtiha veya Tesbht erbeadenilen zikir kez okunarak rk ve secdeler yerine getirilir. kinci rekatn sonunda ifade edildii ekilde namaza son verilir. Drt rekatl namazda da, nc rekattan sonra tekrar dorulunarak hafife oturulur ve skin bir halde tekbr getirilerek son rekata kalklr. nc rekattaki gibi gereken ameller yerine getirilir. Rk ve secdeden sonra teehhd, selm ve tekbr ile namazdan klm olur. Ehl-i Beyte @ bal bir Mslman klm olduu namazlarn akabinde, Hz. Peygamberin @ Hz. Ftma @ anamza tavsiye ettii ve Snn Mslman kardelerimizin de titizlikle yerine getirmeye altklar Tesbht, (Otuz drt
(34) kez Allhu Ekber, otuz (33) kez Elhamdu lillh, otuz (33) kez de Sbhnallh)222 ve mmkn olduu kadar Kurn- Kerm ve melini, ve her

namazn arkasndan okunulmas zellikle tavsiye edilen dular okumal, hcet ve ihtiyalarn, kr ve niyazlarn ifde eden yakarlarn yapmaldr. nk kulluun z dudr. Du; mminin silh ve belalara kar bir kalkandr. Fikir, zikir ve kr mmin olmann ninesidir. NAMAZ LE LGL EHL- BEYTTEN IIKLAR mm Cafer Sdk @n naklettiine gre; Reslullh @ namaz klacaklar vakit, insanlarn nnden geme ihtimli olduu zamanlar nlerine bir stre (sa, ubuk...vs.) koyar, namaza yle balarlard.223 mm Cafer Sdka @; nnde stre bulunmayan bir kimsenin namaz hlindeyken nnden geilmesi namazn bozar m? diye soruldu. mm @ buyurdular; Hayr. Namaz klann nnden ne geerse gesin namaz bozulmaz. Ancak siz yine de imkannz var ise byle bir ihtimlin olduu

Allhn verdii g ve kuvvetle kalkyor ve oturuyorum. Sahh-i Buhr: c: 4 sh: 208, Msned-i Ahmed: c: 5 sh: 196 223 Fur-u Kf: c: 3 sh: 296-297
221 222

183

Ehl-i Beyt yolu

zamanlar nnze stre ve benzeri bir ey koyarak buna mni olun.224 (Zr
namaz klann nnden gememek, namaz klann da birilerinin nnden geme ihtimli bulunduu hallerde bir engel koymalar namazn daplarndandr.)

Bir gn Eb Hanfe (r.h.), mm Cafer Sdkn @ yanna gelerek yle dedi; Olun Ms Kzm namaz klarken grdm. nnden insanlar getii halde (stre var olduu halde, stre ile Ms Kzm arasnda geiyorlard.) onlara mni olmuyordu. mm; Olum Msy arn. dedi. Ms Kzm arld. mm @, oluna hitben buyurdular; Ey oulcuum! Eb Hanfe, sen namaz halindeyken insanlarn senin nnden getiini, fakat senin onlara mni olmadn sylyor. ne dersin? Ms Kzm @ buyurdular; Evet, dorudur babacm. yle oldu. Zira benim kendisine ibadette bulunduum zat, bana nmden geenlerden daha yakn idi. (Yani Allh ile arama kimse giremedi.) Yce Allh buyurmuyor mu ki; Biz ona (insana) ah damarndan daha yaknz. [Kf: (50): 16] Bunun zerine mm @ olunu barna bast ve dedi; Anam, babam sana feda olsun ey srlarn koruyucusu (hazinesi)!.225 mmet gemisinin devrindeki kaptan mm Cafer Sdkn @ naklettiine gre, Hz. Muhammed Bkr @ buyurdular; Zeynelbidn @ namaza durduunda bir aacn gvdesi gibi hareketsiz olurlard. yle ki, Onun zerindekiler ancak rzgar ile hareket ederdi.226 Altn soyun altn halkalarndan mm Cafer Sdk @ buyurdular; Kim farz olan namazn klar ve arkasndan da zikirler, tesbhler, Kurn okuma, du ve benzeri eyleri yerine getirirse, o kimse Allhn misfiridir. Misfirine ikramda bulunmak da Allh zerine bir haktr.227 Hak klavuzlardan mm Cafer Sdk @ buyurdular; Secde, yere ve yerden biten, yenilmeyen, giyilmeyen eyler zerine yaplr. mm Hseyinin @ kabrinin (Kerbelnn) topra zerinde secde yapmak ise yedi kat yeri nurlandrr.228 Sdklarn mm mm Cafer Sdk @dan rivyet edilmitir. Buyurdular ki; Her ey bir lye vurulur. Ancak Allh korkusundan alamann bir ls-tarts yoktur. Bir damla gz ya ate denizlerini sndrr. Bir an bile olsa, alayan kimseye merhamet olunur. Kyamet gn u gz hari btn
Fur-u Kf: c: 3 sh: 297 Fur-u Kf: c: 3 sh: 297 226 Fur-u Kf: c: 3 sh: 300 227 Fur-u Kf: c: 3 sh: 341 228 Men l yahduruhul fakh: c: 1 sh: 174
224 225

184

Alev slm lmihli

gzler alayacaktr. (Dnyda iken) Allh korkusundan alayan gz, Allhn harm kld eylere kar yumulan gz, Allh yolunda seher vakitlerini uyank geiren gz.229 mm Ali Es-Sddkn @ naklettiine gre, Peygamberimiz @ yle buyurdu;Namaz dnin direidir. demoullarnn amellerinden Allhn ilk hesba ekecei amel namazdr. Namazlar kabul edilirse, dier amellerine baklacak, namazlar reddedilirse geri kalan amellerine (fazla) deer verilmeyecektir.230 mm Muhammed Bkr @ buyuruyorlar; ... ocuklar dokuz yana kadar eitilerek yava-yava abdest almaya namaz klmaya altrlrlar. Dokuz yandan itibren abdest almalar ve namaz klmalar uslne uygun bir tarzda emredilir, gerektiinde zorlanrlar.231 (Her dnemde ocuk eitimi farkl metotlarla
olabilir. Herkes kendi ftratna etmelidir.) ve ocuun durumuna gre uygun metotlar terch

NAMAZI BOZAN EYLER Ehl-i Beyt mektebi ve Oniki mm onikidir: 1-Namaz hlindeyken namazn artlarndan birinin yok olmas: Mesel; namazda iken namaza durulan mekan, zerindeki elbise vs. nin gasp edilmi olduunun anlalmas, abdestsiz olduunun hatrlanmas vb. gibi. 2-Namazda iken kastl veya kastsz abdest yada gusl bozan her hangi bir durumun ortaya kmas. drrn, byk abdestini vs. tutamamak gibi zel hallerde ise konu ile ilgili fkh hkmlerine gre amel edilir. 3-Namazda elleri birbiri zerine koymak, gbek, gs vs. zerinde balamak, st ste koymak. Bilindii zere Ehl-i Beyt fkhnda, namazda iken eller hi bir surette balanmaz, esas duru vaziyetinde yanlara salnr. 4-Namazda iken okunan Ftiha sresi nden sonra min demek. 5-Namaz halindeyken kasten veya unutkanlkla arkasn kbleye dnmek, sa yada sol tarafn kbleye evirmek veya yzn Kbleye dnk deildir. denilecek miktarda kbleden baka yne evirmek.
@

yoluna gre namaz bozan eyler

Men l yahduruhul fakh: c: 1 sh: 208 Tehzb: c: 2 sh: 237 231 Men l yahduruhul fakh: c: 1 sh: 182
229 230

185

Ehl-i Beyt yolu

6-Namazda kasten konumak, anlam olsun veya olmasn bir yada daha fazla kelime sylemek. 7-Namazda sesli olarak veya kahkahayla glmek. Glmsemek her ne kadar namaz bozmaz ise de namaz dbna uygun deildir. 8-Namazda iken dny ileri iin sesli olarak alamak. Sessiz bir ekilde alamak namaz bozmaz ise de gzel bir davran deildir. Ancak Allh korkusundan, Allh akndan, hiretteki halini dnmekten dolay sesli veya sessiz alamak namaz bozmad gibi en stn amellerdendir. Zr Reslullhn @ ve Oniki mmlarn @ namazda zellikle de secde hlinde iken ilh ak ile nasl gz yalar dktkleri hepimizin malmudur. Ve onlar bizlere en gzel rnektirler. 9-Namazda iken el vurmak, hoplamak, zplamak gibi namazn eklini bozan hal ve hareketler. 10-Namazda iken yemek, imek. 11-ki veya rekatl namazlarn rekatlarnda, drt rekatl namazlarn ilk iki rekatlarnda pheye dmek. 12-Namazn rkun denilen ksmlarndan her hangi birini kasten veya unutkanlkla, rkun olmayan ksmlarndan da her hangi birini kasten eksik veya fazla yapmak. Namazn farzlar olarak saydmz amellerden aadaki bei rkun olan ksmdr; Niyet ftith tekbri ftitah tekbri alnd andaki kym ile ilk rkdan nceki kym Rklar ki secde (Her rekatta) NAMAZDAN HANG HALLERDE IKILABLR? Balanm bir namaz, hi bir sebep yokken zevk iin bozulamaz. Bu, harm olan bir davrantr. Yalnz; mal korumak, can korumak ve nemli olan her hangi bir eye zarar gelmesini nlemek amacyla namaz bozulabilir. Yine, namazn vaktinin geni olduu bir durumda, namaz halinde iken alacaklnn alacan istemesi halinde ve borcunu vs. demek gibi durumlarda namaz

186

Alev slm lmihli

bozulabilir, artlara gre mutlaka bozulmas da gerekebilir... Daha sonra yeni batan, vaktin namaz klnr. Namazda kalpten-gnlden Allha rbta, ballk gerektii gibi, zhir hal ve davranlarn da Allhn ve Onun sevgili Resl Hz. Muhammed Mustafmzn @ belirttii ekillerde olmas gerekir. Namaz da iken sebepsiz yere sa, sakal, byk, elbise, secde mahalli vs. ile oynamak-ilgilenmek namazdaki dikkati ve samimiyeti giderecek hareketlerde bulunmak uygun bir davran deildir.

NAMAZ KILARKEN OLUAN PHELER nsan, nisyan ile malldur. sz ne kadar da mnidr. zel ilh koruma altnda olmayan biz insanlarn en belirgin zelliklerinden birisi de, hi phesiz ki unutkanlktr. Unutkanlk veya bir konudaki tereddtlerimiz, gnlk yaammzdaki olaan ilerde vki olduu gibi, ibdetlerimizde de ortaya kmaktadr. Bu unutkanlk ve tereddtlerin olumasnda bir ok etkenler sz konusudur. Bu etkenlerden bazlar; gnahlarmzn younluu, ilgi alanlarmzn okluu, yapmakta olduumuz ilere ve ibadetlerimize gereken ak, evk ve istekle sarlamamamz... vs. dir. Bata Ulu nderimiz, Peygamber efendimiz @ ve btn Peygamberlerle @ Ehl-i Beytin dier Masm ztlar @, anladmz mnda bir unutkanlk ve phelerden berdirler. Onlar ki ibdete koyulurken ak- ilhden kendilerinden geiyorlard. Hatt, namaz ibdetinin ncl durumunda olan abdesti alrken bile, o gl benizleri bir sonbahar yapra misli sararyor, o yce dvna, o kiisel kk mirca kmann heyecn tm benliklerini saryor ve dnyadan kopuyorlard. Hal byle iken, nasl olur da Onlar @ bizim gibi kalbi manen lme noktasna gelmi, btn vcuduna ve hislerine gaflet perdesi ekilmi, gnahlar ile yorulmu kimselerin unutkanl ve phesi gibi bir phe ve tereddde debilirler. Onlarn @, namazda dr olduklar pheler ve yanlmalar ile ilgili bize ulaan rivyetlere gelince, deriz ki; O kuds ztlar @ ibdetlerin yaplmas noktasnda insanla rnektirler. Dolaysyla, bizlerin karlaaca unutkanlk ve phe hallerinde, neler

187

Ehl-i Beyt yolu

yapmamz gerektiini uygulamalar ile bize retmilerdir. yle ki, bizler hatalarmz telf etme yol ve erknn renmi olalm.232 Szmz, yce Rabbimizin bizlere rettii bir du ve niyaz ile noktalyor, ve Ondan yardm diliyoruz. ... Ey Rabbimiz! Unutur, yahut yanlrsak bizi sorumlu tutma! ... [Bakara
(2): 286]

Namaz klarken oluan phelerin bir ok ksmlar vardr. Bunlardan namaz bozan pheler unlardr: 1.Sabah namaz ve seferdeki namazlar gibi iki rekatl namazlarn rekat saysnda phe etmek. Ancak, iki rekatl snnet namazlarndaki pheler namaz bozmaz. 2. rekatl namazlarn rekat saysnda phe etmek. 3.Drt rekatl namazlarda bir rekat m yoksa daha fazlam klnd hakknda phe etmek. 4.Drt rekatl bir namazda ikinci rekatn ikinci secdesini tamamlamadan nce, iki rekat m yoksa daha fazla m klnd konusunda phe etmek. 5.Ka rekat kldn bilmeyip, namazn btn rekatlarnda phe etmek. Yukardaki belirtilen hallerde namaz da iken pheye den bir kimse, hemen namazn bozmamaldr. Namazn fesda uratmayacak bir ekilde phesini gidermeye ve kld rekatlar hatrlamaya almaldr. Bu mmkn olmaz da phe giderilemez ise, hangi durumda olunursa olunsun namazdan k selm verilerek namaz bozulur ve yeni batan namaza balanr.

NAMAZDA DKKATE ALINMAMASI GEREKEN PHELER 1. Yerine getirilme zaman ve mahalli gemi amellerdeki pheler. Mesel; rkya vardktan sonra Ftihay okuyup okumadndan phe etmek gibi.

232

Peygamberimizin @ namazdaki unutkanl ile baknz: Men l yahduruhul fakh: c: 1 sh: 234

188

Alev slm lmihli

2. Selm verdikten sonra namazda her hangi bir ameli yapp yapmad konusunda oluan pheler. 3. Namaz vakti ktktan sonra, namaz klp klmad ile ilgili ortaya kan phe. 4. Bir namazda defa veya pe pee gelen namazda (Sabah, le, ikindi namazlar gibi.) phe ederek ok phe eden ismi kendisine uygun grlen bir kimsenin pheleri. 5. Snnet namazlarndaki pheler. Klnan namazlarda dikkate alnacak pheler ve bunlarla ilgili geni hkmler, daha ayrntl bir ekilde kaleme alnm Ehl-i Beyt yolu lmihallerinde mevcuttur. O kymetli eserlere ba vurularak konular hakknda daha geni bilgiler edinilebilir. SEHV (YANILMA) SECDES VE BU SECDEY GEREKTREN HALLER Namazda iken insan bazen yle dalgn bir halde oluyor ki, o hallerde namazn tammna zarar vermeyen ancak, fazilet ve sevbnda eksiklik ve bizde kusur saylacak bir takm ameller sergileyebiliyor. te bu hallere hem Resl- Ekrem @ dilinde ve hem de Ehl-i Beytin @ dier Zt- Muhteremleri @ dilinde Sehiv hli denilir. Ve bu sehvin (yanlgnn) giderilerek, namazn tamamlanmas iin sehiv secdesi=Yanlg secdesi denilen bir amel yaplr. Sehiv secdesinin yaplmasn gerekli klan haller unlardr ve belirtilen durumlarda sehiv secdesi yapmak farzdr: Namazda dalgnlkla konumak. Zamansz namazn selmn vermek. Mesel; son rekat kldn ve son teehhde oturduunu sanp, ilk teehhdden sonra selm cmlesini okumak. Teehhdn tmn veya bir ksmn unutmak veya secdeyi unutmak. Namazn drt rekat m, be rekat m kld konusunda ek ve phe etmek. Oturulmas gereken zamanda yanllkla kyma kalkmak, yada tersini yapmak. SEHV SECDES NASIL YAPILIR?

189

Ehl-i Beyt yolu

Namazn selm verildikten sonra beden Kbleden her hangi bir tarafa evrilmeden veya namaz klmaya engel olacak bir durum ortaya kmadan, kalbden sehiv secdesine niyet edilir. Aln, zerine secde edilmesi uygun olan bir ey stne konulur ve u zikir okunur: Bismillhi ve billhi esselmu aleyke eyyhennebiyy ve rahmetullhi ve berakth.233 Sonra, secdeden kalklarak oturulur. kinci defa secdeye gidilir. Ve yine bu zikir okunur. Secdeden kalklr oturarak teehhd okunur ve selm verilerek iki secdeden ibret olan sehiv secdesi yerine getirilmi olur. Namazdan her hangi bir secdeyi veya bir ka secdeyi terk ettiini ya da teehhd okumadn namazdan ktktan sonra hatrlayan bir kimse, henz ynn kbleden evirmemi veya namaza mni bir hal ile -Mesel; abdestinin kamas gibi- hallenmemi ise, nce unutmu olduu secde ve teehhdne kalbden niyet ederek onlarn kazasn yapar. Sonra da sehiv secdesini yerine getirir. SEFER (YOLCU) NAMAZI lh bir kolaylk ve hediye olarak, Peygamber efendimiz tarafndan mmetine beyn edilen, yolculukta namazlarn ksaltlmas belli artlar dhilinde mmkndr. Gnlk be vakit olarak klnan farz namazlardan, sabah ve akam namazlarnda her hangi bir ksaltma yaplmazken, yalnzca; le, ikindi ve yats namazlarnn farzlar artlar uygun ise ksaltlarak ikier rekat olarak klnrlar. Ehl-i Beyt erknna gre, artlar uygun den yolculuk durumlarnda belirtilen namazlarn ksaltlmas ruhsat (ksaltlsa da olur, ksaltlmasa da olur eklinde.) deil mutlaka gereklidir. ylesi durumlarda namaz tam klmak ibdeti geersiz klar ki, seferde bile-bile namazlar ksaltmadan klmak, hazarda (yolcu olunmayan normal hallerde) namaz ksaltmak gibidir. buyrulmutur.234 Bir kimsenin namazlarn ikier rekat olarak klabilmesi iin gerekli olan artlar unlardr:

Allh ile, Allhn adyla balarm. Allhn selam rahmeti ve bereketleri zerine olsun Ey Neb! 234 Men l yahduruhul fakh: c: 1 sh: 278-279, Msned-i Ahmed: c: 1 sh: 251
233

190

Alev slm lmihli

BRNC ART: kmet edilen yerin (ehir, ky vs.) evresindeki surlardan ya da en son evinden balamak zere, gidi-geli toplam yaklak olarak (48) krksekiz kilometre olacak bir yolculua klm olmaldr. KNC ART: Yolculuun balangcndan itibren niyet (kast) belirtilen mesfe iin olmaldr. NC ART: Yolda, gidilecek mesfe ile ilgili niyetten dnlmemeli, phe ve tereddde dlmemelidir. DRDNC ART: Belirtilen mesfeye ulamadan, ikmet ettii vatanndan gemek yada on gn veya daha fazla bir yerde kalmak niyeti olmamaldr. BENC ART: Yolculuk harm bir i iin olmamaldr. ALTINCI ART: Yolculua kan kimse, srekli yer deitiren veya gebe hayat yaayanlardan olmamaldr. YEDNC ART: ofr, srekli zaman yollarda geen, ii yollarda olan bir kimse olmamaldr. Bu durumda olan kimseler yalnzca ilk yolculuklarnda namazlarn dier artlar uygun ise seferi olarak klarlar. SEKZNC ART: Ruhsat haddine ulam olmaldr. Yani; kmet edilen vatandan, ehrin duvarlarnn grlemeyecei veya ezan seslerinin iitilemeyecei bir mesfe uzaklalm olunmaldr. Kiinin kendi ikmeti ve yaamas iin setii yer onun vatandr. ster orda dnyya gelmi ve anne-babasnn vatan olsun, isterse kendisi oray ikmet etmek veya yaamak iin semi olsun fark etmez. Bir kimse iki yerde yaamn srdryorsa (Mesela; alt ay bir ehirde ve alt ay da baka bir yerde kalyorsa) her iki yer de onun vatan saylr. Bir kimse belirtilen mesfe miktar ikamet ettii bir yerden uzaklatnda, gitmi olduu yerde on gnden az kalaca taktirde namazlarn ksaltr ve sefer olarak klar. Ancak on gn veya daha fazla kalacak ise o taktirde namazlarn tam klar. Yalnz, gittii yerden on gnden az kalacan zanneden kimse bugn-yarn dnerim zann ile otuz gn de kalm olsa o zaman zarfnda namazlarn sefer olarak klmaya devam eder. Otuzuncu gnden itibren de namazlarn tam klmaya balar. Yolcu olan bir kimse belirtilen artlarla farz olan namazlarda ksaltmaya gitmekle birlikte, dilerse vakit namazlarnn snnetlerini tam olarak klar, dilerse terk eder. Herkes bu konudaki tutumunu iinde bulunmu olduu hl ve gidita gre ayarlar.

191

Ehl-i Beyt yolu

KAZA NAMAZI inde bulunduumuz artlarn olumsuzluundan, ahs zaaf ve gevekliimizden, mnmzn yakn mertebesinde olmayndan, uzun emel ile yaayp zamanmz hakkyla kulluk uurunda geiremeyiimizden, hev, heves ve arzularmza baz ynlerden teslim olmamzdan, mn ve ibdet noktasnda yeterli eitim ve retimi alamaymzdan vb. onlarca sebeplerden tr zaman olur ki zerimize farz olan gnlk namazlarmz yllarca klamam, kimi zaman klm, kimi zaman ara vermi, srekli kldmzda da uyku, gaflet, unutkanlk gibi sebeplerle bazen karm olabilmekteyiz. Btn bu durumlarda ne yapacaz? Nasl olsa u kadar zaman namazlarmz, farz olan bir takm ibadetlerimizi terk ettik, artk bizim iin kurtulu mmkn deil, batt balk yan gider diyerek hepten mitsiz olup bo mu vereceiz? Yanllarmz ve eksikliklerimizi telf etme yoluna gitmeyecek miyiz? slm; umutsuzluk alayan bir din deildir. Nasl ki hi bir amel ve gzel taatta bulunmadan Allhn azbndan emn olmak mmine yakmyor ise, gnahlara bir zaman srar etmi olmakla da tammen umutsuzlua kaplnmaz. mm Alinin @ deyimiyle Amelsiz olarak cenneti-Allh rzsn dileyen, yaysz ok atmak isteyen kimseye benzer.235 Mmin o kimsedir ki; hatasnda srar etmez, btn bir mr gaflet ve dallette geirmez, yanltan her ne zaman olursa olsun dnmeyi fazilet bilir. Hakka tb olup dn yaptktan sonra gemi gnahlarna karlk olmak zere iyiliklerini ve ibdetlerini bir o kadar daha dikkat ve itina ile yapar, Allhn rahmetinden midini kesmez. Zr bilir ki, gerekten ve eski gnahlarna yeniden dnmemek artyla yapt tevbe ile gnahlardan uzaklar ve inallh affa ular. Ve yine bilir ki; Allhn rahmeti yerleri ve gkleri kaplamtr. Yeter ki biz Ona dnmesini bilelim, tekrar-tekrar ayn hatalara gitmeyelim, tevbeyi oyuncak hline getirip de eytnn oyunca olmayalm. Sebep her ne olursa olsun, vaktinde yerine getirilemeyen bir ibdet kazya kalm olur. Mslman, kazaya da kalsa ibdetlerini yerine getirmeli Allh ile olan ban asla koparmamaldr.
Nehcl Bela (tercm): sh: 393

235

192

Alev slm lmihli

Bir kimse uyku ve benzeri bir sebeple klamad namazlarn kaza etmelidir. Bir kadn hayz (det) ve nifas (lohusa) halinde iken klmam olduu namazlar kaz etmez. Ramazn- erf orucunu ise kaz eder. zerinde kaz namaz olan bir kimse, onu yerine getirmede gevek davranmamal, ama hemencecik yerine getirmesi de farz deildir. Ehl-i Beytin dosdoru yoluna gre, zerinde kaz namaz bulunan bir kimse nfile-snnet namaz klabilir. Ancak kazya kalm namazlarn da klmas daha faziletlidir. Ve kaz namazlar cemaat ile de klnabilir. CEMAAT NAMAZI Namazlarn cemaatle klnmas hem Peygamber efendimiz @ ve hem de dier Masumlar @ tarafndan kuvvetle tavsiye edilmi bir snnettir. Gvenilir rivyetlerde bize ulatna gre yalnz bana namaz klmaya karn cemaatle namaz klmann kat-kat sevab ve hikmeti vardr. Namazn cemaatle klnmas ferd olarak sevbn arttrlmasna vesle olduu gibi, Mslmanlar arasndaki birlik, beraberlik, dostluk ve muhabbetin, dayanmann artmasn da temn eder. Cemaata katlan fertler birbirlerinin hal-hatrn sorarak mmin kardeinin derdi ile dertlenir, hal areleri ararlar. Bylece toplumsal bar ve sevginin olumasnda ve kklemesinde cemaat olmann byk etkileri grlr. Gnmzde, geleneksel olarak namaz klan, camiye, cemaate(!) niin gittiinin uurunda olmayan ve safa durduunda kiminle omuz omuza verdiini fark etmeyen, mmdan habersiz, cemaattan habersiz, hepsinden de nemlisi kendinden habersiz kimselere bakarak cemaat olmann, cemaatle namaz klmann etkisiz bir amel olduu sanlmamal ve cemaat olay yanl deerlendirilmemelidir. nk, Sadet Asrnda cemaat olmann ne tr bir fonksiyonunun olduu herkese malm ve trhen sbittir. Ehl-i Beyt @ anlayna, mm Cafer Sdk @ erknna gre ancak farz namazlar ile yamur yamad dnemlerde klnan istisk namaz (Yamur dileme namaz) cemaatle klnabilir. Dier her hangi bir snnet namaz cemaatle klnamaz. Cemaat namaz ile ilgili baz hkmler; Cemaatle klnan namazda, mmn durduu yer cemaatn bulunduu yerden yksek olmamaldr.

193

Ehl-i Beyt yolu

Cemaat mmdan nde olmamaldr. Namazda mm ile mma uyan arasnda perde gibi arka taraf gstermeyen bir engel bulunmamaldr. mma uyan bayan ise bu durumda sakncas yoktur. Cemaat mm, bli (erginlik ana gelmi), dil, helalzde (anas-babas belli, soyu-sopu temiz), namaz sahh ve dzgn bir krat (okuma) ile kldrabilen, Oniki mmlara @ dmanl olmayan birisi ve erkek olmaldr. Ayakta namaz klan bir kimse, oturarak veya yatarak namaz klana, oturarak namaz klanda yatarak namaz klana uyamaz. Namaza balam olan bir cemaata sonradan yetien bir kimse, mm ve cemaat rkya varm ancak henz rkdan dorulmamlarsa namaza giri tekbri alr ve rkya varr. Bu takdirde klnan rekata yetiilmi olur. Rkdan kalkldktan sonra cemaata dhil olmu ise, klamam olduu rekatlar mm selm verdikten sonra ayaa kalkarak klar ve namazn tamamlar. mma uyan kimse Ftiha ve sure dnda btn zikir ve tesbihleri kendisi okumaldr. mma uyan kimse, namaza giri tekbrini mmn tekbirinden sonra almaldr. Aksi halde namaz geersiz-btl olur. mma uyan bir kimse, her hangi bir sebeple son teehhdde mmdan nce selm verir ve namazdan karsa namaz sahhtir-geerlidir. mma uymu olan bir kimse, yanllkla mmdan nce ban rkudan kaldrrsa, mm hl rkda ise hemen rkuya dnp mmla birlikte dorulmaldr. Yanllkla, mmdan nce ban secdeden kaldrm olan bir kimse, mmn secdede olduunu anlarsa secdesine geri dnmeli, mmla birlikte secdeden dorulmaldr. Cemaatn, namaz klmak iin kmet getirilirken Kad kmetis salh cmlesinin okunmas ile ayaa kalkarak safa gemesi, mmn safn ortasnda yer almas, ilim, irfan ve takv shibi olan kimselerin cemaatn birinci safnda bulunmas, saflarn sk ve dzgn tutulmas, mmn, zamm sure ve zikirleri cemaatn durumuna gre ll uzunlukta ve uygun bir ses tonuyla okumas cemaat namaznn mstehb (iyi grlm) amellerindendir. Bayan mma erkekler uyamazlar, ancak bayanlarn cemaat olarak namaz klmalar ve bayann bayana mm olmasnn sakncas yoktur.

194 YT NAMAZI

Alev slm lmihli

1-Gne tutulmas, 2-Ay tutulmas, 3-Zelzele-deprem, (kimse korkmasa dhi) 4-Bir oklarn korkuya drecek ekilde gk grlemesi,, imek akmas, iddetli rzgar esmesi, yer yarlmas ve benzeri korkun hdiseler meydana geldiinde klnan namaza yt namaz denir. Bu namazn klnmas farzdr. yt namazn farz klan hadiseler birden fazla olursa -mesela; gne tutulmu iken ayn anda deprem de olsa- her birisi iin bir yt namaz klnmaldr. yt namaz mmkn ise hdisenin meydana geldii anda klnmaldr. O anda klnmad takdirde gnahkr olunur. En uygun bir zamanda kaz niyetiyle klnmaldr. Kadn hayz ve nifas halindeyken gne veya ay tutulmas yada yt namaznn klnmasn gerektiren bir olay olursa yt namaz ona farz olmaz, kazs da yoktur. YT NAMAZININ KILINII yt namaz iki rekattr ve her rekatta be rk vardr. Kln ise yledir: Namaz klacak olan kimse niyet ettikten sonra tekbr alr, bir Fatiha ve tam olarak bir sre okur. Rkya gider, rkdaki zikirleri okuduktan sonra rkdan dorulur, yine bir Fatiha ve tam bir sre okur, tekrara rkya gider. Bu ekilde beinci rkyu da yaptktan sonra dorulur ve tekbr getirerek secdeye gider. Her hangi bir namazn secdeleri gibi zikirleri ile birlikte iki secdeyi yerine getirir ve ayaa kalkar. kinci rekat da birinci rekat gibi klarak oturur, teehhd okur ve selm vererek namazn tamamlam olur. yt namaznn rklarndan her biri bir rkun olduundan kasden veya yanllkla eksik veya fazla yapld takdirde namaz batl-geersiz olur. LM NINDA YAPILMASI GEREKENLER Can vermek zere olan Mslman bir kimse ayaklarnn alt kbleye gelecek ekilde yatrlr. Yani eer dorulup kalkacak olsa yz kbleye gelmelidir. Can vermek zere olan kimsenin srt st yatrlmas mmkn deil ise yz kbleye gelecek ekilde oturtulmaldr.

195

Ehl-i Beyt yolu

Can vermek zere olan kimse lm nna kadar yalnz braklmamal, ona, Allh ve Reslne @ ehdet getirmesi, Oniki mm @ ikrr etmesi, dnin temel esaslarn tasdk etmesi telkn edilmeli, ba ucunda Ysn, yetel Krs vs. gibi Kurndan sre ve yetler okunmal, yannda cnp ve hayzl bulunulmamal, karn zerine ar bir ey konulmamal, gece ise k yaklmaldr. len bir kimsenin az, ak kalmamas iin kapatlmal, gzleri ve enesi balanmal, elleri ve ayaklar uzatlarak temiz bir bez ile rtlmelidir. lm haberi tandklara ve Mslman dost ve ahbablara duyurulmal, defin ilerinde mmkn olduu lde abuk davranlmaldr. CENZEY KEFENLEME, CENZE NAMAZI Mslmann cenzesini zr ,kams ve liffe denilen para bez ile kefenlemek gerekir. zr; Gbekten dize kadar bedeni saran bir para bezdir. Gsten ayak zerine kadar olmas ise daha iyidir. Kams; Omuzdan baldrn yarsna kadar olan ksm rten bezdir. Liffe; Uzunluu cenzenin uzunluundan daha fazla olan ve eni de bir taraf dier tarafnn zerine sarlacak kadar olan bezdir. zrn gbekten dize kadar olan ksm, kamisin omuzdan baldrn yarsna kadar rtecek miktar kefenin farz olandr. lye sarlacak olan kefenden hi bir ksm bedeni gsterecek kadar ince, saf ipek veya altn ilemeli olmamaldr. CENZEY HANUTLAMA Guslden sonra cenzenin hanutlanmas farzdr. Hanutlama; secdede yere gelen yedi organa yani; alna, ellerin iine, diz kapaklarna, ve ayak ba parmaklarnn ucuna kfur srmektir. Bahsedilen yerlere srlecek kfur taze ve ezilmi olup kokusu gitmemi olmaldr. Hac iin ihram giymi bir kimse, Say tamamlamadan nce Saf ve Merve arasnda lrse, hanutlanmas ciz (uygun) deildir. Eer umre ihrmnda iken salarn kesmeden nce lrse yine hanutlanmamaldr.

196 Cenze namaz hkmleri;

Alev slm lmihli

Mslman bir lnn, -ocuk bile olsa- cenze namazn klmak farzdr. Ancak ocuun babas veya annesi veya ikisinden biri Mslman olmaldr ve ocuk alt yan tamamlam olmaldr. Diri olarak domu ancak belirtilen yaa ulamam bir ocuun ise cenze namazn klmak farz olmamakla birlikte, mstehb (iyi bir amel) dr. Cenze namaz cenzeyle ilgili btn iler bittikten sonra klnr. Cenze namaz, her ne kadar namaz kelimesi ile ifde ediliyorsa da, bu ibdet rksuz, secdesiz bir ekilde f edildiinden, cenze iin bir du, af dileme ve saltn du-niyaz anlam ierisinde deerlendirilmekte ve dier farz namazlar iin gerekli olan abdest, gusl, teyemmm vs. gibi n hazrlklar art olmamaktadr. Ancak, bu artlara riyet ederek cenze namazn klmak hem snnet ve hem de dba daha uygundur. Cenze namaz klan kimsenin yz kbleye doru olmaldr. Cenzeyi de srt st yatrmak, ba taraf namaz klanlarn sana, ayaklar da soluna gelecek ekilde n tarafa koymak farzdr. Cenze ile namaz klann arasnda tabut ve benzeri bir ey hari perde duvar vb. eyler bulunmamaldr. Cenze namaz ayakta ve Allha yaknlk kastyla klnr. Bu lnn namazn Allha yaknlk amacyla (kurbeten ilallh) klyorum. diye niyet edilir. Cenze namaz mescit ierisinde klnmaz. CENZE NAMAZININ KILINII Cenze namaz be tekbr ile klnr. mm, cenze erkek ise beli hizsna, kadn ise gs hizsna gelir, cemaatta arkada saf olur, kbleye ynelinir. Cenze namaz iin niyet edildikten sonra eller yz hizsna kaldrlarak Allhu Ekber diyerek tekbr getirilir. Bu birinci tekbrden sonra eller yana sarktlarak Kelime-i ehdet dediimiz Ehed enl ilhe illallh ve ehed enne Muhammeden abduhu ve Reslh236 okunur. Eller tekrar ayn ekilde kaldrlarak ikinci tekbr getirilir ve yanlara salnr. Peygamberimize @ ve Ehl-i Beytine @ salavt okunur. Allhmme salli al Muhammedin ve l-i

236

Tanklk ederim ki Allhtan gayr ilh yoktur, yine tanklk ederim ki Muhammed @ Allhn kulu ve Resldr.

197

Ehl-i Beyt yolu

Muhammed237 gibi. nc tekbrden sonra, mminler iin du olan Allhmmafir lil mminne vel mmint238 dus okunur. Drdnc tekbrden sonra l erkek ise, Allhmmafir li hzal meyyit239 bayan ise, Allhmmafir li hzihil meyyit240 dus l iin yaplr. Sonrada beinci tekbr ile cenze namaz sona erer ve namazdan klm olur.241 Cemaat mm tekbr ve dular sesli olarak okur, cemaat ise sessiz bir ekilde iinden okur. Cenze namazndan sonra cemaat l kardelerinin ruhu iin Ftiha okur, Peygambere @ ve Ehl-i Beytine salavt getirirler. Cenzeye kar son grevlerini yapmaya alrlar. Cenzeyi defnetme hkmleri; Cenzeyi, topraa kokusu dar kmayacak ve yrtc hayvanlarn cesedi karamayacaklar ekilde defnetmek farzdr. Cenze kabirde bedenin n taraf kbleye gelecek ekilde sa taraf zerine yatrlmaldr. Mslmann kfir mezarlna, kfirin de Mslman mezarlna defnedilmesi ciz deildir. Cenzeyi defnetmekle ilgili onlarca snnet ve mstehab ameller vardr ki bunlardan bazlar; Cenzeye zahmet vermeden usulca kabre indirilmesi, Bann altna topraktan yastk yaplmas, Cenzenin erkenden rmemesi ve ezilmemesi iin cenzeyi stten toprakla temas ettirmeyip tula ve benzeri eylerle toprak temasnn engellenmesi, Cenze kabre konulduktan sonra cenzenin kulana eilinerek veya mezar rtldkten sonra dardan cenzeye telkn verilmesi, Mezarn toprak seviyesinden drt parmak kadar yksek yaplmas,

Allhm Muhammede ve Al-i Muhammede salt et! Allhm mmin erkek ve bayanlar bala-affet! 239 Allhm bu ly bala! 240 Allhm bu ly bala! 241 Bu okunulan dular birer rnektir. Ehl-i Beytten rivyet edilen ve daha kapsaml dular vardr ki dileyen onlar da renerek okuyabilir.
237 238

198

Alev slm lmihli

Yanllk olmamas ve ziyrete gelen kimselerin yerini bulmada glk ekmemeleri iin kabrin zerine tannmasn salayacak bir iaretin konulmas, Cenze gmlme ilemleri srasnda orada hazr bulunanlarn ilerinden du ve istifarda bulunmalar, Kurndan uygun den baz sre ve dular okumalar, Kabir zerine su serpilmesi vs. gibi amellerdir.

Ana rahminden geldik pazara, Bir kefen aldk dndk mezara.

CENZE LE LGL EHL- BEYTTEN BAZI RVYETLER mm Muhammed Bkr @ buyurdular; Kim bir mmini ykar ve ona olan emnetini ed ederse Allh o kimseyi (ykayan) balar. Soruldu ki: Ona olan emnetini nasl ed eder? mm @ buyurdular; ly ykarken onda ortaya kan ve ho olmayan baz haller (azalarnda eksiklik, ykama esnasnda kabilecek kt koku, bedeninde lm ile ortaya kacak irkinlikler vs.) olursa halktan onu gizlemesidir.242 mm Cafer Sdka @ soruldu; Abdestsiz olarak cenze namaz klnr m? Buyurdular @; Evet klnabilir. Zr, cenze namaz, tekbr, tahmd, tesbh ve tehllden ibarettir. Nasl ki bunlar evinde de abdestsiz olarak yapabiliyorsan, cenze namazn da klarsn.243 mm Cafer Sdka @ soruldu; Hayzl olan bir kadn cenze namaz klabilir mi? mm @ buyurdular; Evet klabilir. Ancak, cenze namazn klan cemaatin ierisine katlmaz, tek olarak bir kenarda namazn klar.244 Reslullh (s.a.v.) buyurdular; Kim bir kardeini taziye ederse (ba sal, gemi olsun ziyreti) kardeinin mkftndan hi bir eksiklik olmadan ona da ayn mkft verilir.245 mm Muhammed Bkr @ buyurdular; Sizin cannza, malnza, ocuunuza bir bel ve musbet urarsa, Reslullh @ hatrlaynz. nk o
Fur-u Kf: c: 3 sh: 164 Fur-u Kf: c: 3 sh: 178 244 Fur-u Kf: c: 3 sh: 179 245 Fur-u Kf: c: 3 sh: 205
242 243

199

Ehl-i Beyt yolu

yaratlmlar ierisinde en ok musbete urayandr. (Buna ramen sabrederek
ecrini almtr. yleyse siz de Onun @ gibi sabrediniz ki ecre nil olasnz.)246

CENZEYE TELKN Telkn; kelime olarak anlatmak, retmek, belletmek manalarna gelir. Yerleik anlamda ise; lm olan bir kimseye baz hakikatlerin yeniden hatrlatlmas ve bir takm gereklerin l yannda tekrarlanmas olayndan ibrettir. uras inkr edilemez bir hakkattir ki, nasl yaanrsa yle lnr, nasl lnr ise yle de karlk grlr. yle ise; mn ve slm prensiplerine uygun bir hayat srm olan bir kimse Allhn inyeti ile dny leminde iken gerek telkni alm ve Yce Rabbisine honut olarak kavumutur. Bu kimse, Kurnn apak iretleriyle cennet ile mutulanm ve kurtulua ermitir. O Allh yle bir Allhtr ki kullarna zerre miktar zulmetmez, kendi istedii dorultuda tertemiz bir hayat srm kulunu o alemde rezil-rsvay etmez ve en gzel ba ve rzlkla karlar. Evet, ne mutlu o kimseye ki, telknini diri iken alm, kulaklarn hak arya tkamam ve slihlerden olmutur. Dnyda iken kulaklarn hak kelmna tkam, gzlerini hakka kar yummu, kalbini nra kapayp karanlklara am, gnl Kabesini Allha tahss etmeyip orada eytn arlam, bir mr heb etmi kimselere gelince...! Hayatta iken kendilerine verilen telkne vurdum duymaz olurlar, kendilerini sarla verirler, Hakka gnl vermezler de, acaba an yce Rabbimiz, onlara ldkleri zaman, yani tevbe kapsnn kapand, mr gnelerinin batdan doduu ve bir daha domamacasna batt demde bizlerin yapt telkni! duyurur mu? Duyursa da kabul etmeye, kavramaya tkt ve kudreti verir mi onlara? H, binlerce h! Rabbimiz vaadinden caymayandr. Mminlere hak ettiklerini, mnszlara da lyk olduklarn verecek olandr. yleyse; gnmze kadar uygulana gelmi ve nerede ise farz gibi telakki edilerek yaplmakta olan telkn de neyin nesidir?

246

Fur-u Kf: c: 3 sh: 220

200

Alev slm lmihli

Rivyetler e bir gz gezdirdiimizde u gerekle karlamaktayz. Hem Reslullh @ zamannda ve hem de dier Masum ztlarn @ yaad dnemlerde, telkn; genellikle lmek zere olan bir kimseye, son nefesinde kurtuluuna vesle olacak Kelime-i ehdeti ve benzeri hak szleri kable ynelik hatrlatma, bu sz ile ene kapama, mnda sbit kalma ve Rabbine mutmain bir kalb ile kavumas amacyla yaplr. Ve o anda kiinin henz hfzas yerinde olduundan tevbe etme ve mna gelme imkn mevcuttur. Hal byle olunca, o durumda yaplan telknin saysz faydalarnn olaca akl- selim shiplerine gizli deildir.247 Bir ksm rivyetlerde ve ilim-irfan ehli limlerin eserlerinde de lnn kabre konulduktan sonra verilecek telkn ile ilgili bilgiler mevcuttur.248 Bunlar elbette kaldrp atacak ve tmden reddecek deiliz. uras muhakkak ki lm; Peygamberler @ ve dier Masumlar @ hri, henz hi birimizin tammyla knhne varamadmz bir olaydr. O leme giri, bu lemden ayrl, kabir hayat, sorgu-sul meleklerinin mhiyeti ve l ile ilgileri nasldr, hangi boyuttadr, bizce olduka mehl ve gizlilikler lemi, srlar lemidir... Konuyu ancak nakiller nda biraz olsun kavramaya alyoruz ve diyoruz ki; lye verilen telkn; kfr ve irk zere olmayp, dalar kadar gnh da olsa mn zere hiret lemine intikl etmi olan kimseye, Allhn ona vermi olduu izin ile iitme ve bellemesi nisbetinde son kez bir hatrlatmadr. Yeni doan ve henz kavray ve uuru olmad halde bir bebein sa kulana ezn, sol kulana da kmet okunulmasna benzer bir ameldir. Mezarn banda olan kimselere de en hassas bir noktada ve anda:Ey nsanlar! Siz lmn bir yok olu, bir son olduunu mu zannediyorsunuz? lm bir doutur, ruhun ebed bir leme gdr. l dediimiz varlklar hakkatte bizi duymakta, dediklerimizi alglamakta, yalnz biz onlar duymamaktayz. unu sizde iyice biliniz ki, sizlerde bir gn bu hale gelecek ayn telkni alacaksnz. yle ise bu lemde iken de verilen telkni iyice belleyin, hal ve hareketlerinizi buna gre ayarlaynz. (Ben kzma diyorum, gelinim sen de iit.) mesajn ulatrmak, onlar da kz etmektir. lye de verilen telkn ile ilgili kimi rivyetlere ve deerli slm limlerinin bu amele onay vermelerine, mstehb (iyi bir amel) olduunu beyn

lmek zere olan bir kimseye yaplan telkn ile ilgili baknz: Fur-u Kf: c: 3 sh: 121125 248 lm olan bir kimseye yaplan telkin ile ilgili baknz: Fur-u Kf: c: 3 sh: 195-196
247

201

Ehl-i Beyt yolu

etmelerine binen biz de bu konuda verilmesi gereken telkne it szleri naklediyor ve unu da zellikle vurguluyoruz: En makbl telkn; kiinin, henz akl banda, salkl, shhatli, hal-i vakti yerinde iken uurluca Hakk onaylamasdr. En makbl telkn; insanlara, yaarlarken Hakkn onaylattrlmas ve retilmesidir. En makbl telkn; lm annda da mn ve slm retilerinin son bir kez yine hatrlatlmas ve kalb-ruh huzurunun salanmas, mnn sbit kalmas iin yaplan telkndir. Yani; tebldir, teblin tekrrdr, mnn ikrrdr. Gerek lmek zere olsun, gerekse mezara konulmu olan kimseye yaplan bir telkn yledir: Ey .............olu/kz..............249 kulak ver ve iyi dinle, anla! Sana Allhn iki grevli melei gelerek; Rabbinin kim , Peygamberinin kim, Kblenin neresi, Dninin hangi din, Kitbnn hangi kitap, mmnn kim olduunu soracak. Onlara de ki; Rabbim; Allh, Peygamberim (Nebim); Muhammed @, Kblem; Kabe, Dnim; slm, Kitbm; Kurn- Kerm, mmm; Oniki mm @ ki, onlarn ilki; mm Ali, sonra srasyla; mm Hasan, mm Hseyin, mm Zeynelbidn, mm Muhammed Bkr, mm Cafer Sdk, mm Ms Kzm, mm Ali Rz, mm Muhammed Tak, mm Ali Nak, mm Hasan Asker, sonuncusu ve zamanmn da mm, mm Muhammed Mehddir. Anladn m ey ...........? Allh seni bu szler zere sbit klsn ve seni rzs ile mkfatlandrsn... vs. gibi dular edilerek cenze ameli ile ba baa braklr ve mezarlktan ayrlnr. Kim olursa olsun slma gre lnn peinden san ban yolarcasna, kendini kaybedercesine alamak, dvnmek uygun bir davran deildir. En gzel hareket, sabrl olmak, rahmet ve balanma dilemek, Mslman lye dular etmek, lnn ruhu iin Ftiha, Ysin, yetel Krs ve
249 Bo bulunan yerin ilkinde lnn babasnn ve dierinde de kendisinin ismi okunur. l bay ise olu, bayan ise kz denilir.

202

Alev slm lmihli

benzeri sre ve yetler okumak, Allhtan gelip Allha gideceimizin idrki ierisinde olmaktr. Cenzenin kabre konulduu ilk gece, lnn rhu iin Vahet namaz (Yalnzlk namaz) ad verilen iki rekatlk bir namaz klmak mstehb (iyi) grlmtr. Bu namazn birinci rekatnda Ftihadan sonra bir defa yetel Krs ve ikinci rekatta da Ftihadan sonra on defa Kadir sresi okunur. Rk ve secdeleri dier namazlar gibi yerine getirilir ve selmdan sonra da klnan namazn sevb lye balanr.

te geldim ite gittim. Ya iei gibi bittim. u dnyda ne i ettim. mrcm geti gitti. ardlar imm geldi. Her biri bir ie geldi. Azril penesin sald. Can kafesten utu gitti. te geldi yuyucular. Tenime su koyucular. Kefenim elinde hoca, Kefenciim biti gitti. Ayrdlar ilimizden. p attlar belimizden. Pek tuttular kolumuzdan. Can cesette utu gitti. lettiler mezarma, Sndm an, Kerme Toprak attlar serime. Gzm yam tat gitti.

mm telkine balad.

203

Ehl-i Beyt yolu

Bir sevapck i iledi. Komular bizi bolad. Geri dnp kat gitti. Kabrime bir melek geldi. Bana bir sualcik sordu. Hmedip bir topuz vurdu. Tebdilciim at gitti. Teslim Abdal oldu ferman. te geldi hir zaman. Yardmcmz Oniki mm. Ten turba kart gitti.250

Mezar amak ile ilgili baz hkmler; Mslman bir kimsenin kabrini -deli veya ocuk bile olsa- henz bedeni tamamyla ryp toprak olmamsa sebepsiz yere amak harmdr. Ancak aadaki belirtilen zel durumlarda mezar amakta bir saknca yoktur. yle olur ki duruma gre mezarn almas mutlak srette gerekli de olabilir. 1.Cenze gasb edilmi bir yerde gmlm ise ve yerin sahibi de cenzenin orda kalmasna rz olmazsa, 2.Kefen yada l ile gmlm baka bir ey gasbedilmi olur ve onun kabirde kalmasna sahibi rz olmazsa, 3.lnn guslsz veya kefensiz defnedilmi olduu veya guslnn btl-geersiz olduu yada erat kurallarna gre defnedilmedii yahut lnn yznn Kbleye taraf konulmad bilinir, anlalrsa, 4.Bir hakkn isbatlanmas iin lnn bedeninin grlmesi istenirse, 5.Mslman l kfir mezarlna veya plk gibi lye saygszlk olacak bir mekna gmlm ise, 6.Karnnda canl bebek olduu halde hmile kadn defnedilmi ve ocuun alnmas gerekiyorsa, 7.lnn bedeninin, gmld yerden, yrtc hayvan tarafndan paralanacandan, selin vs. gtreceinden, dmann karacandan korkulur, endie edilirse.
250

Ali rfan: Alev ve namaz: sh: 105

204 BYK OULUN KILACAI FARZ KAZA NAMAZLARI

Alev slm lmihli

Ehl-i Beyt fkhna gre; Mslman olarak len ana-babann kazya kalm namazlar ve orucu var ise, o namazlarn ve orucun kaz olarak yerine getirilmesi ilenin en byk oluna den bir grevdir. ayet byk oul anne-babasnn namaz ve orucunun kazsn yerini getirmez ise dier ocuklara bir sorumluluk yoktur. ilenin en byk ocuu kz ise, dier ocuklar iinde en byk erkek ocua bu grev dmektedir. ocuklarn tamm kz olur yada hi ocuk olmaz ise hi bir kimseye bu konuda bir grev ve sorumluluk dmez. Bu konuda, ana-babann yerine getiremedikleri namaz, oru gibi baz ibdetlerin kazsn yerine getirmenin, neden byk oula den bir grev olduu gibi sorular aklmza taklmaktadr. Ancak u kadarn deriz ki; mn ve ihlasl olan anne-baba veft etmekle onlarn yerlerini manen doldurma erefi ve grevi byk oula verilmekte, byk oul ilenin manev bir by olmakta, dolaysyla da ana-babalarna kar bir du ve ba talebi trnden onlarn eksikliklerini telfi edecek ibdetleri yerine getirmektedir. Ehl-i Beyt mmlarndan @ konu ile ilgili bir ok rivyetin olmas bizlerin konuya farkl ve olumsuz bakmamz engellemektedir. En doruyu phesiz ki Allh bilir. NEZR, ADAK VB. SEBEPLERLE FARZ OLAN NAMAZ Bir kimse her hangi bir sebeple kendi kendine Allh rzs iin u kadar rekat namaz klacam. gibi yada benzeri bir sz verir, ahd ederse, o kimsenin verdii sz yerine getirmesi farzdr. Yine ayn ekilde; Filan iim olduu takdirde Allh rzs iin u kadar rekat namaz klacam. gibi bir sz veren kimsenin de belirttii kadar namaz klmas zerine farzdr. Verilen szler, ahidler makl (akla yatkn-olabilir) olmal, kii stesinden gelemeyecei vaadlerde bulunmamaldr. Eer vaad eden kimse, ne kadar namaz klacan belirtmemi ise, en az iki yada drt rekatlk bir namaz klarak vermi olduu sze uymu olmaldr.

CUMA NAMAZI

205

Ehl-i Beyt yolu

Cuma namaznn; Masum bir mmn @ mmetinde, veya Onun bizzat grevlendirdii ztlarn mmetinde ya da Ehl-i Beyt yolu takipisi liderlerin mmetinde klnmas farzdr. Ancak, masum mmn olmamas (mm Mehdnin @ bilfiil hkmet etmedii dnemde) durumunda ise, Cuma namazn klmak kiinin kendi irde ve isteine kalm farzlardan olur. Kii dilerse uygun bir ztn geici mmetinde Allhn rzsna muvfk olur midiyle cumay f eder, dilerse, o gnn le namazn klar. Ancak Cuma namaznn klnmas daha faziletlidir. grnde olan baz limler de vardr. Bir ksm kardelerimiz bu itihda bal olarak amel etmektedirler. Cuma; bilindii zere bir yerde cem olmak, toplanmak, topluluk oluturmak gibi manalara gelir. Yaadmz blgede her ne kadar hl-i hazrda mm Mehdnin @ veya grevlendirdii ztlarn mmetinde Cuma namazlar yerine getirilmiyorsa da, Kurn ve Ehl-i Beyte tb olma erefine ermi Alevi-Cafer bir Mslman, Ehl-i Beyt yoluna bal bir nderin liderliinde det haftalk kongre olan Cuma namaz ibdetini klmaya almal, bundan gaflet etmemelidir. Cuma, artlar yerine geldii takdirde Mslmanlar iin det bir bayram gndr. Grkemli haftalk bir toplantdr. Cemaat rhunun tecell ettii muhteem bir ibdettir. Cuma namazndan yeteri kadar madd ve manev hazz tadabilmek iin Cuma klnan mekna, cumay kldran mma ve cumaya katlan cemaata dikkat etmek gerekir. Cuma kldrlan mekn; Hakkn, adletin, takvnn, slm hkmlerinin, Kurnn berrak retileri ile Ondrt Masmun nrlu szlerinin ve snnetlerinin akland, anlatld bir mekn olmaldr. Cumay kldran mm; Allhn hkmlerine, Reslullhn @ snnetlerine kalben ve hlen bal, Oniki mmn @ Velayet-mmetine sarlm, hi olmazsa Oniki mmlara @ dmanlk yapmayan, Onlar seven, haramlardan kanan, farzlara hakkyla riyet eden, lim, fakh, ilmi ile mil, cesur, Allhtan bakasna kulluk yapmayacak bir uurda olan, hakk gizlemeyen, btla-zulme destek vermeyen, gerekler urunda gerekirse ban ortaya koyabilecek mn ve teslmiyete ship, z-sz bir olan kimse olmaldr. Cumaya katlan cemaat da, Allh iin bir araya gelmi, tasada bir, kvanta bir, inanta bir, lkde bir, gnlleri bir, emrleri bir, Kalpleri AllhAllh diye arpan, cumada cem olmann nemini kavram, yukardaki zelliklere ship olan mmlarna candan bal, mn ve slm kardeliini her

206

Alev slm lmihli

trl menfaat ve kar ilikisinin zerinde gren, Ttu red cephesinde her biri gnll bir fedi ve slm askeri olan kimselerden olmaldr. Ehl-i Beyt Mslman, belirtilen zelliklere ship, mekn, mm ve cemaat bulamyor ise, bu zelliklere en yakn yerlerde Cumasn ed etmeye almaldr. Cuma namaz; 1. Akll. 2. Ergenlie ulam. 3. Yolcu olmayan. 4. Hr. 5. Salam. 6. Salkl olan. 7. Erkeklere farzdr. Bir kimse Cuma klnan bir mekandan yaklak olarak 12 (oniki) km. uzaklkta ise o kimseye Cuma namaz farz olmaz. Bir ehirde birden fazla mekanda Cuma namaz klnacak ise, Cuma klnacak mekanlar arasnda en az 6 (alt) km. mesfe bulunmaldr. Cuma namaznn klnabilmesi iin gerekli olan en az fert says biri mm olmak zere be kiidir. Bundan daha az sayda olunduunda Cuma farz olmaz. Kadnlar, yolcular, hasta vs. olanlar da isterlerse Cuma namazlarna katlabilirler. Bu takdirde Cumalar geerli olup zerlerinden o gnn le namaz kalkm olur. zerlerine Cuma namaz farz olmayan, ocuk, hasta, kadn, yolcu ve deli gibi kimseler, cumaya katlabildikleri halde, kendileri bir araya gelerek Cuma namaz klamazlar ve Cuma namaznda gerekli olan (be kiiyi) fert saysn da tamamlayamazlar. (Mesel; Drt erkek ile birka kadn, ya da birka
hasta, yolcu, ocuk bulunsa hepsi bir araya gelerek Cuma namazn klamazlar.)

CUMA NAMAZININ VAKT Cuma namaznn vakti, le namaz vaktinde balar, bir eyin glgesinin iki normal adm uzamasna kadar devam eder. Cuma mm hutbeleri fazla uzatarak Cuma namazn geciktirmemelidir. Hutbe fazla uzun olurda namaz vakti karsa, Cuma yerine le namaz klnmaldr.

207

Ehl-i Beyt yolu

CUMA NAMAZININ KILINII Cuma namaz iki rekattr. Her iki rekatta da Ftiha ve zamm srenin sesli okunmas snnettir. Rivyetlerde, birinci rekatta Ftihadan sonra Cuma sresinin, ikinci rekatta da Mnfikn sresinin okunmas zellikle tavsiye edilmitir. Cuma namaznn snnet olan iki kuntu vardr. ilk kunt birinci rekatn rkusundan nce, ikinci kunt ise ikinci rekatn rkusundan dorulduktan sonra okunur. Cuma namaznda namazn kendisi gibi farz olan iki de hutbe vardr. Bu hutbelerin Cuma mm tarafndan okunmas gerekir. Bu iki hutbe de Cuma namazndan nce okunmaldr. Cuma mmnn birinci hutbede Allha hamd etmesi, Reslullha @ salt- selm getirmesi farzdr. Ayrca ihtiyat farz olarak halk takvl olmaya davet edilmeli ve hutbenin sonunda ksa bir sre okunmaldr. kinci hutbede de birinci hutbedeki gibi Allha hamd ve sen edilerek, Reslullha @ ve Ehl-i Beyte @ salt- selm okunmas farzdr. Ve yine bu hutbede de ihtiyt farz olarak mminler takvya davet edilmeli, hutbenin sonunda ksa bir sre okunmaldr. mmn, birinci hutbe ile ikinci hutbe arasnda birazck oturarak ara vermesi farzdr. Hutbelerde, cemaat Arap olmasa dahi Allha yaplan hamd-u sen ve Reslullh @ ve Ehl-i Beytine @ getirilen salt- selmlar Arapa okunmaldr. Halka yaplacak ird ve teblin ise, dinleyenlerin anlad dilden olmas daha iyidir. Cuma gnnde i ezan denilen ve Ehl-i Snnet (Snn) kardelerimizin okumakta olduklar ikinci bir eznn okunmas Ehl-i Beyt erknna gre bidat (dne sonradan sokuturulmu) ve harmdr. Cuma namaznn klnd yer ile baka bir Cuma namaznn klnd yer arasndaki mesfe (bir fersah)251 yaklak olarak 6 kmden az olmamaldr. Bu mesfeden az bir alan ierisinde iki yerde Cuma namaz klnrsa ikisi de btl-geersizdir. Ancak klnan namazlardan hangisine nce balanm ise velev ki iftith tekbrini syleme ncelii bile olsa- o cuma geerli, dieri ise geersiz olur.

251

Bir fersah; 5872,8 metredir. Seyyid Rhullh: Tevzhul Mesil (Tam ilmihl): sh: 197

208

Alev slm lmihli

CUMA GN VE NAMAZI LE LGL EHL- BEYTTEN BAZI RVYETLER mm Rzdan @ nakledildiine gre, Peygamber efendimiz @ buyurdular; Cuma gn gnlerin efendisidir. Allh, o gnde iyiliklerin sevbn kat-kat verir. Ktlkleri ve gnahlar siler. O gnde dereceler ykseltilir, dular kabl edilir, bel ve musbetler giderilir, byk ihtiyalar karlanr. Allh, o gnn hrmetine bir oklarn cehennem ateinden uzaklatrr. Kim o gnn hakkn gzeterek, o gne gereken hrmeti gstererek Allha ihlasla du ederse, o kimseyi cehennem ateinden kurtarmak Allhn zerine bir haktr. Cuma gn ve gecesinde len kimse (gerekten mnl, ihlasl ve Allhn kullarnn haklarna gereken nemi veriyor idiyse) ehd olarak lm olur ve gven ierisinde dirilir. Kim de o gnn hakkn, hrmetini muhfaza etmez, o gn boa geirirse, tevbe etmedii takdirde Allhn onu cehenneme atmas Allhn zerine bir haktr.252 Hnkr Evliy mm Cafer Sdk @ buyurdu; Kim Cuma gn byklarn snnete uygun bir ekilde ksaltr, trnaklarn keser, ban ykar yahut, snnet olduu vehile boy abdesti alrsa- bir kleyi zgrlne kavuturmu gibi sevab-mkft alr.253 Zhir ve Btnn kutbu mm Cafer Sdk @n naklettiine gre, Kintn efendisi Peygamberimiz yle buyurdular; ...Cuma gn ve gecesi bana salavt getirmeyi arttrnz. Soruldu ki: Ne kadar arttralm, y Reslallh? Buyurdular; (En az) Yz kere salavt getiriniz. Fazlas ise daha faziletlidir.254 Soyu necp mm Muhammed Bkr @ buyurdular; Allh; insanlara cumadan cumaya otuzbe vakit namaz farz klmtr. Bunlardan birisini cemaatla klmalarn emretmitir. O da Cuma namazdr. u dokuz gurup insana da Cuma namazna katlmama izni vermitir. Bunlar; Kk ocuklar (bula ermemi olanlar), ok yal olanlar, deli olanlar, yolcu olanlar, kle olanlar, kadnlar, hastalar, krler ve Cuma klnan yere (yaklak olarak) Oniki kilometre mesfeden daha uzakta olanlar. (ki fersahtan daha uzak olanlara)255

Fur-u Kf: c: 3 sh: 414, Tehzb: c: 3 sh: 2-3 Fur-u Kf: c: 3 sh: 418, Tehzb: c: 3 sh: 236 254 Fur-u Kf: c: 3 sh: 428 255 Men l yahduruhul fakh: c: 1 sh: 266, stibsr: c: 3 sh: 21
252 253

209

Ehl-i Beyt yolu

Gnl ehlinin mm Cafer Sdk @ buyurdular; Cemaat en az be kii olunmadnda Cuma namaz farz olmaz.256 Hz. mm Muhammed Bkr @ buyurdular; Kim pei peine cumay (sebepsiz, mazeretsiz, artlar yerine geldii halde) terkederse Allh onun kalbini mhrler.257

KURBAN VE RAMAZAN BAYRAMI NAMAZI Kurbn ve Ramazn bayram namaz Masum mmn @ nderlii veya grevlendirdii bir ztn nderliinde farzdr ve cemaatla klnmaldr. Masum mmn @ zhir olmad gnmzde ise, mstehb (iyi grlm) bir ameldir. Allhn emir ve rzsna uygun decei midiyle cemaatla klnabilir. Cuma namaz konusunda anlatld zere, bu namazlarn da dil, fakh, ehliyetli, takvl, slih bir kimsenin mmetinde cemaatla klnmasnda, cemaat rhunun olumas, mminlerin birbirleri ile kaynamas, toplumsal dayanma ve gzelliklerin yansmas noktasnda saysz faydalar vardr. Kurban ve Ramazan bayram namazlarnn vakti, bayram gn gnein douundan leye kadardr. KURBAN VE RAMAZAN BAYRAMI NAMAZLARININ DABINA UYGUN OLARAK KILINII Bayram namazlar iki rekattr. Birinci rekatta Ftiha ve sreyi okuduktan sonra be defa tekbr alnr. Her tekbrden sonra kunt tutulur. Beinci kunuttan sonra bir tekbr daha alnarak rkuya gidilir. Rkudan dorulduktan sonra yine tekbr alnarak secdeye gidilir. ki secde yapldktan sonra ikinci rekat klnmak zere ayaa kalklr. kinci rekatta da Ftiha ve sre okunduktan sonra drt tekbr alnr. Her tekbrden sonra bir kunut okunur. Drdnc kunuttan sonra bir tekbr daha alnarak rkuya gidilir. Rkudan dorulduktan sonra tekbr ile secdeye gidilir, iki secde yaplr. Teehhd okunur ve selm verilerek namaz tamamlanr.
256 257

Fur-u Kf: c: 1 sh: 116, stibsr: c: 1 sh: 419, Tehzb: c: 1 sh: 322, c: 3 sh: 239 Tehzb: c: 3 sh: 238

210

Alev slm lmihli

Bayram namazlarnn kunutlarnda istenilen her hangi bir du veya zikirler okunabilir. Rivyetlerle nakledilen du ve zikirlerin okunmas ise daha iyidir.

BAYRAM NAMAZLARINDAK BAZI MSTEHB (Y) AMELLER 1.Her iki bayram namaznda da krat sesli yapmak. 2.Bayram namazlarndan nce gusletmek, du kitaplarnda Peygamberimizden @ ve Ehl-i Beytten @ nakledilen du ve zikirleri namazdan nce okumak. 3.Bayram namazlarn st ak alanlarda klmak. 4.Bayram namazlarnda secdeyi bizzat yerin zerinde yapmak. 5.Namazlardaki tekbrlerin her birinde elleri omuz hizasnda kaldrmak. 6.Ramazan bayram gecesinin akam ve yats namazlarndan, bayram gn sabah, le ve ikindi namazlarnda ve Ramazan bayram namazndan sonra u tekbrleri okumak: Allhu Ekber. Allhu Ekber. L ilhe illallhu vallhu ekber. Allhu Ekber. Ve lillhil hamd.258 7.Kurban bayram namaz ve bayram gnnn le namazyla balayp Zilhicce aynn 12. (onikinci) gnnn sabah namazyla biten on namazn her birinde yukardaki belirtilen tekbri okumak. NFLE-SNNET NAMAZLAR Be vakit namazlarn snnet namazlarndan ayr olarak, stisk (yamur dileme) namaz, Ramazn- erfin gecelerinin snnet namazlar, bayram namazlar, Reslullhn @ peygamberlikle grevlendirildii gnn namaz, mm Alinin @ mmete atand gn olan adr gn namaz, aban aynn onbeinci gecesi (mm Mehdnin @ doum gndr.) klnan namaz, Nevruz gn namaz, istihre namaz, ufeyle namaz, valideyn iin klnan namaz, Cafer-i Tayyr namaz, Ftma- Zehr namaz, haftann her gnne zel nfile

258 Allh en byktr. Allh en byktr. Allhtan gayr ilh yoktur. Allh en byktr. Allh en byktr ve hamd yalnzca Allhadr.

211

Ehl-i Beyt yolu

namazlar, hcet namaz, kr namaz... vs. gibi bir ok nfile-mstehb namazlar vardr.259

Alevlik; iyi Mslman olmaktr.

imdi bizim aramza, Yola boyun veren gelsin. erat, tarkat, Hakkati bilen gelsin.260

CEM VE CEM EV GERE

Cem; kelime anlam olarak, toplanmak, bir araya gelmek, topluluk oluturmak gibi manalara gelir. Arapa kken itibriyle; cemea fiilinden tremi ve dilimize gemitir. Cem; kelime anlamnn yannda bir de terim anlam kazanmtr ki, belli kurallar ve kideler ierisinde Hakkn zikredildii zel bir toplant anlamnda kullanlr. Dolaysyla, Cem evi de; cem toplantsnn yapld yer demektir. Aslna uygun olarak gerekletirilen cemlerde neler yaplr?; Kurndan yetler okunur, aklanr. Peygamberimize @ ve Ehl-i Beytine @ salt-u selm getirilir.
Kitbmzn hacminin kabarmamas iin bu snnet namazlarn ayrntlarna girmedik. Ksaca u kadarn deriz ki; belirtilen gn ve gecelerdeki nfilelerin klnn bilmeyen kardeler, Allh rzs iin ikier rekatlk snnet namaz olarak diledikleri kadar nfile namaz ed edebilirler. stisk namaz hari dier hi bir nfile namaz cemaat ile klnamaz. Konu ile ilgili ayrntl hkmler iin baknz: lmihallerden; Seyyid Rhullh: Tahrrul vesle, Cevd Tebriz: Tam ilmihl, Allme Ho: Minhcs Slihn, Allme Hll: eriul slm, Muhtasarun nf, hadis kaynaklarndan; Fur-u Kf, Men l yahduruhul fakh, Tehzb, stibsr, ayrca; eyh irali Bayat: Cafer fkhnda namaz ve oru 260 Ahmet Kklgiller: Pir sultan Abdaln yaam ve iirleri: sh: 120
259

212

Alev slm lmihli

Saz eliinde kalbden gelen bir coku ile, ierisinde Oniki mmlarn @ adlarnn zikredildii Duvz- mm denilen deyiler sylenir. mm Hseyin @ ve yarenlerini (r.a.) anmak iin mersiye ve atlar okunur. Ehl-i Beytin dmanlar ve pis amellerinden ber olunduu ln edilir. Her birisi Kurnn bir ok hakkatlerinin tefsri ve meli saylabilecek ve insanmzn dinleyi ve anlay zevkine uygun tarzda yazlm deme-deyiler okunur, dinlenir. n olur ki cezbe ve ak- ilh ile baz canlar vecde gelir, semha kalkar, devran dner, bazen de kendilerinden geerler. Ceme katlan canlara gerekli grlen konularda dn ve dnyev bilgiler verilir. Ksknler bartrlr. Aralarnda anlamazlklar bulunan mminlerin aralar bulunarak ihtilaflar giderilmeye allr. Haktan uzak tt zulm mahkemelerine ba vurulmamas iin, bir limin liderliinde ve halkn gzetiminde Hakka uygun bir ekilde davalar grlr ve zmlenir. Kurbanlar kesilerek lokmalar datlr, ikramlar yaplr, dular edilir. Ahlk t ve tavsiyelerde bulunulur. Kardelikler pekitirilir. Canlar, Ensr (r.a.) ve Muhacir (r.a.) misli birbirleriyle muship-ihvn (manevi karde, candan karde, yol kardei) klnrlar...vs.

Semahtaki devrn Trke zg sananlar, lemlerdeki semh grmezler mi?

Peki; Cemdeki btn bu uygulamalarn belli bir dzen ve intizm ierisinde yaplmas nereden kaynaklanyor? Bu tr bir toplant ilk defa kim tarafndan ve ne zaman balatlmtr? Bu yaplanlar Kurn, Snnet ve Ehl-i Beyt @ retilerinin neresinde yer alr? slmdaki arl nedir? Cemdeki gzellikler ceme katlanlardan namaz ve dier dn grevleri drr m? Ya da dier bir ifdeyle, cemdeki uygulamalar, namaza karlk gelen trden bir uygulama mdr?

213

Ehl-i Beyt yolu

Oniki mmlardan @ her hangi birisinin cem benzeri bir toplant yaparak namazlarn terk ettikleri ya da namaz gereksiz kuru bir amelden ibret grdkleri yolunda zayf dahi olsa bir nakil, rivyet var mdr? Cemi namazn, cem evini de caminin yerinde veya karsnda grmek doru mudur? Cemdeki yaplanlar tamamyla slma uygun mudur? Ya da slmla hi ilgisi olmayan bo eyler midir?...vb. sorularn yantlarn Kurnn ve Ehl-i Beytin @ buyruklarnn aydnlk altnda vermeye alalm: Gvenilir slm Tarihleri ve Ehl-i Beyt yolunun hadis kaynaklarndan aratrdmz kadaryla unu samimiyetimizle syleyebiliriz; slmn ilk devirleri olan Reslullhn @ hayatta olduu dnem ile Onun hak vrisleri olan mmlarn @ aramzda bulunduu dnemlerde tamamyla bugnk manada f edilen bir cem anlay-uygulamas olmam, yaplmamtr. nk; O zamanlarda dn yaantnn ana sleri ve merkezleri Kurnn mescid adn verdii mekanlar olmutu. Ve yine o dnemlerde mescitler asl fonksiyonlarn icr etmi, mmetin sorunlar oralarda zme kavuturulmutu. Hak nderlerinin @ de yol gstericilii sayesinde, mescit eksenli olmayan hi bir oluuma da imkan verilmemiti. yle ki; Mescitler; Namaz ibdetinin yerine getirildii namazgh, Kalplerin nurland, gnllerin aydnland, his ve duygularn zikir ile diriltildii ilh dergh, Halkn kaynama ve dayanmasnn zirveye ulat mabet, nsanlarn muhabbet ile olgunlat meydn- muhabbet, Mminlerin nikahlarnn kyld nikh salonu, ilev sorunlarn konuularak karara baland bar diyr, Cez hkmlerin takdr edildii dil mahkemeler, Yabanc elilerin karland elilik merkezi, Baz sportif faaliyetlerin yapld spor salonu, Sava kararlarnn alnd karargh, Hasta ve yarallarn yatrld, tedv edildii hastahne, Kimsesizlerin, yolda kalm gariplerin arland, dinlendirildii barnaklar...vs. idiler.

214

Alev slm lmihli

Ne oldu da mminler mescitlerden ayr mekanlar edindiler? Kimileri yeni yerlerine dergh, kimileri tekke, kimileri zviye, kimileri vekle, kimileri hangh kimileri hizmet evi kimileri cem evi vs. dediler? Gnahlar al eline, Hele gel, gel bu dergha. Ship ol, el, bel, diline, Hele gel, gel bu dergha. ..... ..... Muhkem tut, tuttuun eli, Ykma mukaddes temeli. Buradadr, Muhammed, Ali, Hele gel, gel bu dergha. ..... ..... Ne zaman ki mescitler temel fonksiyonlarndan soyutland ve insanlarn yalnzca namaz kldklar namazgh ve birbirlerinin yzlerine anlamszca baktklar buluma yeri olarak alglanmaya baland, ite o zaman iler sarpasard, var olan sorunlara yeni sorunlar eklendi ve yukardaki sonular ortaya kt. Bir de buna resm din anlaynn snrlarn izdii bir slm(!) eitim, vaaz, hutbe ve smarlama fetvlar eklendi mi hepten dklme ve ykm balad. Mslmanlarn yaad baz blgelerde bunlardan baka da bir takm sorunlar yaanyordu. Devletin resm mezhep anlay herkese zorla kabul ettirilmeye allm, mescitler bu ie arac klnm, essen Allh evi olmas gereken mescitler devletin-sultnn-pdihn buyruklarnn halka din adna dikte edildii merkezlere dnmt. Oralara devletin resm mezhep anlay dnda kendi mezhep ve mekteplerine uygun bir tarzda namazlarn klmak zere gidenler, ya resmi grevlilerce -tabri ciz ise- fileniyor, ya da ...drt mezhepten birine bal deiller, sapk, ehl-i bidat mezhebin mensuplardrlar... denilerek dlanyor, hogryle karlanmyordu. Bunlara ilveten; ilme giden yollar ksmen kapatlm, Ehl-i Beyt ilminden az-ok haberdr olanlar sosyal, psikolojik ve politik basklarla susturulmu, sindirilmeye allm, bir ksm da uzun vadede yok edilmilerdi. te bylesi bir ortamda Alevi Mslmanlar hem mescitlerden, hem kitb bilgiden ve hem de Ehl-i Beyt yolu limlerinden uzak dmler.

215

Ehl-i Beyt yolu

Bildiklerini szl olarak kulaktan kulaa cem toplantlarnda ve o gnk artlarn salad bir takm aralarla gelecek nesillere aktarmaya almlardr. Bu arada uzun zaman diliminde chil kalan insanlarn arasna szan baz kt niyetli kimselerde bo durmamlar. Frsat bu frsattr. diyerek iin asln, sosyo-politik sebepler ve sonularn grmezlikten gelmiler. Halk baznda Alevi ve Snn Mslmanlarn ihtilaflarn arttrmaya alm. Gele gele, artlarn getirdii geici uygulamalar sanki olmazsa olmaz eylermi gibi kabul edilmeye balanm, yaplmas gereken asl grevler de, muhlif taraf shiplendii iin tmden terk edilmitir. Cem olaynn balangc, balama sebepleri, bugnk ekle geliinin sebeplerini tmyle ve genie anlatmaya kalkarsak sz uzar da uzar. Bunlar geerek, bugn gelinen noktada gerek cemdeki amellerin Kurn ve Ehl-i Beyt anlayna uygun olup olmadn, namaz ibdetinin yerine geerli olacak bir davranlar sistemi olarak kabul edilip edilemeyeceini aklayalm: Genel anlamda cemde yaplan ameller Kurn ve Snnet perspektifinde ele alnarak deerlendirildiinde hemen her bir amelin Kurndan bir ksm yetlerin ve bir ok hadis-i erflerin yorum ve tevlinin bir sonucu ve yansmas olduunu grr, ve orada yaplan her amelin ibdet ak ve anlayyla yapldna hit oluruz. Gerekte kmil bir Mslmann; btn hal ve hareketleri, Mesel; Yolda mtevzi ve kibirlenmeden yrmesi, Yeryznde bbrlenerek yrme... [sr (17): 37.] yetine, Yeme, ime vs. de ll olmas, ...yiyiniz, iiniz fakat isrf etmeyiniz... [Arf (7): 31.] yetine, Eine insn yaklamda bulunmas, ...(elerinize) iyi davranr, takvl olursanz, bilin ki Allh yaptklarnzdan haberdardr. [Nis (4): 129.] yetine, Her trl konuma ve dinlemelerde dedi-kodudan kanmas ve nefse uymamas, Ey mn edenler!... birbirinizin gizli eylerini aratrmayn, biriniz dierini arkasndan ekitirmesin... [Hucurt (49): 12.] yetine, Rvet alp-vermemesi, Mallarnz aranzda btl yollarla yemeyin... insanlarn mallarn yemek iin onlar hkimlere peke ekmeyin. [Bakara (2): 188.] yetine, Evlere ve her yere mnsip yer ve yollardan girip kmas, ...Evlere kaplarndan girin... [Bakara(2): 189.] yetine,

216

Alev slm lmihli

Eve ve sir yerlere girerken selamlamas, ...Evlere girdiiniz zaman Allh tarafndan kutlu ve gzel bir yaama dilei olarak kendinize (ev halkna) selm verin... [Nr (24): 61.] yetine, Gz, kulak ve tm organlarn hak yolda kullanmas, Bilmediin bir eyin ardna dme, nk gz, kulak ve gnl, bunlarn hepsi ilediklerinden sorumludurlar. [sr(17): 36.] yetine, Yeryznde gezip, dolarken ibret nazaryla bakmas, ...yeryznde gezin, dolan ve sulularn sonunun nasl olduunu grn. [Neml (27): 69.] yetine, Kinta bakarak tefekkre dalmas, onlar... gklerin ve yerin yaratl zerinde dnrler... [l-i mrn (3): 191.] yetine, Her eyde iyiye tlip olmas, Onlar ki sz dinlerler ve onun en gzeline uyarlar... [Zmer (39): 18.] yetine, Yaplan haksz, insafsz eletiri ve karalamalara sabretmesi, Onlarn dediklerine sabret... [Th (20): 130.] yetine, ile fertlerini doruya ve hakka davet etmesi, Olum, namazn kl, iyilii emret, ktlkten vazgeir ve bana gelenlere sabret... [Lokman (31): 17.] yetine, Kendi aleyhine bile olsa herkese, her konuda adletli davranmas, Ey mn edenler! Allh iin adletle hitlik edenler olun. Bir toplulua kar duyduunuz kin, sizi adletsizlie sevk etmesin... [Mide (5): 8.] yetine, l ve tartda doruluktan ayrlmamas, ltnz zaman ly tam yapn, doru terazi ile tartn... [sr (17): 35.] yetine, Borlanmada hitler edinerek yazmas-yazdrmas, Ey mn edenler! Belli bir sreye kadar birbirinize bor verdiiniz zaman onu yazn... [Bakara (2): 282.] yetine, Evlenmeye gc yetmeyen kimseye yardmc olmas, inizdeki bekarlardan... iyileri evlendirin... [Nr (24): 32.] yetine, Kavgal insanlar bartrarak aralarn adletle bulmas, ...Kardelerinizin arasn dzeltiniz... [Hucurt (49): 10.] yetine, Tartma ve mcdelede taknlk yapmamas, ...onlarla en gzel ekilde mcadele et... [Nahl (16): 125.] yetine, Ak ve gizli tm gnahlardan uzak durmaya almas, ...ktlklerin ana da gizlisine de yaklamayn... [Enm (6): 151.] yetine, Resle ve Ehl-i Beyte salavt okumas, ...Ey mn edenler! Siz de Ona salt ve selm getiriniz. [Ahzb (33): 56.] yetine,

217

Ehl-i Beyt yolu

Ana-babaya (byklerine) iyi davranmas, ...sakn onlara f bile deme, onlar azarlama, onlara gzel sz syle. [sr (17): 23.] yetine, Doru ile yanl birbirine kartrmadan olduu gibi ortaya koymas, Bile bile hakk batlla bulayp, hakk gizlemeyin. [Bakara (2): 42.] yetine, nsanlarla ilikilerinde onlar alaya almamas, Ey inananlar! Bir topluluk dier bir toplulukla alay etmesin... Hucurt (49): 11.] yetine, Eine hell olan bir ekilde yaklamas, ...Allhn emrettii yerden onlara varn... [Bakara (2): 222.] yetine, Bayanlarn giyim kuamlarnda ly karmamas, ...Ba rtlerini yakalarnn zerine koyup, (boyunlarn da kapsayacak ekilde) rtsnler... [Nr (24): 31.] yetine, Hak bir mmn takipisi olmay isteyerek bu yolda gayretli olmas, Her topluluu mmlaryla ardmz gn, kimlerin kitaplar sandan verilirse, ite onlar kitaplarn okurlar ve en ufak bir hakszla uratlmazlar. [sr (17): 71.] yetine... vs. dayanyor, onlardan ilhm alyorsa, elbette ki her eyi ibdet olur. Her ameli Hak katnda ibdet olarak hesap edilir. Ve o kimse batan ayaa ibdet timsli bir Allh adam oluverir. Nitekim; Allh-u Tel Kutlu Peygamberine @ hitben; De ki, benim namazm, ibdetim, haytm ve lmm, hepsi lemlerin Rabbi Allh iindir. [Enm (6): 162] derken Mslmann btn yaamnn niyetine gre ibdet boyutunda ekilleneceine iret etmitir. Cemdeki yaplanlar hakkndaki szmze unlar da eklemeden geemeyeceiz. Baz btl ve zorlama yorumlarn trih ierisinde zamanla cem toplantlarna girdirildiine ve Alev Mslman halkn zihinlerini bulandrdna tank olmaktayz. Bu cmleden olmak zere; Cem, Alevnin namazdr, bizim namazmz, cemdeki niyazmzdr, bizde cem toplantlarnda f edilen halka namaz, orta namaz vardr ki btn ibdetlerin zdr, kble insann cemlidir, Kabe sembol olmaktan te bir anlam tamaz, asl Kabe mrd-i kmilin kalbidir, deme secde Hakka secdedir, cemdeki iilen iki deil demdir, bu demden sr ederek iersen helldir, zr ederek iersen harm olur...vs. gibi szlerin bir ksm, ok derin anlam olan baz hakkatlerin btl amalar yolunda kullanlmas iin ortaya salmakta ve bir ksm da sorumsuzca ne denildii dnlmeden sylenmektedir. Halbuki Ehl-i Beyt yoluna gre slmda hi bir zaman zhir terk edilerek btna ulalamaz. Hi bir btn anlay da zhire aykr olamaz. Bata Sevgili Peygamberimiz @ olmak zere,

218

Alev slm lmihli

btn Ehl-i Beyt nderlerinin @ hayatlar da zhir-btn dengesinin binlerce rnekleriyle doludur. Onlar ki man lemine kanat am erlerdir, ancak eratn bir tek zhir hkmn bile mnya fed etmemilerdir. Zr onlar @ biliyorlard ki, btn ruh gibi ise, zhir de bedene benzer. Nasl ki bedensiz ruh veya ruhsuz beden dny leminde bir anlam ifde etmiyorsa, zhirsiz btn ya da btnsz zhir de eksikliktir, nkslktr. Szn z; Ehl-i Beyt yoluna uygun tarzda yaplanm bir mescidin bitiiinde mminler eksikliini hisseder ve dilerlerse scak bir muhabbet ortam olmas ve baz sosyal faaliyetlerin yerine getirilmesi amacyla bir cem evi\\sohbet evi\\ders evi kurabilir, oluturabilirler. htiya duymayanlar ise btn ferd ve sosyal kulluk vazifelerini mescitte yerine getirirler. Alev Mslmanlar bilirler ve inanrlar ki, cem evi caminin alternatifi deil, belki Snn tasavvuf anlayndaki tekke ve zviye rgtlenmesinin baz ynlerden bir benzeridir.261 Szmz Cenb- Allhn; ...O namaz klanlara yazklar olsun ki, onlar kldklar namazdan (namazn ierik ve ruhundan) gfildirler... [Mn (107): 45] yetinin bir vecihten mel ve tefsri saylabilecek bir drtlkle noktalyoruz; Btn evren semah dner, Akndan gneler yanar. Aslna ermektir hner, Be vakitle avunmayn.

Cemi, namaza, cem evini, cmiye alternatif grenlerle, Semh folklre dntrenler, Haktan sapm gfillerdir.

261

Cem hakknda verdiimiz bilgiler, iin zn ve hakkatini ortaya koymaya yneliktir. Bugn cem ad altnda yaplanlarn ounun, gerek cem ile maalesef isim benzerliinden baka bir ilgi ve alakas yoktur. Bu yaklamda bizim yanldmz dnen kardelerimiz eskilerde cemin nasl yapldn biraz olsun ortaya koyan Buyruk ve benzeri eserlere bakarlarsa hakllmz kabl ederler.

219

Ehl-i Beyt yolu

Salavt ver Muhammed Mustafya, Vermeyenler bu meydana gelmesin. Veliyullh demez isen Murtazya, Demeyenler bu meydana gelmesin. Hasan Mctebdan haberin yoksa, Barnca avazn gklere ksa, Gcn bu lemi yakpta yksa, Hak demeyen bu meydana gelmesin. Evld- Resl tanmaz isen, Kurn yetini okumaz isen, Hak iin meydana dklmez isen, Dklmeyen bu meydana gelmesin.262

262

Yaar Mrk: Amasya 1998

220

Alev slm lmihli

ORU NEDR?
Oru; Arapa savm kelimesi ile ifde edilen beden bir ibdettir. Oru manasna gelen savm kelimesi deiik mnsebet- lerle ve farkl kalplarda Kurn Kermde on yerde gemekte, Reslullhn @ ve Onun tertemiz nesli olan Oniki mmlarmzn @ szlerinde ise saysz ifdelerle beyn edilmektedir. Oru; zhiren, bilinen manas ile, imsak vaktinden (sabah eznndan) iftar vaktine (akam eznna) kadar yeme, ime, cinsel mnsebette bulunma ve orucu bozacak eylerden uzak durmaktr. Bu tanm ana hatlar ile ilmihlimizin konusunu oluturduundan ileriki blmlerde Ehl-i Beyt fkhnn konu ile ilgili hkmlerini aklamaya alacaz. Orucun zhirde ve btnda gerek manada nasl tutulmas gerektiine deinmeden nce, temel kaynamz olan Kurn- Mbnde ve Peygamber @ ile Ehl-i Beytinin @ retilerinde nasl yer aldna, hangi orucun farz klnm olduuna bakmamz gerekmektedir.
KURN-I KERMDE ORU

Yce Kitbmz Kurnda melen Allh yle buyuruyor; Ramazn ay ki; nsanlara yol gsterici, hidyete gtrc, doruyu-yanl birbirinden ayrt edip aklayan Kurn, O Ayda indirilmitir. Sizden her kim, O Aya eriirse oru tutsun. Kim de hasta olur, yahut seferde bulunursa tutamad gnler saysnca baka gnlerde oru(unu) tutsun (kaza etsin). Allh sizin iin kolaylk diler, glk dilemez... [Bakara (2): 185] Bir ok defada ifde ettiimiz gibi, Kurn; bir ders kitabdr. Bu Kitap, SLM adndaki mektepte okutulmakta olup, O mektebin en yetkili retim ve eitim grevlileri bata Sevgili Mustafmz (s.a.a.) olmak zere Onun pk Ehl-i Beyti @ ve geleceklerini mmetine mjdeledii Oniki halfesi (Oniki emr-mm) dir.

221

Ehl-i Beyt yolu

Yukarda melini verdiimiz yet-i kermede bir ka husus vardr ki bunlar ilk bakta dikkat ekmektedir: 1-Kurnn nzil olduu ay Ramazn Aydr. 2-O Aya ulaan oru tutmaldr. 3-O Ayda eitli sebeplerden tr orucunu tutamayan sonra mutlaka onu tutmaldr. 4-Allh insanlar zora koan deil, onlara kolaylk dileyendir. imdi insaflca bir dnelim; Bizler, Kurnn nzil olduu zaman diliminden yzlerce yl, onlarca asr sonra yeryzne gelmi ve slm dnini kabul etmekle ereflenmiiz. Aslen oklarmz, Kurn Arapasna vkf olamam durumdayz. Bizce net anlalamayan konular ancak Kurnn zikir ehli tabr ettii ehil kimselere danmakla kavrayabileceimiz apak bir gerek iken drt maddede zetlediimiz yetin melini Allhn murdna tam tamna uygun bir ekilde kendi bamza nasl anlayacaz? H, Cebrilin @ eittii, Kurnn kalbine nzil olduu Muhammed Mustaf @ biz miyiz? Muhammed Mustafnn @ yetitirdii ve hakknda; Ben ilmin ehriyim Ali de onun kapsdr. ehre girmek isteyen kapdan gelsin... buyurduu Haydr- Kerrr @ bizden birisi mi? Kitbullh yznden dhi okumaktan ciz nicelerimiz, Kurn anlama noktasnda kendilerini Ehl-i Beyt mmlarndan @ daha m yetkin sanyorlar? Ya da; Peygamberin @ ve Onun hak vrislerinin Allhn Kitbna ilikin aklamalar, devrini doldurmu aklamalar mdr? Bunlar amz insann balayc deliller deil midir? Yoksa biz kendi kendimizi veya baz byklerimizi(!) nefsimize ho gelen aklamalar yaptklar, yeni oluan her gr ve ideoloji ile uyumlu olduklar iin, onnc, ondrdnc, onbeinci, bilmem kanc mmlar(!) olarak m kabul ediyoruz? Sorularmz doru bir ekilde anlayp, kavrayp, yine de ...Ben bildiimden amam. Atalarmn yolu ne ise onu uyarm. Gerekirse Oniki mmlar @ da iner geerim. Benim iin l, iinde bulunduumuz toplumun deer yarglardr, gelenekleridir, grenekleridir, adetleridir, vs... diyenlere bir szmz yoktur. Onlara sadece unu deriz:Sizin dniniz/yolunuz size, bizim dnimiz/yolumuz bizedir., ...Bizim amellerimiz bize, sizin amelleriniz ise sizedir... [Bakara (2): 139], ...Allh size selmet versin, biz chillerle (sohbet etmeyi) bir olmay istemeyiz. [Kasas (28): 55]

222

Alev slm lmihli

Yce Kurnn yet meallerine kabaca bakar ve kendi kendimize bahsi geen yeti anlamaya alrsak, u sorularnda cevaplarn doru ve tatmin edici olarak vermemiz gerekir: 1-Ramazn Ayna eritiimiz nasl bilinir? 2-Kurnda ifde edilen oru Ramazn Aynn ka gndr? 3-Oru ne vakit balar, ne zaman sona erer? 4-Orulu iken nelere dikkat edilir? Orucu bozan eyler nelerdir? 5-yetteki hastalktan kast nedir? Hastaln ve sefer olmann lleri neye gre belirlenir? 6-Buradaki oru emri bir tavsiye niteliinde midir? Yoksa farz olan bir emir midir? 7-Hi bir sebep ve mazeret yok iken bu ay da orucunu tutamayan kimselerin durumu nedir? Bu ekilde tutulmayan orular ve bu orucu tutamayanlar hakknda ne hkm verilir? vs... Bu ve benzeri sorularmzn yantn, Cennet gl Efendimiz (s.a.a.) ve Ehl-i Beytin @ nderlerini dlayarak kendi gr ve aklmza gre vermeye kalkarsak, her halde yer yznde kafa adedince din zuhr eder ve herkes de kendi anlaynn islm(!) olduunu savunur, onun dndaki grleri ise banazca ve bir zulm ile din d bilir. Oysa bizler inanyorduk ki; Kim Kurn kendi grne uydurmaya kalkarsa cehennemdeki yerine hazrlansn. sz yce bir hakkatin ifdesiydi. Evet... Yine bizler u geree inanmtk ki; Peygamberimiz @ bizlere ved hutbesinde iki emnet brakm idi; Bunlar Kurn ve Ehl-i Beyt idiler. Ve bunlar kyamete kadar birbirlerinden ayrlmayacak emnetlerdi. Yine Peygamberimiz @ buyuruyorlard ki; Ehl-i Beytimin aranzdaki misli Nhun @ gemisi gibidir. Binen kurtulur. Binmeyen helk olur.263 Hani, Nr yolunun Peygamberimizin @; Benden sonra Oniki emr (halfe) geldii mddete slm azz olacaktr. buyruuna istinden Oniki mm @ Peygamberin halfesi ztlar ve Kurnn gerek aklayclar olarak kabul ediyorduk? Muhammed Nrun devrindeki mm Muhammed Bkr @ buyurmulardr; ...Hadislerimize kulak veriniz ve bizi yalanlamaynz. Kim her hangi bir konuda bizi yalanlarsa bilsin ki Peygamberi @ de yalanlam olur.
El-Kunduzi El-Hanef: Yenbul Meveddet: sh: 30, 370, bn-i Hacer: Savikul Muhrika: sh: 184, 234, Suyti: Tarihul Hulef, Tabern: Mucems Sar, Mstedrekl Hkim: c: 2 sh: 343, c: 3 sh: 150, Allme erafeddin: El-Mracaat: sh: 23-25... vb.
263

223

Ehl-i Beyt yolu

Peygamberi yalanlayan da Allh yalanlam olur. Allh yalanlayana da Allh phesiz ki azb edecektir...264 Yeter artk dsn maskeler, alsn ehreler, belirlensin saflar...! ksn artk ortaya; Kim Kurna taraf, kim de yalana? Kim Muhammede @ tb, kim Eb Lehebe? Kim Aliye @ bal, kim deliye? Kim Hseyine @ yolda, kim Yezde garda? Kim Oniki mma @ uyar, kim eytnla ayar??? slmda, farz oru dendii zaman ncelikle Ramazn Ay orucu akla geliyorsa da,265 orucun bir ok eitleri vardr. Orularn eitleri gerek Kurn yetlerinin iretleri ile, gerekse Reslullhn @ ve Oniki mmlarn @ beynlar ile aklanmtr. Bakara sresi(2) 183-184-185. yetlerinin beynyla Ramazn Ay orucunun farz olduu akland gibi, hanmlarna zhr edenlerin de Mcdele sresi (58) 3-4. yetlerinde belirtildii zere duruma gre aralksz iki ay oru tutmalar, bir mminin hata ile ldrlmesi hlinde de tevbenin kabul iin yette belirtilen duruma gre iki ay aralksz oru tutulmas da... vs. farz olan orulardan bir kadr.266 Rivyete gre yaklak on eit farz oru belirtilmiken bu farzlardan bir ksm herkesi balayc farzlar olmayp yalnzca ilgili kimselerle alakaldr. Ancak Ramazan Ay orucu ise Bakara 184-185. yetlerde belirtilen yolculuk, hastalk ve benzeri zel durumlar dnda, her Mslmana tutmas farz klnm bir orutur. Genelde oru ve zelde Ramazn Ay orucu ile ilgili: HAL EHLNN MRDLERNDEN BAZI HADS- ERFLER

Fur-u Kf: c: 4 sh: 187 Ramazan orucunun farz olduu ili ilgili baknz: Ehl-i Beyt yolu hadis kaynaklarnn oru blmleri, Haydar Kaya: Bekt ilmihli: sh: 49-50, Nazmi Nizami Sakallolu (prof 1400): Ehl-i Beyt ilmihli: sh: 184-190, Bedri Noyan: Bektailik, Alevlik nedir?: sh: 131, irali Bayat: Cafer fkhnda namaz ve oru: sh: 103-113, A. Sabri Hamedani: mm Cafer Sdk buyruklar: sh: 114-115, Kiful t: Cafer mezhebi ve esaslar: sh: 69 266 Orucun eitleri ile ilgili baknz: Fur-u Kf: c: 4 sh: 83, 86, Men l yahduruhul fakh: c: 2 sh: 46-47
264 265

224

Alev slm lmihli

mm Muhammed Bkrn @ naklettiine gre, Ramazn Ay yaklatnda aban Aynn son Cuma namaz hutbesinde Reslullh @ Allha hamd ve vgden sonra halka yle buyurdular; Ey nsanlar! erisinde bin aydan daha hayrl bir gecenin bulunduu Ramazan Ay yanamtr. yle ki O Ayda Allh oru tutmay farz klm, O Ayn gecelerinde klnan bir rekat namaz dier aylarn gecelerinde klnan yetmi rekat namaza denk saymtr. Yine her kim O Ayda farz yerine getirirse dier aylarda yerine getirdii yetmi farza denk olur. Bu ay sabr aydr. Bu sabrn karl da cennettir. Bu ay genilik, rahatlk, insanlar arasnda yardmlama ve birbirini daha gzel anlayabilme aydr. O yle bir aydr ki, Allh mminlere rzkn o ayda ziydesiyle arttrr. Kim o ayda oruluya iftar ettirirse, bir kleyi zgrlne kavuturmu gibi Allh katnda sevp alr. Gemi gnahlar af edilir. Denildi ki; Ey Allhn elisi! Bizlerin hepimiz oruluya iftar ettirecek kadar varlkl deiliz. Reslullh @ buyurdular; Muhakkak ki Allh Kermdir. Gc yetmeyen bir kimse oruluya bir st ikrm etse veya bir iim su ya da bir hurma ikrm etse yine de Allh ona o sevb verir. Kim O ayda emri altnda olanlarn iini hafifletirse Allh da o kimsenin hesbn kolaylatrr. Bu ay yle bir aydr ki, banda rahmet, ortasnda Allhn aff ve ba, sonunda ise dularn kabul ve cehennemden zd olmak vardr...267 Hak erlerinden mm Cafer Sdk @ buyurdular; Allhn kitbna gre gkler ve yer yaratldndan beri Allh katnda aylarn says onikidir. Oniki ayn efendisi de Allhn Aydr (ehrullhtr). O ay da Ramazan Aydr. Ramazan Aynn kalbi de Kadr gecesidir. Kurn, Ramazan Aynn ilk gecesinde nzil oldu. yle ise, siz de bu ay Kurn okumakla (anlamakla-Kurna uygun yaamakla) karlaynz.268 Ramazn Ay orucunun ka gn olduu konusunda; Sdk- Ekber mm Cafer Sdk @ buyurdular; Ramazan Ay otuz gndr. Vallhi asla bundan az olmaz.269

267 Fur-u Kf: c: 4 sh: 66, Men l yahduruhul fakh: c: 2 sh: 58-59, Vesil a: c: 7 sh: 226 268 Fur-u Kf: c: 4 sh: 65-66, Men l yahduruhul fakh: c: 2 sh: 61 269 Fur-u Kf: c:4 sh: 78-79, Men l yahduruhul fakh: c: 2 sh: 110-111, stibsr: c: 2 sh: 65-72. Otuz gnden az olmazdan maksat; Yani 29 gn de olsa eksik sevap verilmez, Allh katnda otuz gn olarak kabul edilir.

225

Ehl-i Beyt yolu

mm Muhammed Bkr @ buyurdular; slm be ey zerine bin edilmitir; Namaz, zekt, hac, oru ve Kelime-i ehdet ile Velyet. Reslullh @ da oru hakknda yle buyurmulardr; Oru cehennem ateine kar bir kalkandr.270 Senedi mm Cafer Sdka @ ulaan bir hadiste yle buyrulmaktadr. Hads-i Kudsde Allh (c.c.) buyuruyor ki; Oru benim iindir. Onun mkftn da ancak ben veririm.271 (Yani orucun sevabnn derecesini benden baka kimse
bilmez)

Yine mm Cafer Sdkn @ naklettiine gre, Gnller Sultn Peygamberimiz @ buyurdular; Orulu kimse, Mslmanlarn gybetini yapmad mddete yatanda bile olsa ibdet hlindedir.272 Ak ehlinin mm Cafer Sdk @ buyurdular; Orulu iin iki sevinli an vardr. Birisi iftar vaktidir, dieri de Allha kavutuu andr.273 mm- Azam Muhammed Bkr @ buyurdular; Her eyin bir bahar vardr. Kurnn bahar da Ramazan Aydr.274 emsl eimme mm Cafer Sdk @ buyurdular; Kim Ramazan Ayndan bir gnn orucunu zrsz olarak tutmaz ise, mnn rhu (hakkati) ondan ayrlr.275 Ehl-i Beytin pri Reslullh @ efendimiz buyurdular; Eer kul Ramazan aynda ne ycelikler olduunu bilseydi, yln tammnn Ramazan Ay olmasn isterdi.276 Eyy gnl dostlar! Eyy Ehl-i Beyt yolu yolcular canlar! Kaynaklar ile verdiimiz bunca gvenilir nakillere gre Ramazan Ay orucunun farz olduu gn kadar ikr iken, kalbinde zerre miktar Kurn ve Ehl-i Beyt sevgisi bulunan bir kimsenin, hl; ramazan orucu diye bir oru yoktur. Ramazan orucu bilmem kimlere Allhn bir cezsdr. Bizim orucumuz
270

Usl-u Kf:c: 3 sh: 29, 51, Fur-u Kf: c: 4 sh: 62, Men l yahduruhul fakh: c: 2 sh:

44 Fur-u Kf: c: 4 sh: 63, Men l yahduruhul fakh: c: 2 sh: 44 Fur-u Kf: c: 4 sh: 64 273 Fur-u Kf: c: 4 sh: 65, Men l yahduruhul fakh: c: 2 sh: 44-45, Vesil a: c: 7 sh: 290, Bhrul Envr: c: 96: sh: 251 274 Bhrul Envr: c: 96: sh: 386 275 Men l yahduruhul fakh: c: 2 sh: 78, Bhrul Envr: c: 96: sh: 372, Vesil a: c: 7 sh: 181 276 Bhrul Envr: c: 96: sh: 346
271 272

226

Alev slm lmihli

Muharrem aynda tutulur...vs. gibi delilsiz, mesnetsiz, isbatsz ve Ehl-i Beyt mmlarna @ apak iftir olan szleri sylemeleri mmkn mdr? Yaadmz corafyada son yllara dein Ehl-i Beyt yolu kaynaklar henz elimize ulam deildi. Gemiteki baskc ve totaliter ynetimlerin basn-yayna akl almaz sansrler uygulamas, hatt var olan kimi Alev kaynaklarn bile yok etmeye almas, bu da yetmezmi gibi Alev insanlarmz kyma uratmas,277 insanmzn Ehl-i Beytin pk ve aydnlk yoluna ina olmalarna imkan tanmyordu. Ancak bugn, bu aydnlk yolun temel kaynaklar bir bir halkmzn istifdesine sunulmakta, emin ellerle tercmeler yaplmakta ve gemitekiler iin belki mazeret olabilecek sebepler yava yava ortadan kalkmaktadr. Kurndaki hakkatlerin Peygamberimizin @ ve Ehl-i Beyt mmlarnn @ tefsr ve aklamalaryla nasl idraklere sunulduunu gren, okuyan, duyan ve renen insanlarmza artk hccet tamam olmutur. nat ederek yanl grleri savunmann bir manas olmad gibi insan byk bir sorumluluk altna da sokmaktadr. Bundan byle; Ehl-i Beyte gnlden bal bir Mslmanm, Alevyim. diyen kimse iin iki ihtimal sz konusudur: Kendisine gerekler ulatnda; 1- Ya yanllarna elveda diyerek doruyu tasdk edecek ve evresini bu dorultuda aydnlatmaya alacak ki bu takdirde gerekten; Alev Mslman, Ehl-i Beyt bals, Oniki mm bendesi bir Mslman adn kullanmay hak etmi olur. 2- Veya dediim dedik, bildiim bildik tavrndan vazgemeyerek yanllar zerinde yol almaya devm edecek, hem kendisi sapm, hem de insanlar saptrm konumda olacak ki, o takdirde de bu kimselerin Alev, Ehl-i Beyt Muhibbi, Oniki mm bals, Cafer, , Bekta... vs. gibi tertemiz manalar ykl kavramlar kendileri iin kullanmalar doru deildir. Onlarn, slmn dier mezheplerine bal kardelerimize bu yolun ballarn yanl tantmaya ve bu gzel kavramlar lekelemeye haklar yoktur. Onlar; ya anlaylar, kavraylar olmayan, kalb gzleri kr, basiretleri kapanm,
277

Baki z: Alevlikle ilgili Osmanl belgeleri, Osmanlda Alev ayaklanmalar, z kaynaklarna gre Alevlik, Rz Zelyut: Osmanlda kar dnce ve idam edilenler, Sadk Eral: Anadoluda Alev katliamlar, Cemal ener: Alevlik olay, Doan Avcolu: Trklerin tarihi: c: 1... vb kaynaklarn ilgili blmlerine baknz.

227

Ehl-i Beyt yolu

kulaklar hakka kar sar kimselerdir. Veya bu yolun i dmanlar olan menfaatperest, karc, Allh, Kurn ve Ehl-i Beyt gereklerinden habersiz, zerre kadar hiret gnnn hesabn dnmeyen, mnafk tabiatl, alak kimselerdir. Baknz Hz. mm Muhammed Bkr @ ne buyuruyorlar; Bizim taraftarlarmz (gerek Aleviler, Ehl-i Beyt dostlar) ancak Allhtan ekinen ve Ona itaat eden kimselerdir. Taraftarlarmz (ialarmz) ancak tevazu, hu ve emanete riayet etmek, Allh ok anmak, oru tutmak, namaz klmak, anneye, babaya iyilikte bulunmak, fakir, borlu ve yetimlere, komularna kar kendilerini sorumlu bilmek, doru konumak, Kurn okumak ve insanlar hakknda iyilikten baka bir ey sylememekle tannr ve kendi kavimlerinin en emn insanlardrlar.278 ORUCUN FARZ OLMASININ BAZI HKMETLER Yce Allh Kurnda melen Ben insanlar ve cinleri yalnz bana kulluk etsinler diye yarattm. [Zriyt (51): 56] buyurarak yaratl gayemizi ak ve net olarak ortaya koymaktadr. Namaz, oru, zekat, hac, cihad, emr-i bil marf ve nehyi anil mnker, humus, yardmlama, ziyretler, zikir, zulme kar durma vs. gibi tm ibdetlerin asl gayesi Allha kulluktur. Ancak bunun yan sra beden, ml ve hem beden hem ml olan ibdetlerin kulluk boyutundan baka ferd ve toplumsal alanda da saysz faydalar ve hikmetleri vardr. Bizler gvenilir rivyetler ve bilimin aydnlk altnda bu ibdetlerin bir ksm fayda ve hikmetlerini anlamaya gayret edecek, ibdetlerimizi yerine getirmede geveklik gstermeyeceiz. Mminler, klar, Canlar! lemlerin Rabbi olan Allhn bir takdri netcesinde dny denilen u misfirhneye uram bulunmaktayz. Bu ziyretimiz kimimiz iin ksa, kimimiz iin de uzun olmaktadr. Ve yine buras yle bir misafirhne ki misfirlerin kimi kiminden akl, soy-sop, salk-beden, mal-mlk, varsllkyoksulluk ynnden eit deildirler. Kimi zaman gnl gerekten ister ki; bu eitsizlikler olmasn. nsanlar aras bir msvt bulunsun. Ancak bu takdirde varlna inandmz cennet ve cehennemin, hesba ekilmenin, dnynn bir imtihn alan olmasnn bir
278

Tuhaful Ukl (tercm): sh: 603

228

Alev slm lmihli

anlam kalmyor. yiler ktlerden, dorular yalanclardan, tasdk edenler yalanlayanlardan, Habiller (r.a.) Kabillerden, Mslar @ Firavunlardan, brhmler @ Nemrutlardan, Muhammedler @ Eb Cehillerden, Aliler @ Muviyelerden, Hseyinler @ Yezitlerden...vs. ayrmyor, herkesin birim deeri, itikat ve amelinin zgl arl itiraz edilemeyecek bir ekilde ortaya kmyor. Yine, oru ibdeti ile; Tatmayan bilmez. atasznde ifde edilen bir ok dorular bizlere ksmen de olsa ilh bir ferman ile tattrlmak isteniyor. yle ya; hi elini atee yaklatrmam bir insan atein yakcln ne bilir? k olmam bir kalb, aktan ne anlar? Derde dp inlememi biri, hastann halini nasl anlayabilir? Suya dmemi bir insan, boulmann tela nedir bilir mi? Yaknn kaybetmemi bir kimse, ayrln acsn ne bilir? Evet... Doutan m olan bir insan denizin maviliini, bir akam zeri deniz ufkunda batan Gnein, dolunay halindeki Ayn dou ufkunda ykseliinin insana verdii hazz nasl kavrayabilir? Yine bu insan, berrak bir gecede yldzlarn oluturduu o muhteem tabloyu, yamurlu bir gnde akan imein gz kamatrc ekiciliini nasl bilebilir? Ormann gzelliini mi? Rengarenk gllerle bezenmi ba-bahenin gzelliini mi? Tabiata serpilmi yzlerce canlnn o gzelim grntleri ve yaaylarn m, her eyden nemlisi Allhn yaratc kudretinin en gzel bir tarzda tecelli ettii Hz. nsann cemalinin gzelliini mi, neyi kavrayabilir? Renkler nasl tarf edilir bu insana? Sara nasl anlatabilirsiniz? Blbln sesini, rzgarn uultusunu, ormann-aacn hrtsn, gk grltsn, Dvdun @ neyinin msikisini, n saznn melodisini, gzel sesin rha etkisini...! Tat alma duyusu olmayan bir insana tatly, acy, ekiyi, tuzluyu ve bunlar arasndaki effaf farkllk ve incelikleri nasl zh edersiniz? te bunun gibi; hayatnda hi ac ekmemi, hi a kalmam bir insanda an, ac ekenin halini anlamaz ve ona yardm elini uzatmaz. yle ki hayatn yemekhne-abdesthne-yatakhne geni arasnda geiren, grnte insan, ama aslnda iki ayakl gelimi bir canavar halini alr. stedike ister. Yedike yer. aldka alar. Ydka yar. Kendini dnynn merkezi sayar. Kimselerin hliyle hallenmez. Bencil, egoist, sabrsz, dnyya tapan bir beer oluverir. Allh ise kullarnn, birbirlerinin hallerini biraz olsun kavramalar ve kendilerine verilmi nimetlerin kadr-i kymetlerini bilmeleri iin oru tutunuz ilh fermann vermi ki kendimize gelelim.

229

Ehl-i Beyt yolu

Nitekim mm Cafer Sdk @ orucun farz klnnn hikmetlerinden birini iret ederken yle buyuruyorlar; Allh orucu zengin ile fakrin eit olmas (birbirini anlamalar) iin farz klmtr. nk normal durumlarda zengin adam al hi bir zaman tatmyor ki fakirlerin ne ektiini anlasn da fakre acsn, yardmc olsun. Zr o her istedii eyi rahata elde edebiliyor. Allh, zenginin fakre acmas (ona efkat ve merhamet kanadn gererek her hususta yardmc olmas) ve a olana merhamet etmesi iin, kullarn (Ramazan Aynda oru vesilesi ile) eit bir seviyeye getirmek ve zengine alk ve acnn zorluunu tattrmak istemitir.279 Bu konuda Hz. mm Ali Rzda @ yle buyurmulardr; nsanlar, alk ve susuzluun acln-etkisini anlamalar ve bu vesleyle de hiretteki fakrliin (sevap ve ilh nimetlerden mahrum kalmann) nasl olacan idrk etmeleri iin oru tutmakla emr olunmulardr.280 Oru tutmann hikmetlerinden biri de phesiz ki saln korunmasdr. Yln on bir aynda nefsinin arzu ve isteklerini kaytsz-artsz yerine getiren insanolunun, zerinde btn vcut organlarnn haklar vardr. mr boyu bizlerin emrine amde klnm vaziyette dur-durak bilmeden alan organlarmzn elbette dinlenmeye, bakm ve onarma ihtiyac vardr. Nasl ki gece yatarken gzlerimiz, kulaklarmz, kas ve adalelerimiz biraz da i organlarmz dinleniyorlar. Aynen yle de midemizin ve ona bal olarak da barsaklarmzn, karacierimizin, bbreklerimizin vs. yllk dinlenme ve bakm oru tutmak suretiyle gereklemektedir. Hatt yle ki snnet orular bahsinde de anlatlaca zere deta haftalk bir bakm ve istirahat olarak da bir ok organmz Pazartesi ve Perembe orular ile dinlendirilir. nsan, hele de gnmz insan -ki bilim ve teknolojinin olduka gelitii bir ada- kendi ml ettii btn ara ve gerelerin haftalk, aylk ve yllk bakmlarnn yaplmas gerektiini grmyor mu? t alsn da kendi bedenini de ibdetler vastas ile korusun, kollasn! Nitekim yce Allhn; ... ayet bilirseniz oru tutmanz sizin iin daha hayrldr. [Bakara (2): 184] buyruunda ksmen de bu gerek belirtilmi deil midir?

279 280

Men l yahduruhul fakh: c: 2 sh: 43 Bhrul Envr: c: 96 sh: 370, Vesil a: c: 4 sh: 4

230

Alev slm lmihli

Alemlere Rahmet olan Kintn Sultn da @ buyuruyorlar; Oru tutun ki salkl olasnz.281 Yalnz u husus gzden rak tutulmamaldr. Oru tutarak shhate kavuma nimetine ermek isteyen kimse, gerek iftarda, gerekse sahurda ly karmamal, gndz yiyemediini gece fazlasyla yiyerek bedenine eziyet etmemelidir. Aksi halde istenilen salk nimeti bir ku misli elden kaar. Oru tutmann bir dier hikmeti de insann hayat boyunca karlaaca her trl glklere, bel ve musbetlere kar dayanma gcn gelitirmesi ve sabr zrhn kullanmay renmesidir. Yce Allh kitabnda bir ok yerde sabr emir ve tavsiye etmekle, bu konunun nemini bizlere arz etmitir. yle ki; sabr ve namazla (Allhtan) yardm dileyin... [Bakara (2): 45] yetindeki sabr Ehl-i Beyt mmlar @ oru olarak tefsr etmiler282 ve oru ile sabrn derin ilikisine dikkat ekmilerdir. Oru tutmann, insann gnahlardan uzaklamas ve hayrl ilere ynelmesinde de mutlak bir etkisi vardr. Bizler Kurnn, slam Peygamberi Hz. Muhammed Mustafnn @ ve Oniki mmlarn @ talm ettirdii tarzda oru tutamamaktayz. Buna ramen u aciz kiiliimizle tutmaya altmz orularn dhi kendi nefsimiz zerinde ne derecede etkili olduunu mhede etmekteyiz. Bir de rivyetlerdeki emir ve tavsiyelere uygun bir hl ile hallenip, oru ibdetimizi yerine getirsek kim bilir orucun ahsmz, ailemiz, lkemiz, hatta tm insanlk lemi zerinde nasl tesirleri, tezhrleri olur? Bir aylk bir altrma ve sabr ile nefsimizin isteklerini istenildii ekilde dizginleyebilsek izn-i ilh ve inyet-i Rabbn ile ne derecelere vsl oluruz ki dil bunlar ifdeden, el de yazmaktan cizdir. yle ya, o durumda, yeryznn tamam yln Oniki aynda glene evrilir, gkten rahmet kaplar yzmze sonsuza kadar alr, yerden de hayrl bereketler fkrr. nsann kanaatkr bir varlk olmasnda da orucun kkl etkisi vardr. Kanaat nedir ki oru ile biraz olsun kavranlsn, tadlsn? Kanaat; Bir hazinedir. Bulann ok eyi elde ettii, kaybedenin de her eyini kaybedebilecei bir hazine! Kanaat; krdr. Kanaat; Rzdr. Kanaat; Teslmiyettir.

281 282

Bhrul Envr: c: 96 sh: 225 Fur-u Kf: c: 4 sh: 63, Men l yahduruhul fakh: c: 2 sh: 45

231

Ehl-i Beyt yolu

Grmekteyiz ki gnmz insan, hatt hemen-hemen btn zamanlarn insanlarnn eksersi, dnyaya ar bir rabet, ilgi ve yneli ile balanmakta, deta hi lmeyecekmi gibi mala, mlke, makama, kasaya, keseye, rtbeye, ee, ie, yemeye, imeye, gezmeye, tozmaya vs. iddetle arzu ve itiyak duymaktadrlar. Deil mi ki; Kbil, kardei Hbili katlederken Hakkn rzsna kanaat etmediinden kaybetti? Deil mi ki; Firavunu cehenneme yuvarlayan makam ve saltanat hrs olup, Onun, Allh, ve Msnn @ irdesine teslm olmay hakkna kanaat etmemesinden idi? Deil mi ki; brhmi @ atee atan zihniyet, kanaattan nasbini almam idi? Deil mi ki; Muhammede @ si olanlar, kanaat nimetine ermeyen dnyperest karclar idi? Deil mi ki; Hakkn verdikleri ile kanaat etmeyenler Emrl Mminn Alinin @ makmna gz dikmi, Ona isyan bayra amlar idi? Deil mi ki; Can Hseyni @ ve yrenlerini (r.a.) Kerbelda hunharca katledenler, kanaat kelimesinin lgatlarnda hi yeri olmayan namussuzlard? Deil mi ki; Smrgeci-emperyalist glerin tarihteki ve gnmzdeki egemenlik kurma savalar kanaatsz olmann bir neticesi idi? Deil mi ki; nsan ve insanlk dman materyalist, kapitalist maddeci zihniyette olanlarn, halk, mazlm ve mustazaflar ezerek, emekleri gasbedenlerin, sermayelerini Krun misli arttrmaya alarak zulmlerine zulm eklemeleri, kanaat mektebinden ders almam olmalar, kanaat rtbesi takmam olmalarndan idi? Deil mi ki; Sun ihtiyalar kabullenerek kapitalistlerin her dediine teslm olan reklam bamls biz insanlarn iki yakasnn bir araya gelmemesi kanaatsizlikten idi? Deil mi? Deil mi? Hakk ile tutulan bir oru ise, ferdi kanaat mektebinde eiterek olgunlamasna yardmc olur. Deindiimiz veya deinemediimiz bir ok olumsuzluklarn kanaat nimeti sayesinde giderilmesini salar. Oru; ayn zamanda tm organlarn da bir krdr. Gzel Allhmzn, eksiksiz ve kemlinde yaratm olduu vcdumuzun her bir zerresine karlk Ona sonsuz kr ve hamd borcumuz vardr. Her organn da kendine has bir kr vardr. Elin kr odur ki; Harma uzanmaya, helli tuta, hakk teslm ede!

232

Alev slm lmihli

Ayan kr odur ki; Btla deil, hak yola vara! Gzn kr odur ki; Harma bakmaya, hakk gre! Kulan kr odur ki; Yalan, yanl, harm dinlemeye, gzele, iyiye, hakka ala! Azn kr odur ki; kt sylemeye, harma almaya, hakk, adleti, gzellikleri syleye, haykra! Ban kr odur ki; Haktan ayrya eilmeye, yalnz Onun huzurunda secdeye vara, ba koya! Velhsl tm organlarn kendilerine has krleri olmakla beraber, tmnn birlik ve beraberlikle f ettikleri krleri de vardr ki O da kulluun zirvesi, ibdetin z, slmn temelleri olan namaz ve oru grevini yerine getirmek, Allhn rzsna uygun bir yaay sergilemektir. Ksacas; Oru;Nefsin terbiye edilmesine bir vesledir. Oru;Tutana lezzet veren, haytn tadnn, nimetlerin kadr-i kymetinin bilinmesini salayan bir ibdettir. Oru;eytnla atekessiz bir savatr. Oru;Bedenin zektdr. Oru;Paylamay renmektir. Oru;nsann, insan ve tm varlklar anlamasnn bir srrdr. Oru;Kiiyi menzile ulatran bir Buraktr. Oru;nsan ycelere erdiren bir Refreftir. Oru;Rhu aydnlatan bir Nrdur. Oru;Srattan geiren bir binektir. Oru;Hayrlarn kaplarn aan bir anahtardr. Oru;Kendini bilmektir. Oru;Srlar yn klmak, hicaplar amaktr. Oru;Zillete boyun emeyip, izzetle yaamann ninesidir. Oru;Zulm perdelerini yrtmaktr. Oru;telerin tesine seyahattir. Oru;Yalnzca a, susuz kalmak deil, eline, diline, beline, tm benliine ship olmaktr. Oru;Hayat dzen, intizam ve disiplinle ynlendirmektir.

MUHARREM AYI ORUCU

233

Ehl-i Beyt yolu

Muharrem Ay; Arb aylardan olup, drt harm aydan birisidir. Harm aylar ise, Kurnn ve Hz. Peygamberimizin @ ifdeleri ile sbittir ki, savunma amal savalar hri, sebep ne olursa olsun her trl sava ve ktln yasak olduu aylardr. Bu drt aya harm aylar denilme sebebi de bundandr. Harm aylar; pe pee gelen Zilkade, Zilhicce, Muharrem ile tek olarak bulunan Receb Aydr. Harm aylarn bu drt ay olduu hem Ehl-i Snnet (Snn) Mslmanlarn, hem de Ehl-i a (Alev) Mslmanlarn ortak olarak ittifakla kabul ettikleri bir husustur.283 Muharrem aynn ve dier btn aylarn ay ylna gre bilinen ekilde her yl belli gnler geri giderek baladklar bilinen bir gerektir. Bundan dolaydr ki kurban da her yl farkl zamanda olur, Ramazan da farkl zamanda olur, Muharrem de farkl zamanda olur. Bu uygulama hem Peygamber efendimizin @ zamannda ve hem de Oniki mm @ efendilerimizin zamannda bu ekilde devm etmitir. Hatt Hac Bekt- Vel (k.s.) ve bu corafyalarda yaayan cmle erenlerin dnemlerinde de byle kabul edilmi, bu srek bylece gelmitir. Baz ok bilmilerin, kendilerini Hz. Peygamber efendimizden @, Oniki mmlarmzdan @ ve gelmi-gemi btn erlerden-erenlerden akll(!) sananlarn ise, ibdet ve matem gnlerini faizan hedefleri ve mmeti blmek amacyla sbitletirmeye ve kendilerince birtakm hakl gibi grnen mantki grlerle gne takvimine gre belli bir ayda yerine getirmeye altklarn grmekteyiz. Bu sivri zekalara sadece unu diyoruz: Siz nesiniz? Kimsiniz? Mslman msnz? Yol ve erkn olarak kime tbisiniz? Peygamber efendimiz ve Oniki mmlarmz kendinize rehber ediniyor iseniz onlara uyun. Yok, Ondrt Masmu @ tanmyor ve kabul etmiyorsanz, o zaman bu kutsal isimlerin arkasna snarak Alev-Bekt Mslmanlarn kafalarn kartrmayn. Blclk yapmayn. Olduunuz gibi grnn ki insanlar sizi tansnlar, i yznz anlasnlar. Byle bir zaman ayarlamasn yapmayan Ehl-i Beyt mmlarndan ve slm corafyasnn yetitirdii bunca evliydan siz daha m stn ve akllsnz? nsanlarmzdan bir ksm da Muharrem aynda oru tutmay farz olarak grmekte olup, daha da ileri giderek, Ramazan ay orucu iin; Snnlerin orucudur, slmiyette byle bir oru yoktur(!) slmdaki oru;
Buhr: c: 8 sh: 185, Tevbe Sresinin 6. yetinin tefsrinde belirtilmektedir. Baknz: El-Mzn, Mecmaul Beyn, Et-Tbyn, Tefsr-i Numne, Hak dni Kurn dili, Tefhml Kurn...vb.
283

234

Alev slm lmihli

Muharrem ay orucudur. Bu oru gerek Mslmanlar olan biz Alevlerin orucudur(!) vs. derler. Btn bu szler cehletten kaynaklanabildii gibi, bu grlerin shipleri arasnda; kastl olarak dmanlklar krkleyenler, Mslmanlar blmeye alanlar, Alev-slm anlayn olabildiince Kurn ve Ehl-i Beytin nurlu yolundan uzaklatrmaya gayret edenler, Snn Mslman kardelerle, Alev Mslmanlarn ortak paydalarn mmkn olduunca yok etmeye alan, aradaki uurumu kapatmak yerine daha da derinletirmeyi ama edinen, blisin (l.a.) gnll yardmclar konumundaki Hizbu eytnn (eytnn partisi, taraftar, gurubu) askerleri de vardr. Chilliinden dolay bu tr szleri syleyenlere okumak sretiyle ilimlerini arttrmalarn ve gzlerini, kulaklarn doruya amalarn tavsiye ederiz. Kt niyetle bylesi grleri savunan ve yaymaya alan eytnn taraftarlarn ise Allha ikyet eder, kendilerine hidyet dileriz. Hidyete gelmeyecek olanlarn da errinden Allha snr ve onlara hak ettiklerini vermesi iin Allhmza duc oluruz. Ancak, byle bir sakat bir anlayn olumasnda trihteki baz cinyetlerin etkisi de olmutur. Buna da ksaca deinelim: Biz Mslmanlar trihimize baktmzda esefle karlayacamz bir ok hatalar ve zulmler olduunu grrz. (Trihimizin aydnlk ehresi ise buradaki konumuzun mevzuu deildir.) Peygamberimizin @ henz bedeni soumam, Onun gnlleri okayan tatl sesi kulaklardan daha gitmemiti ki bir irtic tfn, slm beldelerini sarm, kasp kavurmaya balam idi. Bu tfn Emevizm ideolojisi idi. Bu ideoloji Mslmanlar tahakkm altna almaya balam, Peygamberimizin @ tertemiz ashab (r.a.) katliamdan geirilmi, Ehl-i Beytin smlar bir bir karartlmaya, sesleri kesilmeye allm, dillere zincirler vurulmu, tabir-i ciz ise talar balanm itler ise sokaa salverilmi idi. tlerin en ok srmaya alt, saldrd kimseler ise trihen sbittir ki Ehli Beytin taraftarlar olan adleti, hrriyeti, zgrlk, Haktan yana olan, her trl despotizme, adam kayrmacla, smrye, rkla, kar duran alarAlevler idi. Bakalm hele; Frk-u Ekber mm Ali mi @ savalarda hakszla, zulme uramad? ahlar h m O mbrek gnde (19 Ramazan- erfte) orulu iken hem de Allhn evinde mazlmen eht edilmedi? Ftmatz-Zehr m @ nice gam, keder ve znty o gencecik yanda tertemiz kalbine gmp Sevgilisi Allhn elisine kavumad?

235

Ehl-i Beyt yolu

Adlet yanls, Kurnn tavizsiz savunucular olan bir ok sahab mi (r.a.) srgn edilmedi, dvlmedi, kaburgalar krlmad? Yine nice yiitler, erler mi haksz yere katledilmedi? Hcr b. Adler ve dostlar gibi... Hasan Hulk-i Rz m @ sinsice bir i dman ile zehirlenmedi? mm Hseyin @ ve alar m kymdan geirilmedi? Evet... Zulmler Emevlerle snrl m? Abbslerde benzer zulmleri sergilemediler mi? Kimi Osmanl padiahlar da cierler parelemedi mi, ocaklar sndrmedi mi, yuvalar ykmad m? Bask ve zulm yapmad m? Bu gn de scak ve souk sava eklinde dnynn bir ok yerinde benzeri eyler olmuyor mu?284 Uzun szn ksas; nsanlar birbirlerini dinlemedi, anlamad, ho grmedi, tanmad. Birbirleri ile Kurn buyruuna uygun bir tarzda konuup, tartmad, ...dorulardan iseniz delilinizi getiriniz... [Bakara (2): 111] emrindeki incelii kavrayamad. yilikle ktlk bir olmaz. (Sen ktl) en gzel ekilde sav! O zaman (grrsn ki) seninle arasnda dmanlk bulunan kimse det scack bir dost oluvermitir. [Fussilet (41): 34] fermnnn srrna eremedi. Sen hikmet ve gzel tle Rabbinin yoluna ar ve onlarla en gzel bir ekilde mcdele et!.. (Tart, konu.) [Nahl (16): 125] ilh emrine uygun hareket etmedi ves-selm... te bu zulmler ve anlamazlklar atmosferi ierisinde, trih boyunca bask altnda tutulmu, i ve d dmanlar tarafndan saptrlmaya allm bir topluluun iinde bulunaca psikolojik hal-tavr ve inanlarn tahllini yapmaktayz. Grnt u; Madem ki filanlar benim dmanm, bana hayat hakk tanmyor, yleyse ben de yle biri olmalym ki, biz de yle birileri olmalyz ki onlarla benim-bizim aramzda hi bir benzerlik olmamal. Srekli onlara her eyimizle muhlefet etmeliyiz. yle ya; Peygamberimiz de @; Kim bir toplulua benzerse o da onlardandr. buyurmuyor mu idi? te size trihin ak ierisinde cehletin, buzun, kinin getirdii bir yaam tarz: Dmanm ne yaparsa tersini yapmalym!

284

Buradaki kastmz yalnzca szlerin muhatab olan zalimler ve onlarn yaptklarn onaylayanlardr. Mesele Snn-Alev kavgalar deil, bu temiz kavramlar kendi siys karlar urunda kullanarak dmanlklar krklemi, zulmetmi olan iktidar shipleri ile onlarn yardaklar durumunda ki satlm saray mollalar din! limleridir.

236

Alev slm lmihli

Onlar ki madem namaz klyorlar, yleyse biz namaza alternatif olarak niyz kabul ederiz. Bu namaz kavramn dlar mmkn olduunca ondan uzak dururuz! Onlarn namaz var ise, bizim de niyzmz olmal! Onlarn cemaat varsa, bizim de cemimiz olmal! Onlar ibdet yerlerine cmi diyorlarsa, biz de cem evi deriz! Onlar sakal brakr, by toplarlarsa, biz de ikisini birlikte brakrz. Zr byklar toplamak bilmem kimden kald! Onlar yemekte birbirlerine fiyet olsun derlerse, biz de hell olsun, yarasn deriz. Zr fiyet filankesin yaknnn addr.(!). Onlar Ramazanda oru tutarsa, biz de Muharrem de tutarz! Onlar din nderlerine hoca, lim, eyh, vs. derlerse, biz de dede, baba, ocak vs. deriz! Onlar iki haram derlerse, biz de dolu ve dem ad verir ieceimizi ieriz! Onlar alarsa, biz gleriz, onlar glerse, biz alarz. Onlar sadan giderse, biz soldan gideriz, onlar soldan giderlerse biz de sadan gideriz!...vs. vs. Oysa, bu, Mslman olmak, hele de Alev bir Mslman olmak demek deildi. Muharrem ay orucunu, Ramazan ay orucuna karlk shiplenme ve kabul etme olay da bu tezatln tabii bir sonucu ve ac bir meyvesidir. Bugn;Bu tatsz ztln ve kr dvnn peini brakp doruya kucak ama vaktidir. Bugn;Hakk tasdk, btl tekzb vaktidir. Bugn;Trihe, atalara tapma deil, Allha kul olma vaktidir. Bugn;Yanllar tekrr etme deil, yanl dzeltme vaktidir. Bugn;Kr olma deil, kardeinle bir olma vaktidir. Bugn;El ele, el hakka ulama vaktidir. Bugn;erat gemisiyle, Tarkat denizine alp, Marifetle dalg olup, Hakkat incilerini karma vaktidir. Biz de Akl gemisiyle, Ehl-i Beytin denizine alarak bakalm, bu denizde Muharrem ay ve r orucu ile ilgili ne inciler var?

237

Ehl-i Beyt yolu

mm Ali Zn-Nreyn285 @ buyurdular ki; Muharrem aynn dokuzuncu ve onuncu gn oru tutunuz. Zira o iki gnn orucu, bir yllk gnaha keffret olur.286 Ehl-i Beyt mmlarndan @ nakledilmektedir ki; Reslullh @ r gn oru tuttular.287 mm Muhammed Bkra @ soruldu; r gn tutulan oru hakknda ne dersiniz? mm @ buyurdular; r gnnn orucu Ramazan ay orucunun farz klnmas ile terkedilen bir orutur...288 mm Seccd Zeynlbidn @ buyurdular; ... r orucunu tutmak kiinin kendine kalmtr. Dilerse tutar sevbn alr, dilerse tutmaz sevbndan mahrm kalr.289 Abdullh b. Sinan adl rvi diyor ki; r gn mm Cafer Sdkn @ yanna gittiimde, gz yalarnn yanaklarndan aaya inci gibi szldn grdm. Sordum: Niin alyorsun ey mm? Buyurdular @; Sen gaflet iinde misin? Hseynimin @ byle bir gnde musbete uradn bilmiyor musun? Dedim: Bugn (r gnnde) tutulan oru hakknda ne dersiniz? Buyurdular @; O gn orulu ol. Yalnz gn boyu orulu olma. mm Hseyin @ ve taraftarlarnn ehdet erbetini itikleri saatler olan ikindi saatleri civarnda bir yudum suyla iftar et. Orucunu a. Zr o gnn bu saatlerinde Ehl-i Beytin @ ehdeti tecelli etti...290 Ehl-i Beyt mmlarndan @ r orucunu tutmamak gerektiine dir baz rivyetler de vardr. yle ki; Rvi diyor ki; mm Ali Rzya @ r orucunu sorduumda; Bana ibn-i Mercnenin (Ehl-i Beyt dman bir kimse) orucunu mu soruyorsun? Bu gnn orucu Hseyini @ ldrmelerinden dolay duyduklar

Zn Nreyn: ki nr sahibi demektir ki, bu nurlar; mm Hasan ile mm Hseyin @dir. 286 stibsr: c: 2 sh: 134 287 stibsr: c: 2 sh: 134, Vesil a: c: 7 sh: 337 288 Fur-u Kf: c: 4 sh: 146, stibsr: c: 2 sh: 134 289 Fur-u Kf: c: 4 sh: 86, Men l yahduruhul fakh: c: 2 sh: 48, Tehzb: c: 1 sh: 435 290 Vesil a: c: 4 sh: 320
285

238

Alev slm lmihli

sevinten tr Emev zlimlerinin insanlar kr amacyla davet ettikleri bir orutur... buyurdular.291 mm- zm Cafer Sdka @ r gn orucu sorulduunda buyurdular; Bugnde oru tutann elde ettii sevap(!) Emev zlimlerinin (bn-i Mercne ve l-i Ziydn (l.a.)) elde ettiinin bir benzeridir. Soruldu ki: Onlarn bu gnde elde ettikleri nedir? Buyurdular @; Atetir. Allh bizleri ateten ve atee (cehenneme) yaklatracak amellerden muhfaza buyursun.292 Hakkn dili mm Cafer Sdka @; Muharrem aynn dokuzuncu gn ve r gn (onuncu gn) orucu hakknda sorulduunda, buyurdular; O gnler mm Hseyin @ ve Ashbnn (r.a.) kimsesiz, garib ve musbette olduklar gnlerdir. Bu gnde oru mu olur? Kabenin Rabbine and olsun ki o gnler oru gn olmayp, yer ve gk ehli ile btn mminlere hzn ve musbetin kt, Emev cnlerinin ve am ehlinin ise sevinip, ferahladklar gnlerdir. O gnde am ehli hri yeryznn tamm alad. Kim ki o gnde oru tutar ve o orucu ile Allha yaknlama amac gderse, Allh onu Hseyinin @ ktilleri ile berber hareder...293 Rivyetlerin iki gurubundan unu anlamaktayz; mmlarn @ yaadklar gnlerde insanlar r orucu hakknda farkl inan ve uygulamalar sergiliyorlard. O gnk resmi ideoloji taraftarlar r orucunu dzenin telkn ve daveti sonucunda Ehl-i Beytin katledilmesine ve esr edilmesine karlk bir krn ninesi olarak tutuyorlar ve bu hareket ile de Emevizmin savunuculuunu ve taraftarln yapyorlard. Hkim olan zihniyet ve yaygn olan bu uygulama ile ne yapacan bilemeyen baz sammi ve saf dostlar ise mmlardan @ bu orucun i yzn renmeye alyorlard. mmlar da @ kiinin durumuna ve anlay seviyesine-kapasitesine gre zhirde farkl gerekte ise ayn hedefe ynelik aklamalar yapmlardr. Gnmzde ise ad geen anlay trihin plne atlm, o zlimler hemen herkese lnetle anlyor olduuna gre bir Ehl-i Beyt muhibbi ne tr bir tavr ve amel sergileyecektir? Mmin canlar, zerlerine farz olan orularn tuttuktan sonra, Muharrem ay orucunu ise farz gibi itikt etmeyip, Ramzan orucu imi gibi grmeden, dilerse o musbetleri biraz olsun tatmak, gzya dkmek, O ehitler ile hemhl olmak amacyla on-oniki gn, oru tutarlar , yahut da gleri yettii miktarda Allh Rzs iin orulu olurlar. Muharrem ay
Fur-u Kf: c: 4 sh: 146, Tehzb: c: 1 sh: 437, stibsr: c: 2 sh: 135 Fur-u Kf: c: 4 sh: 147, Tehzb: c: 1 sh: 437, stibsr: c: 2 sh: 135 293 Fur-u Kf: c: 4 sh: 147
291 292

239

Ehl-i Beyt yolu

orucu tutulduunda iftr vaktinden sonra su imemek, et, yumurta, soan, vb. zevk verici eyler yememek, tra olmamak gibi ameller ise orucun artlarndan deildir. Bu, sadece edep, sayg ve ognk musbete duyulan ilgi ve zntnn bir ifdesidir. Bu, bir gnl ve ak iidir. Kalbinde bu akn ateini yakan bir kimse, deil on-oniki gn gam, keder ve zntl olmak, belki bir mr hznl olmal, glmeyi unutmaldr. Dedik ya bu bir gnl iidir. Nerede bulacaksn, Yusufunu kaybetmi Yakb misali yllarca alayan yrei yaral bir er? Nerede bulacaksn, biricik babas, Hakkn Mustafs, Rahmeten lil lemnin @ hirete hicretinden sonra gzleri kurumam vefl dost Ftma misli bir Kevser? Nerede bulacaksn, bir fidan Kerbelya dikmi, Onu bir mr boyu gz ya ile sulam ve gelecekte binlerce Hseyin yetimesine emek vermi kanad krk ku misli Zeynelbidn gibi bir yr? Ne mutlu onlar gibi gzleri yal, kalbi yank, gnlleri uyank olanlara! Allh cem cmlemizi anlayl kullarndan eylesin. Bizleri Kurnn ve Ehl-i Beytin aydnlk yolundan ayrmasn!

Hak ehli; Hakka uyandr.

RAMAZAN ORUCUNUN FARZ OLMASININ ARTLARI Ramazan aynn orucu bir insana ancak baz artlar dhilinde farzdr. Bu artlar ise unlardr:

240

Alev slm lmihli

1-Akll olmak: Ramazan ay orucu akl banda, deli olmayan iyi ile kty birbirinden ayrabilen, rfen (halkn genel anlayna ve slm llere gre) aklldr denilen her Mslmana farzdr. 2-Bul ana ulam olmak: Namaz bahsinde akland zere, kzlarda hayz grme, erkeklerde ise ihtilm olma ya (blgelere gre bu yalar farkl olabilir.) ile birlikte oru tutmak farz olur. Yalnz, bu yaa henz erimemi ocuklara altrmak ve tevk amacyla ara ara bir ka orucun tutturulmas iyidir. 3-Yolcu olmayp, mukm olmak: Ehl-i Beyt yoluna gre, gidi-dn toplam 48 (krk sekiz ) km. mesfe olan yolculukta oru tutulmaz. Bu yaplan yolculuun meslek icb veyahut harm amalarla olmamas gerekir. 4-Salkl olup, hasta veya oruca dayanamayacak kadar yal olmamak: Orucun tutulmas hlinde bedenen hastala dar olan, inanl ve slih amelli bir doktorun oru tutmamalsn. emrine muhtap olan bir hastaya oru farz deildir. Ar ekilde meakkate urayan yal insanlara da oru tutmak farz olmayp, ileride belirtilecei zere amel ederler. 5-Bayanlar da, hayz ve lohusa halinde olmamak: Bayanlar, det gnleri ve lohusalk zamanlarna denk gelen Ramazan aynn orucunu tutmazlar, bu orularn temizlendikten sonra kaza ederler. Bu, hemen hemen btn Snn mezheplerle Ehl-i Beytin sekin ahsiyetlerinin ortak yaklamdr. Hmile olan, ocuk emziren kadnlara ise oru tutmalar kendilerine veya ocuklarna zararl olacak ise oru tutmak farz deildir. Sonra tutamadklar orular kaz etmeleri gerekir. RAMAZAN AYI NASIL TESBT EDLR? Ramazan aynn girdii bir ka ekilde tesbt edilir: nsann kendisi Ramazan hillini grrse. Halk arasnda Ramazan ay hillinin grldnn apak bir ekilde yaylmas ile. Ramazan ay hillinin grldne Mslman iki dil kii tanklk ederse. Ramazan aynn balad veya bittiinin Kurn ve Ehl-i Beyt bals takvl slm hkimi, halfesi tarafndan aklanmas ile. (Hatal
aklama yapld bilinirse uyulmaz.)

241

Ehl-i Beyt yolu

Bir nceki aydan otuz gnn gemesi ile. Zira, kamer aylar otuz gnden fazla olmaz. Ayn girdii tesbt edilemez ve bu konuda bir phe vki olursa Ramazan ay niyetiyle oru tutulmamaldr. aban aynn sonu niyetiyle snnet oruca niyet edilir. Daha sonra Ramazan aynn o gn girdii renilirse tutulan oru Ramazandan hesp edilir. 294 Kimi zamanlar Mslmanlar arasnda hillin grlmesi Ramazan orucunun balamas ve bayram yaplmas hususunda bir takm anlamazlklar, ihtilaflar ve farkl uygulamalar grlmektedir. Byle bir durumla karlaldnda yaplacak olan; ortal yaygaraya vermeden, toplumda yanl anlalabilecek hal ve hareketlerden kanmak, ihls ve sammiyet ile Allha ynelmektir. Kalb hangi uygulamaya ynelmi ve mutmain olmu ise dier Mslman kardelerinin amel ve niyetlerini zedelemeden, halk ile gereksiz atma ve ihtilfa girmeden ameller icr edilmeli, sun ve ayrnt konularda karkla meydan verilmemelidir. ORUTA NYET Niyet; Bir ey iin karar vermek, bir eye ynelmektir. Bu amel kalbde gerekleerek amele yansd gibi, dil ile de ifde edilir. Niyetsiz yaplan hi bir amelin deeri yoktur. Oru da yalnz ve yalnz Allha yaknlamak amacyla tutulur. Bir kimsenin kalben Allh rzs iin oru tutmaya niyet ederek orucu bozan davranlardan kanmas yeterlidir. Dil ile de niyeti ifde etmek snnet ve gzel bir davrantr. Ramazan ay orucunda her gece yarnki oru iin niyetlenilebilecei gibi, ayn ilk gnnde bir ay boyunca tutulacak oru iin de niyetlenilebilir. Ramazan aynn orucuna sabah ezn vaktine kadar niyetlenmi olmak gerekmektedir. Ancak bir kimse sabah eznndan oruca niyet etmeden uyur da leden nce uyanrsa niyetini yapabilir. leden sonra uyanrsa farz oruca niyet edemez. Snnet orularda ise niyet etme vakti, gecenin evvelinden gnein batna niyet edecek bir zaman kalncaya kadardr. Ramazan ay olduu bilindii halde Ramazandan baka bir oruca niyetlenilirse, o, ne Ramazan orucu saylr, ne de niyetlenilen oru saylr. Btl , geersiz bir amel olur.

294

Fur-u Kf: c: 4 sh: 81, 82, Men l yahduruhul fakh: c: 2 sh: 79, 80

242

Alev slm lmihli

ORU LE LGL EHL- BEYTTEN BUYRUKLAR Hakkn ylmaz savunucusu mm Cafer Sdk @ buyurdular; Kim bir oruluya iftar ettirirse, orulu gibi sevp alr.295 lmin memba mm Muhammed Bkr @ buyurdular; (Ramazan ay iin) Hilli grdnz m oruca balayn, (evvlin) hillini grdnzde de bayram yapn. Hilli grmek ise, zan ve tahmin ile olmaz. On kiilik bir topluluktan birisi ite hill der de dier dokuzu da hilli gremezlerse bu grmek deildir. Birinin grdn bin de grmeli ki hill grlm olsun.296 mm Cafer Sdk @ buyurdular; Oru, yalnzca yemekten, imekten uzak kalmak demek deildir. Hz. Meryeme denildi ki; ...Ben Rahmana bir savm (oru) adadm...de! [Meryem (19): 26] Buradaki oru susmaktr. Susma orucudur. Siz de oru tuttuunuz zaman dillerinize sahip olun. Gzlerinizi haramdan koruyun. Birbirinizle ekimeyin. Birbirinize haset etmeyin. Bir gn Reslullh @ orulu bir kadnn hizmetisine svdn duydu. O kadn ararak yemek yemesini istedi. Kadn dedi: Ben oruluyum. Reslullh da @ bunun zerine buyurdular; Sen ki hizmetine svyorsun, nasl orulu olabilirsin? Oru yalnz yemek ve imekle mi ilgilidir? Devamla, mm Cafer Sdk @ buyurdular; Oru tuttuunda kulan ve gzn de haramlara ve dier kt eylere kar orulu olsun. Gsterii ve elinizin altndakilere eziyet etmeyi terkedin. Orucun izi, vakr grnsn. Orulu gnn orusuz gnn gibi olmasn.297 Ehl-i Beyt mmlarnn @ Cedleri Reslullhtan @ naklettiklerine gre, O (s.a.a.) buyurdular; Bir slih kul, kendisine hakret, kfr edilir de, o kimse orulu olduu halde Ben oruluyum. Allhn selmeti zerine olsun. Senin bana svdn gibi ben de sana svmeyeceim. dese, Allh da; Kulum oru ile bir kimsenin errinden kendisini uzak kld. Ben de onu ateten uzak kldm. der. 298
Fur-u Kf: c: 4 sh: 68, Men l yahduruhul fakh: c: 2 sh: 85 Fur-u Kf: c: 4 sh: 77, Men l yahduruhul fakh: c: 2 sh: 76-77 297 Fur-u Kf: c: 4 sh: 88-89, Men l yahduruhul fakh: c: 2 sh: 67-68 298 Fur-u Kf: c: 4 sh: 88, Men l yahduruhul fakh: c: 2 sh: 68
295 296

243

Ehl-i Beyt yolu

Frk-u Ekber Ali el-Murtaz @ buyurdular; Ramazan aynda istifr, af dileme ve duy arttrn. Zr, du ile bellar sizden uzaklar, istifr ile de gnahlarnz silinir.299 mmlar mm, Nebler ve Resuller serdr, Fahr-i Kint @ buyurdular; Sahur yemei berekettir. mmetim bir hurma yemekle bile olsa sahuru terketmesin.300 mm Cafer Sdka @ soruldu; Hayzl iken orucunu tutmayan bir bayan daha sonra kazsn yapar m? Buyurdular @; Hayr. Soruldu: Bu neden byledir? mm @ arz ettiler; lk defa kyas yapan blistir.301 (Yani; bu
peygamberimizin @ uygulamasdr. eratn bir hkmdr. Kafana gre akl yrtme. Sonra btl kyaslar yaparak helk olursun.)

Ehl-i Beyt mmlarna @;Kz ve erkek ocuklar ka yandan itibren oru tutmaldrlar? diye sorulduunda, buyurdular @; Altrmak amacyla leye kadar oru tutturulur, sonra iftar ettirilir. Oruca dayanabilirlerse tutarlar. zerlerine orucun farz olmas ise; erkein ihtilm (hamamc olmas), kzn da det grmesiyle balar. Ayrca kz ocuunun det grmesiyle birlikte ba rts takmas (El, ayak, ve yz hari btn bedenini rtmesi) da farz olur...302 Kutbul evliy mm Cafer Sdka @; ...afan siyah iplii beyaz ipliinden ayrt edilinceye kadar yiyin, iin, sonra t gece oluncaya kadar orucu tamamlayn... [Bakara (2): 187] yetindeki siyah iplikle beyaz ipliin ne olduu sorulduunda, buyurdular @; Bundan maksat, gndzn aydnl ile gecenin karanlnn birbirinden ayrt edilme vaktidir.303 Yine mm Cafer Sdka @; ...Oru tutmamay gerektiren hastaln snr nedir? diye sorulduunda, buyurdular @; Her insan kendi nefsinin neye gc yetip, yetmeyeceini bilir. Kendi kendinin gzetmenidir.304 Oru Ehl-i Beyt mmlarndan @ nakledildiine gre Reslullh tuttuunda iftarn bulabilirse hurma veya tatl bir ey ile yapar, yoksa su ile iftar ederdi.305

Fur-u Kf: c: 4 sh: 88, Men l yahduruhul fakh: c: 2 sh: 67-68 Fur-u Kf: c: 4 sh: 95, Men l yahduruhul fakh: c: 2 sh: 86 301 Fur-u Kf: c:4 sh: 135 302 Men l yahduruhul fakh: c: 2 sh 76, stibsr: c: 2 sh: 123 303 Men l yahduruhul fakh: c: 2 sh: 82 304 Fur-u Kf: c: 4 sh: 118, Men l yahduruhul fakh: c: 2 sh: 83, stibsr: c: 2 sh: 114 305 Fur-u Kf: c: 4 sh: 153
299 300

244 ORUCUN VAKT

Alev slm lmihli

Orucun vakti; Tan yeri aarmasndan, (imsak-sabah namaznn giri vaktinden) gnein batmasna kadar olan mddettir. Bu sre, zamanmzda genellikle imskiye, takvim gibi vstalar araclyla renilebilir. Bu vastalara ulaamayan kimseler ise kalblerinin gvende olmas iin, sahuru dou ufkundaki aydnlk henz net olarak belirmeye balamadan evvel bitirmeli, iftar vaktini de gnein batmasndan tam emn olmak amacyla biraz geciktirmelidirler. Bu ekildeki bir uygulama hem ihtiyta, hem de orucun shhatine daha uygundur. ORUCU BOZAN EYLER Dokuz ey orucu bozar: 1 . Yemek ve imek. 2 . Cim. (Cinsel iliki) 3 . stimn. (Kendi kendine oynayarak vs. boalmak) 4 . Allha, Peygambere @ veya Ehl-i Beyt mmlarna bir yalan nisbet etmek. 5 . Boaza youn kat toz karmak. 6 . Kafann tamamn suyun iine sokmak. 7 . Sv eylerle tenkiye yapmak. 8 . Sabah ezanna kadar hayzl, nifasl veya cnp olarak kalmak. 9 . Kastl olarak kusmak. YEMEK VE MEK Orulu bir kimse kasden, yenilmesi adet olsun-olmasn her hangi bir eyi az veya ok yerse orucu bozulur. Orulunun yanllkla bir ey yiyip imesi ise orucu bozmaz. O durumda orulu olunduu hatrland anda az boluunda olan yutulmayp, dklr ve oruca devm edilir. Oruca niyetlenen bir kimse, sahur yemeinden sonra henz imsak olmadan mmkn ise dilerini fralamal, dilerinin arasnda yemek krntlar brakarak orucunu tehlikeye atmamaldr. Her hangi bir sebeple az iinde toplanm olan tkrn yutulmasnn sakncas yoktur. Ancak, boazdan veya benzeri bir yerden

245

Ehl-i Beyt yolu

gelerek az boluuna ulam olan balgam orucun shhati asndan yutulmamaldr. Orulu iken bedene gda yerine geecek ineler vurulmamaldr. Ancak, tedv amal bir blgeyi uyuturucu ine veya ila yerine kullanlan inenin vurulmas oruca zarar vermez. Bebek veya ku iin yiyecek inemek, boazdan aaya gememek artyla yemein tadna bakmak gibi bir ii yapma annda kazra yiyecek boaza ularsa oru bozulmaz. Ancak, bu durumlarda olabildiince dikkatli davranmak gerekir. CM (CNSEL LK) Yalnzca snnet mahallinin dhil olmas durumunda olsa, meni gelmese bile oru bozulur. Orulu olduu unutulur, cma yaplrsa veya zor kullanlarak cim yapmak zorunda kalnrsa oru bozulmaz. Hatrlanld anda yada zorunluluk ortadan kalkt anda cimya son verilmelidir. Aksi halde oru bozulmu olur. STMN (OYNAMA LE BOALMA) Orulu bir kimse her ne ekilde olursa olsun kendi kendine meni getirecek bir i yaparsa orucu bozulur. Orulunun kendi istei dnda, kendiliinden meni gelmesi hlinde, gndz uyuduunda ihtilm olmas durumlarnda ise orucu bozulmaz. ALLHA, PEYGAMBERE VE MMLARA YALAN SNT ETMEK Orulu bir kimse, szle, yazyla, iaretle veya dier her hangi bir ekilde Allha, Hz. Peygambere @ ve Oniki mmlara @ veya Hz. Ftmaya @ bilerek yalan isnt ederse orucu bozulur. Dier peygamberlere @ de bilerek yalan isnt etmek orucu bozar. Yine ayn ekilde, Allha, Peygamber efendimize @ ve Oniki mmlara @, Hz. Ftmaya @ veya dier Peygamberlerden @ birine it olduu bilinen bir sz ve uygulamann bile bile yalanlanmas, kastl olarak onlara ait deildir denilmesi de orucu bozar. BOAZA YOUN TOZ KAIRMAK

246

Alev slm lmihli

Korunmamak, bile bile nem vermemek, dikkat etmemekten dolay boaza rzgar ve benzeri bir ey vastas ile youn toz, buhar, duman vs. kaarsa oru bozulur. Sigara duman da iildii taktirde orucu bozduu gibi, sigara iilen yerde sebepsiz yere girip elemek ve youn olarak duman teneffs etmekle de oru bozulur. KAFAYI SUYA SOKMAK Ba da dhil olmak zere tm vcdun bilerek suya sokulmas ile oru bozulur. Yalnz kafann tammnn suya sokulmas da orucu bozar. Kazra suya dme neticesinde veya zor kullanlarak cebren kafa suya sokulursa oru bozulmaz. Boulmakta olan bir kimseyi kurtarmak farz ise de, bu sebeple suya girerek bann tammn suya daldran kimsenin orucu bozulur. SABAH EZNINA KADAR HAYIZLI, NFASLI VEYA CNB KALMAK Cnp olan bir kimse sabah ezn vaktine kadar kastl olarak gusletmez yahut zaman dar olur da gusl yerine teyemmm etmez ise orucu geersizdir. Ramazan aynn gecesinde cnp olan bir kimse mmkn ise erinmeden derhal gusl etmelidir. Uyuduunda sabah ezanndan nce uyanabileceine ihtiml verirse uyuyabilir. Bu durumda uyanamaz da ezan vaktine kadar uykuda kalsa da orucu geerlidir. Sabah ezanndan nce uyanabileceine ihtiml vermeyen kimse, o halde uyurda sabah ezanna kadar uykuda kalrsa orucu btl (geersiz) olur. Cnp olan bir kimse Ramazan aynda gusletmeyi unutur, bir gn sonra veya daha sonraki gnlerde hatrlarsa cnp olarak tuttuunu bildii orular kaz etmelidir. Ramazan aynda sabah ezanndan sonra uyanlr ve ihtilm olunduu grlrse, ezandan nce ihtilm olduu anlalsa bile oru geerlidir. Ramazan orucu ve onun kazs dnda farz bir oru tutmak isteyen bir kimse kasten bile sabah ezanna kadar cnp olarak kalsa orucu geerlidir.

247

Ehl-i Beyt yolu

Kadnlar sabah ezanndan nce det (hayz) ve lohusalktan (nifas) kurtulurlarsa derhal gusl etmelidirler. Kasten ezan vaktine kadar gusletmez veya duruma gre teyemmm etmezse orucu geersizdir. ayet kadn hayz ve nifas gusln unutur, bir veya bir ka gn sonra hatrlarsa tuttuu orular geerlidir. lye dokunmakla gusletmesi farz olan bir kimse lye deme gusl almadan orucunu tutabilir. Orulu iken lye dokunarak kendisine lye dokunma gusl farz olan kimsenin orucu bozulmaz. TENKYE-LAVMAN YAPMAK Tenkiye; sv bir maddeyi tedv veya benzeri bir amala makattan vcda dhil etmeye denilir ki bu amel orucu bozar. Tedv amal olarak kullanlan fitillerin ise sakncas yoktur ve orucu bozmaz. KUSMAK Orulu bir kimse tedv amal bile olsa az veya ok kasten kusarsa orucu bozulur. Farkna varmadan ve elinde olmadan meydana gelen kusma ise orucu bozmaz.

ORU BOZULDUUNDA YALNIZCA KAZASININ FARZ OLDUU HALLER Bir Mslmann zerine yalnzca kaz tutmas farz olan haller; Orulu bir kimse Ramazan aynn gndznde kasten kusarsa, Oruca hi niyetlenmez veya riy (gsteri) iin oru tutmusa, Ramazan aynda cnp iken gusletmeyi unutup da bir veya bir ka gn orucunu cenbet haliyle tutarsa, Ramazan aynda sabah olup olmadn aratrmadan orucu bozacak bir i yapar da sonradan sabah olduu anlalrsa, Sabah olmad diyen birinin sz zerine orucu bozan bir ey yaptktan sonra sabah olduunu anlarsa, Sabah oldu diyen bir kimseye inanmayp, aka yaptn zannederek orucu bozan bir ey yapp sonradan da sabah olduunu anlarsa,

248

Alev slm lmihli

Birilerinin sz zerine zamanndan nce iftar yapp, sonra da iftar vaktinin girmemi olduunu anlarsa, Abdest iin deil de, sadece serinlemek ve benzeri sebeplerle azn alkalarken elinde olmadan su yutarsa. Btn bu durumlarda gne gn kaza yaplmas farzdr. zerinde kaza orucu bulanan bir Mslman imkan bulduu an gerektii ekilde bunu yerine getirmeli, Rabbine kar olan borcunu geciktirmemeye almaldr. KAZ VE KEFFRET GEREKTREN HALLER Ramazan ay orucunda kasten kusma ile, uyanabilirim zann ile cnp olarak uyuyup sabah ezanna kadar uyuya kalma hli hri, orucu bozan dier btn hallerde kast olmas durumunda hem kaz hem de keffretin yerine getirilmesi farzdr. ORUCUN KEFFRET Ramazan orucunun keffreti zerine farz olan kimse, ya bir kle zd etmeli,306 ya iki ay oru tutmal, ya altm fakiri gnde bir n olacak ekilde orta bir halde doyurmal veya altm fakirden her birine yaklak olarak 750 (yedi yz elli) gr. (bir mudd) buday, arpa ve benzeri bir eyi veya tutarn vermelidir.307 Keffret orucunu tutamayan veya belirtilen keffreti yerine getiremeyen kimse ise, gc yettiince bunlar yapmaya almal, hi olmazsa Allhtan huls-u kalb ile aff- mafiret dilemelidir. Ehl-i Beytin @ erknna gre keffret orucunun en az otuz bir gn pei peine olmaldr. Dier ksmnn pe pee olmamasnn bir sakncas yoktur. ki ay Ramazan ay orucunun keffretini tutmak isteyen bir kimse, orucuna aralksz otuzbir gn tutabilecei ekilde balamaldr. Bu sre ierisine, Kurban bayram gibi oru tutmann harm olduu bir zaman denk gelmemelidir. Otuzbir gn ierisine byle bir gn denk gelirse oruca yeni batan balanmaldr.
Gnmzde fkh anlamda bir klelik bulunmadndan, kle zd etme hkmnn genelde pratii yoktur. 307 Geleneksel fkhta bu miktarda bir l konulmusa da, en gzeli kendisiyle bir n yemek yenilecek tutarda buday ve benzeri eyleri ya da tutarn fakire vermektir.
306

249

Ehl-i Beyt yolu

Pepee oru tutulmas gereken gnlerin arasnda det, lohusalk ve mecbri yolculuk gibi bir zr karsa bu zrler yok olduktan sonra oruca batan balanmas gerekmeyip, kalan ksm tamamlanr. Belirli bir gnde oru tutmay nezretmi olan bir kimse, o gnn orucunu kasten bozarsa, ya pepee iki ay oru tutmal ya da altm fakiri doyurmaldr. Orulu bir kimse Ramazan aynda orulu olan hanmn mecbr klarak onunla cim ederse, kendisinin ve hanmnn birlikte keffretini vermelidir. ayet kadn da ilikiye gnll rz olmusa o taktirde her birisine ayr ayr bir keffret farz olur. Bir kadn orulu olan kocasn cim yapmaya veya orucunu bozacak bir i yapmaya zorlamsa her birine ayr ayr keffret farz olur. CEM (TOPLU) KEFFRET Bir kimse orucunu harm olan bir eyle bozarsa (Mesel; ki ierek, zina ederek, haram olduunu bildii her hangi bir eyi yiyerek, hanm ile hayzl olduu halde cim ederek, Allha, Peygambere @ ve mmlara @ yalan isnt ederek) cem keffret o kimse zerine farz olur. Cem keffret: Bir kle zd etmek, (Bu hkm genel olarak gnmzde skt olmutur.) iki ay oru tutmak ve altm fakiri doyurmaktr. Bunlarn tammna g yetiremeyen kimse gcnn yettii kadarn yapmaldr. Orulu bir kimse Ramazan aynn bir gnnde orucu bozan eyleri bir ka kez de yapsa bir keffret veya bir cem keffret gerekir. KAZ ORUCU Mslman; Allha kul olduunun uuruyla kendine yn veren kimsedir. Ramazan orucunu da bu anlay ierisinde yerine getirir. Ancak geerli baz mazeretlerden dolay -Mesel; yolculuk, hastalk, hayz, nifas halleri, beer zaaflarndan dolay orucunu tutamam olmak gibi- oru tutamam olan kimse en uygun zamanda tutamad orularnn kazsn yerine getirmelidir. Deli olan birisinin akllandnda, delilik gnlerine denk gelen orularn, kfir olan birinin de Mslman olduunda, kfirlik zamanlarna denk gelen orularnn kazsn yapmas farz deildir.

250

Alev slm lmihli

Hastalk ve ihtiyarlktan dolay g yetirememe sebebiyle Ramazan orucunu tutamayan ve tutamayacak durumda olan bir kimsenin [Bakara (2): 184] yetinin hkm gereince her bir gn iin bir fakiri doyurmas veya bir fakire 750 gr. buday, arpa ve benzeri bir eyi ya da tutarn fidye olarak vermesi gerekmektedir. Her ne sebeple olursa olsun oru tutmam olanlar, dier dindalarn rencide etmemek, onlarn izzet-i nefislerine dokunmamak ve toplumsal bar ve yaratltaki kardelii zedelememek iin aktan yiyip imemeli, oru tutan kardelerine saygda kusur etmemelidirler. Oru tutan kimseler de, nefsin heva ve hevesine kaplarak, eytnn ivs ile gururlanmamal, kendisini bu ameliyle cennetten bir ke kapm kimse gibi grerek dier insanlar kmsememelidir. Karlkl hogr, sevgi, sayg ve yanl bilinen mevzular tatl dil ve gnl genilii ile zh ederek dzeltmeye almak mmin-i kmilin sfatdr. Muhammed yolun ardr. ORUCUN BOZULMASI VE KAZSI LE LGL EHL- BEYTTEN BAZI RVYETLER Velyet semsnn parlak yldz mm Cafer Sdka @ soruldu; Bir kimse Ramazan aynn orucunda orulu iken unutarak bir ey yese, ise yada eiyle ilikiye girse, sonra da orulu olduunu hatrlasa ne lazm gelir? Buyurdular @; Orulu olduunu hatrlad anda yemeyi, imeyi veya ilikiyi brakr ve orucuna devm eder. Orucunu kaz etmesi de gerekmez. nk bu yeme ime vs. Allhn o kuluna (unutturma yoluyla verdii) bir ikrmdr...308 Gneler gnei mm Muhammed Bkra @ soruldu; nsanlardan bir gurup birilerinin Ramazan orucunu sebepsiz, mazeretsiz gn oru tutmadklarna hit olsalar oru tutmayana ne yaplmas gerekir? mm @ buyurdular; Oru tutmayan kimseye sorulur. Sen oru tutmamakla gnah ilemi olmuyor musun? O kimse de hayr derse, Mslmanlarn nderine (halfesine-liderine) durum bildirilir. O kimsenin cezs lmdr. (Zira o kimse bir farz inkr etmi, ilemi olduu bir harm hell kabul etmi olur.) Yok, eer; evet derse o zaman (dil halfenin takdrine gre) uslanmas amacyla dvlr.309 Altnc hak mm Cafer Sdka @ soruldu; Elerin birbirlerine dokunmalar, pmeleri, okamalar ve benzeri durumlarda orular bozulur mu? Kaz gerekir mi? mm @ buyurdular; Gen kimselerin bunlar yapmas
308 309

Fur-u Kf: c: 4 sh: 101, Men l yahduruhul fakh: c: 2 sh: 74 Fur-u Kf: c: 4 sh: 103, Men l yahduruhul fakh: c: 2 sh: 73

251

Ehl-i Beyt yolu

uygun bir davran deildir. nk ellerinde olmadan boalma vki olabilir. Ancak, ihtiyarlarn bu amellerinden dolay belirtilen tehlike yoksa bir sakncas da yoktur.310 mm Muhammed Bkr @ ve mm Cafer Sdka @; Kan aldrmann veya hamama gitmenin orucu bozup bozmad sorulduunda Buyurdular @; ayet beden bir zayflk ve dayankszlk hli ortaya kmayacaksa sakncas yoktur. 311(Hamamda ban tammyla suya sokulmamas arttr.) mm Cafer Sdk @ buyurdular; Yemek yapan erkek veya kadnn,yemein tadna, tuzuna bakmasnda (boazna karmamak artyla) bir saknca yoktur.312 Hz. mm Muhammed Bkr @ buyurdular; Doumu yaklam hmile bir kadn ile, st az olan emzikli bir kadn dilerlerse oru tutmayp gne gn olacak ekilde bir fakiri doyururlar, dilerlerse daha sonra gne gn kazsn yaparlar.313 mm Cafer Sdka @; Ramazan aynda bir zrden dolay tutulamam bir ka orucun kazs nasl tutulmaldr? diye sorulduunda, buyurdular @; Bu kazlar ayr ayr da birbiri pei sra da tutulabilirler.314 mm Cafer Sdka @; zerinde Ramazan ay orucunun farz olan bir kimse nfile oru tutabilir mi? diye sorulduunda, buyurdular @; Hayr, tutamaz. ncelikle zerine farz olan kaz orucunu tutmaldr. (Buradaki nehiy,
yasak getirme deil, daha efdal olann tavsiye niteliindedir. lla da nfile oru tutmak isteyen kimseler, orularn tutabilirler.) 315

ORULU KMSEYE MEKRH OLAN AMELLER

310

Gze ila dkmek. Gze srme ekmek. Gszlk oluturacaksa, kan aldrmak, hamama gitmek vs.

Fur-u Kf: c: 4 sh: 104, Men l yahduruhul fakh: c: 2 sh: 71, Tehzb: c: 1 sh: 428, stibsr: c: 2 sh: 82-83 311 Fur-u Kf: c: 4 sh: 109, Men l yahduruhul fakh: c: 2 sh: 67-67,70, stibsr: c: 2 sh: 90-91 312 Fur-u Kf: c: 4 sh: 114, stibsr: c: 2 sh: 95 313 Fur-u Kf: c: 4 sh: 117, Men l yahduruhul fakh: c: 2 sh: 84-85 314 Fur-u Kf: c: 4 sh: 120-121, Men l yahduruhul fakh: c: 2 sh: 95, Tehzb: c: 1 sh: 429, stibsr: c: 2 sh: 117 315 Fur-u Kf: c: 4 sh: 123, Men l yahduruhul fakh: c: 2 sh: 87

252

Alev slm lmihli

Enfiye ekmek. Gzel kokulu bitkiler, esans, kolonya gibi eyler koklamak. Kadnn suda oturmas. Fitil kullanmak. zerindeki elbiseyi serinlemek ve benzeri sebeplerle slatmak. Azn kanamasna sebep olmak, di ektirmek, yerine gre di fralamak, misvak kullanmak. Kastl olmasa dahi, insann boalmasna sebep olacak pme, okama gibi ehvet uyandrc eyler yapmak. Meni gelirse oru bozulur. ERT, TARKAT YOLDUR VARANA, MARFET, HAKKAT ANDAN ERU.

HAK IKLARINA (Orucun mnen zedelenmesi) Ey Allh yolunun yolcusu! Fkh kurallarna gre orucu bozan haller bunlardan ibrettir. Yalnz, slmn kurallar sadece zhire bakan d grnt ile ilgilenen kurallardan ibret deildir. Btn bu zhir hkmlerin bir de btn yn ve z vardr. Ne z elde etmek iin zhir terk edilir. Ne de zhir ile yetinilip znden gfil olunur. Oru tutmann hikmetlerinden en nemlisi her halde nefsine hkim olmay renmek, dizginleri nefis ve eytna kaptrmamaktr. tihat bahsinde deindiimiz byk gnahlardan bir ou grdmz gibi orucu bozan hallerden biri deildir. Mesel; hrszlk yapmak, yalan konumak, gybet etmek, fiz almakvermek, kumar oynamak, dedi kodu yapmak, iftir etmek, slma aykr giyinmek, rvet almak-vermek ve benzeri daha bir ok harm ve byk gnah olan davranlar vardr ki orucu bozan haller de deildir. yleyse; gerek orulu iken, gerek sir zamanlarda bu davranlar sergilememizde pek byk sakncalar yok mu demektir? Veya, nasl olsa oru, bu ve benzeri eylerle bozulmuyorsa orulu iken bunlar yapmamzda bir mahzr yok mudur? Hem oru tutar, hem de malmz karaborsada satabilir miyiz? Hem oru tutar, hem de yalann daniskasnn konuabilir miyiz?

253

Ehl-i Beyt yolu

Hem oru tutar, hem de soygun-vurgunumuza devam edebilir miyiz? Hem oru tutar, hem de dier farzlar terk edebilir miyiz? Hem oru tutar, hem de insanlara tepeden bakarak, onlar kmseyebilir miyiz? ayet byle bir uygulama vki olursa, oru grevimizi yerine getirmi olur, dier gnahlarmzdan ayrca hesba m ekiliriz? Canlar! Kardeler! Mminler! Ferd ve toplu olarak yerine getirmi olduumuz hi bir ibdete Yce Rabbimizin ihtiyc olmad gibi, hi bir gnah da Rabbimize eksiklik ve zarar veremez. Btn ibdetlerdeki ana gaye; kulluk, Rzy- ilh ve rhun kemle ermesi ile Cemlullha vsl olmaktr. Alt delik bir tencereye su koyarak onu doldurmaya almak akl kr mdr? Yrtk bir cebe para koyup, o paralarn dklmesine aldr etmeden, onlara ship olduunu iddia etmek divnelik deil midir? erisi farelerle dolu bir ambara buday yp, sonra da, ihtiya annda gereken budayn ambardan alnarak kullanlabileceini kabul etmek mmkn mdr? te byle, gnah fareleri de, amel ederek biriktirdiimizi umduumuz sevaplar ve gzel mkafatlar yle bir kemirir ve tketirler ki, elde avuta hi bir eyimizin kalmam olduunu ancak dier aleme gzlerimizi atmzda yn beyn anlayabiliriz. Byle bir sonla karlamaktan Allha snrz. Rabbl lemn cmlemize hakkatin srrna vkf olmak, ibdet ve taatlerimizin knhne-zne varmak uurunu nasp eylesin! Bir gzel insann (r.h) buyurduu gibi; Gz ola, Hakk gre! Yol ola, Hakka vara! Kul ola, Yola gele! Rabbini bilen nefsini bile! Nefsini bilen Kemle ere!

254 Yolculukt a oru tutma hkmleri;

Alev slm lmihli

Namaz bahsinde seferlik ile ilgili hkmlerde belirtildii artlar dhilinde yolculukta drt rekatlk namazlarn iki rekat olarak klan bir kimse oru tutmamaldr. Yola kan bir kimse orulu ise ve yolculua da leden nce kyorsa, bulunduu ehrin grlemeyecei, ezann duyulamayaca bir mesfeye ulatnda orucunu bozar. leden sonra yola karsa, orucunu tamamlamaldr. Seferlik halinde, bir kimse gittii yerde on gnden az kalacaksa o gnler boyunca oru tutamaz. Ancak on gn ve on gnden fazla kalmaya niyetlenirse orucunu tutar. Ramazan aynda yolculua kmakta bir saknca yoktur.316 SEFER LE LGL BAZI RVYETLER Dinin gzbebei mm Cafer Sdk @ buyurdu; Ramazan aynda seferde iken oru tutan kimse mukm iken oru tutmayan kimse gibidir. Bir gn Reslullha @ bir adam gelerek Y Reslallh! Ramazan orucu yolculukta tutulur mu? diye sordu. Reslullh @; Hayr dediler. Bunun zerine adam; Bu benim iin kolay bir itir y Reslallh. deyince, Efendimiz @ yle buyurdular; Muhakkak ki Allh mmetimden hasta ve yolculara Ramazan aynda oru tutmamay hediye (ikram) etmitir. Sizden birisi verdii hediyenin reddedilmesinden holanr m?317 Mrid-i Kmil mm Cafer Sdka @; Yolculukta oru tutann durumu sorulduunda buyurdular @ ki; Reslullhn @ seferde iken oru tutmay men ettii kendisine ulat halde (konu ile ilgili hkm bile bile) tutuyorsa o kimsenin tuttuu orucu daha sonra kaz etmesi gerekir. Yok eer bu bilgi kendin ulamam da cehletinden tutuyorsa orucu orutur, kazs da gerekmez.318 Dostlar! Canlar! Ehl-i Beyt yolunda, farz olan orulardan ayr olarak bir de harm, mekrh ve snnet orular vardr ki bunlara da ksaca deinelim. Daha ayrntl fkh hkmler iin Ehl-i Beyt yolu alimleri tarafndan kaleme alnm eserlere ba vurulabilir.
Geni bilgi iin namaz bahsindeki seferilik ile ilgili blme baknz. Fur-u Kf: c: 4 sh: 127, Men l yahduruhul fakh: c: 2 sh: 90-91 318 Fur-u Kf: c: 4 sh: 128, Men l yahduruhul fakh: c: 2 sh: 93
316 317

255

Ehl-i Beyt yolu

SNNET ORULAR Ehl-i Beyt erknna gre oru tutulmas harm ve mekrh olan gnler ve haller dnda, yln btn gnlerinde oru tutulabilir. Ancak, Peygamberimizin @ ve Onun Velyet Gneinin ualar olan mmlarmzn @ kutlu emir ve buyruklaryla zellikle tavsiye edilen orular vardr ki, bu orulara snnet orular denilmektedir. Bunlar; 1. Arab aylara gre, her ayn ilk ve son perembesi ve ayn onuncu gnnden sonraki ilk arambas tutulan orular. 2. Arab aylara gre, her ayn on, ondrt ve onbeinci gnleri (Eyymul- Beyz gnleri) tutulan orular. 3. Receb ve aban aylarnn tamam veya bir gn bile olsa bir ksmnda tutulan orular. 4. Sevgilimiz, efendimiz Muhammed Mustafmzn @ mbrek doum gn olan 17 (onyedi) Rebulevvelde tutulan oru. 5. Efendimizin (s.a.v.) Peygamberlie atand gn olan 27 (yirmi yedi) Recebde tutulan oru. 6. mm Alinin @ mmet ve Velyetinin ln edildii gn olan, adr-i Hum bayram gnnn orucu.(Onsekiz Zilhicce) 7. Muharrem aynn birinci ve nc gnleri, duruma ve kiiye gre hzn ve zntnn sebebi olarak Allh Rzs iin Muharremin onuncu gn orucu ya da Muharremin ilk on gn veya oniki gn tutulan orular. 8. Nevruz bayram gn orucu. 9. Arefe gn orucu. Snnet orular ar meakkat ve zorlua uranlacak ise, yaz gnlerinde kn tutulmak zere ertelenebilir. Snnet orucu tutan kimsenin, bir Mslman kardei tarafndan davet edildii yemee giderek orucunu bozmas snnettir. HARM OLAN ORULAR 1. Ramazan ve Kurban bayramnn birinci gnlerinde oru tutmak.(1 evvl ile 10 Zilhicce gnleri) 2. aban aynn sonu mu, Ramazan aynn ilk gnm belli olmayan bir gnde Ramazan orucu niyetiyle oru tutmak. 3. Haram bir nezir zerine oru tutmak.

256

Alev slm lmihli

4. Suskunluk orucu tutmak. (Gn boyu konumama ya da orucun art imi gibi gn boyu
konumamaya niyet ederek oru tutmak.)

5. Visl orucu tutmak. (ftar etmeden iki gnn orucunu sahur ile birbirine ekleyerek
oru tutmak.)

6. Kadnn, kocasnn izni olmadan snnet bir orucu tutmas. 7. artlara uygun bur yolculuk hlinde oru tutmak. 8. Evldn, anne, baba veya cedde (dedeye-nineye) eziyete sebep olacak snnet orucu tutmas. MEKRH OLAN ORULAR 1. Arefe gnnde okunacak dular, okumaktan ciz kalnacak ise arefe gn oru tutmak. 2. Seferde iken snnet oru tutmak. 3. Misfirin, ev shibinin izni olmadan oru tutmas. 4. Evldn anne, babasnn izni olmadan nfile oru tutmas. 5. Yemee, ikrma davet edilen kimsenin snnet orucu tutmas. RAMAZAN AYINA ZEL BAZI BDET VE TATLER Mslman; O kimsedir ki, hi bir n Allha isyan zere olmayp, mmin-i kmil ola! Hakk rzsna tlip, Cemlullha k ola! bdet ve taatlarn bir an bile terk eylemeye! Her dem halk ile i ie, Hakla beraber ola! Ancak... Ne gemite ne de gnmzde ok az hri olmak zere drt ba mamr kemale ermi bir insan bulmak mmkn olmamtr. Bizler nefsimizin esiri olmu, nefs-i emmrenin eline ipleri salm bir vadiden bir dier vadiye yuvarlanp durmaktayz. nmz nmza uymuyor. Ancak Mevlmz Allhtan tammyla mitsiz de deiliz. Bizleri rz olaca kullarna ilhk edeceine, onlarn rh- mstakmine ulatracana inancmz tamdr. Hak olan, en doru olan o ki; her gnmz Ramazn- erfin gnleri, her gecemiz de Ramazn- erfin geceleri gibi ve dhi Kadr gn ve gecesi gibi ola! yle ki, Rabbimiz Kadir gecesi hakknda yle buyuruyor; ... Kadir gecesi (ierisinde o gecenin bulunmad) bin aydan daha hayrldr... [Kadir (97): 3] Ehl-i Beyt yolu limlerinin Ondrt Masm-u pklardan @ naklettiklerine gre; Kadir gecesi, mbrek Ramazan aynn son on gecesindeki tek gecelerde aranmaldr. zellikle de 19. 21. ve 23. gecelerde. Bu geceler; mmkn ise,

257

Ehl-i Beyt yolu

sabaha kadar bedenen ve zihnen uyank kalnarak nfile ibdetler, zikirler, dular ve hayrl amellerle ihy edilmelidir. Ehl-i Beytin kuds ahsiyetleri bizdeki zafiyeti ve nefis dknlnn boyutlarna erenler nazar ile nazar kldklarndan, bizlerin hl-i ahvline, esrrna izn-i ilh ile vkf olduklarndan, bizim kmil insan olma yolunda hareket etmemiz, Tarkat- Muhammediyede bir arpa boyu dahi olsa yola girmi olmamz iin Ramazan aynda zellikle yapmamz uygun grdkleri baz zel emir ve tavsiyelerde bulunmulardr. Bu cmleden olmak zere; Ramazn- erfin btn gecelerinde Hakkn rzs iin gusletmek, zellikle de mm Alinin @ hanerlendii gece olan ondokuzuncu gecesi ve ehdet erbetini ierek Sevgilisi Can Muhammede @ kavutuu yirmibirinci gnn gecesi gusletmek. Ramazn- erfin her gnnde ve gecesinde dier zamanlarda klnan snnet namazlarna ilveten, klabildiince nfileleri arttrmak, snnet namazlara ve Kurn okuyup anlamaya daha bir gayret etmek.319 Ramazn- erfin son on gecesi ve gndznde, ibdetler, zikirler, namazlar ve Kurn okuma daha da arttrlarak gzel hasletlere ve ahlaka ship olmaya almak. Bu mbrek gn ve gecelerde akraba, komu, garip, kimsesiz, yetim, hasta, mazlmen ve madren hapsedilmileri, kabir kapsnda ziyreti, duc bekleyen mmin din kardelerini ziyret etmek, onlarla gzellikleri paylaarak hemhl olmak, dertlerine dermn olmaya almak. Ramazan aynn her gnnn ve gecesinin zel dularn okumak, anlamaya almak, dulardaki hakkatlere uygun yaamak ve gzya dkmek.320 Mbrek aylarda her ayn gnlerinin kendine mahsus zikir ve evrd ile megul olmak, o zikir ve dulardaki hakkatlerin esrrna vkf olmak ve nefsini hesba ekmek.321

Ehl-i Beyt yolunda bilindii anlamda bir tervh namaz yoktur. Herkes ferd olarak Ramazan gecelerinde diledii kadar nfile ibdet ederek gecelerini ihy etmeye alr. Fur-u Kf: c: 4 sh: 153 320 Btn o dular Ehl-i Beyt-i Reslillhtan @ nakledilmitir. Bu dular iin, MefthulCinn isimli gayet hacimli du kitbndan istifde edilebilir. Ayrca baknz: eyh Abbas Kumm: Mbrek aylar(tercm).
319

258

Alev slm lmihli

Her zaman olduu gibi, bu ayda zellikle fakir, fukarnn, emei gasbedilen insanlarn, mazlumlarn, gariplerin, kimsesiz mustazaf ve mahrumlarn haklarna ship kmak, gc yettiince onlara ferd ve toplumsal planda destek vermek, onlar haklarna kavuturmann mcdelesini vermek, eylemlerine meru ller ierisinde destek ve nc olmak, blbl gl dalndan uzaklatrarak gl kargaya yr etmeye alanlarla mcdeleye hz vermek, her zaman hakk ve hakly savunmak, slm erevede adlet ve zgrlk sancan srekli ykseklerde tutmaya almak...vs. gerekmektedir. Dedik ya btn bunlar Bir olan Hakkn (c.c.) rzs iin yaplmaldr. Bu amellerin bir ksm ise her anki yaammzn bir paras olmal, bu mbrek aylarda ise hak davann savunulmasna hz verilmelidir. Yoksa, dier aylarda feryad- figanlara kulak tkamak, zalimi grmemek iin gzn yummak, nemelazmc olmak, bana dokunmayan ylan bin yl yaasn, etliden, stlden bana ne! anlayn benimsemek Kurn bir davran ve Ehl-i Beytin nezh yoluna uygun bir tavr deildir.

Kalpteki pimanlk; bulut, dildeki istifar; tevbe grlemesi, gzya da; yamur olup yamadka, ilenen gnahlar ykanm olmaz.

FITRA ZEKTI (FTRE SADAKASI)

mm Cafer Sdk @ buyurmulardr ki; Namazn tam ve kmil olmas nasl ki Peygamber ve Ehl-i Beytine salavt getirmeye bal ise, orucun da tam ve kmil olmas ftra zektn vermeye baldr.322
s Gne: Ehl-i Beyt mektebi ve mbrek aylar, eyh Abbas Kumm: Mbrek aylar (tercm). 322 Men l yahduruhul fakh: c: 2 sh: 119, Tehzb: c: 1 sh: 181, 379, stibsr: c: 1 sh: 343, Vesil a: c: 6 sh: 221
321

259

Ehl-i Beyt yolu

Ftra zekt (halk diliyle; fitre sadakas), Ehl-i Beyt yoluna gre Ramazan orucunun Allh katnda kmilen kabul edilmesinin art olup, mminlerin bu mbrek ayn sonunda yardmlamalarnn bir tezhrdr. Bu ayn son gnnn orucunu tutan bir Mslmann; arefe gn tabr edilen gnn -yani; Ramazan bayram akam- akam gne batmadan nce belli artlar tad taktirde ftra zektn vermesi zerine farz olur. Ftra zekat, u artlar zerinde tayan kimselere farzdr: 1. Akl banda olmak. (Deli, baygn olmamak.) 2. Bul anda olmak. 3. Hr olmak. 4. Fakr olmamak. Fakir; Kendisinin ve ilesinin yllk masraflarn karlayacak miktarda ne mal, ne de bir kazanc olmayan kimsedir. Belirtilen artlara hali uygun den kimse, Ramazan bayram gnnn akamndan (gne batm) itibren, bayram namaz klnncaya kadar ki zaman ierisinde ftrasn vermelidir. Bununla birlikte, unutma, uygun kimseyi bulamama ve benzeri zel durumlarda ise, ftra, bayramn birinci gn le namaz vaktine kadar da kalsa verilebilir. Allh rzs mit edilerek ftrann hak sahiplerine verilmesi tavsiye edilmitir. FITRA KMLERE VERLMELDR? Ftra zekt (sadakas) zekat bahsinde belirtilen sekiz gurup kimseden birine verilebilir. Kendilerine ftra verilecek olan kimselerin; dnine bal, ahlk dzgn, byk gnahlardan kanan, kazancn, maln harma harcamayan kimselerden olmas terch edilmelidir. Yine; Ftrann en yakn akrabalardan, komulardan, ilim ehli insanlardan balayarak verilmeye allmas slam retisinin bir gereidir. FITRA NELERDEN VERLR? artlar tutan bir kimse; kendisi ve bakmakla ykml olduu kimseler
(ki bunlar, arefe gn gne batndan nce evine gelen ve misfiri olan kimseler dahi olsalar) iin bir sa (yaklak kg.dr.) buday, arpa, hurma, kuru zm, pirin,

260

Alev slm lmihli

msr ve benzerinden mstehak olana verir. Veya bunlarn tutarn hesap ederek parasn verir. Bakmakla ykml olunan kimselerin, Mslman, kfir, hr, kle, ocuk, byk, misfir veya ev halkndan biri olmas fark etmez. Evet... Ftra verecek olan bir mmin, her eyden nce Rabbinin rzsn gzetmeli, bu grevi yerine getirdiinde kendisinde bir gurur ve kibir olumamal, insanlar minnet altnda brakmamaldr. Bilmelidir ki, ftra vermek, kendisinin bir grevi ve bazlarnn da kendi mal zerindeki haklarnn hak sahibine tevdiidir. yleyse, insan bir hakk, hak shibine vermi olmakla, gururlanacak bir i yapm olmad gibi, zerine deni f etmi olur. Yine gerek mmin can, ftrasn verirken kaamak yollar ve kolayl tercih etmeyip, onu en uygun bir ekilde, hline-durumuna gre mnsip olan eyin cinsinden hesap ederek verir. Allhn kullar ile karde olmann mutluluk ve hazzn yaar. Can, cn sevindirir ki, O da cn sevsin ve iki cihanda sevindirsin. T Bir cmerde sordular: Yoksullara yardm ettiin, dilenenlere para verdiin zamanlarda iinde bir gururlanma veya fakirlere kar bir minnet duygusu seziyor musun? Cevap olarak buyurdular: Ne uzak bir ihtimal! Benim bu bataki rolm, ann elindeki bir kepenin rolne benzer. A kepeye ne korsa kepe de onu verir. Ve verdii eylerin kendisinden olduunu dnmez.323 EHL- BEYTE KULAK VERELM mm Cafer Sdk @ buyurdular; En faziletli ftra, bayram namazndan nce verilenidir. Bu ekilde verilen ftra ftra zekt olur. Bayram namazndan sonra verilirse sradan bir sadaka gibi saylr.(Ftra zekt sevb verilmez.)324 Frk-u Ekber mm Ali @ buyurdular; Kim ftra zektn eksiksiz olarak verirse, Allh da onun malndaki eksiklii tamamlar.325
323 324

Molla Cmi: Baharistan: sh: 64 Fur-u Kf: c: 4 sh: 170-171, Men l yahduruhul fakh: c: 2 sh: 118, stibsr: c: 2 sh: Men l yahduruhul fakh: c: 2 sh: 119

45
325

261

Ehl-i Beyt yolu

mmet semsnn parlak gnei mm Cafer Sdka @ soruldu ki; Bir kimsenin Ramazann son gn gne battktan sonra evine misfir gelse ve onlarn bakm ev shibine it olsa, o misfirin ftrasn vermek ev shibinin zerine farz mdr? mm @ buyurdular; Evet, o gn kadn, erkek, kk, byk, hr, kle, her kim evde ise onun ftrasn vermek ev shibine den bir farzdr.326 Altnc hak mm, mm Cafer Sdka @ soruldu; Muhta durumda olan, kendisinin zekt vermesi farz olmayan kimseye ftra zekt vermesi gerekir mi? mm buyurdular; Hayr gerekmez, zekt vermesi farz olmayan kimseye ftra zekt vermek de farz deildir.327

mn ve slih amel kanatlarn kullanmayanlar, Cennet diyrna yol alamazlar.

326 327

Men l yahduruhul fakh: c: 2 sh: 116-118, Tehzb: c: 1 sh: 369 Tehzb: c: 1 sh: 369, stibsr: c: 2 sh: 40-41

262

Alev slm lmihli

TKF
tikf; kelime anlam itibriyle, beklemek, bir eye devm etmek manalarna gelir. Dn bir kavram olarak da; bir mescitte belli artlar dahilinde Allha yaknlk kast ve ibdet amacyla kiinin kendini alkoymas demektir. tikf; Peygamberler Sultan sevgili Ahmedimizin @ ve O nun hak vrislerinin @, Evliyullhn @ Ramazn- erfin son on gnnde ska yaptklar bir amel olup, mmet-i Muhammede bu amel srarla tavsiye edilmitir. tikf; kiinin gzden ve dnyev megalelerden uzakta, geici olan hrs, arzu ve isteklerden azde bir ekilde, Rabbi ile ba baa kald kendi nefsini ve yaptklarn hesba ekmek iin yalnzl ve tefekkr edecek ortam setii bir yoldur. Allh yolunun sliki, Rzy- ilhnin tlibi, Hak kimseler bir nevi mikro itikf denilebilecek ekilde her gnn belli bir zamann sessiz, skin, her eyden uzak, yalnz O (c.c.)nunla beraber olduu tefekkr ve tezekkr ile tenvr edildii Tarkat- Muhammediyeye uyduu gibi, yllk olarak da bu amelleri daha geni manada Ramazn- erf ierisinde icr etmeli, nefsini hesaba ekerek tezkiye etmelidir. Reslullh @ efendimiz de bir nev itikf saylacak ameli henz nbvvet grevi ile grevlendirilmedii dnemde dahi, Nr dandaki Hra maarasna giderek orada f ediyordu. TKFIN KISIMLARI tikf iki ksma ayrlr: 1 -Vcip olan itikf: Nezir (adama) ve benzeri ekillerle kiinin kendi kendine belli zaman ve artlar dhilinde gerekli kld itikf. 2 -Snnet (mendb) itikf: Kiinin gnlnden gelerek yapmaya niyetlendii ve yln her zaman diliminde yerine getirebilecei itikftr. Bu

263

Ehl-i Beyt yolu

itikfn zellikle Ramazan aynn son on gn ierisinde olmas nemle tavsiye edilmitir. TKFIN ARTLARI tikfn geerli olabilmesi iin baz artlar gerekir ki, bunlar; tikfa giren kimsenin akl banda ve cnplk gibi hallerden uzak olmas gerekir. Vcip itikf ise vcibe, snnet itikf ise snnet itikf yaptna niyet edilmelidir. tikf sresince orulu olunmaldr. tikf; en azndan ehrin dil bir mmn mmetinde cemaat-Cuma namaz klnan byk cmisinde yaplmaldr. Mahalle, ky ve ardaki sradan mescitlerde itikf geersizdir. tikf mahallinden dar zorunlu haller dnda klmamaldr. Eer haklar inenecekse, kadn kocasndan, ocuklar da anababalarndan izinsiz itikfa giremezler. TKFTA BULUNANA HARM OLAN AMELLER 1. Kar-kocann cim, ehvetle pme ve dokunma gibi yollarla birbirlerinden faydalanmalar. (Gece ve gndz) Ki Allh bu konuda yle buyuruyor; ...Mescitlerde ibdete ekilmi iken (itikf halinde) kadnlara yaklamayn... [Bakara (2): 187] 2. Kendi kendine oynamak sretiyle meni getirmek. (stimn,
masturbasyon..)

3. Lezzet almak amacyla iek, gzel kokular vs. koklamak. 4. Ticr amal her trl al-veri yapmak. 5. Dn veya dnyev hususlarda ekimek ve mcdele etmek328 TKF LE LGL EHL- BEYTTEN NURDAN DAMLALAR

Daha geni bilgi iin baknz: Seyyid Rhullh (r.h): Tahrrul Vesle: c: 2 sh: 304-310, Allme Hll: eriul slm c: 1 sh: 192-196, Muhtasarun Nf: sh: 83-84, Seyyid Allme Ho: Minhcs Slihn, vb.
328

264

Alev slm lmihli

Hz. mm Sdkn @ naklettiine gre; Reslullh @ efendimiz nce Ramazan aynn ilk onunda itikfa girdi, sonra Ramazann ikinci onunda itikf yapt, sonra da Ramazn- erfin son on gnnde itikfa girdi. Ve en sonunda bu ekilde Ramazn- erfin son on gnnde itikf yapmaya devm etti.329 Kutbul Azam mm Cafer Sdk @ buyurdu; Orusuz itikf olmaz.330 Yine Hz. Cafer Sdk a @ soruldu; Bir kimse itikfta iken ei ile ilikiye girse ne lazm gelir? mm @ buyurdular; Ramazn- erfin gecesinde ise bir keffret, gndznde ise iki keffret gerekir.331

Muhammede uy, Ali olasn! Ali gibi yaa ki, Alev kalasn!

ZEKT NEDR? ZEKT VERMENN BAZI HKMETLER

Zekt; Kelime olarak; artmak, fazlalamak, oalmak, bereketlenmek, temizlenmek... vs. gibi manalara gelmektedir. Din bir kavram olarak da; kiinin kendi malndan belli bir miktar Allh iin belirtilen yerlere vermesidir. Zekat, Kurn- Kerm de otuz ksr yerde gemekte, ve ayrca baz yetlerde de zekat manasnda Sadaka lafz kullanlmaktadr. yetlerin ekserinde de zekat kelimesi salt (namaz) ile birlikte zikredilmektedir. Zekattan
Fur-u Kf: c: 4 sh: 175, Men l yahduruhul fakh: c: 2 sh: 113 Fur-u Kf: c: 4 sh: 176, Men l yahduruhul fakh: c: 2 sh: 119 331 Men l yahduruhul fakh: c: 2 sh: 122-123
329 330

265

Ehl-i Beyt yolu

bahseden yetlerin ounda ...namaz klnz, zekt veriniz...332 diye iki emrin pei peine gelmesi zekat vermenin slamdaki yerini ve nemini gstermeye kfidir. mm Cafer Sdkn @ naklettiine gre, zekat vermek Mslmanlara farz klndnda Reslullh efendimiz yle buyurdular; ...Ey Mslmanlar! zerimize namaz farz klnd gibi, zekat da farz klnd... (zekat vererek) mallarnz temizleyiniz ki namazlarnz da ilh dergahta kabul olunsun!..333 Zekatn kelime manalarna dikkat edecek olursak; baz hususlar gzden rak tutmamann gereklilii ortaya kar. Artmak, bereketlenmek ve temizlenmek gibi kelimelere bakalm... Zekatn verilmesi ile maln artma ve bereketlenmesinin ilikisi nedir? nsan yaratl itibriyle mala ve menfaatine dkn, dnyya haddinden fazla ilgi duyan bir varlktr. Doymak bilmeyen bir hrs insann(!) benliine hkimdir. te yandan insan ou eyleri zhiren deerlendirir ve bir ok konuda grebildii miktarda dnr ve tarafgir hkmler verir. Bir ok eyin znden, manasndan ve hiret lemindeki sretinden habersizdir. Yakn geleceinin iyi olduunu dnyorsa Her ey mkemmeldir. zanneder. Oysa; Kurn ve Ehl-i Beytin @ retileri, Peygamberlerin @ ve Evliyullhn @ hayatlar ortaya koymutur ki, asl bek yurdu, ebed rahatlk dier alemdedir. Ve bu dnynn geici menfaatleri sadet deil, ekvet getirir. Maln, mlkn okluu, bereketin bolluu anlamna gelmeyip, aldatc birer grnt olduu ou zaman tecrbelerle sbittir. yle ise yle inanlacaktr ki; Mslman, zekatn vermekle her ne kadar zhiren malndan eksilme gibi bir durumla karlayorsa da bu aldatc bir grnt ve geici bir haldir. Bilinmeyen ve hesap edilmeyen ynlerden bu eksiklikler ilh rahmet ve bereket ile telfi edilir. Bu ibdetin Hak rzs iin yaplmasyla, nice bellar, musbetler, dertler ve hastalklar savlr ve Rahmnn rahmeti, kiiyi ve maln epeevre kuatr. Bu konuda mmet semsnn parlak yldzlarndan Hz. Muhammed Bkr @ buyurmulardr; Muhakkak ki sadaka-zekat dnya bellarndan yetmi bely def eder. Ki kt bir ekilde lmek de bunlardan birisidir. yle ki sadaka

Mesel baknz: Bakara (2): 43, 83, 110, Nis (4): 77..., Mide (5): 55..., Nr (24): 56, Mzzemmil (73): 20..., vs. 333 Fur-u Kf: c: 3 sh: 497
332

266

Alev slm lmihli

veren kimse, kt bir lmle (lmn zahmeti, acl azb vs. gibi) lmedii gibi hiretten de gzel bir pay devirmi olur.334 Her eyden de nemlisi, zekat ibdetinin fs ile fni olan ve eninde sonunda kiinin elinden kmas kanlmaz olan mal-mlk, bk lemde bk klnarak, esas bereket ve ilh feyizlere kavuulmu olur. Dnyda bir verip Cennette bin almay kim art kabul etmez ki? Fniyi bkiye tebdl etmeyi kim hakki bereket bilmez ki? ahmaklardan gayr!... Temizlik konusuna gelince; Hz. nsan; lh buyruk ile yeryznde Halfe klnm, nnde meleklerin secdeye kapand, varlnda lemlerin drld, kintn emrine musahhar klnd kutlu bir varlk... Dier taraftan; unutkan, aceleci, zlim, bencil, maddeye gnln kaptrarak edny lya terch edebilen zavall, beer, ipin ucunu eytna bir teslm etti mi eytn bile artacak derecede eytnlaan, azgn, kendisini, maln ve her eyini haramlarla kirleten, gerek Beytullh olan kalbini Allha ayrmalyken orada blisi arlayan, oray ktye ve ktlere mesken klan, aalarn aasna derek hayvandan da beter olan bir yaratk... te bu ahvalde insanolunun ekserisinde var olan olumsuz sfat ve yneliler, insann hem kalbini, hem akln, hem de maln kirletiyor, insann ufkunun, geleceinin, her eyinin kararmasna sebep oluyor. Allh ise istiyor ki; kullar temiz olsunlar. Gnllerindeki btl ynelileri ve kirlilikleri gidersinler. Huzuruna, dvanna, Cennetine lyk olsunlar. Bunun iin de kullarnn madden ve manen temizlenmelerine vesle olacak bir takm emir ve tavsiyelerle, yasaklar belirtmi, bunlar bizlere Kitbnda Peygamberi aracl ile iletmitir. Zekatta bu veslelerden biridir ki; Zekat ile mala ar dknlk ve hrs kiri kalpten giderilir. Zekat ile kalpler haksz ynelilerden uzak tutularak temizlenir. Zekat ile mallar temizlenir. Zekat ile rzklar temizlenir, temiz rzkla beslenen nesiller temizlenir. Zekat ile insanlarn birbirlerine besleyebilecekleri kin, haset, ekememezlik... vb. duygular temizlenir. Zekat ile toplumdaki zulmler temizlenir, adlet hkim klnr. Zekat ile dny temizlenir, ameller temizlenir. Uzun sze ne hacet! Ftma @ anamz ne buyurmular; Allh zekat nefsin temizlenmesi ve rzkn artmas iin farz kld...335
334

Fur-u Kf: c: 4 sh: 6, Men l yahduruhul fakh: c: 2 sh: 37

267

Ehl-i Beyt yolu

mm Muhammed Bkrda buyuruyorlar; ...slmn kk namaz, dal zekat, doruu ise cihattr...336 mm Ali Rz @ efendimiz de buyurdular; Allh Kurnda eyi eyle birlikte istemitir. Namaz zekatla birlikte istemi, kim namaz kld halde (vermesi gerekirken) zekatn vermezse, onun namaz da kabul olmaz...337 Kurn ve Ehl-i Beyt @ retilerinde ml ynden insanlara farz klnd bildirilen elbette yalnzca zekat deildir. Zekatla birlikte, Humus, dier sadakalar ve toplumsal snflamann yok edilmesinde ve sosyal adletin tessinde ok byk neme hiz infk-yardmlama ve gnlden yaplan fedkarlklarn da paylar vardr. Gemite ve gnmzde ekser zulm dzenlerinin hkim olmas, hkmetlerin Kurn ve Ehl-i Beyt yolundan uzaklarda insanlara dorular(!) empoze etmesi toplum arasnda korkun sosyal uurumlar vcda getirmi, Mslmanlar arasnda hi olmamas gereken ezen-ezilen, ok varlkllaryoksulluktan karnlarna ta balayanlar, hkim-mahkm, lks, atafat ve debdebeden varlkl olmalaryla marm mtrefn snf ile mahrm ve mustazaflar snf oluturmutur. Esefle belirtmeliyiz ki dil mmlara @ tarihteki hkmet etme haklarnn gsplarca verilmemesi bugn dahi insanln hem maddeten hem de manen iinde bulunduu irkefliklerden bir trl kurtulamamasna sebep olmutur. Bugn de gzlerimiz yolda mm Mehdnin @ kuraca dil dzeni beklemekteyiz. Ancak bu arada Onun adil hkmetine en yakn adlet dzeninin tanzmine almak, mminlerin mnlarn ve dnylarn dosdoru koruyup kollayabilecekleri bir ortam oluturmak hepimizin boynunun borcudur. Bahsimizin sonunda altna nazaran teneke ayarndaki szlerimize son vererek sayfalarmz altn soyun altn halkalarndan @ zekat ve baz insan ve slam konularla ilgili bir ka rivyet aktaralm: Altn silsilenin altnc altn halkas mm Cafer Sdk @ buyurdular; Muhakkak ki Allh zenginlerin mallarndan fakirler iin farz olarak bir pay ayrmtr. Ki zenginler ancak onu layk olan yerlere vermekle grevlerini yapm olurlar. O da zekattr. O zenginler zekat vermek sretiyle kanlarnn aktlmasn nlemi olurlar ve Mslman olarak isimlendirilebilirler. Bununla
Ayn-a: c: 1 sh: 316 Usl-u Kf: c: 2 sh: 23 337 Fur-u Kf: c: 3 sh: 506, Men l yahduruhul fakh: c: 2 sh: 6, Uyn-u Ahbrur-Rz: c: 1 sh: 258
335 336

268

Alev slm lmihli

birlikte Allh zenginlerin malnda zekattan baka da haklar belirlemitir. Mesel; Mallarnda belli bir hisse vardr, sile (isteyene) ve mahrma. [Meric (70): 24-24)] Buradaki belli hisse zekattan ayrdr. O yle bir haktr ki kii gcnn yettii ve malnn durumuna gre yoksullara vermek zere kendi kendine bir pay takdir eder ve bu pay ister her gn verir, ister her Cuma verir, isterse her ay verir. Yine Allh buyuruyor; ...ve Allha gzel bor verenler... [Hadid (57): 18] Buradaki gzel bor da zekattan ayr bir haktr. Yine Allh buyurur; nanan kullarma syle... Kendilerine verdiimiz rzktan gizli ve ak infk etsinler. [brahim (14): 31] Buradaki infk da zekatn dnda bir haktr. Ve yine; Onlar ki mnu esirgerler. [Mn (107): 7] yetindeki mn, (Onlar ki) yoksula, yetme ve esre Onun sevgisi iin yedirirler. [nsan (76): 8] yetindeki yedirme-itm, Onlar ki mallarn gece, gndz, gizli, ve ikr (Allh yolunda) verirler... [Bakara (2): 274] yetindeki infk-harcama, Sadakalar aktan verirseniz ne gzel! Eer onlar gizleyerek fakirlere verirseniz bu sizin iin daha da iyidir... [Bakara (2): 271] yetindeki gizleyerek verilen sadakalar, Ve onlar ki Allhn bititirilmesini istedii eyi bititirirler... [Rad (13): 21] yetindeki Sla-akrabaya yardm-infak da zekat dndaki haklar ve hisselerdendir...338 Gnller Sultan Gl Muhammedimiz @ buyurdular; Sizin en hayrlnz, ihtiyac olanlar doyuranlar, selm yayanlar ve insanlar uykuda iken (Rableri ile ba baa kalarak-riysz,gsterisiz) namaza duranlardr.339 mm Ms Kzm @ buyurdular; Mallarnz zekatlarn vermek sretiyle koruyunuz.340 mm Cafer Sdk @ buyurdular; ...ayet insanlar mallarnn zekatlarn (ve dier farz olan infaklarn) hakk ile verselerdi kimse muhta durumda kalmazd.341 ...nsanlarn fakirliinin, muhta olmalarnn, a ve plak kalmalarnn msebbibi zenginlerin gnahlardr.(Yani fakirlerin haklar
olan farz infaklarn hakkyla vermemeleridir.)342

ZEKATIN FARZ OLMASININ ARTLARI

Fur-u Kf: c: 3 sh: 498, Men l yanduruhul fakh: c: 2 sh: 25 Fur-u Kf: c: 4 sh: 50 340 Fur-u Kf: c: 4 sh: 61, Men l yahduruhul fakh: c: 2 sh: 2 341 Fur-u Kf: c: 3 sh: 507 342 Men l yahduruhul fakh: c: 2 sh: 4
338 339

269

Ehl-i Beyt yolu

Bir kimseye zekatn farz olmas iin o kimsede aada belirtilen artlarn bulunmas lazmdr: 1. Hr olmak: Kle ve cariyelere zekat farz deildir. 2. Akl banda olmak: Zengin de olsalar delilere zekat farz deildir. Geici delilik durumunda ve halkn yl boyu akll idi. diyecei bir halde ise zekat vermesi farzdr. 3. Bula ermi olmak: Zengin olsalar da zekat vermek ocuk olanlara farz deildir. Ancak, ocuk adna al-veri, ticaret vs. yapan er velsine bu tr mallarn zekatn vermesi mstehb (iyi) grlmtr. 4. Zekat vermek iin malndan tasarruf edebilme durumunda olmak: Kaybolmu bir maln, zekat verme n geldiinde elinde olmayan, bor olarak verilmi bir maln zekat verilmez. 5. Zekat vermek iin kiinin asl ihtiya ve borcunun dndaki mallarnn nisab miktrna ulam olmas: Asl ihtiyalar nelerdir? nsanolunun hayatta olduu mddete tabi ihtiyc olan; kendine it bir evi, mesleine gre i yeri ve oraya it let ve makineleri, orta halde ev eyas, binek, silah ve kendisinden istifde ettii kitaplaryla kendisinin ve geimleri zerine kalan kimselerin bir senelik masraflar asl ihtiyalardr. Bu ihtiyalarn gidermi olanlar zengin saylr ve dier artlara sahip olurlarsa zekatlarn verirler.

ZEKATTA NYET Zekat verecek olan bir kimse ship olduu mallarn nisab miktrn ve verecek olduu zekat bildikten sonra, kalben Allh rzs iin zekat vermeye niyet ederek zekatn gereken yerlere verir. Zekat verenin, zekat verdii kiiye zekatn verdiini ifde etmesi gerekmez. Her insan iinde bulunduu duruma gre bunu ifde edebilir de etmeyebilir de. nsanlarn zekat ibadetine gereken nemi vermedikleri bir ortamda, bunu dil ile de ifde etmek tevik ve hatrlatma amacna ynelik olursa iyi olur. Her ne kadar aktan verilmesi ve zekat olduunun belirtilmesi gnah deilse de kii, duruma gre kalbine en ufak bir gurur, kibir, enniyet... vs. gibi kt sfatlarn galip gelecei ihtimlini verirse yalnzca kalben zekat vermeye niyet eder, zekat, zekat olduunu belirtmeden hak shiplerine ulatrr. Ve yine, kendisine zekat verilen kimsenin

270

Alev slm lmihli

utanacana, kendi kendine eref ve haysiyet meselesi yapacana ihtimal veriliyorsa zekat veren kiinin bunu zekat diyerek deil, hediye ve benzeri adlarla vermesi daha iyidir. Ancak kalben zekata niyetlenmek arttr. ZEKATA TB OLAN EYLER Dokuz eyin zekatnn verilmesi farzdr: 1. Buday 2. Arpa 3. Hurma 4. Kuru zm 5. Altn 6. Gm 7. Koyun (Kk ba hayvanlar) 8. Sr 9. Deve Koyun, sr, deve, altn ve gmn zekat, bunlara oniki ay (bir yl) ship olunduunda onikinci ayn sonunda nisab miktarnda ise farz olur. Buday ve arpann ise zerinden bir yl gemesi gerekmez. Onlarn zekat, onlara buday ve arpa denildii anda farz olur ve harmanlandklarnda da zekatlar verilir. Kuru zm ve hurmann zekat iinde bir yl beklenmez. zm ve hurma kuruduu ve kuru zm, hurma denilecek duruma geldiinde zekatlar farz olur. BUDAY, ARPA, HURMA VE KURU ZMN ZEKTI Ad geen hubbat yaklak olarak 850 kg.a (Sekiz yz elli kilo) ulatnda bunlarn zekat verilir. Zekatlar verilecek olan bu hububat, yamur veya nehir suyu ile sulanarak yetiir ise zekat onda birdir. Buna r de denilir. ayet kova, dolap ve benzeri sistem ve yollarla (meakkatli ve masrafl) sulanarak yetiirse zekat yirmide birdir. Elde edilen mahsln yars yamur veya nehirle sulanr, dier yars da kova ve benzeri yollarla sulanm ise yarsnn zekat onda bir, dier yarsnn da yirmide birdir. Yani krkta zekat olarak verilir.

271

Ehl-i Beyt yolu

Zekat verecek kimse, elde ettii mahsln yetitirilmesinde yapt masraflar (Tohum masraf, ilalama, ii ve sulama cretleri vs. gibi) rnn gelirinden debilir ve geri kalann zekatn verir. Zekat verilmi olan buday, arpa, hurma ve kuru zm gibi hububat daha sonra insann yannda yllarca da kalsa onlardan ayrca zekat verilmesi gerekmez. ALTININ NSBI VE ZEKATI Altnn iki nisab (zekat verilmesi iin belirlenen l) vardr; Birinci nisb: Altn 72 grama343 (15 miskl)344 ularsa bunun zekat olarak krkta biri verilir. Bu da 1.8 gram altndr. Bu miktra ulamayan altna zekat dmez. kinci nisb: Nisab miktar hesaplanarak zekat verilen altndan ( miskal) 14.4 gr. altn artarsa blme ilemine devam edilerek artan miktarn da zekat hesaplanlarak verilir. 14.4 gramdan az artan altn iin bu ekilde bir hesaplama ve zekat yoktur.

Anlalr bir rnek verelim: Bir kimsenin 365 gram altn bulunsun. Zekat vermekle ilgili dier artlara da hiz olan bu kimse altnnn zekatn nasl hesap ederek verir? Bu kii 72 gram zerinden zekat vermeyi l olarak alm ise; 365 gramda ka 72 gram olduunu bulur. 365:72=5 sonucunu bulur. 5 gramda artar.

Bu l, yreye bal olarak alimlerce farkl farkl verilmitir ve 96 grama kadar deiir. 344 slmn ilk devirlerinde miskal, dinar, dirhem ve benzeri arlk ls birimleri kullanlrd. Bunlar iin de temel arlk olarak genelde hubbt cinsinin -zellikle de arpann- tane arl esas alnmtr. Arpalarn blgelere gre bykl farkl olduundan neticede miskl, dnar, krat, devnik, dirhem ve benzeri arlklarn gramajlar da farkllk arz etmitir. Biz de burada ortalama olarak belirttiimiz miktar taban aldk. Hesbmz bir miskal 4.8 gram zerinden yaparak bu sonuca ulatk. Bu taban miktar her ne kadar farkllasa da netice itibar ile altnda 10-20 gram gibi, gmte da yaklak 100 gram gibi bir oynama (yukarya doru) gstermektedir. Bu da ok nemli bir hesap kaymas saylmaz.
343

272

Alev slm lmihli

72 gramda 1.8 gr. zekat verildiine gre 72 gramn 5 kat olan 360 gramda 1.8x5=9 gr. zekatn birinci nisba gre verir. Geriye artan 5 gr. altn 14.4 gramn altnda bir miktar olduundan ona ayrca zekat dmez. Dolaysyla, 365 gram altnn toplam zekat 9 gr. altn veya tutar olur. kinci bir rnek; Varsayalm altnn tamam 380 gram idi. O taktirde 360 gramn zekat olan 9 gram veya tutar zekat olarak verildikten sonra, geriye 20 gram arttndan ve bu da ikinci nisabda belirtilen 14.4 gramn zerinde olduundan bu durumda altnn tamm olan 380 gramn zekat hesaplanr ve tammnn zekat verilir. Yani; 380:72=5.2 eder. 72 gramdan 1.8 gr. zekat verildiine gre 72 gramn 5.2 kat olan 380 gramdan ise 5.2x1.8=9.36 gram zekat verilir. Bylece ikinci nisba gre 14.4 gramdan fazla artm olan altnn da zekat verilmi olur. (14.4 gram dikkate almam olsaydk blme ilemimiz, artan 20
kaldnda sona erecek 20 gram 72 grama ulamad iin zekattan muaf kabul etmi olacaktk.)

GMN NSBI VE ZEKTI Gmn de iki nisb vardr: Birinci nisab: 504 gram (105 miskal) gm elde olur ve dier artlarda bulunursa bunun krkta biri (ki 12.6 gram eder.) zekat olarak verilir. Bu miktara ulamayan gme zekat dmez. kinci nisab ise: Nisab miktar hesaplanarak zekat verilen gmten (yirmibir miskal) 100.8 gram veya daha fazla gm artarsa bu da 504 grama ilve edilerek tamamnn zekat verilir. Artan gm 100.8 gramdan aa ise bu artan ksma zekat dmez, zekat birinci nisba gre hesaplanlarak verilir.345 Bir kimsenin nisab miktarna ulaan altn ve gm olursa, bunlarn zekat verilmite olsa ilk nisabndan aaya dmedii mddete artlar uygun ise her yl onlarn zekatn vermek farzdr. Altn ve gm olan birisinin, altn veya gmnden hi birisi nisab miktarna ulamamsa onlara zekat farz olmaz.
345

Hesaplama ekli altnn nisb blmnde rneklendirilmitir. Oradaki bilgilere baklarak hesaplanlabilir.

273

Ehl-i Beyt yolu

Kullanm durumunda olmayan kle altn ve gme, kadnn normalde kendi ahsna kulland ticaret amal olmayan ziynet eyasna, erkein kl, silah ve benzeri zel eyasndaki altn ve gme, ss olarak evde bulundurulan altn ve gmle kaplanm kap, kak ve benzeri eylerdeki altn ve gme de zekat dmez... Ancak kii dilerse Allhn rzsn talep amacyla btn bunlardan tasadduk ve infakta bulunabilir. Ziynet eyalarndan zekat verilmesi de farz olmamakla birlikte Ehl-i Beytin @ retilerinde mstehab (snnet-iyi bir amel) olarak grlmtr. DAVAR, SIIR VE DEVENN NSBI VE ZEKTI Hayvanlardan sadece koyun, kei, sr ve devenin zekatnn verilmesi farzdr. Bunlarn zekatnn farz olmas iin zekat ile ilgili artlara ilve olarak iki art daha vardr. 1. Bu hayvanlar yln tamamnda almam olmaldr. Bir iki gn almas dikkate alnmaz. 2. Yl boyunca ya da en az yln alt ay ve daha fazlasnda kr otundan otlanm olmaldr. ift srmek, yk tamak, binmek, boazlamak, stnden ve etinden istifde etmek amacyla yetitirilen ve yln tammna yakn blm yemlemek suretiyle beslenen hayvanlar zekata tb olmazlar. KOYUN-KENN NSBI VE ZEKTI Koyunun be nisb vardr: 1. Krk koyunun zekat; bir koyundur. Krka ulamayan koyunlara zekat dmez. 2. Yzyirmibir koyunun zekat; iki koyundur. 3. kiyzbir koyunun zekat; koyundur. 4. yzbir koyunun zekat; drt koyundur. 5. Drtyz ve bundan yukars koyunlar; Bu nisaba ulaan koyunlar iin yz, yz hesap edilerek, her yz koyuna bir koyun zekat verilmelidir. Verilecek olan zekat, ya maln kendinden veya tutar miktarnca paradan verilebilir. Zekat verilecek koyunun en zayfn veya tutarn vermek uygun olmad gibi, en semizini veya tutarn da vermek gerekmez. Orta halli olannn verilmesi uygun olandr. Buna ramen kii durumuna, takvsna, Allh rzsna duyduu ak ve muhabbetine bal olarak en iyisini de verebilir.

274

Alev slm lmihli

Zekat olarak verilecek koyun ise, en az ikinci ylna girmi, kei ise, nc ylna girmi olmaldr. SIIRIN NSBI VE ZEKTI Srn iki nisab vardr: 1. Otuz srn zekat; iki yana girmi bir buzadr. 2. Krk srn zekat; yana girmi dii bir buzadr. Otuz ile krk arasnn zekat farz deildir. Mesela; Otuzsekiz tane sr olan bir kimse bunlardan otuzunun zekatn belirtilen lye gre verir. Gerisine zekat gerekmez. Krktan fazla sr olan kimse de mevcut altma ulam ise, otuz, otuz hesap ederek zekatn verir. Krktan fazla ancak altmtan az ise, krkn zekatn verir. Gerisine zekat yoktur. Srlar ne kadar oalrsa oalsn bylece hesap edilir ve uygun nisaba gre zekat verilir. rnek; Yetmi sr olan bir kimse zekat bir otuz, bir de krk nisabna gre hesap etmeli ve ona gre zekatn vermelidir. DEVENN NSBI VE ZEKTI Devenin Oniki nisab vardr: 1. Be devenin zekat; bir koyundur. Bein aasna zekat dmez. 2. On devenin zekat; iki koyundur. 3. Onbe devenin zekat; koyundur. 4. Yirmi devenin zekat; drt koyundur. 5. Yirmibe devenin zekat; be koyundur. 6. Yirmialt devenin zekat; ikinci ylna girmi dii bir devedir. 7. Otuzalt devenin zekat; nc ylna girmi dii bir devedir. 8. Krkalt devenin zekat; drdnc ylna girmi dii bir devedir. 9. Altmbir devenin zekat; beinci ylna girmi dii bir devedir. 10. Yetmialt devenin zekat; nc ylna girmi iki dii devedir. 11. Doksanbir devenin zekat; drdnc ylna girmi iki dii devedir. 12. Yzyirmibir ve yukarsdr; Bunlarn zekat ya krk, krk hesap edilerek, her krk tanesi iin nc ylna girmi bir dii deve, veya elli, elli hesap edilerek her elli tanesi iin drdnc ylna girmi bir dii deve verilmelidir. Tammnn zekatnn uygun olarak verilmesi

275

Ehl-i Beyt yolu

iin duruma gre krk-elli olarak da hesap edilmek suretiyle zekat verilebilir. Mesela; Bir kimsenin 144 devesi olsa: Bu kimse, develerini isterse 50, 50, 40 hesap ederek zekatn verir Kalan drt deveye zekat dmez. sterse, 40, 40, 40, 20 vs. eklinde hesap ederek zekatn verir. Her ne ekilde hesap edilirse edilsin artan miktar nisabn altnda olmaldr. Davar, sr veya deve iin belirtilen nisablarn arasnda ayrca bir zekat yoktur. Bunlar hangi nisaba ulamlarsa ona gre zekatlar verilir. Bir st nisaba ulamad mddete nceki nisabtan artanlara zekat dmez. Davar, sr ve devenin zekatn verecek olan kimse, onlarn zekatn baka bir maldan tutar miktarnda verirse, saylar nisab miktarndan aaya dmedike her yl onlarn zekatn vermelidir.

Maldan geemeyen, candan nasl geer?

ZEKAT KMLERE VERLR? Zekatn kimlere, nerelere verilebileceini an yce Allhmz Kurn- Kermin Tevbe sresi (9): 60. yetinde yle beyn etmektedir: Sadakalar (zekatlar) Allhtan bir farz olarak; fakirlere, miskinlere (dknlere), onlar zerinde alan (zekat toplayan grevli) memurlara, kalpleri (slma) sndrlacak

276

Alev slm lmihli

olanlara (mellefe-i kulb), klelere, borlulara, Allh yoluna ve yolcuya mahsustur (verilir)... imdi yukarda saylan sekiz snf insann hangi durumlarda zekat hak edebileceklerini, Peygamber efendimiz @ ve Ehl-i Beyt mmlarnn @ nurlu szleri nda ksaca aklayalm; 1. Fakir: Kendisinin ve ilesinin bir yllk masrafna malik olmayan kimseye fakir denir. Sanat, mlk veya sermyesi olup onlarla bir yllk masraflarn karlayabilecek durumda olan bir kimse fakir deildir. 2. Miskin: Fakirden daha g bir durumda bulunan bir kimseye miskin denir. 3. Zekat toplayan grevli: Onikinci mm Mehd @ adna zekatlar toplamak, saklamak, ve hesabn yaparak gerekli yerlere ulatrmakla, harcamakla grevli kimselerdir. Bu kimseler, mmn @ gizli (aybette) olduu dnemde, mmn @ vekilleri konumunda olan Ehl-i Beyt yolu bals mtehitlerince, fakihlerince belirlenir ve grevlendirilirler. 4. Mellefe-i Kulb: Zekat verildii taktirde slma meyledecek, ya da en azndan bylece Mslmanlarn elinden, dilinden ve fiil dmanlndan selmette kalabilecei kimselerdir. 5. Kleler: Bir bedel karlnda zgrlklerine kavumak zere efendileri ile antlama yapm kle ve criyelerdir. 6. Borlular: Allha isyn olmayan amalar urunda borlanm ve borlarn deyememi, darda kalm kimselerdir. 7. Allh yolunda harcamak: Yani; slmn yaplmasn tevk ettii hayrl ileri yapmak iin. Mesel; Kpr, yol, hastahne, mescit, slm eitim veren okul, kszler yurdu, hacca, cihda, ilim tahsl etmek zere yola kacaklara yardmc olmak, mminleri zlimlerin elinden kurtarmak, Mslmanlar arasnda slm ve ilm retileri yaymak ve bu yolda faydal kitaplar, eserler, vs. yaynlamak gibi. yle ki, zekatn bu payn kiiyi Allh rzsna ulatracak btn ilerde kullanmak uygun/cizdir. 8. Yolcu: Seyahat, ticret, ciht, ilim tahsli gibi meru sebeplerle memleketinden ayrlan ve gurbette baz sebeplerden tr muhta hale gelen kimselerdir. Bu kimseler kendi memleketlerinde zengin de olsalar yolcu olduklar hallerde o durumlara dtklerinde ihtiyalarn karlayacak miktarda zekat alabilirler. Aldklar zekatn bir miktar memlekete dndkten sonra artarsa, artan miktar ya zekat verene veya vekiline ya da zekat verilmeye ehil olan bir kimseye verilmelidir. Yolda kalan kimse fakir ise alnan zekatn tamam kendisine ittir.

277

Ehl-i Beyt yolu

Bir kimse zekatn bu sekiz snftan birisine verebilecei gibi ikisine, ne ve hatt hepsine de verebilir, pay edebilir. Zekat ile ilgili baz hkmler; Zekat vermesi gereken bir kimse bir fakirden alacakl ise, onda olan alacan zekatnn karl olarak hesap edebilir. Borcu olup borcunu deyemeyen bir kimse, fakir olmasa bile, insan ondaki alacan zekata sayabilir. Zekat verilen kimselerin; mellefe-i kulb hri olmak zere, Mslman, Oniki mmn @ mmet ve Velyetine bal, en azndan onlara dman olan Nsblerden olmamas, byk gnahlardan kanan, zekat gnah olmayan yollarda ve yerlerde harcayacak, drst, ihtiya sahibi kiiler olmas gerekir. Kii, bakmlar zerine farz olan ana-baba ve daha yukarsna (dede-nine gibi), ocuklar ve aasna (torunlarna vs.), eine ve kendi klesine normal artlar altnda zekat veremez. Ancak, bir kimse ilm ve dn kitaplar almas, (ocuunun ihtiyac varsa), ocuunun evlenmesi... vs. iin ocuuna zekat verebilir. Bir evlat da babasna evlenmesi iin zekat verebilir. Yine bir kadn da fakir olan kocasna zekat verebilir. Karde ve amca gibi yakn akrabalar ise, durumlar uygunsa zekat verilebilir. Him (seyyid) olmayanlar Him olanlara zekat veremezler. Ancak seyyid olann ihtiycn, alm olduu humus karlamaz ise o zaman seyyid olmayanlardan da yeteri miktarda zekat alabilir.346 ZEKATLA LGL EHL- BEYTTEN FEYZLER mm Muhammed Bkrn @ ceddinden naklettiine gre;Bir gn Reslullh @ mescitte iken kalk ey filan, kalk ey filan diyerek be kiiye seslendi ve onlara dedi: Mescidimizden dar kn, burda namaz klmayn. nk siz zekatlarnz vermiyorsunuz.347
Zekat ile ilgili geni bilgiler iin baknz: Seyyid Rhullh: Tam ilmihl, Tahrrul Vesle, Allme Cevd Tebriz: Tam ilmihl, Allme Hll: eriul slm, Muhtasarun Nf, Seyyid Ho: Minhcs Slihn, vb. 347 Fur-u Kf: c: 3 sh: 503, 505, Men l yahduruhul fakh: c: 2 sh: 7
346

278

Alev slm lmihli

nsanln iftihr (s.a.a.) buyuruyorlar ki; Zekat verilmeyen mal, lanetlidir, lanetlidir.348 riflerin kutbu altnc hak mm Cafer Sdk @ buyurdular; Kim, Allh iin zerine farz olan bir hakk (zekat) vermez ise, batl yolda iki katn verir.349 mm Muhammed Bkr @ ve mm Cafer Sdka @; ...cimrilik ettikleri eyler kymet gnnde boyunlarna dolanacaktr... [l-i mrn (3): 180] yeti hakknda sorulduunda buyurdular; Onlar zekatlarn hakkyla vermeyenlerdir. Onlarn boyunlarna kymet gn zehirli ylanlar dolanacak, onlarn etlerini ve beyinlerini yiyecektir...350

Nefis yle bir yulardr ki, onu eytnn eline kaptran iflah olmaz!

HAC VE HACCIN HKMLER

Hac nedir? Hac; slmn artlarndan birisi ve nemli bir kulluk vazfesidir. Hac; hakknda, ... yoluna gitmeye gc yeten herkesin O Eve (Kabeye) gidip haccetmesi, insanlar zerinde Allhn bir hakkdr... [l-i mrn (3): 97], Hacc ve umreyi Allh iin tamamlaynz... [Bakara (2): 196]... buyrulan, slmn byk farzlarndandr. Hac; Kiinin Allha doru yolculuu ve ykseliidir. Hac; slmn bir ok ibdetinin birlikte yerine getirildii, yaratl, trih, birlik, slm dzen ve bir mmet olmann sergilendii kutsal bir gsteridir. Hac; Hz. brhmin @ Allhtan alm olduu insanlar iinde hacc ln et; gerek yaya, gerek uzak yollardan gelen yorgun develer (binitler) zerinde sana gelsinler. (Gelsinler) ki kendileri iin bir takm faydalara tank olsunlar... [Hac (22): 27-28] ilh emriyle yapt davete, alar tesinden Lebbeyk demektir, yant vermektir, uymaktr. Hac; insana slm-insn bilgiler reten ok byk ve geni bir niversitedir. Dny Mslmanlarnn bir araya gelerek birbirlerinin dertleriyle
Fur-u Kf: c: 3 sh: 504, Men l yahduruhul fakh: c:2 sh: 6 Furu-u Kafi: c: 3 sh: 506, 546, Men la yahduruhul fakih: c: 2 sh: 6 350 Fur-u Kf: c: 3 sh: 504, 505, Men l yahduruhul fakh: c: 2 sh: 6
348 349

279

Ehl-i Beyt yolu

ilgilendikleri ve ortak zm yollar aradklar, dmana kar ortak bir tavr taknmak zere birlikte karar vermeye altklar ibd-siys yllk bir kongredir. Bilindii gibi hac mersimi, Asr- Sadet dediimiz Peygamberimizin @ dnemindeki Mslmanlarn yllk toplants niteliinde idi. Ancak bu ibdet zamanla, zlimler ve karclarn eliyle amacndan saptrld, ruhsuz, amasz, hedefsiz kuru bir toplantya dntrld. Bu yanl anlay maalesef bugn de bir ok Mslmann zihninde yer almaya devm etmektedir. Kurn ve Ehl-i Beytin, zerinde oka durduu ve nemini srarla vurgulad bu mhim ibdetin, mn ve ieriinden uzaklatrlmas karsnda, Mslman Alevnin taknmas gereken tavr nasl olmaldr? Haccn nemsiz bir ayrnt olduuna m inanlacaktr? Hac, zamanmzda bir fantazi olarak m grlecektir? Haccn, menfaat ebekelerinin elinde bir oyuncak gibi deerlendirilmesine gz m yumulacaktr? Hac, rk bir bak asyla deerlendirilip, Araplarn dier insanlar smrd(!) bir smr arac olarak m kabul edilecektir? Hac, her eye ramen etliye, stlye karmadan, btn olumsuzluklara gzlerini kapatp, kulaklarn tkayp onlar dzeltmeye aba sarf etmeden, fert olarak sevap devirmek amacyla, biraz da turistik amal bir Mekke-Medne ziyreti yapmak eklinde mi alglanacaktr? Elbette ki hayr! Bizler; Kurna ve Ehl-i Beyte bal Mslmanlar olarak haccn ana gyesini hi bir zaman unutmamak zorundayz. Bu grevi, Kurnn, Hazreti Peygamber efendimizin (s.a.a.) ve Oniki mmlarn @ rettii tarzda yerine getirmek boynumuzun borcudur.

Haccn nemi ile ilgili olarak; ki cihn Serveri sevgili Peygamberimiz Hz. Muhammed (s) yle buyuruyorlar; Hakkyla haccetmenin karl Cennet, umre ise (kul hakk hri) btn gnahlara keffrettir.351 Sdklarn mm Cafer Sdk @ da buyurdular; Kim ki fakirlik, hacca engel bir hastalk, zlim iktidarlarn engellemesi vs. gibi sebeplerden tr

351

Fur-u Kf: c: 4 sh: 253

280

Alev slm lmihli

deil de, sebepsiz olarak (artlar uygun olduu halde) haccetmeden lrse Yahd ve Hristiyan gibi lm olur.352

HACCIN SOSYAL YN Hac ok byk bir sosyal muhtevya shiptir. nsanlar iin ok nemli menfaatleri berberinde getirmektedir. (Gelsinler de) kendilerine it olan bir takm menfaatler elde etsinler... [Hac (22): 28] yetindeki menfaatlerin neler olduklar Hak klarnn mmlarna @ sorulduunda; ...dnyda ticret ve kazan, hirette ise, af, mafiret ve sevaptr...353 buyurmulardr. Ayrca hac; tek hedefe ship, ayr rklara ve mezheplere mensup Mslmanlarn, slm leminin bat ve dousundan Mekkeye doru akn etmelerine ve Allhn evi etrfnda bir araya gelerek birbirlerini daha iyi tanmalarna vesle olmaktadr. Mslmanlar Kabe etrafnda toplantlar oluturarak sorunlarn gndeme getirir ve bunlarn zmleri iin gr alveriinde bulunurlar. Hac ibdeti bittikten sonra ise, kendi rettikleri rnleri piyasaya srerek, iktisd ilerini, sany ve ticr faaliyetlerini glendirmeye alrlar. Hac; Mslmanlarn birlik ve dayanmalarn takviye eden, aralarndaki nifak ve blclk etkenlerini, snfsal ayrcalklar yok eden ok muhteem sosyal bir ibdettir. Orada her trl milllik, kablecilik, siyasal ve sosyal tabaka ayrmcl vs. bir kenara itilerek ruhlar bir, gnller bir, hedefler bir olur. yle ki, her beer, beer ynn terk ederek Bir dem olmaya koyulur. Ancak btn bu saylanlar, insanlarn, hac zaman dnda da Kurna ve Ehl-i Beyt yoluna uygun bir ekilde yetitirilmeleri ve Mslmanlara hkmeden siyasal ynetimlerin Veliyy-i Emr makam ve liykatine ship olmalar ile salanabilir.

352 353

Fur-u Kf: c: 4 sh: 268, 269 Fur-u Kf: c: 4 sh: 422, Mecmauul-Beyn: c: 7 sh: 129, El-Mzn: c: 14 sh: 377

281

Ehl-i Beyt yolu

HACCIN NSN YN Kabe Allhn evi olmasna ramen, halkn evidir de. Nitekim Kurn- Kermde yle buyrulur; phe yok ki insanlar iin ilk kurulan ev, lemlere hidyet ve bereket kayna olan Mekkedeki evdir. [l-i imrn (3): 96] Bu evde btn insanlar, fakir-zengin, siyah-beyaz, kyl-ehirli, mirmemur, yneten-ynetilen vs. birbirleriyle kardetir ve eittirler. Bu bakmdan Hacca giden herkes madd varlklarndan uzaklaarak, giydii elbiseleri karr ve insanlar arasnda ayrlk ve snflamann meydana gelmesine neden olabilecek her trl eyden kendilerini arndrrlar. Dikilmemi iki para temiz ve beyaz kuma ile rtnrler. Bu ayn zamanda temizliin ve takvnn da almetidir. Hep birlikte, Allha doru kounuz... [Zriyt (51): 50] yeti gereince Ona doru koarken, nefislerini her zaman iin gurur, kibir ve bencillikten arndrarak, madd ayrcalklardan, haksz yere niza etmekten, yalan sylemekten ve bakalarna kar stnlk taslamaktan uzak tutacaklarna dair kesin bir karar alrlar. HACCIN RHN VE MANEV YN nsann yaratlnn asl hedefi, Allh tanmak, Allhn rahmet ve sevgisine muhtap olmak, ilh gzel ahlak ve sfatlara ship olmak ve ilh hilfet makmna erimektir. Bu ise, gnl temizliini, nefsin ehvetlerden, her trl pislik ve irkinliklerden arnmasn, zdrap ve ilelere katlanma yolunda aba harcanmasn, hedefin srf Allh iin olmasn ve nihyet gerek Kabe olan kalbin Allha yneltilmesini gerektirir. Hac ibdeti, ayrca; yaanlan yerden g etmek (hicret), bedenen yorulmak, mal Allh yolunda sarf etmek, dnyev lezzet ve ynelileri terk etmek, yorucu yolculuk ve iddetli scaklar altnda zahmetlere katlanmak, Allha olan ahdini yenilemek, Mekke ve bir ok yerlerdeki ilh ninelere tank olmakla da saysz ferd ve toplumsal faydalar salamaktadr. nsan, hac ibdeti ile Allha kulluunda olgunlua eriir ve kmil insan olma yolunda aba sarf eder. Ve yine, haccn amellerinden biri olan ihram giymek, Arafat dana gitmek ve maher kalabala (deta kefenlere brnm bir topluluk iinde) katlmakla insan kymet gnnn manzarasn ve hiretin durumunu hatrlar ve kendine eki-dzen vermeye alr.

282

Alev slm lmihli

O kutsal beldelere yaplan ziyretlerin hazz ve faydalar elbette yazmakla tkenmez. Ak ikliminin batmayan Gnei Hazreti Muhammedin @ doduu, ayak bast, yaad, mmeti urunda bunca ilelere katland, havasn teneffs ettii, Rabbi ile mlkatta bulunduu blgelerde bulunmann tadn, zevkini hangi kalem kada dkebilir? Putkran brhm @ ve daha nice Peygamberlerin @ konaklad, yaamn srdrd beldeleri hangi dil hakkyla anlatabilir? Meleklerin indii, vahyin nzil olduu, sr-Mircn gerekletii topraklar nasl anlatmakla kavratlabilir? Ammrlarn, Ysirlerin, Smeyyelerin, Bilallerin, Hamzalarn, Selmanlarn, Abdullahlarn (Allh cmlesinden rz olsun.), Ehl-i Beytin nurlu smlarndan bir ounun @, sekin sahblerin (r.a.) yetitii Nr bahesi, grmek ve gezmekten baka hangi yolla tannabilir? Hedeften, ruhtan, zden, Allh rzsna yneli amacndan, btn kt hallerden kurtulup en gzel sfatlarla bezenmeye gayret etme isteinden uzak olarak gerekletirilen bir hac(!) elbette ki turistik bir seyahatten farkl deildir. Nitekim Hac Bekt- Velye (r.h) atfedilen; Harret nardadr, sacda deildir. Kermet batadr, tata deildir. Ne arar isen kendinde ara, Kudste, Mekkede Hac da deildir. sznden murad da, ihlassz bir ekilde, riy ile kark, bencillik ve kibirle yorulmu, haccn btn sr ve hikmetlerinden habersiz gerekletirilen hac(!) amelidir. yle ya, nice zlimler, kfirler de evleri Kabenin yan banda bulunduu, Mekkenin yerlisi olduklar, her an Kabe ile yz yze geldikleri halde mn ve slm nimetinden mahrm kalarak Cehenneme yuvarlanmamlar mdr? Demek ki, ameller ancak Allh Reslnn @ buyurduu gibi; Niyet ile anlam kazanr. mm Cafer Sdk @ buyurdular; Kabeye bakan bir kimseye, bakn ondan ayrmad mddete, bir iyilik yazlr, bir gnah da silinir.354

Hac; Allha doru bir yolculuktur.

354

Fur-u Kf: c: 4 sh: 240, Men l yahduruhul fakh: c: 2 sh: 132

283

Ehl-i Beyt yolu

HACCIN FARZ OLMASININ ARTLARI Erkek ve kadna artlar uygun dt taktirde mrlerinde bir defa haccetmeleri farzdr. Birden fazla yaplacak haccn ise hkm duruma gre farkllk arz eder. Haccn farz olmasnn yedi art vardr: 1. Bul ana ermi olmak: Henz erginlik ana gelmemi olan ocuklar, zengin de olsalar kendilerine hac farz deildir. Bu yata iken hacca gidecek olsalar bu haclar nfile saylr. Bul ana erdikten sonra durumlar msit ise yeniden hacca gitmeleri gerekir. 2. Akll olmak: Akl hastalarna, delilere hac farz deildir. Bu durumda olanlar, hastalklarn atlatrlar ve artlar da tutarsa haccetmeleri farz olur. 3. Hr olmak: Kle ve esir olanlara hac farz deildir. 4. Masraflarn karlayacak nafakaya sahip olmak:Hac, zengin kimselere farzdr. Onun iin, hacca gidecek kimse, hem kendisinin binek ve yol masraflarn, hem de geride brakt ve bakmakla ykml olduu aile efradnn ve evinin ihtiycn karlayacak durumda olmaldr. Hacca giden kimsenin, hacdan dndkten sonra da geimini skntya drmeyecek ml imkna ship olmas gerekir. 5. Vcuta salkl olmak: Hac grevini yapamayacak derecede sakat, yatalak, grme zrl, hasta, ok yal vs. olan kimseler zengin de olsalar kendilerine hac farz deildir. 6. Yol emniyeti bulunmak: Kiinin canna, malna, nmus ve haysiyetine zarar gelecek ekilde hacca gidi yolunda kesin bir tehlike var ise hac farz olmaz. 7. Hac grevini yapabilecek kadar vakti olmak: Hac ibdetinin yapld aylarda hac amellerini yapabilecek kadar vakti msit olmayanlara hac farz deildir.

284 Hac ile ilgili baz hkmler;

Alev slm lmihli

zerine farz olan hac grevini yerine getirmek iin bir kadnn kocasndan izin almas art deildir. db- mueret ve kar-koca arasndaki sevgi ve muhabbete binen izin almak istenmesi durumunda da kocann, hanmnn haccna mni olmas dne uygun (ciz) grlmemitir. Nfile hac grevinde ise, kadn kocasndan izin almak zorundadr. zinsiz olarak bu tr bir hac grevini f edemez. Evli veya bekar, zerine hac farz olan bir bayann, hacca gitmesi iin yannda mahrem birisinin (koca, baba, oul, karde vs. ) bulunmas art deildir. Ancak, kadnn kendi nefsinden, ve yol gvenliinden yana emn olmas gerekir. Bylesi hallerde bir bayan kendi hemcinsleri ile birlikte hac grevini yapabilir. HACCIN ETLER 1 . Temettu hacc (Mekke dndan gelenlere farzdr.) 2 . Kran hacc (Mekkeli olanlara farzdr.) 3 . frad hacc (Mekkeli olanlara farzdr.)355

TEMETTU HACCI VE FARZLARI Temettu hacc yapacak olan kimse nce temettu umresi yapar. Bu umredeki grevler yerine getirildikten sonra da temettu haccna balanr. Temettu umresinin farz amelleri unlardr; 1. Mikatta ihrma girmek. 2. Kabeyi tavaf. 3. Tavaf namaz. 4. Safa ve Merve arasnda Say. 5. Taksr. (Sa ve trnaklardan bir miktar ksaltmak.)

355

Kran hacc ve ifrad hacc yalnzca Mekkeli olanlara farz olduundan ayrntlarna girme gerei grmedik.

285

Ehl-i Beyt yolu

TEMETTU UMRES Kabeyi ziyaret edecek olan hac adaylarnn temettu umresi yapabilmesi iin bu umreye ve hacca niyetlenerek bu be ameli yerine getirmeleri gerekir: HRAM Mekkenin evresinde ve eitli ynlerinde Mikat adnda baz merkezler vardr. Haclar bu noktalara vardklar zaman, erkekler zerlerindeki elbiseleri karrlar ve farz olarak iki paradan ibret sde ve beyaz kuma, kadnlar da normal giysilerini giyerler. Kadnlarn giyinecekleri elbiselerin de sde ve beyaz olmas iyi grlmtr. Allha yaknlk amacyla yaplan bu i, rh, ahlk ve sosyal bir deiiklik meydana getirdii ve i-d temizliini salad iin ihrm adn almaktadr. hram giymeden nce insann, vcudunu ykamas, bedenini pisliklerden arndrmas ve gusl etmesi snnettir. hram giyildiinde ise, u zikrin okunmas farzdr: Lebbeyk, Allhmme Lebbeyk. Lebbeyk, l erke leke Lebbeyk. nnel Hamde ven-nimete leke, vel mlke leke. L erke leke Lebbeyk.356 Bu ifdeler, insanlar kendine itaat etmeye aran ilh arya msbet bir cevaptr. Temettu umresi iin be Mkat belirlenmitir: 1 - Medneden Mekkeye gidenler iin; Mescid-i ecere 2 - Irak ve Necd yoluyla Mekkeye gidenler iin; Zat- Arak veya Vdiy-i Akk 3 - am ve Msr yoluyla Mekkeye gidenler iin; Cuhfe 4 - Yemen yoluyla Mekkeye gidenler iin; Yelemlem 5 - Taif yoluyla Mekkeye gidenler iin; Karnl-Menzil nsan, bulunduu blgeyi terk edip, Mkata gitmeye hazrlandnda; lm, kymet gnn ve hiretteki hesb hatrlamaldr. Ve yine insan, Mkata girdii ve iki beyaz paradan oluan ihrm zerine rttnde, bir gn kefen giyeceini dnmelidir. Zr ister istemez
356

Emrine itaat etmeye hazrm, Allhm emrine itaat etmeye hazrm. Emrine itaate hazrm ey orta olmayan (Allhm) emrine itaate hazrm. phesiz ki hamd, nimet ve mlk sana aittir. Senin bir ortan yoktur.

286

Alev slm lmihli

bugn veya yarn, bir gn lm n gelecek ve ayrlk saati gelip atacaktr. Evet, ihram ile kefen ne kadar da birbirlerine benziyorlar, ikisi de beyaz ve sde, ikisi de dikisizdir. Hac, ihram elbisesini giyerek lebbeyk demekle, Allhn arsna olumlu cevap verdii anda korku ve mit arasnda olmaldr. Bu cevabnn Allh katnda kabul edileceini mit etmeli, reddedileceinden de korku duymaldr. u hatrdan uzak tutulmamaldr ki hem Peygamberimiz @ ve hem de btn mmlar @ mit ve korku aras bir halde olmulardr. hraml iken haclara haram olan ameller; Erkeklerin balarn rtmesi. Kadnlarn yzlerini rtmesi. Erkeklerin hareket hlinde iken balar zerine glgelik gtrmeleri. Tab olmayan kokuyu koklamak. Ei ile birlemek, pmek, dokunmak, veya ehvetle bakmak. Avlanmak veya av etinden yemek. Kendisi veya bakas iin nikah yapmak veya nikaha hit olmak. Erkeklerin dikili elbise giymeleri. Kendiyle oynayarak meni getirmek. Koku kullanmak. Gze srme ekmek. Aynaya bakmak. Erkeklerin, ayaklarn tamamn kapatacak ayakkab, orap vb. eyler giymeleri. Yalan sylemek, svmek, gururlanmak, stnlk taslamak. Bedende bulunan bit, pire gibi haarat ldrmek veya uzaa atmak. Ziynet olsun diyerek yzk takmak. Kocas iin bile olsa kadnn sslenmesi ve ziynet takmas. Baa veya vcuda ya srmek. Kendi bedeninden veya bir bakasnn bedeninden kl koparmak veya tra etmek. Trnak kesmek, di ektirmek. Silah tamak. Haremde biten her hangi bir bitki veya aac yerinden skmek. Kamakla veya misvaklanmakla da olsa bedeninden kan karmak.

287

Ehl-i Beyt yolu

Mcdele etmek, yani; bir eyin kabul ettirilmesi veya reddedilmesi iin Allh adna yemn ederek ekimek... gibi. hraml iken yaplmas haram olan davranlarn, bir ksmn da olsa, bilerek veya bilmeyerek ileyen kimse, davranna gre deiik kefaretler der. Bu keffretler; ilenen amele gre; ya deve ya inek ya da koyun kurban etmektir. Haclar Mkatta ihram giydikten sonra lebbeyk diyerek mn merkezi olan Mekkeye doru hareket ederler. Mekkenin evlerini grdkleri zaman, telbiye getirmeyi (yani, lebbeyk demeyi) brakrlar. Kabeye doru yollarna devm ederler. Kabe grldnde, Allhn byklk ve azameti dnlerek Allhn evine nazar edilir. O Eve ev sahibine bakarcasna baklr, Allha dular ve krler edilir, Peygamberlere @ ve Ehl-i Beyte @ salavt ile tekbr (Allhu Ekber) ve tehll (L ilhe illlallh) getirilir, mminler iin af ve balanma dilenilir. Evet...Haclar Kabenin evresine ulatklarnda, kelebein mumun etrafndaki, elektronlarn ekirdek evresindeki dnleri, gezegenlerin Gne etrafnda yrngelerinde hareket etmeleri misali, bu Kutsal Evin etrafnda tavf eder, dnerler, kendilerini ve kendilerine ait olan her eyi Hz. brhm @ ve Hz. Hacer @ gibi Allha teslm ederler. TAVAF Mekkeye ihraml ve temiz bir ekilde gelindiinde tam bir hu ile, Mescidl-Harma ulalr. Hacerl-Esvedin yannda durularak sol omuz Kabeden taraf olmak zere yedi kez Kabenin etrafnda dnlr ki, bu amele tavaf denir. Tavaf amelini yerine getirmek iin aranan baz artlar vardr ki, bunlar; 1. Cnplk, hayz, nifas, gibi, byk abdestsizlik ve kk abdestsizlik hlinden uzak bulunulmaldr. Yani abdestli olunmaldr. 2. Beden ve elbise necsetten temiz olmaldr. 3. Erkekler snnetli olmaldr. 4. Avret mahalli rtl olmaldr. 5. Tavafn btn dnleri aralksz olarak tamamlanmaldr. 6. Tavafa Hacerl Esved hizsndan balanmal ve yine oradan bitirilmelidir. 7. Kabe-i Muazzama solda kalacak ekilde tavaf yaplmaldr.

288

Alev slm lmihli

Tavaf srasnda vesveseye kaplmak, chilce hareketlerde bulunmak, itierekkakarak bu ameli yapmak haramdr. Uydum kalabala misli, kendini tammen irdesi dnda tavaf yapan insan seline kaptrarak yaplan tavaf geersiz olup, yeni batan yaplmas gerekir. Kabenin yannda bulunan ve Hcr-i sml denilen makam da tavaf alanna dhil edilmelidir. Bu makamn ierisinden yaplacak tavaf geersizdir. Tavaf alan, Beytullh (Kabe) ile brhm makm arasnda kalan mesfe kadardr. (Yani; yaklak olarak 14 metredir.) Tavaf yapan kimse bu makmn dna kmamaldr. Tavafn baz sr ve hikmetleri; Tavaf nnda ziyretinin kalbi; Allha sayg, sevgi, muhabbet, hayet ve hu ile dolu olmal. Yapt o tavaf ile, Arn etrafnda devaml hareket halinde olan Allha yakn meleklerin rolnde olduunu bilmelidir. Tavafta amacn, sadece bedenin tavaf etmesi olmadnn bilinmesi gerekir. Kalbin tavaf ise, Allh gerei gibi tanmak, zikretmek, tesbh, hamd ve kretmekle olur. Bu bakmdan tavafn srr, onun ruh ve hakkati, kalbin ve zihnin Allh tavaf etmesi, bedenin btn yaam boyunca Allhn raz olaca emir ve yasalar evresinde dnmesi, nsann, Hakkn evresinde uydu olmasnda yatmaktadr. Aksi halde dnmeye ayarlanm bir robot, ve deirmeni dndren bir beygirden farksz olunur. TAVAF NAMAZI Kabeyi tavaftan sonra Hz. brhmin @ makmnda aynen sabah namaz gibi iki rekat namaz klnmas farzdr. Bu namaz grevi yerine getirilirken, dier namaz klan ve hac grevlerini yerine getirmeye alan Mslmanlar zahmete drlmekten saknlmaldr.

SAY

289

Ehl-i Beyt yolu

Tavaf namazndan sonra, olu Hz. smle @ su bulmak iin Safa ile Merve arasnda yedi defa gidip-gelen Hz. brhmin @ ei Hz. Hacer @ annemizin rolnde, yedi kez Mescidl Harmn yannda bulunan Safa dann eteinden, Merveye doru Saya niyet edilerek gidip, gelinilir. Safa ile Merve arasndaki bu gidi gelilere Say denir ki, haccn farzlarndandr. Bu amel Safadan balayp, Mervede bitirilmelidir. TAKSR Taksr; sa veya trna ksaltmak demektir. Temettu umresi, son olarak sa veya trnaklardan bir ksmnn kesilmesiyle son bulur. Temettu haccnn grevlerine balayncaya kadar ki zaman ierisinde, dileyen kimse ihram elbisesini kararak normal giysilerini giyebilir. UMRENN VAKT Umrenin vakti; evvl ve Zilkade aylar ile Zilhicce aynn ilk sekiz gndr. Haclar umreyi yerine getirdikten sonra, 8 Zilhicceye kadar serbesttirler. Sekiz Zilhicce haclarn toplu olarak Hac grevlerine balayacaklar gndr. Haclar yapmaya altklar hac ve umre grevlerinin hem dnya hem de hirette kmilen faydalarn grmek isterlerse, bo kalan btn zamanlarnda dnynn drt bir yanndan Kabeye akn etmi din kardeleri ile tanmal, grmeli, dertlemeli, fikir al-veriinde bulunmal, gybet ve benzeri her trl haramlardan uzak durmal, Dny slm kardeliinin pekimesi iin gayret gstermelidirler. Zr bu mbrek gnler ve mekanlar bu tr bir tanma ve birlikteliin ortaya konulaca en msait zamanlar ve en uygun yerlerdir.

Alev; Hakk merkezli yrngede dnendir.

TEMETTU HACCI

290

Alev slm lmihli

Hac grevini yerine getirmek zere Mekke dndan Mekkeye gelen hac, zerine farz olan temettu umresini yaptktan sonra, haccnn tamamlanmas iin temettu haccna balar357. Temettu haccnn da farz olan amelleri unlardr; 1. Mekkede ihrm giymek. 2. Arafatta vakfe yapmak. 3. Mearul Harmda vakfe yapmak. 4. Minada Cemrey-i Ukby talamak. 5. Minada kurban kesmek. 6. lk kez hacca gidenler iin; tra olmak. Haclar ilk olmayanlar iin taksr yeterlidir. 7. Kabeyi tavf etmek. 8. ki rekat tavf namaz klmak. 9. Saf ile Merve arasnda say etmek. 10. Nis (kadnlar) tavafn yapmak. 11. ki rekat nis tavaf namaz klmak. 12. Zilhiccenin 11. ve 12. Gecelerinde Minada kalmak. 13. Cemreleri talamak. MEKKEDE HRM GYMEK Umre amellerini yerine getiren haclar, temettu haclarn yapmak zere Zilhicce aynn sekizinci gn bir kez daha Mekkede ihramlarn giyerler ve bu temettu haccn f etmek niyetiyle Lebbeyk diyerek Mekkenin yaklak 24 km. yaknlarnda bulunan Arafat dana giderler. ARAFATTA VAKFE

357

Hac grevini yerine getiren bir kadnn tavaf ve saynn det gnlerine denk gelme korkusu olduu durumda, bu ibadetlerini vakfelerden nce yapmas cizdir. ayet bu ibdetleri yapma esnsnda det hli vki olursa, yerine getiremedii ibadetlerinin kazsn, temizlendikten sonra yapar. Hasta ve ok yal olan kimselerin de tavaf ve sayn vakfeden ne almalar cizdir. Hac ibdeti, cemaatle birlikte icr edilen bir ibdet olduundan, gerekli aklamalarn, ayrntlarn Ehl-i Beyt yolunun deerli limlerinden renilmesi her Mslman-Alevi hacnn grevidir.

291

Ehl-i Beyt yolu

Zilhicce aynn dokuzuncu gn leden akama kadar Arafat danda beklenir. Bu bekleme esnasnda insan, Hz. dem rolnde bir kii olarak, Allh katndan uzaklam bir kimsenin rh ve manev hli ile o mekanda bulunur, tm gnahlarndan, btl anlay ve itikatlarndan bir daha geriye dnmemek zere tevbe eder ve Hakka iltic ederek du ve niyazda bulunur. Bu mekanda, insan kymet gnnn manzarasn bir n olsun hatrlayarak o dehetli zamana kendini hazrlamann lzmunu hisseder ve Hakkn dergahndan uzak kalmamann gerekliliini kavrar. Arafatta vakfe yapan hac, tevbenin yan sra, Kendisine Allh ve emirlerini, yaratl srlarn, gemi mmetlerin hayat hikyelerini, kymeti ve hari hatrlatmak zere oka Kurn okumal, Allh srekli anmal, tm varlyla Onun varln ve azametini hissetmeli, zikretmeli, Peygamber efendimize @ ve Ehl-i Beytine @ salavt- erfeler getirmeli ve Allha yakar ierisinde bulunmaldr. Kii bylece Arafatta durmann manev hazzn, lezzetini ve meyvesini elde etmi olur. MEARUL HARMDA VAKFE Gnein batndan nce btn haclar Arafat dandan Mzdelifeye doru hareket ederler. Yaklak olarak 6 km. yol aldktan sonra Mzdelifeye varrlar. Orada istirahat ederler, sonra akam ve yats namazlarn klarlar. Gece Mzdelifede kalmak snnet bir amel olup dileyenler orada kalrlar. Bu gecede haclar, eytnlarla genel bir sava gn olan ertesi gn iin yetmi adet ufak talardan toplayp yanlarnda bulundururlar. Fecir doduktan sonra da Mearul Haramda farz olan vakfeyi yaparlar. afan atmas ve Gnein domas ile birlikte haclar bir sel gibi Minaya doru akmaya balarlar. Haclar; Arafattaki vakfelerinde yerine getirdikleri Kurn okuma, Allh anma, du, yakar, zikir, salavt vs. gibi amellerini Mearul Haramdaki ve Mzdelifedeki vakfelerinde de yaparlar ve o gecenin sessizliinde Rabbi ile ba baa kalmaya ve Ona gzya sunma, kalpten ynelme mutluluu ve imkann elde ederler. CEMRE- UKBYI (BYK EYTNI) TALAMAK Zilhiccenin onuncu gn gnein domasyla birlikte, eytnlarla mcadele etmek iin haclar Minaya doru akmaya balarlar. eytnn

292

Alev slm lmihli

sembol olan Cemre-i Akabenin hizsna gelenler yedi ufak tala onu talarlar. Her ta atldnda da gnahlarndan af edilmeleri ve Allhn amellerini kabul etmesi iin duda bulunurlar. Buradaki talamann bir srr odur ki; insanolu gerek nefsinin eytnlklarna, dtaki eytnlam kii, kurum ve otoritelerin karsnda olarak onlarla dim bir sava halinde olduunu hatrlar, onlar her yeni balayan haftann btn gnleri boyunca reddedeceine, onlara kar olacana atm olduu yedi ta ile remzen, sembolik olarak iret eder. Evet... Ey ak ehli! Bu yedi ta atmann elbette ki saysz hikmetleri vardr. Yine hikmetlerinden birisi de odur ki, insan, kendisini eytna ve btl yollara srklemede temel uzuvlar olan yedi uzvun (el, ayak, gz, kulak, dil, az ve tensl organ) taknlklarna ve sapknlklarna dur diyecek, onlar nefs-i emmrenin hizmetine vermeyecektir. KURBAN KESMEK Memleketinden uzak diyarlara giderek hac farzasn yerine getirmeye alan haclar, bu amellerini yerine getirirken Allh yolunda elbette ki ok ter dkerler. Allh iin ter dken bu kimseler, yle anlar gelir ki o kutsal mekanlarda muhtelif ortamlarda, gece ve gndz gz ya da aktrlar. mn hamurlarn ter ve gzya mayas ile mayalandrarak yoururlar. imdi ise, mn davas iin kan-can vermenin zamandr. te kurban; Allh yoluna gerektiinde kan vereceimizin, bu davada kanmz, canmz versek de ayrlmayacamzn bir ifadesidir. Bu mesaj, bize yce slam peygamberleri Hz. brahim Hallullh @ ile Hz. smail @ ve onlarn kutlu takipilerinden mras kalmtr. Minada Allh iin kurban edilecek hayvan; deve, sr veya koyun olmaldr. Bu hayvanlarda da bulunmas gereken baz zellikler vardr. yle ki; a-Deve altnc yln, inek ve kei nc yln, koyun ise ikinci yln doldurmu olmaldr. b-Hayvanlar salkl olmaldr. c-Bedeninin her hangi bir uzvu eksik; kr, topal veya kuyruksuz vb. olmamaldr. d-Fazla yal olmamaldr.

293

Ehl-i Beyt yolu

e-Ar derecede zayf olmamaldr. f-Yumurtalar karlm, burkulmu olmamaldr. Kurban kesmeye gc yetmeyen kimse ise, hac ibdeti dneminde pei peine gn, hacdan dndkten sonra da yine pei peine yedi gn olmak zere toplam on gn oru tutmaldr. Haccn haricinde kurban kesmek Ehl-i Beyt yoluna gre mstehab (snnet) bir ameldir. Hli-vakti yerinde olanlarn Allh iin bu ibdeti yerine getirmeleri gerekir. Kurbann kesen kiinin, kesilen hayvan ksma ayrarak; yemesi, yedirmesi ve datmas nemle tavsiye edilen snnetlerdendir. Kurbann kesilme db ve erkn dier zamanlarda hayvan boazlamak gibidir. Hayvan kesende ve hayvan kesiminde uyulmas gereken kurallara riyet etmek gerekir.358 SA TIRAI VEYA TAKSR Minada yerine getirilen Cemre-i Ukby talama ve kurban kesme farzlarndan sonra nc farz amelde sa tra veya taksrdir. lk defa hac grevini yerine getiren kimsenin san tamamyla tra etmesi gerekir. Kadnlar ise, balarn tamamyla tra etmez, salarndan veya trnaklarndan bir miktarn keserler. Bunlarn haricindeki tm haclar tra veya taksir amelinden dilediklerini yerine getirirler. Temettu haccndaki dier farz amellerden; KABEY TAVAF ETMEK K REKAT TAVAF NAMAZI KILMAK SAF LE MERVE ARASINDA SAY ETMEK NS TAVAFI YAPMAK K REKAT NS TAVFI NAMAZI KILMAK, ise; Temettu umresinde yapld ekilde yerine getirilirler. Daha sonra snnet bir uygulama olarak, Hacerl Esvedin yanna gidilerek Ona el srlr (istilam edilir.) ve plr. O esnda tekbr getirilir, salavt- erfeler okunur, dular edilir. ayet Hacerl Esvede el srme imkan olmaz ise karsna geilerek tekbr getirilir, dular edilir. Ve nihyet yce

358

lmihlimizin hayvan kesimi ve hkmleri ksmna baknz.

294

Alev slm lmihli

Allha Y Rabbi! Emnetimi ed ettim, ahdimi yerine getirdim. hit ol! denilerek ilticda bulunulur. Nis (kadnlar) tavafnn baz hikmetleri; Her ibdet ve eylemin kendi ierisinde bir takm hikmetlerinin olduu phe gtrmez bir gerektir. Nis tavafnn yaplmasnda da bir ok hikmetler vardr. u kadarn belirtelim ki yce slam dni, kadna verilmesi gereken nemi srarla belirtmi, anl Peygamberimiz de @ kadnlar hakknda bir ok tavsiyelerde bulunmulardr. yle ki toplumun yarsn oluturan kadn tifesi (analar) ayaklar altnda Cennet bulunan bir makma oturtulmu ve azz klnmtr. Kadn ve erkek arasnda nikah ba ile oluan ilh antlama, ayn zamanda insan ile Allh arasnda da gerekleen bir antlama ve ahittir. Bu nikah ile eler kar-koca vazfelerinde ve ilev sorunlarnda Kurnn emirlerine uyacaklarna dir Allh nnde sz verirler. Kabeyi ziyret eden haclar da Nis tavaf ve namaz ile, elerinin ve ilelerinin hukkuna sdk kalacaklarn belirtmi olurlar. Evlilikte, kadn ve erkek evlilik akdinin okunmas (nikah) ile birbirlerine hell olduklar gibi, ihrma girmekle elerine harm olan haclar da kadnlar tavaf ve namazn yapmakla bir kez daha ahitlerini ve akitlerini yenilemi, Allhn emirlerine itaat edeceklerini belirtmekle de birbirlerine hell olmu olurlar. MNADA 11. VE 12. GECE KMET Haclar, Mekkede yaplmas gereken be ameli yerine getirdikten sonra, byk bir ordu gibi adrlarda konaklamak ve eytnlar aleyhine genel bir sava balatmak iin 11. ve 12. gece adrlarda kalmak zere Minaya geri dnerler. Minadaki bu konaklama da bir ibdet olup, Allha itaat iin hlis ve temiz niyetlerle yerine getirilmelidir. Hastalar, hasta bakclar, Minada kalmalar halinde mkl duruma debilecek kusurlar olanlar, mallarnn alnacandan korkan kimseler, Mekkede haclara su verme vazifesini stlenen kiiler ve Mekkede gece sabaha kadar ibdet etmek isteyen kimseler Minada kalmak mecbriyetinde deildirler.

295

Ehl-i Beyt yolu

CEMRELERN TALANMASI Zilhiccenin onbir ve onikinci gnleri eytnlarla sava gnleridir. Minada bulunan u stun; Birinci Cemre, Orta Cemre ve Son Cemre putu temsil eder. Haclar, bu sembolik savata (sava tatbiktnda) nian alarak, eytndan ve her trl gnahlardan, nefsin azgnlndan Allha sndklarn du ve niyazlar-yakarlaryla ifde ederek, her stuna yedier ta atarlar. Cemrelerin talanmasyla hac amelleri sona ermi olur. Ziyaretilerin ou Mekkeye dnerler. Mekkede snnet olan baz amelleri icr ederler, gzde Sahablerin (r.a.) ve Ehl-i Beytin @ mezarlarn ziyret ederler, Kurn okur, dular eder, salt ve selm gnderirler. Daha nce Medneye uramam olanlar da Reslullhn @ ve kutlu smlarn (r.a.) kabirlerini ziyret amacyla Medneye giderler.359

MM CAFER SDIK @ AISINDAN HACCIN BAZI SIRLARI mm Cafer Sdk @ bir rivyete gre Haccn sr ve inceliklerini yle beyn etmektedir; 1. Hacca gitmeye niyet ettiin zaman, hareketten nce kalbini Allh iin her trl dnyev i, perde ve engelden temizle. 2. Btn ilerini yaratana havle et. 3. Btn ilerinde hareket ve sknet ile Allha tevekkl et. 4. lh kaz ve kadere boyun e. 5. Dnyy ve rahatl brak. 6. nsanlarn senin boynunda olan haklarn ed et.

359 Biz, hac ile ilgili genel hkmleri ve zellikle de farz konumundaki hkmleri ayrntlarna girmeden vermeye altk. Hacca gidecek olan Ehl-i Beyt dostu Mslmanlarn istifde edebilecekleri tarzda bir hac ibdeti rehberini edinmeleri ve bu yolun kymetli limlerinin de hacimli hac rehberi hazrlamalar zarr bir ihtiyatr. Haccn ayrntl hkmleri ve hikmetleri ile ilgili geni bilgi iin baknz: Seyyid Rhullh :Tam ilmihl, Tahrrul Vesle, Seyyid Ho: Tam ilmihl, Allme Hll: eriul slm, Muhtasarun Nf f fkhl mmiyye, B. Azar rz: slmn byk ibd-siys kongresi Hac, Ali eriat: Hac, vs.

296

Alev slm lmihli

7. Yol arkadalarnn yanlarnda getirdikleri aza, kendi malna, genlie ve gcne gvenme. Bunlarn, senin dmann ve azbn olmasndan kork. nk bir kimse Allhn rzsn iddia edip de Allhtan baka bir eye gvenirse, o ey onun dman ve azb oluverir. lh yardm olmakszn Allhtan baka hi bir eyin g ve kudretinin olmadn bil. 8. Bir daha geri dnmeyecekmi gibi kendini o yolculua hazrla. 9. Yol arkadalarnla iyi gein. 10.lh farzlara ve Hz. Reslullhn @ snnetlerine riyet et. 11.Sana farz olan her eye riayet et; yani edepli olmak, tahamml etmek, sabrl olmak, kretmek, kardelerine muhabbet ve sevgi gstermek, cmertlik ve mal ihsnnda bulunmak gibi. 12.Daha sonra tevbe suyu ile gusl et ve kendini btn gnahlardan temizle, arndr. 13.Sdk, saf, huzu ve hu elbiselerini giy. 14.Allh hatrlamaktan, Allha ibdet etmekten seni uzaklatran her eyi kendine haram kl. 15.Temiz, hlis ve tezkiye olmu bir cevapla ilh arya Lebbeyk de. Kuvvetli ilh ipe smsk sarl. 16.Beytullhn etrfn tavaf eden Mslmanlara bedeninle katldn gibi, Arn etrafn tavaf eden meleklere de kalbinle katl. 17.Nefsnlikten, hev ve heveslere kaplmaktan sakn ve kendini onlardan uzak tut. 18.Minaya doru hareket etmekle gafletten ve haktan ayrlmaktan saknm ol. 19.Allh katnda Allhn birliine dir ahdini yenile. 20.Kalbinle Allha yakla. 21.Mzdelifede takva kazanmaya bak. 22.Arafat dann tepesine gittiinde rhunla Allhn huzruna yksel. 23.Kurban kestiin zaman, hev, heves ve tamah boazn kes. 24.Cemreleri taladnda, ehvetleri, alakl, kt ve irkin ileri kendinden uzaklatr. 25.Ban tra etmekle btn ve zhir ayplar, kt sfatlar terket. 26.Hareme girmekle, Allhn emnna ve ilh glgeye girdiini dn. 27.Beytullhl Harm, Beytin sahibine sayg ve Onun marifet ve celli hakk iin ziyret et. 28.Hacerl Esvede el srdnde Allhn azameti karsnda hu iinde ol.

297

Ehl-i Beyt yolu

29.Ved tavaf ile Allhtan gayr her eye ved et. 30.Saf ve Mervede kendi benlik ve vasflarndan geerek kendini Allhn karsnda geenlerden eyle. 31.Hac amelleri; balangcndan sonuna kadar aklllar ve dnebilenler iin, lme, mezara, mezardan kalkmaya ve kymete-hare irettir.360 MM ZEYNELBDNE @ GRE HACCIN HAKKAT mm Zeynelbidn @ hacdan geri dndkleri zaman ibl, mm @ karlad ve aralarnda yle bir konuma geti; Hz. mm Seccd (Zeynelbidn) Ona sordu: - Ey ibli, hac mersimlerini yerine getirdin mi? ibli; Evet, Ey Allhn Reslnn evld (torunu) dedi. mm @ buyurdular; - Acaba Mikata giderek, dikilmi elbiseleri zerinden kardn ve guslettin mi? Evet, dedi ibli. mm @ tekrar sordu; - Mikata girdiin zaman gnah elbisesini bir kenara atarak, Allha itaat elbisesini giymeye niyet ettin mi? ibli, hayr dedi. - Dikili elbiselerini karrken riykarlk, nifak ve gnah olmas muhtemel ilerden arnmaya niyet ettin mi? Hayr, dedi ibli. Bunun zerine, mm @; Eer durum byle ise, sen ne Mikata girmisin, ne dikili elbiselerini karmsn ve ne de gusl etmisin demektir, dedi. mm @ yeniden sormaya balad; - Acaba vcudunu temizleyip, ihram giydin ve haccetmeye karar verdin mi? ibli; evet ey Allhn Resulnn evlad! (torunu) dedi. - Temizlik annda ihram giydiinde ve hac etmeye karar verdiinde acaba tevbe ilac ile kendini gnahlardan arndrmaya da niyet ettin mi?

360

Mesabih eria: Bab: 21. B. Azar irazi: slmn byk ibd-siys kongresi: sh: 54-

57

298

Alev slm lmihli

hram giydiin zaman Allhn haram kld her eyi kendine haram etmeye niyet ettin mi? ibli, dedi; hayr. - Haccetmeye karar verdiin zaman ilh olmayan btn karar ve antlamalar ayaklarnn altna alacana niyet ettin mi? Hayr, dedi ibli. - yle ise, sen ne temizlik yapmsn, ne ihram giymisin ve ne de hac etmeye karar vermisin. mm @ yeniden sordu; - Acaba Mikata girdin, iki rekat ihram namaz kldn ve Lebbeyk dedin mi? Evet. - Mikata girdiin zaman ziyret amacyla oraya girdiine niyet ettin mi? Hayr. - ki rekat namaz kldn zaman amellerin en iyisi olan namaz syesinde yce Allha daha yakn olmaya niyet ettin mi? Hayr. - Lebbeyk dediin zaman, Allha itaat etmeye dir taahhdn sebebiyle her ite bunu syleyeceine, her trl gnah olan szleri sylemeyeceine niyet ettin mi? Hayr, dedi ibli. - yleyse sen ne Mikata girmisin, ne namaz klmsn ve ne de Lebbeyk demisin. mm @ tekrar sordu; - Acaba, Hareme girip, Kabeyi grp namaz kldn m? Evet. - Hareme girdiin zaman, Mslmanlarn gybetini etmeyi her zaman ve mekanda kendine haram klacana niyet ettin mi? Hayr. - Mekkeye ulatn zaman bu yolculuktan hedefinin yalnzca Allh olduunu hi dndn m? Hayr. - yleyse, sen ne Hareme girmisin, ne Mekkeyi grmsn ve ne de namaz klmsn. mm @ yeniden sordu;

299

Ehl-i Beyt yolu

- Acaba Kabeyi tavaf ettin, erkann yaptn ve Say da bulundun mu? Evet. - Say ettiin zaman, eytnn ve nefs-i emmrenin errinden Allha sndna niyet edip ve her eyi bilen Allhn bu iinde bulunduun durumlar da bildiini dndn m? Hayr. - O halde ne tavaf etmisin, ne erkn yerine getirmisin ve ne de say etmisin. mm @ tekrar sordu; - Acaba Hacerl Esvede el srp, Hz. brhmin @ makmnda durdun ve orada iki rekat namaz kldn m? Evet. - Ah, ah! Hacerl Esvede el sren aslnda Allh ile musfaha yapm olur. yleyse ey zavall! ok byk bir saygnl olan bu iin deerini drmemeye ve ilh emirlere aykrlk yznden gnahkar kimseler gibi kulluk sznn (musfahann) anlamn harap etmemeye dikkat et. Daha sonra, yine buyurdu @; - Hz. brhmin @ makmna girdiin zaman, tam bir itaat kararyla ve Allha her trl isyna kar koyarak bu mukaddes mekanda vakfe ettiine niyet ettin mi? Hayr. - brhmin @ makmnda iki rekat namaz kldn zaman, gerekte brhmin @ namazn kldna ve byle bir namazla eytnn burnunu yere srttne niyet ettin mi? Hayr. - O halde, ne Hacerl Esvede el srmsn, ne brhmin @ makamnda vakfeye durmusun ve ne de iki rekat namaz klmsn. mm @ soru sormaya devam ederek; - Acaba Zemzem kuyusunun yanna giderek ondan su itin mi? Evet, dedi ibli. - O halde Hakka itaat etmekte kendini gzetleyip ve gzn gnahlardan sakndracana niyet ettin mi? Hayr. - yleyse, ne Zemzem kuyusunun yanna gitmisin ne de ondan su imisin. - Peki, Saf ve Merveye gittin ve o iki yer arasnda say ettin, gidip geldin mi?

300

Alev slm lmihli

Evet. - Say ederken korku ile mit arasnda bir hal aldn m? Hayr. - yleyse, Saf ve Merve arasnda ne Say etmisin, ne yol yrmsn ve ne de gidip gelmisin. Daha sonra, mm Zeynelabidin @ yle buyurdu; - Acaba Minaya gitmek iin Mekkeden ktn m? Evet, ktm. - ktn zaman dilinle, elinle ve dncenle halk rahatsz etmemen gerektiini hi dndn m? Hayr. - yleyse Minaya gitmek iin Mekkeden yola kmamsn. - Acaba, Arafatta vakfeye durdun, Rahmet dann tepesine ktn, orada Allha yalvardn m?(Lebbeyk dedin mi?) Evet, dedi ibli. - Arafata gittiin zaman Allh tanma hakkna riyet edip, ilh ilimleri kavrayarak btn varlnla Allhn kudret ve egemenlii altnda olduunu, Allhn senin iinde ve dnda olanlardan haberi olduunu bildin mi? Hayr. - Acaba, Rahmet dana ktn zaman Allhn her inanan erkek ve kadna rahmette bulunacan ve her Mslman kadn ve erkee doru yolu gstereceini dndn m? Hayr.... - O halde sen ne Arafata gitmisin, ne Rahmet dana kmsn ve ne de Allha yalvarmsn. Hz. mm @ daha sonra yle buyurdu; - Acaba, Arafat ve Mear arasnda getin, Mzdelife topraklarnda yol yrdn ve orada akl talar topladn m? Acaba Mearul Harma uradn m? Evet. - Arafat ve Mear arasnda yol yrdn, saa-sola sapmamaya altn zaman, hak dinden de saa-sola sapmamaya da niyet ettin mi? Hayr. - Mzdelifede yrdn ve orada akl talarn topladnda, btn gnah ve chiliyyeleri kendinden uzaklatracana, ilmini ve amelini salamlatracana niyet ettin mi? Hayr.

301

Ehl-i Beyt yolu

- O halde, ne Mearda yol yrmsn, ne Mzdelifede akl toplamsn, ne de Mearul Harma varmsn. mm @ sonra buyurdu; - Acaba, Minaya vardn, Cemreyi taladn, ban tra ettin ve kurban kestin mi? Evet. - Minaya varp eytn taladnda, murdna erdiini ve Allhn senin isteklerini karlayacan dndn m? Hayr. - eytn taladn zaman, dmann blise kar ktna ve nemli hac mersimlerini sona erdirmekle eytnn yoluna gitmeyeceine niyet ettin mi? Hayr. - Acaba, ban tra ettiinde, btn irkin davranlardan, bakalarna kar zulmetmekten arndn ve dnyya ilk geldiin gibi gnahlardan kurtulduunu dndn m? Hayr. - Acaba, kurban kestiin zaman zhd hakkatine sarlarak, her trl tamahn boazn kesmenin ve gnlnn meyvesi -oul smailin- ban kesmekle kendinden sonra gelecekler iin Allha kulluk etmek ve Ona yaklamann temelini atan Hz. brhmin @ snnetine uyduuna niyet ettin mi? Hayr. - O halde sen ne Minaya gitmisin, ne eytn talamsn, ne ban tra etmisin, ne kurban kesmisin ve ne de Allha yaknlamsn. Sen gerekte hac yapmamsn, geri dn. ibli, kendi chilliinden ve hac mersimini gerektii gibi tam olarak yerine getiremediinden dolay zntye kapld, alamaya balad. O gnden sonra, gelecek yl daha stn bir marifet ve salam bilgi ile hac ibdetinin amellerini yerine getirebilmek iin haccn srlarn renmeye koyuldu.361 SEYYD RHULLHA (r.a.) GRE HACCIN BAZI HAKKATLER VE TAVSYELER ...Haccn hakkati udur; Gidiniz, halkn derdini reniniz, yoksullarn nasl bir durumda olduunu grnz ve onlarn dertleriyle ilgileniniz. Eer

361

B. Azar irazi: slmn byk ibd-siys kongresi Hac: sh: 58-64

302

Alev slm lmihli

insanlar hacca gitmekle daha nce ship olamadklar bir refah ierisinde olmalar gerektiini dnrlerse bu hac olmaz... ...Ey Kabenin ziyretileri! Kendi amellerinize dikkat edip, kendinizi korumalsnz. Bu yolculuunuzu Allha doru bir yolculuk olarak deerlendiriniz. Bu yolculuunuz ile belki de Allh katnda ok stn bir derece kazanacanz biliniz. Allh gstermesin, zilletin en aa mertebesine dme ihtimli de vardr. ...Dikkat ediniz ki hac yolculuu madd kazan ve al-veri yolculuu deildir. Dny mal elde etme yolculuu da deildir. Bu yolculukta yaplan btn iler Allhn rzsn kazanmak iin olmaldr... ...Sizler eytn, iinizdeki eytnlar talamaya gidiyorsunuz. Siz, Rahmn olunuz ki talamanz da Rahman ordusunun eytn talamas olsun. Siz, kutsal vakfeler yapyorsunuz, bu vakfelerinize gnah bulatrmaynz ve yasak olan amelleri ilemeyiniz... Hac farz, dier farzlar arasnda farkl baz zelliklere sahiptir. Denebilir ki onun siys ve sosyal yn dier ynlerinden stndr. Bununla birlikte ibdet yn de apayr bir zellie shiptir... ...Hacda bulunan bu muhteem topluluk, Mslmanlarn kar karya bulunduu sorunlar incelemeli ve bu sorunlarn giderilmesi yolunda ortak areler aramal, kararlar almaldr... ...Hacca giden Alev-i Mslmanlar orada fitneye sebep olacak hal ve hareketlerden iddetle kanmal, Ehl-i Snnet Mslman kardelerinin cemaat namazlarna itirak etmeli, blclk ve fitne olarak alglanabilecek davranlar sergilememelidirler...362 Hac yolculuu db; 1.Yola klaca zaman besmele ekilmeli. 2.Sadaka verilerek ve yetel Krsi okunarak yolculua balanmal. 3.Yol arkadalarna yardm edip onlarn ihtiyalarnn giderilmesine allmal. 4.Harcama hususunda kendisi gibi olan bir yol arkada semeli. 5.Herkese iyi ahlakla mumele etmeli. 6.Beraberinde yeteri miktarda azk alnmal.

362

B. Azar irazi: slmn byk siys-ibd kongresi Hac: sh: 66-68

303

Ehl-i Beyt yolu

7.Yol arkadalaryla erat dairesinde akalaarak yolculuk stresini azaltmaya almal. 8.Namaza ehemmiyet vermeli ve vaktin evvelinde klmal. 9.Ziyret yolculuklarna kmadan nce, mmkn ise gusletmeli. 10.Yolda yersiz konumay, kavgay ve husumeti terk etmeli. 11.Dima abdestli olmaya allmal. 12.Ziyretinin elbisesi temiz, yeni, gzel ve beyaz olmal. 13.Gzel kokular srnlmeli. 14.Mukaddes mekanlara girilirken, sknet ve vakar ile adm atmal, hu ierisinde ba ne eilmeli. 15.zellikle hac seferinde ileye hediyeler getirilmeli. Bir ka salk tavsiyesi; Hac adaylarnn, fazla scaklk yznden meydana gelen hastalklar nlemek iin aadaki konulara dikkat etmeleri ve onlar yerinde uygulamalar gerekmektedir; 1. Yeterince su iiniz. 2. Vcuttaki tuz miktar, terleme yoluyla normalin altna iner. Bu tuz dkln gnlk yemeklere, sebze ve salatalara tuz eklemekle gidermeye alnz. Doktor tavsiyelerine nemle uyunuz. 3. Beyaz, ak renkli, ince ve zarif elbiselerden yararlannz. Su geirmeyen, naylon veya benzeri elbiseleri giymekten saknnz. 4. Salka durumunuz elverili ise, souk suyla du alnz. 5. Vcudunuzun Arabistan scana alabilmesi iin Arabistana hareketten bir ka hafta nce, gnde bir ka saat gneleniniz. Yryler yaparak vcudunuzu altrnz. 6. Mmkn olursa dn amellerinizi havalarn souduu ve rzgar esintilerinin bulunduu gecelerde yapnz. Gndzn scakl altnda, bedensel faaliyetlerden ve yol yrmekten saknnz. 7. Daha nce yaplm ve bozulmaya yz tutmu yemeklerden yararlanmaynz. 8. Her zaman ve her yerde temiz ve kontroll sular iiniz, pheli sulardan uzak durunuz. 9. Ba dnmesi, kusma ve dier rahatszlklarnzda vakit geirmeden doktora ba vurunuz.

304

Alev slm lmihli

10.Tuvalet e gidince elinizi sabunla ykaynz. Kat mendiller ya da temiz havlularla kurulannz. 11.Her gn bedeninizi ve ayaklarnz ykaynz. 12.Trnaklarnzn uzamamasna dikkat ediniz. Devaml hamama gidiniz ve kendinize ait temiz havlularla kurulannz. Her yerde ve her zaman Reslullhn @ u hadsini hatrnzdan karmaynz.

Ki, @ buyurmutur; Temizlik mandandr.

HAC, UMRE, KURBAN VE ZYRET LE LGL EHL- BEYT KELMINDAN NURDAN DAMLALAR Reslullh (s.a.a.) buyurdular; Hac, zayflarn cihddr.363 mm Cafer Sdk @ buyurdular; Bir hac, ierisi altn dolu bir evin altnlarnn, tkeninceye kadar sadaka olarak verilmesinden daha hayrldr.364 mm Cafer Sdk @ ve mm Ali @ buyurdular; Yln her aynda bir umre yaplabilir. En faziletli umre ise, Receb aynda yaplandr.365 Yine mm Cafer Sdk @ buyurdular; Haclar ksmdr: Bir ksm; Cehennemden zad olanlardr. Bir ksm; analarndan doduklar gn ki gibi gnahlarndan arnanlardr. Bir ksm da; ile efrdn ve maln Allhn korumas altna alm olanlardr. Bu sonuncusu; en dk karlkla (mkfatla) geri dnen haclardr.366 mm Zeynelbidn @ buyurdular; Ey hacca gitmeyen-gidemeyenler! Haclar karlaynz, onlarla musfaha (tokalama, kucaklama vs.) yapnz.

Fur-u Kf: c: 4 sh: 259, Men l yahduruhul fakh: c: 2 sh: 146, c: 4 sh: 298 Kf: c: 4 sh: 260 365 Fur-u Kf: c: 4 sh: 534-536, Men l yahduruhul fakh: c: 2 sh: 142, 276, 278, stibsr: c: 2 sh: 326 366 Fur-u Kf: c: 4 sh: 262, Tehzb: c: 5 sh: 21
363 364 Fur-u

305

Ehl-i Beyt yolu

Onlara hrmet gsteriniz. Onlarla mkfatlarnda ortak olmak istiyorsanz bu ekilde davrannz...367 Dnin Gnei mm Cafer Sdk @ buyurdular; Hac grevini yerine getirenler olduu mddete bu din ayakta kalacaktr.368 mm Cafer Sdka @ soruldu; Bir kadn yannda mahremi olmadan hacca gidebilir mi? mm @ buyurdular; Nefsini, rzn koruyabilecek ise (her ynden emniyette olacaksa), evet gidebilir.369 Hz. mm Muhammed Bkr @ Hac bilinen aylardadr... [Bakara (2): 197] yeti hakknda, bu aylar; evvl, Zilkade ve Zilhicce aylardr. Bunlarn dndaki aylarda hi kimse hac yapamaz. buyurdular.370 mm Cafer Sdk @ buyurdu; Zemzem suyu, ien kimseye ifdr.371 Ehl-i Beyt mmlarndan @ nakledilmitir ki; ...Kurban kesmenin en faziletli olduu gn bayramn birinci gndr.372 mm Cafer Sdka @; Kurban kesmek hakknda sorulduunda, yle buyurdular; Gc yeten her Mslmana kurban kesmek gereklidir.373 mm Cafer Sdktan @ nakledildiine gre; Deve, sr gibi byk ba hayvanlar kurban edilirken yedi kiiye kadar ortak olunabilir.374 mm Muhammed Bkr @ buyurdu; Hi kimsenin Mekkede Kabe binsndan daha yksek bin yapmas uygun deildir.375 mm Cafer Sdkn @ naklettiine gre, Reslullh (s.a.a) yle buyurdular; Kim beni diri iken ya da lmmden sonra ziyret ederse, kymet gn o kimseye efaati olurum.376

Fur-u Kf: c: 4 sh: 264, Men l yahduruhul fakh: c: 2 sh: 147 Fur-u Kf: c: 4 sh: 271 369 Fur-u Kf: c: 4 sh: 282, Men l yahduruhul fakh: c: 2 sh: 268 370 Fur-u Kf: c: 4 sh: 289, Men l yahduruhul fakh: c: 2 sh: 278 371 Men l yahduruhul fakh: c: 2 sh: 135 372 Men l yahduruhul fakh: c: 2 sh: 292, Tehzb: c: 1 sh: 504, stibsr: c: 2 sh: 264 373 Men l yahduruhul fakh: c: 2 sh: 292 374 Men l yahduruhul fakh: c: 2 sh: 294, Tehzb: c: 5 sh: 208, stibsr: c: 2 sh: 266 375 Tehzb: c: 5 sh: 420, 448 376 Fur-u Kf: c: 4 sh: 548, Men l yahduruhul fakh: c: 2 sh: 345, Tehzb: c: 6 sh: 3-4
367 368

306

Alev slm lmihli

Kurbann hakikatine erenler, rz-i maherde yalnz kalmazlar.

HUMUS

307

Ehl-i Beyt yolu

Ehl-i Beyt yoluna gre; slmn farzlarndan birisi de, l-i Beytin hakk olan humusun verilmesidir. Humus; Kelime anlam olarak bete bir demektir. Dn literatrdeki anlam ise; belli mallardan belirtilen ller ierisinde bete bir ksmnn hak shiplerine verilmesidir. Humus; Kurn- Kerimde [Enfl sresi (8): 41.] yette belirtildii zere farz klnmtr. Bu konuda Yce Allh buyuruyor: ...bilin ki; ganimetlerin humusu (bete biri); Allha, Reslne, Zilkurbya (Resle akrabal olanlara), yetimlere, yoksullara ve yolculara aittir... Bu yette ganmetlerin humusunun verilmesi emredilmektedir. anl Peygamberimiz @ ve Oniki mm efendilerimiz de @ bahsedilen ganmetlerin nelerden ibret olduunu ve hangi hallerde humusunun verilmesi gerektiini bizlere aklamlardr. Biz de Ehl-i Beyt yolunun ballar olan Mslmanlar olarak btn kazan eitlerinin ganmet kapsamna girdiine itikt ediyor, bu farzn bugn de geerli olduuna inanyoruz. Ehl-i Snnetin hads kaynaklarndan Sahh-i Buhrde nakledildiine Ben size drt eyi gre, Reslullh @ efendimiz yle buyurdular: emrediyorum. Allha mn ettikten sonra namaz klmay, zekat vermeyi, Ramazan orucunu tutmay ve ganmetlerinizin (kazancnzn) bete birini (humusunu) Allh yolunda vermeyi.377 Trihin baz dnemlerinde l-i Beytin @ hakk olan humus, hak shiplerine maalesef verilmemitir. Ehl-i Beytin ve l-i Muhammedin @ slmdaki yerine ve nemini hakkyla bilen biz Ehl-i Beyt yolunun ballar Alev-i Mslmanlarda ise, humusun verilmesi bugne kadar devm edegelmi ve Allhn izni ve inyeti ile kymet gnne kadar da devm edecektir. Zekat konusunda deindiimiz gibi, Ehl-i Beyt soyundan olan kimselerin, ok zarri haller dnda zekattan-sadakadan pay almalar ilh bir emirle yasak klnmtr. te bundan dolaydr ki, Cenb- Allh onlara humus denilen payn verilmesini emretmi, bu mektebin madd ihtiyalarnn bu vesle ile karlanarak glenmesini murd etmitir. Bu konuda mm Cafer Sdk @ yle buyuruyorlar: Kendisinden baka ilh olmayan Allh, bize sadaka-zekat almay haram kld. Buna karlk,
Sahh-i Buhr: c: 4 sh: 44, Ehl-i Snnet kaynaklarna gre de humusu verilmesi farz olan mallarn yalnzca savata elde edilen ganmetlerden ibret olmadnn baz nakl delilleri iin baknz: Sahh-i Buhr: c: 2 sh: 136-137
377

308

Alev slm lmihli

humus hakkn bizim iin takdr etti. Sadaka-zekat almak bize haramdr. Humusun ise bize verilmesi farzdr.378 Anadolu topraklarnda da yzyllarca Ocakzdelere (dede, baba, seyyidlere) eitli mnsebetlerle verilmi olan ve adna Hakkullh diyebileceimiz pay da, essen bir nev humustur. Ancak, halkmzn konunun teferruat hakkndaki cehleti, bunun biraz da gelii gzel srmesine ve zaman zaman da aksamasna sebep olmutur.379 NELERDEN HUMUS VERLR? Yedi eyin humusunun verilmesi farzdr: 1. Kazancn kr. 2. Maden. 3. Defne. 4. Denize dalmakla karlan mcevherler. 5. Helalle karm ve ayrt edilmesi mmkn olmayan haram mal. 6. Savata elde edilen ganimetler. 7. Zmm kfirin Mslmandan satn ald yerler. Kazancn kr Bir kimse; ticret, sanat, ziraat ve dier kazan yollarndan bir ok mal elde eder. Bu kazancndan kendisinin ve bakmakla ykml olduu kimselerin yllk masraflarn karlar. Geriye de ne artarsa bu artan miktarn humusunu vermelidir. Kazanlardan, yl ortasnda yemek, elbise, ev eyas, ev alm, dn masraflar, kz iin eyiz, ziynet ve benzeri iler iin yaplan masraflar toplumun ortalama yaam standartlarndan daha lks deilse bu yaplan harcamalara humus gerekmez. Bir maln humusu verilmedike, o maldan hi bir srette istifde etmek dnen uygun deildir.

378 379

Men l yahduruhul fakh: c: 2 sh: 21 Humus hakknda geni bilgi iin baknz: Ehl-i Beyt Mesaj dergisi: say: 13 sh: 74-80, Kiful t: Cafer mezhebi ve esaslar: sh: 72-73, Prof. Dr. Muhammed Ticani Semav: Dorularla birlikte: sh: 261-267, Ahmed Sabri Hamedni: mm Cafer Sdk buyruklar: sh: 118, slamda kl yol; Ehl-i Beyt yolu...

309

Ehl-i Beyt yolu

Hediye olarak gelen maldan humus vermek farz deildir. Ancak, gelen hediyenin humusu verilmemi maldan olduu bilinirse, o hediyenin de humusu verilmelidir. Kadnn ald mehirin de humusu yoktur. Yine, bir kimsenin elde ettii mrastan da humus verilmesi farz deildir. Ancak, ele geen mrsn humusunun verilmedii bilinirse, o mrsn humusu verilmelidir. Kfirden veya humusun farz olduuna inanc olmayan bir kimseden, humusu verilmemi bir mal ele geerse onun humusunu vermek farz deildir. Maden Altn, gm, kurun, bakr, demir, petrol, takmr, akik, tuz... vb. dier btn madenler, btn masraflar dtkten sonra nisab miktarna ularsa humusunun verilmesi farzdr. Madenlerin nisab miktar; 105 miskal (yani; 504 gram civr) gm veya 15 miskal (72 gram civr) altn deerindeki madene sahip olmaktr. Defne Defnenin nisab miktar da 504 gram gm veya 72 gram altn deeridir. Defnenin ele geirilmesi iin yaplan tm masraflar dldkten sonra elde kalan defnenin deeri belirtilen miktara ularsa humusunun verilmesi farzdr. Denizden karlan mcevherler Denizden karlan inci, mercan ve dier mcevherler yaplan masraflar ktktan sonra 4.8 grama ularsa onun humusu verilmelidir. Maden, defne, denizden karlan mcevherler bakalar ile ortaklaa olarak elde edilirse masraflar dtkten sonra kii bana den miktar belirtilen gramajda ise humusu verilmelidir. Btn bunlar, belirtilen miktarlara ulamazsa, o taktirde dier kazanlarla birlikte hesap edilir. Yllk btn masraflar ktktan sonra arta kalan olursa kazancn humusu blmnde anlatld tarzda humus verilir. Hell ile karm haram mal Haram mal ile helal mal birbirlerinden ayrt edilemeyecek ekilde karm ise, maln temizlenerek hell hale getirilmesi iin btn maln humusu verilmelidir.

310

Alev slm lmihli

Eer kii mal ierisindeki haram olan miktr ve shibini bilirse derhal onu shibine vermelidir. Shibi belli deilse o zaman da shibine sevap olur midi ve niyetiyle, ihtiya shiplerine o mal vermelidir. Savata elde edilen Ganmetler Mslmanlarn, kffr ile yapt savalarda elde ettiklerinin tmne, savata elde edilen ganmetler denir. Bu ganmetler, Ulul Emr veya grevlendirdii kimseler tarafndan Kurn ve Snnet llerine gre uygun grlen tarzda Mslmanlara pay edilir. Ve ganmetin humusu (bete biri de) gereken yerlere ayrlr ve sarfedilir. Zmm kfirin Mslmandan satn ald arz slmn hkmlerinin uyguland bir devletin snrlar dhilinde yaayan, can, mal, namus, nesil, dil ve din emniyetinin slm Devleti tarafndan gvence atna alnarak korunmu olan kafire Zmm kfir denir. Bu kfirlerin, Mslmanlardan satn alm olduklar topraklarn, mallarn, ev, ticret eyas vs. humusunu ya yer olarak veya o eyin parasal deeri olarak vermeleri gerekir. Kendileri vermedikleri zaman, slm devleti onlardan bu hakk mutlaka alr. Bu uygulama; slm devletinin Mslmanlarla birlikte kfirlere de gtrm olduu hizmetlerinin bir bedeli olarak zmm kfirin slm devletine verdii bir tr vergi olarak da deerlendirilebilir.380 HUMUS KMLERE VERLR? Verilecek humus iki ksma blnr: Bir ksm; yette geen ... Allha, Peygambere ve Zilkurbya ittir... hkm gereince Onikinci mmn @ hissesidir. Dier ksm ise; seyyidlerden-ocakzdelerden yetim, yoksul veya yolda kalm olanlarnn hakkdr. Mslman, bu iki hisseyi de Ehl-i Beyt yoluna candan bal, dil, gvenilir, lim bir mctehide vermelidir. zellikle birinci hisse Onikinci mmn (a.f.) zhir olmad zamanda mutlaka belirtilen vasflara ship bir mctehide verilmelidir. Veya mtehidin izni ile kullanlmas uygun olan alanlarda

slmda humustan baka Enfl, r, Cizye, Harac vb. baka alnmas-verilmesi gereken eyler-vergiler de vardr. Bunlarla ilgili geni hkmler iin humus konusu sonunda vereceimiz kaynak eserlere mracaat edilebilir.
380

311

Ehl-i Beyt yolu

harcanmaldr. Bu mtehit, humusu, slmn ve Mslmanlarn genel maslahatlarna uygun decek bir ekilde gerekli yerlere sarfeder. Seyyidlerin hakk olan humusun ise, mutlaka bir mctehide veya mtehidin izniyle seyyidlere verilmesi zorunlu deildir. Herkes yaad blgede artlar tutan seyyidlere humusunu verebilir. Memleketinde fakir olmamakla birlikte, gurbette-yolda muhta duruma den seyyide de humus verilebilir. Kurn ve Snnette byk gnah olarak bildirilen gnahlar alenen ileyen, farzlar f etmeyen, Oniki mm @ kabul etmeyen seyyidlere humus verilmemelidir. Bir kimse, yaad blgede artlar uygun den humus verilecek seyyid bulamazsa, imkn olduu kadar evresindeki blgelerde artlara hiz seyyidleri aratrmaldr. Buna da imkan bulamazsa, humusun payn ayrmal, saklamal ve en msit bir zamanda hak shibine ulatrmaya almaldr.381

Hak sahiplerine haklarn vermemek en byk zulmlerdendir.

381

lgili kaynaklara ilveten Humus hakknda daha geni bilgi iin baknz: Seyyid Rhullh (r.a.): Tahrrul-Vesle: c: 1 sh: 351-367, Tevzhul Mesil: sh:255-267 Allme Hll: eriul-slm: c:1 sh: 162-166, Muhtasarun-Nf: sh: 63-64, Seyyid Ho: Minhcs Slihn: sh: 331-356, Seyyid Ali Hameney: Fkh sorulara cevaplar: 291-366, Seyyid Muhammed Rz Gulpaygani: zet ilmihl: sh: 97-100 vb.

312

Alev slm lmihli

CHD
Cihd; Kurn ile farz olduu sbit olan slmn en nemli farzlarndandr. Kelime anlam olarak; cehd etmek, almak, gayret etmek, aba sarfetmek vb. gibi manalara gelir. Dn literatrdeki anlam ise; Allhn dnine ve Allhn taraftar olan Mslmanlara, haksz yere kar duran slm dmanlaryla Allh yolunda savamak, mcdele etmektir. Bu mcdele ekli zamana, zemine ve artlara gre farkllklar arzedebilir. Kimi zaman olur ki, cihd; mal ile yaplr, kimi zaman, kalem ile yaplr, kimi zaman, can ile yaplr, kimi zaman da olur ki btn hepsi ile birlikte bu farz yerine getirilir. Ancak unu belirtmeden gememek gerekir. Kurn bir kavram olan cihd; Kurn- Kermde ve Peygamberimiz @ ile mmlarmzn @ buyruklarnda genellikle can ve mal ile yaplan ktal-sava manas arlkl olarak kullanlmtr. Biz de buna binaen cihdn bu ynne ksaca arlk vereceiz. nce ciht ile ilgili bir ka yet-i kermeye bakalm: Yce Allh buyurur ki; nananlar, hicret edenler ve Allh yolunda ciht edenler Allhn rahmetini umarlar... [Bakara (2): 218] nanp hicret eden, Allh yolunda ciht edenler... var ya, gerek mn edenler onlardr. [Enfl (8): 74] ...Allh yolunda mallarnzla, canlarnzla ciht ediniz... [Tevbe (9): 41] Ey mn edenler!...Onun yolunda ciht edin ki kurtulua eriesiniz...
[Mide (5): 35]

Allh yolunda gerei gibi ciht ediniz... [Hac (22): 78]

313

Ehl-i Beyt yolu

Ey Neb! Kfirlerle ve mnfklarla ciht et ve onlara sert davran...
[Tevbe (9): 73]

mn eden, hicret eden ve Allh yolunda mallaryla, canlaryla ciht eden kimselere Allh katnda en byk dereceler vardr... [Tevbe (9): 20] Yoksa siz, Allhn iinizden ciht edenleri ve sabredenleri ortaya karmadan Cennete gireceinizi mi sanyordunuz? [l-i mrn (3): 142] Grlmektedir ki an yce Rabbimiz cihd etmeyi bata Resl olmak zere btn Mslmanlara emrediyor ve bunda sabrl olunmasnn da nemini belirtiyor. Bu ilh emirler orta yerde dururken Resuller ve Nebler babuu @ ve Onun ylmaz takipileri olan Ehl-i Beytin nderleri @ bu grevi savsaklayabilirler mi? Elbette hayr. Onun iindir ki, Onlar @, dur-durak bilmeden hem ak dman olan kfirlerle-mriklerle, hem de dhili dman olan mnfklarla bu kutsal dava urunda ylmadan cihd etmiler, mallarn canlarn bu uurda fed etmekten bir an bile geri durmamlardr. O anl Peygamberin @ hayatn azck okuyan en m bir kimse bile, Reslullhn nasl cihd ettiini, kffra gz atrmamacasna hayatn nasl ortaya koyduunu, ashbn bu yolda nasl eittiini grr. Elbette ki cihd, bazlarnn sand gibi, haksz yere birilerine saldrmak, onlarn mallarn yamalamak, topraklar geniletmek vs. amal yaplan bir sava deildir. Cihd; Hakkn yaylmas nnde eylemsel olarak duran, Nrun insanlarn kalplerini aydnlatmasn engellemeye alan, ard niyetli insanlk dman glere kar yaplan meru bir savunma ve saldrdr. Hani, denilmitir ya; Nush ile uslanmayan etmeli tekdr, Tekdr ile uslanmayann hakk ktektir. te Cihad da, ksacas, her yol denendikten sonra hl uslanmayana mer snrlar dhilinde ve ilh izin ile haddini bildirmektir. te; Bedirler, Uhudlar, Hendekler, Hayberler, daha nice seriyye ve gazveler cihat emrine ittib etmenin bir sonucudur. mm Alinin @; kfire korku, mmine kvan veren dillere destan Zlfikr da cihdn Mslmanlarn nazarndaki yerini ortaya koymakta. Ve ehitler serdr mm Hseyinin @ Kerbeldaki cihd da, cihdn nemini gzler nne sermektedir.

314

Alev slm lmihli

Yalnz; cihd, hak nderin veya grevlendirdii ehil kimselerin komutasnda yerine getirilmez ise apulculua, yamaya ve zulme dnebilir. Onun iin bu ilh emrin hakkyla yerine getirilmesi, hem ok titiz olmay ve hem de uyank olmay gerektirir. nsan, gereken ince ayar yapamaz ise, hak gsterilen btl bir dava urunda savaa koyulur. ehd olmay umut ederken -Allh etmesin- pisi pisine de gidebilir. Nitekim bunun rnekleri hem trihte ve hem de gnmzde saylamayacak kadar oktur. Hak mma kar sava veren bedbahtlar-bler bunun en briz rnekleri deil midirler? Bugn de mm Mehdnin @ yolunun takipileri olan Ehl-i Beyt yolu mtehitlerinin fetv ve tevikleriyle deil de, bilmem hangi beer nizm ve dzenlerin beks ve yaylmas urunda szm onlara ehd olma(!) hayalleriyle cephelere gidenler cihd kavramnn eytnca tahrf edilmi olmasnn gfil kurbanlardrlar. Onun iin, yetin bir paras olan ...Allh yolunda... hakkatini beynimizin bir yerine, silinmez bir yaz ile naketmemiz gerekir. Yoksa, bilmem kimin yolunda, bilmem ne urunda, bilmem neyin iin yaplacak bir sava, cihd olmad gibi, kutsallk tamaz ve Allh katnda da bir deer ifde etmez. O yollarda len insanlar da slmdaki ehd kavramna layk olmazlar, milyonlar onlar iin gzya dkse, ehdler gibi arlansalar da ehd olamazlar. slma gre bir kimsenin cihda katlmasnn farz olmas iin bir takm artlar gerekir: yle ki, kii; Akll olmaldr. Bul ana ermi olmaldr. Hr olmaldr. Erkek olmaldr. Pr-i fni, ok yal olmamaldr. Cihda katlamayacak kadar ktrm, hasta vs. olmamaldr. Kr olmamaldr. slm vatan her Mslmandan yardm grmeyi gerektirecek kadar byk bir tehlike altnda ise, kadnlar, yallar, ocuklar, kleler, hasta olanlar vs. de duruma, sava yaplan an tekniine gre cihda katlmak zere grev alabilirler ve bu farz bylesi durumlarda onlar iin de balayc bir emir olabilir. Mslmanlar, zlim nderlerin emri ile cihda katlmazlar. Byle bir savaa zorlanacak olurlarsa sava cephesinde nefsi mdfaa yaparlar, zlimin zulmnn yaylmas yolunda almazlar.

315

Ehl-i Beyt yolu

Ancak, slmn haytiyeti sz konusu ve Mslmanlarn mal, namusu ve benzeri deerleri kfirlerin ayaklar altnda inenme tehlikesi geirirse, o zaman zlimin emri ile de olsa bu savaa katlmak her Mslmann boynuna bortur. Kfirin, kfr ve nifak sistemlerinin emri ve icbr durumunda da yaplacak ey ayndr. Ancak, bylesi sistemlerin yapaca hi bir sava cihd olarak isimlendirilemez. Ve kutsallk ehresine-grntsne brndrlemez. Bir de bunlardan ayr olarak, kiinin kendi i dnysnda yapmas gereken bir cihd var ki, slm buna Cihd- Ekber (Byk Cihd) adn vermektedir. sel olgunluk da diyebileceimiz Cihd- Ekber, slm dman kfirlere kar yaplmas farz olan dier cihaddan aa deil, belki onun da fevkinde bir farzadr. nk insann yapm olduu btn ibdetlerin nih hedefi; nefse hkim olma, eytnn egemenlii altna girmeme ve Allha hakkyla kul olmaya yneliktir. Bu hedefi gtmeyen namaz; namaz deildir, oru; oru deildir, zekat; zekat deildir, cihd da cihd deildir.382

Barta ve cihdda, Alev-Snn tek safta.

EHL- BEYT KELMINDAN CHDIN FAZLET mm Cafer Sdkn @ naklettiine gre, Reslullh @ buyurdular; ...Kim, cihd terkederse, Allh ona zillet ve fakirlik elbisesini giydirir...383 riflerin mm Cafer Sdk @ buyurdular; Cihd, be vakit namazdan sonra en fazletli ameldir.384 Sddk- Ekber Hz. mm Ali el-Murtaz @ buyurdular; Allh cihd erkeklere ve kadnlara farz kld. Erkeklerin cihd, mallarn, canlarn Allh

382 Cihd ile ilgili geni fkh ayrntlar, cihd, ehd ve ehdet ile ilgili bilgiler iin baknz: Allme Hlli: eriul slm: c:1 sh: 278-308, Muhtasarun Nfi: sh: 109-114, Kiful t: Cafer Mezhebi ve esaslar: sh: 75, Murtaz Mutahhar: Cihd, ehd, Seyyid Rhullh Humeyn: Cihd- Ekber, Ali erat: ehdet, Mevdudi: Gelin Mslman olalm: sh: 259-277 vs. 383 Fur-u Kf: c: 5 sh: 2 384 Fur-u Kf: c: 5 sh: 4, Tehzb: c: 6 sh: 121

316

Alev slm lmihli

yolunda fed etmek, kadnlarn cihd ise, einden grd eziyete sabrl olmak, ona mer snrlar ierisinde itaat etmektir. (iyi bir e olmaktr.)385 Yine mm Cafer Sdkn @ naklettiine gre, Frk-u zam mm Ali @ yle dedi; Reslullh @ beni savaa gnderdiinde yle buyurdular; Ey Ali! Hi kimseyi Allhn dnine davet etmeden -Hakkyla tebl grevini yerine getirmeden- ldrme. Bir kimsenin, senin elinle hidyete erimesi, zerine Gnein doup batt her eyin senin olmasndan daha hayrldr...386 mm Alinin @ naklettiine gre, Peygamber efendimiz @ Hendek sava gnlerinde yle buyurmulardr; Harp, hledir...387 Sdklarn mm Cafer Sdkn @ ceddinden naklettiine gre, Reslullh @ yle buyurdular; Darda kalm bir Mslman kardeinin yardm arsna imkn olduu halde kulak vermeyenler, (kmil) Mslman saylmazlar.388 Seyyids Scidn mm Zeynlbidnin @ nakline gre, Kintn efendisi, Sultanlar Sultn, Ehl-i Beytin Pri, Peygamberimiz Hz. Muhammed Mustaf buyurdular; Allh katnda hi bir ey, Allhn yolunda dklen bir damla kandan daha stn deildir.389 Kintn Sultn Peygamberimiz @ buyurdular; En fazletli cihd, zlim bir ndere kar hakk sylemektir.390

ehdin kan, slm aacn canl tutan bir Rahmet-i lhdir.

385 Fur-u Kf: c: 5 sh: 9, Men l yahduruhul fakh: c: 3 sh: 277, c: 4 sh: 298, Tehzb: c: 6 sh: 126, Vesil a: c: 11 sh: 15 386 Fur-u Kf: c: 5 sh: 28, Tehzb: c: 6 sh: 141 387 Men l yahduruhul fakh: c: 4 sh: 272, Tehzb: c: 6 sh: 162, 163 388 Tehzb: c: 6 sh: 175 389 Fur-u Kf: c: 5 sh: 53 390 Fur-u Kf: c: 5 sh: 60, Tehzb: c: 6 sh: 178

317

Ehl-i Beyt yolu

EMR- BL MARF VE NEHY- ANL MNKER

yilii emretmek ve ktlkten alkoymak diye tercme edebileceimiz bu esas, Kurnn ve Ehl-i Beytin retilerinin belkemiidir. Kurn- Mecdde bir ok yetlerde getii zere, yce Rabbimiz bu mmeti de marufu emretmek ve mnkerden nehyetmekle ykml klmtr. Bu sorumluluun yerine getirilmesi, slm mmetinin ayakta kalmasnn yegne sebeplerindendir. Marf nedir? Marf; iyilik, hayr, gzellik, evrensel msbet deerler, insn-slm oluum ve gzel gelecee vesle olabilecek her eydir. Mnker nedir? Mnker de; slmn ho grmedii eylerdir. Mslman, slm kabul etmekle iyilii emretme ve ktlkten alkoyma grevini de kabul ettiinin szn vermi olur. Peygamberlerin @, zellikle Hteml Enbiynn @ hayatlarna baktmzda, Onlarn yaamlar boyunca bu ilh emri aksatmadan yerine getirdiklerine hit oluruz. Onlar yle insanlard ki, kendilerine mnsip grdklerini bakalarna da lyk grrler, bu gzellikleri ve nimetleri paylamak iin uslne uygun bir tarzda onu herkese emir ve tavsiye ederlerdi. Bir yanllk, irkinlik ve ktlkle karlatklarnda ise, onu da gzel metotlarla gidermeye, engellemeye, nehyetmeye alrlard. Nitekim Allh-u Tel Peygamberimizin @ bu grevine deinerek yle buyurmaktadr; ...O (peygamber) kendilerine iyilii emreder ve kendilerini ktlkten men eder... [Arf (7): 157]

318

Alev slm lmihli

Yine, Yce Allh Kitbnda Emr-i bil marf ve nehy-i anil mnker grevini hakkyla kimlerin ed ettiini ve bu kimseleri ne tr bir mkftn beklediini baz yetlerinde ylece beyn etmektedir; Erkek ve kadn btn mminler birbirlerinin velleridirler. yilii emrederler, ktlkten nehyederler... Allh onlar rahmeti ile balayacaktr.
[Tevbe (9): 71]

Siz insanlar iin karlm en hayrl bir mmetsiniz. yilii emreder, ktlkten men eder ve Allha mn edersiniz... [l-i mrn (3): 110] ...yilii emreden, ktlkten men eden... mminleri mjdele! [Tevbe
(9): 112]

Onlar ki kendilerini yeryznde yerletirdiimizde... iyilii emrederler, ktlkten vazgeirmeye alrlar... [Hac (22): 41] Yukarda birkann melini vermi bulunduumuz yetlerden de anlalmaktadr ki, mminler iyilii emretmek, ktlkten de nehyetmekle grevlendirilmilerdir. Ve mminler, mnlarnn bir gerei olarak bu grevi ftraten ve itenlikle yerine getirirler. Emr-i bil Marf ve Nehy-i anil Mnker grevi her hl-u krda yerine getirilecektir. Ancak bu vazfe zamana, zemine, kiiye, duruma, emredilen ve nehyedilen eyin ne olduuna gre baz farkl uygulamalarla yaplr. Bu farzn fsnda baz merhaleler vardr. yle ki; Sevgili Peygamberimiz @ ve Ehl-i Beytin kuds ztlarnn @ beyanlarna gre, her Mslman ncelikle rnek olmak sretiyle iyilikleri yayacak, ktlklerin nne geecektir. Kiiliini kaybetmi, rnek davranlardan nasiplenemeyecek kadar kalbi kararm kiilere ise dil ile nasihat edilir. Varsa, terk ettikleri farzlar uygun bir lisanla hatrlatlr. ledikleri haramlara son vermeleri ars yaplr. Ki Allh bu konuda yle buyurur; Sen hikmet ve gzel tle Rabbinin yoluna ar ve onlarla en gzel ekilde mcdele et... [Nahl (16): 125] Denenen btn yol ve yordamlar kr etmezse, o zaman da fiileylemsel olarak baz yaptrmlar uygulanmaya allr. Bu, yz ifdesi ile memnuniyetsizliin ortaya konulmasndan tutunuz da, mminlerin sosyal ve psikolojik olarak yanl yolda olan kiiyi hakka davet etme tavrlar, baz toplumsal dlama, ilikileri dondurma, vb. eylemler sergilemelerine kadar varr. Hatt, eer Kurn ve Ehl-i Beyt buyruklarna uygun olarak ekillenmi bir slm dzeni hakim ise, gereken hadler ve cezlar mmetin nderi tarafndan veya grevlendirdii dil grevliler tarafndan icr edilir. nsanlar Hakka davet etme, btl yol ve davranlardan uzak tutma emrinin yerine getirilmesinin su sayld kfr-zulm dzenlerinde ise,

319

Ehl-i Beyt yolu

Mslman bir yolunu bulup grevini yapacak, hi bir ey yapamaz ise kalben ktlklere ve ktlere buz edecek ki, bu da bilindii zere mnn en zayf hlidir. Aslna baklrsa, bu vazfe Mslman olmann, bir mektebe mensup bulunmann kiiye ykledii bir grev deil, insan olmann getirdii doal bir sorumluluktur. yle ya; Kim, a, ve akta kalm bir kimseye insanca yaamann yolunu retmez, bu konuda yardmc olmaz ki? Bylesi hallere seyirci olanlara insan demek mmkn m? Kendinin ship olduu gzel eylere, bakalarnn ship olmasn istememek hi yakk alr m? Okuma yazma renmek isteyen bir kimseye, imkan olduu halde yardmc olmamak mmkn m? Hastalktan btb dm, derman arayan zavallya, bilinen tedv yollarn gstermemek, gerekirse tedv etmemek insafszlk deil mi? Hastann houna gitmemesi, cannn yanmas pahasna bile olsa, ila iirmek, ine yapmak, gerekirse ameliyat etmek-ettirmek insan bir grev deil midir? Hangi insan, bir kimsenin evinde ve malnda yangn ve benzeri zarar verecek bir hal grr de seyirci kalr? Bir k gnnde, yatarken zeri alm bir kimsenin zerini rtmek insanlk grevi deil midir? zerinde zarar verici bir bcek dolaan, kendinden habersiz bir kiiye yardmc olmak ve ondan zarar uzaklatrmak gerekmez mi? Sevdiimiz insanlara, gnlk dnyann i hayatnda, eitimretiminde, aile yaantsnda vs. baarl olma yollarn retmeye alyor, yardmc olmaya gayret ediyorsak, ebed mutluluu elde etmek, Cennet ve Cemlullha kavumak iin de, herkese, yaplmas lzm gelen eyleri reterek tavsiye etmek, onlar ktlklerden uzak tutmaya almak boynumuzun borcudur. te; Emr-i bil Marf ve Nehy-i anil Mnker, iki cihn azz klmann, iki lemde de mutlu ve mesut olmann prensiplerini sz, yaz, yaant vs. ile retmektir. unu unutmamak lazmdr ki; yaanmayan gerekler etkili olmaz.

320 Emir ve nehiyde gznnde bulundurulmas gereken baz esaslar;

Alev slm lmihli

1. Marf (iyi) ve Mnker (kt); Kurn ve Snnet llerine gre iyice bilinmeli, chilne bir ekilde, zann olarak bana buyruk hareket edilmemelidir. 2. Niyet, kesinlikle Allhn rzsn talep ve insanlarn hayrn istemek olmal, nefsi, hevy, arzu ve istekleri tatmn etmek olmamaldr. 3. nsanlarn onurunu kracak, ahsiyet ve gururlarn incitecek, toplum ierisinde enniyetini harekete geirecek tarzda hareket edilmemelidir. 4. Gerektiinde srarla hareket edilmeli, ancak, muhataplar dne ve dnin emirlerine alenen dman olacaklar ya da mnfka davranacaklar konumlara getirilmemelidirler. 5. Ka yaparken gz karan. kimselerden olunmamaldr. 6. Baz emir ve nehiylerin ferd olarak yerine getirilememesi halinde, gnll olarak cemaat, cemiyet, dernek vs. oluturularak, bu grev rgtl olarak yaplmal, bu halde de temel esaslar ve espriler inenmemelidir. 7. Kii nce kendi nefsinden balamal, sonra srasyla ehli-ayline, yakn akrabalarna, komularna, tandklarna ve nihayet tm insanlara hitp etmelidir. 8. Bu grev yerine getirilirken, ahsna gelebilecek her trl yldrma, knama, eziyet ve zorluklara gs gerilmeli, haksz yere yaplan knama ve saldrlara aldr edilmemeli, kimseye yaranmaya allmamaldr. 9. Ehl-i Kurnn mm Cafer Sdkn @; nsanlar dilinizle deil, buyruu asl ihml yaantnzla hakka arnz.391 edilmemelidir.392

Emr-i bil Marf ve Nehy-i anil Mnkeri yapmak Hseyn olmaktr.

Usl-u Kf: c: 2 sh: 105 Konu ile ilgili geni aklama ve hkmler iin baknz: Seyyid Rhullh: Tahrrul Vesle, Seyyid Ho: Minhcs Slihn, Allme Hll: eriul slm, Muhtasarun Nf, vs.
391 392

321

Ehl-i Beyt yolu

HAK NDERLERNDEN @ ZDEYLER Yoluna canlar fed olsun! Reslullh @ buyurdular; nsanlar iyilik ve takvda yardmlatklar, emr-i bil marf ve nehy-i anil mnkeri yaptklar mddete hayr zere olurlar. Ne zaman ki bunlar terkederler, onlardan bereket giderilir, bir ksm bir ksmna musallat olur. O zamanda, onlara ne yerden ne de gkten yardmc bulunmaz.393 Velyet ehlinin Hnkr, mm Ali @ buyurdular; Kim, ktl kalbi, eli ve dili ile inkr etmezse (gc yettiince nlemeye almazsa), o kimse, diriler arasndaki bir ldr.394 mm Muhammed Bkr @ buyurdu; ... Muhakkak ki emr-i bil marf ve nehy-i anil mnker; Neblerin yolu, slihlerin minhc ve kendisi ile ilh emir ve yasaklarn uyguland, din ve dny ilerinin yoluna girdii byk bir farzdr...395 mm Cafer Sdk @ buyurdular; Emr-i bil marf ve nehy-i anil mnkeri yaparak Allhn dnini gerei gibi uygulamayan topluma yazklar olsun!396 Yine mm Cafer Sdka @; ...kendinizi ve ehlinizi ateten koruyunuz... [Tahrim (66): 6] yeti hakknda sorulduunda, mm @ buyurdular; Ehlinize iyilii emrederek, ktlkten de nehyederek onlar ateten koruyabilirsiniz.397 mm Cafer Sdkn @ naklettiine gre, Reslullh efendimiz @ ashbna yle buyurdular; Kadnlarnz fesda der, genleriniz de hak yoldan saparlar ve siz de onlara iyilii emretmeyip, onlar ktlkten alkoymadnzda hliniz nice olur? Soruldu ki: Byle bir ey olacak m ey Allhn Resl? Peygamberimiz @ buyurdular; Evet. Hatt bundan da kts olacak. Sizler ktl emrettiiniz ve iyilikten de nehyettiinizde hliniz nice olur? Denildi ki; Buda m olacak ya Reslallh? Reslullh @ buyurdular; Evet. Bundan daha kts de olacak. Kty iyi, iyiyi de kt olarak bilip kabul etti mi hliniz nice olur?398
Tehzb: c: 6 sh: 181 Tehzb: c: 6 sh: 181 395 Fur-u Kf: c: 5 sh: 56, Tehzb: c: 6 sh: 180-181 396 Fur-u Kf: c: 5 sh: 57, Tehzb: c: 6 sh: 176 397 Fur-u Kf: c: 5 sh: 62 398 Fur-u Kf: c: 5 sh: 59, Tehzb: c: 6 sh: 177
393 394

322

Alev slm lmihli

Hakk yaayan, Hak iin de alr.

YALAN-NFK VE TAKIYYE
Yalan; Hakkate muhlif olarak konumak, yazmak, nakletmek ve beynda bulunmaktr. z itibariyle yalan; btn dinlerin, zellikle de slamn iddetle yasaklad, kutlu Peygamberin @ lisnyla da imn ile bir arada bulunamayacann belirtildii gnah bir davrantr. Kurnn mutahhar yetlerinde ve Ehl-i Beytin @ sahih hadislerinde ifade edilmitir ki; Allh adna yalan dzmek, Reslullh @ ve dier Masmlar @ adna yalan uydurmak, mna taban tabana zt ve kfirlikten doabilecek bir haldir. Allh adna yalan uydurmann ne tr bir crm olduuna dikkat eken onlarca yetten birisinde melen Yce Allh buyurur ki; ...Allh adna yalan uyduranlar iflh olmazlar. [Nahl (16): 116] Nr yolunun snmez kandili Hz. Muhammed de @ Kim benim adma yalan konuursa Cehennemdeki yerine hazrlansn. 399 kzn mmetine fermn eylemilerdir.
399

Men l yahduruhul fakh: c: 3 sh: 372, c: 4 sh: 264

323

Ehl-i Beyt yolu

Yalan; Hem toplumu felkete gtren bir hastalk, hem insanlar arasndaki gveni yok edici bir bel ve hem de dostluk ve kardelii zedeleyen bir i dmandr. Yalann bu kt yanlarnn yannda, bir para da olsa, hads-i erifler ve akl- selme gre konuulmasnda mahzr bulunmayan ve hatta gerekli olan bir ka yalan(!) trleri de vardr ki, bunlardan bazlar; ki kii arasn bulmak ve bu arada kimseye zarar vermeyecek ekilde uydurulan yalanlar. ile arasndaki sorunlar vs. gidermeye ynelik zararsz yalanlar. Fiil bir savata dmana kar konuulan yalanlar...vs.400 Nifak; inin negatif halini dtan pozitif olarak gstermek, manszl zhirde mnllk gibi arz etmek, ii-d farkl olmaktr. Kfirliin, mn giysisi iinde arz- endm etmesidir. Mukaddes kitabmz Kurn- Kermin bir ok yetlerinde nifak ierisinde olanlarn kt akbetlerine dikkat ekilmi, bu manadaki ilh bir kelamda yle buyurulmutur; Dorusu mnfklar atein (Cehennemin) en aa tabakasndadrlar... [Nis (4): 145] Peygamber efendimiz @ de bir hads-i eriflerinde; ...Mnfn almeti tr: Konutuunda yalan syler, sz verdiinde yerine getirmez, emnete hynet eder.401 buyurmulardr.

TAKIYYE
Takyye; Kelime anlam olarak, korumak, korunmak, gizlenmek, ekinmek, vs. gibi manalara gelir. Kurn ve Ehl-i Beyt retilerinde ise, cann, maln, namusun, inancn vs. korunmas ve muhfazas iin gerektiinde, kalben bir deiiklik olmad halde zhiren inandna aykr bir grnt sergilemektir. Kurnda takyye var mdr? Takyye slm bir olgu mudur? Yoksa ftr bir davran mdr? Takyye bir mezhebe zg mdr? Bazlarnn iddia ettii gibi, takyye sadece i inancnda m vardr? Takyyeyi yalnzca a-Alev inancyla ilikilendirmek gereki bir yaklam mdr? Neden tarih boyunca i
400 401

Usl-u Kf: c: 3 sh: 198, 199, c: 4 sh: 39-42, Men l yahduruhul fakh: c: 4 sh: 259 Usl-u Kf: c: 3 sh: 397, Men l yahduruhul fakh: c: 4 sh: 261

324

Alev slm lmihli

Mslmanlar Takyyeyle bu denli ili-dl olmulardr? Anadoludaki Alevler yzyllardr sr kavramn takyyeye karlk olarak m kullanmlardr? Takyyeye ba vurmak ayp ve gnah mdr? Takyye yapan kimse mi yanl yapmaktadr, insanlar takyye yapmak zorunda brakanlar m yanl yapmaktadrlar? nan ve inandn ekilde yaama zgrlnn drt drtlk saland bir dnyda takyye ne anlam ifde eder? Ksaca bunlar cevaplamaya alalm. Takyye Kurnda ak ve sarih olarak u iki yette vcd bulmaktadr: Melen yce Allh buyurur ki; Mminler, inananlar brakp kfirleri dostlar (veller) edinmesinler. Kim byle yaparsa Allh ile bir ba kalmaz. Ancak, onlardan (gelebilecek bir tehlikeye kar) korunmanz (takyye yapmanz) mstesndr... [l-i mrn (3): 28] nandktan sonra, kalbi mnla dopdolu olduu halde, zorlama-bask sebebiyle Allh inkr eden deil, (Bunlar knanmaz ve ilh cezy hak etmezler.) ancak, (mn ettikten sonra) isteyerek kfirlii geri benimseyenler var ya, o kimselere Allhtan bir gazap iner ve onlar iin byk bir azp vardr. [Nahl (16):
106]402

Btn Snn ve Alev inananlarn ittifkyla sbittir ki, bu ayetler Ammr b. Ysirin (r.a) ve benzerlerinin, mnszlardan grd bask neticesinde kalpten deil ama, grnte mn ve inancndan dndn ifde etmesi zerine nzil olmutur. Yce Allh yetten de anlald zere, bylesi durumlarda nasl bir tavr taknlacann ekirdek mesajn vermi, Peygamber @ ve Onun hak vrisleri olan mmlarmz da @ bu ekirdek mesjn farkl ortamlarda nasl filizlendiini, hangi llerde ne tr bir meyve verdiini pratikleriyle ortaya koymulardr. Nasl ki, cihd, emri bil marf-nehyi anil mnker, tevell-teberr, abdest, namaz, oru vb. baz ibdetlerle ilgili ayrntl hkmlerin temeli genel olarak Kurnda zikredilmi, ayrntlar ise Peygamberimiz tarafndan ortaya konulmu, zaman ve mekan farkllndan kaynaklanan baz yeni grler de zamanla Peygamberin @ vrisleri tarafndan aklanmsa, takyyeye de

402

Takyyeye inkr mmkn olmayacak bir ekilde deinen iki yeti aldk. Bunlardan baka deiik alardan takyye olarak yorumlanan, mana itibariyle takyye ile rten bir ok yet vardr ki ilgilenenler konu ile ilgili olarak kaleme alnm eserlere mracaat edebilirler.

325

Ehl-i Beyt yolu

Kurnda bylece deyinilmi, kendilerinden yalan sadr olmayan gvenilir nderlerimiz de @ konuyu zaman ierisinde sistemletirerek yaatmlardr. Takyyeyle ilgili olarak Ehl-i Beyt mmlarndan @ nakledilen nurlu szlerden bir ka yledir; mm Muhammed Bkr @ buyurdular; Takyye benim yolumdur, ceddimin yoludur. Takyyesi olmayann mn da olmaz.403 Yine Muhammed Bkr @ hazretlerinden nakledilmitir. Buyurdular ki; Zarret hsl olduka takyye yaplr. Nerede, ne zaman, ne lde takyye yaplmas gerektiini her insann kendisi en iyi bilir.404 mm Cafer Sdk @ da; Takyye mminin kalkan, takyye mminin snadr. Takyyesi olmayan mnn koruyamaz... buyurmulardr.405 Evet...Takyyeyi, takyye yetlerinin ini sebebi olan Ammr (r.a) hazretlerinin davran lleri ierisine hapsetmek, slmn evrensel, zaman ve mekanst anlayyla badamaz. Byle bir anlay esasnda slmn hakkatlerinin doru anlalmadn da ortaya koyar. Ksaca; Takyye; Tedrci bir teblidir. Takyye; Tedrci bir emir ve nehiydir. Takyye; mn ve inantr. Takyye; Savata hledir. Takyye; Savunmadr. Takyye; Korunmadr. Takyye; Emniyettir. Takyye; Kalkandr. Takyye; Taktikdir. Takyye; Metotdur. Takyye; Bartr. Takyye; Islahtr. Takyye; Zrhtr. Takyye; Takvdr. Takyyeli olmak; mnl kalmaya almaktr. Takyyeli olmak; Mevcdu deil, Hakk onaylamaktr. Takyyeli olmak; Mazlmu zlime yem etmemektir.
Usl-u Kf: c: 3 sh: 211 Usl-u Kf: c: 3 sh: 314 405 Usl-u Kf: c: 3 sh: 314
403 404

326

Alev slm lmihli

Takyyeli olmak; Mcdeleden vazgememektir. Takyyeli olmak; Gerektiinde sipere girmektir. Takyyeli olmak; Yce maslahatlar korumaktr. Takyyeli olmak; Gelecekten mitli olmaktr. Takyyeli olmak; lkl ve ilkeli olmaktr. Takyyeli olmak; Zulme set ekmektir. Takyyeli olmak; Sabr kuanmaktr. Takyyeli olmak; Uyank kalmaktr. Takyyeli olmak; dealist olmaktr. Takyyeli olmak; Adam olmaktr, insan olmaktr, akll olmaktr... ves selm.

lks olann takyye lehine, lks olmayann takyye neyine!

Peki; takyye Mslman olmann bir sonucu mu, insan olmann bir sonucu mudur? Her insan gerekli grdnde adn koymad ama uygulamada takyye olan tavrlar sergiler mi? Eer, bir dzen zulm ve hakszlk zerine kurulmusa, Eer, insanlar sylem ve eylemlerini net ve doru kabul ettikleri ekilde merte ortaya koyma emniyetinden mahrumsa, Eer, insanlar hkim gler tarafndan bir tornadan kmasna yetitirilmek isteniyorsa, Eer, farkl dnce ve davranlar hogryle karlanmyorsa, Eer, insanlar bir eyleri zor, bask ve kanun gcyle yapmaya zorlanyorlarsa, Bilinmelidir ki takyye olmaya devam edecek, dava erleri takyye silhn kuanarak yoluna-yordamna uygun bir ekilde yanl kabul ettiklerini dzeltmeye alacaklardr. Zulm ve bask zirvede olduu mddete, takyye de zirvede olacak, zulm sfr noktaya ekildiinde, takyye de sfrlanm olacaktr. Takyye, insan olayyla balantl ise, neden konu zellikle -Alev yol ve anlayyla ilintilendiriliyor? Apak bir gerektir ki; takyye mana ve mhiyet olarak her toplumda vardr. Mesel; Kpry geene kadar ....... day diyeceksin! gibi bir ifde ne

327

Ehl-i Beyt yolu

anlama geliyor? stelik de argoca, fkhsz, snrsz, bana buyruk bir uygulama ile ortaya seriliyor. Kurnla ili-dl olan kimseler, herkesin yapa geldikleri ama Kurn ierikli bir kavram kullanmadklar eyleri, Kurnn kavramlaryla ifde etmilerdir. te -Alev Mslmanlarn kabahati(!) Kurnsal bir gerei rtbas etmemeleri, zlimleri atlatrcasna Kurn eksenli dnme ve yaamalar, diktatr ynetimlerle hak urunda, adlet urunda, zgrlk urunda, mazlumlarn yannda takyye silhn da kuanarak mcdeleye devam etmeleridir. Elbette Ehl-i Beyt yolunun trihi takyyeler trihi deildir. Ehl-i Beytin kutlu nderlerinin anl kyamlar, Alev-a erlerinin hakl bakaldrlar gzler nndedir. Her mm @, dneminde ihtiya duyulduu lde takyyeye sarlm, gerektiinde de varn-younu ortaya koymaktan ekinmemitir. Ehl-i Beytin ak yolunu, yalnzca takyye yolu olarak lanse edenler ve bu konuda Hak yolun yolcularn knayanlar, farkna varmadan baz eyleri itirf etmi olmaktadrlar. O da; ya hi hakszla kar olmadklar, ya da srekli olarak hakszlardan yana olduklar, dolaysyla takyyeye ihtiya duymadklardr. unu da syleyelim ki; a-Alev canlar takyyeye ba vururlarken zaman zaman ly karmlar, olmadk zaman ve mekanda da bunu kullanmlardr. Bu da insan gereinin ayr bir boyutudur. Zaten ifrat ve tefrit hangi konuda olmam ki? Ehl-i Beyt yolunda takyye duruma gre; yaplmas farz olan takyye, vcip takyye, ciz takyye, mekruh ve haram takyye gibi blmlerde ele alnr. Her Mslman iinde bulunduu ortamn giditna gre bu takyye uygulamalarndan mnsip olann davran hlinde sergileyebilir. Gnl her zaman undan yanadr; nsanlar her gr ve dnceye kar ak, ho grl, birbirlerini dinleyen ve anlayan, gereksiz tabular olmayan kimseler olsunlar ki kimse kimseye kar takyye yapmasn. Fakat, gereki olmakta da fayda var, byle bir ortam ne gemite, ne gnmzde olmu ne de gelecekte olacaa benziyor.406
406

Takyye ile ilgili geni bilgi iin baknz: Abdulbki Glpnarl: Trih boyunca slm mezhepleri ve ilik: sh: 561-572, Cafer Sbhni: El- lhiyt: c: 2 sh: 925-933, Usl-u Kf: c: 3 sh: 307-321, Kadri elik: Bir devrimin anatomisi: sh: 364-383, Ali Tahrn: Takyye, Mekrim irazi: Takyye, Muhammed Hseyin Fadlullh: Kuram ve Eylem, sh: 221-234, Hamid nyet: ada slm siys dnce sh: 316-326,...vs.

328

Alev slm lmihli

Son olarak diyoruz ki; Temelini Kurnn ve Peygamberin @ att, binasn da Ehl-i Beyt mmlarnn @ ykselttii takyyeyi, yasaklanm yalan, nifak ve ikiyzllkle kartranlar, ya ilim renip cehletlerini gidersinler, ya da sussunlar da kimse onlarn chilliini fark etmesin.

Takyyesiz bir dnya arzu edenler, nce gereksiz tabularna L eksinler.

TEVELL VE TEBERR
Btn din ve mezheplerde var olan, ancak ad konulmam gereklerden biri de tevell ve teberrdr. Tevell; Kelime anlam olarak; msbet manada; dost olmak, vel edinmek, muhabbet duymak, sevmek, sevgiyi izhr etmek, vb. anlamlara gelir. Kurnda bu kelime yukarda belirttiimiz anlamlarda kullanld gibi; Kim Allh Onun elisini ve mminleri vel edinirse (bilsin ki) glip gelecek olanlar, yalnz Allhn taraftarlardr. (Hizbullhtr.) [Mide (5): 56] vb. gibi. ayrca menfi bir manada olmak zere; yz evirmek, kabul etmemek, geri durmak, uzak kalmak gibi anlamlarda da kullanlmaktadr.

329

Ehl-i Beyt yolu

Bunun ardndan yz eviren var ya, ite onlar fsk olanlardr. [l-i mrn (3): 82] vb. gibi.407 Ehl-i Beyt yolunun dier yollardan ayrlan en briz zelliklerinden birisi hi phesiz ki Kurn ile ili-dl olmas, kabullerini ve redlerini Kurn ls ierisinde yapmas ve bu konuda da hi kimsenin knamasndan ekinmemesidir. Teberr; Kelime anlam olarak; uzak durmak, reddetmek, ber olmak, kabullenmemek, kalb ilikiyi kesmek, vs. gibi manalara gelir. Bu kelime de Kurnda bir ok yette gemekte ve mminlere baz ller vermektedir. ... Fakat onun (brhm @in babalnn) Allh dman olduu belli olunca (brhm @) ondan uzak durdu (teberr etti)... [Tevbe (9): 114] vb. gibi.408 Kurnda ak ve seik olarak yer alan bu geree her halde akl bandaki hi bir Mslman itiraz etmez. Baz mezheb kayglar ve banazlklarla bir hakkatin reddedilmesi ne insanla sar ve ne de slmla sar. Eb Hanfe (r.h)ye talebelerinden birisi velyet (tevell) ve beretin (teberr) aklamasn sorduklarnda buyurdular ki; Velyet; iyi amelden dolay honutluk, beret de; kt amelden dolay honutsuzluk demektir. Her ikisi de bazen bir insanda birleebilir, bazen de birlemezler. yi ve kt iler ileyen bir mmine yapt iyi ilerde muvfakat eder ve onu seversin, iledii kt eylerden dolay da ona muhlefet eder, ayrlr ve sevmezsin. Bu, sorduun Velyet ve beretin bir kimsede birlemesinin mislidir. Kfir olan, kendisinde iyi bir durum bulunmayan kimseye de buzeder ve btn ktlklerinde kendisinden ayrlrsn. Dima sevdiin ve hi bir davranndan honutsuzluk duymadn kimse ise btn iyi eyleri ileyen ve kt eylerden saknan mmin kimsedir. Sen onun her hussiyetini sever, hi bir eyinden honutsuzluk duymazsn.409

Velyet ve beret slmn ulv hakkatlerindendir.

Olumlu ve olumsuz anlamlardaki kullanm iin baknz: Nis (4): 80, Arf (7): 79, 93, 196, Enfl (8): 20, Saffat (37): 174, 178, Mide (5): 51, Tevbe (9): 23, Nahl (16): 100, Kamer (54): 6 vb. 408 Bu konuda baknz: Bakara (2): 166-167, Tevbe (9): 3, Enm (6): 19, 78, Enfl (8): 48, Ynus (10): 41, Hd (11): 35, 54, uar (26): 216, Har (59): 16, vs. 409 Eb Hanfe: El-lim vel Mteallim (tercm: Do. Dr. Mustafa z): sh: 31
407

330

Alev slm lmihli

in dn ve mekteb boyutunu bir kenara brakalm: Yeryznde bir fert gsterilebilir mi ki, kalben bir kiiye ayn anda hem dost olsun ve hem de dman olsun? Yine bir kimse gsterilebilir mi ki, hakka da, btla da muhabbet beslesin? Ya da hakka gnl vermi olup da btldan nefret etmesin? Eer byle bir kimsenin var olduu mhede edilirse, bilinsin ki; o kimse ya bir delidir, ya hak-btl lm terzisinin dingilinde bir ayarszlk vardr, ya da gnbirlik yaam kendine yol semi menfaatperest bir kimsedir. Ehl-i Beyt retilerindeki tevell ve teberrnn ierii bazlarnn sand gibi mezheb deil, insan ve slmdir. Sevgili Peygamberimiz @ buyurdular; ...mnn en salam esas, Allh iin sevmek, Allh iin buzetmek, Allhn velilerine tevell, Allhn dmanlarndan da teberrdr.410 mm Ali @ buyurdular; ...Allh iin sevmek, Allh iin buz etmek mnn erknndandr...411 Muhammed yolun klavuzlarndan mm Muhammed Bkr @ buyurdular; mn; sevgi ve buzdan ibarettir.412 (Hakka ve taraftarlarna sevgi,
btla ve taraftarlarna da buz-nefret.)

Velyetine balanmak, dost olmak, sevmek, bal kalmak gibi manalarda tevell; slma tevell etmek. Kurna tevell etmek. Peygamber efendimize @ tevell etmek. Ehl-i Beyt-i Mustafya @ tevell etmek. Sekin Sahblere tevell etmek. Adlete tevell etmek. Hak olan her eye tevell etmek, eklinde tecell etmektedir ve etmelidir de. Ve yine teberr da; Kfrden, irkten teberr. Kurn kart her eyden teberr. Peygamberlerin ve peygamberimizin @ dmanlarndan teberr. Reslullhn @ Ehl-i Beytinin @ dmanlarndan teberr.
Usl-u Kf: c: 3 sh: 190, 191 Tuhaful Ukl (tercm): sh: 377 412 Tuhaful Ukl (tercm): sh: 603
410 411

331

Ehl-i Beyt yolu

Hakperest sahablerin dmanlarndan teberr. Zulmden teberr. Btl ve btl taraftarlarndan teberr etmek eklinde olmu ve olmaldr da. Yoksa siz; Kurnn ahkmna tevell ederken, beer ahkamlardan teberr etmiyor musunuz? Allha tevella ederken, eytndan teberr etmiyor musunuz? Hbile tevell ederken, Kbilden teberr etmiyor musunuz? brhme @ tevell ederken, Nemruttan teberr etmiyor musunuz? Msaya @ tevell ederken, Firavundan teberr etmiyor musunuz? sya @ tevell ederken, dmanlarndan teberr etmiyor musunuz? Muhammede @ tevell ederken, Eb Lehebten teberr etmiyor musunuz? Aliye @ tevell ederken, ona sebb edenlerden-lanet edenlerden teberr etmiyor musunuz? Hasana @ tevell ederken, onu eht edenlerden teberr etmiyor musunuz? mm Hseyine @ tevell ederken, ktillerinden teberr etmiyor musunuz? Btn Ehl-i Beytin sekin smlarna tevell ederken, onlar zindanlarda, daraalarnda ikenceye tb tutanlardan teberr etmiyor musunuz? Bugn de Hak yola ba koymu klara tevell ederken, onlara dnyada yaam zindana eviren, yerli ve yabanc, blgesel ve evrensel kan iici slm dman glerden teberr etmiyor musunuz? mm Mehdye @ tevell ederken, Sfyndan, Decclden ve Sfynlerden teberr-teberr etmiyor musunuz? Ehl-i Beytin parlak yolu biz ballarna ite bu tr bir tevell ve teberry retmi, mn ile kfrn ayrmasn salam, hak ile btln tannamaz bir ekilde birbiriyle kaynamasn nlemitir. Ey hak ve adlet ehli kardeim! Essen bizler Kelime-i Tevhdi getirdiimizde, oradaki La klc ile; kfr-irk, zulm-cevr ve ilh olmayan her eye hayr demekle, bir nevi teberr eylemini balatm, ve yine ill ile de tevellnn temelini atm bulunmaktayz.

332

Alev slm lmihli

L ilhe lla Allh. L ilhe llallh

ALI VER HKMLER

Mslmann al-veri hkmlerini ihtiya duyduu kadar renmesi lzmdr. Gnmzde bir ksm insanlarca al-veri tamamyla dnin dndaki bir konu imi gibi deerlendirilmektedir. lmihlimizin ba taraflarnda da belirttiimiz zere, slm, insann yalnzca Allh ile ilikisini dzenleyen bir din deildir. slm, yalnzca te dnya ile ilgilenen mistik bir inan manzmesi deildir. Yce dnimizin insanlar aras ilikileri, hatt devletler aras ilikileri dzenleyen eskimez, lmsz hkmleri de vardr. Bu temel hkmler esas olmak artyla, teferruatta ufak-tefek farkl yaklamlar ve deiken itihatlar yaplabilir. Bu itihatlar, blgeden blgeye ve devirden devire de deiebilir. Biz de Kurn ve Ehl-i Beytin-tretin @ buyruklar nda al-veri ile ilgili konularda zet bilgiler vermeye alacaz.413 Ehl-i Beytin retilerine gre; al-veriler ana hatlaryla; 1. Haram al-veriler. 2. Mekrh al-veriler. 3. Mbah al-veriler, olmak zere ksma ayrlrlar. HARAM ALI-VERLER Kullanlmas bizzat harm olan her eyin al-verii de haramdr. Sarho edici her eit iki, le, bevl (sidik), it (byk pislik), domuz, tedv amal kullanlmayacak kan, av ve benzeri amalar iin kullanlmayacak olan kpek, gasb edilmi mal, fizli al-veri vs. gibi.

413

Ayrntlar iin baknz: Seyyid Ruhullah: Tevzhul Mesil (Tam ilmihal), Tahrrul Vesle c: 1-2, Allme Hll: eriul slm, Muhtasarun Nf f fkhl mmiyye... ve Ehl-i Beyt yolu hadis kaynaklar.

333

Ehl-i Beyt yolu

Haram amalar urunda kullanlan her eyin al-verii de haramdr. Kumar ara-gereleri, tapnlmak amal olarak kullanlan heykel, ha vb. eyler, slm dmanlarna silah sat, satlmas ciz olan her hangi bir eyin zlime veya btl amalar urunda kullanlmas yolunda kiraya verilmesi vb. Al-verite, hle, yalan, alcnn ya da satcnn aldatlmas gibi durumlar da harm olan davranlardandr. Bu tr al-verilerin dnda kalan al-veriler genel anlamda mbahtr. Ancak, baz zel durumlarda mekrh olabilmektedir. Mesel; Sabah ezn ile gnein domas arasndaki zaman diliminde zorunlu olmadka alveri yapmak, aalk kimselerle al-verite bulunmak, yaplmakta olan bir al-verie haksz ve menf mdhalede bulunmak gibi. SATICI VE ALICIDA BULUNMASI GEREKEN ARTLAR Satc ve alcda u be art bulunmaldr: 1. Bula ermi olmaldrlar. Kymeti dk olan eylerin al-veriinde bu art aranmaz. 2. Akll olmaldrlar. 3. Al-verii aka olarak deil, ciddi yapm olmaldrlar. 4. Bir kimse tarafndan mecbr edilmi, zorlanm olmamaldrlar. 5. Al-veriini yapmakta olduklar mala ship-mlik olmaldrlar. Al-verile ilgili baz hkmler: Vakfedilmi bir eyin alm-satm mumelesi geersizdir. Bakasna kiraya verilmi bir mlk satmann sakncas yoktur. Ancak, durumun alcya bildirilmesi gerekir. ieini dkp, normal olarak fet grme zamann atlatm olacak ekilde tanelenmi meyvelerin, olgunlamam zmn vs. toplanmadan satlmasnn sakncas yoktur. Veresiye al-verilerde zamann tam olarak belirtilmesi gerekir. Harman zaman gibi mulak ifadelerle al-veri geersizdir. Veresiye satlarda, pein fiyatnn zerine bir miktar daha fiyat konularak yaplan al-veriler karlkl rz ile uygundur. Alcnn sonradan mal almak zere para vermesine selef mumelesi denir. Alnan-satlan maln ne olduu, zellikleri, fiyat, denme ve teslim alma

334

Alev slm lmihli

zaman net olarak belirtilmise, bu ekildeki selef al-verii nin sakncas yoktur.414 EHL- BEYTTEN FEYZLER Reslullh @ buyurdular; bdet yetmi ksmdr. Onlarn en faziletlisi de hellinden kazanmaktr.415 mm Cafer Sdk @ buyurdu; Muhakkak ki Allh, ok uyuyan ve bo duran kulunu sevmez.416 Hak yolun blbl mm Cafer Sdk @ buyurdu; Hellinden ilesinin geimini salamaya alan kimse, Allh yolunda arpan mchit gibidir.417 Allhn aslan mm Ali @ buyurdular; Borlanmaktan uzak durunuz. Bor, gndz zillet, gece de derttir...418 Reslullh (s.a.a.) buyurdular; Emnete hynet eden, birbirlerini aldatan bizden deildir...419 mm Cafer Sdk @ buyurdu; En kk fiz, bir kimsenin hala-teyze gibi mahremlerinden yetmi kii ile zin yapmasndan daha gnahtr.420 Reslullh @ buyurdular; u drt zellik kendisinde bulunan kimsenin al-verii iyidir. 1-Bir ey satn alrken alaca eyi ktlemez. 2-Bir ey satarken onu vmez. 3-Satnda alcya hle yapmaz. 4-Al-veri yaparken yemin etmez.421 Reslullh @ buyurdular; Mal piyasaya sren kimse, rzk kazanm olur. Stok yapan ise lanetlenmitir.422 mm Alinin @ naklettiine gre, Reslullh @ buyurdular; Rzkn onda dokuzu ticrettedir.423
414 Kira, cuala, muzraa, muskat, veklet, borlar, havle, rehin, zamin olma, keflet, emnet, ariyet vs. ile konularla ilgili hkmler iin baknz: Ehl-i Beyt yolu limlerinin genie hazrladklar ilmihaller ve hads kaynaklarnn ilgili blmleri. 415 Fur-u Kf: c: 5 sh: 78, Tehzb: c: 6 sh: 324 416 Fur-u Kf: c: 5 sh: 84 417 Fur-u Kf: c: 5 sh: 88, Men l yahduruhul fakh: c: 3 sh: 103, Vesil a: c: 12 sh: 23 418 Fur-u Kf: c: 5 sh: 95, Men l yahduruhul fakh: c: 3 sh: 111, Tehzb: c: 6 sh: 183 419 Fur-u Kf: c: 5 sh: 133, Men l yahduruhul fakh: c: 3 sh: 173 420 Fur-u Kf: c: 5 sh: 144, Men l yahduruhul fakh: c: 3 sh: 174, Tehzb: c: 7 sh: 14, 15 421 Fur-u Kf: c: 5 sh: 153 422 Fur-u Kf: c: 5 sh: 165, stibsr: c: 3 sh: 114

335

Ehl-i Beyt yolu

mm Ali @ buyurdu; ... Al-veri, gzel srette, adletli, alcnn ve satcnn zarar etmeyecei bir fiyatla olmaldr...424 Reslullh @ buyurdular; nsanlara yk olan kimse lanetlidir.425 mm Cafer Sdk @ buyurdular; Yzn gldrmek, borlarn demek ve yaknlarna yardmc olmak amacyla hellinden mal-mlk edinmeyi sevmeyende hayr yoktur.426 mm Ali Rzya @ soruldu; Mslman olmayan borlu bir kimse slma girse, ve yannda sarho edici iki ve domuz bulunsa, o kimse borcunu demek iin elindekileri satabilir mi? mm @ buyurdular; Hayr satamaz. Borcunu helal eyler satarak demelidir.427 (Yeni slma girmi bir kimsenin bile
haram olan bir eyi satmas uygun deilken, bugnn Mslmanm diyen ve bu haramlar bir mr boyu satan insanlarna ne demeli?)

Kardeini aldatan kendini aldatm olur.

NKH
Nikh; ki kar cins arasnda teklf ve kabl ile gerekleen bir akittir, szlemedir. Bir ynyle dnyya bakar: Bununla iki insan birbirlerine helal olur, birbirlerine miras olur, birbirlerine kar hak ve sorumluluk yklenirler. Nesillerini, soylarn devm ettirir, evlilik tarlasndan Cennet meyvesi ocuklar devirir, toplumlar, milletler meydana getiren ve toplumun en kk numnesini ortaya koyan ileyi olutururlar. Dier ynyle hirete bakar: Nikh ile birbirlerine hell olan eler, mer olan her ilikilerinde niyetlerine gre sevp alr, slihlerin yoluna uymu olmann mkftn grr, bal bulunduklar inanca mensup bireylerin oalmasna vesle olurlar.
Men l yahduruhul fakh: c: 3 sh: 130, 147 Tuhaful Ukl (tercm): sh: 267 425 Fur-u Kf: c: 5 sh: 72, Men l yahduruhul fakh: c: 3 sh: 94, Tehzb: c: 6 sh: 327 426 Fur-u Kf: c: 5 sh: 72 427 Fur-u Kf: c: 5 sh: 231-232, Tehzb: c: 6 sh: 195
423 424

336

Alev slm lmihli

lh kaynaklarda ve trih belgelerde belirtildii zere Peygamberlerin @ eksersi evlenmi, yuva kurmu, nikah denilen bu ba rnek yaamlaryla pratize etmilerdir. ok zel ve istisn durumlar hri, trihin hi bir dneminde Peygamberlerden @, Evliyullhdan @, Slih zatlardan @ evlenmeyen kmamtr. Zir, Onlar @ dim ftrata, kevn ve ter snnet-emirlere uygun hareket eden kimselerdir. Yce Rabbimiz Allh da yaratltaki ftrlik ve meyile mutahhar yetlerinde yle deinmektedir;Onun (varlnn) delillerinden biri de, kendileriyle skna ermeniz iin size kendi nefislerinizden olan eler yaratmas ve aranza sevgi ve merhamet koymasdr... [Rm (30): 21], ...Onlar (kadnlar) sizin giysiniz, siz de onlarn giysilerisiniz... [Bakara (2): 187] Peygamberler ulusu Hz. Muhammed @ de yle buyuruyorlar; slmda, Allha evlilikten daha sevimli gelen bir bin kurulmu deildir. Sultanul Enbiy @ buyurdular; Sizden kim ki bir kadnla srf gzellii iin evlenirse, sevdii eyleri onda bulamaz. Kim, bir kadnla mal iin evlenirse, Allh onu istediine kavuturur. Siz kadnlar dinleri iin alnz. (Dni, ahlk, iffeti, namusluluu, huy gzellii vs. iin alnz.)428 yleyse; Nikah; Yarm iken tam olmaktr. Nikah; Hayat bulmaktr. Nikah; Eine kavumaktr. Nikah; Ftratn gereini yapmaktr. Nikah; Snnetullha ve Snnet-i Nebye uymaktr. Nikah; nsan olduunu bilmektir. Nikah; Fuha set ekmektir. Nikah; Nesli korumaktr. Nikah; Toplumsal bartan yana olmaktr. Nikah; Gnl yoldayla birlik olmaktr... vs. nsanlk trihi boyunca erkek ve kadn cinsi yaratlnn tabii bir sonucu olarak birbirlerine ilgi gstermi, birbirlerine tinsel ve ruhsal yaknlk hissetmilerdir. Bu, Cenab- Hakkn btn canl varlklarn doasna yerletirdii bir ynelitir. nsan dndaki dier varlklar her hangi bir d mdhale ve ynlendirmeye gerek kalmakszn zaman geldiinde eini bulur ve eitli mnsebetlerle hayatlarnn kna son vererek bahara kavuurlar.
428 Seyyid Rhullh (r.a.): Tahrrul Vesle: c: 2 sh: 236-237, Fur-u Kf: 5 sh: 328, 333, Men l yahduruhul fakh: c: 3 sh: 248, Tehzb: c: 7 sh: 399, 400, 403

337

Ehl-i Beyt yolu

Bunun iin aralarnda zel bir akit, antlama vs. gerekmez. Her ey igdsel (ftr-doal) bir ekilde mecrsnda akverir. nsan ise, dier canllardan farkl olarak akl nimeti ile donatlm, kendisine her alanda sorumluluklar yklenmi, yeryznn en ereflisi klnm bir varlktr. Hi bir alanda ba bo braklmam olan insanolu, evlilik konusunda da yaratcs tarafndan bana buyruk terk edilmemitir. Yce Allh bu konuda neslimizin ilk insan ve ilk peygamberi olan Hz. dem @ zamanndan beri gerekli emir ve yasaklar bildirmi, biz ciz kullarna yol gstermitir. Ve bu ilh emir ve yasaklar bozulmu olarak da olsa, bugne kadar ilkel kabilelerden tutunuz da en gelimi topluma kadar yer yer kendisinin varln hissettirmekte, insanlar kendilerini nikah ve sorumluluklarndan tamamyla azde bilmemektedirler. slm da ise tahrfat olmadndan nikah konusu da sk tutulmu, gnmze kadar Kurn ve Snnete uygun bir ekilde yaplagelmitir. Nikah; bir adan toplumsal bir sorumluluk stlenmektir de. nk bu sayede hem kadnn ve hem erkein ve hem de ocuklarn hak-hukuklar korunur. Her ne zaman ki nikahn toplumsal boyutu, hukk yaptrm gc gz ard edilmi ve sadece iin fetv yan ile yetinilmi ise, bundan ncelikle kadn taraf ve ocuklar zarar grm, madur olmulardr. Onun iindir ki, nikah her ne kadar zhir fetv olarak iki kii arasndaki teklf ve kabl ile olabiliyor ise de slma uygun olarak ynetilen dzenlerde ve hatt gayr-i er ynetimlerde bile devletin de ilgilendii kann bir vehe kazanmtr. Hele de insanlarn alabildiine bozulduu, kurdun kuzu postuna brnd, kimsenin kimseye gveninin kalmad, itimadn ktye kullanld bir zaman ve mekanda, bu nikah akdinin sulandrlarak, yazl metin ve kann balayclndan uzak bir ekilde yaplmas-yaptrlmas insaftan, adletten ve dnin temel hedef ve esprilerinden sapmadr. mm Cafer Sdkn @ naklettiine gre, Reslullh @ efendimiz yle buyurdular; Allha en sevimli gelen ey, slma uygun bir nikah ile yuva kurmaktr. Allhn hi sevmedii de, sebepsiz yere boanarak slma gre kurulmu olan bir yuvay ykmaktr.429 NKAHIN ETLER

429

Fur-u Kf: c: 5 sh: 328, c: 6 sh: 54

338

Alev slm lmihli

inde yaadmz toplumda nikahn eitleri bal bir oumuza rktc ve anlalmaz gelebilir. Nikahn eitleri de ne demekmi? Nikah bir eit deil mi? Eski kye yeni det mi? gibi sylentiler ierisinde olabiliriz. Bizler; Hakk ortaya koymak, bilinmezleri bilinir, anlalmazlar anlalr, sylenmezleri sylenir, gizlenenleri aklanr klmak zere yola ktk. Bundan dolaydr ki dost-dman kim ne derse desin, slmda var olan gerekleri elimizden geldiince ortaya koymaya alyoruz. Mminler! Canlar! Kardeler! Dnin retileri, hakkatleri her trl kabul ve deerlendirmelerin, karlarn zerindedir. Kurn ve Ehl-i Beytin zerre hakkati, insanlar anlamazlar, ya da yanl anlarlar diye gizlenemez, rtbas edilemez. nk Rabbimiz Allh bizden Hakkn gizlenmemesinin gerektii ynnde ahit alm ve buyurmutur; Hakk btla kartrp, bile bile hakk gizlemeyin. [Bakara (2): 42] Biz de bu ahde sdk kalanlardanz, yolunda gitmekte eref duyduumuz ztlar da @ bu ahde en sdk kalm kimselerdir. Nikah iki eittir; 1.Dim-srekli-mrlk nikah. 2.Muvakkat-geici-sreli nikah. (Muta nikh) DM NKAH ki kar cins arasnda mer snrlar dhilinde, artlara riyet edilerek gerekleen ve doal olarak mr boyu birlikte olmay hedefleyen nikahtr. Yani; halkmzn Allh bir yastkta kocatsn. diye dular ederek kast ettikleri nikahtr. Nikah bir ynyle szleme mhiyetinde olduu iin, baz artlar vardr. Nikahn sahih olmas iinde bu artlarn yerine getirilmesi gerekir. Bu artlar unlardr; E olacak kimselerin veya onlar orada hazr deillerse yerlerine vekil olan kimselerin nikah annda hazr bulunmalar. Nikah akdinin okunmas: Bu icab (teklif) ve kabul ile gerekleir. Yani, iki tarafn birbirlerini e olarak kabul ettiklerini ak bir ifde ile belirtmeleri gerekir. Mesel; Filan erkei veya filan kadn kendine e olarak kabul ettin mi? sorusuna, evet, kabul ettim. vb. bir cevap verilmelidir. Nikah her hangi bir ekilde zorlama ve bask altnda yaplmamaldr.

339

Ehl-i Beyt yolu

Nikah kylan ve kyan kimseler akll olmal, elerden her hangi birisi deli, sarho vs. bir halde olmamaldr. Nikah kylan bayan ayet erginlie ulam, reit (kendi fayda ve zararn bilecek yata) ve dul ise velnin izni gerekmez. Ancak reit deil, veya reit ancak bkire ise veli olarak babann veya baba tarafndan dedenin ya da zerinde velyet hakk olan bir bynn izni gerekir. Kfir olan bir baba veya dedenin Mslman bayan zerinde velyet hakk yoktur. zel durumlarda ise, reit, ancak bkire olan bayanlarn vellerinin izni gerekmeyebilir. nk bu hkm nikhn olmazsa olmaz artlarndan deildir. Yaplan nikah aka ve benzeri amalarla kylmamaldr. Bu amalarla kylan nikah geersizdir, hi bir hkm yoktur. Mesel; rol icb filmlerde, tiyatro oyunlarnda vs. kylan nikahlar gibi. Bunlardan baka, nikahta iki hidin bulunmas, nikah kylrken kadnn hakk olan mehirin evrenin genel kabulne uygun bir miktarda belirlenmesi, her hal-u karda velnin, byklerinin izninin alnmas, nikhn evreye meru veslelerle duyurularak ln edilmesi vs. mstehb (iyi) davranlar olarak grlmtr. Yine nikah akdi kylrken, besmele ile balamak, Allha hamd etmek, Peygambere @ ve Ehl-i Beytine @ salt-u selm getirmek, dular etmek, evlenecek kiilere slm-insan t ve tavsiyelerde bulunmak, nikh ve dn slm kurallarna uygun bir tarzda haramlardan uzak bir ekilde yapmak vs. nemle vurgulanan dplardandr. Evlenecek kimselerin birbirlerini erat lleri ierisinde grmeleri, tanmalar, bayann ellerine, yzne, sana bakmas tavsiye edilmitir. Birbirlerine e olacak kimseler btn bunlar meru snrlar ierisinde yapmal, eytna pirim verecek bir ekilde tenha, ssz ke-bucaklarda ba baa kalmamaldrlar. EHL- BEYTE KULAK VERELM Peygamberimiz @ buyurdular; Namaz gzmn nru, kadnlar dnyadaki lezzetim, Hasan ve Hseyin de reyhanlarm klndlar.430 mm Cafer Sdk @ buyurdular; Kadnlar sevmek peygamberlerin @ ahlkndandr.431
430 431

Fur-u Kf: c: 5 sh: 321 Fur-u Kafi: c: 5 sh: 320

340

Alev slm lmihli

Reslull h @ buyurdular; Sliha bir e, kiinin mutluluundandr.432 Allhn aslan @ buyurdular;Evleniniz. Muhakkak ki Reslullh @ yle buyurmutur; Kim benim snnetime uymay seviyorsa evlensin. nk evlenmek benim snnetimdendir.433 mm Cafer Sdk @ buyurdular;Evli kiilerin kld bir rekat namaz, bekarlarn kld yetmi rekat namazdan daha faziletlidir.434 mm Ali Rz @ buyurdular; ...Evlilikte yemek vermek peygamberlerin snnetlerindendir.435 mm Cafer Sdk @ buyurdular; Kim fakirlik korkusuyla evlenmezse, Allh hakknda kt zanda bulunmu olur.436 mm Cafer Sdk @ buyurdular; Evlenecek bir kimsenin, ehvetle olmamak artyla ei olacak bayann yzne, bileklerine kadar ellerine, sana ve gzelliine bakmasnda bir saknca yoktur.437 mm Cafer Sdka @; hitsiz nikah olur mu? denildiinde, buyurdular @; Evet olur. Nikah, evlenecek kiiler arasnda ve Allh huzurunda gerekleen bir ahitleme ve szlemedir. Ancak, nikahta hitlerin bulunmas, anlamazlk hlinde nesebin belli olmas, mrsn datmnda ihtilfn olmamas ve slmn cez meyyidelerinin (hadlerin) uygulanmas gerektiinde sorunlarn yaanmamas iin gerekir. (Yani; Nikhn geerli olmasnn artlarndan
deildir.)438

MEHR Kurnn; Kadnlara mehirlerini bir hak olarak (gnl holuu ile) [Nis (4): 4] emri gerei Mslman erkek tarafndan kadna verilen bir

verin... haktr.

Mehir, nikah kylrken miktar olarak takdr edilerek, ya pein olarak kadna verilir, (Buna mehr-i muaccel denir.) veya daha sonra kadna verilmek
Fur-u Kf: c: 5 sh: 327 Fur-u Kf: c: 5 sh: 329, 496, Vesil a: c: 14 sh: 4 434 Fur-u Kf: c: 5 sh: 328, Men l yahduruhul fakh: c: 3 sh: 242, Tehzb: c: 7 sh: 329, Bhrul Envr: c: 103 sh: 219 435 Fur-u Kf: c: 5 sh: 367, Tehzb: c: 7 sh: 409 436 Fur-u Kf: c: 5 sh: 330, Men l yahduruhul fakh: c: 3 sh: 243 437 Fur-u Kf: c: 5 sh: 365 438 Fur-u Kf: c: 5 sh: 387, Tehzb: c: 7 sh: 349
432 433

341

Ehl-i Beyt yolu

zere karara balanr. (Buna da mehr-i meccel tabir edilir.) Mehirin bir ksmn hemen bir ksmn da daha sonra vermek de mmkndr. Nikah annda alnacak olan mehir belirtilmemi ise, daha sonra mehr-i misil tabr edilen bir mehir verilir. Bu, kzn emsallerinin ald ve yaanlan blgenin halknn alpverdikleri mehir miktardr. . Mehir; para, altn,mal-mlk vs. gibi her ey olabildii gibi, bayann erkekten talep edebilecei manevi bir grev ve sorumlulukta olabilir. Kadn ve erkek aralarnda anlatklar takdirde kadn mehir alma hakkndan vazgeerek bunu erkee balayabilir de. Ancak maddi deeri olan bir mehirin takdiri, snnete ve bu zamana kadar ki uygulamalara daha uygundur. Mehir vermek Allhn Kurn da kadnlara verilmek zere erkee ykledii bir sorumluluk olmasna ramen nikhn geerli olmasnn bir art deildir. Verilecek mehir, tammyla kadnn hakk olup, kadnn rzs alnmad mddete hi bir surette ne kocas, ne ana-babas ve nede her hangi bir kimse bu hakk kadndan gasp edemez. Bugn balk paras ad altnda alnan madd hi bir deerin mehir ile uzaktan yakndan bir ilgisi yoktur. ayet bu para mehir niyetiyle alnrsa, o zaman da kzn anne-babas kznn hakk olan eyi hak shibine vermelidirler. nanl bayanlar alacaklar mehri mmkn olduunca dk tutmaya almal, erkei ve erkek tarafn zora komamaldr. nk dnin temel hedefi madd deerler deil, gnllerin birlii, mutluluk ve yce lknn gereklemesine temel olacak ileler oluturmaktr. Evlenenler arasnda cinsel iliki henz gereklemeden ayrlmaboanma vk olursa, belirlenen mehrin yars verilmelidir. Kzn zifaftan nce lmesi durumunda da mehrin yars kzn velsine-vrisine verilir. Ancak, zifaftan nce iki taraftan birinin veft halinde gerideki kalanlarn aralarnda antlama yaparak mehri ibtl etmeleri en gzel olandr. EHL- BEYTTEN NURLU SZLER mm Cafer Sdkn @ naklettiine gre, Ulu nderimiz Reslullh @ yle buyurdular; mmetimin kadnlarnn en faziletlisi... mehri az olanlardr.439

439

Fur-u Kf: c: 5 sh: 325, Men l yahduruhul fakh: c: 3 sh: 243, Tehzb: c: 7 sh: 404

342

Alev slm lmihli

mm Muhammed Bkr @ ve mm Cafer Sdk @ buyurdular; Mehir, az olsun, ok olsun insanlarn rz olduklar miktardadr.440 mm Cafer Sdk @ buyurdular; Kim evlenirken kararlatrlan mehiri (Mehri mecceli) daha sonra vermezse, o kimse hrszlk yapm gibidir. Evlilii de zin gibidir. (Gnah zerine bin edilmi olur.)441 mm Muhammed Bkrn @ naklettiine gre; Reslullh @, sahabeden mehir olarak verecek hi bir eyi olmayan birini Kurndan bir miktar retme karlnda bir kadnla evlendirdi.442

NKAH AKDN BOZMA HAKKI VEREN KUSURLAR Erkek veya kadn nikah akdinden sonra birbirlerinde aada belirtilen kusur ve hastalklarn bulunduunu anlarlarsa nikh bozabilirler; Erkek, kadnda; Delilik. Czzam ve benzeri bir hastalk. Baras. (Bir eit deri hastal) Krlk. Belli olacak derecede fel, sakatlk veya tedvisi imkansz mzmin hastalk. ocua kalmasn mutlak olarak imkansz klan bir hastalk. (Yumurtalnn
olmamas, rahimin olmamas, mutlak ksrlk...vs.)

1. 2. 3. 4. 5. 6.

7. Hayz yolu ile idrar yolunun veya hayz yolu ile dk yolunun bir olmas hali. 8. Fercinde et, kemik vb. cinsel ilikiye mani olacak bir eyin bulunmas, durumlarndan her hangi birinin varln anladnda nikah akdini-anlamasn bozabilir. Kadn da, erkekte;
Fur-u Kf: c: 5 sh: 378, Tehzb: c: 7 sh: 353, 354 Fur-u Kf: c: 5 sh: 383 442 Fur-u Kf: c: 5 sh: 380, Tehzb: c: 7 sh: 354, 355
440 441

343

Ehl-i Beyt yolu

1. Delilik. 2. likiye girecek kadar erkeklik organnn olmadn. 3. ktidarsz olduunu, cinsel ilikiye girme gcnn olmadn. 4. ocuunun olamayaca bir hlinin, mutlak ksrlk hastalnn bulunduu gibi durumlardan birinin var olduunu anlarsa nikah anlamasn bozabilir. Eer kadn, erkein iktidarsz olup cinsel temasta bulunamamas dolaysyla nikah akdini bozarsa, erkein kendisine vermi olduu mehirin yarsn geri vermesi gerekir. Dier artlardan dolay erkek veya kadn nikah akdini bozarlarsa ve cinsel iliki de henz gereklememise, bu durumda erkein mehir vermesi gerekmez. liki gereklemi ise belirlenen mehirin tammnn kadna verilmesi gerekir. KENDLER LE EVLENLMES HARAM OLANLAR Evlenilmesi haram olan kimseler genel olarak Nis sresi 23. yetinde melen ylece bildirilir; Size (unlarla evlenmeniz) harm klnd: Analarnz, kzlarnz, kz kardeleriniz, halalarnz, teyzeleriniz, erkek kardein kzlar, kz kardein kzlar, sizi emziren analarnz (st analarnz), st baclarnz, karlarnzn analar, evlerinizde bulunan ve kendileriyle ilikiye girmi olduunuz karlarnzdan olma vey kzlarnz, -henz kendileriyle ilikiye girmemiseniz (kzlarn almaktan dolay) zerinize bir gnah yoktur- kendi sulbnzden gelen oullarnzn karlar ve iki kz kardei bir arada almanz... yet-i Kermede belirtilenlerden baka da deiik sebeplerle evlenilmesi haram klnm olan kimseler vardr. Ehl-i Beytin @ nurlu yoluna gre aada belirtilen sebeplerle bir kimseyle evlenme haraml gerekleir: 1. Nesep yolu ile haram olanlar. 2. St emme yolu ile haram olanlar. 3. Mushere ile haram olanlar. 4. ddet hlinde bir kimse ile evlenme ve Kurnn izin verdii saydaki evlilikten baka evliliklerin haram olma hli. 5. Lin boanmann gereklemesi ile haram olma hli. 6. Kfr (kfirlik) sebebi ile haram olanlar. imdi bunlarla ilgili ksa, z ve gerekli bilgileri vermeye alalm. NESEP YOLU LE HARAM OLANLAR

344

Alev slm lmihli

Analar: Kiinin kendi anas, anasnn ve babasnn anas ve yukars. Kzlar: Kiinin kendi kzlar, olunun ve kznn kzlar ve aaya doru btn torunlar. Kz kardeler: Gerek ana bir, gerek yalnz ana veya yalnz baba bir kz kardeler. Halalar: Kiinin babasnn ve dedesinin kz kardeleri. Teyzeler: Kiinin anasnn ve ninesinin kz kardeleri. Erkek kardein kzlar: Kiinin gerek ana-baba bir, gerekse yalnz ana veya yalnz baba bir olan erkek kardeinin kzlar ve aaya doru btn yeenleri. Kz kardein kzlar: Kiinin gerek ana-baba bir, gerekse yalnz ana veya yalnz baba bir olan kz kardeinin kzlar ve aaya doru btn yeenleridir. ST VERME SEBEB LE HARAM OLANLAR St verme sebebi ile haramln gereklemesi iin alt art vardr; 1. Emilen st, nikahl olarak ocuk dourmu olan bir kadnn st olmaldr. Bir kadn zin sebebi ile ocuk dourur da stlenirse, o kadnn ocuu kendisinden st emen hi bir kimseye haram olmaz. 2. ocuk st kadnn bizzat gsnden emmelidir. ayet st deiik vstalarla (biberon vs. gibi) ocua iirilir, ya da baka eylerle (bakasnn st, hayvan st, meyve suyu vs. gibi) kartrlarak ocua verilirse haramlk gereklemez. 3. St emilen kadn diri olmaldr. St emilme esnasnda kadn lse, emilen st belirtilen miktarlara ldkten sonra ularsa haramlk gereklemez. 4. ocuk Ay ylna gre iki yan doldurmam olmaldr. ki yandan sonra emilen st ile st kardelii ve haramlk gereklemez. 5. ocuk st onbe kez veya bir gece bir gndz ya da vcuduna et-kemik oldu. denilecek kadar doyasya emmi olmaldr. Onbe kez emme de pei peine olmal, arada bir kez bile olsa baka bir ekilde ocuun karn doyurulmu olmamaldr. (Mesel; baka bir kadndan st
emme veya her hangi bir yiyecekle doyurmak gibi.)

Bir gece ve gndz emme de ayn ekilde gereklemeli, o gece ve gndz zarfnda ocuk bir defa bile olsa baka yollarla doyurulmu olmamaldr. 6. Beinci artta belirtilen st emme olay -dier artlarda tutarsa- kadn bir koca ile evli olduu durumda haram olmaya sebep olur. Mesel; St olan bir kadn, bir ocua sekiz kez vs. veya bir gn vs. st emzirse, sonra da kadn kocasndan boansa ve baka bir kocaya varsa, st emzirmekte olduu ocua

345

Ehl-i Beyt yolu

geriye kalan miktar da emzirse (yedi kez vs. veya bir gece vs gibi.) o ocuk hi kimseye haram olmaz. (dier artlar uygun olsa bile) ARTLARA UYGUN OLARAK ST EMEN BR OCUK KMLERE HARAM OLUR? St emdii kadnn kendisine: Bu kadna st anne denir. St annenin kocasna: Bu erkee de st babadenir. St emziren kadnn anne, baba ve daha yukarlarna. Dede vs. O kadndan dnyaya gelmi veya gelecek olan ocuklarna. Bunlara da st kardelerdenir. 5. St annenin ocuklarnn ocuklarna ve aaya doru btn ocuklara. Bunlar yeen hkmnde olurlar. 6. O kadnn olan ve kz kardelerine. Velev ki kadnn st kardeleri bile olsalar. 7. O kadnn amca ve halalarna. St emme yolu ile amca ve hala olsalar dhi. 8. O kadnn day ve teyzelerine. St emme yolu ile day ve teyze olsalar bile. 9. St babann btn ocuklar, ocuklarnn ocuklar ve daha aas. 10. St babann anne, baba, dede, nine ve daha yukars. 11. St babnn olan ve kz kardeleri. St kardei bile olsalar. 12. St babann hala, teyze. Amca, day ve daha yukars. St emme yoluyla olsa bile. Btn bu mahremiyetler ve haramlklar yalnzca st emen ocuk ile belirtilen kimseler arasnda gerekleir. St emen ocuun dier byk veya kk kardeleri ile saylan kimseler arasnda her hangi bir ekilde st emme haraml-mahremiyeti gereklemez. 1. 2. 3. 4. ST VERME DBI ocuk iin en uygunu z annenin st vermesidir. Cenb- Hak bir ocuk iin en gzel gday adeta Cennetin stten rma gibi olan annesinin memesinde halk eylemitir. Onun iin kadnlar mmkn ise ocuklarn en azndan iki yl emzirmeli, Cennet meyvesi ocuklarn bu lezz gda ve ikrm- ilhden mahrum brakmamaldrlar.

346

Alev slm lmihli

St emziren anneler imkanlar nisbetinde abdestli olarak ocuk emzirmeli, besmele, dular ve gzel bir mumele ile yemek yedirmeli, iirmeli, yavrusunun boazndan haram gememesine gayret etmelidirler. Anneler her nlerine gelene st emzirmemeli, ilelerde ok zorunlu olmadka ocuklarn baka kadnlardan emzirmemelidirler. Allh korusun kimin kime, ne zaman, ne kadar st emzirdii unutulursa, st emme sebebi ile birbirlerine haram olan kimselerin evlenmesine meydan verilebilir. Haram olmaya neden olan st verme iki yolla bilinebilir; 1. nsann szlerine gven duyduu bir topluluun durumu haber vermesi ile. 2. ki dil erkek veya dil drt kadnn, bir dil erkek ile iki dil kadnn vs. hitlii ile. Ancak, bu kimselerin st vermenin artlarn ve ne ekilde gerekletiini aklamalar gerekir. MUSHERE LE HARAM OLANLAR Evlilik, zin vs. yolu ile gerekleen yaknla shriyet-musahere denir. Nikah ile mushere haraml olan kimseler unlardr: 1. Kadnn annesi, ninesi ve yukars . 2. Kadnn kzlar, btn ocuklarnn kzlar ve aas. 3. Erkein babas, dedesi ve yukars. 4. Erkein oullar, btn ocuklarnn oullar ve aas. Bir kadn ile nikahlanlr, ancak zifaf gereklemeden boanma olursa, kadn nikahland erkein babasna ve oullarna haram olur. Byle bir durumda kadnn kz erkee haram olamaz. Kadnn annesi ise erkee haramdr. 5. Kadnla evli olunduu mddete, kadnn kz kardei. Zin ile haram olan kimseler: 1. Bir erkek bir bayanla -Allh korusun- zin etse, artk o erkek, oullar, aaya doru btn torunlar ve babas o kadnn annesiyle, kzlaryla ve torunlaryla evlenemezler. Ancak erkein kendisi o zin yapt kimse ile evlenebilir.

347

Ehl-i Beyt yolu

2. Evli bir kadnla zin yapldnda ise, o kadnla, kadnn annesiyle, kzlaryla ve torunlaryla -zin yapan erkek de dhil- zin yapan erkein yukardaki saylan btn yaknlar hi bir srette evlenemezler. DDETTE VEYA BELL SAYIYA ULATIINDA HARAM OLAN EVLLK ddet; Boanm veya kocas lm bir kadnn yeniden evlenebilmek iin belli bir sre beklemesidir. Bu, Kurn yetleriyle sbit olan bir beklemedir. 1.ddet halindeki bir kadnla evlenmek ciz deildir. Evlenecek olanlarn her ikisi veya biri bu hkm bile bile nikahlanrlarsa bu nikah geersiz olur ve birbirlerine ebediyen haram olurlar. ster cinsel temas gereklemi, isterse gereklememi olsun. 2.Evlenecek olanlarn her ikisi de bu hkm bilmeyerek nikahlanmlar ve temas olmu ise yine ebediyen haramlk gerekleir. Cinsel temas olmam ise nikah geersizdir. Ebed haramlk da olmaz. ddet dolduktan sonra nikah kyarak evlenebilirler. 3.Haram olduunu bile bile bir kadnla hac veya umrede ihraml iken nikahlanlrsa, ilikiye girilmemi bile olsa o kadn o erkee ebed olarak haram olur. Hkm bilinmediinden nikahlanlrsa iliki gereklemi bile olsa ebedi haramlk gereklemez. 4.Bir erkein drt kadndan fazlasyla evlenmesi haramdr. Drde kadar evlilikte kiinin kendi zevk ve anlayna kalm bir ey deil, zamana ve arta bal olarak gerekleebilecek bir evliliktir. LAN BOAMANIN GEREKLEMES LE HARAM OLAN EVLLK Lian boama; Elerin -Allh korusun- bir takm sebeplerle oluan geimsizlik durumunda birbirlerinden lanetleme ile boanmalardr. Bu ekilde birbirlerinden boanm olanlarn yeniden birbirleri ile evlenmeleri ebediyen haramdr. KFRLK SEBEB LE HARAM OLMA HAL Mslman bir kadn Mslman olmayan bir erkekle evlenemez. Ehl-i Beyt fkhna gre Mslman erkekte Mslman olmayan (Hristiyan, Yahudi, Mecusi, mrik, putperest vs.) kadnlarla dim evlilik yapamaz.

348

Alev slm lmihli

Yine, slm bir hayat nizm kabul etmi Mslman erkek ve kadnlar, slmn bir dny ve hiret dni olduunu kabul etmeyen, ada(!) yaklamlarla dni hayat sahnesinin dna iten, beer ideoloji ve yaam tarzlarnn savunucusu, mslman olduklarn zanneden rtl mriklerle ve ateistlerle evlenemezler. Elerden birinin bu durumda olmas ile kylan nikah geersiz olur, evlilik gereklemez. Mslmanlar, Mslmanlarla, gayr- mslimler de ancak kendileri gibi olanlarla evlenebilirler. Ehl-i Beyte @ ve Oniki mmlara @ dman olan, Onlara @ kfr ve hakret eden, sven kimseler ile, Ehl-i Beytin mmlarn @ bulunduklar makamlardan daha ycelere kararak Onlar @ -h- peygamber, ilh, vs. kabul edenlerle de evlenmek ciz deildir. nk bu iki gurup da kfir hkmndedirler. Elerden birisinin her hangi bir sebep ve surette dinden dnmesi (mrted olmas) ile nikah son bulur. Evlilik biter. Evlenecek elerde aranan artlar ve denklik; Evlenecek olan kadn ve erkeklerde bulunmas nemle tavsiye edilen baz artlar vardr. Bu artlar nikahn geerli olmasnn artlar olmamakla beraber mutlu bir yuva kurmann, mesut olmann ve rnek bir aile oluturabilmenin gerektirdii artlardr. Peygamberimiz @ ve Allhn vellerinin @ emir ve tavsiyelerinden karlan sonulara gre; Bayan ve erkek dindar olmaldr. Her ikisi de dinin ferdi ve toplumsal emir ve yasaklarna birbirlerine yakn oranlarda duyarl olmal, pratie geirmelidirler. Gzel ahlak ve fazilet shibi olmaldrlar. Birbirlerine denk olacak ekilde gzel olmaldrlar. Aralarnda ar beden ve fizk farkllklar bulunmamaldr. nk bu ile mutluluunu olumsuz ynde etkiler. Birbirlerini zorda brakacak ekilde mehir takdir edilmemelidir. ki tarafta ocuk shibi olmaya msit olmaldr. Buna engel olacak bedensel veya ruhsal bir dengesizlik ve uyumsuzluk bulunmamaldr. ki tarafta soyu-sopu belli ve gemii temiz olmaldr. Tahsil durumlar birbirlerine yakn, eler birbirlerini anlayacak bilgi ve kltr seviyesinde olmaldrlar. Mal, zenginlik, toplumsal konum, anlay, ftr yneli, karakter, huy ve zevkler vs. gibi hallerde uyum salayacak durumda olmaldrlar.

349

Ehl-i Beyt yolu

Ak akl batan alr, insan duygusal klar. Bu nedenle t ve tavsiyeler gzard edilerek, evlilie hiss ve gereki olmayan bir yaklamda bulunulmamaldr. 443

EHL- BEYTTEN RETLER Peygamber efendimiz @ buyurdular; Cebril @ bana kadnlarla ilgili o kadar tavsiyelerde bulundu ki, fuhu yapmalar hari hi bir durumda boanmann olamayacan sandm.444 mm Cafer Sdkn naklettiine gre, Reslullh @ buyurdular; Bir kadn kocasndan baka birilerine ho grnmek iin gzel koku srnrse (sslenirse vs.), o halden uzaklancaya kadar, Allh o kadnn namazn kabul etmez.445 mm Cafer Sdk @ naklediyor ki, Reslullh @ buyurdular; ki ien kimselerle kzlarnz evlendirmeyiniz.446 Resulus sekaleyn @ buyurdular; Sizin en hayrlnz, kadnlarna hayrl olannzdr. Ben de kadnlara iinizden en hayrl olannzm.447

Kar-kocann birbirleri zerindeki hak ve grevleri, ocuklarn slam ahlak ve Ehl-i Beyt sevgisi zerine yetitirilmeleri ve evlilikle ilgili Ehl-i Beyt yoluna uygun doyurucu bilgiler iin baknz:slmda aile: Hseyin Mezhiri, slmda aile: brhm Emn,. slmda evlilik ve cinsel sorunlar: Mehdi Aksu...vs. 444 Fur-u Kf: c: 5 sh: 512, Men l yahduruhul fakh: c: 3 sh: 378 445 Fur-u Kf: c: 5 sh: 507, Men l yahduruhul fakh: c: 3 sh: 278 446 Fur-u Kf: c: 5 sh: 348 447 Men l yahduruhul fakh: c: 3 sh: 281, 362
443

350

Alev slm lmihli

MUTA NKAHI448
ki kar cins arasnda belirlenen artlara gre ve erata uygun bir tarzda sresi belirlenerek kylan geici bir nikahtr. Muta nikh; slmn ilk devirlerinden itibren Allh-u Tel tarafndan Mslmanlara mer klnmtr. Snn Mslmanlarn ounluu, Ehl-i Beyt yolu ballarnn da tamm tarafndan kabul edilmektedir ki; Nis sresi (4): 24. yeti muta nikhnn meru oluunun Kurndan dellidir. yet yledir; ...Onlardan faydalandnza karlk olarak (onlarla istimta-muta yaptnzda) onlarn cretlerini verin... Bu yetin ifde ettii ve snrlarn, artlarn ve uygulan eklini de anl Peygamberimizin @ aklad biimde ilk nesil Mslmanlar (Sahbe) bu nikh yer yer, zaman zaman pratie koymular, onunla mil olmulardr. Bununla ilgili bir ka nakil yledir; Sahabeden bir zt diyor ki; Muta yeti nzil olmu ve Allhn kitbndadr. Biz de Reslullh ile birlikte amel ettik. Kurn- Kermde onu haram klacak bir yet inmedi. Hz. Reslullh @ da veft edinceye kadar onu yasaklamad. Sonra birisi (mer) kp bu hususta kendi grne gre istediini syledi...449 Yine, sekin sahablerden Cbir-i Ensr yle diyor; mer, hilfeti dneminde mutay yasaklayncaya kadar biz Hz. Peygamberin @ ve Eb Bekirin dneminde bir avu hurma ve un karlnda muta yapyorduk. 450

Muta nikhna deinmemizin amac Alev ve Snn btn Mslmanlar konu hakknda bilgi shibi klmaktr. Aksi halde fitneciler Mslmanlar blmek iin konu ile uzaktan yakndan ilgisi olmayan yalanlar yayarak kardei kardee dman klmakta ve Mslmanlar farkl grteki kardelerine kar kkrtmaktadrlar. Hkmlerin aklanmas ve bilinmesi onu mutlak srette uygulamay gerektirmez. ok zel, zamana ve artlara bal hkmler konusunda mslmana den grev daha duyarl davranmaktr. 449 Sahh-i Buhr: c: 2 sh: 168, c: 6 sh: 33, Sahh-i Mslim: c: 4 sh: 168, Snen-i Nes: c: 5 sh: 155, Msned-i Ahmed: c: 4 sh: 236, Snen-i Beyhak: c: 5 sh: 20, Tefsir-i Kurtub, Tefsir-i ibn-i Kesir, Tefsr-i Ebi Hayyan...vs. 450 Musannefi Abdurrezzak: c:7 sh: 499, Fethul Bari: c: 9 sh: 49... vb.
448

351

Ehl-i Beyt yolu

Hz. Ali de buyuruyor; Muta Allhn kullarna bir rahmeti idi. Eer mer onu yasaklamasayd sapklardan baka hi kimse zin etmezdi. 451 H. mer b. Hattabn da kendi beynnda bu gerek ak bir ekilde ortaya kmaktadr. O der ki; ki muta Reslullhn dneminde serbest idi. Ben bu iki mutay da yasaklyorum ve onlar yapan da cezlandracam. Bu iki muta; hac mutas ile, kadnlarla yaplan muta dr.452 Abdullh b. Mesuddan yle nakledilir; Peygamberle @ birlikte savayorduk. Elerimizde yanmzda yoktu. Peygambere kendimizi idi mi edelim diye soruldu. Peygamber @ bizi ondan nehyetti. Bize bir sreliine elbise karlnda kadnlar nikah etmemize (muta nikh yapmamza) izin verdi. Abdullah b. Mesud sonra u yeti okudu; ...Allhn sizin iin helal kld gzel eyleri haram klmayn ve haddi amayn... [Mide (5): 87] 453 Ehl-i Beytin mmlarna @ gre bu yetin hkmn yrrlkten kaldran baka bir yet gelmemi ve bu uygulama hi bir ekilde ebedi olarak Reslullh tarafndan da yasaklanmamtr.454 Hakikatte yetin hell kld bir eyi Reslullhn @ yasaklayaca da dnlemez. Ve byle bir eyin rnei de yoktur. Halfe mer ise kendi gr ve itihdyla zamann maslahatna gre mutay yasaklamtr. (Haram klmamtr.) Onun da helli haram klma yetkisi yoktur. Mslman iin de snnetine-yoluna tab olunmas gereken kimse

451 Tefsr-i Taber: c: 5 sh: 9, Musannef-i Abdurrezzak: c: 7 sh: 500, Tefsr-i Rz: c: 10 sh: 50, Drrl Mensur: c: 2 sh: 140, Kenzul Umml: c: 8 sh: 204, Tefsr-i Eb Hayyan: c: 3 sh: 218, Fur-u Kf: c: 5 sh: 448, Tehzb: c: 7 sh: 250, 270, stibsr: c: 3 sh: 141...vb. 452 Snen-i Beyhak: c: 7 sh: 206, Msned-i Ahmed: c: 1 sh: 52, Tefsr-i Rz: c: 10 sh: 50, Sahh-i Mslim: had. no: 1357, Cessas: Ahkmul Kurn: c: 1 sh: 342, 345, c: 2 sh: 152, Tefsr-i Kurtub: c: 2 sh: 370, Serahsi: El-Mebsut: c: 5 sh: 152, Kenzul Umml: c: 8 sh: 293 vs. 453 Sahh-i Mslim: c: 4 sh: 130, Sahh-i Buhr: c: 6 sh: 66, c: 7 sh: 5, Snen-i Beyhak: c: 7 sh: 200, Msned-i Ahmed: c: 1 420, 432, Drrl Mensur: c: 2 sh: 140, Tefsr-i ibn-i Kesr, Tefsr-i Kurtub, Ahkmul Kurn...vb. 454 Ehl-i Snnet (Snn) kardelerimizden bazlarnn iddialarna gre daha sonra gelen bir ka yet vardr ki onlar muta nikhna izin veren yetin hkmn yrrlkten kaldrmtr. Ancak unu belirtelim ki bahsedilen yetlerin hi birisinin muta nikh ile uzaktan yakndan bir ilgisi yoktur. ddia edilen baz yetler ise zaten mutaya izin veren yetten nce inmitir ki muta yetinin hkmn kaldrmas mantken ve trihen de imkanszdr. Gerekli bilgiler iin konunun sonunda verilecek olan kaynaklara ba vurulabilir.

352

Alev slm lmihli

ncelikle Allhn peygamberidir. Onun Allhn emri ile helal kld kymete kadar hell, harm da kymete kadar harmdr. Muta (geici) nikah ile ilgili u hususlar belirtmeden de geemeyeceiz: Mer olan her hkm, nmertlerin, chillerin, blis tabiatl mnfk kimselerin elinde ktye kullanlabilir, zararl klnabilir. Trihte bunun rnekleri saylamayacak kadar oktur. Muta nikh da bunlardan sadece biridir. Mesel; Kii isterse namaz gibi bir ibdeti kt kimliini rtc bir maske olarak kullanmyor mu? Oru gibi Allhtan baka kimsenin bilmemesi gereken bir amel bile riykrlarn elinde gizli irke vesle klnmyor mu? Zekat, zenginlerin varlklaryla marmalarna, birilerinin zerinde sulta kurarak insanlar minnet altnda kalmaya zorlamalarna sebep olmuyor mu hi? Hac, toplumsal kariyerin ykselmesine, hac-hoca lakabyla arlmaya ve gurura kaplmaya neden olmuyor mu? slmn cevaz verdii bir ok konuda tarih ierisinde suistimller olmad m? Peygamber soyunun halk nazarndaki deerinden istifdeye kalkan uyank sahtekarlar kmad m, kmyor mu? Mehd inancn smren sahte mehd taslaklar piyasay kaplamad m? Peygamberlik misyonunu kendi kar ve menfaatlerine kullanan sahte peygamberler kmad m? kmyor mu? vs. imdi btn bunlardan sonra; Her eyin batl ama ve hedefler urunda kullanlmas mmkn oluyor diyerek hak olan eylerin nn m keselim? Mslmanlarn psrklndan dolay dnin emir ve yasaklar birileri tarafndan uyuturucu gibi kullanlyor diye, baz aydn bozuntularnn dedii gibi slm iin (ha)din bir afyondur! mu diyelim? Mslmana den grev; irkin davranlarn olumamas, kt niyetli kimselerin meru hkmleri gayr- meru emellerine vesle klmamalar iin uyank olmak, slmn yce hedeflerini ve insanln ortak karlarn korumak ve kollamak urunda ylmadan almaktr. Yoksa, ktlere mn olamyorum diyerek, helli harm, harm hell gibi grmek deildir.

353

Ehl-i Beyt yolu

Ehl-i Beyt mektebine bal Alev Mslman; nsanlar yanl amalar urunda kullanyorlar diyerek, helli haram kabul etmez, meru olan da gayr- meru bilmez. Helal ve meru olan her eyi de nefsine ho geliyor diye hemen uygulamaya kalkmaz. Toplumsal yapy, insanlarn anlay ve kavray seviyelerini, genel hedef ve esprileri gz nnde bulundurur. Muta ve benzeri konular da bu balamda ele alr ve ona gre davranr. Ehl-i Snnet yoluna sammiyyetle bal Snn Mslmanlardan da itenlik ve bilgisizlikle baz endie ve tereddtlere den kardelerimize bir-iki szmz vardr; 1. yetin hkmnn hi bir surette snnet ile kaldrlamayaca ynndeki gr dnin temel anlay ierisinde dikkate alnz. 2. ttifakla kabul edildii zere Reslullhn @ bir sre bile olsa izin verdii muta nikhna rtl zin diyerek -h- Allhn peygamberine @ geici olarak rtl zinya izin verdi! der gibi bir iftir ve slm d bir yaktrmay yapmaynz. 3. Amel bir konu olan farkl bir fkh uygulamay itikat boyutuna tararak kardelerinize; slmn dndadrlar, btl mezhep taraftardrlar!...vs. diyerek, Ehl-i Kble tekfr edilmez. genel prensibine ters dmeyiniz. Ameli mndanm gibi deerlendirerek elikili tavrlar sergilemeyiniz. Yce Allh- n;Ancak mminler kardetirler. buyruunu unutmaynz. 4. Muta nikh ciz bilinirse, Ortalk muta yapanlarla dolar, her ey herc- merc olur...vs. gibi bo endielere kaplmaynz. Bu tr bo ve anlamsz endielerle sbit olan bir hkm inkr ve redde kalkmaynz. Zira, gnmzde bu tr yaklamlar Ehl-i dnya bilinen ve ahkm- ilhnin gizli ve ak dman olanlar, deiik konularda slmn bir takm hkmlerine kar sergiliyorlar ki, sizler de farkna varmadan yaklam olarak onlarn konumlarna dmeyiniz. 5. Meru bilinen her eyin toplumda el stnde tutulaca, haddinden fazla yaygnlaaca, rndan kaca vs. gibi zanlara kaplmaynz. Grnz ki; Taadd- zevct slmn artlar dhilinde meru grd bir uygulama iken bunu ka kii uygulamaktadr?

354

Alev slm lmihli

Bir ok mezhebin anlaynda erkek ve kzlar bula erer ermez nikahlandrlabilecekleri ve hatta bula ermeden dahi velisi tarafndan nikahlanmasnn ciz olduu kabul edilirken, bu fetv ve hkmlere gre kim amel ediyor? Toplumda bu tr bir evlendirme ne kadar yaygn ki? Yalar birbirinden ok farkl olan iki kimsenin evlenmeleri dn ynden ciz iken ka kii bu ekilde evlenmektedir? Nikah aslen cb (teklif) ve kabulden ibret olduu halde ka aile bununla yetiniyor da evlatlarn resm nikahsz olarak evlendiriyorlar? Erkeklerin avret mahalli en dk ekliyle gbek ile diz kapa aras iken ka erkek sokaklarda o kyafetle geziyor, o klkla ibdet ediyor? Anlayana bu kadar yeter. Kt niyetli olup, Mslman avna kan Ehl-i nifka ise diyecek szmz yoktur. Onlar Allha havale ediyor, Allh haklarndan gelsin. diye duc oluyoruz.455 MUTA NKHININ GEERL OLMASININ ARTLARI Muta nikahnn geerli olmas iin u drt artn bulunmas gerekir; 1. Muta nikh teklif ve kabul ile gerekleir. Dolaysyla nikahlanacak olan taraflar her hangi bir zor ve bask altnda olmadan birbirlerini belli bir sreliine e olarak kabul ettiklerini ifade etmelidirler. Mesel; seni kendime nikahlyorum. Seni muta nikh ile nikahlyorum. vs kabul ettin mi? tekliflerine, Evet kabul ediyorum. Kabul ettim. vb. gibi ifdelerle yant verilmelidir. 2. Nikahlanacak bayan Mslman, Hrstiyan, Yahd veya Mecsi vb. gibi Kitap ehli bir kimse olmaldr. Putperest mriklerle, ateistlerle vs. muta nikh ile nikahlanlamaz.
455

Ehl-i Beyt yoluna gre slmda muta nikh ve konu ile ilgili geni aklamalar iin baknz: Abdulkdir uhacolu: Kurn ve Snnet nda Muta nikh, Prof. Dr. Muhammed Ticani Semavi: Dorularla birlikte: sh: 327-337, Kiful Gta: Cafer mezhebi ve esaslar: sh: 79-87, Seyyid Muhammed Fadlallh: slm adan kadn sorunu: 148-158, Murtaz Mutahhar: Kadn: sh: 50-79, Allme Tabataba: slm sosyolojisi: sh: 69,70, Kadri elik: Bir devrimin anatomisi: sh: 383-404, Mehdi Aksu: slamda evlilik ve cinsel sorunlar: sh: 293-307, Ehl-i Beyt mesaj dergisi: say: 4 sh: 129149, Abdulbki Glpnarl: Tarih boyunca slm mezhepleri ve ilik: 616-621, Cafer Sbhn: El-lhiyt: c: 2 sh: 950-960, Tam Hsniye: 151-159, Prof. 1400 (Nazmi Nizami Sakallolu): Ehl-i Beyt davas: c: 2 sh: 435-438, Allme Emn: El-adr: c: 6, Seyyid Ali Mln: Risleler,...vs.

355

Ehl-i Beyt yolu

Mslman bayan ise, ancak Mslman bir erkekle muta nikh yapabilir. Bayan da, erkek de Ehl-i Beyt dman olan kimselerle (Nsblerle) muta yapamazlar. 3. Nikah akdinin geerli olmas iin mehir miktar belirtilmelidir. Mehir az olsun, ok olsun belirtilerek karara balanmaz ise, nikah geersizdir. Ancak, kadn mehir almaz veya kocasna balar ise bunda bir saknca yoktur. 4. Nikah yaplrken ne kadar sre ile evli kalnaca belirtilmelidir. Sre snrlandrlmaz ise, nikah dim nikah olur. Bu sre elerin kendilerinin anlaarak karar verebilecekleri uzun veya ok ksa bir sre olabilir. (saat, gn, ay, yl... vb.) Srenin bitiminde iki taraf isterlerse nikahlarnn sresini artlara uygun olarak uzatabilirler. Nikah sresinin dolmas ile eler otomatik olarak birbirlerinden boanm olur ve birbirlerine haram hle gelirler. Muta ile ilgili baz hkmler; Bkire veya dul, krn-zarrn bilecek ekilde rede olmu, erginlie ulam bir bayan ile muta nikh kylabilir. Ancak, bkire kzn muta ile nikahlanmas ho karlanmam, ve bu durumun hem kz iin ve hem de kzn ilesi iin utan verici bir hl olaca rivyetlerde ifde edilmitir. Muta nikhnda ayrca bir boanma gereklemez. Srenin bitimi ile boanmlk hli ortaya kar. Eler arasnda mrs hkmleri uygulamaya girmez. Eler arasndaki anlamaya gre, olacak ocuk iki taraftan birine evlat olur. Dilenirse hamilelii nleyici uygun tedbirler alnabilir. Ayrldktan sonra kadn erkekten nafaka talebinde bulunamaz. Bayan erkekle ilikiye girmi ise, nikah sresi bittiinde iki hayz ve temizlik mddeti iddet beklemelidir. Hayz ve nifastan kesilmi bir kadn ise krkbe (45) gn iddet bekler. Nikahl iken erkein lm halinde ise, kadn drt ay on gn iddet bekler. Bu iddet sresi bitmeden baka bir kimse ile nikahlanan kadn zin etmi olur. Erkek muta yapaca kadnn iddetini vs. aratrmak zorunda deildir. Ancak nikahtan nce bu durum ile ilgili olumsuz bilgiler edinmi ise konuyu aratrmas ve ona gre davranmas daha uygun grlmtr. Muta nikah sadece cinsel amala yaplan bir nikah deildir. Birbirleri ile dim e olma niyetleri olan iki kiinin, harama dmeden meru snrlar ierisinde konumas, birbirlerini biraz olsun tanmaya almalar, yan yana olmalar, vs. gibi amalarla da yaplabilir. Mesel; insanlarmzn tanma

356

Alev slm lmihli

devresi gibi grdkleri nianllk dnemindeki yaknln dnin meru snrlar ierisinde gereklemesi gibi amalarla. Bu amalarla muta yapan kiiler antlamalarndaki artlara mutlaka riyet etmeli, haramlara vesle olacak hal ve hareketlerden kanmaldrlar. nk Mslman nikah ve antlama ile hem karsndakine sz vermi ve hem de Allha sz vermi olur. Muta nikah ile birbirlerini iyice tanyan eler dilerlerse nikahlarn dim nikaha evirir, bir yastkta mutlu bir mr srmenin hazzn tadarlar. EHL- BEYT ( s.a.a.) NE BUYURMU? mm Cafer Sdk @ buyurdu; Muta nikah Kurnda nzil oldu ve onu Reslullh @ snnetle uygulad-uygulatt.456 Eb Hanfe (r.h); mm Cafer Sdka @, Mutadan sordu. mm @ dedi;Hangi mutay soruyorsun? Eb Hanfe dedi; Ben Hac mutasndan sormutum. Ancak, bana muta nikhndan da haber ver. O hak olan bir ey midir? Hz. mm @ buyurdular; ...onlarla muta yaptnzda kararlatrlan (farz olan) cretlerini-mehirlerini kendilerine verin... [Nis (4): 24] yetini hi okumadn m? Bunun zerine, Eb Hanfe (r.a.); Vallhi ben bu yeti sanki hi okumamm. dedi.457 mm Cafer Sdk @ buyurdu;Bir kadnla muta yapmak istediinde yle diyerek anlarsn. Seni Allhn Kitb ve Resln snneti zere, aramzda mrs hkmlerinin geerli olmamas, u kadar sreliine, u kadar mehir-cret karlnda ve sre bittiinde iddetini beklemen artlaryla meru bir nikah ile kendime zevce-e edindim-ediniyorum. (Bayan bu artlarla
nikahlanmay kabul ettii zaman nikah gereklemi olur.)458

mm Ali Rz @ buyurdular; Muta nikh; Muta ile ilgili hkmleri bilen kimselere hell, konu ile ilgili gereken hkmleri bilmeyen kimselere ise harmdr. (Zr, ilgili hkmleri bilmeyenler onu tatbk edemezler ve dolaysyla meru
olan bir nikh bile zinya ve gayr- meru ilikiye dndrebilirler)459

Fur-u Kf: c: 5 sh: 449, Tehzb: c: 7 sh: 251, stibsr: c: 3 sh: 142 Fur-u Kf: c: 5 sh: 450 458 Fur-u Kf: c: 5 sh: 455, 456, Tehzb: c: 7 sh: 263, stibsr: c: 3 sh: 150, 151
456 457 459

Men l yahduruhul fakh: c: 3 sh: 292

357

Ehl-i Beyt yolu

Mslman; slm kendine deil, kendini slma uydurandr.

TALAK - BOAMA - BOANMA

Evlilik ne kadar doal bir ihtiya ve ftr bir gereklik ise, boanma da doal ve sosyal bir realitedir. Ancak; Kurn, Snnet ve Ehl-i Beytin @ buyruklarnda, evlenmek zellikle tavsiye edilmiken, sebepsiz, mazeretsiz, keyf boanmakta iddetle yerilmitir.

358

Alev slm lmihli

slm, her eyin en gzelinin, en idealinin olmasn istemekle birlikte, realiteyi de gz nne alan bir dindir. slm bir hayat nizmdr. Birilerinin fildii kulelerde toplumdan ve gereklerden uzak bir vaziyette rettikleri hayal mahsl manzmeler yn gibi deildir. Toplumsal yap neyi gerektirmi, neyi ftr bir zarret olarak grmse, slmda onunla ilgili lmsz hkmler mevcuttur. Bu balamda, boanma ile ilgili hkmlerin varl da, slmn gereki bak asnn bir sonucudur. Kim ister ki boanma olsun? Kim ister ki kurulmu bir yuva yklsn? Kim ister ki ileler paralansn? Kim ister ki ocuklar mutlu bir ile ocandan mahrum kalsnlar? Kim ister ki en gzel hayallerle gerekleen birliktelikler ayrla dnsn? Elbette normal artlar altnda, akl banda hi kimsenin arzu etmeyecei, tercih etmeyecei bir haldir boanma. Gel gr ki kimsenin istemedii bu olay maalesef bir vka olarak karmzda durmakta ve hemen her toplumda kanayan bir yara olmaya devm etmektedir. Ne demiler?; amaz, dmez bir Allhtr. nsan da evlenirken bazen duygusal davranarak yanlabiliyor, telfisi mmkn olmayan hatalar yapabiliyor, yanl kararlar verebiliyor. Bir Allh dostunun (r.a) ; Uyumsuz eler, birbirlerinin srgan otundan dikilmi elbiseleri gibidirler. szne muhatap olacak bir evlilik yapm olan kimseler ne yapmaldrlar? Bylesi bir durum bana gelen kimseler nasl davranrlar?; 1. Ya evlilie her eye ramen devm eder, eler ve ocuklar mutsuz bir yuvada zindana dnm bir hayt yaamaya alrlar, 2. Ya da slmn ve akl- selmin mer ve mantkl kabul ettii ekilde, Kurn ve Snnet lleri ve snrlar ierisinde evlilik antlamasna-akdine son verirler, kavgasz, grltsz, kar tarafa dman olmadan birbirlerinden ayrlrlar. Boanma; evliliin srdrlme imkannn sfrland bir noktada gndeme gelir ve hayat kurtarc bir can simidi vazfesi grr. yle ki, eler Kurn hkmlerinin aklad dorultuda eskiye srtlarn dner ve Allhn yardmyla yepyeni bir hayta yeniden domak zere umutlu olurlar. slm anlaynda hi bir surette zevk iin, kar taraf zora sokmak, birilerinden intikm almak vs. sebeplerle boanma olmaz. Bu ekilde boananlar, zlimlere kar keskin bir kl olan rahmet dili @ tarafndan

359

Ehl-i Beyt yolu

lanetlenmilerdir. Rahmet peygamberi @ buyurdular; Muhakkak ki yce Allh zevkine boanan kadn ve erkeklere lanet eder.460 Bugn medeniyetten ve slm ahlak ve retilerinden yeteri kadar nasiplenememi toplumlarda boanma doal bir olay olarak kabul edilmemekte, ileler yersiz kavga ve dmanlklarla olay bytmektedirler. Evet, Tatmayan bilmez. Evliliin yklmas, kadn ve erkein dul, ocuklarn ortada kalmas terch edilecek bir ey deildir. Fakat, toplumda boanmann hakkati, dul olmann zihinlerdeki arm Kurn bir raya oturur ise, sebepsiz ve gereksiz bir ok hatalar, kavgalar, srtmeler yok edilir ve daha kt durumlarn ortaya kmas nlenmi olur. Genel kable ve uygulamalara gre, boama normal artlarda erkee verilmi bir haktr. Bu hakkn erkekte olmas erkein kadna bir stnlnden veya slmn kadna deer vermemesinden filan deil, erkek ve kadnn yaratllarndaki farkllklardan kaynaklan- maktadr. Erkekler genel anlamda istisnlar kideyi bozmaz- kadnlara nazaran daha az duygusal, daha aklc ve realisttirler. slm da bu farkll dikkate alarak boama hakkn genelde erkee tanm, ancak zel durumlarda kadnn da boanma iin bir talepte bulunabileceini kabul etmitir. Mesel; hul ve mbrt boama, kadn iin de boama isteini uygulamaya koyabileceinin iki rneidir. Yine eler arasnda iddetli geimsizlik, erkein zulm ve basklar, kadna ekilmez gelen bir evlilik hlinde de kadn, slam hkimine-mtehidine ba vurarak boanmak isteini bildirir ve artlara uygun olarak evlilik akdi feshedilir. Eler boanm olurlar. BOANMA HKMLER Boanmann gereklemesi iin baz artlarn yerine gelmesi gerekir. Bu artlar, erkek iin; 1. Akll olmaldr: Delirmi kimsenin, sarhoun, ne dediini bilinli bir ekilde fark edemeyecek kadar hiddetli ve kzgn olann boamas geersizdir. 2. Kendi isteiyle boamaldr: Zorlama, bask ve tehdit ile yaplan boama geersizdir.

460

Fur-u Kf: c: 6 sh: 54,55

360

Alev slm lmihli

3. Boam
a niyeti olmaldr: aka, rol cb, lafn gelii vs. gibi durumlardaki boama bir anlam ifde etmez, geersizdir. 4. Boama iki Mslman dil erkein huzurunda gereklemelidir: Bir erkein, eine seni boadm, bo ol, bosun, yle yle art olsun ki, u kadar talakla seni boadm... vs. gibi szleri ile boama gereklemez. Zr Kurnn apak yetiyle sbittir ki Rabbimiz boamada iki dil hidin varln art komaktadr: ...(Boanmada) iinizden adlet shibi iki kiiyi hit tutun. hitlii Allh iin yapn... [Talak (65): 2] Hak nderlerden mm Mus Kzm @, zamann kads Eb Yusufa yle dedi; Muhakkak ki Allh kitabnda boamada dil iki kiinin hit olmasn emretti. Ve yine kitabnda evlenme ile ilgili emirler verdi, fakat, hit gerektii hususunda bir ey buyurmad. Siz ise, Allhn boamada bulunmalarn istedii dil hitlerin gerekmediini, (seni boadm, bo ol, bosun,
u kadar talakla bo ol, ten dokuza bo ol, akadan, kzgnlk ve fkeden dilden dklen boama lafzlar ile...vs. boamann gerekletiini) iddia ediyorsunuz. Dier

taraftan da nikahta hitler bulunmasn art kouyorsunuz.461 5. Boanma manasnda ak ifdeler kullanlmaldr: Ne manaya geldii belli olmayan, toplum tarafndan da boama anlamnda kullanlmayan mulak ifdelerle boama gereklemez. 6. Kadn hayz ve nifas halinden temizlenmi, temizlik sresi ierisinde de ei kendisi ile cinsel ilikiye girmemi olmaldr: Kendisi ile cinsel temas gereklememi bir kadnla, hmile olduu halde hayz gren bir kadn boamada, bu art aranmaz. Hayz grmeyen kadn ise ay kocas ile ilikide bulunmam olmaldr. Erkek, einden uzaklarda ve hayz ve nifas durumundan haber alamayacak bir durumda ise boama olabilir. K ET BOAMA VARDIR 1. Snnete uygun boama. 2. Bidat boama. (Ehl-i Beyt yoluna gre dinde olmayan sonradan ortaya
km bir boama tr.)

461

Fur-u Kf: c: 5 sh: 387

361

Ehl-i Beyt yolu

Ehl-i Beyt erknna gre, Kurn ve Snnete uygun olarak gerekleen boama-boanma da bir ka eittir: 1. Talak- ric. (Ric boama.) 2. Talak- bin. (Bin boama.) 3. Talak- hul. (Hul ile boama.) 4. Talak- mbrt. (Mbrt ile boama.)

RC BOAMA Erkein, iddet halindeki hanmna geri dnme hakk olan bir boamadr. Ric boama, nikahtan sonra cinsel birliktelik olmu ise meydana gelebilir. rnein; Bir erkek, artlara uygun olarak eini boar, fakat o arada pimanlk duyarsa iddet mddeti ierisinde eine geri dnebilir. Tekrar eine geri dnm olsun ya da olmasn, iddet sresi bittikten sonra, yine artlara uygun bir ekilde bir boama daha gerekleirse, erkek dilerse yeni bir nikah gerekmeksizin eine geri dnebilir. Bu ekilde, yeni bir nikah ve mehire gerek kalmakszn geri dn ciz olan boama Ric boama (Dn mmkn olan boama) dr. Ric talakta eler birbirlerine dndklerini ifade ederler veya birbirlerine dndklerini hal ve hareketleriyle belli ederlerse yeterlidir. Evli olarak hayatlarna devm ederler. Eini, geri dn mmkn olan bir boama (Ric talak) ile boayan kimse kadn evden atamaz, bu konuda yce Allhn kesin yasa vardr. Bir kadn uygun artlarda iki kez boanm ve tekrar ei ile evlilik yaamlarna dnmlerse, -Allh etmesin- nc boamadan sonra o kadn eski kocasna haram olur. Ancak, baka bir erkek ile normal artlar altnda srekli bir nikahla evlenmi, onunla cinsel beraberlii olmu, doal bir ekilde ondan da boanm veya kocas lm ise kadn ikinci kocadan ayrldktan sonraki gereken iddeti bekler ve eski kocas ile yeniden evlenebilir. Zhiren buna benzer bir evlilik, halk dilinde Hulle evlilii olarak ve kadnn sonradan evlendii kocas ile anlamal veya geici bir evlilik yapmas ve ondan

362

Alev slm lmihli

boanarak eski eine dnmesi eklinde bilinir ki, byle bir uygulama Ehl-i Beytin @ pk yoluna gre uygun deildir. Bu ekilde yaplan bir evlilik ve nikah da, boama da geersizdir. Yani; talak ile artlara uygun olarak boanm bir kadn gnll olarak, hi bir hile ve anlamaya ba vurmakszn dim bir evlilik yapm, tamamen doal olarak o einden de boanm ya da ei lm ise kadn eski ei ile yeniden nikahlanarak evlenebilir. Bu uygulama grnte hulle olarak bilinen hileli evlilie benzer gibi ise de aslnda onunla hi bir ilgi ve alakas yoktur. Yce Allh bu konu ile ilgili olarak yle buyuruyor; Erkek (nc kez eini) boarsa artk bundan sonra kadn baka bir kocaya varmadan kendine helal olmaz. O (evlendii adam da) onu boarsa, Allhn koyduu snrlar ierisinde duracaklarna inandklar takdirde (eski kar-kocann) tekrar birbirlerine dnmelerinde kendilerine bir gnah yoktur... [Bakara (2): 230] BN BOAMA Erkein boamadan sonra yeni bir nikah kylmadan hanmna dnme hakk olmayan boamadr. Aadaki drt boama ekli bin boamadr ve tekrar nikah kymay gerektirir; 1. Hayzdan, nifastan kesilmi, yise kadnn boanmas. 2. Nikahtan sonra kendisiyle cinsel beraberlik yaanmam olan kadnn boanmas. 3. Kadnn artlara uygun olarak kez boanm olmas. 4. Elerin Hul ve mbrt boama ile birbirlerinden ayrlm olmalar. HUL BOAMA Eine meyil ve ilgisi olmayan bir kadnn, mehirini veya kendisine it olan bir maln kocasna kendisini boamas iin balamas sretiyle gerekleen boamadr. Koca hul yolu ile gerekleen boamada, dilerse vermi olduu mehirden daha fazlasn isteyebilir. Fakat elerin birbirlerini zorda brakmamalar slm ahlak ve retilerinin bir gereidir. MBRT BOAMA

363

Ehl-i Beyt yolu

Kar-koca birbirlerini istemezlerse ve kadn kendisini boamas iin kocasna bir miktar mal verirse o ekilde gerekleen boamaya mbrt boama denir. Mbrt boamada erkek vermi olduu mehirden fazlasn talep edemez. Kadn, hul veya mbrt boamada, boama iddetinde iken kendi baladndan vazgeerse, koca eine geri dnebilir ve aralarnda yeni bir nikaha da ihtiya duyulmaz. ddet dolduktan sonra anlama ve geri dn ortam olursa bin boama da belirtildii zere eler ancak yeni bir nikah ile birbirlerine helal olurlar. BDAT BOAMA Kadn; hayz veya nifas halindeyken, iddet beklemeden, boama sresi ierisindeki temizlik (iddet) mddetinde kadn ile ilikiye girildii halde, bir boamada talakla bo ol... vs gibi boamalar Ehl-i Beyt yoluna gre bidat boamalardr, geersizdir ve bir anlam ifade etmez. Ancak talakla yaplan boama (seni talakla boadm, ten dokuza bo ol... vs.) boanma hkmlerinde belirtilen dier artlarla birlikte gerekleirse bir talak-boama saylr. Kurn yetinde de buyurulur ki; Boama iki defadr. (bundan sonras kadn) ya iyilikle tutmak (evlilii devam ettirmek), ya da gzelce salvermek-ayrlmaktr.... [Bakara
(2): 229]

BOANMI KADININ DDET ddet; kocas len veya boanan kadnn bu evliliiyle dn bann kesilmesi ve yeniden evlenebilmesi iin beklemesi gereken mddettir. Kadnlar duruma gre farkl farkl iddet beklerler: Hayzdan (detten), nifastan kesilmi yise kadnlarn (menopoza girmilerin) iddeti yoktur. Kocas onunla ilikiye girmi bile olsa boandktan sonra hemen evlenebilirler. Ancak yise olup olmadklar konusunda bir ihtilf ve phe hsl olursa ay iddet beklemelidirler. Yise olma ya Kurey soyundan gelenlerde altm (60), dier kadnlarda ise elli (50) dir. Hayz gren kadnlar ise, temizlik annda kocasndan boandktan sonra iki defa hayz grmeli ve temizlenmelidir. nc hayz da grdkten

364

Alev slm lmihli

sonra iddet tamamlanm olur, yeniden evlenebilirler. Yni; temizlik sresi gemelidir. Evlendikten sonra kocas ile ilikiye girmemi kadnn ise, iddet beklemesi gerekmez. Hayz grmeyen bir kadn, hayz gren kadnlarn yandaysa, kocalar ile ilikide bulunduktan sonra boanmlarsa ay iddet beklemelidirler. Hmile olarak boanm kadnn iddeti ise ocuunun dnyya gelmesi veya her hangi bir sebeple ocuun dmesine kadardr. KOCASI LEN KADININ DDET Kocas len bir kadnn iddeti, kadn; hayz , nifas grsn veya grmesin, yise olsun veya olmasn, ister dim, isterse muta nikhyla evlenmi olsun, kendisiyle iliki gereklemi veya gereklememi olsun drt ay on gndr. Kadn hmile ise iddet douma kadardr. Kocas ldkten sonra drt ay on gn gemeden doum ya da dk yapan kadn ise, lmden itibren drt ay on gn bir sre gemi olacak kadar iddet beklemeye devam eder. lm iddetinin balangc kadnn, kocasnn lmnden haberdr olduu zamandr. Kocas kaybolmu, kocasndan haber alamayan bir kadn ise, dil bir mtehide ba vurmal, onun slma uygun olarak verecei fetv ve tavsiyelere gre hareket etmelidir.462 NAFAKA Kocasna helal direde itat eden kadnn nafakas-geimi kocaya aittir. Nafaka; yeme, ime, giyim, mesken ve ev eyalarndan ihtiya duyulannn, iinde yaanlan toplumun normal llerine gre karlanmasdr. Bin olmayan talak ile boanm kadnn da iddet sresi ierisinde nafakasnn karlanmas erkein zerindedir.

462

Boama-boanma, nafaka vs. hakknda geni aklamalar ve hkmler iin baknz; Seyyid Rhullh (r.h.): Tam ilmihl, (Tevzhul Mesil), Tahrrul Vesle, Allme Hll: Muhtasarun Nf, eriul slm, Kiful Gt: Cafer mezhebi ve esaslar, Ehl-i Beyt yolu hadis kaynaklar...

365

Ehl-i Beyt yolu

Hmile olarak boanm bir kadnn douma kadar nafakas erkein zerinedir. Doumdan sonra aralarndaki anlama ve duruma gre ocuun bakm ve nafakas da erkein zerinde olabilir. Erkee; kendinin, einin ve oluk-ocuunun nafakasn orta halli saladktan sonra, ana-babasnn, dede ile ninelerinin ve yukarsnn, btn torunlarnn ve aasnn da geimini salamak (nafakasnn temin etmek) insn ve slm bir grevdir. Erkein; yukarda saylan kimselerin nafakasn karlamas, onlarn fakir, bakma muhta ve geimlerini salayacak fiil gten yoksun bulunmalar hlinde ortaya kar. Tembellik, asalaklk, vs. gibi sebeplerle geimini salama giriimlerinde bulunmayan ve yakn akrabadan saylan (anababa, dede-nine, torunlar vs.) kimselerin nafakasn vermek erkee vcip deildir. Baba hasta olur, alamayacak durumda bulunur veya kazanc ocuklarn geimini salamaya yetmez ise, ocuklarn dier yaknlar, babann lm halinde nafakalar zerlerine gereken kimseler bu ocuklara bakarlar, geimlerini salarlar. Dede, anne, annenin babas vs. gibi. n yce Rabbimiz nafaka hakknda buyurur; Eli geni olan geniliine gre nafaka versin, rzk kslm darda olan da Allhn kendisine verdii lde (nafakasn) versin... [Talak (65): 7]

Alev Mslmann yolu Hakkn yoludur.

YEMN ETME VE HKMLER

Yemn; nsanlarn bir konu hakknda verdikleri haberin inandrc olmas, muhtabn ikn edilmesi gibi sebeplerle ve bir de dil alkanl olarak

366

Alev slm lmihli

Vallhi, billhi vs. gibi lafzlarla sylenen szlerdir. Hazret-i Allh, bilerek ve kastl olarak yaplan yeminlere mn olan kimselerin uymalar gerektiini yce buyruklarnda yle belirtmektedir: Allh sizi kastsz olarak yaptnz yeminlerinizden dolay sorumlu tutmaz. Fakat bilerek yaptnz yeminlerden tr sizi sorumlu tutar... [Mide (5): 89], ...pekitirdikten sonra yeminlerinizi bozmayn... [Nahl (16): 91] Kurn ve Ehl-i Beyt buyruklarna gre zorunlu kalmadka yemn edilmemeli, yemn eden canlar da yeminlerine sdk kalmaldrlar. Zr yeminin mesliyeti byktr ve Allhn ad olur-olmaz yer ve zamanlarda aza alnarak sistiml edilmemelidir. Essnda, yemin etme; insanlarn birbirlerine veya kendi irdelerine gveninin kalmad ya da zayflad, inandrcln yok olmaya yz tuttuu, yalan-dolann revata ve herkese e olduu bir toplumda ihtiya duyulan bir ameldir. Ve hi bir toplumun fertleri de tammyla yalandan beri ve irdesi salam olmamlardr. Her zaman aznlkta bile olsalar gvenilir olmayan kimseler ve zayf irdeliler var olagelmilerdir. Bundan dolaydr ki, yemne ba vurma olay da kanlmaz olmaktadr. Yeminler amala yaplm olabilir: 1. Olmu veya olacak bir olay haber verirken kullanlan yeminler: Mesel; Vallhi filan olay yle oldu... gibi Bu tr bir yeminde, kii yalan yere yemin ediyorsa, o kimsenin byle yemin etmekten dolay kazand gnahn bykln Allh bilir. yle ki, -Allh korusun- bu kimselerin derdine derman olmaz. Doruyu konutuu halde bo yere yemin ediyorsa, gereksiz yere yemin etmi olmann gnhn yklenir. 2. Bir eyin yaplmasn istemek amacyla edilen yeminler: Mesel; Billhi senden byle davranman, bunu byle yapman istiyorum... gibi Bu tr bir yeminde gnah veya keffret sz konusu deildir. Gerekte bu konuma bir yemin olarak da grlmeyebilir. 3. Bir eyin olmasna veya olmamasna sz vererek Allh adna edilen yeminlerdir: Mesel; Vallhi bundan sonra unu yapmayacam, uraya gitmeyeceim... gibi. Bu tr yemin aada belirtilen artlara uygun olarak yaplm ise mutlak srette yerine getirilmeli, yemine uyulmaldr. Aksi halde Kurnn; ...onun (yeminlerinizi bozmann) keffreti, ailenize yedirdiinizden orta

367

Ehl-i Beyt yolu

derecesiyle on fakiri doyurmak, yahut onlar giydirmek ya da bir kleyi hrriyetine kavuturmaktr. Bunu yerine getiremeyen kimse de gn oru tutsun. ti, ettiiniz yeminleri bozmanzn cezas budur... [Mide (5): 89] buyruu zere keffret yerine getirilmelidir. YEMN ETMEDE ARANAN ARTLAR 1.Yemin eden kimse erginlik ana gelmi olmaldr. 2.Yemin eden kimse akll olmaldr. Delinin, sarhoun, ne dediini bilemeyecek kadar fkeli olan bir kimsenin ettii yeminler geersizdir. 3.Yemin, bask ve zor altnda yaplm olmamaldr. 4.Yemin, Allh adna veya yalnzca Allha zg olan isim ve sfatlar adna yaplm olmaldr. 5.Yemin eden kimsenin yemin etme kast ve niyeti olmaldr. 6.Yemin, dil ile sylenmelidir. Yazmakla, kalpten geirmekle yemin edilmi olmaz. Ancak, araz kimselerin yemini ise yazmak veya iret etmekle olur. 7.Yaplmak veya yaplmamak zere yemin edilen ey, haram veya mekrh eyi yapmaya ya da farz, vcip veya snnet olan bir eyi yapmamaya ynelik olmamaldr. Bu amala yaplan yemin geersizdir. YEMN NE ZERNE YAPILABLR? Grmekteyiz ki, her toplumda insanlar yemin kavramn bilmekte ve eitli mnasebetlerle yemine bavurmaktadrlar. Ancak, bir ok insan neler zerine yemin edilebilecei hakknda yeterli malmta ship deildir. Oysa Alev Mslmana den, kendisiyle ilgili olan ve her hl-u krda ili-dl olduu konular hakkyla kavramak, Kurn ve Ehl-i Beytin tertemiz buyruklarna aykr davranmamak olmaldr. Yemin vardr, slma uygundur, ancak bir sorumluluk getirmez. Az alkanl olarak edilen yeminler gibi. Kurnn ifadesiyle; Yemnl-lav Yemin vardr, slma uygundur, ancak insan sorumlu klar, yerine getirilmezse gnahkr olunur. Yemin vardr, slma uygun deildir ve geersizdir. Ancak, insann mnn tehlikeye drr, buram buram irk, kfr, zulm ve chiliyye kokar. Bilgisizlikten dolay yaplr ise, en azndan insan byk gnah shibi klar.

368

Alev slm lmihli

Kurn- Kerimin ve Ondrt Masmlarn @ retilerine gre, her ne sebeple olursa olsun, yemin ancak Allhn adna yaplr. Peygamber, Oniki mmlar, dedeler, byk zt kabul edilen kimseler, evliy, Kurn, Kabe vs. gibi eyler zerine yemin edilmez. Cehletten dolay bunlar zerine yemin edilmi ise bu yeminler geersizdir. Ve yine; yle yle yaparsam eim bo olsun, unu byle yaparsam Allhn dninden uzak olaym, Muhammed mmeti olmamaym, Filan efendinin hakk iin ki, filan kiinin ba iin...vs. gibi szler yemin yerine gemedii gibi uygun da deildir. Ayrca amzn bir hastal olarak ve chilce yaplan bir tr yemin! daha vardr ki; filan, filan eyler zerine, namus ve erefim zerine and ierim, yemin ierim, sz veririm...vs. gibi. Kurn ve Ehl-i Beyt nazarnda hem yemin olarak telakki edilmez, balayc olmaz ve de hi bir srette doru ve ilh buyruklara uygun bir davran deildir. Yemin ile ilgili baz hkmler; Bir kimse, unutma veya aresizlikten dolay yemnine uygun hareket etmez ise o kimseye keffret farz deildir. Umulur ki Cenb- Hak o kimseyi affeder. Bir Mslman, mazlum olan her hangi bir kimseyi zulmden kurtarmak amacyla yalan yere bile yemin etse o kimseye bir gnah ve keffret yklenmez. Hatt yle zamanlar olur ki mazlmu zlimden kurtarmak iin yemin etmek vcip ve farz bile olabilir.

Alev; Halkn deil, Hakkn rzsn gzetir.

369

Ehl-i Beyt yolu

NEZR (ADAK) VE AHD HKMLER

Nezir; nsann Allh rzs iin hayr bir i yapmay ya da yaplmamas daha iyi olan bir ii Allh rzs iin terk etmeyi kendine vcip-gerekli klmasdr. Yemin ifde eden szn kullanlmas meselesi hri bir ynyle yeminin bir trne benzer. Mesel; Hastalktan kurtulursam Allh rzs iin bir yoksulu doyuracam, u kadar oru tutacam, namaz klacam, yle yardmda bulunacam, u yerde Allh iin kurban keseceim ...vs. gibi. Hazret-i Allh lmsz Kitb Kurnda yle buyurur; (Allh iin) yaptnz her infk (harcamay) yahut yaptnz her nezri (adadnz her ada) Allh bilir... [Bakara (2): 270], ...ahdinize uyunuz. nk (her insan) ahdinden sorguya ekilecektir. [sr (17): 34] Nezir ve nezir yapan kimsede aranan artlar: 1. Erginlik ana gelmi olmaldr. 2. Akll olmaldr. 3. Zorlama olmakszn kendi istei ile yapm olmaldr. 4. Nezretmeye niyetli olmaldr. aka, lafn gelii, vb ekillerde yaplan nezirler geersizdir. 5. Kadn ise kocasnn izin ve bilgisi dahilinde nezir yapm olmaldr. 6. Yerine getirilmesi mmkn olan bir konuda nezir yaplm olmaldr.

370

Alev slm lmihli

7. Nezir,
haram veya mekrh olan bir ii yapmaya veya farz, vcip ya da snnet olan bir ameli yapmamaya ynelik olmamaldr. Nezir ile ilgili baz hkmler; artlara uygun olarak yaplan nezirler meru bir engel olmad mddete yerine getirilmelidir. Bir kimse, oru tutmay nezretse ve tutaca orucun vakit ve saysn belirtmese, bir gn oru tutmas yeterlidir. Namaz klmay nezreden bir kimse de ka rekat ve ne tr bir namaz klacan belirtmemise, iki rekatlk bir namaz klmas yeterli olur. Yine, sadaka vermeyi nezretmi bir kimse, miktar ve cinsini belirtmemise, sadaka verdi denilecek miktarda bir ey vermesi kfdir. Kim ki bile bile nezrine, ahdine uymaz ise gnahkr olur. Bir ynyle yemini andrd iin de yemin keffretine benzer bir ekilde cezsn yerine getirmelidir. (Mide (5): 89. yetine gre.)

Alev Mslman ahdine sdk kalr.

371

Ehl-i Beyt yolu

AVLANMA VE HKMLER
Avlanma; karada ve denizde-suda olmak zere iki eittir. Karada avlanma hkmleri: Eti helal olan yabn bir hayvan aadaki artlara uygun olarak avlandnda yenilmesi helal olur. 1.Av silah; bak, kl, sng, ok... vb. gibi keskin olmal, yle ki; hayvana isbet ettiinde, normal kesim zamanndaki kadar kan darya akmaldr. Mermi ile avlandnda da ayn hkm geerlidir. Sopa, ta ve benzeri bir eyle ava vurulur ve hayvan ele geirilmeden nce lm olursa yenmesi haram olur. Ancak ele geirildiinde henz lmemi olur da, erat kurallarna gre kesilirse helaldir. 2.Av yapm kimse Mslman olmal veya iyiyi-kty ayrt edebilen Mslman ocuu olmaldr. Mslman olduunu belirten ancak, Ehl-i Beyte @ dmanl olan kimselerin (Nsblerin) avlad hayvandan yemek haramdr. 3.Silah avlanma amacyla kullanlmaldr. Baka bir ey nian alnrken tesdfen vurulan hayvann eti, canl ele geirilerek er kurallara gre boazlanmamsa haramdr. 4.Silah kullanlrken, at yaparken Allhn ad anlmaldr. Bilerek Allhn adnn anlmamas hayvan haram klar. Unutma, heyecanlanma, gaflet ve benzeri sebeplerle Allhn adnn anlmamas hlinde av haram olmaz. 5.Vurulan hayvana, ya birinci maddede belirtildii zere lm olduu halde yetiilmi olmal veya ban kesecek kadar vakit var ise hayvann ba dne uygun olarak kesilmi olmaldr. 6.Avlanan hayvan suya dm ve lmse, ld hakknda, suya dmeden dolay m, vurulma sebebi ile mi ya da her iki sebeple mi ld konusunda bir phe olursa, o av haramdr. lmesinin tek sebebi vurulmasdr. denilebilirse helaldir. AV KPE LE AVLANMA

372

Alev slm lmihli

Eti yenilen yabn bir hayvan av kpeiyle avlanrsa, onun temiz ve helal olmas u alt artn olmasna baldr: 1. Av kpei her istendiinde avn peinden gidecek ve istenmedii zaman da gitmeyecek ekilde eitilmi olmaldr. 2. Kpei shibi gndermi olmaldr. Kendiliinden avn peinden gider ve bir hayvan yakalarsa o hayvan yemek haramdr. 3. Kpei gnderen kimse Mslman olmal veya iyiyi-kty ayrabilen Mslman ocuu olmal, Ehl-i Beyte dman olan kimselerden olmamaldr. 4. Kpek gnderilirken Allhn ad anlmaldr. Unutma ve benzeri sebeplerle anlmazsa sakncas yoktur. 5. Av, kpein diinden ald yara sebebi ile lm olmaldr. Kpein diinin getii yer necis olur ve mutlak srette temizlenmeli ve ykanmaldr. Kpein av boarak ldrd veya avn korkudan ld anlalrsa av haram olur. 6. Kpei gnderen kimse av ldkten sonra yetimelidir. Ya da av lmeden yetimise dn usullere uygun olarak av boazlanmaldr. 7. Av kpeinden baka bir hayvann avlad av helal deildir. Ancak avlanan hayvan canl ele geirilir ve slm kurallara gre kesilirse helaldir. BALIK AVLAMA Deniz, nehir, gl vs.den canl olarak yakalanan pullu btn balklar suyun dnda can verirlerse yenmesi helaldir. Deniz av yapan kimsenin Mslman olmas veya avlanrken Allhn adn anm olmas art deildir. Ancak Mslmann, baln sudan ktktan sonra lm olduunu bilmesi gerekir.

HAYVAN KESM VE HKMLER Hayvan kesmenin baz artlar vardr ve bu artlar unlardr:

373

Ehl-i Beyt yolu

1.Hayvan kesen kimse ister erkek, isterse kadn olsun, Mslman veya iyiyi ktden ayrabilen Mslman ocuu olmaldr. Mslmanm deyip de Ehl-i Beyte dman olan kimselerin kestiini yemek haramdr. 2.Hayvann boazndaki drt ana damar (Yemek borusu, nefes borusu ve iki ana atar damarlar) kesilmelidir. 3.Hayvann boaz (ana damarlar) demirden yaplm kesici bir letle kesilmelidir. zel ve istisn durumlarda keskin cam, ta, aa paras vb. eylerle de hayvan boazlanabilir. 4.Kesilecek hayvann vcudunun n taraf Kbleye doru getirilmelidir. Unutma veya Kble ynn tam olarak tayn edememe hlinin bir sakncas yoktur. 5.Hayvan, Allhn ad anlarak kesilmelidir. Unutma vb. durumlarda sakncas yoktur. 6.Hayvan kesildikten sonra, hayvann canl olarak kesildiini belirten bir kprdama ve hareket hli olmal ve normal miktarda kan akmaldr. Hayvan kesimi ile ilgili baz hkmler; Kesimde kk ba hayvanlarn n iki aya ile bir arka ayann birlikte balanmas, sr cinsinin de drt ayann balanmas, hayvan kesmeden nce nne su konulmas, kesme aletinin iyice keskinletirilerek hayvana eziyet edilmemesi vs. mstehb (iyi grlm) davranlardr. Hayvan, baka bir hayvann grd yerde kesmek, acil olmadka gece kesim yapmak, insann kendi bytt hayvan kesmesi vs. de mekrh (iyi olmayan davranlar) grlmtr. Avlanan veya kesilen bir hayvann karnndan yavru karsa, yavrunun organlarnn, derisinin, tylerinin vs. normal tamamlanm olmasna baklr. ayet yavru tamamlanm ve diri olarak dnyaya gelmi ise, erat kurallarna gre boazlandnda helaldir. Yavru tamamlanm ve erat kurallarna gre kesilmi bir hayvann karnndan l olarak karsa yine helaldir. Ancak, slma uygun olarak kesilmemi veya avlanmam bir hayvann karnndan l olarak karlrsa haramdr, yenilmez. Necset yemeyi det haline getirmi evcil hayvanlarn tahret konusunda belirtildii ekilde istibr ettirilmesi (belli bir sre kapal yerde bakm) iyi grlmtr.

374

Alev slm lmihli

Alev Mslman hell rzk aramay ibdet bilir.

YENLECEK VE LECEK EYLERDEN HELAL VE HARAMLAR

Helal ve haram; Trkede serbest ve yasak kelimeleriyle karln verebileceimiz, Arapa iki kavramdr. yleyse; helal ve haramlar dediimizde, Kurna ve Ehl-i Beyte gre yaplmas serbest ve yasak olan eyleri kast etmi olmaktayz. Bugn ierisinde yaadmz corafyann ynetim sisteminde, idre slm ile direk ilikili olmadndan, dn bir mn kazanm olan helal ve haram kavramlar hukuk ve ynetim konularnda kullanlmamakta, bunun yerine serbest ve yasak kelimeleri terch edilmektedir. Mesel; Hkmetimiz unu unu yasaklamtr, devlet felan eylerin alm-satmn serbest klmtr, yle yle giyinmek, davranmak kanunlarmz asndan yasaktr ve sutur... vs. gibi. Helal ve haram kavramlarn doru bir ekilde kavradmzda, (genel olarak) ynetimin serbest ve yasak szleriyle neyi kast ettiini ve pratiin ne

375

Ehl-i Beyt yolu

anlama geldiini de anlam oluruz. unu kesin bir ekilde bilmeliyiz ki; hangi dzen olursa olsun serbestler ve yasaklar Kurn ve Ehl-i Beytin retilerine uygun ise, sistem o konularda Hak ile uygunluk arzetmi olur. ayet yasaklar ve serbestleri belirlemede Kurn ve Ehl-i Beytin hkmleri esas alnmyorsa, o zaman da sistem-dzen-ynetim Haktan sapm, tuyan etmi, ttlam, slm diresinden km demektir. Ve bu durumda mmin canlarn sistem ve savunucular ile hi bir manev ba ve rbtas kalamaz. Esas itibriyle, yenilen ve iilen eylerden insana zarar veren her ey haramdr. Rabbimiz yce Allh buyurur ki; Ey insanlar! Yeryznde bulunan helal ve temiz eylerden yeyiniz. eytnn admlarn izlemeyiniz... [Bakara (2): 168] Bu genel prensibin yannda, Yce Allhn Kitabnda ana hatlaryla deindii, Hz. Peygamberin @ ve Ehl-i Beyt mmlarnn da @ sz ve uygulamalarnda ayrntlarn aklad yeme-ime ile ilgili bir ok haramlar vardr. Bu kaynaklar erevesinde; Yenilecek eyler be ana gurupta zetlenebilir: Kulardan helal ve haram olanlar. Karadaki dier hayvanlardan helal ve haram olanlar. Deniz-Su rnlerinden helal ve haram olanlar. Eti yenen hayvanlarn yenmesi haram olan ksmlar. ilen merbatlardan helal ve haram olanlar.

1. 2. 3. 4. 5.

Kulardan helal ve haram olanlar Peygamber efendimiz @ ve Oniki mmlarmzn @ aklamalarndan rendiimize gre; hangi kularn helal ya da haram olduunu aadaki zelliklerin kularda bulunup bulunmadna bakmak sretiyle anlayabiliriz. 1. Kuvvetli veya zayf olsun, yrtc peneye ship olan kular haramdr. Kartal, ahin, atmaca...vs. gibi. 2. Szlerek uuu, kanat rparak uuundan daha uzun sreli olan kular haramdr. 3. Talk, kursak veya horoz mahmuzu organlarndan en azndan birisi bulunmayan kular haramdr. Son iki zellikten ncelikle ilki dikkate alnr. Mesel; Bir kuun, szlerek uuu kanat rparak uuundan daha uzun sreli olup da, son zellikte belirtilen bir veya bir ka organa da ship olsa o ku haram olur. Ya da, son zellikte iaret edilen organdan hi birisi bulunmasa, ancak, kuun

376

Alev slm lmihli

kanat rparak uuu szlerek uuundan daha uzun sreli olsa, o ku helaldir. Ne ekilde, nasl ve ne srede utuu hakknda kesin bir kanaat sahibi olunamayan kularda son maddedeki zellie gre karar verilir. Helal kularn yumurtas helal, haram olanlarnki de haramdr. Karadaki dier hayvanlardan helal ve haram olanlar: Bu hayvanlar da evcil ve yabn olmak zere iki gurupta ele alnr: Evcil-ehil hayvanlardan; Kk ba hayvanlarla (koyun, kei...vs.), byk ba hayvanlar (sr cinsi) ve deve mutlak olarak helal olanlardr. Yenilmesi helal hayvanlarn insan pislii-necset yemeyi adet edinmi olanlarndan; deve; krk gn, sr cinsi; yirmi gn, davarlar; on gn, rdek-kaz; be veya yedi gn, tavuk ise; gn kapal yerlerde temiz yiyeceklerle beslenmelidirler. Ehil olan at, katr ve eek ise mekruh olanlardr. Kedi, kpek vs. ise haram olanlardr. Vah olanlardan ise; Ceylan, geyik, da keisi, yaban eei, yaban kz... vs. helal, paralayc az dilerle, yrtc peneye sahip olan;Aslan, kaplan, pars, kurt, akal, srtlan... vs. haramdr. Ayrca, tilki, sincap, tavan, kirpi, samur, fil, maymun, ay vs. gibi hayvanlar da haramdr. Bunlardan baka, btn haert eitleri, bcek trleri de Ehl-i Beytten @ nakledilen hads-i erflere gre haram olan hayvanlardandr. Su rnlerinden helal ve haram olanlar: Suda yaayan hayvanlardan pullu olan balk cinsleri helaldir. Pullu olmayan balk cinslerinin ise, kuvvetli rivyetlere gre mekrh olduu belirtilmitir. Deniz kaplumbaas, kurbaa, yenge... vs. gibi deniz hayvanlarnn ise haram olduu beyn edilmitir. Su rnlerinden hell olanlarn, yumurtalar da hell, haram olanlarn ki ise haramdr. Eti yenen helal hayvanlarn haram olan baz ksmlar Eti yenen bir hayvann ondrt eyi haramdr:

1. 2. 3. 4. 5.

Kan. Dk. Dalak. Erkeklik organ. Diilik organ.

377

Ehl-i Beyt yolu

6. Husyeler. 7. Mesne.(Sidik torbas) 8. d kesesi. 9. Omurilik. 10. Vcuttaki urlar. 11. Yavruluk. 12. Gz bebei. 13. Bel kemiinin iki yanndaki iki sinir damar. 14. Beyinde nohut byklndeki hipofiz bezi.
ilen merbatlardan haram olanlar nsan ksa veya uzun vadede zehirleyerek lme gtren btn iecekler haramdr. Btn zehir eitleri. ok iildiinde insan sarho eden her trl ikinin az da haramdr. Rak, arap, votka, bira, nebiz... vs. Tedv amal olmayp, kat veya sv olarak kullanlan ve vcuttaki baz duyu ve hislerin (akletme, anlama, grme, iitme...vs.) zayflamasna ya da tamamyla geici olarak yok olmasna sebep olan maddelerin kullanm haramdr. Afyon, esrar, eroin... vs. Kan, sidik vs gibi necis eylerin yenilip iilmesi haramdr. Yenilmesi haram olan hayvanlarn stleri de haramdr. Mminler! Canlar! Kardeler! Bahsettiimiz haramlarn bir ksm, Allhn Kitbnda aklad haramlardr. Bir ksm da Peygamber efendimizin @ Allhn izni ve onay ile mmetine bildirmi olduu haramlardr. Bunlar bizlere Ehl-i Beyt mmlar @ ve deerli limlerimiz tarafndan ulatrlmtr. Mmin canlarn bu haramlardan zel ve istisn durumlarda gerekirse istifde edebileceklerini de Cenb- Hak yce Kitab Kurn- Kerimde bizlere ylece bildirmitir; ...Kim mecbur kalr, darda kalrsa saldrmadan, haddi amadan (doyaca miktarda) bunlardan yemesinde bir gnah yoktur.... [Bakara
(2): 173]

378

Alev slm lmihli

EHL- BEYTTEN LH FEYZLER Yoluna canlar feda olsun! Reslullh @ buyurdular; Az dii olan yaban hayvanlar ve yrtc peneye ship kular haramdr.463 mm Muhammed Bkra @, ylan balnn haram olup, olmad sorulduunda, mm; Ylan balnn nasl bir balk tr olduunu sordular. Ylan bal mma @ tarf edildi. Bunun zerine mm @; De ki; Bana vahyolunanda, le, kan, domuz eti ve Allhtan ayrs adna boazlanm olandan baka yenilen eylerin haram olduuna dair bir ey bulamyorum.... [Enm (6): 145] yetini okuyarak, Kurnda domuz hari hi bir hayvan bizzat haram (haram- ayn) klnmamtr. Dolaysyla, zerinde yaprak misli pul, pul derisi olan balklar helal, bu zellii olmayan balklar ise haramdr. Ancak bu balklarn haraml yetle belirtilmi bir haram deil, mekrh cinsi bir haramdr. (tahrmen mekruh) buyurdular.464 mm Cafer Sdkn @ naklettiine gre, Emrl-Mminn Ali @ buyurdular; Necset yiyen tavuu; gn, rdei; be-yedi gn, davar; on gn, sr; yirmi gn, deveyi de; krk gn kapal bir yerde temiz yiyeceklerle beslemedike yemeyiniz.465 mm Cafer Sdkn @ nakline gre, Reslullh @ yle buyurdular; Allha ve hiret gnne mn olan, iki iilen sofradan yemek yemesin.466 mm Cafer Sdk @ buyurdu; kiye devam eden, puta tapan gibidir.467 mm Ali Rz @ da buyurdular; Her sarho edici ey haramdr. Bira da haramdr.468

463 Fur-u Kf: c: 6 sh: 245, 247, Men l yahduruhul fakh: c: 3 sh: 205, Tehzb: c: 9 sh: 17, 38 464 Tehzb: c: 9 sh: 5,6, stibsr: c: 4 sh: 59 465 Fur-u Kf: c: 6 sh: 251, Tehzb: c: 2 sh: 350, c: 9 sh: 45, stibsr: c: 4 sh: 77 466 Fur-u Kf: c: 6 sh: 268, Tehzb: c: 9 sh: 268 467 Fur-u Kf: c: 6 sh: 243, 403-405, Men l yahduruhul fakh: c: 4 sh: 255, Tehzb: c: 9 sh: 108, 109, Bhrul Envr: c: 77 sh: 47 468 Fur-u Kf: c: 6 sh: 424, Tehzb: c: 9 sh: 124, stibsr: c: 4 sh: 95-97

379

Ehl-i Beyt yolu

YEMEDE VE MEDE DB Peygamberimiz @ ve Ehl-i Beyt mmlarndan @ bize ulaan salam rivayetlere gre, mmin canlar yemek yerken ve su ierken baz eylere dikkat etmelidirler. Yemede ve imede snnet olduu belirtilen baz eyler unlardr: 1. Yemee balamadan nce ellerin temiz olmasna dikkat etmek. 2. Yemee balarken Besmele ekmek, yemek sonunda da Allha kretmek. 3. Yemeyi ve imeyi mmkn mertebe sa elle yapmak. 4. Yemee tuz ile balayp tuz ile bitirmek. 5. Yemek yerken lokmalar kk almak, iyice inemek, ayn tabaktan yeniliyorsa kendi nnden yemek. 6. Yemekten sonra dileri temizlemek. 7. Yemee ev shibinin nce balayp en son ayrlmas. 8. Ackldnda yemek. 9. ok n ve tka basa yemekten kanmak. 10. Sofrada gzel konular zerinde konumak, muhabbet etmek. 11. Ar scak ve souk yiyeceklerden kanmak. 12. Suyu emercesine ve yudumda imek. 13. Suyu imeden Bismillah, itikten sonra da Elhamdulillh demek. 14. Suyu itikten sonra Hz. mm Hseyini @ ve yrenlerini hatrlayp Onlara rahmet, ktillerine de lnet etmek.

YEMEK DUSI
Ezbillhimineeytnirracm Bismillhirrahmnirrahm ...kul verab vel tsrif inneh l yuhibbul msrifn.469 Sadekallhul aliyyl azm.470
469

...yeyin, iin,fakat israf etmeyin. nk O (Allh), isrf edenleri sevmez. [Arf (7):

31]

380

Alev slm lmihli

Elhamduli llhi Rabbil lemn. Ves Salt ves Selm al Reslin Muhammedin ve lihit tayyibnet thirn ve ashbihil mntecebn. 471 El-Evvel Allh, vel hiru Allh, vez Zhiru Allh, vel Btnu Allh. Men kne f kalbihi Allh, fe munhu fd dreyni Allh.472 Bismillh. Allh, Allh... Vakitlerimiz hayr ola... Hayrlar feth ola... erler def ola... Mnkirler mat ola... Mnfklar berbt ola... Mminler d ola... Canlar bd ola... Hatalarmz mestr, gnllerimiz mesrr, gnahlarmz mafr, hnedn- fukar mamr, ikramlar kabl ola... Allh yr, yardmcmz ola. Bizleri Muhammed Mustafnn, Aliyyel Murtaznn, Hatcetl Kbrnn, Ftmatz Zehrnn, Hasanl Mctebnn, Hseyn-i Kerbelnn, Cmle Eimme-i Hdnn, Oniki mamlarn yolundan, katarndan, ddrndan ayrmaya... Enbiynn, evliynn, evsynn, esfiynn, hednn, Ehl-i Beyt-i Mustafnn @, erenlerin du, himmet ve efatleri zerimizde hzr ve nzr ola... Allh cmlemizi mnkir ve mnfk errinden, mekrinden hfz- himye eyleye. Bizleri iki cihanda korktuumuzdan emn, umduumuza nil eyleye. Kurn ve Ehl-i Beyti bizlere yolda, sret ve sretimizi insan eyleye... Yce Allh dertlerimize dermn, gnllerimize mn, hastalarmza if, borlularmza ed, amellerimize veflar ihsan eyleye... Bizleri Frka-i nci, grh-u slihnden eyleye. Allh slm devletinin, slm milletinin klcn keskin, szn stn eyleye. Nmerde muhta etmeye. Gkten hayrl rahmetler, yerden hayrl bereketler ihsn eyleye. Allh slm dman ynetimlerin, ttlarn, zlimlerin, hinlerin hle ve ahkamlarn ibtl, yollarn ve soylarn ebter eyleye. Dularmz dergh- izzetinde kabl- makbl eyleye. Vaktimizin hayr gele. Dil bizden, nefes Muhammed-liden, Hnkr- evliydan ola. Elhamdulillh, elhamdulillh, elhamdulillhillez etamen ve sekn ve cealen minel mslimn. Nimet-i Cellullh, berakt- Hallullh, efat senden y Reslallh.473
Yce Allh doru syledi. Hamd,lemlerin Rabbi Allhadr. Salt ve Selm da, Peygamberimiz Muhammede, Onun tertemiz line ve sekin ashbna olsun. 472 Allh evveldir, Allh hirdir, Allh zhirdir, Allh btndr. Kimin ki kalbinde Allh var ise, Allh onun iki cihanda da yardmcsdr.
470 471

381

Ehl-i Beyt yolu

Mmine rahmet, mnkire lanet, Muhammede ve l-i Muhammede salavt. Allhmme salli al Muhammedin ve l-i Muhammed.474 Geree h, Ehl-i Beyte rbta lillhil Ftiha...

Alev Mslman her zaman haktan ve hakldan yanadr.

Gelin dostlar birlikte, Muhammede gidelim. Medet mrvet diyerek, Biz Aliyi zikredelim. O Can da ekti nr, Alad zar zar, Zehirledi Onu Cude yar, mm Hasana gidelim. Kurn var elimizde, Kabedir gnlmzde, Kerbel yolumuzda, ah Hseyine gidelim. ek katar zindana, D yola yana yana, Zulmettiler O Cana, Zeynelbya gidelim. Oniki emenin biri, Pirim unutmam seni, O pir de verdi can, mm Bkra gidelim. Mezhebimin mm, Cafer-i Sdk can, Ms Kzm dvn, mm Rzya gidelim.

Yedi veren glnden, Kimse anlamaz halinden, Taki, Naki yolundan, Hasanl Askere gidelim.
473 Hamd olsun Allha, hamd olsun Allha, hamd olsun Allha ki, O bizi yedirdi, iirdi ve bizleri Mslmanlardan eyledi. an yce Allhtan nimet dim, brhm Peygamberin sofras gibi bereket kim, Allhn Reslnn (Muhammedin @) efati zerimize olsun. 474 Ey Allhm, Saltn (Rahmet ve tm gzellikler) Muhammedin ve l-i Muhammedin zerine olsun.

382

Alev slm lmihli

Kurban baba zikreyle, Her dim bunu syle, Onikisini bir eyle, mm Mehdye gidelim.475

SON SZ
lmihlimize burada son verirken, sonsuz ilmin shibi Cenb- Rabbl lemne hamd eder, lmin ehri olan Peygamberimiz Hz. Muhammed Mustafya @ ve ilim ehrinin kaps mm Ali Murtazya @ ve Altn soya @ salt-u selmlar arz eyleriz. Bu gn yle bir gn ki; kint klandran Kurn yetleri ve kendilerinin varlyla eref duyduumuz Peygamberimiz @ ve l-i Beytin @ hadislerinin bir araya getirilmesi ile krk dkkte olsa bir risle ortaya kt. Bu gn yle bir gn ki, benzeri bir gn mnsebetiyle bir kardein; Bil ki, Asra bedel Gn vardr, Sanki, asr Onda bir ndr. sznde ifadesini bulan gnlerden birisidir. Cevretmiem, zulmetmiem, dilerim ben Ondan af,

an Allh, Afuvvum der, yoktur sznde hilf.

Dorularmz Hakka erilerimiz varsa bize aittir. Btn mmin canlara faydal olmas ve yapc eletirilerin bizlere ulatrlmas dileklerimizle.. Selm gnlerini Asra dndrenlere! Selm asrlar na sdranlara! Selm Hakka tb olanlara! Selm Canlar cnna uyanlara!
475

Yaar Mrk: Amasya, 1997

383

Ehl-i Beyt yolu Keml Klolu

NSZ
ALEVLK NEDR? ALEV KMDR?

1 3 5 6 8 8 9 11 12 13 13 18 39 42 42 43 44 48 49 51 52 53 56

Alev kimdir?;
DNLER-MEZHEPLER HAKKINDA GENEL BLGLER

Din hakkndaki grlerimiz; mnn esaslar; Mezhepler hakknda; Kimliimiz;

EHL- BEYT MEKTEBNDE DN HKMLERN KAYNAI

KTB (KURN-I KERM) Kurn deitirildi mi?; KURNI TANIMA ZERNE SNNET CM AKIL
DNN ESASLARI (USL- DN) HAKKINDAK NAN

TEVHD: Tt nedir? NBVVET: MEAD (HRETE VE YENDEN DRLMEYE MN): ADLET: MMET: Ehl-i Beyt yoluna gre mmete inan ile ilgili baz temel deliller;

384
MMET NANCININ GNMZE BAKAN YN

Alev slm lmihli

60 62 66 66 69 71 75 77 82 84 85 87 88 90 91 92 93 93 97 97 97 97

Alev-Snn kardelii hakknda;

ONDRT MASMU @ KISACA TANIYALIM HAZRET MUHAMMEDN @ HAYTI HAZRET FTIMANIN ( A.S.) HAYTI 1. MM HZ. ALNN (A) HAYTI 2. MM HZ. HASANIN @ HAYTI 3. MM HZ. HSEYNN @ HAYTI 4. MM HZ. ZEYNELBDNN @ HAYTI 5. MM HZ. MUHAMMED BKIRIN @ HAYTI 6. MM HZ. CAFER SDIKIN @ HAYTI 7. MM HZ. MS KZIMIN @ HAYTI 8. MM HZ. AL RIZNIN @ HAYTI 9. MM HZ. MUHAMMED TAKNN @ HAYTI 10. MM HZ. AL NAKNN @ HAYTI 11. MM HZ. HASAN ASKERNN @ HAYTI 12. MM MUHAMMED MEHDNN @ HAYTI

mm Mehdye @ it zelliklerden bazlar; FUR-U DN DNN AYRINTILI HKMLER slmn artlar; BDET NEDR? NN YAPILIR?

385

Ehl-i Beyt yolu

Allha ibdet amala yaplabilir;
EHL- BEYT YOLUNDA THT, MTEHT VE TAKLT

98 100 101

Fetv ve grlerine uyulacak bir mtehitte u zellikler bulunmaldr: Byk gnahlar ise genel olarak unlardr; 102 104 MTEHDN GREVLER; TAHRET (TEMZLK) KTBI TEMZLKTE KULLANILAN SULAR VE HKMLER TUVALETE GTMEK VE LGL HKMLER Tuvalet yaparken farz olan eyler; Tuvalet yaparken haram olan eyler; STBR NEDR? NASIL YAPILIR? NECS OLAN EYLER NELERDR? Alkoll iki kullanma zerine; Necset nasl tesbt edilir? Necset ile ilgili baz hkmler: NECSETN TEMZLEYCLER Kaplarla ilgili genel hkmler; ABDEST Abdestin btn yn... ABDESTN FARZLARI Abdestin farzlar yedidir: Abdest ile ilgili baz hkmler; dbna uygun olarak nasl abdest alrz? ABDESTN GEERL OLMASININ ARTLARI HANG HALLERDE ABDEST ALMAK FARZDIR? ABDEST BOZAN EYLER Abdesti bozan hallerle ilgili birka t; EHL- BEYTN HADS DERYSINDAN DAMLALAR GUSL-BOY ABDEST GUSLETMEY FARZ KILAN HALLER CENBET GUSL
CNP OLAN BR KMSEYE YAPILMASI HARM OLAN EYLER:

105 106 108 109 109 110 111 112 113 114 114 118 119 121 122 122 125 126 127 128 128 128 129 130 132 132 133 134 134 134 135

GUSL K EKLDE ALINABLR; TERTB GUSLN FARZLARI; Gusln farzlar tr;

GUSL LE LGL, EHL- BEYT MMLARINDAN BR SZ DEMET

386
dbna uygun olarak nasl boy abdesti alrz? HAYIZ GUSL DETN BALANGICI VE MDDET HAYIZLI BR BAYANIN YAPMASI HARM OLAN EYLER: Hayz ile ilgili baz hkmler; Hayz gusl nasl alnr?
HAYIZ VE HAYIZ HKMLER LE LGL EHL- BEYTTEN BAZI RVYETLER

Alev slm lmihli

136 136 137 138 138 139 139 139 140 140 141 141 142 142 142 143 143 144 144 145 146 147 147 147 147 148 148 148 154 154 155 155 156 157 157 159 160

NFS-LOHUSALIK GUSL Lohusalk mddeti ve hkmleri; STHZE GUSL stihze ksma ayrlr: stihzeli kadn ile ilgili baz hkmler; LYE DEME GUSL LYE VERLEN GUSL Cenzeye gusl verilmesi farzdr: l gusl ile ilgili baz hkmler;
LM VE L GUSL LE LGL EHL- BEYTTEN BAZI RVYETLER

NEZR VE YEMN GB SEBEBLERLE FARZ OLAN GUSL SNNET OLAN GUSLLERDEN BAZILARI TEYEMMM HANG HALLERDE TEYEMMM YAPILMALIDIR? TEYEMMM NELERLE YAPILIR? TEYEMMM NASIL YAPILIR VE FARZLARI NELERDR? Teyemmmn farzlar drttr: Teyemmm ile ilgili baz hkmler; dbna uygun olarak nasl teyemmm yaparz?; NAMAZ NAMAZIN MN VE HKMETLER FARZ OLAN NAMAZLAR GNLK FARZ NAMAZLAR LE VE KND NAMAZLARININ VAKT NAMAZLARIN CEM LE LGL BAZI RVYETLER AKAM VE YATSI NAMAZLARININ VAKT SABAH NAMAZININ VAKT GNLK FARZ NAMAZLAR KA REKATTIR? SNNET NAMAZLAR NAMAZIN DIINDAK ARTLAR

387

Ehl-i Beyt yolu

Erkek ve bayanlarda tesettr-rtnme (slma uygun giyim); EHL- BEYT YNNDEN ESEN SEHER YELLER NAMAZ KILINAN YERN BAZI ZELLKLER NERELERDE NAMAZ KILMAK DAHA FAZLETLDR? Hak klarnn dilinden mescidin nemi; EZN VE KMET Ezn ve kmetle ilgili baz hkmler; T KONU LE LGL EHL- BEYTTEN NURDAN DAMLALAR (Baz ibdetlerin Arapayla f edilmesi zerine) NAMAZIN FARZLARI Namazn iindeki farzlar ondur; HANG EYLER ZERNE SECDE YAPILABLR? NAMAZIN SNNETLERNDEN KUNT dbna uygun olarak namaz nasl klnr? NAMAZ LE LGL EHL- BEYTTEN IIKLAR NAMAZI BOZAN EYLER NAMAZDAN HANG HALLERDE IKILABLR? NAMAZ KILARKEN OLUAN PHELER
SEHV (YANILMA) SECDES VE BU SECDEY GEREKTREN HALLER

161 163 164 165 166 166 168 168 169 169 172 172 176 180 180 182 184 185 186 188 188 189 191 192 192 194 194 194 195 196 196 197 198 199 203 204 204 204 208 209

SEHV SECDES NASIL YAPILIR? SEFER (YOLCU) NAMAZI KAZA NAMAZI CEMAAT NAMAZI Cemaat namaz ile ilgili baz hkmler; YT NAMAZI YT NAMAZININ KILINII LM NINDA YAPILMASI GEREKENLER CENZEY KEFENLEME, CENZE NAMAZI Cenze namaz hkmleri; CENZE NAMAZININ KILINII Cenzeyi defnetme hkmleri; CENZE LE LGL EHL- BEYTTEN BAZI RVYETLER CENZEYE TELKN Mezar amak ile ilgili baz hkmler; BYK OULUN KILACAI FARZ KAZA NAMAZLARI NEZR, ADAK VB. SEBEPLERLE FARZ OLAN NAMAZ CUMA NAMAZI
CUMA GN VE NAMAZI LE LGL EHL- BEYTTEN BAZI RVYETLER

KURBAN VE RAMAZAN BAYRAMI NAMAZI

388
KURBAN VE RAMAZAN BAYRAMI NAMAZLARININ DABINA UYGUN OLARAK KILINII

Alev slm lmihli

209 210 211 220 220 223 227 232

NFLE-SNNET NAMAZLAR CEM VE CEM EV GERE ORU NEDR? KURN-I KERMDE ORU HAL EHLNN MRDLERNDEN BAZI HADS- ERFLER ORUCUN FARZ OLMASININ BAZI HKMETLER MUHARREM AYI ORUCU

239 RAMAZAN ORUCUNUN FARZ OLMASININ ARTLARI RAMAZAN AYI NASIL TESBT EDLR? 240 ORUTA NYET 241 ORU LE LGL EHL- BEYTTEN BUYRUKLAR 242 ORUCUN VAKT 244 ORUCU BOZAN EYLER 244 ORU BOZULDUUNDA YALNIZCA KAZASININ FARZ OLDUU HALLER247 KAZ VE KEFFRET GEREKTREN HALLER 248 248 ORUCUN KEFFRET CEM (TOPLU) KEFFRET 249 KAZ ORUCU 249 ORUCUN BOZULMASI VE KAZSI LE LGL EHL- BEYTTEN BAZI RVYETLER 250 HAK IKLARINA (Orucun mnen zedelenmesi) 252 Yolculukta oru tutma hkmleri; 254 SEFER LE LGL BAZI RVYETLER 254 SNNET ORULAR 255 HARM OLAN ORULAR 255 256 RAMAZAN AYINA ZEL BAZI BDET VE TATLER FITRA ZEKTI (FTRE SADAKASI) FITRA KMLERE VERLMELDR? FITRA NELERDEN VERLR? T EHL- BEYTE KULAK VERELM TKF TKFIN KISIMLARI TKFIN ARTLARI TKFTA BULUNANA HARM OLAN AMELLER 258 259 259 260 260 262 262 263 263

389

Ehl-i Beyt yolu

TKF LE LGL EHL- BEYTTEN NURDAN DAMLALAR ZEKT NEDR? ZEKT VERMENN BAZI HKMETLER ZEKATIN FARZ OLMASININ ARTLARI ZEKATTA NYET ZEKATA TB OLAN EYLER ZEKAT KMLERE VERLR? Zekat ile ilgili baz hkmler; ZEKATLA LGL EHL- BEYTTEN FEYZLER HAC VE HACCIN HKMLER HACCIN SOSYAL YN HACCIN NSN YN HACCIN RHN VE MANEV YN HACCIN FARZ OLMASININ ARTLARI Hac ile ilgili baz hkmler; HACCIN ETLER TEMETTU HACCI VE FARZLARI TEMETTU UMRES UMRENN VAKT TEMETTU HACCI KURBAN KESMEK Nis (kadnlar) tavafnn baz hikmetleri; MM CAFER SDIK @ AISINDAN HACCIN BAZI SIRLARI MM ZEYNELBDNE @ GRE HACCIN HAKKAT 263 264 264 268 269 270 275 277 277 278

280 281 281 283 284 284 284 285 289 289 292 294 295 297 SEYYD RHULLHA (R.A.) GRE HACCIN BAZI HAKKATLER VE TAVSYELER 301 Hac yolculuu db; 302 Bir ka salk tavsiyesi; 303
HAC, UMRE, KURBAN VE ZYRET LE LGL EHL- BEYT KELMINDAN NURDAN DAMLALAR 304

HUMUS NELERDEN HUMUS VERLR? HUMUS KMLERE VERLR? CHD EHL- BEYT KELMINDAN CHDIN FAZLET EMR- BL MARF VE NEHY- ANL MNKER

306 308 310 312 315 317

390

Alev slm lmihli

Emretmede ve nehyetmede gznnde bulundu- rulmas gereken baz esaslar; 320 321 HAK NDERLERNDEN @ ZDEYLER YALAN-NFK VE TAKIYYE TEVELL VE TEBERR ALI VER HKMLER HARAM ALI-VERLER SATICI VE ALICIDA BULUNMASI GEREKEN ARTLAR Al-verile ilgili baz hkmler: EHL- BEYTTEN FEYZLER NKH NKAHIN ETLER DM NKAH EHL- BEYTE KULAK VERELM MEHR EHL- BEYTTEN NURLU SZLER NKAH AKDN BOZMA HAKKI VEREN KUSURLAR KENDLER LE EVLENLMES HARAM OLANLAR Evlenecek elerde aranan artlar ve denklik; EHL- BEYTTEN RETLER MUTA NKAHI TALAK - BOAMA - BOANMA BOANMA HKMLER K ET BOAMA VARDIR BOANMI KADININ DDET KOCASI LEN KADININ DDET NAFAKA YEMN ETME VE HKMLER YEMN ETMEDE ARANAN ARTLAR YEMN NE ZERNE YAPILABLR? Yemin ile ilgili baz hkmler; NEZR (ADAK) VE AHD HKMLER Nezir ve nezir yapan kimsede aranan artlar: 322 328 332 332 333 333 334 335 337 338 339 340 341 342 343 348 349 350 357 359 360 363 364 364 365 367 367 368 369 369

391

Ehl-i Beyt yolu

Nezir ile ilgili baz hkmler; AVLANMA VE HKMLER BALIK AVLAMA HAYVAN KESM VE HKMLER Hayvan kesimi ile ilgili baz hkmler;
YENLECEK VE LECEK EYLERDEN HELAL VE HARAMLAR

370 371 372 372 373 374 378 379 379 382

EHL- BEYTTEN LH FEYZLER YEMEDE VE MEDE DB YEMEK DUSI SON SZ