BYLE BUYURDU ZERDT

Zerdt otuz yanda yurdunu ve yurdunun gn brakp dalara kt. Orada ruhunun ve yalnzlnn tadn kard ve on yl bundan bkmad. Ama en sonu gnlnde deiim oldu ve sabah tanla kalkt, gnein karsna geti ve ona yle dedi: "Ey byk yldz ! Aydnlattklarn olmasayd, nice olurdu senin mutluluun ! On yldr maaramn stne ykselir durursun: ndan ve yolculuundan bkardn ben olmasaydn, kartalm ve ylanm olmasayd !" (Nietzsche, Zerdt'n giri ksmnda -belki biraz da alay ederek - insann en byk yanlglarndan birine deiniyor. Antropomorfizm: insann kendi dndaki dnyadan anlam karma ve onu kendine benzetme alkanl. Dindarlar da ok sk kullanrlar bu varsaym. Yani, eer bizler - biz bilin sahibi insanlar - olmasayd, gnein ve dier eylerin varlklarnn da bir anlam kalmazd. Karl Marx bu anlaya kar kacak ve u hkme varacaktr: "Nesnel dnya onu alglayan insan zihninden bamszdr !") Bak ! Pek ok bal toplam bir ar gibi, bilgeliimden usandm; onu almaya uzanacak eller gerek bana. Byle balad Zerdt'n bat. (Ve Zerdt bilgeliiyle insanlar aydnlatmak iin aralarna inmeye karar verir.) Zerdt dadan yalnz indi ve kimseyle karlamad. Ama ormana girdiinde kutlu kulbesinden ormanda kk aramaya km yal bir adam belirdi nnde. Ve yle dedi yal adam Zerdt'e. (...) "Gitme insanlara, ormanda kal ! Hayvanlara git daha iyi ! Neden benim gibi olmak istemiyorsun - aylar arasnda ay, kular arasnda ku ?" "Peki, ormanda ne yapyor ermi ?" diye sordu Zerdt. Ermi cevap verdi: "Trkler dzp sylyorum ve bu trkleri dzerken, glyor, alyor ve mrldanyorum: byle vyorum Tanr'y. Peki sen armaan olarak bize ne getiriyorsun ?" Zerdt bu szleri iitince, ermii esenledi ve dedi: "Ne vereyim ben size ! abucak gideyim de bir ey almyaym sizden " Ve ayrldlar bylece, yal adamla Zerdt ocuklar gibi glerek. Ama Zerdt yanlz kalnca, yle dedi gnlne: Nasl olur ! Bu yal ermi, Tanr'nn ldn daha iitmemi ormannda !"(Zerdt ormann kysndaki en yakn kente varr ve orada bir ip cambaznn gsterilerini seyretmek iin toplanm olan kalabala konuur.) Yalvarrm size, kardelerim, yeryzne bal kaln ve inanmayn

size dnya tesi umutlardan sz aanlara !A saanlardr onlar, bilerek bilmeyerek. (...) Evet, kirli bir rmaktr insan. Kirli bir rma iine almas ve bozulmadan kalmas iin deniz olmal kii.

(...) nsan, hayvanla stinsan arasna gerilmi bir iptir, uurum stnde bir ip. (...) Ben, gnl har vurup harman savuran severim - ne teekkr bekler, ne teekkr eder: nk hep verir o ve kendini korumak istemez. Ben, zar kendine uygun dnce utanan ve soran severim: "Ben dzenci bir oyuncu muyum yoksa ?" - nk yok olmak ister o.Ben, iine balamadan nce altn szler saan ve hep szverdiinden fazla yapan severim: nk batn ister o. Ben, tanrsn yola getireni severim, nk tanrsn sever o; tanrnn fkesinden yok olmas gerekir de. Ben, yaralanmada bile gnl derin olan ve kck bir eyden yok olabileni severim: byle geer o kpry seve seve. Ben, gnl dolup taan severim, yle ki kendini unutur ve her ey onun iindedir; her ey onun bat olur bylece. Ben, zgr ruhlu ve zgr yrekli olan severim: bylece kafas, yreinin ii yalnz olur, ama yrei batmaya zorlar onu. (Zerdt halka konuur; ama halk anlamaz onu, alayc ve buz gibi baklarla bakarlar bu dadan gelen kahine. Derken ip cambaznn gsterisi balar. Cambaz ipin zerindeyken, bir soytar ipin zerine kar ve cambaza saldrr. Cambaz ipten der. lmeden nce, Zerdt cambaza doru eilir ve onunla konuur.) Fakat Zerdt yerinden kprdamad ve gvde parampara ama henz canl, yanbana dt. Az sonra, yaral kendine geldi ve Zerdt' yannda diz km grd.

"Ne yapyorsun yle?" dedi sonunda. "eytann bana elme takacan oktandr biliyordum. imdi cehenneme srkleyecek beni: ona engel olacak msn ?" "erefim hakk iin, dostum," diye cevap verdi Zerdt, "bu sylediin eylerin hibiri yoktur: ne eytan var, ne cehennem. Cann, gvdenden bile nce lecektir. Hibir eyden korkma artk !" Adam gzlerini kukuyla kaldrd. "Sylediin doruysa" dedi sonra, "hayatm yitirmekle hibir ey yitirmi olmayacam. Ben, dayakla ve bir lokma yiyecekle oyun retilmi bir hayvandan fazla bir ey deilim pek." "Ne

demek," dedi Zerdt, "sen tehlikeyi i edindin; bunda hor grlecek ne var. imdi de iin yznden lyorsun: bunun iin seni kendi ellerimle gmeceim." (Zerdt len

cambazn cesedini beraberinde gtrr. Akam olduunda cesedi kurtlar paralamasn diye bir aa kovuuna saklar ve uykuya dalar.) Uzun zaman uyudu Zerdt ve yz zerinden yalnz tan deil, sabah dahi geti. Ama sonunda gzleri ald: am, bakt Zerdt ormann ve sessizliin iine; am, bakt kendi iine. Derken, birden karay gren bir gemici gibi, abucak doruldu ve sevinten bard. nk yeni bir gerek grmt. Ve gnlne yle dedi: "ime bir k dodu: yoldalar gerek bana, diriler - istediim yere gtrebileceim l yoldalar ve cesetler deil. Beni, benim istediim yere, kendi istekleriyle izleyebilecek diri yoldalar gerek bana.imize bir k dodu: Szn halka deil, yoldalara yneltecek Zerdt ! Srnn oban ve kpei olmayacak Zerdt. Niceleri srden ekmek; bunun iin geldim ben. Halk ve sr bana kzacak: obanlar, haydut diyecekler Zerdt'e. Ben obanlar diyorum ya, onlar kendilerine iyiler ve dorular derler. Ben obanlar diyorum ya, onlar kendilerine hak dine inananlar derler. yilere ve dorulara bakn ! En ok kimden nefret ediyorlar ? Kendi deer levhalarn paralayandan, bozandan, yasa bozandan - oysa o yaratcdr !Btn inanlarn inan erlerine bakn ! En ok kimden nefret ediyorlar ? Kendi deer levhalarn paralayandan, bozandan, yasa bozandan - oysa o yaratcdr ! Yoldalar arar yaratc, cesetler deil ve srler ve inanlar deil. Yaratma arkadalar arar yaratc, yeni levhalara yeni deerler kazyanlar. OKUMA VE YAZMA STNE Btn yazlm eyler iinde yalnz, kanla yazlm olan severim. Kanla yaz: greceksinki kan, ruhtur. (...) Kanla ve zdeyilerle yazan okunmak deil, ezberlenmek ister. Dalarda en ksa yol, doruktan doruadr; ama uzun bacaklarn olmal bunun iin. zdeyiler, doruklar olmal; sz sylenen kiiler de boylu poslu olmal. Hava yeni ve duru, tehlike yakn ve ruh sevinli hnzrlklarla dolu; iyi uyar bunlar birbirine. evremde cinler olsun isterim; nk yrekliyim ben. Hayaletleri kartan yreklilik, cinler yaratr kendine - yreklilik glmek ister. Ben artk sizin gibi duymuyorum: bu altmda grdm bulut, bu grdm karalt ve arlk, - bu sizin frtna bulutunuzdur ite. Siz, ykselmek isteyince yukar bakarsnz. Bense aa bakarm; ykselmiim nk. Sizden kim ayn zamanda gler ve ykselmi olur ? En yce dalara kan, gler btn ackl oyunlara ve ackl arballa.(...) Bana diyorsunuz: "hayata katlanmak gtr." Yoksa ne ie yarard sabahki gururunuz, akamki yerinmeniz. Hayata katlanmak gtr: siz de tkrldm olmayn yle ! Hepimiz bulunmaz eekler, hem de kanck eekleriz ! zerinde bir damla i var diye titriyen gl tomurcuuyla ortak nemiz var bizim ?Dorudur: biz hayat severiz; ama yaamaya deil, sevmeye altmz iin.Sevgide her zaman biraz lgnlk vardr. Ama lgnlkta da her zaman biraz yntem vardr.Bana da, ben ki hayat severim, yle geliyor ki, mutluluu en iyi bilenler kelebekler ve sabun kpkleri ve insanlar arasnda bunun gibi olanlardr. (...)Ben ancak dans etmeyi bilen bir tanrya inanrdm. (Nietzsche burada Budizm'e gnderme yapyor. Efsaneye gre Hint tanrs iva, dnyay yarattktan sonra "tandava" hayat dans yapmtr.)eytanm grdmde, onu ar, derin,

somurtkan ve resmi buldum. Arln ruhuydu o - her ey onun yznden der. fkeyle deil, glmeyle ldrr kii. Haydi ldrelim arln ruhunu ! (Nefis bir tesbit !!! Tm dindarlara veya herhangi bir eye, o eyi tek ve mutlak kesinlik olarak gren ve inanan insanlara en ar gelen ey nedir ? Glmektir tabi ! Onlara saldrn, hakaret edin, tartn ... hepsi bouna ! O zaman inanlarna daha ok sarlrlar. lerinden daha ok ehit kartmak iin kinlenirler. Ama bir gl, tek bir gl onlarn sahte dnyasn yerle bir eder. te bu yzden "Gln Ad" romannda, kr rahip glme zerine yazlan bir kitab yasaklad ve hayat pahasna insanlarn onu okumasn engelledi. nk o da gayet iyi biliyordu ki, inanlarn eitli kelime oyunlar, nermeler ve varsaymlar kurarak savunabilirdi. Ama glmeye kar ok aresiz ve yetersiz kalrd.) Ben yrmeyi rendim: o gn bugn, kendimi kotururum. Ben umay rendim: o gn bugn, kmldamak iin itilmem gerekmez. Yeniyim artk, uarm artk, kendi altmda grrm artk kendimi, bir tanr dans eder iimde artk. Byle buyurdu Zerdt. YEN PUT STNE Baz yerlerde uluslar ve sreler vardr, ama bizde yoktur kardelerim: burda devletler vardr. Devlet mi ? O da ne ? Peki ! imdi bana kulak verin, size uluslarn lmnden sz aacam.Btn souk canavarlarn en souuna devlet denir. Souk souk yalan syler o ve azndan u yalan srne srne kar: "Ben devlet - ulusum ben." Yalan Yaratclard uluslar yaratanlar ve onlarn stne bir inan ve sevgi asanlar: bylece hayata hizmet ettiler.Ykcdrlar, nicelere tuzak kuranlar ve buna devlet diyenler: onlarn stne bir kl ve yz arzu asarlar. Nerde daha ulus varsa, orda devlet anlalmaz; kem gz ve yasalara, trelere kar ilenmi bir gnah saylarak ondan nefret edilir.(...) Fakat devlet btn iyilik ve ktlk dilleriyle yalan syler ve ne sylese yalandr - ve nesi varsa hepsi alntdr. Dzmedir onda her ey; alnm dilerle srr bu srgan. Barsaklar bile dzmedir onun. (Ne gzel bir anlatm ! Kalemine salk Nietzsche ! Devlet adna hepimiz insanlmza kymadk m ? Biz insanlar, kendilerine devlet diyenler, devletin temsilcisi diyenler en olmadk yalanlara, en hain tuzaklara altrmadlar m ? Bir sr ehit verdik, deil mi ? Elinde tfek, kahramanlk iirleri okuyan gen insanlarn dramn, vatan hizmeti olarak alklamadk m ? Ne gerei vard birbirimizin grtlana basmann ? Ama olmaz ! Olamaz ! Aksi ekilde dnmek vatana ihanettir. Byleleri aalanr, horgrlr. Ksack hayatmda ne yazk ki vnebileceim fazla bir ey yok; ne bir eser retebildim, ne de insanla hizmetim dokundu. Ama tek bir eyle vnebiliyorum. Vatan ve devlet hainiyim ben. Bunun gururu bana yeter. Nerede bir bayrak, bir ehit mezar, bir ulusal ant grsem, bir mar iitsem hemen kusma istei duyuyorum ! Bayrana ve devletine bal olan kardelerim. Sizlerle asla anlaamam. Benim iin bayran tuvalet kad kadar deeri yok. Tuvalet kad hi deilse bir ie yaryor; pisliimi artyor benim. Dieri ise tek bir ie yaryor: nsanlmza kymann sembol, retmek, paylamak, sevmek ve kendinden bir eyler vermek yerine paralamann, rza gemenin, hayat ve sevgiyi ldrmenin sembol.) PAZAR YERNDEK SNEKLER STNE Yalnzlna ka dostum ! Seni byk adamlarn grltsnden sersemlemi, kklerin ineleriyle de delik deik olmu gryorum. Seninle nasl susulacan pek iyi bilir orman ve kaya. O sevdiin aaca benze yine sen, o geni dallya: sessiz ve dinlercesine sarkar o, deniz stne. Yalnzln bittii yerde, pazar yeri balar; pazar yerinin balad yerdeyse, byk oyuncularn grlts ve al sineklerin vzlts balar. Dnyada en iyi eyler dahi, gstereni olmazsa deersizdirler: bu gstericilere byk adam der halk. Halk pek anlamaz bykten, yani: yaratclktan. Ama byk eylerin btn gstericilerinden ve

oyuncularndan holanr. Yeni deerler yaratanlarn evresinde dner dnya - grnmeden dner. Oysa oyuncularn evresinde dner halk ve an: "dnyann gidii" byledir. Ruh vardr oyuncuda; ama ruhun vicdan pek yoktur. O hep, en ok inandrd eye inanr - kendine inandrd. (...) Devirmek - onca tantlamaktr bu. ldrtmak - onca kandrmakdr bu. Ve onca kan, btn kantlarn en iyisidir. Ancak duyarl kulaklara szan geree, yalan ve hi der o. (...) Gsterili soytarlarla doludur pazar yeri - ve halk vnr byk adamlaryla. Bunlar onca o ann efendileridirler. (...) Bu dedii dedik, bu skc kiileri kskanma, ey gerek tutkunu ! Dedii dedik kiinin koluna hibir zaman aslmamtr gerek. (...) Pazar yerinden ve andan uzakta yer alr byk olan her ey. Hep pazar yerinden ve andan uzakta barnmtr yeni deerler yaratan. Yalnzlna ka dostum: gryorum ki her yerini al sinekler sokmu. Sert ve salam bir havann estii yere ka ! Yalnzlna ka ! Sen kk ve acnacak kiilere pek yakn yaadn. Onlarn gze grnmez clerinden ka ! Onlar sana kar cden baka bir ey deildirler. Artk el kaldrma onlara ! Sayszdr onlar, hem senin yazgn sinek kovmak deildir ki ... GNLL LM STNE oklar pek gen lrler, kimi de pek erken lr. u reti yabanc geliyor daha: Vaktinde l ! Vaktinde l: bunu retir Zerdt. Elbette hibir zaman vaktinde yaamayan, nasl vaktinde lsn ? Keke hi domasayd ! Bunu salk veririm gereksiz kiilere ! Ama gereksiz kiiler bile lmlerini nemsiyorlar daha, en bo ceviz bile daha krlmak istiyor. (...) lmnz insana ve yeryzne kar ilenmi bir gnah olmasn, dostlarm. Budur gnlnzn balndan dilediim. (...) Byle lmek isterim ben, siz dostlarm, yeryzn benim hatrm iin daha ok seversiniz diye. Toprak olmak isterim yine, beni douranda dinleneyim diye. Gerek bir erei vard Zerdt'n; topunu att. imdi siz olun dostlarm ereimin miraslar, size atyorum altn topu. Altn topu attnz grmek isterim dostlarm en ok ! Bundandr yeryznde biraz daha oyalanmam - balayn ! Byle buyurdu Zerdt.

NSANCA PEK NSANCA

nanlar hakikat dmanlar olarak, yalanlardan daha tehlikelidir. Holanmadmz bir dnceyi ne srd zaman bir dnr daha sert eletiririz. Oysa, bizi pohpohladnda onu daha sert eletirmek uygun olacaktr. Sahip olunmas zorunlu tek ey var: Ya yaradltan ince bir ruhtur bu, ya da bilim ve sanatlar tarafndan inceltilmi bir ruh... Tm idealistler, hizmet ettikleri davalarn her eyden nce dnyann tm teki davalarndan stn olduunu dnrler. Kendi davalarnn biraz olsun baarl olmas iin, bu davann tm teki insan giriimlerine gerekli olan ayn pis kokulu gbreye akca ihtiyac olduuna inanmak da istemezler. Bir kez yrnm bir yola denlerin says oktur, hedefe ulaan az .. Kck balarla byk mutluluklar kazanmak bykln bir ayrcaldr. nsan, dier insanlardan hibir ey istememeye, onlara hep vermeye alt zaman, elinde olmadan soylu davranr. Aclarn bllmesi deil, sevinlerin bllmesidir dostluu yaratan ... Bir eyden holanmaktan sz edilir, aslnda dorusu, bu ey araclyla kendinden holanmaktr. Kendinden hi sz etmemek ok soylu bir ikiyzllktr. Hakikatin temsilcisinin en az olduu zaman, onu dile getirmenin tehlikeli olduu zaman deil, can skc olduu zamandr. Doa bize aldrmadndan, doann ortasnda kendimizi yle rahat hissederiz ki ... Uygarlam dnya ilikilerinde herkes, hi deilse bir konuda kendini bakalarndan stn hisseder. Genel iyi

yreklilik buna dayanr. nk, durum elverirse herkes yardm edebilir, o halde bir utan duymakszn bir yardm da kabul edebilir. Yapacak ok eyi olan insan inanlarn ve genel dncelerini hemen hemen hi deitirmeksizin korur. Ayn ekilde, bir lknn hizmetinde olan her insan lknn kendisine artk hi kulak asmaz; onun buna zaman yoktur. Demem u ki, lksnn hala tartlabilir olmasndan yana olmak karna aykrdr. nsan diledii kadar bilgisiyle iinip dursun, diledii kadar nesnel grnsn, bouna ! Sonunda her zaman ancak kendi yaam yksn elde edecektir. nsanlarn tarih boyunca farkna vardklar almaz zorunluluk, bu zorunluluun ne almaz ne de zorunlu olduudur. Bugn artk kimse lmcl hakikatlerden lmyor; ok fazla panzehir var. Uygarlk tarafndan yokedilme tehlikesiyle kar karya olan bir uygarlk an yayoruz. Sevilmi olma istei kendini beenmiliklerin en bydr. nsanlar iddetle kendi zerine eken, bir oyunu her zaman kendi lehine evirmitir. ok dnen ve uygulamal dnen, kendi maceralarn kolayca unutur, ama bandan geenlerin artrd dnceleri hi unutmaz. Biri kendi dncesine bal kalr; nk ona kendi kendine ulam olduunu sanr. teki ise, onu zahmetle rendii ve onu anlam olmakla vnd iin baldr dncesine. Sonu olarak, her ikisi de kendini beenmilik ... ine doldurulacak ok ey olduu zaman, gnn yzlerce cebi vardr. Bir dmanla savaarak yaayan kiinin, dmann hayatta brakmakta yarar vardr. Aklanmam karanlk bir konu apak bir konudan daha nemli sanlr. Sadece kartlar canskc olmay srdrdkleri iin, arada bir, bir davaya bal kalrz. Bir insan kendini hep ok byk ilere adadnda, onun baka bir yeteneinin olmad pek grlmez. Aka byk amalar tasarlayan ve daha sonra bu amalar iin olduka yetersiz olduunu gizlice kavrayveren kimse, ou zaman bu amalardan vazgeecek kadar da gl de deildir. te o zaman ikiyzllk kanlmazdr. Gr rmaklar kendileriyle birlikte bir ok akl ve al rpy da srkler; gl ruhlar da bir ok aptal ve mankafay. Bir insann gerekten ele alm olduu dnce zgrl ile, onun tutkular ve hatta arzular da gizli gizli kendi stnlklerini gstereceklerini sanrlar. Bir insan youn ve kl krk yararak dnd zaman, sadece yz deil gvdesi de ekinceli bir havaya brnr. Ruh arayanda, hi ruh yoktur. nsan ynlarnn davran biimlerini nceden kestirmek iin, onlarn g bir durumdan kendilerini kurtarmak iin hibir zaman ok nemli bir aba gstermediklerini kabul etmek gerekir. nsan kahkahalarla gld zaman, kabal ile tm hayvanlar geride brakr. Eylem ve vicdan genellikle uyumazlar. Eylem, aatan ham meyveleri toplamak isterken, vicdan onlar gereinden ok olgunlamaya brakr, ta ki yere dklp ezilinceye kadar. Ak ve nefret kr deillerdir; ama kendileriyle birlikte tadklar ate yznden kr olmulardr. nsan hatasn bir bakasna itiraf ettiinde unutur onu; ama ou kez teki kii bunu unutmaz. Alev, baka eyleri aydnlatt kadar aydnlatmaz kendini. Bilge de byledir. Bir konu hakknda hazrlksz sorguya ekildiimizde, aklmza gelen ilk dnce ou zaman bizim kendi dncemiz deildir; ama bizim snfmza, konumumuza ve soyumuza ait olan sradan bir dncedir sadece. z dnceler pek ender olarak su yzne karlar. Bizzat kendimizde olan bir deeri vd, okad zaman mucizeyi de, usdn da kabul ederiz. Yar-bilim tam bilimden daha stndr. O, sorunlar olduklarndan daha kolay grr ve bununla grn daha anlalr, daha inandrc klar. ok dnen partici olmaya uygun deildir; o, parti arasnda dncesini ok abuk szdrr.

Kt bellein iyi taraf, ayn eylerden bir ok kez, ilk kez gibi yararlanmaktr. Bir kurbann yolda o kurbandan daha ok ac eker.

Deccal Hristiyanla Lanet

Aslnda sorun, varlklar sralamasnda insann yerini ne almaldr sorunu deildir. Sorun, hangi tip insann, daha yksek deerlidir, yaamaya daha deerdir, gelecei daha salamdr diye yetitirilmesi gerektii, istenmesi gerektii sorunudur. Bu yksek deerli tip bundan nce de sk sk ortaya kmtr. Ama mutlu bir rastlant olarak, istisna olarak, hibir zaman istenerek deil. Tersine, daha ok korkulmutur ondan, imdiye dek korkun olann ta kendisidir neredeyse. Ve bu korkudan dolay da onun kart olan tip istenmi, yetitirilmi, elde edilmitir: Evcil hayvan olan, sr hayvan olan, hasta hayvan olan nsan-Hristiyan. Hristiyanl cicileyip bicileyip, allayp pullayp, bu yksek tip insana kar lmne bir sava verilmitir. (...) Hristiyanlk btn zayflarn, dknlerin, nasibi ktlarn yann tutmu, gl yaamn ayakta duru koullarnn eliiinden bir ideal kmtr. Tinselliin en st deerlerinin gnahkarlk, sapklk, ayartlma olarak duyulmalarn reterek, tinsel bakmdan gl doallarn bile akllarn yozlatrmtr. En sefil rnek Pascal'n yozlamas, aklnn kaltsal ilk gnah tarafndan yozlatrldna inanan Pascal'n: oysa hristiyanlndan baka bir ey deildi akln yozlatran ! (Blaise Pascal: Matematiki, gk-bilimci, felsefeci. mrnn son yllarnda kendini tanrya adad ve tanry tanmak iin felsefecilere deil peygamberlere inanlmas gerektiini ne srd.) Bir canlya, igdlerini yitirmise, kendine zararl olan yeliyorsa, yozlam derim. (...) G isteminin eksik olduu yerde d vardr. Savm, insanln btn en st deerlerinde bu istemin eksik olduudur. (...) Hristiyanla acmann dini denir. Acma, yaam duygusunun gcn arttran gerilim verici duygularn kart bir duygudur; knt verici bir etkisi vardr. Acma yoluyla g eksilmesi younlar, eitlenir. Ac, acma yoluyla bulac hale gelir. (...) Acma, gelimenin yasasn byk apta etkisiz klar, eler. (...) Yeniden syleyeyim; bu knt verici ve bulac igd, yaamn ayakta durmaya ve deer ykseliine ynelik igdlerini eler, siler, etkisiz klar; bylelikle sefillerin koruyucusu olduu kadar sefaletin oaltcs da olur. Ne ahlak, ne din, Hristiyanlk iindeki biimleriyle, gerekliin herhangi bir noktasyla ilintilidir. Bir sr hayali neden, (tanr, ruh, ben, tin, zgr istem - ya da zgr olmayan istem) bir sr hayal etki, (gnah, kurtulu, takdir, dek, gnahlarn balanmas) hayali varlklar (tanr, tinler, ruhlar) arasnda bir alveri: hayali bir doabilim, hayali bir psikoloji (bir sr kendini yanl anlama, baz genel ho ya da naho duygularn, rnein nervus sympathicus durumlarnn, dinsel -ahlaksal sapknlklarnn simge diliyle yorumlanmas- pimanlk, eytann ayarts, tanrnn yaknl) hayali bir ereksellik (kyamet, ebedi hayat.) Bu saf uydurmalar dnyas ile dler dnyas arasnda da, birincisinin aleyhine, dalar kadar fark vardr; dler dnyas, gereklii tersinden de olsa yanstr, oysa bu kurgular dnyas gereklii sahteletirir, deersizletirir, deiller. "Doa" kavram tanrnn kart kavram olarak ayarlannca, "doal" szc gnahkar anlamna gelmek zorundayd, btn bu uydurmalar dnyas, kklerini, doal olana -gereklie- kar nefrette buluyordu. Hristiyan tanr kavram -hasta tanrs olarak tanr, rmcek olarak tanr, tin olarak tanryeryznde ulalm en yoz tanr kavramlarndan biridir; belki de tanr tipinin bat srecindeki en dk seviye iaretini temsil eder. Tanrnn yaamn aydnlanmas ve belki evet'i olmak yerine, yaam elecek kadar yozlamas ! Tanrda yaamn, doann, yaama isteminin dman ilan edilmesi ! Tanrnn, "dnyeviliinin" her trl yalanlanmas iin, her trl "te dnyalk" yalan iin, forml haline gelmesi ! Tanrda hi'in tanrsallatrlmas, hilik isteminin tanrsallatrlmas !

Hristiyanlkta aalanm ve ezilmilerin igdleri n plana kar: Burada kurtulularnn peine denler, en alt katmanlardr. Burada megale olarak, can skntsna kar ila olarak, zeletiri, vicdan engizisyonu uygulanr: Burada tutkular adna "tanr" denen bir gl karsnda srekli uyank tutulur, (dua yoluyla): Burada, en yksek olan eriilmez saylr, ba saylr, ltuf saylr. (...) Yine Hristiyanca olan bir ey, hem kendine hem bakalarna ynelen belirli bir hunharlk duygusu, baka trl dnenlere kar bir nefret, pee dp kavuturma isteidir. (...) Hristiyanln temelinde Dou'ya ait baz incelikler vardr. Her eyden nce bilir ki, bir eyin kendi bana doru olup olmad hi farketmez, ama buna dorudur diye inanlmas, son derece nemlidir. (...) rnein gnahtan kurtulduuna inanmak mutluluk veriyorsa, bunun iin gerekli olan, insann gnahkar olmas deil, kendini gnahkar hissetmesidir.

Nedir Yahudi ahlak, nedir Hristiyanlk ahlak ? Rastlantnn susuzluunun katledilmesi, mutsuzluun "gnah" kavramyla kirletilmesi, kendini iyi hissetmenin tehlike, kendini fizyolojik olarak kt hissetmenin vicdan kurdunca zehirlenmesi. (...) oktan bellidir aslnda: Btn bozukluk insanlarn "kutsal kitap"a yabanclam olmasndandr. Daha Musa'ya bile inmiti "tanrnn iradesi". Ne olmutu ? Rahip, kesinlikle, en kk kllar krka yararak, kendisine verilecek en byk ve en kk vergilere varasya (en leziz et parasn da unutmadan, nk rahip biftek tknr) tek bir seferde formle etmiti neyi elde etmek istediini. "Tanrnn iradesinin" ne olduunu. Artk bundan sonra, yaam ileri yle dzenlenmitir ki, rahip her yerde onsuz edilemezdir; yaamn en doal olaynda, doumda, evlenmede, hastalkta, lmde (kurbanlardan, "ekmein blnmesinden" hi sz etmiyoruz), bu kutsal asalak orada hazr ve nazrdr ... btn bu ileri doallklarndan karmak, onun dilinde "kutsamak" iin.

Bir noktada i ekiimi bastramyacam. yle gnler vardr ki, en kara sevdadan daha kara bir duygu gelir, bama dikilir. nsan horgrs. Ve neyi horgrdm, kimi horgrdm konusunda hibir kukuya yer brakmamak iin: bugnn insandr bu, benim, yazgm sonucu zamand olmak zorunda kaldm insan. Bugnn insan bouyor beni, onun pis kokulu nefesi. Gemi karsnda, btn bilgi adamlar gibi, byk bir hogr tarm. Binlerce yln tmarhane dnyalarn gezerim de, hznl bir dikkatle bunlara "hristiyanlk", "hristiyan inanc", "hristiyan kilisesi" derim. nsanl bunlarn ruh hastalklarndan dolay sorumlu tutmaktan kanrm. Geri dnyorum. Hristiyanln sahici tarihini anlatyorum. Daha "hristiyanlk" szc bile bir yanl anlamadr. Aslnda, tek bir hristiyan vard, o da armhta ld. "Evangelium" armhta ld. O andan balayarak "evangelium" adn alan her ey, daha o anda onun yaadnn kartyd. (...) Yalnzca hristiyanca bir pratik, armhta lenin yaad gibi yaanm bir yaam hristiyancadr. (Ne benzerlik ! Ayn eyler islam dnyas iin de geerli deil mi ? Medineli gndeliki bir kadnn olu olduunu vurgulayan peygamber, lmnden yllar sonra "alemlere rahmet" olan en yce insan olarak anlmaya baland. Allah nce onun temiz ruhunu yaratm, ardndan da bizim gibi sfli varlklara sra gelmiti. Peygamberin lmnn hemen ardndan iktidar kavgas baladnda, henz ocuk yanda peygamberin koynuna giren Aie onun yeleklerini koklayp yle diyecektir: "Daha elbiselerinin zerindeki kokun duruyor; fakat imdiden eriatn eskidi !" Bugn de yeryznn drt bir kesindeki milyarlarca mslman onun ana rahmine dt, tanr katna vard gn kutluyor ve ona yakn olabilmek iin seccadeleri eskitiyorlar. Ne stn bir deneyim ! Salya smk alamak yerine kendi hayatlarna ve kaderlerine

cesaretle sahip kabilselerdi slam diyarlar pislik ve entrika yuvalar olmazd.)(Nietzsche sa'nn armha geriliini anlattktan sonra yle devam eder)

Ve o andan balayarak ama bir sorun kt ortaya: "Nasl olabildi de tanr buna izin verdi ?" Buna kk topluluun arplm akl bir o kadar korkun samalkta ki yant buldu: Tanr, olunu gnahlarn balanmas iin kurban vermiti. Nasl da tek bir vuruta sonu gelmiti Evangelium'un. Sua karlk kurban dncesi, hem de en iren, en barbarca biimiyle: Sulunun gnahlar iin, susuzun kurban edilmesi ! Ne denli tyler rpertici bir putataparlk ! Oysa sa "su" kavramnn kendisini yok etmiti. Tanr ile insan arasndaki uurumu yadsm, tanr ile insan arasndaki o birlii kendisi "iyi haber" olarak yaamt. Kendi ayrcal olarak deil !

ncil'in banda duran nl yk sahiden anlald m acaba ? (...) Anlalamad. (...) Can skntsyla tanrlar bile baedemez. Ne yapsn ? nsan icad eder. nsan elendiricidir. Ama gelin grn ki, bu kez de insann can sklmaa balar. Tanr btn cennetlerinin tek derdi konusunda son derece anlayldr. Hemen baka hayvanlar yaratr. Tanrnn ilk hatas: nsan iin hayvanlar elendirici deildir. O zaman da tanr, kadn yaratr. Ve sahiden de ite, artk can skntsnn sonu gelmitir. Ama baka eylerin sonuyla birlikte ! Kadn, tanrnn ikinci hatasdr. Kadn, z bakmndan ylandr. Ne olmutur ? Yal tanry bir cehennem korkusu sarar. nsann kendisi onun en byk hatas olmutur; kendine bir rakip yaratmtr; bilim tanrsallatrlr. nsan bilimsel hale gelince rahiplerin ve tanrlarn sonu gelir. Tek yasaklanacak olan odur. Ancak "bilmeyeceksin"; gerisi kendiliinden gelir. nsan dnmemelidir. Dertler, insann dnmesine izin vermez. Ve btn bunlara ramen, heyhat ! Bilgi yapt kule olur, ykselir, gkleri kuatr, tanrlarn sonunu haber vermeye balar. Ne yapmal ? Yal tanr sava icad eder, halklar birbirinden ayrr, insanlarn birbirlerini karlkl olarak yok etmelerini salar. Sava, bilim barn da bozar. Ama inanlas deil, bilgi, rahiplerden bamszlama savaa ramen artmaktadr. Ve son bir karar verir yal tanr: "insan bilimsel oldu kt, baka are yok, onu sulara boup ldrmek gerek !"