You are on page 1of 30

AKATALPA

Mart 2011 - Say 135 Aylk iir ve Eletiri Dergisi ISSN 1305 - 7685 Zafer ENOCAK KENTTE GEZERKEN
Kentte gezerken Bir ift grdm bu akam Adam benim yalarda Kadn da senin Ne kadar yakmlard birbirlerine Oturmulard kocaman bir bavulun zerine Belli ki evlerinden uzaktlar Bir de ocuk vard yanlarnda Etraflarnda fr dnen Kendimi adamn yerine koydum Bir de ocuun Senin etrafnda dndm Koskocaman adam oldum Koluna girip dolaabilecein mutlu bir adam Evlerden sklm olabilir Hava almak iin Yerini yurdunu terk etmi Seninle kol kola gezebilmek iin dnyay Bu gece her an bu kentten ayrlabilir Bir bakadr heyecan gece yaplan yolculuklarn Gn aarrken varlr belki bir snr kapsna Oradan tesi sakl kalr

ELETRMENSZSNZ NK KAYITSIZ ARTSIZ VGYE HTYACINIZ VAR SZN KT ARLER OLDUUNUZ N


Bu sebeple air de sizsiniz, eletirmen de. ine kendi iirinizi, sizi ven ve vme ihtimali bulunan, size dl veren ve verme ihtimali bulunan airleri dolduracanz bo uvallar imal eder durursunuz. Bu uvallarn soruturma formatnda olanlar vardr, yaz formatnda olanlar vardr, dosya formatnda olanlar vardr, dergi formatnda olanlar vardr, antoloji formatnda olanlar vardr, yllk formatnda olanlar vardr, bilumum enlik admanlk eklinde olanlar vardr. inizi bu uvallar araclyla yapar ve uvallarn iine demirba olarak kendi apszlnz ile kendi apszlndakilerin yan sra, maalesef ki zaman zaman ve az miktarda gerek airlerden bazlarn da doldurduunuz olur. Ancak sapla samana, acyla tatlya, ekiyle tuzluya. oransz yer verdiiniz iin ortaya aure ya da dn orbas deil; gurmeleri ve zevk sahiplerini mide, beyin ve kalp fesadna uratacak bir lapa kartrsnz. Sonra kardnza bakar, rengine hayranlk duyar, size miskmi gibi gelen kokuyu derin derin cierlerinize eker, ebedi alnz itahla kartrp bunu kepe kepe yalayp yutarsnz. Bu esiz menentsiz besinle beslendike her bir mamulatnz daha da ktye gider. Byle byle ad iir olan, ortaya karan air olmas gereken zel bir insanlk durumunun kkne kibrit suyu skmaya devam edersiniz. Gerek iirden yana olanlar ve airleri bu dzeysizlie kar kmaya ve bir silkinii balatmaya aryoruz. Esenlik dileklerimizle. Akatalpa adna RD

A. Bar Ar, Fatma Akilhoca, Hseyin Alemdar, Nilfer Altunkaya, Suat Kemal Ang, Serap Asl Arakl, Memed Arif B., Walter Benjamin, Engin Berk, zkan Ali Bozdemir, Taner Cindoruk, Serdar akcolu, Murat akr, Ersun plak, Ramis Dara, Altan Doan, Oresay zgr Doan, Gltekin Emre, Seda Eri, Mehmet Erolu, Hayriye Ersz, Yasemin Erturul, Mehmet Girgin, zzet Gldeli, Kemal Gndzalp, Muhammed Harun, Alper T. nce, Adil zci, Korkut Kabapalamut, Hseyin Kse, Gray Onok, Caner nal, Musa z, Seyhan zdamar, Fergun zelli, Tolga zen, Trker zekerli, Onur Sakarya, Can Semerciolu, E. Sema Sezen, Zafer enocak, Kerem Toker, Yusuf Turhall, Papyon Tayfun Trkan, Can H. Trker, Yldrm Vural, Ali Galip Yener, Messer Yeniay, Adem Yeilyurt, Erol Ylmaz, Osman Yolu.

WALTER BENJAMNN ESRAR ZERNESNDEN BLMLER ve KTABI TRKEYE EVRENN NOTU Trkeletiren, Suat Kemal ANGI
Trkeye evirenin Notu:
Afyonkein ya da esrarkein deneyimi, tek bir yerden yz tane yeri emecek gte bir bakn yaatt deneyimdir. Walter Benjamin, Zoka Notlar (Tutanak 10)

kantlar salad. Diyebilirim ki, Esrar zerine, bu byl hzl zaman deneyimini yaadm 1995 ylnn gznden beri bir retim deil fakat bir yarat olarak anladm, yaadm ve yazmaya altm iir/poetika iin, eskisi gibi, yine ayn dnce patikalarn izleyerek ulatm, ama bu kez bu patikalara gllerin sald bir son durak oldu. Ksacas, kanlmaz ekilde meseleyi ok fazla kiiselletirdiim ve romantize ettiim Walter Benedix Schnflies Benjamnle Yaamak, dilenirse ESRAR ZERNEnin nsz gibi de okunabilir ve tartlabilir. yleyse burada, bir senedir Trkeletirmeye uratm bu kitap iin, sadece bir anmsatma ve birka aklama yapmakla yetineceim. II. Yllar sonra bugn, Esrar zerinenin evirmenin nsz blmn evirirken rendiim Almanca bir kavram, hem bu kitab Trkeletirirken duyumsadm heyecan kat kat artrd, hem de dile ve iire dnk lkm pekitirdi (yukarda sylediim o sevinli meruiyetin de nedeni, deneyime ikin bu bilgi): Uyuturucuyla ilgili yazlarnda Benjaminin hemen hemen merkezi terimi olan Rausch, Nietzschenin gen Benjamin ve onun tm kuann ok nem verdii Dionisyen bilgiyi tanmlad daha sonraki felsefesinde nemli bir kavramdr. Yaratma sarholuunun tketilmesi fikri, en yksel entelektel berrakln somut biimde tanmas durumu olarak Rausch (). Bu terim, bu ciltte en ok sarholuk [intoxication] ya da esrime [trance] olarak karlanr ki, her ikisi de tam olarak tatmin edici eviriler deildir. (Kavramn, armlar ve yan anlamlaryla birlikte neredeyse her ey demek olan etimolojisini, ayn nszden ve alttaki paragrafn sonuna eklediim kaynaktan okuyabilirsiniz.) Benjaminin MyslowitzBraunschweigMarsilya adl yksn 1993 ylnda ngilizceye eviren (Uyuturucu Deneylerinin Tutanaklarnn da ilk ngilizce evirmeni olan) Scott J. Thompson, yknn sonuna ekledii notta, bu Almanca kelimenin [Rausch] ngilizceye ok yakn bir zamanda girdiini, bu yzden baz okurlara yabanc gelebileceini belirtiyor ve, entelektel bir sorumlukla, szcn etimolojisi hakknda bilgi verme ihtiyac duyuyor. Hemen sonraysa, kimi Benjamin aratrmaclarnn ve bazlar On Hashishin de evirmenleri arasnda yer alan kimi Benjamin evirmenlerinin Rausch szcne nerdikleri ngilizce karlklar szcn etimolojisi balamnda deerlendiriyor. Bunlar arasnda, Edmund Jephcottun nerdii karlk: trance. Thompson, Rausch kavramnn zellikle ses ve hz ile ilgili temel niteliklerini karlamakta son derece yetersiz olduunu belirttii trance szcne itiraz ederken, okura, bu szcn Almancadaki daha doru karlnn Entrckung olduunu anmsatyor. Sonu olarak, Rausch kavramna ngilizcede en uygun seenein, nee, zindelik, canllk, coku, mutluluktan uma, bylenme, kendinden geme, keyif, tutku gibi kuatc duygulara dair armlar ve yan anlamlar bnyesinde doal olarak barndran intoxication szc olduunu, ama onun da alkol ve zehir/zehirlenme gibi gl armlara sahip olmasndan tr yanl anlamalara neden olabileceini, bu yzden de, tpk Profane Illumination orijinal ekliyle koruyan Margaret Cohen gibi, kendisinin de, Benjamin evirilerinde Rausch szcn orijinal haliyle korumay yelediini sylyor. (Bkz. http:// www.wbenjamin.org/story.html.) 2

I. Bana sorarsanz, bir metni bir dilden baka bir dile evirmenin en sevinli yan, evirmene yeni eyler retmesidir. Bu yeniliklerin dile dair olanlar, kimi zaman, kendisini eviri iine adayan kiinin ana diline ayna tutacak kadar artc olabilir ve onu baka trl anlamaya, alglamaya, konumaya, yazmaya zorlar. Ama eer, renilen yeni ey deneyimin bilgisini adlandryorsa, sonunda ortaya sevince boulmu bir dzyaz ve sevince boulmu iirsel bir varlk karr. Neden mi? Doal olmayan koullarda biim verilirken metalin iinde skp kalan ama hibir ekilde grlmeyen sadece metal tarafndan hissedilen ve benzer koullarda tavlanp dar atlmad srece, gnn birinde diyelim koca bir tankeri durup dururken patlatverecek ya da koca bir gemiyi gene durup dururken ortasndan ikiye blverecek gce erien kalnt enerji gibi, kiinin yaad ve iletilemez olduu savlanan poetik deneyimin z de, dillendirilmeye/ kavramlatrlmaya (iletilebilir klnmaya) allsa da, yllardr adlandrlmay beklemitir de ondan. Yaanlan ne bir esrime, ne kendinden geme, ne bir vecit halidir; deneyim sahibine, iire ve dile dnk, bireysel olduu kadar toplumcu bir lk kazandran, nk tam da dilin ya da iletimin snrlarn aan bir yazma ediminin kendisinin, bir arn(dr)ma duygusunun eliinde [denee] tattrd bu deneyim, coku, nee ve zindelik taan bir bylenme hali olarak yaratc ve apaydnlk bir sarholuktur. Ama elbette, (sz konusu bir Benjamin, stelik onun en uygun ve anahtar metni olsa da!) iin deneyime ikin bu yann bu ksa notta tartmak niyetinde deilim. Zaten, On Hashish ile karlamam, onu evirmeye balamam, ama bir sre sonra, bulutlara [ve bulut klna brnm szcklere] kendi kendilerine srkleniyorlar diye deil de, ekiliyorlar duygusuyla bakmaya istekli ve hazr evirmenin aklna ylan dncelerin onu nasl birdenbire esinlediini, bu dncelerin ksa bir yaznn belki Esrar zerine iin bir nszn oylumunu aarak nasl yeni, srpriz bir kitaba dntn, Walter Benedix Schnflies Benjamnle Yaamakta anlattm. stelik, bu son derece kiisel ve byleyici esrar metinlerine, her Benjamin metnine hep yaptm gibi, poetik uzamn, bir hzl zaman deneyiminin penceresinden bakmak, yazdm son derece kiisel fragmanlara sevinli bir meruiyet ve, yan sra, bir genellik de kazandrd. nk, esrar uzamyla poetik uzamn, bu mutlu, sevinli ve yaratc iki sarholuun artc benzerlii, yllardr Benjamini dzyazdan ok iire, iirsel dile ve algya belki bir airden bile yakn hisseden ve Onu bu erevede anlamak isteyen Benjamin okuruna, ummad

te bu eviri kitapla birlikte rendiim Rausch kavram, yllar nce yaadm deneyimin aydnlnda esrime vb. szcklere sezgisel olarak dtm erhin (deneyimin adlandramadm bilgisinin) bilisel karln oluturuyor. Benim iin byk bir kazan. nk yaadm iir (ya da hzl zaman) deneyiminin bana o kapal uzamda duyumsattklar, daha nceki Benjamin evirilerinde Trkeye kendinden geme, esrime, ya da vecit hali olarak evrilen szcn anlamlarnn ve armlarnn snrlarndan taan bir younluktayd. Bu karlklarda, byk bir cokunluk hissiyle birlikte ruhun entelektel anlamda ycelmesi, aydnlanmas olarak sarholuun ya da bilisel bir sramay da ieren karmak bir varolusal durumun byl, sevinli, takn, zinde, aydnlk ve yaratc nitelii eksikti ya da yoktu. Daha ok atllk barndran esrime ya da dier benzer karlklar, bu gsz halleriyle Benjaminin sarholuun gcn devrime kazanmak formlne uymadklar gibi, mistik ve dinsel armlaryla, Onun sarholuun doasna dnk olarak srarla belirttii dind aydnlanla da badamyordu Howard Eilandin (ve dierlerinin) ngilizce evirisi On Hashishi Esrar zerine adyla Trkeletirirken, Uyuturucu Deneylerinin Tutanaklar ile Myslowitz BraunschweigMarsilya yksn Scott J. Thompsonn evirileriyle karlatrdm. Kolayca tahmin edilecei gibi, bu karlatrma sonucunda yer yer ciddi yorum farkllklaryla karlatm, ki bu durum bylesi bir metin iin son derece normal. Son 4-5 aym ise, Uyuturucu Deneylerinin Tutanaklarnn, MyslowitzBraunschweig Marsilyann ve Marsilyada Esrarn Almancalarn, ngilizceleriyle satr satr karlatrmakla geti. Almanca bilmesem de, bu karlatrmalarda birok szcn Almancalarn saptayp karlklarn rendim. Bu yolla da, metinlerin ngilizceye aktarlrken geirdikleri anlamsal ve yorumsal deiimleri deerlendirme (ve yer yer szck baznda deitirme/dzeltme) olanam oldu. Anlam ngilizcede karmaklaan ya da mulaklaan, veya evirmenler tarafndan az ya da ok yorumlanan tmcelerde ise Almanca bilen insanlara dantm, onlardan yardm aldm. Jean Selzin asl Franszca olan Walter Benjaminin Deneyi(mi) yazsndaki birka tmceye ise, sevgili arkadam Ekin Uaklnn yardmyla son eklini verdim. Benden yardmlarn esirgemeyen herkese ve, hep olduu gibi, sevgili eim Peline katklarndan ve sabrndan tr ok teekkr ederim. Bu Trke evirinin okurlar metin boyunca Rausch szcnn karl olarak sarholuk szcne rastlayacak. nk artk sz konusu sarholuun nasl bir sarholuk olduunu, ne tr bir sarholuu tanmladn biliyoruz. Birka yerde ise, gene ayn anlamsal balam iinde, uzun bir sarholuk tanm yaptm. ngilizce evirmenlerin ve editrn metnin zerinde yaptklar editryal almayla karmamas iin, metinle ilgili, normalde parantez iinde ve metnin iinde vermem gereken szck karlklarn da, dier aklamalarm gibi, dipnotlara tadm ve bu szcklerin Almanca karlklarn yazmay yeledim. Okurun (.n.) eklinde rastlayaca notlar bana aittir. Son olarak, bu eviri kitab olas tm yanllaryla, btn gnahyla, ama az bulunur bir sevinle sahipleniyorum. Ve onu en ok, ya da herkesten ok, airlerin okumasn diliyorum 3

1 Aralk 2009, Ankara BLM 4 29 Eyll [1928] Cumartesi, Marsilya Uzun bir tereddtten sonra, akam yedide esrar itim.1 Gn boyu Aixteydim.2 Yalnzlm dier deneysel kontrollere pek izin vermediinden, sadece esrarn etkilerinin balayp balamadn belirleyebilmek iin takip eden eyler hakknda notlar tutuyorum. Yakndaki kk bir ocuun alamas huzurumu karyor. eyrek saat gemitir diye dnyorum. Ama sadece yarm saat gemi. Haliyle. () Biraz sersemlemi hissediyorum, bunun dnda hibir etki yok. Yatamda yatyorum; okuyor ve ot iiyorum. Karmda hep ayn manzara Marsilyann karn. (mgeler beni o anda ele geirmeye balyor.) ok sk grdm sokak, bir bak kesiine benziyor. Bu sabah Steppenwolfun3* malum sayfalarn okumak, esrar imek konusunda bana son bir motivasyon salad. u an esrarn etkilerini aka hissediyorum. Okumak ve yazmak zorlatna gre, bunlar aslnda olumsuz etkiler. Bir saatin hi yoksa eyrei geti. Hayr, daha fazlasnn gemeye gnl yok gibi. Speyern telgraf tam imdi gelmeliydi: Kesin olarak vazgetiin romann zerinde al, falan filan.4 Son derece moral bozucu bir haber sarholuun giderek iddetlenen esintisine bir dolu tanesi gibi zorla girince, hi ho olmuyor. Ama tek kesinti sadece bu mu? Brionun odama kmakta olduunu dnnce, bir an tereddt ettim.5 ok heyecanlydm. (Dikte edilen yazya eklenmi. Olaylar yle geliti: Yatamda uzanm, tam da yz binlerce insann yaad ama sadece tek bir kiinin beni tand bu ehirde rahatsz edilmeyeceimi mutlak bir kesinlikle hissediyordum ki, kapm alnt. Bu, daha nce burada bama kesinlikle hi gelmeyen bir eydi. Yataktan kalmak ve kapya gitmek iin uramaktansa, klm bile kprdatmadan kim var orada diye seslendim. Oda grevlisiydi: Bir bay sizinle konumak istiyor. Syle gelsin. Karyolann direine dayanarak ayaa kalktm, kalbim kt kt atyordu. Brionu birden karmda grmek gerekten olaanst olacakt. Ama kapdaki bay, telgraf getiren ocuktu.)6 Bundan sonras ertesi sabah yazld. Daha sonra ortaya kan hafif ama kesinlikle muhteem etkiler iimde yle bir kaygszlk hissi uyandrd ki, olaylarn srasn kartrabilirim. Elbette Brion gelmedi. Esrarn etkileri yok gibi ya da yle zayf ki, nlem olarak ieride kalmann gereksiz olacan dnp otelden ktm. lk urak limanm, Canebire ile Cours Belsuncen kesindeki kafeydi. Limandan baklnca sadaki; yleyse hep gittiim kafe deildi bu. imdi niye? Sadece biraz cmertlik, insanlar tarafndan kibarca karlanma beklentisi. Yalnzlk duygusu bir anda kayboluyor. Bastonum bana zel bir zevk vermeye balyor. Burada kullanlan cezvenin kulpu aniden ok byk grnyor, dahas yle kalyor. (nsan o denli hassaslayor ki, kdn zerine den glgenin kd yaralayacandan korkuyor. Mide bulants geiyor. Pisuarlarn zerindeki notlar okuyor.) Bu ya da u kii bana doru gelse hi armam. Ama gelmeseler de hayal krklna uramam. Fakat oras benim iin fazla grltl. imdi de, esrarkein zaman ve uzam zerindeki talepleri yrrle giriyor. Bilindii gibi, bunlar kesinlikle muhteemdir. Esrar imi biri iin Versailles ok byk

deildir, ne de sonsuzluk ok uzundur. deneyimin bu muazzam boyutlarnn, bu mutlak srekliliin ve llemez uzamn gerisinde bekleyense, uzamdan ve zamandan oluan bu dnyann beklenmedik durumlarn artan bir efkatle anmsatan, olaanst mutluluk verici bir mizah duyumudur. Sonsuza kadar yiyip imek iin daha imdi oturduum Bassoda mutfan ve tm st katn da imdi kapandn sylediklerinde, sonsuzca hissediyorum bu mizah duyumunu. Ama sonradan, aslnda btn bunlarn daima apaydnlk, olaan ve hayatla dopdolu olarak kald duygusu. Bassoda oturduum yeri nasl bulduumu da belirtmeliyim. Benim iin nemli olan, eski limann ancak st katlardan grlebilen manzarasyd. Aadan yryerek geerken, ikinci kat balkonunda bo bir masay gzme kestirdim. Sonunda, ka ka birinci kata kadar kabildim. Pencere kenarndaki masalarn neredeyse tamam doluydu, bunun zerine, henz boald anlalan ok byk bir masaya getim. Tam otururken fark ettim, koskocaman bir masada tek bama oturacak olmann yakkszln; utana skla kalktm, tm kat boydan boya yryerek salonun dier ucuna geldim ve ancak yanna vardmda grebildiim bu kk masaya yerletim. Ama yemek daha sonra. nce limandaki o kk bar. Yine tam akn bir halde, uzaktan bir konser aslnda bir bando sesinin geldiini sanarak kalkmak zereydim ki, bunun araba kornalarnn grltsnden baka bir ey olmadna kendimi zor inandrabildim. Vieux Porta** gelirken de admlarmda bu harika hafiflik ve kararllk vard; yle ki, gemekte olduum byk meydann talk ve bozuk zemini, gece vakti enerjik biri gibi uzun admlarla yrdm kr yolunun yzeyine dnmt. Dzenleyici fonksiyonlarmdan henz tam emin olamadmdan, Canebiree gitmekten bu saatte bile kanyordum. Derken, bu kk liman barnda, esrarn o zamana kadar hemen hi hissetmediim kanonik bys kendini ilkel bir keskinlikle dayatmaya balad. Beni bir fizyonoma, hi deilse insan yzlerini dikkatle inceleyen bir seyirciye dntrmeye baladndan, deneyimimde benzersiz bir ey yaadm: Gzlerimi, evremdeki, bazlar olaanst kaba ya da irkin yzlere dikip ylece baktm. Normalde bakmaya iki nedenle saknacam yzlerdi bunlar: Baka zaman olsa, ne baklarn zerime ekmek isterdim ne de vahiliklerine katlanmak Tam bir ileri karakoldu bu liman tavernas. (Bu yerin tehlikesizce eriilebileceim en uzak yer olduuna inanyorum keskin duyularla asla yapamayacam bu hesaplamay, feci halde yorgunken bir barda tek damlasn dkmeden azna kadar doldurabilmek iin gstermem gereken ayn hassasiyetle, bu sarho halimle yapmtm.) Henz hibir burjuvann oturmad, gerek liman proleterlerinden baka, en fazla civardaki birka burjuva ailesinin yaad rue Bouteriden hl yeterince uzaktayd buras. Bir anda irkinliin bir ressama gzelliin gerek haznesi daha iyisi, hazine sand olarak nasl grnebildiini anlayverdim (Rembrandt ve daha biroklar iin de byle olmam myd?): krklklarda, baklarda ve yz hatlarnda altn gibi parldayan tm i gzelliiyle lime lime olmu bir da silsilesi. Vazgemi olmann derin izlerini tayan ve beni ani bir iddet duygusuyla sarsan son derece hayvans, baya bir erkek yzn zellikle anmsyorum. Her eyden ok, beni erkeklerin yzleri ilgilendirmeye balamt. imdi de o uzunca oyun, her yeni yzde bir tand bulma oyunu balad. ou kez adn bilirdim, ou kez de bilmezdim. Bu aldanm da, dlerde kaybolan aldanmlar gibi, aniden gzden kayboldu: utanla 4

deil, taviz vererek deil, grevini yerine getirmi bir insan gibi, huzur iinde ve gler yzle. Bu koullar altnda yalnzln laf bile edilemezdi. Kendi kendimle mi ahbaplk ediyordum? Elbette kimseye belli etmeden. Bu durum beni mutlu eder miydi, bundan da emin deilim. u daha olas ki, patronunun arzularn youn bir aratrma sonucunda renen birinin belli belirsiz yzszlyle kendimi tatmin ederken, kendimin en becerikli, en sevecen, en utanmaz pezevengi olmutum. Bu arada, garsonun yeniden grnmesini beklerken, sonsuzluun yars gelip geti. Daha dorusu, garsonun dnmesini bekleyemedim. Bar ksmna gidip hesab dedim. Bu tr tavernalarda bahi brakmak det midir bilmiyorum. Ama baka koullar altnda, mutlaka bir eyler brakrdm. Ne var ki, dnk esrarn etkisiyle cimriliim tutmutu; abartrm da dikkatleri zerime ekerim korkusuyla kendimi gerekten dikkat ekici klmay baarmtm. Bassoda yaptm gibi, nce bir dzine istiridye syledim. Adam sonraki sipariimi de o anda vermemi istedi. Standart bir yemek ad syledim. Hibirinin kalmad haberiyle geri dnd. Bunun zerine ben de, mnde bu yemein yaknnda bir yeri iaret ettim; tam bir yemek ad sylemitim ki gzme onun stndeki takld, sonra onun stndeki; srayla her birinden sipari ede ede listenin en tepesine vardm. Ama bu yalnzca agzllkten deil, yemeklere kar gsterdiim ar kibarlktand, almamazlk ederek hibirini gcendirmek istemedim. Ksacas, pt de Lyonda durdum. nmde bir tabakta masumca yatarken, esprili bir glmsemeyle, Aslan brei diye dndm;*** ve sonra, hor gren bir edayla dedim ki: Bu mfik ey ya tavan ya da tavuk eti olmal neyse ne. Bir aslan kadar a olduumdan ancak bir aslan yiyerek doyabilirdim ki, bu da hi tuhaf deildi. stelik, aka dillendirmesem de, Bassoda iim biter bitmez (yaklak on buuk gibi) baka bir lokantaya gitmeye ve ikinci bir akam yemei yemeye karar vermitim. Ama nce Bassoya doru yryme dnelim. Rhtm boyunca gezindim ve orada bal duran tm teknelerin isimlerini tek tek okudum. Bu beni akl almaz bir sevince bodu ve Fransann tm Hristiyan isimlerine srayla glmsedim. simlerinin bu teknelere vaat ettii ak, bana olaanst gzel ve dokunaklym gibi geldi. Sadece bir tanesinin, bana hava savan anmsatan Aero IInin yanndan samimiyetsiz bir ekilde getim; az nce ayrldm barda da ayn eyi yapm, gzlerimi ar ekilde deforme olmu baz yzlerden karmak zorunda kalmtm. Bassonun st katndan aaya doru baknca eski oyunlar ilk kez balad. Limann nndeki meydan, en iyi ifade edebileceim ekliyle bir palet gibiydi, hayal gcmse, bu yerin zelliklerini, kh yle kh byle denemeler yaparak dilerseniz sorumsuzca, ama yine de byk bir ressamn paletini neredeyse bir enstrman olarak grmesi gibi zerinde birbirine kartryordu. arab smarlamadan nce ok tereddt ettim. Yarm ie Cassisti, sek arap. Kadehin iinde bir buz paras yzyordu. Ama uyuturucuma kusursuzca elik ediyordu. Penceresi ak diye bu yeri semitim ve oturduum yerden aadaki karanlk meydan rahata seyredebiliyordum. Ve arada srada meydana baktmda, meydann, zerinde yryen kiiyle birlikte deimeye yz tuttuunu, sanki bu kiiyle ilgili bir figr oluturduunu fark ettim; ama bu figr meydan gren kiiyle deil, daha ok, on yedinci yzyldaki byk portre ressamlarnn, nne yerletirdikleri nemli kiinin karakterine uygun olarak bir sra stunla, bir

pencereyle ortaya karmak istedikleri bakla ilgiliydi. Burada, u genel gzlemi aktarmak zorundaym: Bu tr bir sarholuktaki yalnzln karanlk yanlar var. Sadece fiziksel ynnden sz edecek olursam, teselliyi bu liman tavernasndaki uultuda arayan diyaframmda bir an iddetli bir basn hissettim. Dahas, ve hi kukusuz, gerekten gzel ve aydnlatc grnmler henz uyanm deildi. te yandan, bu durumlarda yalnzlk filtre ilevi grr. Ertesi gn insan, anlk deneyimlerin [Erlebnis] ayrntl bir listesinden ok daha fazlasn kda dker. Geceleyin bu sarholuk, kendini gndelik deneyimden [Erfahrung] ince, prizmatik kenarlarla ayrr. Bir tr figr oluturur ve genellikle daha ok hatrlanr. Diyebilirim ki, bzlr7 ve bzldke bir iein biimini alr. Mutluluktan uuran bu zengin sarholuun [Rauschglck] muammasna biraz daha yaklaabilmek iin, dnceyi bir kez daha Ariadnenin iplii zerinde younlatrmalyz.8 Sadece bir iplik yuman zme eylemindeki sevin! Ve tpk yaratmann sevinciyle ilintili olmas gibi, bu sevin sarholuun sevinciyle de ok derinden ilintili. Daha da ileri gidelim: Ama byle yapmakla, sadece iine girmeyi gze aldmz maarann kvrmlarn ve dnemelerini kefetmeyiz, ayn zamanda bu kefin tekinin gemi deneyimlerine dayal hazzn, iplii zme iinin ritmik bahtiyarln da yaarz. Ustaca sarlm bir yuma zm olduumuzdan hi kuku duymamak tm retkenliin sevinci bu deil midir, en azndan dzyazda? Ve esrarn etkisi altnda bizler, glerimizin doruunda sevince boulmu dzyaz-varlklarz. De la posie lyrique pas pour un sou.9 Rue Paradisnin bir parka ald Canebireden uzaktaki bir meydanda, sonradan benliimi kaplayan ok derinlere ilemi o mutluluk hissini hatrlamak, daha nce olup biten her eyden daha zor. Neyse ki, gazetemde u tmceye rastlyorum: Kii aynl gereklikten bir kakla ekip karmaldr. Birka hafta nce de, buna benzer bir ey sylediini dnerek, Johannes V. Jensenden bir tmce not etmitim: Richard, dnyada ayn trden olan her eyi anlayan gen bir adamd.10 Bu tmce beni ok sevindirmiti. Onun sayesinde imdi, bu szn daha nceden benim iin sahip olduu politik, rasyonel anlamn, bir gn nce yaadm deneyimin bireysel, byl anlamyla yan yana getirebiliyorum. Anladm kadaryla Jensenin tmcesi, kendine zg olan bugn sadece ince ayrmlarn iine hapsedilirken, eyler kesinlikle hepimizin bildii gibi tamamen mekanikletirilmi ve aklsallatrlmtr szyle ayn anlama geldii halde, dnk yeni kavraym tmyle farklyd. nk ben sadece ince ayrmlar gryordum ve bunlar aynyd. nmdeki yaya kaldrmyla ilgili mahrem d(nce)lere dalm yryordum, ki bu kaldrm, zerine srdm bir tr merhem (sihirli bir merhem) sayesinde, tam da bu ta haliyle Parisin bir kaldrm da olabilirdi pekl. ou zaman ekmek yerine talardan sz ederiz.11 Bu talar benim, her yerde, her lkede ayn olan eyleri tadabilmek iin zerlerine a bir kurt gibi saldran hayal gcmn ekmei idi. Sandalyemi bir evin duvarna kar evirmi karanlkta oturduum bu evre boyunca, tutkulu davrana zg bir hayli tecrit edilmi anlar vard. Burada, Marsilyann bir sokanda, esrardan sarho olmu halde oturuyor olmann snrsz kvancyla dndm: Bu akamki sarholuumu kiminle gerekten paylaabilirdim ve bu insanlarn says ne kadar azd; esrar hep var olacandan, hep sadk kalacandan, beni bekleyen talihsizliklerden, beni bekleyen yalnzlklardan korkmak konusunda nasl da 5

acizdim. Bu tamamen kesintili evrede, mdavimi olduum yaknlardaki bir gece kulbnden gelen mzik de olaanst bir rol oynad. Kulamn Valenciay Valencia olarak anlamamakta srarla ayak diremesi ok tuhaft. Glck bir arabann iinde geip gitti yanmdan. Bu komik olay, tam olarak, az nce, Unger kendisini bir liman ayla ve pezevengi biiminde rhtmdaki teknelerin glgelerinden syrd anda, birdenbire oldu.12 Ve Bassoda, komu masalarn birinde bir edebi kiilik daha kefedince kendi kendime dedim ki: Nihayet edebiyatn ne ie yaradn rendim. Ama yalnzca tandk yzler yoktu. Burada, sarholuumun en youn halini yaarken, iki figr (iki yurtta, iki yersiz yurtsuz, ya da ne bileyim?), Dante ve Petrarca olarak getiler yanmdan.13 Tm insanlar kardetir. Bylece, artk peinden gidemeyeceim bir dnce silsilesi balad. Ama bu zincirin, beni muhtemelen hayvanlarla ilgili imgelere srkleyen son halkas, kesinlikle ilkinden ok daha az sradand. O halde bu evre, limanda yaadm ve hakknda u ksa notu bulduum evreden farklyd: Sadece tandk yzler ve sadece gzel olanlar hani ya, yoldan gelip geenler. Oturuyor olduum meydanda ksa bir sre duran tramvayn zerinde Barnab yazyordu. Ve Barnabann hazin ve kark hikyesi, Marsilyann d mahallerine doru giden bir tramvay iin hi de kt bir istikamet gibi gelmedi bana.14 Dans salonunun kapsnda olup bitenler pek hotu. Mavi ipek pantolonu ve parlak pembe ipek ceketiyle bir inli ikide bir kapnn nne kyordu. Kapcyd. Kap aralnda kzlar kendilerini sergiliyordu. Ama benim canm hibir ey ekmiyordu. Gen bir adamla beyaz elbiseli bir kzn bana doru geldiini grmek ok elenceliydi ve hemen yle dnmek zorunda olmak da: Kz ierde, zerinde kombinezonuyla kam adamn elinden ve imdi de adam kz alm geri getiriyor. Yakr, l. Burada, bu safahatn tam ortasnda oturuyor olma dncesinin gnlm aldn, beni tavladn hissediyordum, ki burada ile bu ehri deil, oturduum kk, ok da tantanal olmayan bu yeri kastediyorum. Ama olaylar bambaka geliiyor, eylerin grnmleri bana sanki sihirli bir denekle dokunuyordu ve ben de onlarla ilgili dlerin iine dalyordum. Byle saatlerde, insanlar ve nesneler, camla kaplanm alminyum kutularn iindeki, camn srtlmesiyle elektrik yklenen ve her harekette birbirleriyle en olaand ilikilere girmek zorunda kalan, mrver aac sakzndan yaplma u kk sahne aksesuarlar ve adamcklar**** gibi davranrlar. Bu arada sesi bir ykselip bir alalan mzie, cazn saz kamlar adn verdim. Nasl oldu da ayaklarmla tempo tutmaya baladm, anmsamyordum. Bu benim aldm terbiyeme aykryd ve byle yaparken kendimle atmadan edemiyordum. Akustik izlenimlerin iddetinin tm dier izlenimleri bastrarak anlalmaz hale getirdii anlar vardr. zellikle bu kk bardaki her ey, birdenbire, sokaklarn deil, insan seslerinin grlts iinde kayboluyordu. nsan seslerinin oluturduu bu grltnn en zgn yan, kulaa tamamen bir lehe gibi gelmesiydi. Birden, Marsilyallar benim iin yeterince anlalr bir Franszcayla konumaz oldular. Lehe dzeyinde taklp kalmlard. Bununla ilikilendirilebilecek yabanclama olgusunun burada nesneleri de kavrayaca grlr, ki Kraus15 bu konudaki kesin hkmn gzel bir szle ifade etmitir: Bir szce ne kadar yakndan bakarsanz, o da size o kadar uzaktan bakar. Zaten, notlarm arasnda artc bir yoruma rastlyorum: Nesneler baka nasl da direniyor!

Canebireden geerken sarholuun etkisi azald ve nihayet kk Caf des Cours Belsunceda son bir dondurma yemek iin keyi dndm. Buras, bu akamn ilk kafesine, hani rzgrda uuan saaklar d(nce)lere dalm seyrederken kapldm erotik sevincin esrarn ie yaramaya baladna beni ikna ediverdii kafeye uzak deildi. Ve bu durumu anmsadmda, esrarn, kken tadna vardmz kendi varoluumuzu yeniden ve hesapszca tketmesi iin doay ikna etme gc olduuna inanmak istiyorum. nk eer, ilk kez k olduumuzda varoluumuz, Doann parmaklar arasnda, tutamad ve bu yzden yeni varolular, yeni doumlar satn alabilsinler diye sap savurmak zorunda kald altn sikkeler gibi kouyorsa, doa da imdi bizi, tek bir ey bile ummakszn ya da beklemeksizin, varolua doru kocaman avularyla cmerte frlatyor. KTABIN EKLER BLMNDEN Tek Ynl Yoldan (1923-1926) Yldz Gzlemevine Gider***** Hillelin Yahudi retisini zetlerken yapt gibi, Antika retisini tek ayak stnde ve en ksa biimde aklamamz gerekseydi, bunu sadece u tmceyle yapabilirdik: Bu dnyaya, sadece evrenin gleriyle yaayanlar sahip olacaktr.16 Hibir ey, Antika insann modern insandan, onun sonraki dnemlerde neredeyse hi bilinmeyen kozmik deneyime teslimiyeti kadar ayrt edemez. Modern an banda astronominin iek amas, bu deneyimin artk solduunu gsterir. Kepleri, Koperniki ve Tycho Braheyi gdleyen, kukusuz sadece bilimsel drtler deildi. Bununla birlikte, astronominin evrenle kurulan optik ilikiyi ok abuk ve dlayc bir ekilde vurgulamas, gelecek olann habercisiydi. Antika insan evrenle farkl bir iliki kurmutu: coku, nee ve zindelik taan bir bylenme hali olarak sarholuk [Rausch]. nk, bize en yakn ve bize en uzak olan, sadece bu deneyimi yaarken tanyabiliriz, ve asla biri olmadan dierinin varl bizi ikna etmez. Ama bu demektir ki, insan evrenle bylesi cokulu bir iletiimi ancak komnal bir ekilde kurabilir. Bu deneyimi nemsiz ve vazgeilebilir saymak, yldzl gecelerin iirsel taknl gibi grerek bireyle snrlamak, modern insan tehdit eden yanlgdr. Hayr, bu deneyim tekrar tekrar kendini anmsatyor; ve yaanma vakti geldiinde, kozmik glerle yeni ve benzeri grlmemi bir kaynama abas olan son savan korkun bir berraklkla gsterdii gibi, ne halklar ondan kaabilecek ne de kuaklar. nsan ynlar, gazlar, elektrik gc ak araziye salnd, yksek gerilim hatlar krlar boydan boya kat etti, gkyznde yeni takmyldzlar belirdi, hava ve deniz dipleri pervanelerle grledi ve her yerde Toprak Anann barna kurban ukurlar kazld. Evren ilk kez bylesine muazzam bir ekilde, gezegen leinde hani ya, teknolojik bir ruhla batan karlyordu. Ama egemen snf kr hrsn bu yolla tatmin etmeye altndan, teknoloji insanoluna ihanet etti ve zifaf yatan kan glne evirdi. Emperyalistler, teknolojinin tek amacnn doann denetim altna alnmas olduunu retiyor. Ama eitimin amacn ocuklarn yetikinler tarafndan denetim altna alnmas olarak ilan eden eli sopal bir retmene kim gvenir? Her eyden nce, eitim, kuaklar arasndaki ilikinin vazgeilmez dzenlenii, ve dolaysyla, denetim altna almak da (ille de 6

bu terimi kullanacaksak), ocuklarn deil, bu ilikinin denetim altna alnmas deil midir? Bunun gibi, teknoloji de, doay deil fakat doayla insan arasndaki ilikiyi denetlemektir. Tr olarak insan evrimini binlerce yl nce tamamlad; ama tr olarak insanlk geliiminin henz bandadr. Teknolojide, insanln kozmosla iletiiminin halk ve aileyle iletiimden farkl ve yeni bir biim ald bir physis rgtlenmektedir. Sadece hz deneyimini hatrla(t)maya ihtiyacmz var: Bu sayede insanlk, zamann ilerine doru, bir zamanlar yksek dalarda ve gney denizlerinin kylarnda yapt gibi, hastalara dayanma gc verecek ritimlerle karlaaca hesap edilemez yolculuklara kmaya hazrlanyor. Lunaparklar, sanatoryumlarn bir n biimidir.17 Gerek bir kozmik deneyimin yaatt ani rperti, doann Doa diye adlandrmaya alkn olduumuz o kck parasna tabi deildir. Son savan imha gecelerinde, insanln iskeleti, saralnn eksiksiz mutluluuna benzeyen bir duyguyla sarsld. Ve sava izleyen isyanlar da, insanln bu yeni gvdeyi denetim altna alma yolundaki ilk giriimleriydi. Proletaryann gc, onun salna kavumasnn lsdr. Bu gcn disiplini iliklerine kadar ilemezse, hibir bar tartma onu kurtaramayacaktr. Canl olan, yokoluun cinnetini sadece remenin cokun sarholuunda [Rausche der Zeugung] yener. Notlar:
1) 29 ve 30 Eyll 1928 tarihli bu tutanak, bu kitapta yer alan Marsilyada Esrar denemesinin hazrlk nshasn oluturuyor. 2) Aix ehri (ya da Aix-en-Provence) Marsilyann on dokuz mil kuzeyindedir. 3) Hermann Hessenin Der Steppenwolf isimli roman 1927 ylnda yaymland. Bkz. Steppenwolf, ev.: Basil Creighton [1929, 1963 (yeniden basm) New York: Holt, 1990], s. 174 ve devam. Hessenin (1877-1962), Benjaminin Bin Dokuz Yzlerin Banda Berlinde ocukluk kitabn 1930larn ortalarnda Almanyaya yaymlatma denemesi baarl olamamtr. Hesse, 1946da Nobel Edebiyat dln ald. * Trkeye ilk kez Hikmet Gktan tarafndan Step Kurdu adyla evrildi (Yank Yaynlar, 1973). Yap Kredi Yaynlarnn 2008de Bozkrkurdu adyla yaymlad basm Kmuran ipal evirisidir. (.n.) 4) 1929 ylnda talyada Benjaminle otomobil gezisi yapan romanc ve dramaturg Wilhelm Speyer (1887-1952), bir roman ve birka oyunda Benjaminle birlikte almtr. 5) Fransz romanc, eletirmen ve Cahiers du Sud isimli edebiyat dergisinin kurucularndan olan Marcel Brion (1895-1984), Benjaminin Marsilyada Esrar denemesinin Franszca tercmesinin 1935 ylnda bu dergide yaymlanmasn ayarlamtr. Hem Benjaminin Trauerspiel (Tragedya) Kitabn hem de Benjamin ve Hesselin Prousttan yapt evirileri gzden geiren Brion, Benjaminin yaptna baka yollarla da katkda bulunmutur. 6) Bu paragraf, bu kitaptaki Myslowitz Braunschweig Marsilyadan uyarlanmtr. **) Eski Liman. (.n.) ***) Benjamin, Lyonun fonetik armyla, bu kente zg Lyon breinden (pt de Lyon) Aslan brei diye sz ediyor. (.n.) 7) Bin Dokuz Yzlerin Banda Berlinde ocukluktaki [Selected Writings (Seme Yazlar) 3. cilt iinde, s. 385] Kambur Adamckn [kltc] etkisiyle karlatrnz. Bzlme (Schrumpfung), Benjaminin edebiyat kuramnda nemli bir terimdir: Bkz. Selected Writings (Seme Yazlar) 2. cilt, 415-416, 408, 55. 8) Yunan mitolojisinde, Ariadne, Giritli Kral Minosun kzyd. Theseusa k oldu ve labirentte yolunu bulabilmesi iin ona bir iplik yuma verdi. Ardndan onunla birlikte Atinallara kat, ama daha sonra Theseus Ariadneyi Naksos Adasnda terk etti.

9) Lirik iir dediin bir kuru etmez. Alntnn kayna bilinmiyor.

*****) Bu metnin daha nceki evirileri iin bkz. Walter Benjamin, Son Bakta Ak, Tek Ynl Yol (Planetarium), ev.: skender

Seda ER KARA PARS


R. iin

Hseyin ALEMDAR NAZ(AR


Kalbimde sana ait eya kalmad! Onur Sakarya Bir elin gl bir elin ustura senin-gze gelip de skma avularn sakn ar ve naz ten sz deilse kandr oun sere parmaktan kalbe zehr-i ak diye akar iir de bir yerde kan kayb Onur! Nazardan korkmasa sevemez insan az ve kalbi krmz yapan ite kusurlar az ve kalp ki gz suu kendini kanayacak-sahi Turgut Uyar m sylemiti Onur bilene bilene tkenir her bak! Alt dudan sevap st dudan gnah senin edebinle de olsa kfretme hi kimseye Onur! Sus imdi! Herkes sana Eksik Adam demeli nk seni kusmal dilerinin arasna gizlenen ahmaran keder ve riya dahil her ey cn almal dnyadan Ah, edip olmalsn sen aka ve iire kfretme Onur!

Sen! O kara pars d kendini biraz gecikince ben Bir yn kemikle krm kan bulursun tende naslsa Ve duyularn ypranm olur ak cumartesilere akarken Kehribar renginde iirlere gebe kalrsn benden Bir yn aznlk flemi olursun bylece Kazara gider kalbim anmsamalar sofrasnda Onlara dnmekteysen ben hibir eyim Bir yldzn acsn saklar m kklerinden koparlm olmasa Gzlerinde bozuk imlasyla yaam. Sen bulursun en geni zamanl eylem kiplerinden nasl doulur Tek heceli lmlerin, rya art ban ve samurayn terk ettii uykusunda Soluun kadar ard Pars Yerekimine en eimli yerinden kaldryorum tozlarn Srmek iin oralarna o naif gkyznn Satr aralarn okuyamadn yzm izer suretini Bytrm kendimi o eye doru Narieklerinin ezemedii ellerim boyunca Sen az nce yumdun kara zamann pars kulelerinin Senden gemelerim tesine bir iyilik haliydi eklediin Bo amfora, yrtk yelken, suyu ekilmi derinliinde akrebin dans Unutma iyi gevi getirmi atlarn yurdu srgndr bize. Duvardr, elein ince hava boluklarndan geemeyen hali.
07.10.2010
______________________________________________________ 10) Johannes Vilhelm Jensen (1873-1950): Danimarkal romanc, air ve denemeci. 1944te Nobel Edebiyat dln ald. 11) Benjamin bir Alman ataszne gnderme yapyor: Ekmek yerine ta ikram etmek, yardm ediyor gibi grnp yararsz bir ey vermektir. (Bu bilgi iin Jean-Franois Poiriere teekkr ederim.) 12) 1930lar boyunca Benjaminin en yakn arkadalarndan biri olan Gustav Glck (1902-1973), 1938 ylnda Arjantine g edene dek, Berlindeki Imperial Credit Bankn yurtd ubesinde mdrlk yapt. Benjamin, Karl Kraus denemesini, The Destructive Character (Ykc Karakter) denemesinin dorudan modeli olan Glcke ithaf etmitir. Belirgin mistik eilimleri olan Alman Yahudisi yazar Erich Unger (1887-1952), ezoterik dnr Oskar Goldberg evresindeki grubun yesiydi. 13) Bu blm, Gesammelte Schriften (Toplu Yazlar) 1. cilt, 1179dan alntlanan ve bu kitabn Defterlerden blmnde yer alan esrar sarholuu hakkndaki fragmanla karlatrnz. 14) Barnabann hikyesi Yeni Ahitte anlatlr (Elilerin leri:15). ****) Holundermak-Requisiten und Holundermak Mnnchen yerine. (.n.) 15) Avusturyal olan Karl Kraus (1874-1936), etkili bir gazeteci, eletirmen, oyun yazar ve airdi. Benjaminin 1931 tarihli Karl Kraus denemesi Selected Writings (Seme Yazlar) 2. ciltte (s. 433-458) yer almaktadr.

Messer YENAY HER TEST ACIYLA DOLAR


uzakl aryor gibiydi kadn gzleriyle iinden kular uan bir beden tayordu aa kendini ge dikmiti yeil bir bulut gibi g sepetine toplayan kadn salar karanla dolak uza ryordu ince uzun yollar tna dolayp bulutlar dnyay geziyor bulutlar yaramzn zerindeki pamuk _________________________________________________
Savar (stanbul: Metis Yaynlar, Ocak 1995), kinci Basm, s. 7576; ayrca bkz. Walter Benjamin, Tek Yn, Planetaryuma Gider, ev: Tevfik Turan (stanbul: Yap Kredi Yaynlar, Mays 1999), 1. bask, s. 81-83. (.n.) 16) Einbahnstrae ilk kez 1928de yaymlanmtr ve imdi de Gesammelte Schriften (Toplu Yazlar) 4. cilt (s. 83-148) iindedir. Selected Writings (Seme Yazlar) 1. ciltteki eviri (s. 444-488). Yldz Gzlemevine Gider, metnin son blmdr. 17) Lunapark, New Yorktaki Coney Islandda 1903ten 1946ya kadar varln srdren harikulade bir elence parkdr. Arabalar,

hayvanlar ve renkli elektrik aydnlatmas burann nemli unsurlardr. Dier birok elence park adn buradan almtr.

KELEBEK DL (IV) Korkut KABAPALAMUT


* Kimi syleilerde, tantm yazlarnda, syleicinin ya da yazarn iir sanat hakknda, edebiyat hakknda, hatta bazen yaamn, evrenin dorudan kendisi hakknda besledii, sahip olduu temel baz inanlar, dnceleri, tutumlar, syleilen ya da kitab mercek altna alnan yazara/aire aynen yklediine, kendi araylarn, nceliklerini onda sevinle ve bir rpda var saydna, ounlukla da bunu farknda olmakszn, iyi niyetle yaptna hayretle tank oluyoruz. Syleilerde, muhatap sanatnn kendini, eserlerini savunma, syleeni annda uyarma ans oluyorsa da, tantm/deerlendirme yazlarnda ayn olanak sz konusu deil doallkla. Sanrm herkes syleisine hazrlanrken, tantc yazsn, deerlendirmesini kaleme alrken, ncelikle kendi ahsi eilimleri ile muhatap sanatnn eilimlerini, tutumlarn birbirinden ayrmaya/ayklamaya daha ok zen gstermeli. * Kimi airlerimiz baz iirlerinde, elinde amuru, malzemesi olmakszn bir eser vcuda getirmeye alan umarsz, gln bir yontucuyu andrmyor mu? Herhangi bir iir yazlmaya balanmadan nce, o iirin temel duygusunun, ekirdeinin/tohumunun/iskeletinin, belki de atmosferinin airin anlanda, benliinde olumas, kendine bir biim arayna girimesi, artk bir an nce kaleme alnmak, serpilmek, tezahr etmek istemesi gerekmiyor mu? Gerekmedii kabul edildiinde effaf, tpk herhangi bir gazete haberi gibi bizde hibir yaznsallk duygusu uyandrmadan sratle okunup geilen kuru, skc, teet metinler ortaya kmyor mu? Yazlanlarn, yazanlarn ounluuna baklrsa galiba kmyor! * Bir airin, yazarn, birbirine zt ideolojik ya da poetik eilimlerin tutkuyla, inatla savunulduu iki dergiyi birden dikkatle okumas/izlemesi ile ikisinde birden dzenli olarak, hibir tedirginlik de duymakszn yazmas, kalem oynatmas arasndaki fark, uurumu gren bilen ka kii var? * Yazn sanatnn en byk trajedisi/amaz, hibir yaznn, metnin kusursuz, mkemmel olamamasdr bana gre. Bir mkemmellik/tamamlanmlk idesine yaknlktan, ona durmakszn ve olabildiince sokulmaya almaktan sz edilebilir en fazla. Bu adan baknca en iyi yazarn, henz hibir ey yazmam yazar olduunu ya da gerek bir yazarn tek bir tmce bile yazmayacan, yazamayacan savunmak neredeyse kolaylayor. Yazmak, kendisiyle ayn anda ciddi ve srf bu yzden biraz gln bir iddiay, tenezzl olgusunu, yanlma/yanltma olasln, asla tam olarak doldurulamayan bir noksanl, trplenemeyen bir fazlal, ne kadar giderilmeye allsa da alttan alta srtan bir ilik duygusunu aa vuruyor sanki. (l olmann en iyi yan kimseye yant vermek zorunda kalmamaktr; ancak byle korunur bilgelik!). * Her ay ok fazla sayda dergide iirleriyle, yazlaryla grnen airler, bir sre sonra, en sk 8

okurlarnn/hayranlarnn bile ellerine aldklar hemen her dergide onlarn adlarn, iirlerini grnce dudak bktn,

Can SEMERCOLU AVDAR TARLASINDA KURUNLAR


Salingere

titreyen omuzlarmn zerinde telala ah damarm nian alm, her saniye beni damla damla vuran gkyz azma dokunmadan kustuum yeni bir kelime gibi gndz getirdi bana. attm her zarda, papatyalardan kopardm her iskambil kdnda mat olmayan bir martydn: bir tek denize tutunabilirken ben, sen geleceimin aclarn kurunlarla ykadn! _________________________________________________ keyiflerinin katn; editrler, daha ilk saysn kardklar bir dergide, zaten her ay en az drt-be adet dergide iirlerini, yazdklarn yllardr ister istemez okuduklar imzalar gene bakeye kurulmu grnce, heyecanl okur adaylarnn heveslerinin bir anda sndn bilmiyorlar m, bilmezden mi geliyorlar, hi bilemiyorum. * Kimi iyimser ya da gen airler herkesin, hepimizin kolaylkla iir yazabileceini, bunun iin kltrel donanm, zel bir yetenek gerekmediini, insanlar arasnda bu tr yapay ayrmlar yaratmann kesinlikle yanl olduunu sylyor, yazyor zaman zaman (Tpk Lautramont, luard, vs. gibi). Bu durumda, iir/yazn emekilerine de, yllardr bou bouna okuduklarna, yok yere gzlerini yorup hasta edilerine, kendilerini gelitirmek, usulca biriktirmek iin yaamn kalabalk, gz alc sahnelerinden anlamszca geri ekililerine, durduk yere yalnzla, kitaplara, dergilere, odalara mahkm edilerine yazklanmak, hayflanmak m kalyor acaba? * Sizce de bazen birbirimizin rettii iire, sahip bulunduu iir algsna fazlaca mdahil olmuyor, zgllk hak ve koulunu tmyle gz ard etmiyor, herkes kafamzdaki ahsi iir tanmn dorulayan, dolduran bir iir yazsn, yazamayanlar saf d kalsn, ciddiye alnmasn istemiyor muyuz? Faizmin, benbilirimciliin, alakgnlllkten bunca uzakln, yaamdaki ncelii iir olan birine hi mi hi yakmadnn ayrdnda deil miyiz? iirin kanun koyuculuuna soyunmu isimlerden oluan liste niin bunca uzun, skc, artc? Neden biraz daha soukkanl, tutuculuktan, inatlktan uzak, yapc, nazik, uygar olamyoruz? Neden kk bir ocuun oyuncak ya da yiyeceini kskanlkla sahiplendii gibi suratszca sahipleniyoruz iiri, daha dorusu Trk iirini? Tm hayatmz ona adadmz, onun uruna sosyal bir hayat yaamaktan vazgetiimiz iin mi? yi ama eletirdiimiz,

hatta saldrdmz pek ok kii de bu anlamda bizlerin birer yolda, sevgili yazgda deil mi?

amlca, 7 Aralk 2010

Serap Asl ARAKLI BABA ARET


iim kendinin ou durmadan dilimdeki szle yat kalbimin kitab ne kadar byse eik aksan ve ll bendeki bu ocuk ne konusa nerede elese nereye gitse anneden na yedi menzil baba iareti!--

Osman YOLU YZBNSATIR


ben seni mahvetmek iin tutuldum byle bil birden konuup birden susmaya meyil verip aa be yukar ayn sabra namlu ayn tfee tetik oluyoruz. anladn m? anlamadysan yle deil. mesele ne ki ortada kapal kartlar mesele u ki neden bu kadar kapal kartlar dilimin kemiinden, etinden, iliinden betinden benzinden brakp yamuru ortaya mesele ne ki korkmuyorum, seni seviyorum mesele u ki korkuyorum hoakal dersem. aslnda kafam kark deil senin de deil hibir zamirin kafas kark deil, ya ne? bo bulunup izin versen, seni sevsem hani ho bulunup diyorum beni sevsen yzbinsatryzbinsatryzbinsatr hepsi de itinayla bakn odakl. ben seni affetmek iin tutuldum byle de bil az nce zlp az sonra mutlu olalm diye deil, aa be yukar ayndr aklar btn btn alfabetik duruyoruz anladn m? anlamadysan yle deil. biri u gemiyi evirsin hayatn tarlasn hangi terzi bizi kesip bisin nk mmkn nk senin iin eklimi bozarm glmsersin kendim olduum iin glmsersin mesele u ki tam da o anda hoakal dersem. aslnda kafam karyor bak seni de kartrdm istedike elde edememek nedir derseniz aktr istendike kamak nedir derseniz gene ak nitekim bunu bilirken, nitekim bunu bilmezden gelirken mesele u ki ite byleyken hoakal dersem ben seni hatmetmek iin tutuldum byle daha iyi oturup yeniden baladm yanl okumusam diye sen tutup kapandn, dallarm skt yapraklarna ka yl dursam kururum iinde ka yl beklesem mesele ne ki bak imdi anlatamyorum sanrm ya sen giderken seni seviyorum dersem ben seni mahvetmek iin tutuldum ite yine balyorum bak gzlerimi yumdum, zihnimi halyorum ben kimseye hoakal demedim merak etme bunu bil seni seviyorum diyorum sen ksmet diyorsun anlamadm, anlamadysam yle deil. bu nasl bir ikilemdir tetikten balar bir parmak krmaya glmek arkadalktan ziyade aka meyil anlamyorsun. yle deil 9

I
kz yanm camla kesti kendini ister p ister eker ek durmaz kanm abla da deilim kzkarde de hzn yzm olmasa yzme doru uzamaz hibir parmam

II
eil de bak benim yerime yerdeki ayna paralarna iir yazan biri olmasam yirmisindeki bir Cahit Stk bile deilim!

III
kanm sussam uzam dm ilk geceyim deil annem hi kimse okayamaz salarm yirmi birim dahil her yama bir mendil der

IV
anladm, kalbim her akta kk anladm, iimiz bizden nce konuur baksana, tutma yerin krk senin! anlamadm, bana m dedin-kitaplardan vazgetim defterler bile yalan yaz dinlen desen de anlatacam yat kurtul desen de alatacam!

V
daha batan gl snmas yazmann ilk sayfas kan ile kalem ilk defteri pmenin yazdka yanmda yara band bulunduracam biliyorum, gz hizas gl imgesi durmadan yzm kanatacam yazdka!

VI
bir iir bir iiri: Yerekimli Karanfil ve st Kalsn bir air bir airi: Cansever ve Sreya bir ehir bir ehri: Kars ve Ar bir da bir da: Sphan ve yine Ar-ah, gzlerime dolan her ey kendini bir susmaya brakt srasdr, bu genlik benim deil artk susacam!

VII
herkes tenine ve dalara ait bir sonbahar ite herkes ne dese kendine playback maalesef ne desem babama geceyim!

deil.
5 Nisan 2010a

EFENDMZ ACEMLKTEN KORKULU USTALIKA ARN ZERNE TURGUT UYARLA BRLKTE DNMEK Ali Galip YENER
Edward Said, farkl alanlarda yapt vermi byk sanatlarn (Richard Strauss, Beethoven, Genet, Kavafis, Visconti vb.) mrlerinin sonundaki almalar hakknda yazarken ge dnem slubu aratrmasna giriir. Rzgra Kar Edebiyat ve Mzik alt balkl almada, Said, [Y]a ilerledike, insann bilgelii de artar m? Sanatnn kariyerinin ge dneminde, yann ilerlemesi sonucunda kazand alglama ve biim esiz nitelikler tar m? sorularna yant arar.1 Ge dnem almalarnn bir mr boyu sren estetik abay talandrd Rembrant, Matisse, Bach ve Wagner gibi rneklerin yan sra, uyum ve zme ulama deil de, uzlamazlk, glk ve eliki eklinde ortaya kan sanatsal gelik rneklerini irdeler. Ustalk tesi dnemde, yan ilerlemesi ve saln bozulmas kimi byk sanatlarda, sona hazrlkl olmann ve olgunluun sknetini beraberinde getirmemektedir. Said, bu almada, sanatlarn ge dnem verimine ilikin parlak rnekleri deil de, zellikle uyumsuz, huzursuz bir gerilime ve hepsinden nemlisi, aykr, kasten verimsiz olmas tasarlanm bir verimlilie sahip bir ge dnem slubu deneyimini ele almay amalar. ki byk rnei ayrntsyla inceler: Beethoven ve onun zerine de yazm olan T. W. Adorno. Adorno, ge dnem almalarndaki slubun hem nesnel hem de znel olduunu yazar: Nesnel olanda hedef (objective) parampara bir manzara yaratmaktr; znel olan ise bu manzarann -tek bana- hayata domasn salayan ktr. Beethoven nesnel ile znelin uyumlu bir sentezini yapmaz. Bunlar -belki de- sonsuza saklamak iin zaman iinde parampara ederek zlmenin gcne ular. Ge dnem eserleri, sanat tarihinin felaketleridir. (s. 31) Adornoya gre, gelik kabul edilebilir ve normal olan ap ayakta kalma dncesini temsil eder. Burada gelik, Saidin yorumuyla: [B]aka bir eye hazrlk ya da o eyin ortadan kaldrlmas deil; kendi uruna, kendisi iin geliktir. Gelik, yolun sonunda, her eyin bilincinde, anlarla dolu ve hatta doast bir biimde- bugnn farknda olmaktr. Bu nedenle, Beethoven gibi Adorno da tam bir gelik figrdr; bugnn zamansz, insan akna eviren ve hatta felakete uratan yorumcusudur. (s. 33) Saidin, lm ironi biiminde sunan, yall yadsyan, ustalktaki anma payn grmezden gelen ve bu zaaflarna ramen Beethoven gibi kimi ustalarn sonraki yzyllara yaptn tamasn salayan rnekleri de ieren ge dnem slup rnlerini irdeleyen deerli almasn anmsattktan sonra Turgut Uyarn iki denemesine geebiliriz. Bir bakma sanatnn zaten iselletirdii, bu yzden iindeki zaaflarn artk farkna varamad bir gecikmilik durumundan ya da ypranm / anm ustalktan sz ettikten sonra, Uyarn dzyazlar iinde bal ile de aklda kalan iki rnee gz atabiliriz. Uyarn iir zerine yaz, sylei ve soruturma yantlar ile Bir iirden balkl, her airi bir iirinden yola karak deerlendirdii nemli incelemesi Alaattin Karaca tarafndan Korkulu Ustalk balkl kapsaml bir derlemede bir araya getirildi. Titiz aratrmac Karaca, kitabn Sunuunda yapta neden, Uyarn imdilik dergisinde yaynlanm Korkulu Ustalk adl yazsnn baln verdiini

yle aklar: iirde ustalktan korkan, acemilii efendimiz diyerek ba tac eden bir airin kitabna bu adn yakacan dndm.2 Yine Karaca, Sunuun sonunda Uyarn u szn anmsatr: Eer iir stne kuramlar kalmsa bir ozann, o ilkin bir ozan deil kuramcdr. (s. 14) imdi kuramclk gibi bir abas olmayan, ama dzyazlar ile iir zerine alan teorisyenleri besleyen Uyarn iki yazsna deinelim. Farkl zamanlarda kaleme alnm bu iki ksa deneme, airin yapt ie k tutan ifadeler ierir. imdilik dergisinde 1955de yaynlanan Korkulu Ustalk adl denemede air, bir yeniliin ve bir akmn ne zaman eskidii, ne zaman tazeliini yitirdii meselesi zerinde durur. Uyar, iirde ustalkla ilgili yle yazar: Ne zaman ortalkta o akmn ustalar oalrsa yahut trerse, ortaya bir akmn ustas karsa, o akmda yaplabilecek her ey yaplm demektir. Bundan sonra yaplacaklar hep birrnek eyler olacaktr. Ya ustalarn hali? O daha baka. Hem kendisini, hem evresini aldatmak iin yazacaktr artk. Anlaynn, ustalnn rahatna ermitir. Her yenilii getirenler, getirdikleri yeniliklerin ustas olmaya zenirler. Bu bir alkanlktr. Belki daha te bir zorunluluktur; hatta doaldr. Kii kolay kolay kurtaramaz bundan kendini. (s. 26) Uyar, acemilii iir uranda nemsemi, acemilii efendisi saym, ustaln iindeki anma payn daima hesap etmi bir airdir. iire yaklam kadar iir zerine yazdklarnda ve Bir iirden adl inceleme kitabnda da byle davranmtr. Bir airin sanatnn ustas olmay amalamasnn, onun ustala erdii anda tkenmeye balamas anlamna geleceini srarla dile getirir. Orhan Velinin abas bu anlamda deerlidir. Uyar, Orhan Velinin Garip akmyla gerisinde ustalamaya balam bir air braktn, Garipten nceki iirleri ile istese o tarzda usta bir air olabilecekken, eski iirlerini brakarak yeni akm iinde yeniden rak olmay yelediini vurgular. Orhan Velinin hi yazmam gibi eski iirlerini anmamas, yeniden rak ve acemi olmay kabul etmesi ok nemlidir. Uyar, bir airin durmakszn acemi kalmaya abalamas gereklidir der: [Orhan Veli] belki de acemiliin gzel, tadna doyulmaz, zorlu, maceral bir havas olduunu biliyordu. Yaratmann ancak acemilikle olduunu biliyordu. Okuyanlar doyurmuyordu belki ama, sanatnn gereini yitirmiyordu. Sanaty yitiren ustalktr. Usta olmaktan korkunuz diyorum. (s. 2728) Uyarn airlere uranda yol gsterici nitelikte, fast food kltrnn bir yansmas olarak aklna esenin iir iin manifesto kaleme alp, iir zerine dnce retimini tekdzeletirdii gnmz ortamnn zehrini gidermeye elverili dier denemesi ise Efendimiz Acemilik adn tayor. airin lmnden sonra hazrlanm Sonsuz ve br ye konmu bu yaz Korkulu Ustalk ile bir btnlk iinde okunup deerlendirilmeyi hak ediyor. iirin gnlk ve gnnde olmas fikrinden yola kar air: []nanr msnz, bazen bir iir yazyorum, hemen yaymlamazsam, aradan bir iki ay geerse yaymlamak gelmiyor iimden. Hi deilse benim iin eskimi sayyorum. iiri sadaka gibi dnyorum. Zamannda verilmelidir korkusu, kaybolmak korkusu. (s. 261) Burada bir parantez aalm ve Uyar iin sknt, endie ve korkunun ayr ayr, zaman zaman da beraberce iirine / hayatna dolayszca etki yaptn, yazsnda, iirinde ve gncesinde bu duruma dair ok sayda ipucunun bulunduunu anmsatalm. Yenilgi Gnln yazm bir air olan Uyar, ska alntlanan Ben adl gnce metninde skntsn yle betimler: Ne sylenmise ve ne sylenmemise, ne yaplmsa ve ne yaplmamsa, ne dzeltilmise ve ne dzeltilmemise ondan sklan biri. Belki, sylenmemiin, yaplmamn ve dzeltilmemiin tel iinde biraz. O kadar. Ve skntl. Ve skntl.3 te airin ustalktan ekinmesi, acemilii airin efendisi olarak kabul etmesi biraz da lmden korkmas, ontik

10

sknt duygusunun basncnda yaamas ile aklanabilir. Skntnn ve lm korkusunun iirine, zellikle son kitaplarna nasl yansd konusu ise baka bir yazda ele alnabilir. Uyar, Efendimiz Acemilikte, durmadan allan biimlerle, allan duygulanma, dnme evrelerinde yazmann airi sonunda bkknla gtrdn vurgular. Bu, bilinen bir eydir, ancak Uyarn bilinene eletirel ve gz pek katks 40 ya st airleri eletirirken kulland ifadelerde ortaya kar: Birok airimizin krkndan sonra yazmaktan vazgemeleri bu yzdendir. Deien zaman karsnda yenilgiyi kabullendiklerindendir. Ondan sonra oturur akl hocal ederler. Oysa ben iirin bir genlik hevesi deil, daha ok bir olgunluk, bir yallk ura olduu kansndaym. (s. 262) air, bir yandan iirin bir olgunluk ura olduunu yazar, bir yandan da acemilik halinin efendiliini savunur. Bu, ilk bakta elikili gibi grnr. Oysa deildir. airin, an geliimi karsnda pes etmesi, ustala yneldii iin kmaza saplanmasyla ilikilidir; bir bakma kltr endstrisinin gdmndeki sanatsal retimin (iir veriminin) ksr dngden, birrneklikten, konformizmden syrlmas ancak yenilie akl ieren bir acemilie balanmakla mmkndr. Uyar da bunu syler zaten: Halbuki acemilik. Efendimiz acemilik. Bir ta alacaksnz. Yontmaya balayacaksnz. ekillenmeye yz tutmuken atacaksnz elinizden. Bir baka ta, bir daha. Sonunda bir yn yarm yamalak biimler brakacaksnz. Belki bakalar sever tamamlar. Ama her taa sarlrken gcnz, aknz, korkunuz yenidir, tazedir. Baaramamak endiesinin zevkiyle alacaksnz. (s. 263) Acemilik, burada ustalk kartl olmaktan ok, yenilie aklk, baaramama endiesi ve her sanat yaptnn zsel anlamda eksik kalml, okurca tamamlanmak zorunluluu ile ilgilidir. Melih Cevdet Andayn Eksik brakacam iirimi. Onu sen tamamla. ifadesinde dile getirdii bir eksikliktir bu. Uyar, airin acemiliini ne kard denemeyi bitirirken, meselenin bir iir meselesi deil, yaama meselesi olduunu, hayatmzda olmayan meselenin zaten iirimizde de olamayacan yazar. iirde anlaml bir yaama iin deimenin bir lm kalm meselesi olduunu syleyerek szn tamamlar. (s. 264) Yaznn sonunda bir okuma nerisi sunalm. Bu, Orhan Koakn nihayet yaymlanan -on yldr yaymlanaca syleniyordu- Bahisleri Ykseltmek adl kitabdr. (Metis, ubat 2011) Yapt, Turgut Uyar iirinde Kendini Yaratma Deneyimi alt bal ile kmtr. Burada sadece nszde Koakn, Uyarn denemelerinin kkrtc cmle ve slogandan yana zenginliine ve bunlardan ikisinin, Korkulu Ustalk ve Efendimiz Acemilikin zamannda etkili olduuna iaret ettiini sylemekle yetinelim. Koak, bu iki slogann 1980lerde, gen airliin sosyolojik bir kategori halini ald yllarda henz kendi yeteneklerinden emin olmayanlar iin bir dayanak oluturduunu anmsadn yazar. Koakn nemli incelemesini baka bir yazda ayrntsyla deerlendirmek uygun olacaktr.

Memed Arif B. GDYOR HER EY HAYATIN KARISINDA


Bir farkna varyorsun ki uup gitmi bahar. Srtmsn orda burda ya da dolu dolu bokunu dkmsn bu dibi delik dnyann. Bekliyorsun ama, vard yerden ku olup dnmyor devran. Eyvallah ekiyorsun bo verip yenilip iileni. Aslolan hayat diyorsun ve anmsamaya balyorsun: Grdklerini yaadklarn tek tek dnmee... Topraa bir bir elinle indirdiin gp giden sevdiklerini dostlarn, dost sandklarnn dediin faturalarn. Aslnda nasl yaadna Bal deil mi mr?... Krlyor, Herhangi bir yerde: Yaam. Dalgasyla nip kyorsun. Bu bir varm Yokmu masalnda. Gerekte: Avazeyi dnyaya Davud gibi salsan da: Aslnda gidiyor her ey Hayatn karsnda. Baki kalan kubbede -ki- ho seda balyor insan yeniden hayata.
11

aligalipyener@gmail.com NOTLAR 1- Edward W. Said, Ge Dnem slubu, ev. zge elik, Metis Yay. 2008, s. 26 2- Turgut Uyar, Korkulu Ustalk, Yay. Haz: Alaattin Karaca, YKY 2009, s. 13 (Yazda bundan sonraki alntlar, aksi belirtilmedike bu kitaptandr.) 3- Sonsuz ve br, Yay. Haz: Tomris Uyar Seyyit Nezir, Broy Yay. 1985, s. 118

Adana, 2011

26 Kasm 2010

Murat AKIR DLN IKARANLAR N 46LIK RAPOR


nicedir salyangozlara benzetiyordum kendimi kendimi, odalar salona kapal evlere. aleykum selam yolda necatiye kr kahvelerinde iilen elli kuruluk aya ve teneir tahtasna ;tuttum sonra ruj srdm rejimin dudaklarna krmz bir ihtilal imdi nereyi pse devlet? iyi olsunlar iyi saatte olsunlar aylar irketten ben byle severim ankara simidini (bkz syf 37) faturaya eklenen iirleri hac yatmazlar herkes yanan m sever bir iki tokat yiyince babasna m kser banyoda kayp dnce retmenim kulaklarn eker misin tarihin ;ocukluumun altnda ezildi hayat? benim bu ellerim yavrucuum bak bu ellerim az biraz bilir aritmetii salavat getirmesini iklim deimi dnya yklm nolacak ahmet gitmi ahmet kalm kimin umurunda bir iirle deelim? gnaydn sular idaresi pazarda kurulan tezghlar eksik cumartesiler nk ayn yataa girilmez tarihle? fon mziini ver ekerim, arka tarafa lo k ben ataerkil bir adamm? dm devlete karr alamam canma batsa hayat alamam uydu alclarm bozarm ziplerim kendimi alamam. nk alamak, tuz tarr dalardan yanaklara.
2011

Altan DOAN ODA


insann girilmemi odalarnda pasl zincir krk kaplar uzun klar var anlam szden yaplmaz ki nesnelere bakarken boluun hayvanlar gibidir rzgr insann girilmemi odalarnda ocuklarn yzleridir u ince bahar zn kularmz toplayalm sessizce yalnz kaldmzda salarmzdr onlar insann girilmemi odalarnda yeryzne inmi tuhaf gkler var aydnlk kocaman bir iek midir yldzlar niin uzaklara koymular insann girilmemi odalarnda iinden nehir geen kpkrmz uykular bu kadar yabancnn doduu ehir serinliini hangi yzyla saklar insann girilmemi odalarnda hayallerin ekli gibi uar bulutlar

Kerem TOKER |ALDIRANDA AKAM|


aldran'da akam her yanm kartpostal yerkre gkle birlemi allah uykuya dalyor ses yok --kulaklarm gereksiz k yok -- gzlerim tembel hareket yok --alglarm kendime fazla dalar yreime siniyor bembeyaz ova bulutlara omuz vermi ha gayret! ufukta kzl bir gzellik byk huzuru talandryor ay ykseliyor doudan grevini hakkyla yapm bir oban gibi gne evine ekiliyor aldran'da akam kyler yine sessiz insanlar var biliyorum umut ve mutluluk yokluunda zamandan tecrit edilmiim akamn bir paras olarak duruyorum 12

Engin BERK AZER YARAN


Dalarn arasnda bir yayla glne gmdler gzlerini dudaklarn Karadenize... Kitaplndaki tozlarla yumdular avularn... Sol eline bir kurunkalem gsnn zerine kr iekleri koydular... Sesini rzgra nlediler neesini sazna Topraktan bir ten kuanrken Azer Yaran darda iirli bir mevsimdi sonbahar...

Tutmasam vay!..
aldran, 04.01.2008

zkan AL BOZDEMR KESEN KME


Bu utan beni yoramyor sevgilim Korkak duvarlarda apraz yazlan adm, dokunduka byyen yaram; Ve ibu hayat kucaklayan aclarm ok kahraman. D, yaamak, gaile, ite tela falan filan.. Yani yine konformist kediler cam kenarnda olaan. Yukarda hznke yldzlar damardaki kan kadar yavan. Benim oturduum mahalleler denizlere dklverse Ya igl altndaki eklim bile belirsizse.. Bu cini ben mi tktm allasen aklmn iine? Bu kekeme sevinci ben mi nerdim mrme? Elbette terane! ok yukarlarda level atlayan bir tanr ve onun korkutucu melekleri kot arka cebinde. Ama beni takvimler bile yrtamyor, ne ki sevgilim Bakma iyiyim; ben hep bensizlie gebeyim. Ak bu ime izdiim pastel n.. Her gece rutin ektiim trans hu. ocuklar beni kendime kstremiyor, iyi ki sevgilim Durup durup krettiim, inan ki bu.

14.1.2011

Adem YELYURT HUZURSUZLUK


bir kda sorular yazyorum. gk sesle blnm, duman zmpara edilmiti. yola bakan pencerede ak merdiveni. toz iindeydi eski yrtlm haberler dklecek harflerden beyaz gmlekteki pasl t, ararken uzar salar insann. bir kda sorular yazyorum. toprak suya amt. kumu eelerken ocuklar bezgin matarasn knard krk. bir kda sorular yazyorum. eyler iliinden km dmeler kadar huzursuzdu.

Taner CNDORUK UYANI SAAT


el am haykryorum budadklar yerden gnei krpecik dalgalara benziyor kaynadka biri gkyznn saatine bakp uyanmay bekliyor

Fatma AKLHOCA MARAZEMEKS


Bo bir beik kald iimde sallanan G yolundaki marazemeki umuttan sallanmasn bosa, durdur der ksz bir ses Hani kaybetmiti her eyini o da daim dillenen atete Kaldrrm ellerimi Avularmda son dem Arlar, tayamam gelen acyla tabanlarmdan Bahaneler birbirine toslar gz gz grmez dumandan kimdir gemisini kurtaran? Batk gemide kalan kim? burun direimden nce Tatsz bir et kokusu krar avularmdakini kan szar kollarmdan Tutsam vay 13

seni vdm bademlerden uyanyor yeryz gl yine ayn biimini alm; evler uyanyor bacalar, kiriler, barakalar da korku insann efendisi; nasl da uyanyor cazibesi gnbatmnda gizli esiz kadnlar iin terk editir dnyann uultusu kaynyor amdanlar yanyor dncelerin ezgisi buruk belki bir an sesine karyor bu saatte unutu biri srekli Ortadou kartryor petrol uyanyor biri bir ata binmeyle geriliyor btn k nallar sessizliin eteklerine daldm bu kanc kasaba kaynyor iime doladn am uykusu belki muson yamurlar kadar eski bu ak sezdirmekte usta ama sekmekte de ada biri gkyznn saatine bakp uyanmay bekliyor biri atksna tutunurken kasketi sarkyor dierinin gnler kibrit kutularnn alevinden geiyor d nasl da hakl bu saatte yol nasl da diri ekmek buularna benzer bir merhamet geliiyor

gkyzne baktka birileri ite byle srekli kaynyor iimizde devrim

KARAYAZILAR, 3 Ersun IPLAK


Uzun zamandr nemli miktarda rn beenilerimize sunulmak zere Sincanda aktarma yapyor. Sincan stasyonunun hareket amiri de kondktr de Abdlkadir Budak Dergi, sadece bir dergi deil; oklu bir ortam yaratyor ekleriyle. Daha nce Fidayda, imdi de Kitap Eki. Budakn bundan sonraki projesi ne olacak, hep birlikte greceiz. Sincan stasyonu, mtevaz yapsna ramen nemli bir boluu dolduruyor. Budakn bu sayda yaymcla da baladklarn belirtmesi nemli bir gelime. Byle olduu iin dergiye gemeden nce Kitap Ekinden balamakta yarar var Her eyden nce Kitap Ekini karmaya neden gerek duyduklarn aklyor Budak ve ardndan ekliyor: Kendi yaynlarmz tantmak, bunlarn stne yazlacak yazlara yer vermek amacyla hazrlayacamz kitap ekinde, bu ilk sayda olduu gibi, baka yerlerde km olan kitaplar stne yazlm yazlara da yer vereceiz. Aklamasnda kendi yaymladklar kitaplarn ncelikli olacan belirtmesi biraz tuhaf grnse de bunun neden byle olmas gerektiini anlayabilmemiz aslnda hi de zor deil (Hem baka kitaplar zerine yazlm yazlara, mini syleilere yer vermeyecekleri anlamna da gelmiyor). Benzeri bir tutumun yasakmeyve ve iirden gibi etkinliini yaynevi olarak da srdren dergiler tarafndan sergilendiini dnrsek belirlenen bu yayn politikasnn mantkl olduunu dnebiliriz. Elbette hem dergicilik hem de yaynclk birlikte giderken ki her ikisinde de editr ve yayn ynetmeni ayn kii/ler ise, derginin yaynevine bu tr bir destek vermesi gnmzde artk olaan bir hle geldi. Ya da derginin yaynevinin tantm organ hline gelmesi Deil mi ki kitap olarak bastn rnleri ya da air/yazarn desteklemezsen kendinle elimi olursun. Koullar elverdiinde kitabn basmayacan birinin rnlerini neden yaymlarsn? ya da rnn beenmediin birinin kitabn neden basarsn? diye soran birileri mutlaka kar. Umarm Yazl Kt Yaynlarnn da itah, baka baz yaynevleri gibi, yksek maliyetle kitabn yaymlatma istei duyanlar grp kabarmaz. Sincan stasyonu ve dolaysyla Yazl Kt Yaynlarndan bir mjde. Boluktan Doan (Kanat: 2007) ile merakllarn gzel bir meguliyet iine sokan ve bu sayda, kk skenderin Luciferin Bisikleti (Sel: 2007) balkl kitabn merkeze alan bir yazs bulunan Mahmut Temizyrekin yeni deneme kitab Glgesi nsan Bedeni Doa basld. Ksa bir sre sonra kitaplarda yerini alacak. Ancak bastklar dier kitaplar hakknda birka sz etmek iin henz erken. Hem kitaplar, hem de derginin ne kard isimlerin nitelii ve derginin ngrleri arasndaki tutarll grmek lazm her eyden nce. Sincan stasyonundaki iirler konusunda sylenebilecek pek bir ey yok. En beendiim iir Murathan arboadan. Ama bu iiri nedense son iki dizesini atarak okudum. abuk ve kolay bitirilmi gibi geldi bana. 14

Sincan stasyonundaki birok yaz ise gerekten dikkat ekici... zellikle de ahin Tan Gnsz gnlkleri Olduka keyifli. Tan, Ben Ruhi Bey Naslm? ve Bezik Oynayan Kadnlar birer yk kitab olarak okumay nermesi, hem ok nemli hem de iddial. Kendisiyle hemen irtibata geip, bu konuyu tartmaya kkrtacak kadar stnde dnlmesi ve konuulmas gereken bir tez Ta, son zamanlarda stand-upya dnen Sunay Akn ve iirleri hakknda da nemli tespitler yapyor. Sunay Akn, kendini yenilemeyi erken terk edenlerden. Dier bir yaz ise Nedret Grcann kaleminden: Atatan sonra Bir dergiye sadece teknik/kuramsal yazlar, zmlemeler falan dergi nitelii vermiyor; air/yazarlarn rnek olabilecek anlarna yer verilmesi de olduka nemli; ancak ipin ucunu karmamak artyla. Baz dergilerin bu tr yazlara fazlaca yer vermesi ve air/yazarlarn da gerek seyahat maceralarn gerekse de oturduklar yemek masalarnn, Andy Warhollun yarattklarna denk bir edebi eser olduunu dnmeleri artk tiksinti veren boyutlara ulat. Eletiri yok teranesi tutturanlarnsa, hafiften haber deeri olan, dedikoduya dayanan ve kolay okunur karalamalar deneme diye yutturmaya almalar dzeysizlikten baka bir ey deil (yava yava geliyoruz editrlk meselelerine). Ancak Budak, bir edebiyat dergisinde scak bir atmosferin nasl yaratlacan biliyor. Zamannda kard dergilere iir gnderen her genten bir de eletiri yazs istediini biliyorum. Bu tavr desteklememek elde deil; nk olmas gereken bu! iir yazan herkes iir eletirisi olmasa bile kendi sanat/iir grn aa vuran yazlar yazabilir; yazmaldr da. Elbette onlardan eksiksiz bir metin beklenmiyor. En azndan getii yollar okurun grmesi ve bilmesi; nemli duraklar iaretlemesi iin. Hem yazmak, en etkili renme yollarndan biridir; srekli bir kalem altrmas olmas ile zihni ve parmaklar her an yazabilmek iin hazr tutmas ise cabas Bu ekilde bir derginin hem sk yaz ihtiyac karlanabilir hem de genlerin yaptklar iin, ba koyduklar yolun zorluu zerine dnmeleri, dahas bunu unutmamalar salanabilir. Korkut Kabapalamutun yazsnn drdnc paragraf, az nce dikkat ektiim skntnn bir baka trden anlatm. ok nemli bir nokta... Kitap tantm yazlar eletiri sanlyor; dahas yazanlarn ou da bunlarn eletiri olduunu dnyor. Oysa ortaya atlanlar genellikle ahbapavu ilikisinin iaretleri Sincan stasyonu, bir sredir kapaktan sorduu sorularla da nemli tartmalar yaratyor. Belki de zerinde en ok durulmas gereken, derginin doldurduu boluun derinliini ve geniliini belirleyen nokta bu. Geri putlar ykmak konulu dosya, tahmin ettiim gibi Nzmn yaratt tartma ortamnn bir parodisi olmaktan teye gidemedi ama. Tahmin ettiim gibi; nk sorunun kuruluu daha en batan aksamaya msaitti. Ancak, kk skenderin katlmadm grlerinden yola karak sorulan son soru dikkat ekici. Dosya editrlk zerine: Dergi editr, yol gsterici mi, yer gsterici mi? Soruya cevap veren isimler Enver Ercan, Semih Gm, Beir Ayvazolu, Hseyin Su, Turgay Fieki, Murat Yaln ve Metin Cell. Genel olarak doyurucu bir dosya olduu sylenebilir. Bahsedilen sorunlar genelde tm dergi editrlerinin yaad dnlrse, amaca ulald da Deil mi ki mesele tm Trkiyenin... Grlerine bavurulan editrlerin temas ettikleri ok nemli meseleler ve noktalar var. Elbette eletirilecek yerler

de... Mesela kk skenderin grnn aksakln Turgay Fieki Editrn ynlendirmesiyle nemli yazarlarn ortaya ktn da sanmyorum. Yazarlk bir yaratclk alandr. Yaratclk da kiiye zg bir eydir, dardan yardmlarla ortaya karlabilecek bir ey deil. Edebiyat dnyasnda editrlerin ortaya kard bir yazar var m, onu da bilmiyorum. ve Hseyin Su Tek bana bir editr, eletirmen, yaync ya da yazar sorunu olduunu ve bunlarn birbirinden bamsz olarak tek tek ele alnp zlebileceini dnmek, hem bizi hem de edebiyatmz daha salkl bir sonuca gtrmez kanaatimce. diyerek ortaya koymular. Ancak daha nemlisi, dier katlmclarn tm sylediklerini boa karacak ekilde, Semih Gmn syledikleri: kimse bizden dergi karmamz beklemiyor. Ne yaynclk ve edebiyat dnyasnn ncelikleri arasnda dergiler, ne de okurun. Elbette byledir; doru sze ne hacet. Hl byle olunca dergi karmann amatr bir ura olmas da kanlmaz. Kald ki gemie bakarak, edebiyatmzn yenilemesini profesyonelliin ya da profesyonellerin saladn da syleyemeyiz sanrm. iirin laboratuar dergilerdir; ama amatrce karlan dergiler Bir editrn, air/yazarn edebiyat edimiyle hayatn idame ettirememesi nedeniyle baka ilerle uramas gerektiini, aina olduumuz aclkta ifade ediyor Beir Ayvazolu. yi ki de byle. Profesyonelletike olayn ne boyutlara geldiini sadece edebiyatta deil, baka birok alanda da gryoruz. Ayrca Fieki, bir itiraf niteliinde; kayda deer bilgiler sunuyor dosyada; nicedir byle bir aklamay grmeye ve duymaya ihtiyacmz vard: Benim editr olarak tek yaptm, okuyup beendiim, bakalaryla paylamak istediim yaptlar okurlara ulatrmaktr. Profesyonelce karld ileri srlebilecek, dnlebilecek bir derginin nasl hazrlandn ortaya koyuyor bu szler. Byle bir yaklamdan iirimiz ne kazanabilir, rastlantsal bir ekilde ortaya kanlar saymazsak; stnde dnmek gerekiyor. Elbette, Fiekinin bu szleri itenlikle sylemitir; ite bu nedenle nemle yaklalmay hak ediyor. Fakat bir editr, yapt ii sadece bu ekilde yapyorsa, air/yazarlar da bir editrn beenmedii bir rn tekrar hi gzden geirmeden baka bir dergiye gnderir doal olarak. Neden aryoruz ki? Zevkler ve renkler tartlmaz ne de olsa Nasl olsa bu editr beenmediyse, u editr beenir ya da beenebilir. Bir de u var: yalnzca tek editrn beenisine bal olarak yaymlanyorsa bir dergi, neden edebiyat ahalisinden bazlar, o dergi kapandnda ortaya kp edebiyat dnyasnn ac kayb; yle nemli, byle mhim olan dergi yayn hayatna son verdi der ki? Ne de olsa derginin yayn politikasn belirleyen kii hayatta ve beenisinin glgesi edebiyat dnyasnn zerinde. Yazk ki kriterleri noktasnda tam emin olunamayacak bir beeniye edebiyat dnyasn bu denli megul etme hakkn veriyoruz. ktidar, iktidar derken, iktidarn mahiyetini belirlediimizin farknda deiliz. Gnmzdeki durum malum; vahameti anlamak iin ok fazla kafa yormaya gerek yok. Elbette bir derginin reddettii ve eksikliklerini belirttii bir rn yaymlayacak bir baka dergi bulunur, bulunuyor da. Akas iir yazdn sananlar artk matbuu dergilere de ihtiya duymuyor. Dijital ortamda e ve dostlarndan ibaret bir izler evre iinde minik saltanatlarn kurmu durumdalar. Birok internet sitesi, buna rnek olacak nitelikte Korkarm ki bu ahslar, epey bir zaman sonra Trkiye Bankas Yaynlar 15

dndaki yaynevleri de Kayp airler Dizisi yaparlarsa ve anslar da yaver giderse, kendilerine nitelikli rnleriyle deilse bile yok olup gitmeleriyle bir yer bulabilirler. Kapitalizm sonuta her eyi, yeter ki istesin, tketilebilir bir

Papyon Tayfun TRKKAN AK TEKNES


Bir balk o, gnele kalkar masmavi deniz gzlerinde uykudadr zd gibi babadan halat bir koydan bir koya alar salyor, hayat taklyor lm bir rzk umudu brakm geziniyor bir el, bir ses, aryor O'nu sandala biniveriyor yemyeil deniz gzlerinde uyanyor imdi slak beyaz bedeni alar gibi salar suda yanyor gne, tuz, su parldyor pul pul ayaklanyor duygular ayklanamyor bu baka bir ey be reis scack bi ey _________________________________________________ meta hline getirebiliyor. Gerek iir okuru da aslnda zamannda l domu ve yazl kltrn bir cilvesi olarak bir kede vesikas kalm bu rnleri okumaya zorlanyor, okumazsa ayplanyor. armamak lazm, nk kapitalizm nce ihtiya yaratr! Trkiye Bankas Yaynlarnn bu diziyi hazrlamasna bakarak, Metin Cellin grlerinin dergiler deilse bile baz yaynevleri tarafndan baaryla uygulanmakta olduunu syleyebiliriz. Profesyonel dergilerde editrn kymeti bilinir. Zaten o ne derse, o olur. Dergiye kimliini verir. Dergiyi biimlendirir, okunmasn, satmasn salayacak almalar yapar. Okutup sattramazsa da iine son verilir. Trkiyede edebiyat dergisi editr ise bundan farkl. nk bizde edebiyat dergicilii birka istisna dnda amatrdr. Acaba hangi profesyonel dergi, iiri yeniletiren bir hareketlilik yaratt; yaratmasn brakalm, erkenden kefetti? Acaba Cemal Sreya ya da Orhan Veli gibi isimler neden kendi dergilerini karma gerei duydular? Acaba bu rnleri erken tespit edemeyen dergi editrlerinin profesyonellikleri ok mu nemli? Sorular artrlabilir Ancak editr ne demise o olan bir yaynevinin ya da aka sylemek gerekirse Trkiye Bankas Yaynlarnn giritii bu dizinin baarsn zaman gsterecek. Ama ben beklemeyeceim. Tpk Turgut Uyarn kitaplarna almad iirleri okuduktan sonra bir daha hibir airin kitabna almad iir(ler)ini okumayacam gibi. Son sz olarak; her ne kadar Gmn yukarda andm szlerine tamamen katlsam da eklemeden duramayacam: acaba dergi karmak, ister profesyonel isterse de amatr olsun, editrlerin tamamnn gerekten umurunda m? Bunun cevabn, Sincan stasyonunun

tartma yaratacak nitelikteki soruturmasnda bulabiliriz -Bak anne geliyor bir kara tren

arayp,

karayazi.editor@gmail.com

BAZI GNLERDEN, 3 Adil ZC


2 / 5 Nisan 2006 Pazar le saatlerinde zmire geldim. Alt buuk saatte! leden sonra zn, Cihan ve ben, Seferihisara getik. lk byy Seferihisar yolunda yaadm. Her yer gz alabildiine bahar iekleri. Sergen gibi diyelim. Her aacn altnda birileri sere serpe keyfediyor. Seferihisar baharda ilk kez gryorum. Her yan yemyeil. Pek ok kr iei kaplam topra. Kays, eftali, kiraz, armut, ayva ve hatta erik aalar iek iinde. Sabah len akamst akam... aklma her estiinde darya kotum. Yazlklarn aralarnda, kyda dolatm durdum. Gzlerime ve ruhuma gzel grnen her iei uzanp kokladm. Denizi ve rzgr dinledim. Gkyzne baktm. lk kez burada grdm karaca bir kuun peine dtm. Kumrular dinledim. Otlar okadm. Srlerden gelen an seslerine kulak verdim. Gkyz kapannca endielendim, alnca sevinlere bouldum. Fotoraflar ektim. Uzun uzun hayal ettim. Uzun uzun dinledim. * imdiye kadar ancak belgesellerde grdm bir su kuuna da burada rastladm ama ne yazk ki adn bilmiyorum. Bembeyaz bir ku. nce ve uzun bacakl, uzun boyunlu. kisinde de biraz sokulmaya altmsa da rkp kaverdi. Sereleri ekmek istedim ama onlar da pek yz vermediler. Bugn 6 Nisan. Seferihisardan dndk. Ancak gnlm hl orada. Her yer, her sokak bahar iekleri kokuyordu. znle sabah son bir yry yapabildik. Her eyin tad yle yarm kald. imdi okulda mor salkmlarn amasn bekleyeceim. Ne zaman gidip altna biraz sokulsam Seferihisarda koklaya koklaya bkmadm mor salkmlar anmsayp bir tuhaf olacam. 13 Nisan 2006 Bunca yldr bu ehirdeyim, Balat ve Feneri ilk kez bugn grdm. Sonra Pierre Loti. Ona da akam saatlerinde hi kmamtm; yeni ayn douuna orada hi tank olmamtm. Pierre Lotide ok gzel bahardallar ve leylaklar grdm. 17 Nisan 2006 Bugn Emirgana gittim. Laleleri grmeye. Pek ok tr ve pek ok renk bir arada. Hepsini ok sevdim. En ok da Tulipa Ganderi. Nasl tanmlarm imdi? Krmz ile bordo aras desem, tam anlatm olmam yine de... 19 Nisan 2006

Bugn de Emirgandaydm. Bu kez fotoraf ekebildim. Yirmiye yakn poz. Bakalm nasl kacak? Biraz kukuluyum. nk ilgimi tam olarak younlatramadm. Kalabalk, herkesin elinde bir fotoraf makinesi... Bunlar araya girmeseydi sanrm Seferihisardakiler kadar gzel sonular alrdm. 24 Nisan 2006 Boaziinde yrdm. Baltalimanna kadar. Byle yryler ok iyi geliyor. Denizi, martlar... grnce pek ok gnlk yaam skntsn unutuyorum... 25 Nisan 2006 Erguvanlar ekmek iin can atyordum ama dn koullar uygun deildi. Bugnden de biraz kukuluydum; ama gne tam ben Platoda ikinci turu atarken dodu; birka pozu orada ektim. Kulukta da ana binaya yakn grkemli bir erguvanla hemhal oldum. Sonular yaknda greceiz... 6 Mays 2006 Bu bahar yarladk. Bu gzel bahar yarladk. Yaadklarmzn ne kadar bellekte kalrsa bu baharn da o kadar kalacak ite. stanbul ve deiik semtleri, oralarda oluan yaam tortular... Nice sonra 2007nin baharna gireceiz bir gn. Geriye dnlerle 2006 baharn anmsayacaz. Yllar sonra bir gn de greceiz ki ne kadar ok bahar yaamz. Bu defa neyi hangi yln baharnda yaam ya da grmtk; kartrmaya balayacaz. Ama tarih der ve gn gnne yazarsak bu olaslk ok azalacak. rnein 4 Mays 2006 Perembe gn oradan gemeseydim, Rumelihisarnda bu kadar ok erguvan olduunu grmemi olacaktm. O gnden iddetli bir Boaz rzgr da belleime yer etmeyecekti... 11 Mays 2006 O gn ne gzel bir gnd! Deniz ne serindi! Ne gleryzl sandallar, ocuklar, kadnlar!... Sanki kimse kimseye bugn svmemiti... Dnya yzne bir tek kt lakrd, kt hareket, kt dnce o gn iin - o gnn ba iin - insan elinden, insan dilinden, insan kafasndan kmam gibi bir akam oldu. Ben her zamanki gibi kimsesiz, pazarm bitirmitim. Hayatmdan memnundum. Her ey l l. Her ey mavi, akama doru krmz, sonra lacivert oldu. Bugn kimse lmesindi. Bugn dv edilmesin, bugn kimse alamasnd. Hallatan - Sait Faik 15 Mays 2006 Kitaplkta Gsteri dergisinin Mays saysn okurken Turgay Gnenin yazsnda u szlere rastladm: Sevgilim, gln yerletir yzne, gzelliine ulaacaksn. Anladm kadaryla Dalgalar Amak filminden alnm bir szd. 16

* Gnlerdir bu dizeyi ele geirmeye alyordum ki bu akam Mustafa Kz telefonda yazdrd: Ey bahar, sen mutlaka bir akn rasn. (Engin Gne) 17 Mays 2006 Ak miin 37.si bugn bitti ama ben de bittim. zellikle son ikilik ok uratrd. Bu dizide en ok yorulduum iirlerden biri bu oldu sanrm. Neyse, istediim gibi. Bunu bitirince ara vermeye kararlydm ama imdi 38.si kkrtmaya balad bile. Herhalde kaamayacam... * Olsa olsa utanga uzaklklard bizim aktan anladmz. lkgenlik amzda... 19 Mays 2006 Kular olmal gnlk yaamn tam ortasnda. imiz her zaman tertemiz kalr bylece... Bir eye karar verdim bu arada: Hep salna... vb. demek yerine bazen de kular iin ielim! demeliyiz... * Yine kartrdn pr pr edilerine bakp / Ku deil onlar, heyecanl yapraklar * Kular gibi sular da yalanmaz, ertesi gne bir seher suyu olup yeniden ortaya kar. * Hangi su zerine den ku glgeleriyle ya da kularn iinde kanatlarn rpa rpa ykanmasyla mest olmaz ki? 20 Mays 2006 Cmle lezzetten lezz iksrsin ey zehr-i ak Zevki derdinden alan her rh dermandan geer Yahya Kemal * oktandr yapmak istediim bir ii, skdar Yeni Valide Camisindeki ku evlerinin birka fotorafn ekmeyi baardm bugn. Ve avluda bir filbahri olduunu da grverdim. Elbette ok sevindim. Gelecek bahar rnein nerede filbahri grebilirim diye dnmeme gerek olmayacak. Bilmek sevindirir bazen de. le sonu Beyolundan lhan Berkin Adlandrlmayan Yoktur ve Mge plikinin Cemre kitaplarn aldm. Balkpazarnda ksa bir duraksamadan sonra Tnel - Karaky - Galata Kprs... yrmeye baladm. nce imdi adn tam anmsayamayacam bir semte dt yolum. Balata bitiik. Grmeye deer. Balatn kysndan getim. Yol stnde bir kalntda ku evleri grnce birka foto daha ektim. Eype kadar yrdm. Pierre Lotiden inerken getiim yolu, bu kez anmsamalarla trmandm. Pierre Loti tklm tklmd. Bir yer buldum sonunda. lhan Berkin kitabn orada okuyup bitirdim. Burada da bir filbahri vard. Salkm saak iek am. Aralardaki emeleri grdm ayn yoldan dnerken. yle geti iimden: Kulara o emelerin suyundan avu avu 17

iirebilsem! Serelere en bata! Onlar kadar sevdiim bir ku olamaz... * Teknede usuma dt: Bu k bandan beri ryalarm da iyice ald; artk eskisinden ok daha fazla rya gryorum. * Uultusuz bir yaam artk aradm. * lhan Berkin 20 Mays gn Pierre Lotide okuduum kitabndan: nsan eksiktir. (Yeni bir ey deil benim iin bu. Dncemi dorulad iin...) * Anlamsz hibir ey yoktur. Varlk anlam artrr. * Bir yaprak dt. Sesi duydum. Sestir, varolu. * eylerin neden hareketsiz kald, neden susturulduu, (bata talar, evler, kprler, keiyollar, kurunkalemler, ktlar, vb. sonra da varolup da konumayan aalar, otlar, hayvanlar, bcekler [sevgili bcekler], kular, arlar) sorulmal. Asl da benim imdiye dein bunu niin dnmediim, sormadm anlalr ey deil. Byle, eylerin de konutuu dnya nasl gzel olurdu: Kim bilir? (En ok buray ilgin buldum.) * Eyada hep duru bir tat buldum. alacak bir tansk da. Bir akl tann bir anlam olmadn kimse syleyemez. * Yalnz, baktmz grrz. Yalnz, baktmz vardr. * Dnya bir metin. Bunu okuyoruz. * Yaam, lmndr. * Tinler stne yzlerce kitap yazldn biliyoruz. Beni en ok rzgr, su, ate tinleri ilgilendirdi. Hibirini de grmedim: Olsun. (Gren var m?) Bilmek yetiyor bana. Hele rzgr tini. Gitmedii, grmedii hibir yer yok. Her eyden haberi var. Onca eyin tini dnldne gre, nehirlerin, ormanlarn tinlerini de ben dnmek isterim. Nehirler doutan tindirler belki de. Sularn, atelerin, rzgrlarn ayininde olmay kim istemez? * Ak doasnda benzersizlii, yalnz onu tar. * stek yoksa

ten ldr. * El dokunduunda yaamaya balar. Gvde varln sanki ele borluymu gibi derlenip toplanr: iaret bekler. (lk tmceyi nemli buldum.)

Kemal GNDZALP GLLE LMEK


Uykusu kaar insann buz gibi souk gecelerde Uzaklardan duyulan sayr ve lm haberleriyle Kentin kucanda uykusuzluklarla sabahlarken Sesi duyulmayan kadnlarn i lklaryla... Bir mektup yazlsn ksack Unutulmu bir giz alveren Gece yalnzca kendini gizliyordur belki Krmz bir erit gibi dklrken kanm Kim bilir belki de bahar gelmeyecek Belki de yalnzca ktr artk mevsim. Kimse lmesin dediler erkenden Sayrlar da ayaa kalksn yeniden Eskimi zlemler giderilsin ve ocuklar sevgiyle tansn diye Baz yolculuklara klyor belki de. nsan sevdalandn bile dnebilir Yalnz ve uykusuz bir dte uyurken stelik son gnn yaarken hayatnn stelik hayat bu kadar zalim ve barbarken. Ey tkenmi kara mrm Yeniden douramazsn beni leceksem kahverengi sapl sar bir gl brak yan bama: Glle leyim!
Mardin, 11 Kasm 2005

Serseriliinin, Dayak yedin ya hayattan, mrn boyunca ak kalmaya Mahkumsun, nk emekli bir devlet memurunun Sakinlii var gzlerinde Ve gerek d krkl

Musa Z YORULDUM GLGEMDEN


Ne zaman kalabalk bir gkyz gese Alp iki ucundan sana ekliyorum Nerden geersem yoruluyorum glgemden El atsam su olup dyor baklarn Kaybolup gidiyorsun salarnn arasnda ncire diki at, kirazn oman kr Esmerliinden al yaam gcn Bir elma koparyorum uzanp gkyznden Kamayor ellerim Nerden laf aarsam yoruluyorum szmden Akn mutluluktan gayr her eyi var Yrek, antik alarn ergenliidir Kalabalk oluyorsun yrrken gizlerinde al iziklerini sil deip gkyzne

Gray ONOK TECRBESZ SERSER


Yusuf Ziyaya Geceler hep uzundur Kederli gndzlerden Ve vakti olmaz insann Yaamaya, birikmi aclar Kirli katlara not dmekten. le raklarna, Su diye hep umut katarsn sen. Eskimi sevdalar borcudur ya nsann anlarna; Umrunda olmamal, Mayalanp mayalanmad bir akn Ya da turunun yannda algamnn olup olmad. Sen ki ilk gnnde 18

Erol YILMAZ MASAL GB


kl eker gibi ekeceim kendimi dnyadan brakp geriye bir hamlede dokuz kat eden belimi biteviye her ne varsa glden nazik pamuktan yumuak konacam beni teki diyarlara tayacak melein kanadna ylesine yumuak ki, kimseye yk olmayacak ylesine sessiz ki, yaprak kprdamayacak ylesine sanal ki, zaten hi grnmemi gibi bir varm bir yokmu masallardaymasna evvel zaman iinde ama tm zamanlarn dnda gkten ka elma derse dsn

istedikleri kadar isteyenlerin bana bir da ba yalnzl derse yeter bana bir lokma bir de hrka, eer varsa yrmek istiyorum yedi uyurlarla kk kyametime dek yok olmaya
Ocak 2011

Titanikte batm olabilir- sus syleme Kutbun sahibi kimdir- beyaz llerin Kim gzetler mevsimi Vietnamda neler yaanm olabilir Kimin gznden kaabilir yaananlar- anlar Sus tanrlar da usun, gvercinlerle
16 Ocak 2011

Tolga ZEN ERDEMN MEYVELER


ev ekonomisi. zccaciye. ktahya ve in ii bir sahil. sapyor sigaralktan sokama ocukluk hakl sorular ve le sonralar byk sularda dirilen toprak atlm szler gibi olgunlatryor bedenin erdem meyvelerini erden mutusu rzgrn bir yerde sabah yapyor bal macunlarndan papatya srlerinden. sonra bir bey. baba. bir derenin gezdii de ktaym. gkyz bir insan mr nce icat edilebilir. bu bizim. bu her ey. bu len lmeyen yaam. ve su: karde. byk dnyann oturduu tabure. niyeydi? ku bile byle sevilir yaprak, bcek, toz zerrecii. ve canm kuku; (tm duygulanm solucanlarnn arasnda bir szc dnrsn zerrecik misali ldrm savata lanetlenirken her biri) rer fidanlarn dikenli duvarlarn

Trker ZEKERL SONRA GDERSN


dilin kaburgasndan yaratlmz hepimiz bi yerlerde eksiimiz var kekelerin bitii zlme! bilerek kestim bileimi, yetieceim maviliine dut aalarna voleleyip kireli marifetlerimizi gel bir acy paylaalm seninle, sonra gidersin sadece buna inanalm, sonra gidersin kim miyim ben, tek kale malarn aranan oyuncusu ilk byle balad lk sonbahar, bakire kokmaya ikna ediim yle ki; evirip baktm gzlerine, korkuyor gzleri insan, insann mezar olduundan beri pleceksin lp lp, sevieceksin olup olup hem ne korkuyorsun! ikimiz de kan tarafyz bu ykde... atinada eeliyoruz vck vck eyvahl gnei. kkl bykl, ustural usturasz yerlerden atlayp atlayabildiimiz kadar geriye ne kald ki bizden, kahverengi bir gece, tenekeden sakz kutular, yuvarlak azl neemiz gel bir ak paylaalm seninle, sonra gidersin sadece buna inanalm, sonra gidersin
Aralk 2010

Caner NAL ESK GB HAR


36 numara ayakkab giydiim gnleri hatrlyorum arapnel paralar yoktu daha dlerimde sulh akyordu etiketi kvrlm defterlerimden memurlarn dileri aryordu kimse kuyruunu gremiyordu kpek havlamalar dokuz dolambat tulumbadan itiim suydu aalara sakladm terlik zlediim cmlelerden gitmeydi o zaman da bilek ilerin papatya kokar myd bilmem gz ukurlarn yine badem olmalyd geenleri imdi de grsem tanrm idem itleyenleri, top kesenleri, ap aras avulayanlar kundaa sarlm hayalleri nerede grsem bilirim hareketsiz saatleri datann virajlar o zaman da yasak myd sevgilim duvarlar yine sevgi miydi annen sesimi bile sevsin isterim szcn son harfi yeil kalsn imdi bar, onun ad mercan olsun yklmaz ki sular imdi gvercinler meydanda sadece 19

Mehmet GRGN NL
Kim nereden gzetliyor bizi Eller, kollar, balanm eski bir bez Yorgun Msrllar, ra gibi yanan l Bir adam evrene adyor kendini Suyunu iiyor Nil, susam belli Eller alm, ters dnm kum saati Sinir ular anm tanrnn, elinde kzgn figrler Fareler dans ediyor- zigguratta, uzay gz, ksk ate Yanan et, elbirlii etmi halk- isyan hali T iziyor zaman- T ters dnyor Kadn olmal, ello almal- mavi hisleriyle Kaosu gzelletirmeli eli- Perse gitmeliyiz belki Kouyorum, ehirler merdiven oluyor Uzayda ta sektiriyorum- elimde gen aclar Bamda Kanuninin fesi- Hrrem diye alyorum Dier ayam magmaya deiyor- deli bir aknt Gvdeme ilerleyen zamann teknesi, apraz maviler ie gemi duygular, organlar, mafyalar Ve kz ocuklar, lm kurtuluu olabilir Nilin Kumdan bir kale, ylanlara yuva- benekleri var Uan kzlarn, boluumda byyen ur Beyazlar iinde bir gelin- kimi anlatr yallar Hep yenilmilerdir eski klar

gknarlar birdenbire ge ykselsin sar amlar au, kehribar yzkte sakl kalsn imdi seninle ark sylemek dudak dudaa sevimek imdi seninle eski gibi har

RE NON-ASEPTK BAKIIN KRT Hseyin KSE


Biliyorsunuz, Fransz entelektalizminin dil ve kavray yetisi asaleti de diyebilirsiniz iirden felsefeye, oradan da toplumbilimine sirayet etmitir son zamanlar. Bourdieu de bu viral akntya esastan katlanlardandr. En radikal sansr sahnede olmamaktr 1 der bir yerde. nk zek ve saduyu geriye ekildii her seferinde, sahneyi dolduran csselerdir. Cce dncelerdir. Snlan bahaneler ne kadar tantanalysa, yaplan mimikler gze o kadar ekici gelir. Gsteri aklabanl gzleri enlendirerek yorarken, mutlak tevazu yokluu, dnce ufkunun karanlk eperlerini sonsuza dek geniletir. Hele de iir sz konusu olunca Eletiri klna brnm kimi dnceler kabak presi tad vermeden hemen nce istimlak emri havasna brnr. Gznn erdii araziyi istimlak eden, hemen kamuda yerleik bir konumu olduu sansna kaplr. Alnan lgnca doyumu ertelemek mmkn deildir artk. Aslna bakarsanz iir eletirisi de biraz byledir. Az-ok ele gelir bir iir kerevetine duhl etmi olan, kadim rapsodos ehlinin ikin belleine sahip sanr kendini. Bu andan itibaren, artk yaplm olan yeniden yapmak, yeni bir ey yapabilme yeteneini alr gtrr. stelik bylelikle yani icra edilmi olan yeniden icra etmek suretiyle, kii ruhunu kemirip duran lmcl bir azaptan da kurtulur: e yaramazlk kbusundan Bu ksa girizgh, ite bu ie yaramazlk kbusundan mustarip bir ksm rapsodosu tevil ve telin etmek iindir. imdi sadede gelelim e, ufuk ac bir iir tanmlamas vererek balayalm: Varolu kavgasna ilikin her tantanasz deneyim baarsz bir giriim olarak kald lde, iirdir. iiri ardna tampon yaparak giriilen her baarl deneyim ise gevezelik Bu tanmla ilintili olarak, iir eletirisine geelim. iir eletirisine ilikin nesnel ltler koyma iddiasnda olan her kalem efendisi bilmelidir ki, hemen her zaman yalnzca koyduu ltlerle yetinmemeli, sz konusu ltlerin geerliliinin tartabilecei zgr zemini de yaratabilmelidir. kinci olarak, modern iir eletirisine ilikin her nesnel lt zuhur ettii zeminle ayn balamda dnlmelidir. imdi Elimizde eletiriye ilikin her iki kural da yarm yamalak kuatan fecaat bir yllk var. Dilerseniz, nce isminden balayarak, kr topal nian ald mevzilerdeki savunma hattn sath sath geniletelim. Evvela, eer iir yllklarn zebaniler yapmyorsa, iir hibir zaman cehennem demek deildir. Bu ltfu, tek tek baz soy airler iin iktibas ederseniz, kabulm. Szgelimi lhan Berk: Pierre Bourdieu, & Wacquant, Denis J. L, Dnmsel Bir Antropoloji in Cevaplar, ev. Nazl kten, letiim Yaynlar, stanbul, 2003, s.93. 20
1

Yazmak, cehennem diyordu o; erozyonu en bol olan toprakta 2 soluklananlar iin Ya da Turgut Uyar; lmcl bir kavgada devletten ok gllere inanyordu o, biliyorsunuz. Hakikaten korkun bir cehennem; nk inanma istencini ruh inciten bir devletten esirgemek kadar yakc hibir ey yoktur. Amenna, kurala uygun. Ya da Ece Ayhan, Akif Kurtulu, Ahmet Telli, Ylmaz Odaba ve dierleri Bir de kiiolunun kendi onmaz karanln aydnlatmak iin yakt bir ate vardr ki, cehennem denilince en ok odur akla gelen. airsen, diline, szcklerine vurur; mimarsan, gzne, grdklerine, iinde tututurduun bu ate Cehennem vurgusunun nc dzeyi, dnyevi siyasal sylemin byk insanlk ideallerini krelten gcyle ilgili. Dante gibi, yaarken apokaliptik sylemlerin ara yzeylerini arnlamak gerekir bunu idrak etmek iin. Ezcmle, cehennem szcn tereddtsz yaktracanz azlar belli Szde-iir eletirisinin, zmlemesinin, zerine oturtulduu nesnel balamlara varalm imdi. lki, geerlilik lt. Soycann da belirttii gibi; eletiri, dizgeselliini kurama borludur. 3 lkin byle bir koulu salamaldr ki, geerli bir tutarllk grnts yaratabilsin. nk biliyorsunuz, kuram, her eyden nce, i tutarl olan bir bilgi ve aklama dzenidir, ynsz ve sistemsiz insan hatalarna nian almay bilmez. Szgelimi, sz konusu olan ey ayet bir iir eletirisiyse, yaplacak zmlemede, metin-odakl, air-odakl, okur-odakl, toplumsal / siyasal / tarihsel balam odakl ya da metinler-aras (intertextuality) balam odakl eletiri trlerinden hangisi ya da hangi birkandan medet umulacaktr? ayet incelemeye konu olan metin mikro yapsal erevede deerlendirilecekse, szck ya da tmce birimlerinden hangisine; yok eer makro balamsal bir erevede deerlendirilecekse, ne tr bir yntemden (gstergebilim, hermeneutic, dilbilim, vb) yararlanlacaktr? Ya da metin-d/dil-d balamlardan hareket edilecekse, postyapsalc yaklamlara m bavurulacaktr?, vb Bakyorum: iir Denilen Cehennemin 4 ilk 44 sahifelik Sunu blmnde, yaplan eletiri (!) ve zmleme(yememe)nin sylemini btnleyecek hibir nesnel / dizgesel antrma yok! Daha ok, znel-kiisel hezeyanlardan neet ettii apak olan birka sinirli tmce, o kadar yle tuhaf bir tespit var szgelimi, mstebit gibi: Baz airler (!) istese de gzel iir yazamaz hibir zaman. Bazlar ise istese de irkin iir yazamaz. 5 Sizce de bu gzel ve irkin nitemlerinde bile arazdan te bir aymazlk yok mu? Dorusu, ben, irkin iirlerden yanaym, her ey bu kadar suratsz bir gidi iindeyken Tm deerler skalasn kof bir gzellik kltnde soyutlayan bu acl sylemi oldum olas hastalkl bulurum. Anlam yaratan her yamru yumruluk, her eri brlk, her sakatlk, koldaki her olaklk, srttaki her kambur, bana kalrsa, bir gzellik Dahas, kadnlara gzellikten gelen gc tleyen bu akrobatik patinajdan ireniyorum. Bir yerde de yle buyuruyor iir Denilen Cehennemin derlemeci muharriri: Antolojilere iir seerken, ncelikle air semek gerekiyor. 6 e, air lhan Berk, airin Topra, Simavi Yaynlar, stanbul, 1992. 3 Celal Soycan, iir Eletirisinin Anlam, iirden, Say:2, Kasm-Aralk 2010, s. 38. 4 (Haz) Veysel olak, iir Denilen Cehennem, Etki Yaynlar, zmir, Ocak 2011. 5 olak, a.g.y., s. 17. 6 olak, a.g.y., s. 16.
2

seerek, ancak iir se(e)meyerek balayan bir zihniyetin esasl bir kafa filmi kukusuz ekilebilir. unu diyeceim; belli bir zgn biemi, ierii, auras olan iirler seebilmek, yllarla mayalanm engin bir iirsel birikimi gerektirir ncelikle. Seebilme yetisi bir nimettir hakikaten, iir sanatna ilikin belli bir kuramsal hkimiyeti, seilen iirin hedefinde duran sosyal / bireysel sorunsal kavramak bakmndan hi de aa kalmayan bir anlama dzeyini ve her eyden nce de incelmi bir beeni yargsn gerektirir. air, anlam retmek zorundadr, 7 evet, ama ayn air ayn zamanda iirini doru ve eksiksiz biimde alglayacak zihinsel / algsal kategorileri de gereksinmek durumundadr. Ancak bu koul salanrsa, iir eletirisinin znel tabanl olaslklara ak hkmlerinden kurtulunabilir. Baka bir deyile, sadece bu koulun salanm olmas da yetmez, ayn zamanda yorumun ve yargnn btn dayanaklarn nesnesinde aa karmayan hibir deerlendirme 8 , anlam reten airi bakalarnn gznde zinhar anlaml klamaz. Sorun u ki, o dillere destan birikmi iir bilgisini kendi kaprislerinin nesnel dayana yapmak, hibir zaman eletirmen payesine layk olabilmenin nkoulu olmamtr. Sennettin de belirttii gibi, g pratikten ayrldnda, arzu hareketlilik kazanr. 9 Ve arzu bir insan her ey yapabilir, ama asla sahte ve otlak bir endienin en keskin mzra yapamaz iir eletirisine ilikin bata sylediimiz ikinci balama gelelim imdi: Sz konusu eletirilerin, zerinde zuhur ettikleri zeminle birlikte deerlendirilmesi gerektii uyarsna ayet iir ortamna ve pratiine ynelik anlaml ve kuatc bir sz edilecekse, bunun yeri, hi kukusuz, sylenen szn, daha baka kart gr ve eletirilerle zorlanarak snanabilecei herkese ak bir kamusal tartma alan olmas gerekir. Yani sadece kendi gayr meru krallnzn snrlar iinde olanlara emirleri yalnzca kendinizin verdii bir yerle snrl olmamaldr buras. Ama bir de bakyorsunuz, i o hale gelmi ki, parasn bastrp bir yllk yapacak, iirlerden nce tek tek airleri seecek, kafanza gre taklacak, bir de tutup nesnellik abidesi yaptnzn n yzne, oluturduunuz tek kiilik krallnzn alametifarikas saylabilecek, son derece pozcu ve kiisel nitelikli kendi mhrnz basacaksnz. Cehennem diyeceksiniz, buram buram nefret ve hogrszlk kokan bir slupla, krk ksur sayfalk bir alana iinizi dkeceksiniz. stelik banzda lisansnz iptal edecek, ekrannz karartacak, yaynnz durduracak bir st kurul filan da bulamayacaksnz Bununla da yetinmeyip, kuralarn kendinizin koyduu bir ortaoyununun piekr rolnde zt ste tiratlar atp kulak yorucu ahkmlar keseceksiniz. Adna da iir diyeceksiniz, eletiri diyeceksiniz, yllk, tylk, kllk, ynlk diyeceksiniz, tespit deyip baa mstebit kesilerekten ynla yaftalama yapacaksnz! Bir de sayrl yrngeniz dnda braktklarnz hakknda unu diyeceksiniz, akla ziyan, dudaklar uuklatc: Yalanc, dedikoducu, ikiyzl, bencil, karc, oportnist, makyavelist, kariyerist, kskan, bilgisiz olunarak da iyi air olunamaz. 10 Allah aknza bunlarn nesi eletiri?! Asl iyi haber u bereket versin ki: Srta Felsefi-Marksist Terimler Szlnden devirilmi bir
7 8

yn terimin laf ebelii arln yklenip yine de ty sklet kategorisinde finale kalacaksnz Ne yaman eliki, ne kahredici iliki! Belli ki olak iin asl ama, artsyla eksisiyle bir yln iir birikiminin sorgusuz sualsiz yanstlabildii bir zemin olarak yllk dncesi deil; kendi deyimiyle, durmadan rgtlenmeye ve egemenlik alann geniletmeye devam eden iire zararl bir ounluk 11 nndeki kaale alnmam tekliine kar meru gerekeler bulmak. Bunu da, kendi tek kiilik krallnn yllnn- nevi ahsna mnhasr nesnelliinin dayana yapmak Oysa bir yln iir birikimi, bir tek pencerenin dar erevesi iinden bakldnda grlen manzarann uzamna smayacak denli geni. Ne derler bilirsiniz; dnyada olup biten eyleri yalnzca National Geographicten renmeye alan birinin durumu, Parisi yalnzca balkonundan seyredip de Fransa hakknda her eyi bileceini sanan Marie Antoinettein aymazlna benzer Tabii anlayana Sonunda hep iir kazansn diye, iire ve aire dair Sz olan bir ift efsunlu azdan u satrlar dn alarak, sonra da kendi benzersiz tiradm atarak noktalamak istiyorum bu yazy; elbette sylenen eyin ierdii derin gizi idrak etmi olmann olanca vnc ve bilinciyle: Sz diye yazyor bu ikili, bir mesafe koyar dnya ile aramza; syleyeni ve syleyeni arlayan ritmik bir mesafe. iir, airler iinde izledii meknsal g kadar zihinsel bir g arzular. te bu arzunun tazyiki altnda kalan sz, deierek yeni anlam ve biimlerin eiine dklr. Bu dnm ancak, iirle beraber akanlar hissedebilir 12 Ve imdi sra o benzersiz tirad atmada: Bir de bakyorsunuz ki, birka bekri heves sonra herkes yllk"kllk" karmaya balam, kimi alacktan alacktan umay tecrbe eder ss vererekten, palaspandras dtn hissettii topran zeminini az buuk muhkem tutmak iin; kimisi mum scaklnda bir hayat srer iken, postrnde ancak taklidini yapabildii "cehennem" szcn bir kez olsun dilinde sektirebilmek iin bunu yapm... Kimisi tapu-iskn-kadastro memuru edasnda yahi gen kuak yedekisi; kimi iir sahasnda otopark denekisi, olmuun sras birka hiza ileri gitmi... Onlar var etmiti karanlmz yine onlar yok etmi, alesta gl biriktirmi, kulak arkas bir kesif koku iin her yerde... Taze dimalar hurufatn, kymeti kendinden gayr menkul ynsz bir kervana salm... Siz ne dnrsnz bilemem ama, bana kalrsa, toptanc vitrini yllklarn perakende hesabnda mini minnack ve fakat yenilir yutulur olmayan cinsten kimi salvolar yaplm... Efendim, uara ve iirleri neye gre seilmi? Malum miyopluun astar ka kurua biilmi? Yararna ithaf- isim zikredenlerin itlafndan nin vazgeilmi, nin? Bilumum yllklara kazl isimler alt alta sralandkta, ayet ortala en derun msra- bercesteler kmayacakt ise, yan yana gelmelerinden ne diye papatya desenleri karlacakm? Nitelik, artk muteber bir lme-deerlendirme saiki deilmise, frdolay ehl-i yllk etrafnda ember eviren zevatn miktarn oaltmak da neyin nesiymi? Bu kr dalanda ismi anlmayanlar, kendiyle dalamasnn eldesini ah' kmam iirlerde bulanlar, bilsinler ki, asl cehennemsi
11 12

olak, a.g.y. s.20. Soycan, a.g.y., s.38. 9 Richard Sennett, Yeni Kapitalizmin Kltr, ev. Aylin Onacak, Ayrnt Yaynlar, stanbul, 2009, s.109. 10 olak, a.g.y., s.22. 21

olak, a.g.y., s.27. Tozan Alkan & eref Bilsel, airin Gnah Defteri, karos Yaynlar, stanbul, Haziran 2008, s.8.

bedeli deyenler onlardr; iirin o en etin ehvetin rahat iin...

selletirilmemi bilgi, etkinlikler bahesinde yalnzca biim oyunlarn olgunlatrr. Yarat ve eletiri nce elikiler yumanda filizlenmelidir. diyerek o iyiye sinmi geleneksel tavrn idi etmeye altm. kinci kk notta ise, Sanrsal arlar sempatinin eteine yapm hevesli bir kalp ierisinde etiketleyerek marifetler arsnda anlaml sonuca dntrmeye alan zor durumda kalr. Da vurum dalga dalga yaylan uyumlu yalnzln tahamml kalmam l ise parmaklara dolanan bilinmezlik yaslanp llerin tarihine bir krk kapy bekler. Acsnn zerinde gezinen pekitirilmi alkanlk sreleri sadeletiremez. Ancak suyun ruhuna sinen bilin imknszlk lifleriyle bynn gereini rebilir. Farkndalk anormaldir, uysal deildir. diyerek, o zenle bakp, ilendii ve sama bir dzenlilie etiket yapt kabuunun altndaki yaray demeye altm. Ah, zamann soytar ruhuna sinen, terbiyeli olmaya zaman ayramyor. Srf bu yzden eylemin yazsnda gezinmeyen, olmann deerinin bilgisine ulamayan bu bo karabiber kavanozlarna sinir oluyorum. Zaten en kolay i: Olmayan, olana yamamak. Kurguya yaslandka, znel ve isel dnyann melekleriyle, bylesine ipleri okamas yok mu? Neyse! lgiler grlts ite! Nasl olsa imge dnyasn zenginletirme abasn diri tutan yorumlar toplam insann sesidir. Yazma eyleminin zel gnler pankart yoktur. Hem, mutluluk, terbiye edilmi szcklerden yansyan armn empatik yaplanmas ile ifade edilmeyecek kadar karmak olmayandr. Mutluluk: Korkular, pheler, kuruntular ve zntlerin de toplamdr. Yaznn iine sinen melankoli. Hangi yoldan gideceine karar veremeyen Alice, aklyla kavrayabilecei her eyi yazara teslim etmitir. O yazarn elinde kvranan, okuyucuyu uyuma yatrmak isteyen toplumsal bir zgven iiridir. Gdk bir bencillii ilgilerin merkezine bayraklandran Karncann, Austos Bceinin zihnini bulandrdn kim syleyebilir. Haftann gzbebei, Parise yolculuk yapan tutkunun birikimidir. Ke talar da ke talar olsa! te tekilerin sinirlerini bozan, bu karlklar manifestosu, seviyormu gibi davranan, okuyormu gibi konuarak mavi paradoksun emsiyesine snan o nl sekinlerin dolamndan kaan zavally yaz bahesine beki yapyor. ann anlamndan den, eskiyi parlatmak suretiyle zamana yeni bir nefes aldrma etkinliini dzenlediinde; yarat, yalnzca inenin ucundaki yemdir. Burada bu sefil aydnlkta! Neyse, yazma son vermek istiyorum. Olduka geciktim. Amibi uykusuna yatrp; zamann ruhunun, yaam iin nemli Toplumsal Kurumlar Evlerinde oluturmaya alt byk rollerin gereklerini irdelemek zere ayevine gitmeliyim. Acaba bu durumun sokaa yansmas nasl olacak? htimal: Yine baklar ekilecek ve aynasnda frtna herkese eki dzen verecek. Hep yeni bir iir iin Bu arada unutmadan syleyeyim: Eylemi, isel ve znel dnyasnda kavramna yamayan, olguyu, kendisiyle kurduu zel ilikiye gre yorumlar. Nesnenin uzanda eletirilmi yorum sempatisi, yaratc zenginliin anahtar deildir.

METAFOR AMP Oresay zgr DOAN


Kk gruplar kafiyesinin yce yrekli avlusunda burulan sz, anlam, birbiriyle ilgisiz paralardan oluan kaos dalgalar eliinde duygular denizine rtkan yapyor. Hem yarat, zm-zmszlk deerlendirmelerinin zerindedir ve yalnzca bir durumu iaret eder, dedi Trypanosoma Gambiense. Gnn ar naz yapan bir saatinde byle bir alm beklemeyen modern Dlanmlk ard ve glmsedi. Byk Deiimin ilk dizesini yazmalym, yeter ki eletirinin boyunu aan dalgaya yakalanmayalm, dedi ve sustu. Modern Dlanmlk susmakta haklyd. nk darda souk bir hava olanca gcyle nne kan herkesi ve her eyi yalyordu. Yaantlarn bu ssl ve kaba tavrnn, davranlar referans deerleri tecrit ederek ortalkta salnmas, zm bekleyen ciddi sorunlar teliyordu. Artk eylemi, sakssnda itinayla bytlen szn nne koymak olduka zordu. Gzel sylemenin, ok sylemenin veya az sylemenin bir nemi de yoktu. Amip, bu arbal susmaya bir anlam veremedi. Saa sola bakndktan sonra kendine zg gzlerini zerime dikti. Tahmin edilecei gibi skldm ve zerime ynelmi uyarnn duyarllma bir zarar vermemesi iin hemen yaznn kara kalemini ekmeye koydum. Kalemlikten neeli bir kalem aldm. Yeni bir sayfa atm. Sayfa dediin byle olmal. te kendisiyle yzlemekten korkann yzn didikleyen Kt, hl ieriinin zgn tavryla o aranlan yalnzl besliyor. Bu arada Amibe acdm ve uslu uslu oturmas artyla yeni sayfay okuyabileceini syledim. Akas, her eye ahit olmasn ama ileri kartrmamasn istemiyordum. pler tamamen benim elimde olmalyd. Sayfada, alglar denizinin bylesine aniden kprmesi kyy sevindirdi. nk onu, o paslanm elma kurdunu yalnzca farkndaln anormal olmas, kendine getirebilirdi. Frsat karmak istemedim. Hemen iki kk not oluturdum ve yemee gitmesini kollayarak, odasnn, eylemimi kabul edecek huzura ve kimsesizlie kavumasn bekledim. Huzurlu boluk beni ardnda iki raptiye eliinde kk notlarm, yllardr fethedilmeyi bekleyen bir kalenin burcuna asar gibi odasnn duvarna astm. Birinci notta: Kt dediin nedir ki? Kendini tekrarlayan alg, la snm bir yalnzlksa, iyiyi tarif eden kavramlatrlm farkl boyutlar alkanlnn rks, empatiyi dlar Dlama eyleminin ar tutkusu, kutsanm boluklar ayetlerini okuyarak, seici tavrnn makinesinde kk anlamlar presledike; sre, bilgiyi iselletiremez.

22

Kuatlm tutku srecine indirgenmi sanrsal gevezelik, akl payn tketim rmanda ykar. te kk anlamlara bunun iin gerek var. imdi kara bir imgeyi anlama paylatrsak. Sardunyalar ve fesleenleri koparp dizelerden

- Srekli zarar eden TDK artk zelletirme kapsamnda. - Ortadou'daki son gelimeler piyasalar tarafndan satn alnd. Bugn; 1 ngiliz Kelimesi Al : 1.5 Trke Szck Sat: 1.8 Trke Szck

Nilfer ALTUNKAYA GN SUSKUSU *


nurullah kuzuya

E. Sema SEZEN KK ALTI: KENDS


amurdan dikenden sudan geesiye kuruldu kara dipli kazan biz yolu konuuyorduk kaza seyredicileri iinde l sahibine acyorduk kendisi ve biz azdan bile nce ykanr yol dalr seyrediciler baka seyire kendisi ve gzleriyle biz gitmeye yakn bekleriz aradmz kiiye ulalamayan aa kendimiz ve araymzla ykanm yollardan geesiye ah amurlarmz imdi ne ok yok sevgi abimin biri toplar da toplard amurcuk heykellerimi imdi bozkr ovada murat amur yolsuzluu bastmn kendimin ve kkmn dilemedii ateleyici hali nicedir ormann vurduun ate kazana kaynatr ylan yastn bu ellerinin karas bilsem ki deil kazann kulplarndan aardm yerini orada kendine ve yalmna mavurlu su sour kazanda ynlerimizi bilesiye delice sazlar gitmeye dururuz hhtan kesikten tlden dnmeyesiye kendimiz ve biz

dank bir karayla geldiniz alnnz oyuk bir adan szyordu kan aa kklerine. aile fotoraflarna. tara dnlerine ve beyazln soyuna hki. oulsuz. kendine ky. geldiniz pei sra anlamn tende izini arayan yarann ve unutuluun dousuna ve dilini diline srterek kvlcmlar saan ve tan ucunda yamur kadar ocuk. ulusal. gelenee riya dmek gibiydi kfi geldiniz eti dileyen temenni ocukluun idi edilmi dlerinde erken uyuyan kadnlar ve geceye byklaryla sarkan babalarn gazeliyle kavruk. yaral. korkuya snr hevessizdi sesiniz el yordamyla bulundu adnz ve baktk ki oktan yenilmi bir halkn vicdandr en yakn tarihimiz bakn mrekkep zifir ah ite sz alngan kirpiksiz. krgn. her yrede inat. zamanszdk geldiniz pencereler gn suskusu souk damgalanmken kimliklerimiz suyun hkm ile lden geerken asa ve rzgr bir bayra deerken bir sanal askerin koordinatlarnda kutsalla ykanr gibi iimiz aznlk. zindan. allah katnda devlet
*

Nurullah Kuzunun Temenni adl iirinden

Yldrm VURAL EDEBYAT PYASALARI


- Edebiyat Borsas gne deer kaybyla balad. - Kelime Hazinesi yine d borlanma yoluna gidecek. - nmzdeki hafta kitap ihaleleri var. 23

Serdar AKICIOLU OKTOPUS


kyamet benim alametim ldnz bir sefer toz

denizde sekiz beceri kim inse kollarna oktopusun geni kmeler halinde evrildik sesimize mit sekilmez denge ka komut birden yanl evren

iirHum: ve ben ten kafesinden kurtulmann ilahi ak iinde sonsuzlua doru srklenip gideyim. (Tibetli Budist rahiplerinin, Asaf Halet elebiden esinle esin) * Derya olpan

TERK ETTKE GER DNEN BR BUMERANG* Seyhan ZDAMAR


Geen gn mer Kaleinin bir sergisinde, kestane aalarnn gvdelerine yerlemi balar grdm. Arago Bulvarndaki (Paris) kestane aalarnn yknmesiyle resmedilmi bu balar, gz krpyorlard bizdeki okyzl balara. Ardndan, Jn Trklerin ihtilalndan hemen nce, aa kardelii kurulsun diye stanbuldaki kestane aalarn Parise yollayan Sultan Abdlhamiti dndm. Sonra gecikmeden her ey birbiri ardna geldi, byk bir Hikmetle: Paris'te bir kestane aac olacak / Paris'in ilk kestanesi Paris kestanelerinin atas / stanbul'dan gelip yerlemi Paris'e Boaz srtlarndan / hl sa mdr bilmem/ sasa iki yz yanda filn olmal / gidip elini pmek isterdim/ varp glgesinde yatsak isterdim. Yllar sonra bir Trk akademisyen, Makedon Dram yazar Jordan Plevnesin yaznsal imgeleriyle mer Kaleiyle yle syleti: Nzm Hikmet Rann iirindeki kestane aalar, sizin tablolarnz sayesinde Paristen stanbula dnyor.

Can H. TRKER IRK BTG - I


turdu krnden geldi kam bilge tagrp turur dlekte tagrmada tan tanr birle ana bilin: edg ol kiiolunun evi yanm semiz at arkm kermeli olanlar bir uurumda asl kalm ana bilin: yablak ol altn koydum eiine ak benekli kondu tneine karl yol ze ttyor ocan zlme gldeki gzgne ana bilin: edg ol kutlug gm bozlayan titire kut veriyor kara ku gnenmi bars geyik sevinle esniyor ana bilin: edg ol Ay talm bulutun koynuna girmi kurbaa yavrusu yengecin kskacnda rpnyor ana bilin: yabz ol kerek ii tuman tgnki kurum kzniki krgsz ana bilin: anyg yablak ol bars gemi tengizde uruldu yabz it uluyor klg susmaz men tir ana bilin: edg ol bedizci kiioglunun bedizin klm anp klg ucube tir ana bilin: yabz ol sangun topraa yarak saklam budunu bekleyben ltrelim tir ana bilin: yablak ol dnen bediz men erik gaka ktm ana bilin: znl kuzgunum uzun tonlu memesinden agu aktr kr kulunun az bataklkta kprr ana bilin: bunlu ol; anyg yablak ol

ORTADA DENZALTI VAR YANDAN GE


Kayboldum, ve kaybolan bende doruluyor kendini. iirin k O bir denizalt; hareketli bir cismin yzeyine uygulanan basn Ykseklik ve basnc karlayan zemin Derinlik ve birikim Buzun en ince noktas alacan alr sudan, ve gze yerleir. Kayboldum, ortada bir kuyu yerine, rengrenk bir denizalt grdm. Gelen geene, Ortada kuyu yok, bir denizalt var, dedim. Kapsn atm, ve Byk skenderin f eklindeki denizalt silahlarndan istifade ettim. Kimse yoktu etrafmda, yosun yedim. Suyun bir tanr olduuna inandm. Kayboldum, ve kaybolan bende doruluyordu kendini. Ben kimdim peki? Siz, hep yanmdan getiniz.

OM MAN POETKA HUM


iirOm: evrenselliin tecrbesine ve yoluna lmle dirimin ayrndan snyorum ta ki, kana dek iirMani: olumsuz ruh cevherimin aydnl, Ey air! Ey simyac! Varlk yoklua dner, ve tersine, yokluk da varla dner. diyor Hegel. iirPadme: Uyanan uurluluun derinliklerinden syrlsn, Ey ak! Ey uursuz enzim! 24

Mustafa EROLU LTURYA


Tiran ordular inemitir ki sofram, son lituryam onsuz. Ryalarmn kocaman lkesinde, nasl divane! Orada, bir da yorulurdu uzaklmdan.

Bir suyun bana gider, atlar yakardm ona. nk, sonuncu son. Lituryadan sonra, benim olurdu en ihtiyar zamanlar. te o gnden beridir, uunurum durmadan. Bir gvercinin son uuu balar odamda. Sabahn kraliesi! Kudas gelin! Belki, bir gn kar gelir diyedir; Bir ermeni arksnda, sesini saklarm hl.

artk karmalym seni hisarndan hazinesin vesselam kendi haritasna batm maden misali * anladm, yaamak burada bir harita gibi kolay silinirmi

Yusuf TURHALLI ANNEMN DUL KALDII


Annemin dul kald o gece yas tutmadk sade korkuyla bekledik katildir zaman seri halde gemii ldren aksa bir ezgi, gelen gemile ayam eikte, bekliyorum, kacam birazdan bakma hep kapndan getiime varlnda bile olan bir ac bu babam, azmda patlayan ilk yabanc tokat izmirde kasnakl ocukluk bayrakl, kar yaka, kordon, yal kay diyarbakrsa kaln bir sis ardnda zaman seri bir katil, ocuu ldren ar yuvalarna omak sokuyoruz zehirlemek iin yavrularn adn henz mphem bir ezgi bakma hep kapndan getiime ayam eikte, bekliyorum, kacam birazdan her gn iir yazyorum kusura bakma seni bulduumda alkol komasna giriyorum elazdan byklar gelince babamn yas yok, bekliyoruz kat bir korkuyu konusak leceiz, amcam bir zabit ar yuvalarna omak sokuyoruz adn henz mphem bir ezgi deil, ensemde buka parlatyorsun bugn sana yazlan ilk iir bu ardmda koskoca bir adam devrilirken dizlerine yatyorum uzun bir yoldan gelir yalnzlk ba dner, sarhotur babam, azmda patlayan ilk yabanc tokat sahi, niye sevmiyorsun beni?

HAYATI RLETREN KTAPLAR, 30 Ramis DARA


Fatma olak (1977), Med ve Cezir balkl iki blm halinde sunduu 25 iirli ikinci kitab, Su Gncesinin her iki blmnn bana Fuzulinin nl Su Kasidesinden birer ikilik koymu. Onun ilk kitab Fe iirlerini okuduumda bu iirlerle Cumhuriyet dnemi Hece iirimiz arasnda ba kurmu; buradan kla gnmzde geerli bir iirin yazlamayacana benzer bir gr ileri srmtm (Akatalpa 116, Austos 2009); olak bu gre benden ok daha nce varm ki, iirinin kalkn daha eskilere ekmi. Kitapta hafif de olsa bir Divan ya da Tasavvuf iiri vurgusu alglanyor. Fuzuli dnda eyh Galip, Niyazi-i Msri ve Mevlanadan alntlar; Antik Yunan mitologyasnn devrimci kadn karakteri Antigoneye gndermeler, Leyla - Macbeth ilikilendirmesi. (Gnmzden de ad anlmadan Sezai Karako.) Divan iirinin gzde bendi, ikilikken (beyit), Halk iirinde bu drtlktr ve bu kitapta da genellikle drtlkl hece ll iirler bulunuyor; ikilikle kurulu sadece tek iir var. Ama yine de gerek gndermeler, gerek ilk kitaba gre iirlerde grlen oturakl yap bu iirleri okurken klasik bir arka plan vurgusunu zorunlu klyor bence biraz. Bu arada, 7+7 = 14l hece lsnn, ilk yedi hecesiyle ikinci yedi hecesini ayran durak, yinelenip duran bu ritim, iirin btnsel alglann zorlatran mekanik ya da yeknesak bir ses olarak kulaa yerleiyor. Kitabn ierik zeti: Kente reddiye, gnmzden duyulan rahatszlk ve dne zlem. Su Gncesi ve tarihi Su Kasidesi adlar, kitapta yamur motifiyle somutlayor biraz. Yamur da bildik yamurla, suyla, doayla ilikili olduu gibi belki ayrlk, yalnzlk ve zellikle gzyayla da ilikili. Fuzulinin susuzluunu dile getiren ve sevgilisinden bir kez de kendisi iin su aramasn isteyen iir kiisiyle balayan kitap hkrklarla daa koan iir kiisiyle kapanyor: daa kouyorum ruhum hkrklara gml / belki bir ocuk der ardma, olur a! Knye: Fatma olak, Su Gncesi, Tima Yaynlar, stanbul, Nisan 2010, 80 s.

Muhammed HARUN SOUK NOSTALJ


yedi bal erderha getir bana onu terbiye ederim ama yetitiremedim ey boynu tutuk bahe sen batya battka nazlandn durdun kibrit kutulu mezarnda 25

*
Edebiyat, Mavera, kindiyazlar, Kaytlar, Hece dergilerinde iirleri yaymlanm; ilk kitab 1997de km tf Bedirin (1965) ikinci kitab Rzgrn Dili Llinde blme ayrlm 19 iir bulunuyor. Hayata deen yan ve slami mistik duyarlyla kolay okunsa da, gnmz iiri

iinde varlndan pek sz edilemeyecek, kendine zg atmosfer oluturamam iirler bunlar. Kitaptan edindiim tek kazanm; youn kent yaantsnda anlamn adeta yitirdiim, bu deilse zel yaammda kendisini atladm, unuttuum kuluk vaktini bana hatrlatmas oldu ki bu da bir ey elbette. Knye: tf Bedir, Rzgrn Dili Ll, Hece Yaynlar, Temmuz 20120, 80 s. Baz ilk iir kitaplarnn hikyeleri, 1

kapatyordum. Bebek doar ve huzurun kraln tatt ana rahmini terk eder. te o an eksikliimizin balangcdr. Bebek rahatsz olmutur. Huzuru bir anda bozuluvermitir ve huzur eii sfrdan eksiye dmtr. O gn bugn bebek hep o ana rahmindeki huzuru arar. Eksik Adam da kendince huzuru bulmaya alan ylesine biri ite. Kitab a yz ve b yz olarak tasarladm. Bir Pink Floyd albm gibi kendi ierisinde bir btnlk iersin istiyordum. lk blm ykselii, ikinci blm d temsil

Alper T. NCE R
Uuldayan uykusuyla belirince sofada Bu ses kimin nesi diyerek irkildim. iir dediler usulca aman, uyandrmayalm yazk Herkesin yorgunluu iirde dinlenir. Dinledim tm gece bitmez arsn Bir heves uyanmasn diledim. Uyand, ovutururken merakl gzlerini Elini de uzatt, merhaba ben iir Herkesin suskusu benimle dillenir _________________________________________________ edecekti. Kitap dikkatle incelendiinde bu fark edilecektir. Kitaba sorular sordurdum. Ben bir yandan soru sorarken dier yandan Eksik Adam cevaplyordu. Ama o bir filozof deildi. Aydn ya da entellektel hi deil. Benim, belki sizin gibi... Kyda kede kalm bir dnya adamyd sadece. Sarhotu. Ara sra kafas dumanlyd. Bazen samalyordu, bazen inanlmaz bir mucize koyuveriyordu nmze. Kitapta drt ana karakter var. air, Eksik Adam, l Yosunu ve Mutsuzluk Kraliesi. Eksik Adam kh airle laflad, kh l Yosunu ile det yapt. Eksik Adam biziz. Huzuru sonsuza dek (belki lme dek) bozulan bebek ruhlar. Snf, kltr, birikim, fasa fiso ayrm yok. Arayan hep arayan. Bazen alkolde bulan, bazen tanrda, bazen uyuturucuda, bazen akta ya da bulduunu sanan. Tamamlanamayan. Bitmeden tkenmeden arayan. Yaama isteiyle yanp tutuan eksik ve l doanlar... Kitap 2007 Aralnda artk ekillenmiti. Bana sorular sordurmu ve ilham perim kulama kez o ad fsldamt: Eksik Adam! Kitap aslnda blmden oluuyordu. Bir de bonus track'i vard. Srpriz ark. Belki bir gn Eksik Adam bir bask daha yaparsa okuyucuya hediye olarak o bonus arky da uzatrm. Bu kitap dosyalarmdan sadece ufak bir ksm. Biem ve btnlk olarak birbirinden farkl o kadar eitli dosyam var ki. Sessizce bekliyorlar. rnein; Mavi Gkkua Marts adl dosyamda tamamen yerel az kullanyorum. 21 Numaral Yolcuda imgenin snrlarn zorluyorum. Bir de u aralar yazdm Mahalle diye bir dosyam var. zellikle Akatalpa'da son dnem yaymlanan iirler hep o dosyann uzants. Ksa kesmekte fayda var. Eksik Adam toplam bir ya da bir buuk ay gibi ksa bir srede yazld. yl zerinde alld. Bekledi ve sustu. En sonunda sizlerin karsna kt. Ve bu yazm kitaptan bir blmle bitiriyorum. Hayata ve kadnlara ithaf olsun: te orada / Bir d yumadr kadn ve hayat / En gizli 26

EKSK ADAM*IN HKYES Onur SAKARYA


2007 Eyll aynda, bir leden sonra Taucu'ndan Kbrs'a doru hareket edecek olan feribota bindiimde kafamda Eksik Adam'la ilgili en ufak bir dnce krnts bile yoktu. Acemiliimi Manisa Bat Kla'da tamamlamtm. Yirmi be metreden G3'le bir insann kafasn bedeninden ayracak kadar iyi silah kullanmaya balamtm. Jarhead'ler1 insan ldrmeye ve vatan ne olursa olsun savunmaya dair yemin etmilerdi. imdi ise esas birliimize teslim olmaya gidiyorduk. Psikolojim tamamen altst olmutu ama henz bunun farknda deildim. Beni Rum snrnn dibinde yirmi bir kiilik ufak bir karakola verdiler. Karakolun yazcs ve yegne poetiydim. Defterleri dolduruyor, sabah sporunda isteksizce birka hareket yapyor ve gnlerimi bylece eritmeye abalyordum. Toz vard ve etrafta hibir canl yoktu. Ara sra gece drbnnden izlediimiz yaban tavanlar hari. lk bir buuk ay arya kamadm. Kendimi, otogardan yavaa ayrlan otobsn iindeki o dertli adam gibi hissediyordum. Mutsuzluu yznden okunan o adam. Dokunsanz gzlerinden elaleler fkracak o adam. Ekim aynn sonlarna doru ilk ciddi atam geirdim. Yarbay Doktor bana panik atak tehisi koydu ve antidepresan yazd. (O olaydan sadece bir yl sonra, ki o zamanlar zel bir bankada memur olarak alyordum, ldrmaya ramak kalmken tehis, manik depresif bozukluk olarak deiecekti.) Ne byk hata! Zaten delicesine serotonin pompalayan beyne serotoninle yklenmek. Tanrnn kuluna cenneti gstermesi gibi bir eydi. 2007 Kasmnda dncelerim hzlanmaya balad. Mutluydum artk. Kokaini emmi beyin gibi net ve kendimden emindim. Dnyann merkezine kurulmutum ve kalkmaya hi niyetim yoktu. Kelimelerim de tpk dncelerim gibi hzlanmt. Dilime szck yetitiremiyordum. Kafam uzun sreli bir eks kafasna girmiti sanki. Pembe toz drt bir yanm kaplamt. Artk renkler daha canlyd, yzler daha sevimliydi. Eksik Adam tam da o anlarda dodu. kinci ve daha ciddi boyutlardaki krizimin ardndan Girne Askeri Hastanesi'nde iki gn yatm ve yarbaydan tam on be gnlk yatak istirahati koparmtm. Fakat o sigarasz ve parmaklklar ardnda geen iki gn d yani bad tribi grdm. Eksik Adam'n ilk dizelerini on be gnlk yatak istirahatim srasnda ve geceleri fener nda yazmaya balamtm. zinci ktm bir gn ardan aldm krmz kapakl not defterime kelimeleri boca ediyordum. Defter kusmak istiyordu ama ben her seferinde azn

yerlerinden pnce kudurur / ki tablet kalp, bir duble viski / SONRA SABAH OLUR, YNE SABAH OLUR. ___________________
Onur Sakarya, Eksik Adam, Camgz Kitap, stanbul, Ocak 2011, 78 s. "jarhead" yani "kavanozkafa", krfez sava'nda arpan amerikal piyadeleri kendi kendilerine taktklar bir isim. O dnem orduda moda olan bir sa trandan ilham alyor.(eki szlk) ek: Ayrca sam mendes'in bir filmi.
1

gzel llerdik / en gzel bahesinde kitaplarn. yeniden yaa / deseler bana (bana da) yine ayn / cehennemi yaarm. Gemiimizden nereye kaabiliriz ki? Yaadklarmz hep bizimle deil mi? O da zaman zaman alp ban bir yerlere gitmek istiyor, bunu da sezdiriyor dizelerinde. gitsem sardunyalara / gnaydn pc versem / bir bala // iirime sus iareti / versem de / alp gitsem aklm. Masal olup gitmek geiyor benim de aklmdan ama nereye gidebilirim ki uyandrmadan iirin / iindeki kuu? Gl ikindilerinin olduu yerde douyor Halim Yazcnn iiri, ucunda uurumlarn. Hayatn nehirden teni su ieinin

KK TALAR KLM Gltekin EMRE


Yalnlk yakacaksa bir kitaba Kk Talar kliminden bakas aklma gelmiyor. zl dizelerin abartsz, inci gibi gz alcl Halim Yazc iirinin yreini oluturuyor son iirlerini toplad bu kitapta. Ksa ama kendi iinde uyumlu, ie ileyen bir anlatm yeledi bugne dek, yeliyor Halim Yazc iirlerinde. Dnyay, evresini ve kendini iyi tanyan bir airin iddiasz, sssz, zenli ve incelikli dizeleri beni hep oradan oraya savurmutur yeni iirlerinin yer ald Kk Talar kliminde de olduu gibi. Kitabn adndaki kk talar aklma akl talarn getirdi bir btnn paralar olarak. Kayalar, dalar, sertlik, keskinlik... yoktur onun iirinde. Dalar varsa da kkllerini kesmeliyim dalarn der. Ya da dalarn yz kadar eskidir arks l ocuklarn. Da arlkl bir metafor deil ama corafyann fiziki ve sosyal bir gereklii olarak yer alr onun dizelerinde. Kkten balayp giderek byyen, saran bir yap vardr onun iirinde. ocuksu bir yap, kurgu, anlatm kim zaman glmsetir okuru, daha ok da dndrr bu kadar yaln bir iirin dnyasndaki derinliin enginlii. Yanarda ve gzya arasnda srdrd air mrnde ok l vermitir eli, yrei sevdiinde kala kala. Onun mr ve iiri tekdze deildir, olmad da hi. iirdeki szck ekonomisine titizlikle uyan bir airdir Halim Yazc. Ne fazla bir szck, ne de upuzun anlalmaz bir dize bulunmaz. Ksa, etkileyici dizelerle kar karmza, yreinde ne varsa bizimle paylaa paylaa. u iki dize onun iir dnyasn gzler nne sermeye yetiyor: anne basit iirler yazmalym / basit dizeler emzirmeli mrm. te bu kadar! Sonraki u iki dize de onun iir anlaynn ve hayata baknn zn oluturuyor: kanm basite ekilmeli kalbimden / kimse duymamal gmbrtsn lmn. Elinde bir cmbz dizeleri ayklar durmadan. Yani iirindeki fazlalklar atar srekli. iirinin atsn klcal damarlardan itinayla rer bkp usanmadan. Bu ksa dizelerin mzikle ilikisi, kumral bir plaktan yaylan eflatun notann gzyalar hemen gze arpyor: O, bir yandan eski, ta plaklar dinler, te yandan da yeni dler kurmalym / yamurlardan nce diye dnr. Dn grmeyi yle srdrr: bir iiri uruna muskalar / ninniler masallar yazmalym. iirlerinin ninni ve masals havas da yadsnamaz bir gerek. Su gibi iine akan bir yalnzln elidir bize duyumsatt masal ve ninnilerden szlp gelen. Dilinin kalbine ortaktr plaklarn ak. Ak vatandr onun yreinden fkran. kalmasa da / ince ksa bir hece / sudan bir sebepten / geriye mrnden. ocukluuyla kesiir ou zaman yolu ve gemii sardunya sokann / alnndaki kvrmdan geip giderken. Kiraz ekirdeinden ocukluumuz ok gerilerde kald. Koparp gidiyoruz atlarmzz, kmaz sokaklara, yldrm kokusu / aklarmza. Onun genlii de ne ok krlma noktas yaadmz Trkiyenin kaoslu yllarna denk geliyor benim gibi. Onun iin u dizenin anlamn kolayca kavryorum: en

Yasemin ERTURUL ARADA BR BR EY


biraz vaktinizi alabilsem biraz vaktinizi, ok koan sizlerin gece yars kramplarnzdan kurtarsam, asam azm ama sussam ben arada bir, arada bir bir len sonras hanginizin vaktini alsam, sonu sizin izninizle biter ben arada bir, arada bir bir kahvalt sofras oysa skntl kentlerin kirli keilerisiniz sizler biraz sz aabilsem biraz sz, ok konuan sizlerden topuklarnza bir nasr gibi indirsem banz alp da yerinden ben arada bir birarada bir beden bir hikye bir akli denge bir yoksunluk krizi biraz nefes alabilsem.
ubat 2011 ___________________________________________________ glgesinden beslenir. Onun iin de kimsenin aklna / getirmedii // dizeleri getirdi / aklna akasyalardan. Yarm gibi duran dizeler tamamlanmam duygusu verse de hi de yle deil, bitmi ve okuruyla bulumaya hazr ba dimdik bir biemden oluuyor onun iiri: nasl ksa / kanndan iirimin // birer birer ayklasam / sesini dizelerimin diyor ya, ite bu dizeler onun ustaln, titizliini gsteriyor bize. u dizeleri ben nasl unuturum kolay kolay? ellerini seyretmeye / yamurlara gittim. u iki dize de yakt kavurdu beni: bu sabah tenin / zeytin aac. Halim Yazcnn iiri yumuak, scak, iten; iirindeki ses de yle ve etkileyici; ocuumsu, her szckten bal deviren... Alev kanatl rzgrdr onun esip grlemeden yazd iir. iiri gibi yaayanlardan olduuna u iki dize de tanklk ediyor: ite yle tek cmle / halinde yayorum. u iki dize de bu etkileyici konumu pekitiriyor iyice: sonsuza dek / kendi hlimde. Elbette iir bulutudur onun kan, baka ne olabilirdi ki? Ya da kokusu / akltann? D gzlemlerin de byk yeri var onun iirinde renklerle, ieklerle... kendine zgn bir yol bulan: unutma stlerin / memelerinde byr dnya // ak denizlerin / derin trklerinde. Sokaklarda byyen bir mrdr onunki: sokakta sen byrsn / sen ne gzel mrmsn. mgelerinin farkllna bir rnek u iki dize: salarnda byteceksin / i tanesini. Kk Talar klimi, kendi iinde kprerek grl grl akan Halim Yazcnn unutulmaz iir panoramas. Birbirini btnleyen etkileyici ksa, ikilikler. Bu tr iirler kolay yazlrm gibi gzkr ama herkesin harc deildir. iirin

27

yalnlnn, kendi iindeki imge cokusunun stesinden her airim diyen gelemez. Ustalamak gerekir. Halim Yazc, yedi iir kitabnn, seme iirlerinin ortaya koyduu iir mrnde nasl bir usta air olduunu iyice kantlyor Kk Talar klimiyle.

Sabah amayalm Geeriz hayattan En gzeli uyku.

zzet GLDEL
______________________________
Halim Yazc, Kk Talar klimi, Kanguru Yaynlar, Ocak 2011, 80 sayfa.

BULUT
-Nahit Ulvi Akgn'n ansna-

Fergun ZELL BARMEN


barmen! boazmda l; ellerimde humma haydi durma! ip istiyorsan ite ip! bir ate yak tanrlar akna bir kadeh katliam doldur (sonra bir daha, bir daha) 0 rh pozitif olsun, sakn unutma en asilinden, en hkisinden gidip dkeyim sorumsuz kahkahalara barmen! nerede kald (leziz mi leziz) aydn kanepelerin haydi abuk! daha ikence kokteyli var srada su, elektrik, falaka; tad hl damamda sarho olmak art bu akam barmen, art! kanla suladm topraklar, yok ettiim hayatlar el koyduum altnlar iin; kral adna! haydi barmen, haydi! fiyat mhim deil mahzeninde ne varsa getir! baksana, gerekten zor bu hayat anlayan anlayana birbirini; anlayan anlayana!

Kede duran bulut Bilirim Yamur kmaz senden Dolu da Kede duran bulut Nereye kapatsam seni Kanl bakl da deiliz ki Ne akam getirebilir Ne gnei kovabilir i gc benimle

A. Bar AIR GK AKAM


ad yeryznn kularndan gk akam oka hznlendiren bir yeillie braktlar beni yaarken pmediim eriklerden bademlerin algcsndan snrda bir askerin aznda maaralar maaralar duyuyor musun sevgilim krlanglar kim yazard atein iirini sana sarldm kuytuda beklemenin uzandaym adrmn arkasnda bir tutam kara al bylece sonsuz gk akam

Hayriye ERSZ GZEL UYKU


Kmldayp duruyor sabah Yksek binalarn iinden Bir yere gidilmez Orada olamam Buras yatam Grmyorum ryadan baka Bu kadar gzle ancak Onun dibi grnd Benim yzm Darlma. Yarna kimse yok Toplanyor gece
Yayn Ynetmeni Yayn Danmanlar Sahibi ve Yaz leri Mdr

: Ramis Dara (Mollagrani Mah. Teker Sok. No: 8, Osmangazi-BURSA. Gnderilerin bu adrese deil, aadaki PK adresine yaplmas nemle rica olunur.) : hsan ren, Gltekin Emre, Serdar nver, Yaln Ouz. : Tlay Elal Mu (Bar Mah. Adalet Sok. Adaletkent Sitesi H Bl. D: 3 Nilfer BURSA)

Katk Pay Posta eki Banka hesab

: 25 TL. : Ramis Dara adna alm 6025702 numaral hesap. : Ramis Dara adna Finansbank Fomara ubesindeki 21329696 numaral hesap.

28

Yazma Adresi : Ramis Dara PK 68 16361 Ulucami BURSA Bask : Akn Erim Matb. Hocalizde Cad. 7/27 Yayn Tr : Yaygn sreli yayn. ISSN 1305 7685 Setba BURSA E- Posta : akatalpa@hotmail.com ___________________________________________________________________________________________________________________________________ Ocak 2000de Bursada Ramis Dara, Melih Elal, Serdar nver, Ali zelebi ve arkadalar tarafndan kurulan iir ve eletiri arlkl aylk edebiyat dergisi Akatalpa (www.akatalpa.com), air ve yazarlarnn baladklar telifler, hsan renin ve baka baz iir dostlarnn srekli katksyla yaymlanmaktadr.

29

30

You might also like