You are on page 1of 28

AKATALPA

Eyll 2010 - Say 129 Aylk iir ve Eletiri Dergisi ISSN 1305 - 7685 PARAYLA KTAP YAYIMLAMAK
Parasn airinin dedii kitap basmna bsbtn kar deilim. Ama burada, bu ama zerinde olduu kadar, bsbtn zerinde de dikkatle durma, dnme zorunluluu var. Sadece 500 adet baslan en kral iir kitaplarnn be yl iinde satlp tkenmedii bir srete hangi yaynevi iir kitab basmak ister ki. Bu noktada da parasn airinin dedii kitaplar yaymlayan yaynevleri devreye giriyor. Girsin. Ama belli ilkeler erevesinde. Bu ilkelerin en tartlmaz, bu ii yapan yaynclarn da iir bilgisine sahip olmalar ve sapla saman, daha dorusu taneyle kavuzu birbirinden ayrmalar, iirle iir olmayan ayn dizi iinde yaymlamamalardr. Para vererek kitabn yaymlatmak isteyen airler de buna dikkat etmelidir. Bu yolla alan yaynevleri, genelde, birka iyi airin kitaplarn para almadan basp ayn dizi iinde iircilerin kitabn da para alarak yaymlamaktadr. Bu ilkesizlik ya da ark kurnazl, zntyle gryorum ki baka baz etmenlerle de birleerek iirimizi bitirme noktasna srklemektedir. Ayn durum, bata yk olmak zere, edebiyatn dier trlerinde de grlmekte, ama en lmcl sre iirde ilemektedir. ki yldr yeni yaymlanan iir kitaplarn okuyorum ve 250yi akn airin yeni kitaplar zerine minimal deerlendirmeler yazdm. Balarken 200 hedeflemitim, olmad; 250de bitiririm sandm, yine olmad; gryorum ki 2000ler sonrasnda yaymlanan iir kitaplarnn tmn okuyup yazdm diyebilmem iin 1000i bulmam gerekiyor. Her ay hem de nc drdnc iir kitabn yaymlam ve bu zamana kadar adn duymadm yeni aircik ya da iirciler kefediyorum. Hem de bu kitab ya da kitaplar, basbaya airlerin kitaplarn da yaymlayan yaynevleri yaymlamlar. imdi ben bu iircilerden birinin kitabn okuyup bunlarn iirle ilgisi yok, diyecek olsam; adam ya da kadn bana diyecek ki, kardeim, bu benim nc kitabm, sen kim oluyorsun ki benim kitabma laf sylyorsun Hakl Yaplacak olan syledim; parayla kitap basan yaynevlerinin, kt dosyalar, iire uzak olanlar, iyi dosyalarla i ie yaymlamamalar gerekiyor. Maatteessf! Hepimiz gryoruz ki, durum iyiye gitmiyor. Sadece dolamdan deil, gten de dyor iir. iir kitab yaymlama gln, airler ve air adaylar, gen airler, ncelikle; daha, daha, daha iyi iirler yazarak, ok sk, vazgeilmez iir dosyalar hazrlayarak amaya

Osman Serhat ERKEKL KTABE- SENG- MEZAR


Her alyans vcutta ve ruhta bir yara aar Ama yalnzln yaras derindir Da keileri tuzu nasl yalarsa Ben de yalnzl yle yaladm Sonra karma bir kadn kt Bir kadn daha Aklarn sonu var Mezarn yok Kim sylemi Herkes lm karsnda yalnzdr Ama yine de yazabilirsiniz mezartama: Sevdii kadnlar sonsuz klan adam burada yatyor.
___________________________________________________

alabilirler. Salklarnda doru drst ya da hi iir kitab yaymlamayan, ama airliklerinden hibir ey yitirmeyen Dranas, Tanpnar, Yahya Kemal adlarn srekli akllarnda tutar, gnllerinde yaatrlarsa belki bunun da bir yarar olabilir. RD

Fatma Akilhoca, Hseyin Alemdar, Adnan Algn, smail Aslan, Nihat Ate, Onur Bayrakeken, Arda Cevahir, Taner Cindoruk, Gkenur ., ada etinkaya, rfan inar, Asl Daeri, Ramis Dara, Oresay zgr Doan, zkan Dursun, Gltekin Emre, Z. Ersin Erdem, Osman Serhat Erkekli, Gkhan Ertekin, zen Esen, Betl Esener, Metin Fndk, Filiz Ger, Ecvet Emrah Gkta, lker Gren, Kemal Gndzalp, Muaz Gner, Yaar Gne, Arife Kalender, Nesrin Kltr Kiraz, Cihan Ouz, Yaln Ouz, Eren Okur, brahim Oluklu, Mithat nal, Musa z, Ahmet zbek, Seil zcan, Seyhan zdamar, Pelin zer, Acem zler, Mehmet ztek, Mehmet ztrk, Trker zekerli, Hseyin Peker, Halil brahim Polat, Suzan Sar, Ali Sngr, lker aguj, Kzm ahin, Melike enyksel, O. Araf Tekin, Papyon Tayfun Trkkan, Aynur Ulu, Serdar nver, Ali Galip Yener, Ahmet Ylmaz, Osman Yolu, Filiz Zibek.

ROMANTZMDE SANAT ELETRS, WALTER BENJAMN VE R Ali Galip YENER


Walter Benjamin (18921940), 2010da yitirdiimiz Trokist siyaseti ve felsefeci Daniel Bensaidin deyiiyle mmkn olann sol kysndaki mesyanik bekidir. Bu arpc niteleme, Benjaminin tarih felsefesini besleyen kaynaktan ikisine, Yahudi mesyanizmi (gizemcilii) ve Marksizme deinir. Dier kaynak ise Alman romantizmidir. Benjamin, devrim srecini ekonomik ve teknik ilerlemenin (veya retici glerle retim ilikileri arasndaki elikinin) doal bir sonucu olarak deil, felakete gtren bir tarihsel evrimin durduruluu olarak betimler. Ezilenlerin hizmetine koulan, rgtlenmesi art olan bir devrimci ktmserlikten sz etmesi onun felsefesindeki sol melankolik tutumla ilikilidir. Benjaminin Alman Romantizminde Sanat Eletirisi Kavram balkl, 1920de yaynlanm ve Trkeye yeni evrilen doktora tezini ksaca tantacam yazda, romantizmde sanat eletirisi ve bunun iirdeki yansmalar zerinde durmay da amalyorum. (Walter Benjamin, Sanatta ve Edebiyatta Eletiri -Alman Romantizminde Sanat Eletirisi Kavram-, ev. E. Gen M. Tzel, letiim, 2010) Benjamin, edebiyata ve iire genel anlamda yle yaklar: Etkisi ne olursa olsun, ister iirsel, ister khince, isterse nesnel, ben edebiyat genel olarak sadece byl, yani aralatrlamaz olarak kavrayabiliyorum. Evet, insana esenlik veren, en derinlerdeki doas itibariyle felaketvari olmayan her yazma eyleminin kkeninde gizem vardr (bir kelimenin, bir dilin gizemi) Szn, Tanrsal olana, etkili insan eylemlerinden daha uzak olduuna inanmyorum; buna bal olarak, kendisi ve kendi safl dnda, Tanrsal olana gtrebilecei herhangi bir yol olduuna da inanmyorum. Sz, bir ara olarak, oalr. (Benjamin, Agy, s. 1415) Yaznn snrlar bakmndan, Benjaminin okunmas ve zetlenmesi ok g olan metnine, romantik sanat eletirisi ve iir hakknda birka laf etmek iin arasal olarak yaklamak gereklidir. Bu kitap, Kanttan etkilenen bir dnsel erevede, esasen, Fichteden, bilginin, hatta tasavvurun, nihai olarak benlik ile ilikiye dayal olmas halinde mmkn olduu fikrini miras alan Jena Romantiklerinin edebiyat hakkndaki grlerine younlar. Benjamin, Alman romantizminde sanat eletirisine ncelikle sorunu ortaya konuluundaki snrlar ve mevcut kaynaklarn dkm bakmndan yaklar. Kitapta, Fichtede ve erken romantiklerde dnsemenin (reflexion) nemi, erken romantizmin doa bilgisi teorisi, sanat bilgisi teorisi ile sanat yapt ve sanat ideasna yaklam ilenir. Sonszde, Erken Romantizmin Sanat Teorisi ve Goethe adl makale yer alr. Bu doktora tezi hari Benjaminin btn yaptlarnda iirsellik sz konusudur. O, eletirinin, edebiyatn asli bir paras olduunu romantiklerden renmitir. Tezinde devaml yaknd ey, romantizmin ezoterik (gizemli, mesihi) ynlerini bulamamak olmutur. Ona gre ezoterizm, romantizmin tarihsel zn oluturur. (s. 1516) Benjaminin ele ald kadaryla Kant, esasen romantik, hatta ezoterik bir Kanttr. Doktora tezindeki amac, erken romantizmde esas meseleyi din-tarih ilikisi atsnda ele almak ve romantikleri anlalr bir biimde yorumlama 2

zorunluluunu dile getirip, romantizmin gelenei (dini) kurtaran en son hareket olduunu ortaya koymaktr. (s. 21) Yine Benjamine gre: Romantikler ve speklatif felsefe iin eletirel terimi, her halkrda nesnel olarak retken, derin ve dikkatli bir dncenin rn olarak yaratc olma zellii tayordu. (s. 105) O, romantik eletiri kavramndan modern eletiri kavramnn doduunu, ancak romantikler iin eletirinin ok ezoterik bir kavram olduunu syler. Romantiklerin eletiriyi bilgiyle ilgili her eyde mistik varsaymlara dayanan, sanatla ilgili her eyde kendi zamanlarnn ve gelecein airlerinin en iyi sezgilerini yeni bir sanat kavramna masseden bir kavram olarak algladklarn vurgular ve eletiriyi bu ekilde ele almann kendi tutumuyla rttn saptar. (s. 23) Michael Lwy ve Robert Sayre, romantizmi yeniden tanmlama ve romantizmin siyasal ve toplumsal eitliliini Marxtan Lukacs ve Blocha kadar uzanan geni bir yelpazede ele alma giriimine yer verdikleri almada, romantizmin z gerei antikapitalist olduunu yazarlar. Onlara gre romantizm: modernitenin, yani modern kapitalist uygarln, gemiteki prekapitalist, premodern deer ve idealler adna eletiriliini temsil eder. Romantizmin bandan beri ikili bir kla, isyan yldznn ve melankolinin kara gneinin (Nerval) yla aydnlandn syle[mek mmkndr]. (Lwy-Sayre, syan ve Melankoli, ev. I. Ergden, Versus, 2007, s. 23) Yazarlar, romantik bak asnn temel bileenleri olarak toplumsal gerekliin reddini, yitim deneyimini ve melankolik zlemin aranmasn saptarlar. Romantizmin olumlu deerleri olarak ise, mbadele deerinin karsna kartlan, demek ki antikapitalist zellikte niteliksel deerler btnn vurgularlar. O halde, romantizmin yarar esasen, duyumsallnn derin karmaasnda ve imgeleminin btn zgrlnde kendini sergileyen bireyin znelliine ve benlik zenginliinin geliimine katkda bulunmasndadr. Bamsz bireyleri sosyoekonomik ilevleri yerine getirmeye tevik eden kapitalist dzende, bireyler kendi i dnyalarn kefeden znel bireyselliklere dntklerinde, gerekte eylemi olan kapitalist dnyayla uyumsuz hale gelirler. Bu uyumsuzluun tehirinde, alma imknlarnn aratrlmasnda ve bir btn olarak znelliin isyannn vcut bulmasnda romantizm, romantik eletiri ve iir nemli bir ileve sahiptir. (Lwy-Sayre, Agy, s. 32) Daha nce belirtmitik: Benjaminin de tezinde ne kard bir durum, modernitenin romantik eletirisinde romantizmin gelitirdii stratejilerden en nemlisi, bys bozulmu dnyaya bysn iade etme giriimidir. Burada romantik ironi ve mitolojiye bavuru ile dnya yeniden byl klnmak istenir. Erken Alman romantizminde, Schlegel ve Schelling yeni mit fikrini icat ederler. Schlegel, Mitoloji zerine Sylevinde (1800) esin kaynan evrensellie vardran snrsz bir mitolojiyi hayal eder. Bu metin, iir-mitoloji beraberliini mutlaklatrr, mitik-iirsel isellii ne karr ve gemie zlemi topik bir maya haline dntrr. (Lwy-Sayre, Agy, s. 4243) Ksaca sylemek gerekirse, Benjamin, Marksist dnrlerce kurulan Frankfurt Okulunun grme biimleriyle, solun tarihi kavray biimlerinin bile yakasn brakmayan, izgisel-sapma gstermeyen bir ilerlemecilie tapnan mutlak bir tarih anlayn savunan tutumlar arasnda net bir kopma salamaya alr. Bu konu, M. Lwynin Benjaminin tarih felsefesi zerine yapt nitelikli incelemesinde, Yangn Alarmnda ilenmitir. (Bkz: Lwy, Yangn Alarm, ev: U. U. Aydn, Versus Kitap, 2007) Ele

Arife KALENDER KIRMIZI KART


ocukluunun odalarnda krmz kart grm bir kzd amcalar kocaman elleriyle salar belinde Nurperiye kara ehvetin g yollarnda sakal byk ileriye geriye kt sahalara im yeili nlyor nlyor da alklar deil bana top arpm, dengesi eik yasak aklar deniyor, kollarna bilezik kt bir uttur hayatn yzne hakemler aut diyor ieriye ekiyor iini ieriye ekersiz byyen o kz yasaklyd erbetine zmn sirke skt ekidi hasret sabret dedi gnlm, sabret kfredemez, slk alamaz yumruu az gelir fkesine yanandaki kama izine kkl rtt sakar gnlerin yaama drd zora alt, trmalad ryasn zar att e be, yek ya da d tketti mrn etini yiye yiye hangi odalarda dar yataklar ellerin erken bytt bir kzd lal duvarlarn gzleri nnde ________________________________________________ aldm doktora tezinde de bunun izleri grlr. Benjaminin amac, teolojik miras metafizik soyutlanmalara indirgemeksizin somut tarihsel deneyimlerin nda yorumlamaktr. Modern eletiri kavramnn temellerinin erken dnem Alman romantikleri olan Schlegel ve Novalis tarafndan atldn vurgular ve eletiriyi sanat yapt dzeyine ulatran erken romantiklerin hakkn verir. Yaznn sonunda erken romantizmde Schlegelin iir yazma edimi ve romantik iir sanat ile felsefi iir kavram hakkndaki grlerine deinelim. Schlegel iir yazma edimini, doann benine ve dnya benine atfedilen yaratc yetenekle byk bir biimsel benzerlik iinde olan bir dnme tr olarak tanmlar ve iir yazmann bir lde kendi malzemesini kendisinin yarattn yazar. Romantik iir sanatn anlatrken ise, iirsel duyunun zn, kiinin kendinden tamamen yola karak etkili olabilmesinde bulduunu vurgular. Benjamine gre bu ifade, dnsemenin (reflexion) hiten doduu kaytszlk noktasnn iirsel duyguyu oluturmas anlamna gelir. Yine bu ifadeler, ileriki dnemlerde gelitirilecek iirde lirik ben kavramn besledii iin nemlidir. (Benjamin, Agy, s. 122 123) 3

Oresay zgr DOAN AY EV


alkanlk smscak burga yz ay ana soyunmu rme bilgi ve hayat arasnda aresiz liman fsltlar asyor keyifler manzarasna burada ve orada konuunca sardunyalar zerine yol gsteren kasketli kular havalanyor melankolinin karncalanan gsnden oysa ylk deil penceresiz yazn ince aznda o ark ve ilke

kayg
kukulara ember eviriyor akln yutan papirs saf bir bulutun peinde mrldanm gvde olmu bitmi her eyin rahlesinde drm kelimelerini dokunup kayor nervrl soylu lklar eklektik bir tangonun plak teninde paradigmann dudaklarna trmanyor arbal iyinin ss

im
tutku sabr ller yazn zerine sararm makale nefesini tutmu kalebent dncenin nclleri koynu longoz koynu ak ________________________________________________ Benjamin, Schlegelin erken dnem yazlarnda iir sanatnda didaktik iiri nemsediini ve felsefi adan ilgin olan hedefleyen ideal iire didaktik iir dediini vurgular. Schlegel, bu dneminde iir sanat ile bilim arasndaki yapay ayrm ortadan kaldrmay amaladn ne srd didaktik iiri ve hatta roman da ezoterik iir trne dahil eder. Ge dneminde ise didaktik iiri de roman gibi ayr tutar; Benjamine gre geleneksel bir iir sanat kavramn yeniden kurmak iin, didaktik iiri ve roman izole eder ve dzyazsal iir trlerinin anlamn kavrayamadan konuya yaklar. (s. 173174) Kitabn sonsznde Benjamin erken romantiklerle Goethenin sanat teorisine yaklamn kyaslar ve l kavramnn Goethenin ele alndan farkl olarak erken romantikler tarafndan tamamen yadsndn, romantizmin iirinin ne kurall, ne ll olduunu syler. (s. 185) En sonda Schlegelin yapt oluturan bir air olmak istemediini, temel amacnn yaratlm yapt eletirel ileme tabi tutmak olduunu yazarken Benjamin, 28 yanda kaleme ald tezinde bundan sonra yryecei yolu da tanmlam gibidir. aligalipyener@gmail.com

BM ARAYILARI Arda CEVAHR


iirin birimi szcklerdir. air szcklere dayanarak yazar. Mays 1979 tarihli Yusufuk dergisinde yaymlanan iirin Birimi Szcklerdir balkl yazsnda byle sylyordu Cemal Sreya. Besbelli ki, Sartren Edebiyat Nedirdeki iir ve dzyaz ayrmndan pek etkilenmitir yazmay dnrken. Daha dorusu, kendi dnce prizmasndan geirerek Sartredan ard malzemeyle gzel bir salata fikrinin Edebiyat Nedirle zihninde parlamtr. Sartre, bu ayrm yle belirtir: Yazar ise tersine, imlemlerle (ierilmi anlam) urar. Ama burada da ayrm yapmak gerekir: mlerin egemen olduu yer dzyazdr; iir resmin, yontunun, mziin yanndadr. () Gerekte ozan ara-dilden btnyle kurtarmtr kendini, ta bandan, szckleri birer im deil birer nesne gibi gren tutumu semitir. Ama yine de sanatlar arasnda bir ayrm grmeye alrsak, diye sze balayan Sreya, romann biriminin olay, iirinse szck olduunu syledikten sonra ekincesizce srdrr fotokopiyi: Dzyaz iin, szgelimi bir romanc iin, dil bir aratr. Bir dnceyi, bir durumu anlatmak iin bir aratr. iirde dil, hem aratr, hem ortamdr. Sartren, szcn air iin, dzyazda olduu gibi anlatmn arac deil, bal bana bir nesne olduunu sylemesine bakarak, Sreya da kerameti kendinden bilip bu nesneyi iirin birimi etmekten kukulanmaz. Fakat btn yanlgs da buradadr; nk airin szc nesne gibi grmesi demek, iirin nesne tulalardan meydana getirildii anlamn iermemektedir. Birincide, herkes iin geerli alg sz konusudur; ikincide ise eylemin ta kendisidir dnyaya sunulan. Eer iir szck birimlerden oluuyorsa, bu, birimler arasndaki boluklar da varsaymakszn yoksamaktr. Sreyann szleri olgusal bir temellendirme amacna ynelik olmad gibi, neyle dolaca belli olmayan bu boluklar usundan da geirmez, iinde oturup entelektel laflar etmeye izin vermez inaatnn kabal. Havaya girmitir, hepsi bu; tm derdi de, airin, bir olay, rnein akmak talaryla ate yakma olayn betimleyecek olan dzyaz yazar yannda, sadece kan kvlcmlar gibi olaylar iindeki fenomenolojik duygu canllklaryla ilgilendiini sylemektir. iirin birimi szcklerdir diyerek at boluklar yine kendisi doldurur bu yzden: Szck ayn zamanda duygudur, dcedir, hayatn btndr. Ama bu sefer de, szck tulalara tand birim olma vasfn bir rpda geri aldn da anlamaz, bir duyguyu gsteren szck de, bir birim deil ilev bylelikle, tulalar bir arada tutmann duvar kalb iirin de temelsiz kalp kme tehlikesiyle yz yze geldii grlmez olur. iirin temeli konusunda birbiriyle eliir grnen yaklamlarn szce gelip dayanmasnn, szck ekseninde hem kesiip hem ayrlmalarnn nedeni de, tmyle bir birime indirgeme abasndaki bu mekanizmdir ite. Sz konusu mekanist anlaylar, iirin bu szck atomlara dayand konusunda st rtl bir anlama iindedirler; anlamazlk, bunlarn gerekten iire temel olup olmad deil, birimler olarak yklenecekleri ilevin rol zerinedir. nemli bak egemen olmutur bu konuda ve bu yaklamlar, dile getirildikleri dneme damgasn vuran adlarla belirtmek gerekir. kuak olmutur srasyla: Ahmet Haim, Orhan Veli ve Cemal Sreya. En bata, bu atomlarn birbirleriyle nasl iliki kurabildiklerini sormamz gerekecek. Birimler olarak yaltk halde var olduklarnda, bu szck-birimlerin aralklarnn nasl doldurulacana ilikin meru bir sorunumuz var demek ki, en

azndan bunlar kendi aralarnda rgtleyen hukuki bir zorunluluk olmal. airin armsal psikolojisinin buna hukuksal dzlem olduu dnlecektir. Ne var ki bilinli bir dzenlemenin iirde bylelikle olutuu sanrsna bir kez kaplrsak, bu da airi gerisin geri bilindna atmak olacaktr. Nitekim Sreya ilevsellii ayn zamanda birim de olan szce yklerken, Haim, bunu anlam ve musiki olarak betimler; bu bilinli dzenlenie kar, iiri bilinaltndan getiren Veli ise, dizgenin dier bir kanadna yerlemi gibidir. Bu yzden, saydmz bak as da, birbirini hem kesen, hem btnleyen tarzda, btnleniin birbirini elikiyle dorulayan ura konumundadrlar. Dolaysyla biz de, ait olduklar saf iir gelenei ve mekanist anlay erevesinde, birbirini hem dtalayan hem ierleyen bu yaklam srasyla ele aldmzda, trde dncenin geirdii evrime, yadsmakla rten iir anlaylarnn kan bana tanklk edebileceiz belki de. 1928de yaymlad Piyle isimli iir kitabnda yer alan ve gnmz Trkesine Yusuf otukskenin evirdii iir zerine Baz Dnceler balkl makalesinde, Her eyden nce unu itiraf edelim ki iirde anlamdan ne kastedildiini bilmiyoruz, der, A. Haim: Dnce dedikleri baya grler yn m, yk m, mazmun mu ve aklk bunlarn sradan kavraya gre anlalmas m demektir? iir iin bunlar gerekli sayanlar, iiri tarih, felsefe, sylev, gzel ve etkileyici konuma (belagat) gibi bir sr sz sanatlar ile kartranlar ve onu gerek yz ve belirtileriyle seip tanmayanlardr. (Gnmz Trkesine eviren: Yusuf otuksken.) airin iinin dzyazdaki gibi olaylar anlatmak olmad ynndeki Sreyac bakn kklerindeyiz demek ki, iiri szck birimlere doru yaltan gr alan ierisindeyiz. Geri Haim, bu tarihte Sreya gibi Sartren etkisinde deildir, onu etkileyen Fransz sembolizmi ve iirin iinde fikir, elmann iindeki gda kadar sakl olmaldr diyen Valrydir. Kendisi de, sk bir defne ormannn ortasna braklan bal dolu bir porselen kavanoz gibi, anlam iirin yapraklar iinde gizlenerek her gze grnmez ve yalnz halay ve szck beklerini, vzltl arlar gibi, dnda ve evresinde uuturur, szyle bunu betimler. Sreyada bir eine rastladmz, olay sakss ortasndaki dsel ekicilik esi, Haimde daha nceden mevcut demek ki. Haim iin, dzyaznn dourucusu akl ve mantk; iirin ise alglama alanlar dnda gizlerin ve bilinmezlerin geceleri iine gmlm, yalnz aydnlk sularnn klar, zaman zaman duyularmzn ufuklarna yansyan kutsal ve adsz kaynaktr. ok sonralar kinci Yenicilere ev sahiplii edecek imgenin, elik somutluunda tinsel, tl soyutluunca maddi doas da kendiliinden karsanm oluyor bylece. Bylelikle Haim, iiri nce mantk dzleminden psikoloji dzlemine, oradan da alglama alanlar dna ynelmi bilindna atmakla, szckleri dize halinde bilinli bir dzenlemeye koyacak bilinci de ortaya koymu olur: Dzenleme ncesi bir dzensizlik, bilindlk var o zaman. Bu durumda da, szck tulalar bir duygu, dnce, hayatn btn olarak ilevlie srklemekle birim olma hakkn da aldn gremeyen Sreya gibi, Haim de, iire kaynaklk eden asli eyi, szckleri birletiren byl akma devretmekle, kendini iirin bilinli dzleminden bilindna geirir, Dahas, der, manzumede elektrik akm trnden olan iir akm bir an kesildi mi, btn bu eler, derhal kendi z irkinliklerinin iine derler. Bilinli birlik dalr ve szckler, kupa arabasnn balkabana dnmesi gibi, iirsel akmn kazandrd byl biimden yoksun, maddi dnyada rastlandklar sradan hale geri dnerler, dzyaz malzemesi olurlar. Sreyada olduu gibi birer birim deil o halde szckler Haim iin, imgelemin szgecinden gemeleri sz konusu. iir, kkeninde yine szcklerin yatt, ama somut gerekliiyle

ilgisiz grnen bu szck birimlerin birer sezgi arac halinde dzenletii imgeler, soyut nesnellikler tabanna yaslanmaktadr: iirde her eyden nce nemli olan, der, szcn anlam deil, tmcedeki syleni deeridir. iirin erei, her szcn tmcedeki yerini, dier szcklerle olacak iliki ve arpmalardan ve gizemli (esrarengiz) kaynamalardan ortaya kan tatl, gizli, yumuak ya da sert sese gre belirlemek ve trl trl szck uyumlarn dizenin genel gidiine uydurarak, dalgal ve akc; karanlk ya da kl, ar ya da hzl duygulara, szcklerin anlam stnde, dizenin mzikli dalgalanmalarndan snrsz ve etkileyici bir anlatm bulmaktr. Demek ki Haim, ayakaltndaki talar birbirlerine deecek sert ya da yumuak yzlerine gre uyumluca dizmekle, rme srasnda her szcn duvara nasl konulacan da belirlemi olur. Daha dorusu, duvar biiminde bir kalp daha nce var demek ki, bu da bizi gerisin geri kendisinden elli yl sonraki kuan biim anlayna frlatyor: iirin birimi szcklerdir. mgelemin yaratc ilevi de ilevsizlik bu yzden: Szckler, gndelik dildeki kaba hallerinin suluboyayla renklendirilmesi dnda hibir bakalama urayamyorlar. Ama duygusal anlamlara doru, rnein Sreyann dedii gibi, szcklerin birbiriyle balantlar ayr olabilmekte, masa, baka bir eyi de artrabilmekteyse, bu sefer de szckler imgelemi ve airi yaratyor demektir. Szckler, onlara biimsel birlik kazandran byl akmla deiime uraynca, anlam da okurun sezgisel izlencine kendini ak etmi oluyor bylece; szckler, onlara kendi anlamlar stnde, dizenin arksna uygun bir anlatm ykleyen Haim iin de, imgelemi saf d brakan birer birey sonuta, o da Sreya gibi kendisini iirin dna, bilindna srklenmekten alkoyamyor. Szck, anlam aa kartacak sezgiyi harekete geirmenin aracs u halde, Szck deimeleri ve uyum kayglar arasnda anlam karanlklarsa, ruh uyumun lezzetiyle onun yerini doldurur, szcn btn varoluu da bu ite: Anlamla sezgi (ruh) arasnda vzldayan ar gibi uumak. Bylelikle, sezgiyle anlam arasnda edindii kanat saydamlyla, szck de, ierdii anlama gndermesiyle maddi, sezgiye yakalanmamasyla da soyut bir ktle u halde, ortaya kan dize de, sezginin ktleler aras uzakl ksaltp sklatrd donuk bir tablo sonunda. Sezgiye kendini brakan imge, szckler arasndaki mesafeyi daraltr ve dizeyi sklatrr, bu yzden de Haim iin, krmz iekli kara defne ormannn btn gizi bu gm kanatlarn sesindedir. Dahas, bu yapnn dnda hibir iir yoktur, olduu iddia edilenler iir olmad gibi, edenler de iirin yabancsdrlar. iiri, ele ald szcklere kendi yntemlerini uygulayarak oluturan bu heybetli bilincin karsna onunla ayn grkemde, manaya ynelmi bir rakibi olarak kar O. Veli. 1941de Melih Cevdet ve Oktay Rifatla iirlerini topladklar Garip adl yapta yazd nszde, szcklere uyarlanacak yntemler iermeyen vezinsiz ve kafiyesiz bir iir anlayyla dikilir kendinden nceki iirin karsna: Msrac zihniyet, der, bize, msralarn olduu gibi, onun paralar olan kelimelerin de tetkiki, tahlili imknn verir. Kelime zerinde dnmek, onun, gzelliini, yahut irkinliini tespite almak; iire, kelime halinde, soyut bir iir unsuru anlay getirmitir. Kelimenin iire malzeme olmas iir iin bir kazan da deil stelik, iirde btnle inananlar bile msralar arasndaki boluklar grmezden gelemeyecekleri gibi, bunlar manayla doldurmay yeterli saymaktadrlar, Velinin tm kar k nedeni de bu paral ve devinimsiz yapnn mekanizmi bu yzden. Kelimeleri edal biimde iire yerletirmek ve bunun dnda kullanm biimlerini iir d saymak, iir dili ve gndelik olarak dili ayrmak, her edasz sylemi iir kabul etmemek gibi her gndelik olmayan sylemi de iire yolda sayma tehlikesidir, edal szckler szlnden kurtulmadka

airaneden kurtulma olana da yoktur, iire yeni bir dil getirmenin tm abas da bu kurtulu arzusundan douyor zaten: iir yle bir btndr ki, btnlnn farknda bile olunmaz. Svanm, boyanm bir binann tulalar arasndaki harc gremeyiz. Bina tamamiyetini ancak bu harla temin ettii zamandr ki, onu tekil eden tulalar teker teker grmek, onlarn vasflar zerinde dnmek frsatn elde ederiz. Btnlk kaygs ve syleminin tmdengelimsel parlaklna karn, Veli de elitii anlay dorulamaktan kurtulamyor; tulalarn svand harcn da, Valrynin elmada sakl gdasyla, Haimin defne orman ortasndaki bal dolu kavanozundan fark yok nk. te yandan, btn paralara indirgemeye dnk, st rtl anlama da gn gibi ak. Harcn atlmasyla birleip duvar oluturmalarndan bakaca deiiklik olmam, Haim iin talar birleince mana oluuyordu, Velide ise mana tulalar bir arada tutuyor. Btne ilikin tmdengelimsel kayg da, szck temelli tmevarma gidecek yolu dzenleyen hukuki fon duvar, szcn iirin temeli olduu yollu dnce de yadsmakla dorulanm oluyor bylece, szcn iire temel olduundan baka bilinli dzenleme yoktur demek ki. Velinin tutumu meseleyi airce ele almaya uzaktr. Haim gibi airce bir bilincin deil de iir yazan bir adamn metafizik trden sorunlar gibidir bu dertler. Onlar, ayn kalba, biri d yzeyinden yani szcklerden, dieri girintili ve manayla dolacak i yznden bakmalar bir tek ayrr. Daha dorusu edebiyat kknn bilin katnda buyur edilecek ke ba kalmamtr; bilinaltna inmek ve oray bilinlilikle dayayp demekten baka yolu yoktur Velinin. Sreya ve Haimin aksine, o, ngiliz Marks yazar Caudwellin etkisinde gibidir: Bugne kadar burjuvazinin mal olmaktan, yksek sanayi devrinin balamasndan evvel de dinin ve feodal zmrenin kleliini yapmaktan baka hibir ie yaramam olan iirde, bu deimeyen taraf; mreffeh snflarn zevkine hitap etmi olmak eklinde gerekleiyor. Mreffeh snflar yaamak iin almaya ihtiyac olmayan insanlar tekil ederler. O insanlar gemi devirlerin hkimidirler. O snf temsil etmi olan iir lyk olduundan daha byk bir mkemmeliyete erimitir. Ama yeni iirin dayanaca zevk, artk, aznlktaki o snfn zevki deil. Bugnk dnyay dolduran insanlar yaamak hakkn srekli bir didimenin sonunda buluyorlar. Her ey gibi, iir de onlarn hakkdr, onlarn zevkine hitap edecektir. Bu, sz konusu kitlenin istediklerini eski edebiyatlarn aletleriyle anlatmaya almak demek de deildir. Mesele bir snfn ihtiyalarnn savunusunu yapmak olmayp sadece zevkini aramak, bulmak, sanata onu hkim klmaktr. Kulaa ho geliyor. Ne ki grevdeki iilere saz almak da, olaylar iindeki duygu kvlcmlarna bakan Sreya ile iiri dnceden yaltp felsefe, yk ve dzyazdan ayran Haimin musiki kaygsyla ayn kapya kyor. Edasndaki cezbe kaplnyor diye szckleri boyayan airaneden, az nceki ikyet niindi yleyse? in ambalajna kanmann dourduu anlam gzden karma tehlikesi niye bir anda kayboldu? Sonuta sanat da, aa trden de olsa bir snfn zevk meselesi, yani burjuva estetik bir tutum yine, Velinin tavr da, yenisini, ykt duvarn malzemesiyle arka yzden rmekten teye gidemiyor. Gerekten de kendini kar da kt bu bilincin dna atmaz Veli. Deilse bu bilincin dnda bir Nzm Hikmet iiri de mevcuttur. An imgelerin iinde yer deitirip oynat Bergsoncu bilin gibi, suda yzen karpuz kabuundan farksz, bilin ii bilindlktr onunki, yneldii bilinalt, airin iyaamdr aslnda. iir, vezin ve kafiyenin dna atlmak, kendiliindenlie braklmak ister, daha sonra Dalarcadaki yazmadan olunacak airlik olarak, koulsuz bir zgrlk ister. Ve aslnda, iir, her ikisinin de ortak k noktas olarak,

Ahmet YILMAZ VEDA BALOSU


ar aksak dans ettim aranzda hie kadar sayp iimden yol almadan balad yere dnen dans da deil krktk bir yalpalamayd yeni bir cennet ararken eskisini yitirdim bir bozkra dm gibi her dokunduum kadnda d krklarm kalbimin altna ittim su dememi yzmle toprak grmemi alnmla kurtarmak bir mucizeydi ruhumun paavralarn ate emberinden arkamdan konuulmadan dahas uydurulmadan isterdim maskelerime yzm geirip arldm baloya bilerek ters kapdan son dansa zrsz gecikebilmeyi krmz klara yakalanmadan ayaklarna dalap gecenin en ssl tadnz karabilmeyi drp merdivenlere harflerimin tekini hangi suyu bulandrdmsa boulup hangi haneri krelttimse kesilip aslp hangi ipi kopardmsa nedensiz hangi kalbe kriz hem zehir oldumsa sevilip ama un beyaz ellerimle lebilmeyi

Nihat ATE KIZGIN KAPI


Sonlaryd artk Balangta ne kadar da korkmutuk Bitiyordu ite kimizdik ve sayklayan dudaklarmz Ge gk kua ku aaca aa Diyebiliyordu artk Gzlerimiz vard Bakabiliyorduk ufka Doan gnee batan gnee saf buluta Geceleri aya El ele tutuabilmek... Ellerimiz olmas gerekiyordu Ellerimiz de vard artk Sarlmak iin kollarmz Kavumak iin umutlarmz zlemek iin yreklerimiz Vard Bir kapdan getik sanki Kzgn bir kapdan Dillerimizde dondu sz Gzlerimizden akt bebeklerimiz Ellerimizde kurumu ellerimiz Kollarmz llerimizi sarm Artk
___________________________________________________

___________________________________________________

tinselliin yaamdaki yerini gstermenin maddi arac durumuna gelir. Harc duvarn btnne svamas gibi Veli bilinaltn da gerekliin btnne dek yayar, kendini gerekstclkle ilikilendirmesi de bu yzden: Bizim, kendi hesabmza, bu hudut geniletme iinde ele geirdiimiz ganimetlerin balcalar arasnda saflkla basitlik var. iirlik gzeli bunlardan karma arzusu, bizi iirin en byk hazinesi olan, insan hayatnn btn safhalarnda kurcalyan bir lemle yakndan temasa sevkediyor. Bu lem de bilinalt. Tabiat, zeknn mdahalesi ile deitirilmemi halde, ancak burada bulunabiliyor. Keza insan ruhu burada btn giriftlii, btn kompleksleriyle, fakat ham ve iptida halde yayor. Her ey iir, iir de her ey oluyor demek ki bylece, doann gereklii, bilinaltna grnmekle tinsellikten baka bir ey olmad gibi, her ey de bilinaltndan sinen bu tinsellikle, yani iirsel akla kaplanm durumda. Ama u da var: Her eyi kendi dilinde alglayan bu bilinalt, kendiyle ayn doaya brd d dnyadan kendini bilinlilikle nasl ayrabiliyor? Buna bulduu zm de yine burjuva idealist bir yaklamdr: tabi artlar iinde bilinaltn yaz haline getirmemiz imknszdr. O halde imknsz olan bu hli melekeletirmeye kalkmak bsbtn lzumsuz bir gayret

saylmaz m? Muhakkak ki, bu meleke bilinaltn boaltmak melekesi deildir. Olsa olsa bilinaltn taklit etme melekesidir. Bilinaltnda bulunan eyler nasl eyler? Onu bir sanatkr bir limden ok daha iyi, ok daha derin hisseder. Eseri de bu hissediin taklidinden baka bir ey deildir. Sanatkr mkemmel bir taklitidir. Demek ki bir kere gncel olaylar ve gereklii iir dna atmakla, ortaya kan eser de, sanatnn grd bir sanr demeti, iir de bilinaltnn dnyaya vuran glgesi bylece. Eer iirde vezin ve kafiyeye kar karak, grece yaln bir dil aryorduysa, ite bu, dnyayla bilinalt arasndaki edeerlilii katksz ve aracsz bir ilikide ortaya koyma isteiydi. Sonu olarak, Veli de, tpk Haim ve Sreya iin olduu gibi, dil ve dnya arasnda, szc iirin atomu sayan birimci psikolojizmi resme katmakla, onlarla ayn ze sahip bir z olmaktan baka bir yere varamyor. Ne var ki tank bir bak bulunmadka birbirleriyle nce-sonra ilikisini de srdremeyecek olan bu birimler, her iir trnn de birbirine gre ncelik ve sonralk ilikisi bir yana, zyap ynnden de, bir birimin teki birimle devinimsiz ve dsal biraradal biiminde bakmza grnmlenirler. Her iir trnde de birimler, akn ve olgusal olarak tuvale yansr ve Heidegger'in dnya ortasndaki Dasein'i gibi, iek saksda, saks masada, masa odada olarak devinimsiz ve dsal bir iliki iinde resmedilirler.

Gkenur . YATILI MSAFR YA DA KORKUNUN EVRD TUTKU


Adam ii gelince kalkt kadn susamt Holde karlatlar, tek kelime konumadan pmeye baladlar. Gsn kavrad adam. Kula plnce ban geri att ve elektrik dmesine dokundu kadn. Ik yannca korkuyla ayrldlar, ve glmeye baladlar. Dndler, daha soumam yataklarnda elerine sarldlar

Filiz ZBEK AV MASALI


i gsne yanam dayadm da kr yollarn aralard, dilimin rzgryla lehe lehe mekn sorduum her kuytuda, gmlei soyunan Gevherengin, su imeye inen ceylandm avcsna av, avna avc heves ii ala durmu bir zamand ka yay, kirpii ok klan, gl, blble soran vakitti. kr yaam gzlerin gn suyuyla ald, nra dnp yollara dt kaybolduumuz o ormanlarda, benim iin admlar vard topram yaran admlarn benim iin adlar, biliyordum alkalanm iimle hayatta kaldm yere gelmitim o dalgn suya bakmaya, yznde kelimelerini okuduum, yaraya. iii yedi uyku uyudum orada yedi kapdan getim, yedi aralk ryadan uyku siyah tlbendini eker ekmez yzmden daha remil atmasna aklmdaki gize anlamtm stme yarlmt da kalbime saplanmt ok. gvercin suretli aynada ilk vuruluumdu bu stelik yzmn ona ilk kavumas. iv canmn dndaydm artk yaras taze mrmn topranda rmaa koabilsem, kanmla akard vadinin iine aran derinliine uabilsem dalrdm pul pul kalbimi atlatan o kavurucu yangnla. kmldamadm bile bakakaldm avcma, sordum: ey dudaklar mhrl gzel lm, yakalandm av, gsmde tuttuum son nefes, bana yanlm syle nolur bana canma ettiimi syle! 7

Adnan ALGIN BENDE


bana msaade, ferdim ya, hr irademi mimlemeyin haytalma kafanza gre tuzaklar bimeyin boluk koyup gideyim, art deil hani beni bende zmeyin bu bir mabeyn; hayat ile ilelebet benim oramda oram dedim diye verip veritirmeyin tahamml mlkn hlagu ykt yetiir, siz ellemeyin verin beni frn ruhlarnza srma olsun salarm strabnza badem gzlerimden sz edin faslalarla nezaketen plastik fasllarda neyim var ki neyimden maada callas dudan bkt, menuhin kulam ben miyim bu ksa metraj akrepte zaharya manda gibi yrek var bu hlyada yazdm da yazdm, bi baktm bkmm gamzelerine snr kurt kapanndaki dilim kristalleir aksakall akam hrpanidir hayat, kopartr akn dmesini ne belaym insan olmas insan olurken kalbin kiri pas hurda imdi bedenim gn yz vermedii hurra imdi kemiklerime topran imrendii bu deil yaz, bu deil vefa, bu deil tarn di boozaaa nidalarnn avucuma ak alamadm akallara, ah ipince gecelerimiz krmz odalarn pusu kurduu etten hayallerimiz bana msaade, derdim var deryamdan byk derdim hep derman tkezlerken zaman omzumda tadm kalbim, herkese yk aykryd, ahlaka mugayirdi allahtan hayatnzn hatasdr srl glm katliamlar, reklamlar, reytingler pr nee ecel sngs tenimde srgn bakn, yazy da kanatyor ite

ELETREL SZ brahim OLUKLU


Sincan stasyonu dergisinin Temmuz 2010 tarihli saysnda, Kemal Kldarolu Bir iir Eletirmeni Olsayd adl, yazar belirtilmeyen; ama dergi adna edilmi szle kurulan bir bayaz yaymland. Buradaki sz, polemik/tartma yaratmak amacyla deil, eletirel sz kurgusu iinde irdeleyeceim. Yazda yle bir seyir izleniyor: Balangta sz, CHPnin yeni genel bakan Kemal Kldarolunun kimliinden hareketle kuruluyor; sonrasnda edebiyat/iir eletirmeninin nasl olmas, neler yapmas gerektiine doru gelitiriliyor. Ben de yazacaklarm, eletirel sz kurgusu iinde, byle gelitireceim yer yer alntya bavurarak. Kemal Kldarolunun sadece CHPde deil, lke genelinde estirdii umut rzgrna baknca, aklmza edebiyat, iir dnyamzda da buna ihtiya duyulduu geldi. Bu ahsn kamuoyu nezdinde belirginlik kazanan drst kiilii iir ortammza sirayet edebilseydi nasl bir tablo kard ortaya? Kemal Kldarolunun hangi zelliklerinden klarak seildiine bakalm ncelikle: Bu kii, sadece CHPde deil, lke genelinde bir umut rzgr estiriyor ve kamuoyu nezdinde belirginlik kazanan drst bir kiilie sahip. Yaznn ilerleyen blmlerinde de Kldarolunun zellikleri zerinde duruluyor; ama oralarda daha ok iir eletirmeni, air ve iirle ilikilendiriliyor sz. Umut rzgrna ve drst kiilie balanarak sz edilen kii, bundan sonra, iir eletirmeni olsayd denilerek konu ediliyor. Orada da nitelikleri unlar bu kiinin: Adalet duygusunu sk skya koruyacak, baz talar yerinden oynatacak ya da yerine oturtacak; yazlann edebi deerinin yanna airin kiilik deerini de katacak, iirle airin etle trnak gibi grlmesini salayacak; dik durulu olmay modas gemi air tabiat sayanlarn yzlerine zorunlu bir ayna tutacak; e-dost, kafa-kol ilikileriyle belirlenen iir ortamna bir ekidzen verecek; sapla samann, asl ile sahtenin ayrmasna katkda bulunacak. Yaznn bundan sonraki blmlerinde sz, yine Kemal Kldaroluna bal kalnarak, iir eletirmeni kiiye doru evriliyor iir ortamnn halinden hareketle. Oraya yeniden dnmek zere, rnek kiilik olarak seilen Kemal Kldarolunun gemiine dair baka bir ayrtrma denemesi yapalm buradaki ayrtrmay unutmadan: Bilindii gibi Kemal Kldarolunun birikiminde, ok gerilere gitmeden sylemek gerekirse, 657 sayl Devlet Memurlar Yasas var her eyden nce. Yine bu birikimde brokrasi deneyimi de ok nemli. kinci dnemini yaad milletvekillii de bunu iindedir. stanbul Bykehir Belediye Bakanl seimini kaybeden aday da orada. Ayrca Kldarolu, Deniz Baykaln onayyla parti iinde yneticilik de yapmtr. Milletvekili dokunulmazl iindedir istemese de. Kldarolunun CHPnin genel bakanlna seilii de byk oranda Deniz Baykaln yaadklaryla ekillenmitir. Oraya seilirken de CHPden kurultay onay almtr yine ayn kii. Yani kendi alannda, yle veya byle denilebilecek, bir gelenek tarafndan seilmitir. Memuriyeti dneminde CHPnin yesi bile olmamtr. Elbette yasal erevede olamazd da. Kldarolunun aile yaam iindeki sessizliini de ei anlatt bildiimiz gibi. Sz edilen umut rzgr ve drst kiilik, ayn zamanda bunlarn da iinde olumutur. Bir baka deyile orada

Asl DAER UZADUYUM


yeminlere katlm suya vardm yrtk ocuk terliklerinden yaln akamlar topladm akamsefas gn yorgunu esen yelden annelerin gs kadar szler iler acs slak gncelerden yapraklar bugnlerde kimi dndysem ardm sana sylemedi mi? rperirsin ine deliklerinden baktka sesimi rzgr getirmi olmal p sonra brak avucuna
___________________________________________________ atanma, onay, seilme, seimi kaybetme de vardr. 657 sayl Devlet Memurlar Yasas ve brokrasi de yer alyor. Bu ayrtrmadan sonra yle bir bireim kurulabilir: Umut rzgr estiren ve drst kiilikli bu kii, yazaca eletiriye stanbul Bykehir Belediye Bakanl seimini kaybeden, Deniz Baykaln seimiyle parti iinde ynetici olan, yllarca memurluk ve ona bal brokratlk yapan, kurultay onayyla genel bakanla seilen zelliklerini de katacaktr. Hele bu kiinin bir parti kimlii var ki Bu kimlik onu her zaman belirli snrlar iinde tutacaktr. Dnyay, edebiyat, edebiyatn iinde iiri ele al buna gre de ekillenecektir. Yazda, ayrca eletirmenin, iir eletirmeninin neler yapmas gerektiine, iir ve air ortammza da deiniliyor. Sz, iir ve air ortammz zerinden srdrmek de mmkn; ama sz, iir eletirmenlii zerine kurulduu iin oradan srdreceim: Burada, siyaset ortamndan seilen bir kiilik zerinden, iir eletirmenliine bindirme yaplyor. Ayr disiplinlerden alnan rnekler aynlatrlmaya allyor. allyor; ama disiplinlerin kurallar / doas bu aynlatrmaya izin vermiyor. Bu aynlatrmann olmazl, szn iinde de Kldarolu iir Eletirmeni Olsayd balnda/cmlesinde baka bir biimde bulunuyor. Burada yklem, olsayd denilerek art kipiyle kurulmu. Bilindii zre, art kipi, insann eyleyiini anlatmaz. Onda zaman ve eyleyi yoktur. Zaman ve eyleyi haber kiplerinde vardr. Eletiri de bu kiplerle sz alr. Sz, aynlatrmay kuramad gibi, dilsel yaplandrma dzeyinde de bir tutarlla ulaamyor. steklen(dir)me dzeyinde kalyor. Eletirel sz, byle bir bindirmeyle veya isteklen(dir)meyle deil, eletirinin dnyadaki / edebiyatmzdaki tarihsellii / disiplini iinde kurulur. Byle kurulduunda, elbette baka noktalara ular. O zaman iir eletirmenlii hakkndaki sz de, neden roman, yk, deneme, sylei, mektup vs eletirmenlii deil de iir eletirmenlii konusu da ayrca irdelenebilir, salt moral deerler zerinden edilmez ve bir nesnellie kar. Yine orada, bir snrlama iinde sylersem, Namk Kemalden gnmze iir eletirisi yazanlarn haklar teslim edilir; adlar kolaylkla verilir, onlarn yaptlar zerinde konuulur.

Eren OKUR KTABI KAPATAYAT MAK!


karageceden esen dal: korkuyorum osman insanlar ok var bir plaj dn l ocuklar plaj paral lleri paral bu memleketin memduh galatada ayaklarn ykatyor stad ben urlamalardaym hl hl bilmediim lisanlar var mahmut kerameti kendinden mahsul: devlet malyeme enstits izinizle ben ie de bavururdum turgut soba borusu gibi: sevmek canavar: ceset araba: kaput oysa dut yemi blble kafes ltuftur! evet angut ve daha gzel ocuklarmz da olacak en azndan bizden bizi soracaklar eminim bu da gzel yabangzlm cemalm he mi? ksan varsn yle ya kuduruyoruz biz ah biz milenyum divan eyleri ne ok alyor bir bilsen lisede okumazdn dostoyevsikimiz! karageceden evk et! lazca yalanyor su kyya rpnyor bu deniz faistsin faistler faistiz necip! ayrca: kitab kapatayatmak son kez: ok alyorum ben ok!

Suzan SARI TREN PROGRAMI


serin rekabet. ve kym gnleri balad seni tutmak karmda al leni tpk devlet kurumlarndaki gibi altan nce kaplar almt kapanmaya saylmayan o aralk al ve al arasnda bir de k anmsatmasyla en kymetli paras bu sezonun (bkz. deep winter) diyakronik mevsim tespitlerinin tam olamayan sras (ayrca bkz. iirde bkz. vermek) tm konuklar glmseyebilir start verildi balamak verilemeyeceine gre saniyenin onda biri gibi bir srede kaybolacak alk bitince ama yine de herkesin mutluluu kalmal deer bu benimki bu birgerek gerekiyor herkese artk-deer herkes mutlu olmasn pekiyi mutlular kalmallar ama benim iyiliim iin gndz ne olduysa oldu gnn ortasnda zr dileyeceine iyi geceler de gncel alntlarla dinleyici yakalamaya kalkyorum her trende izlemediim bir filmden bu insanlarla aras iyi olmak kelimelerle yani ayrlabilseydi bunlar arasndan seeceim gznde dtm yerde bu ahane kalabalkta ikisini de beceremediim iin yine de alyorum ben var ya ok doalm yalanmaya yer aryorum, sylyorum bunu stelik bu aralar men okuyorum benim dediim seninkinin stnde durmuyor yolda kendiliinden kestirme deme bu yolda gn kurtarma formln buldum braklm bir eyi bulur gibi fazlas deil szlerden hayat kurma ile ba denenin gittii dier u aras biliyorum ka salak eker yani kendiliinden kestirme deme buraya diye gittim mi diyeyim gizli deil yazlmam da o utanla ters insan denir buna arada giysisiz olduunu saklamayan bir tr saklamamak vurgulu yalancktan yazdm yle 9

Seil ZCAN YAZARKASA


Ben bu kulaklara gre az deilim. Nietzsche efendiliin lzumu yok perdesi alyor korkaklarn arszlnda kuyruk acs. ekilin nmden yzmeyi reneceim yznz kat kat svam dilinizle ylan, deliinden uzun aznza salncak kurmu yalan pervaneleri atee srer cesaretin tasmasn kardm yetiemezseniz el sallayn afyona gerek yok hepinize kaymak lazm

RCE-POETKA YAZILARI ZERNE Kemal GNDZALP


Eyllde geldim ite. Franoise Sagan ne gzel demiti, Merhaba Hzn diye. Merhaba zaman! Ho bulduk sevgili gz... iir yazmaya baladktan yaklak yl sonra ilk dzyazm yazmtm. iir yazmak kolayd da, yaz yazmak yle zor geliyordu ki. Basit bir iir zmlemesiydi. Elbette o yata (bir ortaokul rencisi olarak) ancak kendi iirim ve henz olumam iir anlaym erevesinde. Acemiceydi, ama hl severim, ilk yaz olduu iin. Bu ayn zamanda yaymlanan ilk yazm da oldu. iir yazma srecinde, hep unu dndm: iir yazan her insan, iir zerinde dnmeli ve gerekirse yazmaldr. Gerekirse ne demek, mutlaka yazmaldr. Baka trl kendi iiri ve bakalarnn iiri zerine dnce oluturmas, kendi iirini gelitirmesi ve tekilerinin iirlerini kavramas ve yorumlamas gleebilir. Bu tr yazlara da nasl ve nereden aklma geldiyse, en azndan imdi anmsamyorum, sonraki yllarda iirce demeye baladm. Her ozann kendi iiri ve iir anlay balamnda bir iirce gelitirmesi dncesine de buradan varmtm. ok sonra, bu tr yazlara poetik denildiini renebilmitim. Dergilere iir gnderince, birou iir yerine yaz istemeye balad. Baka insanlardan da isteniyor muydu, bilemiyorum. Bunun iyi bir ey ve ozan asndan olumlu olduunu dnmtm. Ne var ki, bir sre sonra adnz yaz yazana kyor, hatta ozanlar kitaplarn armaan ederken eletirmen bile demeye balyorlar. Biraz sevinirken, iirinizin geride kaldn dndke zlyorsunuz. Ancak ciddi biimde iir yazan, bunu srdrmeyi dnen bir insann Trkiye benzeri lkelerde eletirmen olmay dnmesi kolay deildir. Zaten bir de yaznsal ortamda gemiinde iir de yazm, ama erkenden brakm baz eletirmenler nedeniyle, yaratc yetenei gelimemi kiilerin eletirmen olduu yargs vardr. Bunun salt yetenekilerce uydurulmu kr bir inan olduunu elbette biliyorum. O yzden de her ozann, daha dorusu yazarn ncelikle kendi kendisinin eletirmeni olmas gerektiini dndm iin yaz da yazan insanlara yazareletirmen, yaratc trlerde yazmayanlara ise eletirmen-yazar denmesi gerektiini belirten birka da yaz yazma zorunda kaldm geen yllarda. Onlarca iir dosyas biriktirmeme ve zorunlu ekilmelerde ok ksa aralklar dnda dergilerde srekli iir yaymlamama karn, adm eletirmene kt! Akas bundan ok da mutlu olmadm. iir de yazan, hatta daha ok ozan olmaya alan bir insandm. Baz etkinliklere srf bu yzden, yani eletiri yazdm iin arlmaya balandm. Oysa tm yaznsal trlerde inadna yazmaya erkenden karar vermi birisi olarak bundan rahatszdm. Sonunda salt yaz istemekten vazgemeyen dergicilere isyan niyetine bir ara neden eletirmen olmak istemediime ilikin ayrntl bir i dkm yazs yaymladm bir dergide. En azndan kendi amdan rahatlamtm. Yabanc dil bilmeyenlerin yetkin eletirmen olamayacaklar gibi bir sonuca varmtm. Hele istedii gibi kitap bile alamayan yoksullarn hi. nk kreselleme aamasnda salt tek dille yetinilirse yerelde taklp kalma olasl ok yksektir. Baz diller hl yasaklyken, yeryz

nicedir ok dilli ve ok kltrl bir sreci yayor kanlmaz biimde. eviri bile yetmez yerelden k iin. eviriyle baz eyleri izleme olana olabilir, ancak deinilen, yeni diye kefedilen nice konunun baka yerlerde, yeryznn baka blgelerinde oktan tartldn ve hatta aldn grme ansszlyla karlamak hi de artc olmayacaktr. Birka yl nce iirin gerilemesi, duraklamas, hatta lmesi konusunda (bir yazmda len iir deil, baka bir eydir, iirimsidir dememe karn) birtakm eyleri iziktirirken, elbette yerelden eyliyordum. Ancak ayn dnemde, daha dorusu bizden ok nce yeryznn teki corafyalarndaki insanlarn bu konudaki dnceleri hakknda net bir grm de yoktu. Oysa genel olarak daha gelimi, birok sorunu (rnein demokrasi ve zgrlk gibi en temel insan haklar arasnda saylabilecek sorunlar) nceden zm ve yaam lkelerdeki teki yeryz insanlarnn bu konuda nerede durduunu, rnein iir iin neler dndklerini bilmek isterdim. O zaman yazdklarmn bir anlam olabilirdi. Bunun dnda yazlan her ey bize gre yeni bile olsa, byk olaslkla eskimi, belki de eskitilmi konular olacakt. Tartmalara bakldnda da grlecektir. Btn bu yetmezliklere karn, yerel olabileceini de hesaba katarak iir zerine yaklak otuz yldr, be alt kitaplk yaz yazmtm. Bu durumda iir zerine somut kitap balam dnda neler yazlabileceini, genel olarak sylenebilecek nelerin kaldn merak etmiimdir. Kendi amdan birok konuyu kapattm varsayyorum, yeni saylabilecek renmeler dnda. Yenisi de akas ierden pek kmyor, belirttiim gibi, zellikle Avrupann nemli ve geni alanda konuulan dillerinden birisini de bilmeyince dary izleme ans ortadan kalkyor. O zaman kendi kendimize propaganda gibi bir noktada kalabiliriz. O yzden iir zerine genel yazlar denilince nicedir korkuyorum, ne yazlabilir diye uzun zaman dnp duruyor ve ou kez de karar veremiyorum. Her ey sylenmi, geriye ancak somut rneklerden (iir zmlemesi, kitap eletirisi, incelemesi vb gibi, ama tantma deil, dikkat edilsin!) eylemek kalyor. Birka yldr, bu gerekeden dolay zorunlu olmadka iir zerine genel yazlar yazmamaya alyorum. nk yazlacak her ey, darda, hatta gzden karlm olma olasl nedeniyle ieride yazlm olabilir, o yzden gereksiz yinelemeden dolay gln duruma debilir insan. Ancak nasl oluyorsa zellikle amatr dergiler poetik yazlar istiyor genellikle. Bunca yldr iir yazarak, olmad bir de zerine yazarak poetikann ne olduunu zar zor renmeye alrken hem de. Ancak unu bilirim, ok yllar nce, yukarda da imlediim gibi daha bu szc duymadm liseli yllarmda, bu anlama gelen iirce szcn kullanmaya balamtm. Sanrm imdilerde doruluu-yanll bir yana artk iirbilim deniliyor. bilim olunca da (iir ve bilim!) orada durmak gerekir. Bilimsel-nesnel eletiri derken rkenlerin, olmaz-kt diyenlerin iirbilime snmalar da bana garip geliyor. Bilim ve anlam nemsemeyen, salt sezgiye dayanmas gerektii savlanan iir, ancak denebilir ki, iir incelemesine bilim deniliyor, iire deil, iyi ama bilimsel nesne olmayan bir eyin bilimsellii nasl olacak sorusu taklyor kafama; bilisizliime yorulsun bu da. Zaten yaznbilim de denildiine gre, aslnda alan akademisyenlere, bilim insanlarna brakmak gerekir belki de. Alayl-Amatr eletirinin sonu gelmitir! Bu anlamda onlar bilimsel olarak neyle urarsa urasn, en azndan bir yabanc dil de bilmek durumunda olduklarna gre, belki de dorusu budur. te bu yzden artk soyut aforizmalar amayan poetika yazlar yazmak bana abes geliyor. Beki bu

10

anlamda benim iirce dediim erevede denemeyle yetinmek gerekir. Hani eletirinin olmad uzunca srete pek revata olan, pek ok ozann da iir eletirisi-incelemesi-zmlemesi sand eletirel deneme. Trkiyede dn de, bugn de dolamda nice rnei var, sknt ekilmez. steyen, o balamda dnenip durabilir iir zerine yeni zl szler oaltmak iin. Eletirinin olmad-istenmedii yerde boluk baka trden yazlarla doldurulur. Yakn dnemde iir zerine yazlanlar izliyordur mutlaka iir yazanlar, airler, iir zerine dnenler, olmad sylenen iir eletirmenleri. Ben de dar bir alanda, olabildiince izlemeye alyorum. Be yl nce olsa, gncel olduu iin hemen sonlanan baz tartma ya da polemiklere karrdm belki. imdi, az daha akllandm, uzak durmaya abalyorum. Dediim gibi, iir cephesinde yeni bir ey yok. iirdeki son tartmalar, siyasal alandaki melme konusundaki tartmay anmsatyor nedense. nsan lmleri yerine incir ekirdei, eyvah ki politikacs byle olann... Yani, ana konular, gerek sorunlar dururken, ikincil bile olmayan, epeyce yan soruncuklarla uramak. iir zerine yaplan baz tartmalarda grlen manzara bu. rnek mi, hayr, kimsenin adn vermeyeceim, iir dergilerine gz atlmaldr! Peki hi mi iyi, doru, gzel yaplan bir ey yok? Benim grdklerim arasnda var. levi ok baka olmasna karn, yaynclk asndan vazgeilemez bir grevi de olan, ancak salt vg iermesi nedeniyle iyice anlam yitimine urayan kitap tantma yazlar ve bu balam iinde, hibir sorunsal olmayan syleiler dnda, ender de olsa baz almalarn evet, her eye karn hl ilevsel olan baz yazlarn varl sevindiricidir. rnek mi? Bakalar ne der bilemem, birok grne katlmamama karn, Ycel Kayrann en azndan Radikal Kitapta belli bir erevede kalan, ancak gazete yazs anlamnda snrl olmasna karn okanlaml, kapsayc, sorun deici, bu anlamda da birok ozan yeni batan ele almay gerektiren, iyi kt okuyan birisi olmama karn, bana gre bile yrekli yazlar olumlu ve eletirel anlamda evren ac yazlardr. zellikle bir dnemin iiri ve artk daha baka biimde anlamlandrlmas gereken toplumcu gereki iir ve seilen ozan rnekleri (gazete eklerini biriktirmiyorum nicedir; o yzden atladklarm olabilir, Ahmet Telli, Ahmed Arif, Veysel olak, Metin Demirta gibi) bakmndan izlenmesi gereken yazlardr. Felsefi iir kavramlatrmas bir yana, son kitab (Kritiin Topranda-YKY 2010) gibi, bu yeni yazlarnn da btnlkl okunabilmesi asndan bir an nce kitaplamas yerinde olacaktr. Bir anmsatma: Ycel Kayrann yukarda sylenenler balamnda ayn zamanda bilim insan olduu da aklda tutulmaldr. te byle: Ozan, eletirmen ve akademisyen (felsefeci), daha ne istenir? nsan kendinden sonraki kuakta prltlar grdnde gelecekten umutlu olabilir. te bu gerekelerden dolay, soyut ve genel iirce-poetika yazlar oluturmak bana artk pek anlaml gelmiyor. Olabilirse byle somut rneklerden eylemle iir yazlar yazmak yerinde olacaktr. Bilinsin diyedir; belli bir yaa gelmi her yazar-ozan, kuramc deilse, daha ok deneyimlerini paylamay yeler. Oysa sanki dergi ve okurlar da daha genel ve soyut yazlar isterler gibi bir dncem vardr. Bu yl Akatalpada birka yaz yaymladm. Son bir iki aydr bende oluan kiisel bir zaman yanlsamas nedeniyle zamanlamay tutturamadm iin sreklilik kazanmad. Bu yaz yeni bir balang saylsn isterim. E, belli bir yataym, az ok bir birikimim de var, biraz da deneyimlerimi paylamak isterim. Sonra da olabilirse somut rnekler balamnda yeni yazlarla srdrmek isterim iir konusunu. Kabul grrse burada olacam. Grmek zere...

ada ETNKAYA ATIMANIN ORTASINDA


Sahilde insanlar, onlarn bytele baktklar Fazla yaanm hayatlar imden uzun uzun Braktm yere dnmek geliyor eyizler hazrlanrken kk talya dlerine imden diyorum, khne bir hayat Yarya indirilecek mahallespor bayraklar iin Mercan kayalklarna oturuyorum Gnete kalan her ey kararyor bayraklarn dnda Fazla fazla suretlerin tlsmlar, kelamlar Rtbeleri gren gzlerin yalvarmalar evriliyor ge Bu romantizmin bir aklamas olmal Hani derler ya baktn zaman uymuyor Sen uy ona Zpr balklar yzyor denizin dibinde Bana gre dalgalar insan boyu Ya balklar, balklar nasl dnr bunu? Dyorum denize Aday olsan da bir, olmasan da bir diyor bir tanesi Sahildekiler glyor bu tabloya Balklar iin korkacak bir ey yok Yeter ki uyuyup kalma
Temmuz 2010

Seyhan ZDAMAR TAY TAY


kvrak ate kvrtkan ten neyin garantisi var gecede kvrtkan ate kkrtc kadn sen bizimsin biz dierlerinin kazd kuyuda kuyu aslnda hepimiz yenide yeniden tay u tay u kvrtan biim kvr ten ritim neyin sylemi bir sikke ngrdatabilir evrende kvrak ses kvrtan air dl iin, kim garanti veriyor iire 11

OKURDAN YALI YAZARA T Mehmet ZTEK


Gen aire t, gen yazara t, ok grlmtr. yi de olmutur. Gentir, dn iyisini tramplen gibi kullanr; gen kalmayp yazar da olursa, kt dn de tadndan yenmez olur vesselam; yeri geldiinde kar demeli olarak geri gnderilecektir nk. Edebiyat tarihinin bir ksm, ki bu ksm biz okurlar sezgisel olarak da olsa ok ilgilendiriyordur- bu kar demeli gnderilere baklarak yazlyordur. Gen yazara dn iyisi de kts de ilevseldir: yani ki yaasn gen yazara tler! Yal yazara t olur mu? alma masasnda olmaz ama bir deneyelim: 1 Yalln biyolojik yala alakas olmadn, kprkprszlkla alakal olduunu belirtelim hemen. (Editr notu: Okur dediin kazma m kardeim, niye yapyorsun ki bu aklamay, mikrofonu verdik, dzgn kl lan :) zdemir nce bu aralar edebiyat dergilerinde sk yazmaya balad. zgr Edebiyat dergisindeki yazlarn okuduka ban omzuma dayayp teselli edesim geliyor. fkeli, st perdeden konuan, ama znde bir o kadar da teselliye muhta yazlar. En son Hrriyet Gsterideki 2 yazsn okudum; Nzm Hikmetle ilgili bir dosya. Sz dnp dolap zgr Edebiyattaki yazlarnda olduu gibi yine ayn yere geliyor; son zamanlarda ne hakknda yazarsa yazsn, yazma gerekesi beni niye okumuyorsun ey cahil okur oluveriyor. Konu nesnesi yazarnn kendisi olan yazlar; olamaz m, olur tabii. Mesaj aldm, dersimi altm, yal yazarmza birka t de ben vereyim istedim. t ver sazanlar yesin, sazan yemezse iyi okur yesin. Beslenmek canllara mahsusturdur. u da var, sazanlara karyz. :) (Editr notu: sadede gel, basmam yoksa!) Haslkelam, ok yanlyorsunuz ve ok okunuyorsunuzdur sevgili zdemir nce. Herkes kadar ama. evrilen kitaplarnzn okunurluundan memnun musunuz bilemiyorum tabii ama Trkiyede dolma bu kadar. Herkes kadar da yazlarnza refleks gsteriliyordur. Ama sorun u anladm kadaryla; umduunuz bomba etkisini gremiyorsunuz okurun zerinde. te geldik 3: Okuru sulamay brakp, yazdklarmda m bir sorun var diye dnmenizi salk versem kabalk etmi olur muyum? (Editor notu: Et abicim, ekmek de lazm, etmek de, okura hakareti okur cezalandrmaldr!) Orhan Koak, bilirsinizdir. Sizden daha mehur da deildir stelik. Sizden daha ok da okunmuyordur. ekerle tuzu karlatrmak deil maksadm. Mevzuya geleyim; Orhan Koaka neden gizli air diyenler var? Mesela ben bir okur olarak Orhan Koaka gizli air diyenleri de ok seviyorum. Koak okurken kendimizi bir ktphanenin tozlu raflarnda gezmek zorunda hissetmiyoruzdur nk. Ktphaneleri, kitaplar nemsemediim anlamna gelmez bu; onlar zaten varlar, olmulardr, olacaklar. artc bir yan yok bunun, bir kol mesafesi kadar yakndr kitaplar. (Editr notu: ok skcsn, gerek yok bu kadar izaha, anladk!) Pekiyi de yazarlar, yeni, ufuk ac, kkrtc, bunu kitaplarda bulamazsnz dedirtecek bir eyler sylemekle de ykml deil midir? Siz mesela tfl garsonu 4 tanyor musunuz sevgili nce? (Editr uyars: Koak diyordun, datma:) Telefon kulbesi gibi alyor Koak. Ktphane mi dedik; btn sesler kulbede kaytl, ama kulbeye girdiinizde o kaytlar size grnmez, gerekli de deiller stelik. Kimse kulbeye kaytlar iin gitmez. htiya diye bir ey var. Grmek, iletiim kurmak istiyorsunuzdur, jeton dyor ve duyduunuz ses aradnz sesin ta kendisidir. Czrt yok, eski kaytlar yok, size gerekli olan eyin tkr tkr, olmad, kpr

zkan DURSUN DEMRCLER ARISI


kaldm bir ayna bu / grndm bir aynadr bu / serilmi bir yamurdur / sere serpe arsna indim gkyznden / kald srtmda gkyz / bir sdn srtnda ar / benden ar gkyz yleden yle / yoktan yle / varda yle / giyinmiler kflerini / gecelerini / ellerini / ingeneler ingeneliklerini sisleyindir kerler / srerler dkknlar karanlklarn / kuytu bir kadnn / kadnlnda karanlklarn yaadmdr bir vakit ite bir vakti yaadmdr
___________________________________________________ kpr ilemesi. Orhan Koak jetonsuz konumuyor. Jetonu bulacaksn, sonra yazacaksn. Jeton eittir bulu dersem editor kzar m acep? Gnmz iirine stnkr bakarken bile Asl Serini skalamayacak kadar klas bir stnkr bak Siz de yazyorsunuz, okunuyorsunuz, jeton dmyor ama sevgili nce, kabahat hep bizde mi? Sizin yazlarnzn ounda jeton dmyor ve okurla scak bir temas kurulamyor olmasn sakn? Bilmiyorum. Bu bir tespit sadece. noktada da 2000leri deerlendirmisiniz. Dosya 2000ler dosyas. 2000ler konulu bir dosyada size mikrofon uzatlmas, uzatann sizi iyi okumadna bir iaret; yaknmakta haklsnz. Zira bilen biliyor, yaayan edebiyatlar hakknda konumamak gibi tuhaf tutumunuz var. Bu tutum jetonun dmesini engelleyen bir durum olmasn sakn. Editor sklacak ama ben sizden bir alnt yapaym: kinci Yeninin poetikasnn ve airlerinin gerek deerlendirilmesi yaplmad bile. Asm Bezirci, Fethi Naci ve Hseyin Cntrkn 1950li 60l yllarda syledikleri bugn de tekrarlanyor. Mehmet H. Doan ksr bir giriimde bulundu. kinci Yeninin airleri neden nemlidir, belli deil. 5 Okunmasnz da olur nk okumadan yazyorsunuz, yazlarnzda srekli kendinizden alnt yapmanz da yazdklarnzn sarholuuyla yetindiinizin bir kant. Enis Akn, Hakan Arslanbenzer, Orhan Koak, Erhan Altan, Necmiye Alpay ve Utku zmakasn kinci yeni airleri hakkndaki yazlarn okudunuz mu? Ltfen evet demeyin, evetse okuduklarnz da anlamadnz sylemem icap eder ki dilim varmaz. noktadan bir alnt daha: ezamanl edebiyat hakknda konumak insan diri diri gmmektir 6 Ezamanal edebiyat hakknda konumadnz gibi ezamanl edebiyat da okumuyorsunuz sevgili nce Pekiyi de biz sizi niye okuyalm, yazlarnzdan iirlerinizden niye bahsedelim? Diri diri gmmek iin mi? Hi fena fikir deil! __________________________________________
1) Osman Konukun bir dizesi. 2) Hrriyet Gsteri dergisi, Nisan-Mays 2010, Say:300 3) Enis Aknn seri iirlerinin ad. 4) Ahmet Gntan, Paral Ham Manifesto, Kitaplk dergisi, Eyll 2005, Say: 86, s. 36 5) zdemir nce, Nokta Edebiyat dergisi, Ocak 2010, Yl: 3, Say: 3 6) zdemir nce, Agy.

12

Halil brahim POLAT HAZRAN TAZES


gkyzn syrabilirdim anne! zaman zincire vuramayz lm krlara km rkttm ellerine yen topraa ne zaman konacaktm? terini siliyor gne genlik lkesine lm tayor tarlakularna robinson mu bakyor? kaftanbcekleri dyor gzlerime ite bu urbadan hepsi bu romanesk mrm dourduuna inanmak gibi bir kardeleni ek beni haziran tazesi toprana kymn
skdar, 14 Haziran 2009

Musa Z YAZ
Bir daha temmuzu yarasyla gndermeli Yaz selamla omuzlarndan Gidiyor anlara kol kola bir yaz kalabal Bir hafif dokunula gryorum yaz Ah, devinince mendiller yorgun unutkanlklara Gznn glgesini tama yzmden Beyaz apkaldr yaz, kollaryla genitir Aalara tutunuyor gn Bir uzak mektup kalyor yazla sonlarmzda Derelerin aln teriyle kuruluyor tarlalar Sen bulanca soluumun rzgrna Yaz, iki eliyle incecik dler iliyor gkyzne Yollar unutmaktr krlarda Yazn yaknlarnda ardr sz U veriyor bir kadn bahedeki ocuklardan Gidiyor yaz tozlu admlaryla Yazn ykl olduu kularn gndeminde Harmanda ileniyor yazn tarihi Meyvenin ve bilincin yrek kuvvetiyle Sabahn kemerinde bir hosun bir oalm Beyaz apkaldr yaz, sesiyle uzundur

O. Araf TEKN M VE YTM: PANZEHR


acya alalan gn ihanete hain srsz bir aynann plaklndan iire der; gece kendime imlediim, yitim melale dikilen akn dank sureti... plak buu: gn kendime yitim, imlediim mola yerine dedike yolun aksak gzergh... melal zamana dilenen ksz bir at kendime yittiim, im szcn paslanan kalbi, aksak de den ecza: iir zehri zehirler imgede yiten im ...kendim 13

smail ASLAN US DEFN


ilerin kular serinleyecek filizinde sevgili hi ptke ensenle anlamn acs tayamadn boynunda ipin dmnde zlecek yaam lmn kavks iyileecek kelebeinde merhemini srdke damlayan yerlerine gvdemi kenarlarna dedirip dalacak eyamn iindeki zarif eliki derinin esintisi, glgelenen suyun durulacak imenler stndeki mzik lrsn smbllerden bir vakittir tenhan denizin yeili son demin olsun

POETKA / POLEMKA Cihan OUZ


Eler Edebiyatlarn Cellad m? Aslnda ilk sinyali The Last Station filminde Tolstoyun ei Sofya Andreyevna vermiti: nl yazarn tepesinde bir ptrak gibi dolayor, kimseleri o blgeye yaklatrmak istemiyordu. Yaratclk, bereket versin, Tolstoyun olaanst sabr sayesinde o frtnadan pek etkilenmedi -ya da biz yle umuyoruz, Rus yazarn eldeki romanlarna bakarak! Trk ykclnn sert kalemi Bekir Yldz ise Tolstoy kadar ansl deildi. Yazarn 20 ksur yllk ei Gler Kurtcebe, Bekir Yldzn kendisini terk ederek daha gen bir kadnla evlenmesinin faturasn Trk Edebiyatna kard. Yazar en hassas yerinden vurdu ve avukatlar araclyla nafaka olarak Alman Ekmei, Demir Bebek, Reo Aa, Beyaz Trk, Evlilik irketi ve Harran adl hikye kitaplarnn yayn hakkn talep etti. Akn gzlerini kr ettii Bekir Yldz da yapabilecei en tarihi hatay yapt ve muhtemelen eski einin o kadar da acmasz olabileceine ihtimal vermeyerek, teklifi kabul etti. Bekir Yldza krgn olan Gler Kurtcebe, acsn Trk okurundan kard. Trkiyenin Dou ve Gneydou Anadoludaki insan hikyeleri asndan gelmi gemi en radikal yazarnn kitaplarn yaklak 30 yl mezara gmd. Yayn hakkn ald iin o kitaplarn basmna izin vermedi. Bylece kuak okur Bekir Yldzdan bihaber byd. Yaynevleri de, 6 kitap eksik olduu iin teki yaptlarn basmaya yanamad. Gen okur ne Kara Vagondaki -o mehurkompartmann tuvaletinde karsn dlleyen Gneydoulu kylnn aresizliini en vurucu haliyle okuyabildi ne de Gzel ocuk yksndeki ky ziyaret eden misafire cinsel bir meta olarak armaan edilen kk yata erkek ocuunun dramna tank olabildi. Tm bunlara, ihanete uram bir kadnn dizginlenemez ihtiras neden oldu. Kendi kalbindeki yrt Trk Edebiyatna haner saplayarak dikebileceini sand. Herkesi o kitaplardan yoksun brakarak, hem eski kocasna hem de ona deer veren okura haddini bildirecekti. Tahmininden daha da baarl oldu. imdi Everest Yaynlar o 6 kitab basmaya balad -Gler Hanm ltfedip izin verdii iin! Bakalm o 30 yllk boluk nasl kapanacak? Bekir Yldznki kadar sarsc olmasa da benzer olaylarla evremde yllarca karlatm. Kadn yazarlara kocasnn estirdii terrden tutun da, elerin kzgnlklarn yllarn birikimi yazar ktphanelerinden almasna kadar. nk adamn yegne sermayesi o. Bizimki bile ok kzd zamanlarda -zaafm biliyor ya- hemen kitapl iaret ediyor. Kadnlarda kitaplar kurban grme gibi tuhaf bir saplant m var? Galiba edebiyatlar daha uzun bir sre bu konudan mustarip olacak. Tatil Notlar Mehmet Erolunun Fay Kr lemesinin ilk roman olan Mehmeti nihayet tatilde bitirebildim. lk kez bir roman (zamanszlk zamanszlk zamanszlk!) bu kadar ge bitirdiimi hatrlyorum. Okumas aylar srd. Ama dedi.

Mehmet Erolu, biliyorsunuz, Isszln Ortasnda adl ilk yaptyla 1979da Milliyet Roman dln Orhan Pamukla paylamt. Bence -henz iki roman yaymlanan Murat Uyurkulakla birlikte- Trkiyenin en iyi 5 romancsndan biri. Ve Nerudann Nzm iin yapt o nl tanmlamaya gz krparak ekleyeyim: O 5 yazardan sonuncusu da deil! Mehmet Erolu, romanlarnda zellikle askerliini Gneydouda yapm tiplemeleri ne karyor; hatta deyim yerindeyse romann eksenine o kiilikleri yerletiriyor. Trkiyenin on yllarn alan savan i trajedisini kahramanlar araclyla sorguluyor. Sadece Krt sorunu deil; son romanda iten ie trban tartmas da romana eklemleniyor. Ama Mehmet Erolunun bir baka hususiyeti var ki, tek bana bir olgu: Romandaki aforizmalar. Ben yllardr o cmleleri, paragraflar kitabn zerine iaretler dururdum. Sonunda o zl szler Edeb Aforizmalar adyla birka ay nce kitaplat. Ben size son yaptndan kendi setiim bir aforizmay sunaym: Ama ak ve dostluk, su ve yaa benziyor. Karmyor, biri hep ste kyor. Bir aforizma daha: nsan binbir zorlukla drst olur. Ama kolayca alaklar. Bu noktada, aklma hemen Kritiin Topranda adl ikinci eletiri kitab yaknda yaymlanan Ycel Kayrann felsef iir tanmlamas geliyor. Mehmet Erolu roman da irdelenecekse felsef roman olarak ele alnmal. ki Gen air: Harun Atak ve Didem Glin Erdem 6 gnlk tatil boyunca keyifli (kederli mi demeliydim?) iki iir kitab okudum. Harun Atakn 2009 Cemal Sreya iir dlne deer grlen dosyas Gecel ve yine 2009 Memet Fuat Gen iir dl kazanan Didem Glin Erdemin Perdesiz adl yapt. (Kendilerini zmemek iin dl konusundaki ketum tutumumu burada tekrarlamayacam; zaten tekrarlasam da deien bir ey yok. Hepimiz anamzn karnndan dl virsyle domuuz! Bahane de hazr: Ama o dller olmasayd, iirlerimiz nasl kitaplaacakt? ok kolay yant var: Zaten sana dl veren jri yelerinin ou ayn zamanda yaync deil mi? iirlerini beendii adamn kitabn niin basmasn?) Harun Atak hem zeki hem yetenekli hem de iirin nabznn nasl atacan bilen bir air. Hayran olduunu rportajlarnda gizlemedii Enis Baturun yerine kaleme ald Enis Batur, oto portre iiri kurgusal adan ve tad espri ykyle, mthi. Ayn gl imgeler ve arm zenginlii pe pee iirde kendini gsteriyor ve Harun Atak asndan bir dorua iaret ediyor: Takvim ve Buhran adl iirdeki Autzwitch, ernobil, Srebrenitza ve toplu mezarlar gndermesi -pek de parlak olmayan- yitirilmi yarnlarla kefenlendi gzlerim dizeleriyle noktalanyor. Ama hemen arkasndan gelen Panayrda Kaza iiri bambaka bir atmosfer yaratyor. Gazze ve ocuklarna ithaf edilen iir, inanlmaz youn bir metafor saanayla tamamlanyor: msak vakti Barut taciri: Gulyabaniler cambazn yzndeki pastel sevinci siliyorlar, panayrda. Tralanmam bir cennetin minyatr ekmecelerine snyor tm ocuklar. Giyotinde Geveleniyor Gcrt iiri de o lemenin sonuncusu. En arpc dizeleri ise Savan ve kymn tohumlarn atyor tanr () erkek kardelerine tecavz eden ocuklar alnyor cennete. Harun Atakn ayn harf grubuyla balayan dizeleri de zgn ve zekice:

14

ri ibrelerin ihtiyatl ihtivasndan ibaretken tin. Israrla knr raksal n Haylaz hararet hakimiyetindeki hcrelerde. ve Gnaha gebe gece gerilimleri gsleyemez. 20 yandaki Harun Atakn tek kusuru, zellikle kitabn bandaki ou iirde ruh bulamam szcklerle oynayarak kna skna yaratmaya alt dizeler btn. Dilin olanaklarn zorlayarak zgn bir yap ortaya karmaya aba gsteriyor belki; ama olmuyor. rnein, Dalp / kaknusun kl / lky biimlendiriyor, tekrar / : Tuhaf muamma / : Kanksayan dng! dizeleri. Veya u: Tabloda bir kara delik Fincanda peteklemi telve ksnll eyhtan: K sap/lants Apak parantez (Sr, kendisini rter! Didem Glin Erdem de yandan beklenmeyecek (o da 21 yanda) olgunlukta dizeler yazyor. Daha ilk iir al Dipleri imge saanayla kasp kavuruyor: Bunlar da benim ellerim, tanrl olmasna tanrl ki harf var birbirine dese srarla austos Duysan onlar m dersin, vinen morarr ki harf, birbirine dese bildiin kelebek ls Yrtk Tren Biletleri de bir hzne kucak ayor: trenler hep bozkra m gider renecektim / bir elimi cebimde unuttum, seninki dursun. Ak, peinden ayrlmaz airin: byklarnda dudaklarn unutmu bir adamn / suskunluu tehlikeli deil // ve ak bir zr de / kime Didem Glin Erdem kendi yaralarn hem sarar hem sorgular -durmadan. Gnlk hayatn debdebesi iinde savrulan tm mrler gibi, onunki de sanki bir snamadan geiyordur: saate bakmay rendiinde yaland babam annemden konuacak kadar nlmz yok dokuz ayr heceli bir kadnd annem iki hecesi bende yalnz imdi alnma dkleni sormayacak msn () kalkp uykulu halinden pyorum nisann drdn dilediim yeri kabuk balyor elmann yaram da byle olacak m elimi azma gtrmezsem ama ben ocukluumda da uyuyamazdm saat sesinden O duyarl nida, yaanmam anlarn da nabzn tutar durmakszn: sabahlarmz trenler kadar uzun kalabilseydi / gvercinler Haydarpaa Garn avlu bilirdi. Hzla havalanan bir salncaktan inmedi hl ocukluum derken de anszn ortaya kar o i ses. Ama en ok da kitabn arka kapanda yer alan trajik iki dizede belirir. airimiz Metin Altok tutkunudur ya, onun Beni hoyrat bir

Fatma AKLHOCA KIZANALAR VE KELEBEK


lise arkadalarma

Her bulumamzda taze bir arlk ker aramza kaar derine ufack kanatlar haydi tozlu masalar, tsz amarlar, fora! Oyalamayn insan bouna Gnele koklaan meyveleri al, yaamn yakala gn ve sev, kendin gibi, brakma! Bir bakarsn bir sap yolcu szm dudak kysna Belki yarn, toplu konut srada Tatsz bir koyuluk balar akaklarda Belli ki byynce ad konacak Ha babam srtr, grsem de syleyemem St dii de var, az da Kolestrol iki yz gemi Nerde o ykseklik korkusu, hani nerde? Menopoz ksa devre yapm Hazrlklar balatm ka On parmanda on marifet maskarann Unutkanlklar, mide arlar Mtemadiyen elme atmakta Vay anasn deil! Babasn vay! Oysa Bizim kahkahalarn bini be para Seviir naif glcklerimiz hl ders arasnda Kaydralm bu arsz etenin ayaklarn srttan Derim ki, kknden koparmal hatta Bugn kaak Yarn yerleik Alar kelebeimiz tam da orackta Sreli bir can var, unutma! Kaydmz yaptralm, tekrardan okula Haydi kzlar! bu byle olmayacak Krlmadan en salam dalmz uuralm o kelebei, sulak ovaya U kelebeimiz u! Bizi en iyi bilensin Biz Liseden KzAnalar ...
Mart 2010

_________________________________________________
makasla / eski bir fotoraftan oydular dizesini andran finalle yapt tamamlar: ite ben her eyi katlayp koydum bir keye / boynumu ve acy iaretli yerlerinden kesiniz. Kalbimi izen Dizeler bir k gn bir taksi gelir ve geri gelmez mrmz (A. Adnan Azar, Eksi Drt, Kitap-lk dergisi, TemmuzAustos 2010) cihanoguz@yahoo.com

15

ORHAN ALKAYANIN R: DOLULUUN YT VE DME DUYGUSU Yaar GNE


Orhan Alkayann iirlerinde, ilk kitab Paralanm Divanda yer alan iirlerden balayarak, iirin szceleme znesinin doluluk veya tamlk duygusundan, dme duygusuna doru hzl bir gei yaad grlmektedir. Alkayann iirlerinin yazlma zemini de bu iki blgenin ular arasnda genileyip daralmaktadr. znenin doluluk veya tamlk duygusu belli bir ideale balanm bir topluluunun arasnda, eylemde ve dncede kendini zgrce gerekletirmede bir kstlama yaamadn, bu ortamda kiisel ilikilerin ferahln ve keyfini karmaya olanak bulduunu dnmekten kaynaklanmaktadr. Baka bir ifadeyle, znenin doluluk veya tamlk duygusu, komnal bir topluluun paras olmakla balantl grnmektedir. Sylemek gerekir ki Alkayann iirlerinde, baz yazarlarn dikkat ektii, ben adlnn yer yer biz, biz adlnn da ben anlamn artracak ekilde kullanlyor olmasnn, kendi bana iirsel bir deeri yoktur. Ancak iirin szceleme znesinin sz konusu bu yaant ve kendi olma zemini dikkate alndnda, ben veya biz szcnn armlarna iirsel bir deer atfetmek mmkn hale gelmektedir. znenin doluluk veya tamlk duygusuyla bir paras olarak yaad bu topluluun bireyleri, bir bakaydk hep: yoksulduk, grdk, gzel ve rahmandk diye betimlenir plak Glgeler (PD) iirinde. iirin sonuna doru, bu topluluun bakalarnca nasl nitelendirildii ise yle dile getirilmektedir: bozkrl deniz ocuuyduk, sfat dalgalar yrd stmze / cesur narin kaba haydut kahraman rezil blc hain (vurgu iire ait). iirin son dizesi ise bu sfatlardan ilk ne bir gndermedir: 1 numara: byk hcre; brtlen r dudaklarmzda / 2: saklayan! esirgeyen / 3: ey vataaaan. 1 numara, cesura; 2, narine; 3, sitem dolu ve aclk tayan bir nida ile kabaya bir gndermedir. PDda ve A!Etikada yer alan iirlerde, dme duygusu asndan en dikkat ekici noktalardan biri, dme duygusunun hayata balanmasdr, hayat ile aklanmasdr. rnein arka yollarna yakr hayatn; hatalar karrsak geri ne kalr hayatmzdan; kan akttk; ilk bulann olacakt hayat (PD), kann inceldii her yerde karaya vuran hayat; dzgn anne dokusu unutulurken gmsnde hayatn; usta kimdi dize gelirken hayat (A!Etika). Dolaysyla bu srecin iirlerinde, dme duygusu, arzi olduu dnlen bir yenilginin sonucuna balanmaktadr. Yenilgiye ramen, gelecee ilikin siyasal umut besleme hali ise bu dnemin iirlerinde varln srdrmektedir; :bulundu bulunacak artk / btn renklerin sevitii yepyeni bir hat; ne dnmek isterim ne de kalmak bu yerde (PD). Fakat PDnin son blmn oluturan iirlerde ve AEnn neredeyse tm iirlerinde, znenin, yenilgi durumunun yol at dalgalanma ve sarsntlar karsnda ruhsal bir knt iine girdii, gelecee ilikin siyasal umudunun giderek karamsarla dnt grlecektir. rnein, ne kalmt yaanacak, lmn ani duygusu / sinmiken bilmenin kuytu tarikatna, su alr, yrtrm sandm yolsuzlar / karalar, mlkszleri; gsteren kimin gzleriydi / gren hangimiz: ben mi, ben mi?..(AE). Dme duygusunun tarihsel olana balanarak betimlenmesine ise Yenilgiler Tarihi Cilt I kitabnda yer alan

iirlerle ulalacaktr. Pekiyi dme duygusunun hayattan tarihe doru deiimini nasl okumak gerekiyor? Hayattan tarihe doru gerekleen bu deiimi, ayn zamanda, belli bir dneme rengini veren olaylarn ve olgularn arka plannda ne olduuna ilikin arayn getirdii bir sre olarak deerlendirmek mmkn mdr? Byle ise bu deime, iirin ileyiine nasl bir etki yapmtr? Ayrntya ve tartmaya bu yaznn snrlar iinde girmeden sylemek gerekir ki Modern dnem Trk iirinde hayat szc ile yaratlan imge varolusal bir imge olmaktan daha ok, zneye akn olan bir varlk alann iaret etme eklindedir. Tarih szc ile yaratlan veya dile getirilen imgelerde de benzer bir durum sz konusudur. Genellikle tarih de akn bir varlk alan, hatta akn bir zne olarak tasarlanmaktadr. Alkayann iirlerinde de yer yer, iirinin beslendii kaynaklarn bir etkisi olarak, hayat ve tarih imgelerinin byle ierikle kullanld grlmektedir. rnein, en ok da tarihtir dleri snfta brakan (YT), dizesinde tarih akn bir varlk alan, hatta bir akn bir zne olarak tasarlanmaktadr. Buna ramen, Alkayann iirlerinde hayat szcnn ierii ou defa znenin deneyim alan da diyebileceimiz bir deneyim btnselliini veya toplamn, tarih szc de bu deneyim alannn bilincini ve bunun genel bir durum olduunu artracak ekildedir. Hayat, iirin arka plannda bulunan veya Nemciye Alpayn saptamasyla metnin d olarak, belli bir yerel mekn ve onun iinde gerekleen tikel yaanmlklar ve bunun toplamn ifade eden bir gnderge noktasdr. Yine benzer ekilde tarih de iirin arka plannda bulunan veya metnin d olarak, dnyay ve buradaki deneyimleri tanmlayan teorik bilincin saptam olduu genellik durumunu ifade eden bir gnderge noktas ilevi yklenmitir. Bu yargy biraz daha netletirmek iin, Alkayann iirlerinin nerelerde badak bir yap oluturduuna biraz daha yakndan bakmamz gerekecek. Orhan Alkayann iirleri belli bir dneme damgasn vuran olaylarn ve olgularn ekseninde btnlk kazanan bir iirdir. Alkayann iirlerinde bu olay ve olgular bilmemka numaral bildiride ad geen hayatmz (PD) ile tek yol devrim!di, sapa sokakta yakalandm (Tuz Gnleri) arasnda, yenilgi veya yenilgi yllar diye adlandrlabilecek, bir dneme genel rengini veren olay ve olgulardr. Bu dnemin tarihsel-siyasal erevesini Trkiye balamnda devrimci hareketin fiili yenilgisi anlamna gelen 12 Eyll 1980 askeri darbesi ile 1989da reel sosyalizmin resmen k oluturmaktadr. te Alkayann iirlerinde, sosyalizmin resmi olarak ilan edilen fiili kne kadar, bir yerel mekn olarak Trkiyede yaanan siyasal yenilgi dnemi hayat, sosyalizmin knn resmi ilanndan sonraki kresel lekte yaanan yenilgi duygu-dncesi de tarih gndergesi ile bakmldr. Bu yzden de Alkayann iirlerinin szceleme znesinin yaad dme duygusunun varlk nedeni hayattan tarihe doru, yani yerel mekn dzleminde yaananlardan, kresel lekte yaananlara doru bir deiim gstermitir. Alkayann iirlerinin szceleme znesi her ne kadar reel sosyalizmin sosyalizmliine inanmasa da, eitlik iin klan yolda yeni snflar belirdi (TG) gereinin bilincine sahip olsa da, bu zne asndan, reel sosyalizmin resmi olarak knn ilan edilmesinin yaratt toplumsal-siyasal dalgalanma kardelik, musavat, adalet!(YT) lksnn hakllk imgesini cmle yitikler, malplar, mahzunlar (YT) iin bir soruna dnmtr. Bylece zne hem dhil olduu topluluun hem de kendi varolu zemininin dayand hedef deerlerin sarslmas ile kar karya kalmtr. Dme duygusuna yol aan olaylar ve olgular ncesinin iyi ve gzel hallerinin, nasl ackl bir hale geldii dile getirilmeye balanr; onlar m dald ben mi bydm / kbuslarmla seviirim artk, alnmla / yanlmak da gzel, u gece olmasa (YT).

16

topyac dnce ve hayal gcnn felcinin, topyann knn yaand dnemlerde, edebiyatta, yeni eylerin gelmeyii karsnda uzayan gece; bitmeyen k; sesin yitmesi; hafzann silinmesi gibi imgeler zuhur eder. Alkayann iirlerinde de bu trden imgelerin youn ekilde kullanld grlmektedir. Her ne kadar zne bunlara kar bir diren oluturmaya alsa da zamannn bu atmosferi iinde nefes alp vermek, nefes ile birlikte akl da zehirlemeye balayacaktr. n Limine iirinin biti dizeleri yle; orman byyor, ekmek dald, cinim kayp / bir kez daha dnmek iin o byk aileye / yol karanlk, dil engel, yaknmak ok ayp / lsem eksik, kalsam ge mi kaldm, ne (TG). Bu olay ve olgulardan niin sz etme gerei duydum? nk bu olay ve olgular Alkayann iirlerinde, iirin szceleme znesinin gerei tasarmlamasnda bir ema ilevi grmektedir. Alkayann iirlerinde, belli bir gereklik tasarmnn duygu-dnce yklerini tayan gndergeler youn ekilde yer almaktadr. Bu gndergeler de sz konusu bu ema ile ilikilenerek iirsel bir imge oluturmaktadr. rnein: Spartakus deil, ite gene Sparta kazand; Komnist Manifestonun giri cmlesi olan Avrupada bir hayalet kol geziyor:, bu szceye bir gnderme olan Moskovada hayaletler kol geziyor bugn; mezar kazclar: proletarya; ey! ile ah! arasnda geen bir servenin sonunda (YT) gibi dizelerde, iirin szceleme znesinin kavramlatrlm bir gereklik dzlemi zerinden dneme rengini veren olay ve olgulara iirsel duygu-dnce ykleri ykledii grlmektedir. Yine, Alkayann iirlerinde adlar anlan tarihsel kiilerin ve yaznsal-kurgusal kiiliklerin de bu trden duygu-dnce yklerinin cisimletirilmesinde bir ilev kazandklar grlmektedir. Dolaysyla Alkayann iirlerinde szck ve szce, kavramlatrlm bir gereklii ve onun gndergesi olan bir tasarm imleyen, ona gndermede bulunan, ema iinde okunup anlamlandrlmas gereken temel bir iirsel birim halindedir. rnein, cinayetimizi ald onlar (TG) dizesinde geen cinayet szcnn gndergesi, bu ema iinde, proletaryann kapitalist sistemle birlikte kendini var eden koullar da ortadan kaldrmaya ynelik, mezar kazc olmakla simgelenen tarihsel eylemine ilikindir. Bu zellik, Alkayann iirlerini yaymlamaya balad dnemde, 90l yllarda, okurun gerekten ilgisini eken bir zellikti. Dnemin siyasal ve ideolojik sorunlarna kout olan bir sorunu iirin nesnesi edinmesi asndan, ncelikle gen kuak tarafndan da ilgiyle izlenen iirlerden biri oldu. Ahmet Oktayn ifadelerini dn alp sylersem, iirin yazld zemin, kederimizi datmasa da bu kederi betimleme, kargrlt karma, ekilebileceimiz stratejik alanlar iaret etme asndan bu ses izlenmeye deer seslerden biri oldu. Ancak ne var ki Alkayann iirlerinin en ok dikkat eken bu yn, bence, ayn zamanda bu iirin en zayf noktasn da oluturmaktadr. nk iirin anlam ekseninin kurucusu olan ema, bir dneme rengini veren olay ve olgularn nda vcut bulmaktadr. Bu dnem gelip getiinde ise iir de ister istemez hem gndergeleri hem de bu gndergelerin okurun zihninde oluturduu imgeler asndan eskimeye, eski parlakln yitirmeye balayacaktr. Bu olguyu sadece Alkayann iiri ile snrl grmemek gerekir. Dnemsel olmakla karakterize olan iirlerin, yazld dnemindeki parlaklln sonraki dnemlerde yitirmeye balamas neredeyse kanlmazdr. nk dnemsel iirin hareket noktas, insann yapsnda var olan sorunlar ve deer ilikilerini iaret etmeye deil, dnemin yaam-dnyasn betimlemeye gdlenmitir. Oysa yaam dnyas hem insanlar tarafndan hem de tarihsel geliim tarafndan srekli alr. Sylemek gerekir ki Alkayann iirlerinde, zellikle Yenilgiler Tarihi kitabnda yer alan iirlerde, insann yaam dnyasn da gzard etmeden insann yapsnda var olan

Z. Ersin ERDEM SYAH SMSYAH


Sklr dlerimin ilmei: gr Dalgalanr gzde yakamozlar Mercanlar savrulur ve ince kumlar Altnda yalnz ve derin uurumlar. Sabrederim yamuruna karna ayarn Bir sfenk vakaryla bakarm zamana ptm eceler: tiksindiren kurbaa, Altn kleler kum oluyor avucuma. Ters dmedim kendimle: alnma Haynl yazdrmaz kheylan, Hilafsz yreimin dikine gittim: Palyaolar panayrna isyan. Siyah simsiyah irin akyor ve er p oyunca bulac ihtirasn, Kular, havuz bahelerin huzurlu hatras Kaps karmaaya alyor terasn.

Filiz GER TAKVM


Rzgrnd bulutun kovalad ses Giz srdm ayaklarna denizin Bileklerine bastm bilerek Geceyi bir ukurda geirdim En rutin senaryosunda bile hayatn Bana den bu replik Somurtkan aynalar edindim kendime Yalnzl gstersin diye modern zamanlar Azm alkaladm siyanrle Hl parlak deil glmseyiim Bendim zamana yrtlan takvim
_________________________________________________
sorunlar ve deer ilikilerini iaret etme asndan yakalanan bir olanak sz konusu. rnein serven, masal, devrim, topya gibi adlandrmalarla ifade edilen gereklik tasarmnn olgusallk karsndaki zlnn zneye ne yaptnn dile getirilmesi asndan iirsel bir alan almtr. Fakat bu alann derinletirilmesi sonraki kitaplarda askya alnm gibidir. Serven, masal, devrim, topya gibi adlandrmalarla ifade edilen gereklik tasarmnn yaam-dnyasna m yoksa insann yapsnda bulunan deerler alanna m ait olduu sorunsallatrlmadan braklmtr. Oysaki znenin doluluk veya tamlk duygusundan, neyi deitirdi Althusser? ite / : altm sekizi satyor ocuklar, bydler / erdiler bir tasarm kprsnn ne abuk berhava olduuna (YT) duygusuna varmasna yol aan neden tam da bu meseledir. yasargunes2003@yahoo.com

17

HAYATI RLETREN KTAPLAR, 24 Ramis DARA


Deneme, inceleme, yk, roman gibi edebiyatn btn trlerinde ilgi ekici eletirel rnler ortaya koyan Sreyyya Evren (1972), sonunda eksiini tamamlayarak, 1991den bu yana arada bir gn yzne kard iirlerinden hareketle 23 Nisan Ad adyla bir de iir kitab yaymlad. air-yazarn dier trlerde grlen ironik (alaysamal, ince alayl), yerinel (alegorik), hrn, eletirel tavr iirlerinde de sz konusu. Kendisini muhtemelen fkesi rselenmi kuaktan (s. 43) sayan Evren, resmi hayat ve yetkeyle (otorite) hesaplamasn, bunlarn simgesi sayd 23 Nisan zerinden yapyor. Kitabn neredeyse btn, 23 Nisan Ulusal Egemenlik ve ocuk Bayramyla ve Bugn 23 Nisan / Nee doluyor insan diye balayan yaygn ocuk arksyla temsil bulan resmi hayatla dalga gemek zere yazlm iirlerden oluuyor. 28 iirin tam 12sinde 23 Nisan ad geerken; o arkdaki nee doluyor insan dizesi de, tam be iirde actmak istiyor insan (s. 8), yeniden yeniden lyor insan (s. 10), su doluyor insan (s. 11), baladna lanet okuyor insan (s. 22), baba oluyor insan (s. 28) dizeleriyle yanklanp yanslanyor. Kar klan, eletirilen, tiye alnan ey; yetkeci, tektipletirici, devletin ve yasalarn, ailenin, anne babann buyruunda ileyen, bireye zgrlk ve olmak istediini olma hakk tanmayan, iddet ieren yaama biimi saylmaldr. Yeryznde deiim ve geliimini srdren insan teki iin ideali, devletsiz, yetkesiz, dil, din, renk, rk fark gzetmeksizin, eitliki, adil, paylamc yaama biimidir elbette; insan soyunun o altn alarnn yaanaca dnemi umut olarak olsun unutmamak gerekir: Sreyyya Evrenin yer yer kfrlerle beslenen sert iirinin ereini byle deerlendirmek gerekiyor kanmca. Gncel s politikalara indirgeyerek onun Cumhuriyet dmanl yaptn dnmek doru olmaz: balarm bayramna bayramiine ocuuna da sucuuna da / ekerlisine de ekersizine de balamm. ifadelerindeki ekerlinin neyi ifade ettiini atlamamak gerekir Kitaptaki iirin dokusuna gelince; ironi ve alegoriyle lirizm zor badar belki; kitapta da kitabn sikiyim lirizm / d yakamdan ifadesiyle karlayoruz; ama yine de bu iirin ll lirik bir duyarlk tadn syleyeceim. Kitabn en sonunda, btn iirlerden ve sayfalardan azade olarak konumlanan; indekilere baknca da 29. iir olarak okumamz gereken ac ve alaklk ifadesini ancak byle anlamlandrabiliriz.
Knye: Sreyyya Evren, 23 Nisan Ad, Komu Yaynlar Yasakmeyve, stanbul, Mays 2010, 68 s.

tamlananyla bitiyor. Sese verilen bu zel nemin airin kimliini oluturan etmenlerden cinsiyeti ve doum yeriyle (kadn Diyarbakr) ilgili olabilecei, sesi kslmla gizli bir bakaldry dile getirdii pekl dnlebilir. Kitabn ad da zellikle rzgr ve ngrak szckleriyle bu dorultuda ilev stleniyor. Hanerin Sesi, Sularn Sesi, ngran Sesi, Anlamann Sesi iirlerinin adn anp dier iirlerden de birka dize alntlayalm: saf bir keder edindim sonunda (s. 17), su, gvdede dolaan zaman (s. 28), hayat sar, dnya olaslk, nefes lamekn. (s. 30), ta topluyorum / kalbimin sklen yamalarna (s. 37).
Knye: Filiz Zibek, Rzgra Astm ngrak, Hayal Yaynlar, Ankara, Temmuz 2010, 72 s.

* lk iir kitab iekler Satlmasn 1988de yaymlanan Mehmet Narlnn (1963) 37 iirli nc kitab Dil Kaps, akademisyenliin olumsuzluklarn tamamasyla ilgin. Edebiyat alannda kuramsal ve eletirel almalar yapanlarn iirleri genelde fazla baarl olmaz. Hele de Trkoloji klysanz ve bu krsnn titiz, tkz, ksr dnyasnda kariyer yaptysanz. Narl, hem ie iirle balam oluu, hem de Eitim Fakltesi kl oluuyla bu erevede yer almyor. Tersine edebiyat akademisyenliinin avantajn deerlendiriyor yer yer; gnmz iirinin dizeyi bo veren yapsna aldrmayp gzel dizeler ve ikilikler (beyit) yazarak. Dizeler: vehimleri onarmak yaznn ryasdr (s. 9), ne esnaf ettin dil ehrine beni ne de mteri (s. 22), ben deniz yutarm balk hep sen de kalr (s. 23) [de birlikte yazlacak], ki sz oynak yaz tenha (s. 31), ak kuatlmaz bir vatandr (s. 32), seninle kendimleyim kendimle hibir yerde (s. 43), zaman bir mucizedir yaz iki mecaz (s. 83). kilikler: dediler ki u giden etini yedi kelimelerin / kvrm kvrm bzld ard sra ruhlar (s. 35), nasl asabilirim kendimi sana / boyuna gre bir ipim bile yoksa (s. 45). Sizler nasl bulacaksnz bilmiyorum ama bence zellikle bu son ikilik, ak konusunda yazlm bir ah beyit saylabilir. Bir de lk: acemi ve sevdalydk usta ve malubuz / beden barbar iktisat zorba / topla sokaklarn evimize gidelim (s. 48). ok kullanlmaktan belki de eprimi, eskimi szcklerle izilen bu geri ekilme atmosferi ho bence. Kitapta genelde toplumsal, varlksal eletirel ton ve gnmz iirinde seyrelmi olan gurbettelik duygusu hkim. Teknik bir hata deilse, btn iirlerin saa bloklanmas okumay zorlatryor biraz. K ve g harflerinden sonra gelen ve ince okunmas gereken a ve u harflerinin apkasz (dzeltme iaretsiz) yazlmasna itirazm sryor. Mekn, hikye, rzgr, hnkr gibi szckler kitapta yer yer bu iaretle, yer yer iaretsiz kullanlm.
Knye: Mehmet Narl, Dil Kaps, nc Kitap, Ankara, Mart 2010, 96 s.

* Filiz Zibekin (1974) iki blm halinde sunulmu 40 iirden oluma ilk kitab Rzgra Astm ngrak; kuyu, yara, haner, ate, kl, rzgr, rya gibi szcklerin vurgulanr gibi olduu, ar-ac, ayrlk izlekli; derinlikli yanlar olan, duru, dengeli, dizelerle kurulu, epey baarl bir kitap. Bu sonuta, airinin yetenei kadar, ilk kitabn karmak iin acele etmeyip ii biraz demlenmeye brakmasnn da pay olduu kansndaym. Alelacele kitap karma hevesinin yaygnlat ortamda bu tutuma dikkat ekmekte yarar var kanmca. lk blmdeki 39 iirin bal Dilsizliin Sesi, Isszln Sesi, Sessizliin Sesi, Yolun Sesi gibi sesi

* Tm, tm, tm Tekdze sesler, szckler. Genellikle zel bir ritim, notasal sramalar sunmayan, ayn minval zere arka arkaya gelen tnlar. Hatta bazen zel isimler. Alkanlk krc, artc, rpertici, ses gelmeyince aralar doldurma, btnlemeye alma istei de duymuyor insan. arm uyanmyor pek. Pek pek fotorafik haiku paralar bazen. Ya da kardan harfler, szckler. Kitabn ad da en ok burada kendini gsteriyor sanki. Kemal Tekinin (1976) 39 ksa iirden oluma ilk kitab Kardan Nesil iin dtm notlar bunlar oldu.
Knye: Kemal Tekin, Kardan Nesil, Komu Yaynlar Yasakmeyve, stanbul, Mays 2009, 46 s.

18

Aynur ULU KESEN EREVELER


ehir, parmak ucumda Szlerim sese tehir Parmak ucunda geiyorum Bir bir bloklarn Gzlerimi krpmadan Torpido gznde izim Cinayete hazr Su aleti antas Bir sokan dibinde Neyse ki Yantlar, soru kipinde Sryorum, arkama bakmadan Ayazmamda yaz elin Dilimi ayartyor Kkryor nefesim Kilitnehir balklar besliyorum Snrsz sularmdan Gzlerim aeriyor ilingir ifresi dkyor dilin Lal harfler boazmda Avazmda szlyor Belinden kopup akan Anlyor, duyuyorum zm, zm iinde Umarszlk iinde ryorum Artere yazlm denkler Bir deli dmen Devrilen, gebe sandal rlyor durmadan lmekler zlyor Diriliyor tohumlar Frtna durulsa da Gerilip Kopuyor zaman

Nesrin KLTR KRAZ GECEYSEN


karasndr bitmeyiinle. Babam uzun yol ofryd. Kamyonun srtna birka ehri sarar giderdi. Annem mendiline kalpkalbekar motifleri ilerken ben okul antama kaktsler ekerdim ehrin manolya kokusu deimesin diye. Aman be ocuk, brak imdi pen kularn resmini yapmay! Kdn ortasna kara, uzun, titrek bir izgi yeter gecenin mrn anlatmaya. pmek de neymi? Dei ey zaman! Beni ihtiyarlma gtr aznn tadn unuttuum Bir krmz sonbahardr yaadmz iinde su sesi, karanfil kokusu, ve uzun yalnzlk olan. Annem yalnzlktan korkard. Bu yzden uzun yol ofryd babam, manolya kokusunu sevmezdi. Gitmeyi sevmeli insan. Bacalar nefret fleyen ehirden kp bir gece anayolun orta eridinde uzun uzun durmal ve bir kamyon ofrnn ban belaya sokmal. Balktan tr umay zlerim kutan yzmeyi, hayattan lmeyi Byle kark m hepinizin akl yoksa ben mi oaldm? Gitmek iin yrmem lazm. Ah timsah neden sryorsun ayaklarm?

zen ESEN GRANDEUR


Bilemesen de tozlaan o yalnzl Delirdike cvyan bu kalabalk Yenilgiye mahkmdur artk Ve doann dengesiz dngsnde gale meyilli sinsi glge Yaama sirayet eder durur Hangi ihbar dikkate alr ki artk Nasrlaan bilincinde emzirdiin O muzaffer gurur Ancak sana yakr zaten Bunca yklmla inat o grandeur
Hasankeyf 2010

lker GREN HAFRYAT


ses lmden te bir kamyondur bu sz syleyen kamyondu kamyoncu ise kamyonun kasasnda bir kadnla seviiyordu

DELRNCE
hzn eski bir oyuncak gibi yreimde. ama yreim hznn oyunca. oysa oyuncak eskidi yreimde. sen dersin ki hznlen ite oyuncanla. ben derim ki oyuncam hznn yreinde. 19

YAZ DENLER, 2 Hseyin PEKER


Bu kez dergiler yerine yeni kan kitaplarda geen baz yazlara itirazm olacak. lki daha elinize gemediini sandm bir kitap. Bu satrlar okuyasya piyasaya srlr m bilmem. Benim elime erken geti. ok da ilgimi eken ve beni cokulandran bir yapt: nce kitab tantaym. imdi O Gzel Bahede: Mehmet H. Doan Kitab baln tayor: Haydar Erglen ve Orhan Tekeliolu birlikte hazrlam. Yani Mehmet H. Doan'n iki kadim dostu. Kitapta da ilk usa gelen dostlar Orhan Alkaya ve Sina Akyol en gzel yazlar yazm. Kendine yaktrlan 'Yaayan en byk Trk eletirmeni' szne 'yanlyorlar, ben lkenin en iyi mangal yakcsym' diye yant veren Mehmet H. Doan'n hl diri kalan anlarndan, yaayp duracak dost tarafna, gittiinden beri ssz kalan zmir yazn evrelerinden, Urla'da Cumhur Kaptan'daki minderi scak kalm iki masasna, her eyi kapsayan bir Mehmet H. Doan anmas. Orhan Alkaya'nn 'adam' diye, Haydar Erglen'in 'meyhane arkadam' diye itenlie bulatrd, kiminin de 'o muazzam mavi gzl dev' tanmna yaklatrd bir dostun anlatlmas her eyden nce. Mehmet H. Doan Trk yaznnda bylesi dost olup, air yreine yaknlamasyla, bence ilktir diye dnyorum. Bunun edebiyatta hem yer belirleyicisi olmaya bir katks olduu gelir aklma, hem de 'insan birbirini ancak arkada gzlkleriyle grebilir' tezine yaknlamasn dndrr. Adam iir yllklarndan YKY iir antolojisine gei srecinde urad ar tenkitlere ramen, almaktan, retmekten ylmam, ortaokuldan beri iir yazarak balatt iir servenini, eletirmenlik srecinde gelitirerek; 9 deneme, 1 an ve trl eviri kitaplar ve sekiler kazandrarak 2008 ylnn ilk aylarnda aramzdan ayrlmtr. Memet Fuat'n yllklarn baz edinerek ie balayan Mehmet H. Doan; 10 yla yakn Adam Sanat ve Kitap-lk dergisi ekinde, bir nceki yln rnlerini deerlendirdii iir yllklarn sunmaktan ekinmemitir. Mehmet H. Doan kitabnn 'Yaam' blmnde kendi yazd, pilotluk ve yoksul Adana gnlerinden yazarlk servenine geii, 'Dost Anlar'da ise Sina Akyol, Orhan Alkaya, Yusuf Alper, Haydar Erglen, adan Gkoval, Turhan Gnay, Tark Gnersel, k. skender, Fergun zelli, Hseyin Peker, Orhan Tekeliolu ve M. Sadk Krml'y bulabilirsiniz. Kitabn dier blm yaptlar, edebiyat kimlii zerine Nazmi Al, Necmiye Alpay, eref Bilsel, Metin Cell, Gltekin Emre, Metin Cengiz, Yaar Gne, Orhan Khyaolu, Ycel Kayran, Mahmut Temizyrek, Baki Ayhan T., Gonca zmen ve Ali Galip Yener'in yazlarndan oluuyor. Bu kitapta son ei Engin hanmdan, ksp bararak uzun dnem dostluk ettii Veysel olak'tan, Bursal dostlar Ramis Dara ve hsan ren'den, Doan Hzlan'dan da birka satr aryor insan. Buna ramen bir eletirmenin dostlukla bugne ne kadar diri kaldnn, yaamasn srdrdnn kant olarak iyi bir belge kitap olduunu eklemeliyim. Teekkr ederiz, Haydar Erglen'le Orhan Tekeliolu'na, zlem giderdik onlar sayesinde. te itirazm bu kitaba sdrlm Ycel Kayran'n yazsndan bir paragrafa, ve Selami Karabulut'un Ocak 2010 basm, ayn yl Behet Aysan iir dln Erol zyiit'le paylat Yarm Kalan kitabna Metin Cengiz'in yazd nszdeki bir paragrafa ait. ki paragraf da alt alta ekliyorum. Sonuca belki eklenecek birka cmlemiz vardr. Yorumun by elbet sizin: kinci Yeni, Trk iirinde, byk bir poetik aydnlanma dnemidir. 60'larn sonundan 80'li yllarn ortasna kadar, bu poetik aydnlanma yerini karanla brakr. Ycel Kayran (s. 289) Yant: 80 yllarn ardndan Ycel Kayran da yazmaya, iir dnyasnda anlmaya balamt. Sanrm kinci Yeni sonrasn kendine kadar karanlkta sayyor. rnein Ataol Behramolu, Refik Durba, zkan Mert, smet zel, Egemen Berkz, Gven Turan

kapkaranlk onca. Bence ok iddial konuuyor Ycel Kayran; kendini riske atyor kanmca. Bu yargnn bende dorulanacak bir yan yok. Gnmzde geer anlay olarak imge avclnn; bir gereklik oluturmayan, btnlkten yoksun, gereklikle bir akrabalk ilikisi kuramayan ve birbirleriyle ilgisiz dizelerden oluma; szmona bir derinlik yaratma gayretinin rgtledii s bir iir ne kyor. armsz, tatsz tuzsuz, anlamsz, szcklerin birbirini reddettii bir imge hayaleti ordusu sizi daha ilk birka dizede alkoyuyor, devam edemiyorsunuz okumaya. Metin Cengiz (Yarm Kalan nsz'nden) Yant: Ne denebilir? Bu denli imgeye sert k veren M. Cengiz'in kendi iiri imge iiri deil de nedir? Bir baka deyile yeni karaca dergide imgeyi topyekn yok eden iirlere mi yer verecek? Nerden bulacak onlar? ine karmak gibi olmasn. Bir kitap da bugn elime geti. Hem okunmaya deer, hem de gnmz sorunlarna k tutan deerlerle rl. Sha Tutepe'nin (1956-2009) lmnden sonra bir araya getirilen toplu iirleri: Zerre. 24 Haziran 2009da Almanya'nn Hannover kentinde geirdii amansz hastalktan 53 yanda kurtarlamayarak vefat eden ayrks airimiz; belki Karadeniz'in verdii serin, rzgrl ve bereketli zelliklerle ilgin bir iir yaatyordu ve coku dolu, karmak bir dnyann airiydi hep. Ben kitaptaki Yzler ve Zarflar, Dler ve Seyrek Zamanlar, Srgn Mozaik, Piton mesi, Gzel Hayvan gibi yaymlanm kitaplarndan sz etmeyeceim. Kitap oylumunda yaynlanm yaptlar bunlar. Ama son blme eklenen, henz dosya olarak bekleyen Fosil ve Deryann fi Hali adl 2 dosya hayli ilgimi ekti. Bunlara ksa deinmek istiyorum. Belki ou yakas dnyal olmann dnsel yakasna bilimsel uraytan yola kan, derin dallarla biyolojik evrimin kstaslarndan doan bir iir. 'Okanr elbet etten kurtulan' , 'Bu yzden zlyorum, anne karn gibi, tan iine girmeyi' (s. 366-368) gibi esrikliin ucunda mezar biriktiren kavramlar, prl prl iskelete dnen szckler. Sonucu sylersem kozmik vurgularn ucunu daha iyi anlarsnz: 'Zaten fosilden nefret ederdi / Tanrs gibi etini ete yedirdi' (s. 380) Deryann fi Hali, adndan da anlalaca gibi deniz ve balklar lemini Sait Faik'ten alt bir dille, Ece Ayhan'dan edindii yaam tarzyla anlatyor. Hayli ilgin bu blmde dlger balndan sardalyaya dnen deniz altn, yrei burkan gzellikte izlemek mmkn. Sha Tutepe kitabnn hayli ilgin nszndeki, kendine zg anlatmyla biimledii giri blmnde; Haydar Erglen'in u satrlarnda da kitaba yank brakacak anlamlar bulmak mmkn: 'Sha'nn kendisini vdn hi hatrlamyorum. imdi baz yavaklarn 80'li yllar iirinden ve airlerinden bahsederken iktidar oluturmak, kendilerini nemsemek, ete kurmak gibi pespaye ve ancak kendilerini tarif eden yaklamlarn, yazlarn grdke, ne kadar drstlkten uzak, yalan ve irkef iinde debelenen yaratklar olduklarn anlyorum. Bunlar asl onlarn dertleri olsa gerek.' (s. 12) Sha Tutepe'yi, Haydar Erglen'in Beyolu'nda krmz ayakkablaryla karlad son gnnden balayarak okuyun derim.

Ad geen kitaplar: Haydar Erglen-Orhan Tekeliolu, imdi O Gzel Bahede, Krmz Yaynlar, Haziran 2010, 420 sayfa, Anma kitab. Selami Karabulut, Yarm Kalan, iirden Yaynlar, Ocak 2010, 70 sayfa, iir. Sha Tutepe, Btn iirleri, Zerre, Krmz Yaynlar, Haziran 2010, 490 sayfa, iir.

20

lker AGUJ S BEMOL


braklm bir ev zleminin nbetisiyim/ yaz topra yayorken/ en kaln cam sesi gibi krlyor bukalemun kemiin tek para hislerinde sen/ mzik kanseri zamanlar sktryorsun sur'la flenmi avucuna/ ayieklerinin ldrd dudaklar aylak dolayor sen/ oraplarn farkl renkte giymi bir gezegenle kmsn yola/ karanlk kolumda tadm kalkana erittii kiremit rengiyle ovalarken ellerimi/ giderken arkanzdan bir srahi pencere dkyorum sen/ yar kiralk son tur gemisinde meteliksiz bakyorsun yaptma/ braklm bir kuru boyann izini tayorum/ yarmyamalak bir tuvale yarmyamalak izdiim denizde yolculuunuz/ suya kamulatrlm bir bahe ekilmi/ kapsna hrt bir kozalak aslm sonrasnda sen/ bir tavan aya ansyla geziniyorsun/ yine bir kibrit kutusuna strdn var olma'nla alyorsun sen/ sesi sonuna kadar ksk sesli duyuru! / braklm bir istanbul biriktiriyorum yolculuunuzun sonuna sen/ ceplerinde ok pimi bir uzay paras tayorsun!
12 Mays 2010

Kzm AHN YAZ D


yaz sca melengi kokusu dlerimi delen bu sevda bu dnya neye boyun eer lm kr nerede unutmutum o ilk heyecan ay batmt bir gln [derinliine yamur krlmt k krlmt umut krlmt o derinlikte sendeleyerek kmtm gzlerimde siyah k ah! nereye saklasam seni kalbim yaz sca sarnn ipeksi duruu gzlerinin derinliindeki [gkyz bu dnya ehla iki gz aras szcklerin uzakl nerede unutmutum o ilk umuda kalk ay batmt yazn [solgunluuna yamurun isyan n isyan umudun isyan dalara siper ah! nereye saklasam seni umudum yazn sca sana yolculuun incelii zaman delen bu gidi bu dnya byyor sana doru kala gz aras nerede unutmuum o ak yuman ay batmt canma yamur yanmt k yanmt umut yanmt yanarak kmtm tenimde yangn ah! nereye saklasam seni sevdam

Onur BAYRAKEKEN NEVZADE RYASI


nevizade sakat arklar caddesidir oklukla eksiktir btn melodiler mesela, valsimiz yalnz dinlemeliktir mesela, hep 'la minr'dedir gitarist nevizade pek arabesk mekndr adm ba inleyen insanlar vardr mesela, caz bile orhan gencebaydr mesela, sabahlar bile ardan alr nevizade nice yanm can tar tm ikiler yapayalnz dostlara tanr her masada kendine mnl adamlar vardr mesela, grltl bir sessizlik mesela, ok hcreli bir yalnzlktr
stanbul, 25 Temmuz 2010

Mehmet ZTRK HASAT


Mevsimlerin sapanda Gller rm Yoncalar yitmi Yamalara Sergi ayorsun Bahede ayvalar bakr sars zm salkmlar araba gebe Suyun iinden Nilferler iteliyor zaman Zaman telal Balkon demirlerine Tnemi Pastrma scaklarna mr ekiyoruz Taraada ihtiyar ranza

Osman YOLU YANILMA PAYI


kabuunu krd bir buyrukla uyluk ve yolculuk dedik adna tastamam bir yolculuk. unuttuum bir ey varsa diye avuttuum avucumda tuttuum bir ey varsa diye korktuum bir su gibi geldi hayat bir buluta tutunup srlsklam dayadm ki ka kalibre? bir umuda tutunup da koptum ve kotum soruyorum imdi ka kalbe? unutmuyorum ak unutmuyorum: hl elimde olan bir eydir diye ! 21

Gkhan ERTEKN AKAM GELRKEN


akam dalgaland kovdu maviyi bir hezeyan balad eekarlar arasnda bir bulut dt ayn terkisinden ve yldzlar saydk; bin bir, bin iki...

HOKUS POKUS DOKUZ DERG Ali SINGIR


Ne ok edebiyat dergisi var. Allah eksikliini gstermesin. Sadece stanbul, Ankara, zmir, Bursa, Adana gibi ehirlerde deil. Dier kentlerde, hatta kasabalarda, kylerde aylk, iki aylk, aylk ya da dzensiz aralklarla kan dergiler. ok bilinenler dnda, uzun sredir kp da, iyi kt dergilerle ilgilendiim halde benim de grmediklerim, bilmediklerim var. Bildiklerimden olup da srekli edinip okuyamadm, bir seferliine, bu hokus pokus dokuz yazs iin sadan soldan toplayp okuduum dokuz dergiyi tantacam burada birer ikier satrla. Her birinden irini sevdiim birer airin adn anp kalanlarn merakllarna brakacam. Birka gnlne tatile karken bu i iin bir poete doldurup yanma aldm dergilerden biri ada Trk Diliydi (Ankara). Ama bu derginin temmuz (269.) saysnda iir yaymlanmamt! Sanrsam ada Trk Dili, dil sorunlaryla uramay yeterli grp iir yaymlamay epey nce brakmt. kinci dergi Koridorun (Ankara) zerinde Yaz 2010 yazl (14.) saysnda 18 airden iir var. Birazn severek, birazn sklarak okudum. drt air arasnda kararsz kaldm. Sonunda Hayallah iiriyle Bra Kurtarn, Belgin Doruk temal iiriyle de Engin Turgutun adlarn anmaya karar verdim. Afrodisyas Sanatn (zmir) temmuz-austos (22.) saysndaki 20 airden Ersan Erelik, Yelda Karata ve Ahmet Uysal birlikte anyorum. ehirin (Devrek-Zonguldak) haziran (57.) saysndaki 13 airden, Cehennem iiri dolaysyla, derginin yayn ynetmenliini de yapan brahim T anyorum. Zalifre Yazlarnn (Safranbolu-Karabkte kyor diye biliyorum) mays-haziran (6.) saysndaki 8 airden Fareli Kyn Yalancs iirinin airi Gkhan Arslann adn anmak istiyorum. Bir Nokta (stanbul) dergisinin temmuz (102.) saysnda iiri bulunan 11 airden, Orhan Alkaya ile Mustafa Burak Sezeri kdemliler olarak bir kenara brakrsam, Orackta Uyusan Razym iiriyle Mahmut Avcy iaretliyorum. Derghn (stanbul) temmuz (245.) saysndaki 7 airden Ali Emre ve Abdullah Harmancnn adlarn kaydediyorum. Yedinci dergi Yedi klimin (stanbul) temmuz (244.) saysndaki 13 airin iirlerini okuyunca hangisini anmam gerektii konusunda ok zorlandm, sonra tesizliin Sonu iirinin airi Mehmet Sarda karar kldm. (Derghla Yedi klimin bir saylk farkla yayn srdrdklerini bu yazy yaznca grdm ve inanamayp tekrar dergilerin kapaklarna baktm! Eskilik konusunda, 78 yldr [1933ten bu yana] kan ve herhalde gemite 15 gnlk olarak da yaymlandndan bu eyllde 1236. sayya ulaan Varlkn rekorunu unutmamak gerekiyor!) Turun dergisinin (Adana) mays-haziran tarihli (2.) saysndaki 15 airden, yaayan en yal airimiz olarak Mehmet Aydnn adn kaydediyorum. (Mehmet hoca, Varlk dergisinden 10 yl nce 1923te domu.) Ky dergisinin (Trabzon) temmuz-austos (215.) 22

Melike ENYKSEL SUSKUNUN DL


yaban kavuksuz bir Piekr glgesi dt stme orta bir oyundan kalma dedii yerleri kanatan ak ve gvde ard sra uzun yol boyunca peimden geldi unutulmu bir d sonra yastk altnda byyen uyku ke bucak bir zaman t eteklerime bunlar olurken doygun gk titrek yamur ve lohusa bir bulut silinen yerlerimi yazdlar alakalem ve suskunun dili zld

Papyon Tayfun TRKKAN ASLINDA KUMDANDIR AYNA


bana sorma sessiz bir cam kr ya da krlrken ses bile karamayan o kum l tepelerden kendini izleyen yeter siz de desem sorma bana

C
aka gibi oldum acd senim sence ben cee mi yim? _________________________________________________ saysndaki 7 airden, daha nce adn duymadm erife Haneri seiyor ve onun Belki adl iirinin giriini alyorum buraya: Belki hi yoktum Bir masa dledi beni Tabak, bardak ya da bir resim erevesi

Taner CNDORUK GLN DDET...


iki deil sarsldm, gln iddeti rhtmda bekleyen bir adamn ksknl tanmadm adamlarn ksknl diyelim... duydum yine de onlarn efkatlerini... herkesin brakp gittii kadard yzm deil, iki deil; gln iddeti bilmediim yerlerde plp koklandm... gzn hevesini okad bir kz serinlii sszlar kirilerince yonttular karanl tokluun rezillii elmay rtt! birka niformal stm bam yoklad bense uykularn bu lenli mezarln bir kk saksnn pencereye darldn duydum kim nerede akam olduysa bildim, oradayd rhtmn en derininde kalbim... herkes kadar ben de yara aldm uzaklardan gln iddetinden uyuyamadm...

rfan NAR Y NG
el kr uzanm tek d uzaklam lke topraklarna douya g var aartlarak aulu dili suyun unutuluyor renilen arl ve dik snfndan kovuluyor cihangir ssl anayasalar gibisidir bir stakam gitmek pek iyidir geiliyor mavi geiliyor sar geiliyor ncesi g gemiine yz evirip yarnla kaybediyor revan eildii kadar yoktur ard lnn hepimiz gryoruz sylenmemi hibir eyi sylemiyor insan

Trker ZEKERL SIRASIYLA KAYBETTM / EVM


anlatmak olanlar en kestirme yoldan. dur balamadm daha gerisini getirebilirim. denemeye yeltendim bandan beri, soyundum en ince dudaklarm ziyadesiyle. sesim fkryordu aceleden ve baka bir yerim. evim, sram, dilberim. srasyla kaybettiim eylerin isizleri. evim kaybettiim dilberim.
Mays 2010

Ecvet Emrah GKTA OALAN TEK RENK*


mavisin acn mavi lmn iince masaya dalan mavi bir kadnn avlusuna brakasm gelir seni
*a.galip stner

Muaz GNER DKEN GL DEVRLERDE


diken gl evlerle yryenler var kalbine ahit gnelerin dalgas kk henz, yamur gzeli seslerini bozan kimselerin grd aa suyu damlayan devirlerde u uurumlar... utanga olana dek dalgn deirmenler devirdii gnlerle dirilsin kalbine ahit olup seslerini bozan kimselerin grd devirlerde 23

EL KTAPII
1- kadn beenisine ak vcutlu tanrlarm pay brakmyorsunuz nasl tapaym 2- ncenizde de vard onar nar ar oalan ses yoldan karlma sebebiniz 3- dnyay kucanza bizi de hareminize yaktrdnz avularma dklrken kalplarnz Ek madde: ellerimizin yoktur kzlk zar

Akatalpa yknn deerli ansna ykler

GN BATARKEN Yaln OUZ


k olmaya son verirlerse yalanacaklar gereini bilmeden, yalanrken k olmay sonlandrmalar gerektiini dnen insanlara ne kadar yanldklarn kantlardm. Gabriel Garcia Marquez

Tam on alt yl olmu diye geirdi iinden, doduu kentin gney dousundan, batsna tand, tam on alt yl. Balkondan baktnda o zamanlar, Bursa ovasnn bats hl ekilen biilen, gz alabildiince uzanan yeillikler iindeydi. Neredeyse Karacabey ovasna kadar olan ksm gzkrd oturduu yerden. imdi beton ynna dnmt her yer. Binalarn arasndan grebiliyordu gn batmn. Gn batyordu. Mavibeyazdan pembeye, pembeden o muhteem gurup rengine dnmek zereydi gkyz. Yaamdaki gzellik ve irkinlikler de byle gzellikler senfonisi ile bitmeliydi diye aklndan geirdi. Yoldan gelen ayak seslerini duydu. Bir kadnn ayak sesleriydi sanki. Eildi bakt; aka aalarn arkasndan bir kadn aaya doru yryordu. Yapraklarn arasndan kopuk kopuk gryordu kadnn geiini. Son aaca geldiinde arkasndan baknca, yal yreinin at hzlanverdi birden. Ateler bast yzn. te o, dedi. O. Karamsarlk mutlulua dnverdi birden. O, dedi bir daha, o. Salna salna iniyordu yoldan aa doru. Gittike uzaklayor, uzaklatka daha ok o oluyordu. Bir ara dnd arkasna bakt kadn o deildi. Oysa yry, salar, fiziki grn ile o olduunu sanmt. Bir iki dakikalk heyecan, yreini basan onun scakl ve arpnts bitivermiti. Ne zamandr hep onu grmek, onun sesini duymak istediini dnd. Yaamnn gn batmnda, akl yreine sz geiremiyordu. k olmutu. Yllardr sren mutlu evliliine baka bir ak kartrmt. Karsn seviyordu ama ona kt. Gkyzne kaldrd ban, bakt. Gnn en sevdiim saatleri bu saatler dedi. Gnein klar yumuam, bulutlarn mavisi kadife gibi olmu, kar binalarn pencere camlarna gurup vaktinin renkleri dmt. Yahya Kemalin Cihangirden skdara bakt saatler bu saatler olmalyd. Yllar nce bir arkada telefon etmi, Bu akam baz dostlarla Uludan eteklerinde gnei batrp, gnei doduracaz birlikte, gelir misin? demiti. Kimler olduunu sorduunda lkenin ok nemli iki tiyatro sanatsnn adlarn vermiti. Oyunlar bittikten sonra saat bir iki gibi gelip sabah gne Uludan arkasndan o muhteem renkleri ile kendini gsterene dek onlarn sohbetlerine katlacaklard. Olur dedi, gelirim. Buluacaklar yere vardnda, gne Bursa ovasnn yeillerini krmznn tm tonlarna boyarcasna yava yava batyordu. eriye girdiinde ok eski dostlarn da grnce sevindi. Gzel bir gece olacakt. Onlar ge saatlerde geldiler. Kapda durup yle bir baktlar masadakilere ok malzeme var dedi iri yar olan dierine. Malzeme yerine konulduklarna ierledi, dier dostlar gldler bu szlere. lerinde alkol almayan tek kendi vard. Anlamadlar dedi iinden. Sonra hak verdi sanatya. leri gzlemdi. Sanat yaamlarndaki baarlar da ancak byle gzlemler ile oluyor herhalde dedi. ok gzel bir gece oldu. ri yar olan hem gldrd, hem dndrd hepsini. Alkol duvarn aanlar sadece glyorlard.

Ufak tefek olan, davet eden arkada ile sohbeti koyulatrmt. kisi ok eskiden tanlard, askerlik yaptklar yllardan. Ayr bir masaya oturmular, sohbeti koyultmulard. Alkol alanlarn arasnda alkol almadan oturmann zorluundan kamak istedi o ikili masaya. Msaadenizle deyip oturdu. Sohbet ilerledike bu masada olmaktan keyif ald. Bir ara, size bir sorum vard, dedi ufak tefek sanat. Krk yandan sonra bir insann bana gelebilecek en gzel ey nedir? Her verdikleri yanta hayr diyerek ban sallyordu. Sordular, nedir o zaman? Krkndan sonra k olmaktr arkada, k olmaktr. dedi. ard. O yllarda kars ve iki ocuu ile evliliklerinin en gzel gnlerini yayordu. Olur mu yle ey dedi kendi kendine. Azm bu. Krkndan sonra azan teneir paklar deyimi geldi aklna. Dnebiliyor musunuz? Onu grnce yreinizin at hzlanyor, ate basyor yznz, bir heyecan dalgas kaplyor her tarafnz. Gzleriniz ondan bakasn grmyor, hep onu dnyor, hep onun sesini duymak istiyorsunuz. Ne tarafa baksanz hep o. Ne tarafa dnseniz hep o. Varlnda saatlerin yelkovanlar akreplerini lgnca kovalyor, yokluunda ikisi de durmu. En gzel arklar o varken, ayn sarmalarken gvdelerinizi sabah olmasn diye dua etmez mi insan? Gne doacaksa biz doururuz onu el ele avularmzdan. armt iyiden iyiye. Onun ok gzel bir sanat ile ktn tm lke insan biliyordu. Kars ve ocuu, onlar ne olacakt? Hayret, dedi. Akl gnlnn ardnda kalm dedi. Nerden bilsin ayn eyin yllar sonra bana geleceini? Tm dedikleri bir bir oluyordu o ufak tefek sanatnn. Yllar ncesinden tanyordu. ok gzel bir gen kz diye bakyordu ona. nce bir, sonra iki ve daha sonra ocuuyla birlikte gemeye balad i yerinin nnden. Her geen yl daha da gzelleiyordu. yle ocuk dourmu bir hali de yoktu. Balketinde, incecik yzn evreleyen kumral salar, hep glmseyen prl prl ela gzleri ile bir gzellik stunu gibiydi. Zaman zaman iyerine girer, sorunlarn anlatr, akl danrd. Mutlu bir evlilii olsa gerek diye dnrd onu her grdnde. Bir gn ok telal bir ekilde geldi. Eim ok hasta, tansiyonu ok yksek, doktora da gitmiyor aabey, ne yapacam ardm dedi. Uzun zamandr aabey diye hitap ediyordu ona. Muhakkak doktora gitmesini syledi. Bir sre sonra onu gremediini fark etti. Artk gemiyordu iyerinin nnden. Merakland. Gnler sonra grd, yolunu evirdi. Nerelerdesin kzm? Ein nasl oldu? dediinde gzlerinden eini kaybettiini anlad. Sanki ikisinin de boazn birer yumruk tkamt. ki omzundan tuttu Ban sa olsun, tanr sana ve ocuklarna sabr ve salkl bir mr versin dedi. Yllar geti ard ardna. Daha ok urar olmutu i yerine. ki kzn evlendirdi, olunu askere yollad. En zor gnlerini olu askerdeyken geirdi. lkedeki terr olaylar her asker annesini rktt gibi onu da ok rktt. Gnler, haftalar, aylar gemek bilmedi. Bir gn olu kageldi. En mutlu gnlerinden birini yaad o gn. nce i buldu oluna, sonra onu da evlendirdi. Kadn bana bir sr zorluun stesinden gelmesini bilmiti. Zor ve yalnz geen geceleri biraz daha kolaylamt. Gzelliinden de hibir ey kaybetmemiti. ocuunun mutluluu onu daha da gzelletirmiti. O eski prltlar gelip gzbebeklerine oturmutu yeniden. Sonra bir gn rahatszlandn, doktora gittiini, tedaviye baladn syledi. zld. Uzun bir zaman ortalktan kayboldu. Nerede olduunu soraca bir kimseyi de tanmyordu. Ksa bir sre nce de evini tamt buralardan. Sonralar onu merak ettiini fark etti. yerinin nnden geen her gen kadnda sanki hep onu gryordu. Aklndan karmaya alt. Olmuyordu. Bir gn o gzelim salarn rzgrda uurarak, gzlerinin ii glerek girdi ieri. Elini uzatt ve iki yanandan pverdi.

24

armt. Yal yreinden aaya doru sanki lk lk bir eyler akar gibi oldu. Birbirlerini incitmekten korkar gibi hafife sarldlar. Yrei deli gibi atyordu. Ellerinin titrediini fark etti. Gizlemeye alt. Kocaman olmutu sanki elleri, koyacak yer bulamad. Doktordan geliyordu. Rahatszln anlatt, ileri tetkikler istemiti doktoru. Muayene ederken beni utandm dedi. Neden? Hi estetik ameliyat oldunuz mu? diye sormutu doktoru. Gslerimi grdnde sordu bu soruyu, utandm dedi. aknl bir kat daha artt. Kskanyordu. Doktora da sinirlenmiti. Ne ii vard gzlerinin kadnn gslerinde? Sonra kendine ard. Ne oluyordu? Bu yata byle ey olur muydu? Yaamnn gn batmnda neydi bu bana gelen? Oluyor ite, oluyor dedi iinden. Tam karsnda, gn batmnn o grkemli gzellii gibi duruyordu. Akam i dn eve geldiinde her zamanki gibi glerek karlad krk yllk ei. Sarldlar birbirlerine. Bu kez karsn biraz daha fazla skt kollarnn arasnda. O zaman kendini bir sulu gibi ezik hissetti. Aklndan geen son tmce yllar ncesinden aklnda kalan tamamlanmam bir sevginin, bir akn bir dizesiydi. Behet Necatigilin bir iirinden bir dize. Bir sulu gibi ezik sana selam syledi. Gzlerini kard karsndan, farkl duygular iindeydi. Karsnda yllardr tm kalbiyle sevdii ve sayd iki ocuunun annesi. Ama aklnda gene o. Karsn seviyordu, ona k olmutu. Bu duygusundan rkt. Bir de karsna seslenirken dilinin ucuna onun ad geliyordu hep. aknd. Duygularn frenlemesi, aklnn yreini ynetmesi gerektiinin art olduunu dnmesine ramen, tam tersi oluyordu. Yrei akln ynetiyordu. Yllardr bir alkanl vard vazgeemedii. Mzik. Sabah yataktan kalkar kalkmaz aard radyoyu eskiden. imdilerde internet zerinden dinliyordu. Yandan dolay erken kalkmaya da balamt. arklar en dk ses dzeyinde dinler, Trk sanat mzii en bata gelen tercihi olurdu. Kulaklarnda bir sesin olmas ona yetiyordu. imdilerde ise ark szlerine daha ok dikkat eder olduunun ayrmna vard. Szler onu etkiliyordu. Hibir eyi zlemedim seni zlediim kadar / Sen de ban alp gitme ne olur Kar binann balkonundan yaylyordu arknn sesi. Yllar ncesi ilk Cem Karacadan dinlemiti. Sevdii bir arkyd. Ama imdi sanki baka bir anlam yklenmiti. Hibir eyi zlemedim seni zlediim kadar. Karsnn yannda onu zlyordu. Olacak ey miydi? Karsna bakt. Bir yastkta tam krk yl geirdikleri karsna. lk grdnde dnp peine taklmt. zerinde siyah beyaz, vcuduna smsk oturmu bir elbise vard. Elindeki bir kitab gsne dayam, hi sana soluna bakmadan, kendinden emin bir ekilde caddede yryordu. Arkasndan baktnda, bir ar beli gibi olan incecik beline, yusyuvarlak kalalarna hayran olmutu. Kendisini asl etkileyen yzyd. Simsiyah salarnn altnda koyu renk gzleri ile bir uzak dou gzeli gibiydi. O salara, o gzlere iir bile yazmaya almt sonralar: Gkten zeytin tanesi dt avularma / Gzbebeklerine koydum ikisini, biriyle salarn boyadm tel tel... Bir yaz akam deniz kenarndaki irin bir kyde yeniden karsna kmt o simsiyah salar, incecik beli ile. Bir eme banda balamt her ey gmlerine su doldururken. Sonra yllarca itikleri su ayr gitmeyecekti. k olmutu, sevmiti. Nianllk, evlilik, iki muhteem ocuk ve tam krk yl sren mutlu bir yaam. Karsna bir kez daha bakt. Utand. imdi onun yannda bakasn zlyordu, k olduu kadn. Bir cumartesi sabah evinin yaknndaki bir kahvehaneye davet etti. Benimle sabah kahvesi ier misin? Olur dediinde sanki dnyalar onun olmutu. Liseli klar gibiydi. Bu bulumann heyecan sarmt her tarafn. Evden kmadan evvel bir Candan Eretin arks doldurdu kulaklarn. Sonuna kadar dinledi. te dedi benim arkm bu. arkya elik ettiini,

Betl ESENER RZGR


kt ehri yapan gnein ve denizin saatleri adn her anmda zamann dmleniyor akrebin aya, eli yelkovmayan! kovma! kapp koyma evlere kapan bak, diken diken denizin tyleri lmler tanrs intiharn devrilirken bir bir kuleleri savalard, araplar, sokaklard bambaka eylerdi bizi tutan tanrlar tanrs zamann yalarken kylarmz alevleri _________________________________________________
mrldandn sonra da keyifle slk aldn fark etti. Sen bana mjde misin umut musun sevgili Kim demi geti mevsim ufukta grnd kar Bu kanc bahar sakn sorma sevgili Benim olgun gnlmde aknn tela var Bu kanc bahar sakn sorma sevgili Benim yorgun gnlmde aknn tela var Gnlndeki telala buluacaklar yere uarcasna gitti. Yolun karsndan stnde pembe askl bluzu, vcudunun tm kvrakl ve gzellii ile geliyordu. Heyecanland. Eli eline dediinde daha da artt kalp atlar. ptler. Kahvehanenin en kuytu yerine oturduklarnda mutluluun bir tanm da bu olmal dedi. Gzlerini ayramyordu kahvelerini yudumlarken yznden. Gzlerinin iine girmek ister gibi bakyordu. Onun gzbebeklerinden yaylan ltyla aydnlanmt sanki gn. Gne daha parlak, gkyz daha maviydi. Derin bir nefes ald: Biliyor musun gzelim, sana k oldum bu yata szckleri dklverdi birden azndan. Hafif bir glmseme geti yznden. Teekkr ederim dedi. Birdenbire elleri bulutu. ylece kaldlar bir sre. Bir kez daha yineledi iinden, Mutluluk ite bu, hem de yaammn gn batmnda. Ayrldklarnda ayaklar yere basmyordu sanki. Uar gibiydi. Bir kukanad gibi arpyordu kalbi. Parktaki iekler bu kadar gzel miydi gelirken? Aalarn yeili, kularn t, havuzda akan suyun rltsnn sesi bu kadar gzel miydi? Yllar ncesine gitti dnceleri bir ara. Uludan eteklerinde sabaha kadar sohbet ettikleri o ksa boylu sanatnn dediklerine Dnebiliyor musunuz? Onu grnce yreinizin at hzlanyor, ate basyor yznz, bir heyecan dalgas kaplyor her tarafnz... k olmutu ve mutluydu. Arkasndan bir kere daha bakt. Evden kmadan nce dinledii Candan Eretin arksndan iki dizeyi mrldand. Sana dediinden beri ellerim / Btn k dallarnda tomurcuklar var O gnn sonunda karsyla balkonda yan yana oturuyorlard. Hava kararmt. Ay karanl vard. Kafasn kaldrp gkyzne bakt. Onu dnd. Yaamnn karanlna parlayan bir yldz gibi girivermiti. Koca usta Nzmdan dizeler dt aklna: seyrediyordu Kocatepeden / dnyann en yldzl karanln. Onsuz karanl iinde yalnzd.

25

CAN DOSTUM Mithat NAL


Tekerlekli sandalyenin zerinde nasl grndn bilmiyordu. Evden kmadan nce annesi salarn toplam, arkada topuz yapmt. Ayakkablarn giymeden nce, aynaya bakm kendisini beenmemiti. Annesine topuzu bozmasn sylemi ancak anne topuzu bozmak istemeyince kendisi bozmutu, ince parmaklaryla. Annesi hep ikyet ederdi salarnn dank olmasndan. Bana toplamak yakmyor. Ben yaktramyorum dese de, annesi Dank sa gzlerine iniyor. O gzel gzlerin kanlanyor bahanelerini retirdi. Kapy ektiinde kez kapanp kapanmadn kontrol etti annesi. detiydi. Annesi ne kadar da Tedbir bu kzm. Zaman kt dese de, bunun bir hastalk olduunu biliyordu Meral. Parka geldiklerinde gzlerini etrafta gezdirdi. Acaba gelecek miydi? Yoksa o bir tesadf myd? Annesi de aknd esasen park tutkusundan. Sen hi parka gelmezdin. Ne oldu da park zlemin artt birdenbire? Cevap vermedi annesine. Gzlerini etrafta gezdirdi. ocuklara takld baklar. Kimisi kaydrakta kayyor, kimisi kule gibi bir eyin ierisine giriyor ve onun iinden aa doru kayyordu. Park cvl cvld. Kendisi de bir gn kayabilecek miydi? ok zledii ip atlama oyunundan oynayacak, her defasndan dier kzlardan daha uzun sreli atlayacak, kzlar Yeter artk Meral, biraz da biz atlayalm. Sabahtan beridir sen atlyorsun, anlald bu gn senden bize sra gelmeyecek diyecekler. Hele bir de seksek oynamak. Ne kadar da zlemiti. Biliyordu, bir daha hayalindekiler olmayacakt ve bunlar hep hayallerinde kalacakt. Bir daha seksek oynayamayacak, ip atlayamayacak, kaydraktan kayamayacak, Salih ile kou yarna giremeyecekti. Salih her defasnda kendisini gese de gree doymayan pehlivan olacak, bir daha deneyecekti. Ama bu kez deildi. Annesinin seslendiini bile duymamt. Annesi drttnde kendisini toparlad. Sz vermemiti gelmek iin. Bir umut da vermemiti. Sadece gz gze gelmiler, ocuk gzlerinin derinliklerinde kaybolurken dudaklarndan u cmleler dklmt Siz her zaman bu park gzelletirir misiniz? nce kzmt ocua. Kendisine asld iin terslemi, hatta azarlamt da. ocuk geri adm atmaynca yumuam, sadece glmsemiti. Bu kadard. Sadece bu kadarck bir yaanmln peine der miydi acaba? Der de gelir miydi? Bilmiyordu. Gzleri yeniden etrafta gezinmeye baladnda, bir ocuk kaydraktan dm, dier ocuklar bana toplanmt. Bir gn kendisi de yle decek miydi bu kaydraktan? Ya da ilerde, ok ilerde bir ocuu olduunda, o da der miydi? Ya da bir ocuu olacak myd? Birden gemie gitti. O kara gne. Hayatnn dnm noktasna. Benim yldzlarm yollara sald dedii gne. Okul kyd. O gn annesi biraz ge gelmiti. Okulun bahesinde beklemek skmt. Biraz duvar kenarnda gezindikten sonra yol kenarna kmt. Ortalk kalabalkt. renciler ve veliler ite kaka ilerliyorlard. Baranlar ve aranlar. Okul servisleri adeta birbirine girmiti. Bu hengmede arkadan bir grup rencinin ititirmesiyle dengesini kaybetmi, yere kapaklanmt. Cannn 26

Ahmet ZBEK SEVGL


Attil lhan'n o bilge bakna.. yine

gzeller gzeli/ bak rengi sihir bir ayna dleri binbir krk grnt binbir srlar dkk deniz binbir ah dyor alnna uzun riya salaryla gkyznden erken zlm bir rzgrn savurduu krk camlarnda ssz hayatlarn bu yerlerin ilk lalesi sevgili scarlet krmzs rengiyle nermin: --siz'siniz serin tiz grntsn saklyorum gece'nin dar camlarnda inci yllar mevsiminden kalan yldzlar yangn akmzn

_________________________________________________

yanmasyla, ayaa kalkm, tam da bu srada servis aracnn hareket edecei tutmu. Gerisi yldzlarn yere bir bir dklmesiydi ite. Elini uzattnda utanmt. Yanaklarnn kzardn hissetmiti. Gzlerini hafiften karr olmutu. Maviye alan gzleri buulanmt ister istemez. Salarnn dank olmas umurunda olmamt, ellerinin titremesi, boaznn kurumas, szlerin dudaklarnda kalmas, bir trl dklememesi Etrafa yeniden gz gezdirdi. ocuklarn tatl lklarndan ve yan balarnda duran aacn tepesine konan kularn cvltlarndan baka hibir ses ve soluk yoktu. Kk bir umutsuzluk yreinin bir yerlerine sessizce dt. i acmt. Yanmak gibiydi. Gzleri yere dt. Kirpikleri gzlerine daha bir indi. nce parmaklar kendisini hi yalnz brakmayan kader arkada, yolda tekerlekli sandalyeye daha bir yapt. Parmaklar acyana kadar skt. Kendisini fazla sktnn farknda bile deildi. Gzlerinden akan yalar beyaz gmleinin zerine dt. Annesi grm myd? Umurunda deildi. Derin bir i ekti. Belki de acmt diye mrldand. Bu dnce cann daha bir yakmt. Acmak ve acnmak. lk defa bu kelimelerin cann bu kadar yaktna, iini bu kadar kanattna ahit oluyordu. nce parmaklaryla can dostunu bir kez daha skca kavrad. Rzgrda dalmaya yz tutmu salarn toplamaya alan annesine bakt. Anne gzlerinde okudu bir kez daha sevgiyi.

Pelin ZER DA
Arzunu dondur ve hatrla onu Uzaktaki bir da gibi ... Sadece kularn ve meleklerin adn bilir Sabr dilinde konuur Atei tututuran soluu uzak insanlardan Yakn tohumun hcresine Onu tandmda yalnzd Bakn karmt benden Atete seken kurbaa
...

Hseyin ALEMDAR TEFEKKR


Onat Kutlar anarken Emel rteme

ad kan olan bir yerde dur ve beni oraya ar ak ocuk ve anne olmaktr orda bir yerde orda zaman dan rahmine ekilmi kiraz ekirdei-kendime da yalanym beni oralarda uyut dinene kadar beni dinle iki dinde: Hakkride Bir Mevsim ve Oramar ad san olan bir yerde dur ve beni oraya ar ak ocuk ve baba olmaktr orda bir yerde orda Allah en tersinden alayan lale cenneti-kendime kent baym beni oralarda yarala beni ldr iki dilde: Unutulmu Kent ve Morda! bir ad kan bir ad san olan bir yerde ak lm kadar dilsiz sevap: ak ve ocuk, dou iki dan birbirini pmesidir orda n ve zaman kat ykseklerde ahin-sere kardelii denir ki: Dounun tekrardr k/atein kannda yeerir! ak ve ocuk! otuz yl var kalbim elimde kr ee h, bir yanm anne bir yanm baba benim kalbi elinde olan bulutlara gmlmez deme al bu iir senin olsun--vasiyetimdir, gm beni ge!

Sadece sabahlar yrr ark syleyerek ssz patikalarda Ve kimseye sezdirmeden Yamurun kalbini dinler Daa trmanan yol avularnda birikmi Elleri byk yznden Sertleen deride iki mavi k benei
...

Onu tandmda yalnzd Ate yakmtk birlikte Su gibidir geceleri alev, demiti Szcklerle silinir Sessizlikte tutuur Gzlerimiz alp kapansn ayla birlikte Yldz biriksin iinde
...

Acem ZLER BEN YNE DE YENLGLERE NANDIM


ben dalara ve rzgra inandm bir atn yelesinden akan tere ben yldzlarla geceye inandm yldzlar ki gecenin hafzasdr ben o hafzada yanan bir hatraya inandm ben hem dalara ktm yalnzlmn ateinde sndm hem ehre indim yalnzlma yenildim aynalarda ben hem bir ceylann rkek edasna vuruldum hem bir aslann yaama hakkna inandm sevgiliye verilen gle mezara braklan bir karanfile inandm bir ekyann asaletine dalarda cesaretine, ehirde esaretine ben bir anann yakarna inandm tenden akan ehvet gecenin rmana karyor ben o rmakta kutsanan ruha inandm zaferlere ihtiyacmz vard, biliyorum ben yine de yenilgilere inandm 27

Oturmutuk daa kar Sessizlik ayakucumuza kvrlp Uykumuzu almt Sormutum bir an iimden: Neden byle yalnz, baksz? Yant rzgra sarmt Yalnzlk yoktur bakn yoksa
...

Uuruma doru amn kokusu arpt teninden yanaklarma Yapraklarn ezildiini duydum Hafif admlarnn altnda Soluuyla szlp szarak damarlarma St dolu bir tas uzatt bana Ilk dailei ve kekik Biriken hatray burada sakla dedi, boalnca tiin her damlay iirinle mayala Ve daima fsltyla konu gne doduunda talarla
irinevler,15 Eyll 2009 - Gmlk Akademisi, 22 Temmuz 2010

Gltekin EMRE HATMLER


Kapnn yz soldu, yamur Kendini bekledi, byl soluun buldu Beni, pencereni atn bana Yaramaz yaram kand Ku dedin, Umay rendi Deniz uzak, yakan gvden, yakn im, zpkn yemi dalga Dilim, azgn frtna, ksnl alkalanp durur zlem Deniz, senin gzlerine dolar boalr Aparas slak gnler Hayber Kalesi Boncuk oldum boynuna Seredir kularn ah Kktr ama byktr ak yledir, ak bytr buday lm ise kltr insan Susarsam, dne say beni ocukluum nereden bilsin Annem yok artk benim Uzak bir da kadar yalnzm Durup dnnce seni Bir oyuna dnse Dler pe pee dse Peime, oyun bozulmasa Oynayan srra kadem basmasa Genliimi kim ne yapsn imdi Sofa, balkon, oda hayaletin kanatsz kanatlar Korsanla alamam bir gece Gk yrtyor kendini gmbr gmbr imek hzyla iniyor yamur Yatak, yasak, krebe Saklamba olsun sevimek Seninle grnce o d Yolumda haramiler hatmileri bekler Yreimde sar bir sz szp durur
Yayn Ynetmeni

Serdar NVER ESK EV


Konsolun stndeki aynaya yakaland; kendinden gizledii onca eyin en somutunu ararken... ekmeceler, rt alt, arkas aynann... Yok! Burada da yok! Ka anda eskiten bu ev belki de byle beslendiZaman canglnda bir hayvan!.. ... Bu kez kendi bakt krkoktan ssz aynaya "te", dedi, "Grnmek! Tozlu, srszge bulut glgesi..." karken usul rtt kapy arad ne ise bir de byle rkmesin!

Metin FINDIKI EKSLEN


Gzlerim doldu, tkezleyeceimi bildiim bir ebabil tufannda yaadm tkettiim mrmden eksilttiim bir aktan; mektubun hayat bilgisi radyonun k akamlar tun muydu bakr myd cebimde skca tuttuum ellerimde hl kirini tadm delikli kurularla aldm anason ekerinin tadndan.

: Ramis Dara (Mollagrani Mah. Teker Sok. Katk Pay : 25 TL. No: 8, Osmangazi-BURSA. Gnderilerin bu adrese deil, aadaki PK adresine yaplmas nemle rica olunur.) Posta eki : Ramis Dara adna alm 6025702 Yayn Danmanlar : hsan ren, Gltekin Emre, numaral hesap. Serdar nver, Nahit Kayaba. Banka hesab : Ramis Dara adna Finansbank Fomara Sahibi ve Yaz leri Mdr : Tlay Elal Mu (Bar Mah. Adalet Sok. ubesindeki Adaletkent Sitesi H Bl. D: 3 Nilfer BURSA) 21329696 numaral hesap. Yazma Adresi : Ramis Dara PK 68 16361 Ulucami BURSA Bask : Akn Erim Matb. Hocalizde Cad. 7/27 Yayn Tr : Yaygn sreli yayn. ISSN 1305 7685 Setba BURSA E- Posta : akatalpa@hotmail.com ___________________________________________________________________________________________________________________________________ Ocak 2000de Bursada Ramis Dara, Melih Elal, Serdar nver, Ali zelebi ve arkadalar tarafndan kurulan iir ve eletiri arlkl aylk edebiyat dergisi Akatalpa (www.akatalpa.com), air ve yazarlarnn baladklar telifler, hsan renin ve baka baz iir dostlarnn srekli katksyla yaymlanmaktadr.

28

You might also like