INTERNET AND WWW 6. DERS NOTU 25.11.

2008

*Bilgi Toplumu: Bilgiyi yaratma, elde etme ve kullanmanın ön planda olduğu ve iş,
eğitim, eğlence gibi tüm alanları kökten değişime uğratan toplumsal bir dönüşümdür,
akımdır.

*Neden bilgi toplumu da enformasyon toplumu değil?

Bilgi enformasyondan yaratılıyor. Enformasyon bize sürekli akıyor. Enformasyon verinin
işlenmiş haliydi. Çevremizde gördüğümüz her şey de bir veriydi. Dolayısıyla
enformasyon veri bilgi her zaman vardı. İlk çağlarda da vardı. Şimdi bilgi toplumunda
değişik bir şey oluyor. Değişik olan şey de bilginin artık her şeyden daha fazla ön plana
çıkması.
Bu toplum yapısına: Post modern-Post Fordist-Post Industrial Society de deniliyor.

*Fordizm seri tüketim için seri üretimdi. Seri üretim sanayi toplumundaydı. Şimdi bilgi
toplumundayız. Sanayi toplumundan önce tarım toplumu vardı. Dolayısıyla endüstri
sonrasındaki toplum yapısı bilgi toplumu. Sanayi toplumu sırasında bilgi kullanılmıyor
muydu? Tarım toplumu zamanında bilgi kullanılmıyor muydu? Bilgi her zaman
kullanılıyordu. Tarlasını biçen çiftçi de kullanıyor. Bir fabrikada seri üretim gerçekleştiren
işçi de bilgisini kullanıyor. Ama bilgi toplumunda bilgi daha fazla ön plana çıkıyor.
Endüstriyel ürünlerde bilgi yoğun ürünler var. örneğin artık akıllı arabalar yapılıyor,
daha az yakıt tüketiyor.

*Know-how: Ürünlerdeki bilgi bileşeni. Arabalardaki sensörlere know how diyebiliriz.

*Tarım Endüstri Bilgi

*Yiyecek Makine Hizmet
İnsanlar para kazanmak için bu 3 toplum döneminde burada saydığımız şeyler için
çalıştılar.

***Türkiye İstatistik Kurumu’nun sitesinden milli gelirde sektörlerin dağılımına bakın.

Üretim-tarım-hizmet sektörü, özellikle 2000’lerden sonra hizmet sektörü daha
öncekilere göre katlanarak artmış. İnsanlar hizmeti ne ile gerçekleştiriyor? İnsanlar
bilgilerini koyuyorlar oraya. Örneğin, “Eğitim sektörü bir hizmet sektörüdür. Eğitimde de
bilgi aktarıyorsunuz.”

*Bilgi toplumunun başlangıcını 2. Dünya Savaşı’na kadar götürüyoruz. 2. Dünya Savaşı

sonrası soğuk savaş dönemi var. Soğuk savaş yıllarında dünyada iki kutup var. Rusya ve
ABD. 2 kutuplu dünyada bu kutupların ne yapması gerekiyor? Dengenin bir tarafa
kaymaması için sürekli her alanda gelişme göstermesi gerekiyor. Özellikle de savunma
alanında. Daha önce konuşmuştuk. İnternetin başlangıcı askeri bir projeydi. Soğuk
savaş yıllarında kesintisiz iletişim sağlamak içindi. İnternet, aslında Amerikan
hükümetinin ve Amerikanın Ar-Ge çalışmalarının bir sonucudur. İkinci dünya Savaşı
sonrasındaki iki kutuplu dünyadaki Ar-Ge çalışmalarının bir sonucu olarak bugünkü bilgi
toplumunun temelleri atılmaya başlamıştır.

1
*Toplumsal formların ekonomi şekilleri:
Tarım Toplumu: Resource Based(Kaynak temelli)
Endüstri Toplumu: Investment Based (Sermaye-Yatırım Temelli)
Bilgi Toplumu: Knowledge Based (Bilgi temelli)

*Tarım toplumunun ekonomi şekli olan kaynak temelli ekonominin kaynağı doğanın bize
sunmuş olduğu kaynaklardır. İnsanlar doğal kaynakları işleyerek para kazanıyorlar.
*Sermayede ise, sanayi toplumuna denk geliyor insanlar daha fazla refah için ve talebi
karşılamak için seri üretim yapması gerekiyor. Seri üretimi kaynak temelli ekonomideki
tekniklerle yapamazsınız. Makinalar geliştirmeniz gerekiyor. Makinelere de
sermayenizle yatırım yapıyorsunuz. Cebinizde para varsa fabrika kurarsınız üretim
gerçekleştirirsiniz. Yoksa o fabrikanın işçisi olursunuz. *Tarım toplumunda herkes işçi.
Sermaye toplumunda bazıları işçi bazıları patron.
*Bilgi toplumunda kaynak ise bilgidir. Bilgi, enformasyonu doğru alıp işleyen,
enformasyonlar arasındaki bağlantıları doğru kuran insanlar da var. Bunu da ekonomik
bir faaliyet için kullanırsanız ki kullanmanız için bir engel yok dolayısıyla knowledge
base ekonomide herkes patron. Şuanda sizin internet üzerinde bir şirket sahibi
olmanızda engel yok. Tek engel teknik beceri olabilir. Ama siz fikir ürettikten sonra o
fikri kodlara döküp internete taşıyacak onlarca kişi var dışarıda. Siz sadece internet
üzerinde neyi pazarlayıp neyi satacağınıza karar verin. Yeni ekonomi, bilgi ekonomisi
dediğimiz şeyde de insanlar sürekli internete taşınıyorlar.

*Bilgi Toplumunun Bileşenleri:

1=Yeni bilginin üretilmesi: Bilgi toplumu yenilik temelli bir toplumdur. İnovasyon diye bir
kavram var.
2=Bilginin eğitim ile aktarılması
3=İletişim araçları ile yayılması.
4=Yenilik için kullanılması.

*Üreteceksiniz yenilik için kullanacaksınız ama eğitim ve aktarmak da önemli. Neden?

Paylaştıkça artan 2 şey var: Sevgi/ Bilgi.
*Paylaştıkça artan iki şeyden biri olduğu için bilgiyi paylaşacaksınız. Bunu gizli firma
sırlarını açın anlamında söylemiyoruz.

*E Avrupa + (Plus): Bu 1999’da başlayan bir proje. Amacı herkesin, sınırsız bilgiye kolay
ve ucuz yollardan ulaşmasını sağlamak. Herkesten kastedilen AB üyesi toplumların
bireyleridir. Bu, AB’nin geliştirmiş olduğu bir proje.
*Bilgi toplumunun kaynağı ABD’dir.
*AB, bilgi toplumu konusunda ABD’yle başa çıkabilmek için bir proje geliştiriyor: E
Avrupa. Devam eden bir proje ve iki yılda bir toplanıyorlar.
*Aday adayı ülke olarak Türkiye, bu projeye 2001’de aday adayı olarak dahil oluyor. Bir
strateji geliştiriyorlar: Bilgi Toplumu Stratejisi 2006-2010. Bu yılar arasında bilgi toplumu
yaratmak için E Avrupa’ya entegre olabilmek için ne yaptılar?
Bu strateji içinde şu maddeler var:
1-Sosyal Dönüşüm 2-Bilişimin iş dünyasına yayılması 3-Vatandaş odaklı hizmet
dönüşümü
4-Kamuda modernizasyon 5-Küresel rekabetçi bilişim sektörü
6-Ucuz altyapı 7-Ar-Ge’ye destek
NOT: Türkiye’nin bilgi toplumu stratejisi açısından şuan ki durumunu tartışın. Bunu
bir proje gibi
hazırlayın. Sosyal dönüşümden kastımız herkes için bilişim teknolojisi. Bu saydığımız
7 madde çerçevesinde Türkiye’de neler yapılıyor?
2 Küresel rekabetçi bilişim sektörü
diyoruz sizin bu 20 Ocak’a kadar bilişim sektörünün Türkiye’deki durumunu
araştırmanız gerekiyor. Ar-Ge yatırımlarına bakmanız gerekiyor. Rakam olarak değil,
gelişen bir trend olduğunu bilin. İstatistiklere bakın. Hanelerin internete erişmesi için
Bilgi Toplumunun Temel Özellikleri:
1-Her şeyden önce bilginin önem kazanması, her işin kaynağı olması.
2-Bilgi pazarının küreselleşmesi, sahip olduğunuz bilginin daha fazla alıcı bulması.
3-Bilişim sektörünün doğuşu
4-Çevre koruma şuurunun gelişmesi: Artık insanlar çevreye karşı daha duyarlı. Bunlar
ürünlere de yansıyor. Artık daha fazla çevre dostu ürünler üretiliyor. Çevre dostu ürünler
üretebilmenin tek yolu da ona yönelik bilginizi ürünlere aktarmaktır. İnsanlar bilgilerini
bu yönde daha fazla kullanmaya başlıyorlar.
5-Gönüllü kuruluşların gelişmesi-etkinleşmesi. (Sivil Toplum Kuruluşları’nın gelişmesiyle
bilgi toplumunun ne alakası var? Bilgi toplumu destekliyor.
6-Kişinin merkezi konuma gelmesi, merkezileşmesi. Firmalar bilişim teknolojileri
sayesinde size ulaşmaya başladılar. Kitle olmaktan birey olmaya geçtik.
7-Bilgisayarlaşma
8-Örgütlü toplumun güçlenmesi. İnsanlar artık daha kolay örgütlenebiliyorlar.

Bilgi Toplumunun kötü yanı yok mu?

*Ürünün bireye yabancılaşması: İnsanların ürettikleri ürüne yabancılaşması. Ellerinin
altından yüzlerce ayakkabı geçiyor ama o ayakkabıları giyemiyorlar, alamıyorlar. Bilgi
de metalaştığı, bir ürün haline geldiği ve eskiye oranla değeri yükseldiği için bireye
yabancılaşmaktadır. Her ne kadar bilgi paylaştıkça artar diyorsak da insanlar sahip
oldukları bilginin paylaşmaktan çok ellerinde tutarak veya satarak daha fazla para
edeceğini düşündüklerinden bilgiyi saklamaya başlıyorlar ve o saklamaların ardında
yatan neden de bilginin alınıp satılabilen bir ürün haline gelmesi.
*İnternette rastlamışsınızdır bir araştırma yaparken her türlü bilgiye ücretsiz
erişemezsiniz. Mutlaka bazı yerlerde karşınıza üyelik adı altında bazı şeyler çıkıyor. En
basitinden dosya paylaşım sitelerinde bile bir noktadan sonra beklemekten sıkıldığınız
için üye olayım sınırsız yükleme yapayım diyorsunuz.
*Bilişim toplumuyla gelen sloganlaşma var. Bilgi toplumunu bir slogan olarak gören
eleştirel yaklaşıma göre, bilgi toplumu-bilişim toplumu olduk diyerek bilişim
teknolojilerine bir gönderme yapılıyor. İnsanlar bu teknolojilerin tüketimine doğru
yönlendiriliyor.
*Medyada da tüketim toplumu olma yönünde sürekli pompalama var.
*Eleştirel bakış açısından bakanlar, “Bilişim toplumuyla pompalanmak istenen aslında
kaynağı ABD olan bilişim teknolojilerine yeni pazarlar yaratılmasıdır. Bu bir
kandırmacadır” diyorlar.
*Faydalanmak ya da faydalanmamak ayrı ama herkesin bilişim teknolojilerine yatırım
yaptığını görmezden gelemeyiz.
*Cep telefonu bilgisayar bunların hepsi bilişim teknolojileri. 50 gramlık telefona 1 milyar
verebiliyoruz. Oradan satılan şey “Know how”. Bilgiyi satıyor.

3
 Digital Divide= Dijital Bölünme
Digital GAP=Dijital Uçurum.
(Bölünme hat safhada arttığında kapanamaz bir uçurum haline geliyor.)

DİJİTAL BÖLÜNME: İnsanların bilgiye ve bilişim teknolojilerine eşit erişme imkanı

bulamamasıdır.
Dijital Bölünme’nin unsurları: Durduk yerde bir sayısal bölünme ortaya çıkmadı. Sayısal
bölünmeyi doğuran erişim şekilleri var.
1-Fiziksel Erişim: Fiziksel erişimin içine altyapı girer.
2-Finansal Erişim: Devlet altyapıyı götürmüştür ama insanların alacak gücü olmayabilir.
3-Bilişsel Erişim: Altyapı var, para var fakat idrak yok. Bizden önceki neslin çıkan
teknolojileri kavraması zor.
4-Tasarımsal Erişim: Ürünlerin tasarımın bireylere hitap etmemesi. Yüzlerce cep telefonu
modeli var. paranız var alacaksınız fakat tasarım olarak sizi cezp etmiyor.
6-İçeriksel Erişim:İçeriğin hitap etmemesi. İnsanlar neden belirli markaları tercih
ediyorlar cep telefonlarında, kullanım kolaylığı. İnsanlar neden işletim sistemi olarak
windowsu tercih ediyorlar kullanım kolaylığı.
7-Finansal Erişim:
Bunların haricinde yaş, cinsiyet (her iki cinsin de teknolojiye eşit uzaklıkta olduğunu
söyleyemeyiz), kültür, coğrafya da dijital bölünmeyi etkileyen ek unsurlar olarak
sayılabilir.