Professional Documents
Culture Documents
'
'
r
r
r
r
'
'
,
JNDRE GiDE
I
^
>
C
0
@
f
ran
ANDR:: GDE
|111
LI1I1
roma
evrn:
MUHTAR KRK
nc Bas
VARLI K YAYINEV
Ankara Caddesi, stanbul
VARLIK BYK CEP KTAPLARI 144
Bu kitabn ilk basks Austos 1957'de. ikinci
basks Kasm 1959'da yaplmtr.
Varlk Yaynlan, say : 1337
1stanbul'da Ekin Basmevi'nde baslmtr
Kasm, 1967
BRNC DEFTER
10 ubat 189 ...
gndenberi durmadan yaan kar, yollar ka
pad. Bu yzden de onbe yldr ayda hi olmazsa iki
defa kutsal dev iin gitmeyi adet edindim R + .'ye
de urayamadm. Bu sabah La Brevine kilisesinde
de topu topu otuz sofu toplanmt.
Bu mecburi tutukluluun bana salad bo z
mandan faydalanp eski gnlere dneceim ve Ger
trude ile ilgilenmek durumua nasl geldiimi ala
tacam.
Kendisini karanlk bir alemden sadece ak ve
tapma iin ekip kardm sandm bu sofu r
hun gelime ve oluunu ilgilendiren hereyi buraya
. yazmay tasarladm. Bana bu devi nasibettii iin
Tanrya krler olsun.
kibuuk yl oluyor, Chaux-de-Fond'dan doru
kyordum, imdiye kadir hi grmlm bulun
mayan bir kzcaz, koa koa yanma gldi; bura
dan yedi kilometre uzakta bir yere bir fakir kadn
ca lmek zereymi, beni, ona son dini vazifeyi
yaptrmak zere gtrmee gelmi. Arab3m: at
henz koumdan karlmamt. ocuu bindirdim,
herhalde akam basmadan dnemiyeceimi de tah
min ettiimden, yanma bir de fener alp yola koyul
dum.
Bu blgenin dolaylarn ok iyi tarm sanr
dm; ama Saudraie'yi geince kzcaz, yle bir yol
4
PASTORAL SENFON
sabk verdi ki, biraz geince, imdiye kadar hi ge
lip gemediim bir yere saptmz anladm. Mama
fih, saptmz yerden iki kilometre tede, yolun so
lunda ufack ve esrarengiz grnl bir gle gelin
ce, bu gle genliimde buzda kaymaa gelmiliim
olduunu da hatrladm. Onbe yldr buralara hi
gelmemi, bu gl bir daha grmemitim ; zira, bu
dolaylarda kimsecikler beni papazlk vazifeleri iin
armamt. Sorsalar bu gln nerede olduunu
karamazdm, ve ylesine hafzamdan silinmiti ki,
akamn pembe ve yaldzl havas iinde birden kar
ma knca, ilkin onu ryada grmm gibime gel
miti.
Yol, glden kan ve orann kenarndan gee
rek bir kmr oca boyunca uzanan derecii takip
edyordu. Artk iyiden iyiye anlyordum ki, burala
ra hi gelmemitim imdiye dek.
Gne batmya balamt, biz daha epey za
mandanberi bayr kyorduk; nihayet kzcaz tepe
nin eteinde bir kulbecii eliyle gsterdi. Bacasn
dan, karanlkta ilkin mavimtrak grnen akamn
altn renklerine varnca da sarlaan bir ince duman
kmasa insan, bu kulbede kimsecikler barnmyor
sanabilirdi.
Hayvan yakndaki 'bir elma aacna baladm
ve kzn peinden, iindeki ihtiyar kadnn can eki
ti
i
odaya girdim.
Getiimiz manzarann heybeti, akamn sessiz
li
i ve bu lm vaktinin arl iime rperme ver
miti. ::rde, hasta yatann baucunda, henz
gence bir kadn diz kmt. lkin ihtiyar kadnn
tornu sandm, ama sonradan hizmetisi olduunu
anladm beni getiren kzcaz, tten bir kandil yak
t, sonra gidip yatan ayakucunda dineldi. Btn
yol sresince kzla konumaya alm, ama -bei
kelimeden fazla koparamamtm.
. PASTORAL SENFON
5
Diz ckms olan kadn, doruldu. lkin bir ak
rabasJ samtin, ama lenin bir ahbab, bir kmu
suymu; hamnn arlatn grnce hizmetj
kz, onu arm, o da hastann banda beklemek
zere gelmi. Onun dediine gre, ihtiyar kadn ac
ekmMen lm. Birlikte, cenaze ileri ve dini me
rasim iin yaplacak eyleri kararlatrdk. Bu c
ra yerlerde ok kere bama geldii gibi, hercyk
bizzat kendimin ilgilenip karar vermem gerekti. ti-
. raf edeyim ki, grn ne kadar fakirce de olsa, bu
evi s1dece bu uzak ahbapla bu ufack hizmeti kza
brakmaya pek gnlm raz olmuyordu. Ho, bu se
fil barnan bir keciinde bir gizli hazine falan
da bulunaca deil ya. Hem bulunsayd da ben ne
yapabilirdim? Ama gene de, ihtiyar k.adnn miras
cs falan kalp kalmadn sordum.
O zaman komu hanm, mumu alp odann bir
kesine tuttu: Orda, ocan bir kenarna bzlm,
uyuyormu gibi grnen belirsiz bir insan karalts
farkettim; gr salar hemen hemen tamamen yz
n lrnplamt.
- te bu kr kz, dedi komu hanm: Hizmet
ini!l deyiine gre, bir yeen: yle grnyor ki,
aile diye sadece buncaz kald. Onu da bir ifa yur
duna yerletirmek 1zm; yoksa, n'olur hali ortalar
da buncazn! ..
Bu patavatszca szlerin zavall kz zeceini
dmrek, byle kendi nnde mukadderat hak
knda hkm vermemiz canm skt; kadnn hi ol
mazsa yava sesle konumasn salamak iin usulca:
- \yandrmayn bari, dedim.
- Yok canm, uyuduu falan yok; bu kz tam
aptal, ne konuur, ne de sylenenden birey anlar;
sabahtanberi bu odan i
indeyim, hemen hemen hi
yerindcn kmldamad diyebilirim. lkin ben sar
:anmtm, ama hizmetiye bakarsanz sar deil-
6
PASTORAL SENFON
mi; yalnz, ihtiyar kadn kendisi sar olduundan
bununla 1af etmezmi, hatti. pek kimseyle de konu
mazm, epey zamandandr azn sadece yemek, i
mek iin am.
- Ka yanda acep?
- Onbeinde falan sanrm; zaten ben de siz-
drn fazla birey bilmiyorum.
Bu kimsesiz yavrucakla bizzat ilgilenmek fik
r ilkin aklma gelmemiti; ama dua bittikten sonra
--daha dorusu, bir tarafta komu hanm, bir taraf
ta kilik hizmeti kzla birlikte l yatann ban
da diz km vaziyette dua okurken-birden iime
dodu: Tanr, yolumun stne bir nevi dev, bir e
it mecburiyet koymutu, ve bu devden kamak ol
duka alaka bir hareket olacakt. Dorulduum za
man, bu kzcaz hemen o akam alp beraberimde
gtrme kararn vermi bulunuyordum; ama sonun
da onu ne yapacam, kime emanet edeceimi ben
de pek bilmiyordum. Bir mddet daha, ihtiyar l
nn, iinden hi birey szmamas iin skca bz
m bir hasis kesesi gibi buruuk ve iine ekilmi
dudaklaryle uyuyormu gibi duran yzne daldm.
Sonra kr kzn tarafna dnerek, onu gtrme kara
sk bu d
n
yamzn muhabbete ve
itimada ihtiyac olduunu tckrarlad-mz h1trlyo
rum. Blraz daha inan ve itimat elde edilse bunlar
tekrar yetiip boy verecekler sanrm, siz de byle
d!nmUyor musunuz ? Ben, sa'nm bu szlerini
duyduka kr zambaklarn gryorum, emin olun.
Bakn, ister misiniz size onlar tasvir edeyim? Alev
dt:n mgraklara ber.cziyor bu iekler.. akam rz
garlarnn ok:d, ii ak kokulariyle dolu koca ko
ca lacivert anlar. Niye yok diyorsunuz, orda nnz
de var bun!ardan? Ben kokularn bile duyuyoru.
Btn ayrl, bu ieklerle dolu griiyor.
- O iekler, senin iinde grd kadar gU
zl deiHer, Gertru<c.
- Hayr, 'grdnden daha da az gzel de
iller" deyin . +
-- Onl:r senin grdUn kadar gzel, peki.
- "Ve size u gerei deri: ki, Sleyman bile,
btn hametine ramen -cmle daratiyle- o iek
krden birisi kadar zarif :iyimni deildi."
ncil'in bu szlerini zikreclerken sesi o kadar a
henkli ve tatl idi ki sa'nn cmlesini ilk defa duyu
yormuum glbime geldi. Dnceli dnceli "b
tn hametine ramen" diye tekrarlyordu. Sonra
bir an EUStl, ben konutum:
- Sana daha nce de dedim ya Gertrde, . gz
leri olanlar bakmasn bilmiyenlerdir.
F. 4
50
PASTORAL SENFON
Ve ruhumun ta derinliklerinden u duann yk
seldiini hissediyordum: "Zekilerden esirgediin
feyleri acizlere ayan ettiin iin sana bin krler
olsun Rabbim".
Son szlerim zerine, neeli bir cokuluk iin-
de:
-Ah bilseniz, dedi, bileezsiniz, btn bunlar
ne kadar kolayca ve iimden gelerek tahayyl edebi
liyorum. Baknt imdi size bu nmzde uzanan man
zaray tasvir etmemi ister misiniz ? Arkamzd:, st
mzde ve btUn etrafmzda reine kokulu, kzl gv
deli, rzgarlar emek istedii zaman inilti gibi se
ler karan koyu renkteki uzun ve ufki dallar bulu
nan amlar dolu. nmzde, dalarn ak mektep
sralar gibi yamalarna serilmi bir kitap halinde,
yeil ve alaca renkleri ahenkle karm geni ayr
lk var. Bu ayrn rengi glge
vurunca mavilei
yor, gne vurnca yaldzlanyor, ve .bu renkler iin
deki kitabn kelimelerini iekler tekil ediyor: Gi
rit Laleleri, Sleyman! z1mbaklar, centiyanlar ... bu
kitab inekler mg:raklarnn sesiyle heceliyorlar
sanki ve nihayet, insanlarn gzlerinin kapal oldu
nu sylediinize gre okumak zere de melekler
iniyor gkter. Kitabn alt banda dum.anlar tten
stten bir nehir akyor . . . Sisli, esrarl derinlikleri ka
pam muazzam bir nehir .. Ta uzaklarda, nmzde
parlak gzellikleriyle serilmi bulunan Alp'lerin ba
ka sahili de bulunmayan bir nehir .. Jacques da ora
lara gidecek herhalde; Syler misiniz, yarn hareket
edecei haberi doru mu?
- Evet, yarn hareket etmesi gerekiyor. Sana
syledi mi ?
'- Hayr, sylemedi bana, ama ben anladm. ok
kalacak m ?
- Bir ay .. Bak Gertrde.. sana unu sormak
PASTORAL SENFON
51
istiyordum .. Kiliseye gelip seninle bulutuunu niye
bana anlatmadn?
- Evet, iki defa bulutuk. Vallahi sizden hi
bir eyi saklamak istemezdim, ama zlrnz di
ye dndm.
- Sylemediine daha ok zldm.
Elleri elimi arad :
- Ayrlndan dolay ok mahzundu.
- Gertrude, bana syler misin .. seni sevdiini
syledi mi sana?
-- Sylemedi, ama ben bunu sylemeden de
aladm. Beni sizin kadar sevmiyor.
- Ya sen Gertrude ? onun gidiinden dolay ac
duyuyor musun?
.
- Gitmesinin daha hayrl olacan dnyo'
I'Um. Alsayd ona cevap vcremiyecektim.
- Ama sen cevap ver bana: onun gidiinden
dolay ac ekiyor musun?
- Rahip efendi, siz de pek iyi biliyorsunuz ki,
sevdiim sizsiniz. Ah . . hayr, elinizi niye ektiniz ?
Evli olmasaydnz size bylece almazdm. Zaten
bir kr kz da alan olmaz. O halde niye birbirimizi
sevmiyelim? Bu fena bir ey mi, Rahip efendi ? Bu
nu kt m buluyorsunu, syleyin?
- Ak hibfr zam1n kt olamaz.
- Kalbimde hep iyi eyler hissediyorum. Jac-
ques'a ac ektirmeyi istemem tabii.. kimseciklere
ac ektirmek istemem. Ben sadece iyilik yapmak,
etrafma saadet vermek istedim.
-- Jacques seninle evlenmek istiyordu.
-- Hareketinden nce kendisiyle konumama
milsade eder misiniz ? Beni sevmekten vazgemeye
ikna etmek isterdim onu. Rahip efendi, anlyorsunuz
deil mi, ben kimseyle evlenemem.. onula konu
mama msaade edeceksiniz, deil mi ?
52
PASTORAL SENFON
- Olur, hemen bu akam ..
- Hayr, yarn. . Tam hareket edecei .a'l
konuurum ..
Gne engn bir ihtiamh. batyordu. Hava hk,
t. Kalktk, konua konua artk karanlkla.5maya
balayan yollardan dndk.
C DE
25 Nian.
Epey zamandr bu defteri elime alamadm.
Kar sona ermi, yollar da almt ; bu sebep
le, kymzn mahsur kald mddete gidemeyip
de geri braktm btn dini ziyaretleri yerine ge
tirme vecibesi kendini gsterdi. Ancak dn bir par
a nefes alp, sakin kalma imkann bulabildim.
DUn geca, bu deftere imdiye kadar yazm ol
duum eyleri batan sona bir daha okudum.
Yanlm olduumu ancak bugn, kalbimin u
zun mddet itiraf edilmemi, kendi kendime bile te
rihe cesaret edememi bulunduum srrn, artk adl
adnca tanmaya cesaret ettiimi bugn anlyabiliyo
rm. Ancak bugiin, imdiye kadar niye yanldm,
AmeHe'nin yulrda da kaydettiim baz szlerinin
niye bana garip geldiini, Gertrude'n safiyetle be
ni sevdiini sylemesinden sonra bile, onu sevip sev
mediimde nasl ter,:ddtte kalabildiimi bir para
izah edeb' liyorum. Gerek u ki, o zamanlar evlilik
d' mda bir aka imkan grmyordum ve Gertrude'e
kar beni ihtirasla balyan hislerde de yasak bir
aka evrilebilecek noktalar bulunacan kabul ede
miyordum.
Hatta beni sevdiini sylerken halindeki saflk,
Gzlerinin akl bile bana bu bakmdan, aksine, bir
emniyet ve itimat veriyordu. Kendi kendime: Gr
yor musun, nasl da ocuk? diyordum. Hakiki bir
ak insana utanma hissi verir, utantan yz kzartr
d herhalde, halbuki o bir ocuk sevgisi tad iin
hi de utan duymuyordu. Kendi bakmndan da, be .
54
PASTORAL SENON
nim ilgimin sakat bir kza duylan sevgiden baka
bir ey olmadna kendimi iknaa uTa yordun. Bir
hastaya nasl ihtimam
g
sterilirse benim il
g
im de
bunun gibiydi, ve iimden gelen yaknl bylece bir
vazife, bir manevi zaruret klna sokup rtbas edi
yordum. Evet, gerekten, yukarda da yazdm gi
bi bana ald o akam bile vicdanm o kadar te
miz hissediyor, bu alakamz o kadar zararsz bulu
yordum ki, ok memnundum ve gene de yanldm
anlamyordum; konumalar da bu yanlma aviye
sinden naklettim buraya. Ak denen ey bence ayp
saylrd, <yp olan eyi yapmak da insann ruhunu
kirletirdi ; iimi ,kirlenmi hissetmediime, ruhumda
'ir arlk duymadma gre aka da inanmyordum.
O konumalarmz, sadece tamamen konuuldu
gibi deil, ayn zamanda byle bir ruh haletinin
tesiri altnda bulunduum iin de buraya nakletmi
tim. Ama aslna bakarsanz onlar dn gece tekrar
okuduktan sonradr ki, hakiki manalarn anlyabil
dim.
Jacques'n okuluna dnnden sonra -seyahate
kmadan nce Gcrtrude'n onunla grmesine m
saade etmibm, kalan birka gnlk ttilini yan
mzda geirmek zere dadan dndu zaman da
Gertrude'den ya kanm, yahut ta aIcak benim
yanmda iken ona hitap etmekle yetinmiti ? h1ya
tmz eski sakin seyrini bulmutu. Aramzda karar
latrldi gibi, Gertrude Mlle. Louise'in yanna yer
lemiti ve ben her gn onu grmeye gidiyordum.
Ama, ak korkusunun tesiriyle, onunla konuurken
bizi heyecana drecek hibir konuya yanamam
ya gayret ediyordum. Daha ok Rahip efendi sfa
tmla konuuyor, ok kere Mlle Louise yanmzda ol
duu halde konumay tere Ih ediyor ve bilhassa ye
timesiyle, Paques yortusuda yapmay tasarlad
PASTORAL SEON 5
mz dini giri ayinine hazrlanmasn gerektiren dini
terbiyesiyle megul oluyordum. Ayini o gn yaptk.
Bu giri ayinine ben de katldm.
Bu iler olal onbe gn var. O gnlerde bir
haftalk yortu tatilini yanmzda geirmeye gelmi
olan Jacques'n, bu giri ayininde kutsal Masa'da be
nimle birlikte bulunmayna ok atm. unu da
burada byk bir teessrle sylemeliyim ki, evlen
diimizden beri ilk defa olarak Amelie de bu ayine
katlmad. Sanki bu husust sz birlii ettiklerini ve
bu kutsal toplantya katlmamakla benim ne'e ve
huzuruma zehir katmak istediklerini sanrdnz. Bu
noktada, Gertrude'n, krl dolaysiyle bu yoklu
u farkedememesine ve bu zehirin azabn yalnz be
nim ekiime de krettim. AmeUe'yi iyi tanrm, bu
ayine gelmemek jestinin iindeki vastal sitem ve
honutsuzluunm1 derecesini de pek iyi anladm bu
sebeple. Zaten imdiye kad1r bana dorudan doru
ya hi itiraz etmemitir, ama hareketlerime veya f
kirlerime muhalefetini hep byle kanmakla, kay-
tarmakla belli eder.
-
Bu cinsten bir krgnln, -yani , onda maha
de ettiim ekliyle demek istiyorum-Amelie'yi kut
sal vazife ve hislerinden alkoymas karsnda ok
ac duydum. Bu yzden, eve dnnce onun iin, kalbi
min btn safiyet ve samimiyetiyle dua ettim.
Jacques'n bu ayine katlmayma gelince, bu
tamamiyle ayr bir sebebe dayanyormu meerse ;
bunu da onunla sonralar yaptmz bir konumada
anladm.
'
3 May.
Gertrude'n dini terbiyesiyle urama vesilesi
ncil'i yeni bir gzle tekrardan okumama sebep ol
du. Ve unu gittike daha iyi anlamaya baladm ki,
bizim hristiyan akidesin
i
tekil eden birok me-
PASTORAL SENFON
humlar
mitsizcesine:
70
PASTORAL SENFON
- Gertrude, diye inledim . . . sen sevgimin sulu
olduuu mu sanyorsn?
Tashih etti :
- Sevgimizin deyin, .evet bunu dnmem, ze
rinde durmam lazmdr kanaatindeyim.
-E .. yleyse?
Bunu sorarken sesimde mitsiz bir yalvarma to
nu sezdim, o ise nefes almadan devam etti :
- Ama gene de sizi sevmekten vazgeemiyece
imi anlyorum.
Bu anlattklarm dn oldu. Bu konumalar bu
raya nakledip etmemekte mtereddittim ilkin. G
zintimizin de nasl bir halde sona erdiini pek hatr
lyamyorum. Kamak ister gibi, hzl yryorduk
ve koJunu vcuduma sk skya yap'trmtm. Ru
hum vcudumda o kadar syrlm, ylesine yksel
miti ki, nasl yrdm farketmiyordum ve y
le sanrm ki, yolda bir ufack akl tana taklsak,
ikimiz birlikte yere yuvarlanrdk.
19 May.
Bu sabah Doktor Martins dnd. Gertrude op
rasyonla iyi olabilecekmi. Doktor Roux d bunu
kabul etmi, yalnz biraz zaman verilmesini ister
mi. Buna itiraz edemezdim, hatta sevinmem de ge
rekti, ama kallee bir hisle, biraz dnmem gerek
tini syledim. Ont buna yava yava hazrlaak
iin zaman istedm.
Kalbimin sevinten lgna dnmesi lazm, ama
ben onun, anlatlmaz bir skntyla burkuldunu ve
arlnn btn vcuduma yayldn hissediyo
rum. Oysaki Gertrude' e artk grme imkann kaza
nacan bildirme vazifemi dndke bile bu kal
bin hayli kuvvetli e metanetli olmas gerekiyor.
PASTORAL SENFON
71
_19 Mays geces.
Gertrude' tekrar grdm, ama b konuda ko
nuamadm.
"Zahire anbar"nda bu gece salonda kimsecik
ler yoktu, bu yzden onun odasna ktm. kimiz
yalnzdk.
Onu uzun uzun kollarmn arasnda tutup v
cuduma bastrdm. Hibir saknma veya savunma
hareketi yapmyordu, yzn bana doru kaldrr
ken dudaklarmz birleti.
21 Mays.
Rabbim, bizim iin mi geceyi bu kadar gzel ve
bu kadar manal yarattn? Benim iin mi ? Hava
lk, ak pe:ceremden odama mehtap dolmu, ve bn
gklern hudutsuz skununu hissediyorum. Hilkatn
btn valklana kar yle derin bir hayranlk his
syor ki, kalbim tarif edilmez bir vecd iinde
eryip gdiyor. Dualarm bile lgn bir vecd iinde
yapyorum. Eer aka bir tahdit konmusa, bu Sen
dn .elmemitir. Ey Rabbim, insanlar koymutu
onu. Akm insanlar nazarda kirli grnecektir
belki, ama ltfet, Ey Rabbim, onun Senin nazarn
da teniz ve ulvi oldunu syle.
Kendimi Gna fikrinin stne karmaya ura
yorum. Am kaytaraya gelmiyor, gnah ilemi
olmaya msamaha edemem, Mesih'imden de vazge
emem. Hayr, Gertrude' sevmekle gnah ilemi
olmay kabul etmiyorum. Kalbimden bu ak kara
mam ki, yahut ta o kalbi yerinden skmekle bu ka
bil olacak, hem de neye sevmiyeyim sanki ? Ben onu
sevmekten vazgemi o]sam bile ona acyarak gene
bu sevgiyi yerinde brakmam gerek; onu sevmekten
vazgemek ona ihanet olurdu; onun benim akma
ihtiyac var nk.
72
PASTORAL SENFON
Rabbim, ne diyeceimi bilemiyorum artk. Sen
den baka bir bildiim yok imdi. Bana rehber ol.
Bazan bana yle geliyor ki, korkun karanlklara
dmekteyim; ve ona iade edilecek olan grme ka
biliyeti benden geri alnmaktadr ; bana rehber olun
Rabbim.
Gertrude dn Lausanne'daki klinie yatrld,
yirmi gn sonra kabilecek ordan. Bu k ve d
nn sonsuz bir korkuyla bekliyorum. Onu Mar
tins getirecek. Gertrude, o . zamana kadar kendisini
grmeye almyacama dair benden sz ad.
22 Mays.
Martins'den mektup: ameliyat muvaffakiyetle
neticelenmi. Allaha krler olsun.
24 Mays.
Onun beni grmesi, imdiye kadar beni greme
den sevmi olan onun artk yzm grebilecei fik
r beni mthi eziyor, endieye salyor. Beni tan
yabilecek mi acaba? Hayatmda ilk defa olarak ay
nalarn karsnda endieyle kendimi szp dn
yor
,
m. Ya beni grnce baklarnda uyanan intiba
kalbinin gsterdiinden daha az iltifatkar, daha a
muhabbetli bulursam ne yapacam? Rabbim, bazan
bana yle geliyor ki, Seni sevebilmem iin onun a
kna ihtiyacm var.
'7 May.
Umulmaz bir fazla alma beni oyalad ve u
son gnleri fazlaca sabrszlkla geirmeme mani ol
du. Beni kendi kendimden uaklaracak ol he
megale bni memnun ediyor. Ama u da var ki,
btn bir gn boyunca ve her eyde on hayali pe
imi brakmyor.
Yarn gelmesi Hzm hesapa. Bu son hafta iin-
PASTORAL SENFON
de bana huylarnn en iyi taraflarn gstererek san
ki aramzda olmyam uutturmak iini stne alm
gibi efkatle hareket etmi olan Amelie ile ocuklar
Gertrude'n geliini kutlamak iin I.zrlanp duru
yorlar.
28 May1-.
Gaspard ile Charlotte, krlarda, ormanlarda i
ek namna ne bulmularsa koparp getirmiler. h
tiyar Rosalie, Sarah'nn birtakm yaldzl katlar
la ssledii muazzam bir pasta yapmakla megul.
leyin gelecekler herhalde.
Bu bekleme zamanm geirebilmek iin bu satr
lar karalyorum. Saat onbir. kide bir bam kad-
rp Martins'in arabasnn gelecei yola bakyorm.
Onlar ilerlerde karlamaya gitmemek iin kendi
mi zaptediyorum: ne d olsa Amelie'ye biraz riayet
gstermek saylr, hem bylesi daha iyi, aileden ay
r karlama.mal. Kalbi sabrszkla rnyor.
Ah .. ite geliyorla
.
28 MaY, (akam).
Ne bunaltc bir gecenin iren karanlklarna
dalyorm . . .
:erhamet, Rabbim, merhamet... Onu sevmek
ten vazgeeyim, ama Sen bari, Sen onun lmesine
mani ol. .
Korkmakta ne kadar haklymm. Ne yapt bu
kzcaz? Ne yapmak istedi ? Anelie ile Saral onu
"Zahire anbar"nn kapsna kadar urladklarn
sylediler, orda da Mile de la M bkliyoru zaten
Demek ki orad' geri dnmek istemi. . sonra ne ol
mu acaba ?
Dncelerime biraz eki dzen vermeye al
yor: bu vaka hakknda d bana anlatlanlar ya
hi birbirini tutmuyor, ya da hibir mana ifade et-
74
PASTORAL SENFON
miyar. Kafamda her ey birbirine kart artk.
Mlle de la M . . 'nin bahvan Gertrude' "Zahi
re Anbar"na getirdii zaman kz kendini bilmez
haldeymi. Bahvan, onun dere boyunca yrd
n, sonra bahedeki ufack kpry getiini, sonra
suya doru eildiini ve birden ortadan kaybolduu
nu grm. Ama ilkin suya dtn anlyamad
iin hemen koup imdadna ulaamam, neden
sonr onun suyun akntsna kaplarak akp giden
vcudunu seddin yanlarnda bir yerde bulabilmi.
Biraz sonra Gerrude' grdm zaman, daha
kendine gelmemiti. Daha dorusu gsterilen gayret
ve ihtimamlar sayesinde bir an kendine gelmi, fa
kat hemen tekrar uurunu kaybetmiti. Allaha
kr ki, Martins daha dnmemiti ; o, kzn dalm
olduu bu baygnlk ve uyuukluu bir trl izah e
demiyor, bir mana veremiyor. Kz sorguya ekmeye
beyhudP yere uram durmu ; denebilir ki, hibir
.ey iitiyormu sanki, yahut da iitiyor da susma
y
a karar vermi bir hali var. Hala ok zorlukla ne
fes almakta devam ediyor, bu yzden Martins bir
cier kanamas ihtimainden korkuyor. Hardal lapa
s yapt, sie ekti ve yarn geleceini syliyerek k
t gitti. Bana yle gelir ki, onu ilk bulduklar zaman
kendine getirmek iin uramakla vakit geirmiler
ve derenin buz gibi suyuyla slanm elbiselerini
zerinden hemen karmakta ge kalmlar. Onunla
birka kelimeik konuabilen sadece Mlle de la M o
-lmu, kanaatine gre Gertrde herhalde derenin bu
kenarlarnda ok ok am olan Miyozotis ( unuta
beni) !erden koparmak istemi olacak, ama henz
mesafe mefhumuna gz almam olduundan, ya
hut d derenin btn yzn kaplam ola iekli
yeri toprak sandndan birden aya kayp muvaze
nesini kaybetmi olmal. Ah.. bu izah ekline bir
1nanabilsem . . . Bu iin sadece bir kazadan ibaret bu-
PASTORAL SENFON
75
lunduuna kendimi ikna edebilsem yreimden kor
kun arlktaki bir yk kalkacak. Yemek ok ne
el gemiti ama Gertrude'n btn yemek boyun
ca yznden eksilmeyen o acaip gl hi gzmn
nnden gitmiyor, beni ok kukulandrmt bu g
l, onda imdiye kadar hi rastlamadm, kendimi
de herhalde artk grmeye balad iin yeni bak
larnn bir ifadesidir diye kandrmaya altm zo
rakj bir tebessm. Sanki bu gl, gzyalar gibi
glerinden yzne akyordu ve bu ac tebessmn
yannda masadakilerin alelade neesi bana batyor
du adeta. o, bizim neemize itirak etmiyordu; yal
nz olsaydk herhalde bana itiraf edecei bir srr ye
ni renmi gibi bir hali vard. Hemen hemen hi
konumuyordu. Ama buna kimse amad, nk
bakalarnn yannda, hele onlar da ok konuuyor
larsa, Gertrde ekseriya fazla konumaz.
Rabbim, yalvarrm Sana, onunla konuabilme
me msaade et. Bu iin asln bilmem lazm. Yok
sa ben hala yaamaya nasl devam edebilirim. Asl
iin kts, bu i onun yamay istememesi, intihar
a.rusu sebebiyle olduysa, acaba bir eyleri reii
iin miydi ? Neyi rendi ? Sevgilim, endiin bu
kadar strap verici hakikat neydi ? Ben birden g
ncil'in
imdiye kadar okumam bulundum, daha doru
su sizin bana retmediiniz ksmlarn okudum, ya
ni okutup dinledim. Oradan Saint Paul'n bir ayeti
ni hatrlyorum, bunu gnlerce kendi kendime tek
r&.rladm durdum: "Bana gelince, eskiden eriat ol
mad iin yayordum, ama vaktaki emirlerin na
zil oldu, gnah canland ve ben ldm. "
Mthi bir heyecan iinde ve yksek sesle konu
uyordu, hatta bu son kelimeler o kadar bararak
syledi ki, dadan bu konumalarmzn duyulmu
olmas ihtimaliyle hayli skldm; ama sonunda gz
lerini tekrar kapad ve sr kendisi iin tekrar edi
yormu gibi, adeta mrldanarak son cmleyi tek
rarlad :
- "Gnah dirild, ve ben ldm . . . "
Kalbim. bir nevi korkuyla burkuldu ve kt s-
PASTORAL SENFON 79
zintilerle titredim. Dncelerini baka yne evir
mek istedim:
-Sana bu ayetleri kim okudu? diye sordum.
Gzn ap bana dikkatle bakarak:
-Jacques, dedi. Onun mezhep deitirdiini bi
liyordunuz, deil mi ?
Bu kadar da fazlayd artk. Devam etmemesi
iin rica edecektim ki o gene balad :
-Aziz dostum, size ok strap vereceim sz
lerimle. Ama aramzda hibir yalann kalmamas
lazm. J acques' grdm zaman birden far kettim
ki, benim sevdiim siz deildiniz, o idi. Ben onu se
viyormuum. Yz tam sizin yznzd .. yani sizin
yznzn oldunu sadm, hayalimde yaatt
m ekil. Ah .. neye onu reddetmek iin beni zorla
dnz? Ben onunla evlenebilirdim.
mitsizlik iinde haykrdm:
-Ama Gerrude, gene de evlenebilirsin.
Hmla:
- Manastra e1ldi, dedi ve b,irden hkrklar
la sarslmaya balad. Ah, diye inildiyordu, ona iti
rafta bulunmak isterdim; vecd vard sesinde. Gr
yorsunuz ya, artk bana lmden baka kar yol
kalmad, Susadm. N'olur birini arn rica ederim.
Bouluyorum. Bni yalnz brakn. A, sizinle byle
aka konuursam alrm sanyordum, oyski t
kanyorum imdi. Brakn beni, gidin n'olur. Birbi
rimizi bir daha grmiyelim. Sizi grreye artk ta
hamlm yok.
Onu brakarak ktm, yerime de onun yann
da kalmak zer
e
Mlle de la M.. yi ardm. Halin
deki sonsuz heyecan ve perianlk beni korkutuyor
du, ama unu da kendi kendime teslim etmem gereki
yordu ki, yannda ben olduka durumu daha vahim
leecek. Umumi ahvalinde bir tehlike sezlirse hemen
beni armalarn rica ederek ayrldm.
PASTORAL SENFON
30 Mays.
Heyhat. .. onu tekrar acak l olarak grem
mukaddermi. Buhranlar ve nbetler iinde geen
bir geceden sonra kendini kaybetmi ve bu sba,
gn doarken lm.
Gertrude'n son dilei zerie Mlle de L M. ' -
nin telgrafla ard J acques d onun lmden
birka saat sonra yetiebildi. Vakit varken ve l
n ihtimali de mevcutken bir protestan papaz a
1rmadm iin bana ac ac sitemler etti. atm
kaldm, Gertrude'n mezhep deitirdiini nerden bi
lebilirdim, meerse Gertrude Lausanne'da iken her
halde Jacques'n tazyikiyle olacak bu ii de yapm.
J acques o anda kendisinin ve Gertrude'n dnle
rini birlikte haber verdi. Demek ki, bylece en sevdi
im iki insan beni terkediyorlar; ve sanki, hayatta
benim yzmden ayrlm olduklar iin birlikte he
men kamaya ve Allah'n varlnda birlemeye ka
rar vermie benziyorlar. Yalnz una kaniim ki,
J acques'n mezhep deitirmesinde aktan ziyade
mantn tesiri olmutur ..
-Babacm, dedi, sizi itham etmem yakk al
maz ; ama unu sylemeliyim ki, beni mezhep dei
tirmeye sevkeden sizin hatanz grmenin uyandrd
intibahtr.
J acques da gittikten sonra, Amelie'nin yaina
diz ktm, benim iin dua etmesini istedim, nk
yardma ok muhtatm artk. Sadece "Aziz Pederi
miz .. " duasn okudu, fakat ayetler arasna kendi i
yakarmalarmz sdracak faslalar koydu.
Alamay ok isterdim ama kalbimi bir lden
<aha orak hissettim.
S O N
\KIh
B UYU I<
/ C,p .
Bu da Isablle gibi A Gide'in gen
lik yllarnda y? ksa romalardan bi
ri. Ama roman adna en ok layk olanar
dan b de.
Bu eserde bir papaz tanyacaksnz. Ka
tksz, d btn bir papaz. Himayei
ne ad kr bir kzn teriyesiyle u
rken, hi farknda oladan onu svmi
ve karln da
g
rtr. Aa gnn
b.inde bir ameliyatla kzn gzleri al
mtr. O zman hayal k ie birlikte
dr da balar
1 0 l ira
o