-1-

Basın işletmelerinin Özellikleri ve Muhasebe Sisteminin Önemi:

*Basın işletmeleri kültürel fonksiyonunun yanında faaliyet biçimi nedeniyle de diğer işletmelerden farklıdır. Bu
farklılıklarından dolayı çeşitli grupların baskı ve taleplerine açıktır.
-İç Baskı Grupları: Kredi verenler, hissedarlar, reklam verenler, izleyiciler ve okuyucular
-Dış Baskı Grupları: Siyaset ve sendikalar, işletmeye yatırım yapanlar, siyasi otorite
**Basın işletmelerinde işletme yönetimi için yapılan harcamalar genel yönetim giderlerini oluşturur.genel yönetim
kadrosuna ödenen ücretler, çalışanların sigorta harcamaları, ikramiyeler, ulaşım giderleri, büro giderleri bu grupta
yer alır. Bu giderlerin çok yküsek olması risk faktörüdür. Basın işletmeleri rekabet ortamında birinci güç olmak için
maliyet artışı düşünülmeksizin yüksek ücretle yönetici ve gazeteci transfer etmektedir.
*Basın işletmelerinde muhasebe sisteminin gerekli şartları yerine getirme konusundaki eksiklikleri, iç kontrol
düzenindeki sorunlar ve maliyet muhasebesi sisteminin iyi kurulmamış olması da yönetim riskine neden olur.
*Globalleşmenin getirdiği bir sonuç olan artan rekabet koşulları ve azalan kar marjı maliyet kontrolünün önemini
her geçen gün artırıyor. Maliyet kontrolünde gerçekleşen fiili maliyetler, hedeflenen maliyetlerle karşılaştırılarak
sapmalar belirlenir, bu sapmaların nedenleri araştırılır ve düzeltici faaliyetler planlanır.
*Basın işletmelerinin yöneticileri, günlük faaliyetleri sırasında mali işlerin gerektirdiği doğru ve hızlı sürekli karar
almak zorundadırlar.
*Özellikle büyük ölçekli bir basın işletmesi kurulurken ve yatırım kararları alınırken gerekli fizibilite çalışmalarının
yapılmaması ya da fizibiliteye dayanmadan alınan yatırım projeleri ile ilgili kararlar sonucu öz kaynakların
yönetimini de risk faktörleri arasına dahil etmektir. Fizibilite raporu çerçevesinde yeni bir basın işletmesinin
kurulmasına, kuruluş yerinin seçimine, yatırım planlanmasına ve kapasite kullanım miktarına karar verilir. Bir basın
işletmesi olması nedeniyle oluşan sabit maliyet ağırlıklı çalışma biçiminin birim maliyeti düşürme zorunluluğunu
beraberinde getirmesi ve ilan reklam ilişkisi gibi faktörler de iyi analiz edilir ve göz önünde bulundurulur.

BASIN İŞLETMELERİNDE FİNANSAL RİSKİN YÖNETİLMESİNDE MUHASEBE UYGULAMALARININ ETKİSİ

A)FAİZ ORANI RİSKİ
B)DÖVİZ RİSKİ
1-Muhasebe Riski 2-İşlem Riski 3-Ekonomik Risk 4-Kur Riski
C)ENFLASYON RİSKİ
D)OPERASYONEL (FAALİYET) RİSK
1-Personel Riski 2-Teknolojik Riskler 3-Organizasyon Riski 4-Yasal Riskler 5-Dış Riskler 6-Üretim Riski 7-
Finansal Risk

A)FAİZ ORANI RİSKİ: Faiz oranları paranın zaman riskinin karşılığıdır. Enflasyondaki değişim faiz oranlarında
dalgalanmalara yol açan en önemli değişkendir.
Faiz oranı basın işletmeleri açısından bir yönden risk oluşturur bir yönden avantaj oluşturur. Bir yönüyle faiz bir
yatırım enstürmanı aracıdır. Basın işletmeleri ellerindeki nakiti çok farklı yerlerde kullanabilecekleri gibi faizde de
kullanabilirler. 1990 sonrasına bakarsanız büyük basın işletmelerinin özellikle repoya para yatırdıkları biliniyor. İşte
o faiz dediğimiz hareketlenme, faizin yükselmesi durumunda basın işletmeleri paralarını farklı yerlerde
değerlendirmişlerse o işletmeler avantajlı duruma geçebilecek. Bu özellikle nakiti bol olan işletmeler için böyle bir
durum söz konusudur. Ama özellikle küçük işletmeler için dezavantajı da var. Ellerinde nakit yoksa farklı yerlerden
borçlanarak bu borçların faizine katlanırlar. Tüm işletmelerde olduğu gibi basın işletmelerinin de orta ve uzun
vadeli borçlanmalarında faiz riski önem taşır.
Faiz oranı riski açısından izlenmesi gereken önemli bir etken de basın işletmesinin bilançosundaki faize duyarlı
kalemlerin oranıdır. (Aktif/Pasif) Faiz oranı riskini tespit etmek için işletmenin faize duyarlı aktif ve pasif
kalemlerinin farkı veya birbirine oranı alınarak izlenir. Basın işletmesinin bilançosunda faize duyarlı aktifler, faize
duyarlı pasiflerden fazla ise faiz oranlarını yükselmesi işletmeye kâr sağlar, faiz oranlarının düşmesi zarara neden
olur.

1
B)DÖVİZ RİSKİ: Döviz piyasalarında para birimlerinin birbirlerine karşı değer kazanmaları veya kaybetmelerinin
işletme açısından yol açabileceği potansiyel kar kur riskidir. Basın işletmelerinde Döviz riski deyince dövize
bağımlılık, ihtiyaç varsa risk oluşur. Basın işletmelerinde dövize ihtiyaç var mı?
*Stoklar, personel ihtiyacı, farklı nedenlerle kağıt ithali yaparken döviz bulundurmak zorundadır. Döviz
bulundurma ihtiyacından kaynaklanan sıkıntılardan risk doğabilir. Basın işletmelerinde genelde girdileri döviz
üzerinden, gelir yapısı ise TL üzerinden olduğu için risk daha da büyür.
**Muhasebe riski:İşletmeye ait yabancı ortaklık ya da iştiraklerden birinin bilançosunu veya karını ana firmanın
bulunduğu ülkenin parasına transfer etmesinden doğan risktir.
**İşlem riski: Basın işletmesinin yabancı ülke paralarıyla yaptığı ödeme ve tahsilatlardan kaynaklanır. Döviz
kurlarında meydana gelen değişimler işletmenin planlanan karını azaltabilir ya da işletmeyi zarara uğratabilir.
**Ekonomik risk: Rekabetin neden olduğu bir risktir ve basın işletmelerini belli bir ülkeden mal alma ya da mal
satma kararından kaynaklanır.
**Kur riski: bilançosunda tek yabancı para birimi bulunduran basın işletmesi yalnız TL’nin ilgili döviz kurundaki
değişikliklerinden etkilenir.
Döviz riskini yönetmede kullanılan araçlar: Future ve forward. Böylece döviz kuru ve miktarı bugünden belirlenir.
Amaç, bir dövizin başka bir döviz cinsinden maliyetini sabitlemektir.
C)ENFLASYON RİSKİ: Enflasyon, milli ekonominin ürettiği veya ithal ettiği mal ve hizmetin arzı ile talebi
arasındaki devamlı dengesizliği ifade eder. Enflasyon fiyatlar seviyesindeki artıştır. Enflasyon borçlananlar için
olumludur çünkü o borç sabit kalıyor fiyatlar yükseliyor ama varlığı olanlar için risklidir. Basın işletmeleri için
riskini düşünün. Gelir kaynaklarında en önemli kaynağı reklam ve satış gelirleri. Fiyatlar yükseldiğinde fiyatların
artışından en fazla tüketici kesimi etkilenir. Tüketici basında okuyucudur. Dolayısıyla enflasyondan en fazla dar
gelirli kesim etkilenir. Bu da kesimin gelirlerinin azalması demek satışların düşmesi demektir. Gazete, dergiler
bizim gibi ülkelerde tüketim maddesi değil tam tersi neredeyse ihtiyaçlar arasında alınandır. Haliyle fiyatlar
yükseldiği zaman okur daha fazla etkileneceği için satışları olumsuz yönde etkiler. Enflasyon dönemlerinde parasal
varlıkları fazla olan işletmeler, enflasyondan dolayı satın alma gücünde kazanç yaratarak kâr ederken, parasal
olmayan varlıkları fazla olan işletmeler satın alma güçlerini kaybederler.

D)OPERASYONEL RİSK: Yetersiz ve başarısız içsel süreçlerden, personel ve sistemden ya da dışsal olaylardan
kaynaklanan doğrudan ya da dolaylı risktir. Kontrol edilebilen risklerdir. İşletmenin faaliyet alanıyla ilgilidir.
Basın işletmeleri,
1 Teknoloji yoğun işletmeler
2 İş gücü yoğun işletmeler. (Emek yoğun işletmelerdir)
Risk oluşturma nedeni personelin kalitesi, eğitimi, dikkati, bütün bunlar işletmenin üreteceği ürünün kalitesini
doğrudan etkiler. O zaman personelin iyi yetiştirilmesi, daha iyi habercilik yapmasını matbuat ustasının daha iyi
yetiştirilmesi sağlıklı üretimin olmasını getirir.

**Personel riskinden kast ettiğimiz şey personelin ve işletmenin yönetiminin yetersizliğinden, hatalarından,
eğitimsizliğinden, dikkatsizliğinden, görevini unutmasından ya da kötüye kullanmasından ortaya çıkabilecek
risklerdir. Personel riski haberi yapma ve üretim sürecinde ortaya çıkıyor.

**Teknolojik riskler, Basın işletmeleri teknoloji yoğun işletmelerdir dedik. Teknoloji bu süreçte püf noktalardan
biridir. Modern dünyada işletmeler iş gücüne olan bağımlılığı azaltmak için teknolojiye çok önemli derecede ağırlık
verirler ki bu teknoloji hassas tekniklerin başında basın sektörü gelir. Neredeyse en son teknolojinin kullanıldığı
alanların başında basın işletmeleri gelir. Basın işletmeleri zamanla hızla yarışan işletmeler olduğundan mümkün
olduğunca işgücüne olan bağlılığı teknoloji ile kapatmaya başlıyorlar. Teknoloji parkına çok fazla yatırım yapılması
sonucunu doğuruyor. Ancak teknolojiye aşırı bağımlılık üretim sürecini riske sokuyor. Bilgi ve iletişim sistemindeki
teknik sorunlar, virüs problemleri, yetersiz ya da eski teknolojik sistemin kullanılmasından kaynaklanan riskler
teknolojik risklerdir. Bir atölyede makine bozulsa bir hafta sonra üretime başlar. Basın işletmelerinin diğer
işletmelerden farkı var. En önemli farkı zamanla ve hızla yarışan işletmelerdir. Bütün o teknolojik donanım en hızlı
şekilde üreticiye nasıl ulaşabiliriz çabası vardır.Üretimin aksamaması için teknolojik donanımın çok iyi
oluşturulması gerekiyor. Eski teknolojilerin değiştirilmesi gerekiyor.

2
**Organizasyon riski: Organizasyon demek belli faaliyet alanında bir işletmenin iş süreçlerinin nasıl yapıldığıyla
ilgilidir. Organizasyon riski, işletmenin örgüt yapısı ve işleyişi ile ilgili sorunlardan doğan risklerdir. Çalışanların e
ne tür yetkileri var? O yetkiler arasında nasıl bir hiyerarşi var? Sorumluluklar nasıl dağılıyor? Bütün bunların
ayrıntılı dağılması süreci organizasyondur. Basın işletmelerinde organizasyon riski bu ilişkiler yumağının yetkileri
ve işlerinin olumlu şekilde yapılmadığında ortaya çıkar. Örneğin, biri başka bir alanda uzmanlaşmış ama başka bir
yere gönderiyor. Bir işi en iyi yapabilecek karakterde olmasına dikkat edilmeli, işler ona göre dağılmalı. İşlemediği
zaman örneğin çalışanınızı eğitmemişseniz uygun işe göndermezseniz yanlış haber yapar. Her sıkıntı üretimi
olumsuz anlamda etkiler.

** Yasal riskler, mevcut hukuk düzenine ilişkin risklerdir. Basın faaliyetlerine yasalar aracılığıyla getirilen
kısıtlamalar ve yaptırımlar yasal riskleri oluşturur. İşletmeler kurulurken belli şirket düzeylerinde kurulurlar.
Anonim şirket olunca o yasanın öngördüğü şekilde kurulur. Mesela anonim bir şirket olursa şirket iflas ettiğinde
sermaye olarak koyduğundan sorumludur. Limited olursa daha fazla sorumluluğu vardır. Bu kuruluş sürecinden
itibaren her yönü yasal süreçlerle ilgilidir. Bir işletmenin kuruluş türü, rekabet kuralları, etik kurallara uyup
uymadığı bütün boyutlarıyla işletmenin riske girmemesi için bu yasal koşulların çok iyi bilinmesi gerekiyor.
Muhabirler yapacakları haberlerde nelere dikkat edecek çok iyi bilmesi gerekiyor. Eskiden olduğu iradesi olmadan
kimsenin fotoğrafını çekemezsiniz, yayınlatamazsınız. Bütün boyutların yasalarda çok ciddi yükümlülükleri var.
İşletme yönetimi ve çalışanlarının bu boyutları bilmesi gerekiyor.

**Dış Riskler, yangın, deprem sel, terörist saldırılar, iktisadi siyasi bunalımlar gibi işletmenin kontrolü dışında
gelişen dönemlerde ortaya çıkan risklerdir. Dış risk kontrolde olmamasına rağmen işletme kontrol edebilecek
düzeyde. Örneğin binası var. O deprem bölgesi, o riskten kurtulmak için sigorta yaptırır. Arabaya kasko, bina ise
deprem sigortası, kağıdı alırken bütün bunların giderleri vs. bütün bunlarla ilgili riski üzerinden atabilir. Olması
durumunda çok fazla risk oluşacağından bu yöntemlerle gidermesi çok daha mantıklıdır.

**Üretim riski, Dikkatsizlik, denetim eksikliği ve süreç yönetimi yetersizliği gibi nedenlerle üretim araçlarının
zarara uğratılması, stokların bozulması, hatalı üretim gibi işletmeyi zarara uğratan faaliyetlerdir.
Basın işletmelerinde üretimi iki aşamada görebiliriz:
1-Bilgi toplanması/derlenmesi/habere dönüştürülmesi/yazı işlerine gelmesi/redaksiyon süreci
2-Baskı aşaması.
İlk aşamada yanlış haber seçme, düzeysiz haber seçme, yayın politikasına uygun olmayan haber seçme riski var.
Hazırlık safhasında oluşanlar daha çok yasal risk oluşturabilecek türden haberle ve yayınla ilgili risklerdir.
İkinci aşaması baskı aşamasıdır. Matbaa süreci var. Orada daha çok risk oluşmaktadır. Baskı aşamasında oluşan risk
daha büyüktür. Tüm pahalı teknoloji baskı aşamasında yoğunlaşıyor. Kağıt kullanımı, mürekkep kullanımı hep
baskı aşamasında üretime giriyor. O zaman demek ki medya işletmelerinde finansman ihtiyacının yoğunlaştığı en
önemli aşama bu ise en önemli risk burada oluşuyor demektir. Bu risklerin başında 1-teknolojinin çalışmaması, 2-
üretim içinde kağıt stoklarının patlaması, yırtılması. Olmaması için önlem almak gerekiyor. Üretim riski, üretim
safhası neredeyse para emici noktalardır.

**Finansal Risk: İşletmenin mali yükümlülüklerini yerine getirememesi veya ödemede gecikme olasılığını belirtir.
Diğer bir ifadeyle, finansal risk basın işletmelerinin finansal yapısında borçlanmaya yer vermesi nedeniyle sermaye
sahiplerinin yüklendikleri risktir.
Televizyon açısından bakıldığında en önemli risk unsuru nedir? Teknolojidir. Televizyonda teknoloji daha güçlüdür.
Hedef kitlesi daha geniştir. Rekabet çok güçlüdür. Yasal düzenlemeler tüm dünyada daha çok televizyon üzerinde
yoğunlaşıyor. Pazar payı yok. Etkisi çok büyük. Hedef kitlesi çok daha fazla. Özellikle televizyonlarda program
riskli bir şey. Finansal riskler ne para getiriyor, ne götürüyor. Televizyon açısından finansal risk ne oluşturur diye
baktığımızda televizyonda en çok ne para getiriyor, ne götürüyor? En fazla parayı reklam getiriyor. O zaman en
önemli televizyon açısından o gelir kaynaklarını sadece reklama bağımlı olmaktan çıkarmak gerekiyor. Reklam
gelirine bağlı olarak başka gelir kaynaklarını bulacak. Bu gelir grubudur. Gider grubunda en fazla risk oluşturan
taraf dizi maliyetleridir. İthal ürünler, içerikler. Demek ki bu program üretim sürecinde teknolojinin daha fazla
yapılması vs. bu boyutuyla finansman dolayısıyla borçlanmalar da borçların ödenememesi durumundaki faiz
oranları risk oluşturur. Bütün mesele demek ki işletme olarak başımızı kuma gömelim, bize bir şey olmaz demeden
tam tersine işletmelerin risksel faktörlerini çok iyi takip edip ona göre hareket etmemiz lazım. Gelir gider arasında
denge kurmamız lazım.