TRK-SLAM TARHNDE VE GELENENDE SEYYD BATTAL GAZ VE

BATTALNAME
Yamur SAY

T.C. ESKEHR VALL

TRK-SLAM TARHNDE VE GELENENDE SEYYD BATTAL GAZ VE

BATTALNAME
Yamur SAY

Murat Kk Kapak Tasarm Seray Hasky Tashih

Editr

Davut Pehlivanolu Bask

Sistem Ofset Matbaaclk, Ankara 1.Basm, 2009 ISBN

www.eskisehir.gov.tr 0222 2219000

978-605-378-092-2

T.C. ESKEHR VALL

NDEKLER SUNU Vali Mehmet KILILAR NSZ Yamur SAY 4 5

GR SEYYD BATTAL GAZ KMLNN OLUUMU VE GELM 1- Klt Kavram ve Gazi-Veli Dncesi a- Kavramatik Alt Yap ve Arka Plan b- Trk ve Anadolu nanlar inde Veli Klt 2- Seyyid Battal Gazi Klt Kimlii ve Battalname 7 9 11 14

I. BLM ANONM BATTALNAMENN TRKE TRANSKRPSYONU 32

DPNOTLAR KAYNAKA II. BLM ORJNAL METN

262 293

298

SUNU Seyyid Battal Gazi inan ve kltr tarihinin nemli kahramanlarndan biridir. Seyyid Battal Gazi ve sonradan ortaya kacak efsanevi kiilii Anadolunun Trklemesi ve slamlamas srecinde nemli rol oynamtr. Bu srete olaanst glerle donanm bir Trk savaya ve ardndan da Gazi-Veliye dntn grdmz Battal Gazi, VIII. yzyldan balayarak Anadolu folklorunun yan sra siyasi ve askeri rgtlenmeler alanlarnda da Anadolu glerinin Bat gleri ile olan ilikilerinde simgesel bir kahraman kimlik olarak karmza kmaktadr. Anadolunun Trklemesi ve slamlamas srecinde verilen mcadelelerde, Seyyid Battal Gazinin Kutlu ve hatta efsanevi kimliinin itici gcnden yararlanlmtr. Bu balamda, Battal Gazi'nin menkbev yaamna k tutan en nemli kaynak Battalnamedir. Anadolu'ya yerleen Mslman Trkler'in gzyle oluturulan ve zaman iinde zenginleen Battalnmeye gre, Battal Gazi, Hz. Ali soyundan Hseyin Gazi'nin oludur. ok gl ve zekidir. Daha ocukken din ilimleri ok ksa bir zamanda renmitir. Sava yntemlerini ayn dzeyde iyi bilir. Hristiyanlara kar savar. Onlar slm'a davet eder. Trk gazi tipini mkemmel bir biimde aksettiren Battalnme sadece halk arasnda deil, XIV. yzyln ikinci yarsndan itibaren Osmanllar'n Rumeli topraklarnda balattklar fetihler ve mcadeleler anda da gaziler arasnda sevilerek okunmutur. Battalnme Anadolu dnda yaayan Trk topluluklar arasnda da sevilmi, yazlp okunmu, Battalnme menkbeleriyle deta teselli bulunmutur. Battalnme XIX. yzylda Herman Eth ve Heinrich L. Fleischer'den balayarak bilimsel ve popler ierikli baz almalara da konu olduunu ve hakknda edebiyat tarihi ve tarih bakmndan dikkate deer incelemeler yaymlanmtr. Battalnme, bata Dou Anadolu olmak zere Anadolu'nun baz blgelerinde bugn de eski gelenein bir devam olarak halk aznda hl anlatlmaktadr. Ayrca baz kylerde zaman zaman Battalnme nshalarna rastlanmas, eserin Trk kltr yaamyla ne lde btnletiini gstermesi bakmndan da dikkat ekicidir. Deeli tarihi Do. Dr. Yamur Saya, tarihimize taze bir k tutacandan phe duymadm bu kitab tarih dnyasna kazandrd iin itenlikle teekkr ediyorum. Mehmet KILILAR Eskiehir Valisi 4

NSZ Seyyid Battal Gazi ismi Anadolu kltr ve inan tarihinde olduu kadar Bat kltr ve inan tarihinde de nemli bir alan igal etmektedir. VIII. yzyldan balayarak Anadolu folkloru ile siyasal ve asker rgtlenmeler alanlarnda da Anadolu glerinin Bat gleri ile olan ilikilerinde yine simgesel bir kahraman kimlik olarak karmza kmaktadr. Anadolunun Trklemesi ve slamlamas srecinde verilen mcadelelerin bu Kutu kimlik ekseninde organize edilmi ve yeni yaam alanlarnn oluumunda bu gl kimliin itici gcnden yararlanlmtr. Seyyid Battal Gazi, slamn yaylmas srecinde bir Arap kahraman iken Anadoluda Trkleme ve slamlamann balad dnemlerde de bir Trk savaya dnecektir. Daha sonraki srelerde kendisine yklenen uhrevi ve mucizev yeteneklerle sadece Ortodoks inancn deil, heterodoks inanlarn da ok istekle and ve takdis ettii bir veli-evliya kimliine de kavuacaktr. Dolaysyla Battal Gazi, Anadolu inan ve kltr tarihi alannda ok nemli bir perspektifi oluturmaktadr. almamza konu olan Seyyid Battal Gazi ve Klliyesi isimli kitabmz 2007 tarihinde yaynlanmt. Ancak bu uzun sreli almay yaparken birok blgede yzey aratrmalar ve ktphane, ariv almalar da yapmtk. Dolaysyla elimizde birok Battalname nshalar da bu almamz esnasnda bize ulamt. Ancak yaynn yaptmz bu almaya konu olan Battalname nshas ise Amasya-Merzifon dolaylarndan elimize ulat. Bu nshann mellifi ve kaleme alnd tarih belli deil. Ancak incelemelerimiz sonucunda bu nshann XVII. yzyl sonlar ile XVIII. yzyl balarna ait olduunu tahmin etmekteyiz. ok duru bir Trke ile kaleme alndndan sadeletirmeye gerek duymadk. Eser kiisel ktphanemizde olup Trkiyedeki ktphanelerde herhangi bir kayd yoktur. Ayrca akademik bir kaygdan ok, halkmzn anlayaca bir biimde sunmak maksadyla transkripsiyon ve edeb imla kurallarn da uygulamadk. almann hazrlanma aamasnda bize nemli katklar salayan deerli rencilerim Ayhan AHNe, Baak KTANa ve olum Yaan SAYa mteekkirim. zellikle bu almann halkmza ulamasn salayan bilim dostu, ok deerli Eskiehir Valisi Sayn Mehmet KILILARa sonsuz kranlarm arz ediyorum. Yamur SAY 5

GR

S B G
EYYD ATTAL

AZ

MLNN

LUUMU VE

ELM
6

1-Klt Kavram ve Gazi-Veli Dncesi

Veli klt, olaanst glerle donatlm olup Tanrya yakn olduu varsaylan bir kimliin Tanrya ulamadan kiisel yardm taleplerine kadar varan geni bir mistik alanda yardmnn olacana inanlmas ve bunu salamak iin de eitli ritellere bavurulmasdr, denebilir. Bu anlay, velinin takdis olunmasyla da sonulanr. Veli kltnn, Budizm, Hinduizm, Hristiyanlk ve slamiyet gibi dinlerin hkim olduu alanlarda benzerlikler gsterdii aktr. Din tarihileri ve din sosyologlar, gerek Hristiyanlk, gerekse slamdaki aziz veya veli kltnn kaynan, bu dinlerin ortaya kt ve yayld alanlarda eskiden mevcut bir takm kltlere balamaktadrlar. Yine bu aratrmaclar, Hristiyanlktaki aziz kltnn ilk alardaki eitli doa kltleriyle, mitolojik tanr veya kahraman kltlerinden kaynaklanp gelitiini ortaya koymaktadrlar. Mslmanlktaki veli kltnn ise kaynak itibariyle slamla dorudan bir balantsnn olmad aktr. Mslmanlk anlay iine de bu anlayn putperest kltlerden girdii sylenebilir. Veli dncesini zamanla iine alan snni doktrin, klt anlaml ve ierikli bir veli anlayn reddeder. Ancak yardm Allah'tan bilmek ve istemek artyla evliyaya saygnn caiz olduunu savunur1; ancak arzu edilen bu snrn korunmas mmkn olmam, kavram kltleerek inancn iine raptedilmitir. Ayrca, Anadolu da dhil, slamlama sreci ierisine girmi btn corafyalarda, slamlama srecinin balad dnemlerden beri yaayagelen eitli veli kltlerini tespit edebiliyoruz. Bunun en nemli sebebi; eskiden mevcut yerel doa ve atalar kltleri, tasavvufun veli anlaynn ister istemez yardmyla halk iinde yorumlanp veli kltne dntrlmtr. Tasavvufun ana konusunu rzasn elde ederek Tanrya ulama olduunu biliyoruz. Bu hedefe ulamak iin de dnyevi yaamn btn balayc etkilerinden kurtulmak gerekmektedir. Tasavvufun bu ana sorunu XIII. yzyla kadar btn slam dnce tarihi iinde canl ve geni ierikli bir dnsel yaam oluturmutur. Kiinin Tanrya ulamas ile ilgili byk duygusal sava ve katedilmesi gereken yol sorunu veli kavramn yaratm ve bu uurda savaan ve baarya ulaan kii "veli"(Tanr dostu) olarak nitelendirilmitir2. 7

Velayet kavram birok slam dnrlerinin ve melliflerinin eserlerinde snni bir tabana oturtulur. Buralarda izilen perspektife gre veli olabilmenin ilk ve temel art, tm ayrnt ve inceliklerine gre dinsel kurallara uymak ve ondan dar kmama konusunda en fazla titizlii gstermektir. Bundan sonra ok sk bir z benlik sava(nefs mcadelesi) ve dnya nimetlerinden saknma, perhizle(riyazet) z benlii terbiye etmek ve ok ibadet yapmak gerekmektedir3. Burada sorunun iine keramet kavram da girmektedir. Keramet; velilerin ortaya karacaklar birtakm doast olaylar ifade eder. Bunun iindir ki sorunun burasnda veliliin peygamberlie benzer bir stat kazand dikkat eker. Bu nedenle sufi nazariyeciler bu paralellii akla kavuturmak istemiler, peygamberliin velilikten ayr ve onunla kyaslanamayacak lde stn bir makam olduunu srarla tekrarlamlardr. Ancak her zaman mevcut olan bu paralellik IX. yzylda Hz. Muhammed iin kullanlan Hatem'l-Enbiya terimine benzer bir Hatem'l-Evliya(velilerin mhr) kavramnn domasna neden olacaktr4. Velayet kavram IX. yzylda kendi iinde de bir snflamaya tabi tutulmutur. Veliler bir piramit eklinde eitli derecelere ayrlrlar. Bunlar srayla; Recebiyyun, Mfredun, Asaib, Nukaba, Nceba, Abdal, Efrad, Evtad, maman'dr. En tepede ise Kutb bulunur. Kutb, yeryznde bulunan btn velilerin en by olup evren onun otoritesi altnda zikredilen tabakalar oluturan veliler tarafndan ynetilir5. Veli ve velayet kavramlarnn XIII. yzyla kadar byk bir geliim yaad ve Muhyiddin-i Arab ile de en gelimi eklini aldn gryoruz6. Buradan da anlalyor ki; bu tasavvuf anlaynn sadece slam temel kavram ve geleneklerden kaynaklanmad, bu anlay ve dn biiminin iinde nceki ve sonraki mistik dnceler, Eflatunculuk ve Gnostisizm gibi mistik dncelerin de byk paylar olduu grlmektedir. rnein, Hristiyan mistisizmindeki Saint(aziz) anlayyla Alevilik ile Hristiyan ve slam tasavvufundaki7 veli dncesi arasnda benzer noktalar bulunmaktadr; buradaki saint(Allah adam, Allah dostu) anlamndadr. Allah dostu olan saint yani btn dnyevi zevk ve balardan kurtularak birtakm riyazet ve mcadele yntemleriyle kendini Allah'a adayan hristiyandr. Hristiyan mistisizmindeki bu anlay Alevilik ve tasavvuftaki velayet-i amme(btn mslmanlarn genel manada veli olduu) ve velayet-i hassa(zel anlamyla veli) anlayna uymaktadr. Ayrca Alevilik ve tasavvufta olduu gibi saint'in keramet mefhumuyla da sk ilikisi bu benzerliin dier bir gesini oluturur. 8

Veli anlay balangta, snni ulema ve onlara bal halk tarafndan tepki ile karlanm, zellikle peygamberlik ile velilik arasndaki benzer noktalar reddedilmitir. Ancak zamanla bu tepkilerin mutasavvflarn nemli fikri giriimleri halk katmannda iddetle taraftar bulmu olan veli inancna daha scak baklmasna neden olacaktr. nc aamada ise snniliin velilik anlayn sadece benimsemekle kalmayp bu anlay Tanr ve ona ulama telakkileri arasnda adeta vazgeilmez bir konuma getirdii grlecektir. Bu aama yle bir boyut kazanacak ki artk velilik anlayn reddetmek bir yana bu anlay inancnn iine yerletirmeyenler eksik Mslmanlar olarak kabul edilecektir8. Trklerin slamlama srecinde temel kavramatii oluturan felsef tasavvuf anlay Trk mutasavvflar tarafndan, adeta peygambere veya Hz. Ali'ye denk tutulmas, zdelemesi ve onlarn syledii her szn mutlak kabul grmesi gibi baz temel konularda farkllamalar olmasna ramen benimsenmitir. Burada bir nemli belirleyici de; Trk veli tipinin daha asker ve sava bir kimlik olmasdr. Trk tasavvufundaki veli dncesi, halk iin yazlm tasavvuf eserlerinin popler hale getirilmesi suretiyle, daha geni bir halk kitlesine ulamtr.

2- Kavramatik Alt Yap ve Arka Plan

Klte konu olan kimliklerin(kutb, veli) ait olduklar toplumun sosyal, dinsel ve ahlak deerlerinin tamamnn veya bir ksmnn temsilcisi ve simgesi olduuna inanlr. kinci aamada, szkonusu topluluk, ona ykledii misyon ile temsil yetkisini verdii bu simgesel varl kendi topluluu ile zdeletirir. Simgeleen ve szkonusu toplum ile zdeleen kimlik ancak veli olacak ve bu sre de ayn zamanda beraberinde yeni yeni ilavelerle "klt" oluturacaktr. nc aamada, o veli o topluluk iin artk bir insan deil, olaan ve olaanstnn bir arada bulunduu, inanlan deerler btnnn toplamdr. Bu kavramatie ve srece en iyi rnek hi kukusuz Battal Gazi ve kltdr. Veli kavramnn bir dier boyutunda "keramet" olgusu bulunmaktadr. Yaamakta iken o veli, bu dnyadakinden farkl, olaanst olaylarla ssl bir soyut dnya ile kuatlr. Veli ldkten sonra, kendisi hayattayken sahip olduuna inanlan insanst kimliinin, g ve kudretinin devam ettiine 9

inanlr. Hatta bu varsaylan g, mistik bir gizemle sslenerek daha da artar. Artk o veli etrafnda kerametlerden oluan bir menkbeler sistemi oluur ve giderek byr. Veli, olaanst ruhani glere sahip olduu iin, toplumda ona kar korku ile kark bir sayg duygusu hkim olmaya balar. Ona kar yaplacak saygszln arplma, lme, amansz bir hastala tutulma eklinde ceza ile karlk bulacana inanlr. Bunun yannda, velinin varsaylan bu ruhani gcnden iyilik elde etme ve ktlk giderme arzusu doar. Son aamada da dnyada kendisinden bu tarzda yararlanlacak olan velinin br dnyada da insanlara yardmc olmas iin onu memnun etme abas ortaya kar ki bu da kiisel tatminin nemli bir aamasdr9. Velileen klt kimliin toplumdaki srekliliini salamak iin de topluluk eitli nlemler alr. Bu nlemler manevi yaantda olduu gibi maddi yaantda da kendini gsterecektir. Toplumsal yapy, toplumsal bar, inanlar, ahlaki deerleri vb. geleri temsil eden veli, bu zelliklerini kalc, srekli, topluluun gnlk yaantsnda her an grebildii kiisel ritel ve kurumsal yaplarla kendi varln ve nderliini glendirir. Tabii ki bu misyonu ona topluluk vermi ve onu bu deerler btn iinde amak yerine, bu deerlerin temsilcisi, nderi ve devam ettiricisi konumuna da o topluluk getirmitir. Bu yaplanmay salamlatrmak ve devam ettirmek adna topluluk ritele ve gnlk yaamn anlamna konu olacak baz simgeler veya simgesel yaplar oluturur. Veli adna yaplm bir mezar veya trbe, ondan kaldna inanlan baz eyalar topluluk iin ok nemli simgelerdir. Bu mezar, trbe10 veya eyann uhreviyetinden yardm dileme, gnahlardan arnma, hastalklarn tedavisinde onlar kullanma ve bu uhreviyete sahip olmak iin adak11 ve kurban kesme gibi bir st aama yaanr ki bu da topluluk iindeki veli anlaynn devamn ve gcn salamlatran, kiiye i tatmini veren ok nemli bir yaplanmadr. Son aamada ise kiilerin veya topluluklarn inanlarnn iinde olmamasna ramen Tanrya ulamada bir baka nemli olguyu da onun adnn zikredildii dualar alr. Kiiler artk o velinin adn dualarnda zikrederken bir baka taraftan da onun iin de sylenen dualar, inancn iine girmi ve inan artk yeni katlmlarla, yeni bir aamay yaar olmutur. Velinin mezar ya da trbesinin varl, bir anlamda kltn de yaygnlk dzeyini gsterir. Toplumda; herhangi bir yerde herhangi bir zamanda ok zenle yaplm olan bir trbe, genellikle iindeki velinin de ok saygn bir kimlik olduuna, bu velinin, dolaysyla bu kltn yerel deil daha 10

evrensel bir olguya iaret ettiini gstermektedir. Buna hi kukusuz en iyi rneklerden biri Seyyid Battal Gazi kltdr. n Balkanlara kadar yaylm olan Battal'n inananlarnn perspektifi olduka genitir. Ayrca mezar ve trbelerinin Anadolu'da yedi ayr yerde olmas, btn bu blgelerde ayr ayr sylencelere kaynaklk etmesi de ok nemli ayrntlardr.

3-Trk ve Anadolu nanlar inde Veli Klt

Anadoludaki veli kltnn kaynan slam ncesi eski Trk inanlarnn iinde aramak doru olacaktr. slam ve Anadoluda slami srete gelien tasavvuf da buna bir klf grevi grmtr. Trkler slamlama sreci iine girmeden nce ilikide bulunduklar eitli kltr evrelerinde amanizm, Hinduizm, Taoizm, Budizm, Maniheizm, Mazdeizm, Zerdtlk, Hristiyanlk gibi inanlardan etkilenmiler, inanc tam anlamyla benimsemeseler de bu inanlardan kendi yaam biimlerine uygun olan motifleri, alt yaplarnda her zaman varolmu olan Gk Tanr inanc iine rapdetmilerdir. Bu tespitte hemen unu belirtmek gerekir ki yeni etkisi hissedilen inan unsurlar kabul edilirken bir nceki inancn etkileri ve geleri silinip gitmemi, bu geler ile yeni geler birletirilerek ve kaynatrlarak daha yeni bir sentez oluturulmutur. Anadoludaki slami sre ierisindeki veli klt yukarda zikrettiimiz uzun servenin bir sonucudur. Trklerdeki veli kltnn temelinin Gk Tanr inancnn nemli bir ayan oluturan Atalar Klt12 ile ve daha sonra da amanist etkinin youn olarak yaand dnemde atld sylenebilir. Trk kamlar(aman)nn Trk veli tipine ok benzedii aktr. Gelecekten haber veren, doa olaylarn etkileyen veya deitirebilen, felaketleri nleyen, dmanlara ktlkler getirebilen, hastalar iyiletiren, ge kp uabilen, atete yanmayan Trk kamlarnn bu zellikleri bir sreci ifade eder. nk balangta herhangi bir aile reisinden belli bir riteli ynetmesi iin o anda seilebilen kamlar ile sihirbazlk gsteren kiileri Trk tarihleri birbirinden ayrmaktadr. Yani Trklerde sihir ve by gsteren her kii kam olamamaktadr. Trklerde balangta kam adeta toplum lideri, yol gstericisi konumundadr. Ancak amanizmin13 Taoizmin ve Budizmin etkisini arttrmas ile kama biilen grev deimi, atalar ldkten sonra onlar korumaya devam edecei dncesi gelitirilerek yeni bir kam greve balatlmtr. Bu kam; iyi ve olaanst bir varlktr. Ruhlar ve gizemli glerle iliki kurar, 11

Gk Tanr ile temasa geip ondan haberler getirir. Bunu yapmak iin de slami sre ierisindeki veli14 tipolojilerinde grdmz inziva ve riyazete bavurur. amanist etkinin youn olarak yaand ve buna da Budist nermelerin eklendii dnemden sonra Trk veli klt daha da zenginleir. Burada, Budist azizlerin ok eski dnemlere inen ve Budizmin yaylmasnda nemli bir propaganda arac olan kerametlerini anlatan metinler ve sylenceler tercme edilerek Trklere zg motif ve simgelerle sslenmesi geni bir alana yaylmasna ve geni bir inanan taifenin olumasna zemin hazrlar. Bylece amanist, Budist ve atalar klt kimlikli yeni bir veli tipi oluur. Bu yeni veli tipinde, ilave olarak; hayvan ekillerine brnen, eyalar hareket ettirebilen veliler X. yzyla gelindiinde slam etkinin zerine bina edilecek temeli hazrlamtr. Bu stn ve mistik glerle donatlm kimlikler, Mslmanlkla ilikiye girmede ve temel dncede badamada fazla glk ekmez. slam dnyasndaki, eitli mucizeler gsteren peygamberlerle Hz. Muhammed'in kimlii, slam sreci yaayan Trklere yabanc gelmedii gibi, temel anlaylarna da ters deildir. Onlar kendi din nderleriyle, sre ierisinde kendilerine anlatlanlar arasnda pek ok ortak noktalar bulurlar. Bu kabulde en nemli ge Trklerin slam sreci; gelimi bir veli anlayyla glendirilmi ve renklendirilmi olan tasavvuf kanalyla tanm olmalardr. Burada da en nemli ilevi, ran din ve medeniyet alan oluturmutur.15 Veli klt, slami sre ierisindeki eitli Trk topluluklarnda zamanla geliecektir. zellikle Yesevilik, bu geliimde ok nemli bir ilev stlenecektir. Bu sayede veli klt yerleik veya gebe Trk evrelerinde yaylr. Ortaya kan ve buralarda Trkmen babalar tarafndan anlatlp zenginletirilen yeni hikyelerle Trklere zg yeni bir veli anlaynn ortaya kmas salanmtr. XI. yzyldan itibaren Anadolu'ya yerlemeye gelen ve ounluunu Ouzlara mensup boylarn oluturduu eitli Trk topluluklar kendileriyle birlikte bu anlay ve klt de tarlar. zellikle XIII. yzylda Mool istilasnn nnden kaarak Anadolu'ya gelen eyh ve derviler bu konuda barol oynarlar. Seluklu otoritesi birok ekonomik, sosyal, kltrel ve dinsel sebepler yznden birtakm imtiyazlar tanyarak yerlemelerini ve tekkelerini kurmalarn salar16. X. yzylla XII. yzyl arasndaki dnemde slam, Orta Asya steplerinde yaylrken tekkelerin ou, eski Budist manastrlarnn yerine veya onlarn yaknna ina edilir, zamanla bu manastrlar ve zdeletii aziz ile birlikte Mslmanlar. Ayn sre ve kurgu Anadolu'da da yaanacak, eyh ve 12

derviler tekkelerini terkedilmi, savalar nedeniyle yknt haline gelmi veya iler durumdaki kilise ve manastrlarn yerine, yaknna yaparlar. Buradaki temel dnce; arkada saklanan dier inanlarn yok saylmad, onlarn devam olunduu, birok konuda onlardan yararlanld ve nemli simgelerin alnd gibi tezler olmakla birlikte; A. Y. OCAK'n dncesiyle, onlarn kulland aralar aynen kullanp bu inanlarn etkilerini zamanla zayflatarak onlarn yerine geme istei de olabilir. nceki inanlarla kaynama, devam etme olgusu, Anadolu'daki aziz klt ile de aka rlmektedir. Balangc Hristiyanlk ncesine giden, Hristiyanln da kulland aziz kltleri sadece isimler deitiri lerek adeta olduu gibi alnacaktr. Bylece Hristiyanlktan alnan ve yzeysel de olsa Mslmanlatrlan aziz kltleri ile Orta Asya merkezli Trk veli tipi, slami bir kyafet iinde devam ettirilmi olmaktadr. Buna en iyi rnekler; Hac Bekta, Sar Saltuk, Elvan elebi, Baba lyas ve Battal Gazi klt kimlikleridir. Hac Bekta'n XIII. yzylda Sulucakarayk'de kurduu tekke, bu blge Hristiyanlarnn da kutsad Saint Charalambus kltn Mslmanlatrarak kendisine maletmi, bylece Hac Bekta Hristiyanlarca da benimsenmitir. Yine ayn yzyln ikinci yarsnda Balkanlardaki Dobruca blgesinde bir Trkmen kolonisinin yerleimini salayan Trkmen babas Sar Saltuk da ayn ekilde orada eskiden mevcut olan Saint Nicolas kltyle zdeleir. XIV. yzylda Elvan elebi tarafndan Sain Theodore ve Saint Georges kltnn yaygn bulunduu eski Eukhaita ky civarnda kurulan tekke, bu kltlerin Baba lyas'a maledilmesine yardmc olur17. Baba lyas ile zikredilen kltler arasndaki benzerlik o kadar byktr ki adeta klt aynen alnm ve Mslmanlatrlmtr. Bu yzden menakba yeni bir ilave ile yukarda zikredilen isimler ile Baba lyas'n arkada olduu rivayeti eklenecektir. Burada rnek verilmesi gereken ok nemli klt kimliklerden biri de Battal Gazi'dir. Kltn kurguland yre Bizans ile Mslman Araplarn kanl savalar yaptklar, Hristiyanln youn olarak yaand, Hristiyanlk ncesinde de Herakles ve Zeus kltlerinin merkezi konumundaki bir blgedir. Blgenin tesadf olarak seilmedii, Battal Gazi Klliyesi'nin ve klt merkezinin, toprak zerinde hibir ey kalmamasna ramen bir nceki dnemde byk bir dinsel alan zerine ina edilmesi, inaas esnasnda Hristiyanlkta kullanlan simgelerin ilev deitirerek aynen kullanlmalar da tesadf olmamaldr. 13

Btn bunlarn yannda meselenin bana dnerek bir varsaymda bulunursak; sava, kahraman, veli ve hatta kutup eklinde resmedilen Battal Gazi ile yine bu blgede Hristiyanlk ncesi dnemde hemen hemen ayn niteliklerle donatlm Herakles arasnda nemli bir ba olsa gerek. Bu arada Bizansllarn ok nem verdikleri Digenis Acritas destan ile Battalname arasndaki inanlmaz benzerliklerin de bu senkretizmde nemli rol gzden kamamaldr.

4-Seyyid Battal Gazi Klt Kimlii ve Battalname

Emeviler dneminde Anadolu'da Bizans'a kar yaplan savalarda n kazanm, Mslmanlar ve zellikle Alevi-Bektai Trkler arasnda byk bir gazi-vel kimliiyle yceltilip destan kahraman yaplm Mslman Emr18, Gazi-Evliya olarak adlandrlabilecek Battal Gazi'nin tarihsel kimliiyle, sylencelere dayanan edeb ve efsanev kimlii bilimsel almalarda dahi birbirine karmtr. Anadolu'da gerek tarih kiiliine oranla efsanev kimlii daha geni bir etkiye sahip olan Battal Gazi, Endls'den Orta Asya'ya kadar btn slam uluslarnn ortak mal haline gelmitir. Tarih kaynaklarla efsanev kaynaklarn i ie girmesinden dolay oluan karmaaya ramen, Battal Gazi'nin gerek kimliiyle efsanev kimliini birbirinden ayr olarak ele almak gerekir. Seyyid Battal Gazi'nin knyesinde kullanlan "Seyyid" kelimesi onun slam peygamberinin soyundan geldii iddiasn ifade etmesine ramen, zamanla Mslman olmayan sava kahramanlarna da bu laka bn verildii gzlenmektedir. Bunun en arpc rnei; "Seyyid" lakabnn "Sid", "Sidi" biiminde spanyol kltrnde ve dilinde kullanlmasdr. Ancak bu konuda Hammer19; spanyolcadaki "Sidi" lakabnn ve spanyol menkbelerindeki kahramann kahramanlklarn, ondan 300 sene nce yaam olan Seyyid-i Arab'nin hretinden kaynaklandnn zannedilmesinin hata olduunu ifade eder. Ayrca, Araplarn, Seyyid Battal'dan byk kahraman tanmadklarn, bunun sonucu olarak spanyadaki savalarndan tr "Seyyid"(Sid) lakabnn, spanyol valyesinin ismine ilave edilmi olduunu da eklemektedir. Bu gr reddeden, Seyyid Battal Gazi Klliyesi son postniini kr Baba20 ise Hammer'in, "Seyyid" adn "seydi" yani "efendi" anlamna "evlad" ad ile kartrdn, Seyyid Battal Gazi'nin seyyidliinin "Siyadet-i Evlad- Nebev"den olmas nedeniyle, bu lakabn onun kahramanlndan dolay gelmediini savunmaktadr. 14

Trkler Anadolu'ya geldikleri zaman onun kahramanlk menkbeleriyle karlamlar ve kendisine byk hayranlk duymular, bu sebeple onun menkbelerini yeni bir yorumla ele almlardr. Bu suretle Anadoluyu fethetmi bir Trk kahramanna dnen Battal Gazi'ye muhtemelen XIII. yzyl ya da XIV. yzylda bir de "seyyidlik" payesi uygun grlerek peygamber soyuna balanmtr. Bylece daha XIII. yzylda gerek halk gerekse Bizans snrndaki gaziler arasnda "GaziEvliya" olarak kutsanmaya balanan Seyyid Battal Gazi'nin ayn dnemde bata Kalenderiler olmak zere Alevi ve Bektailer arasnda da yaygn bir klte konu tekil ettii grlmektedir. Ancak bu nemli olayn nasl ve hangi balantlarla meydana geldii; Anadolu Kalenderileri'nin, daha sonra da Alevi ve Bektailerin ne gibi sebepler yznden onu Pir-i Abdalan kabul ettikleri bilinmemektedir21. Rivayetler ve menkbeler dnda Battal Gazi hakknda elimizde ok az bilgi bulunmaktadr. Hemen hemen btn kaynaklarda temel alnan tema Battal Gazi'nin savalar ve kahramanlklardr. Nitekim tm kaynaklarda "Battal" kelimesinin asl ad deil, kahramanln gsteren lakab olduu belirtilmektedir22. Asl adnn Abd Allah veya Abdullah olduunda kaynaklardan birou hem fikirdir23. Bununla birlikte "Battal" lakabnn da btn kaynaklarda "Abd Allah" veya "Abdullah" ile birlikte yerald grlmektedir. Nitekim Taber24, Hayreddin El-Zirkil25, Yakub26, Vasiliev27'de "Abdullah El-Battal" olarak zikredilmektedir. Ayrca Battal'n knyesini "Ebu Yahya" eklinde belirten kaynaklar da mevcuttur. Bunlardan Abdullah b. Mehmed- Abdurrahman b. Elgaz'n Tarih-i Dmak adl eserinde; Battal Gazi, "Battal adyla bilinen Ebu Yahya" eklinde zikredilir28. Yine, Ez-Zeheb'nin eseri Siyeru A'lm'n-Nbel'da knyesi "Ebu Yahya" olarak belirtilmitir29. Ahmet Rfat'n Lugat- Tarihiye ve Corafiye adl eserinde de bu knye kullanlmtr30. Battal Gazi'nin knyesi olarak, Ebu Yahya'dan baka, Abu Husayn31 ve Abu Muhammed'in de zikredildii grlmektedir32. Buna ek olarak Muhiddin Aslanbay Seyyid Battal Gazi'nin Hayat ve Baz Menkbeleri adl eserinde Battal Gazi'nin knyesi olarak; Ebu Yahya, Ebu Hseyin ve Ebu Muhammed'i kullanmtr33. Ayn eserde Aslanbay34 . A. GVSA'y mehaz gstererek "Ebu Muhammed" knyesinden baka "Ebu Muhammed Cafer", "Cafer" ve "Cafer Gazi" adlarn da vermektedir35. Bu adlarn yannda 1909 ylnda Seyitgazi'ye gelmi olan gezgin Georg Jacob, eserinde36 Battal Gazinin adn "Cafer b. Hseyn Seyyid Gazi" olarak zikretmektedir37. 15

Bunlarn dnda bn'l-Esr38, Hseyin Hsameddin39, Muhiddin Aslanbay40 Battal Gazi iin Abdullah adnn yannda kullanlan "Battal" lakab dnda soy ve memleket sfat belirten "Ebu'lHseyin Abdullah El-Antak" ismini kullanmlardr. Hseyin Hsameddin'in kulland bu isme Hasluck41 ve kr Baba42'nn Battal lakabn da ekledikleri grlr. Ancak Hasluck'da bu lakap "Abdullah Abu'l-Hseyn el-Antak el-Battal" eklinde sonda, kr Baba'da ise "Ebu'l-Hseyin Abdullah El-Battal El-Antak" eklinde memleket sfatnn nnde kullanlmtr. Ayrca Fuat Kprl43 eserinde Battal Gazi iin "Ebu Muhammed Ca'fer b. Sultan Hseyin b. Rebi' b. Abbs El-Haimi"yi kullanlmtr. Burada kullanlan Ebu Muhammed Ca'fer ve Hseyin isimleri yukardaki kaynaklarda belirtilmesine ramen Rebi' ve Abbs El-Haimi isimleri ska kullanlmamaktadr. Bu kullanm tarz Battal Gazi'nin F. Kprl' nn de belirttii gibi menkbelerde Battal Gazi'nin soyunun peygamber soyuna balanmasndan kaynaklanmaktadr. slam tarihilerinin yannda Wulzinger, Theopanes44 'in de eserinde Seyyid Battal Gazi ismini kullandn belirtmektedir45. Kaynaklarda, Battal Gazi'nin babas iin Hseyin, mer veya Amr, Abdlmelik ve Muhammed gibi farkl isimler kaydedilmektedir46. Taber47de Omar veya Amr isimleri kullanlmtr. Ez-Zehebi48 'de ise baba ad Muhammed eklinde belirtilmektedir. Zirkil49'de baba ad olarak "Amr" ve "Abdlmelik" ayn anda kullanlmaktadr. Battalnamelerde Hseyin b. Cafer b. Mnzer b. mer b. Ali b. Hseyin b. Ali b. Ebi Talip eklinde bir knye verilmektedir50. Bunlardan baka Georg Jacob51 babasnn adnn Hseyin Gazi olduunu ve Hseyin Gazi'nin Angora (Ankara)'dan gneye doru bir gnlk mesafede bulunan Hseyin Gazi ehrine gmldn sylemektedir52. Sylencelerde Hseyin Gazi'nin lmnn c, olu Cafer tarafndan alnmtr. Cafer Krehir yaknlarndaki bir kaleyi tek bir saldr ile Hristiyanlardan alm, Vali Shamas' slama dndrmtr. Schumas(Shamas-amas) romantik sylencelerde Battal tarafndan slama dndrlm bir rahip olarak yer alr. Amorium valisinin kardei olarak grlen Shamas, Battal tarafndan ldrlmtr. Shamas'n ad Alaca'daki Shamaspur Tekkesi ile korunmutur. Bu tekkede de Hseyin Gazi'nin mezar olduu sylenmektedir. Hasluck'a gre; Cafer, byk bir olaslkla Tulumbunar yaknlarndaki tekkede gml kahramandr53 amas destannda amas, Battal tarafndan Mslman yaplan bir kei olarak grlmektedir. 16

Bu isim de yine Alaca'daki emaspur Tekkesinde zikredilmekte olup, buras Hseyin'in daha baka bir mehur mezarn iermektedir. Sivas'ta da ziyaret edilmektedir. Arap vak'anvisleri, bunun M 730731' de "Bild- Rm"da ehid dm olduunu sylemektedirler54. Ayrca, Seyid Battal Gazi efsanesinin geni lde n kazanmas, Anadolu'nun eitli blgelerinde byk izler brakmtr. stanbul, Maltepe'de Seyyid Gazi Kayas, Erdek'te kalesi, Kapadokya Karacada'da bir Cami, Caesarea (Hac Halife-Hac Kalfa) adna bir vakf bulunmaktadr. Krehir'de ise ikinci bir trbe grlmektedir. ncs de orum yaknlarndaki Ali Da'ndadr. Battal Gazi Destan'nn Bizans versiyonu olan Diegenes Acritasta da benzer biimde Trabzon, Girit ve Karpathos'da ayr mezara sahiptir. Seyitgazi yaknlarndaki Krk Kzlar Da(Krk Bakire Da), byk bir ihtimalle Battal Gazi'nin romantik hikyelerinden biri olan "Krk Prenses" menkbesiyle balantldr55. Bunlara ek olarak, Hasluck56 menkbelerin ok kesin ve yaptrma dnk bir nem kazandnn, Anadolu'daki baz yerlerle ve kurum adlaryla olan ilikiden anlaldn belirtiyor. rnein; Kayseri'de kendisinin tesis ettii halk tarafndan rivayet olunan bir cami57, Malatyada da keza bir cami onun ad ile anlmaktadr. Bununla birlikte, stanbul Kadky ile ilgili grld gibi, Kzkulesi menkbesinin58 bir ekli de bunun inaasna sebep olmak zere Battal Gaziyi gstermesi, bu kesin nemi, kurumlarn varlnn temelini ve devamn simgelemesi bakmndan son derece dikkat ekicidir59. Pertev Naili BORATAV , Battal'n, Emevilerin VIII. yzylda Bizans'a kar atklar seferlerde n kazanm bir Arap komutan olup, Arap ve Trk destan halk romanlarnn da yegne kahraman olduunu ve Trkler arasnda Battal Gazi, Seyyid Battal ve Seyyid Battal Gazi isimleri ile tanndn belirtmekle birlikte, ayrca ibn Asakir'in, Emevilerin azatl bir klesi olup60 Arap aslndan olmadn kaydettiini de belirtmektedir61. Fikret ELKKANAT eserinde62 Battal Gazi'nin Muhammed Mustafa'nn soyundan geldiini belirtip, birok mellif gibi, kaynak gsterdikleri ibn Asakir'den yanl bir alnt yapmtr. bn Asakir'den doru bir alnt yapan Hasan KKSAL63 eserinde; "bn Asakir'e gre Emevilerin azatl klesi olup Arap asll deildir." demektedir. Bunlarn yannda yine . A. SARAR64 bu konuda iki rivayetin olduunu, birincisinin Emeviler zamannda VIII. yzylda yaadn, Malatya'da doduunu; ikinci rivayetin ise; (bn Asakir'i mehaz alarak) Emevilerin azatl bir klesi olup, Arap aslndan 17

geldii65 ve Antakya'da doduu biiminde olduunu belirtmektedir. Battal Gazi'nin nereli olduu hakknda da deiik grler mevcuttur. Battal Gazi, kimi yerde aml, kimi yerde Antakyal ya da Malatyal, kimi yerde bir Trk66 kimi yerde de bir Arap67 olarak gsterilmektedir; Zirkil 'de68 Battal Gazi'nin Ben meyye zamannda aml bir emr olduu belirtilir. bn'lEsir'de69 Battal Gazi'nin yaad dnem olarak gsterilen, yukarda belirttiimiz VII. yzyl tarihlemesinden(Emevi Dnemi) farkl olarak birok kaynakta ve aratrmada VIII. yzyl sonu ile IX. yzylda Abbasi dneminde, Halife Harunurreid zamannda(786-809) Malatya civarnda yaad gr de ska kullanlmtr.70 Ayrca baz kaynaklarda Battal Gazi'nin Malatyada domu olduu belirtilir.71 Bunlarn yannda Battal Gazi'nin knyesi verilirken "Ebu Muhammed Cafer b. Hseyn b. Rebi' b. Abbas Malatyav ve Haim" olarak gsterilir72. Buradaki Malatyav ismi Battal'n Malatyal olduu iddiasn kuvvetlendirmesi asndan da nemlidir. Seyyid Battal Gazi Klliyesi son postniini kr Baba da eserinde73 Evliya elebi74'yi mehaz alarak Battal Gazi'nin Malatyal olduunu belirtip; "Asbozan balar iindeki hanesinde tevelld etti" demektedir. Ayrca Georg Jacob75 'da kesin bir ifadeyle Battal'n doum yerinin Murat Nehri kysna yakn olan Malatya ehrinin olduunu savunmaktadr. Yine bu bilgiye ek olarak Hammer'de76 Battal Gazi'nin doum yeri olarak Malatya(Mitilen)'y vermekte ve burasnn Danimend hkmdarlarnn payitaht olduunu da kaydetmektedir. kr Baba, Hammer'in Seyyid Battal Gazi'nin hicretden 121 sene sonra doduunu iddia ettiini belirttikten baka elde bulunan kaytlara gre Seyyid Ca'fer b. Hseyn Gazi Malatya'da hicretin 121. senesinde Asbozan Balarnda bir hanede doduu ve Abbasiler zamannda stanbulun fethi iin sevk edilen orduda meradan biri olduu grn paylatn belirtir77. Evliya elebi; Battal Gazi'nin, Harunurreid tarafndan elilikle grevlendirildiini, ayrca Antakyann kuatlmas ve fethinde rol aldn ve Harunurreid'in stanbul kuatmasna da katld ve kuatmadan sonra skdar yakasnda kaldn ve Anadolu yakasnda eitli muharebelerde bulunduunu belirtmektedir78. Bu durum bize, Battal Gazi kimliinin efsaneleerek, yaad dnemden sonraki yzyllarda ve olaylarda da gcn koruduunu gstermektedir. 18

Ahmed Rifat79 ise Battal Gazi'nin Antakyal bir Arap emri olduunu syler ve Emev dneminde Melik Hiam b. Abdullah zamannda(H. XI. yzyl) Anadolu'ya aknlar yaptn belirtir. Yine Tarih-i Dmak80'da Battal Gazi'nin Antakya'da oturduu ve Hakemolu Mervanolu Abdlmelik tarafndan am ve Cezire ehlinin reisliiyle grevlendirildii bildirilir. Samuel ben David Yemel, seyahatnamesinde81 "Mslmanlar, Battal'n Rumeliyi fethettiini ve aslen Osmanckl olduunu sylemektedirler." demektedir. Ayrca Bernard Lewis de makalesinin dipnotunda82 "Osmanck'n byk bir Bektai merkezi olduu hatrlanmaldr" eklinde bir aklamayla bu iddiay temellendirmeye almaktadr. Hseyin Hsameddin, Battalnamelerde Hseyn b. Cafer b. Mnzar b. mer b. Ali b. Hseyn b. Ali b. Ebi Talib eklinde Hseyin soyundan gsterildiini belirtmekte, bu silsilenin aslsz ve inandrc olmadn syleyerek Ben meyye devrinde Hz.Hseyin evlatlarna imaret ve nfuz verilmesinin dnlemeyeceini bildirmektedir83. Bununla birlikte Ahmet Yaar OCAK84 ve Abdlbaki GLPINARLI85 Saltuknamede Battal Gzi ile Sar Saltuk arasnda bir iliki kurulduunu kaydederek, Sar Saltuk da tpk Melik Dnimend Gzi86 gibi Hz. Ali soyundan ve Seyyid Battal Gzi'nin torunlarndan Seyyid Hasan'n olu olarak gsterildiini belirterek bir anlamda bu ve benzeri nesep sahiplenmelerinin temelinde menkbev halk kltrnn byk etkisini vurgulamaktadrlar. Fuat Kprl, menkbelerde; Sayraml Molla Musa'nn Aksu'da gml Battal Gzi adyla mehur mam Abdurrahman Alevi'nin Muhammed Hanefi'nin drdnc torunu olduunu kaydettiini belirtir87 Pertev Naili Boratav, slam Ansiklopedisinde, genel kan olarak Battal Gzi'nin Emevilerin VIII. yzylda Bizans'a kar giritikleri seferlerde n kazanm bir Arap komutan olarak bilindiini belirtmekte ve bn Asakir'in Emevilerin azatl bir klesi olduunu ve Arap aslndan gelmediini88 belirttiini de kaydetmektedir89. Bu gr, bn'l-Esr'de temellenmektedir. bn'l-Esr Battal Gzi'nin aslen Arap olmayp Emevilere intisap etmi azatl bir kle ailesinden geldiini90 kaydetmektedir91. Mehmet nder, herhangi bir kaynak gstermeden Battal Gzi'nin Horasanl bir Trk olduunu kaydetmekte; "Sylentilere gre Battal Gzi, Hz. Ali soyundan Malatyal Emir Hseyin 19

Gzi'nin oludur" demektedir92. Buna karlk Fikret elikkanat da Battal Gazi'nin Hz. Muhammed soyundan geldiini belirtir93. Vehbi Cem Akun, eserinde94 kaynak vermeden doum yeri konusunda iki grn olduunu belirtiyor. Bunlardan ilkinde onun Antalya veya aml olduu, ikinci grte (tarihsel kaytlarda) ise onun Antakya'da doduunun belirtildiini kaydediyor. Menkbevi eserlerde Seyyid Battal Gazi'nin bir de Nesepnamesi kaydedilmektedir. Bu Nesepname Seyyid Hseyin Gazi'den, Seyyid Ali'den balayarak Seyyid Battal Gazi'yi dokuzuncu gbekte Hz. Ali'ye ulatrmaktadr95. Bu Nesepname'de Seyyid Battal Gazi Arap rkndan gsteril mektedir. Yukarda zikrettiimiz bilgilere ek olarak Heinrich Leberecht Fleischer eserinde Seyyid Battal Gazi'nin soyu zerinde durmakta ve bir soy dizini vermektedir. Buna gre de onun soyu, Hz. Muhammed ve Hz. Ali'ye kadar gitmektedir.96 Bunlara ek olarak kr de Seyyid Battal Gazi'nin bir tarikat silsilesini vermitir.97 Aslanbay98, Mkrimin Halil Yinan'n "Halep'li Mehmet ibn-i Ali Azm eserinde H 113 senesi olaylarndan bahsederken Battal'n Mesleme'nin klesi olduuna iaret etmektedir" kaydn eserine alm, ayrca Mansel tarafndan Trkeye evrilen Bizans mparatorluu Tarihi adl esere gre "Seyyid Battal Gazi Trklerin mill kahramandr." yargsn da belirterek, . A. Gvsa'ya gre; "Seyyid Battal Gazi Anadolu'nun bir halk kahraman olup Trk olduuna da phe yoktur." ibaresi ile de bu dnceleri kuvvetlendirmitir. Yukardaki gr kuvvetlendirme adna Aslanbay99 eserinde yine . A. Gvsa'y mehaz gstererek bu dnemi ve Battal'n bir Trk kahraman olduu tezini ispatlamaya almaktadr; "Mslmanlk uruna muharebelere girimi ve dini yaymak iin kahramanlklar yapm olduundan soyunun peygambere mensup, yani Haim, kendisinin de seyyid olduuna inanlmtr. Btn bu deliller, onun Arap olarak adlandrlmasna neden olmutur. Hlbuki Anadolu'nun bir halk kahraman ve Trk olduuna phe yoktur." M.Aslanbay100 yine ayn yazarn; "VIII. yzyln ilk yllarnda; slm lemi Emevilerin idaresi altnda olup halifelik mevkiinde Hiam bulunuyordu. ark Trkleri Araplarla mcadele ve muharebe durumunda idiler. Hazar Devleti ordular Emevi topraklarnda galip bir durumda dolayorlard. Buna 20

ramen slmiyeti kabul eden birok Trk de Emevi bayran tayarak hristiyanlarla savayordu. te Battal Gazi de bu muharebelerde hret kazanm bir Trk kahramandr" dediini belirtir. Battal Gazi'nin yaad dnemi ve yaam hakkndaki bilgileri, genellikle onun bulunduu Rum seferlerine ve savalarna ait verilen haberlerden renmekteyiz. Taber ve dier birok kaynan da gsterdii gibi Battal Gazi'yi VIII. yzylda Emevler devrinde yaam kabul etmek geree daha yakn grnmektedir101. Bu durumda Battal Gazi'nin bilhassa 717-740 yllar dolaylarnda, Emevler'in Bizans'a kar yrttkleri mcadelelerde rol aldn ve hem Mslman hem de Hristiyan kaynaklara yansyan efsanev hretini bu srada kazandn kabul etmek doru olacaktr. Belirtilen kaynaklar Battal Gazi'nin Bizansllarla Anadolu'da yapt mcadeleleri ayrntl olarak zikrederler. Bunlardan en nemlisi ve btn menkbelere de kaynaklk edeni H 109 ylndaki savalardr.102 Ayrca Amasya103, Tokat, Antakya ve Mara ile ilgili bilgilerde yaam bakmndan son derece nemlidir. Bu kaytlarda yaam ve savalar destans bir anlatmla ilenmektedir. Taber'deki kaytta; H 113 ylnda Anadolu seferlerinin iinde bulunmu104 ve Mara' alm105, H. 114'de stanbul'a sefer dzenlemi olarak grlmektedir106. Battal Gazi'nin muharebelerini anlatan sz konusu kaynaklarn zikrettikleri blge, ehir ve kasaba isimlerine bakldnda onun bata Malatya, Antakya, Amasya, Kayseri, Afyon ve Eskiehir yresi olmak zere, el-Cezre(Gneydou Anadolu dhil) ve Suriye blgelerinde faaliyet gsterdii grlr. Hi phesiz bu corafya gerek muharebelerin olduu corafyann ayn olmaldr107. Battalnme bata olmak zere birok Trk kayna108 ise onu daha ok Malatya ve Antakya yresinde savam gsterirler ki bu; Abbsler dnemi Bizans mcadelelerinin menkbelemi ekillerinin Battal Gazi'nin kiilii etrafnda toplanmasndan kaynaklanm gibi grnmektedir. Osmanl kaynaklar da bu bilgileri tarihsel olaylar olarak kabul etmektedir. Menkbev bilgilerle karmasna ramen tarih kaynaklar Battal Gazi'nin ld zaman ve yeri tespit ediyorlar.109 lm tarihi zerinde kaynaklar her ne kadar birlemi deillerse de olaylar ve blgelerin tarih yaplar bilindiinden en azndan on yllk bir dnem iinde lm tarihine ulaabiliyoruz. lm ile ilgili rivayetlerin110 en geree yakn; Battal Gazi'nin, bugn Eskiehir'in Gneybatsnda yer alan Seyitgazi kasabasnn bulunduu antik Akroinon mevkiindeki bir muharebe srasnda ehid olduudur.111 Birok kaynak, onun lm tarihini 21

113 (731), 122 (740) ve 123 (741) yllar olarak zikretmektedir112. Buna gre Battal Gazi'nin M. 730'lu veya 740'l yllarda Akroinon mevkiinde ehit dt kabul edilebilir113. Hasluck114 eserinde Battal Gazi'nin Arap ve Bizans savalarnda VIII. yzyln Arap seferlerine katlm ve M 740'da115 Akroenos116(Afyonkarahisar)'da bugn isimini tayan tekkenin bir ka mil gneyinde ehit dtn sylemektedir. J.Wellhausen117 'da Battal'n 121/739 veya 122/740 yllar arasnda, "Akroinos"118 yaknlarnda, ar k artlar iinde yaplan savalar srasnda ehit olduunu belirtmektedir.119 rfan nver Nasrattnolu120 eserinde, Battal hakknda ansiklopedik bilgilerde; onun Bizans seferlerinde n kazanm bir Arap komutan olduunu belirttikten sonra, 717-740 yllar arasnda Emevi ordular ile Bizans seferlerine katldn ve 740 ylnda Afyonkarahisar yaknndaki Akroinon mevkiinde yaplan savata ehit olduunu yazmakla yetinildiini belirtmektedir.121 slam, Hristiyan, Trk, Arap, Bizans vb. destan roman ve kahramanlarn izdii kltrel evre ve karakter birbirine son derece benzeyen geler tar. Farkl gibi duran, deiik etnik ve kltr evresinin rn gibi grnen bu kaynaklarda sadece isimler ve yer adlarnn deitii gzlenir. zde anlatlan kahraman ve onun etrafnda dnen olaylar hemen hemen hep ayn olmutur. Kltrel adan ayn corafyalarda yaamann, birbirini etkileyen kltr alverilerinin olmasnn yannda tarihi adan da buna benzer bir grnt kar ortaya. Hristiyan ve Mslman unsurlar karlkl iki dman sfat ile Trk-Bizans snrlar zerinde yaadklar halde bile aralarnda asla derin bir dmanlk olmamtr. Bizansl yazarlar daha XII. yzyln balarnda o zaman bir snr blgesi olan Beyehri Gl zerindeki adacklarda oturan Rumlarn, Trklerle sk ilikileri sebebiyle Trk det ve geleneklerini kabul ettiklerini hatta onlarla dostane ilikilere girierek Bizans mparatorunun emirlerine nem vermediklerini kaydediyorlar. Digenis Akritas Destan ile Seyyid Battal Destan birbirinden derin din uurumlarla ayrlm iki dman toplumun ifadesi deil, tam tersine yaam artlar birbirine ok benzeyen ve birbirleriyle sk, hatta dosta srekli iletiim halinde bulunan sosyal zmrelerin bir grntsdr. Bunu Seyyid Battal Romannn bir devamndan baka birey olmayan dier bir Trk romannda yani Danimendnamede, Trabzon mparatorluklaryla Akkoyunlu Trkmenlerinin mcadelelerinden baz sahneleri ieren Dede Korkut'ta da grmek mmkndr.122 22

Bu etkileimlerin bir boyutu da Saint Georges kltnde ortaya kmaktadr. Saint Georges ya da Aya Yorgi kltnn, slamiyetin Arap Yarmadasnn dna karak Suriye, Irak ve Msr blgelerine yerleme ye balad ilk dnemlerden itibaren Mslman topluluklar arasnda yer bulabilen, slamletirilmi en eski Hristiyan kltlerden biri olduu dnlebilir. rnein bn Kuteybe, Taberi, Mes'd vb. tarihi ve yazarlar eserlerinde Saint Georges menkbesine ait nemli aklamalar yapmlardr. Sz konusu kaynaklarda Saint Georges, Cercis, Circis veya Curcis Neb Aleyhisselam tarznda zikredilmektedir. Cercis Neb'nin Musul'da bulunduuna inanlan bir mezarnn, ok erken dnemlerde Mslman halk arasnda bir ziyaretgh mahalli zelliini kazand anlalmaktadr. Herevi, bn Batuta ve Makrizi bu ziyaretghtan sayg ile bahsetmektedirler. yle ki zamanla bu mezar etrafnda bir vakf kurulmu olup, Osmanl dneminde Cercis Neb Evkaf adyla zikredilen bu vakfn hatr saylr zengin bir vakf olduu kaynaklardan anlalmaktadr.123 Baz kaynaklara gre Saint Georgios Kapadokyal olup Diokletianus dneminde yaam bir askerdir. Hristiyanl yaymaya alt iin znik'te ba kesilerek ldrlmtr. lm tarihi olarak Jlien takvimine gre 23 Nisan 303 kabul edilmektedir. Anadoluda da bu geleneksel tarih, Hdrelleze rastlamaktadr. Mslman Trklerin Anadoluya geldikleri zaman Saint Georges klt ile ilgileri burada balamaktadr. Mslman Anadolu Trkleri onu Cercis Neb olarak kabul etmenin yannda daha ok Hzr lyas'la zdeletirmilerdir. Zamanla btn fethedilen blgelerde Aya Yorgi kilise ve manastrlar Hzr lyas makam olarak takdise ve 23 Nisan(6 Mays) da Hdrellez gn olarak kutlanmaya balanmtr. Saint Georges'un beyaz atl, sava ve ejderha ldren bir aziz oluunun bu zdeletirmede en nemli ara olduu aktr. XIII.-XIV. yzyllarda Anadolu, XV. yzyldan itibaren de Rumeli fetihleri srasnda Saint Georges'un bu niteliklerinden faydalanmlar ve onu kendi atl sava eyhleriyle zdeletirmilerdir. rnein Mecidz'nde Baba lyas- Horasani'nin; Sulucakarahyk'de Hac Bekta'n; Rumeli Dobruca'da Sar Saltk'n ve skp civarnda Karaca Ahmed Sultan'n Saint Georges'la ayn ahsiyet kabul edildiklerini sylemeliyiz. Bu kiilerin trbelerinin hem Mslman hem de yerli Hristiyanlar tarafndan ziyaret ve takdis olunduklarn, gerek yerli gerekse yabanc kaynaklar sayesinde tespit edebiliyoruz. Bilindii gibi Baba 23

lyas, Karaca Ahmed ve Sar Saltk da beyaz atl, sava ve ejderha ldren vellerdir.124 Battal Gazi'nin ad etrafnda, daha ilk kaynaklardan balayarak, bir menkbeler silsilesi olumutur. Onun Rum seferlerindeki maceralar, Taberi'den balayarak, Arap tarihilerinde ve Bizans kroniklerinde, ya birbirinden nakledilmek suretiyle ya da birbirini tamamlayacak ekilde anlatlmtr. Bunlarn hepsinin gerek tarih olaylar olduuna Arap tarihileri insanlar inandrmak istemilerdir; ounda, verdikleri haberleri, rivayet edenlerin adlarn kaydetmek suretiyle, belgelendirme gayreti grlr. Bununla beraber bu rivayetlerin ounda menkbev yaklam hemen farkedilmektedir. Menkbe ile belgelendirilmi tarih, btn Ortaa edeb rnlerinde olduu gibi, Battal maceralarn hikye eden eserlerde de, ok defa ayrdedilemeyecek derecede, birbirine karmtr; Battal romanlarndaki menkbelerin birou tarih kitaplarnda tespit edilmi olaylarn biraz bozulup, ekil deitirip, abartlmas ile meydana geldii gibi; tarih kitaplarndaki olaylar da, phesiz bunlardan etkilenip, gerek olaylarn olduka menkbelemi ekilleridir. Eski kaynaklarda menkbelerin tarih olarak kabul edilmesi ok sk karlatmz bir olgudur. Arap vekayinamelerinde izilen Battal Gazi portresinin geni lde Trk kaynaklarnn resmettii portreye benzedii hemen dikkati eker. Arap vekayinamelerine gre o, Hristiyanlarn ok korktuu bir cengverdir.125 Anneler yaramazlk yapan ocuklarn onunla korkuturlar126, ocuklarna onun kim olduunu retmek iin kiliselerinde resimlerini bulundururlar. Battal Gazi sk sk kilise ve manastrlara saldrr, rahiplerle temas halindedir. Ele geirmek istedii kale ve ehirleri bazen kl kuvvetiyle bazen de akln kullanarak kendisine balar. Bu tablo Trke Battalname'ye de uymaktadr. Battal Gazi'nin menkbev kiilii Anadolu Trkleri arasnda da kendisini kuvvetle ortaya karmaktadr.127 Trkler bu savay gerek kimliinden karp klasik bir Trk alpi eklinde dnmler ve Battalnme'yi muhtemelen XI. yzyln sonlaryla XIII. yzyln balar arasndaki dnem iinde128 bu anlaya gre yeni bir yorumla oluturmulardr.129 Destann Trkeye adapte edilmi eklinde Danimend ailesi Battal Gazi'ye kadar gitmektedir. Trkler, Danimend'i kendi geleneklerine balamlar ve Battal Gazi'nin doum yeri Malatya'nn onun doum yeri olduunu ne srmlerdir. Baz Ermeni yazarlar da Danimend'in bir 24

ranl Ermeni olduunu ne srmek istemilerdir.130 Bizans-Arap savalarn konu alan geleneksel halk destanlarn, Anadolu'yu fethettikten sonra Trklerin kendilerine mletmelerini doal karlamak gerekir. Yeni Trk unsurlar katlarak deitirilen bu destanlar, Anadolu'nun fethine ilikin yeni Anadolu halk destanlarn dourmutur.131 Bunun dier nemli rneklerinden biri de Battal Gazi menkbelerinin Afyonkarahisar'a uyarlanmasyla meydana gelmi bir Battalnamedir. Akronion(Afyonkarahisar) blgesinde ehit edilen Battal'a Afyonkarahisar halk ve kltr hemen sahip km ve yeni ilavelerle yeni bir Battalname domutur.132 Battal Gazi'nin Trkler arasnda bu kadar ok sevilip bir "gazi-vel133(alp eren) kimliiyle yceltilmesinde ve ululanmasnda, ehit olduu yerde eski bir Bizans din yerleimi zerinde bulunduu varsaylan mezarnn, I. Aleddin Keykubad'n(1220-1237) annesi tarafndan bir rya sonucu kefedildiini134 nakleden menkbenin nemli bir katks olsa gerek. Bunun yannda bu tr sosyal-din yaplarn inaasnda zellikle Seyyid Battal Gazi Klliyesi'nde Seluk sultannn Danimendlere kar olan minnetdarlnn ispat olarak gerekletii tezi de ilgin bir deerlendirmedir.135 Wulzinger'e gre; Hazarasp'n emriyle orada bir ziyaret tekkesi136 yaplm ve herhangi bir istei olan herkes oray ziyaret etmeye balamtr.137 Menkbelerin ve edeb rnlerden Battalnamenin etkileri o denli byk olmutur ki, Battal Gazi daha Seluklular dneminden itibaren Anadolu'da zellikle snni slam inan dndaki Trkler (nce Kalenderiler, sonra Bektaler ve Alevler) tarafndan da ok benimsenip yceltilmitir. Burada dikkatlerden kamamas gereken olgu; gerekte Hz. Ali ve soyuna hi de iyi gzle bakmayan bir hnedana, Emevlere mensup bir kiiliin, bu niteliinin unutularak en n safta gelen bir evliya mertebesine karlm olmasdr. Bylece, Emev komutan Battal Gazi, heterodoks Trk zmreleri arasnda yerini Hz. Ali soyundan gelen Seyyid Battal Gazi'ye brakmtr. Seyyid Gazi Zviyesi, btn Seluklu ve Osmanl dnemleri boyunca, mevcut Kalender zviyelerinin en nemlilerinin de banda gelmitir. Bu nem yalnzca onun merkez zviye olmasndan deil, ayn zamanda, yakn evresinde bulunan Uryan Baba, Sultan uc'(ucu'd-dn) vb. dier Kalender zviyeleriyle evrili bulunmasndan da dou yordu.138 Battal Gazi'ye muhtemelen XIII. veya XIV. yazylda bir de seyyidlik pyesi uygun grlerek 25

peygamber soyuna balanmtr. Battal Gazi'yi Hz. Ali soyuna balayan bir Siydetnme vaktiyle zviye eyhleri tarafndan muhafaza edilmekteydi.139 Bylece daha XIII. yzylda gerek halk, gerekse Bizans snrndaki gaziler arasnda bir gazievliya olarak takdis edilmeye balanan Seyyid Battal Gazi'nin ayn devirde bata Kalenderler olmak zere eitli snnilik d topluluklar arasnda yaygn bir klte konu tekil ettii grlr. Ancak bu nemli olayn nasl ve hangi balantlarla meydana geldii; Anadolu Kalenderlerinin ne gibi sebepler yznden onu "Pr-i Abdln" kabul ettikleri henz tam olarak bilinememektedir.140 Battal Gazi gelenei ve onun yaratt edeb kiilik Anadolu insann gerek kahramanl gerekse evliya kimliiyle o derece etki lemitir ki daha XIII. yzylda, o zaman Anadolu'nun hemen her tarafnda kalabalk kitleler halinde grlmeye balayan Kalenderi dervileri onu kendilerine "Pr" kabul etmekte tereddt gstermemilerdir. Battal Gazi'nin trbe ve tekkesi, Kalenderiler'in merkez tekkesi durumuna ykselmi ve bu konumunu XVI. yzyln son eyreine kadar korumutur. XV. yzyln balarnda Bektailik, pek ok ey gibi Battal Gazi kltn de devralmtr.141 Bekta airleri XVI. yzyldan itibaren gerek Battal Gazi'yi gerekse babas Hseyin Gazi'yi hrmetle ydeden nefesler sylemiler, ayn ekilde Alev zmreler de onu byk evliyadan saymlardr. Alev airleri syledikleri nefeslerin bir ksmn ona ithaf ettikleri gibi bir ksmnda da onu ululamlardr; ayrca Battal Gazi'nin ve babasnn kahramanlklarn anlatan uzun manzum destanlar da yazmlardr.142 XVI. yzylda Seyid Battal Gazi adnn, Trk ordusunun itici gcn oluturduunu gryoruz. Seyyid Battal Gazi Tekkesi bu dnemde, yenierilerle yakn balar olan Baktailerin elinde bulunmaktadr.143 Battal Gazi, snn halk airleri tarafndan da XV. yzyldan beri hem gazilik ve kahramanlk, hem de evliyalk ynleri vurgulanarak yceltilegelmitir. Battal Gazi, erken dnemlerden itibaren Osmanl gazileri arasnda da byk bir saygya mazhar olmutur. ie gemi durumdaki menkbe ve kaynaklar, onun, XV. yzyldan beri savaa giden gaziler tarafndan "Gazilerin Ulusu" olarak kabul edildiini gsteriyor. Askerler yola kmadan nce onun trbesini ziyaret etmiler ve ruhaniyetinden yardm dilemilerdir.144 Ayrca baz Batl bilim adamlar145 Gziyn- Rum diye adlandrlan Anadolu gazilerini; "Elleri tahta kll Mslman misyoner ovalyeler" olarak eserlerinde zikretmektedirler. Onlar gerekten de Mslman misyonerlerdir. Onlar, yalnz ecaatleriyle tannm sava kl erleri deil, 26

Anadolu insann mill-din birlik potasnda sevgiyle birletirmek isteyen gnl erleridirler146. Osmanl tarihlerinde Battal'n tarih kiiliinden ok, menkbev kiiliini buluruz. Arap kaynaklarnda tarih haberler ile yan yana duran hikyelemi olaylarn birounu, Osmanl tarihileri de olduu gibi nakletmilerdir147; bunlarn iinde, bz baka menkbeler ile ou Battal romanlarndan geme, daha yeni yorumlar da bulunmaktadr148. slam dnem Trk edebiyatnn en ilgi ekici ve gelimi rneklerinden birini destan romanlar tekil etmektedir. Ebu Mslim Horasani, Battal Gazi, Melik Danimend Gazi, Sar Saltuk ve Krolu gibi kahramanlarn etrafnda oluan bu destan romanlarn en eskileri muhtemelen XIII. yzylda Trkeye uyarlanan Battalname ve Ebu Mslimnamedir149. Ebu Mslimname, Abbasi Devletinin kuruluunda tarihi bir rol oynam bulunan Ebu Mslim Horasn (l. 137/755)'nin Abbasi ihtilalini nasl balatp bitirdiini anlatan yine efsanevi ierikte bir destandr150. Battalname yazya geirildii dnemden itibaren halk arasnda ok okunmakta olup yaad yzyllar boyunca birok ilaveler grd, ayrca eserdeki kltrel rnlerin yzyllara ve corafyalara gre de deiiklikler gsterdei aktr. Bunlardan biri, Battal Gazi'nin Hzr ve lyas ile olan menkbeleridir. Hzr bu destan romanlarda kahramanlarn yardmcs, yol gstericisidir. Balar sktnda veya lmle burun buruna geldiklerinde Hzr ortaya kar ve kendilerini kurtarr151. Buna benzer bir baka destan da yine XIII. yzylda Arif Ali tarafndan yazya aktarld sanlan ve Melik Danimend Gazinin ilk Anadolu fetihlerini nakleden Danimendnamedir.152 Bunda da Hzr ile dikkate deer blmler bulunmaktadr. Bunun yannda Dede Korkut153 hikyeleri de nemli birer kltr rndr. Ayn ekilde, aslnda byk bir menkbnme kimlii de gstermesine ramen kahramanlk destan trne de sokulabilecek olan Ebu'l-Hayr- Rm'nin Saltknamesini154 de sayabiliriz. XV. yzylda kaleme alnmakla beraber aslnda XIII. yzylda ya ayan Sar Saltuk adl bir Trkmen babasnn kahramanlk menkbelerini ve kerametlerini anlatan bu eserde Hzr'n Sar Saltk ile olan ilikileri, konumalar, menkbeleri zengin bir biimde yer almaktadr. Ayrca slam dnem Orta Asya Trk destanlarndan Manas Destann155, Alpam Destann156, Anadolu dhil hemen hemen btn n Asyaya yaylm bulunan nl Krolu Destann157 da anmak gerekir. Bunlarda da Hzrla ilgili birok blm bulunmaktadr158. Bu da bize bu kltr etkileiminin 27

en arpc zelliklerini ve bu zelliklerin etkilerini gstermesi asndan nemlidir. Kahramnne-din bir ierie sahip olan Battal Gazi menkbesi, Seluklularn ilk zamanndan beri, manzum ve mensur birok Battalnameler olumasna vesile olmutur ki, H. Eth, bunun esasnda, askerleri Anadolu fethine hazrlamak amacyla yazlm bir eser olduunu iddia etmektedir; nce kimin tarafndan ve her ne amala yazlm olursa olsun, o dnem Trklerinin ortak duygularn yanstan bu eser, halk arasnda byk bir n kazanm, hatt Dou Trkistan'a kadar yaylmtr. Orada da bu menkbev kahraman hakknda birtakm menkbelerin varl, hatt Aksu ehrinde onun mezarna rastlanmas bunu gstermektedir. Oradaki menkbeye gre159, Battal Gazi, H. 81(M. 700701) de Medine'de vefat ederek Bak'de defnedilen Muhammed'l-Hanife'nin drdnc torunu olup, mm Abdu'r-rahmn 'Alev ismiyle tannmtr. VIII. yzylda Emevler'in Bizans'a kar yaptklar savalarda "El-Battal" lakabyla hret kazanm bir savann Trkler arasnda yaylan kahramanlk menkbelerinin destanlatrld bir halk hikyesi olan Battalnmenin160 yazma nshalar Menkb- Gazavt- Seyyid Battal Gz, Hikyet-i Seyyid Battal Gz gibi isimler tamaktadr. Hikyenin yazya geirili tarihi henz kesin olarak tayin edilmemekle beraber btn aratrmaclarn birlemi grndkleri zaman dilimi, XI. yzyln sonlarndan XIII. yzyln balarna kadar olan 100 yldan biraz fazla bir dnemdir161. Ancak Battalname'den baz ksmlar alm olup 643'te(1245-46) yazld kesin olarak bilinen Danimendnme'de Melik Dnimend'in162 Battal Gazi soyuna baland dikkate alnrsa, eserin bilinmeyen yazarnn kitabn bu tarihten nce yazd anlalmaktadr. Nitekim Battalnme, Trk destan edebiyatnda XI. yzylda Hamzanme ile balayan Ebmslimnme ve Dnimendnme163 ile devam eden, XV. yzylda da Saltuknme ile son bulan bir zincirin ikinci halkasn tekil etmektedir164. Battalnme, tarih bir ahsiyet olduuna phe olmayan Battal Gazi'nin menkbev yaamn, Anadolu'ya yerleen Mslman Trklerin gzyle aksettirir. Bu menkbelere gre; Battal Gazi, Hz. Ali soyundan Hseyin Gazi'nin oludur. ok gl ve zekidir. Daha ocukken din ilimleri ok ksa bir zamanda renmitir. Sava yntemlerini ayn dzeyde iyi bilir. Abdlvehhb165 Gazi tarafndan kendisine ulatrlan Hz. Peygamber'in tkr sayesinde btn dilleri konuur. Kei klnda manastrlara girip ncil'den vaazlar verir. Rahiplerle tartp, onlar malup ederek slama dnmeye mecbur eder. Hzr'la yoldatr; skk zamanlarda ondan yardm grr. Ayn ekilde perilerle de 28

dosttur. Devler ve cadlarla savar; okuduu dualarla bylerini bozarak onlar yener. Atete yanmaz. Vahi hayvanlar emrine mdedir. Doa glerine hkimdir. Gz ap kapayncaya kadar uzun mesafeler aar. Kulland silahlar "Dahhak", "Rstem" ve "Hamza" gibi eski nl cengverlerin silahlar, bindii atlar onlarn atlarnn soyundan gelen atlardr. Bunlarla Hristiyanlara kar savar. Onlar slm'a davet eder, davetini kabul etmeyenleri ldrr. Battalnme esas olarak Battal Gazi'nin Anadolu'da Hristiyanlarla(Rumlar, Ermeniler ve dierleri) yapt savalar konu edinmekle beraber, bunlarla ilgili menkbeler byk apta eski Trk inanlarndan ve ran peri masallarndan alnan motifler ve sahnelerle sslenmitir. Bunlar aykland zaman geri kalan sava menkbeleri ise VIII. yzyldaki Emev-Bizans mcadeleleri devrinden XI. yzylda Anadolu'da Trk fetihlerinin srd dnemlere kadar uzun bir zaman diliminin anlarn tar166. Bu savalarda merkez alan, genellikle Malatya ve yresidir167. Savalar, eserde, siyas bir mcadele deil bir din sava(slmiyet-Hristiyanlk mcadelesi) kimlii tar. Cihad ve gaz ruhu kendini ok kuvvetli bir ekilde hissettirir. ehirlerde oturan Mslman Trkler arasnda meydana geldii muhakkak olan bu destanda Battal Gazi "yar evliya" bir karakter sergiler; bu onun teki Trk destan kahramanlaryla olan en nemli ortak yandr. Melik Dnimend Gazi ve Sar Saltuk, Battal Gazi'nin isim deitirmi ekillerinden baka bir ey deildir. Bu da Battalnme'nin tanmyla Mslman-Trk geleneklerine gre olumu destan bir halk hikyesi olduunu gsterir168. Battal Gazi efsanesi XIV. ve XV. yzyllarda bata Bizans mparatorluu ile snrlar olan Germiyanoullar ve Osmanoullar dneminde yeniden canlandrlmtr. Bu dnem boyunca Bizansllardan fethedilen blgeler bu Anadolu efsanesinin yaatlmasnn nedeni olarak grlebilir. Fethedilen topraklardaki din ve kltr deitirmekle grevli sava derviler, Battal Gazi'nin sava kiiliini rahatlkla kabullenmi olmaldrlar. Bu derviler, kendi "Zaviye" ve "Kaanlklar etrafnda, bir eyhin liderliinde toplanmlardr. Bunlar zellikle XIII. yzyldan sonra169 Anadolu'nun gndelik yaamnda byk lde etkili olmulardr. Genel olarak zaviyeler, kurucularnn isimleri ile yaamlardr. Ancak, Seyyid Battal Gazi olgusunda yaplar kurulmu ve geleneksel Anadolu destan kahraman ad altnda yaam grnmektedir. Battalnme Osmanl dneminde genel anlamdaki vekyiname lerde malzeme olarak da kullanlmtr. rnein Mneccimba, Gelibolulu Mustafa l ve Fndkll Sleyman Efendi gibi 29

tarihilerle Evliya elebi, eserlerine Battal Gazi menkbelerini tarih olaylar eklinde almlardr. Bundan baka Taber'nin nl tarihini Trke'ye tercme eden Osmanl mellifleri, eserin Arapa aslnda ve Farsa tercmelerinde bulunmad halde Trke nshalarna bol miktarda Battal Gazi menkbeleri koymulardr. Bunun sebebi, herhalde Trkler arasnda byk bir sevgi ve ilgiye mazhar olan Battal Gazi'nin tamamyla bir Trk kahraman saylm bulunmas olsa gerek. Nitekim Saltuknme mellifi Eb'l-Hayr- Rm de 1473-1480 yllar arasnda kaleme ald eserinde Battalnme'deki birok menkbeyi kahramann adn deitirerek aynen Sar Saltuk'a mletmitir. Trk gazi tipini mkemmel bir biimde aksettiren Battalnme sadece halk arasnda deil, XIV. yzyln ikinci yarsndan itibaren Osmanllarn Rumeli topraklarnda balattklar fetihler ve mcadeleler anda da gaziler arasnda sevilerek okunmutur. Ksaca o, Anadolu ve Rumeli corafyasyla btnlemitir. Battalnme Anadolu dnda yaayan Trk topluluklar arasnda da sevilmi, yazlp okunmutur. Bilhassa XIX. yzylda Rus igali altnda kalan Asya Trkleri Battalnme menkbeleriyle deta teselli bulmulardr.170 Battalnme daha XIX. yzylda Herman Eth ve Heinrich L. Fleischer'den balayarak bilimsel ve popler ierikli baz almalara konu olmu, hakknda edebiyat tarihi ve tarih bakmndan dikkate deer incelemeler yaymlanmtr.171 Battalnme'nin bugn bilinen nshalar arasnda yazld dneme ait olan yoktur. Ancak btn nshalarn Trkiye'de ve Trkiye dndaki nshalardan ibaret olmad, zellikle Anadolu'da baz zel ellerde de bir hayli tam veya eksik nshann var olduu muhakkaktr. Bilinen en eski nshalar arasnda 840 tarihli iki nsha zikredilebilir. En kapsaml nshalardan biri olan ilk nsha mensur dur. Manzum olarak bugne kadar air Bekyi'nin 1183'te(1769-70) nazma ektii Battalnme'den baka nsha tespit edilememitir.172 Battalnme'nin sz konusu nshalardan baz ksmlar karlmak suretiyle173 eitli tarihlerde yaplm ta basma yaynlar da bulunmaktadr. Bunlarn bazlar halk ressamlar tarafndan yaplan ilgi ekici resimlerle sslenmitir.174 Battalnme, bata Dou Anadolu olmak zere Anadolu'nun baz blgelerinde bugn de eski gelenein bir devam olarak halk aznda hl anlatlmaktadr. Ayrca baz kylerde zaman zaman Battalnme nshalarna rastlanmas, eserin Trk kltr yaamyla ne lde btnletiini gstermesi bakmndan dikkat ekicidir. 30

te yandan Battalname, ada Bizans destan "Digenes Akritas" ile de byk benzerlikler gsterir. Digenes Akritas175 Destan Bizans bak asn yanstmas kaydyla, ayn Bizans-Arap savalarn konu alr ve Digenes Akritas'n kahramanlklar ile kurgusal tarihi kiilii Seyyid Battal Gazi'ninki ile byk benzerlikler gsterir. Bu nedenle her iki efsanenin karlkl etkileimleri ve benzerlikleri Ortaa Anadolusunun toplumsal ve siyasi koullar iinde deerlendirilmelidir. Bunun yannda Battalnamenin ana blmlerinin hal seferlerinden de etkilendiine inanlmaktadr176. Bunun yannda Dede Korkut destanndaki kahramanlarla da Battal arasnda bir benzerlik gze arpar. Temelde ayn gibi grnen bu benzerlik, aslnda baz farkllklar da barnda tamaktadr. Burada aman ve slam inan sistemlerinin ayn ortam iinde hem bileimini hem de ayrmlarn grmek mmkndr; Yksek tabaka slam medeniyeti ierisinde daha ok ran kltr etkilerine maruz kalp onun gelimesinde balca etken olurken, slamiyeti farkl bir ekilde(farkl bir yorumla) kabul eden ve Snni slam merkezlerinden uzak blgelerde yaayan ve zellikle gebelii ve kltrn devam ettiren Trkler uzun zaman aman inan ve dncelerini slamiyetle uzlatrmak suretiyle muhafaza etmilerdir. Ulusal destann bir paras olan ve slam bir toplumdan ok aman bir toplumun yaay ve inanlarn aksettiren Dede Korkut destan bu gebeler arasnda vcut bulmutur. Ouznme'nin Cmi't-Tevrih'e gemesi bunlar arasnda yaayan rivayetlerin toplanmas sayesinde mmkn olmutur. Battal Gazi destan ile Dede Korkut destanndaki kahramanlar ayn slam ideolojisi urunda savaan insanlar olmakla birlikte, birbirlerinden farkl zellikler gstermektedirler. Birinciler, tamamiyle slamlaan ehirli ve yerleik Trklerin, ikinciler farkl bir ekilde slamlaan ve eski Trk yaam ve kltrn yaatan ger ve yar ger Trklerin eseridir. Dede Korkut'ta geen kahramanlar slamiyet urunda Trabzon Rumlar ve Grclerle savaan, mey ien, kadnl meclisler kuran insanlar olup slamn gazilerinden ok Trklerin alpleridirler. Bu hikyeler bize, Mslman gebelerin hangi kriterlere gre slamlatklarn, yaay ve dnlerinin eski Trk karakterini nasl devam ettirdiklerini gstermek tedir177.

31

I. Blm

A B T T
NONM RKE

ATTALNAMENN

RANSKRPSYONU
32

[1]
1 Seyyid Battal Gazinin Ravza-i Mutahharasn, bin olduunu beyan eder. 28 Seyyid-i Cafer-i Gazi Ahmerle cenk idb Mslman olduunu beyan eder. 5 Atas Hseyin Gazinin ehit olub Seyyid Gazi gidip 14 beiyle Mihiryal katletdini beyan eder. 40 Kayserin drt olu 500.000 erle gelb Seyyid anlar sndrd beyan eder. 20 Rabi bin Kayser 100.000 lekerle gelb Seyyidin nnde Mslman olduunu beyan eder. 53 Abdsselm Rma varp esir olduu beynnda.

60 Seyyid Battal Gazi Gazi varup Mihran ldrdn beyan eder. 94 Seyyid Gazinin Ruma varp esir olduu beyan eder. 153 Seyyid Battal Gazi Hindistana varp Kara Divi katl ettiini beyan eder.

69 Kayser-i Rum Beyzai Seyyide gnderdii beyannda. 107 Seyyid Battal Gazinin Saka suretine girdiini beyan eder. 165 Seyyid Gazinin Kitayon ile geen maceras ve Caha indirdikleri gazalar beyanndadr.

77 Seyyid Gazi maribe varp Firdevsi katl ettii beyanndadr. 134 Fitne Akabe Kad derisini yzdn beyan eder. 184 Seyyid Gazi slambola azm eyledikleri beyan eder.

192 Abdulvahhab Gazinin islamdan rc ettiini beyan eder. 236 Seyyid Gazinin Rada cazu ile geen mcerasn beyan eder.

207 Seyyid Gazinin Kh- Kafa azm eylediini beyan eder. 243 Seyyid Battal Gazinin ehid olduunu beyan eder.

219 Seyyid Gazinin Papik ile geen mcerasn beyan eder.

33

[2]

Hz Gazvt- Seyyid Sultan Battalgazi Rahmetullahi Aleyh Bismillhirrahmnirrahm

Rivyt- ahbr ve nkiln- sr ve muhaddisn- rviler yle rivyet ve byle hikyet etmilerdir kim, Sultan Seyyid Battalgazi Rahmetullahi Aleyh ehid olduundan sonra Sultan Alaeddin Ruma geldi padiah oldu. Konya nn taht idi. dil ve cmert padiah idi ve evre illeri ve memleketleri kullarna ulatrd ve bir bei var idi. Adna Hezras derler idi. Kala-i Mesihy na virdi, hli kala idi, geldi, oturd. Kyler ve ehirler eyledi, enlendi, devletl kii idi. Devesi ve koyunu ok idi ve obanlarnn birisine Kutluca derler idi. Birgn kala karsndaki depeye karu koyunlar kard. Otururken grd kim depenin stnde bir nur Balkar, Kutluca an grr, hayran olur. Koyunlar dahi oraya cem olub ol gn anda kalurlar ve Hezrasiye dahi haber olur, gelr. Ol perde Kutlacay ve koyunlar o depe stnde bulur. Ol dem Kutluca dahi grd ki hikyeti bunlara haber virdi. Hezras dahi buyurur, ol yere tatan bir havlu (avlu) yapdrur, ziyretgh iderler. Kimin kim bir hceti olsa gelr, hcet diler. Hceti kabul olur idi ve ol mekn bir ulu menzil-i ziyretgh old ve bir zaman byle kald. Meer Sultan Alaaddinin bir vlidesi var idi. Sultan Hatun derler idi. Resl-i Ekrem Hazretinin kzlar aslndan idi. Gayet slihalardan idi ve bir vakit olmaz idi ki, ibdetten hli olmazd ve ulemya ve fukralara sadakalar verir idi. Bir gice Seyyid BattalGaziyi dnde grd. Seyyid Hazretleri eydr. Ey Sultan Hatun, ben l-i Resldenim. Bilesin kim bu Rum vilyetin aldum, Mslmanlk eyledim hir Kala-i Mesihde ehid oldum, kaldm. [3] Gel imdi benim zerime trbe yaptr, dedi. nkim Sultan Hatun bu ryadan uyand. Sultan Alaaddinin katna gelb bu vakay bildrdi. Hemndem Sultan Alaaddin dahi tiz buyurd, hazine atlar, mal kardlar, develere ve katrlara ykletdiler ve yannca kullar ve hademeler birleh Sultan Hatun dahi revne oldlar ve dahi Klarslan derler idi. Sultan Alaaddinin bir kethdas var idi, n dahi bile kod. Gnlerde bir gn gelb Kalann yaknnda kondlar. Bir sahra ortasnda Sultan Hatun buyurd. Ol rya bir krbnsaray yapdlar ve bir ky getrb imdiki vakitte ienkeh derler malum oluna. nki Hezaras dahi iitdi kim Sultan Hatun gelr karu varurlar, alur, getrb kondrdlar. Sultan Hatuna ulu izzet edb konukladlar. Andan Hezaras Sultan Hatuna eyitdi: Ya Sultan hatun nice old kim siz bu diyara geldiniz, maslahat nedir, dedi. Sultan Hatun eyitdi: Ya Hezaras bu Kalann yaknnda bir ziyretgh 34

var mdr, dedi. Hezaras eyitdi: Bel vardur dedi. Ya Sultan Hatun eydr Milletinizde ben kulunuzun bir oban vardur adna Kutluca derler. Bu Kalann karusundaki tepede koyunlar gderken grdi kim tepenin stnde bir nur Balkar. Ol nurun evkinden vcudu hli olur kendinden gider, b-haber olub ol gn anda kalur. Koyunlar dahi ol nurun evresinde kalur dahi ol arya birkr, anda kalurlar ve bana dahi haber virdiler vardm, obandan bu haberi aldm ve ol yere havlu evirdim. imdiki hlde bu diyarda ol ziyretgah vardurur idi. n Sultan Hatun bu haberi iitdi, d olub Hezarisiye ol dem bahiler eyledi ve tiz andan geb ol tepenin stne kond ki Hezaris demiti. Pes Sultan Hatun abdest alp, ol havluya girdi ve iki rekat namaz klub hcet diledi eyitdi. bu grdm vk Rahmn ise gene bana ikr grnsn, didi. nkim dua kld yz yere urd. Ol dem iinde Hakk Telnn kudretinden havlunun orta yerinden bir kapu ald. Andan bir nur balkt ve lem dahi mnevver old. Andan bir vz geldi kim, Ya Sultan Hatun gel ol grdn d Rahmandandur, dedi. Hemndem [4] Ya Sultan Hatun durub ol kuyudan ier girib yedi ayak nerdban aaa indi ve ol nurun aydnlndan maarann ii ren old. Andan Sultan Hatun grdi kim, harirler denmi, misk anber kohusundan dima muattar old ve krk adm iler yrd. Pes maarann dibine geldi. Andan grdi kim mihrabda Sultan Seyyid Battal Gazi Hazretleri kbleye karu oturur, krsnn stnde ve saz selb zerinde ti Dahhak mbrek belinde ve imme mbrek banda ve nikb mbrek yznde Sultan Hatun bu azameti grdi. Mtehayyir olub Sultan hazretine kar el balayub durdu. Hemandem bir vz geldi kim ol grdn vkada Seyyid Battal Gazi menim ve l-i Reslem kim doksan dokuz yl gzilik eyledm. Gh karada gh denizde ve bu Rum memleketini alb Mslmanlk eyledim. Allah-u Telnn emriyle hir bu kalann zerinde ehid oldum ve beni ibu araya Hzr Peygamber getrdi ve bunla lirin. mdi benim zerime trbe yap ve sen dahi benim yanmda tadid yapdr ve bunda bir mescit ve bir l tekye bnyd eyle. Kyler vakf eyle, limler ve derviler getrgil. Ylda zerimde mhiye eyle. Dnya ve ahiret senden honudum dedi ve dahi ok nasihatlardan idb andan sonra iki kitab virdi. Bir Mushaf- erif ve biri Gazvat ve bir evgn virdi ve eyitdi: Bunlar bizim ydigrmz olsun, dedi. Kamu illerde ve vilyetlerde devr-i kyametten sylene, dedi. Andan Sultan Hatun yz yere urub ol ydigrlar alub maaradan tara kd. Secde-i kr kld ve ol kapu yine yapld. Bay galn yer old. Andan Sultan Hatun kendi makamna gelib ol kitaplar gsterdi, dahi Hazret-i Sultana nice buluduun ve nice buyurduun bunlara birer hikyet takrir eyledi. Andan Sultan Hatun buyurdu mimarlar yapuclar alub getrdiler. Hazret-i Sultanun zerine li makam trbe-i erif yaptrdlar ve bir mescid ve bir tekye sitne bnyd eylediler ve dahi kyler ve kazalar 35

eyledi ve limler ve derviler getrdi ve Sultan Hatun buyurdu. Sultanun zerinde bir ulu mhiye eylediler ve nimetler yedirib hatimler okutub semaalar ve safalar ettirdi ve dualar ve senalar ettirdi. Andan Sultan Hazretine dahi kurbanlar ve arklar ve nezirler geldi. Pes Rumda ol mahiye-i Sultan Hazretinin makamnda [5] old. Andan Hezaras dahi ol dem Kutlucay bir nice kullar birleh Hazret-i Sultana hizmetkr virdi. Nice zaman ol dahi sultanun akna hizmet eyledi. Andan sonra vefat kld. imdiki zamanda Kutluca dahi byk kapunun i yznde ziyretgahdur. Malum oluna andan Sultan Hatun dahi bu dr- fendan dr- bekya rhlet eyledi. An dahi trbesinde kodlar. imdiki vakitte ol dahi ziyaretghdr. Malum oluna ve ide bunlarn hikyeti burada tamam old. Cmle gziler ervhna tekbir akla Allah diyelim, Muhammede salvat verelim. Vallah alem bis-savab ve ileyhi mercilmeabve badeh fehzihn-nesebl-be-erfl-hasb seyyids-saadt ve menbais-saadt ve murtaza azm ve mteb-y ekrem iftihriml-azam vel-erfi nesleh El-Abdul-Menaf ser-ltah ve bere nr- hadika-i Resul-i Rabbil-lemn Seyyid Kemalullah-i veddin Seyyid-i Cafer ve hve Battal- Kattal ehid Seyyid Gazi Seyyid Hseyin Gazi bn Seyyid Ali bn Seyyid Zeyd ve hve Keneyt Rabi bn Seyyid All-Medeniyl-Ekber ehid Henar Seyyid Zeydlenver ibn mam Zeynelbidin mamlMazlum Ebi Abdullah El-Hseyn bn Ali Murtaza bn Haim bn Abdi Menaf bn Kasana bn Glab Merhamin Kab bn Ly Galib bn Malik bn Nasr bn Kenana bn Zarm bn Nasr bn uayb bn Hami bn Binti bn Hamel bn Karar bn smail bn brahim bn Azar bn Nahor bn Erah bn Argot bn Kano bn Hud bn Salih bn Erkaha mam bn Nuh bnl-melikl-Mel bn elh bn Aznoh bn Yerde bn Mihail bn Knan bn Ano bn itn-Nebi Aleyhisselam dem safiyullah aleyhis-salt vesselm Tahte-erifn-neseb malum Seyyid Battalgazi Kuddise srrahlaziz hazretleridir: Her szn evveli Bismillhdr Mahlkun n hlk Allahdr Hakkkun ismini yd etmekdr erkn Kim bir kr ucunu tuttukda insan Hudnn ismini yd ederler Dil-i cn mlkn bd ederler 36

Devdur ismini yd itmek anun Kim oldur hayat cmle cnun Bi-emr-i Hlk ser cmle ey Ki nur old lemde peyda Yani Seyyid Battalgazi Hem oldur evliyalar eh-yr [6] Zuhr old hicbndan l olma Ki old cmle lem hliki gh Bi-hamdullah ki ol h- velyet Vcuda geldi ve gitdi dallet Vech-i nruyla mnevver old kinat Zt- Hakkdan old peyd bu sft Anberin myi byi nfizi Kn- ihsn mdeni eltf idi Ref idb prka olayd b-hicb Hacil olurd gn yznden fitb Kadd-i bls havsyla ey peder Ddi serv-i endm zere zelzeleler Nusret atna kim olsa eh-svr Tg alub eline hem- Zlfikar Tazarrular klub bd- Hdya Sen v medh okurd Mustafaya 37

Ururd kend zin kffra derhl Eer Pesy der andan beher hl Verilmidi n nusret ezelden Hdvend-i kadm kim yezelden Yaratmd Hda sanatdan an Dile gelmez anun vasf- beyn Dil anun vasf sfatndan haber n viRebilmez klalm muhtasar Balayalum kssa-i erbete Gr ne say etmidr Ahmed dinine Vir salvat Ahmed eline T eziyle kr azn balna Y Mun

Hz Gazvat- Sultan Seyyid Battal Gazi Rahmetullhi Aleyh

Bismillhirrahmnirrahim Elhamdlillhirabbil-lemn vel-kibet lil-mttekn veal udvne ill alez-zlimn ve sallallh l seyyidin Muhammedn ze lih ecmn Ol veled-i sadr- bedr-i lem veled-i dem mufahha mevcdt- ve mihr-i kint sadr- safne saf mh- kubbe-i vak prnr Muhammed Mustafa aleyhissalvt vesselmn drer-brndan ve kr- sen ve kelamndan. Rviler yle rivayet ve byle hikayet ederler kim bir gn ol iki cihan fecri Muhammed Mustafa sallallh Tel aleyhi ves sellem sabah namazn klub oturmud. Ashb- gzde rdvn-i aleyhim ecman karsnda cem olub oturmular idi ve Resl Hazretinin mbarek htr- erfleri hayli melul idi. ol sebebden kim gn 38

olmu idi. Cebrail-i Emin Hazret-i Rabbllemnden vahy gelmemidi. Pes Resl- Hazreti mbrek ddar- erfini ol dem yrenlerden [7] yana tutd ve eyitdi yrenlerim ve ya ashblarm dilerim ki birinzden bugn bir latif hikayet veyahut sergzet idesiz. Biraz na megul olam inallah ki karndam Cebril vahy getre didi. Ol dem ashb ortasndan bir yiit hb yzl ad Abdulvahhb Gazi yerinden turu geldi ve Hazret-i Resln nnde dua klub eyitdi: Ya Reslallh bu ben zaif bre benden bu na dek ok seferler etdm ve ok iklimler tema eyledm. Amma dnl grdm yerlerden hi Rumdan ye bir makam grmedim. ehirleri birbirine yakn ve sular fervn, emeleri ok, havas hb tend- rast ve pnarlar ok ve nimetleri ve efrd- meyleri garib devlet amm kfirlerdr. naallah ol vilyeti Hakk Cell- l hazretleri siz habibin mbarek yz suyu hrmetine Mslmanlara rzi kla dedi ve ol kadar vasf eyledi kim, Resul Hazretinn mbarek hatr- erifleri Ruma meyl eyledi. Ol dem kuluk saat Cebrail-i emin Hazret-i Rabbl-leminden vahy getrdi ve eyitdi: Ya Reslullh Hlk- lem celle celleh sana selam kld ve dahi yle buyurd kim, n benm Reslmn mbarek hatr Ruma meyl eyledi. Ben dahi ol vilyeti nun mmetine rz klam gerekdr kim, dierlerin yakalarna mescidler, medreseler bnyad ideler. Hkm-i rislet tamam ola. ki yz yldan sonra bir yiit kopa. Uzun boylu, hub yzl, buday anlu ola. Senn oullarndan ehr-i Malatyadan ad Cafer ola ve sa yznde hne bir beni ola ve dahi pehlvanlkta Hamzaya beraber ola ve heybeti Hazret-i Ali heybetinde ola ve ayyrlkda Emir merden ziyde ola ve yalnuz yzc ola ve drt kitab yd kla. n vz eke, bir nesne okuya. Hava yznden kular dkle. Ol vilyeti ol kda kla ve kiliselerin ykub yerine mescidler ve medreseler bnyd kla ve dahi stanbuln kapusn ol aa ve keilerin cierin kese didi. mdi benm habbimn htr sde olsun didi. Andan Cebrail uruc edb gitdi. n Hazret-i Resl sallallh aleyhi ve sellem bu haberi iitdi. Azm d olub mbrek yz ald. Andan mbarek lisnn debredb ashablara eyitdi: Biln ve gh olun kim padih- lem-i pervirdigr ben dem ol vilyeti bana ve benm mmetime balad didi. Andan ashab bu szden azm d olub sevindiler. Pes Abdulvahhab yerinden turu geldi ve eydr: Ya Reslullh bu ashbdan ol zamana bir kimse irie mi, dedi ve ol yiidin mbarek yzn gre mi, didi. Pes [8] Cebril yine kd ve eyitdi: Ya Resulallh Hakk cell- l Hazretleri yle buyurur ki, ol kii kim sual kld ol zamana yine ol kalacakdur ve ol yiidin yzini grb anunla ok gazalar idecekdir ve benm habbm Abdulvahhbn ban eliyle saasun ve mbarek aznun brn Abdlvehhbun azna braksun ve bu gn ve bu saati tarih idb Abdulvahhaba smarlasun. Kaankim Seyyid Cafere irie. Benm Reslmn namesin ve az brn n vire, teslim ide, dedi. n Cebrail yine 39

urc kld. Pes Resl Hazreti buyurdu. Ol gn ve ol saati tarih idb Abdlvahhaba smarladlar ve dahi Resul Hazreti mbarek eliyle Abdlvahhab ban sad ve mbarek aznn barn azna kod. Kaan kim Abdlvahhab yutd. Boaznda durd. Aa inmedi. Zira kim emnet idi ve dahi Resl Hazreti Abdlvahhaba ok nasihatlar eyledi eyitdi: n Cafere iriesin ve benm selamm n deveresin, didi. n Abdlvahhab desti hatt ald. Yz yire urub saklad. n hkm-i rislet tamam old. Resul Hazreti aleyhisselam bu dr- fenadan dr- bekya rhlet eyledi. Hilfet Ebbekire dedi. ki yl hilfet eyledi. Hilfet mere dedi. On iki yl hilafet eyledi. Andan hilafet Osmana dedi. On yl hilfet eyledi. Andan hilfet Aliye dedi. Drt yl halifelik eyledi. n dahi ehd eylediler. Rdvnllh-i aleyhim ecmin. Andan sonra l-i Yezid huru kldlar. Hazret-i mam Hasan ve Hseyini ehid kldlar. Kal nnallhe ve inn ileyhi rcin ve evld Aliyi perakende eylediler. Hariciler kazb ile hilfeti tutd ve yetmi drt yl Hazreti Resln evldna ihnetlik etdiler ve Hazreti Ali hnednna ki, hutbe okunurd. Hazreti Alinin adn anmazlard. Lanetullahi alel-kavmzzalimin. Pes yle olsa bir yiit var idi. Adna Aliyyl-Medeni derlerdi ve Aliyylmedeni Zeyd olu idi. Yani Rbi idi. Muhammedl-Erder Muhyiyl-dris olu idi. Hseyin-i Ekber olu idi. Hseyni Ekber Zeydlenver olu idi Zeydlenver mam Zeynelbidin olu idi. mam Zeynelbidin mam Hseyin olu idi. mam Hseyin mam Hazreti Aliyyl-Murtaza idi. Anas Fatmatz-Zehra idi kim Hazret-i Muhammedl- Mustafann kz idi. Salavtullah-i aleyhim ecmn. Pes bu Aliyyl-Meden dahi gelb Medinede ikmet eyledi. Grdi kim hl byle old andan hrici [9] linler lemi tutd ve bir gice Medineden kub Badada geldi. Bir yl anda durd. Andan Medineye geldi. Ol zamanda Malatyann bir bei var idi adna Numan derler idi ve mmin muvahhid kii idi. h- merdn Aliyi sevirdi. Muhabbet ederdi. n Aliyyl-Medeni bunun katna geldi. Azm ho grb nevhet kld ve ehrin hitbetini n virdiler. Drt yl hitbetlik eyledi. Andan vefat eyledi. Andan yerine bir olu kald adna Rbi derler idi. Gyet lim kopd. Hitbeti na virdiler. Otuz yl hatiblik eyledi. Ol dahi vefat eyledi ve yerine bir olu kald. Adna Ali derler idi. Ali dahi vefat eyledi. Alinn dahi iki olu kald. Biri Hasan biri Hseyin. Amma Hasan gayet hb vzlu kopd. Hitbeti na virdiler. Amma Hseyin gayet grbz, pehlivan kopd. Yedi kere Kayserden hara ald ve alt pre ehrin on iki kalasn ald. Andan ehrin bei vefat eyledi. Yerine olu be old. Azm yrekl kopd. Adna Numan derler idi. Mmin muvahhid old. Ol dem ehrin serlekerliini Hseyin Gaziye virdiler. Kayser dahi cize kald. Hseyinin korkusundan yedi meyl yapdurd ve Hseyin Gazi ile kavl idb durur kim ol mallardan gemeye ve her yl haralar ve armaanlar gnderirdi. Hseyin Gazi dahi ol tarafa varmazd. Ot daim 40

ikr iderdi. Hergz hli olmazd. Birgn Malatya beleri ile otururken gelrler Numana olun dod, dey mudladlar ve adn mer kodlar ve yedi gn toylar kldlar. Andan birgn yine Hseyin Gazi am dalarna avlanmaa vard. Hikmet-i Hud nne bir geyik ka geldi. Hseyin Gazi grd kim Mnakka atlasdan ul zerinde bezenmi Andan Hseyin Gaziyi grnce geyik kad. Hseyin Gazi dahi eyitdi: Ben seni komazam. Ta Allah getrmeyince t kim Numann oluna armaan iletem, dedi. n geyik kad. Hseyin Gazi dahi ardndan srb geldi ve bir maaraya girdi. Belrsz old. Andan Hseyin Gazi atndan aa indi. Maarann iine girdi ve bir iki kademe ilerye yrdi. Ol dem grd kim maarann kesinde bir saru at el kim samaya benzer, durur ve nnde bir sin sencelmi ve eer uyan dahi zerinde ve bir bu ekreh perkinmi ve bir azmet grr, sanda durur, n Hseyin Gazi dahi n grdi, hayran olub acibe kald, eydr: Acibe bunun gibi at bunda neyler deyb dey duru kim at tuta. At dahi Hseyin Gazinin nne gelb bir ifte sald. Hseyin [10] Gazi gerye srad ve nice kim cehd eyledi, tutmaa cize kald. Ol dem Kudret-i Hakk maarann kesinden bir vz geldi kim ol yiide mut ve mnkd ol henz vakit vakit olmad kim ben kam seni Hakk Tela Seyyid Cafere virdi kim gele, senin zerinde yeryznde gazalar kla ve lemi kfr karanluundan kurtara. mdi ol yiide mut ve mnkd ol didi. n at dahi bu vz iitdi sakin olub durd. Pes Hseyin Gazi drt yakaya bakd, kimse grmedi. Hemandem iler yrdi at tutub celberin eline ald ve sekuyu karub grdi kim sekya yazlm. Bu sek kebbsundur ve buu dahi ad. Grdi kim dem peygamberin salvatullahi aleyh zrh ve shak Peygamberin salavatullhi aleyh akal ve temmet-i emrl-mminin Hamzann yer (silah) hzr. Her birinin stnde adlu adyla yazludur. n Hseyin Gazi bunlar mtlaa kld. Azm d old secde-i kr klub atna svr old. Akar dvzdeyi eline alub yetdi revne old ve dahi yolda giderken fikr iderdi. Elhay Seyyid Cafer kimdr kim, bunun gibi at ve yerk (silah) n virile, derken ol dem Hseyin Gazinin gzne uyhu galebe kld. Hemandem atndan aa inb atn balad ve kendi yatub uyud ve ol dem d grdi kim bir pr kii gelb izzetle selam virdi ve eyitdi: Ya Hseyin Gazi sana beret olsun kim ol Seyyid Cafer senn olundur. Az kald kim zuhura gele ve tamam Rum vilyetin kda klub Mslmanlk ide ve iler ide ki hi kimesne itmemi ola didi. n ol dem Hseyin Gazi uyhudan uyand. Duru gelb secde-i kr kld ve atna svar olub Malatyaya geldi. Birka gn bunun zerine gedi ve Numan bin Ziyad vefat eyledi ve yerine olu mer tahta gedi padiah old. Andan bir gn Emir mer ve Hseyin Gazi ve yrenler oturub sohbet ederlerdi. Ol dem Hseyin Gazinin bir kulu var idi. Adna Tavabil-i Rm derlerdi. Ol dem Tavabil kapudan ier girb Hseyin Gazinin kulana syledi. 41

Hseyin Gazinin mbrek yz kzard d old. n Tavabil kub tara gitdi. Emir mer dahi eyitdi: Ya Hseyin Gazi haber nedr bize dahi bildirn dedi. Ol dem Hseyin Gazi eydr bu bendenizn olancuu bu dem vcuda gelmi dedi. Andan Emir mer starlab ilmin yahi belrdi. Tiz starlaba nazar kld grdi kim be-gyet Seyyid Hazretinin tlihi kutlu grnd. Andan kevkiblere nazar kld. Hkm kld eyitdi: Ya Hseyin Gazi [11] gerekdr kim bu senn olun be-gyet grkl yrekl ve heybetl pehlivan kopa ve hem dindar ola ve iler ide kim hi kimse itmemi ola ve bunun ad Cafer ola didi. Andan bir iki dualar yazub eyitdi: Bu dular bana balan, grelm Hakk Tel ne gstere, didi. Pes Hseyin Gazi dahi konukluk idb, ehrin ekbirlerin ve fukralarn cem idb, gn yemek imek eyledi. Dualar ve senlar kld. Andan sonra Seyyid Cafer byd yana girdi. Her kim grbd on yanda sanurd unun gibi hb old kim nazri yo idi ve her kim bir kez greydi yahut eline alayd yere komazd. Hseyin Gazi dahi her gn ikr iderdi ve Kayser dahi her yl halifeye ve Hseyin Gaziye haralar gnderirdi. Andan Hseyin Gazi bir gn yine Mamre tarafna ikre kd. gn gitdi. Ngh nne bir geyik ka geldi. Grd kim bir ul atlastan stnde kymetl talar pergenmi. Andan Hseyin Gazi eyitdi: mdi bunu derice tutayn ve Seyyid Cafere armaan ileteyim, didi. Hemandem bir iki kemendler atd. Kolayna gelmedi. Geyik dahi kad. Hseyin Gazi geyii kovalyor, bir da te aurd. Hseyin Gazi dahi ardnca dan stne kd. Ol dem grdi kim aaa nazar kld. Bir kl hava yznde ve Kalann nnde bir ehr-i muazzam ve ehrin nnde krk bin kadar eri konmu yatur ve atlas syebanlar kurulmu ve atlarun vzndan ve adamlarn vzndan Zhreler k olur. Bu hod mamreye ve ehrin beine Mihriyail derler imi ve Kayserin avretinin karnda idi ve bunlar karndalar idi ve ulular Mihriyail ortancas Mihran, kiileri amasb. Meer ol geyik Mihriyilin imi. Her kande gerekse yrrd ve dahi kimsenn zehresi yoidi kim n bir nazarla bakd. Pes geyik dahi seirdb yorulmu geldi. Mihriyilin adrna ddi. n Mihriyil dahi geyiin bu halin grdi. Gazaba gelib kullarna eyitdi: Hay tiz grn, benm bu sevgl geyiimi kovan kimdr, aman virmen. Ban kesin. Benim katma getrn, didi. Hemandem kullar seirdb aa yukar yrdiler. Bir depe stne kdlar. Bir ahs grdler, ol tarafa seirdb geldiler. Hseyin Gaziye eyitdiler: Hay sen del misin, padiahun bu sevgili geyiini nin kovdun, ne zehrile bu ii iledn, didiler. Hseyin Gazi Hazretleri eyitdi: Ey Kfirler biln ve gh olun, ben Hseyin Gaziyim, varn beyinize eydr: Benm gnlme geyik [12] ho geldi, tiz bana gnderesin, yohsa lemi gzne tenk iderim, didi. Kullar n bu haberi iitdiler. Seirdb Mihriyile bildrdiler. Lin Mihriyilin korkusundan kan kurudu. Andan tiz buyurdu. Kfir lekeri binb Hseyin Gaziyi ortaya alub 42

yrdler ve Hikmet-i Hda Hseyin Gazinin ol dem akal bulunmad, eyitdi: Grdn m nice yerksuz (silahsz) bulundum ve hem dahi korkulu d grdm, diyb atn depdi. Tevekklallh klub ve yazlm da bozulmu yokdur, didi. Andan bir kere nefere urub benm- Hda bir dest-i Muhammed Mustafa dedi ve dahi radvar karub bir nefere yle hamle kld ve kendyi kfir erisine urd. Gh kln ile gh sng ile kfir kann seyl gibi aktd. Ol gn akam vaktine dein cenk eyledi ve dahi ol gece irteye dein azm cenk eyledi ve iki defa Mihriyile urad. Birer darbe ile Lini atndan ykd. te yanna gedi ve kend dahi kat zahml olub zahmndan kan ok akd. Sst old ve mbarek vcudunun takat kalmad. Kim eriden tara gide ve kfir erisi drt yakadan galu kaldlar. Kazy sumani iridi. Linler kemendler atub hcum idb ol arada Hseyin Gazi Hazretlerini ehid eylediler. Kl nnallhe ve inn ileyhi rcin cmle gziler ervahna tekbir-i Allah diyelim, Muhammede salvat virelim. Andan kim nice cehd itdiler. Hseyin Gazi Sultanun Kabbas, atn Linler tutamadlar. At dahi mbarek Hseyin Gazinin rikbna yzn srb bir kez kinedi. Andan Malatya yolun tutub revne oldu. Eznicnib bu tarafda Malatya yrenleri dahi bir gn oturub Emir mer ve Abdlvahhb ve Abdsselam vecde sohbet iderlerdi. Ol dem grdiler ki Hseyin Gazi Hazretlerinin at kzl kana gark olmu, ka geldi ve yrenlerin nnde ba kod ve mbarek gzlerinden ya revane olub akard. Yrenler n bu hli grdiler, feryad figan kopardlar. Acibe bu ii kim etdi. Diyb aladlar. Pes ol demde yarenler grdiler kim Yahya bin Mansur ka geldi ve Mslmanlarn casusuyd. mer bin meyye oullarndan idi. Ol haber virdi kim Mamriyyede grdm Hseyin Gazi Hazretlerin kfir Mihriyil krk bin eri ile ortaya aldlar ve gn azm cenk eylediler ve ol arada ehid kldlar, didi. n yrenler dahi iitdiler. Hseyin Gazi in azm yas tutub yedi gn yas matem donlarn zerlerinden karmadlar ve Hseyin Gazi Hazretlerinin pk ruhu iin hatimler okutub alar taburdular ve dualar senalar eylediler. Biz dahi cmle gaziler ervahna Tekbirullah diyelm, Muhammede salavt virelimandan n kim Hseyin Gazi Sultanun gazasn kldlar ve bu hali nme ile [13] halife irsal idib ilm eylediler ve ol zamanda halife Tavamak bin Said idi. n nme-i halifeye dahi iridi. Azm perian olub teessfler itdi ve gn halife dahi yas- matem tutub Hseyin Gazi Hazretleri in hatimler okutub, rh in alar yedirb, garibler doyurd. Andan Malatya gazilerine nme yazub irsal eyledi ve nmede eyitdi: Hay zinhar gfil olman Mbree Kayser hareket ede. Korkman ve bana bu cnibe bildresiz, didi ve her ad bell belere birer hilat virdi ve her birine istimlt verb eyitdi: Hi korkman, Allah Tel Hazretlerine snun didi. n Malatya belerine geldi. Bir cemiyet idib okudular ve meveret eylediler. Emir mer eyitdi: Yarenler 43

imdi sizin ile bize serleker gerekdir ki, Seyyid Cafer dahi masumdur. Atas birine ser leker olsun, didi. Pes ulular yle maslahat grdiler ki, Seyyid Cafer iriinceye kadar Abdsselam ser-leker olsun, didiler. n bunun zerine gedi. Ez-necnib rviler yle rivayet iderler ki, Seyyid Cafer n kim on yana girdi, azm yl-i bl ii old. Kaddi kmet ekdi ve drt kitab yd kld ve ilm-i tefsir iinde ve ehdis iinde gayet ho old. Pes hutbelii Seyyid Cafere virdiler. Cuma gn old Minbere kd. Hutbe okudu. Halaykdan garpuzrlk kopd. Sanki kyamet peyda old. Andan sonra Seyyid Cafer silahrle heves kld. Guzban adl bir silahr var idi. Gayet hner-mend pehlvan idi. Seyyid Cafer n ok hizmet eyledi. Ta hadd-i gyetine iridirdi. Silahrlkde misli yo idi. At seirtmekde ve sng oynamakda, at seirdirken altndan gemekte, grzde ve klda ve bunun gibi nesnelerde hadd-i gayetine iridirdi ve bir dahi naziri yo idi. Yirmi arn kadd-i kmet ekdi. Pes bir gn Seyyid Cafer kendi yrenleri ile teferrce kdlar ve bir su kenarna oturub, abdest aldlar, namaz klub sohbete megul oldlar. Andan tefsirden ve ehdisten bahs kldlar. D kllisin mlzem kld. Andan yarenleri dilek eylediler, eyitdiler: Ya Seyyid Cafer nolayd bize bir mddet silahrlk eylesen, grsek nicedr, didiler. Tiz bir at getrdiler, svar old. Yarenlere bir mddet silahrlk eyledi kim hi kimesne grm deil, idi. D klli yarenler Seyyid Cafere ferin getrb hayr dualar kldlar. Andan yarenleri eyitdiler: Bu atasndan hnermend kopmu. Ya pes nin atasnun mansbn taleb klmaz? Ydlar mansbn sarf ederler. Bu yle yrr ki, ibunun gibi hner bunda vardur, didiler. Andan [14] Seyyid dahi eyitdi: Hele yrenler imdi vakit deildir. Ol ben dahi bir hner gsterem. Andan atamn mansbn taleb klam, didi. Yarenleri dahi eyitdiler: Hner dedikler ancak olur. imdi senin elinden gelen kimesnenin elinden gelmez, didiler. ol kadar takrir eylediler ki, Seyyid-i Caferin mbarek gnl mansb taleb kld. n gece iridi. Durub evlerine geldiler. Seyyid Cafer dahi anas adna Sade derler idi. Karu gelb Seyyidi iki gzlerinden pdi ve tiz nne nimet getrdi. Amma Seyyid Cafer yemee mukayyed olmad. n anas grdi kim Seyyid Caferin mbarek gzleri dola dola ya gelr. Andan eyitdi: Ey cnm oul, nin alarsn, hlin nedr, didi. Seyyid Cafer eyitdi: Ey ana ben nice alamayaym, atamun klcn artklar sarf iderler. Her biri imdi mal- memleket ii kiilerden benm etmem hod terime yetmez, didi. Anas dahi eyitdi: Ey cier gem, senin atan stanbuldan hara olurd. Anun klcnn korkusundan Kayser tahtnda yatmazd. imdi gr bizim hlimiz neye iridi, didi. Seyyid Cafer anasna eyitdi: Ey ana sen mell olma. Ben atamun mansbn taleb iderim. Kimseye dahi komazam. Bi-hamdlillh tamam ilim hsl kldum ve silahrlk oyunundan kimseden lr deilem. Ben atamun mansbn taleb klurum, didi. Anas dahi eydr: Ey 44

cier gem, fergat ol Abdsselam imdi kavm-i kabile ehl-i muteberdir ve hem Emir-i mern kavmindendr ve hem mal ii kiidr. Sen syleyesin, szn kabul etmeyeler. Ortaya dmanlk de, Kerem ile syleme, grelim, Hakk Tel bize ne gstere, didi. n alel-sabah old. Seyyid Cafer durugeldi. Abdest alub mescide geldi. Tan namazn kldlar, cemi emir ve mer anda hazr idi. Ol dem Seyyid Cafer dahi mbarek lisann debredb eyitdi: Ya Emir mer ibu benden bir szm vardur, syleyim, didi. Emir mer eyitdi: Buyur iidelm, ne dersin ya Seyyid Cafer, didi. Andan eyitdi: Atam mansbn taleb iderim. Bi-hamdlillh imdiki hlde urmakda ve tutmakda kimseden alr deilim. Nin atam mansbn ayruklar sarf iderler? Ben yle yrrem, didi. Anda oturan yrenlerin dahi cierleri hn old, eyitdiler: Kamusu Seyyid Cafer in gerek syler, didiler. n Abdsselam bu haberi iitdi, eyitdi: Ya Seyyid Cafer atan mansbn m taleb klarsn? Bel, dedi. Abdsselam dahi eyitdi: Senn atan hner gsterdi ve mansb ald. Senn atan kan henz dahi yerde kurumad. Senn iin bir mescidde veya bir medresede oturub ilim tahsil etmekdr. Yohsa ata binmek erliin davasn klmak senn iin deildr. Eer atan mansbn dilersen sana vireler. Var Mihriyailden atan kann algel. Atan mansbn ben sana vireyim, didi. Pes hlyk iki blk oldlar. Bazs Abdsselam tarafndan [15] ve bazs Seyyid Cafer tarafndan yana syledi ve dahi ortadan ok b-vecih szler sylendi. Hemandem Seyyid Cafer Hazreti yerinden duru gelb anasnn katna vard ve anasna bu haberi eyitdi, virdi. Anas eyitdi: Yavuz i itdin. Hod ben sana dimedim mi senn szn kabul itmezler, diy dururken, ol dem Seyyidin Lalas Tavabil kapdan ieri girib selam virdi ve Seyyid Cafere eyitdi: Cier gem ey etmedin, niin bana bildrmedin, bu ii seni tleyem. Hod Abdsselamn kavmi okdur, didi. Seyyid-i Cafer dahi lalasna hi cevab virmedi. Ona Mihriyaili sordu. Lalas eyitdi: Ey cier gem bu sevdadan gemek gerek ve nice Mslman ldrmdr, didi. Ol gice dn buuundan Seyyid Cafere lalas ok nasihatler eyledi. Andan lalas durub evine gitdi. Hemandem Seyyid Cafer dahi duru geldi ve atasnn Kayyas atn eyerledi ve klcn kuand Grzn eyere perkitdi ve kendyi dahi Rumler ivesinde reste kld ve ezniye gecesi idi. Anas biare olub alad ve eyitdi: Ey cnm gzlerim nuru oul i bu vakit kaneru gidersin diye grdi, re idemedi. Andan Seyyid Cafer anasna eyitdi: Ey vlide-i azizim heman himmetn benmle bile olsun diyb atna svar oldu. Azm-i Rum kld. Beyt: n tulu eyitdi burcdan fitb Brakd cemlinden fka tb 45

Kadem basduka hke ol nr- pk Kandil nr old ecz-y hk Cmle gaziler uruna tekbirullah diyelim Muhammede salvat verelim. Gel gr imdi Seyyid-i Cafer Gazi Hazretlerinin hnerlerinden beyan idelim. n Seyyid Cafer revne old. Eznecnib Malatya ehrinde mezzin sabah ezann bekledi. Donlu halayk mescide geldiler. Grdiler kim Seyyid Cafer gelmedi. Donlu dembeste kaldlar. Tiz evlerine adam gnderdiler. Anas eyitdi: Dn buuunda atasnn atna binb revanea old. Bilmezem kaner gitdi, didi. Gelb tiz Emir mere haber virdiler. Emir mer eyitdi: Hay tiz namaz klun. Varnca varun mbz ki Rum tarafna azm eyleye ve ol dahi kfirlerin oyunundan bilmez. Mbz ki bir elim irie ve bize Hazret-i Alinin yadigrdur, didi. Pes eyle kldlar. ki yz atlu gnderdiler. Dalar ve sahrlar aradlar. are idemediler. Dnb Emir merin ve yrenlerin katna geldiler. Haber virdiler. Emir mer ve yarenler bir zaman dembeste kalub mell oldlar. Eznecnib bu yakadan Seyyid Cafer n ol gn irteye dein gitdi. Sabah vaktinde bir deyre iridi. Grdi kim bir kalaya benzer ak mermerden yaplm bir demr kaps var ve bir ruhban damun zerinde durur. n Seyyidi grdi, kapudan tara [16] kub Seyyide karu geldi. Selam virb Ho geldin ya Seyyid Caferdidi. Seyyid Cafer bunun szne hayran olub, eyitdi: Sen beni ne bildn, didi. Ruhban eydr: Bu gece atan Hseyin Gazi Hazretlerin dmde grdm ve bana eyitdi: rte alel-sabah benm cier gem olum Seyyid Cafer Gazi bunda gelecekdr ve benm kanm istemeye gidiyor. n ber nasihat kl, ierye davet eyle, didi. Seyyid Cafer bunun szne hayran old ve atndan aa inb ruhban ile grd. er girdi ve ruhbanun ad ammas idi ve mmin Mslman idi. Gizl din tutard. n Seyyid ier girdiler. ammas- Pir Seyyid birleh oturd ve nne etmek ve zm ve pekmez getrb, yediler, kr kldlar. n aham iridi. ammas Seyyid-i Cafer birleh bir kapuya gelb ieriye girdiler. Seyyid-i Cafer grdi kim yer altnda bir mescit ve mihrab dzlm. Kandiller aslm ve rahle ile Mushaf- erif mihrabda durur. Seyyid-i Cafer Mushaf- erifi aub nazar kld. Grdi kim kend atasnun hattyla yazlm, mbarek yzne srdi ve ammas dahi bir kat sfiyne donlar giydi. Rahib donlarn kard. Akam ezann bekledi. Seyyid-i Cafer imamlk eyledi. n namazdan fri olcak. Seyyid-i Cafer Mushaf- erifi aub bir nice yet-i Kuran- Azim okudu ve biraz dahi tefsir eyledi. ammas hayran old. Andan emmas dahi Seyyid Cafere Kayser-i Rumun ve Mihriyilin kssalarn ve heybetin bir bir hikyet eyledi ve irte olunca ok nasihatlar kld. n sabah old. Tn namazn kldlar. Andan Seyyid Cafer 46

duru geldi. Atna svar old. emmas veda edb azm-i Rum kld ve yolda giderken tevekkelallh diyb, eydrdi: Ey Hlik nin nolayd bu ben biare kula lutf-u ihsan idb kuvvet ve nusret viresin. Bu Rum memleketin Mslmanlk idesin. Kiliselerin yakam, mescitler ve medreseler yapam, diyb, Hakk derghndan kudret ve kuvvet istinet taleb iderdi. Ol dem Seyyid-i Cafer bu nlide iken grdi kim ngh karudan bir svar ka geldi ve tamamet at, donu kzl altuna gark olmu. nk ol dahi Seyyid-i Caferi grdi. Atn srb iler yrd ve arub, eyitdi: Hey sen ne kiisin, geliin kandandr ve bu yana kanda gidersn, didi. Seyyid-i Cafer eyitdi: indenm. Atama Kanatos dirler. Ben dahi silahrle heves kldum ve bana eyitdiler: Rmda silahr ok olur, didiler. Anun iin bu yana azm idb giderem, didi. Kebir n an iitdi. Grdi kim bir mahbbe olan ayn on drdne benzer. Kebirn hayat gitdi, eyitdi: Ey olan devletin yr kld. Ben Mihriyilin karnda amasbm, Rumda benm gibi silahr olmaya. n benm katma iridn. Seni ol silahrlerden idem ki etraf- lemde sylene. Yz kulum [17] var. Gerekdr seni anlardan ye silahr eleyim, didi. Seyyid Cafer dahi eyitdi: Sng ve grz oyunundan ben dahi bilmez deilm, yahi bilrem, gerekse sennle bir kez denesek, didi. Ol dem amasb- Lin kakyub, maslahatdur, didi ve elindeki grzn Seyyide havale eyledi. Seyyid Cafer Gazi kuvveti pazuya getrb grze karu mbrek elini tutd. Kuvvet eyledi. amasbn elinden ekdi. Grzn ald. amasb dahi elin ova kald. Sankim elin ayas grz sapnda kald ve gzleri kana dndi. Geldi kim kaa Ol dem Seyyid Cafer nara urub eyitdi: Benm- Hda berdest-i Muhammed Mustafa diyb ve grz ba zere kard. amasbn iki barn arasna bir grz yle urd. Lin iki aya zengden kub tebesnin stne muallk ykld. Heman dem ahin gibi srad. amasbn gs zerine oturd ve sakalna yapub haneri boaznda kod. n amasb gzn ad, eyitdi: Sen kimesne kim beni zebun edib yktn, didi. Seyyid Cafer eyitdi: Ben Hseyin Gazinin olyam, tiz Mslman ol yohsa ban keserem, didi. Lin herze sylemee balad. Andan Seyyid Cafer grdi kim amasbn kabiliyeti yok. Heman dem niyet-i gaza kasd- kfir diyb linin ban kesdi. Andan tiz bir yere pinhan eyledi ve atna svar olub Kandesin Mihriyil didi. n revane olub giderdi ve Hakk Tela Hazretinden istinet taleb iderdi ve her kande urasa ikr iderdi. n ol gn erte olunca gitdi. Sabah vaktinde bir tepeye ad. Aa nazar kld. Grdi kim bir Kala ve nnde bir muazzam ehir ve ol ehrin nnde kalabalk leker konmu ve adrlar, syebnlar ekmi ve orta yerde atlastan bir syebn kurulmu. Seyyid-i Cafer ol dem acibe kald. Bu ne leker ola, diyb dururken grdi kim karudan bir kii gelr. n karu vard. Sual eyledi. Bu ne lekerdr, didi. O kii eyitdi: Bu ehre Mamuriyye dirler ve bu leker Mihriyilindr kim Hseyin Gaziyi ehit eylediler ve 47

imdi kasdlar oldur kim Malatyaya eri ileteler Malatyay yakalar. Harab ideler. Kavmin krub am vilayetine kalar. Ta Kbe kabusundan uralar. Muhammedleri ortadan gtreler, didi. n Seyyid-i Cafer Gazi dahi bu haberi iitdi. Mbarek z kynd ve Hakk Tel Hazretinden istinet taleb kld. Andan aa indi ve sahrada grdi kim bir azimet bahe var. Ol bahenin kabusna dolad ve ieri girib grdi kim ii cennete benzer. Enva drl yemiler ve reyhanlar Seyyid Cafer dahi teferrc iderken ban orta yerine geldi ve grd kim bir pnar var ve bir ulu aa dibinde bir havuz, ii dolu balklar oynar. Seyyid Cafer indi.[18] Atn salvirdi ve grdi kim bir kasr- kk. Ol dem nerdban tutub stne kd. Grdi kim kasrn orta yerinde bir taht kurulmu. Tahtn stne kub oturd ve bir dem dahi teferr eyledi. Andan uyhusu geldi ve eyitdi: Biraz yatub uyhumu alam. Andan duram kendimi Allah Tela Hazretlerine smarlayam. bu lekere uram. lrsem ehid olam ve ldrrsem gazi olam. Her e bdebd nallah Tel ben kuluna frsat ve merhamet kla, diyb uyudu. Meer Hikmet-i Huda ol bahe Mihriyailin teferrcgh idi. Daim gelr sohbet iderdi. Ol dem yine beleri ile ka geldi. Grdi kim bir at bahe iinde yrr. n kasrn stn ktlar. Dahi grdiler kim bir mahbub olan aya benzer. Tahtn stnde yatur ve beler dahi taht ortaya alb, durdular. Yattu yerden bir dem Seyyid Caferi temaa eylediler. Andan Mihriyil eyitdi: Ey beler bu bir olan ola, gele benm tahtmun stnde yata. Ne zehrile ki benden korkmaya, didi. Beleri eyitdiler: Ey melik bu bir garibe benzer, didiler. Mihriyail eyitdi: Eer garib olmasa bunun gibi kstahlk ider mi, didi. Pes bu avaz kalabalk olduundan Seyyid Cafer uyanu geldi ve aa durub grd kim beler evreyi almlar ve Mihriyail ortalarnda durur. Seyyid-i Cafer dahi ortalarnda el balayub hzmet gsterdi. n Mihriyail b-akl- meln an grd. Kahkaha ile gld. n o da gld. Donlu beler gldler. Andan Mihriyail derhal geb tahta oturd ve beler dahi evre alb, oturdlar. Andan Mihriyail buyurd. Avda alnan geyiklerden kebablar eylediler ve meclis letini ortaya getrb yemeye arap imeye megul oldlar. Ol dem Mihriyail bir demde Seyyid Caferi ileri okd ve eyitdi: Sen kimsin ve geliin kandandr, didi. Seyyid Cafer eydr: in vilayetinden gelrem ve atama Sercabil derler ve ben dahi ata binmeye ve silahrle heves kldm. Bana eyitdiler: Rumun silahrleri ok olur. Ol hevesle ben dahi bu canibe azm eyledm, didi. Mihriyail bu haberi iitdi, eyitdi: Ey olan senn taliin yr kald kim benm katuma geldn. Bana Mihriyil dirler ve Kayser-i Rumun ser-lekeriyem ve hem cihan pehlvanyam ve bir dahi nazirim pehlvan olmaya ve am imat benm heybetmden syi klmaz. Yz kulum vardur. Donlusu silahrlerdir. Her biri kendlerin kiiye ururlar. Gerekdr kim, seni kamusundan silahr eyleyem, didi. Pes Seyyid Cafer dier hizmet gsterdi. Andan meclise n 48

arab getrb reste eylediler. Ol dem Mihriyil Seyyid-i Caferi dahi ilerye ard ve elindeki kadehi Seyyid-i Cafere sundu. Seyyid eyitdi: Ben ahdliyem ol vakit kim atam katndan [19] gitdim. T kim sakalm gelince arab ieyim, didi. Evet size skilik ideyin, didi. Beyt: kmadn dest-i tasarrufdan itibar Fikr edb mihnetden bir rh- nect almak gerek Hdist- dehrden gfile gerekmez dem Suret-i hliyle her kime iltifat etmek gerek hemandem Seyyid-i Cafer iler yrdi. Mbrek elini yd. Andan kadehi eline ald. Ol itlere skilik etmee balad. n bir iki kadeh ib Linler mest oldlar. Mihriyil-i Lin germ olub Seyyid Caferin yzne bakd. Grdi kim bir hb suret az havvakaya ve mbarek dileri drdneye benzer. Melun bu hli grnce b-akl meyl eyledi ve tahtndan aaa inb, Seyyidn elini tutub ikisi pinhan bahe bucana gitdiler ve bir halvet yere iletdi kim kimse bunlar grmezdi. Andan Mihriyil-i Lin diledi kim yani eftalugrlk ide ve Seyyidin elin elinden ayrmaz. Ol dem Seyyid Cafer dahi grdi kim hl ayruks olur. Andan mbrek gnlnden eyitdi: Ha hner gsterecek vakitler iridi, didi. Lin Mihriyil dahi diledi kim destzrlk ide. Yani elini Seyyid-i Caferin boynuna braa. Heman dem Seyyid-i Cafer drt yakaya bakd. Hi kimse yok. Andan eyitdi: Frsat- anbemdr, didi. Seyyid-i Cafer; Zillet ile lezzet olmaz cihanun dostlarna Nakd-i cn sarf idb dnyda gm almak gerek Acz ile dnmek addan sehldr himmet tutub Ya ehd olmak gerek ya intikm almak gerek diyb ol h- velyet birkez mbarek yumruunu ddi. Andan be-nm- Hda bir dest-i Muhammed Mustafa diyb atan kann al, didi. Andan Mihriyilin gsne bir mut yle urdu kim Lin debesnin stne muallk ykld. Seyyid-i Cafer ahin gibi gsnn stne oturub sakaln 49

eline dolad ve haneri ti Linin boazna kod. n Mihriyil bir zamandan gzin ad, eyitdi: Sen kimesne kim, benim gibi ejderhay bir yumruk ile ykdun, didi. Seyyid-i Hazret eyitdi: Agh ol kim ben Hseyin Gazinin olyam ve atamun kann bunda istey, geldim. U frsat dahi buldum. Eer Mslman oldn, elimden kurtuldun. Yok, dirsen ban keserim, didi. Lin ol dem herzeye balad. Seyyid-i Hazret grd kim Lin imana gelmez. mdi cezan budur, diyb Linin ban kesdi. Cann cehenneme smarlad. Andan Seyyid-i Hazreti ol oturan belere geldi ve eyitdi: Gelin sizi ikier ikier okur. Siznle imtihan vardur, didi. Ol belerden ikisini dahi anda iletdi. Balarn kesdi. Ne kssay draz idelim. Ol ikier iletb on drt beinin balarn kesdi. Mihriyilin bir kulu var idi. Adna Eflahun derler idi. An dahi getrb ol balar gsterdi ve eyitdi: Ben Hseyin Gazinin oluyam, tiz Mslman ol. Yohsa dahi bunlarn yanna gnderrem, didi. [20] n Eflahun bu haberi grdi. Hidayet-i Hakk barmak getrb, Mslman old Seyyid-i Hazret kr kld. Andan gice yarus iridi. Ol on drt balar alub hebeye koydlar ve tonlarn ve atlarn alub yola revane oldlar. Ol yere geldiler kim amasb ldrmdi. Anun dahi ban alub heman yola revane oldlar n yrdiler, Malatya ehrine iridiler. Eznecnib n kfir erisi dahi Mihriyilin hlinden haberdar oldlar ve on drt beleri basz buldlar. Feryad figan kopardlar ve byle ileri iden kim idn bilmediler. Andan Kaysere Name ile hikyeti bildrdiler ve ol vakit Arakl Kayser derler idi. n name Kaysere dahi iridi. Okud, melul old ve feryad figan eyledi ve kendni tahtndan aa atd ve Rum vilayetinde yas matem tutub bu hlde zrlklar eylediler. Ez-Necnib bu taraftan n Seyyid-i Hazret Malatyaya gelb vsl buld. Meer Hseyin Gazi Hazretlerinn drt ba var idi ve her banda bir kk var idi ve Eflahunu atlar ve balar anda kod. Kendsi srdi, ehre geldi ve sabah vakti evlerine gelb ieri girdi. Validesi Saide Hatun ol dem alayub olum diyb alard. n Seyyid-i Hazret ol vaktin gelb izzetle validesine selam virdi. Validesi dahi n Seyyid Caferi grdi. h eyledi ve gzm nuru, olum kande idn, diyb mbarek gznden pdi ve barna basd ve beni ferakyla koyub gittin, didi. Seyyid-i Cafer Gazi dahi kendi sergzetesini vlidesine hikyet eyledi. Vlidesi secde-i kr kld ve dahi tiz Tavabil lalasna haber old. Ol dahi gelb Seyyid-i Cafer-i Gazi ile grd ve sevinb cier gem kande idn, didi. Andan Seyyid Gazi lalasna eyitdi: Vardum himmetnle atam kann aldum ve balarn kesdim, nian getrdim, didi. Lalas dahi secde-i kr idb dualar eyledi. Andan kamu yarenlere haber virdiler. Kamusu geldiler, Seyyid birleh grdiler ve Seyyid-i Caferi alub bile Emir merin katna geldiler ve yerl yerine oturub karar eylediler. Andan Emir mer dahi Seyyid-i Cafere eyitdi: Ya Seyyid-i Cafer iittim ki Ruma varmsn, atan kann aldn m hl nice old, didi. 50

Seyyid Caferi Gazi Bel vardum, Mihriyili on drt beiyle ve karnda amasb dahi ldrdm ve balarn nian getrdim, didi ve birin Mslman eyledm, bizim bada durur, didi. n Abdsselam bu haberi iitdi. Kahkaha ile gldi ve eyitdi: Eer Mihriyil olsa yz senin gibi kimse an yerinden kaldramaya, bu ne szdr, didi. Seyyid-i Cafer Gazi dahi eyitdi: Yalan sylemek erenler ii deildr, diyb, iir eyledi. Beyt: Biz tandan incinb peyddan vehm etmezz Nakd-i cn sarfda cnn iden gazilerz Ak meydannda peydd- beladan dnmeyb Rast- d-sliklerz sbit-kadem gereklerz didi. Andan Seyyid-i Cafer Gazi lalasna [21] eyitdi: Var bizim bada ol balar ve Afalhonu getrgil, didi. Yarenler kamu grsnler, didi. Tavabil dahi tiz durd. Ol balar getrb orta yere dkdi. Andan kamu yrenler Mihriyilin ve amasbnn dahi balarn bildiler. Kamus Tahsin idb Seyyid-i Cafere hayran oldlar ve hayr dualar eylediler. Amma Abdsselamun kan kurudu ve nhak yere tahsin eyledi. Ol dem yrenler dlk idb ol balar karub burlara asa kodlar ve Halifeye Badada nme ile bu hikyeti bildrdiler. n nme halifeye iridi. Okuyub zlik eyledi ve Seyyid-i Cafere hayr dualar kld. Ol dem halife dahi buyurd. Seyyid-i Cafer Gaziye bir name yazdlar ve Emir mere ve filan belere hilatlar ve bahiler gnderdi. n Halifenin namesi Malatyaya Seyyid-i Cafere vsul buld. Men idb okudlar ve dahi namede yazm kim zinhar gfil olmayasz kim Kayser bir hareket edecek olursa korkman Allah Telya snun bu cnibe bildresiz, demi. n nameyi okudular, azlklar eylediler ve Halifenin hilatlerin bah eylediler. Kamu belerin hatrlar ho old. de diyar-u slamda olan gaziler bir zaman byle kald ve lem dahi mnevver old. Seyyid-i Kinat Muhammed Mustafr salavt

51

Bu Meclis Kayser-i Rumun Olu Rebi yz bin Lekerle Gelb Seyyidin nnde Mslman Olduudur
Rviyt- ahbr ve nklt- sr ve muhaddisn- rzgr rviler yle rivyet ve byle hikyet iderler kim Kayserin ulu olu ol vakit stanbulda otururd. itdi kim dsi bunca belerle lm, ok feryad eyledi ve etrafa casuslar perakende kld. Andan kendye haber geldi kim eyitdiler: Ya melik, Hseyin Gazinin bir olu kopm, senn dini ldrb, harab iden ol imi. Henz dahi on yanda imi ve eer ol olan byyb birka gn mukayyed olmazsan atasndan pes beter olur. mdi ann kaydn imdiden grmek gerek, didiler. n Kayserin olu imon bu hikyeti bildi. Tiz Kaysere nme ile bildrdi. Tiz oullarn vezirlerin nne cem eyledi ve meveret edb nice idelm, didi. Pes her biri gelici syledi. Ol dem Kayserin drt olu var idi. Ulu olu imon, andan kiisi ammas andan Kostantin Drdnc Rebi idi. Pes ol dem Rebi yerinden duru geldi ve eyitdi: Ey baba pes iittim ki, dimi ldren bir yiit imi. Ben dahi yiidim. Eer buyurursan varaym, dimin kann andan alayn, didi. Kayser dahi maslahatdur, diyb buyurd. Elli bin kfir erisi at donlu ve kend yerlu tedarik eylediler. Andan Kayser oluna ol dem buyurd. Ya Rebi zinhar ol olan ldrmeyesin, bana diri getrin, ta kim ben anun derisini yzem. karub tamamed Rum diyarunda gezdireyim, didi ve dahi katnda iki melun var idi ve yrekl pehlvanlar idi ve birinin ad Giryanos [22] ve birine ryanos derlerdi. Anlar bile kod. Andan elli bin eri ve elli ift nakkara birleh yrdiler. n Linler Malatyaya yakn geldiler. Ol dem Kayserin olu Rebi buyurd. Malatya Beyi Emir mere nme yazdlar ve peyk eline verb Malatyaya gnderdiler. Eznecnib bu tarafda Malatyada Emir mer ve yarenler Seyyid-i Cafer Gazi huzurunda oturub meveret iderlerdi. Ol dem idi kim Rebinin peyki gelb Emir merin eline nmeyi sundu. Emir mer dahi n nameyi okudu ve yazm kim nmesinde Malatya beisin Emir mer sen Hseyin Gazinin olunu tutub dest-be-dest benm katma viresin ve yedi yllu hara dahi viresin ve halfenzle gelb, Kaysere istikbl idesiz ve eer yok dersenz, ol niyyete gelmiem kim ne sizi ve ne halifenizi korum. Ta Kbe kabusundan harab iderim, dimi. n yrenler bu haberi iitdiler. Dembeste kaldlar. Ol dem Abdsselam dahi dilin depredb eyitdi: Uyur adam ldrmek sehl idr. n bu olan bu fitneyi kopard. Yine ol cevabn virsn. Uyur ejderhann kuyruna basmak iy deildr. de azmi cevabn ol virsn, didi. Heman dem Seyyid-i Cafer Gazi yerinden duru geldi. Emir merin elinden ekdi, nameyi ald ve pre pre eyledi. Andan tiz cevab yazd. Rebie eyitdi: Bu ileri ben yalnuz iledim. Kimseye danmadm. U ben yine tenha 52

varuram, elinden ne gelrse islesn, didi. Abdsselam yine eyitdi: Hay sen seni grmsn, der misin kim ben yanldum bir i iledm, ulular siz hele yardm idn, diyb yalvarur msn, didi. Beyt- iir: Tevfkle ben kat- taalluk klmam Minnet olub ahzar- serr-i efsere n bana maksud feth-i lem tecribdir lemi tutmaa gn muhtac olur b-lekere Andan Seyyid-i Cafer Gazi eyitdi: Ya Abdsselam bu erenlere tan urmakdur. y sz deildr. Ben Hakk Tel Hazretlerine snub giderim, u gitdim, didi. Eznecnib, n Rebinn peyki dahi bu haberi iitdi. Ol dem Kayserin olu Rebi vay diyb kakd. Andan buyurd. Tiz kffar erisi bendiler, azm eylediler. Bu yakadan Seyyid-i Cafer Gazi dahi oklarna geldi ve bu defa Akar divzde ayrld ve otuz alt pare szesli kim Hazret-i Hamza pehlvan girdi. Seyyid-i Cafer Gazi dahi bir eksiksiz giydi ve ti Dahhakki hamyil kld ve Kiyos sngsn eline ald. Anas Saide bre olub alad ve eyitdi: Ey canm oul bu vakit yine kaner gidersin, dir idi ve dnn bir yahi gemi idi. Validesi alard. Seyyid-i Cafer dahi heman dem Akar divzdeyi karub otuz saz selb zerinde niyet-i gaza kasd, kfir diyb svar old. Andan eyitdi: Ey vlide-i azzim heman himmetn benmle bile olsun. nallah yine ddarnla merref oluruz diyb [23] revne old. Cmle gaziler uruna Tekbirullah diyelm, Muhammede salvat virelm. Gel gr imdi. Seyyid-i Hazret gazalarndan neler beyan idelim. Seyyid-i Cafer Hazreti Kala kabusuna geldi ve kapucuya brahim bin Mesud derler idi. Kapuda ol dururdu. Seyyid-i Hazret dahi eyitdi: Ya brahim tiz kapuy agl, didi. brahim eydr: Bu gice vakit kaner gidersin. Seyyid-i Hazret eydr: Kffara karu varuram. Ya ba alam ve yahut ba virem, didi. brahim eydr: Ya pehlivan kffarn lekeri okdur, sabr eyle. Sabah yarenler ile kun, didi. are idemedi. Cebr ile kapuy adurd. Andan revane old. n irteye dein gitdi. Alel-sabah vaktinde bir eme-i sza iridi. Abdest alb namaz kld. Andan revane olub gitdi. Eznecnib bu tarafta Malatyaya yarenleri n sabah namazna geldiler, grdiler kim Seyyid-i Cafer Gazi gelmedi. Ol dem Kapuc brahim anda hzr idi, eyitdi: Yarenler dn buuunda Seyyid-i Cafer kapuya geldi, didi. Donlu cbbelerin giymi ve beni arub kffara karu giderim, diy bana haberiyle kapuy adrd. Revane olub gitdi. Emir mer n bu haberi iitdi, eyitdi: Diriga dahi bu civandr, mbr bir 53

elim irie. Bir re idek, didi. Anda Abdsselam eyitdi: Siz yle tasavvur eylemen. Ol bya karu vara. Hemen bizim aramza bir fitnelik braub kad, didi. Seyyid-i Caferin lalas ol dem eyitdi: H ki ol kaa, anun aslndan hi kimse dmandan yz evirmedi. Ol dahi dmandan yz evirmez. Heman oturmsn erenlere tan urmaktan gayr elinden i gelmez. Hele bari Hseyin Gazi ehid olaldan beri sen ne hner gsterdn, anun atasnun klc hakkdur, yediin, didi. Abdsselam dahi ok b-vech szler syledi. Ol dem Tavabil dahi eyitdi: Hele siz gazay terk etmisiz, n ol gitdi, ben dahi anun ardnca giderem, didi. Andan tiz evine gelb atn ve yern grb yola revane old. Andan Cuda Pehlvan dirler, idi. Bir gazi var idi ve anun drt olu var idi. Sleyman ve Uhud ve Muhammed ve Musa bunlar dahi eyitdiler: Biz dahi Seyyidn ardnca gideriz, didiler. Anlar dahi evlerine gelb tiz cbbelerin reste idb revane oldlar. Eznecnib bu tarafdan Seyyid Gazi Hazretleri dahi n ammas deyrine geldi. ammas pir karu kub Seyyid birleh grdiler ve ierye girb oturdular. Seyyid-i Cafer Gazi Mihiyaili ldrdn ammas Pire hikayet eyledi. ammas- Pr tahsin kld ve dualar eyledi. Andan nimet getrdi. Yediler ve idiler, hamd eylediler ve ammas sual idb eyitdi: Cier gem devletle yine kanerdr azminiz didi. Seyyid-i Cafer eydr: Kayserin olu Rebi elli bin lekerle Mihriyailin kann istemee gelr imi ve yarenler dahi iitdiler, hayli mell oldlar, ben dahi Allah Tel Hazretine snub n karu giderim. Eer ehid olam devlet benim ve eer gazi olam frsat benmdr, didi. Andan [24] ammas- Pr eyitdi: Ey cier gem kffar lekeri okdur. Yalnuz nice varasn, didi. Seyyid-i Cafer Gazi dahi eyitdi: Ey pir ne kadar ok olursa re yokdur. Her e-bd bd eyler, didi. n bunlar bu szde iken ngh karudan kffar naaralar ve kslerin sadalar geldi. Seyyid-i Cafer Gazi dahi tiz Akar divzdeye svr old. Andan ammas pre eyitdi: Ey pr berekt- himmetn benimle bile olsun kim siz deyrn tamndan teferr kl, gr kim ben bu silere neler iderim. Allahun inyetiyle ve ceddim Muhammed Mustafann mucizatyla didi. Andan tevekkelallh klub revane old. Ol dem bir depeye karu kd. Bir dem kffar lekerini temaa eyledi. Grdi kim toz yarld. Kfir limleri ka geldi ve kffar lekerinden grdiler kim karuda bir depe stnde bir ehsvr karu durur. Tiz Rebie haber virdiler. Rebi dahi buyurd. Katnda bir pehlvan var idi. Adna Tamus- Rm derler idi, eyitdi: Tiz iri gr kimdr, aman verme, ban kes benm katma getr, didi. Tamus- Rum atn srb geldi ve Seyyide karu durub eyitdi: Tiz syle sen kimsin, didi. Seyyid Gazi eyitdi: Ol sizin istediniz benm ve Mihriyaili ve amasb on drt beiyle ldren benim, didi. Tamus- Lin eyitdi: Hseyin Gazinin olu sen misin, didi. Bel benim, didi. Lin eyitdi: Ne zehrile bunun gibi iler iledn? Kayserden korkmadn m, didi. Seyyid-i Cafer dahi 54

eyitdi: Ey ak b-din siz kande uyursz, benm niyetim oldur kim Kayserin dahi ban kesem ve donlu Rumu Mslmanlk idem ve kiliselerin yakam yerine mescitler yapam, didi. Byle iidicek Lin kakd ve eyitdi: Hay bana Tamus- Rumi derler. imdi seni kl ile iki pre eylerim, diyb Seyyide klcn havale eyledi. Seyyid-i Cafer Gazi mbarek ti Dahhakk karub bir kez tekbir getrdi. Lini karudan ald. Koltuu altndan kim Linin ba elleriyle havaya bir an old. Gvdesi yere ykld. ammas- Pr dahi deyr tamnda an grdi. Andan eyitdi: Barekallah cier gem, brekallah hatalardan saklasun seni Allah Msavin syleyen diller rsn. Sana kasd eyleyen kollar kurusun Aleyke aynullah ey pehlivan-zde didi. Andan kffar erisinden feryad kopardlar. Kayserin olu vay diyb kakd. Katnda bir bell kii idi. Adna Cuhud derlerdi. n var idi. Tiz gir unu depele, erimn yz suyun yere dkdi, didi. Ol melun dahi meydana gelb Seyyid-i Cafere hamle kld. Ol meluna aman virmedi. ki pre eyledi. Yine kffardan feryad figan kopd. Andan Lin Kibriyanos at srb da gibi grz omzunda heybetle gelb Seyyid-i Cafere grzn havale kld. Seyyid-i Cafer dahi kitb kalkann beraber virdi. Grz indi, dokundu ve bir klna hata gelmedi. Lin alamadna kakd. kinci hamle grzne inerken Seyyid-i Cafer Gazi elin ayasn karu tutd. Anun [25] arkldsndan meydan ii dold. Bu defa Seyyid-i Cafer grz iki kollabndan perk tutd, kuvvet eyledi. ekdi Linin elinden ald. Melunun elinin ayasnn derisi sanki grz sapunda kald. Andan Lin geldi kim kaa Hemandem Seyyid-i Cafer Gazi Agar srb iridi. Kibriyanosa bir grz yle urd kim Lini kalkan beraber getrdi. Pyidr olmad. Bana dokundu, kfirin beyni dald. Atndan ykld. Can cehenneme smarlad. Kffarn lekeri andan gene feryad figan kopardlar. Anun ardnca ryanos hamle kld. Seyyid-i Cafere b-nihye kl havale eyledi. Bunlar bu cenkte iken Malatya yolundan Seyyidn lalas Tavabil ka geldi. Grdi kim kfir lekeri saf saf durmlar. Seyyid-i Cafer Gazi ol dem Agar dvzdeyi srb iridi. ahin gibi ryanosu kemerinden kapd. Kuvvet-i pazuya getrdi. Ol dem idi kim Cuda drt olu ile ka geldi. Grdiler kim ol derya gibi kffar lekeri saf balamlar, dururlar. Seyyid-i Cafer dahi meydan iinde birka kfir depelemi ve birin kapm atndan getrmi, tutub durur. Hayran kaldlar. n Seyyid-i Cafer Gazi dahi anlar grdi, eyitdi: Benm- Hud-i ber-dest Muhammed Mustafa diyb ryanosu havaya atd. nerken ald. ki pre eyledi. Tavabil lala eyitdi: Aleyke aynullah, ey pehlvanzade, didi ve Cuda pehlvan oullar bile Seyyid-i Cafere hayr dualar eylediler. Andan Seyyid-i Cafer dahi meydanda kara idb durd. Kffar erisinden kimsenn zehresi olmad kim ayruk meydana gire. Pes Seyyid-i Cafer dahi grdi kim ayruk kfirler meydana gelmezler. Hemandem bir gezer Advar nefere urd. Hamle kld. Kfirler 55

sersime oldlar. Zira bunlarun byle heybetl nara iittikleri yo idi. Andan Seyyid-i Cafer kendyi yaradan Allaha smarlayub kfirlerin alaylarna urd ve bu alt pehlvanlar dahi n an grdiler. Anlar dahi hamle kldlar. Hayli kfir ykdlar. Eznecnib bu tarafdan Malatyada Abdulvahhab Gazi dahi n grdi kim Tavabil ve Cuda pehlivan oullar birleh gazaya gitdiler. Andan Emir mere eyitdi: Ya Emir mer rev mdur ki bizm zerimize dman gele ve birka karndalarmz dmana karu varalar biz ora oturub anlarn msavilerin sylerz. Yarn biz ol karndalara ne cevab virevz, didi. Andan Emir mer n bu haberi iitdi. Ho didn ya Abdlvahhab Gazi didi. Tiz buyurd. Nekkreler ve kslar dldi ve be bin mslman dahi slam dilverleri hzr oldlar. Evvel bin kii ile Haimi gnderdi. Anun ardnca bin kiiyle Abdlvahhb anun ardnca Abdsselam gnderdi ve dahi iki bin kiiyle Emir mer revane old. Andan bunlar dahi ka geldiler. Grdiler kim Seyyid-i Cafer Gazi ve ol alt pehlivanlar kfir alaylarna dalmlar ve cenk [26] iderler. Andan evvel Ali irib hamle kld. Anun ardnca Abdlvahhab Gazi irib hamle kld. Anun ardnca Abdsselam anun ardnca Emir mer dahi iki bin kiiyle hamle kld. Gel gr imdi, Kaysern olu grdi kim hl ayruks old ve Seyyid-i Caferin nnde kimse durmaz. Kfir alaylarna her kang alaya urasa trmr ider. Andan Rebi bir kez arub, eyitdi: Hay noldunuz, Lat Menatn yz suyn yere dkdnz, deyince Seyyid-i Cafer Gazi grdi kim Emir mer dahi iki bin gaziyle iridi. Gayret idb bir kez bulund. Naara urd. Kamu kfir Mslman birbirine dokundu ve nicelerin akl sersime old. Zira bunlarn byle heybetl nara iitdikleri yo idi ve Seyyid-i Cafer Gazi dahi Kitab kalkann mbrek yzne ald. Kime kim kl ururd, iki pre iderdi. Kime kim grz ururd, hred-h iderdi ve bu nevle bu iki leker birbirine kard. Gel gr imdi kllar arkldsndan meydan dold ve kan dahi seller gibi akd ve adam kellelerinden postlar yld. Sankim kyamet peyda old. Seyyid-i Cafer bu kez Akarn ban Rebinin stne sald. Rebi feryad edb kullarna buyurd. Bire koman, didi. Rebinin kullar Seyyid-i Caferin zerine zenberek oklarn ata grdiler. are idemediler. Seyyid-i Cafer dahi adam kanndan lala reng-i pelenge dnmi idi ve bir a kurt bir sr koyuna nice girb trumr iderse Seyyid-i Cafer dahi eyle kalbler skern Rebinin stne irib elindeki klla ald. Kfirin ilmin akdrd ve Kayserin olunu at stnden ahin gibi yakasndan kapd ve kuvvetin bazuya getrb yere urd ve murad eyledi kim aa ine, balaya. Grdi kim kafasndan lalas ve Eflahon gelib iridiler. Anlara buyurd. Anlar Rebiyi baladlar. Andan n kffar erisi bu hli grdiler. Ayruk duramadlar. Yz kamaa tutdlar. Mminler dahi gayretlenb kffar erisinn artlarnda irib kimin krdlar ve kimin akdrdlar. Baladlar. Tamam, kfir lekerin saydlar. Andan gir dnb ol sa erenleri gibi gelb Seyyid-i 56

Caferi Gazinin nnde ba kodlar ve hayr dualar kldlar. Seyyid-i Cafer dahi yarenlerine nevhat eyledi. Andan Emir mer ve yrenler donlu gelb Seyyid-i Caferin katnda gelb gnl muradyla karar eylediler. Pes Seyyid-i Cafer Gazi Eflahona buyurdu. Kat Kayserin Olu Rebi tiz bunda getrgil, didi. Ol dem Eflahon durd. Rebiyi Seyyid-i Caferin katna alub geldi. Pes Seyyid-i Cafer grdi kim Rebi bir hb suretl yiit imi. Andan Seyyid-i Cafer eyitdi: Ya Rebi gel imdi Mslman ol, t kim ban kltan kurtar. Yohsa ban keserem, imdi kfr- dalalet-i birleh gidersin, didi. Heman saat-i Hak hidyet eyledi. Rebi barmak getrb Mslman old ve yannca be bin kii esir olm idi. Kamusu gelb Seyyid-i Caferin nnde barmak getrb Mslman oldlar. Andan Seyyid-i Cafer Gazi kamusna bahiler [27] virb nevahat kld. Pes dahi Rebinin adrn yine Rebiye virdi. Rebi dahi ok mal ledirdi. Hakk Hazretine krler kld ve dahi mminlerden iki yz kii ehid old. Kamusn namazn klub defn eylediler. Andan ol dem Seyyide haber virdiler kim ammas- Pir geldi, didiler. Pes Seyyid-i Cafer ve Emir mer dahi ammas- Pire karu vardlar ve birbiriyle grdiler. Seyyid-i Cafer dahi ammasn Mslmanln Emir mere ve kamu yarenlere erh eyledi. Kamu yrenler dahi ammasla grdler ve kamus karar idb mushabet etmeye baladlar. Andan orta yere nimet getrb yediler ve idiler. Hamd ve kr eylediler. n bu sohbet zere karar idb oturdlar. Ol dem gazilerden Cuda olu ve Ali ve Haim ve Sleyman ve Uhud ve Muhammed ve Musa bu yedi kii bir uurdan yerlerinden duru geldiler ve Seyyid-i Cafere hayr dualar idb nnde ba kodlar ve dahi eyitdiler: Yarenler, biz imden ger ve kamumuz Seyyid-i Cafer Gaziye canmzla ve bamzla kul olduk, didiler. Seyyid-i Cafer Gazi dahi kabul idb, bunlara dualar kld. Pes bu dem Abdlvahhab Gazi dahi yerinden duru geldi ve eyitdi: Yarenler benim bir szm vardur, syleyem didi. Emir mer buyurdu mdi syle iidelm, didi Abdlvahhab Gazi eydr Yarenler ibu makama beni ol iki cihan fahri Muhammedl- Mustafa Sallallh Aleyhi Essellem viribdi ve Cebrail geldi. Bu yiidin vasfn Muhammed Mustafaya syledi. Yani eyitdi: Rum vilyetin bu pehlvan aa ve kiliselerin ykub yerine mescidler bnyad ide ve ol nianlar kim Cebrail Resul Hazretine syledi ve Resul- Hazret bu ben breye syledi. ol nianlar kim ve ol hareketler kim Resl Hazretinden iitdim. Kamusunu bu yiid grdm, didi. Andan Abdlvahhab Gazi eyitdi: U Hazret-i Resln namesi diyb kard, pd, banda koyub andan iler yrdi. Name-i Emir merin eline virdi. n ol gaziler Allah Reslnn namesini grdiler. Ayaklar zere durub getrdiler. Biz dahi Muhammede salvat diyelm. Andan grdiler, name-i erif bir harire sarul idi. Misk-i anber kokusundan dimlar muattar old. Pes dahi grdiler kim Emrl-mminin Hazreti Alinin kerrammalah veche hattyla 57

yazlm evvel Allah adn anm, andan dimi ki ben ki Allah Telnn Reslyem evvelin ve ahirin andan ashb- Gzn rdvnllahi aleyhim ecmain andan itmi ki, ey benim makbul mmetlerm size malum olsun ki, Halk- lem celle celleh buyurub durur kim, senden iki yz yldan sonra Malatyadan bir olan kopa ve senn neslinden ola. Ad Seyyid-i Cafer ola ve sa yznde hne bir krmz beni ola ve kzl yzl ve uzun boylu ola Tamamed, Rum vilayetini ol aa kiliselerin yerlerine mescidler yapa ve medreseler bnyad ede ve her kim benim mmetimden ol zamana irie. Seyyid-i Cafere mtbeat kla ve anun [28] hkmnden tara kmaya ve her ne kim derse ol benm hkmmdr. Ben ki Resulm evvelin ve hir men Seyyid-i Caferden honudum. Hakk Telnun buyruuyla Abdlvahhab ol tarafa virdim ki kaan kim ol yiide irie, bir ulu cemiyet ola. Ol cemiyette benm selamm ergre ve azmn ydn Seyyid-i Cafere dere, demi. Ol dem Abdlvahhab dahi iler yrdi ve yarenlere bir ber bakn didi. Yani kendi boazn gsterdi. Yarenler grdiler kim boaznda yumruk kadar bir nesne var, eyitdi: unu grdnz m yrenler? Eyitdiler: Biz an daim grrz, didiler. Abdlvahhab eyitdi: bu dr Hazreti Resulullhn mbarek az yr ki ben bu ana dek gizlemiem bana emanet vermiti ve bana vasiyet kld kim bir ulu cemiyet ola Seyyid-i Cafere irie. Seni ve benim bu emanetim n viresin didi. Pes Abdlvehhab dahi Seyyid-i Cafere karu yrd ve andan a azn didi. Hemandem Seyyid-i Caferi Gazi mbarek azn ad. Ol mbarek yr Abdlvahhabun azndan kub Seyyid-i Caferin mbarek azna girdi, kaan kim yutd. Yetmi iki drl dili ve on iki ulumu hsl kld. Mminler n an grdiler. z olub Seyyid-i Cafere hayr dualar kldlar ve her birinin ak dahi ol kadar old. Andan Seyyid-i Caferi Gazi dahi ol name-i erfi alub yzne gzine srb mbarek koluna pzupend idindi ve ok kr kld ve amma Abdsselam nhak yere tahsin kld. Andan gdiler, azm-i Malatya kldlar. n Malatya ehrine geldiler. Kamu halyk karu kdlar. d- Hrrem birbiriyle grdiler. Seyyidin mbarek yzin ziyaret kldlar ve bir yere oturub karar eylediler. Seyyid-i Cafer Gazi buyurd. Ol ganimet mal yedi. Yk mal ve ikiyz at Cuda Gazi ile ve Badada name ile halifeye gnderdiler. Seyyid-i Caferin bu fethin ve Hazret-i Resln ser-gzetin nmede halifeye dahi ilm eylediler. n bu fetih-nme dahi halifeye iridi. Azm z old. Seyyid-i Cafere hayr dualar kld. Halife buyurd. Tiz bu fethi Mekke Medine cnibine bildrdi. Tammet Mekke Medine vilyetinde dahi Seyyidn bu fethine dlk idb hayr dualar kldlar. Andan halife-i ry- zemn dahi buyurd. Malatyada gazilere nme yazdlar ve atas Hseyin Gazinin ser-lekerliini Seyyid-i Caferi Gazinin adna mehur yazdlar ve Emrlmminin mam Hseyin Hazretlerinin mam Hseyin ve mam Hasan Hazretlerinin klcn ve hand 58

ve ilk grzn ve Hazreti Alinin sancan dahi Seyyid-i Cafere gnderdi ve Emir mere ve ad bell gazilere bahiler ve hilatlar gnderdi. n Cuda Gazi dahi gelb Malatya yarenlerinlerine geldi. Ulular kamusu bir yere gelb halifenn nmesini mehur okdlar [29] ve dlklar ve dahi halifenin hilatlerin Cuda Gazi kamu gazilere hall hlince bah eyledi. Donlu gazilerin hatrlar ho old ve dahi donlu gaziler Seyyid-i Cafer Gazi Hazretlerinin mbarek dest-i eriflerin bs idb serlekerliin mezd-i mbrek olsun, didiler ve gnl birlii idb, tekbir-i salvat getrdiler. Biz dahi salvat diyelm. Amma Abdsselam dahi kat mell old. Eznecnib bu taraftan Kaysere n sngn leker iridi. Olunun haberin bildi. Feryad figan edb tamam Rum lekerinde yas- mtem eylediler. Anlar bu halde kaldlar ve bu yakadan Malatyada ve donlu slam diyarnda Seyyid-i Caferi Gazinin sye-i sadetinde yemekte ve imekte hayr dualar idb zevk- safada kaldlar ve bir zaman bunun zerine gedi ve lem dahi mnevver old.

Seyyid-i Kinat- Muhammede Salvat Bu Meclis Seyyid-i Cafer Gazi-i Ahmerle Cenk Uydub Mslman Eyledidr
Rivyt- ahbr ve nkiln- sr ve muhaddisn- rviler yle hikyet ve byle rivyet iderler kim, ol vaktin n Kayser-i Rum olunun ve lekerinin hikyetin bildi. Gayet feryad fign kopard ve kendyi tahtndan aa atd ve yedi gn tahta kub oturmad ve bir gn vezirleri ve beleri dahi Kayserin katna cem oldlar. Andan eyitdiler: Ey melik alamala i yetmez. Buyurun heman yer ve eri devrelm varalum, donlu Muhammedleri kldan gere kim ve Kbelerin yakalum, didiler. Pes ol dem Kayseri buyurd. Namlar perkende eylediler, ol dem Kayserin ammusu var idi. Be-gyet pehlvan idi. Adna Ahmer derlerdi ve Kayserin yaknnda andan grbz pehlvan yo idi. Vardlar an dahi Kayserin katna getrdiler. Kayser dahi ol dem Ahmere buyurd. Yz bin eri kod ve ha peykler ilmin virdi ve nusret hn boyunundan karub virdi ve eyitdi: Ya Ahmer yatma ve uyuma t kim ol vilyeti harab etmeyince, dedi. Eznecnib bu tarafdan Malatya ehrine gazilerin casusu haber getrdi, eyitdi: Yarenler Ahmer yz bin eri birleh u gelb iridi, didi. n Seyyid-i Cafer ve Emir mer bu haberi iitdiler, tiz buyurdlar. Tarada illeri kimin ehre ve kimin dalara grdiler. Eznecnib Kayser ikildin, yine ulu olu imonu ard ve n dahi elli bin eri kod. Ahmerin ardnca gnderdi ve Mihran ve Sercbili ve Kadofi bile kod. Bunlar dahi Kayserin katnda bell pehlivanlar idi ve bunlar dahi ide yrdiler. Gelmek zere tiz revne oldlar. Eznecnib bu taraftan 59

Yahya mminlerin csusu idi. Ol dem varub casuslad. Haber getrdi, eyitdi: Kayser ulu olu ve kii olu ammas iki yz bin eri birleh gelb filan yerde kondlar, didi. n Malatya gazileri bu haberi iitdiler. Tiz avular mnd kldlar ki tiz kazya htr olun, didiler ve hem yle [30] kldlar. ehir nne kub adrlar kurdlar ve sancaklar karub dikdiler. On iki bin gazi Mslman at donlu ve kendi bayraklu cem oldlar ve dahi bin piyade cem old. Cy- Feragab kenarna gelb kondlar ve tevekkelallh diyb cenge megul oldlar ve ol gice tevhid-i, tesbih-i, tehlil eylediler. n Alel-sabah old ve gn dahi kelle-i Kafdan ba gsterdi. Ol dem Seyyid-i Cafer Gazi Akara svar old ve bir tepeye kd. Aa nazar kld. Grdi kim bir azmet leker konm ki haddin yine Allah bilr. Ol dem at ban evirib bir dem teferrc eyledi, eyitdi: Ey br- Hdaya, sana mkil sndur. Acibe nolayd bu bre kula lutf-u ihsan idesin ve bu lanetleri bana zebn idesin, diyb istinet taleb kld. Ol dem Seyyid-i Cafer Gazi bu szde iken grdi kim, Cuda Gazi drt olu birleh ka geldi ve eyitdi: Ya Seyyid-i Cafer Gazi bu gelen leker ol gelen lekere benzemez bu anun katnda deryadur. Yeryla ve dzineyle gelelm, didi. Bu yakadan kffar erisinin gzcleri grnd. Mminlere haber virdiler. Hemandem gaziler iki yz atlandlar. Seyyid-i Cafer Gazi eydr: Yarenler siz bir dem teferrc eylen. Bu asilere neler iderim, didi. Lalas Tavabil eyitdi: Cier gem sabr eyle. Bir dem ki u yrenler dahi gelb iridiler, didi ve bir meveret idelm, didi. Bunun akabince Emir mer dahi iridi. Seyyid-i Caferi hamle etmee komadlar. Emir mer dahi on bin atlu ve yerklu ve bin piyade yiit ka geldiler. Andan Emir mer n Seyyid-i Caferi hamle klmaa komad. Vakit geldi ey pehlvn- lem hele bir konacak yer grelm, didi. Pes yle kldlar ve tank kldlar. Pes Abdlvahhab Gazi eyitdi: Yarenler gelin ol da kenarnda konalm ve epevre hendek kazalm ve bir iki yerden kapular koyalm. Andan kalm, sava idelim. Pes Abdlvahhabn szn maslahat grdiler. Hendekler kazub her cnibinden kapular kodlar ve sava cenk idecek meydan reste kldlar. Tevekkelt aleyyullh diyb kffra cenk itmee muntazr durdlar. Eznecnib Kayserin olu imon dahi Malatyaya yakn gelicek buyurdu. Mslmanlara name yazdlar ve Bulkas adlu bir pehlvan var idi. Nameyi n virdi ve krk kii dahi belesince kod, gnderdi. n Bulkas dahi gelb Emir merin nnde kod. Andan Emir mer Seyyid-i Cafer Gaziyi donlu yrenler hazr idiler. Andan eli geldi, diy nmeyi okdlar. Namede yazm kim, nar- nur benm katmdadr kim ve Kayserin olu imon benm bilesin ki Malatya Bei Emir mer ve filan beler name size vsul buldukta gerekdir ki, Hseyin Gazinin olunu tutasn ve bana dest-be-dest ve girdan-best tiz benm katma viresiz ve ol koca ki Muhammedi grdm, dir. Yalan syler. kisin bile gnderesiz ve dahi yedi yllk hara viresiz ve halifenzle gelesiz. 60

Kaysere istikbl idesiz. Eer yok dirsenz ol niyete gelmiim ki ta Kbe [31] kabusuna dek uram ve donlu Muhammedleri dahi ortadan getrem, dimi. n yrenler bu nameyi iitdiler. Donlusu dembeste kaldlar. Hemandem Seyyid-i Cafer Gazi Hazretleri yerinden duru geldi ve Emir merin elinden nmeyi ald, pare pare kld ve dahi Bulkasn burnunu yard ve iki kulan kesp eline virdi ve gir kalanlara birer nian urd ve eyitdi: Var ki imdi imona sylen ki ol melun kande uyur, benm niyetim oldur ki tamamet Rum vilyetini alam ve Mslmanlk idem ve kiliselerin ykub yerine mescitler yapam ve Kayseri boazndan asa koyam. stanbulu dahi Mslmanlk idem ve Hakk Tel Hazretleri beni bu iler iin yaratm, bilsn, didi. n Bulkas dahi Seyyid-i Cafer Gazinin elinden kurtuldu. Can acs ile gelb imona bu haberi bildrdi. imonun ve karnda ammasn benizlerinde kan eseri kalmad ve ol gece irteye dein gzlerine uyhu gelmedi. Alel-sabah old. Gn Kala-i Kafdan ba gsterdi. Andan imon buyurd. Kfir lekeri nakkreler ve ksler(Davullar) alb atlarna binb saflar alaylar dzb kamusu gk demre gark olmular. Meydan yerine gelb durdlar. Ezncnib bu tarafdan slam erenleri dahi cbbelerin ve cevenlerin stlerine mstarak idb gnlleri muradlaryla Bismillahirrrahmnirrahim niyet-i garr kasd- kfir diyb atlarna svar oldlar. Andan hendekten tara kdlar. Emir mer dahi on iki bin gazi ile can ba meydana koyub saflar alaylar ekdiler. Andan karar idb meydana nazar saldlar ve eyitdiler: Grelim evvel meydana kim gire ve erlik hnerin kim gstere didiler. An grdiler kim slam gazilerinden evvel Cuda Gazi Seyyid-i Cafer Gazinin nazarna gelb ba kod. Andan destur diledi. Seyyid-i Cafer Gazi eyitdi: Destur ver ya Cuda Gazi dedi. Andan Cuda at srb meydana girdi. Kffardan dahi Galtan- Lin meydana geldi ve elindeki sngy Cudaya havale eyledi ve birka hamle ortadan hata gedi. n nevbet dahi Cudaya dedi, geldi. Galtan kim kaa Cuda Gazi Line bir kl ile urdu kim Lin iki pre old. Cn cehenneme smarlad. Andan bir kfir dahi meydana girdi an dahi hi syletmedi. ki pare eyledi. Mminlerden tekbir vz sumne eridi. Andan ne kssa-i drz edelim. Cuda Gazi birbir ardnca yirmi kfir depeledi. Bu tarafdan slam gazileri tekbir getrb adlklar kldlar ve bearet makkrelerin aldlar ve Cuda pehlvana hayr dualar eylediler. Andan Kayserin olu dahi mell olub grdi kim hl ayruks old. Kakyub ol dem katnda bir bell pehlvan var idi. An meydana gnderdi. Alyon bin Sinbad derlerdi. Alyon Cudaya beraber meydana gelb hayli cenk eylediler. Ahir birbirin iletmediler. Ta kim ylen vaktine dein ok cenk eylediler. Ahir Alyon- Lin Cudaya kl havale eyledi. Cuda dahi kalkan beraber getrdi. Kalkan k old ve ban sud. [32] Atnn boynuna dokund. At srdi. Tiz Cudaya at iridirdiler. Olu Sleyman Gazi atasnn yerine hamle kld. 61

Atasn meydandan kurtard. ridi. Sleyman Gazi kakmala Alyon- Line bir tan nze yle urd kim Lin kalkan beraber vermi idi. Linin kalkan pare pare old. Depesine dokund. Sernegn olub Lin Sleymanun nnden gidi, virdi. Ol dem kyak iki lekerden kopd ve Mslmanlardan tekbir avaz sumne iridi. Ol dem n len vakti iridi. Mslmanlar len namazna megul olub abdest aldlar. Namaz kldlar. n namazdan fri oldlar. Andan mminlerden Cudann olu Sleyman Gazi yine azm-i meydan eyledi ve kffarlardan Feridun Lin girdi. Sleymana b-mehbe grz havale eyledi. Sleyman Gazi kalkan beraber virdi. Hikmet-i Huda Sleymanun kalkan pyidar olmad. Atndan aa ddi Karnda Uhud dahi hamle kld Karnda Sleyman meydandan kurtard ve anun ardnca Ali bin Said hamle kld. Feridun yine Aliye kl havale eyledi. Ali dahi Feridunun klcn trpanla arpt ve kez ortadan hata gedi. n bu kez Aliye dahi nevbet dedi. Ol dem klcn eline alub hamle kld ve eyitdi: Benm- Huda ber-dest-i Muhammed Mustafa deyb iridi. Feriduna bir kl yle ald kim ir hanesine varnca Lin iki pare old. Yaru gvdesi bir yana ve yarusu bir yana ddi. Lin cn cehenneme smarlad. Kffar erisi feryad figan kopardlar ve mmilerden tekbir avaz sumne iridi. Aliye hayr dualar eylediler. Pes ol dem bu nevle Ali bin Said meydan iinde sekiz kfir dahi birbir ardnca helak eyledi ve her birin bir labile ldrdi. Pes mminlerden tekbir vz yedi kat gklere iridi ve biz dahi Muhammede salavad diyelm. Andan kffardan feryad figan kopd ve Kayserin olu imon kakmayub eyitdi: Noldunuz nr- nur sizden dd olsun, deyince ol dem kffardan Kayserin ammusu olu olu Ahmer azm-i meydan eyledi ve dahi kakmala Aliye grz havale eyledi. Ali dahi kalkan beraber virdi. Kalkan payidr olmad. Ban savd. Atna dokund. At srdi. Hemandem Alinin kullar seirdb Aliyi meydandan kardlar. Ol dem mminlerden Abdsselam at srb meydana geldi. Ahmer ile ortadan birka hamle hata gedi. Ahmer hirl-emir kakyub Abdsselama grz havale eyledi. rib Abdsselama dahi bir grz yle urdu. Abdsselam dahi kalkan beraber vard. Kalkan payidr olmad. Sngsne dokund. Dahi nefesi baland. Atndan aa ykld. Kullar gul kldlar, Abdsselam tara kardlar ve Mslmanlar perian oldlar, anun ardnca Ahmed meydana girdi. Ahmer an dahi syletmedi. Atndan ol dahi ykld. Ne kssay drz idelim ol gn [33] Ahmer Mslmanlardan on kii birerli ile kimin ykd ve kimin mecruh eyledi. Ahmer meydan tutd. Ayruk meydana dahi kimse girmedi. Andan Ahmer atn depdi. Mslman alayna hamle kld. Sa kola girdi, hayli kii ykd. Tarumr eyledi. Solundan kd, yine kffr cnibine geldi, andan kffar lekeri d olub Ahmere karu geldiler. Kaysern olu buyurdu. Ahmern zerine sau sadlar ve hilat giyrb bu dlkla haymelerine gelb yemee imee megul 62

oldlar. Andan Ahmer Kaysern olu katnda bir zerrin krsinin zerine geb oturd ve lf- gzaf etmee balad. imona eyitdi: Ey melik irte olcak yine meydana gireyim ve ol Caferi ve ol koca ki Muhammedi grdm dir, yalan syler ikisini bile tutayn, dest be-dest girdn-bestesinin katna getreyim, didi. imon dahi Ahmere ferin diyb dualar eyledi. Eznecnib bu taraftan slam erenleri dahi melul perian olub, haymelerine geldiler, n akam iridi. Abdest alub aham namazn kldlar. rte olunca tesbihler ve tehliller eylediler. Hakk Tel Hazretlerine mncat kldlar, bu nevle n alel-sabah old ve gn Kala-i Kafdan ba gsterdi. Kffar erisinden nekkreler dld, atlarna binb alay alay saflar balayub durdlar ve bu cnibden mminler dahi cbbelerin ve cevenlerin giyb, Bismillahirrahmnirrahim niyet-i gaza kast- kfir diyb atlarna svar oldular ve hendektan tara kdlar sava yerine geldiler. Muntazr olub karar eylediler. Andan eyitdiler: Grelim evvel meydana kim gire ve erlik hnerin kim gstere, didiler. Ol dem mminlerden Abdlvahhab Gazi gelb Seyyid-i Caferin kademinde ba koyub destur diledi. Seyyid-i Cafer Gazi destur virdi. Andan Abdlvahhab Gazi at srb meydana geldi ve cevelan gsterb eyitdi: Kim benm Abdlvahhab- Gazi Muhammed Mustafa yzin grdim ve nnde ok gazalar kldm. Her kim lm arzularsa meydana gelsn, didi. Pes ol dem kffrdan yine Ahmer meydana girdi ve Abdlvahhaba b-muhbe sng havale eyledi. Abdlvahhab men eyledi. Andan Abdlvahhab dahi sng havale eyledi. Ahmer dahi men eyledi ve dahi on hamle ortadan hata gedi. On birinci hamlede Ahmer kakmala Abdlvahhaba bir grz urdu. Abdlvahhabn elindeki kalkan pyidr olmad. Sngnne dokundu. Demi nefsi baland. Azndan ve burnundan kan revn old. Ser-nign olub atndan aa ykld. Andan Emir mer dahi at srb meydana girdi. Ahmerin nn balad ve Abdlvahhab meydandan kardlar. Ahmer grd kim yeil donlar giymi bir padiah gelr. Amma zif terkb kiidr. Ahmer eyitdi: Sen kimsin? Eydr: Emir merim, benm ve Malatya beiyim, didi. Ahmer dahi eyitdi: Hay ben dahi seni isterem diyb cenge megul oldlar, bu taraftan ayruk Seyyid-i Cafer Gazi dahi Akar- Dvzdenin zerinde girnemee balad ve mbrek gsnn grlts [34] hall gibi tmee balad. Gya kim gk grleyidi. Gaziler n an iitdiler, eyitdiler: Arslan ikr arzuld, didiler ve ol dem Abdsselam dahi Seyyid-i Caferin katna geldi ve eyitdi: Ey m-kadem senn mluundan bunca mslmanlar helak old. Ne m saatde ata bindn ve erlik davasn kldun, Emir mer ne herifdr, Ahmeri grmez misin, kim lemi haraba virdn, didi. Seyyid-i Cafer Gazi hi cevap vermedi. Sabr eyledi. Ot Akarn ban evirib meydan gzetdi. n Ahmer dahi Emir merin grzn ve sngsn ve klcn savd. Nevbet n Ahmere geldi. Hemandem grzn eline alub Emir mere hamle kld. Emir mer dahi 63

kalkan beraber virdi. Kalkan pyidar olmad, ban savd, at ykld. Ayruk bu tarafdan Seyyid-i Cafer Gazinin karar kalmayub bir kez radvr nara yle kard kim kamu kfir Mslman sandlar, kim zemin-i sumne birbirine dokundu ve her ne kadar dm var ise sersime olub birbirine dokundular. Zira bunlarn byle nara iitdikleri yo idi. Andan Ahmer dahi kendzin drdi ve grdi kim karudan bir atlu gelr. ll ki kat heybetl gelr ve bir saru ata binmi ayaklar yere dokunmaz. San kim uar. Yakn gelicek mbrek yznden brkini giydrdi. Ahmer grdi kim bir mahbub civndr, kakd ve eyitdi: Hay ayruk bu eriden adam yok mudur kim, senn gibi olan meydana virdiler, didi. Andan Seyyid-i Cafer Gazi eyitdi: Ya Ahmer atanuz temekkl benm amasb ve Mihriyili on drt beiyle ldren, didi. n Ahmer an iitdi. Hay ben dahi seni isterem diyb elindeki sngy Seyyid Gaziye havale eyledi. Seyyid-i Cafer Gazi sngsn men eyledi. Tazbanla eriydi ve Ahmern sngs dahi pre pre old. Bu kez ve iki diyb kakd. Grzin eline ald. Andan atn srb Seyyid-i Cafer Gazinin zerine havale kld. Seyyid-i Cafer Gazi dahi Muhammed Mustafa-i efi getrdi. Ahmern grzne karu iki barn tutd. Ahmern grz indi. Seyyidn bar arasna yle dokundu kim arkldsndan meydann ii dold. Allahn inyetinde ve Muhammed Mustafann mucizatnda Seyyid-i Caferin bir klna hata gelmedi. Mminler dahi an grdiler. Tekbir vzn yedi kat- sumne iridirdiler ve Abdlvahhab Gazi dahi bu medh ve senay okudu. Brekallh cier gem brekallah Hatalardan saklasun seni Allah Msvn syleyen diller rsn Sana kasd eyleyen kollar kurusun Aleyke aynullah ey pehlvan-zade didi. Pes imon ve ammas dahi n an grdiler, dembeste klub eyitdiler: Acibe kim ola bu kii Ahmer gibi pehlvan da grzne karu barn tutd, didiler. Andan bu defa Ahmer nc hamlede Seyyid-i Cafere kakmakla yine grzin havale eyledi. Seyyid-i Cafer Gazi dahi bu kez [35] grz inerken gzetdi ve mbrek pazusna kuvvet getrb grzn kallabn pek bir kez kavrad, ekdi. Ahmerin elinden ald. Ahmer elinn ayasn ova kald. Hemandem ol h- evliy ol grz mbarek bann stne evirib eyitdi: Benm- Huda berdest-i Muhammed Mustafa diyb vaktine hzr ol. Ahmer deyince bir grz yle urd kim Ahmer dahi 64

kalkan beraber tutmud. Kalkan hurd- haha old. Ahmerin ketfine dokundu. Demi nefsi baland. Burnundan ve azndan kan revane old. Ahmer draz-bedr aztndan aa ykld. Andan Seyyid-i Cafer Gazi Hazretleri Akarn ban ekb bir dem teferrc eyledi. Nice zamandan Ahmer dahi gzin aub rselen yerinden deprenmee balad. Kffardan tiz at iridirdiler, andan atna binb r n-r Seyyid-i Cafer Gazinin katna geldi ve erliine acibe kald. Andan Ahmer eyitdi: Ya Seyyid-i Cafer Gazi, pes ola imdi gece iridi. Hele bu gece var dinlen, ben dahi bu dem gfil bulundum, irte olunca yine seninle meydanda buluavuz ve muharebe idevz, didi. Andan Seyyid-i Cafer Gazi ho ola Ahmer, diyb ikisi bile makamlarna geldiler. Mminler dahi dlk idb Seyyid-i Cafer Gaziye karu geldiler ve hayr dualar edb, izzetle haymesine getrdiler ve erliine tahsin kldlar ve kffar lekeri dahi mell perian olub Ahmeri karuladlar. B-kl- Linler alub Kayserin olu imonun haymesine getrdiler. Ahmer dahi geb bir zerrin krsnn zerine oturdu. Andan buyurdular. Ortaya meclis letin getrb arablar kebablar imeye yemee baladlar. Ahmer n germ olub bir iki kadeh n eyledi. Andan Seyyid-i Cafer Gazinin dembedem erliin sylerdi, eydrdi: Ya melik mrm iinde ben bunculayn cihangir, grbz pehlivan grdm yokdur. Ak olsun bunu douran anaya der idi ve dembedem Seyyid-i Cafer Gaziyi sylerdi. Andan Kayserin olu imon dahi eyitdi: Ya Ahmer sen evvel ok cenk eyleyb, durudun yohsa olan kande sen kandesin, didi. Ahmer yine eyitdi: Ya melik bunun gibi yrekl heybetl pehlvan hergiz grdm yokdur, didi. Eznecnib bu tarafdan mminler dahi abdest alub aham namazn n kldlar. Seyyid-i Cafer Gazi imamlk eyledi. n namazdan fri oldlar. Bades-salavt taamlar yiyb erbetler idiler. Hakk derghna kr kldlar. rteye dein dahi sohbetler kldlar. n Seyyid-i Cafer Gazi dahi ol gece durub kendinin brghna saadetle geldi. Hemandem kendyi Rumiyane ivesinde kopd. Andan Akara svar olub kfir erisinden yana revane old. Meer lalas Tavabil yolda karagol beklerdi. Seyyid-i Cafer Gazi dahi lalasna urad. Zira hendek Kabusn ol beklerdi. Seyyid-i Cafer Gaziyi n grdi eyitdi: Cier gem gice vaktin [36] kaner(nereye) gidersin? Seyyid-i Cafer eyitdi: Ey lala himmetn benmle bile olsun ki, Rum lekerden yana giderim, didi. Lalas eyitdi: Cier gem gitme gel yed seni bileler bir elem irie didi. Seyyid-i Cafer Gazi eyitdi: Her-i-bde bd Allah Telya snub varsam gerek, bama ne yazd ise grsem gerek, didi. Andan ddna olub n gitdi. Yakn gelicek Akar bir yerde pinhan eyledi ve kendi srd imonun adrna geldi. Grdi kim imon ve ammas dahi taht stnde oturmlar ve Ahmer dahi bir zerrin krsnn zerinde oturm, dembedem Seyyid-i Cafer Gazinin hnerlerin vasf eyler ve her kadeh ki eline alur, ier Seyyid-i Cafer Gaziyi yd ider ve ban salard. 65

Hele bu nevle Seyyid-i Cafer Gazi dahi bir dem teferrc idb kendyi ihzya ekdi. Andan Ahmer dahi durub kendinin brghna revne old. Seyyid-i Cafer Gazi dahi Ahmerin ardnca vard, grdi kim Ahmer dahi eriden tara kd. Birka kullar ardnca nnce bile idiler. Ahmer anlara destur virdi, dndiler, gitdiler. Ahmer dahi yalnuz Seyyid-i Cafer Gazi eyitdi: Bir greyim, Ahmer yalnuz kande gider, didi. n bir iki dere depe gitdi. Andan bir sahraya iridi. Seyyid-i Cafer Gazi grdi kim ol sahrann ortasnda bir ba var. Ahmer dahi olban kabusna gelb atndan aa indi ve ier girb ban kabusn muhkem perketti, eyitdi: Mbzeke Muhammedilerden kimse gele baa gire diy Seyyid-i Cafer Gazi dahi ardnca dvardan aub ieri girdi, grdi kim ban orta yerinde bir kasr nerdban dikilmi ve Ahmer dahi ban iinde yrr adam arar, eydr: Mbaza Mhammedilerden bir kimse ban iinde gizlenmi ola diy Seyyid-i Caferi Gazi dahi Ahmern ardnca bile yrrdi. Andan Ahmer dahi n kasrn nerdbann tutub yukaru kd ve ier girdi. Seyyid-i Cafer Gazi dahi Ahmern ardnca yukaru kd ve Kasrn kabusna vard. Grdi kim orta yerde bir taht kurulmu ve stnde bir mahbub kz aya benzer oturur ve bezm kurulmu arablar dklm. Nukullar reste olmu n Ahmer ilerye vard. Kz dahi Ahmere beraber gelb elin boynuna sald, ald. Ahmeri tahtn stne geirdi. Kz Ahmere eyitdi: Kande idin? Ahmer eyitdi: imonun katnda idim, didi. n oturdlar, bir iki kadeh arab ib mest oldlar. Kz dahi iaret eyledi. Kuzu bryan ortaya getrb yediler ve idiler. Andan n Ahmer germ old. Bir kadeh alub elinde tutd ve kza eyitdi: Ben bu kadehi anun akna iirmei bu gn beni meydan iinde zebun kld, didi. Kz dahi eyitdi: Seni kim bugn zebn itdi, didi. Ol dem Ahmer yine kza dahi Seyyid Gazinin erliin ve pehlvanln ol kadar vasf eyledi kim Seyyid Hazret dahi kapuda durub dikilirdi ve eyitdi: Acibedr bu yiit eer Mslman olmazsa, didi. Ahmer dahi her kaan kim kadeh ierdi. Seyyid Hazretin medh iderdi. Seyyid Hazret dahi bir kezden kpr kpr nerdbandan indi. [37] Gya kim saray dam sarsld. Ol dem Ahmern iine korku db sohbet yd tiz yerinden turu gelb tara kd. Seyyid Hazretin grdi kim aada durur eyitdi: Sen kimsin, didi. Seyyid Hazret eyitdi: Sen ol kadehleri kimin akna idin, bu gn ben seninle muharebe kldum idi. Ben seni dman sanurdum. Sen hod benm dostum imisin ki benm akma kadehler iersin. mdi gel sen dahi benm dinime gir iman dahi getr ve hem bana yr yolda ol ta kim canun tam odundan kurtarasn, didi. Ahmer n bu haberi iitdi, eydr: Hay sen bunda neylersin? Seyyid Hazret dahi eydr: Beni her kande ekser gerekdr, ben dahi anda hazrm, didi. Andan eyitdi: Hele ho geldin, didi. Di imdi sennle gle tutalum. Eer sen beni basarsan ben Mslman ve eer ben seni basarsam sen benm dinime girersin, didi. Seyyid-i Cafer Hazreti eyitdi: 66

Ho ola Ahmer, didi. Andan Ahmer bir has tuman giyb Seyyid Hazretinin katna geldi ve kuan bana ver, benm kuam sen tut, didi. Andan n birbirinin kemerin tuttlar. Gece iki ejderha birbirine sarmdlar. Ahmer kez kuvvet eyledi. Seyyid-i Caferi yerinden ayramad ve kz dahi yukarudan teferr iderdi. Ahmer dahi Seyyid-i Caferi alamaduna kakd, diledi kim ol dem Seyyide bir mut vura Seyyid-i Cafer Gazi hemandem kuvvet idb Ahmeri yerinden getrdi, er kancack yere urd ve hin gibi gsne oturd. n Ahmer dahi gzin ad. Seyyid Hazreti eyitdi: Nicedr art yerine getrir misin, didi. Ahmer eydr: Er oldur kim sznden dnmeye didi. Andan Seyyid Hazret Ahmern gsn zerinden duru geldi. Ahmer eyitdi: Ne dimekle ben Mslman olam, didi. Seyyid Hazreti Ahmere kelime-i ehadet retdi. man getrdi. Din yolunda Mslman old. Seyyid-i Cafer Gazinin nnde yz yere kod. Ne hodur ol ki mahbb ola prkan Gnlde dost ola dilde dman Cefasndan vefalar ola makmn Ola ayn- taleb sunna makrn Andan Seyyid Hazretinn mbrek elini tutub Kasra yukaru kdlar ve Seyyid-i Cafer Gaziyi krsnn zerine teklif eyledi. Geb karar eyledi, oturd. Hakk Telya kr kld. Pes Ahmer bir kadeh doldurd. Seyyide sundu, Seyyid Hazreti eyitdi: Bizim dinde arab imek haramdur, didi. Kz n iitdi. Meclis letini ortadan getrdi, kuzu bryann getrb yediler, idiler. Hamd eylediler. Andan Ahmer dahi eyitdi: Ya Seyyid-i Cafer Gazi gerekdir kim ben sana bir lub koyam, bana mbrek htr- erfinz kalmasun, didi. Seyyid Hazreti eyitdi: Ho ola Ahmer, didi. Andan Ahmer eyitdi: Ey ah- cihn imdiye dek sizin adnuz Seyyid-i Cafer Gazi idi. imden ger sizin adnuz Seyyid Battal Gazi olsun, didi. Andan Seyyid Hazreti dahi eyitdi: Ya Ahmer ben dahi sana bir ad koyam. Ahmer ho ola Andan Seyyid Hazreti eyitdi: Senn adn Ahmed Turan olsun, didi. Pes bu dlk zere bir l sohbetler kldlar. Hakk derghna krler kldlar. Andan Ahmed Turan eyitdi: Ey pehlvn- [38] lem imdi sen gir saadetle makamnuza buyurun. Ben dahi lekerime varayn, irte olcak ikimiz bile meydan iine gelelm, birbirimizle cenk idelm. Beni ykasn, meydan iinde iman arz klam. Donlu iideler. Andan sonra gresin. Kffara neler idem, didi. Seyyid Battal Gazi ho ola 67

diyb ikisi bile durdlar, lekerine geldiler. n alel-sabah old. ki tarafdan nekkreler dldi. Andan mminler cnibinden Sultan Seyyid Battal Gazi Akar- divzadeye svar olub azm-i meydan eyledi ve otuz iki lab hner cevelan eyledi. Andan bir kez nara urub eyitdi: Kan Ahmer meydana gelsn cenk idelm, didi. Ahmer dahi atn srb meydana geldi kim Seyyid nazar kld. Grdi kim Ahmer geceki gibi deil. Ahdin snm. Andan eyitdi: Ahmer nicedir, didi. Ahmer eydr: Ol geceki gibi deildir, gn bugndr, didi ve gece sarho idim, hesap deildr, diyb heman elindeki sngy Seyyide havale eyledi. Seyyid Hazret dahi klcn sngye karu virdi. Ahmern sngs pre pre old. Geldi kim Ahmer gice Seyyid Battal Gazi Akar srb iridi. Ahmere bir pet py yle urd kim Ahmern iki aya zengden kub depesinn stne muallk ykld. ki cnib lekerinden kyk kopd. Abdlvahhab Gazi eyitdi: Aleyke aynullh ey pehlvan-zade didi. Andan Seyyid Battal Gazi hin gibi srad. Ahmerin gsne oturd. Haneri boaznda kod ve eyitdi: Ya Ahmer nicesin, geceki kavle turur msn, didi. Ahmer dahi aman diledi. Seyyid Hazreti duru geldi. Andan Ahmer Seyyidn kademinde ba koyub yzn gzn srdi. Andan Ahmer duru gelb atna bindi ve atnun ban kffardan yana evirdi ve kat vz ile Ehed enl ilhe illllh ve ehed enne Muhammeden abdeh ve Reslehdidi. n ehadet arz eyledi. Seyyide eyitdi: Ey pehlvn- lem dilerim ki sen bir dem teferr kl grkim ben bu kulun bu slere neler iderim, didi. Andan Ahmed Turan atn srdi ve nara urub eyitdi: Ey Kfirler sizden ve sizin dininizden bzar oldum ve Muhammed Mustafann dinine girdim ve bu cnm tamunun odundan kurtardm ve imdiye dein adm, Ahmer idi. imdiden ger adm Ahmed Turan old, didi. n mminler bu haberi iitdiler, ad olub Seyyide hayr dualar eylediler ve adlklar kopardlar. Kayserin olu imaon dahi eydr: Tiz irin Cafer Ahmeri cazulad. Bir re idin, didi. Ol dem bir veziri var idi. B-akl- melun an virdi. emlas adlu tiz geldi. Ahmere eyitdi: Ya Ahmer sana noldu kim dininden dndn? Seni Cafer cazulad. Gel seni ileteyim, vaftiz ettireyim, didi. Hemandem Ahmed Turan Gazi ileri geldi, kapd. emlas getrdi, yere urd. Atndan inb emlasn ban kopard. Meydan iine kffara karu it ba gibi atd. Andan yine atna svar old. n imon [39] an grdi. Feryad eyledi. Kamu kffar erisinin benizlerinde kan eseri kalmad. Ol dem bir kfir dahi Matran adlu meydana girdi ve eyitdi: Ya Ahmer sana noldu kim atan, deden dinin terk etdin varub bir blk alara uyasn, didi. Ahmed Turan an dine davet eyledi. Matran- Lin herzeye balad. Hemandem Ahmed Turan Gazi hamle idb Line bir kl ile urdu kim iki pre eyledi: Lin cn cehenneme smarlad. Anun ardnca Ahmed Turan Gazi bir bir ardnca yirmi kfir depeledi. Bu tarafdan mminlerin tekbir vz yedi kat sumne iridi ve Ahmed Turana hayr dualar 68

idb tahsin kldlar. Pes Ahmed Turan grdi kim ayruk kfirlerden kimesnenn zehresi olmad kim meydana gire. Andan mminlere karu gelb Seyyid Battal Gazinin kademinde ba kod. Andan eyitdi: Ey h- cihan dilerim. Senden ki destur veresin, kendmi kfir lekerine uram, didi. Seyyid Battal Gazi dahi desturdur ya Ahmed didi. Andan Ahmed Turan gazi dahi atn srb kffarn ol okluk alayna urdu. Bu taraftan Mslman gazileri dahi iitdiler kim Seyyid Battal Gazinn mbarek gs hall gibi gm gm tmeye balad ve dahi donlu gazilerin cenk damarlar deprenmeye balad. Andan ceng-i harbilere dahi iared olundu ve Ahmed Turan Gazi kfir alayna dald ve kfirlerin alaylarn kalbi kalbe urdu. Andan an grnce ayruk ol h- evliya sultan Seyyid Battal Gazi durduu yerden bir radvr nara blend urd ve hamle kld. Anun ardnca Abdlvahhab Gazi hamle kld. Anun ardnca Cuda Gazi drt oullaryla hamle kld. Anun ardnca Emir mer bin piyde yerinde koyub hamle kld ve bkisin cenge sald. Gel gr imdi ol iki derya gibi leker birbirine kart ve kl klca girdiler. Kan seyl mnendi olub akd ve gllerden petlar yld ve kanla ukurlar dold ve kllar arkldsndan meydan zelzeleyle vard ve atlar ayandan tozlar havaya diren diren old ve gn dahi havada grnmez old. Sankim havada gn tutuldu ve toz iinde adam grnmez old ve birbirin bilmez old. slam gazilerine kuvvet vire Allah diyelm Muhammede salvat virelim. Ol dem san kim kyametten bir alamet old. Vz kald kim Mslmanlar sanalard zira kffar lekeri iki yz bin kfir idi ve Mslmanlar on iki bin gazi idi ve gya kim Mslmanlar bir derya iine girmiler idi. Ol dem h- evliya Sultan Seyyid Battal Gazi mbarek yzn dergha tutub eyitdi: lh inyet, hidyet sendendr ve bu cenge ben sebeb oldum. Beni serm-sr eyleme bi-Hakk- enbiya ve evliya diyb mnact eyledi. Hemandem bir yel havadan peyda old. Topra getrb kfirlerin erisinin stne srdi. Toz gzlerine girdi. Kamus kr old. Andan Sultan- lem Seyyid Battal Gazi gitb kalkann yzne alub nara urd. [40] Andan Akar imonun stne srdi. Saflar ve kablar snglerin imonun alayna urad. Alem dibine ka vard. imonun alemdarn ve ilmin ald. ki pre eyledi. Ayruk imon an grnce yz kaga dutd. Mminler dahi gayretlenb kbarmaa baladlar. Rviler rivayet iderler kim, slam gazileri tamam gn gece kffarn lekerine kl urdlar. At stnden inmediler. Azm cenk eylediler ve gnden sonra dnb genc-i lem-i sahraya gelb kondlar. Andan Seyyid Battal Gazi imonun adrn kamu Ahmed Turana balad ve seksen bin kfir kldan gedi ve alt bin dahi esir geldi. Kamusu gelb Seyyidin kademinde Mslman old. Kamusuna bahiler virdi ve ol Mslman olanlar Rebi bin Kaysere smarlad. Andan Seyyid buyurd. Ol alnan gaza malndan halifeye penik kardlar, bkisin gazilere bah eyledi. Kendsi bir habbesin kabul etmedi ve 69

slam gazilerinden ehid olanlarn Seyyid Hazretleri namazn klub defn eylediler. Andan gnl birliiyle ol aradan geb azm-i Malatya kldlar. n ehre geldiler. Tiz halifeye fetih-nme yazub Cuda Gazi ile Badata irsal eylediler. n Cuda Badata Halifeye gelb vsl buld ve fetihnmeyi halifeye penik birleh teslim eyledi. Halife dahi n nmeyi okudu. zim d old. Seyyid Battal Gaziye hayr dualar eyledi ve halife dahi buyurd. Tiz bu fetihnmeyi am vilyetine bildrdiler ve kamu slam vilyetine dahi nmeler perkende idb Seyyidn bu fethin ayn kldlar. Andan kamu ehli islamda olanlar Seyyide hayr dualar kldlar. Andan halife dahi buyurdu. Sekizinci gn Malatya gazilerine Seyyid Battal Gaziye ve Emir mere ve bki gzilere name yazardlar. Cuda gazi ile irsal eylediler ve hilatlar dahi bahiler gnderdiler. Andan Cuda Gazi n Malatyaya gelb iridi ve nameyi Seyyide virdi ve Emir mere ar bahalu donlar nnde kod ve bk gazilere dahihll halince halifenn hilatlerin taksim eyledi ve halifenin azndan kamu gazilere dil-nvzlk kld. Donlu gazilerin hatrlar d olub halifeye hayr dualar idb Cuda Gaziye aferinler okudular ve dahi kffarda olanlar kamu kfirler bu snklyla ve bu perianlk ile yas- mtemde kaldlar ve slam diyarnda olan mminler dahi Seyyid Battal Gazi Hazretlerinin sye-i saadetinde hayr dualar edb yemekde ve imekde ve zevk- safalarda olub bir zaman bunun zerine kld.

Seyyid-i Kinat Muhammede Salvat Bu Meclis Kayserin Drt Olu be yz bin Erle Gelb Seyyid Anlar Sndurddur
Rviler yle rivyet ve byle hikyet klmlardr kim nkim ol k gedi ve bahar geldi lem dahi umaa dndi. Bir gn Emir mer ve Seyyid Battal Gazi teferrce uzandlar. Gelb bir ulu su kenarna kondlar. Seyyid Hazret diledi kim anda suya gire. Andan [41] Akara binb suyu gedi ve gelb bir yere suya girdi, yine kub donlarn giydi. Ngh grdi kim karuda bir byk kk grnd ve kkn ii ba orta yerinde ve evresi divar ii drl yemiler. Seyyid Battal Gazi acibe kalub eyitdi: Ne hb makam olur. Acibe kimin ola, didi. Andan atna binb ban kapusn istedi. Yani ier gire ngh ol dem grdi kim bu kkn dahi penceresi ald. Seyyid Hazret bir kez nazar kld. Grdi kim bir mahbub kz boynu ve kula sim ve zer iinde gark olmu, teferrc eder. Binbir Yusuf dahi nnde sergerdan olur. n Seyyid Hazreti bir kez grdi. Evvel bakda heman k old. Kz dahi Seyyidi grdi. Ol dahi divne olayazd. Kz ol dem dyesine sual eyledi, eydr: Daye ol kim idi, sen bilr misin kimdr, didi. Dayesi eydr: Bel bilrem, kz andan ahvlin dyesine idivirdi. Dyesi eyitdi: 70

Sakn sen rzn kimseye dime. Bu Seyyid Battal Gazidir ve senn ammun oludur. Azmlerdendr. Grelim Hakk ne gstere, didi. Andan n Seyyid Hazreti Emir merin katna geldi ve ak od cnna eser kld. Emir mere dahi sual eyledi, eyitdi: Ol grdmz kasr kk kimindr, didi. Emir mer eyitdi: Ey r Hakk senn ammun Hasanun bir kz var. Adna Zeyneb eydrler ve hbluk iinde bir dahi nazri yokdur, didi. n Seyyid Battal Gazi Hazretlerinin ak dahi ziyde old ve Zeyneb dahi pes beter old ve bunun zerine krk gn gedi. Bir gece Emir mer dahi Resul Hazretini dnde grdi. Resul Hazreti eydr: Ya Emir mer irte olcak dem ve bir imam Hasan oku kim, ben anun kz Zeynebi virdim. Ol dahi iki bir dimisin olum Battala versn, didi. n alel-sabah old. Emir mer tiz bir adam virdi. Okudular ve bu hikayeti bildirdiler. Hasan dahi ad olub ba zere virdim, didi. Andan tiz bir ulu cemiyet idb nikh eylediler. Zeynebi Seyyid Battala virdiler. Muradlar hsl kldlar. Andan n kim bunun zerine ay gedi. Birgn Malatya Gazileri Seyyidn ve Emir merin katnda oturub can sohbetin iderlerdi. Ol dem mminlerin casusu brahim bin Mnzer gelb ier girdi ve zemini pb Seyyid Hazretine dua kld. Seyyid Battal Gazi eyitdi: brahim kanden gelrsin, dedi. brahim eydr: Ey pehlivan- lem Mamriyyeden gelrem. ll siz gfilsiz imos Kayserin olu be yz bin er arz eyledi ve bunda gelmek istedi. Mihriyilin karnda komad ve Kaysere dahi bildrdi ve yardm versn diy adamlar sald. Ayruk bilmezem hl nedr, didi. Ol dem Mnzer dahi gelb eyitdi: Ey h- cihn ben dahi stanbuldan gelrem. imonun karnda ammas anda geldi, alayub zrlk eyledi ve eyitdi: Tiz yer ile bize eri vir, varalm. Muhammedleri ortadan getrelim. Battal sehl tutdun ol senn olun dininden kard ve Ahmer [42] gibi pehlvan dahi Mslman eyledi. lemi harab eyledi ve iki defa senin lekerin sd, diyb hay hay alad. Andan Kayser dahi eyitdi: Drt olum vardur, bile varsunlar, tamam Mslmanlar kltan dahi gersinler ve hem Battal tutub her kim bunda getrrse tamamet tacm tahtm anun olsun, didi ve her biri dava urub yola revane oldlar. U geldiler. Tedarik zere olun, didi. Andan Emir mer Seyyid Battala eyitdi: Nice idelim Seyyid Hazreti eydr: Hi enmen, Hakk Telnn inayeti ve ceddim Muhammed Mustafa mucizat bizmledir. Tiz lemleri tara karun ve mnad klun, asker cem eylen, didi ve hem yle kldlar. Yirmi bin er hazr kldlar ve nekkreler deprettiler. Gazaya niyet idb can batan ve hnmndan gediler. Andan Seyyid Battal Gazi Hazretleri Akar- divzadeyi eyerleyb otuz alt saz- selb bir eksiksiz kendye reste kld ve kl hamil kuanub andan Bismillhirrahmnirrahm niyet-i gaza kasd- kfir diyb, Akarn zerine ahin gibi svar old. Ol dem dahi Zeyneb Hatunu eyitdi: Ey sultan- lem ben dahi sizinle bile giderim ki benim sensiz 71

tkatim yokdur, didi. Seyyid Hazret eyitdi: Ey Nazenn evde durdun yedr, didi. Andan Seyyid Hazreti buyurdu ve kamu gaziler dahi svar oldlar ve yirmi bin gaziden on iki bin er aldlar. Bakisinin ehrde kodlar. Andan tevekkelt tealellah diyb yrdiler. slam gazilerinin uruna tekbirullah diyelm, Muhammede salvat verelim. n kim Malatya gazileri yrdiler. ehirden tara baya yere gelb karar eylediler ve Seyyid Battal Gazi dahi konub gir makamna karar eyledi. Grd kim ol dem Zeyneb Hatunu gelb Seyyidn mbarek elin bs eyledi. Seyyid Hazreti nin geldin, didi. Zeyneb eyitdi: Ey sultan- lem sensiz ayrulua doymadm, didi. Ol dem Seyyid buyurd. Zeyneb Hatunu tara karub ayru hayme kurdlar. Pes dahi ol gece gaziler dahi ibadete megul oldlar. Tesbihler eylediler. Hakk derghna nli eylediler. n irte old. Grdiler kim kffar erisi ka geldiler. Gk demr iine gark olmular ve kfir erisi dahi karlarnda Mslmanlarn askerin grdler kim bir blk asker durur. Ol dem Kayserin olu b-akl- melun bir pehlvan vard. Adna Mild- Rm derler idi. An virb eyitdi: Var tiz eri gr ol karuda duran ne kavmdr, didi. Andan Milad- Rum dahi bin kii alub mminlere karu yrd. Ol dem h- evliya diledi kim kendyi ol bin kiiye ura. Hemandem Ahmat Turan ve Cuda ve Musa ve Naim ve Nasr- Habbab ve Ali bin Haim ve Abdlvahhab ve Tavabil ve Eflahon bu on kii gaziler, Seyyid Battaldan dilek eylediler ve mminlerden doksan kii aldlar. Seyyid Battal hamle klmaa komadlar. Andan evvel Ahmed Turan hamle kld. Anun ardnca kamu yrenler hamle kldlar. Bir saatte yz kfiri hke saldlar ve kfirlerin kalan [43] Koskona kuvvet Kamihiye berekad diyb mecruh- bre olub kadlar. Mminlerden hibirinin burnu kanamad. d Hrrem olub bir eksiksiz geldiler. Seyyid Battal Gazinin kademinde ba kodlar. n Milad- Rum dahi kab imon katna geldi. imon dahi kakyub Milada eyitdi: Hayf senn gibi pehlvan bin kii ile yz kiiye karu durub cevab veremedin, didi. Milad- Lin eyitdi: Ey Ahmer sen bilmez misin kim nice erdr ve klnca kim karu durur, didi. bu nevle kffarn lekeri dahi gelb kondlar ve orta yere meclis letin getrb yediler, idiler. Linler n germ oldlar ammas buyurd. Tiz krk kii getrdiler ve bir veziri var idi. Adna Sabuh derlerdi ve name yazub vezirine virdi ve eyitdi: Ya Sabuh var, bu nmeyi algl ve ol kavme iletgil. Ol Battal tutub bana versnler. Yok, derlerse nr- nur hakk iin ol niyete gelmiem kim tamamed ne kadar, slam diyar var ise oda yakaram ve ne kylerin ve ne halifelerin korum, bilmi olsunlar, diy krk kei birleh vezirini gnderdi. n Kayserin veziri gelb Hendek kabusuna uradlar. Cuda Gazi ol dem hendek kabusunu beklerdi. Alub bunlar Emir merin ve Seyyid Battaln katna getrdi. Andan n bunlarn namelerin okdlar. n Seyyid Hazreti bu nameyi iitdi. Hemandem duru geldi. Emir merin elinden nameyi 72

ald. Pre pare eyledi. Andan Sabuhun burnun ve iki kulan kesb Sabuhun eline virdi ve eyitdi: Var imdi Lin imona ve ammasa eyit kim ol melun bile kim benim niyetim oldur kim tamamed Rum vilayetin Mslmanlk klam ve stanbulu dahi harab idem. Kiliselerin yerine mescitler ve medreseler yapam ve hangahlar dzem ve Kayseri dahi boazndan asa koyam ve Hakk Tela Hazretleri dahi beni bu iler iin yaratmdr, bilmi olsun didi. Andan o keileri dine davet eyledi. Linler gelmediler. Balarn kesdi ve Sabuhu dahi burnu ve kula kesik imona ve ammasa gnderdi. n Sabuh dahi can acsyla ol halde gelb imona ve ammasa eridi. imonun ve ammasn benizlerinde kan eseri kalmad, eyitdiler: Nice yavuz kavim olurlar. Mbz bizim dahi namusumuz yere uralar. Yerim oldur kim ibu bundan gir dnevz, didi. n ammas dahi byle syledi. imon kakd ve ammasa eyitdi: Bu ne szdr kim sen syledn, bari seni ldreyim. Andan kendmi ibu lekere uraym. Dnyada yavuz adyla diri olmakdan iy adyla lmek yedir, didi. Heman dem imon buyurd. Tiz Firenk lekeri atlarna binb alaylar balayub meydan yerine geldiler. Saflar tutub durdular. Eznecnib bu taraftan slam gazileri dahi cbbelerin cevenlerin muhkem idb andan cmle gaziler gnl muradlaryla Bismillhirrahmnirrahm diyb niyet-i gaza kasd- kfir diyb atlarna svar oldlar ve cenk nakkrelerin ve kslern depretb ve gne [44] gn slam sancaklarn ekib hendekten tara kdlar ve alaylar saflar balayub durdlar ve sava meydann gzetdiler. Andan eyitdiler: Grelim evvel meydana kim gire ve erlik hnerin kim vire deyib durdlar ve arkalarn bir sarb daa virdiler. Karar eylediler. n imon dahi grdi kim mminler kat sarb yerde dururlar. Ol dem Lin bir kafir virdi. Adna Sercabil derlerdi. An Lin be bin kii ile dan sa sol yanna virdi. Kendi dahi nakkresin db mminlere kar yrd. Andan drt yakadan hamle kldlar, kfirler slam dilverleri dahi gayret idb dadan ok talar atdlar ve hayli kfir helak eylediler ve ol gn dahi gece karakrne dein mminler gaziler azim sava cenk eylediler. Andan n akam iridi. ki taraftan tabl- syi aldlar, gelb kondlar. Andan kffar erisi dahi konub yemee arab imee megul oldlar. Laf- gzaflar urub her biri bir dava urub urdlar ve mminler dahi abdest alub akam namazn kldlar ve nimetler yiyb erbetler idiler. Hamd- krler eylediler. rteye dein tesbihler ve tehlil eylediler. n alel-sabah old ve gne Kala-i Kafdan ba gsterdi. ki taraftan cenk nakkreleri alnd ve gn gn ilimler dinledi. Andan meydana nazar saldlar. Ol dem mmnlerden Cuda gazinin olu Musa gelb Seyyid Battal Gazinin kademinde ba koyub destur diledi. Seyyid Hazreti Musaya destur virdi. Hemandem Musa Gazi atn srb meydana girdi ve kffardan dahi bir kfir meydana girb Musaya hamle kld. Musa kfirin hamlesin men eyledi ve birbiriyle hayli cenk eylediler. Aher 73

Musa Gazi Line bir grz urdu kim Lini atyla bile ykd. Mminlerden tekbir vz sumne iridi ve kffar lekerinden azv zrlik kopd ve anun ardnca bir Lin dahi girdi. Musa Gazi an hi syletmedi. Bu taraftan mminler Musaya hayr dua klub ferinleri getrdiler. Andan ne kssay drz idelm. Ol dem Musa Gazi meydan iinde otuz kfiri bir bir lubla helak eyledi ve kffardan feryad figan kopardlar ve mminlerden tekbir vzn yedi kat sumne iridirdiler. dlklar nakkrelerin depredb Musaya hayr dualar kldlar. Ol dem yine kffardan Sinbad- Lin atn srb meydana geldi ve Musa ile hayli cenk eylediler. Birbirin almadlar. Aher Sinbad Lin grdi kim zebun old. Musaya eyitdi: Ey pehlvan benm htrm diler ki Mslman olam. Eer kabul idersen, didi ve hem varaym erim birleh dahi geleyim andan Mslman olaym, didi. Musa gerek sand, varamad. Tiz didi. Lin Sinbad n dnb gitdi. imon an grdi, eyitdi: Ya Sinbad noldun, heriften ne yz dndrdn, kadn, didi. Sinbad eyitdi: Ya Melik benm Ahmedm belrdi. Yohsa ol benm katmda ne kiidr, didi. [45] Andan ol dem kffardan Naryon Lin hamle klub Musaya kl havale eyledi. Musa men eyledi ve kez hata savd. Andan nevbet Musaya dedi. Kl eline alub tekbir getrdi. rib Naryona bir kl urd. Lin kalkan beraber vermi idi. Kalkanyla kfiri gsne dein iki pre eyledi. ki cnibden kayk kopd. Kfirler feryad figan kopardlar. Mminlerden tekbir avaz sumne iridi. Ayruk kfirlerden meydana kimse girmedi. Musa pehlvan dahi grdi kim len vakti iridi. Andan dnb mminlerin katna geldi. Mminler dahi Musa pehlvana hayr dualar eylediler, aferinler getrdiler. Emir mer Seyyid Battal Gazi dahi Musaya hayr dualar eyledi. Andan abdest alb len namazn kldlar ve dahi meydan gzettiler. Andan n namazdan fari oldlar. Musann Ammus olu Mehmed bin Ali mminlerden azm-i meydan kld. Cevelan gsterdi. n ammas an grdi. Sinbada eyitdi: Ya Sinbad nar- nurun yz suyun yere dktn, eyleme gerekdr, didi. Lin gayretlendi. r nr olub Muhammede beraber geldi ve birka hamle ortadan hata gedi. hir Sinbad- Lin yine zebun old. Yine Muhammede dahi eyitdi: Benim sana bir haberim var, syleyem didi. Muhammed eyitdi: Nece? Ahmer ve Kayserin olu Rebi Mslman old. Eer kabul edersen ben de olam, didi. Muhammed eyitdi: mdi iman arza kl, didi. Sinbad eyitdi: Sen evvel var Battala syle didi. Muhammed Gazi dahi gerek sand. Gelb Seyyide bu hikayeti haber virdi. Seyyid-i Hazret bihtiyarsz gld ve Muhammede eyitdi: Ey pehlivan Lin zebun old. Seni aldatt. Grd ki zebun old, hile eyledi. Seni bu tarafa virdi. Kendsi ol yanaya kaup gitdi, didi. n ol dem iki taraftan dndiler ve tabl- syiler aldlar. Kffar erisi mell perian haymelerine geldiler. Kondlar ve meclis letin ortaya getrb arablar imeye megul oldlar, bu taraftan slam gazileri dahi d- Hrrem 74

gelb haymelerine kondlar. n akam iridi. Abdest alub akam namazn kldlar. Andan iki taraftan karakola bindiler ve ebhn kldlar. Birbirin gzettiler, mminler dahi mncaat eylediler. rteye dein tesbihler ve tekbirler idb Hakk Tel Hazretine mnacaat eylediler. n alel-sabah old ve gne Kala-i kfdan ba gsterdi. Yine iki taraftan cenk nakkreleri alnd ve kffar erisi binb alaylar balayb, durdlar ve slam gazileri dahi niyet-i gaza kasd- kfir diyb atlarna svar oldlar, andan alaylar balayub meydanda sava yerine muntazr oldlar, ol idi kim mminlerden ol Muhammed bin Ali yine evvel azm-i meydan etmek diledi. Seyyid Battal Gazinin kademinde ba kod. Seyyid Battal Gazi, Muhammede destur virdi. Andan Muhammed Gazi at srb meydana geldi ve bir giz karub, eyitdi: Ey Kfir-i Sinbad dnk gn beni aldattun, meydandan kadun, eer er isen gel ber senn ile meydanda rd olalm, didi. n Kayserin olu ammas dahi [46] bu naray iitdi. Sinbada eyitdi: Hay sen herifinden nin yz dndrdn? Sinbad- Lin eyitdi: Ya melik yalan syler. Ol kendi zebun old, kad, der. Andan kffardan Tahir-i Antaki Muhammede hamle kld ve bmuhrebe grz havale eyledi. Muhammed men eyledi ve kez ortadan hata gedi. n nevbet Muhammede geldi. Andan grzn bann stnde evirib iriti. Tahire bir grz yle urdu kim, Tahirim kalkan iki ak olub kendsi yere beraber old. Lin can cehenneme smarlad. Kffardan feryad figan iridi ve zrlk kopardlar. Mminlerden tekbir avaz sumne iridi ve beret nakkreleri alnd. Andan Kayserin olu ammas kakd. Sinbada eyitdi: Tiz meydana var, herine beraber dur, yohsa imdi seni pare pare ittirirem, didi. Ol dem Sinbad- Lin nr olub meydana geldi. Muhammede kl havale eyledi. Muhammed men eyledi. Ol dem Muhammed abuk deprendi. Erdi Kfir Sinbada bir kl yle urd. Linin uyluuna urad ban savd. Linin uyluu teneke gibi yarld. Sinbad- Lin Muhammedin nnden gidiyordu. Kayak iki lekerden kopd. n Kayserin olu ammas bu hli grd, buyurdu. Muhammedn stne braurdan kfirler bir bir hamle eylediler. Bu taraftan dahi Seyyid Battal Gazi Hazretleri durduu yerde Akarn zerine bir var arslan gibi gernemeye balad ve mbarek gs halil gibi gm gm tmeye balad. n gaziler iridiler, eyitdiler: Arslan yine ikr arzulad dediler. Ol dem Muhammed Gazi dahi kitb kalkan yzne dutub kfir alayna dald ve bu taraftan Seyyid Hazretinin ayruk karar kalmayub durduu yerden bir kez radvr nara urdu kim gya seb-i semvt birbirine dokundu. Andan hamle klub kffar alayna girdi. Kalbi kalbe urd. Ann ardnca Ahmed Turan Gazi hamle kld, anun ardnca Abdlvahhab gazi hamle kld. Anun ardnca kamu gaziler hamle kldlar. Tekbir idb hamle kldlar. Gel gr imdi slam dilverleri c u hurua gelb cenge megul oldlar ve ceng-i harbileri deprettiler. ki taraftan cenk 75

nakkreleri alnd ve kl klca girb akam vaktine dein azim sava eylediler. slam dilverleri kat cenk kldlar ve derya gibi biribirine kardlar. n aham vakti iridi. ki taraftan tabl- syi alnd. Andan iki taraftan ayrkladlar. slam gazileri lem dibine ka geldiler. ol si erenleri gibi dndiler. Haymelerine gelb kondlar. n kfir erisi dahi mell perian olub kondlar n Kayserin olu imon dahi gelb tahtna oturd. Kamu beyleri vezirleri gelb katna cem oldlar. imon eyitdi: Beyler grdnz m nar- nur bize nice horluk kld diyb hay hay alad. Bu taraftan slam askeri dahi akam namazn klub taamlar yiyp [47] erbetler ib Hakk Tela Hazretlerine krler kldlar ve dahi iki taraftan karagula binb mminler irteye dein ibadet ve taat idb mnacat kldlar. n alel-sabah oldu ve gne Kala-i kfdan ba gsterdi. Andan slam gazileri d- Hrrem olub tabl nakkrelerin deprettiler ve cenk letlerin dahi giyb atlarna svar olmak zere Bismillahirrahmnirrahim niyet-i gaza kasd- kfir diyb svar oldlar ve sava yerine geldiler ve meydana muntazr olub, eyitdi: Grelim evvel meydana kim gire ve erlik hnerin kim vire didiler ve dahi kffar erisi r- nr olub atlarna bindiler ve saflar balayub durdlar. Evvel ki azm kld. Kayserin olu imon idi. lem sancak nnce ve iki yz altun kuaklu kul ve iki yz Rum demler belince gelb azimet-i meydan gsterdi. Ceveln eyledi: Bu taraftan slam gazilerinden Ahmed Turan Gazi n an grdi. Atn srb azm-i meydan eyledi. imon n Ahmed Turan grdi at ban evirib kendi alayna kad. Kayak Mslmanlardan kopd. Andan imonun karnda ammas dahi kakyub imonun yzne tkrd ve ammas kendi diledi kim ol dem meydana gire. Andan Sercabil-i melun komad. Kend meydana girdi. slam askeri n Sercabilin kadi kmetin grdiler. Taaccbe kaldlar. Andan n Ahmede beraber geldi. Ahmed Turana eyitdi: Ya Ahmer reva mdur ki sen Kayser gibi padiahn ser-lekeri olasn atan, deden dinin terk edesin. Varub bir blk alara uyasn. Gel seni ileteyim. Kayserden dileyeyim suun balasn, didi. Ol dem Ahmed Turan kakd ve elindeki sngy Sercabile havale eyledi. Sercabil-i Lin dahi gayet silahr Lin idi. Grdi kim Ahmedin sngsn men eyledi ve dahi Sercabilin Ahmed ile on hamleleri ortadan hata gedi ve Ahmed Turan dahi zebun old ve Sercabil-i melun dahi Ahmede grz havale eyledi. Ahmed kalkan beraber virdi. rib Ahmede bir grz urd. Ahmedin kalkan dald ve ban savd. Atna dokundu, atla ykld. Mminlerden Tavabil an grdi. Seyyidin lalas atn srb meydana girdi. Gaziler seirdb Ahmed Turan meydandan kardlar ve Sercabil Lin Tavabil birleh ok cenk eyledi ve ahir Tavabil dahi zebun old ve nice kssay drz ideyin. Her Mslman ki meydana girdi. Sercabil-i Lin zebun idb meydan tutd. Seyyid Battal Gazi grdi kim n Sercabil-i Lin meydan tutd ve hal byle old ayruk 76

bir kerbir var. Arslan gibi Akarn stnde gerneti. Andan bir nr radvr ile kard kim kfir Mslman serasime oldlar ve niceleri atdan ykld ve Sercabil az kald kim atndan ykla. ar nr kend zn drdi ve grd kim karusunda bir atlu [48] durur. lla kat heybetl grnr. Andan eyitdi: Sen kimsin ve ne kiisin, didi. Seyyid Battal Gazi eydr: Ben Battalm, kfire kattalm, didi. n Lin an iitdi, eyitdi: Hay ben dahi seni isterem diyb, Lin elindeki sngsn Seyyide havale eyledi. Seyyid Hazretleri tazpanla arpt. Men eyledi ve dahi kez hamle kld. Linin her bir hamlesin dahi Seyyid Hazreti bir lub ile reddeyledi. Andan nevbet n Seyyide dedi. Sngsn mbarek eline alub iridi. Sercabile bir sng ile urdu kim Lin kalkan beraber virdi. Kalkan Line payidr olmad. Gsne urdu. Gbeine urad bir yanndan kd. Lin can cehenneme smarlad. Andan kffar erisinden zarlklar kopardlar ve mminlerden tekbir avaz sumne iridi. Seyyid Hazretine hayr dualar kldlar. Andan Seyyid Hazretleri Akardan aa indi. Sercabilin ban kesdi. Kffara karu att. Kayserin olu n an grdi. Feryad figan eyledi. Andan Garur kffar meydana girdi. Seyyide hamle eyledi. Ol dem Seyyid an dahi hi syletmedi, helak eyledi ve ne kssay draz idelm. Ol dem Seyyid Hazreti beraber ardnca elli kfir diledi. Kffar erisinin stne kat heybet oturd. Andan stanbulun bir bei var idi. Tekfur dirlerdi. Ol dahi meydana girdi. An dahi syletmedi. Bir kl urub iki pare eyledi. Kayserin olu ammas an grdi feryad figan idb, eyitdi: Bari unlar grmeyeyim diyb kendisi azm-i meydan eyledi. Andan mlkne donlar giyb altun iine gark olmu idi. Seyyide beraber geldi. Seyyid eyitdi: Sen ne kiisin, didi. ammas eyitdi: Kayserin olu ammasm. Sen kimsin kim, bugn ldrdn, kim her birinin kabusnda nice senn gibiler, el balayub dururlar, didi. Seyyid Hazreti kakd, eyitdi: Sen dahi hamle kl, seni dahi anlarun yoluna ileteyim, didi. ammas dahi b-akl- r- nr sng havale eyledi. Seyyid Hazreti ammasn sngsn men eyledi. Geldi kim gice, Seyyid Hazreti Akar depb ve mbarek ayan zengiden kard, iridi. ammasa bir pt- pay yle urdu kim ammas- Lin atnn sarsndan gerye muallk ykld. Seyyid Hazreti dahi ahin gibi Akardan srad. Yine durunca ammasn iki ellerin kafasndan balad. Tiz lem dibine Eflahon birleh gnderdi. Kfirler feryad figan kopardlar ve slam dilverleri dlklar idb beret nakkrelerin deprettiler. Seyyide hayr dualar idb tekbir vz sumne iridirdiler ve Abdlvahhab Gazi eyitdi: Barek Allah cier gem brek allah Hatalardan saklasn seni Allah 77

Msavin syleyen rsn Sana kast eden kollar kurusun Aleyke aynullah ey pehlvan-zade didi. Andan imon n karndan bu halde grd. Feryad idb, Seyyidin stne hamle kld. Ser-cmle kffar erisi at saldlar. Seyyidn stne gul kldlar. Zenberek oklar serpittiler. Seyyid Hazreti c [49] u hurua geldi ve kitb kalkann mbrek yzne alub cenge megul old ve bu taraftan slam dilverleri dahi ceng-i harbler depredb bir uurdan tekbir getrdiler. Ser-cmle hamle kldlar ve birbirine kfir Mslman kl klca girdiler. slam gazilerine kuvvet vire Allah diyelim. Gel gr imdi ol iki derya gibi leker birbirine kard. Kan, seyl manendi akd ve kellelerden putlar yld ve atlar ayandan tozlar havann yzne diren diren old. Gya kim gn tutuld ve kllar arkldsndan meydan zelzele ile dold. Sankim kyametten bir alamed peyda old. Seyyid Battal Gazi dahi peypey kez dahi nara urdu. Andan Akar srb saflar ve kalpler skerin Kayserin alayna ka vard. Kayserin ha- peyker-i lemin ve alemdarn akdard. Kayserin olu imon n an grdi. Ayruk yz kamaya tutdlar. Mminler dahi gayret idb c-be-c hamle ile kffar erisinin yerinden kopardlar. Andan kffar lekeri snd. Mminler dahi kfirlerin artlarna db kimin krmaa baladlar ve kimin balayub esir etmeye baladlar ve bu taraftan ammas adra getrdiler ve birka mvekkeller kodlar. Yani beyliler ve ol mvekkeller dahi ol dem eri teferrcne megul olmular idi. ammas dahi ol dem halvet bilb kendyi ellerin zb adrdan kd. Kad. Ol dem Zeyneb Hatunun gz d old. Hay hay diyince melun daa kub kad. Ol dem hdimler dahi tiz Seyyid e haber virdiler. Andan n kfir lekeri snd. slam askeri dahi gn peyapey kovdlar ve krdlar azim ceng eylediler. Tamam gn gece at stnden inmediler. Kffara yle kl urdlar. n gnden sonra mminler ka geldiler. Seyyid Hazreti gelmedi. ller iinde istediler. Seyyidi bulamadlar. Yarenleri perian olub dururlard. Andan n kfir snd. Seyyid Hazreti dahi ammas arayu bir su kenarna geldi. Atndan indi ve donlarn kfir kanndan yud, andan abdest alub len namazn kld. n namazdan fari old. Grdi kim karudan bir atlu gelr. Bildi kim ammasdur. Tiz Akara svar olub karu yrd. ammas dahi Seyyid grdi. Titreme tutd. r nr olub karu geldi. Andan Lin eyitdi: Ya Battal iy halvet yerde elme girdn diyb, Lin klcn karub hamle kld. Seyyid Hazreti ileri yrdi. Bir kez ammas kapd. Kuvvet eyledi. Atndan ykld. Ellerin kafasna balayub ald, yrdi. Eznecanib bu taraftan mminler melul perian olub dururlard. Grdiler kim ol h- evliya ka geldi ve ammas dahi belesince kamu yarenler dlklar 78

idb Seyyide karu gelib kademinde ba kodlar. Yz yere urdlar. Andan ol ganimet mal henz dahi dururd. Seyyid buyurd, [50] bir yere cem idb halife in penik kardlar. Bakisini Gazilere bah eyledi. Seyyid Hazreti bir habbesini kabul etmedi. Pes ol gece ammas Lin yine frsat buldu. Ellerin bendelerin zdi. Seyyidin adrna geldi. Seyyidi bulamad. Zeyneb Hatunu bulur. Uyurken Lin yaln azna dkar dahi syletmeden iki ellerin balar. Andan adrdan karub gece vaktinde alur. Gider n irte old. Mvekkeller ammas bulamadlar ve hadimler dahi Zeynebi bulamadlar. Andan tiz Seyyide haber virdiler. Seyyid Hazreti bildi ki ammas kfirdir. Tiz durd. Kendyi Rumiyane ivesine koyd. Andan revane old. Andan gn gitdi. n drdnc gn bir deyre geldi, grdi kim yedi ruhban kageldiler. Seyyide sordlar. Ne kiisin? Seyyid Hazreti eyitdi: ammas kullarndanm. An hi grdnmz mi didi. Ruhbanlar eyitdiler: Mamuriyye tarafna gitdi, didiler. Seyyid Hazreti dahi ol tarafa revane old. Yolda ikr iderdi. Ol dem bir su kenarna gelib kond. Akar salvirdi. Andan abdest alub namaz kld. Ol dem iinde Mnzer ka geldi. Mminler casusu idi. Seyyid Hazreti Mnzere sord. Kanden gelrsin, didi. Mnzer eydr: Ey pehlvan- lem sizi isterem, didi. Seyyid Hazreti eyitdi: ammas grmedn m, didi. Mnzer eydr, grdm. Bir ata binmi ve bir dem stnde balu idi. Mamuriyye tarafna gitdi, ola, didi. Seyyid-i Hazret ol tarafa revane old. Sonra bir iki kiilere urad. Anlardan dahi haber sord. Anlar dahi eyitdiler: Kayser-i Rum haricindedir. ammas dahi anda gitti, didiler. Andan Seyyid Hazreti azm haricine kld. n ehre iridi. Ol dem Akar bir maarada pinhan eyledi. Kendi srd ehre girdi. Eznecnib nki ammas Lin haricine geldi, atasna haber old. Kamu beyler karu gelb Kayserin katna getrdiler. ammas gelb atasnn elin pdi ve eyitdi: Esir oldum idi, gene sa beni halas eyledi. Battala kendye kasd eyledim idi, bulmadm avratn buldum, baladm. Aldm, geldim. Amma bilrm ki Battal benm ardmca gelr. Nar- nur devletinde bir elime gire idi. Ban kesem, ann errinden bu Rum memleketini halas ideyim, didi. Meer Kayserin kz var idi. Ulusunun ad Kitayon ve birinin ad Himayon ve ortancasnn ad Mahbiroz idi. Zeyneb Hatunu Mahbiroza smarladlar. Mahbiroz Zeynebi hamama altun nefis donlar giydrdi ve yanna alb zevkle oturd. Eznecnib bu taraftan Seyyid Hazreti dahi n ehre girdi. Seyrederek pazara geldi. Grdi kim bir pir kii karpuz satar. Bir ake virb bir karpuz ald ve oturub yemeye megul old. Ol pir sord. Ey yiit kanden gelrsin, kande gidersin, didi. Seyyid Hazreti eyitdi: ammas kullarndanm. Mslmanlar bizi sydlar. Her nem var ise aldlar ve beni ol halde kodlar, didi. Ol pir dahi eyitdi: Dnk gn ammas [51] dahi geldi ve dahi Battaln hatunun getrm azim hblardan imi Kayser dahi and idi kim bu defa kendi ata bine. 79

Ta Kbe kabusundan ura ve demsin kldan gere ve Battal duta. Erte bir gn dahi Mamuriyeye geib, leker cem idecekdir, didi. Andan ol gece ol pir Seyyidi alb evine iletdi ve azim nevahat kld dek idib n ol pir yatd. Uyud Seyyid Hazreti duru geldi. Evden tara kub srdi. Kayserin sarayna geldi ve kemend atub yukaruye kd. Grdi kim bir pencere avk urur. Geldi ol pencereye nazar urdu, grdi kim, Kayser taht stnde oturmu ve ep evre kamu vezirler oturmular ve savatan gelmi birka beyler dembedem, bunlar dahi Seyyidin hnerlerin vasf iderlerdi. Andan bir pencereye dahi geldi, grdi kim anda dahi altun amdanlar yanar. Kitayon ve Himayon Kayserin kzlar oturmular, anlar dahi Seyyidn erliin sylerlerdi. Andan gedi, bir pencereye dahi geldi grdi kim anda dahi bir taht kurulmu ve stnde bir mahbube kz oturmu. Mahbiroz ve yannda Zeyneb Hatun oturur. Yemekde imekde Mahbiroz Zeynebe sordu kim Nedr adn? Zeyneb adun eydrdi. Seyyid Hazreti dahi yukarudan dinlerdi. Mahbiroz dahi ol dem koynundan bir varaka kard ve ol varakann iinde Seyyidn yarenlerinin suretleri yazl idi. Zeynebe n gsterdi. Zeyneb eydr: Sen bunlar kande grdn ve bu suretleri nice yazdun, didi. Mahbiroz eydr: Krk gndr ki Resul Hazretin sallallh aleyhi vesellem dmde grdm ve dahi bu krk kii anun katnda grdm. Resul Hazreti bu kiileri umaa iletr. Ben dahi iderem. Beni bunlarn birine vergil, Didim. Resul Hazreti eyitdi: Krk gnden sonra ruzetinden aa kim ki inerse ben dahi seni n virdim, didi. Ben dahi saydum, u Resul Hazret buyurduu bu gice krk gn tamam old. Hod Hakk Peygamber ise ve eer sz gerek ise yukaruda her kim var ise gele aa ine, didi. Ol dem Seyyid Hazreti n bu haberi bir bir dinledi. Heman dem yukarudan ard kim menn ve saddakn Ya Resl-i kevneyn ve mm- sakaleyn Muhammed Mustafa diyb nerdbandan aa indi ve kpr kpr sarsld. Andan Mahbiroz ve Zeyneb ikisi bile seirdb karu geldiler. Yzlerin hkpye srdler. Andan Mihbruz dahi Seyyidn mbarek cemaline ve kemaline bir kez nazar kld ve ber-kemal grdi kim Mahbirozun, pes ol kadar dahi ak ziyade old. Andan tiz durub Mahbiroz kuzu bryan var idi, ortaya getird. Yediler, idiler. Hamd eylediler. Andan Seyyid Hazreti buyurub eyitdi: Ya nigreyn gerek gitmek, didi. Heman dem Mahbiroz durub atasnn ne kadar yarar nesnesi var ise getrdi. Seyyidin katna kod. ol ar bahalu nesnelerden alub getrebildikleri tuhfelerden aldlar. [52] Tiz kemendler atub saray damndan aa indiler ve atlar bulub kimine tuhfeler ykletdiler ve kimine kendler bindiler. Andan Seyyidin Akar pinhan eyledii maaraya geldiler. n Seyyid dahi svar old. Azm-i Malatya kldlar. Eznecanib n bu taraftan irte old. Hadimler dahi tylar Mahbiroz hlin bildiler. Tiz Kaysere haber virdiler. Kayser feryad eyledi. Tiz oullarn vezirlerin katna cem eyledi ve dahi oulu birleh 80

birka beylerin eri birleh ardlarnca gnderdi ve eyitdi: Her kim ki Battal tutub ldrrse tamamet tacm ve tahtm anun olsun, didi. Eznecnib bu taraftan Seyyid Hazreti dahi n irte olunca yrd bir eme-i sre iridi. Anda inb abdest ald ve sabah namazn kld. n namazdan fri old. Grdi kim toz belrdi. Heman dem silahlarn kuandlar. Mahbiroz ve Zeyneb dahi silahlar kuandlar. Ol dem toz iinde ammas Lin ka geldi ve arub eyitdi: Ya Battal- Kattal yani sen bunun gibi iler idersin. U sana iridim. Hazr ol dedi. Ol dem Mahbiroz ol vz iitdi. Seyyide gelb ba kodu ve eyitdi: Ya Emirl-mminin bir dem teferrc kl Gr kim bu karavuun bu silere neler iderim, didi. Heman dem Mahbiroz ammasa karu yrd. ammas sylenince ammasa bir sng urdu. Getrdi, atndan ykd. ammas rselen gidivirdi. Andan kii karnda Konstantin hamle kld an dahi bir grz ile ykd. Andan bir karnda dahi hamle kld. Adna Ramini derlerdi ve Mahbiroz ile ata ana bir karnda idi. n Ramini geldi, eyitdi: Ya Mahbiroz sebeb ne idi kim bizi byle leme rsvay kldn, didi. Mahbiroz ol dem ol varakay koynundan karub Raminiye gsterdi. Resul Hazretini dnde grdn ve her ne kim buyurduun erh eyledi. n Ramini dahi hikyeti bildi. Heman dem Hakk Tel hidayet kld. Ramini cn- dilden man arz klub, Seyyidin mbarek kademinde Mslman old. Seyyid Hazreti Ramini iki gznden pp d old. n ammas dahi bu hli grd. Dahi nefsi balanub lekerine braurdan bire koman, didi. Seyyid Hazreti dahi nara urub hamle kld ve Zeyneb ve Mahbiroz ve Ramini hamle kldlar. Frenk lekerine kln urdlar. Bir a kurt bir blk koyunu nie trmar iderse, Seyyid Battal Gazi dahi ol Frenk lekerini yle trmr eyledi. Seyyid Hazreti yrd. lemin ve alemdarn akdard. Kffar erisi trmr olub katlar, kimisini tutub esir eylediler. Ol dem bin at ve bu denl esir alub savi erenleri gibi binb Malatyaya revane oldlar. n Malatyaya iridiler. Kamu yrenler karu geldiler. Seyyid birleh grdiler ve mbarek hk-pyine yzler srdler. Andan yedi toplar idb Mahbirozu Seyyide virdiler. Murad hsl kldlar ve dahi ol dem Seyyid Hazreti buyurdu. Ol ganimet malndan halife in penik kardlar. Yz at ve katr ve yz kl tiz Abdlvahhab Gazi ile [53] ve Ramini birleh Badata halifeye irsal eylediler ve bakisini Gazilere bah eylediler. Seyyid Hazreti bir habbesin kabul etmedi. n Abdlvahhab Gazi Badada geldi ve nameyi halife huzuruna iridirdi. n halife dahi nameyi okudu. Azim d old. Seyyid Battal Gazi Hazretlerine hayr dualar ve medh senalar okudu ve tiz buyurd. Badat ehrin iinde azim adlklar eylediler. Seyyidin bu fethin dahi Mekke ve Medine canibine kamu iiden slam diyarnda olanlar Seyyid Battal Gazi Hazretlerine hayr dualar senakarlar kldlar. Andan yedi gnden sonra halife dahi buyurdu. Emir mere ve Seyyid Battal Gaziye ar bahalu donlar name ile ve her ad bell 81

beylere hilatler bahiler irsal eyledi. Andan n Abdlvahhab Gazi Ramini birleh gelb Malatya ehrine iridiler ve halifenin namesini Emir mere ve Seyyid Battal Gaziye ar bahalu donlaryla teslim eyledi. Andan halifenin namesin n okudular. Kamu yarenler d oldlar ve donlu Gazilerin hilatlerin Abdlvahhab Gazi bah eyledi ve halifenin azndan dil-nvazlk kld. Kamu gazilerin dahi hatrlarn ho old ve Muhammede salavad verelim. de donlu kffr olanlar yas- mtemde kaldlar ve slam diyarnda olanlar Seyyid Battal Gazi Hazretlerinin saye-i saadetinde yemekte ve imekde hayr dualar ve senalar idb zevk safada kaldlar ve bir zaman bunun zerinde kald. Seyyid-i kinat Muhammede salvat.

Bu Meclis Abdsselam Ruma Varub Esir Olub lddr

Rviler yle rivyet ve byle hikyet etmilerdir kim Abdsselam nkim, Seyyid Battal Gazinin byle hnerlerin grdi. Azim melul perian olub gnledi. Ol dem fikr eyledi, eyitdi: Nin ben dahi bir hner cmb klmazam, kamu ulu kii imdi beni kodlar. Seyyid Battala yzlerin tutub n mtbeat iderler. Ben hor hkir oldum, didi. Andan bu fikirle bir gice Abdsselam gazabla ehrinden kub Tarsusa geldi. Ol vaktin Tarsus Mslmanlk idi ve Muhammed bin Hseyin anda padiah idi on bin kadar erisi vard. n Abdsselam gelb iridi. Karu gelb grdiler. Aldlar ehre getrdiler ve dahi ol dem ulular konukluk eylediler. zzet idb ho grdler ve dahi ol dem Yahya bin Hamid, Ebbekir bin Aziz ve Nasr- Habbb dahi anda hazr idiler. Anda ol mecliste Abdsselam dahi Seyyid Battal Gaziden ok ikyet eyledi. Benm mansubm ald, didi. Ol dem Nasr- Habbab eyitdi: Ya Abdsselam sen de bir hner gster, u Kayserin kz Haricinde durur, var getr veyahut stanbulda Sercabil kei didikleri keii var ldr ki Rumda andan muteber kei yokdur veyahut Kandil ki sa zamanndan ber yanar. Ut ol put ki kzl altundandr. i mcevvef anber-i hod- miskle doludur. An uurla getr ve mabudiyeti dk. [54] Halife vire kim seni evvelki gibi arlaya kim Seyyid Battal Gazi hner gsterdi. Mansb ald. Donlumuzun ser-tcdur, didi. n Abdsselam Nasr- Habbabdan bu haberi iitdi. Ol gece durd. Donlarn tebdil idb ruhban suretine girdi. Andan azm-i Rum kld. n stanbula geldi bir gece kasd eyledi ki yani Ayasofyada ol putu alb kara. Mvekkeller duydlar. Hay deyince Abdsselam tutub baladlar. n irte old. Kayserin katna getrdiler. Kayser buyurd. Ham gn getrdiler. Abdsselam serp soydular. Ol gn iine koydular ve db gvdesinde cerahat hsl eylediler. Ol cerahatl iken bir zincir getrdiler. Bir ucun 82

Kalann kulesine ve bir ucunu deyrin kabusna berkittiler ve andan Abdsselam bre asa kodlar ve dahi zerine mvekkeller kodlar. Gece gndz beklerlerdi ve gn sssndan ol ya gn kurudu. Abdsselam kasd, kurudu ve gece gndz ol gnn iinde feryad eyledi ve zrlik iderdi. Hi kimse esirgemezdi. Meer stanbulda bir kii var idi. Nalbantlk iderdi. Sureti kfirdi amma batn Mslman idi ve adna Mihenk-i Hindi derlerdi. Daim anda her ne i olsa mminlere Malatyaya haber verirdi. n Abdsselam dahi bunun gibi hle giriftar old. Andan cmeyi mbeddel olub Malatyaya geldi. Eznecnib bu taraftan yarenler dahi oturub Abdsselam sylerdi. Acibe kaner gitti, diy bilmezlerdi. Ol dem Mihenk-i Hindi ier girdi. Seyyid Battal Gazinin kademinde ba kod. Andan Abdsselamn hlini ilm eyledi ve kamu yarenlere bildrdi ve kamus mell olub aladlar. Andan Seyyid Battal Gazi eyitdi: Yarenler siz himmet yolda olun, ben Rumdan yana giderem, didi. Ol dem evine geldi ve Akar eyerledi ve cmeyi mbeddel idb Mihenk-i Hindi peine alb ebr-i bahar gibi yola revane old. n ol gn gitdi. rtesi ammas deyrine geldi. Andan Abdsselamn hlini ammas- Pire dahi beyan eyledi ve eyitdi: Sen dahi himmet yolda eylen nallah halas iderem, didi. ammas- Pir eyitdi: Hayli mkil idr. Hakk telann inayeti siznle ola, didi. Ol gece anda sohbet kldlar. n irtesi old. Durdlar. Mihengiyle yola revane oldlar. Yolda giderken ol gn Seyyid Hazreti nazar eyledi, eyitdi: Eer Abdsselam bu ukbetten kurtaracak olursam bin yalncak dem donatam ve bin kiinin karnn doyuram, didi. Pes srdler n stanbula Mihenk-i Hindinin evine geldiler. Anda Akar bir maarada gizledi. Silahn ve yern anda pinhan eyledi. Andan srb ehrin iine girdi. Grd kim bir muazzam ehir kalabalk ortasnda bir deyr kilise bir Kalaya benzer ve drt yz keiler her biri dahi bir iklimden gelmiler. Dinlerince ibadet klurlar. Seyyid Hazreti [55] srb ol deyre geldi. Ruhban donlarn giymi ruhbanlar dahi karu geldi. Seyyid Hazretin alub mftlk katna getrdiler ve ol keilerin donlusunun ulusu Meftul idi. Seyyide karu gelib bir bir grdiler ve ol gece anda sohbet eylediler. Meftul Seyyide sordu kim kanden gelrsin ve kande gidersin, didi. Seyyid Hazreti eyitdi: Beytul-Mukaddesten gelrem. Adm amil-i Muadderdr, didi. Meftul dahi eyitdi: Benim andan bir karndam olu var idi. Adna Serabil derler, idi. U yirmi yldr kim anda ilim tahsil iderdi. Hi bilmezem nice old, didi. Seyyid Hazreti dahi eyitdi: Serabilin olu benim tamam ilmi tahsil kldm, didi. Andan Meftul ikiliyin gelb Seyyid birleh grd, barna basd. Ol gece dahi anda sohbet kldlar. stanbulun iinde ne kadar ulu ruhban var ise haber old. Meftulun katna cem oldlar ve irteye dein bahs eylediler. Kamusn Seyyid Hazreti mlzem kld. Andan n yine irte old. Arakil Kaysere dahi haber virdiler, eyitdiler: Bir aziz ruhban 83

geldi, heman nar- nurun ve Mesih dinin iynesi kendsdr. Her ne kadar Ruhban var ise kamusun mlzem eyledi, didiler. Ol dem Kayser dahi buyurdu. mdi siz dahi yer idn. Yarnki gn Ayasofyada varaym. Ol din ulusunu ziyaret idelim ve nasihatin dinleyelim, didi. n irtesi old. Kayser ve imon ve ammas Matran lt, Milat ve Grgn ulu kfirler kamusu gelb yrdler ve ol keiler dahi Seyyidi alb deyre geldiler. n Kayser dahi Seyyidi grd. Karu yrd ve titreme tutd. Akl serasime old. Az kald kim dmeye yz tutd. Yannca gidenler, Kayseri yine tutdlar. Kendzin yine drdi. Andan geldi. Seyyidin yani elin pe. Seyyid Hazreti elin vermedi, eyitdi: Sende dnyann muhabbeti vardr, diy yiin sund. Kayser dahi Seyyidin yiin pdi. Yzne gzne srd ve dahi kamu vezirler beyler gelb ziyaret kldlar. Andan Seyyid Hazretin dahi minbere davet eylediler. kd minbere ol ki Hazret-i sa eynesidir. Anlardan ok nasihatler eledi. Kayser ve kamu vezirler, beyler ve ruhbanlar ol kadar aladlar ki kendlerinden gitdiler. n Seyyid Hazreti minberden indi. sarlar, altun tabaklar ile Kayser buyurd. Getrdiler. Seyyidin stne sau sadlar ve stanbulda ne kadar ulu kii varsa Seyyide muhabbet oldlar andan Kayser iler geldi. Seyyide eyitdi: Ya din ulusu biz dahi Mesihin kullaryuz. imdi bir olan peyda old ve hayli ulu keilerimizi helak eyledi ve nicelerimiz dahi azdurd, dininden kard ve Muhammed dinine kod. mdi siz dahi bize himmet yolda eylen. U yer idiverin kam. Ol olan ele bir getrem Tamamet slam askerin ortadan [56] getrem ve Mesihin yz suyun yerine getrem, diy bi-akl- melun Kayser ol dem Seyyidden yine Seyyide ikyet eyledi. Andan Lin Seyyidin elin tutub ok alad. Seyyid Hazreti cevab vermedi. Andan Kayser Seyyidin etein pb gir makamna gitdi. n Kayser gitdi. Seyyid Hazreti dahi fikre vard, eydr: Ey br- Hda aceb ibu miskin Abdsselam ne tarkiyle bu kfirlerin elinden halas iderim, der idi. n gece yars old. Seyyid Hazreti tara kd. Deyre geldi ve grdi kim miskin Abdsselam ol zincirin orta yerinde hava yznde aslm. Ol gn dahi kurumu Abdsselam kasm. Avaz kmaz olmu. Seyyid Hazreti dahi bir karagu yerde durdu. Grdi kim hayli sarb idr. Meer Allah Tel Hazretleri inayet ide, didi ve Seyyid Hazreti bu fikirde dururd. Ol dem grdi kim gece vaktinde karudan bir kii geldi. Seyyidn mbarek ayana ddi. Seyyid-i Hazret kimsin, didi. Mihenk-i Hindiyim, didi. Seyyid Hazreti eyitdi: Sen beni nice bildn, didi. Mihenk-i Hindi eyitdi: Ey Sultan- lem iki gn gayet senden ayru olduuma melul oldum, idi ve bu gece ok aladm. Resul Hazretin dmde grdm. Bana eyitdi: Ya Mihenk tiz dur yukaru filan yerde benim cier gem Seyyid Battal Gazi durur. Sen dahi vargl. Anda ana yr olgl, didi. U ben dahi Hazreti Resuln iaretiyle geldim. Ne buyurursun, didi. Andan Seyyid Hazreti eyitdi: Ya Mihenk buna nice tedbir 84

klalm ve ne i idelim ki bu Mslman bu ukbetten halas idevz, didi. Mihenk-i Hindi eyitdi: Siz buyurun ben kulun tutaym, didi. Seyyid Hazreti buyurd. Tiz krk uzun aa getr, didi. Gitti, getrdi ve ol aalar birbirine baladlar ve aalarn ucuna at trna yonacak bir suntura muhkem baladlar. Andan ald. Seyyid ol zincirin dibine geldi ve lemi gayet zulmat tutub dururd. Gz gz grmezdi ve be yz kii dahi mvekkeller beklerdi ve kamusu sarho olub yatmlard. lemden bhaber olmulard. Seyyid Hazreti heman ol dem haneri tii karub be yz mvekkellerin balarn kesdi. Andan ol aalar Mihenk eline virdi ve ol yerde kim zincirin ucu bal idi. Heman dem ucun kesdi. Zincir dahi hava yznden aa inince Seyyid Hazreti pertev klub iler yrd. Abdsselam zincirin ucu bir kapd. Okuncack yere kod. Andan zincirin bir ucunu dahi kesdiler. Aldlar. Gece vaktinde Mihengin evine getrdiler. Seyyid Hazreti grdi kim gn kurumu, Abdsselam kasm ot dahi nefsi kar. Meer Mihengn evinde bir mermer havuz var idi. Abdsselam gnyle ol havuza kodlar ve Seyyid Hazreti buyurd. arlgan ya getrdiler. Ol havuza doldrdlar. Seyyid Hazreti andan eydr: Ya Mihenk bunun tmar u budur. Yine gelrem sen bunu gzet diyb, Seyyid Hazreti [57] kd. Andan yine deyre gelb baya yerine yatd ve uyudu. n sabah vakti oldu. ehre gulgule ddi kim bu gece Battal gelmi. Yine Abdsselam urulam ve be yz kiiyi dahi ldrm didiler. n bu haberi dahi Kaysere bildrdiler. Yrdiler. ehri hne be-hne her keyi istediler. Hayaline iremediler. Ol dem Serabil kei dahi drt yz ruhban birleh aa yukar yrdiler. are idemediler. Andan Meftul ve Serabil kei ikisi dahi Seyyidin katna geldiler. Seyyidden ikyet eylediler. Seyyid eyitdi: Ya amm ben sezerem ki ol Battal gerekdr kim bu Rum vilayetin tamam tuta ve Kiliselerin yka yerine mescitler yapa, didi. Andan Serabil dahi eyitdi: Ya ibni amm ben dahi yle grb dururam, sen nice dersin, diyb hay hay alad. Bunlar feryadyla kaldlar. Eznecanib bu tarafdan Abdsselam n bir hafta yatd. Ol ya iinde ol gn biraz ho old. Seyyid Hazreti dahi dembedem gelrdi. Yoklard. Andan gnden kardlar. Bir dem yle yatd. Ancak nefsi gelr idi. Seyyid Hazreti ol dem badem yan kard ve muhkem harir eyledi ve bayla azn aub bir kak koyd. gn dahi byle eyledi. Gzn ad. Seyyid Hazreti ikildin, erbet hazr klm idi. Yine irdi. Bari her gece gelb tmar iderdi. erbetler irrdi. Andan biraz ho olub ayak zere durd. Seyyidin mbarek ayana yz srd. zrler diledi ve eyitdi: Ey pehlivan ben itdm sen itmedin. Erlik merdanlk eyledn, didi. Seyyid Hazreti dahi Abdsselam nevahat kld. Ol dem Abdsselam eyitdi ki ie piman olub ol adavetler iinden gidb safalar eyledi. Andan ol gece Seyyid Hazreti durub Serabil keiin katna geldi. Grdi kim Lin yatur. Domuz gibi horlar, uyur. Heman dem ah- evliya boazna yapd. Serabil-i 85

Lin gzn ab bakt, eydr: Kimsin Battalm, kfire kattalm, tiz iman getr. Yohsa ban keserem, didi. Lin eyitdi: Sen benm karndam olu deil misin, didi. Seyyid eydr: ok syleme ey Lin ben Battalm, geldim. Abdsselam kurtardm. Tiz iman- arza kl didi. Ol dem Lin herzeye balad. ol dem ban kesdi ve dahi ol drt yz kiilerin cmlesinin balarn kesdi ve dahi ol byk put ki sa zamanndan kalm idi. inden Mamuriyyeye b dkdi. An dahi tiz alub dn buuunda Mihenk-i Hindinin evine geldi ve ol byk puttan gayrsn Mihenke virb gani eyledi. Andan ol gece iinde dahi ald ve Mihenk-i Hindiye veda eylediler. Burca kemend brakdlar. Aaya indiler. Seyyidin atna geldiler ve iki at dahi bulub birine Abdsselam bindi ve birine ol putu yklettdiler. Andan yola revane oldlar. Eznecnib n sabah old. Kaysere haber virdiler. Kayser dahi deyre geldi, grdi kim Serabil kei ol drt yz keiler dahi kamusu lmler ve ol altun putu almlar. [58] b- mabudiyyesin dkmler ve kilisenin ii kanla dolmu. Kayserin akl gitdi. Feryad figan eyledi. Tacn yere urd ve bn yere ddi. Akl kh gelr ve kh giderdi. Andan Kayser sarayna getrdiler, yedi gn yz koyu yatd ve boazndan sorhu gemedi. Tamamet Rumda bu haberi bildiler ve yas- matem tutdlar. Eznecanib bu taraftan ol ah- evliya Sultan Seyyid Battal Gazi ve Abdsselam yolda giderken aalar arasna iridiler. Anda yol iki old Abdsselamn gzleri ya ile doldu. Seyyid Hazreti grdi. Noldu, niin alarsn, didi. Abdsselam eydr: Ya Emirl-mminin bu yolda geib giderken benm gnlm kaylmdur ve bu yol kutlu yoldur ve bunda bir bey vardur. Anun kz var. Adna Nevruz bani derler. Bir kez grdm dahi hayali gzmden gitmez, didi. Hemandem ah- evliya Seyyid Hazreti eyitdi: Ya Abdsselam sen de bunda dur gl, ben gelince didi. Anda ol dem kendsi Rumiyane donlar giyb kei suretine girdi. n yola revane olub andan bir depeye ad ve bir kez aaa nazar kld. Grdi kim karuda bir Kala ba sumne irmi nnde bir hb ayr emen ve alt bin kadar leker konub otururlar ve Kalann subasna Tagano derlerdi ve Serabilin veziri idi. Seyyid Hazreti dahi Kalaya yakn gelicek. Taganoa haber virdiler. Tagano dahi krk ruhbanla Seyyide karu geldiler. Seyyid birleh grdiler. Andan sual kldlar. Sen kimsin ve adn nedr, didiler. Seyyid Hazreti eyitdi: Buzar keiin olu Akanoum, bu yolda ok zahmedler ekdim ve siyasetler grb durdum, didi. Ol dem Tagano eyitdi: Sakn sen Battal olmayasn, didi. Seyyid ol dem eyitdi: Sen beni nin n benzedirsin, benim nerem ana benzer diyb azn ad, hb vzyla ncil ayetlerinden okudu. Ruhbanlar hayran oldlar. Seyyid andan ald, yrd. Yine ol ruhbanlar Taganoa eyitdiler: Hay bu ehir bnyad olal bir bunun gibi sultan- din ulusu gelmedi. Ola sen nin bunun gibi ydlu sz syledn, bu azizin hatrn ykdun, didiler. Tagano dahi gelb Seyyidin mbarek ayana db 86

zrler diledi. Andan Seyyidi ehre getrdiler ve gece yarusundan sohbetler eylediler. Kamu ruhbanlar makamna gitdiler. Dn buuunda Seyyid Hazreti duru geldi. Taganoun ser-vaktine girdi. Anda frsat bulub Taganoun ban kesdi ve dahi katnda ruhbanlar var idi. Kamusunu depeledi. Andan tara kd. Grd kim bir kalabalk var. Bir kiiye sordu. Bu ne kavgadur, ol kii eyitdi: Tagano olu Mihriyano Taryonun katnda idi. Ol gelr, didi. Seyyid Hazreti n bu haberi iitdi. Biraz durdu. Kavga sakin old. Andan [59] Grd kim karudan bir hdim gider. Seyyid dahi hadimin ardnca giderdi. Hadim dnb Seyyide eydr: Sen kimsin? Seyyid Hazreti eydr: Mihriyanu katndan gelrem. Nevruz Baniye haber vermeye, didi. Hdim eyitdi: Ol kimseye grnmez, bana syle Nevruz Baniye ben syleyem, didi. Seyyid eyitdi: Ber gel, imdi senn kulana syleyem, didi. Hdim n yakn geldi. Seyyid boazn muhkem tutub hdimi bodu ve burtan aa atd. Andan kends srdi, ier saraya girdi. Grd kim bir taht kurulmu. Kzl altundan ve bir mahbub kz tahtn zerinde yatub uyur. Seyyid Hazreti oldem kz uyard. Grd kim ba ucunda bir kimse durur. Diledi kim ara, Seyyid Hazreti eyitdi: arma ben Battalm yohsa karnn yararm, didi. Kz dahi ayruk tnmad. Seyyid kzn azna destmlin takd. Ellerin balayub burcdan aa indirdi ve tiz bir at bulub kz bindrdi. Andan srb irteye dein Abdsselamn katna iridi. Abdsselam n Seyyidi grdi ve kz dahi belesince d old. Karu gelb Seyyidn kademinde ba kod ve tamam ol adavetler iinden gitdi. Can- dilden Seyyide kul old. Anda irteye dein sohbet kldlar. Eznecnib Mihriyanu n ol gece vard, atasn grd kim ban kesmiler ve keiler dahi kesmiler, dahi kz karndan alub, gitmiler. Feryad eyledi. Tiz buyurd. On bin kffar erisi bendiler Seyyidin ardnca srdler. Gelmek zere oldlar. Eznecnib bu tarafdan Seyyid Hazreti ve Abdsselam irte namazn klub dilediler kim atlarna binb yola revane olalar, ol dem grdler kim ngh karudan Kala yolundan tozlar oynad. On bin frenk erisi ka geldiler. n Seyyid Hazreti an grd, hemandem kz bir aaca sara kod. Abdsselam ile ikisi kffara karu durdlar. Kamusundan evvel Mihriyanu, Seyyidi grdi ve lekerine bir bir o gevurdan bire koman diyb hamle eylediler. Seyyid Hazreti bir kere nara haykrub hamle kld. Frenk erisini birbirine urd. Mihriyanu dahi sngsn eline alub Seyyide hamle kld. Seyyid dahi tzynyle red eyledi. Andan grzyle hamle kld. Grzn dahi men eyledi. kez hamle eyledi. Seyyid red eyledi. n nevbet Seyyide dedi. Klc ile iridi. Mihriyanua bir kl yle urd kim Lin kalkan beraber eyledi. Pare pare old. Lin irhanesine varnca iki pare old. Ayruk kfir lekeri an grnce yzlerin kamaya tutdlar. Seyyid Hazreti dahi blent nara urub kfirlerin alayna hamle kld ve kalbi kalbe urd bir a kurt bir sr koyunu nie trumar iderse, Seyyid dahi kfirlerin erisini nne 87

katub klc ile kra kra kimin kod ve kimin srb ehre tkd. Cmle gaziler uruna tekbirullah diyelim, Muhammede salvat verelim. Andan Seyyid d- Hrrem olub Abdsselamn katna iridi. Abdsselam hod kzn katnda gzc [60] klb, Seyyid Hazreti yle buyurm idi. n Abdsselam grdi kim Seyyid Hazreti ahin gibi Akar- Divzadenin zerinde ve Sam svar grz omzunda ka geldi. Abdsselam dahi karu varub, Seyyid Hazretinin mbarek ayana ba kod ve hayr dualar eyledi. Seyyid Battal Gazi Hazretleri dahi dem kanndan lle-renk pelenge dnm idi. Ol dem Akardan indi, donlarn karub kfirlerin kanndan yud. Andan abdest alb len namazn kldlar ve ol krlan kfirlerin atlarn ve donlarn alub yola revane oldlar ve Hakk Telaya ok krler idb, Malatya tarafna azm eylediler. n gelb Malatya ehrine iridiler. Andan Emir mer ve kamu yarenleri Seyyid Battal- Gaziye karu kdlar ve grdler kim Abdsselam ve Nevruz Bani ve bu donlu at, mal menal belesince gelib iridiler ve kamu gaziler gelb Seyyidin mbarek ayana yzlerin srdiler ve hayr dualar kldlar ve Abdsselam dahi dil-nvazlk idb, Emir mere ve kamu yarenlere, Seyyid Battal Gazinin donlu cnblerin ve erliklerin bir bir hikyet kld. Kamusu Seyyide tahsin eylediler. Andan n bu dlk zere gelb ehre girdiler. Kamusu makaml makamna karar idb durdlar. nkim ol gn gedi, irtesi old. Seyyid Hazreti buyurd. Nevruz Baniye iman- arz eyledi. Hakk Tel hidayet kld. Nevruz Bani dahi Seyyidin nnde Mslman old. Andan Seyyid Hazreti buyurd. Bir cemiyet eylediler. Nevruz Baniyi nikh idb Abdsselama virdiler. Murad hsl eylediler. Andan Seyyid Battal Gazi dahi bir ulu cemiyet idb, Abdsselam iin bin a doyurd ve bin yalncak donatd. Kamusu Seyyide hayr dualar eylediler. Andan Seyyid Hazreti buyurd. Halifeye Badada ol maldan penik kardlar ve name ile Abdsselam irsal eylediler ve ol altun put ki dahi stanbuldan alb getrdiler idi. An bile halifeye gnderdiler. n Abdsselam dahi Badada iridi. Seyyid Hazretinin fetihnamesini halifeye iridrdi. n halife mtlaa eyledi. Azim ad olub Seyyide hayr dualar ve senalar kld. Andan birka gnden sonra halife dahi buyurd. Emir mere ve Seyyid Battal Gaziye name ile ar bahalu donlar, hilatler ve her ad bell gazilere dahi bahileri Abdsselam ile gnderdi. n Abdsselam dahi Malatyaya gelb iridi. Halifenin n namesin okudular. dlk eylediler. Andan Abdsselam dahi halifeden gelen bahileri Seyyide, Emir mere ve kamu yarenlere dil-nvazlk eyledi. Kamu yarenlerin hatrlar ho oldu. Cmlenin ak dahi ziyade old. te Kayser-i Rum dahi bu haliyle yas- matemde kaldlar ve diyar- islamda olan mminler dahi Seyyid Battal Gazinin saye-i saadetinde dlk ile yemekte ve imekte ve zevk- safada oldular ve bir zaman bunun 88

zerinde kald ve lem dahi mnevver old. Seyyid-i Kint Muhammede salavt Allahmme salli l Muhammedin ve l l Muhammed. [61]

Bu Meclis Seyyid Battal Gazi Varub Mihran ldrddr

Raviler yle rivayet ve byle hikayet etmilerdr kim, Tarsus ehrinde bir gn ulular oturub can sohbetin iderlerdi ve dahi selefden gelb geen pehlvanlar sylerlerdi. Yani filan gazi iy namdar pehlvan idi, diyb musahebet iderlerdi. Ol dem Nasr- Habbab dahi eyitdi: imdiki asrda Seyyid Battal Gazinin hnerin gsteren pehlvan yokdur, didi. Andan Nasr- Habbab yine eyitdi: Bel Seyyid Gazinin erliine bilmez vardur, didi. Andan Hor dirler bir kii var idi. Ol eyitdi: Seyyid Battal Gazi sen didiin henz dahi atasnn kann almamdur. Anun atasn Mihriyail ldrbdr. Anlar hod karndalardur. kisin Seyyid depeledi. lla ol ki yavuz melundur. Henz an dahi ldrmedi, didi. Andan Tarsus gazileri eyitdiler: Ol kimdr, didiler. Yine Hor eydr: Ana Mihran dirler, didi. Andan Muhammed Bin Fellah n an iitdi. Heman dem duru gelb eyitdi: mdi, ben varaym. Kfir Mihran Seyyidin akna ldrem, diyb atna svar old ve Azm-i Mamuriyye kld. n gn gitdi. Drdnc gn giderken yolda bir atluya urad. Selam virb kande gidersin, didi. Ol eyitdi: Mamuriyyeye giderem. Muhammed dahi eyitdi: Ben bile giderem sennle Mamureye didi. Andan ol ahs eyitdi: Hay sakn kim Mihran andadur. Mbaza seni duyar ldrr, aman virmez didi. Muhammed eyitdi: Ben dahi an isterem ki bam kese, didi. Ol kebir eyitdi: Hay ol senn didiin deildr, didi. Muhammed eyitdi: Ol Lindir ki sen an bana bedel tutarsn, didi. Kebir ol dem kakd. Muhammede kl havale kld. Muhammed dahi men eyledi. Geldi kim Lin gee Muhammed eridi. Line bir kl yle urd kim Lin iki pare old. Can cehenneme smarlad. Andan Muhammed Gazi gelb bir deyre iridi. Grdi kim deyrin kabusu balu. Anda bir su kenarna inb abdest ald ve namaz kld. Andan n namazdan fri old. Grd kim deyrin damndan bir mahbub kz yzn gsterdi. Ayn on drdne benzer. Heman dam kenarna gelb Muhammede eyitdi: Ey yiit sen ne kiisin, kanden gelb kande gidersin ve bunda ne zehr ile dinlenrsin. Bundan ku dahi gelb gemez. Tiz dur yoluna git didi. Muhammed dahi eyitdi: Ben mslmanm, dir. Kz eyitdi: Senn adn Muhammed midr, didi. Muhammed Gazi eydr: Beni sen ne bildn, Muhammed idm, didi. Kz dahi eydr: Ben Mihriyailin kzym. Atam Seyyid Battal ldrpdr ve bu gece ben dahi 89

Muhammed Mustafa dmde grdm ve nnde Mslman oldum ve senn haberin bana bildrdi ve eyitdi: Mihran Seyyid Battal gelib ldrecektir ve bunda dahi ok kzlar vardr ve kamusu padiah kzlardr. zerlerine erkek sinek kondurmazlar. Anlar dahi Mihrann errinden [62] emin idecekdir, didi. Andan kz yukardan Muhammede bir mendil sarktd inde nimet var, Muhammed Gaziye eyitdi: bu taam tiz ye gil Mihran gelb ayet seni bunda bula. Aman virmez, didi. Muhammed Gazi dahi eyitdi: imdi Mihran kande olur. Kz eyitdi: ol dan orta yannda olur Muhammed eyitdi: Eer ben Mihran ldrrsem sen dahi benm olur msn, didi. Kz dahi eyitdi: Beni hod Hazret-i Resul sana virdi. Ben sennem ve Mihran Seyyid Battal Gazi gelb ldrecekdr. Pes Muhammed Gazi dahi kz ol dem veda idb atna svar old. Revane olub gitti. Eznecnib bu taraftan n Muhammed Gazi Tarsustan Mihrann cengine gitdi. Tarsus yarenleri perian oldlar, tiz Malatya tarafna Seyyid Battala name ile hikayeti bildirdiler. Seyyid Hazretleri n bu hikayeti bildi. Tiz silahlarn kuanub Akar- divzadeye svar old. n yola revane oldu. Mamuriyyeye tarafna gitdi. Seyyid Hazreti dahi ol deyre ka geldi. Ol kz dahi Seyyid Hazretinin gricek bildi. ad olub sevindi. Andan Seyyide Muhammedin hikayetini ve kendisinin Mslman olduunu erh eyledi. Seyyid Hazreti kza tahsin kld. Hayr dualar eyledi. Andan kz dahi Seyyid Hazretine eydr: Ey sultan- lem tiz Muhammede iri. Mihran melun, yavuz itdr. ayet Muhammede bir elem iridire, didi. n Seyyid Hazreti bu haberi iitdi. Tiz Akara svar olub revane old. Eznecnib bu taraftan n Muhammed bir iki dere tepe ad. Grdi kim bir sahra meyannda adr kurulmu, zerinde Mihran oturmu, odlar yakmlar. Kebablar birb arab ierler ve krk kul karsnda el balayb durur. Pes kaan kim Mihran karu depede stnde Muhammedi grdi. Hemandem kfir vay diyb kakd. Tiz buyurdu. Bir kulun virdi, eyitdi: Var tiz iri, ol karuda duran kiinin ban kes, i bunda benm katma getr, didi. Ol kebir atna binb Muhammede beraber geldi. n yakn geldi, eyitdi: Kimsin diyb elindeki klc Muhammede havale eyledi. Muhammed Gazi kalkan beraber virdi. Kfirin klcn men eyledi. Geldi kim Lin gee Muhammed iri geldi. Line bir kl urd. ki pare eyledi. Can cehenneme smarlad. Anun ardnca bir dahi girdi. An dahi helak eyledi. Bir bir ardnca yedi kfir helak eyledi. Mihran- Lin n an grd. Kullarna bire koman, didi. Andan bir bir o gevurdan otuz kfir dahi Muhammedin stne hamle kldlar ve ortaya aldlar. Muhammed dahi tekbir getrb kalkan yzne ald ve gayret idb cenge megul old, yirmi kfir dahi depeledi. Andan ol kalan kfirler dahi kaub Mihrann stne ddiler. Mihran- Lin grdi kim hal ayruks old. Tiz Lin atna binb grzn eline ald, andan Muhammede karu yrd ve ejderha gibi eirdi. n 90

Muhammed Gazi an grdi. Kendden midin kesdi, eyitdi: Ey Bar- Hda ben yorulmuam. ok drdm bu meluna dahi nice cevab virem, diy Hakk Telya [63] mncaat kld ve enbiyay ve evliya-i ef getrdi. Ol dem idi kim gaziler sultan Sultan Seyyid Battal Gazi dahi ol depenin stne ad, grdi kim meydan ortasnda Muhammed bin Fellah birka kfir depelemi ve Mihran- Lin dahi kendyle mukabil olub durmu. Ol dem Seyyid Battal Gazi dahi depenin stnde durub bunlarn cengin teferrc eyledi. Ngh Mihran- Lin ol dem Muhammede hamle eyledi ve gazabla iri geldi. Bir sng urd Muhammedi kapd ald. Yabana atd. Lin diledi kim atndan inb Muhammedin iin ol dem tamam ide. Seyyid Battal Gazinin durduu yerden karar kalmayub bir kez radvr nara ile haykrd kim gya seb-i semavat birbirine dokundu. Mihran-i Lin serasime old. Az kald kim atndan ykla. r u nr Lin kendin zn yine devrdi. Heman dem Seyyid Battal Gazi iridi, eyitdi: Ya Lin ek elin andan u herifin benm, didi. Mihran n an iitdi. Al imdi sen dahi bunun yedi armaandan diyb elindeki sngy Seyyide havale eyledi. Seyyid Hazreti tazyanla eperdi. Linin sngs pare pare old. Lin diledi kim gee Ol dem Seyyid Battal Gazi ahin gibi ud, Mihrann sinesine bir put- pay ile urdu kim Lin dizr--be-dzar at sarsundan gerisine ykld. Andan Lin urslanu durunca Seyyid Hazreti ahin gibi Akardan srad. Haneri ve tii boaznda kod. Gsnn stne oturd. n mihran birdemde gzin ad, grdi kim Seyyid Battal Gazi gs stnde oturur. Seyyid Hazreti eydr: Benim Battal kfirlere Kattal, ya Lin tiz iman arz eyle. Yohsa ban keserem, didi. Lin herze sylemeye balad. Seyyid Hazreti grdi kim Lin imana gelmez. Ban kesdi ve Lini can cehenneme smarlad. n Muhammed Gazi an grd. Seirdb Seyyidn mbarek hkpyna yzn srdi ve hayr dualar kld. Seyyid Hazreti, Muhammed-i mbarek barna basub gzlerinden pdi. Andan Mihran ban ve kullarn yern alub ol deyre geldiler. Kz dahi karu kd. Gelb Seyyidn mbarek ayana db yz srdler ve dahi krk kzlar dahi varub getrdiler. Kamusu gelib Seyyidin mbarek kademinde ba koyub yzlerin srdiler ve kamusu iman getrb, Seyyidin nnde mslman oldular. Biz dahi Muhammede salvat verelim ve dahi Mslman ol deyrde haps edilir, anlar dahi kardlar. Geldiler. Anlar dahi Seyyid Battal Gazinin mbarek kademine yz srdler ve hayr dualar eylediler. Andan Mihrann bir olu var idi. Adna Alyon derlerdi. Ol dahi deyrden ka geldi. Seyyidin mbarek kademinde ba koyub Mslman old. Seyyid ann adn lyas- Rm kodu ve ol demde dahi ol deyrden ok mal kardlar. Kamusunu Seyyid Hazreti ol esir olan mminlere bah eyledi. Kend bir habbesini kabul eylemedi. Hep ledrdi. Andan Seyyid Hazreti buyurd. Ol krk kzlar ol esir olan mminlere nikh eyledi. [64] Virdiler. 91

Murad hsl kldlar. Biz dahi gaziler hrmetine tekbirullah diyelim, Muhammede salvat virelim. Andan Seyyid Hazreti buyurd. Ol aradan gnl birlii ile gdiler. Tarsus tarafna azm eylediler. n Tarsusa yakn erdiler. Hasan bin Aliye haber virdiler. Hasan bin Ali ve kamu beylerle Seyyide karu geldiler. Grdiler kim Seyyid Battal Gazi ve Muhammed bin Fellah ve bu donlu mmin gaziler Seyyidin saye-i devletinde dman olub geldiler. Andan Tarsus gaziler dahi bu fethi grdiler. Azim ad olub Seyyid Hazretine hayr dualar idb mbarek ayana yzler srdler. n bu dlk ile gelb ehre girdiler. Seyyid Battal Gazi Hazretin saraya kondurdular. Yemee imeye megul olub Hakk Tel Hazretlerine bin bin krler kldlar. Andan bu taraftan bu minval zere gaziler Sultan- Seyyid Battal Gazi Hazretleri Tarsus ehrinde birka gn zevk- safada oldular. Eznecnib ngh Tarsus arasnda bir kavga peyda olub tozlar kopd. Seyyidin mbarek gz d oldu. Hasan bin Aliye bu ne hikayetdr, didi. Hasan bin Ali dahi eyitdi: Ey merdan- lem bu yakn yerde bir harab Kala var idi. Sinbad adlu bir kfir geldi. mret eyledi. Vaktinde bu denl haram kfirler gelb eylendiler ve ide anlar vaktehlarda gelrler, bu vilayeti ururlar ve yakarlar. Hi kimse dahi Linlere cevab veremez. Yavuz melundur, didi. Seyyidin ol dem vcud- erifleri hayli gendi. Seyyid andan eyitdi: nallah middir ki ol Sinbad didiin Linin errin bu vilayetten def etmeyince durmayam, oturmayam, didi. Tiz buyurd. Seyyid Hazreti heman dem bir name yazdlar. Malatyaya Emir mere ve kamu yrenlere hikayeti bildrdiler ve kend hikyetin Kalann hikayetin name bildrdiler. n name dahi Emir mere vsul buldu, okudular. Kamu yarenler d- Hrrem olub Seyyide hayr dualar idb, tahsin kldlar. Andan Ahmed-i Turan Gazi ve Abdlvahhab Gazi ve Abdsselam ve Cuda drt oullar birleh, Tavabil-i Rumi Seyyidin lalas ve Hseyin bin Said bunlar yzer yiit alub Malatyadan kub, Seyyidin ardnca Tarsus tarafna azm eylediler ve ide bunlar gelmekte. Eznecnib bu taraftan Hseyin bin Ali dahi Tarsustan yz kii alub, Seyyid birleh yola revane oldlar. Andan n Sinbad Kalasna gelb iridiler. Grdiler kim Kalann nnde on bin kadar leker konm oturur ve Tarsus gazileri dahi gelb bir yerde karar eylediler. Seyyid Battal Gazi dahi o gice yz kiiyi drt bah eyledi ve drt yerden don iinde dl-nebaz ebhn kldlar. Frenk lekeri birbirin krub kartlar. Gice iinde birbirin krmaya baladlar. Seyyid dahi gece vaktinde radvar nara vurub eydrdi: Benm Battal Gazi. Bir cnibden oynard, eydrdi: Benm Abdlvahhab Gazi. Bir tarafna oynard, eydrdi: Benm Ahmed Turan Gazi. bu nevle her tarafta bir gazi adn yd idb, [65] nara ururd. Pes bu haliyle kfir irteye dein birbirin krdlar. Cenk iinde Seyyid Battal Gazi Sinbada urad bir darbe ile Lini atndan ykd. Kfirler glu etdiler. Sinbad alub kadlar. Ayruk tarada karar idemediler. Kalaya 92

girdiler. Kabusunu muhkem yapdlar ve tarada kalan kfirler trumar olub kimi kab kurtuld ve kimi kltan gedi. nkim sabah vakti old. Ol krlan erinin mallarn cem eylediler. Seyyid Hazreti buyurdu. Bir yere ydlar. Andan ol gn Seyyid Hazreti dahi Kalay dolad. Yani ier frsat bula. Ol dem bir yere geldi. Grdi kim Kaladan ier bir su gider, eyitdi: Malum oldu ki bu su hisara ier gider ve eer ben dahi are idersem, bu su delnden are iderem, didi. Hemandem Akar bir yerde pinhan eyledi ve donlarn karub tevekkelt allellh diyb, su delnden yryor, ier girdi. Su dahi gide gide, bir havuza dkld. Seyyid Hazreti dahi ol havza ddi ve gayet ol gece souk idi. Seyyid Hazreti hayli zahmed ekdi. Nazar kld grdi kim bir nerdban durur ol nerdban tutub tara kd ve yatsu vakti idi. Anda biraz durdu, grd kim karudan bir karck alayurak ah oul kandesin, diy suya geldi. Ol dem karcn gz Seyyide d geldi ve akl bandan zail oldu ve bir zamandan sonra n akl bana geldi. Karck gzn ad ve yine Seyyidi grdi. Meer ol karcn gaib gitmi bir olu var idi. Ol dem hikmet-i Hda Hakk- Hidayet Tanr Tel Seyyidi anun suretinde gsterdi, eyitdi: Ey canm oul kande idin, beni bu hasretle koyub gittin, didi. Seyyid eyitdi: Ey canm ana ite yine geldim, didi. Andan karck eydr: Ey oul bu vakitten ber kande idin, didi. Seyyid Hazreti eydr: Ey ana imdi sz vakti deildir. Hem dahi benm geldiim kimseye dime, didi. Andan karck ad olub nevahat kld. Seyyid eyitdi: Ey ana ben mem, tiz dek eyle. Biraz yataym, didi. Karck dek eyledi. Bulduu nesnelerden Seyyidin stne rtd. Yatub n biraz uyudu. Karck dahi kapuyu muhkem balad. n Seyyid Hazreti yine uyand. Duru gelib, eyitdi: Ey ana benm karnm adur, bir nesne getr yiyyem, didi. Karck dahi tiz durub etmek ve yumurta birb ve pekmez getrdi. Seyyid Hazreti dahi mbarek karnn doyurd. Andan ol karcn olunun donlarn giyb tara kd ve dahi srb gice vaktinde Sinbadn sarayna geldi. Grd kim Lin sarho olmu, oturur. Laf- gzaf urur ki irte aa inem. Ne Battal koyam ve ne halifeyi koyam ve her kim elme girerse ldreyim. Greyim Battaln Tanrs neyler, diyb Lin gzaflar ururd. Seyyid Hazreti ol dem biraz kendyi ihfaya ekb sabr eyledi. Andan n lem dahi ayardan hali oldu. Sinbad- Lin sarho olub, yatt [66] ve kullar dahi bandan dald. Andan Seyyid Hazreti dem-i frsattur, diyb Allah Tel Hazretlerine snd ve kendyi ahfadan karub, Sinbadn ba ucuna geldi ve grdi kim Linin ba ucunda bir Hind kl durur ve heman dem klc mbarek eline ald ve Sinbada bir depme urdu. Lin gzn ad. Kimsin diy sordu. Seyyid Hazreti eyitdi: Benim Battal kfirlere kattal. Tiz iman arz kl. Yohsa ban keserem, didi. Lin diledi kim ara. Seyyid Hazreti tiz boazn muhkem tutd ve destmlin boazna dkd. Andan alub Laini Kala kabusuna getrdi. Kapuda mvekkeller var idi. Anlar dahi sarho olub 93

yatmlar idi. Haneri kard. Anlarn dahi balarn kesdi. Andan Kala kbusunun kilidin kopard. Kapunun nne kub bir kez radvr nara kard. Bu taraftan slam dilverleri n Seyyidn narasn iitdiler. Ol tarafa anlar dahi at srb seirttiler ve Kalann kabusuna geldiler. n Seyyid Hazreti dahi Sinbad dine davet kld. Lin imana gelmedi. Seyyid Hazreti buyurd. Ol dem Sinbad- Lin kapunun nne bir aaca asdlar. Lin can cehenneme smarlad. Andan Seyyid Hazreti dier nara urub, eyitdi: Benim Battal Gazi ey kfirler, can almadan kande kurtarasuz, diy irteye dein slam gazileri kl yrtdler. Kffar kann sel gibi akttlar. slam gazilerine kuvvet vere Allah diyelm, Muhammede salvat virelim. n sabah old, kuluk vaktine dein gaziler kl yrttler. Kfirler erisini kltan gerdiler ve Seyyid Hazreti buyurd. Sinbad lekerine aman vermediler. Kamusun krub Kalay feth etdiler. Ol dem idi kim Malatyadan dahi yz gaziler ka geldiler. Seyyid Hazretinin mbarek dest-i eriflerin bs idb yz srdler ve Kalann fethin grb d- Hrrem oldlar. Seyyid Hazretine hayr dualar ve senalar kldlar ve dahi ibu adlkla Seyyid Hazreti buyurd. Kaladan ok mal menal kardlar. Seyyid Hazreti buyurd. Ol mal gazilere bah eylediler. Kendisi bir habbesini kabul etmedi. Andan Sinbadn dahi bir kz var idi. Seyyid Hazreti ol kz Hasan bin Aliye virdi. Pes bu nev ile Seyyid Hazreti buyurd. Ol Kalay ykub harab eylediler ve bir tan bir ta stnde komadlar. Andan bu adlk zere Seyyid Hazreti buyurdu. slam gazileri gnl birlii ile gb azm-i Malatya kldlar. Eznecanib bu taraftan Malatya yarenleri dahi Seyyidin geldiin bildiler. Emir mer ve kamu yarenler Seyyid Hazretine karu gelb dlk eylediler. Seyyidin mbarek ayana yz srb hayr dualar ve senalar kldlar ve Seyyid Battal Gazi Hazretlerinin saye-i devletinde zevk- safada olub hayr dualar iderlerdi ve Kayser-i Rum vilayetinde yle oldu kim Seyyidin korkusundan Kayser uyku uyumazd. yle hle vard. Eznecnib bu tarafta bir gn Seyyid Battal Gazi ve erenlerin ahbaz [67] birka yarenler ile oturub can sohbetin iderdi. Ol dem bir pir kii kapudan ieri girdi. Seyyidin mbarek ayana yz srd ve zrilik idb alad. Seyyid Hazreti eyitdi: Ey pr nedr aladn, sebeb nedr, didi. Ol pir eyitdi: Ey ah- lem iki olancklarm var idi. Biri Muhammed ve biri Said ve gayet pehlvanlar idi ve ngh bir belrsz oldlar ve bilmezem kaner gitdiler ve ben dahi bir pir kiiyim. Korkaram ki lm irie hasret kyamete kala, didi. Ol dem Seyyid Hazretinin mbarek vcud- erifleri melul old. Andan Seyyid Hazreti eyitdi: Ya pir berekt sen bunda durgl, ben gelinceye dein ve ben senn oullarn istey giderem, middir ki inallah himmet yolda ile senn oullarun dahi bunda alam gelem, didi. Andan Seyyid Hazreti duru gelib yarenlere eyitdi: Siz dahi duadan feramu etmeyesiz, ben Rumdan yana giderem, deyb n evine geldi. Andan 94

Akar eyerledi ve cmii mbeddel klub azm-i Rum eyledi ve ol gece ammas- Pirin deyrine iridi. ammas- pir dahi kar kub Seyyid birleh ier girdi. n dlk ile biraz sohbet kldlar. ammas- Pir eyitdi: Ey ir-i Hakk yine devlet ile kanerdr azminz, didi. Seyyid Hazreti ammasa dahi ol pirn hikayetin erh eyledi. Andan ammas- pir eyitdi: Ey sultan- lem ol yiitlerdr. Mutranda mahpusdur. Anda bir Kala vardur. imonun olu Azbon yavuz melundur. Hayli zamandur ki her kande bir Mslman bulub tutarsa ldrr veyahut ol deyrde tutsak ider, dirler. Zira dnk gnde ol melulun hikayetin bana bunda bir iki ruhbanlar gelb erh eylediler, didi. Ol dem Seyyid Hazreti n bu haberi iitdi. Azim d old. n alel-sabah old. Akar- divzadeye svar olub ammasa veda kld. Andan n yola revne old ve Hakk Teldan istine taleb kld, eyitdi: Ey Halk-i bin nolayd bu ben biareye lutf ve ihsan edesin, diy mnacat eyledi. Pes bu haliyle bir gn bir pnara geldi. Ol gece anda karar eyledi. n sabah old. Abdest alub namaz kld. Namazdan fari olcak andan grd kim, Kaladan bir blk halayk inb gelrler ve anlarun ardnca bir blk dahi gelrler. Ol dem Seyyid Hazreti acibe kalub iler yrd ve birine haber sordu kim, kaner gidersiz, didi. Ol kii eyitdi: bu dan stnde bir deyr var. Andan gn sz iderler. Drt keden adamlar gelrler ve imon olu Gadban dahi anda gelecektr ve ok Muhammediler anda mahbus itmilerdr. Anlar ol deyrden karalar. Drl drl azab ile her birin ldreceklerdir, didi. n Seyyid Hazreti geldi, grd kim bir deyr Kalaya benzer Ak mermerden yaplm ve demr kabusu var ve deyrin nnde Naryon ve Gazaban Linler adrlar kurmular. Ay u nu ederler. Pes Seyyid Hazreti dahi rakda [68] bir aa dibinde kond ve Akar bir yerde pinhan eyledi. Andan kendsi srb deyre geldi. Akam vaktine dein haber eyledi. n aham iridi. lem ayardan hli old. Deyre gelb kemend atd. Deyrin zerine kd ve aa yukaru birden teferr eyledi. Hane be hane gezdi. Andan grdi kim bir demr kapu berkitmi. Meer ol zindan kabusu imi. Seyyid Hazreti bir dem durub anda kulak urdu. itdi kim iindeki mminler alab her biri canlarndan mitlerin kesmiler ve birbiriyle helallk dilerler, eydrler: Ey dirig kfir elinde olsar. Biz yarn karrlar, her birimizi bir mukabele ldrrler, diy alarlard. n Seyyid Hazreti bu zarilikleri iitdi. Mbarek z gynde. Andan eyitdi: lhi ibu mazlumlar bu esirlikten halas idem diy, bir kez ol demr kapuya mbarek elin urd ve kuvveti bazya getrb ekdi. Demr kapuyu yerinden kopard. Ol dem grd kim iers karanuluk. Tiz kldan urakt, ier grdi kim, bunlar yetmi iki kiidr ve elleri ve ayaklar demr iinde. Kaan kim bunlar Seyyidi grb sevinib d oldlar. Seyyid Hazreti kendyi bunlara bildrdi. Seyyid Hazreti bunlarn azablarn giderdi. Bunlar dahi Seyyidin mbarek ayana yz srdiler. Andan Seyyid Hazreti 95

bunlar karub deyrden tara bir bir aa indirdi. Hakk Tel Hazretine bin bin krler kld. n gaziler byle halde eznecnib gece vaktinde Gadbana haber geldi kim, ammas karndan geldi, didiler. Andan Linler Gadbana haber geldi kim ammas karndan geldi, didiler. Andan Linler ammasa karu vardlar. Ol Lin dahi otuz bin kfirle n gelb karar eylediler. Linler yemee imee megul oldlar, n sabah vakti old. Gadbana haber geldi kim bu gece esirleri halas itmiler diy Gadban ve ammas melul olub, eyitdiler: Bu ileri kimse itmedi, illa ki Battal itdi. Pes ol dem Seyyid Hazreti dahi bunlarn karularnda hazr durd. Seyyid Hazreti ol dem iler gelb bunlara eyitdi: Ey melik Battaldan nin fehm idersiz, an hod Kala-i Sinbadda ldrdiler. Ben anda hazr idim. U kimseye dimezler, didi. Bu haber Gadbana ho geldi. Buyurd. Ol dem Seyyide mdegn bin kese altun virdiler. Andan ammas Gadbana eyitdi: mdi sizinle ay idelm, n Battal ldi. Ayruk korkmazuz kim nedr, ibu kadar leker ile erle bir gn Badad, am imad varalm ve ne halife ve kamu Muhammedileri kltan gerelim, didiler. Andan Linler sarho olub makanlarna vardlar. B-akl- Linler yatub uyudlar. Andan Seyyid Hazreti frsat budur, diyb Gadban Line ka geldi. Lin kz gibi horlar. Heman dem Seyyid Gadbann boazna yaln muhkem dkd ve urub ald. Ol yetmi kiinin katna iletdi ve bir aaca muhkem sard. Yine ammas adrna geldi yatd, uyud. n sabah old. ammas Lin duru [69] gelb Gadbann adrna gelb n Gadban bulamad. Kande gitdi, diy sord. Seyyid Hazreti yine ol dem anda hazr durd. Andan ammasa eyitdi: Ey melik Gadban ikre gidbdr, didi. ammas dahi eyitdi: Kang tarafa gitdi, diy sordu. Seyyid eyitdi: bu yana gidbdr, didi. ammas ol dem elli kul birleh bindiler. Seyyid Hazreti nlerine ddi. Peyk varnca bunlar dahi elli kul birleh Gadban alub getrdii yere getrb ol dem yetmi iki gaziler yuvasndan kub kl yrtdiler, elli kul birleh ammas pare pare eylediler. Andan Seyyid Hazreti heman dem Akara svar olub nara urd ve eyitdi: Benim Battal kfirlere kattal Gadban ve ammas ldrdm. Ey kfirler imana gelin yohsa donlunz kltan gerrm, didi. Andan hamle kld, gel gr imdi ol yetmi gazi ile Seyyid Hazreti ol dem, Frenk erisine ol kadar kl ald kim krlan kfirin hesabn yine Allah bilrdi. n Frenk lekeri dahi grdler kim Gadban ve ammas lmler. Ayruk durmadlar, yz kamaya tutdlar. slam gazileri Frenk erisinin sydlar ve ol deyrin iinden ok mal kardlar. Andan Seyyid Hazreti buyurd. Ol deyri oda urdlar. Bir tan bir ta stnde komadlar. Andan ol mebalia mal alub gnl muradyla gb azm-i Malatya kldlar. n Malatya ehrine yakn geldiler. Emir mer ve kamu gaziler Seyyid Hazretine karu gelib mbarek hk-pyna yzler srb birbiriyle grdiler. Seyyid Battal Gazinin mbarek yzn grb azim d oldlar ve 96

Seyyid Hazretinin bu fethine dahi dualar ve senalar kldlar. Andan Seyyid Hazreti ol pirin oullarn Muhammedi ve Saidi getrb atalarna kavudurd. n ol pir dahi oullarn yzlerin grd. Gelb atalarnn elin ptiler. Ol pir dahi oullarn barna basub gzlerin pdi. Seyyid Hazretin hayr dualar eyledi. Eznecnib n Kaysere dahi oullarn haberin virdiler. Ol dem kendyi tahttan atd. Feryad figan kopard ve donlu vezirlerin dahi yas- mtem tutdlar. Eznecnib bu taraftan Seyyid Battal Gazi halifeye Badada nme yazdlar ve Gadban ve ammas dahi helak eylediin namde bildrdiler ve dahi Muhammedi ve Saidi halifeye gnderdiler. Andan n anlar dahi gelb Badada iridiler. Andan Seyyid Battal Gazinin namesin halifenin eline teslim eylediler. n halife dahi Seyyid Hazretinin namesin okudu. Azim d olub secde-i kr kld. Ol dem halife buyurd. Seyyidin fethin Mekke Medine vilayetine bildirdiler. Andan donlu slam vilayetinde Seyyid Hazretine adlk ile hayr dualar ve senalar idib bu fethine dahi tahsinler kldlar. Ol dem halife dahi buyurd. Seyyid Hazretine name yazdlar ve ar bahalu donlar ve hilatler Emir mere ve Seyyid Battal Gaziye ve her ad bell gazilere birer hilat gnderdi, andan n [70] Muhammed ve Said gelb Malatyaya vsul buldular ve halifenin dahi namesin Seyyidin ve Emir merin nnde kodlar. Okuyub d oldlar ve halifeye hayr dualar eylediler ve dahi Muhammed ve Said halifenin gnderdii hilatleri Seyyid Battal Gaziye ve Emir mere bah eyledi ve bk yrenlere dahi hall hlince taksim eyledi ve donlu gazilerin hatrlar ho old ve ide Kayser vilayetinde olanlarn kamusu ys- matemde kaldlar ve slam vilayetinde olan mminler Seyyid Battal Gazinin sye-i saadetinde hayr dualar idb zevk- safada yemekte ve imekte kaldlar ve bir zaman dahi bunun zerine gedi ve lem dahi mnevver old. Seyyid-i Kaint Muhammede salvat.

Bu Meclis Kayser-i Rum Bayza Battal Gaziye Gnderdiidir

Raviler yle rivyet ve byle hikyet klmlardr kim n Kayser ol vakit oullarn hikyetin bildi. Kendden gitdi ve feryad figan eyledi. San sakaln yoldu krk gn karalar giyb, alad ve krk gn tahta geb oturmad ve ol dem bir veziri var idi. Akratis derlerdi ve ann bir kz var idi. Adna Baysana derlerdi ve cazuluk ilmn bilrdi ve ol dem Akratis Kayserin katna geldi ve eyitdi: Ey Melik benim kzm karavuum vardur, eydr: Beni gndersin, varaym. Battal ldreyim ve ban keseyim, dir, didi. Kayser dahi b-akl eyitdi: Ya Akratis eer senin kzn eyle idecek olursa ben dahi an oluma alvereyim, benim gelinim olsun, didi. Andan ehrin iinde bir cumhur Yemliha derlerdi, bir melun var 97

idi. An ardlar. Tacir resminde an dzdler ve ok armaanlar ve tuhfeler grb kz anunla Malatyaya gnderdiler. n Malatyaya gelb iridiler. Armaan diy Bayza- Yemliha Seyyid Battal Gaziye virdi ve dahi ulularna her birine hlince birer armaan virdi. Kend dahi bir saraya konub oturdu ve grdi kim kzn elinden ne vaktin i gele. Daim dem verirdi kim ne vaktin bir i idesin, bana dahi haber bildiresin, ben de seni alam kaam diy kavl etmidi. Seyyid Battal Gazi dahi bu taraftan kz grnce gnlne ho geldi. Daim katna arb zevk iderdi. Ngh bir gece yaturken kz dahi Seyyide kast eyledi ve haneri karb stne geldi. Seyyid Hazreti duydu, pes duru geldi. Kza bir yumruk urdu. Depesi stne aktard, diledi kim ldre. Kz dahi aman dileyib Seyyidin mbarek ayana dd. man arz idb Mslman oldu. Bu taraftan Yemliha Lin duydu. Maln yerinde koyub kad. Lini istediler. Bulamadlar ve Kayserin krk yk altun ve gm var idi. Donlusn Seyyid Hazreti gazilere bah eyledi ve bu demde Seyyidin iki olu dodu. Birisinin ad Ali, Zeyneb Hatundan ve birisinin ad Nezir, Kayserin kz Mahbirozdan idi. Seyyid Hazreti bunlara d old. Eznecnib bu taraftan Yemliha melun [71] n Kayserin katna gelb bu hikyeti arz eyledi. Kayser gayet melul olub, eyitdi: Senin gibi gayet mahbb kz olan birleh krk yk altun gm borcum var imi. Pes Battala virdim, kurtuldum, didi ve dahi ok alad. Bunlar bu hlde kaldlar. Eznecnib bu taraftan Seyyid Hazreti bir gn yarenler birleh oturub can sohbetin iderdi ve ol pr dahi selam verb yir pd. Seyyide hayr dualar eyledi. Emir mer n piri grdi, eydr: Hay Abdurrahman ho geldin, nitesin hayli zamandur ki sen bunda gelb grnmedn, kande idn, didi. Abdurrahman eyitdi: stanbulda idim. Emir mer eyitdi: Kayserden ne haber vardur, didi. Abdurrahman eyitdi: Ya Emir yle bilrm ki Kayser ay tamam tahta geb oturmad ve ata dahi binmedi. Taryon dahi anda geldi. ammas in ve Gadban in azim yas- matem tutdlar. Ol dem Taryon Lin dahi eyitdi: Ya melik alamala i bitmez. Benim elim altnda yetmi pare Kala vardur ve seksen bin kii at donu ve kend yerlu bunca kiiyle henz dahi yurdumuz vilayet kzllk old. Bir olan peyda old. Mesihin yz suyun yere dkd. mdi ne buyurursun bize ne tedbir idelim. Biz dahi bir i idecek tutavz, didi. Battaldan gynmz alavuz. Anunla rd olavuz, didi. n Kayser bu sz iitdi. Taryona eyitdi: Ben korkaram ki mbz bunlar halifeleri birleh yrrler. Bu Rumu tamamet at aya altnda pyml ideler, didi. Ol dem Alyon kfir bu haberi iitdi. Kaysere kakyub eyitdi: Ya melik ben giderem, diyb yirmi bin eri ald ve kend makamna gitdi. Anda deniz kenarna bir kk yapturd. Anda olur yirmi eri aa yukaru sald kim yani Seyyid Hazretin ala getreler ve dahi iki bin var kim Mslman tutub depelemi ve her Mslman eline girerse ldrr. Ol kkn yresinde aalar dikmitir. Balar ol 98

aalara deer. Bunlar grdm ve size geldim. te haber bildrdim. Mbz Seyyid Hazreti bu yl ol tarafa azm ide. Bir elim irie, didi. n Seyyid Hazreti bu hikayeti bildi ve hi tnmad. n gece vakti iridi. Heman dem duru geldi ve Akar- Divzadeyi eyerledi ve dahi cmeyi tebdil klub azm-i Rum kld. rte olunca ammas deyrine geldi ve ammasa dahi ahvli bildirdi. ammas- Pir eyitdi: ey pehlivan- lem bu mkil hayli idr ve hem yalnuz varma. ayet bir elem irie, didi. Seyyid Hazreti eyitdi: Ya pr re yokdur, elbette varasm gerekdr, didi. Andan ammas pir nimet getrdi. Yediler. diler. Hakk derghna kr eylediler. n ertesi oldu. Seyyid Hazreti akara svar olub andan ammasa veda klub revane olub, kandesin Alyon didi. n birka gnden sonra ol kkn deyrine geldi. Grd kim ol aalar [72] evre dikilmi ve kelleler aalara aslm, kimi kurumu ve kimi dahi taze kanlar damlayub durur. n Seyyid Hazreti bunlar grd. Vcud- erifleri hayli gyendi. Mbarek gzlerinden ya revane old. Andan biraz dahi iler geldi. Ol kkn kabusuna geldi. Kulak urub dinledi. Ol dem grd kim karudan bir ahs ka geldi. Seyyid Hazretinin gelib mbarek ayana ba kodu. Seyyid Hazreti nazar kld. Grdi kim Muhammed bin Fellahdur. Seyyid Hazreti eydr: Ya Muhammed bunda sen neylersin, Muhammed eydr: Ey sultan- lem iittim ki ibu Lin mminlere byle ceza idermi. Geldim ki Line bir i ideyim. Kimseyi bulamadm. Elhamdlillh size du olub mbrek didarnz grdm ve hk pynza yz srdm, didi. Ngh byle derken grdler ki bir ruhbn ka geldi. Meer Alyonun atas imi. Lin bunlar grnce siz kimlersiz, didi. Seyyid Hazreti eyitdi: Evvel sen kimsin. Lin eyitdi: Ben Alyon atasym, diy bildrdi. Andan Seyyid Hazreti diledi kim hamle kla Muhammed diledi dilin kim ruhbana hamle kld. Karu yrd. Line bir sng urd. Aktard. Ol dem Alyon- Lin dahi ka geldi. n atasn yle halde grd, heman dem Muhammede hamle klub bir grz urd. Muhammed kalkan beraber virdi. Payidr olmad. Muhammedi atndan aktard. Seyyid Hazreti ahin gibi iri geldi. Lin Seyyide dahi grzn havale eyledi. Seyyid Hazreti ekdi. Alyonun elinden grzn ald. Dne geldi. Line bir grz yle urdu kim Lin atndan ykld. Durunca Seyyid Hazreti ahin gibi Akardan indi. Linin sinesine kd. n Lin gzn ad. Seyyid Hazreti eyitdi: Benim Seyyid Battal kfirlere kattal. Tiz iman- arz kl, seni helak iderem, didi. Melun imana gelmedi. Seyyid Hazreti grd kim melun imana gelmez, ban kesdi. Cn- Lini cehenneme smarlad. Andan deyrin iinde olan kfirler bu hli grdler. Yerin yerin Seyyidin stne hamle kldlar. Seyyid Hazreti ve Muhammed dahi kitb kalkanlarn beraber virb cenge megul oldlar. slam erenlerine kuvvet vere. Allah diyelim. Muhammede salavat virelim. Gel gr imdi, ol yirmi bin kfir erisine Seyyid Hazreti ve Muhammed naralar urub hamle kldlar ve 99

kl klca girdiler. Kfirlerin kelleleri meydan iinde bostan kelei gibi yere bezendi. Bir a kurt bir sr koyunu grb nice trumar iderse, bir saat iinde eyle krdlar, kfirleri yle trumar eylediler. Ol demde dahi grdler kim Tarsus tarafndan slam sanca grnd. Meer Tarsus Padiah Hseyin bin Ali, Tarsus dilverleri ile gelen ol imi. Heman dem Hseyin bin Ali dahi kullarna buyurd. Anlar dahi nara urub hamle kldlar ve kaan kfirlerin nn balayub eyle kl urdular kim ol yirmi bin kfirden can karmadlar. Donlusunu kltan gerdiler. n kfirler feth old. Kamu Tarsus gazileri dahi gelb Seyyid Hazretinin mbarek ayana yzlerin srdiler [73] ve Muhammed bin Fellah ile dahi grdiler. dlk eylediler. Andan Seyyid Hazreti buyurd. Ol kkn iine girdiler, on kuyu buldular ve iinde olan Mslman esirleri halas idb, kardlar ve Seyyid Battal Gazi Hazretleri buyurd. Ol kkn etrafnda aalara dikilen slam balarn indirdiler. Seyyid Hazreti namazn klub defn eyledi. Andan Seyyid Hazreti buyurdu. Kfirlerin mallarn bir yere cem eylediler. Kamusunu Seyyid Hazreti gazilere bah eyledi ve halife in penik ayrd. Kamu yarenlerin hatrlar ho old. Andan Seyyid Battal Gazi ol kk oda urun didi. Oda yakdlar. Bir tan bir ta stnde komadlar. Pes Seyyid Hazreti buyurd. Kamu gaziler birleh gnl muradyla ol aradan gediler. Andan Tarsus gazilerine Seyyid Hazreti destur virdi. Tarsus tarafna revne oldlar. Seyyid Hazreti ve Muhammed bin Fellah birleh Malatya tarafna revne oldlar ve ol yere geldiler kim Muhammed Mihrann kzn alm idi. Anda gelicek Muhammedin gzlerinden ya revne old. Seyyid Battal Gazi eyitdi: Nin alarsn, sebeb nedr, didi. Muhammed eyitdi: Ey sultan- lem her br ki bu araya gelrem, k olurum, Mihran kz old. Sen bk ol ve bir gn bu tarafa ikre geldim, didi. Ngh bu yolda drt atlu karu ka geldi ve birine gzm d old, grdm. Meer bir mahbbe kz imi ol dem aklm bamdan gitmi, ben yine kendi zme geldim, ayruk bilmezem, kimin nesdr, didi. Ol vakitten ber gzme uyku dahi gelmez, didi. Ngh bunlar bu szde iken karudan drt atlu svar ka geldiler. Heman dem birisi iler yrd. Muhammede bir sng urdu. Atndan kopd. Yabana atd. Bu taraftan Seyyid Battal Gazi kakyub yrd. Kimsin, didi. Ol dahi eydr: Yahya bin Afin Mmin mslmanum. Sen kimsin? Didi. Ol dem Seyyid Battal Gazi dahi kendyi bildrdi. Heman dem Yahya atndan srayub Seyyidin ayana ba kodu ve eyitdi: Ey sultn- lem ben dahi senn klarndanm. Mazur buyurasz, bilmedim, didi. Seyyid Hazreti eyitdi: Eyle olur, bunlar kimlerdr, didi. Yahya eyitdi: Bunlar halayklardandur. Ben kulu kim her gh bu arada iim ikr itmekdr ve dahi bin kii z kavmim vardur. Kamusun mminlerdr ve sizin dahi klarnuzdur, didi. Seyyid Hazreti Muhammede iaret eyledi. Muhammed dahi nazar kld, eyitdi: Benm bunda grdm 100

yokdur, didi. Andan Seyyid Hazreti Yahyaya Muhammedin ahvlin erh eyledi. Yahya dahi eydr: Ey sultan- lem Muhammedin grd karavuunuz bendenizn kzdur, didi. Ol dem Seyyid dahi Yahyaya buyurd. Senden dilerem ki bizim yrgarmz Muhammedin hcetleri ve muradlar hsl ola, didi. Yahya dahi bam zere diyb Seyyid Hazretin ve Muhammedi dahi kend makamna davet eyledi. Andan n Yahyann makamna irdiler. Grdler kim bir ulu da stnde makam tutmu. Bir ho murg-zar yer cennete benzer ve Yahya dahi iki bir demedi. Tiz bir ulu cemiyet idb, andan kzn nikh eylediler. Muhammede virdiler. Murad hsl kldlar. Andan Yahya dahi Seyyid Battal Gazi Hazretin dahi be gn dilek idb ol makamda sohbet eylediler. [74] Pes altnc gn Seyyid Hazreti dahi Muhammedi anda kod, gitdi. Akar- divzdeye svr olub azm-i Malatya kld. n Malatyaya yakn geldi. Kamu yarenler Seyyide karu kub grdiler. Mbrek ayana yzler srdiler ve Seyyidin bu fethine hayran oldlar. Pes bu dlk zere gelb ehre girdiler ve makamlu makamna karar eylediler. Birka gnden sonra Yahya dahi Malatyaya Muhammed birleh ka geldiler. Kamu yarenler karu kub Yahyay ve Muhammedi izzetle Seyyid Battal Gazinin katna getrdiler. dlk zere oturdlar. Andan birka gnden sonra Seyyid Battal Gazi Hazretleri buyurd. Badada halifeye name yazdlar ve Yahyay Muhammed birleh penik dahi gnderdiler. n Yahya ve Muhammed penik birleh gelb Badada halifeye iridiler ve Seyyid Hazretinin namesini halifeye irgrdiler. Andan halife dahi n Seyyid Battaln namesin okd. Azim d olub Seyyid Battal Gaziye hayr dualar kld ve bu fethine dahi tahsinler eyledi. Andan yedi gnden sonra halife dahi buyurd. Emir mere ve Seyyid Battal Gaziye muhabbetnme yazdlar ve ar bahalu donlar ve hilatler gnderdi ve her ad bell pehlvanlara dahi hilatler virdi ve Yahyaya ve Muhammede ok izzetler idb Malatyaya gnderdi. n Yahya ve Muhammed gelb Malatya ehrine iridiler. Halifenin Emir mere ve Seyyid Battal Gaziye getrb teslim eylediler. n halifenin namesin okudular. Kamu gaziler d olub halifeye ve Seyyide hayr dualar eylediler. Andan ve dahi Yahya Gazi halifeden getrd hilatleri kamu gazilere bah eyledi. Kamu gazilerin hatrlarn ho old Seyyid Battal Gazi Hazretlerine hayr dualar kldlar ve bu dlkda slam diyrn kldlar. Eznecnib bu taraftan n Kayser-i Rum vilyetine ve Kayser-i Rum Alyonun ve Rahmanun ldkleri haberi geldi. Kayseri Rum ol dem kendyi tahtndan aa att ve azim korkuya ddi. Ol dem kamu vezirlerin ve beylerin katna okd ve yle ittifak kldlar kim, Seyyid ile baralar ve hem eyle kldlar. Seyyide name yazub gnderdiler kim, iki pre ehrin kyleriyle hsln sana virdim. Tek heman siz yernzde oturasz, bu tarafa ayruk gelmeyesiz diy nme gnderdi. Zira ki Seyyidin korkusundan kimse tara kmazd. Vilyet-i Rum 101

dahi gayet kzllk old ve kimse ekin dahi ekmezdi. n Seyyid Battal Gazi Hazretlerine Kayserden byle name geldi. Seyyid Hazreti ol kavle rz old ve bir zaman bunun zerine karar eyledi ve Kayserden ve vezirlerinden dahi dembedem tuhfeler armaanlar gelrdi. Seyyid Hazreti dahi ol iki pre ehrin haracn ve hasln alb fukaraya bezl letirrdi. Pes bu hliyle ide ehl-i slamda olanlar Seyyid Battal Gazinin sye-i devletinde zevkde kaldlar. Eznecnib bir gn gazilerin sultan Seyyid Hazreti yarenler birleh oturub sohbet iderdi. Ol dem iki yiit ier girb yz yire urdlar ve alayub zrlik eylediler. Seyyid Hazreti dahi bunlara sual kld. Ey yiitler nedr hlinz, nin alarsz, didi. Ol yiitler eyitdiler: Ey merdn- [75] lem biz ikimz karndalaruz ve ehr-i skenderidenz. Ehl-i kelmullh okuruz. Atamuz merhum old, biz dahi masum kaldk. Atamzun ok mal var idi ve atamuz dahi ammmz vas eyledi. Malmz ol cem eyledi. imdi mal bize gerek. Talep ideriz. Virmez, bize drl drl bahaneler ider. mdi imdiki zamanda sizden pek snacak kimse yokdur, bize bir meded eyle, diy aladlar. Ol dem Seyyidn mbarek vcud- erifleri gyendi ve tiz ehrin hkimine bir name yazdrd ve namede didi kim Senki skenderin hkimisin, ibu nme sana varcak iki civann ammlarndan mallarn alviresin ve bunlara zulm itmeyesin ve tekrar bu cnibe gelmel olmayalar, yohsa sen bilrsin diy nmeyi bunlarn eline virdi. n bunlar dahi skenderiyeye geldiler ve bu nameyi hkimine virdiler. ki bir demedi Ammularndan bunlarn haklarn al virdi. Zabt eylediler. n bunun zerine birka gn gedi. Bir gn bu yiitler bir kavga eylediler. Bir pinhan yerde bir adam ldrmeye kasd eylediler. Ol dem ikisin dahi birden tutub zindana kodlar. Bunlar dahi bir gece frsat bulub zindann kilidin sydlar. kub kadlar. Malatya yoluna revane oldlar. Yolda giderken bir yerde gelb yatub uyudlar. Meer yaknnda bir kfir ehri var idi. Adna Kaymuna derlerdi ve padiahna Kaytor derlerdi. Ol dem bunlar yaturken stlerine biraz kfir urad. Muhammed diy bunlar tutdlar. Kaytorun katna getrdiler. Kaytor dahi buyurd. Tiz bunlar zindana kodlar. Andan bunlar n zindanda kaldlar. Meer Kaytorun bir mahbub kz var idi. Bir gn ol kz teferr eylemeye zindana geldi ve Kasm grnce k old. Ol dem kz Kasm dinine davet idb ok veler eyledi. hirl-emir Kasm azdrub kendi dinine koydu ve dahi Mansuru birka gnden sonra azdurub, Musevilerin dininden kard. kisi birleh kfir dinine girdi. Andan bu haberi Kaysere bildrdiler. kisin bile zindandan kardlar. Ol dem kaytor kzn Kasma virb gvei idindi ve Mansuru dahi ho grb katnda bell kii eyledi. Bu hliyle bir gn Mansur ve Kasm dahi Kaytorun katnda oturub sohbet iderlerdi. Ol dem Kaytorun katnda Seyyid Hazretin anub sylemeye baladlar. Kaytor dahi Seyyidden ok ikyet eyledi. Ol dem Kasm ve Mansur eyitdiler: 102

Y Melik eer biz varub, ol Battal ldrrsez bize ne virirsin, didiler. Kaytor dahi bunlara ok mal mlk adad. Andan bunlar dahi donlarn tebdil idb Malatyaya revane oldlar. n bir gn bunlar Malatya ehrine geldiler. Seyyide dualar idb yz yere urdlar ve eyitdiler: Ey merdn- lem sizn nmenizi tutumadlar, diy azim ikyet eylediler. n Seyyid Hazreti bu haberi iitdi. Nerm old. Tiz Akar- Divzadeye svar olub azm-i skenderi kld. n ol iklime yakn geldiler. Bir yerde karar idb kondlar ve ol dem Seyyid Hazretinin uykusu geldi. Yatt, uyud. Nagh Kasm ve Mansur duru geldiler. Seyyidin stne [76] geldiler. Seyyide kymadlar. Akar ve donun alub tiz Kaytorun katna geldiler ve eyitdiler: Battal u filan yere getrdik. Tiz eri vir varsunlar tutsunlar, bunda alub getrsinler, didiler. Pes Kaytor dahi bu haberi iidicek, d olub buyurd. Tiz mblaa eri bindiler. Seyyidin stne yaturken gul kldlar. Kemendler atdlar. Seyyid Hazreti dahi bu kalabalktan uyanu gelb grdi kim leker kendyi ortaya almlar ve Akar donlaryla gtrmler. Hemandem duru geldi. ahin gibi nr urdu. Hamle kld. Kfirlerden birini akdrd ve atna svar olub, Kffar erisin bir birine katd. Birdemde elli altm kfir helak eyledi. Kfirler dahi gittike oald, kalabalk idb ortaya aldlar. Ok saptlar ve hayli zahm irgrdiler. Seyyid Hazretinden kan ok akub sst old. Linler gulu klub kemendler atdlar, r-u nr olub Hikmet-i Huda Seyyid Hazretini ol arada tutub, Kean ber-kean Kaytorun katna getrdiler, n Kaytor dahi Seyyidin mbarek cemalin bir dem teferr eyledi. Hayran kald, eyitdi: Hayf ki sencileyin er ola gel imdi benm dinime gir, seni ho tutaym, ser leker ideyim, didi. Seyyid eyitdi: ok syleme Hakk Tel yle buyurd kim tamam Rum vilayetini Mslmanlk klam. Kiliselerin ykub yerine mescitler yapam, sen kande uyursun, didi. Kaytor n bu szleri iitdi ve kakd ve tiz bunu ldrn, didi. Ol dem Kaytorun veziri eyitdi: Ya melik siz bunu ldrmen, Kaysere verin, nice gerekse ol itsn ve Kayserin kat dmandur, oullarn helak itmidr ve hem yrenleri dahi okdur, hep ayarlardur. Mbz sana anlar dahi bir elem getrrler, didi ve hem eyle kldlar. Tiz Kaysere bir name yazdlar gnderdiler ve hikyetin bildrdiler, andan Kaytor buyurd. Seyyid Hazretin zindana koydular. Pes ol gece Kaytor, Peygamber Hazretin dnde grd kim yani kyamet kopm ve kamu peygamberler ve evliyalar Hazretinden efaat isterler. Kaytor dahi ilerye vard ki efaat isteye, Resul Hazreti sallallh aleyhi ve sellem eydr: Ya Kaytor benim cier gem Seyyid Battal Gaziyi tiz zindandan kar ve anun nnde Mslman ol ta kim senn bana dahi bu hl gelecektir. Ben dahi ol vakit efaat idem, didi. n Kaytor dahi uyhudan uyand. Vcudu titredi. Dnde grdn bildi. Heman dem iman- nuru gnlde arz kld. Tiz andan durub Mansurun katna geldi ve Resul Hazretin dnde grdn kyamet kopdn erh 103

eyledi. Andan Mansur dahi eyitdi: Ya melik, ben kulun dahi yle grdm, didi. Pes Kaytor buyurdu: Tiz varun ol sultan zindandan karun, benim katma getrn, didi. Pes heman dem Mansur duru gelb zindana vard. Seyyid Hazretini grb mbarek hkpyine yz srd ve zrin diledi. Andan Kaytor ve kendin Peygamber Hazretin sallallh aleyhi ve sellem dnde grdin erh eyledi. Seyyid Hazreti buyurd. yle olur krmaz olcak i takdirde olur didi. Ol gece Mansur Seyyidden dilek diledi. Ald. Seyyid Hazretin kendi makamna getrdi ve ok hizmet idb nne [77] taam gn gn nimet ekdi yediler, idiler. Hakk derghna krler kldlar. Andan sonra Seyyid Hazreti buyurd. Beni tiz Kaytor katna ilet, didi. Andan duru gelb ikisi bile sarayna geldiler. Ol dem grdler kim kapular bal imi. Seyyid Hazreti kemend atd. Yukar kdlar ve saraya ieri girdiler. Seyyid Hazreti grdi kim, Kaytor dahi uyumu stnden kepengn silkb giderdi. Kaytor ol dem gzn aub nazar kld. Grd kim Seyyid ban ucunda durur, heman dem ayaa zere durub Seyyidin mbarek kademinde ba kod ve yzn srd. man- arz eyledi, din yolunda Mslman old ve bu taraftan Mansur dahi d old ve Kasm dahi gelb d- Hrrem Seyyidin nnde iki Lin iman- arz eyledi, zrler diledi. Andan Kaytor buyurd. Kamu vezirlerin ve beylerin ardlar. Kamusu geldiler. Seyyidin nnde bragurdan Mslman oldlar, dlklar eylediler. Pes Seyyid Battal Gazi Hazretleri birka gnden sonra Kaytoru ve kamu beylerin bunca kullar b-kyas mal birleh peine alub kandesin, Malatya diy yola revane oldlar, andan n Malatyaya yakn iridiler. Kamu yarenler ve Emir mer karu kdlar. Seyyid Battal Gazi ile grdiler ve mbarek ayana yzler srb dlk eylediler ve Seyyidin bu fethin grb hayr dualar kldlar. Andan n bu dlkla Seyyid birleh ve Kaytor birleh yediler idiler. Hakk Hazretine krler eylediler. Andan Emir mer buyurdu: Seyyidin bu fethin dahi nme yazub Halifeye Kaytor birleh irsal eylediler. Andan n Kaytor dahi Badada halifeye name ile vsul buld, nameyi halife-yi ry- zemin alub n mtlaa kld. Ol dem halife dahi azim adlk eyledi ve dahi Seyyid Hazretine hayr dualar eyledi. Kaytora dahi ok izzet idb bahiler ihsan kld. Andan birka gnden sonra halife dahi buyurdu. Seyyide ve Emir mere name yazdlar ve ar bahalu donlar ve her ad bell gazilere hilatler, Kaytor birleh Malatyaya irsal eyledi. n Kaytor dahi gelb Badattan Malatyaya vsul buld. Kamu yarenler dahi Seyyid Hazretinin nnde karar idb oturdlar. Ol dem Kaytor gelb Seyyidin mbarek eline halifenin namesin sund. Seyyid Hazreti dahi halifenin namesin okudu. Kamu yrenler dlk idb Halifeye ve Seyyid Hazretine hayr dualar eylediler. Andan Kaytor halifenin gnderdii donlar Emir mere ve Seyyid Battal Gaziye teslim eyledi ve baki gazilere dahi hall hlince hilatler taksim eyledi. Kamu yrenlerin hatrlar ho old. 104

Andan Kaytor dahi Tahsin-nme ile Cy- Ferakb katnda bir ehir bnyad eyledi. Anun adn Kaytor Kalas kodlar ve donlu kavmin anda getrdi ve tahta geb anda karar eyledi. Eznecnib bu tarafdan Kayser dahi Kaytorun haberin iitdi. Feryad figan idb cieri hn old ve donlu Kayserin kavmi yas- matemde kaldlar ve Seyyid Battal Gazinin [78] korkusundan bre frmnde oldlar ve ehl-i islamda olan gaziler dahi sultan Seyyidin sye-i saadetinde hayr dualar idb zevk ve safada ve dlkta kaldlar. te bunun zerine geb karar eyledi ve lem dahi mnevver old. Seyyid-i kint Muhammede salvat.

Bu Meclis Seyyid Battal Gazi Maribe Varub Firdevsi Katl Ettiidr

Raviler yle rivyet ve byle hikyet etmilerdir kim Seyyid Hazreti makamnda otururd. Ol dem nne taam getrdiler. Mbrek elin sund. Bir lokma alub mbrek azna ald. Azndan yine ddi. Bari kez azna koydu. Yine ddi. Seyyid Hazreti acibe kald. Ol dem hatununa eyitdi: Aceb deildr ve eer Mslmanlardan bir muteber kii var ve l-i Reslden bir kimesne giriftr deilse, didi. Pes bunlar bu szde iken ol dem Seyyid Hazretinin lalas Tavabil bir pir kii alub ier girdi ve ol pr kii Seyyide selam verb yz yere kod ve dua idb karusnda el balayub durd. Seyyid Hazreti buna sual kld, ne kiisin ve geliin kandendr, didi. Ol kii eyitdi: Ey merdan- lem gaziler sultansn. Ben bir chd kiiyim, yetmi yldr kim ticret iderim ve dembedem bu cihan gezerem. Hibir ehir bir Kala kalmad kim ben grmedim ve maribde bir ehir vardur. Adna Samaniye derler. Ol ehri Samsvar bnyad idbdr ve bir padiah var Firdevs dirler ve kamu chudlarn ki vardur, kamusunun padiahdur. Yavuz melundur ve bir mmin eline girerse gndzn ta tadur, gece olcak demrler zindana koyar. Ngh ben kulun anda vardum. ok kuma ilettm. Ald, bahasn vermedi ve kymetli tam var idi. An dahi ald. Deme kimse baha yetrmezdi ve anda bir kz varm. Ol geldi. Ol talar grmeye. Bir kez grdm yzn heman k oldum. yldr kim anda durdum. Birgn ol kz tara kd. Dervilere sadaka ledrdi. ol bir kez grmee kanaat eyledm ve andan mahbuslar katna vardum ve anda bir pir grdm. Halim ana arz eyledim. Ol pir bana eyitdi: Gel ben sana bir re idem. Eer benim szm tutarsan, didi. Ben dahi eyitdim: Ne buyurursn, didm. Bana eyitdi: imdi ibundan tur gl ve am haddine vargl anda bir ehir vardur. Adna Malatya derler ve ol ehirde bir er pehlvan vardur. Adna Sultan Seyyid Battal Gazi derler ve sana bir name vereyin, ana iletesin ve bizim ahvalimizi ve kendi ahvlin ana arz eyleyesin. nallah middr ki 105

ol bunda gele ve dahi bunda bir kii var. Yetmi yldr kim Samaniye Kalasnda dutsakdur ve l-i Resldr. Yzne gn dokunmaz. Ch iinde kalmdur ve dahi iki kii mahbusdur, yatur. Biri Ebu Bekir ve biri mer oullarndan ve ol bana nameyi vermek istedi. Yine frsat bulmad. U budur kim bu ben kulun gelb mbarek kademinize [79] yz srdm ve ol mminlerin ahvalin ve kendi ahvlim sultanma arz eyledim, bildrdim, didi ve dahi krk yk altunum vardur. Gizlemiem ol dahi Hakk yoluna ve gaziler akna feda olsun ve ben dahi Mslman olam. Ot ol artyla kim ol kz bana viresin, didi. n Seyyid Hazreti dahi bu kelamlar bir bir dinledi. Bam zere diyb kabul kld. Andan buyurd. Tiz Alkar- divzadeyi eyerlediler ve heybeyi ortaya getrb, Bismillhirrahmnirrahim diyb saz selbin kuand. Andan kamu yarenleriyle vedalaub, eyitdi: Yarenler duadan feramu etmeyesiz, inallah sizinle yine ddar- merref idevz diyb marib yoluna revane old. Cmle gaziler uruna tekbirullah diyelm Muhammede salvat verelim. Gel gr imdi gaziler sultan Sultan Seyyid Battal Gazi ve ol merd-i hicz nkim bir hafta gitdiler. rib bir mee iinde bir pnar katnda kondlar ve dahi taam yediler. Ol dem iinde grdiler kim meeden bir arslan heybetle geldi ve Seyyide bir kez nazar kld. Yine girye dndi. Bir zamandan sonra yine geldi. Banda bir ta var ve tan stnde da yemileri kuru ya gelb Seyyide selam virdi ve ol tan nnde kod, eyitdi: Mazur tut, buracn meyvas budur, ey sultan- lem dedi Seyyid ve tacir birleh hayran kalub, ol meyveden yediler, hamd eylediler. Andan arslann bu hareketine Seyyid Akar arslana ol arada smarlad. Arslan dahi kabul klub ald, gitdi. Eerin ve oyann anda bir aata gizledi. Seyyid Hazreti andan tacir birleh yola revane oldlar, n birka gnden sonra deniz kenarna geldiler, grdiler kim bir gemici tacirle gider. Ol dem Seyyid Hazreti tacirle o gemiye girdiler. Revane olub gitdiler. n bir iki fersek yir menzil yrdiler. Nagah grdiler kim karudan bir ahs ifrit eklinde ve stnde silah reste ka geldi ve anun akabince bir kii dahi geldi. Seyyide sordlar kim siz kimlersiz, tiz bize haber verin dediler. Seyyid Hazreti eyitdi: Evvel siz bize haber verin kimlersiz, didi. Ol ahs eyitdi: Firdevsin pehlvan Sencarem. Malatyadan yana giderem ki Battal anda bulam, didi. Seyyid Hazreti eyitdi: Battal nidersin? Sencar b-akl eyitdi: Firdevs an dnde grr. Firdevsi boazndan tutar ve eydr: Firdevse, Tiz Mslman ol yohsa ban keserem, der ve birka gece akabince grr. Andan Firdevsin can acr. imdi bana hkmeyledi kim eer Battal varub ldrrsen ve anun errinden bu iklimi emin klursan, sana kzm birleh bu denl mal memleket vireyim, didi ve ite ben dahi imdi an istey giderim, didi. Andan Seyyid Hazreti eyitdi: Beni dahi Kayseri Firdevse virdi. Battaln elinden aciz kalubdur ve Firdevsden yardm diledi. Ola kim Battal ala getre, didi. 106

Andan Sencar Seyyide eyitdi: Sen Battal grdn mi, ne kiidr [80] ve pehlivanl nicedr, didi. Seyyid Hazreti dahi eydr: Beli grdm, tamam erdr. imdiki zamanda erliine hi nazar bulunmaz ve ana mukabil olub karu durulmaz ve ben dahi ana bedel olmadm. Kerem eyle sen dahi ana bedel olamazsn heman dn ger git. Bu yz senin gibi ana herif olmaz. Ben dahi herif olmadm, didi. Hod sen kandesin, didi. Ol dem Sencar- Lin kahkaha ile gldi ve eydr: Hay sen kimsin kim benim gibi pehlvann miktarn bilesin, didi. Seyyid Hazreti eyitdi: Ya sen beni beenmedin mi, didi. Gel, imdi sennle bir muharebe idelim, didi. Heman Sencar- Lin gazaba gelb Seyyidin kuandan tutub kuvvet eyledi. Yerinden eremedi. n nevbet Seyyide dedi ve bir kez nara urub Sencar getrdi yere urd ve sinesine ahin gibi oturub haneri boaznda kod. n bir demde Lin gzin ad, grdi kim hal ayruks, eydr: Sen kimsin beni ykdun, didi. Seyyid Hazreti eyitdi: Benim Battalm kfire katalm. Tiz iman getr, melun yohsa ban keserem, didi. Lin herzeye balad. Seyyid grdi kim imana gelmez. Linin ban kesdi. Kfiri can cehenneme smarlad. Ol dem ol pir gelb Seyyidin mbarek ayana ddi ve eyitdi: eha ben kuln ehr-i Badattanm Mslman olyam, adm Saiddr. Bunda esir oldum idi, diyb eildi. Seyyidin nnde Mslman olub iman getrdi. Seyyid Saide dua idb ferin eyledi. Andan Sencarn donlarn giydi. Anun suretine girdi. Yola revane olub, kandesin, Firdevs diy gitdiler. Cmle gaziler uruna tekbirullah diyelim, Muhammede salvat verelim. n ol gaziler sultan tacir ve Said birleh bir hafta gitdiler. Bir cezireye eridiler. Ol dem ol tacir Seyyide eyitdi: Ey merdan- lem u budur. Samaniye. Bunda yedi pare ehir ve yz pare Kala var ve be bin ky var. Kamusu chdlardur ve kamusunun padiah Firdevsdr, didi. Andan Seyyid Hazreti Saidi iler ard ve anda virdi ki rzn saklaya kimseye dimeye. Andan eyitdi: Ya Said tiz imdi sen iri, Firdevse mutula ki, Sencar Battal ldrdi. Ban alub geldi, digil. Ol dem Said Seyyidin ayana yz srb Firdevse geldi ve eyitdi: Ey melik Sencar Battal ldrdi. Ban dahi alub u geldi, didi. n Firdevs-i b-akl melun an iitdi. Buyurd, Saide bahiler virdiler ve dlk idb tiz ehri donattlar. Dinlerince dlklar eylediler. Pes bu hliyle beyleriyle kamusu Seyyide karu geldiler. Firdevs-i Lin dahi bereber gelb Seyyid dahi mbarek yzne nikab dutmd. Sencarn ban at nne aya altna it ba gibi yuvalad. Lin-i Firdevs d olub derisine smaz old. Seyyide eyitdi: Ya Sencar nin yzne nikab tutarsn, didi, eyitdi: Ey melik ol vakit kim Battala buladm, beni karudan urd, didi. Pes n Seyyidi alub Sencarn sarayna kondrdlar. Andan gn azim toylar eylediler. [81] adlk kldlar. Andan drdnc gn Firdevs Seyyidi halvet sarayna okudu, eyitdi: Ya Sencar nice idelim ve ne tedbir klalum, ite Battaldan emin olduk, benim maksudum oldur ki, am 107

vilayetine kam. Kayser kmazdn, ndin zabt idem ol vilayeti didi. Seyyid Hazreti ol dem drt yana bakd. Grdi kim halvet deil eyitdi: Ya melik ben Battala bulaacak bana ok cevab syledi. Eer buyurursan halvet eyle. Sana bir bir syleyeyim, didi. Firdevs buyurd. Tiz tahtn halvet kldlar. Andan Seyyid Hazreti ol dem iler yrdi ve mbarek yznden prkan giderdi ve eyitdi: Ya Firdevs bir beru bak kim benm yzme ben Sencara benzer miyem, didi. Firdevs bir kez bakcak dembeste kald. Bir zamandan eyitdi: Sen kimsin kim, Sencara benzemezsin, didi. Seyyid eyitdi: Ya Lin u benim Battal kfire kattal. Geldim ki seni Mslman idem ve nice vakit dnde ben seni imana davet eyledim. Mslman olmadn, imdi tiz imana gel yohsa seni imdi helak iderem. Ol grdn ba Sencarn badr, didi. Lin Firdevs ol dem serasime olub eyitdi: Ben lrsem de bu gelicileri dimeyem, didi. Diledi kim Lin feryad ide. Ol dem h- evliya ahin gibi Linin sakalndan tutub tahttan aa ekdi. Hay deyince Linin ban kesdi. Can cehenneme smarlad. Andan ol dem taht altndan bir yiit nev-civan ka geldi. Seyyidn mbarek ayana ddi ve eydr: Ya Emir ben bu gece peygamber Hazretin dmde grdim. Bana iman telkin eyledi. Mslman oldum ve eyitdi: Gelen benim olum Seyyid Battaldr, Sencar deildr. Firdevsi ldrse gerekdr. Sen dahi var ana yr ol ve bu ulu gazada bile bulun didi. Seyyidin nnde iman arz eyledi. Ol dem Seyyid Hazreti eyitdi: mdi senn adn Uhud olsun, didi. Andan Seyyid buyurd. Ya Uhud tiz dur ol tutsaklardan elli kii al, bunda getrgil ve eyit ki, Firdevs korkulu d grbdr. Gerekdr kim bunlar kurban ide, degil, didi. n Uhud durd ve Said dahi belesince vard, geldiler. Ol zindancya dahi byle haber virdiler. Zindandan elli mselman kii alb kardlar. Mslmanlar dahi feryad edb alaurlar, eydrler: Ey dirg kfiristanda lrz diy birbiriyle helallik dileyb gelrlerdi. n bu haliyle bunlar saraya getrdiler. Seyyid Hazreti dahi buyurd. Tiz saray kapularn yapub kimesne haberdar olmasun diy kaplar muhkem yapdlar. Andan Seyyid Hazreti buyurd. Bunlarn ellerin zdiler. Bunlardan birisi Seyyid Hazretini bildi. Seirdb Seyyid Hazretinn ayana ddiler. ad olub Seyyide hayr dualar eylediler. Hemandem Seyyid Hazreti buyurdu. Firdevsin hazinesini ab bunlara silahlar kardlar, kamusn silah iine mstarak eylediler. slam gazilerinin adlklarna tekbirullah diyelim, Muhammede salvat virelim. Gel gr imdi ol gaziler sultan sultan Seyyid Battal Gazi ne hnerler gsterdi. Andan Uhuda eyitdi: [82] mdi Firdevsin belerin bir bir iki iki ar gel. Bunda gelsinler ve eyit ki: Firdevs-i ah sizleri okur. Tedbir etmek siz gele di gil, gel, al, gtr, didi. Uhud dahi varub ol beleri dahi bir bir iki iki arub getrdi. Andan Seyyid Hazreti ileri yrd. Bunlara Firdevsi gsterdi ve eyitdi: Bilin ve gh olun. U benim Battal Kfire kattal. Tiz imane gelin yohsa sizi dahi bunun yoluna ileterem, didi. 108

Linler imana gelmediler. Kamusun balarn kesdi can cehenneme smarladlar. Ne kssay diraz edelim. Firdevsin on ad bell belerin balarn kesdi. Andan buyurd. Vardlar, elli tutsak dahi mminlerden alub geldiler. Kamusun ellerin zb silahlarn giydrdiler, vel-hsl- kelam ibu nev ile irteye dein ol ah- evliya be bin mslman esir halas edb, kamusun cbbe ve ceven iine mstarak eyledi. Andan n alel-sabah old. Deyr damna ad ve blenb-vzyla sabah pkin banlad. n kfir erisi iitdiler. Hay ne hal bu dey evlerinden tara kdlar ve grdiler kim Firdevsin on ad bell beleri lmler ve balarn kesmiler ve snglere dikmiler. Feryad- figan etmeye baladlar ve kim ittiin bilmediler. Ol vakit Seyyid Hazreti dahi bin kii ile tan namazn klub namaza mstarak durd ve ehir halk dahi an grb birbirine kardlar. Seyyid Hazreti dahi namazdan fari olucak ol dem blent-nara karub, eyitdi: Ey kfirler biln ve gh olun. Benim Battal kfire kattal. Geldim, Firdevsi on beyiyle ldrdm ve be bin esir Mslman dahi halas kldm. Eer siz dahi iman arz klursanuz elimden kurtulursuz ve eer imana gelmezsenz cmlenz kltan kurtulamazsnz, bilmi olasz, didi. Andan ol kavim n bu haberi iitdiler, giryzarlk kopardlar. Seyyid Hazreti dahi buyurd. Tiz kapuy adlar. Tara kub Seyyid Hazreti bir radvar nara kard. Hamle kld. Gaziler dahi sercmle hamle kldlar. Kfirlere kl yrttler. Bir gn bir gece azim cenk eylediler. Andan ehrin kavmi grdiler kim Seyyidin nne kimse duramaz. Aman dilediler be bin kfir dahi gelib Seyyidin kademinde Mslman oldlar, kalann kltan geirdiler. Seyyid Hazreti buyurd. ehri tamam dzdiler, andan Seyyid Hazreti ol dem geb tahta oturd. Buyurd. Kiliseleri ykdlar, yerine mescidler yaptlar ve bir Cuma mescidi yaptlar. Andan Seyyid Hazreti eyitdi: mdi bunda evlad- Resulden bir kii haps imi. Tiz idn bana, didi. Ol dem Uhud iler gelb eyitdi: Ey ah- lem ol aziz bu tahtn altndadur, didi. Seyyid Hazreti duru geldi, buyurd. Ol taht getrdiler. Bir demr kapu ald. Seyyid Hazreti ier girb on ayak nerdban aa indi. Nazar kld, grdi kim bir ak sakallu pir ol kapunun iinde san kim bir eradur, yanar. Yznn nurundan misk anber kokusundan adamun dima muattar olur ve rahle ile Mushaf nnde durur. Kaan kim Seyyidi grdi, eydr: Ho geldin ey slale-i Resl, Seyyid Battal Gazi, didi ve bu gece ceddim Resul Hazretin dmde grdm, bana haber virdi ki irte senin katna olum Seyyid Battal Gazi gelr. Seni [83] bu kuyudan halas ider, karur didi. Andan Seyyid Hazreti dahi iler yrd. Selam virb mbrek elin bs eyledi. Ol dahi Seyyidin mbrek gzlerin bs eyledi. Andan eyitdi: Ey cier gem yedi yamda idim. Bu arada esir oldum. imdi yetmi yldr kim bu kuyudaym, didi. Andan Seyyid Hazretin prin mbarek elin tutub tara kard. Pirin ad Asm idi. Seyyid Hazreti buyurdu. Hamama ilettiler ve 109

imama donlar giydirdiler. Alub tahta geirdiler. Padiah eylediler. Andan Asm Seyyide eyitdi: Ey pehlvan- lem iki kii dahi hapisdr. Biri Ebu Bekir neslinden Avf adlu ve biri mer neslinden Ebu Tahir adludur, didi. Seyyid Hazreti buyurd. Anlar dahi kardlar. Hamama ilettiler. Avf ile Tahiri vezir eylediler. Cuma mescidi n tamam old. Asm kamus mescide geldiler. Seyyid Hazreti minbere kd. Hb-vz ile hutbe okudu. Kamus hayran kaldlar. n namazdan fri oldlar ve her biri makamna karar idb oturdlar. Ol dem nagah tarada bir galgala peyda oldu. Seyyid Hazreti hal nedr, grn, didi. Eznecanib. Raviler yle rivayet iderler kim meer Firdevs`in olu var idi. Birine Calud ve birine Halud ve birine Talud derlerdi. Meer anlar iitmiler ki Battal gelmi. Firdevsi on beiyle ldrdiin duymular. Anlar dahi yz bin chud ile gelb o dem ildiler. n vilayet bunlar dahi grdler. rkb ehre dkldler ve ehir muhkem ehir idi. Drt canibimden berkidb durdlar ve ol yz bin leker dahi gelb ehri ortaya aldlar ve ol gece Seyyid Hazreti gece vaktinde tara kub bunlar ebhun kld. rteye dein Linler bir birin krdlar. On bin chudlar kldan gedi. n sabah vakti oldu. Grdler kim aralarnda bigne yok heman bir birin krmlar. Andan eyitdiler: Grn Battal ne ayyar kiidir, kim bize ne iler gedi. Zehi ayyar dediler. Andan Calut Lin kakd buyrd. Ol dem lekeri atlarna binb meydana gelb saflar baladlar. Durdlar, Calut Lin meydana girib ard, eyitdi: Kan Battal meydana gelsn. Bu vilayeti dahi ayyarlikla harabe virdi, didi. Eer araya meydana bu dem dahi gelsn. Erlik nicedr ana gsterem, didi. Heman dem ol gaziler sultan n bu haberi iitdi. Asm be bin kiiyle kalede kodu. Bakisini alb tara kd. Andan atun depb Calut`a beraber meydana geldi. Calut Lin elindeki sngiyi Seyyid`e havale kld. Seyyid Hazreti kar varub Linin kavrad, sngsn ekdi. Elinden ald. Calut Lin geldi kim gee Seyyid Hazreti dahi iri geldi. Calut`un kuandan sng ile yle kakd kim, Calut Lin at sarsndan debesinin stne muallak ykld. ki tarafdan kyak kopdu. Asm eyitdi: Aleyki aynullah ey pehlivanzade didi ve chudlardan feryad figan kopdu. Andan Seyyid Hazreti atndan aa srad. Calut Lin durunca [84] Seyyid Hazreti Calut`un sakalndan tutd. Tiz imana gel, didi. Lin imana gelmedi. Niyet-i gaza kast- kfir diyb ban kesdi. Lin can cehenneme smarlad. Ol dem Halut- Lin feryad idb ser cmle lekerine bire koman didi. Gel gr imdi derya gibi leker bir uurdan Seyyidin stne leker braurdan, Seyyidin stne hamle kldlar. Seyyid Hazreti dahi kitab kalkann yapnd ve klcn mbarek eline alb blent nara kard ve dahi andan cenge megul old. Kfir evisini bir birine urd ve ol dem cenk iinde Haluta urad. Bir ka hamle ortadan gedi ve cenk iderken Halutun nnden Seyyid Hazreti gidiyordu. Yani zebunluk gsterdi.Donlu halk dahi aadan yukardan gzleri Halut- 110

Lin dahi nara urub, eyitdi: Ey Battal- kattal, kande kaarsn? Yani ben seni ele getrnce ve eriki bu vilayetden def etmeyince elimden kormuyun diy. Seyyid`in ardnca bi-akl melun atn srd. Ta una dein vardlar kim aalar arasna irdiler. Halut dahi Seyyid`in ardnca iri geldi. Ey dr bir ayyar Rum`da hi adem yo imi ki senn hakkndan gele ve bu marib vilayetine dahi Rum vilayetine kyas etdin. Gr imdi sana imdi neler iderem diy, Lin atn Seyyid`in stne srd. Yani tuta Seyyid Hazreti dne geldi. Halut`a bir tan nize yle urdu kim, Lin at sarsndan girisne debesnin stne muallak ykld. Seyyid Hazreti tiz ahin gibi aa srad. Aman virmedi, ban kesdi. Lin can cehenneme smarlad. Andan Seyyid Hazreti dahi Halut`un donlarn kendi giydi ve kendi donlarn kendi atn stne perkitdi ve Halut`un ban be yzin gzin belrsiz etdi. Andan at terkisine balayub asa kod. Andan Halut`un atna kendi bindi ve kendi atn yedeini alb yola revane old. n bu tarafdan grdler kim heybet ile mieden kageldi. Mminler an grdler. Feryad idb eyitdiler: Hay Halut geldi, Seyyid`i ldrm diy alayb zarilikler eylediler ve kfirler adlk idb bi-akl melunlar Seyyid`e kar geldiler ve eyitdiler: Hay nar- nur bize frsat virdi. Durun hisara yryelm, didiler. Seyyid Hazreti bunlara istimalet virb eyitdi: Ben imdi ok devrtm. Battal ile siz varun ehri ortaya alun. Koman kim Muhammediler tara kmayalar. Ben dahi biraz yataym dinleneyim, didi ve hem yle kldlar. Hisar ortaya alb beklediler. Bu tarafdan Seyyid Hazreti Halut`un adrna varub ieri girdi ve biraz yatd. Dnn bir bahsi gemi idi. Uyanu geldi. Grd kim amdanlar yanar. ki olan el balayb dururlar. Seyyid Hazreti bunlar dahi ileri okd ve eyitdi: Bilin ve agh olun. Kim benim Battal kfire kattal, Halut`u ldrdm. Tiz siz dahi iman arz eylen yohsa baunuzu keserim, didi. n bunlar bu ahvali iitdiler. ad olub eyitdiler: Ey Sultan- lem biz dahi mslman ollarndanuz. am vilayetinden bunda ticarete geldk idi. Atalarmz ldrdler ve bizi esir eylediler diy geldiler. Seyyidin mbarek[85] ayana yzlerin srb iman arz eylediler. Seyyid Hazreti dahi bunlara nevahat klub dua eyledi. Aferinler okudu. Andan Seyyid Hazreti bunlara eyitdi: Din imdi siz durun Halut`un kii karndan okun bunda benm katma getrn, didi. Bunlar dahi tiz varub ieri girb okdlar. Alub Seyyid`in katna getrdiler. n Lin ier girdi. Seyyid Hazretin grdi. Can bana srad. Seyyid Hazreti eyitdi: U benim Battal kfire kattal. Ol ba ki grdn Halut badur. Gel imdi sen dahi mslman ol benden kurtul, yok dersen seni helak iderim, didi. Lin Talut feryad etmeye balad. Seyyid duru geldi. Lin`in boazndan berk tutd. Ban kesdi. Lin can cehenneme smarlad. Andan Seyyid Hazreti buyurd. Belerin dahi ardlar. Anlara dahi aman vermedi. Balarn kesdi. Andan n sabah vakti yakn geldi. Seyyid Hazreti ol iki olan alb hisar kapsna geldi 111

ve kap nnde bir glbeng getrdi. Asm dahi Seyyid Hazretinin mbarek avazn iitdi. Tiz seyirdb Kalann kapsn ad. Seyyid Hazreti ieri girdi. Kamu yarenler ad olub Seyyid`in mbarek ayana yzler srdler. Andan Asm eyitdi: Ey ah- cihan kaan kim dnki gn ol ba grdk, odmz sana yazd. Sebeb ne idi kim byle itdin, didi. Seyyid Hazreti eyitdi: Ya ammi erlik ondur, famma dokuzu hiyledr, didi n alel- sabah oldu. Gne dahi Kala-i kafdan ba gsterdi. Seyyid Hazreti buyurd. ehir iinde ksler, nakkareler depretdiler. Andan Seyyid Battal gazi ve ol merd-i hicad atna svar olub bir kez radvar nara ile kard kim kfir ve mslman sandlar kim zemin-i asumani bir birine doknd. Niceler serasime old. Andan eyitdi: Biln ve agh olun ey kfirler u benim Battal kfirlere kattal. Firdevs`i on beiyle ldrdm ve Halut`u ve Talut`u ve Calut`u ldrdm. Siz dahi iman- arza klun yohsa sizi dahi kldan geirrem, didi. Ol kavm dahi n bu naray iitdiler, feryad edib Talut adrna geldiler. Basz buldlar. Ayruk durmadlar. Yz kamaa tutdlar ve kimileri dahi deniz kenarnda hazr idi. Geldiler kim gemilerne binib kaalar. Ol dem Hzr Peygamber aleyhisselam anda kageldi ve bunlara eyitdi: Siz niin kaarsz. Bunlar eyitdiler: Battal kattal bizi krd ve beyimizi dahi depeledi, didiler. Hzr dahi bunlara eyitdi: Nin depeledi. Anlar eyitdiler: Bizi dinine davet klur. Biz dahi kendi dinimz terk etmezz, didiler. Andan Hzr Peygamber bunlara eyitdi: Anun dini dahi Hakk dindr. Gerek syler. Varun agh muti olun, didi. Bunlar dahi eyitdiler: sa peygamber aleyhisselam ly diri klurdu ve bunca dahi mucizatlar gsterdi. Biz ana ikrar getrdik. Bundan ne grdk. Varalum dinimizi terk idelm, didiler. Pes Hzr Peygamber dahi bunlara eyitdi: Varun imdi. Siz buna dahi sylen ly diri klsun, didi. n bunlar Hzr Peygamberden bu sz iitdiler. Bir kezden ger geldiler. Seyyid`e eyitdiler: Ey ah- cihan sen bizi nin krarsun, didiler. Seyyid Hazreti bunlara eyitdi: Muhammede iman getrn. Andan elimden kurtulun, [86] didi. Bunlar dahi eyitdiler: Eer dilersen biz sana muti olavz. Senin katnda bizim dahi bir midimiz var. Kabul eylen, didiler. Seyyid Hazreti eyitdi: Nedr syleyin. Ne istersiz, didi. Bunlar eyitdiler: Siz dahi imdi ly diri klun ta kim biz grevz andan senin dinine uyavz, didiler. Seyyid Hazreti n bu haberi iitdi. Andan haykrd. Ayruk dem ldrmen, didi. Pes bunlara eyitdi: Durun imdi Siz dahi ve benim dahi ulularm vardur. Anlar ile varayum. Bir meveret ideym, didi. Pes anlar karar eylediler. Seyyid Hazreti srdi. Asm katna geldi ve eyitdi: Ya ammi hi dua var mdr ki ly diri klur, didi. Asm dahi eyitdi: Beli vardur. lyas peygamber katnda dua var. ly diri klur, didi. Seyyid Hazreti eyitdi: Ya pes ol kande olur? Asm eyitdi: Ol da ki deniz ortasnda grnr, makam Hzr lyas`dr. Krk gn oru tut. Andan murad ki hsl olur, didi. n Seyyid Hazreti haber ald. Tiz gelb anlara eyitdi: Krk gn siz 112

dahi bana mhlet vern. Ben dahi Allah`ma yalvarayum. Benim dahi hacetim reva olsun, didi. Andan Seyyid Hazreti durub tiz zevraka bindi. Ol daa geldi. Grd kim bir hazire umaa benzer. Dan stne ad. Grd kim bir ulu emesar sankim zlala benzer ve katnda bir ulu aa ykseinde bir ulu sum`a yaplm ve bir kaps var, gmten ve bir kaps var altundan, halkalar kabusunda aslm. Geldi. Anda abdest alub taate megul oldu ve krk gn oru tutd. n krk gn tamam old. Sabah vaktinde lyas peygamber dahi geldi. Aksakall adam yzne bakamaz. Mbarek yznden gzler kamaur. Heman kim Seyyid Hazreti lyas peygamberi grdi. Karu varub grdi. Andan lyas Peygamber Seyyid`e eyitdi: Ho geldin cier-gem Seyyid Battal Gazi. Bilrem niye geldn, muradn hsl old, didi. Ol duay retdi ve eyitdi: Cier-gem gerekdr kim senn kademinde bu vilayet donlu slama gele, didi. mdi gel seninle erte namazn bile klalm, didi. Andan ol dem kapya geldiler. Yakn gelecek kap ald. lyas peygamber eyitdi: Ya Seyyid ezan bangla. Seyyid Hazreti ezan banglad. Andan ier girdiler. Seyyid Hazreti grd kim bir mihrab ve nnde bir seccade dahi denmi nuru ge direk direk olub balk urur ve mihrabn kesinde dahi drl drl seccadeler denmi. Ol dem lyas peygamber ol mihrabdaki seccadeyi Seyyid`e virdi ve eyitdi: Cier-gem bu seccade senn katnda bizim yadgarmz olsun, didi. Andan n namazn snnetin kldlar. lyas peygamber imamlk eyledi. Farzn dahi klb duasn eylediler. n namazdan fari oldlar. lyas peygamber Seyyid`e ok nasihatler kld ve gzlerinden pb mbarek barna kod ve hayr dualar eyledi. Andan Seyyid`e yum gzn, didi. Seyyid Hazreti dahi mbarek gzlerin yumdu. Yine gzn a cier-gem, didi. Seyyid Hazreti dahi yine mbarek gzlerin ad. Kendyi ol dem denizin te kenarnda [87] grd ve ne lyas var ne sum`a var. Evet Hzr`n virdii seccade belesince acebe kald ve ol dem bir avaz geldi kim ey cier-gem yr imdi muradn hsl oldu, didi. Seyyid Hazreti secdey-i kr kld. Andan zevreka bindi. Andan n ehre geldi. Kamu mminler kar gelb mbarek ayana yzler srdler ve kamus ad olub Seyyid`e hayr dualar kldlar. Andan Seyyid Hazreti buyurd. Bir adam gnderdiler. Kfirlerin llerin kardlar. Geldiler. Andan Seyyid Hazreti bunlara eyitdi: Din imdi bana gsterin kim Allah Tel`nn inayetiyle size ly diri idem, didi. Andan bunlar eyitdiler: ol kar dada bir er ve bir kz olubdur ve ikisini dahi Firdevs ldrbdr. Anlar bize diri kl. Anlar dursunlar ve senn dinine ikrar getrsnler. Biz dahi anlar grelim. Andan sana mti olavz iman arza klalm, didiler. Heman dem Seyyid Hazreti buyurd. Kamu kfir ve mslman anda hazr olub ol Kristan`un oradna vardlar. Karar eylediler. Andan Seyyid Hazreti ol seccadeyi ol mezarn stlerine dedi. Hzr lyas duasn okudu. Mslmanlar min didiler. n 113

Seyyid Hazreti duay tamam eyledi. Elin yzne srd. Hakk Tel`nn kudretinden ol kur yarld. ki kii balarndan topra sab kageldiler. Biri yiit ve biri kz ayn on drdne benzer ol dem eyitdiler kim, Ehed enne ilehe illallah ve ehed enne Muhammeden abduh u ve resuluhu dediler. Heman kim ol kamim an grd kim, kamus parmak getrb imana geldiler. Andan ol iki ahs dahi yine eyitdiler: Ya Sultan- lem Seyyid Battal Gazi ltfunuzdan bize ol duay okugl. Zira bizim bu dnyadan nasibimiz yokdur. Ayruk biz ol cihan lezzetini aldk. Bize bu cihan ayruk gerekmez, didiler. Ol dem Seyyid Hazreti yine ol mbarek duay okudu. Ol iki vcuduna yzlerin yere koyub can Hakka smarladlar. Ol dem Seyyid Hazreti dahi namazlarn klub ol iki vcudu anda defn eylediler. Andan Seyyid Hazreti buyurd. stlerine bir li kubbe-i makam bnyad eylediler. imdiki zamanda dahi ol diyarda ziyaretgahdur. Ol dem Seyyid Hazreti anda yedi gn karar eyledi. Sekizinci gn ehre geldi, iki yz elli bin kfir gelib Seyyid Battal Gazinin nnde Mslman oldlar. Yedi pare ehir ve yz pare Kala ve be bin ky Seyyidin nnde Mslman oldlar, ol dem nkim bu iler tamam oldu. Seyyid Hazreti andan Asm Hazretin diledi kim anda halife eyleye. Asm eyitdi: Ey h- lem ben hapiste iken ahd eyledim ki eer Hakk Tel beni halas edecek olursa azm-i Kbe klam. mdi bihamdlillh senn mbarek kademinde halas olub muradma irdim. Ben dahi sizden ayrlmazam, didi. Andan Seyyid Hazreti eyitdi: Ya Pes bize imdi bunda bir kii gerekdr kim bu vilayete halife ola ta kim bunda her ne trl hl olursa ol canibe bize bildre, didi. Pes bu hliyle iltifat eylediler kim Ebu Bekir oullarndan Abdmminin derlerdi. An anda halife eylediler. Andan Seyyid Hazreti buyurdu: Firdevsin ve Calutun ve Halutun kamu beylerin mallarn cem eylediler. Andan Seyyid Hazreti buyurd. Bir ulu cemiyet eylediler. Firdevsin kzn dahi nikh idb tacire virdiler. Murad hsl kldlar. Andan Seyyid Hazreti ol ganimet mal ve drt yz [88] kiiyi dahi alub, kandesin Malatya diyb yrdiler ve gemiler deniz kenarnda hazr idi. Binb revane oldlar n karaya kub iridiler. Seyyid Hazreti bir kez rdvar nara kard. Ol dem aslan dahi Seyyidin narasn iitdi. Seirdb tiz meeden ka geldi. Yz yere urd. Derhal yine gitdi. Andan grdiler kim ol dem Akar- Divzadeyi alb gelr ve belesince yedi yz at bile getrdi. Seyyide eyitdi: Ey ah- lem Akara munis eyledim ki bunlar mbz yalnz burada Melul ola diy Mazur tut, ey h- cihn, didi. Seyyid Hazreti dahi arslan nevahat klub ferinler okd. Andan ol drt yz kii ol atlara binb ve kimine mal ykletdiler. Malatyaya revane oldlar n birka gn menzil alub yrdiler. Meer yolda bir Kala grndi ve ol Kalann bir kebir padiah var idi. Adna Bahtiyar derlerdi ve yavuz melun idi. Mslmanlara hi efkat itmezdi. Seyyid Hazreti buyurd. Ol Kala karsna bir nihn yere kondlar. Andan Seyyid 114

Hazreti dahi yrenlerin nihan idb kendsi srdi. Nihan Kalaya giderken grdi kim bir oban donuz gder. Seyyid Hazreti ileri yrdi. oban dine davet eyledi. oban- Lin diledi kim feryad ede. Seyyid Hazreti dahi boazndan berk tutub oban, tiz obann donlarn giydi. Anun suretine girdi. Andan donuzlar dahi nne katub Kalaya kard. n Kala halk an grdiler. Hay bire oban sana ne geldi kim bu vakit sen bu donuzlar Kalaya getrdin, didiler. Seyyid eyitdi: Filan derede birka Muhammediler grdm. Anlardan kaub bu vaktin geldim, didi. n Kala halk bu haberi iitdiler. Tiz vardlar. Bahtiyara dahi byle haber virdiler. n Lin bu haberi iitdi. Kahkaha ile gldi, eyitdi: Battal hod benm korkumdan yatub uyku uyuyamaz, kande ola ol bu vilayete gele, didi. Tiz ol oban bunda benm katma alun, geln, greyim, didi. Andan Seyyidi oban diy ol dem Bahtiyarn katna iletdiler. Seyyid grdi kim Lin sarho olub oturur. Tahtn stnde ve bir da gibi grz nnde otuz eri kadde kmet ekmi ve drt yz miktar kullar hizmetinde el balayub dururlar. n Lin Seyyidi grdi. Haber sord. Seyyid eyitdi: Eymelik filan derede birka Muhammediler grdm ve anlardan kaub tiz size haber getrdim, didi. n Lin bu haberi iitdi. Kakyub kullarna eyitdi: Tiz varun ol Muhammedileri tutun, bunda alun geln, didi. Andan kullar dahi seirdb gitdiler. Seyyid anda karar eyledi. Bahtiyarn dahi katnda kimse kalmad. Seyyid grdi kim halvet old. Andan Bahtiyar grdi kim Seyyid Hazreti dahi karusunda durur. Lin eyitdi: Hay bire oban hod sen bile nin gitmedin, didi. Seyyid Hazreti eyitdi: Benm sana bir tuhfe haberim var, didi. Bahtiyar eyitdi: Syle haberin nedr, didi. Seyyid Hazreti hemen iler yrd ve Bahtiyarn nndeki grzin kavrad. Eline ald. Lin eyitdi: Bire oban neylersin an, didi. Seyyid Hazreti eydr: Hi grdn var m ben obana [89] benzer miyim ya Lin didi. Bahtiyar eydr: Hod sen oban deil misin, didi. Seyyid eyitdi: Benim Battal, kfire kattal. Ey Lin tiz imana gel, yohsa seni helak iderem, didi. Lin hemandem elin klca urd. Seyyid Hazreti hemandem merdane var grz bir kez bann zerine evirib, Line bir grz yle urd kim melunu tahtla yere beraber eyledi. Andan Seyyid Hazreti tiz tara kub bir radvr nara yle kard kim sandlar, zemin-i asumni birbirine dokundu. Andan ehrin iine kl yrtdi ve taradan slam gazileri dahi Seyyidin narasn iidb taradan hamle kldlar. Seyyid Hazreti ierden kfirlere yle kl urdular kim kyasa gelmezdi. Pes bu nevi ile kfirlerin kimi kad ve kimi kltan gedi ve kimi aman diledi. Seyyid Hazreti andan buyurdu: Kalay ykdlar. Harab eylediler, bir tan bir ta stnde komadlar ve kfirlerden dahi alt yz kii gelb Seyyidin kademinde Mslman oldlar andan kamu maln cem idb Seyyidin katna getrdiler. Seyyid Hazreti buyurd. Andan bin kii ile Malatya yoluna azm eylediler. de Seyyid Hazreti bin kii ile Malatyaya gelmekte Eznecnib 115

bu taraftan Kaysere haber virdiler kim Battal- Kattal bir yl old maribe gitdi, belrsiz old. Ayruk gelmez, didiler. Ol dem Kayser dahi b-akl melun frsattur diyb kande bir bell pehlvan var idi. Adna ahasb derlerdi. Buyurd. An gnderdi ve yz bin kfir lekeri kod. Malatya zerine tayin eyledi ve anun ardnca Sercabil derlerdi. An bile gnderdi ve Lin eyitdi: Varn tiz irin ol vilayetleri harab idn ve ademlerin kltan gern, didi. de kffar dahi gelmekte Eznecnib bu tarafta Mslmanlarn casuslar dahi Malatyada gazilere bu ahvli bildrdiler. Andan Emir mer ve kalan gaziler meveret eylediler. Her biri bir trl cevab sylediler. Ol dem Abdlvahhab Gazi eyitdi: Yarenler maslahat oldur kim bundan gevz. Feth-i Cebele konavuz ve epevre hendekler kazavz. Andan dmana cevab virevz. Hem ol menzil-i mbarek yerdr. Nice kez varduk. Hakk Tel bize anda frsat virdi, didi. Hem yle kldlar. Abdlvahhabun szn kabul idb maslahattur, didiler ve andan buyurdlar. avular mnadi klub gazaya hazr olun didiler. Hemandem slam sancaklar tara kub on iki bin mslman gazileri gazaya hazr oldlar. Cbbe ve cevenlerin stlerine reste kldlar. gn nakkrelerin ve kslerin depretb, on iki bin mslman gazileri Bismillhirrahmanirrahim niyet-i gaza kasd- kfir diyb atlarna svar oldular. Andan Feth-i Cebele konub yerl yerine karar eylediler. Tevekkelallah grelim, Hakk Tel ne gstere, didiler. Andan iki gnden sonra grdiler kim kfir erisi ka geldi. Talb talb mevc mevc lemleriyle saf saf gelb Mslmanlara kar kondlar. n Linlar karar eylediler. ahasb [90] Lin tiz buyurd: Mslmanlara bir name yazdlar ve namede dedi kim, gelb Kaysere muti olun sizin suunz balaym. Battal hod maribde ld. Siz dahi kimin in cenk idesiz ve hem ol koca ki Muhammedi grdm der, yalan syler. An dahi bana viresiz. Battala ideceim ii ana idem, diy n bu nameyi gnderdi. Andan name dahi mminlere geldi. Okudular. Pare pare eylediler ve nmeyi getren kfirin burnun ve iki kulan kesb ahasba gnderdiler. n Lin ol hlde gelb ahasba feryad eyledi. ahasb melun vay ki diyb kakd. Tiz buyurd. Kffar erisi atlarna bindiler ve cenk nakkarelerin deprettiler. Ol ahasb Lin kendsi meydan dileyb cevelan gsterdi ve mminlerden Ahmed Turan Gazi azm-i meydan eyledi. Andan birbiriyle hayli cenk etdiler. On kez ortadan hata gedi. Ngh Ahmed Turann at srdi. ahasb- Linin kullar gul klub ve kemendler atdlar. Ahmed Turan derhal tutub lemlerine kardlar. Bu taraftan slam askeri melul ve perian oldlar, anun ardnca mminlerden Abdlvahhab Gazi azm-i meydan kld. Ol dahi hayli cenk eyledi, yedi kez anunla dahi ortadan hata gedi. Ahirl-emr Abdlvahhab Gaziyi giriftar idb esir eylediler ve anun akabince Cada pehlvan azm-i meydan eyledi ve ol dahi azim cenk eyledi. An dahi bir lb ile Lin ahasb zebun idb esir eyledi. Ne kssay drz 116

idelim. Ol gn Lin ahasb mminlerden on drt gzide kiiyi zebun idb esir eyledi. Mslman gazileri hayli mell perian oldlar. Hakk derghna nli eylediler. Andan Lin ahasb bir demde buyurd. Ser-cmle kfir lekeri hamle eylediler. Mslmanlar sndlar. Hendee girmediler. ehre kadlar, girdiler. Emir mer tiz buyurd: Halifeye name yazub gvercin uurdlar ve halifeye dahi hli byle arz eylediler kim Seyyid Hazreti maribe gitti. Ayruk dahi gelib belrmedi diy ve bizim halimiz bu tarafta Kayserin elinden diergn old. Bki fermn halifenndr, didi. Andan n halifeye dahi bu haber iridi. Gayet melul old. Ol dem Mzrab Harzeminin olu dahi anda hazr idi ve adna Ali derledi ve Hazret-i Ebul Msliminin kz karndann olu idi. Ol dem on iki bin Harzem yiitlerle halifeye an virib, idi. Anlar dahi yola revne oldlar. de gelmekte Eznecnib bu yakadan ahasb dahi ol esir olan gazileri Minku Line smarlad. Kaysere gndermek murad eyledi ve dahi nice evratler ve biraz mal Kaysere armaan idb gnderdi ve bin kii dahi belesince eri bile kod. Anlar dahi n revne oldlar. Kaysere gitmekte Andan ahasb Lin lekerin gerb Malatya ehrinn zerine gelb ehri ortaya ald. Hisar eyledi. Ol dem ehrin ii dahi gayet kzllk old ve Mslmanlar dahi bi gayet cze kalub bkldiler. Eznecanib, bu taraftan ol dem Badat yolundan tozlar oynad. Grdiler kim Ali [91] Ali bin Mzrap Gazi on iki bin er ile ka geldi ve Ali dahi grdi kim kfirin erisi ehri ortaya almlar. Tiz buyurd: Mzrab yiitleri tiz endzlar kfir alayna hamle eylediler, yz bin kfiri hay deyince ehirden ayruk brakdlar. Yine Ali buyurd: Harzem yiitleri kl ekdiler, yirmi bin kfiri topraa drdiler. Andan gece yakn iridi. ki taraftan tutdlar. Emir mer ve filan gaziler tara kub Aliye karu gelb birbiriyle gridiler ve Aliye hayr dualar idb ferinler okdlar. Andan Aliyi alb izzetle ehre getrdiler ve yrenler in hayli tasefler yediler. Ol gece gedi. n alel-sabah old ve gne Kala-i Kafdan ba gsterdi. ki taraftan nakkareler ve ksler dldi. Alaylar ve saflar balayub meydana geldiler. Karar idb yerl yerine durdlar. Ol dem mminlerden Ali bin Mzrab dahi azm-i meydan idb cevelan eyledi. Kfirlerden dahi Grgn Lin meydana Aliye beraber gelb b-muhbe grz havale eyledi. Ali dahi men eyledi. Geldi kim Lin gee Ali abuk deprenb iridi. Line bir kl yle urd kim Linin iki elleri bayla havaya beren old. Mminler tekbir vz sumne iridi. Andan bir kfir dahi meydana girdi. Ali an hod hi syletmedi. Mminler dlklar kopardlar. Kfirlerden feryad figan kopd. Ne kssay drz idelm. Ol gn Ali bin Mzrab kfirlerden bir bir ardnca otuz kfiri helak eyledi. Ayruk kfirlerden kimesne meydana girmedi. ahasb Lin ol dem kendsi meydana girdi. Ali ile ol gn akam olunca cenk eyledi ve birbirin alamad ve dnb yine haymelerine geldiler. Emir mer dahi ol gece konukluk idb Aliyi davet eyledi. rteye dein li 117

sohbet kldlar ve bir zaman Seyyid iin ve esir olan Mslmanlar iin melul oldlar, n yine alelsabah old. Gne Kala-i Kafdan ba gsterdi. ki taraftan cenk nakkareleri dldi ve slam erenleri dahi atlarna bindiler ve saflar alaylar balayub meydan yerinde geldiler. Eznecnib bu yakadan Minku Lin dahi ol esir olan gazileri bin kii ile alub giderdi. Yarenler dahi bend iinde inlerdi ve iderlerdi. Ey dirig Kayser bizi grnce aman vermez, ldrr. Ayruk Seyyid Battal Gazinin mbarek yzn gremezz, didr kyamete kald, diy alaurlard. Nagah ol demde karudan tozlar belrdi ve yil toza dokundu. Toz iki yarld. Grdiler kim toz iinde bir saru lem berk urd. Andan Ahmed Turan nazar kld. Grdi kim bir ehsvar- lem didbinde yl bl kadde kmet ekmi gelr. Bunlar h etdiler ve eyitdiler: Nolayd ol gelen bizm serverimiz sulatnmz Seyyid Battal Gazi olayd. Bizi bu melunlarn elinden halas iderdi, diyb tazarrular eylediler ve bu taraftan Seyyid Hazreti dahi karudan bunlar grb nazar kld. Kfir lemin grdi, eydr: Bu kadar kfir lekeri bunda neyler ola diy taaccb kld. Hemandem tiz rhtlarn bir yerde kodlar. Seyyid Hazreti dahi Akardan indi, kol- ann muhkem eyledi. Yine ahin gibi svar olub bir kez nara-y blent yle urd kim kfirler [92] sndlar, kim seba- semavat birbirine dokundu. Andan eyitdi: Ey Linler siz yle kyas eylediniz kim ben ayruk bu iklime gelmezem. U yine iridim, nereye kaub gidersin ey kfirler diyb hamle kld. n Minku Lin dahi Seyyidi grdi kim diledi kaa, Seyyid iridi. Heman dem Line bir darb urd. Lini iki pare eyledi. Kffar erisi dahi n an grdiler. Yz kamaa tutdlar. Kimin krdlar ve kimin kad. Seyyid Hazreti esirlere geldi, kamusu Seyyidi grdiler. Alaub feryad eylediler. Seyyid Hazreti bunlarn bendlerin zdi. Bunlarn gzlerin pdi. Bunlar dahi Seyyidin mbarek ayana yzlerin ve gzlerin srdiler. Andan bunlar Seyyide, ahasbn ve Malatya gazilerinin hikyetin bir bir beyan eylediler. Andan Seyyid Hazreti buyurd. Krlan kfirlerin mecid mallarn devrdiler. Andan tiz yola revane oldlar. Malatyaya azm eylediler. te Seyyid Hazreti yarenler ile gelmekte. Eznecnib bu taraftan Ali bin Mzrab n meydana girdi. ahasb Lin dahi r- nr meydana geldi. Andan Ali ile cenk eylediler. hir Lin yine zebn old. Ol dem Aliye eyitdi: Ya Ali sen zebun mu oldun lekeriniz geldi, didi. Ali eyitdi: Ey Lin sen ne kiisin beni zebun idesin, didi. Lin eyitdi: Syle imdi lekerine yerlerine varsunlar, didi. Ali dahi gerek kyas eyledi. Ol dem kafasna bakd. Lin gafil iken Aliyi klcla ald. Bir budun yere drdi. Ali ah eyledi, eyitdi: Ey Lin gafilin ademi nin alarsn, didi. Ol dem Alinin kullar gulu kldlar. Aliyi meydandan kardlar. Emir mer buyurdu. Tiz Aliyi ehre iletdiler. Mminler dahi azim perian olub Ali iin zrlikler eylediler. Pes byle bre frmnde kaldlar. Ngh mminler bu hlde iken grdiler kim karudan tozlar oynard ve toz iinde bir saru 118

lem-i ir-peyker berk urd ve dahi grdiler kim saru lem dibinde ol gaziler sultan Sultan Seyyid Battal gazi ve ol merd-i Hicz Akarn zerinde ve Samsvar grz omzunda bd- saba gibi esib gelr. Sanda ve solunda esir olan yarenlere belesince musahabed idb, gelrler ve bin kii kadar leker nnce alaylar ile yrrler. n mminler dahi an grdiler. Emir mer ve kamu yarenler atlarndan aa indiler. Yzlerin topraa urub Hakk Tel Hazretlerine secde-i krler eylediler. Andan yine atlarna tiz binb, bearet nakkarelerin depredb, dlklar eylediler. Ol dem Seyyid Hazreti dahi Akar- Divzadeyi sirb meydana ahasba beraber geldi. Andan Seyyid Hazreti: Sen kimsin kim bu meydan iinde mminlere karu erlik davasn klursn, didi. Lin eyitdi: Kayserin pehlvan ahasbum, didi. Andan Seyyid eyitdi: Ya beni [93] bildin mi, ben kimm, didi. Lin eyitdi: Bell bildim, ide sen Battalsn, didi. Seyyid eyitdi: de bildindi. mdi iman arz kl. Yohsa seni imdi helak iderim, didi. ahasb eyitdi: una bir nazar eyle, gr, didi. Seyyid Hazret nazar kld. Grdi kim bir dem budu yerde yatur, eyitdi: Bu nedr, didi. ahasb Lin eyitdi: de Harezm melikinin bududur, didi. Ol dem Seyyidin mbarek vcud erifleri gynd. Andan Akarn ban mminlerden yana evirib eyitdi: Tiz Aliyi bunda alub geln, didi. Eer mecali dahi yok ise bir tahtaya sarun getrn, didi. yle klub tiz vardlar, bir tahtaya sardlar. Alub meydana getrdiler. Seyyid Hazreti dahi Akardan inb karu vard. Aliyi mbarek eliyle koub arkanca yere kod. Andan o budu mbarek eliyle alub bir yerine kodurd ve dahi Hazret-i Hzr lyas duasn okuyub zerine frd. Ol dem Hakkun kudretinden sapa sa olub Ali aya zerine duru geldi. Seyyidin mbarek gzlerinden pdi. Seyyidin bu erliine dahi tahsin kldlar ve ahasb Lin n bu hli grdi, eyitdi: Ya Battal sen cazu imisin. mdi eer er isen hod kend ban kurtar diyb, Lin atn Seyyidin stne srd. Yani klla ala. Heman dem Seyyid Hazreti tg-i Dahhakk mbarek eline alub karu vard. Andan eyitdi: Hobenm- Hud berdest-i Muhammed Mustafa diyb Lini koltuu altndan yle ald kim Linin bir eli bayla havaya beran old. Kfirlerden grizarlk kopt. Feryad figan kopardlar. Mminlerden Abdlvahhab Gazi eyitdi: Barek Allah cier gem brek allah Hatalardan saklasn seni Allah Sana kasd eyleyen kullar kurusun Msvn syleyen diller rsn Aleyke aynullah ey pehlivnzde 119

didi. Andan n Abdlvahhab gazi bu medhi syledi. Hemandem Seyyid-i Hazret dahi bir kez blent nara kard. Kitb kalkann mbrek yzne ald. Andan kfirlerin alaylarna hamle eyledi. Yarenler dahi an grb tekbir getirdiler. Berahurdan hamle kldlar. Kl klca girdiler. Gel gr imdi ol iki derya gibi leker birbirine kard ve kllar rkltsndan meydanun ii dold. Bir demde kan seyl mnend olub, akd ve ukurlar kan ile dold. Kellerden putlar yld ve atlar ayandan tozlar havaya diren diren old. Sankim gkde gne kayboldu. Seyyid Battal Gazi dahi at srb yrd. Saflar ske ve kubbeler yere ve kfirlerin alemin ve alemdrn klla alub, akdard. n kfirler dahi an grdiler. Ayruk sndlar. Yzlerin kamaa tutdlar. Bu taraftan slam dilverleri dahi Seyyidin saye-i saadetinde c u hurua gelib her biri bir ejderhaya dndiler. Kfirlerin alaylarn yerinden kopardlar. Artlarndan kfirleri krmaya baladlar. [94] Ravilerden rivayet olunur kim ol dem slam dilverleri kffara yle kl aldlar kim Seyyidin saye-i devletinde tamam gn paypay atlarn zerinden inmediler. Kfirlere u resm ile kl yrtdiler ve kimin krub ve kimin esir edb n dnb Seyyid Hazretinn kademinde ba kodlar. Ravilerden rivayet olunur ki ol yz bin kfirden yirmi bin kfir kurtulmad ve slam askerinden dahi yedi yz gazi ehid old. Andan nkim mminler ol dem kfiri sydlar. Seyyid Hazretine hayr dualar ve senalar eylediler ve Seyyid Hazreti halife iin penik kard ve bkiyyesini ve maribden getrdii mallar kamusn gazilere bah eyledi. Seyyid Hazreti bir habbesini kabul etmedi ve birka gnden sonra Seyyid Hazreti dahi buyurd. Asma ve Avfa ve Tahire name yazub Badata halifeye penik bir ile iridiler ve nameyi penik birleh halifeye teslim eylediler ve Seyyid Battal Gazinin maribde ve Malatyada eyledii hnerlerin birbir halifeye takrir eylediler. Halife dahi Seyyid Hazretine hayr dualar idb bu fethine azim adlk eyledi ve buyurd. Halife dahi Badat ehrin donatdlar ve dlk idb Mekke Medine vilayetlerine dahi bildrdiler ve donlu slam vilayetlerinde adlklar eylediler ve Sultan Seyyid Battal gaziye hayr dualar ve senalar idb Seyyidin bu fethine dahi tahsinler kldlar. Andan sonra Asm ve Tahir ve Avf dahi halifeden destur dilediler kim, azm-i Kbe kldlar. Vardlar anda mcvir olub eylendiler. de Kayser-i Rum vilyetinde olanlar yas- matemde kaldlar ve ehl-i slamda olan gaziler dahi Seyyidin saye-i saadetinde hayr dualar ve senalar idb gece gndz yemekte ve imekte ve zevk safada kaldlar ve bir zaman bunun zerine kald ve lem dahi mnevver old. Seyyid-i kint Muhammede salvat.

120

Bu Meclis Seyyid Battal Gazinin Ruma Varb Esir Olduklardur

Rviyn- ahbr ve nkln- sr ve muhaddisn- devr-i ruzigr raviler yle rivyet ve byle hikyet klmlardr kim, n Kaysere haber old kim eri snd ve ahasb Battal geldi ve katl eyledi ve Seyyidin maribde eyledii hikayetleri ve Ali bin Mzrab hikayetini bir bir takrir eylediler. Kayser ol dem n bu haberi iitdi. Be-gyet melul old ve perian old ve birka gn hay hay idb zarilikler eyledi ve az kald kim kendyi tahtndan aa ata. Hele ok zarilikler eyledi ve eyitdi: Ey dirig acibedr, eer bu Battal peygamberlik davasn dahi kalmazsa, Dirig din-i sa imdi zaif old. Din-i Muhammed kuvvet tutd ve imden ger bizm dinimzn revnak kalmad, deyb alad. Ol dem bir vezir var idi. Mcavit adl ol eyitdi: Ya melik benm hatrma bir nesne geldi. Eer buyursanuz syleyeyim, didi. Kayser eyitdi: Syle, imdi grelim ne sylersin, didi. Mcavit eyitdi: Ey melik sana taalluk her ne denl vilayet var ise donlu derbentleri balasunlar. [95] ol dem eri geib gelecek yerleri muhkem balasunlar. Dursunlar, hi kimseyi germesnler ve her kimi bilmezlerse ldrsnler. Aman vermesinler. ol ki kendleri bildikleri dir sana virsnler. Siz ldresiz. Yahut zindana koyasn. Elbette Battal tehi durmaz. Bu yana gelr. ayet ki Mesihin devletinde bir elimize gire. Hakkndan gelesz, didi. Ol dem ol sz Kaysere ho geldi. Tiz buyurd. Olu imona name yazd ve bu ahvli bildrdiler. Andan Sinbada, Alyona dahi Tekfura name ile bildrb, donlu Rum bendlerini saklayalar ve her kimi kim bulurlarsa ldrrlerdi veyahut Kaysere virirlerdi ve hem yle eylediler. Kim donlu derbentleri kat-bir-kat yasak eylediler ki ku dahi gemeye. Her derede iki bin bin kiileri kodlar ve yir var idi kim be bin on bin kfir erisi durub beklediler ve bu nev ile karar eylediler. Andan Kayser ammas- Pire dahi on bin altun gnderdi kim yani her kaan Battal bu yana gelicek olursa tiz bize bu cnibe haber bildresiz, didi. ammas- pir mmin Mslman idi ve Seyyidin cn u dilden muhibbi idi. Bunlar ide byle kld. Eznecnib bu taraftan bir gn Seyyid Hazreti yarenler ile oturub sohbet iderdi. Ol dem Yahya dahi mminlerden casus idi. Kapudan ier girib Seyyidin nnde yzn yere srb dualar eyledi. Andan Seyyid iin Kayser ne kadar derbentler var ise eriler koyub baladklarn ve her yolda iki bin bin be bin on bin kiiler tayin etdii ve kat yasak eyledi kim ku dahi gemez old. Ben dahi bu hli grdm ve size geldim. U bu haberi bildrdim. Mbz ki Seyyid Hazreti bil ol tarafa azm ide ve bir elem irie, didi. Andan Emir mer dahi eyitdi: Kan ol Tarsustan gelen nameyi getrn. Seyyid Hazretine verin, bir kez mtlaa klsun, didiler. Tiz vardlar nameyi getrb Seyyidin mbarek eline virdiler. n Seyyid Hazreti nameyi 121

okudu. Mbarek vcud- erifleri nerm old ve namede yazlm kim zinhar ve zinhar Seyyid Hazreti bu yl Ruma varmaya ve hikyet yledr. Kim mbza anda bir elem irie, dimi. n Seyyid Hazreti dahi bu haberi bildi. Emir mere eyitdi: Bu name size ne vakit geldi, didi. Emir mer eyitdi: Yirmi gn var ey pehlvan- lem, didi. Seyyid Hazreti eyitdi: Bana nin bildrmediniz, didi. Emir mer eyitdi: Korkduk, ey h- cihan zira ki her ne iidrsenz mceyyid tutarsn, didi. Seyyid Hazreti eyitdi: Bunda dahi Hakkun neler gsterecek ileri vardur, didi. mdi siz bana himmet yolda idin. Ben Rumdan yana giderim, didi. Ol dem yarenler dahi ok sylediler. are idemediler. Seyyid Hazreti ol gece Akara svar old. Azm-i Rum kld. Andan n kim amasb- pirin deyrine geldi. Ol gece amasb ile l sohbet kld. Andan amasb dahi Rumun hikayetin Seyyide bildirdi, eyitdi: Yedi gndr ki Kayserin bana [96] adam geldi on bin altun getirdi ve dimi kim ne vakit Battal bu yana azm ide, bu yana bize bildresin. Ta kim an bir ele getrem, dimi. mdi ide sana on bin altun. Al har eyle. Tek heman bu yl Ruma varma, ey sultan- lem didi. Seyyid Hazreti eyitdi: are yokdur, elbette varsam gerekdir. Hakk Tel bama ne yar diye grsem gerekdr, didi. n alel-sabah old. Seyyid Hazreti durd. Akara svar olub ammas veda eyledi. Andan revane olub ol gn gitdi. Yarenda Kalon iklimine geldi. Grdi kim on bin kadar eri yollar beklerler. Andan dahi gedi, grdi kim her nereye urad. Talb talb eriler durmlar, yollar gzedrlerdi. Andan bir sahraya iridi, grdi kim bir atlu silahyla karudan ka geldi. Hemandem Seyyidin stne sng havale eyledi. Seyyid dahi karu varub sngsn men eyledi ve kuandan perk tutd, diledi kim yere ura. Grdi kim Musa bin Cudadur. Andan elinden yine koyuvirdi ve eyitdi: Ya Musa sen bunda neylersin. Musa eyitdi: Ey sultan- lem nkim siz gittiniz, yarenler hayli perian olub, eyitdiler: Ne revadur kim Seyyid Hazreti gece gndz din yolunda ba oynadur, biz evde oturmak reva deildr, didiler. Pes bunlar bu szde iken yarenler dahi ka geldiler. n bunlar dahi Seyyid Hazretin grdiler. Atlarndan inb yzlerin yere urdlar. Seyyid Hazreti nazar kld. Grdi kim Ahmed Turan ve Abdlvahhab Nasr Habbab ve Eflahon ve Abdsselam ve Muhammed ve Nezir ve Ali bin Haim ve Yahya bin Afin ve Kasm ve Mansur ve kamusu gelb, Seyyidin mbarek ayana yzlerin srdiler. Andan Seyyid Hazreti bunlara eyitdi: Yarenler siz dahi bunda neylersiz, didi. Bunlar dahi eyitdiler: Ey sultan- lem geldik, sennle bu gazada bile olavz, didiler. Seyyid Hazreti eyitdi: Yavuz i ilednz, benm gussam dahi arturdnuz. Ben hod hoem siz bana gussa oldnuz, didi. Yarenleri eyitdiler: Hudvende bu yolda gelrken bir acyib grdk. Hazretinzn ardnca gelrdk. Yine dndk, gittik idi. Ngh bir karck ka geldi ve bir seccde dahi omzunda ve bir as elinde bize eyitdi: Dnn ben sizi Seyyide ileteyim 122

didi ve biz dahi dndk bizi ald bu yakaya getrdi. Kend gaib oldu, didiler. n yrenler bunu erh eylediler. Grdiler kim ol dem Seyyidin lalas Tavabil dahi ka geldi ve Seyyidin mbarek ayana yz srd. Yarenler Tavabile eyitdiler: Sen bu yana nie geldin, didiler. Tavabil eydr: Geldim. Yaval Da lekeri grdm, yine dndm idi. Feemm bir karck bana delil old ve beni buraya ol karck getrdi ve kendsi gaib oldu, didi. Andan Seyyid Hazreti eyitdi: Yarenler hele nedr siz gele nice idelim, didi. Yarenler eyitdiler: ebhun klalm, didiler. Seyyid Hazreti geln ol yerde Kayser kend Seyderanda varalum, her ne idersek idelim, didi. Pes srdiler. Kayserin lekerine geldiler. Grdiler kim iki bin kadar leker konmlar. [97] Kendlerin saklarlar. Seyyidden bi-gyet korkarlar. Seyyid dahi oldem fikre varub ihtiyat kld, eyitdi: Mbz bu yarenlerme bir elem irie, didi. Andan srdiler. Kala-y Matarana geldiler. Grdiler kim elli bin leker birleh, Kelb bin Sabbah anda gelmi, oturur. Seyyid Hazreti yrenlerine eyitdi: Gelin bu pnar katnda sizinle bir dem rm klalum. Andan tevekkelallh idelim. Sizinle kendmz bu okluk lekere uralm, didi. Ol dem ol araya indiler. Bir demde yrenler yatub uyudular. Seyyid Hazreti duru geldi. leriye vard. deti idi, kim ne vakit gaza idb klursa, bir suya urasa tze krlk eylerdi. n suyun kenarna geldi. Akardan inb donlarn kard. Akar balad ve sngsn yere snt. Andan suya girb yunmaa balad. Hikmet-i Huda ol dem Kelbin serleker ve Kelb bin Sabbah anda ka geldiler. Grdiler kim bir at durur. nnde bir sng snclm ve bir kii dahi suya girmi gusl ider. Andan eyitdiler: Sen kimsin? Seyyid eyitdi: Kelb kullarndanum, eyitdiler: Yalan sylersin. Doru syle imdi bir ok ataram, didi. Seyyid dahi ok bahaneler eyledi. are olmad. Kelb eyitdi: Sen Battalsn, bu gusl kim sen idersin. Muhammedilerin guslidr, didi. Tiz ber gel greyim, ne kiisin? Yohsa seni tr-i brn iderem, didi. Seyyid grdi kim Kelb mecd olub, tr-i brn etmeye balad. Andan Seyyid dahi bahr-var suyun iine dalb ortasna gitdi ve bir kez nara urub, eyitdi: Ey Lin beni bu gece ban ucunda bulasn, diyb suya gitdi. Kelb dahi n an iitdi. Buyurd, ok serptiler. Hakk Tel saklad. Seyyidin bir klna hata gelmedi. Andan gece vakti iridi. Seyyidin atn ve donun alb gittiler. n gelb ol yrenlerin stlerine uradlar. Bunlar yaturken gul klub hay deyince bunlar tutdlar. Kelbin katna getrdiler. Andan Kelbe eyitdiler: Battal bulduk suya girmi. Gusl idermi, ok tr-i brn eyledik ve zahmlar iridirdik. imdiye dek belki ldi, ola didiler ve atn donun aldk, geldik, didiler. Andan Kelb bin Sabbah nazar kld. Ahmed Turan bildi, eyitdi: Ya Ahmer reva mdur ki atan deden dinini terk edesin varub bir blk alara ve cadularun dinine giresin, gel yine Mesihin dinine gir, gerisini Kayserden efaat idin ve suun dileyelim ve iyilik ve vilyetin yine sana vli vireyin, eer yok dirsen baunu keserem. Andan 123

Ahmed Turan Gazi eyitdi: Ey Lin herze syleme ben dinim buldum ve ikrr getrdim. Eer senn dahi devletn var ise gel bu dine gir, didi. Kelb n bu haberi iitdi. Kakd, eyitdi: Bunlar ldrn. Aman virmen, didi. Vezirleri komadlar, eyitdiler. Ey Melik Maslahat oldur kim siz bunlar ldrmeyesiz. Kaysere gnderesiz ve dahi Battaln ld malum deildir. Siz an bulmak kasdna olun ve ardnca eri virn, varsunlar. An bulsunlar Battal zira ki yavuz kiidr. Kin tutar, gelr, bir gece ne bizi kor, ne seni kor. Bunlar zindana [98] koyun. Tiz Battaln ardnca adamlar sal. An dahi bir ele getreler, didiler. Hem yle kldlar. Yarenleri zindana kodlar. Tiz bir zevrak tutub, Kayserin olu imon ve Kelbin olu krk kii ile zevraka bindiler. Seyyidi istey gitdiler. Eznecnib bu taraftan n Seyyid Hazreti dahi irteye dein deniz iinde gitti. Sabah vaktinde bir deyre iridi. Grdi kim bir ulu deyr, demr kabusu var. ler gelb, kapuyu ad. er girdi ve mbarek karn ad. Deyrin iinde etmek ve balk buld. Yedi karnn doyurdu. Hamd kr kld. Andan yine tara kd. Karuda bir maara grd. Gelb ol maaraya girb, oturdu. Ol dem yine grd kim suyun yznden bir zevrak gelr. Nazar kld. Grd kim krk iki kiidr. Seyyid Hazreti ol maarann bir kesinde gizlendi. Bunlar dahi gelb ol maarann drt yannda istediler, ferde bulmadlar. Yine gittiler. n gittiler, anlardan be kii ol maarann nnde kaldlar. Meer bunlarn bir iki ayak suclar var imi. Oturub imee megul oldlar ve birbirlerine dolu sundular. lerinden birisi eyitdi: Ben bu doluyu ol sultn- merdan akna ierem, didi. Anlar eyitdiler: Ol kimdr? Beced olub tekrar sordular. Ol dahi eyitdi: Seyyid Battaldur, didi. Anlar eyitdiler: Sen Muhammedsin deyb, tutdlar. Ellerin balayub yle yanlarnda brakdlar. Linler yine oturub imee megul oldular. Ol miskin dahi yattu yerden inilerdi ve eydrdi: Ey Battaln Tanrs bana meded eyle dirdi. Seyyid Hazreti dahi bu cevaplar birbir iitirdi. Ol dem maarann iinden ka geldi. kisinin boazndan tutub, bodu ve ikisin dahi depeledi. Ol biri dahi yattu yerden gze durdu. Seyyid Hazreti geldi. Anun ellerin zdi. Ol dahi Seyyidin mbarek ayana dd, eyitdi: Sen kimsin kim, geldin. Beni bunlardan halas kldn, didi. Seyyid eyitdi: Sen kadehi kimin akna idin? mdi benim Battal Gazi, didi. Hemandem ol dahi gelb Seyyidin mbarek kademinde ba kodu. man arz kld. Mslman oldu. Seyyid Hazreti ol dem yalncak idi. Birisinin donlarn giydi ve eyitdi: Senn adn nedr, didi. Ol eyitdi: Yemlihadur ve kan Kelbn olu kande gitti, diy sordu. Ol eyitdi: Bilmezem imon ile sizi istey gittiler, didi. Seyyid Hazreti eyitdi: Senin adn Uhud olsun, didi. Bu taraftan Kelbn olu dahi imonla deyre geldiler. Kapu kakdlar. Bir ruhban gelb kimsin, eyitdi: Kelbn oluyam, eyitdi: Yalan sylersin, sen Battalsn, didi. Hay diyb and idi eyitdi: Ben Kayserin olu imonla Battal bunda arayu geldim, didi. Andan 124

ruhban kapuy ad, ieri girdiler. Deyrin iinde krk ruhban var idi. Karu gelb imonla grdiler. Oturub sohbete megul oldlar. Bu tarafdan Seyyid Hazreti Uhuda eyitdi: Kelbn olu imonla deyre vardlar. mdi sen dahi var anlara eyit ki maaradan bir ulu kd. Hemandem Battal deil. [99] Bunda al gel, didi. Hemandem Uhud durub Kelbn katna geldi, eyitdi: Ya melik biz birka kiiydik. Karu maarada kaldk idi. Biz otururken su mevc urd ve bir ulu kd. Tamam Battala benzerdi. Kelb n an iitti. Sevinb duru geldi. Tiz zevraka binb maaraya geldiler. Kan kande ola diyb dururken Seyyid Hazreti maarann kesinden ka geldi. Kfirin birine bir kl urd kim ba havaya beren old. Andan bir demde kamusn kltan gerdi. Kelbn olu dahi henz olan idi. Geldi Seyyidin ayana ddi. mana geldi. Seyyid Hazreti ann adn smail kod. Andan eyitdi: Geln imdi sizinle deyre varalum, didi. Hemandem n zevraka bindiler. Ol deyre geldiler ve ol deyrde krk ruhbanun ulusuna Hayz derlerdi. Seyyidi grdiler. Karu gelb haber sormak dilediler. Seyyid dahi ileri yrd. Hayz rahibi sakalndan tutub dine davet eyledi. Melun feryad etmeye balad ve diledi kim Lin kaa Seyyid Hazreti iridi. Line bir kl urd. ki pre eyledi ve anda dahi bir demde krkn helak eyledi. Andan Mataran ehrine azm eylediler. n zevraka binb kenara geldiler. Ol dem Seyyid Hazreti eyitdi: Ya smail hele sen dahi Mslman oldundu, imdi atan katna var gl, eyit ki: Hayz rahibn katna bir ruhban gelmi. Kh- Selandan Mesihin kullarnn kutbudur. Dahi acayib ve garayib szleri vardur. Hayz size gnderdi kim nasihatler ide deil ve ben dahi anda varam, ayed ki Hakk Tel atana dahi Mslmanlk rzi kla, didi. Ol dem smail dahi n atasnn katna vard. Hemandem klahn pire urd ve eyitdi: Ey atam kan krk kul kan imon kan Hayz rahib kan krk ruhban donlusun. Battal- Kattal kltan gerdi, didi ve beni dahi imdi veribdi kim ide geldi, zevrak birleh kendyi rhib suretine koyd ve ben hile eyledim. Dinne dahi girdim idi. Yine kurtuldum ve bana eyitdi: Var babana syle. Deil ola kim atan dahi Mslman ola didi. mdi dur yukaru ban kydn gr didi. U geldi, didi. n Kelb bin Sabbah bu haberi iitdi. Bekrinde kan eseri kalmad. Buyurd. Tiz kullar bindiler. Seyyidin zerine gulu klub geldiler. Seyyid Hazreti dahi n anlar grdi. Hemandem zevrak denize srd. Uhuda eyitdi: Grdn m ol marie olan varub bizi gammazlad. stmze bunca leker gnderdi. Sakn, ya Uhud sen hi korkma. Hakkun inayeti bizmledr. Grelim bunda dahi devran ne gstere, didi. n Kelb dahi Seyyide beraber geldi, eyitdi: Ey Battal- Kattal ayyr cihan fesada virdin. Nice nice mekrler idersin. Bu kez benim elimden kande varasn. Bu kez seni helak etmeyince komazam, didi. Seyyid Hazreti dahi eyitdi: Sizin ol kadar gnlnze korku dm kim her kimi grseniz, Battal sanursnz. Benim nerem Battala benzer Ben Kh- Salandan 125

gelrem, diyb mbarek azn ad. Birka ncil ayetlerinden [100] okud. Dvd vz ve makm- Hseyn ile n rahibler an iitdiler. Feryad idb aladlar ve eyitdiler: Hay bu ne Battal olsun bu vilayete bir bunun gibi dahi din ulusu gelmi olmaya. Be-Hakk- sa bunun htrn ykman kim bu sizin didiiniz deildir, didiler. Bu kez olan yine feryad idb, Be-Hakk- sa ve Meryem bu kii Battaldr, didi. Seyyid Hazreti yine arub, eyitdi: Ol olanun dimanda halel vardur. Kimide dahi kasd eyledi kim kendyi denize ata ve bana dahi neler syledi. Ana tmar etmek gerekdir, didi. Olan yine eyitdi: Ey baba ben del delem. Bu kii tahkk Battaldur Bu keilere inanma, didi. Keiler arub eyitdiler: Bire olan sen ok syleme. Bu kii Battal deildr. Bu kii nr nr kendsidr, didiler. Andan olan pahkim ard. Feryad eyledi. are olmad. Donlu ruhbanlar balarn aub, Seyyide yalvardlar. Ayana ddiler, mazur tutun ey din ulusu bize Battal ok iler idbdr, didiler. Andan Seyyidi tara kardlar. Ziyaret idb zrlerin dilediler. Seyyid Hazreti dahi bunlara ol kadar marifet syledi kim bunlarn alamaktan akllar hayran oldlar. Andan keiler eyitdiler: Bu kelimtlar ki bunda vardur. Meer bu Mesih kendsidir. Bunun gibi szler makdr- beerden gelmez, didiler. Olan yine feryad eyledi, eyitdi: Ey kavm ben bilrem ki bu kii de tahkk Battaldr. Geldi, sizi badan ve maldan kara, didi. are olmad. Olunun szne itibar etmediler. Seyyidi alb bir ulu deyre kondular ve azm hdmet edb konukladlar. Seyyid Hazreti ol dem buyurd. Tiz minber kldlar. Andan minbere kd. Oturd ve bunlara birka ncil yetlerinden okudu ve tefsir eyledi. Temmet keiler kendlerinden gitdiler, ol kadar bunlar alatlar kim sankim kyamet kopd. Evet bu tarafdan olan dahi atas katnda oturd kim eydrdi kim Ey baba zinhar inanma bu kii Seyyid Battaldur. Eer inanmaz isen bana tiz bir dem virn, varsunlar. Hayz rahibi grsnler eer ol deyri ise imdi, kalan dahi deyiripdr ve benm her szm yalandur didi. Kelbin katnda vezirleri otururd, eyitdiler: Ey melek bu olan sz teh deildr. Gelin bir zevrak virelim, ne kadar yirdir. Bir saatte varub, gelrler, didiler. Andan bu tedbir zere birka adamlar vardlar. Seyyidin bundan haberi yo idi ve bir saatten Seyyid Hazreti dahi minberden aa indi. Mbarek ban aa idb fikre vard. Ey derdi, acibe nice yrenlerim kurtaram, gice kaan ola diy fikre vard. n deyre varanlar Kelbin katna geldiler ve yzleri Zaferana dnm Kelb dahi n bunlar grd. Hay tiz bana haber virn, didi. Hl nedr, didi. Bunlar dahi ser-leker krk kul birleh kruldun ve hayz rahib keiler birleh kruldun haber virdiler. Andan n Kelb bu haberi iitdi. Serseme old. Tiz el altndan kemendzlardan yetmi kii hzr eylediler. Seyyid Hazreti dahi kend fikrinde megul idi. Otururd. Ol hlde iken kemendler atub hay deyince Seyyidi tutub Kelbn katna getrdiler. Kelb 101] buyurd. Tiz aynun urun. Bu 126

errini cihandan getrn, didi. Andan celltlar kl ekb, yrdiler ki yani Seyyidin boynun uralar, vezirler eyitdiler: Ey Melik bunu Kaysere bildirin, bu i az nesne deildir. Bu kii Kaysere ok iler idbdr. Yine ldrrse ol ldrsn, didiler ve ayed sana dahi sonra itab ide bunun gibi ii bana nin bildrmedin diye didiler. Ol dem Kelb dahi bu tedbir ile buyurd. Seyyidi zindana kodlar ve dahi tiz Kaysere name yazub bildrdi kim ide Battal tutdum, ne buyurursuz. Sana m gndereyim, yohsa bunda hakkndan geliyim, diy nameyi gnderdi. n Kaysere dahi iridi. Seyyidin byle hlini bildi. Tcn sumne atd ve tiz buyurdu. Peyke b-kyas malmza virdiler. dlklar eylediler. Andan yine nme yazd kim Kelb bin Sabbaha tiz donlu erin birleh Battal bunda al gel, didi. Ben an drl drl azabla ldrsem gerek, didi. n nmeyi peyk eline verb gnderdi. de peyk dahi gelmekte Eznecnib bu tarafdan Kelb bir gice olun katna alb aya megul old. Andan Kelb otururken olu kendnn dizine yaslanub uyudu. Yaturken olan feryad edb, kard. Duru geldi. Kelb eyitdi: Hay noldun, didi. Olan eyitdi: Ey Baba d grdm, bir ejderha bana kasd eyledi. Ben dahi kaaram, ejderha ardmca arr, eydr: Babana syle kfr terk etsn, dir. Muhammed dinine girsn, yohsa srayla yutaram, didi. Kelb eyitdi: Sende Battaln korkusu vardur. Anunn korkub turursun, didi. Olan yine yatub uyudu. Bu dem yine feryad eyledi. Kelb yine noldun, olan eydr: Ey baba yine bir arslan bana kasd eyledi. Ben kadm, ol ardmca arub, eydr: Babana syle kfr terk eylesn, Mslman olsun, yok dirse helak olur, didi. Kelb yine eyitdi: Korkudan senn diman fesada varupdur, didi. Yine olan yatub uyudu. Andan bir nihenk gelr, azn am olana hamle ider. Olan yine kab feryad ider. Nihenk arur eydr: Ey olan babana syle kfr terk eylesn. Muhammed dinine girsn. Yohsa helak olur, didi. Kelb ol dem mell old ve buyurdu. Tiz meclis ltin ortadan getrdiler ve gice vaktinde buyurd. Ruhbanlardan getrdiler ve hikayeti bunlara dahi bildrdiler. Ruhbanlar ncil getrb olanun boynuna ncil ayetlerinden astlar. Yine ruhbanlar dahi gitdiler, n Kelb dahi yatub uyud. Ol dahi dnde grdi kim kble tarafndan bir nur peyda old ve misk anber kokusundan cihn lem dold ve arrlar, eydrler: Kim Tark o erca budur. Ol sadr- bedr-i lem seyyid-i veled-i dem maksduna sent ve mefhari mevcdat- sadr- safha-i safm-i kubbe-i vef Muhammed Mustafa [102] sallallh aleyhi ve sellem ve yetmi bin ferite ve yz yirmi drt bin enbiya-i liva-i Ahmed elinde Muhammedin sanda ve solunda yrrler. Resul Hazreti aleyhi ves-salavt vesselam bir ak beraa binmi gelr. n Kelb bin Sabbah ol azimeti gricek, karu vard ve Hazreti Resl katnda iman arz eyledi ve Hazreti Resl dahi Kelb bin Sabbah azm nevht kld ve eyitdi: Adn nedir? Kelbdir, didi. Resul Hazreti eyitdi: mdi senin adn Eb Zer olsun. Tiz var 127

benm olum cier gem Battal zindandan kar ve ana yr ol. Anun dini Hakkdr ve belerin dahi ar. Dine davet kl. Kamusu oluma mtbaat klsunlar. Yarn kyamet gnnde kamunuza efaat klam, diyb, ol yldrm gibi gedi. Andan Kelb bin Sabbah uyanu geldi, vcudu ol aa yapra gibi ditrerdi ve grdi kim sarayn ii dopdolu nur ile mnevver olmu. Tiz duru geldi ve kamu donlarn giyb belerin katna ard ve grd d bunlara dahi bildrdi. Beleri dahi eyitdiler: Ya melik biz dahi ol d bu gece grdk, didiler ve anlar dahi ol dem iman getrdiler. Andan Kelb dahi divane gibi yerinden duru gelb tiz zindan kabusna vard. eriye girdi. hemandem varub Seyyidin ayana ddi ve eyitdi: Ey sultan- lem ben bilmezlikle bir i ittm. Mazur buyurasz. Lutf ile benm gnahm bu defa afv idesiz, didi. Seyyid Hazreti eyitdi: Ceddim Resl Hazretin dnde grmeyince ve adn Ebu Zer komaynca bana inanmadun, didi. Kelb yine Seyyidn ayana ddi ve yarenleriyle grdi. Demrlerin alub ve nefis donlar giyrdi. Sarayna iletdi. Seyyid Hazreti tahta geb oturd ve Ebu Zer dahi hzmet idb, Seyyide nevhetler eyledi ve dahi rakdan yakndan iiden kamu beler gelb, Seyyid Hazretinin huzurunda kamusu imana gelb Mslman oldlar ve anlar dahi eyitdiler: Biz dahi Resl Hazretini dmzde grdk, didiler. adlklar eylediler. Ne kssay drz idelim, ol dem elli bin kii ve bunca beler ve nice vilayet gelb, Seyyidin nnde Mslman oldlar. Kfr- zulmat gitdi. slam nurundan ol vilyet dahi mnevver old. Eznecanib bir gn Seyyid Hazreti Ebu Zer birleh ve beler ile oturub sohbet iderlerdi. Ngh ol dem Kayserden peyk nameyi getrb Ebu Zerin eline virdi. Ebu Zer dahi n nameyi okudu. Pare pare eyledi ve eyitdi: Ol tedbirden Kelb vaz geldi. imdi Ebu Zer old, didi. Peyk dahi eyitdi: Ey melik ben kulun dahi Muhammed Mustafa dmde grdm ve Mslman oldum, didi. Ol dem Seyyid ve Ebu Zer peyke ferin getrdiler. Andan Kayserden haber sordlar. Peyk eyitdi: Kayser dahi bu haberi iidicek. Klbad yz bin eri birleh Malatya zerine gnderdi ve ayet vard ola, didi. Eznecnib bu taraftan Malatya yarenlere n haber iridi. Seyyid Hazretin Mataranda on yariyle Kelb bin Sabbah tutm. Kayser dahi duymu. Klbad yz bin eriyle gnderdi. Malatya ehrin aasn [103] yukaru dndre. U geldi hazr olun, didiler. n Emir mer dahi bu haberi iitdi ve yarenlere dahi bildrdi. Kamusu Seyyid iin azim melul perian oldlar. Emir mer buyurdu. Menr kaldlar. Gazaya hazr olun, didiler. Mslmanlardan on bin er hazr oldlar ve evre illere dahi nmeler perkende eylediler. Bazlar dalara gitdi ve bazlar ehre girdi. ehri muhkem perkidb her cnibden sava yeri kodlar. Andan muntazr olub, durdlar. Eznecnib bu taraftan Seyyid Hazreti dahi n Klbt haberi iitdi. Ebu Zere eyitdi: Ya Ebu Zer ben Malatyaya giderim. Amma bu illeri hep sana smarladm. Od her ne denl kiliseler var ise ilerindeki mal 128

benmdr, didi. Andan Ebu Zer buyurd: Kiliseleri yakdlar ve ilerindeki mallar altun, gm ne ki buldularsa getrb Seyyide virdiler, ald yine Ebu Zere smarlad ve eyitdi: Ya Ebu Zer ben imdi tacil Malatyaya giderem, didi. Andan yarenlerin alub, kandesin Klbat diyb azmeyledi. n ol gn gitdi. nc Gn Klbata eridi. Grdi kim kfir erisi bir yere konmular, yaturlar. Heman dem ol gece dn buuunda srdi. Piyde olub Klbatn brghna geldi ve ier girb grdi kim Klbat mest olmu yatr. Srdi stne geldi ve bir kez nazar kld, grdi kim Klbat dahi bir hb sretli yiit imi. efkat idb ldrmedi, eyitdi: ayet Mslman ola diyb ol dem bir name yazd ve eyitdi: Nmede ya Klbat sen kim bilmi olasn, u benm Battal kfirlere kattal, bu dem geldim ki seni ldrem. Ot grdim ki bir nevhz yiit imisin. Anunn sana efkat eyledim. mdi gel kfr terk eyle, Mslman ol yohsa sen bilrsin. Bir dahi seni helak iderim. Kfr ile gidersin, diy nameyi ba ucunda kod. Andan kub ehre revne old. n sabah vaktinde Malatyaya karudan banlad. Mminler dahi n Seyyid Hazretinin vzn iitdiler. d olub tiz karu geldiler. Seyyidin mbarek ayana yzler srdiler. Azim d olub hayr dualar eylediler. Ol dem Seyyid Hazreti ehre geldi. Kamu yarenlere kendnn sergzetini hikyet Emir mer dahi kamu gaziler, Seyyide tahsin kldlar. Andan Seyyid Hazreti yarenlere Klbat yz bin leker birleh gelb giridi. Ben ana karu vardm. Siz dahi benm ardmca geln, diyb Akar- divzdeye svar old, azim Klbat eyledi. Eznecnib bu taraftan Klbat n uykudan uyand ve ba ucunda bir hat buld. Okd. Demi nefsi baland. n grdi kim hl byle olmu. Lin tiz beylerin katna ard ve nameyi bunlara dahi okutdu. Kamusu dembeste kaldlar, andan eyitdiler: Ey dirig bu Battalun elinden kurtulu yokdur, diy ortalarnda hayli korku ddi. Ol dem Seyyid Hazreti kuluk vaktinde bir depe stne ad. Grdi kim kffar lekeri gelr. Bir dem durub temaa eyledi. Bir demden sonra bir kez bir radvar nara yle kard kim kfir lekeri birbirine dokundu ve nicelerin [104] akl sersime old. Andan kez peypay nara urd ve eyitdi: U benim Battal kfire kattal, ey Klbat bu gece vardm ki seni ldreyim. Yine sana efkat eyledim, grdim. Bir nevhz yiit imisin. ayet Mslman olasn didim. mdi gel Mslman ol kfr terk eyle yohsa seni helak iderem, didi. Klbat Lin grdi kim durduu yerde titremeye baladlar. Klbat lekerine arb, tiz binsnler, didi. Kend silahn kuanub kfirler meydana geldiler. Alaylar saflar balayub durdlar. Ol dem Kibriyanus Lin meydana girdi. Seyyid Hazreti depenin stnden indi. Kibriyanusla beraber geldi. Ol dem Kibriyanus Seyyide eyitdi: Ey Battal buday biti misin, hln nedr, seni ldrrler yine dirilirsin. Zindana dahi korlar. Yine karsn meer gayet cazu olasn, didi. Andan melun elini sngye urub Seyyide hamle eyledi. Seyyid men eyledi. Geldi kim gee, Seyyid eridi. 129

Lini kuaundan kopd. Kuvvet bazuya getrb bir kez ekdi, eerden ayrd. Havaya atd. nerken klcla ald. ki pre eyledi. An grd. Lin Kalon meydana geldi. Seyyid an hi syletmedi. Klla an dahi iki pre eyledi ve ne kssay drz idelim. Seyyid Hazreti ol dem birbiri ardnca yirmi kfir helak eyledi. Kayserin lekerine kat heybet oturd. Ol dem Malatya yolundan slam sanca geldi. Emir mer on iki bin gazi ile gelb iridiler. Seyyidin hnerlerine tahsin eylediler ve ol dem ve hayr dualar kldlar. Ol dem len vakti geldi iridi. len namazn klub n fri oldlar. Seyyid Hazreti Akar- Divzadeye svar olub yine azm-i meydan eyledi ve bir kez blent-nara urub er diledi. Klbat n an grb tiz meydana geldi ve buyurd on bin kadar leker Seyyidin stine hamle kldlar. Seyyid Hazreti dahi mbarek kitb kalkann yzne yapnd. Andan nara urub on bin kfir erisine kendyi vurd. Bu taraftan Emir mer dahi bin kii ile hamle kld, kalbi kalbe urd on bin kfiri Klbadn stne srdiler Bu kez Glbad- Lin kendsi ha peyker alemin depredb hamle eylediler. Ser-cmle kfirin erisi an grb hamle kldlar. Bu cnibden mminler dahi tekbir getrb hamle kldlar. Kl klca girdiler ve bunlar dahi bu cenkte iken toz peyd old ve o toz iinde dahi meer yz bin kffar erisi ile Sheyl bin Sinbad ve Tagano kfirin beyleriyle ka geldiler, n anlar dahi bu hli grnce hamle eylediler. Kfirlerin lekeri arkaland. Gel gr imdi ol iki derya gibi leker birbirine kard. Kan seyl mnendi olub akd. Kan ile ukurlar doldu. Adam kellesinden ptlar balad. Seyyid Hazreti dahi dembedem naralar urub kfirleri krard. Kfirler dahi ol hazan yapra misali yere dkildi. Feemm kfir lekeri o idi, mminler az idi. Ngh ol dem Mataran yolundan tozlar peyda old, [105] bin er ile Ebu Zer Mslmanlarla ka geldi. n bu cengi grd. Ayruk karar idemedi ve buyurd elli bin mslman birleh tekbir getrb hamle eylediler. n slam gazileri an grdiler. Gayret idb naralar urdlar. Can batan geen gaziler azim cenk eylediler. len vaktine dein kllar urub sava eylediler. Ol dem kfirlerin alaylarn yerinden kopardlar ve kfirleri sycak vaktin yz bin leker ile Kostantin Lin ka geldi. Linler gk demre gark olmular. Ol dem kfir lekeri arkalandlar ve tabl- syi aldlar. ki taraftan karar idb kondlar. lnn hod haddi yo idi. Ol dem kfirler dahi Seyyidden ok Kostantine ok ikyetler kldlar. Kostantin dahi ikildin. Kaysere name yazub gnderdi. Yani tiz sen dahi gelesin yohsa bu Battaln kattaln elinden lem harba vard. Dey hem dahi Seyyid Hazret dahi Kelb bin Sabbah elli bin kii ile Mslman eylediini Kaysere namede bildrdi n name dahi Kaysere geldi. Okd, getrdi bandan tacn yere urd. Feryad figan eyledi ve eyitdi: Ey dirig nar- nurun revnak tayir old, didi. Andan tiz buyurd iki yz bin kfirle etr-i hmyun kl zerine perkettiler. At sarsna db gece gndz yrdler. rimek kasdna oldlar, eznecnib bu taraftan 130

eri gn at stne binmediler. Meydanda llerin devrdiler. Meydan yerin sava etmeye adlar. n drdnc gn old. Alel-sabah gne Kala-i Kaftan ba gsterdi. ki taraftan cenk nakkreleri dldi. Atlarna binb meydana geldiler. Saflar balayub karar eylediler. Evvel Mslmanlardan Ahmed Turan Gazi azm-i meydan eyledi ve cevelan kld ve kffardan dahi Ankar Lin Ahmede beraber gelb laf- gzaf etmeye balad. Hemandem Ahmed Turan Gazi irib Ankara yle bir grz urdu kim atyla kendyi yere beraber eyledi. Andan kfirlerden Matran Lin hamle eyledi. Ahmed Turan Gazi an dahi bir darbla helak eyledi. Mminlerden tekbir vz sumne iridi. Kfir erisinden feryad figan kopd. Ne kssay dirz idelim. Ol gn Ahmed Turan Gazi elli kfir helak eyledi. Kffardan Klbat Lin n an grdi. At srb meydana geldi ve grbz Lin andan Ahmed Turan birleh hayli cenk eylediler. Birbirine zafer bulmadlar. Aherl-emr atlarndan indiler. Birbirin kemerlerin tutdlar. Birbirine sarmadlar. Feemma Ahmed Turan Gazi mukaddem ok cenk idb yorulmu idi. Ngh ol dem dahi grdiler kim karudan tozlar oynard ve Arakil Kayser iki yz bin kfir lekeriyle ve drt yz put-peyker alemleriyle ka geldiler ve fil zerinde Kayser tahtn berkitmi ve etr-i Hmayun tutulmu idi ve iki yz altun eerli yedekler nnce yedilrdi. n bu tedarikle geldi. Kamu Rum beyleri karu vardlar ve Kayserin nnde kamusu alaub Seyyidden ok ikyet eylediler. Kayser bunlara nevahat idb eyitdi: Muhammediler imdi kandedr, didi. Beyleri eyitdiler: Ey Melik, ol karuda dururlar, didiler. Kayser bir kez nazar idb bakt. Belerine eyitdi: Ancak unlar mdur? [106] didi. Beyleri eyitdiler: Bell bunlardur, didiler. Kayser yine eyitdi: Ayruk bunlarn lekeri yok mdur, didi. Beyleri eyitdiler: Heman bunlardur ve bu gelen grnen leker Kelb ile gelen lekerdr, didi. Yohsa Battaln ne lekeri vardur, didiler. n Kayser bu haberi iitdi. Gadbana gelb bunlarn yzne tkrd. Eyitdi: Nar- nur sizden dd olsun yaksun, yandrsn. Noldunuz kim bunca leker birleh bun kadarca Muhammedilere cevab veremedinz, bunlarn hakkundan gelb Battal tutub bana gndermedinz, bunca benm mansbum yersinz, u teferrc idn. Ben bu kavme neler ideyim. Gece vakti iridi. Yohsa imdi lekerme buyuraydm, ol karuda duran Muhammediler durduu yerde ta ile beraber diddim didim iderlerdi, didi. Eznecnib bu taraftan Ahmed Turan Gazi kuvvet eyledi. Klbad almad. Klbat dahi kuvvet idb Ahmed Turan kuaundan tutub getrdi, diledi kim alemleri dibine kara. Ahmed dahi haner karub kuan kesdi. Klbadn elinden ddi. n Seyyid Battal Gazi dahi bu hli grd. Hemandem bir kez radvr nr kard. Kamu leker sersime old, sandlar kim seba-semvt birbirine dokundu. Kayser dahi n bu naray iitdi. Beylerine eyitdi: Bu sika nedr, didi. Beyleri eyitdiler: Ey Melik, ide bu nara ol Battal didikleri 131

pehlvanundur, didiler. Ol dem kayser dahi kan diyb dururken grd kim Seyyid dahi Akar- Divzadeyi srb Klbadn kafasndan iridi ve ahin nice bir kuu penesiyle kaparsa Seyyid Hazreti dahi Klbad kuandan yle kapd, getrdi bir elma gibi bann stne Kayser n an grdi. Beylerine eyitdi: Neyler ola bu Klbad didi. Beyleri eyitdiler: Ey Melik bu Battaln hnerlerin imdi gresin, neyler, andan bize bahane idesin, didiler. Ol dem Seyyid Hazreti dahi Klbad dine davet eyledi. Lin eyitdi: Ey Battal- Kattal Mslman olmaktan lmek yedr, didi. n Seyyid Hazreti grdi kim imana gelmez. Bir kez kuvvet bazuya getrdi. Havaya atd. nerken ti Dahhak ile ald. Lin iki pare olub can cehenneme smarlad. Kayser dahi n an grd. Feryad figan etmeye balad. Hemandem birkezden Lin iki eliyle ha-peyker alemin depridb lekerine koman didi. Gel gr imdi kfirlerin kamusu at saldlar. Ol derya gibi leker Seyyidin stne braurdan hamle kldlar. Seyyid Hazreti dahi kitab kalkann yapnd ve nara urub kfirlerin alayna hamle kldlar. Bu taraftan mminler dahi tekbir getrb braurdan hamle kldlar. Andan ol iki derya gibi leker birbirine kard. Kllar arkltsndan meydann ii dold. Kellelerden ptlar yld ve adam kanndan seller akub ukurlar kanla dold. Sankim kyametten bir alamet peyda old ve atlarn aya altndan kan tozlar havaya diren diren olub havaya ad. Toz iinde adam birbirin bilmez old. Seyyid Hazreti ol dem nara urub Akarn ban Kayserin stne sald. Kayser [107] dahi grdi kim Seyyid Hazreti bir arslan gibi saflar ve kalpler ske ka geldi. Kayseri ditmere tutd. Kullarna bire koman diy buyurd. Kullar dahi Seyyid Hazretinn stne zenberek oklarn ata grdiler. are idemediler. Seyyid Hazreti dahi bir kez blent-nara urub, iridi. Elindeki entkal sngsn Kayserin tahtna urdu. Kayser kendyi tahtndan aa brakd. At iridirdiler. Kayser kaub gidivirdi. Seyyid Hazreti dahi sng ile Kayserin tahtn getrb yabana att. Andan mbarek eline klcn ald. Kayserin alemin ve alemdarn alb iki pre eyledi. Andan kfir erisi n an grdiler. Ayruk yz kamaa tutdlar. slam gazileri gayretlenb kfirleri krmaa baladlar. gn gece mminler krdlar. Kfirlerin kimisin kltan gerdiler ve kimisin esir eylediler. Andan gelb Seyyid Hazretinn mbarek hk pyna yzler srdiler. Seyyid Hazreti dahi buyurd. Ol derya gibi lekerin maln bir yere cem eylediler. Andan durub n ehre geldiler. Seyyid Hazreti buyurdu. Ol gaza malndan halife in penik kardlar. Bakisini yarenlere bah eyledi ve bir habbesin kendi kabul etmedi ve dahi buyurd. Kayserin tahtn ve drt yz yedekl at bunca mal birleh Ebu Zeri Badata halifeye gnderdi. n Ebu Zer dahi Badata iridi. Halifeyi ry- zemin-i azim d olub, Seyyid Hazretine hayr dualar eyledi ve Seyyidin bu fethin dahi yazub nme ile Mekke Medine vilayetlerine bildirdi. dlklar idb Seyyid Hazretine hayr dualar 132

eylediler. Halife dahi entvalin sngsn Seyyid Hazretine armaan gnderdi. Kamu gazilere hall hlince hilatler gnderdi. Ebu Zer getrb cmle gazilere bah eyledi. Cmlesi d oldlar, andan Ebu Zer dahi azm-i Mataran kld. Andan kfiristanda iitdiler kim Kayser snd. Cmlesi yas- mtemde oldlar ve dahi Kayser sngn gelb meveret kldlar. Dnk una irdi kim Seyyid birleh bardlar. Ol dem adam gnderdiler. Bark itdiler. Haraca muti oldlar. Ylda haralar, trl tuhfeler gnderdiler. te diyar- slamda olanlar Seyyid Hazretinin syesinde zevk- safada oldlar, bir zaman bunun zerine kald. lem dahi mnevver old. Seyyid-i kint Muhammede salvat.

Bu Meclis Seyyid Battal Gazinin Saka Suretine Girdiini Beyan Eder

Rviyn- ahbr ve nkln- sr ve muhaddisn- rviler yle rivyet ederler kim bir gn yrenler Seyyid Hazretinn katnda otururlard. Ol dem kapudan bir pr ier girdi. Seyyidin nnde dua kld, eyitdi: Ey sultan- lem Haricinden gelrm. Anda bir kebir vardur. Taryon adlu. Benm bir kulum var idi, tutdlar. Zindana kodlar. An grmeye vardum. Anda bir yiit grdm. Bana ant virdi. Zinhar eyitdi: Eer Malatyaya varursan, Seyyid Battal Gaziye idesin kim anda Cudann olu Musa grdm. Taryon zindana kom ve dahi dokuz pirler vardur, altm yldr kim ol melunun [108] hapsinde azab ekerler, diyesin, didi. n kim Cuda an iitdi. Alad. Seyyid Hazreti alamagl mid vardur kim Hakk Teldan senn olunu halas idem. Ot siz beni duadan fermu etmen, didi. Ol gn akama dein sabr etti. Akam olcak cmeyi mbeddel klub azm-i Harcna kld. Bir gn iridi kim grd. Bir yksek Kala. Kala havaya demi. Geceye dein sabr eyledi. n gece iridi. Nice kim cehd eyledi. Yol bulmad. Zira kim her gece bin kiiler beklerdi. Seyyid gndz karu daa kar idi. Gece olunca aa inerdi. Kim Kalaya yol bula. are idemezdi. Bir gn grdi kim bir krbn gelr. Meer in padiah Taryon kzn oluna almak istermi. Geldiler kim nian koyalar. Hayli tuhfeler birleh geldiler, n Seyyid Hazreti anlar grd. Dadan indi. Hayli demler ldrd. Mallarn ald daa kard. Ol dem Taryona haber old. Bin kiiyle olun gnderdi. Seyyid Hazreti anlar grd. Meeden indi. Nara urdu. Ol bin kiiyi syd, kodu, krd. Taryonun olun tuttu. Daa kard. Kendi adn amran kod. Ol yolu kesdi. Taryona haber kldlar. Olu iin zrlikler eyledi. Tiz elli bin kiiyle Mahyar gnderdi. Geldiler daa girdiler. ol tavan yaylur gibi da aradlar. Seyyidi istediler, bulamadlar. Ol dem Seyyid Hazreti ka geldi. Nara urub benm amran diyb be bin kiiyi tarumr kld. Mahyar depeledi, kalan kadlar. Taryona haber old. Kendi bindi elli bin kiiyle iki yz ad 133

bell pehlvanlar setiler. Mee iine yrdiler. Kends pusuya girdi. Seyyid Hazreti Taryon olunu maarada bal kod. Kendsi tara kd. Abdest ald namaza durdu. Akdin balad. Ol iki yz gzide kfirler Seyyidin stne koyuldular, kemendler atub Seyyid Hazretini tutdlar. Baladlar. Seyyid Hazreti tutulmaa raz old. Namaz iinde akdin bozmad. Taryona haber old, srd. Seyyidin stne geldi. Tiz buyurd. Elin ve ayan baladlar. Aldlar olu ile ol mal birleh ehre getrdiler. Haber old, ehir halku kar kdlar. Seyyidi grdler. Taryon tahta gedi, oturd. Anda Seyyidi getrdiler kim ldreler. Bir kii Seyyid Hazretini bildi, eyitdi: eh bu kii Battaldur ve amran deildr, didi. Seyyid Hazreti eyitdi: Rast ben Battalm, didi. Taryon iitdi. d old. Tiz buyurd. Zindana kodlar. Andan Kaysere name yazd kim Battal tuttum ne buyurursun, didi. Bu yakadan n Musa bin Cuda Seyyidi grd. Ah eyledi, eyitdi: Ey pehlvn- lem bizim midimiz hod sen idn. Bizim mluumuzdan sen dahi bu hle uradn Ya bizim hlimiz nice olsardur, didi Seyyid Hazreti eydr: Ya Musa bunun gibi ileri ok grmem. Hele grelim bamza ne getrr, didi. Ol pirler dahi gelb Seyyid Hazretinin [109] ayana ddiler. Seyyid anlara nevahat kld. Bu taraftan haber Kaysere yetiti. Peyk name virdi. Okudular. Kayser d old. Sevinb tacn havaya att. Peyke b-kyas mal virdiler. Ol saat buyurdu. Taryona name yazd. nkim name sana irie. Battal karub ehir nnde oda yakasn, klnden bir avu kl gnderesin. Gzlerime ekiyim. Andan sonra ata benm ne halife koyam ve ne cihanda Muhammedileri koyam. Ta Kbe kabusuna varnca uraym, didi. Name gnderdi. Eznecnib Seyyid Hazreti zindanda drt yz mvekkeller komlard, beklerlerdi. Seyyid Hazreti dahi dembedem bu yrenlere eydrdi kim hi enmen ben peygamber Hazretin dmde grdm. Bana eyitdi: Gerekdr senin elinden bu Rum memleketini kfr dalaletinden kurtula. Mescitler, medreseler yapla, didi. Andan ger Hakk Tel Seyyid Hazretine bir vz virdi kim ne vakit kim vz eke. Kuran okuya, iidenler ayruk karar kalmaz idi. ol kadar alarlard kim kendlerinden giderlerdi. Ol dem Seyyid Hazreti azn aub Kuran okudu. Ulu kii kalmad. Anda dirildi alamaya baladlar. Ol mvekkeller an grb Taryona haber virdiler, eyitdiler: Battaln hi lmden derdi yok. Heman iir eydr: Her kim iidirse kendyi yvi klurd. Bir hafta bunun zerine gedi. Bu Taryonun bir kz var idi. Adna Glendam derlerdi. Azm hblardan idi. Ayn on drdne benzerdi. Bir gn saraydan kd. Teferr ederken Seyyidin avaz kzn kulana iridi. Gayet ho geldi. Dayesine sordu. Dayesi eyitdi: O Battaldr kim atan dutdu. Zindana koydu. Kz eyitdi: Ey dye bri bir kez yzn grsem, nice kiidr, didi. Tiz taam hazr idb srd. Zindana geldi. Zindanclar karu geldiler, kapuy adlar. Esirlere taam getrdim ve hem Battal grem. Nice erdr, didi. Kapuy 134

adlar, ier girdi. Seyyid Hazretine nazar kld. Bir hb ceml-i keml grdi ki hi byle cemal grm deildi. Ol grde sad-hezran can- dilden k oldu. ler gelb selam virdi, eyitdi: Ey yiit Seyyid Battal sen misin, didi. Seyyid eyitdi: Bel benim. Kz eyitdi: Gel benim dinime gir bu zindandan halas ol. Seni atamdan dileyim. Mbza seni ele vere ldreler, didi. Seyyid Hazreti eyitdi: Ey nigrn bunun gibi szler girmez benim kulama, didi. Kz durdu, gitdi. Srd atasna geldi, eyitdi: Ey ata unun gibi yiidi zindana koydun, nin kendi dinine davet klmadun. Sana bunun gibi pehlvan arka yardm ola, didi. Atasn eyitdi: Ey kzm ol ok kitaplar okuyub durur. Bize deme kez boyun vermez, didi. Kz eyitdi: Eer ben an yoldan karursam nicedr, didi. Taryon eyitdi: Ben dahi seni ana vireyim, didi. Ol gn gedi. rte gice, kz yine zindana geldi. Meclis letin kurdu. Seyyidin katna oturdu, eyitdi: Ya [110] Battal, gel benim dinime gir, seni atamdan dileyeyim, beni al kabul eyle. Hem dahi atamun ser-lekeri ol didi. Seyyid Hazreti eyitdi: ok syleme ol nesne mmkn deildr. Ol olmaz syleme, didi. Kz yerinden durdu. Seyyidin katna vard. Elin boynuna brakd. Seyyid Hazreti feryad eyledi. Git beni murdar eyledin. Bari pk Mslman ol andan elin boynu brak, didi. Kz eyitdi: Benim dinim senin dininden. Hakkdur. Benden nin kaarsn, didi. Seyyid Hazreti eyitdi: Din Muhammed dinidir, anda ki Muhammed dini ola. yin-i sa yrmez, didi. Kz eyitdi: sbat eyle senn dinin Hakk olduuna ben de inanam, didi. Seyyid Hazreti eyitdi: Ne istersin. Kz eydr: Tanrdan bir nesne dile. Gaibden sana versin. Ben an grb Mslman olam, didi. Seyyid Hazreti ol dem yzn Hazrete tutub, eyitdi: lah beni bu kzn katnda erm-sr etme, didi. Ol dem Hakk Telnn kudretinden zindann divar yarld. Bir sini iinde bir anak a ve bir etmek getrdi. Seyyidin nne kondu. yle ki ol taamn kokusundan ehl-i zindann dimalar muattar old. Seyyid Hazreti el sundu. Ol taamdan yedi. Kza dahi virdi. yle kim lezzetinden hayran oldu. Seyyid Hazreti anda zindan ehline virdi. Hep yediler. Andan ol sini gayb oldu. Kz hayran kald. Andan kalkd, gitti. Eznecnib raviler yle rivayet ederler kim ol dem Seyyid Hazretinin grd divar yarld. Grd kim bir klnk kd. Seyyid Hazreti ol klnk ile ayaklarnn demrlerin bozd ve dahi divar yard. Bir delik eyledi. Yarenlere eyitdi: Hi krman Hakk Tel bize halaslk rzi kld, didi. Andan ol delikten tara kd. Matbaha vard. Grd ki bir ip yatur ald. Andan saray damna geldi. Kemend att. Yukaru kd. Bir pencereye geldi. Aa nazar etti grd ki kz taht stnde yatur. Kepengi kaldrub aa indirdi. Kzn katna geldi. Bir cemal grdi ki hi kimse grm deil. Bir dem teferrc kld. Kz dahi peygamberi dnde grd, eydr: Ey Gnl-nidm ben seni olum Battala virdim. Gerekdr ki senden bir olu doa. Ad Beir ola. Tiz imana gel. Ol dahi ban ucunda durur, 135

didi. Ngh kz uyand. Seyyid Hazretin grd. Saddak Ya Resluallah diyb kz Seyyidin ayana ddi. man- arz kld, eyitdi: Zindanc gelsn, didi. ardlar geldi. Diledi kim ana altun verib dilin tuta, eyitdi: Ey nigrn ben bu gece peygamberi dmde grdm. Mslman oldum, didi. Kz sevindi hlin buna arz eyledi. nkim Seyyid Hazretin grdi. Gld ayana ddi. Tekrar iman- arz kld. Tiz zindana geldiler. Yarenleri kardlar. Anda bir kebir var idi. Seyyid Hazreti an depeleyb kend donlarn [111] ana girdi. Kend suretine koyd. Klahn dahi bana giyrdi. Kend demrlerin ayana gerdi. Andan Musa ol dokuz pirleri ald. Anlara and virdi ki benm bu srrm kimseye dimeyesiniz, didi. Bunlar gnderdi. Kend kzn katnda kald. Aya megul old. rtesi old. Kz atasna vard. Ol demde Kayserden nme geldi. Okudular, demi kim name sana varcak, tiz Battal ehir nnde oda yakasn. Klnden bana gnderesin. Gzlerime ekeyin, demi. Anda kz eyitdi: Ben yle sezerem ki Battal diri olmaya, didi. Taryon eyitdi: Niye bildin? Kz eyitdi: Ben ol gn zindana vardm. Battal gayet hasta grdm. ayet ki ld ola, didi. Ol dem zindanc geldi. Feryad eyledi. Bu gece zindan delmiler. Esirler kam, didi. Taryon ah eyledi. Tiz buyurd kim zindanc olu kz ile oda atlar. Glendam eydr: Ey ata bir dem sabr eyle. Ben varaym greyim. Nice delmiler, kamlar, didi. Andan srd zindana atasyla geldiler. Zindana girdiler. Kz grd ki kfir yatur kalan kamlar. Atasna karu gelb eyitdi: Ey ata nar- nuruna sana yardm etti. Battal lm kalan gitmiler, didi. Taryon sevindi, ad old. Benm maksudum, Battal kalan ne imr. Tiz imdi Kayserin buyruun yerine getrn, didi. Ol dem ehrin orta yerine odun yub ol kfiri karb Battal diy oda yakdlar. Klnden Kaysere gnderdiler. Kaysere ulad. Yzne gzne srd. adlklar idb tamam Rumda cevlendi. Battal Harcende Taryon oda yakd, didiler. leme mnteir old. n bu haber Malatyaya iridi. Cmle yrenler feryad figan kldlar. Nzenn Seyyid Battal Gazi Pehlvan diyb aladlard. Gn taziyye duttlar. Tiz halifeye name gnderdiler. Vsulunde halife dahi taziyye tuttu. Seyyidin yarenleri kamusu karalar giydiler ve dahi Seyyidin oullar Ali ve Nezir siyah-p oldlar. Ol demde Zeyneb Hatun bunu iitti. Odu sundu. Can Hakka teslim etti. Rahmetullahi aleyh iiden ddeler giryn sneler uryn cierler bryn oldlar. Tamam diyar- islamda yas- matem tutdlar. Bunlar bu halde kaldlar. Eznecanib nki Kayser Battaldan kurtuldum, diyb yedi iklime nameler perakende eyledi. Cmlesini beleriyle lekeriyle slambula cem eyledi. Bu taraftan Malatyadan halifeye name gnderdiler, Kayserin dernein bildrdiler. Halife dahi tiz nameler perkende kld. Kande ki padiah slam pehlvanlar mmin var ise mal dkd. Davet eyledi. Badad nnde oturdu eyitdi: Grelim Kayser kang tarafa azm iderse biz de arka bir idb Allaha snalum, yryelim. Din dmanlar ile 136

urualum, dmandan damar getrelim, didiler. Andan nameler yazub ol Hicaza ve Yemene ve Taife ve Trkistana ve ine [112] Maine ve Bulgara ve Grcistana ve Iraka ve Isfahana ve Herile ve Tusa ve Hadkarvana ve Horasana ve Abdlmminin iline ki imdi ana Diyarbekir bd derler. de iidenler anda cem olmakta Eznecnib Arakil Kayser dahi nameler perakende kld. Firengistana Asa ve Rusa Hataya ve Hotana ve Semerkanda ve erkese ve Mavernnehre ve Talkana ve stahara ve Harceniye ve Mazendrana Hulka ve Arhapya ve Serhenge Bare ve Cemide ve her vilayet ki var kfir belerin davet eyledi, eyitdi: Gelin Muhammedileri yeryznden gtrelim. Anlara cihan tenk idelim. Anlarn errinden emin olalm, didi ve yryelim ne halife ve ne Hicazi ve am amat uralm. Kbelerin ykalm. Nar- nurun ve Mesihin yz suyun yerine getrelim diy, her iklimden leker cem eylediler ki kyasn. Allah bilrdi. Eznecnib bu taraftan Seyyid Hazreti Glendam birleh kald. yle kavl idb durur ki Glendamdan destur siz kandesine gitmeye. Hele bunun zerine bir yl gedi. Bir gn Seyyid Hazreti otururken alad. Gzleri ya ile dold. Glendam eyitdi: Ey pehlvan nin alarsn? Eyitdi: Nice alamyam her yl rzaullh ve rzy- Reslullh in bunca gazalar iderdim. U bir yl oldu kim evden tara kmadm. Olancklarm ve yarenlerim grmedim, didi. Yine alad. Glendam eyitdi: Sen melul olma, otur. Kayserden atama name geldi, gidecektir. Seni ben dahi gndereyim. Ot ol artile kim beni unutmayasn, didi ve hem benm hamilim vardur. Mbz beni unudasn, didi. Glendam dahi alad. Seyyid Hazreti dahi and idi kim seni unutmayam, didi. Andan Seyyid Hazreti bir pazu bend kard. Drt gheri var idi, eyitdi: Eer olan olursa koluna balayasn. Adn Beir koyasn. Eer kz olursa boynuna asasn. Adn ne gerekse koyasn, didi. rtesi Taryon askerin cem idb azm-i Kayser kld. Dahi irtesi gn Glendam Seyyidin atn silahn hazr eyleyb, vedalaub Seyyid Hazretin gnderdi. Andan Seyyid Hazreti bir gn bir gece gitti. Bir yere iridi. Grd kim leker konm yz bin vardur. Anda bir kii buldu. Sordu ki bu eri ne erisidr ve kande gider, didi. Ol kii eydr: Kostantin bin Kayserdr. Malatyaya gider. Gerekdr kim ta Kbe kabusuna dein uralar. Muhammediler ortadan gtreler, didi. Andan gedi. Kalon iklimine vard. Grd ki ah Kudsiye imondur. Kayserin olu b-had leker ile konmu oturur. Lekerin iinde bir kebir buldu. Andan sordu ki bu ne lekerdr, didi, eyitdi: Bu emon bin Kayserdr. Atasna gider. Battal harcinde Taryon oda yakm. Tamamet-i Rum beleri yle ittifak ettiler kim ne kadar Mslmanlk var ise kralar. llerin harab ideler, didi. Seyyid Hazret [113] eyitdi: Tiz imana gel yohsa sen bilrsin, didi... Lin herzeye balad. Seyyid Hazreti berk tuttu. Bir bir sakaln yoldu. Burnun iki kulan kesdi, eyitdi: Tiz var imona de ki, yani Battaln ldnden emin oldum sanmanuz. Biz yz altm kiiyz. 137

Her birimiz bir Battaldur. Sizin kasdnza bel balayub dururuz hazr olun deil, didi... Ol kii Seyyidin elinden kurtuldu. Can acsyla srd. imonun katna geldi. Haber virdi. imonun benzinde kan eseri kalmad. Tiz andan gedi. Atas katna geldi. Haber bildrdi. Kayser perian oldu vezirleri eyitdiler: aha senin atan Abdlmelik zamannda diledi kim Muhammedileri ortadan getre. Tamamet-i Rum beleri ittifak eylediler. bunca leker devrdi. Muhammedilerle baa kmad. Sen dahi bu kadar leker ile i gremezsin, didiler. Kayser buyurd. kildin leker cem idb nameler perakende eyledi. Leker cem etti. Yer gk getrmez old. Taryona buyurd. Leker-i hesab eylediler. Her birinin ne kadar lekeri vardur, grdiler. Bildiler. Yz kere yz bin er arz olundu. yle idi kim krk gnlk yola dein asker konmu, idi. Ulu kfir beleri Akratos cazu, Mancail cazu, Sercabil cazu ve Mihriyail ve Akaraib-i kibr, Karon, Talkani, sHakk Kufi, Haloki Tatar Mrted ve Yalmani Trk Mrted ve Nasr- Hemedani Mrted ve Kelib-i Rum Mrted ve kalan beler ad kyasa gelmez. Bunlar her biri bir iklim padiahdur. Eznecnib nkim Seyyid Hazreti Kudsten gedi. Akar siyah renk kld. Kendyi dahi siyah Hind-vr kld. Revane old. Bir yere iridi. Grdi. eri konm geldi. Bir aa dibinde kond. Gece andan yatd. Sabah vakti durdu. Abdest ald. Namaz kld. n fari old. Grd karudan Taryon olu Kasure bir nice kullar birleh ka geldi. Meer evde imi. Seyyid Hazretinin zerine iridi. Grdi ki bir Hindi yiit, oturur. Amma azim yl yl ss kiidir. leri yrd eydr: Kimsin ve ne kiisin. Kande gidersin, didi... Seyyid Hazreti hi tnmad. Bir dahi ard Hay tiz syle kimsin, didi. Seyyid Hazreti eydr: Zengibardan gelrem, iittim ki Kayser asker cem eylemi ki slam aradan getre. Ben dahi geldim ki hizmet edem. Beni ho tutarsa eer ho tutmazsa bir gayr yere dahi giderem, didi... Kasura eyitdi: Ben Taryonun oluyam, benim atam Battal oda yakd ve hem Kayserin vsisidr. Benim katmda dur seni ho tutaym, didi... Seyyid Hazreti duru gelb atna bindi. Kasurenin grzn ald. Bann zerinde krk kez evirdi. Yine eline virdi. Yayn dildi. Bir kez katca ekdi. Yay iki pare old, eyitdi: Bunda merdanlk kadri bilinmez diyb atn depdi. Yry virdi, eyitdi: Hayf ola ki byle kiilerin katnda elenmem, didi... [114] Ol dem Kasura kakd. Bire koman unu tutun, didi... Kullar hamle kldlar. Seyyid Hazreti dne gelb elli kulunu birer lbla topraa brakd, kalan trumr old. Seyyid Hazreti oradan stanbul yolun tutd. Revane old. Her nereye urad grdi ki da ta dereleri leker tutmu. Seyyid Hazreti acibe kald. Bir da iinde bir maara buldu. nnde bir punar var. Amma gayet sarb yer idi. Anda geldi. Atn donun saklad. Kendyi bir saka suretine dzdi. Bana bir klani, arkasna bir kurbe getrdi. Bu lekerin iine girdi. Gndz su ledrr, gzedrd. Nianlard. Kande ki bir grbz pehlvan kfir var idi gece gelrdi. Ban keser idi. rtesi 138

basuz bulurlard. Kayser ciz old. Taryonu katna ard, eydr: Taryon nice idelim, henz dahi diyar- islama varmadn, kendi ilimiz iinde bizi ciz kldlar. Bunca belerim ve pehlvanlarm ldrdiler. Bilmezz ki, nice kiidr. Tiz bir are idn, bulaydnz lm, didi... Vardlar ittifak ettiler ki ne kadar dem var ise birbirine payndan virdiler. Seyyid Hazreti kald Seyyid Hazretin iler okd. Seyyid Hazreti adr kabusuna geldi. Kayser nazar kld. Grdi ki bi kara siyah zeng yiit. Nefis donlar giymi. Bana bir klani sarm. Saka letin stne yle dzmi kim altun gibi yala bir bir elinde tas altuna benzer. ler yrd. Dua klub belere su ledrdi. Kn kn gir gidb durd. Azn ab incilden birka ayetler okd. Anda ne kadar beler var ise aladlar. Andan sonra Seyyid Hazreti eyitdi: Krk yldr kim senn lekerin iinde nar- nur akna sakalk iderem. Kala-i Matarandanm. Adm Yahudadur. Bugn benden payendam isterler. Bana kimse kefil olmaz, didi... Kayser eyitdi: Yr ben sana payendm olaym, didi... Seyyid Hazreti dua klb kd, gitdi. Ol gece yz on kiiyi basz buldlar. Ol demki Sultan- Hindistan be yz bin eriyle gelb iridi. Putperest iki kardalar birinin ad Sehrab birinin ad Lehrab idi. Be yz mengl ceng kullar birleh her birinin stnde gnden bir Kala var idi. Kaysere haber old. Kends azimet birleh karu kd. Grdiler azim nevahat kld. Getrdiler, kondrdlar. Seyyid Hazreti ol gece iki yz ad bell kiiler ldrdi. rtesi basz buldlar. Yine Kaysere haber virdiler. Gayette melul old. Belerin katna cem eyledi, eyitdi: Ey ehl-i salb kullar grr msnz ki ben bu Muhammediler elinden neler ekerim. Nice ki cierim hb olubdur. bu kadar leker cem eyledim. Henz dahi dmana mukabil olmadan unun gibi belerim ve pehlvanlarm helak old. Bu ii iden yine bizim aramzdadur. Amma bilmezem bu ii kim iler u acibe kaldm. mdi bu bizim derneimiz bozulsa, didi... Hay hay idb alad. Bu oturan beler birkezden Kaysere eyitdiler: eha akln bana devr. [115] imden ger korkun kimdendr, donlumuzun korkusu Battaldan idi. Oda yand. Gayrdan derdimiz yokdr, didiler, iyi oturduk. Buyur hemen leker gsnler yryelim. Cihan- Muhammedilerin gzne tenk idelim. Donlusunu krub kltan gerelim, didiler. yle deyince Kayser buyurd. Leker gdiler. Kayserin tahtn fil stne perkittiler. etr-i Hmayun glgelik tutdlar. Kayser tahta gedi. Oturd. Ha peyker alemin getrdiler. Yediyz cengi filler yannda bile yed bilrdi. de lekerin nne gedi. Bu beler nnden alay alay talub talub birok kere kere gediler. Kayser her yerine istimlt iderdi. Raviler yle rivayet iderler ki yedi gn Kayser fil stnde durdu. Cmle leker nnden gediler, eydrler ki; bunun gibi ulu dernek hibir padiah etmedi ve nian dahi vermedi. Eznecanib bu taraftan Yahya Bin Mansur mminlerin casusuydu. Geldi. Bu azimet lekeri grdi. Tiz mminlere haber virdi. Ol dem Emir 139

mer Seyyid Hazretin anub alad, eyitdi: Ey dirg Battal Gazi imdi olayd. Bu kfire karu yalnuz kendi beraber dururd ve dahi iler iderdi kim hi kimse idemezdi, didi... Ol demde Yahya eyitdi: Ey yarenler size bir acayib haber vireyin. Kayserin lekerinde her gece elli altm, yz kii ad bell beler ve pehlvanlar ldrrler. Bilmezler ki kim ider. Kayser nice kim kasd- cehd kld. stey grdi. Birbirine pyendn virdi. are idemedi. Anun heybetinden o lekere korku dd. Db durur gece yaturlar. Sabah oldukda krk elli kii basz bulurlar. Bilmezler ki bu hal nicedir, didi... slam lekeri dahi hayrette kaldlar, eyitdiler: Meer inyet-i Hakk ol ki ol kfirler helak olur, didiler. Andan Emir mer buyurd: Ol iller ve vilayetler gdiler. Kimi ulu dalara ve kimi ulu ehirlere girdiler. Andan tiz halifeye gercin uurdlar. U Kayser yrd. Kasd- slam eyledi. Hazr olun didiler. Ol dem halife dahi bir buuk yldr kim leker cem iderdi bin iki yz pare ehir be bin pare Kalann demisini devrb geldiler. Anda lekeri arz eylediler, dokuz yz bin er cem olmd. Donlusuna mal virdi. Hilatler giydrdi. stimlt virdi, eyitdi: Din imdi din gayretin o linz kznuz in devrinz, leniniz ehid, ldreninz gazi didi... Donlusu gnlleri bir idb yerayla ve dzeniyle gdiler. Gnlerde bir gn Malatyaya iridiler. Emir mer Cuda drt oullar Abdulvahhab ve Abdsselam ve Kasm ve Mansur Ali bin Haim ve Nasr- Habbab ve Ahmed Turan Yahya bin Muti ve Muhammed bin Fellah ve Rabi bin Kayser ve Ali bin Hseyin ve Eflahon ve Tavabil- Rum Battaln lalas Seyyid Hazretinin oullar Ali ve Nezir belisi. Mslman halifeye karu vardlar. Seyyidin yarenleri kamusu siyah-p halifeye geldiler, grdiler. n halife Seyyid Hazretinn oullarn bu hlde grdi. Hay hay idb ol azimet lekerin iinde bir zrilik ve bir figan kopd kim nicelerin zehresi k old. Andan sonra halife donlusun nevahat kld, kondlar. [116] Emir mer halifeye konukluk eyledi. Halife dahi Seyyid Hazretinin oullarna ve Emir mere baki yarenlere hilatler verb, yas donlarn kardlar. Halife kend immesin Emir mere virdi, eyitdi: Bu diyar senden gayr kimse bilmez. Ser leker mukaddem sen ol, didi... Andan halife in bir ak fil stne bir taht baladlar ve stne etr-i Hmayun glgelik tutdlar. Halife eyitdi: Din imdi Allaha snub Kayserin stne yryelim, didi... Eznecnib bu taraftan Seyyid Hazreti dahi saka suretinde her gece ok kfirler ldrrd. Nice kim cehd ederlerdi, bilmezledi. Birgn Kayser bezm kurd. Ne kadar beleri ulu kebirleri var ise hazr olub oturdlar. Donlusuyla hilatler virdi. Kamusu laflar urdular. Muhammedilere yle ve byle idelim, diy ngh haber geldi kim u Muhammedilerin lekeri iridi, diy ol dem Kayser belerinden be kii ileri okd. Birisi Akratis cazu ve biri Alikan kebir birisi Tarok kebir birisi Kostantin, Kayserin oludur. Bunlara iki yz bin er kod eyitdi: Siz mukaddem iler yrn. Bir grn nereye geldiler. Yine bana 140

haber virn. Haberiniz eksik olmasun diy bunlar gnderdi. Andan bir yere geldiler. Kondlar, meveret idb eyitdiler: imdi bize bir kii olsa Muhammedileri casuslasa didiler. Ol dem anda Seyyid Hazreti bile idi. leri gelb eyitdi: Eer buyurursanuz ben varaym anlardan bir haber alm gelim, didi... Anlar kabul idb var gr nereye gelmiler, didiler. Andan Seyyid Hazreti gidb bir yerde geceye dein sabr idb andan srd. Dn buuunda adra geldi. eri girdi. Grd ki sarho yaturlar. Ol dem Kabus uyand. Diledi kim feryad ede. Seyyid Hazreti tiz destmln azna dkt. Elin balad. Andan ald, getrdi. Bir derede bir aaca balad. Yine dndi Konstantinin adrna geldi. Grdi ki, mest-i araba megul olmu. leri yrd eyitdi: eha sana Kabus eydr: Ben Muhammedileri bildim ki nerde imi. Tiz ehzde bunda irisn nar- nur devletinde bir i idelim, didi... Ol dem buyurdu. Dn buuunda leker binsn, didi... Acele ile leker binmee balad. ol kart vaktin Seyyid Hazreti bir taraftan nara urub eydr: Ya kavm ne gafil yatursunuz u leker yetidi, didi... Ol eri birbirine dokundu ve kard. Bu taraftan Seyyid Hazreti nara urub eydrdi. Benm Abdulvahhab Gazi ey kfirler can almadn, kande kurtarrsz, diyb hamle kld. Andan bir tarafa dahi vard. Nara urdu ki benim Ahmed Turan Gazi diyb hamle kld. Andan bir tarafa dahi vard. Nara urd ki benm Abdsselam diy kffar lekeri an grb birbirin krmaa balad. Dn yarusuna dein birbirin krdlar. Kan seyl mnendi olub akd. Dembedem Seyyid Hazreti yrrd, gazilerin anard. Andan bir kez ard. Ey Diriga nazenin Kabs ld, diy. Kalon eyitdi: Kabusu kim ldrdi. [117] Seyyid Hazreti eydr: Kabusu ldren u gitti, didi... Kalon eyitdi: Tiz an bana gster, Kabusun kann alm, didi... Ald. Kalonu eriden tara kard. Giderken bir darb urdu. Atndan ykd. Balad. Ald. Kabusun katna geldi. Kabusu aatan zdi. Elleri bal atlarna perkitti. Andan yrd. ammas deyrine geldi. Kabus kakd. ammas eyitdi kimsin? Eydr: Battalm, ammas pir Seyyid Hazretin sesinden bildi. Yrdb geldi. Kapuy ad. Seyyid birleh grt, eyitdi: Hudvenda Taryon sizi oda yakd, didiler. Cem yrenler siyah-plardur. Elhamdlillh sizi yine selamet bulduk, didi.. Seyyid Hazreti eyitdi ki sakn benm bu srrm kimseye dimegil, didi... Anda deyrde bir kuyu var idi. Ol iki kfiri kuyuya kodlar. ammas Seyyid Hazretine yemek getrdi. Yediler, hamd- sena etdiler. Andan Seyyid Hazreti yine atna binb revane old. Srd imonun lekeri katna geldi. Grd yz bin lekerle konm, oturur. adra girdi. Feryad eyledi, eyitdiler: Hay noldun? Seyyid Hazreti eydr: Kabus ve Kalon lekerin iinde gaib oldular. Bilmezz ki halleri nice old, didi... n imon an iitdi. adr nne kd. Bir pehlvan var idi. Almas adlu ana eyitdi: Biz ikimz binelim, isteyelim, didi... Bindiler. Aa yukar biraz gezdiler. imon Almas bir yana gnderdi. Kendi tenha kald. Seyyid 141

Hazreti eyitdi: eha gel ibu dereye gidelim, ayet ele getrevz. Muhammedilerden bir intikam alalm, didi... Ald. imonu ol dereye girdi. Grdi ki ol dere halvet kimse yok. Heman atnun celberin tutd. imon neylersin, deyince sksnne bir boz doan urd, ykd. Balad, an dahi ald. ammas deyrine geldi. Getrdi. Ol kuyuya brakd. Eznecnib bu yakadan Kayser ki Kostantin ol azimet lekeri irteye dein birbirin krdlar. Ol kadar kfir krld ki haddi yok. rte old. Grdiler ki aralarnda Muhammedilerden kimse yokdur. Heman birbirin krmlar. Feryad idb melul perian oldular. Kostantin anda idi. Seyyid Hazreti gelb eyitdi: eha Kabus, imon bizden yz dndirdiler, vardlar. Muhammediler dinine girmee gittiler. Zinhar anlardan gafil olman, didi... Kostantin bunu iidicek ok zarlklar eyledi. Tiz at ekdiler. Bindi, yrd. Seyyid Hazreti eyitdi: Ben bunlar bilrem, nereye gittiklerin diyb be kul birleh bunlar ald. Lekerden biraz ayrak gittiler. Seyyid Hazreti bunlara gelici syler ki yani Muhammedileri grdi. Bunlara meded kalmad. Ol dem Seyyid Hazreti kl ekb kullar depeledi. Kostantini tutub balad, ald an dahi ammas deyrine getrdi. Ol kuyuya indirdi. Andan geri dnd. Andan gelb Akratise urad. Yz bin erle gelrler, ileri varub eydr: eha kande gidersin. Akratis eydr: Sen kimsin ki geldin, benden haber sorarsn, didi... Seyyid Hazreti eydr: Ben Kayserin kuluyam. Adm Akkudur, didi... Akratis eydr: Neyleyim lekerin serverleri belrsiz ldler bilmezim ki nice ldler. ldler mi yohsa diri midirler, didi... imdi Kaysere ne cevab vereyim, didi... imdi dilerim ki bir ebhun klam ol ki nar- nur devletinde bir i idem olur mu, didi... Seyyid Hazreti eyitdi: [118] Lekeri iki bah ile andan dem gnder, varsun casuslasn, gzafa varma. Mbz sana bir elem irie, didi... Akratis eydr: imdi casuslua kim varsun, didi... Seyyid Hazreti eyitdi: Eer dilersen ben varaym anlarn halin sana bildreyim. Ben bunun gibi ileri ok grmem. Kayser beni bundan tr besler, didi... Akratis ol arada kond. Casustan sonra Seyyid Hazreti geldi, eydr: Ne durursun vardm. Muhammedilerin halin bildim. Dahi Malatyada otururlard. Ot ol dan ardnda otuz bin leker ile Ahmed Turan ve Abdlvahhab ve Cuda ve dahi birka pehlvanlar dururlard. Tiz buyurdu. Leker ki iki bah ile stlerine varalm, didi... Akratis bindi, iki yz bin eri iki bah eyledi. Ol dem ki Taryon olu Kasura bile yetidiler. Taryona bu hli bildirdiler. Taryon eyitdi: Ben de bile bu taraftan varaym, didi... Seyyid Hazreti eyitdi: Ey melik sen benimle gel, middir ki senn elinden bir i gele, didi... Seyyid Hazreti andan Akratise vard, eyitdi: Ey be u sen burada dur gl. Taryonu bekle. Biz varalm. Ben sana yine haber vireyim, didi... Andan Taryonu ald krk bin lekeri ile yrd. Biraz gitdiler. Seyyid Hazreti eyitdi: Ey Emir u yakn geldik. eri bunda dursn olun ile sen varalm. Sana ol lekeri gz gre gstereyim. Andan sonra nice ki dilersen yle idevz, 142

didi... Taryon szn beendi. Aklna tahsin kld. Lekeri anda kodlar. ileri vardlar. Kaan kim lekerden cda oldlar. Ol dem Seyyid Hazreti el urdu. kisini dahi kemerlerinden tutd. Atlarndan kapd. Yere urd. Hainler seni deyince ellerin kafalarndan balad. Ald bir sarp dereye iletti. Bir aaca ikisini de balad. Taryon gzn ad, eydr: Kimsin ki bizi byle idb bu hli iledn. Seyyid Hazreti eyitdi: Sen ol kimse yemee sen beni Haricinde oda yaktn. Klm Kaysere gnderdin. Muhammedin Tanrs beni yine diri eyledi. ol kadar ki lekerinizde beler ve pehlvanlar lrlerdi. Donlusun ben ldrdm, didi... Ol dem Taryonun dili baland. Akl bandan gitti. Seyyid Hazreti andan srd. Akratise geldi, eyitdi: Taryona meded gerek Mslmanlar oklukdur, ortaya alalm kimse kamayayd. Ola m, didi... Andan yz bin er alub peyken yerinde kod. Seyyid Hazreti eydr: Gerek olursanuz ben yine gelrem. Amma siz hazr durun attan inmen, didi.. Akratisi ald. Taryon askerinin nne kard, eyitdi: de grn yg budur, didi... Bire koman, didi... Kllar ekdiler. Atlar saldlar, devrdiler. Andan Seyyid Hazreti erisine geldi, eyitdi: Ne gafil durursuz u Muhammediler iridiler, didi.. Kendi nlerinden savud. Dn iinde ol iki leker birbirine kard. Gel gr imdi nice krgn old. Andan Seyyid Hazreti ol kalan yz bin ere yetidi, eyitdi: Ne gafil durursuz, Akratisi ortaya aldlar. Tiz iriin, didi.. Andan ol lekeri dahi ald getrdi. Bir taraftan havale eyledi. Kendi dahi birka kez lekerin sandan girdi. Nara urub eydrd: Benim Ahmed Turan, benm Abdlvahhab [119] benim Tavabil-i Rum diyb ayrukdan teferr iderdi. Leker birbirin krdlar. yle ki kan seyl mnendi old, akd. Petler balad. Ol gn yetmi bin kfir kltan gedi. n irte old. Grdler ki aralarnda hi bgne yok. Heman birbirin krmlar. yle ki ata olu, oul atay, karda karda ldrm. Ah eyledi. Andan Taryonu Kasuru bulamadlar. Akratis hayrette kald eyitdi: Tiz Akkuu bulun. Her ne ittiyse ol itdi, didi.. stediler bulmadlar, tiz Kaysere name yazdlar, eyitdiler: Bilmi olasn ki lekerin iinden Taryon olu Kasura ve imon Kostantin, Kalon, Kabus bu alt beler kayboldular, ldler mi diri midirler. Bilmezz nice oldlar, didi ve her gece ne kim olduysa bir bir haber virdiler ve etdi ki ben bunda yalnuz kaldm. Ya leker gnder, yahut ben dahi senn yanna varaym, didi.. Eznecnib bu taraftan Seyyid Hazreti andan dnd. Taryonun olunu ald. ammas deyrine getrdi. Bunlar dahi kuyuya indirdi. Andan ammasa veda edb revane olub srd. Malatyaya geldi. ehre karu bir depeye kd. Durd, sabah vaktinden bk namazn banlad ve okd. Seyyid Hazretinin avazn iitdiler. ehre gulgula dd. n Tavabil Seyyidin avazn iitdi. Kendden gitti. Gene kendye geldi. Ol dem seirtti, geldi. Grd kim Seyyid Hazreti karuda durur gelb ayana ddi, eydr: Ey Emirl-mminin kande kaldn. Bizim cierimiz hn eyledin, didi.. 143

Grd ki Seyyid Hazreti hi sylemez. Ol dem Tavabil ban kaldrb Seyyidin yzne bakd, grdi ki bir zengi siyah yiittr. Amma surette em-i ebrda heman Seyyid Hazretine benzer ve lakin siyahdur. kildin gzlerin silb nazar etti. Hay hay idb alad. Ol dem Seyyid Hazreti eyitdi: Ey Yar benm katma gelb aladuuna sebeb nedr, didi.. Tavabil eyitdi: Ey yar hele sen itgil ne kiisin, didi.. Seyyid Hazreti eyitdi: Ben cinyim. Kh- Kafdan gelrem. Mmin mslmanm. ittim ki Kayser melun yedi iklimn lekerin cem etmi ki slam erisin ortadan gtre. Biz dahi on bin cinniyz. Geldik kim Mslmanlara yardm idevz. Bu ulu gazada bile olavz. Amma sen beni grcek aladn ve hem kara giyersin sebeb nedr, didi.. Syle, didi.. Tavabil eyitdi: Server bizm dahi bir sultanmz var idi. Gayetde pehlvan idi. Kfiristanda tutuldu. Taryon Haricinde oda yakd. Heman ekli emali sureti kaddi kmeti sz hareket-i cnb bani size benzer. Amma ol ak idi. Siz siyah ehresiz, didi.. Seyyid Hazreti eyitdi: Ol kimse ki anadan dod. Olsa olmaz tayir olmaz. Bir Allahdur ol nevbetini geirmi, imdi siz dahi merdne durun, din gayretin yerine getrn. Kayserin lekeri b-hesabdur. Sizin erinz azdur. Kan halifeniz, didi.. Tavabil eyitdi: Halife dahi geldi. Amma ehre girmedi, didi.. Andan Seyyid Hazretin ald. ehre getrdi. Her kim ayrukdan grse Seyyid Hazreti sanub gelb ayana derdi. [120] n kim yzne bakard, grrd. Siyahdur, kendden giderdi. Donlu yarenler Seyyidin bana cem oldlar. Seyyid Hazretinin kaddi kametini gren hayran kaldlar, eydrlerdi kim bu kii Battaldur. Yine eydrlerdi kim Allah Tel kadirdr kii bir kiiye benzedr, didiler. Amma ol siyahl bunlar gmne brakurd. Andan Emir mer iler geb imamlk eyledi. rte namazn kldlar. Namazdan fari olcak casus gelb eydr: Filan yerde yetmi bin kfir krlm, yatur aralarnda pgne yokdur. Bilinmez ki halleri nice old, didi.. Ol dem Seyyid Hazreti eydr: Anlar cinniler krd, diyb atna bindi. Revane old. Mslmanlar sevindiler. Yzlerin yere srb eyitdiler: Elhamdlillh Hakk Tel inayet idb cinnileri bize yardmc virdi, didiler. Bu hikayetleri halifeye bildirdiler. Andan atlara bindiler. Ol yere geldiler kim leker krlm grdiler, ad oldlar. Eznecnib bu taraftan Kaysere Akratisten name geldi. Belerin katna cem eyledi. Hikayeti bunlara bildirdi. Ol dem ah- Mazendiran az ab eyitdi: Ey ah sen yerinde dur ben varaym. Ol gayb olanlar dahi bulaym ve hem Malatyann altn stne dndreyim, diyb laf- gzaflar urd, yz bin er kodlar ve dahi yz ad bell pehlvanlar ald. Gitdiler, bu taraftan Mslmanlar dahi elli bin kiiyle ol lekerin krld yere gelb durdlar, grdiler kim karudan toz oynard. Kffar lekeri ka geldiler, be yz bin er kamusu gk demre gark olmular. Anlar dahi grdiler. Mslmanlar karuda dururlar. Bunlar dahi saflar balayub alay alay durdlar. ki taraftan saflar alaylar balayub 144

meydan yerine nazar eylediler. Ol dem mminlerden bir yiit meydana girdi. Adna brahim derlerdi. Cevelan klub er diledi. Kffardan dahi Alikan meydana girdi, eydr: Ey siz kavm nice Kaysere karu durursuz biz sizin serverinizi oda yakduk. imdi siz bir basz kavimsiz ne zehr ile ibu kadar leker birleh bize karu geldiniz. Neyleyesiniz gerek u Kayser geliyor, lekerin yer gk getrmez yetmi iki millet ittifak etmilerdir ki sizi yer yznden gtreler, didi.. brahim eyitdi: Ey Lin siz beylerinze dayanursnuz biz dahi Allaha dayanruz, snuruz. Hakk Tel bize yardmcdur, didi.. Birbirine hamle kldlar. brahim bir kl urd. Alikan iki pre eyledi. Bir bir ardnca yedi kfir helak eyledi. Ol dem Akratis melun kakd. Meydana girdi. brahime bir grz urd. Akratis grbz kfir idi. brahimn kalkan dald. Bana dokundu. ehid old. Ol gn Akratis melun meydan tutd. Krk pehlvan kimi ehid kimisi mecruh old. Mslmanlarn tkn tk old. Bir kez nara urub ard ki benim cazu ve Bayza cazu olu ey Muhammediler neylersiz. Meydana gelin. bu hnerle bu dzenle Kaysere karu mu geldiniz, didi.. Ol dem Tavabil meydana girdi. Akratise beraber geldi. Akratis eydr: Sen kimsin, sana kim derler, didi.. Tavabil eyitdi Battaln lalasym, didi.. Adm Tavabil-i Rmdr didi.. ol dem cenge girdiler On yedi hamle ortadan hata gedi. [121] Akratis kakd. Tavabilin kemerinden tutd. Kuvvet idb atndan ayrd. Diledi kim ala alem dibine kara. Seyyid Hazreti karudan gzetrdi. Ngh bir nara kard kim zemin-i sumn titredi. Nicelerin zhresi k old, eydr: Ey Lin ol yiidi elinden ko gl. U herifin benm, didi.. Mslmanlar an iidb ad oldlar, eyitdiler: Hod ibu nara Battalndur, didiler. Bazlar eyitdiler: Kan Battal olubdur, didiler. Emir mer eydr: Bu Battal deildr. Ol cinnidr ki bize Malatyaya gelbdr. Amma benm gnlm yle tanklk ider kim bu kii Battaldur. Amma siyahl gmanmdur, didi.. nkim Akratis Seyyidin narasn iitdi. Serasime old. Tavabili elinden brakd. Tavabil dndi. Seyyid Hazretinin nne geldi. Yzne nazar kld. Grdi ki ol cinni yiittir ki Malatyada grdi idi, eyitdi: Ey pehlvan rast syle ne kiisin. Seni grdke derdimiz artar, didi.. Seyyid Hazreti eyitdi: Ben Seloki cinyim. Benm askerim ol dan ardnda durur. Gazaya gelb dururam, didi.. Tavabil ah idb feryad figan eder ki slam erisine geldi. Yarenler eydrlerdi ki bu kii Battaldur. Kendyi gizleypdr, dirler idi. Tavabil eydr: Ben imdi sordum, Seloki ciniyim, didi.. Bunlar bu szde iken Akratis meydandan km idi. Ham adlu bir kfir meydana girdi. Seyyide mukabil old. Birka hamleden sonra Seyyid Hazreti, Haml kuandan tutd. Kuvvet idb getrdi. Hava yzne atd. nerken ti dahhak ald. ki pare eyledi. Birbir ardnca yz yirmi kfiri her birin bir lbla helak eyledi. slam erisinden adlklar eylediler. Kffar erisinin stne kat heybet oturd. Ol dem Akratis eydr: Acibe bu kimdr ki u bunun gibi iler, eyledi. ol dadan 145

indi. Mesihin bunca kullarn helak idb, Lat Menatn yz suyun yere dkd, didi.. Ol dem Seyyid Hazreti ard. Meydana at sald. Er diledi. Kimse meydana girmedi. Seyyid Hazreti grdi kimse meydana gelmez. Heman atndan indi. Kolan perketti. Srad ata bindi. Kendyi ol lekere urd. Sandan girdi. Solundan kd. Her nereye uradysa trumr etti. Kfirlerin her birin bir yana datt. Bu taraftan slam askeri an grdiler. Tekbir getrb bir kezden elli bin er hamle kldlar. Ta kim akama dein kat cenk old. n karanuluk old. Tabl- asayi alnd. ki leker birbirinden ayrld. Andan Seyyid Hazreti atn srb ol daa gitdi. Sinnler an grb d old. Anlar dahi gelb kondlar. Kffar erisi dahi melul perian olub kondlar. ki canibden karavula bindiler. eri sakladlar. Ol dem Seyyid Hazreti dadan indi. Nara urub eyitdi ki benim imon vardm, Mslman oldum. Sizin dininizden bezdim. Muhammed dinine girdim. Kostantin bin Kayseri ldrdim. Ayruk kfirlere yardm klmazam, didi.. Hamle kld. n kfirler ol nara iidb birbirine dokundu. Kllar ekb birbirin krmaa baladlar. rteye dein krdlar. Kan sel manendi olub akd n kim sabah old. Mslmanlar dahi hamle kldlar. Seyyid Hazreti irib kfirlerin alemlerin [122] akdrd. Leker snd. Yz kamaa dutdlar. Yakn bir elli bin kadar kfir kldan gedi. Mminler an grb ad oldlar. Andan gir dndiler. Kfirlerin ol ganimet mallarn bir yere cem ettiler. ledler. Eznecnib bu yakadan Kostantin kullar sngn gelb Kaysere iridiler, eyitdiler: eha olun imon Mslman oldu. Kostantin ldrd. Gece gelb askeri ebhn kldlar. Bunca adem krld, didiler. nkim Kayser an iitdi. Feryad edb getrdi. Tacn yere urd. Kendyi tahtndan atd. Akl bandan gitdi. Beleri vezirleri stne idiler. Yerden kaldrub taht stne kardlar. ok zaman yatd. Akl bana gelmedi, eyitdiler: Buna bir Hekm gerek kim bunun akln getre, didiler. Seyyid Hazreti anda hazr idi. Ol dem kendyi bir Hekm suretine dzdi. Andan geldi. Brgh kabusuna urad. Seyyid Hazretin grb davet kldlar, gel Padiahn akln bana getr. Seni gan klalm, didiler. Andan aldlar. Seyyid Hazretin Kayserin katna getrdiler. Ol dem Seyyid Hazreti koynundan bir hokka kard. Kapan ad. Biraz ya kard. Kayserin bana yzne srd eyitdi: Bunun tmar budur. Yzn rtn biraz yatsun, didi.. rtdiler, bir zamandan sonra Kayser aksrd. Duru geldi gzn ad. Elin yzne srd. Gzlerin od. Kirpikleri sa sakal bir kezden dkldi. Bir buz daarck gibi old. n Kayser bu hli grd eydr: Ey kavm bana nold? Bu hali bana bildrn, didi.. Eyitdiler: eha kaan kim siz Kostantin haberin iittiniz b-ho olub akln gitti. Bir hekim getrdik ki akln getre. Ayruk bilmezz ki hekim sana neyledi. Her ne kim etti hekim etti, didiler. Kayser eyitdi: Tiz ol hekimi bulun, gelin, didi.. Aa yukar istediler. Bulamadlar. Ol dem Seyyid Hazreti anda hazr idi. Grdi tara kd 146

geldi. Bir mrted hekim buld eydr: Nicedr sana bir iyilik idersem, didi.. Hekim eydr: Nice iyilik idersin? Seyyid Hazreti eyitdi: Bir bed-baht gelb Kaysere tmar eyledi. Padiah ho oldu. Hekim kom gitmi. imdi isterler ki b-kyas mal vireler. Bulamadlar, gel seni ileteyim. Sana tmar eden hekim budur, diyelim. Amma ol artyla her ne ki sana verirlerse benden diri etmeyesin, didi.. Hekim mrted raz oldu eyitdi: Bile leelim, didi.. Ol dem Seyyid Hazreti kend urbasn ana giyrdi, dzdi. Kod ald, geldi. Kaysere eyitdi: eha ide hekimi buldum, getrdim. Kayser eyitdi: Bana tmar eden hekim sen misin, didi.. Hekim eydr: Bel benim, didi.. Tmar eden hekim, didi.. Kayser eyitdi: Tiz getrn siz de buna tmar idin, didi.. Geldiler. Mrted hekimi sakalndan tutub sryb tara kardlar. Ol dem hekim-i mrted feryad eyledi, eyitdi: Nar- nur Hakkkn ben ol deilim. Ben ol deilim, diy grdi. are olmad. Pare pare eylediler. Andan sonra Kayser yedi iklimin padiahlarn ve sultanlarn katna cem eyledi. Nikab yznde bunlara eyitdi: Ey beler hazr olun irte gelim. Mesihin yzi suyun yerine getrelim, didi.. Anlar dahi laf- gzaflar urdlar. Mslmanlar ortadan getrelim, didiler. Ol dem Kayser cmlesine hilatler giydrdi. Atlar balad. Bu taraftan Mslmanlar [123] dahi ol da eteinde kondlar. Emir mer eyitdi: Yarenler ibu feth yine ol cinni yiidin kademinde hsl old, didi.. Donlusu Seyyid Hazretine dualar eylediler. Yine ol dan dibinde hendekler kazdlar. kub sava idecek kapular kodlar. Andan sonra tiz halifeye adem gnderdiler, eyitdiler: Tiz iri Kayser dahi gelmekte biz bunda az lekeriz, didiler. n halife iridi. Tiz buyurd. Anlar dahi gdiler gelmekte. Eznecnib bu taraftan mminlere haber geldi ki u Arakil Kayser iridi, didiler. Grdiler. Gkyzn toz balad. Nekkreler ksler avaz cihan tutd. Kffar lekeri alaylar balayub ka geldiler. Mslmanlar dahi elli bin gaziler saflar dzdiler. Canlarn balarn din yoluna feda idb durdular. Kfirlerden ol ka geldi. Sercbil-i Rumi ki Taryonun karnda yz bin erle ka geldi. Gk demre gark olmular saf balayub durdlar. Anun ardnca Taryon bin Behram yz bin eriyle ka geldi. Anun ardnca Sleyman Antaki yz bin eriyle ka geldi. Ol dahi saf balayub durdu. Anun ardnca Okab Mataran yz bin er yz ift nakkre ka geldi. Anun ardnca yz bin eriyle Sheyl bin eyban ka geldi. Andan sonra blk blk beler saf saf kdlar. Alaylar baladlar, durdular. Andan sonra on ift nakkare kzl altundan avazlar lemi tutdu. n Arakil Kayser dahi bu azimetle ka geldi. lemi ha peyker put peyker alemleri stne getrmiler. nnce bin iki yz kzl altun eerl evyanlu yedekler yedilr bin be yz filler mengulu her birinin stnde birer gnden Kala iinde otuz er kii uzak ok ve zenberek atclar, ol ulu beler sanda solunda durmlar, geldi. Bir depe stne kd. Oturdu. Kayser anda slam erisine nazar etti. Grd arkalarn bir daa vermiler. Tekbir 147

ve tehlil idb dururlar. n Kayser an grb hayran old, eydr: Ey beler bu Muhammedlerin ne canlar vardur. Ne korkusuz kavim olurlar. bu kadar leker birleh ibu benim gibi Kaysere karu dururlar, eyitdi: imdi vakit deildr. Yohsa lekere buyura idim. ol durduklar da birleh didem ddem iderler, didi.. Andan kondlar daa taa tutdlar. n Kaysere taht kurdular. Geb oturd. Ol gece irteye dein yediler, idiler. n sabah old. Kayser buyurd. Ol azimet leker bindiler. Demr da gibi yrdiler. Saflar alaylar balayub durdlar. Bu yakadan slam lekeri dahi bindiler, tekbir tehlil getrb ol hendekten tara kub alaylar saflar balayub eyitdiler: Din imdi Allah akna ve Resulullh yoluna canumuz bamz feda olsun, din akna devrelim, didiler. Ol yana dahi Kayser tahtn fil stne perkettiler. etr-i Hmayun stne glgelik tuttlar. Ol dem Kayser Taryonu anub alad, eyitdi :imdi Taryon bunda gerek idi. Bunlara bir i idb Mesihin yz suyun yerine getre [124] idi, didi.. Akratis eyitdi: eha ol gittiyse sen sa ol buyur ben kulun donlusunu elleri balu katna getreyim, didi.. Bunlar bu lafda iken Badat tarafndan tozlar belrdi. n yil toza dokundu. Toz iki yarld. Ol demde yz bin gazi er Allah yoluna din akna canlarn balarn feda idb Memlan Harzem yiitleri kamusu kat yay ekb uzak ok atclar slerinden uar ku germezler. ka geldiler. Yz ift nakkare yz bin alem birleh geldiler. Memlan n ol kffar lekerin grd ki da ta tutmu. Mslmanlar bunlarn katnda hardal danesi gibidr. Ol dem Memlan askerine buyurdu. Kffara ok sepn, didi.. Ol dem ok sepdile.r At saldlar ok sepdiler. Her birisi er ok attlar yz bin kfiri topraa drdler. Getrdiler. Lekeri Kayserin stne dkdiler. Kayserin demi nefsi baland. Feryad eyledi, eyitdi: Ey Mesihin kullar noldnz nar- nur sizden dd olsun, didi. Eyitdiler: Muhammedilere yardmc yetidi, didiler. Bu taraftan Emir mer ve bk gaziler Memlana karu vardlar. Grdiler. Halifesi sordlar, eyitdi: Halife dahi u geliyor, didiler. Ngh toz belrdi. Toz iinde yz bin er yz ift nakkare birleh, Numan bin Zeyd ve Yemen Hicaz padiahlar anun gabince elli bin er birleh, Habe padiah Abdullah Nec ka geldi. Anun ardnca Sultan- Msr ve Karun- Aziz-i Msr yirmier bin eriyle demr polada gark olmular. ka geldiler. Anlar dahi saflar alaylar balayub durdular. ki taraftan cenk nakkareleri dlb durdlar. Ol dem Kayserin katnda Frenk belerinden Rusin adlu bir pehlvan meydana girdi. Mminlerden Ali bin Erdeir meydana girdi. Rusine mukabil olub hayli cenk ettiler. Andan sonra Rusin Aliye bir kl urub ehid eyledi. Andan Kasm girdi. Zahmdr eyledi. Andan Numan bin Zeyd girdi. Kasm meydandan kardlar. Rusin Numan ile cenk idb yirmi drt hamle ortadan hata gedi. Lin kakd. Bir grz urd. Numann kalkan dald. Grz and bana dokundu. ki ak kullar at salub Numan meydandan kardlar. 148

Kfir olgn meydan tutd. Mminlerden okluk dem mecruh eyledi. Kimin ehid eyledi aham. ridi tabl- asayi alnub iki taraftan dndiler. Mslmanlar melul olub ehid olanlarn namazn klub defn eylediler. Zahml olanlarn zahmn baladlar. Ol taraftan Kayser ad- Hrrem kub tahta oturd. Beler katna gelb Kayser buyurd: Rusine tahsinler eylediler. Her birisi sarho olub laflar gzaflar urdlar. n sabah old yine cenk nakkareleri dlb meydana girdiler. Ol dem Rusin at salub yine meydana girdi. Cevelan klub eyitdi: Ey aklsz kavm Kayser-i Rum gibi padiaha dman olursz kime gvenb durursz. Bari Battal [125] diri olsa gele. Sizi bizim elimizden halas kla. mdi gelin kannza girmen. Sizi Kaysere ileteyim. Mesih dinine girin. Suunuzu balaya. Eer yok dirseniz bugn cmlenizi kltan gerrem, didi.. Ol dem Kayser Rusine adam gnderdi, eyitdi: Ol dnk gn nevbetin gerdi. Gelsn, didi.. Ol dnb Sleyman- Antak meydana girdi. Cevelan kld. Er diledi. Mslmanlardan Osman bin Sheyl girdi. Cenk eylediler. Ol dem Osman bir grz yle urdu. Linin kalkan payidr olmad. Geftine dokundu, ykld. Osman geince at srt, ykld. Lin frsat bulub bir kl urdu. Omuzun drt parmak kadar yard. At saldlar. Osman meydandan kardlar. Ol dem Ebu Asm girdi. Sleyman kuandan kapd. Linin kua uzald. Yere ddi. Gidiyordu. Andan Akarib mrted girdi. Sng havale eyledi. Ebu Asm kalkan havale eyledi. Ebu Asm kalkan beraber virdi. Kalkan deldi. Buduna dokundu. Zahm irdrdi. Geince Asm ardndan yetiti. Bir kl urd. Kalkanyla ban iki pare klub can cehenneme smarlad. Andan shak- Kuf hamle kld. Mminlerden Musa Harezm girdi. Asm kd. Zahmn baladlar. shaka beraber geldi. Adn sord. Ol eydr ki Kufedenim. Adm shakdur. Atam ad Abid Ziyaddur. Hseyin bin Aliyi hile Mekkeden kard. letdiler. Kerbelada ehid eylediler, didi.. n Musa an iitdi, eyitdi: Ey Kelb bni Kelb hay el, didi.. Bir ok kirie koyub pertev eyledi. Lin abuklk idb at karn altna girdi. Musann okun savd. Ol dahi bir ok atd. Musay gsnden urd. Arkasndan kd. Can teslim idb ehid old. Mslmanlardan zarlk eylediler. Ol dem Emir mer diledi kim meydana gire. Memlan komad. Sen alem dibinde dur. Bize himmet yolda eyle, didi. Meydana girdi. Kuburundan yayn kard. Bir ok kiride kod. Pertev eyledi. Lin kalkan beraber virdi. Kalkan delb gsne dokundu. Yard arkasndan kd. Can cehenneme smarlad. Kayser grb ah eyledi. Ol dem birbir ardnca Memlan yetmi kfir helak eyledi. Kayser buyurd: On engi filleri Memlann stne saldlar. Ol dem Emir mer Harezmi yiitler yine ok sepn, didi.. Ok sepdiler. Filler geri dndler. Kayserin lekerinden fillerin aya altnda ok kfir helak old. Kayser kakd. Memlann stne elli bin kfir havale eyledi. Memlan nara urub hamle kld. Bu taraftan ot iki bin Harezm yiitleri dahi hamle 149

kldlar. Cenk iinde kazay- sumn Memlann at srt. Kendi ykld. Ortaya aldlar. Memlan tutub baladlar. Harezm lekerin sydlar. Emir mern stne brakdlar. Emir mer Memlan iin hayli melul old. Andan Sakrat melun meydana girdi. arub eyitdi: Ey ndn kavim dahi neylersiz. de Memlan dahi tutuld. Kimin iin duruursunuz, didi.. Ol dem Ahmed Turan at srb meydana girdi. Sakrata beraber geldi. Hayli cenk ettiler. Ahmed Turan Sakratn kuandan tutd. Kuvvet idb kol stne ald. Diledi kim getrb alem dibine kara. Ol dem Sakrat haner karub, kuan kesdi. Yere ddi. Gidivirdi. [126] Bu dem stanbul mlki Tekfur ah hamle kld. Cenge megul oldlar. Ol dem Kayser, Ahmed Turan gricek meydana gelb drt kemendzrlara buyurd kim, siz hazr durun ne vakit Ahmed meydanda cenge megul ola. Siz dahi at salun, kemendler atn, ola ki nar- nur devletinde ele getreydiniz, didi.. Hem yle kldlar. Ahmed n gafil idi. Ahmed Turan cenge megul iken ol drt abuk kiiler at saldlar. Kemend atub Ahmedi tutdlar. Aldlar, an dahi Memlann katna iletdiler. Bu taraftan Mslmanlar melul oldlar. Andan Tavabil meydana girdi. Sakrat birleh ceni eylediler. Birka kl hamle ortadan hata gedi. Lin Sakrat kakd. Bir grz urd, kalkan dald. Tavabilin indi. Grz barna dokundu. Atndan muallk ykld. Sakrat diledi kim kl ile ala. Ol dem radvr bir nara peydah old. Sandlar kim zemin-i sumn birbirine dokundu. Da ta bir zaman yankland. An grdler kim da tarafndan bir atl isrl gibi gelb eridi. Kffar lekeri birbirine kard. Emir mer an grb eyitdi: Ah yarenler ol cinni yiitdr kim bize u geldi, didi.. Kayser eyitdi: Bu nedr, diyince Seyyid Hazreti iridi. ol yldrm gibi elinde grz geldi. Sakrata bir darb yle urdu kim, kalkan darmadan olub debesine dokundu. Atyla kendsin yere beraber atd. Can cehenneme smarlad. Andan Rusin girdi. Seyyide havale kld. Seyyid Hazreti men eyledi. Bu defa Seyyid Hazreti Rusine sng havale eyledi. Rusin kalkan beraber virdi. Kalkann deldi. Gbeine urad. Arkasndan kd. Seyyid Hazreti getrdi. Sng ile yere urdu. Hred hm eyledi. Can cehenneme smarlad. Andan Deyrab Saykal ani girdi. Ol dahi mrtedlerden idi. Seyyid Hazreti kemerinden kapd. Havaya atd. nerken altndan kl ile ald. ki pare kld. Kayserin stne kat heybet oturdu. Demi nefesi baland. Dili tutuldu an grb ayruk meydana kimse girmedi. Ol dem Seyyid Hazreti nara urub er diledi. Kimse meydana girmedi. Seyyid Hazreti grdi kimse gelmez. Heman ti Dahhak ekdi. Sa kola hamle kld, elli altmkfir helak eyledi. Andan sol kola hamle eyledi yetmi seksen kfir topraa brakd. Kimse nnde duramad. Yine dndi meydan yerine geldi. arub eyitdi: Ey siler din dmanlar tiz meydana gelin, didi.. Kayser kakd eyitdi: Hay noldunuz aranzda bir er yok mudur ki ibu nbekr ldre. Mesihin yz suyun yerine getre diyb dururken, 150

ngh karudan tozlar oynad. Gn yzn tutdu. Toz iinden yz bin er yz ift nakkare yz ut alem birleh Semerkand ka geldi. Mminler karu vardlar. Mmnaka kldlar. Halifeyi sordular, eyitdiler: U yakn iridi, didiler. Anun ardnca elli bin kiiyle Hsrev-i ah- irvan geldi. Saf balayub durdu. Anun ardnca elli bin Benvali Hindi Lendeha oullarndan ka geldi. Akabince sultan [127] Grgan Behram ka geldi. Ne kssay drz edelim. slam lekeri talb talb alay alay ka geldiler. Saflar dzb durdlar. Bu yakadan Kayser dahi bunlar teferr edb bakard. Nagah bir acayib toz dahi belrdi. Toz iinden halifenin alemi payidr old. Bir mengl ak fil zerinde taht balamlar. stnde etr-i Hmayun glgelik tutmlar. inde halife Tavamak bin Muaddi ruy- zemin-i halife oturmu, be yz mft mderris sanda solunda yrrler idi. Yz hafz kelamullah ho-vzyla Kuran okurlar. nna fetehn suresin tilvet iderler ve dahi drt yz hb-avazl mezzinler mukarr tekbir getrb, Es-salat vesselm aleyke ya Reslallh diyb yrrlerdi ve dahi drt bin yiitler, ad san belli filan ibni filan Polat demr donlar giyb halife nnce ellerinde yaln kl tutub dururlar ve dahi drt yz yiitler, kat yay ekib uzak ok atclar sa yannda yrrler ve dahi drt bin yiitler, ar grz getrb sol yannda yrrler ve dahi akabince drt yz kiiler, bozdoan ellerinde yrrler idi. Halife-i ruy- zemin dahi yz nikabl taht stnde oturmu idi ve dahi alt yz eyerli evbanl bedevi Arab Rumi atlar yedilr idi ve nnde giderdi ve dahi yz eng filleri er getrr idi. n halife-i ruy- zemin bu azimetile ve bu heybetile geldi. Bu taraftan Emir mer ve bak gaziler dahi halifeye karu vardlar. Piyade olub yz yere urdlar. Halife dahi donlusunu nevahat klub safaladlar. n Kayser dahi halifeyi bu azamet ve bu heybetile grb hayran kald. Dili ve dima kuruyub endamn ditremek tutd. Seyyid Hazreti dahi meydan iinde at ban ekib bunlar teferrc iderdi. Halife taht stnde kffar lekerin teferr iderken meydan iinde gzi Seyyid Hazretine rast geldi. Emir mere eyitdi: ol meydan iinde duran kii ne yiitdr, didi.. Emir mer eydr: Ya Emirl-Mminin ol cinn yiitdr ki erlikler idbdr ki hi kimse ana mukabil olmaz. Bizim lekerimizi ol gzetdi. Yohsa Kayser bizm klmz ge savururd, didi. Eyitdi: Hdavenda bunun kaddi kameti yli bli sz kelcii hm- ebrsu oturmas durmas urmas naras kamusu hli Battala benzer. Amma Battal ak idi. Bu siyah. ol bind at dahi Akara benzer. Amma Akar altun gibi sar idi. Bu siyahdur, didi.. ol karu dadan iner gelr. Erlikler ider ki Hezr Rstem ve Neriman ve Sam Nereyivan etmez, didi.. Gndz gelr cenk ider. Gece yine varur, ol daa gider, didiler. Halife n an iidb elin getrb Seyyid Hazretine dua eyledi. Ol dem bir kii gelb Seyyid Hazretine eydr: Ey gazi yiit halife senn in dua kld, didi.. Ol dem Seyyid Hazreti atndan aa indi. Halifeye karu yz yere koyub yine srad. Atna 151

bindi. Meydan iinde bir mddet silahrlk idb, yetmi iki [128] trl lb hner gsterdi. ki taraftan hayran kaldlar. Seyyid Hazretinn yarenleri eyitdiler: Hudvend ibu hnerler ki gsterr. bu hareketler ki kld. Kamusu Battalndur. Amma ne diyelim bu siyah renkdr. Halife eyitdi: Hakk Tel kdirdir. Bir kii bir kiiye benzedr. Bu kiiyi Battal suretinde slama mededci gnderdi, didi.. Ol dem Seyyid Hazreti Kayserden yana yz tutub eyitdi: Ey Kayser meydana er gnder, didi.. Lekerinde bir grbz kfir var idi. Ad Girgin Lavi derler idi. Karvan padiah idi. Seyyid Hazretine beraber geldi. Sng havale kld. Seyyid Hazreti men eyledi. Diledi kim gee yetiti. Kuandan tutd getrdi. Yere urd. Can cehenneme smarlad. Andan Kitarengi Kimir girdi. An dahi atndan kapd. Yere urd. Elin kafasna balayub halifeye gnderdi. Andan Karun Sepan girdi. An dahi ykd. Balad alem dibine gnderdi. Mminler tekbir vz sumne iridi. Ol gn Seyyid Hazreti on yedi ad belli pehlvan birer lbla balayub halifeye alem dibine gnderdi. Andan gayr yetmi seksen ad belli kara gnll mrtedleri helak eyledi. Ayruk meydana kimse girmedi. n Seyyid Hazreti an grd. Atndan indi, kolann perkitti. Srad atna bindi. Ti Dahhak eline ald. Andan radvr bir nara urdu kim dalar sarsld. Kendyi lekere urd. Kalbi kalbe kattrd. Her nereye urad ise trumr eyledi. Adam kann seyl gibi aktt. nkim akam iridi. Yine eriden kd. Yz daa tutd, gitti. Halife Seyyid Hazretine dualar eyledi. Bu yakada kfir lekerine yine kat korku ddi. ki leker geldiler, kondlar. Emir mer eyitdi: Yarenler birka kii ol yiidin ardnca varun bir an benm katma getreydiniz. Benm gnlm tanklk ider kim ol kii Battaldur, didi.. Andan yedi server bindi. Da ta istediler, bulmadlar. Yine dndiler, geldiler. Eznecnib Seyyid Hazreti daa kd. Akam namazn kld. Cme tebdil edb andan srdi. Kfir lekerine geldi. Doru Kayserin brghna geldi. Grdi ki Kayser taht stnde oturur. evre beleri pehlivanlar altun gm krsler stnde otururlar. Ol dem siyaset kurulmu, Ahmed Turan ve Memlan- Harezm getrmiler. Elleri balu siyasette dururlar. Kayser diledi kim bunlarn boyunlarn uralar. Beleri komadlar, eyitdiler: Sen bunlar ldrrsen bizim dahi Muhammediler elinde on yedi ad bell beler pehlvanlarmz vardr. Anlarda bunlar ldrrler, didiler. Ol dem Kayser eyitdi: Ey beler acibe ol dadan inen ne kii kim bize gelb bunun gibi iler eyledi: Bunca Mesihin yz suyun yere dkd. Ben hod sanar idim. Battaldan kurtuldum diy bu Battaldan be beter bize i eyledi, didi.. Oturanlar eydr: Hele ol dadan iner yine ol daa kar gider. Bilmeziz ne kiidir, didiler. Seyyid Hazreti anda hazr dururdu. ler gelb eydr: Ey ah bu iki kii bilrler. O nice kiidr. Eer buyurursanz bunlar getreyim. kence ideyim o nice kiidr, didi.. Kayser eydr: y syledin. Al ilet bunlara sylet disnler. Ola m 152

[129] didi.. Seyyid Hazreti ol iki pehlvanlar ald. Bir halvet yere eriden tara kard. kisinin ellerin zdi. Ahmed Turana eyitdi: Ya Ahmed bir benim yzme bak, didi.. Ol dem Ahmed Seyyidin yzne bakd. Bildi, ah eyledi. Ddi akl gitdi. Tiz yine gzin ad, eydr: Ey sultan- lem bu grdm d midr yohsa hayal midr, didi.. Seyyid Hazreti eydr: Ya Ahmed akln bana devr ki ben Seyyid Battal Gaziyim, didi.. Ol dadan inb hnerler gsteren benem, didi.. Ahmed Turan Seyyid Hazretinn ayana ddi. Seyyid Hazreti dahi Ahmedi barna basd. Grdiler. Memlan eydr: Ya Ahmed bunca kiidr, bize bunun gibi ilk eyledi. Benden halas eyledi, didi.. Ahmed Turan eyitdi: Bizim serverimiz sultanmz Seyyid Battal Gazi, ide budur, didi.. Ol dem Memlan Harzemi dahi gelb Seyyid Hazretinin ayana ddi. Seyyid Hazreti Memlan elinden pdi. Kod barna basd. Andan Seyyid Hazreti tiz iki at getrdi. Bunlar bindirdi, eyitdi: Din imdi siz varun halifeye kamu yarenlere benim selamm deyin. nallah irte ben dahi meydana varam. Kendmi ayan klam. Hele imdi siz varun diyb bunlar gnderdi. Bunlar dahi ad- Hrrem sevinb slam lekerine geldiler. slam erenleri ne kadar ulu beler padiahlar var ise halife katnda otururlard. Seyyid Hazretinn hikayetin sylerdi. Ol dem mminlerden bir kii Ahmed Turan, Memlan grdi. Esir olmular, idi. U geldiler, didi.. Ol dem Ahmed Memlan halife katna girdiler. Yz yere urub eyitdiler: Ya Emiril-mminn size bearet olsun ki Seyyid Hazreti sa. Esender olmam, ol ahs kimdadan iner, ben ciniyim, der. Ol Seyyid Battal Gazi imi. Bizi dahi halas idb bu tarafa gnderdi. rte meydana varam kendmi ayan idem, didi.. Size yrenlere dahi selam dualar vardr, didi.. n Emir mer Gaziler beler kamusu d- hrrem oldlar. n Tavabil bunu iitdi, eyitdi: Ya Ahmed ve ya billah bu haber gerek midir, didi.. Ahmed Turan and iti kim gerekdir. Bizi ol gnderdi, didi.. ve hem Kayserin lekerinde bunca beler pehlvanlar lrlerdi. Cmlesini Seyyid ldrm, didi.. n halife yarenler bunu iidb ad- hrrem oldlar. Ol gice irteye dein sevindiklerinden gzlerine uyku gelmedi. Eznecanib bu taraftan Seyyid Hazreti yarenleri gnderdi. Andan srd. Kayserin adrna geldi. Grdi kim lem ayardan hli brgh ardndan yard, ieri girdi. Grdi ki Kayser taht stnde yatur. Ol dem burnuna taru heber kokulatt. Akln giderdi. Andan ald. Daa kard. Bir aaca balad. Andan burnuna badem yayla sirke srd. Akl geldi. Gzlerin ad. Grdi ki kendyi aaca balamlar. Bir kii elinde kam karuda duru. Heman kim Kayser gzin ad. Seyyid Hazreti bana bir kam urd, eydr: Ey melun a gzn didi.. Kayser feryad eyledi, eydr: Hay sen kimsin. Beni nin urarsn, ben yedi iklim padiah Kayserim, didi.. Seyyid Hazreti eyitdi: Ben dahi s ruhullhm, didi.. n Kayser bunu iitdi, eydr: Ya ruhullah ben senn kavl kim gece gndz senn yoluna ba 153

oynarm. Beni nin olasn, didi.. Seyyid Hazreti eyitdi: Ey senn b-din, [130] benm iin neyledn. Bunca ademler sana smarladm. Bunca beleri paalar krdrdn. Benm bir mddeam ele getremedin, diyb, kanyla bana gvdesine yle urd ki Kayserin feryad ge ad. Kayser eyitdi: Ya ruhullah ben sanurdum ki senn rzan iin devrdm. mdi bana yol gster kim ben andan tara kaym, didi.. Andan Seyyid Hazreti eyitdi: Ben imdi seni ldrrdm. Amma sen licek bu ulu dernek dalur. Bunca adamlarm Muhammediler at aya altnda helak olurlar. mdi diler misin kim seni ldrmiyem. Suunu balayam, didi.. Kayser buyrun iidem ana gre i idem, didi.. Seyyid Hazreti eyitdi: ol dadan gelir iner, iede ol Battaldur. Cinni deildr. Kayser eydr: Hod Battal Taryon Harcende oda yakd. Seyyid Hazreti eyitdi: Ol lmedi. Sadr, senin lekerinde bunca beler pehlvanlar lrler, idi.. Anlar hep Battal ldrd. Ol Saka ki lekere su ledrirdi. Ol Battal idi.. Gndz su ledrrken belliler nianlar idi. Gece gelb ban keserdi. Ol hekim ki senn san sakaln dkdi. Battaldur amma anun lm senn elindedr. rte ol meydana girecekdir. Kendyi ayan idecekdr. Seni meydana okyacakdur. Sen hi korkma meydana gir. An ldr. Gel eer seni meydana okuyub varamazsan dnyada ahrette benm katmda nar- nuru katnda ermsar olursun. Eer varamazsan sonra ben bilrem. Sana ideceim ileri, didi. Kayser eyitdi: Sen ne ki buyurdun. Ben an ileyim, didi. n vade tamam old. Seyyid Hazreti yine burnuna taruheber kokudub akln giderdi. Andan ald yine aduruna getrdi. Tahtna yaturd. Burnuna badem ya srb kd, gitdi. Bir zamandan Kayserin akl bana geldi. Kullarna ard. Geldiler. Anlar gvdesin gsterdi, eyitdi: Grn bu gece sa ruhullah bana neyledi, didi. Anlar eydr: Noldun? Kayser eyitdi: Tiz beleri vezirleri arn gelsn, didi. Ne kadar beleri vezirleri var ise hazr oldlar. Ol dem Kayser eyitdi: Ey belerim hikayetim bir iidin. Bu gece sa ruhullah geldi. Beni ald drdnc kat ge kard. Bana ok itablar etti, diyb bunlara olan ahvali diyb bir bir hikayet eyledi. mdi gerekdr ki irte ben meydana girem. Battal ldrem. sann hkmyle, didi.. Beler hayran oldlar. Eznecnib bu yakadan slam lekeri ad- Hrrem irteye irdiler. n sabah old. ki taraftan ksler dlb cenk harbleri alnub saflar alaylar balayub meymene meysere dzldi. Mslmanlar dahi dadan yana bakub durular idi. Ol dem Seyyid Battal Gazi erenler ahbaz bir devr nnde da ile yaz n Kayseri getrdi. Yerine brakd. Andan kub bir su kenarna geldi. Donlarn karub gvdesin yudu. Evvelki rengine girdi. Akar dahi yud. Altun gibi saru old. Andan srdi, doru meydana geldi. Bir mddet silahrlk [131] eyledi. ki leker hayran oldlar. Mminlere karu yryb durd. Yznden brkan giderdi. Kendyi gsterdi. arub eyitdi: Ey yarenler biln ve gh olu ki benm ol eksikli bendeniz 154

Seyyid Battal Gazi Taryon beni oda yakd. Hakk Tel saklad. lmedim. Bunca kfirler beler vezirler ldrdm. Niceleri ldrsem gerekdr, didi. Bu taraftan Emir merin sabr kalmayub Seyyid Hazretine karu geldi. Seyyid Hazreti an grdi. Akardan indi. Emir mere karu geldi. Birbiriyle grdiler. Ardnca Tavabil alyar gelb Seyyid Hazretinn ayana ddi. Ol dahi grdi. Andan sonra yarenler gelb grdiler. Seyyid Hazreti donlusunu barna basd. Grdiler, andan sonra Seyyid Hazretinn oullar Ali ve Nezir alayar iridiler. Anlar dahi gelb Seyyid Hazretinn ayana ddiler. Seyyid Hazreti dahi oullarn pdi, kud, barna basd. Yine alem dibine gnderdi. Ol dem Emir mer eyitdi: Ey sultan- lem gelin halifeye dahi grn, didi.. Seyyid Hazreti eydr: Ben teh dest halifeyle grmezem, didi.. n yarenler an iitdiler. Ger dnb ad- Hrrem lekere geldiler. Kamusu siyah-p idi. Yas donlarn karub fhir libaslar giydiler. Ol dem halife buyurd. Bearet nekkrelerin deprettiler. ad- Hrrem oldlar. Ol dem kffar lekeri an grb ilerine korku ddi. Kayser eyitdi: Hay noldunuz, korkman Battaln lm benim elimdedr. Bu gece sa ruhullah bana byle buyurd, didi.. Eznecnib n yarenler dndi. Andan Seyyid Hazreti at ban kffar lekerinden yana evirdi. Kat vz ile arub eyitdi: Kan Kayser gelsn, cenk idelm, didi. Kayser diledi kim meydana gire. Beleri komadlar. Eyitdiler: Beler pehlvanlar girsnler. Sen yerinde dur, ya neylerdin bize bunca iller vilayetler verdn. Bizi bugn iin saklardn. Biz dahi senn nnde ba oynayalm, didiler. Kayser eyitdi: Benden gayr Battal kimse ldremez, didi. Ol dem kffardan Taryon meydana girdi. Seyyid Hazretine beraber geldi, eyitdi: Ey Battal yine dirildin mi ibu dem seni ldreyim, didi. Hamle kld. Seyyid Hazreti men eyledi. Geldi kim gece ol dem Seyyid Hazreti kfiri kuandan tutdu. Kuvvet idb atndan kapd. Yere urd. Kfir can cehenneme smarlad. Andan Tapus Talakan girdi. Seyyide kl havale eyledi. Seyyid Hazreti klcn karu tutdu. Kfirin klc iki pre old. Seyyid Hazreti nara urub bir kl urdu. Kfiri iki pre eyledi. Andan Rstem oullarndan bir kfir girdi. Birka hamle ortadan hata gedi. Seyyid Hazreti an dine davet eyledi. Grdi ki imana gelmez. Ol dem Seyyid Hazreti Samsvar grzn havale kld. Kfir kalkan beraber virdi. Paydar olmad. Depesne dokundu. Gzleri patlad. Beyni dald. Can cehenneme smarlad. Seyyid Hazreti ol dem yetmi kfir ad belli pehlvanlar her birin bir lub ile helak eyledi. slam lekerin tekbir avaz sumne [132] iridi. Halife dahi Seyyid Hazretine hayr dualar eyledi. Ol dem Kayser eyitdi: Ey kavm nin kannza susarsz, beni kon gireyin. Battal ldreyin, didi.. Andan Sultan- Hind Kahoy Hindi meydana girdiler, eyitdiler: Ey Battal- Kattal bunca ahlar ki ldrdn. Her birinin kabusunda senin gibi nice kullar vardur. Anlarun intikamn senden alm, didi.. Grz havale kld. Seyyid Hazreti grz 155

inerken iki elin ayasn karu tutd. Hakk Telnn inayetinden grz inerken ekdi. Kahonun elinden ald. Havaya att, kavrad. Sapndan tutd. Muhammedi efi getrb Kahona bir grz yle urdu ki bindii fil ile yere beraber eyledi. kisininde can cehenneme gitdi. Andan eyitdi: Ey Kayser kande durursn, gel sennle rd olalm, didi.. Andan Kayser an iidb bin kul drt yz yedek atlar bunca beler birleh bu tazimiyle meydana gelb, Seyyid Hazretine beraber durdu. Eydr: Ey Battal senn lmn benim elimdedr. Bu gece sa bana haber virdi. mdi yiit isen gel benm dinime gir. Seni ser-leker ideyim, didi.. Seyyid Hazreti eyitdi: ok syleme, eer sen beni zebun idersen ben sana tabi olam ve eer ben seni ykarsam benim dinime girer misin, didi.. Kayser raz old. Sngsn eline alub Seyyid Hazretine havale eyledi. Seyyid Hazreti men eyledi. Kayser geldi kim gee. Seyyid sa ayan zengiden kard. Kaysere bir depme yle urd kim at sarsndan gerisine muallak ykld. Atndan srad. Gsne kd, eydr: imdi nicedr kavline durur msn? Tiz Mslman ol sa olub seni uran ben idim. mana gel seni iline yine Kayser dikim, didi. Her kim sana muti olmazsa anun ban kesim, didi. Ol senn didiin olmaz, didi. Seyyid Hazreti grdi ki kabiliyeti yokdur. Al imdi cezan budur diyb ban kesdi Can cehenneme smarlad. Andan Seyyid Hazreti Kayserin ban alub atna bindi. Halifeye karu yrd. Halayk iki yarld. Seyyid Hazreti yakn gelicek atndan indi. Piyade olub geldi. Kayserin ban filin aya altna yuvalyvirdi, eyitdi: Hemie dmanlarn ba byle olsun, didi.. Halife dahi aa indi. Seyyid Hazretiyle grdi. Henz dahi grmemidi Seyyid Hazretini iki gzlerinden pdi. Dualar kld. Kayserin ban sngye dikdiler. Bu tarafta kfir an grb dalmak istediler. Yerin yerin beler vezirler arub, eyitdiler: Ey Kavm nin dalursz, eer Kayser ldyse bunca sultanlar padiahlar vardur. Birin Kayser dikeriz. Biz bunda Kayser iin gelmedik. Dinimiz gayreti in geldk. Lekeri gitmeye komadlar. Anda bir grbz kfir var idi. Kantar Hindi derler idi. Eyitdi: Ben gideyim Kayserin dadn alm diyb meydana girdi, eydr: Ey Battal cazulukla unun gibi padiah ldrdn, diyb grzn eline ald. Seyyid Hazretine havale eyledi. Seyyid men eyledi. Ol dahi bir grz urd kim Kalkan dald. Ban savd. Dokundu, fil ykld. Seyyid Hazreti atndan indi. Kantar duru geldi. Birbirinin kuandan [133] tutd. Seyyid Hazreti tur atd, getrdi. Kantar yere urd. Balad. Alem dibine gnderdi. Andan iki grbz kfir vard. Aktal Hatal biri Mengi biri. Zengi iki yakadan yrd. Seyyidi ortaya aldlar. Grz ile ve biri kl ile hamle kldlar. Seyyid grdi ki kendye nevbet demez. Heman Akar srd. Bir eliyle Aktal ve bir eliyle Hatal kuandan tutd. Kuvvet idb ol iki ejderha gibi kfirleri atlarndan kapd. Getrdi. Zengi ayyar idi. Haner kard. Kuan kesdi. Gidivirdi. Seyyid Hazreti kakd. Aktal getrdi. Yere yle urd ki hred hm old. Kfir 156

lekerinden feryad kopardlar ki bire koman din gayretin yerine getrn didiler. Ol derya gibi leker bragurdan Seyyidin stne yrdiler. Seyyid Hazreti ol dem radvar nara urub hamle kld. Bir yana Ahmed Turan, Memlan, Cuda cmle gaziler yerin yerin hamle kldlar. ki derya gibi leker birbirine dokundu. San kim kyamet kopd. Anlar ayandan tozlar havaya diren diren ad. Gne bakar tas gibi kzard. Kan seyl manendi olub akd. Kande kim ukur var ise kan ile dold. gn gece cenk old. Mslmanlar bu geldiler. Halife cmle gaziler yzlerin ge tutub Muhammede ef getrdiler. Ol dem bir yl kd. Tozu getrdi. Kfirlerin stne getrdi. Gzlerin amadlar. Ayruk duramadlar, yz kamaa tutdlar. Sndlar mminler bir gn bir gece kovdlar, kardlar. Kimin esir etdiler. Andan dndiler, ol kfirlerin mallarn bir yere cem etdiler. Halife in penik kardlar. Bakisin gazilere bah eylediler. Andan gdiler. ammas Pirin deyrine geldiler. ammas karu gelb halifeyi ziyaret eyledi. Seyyid Hazreti ammas halifeye tarif eyledi. Halife dahi ammasa dualar eyledi. Andan halifenin tahtn reste eylediler. Halife-yi ry- zemin geb oturd. Andan beler vezirler dahi gelb bir yerin oturdlar. Andan Seyyid Battal Gazi dahi geb taht yannda krs zerinde oturd. Ol dem buyurdu. Kostantin bin Kayser Taryonu olu Kasura, Karoni, Kabus, imonu getrdiler. O kuyuda salar sakallar karm. Toza topraa belemi anda siyasete ekb oturdlar. Seyyid Hazreti eyitdi: Tiz bunlarn boyunlarn urun, didi. Meer anda bir kad var idi.. Badat Kads idi. Halife katnda ol hrmetl kii idi. Adna Akabe Gazi derler, idi. Yerinden duru geldi. Seyyide eyitdi: Bunlar bu gece bana smarlan, bunlar tleyem ayet ki Mslman olalar. Yine getrem, didi.. Seyyid Hazreti eyitdi: Ho nola getr bunlar irte yine getr. Grelim nice olur, didi. Andan Akabe Gazi ol kebirleri alub, gitdi. Brghna getrdi. Oturdlar, nlerine taam getrdi. Yediler andan sonra halvet idb bunlara eyitdi: Ben dahi Mesihin kullarndanm. Znnar kuanuram. Adm Akabe Kadsdur, didi.. Din imdi ben size ne dersem kabul idin, didi.. Kayser benm srrm bilr, didi. [134] Ol gn kim Kayser ld. Benim cierim hn old. mdi sizi haraca keselm. Donlunuz siz Kostantin katna birikn. Benden yana ya kulluk tutun durun ta kim ben nar- nur devletinde bir i idem ve Kayserin intikmn bunlardan almaynca komazam, ne vakit kim Battala bir elem irie. Siz dahi ol vakit geln. Malatyann aan yukar dndern ve o kavmi kltan gern. Hi aman virmen, didi. de bunlar tledi ve yarndas old. Alub Seyyidin katna geldi ve eyitdi: Hudvend bunlara ok nasihatler versin. Mslman idemedim. Ot haraca muti oldlar ve sizin kulunuz olub emrinize muti oldlar. Bunlar haraca kesin, azad edin, didi. n Seyyid Hazreti bu cevablar iitdi. Mbarek vcud- erifleri nerm old. Ho nola grelim, didi.. Pes Akabe o kfirleri getrb, Kostantine Kayserlik namesin yazub 157

virdiler ve haraca kesdiler ve kfir elinde ok esirler var idi. Kamusun azad eylediler ve dahi Kostantine smarladlar. Rumda her ne kadar esir olmu. Mslman var ise azad eyleyicek old. Ayruk Mslmanlara yavuzluk etmeyicek, old. Andan halife dahi gdi. Malatyaya geldi ve birka gn anda durdu ve katnda olan ulu belere ve iklim padiahlarna destur virdi. Makamlu makamna gitdiler ve halife dahi Malatyada birka gn Seyyid Battal Gazinin saye-i saadetinde elenb karar eyledi ve bir zaman bunun zerine karar eyledi ve lem dahi mnevver old. Seyyid-i kint Muhammede salvat.

Bu Meclis Dier Fitne-i Akabe Kads

Raviyn ahbar ve nkln- esrr raviler yle rivayet ve byle hikayet etmilerdir kim bir gn Emir mer halifeye ziyafet eyledi. Ol dem Akabe Lin ol meclisde Seyyide bir lokma sundu. Seyyid ald yedi. Bir lokma dahi Tavabile virdi. Ol dahi yedi. Andan bir lokma dahi Abdrrahmana virdi. Ol dahi yedi. Ol dem Akabe servere lokma ile agu virdi. Andan birka gnden halife dahi Seyyid birleh veda idb azm-i Badat eyledi. Eznecnib raviler yle rivayet iderler kim ol agu yedi trl idi. Biri bir aylk idi ve birisi bir haftalk idi ve biri krk gnlk idi. Ol agu ki Seyyide virdi. Krk gnlk idi. Bir gn Seyyid ve yarenler dahi oturmular idi. Tavabil lalas Seyyidin otururken titredi ve levni tayir olub can Hakka teslim eyledi. Seyyid Hazreti lalas in ok alad ve kamu yarenler dahi feryad edb aladlar ve namazn klub defn eylediler. Andan birka gnden sonra Abdurrahman dahi yarenler ile oturub, musahebet iderken vcudu titremee balad. Ol dahi can Hakka smarlad. Anun in dahi feryad eylediler ve namazn klub defn eylediler ve yarenler kamusu dembeste olub eyitdiler: Bu pehlvanlara [135] nesne virb dururlar. Acibe bu ii kim itdi, diyb hayrette kaldlar. Andan birka gn bunun zerine Seyyid Hazreti dahi yarenler ile oturd. Mbarek vcud- erifleri titremee balad. Andan eyitdi: Yarenlere kim ol tarudan bana dahi virb dururlar diyb alad ve eyitdi: Ey dirig Mslmanlar at aya altnda pyml olsarlardur. Benim lmeden derdim yokdur, didi. Hemandem mbarek teni ad ve iki mbarek ayaklar idi. Dahi beyhd old ve mbarek sa sakal ve kirpikleri dkld ve kamu yarenler feryad figan kopardlar. Andan Emir mer dahi halifeye name yazd ve ahvli bildrdi. Namede eyitdi: Ey halife tiz Seyyide tiryak vir. Bir bunun gibi pehlvan helak olmaya diyb peyki gnderdi. n name halifeye iridi. Okudu, tiz bir ie tiryak-i ekber koyub peyki gnderdi. Peyk dahi yola revane old. Akabe Lin meer bu hli duyd. Tiz kendnn iki kulun dzdi. Pinhan idb gnderdi. Ol peyki gelb ardndan yetdiler. ehid eylediler. Ol tiryak alub Akabe Line getrdiler. Halife dahi Seyyid Hazretleri in be-gyet melul old, eyitdi: Acibe bu ii kim atd. Evvela 158

bileydik, didi. Akabe eyitdi: Ey halife ol zehirden deildr. Halife eyitdi: Ya pes nedendr? Akabe eyitdi: Ol gn Battal bir i iledim sand. Kayser gibi padiah- b-nihye ldrdi. Anun gibi padiah ldrmek az i deildir, didi.. Anda hazr olan ulular, n Akabeden bu sz iitdiler, eyitdiler: Hay bu ne szdr. Sen sylersin ol neden padiah old. Ol b-din melundur. Hay diyb Akabenin zerine gulu kldlar. Melun grdi kim i fesada varur ve az bir eylediler. Andan Akabe ayruk sz sylemedi. Ortaya gayr sz brakd. Bir zamandan sonra Akabe evine geldi ve tiz Konstantine name yazd ve namede eyitdi: Sen ki Kaysersin ben bu tarafta Battala agu virdim. Sen dahi ol taraftan tiz leker cem idesin ve Malatya zerine varasn. Ol kavmden intikamn alasn. Aman vermeyesin ve ben dahi bunda frsat isterim ki halifeye dahi agu verem ve sen dahi er gibi diren ve iini bece tutasn, didi. Andan bir kavli birleh nameyi n gnderdi. Kaysere iridi. Belerin katna ard ve hikayeti bunlara idivirdi. Beleri eyitdiler: Ey melik bu ie yavuz idr. Taryon an oda yakd, olmad, yine dirildi. Mbz ki yine dirile. lemi bize dar ider, didiler. Kayser yine eyitdi: Ya pes nice idelim. Beleri eyitdiler: Mukaddem bir casus verin varsn, gelsin ve hikayeti bize bildirsin. Asl var mdur didiler. Andan ayruk idesiz diy casus gnderdiler. Varub geldi ve eyitdi: Ya melik Tavabil ve Abdurrahman lmler ve Battal dahi yatur. Hali zaif imdi yedek old. le didi. n Kostantin bu haberi [136] iitdi. Katnda yz bin leker hazr idi. Buyurd. Tiz bindiler. Azm-i Malatya kldlar. Eznecanib bu taraftan Seyyid Hazreti yatub durur. Yarenler dahi gece ve gndz feryad figan iinde eydrler: Acibe halife nin tiryak gndermedi, diy, aladlar. Ol dem Yahya bin Muti mminlerin casusu idi. ka geldi ve eyitdi: Yarenler ne durursuz Kayser Seyyidin ahvalin duymu yz bin kfirle u filan yere iridi, didi. Mminler dahi tiz on bin er hazr eylediler. ehri muhkem perkittiler. Muhammed bin Fellah ol dem n grdi kim hal byle old. Seyyid Hazretinn be-gyet yr- gr idi. Ol dem ehirden tara kd ve gelb bir aacn dibinde atndan inb Seyyid in ok alad ve eyitdi: U bunda duram ne vakit kim iidem. Seyyid Hazreti vefat eyledi, diyeler. Ben dahi ol dem kendmi helak eyleyem. Ansz bana dirlik haramdur, didi.. Muhammed Gazi byle derken grdi kim karudan bir karck gelr ve zerinde bir seccade ve ayanda naln ve bir elinde bir asa ve bir elinde bir ie gelb Muhammed Gaziye selam virdi. Aleyke ald. Andan Ya Muhammed gussa m kim, Hakk Tel Hazretleri Seyyide yine necat virdi. Dur imdi. Yukaru Seyyidin katna varalm, didi. Muhammed Gazi ad olub durdu ehre geldiler ve yarenlere haber virdiler. Kamu yarenler sevindiler ve ol ahret htunun ziyaret edb Seyyidin katna geldiler. Hatun dahi Seyyidin katna geldi. Hatun dahi Seyyidin mbarek ba ucunda oturdu ve mbarek elin getrb dua eyledi. Ol dem Seyyid Hazreti aksrd ve istifra eyledi. Ol ag heb tara 159

geldi. Seyyid Hazreti kendyi devrb kalkd. Oturd yine ieden biraz dahi idi. Agunun dahi cmlesi tara kd. Seyyidin kamu vcud- erifleri ho old. Nagah ehrin iinde bir gulgule peyd old. Seyyid eyitdi: Hikayet nedr, didi. Eyitdiler: Ey sultan- lem Kayser gelb yz bin eriyle u iridi, didiler. Hemandem Seyyid Hazreti yerinden duru geldi. Ti Dahhakk kuand ve bir kam mbarek eline ald. Akar- Divzadeye svar olub kfir lekerine karu vard ve bir depenin stne kd ve bir kez blend nara urub eyitdi: Ey Lin Kostantin yani beni ldi mi sandn, byle fitnelik idersin. U ben yine sana iridim, didi. Kfir erisi n an iitdiler, benizlerinde kan eseri kalmad. Eyitdiler: Ey dirig ne acibe fez-y sumne iridin, diyb Linler birbirine dokundu ve nicelerin zehresi k ak old. Battal yine dirildi. Biz ana nice cevap verelim, didiler. Ol dem Seyyid Hazreti Akar- Divzade srb kendy kffarn alayna urd ve akabince yarenler dahi oniki bin gaziler iridiler. Hamle eylediler. Seyyid Hazreti dahi irii geldi. Kfirlerin alemlerin akdard. Kfir lekeri snd. Yz kamaya tutdular. Ol dem dahi Ebu Zer elli bin eriyle deyr-i Matarandan Seyyid Hazretin grmee gelr imi. Ol dem karu ol dahi ka geldi. Ol dahi kfirlere karu elli bin eriyle hamle kld. Malatyaya gazileri ardlarndan Ebu Zer nlerinden kfir [137] erisine yle kl urdlar kim ravilerden rivayet olunur kim ol vakit Kostantin yz bin kfirden iki yz kfirle kaub kurtuldu ve kalan kltan gedi. O ganimet mal Seyyidin katna cem eylediler. Seyyid Hazreti dahi dervilere ve fakirlere bah eyledi. Andan Ebu Zer gelb Seyyid Hazretinn mbarek elin bs eyledi ve eyitdi: Ey sultan- lem iittim ki mbarek vcud- erifinize hayli zahmed irimi. Geldi kim sizi ziyaret idevz. Elhamdlillah sizi yine selamet grdk, didi. Andan Seyyid Hazreti buyurd: Biraz mal ve bin deve Kbe fukarasna gnderdi. Heman kendye bir kl ve bir at kald. Kamusn ledrdi. n bu haber halifeye dahi iridi. Be-gayet ad old ve Hazret-i Resulden if irmi ve bir nme kaba ile Kayserin yz bin lekerin sym. Halife azim adlklar eyledi ve Akabe melunun demi nefsi baland. Eznecnib raviler yle rivyet iderler kim Seyyid Hazreti ol dem Taryona bir name yazub gnderdi. Tiz kzun Glendam bana cehzile gndergil, yok dersen, varuram. lemi senn gzne dar iderem, didi. n name Taryona iridi. Okyub melul old ve avratna dahi bu hli bildrdi. Avrat eyitdi: Glendama bir syleyelim grelim ol nedir, dahi ne kilici syler, didi.. Tiz hikyeti Glendama bildrdiler ve eyitdiler: imdi virmezsz. Battal yavuz kiidr, gelr. Bizim ilimiz ve kymz harab ider didiler. Glendam dahi nola maslahat oldur kim beni ana viresiz ve benim ucumdan size dahi bir ziyan olmaya. Sankim ben bugn lmem. Battal eer yanar ate ise de ben yanmaa razym, didi.. n Taryon bu haberi iitdi. Glendamn yeran grdi ve kullar hadimler ve karavular dzdi ve bir iki 160

beler birleh Glendam Seyyide gnderdi. n Malatyaya geldiler ve yarenler kamu karu kdlar. zzetile Glendam ehre getrdiler. Andan birka gnden sonra bir olu dod. Adn Beir virdiler ve murad hsl eylediler. Eznecnib bu taraftan n Badatta halife dahi Seyyidin ho oldn krne bir ulu nimet eyledi. Dervilere ve fakirlere nimetler yedirdi. Ev konukluk arasnda Akabe melun halife ve Memlana agu virdi. Birka gnden sonra halife rencl old. Ol agudan vefat eylediler Pes olu Mslim halife yerine gedi oturdu yana nameler perakende kldlar ve hutbeyi Mslim adna okdlar ve bir name dahi Malatyaya geldi ve hikayeti n bildi. Seyyid Hazreti sual eyledi Halifenin zAhmedi neydi, didi. Peyk eyitdi: Ey sultan- lem ana dahi agu vermiler ve nice ila eylediler. are olmad, didi.. Seyyid Hazreti eyitdi: Yarenler bizim aramzda bir kii vardur, amma bilmeziz bu fitneleri hep ol ider, diyb mbarek elin getrdi. Dua eyledi eyitdi: Ey Hakk ol kiinin rusu ayln sen ikre eylegil, didi.. Be bu hliyle birka gn gedi. Raviler eydrler kim, birgn yarenler Seyyidin katnda otururlard. Abdlvahhab Gazi yerinden duru geldi, [138] eyitdi: Yarenler bu bendeniz Cuy- feragub kenarnda bir makam bnyad eyledim. Dilerim ki yarenler anda geleler. O makam merref ideler, didi.. Andan Emir mer eyitdi: Biz dahi nesne virelim. de krk koyun ve bir yk buday ve krk batman ya ve krk batman bal didi.. Cuda Gazi dahi eyitdi: U benden yokdur. Koyun ve pirin ba ya didi ve kamu yarenler dahi hall halince nesne virdiler. Seyyid Hazreti eyitdi: Yarenler benim yaturda durur da nesnem yokdur. Ot bir ikr idem. Her ne elme girse Abdlvahhabn olsun, didi. Ol dem Seyyid Hazreti tiz Akar- Divzadeye svar olub revane old. Birka gn gitti mbarek eline nesne girmedi. Birgn bir murg-zara iridi. Grdi kim bir pnar anda idi. Abdest ald, namaz kld ve biraz anda uyhuya yatub uyudu. Uyhu iinde mbarek kulana at kinemesi girdi. Bilgeleyb durdu. Eznecnib raviler yle rivayet iderler kim meer Arakil Kayserin drt kz var idi. Birisini Seyyid Hazreti alubdur ve birisini Fafr in oluna dileypdr. Ol kz adem veripdi. Fafuri kim benim atam Battal- Kattal ldrd ve bir kz karndam uurlad. mdi ben sana gereksem tiz gel beni anda ilet. Ben bunda gece gndz Battaln korkusundan yatmazam diy haber gndermi idi. Ol dem ol idi kim Fafurin olu dahi bu denl eri birleh gelb ol kz alub giderlermi ve bunca mal menal belesince ve ol kzun ad hmayunu Dilefruz derler idi. Andan n bunlar pnarn katna Seyyidin yanna ka geldiler. Kz dahi Seyyid Hazretin rakdan grnce bildi ve bir kez h eyledi. Andan eyitdi: And ettiim korkardm yine ana uradm diyb tiz Fafurin olu Hsreve haber virdi. Hsrev kza eyitdi: Sen korkma diyb lekerine buyurd. Tiz Seyyid Hazretin ortaya aldlar. Seyyid Hazreti h- cihan bir nara karub kendyi lekere urd. ridi. Hsrevi kapd, atndan ykd. Bir demde lekerin 161

tarumar eyledi. Snub kadlar. Seyyid Hazreti dahi kzn katna geldi. Kz eyitdi: Ya Battal kan senn bizmle kavlin bizi ayruk incitmeyecek idin. Hod beni komaz msn ki yoluma gidem, didi. Seyyid Hazreti eyitdi: Biz kurduz siz koyun. Siz hi kurt koyundan taamn keser mi? Var er olan kii kendi lokmasn terk ider mi didi. Kz eyitdi: Gel imdi ger beni bana sat didi.. Her ne denl mal dilersen sana vireyim, didi. Seyyid eyitdi: Hele bari sen kimsin kim bana haber vir, didi. Kz eyitdi: Ben Kayserin kz Hmayun Dilefruzam ol yiit kim baladun, Fafurun olu Hsrevdir, didi. Seyyid Hazreti eyitdi: mdi siz benim evimsiz ben sizi komazam, diy bunlar bunca mal birleh alub yola revane old. Ngh yolda giderken aalar arasna urad ve yemilerden bir zeyd ol meyvelerden Seyyidin akl bandan gitdi ve atndan aa [139] ddi. Kz ok i grdi. Tiz Hsrevin atlarn zdi. Hsrev diledi kim Seyyidi ldre. Kz komad, eyitdi: Yoldalarndan birisi ardmzdan gele didi. Andan bir aaca sara kodlar. Atn donn alub yola revane oldlar. n Seyyidin akl dahi bana geldi. Mbarek gzn ad. Grd kim iki olan bir sr at srb gelrler. Anlar dahi Seyyidin katna geldiler, eyitdiler: Ne kiisn seni nin bunda baladlar, didiler. Seyyid, eyitdi: Bunda geldim bir iki kiiler grdm. arab ierler beni dahi ardlar. Geldim eyle idim, mest olub yatmm. Anlar dahi neyim var ise almlar. Beni bu aaca balamlar ve kendleri gitmiler, didi. Bunlar gelb Seyyidi zdiler. Birisinin belinde bir kl var idi. Seyyid an grdi, eyitdi: ol klcun aatan mdur yohsa demrden midr, didi. Bunlar gldiler, eyitdiler: Sen delrmisin seni annn balamlar, didiler. Seyyid eyitdi: Satun m aldun, sakn seni aldadalar getr. Bir greyim, didi. Bunlar musahharlk idb kardlar. Klc Seyyidin eline virdiler. Seyyid Hazreti bunlara eyitdi: Tiz imana geln bunlar feryad etmee baladlar. Seyyid Hazreti hemandem birin ald. ki pare eyledi ve biri gidivirdi. Seyyid an dahi depeledi. Andan bunlarn donlarndan giydi. Tiz atlarndan bir at tutd. Binb kandesin Hsrev diyb gitdi. Eznecanib Hsrev dahi bir pnar katnda anda yemek istediler. Seyyid Hazreti ka vard. Kz grdi. Bir kez ah eyledi. Hsreve u Battal yine geldi. Hsrev eyitdi: Korkma diyb atna bindi. Seyyide beraber geldi. Hemandem Seyyid yrd. Husrevi atndan kapd. Yere urd. Elin kafasna balayub Hmayunu ald yola revane old. Eznecnib bu taraftan Abdlvahhab Gazi makamnda yarenler oturmlar idi. Seyyid Hazreti geldi diy sylerlerdi ve ok istediler melul olub otururlard. Ol dem grdiler kim Seyyid Hazreti ol ganimet mal birleh ka geldi. Yarenler an grb d oldlar. Ol maln kamusn Abdlvahhaba virdi ve krk ad bell pehlvanlar dahi Abdlvahhabn makamnda yarenlerin imek eylediler. n Hmayunu dahi grdiler. Kamusu Seyyid Hazretinden taleb eylediler. Ol der bana vir. Ol der bana vir Seyyid Hazreti grdi kim i cenge varur. Bir kez nara urub eyitdi: Hay 162

size ne geldi. Ben bu kz halifeye armaan virdim. Size virmezem, didi.. Tiz bir iki demler birleh halayklar birleh Humayunu Badata halifeye gnderdi. n halife dahi Hmayunu Dilefruzu grdi. Azm hb grndi. Her gn halife Humayunu katna alub aya iret iderdi. Eznecanib n Kayser dahi kz karndann byle hayretin iitdi. Tiz bir name yazub Seyyide gnderdi ve namede eyitdi: Tiz benim kz karndam bana viresin, yok dersen ol canibe eri ekerim. Ne seni korum ve ne halifeyi cihanda. Ne Muhammedilerden kimesne korum, diy name gnderdi. n name dahi Seyyide iridi ve mtlaa kld. Seyyid Hazreti gld ve tiz bir name yazub, eyitdi: Ey kfir Lin eer arasn bir kez heman hareket eyle. Atan deden benden ne aldysa sen dahi pes artuk al, didi.. Ben hod kz halifeye virdim, diyb nameya bu cevaplar zere yazd ve Kaysere [141] iridiler. Halifenin sarayna doru yrdler. Akabe Lin n haber ald. Tiz halifenin katna geldi ve eyitdi: Ey halife u geldiler, ol hainler kend padiahlarnn handnna kasd idiciler imdi olmasun kim sen bunlara bir cevab syleyesin veyahut yzlerine bakasn. imdi heman buyur kim tarada Abdlvahhabun elin balasunlar. Bunda yle getrsinler ve Battala ieri girmee yol vermesinler, didi. Andan halife buyurd. Celltlar tara kdlar. Seyyide eyitdiler: Halife yle buyurd kim Abdlvahhabn ellerini balayub getrn. Ot size yol yokdur girmeye didiler. Seyyid Hazreti bir kez celltlara hmla bakt. Celltlar dahi gerye ekdiler. Seyyid Hazreti Adlvahhabun elin eline alub ieri girdi. zzetle selam virdi. Halife iltifat etmedi ve yzlerine dahi bakmad. Seyyid Hazreti eyitdi: Ya halife peygamber yerindesin. Zulm etme bizm gnahmuz bildr. Andan ne kim dilersen yle, didi.. Andan halife dahi reva mdur benm handnma hyanetlik idesin. Hod Kayserin kzn bana viresin. Yine Abdlvahhab gnderesin. Gele uurlaya. Bana bunun gibi oyun oynayasn, didi. Seyyid Hazreti eyitdi: Haa kim ben ne mahmr i ileyem, bizim bu manadan haberimz yokdur, didi.. Abdlvahhab Gazi dahi eyitdi: Ey halife ben peygamber yzn grmem ve bana bu pehlvanun nianlarn dimidr ve benm ol olumdur, didi.. Kerem eyle mddeiler szne uyma. Bu yiidin hatrn ykma. Ol didiiniz nesneler hep bu yiide iftiradur ve ben dahi bu gnlk yarnlk bir pir kiiyim. Hi mrmde bir kiiye hyanetlik itmedim. tmezim de, didi. Akabe Lin eyitdi: Battal kz sever idi. Geldin sen uurladn, didi. Abdlvahhab Gazi and idi kim benm bu manadan haberim yokdur, didi.. Akabe eyitdi: Ya halife byle sormala i olmaz. Buyur Abdlvahhabun elin balasunlar ve boynun ursunlar. Bu nesne ho ikre olubdur, didi. Halife buyurdu. Abdlvahhabun elin baladlar. Celltlar kl ekb yrdiler ki uralar. Seyyid Hazreti durdu yerden srad ve cellda bir pt-pay yle urd kim debesi stne ykld. Andan klc elinden ald, eyitdi: Ya halife anun gnahn isbat eyle, andan ldresiz, 163

didi. Akabe feryad eyledi. Hay grdnz m halife yzne kl ekdi. imdi senn kann helaldr, didi.. Seyyid Hazreti eyitdi: Ben kimsenin yzne kl ekmedim. Zalim elinden aldm. Sen yerinde otur. Ben dahi isteyim kzn hlini bileyim, didi. Akabe eyitdi: Sen bir ayyr kiisin. ok mekirler bilrsin. Abdlvahhab gnderdin. Kz uurlattn. Beni dahi bunun gibi kazaya giriftar eyledin, didi. Seyyid Hazreti eyitdi: Kzn hlin yine sen bilrsin. Ot ben Allah Telya snub kz isteyem. Krk gn bana siz mhlet virn. Eer krk gnden te geerse kz bulmayub gelirsem sizin katnzda ketini olam, didi. Pes kamu maslahatdr, didiler. de Abdulvahhab Gazi zindana kodlar. Seyyid Hazreti dahi andan srdi. Malatyaya [142] geldi ve hikyeti yarenlere bildrdi ve bir bir erh eyledi. Yarenler dahi melul perian oldlar. Seyyid eyitdi: Yarenler hele siz himmet dahi yolda eylen. Allahn fazlyla bu gizli rz ikre eyleyem diyb cme mbeddel old. Yarenleri dahi veda idb azm-i Rum kld. n bir iki gn gitdi. Birgn kuluk vaktinde grdi kim bir kii gelr. Bir elinde sprge ve bir elinde bir kalbur gelirken yoldan sapd. Seyyid dahi ardndan iridi, eyitdi: Ya Arab kande gidersin, sen Muhammedilere benzersin. Muhammedilerin casusu olmayasn. Ol eyitdi: Ben Muhammedilerin casusu delem. Bu yakn kydenim, buday almaya giderem, didi. Seyyid eyitdi: Herze syleme diyb bana bir iki kamyla urd. Andan eyitdi: Ey yiit beni ldrme. Ben Kayserden Akabeye name iletrem, didi.. Seyyid eyitdi: Yalan sylersin eyitdi: de name diy sprgeden karub Seyyide virdi. Okudu. Grdi kim yazm. Lutf etmisin benim kz karndam bana gndermisin. Gelb dedi. Ben dahi deniz iinde bir ev bnyad eyledm ve anun iinde gizledim. Hezrn Battal olursa anun yresine urayamaz, dimi. Seyyid Hazreti eyitdi: Dahi haberin var m? Ayruk ne haberim vardur, didi. Seyyid bir kl urd. Lin iki pare old. Andan Seyyid Hazreti yrd, iki gnde yine grdi kim bir kii gider. Bir balk a arkasnda getrdi. Seyyid dahi at srb stne vard ve eyitdi: Ya Arab kande gidersin. Ol eyitdi: Ben Arab deilem. Seyyid eyitdi: Yok sen Muhammediye benzersin. ayet casus olasn, didi. Ol dahi and idi kim senn didin deilem. Seyyid eyitdi: Tiz doru syle yohsa imdi aldm, eyitdi: Benim adm amildr. Akabeden Kaysere name iletrem, didi.. Seyyid eyitdi: Sen Akabenin namesin bana gster. Ben de Battaln ban sana gsterem, didi.. Nameyi an iinden kard. Seyyide virdi. Okudu, yam kim Zinhar sakn. Battal kzdan tr ol tarafa azm eyledi. mdi bunda yle koygl, idbdr kim krk gnden kz getrmeyicek olursa ban art kod. mdi ki sakn Battal ayyar kiidr, dimi ve alt ayet ncilden yazm kim kzn boynuna balayasn. Battaln errinden emin ola, didi. n Seyyid Hazreti nameyi okudu. Ana eyitdi: Var imdi git didi.. Ol eyitdi: Namesiz kande giderim ve hem Battaln ban gster greyim, didi. Seyyid Hazreti kendi mbarek ban ha gr, 164

didi.. Lin eyitdi: Ol senn bandr. Seyyid eyitdi: Tiz iman arz eyle. Benim Battal, didi. Herif herzeye balad. Seyyid bir kez ald. An dahi iki pre eyledi. Andan nameyi alb kendyi dahi anun suretinde koyub n Kayserin katna iridi ve nameyi nnde kod. Kayser nameyi okuyub ahvali bildi. Buyurd. Bu kiiyi alun kzn katna iletin. Grsin nice sarb makam dzmiem ve hem dahi bu dualar kzn boazna kend eliyle balasun, didi.. Andan Seyyid Hazretini alub bir zevraka bindiler. Ol makama geldiler. Derman- Hakk Seyyide nazar kld. Grdi kim deniz iinde bir kk drt direk stnde. Kabusn aub nerdban brakdlar. Seyyid ve hadim yukaru kdlar, [143] grdiler kim kz taht zerinde ve banda kymeti tc- mh- tbna benzer ve on iki karavular karusunda el balayub dururlar. Seyyid Hazreti ol ncil dualarn kzn boynuna balad. Andan Hmayun buyurdu. Seyyide bin altun virdiler. Seyyid dahi grdi kim halvet hemandem hadimn boazn tutub tiz bod ve kl ekb ol karavular depeledi. n kzn dyesi bu hli grdi. Tiz seirdb Seyyidin mbrek ayana ddi ve Mslman old. Andan tiz kz balayub azna destml takd ve dahi aldlar. Gece olcak her ne kim yarar nesneler var ise aldlar ve bir zevraka binb kenara kdlar ve bir iki at bulub birine dayesini bildrdi ve birine kz bindrdi ve birine kuma ykletdi. Andan revane olub kandesin Malatya didi. Seyyid Hazreti ol dem hi yolca gitmedi. Heman nne gelen eer da ve eer sahra dimedi. Doru yrd. On iki gnde Malatyaya iridi. Yarenler n Seyyid Hazretin grdiler. Azim ad oldlar. Seyyid dahi yarenlerine hikyeti bir bir erh eyledi ve Akabenin namelerin bulduunu ve kz nice uurladn hikayet eyledi. Kamu yarenler Seyyide hayr idb mbarek ayana yzler srdiler ve Hakk Tel Hazretlerine krler kldlar. Seyyid Hazreti eyitdi: Yarenler acibdr halifeye dahi aguyu ol melun vermediyse ve yarenlere dahi vermediyse hele siz dahi gresiz kim anun dirisine ben dahi neler iderem. Ta devr-i kyamete dek sylene, didi. Eznecnib bu taraftan Seyyid Hazreti kz istey gitti. Otuz yedinci gn old. Andan Akabe Lin halifenin katna geldi eyitdi: Ey halife u malum oldu ki otuz yedi gn old. Battal dahi gelmedi. Malum old kim Battal kad ve bildi kim bu ileri anlar itmilerdr, didi. Ol dem halife buyurd. Abdlvahhab getrdiler. kence eylediler. yle kim aa zahmndan Abdlvahhabun mbarek vcudu erha erha old. Andan iki gn ikence eylediler. Buyurd. Meydan yerinde daraac dikdiler ve Abdlvahhab Gaziyi dest be dest ol ak sakal birleh toza topraa belenmi. Drun dibine getrdiler. Ol dem Abdlvahhab Gazi nara urub eyitdi: Ya Badat kavmi biln ve gh olun kim Akabe melun bana bhtan eyledi. Seyyid Hazreti hod krk gnde gelem diy vaad eyledi. mdi bugn tamam otuz dokuz gn old. Pes sylen bu kii bu gnlk dahi sabr eylesn ve eer Seyyid Hazreti irte dahi gelmezse andan bu kiinin hatr dahi dilerse yle 165

eylesn, didi. Andan Badat halayklar kamusu maslattur, didiler. Berdr itmediler. Akabe Lin eyitdi: Ol gelmez heman berdr eylen, deyi grdi. are idemedi. Hele ol gn karar eylediler. Eznecanib bu taraftan Seyyid Hazreti yolda Badata gelrken, Resul Hazretin sallallh tela aleyhi ve selem grdi. Seyyide eyitdi: Ey cier gem tiz dur yukar irte olunca Badata eri. Benim alemdarm Abdlvahhab Akabe Lin helak etmesn, didi.. Hemandem [144] Seyyid Hazreti uyanu geldi. Tiz kz ve dayeyi alub yle gitdi kim kuluk vaktinde Badata iridi. Grdi kim halayk kalabalk etmiler ve daraac dibinde dellallar nida edb dururlar ve Badl-Vahhab pirin mbarek elleri balu ve mbarek boaznda kemend, kzl kana gark olmu ve sa sakal toza gark olmu. Seyyid Hazreti n grdi. Bir kez h eyledi ve eyitdi: Grdn m melun Akabe ol pir mbaree ne cezalar ider, diyb bir kez radvr bir nara urdu ve donlu Badat kavminn stlerine heybet oturd. Andan grdiler kim Seyyid Hazreti bd- saba gibi kz dyesiyle peine alm ka geldi. Akabe Lin n an grdi. Halifenin katna gelb eyitdi: Grdnz m Battal- Kattal ne iler iledi. de kz yine getrdi. Grdi kim Abdlvahhab helak olur. Annn getrdi ve isbat old kim Abdlvahhab uurlam. mdi anun ukbeti skalamakdur. Zehi ayyarlar ki padiahun handnna kasd idiciler, didi.. Bu taraftan Seyyid Hazreti srdi, doru dr dibine geldi ve Akardan inb Abdlvahhabun ellerin zdi ve barna basd. Abdlvahhab dahi Seyyidin mbarek ayana ddi ve eyitdi: Ey h- cihan gr ki melun Akabe bana neler eyledi. Acibedr bu ileri ol itmediyse, didi. Seyyid Hazreti eyitdi: Ben dahi bildm ki ol melun bu ileri itmi, znnar kuanur imi. Mnafk imi. Gresin kim ben anun dirisine neler iderim, didi.. Andan Seyyid Hazreti buyurd: Abdlvahhab tmar eylediler ve kend srb halifenin katuna geldi. zzetile selam virdi ve eyitdi: Ey halife nin byle kfirlerin szyle ol pir azizn hatrn ykdun ve Muhammedl- Mustafann yzn grdi. unun horluklar ittirirsin vaade dahi henz tamam olmadan yarnki gn Allah Tel Hazretlerine nice cevab viresin. Hakk senden sormyacak mdur? Ben dahi gece gndz din yolunda ba oynadam. Sen byle kfirin szyle benm yr- grm olan kiiye byle horluklar ittirrsn. de vardum. stanbuldan kz getrdim. Ben hod senn in bunca iyilk iderem, didi.. Halife dahi be-gyet sermsr old. Ban aaa sald. Seyyid Hazreti yine eyitdi: Bu ileri hep bu kfir itmi ve kz urulaybp Kostantine gndermi ve senn atana aguyu bu vermi. Kfir melun imi, didi.. Akabe dahi bu szleri iitdi. Lin feryad etmee balad, eyitdi: Grn Mslmanlar bunun fitneliini padiahun handnna kasd eyledi. imdi geldi. Bunun gibi szler syler. Kz urulad. Grdi kim Abdlvahhab helak olur. Yine getrdi, didi. Bari istifr eyle. Suun bil ve dahi halifenn eline d. Fzulluk ideceine miskinlik eyle, didi. Seyyid Hazreti 166

dahi eyitdi: Ya sen utanmaz msn gizli din tutarsn ve mrn zerkile gerirsin. [145] Hakk Hazreti Gayyre padiahdur. Diledi kim seni rsvay kla. Senn ol tahsin fiilni ikre ide ki seni bana dledirdi. Hele gre senkim ben dahi senn dirine neler idevm. Ta devr-i kyamete dein sylene, didi. Akabe Lin feryad eyledi. Seyyid Hazreti yerinden turu gelb eyitdi: Ey ehl-i Badat biln ve gh olun. Bu kii kfirdr ve ehl-i znnardr. Bu fitneleri hep bu idbdr. Diledi kim aramza bir fitnelik braa, didi. Akabe dahi yerinden duru geldi. Ey Mslmanlar reva mdur ki bu kii benm hakkmda kfirdr diye ve bunun gibi szler syleye. Ben iki rekt namazda Mushaf tamam hatm idem ve yedi kez hacca vardum. Benm hakkumda kfirdr diye kz stanbula sen gnderdin, diye bana ne tan eyler. H kim ben bunun gibi iler idem. Ey halife benm hakkm bundan alver. Yohsa yarn senn yakan yapacam, didi. Seyyide eyitdiler: Ne ravdur ki bunun gibi szler sylemek kz sen aldn yine sen getrdin. Bari zrn dile ne lazmdur ki dnyaya bir bunun gibi lim gelmedi ola ve din yoluna iki bin hutbe tasyih etmidr ve bunca lim akiredleri vardur. mdi bunun gibi kiiye iftira etmek iy deildir, didiler. Seyyid Hazreti eyitdi: Her kim bunun ardnda namaz kldysa namaz caiz deildir, diyb, sund ol nameleri karub halifenin eline virdi ve eyitdi: Akabenin hattn hod sen bilrsin, didi.. Halife n okd yz kzard. Akabeye eyitdi: Ey hce bu ne ahvldr bu hat senn deil midr, didi ve eyitdi: Ben seni Mslman sanurdm, sen hod kfir imisin ve mnafk imisin didi.. Akabe feryad edb eyitdi: Ya halife bu kii ayyr kiidr. Her kimn hattn dilerse yazar, yazya inanma, didi. Seyyid Hazreti yine Kayserin namesini karub sund. Halife okd. Yazm ki kz bana gndermisin. Gelb dikdi. Ben dahi deniz iinde bir ye bnyd eyledm. Hi ifride yolu yokdur, dimi ve ok zrler dilemi ki senn itdn iyilii meer sa yerine getre demi. n halife an dahi okd, eyitdi: Ben seni Mslman sanurdum. Sen hod mnafk imisn, diyb kamu ahvl donlu halayklara bildirdi. Kamu vezirler ve beler dembeste hayran oldlar. Andan Akabe Lin eyitdi: H bu did gerek ola diyb feryad eyledi. Halife buyurdu. Kz getrdiler. Perde ardndan sual idb eyitdi: Seni kim uurlad. Gerek syle ve stanbula kim iletdi, didi.. Hmayun eyitdi: Ben Battal urulad. Akabenn haberi yokdur, didi ve bu ileri Akabeye bhtandr, didi.. Akabe yine feryad eyledi. Ey Mslmanlar grdnz mi? Az kald kim beni yok yere helak idesiz, didi.. Ol kavm yine Seyyide eyitdiler: bunun gibi hareketler nere vardur, didiler. Seyyid eyitdi: Tiz bana bir ncil kitab getrn, didi.. Vardlar ncil getrdiler. Seyyid sure-i Meryemden be ayet okudu. Kza eyitdi: Bu ayetler seni tutsun. Eer gerek sylemezsen, didi.. Kz andan eyitdi: Ey kavm gerek sylerem. Battaln ve Abdulvahhabun [146] bunda sular yokdur. Beni stanbula Akabe virdi. Battal geldi. On 167

bir karavuum ldrd ve dyemi Mslman eyledi. Benm bidm budur, didi. Akabe yine feryad eyledi, eyitdi: Battal kz korkutdu. Szn tutar didi.. Seyyid Hazreti yine eyitdi: Ya halife bana destur ver. Bunun evin bir kez araym. Elbette bir kfr niann bulurum, didi.. limler dahi revadur didiler. Halife destur virb bir iki limler birleh Seyyid Hazreti durub Akabenin evine geldiler. Ne kadar ki istediler bir drl kfr niann bulamadlar. Halife ile Mushaf- din nianlar buldlar. Seyyid Hazreti cize kald, eyitdi: Ey Hakk bu i sana malumdur. Ahir bu kii kfirdr. Beni bu halayklarn arasnda erm-sar eyleme. Be-Hakk-i Enbiya ve evliya didi.. Ol dem Seyyid Hazreti bu dilei derken geldi kim bir kapudan kub gideler. Ol dem Seyyidin mbarak gzi bir kapuya dahi d old. Grdi kim kapu baldur. Derhal ier girdi. Grdi kim dopdolu saman amma karaca gnlk kohusu gelr. Seyyid buyurdu. Saman tara kardlar. Temiz eylediler. Seyyid Hazreti grdi kim mermer p kaldrub yer altna nazar kld. Grdi kim bir ch nerdban aslm ve iki keiler nks ellerinde dne dururlar. Seyyid Hazreti ol keilerin ellerin balad. Tara kard. Ol limler an grdiler. Dembeste kaldlar. Andan srdiler. Halife katna geldiler, getrdiler. Seyyid Hazreti dua eyledi. Akabe Lin an grnce il gn iinde yzi kara old. Lini direme tutd. Halife buyurd. Akabenin ellerin baladlar ve keilerin balarn kesdiler. Ol dem halife duru geldi. Seyyid Hazretinn mbarek elin bs edb ayana ddi ve zrn diledi ve yanna tahta gerdi ve dahi Abdlvahhab barna basub gzlerin pdi. Helallk diledi. Andan Seyyid Hazreti eyitdi: imdi ya halife bu melunu sen bana vir. Hakkm alaym, didi.. Halife eyitdi: Ey pehlvan- lem sen bilrsin her nie kim mbarek hatrnz dilerse yle it, didi.. Hemandem Seyyid Hazreti duru geldi. Akabenn burnun ve iki kulan kesdi ve buyurd. Donlarn soydlar ve sakaln yoldlar. Yzne kara srdiler ve boazna ip takdlar, tamam Badat ehrin gezdirdiler. Halife dahi Akabenin saraylarn ve mallarn Seyyide balad. Pes halife Seyyide ve Abdlvahhaba ar bahalu donlar giyrdi. gn Akabeyi ehirde gezdirdiler. Grenler yzne tkrb lanet eylediler ve gnden sonra Seyyid Hazreti destur diledi. Halifeye vedaa idb azm-i Malatya eyledi. n andan Malatyaya gelb Akabeyi dahi belesince getrdi. Emir mer ve kamu yarenler dahi karu geldi. Seyyid birleh grb ayana yzler srdiler ve bu hli grb Seyyide hayr dua kldlar ve erliine tahsin eylediler. n ehre gelb girdiler. Seyyid Hazreti bunlara sergzetini hikayet eyledi. iden yarenler dembeste kldlar ve Akabeyi dahi ehirde gezdirdiler. Yzne tkrb lanet eylediler. Seyyid Hazreti ol dem Akabeye eyitdi: Ey Lin gel mrtedlii terk eyle. Muhammed dinine gir Mslman ol, didi. Lin [147] eyitdi: Mslman olmazam. Ot bir name yazaym. Kaysere gndereyim. Beni satun alsun, didi. Seyyid Hazreti eyitdi: Ho nola yaz, didi. Andan Akabe name 168

yazub, eyitdi: Ez-ber-y nr nur rsvay oldum. Battal bana trl trl azablar eyledi. mdi ben senn havdrnum size ok vefa eyledm. Beni esiri ki satun al didi. Ol dem bir kfir bulub nameyi anunla gnderdiler. n name Kaysere irib okd. Alayub kamu belerin katna okudu ve bunlara eyitdi: Geln her biriniz birer nesne vir ki ol havadarmz Battaln elinden halas idelim, didi. Andan on bin altun ve on kl ve on bedev at ve iki yz kul birleh vezirin bile kod. Kayser gnderdi. n bunlar Malatyaya geldiler. Seyyid Hazreti buyurub, eyitdi: Emir mer ol mal ol kfirlerden alsun ve Akabe melunu koyuversin ve benm in sual iderse hastadur, diyvirsinler. Zira ben ol melunu diri komazam, didi.. Hele imdi koyuversnler, didi. Emir mer dahi ol mal ald. Akabeyi anlara virdi. Alub Akabeyi bunlar n yol revane oldlar. Seyyid Hazreti dahi bunlarn ardnca svar olub iridi. Grdi kim bunlar bir aacun dibinde konmlar, karu bir kii dahi gelb Seyyid Hazreti tiz bunun nin ald ve eyitdi: Kimsin? Ol kfir eyitdi: Akabenn kuluyam. Kaysere nme iletirim, didi. Seyyid Hazreti eyitdi: Getr nameni greyim, didi. Lin nameyi virdi. Seyyid Hazreti okud. Yazm kim: Ey melik senn devletnde Battaln englndan kurtuldum, diy. Kaysere yazm kim sen benim atamsn ve Kayser de ana yazm kim anda Badat Kads ol ki bunda tamamet Rum vilyeti senndr, dimi. n Seyyid nameleri okudu. Derhal o kfiri depeledi. Andan Akabenin katna geldi ve Kayserin namesin ana sund. Melun okuyub ad old. Seyyid Hazreti o gece veziri depeledi ve Akabenin boazna kemend dakub yola revane old. Akabe Lin eyitdi: Beni satdn nin tutarsn Seyyid eyitdi: Benm seninle dahi iim okdur. Hi bilr misin bana neler etdin, didi.. Andan srd. ammas Pirin deyrine gelb kapuyu kakd. ammas eydr: Kimsin? Seyyid Hazreti eydr: Battalm ammas eyitdi: Ey sultan- lem ben sana mnker oldum, didi.. Seyyid Hazreti eyitdi: Ne sebebden? ammas eydr: ittim Akabeyi yine satmsn, didi.. Seyyid eyitdi: Hele kapuy agl ammas kapuy at, grdi kim Akabenin elleri bal boaznda kemend ve burnu ve kula da kesilmi. Yzne tkrb ensesine bir iki sille urdu ve Seyyide eyitdi: Ey sultan- lem sana kat mell oldum, idi. Bu melunu satmsn iitdim, didi. Seyyid Hazreti eyitdi: Hay ben bunu diri mi korum, trl trl azab ile ldrsem gerek, didi.. Andan Seyyid Hazreti irteye dein ammas ile sohbet eyledi. n irte old. ammasa veda idb Malatyaya geldi. Akabeye dahi ok azaplar eyledi. Akabe yine Seyyide eyitdi: Name yazaym, Kayser yine beni satun alsn, didi. Seyyid yine rza virdi. Lin yazub nameyi Kaysere gnderdi. [148] n nme Kaysere iridi. Okuyub mell old. Yine vezirlerin katna ard. Akabenin hikyetin bunlara dahi bildirdi. Vezirleri eyitdiler: Ya melik eer genc-i lem hazinesin drb Battal- Kattala virsen elinden halas idemezsin. Ta kim Battal- Kattal imden ger an alk 169

ol deyince elinden komaz. Pare yokdur, didiler. Kayser yine eyitdi: Ho ya pes nice idelim, didi. Vezirleri eyitdiler: Heman cevab biz kim gerekse oldur, gerekse koyuvir, her ne itdi ise sana itdi. Bize ne itdi, digil didiler ve eer Akabe bunda gelr ise ey melik elinde Battal bunda bize dahi bir i geer, bilmi ol didiler. Kayser yine eyitdi: Yok ide bu defa dahi satun alalm, didi. Andan yine elli at ve yirmi kul, on bin altun eylediler. Bir iki ruhban ile gnderdiler. Seyyid Hazreti yine Akabeyi bunlara virdi, alub gitdiler. n yakn gelince ayruk bir yerde karar idemediler. Seyyid Hazretinin korkusundan heman kaub gitdiler. Kaysere haber virdiler. U Akabe geldi, didiler. Kayser kamu beler dandlar kim Battal- kattal bu Akabeyi nie diri koyuvirdi, diy syletiler. Andan karu gelb Akabeyi ehre getrdiler. Akabe geldi. Kayserin elin pdi ve ok alad. Kayser eyitdi: Ya Akabe sen benim atamsn. Anda Badat Kads idin. Bunda tamamet Rum vilayeti senndr, didi.. Akabe melun yine eyitdi: Ey melik benm ol kadar malm var idi kim hesab yo idi. Kamusun Battal- kattal elimden ald. Beni yoksul eyledi, didi ve dahi Kaysere eyitdi: Ey melik n bana virmek istersen, Rumun kadln vir imdi bana destur vir kim ben dahi her ne buyurub hkm edersem yle ideyim, didi.. Kayser eyitdi: Ho ferman senndr. Ben de dahi ol ie karmyam, didi. Andan Kayser buyurd. Rumun kadln Akabeye virdiler. Peyln ve pernus giydi ve kfre megul old ve beline znnr balad. Drl drl bidatlar kard. yle kim kze kei diy ad virdi ve keiye dahi tavuk ad kod ve meclisler kurub arab idi. Kfirlerin mrtedleri old ve dahi on ayyar dzdi. Anlara eyitdi: Her kim pazara kz getrrse kei diy satun aln ve keiye tavuk deyi aln, didi.. Byle bidatlar eyledi. Kayser dahi bu hkme raz olub her ne buyurursa tutdlar ve bu nevile Akabe Lin Rumda kald. Eznecnib bu taraftan Seyyid Hazreti Malatyada yarenleriyle bir oturub mushabet ederdi. Meer Seyyidin bir muhibbi var idi. Adna Mihenk-i Hindi dirlerdi. Zhiri kfir suretinde buyurd. Feemm mande Mslman idi ve Seyyid Hazretinin sadk yri idi. Ol dem ier girib Seyyidin nnde yz yere urd. Dua edb eyitdi: Ey sultn- lem revamdur ki anun gibi melunu koyuverdn. stanbulda imdi bunun gibi bidatlar eyledi ve kanunlar kod. Bir kii bazara kz getrse kei derler ve keiye tavuk dirler. kz kei bahasna ve keiyi tavuk bahasna alurlar ve buna benzer dahi bidatlar ve er kamu halk imdi Akabenin elinden cize kalmdur, didi.. [149] Seyyid Hazreti eyitdi: Ya Mihenk gam deil sen var. Ben dahi senin akabince inallah varam melunun iini tamam idem, didi.. Andan Mihenk revne oldu. Seyyid Hazreti dahi cmeyi mbeddel olub yarenlerine eyitdi: Himmetniz benmle olsun. Ben Rumdan yana giderem. nallah Akabenin hakkndan gelem, didi.. Yarenler dahi Seyyid Hazretine hayr dualar eylediler. Seyyid Hazreti Akar- Divzadeyi srb 170

kandesin. Akabe didi.. n gece gndz srb stanbula yakn geldi. Saz selbin bir yerde pinhan eyledi. Andan donlarn tebdil idb ehre girdi. Gice vaktinde Mihengin evine gelb kapu kakd. Mihenk kapuy at. Seyyid Hazretin ierye ald ve mbarek ayana yzin srdi. n oturdlar. Seyyid Hazreti sual eyledi, eyitdi: Ya Mihenk ol melun imdi dahi ne iler, didi. Mihenk eyitdi: Ey iri Hakk hi sorma lemi yakd, didi.. Seyyid Hazreti eyitdi: Ya Mihenk hele ben an bir ele getreydim, didi.. Hele ol gece geti. n irtesi old. Seyyid Hazreti durd. Akabenin mahkemesine geldi ve grdi kim Akabe oturm donuz gibi peln ve pernus giymi halk dahi gelb gitmekte. Seyyid Hazreti fikre varub, eyitdi: Acibe ben ne tark ile bu melunu bir elme getreydim, didi.. Andan srdi, bazara geldi. Grdi kim ol ayyarlar geldiler kim grdiler. Bir kii bir kz tutub durur, eyitdiler: Bu keiye ne virelim. Ol kii buna nin kei dersiniz. Bu hod kzdr, didi.. Eyle diyicek ol yiidi. tutub biraz srdler ve hem dahi dikenk ile urdlar. Ayruk kz dime diy gittiler. Andan Seyyid Hazreti o kiinin katna geldi ve eyitdi: Bu kz ne bahaya virrsn? O kii eydr: Hay yle syleme anlar buna kei dirler ve kei bahasna alurlar. Zulm iderler. Bizim hakkmza bunun gibi bidatlar iler diyb alad. Andan Seyyid bu kiiye arub kzn bahasn virdi, eyitdi: Ey kii giydn grki sen bana vir ve benim donumu ben sana vireyim, didi. Ol dahi kard grkn Seyyide virdi ve takyesini dahi virdi. Seyyid Hazreti dahi esbabn ana virdi ve kz alub pazara tutub durd. Ngh ol ayyarlar ka geldiler. Seyyid Hazretine eyitdiler: Bu keine ne virelim, didiler. Seyyid eyitdi: Bu kzdr. Anlar eyitdiler: Keidir. Seyyid eyitdi: Bari bunun kuyruunu bana virn. Kei pahasna aln didi. Andan kei pahasna aldlar ve kz boazladlar. Kuyruunu Seyyid Hazretine virdiler. Seyyid Hazreti dahi ol kuyruu alub Mihengin evine geldi. Mihenk Seyyidi grdi. ad old. Seyyid Mihenge dahi hikyetini bildrdi. Andan ol kuyruu stvr ile tra eyledi ve bir miktar mh getrb ol kuyrua kamusn perin eyledi. Demr aa gibi old. Mihenk grdi eyitdi: Ey sultan- lem bunu neylersin? Seyyid Hazreti eydr: Ya Mihenk var bana bir avrat donu getr, didi.. Kaydum vardur didi.. Mihenk varub, getrdi. Seyyid Hazreti ol dem kendyi bir avret ekline koyd. Andan [150] srb Akabenin mahkemesine geldi. Grdi kim bir kebir sarho olmu alar ve eydr: Ben ne klaym bu gn bir akem yoktur, mai klaym ieyim, dir. Seyyid Hazreti buna eyitdi: Gel ben sana yz ake virem. Sen eyit ki bu avret benm avretimdr ve illa benden kaar deil, didi. Ol kfir dahi yz akeyi ald. kisi bile cenk iderek sava ile mahkemeye geldiler. Seyyid eyitdi: Bu er benm kaydm grmez. Ben bunun katnda durmazam, didi.. Ol kebir dahi eyitdi: Benm beslemee tktm yokdr. Ancak yeter, didi.. Akabe eyitdi: Bu eh gitsn. O kebir eyitdi: Benden talak bo olsun diyb gitdi. n o kendi Akabe bir 171

kez Seyyide bakt. Grdi kim gzlerine ve kalarna k oldu eyitdi: Ya Hatun biraz otur, senn le iim var, didi.. Seyyid oturdu. Akabe dahi mahkeme halkna destur virdi. Yani hl eyledi. Andan Akabe eyitdi: Ya Hatun ben seni aluram. Seyyid eyitdi: Her ne kim dirsen rzym, didi. Andan Akabe Seyyidi ierye davet kld. n girdiler. Seyyid grdi kim Akabeyi titreme tutd. Seyyid eyitdi: Ne istersin? Lin eyitdi: Murad ver Seyyid grdi kim bir falaka aslm durur, eyitdi: Bu nedr? Akabe eydr: Buna halka derler. Seyyid eyitdi: Bunu neylerler? Akabe eyitdi: Bir kimesne eriattan tara i ilese bunu anun ayana gerrler. Had ururlar, didi... Seyyid dahi eydr: Bri bir gster bana nie olur, didi.. Akabe eydr: Bundan g nesne yokdur. Seyyid Hazreti eyitdi: Billah bana gster ki beni srsen bir greyim, didi.. Akabe halkay indrb ayaklarn gerdi, eydr: de yle klurlar derken Seyyid Hazreti dahi tiz donlarn karub halkay muhkem burd. Hemandem Akabenin ayan engale asa kod. Ol kuyruu kard. Akabeye eyitdi: Ey Lin bu kuyruk bu kanundur kim sen kurdun ve ne mezhebdr ki iledin ve kze kei derler ve keiye tavuk dirler, didi.. Akabe an iidicek feryad etmek diledi. Seyyide eydr: Tanr n beni incitme didi.. Seyyid Hazreti eyitdi: Tiz bana syle bu kuyruk kei kuyruu mdur, yohsa kz kuyruu mdur deyince, Linin azna destmal dakd. Andan halvet yerde ol demr perin olmu kuyruk ile Seyyid Hazreti buna ol kadar had urd ki Akabeyi kzl kana gark eyledi. Andan beyhd asa kod. Kend dam stne aub gitti. Gece vakti idi. Mihengin evine geldi. Hikayetini Mihenge dahi idivirdi. Mihenk dahi Seyyid Hazretine hayr dualar eyledi. n sabah old. Mahkeme halk dahi kapuya geldiler, grdiler kim kapu dahi balu durur. Nie kim ardlar, hayr gelmedi. Andan dam stne kdlar. Aa ieri girdiler. Akabeyi ol hlde grdiler. Feryad eylediler. Tiz Kaysere dahi bildirdiler. Kayser buyurdu. Tiz grn diy buyurdu. Gnlne korku ddi. Ruhbanlar tiz gelb grdiler kim Akabe kana bulanm aslu [152] karavi olmu ve Akabenin hli evvelkinden be beter olmu. Tiz Kaysere yine haber virdiler. Kayser dahi buyurd. Tiz varun grn ve bunda getrn, didi.. Geldiler, grdiler kim Akabenin azndan destmli kardlar. Lin feryad eyledi, eyitdi: Mesih Meryem Hakk in bana tmar eylen, didi.. Geldiler. Kaysere dahi ahvalin bildirdiler. Kayser eyitdi: Nie etmek gerek kim ana bir elem irimeye, didi.. Vezirleri eyitdi:ler Ey melik are yoktur. Elbette Battal- kattal an komaz bilmezz ne tedbir idelim, didiler. Kayserin bir veziri var idi. Eyitdi: Ya melik ana yle gerekdr kim bir meydan ortasnda bir brgh tutalar ve Akabeyi dahi anda koyalar ve bin kii mvekkel olalar. Gece gndz bekleyeler ve katlarna asla yd kimesne komayalar. Hekim anda vara tmar ede, didi.. Kaysere bu sz ho geldi. Tiz buyurd. Meydan ortasnda bir brgh tuttlar ve Akabeyi getrb anda kodlar ve bin eri beki kodlar ve cerrah gelb 172

dahi melunu tmar etmeye megul old. Bu taraftan Mihenk dahi Seyyid Hazretine bu ahvli bildirdi. Seyyid Hazreti dahi Rmiyne donlar giyb merdn var, meydana geldi ve grdi kim haymeyi bin kii evre alub beklerler. Seyyid Hazreti bir frsat bulamad. Eyitdi: Ey Hudy acibe ben gn tark ile bir mdara eylesem bu haymeye girsem derken bunun zerine be on gn gedi. Bir gn yine byle fikir ederken grdi kim bir Frenk olunu bir alk ete binmi unda ve bunda oynadb yrr. Seyyid Hazreti dahi anun katna geldi ve eyitdi: Nicedr senn bu atn pek yrek midir, didi.. Frenk olunu eyitdi: Sen ne dersin, bu benim atm hakknda. Seyyid eyitdi: Yrek deildir. Firenk eyitdi: Hay bu benm atm gibi byle bir yrek at yokdr, didi.. Seyyid Hazreti eyitdi: Ol vaktin oynaturam ki bir hner gster. Bunun yrekliin bileyim, didi. Frenk eyitdi: Ne hner istersin? Seyyid Hazreti eyitdi: Ma kuyruu eline al. Andan ol haymenn kabusu nne ilet. Anda gster ve eyit ki Akabeye Mevln bu kuyruk kz kuyruu mdur yohsa kei kuyru mdur, digil. Anda bu kuyruu elinden brak didi ve dahi pek kagl, greyim, ben dahi senn atun ne resme yrekdr, bileyim, didi. Andan Frenk olan b-akl melun ol dem Seyyid Hazretinn elinden kuyruu alub Akabenin karusuna hayme kabusuna geldi. Andan Akabeye karu ol perin olmu kuyruu gsterib, eyitdi: Mevlana bu kuyruk kz kuyruu mdur yohsa kei kuyruu mdur deyince, Akabe hod kuyruu dahi grnce Firenk dahi elinden brakt, kat. Akl gitmi iken yine kendye geldi. Bir kez feryad edb eyitdi: Bire koman Battaldur, u kaub giden deyince, Allahu ekber kebiren gel gr kim imdi, ol bin kii ol Firenk olunun ardnca ddiler. Akabenin katnda kimse kalmad. Seyyid Hazreti grdi kim hayme hli hemandem ieri girdi. Akabeyi boazndan perk tutd. Lin feryad eylemee balad. Seyyid Hazreti syletmedi. Tiz Akabeyi arma gerdi. Diri iken heman Lini kasaplar gibi yzb derisini kard. Lini can cehenneme smarlad. Andan [153] Seyyid Hazreti hemandem derisini alub ol arada ayruk durmayub kub Mihengn evine geldi. Akabenin yerinde bir pre et kald. Meer ol bin kii dahi vardlar ol Firenge iridiler ve ldrdler. Ban kesb sngye diktiler ve ide Battaln ba diyb gezdirdiler. n haymeye geldiler. Grdiler ki Akabenin derisi yzlmi ve yerinde bir pare murdar et kalm, gya kim yzlm tilki etidir. Ayruk andan gayr nesne yokdur. Tiz gelb Kaysere haber virdiler, eyitdiler: Battal- kattal Akabeyi ldrm didiler. Kayser dahi deryat eyledi. Beler eyitdiler: Ey malik Battal an ol kadar ele getrdkten sonra nite diri koyuvire heman sen kendini sakn didiler. n Seyyid Hazreti Mihenge veda edb Malatyaya geldi. Kamu yarenler karu geldiler. Seyyid birleh grdiler. Akabenin derisin grb ad oldlar. Andan Seyyid Hazreti buyurdu. Akabe Linin derisine ot doldurdlar. Kala kabusuna asa kodlar. Andan raviler yle rivayet klurlar kim krk yl Linin 173

derisi aslu durd. n Seyyid Hazreti bu ii dahi tamam eyledi. Halifeye dahi name ile bildirdiler. Halife azim dlklar eyledi. Seyyid Hazretine hayr dualar kld. Andan halife dahi iki dest-i hat ve iy hilatlar Seyyide ve Emir mere gnderdi ve eyitdi: Rumdan yana gz kulak tutun ve casuslarnz eksik olmasun, diy nmede bildirdi ve dahi ide Kayser-i Rum her yl halifeye ve Seyyid Hazretine hara vermeye raz old ve her yl dahi gnderdi. de diyar- slam dahi Seyyid Battal Gazi Hazretlerinin sye-i devletinde bu hl ile yemekte ve imekte kaldlar ve bir zaman dahi bunun zerine geti ve lem dahi mnevver old. Seyyid-i kint Muhammede salvat.

Bu Meclis Seyyid Battal Gazi Hindistana Varup Kara Divi Katl Ettiidr
Rviler yle rivyet ve byle hikyet etmilerdir kim, Seyyidin olu var idi. Biri Ali ve biri Nezir ve birisi Beir idi. Amma Ali hb yiit idi. Mektebde okurlard. Birgn geldiler, hocalarna hediye istediler, nesne bulunmad, virmee Seyyid Hazreti arkasndan giydi kaftan kard. Oullarna hediye in virdi ve eyitdi: Ey oullarm iletn stadnuza virn ve ok zrler dilen kim yine inallah gazadan gelicek ana dahi hizmet idevz, didi. n Seyyidin hatunu Glendam bu haberi iitdi. Seyyide yetdi Ey sulatan- lem reva mdur ki senn gibi pehlvan lemde manendin olmaya. Bugn oullarn stazna hediye vermeye bir pulun bulunmad. kardn arkandan kaftann virdin. Hod bu dnyadur salk ve sayruluk var. Nin biraz dnyalk idinmezsin, gerek olur, didi. Andan Seyyid Hazreti eyitdi: Ya Glendam sen iitmedin mi benm Reslme her gn bu denl altun ve gm kfiristandan haralar gelrdi. Kamusn dervilere ve fakirlere bah iderdi. Kend varsa kanden artk bir pulunu [154] komazd ve Hazret-i Ali dahi yle iderdi. Bunlar dnyaya meyl eylemediler. Her ne kim iderlerdi. Allah rzas in iderlerdi. Ben dahi anlarun aslndanum. Asl hod hata klmaz her ne idersem, Allah rzas in eylerim. Dnyalk cem eylemek benim elimden gelmez, didi. Andan Glendam eyitdi: Ya pes nicedir, Emir mer bunca hazine cem ider ve gnde bir iki don deitirir, giyerdi. Seyyid dahi eyitdi: mdi sen melul olma ben anun kzn dilerim. Glendam eyitdi: Dile imdi virrse, didi. Seyyid Hazreti durub Emir merin katna geldi. Selam virb oturd. Biraz esnl-i kelamdan sonra eyitdi: Ya Emir mer iittim ki senn maln o imi. mdi ol ki ehlullhidir mal cem itmez, didi. Emir mer eyitdi: Ya sultan- lem eer malm ok ise nola kzm dahi vardur. rte bir iy gveyi elme girse kzm malm birleh ana virrm. Eer bir iy gvei bilrsen bize bildir. Kzm ana vireyim, didi. Seyyid Hazreti dahi eyitdi: y gveyi istersen gel imdi bana vir, didi. Emir 174

mer eyitdi: Senn hod vardur, Taryonun kz, didi. Seyyid Hazreti eyitdi: Benm Reslmn hod dokuz idi. Benm iki olursa nolur, didi. Emir mer eyitdi: Nola eve varaym diyb ve bir meveret idem, didi. Seyyid Hazreti eyitdi: Ver gel, didi. Emir mer durub evine geldi ve hikyeti hatununa bildirdi. Hatunu eyitdi: Ol kz neyle alur, bir pulu yokdur. Gece sovuktan yatamaz ve her kande varursa evlenr, didi. Kz dahi anda hazr durd, eyitdi: Nola anun her uzvusuna bir avret gerekdir, didi. Ol dem anas kakd. Kzn azna bir yumruk urd. Kzn azn burnun kzl kana gark eyledi ve eyitdi: Hi del senn ananla pazarun vardur, didi.. Emir mer dahi eyitdi: de kzn dahi meyli vardur. Nice etmek gerekdr. Eer virmezsen biz grmeden bunlar birbirine bilrler, didi. Anas eyitdi: Bari Battaldan ok mal iste. Anun hod nesnesi yokdur ki vire. Andan kurtuluruz, didi. Emir mer eyitdi: Ne dileyelim? Hatunu eyitdi: Ol ak fili kim Hindistandadur ve stnde altun etr ile ve ayan hal hal ile getrsn ve yz kzl korak deve ve yz at- Arab ve yz at- Rm ve yz at- Tatar her biri murassa eyerl ve stnde yars olan yars kz ola. Bunlar dile, bunlar hod bir mecl nesnedir, ele girmez feragat olur, didi. Andan Emir mer durub Seyyid Hazretinin katna gelb bunlar taleb kld. Seyyid Hazreti yok dimedi. Ho ola ot bana bir yl mhlet vir ki, didi. Andan Emir merle n vadeyi perkittiler. Durub Seyyid Hazreti tiz makamna gelb hikayeti hatununa dahi bildirdi. Yarenler dahi iitdiler, kamus bu ie ve Emir mere melul oldlar andan Seyyid Hazretine gelb eyitdiler: Ey sultan- lem ol did nesneler ele girmez, gel kerem eyle fergt ol, didiler. Seyyid Hazreti eyitdi: Yarenler er oldur kim kavlinden dnmeye ben kavl eyleyb boynuma aldum. Elbette Hindistan seferin itsem gerekdr. [155] Hakk Tel bama ne yazdysa grsem gerekdr, didi. Andan dn buuuna dein yarenler ile sohbet eylediler. Ol dem oullarn hatunun ve yrenlerin veda idb Akar- Divzadeye svar old. Andan tevekkelt alellh diyb azm-i Hindistan eyledi. Her kande urasa ikr iderdi. Tamam ay gitti. Birgn deniz kenarna irdi. Bir pnar nnde bir murgzr grdi. Anda indi o etlerinden birb sohbet eyledi, eyitdi: lh bana sen inayet kudret ve kuvvet vir. Bu benden dilediklerin sen bana myesser eyle, didi. Anda uyhusu gelb biraz yatd. Ngh Akar kinedi. Seyyid Hazreti uyanu geldi, grdi kim Hzr peygamber ka geldi. Seyyide selam virdi. Seyyid selamn ald. Hzr aleyhisselam eyitdi: Ey cier gem tiz atna bin, didi. Seyyid Hazreti tiz Akara bindi. Yum gzin, didi. Gzin yumd. Yine a, didi. Ad kendyi denizin te yakasnda grdi. Secde-i kr kld ve grdi ki otlar zaferan ve karanfil ve zencefil ve aa yukar gzetdi. Kimse grmedi. Bir avaz geldi kim ey cier gem imdi Hindistan budur. Tevekkelallh kl, didi.. Seyyid Hazreti andan revane old. Bir iki gnden sonra bir sahraya iridi. Grdi kim bir ba evre divar 175

muaazam ve ban orta yerinde bir kk Seyyid Hazreti ban iine girdi ve dolad. Hi ifrde bulmad. Acibe kald, eyitdi: Bunun gibi makamda bir kimse bulamadm bir haber soraydm, didi. Andan yine Akar koyuvirdii yere geldi. Akar dahi anda bulmad. Ol dem tara kub piyade yola revane old. Akam vaktinde bir ehre iridi. Grdi kim bir muazzam ii dolu ben dem kalabalk, fersek be fersek Seyyid geldi. Bir kede karar eyledi. n sabah old. Seyyid Hazreti tan namazn kld. Grdi kim karudan bir kii gelr. Ana karu varub sord. Bu ehre ne dirler? Ol kii eyitdi: Bu ehre Tantaniye derler, didi. Seyyid Hazreti srb Kalann kbusuna geldi. Kapu dahi ald. Seyyid Hazreti ieri girdi. Grdi kim halayklar il iine megul olub giderler. Yine bir demde Seyyid Hazreti grdi kim meer ehrin padiah Mihrasb dahi drt yz kul birleh ka geldi. Seyyide Mihrasbn gzi d old. Grdi kim bir yl bl ss kiidir. Mihrasba ho geldi. Tiz bir kuluna buyurd, eyitdi: ol karuda duran yiidi alun saraya iletn. Ben gelince bir ho grn, didi. Andan ol Alam Seyyidin katna gelb eyitdi: Ey yiit dur gidelim, padiah seni kend makamna okur, didi. Seyyid Hazreti eyitdi: Senn padiahun kang mezhebdedr? Alam eyitdi: Putperestdir ve putunun vezni krk batman altundur ve mceff-i murassadur. Hibir padiahn bunun gibi tanrs yokdr, didi.. Seyyid Hazreti herze sylersin, put ne itdr kim Huda ola putu balta ile paralamak olur. Huda oldur kim nazri [156] yokdr ve hlk kinat ve mebde-i mevcudat- zemin-i suman, mh- fitb vasf diliyle musavver olmaz ve senn padiahun bir it imi. Ben kfir kabusuna varmazam, didi. Galam dahi herseye balad. Seyyid Galam tutub iki kulan kopard yine eline virb eyitdi: Var imdi ol put ki Huda dersin senn kulan drst itsn, didi. Galam feryad etmeye balad. Halayk dahi Seyyidin stne gul eylediler. Seyyid Hazreti bir demde sekiz kiiyi depeledi. Seirdb Mihrasba haber virdiler. Mihrasb dahi atna binb anda geldi grdi kim Seyyid Hazreti her kime bir yumruk urur, ayruk sesmez ve bir kimse mukabil olmaz. Bir kezden Mihrasb ard, bire ok sepn, didi.. Seyyid Hazretine tr-i brn eylediler ve ok zahm iridirdiler. Kan ok akd ve aham iridi. Seyyid Hazreti kendyi urulayub lekerden kd. Bir virneye geldi. Divar dibinde bir ta mbarek ba altna koyub yasdk eyledi. Andan yatd, uyudu. Bu taraftan mealeler yakub gece vaktinden Seyyid Hazretini aradlar. Bulamadlar. Mihrasb dahi n sarayna geldi vezirine dahi Behnam derler idi. Eyitdi: Ya Behnam bu ne kiidir, div midir veya peri midir kim hergiz bunun gibi adam grmedim. Acen imdi kaner gitdi ola, sen dahi reml urgl bileydik, didi.. Ol gece Behnam dahi Resl Hazretini sallallh aleyhi ve sellem dnde grdi. ler varub Resl Hazretinin nnde iman getrdi. Mslman old. Resul Hazreti eyitdi: Ya Behnam ol dnk gn siznile cenk iden pehlvan benm cier-gem 176

Seyyid Battal Gazidr. imdi filan vrnede yatur. Tiz dur olun ile varun an makamnza alun, geln ve tmar idn. Eer dilersen yarnki gn benm efaatimden mahrum kalmayasz, didi. n Behnam uyand grdi kim evin ii mk-i anber kokusuyla dolmu ve kendnn dahi ii pr nr olmu. Ol dem olu dahi ieri girib, eyitdi: Ey baba bu gece ben dmde Muhammed Mustafay grdm. Niesi atas grdi. Olu dahi yle haber virdi. Hemandem ikisi ehrin kabusuna geldiler. Heman kim kilide el urdlar ol balta ile paralanmayan kilit dahi ellerine geldi. Tiz tara kub Seyyid Hazretinin katna geldiler, grdiler kim Seyyid Hazreti mbarek ban altna bir ta yasdk edinmi. Selma virb eyitdiler: Ey Reslullhn olu gel ehre gidelim, didiler. Seyyid Hazreti eydr: Siz kimlersiz beni ne bildiniz kim Reslullhn olu idiim, didi. Bunlar dahi peygamber Hazretlerini grdiklerin Seyyide hikayet eylediler. Seyyidi saraya getrdiler. Mbarek ayana yzler srdiler ve zrlerin dilediler. Seyyid Hazreti yemek yiyb bir zaman yatd. n yine uyand vezir grdi kim Seyyid Hazreti sa esen, hi arr yeri kalmam vezir bin bin kr eyledi. Andan abdest alub Seyyid birleh tan namazn kldlar ve vezir Seyyide eyitdi: Ey sultan- lem buyurursan padiahn katna varam ayet ol dahi dalaletden [157] kurtula didi. Seyyid Hazreti eyitdi: Nola vargl, didi.. Andan vezir srdi Mihrasbn katna geldi. Mihrasb eyitdi: Ya Behnam bu gece remil urdun m? Ol kiinin hlin bildin mi, didi. Vezir eydr: eha remil urdum. Ol kiinin talin gayet kutlu grdm ve uluzade grdm ve bildim acibedr, eer peygamber neslinden deilse, didi.. Mihrasb eyitdi: Din-i Muhammed nicedr? Vezir eyitdi: Anlar yerleri ve gkleri ve gnlleri yaradan Allaha taparlar, didi. Mihrasb eyitdi: Yeri g benim putlarm dahi yaratmad m, didi. Vezir eyitdi: eha ol put bir dem dzer. Allah oldur kim donlu nesneleri yaradr. Put bir kii dzer. Elinden gelr. Huda oldur ki Kuran- Azim menr kld, didi. Mihrasb eyitdi: Ya Behnam ne acibe syledin bri ol eri dahi bulaydm ve bir greydim. Ol dahi ne haber virrd. Vezir tiz yerinden duru geldi. kramla Seyyid Hazretine gelb selam virdi. Alub Seyyidi Mihrasbn katna geldi. Seyyid Hazreti gelb yer gsterdiler. Gedi oturd ve bir zaman mbarek dilin depridb Mihrasba eyitdi: Ey melik sen bir kulu kckten beslesen anun hakknda ok mal har eylesen, kbet ol kulun senden yzn evirse ve bir padiahun katna varsa ve seni hi ayruk anmasa, andan senn eline girse an neylersin, didi.. Mihrasb eyitdi: Kann ierdim. Seyyid eyitdi: Ya pes Hakk Tel sana bu denl inayet eyleye. Seni topraktan yaratt ve padiahlk virdi. Sen an kodun yz evirdin. Bir gn an yd itmezsin, bir nesne kim sen kendi elinle dzersin yine ana taparsn, didi.. Mihrasb n Seyyid Hazretinden bu kelamlar dinledi. Hayran kald. Andan eydr: Ey yiit ne acibe szler syledin. Bari benim dahi aln gelin grelim, ol dahi ne haber virr, didi. Hdimler tiz durdular 177

ol putu getrdiler. Nefis donlar geyrmiler bir put kzl altundan dzmiler ve yzne murakka tutmlar. Ol dem Mihrasb ve beler puta puta karu vardlar. Yzin perkin getrdiler. Seyyid Hazreti grdi kim gzleri gevherden dudaklar lalden dzlmi ve iin misk-i anber birleh doldrmlar. Mihrasb eyitdi: Ey benim mabudum bunca yldr kim sana taparam ve secde iderem. imdi bir kii geldi, beni senden men ider ve bu sizin iiniz kfrdr, dir. mdi sen dahi ne dersin biz ana ne cevap verelim, didi.. Put dahi eyitdi: Ey Battal- Kattal Rum vilayetini haraba virdin. Dilersin kim bu vilayeti dahi harab idesin, didi. n Seyyid Hazreti dahi puttan bu hareketleri iitti. Mbarek azn aub Ayetel-krsi okudu. Putun stne frd. Hemandem Hakkun kudretinden putu titremeye balad. Bir zamanda bir taraka kopd. Put yz zere ddi. Pre pre old. Her paresisinden avaz geldi kim Ehed enl ilhe illallh ve ehed enne Muhammeden abduh ve Reslh didi.. Pes Mihrasb bu hli grnce hayretde kald ve eyitdi: Ya Behnam bu kii [158] nedir kim benim putum yle old, didi. Allahn adn okd. Put btl old, didi. Andan Mihrasb eyitdi: mdi malum old kim bu kiinn dini Hakdur, didi ve dahi Seyyid Hazreti ol kulan kopard gulm anda hazr idi. Seyyid Hazretinin mbarek ayana ddi ve eyitdi: ol puta okuduun duay benm kulama dahi okuyuvir, didi. Seyyid Hazreti Fatiha suresin okuyub frd. Anun dahi kula drst old. Andan Mihrasbn itikad dahi muhkem old Seyyid Hazreti eyitdi: Dahi ne istesin tiz iman arz kl, Mslman olun, didi. Ol dem Mihrasb eyitdi: Ey sultan- lem-i cihn benm bir mkilim vardr, didi. Seyyid Hazreti eydr: Tiz syle, nedr? Mihrasb eyitdi: Benim bir kzm var idi. Div kapd. Esir eyledi. Eer ol kzm dahi halas idb bana getrecek olursan ilmile ve vilayetmile Mslman olam, didi. Seyyid eyitdi: Ol div kande olur, yerin gsterin, didi. Behnam eyitdi: Seni ben kulun anda ileteyim amma yolda iki zengi vardur. Birine Ancaf ve birine Azraf dirler ve kat heybetl zengidrler. Seyyid Hazreti eyitdi: Sen beni anda ilet, ayruk gam yeme, didi. Ol dem Seyyid Hazreti birleh Behnam hame mbeddel klub yola revane oldlar. Drdnc gn bir yere irdiler. Behnam eyitdi: Ey Hudven u bu yerde ol zengi didi. Seyyid Hazreti eyitdi: Allah rast getre, diyince ol dem bir vz geldi kim hay kanna susamlar, bundan ku dahi gemez benm heybetimden, didi. Seyyid Hazreti grdi kim bir herif krk arn kaddi kmeti var ve bir da dahi aaca geirmi amd idinmi. Seyyid Hazreti ol dem atn vezire virdi. Piyade olub merdne-vr Ancafa kar yrd. Seyyide ol dahi amudun havale kld. Seyyid Hazreti srad. Bir yana dahi durd. Amud indi yeri dolab ukuru gibi yard vezir dahi eyitdi: Nazenin pehlvan amudun altnda kald, dirken grdi kim Seyyid Hazreti birkez nara urub Ancafn ardndan iridi. Gsne bir mut yle urdu kim Ancaf yedi adm yere debesnin stne muallak ykld. Duru 178

gelince Seyyid Hazreti tiz sakaln eline dolad. Haneri boaznda kod. Ancaf eyitdi: Sen kimsin kim benm gibi ejdehay bir yumruk ile ykdn, didi. Ancaf aman diledi. Seyyidin mbarek ayana ddi ve yz srdi. Mslman old. adlkla Seyyid Hazretine kul old ve eyitdi: Ey sultan- lem bu iklme siz gelb maslahat nedr, didi. Seyyid Hazreti Mihrasbn hikayetin bildrdi. Ancaf eyitdi: Hudvend kara div yavuz melundur. Meer kim inyet-i Hakk ire didi. Ol gece anda sonhbet eylediler. rtesi olunca Ancaf Seyyide eyitdi: Benm bir kardam vardur, ilerde middr ki ol dahi yola gele, didi. Seyyid Hazretine yol gsterdi. Revane oldlar gn gitdiler. Drdnc gn Azrafa geldiler. Bunun hikyeti dahi Ancaf gibi old. Seyyid Hazretine kul old. Seyyid Hazreti Azrafn dahi kulana meng takt. Azraf o etlerinden birb Seyyidi. Konuklad. Andan irtesi Azraf dahi Seyyid Hazretine [159] yol gsterdi. Revane olub gitdiler. Yedi gnden sonra bir Kalaya iridiler. Seyyid Hazreti gsterdi kim ol ak mermerden yaplm gece vaktinde grdiler kim bir kz mh-i tbna benzer, bur banda durur. n Seyyid Hazretin grdi eyitdi: Saddak y Reslallh ho geldin ya Seyyid Battal Gazi didi. Vay Behnam vezir diyb kapuy ad. Gelb Seyyidin mbarek ayana yz srdi ve eyitdi: Ey h- cihan gerekdr kim bu melunun elinden bu vilyeti halas idesin, didi. Seyyid Hazreti eyitdi: Sen beni ne bildin? Kz eydr: Ben kervan padiahnn kzym. Yedi yldr kim esirim. Canuma gedi. Bu gece iken ok aladm ve dmde Resl Hazretini grdm. Bana eyitdi: rte benm olum Seyyid Battal Gazi bunda gelr, ana ol divin makamn gster, kara divi ol ldrse gerekdir, didi. Seyyid Hazreti hayran kald. Andan kz Seyyidin nne db ehre getrdi. Divin sarayna girdiler. Krk ayak nerdban kdlar ve yedi perde dahi Seyyid Hazreti ieri gedi. Andan sarayn iine girdiler. Seyyid Hazreti grdi kim birbirine karu drt safa eddd taht kurulmu, sanda ve solunda hacerler altun ve gm krsiler kurulmu. Seyyid Hazreti kza eyitdi: imdi ol kara div kandedr. Kz eyitdi: Ey h- cihn bu tahtn altnda bir kuyu var. Her dem melun gelr, bu kuyuya girer, gider. Bilmezem anda neyler, didi. Hemandem Seyyid Hazreti ol taht yabana atd ve grdi kim bir ch- nerdban aslm. Krk ayak nerdban tutub aa indi. Grdi kim karanluk. Bir dem oturub Seyyid Hazreti gzin retti. Nazar kld. Grdi kim bir deryadur, hi kenar yok. Seyyid Hazreti melul old, eyitdi: imdi bundan gir dnersem bana eydrler kim Seyyid Hazreti divden korkd. Annn varamad, dirler, didi. Anda bir zaman mnacat eyledi. Grdi kim derya ol dem ca geldi. Seyyid Hazreti grdi kim deryadan bir balk ka geldi. Fasih dil ile Seyyid Hazretine selam virdi ve eyitdi: Ya Seyyid ben o balm ki Yunus Peygamber benim karnmda krk gn yatd ve benm iin dolu tesbih tehlil dold ve ann bire katnda kamu balklarn eyhi oldum. Bugn bir nid geldi kim var, Seyyid Battal Gaziyi 179

sudan geir. Gel imdi benim arkama bin seni te yakaya gerem, didi. Seyyid Hazreti grdi kim daa benzer sevinib tiz baln arkasna bindi. Seyyidi bir cezireye kard. Balk yine denize gitdi. Seyyid Hazreti andan bir kke geldi. Grdi kim bir nerdban aslm nerdban tutub yukaru kd ve saray grdi. inde on sekiz kzlar otururlar. Her birinin benizleri div korkusundan sararm. n kzlar dahi Seyyid Hazretini grdiler. Karu gelb eyitdiler: Sen kimsin bunda neylersin, didiler. Seyyid Hazreti bunlara eyitdi: Geldim kara divi ldrem ve sizi dahi anun errinden kurtaram, didi. Kzlar eyitdiler: Kara div senn tasavvur ettiin it deildir Heman kim anun yzn grsen odun sner didiler. Bunlar bu szde iken ol dem bir gulgula peyda old. Divin aya avaz geldi. Raviler rivayet iderler kim kaan kzlar divin aya vzn iitdiler. Kamusu yzleri stne ykldlar. Andan Seyyid Hazreti grdi kim bir kara div ka [160] geldi. Ba donuz bana benzer. Kuyruu ejderha kuyruuna benzer ve iki arslan iki eline alm birbirine yle urd kim pare pare oldlar, andan Lin bir kez ajgarab heybetle melun haykrd ve eyitdi: Ey Battal- Kattal yani imdi benim kasdma geldin, gr imdi ben dahi sana neler idem, diyb Lin bir sanavber aacna bir da geirmi sund. Eline alub Seyyide havale eyledi. Seyyid Hazreti bir yana srad. Ol grz indi yere gark old. Eyitdi: Ey Battal sana unu gerek deyince h- evliy Seyyid Hazreti bir kez nara urub irdi. Lini koltuu altndan tii Dahhakk yle ald kim Lin iki pare old. Bir vz geldi kim eer er isen bir dahi al Seyyid Hazreti eyitdi: Ey Lin senn almaun ancakdr, didi. Bir demden kzlarn n akllar balarna geldi, grdiler kim kara div iki pare olmu yatur. Kzlar dahi gelb Seyyidin mbarek ayana yzler srdiler. Seyyid bunlara sord. Mihrasbn kz kangnzdur, didi. Kz eykilden Seyyid Hazretinin mbarek ayana yz srdi. Andan Seyyid Hazreti tiz divin ban derisini yzdi. Kzlar dahi alub derya kenarna geldi. Andan Hakkun kudretinden ol balk yine ka geldi. Seyyid Hazreti yine kzlar birleh baln arkasna bindi. Denizi gerdi. n karaya kdlar. Balk arkasna bakd. Seyyide eyitdi: Ey slle-i Resl benim sana emanetim vardur, smarlarm, didi.. Seyyid Hazreti eyitdi: Syle ne dersin didi.. Balk eyitdi: Vakit olur ki sen Resul Hazretinin trbesine varasn ve benm selamm ana deresin ve diyesin kim kyamet gnnde beni efaatten mahrum etmeye, didi.. Seyyid Hazreti kabul eyledi. Balk yine denize gitti. Seyyid Hazreti yine ol karaca yolu tutub geldi. Nerdbandan yukaru kd. Bu yakadan Behnam vezir dahi melul olub eydrdi: Acibe Seyyid Hazretinin ahvli nice old, diyb dururken grdi kim Seyyid Hazreti ka geldi ve on sekiz kzlar belesince ve divin ba derisi bile Behnam vezir d olub secde-i kr kld. Seyyid Hazretinin mbrek ayana yz srd. Ey cier-ge-i Resl bu ii kim sen iledin ve bu vilayete sen rahmed oldun, bu melun divin errinden bu iklimi halas eyeledin 180

Gerekdir kim senn iy adn ta kyamete dein sylene didi.. Andan Seyyid Hazreti eyitdi: Ya Behnam imdi bize at gerekdr derken Seyyidin mbarek gz bir kapuya d old. Tiz varub kapuy aub ieri girdi. Grdi kim drt yz at- Arab ve Rm atlar yrrler ve Akar- Divzde ortalarnda bile saz selbiyle yrr. Seyyid Hazreti d old. Akar dahi Seyyidi grb ukru ukru Seyyide karu geldi. Seyyid Hazreti Akarn gzlerin pdi. Secde-i kr kld ve Behnam vezir bu ilere hayran old. Andan ol atlara maldan ykletdiler. Kzlar bindirdiler. Yola revane oldlar. Dokuzuncu gn Azrafa geldiler. Azraf n Seyyid Hazretini grdi. ad olub karu geldi. Mbarek ayana yzin [161] srdi ve Seyyid Hazretinin iine tahsin kld. Ol dem Azrafn gzi ah Kemirin kzna d old. Seyyid Hazretinden dilek diledi. Kz dahi Azrafa meyl eyledi. Seyyid Hazreti dahi nikh idb virdi. Murad hsl eylediler. Andan drdnc gn Ancafa geldiler. Ol dahi Karvan ahnn kzna k old ve diledi. Seyyid Hazreti an dahi Ancafa virdi. Andan Seyyid Hazreti Behnam veziri ilerye gnderdi. Var sen bizim haberimizi Mihrasba vir, didi. n vezir dahi tiz gelb Mihrasba bildirdi. Mihrasb- h dahi d olub buyurdu. Tiz ehirden ulu kii by ve kul dahi Seyyid Hazretine karu geldiler. Mihrasb padiah iler gelb Seyyidin mbarek ayana yzler srb ve zrin dileyb, eyitdi: Zira divin ban derisini grdi. Hayr dualar eyledi, eydr: Ey h- cihn bu senn etdn iyilikleri Allah ve Resul ivzn vire, didi. Andan Seyyid Hazreti bu ikram ile ehre getrdiler ve divin ba derisin Kala burcuna asa kodlar. Ol padiahlarn kzlar kim esir olmular, idi. Haber virdiler kamus gelb kzlarn grdiler ve Seyyid Hazretinin ayana db hayr dualar kldlar ve divin ban teferrc eylediler. Seyyid Hazretinin iine hayran oldlar andan on sekiz pare ehrin beleri gelb Seyyidin nnde iman arz idb Mslman oldlar. Vilyetleriyle donlu gelb Mslman oldlar, andan Behnam vezir dahi Seyyid Hazretinin katna gelb eyitdi: Ey r-i Hakk her birinin murad sizin katnzda hsl old. Nolayd bizim dahi muradmz rav olsa, didi. Seyyid Hazreti senn dahi muradn nedr? Behnam vezir eyitdi: Mihrasbn kz birleh benm olum Muaz sevilrler. Dilek eylesen. Hakk mstehakkna dee, didi. Seyyid Hazreti tiz Mihrasba haber virdi. alak saat kbin idb Mihrasbun kzn Muaza virdiler. Murad hsl kldlar. Andan sonra Seyyid Hazreti Mihrasba eyitdi: Ya Mihrasb ben bu iklme ak filden tr gelmiem. mdi ol kande olur, eydivirin, didi.. Anda Mihrasb eyitdi: Ey h- cihn ol Haylastan katnda olur ve bundan yedi gnde varlur ve hem dahi put-perettir ve benm dahi kat dmanumdr, didi.. Seyyid Hazreti eyitdi: mdi ben anda giderim, didi. Mihrasb eyitdi: Ben dahi siznle giderim, didi. Seyyid Hazreti eyitdi: Yok ben tenha yrmei severim. Siz bana himmet yolda eylen, didi. Andan Akar- Dvzdeye svar olub anlar veda eyledi. Cmle gaziler uruna Tekbirullah 181

diyelim, Muhammede salvat verelim. Gel gr imdi Battal Gazi Hazretleri n yedi gn gitti. Sekizinci gn bir tepe stne ad. Grdi kim sahrada iki leker birbirine karu mukabil olmular cenk iderler ve birinin yz bin erisi var ve birinin seksen bin erisi var ve bu seksen bin leker kamusu mslmandr. Andan Seyyid Hazreti bir demde grdi kim karuda bir kii dururd. Andan haber ald. Bu ne lekerdr? Ol eyitdi: [162] Sultan- Msrdr ve adna Kayser dirler ve birine Haylan dirler. Putperesttir. kisi cenk idb dururlar, didi. n Seyyid haber ald grdi kim Haylan lekerinden bir kfir meydana girdi. Bir bir ardnca on yedi Mslman ehid eyledi. Andan mminlerden Halid adlu bir yiit meydadan girdi ve o kfiri depeledi. Can cehenneme smarlad. Andan kfirlerden Kalon Hindi meydana girdi. Halidi bir darbe ile ehid eyledi. Andan Halidin yrein kard. Lin Mslmanlara karu yedi. Andan Seyyid Hazretinin mbarek z gynd. Ayruk karar kalmad. Durduu yerden bir radvar nara yle haykrd kim kamu Mslman sandlar kim seba-semvt birbirine dokundu ve bu iki erinin stne kat heybet oturd ve yetdiler. Bu sika nedr didiler. Heman dem Seyyid Hazreti hamle idb, Kalon Hindiye beraber geldi ve eyitdi: Ya Lin adamn yreini mi yerler, didi.. Lin iler geldi kim yani Seyyid hamle kla. Seyyid Hazreti end l sngsn karu virb Line bir grz yle urd kim iinden bir pre od kd. Kalonu filiyle oda yakd. Lini can cehenneme smarlad. Anun ardnca bir dahi bir dahi girdi. Bir demde altm kfiri oda yakd. Ayruk kfirlerden kimesne meydana girmedi. Seyyid Hazreti bir kezden dahi nara urub kfirlerin alaylarna hamle eyledi. Kalb kalbe urd. Kfirlerin kann seyl mnendi aktd. n gece iridi. Andan Seyyid Hazreti eriden tara kub da yolunu tutd. Revane old. Ol iki leker acibe kaldlar, eyitdiler: Acibe bu kii ne kiidir kim, bugn meydan iinde bunun gibi hnerler gsterdi, didiler. Andan Seyyid Hazreti n daa vard. Gece vaktinde Akar bir yerde pinhan eyledi. Ol dem srd. Kayserin adrna geldi grdi kim leker evre oturmlar. Kayser dahi taht stnde oturm ve dembedem Seyyid Hazretini sylerlerdi ve eydrler: Acibe bu kii div midr veya peri midr kim bugn geldi bize unun gibi iyilikler eyledi, didiler. Kayser dahi eyitdi: Eer ol pehlvan imdi benm dahi elime girse kamu tacm ve tahtm dahi kamusn ana smarlardm, didi. Ot ol kii dem deildir. Belki ya feritedr veya peridir bize bk deminde geldi. Muhammedin mucizat berektnda destegrlik eyledi, didi. Andan Seyyid geb Haylann adrna geldi. Grdi kim Haylan cazu bir uzun herif ba adrn sakfna beraber olmu ve karusuna Lin bir put komu secde ider, alar ve eydr: Ey benm mabudum bu nice yllardur kim sana taparam, bugn bir kii geldi. Bunca belerim oda yakd. Bilmezem div midir veya peri midir ve eer yine irte meydana gelrse ana ne cevab virevz didi. Seyyid 182

Hazreti eyitdi: Hay hner gsterecek vakitdr diyb cendeval sngsn eline ald ve bir kez putun zerine frd. inden bir pare od kt ve putun ii [163] dah, mcevvef idi. Yand ve Haylann zerine urad. Kaftan tutud. Haylan dahi kaftann karub putun stne atd. Put dahi tutud. Seyyid Hazreti dahi tara kd. Her kang adra uradysa oda urd. Andan kez peypey nara urd. Kfir lekeri gece vaktinde birbirine doknd. rte olunca birbirin krdlar. n irte old. Grdiler kim ortalarnda peykne yok. Heman kendleri birbirin krmlar. Haylan cazu melul olub buyurdu. Tiz ol ak fili eyerlediler ve cenk aletin zerine reste kldlar. Bu taraftan Kayser dahi ad- Hrrem bunlarn eb-hnlarndan haberdar old ve Haylan melun dahi ol ak file binb azm-i meydan eyledi. Seyyid Hazreti dahi ol demde meydan iinde hazr dururd. Andan Kayserin erisinden bir kii Seyyide gelb selam virdi ve eyitdi: Ey pehlvan- nmdr yiit drtyz yldr mslmanm ol vakit kim Emirlmminin Hazret-i Ali kerremallah vechehu bu vilyete geldi ve krk dokuz gn bu ak filin stnde cenk eyledi ve bu Kayserin atas dahi Ankal ol r-i Hudann elinde Mslman old ve bu fili Hazret-i Ali dahi Ankaya ol vakit balad. Bu Haylann atas put-perest idi. Ol dem gelb Ankay gadab ile ldrdi. ehid eyledi. Bu ak fili dahi ald. Ol vakitten ber ol ak fil Haylan cazudadur. Atasndan miras kalubdur, didi. n Seyyid Hazreti bu haberi iitdi. Hemandem bir kez mbarek yzin filden yana tutd, eyitdi: Ey fil-dde bilgil ve gh olgl kim ben o kiinn olyam kim senn stnde krk dokuz gn gaza eyledi. mdi eer gerek k ve muhib isen bu demde bana dahi yr ol, didi. Heman dem Hakkun kudretinden fil bir kez gajgard, yle silkdi kim getrdi. Haylan yere urd. Yine sund hortumuyla yerden kapd. Havaya atd. Andan pare pare itdi. Yine ayanun altnda belrsiz eyledi. Andan seirdb geldi. Seyyid Hazretinin ayana yz srb nnde karar eyledi. Seyyid Hazreti hemandem Akardan indi. Srad filin stne bindi ve bir kez dahi nara urub kfirlerin lekerine hamle eyledi. Andan Haylann olu dahi atasn ol hlde grdi. Ayruk turmad yz kamaa tutd ve bu taraftan Kayser dahi hamle eyledi. Bir demde kfir lekerine yle kl urdlar kim altm bin kfiri hke saldlar ve cenk iinde Seyyid Hazreti dahi Haylann olun tutub Kayserin katna getrdi. Kayser dahi donlu beylerle Seyyid Hazretine karu gelb mbarek ayana ddi ve Haylann olun grb ad old. Seyyide hayr dualar eyledi ve eyitdi: Ey Hudvend siz ne kiisiz lutf it bize bildirn, didi. Seyyid Hazreti ol dem kendyi bildrdi. Kayser dahi d olub ikilden Seyyidin mbarek ayana yz srd. Ol dem Haylann dahi olu gelb Seyyid Hazretinin kademinde ba koyub[164] Mslman old. Kayser dahi kzn Haylann oluna virdi. Andan ol ak fili Kayser yine Seyyide meblia mal bin yk altun gm ve yz kul ve yz karavu dahi bunca armaanlar birleh Seyyide 183

virdi. Andan Seyyid birleh yola revne oldlar. Mihrasbn katna geldiler. Mihrasb dahi karu geldi.. Seyyid Hazretinin ayana yzin srdi ve Kayser birleh grdiler ve Seyyid Hazretinin bu iine hayran kaldlar. Andan Seyyid Hazreti yedi gn anda Mihrasbn katnda karar eyledi. Mihrasb dahi ok hizmet edb Seyyid Hazretini arlad. Andan sekizinci gn Mihrasb Seyyide meblia mal virb gemileri hazr eyledi. Seyyid Hazretini gnderdi. Seyyid Hazreti dahi n yola revane old. Yedi gn deniz iinde gittiler. Sekizinci gn karaya kdlar.. Seyyid Hazreti eyitdi: Acibe bu ne makamdr, didi. n gemiden tara kdlar. Bir pnara kondlar. Grdiler kim karudan bir kii gelr. Andan haber sordlar kim Malatya yolu nerden diy sordlar. Ol kii eydr: ol karuki yol gider, didi. Andan gediler. n Malatyaya geldiler. Grdiler kim ehir yklm bir ta bir ta stnde kalmam ve bir dem yok Seyyid Hazreti acebe kald. Ol dem balar arasnda gezb bir adam buldlar. Seyyid Hazreti andan haber sord. Bu ehre noldu, didi. O kii dahi Seyyid Hazretinn ayana yzin srb eyitdi: Ey Hudvend siz Hindistana gidicek Kayser haber altm yz bin lekerle geldi. Yarenler dahi yzlerin cmle Emir merden evirdiler, eyitdiler: Sen bizim serverimizi dnyalktan tr avara eyledin diyb daldlar. Emir mer dahi durmad. Kaub Kirman Kalasna girdi. Kayser dahi geldi. ehri yle kld. Buldun ldrd. ehri dahi ykub yakd, didi. Seyyid Hazreti buyurd. Anda adrlar kurdlar ve tiz Emir mere dahi haber gnderdiler. Emir mer dahi gelb Seyyid Hazretinin mbarek ayana db zrin diledi ve bki iiden yrenler dahi gelb Seyyid Hazretinn ayana yzler srb iine tahsin eylediler ve ol ak fili grb mebalie mal birleh hayr dualar kldlar. Andan Emir mer alayub Seyyide eyitdi: Ey sultan- lem ol kz ki sana namzed old idi. Kayser elinde esir old, didi. Seyyid Hazreti melul olub anlara eyitdi: mdi ben gine Ruma giderim. de ol mal ki gazadan getrdm. Siz anunla ehri imret idin evvelkinden gkcek olsun, didi. Andan ol h- evliy Akara svar olub azm-i Rum kld ve yetmi iki pre Kala ve on alt pre ehr istedi. Kzdan haber alamad. Andan Ladkayay geldi. Grdi kim ehrin ii kalabalk. Ol dem Akar bir yerde pinhan eyledi. Andan piyade olub ehre geldi ve bir kiiye sord kim bu kavga nedendr, didi. Ol kii eydr: Kayser varub Malatya ehrin ykcak. Battaln bir avretn bulmu esir eylemi getrdi. de imdi vezirin olu Behnema virdi, [165] dn idb bu gece gece gerdek olur, didi. Seyyid dahi ol dem grdi kim gveyi ve gelini ala ala enlikle alub gelrler ve Kalaya n doludrdlar. Gelb Seyyid Hazretinn nnden gerdiler, ol dem kzn dahi Seyyide gzi t old. Diledi kim kz kendyi aai ata Seyyid Hazreti dahi kza iaret idb mbarek diin sdk. Sabr eyle, didi. Behnama gayet ho geldi. Tiz alun ol yiidi saraya iletn, didi. Andan Seyyide sordlar. Adn nedr? Seyyid Hazreti 184

Abdlmesihdir, didi. Andan n kz gerdee iletdiler. Hadimler dahi arab imee megul oldular. Andan birisi eyitdi: Ben bu kadehi Battaln kahrna ierim. Birisi eyitdi: Olmaz haber syleme, didi.. Ol biri yine eyitdi: Meer sen Battalsn. Ol biri yine eyitdi: Ben nice Battal olam. Bene Akabenin olu Velidim. Feemm kitabda okmam, Battal her kande anlsa gerekdir kim anda ol hazr ola, didi. Seyyid Hazreti bu haberleri bir bir iidirdi. Andan Velid dahi durub gitdi. Seyyid Hazreti Velidin ardnca yrd. Velid bir kez ardnca bakd. Seyyidi bildi. Tiz gelb ayana ddi ve eyitdi: Ey sultan lem ben dahi mslmanm ve senn kulunum, beni Mslmanla kar, didi. Seyyid Hazreti eyitdi: mdi bana bir doruluk gster, ta kim senden bir vefa grem, didi. Velid dahi ne vefa istersin? Seyyid Hazreti eydr: Dilerim ki vezir olunun iin tamam idem, didi. Velid eyitdi: Ol benm boynuma diyb saraydan ieri girb, grdi kim vezir olu sarho yatur. Velid ban kesdi. Seyyidin katna getrdi. Seyyid eyitdi: Kat kz kandedr? Velid eyitdi: Kz anda deil. Bahede kkde ola derken meer kz dahi Seyyid Hazretini gzetirdi. nnden bildi. Tiz Seyyidin ayana ddi. Seyyid d old. Tiz at buld. Birine kz ve birine Velid bindi ve birine thfeler ykletdiler. Andan Seyyid Hazretinin atna gelb Seyyid dahi Akara svar old. On birinci gn Malatyaya geldiler. Kamu yarenler karu gelb Seyyid birleh grdiler. Mbarek ayana yz srdiler ve fethine d hayr dualar kldlar ve Emir merin kzn toylar idb yedi gn yedi gece dlk ile Seyyide virdiler ve dahi Seyyid Hazreti buyurd. Ol ak fili meblia mal mell birleh halifeye gnderdiler. n armaanlar dahi halifeye iridi. Azim ad old. Halife dahi Seyyide ve Emir mere iyi hilatler ve nice tuhfeler armaanlar gnderdi ve iine tahsinler okd. Malatya ehri Seyyid Battal Gazi Hazretlerinin sye-i saadetinde evvelkinden gkcek old. Seyyid Battal Gazinin kademinde bir zaman bunun zerine gedi ve lem dahi mnevver old. Seyyid-i kaint Muhammede salvat Allhmme salli l Muhammed.

Bu Meclis Seyyid Battal Gazi Hazretlerinin Kitayon ile Geen Mcerasur ve Cha ndirdikleri Gazalardr
Raviler yle rivyet etmilerdir kim. Bir gn [166] Velid Seyyidin evine girdi. Seyyidin hatunu ban tarard. Velid Linin gnlne gman geldi. n bir iki gn byle gedi. Birgn Seyyid Hazreti dahi Velid birleh baa gitdiler. n baa yakn irdiler. Velid durub Seyyid Hazreti eyitdi: Nin durdun? Velid eyitdi: Ban miftahn ben unutmuam. Seyyid eyitdi: Tiz var getr, didi. Velid tiz Fatmaya eyitdi: Seyyid Hazreti seni ister. Tiz ata binsn baa gelsn, didi. Fatma gerek sand. 185

Tiz ata bindi. Velid nnce dahi yrd. n ehirden tara kdlar. Halvet yire geldiler. Velid melun atnn celberin tutd. Fatma eyitdi: Neylersin? Velid eydr: Hi bilr misin ben seni bunda niye getrdim, didi. Fatma eyitdi: Bilmezem. Velid eyitdi: Ben senn knam. Gerek imdi sennle murd hsl idem, didi. Fatma dahi eyitdi: Hay bire harem-zde olu bu ne herzedir ki, sen sylersin, didi. Lin eyitdi: Yok elbette olmaynca olmaz, didi. Deyince hemandem Fatma dahi atna bir mahmuz urd. Linin elinden kurtuld. Gidiyordu. Lin ardnca kovd. Fatma dahi kod. Ngh atyla bir dereye ddi. Cn Hakka smarlad. Kl nn lillh ve inn ileyhi rcin. n Velid Lin an grdi. Ah idb eyitdi: Eer ben ku dahi olursam. Battaln elinden kurtulmazam, didi. Andan Lin kaub azm-i Rum kld. Eznecnib bu taraftan Seyyid Hazreti dahi ikindiyi kld. Grdi kim Velid gelmedi. Mbarek vcudlarna korku ddi ve srb atna geldi ve hatunun evde dahi bulamad. Konularna sord, eyitdiler: Baa armsn, Velid geldi. alub gitdi, didiler. Seyyid bir kez h eyledi ve eyitdi: Ol melun aslna rc etti, dndi, diyb bu kez atnun izin izley geldi. Grdi kim nzenin hatunu pre pre olmu, yatur Seyyid Hazreti zrlik edb alad. Tiz ehre haber idb Emir mere haber geldi. Andan hatunuyla gelb feryad figan idb aladlar. Hele tabuta koyub ehre getrdiler. Namazn klub defn eylediler. Andan Seyyid Hazreti cmeyi mbeddel edb azm-i Rm kld ve souk gn idi. Bir kye geldi. Ol o dem bir yiit gelb Seyyidin ayana ddi ve eyitdi: Ho geldin ya Seyyid Battal Gazi didi. Seyyid eyitdi: Sen beni ne bildin? Ol eyitdi: Bu gece Muhammed Mustafa dmde grdm, senn gelecein bana bildrdi ve benm adm Kaysdur. Badatdan bunda ticarete geldim, idi. Bunda bir kei vardur, anun kzna k oldum ve alt ay durdm. Bir gn bana eyitdi: Bunda neylersin, var git, didi. Ben dahi hlim ana arz eyledim. Bana eyitdi: Gel benim dinime gir kzm sana vereyim, didi. Hod ol kzn ak bana kr eyledi. Ben dahi vardm. Dil ucuyla ikrar virdim. Kz bana virdiler. Ben dahi syley syley kz Mslman eyledim ve iki olm old. Bu gece Resl Hazreti aleyhisselam bana dahi eyitdi: Benim cier gem Seyyid Battal Gazi Hazretleri Akabenin olu Velidi arayun. Bunda gelr, didi ve bu gece Velid bunda yatd, gitdi, didi. Seyyid Hazreti ol gece anda elendi. n irte old. Atn donn anda koyub ruhban donuna [167] girb gitdi. Akam bir deyre iridi. Sovuk gn idi. Deyrin damnda bir ruhban Seyyidi grdi, diledi kim Seyyidi ieri koya, meer o Velid anda imi. U ruhban Velide eyitdi: Mesih bize konuk gnderdi. Velid Seyyidi grnce bildi. Feryad eyledi. Ruhbana eyitdi: Bu Battaldur, didi. n Seyyid dahi deyre yakn geldi. Ruhban eydr: Ey Battal bunda sana yol yokdur. Seyyid Hazreti eyitdi: Kim benim nerem Battala benzer. Ben bir ruhban kiiyim, didi.. Ruhban eyitdi: Ayruk git i fesada varur, didi. Grdi kim ruhban inanmaz. 186

Seyyid mbarek azn aub ncil yetlerinden bir iki ayet okd. Ruhban hayran kald. Velide eyitdi: Sen beni gnaha koya yazdn. Bu hod Mesih kendidr. Velid nice kim kapuy ama diy grdi. are olmad ruhban kapuy ad. Seyyidi ieri ald. Tiz od yakd. nne taam getrdi, eyitdi: Mazur tutasn ki her kande bir kii grsevz. Battal sanuruz, didi. Seyyid berzden kuan zdi. Ruhban grdi kim iinde Mslman kua var, h eyledi. Hayale ddive eyitdi: Eer bundan kurtulursam ayruk yaknda lmem, didi. Velid-i Lin dahi deyrin bir bucanda gizlendi. Ol dem Seyyid ruhbandan su diledi. Ruhban eyitdi: Su deyrin kabusu nndidir. Ben tara kmaa korkaram, didi. Andan Seyyid Hazreti abdest alaym diy tara kd. Hemandem ruhban kapuy balad. Seyyid Hazreti dahi abdest ald su idi. Yine kapuya geldi. Grdi kim kapu balu. Donlarnun bazlar ieride kald ve bir kez kapuy yetdi. Ruhban eyitdi: Ey Battal bunda geldin kim ayyarlk ile bir i idesin, ot Mesih bana yardm eyledi. Seyyid eyitdi: Hay senn didin deilim diye grdi. re olmad. Velid Lin ol dem Seyyidin stne talar atd ve ok herzeler syledi. Seyyid dahi yalncak idi. Gayet sovuk idi. Ey Hudy bana senden hidyet ihsan ire, didi. Ol gice iinde byk talar bundan ana andan buna sabah olunca getrdi. n sabah old. Seyyid dahi deyrin divar dibinde db yatd. Ruhban dahi deyrin stne kub bakd, grdi kim Seyyid yatur. Ol dem tiz Velide haber virb eyitdi: Battal lm, didi. Velid dahi gelb grdi, eyitdi: Sakn kim bu ayyardur. Ruhban eyitdi: Del misin sovuktan lpdr, diyb tiz bir byk yuvarlak ta var idi. kisi tutub brakdlar. Seyyidin mbarek gsne dokundu yine aa ddi. Bir klna hata gelmedi. Hakk Tel saklad. Seyyid dahi bir zerre deprenmedi. Ruhban eyitdi: Hay grdn m Battal lpdr. Aa inelim ban keselim. Kaysere gnderelim, didi. Andan Linler ikisi dahi bile gelb kapuy adlar. Seyyidin stne yrdler. Seyyid Hazreti bir kez ya Allah diyb duru geldi. Ruhbanun boazn perk tutdu. Ellerin muhkem balad. Velid Lin tiz ieri kad. Od dahi yanard. Seyyid Hazreti ieri girdi. Donlarn giydi. Velidi istedi, bulamad. Andan deyrin stne kd. Grdi kim Velid ayruktan kaub gider. Seyyid Hazreti arub eyitdi: Ey seg-i b-din benm [168] elimden kande kande kaub gidersin, diyb tiz aa indi. Ruhban dine davet eyledi. Melun imana gelmedi. Seyyid Line bir kl urd iki pare eyledi. Andan deyrin iinde ne bulduysa ald. Kaysn evine geldi. Seyyid ol mal Kaysa virdi. Kays dahi hayran kald. Andan Seyyid Hazreti tiz akara svar olub kandesin. Velid diyb gitdi. Bir pnara iridi. Grdi kim bir kii yatur. Seyyid bildi kim Veliddir. Tiz Akardan inb boazndan tutd. Velid Lin eyitdi: Ezber-y Hud ben yanldm, bir i itdim, didi. Seyyid eyitdi: Ey Lin benm sennle dahi iim okdur diyb bir aaca balad. Andan abdest alub namaza durd. Ol dem iki arslan ka geldi. Akarn stne hamle eyledi. Akar 187

dahi kaub bir dereye girdi. Seyyid dahi namazdan fri olcak. Akar istey ol dereye gitdi. Ngh Seyyid grdi kim ol dem karudan bir svar ka geldi. Elinde bir arslan tutm, san kim kedidir, geldi. Seyyide bir kez hmla bakd. Gedi, yriyivirdi. Eznecnib bu taraftan ol pnar katna bir kerban geldi. Velidi grdiler, eyitdiler: Sen kimsin? Lin eyitdi: Ben bir bazirgan idim. Haramiler beni tutdlar, bu aaca baladlar, didi.. Ol dem bazirganlar dahi Velidi salvirdiler. Lin yine kad. Seyyid Hazreti dahi Akar buld. Yine geldi. Grdi kim Velid yine kam h eyledi. Yine yola revane eyledi. Ngh grdi kim nnde bin kadar leker gider. Tiz artlarndan iridi. Birine sord kim bu ne kavmdir, kande giderler? Ol kii eyitdi: Bedrun ahdur. Bu iklimde bir bey vardur. Adna Hamiran dirler. Anun bir kz vardur. Adna Adna Banu dirler. Gayet ser-kiidr. Dava ider imi ki her kim beni meydanda basub zebun iderse benm hellim oldur dir imi. de Bedron ah dahi ana gider. Ot bu gece Bedrun bir d grmi. Battal Gazi gelr, Mslman ider. Bu kz ana al verir, didi. n Seyyid Hazreti bu haberi iitdi. Leker kld. n bunlar gitdiler. Seyyid dahi bunlarn ardnca gitdi. Ol dem grdi kim yine bir adlu ka geldi. Elinde bir aslan tutar. Bildi kim dnki herifdr. Andan Seyyide eyitdi: Ey yiit gel seni dahi bir greyim, nen vardur, didi. Hemandem aslan salvirdi. Kl ekb, Seyyide havale kld. Seyyid tazyana ile red eyledi. Herif kakd yine Seyyidin stne hamle eyledi. Seyyid Hazreti bunun atnn bana bir yumruk urd. At urslanub durd. Atndan indi eteklerin beline sokd. Seyyide yrd. Seyyid dahi Akardan inb karu yrdi. Seyyidi kuandan kapd kim getre yere ura. Yerinden iremedi. Seyyid dahi bir kez kuvvet bazuya getrb kemerinden kapd. Hay deyince getrdi. Yire urd. Ol dem ahsn ba ald. Ebrlar perin olub mh yzne sald. Hemandem Seyyid grnce giri ekildi. Bir mahbbz-zaman kz kim lemde bir dahi nazri olmaya. Kz dahi yerinden duru gelb Seyyidin mbrek kademinde ba koyub yzin srdi. Seyyid Hazreti dahi bildi kim Adna Banudur. Kz Seyyide eyitdi: Ey yiit pehlvan gel imdi beni sen kabul eyle, didi ve ben ok adamlar ldrmem Hamirann kzyam, didi. Seyyid eyitdi: Ben seni [169] almazam. Amma dnk gn beni bir yiit dnde grmidir, ben seni ana viresim gerekdir, didi. Pes Adna Banu atna binb gitdi. Seyyid dahi durub ehre geldi. Grdi kim blk leker konmu dururlar. n irtesi old. Nekkreler alnd. Hamiran elli bin kiiyle bindi, arkasn bir daa virdi. ehirden Adna Banu dahi ka geldi. Yz kz olan belesince kamus zerrn plar meydana geldiler. Adna Banu bu kzlar ile top oynad. At seirttirdiler. Kz yine gir dndiler. Adna Banu meydan iinde kald. Ol dem atas Hamiran Adnaya eyitdi: Ey kzm ide bildn kim senn menendin yokdur, digil. Kerem eyle ol be oullarndan birin kabul eyle beni dahi bu gavgadan kurtar, didi. Adna eyitdi: mkn deildr. Elbette 188

bir kii gerek kim bugn beni meydandan zebn ide. Atmdan ykarsa ol helalimdr, didi. Andan Adna Banu meydanda cevelan eyledi. Er diledi. Ol dem Frenk Malikinin olu Adnaya hamle eyledi Adna anun hamlesin men eyledi. Adna ana bir sng urd, atndan ykld. Adna ban kesdi ve karu atd. Anun ardnca Canik Mliki girdi. An dahi syletmedi. ki pre eyledi. Anun ardnca Bedrun ah girdi. Adnaya selam virdi. Ben senn ammun olyam, malm mlkm ok gel beni kabul eyle, didi. Adna Banu eyitdi: Bana mal gerekmez, er gerekdir, bu gn beni meydanda her kim zebn iderse bana er olur. Eer senn dahi bir hnerin var ise gster, greyim. Yohsa yle bilesin ki seni dahi ol yatanlarn yanna helak iderim. Aman virmezem, didi. Andan birbirine hamle kldlar. Adna Banu iri geldi. Bedrun ah atndan bir kez kapd. Kuvvet eyledi getrdi, yere urd. Diledi kim ban kese. Ngh ol dem grdiler kim Seyyid Hazreti bir kez blent-nara ile haykrd kim kamu leker birbirine dokundu. Hay bu nedr deyince Seyyid Hazreti iri geldi. Adnaya bir pt-py yle urd kim Adna Banu at sarsndan girsne muallak ykld. Andan Adna bildi kim dnki herifdir. n Bedrun ah an grdi. Tiz seirdb Seyyidin mbarek ayana ddi. Yz srdi. Ey merdn- lem siz kimsiz? Seyyid Hazreti eyitdi: Ol benm ki senn dine girdim. Seyyid Battal Gaziyim, didi. Bedrun ah bu haberi iidicek kfr terk idb Seyyidin ayana ddi. Din yolunda Mslman old. Adna Banu dahi an grdi. Ol dahi Seyyidin ayana db Mslman old. Andan Seyyide eyitdi: Ey pehlvan- lem gel beni hella kabul eyle, didi. Seyyid eyitdi: Ben seni almazam, diyb Adna ile Bedrun ah adrna geldiler. Seyyid Hazreti eyitdi: Ya Adna ben seni Bedrun aha virdim, sen ne dirsin. Yok dime benm szm kabul eyle, didi. Adna dahi eyitdi: Siz her ne buyurursanz ben ana razym, didi. Seyyid dahi eyitdi: Var imdi atana hlini bildr, didi. Adna dahi atasna gelb ahvlini bildirdi. Hamiran n an iidb r- nr olub Adnay alub Seyyid Hazretinin katna geldi. Andan Seyyid Hazreti mbarek lisann depredb Hamirana din bbndan erh eyledi eyitdi: Ben her ne idersem [170] bu din berektnda iderem, didi. Hamiran dahi eyitdi: Ey sultan- lem sen gerek sylersin. Amma ben Kayserden korkaram, senn dinne girmee. Ot siz her ne buyurursanz emrinze muti ve mnkdm, didi. Seyyid Hazreti eyitdi: Gel imdi kzn Bedruna vir, didi. Hamiran, virdim ey sultn- lem, didi. Ol dem Seyyid buyurd. Tiz nikh idb Adnay Bedruna virdiler. Murad hsl eylediler. Ol gece Seyyid Hazreti gerdek kabusuna gelb oturd, alad. Bedrun dahi Seyyidin aladun duyd. Adnaya eyitdi: Meer sende mbarek gnl var ola, didi. Ol dem ikisi dahi tara kdlar. Yzlerin yire urdlar, eyitdiler: Ey h- cihan sebeb nedr, alarsn didiler. Seyyid eyitdi: Emir merin kz Fatmay aldm ve nice zahmedler ekdim. Henz dahi doymadm, elimden kd ve dahi kang birin ideyim ve ya 189

Beyzay veya Glendm m ideyim. Kfirlerin elinde helak oldlar, didi. Andan Adna Banu eyitdi: Ey sultan- lem hi gussa yeme kim Mahbirozun bir kz karnda var. Adna Kitayon dirler. Cihanda bir dahi naziri olmaya. Deniz iinde bir yir vardur. Kala-i kevkib derler. Kayser sizin korkunuzdan anda komdur, bin kii mvekkel koymu, beklerler, didi. Seyyid Hazreti eyitdi: Ya Adna imdi sen beni anda iletesin, didi. Adna eyitdi: Nola ey sultn- lem seni anda ileteyim, ta siz Kitayon ile murad hsl klnca ben dahi Bedrun ile murd hsl klmayam, didi.. ol kadar Adna Kitayonun vasfn syledi ki, Seyyid Hazreti Kitayonu grmeden k oldu. Tiz atlarna binb revne oldlar. n deniz kenarna geldiler. Anda bir harab Kala var idi. Atlarn anda kodlar. Bir zevraka binb ylen vaktinde gelb iridiler. Seyyid Hazreti ol dem kendyi bir ruhban suretine koyd. Adnaya eyitdi: mdi sen var Kitayona di kim Kh- Salanden bir ruhban geldi. Acaib garib szler syler ve hb vzla ncil okur, tefsir eder, digil. Atam sana gnderdi. Biraz gnln elesn, deva mdur ki, ayet beni katna okya, didi. Heman dem Adna Banu durub Kitayonun katna geldi. Biribiyle grdiler. Kitayona Adna haber virdi. Kitayon d old. Adnaya eyitdi: Durub tiz bunda al gel, didi. Adna n gelb Seyyid Hazretin alb Kitayonun katna geldiler. Seyyid grdi kim Kitayon dahi taht stnde oturm, bedr olm, ay misalinde mh- tabana benzer ve yanaklar gl-i hamraya ve dileri drdneye benzer. Seyyid dahi mrnde bunun gibi mahbub grm deil. yle kim kendden gideyazd. Andan Kitayon dahi Seyyide karu geldi. Mbrek elin bs eyledi. Seyyid Hazreti andan mbarek azn ad ve biraz marifet syledi. Kitayon hayran kald ve dahi bir nice ncil okudu. vz ile Hseyin makam ile okd. Gel gr imdi Kitayon dahi Seyyide muhib old. Ol dem Adna Banuya eyitdi: Daim sen bunda gelrdn, amma bunun gibi tuhfeyle geldiin yo idi. Aferin bunu douran anaya ve ne hb suretl yiit olur, didi. [171] Andan Seyyide eyitdi: Ey din ulus u bunca demler ki beni saklarlar. Henz dahi Battaln korkusundan gece gndz yatmazam, didi. Seyyid dahi eyitdi: Ya nigr Battal nice kiidir? Kitayon eydr: Erlikte Rstem-i Zldr. Ayyarlkta cihan hokkaya koyu verir. Dahi nazri yokdur. Sehvette Htem-i Taydur ve nesl-i peygamberdr. Kh ruhbn olur kh peyk olur. Benim atam dahi ol ldrd ve her kimse grsem, Battal sanurum, didi. Andan Seyyid eyitdi: Ya Nigrn sen ol vasflarna anun hakknda syledin ne gzide has adam imi, hayf deil mi kim anun gibi kiiden kaalar. An herif idinmeyeler. Kitayon eyitdi: Ol Mslmanlarn cazulardr ve hem dman Mesihdr ve bir kz karndam alubdur ve birin halifeye veribdir. Ben dahi anun korkusundan bunda mekn tutmam, didi. Seyyid eyitdi: y ihtiyat amma bu vasflar ki sen anun hakknda syledin ol seni elbette komaz ele getrr, didi. n Kitayon Seyyidden bu haberi iitdi. Acibe kald, eyitdi: 190

Acibedr ki eer sen ol deilsen, didi.. Seyyid eyitdi: Bel men ol kimseyim, didi. Ol dem Kitayon sersime old. Adna Banuya eyitdi: Hay benm sennle dmanlm yokdur. Sen benim dmanm nin getrdn, didi. Adna Banu eyitdi: Ey nigrn nin mell olursn, bana dimedin mi eer bir mahbub pehlvan eline girse bana getr, didin. Ben dahi bundan iy pehlvan dahi hergiz lemde bulamadm. Hi kakma kim bundan iy adam senn eline girmez, didi. Kitayon bu haberi iitdi. Diledi kim feryad ide. Hemandem Seyyid Hazreti Kitayonun boazna yapd. Azna destml dkd. Ne kadar hdimleri ve mvekkelleri var ise Seyyid Hazreti cmlesini helak etdi. Drt sandua drl cevahirler doldurdlar. Andan alub deniz kenarna Bedrunun katna geldiler. Tiz zevrak hzr idb bindiler, durd. Dahi revn oldlar. Eznecnib Velid-i melun dahi bu taraftan n Seyyidin Kitayona gittklerin iitdi. Tiz gelb Hamirana bildrdi. Anlar dahi tedbir idb yollar leker birleh baladlar ve eyitdiler: Battal elbette Kitayonu ele getrmeyince komaz. Biz dahi an ele getreydik, didiler ve Kaysere dahi bildirdiler. Kayser dahi iidicek feryad figan eyledi. Kayserin bir veziri var idi. Yemliha dirlerdi, eyitdi: Bu i gayet sarp idr, buyurdu, tiz iki ifritler var idi. Anlara iki yz bin kfir kodlar. Hamirann katna gnderdiler. n anlar dahi Hamirana iridiler. Hamirann dahi elli bin lekeri kamusu durub yollar beklediler. Eznecnib bu taraftan Seyyid Hazreti Bedrun ve Adna n tara kdlar. Andan Kitayonun azn adlar ve oturdlar. Seyyid Kitayona ok nasihat eyledi Dine davet kld. Kitayon rza virmedi eyitdi: Ben kend dinimden dnmezem. Byle kabul edersen nola didi.. Andan taam yediler. kr kldlar. Andan atlarna svar olub yola revane oldlar. n Kaladan biraz ayruk gitdiler, grdiler kim karudan leker belrdi. Andan Bedrun ah iler yrd. Grdi kim aa [172] derede dopdolu leker konmlar. Tiz Bedrun gelb Seyyide haber virdi, dndiler. Kalaya girdiler. Seyyid Hazreti dahi Kitayonu Adnann katna kod. Seyyid Kitayona eyitdi: mdi sen teferr kl, gr kim din berektnda bu silere ben neler iderim, diyb h- evliy Akar- Divzdeye svar old. Kfir lekerine azm eyledi. Bu taraftan kfir lekeri an grdiler. Saflar balayub durdlar. Seyyid dahi bir nara urub eyitdi: Benim Battal kfirlere kattal. Ey kfirler her kim elm arzu klarsa tiz meydana gelsn, didi. Andan bir mddet silahorlk eyledi. ki taraftan mtehayyir kldlar. Kitayon, Adna Banu bur banda temaa eylediler. Adna, Kitayona eydr: Grdn m Seyyid Hazreti nice erdr, unun gibi pehlvana nin muti olmazsn, didi. Andan Seyyid Hazreti nara urub kendyi kfir lekerine urd. Kfir kann seyl mnendi aktd. Ta kim akam vaktine dein azim cenk eyledi. n yine dnb Kalaya geldi. Adna, Bedrun, Seyyide karu gelb yz yere kodlar. Donlarn kfir katndan yrdiler. Abdest alub akam namazn kldlar ve taam getrb yediler, idiler. Hakk Tel Hazretine 191

kr kldlar. Andan Seyyid Hazreti Kitayona eyitdi: Ya Nigrn grmez misin bugn yalnuz kiiyim, neler eyledm, zira kim inayet-i Hakkdur ve mucizt- Muhammed Mustafadur. Ber gel seninle in olalm, didi. Kitayon dahi eyitdi: Eer sen beni kabul idersen yle eyle. Ben kendi dinimden dnmezem, didi. Seyyid Hazreti eyitdi: Sen imdi murdarsn, ben hod kabul etmezem. Pak Mslman ol nadn akbul iderem, didi. Eznecanib bu taraftan Hamiran ve Alyon dahi oturmlar idi. Linler eyitdiler: Bu kadar leker Battala kr klmaz diy ikilden Kaysere yine nme gnderdiler ve eri istediler. n irtesi old. Nakkareler dld. Seyyid meydana girdi. Alyon Seyyide beraber geldi ve ok herzeler syledi. Seyyid dahi iler yrd. Alyonu kapd bir kez havaya atd. nerken ald. ki pare eyledi. Anun ardnca elli kfir dahi depeledi. Ayruk kfirlerden kimse meydana girmedi. Seyyid dahi bu kez nara urub kendyi ol kfir erisine urd. Dokuz kez alaylarn yard. Yine bir cnibe kd. Kfirler sancak vaktinde iki yz bin kfir birleh ah Karvan birleh ka geldi ve akam iridi. Seyyid dahi gelb Kitayonun katna nasihatlar kld. are olmad. n yine irte old. Kfirlerden nakkareler dld. ah Karvan ve Behmen Karvan ve Feridun kfir beler bindiler. Saflar balayub durdlar. Seyyid Hazreti dahi binb azm-i meydan eyledi. n Behmen an grdi. Lin meydana girdi. Seyyid Hazreti iridi. Line bir grz yle urdu ki atyla bile yere beraber eyledi. Oldem Seyyid Hazreti ardnca otuz kfir dahi depeledi. Andan kfirler ol hli grdiler. Braurdan Seyyidin stne hamle kldlar. Ol dem cenk iinde Feridun melun akabinden Seyyide bir zahm iridirdi. Seyyid dne Feriduna iridi. Bir tan nze yle urd kim Lin atndan ykld. Linin bir uyluu snd. Ol gn Seyyid ikindye dein ok cenk eyledi. Dnb yine Kalaya geldi. Bedrun ve Adna karu geldiler. Seyyidin zahmn baladlar. n ortaya taam getrb yediler. Seyyid Hazreti Kitayona eyitdi: Ya nigren rev mdur kim Hakk terk ide [173] sin. Grmez misin kim ibu kadar kfirler ile cenk iderem. Kamu ol din berektndadur. Gel imdi kfr terk ile mslman ol didi. Andan Kitayon eyitdi: Korkaram stme avret alasn ve beni terk idesin, didi. Seyyid ant idi nitekim sen diri olasn ayruk avret almyam didi. Andan Kitayon dahi yalan yere ehadet eyledi. Bedrun ve Adna dahi ad olub tara kdlar. Ol dem Kitayon durub sanduklar ad. Bir tuhfe turun kard. Seyyidin nnde kod ve eyitdi: Her ne vakit kim aasn veyahud susayasn bunu mbarek burnuna tutasn, didi. n Seyyide virdi. Bu hod try- heber ile amuhte olmud. Seyyid Hazreti alub mbarek burnuna kokulad. Hemandem akl bandan gitdi. Kitayon dahi tiz kapuya urad. Adna eyitdi: Niye geldin? Kitayon eyitdi: Seyyid Hazreti gnderdi, var gusl eyle didi. Andan Adna ald. Kitayonu emeye iletdi. Kitayon Adnaya eyitdi: Sen biraz ger durgl ben dahi gusl ideyim, didi. Adna dahi gericek sanub Bedrunun 192

katna geldi. Bedrun eyitdi: Niye geldin, Kitayonu anda yalnuz kodun, didi. Adna n vard grdi kim Kitayon da yolunu tutub kaub gider. Bir kez h eyledi. Gelb Bedruna haber eyledi. Bedrun dahi eyitdi: imdi biz Seyyid Hazretine ne cevap verelim, diyb Seyyidin katna geldi. Grdiler kim Seyyid epsem yatur bir kez arub eyitdiler: Ey pehlvan- lem Kitayon hile eyledi. Kad diye grdiler, are olmad. Andan ah eylediler, eyitdiler: Ol put-perest pehlvana tr-i heper vermi ancak didiler. Eznecanib bu taraftan Kitayon dahi can acsyla dadan indi. Akratis-i Maribe t geldi. Meer karakola kmd. Akratis anda eyitdi: Ya Kitayon nice kurtuldun. Kitayon eyitdi: imdi vakti deil tiz beni Hamirann katna ilet, didi. Tiz Kitayonu Hamirann katna getrdiler ve eyitdi: Ne durursz tiz irin. Battala au virdim. Yedi gne dein akl bana gelmez. Tiz iriin, didi. Hamiran bunuiidb d old, buyurdu, tiz kfir lekeri bindiler. Gelmekte eznecnib bu taraftan Bedrun ve Adna Banu Seyyidin mbarek kulana ar grdiler. Ey pehlvan- lem Kitayon kad diye grdiler are olmad. Andan grdiler kim kfir lekeri kapuya geldiler. Tiz Adna Banu tara kub ok cenke eyledi ve hayli kfir helak eyledi ve bu taraftan Bedrun Seyyidin katnda arur. Ey pehlivan- lem zerimize dman geldi. Frsat buld diye grdi. Yerinden kaldrur, yine der. Bu taraftan Adna dahi yoruld. Tkti tk old. er geldi. Bedrun tara kd. Kfir ile sava eyledi ve Adna dahi Seyyidin stne sular dke grdi. are idemedi. n irte old. Hamiran dahi Adnaya adam salub eyitdi: Ey cier gem Kitayon Battala au vermi ayruk ol hsl olmaz. Siz kimin iin cenk idersiz. mdi ben seni Bedrundan ayrmam Battal bana virin diy adam gnderdi. n ol kfir gelb Adnaya bu haberi syledi. Adna dahi kakyub ol kfirin burnun kulaklarn kesdi [174] ve eyitdi: Var imdi syle atama Battal byle ileri ok grmtr. middr ki inallah Hakk Tel ana yine halaslk vire, didi. Andan gn pay pay cenk eylediler. Vakti frmende kldlar. Tkatlar tk old. Ol dem ikisi dahi Seyyidin b ucuna geldiler. Yas idb aladlar ve eyitdiler: Seni Allaha smarladk diy tara kdlar. Kendlerin kfir lekerine urdlar. Cenk cenk ide ide lekeri yarub andan Malatya yolun tutub revane oldlar. Kffr lekeri Seyyidin katna geldiler grdiler kim beyhde yatur. Silahn ve donun alub katra yklettiler. Alub gitdiler. Andan Kaysere bildirdiler. ad old ve eyitdi: Mesih bize yardm eyledi. Varaym Battal ldreyim Andan eri ekim her ne denl Muhammediler var ise kltan gereyim, vilayetlerin harab ideyim, didi. Eznecnib bu taraftan yedinci gn kuluk vakti Seyyidin akl bana geldi ve mbarek gzin ad. Grdi kim bir taht stnde yatur ve mbarek elleri balu bir kez h eyledi ve eyitdi: Ey dirig kfiristanda esir olmam. Ey Gai Pervirdigrm sana bu benim hlim malum inayet, hidayet senden her ne geldi senden geldi, diy mnacaata balad. Ol dem Kitayona haber 193

virdiler. Battal kendye geldi didiler ve beler kl ekb Seyyidin stne yrdiler. Kitayon dahi geldi. Yznden prkan giderdi. Seyyide eyitdi: Ya Battal- kattal ayyar grdn m kim zira ki ku iki ayandan tutulur. Sen dahi iken ok ilim okmsn amma avrat mekrlerinden bilmezsin ve bunun gibi nesneler dahi gnlne gelmezdi kim ayruklara sanduun u senn bana geldi ve benim ki kz karndam aldn, imdi bana dahi kasd eyledin amma devletin yr gelmedi. U karndam Kayser dahi geliyor. Seni gricek aman virmez, ldrr. Gel imdi benim dinime gir kurtulursun, yok dirsen bin ban var ise biri kalmaz, didi. Seyyid Hazreti hi cevab virmedi. Ol dem Lin Feridun dahi Seyyide ok herzeler syledi. Seyyid dahi bir kez kuvvet idb bendlerin krd. Feridun melun kad. Seyyid Hazreti yumruuyla ol dem hayli kfir ykd ve yalncak idi. Kfirler gul kldlar. Seyyide bir iki yerden zahm iridirdiler ve kemend atub Seyyidi yine tutdlar ve bunca bin kfirler dahi Seyyidin erliine tahsin kldlar. Andan Akratis Lin eyitdi: Gelin ldrelim. Hamiran komad, eyitdi: Siz ldrmen, Kaysere iletelm, ldrrse yine ol ldrsn, didi. Pes andan geb yrdiler. Salokaya derler bir Kala var idi. Anda kondlar. Seyyidi anda bir aaca baladlar. Kitayon dahi buyurd: Brghn Seyyidin karusuna kurdurdu ve kendyi be gyet bezedi. Zr zre gark eyledi. ve tahsin reste klub oturd ve eyitdi: Ey Battal benm dinime gir, kurtulursn. Hayf senn gibi pehlvan Kayser imdi gricek aman virmez, didi. Seyyid Hazreti yine cevap vermedi. Ot dim [175] mnct iderdi. Hakk derghndan istinet taleb eylerdi. Pes bu nev ile n karar eylediler. Melunlar meclis kurub arab idiler ve Seyyid Hazretin Linler musahharla aldlar. Seyyid Hazreti melul zahmlu aada balu dururd ve eydrdi: lh lmden korkum yok korkum oldur ki mslmanlar kfirler aya altnda pyml olalar diy alard. Ol dem Seyyid grdi kim ol aacun bandan bir ylan indi. Kfirlerin kazanlar ile alar dolu idi. Ol ylan dahi ol alardan yedi ve ban dahi iine sokd. Yine istifra eyledi. Andan gitdi. Meer Karvan ahnn olu yerinden duru gelb uyand kullarna buyurd. Tiz bana et getrn, didi ve bunun avazndan dahi gir kalan kfirler dahi uyandlar. Kamus bir yere geldiler. Yemee megul oldlar. Ol saat iinde Behram Karvann olu atlad. Cann cehenneme smarlad. Hay bu ne old diy kfirler bana diler. Feryad eylediler. Andan raviler yle rivayet iderler kim ol gice kfirlerden altm ad bell belerden atlad. Helak old. Can cehenneme smarladlar. Gayr kfirlerden mid kamu kfirler gece vaktinde feryad figan kopardlar. Ol dem Kitayon dahi bir kez ah eyledi. Meer Behrama meyli var idi. Ol dem Kitayon yine Seyyidin katuna geldi ve eyitdi: Ey Battal hep bu ileri sen eyledin. Senn cazuluun bunlara neyledn tiz syle bana didi. Seyyid Hazreti eyitdi: Benim elimden ne gelr eer rem olsa kendimi bu zahmedten 194

kurtarrdm didi. Kitayon dahi kakd kl birleh Seyyidi ald. Hakkun kudretinden kl Seyyidin bendlerine urad, mbarek elleri izildi. Seyyid Hazreti bir kez nara urd, haykrd. Kitayon kad. Taryon Talkani Lin iler gelb Seyyidi tutmak diledi. Seyyid dahi iri gelb Linin gsne bir yumruk yle urdu kim Lin debesnin stne muallak ykld. Seyyid Hazreti stne kd. Kfirler dahi gulu kldlar. Kimi kl ile ve kimi aa ile Seyyidi ururlard. Seyyid Hazreti dahi Taryonun bir ayana basd ve bir ayan dahi iki eliyle ekdi. ol eski bez gibi iki pare eyledi. Ol dem Akratis Lin dahi Seyyide karu yrd. Seyyid dahi karudan Taryonun benmesiyle Akratise yle urd kim Linin gs yoruldu. Kn kn Lin debesnin stne ykld. Kfirler dahi gul kldlar., kemendler atub Seyyidi tutub yine baladlar. Andan ol dem haber geldi kim Kayser geldi, didiler. Kamu beler karu varub hikayeti bildirdiler. Kayserin benzinde kan eseri kalmad. n Kayser dahi gelb oturd ve buyurd, tiz kan Battal getrn. Boynunu urun, didi ve vezirleri Yemliha eyitdi: Ey melik size bir sz diyeyim eer buyurursan, didi. Kayser [176] eyitdi: Syle nedr? Vezir eyitdi: Bunun kann yere dkmen Taryon bunu oda yakd, olmad. Akabe zehir virdi kr kalmad. mdi sen bunun kann yere dkesin. Kan topraa de, kara yine ot bite ol otu koyun yiye. Koyunun arkasndan ehvet hsl ola, ol ehvetten yine Battal ola, didi. Kayser eyitdi: Ya pes nie idelim, bunun gibi herif g ile girdi, didi vezir eyitdi: Kh- Erciyeste bir kuyu var. Adna ch- cehennem dirler. Ceddin zamannda bir dahi bunun gibi kopd idi. Nice kez ldrdler yine dirildi. Vardlar kuyuya brakdlar. lem anun fitnesinden kurtuldu. Bunu yle idek, didi. Kayser beler maslahat grdiler. Andan gdiler. Kh- Erciyeste ol kuyunun azna kondlar. Karar eylediler. Eznecanib bu taraftan Bedrun ve Adna Banu, Malatyaya gelib Emir mere ve kamu belere Seyyidin ahvlin erh eylediler. Andan ol dem yarenler Seyyid in azim melul perian oldlar. Andan ol dem yarenler Yahya bin Mansuru Seyyid iin gnderdiler. n Yahya dahi gelb anda iridi. Grdi kim nice bin kfirler cem olub dururlar ve Seyyid Hazreti dahi kuyunun aznda bir tahta stnde oturur ve cellatlar dahi yaln kl dururlar. Yahya dahi bu hali ayrukdan gzetdi. Ol dem bir cellat dahi tahtann stne kd. Diledi kim Seyyidin mbarek boynunu ura Seyyid Hazreti bir kez kocand ve tahta srdi. Cellada dokundu. Cellad dahi Seyyid birleh kuyuya ddi. Andan Kayser Lin buyurdu. stne ar talar dkdiler ki kyasa gelmezdi. Andan n Yahya bu hali grdi. Feryad figan idb yola revane olub Malatyaya gelb haber virdi kim ben gzmle grdm, Seyyidi cha brakdlar, didi. Ol dem yarenler dahi azim feryad figan kopardlar. Seyyid iin eykilden yas- matem tutdlar ve siyah-p olub karalar giydiler. Andan Yahya eyitdi: Yarenler hazr olun kim Fafr in iki yz bin leker birleh sizin kasdnza geldi, didi. 195

Kamu yarenler melul perian olub hikayeti halifeye dahi bildirdiler. Halife dahi yarenlere nme birleh istimlatlar virb nevhat kld. Eznecanib bu taraftan Fafr in Kaysere haber gnderdi, eyitdi: Benim olumn Battal ldrdn ve ok belerim helak eyledi ve bunca malum ald eer sen dahi dostum isen u ben iki yz bin leker cem eyledim ve slam kasdna yrdm. Sen de gel bile yryelim. Muhammedileri ortadan getrelim, didi. n Kayser bu haberi iitdi. d old eyitdi: in lekeri imr-zen olurlar imdi anlar birleh el bir idelim yryelim. Muhammedileri ortadan getrelim, didi. Andan buyurd. n Fafuri in birleh buldlar. Karvan Maribi dahi bir Zet Matuf kii idi. mr yz gemiti. Ol dem Kaysere eyitdi: Ya melik benim dahi senn katnda bir hcetim vardur. Kayser eyitdi: Nedr? Karvan eyitdi: Gel imdi Kitayonu bana vir, gil. Benim iki olum senn yolunda [177] kurban oldlar ve nice belerim senn akna ldler, didi. Kayser eyitdi: Varaym Kitayon ile bir meveret ideyim, diyb, Kitayonun katna geldi ve bu hikayeti Kitayona bildirdi. Kitayon dahi kakyub eyitdi: Hay Karvan ne matuf it ola, benm adm anar. Ol benm neden laym ola. Benm avretim bu mdur senin katnda kim Battal gibi pehlvan senin elne virdim, didi. Kayser dahi eyitdi: eer ben imdi virmem disem bana dahi dman olur. Bari imdi sakalna glelim bir ahmak kiidir, didi. Kitayon yine eyitdi: Karvan yz yan taa dkerse ben an er idinmem, didi. Kayser eyitdi: Hele imdi sakalna glelim, didi. Karvann katna geldi ve eyitdi: Kitayon didi kim ne vaktin slam ortadan getrle ol vakit her ne dirse yle olsun, didi. n ol vakit Kayser Kitayonun gidicek Seyyidin bl banl ve kaddi kmeti ve erlii ve sehveti gnlne ddi. Etdii ie piman old ve hay hay idb alad ve eyitdi: Ey dirig ben kend elimle ayama Battala urdum. unun gibi pehlivan yok yere ldrtdm, diyb zari zar aad ve ol gece gzlerine uyhu gelmedi ve az kald kim divane olayazd. n irte old. Kaysere dahi azm-i Malatya kld. Eznecanib bu taraftan Yahya mminlerin casusu geldi. Haber virdi. U Kayser Lin yrd, geliyor diy Emir mer dahi dahi tiz halifeye Kayserin dernein bildirdi. Halife dahi slam dilverlerin cem eyledi. Anlar dahi gelmekte Eznecanib bu taraftan Emir mer haber geldi kim, u in lekeri geldi, didiler. Mminler dahi tedarik idb krk bin mminler cbbe ve ceven zerlerine berkidb gnl birliiyle irtesi ksler ve nakkareler depredb ameller getrb kffara kar yrdler. Gelb karar eylediler. n irtesi old. Cenk meydan reste olub cenk nakkareleri dld. n lekerinden dahi Ankas in meydana girdi ve mminlerden Adna Banu azm-i meydan eyledi ve Ankas- Lin Adnaya eyitdi: Ne kisin? Adna Banu tnmad. Lin ol dem Adnann sylemedne kakd. Kl havale kld. Adna kalkan beraber virdi. Ban savd. Atnn bana dokundu. At ykld. Geldi kim Lin gee Adna Banu abuk 196

deprendi. Ankasn atnn n ellerin klla ald. Ankas atyla ykld. Devarnncaya kadara Adna Ankasa bir kl dahi yle urd kim Linin elleriyle ba hava beren old. Lini can cehenneme smarlad. Mminlerden tekbir avaz sumne iridi. Emir mer eyitdi: Yarenler ol yiit kimdr, didi. Bedrun ah eyitdi: Benim yrgrm, Adna Banudur, didi. Andan tiz Adnaya at iridirdiler. Adna svar old. Ankasn olu dahi meydana girdi. Adnaya kl havale kld. Adna kalkan beraber virdi. Lin klcn evirdi. Hile eyledi. Adnaya koltuu altndan ald. ehit eyledi. Bedrun n an grdi. Bir kez h eyledi. Atn srb iridi. Ankasn oluna bir kl urd kim [178] iki pre eyledi. Andan Bedrun ah atndan indi. Hanerin karub tgin gsne kod. Gamzesin Adnann gsne kod. ehadet kelimesin arz eyledi. stne ddi. Cann Hakka teslim eyledi. Andan mminlerden zarlklar eylediler ve ol iki akn namazn klub defn eylediler. Yine irtesi old haber geldi kim u Kayser iridi didiler. Fafuri in karu kd. Kayser ile gridi ve Ankayes Muhammedileri ldrsem gerek didi. Fafuri in eyitdi: Ya Kayser ben ol vakit sude olurum ki Battal benim elme girse ldrrdm, didi. Kayser melun eyitdi: Nar- nur devletinde ben Battal ldrdm bun da geldim, didi. Lin Fafuri ad n bunlar bu halde. Ezmecnib biz dahi geldik. Seyyid Battal Gazinin hikayetine Seyyid Hazreti yle rivayet klur kim ol gn ben caha ddim. yz Kulhvallah ehad okudum. Andan kuyunun dibine indim ve dizlerme dein bala gmldm ve kendme baktan kurtardm. Amma kat karanluk idi. Hibir k grnmezdi ve krk adm yrdim. Andan divarn dibine geldim ve bir zaman oturdum. Nagah kuyunun azndan bir grlt kopd. Meer ol talar idi kim Seyyidin stne atdlar, idi. Seyyid Hazreti eydr: Bala dokunurdu ve vaktahlarda bana dahi srard. Ben dahi Mecid-i Kuran- erif okurdum ve eyitdim: Ey dirig ben bunda neylesem gerek derken an grdm ki karudan bir era peyda old ve avazlar dahi ku avaz gibi Seyyid Hazreti grd kim ylanlardur ve her biri bir gere benzer. Seyyid dahi Ayetel-Krsi okd, frdi. Mbarek bir mala daire evirdi. ine girdi. Ylanlar dahi gelb Seyyidin evresinde durdlar. Seyyid Hazreti yine nazar kld. Grdi kim bir iki ylanlar dahi kdlar. Ejderhaya benzerler. Kuyunun ii aydnlk old. Ol talar kim Seyyidin ardnca atdlar idi. Sandlar kim bir da gibi ylm. Seyyid dahi an grnce Hakk Telye ok krler kld ve mdm Kuran okurd. Andan grdi kim bir ejderha dahi yine ka geldi. Arkasnda bir kk eylan elce bel ve yeil zmrde benzer. Sanda solunda eylanlar an ortaya almlar. Gelrler. n Seyyidin katna geldiler. Alaylar balayb durdlar. Ol kk eylan iler gelb, izzet-i ikramla Seyyide Selma virdi ve eyitdi: Ho geldin ey slale-i Resl ve ey sultan Seyyid Battal Gazi, didi. Nitesin ne hikmet old kim siz bunda ddiniz ve hi dahi gussa kim Hakkun takdirinde 197

vardur kim siz bunda gelesiz ve dahi nice acaib ve garaib nesneler greceksin ve benim adm Yemlihadur. Lakabma ah Meran dirler ve bu grdn benim lekerimdr. Sleyman nebiden sonra Belkyye Gaffan beni tutd. Krk gn beni dada tata gezdirdi ve kang ot hasiyetl ve menfaatldr ve yine gerekdr [179] bana syletdiler ve yazdlar. Akbet Hakk Tel bana halaslk virdi, kurtuldum ve bu kuyuya girdim ve bir kez dahi tara kdm. Ol iki cihan fahri Muhammed Mustafa sallallh aleyhi ve sellem Hazretlerini ziyaret kldm ve andan yine bunda geldim ve buna ch- cehennem dirler, bunun bir kuyusu var. Kuh- Kafda alur. Malum olsun, didi. Ol dem Seyyid Hazretlerinin mbarek karn a, idi. ahmeran buyurd. Bir krek lan tiz vard bir gevher ta getrdi. Seyyidin nne kod ve eyitdi: Mbarek karnn adur, al imdi bu ta azna koy, didi. Seyyid hazteri dahi Hakkun ismin zikridb ol gevheri mbarek azna koyd. Sankim nice trl taam idi, gnl ve gzi ald. Andan ahmaran eyitdi: Ey sultan- alem dahi saati vardur. Andan kasn, didi. Seyyidin dahi uyhusu geldi ve biraz uyudu. Tiz yine uyand. Grdi kim ne ahmaran var ve ne ilan ve ne erbalin karanlk olm eyitdi: Ey diriga benim hlim nie olur derken karudan iki meale dahi ka geldi. Eznecnib bu taraftan Kitayon dahi itd ie piman old. Seyyidin firak bunu del divane eyledi. Gece gndz ol kuyunun azna gelb zrlklar iderdi ve yine makamna giderdi ve daim ii alamak old. Eznecnib bu taraftan n Kayser dahi irtesi cenk nakkarelerin iki tarafndan dld. Leker dahi indiler. Sava yerine geldiler. Mminlerden Abdlvahhab Gazi meydana girdi ve arb eyitdi: Benim Abdlvahhab Gazi ey kfirler, yz ya yaadm ve Muhammed Mustafa yzin grdm ve her kim lm arzu iderse meydana gelsin, didi. Kfirlerden Talut meydana geldi, eyitdi: Ey pir kii bu lekerde adam yok mudur kim seni meydana virdiler. Abdlvahhab Gazi eyitdi: Ey seg-i bi-din eer benim hakkumdan gelrsen, slam lekerinde dahi gaziler vardur kim senn gibi itlere cevab virrler, didi. Talut Lin kakd, sng havale eyledi. Abdlvahhab reddeyledi. Abdlvahab dahi sng havale eyledi. Lin dahi kalkan beraber virdi. Sngz Linin sinesine urad. Arkasndan kd. Lin can cehenneme smarlad. Kayser an grdi. imonu meydana gnderdi. Abdlvahhab an dahi helak eyledi. Ol dem Kayser Fafuri in an grdiler. Dembeste kaldlar. Zeh pir kii ne civan yiitler ldrdi, didi. Andan Evrengi in meydana girdi. Melun bir ok pertev eyledi. Abdlvahhab dahi kalkan beraber virdi. Kalkandan gedi. Abdlvahhabn omuzuna dokundu. Bir kar yard kd, yere gark old. Andan ahmed-i Turan Gazi hamle eyledi. Hayli cenk eyledi. Evreng-i lian grz havale eyledi. Ahmed Turann kalkan dald. Atna dokundu. At ykld. Andan mminler, Ali Bin Haim an grdi. Evrengiye hamle eyledi. Evrengi an dahi akdard. Ne kssay diraz idelim. Evrengi melun 198

Mslmanlardan on ad [180] bell pehlivanlar birer lub ile ykd. Andan Emir mer dahi bu hli grdi. Bir kez iaret kld. Hseyin bin Ali yedi bin kii ile braurdan hamle idb tekbir getirib kfirlerin alayna daldlar. Gel gr imdi iki taraftan kardlar. Mslmanlar sankim derya iinde belrsz oldlar bir gn bir gece at stnden inmediler, azim cenk eylediler. Mslmanlar kat frmende kaldlar ve Hakk Tel Hazretlerine mnacat idb enbiyay ve evliyay efi getrdiler. Ol demde grdiler kim Badat tarafndan tozlar oynad. ki yz bin kii ile halife-i ru-y zemin ka geldi. nnce peygamberin sancan ekb nnce Hafz- kelamullah olanlar, nn Fetehn suresin okuyub sanda ve solunda salvat ve naat- Resul okuyub ve gazi pehlvan ism-i celal ile tekbir getrb Allah Allah sadas yedi kat gklere irgrdiler. Bu azametle gelb kfiri grnce halife buyurd. Ok serpittiler ve okluk kfirler helak eylediler. Kfir lekerin srb yine Kayserin stne brakdlar. n eri dahi birbirinden ayrldlar. Andan Emir mer ve kamu gaziler dahi gelb halife ile gridiler. Seyyid Hazreti iin bir zaman aladlar. te halife dahi slam dilverleri ile konub karar itmekte Eznecanib bir dahi geldik. Seyyid Battal Gazi Hazretlerinin hikayetine n Seyyid Hazreti grdi kim karudan iki meale ka geldi. Andan eyitdi: Hakk Tel bana yine meded etdi, didi. n mealeler katna geldi Grdi kim gzleri yalab yalab yanar bir ejderhadr. Seyyid an grnce Kuran- erif okd ve daire izdi ve oturd ve ejderhann nefesinden kuyunun ii ss old. Heman kim ejderha yakn geldi. Ban kaldrd. Kapunun azna yukaru gitdi. Seyyid Hazreti rivayet klur, eydr: bin ihls- erif okudum. Andan sonra ejderhann kuyruu ekildi ve birden yine geldi yere gitti. Fil-cmle yedi kez indi, kd. Sekizinci demde Seyyid Hazreti fikr eyledi ve eyitdi: Malum old ki bu ejderha iner kar ben dahi kurtulursam bunun sebebiyle karam, didi. Pes bu kez dahi gelicek. Seyyid gzetdi. Kuyruu kdu vaktin srad, kuyruu perk tutd. Ol canavarun sslundan Seyyidin mbarek gs az kald kim yanayazd. Seyyid Hazreti eyitdi: Bari kapuy virsem bu kuyru deyince ejderha ol dem bir kez bilgildi ve kuyruun yukaru ekdi. Seyyid Hazretin kapudan tara atd. Andan Seyyid Hazreti Hakka hamd ve kr eyledi ve grdi kim bir dere dopdolu ejderhann cesedinden yatur. Ol dem yine ejderha ol kuyuya ekildi. Seyyid Hazreti dahi Hakk derghna nli eyledi. Sanatn ve azametin grb hayran old. Andan karuda bir maara nnde bir eme-sar grdi. Anda varub abdest ald, namaz kld ve ol gece irteye dein anda ibadet kld. n sabah old grdi kim karudan bir sr donuz ka geldi. Yakn gelicek obam kuyunun azna vard [181] ve hayli herzeler syledi. Seyyid Hazreti dahi obanun katna vard ve eyitdi: ol kuyuda neylerdin? oban eyitdi: Battala serdim. Seyyid eyitdi: Bu donuzlar kimindir? oban eyitdi: Kitayonundur ve Kayser dahi Malatya zerindedr ve in 199

padiah birleh kasdlar bu kim Muhammedileri ortadan getreler, didi. Seyyid eyitdi: Adn nedr? oban eyitdi: Lolandur Seyyid Hazreti eyitdi: Beni bilr misin? eyitdi: yle bildim ki Battala benzersin, didi. Seyyid Hazreti iyi bildn. Gel Mslman ol, didi. Kfir herzeye balad. Seyyid Hazreti dahi boazn tutub derhal bod. Can cehenneme smarlad. Tiz kfiri soyd. Donlarn giydi. Kendyi oban suretine koyd. oban kuyuya brakd. Andan donuzlar gtd. n akam old, srdi ehre getrdi. Seyyid Hazreti bunlarn ardnca yrd. Donuzlar dahi bir ulu haneye vardlar. Kitayonun kasrna karu her biri yerl yerine karar eylediler. Seyyid Hazreti dahi grdi kim bir kk saka var ve bir eski kee denmi ve bir krk bardak durur. Seyyid hazrei anda geb karar eyledi. Birazdan bir karava bir anak a ve etmek getrdi. Seyyid Hazreti yedi. Mbarek karnn doyurub kr kld ve bir zamandan grdi kim Kitayon dahi ka geldi ve stna kara atlas donlar giymi mahtaba benzer. Gelb Seyyidin karusnda oturd. Seyyidden yana bir kez nazar kld. Seyyid Hazretleri dahi Kitayona bir kez nazar kld. Kendden gide yazd. n yine kendye geldi. Ebsem durd. Sabr eyledi. Bir zamandan Kitayon eyitdi: Ya Lolan kan sana smarladuum nie old? Sakn kim unutmayasn eer sen Battaldan bana bir haber bildrrsen ben dahi seni gani eyleyem, didi. Andan Seyyid Hazreti eyitdi: Ey nigrm bu gn vardm, kuyunun aznda kulak urdum. Hazin bir avaz gelrdi. n Kitayon ol haberi iitdi. Zr zar alayub eyitdi: Ey dirig ben kend elmle eyledm ii dman ilemeye ve kendi iimi haraba virdim. unun gibi serveri tutub ele virdim. Andan ye olmayam. Ben artuk andan kiinin yzne bakmyam, did ve ok iirler syledi ve ah vh idb alad. Seyyid Hazreti bunun bu halini grb eyitdi: Ey Br- Huda bu kzn ol tatan kat gnln nie mum itmisin. Kan bunun katl ve tizlii didi. Andan Seyyid Kitayona eyitdi: Ey Nigar eer buyurursan irte olsun, siz dahi ata binn halvetce bir iki kemen getrelim ve benm belme bala. Aa sarkt ineyim. An size karaym, didi. Kitayon eyitdi: Ya Lolan eer sen bana bunun gibi iylkler idersen ben dahi sana nice iyilkler ideyim, didi. Seyyid eyitdi: mdi sen gussa yeme ben senn kaydn greyim, didi. Ol gece Kitayonun gzlerine uyhu gelmedi. Sndnden bir iki kemend hazr eyledi. n irte old. Seyyid dahi donuzlar nne katd. Caha geldi. Kitayon dahi bir hadim ve iki karava alub srdi cha geldi. Seyyide eyitdi: Ya Lolan geceki kavline durur msn? Seyyid dahi eyitdi: Ya nigarm sabah olcak kuyudan bir yalncak kii kd. ol dereye gitdi. Buyur hizmetkrlarn bunda [182] dursun. Biz ikimiz sennle grelim ne kiidir, didi. Kitayon dahi nola diyb ikisi dereye yrdler. n halvet yere geldi. Seyyid Kitayonun atn celberin tutd. Kitayon, Ya Lolan neylersin? Seyyid dahi eyitdi: Ya Kitayon bir nazar kl, ben Lolana benzer miyim, didi. Kitayon 200

dikkatle bir kez nazar kld. Seyyid Hazretin bildi. Bir kez ah eyledi. Kendyi atndan aa atd. Seyyidin stne ddi. Seyyid dahi Kitayonun ban mbarek dizine ald. Kitayon gzin ad. Seyyid eyitdi: D midr, hayal midr? Seyyid Hazreti eyitdi: Ya Kitayon sen gzin a kl bu grdn uyku deildir. Hakk Tel beni saklad, halas buldum. Akabe zehir virdi. Kar klmad. Taryon oda yakd yine necat buldm. Kamus ceddim Muhammed Mustafa sallallh aleyhi ve selllem Hazretlerinin berekatndadur, didi. Andan Kitayon eyitdi: Ey hudvend benim suum afv eyle. imdi ben senn karavuunam gerek dirigr, gerek ldr, ferman senndr, diyp alad. Andan Seyyid Kitayonu nevahat kld. Tiz hadimler dahi gelb Seyyidin mbarek ayana ddiler. Kitayon birleh Seyyidin nnde Mslman oldlar. Tiz andan Seyyidin atn donun getrdiler. Seyyid Hazreti donlarn silahn giydi ve Kayserden haber sord, eyitdi: Ey ir-i Hakk bir ay vardur kim Malatya zerinde cenk ider, bilmezem nice old, didi. Seyyid Hazreti eyitdi: Ben dahi anda giderim, didi. Kitayon eyitdi: ehre varalm, didi. Andan ehre geldiler. Yarar eylerden alub atlara ykleyb yola revane oldlar azm-i Malatya kldlar. de Seyyid Hazreti Kandesin Kayser diyb gelmekte. Eznecnib bu taraftan Malatyada iki eri dahi bindiler. Sava yerine geldiler. Andan mminlerden Ali bin Mzrab azm-i meydan eyledi. Kfirlerden birbiri ardnca elli kfir helak eyledi. Kffar lekerinden feryad figan kopd ve slam gazilerinden tekbir avaz sumne iridi. Andan kffardan Evreng-i in meydana geldi ve Ali ile hayli cenk eylediler. Birbirin alamadlar. Andan Evrengi in piyade old. Ali ile gle tutdlar. Ali ol dem kuvvet bazuya getrb kfiri yere urub dine davet eyledi. Lin imana gelmedi. Ali dahi aman virmedi. Ban kesdi can cehenneme smarlad. Anun ardnca Calut Firenk meydana girdi ve hayli, cenk itdiler. Calut kl havale eyledi. Ali dahi kalkan beraber virdi. Lin klcn evirib Aliyi ald. ehit eyledi. Mminler feryad eylediler ve Ali iin figan kopardlar. Abdlvahhab Gazi meydana girdi. Calut Lin an dahi syletmeyb giriftar idb alem dibine gnderdi. Anun ardnca Ahmed Turan Gazi meydana girdi. Birbiriyle hayli cenk old. On iki hamle ortadan hata gedi. Ahirl-emr Ahmed Tutan Gaziyi dahi giriftar eyledi. Ne kssay draz idelim. Ol gn Calut- Firenk meydan tutd. Mslmanlardan Sleyman ve Uhud ve Cuda ve Nasr- Habbab ve Ali bin Haim ve Abdlsselam ve bunun gibi pehlivanlardan krk yedi Gaziyi giriftar eyledi. Mminler ve halife kamusu melul perian oldlar, melun Fafuri in bu gazileri grnce buyurdu. Bunlar ldrn, bunlar bana neler itmiler, didi. Bu taraftan halife ve kamu gaziler bu gazilerin [183] hlinden haberdr oldlar. Halife ol dem yzn yere urd. Hakk dergahna nli klub mncaat idb eyitdi: Cmlenin hlin bilb cmleye yok demde destgir olan padiahm senden meded diyb alard. Enbiyay ve evliyay efi getrdi. Yzin 201

secdeden kaldrd. Tazarrular eyledi. Ol dem inyet-i Hakk irib Kayseriye yolundan tozlar belrdi. Grdiler kim toz iinde bir saru lem-i r-peyker peyd old. Elinde ekb gelr. Sevr-i gzi v h- evliy Sultan Seyyid Battal Gazi ve ol merd-i Hicz din yolunda erenlerin ahbz Akar- Divzde altnda ve sam-svr grz mbarek omuzunda ve muhibb-i yr Kitayon belesince bd- saba gibi esb, gelrler. n Emir mer an grdi, bildi ve eyitdi: Yarenler size mjdegn olsun ki karudan gelen Sultanmz Seyyid Battal- Gazidir, didi. n halife dahi grdi eyitdi: Hakk Tela bu dem yine bize meded idb ve kerem eyledi. Rabbimiz diy mnacaat idb krler eylediler. Andan halife buyurd. Bearet nakkarelerin deprettiler, adlklar eylediler. Seyyid Hazreti grdi kim kffarn erisi meydan tutmlar. Ayruk karar kalmad. Kitayonu anda kod ve kend iler yridi. kez peypey nara urd. Kfir mslman sandlar kim zemin ve g asuman birbirine dokundu ve bir kez arub eyitdi: Ey kfir melunlar ve Kayser benim elimden can kande kurtarasz yine sana iridim ve bir azab ile ldrsem gerek kim atan lm senn katnda halva ola, didi. n yarenler dahi seirdb Seyyidin ayana yzler srdiler ve halife dahi ban secdeden getrdi ve Seyyidin yine geldine Hakk Telnun kudretine hayran kald. Seyyid Hazreti Akar srb meydana geldi ve eyitdi: Ey kfirler yani bu dem meydan hli buldunuz kedi gibi arslanlk davasn eylersiz u yine geldim. Tiz meydana geln, didi. Ol dem Calut Lin yine meydana geldi ve elindeki sngy Seyyide havale kld. Seyyid Hazreti men eyledi. Lin geldi kim gee. Seyyid irib Caluta bir grz yle urd kim Linin kalkan dald. Debesne dokundu. Lin atyla beraber ldi. Can cehennme smarlad. Ol dem Seyyid Hazreti birbiri ardnca on yedi kfir depeledi. Ayruk kfirlerden kimse meydana giremedi ve Fafuri in Kaysere eyitdi: Ya sen bana Battal ldrdm, didin ya bu Battal kimdr? Kayser Lin hacil olub eyitdi: Bu ol deildir, didi. Andan Seyyid Hazreti grdi kim meydana kimse gelmez. Heman dem kendyi kfir lekerine urd ve bir demde kfirlerin alaylarn trumr eyledi. n gice vakti iridi. ki taraftan ks- asayiler alnd ve Seyyid Hazreti andan gir dndi. Mslmanlar dahi kamusu Seyyide karu geldi. Yzin grb krler kldlar. Alub izzetile halifeye getrdiler. Halife dahi piyade olub Seyyide karu geldi. Birbiriyle gridiler. ad- hrrem old. Halife dahi Seyyide haber sord. Seyyid eyitdi: Himmet-i mbareiniz ile Hakk Tel saklad. Ya halife hikayet okdur, imdi vakti deildir. nallah Tel fergatta size hikayet idelim, didi. Andan ol dem Seyyid Hazret[184] yrenlerden yana nazar kld.. Grdi kim bazlar grnmez eyitdi: Kan benm yarenlerim bunda grnmezler, didi.. eyitdiler: Ey h- cihan Kayser elinde esir oldlar. Seyyid Hazreti gadaba gelb kasem yd eyledi ve eyitdi: Ben dahi azma bir lokma almayam, kamu yarenlerimi kurtarmaynca ve Kayserin iin 202

tamam etmeyince, didi.. Andan n dn buuu old. Seyyid Hazreti cme mbeddel klub azm-i Kayser eyledi ve ol dem dahi gkler grledi. Yldrmlar akld ve yamurlar yaub kat tufan kopd. Seller akub adrlar ve ademler ve atlar suya gark oldlar. Kayserin lekeri eyitdiler: de grdnz m ol cazu, Battal yine geldi. Bize dahi ne kazalar idecekdir, didiler. Seyyid Hazreti bir adra geldi. Grdi kim yarenler demr bend iinde oturub dururlar ve dahi mvekkellerin ba kayus olmu her biri bir ta dibine dalmlar. Seyyid Hazreti bunlarn bendlerin giderdi. Yarenler dahi ad olub Seyyidin mbarek ayana yzler srdiler. Seyyid Hazreti dahi yarenleri barna basub gzlerinden pdi ve tiz at getrb bunlar svar eyledi ve ehre gnderdi ve kendsi bir yere vard. Grdi kim da dibinde on bin kadar eri yamurdan kaub sinmiler. Seyyid Hazreti bunlara eyitdi: Kayser kandedr? Ol kii eyitdi: Cehennemdedr. Seyyid eyitdi: Ya bu ne leker? Ol kii eydr: ah Kervandur. Seyyid dahi iler yrd ve eyitdi: Ey melik Kayser seni ister elmze bir iy yir girdi. Silden emin olduk, didi.. Ol dem Karvan eriden tara kard. Andan ensesinden bir darbe urub ykd. Syletmedi. Bir aaca balad. Lin Karvan eydr: Neylersin? Seyyid eyitdi: Seni sel alub gtrmesn diy balarm, didi.. Andan imonun adrna geldi. Grdi kim ol dahi frmende kalm an dahi bir lubile eriden tara kard. Karvann katna getrb muhkem balad ne kssay drz idelim ol gece Seyyid Hazreti ebhun kld. Kayserin kendsyle krk ad bell grbzlerinden ele getrdi. Gece iinde ehre girib yarenlere haber verb krk daraac getrb kfirleri getrb her birin bir aaca asa kodlar. Gel gr imdi Seyyid Hazretinin hnerlerin cmle gazilere kuvvet vere Allah diyelim, Muhammede salvat virelim. n sabah old. Yamurlar, yldrmlar dahi sakin old. Kfirleri erisi dahi padiahlarn ve belerin ol halde grdiler. Feryad figan eylediler. Seyyid Hazreti bu taraftan bir kez nara urub kfir lekerine hamle eyledi. Eyitdi: Kan Kayser, Fafuri in ey Linler can elinden kande iletesiz diyb hamle kld ve halife dahi ehirden kub ve slam gazileriyle tekbir getrb braurdan hame kldlar. Seyyid Hazretinin devletinde her biri bir ejderhaya benzerlerdi. Gel gr imdi ol iki eri derya gibi birbirine kardlar. Kl klca girdiler. Kllarn arkltsndan meydann ii zelzeleye vard. Kellelerden ptlar balad ve atlarun ayandan kan tozlar havaya diren old ve adem kanyla ukurlar dold ve kan seyl manendi olub akd. Seyyid Hazreti kfirlerin alemleri aktard. Ayruk kfirlerin erisi snd. Yz kamaya tutdlar. Mminler dahi kodlar, krdlar ve kimin esir idb tutdlar. [185] Seyyid Hazreti buyurdu. Kfirlerin maln bir yere cem eylediler. Halife in penik kardlar. Bakisini gzilere bah eylediler ve halife Seyyid Hazretine hayr dualar eyledi. Andan sonra Kitayonu dahi Seyyid Hazretine virdiler. Murad hsl kldlar. Birka gnden sonra halife dahi b-kys mal birleh azm-i Badat eyledi 203

ve Seyyid Hazreti Kayseri asd. Bir olu kald Ad Asator idi. Atasnn yerine an Kayser dikdiler. Andan Asator dahi Seyyide eli gnderdi ve namede Seyyide eyitdi: Ben senin kulunum, atam her ne ittiyse bilmezlikten itdi. Anun itdn ben itmezem diy n nmeyi bu denl tuhfeler ile gnderdi. Seyyid Hazreti dahi n nameyi okd ve eyitdi: Bunun atas dahi byle kavl idb syledi sonra vefa etmedi. Hele bu dahi her ne kim iderse bula didi.. Andan n barub harac boynuna ald, daim Seyyid Hazretine haralar ve armaanlar gnderirdi. de Kayser-i Rum bu halde kaldlar ve diyar- slam gazileri dahi Seyyid Hazretinin sye-i saadetinde hayr dualar ve senalar ile zevk-i safada kaldlar ve bir zaman dahi bunun zerine gedi ve lem dahi mnevver old. Seyyid-i kint Muhammede salvat.

Bu Meclis Seyyid Battal Gazi Hazretleri slambola Azm Eyledikleridir

Rviler yle rivyet ve byle hikyet ederler kim bir gn halife Badata birka kiiyle ikre km idi. Grdiler kim bir kii bir aa dibinde yatur. Burnu kula kesilmi. n halifeyi grdi. Feryad etmeye balad. Halife dahi sord. Nin alarsn ve seni bu hale kim koyd? Ol kii eydr: Benm adm Sheyldr ve bir nrm Rma vardm, idi. Vasator Kayser birleh muamele eyledim. Vardm ki andan kumam akesini istedim, virmedi. Ben dahi eyitdim: Bu kuma halifenndr, Didim. Ol dem kakd ve eyitdi: Sen beni halife ile mi korkudursn, benimandan ne havfm vardr. imdi benden ake mi istersin diyb beni bu hle koyd. Ben de u size geldim. Halim arz eyledim. Bana efaat eyle, didi... Ol dem halifenini be-gyet zi gynd. Tiz andan ehre geldi. Buyurdu, nmeler prekende kldlar. Ne kadar slam diyar var ise geldiler. Andan gb Malatyaya geldiler. Seyyid Hazreti Emir mer kamu yarenler karu kdlar. Halife ile grdiler. Andan halife Seyyid Hazretine hikayeti bildrdi. Seyyid Hazreti eyitdi: Ey Hudvend size zahmed ekb gelmek ne lazm idi. Bu bendenize bildrseniz. Kayserin hakkndan gelrdk, didi.. Halife dahi eyitdi: Ey merdn- lem gerek buyurdunuz amma benim dahi gnlm gaza taleb kld., didi.. Andan buyurdlar. Malatyadan otuz bin er arz olundu. n irtesi old. Malatyann gzileri otuz bin erle gdiler, tevekkelt alellh klub yrdiler. Halife dahi dokuz yz bin erle gdiler. Kh- Cebele gelb birbirine karu kondlar. Ol dem ol dem Kayserin bir veziri var idi. Danyal adlu An halifeye gnderdi. Namede eyitdi: Ey halife bilesin ki Battal tutub bana gnderesin ve sen dahi harac [186] gnderesin. Eer yok dersen bilesin ki ne sen ve ne de Battal komazam ve donlu vilayetin harab iderim, diy nme gnderdi. Halife dahi nameyi okdlar. Seyyid Hazreti nameyi pare pare eyleyb vezirin burnun ve 204

kulan kesib eyitdi: Ey seg-i b-din var imdi Vasatora di kim, atasndan ne aldysa ol dahi be artuk alsn, didi.. n vezir dahi Vasatora gelb bildirdi. Vasatorun benzinde kan eseri kalmad. n irtesi iki taraftan cenke nakkareleri dldi. ki cnibden lekerine svar olub meydan kenarna geldiler. Kfirden Kart Frenk meydana girdi ve mminlerden Sheyl Gazi meydana girdi. Hayli cenk eylediler. Karta kfir tiz-endz melun idi. Bir ok pertev eyledi. Sheyli ehid eyledi. Mminler melul oldlar, andan Karta kfir bir kez arub, eyitdi: Kan Battal n meydana gel, didi.. Andan Afin Gazi meydana girdi. Kart kfir n dahi bir okla ehit eyledi. Andan yine Lin arb eyitdi: Kan Battal meydana gelsn, didi.. Heman dem h- evliy sultan Seyyid Battal Gazi nara urub meydana girdi. Kart Lin yine bir ok kirie koyub dirildi. Ta kim ata heman dem Seyyid Hazreti Akar srb Line bir grz yle urd kim can cehenneme smarlad. Kffar lekerinden azim zrilik kopd. Andan kffardan Ziron Lin meydana girdi. Seyyid an dahi bir darbe ile helak eyledi. Andan Asator Kayser kakd ve drt yz kul zerrn kemerle meydana girb ve ha-peyker alemler depredb Seyyide eyitdi: Ey Battal- Kattal bu gn ol gndr kim atamun kann senden alaym, didi.. Seyyid Hazreti anlar benden ne aldysa sen dahi ziyade algl, didi.. Ol dem birbirine hamle kldlar. Arslann katnda kedi neylesn, Kayser grdi kim zebun old. Atn ban evirb lekerine kad. ki lekerden kyk kopd. Kfir lekeri bunu grdiler. Seyyidin stne yrdler. Seyyid Hazreti dahi kitab kalkann yapnd. Blend-i nara ile kfir lekerine hamle kld. Bragurdan halife dahi slam dilverleriyle tekbir getrb hamle kldlar. Andan gel gr imdi ol iki derya birbirine kard. Atlar ayandan kan tozlar havaya diren diren olub gn batsna dndi. Kllar arkltsndan grzler grltsnden oklar fltsundan atlar serpiltisinden erler narasndan cihan zelzeleye vard. Asator Kayser n an grdi. Hl ayruks old. Tiz yedek ekdiler, binb kad. Seyyid Hazreti kfirin alemin ve alemdarn aktard. Mminler dahi gayret idb kfirin lekerin kovdlar, krdlar. Kimin dahi esir eylediler. Andan kamusu halifenini katna geldiler. Andan halife Seyyid ve yarenlere hayr dualar eyledi ve ol kfirlerin maln bir yere cem idb Seyyidn katna getrdiler. Seyyid buyurd. Halife in penik kardlar. Bakisini gazilere bah eyledi. Kendsi bir habbe kabul etmedi. Andan halife Seyyide eyitdi: Ey pehlvn- lem benm gnlm yle diler kim ta Kayseri bir yana atncaya gidelim, didi.. Seyyid Hazreti eyitdi: Nola ferman senndr, didi.. Andan yine tiz nakkareler ddiler. Azm-i slambol eylediler ve bu taraftan Asator dahi slambola geldi. Tiz hazine aub mal dkdi. Leker cem eyledi. iden kfir gelmekte. Eznecnib bir gn Asator meclisinde Korab vezir ile otururken eyitdi: Ben bilrem elbette [187] Battal beni komaz, bunda gelr amma benm ana karu duracak kuvvetim yok. Cazulukla beni vilayetten kard. 205

mdi bir cazu olsa bunda getrlse an Battala havale eylesek, didi.. Vezir eyitdi: Ey melik bir cezire vardur. Anda cazu vardur. Adna Hados derler. Eer ol gelrse bu kavmin donlusunu helak ider, didi.. Kayser buyurd tiz name yazdlar. Hados cazuya ki ben senn kulunum imdi bunda bir kii kopd. Atam ldrdi. imdi benm dahi kasdma geldi. Bu name sana varcak elbette bunda gelesin kua canm Battaln elinden alasn ve ben dahi nie kim sen dirsen emrinden kmayam. Her ne hizmet buyurursan yerine getrem, didi.. n name gitdi. Birka gnden Asatora haber geldi kim hados cazu geldi, didiler. Asator dahi cazuya karu kd. Grdi kim hava yznden bir kum peyda old. Bazlar donuza ve kimi ejderhaya binmiler ve birer ylan kam idinmiler her birisi bir surette adam yzlerine bakamaz. fritler ka geldiler ve sahra yznde kondlar. Adam katlarna varamazd. n Asator an grdi. Demi nefesi baland. r- nr olub cazuyla grdi. Alub sarayna getrdi. Meclis kurub yemee imee balad. n Hados cazu germ old. Seyyidden nian sord. Asator dahi ok ikyet eyledi. Lin eyitdi: Ben dahi iitmiem. Battal heybetl pehlivan imi ve hi kimse ana mukabil olamaz imi ve drt kitab okumu ve ayyar imi. Korkaram ben dahi ana beraber olmam. Amma bir cazu dahi bilrem, Zlkarneyn dahmesinde olur ve dahi gzende cazu dirler ve krk ar kaddi kameti vardur. Eer ol gelrse dnya dolusu Battal olursa hakkndan gelr, didi.. Andan Asator buyurd. Ana dahi name yazdlar. Andan Hados cazu nameyi ald. Ge ad. Gitdi. Ol dem Asatora haber geldi kim Battal geldi, didiler. Andan grdiler kim ol h- evliya sultan Seyyid Battal Gazi ol merd-i Hicz Malatya Gazileri talb talb eriler ve Mutasam halife dahi ka geldi. Drt yz hbvzl hafzlar sanda ve solunda nn Fetehn suresini okurlard ve hb avazlu mukarribler nnce tekbir getrb Es-salt ves-selm aleyke Y ReslAllah dirlerdi ve ak fil stne halifenin tahtn bezemiler ve stne Nasran minallh ve fethi karb ve beiril-mminin Ya Allah Ya Muhammed Ya Ali diy yazmlar. n Asator dahi halifeyi bu azametile grb stne kat heybet oturd ve eyitdi: Ey nar- nur ben sana neyledim ki bu kavmi benim stme gnderdin, diyb alad. n slam gazileri dahi geldiler. slambola karu kondlar. Seyyid Hazreti dahi buyurdu. Musul Kadsn Asatora gnderdiler. Gel, kfr terk eyle Mslman ol bu kez yle kast eyledim ki tamamet Rum vilyetini Mslman eyleyem ve seni dahi ele getrmeyince komazam. Atan, deden lm senn katnda helva ola, didi.. n nme Asatora iridi. Alad, eyitdi: mdi bana on gn mhlet virn, ben dahi ruhbanlarm bir yere cem ideyim ve meveret klaym ve sizin dahi danimendleriniz dirilsnler ve bahs [188] eylesnler grelim, kang din kuvvetlidr, didi.. n Musul Kads dahi gelb Seyyide bildirdiler. te Asatora on gn mhlet virdiler. Bir gece Asator vezirleriyle otururd, eyitdi: Ey dirig 206

bu kavmin elinden bu vilayet harab old ve atam dedem bunlarn elinde helak oldlar. Ben miskin yle zebun oldum, diy yz stne db, alad. Meer kim Akabenin olu Velid anda idi, eyitdi: Ya melik sen melul olma. Ben Battal bu lekerden karub vre iderim. Battal gidicek. Kalann ii sehldr, didi.. Asator dahi and idi kim sen bu ii idebilrsen ben dahi sana kz karndam vireyim, didi.. Andan Velid Lin kendyi sfiyne suretine koyd ve sakaln ak eyledi. ve boynuna tesbih asd. Sabah vaktinde gelb ier girdi ve halifenin nnde bir name koyub alad. n nameyi okdlar. Evvel Allah adn andan Reslullh adn zikr etmi. Andan Seyyid Hazretine dualar eylemi ve dimi ki benim adm Abdlmmindir ve marib padiahyam ve iittim ki, ol h- evliy sultn Seyyid Battal Gazi gitmi. Ben dahi leker cem eyledim. Yetmi bin kiiyle yola revne oldum. Ngh giderken bir cezireye uradm. Adna Kande Muniyye dirler. Anda bir kfir var imi. Avniyye Frenk dirler. Doksan bin frenk birleh geldi. Gemilerim urub yakd ve beni dahi imdi hisr eyledi. mdi ey halife bu Mslmanlara re idesiz, eer Seyyid Hazreti yalnuz gelrse kifyet eder. Eer gelmezse kamu Mslmanlar helak olur, dimi. Halife eyitdi: Nie idelim eer Seyyid Hazretin ol cnibe gnderecek olursuz biz kamumuzun devleti Seyyid Hazretinn bandadur ve bu nesneler bize imrdur, didi.. Ol dem Seyyid Hazreti ol pir kiiye eyitdi: imdi bundan ana ka gnde varlur ol kii eyitdi: Denizdr, be gnde varlur, didi.. Seyyid Hazreti eyitdi: ok deildr, ben anda giderim, didi.. Heman dem halife ve yarenlere eyitdi: Beni duadan feramu buyurmayasz diyb ol pir ile revane old. Deniz kenarna gelb bir zevraka binb gitdiler. n ol cezireye gelb tara kdlar. Seyyid Hazreti namaza durd. n Velid Lin bunu grb zevraka binb revane old. Seyyid Hazreti n namazdan fri old. Grdi kim Lin gider, bir kez arub eyitdi: Ey kfir kande gidersin, didi.. Ol Lin eyitdi: Zeh kim senn hakkundan geldi kim ben Akabenin olu Velidim, seni bir cezireye brakdm ki mrn olduka bir dahi dem yzn grecek deilsin. Varaym lekerin birbirine uraym, didi.. n Lin gitdi. Seyyid Hazreti cezirenin iine girdi. Nie kim aa yukaru gzetti. Bir dem gremedi ve bir zamandan sonra grdi kim bir karck ka geldi. Seyyid Hazreti bildi kim Rabiadur. Zira kim birka kere bunun deminde gelmi idi. n yine geldi. Seyyide selam virdi. Seyyid Hazreti aleyke ald. n oturdlar, bir anak a ve iki etmek Seyyidin nnde kod ve eyitdi: Ey cier gem nin byle gfil durursun, ol melun szne uydun ot bunda dahi Hakkun hikmeti vardur. mdi gel seni Hzr Peygambere ileteyim, diyb Seyyidi. Ald. Bir emesra irdiler. Seyyid grdi kim bir yeil ayr emen ve bir boz at durur. Elim samaya benzer. Yannda bir pir namaz klur. n namazdan [189] fri old. Seyyid iler yrd. Selam virdi, gridiler. Anda birgn bir gece li sohbet kldlar ve Hzr Aleyhisselam Seyyid 207

Hazretine ok nasihatlar kld. Seyyide ok virdi ve eyitdi: Ey cier gem sana lazm olur bunlar didi.. Ol dem Rabia Hzra eyitdi: Bu pehlivan lekerine ilet diyb veda eyledi. Gayb old. Andan Hzr Peygamber Seyyide eyitdi: Yum gzn didi.. Seyyid yumd, yine a, didi.. Ad. Seyyid Hazreti kendyi krda grnce secde-i kr kld. Eznecnib bu taraftan Velid Lin Asatorun katna geldi. Hikayeti bildirdi. Asator d old ve bu dlkda iken Hados cazu dahi ka geldi. Velid Lin Hadosa dahi hikyeti bildirdi. Ol dahi ferin okd. Asatora eyitdi: mdi n Battal kayboldu. Kalanna mar Guzende cazu gelince ben bu lekeri bir yana ideyim, didi.. Andan Asator buyurd. Tiz nakkareler deprettiler. Tara kdlar. Alaylar balayub durdlar. Eznecnib bu taraftan halife dahi buyurd. slam gazileri dahi nakkareler depredb meydan yerinde birbirine karu durdlar. Ol dem Hados cazunun lekerinden bir cazu meydana girdi. Mminlerden bir yiit meydana girdi ve cazu Lin bir efsun okd. Ol yiidin elleri baland. Cazu bir kl urd. ehid eyledi. Anun ardnca iki Mslman dahi ehid eyledi. Andan Abdlvahhab Gazi hamle eyledi. Cazu Lin bir sihir okd. Bir ie ile su atd. Abdlvahhabn etraf sel old. Az kald kim gark olayazd. Abdlvahhab Gazi Hazreti Resuln duasn okd. Etrafna frd. Heman dem ol su dahi nbedid old. Abdulvahhab Gazi tekbir getrb cazuya bir kl urub can cehenneme smarlad. Anun Kartos cazu meydana girdi. ok cazuluk eyledi. Kr kalmad an dahi Abdlvahhab Gazi iki pre eyledi. Andan Naktay Frenk yedi bin leker birleh Abdlvahhab Gazinin stne hamle eyledi. Ortaya aldlar. Bu taraftan halife dahi buyurd. slam gazileri tekbir getrb hamle kldlar ve yedi bin frenk leklerin kltan gerdiler. Kalan kaub Kalaya girdiler. slam dilverleri azim cenk eylediler. Andan Asator buyurdu. Ser cmle kfir lekeri braurdan hamle kldlar. Birbirine kardlar. Ol dem Hados cazu yerden bir avu toprak ald ve bir efsun okd. Mslmanlarn zerine sad. Ol dem bir zulmat ve bir karanluk old. Andan slam askeri sydlar. Halife dahi grdi kim slam snm hemandem filden aa indi ve lem dibinde ban ad ve yzin topraa urd. Enbiyay ve evliyay efi getrdi ve eyitdi: Ey Br- Huda bu dem dahi slama kuvvet ve nusret sendendr, diyb Hakk dergnna nli eyledi. Ol dem grdiler kim bir nara peyda old. Seyyid Hazretinin narasn iitdiler. d- Hrrem oldlar. Seyyid Hazreti grdi kim Mslmanlar symlar. Yz kamaya tutmlar. Bir kez h eyledi. Bir kez blendi nara yle kard kim Seyyid Hazretinin narasndan donlu kfir birbirine dokundu. Tiz Mslmanlar dahi Seyyidin [190] atn iridirdiler. Seyyid Hazreti tiz Akar- Divzdeye svar old. Andan kffara hamle kld. Meer kim Hadus cazu bir yere durmu donlarn dikdirmi. Lin yalncak olmu efsun okuyub elin topraa urur. Mminlerden yana saar. Seyyid Hazreti cazunun stne ka geldi. Hados cazuyu diledi 208

kim kaa ve nie efsunlar okd are idemedi. Seyyid iridi. Cazunun boynuna bir kl urd. Ba gnbed gibi nne ddi. Lin can cehenneme smarlad. n Hados ldi. lem yine mnevver old. Zulmat aradan gitdi. Mminler dahi azim ad olub Seyyide hayr dualar kldlar. Andan kffar lekerin sydlar. Cazular dahi Seyyid Hazretin grdiler. Ayruk duramadlar. ehre girdiler. Mslmanlar dahi ehri araya aldlar. Etrafna blk blk kondlar. Seyyid Hazreti ol dem halifenin katna geldi. Birbiriyle gridiler. Seyyidin mbarek gznden pdi ve hayr dualar eyledi. Seyyid Hazreti dahi kend ahvlin bir bir hikyet eyledi ve donlu yarenler halifeye tahsin kldlar. Seyyid Hazreti eyitdi: Yarenler nie kim Velid Lin bu lekerin iindedr. Bize dahi zahmed eksik olmaz, didi.. Eznecnib bu taraftan Asatora haber geldi kim u Kzende cazu geldi, didiler. Asator d olub cazuya karu kdlar. Raviler yle rivaye klurlar kim n Gzende cazu bu denl leker birleh ka geldi. Linler byle heybetle geldiler kim grenlerin zehresi k old ve her biri bir ekilde bed kohularndan adam katlarna varamazd. Andan Asator runr piyade olub cazuyla grdi. Alub ehre getrdi. Meclis kurub arab imeye baladlar. n cazu sarho olub Kaysere eyitdi: Sen hi melul olma kim temmet Rum ve Kh- Kafa benm hkmetimdedr, div peri benm korkumdadur. Battal hod kimdir ki krarsn ne Battal ve ne halifelerin koyam ve rub- mesknlarn dahi mekan ideyim, didi.. Asator n an iitdi i yand. Ah eyledi. ve eyitdi: Ey dirig ben kend elmle ayama balta urdum. Bu cazu ne Battal ve ne beni korkut Battala bir are eylemek olur bu cazuya ne are ideyim, didi.. n sabah old. Seyyid Hazreti ehrin kenarnda geziniyordu. Ol dem grdi kim okla bir name nne ddi. Mbarek eline alub okudu. Evvelinde yazm ki benam- Huda andan Muhammed Mustafa sallallh tela aleyhi ve sellem andan Seyyide dahi hayr dualar klmlar. Andan dimi kim ben ki ammas pirim ve senn muhibb-i sdklarndanm. Bilesin kim Velid Lin bizim srrmz Mslman olduumuzu duyd. Kaysere dahi bildrdi. Beni tutub zindana koyd ve dahi bin mslman birleh imdi hapis ekerem. mdi bilrim ki Allah Telnn inyeti Muhammed Mustafann mucizat sennle biledr. middr ki, bu bendenzi dahi mbarek vcud- erifinizden diri buyurmayasz. bin mslman kardeler birleh devm- devletinize duaya megul olmuuzdur. Malum oluna, dimi n Seyyid Hazreti bu nmeyi okd. Mbarek gzleri ya ile dold. Halifeye yrenlere bildrdi, kamus melul oldlar, ol dem Seyyid Hazreti buyurd. Abdulvahhab krk bin Harezm yiitleriyle pusuya koyd. n kffar erisi tara kdlar ve Gzende Cazu ve iki olu birleh Kayserin yannda durdlar. frit suretiyle ve cazular dahi her biri bir trl sihre megul [191] olmular ve Guzende dahi Berzet Laka melun meydana girdi. Krk ar kaddi kmet birleh ve bir gergedana 209

binmi ve bir kara palas giymi ve drt yz kendi gibi melun cazular kamusu azlarndan od saarlar ve bu taraftan Mslmanlar dahi bunu grb dembeste kaldlar. Heman dem ol ah- evliy Sultan Seyyid Battal Gazi halifeye eyitdi: Duadan fermu etmeyesiz, didi.. Halife dahi Ey pehlivn- lem enbiya evliya dest-grin olsun diy hayr dualar eyledi. Andan Seyyid Hazreti nara urub meydana girdi. n Guzende Seyyidi. Grdi, eyitdi: Kimsin? Seyyid Hazreti eyitdi: Melun kimi istersin? Guzende eyitdi: Battal isterem Seyyid Hazreti eyitdi: te Battal benem Guzende eyitdi: Cihan birbirine uran sen misin? Seyyid Hazreti eyitdi: Beli benim, didi.. Andan Lin koynundan bir ta kard. Ate gibi yanar ve efsun okd. Seyyidin stne pertev eyledi. Seyyidi kaplad. Od iinde kald ve ejdehalar peyda old. Seyyid Hazreti Hzr aleyhissalt vesselamn duasn okuyub, frd. Cazuluk btl old. Ol dem iinde ol karck ka geldi. Seyyide eyitdi: Ey cier gem kan Hzrn sana virdii oklar didi.. Seyyid eyitdi: Durur. Karck eyitdi: mdi birin bu cazuya havale eyle, didi.. Andan bir ok kiride koyub Line havale eyledi. Ok dahi cazunun sa gzne urad. Kafasndan kd. Lin feryad idb havadan indi. Diledi kim Seyyidi. kapa, havaya kara. Seyyid Hazreti bir ok dahi sol gzne urd. Lin ah eyledi ve eyitdi: Ey Battal- Kattal ayyarlk ile beni dahi helak eyledin, didi.. Seyyid Hazreti tekbir getrb ti Dahhak ile Lini yle ald kim iki pare eyledi. Can cehennme smarlad. Andan cazu lekerinden feryad figan kopd. Bu taraftan slam gazileri an grdiler. Heman dem tekbir getrb bragurdan yridiler. Cazular ayruk duramadlar. Guzende cazunun gvdesin kapub kadlar. Seyyid Hazreti dahi naralar urub kfirlerin irib alemlerin ve alemdarlarn akdard. n Asator dahi ehre dndi. Kaub giderken Abdlvahhab Gazi pusudan kub stne yrdi. Harezm yiitleriyle Asatorun nin balad ve kfirlere yle kl urdlar kim krlan kfirlerin haddin yine Allah bilrdi. Andan Abdlvahhab Gazi bir darb ile Asatoru ykd ve muhkem balad ve kfirlerin kurtulanlar ehre girdi. Tarada kalan kimi kltan gedi ve halife dahi ol ak fil stnde dembedem hayr dualar idb n bu dlk ile gaziler dahi halifenin katna geldiler. Badl-Vahhab Gazi dahi Kayseri deste-be-deste Seyyid Hazretinin katna getrdi. Seyyid ol dem Asatora eyitdi: Tiz Mslman ol yohsa imdi buyururum seni pare pare iderler, didi.. Asator eyitdi: Ey h- cihan imdiki halde bana mteallik iki bin pare ehr ve altm pare Kala vardur. Eer ben Mslman olursam kamus s olurlar ve bu defa dahi bana aman virn. Azad eylen ve haraca kesn, and itim ki bir dahi slama kast itmeyem, didi.. Seyyid, halife ve kalan ulular meveret eylediler. Biz bunu imdi ldrsevz ehrin kavmi dahi bunun yerine Kayser dikerler ve ehir dahi bir sarb yerdir, kim sava ile alnmaz ve lekerin [192] dahi iinde kzllk vardur, baralm, didiler. Seyyid Hazreti ol dem Asatora eyitdi: Gel imdi bu ehrin iinden bana gn kadar yer vir, ben 210

dahi nian ideyim, didi.. Asator dahi raz old. Andan ant idi ve harac boynuna ald. Seyyid Hazreti ol dem bir sr gnn ince hayk diledi ve dahi uzunluu drt bin arun old. ehrin iinde bu kadar yer tutd. Buyurdu, bunca kiliseler dkknlar ykdlar. Asator n an grdi. Ol dem halifenin katna geldi ve Seyyid Hazretinden ikyet eyledi ve eyitdi: Ey halife benden bir gn kadar yer istedi. imdi ehrin yarusn haraba virdi, didi.. Halife dahi eyitdi: Ey pehlvn- lem nin byle eyledin, didi.. Seyyid Hazreti bir kez gazabla Kayserden yana bakd. Kayserin iine korku ddi. Tiz gelb Seyyidin ayana ddi ve eyitdi: Ey hudvend mbrek hatr- erifiniz nee dilerse yle idn, didi.. Andan Seyyid Hazreti buyurd. Tiz var. ammas piri drt bin mslman kar getr, didi.. Tiz Asator drt bin mslmanlar ve ammas pire nefis donlar giydrdi. Seyyidin katna getrdi. Halife Seyyid dahi ammas Pire karu geldiler. Birbiriyle gridiler. Seyyid dahi nie saraylar ykub mescitler bin eyledi ve bir hb minre yapdrd ve Cuma namaz kldlar ve yedi gnden sonra ammas Pir vefat eyledi. Namazn klub defn eylediler ve ehitlerin katna ok Mslman mezar old. de bu minvl zerine Kayserin dahi yedi yllk haracn aldlar ve Asatora Kayser birleh byle kavl karar eylediler. Andan halife dahi Seyyid Hazretleri birleh yola revane olub n Malatyaya geldiler. Emir mer dahi halifeyi davet idb konuklad. Halife dahi yedi gnden sonra Seyyid Hazreti ve kamu yarenleri veda idb azmi Badat kldlar ve ide slam diyar Seyyid Battal Gazinin sye-i saadetinde zevk safada kaldlar ve bir zaman bunun zerine gedi ve lem dahi mnevver old. Seyyid-i Kint Muhammede salvt

Bu Meclis Abdlvahhab Gazi Ruma Varub slamdan Rc Etdidr

Rviler yle rivyet ve byle hikyet iderler kim onuncu ay kim Muharrem ay idi. Ezine gn Malatyaya haber geldi kim Mutasam halife vefat eyledi. Olu Mmin tahta gedi, didiler. Andan Seyyid ve Emir mer yarenler birleh yle ittifak eylediler kim Badada varalar, halifeyi ziyaret ideler. Ol dem ehri Abdlvahhaba smarladlar. Seyyidin olu var idi. Biri Ali biri Nezir biri Beir idi. Nezir ve Beir kk idiler. Amma Ali nev-hz yiit idi. Seyyid birleh bile gitdi. Nezir ve Beiri Abdlvahhaba smarlad. n azm-i Badat idb gitdiler. Andan Nezir ve Beir bir gn ikre kdlar. lla gayb olub evlerine gelmediler ve nice kim istediler bulamadlar. Andan Abdlvahhab gayet melul olub tiz adamlar gnderdi kim yet Badata [193] atalar ardnca gitdiler, ola diy revn adamlar geldiler ve anda dahi varmamlar didiler. n Abdlvahhab kat melul old ve eyitdi: Ben 211

acibe ie satatm. Seyyid Hazreti hod oullarn bana smarlad. Benim katmda gaib oldular. rte bir gn Seyyid Hazreti gelicek ben ne cevab vireyin, didi.. n Abdulvahhab Gazi dahi atn donun getrb azm-i Rum klmak diledi. Emir mer, eyitdi: Gel bir iki adam dahi varsunlar ayet bir haber getreler, didi.. Pes Ruma adamlar saldlar, vardlar, gelb haber virdiler kim nice kim cehd eyledik bir haber alamadk. Evet bir haber dahi iittik kim Kayserin bir olu belrsiz olm ve nice belerin oullar, kzlar gice kaybolur imi ve bilmezler kim kaner gitmiler. Ot onlar dahi yle hayal etmiler kim bu ileri heb Battal ider dirler ve Kayserin dahi tkti tk old, didiler. Andan Abdlvahhab Gazi n bu haberi iitdi, eyitdi: aresi oldur kim azm-i Rum klam. nallah middr ki, bir haber alam, diy azm-i Rum kld. Raviler yle rivayet iderler kim n Abdlvahhab Ruma vard. Asator Kaysere haber vard kim Mutasam halife vefat eyledi. Yerine olu Mmin halife old didiler. Battal dahi halifeyi grmeye gitdi, didiler ve yle benzerem kim bu ileri kamusn Battal ider, didiler. Rumda ne kadar kim ruhban var ise anun korkusundan her yl adam bana bir ere batman mum virrler imi ve anlar dahi Kbelerine yakarlar imi. Asator bu haberi iitdi. ine be-gyet korku ddi ve katnda bir bell kfir var idi. Ol gice anun dahi kz gaib old. Ol kfir Asatorun katna gelb eyitdi: Ey Melik imdiki vakitte senn gibi pdiah olmaya. Hod rev mdur ki gayreti yere braasn bir urudan sen ger kalasn ve ana hara viresin, diyb Lin ban yere ddi. Seyyid Hazretinden ok ikyet eyledi ve bu gece dahi geldi, benm dahi kzm urulad, didi. n Asator dahi bu haberi iitdi. Tiz ol dem buyurdu. Her iklime nameler perakende eyledi vebe yz bin leker cem eyledi ve iki yz bini slambolda kod. Yani derbentleri bekleyeler. ayet ki Battal bu tarafta bir ele gire, didi.. Andan yz bin erle kendsi Mamureye geldi. Anda karar eyledi. Eznecnib bu taraftan Abdlvahhab Gazi dahi n Ruma geldi. Bir emesara gelb abdest alub namaz kld ve bir zaman yatub uyudu. Ol dem anda bir acaib d grdi ve kara balktan donlar giymi ve bir puta secde ider ve istifar ider ve Seyyid Hazreti gelr. Ol kara balktan karur ve donlarn dahi deitirr ve ak donlar giydrr. Grdm dde bir hikmet vardur, didi. Ngh ol dem ol tazarruada iken, Asator heman dem stne gul kldlar. Abdlvahhab Gazi yerinden duru gelb el klca urub hamle kld ve Kayserin belerinden Noktay- Frenk dahi ileri geldi ve eyitdi: Ey Battal- Kattal bu fitneleri kim idersin senn yanna kalr m? Kan senn ahdin ayruk bu Ruma gelicek deil idin. Bu kez benm elme iy girdin, diyb hamle eyledi. Andan Abdlvahhab Gazi Line bir kl urub iki pare eyledi. Asator feryad [194] idb kullarna buyurd. Tiz baran eylediler. Asator eyitdi: Ey Battal kan benmle senn kavlin ayruk bu Ruma gelmeyicek idn ve kan benm olum ve Tekfur ah ve bunca belerin 212

oullar ve kzlar kamusnun intikamn senden alaym, didi ve buyurd: Kullarna ok serpn, didi.. Azim sava eylediler ve Abdlvahhab Gazi dahi ok zahmlar yedi ve gvdesinden ok kan akd ve sermest old ve stne kat gul kldlar. Abdlvahhab tutub baladlar Asatorun katna getrdiler n Asator nazar kld. Grdi kim ak sakall prdr eyitdi: Sen kimsib? Abdlvahhab eyitdi: Ben ol pirim ki Muhammed Mustafay grdm ve nnde ok gazalar kldm ve yz on yama irdim ve yetmi kez Kbeyi tavaf eyledim ve bin kez gaza kldm ve muradma dahi irdim. Gerek ldr, koyuvir, didi.. Asator eyitdi: Vezirine bunu nie idelim ve vezir eyitdi: Ya melik bunu ldrme bir ho tut. ayet ki bizim dinimize girerse yle bilesin ki bizim dinimiz revnak tutar ve Mesih bize yardm ider. Anlar kim Muhammed dinine girdiler, sonra yine dndiler. Mesihe yz tutdlar, dirler. Battaln elinden i gelmez, didi.. Ol dem Kayser buyurd. Abdlvahhab Gaziyi slambola gnderdiler. Asator namede kzna smarlad kim ha cier gem greyim seni neylersin. letin heman Abdlvahhab yolundan karasn, didi.. Ol zamanda Asatorun bir kz var idi. Adna Hurmenek derlerdi. Rivayet iderler kim ol zamanda ana benzer mahbub olmazd. n Abdlvahhab dah anda iridi. Hurmenek dn buuunda kendyi be-gyet bezedi ve sarho olub Abdlvahhabn katna geldi. zzetle selam virdi ve eyitdi: Ey r-i Hakk nitesin ahvl-i lem yledr ki kh ho ve kh n-ho nice etmek gerek. Kii kim dnyadan bir lezzet hsl ide diy bir kadeh doldurub Abdlvahhab Gaziye sund ve eyitdi: Bu kadehi n, gnln benmle ho kl kim bu lem dahi bir karara kalmaz ve benm gibi mahbub birleh zevk eyle. Bu haps iinde kalmayasn diyb elindeki kadehi Abdlvahhab Gaziye karu idi ve bir iki engileri getrb Abdlvahhabn dizi stne kd. Elin boynuna brakd ve yzn yzne srdi ve eyitdi: Bu kadehi elimden i gil ve dahi lutfunu kahra satgl diyb ol kadar iveler eyledi kim Abdlvahhab nie kim gayret eyledi. Yani gnln virmeye re idemedi. Divane olayazd. Miskin pir dahi ak odna sinesin kalkan eyledi ve muhabbet ok dahi gelb dokundu. Tr budak irte gedi, amma sabr eydrdi ve akl dahi gh gelr ve gh giderdi ve sabr suyun ak odna dkerdi. Eznecnib bu taraftan Asator dahi slambola geldi. Kzna eyitdi: Ey cier gem nie ittin? Hurmenek eyitdi: Ey baba re idemdim, kendi dinin terk itmedi, didi.. Asator ol dem buyurd. Abdlvahhab siyaste getrb kerdiler ve gzlerin baladlar. Andan Asator eyitdi: Benm dinime gire diy ldrmedim. n Mesihin kullarndan olmaz. Tiz boynun urun, didi.. Andan cellat kl ekb Abdlvahhabun stne yrd. Ol dem kz dahi ka geldi. Dilek eyledi. Abdlvahhabun [195] ellerin zb sarayna gtrdi ve eyitdi: Ey r-i Hakk byle lmekden dirilmek yedr, gel benm gibi mahbubu barna ek bir iki gnlk mrmz birbirimizle ho gerelim, diyb ol kadar iveler eyledi kim Abdlvahhab 213

dahi kendden gideyazd. Ol dem gnl iinden miskin pr eyitdi: Bari gnlm muhkem ideyim ve bunlar dahi aldaym ve bunun gibi mahbubeyi barma ekeyim. Eer imdi yine ikrar etmeyicek olursan tahkik beni ldrrler. mdi byle lmekten dirilmek yedr, didi ve dahi bu nev ile gnln eriat birleh perkitti ve diliyle kza eyitdi: Ey nigrm senn didn olsun didi.. n Hurmenek bu haberi iitti. ad olub kolun Abdlvahhabun boynuna dolad ve bir iki eftlgrlk eyledi ve bir iki kadeh doldurub irdi. Bir demde nu kld. Kz dahi atasna gelb bu haberi mutulad. Asator dahi d olub Abdlvahhabun katna geldi ve ol dahi bir kadeh doldurub sundu. n an dahi idi. Andan Abdlvahhabun gnl germ old ve kendyi unuttu. Asator dahi buyurd. Tiz ehri donattlar. adlklar eylediler. Kiliselere dahi iletdiler ve keiler karu gelb ziyaret eylediler ve b- mabude ile yrdiler. Bana prnuz urdlar ve stne pilon giyrdiler ve biline znnar kuatdlar ve put nnde secde ettirdiler. Andan Abdlvahhab Asatorun katna getrdiler. Asator dahi karu gelb stne saular saub giydi donlar Abdlvahhaba giydrdi. Andan ruhbanlar getrb, Rmiyne nikh idb Hurmeneki Abdlvahhaba virdiler ve dahi bin kul ve bin karava ve drt yz ulu ehir ve otuz iki pare Kala b-kyas mal birleh virdiler. n ikisin bile getrb gerdee koydlar. Andan Abdlvahhab dahi ol gece kat sarho olub yatd. Kz dahi banda oturub Abdlvahhabn cemalin kemalin temaa iderdi. Grdi kim Abdlvahhabn azndan bir ak ku kub ud. Anun ardnca bir kara ku gelb azna girdi. Hemandem ol nrn pir ol suretl nuru tayir old. Uyhudan uyand. Duru gelb eyitdi: Tiz bana arab getrn Mahmur olmuam, didi.. Andan kz arab getrb idi. Germ old. Kz dahi Abdlvahhaba hikayeti haber virdi. n Abdlvahhab bu haberi iitdi. Ah idb alad ve kza eyitdi: Ol ak ku benm imanumdur ve ol kara ku kim kfrdr kim iman yerin ald. Ey diriga bunca yldr kim taatler ve haclar ve gazalar kldm. Kamusu havaya gitdi. Mslmanlk yerine kfr dalalet tebdil old, diy ok alad. Kz dahi eyitdi: Hele ol gitdi. Al bu kadehi n eyle, didi.. Sund, hemandem bir taraka kopd ve bir kesik ba rzeden aa ddi ve henz dahi taze kan damlar. Kz n an grdi. Feryad eyledi. Abdlvahhab eyitdi: arma ben greyim, diyb tiz aline kl alub tara kd. Kimseyi gremedi. Yine ier girdi. Heman kim yine oturd. Grdi kim bir kavga kopd. Grdi kim evvelkiden heybetl bir dem ba pencereden ier ddi. Taze kan akub durur. Abdlvahhab yine klcn alub tara kd. Yine kimseyi bulamayub acibe kald. Yine ier girdi. [196] Bu defa kz dahi bulamad. Feryad eyledi. Tiz Kaysere haber virdiler. Asator dahi geldi. Ol taze balar grdi. Kendden gitdi. Kzn nam niann grmedi. Kamusu eyitdiler: Bu ileri hep Battal eyledi, didiler ve dahi n bunun zerine birka gn gedi. Eznecnib bu taraftan n Seyyid Hazreti Badattan azm-i Malatya kld. 214

Halife dahi Seyyid Hazretine drl hilatler virb tazim birleh Malatyaya gnderdi. n Seyyid dahi Malatyaya yakn geldi. Kamu bay ve yoksul Seyyide karu geldiler. Seyyid Hazreti dahi oullarn Abdlvahhab gremeyince yarenlere haber sord. Ol dem hikyeti erh eylediler. Seyyidin mbarek vcud- erifleri hayli gynd. Hemandem Seyyid Hazreti tiz cme mbeddel olub Musa bin Cuda belesince ald. Azm-i Rum kld. Gel gr imdi Seyyid Hazreti neyledi. nki Ruma iridi. Rum halk sylerlerdi. Ol pir Abdlvahhab peygamber yzin grmidi. Ruma geldi. Asatorun kzna k old. Dininden kub mrted old. Kayser dahi kzn ana virdi, idi. Gerdek gecesi Battal gelr, kz urular. Ol pr-i bire mabn kalur dirler. n Seyyid Hazreti bu haberi iitdi. Ah eyledi ve eyitdi: Miskin pir nice acibe vkaya uram, didi.. Musaya eyitdi: Ben seni bunda koram yine ben gelince bir yana gitme, didi.. Andan kendsi dahi bir pir suretine girb slambola geldi. Asatorun sarayna geldi. Grdi kim Asator taht stnde oturmu kamu beler dahi evre alub oturmlar. Abdlvahhab dahi bir kzl krs zerinde oturm, banda ta arab imi. Mest olub oturur ve Seyyidi sylerlerdi. Acibe Battaldan biz cmz nice alavuz dirler. n Seyyid Hazreti ier girdi. Selam virb iler yrdi. Abdlvahhabun azna bir yumruk urd. Az burn kana gark old. dii boazna dkildi ve krsiden aa ddi. Urslan urslanu tara gitdi. Seyyid Hazreti sz kilici itmedi. Geb krsinn zerine oturd. Kimsenn zehresi olmad kim bir sz syleye kamus dembeste kaldlar. Balarn aa salub durdlar. Asator dah melul old. Seyyide eyitdi: Sen kimsin ki geldin benim katmda byle hareketler eyledin, didi.. Seyyid Hazreti eyitdi: Beni Fafri in gnderdi. ah elisiyim. ittim ki Frengi kz kiiye vermisin. Melul oldum idi ve ben dahi geldim ki anun kendliin bildrem. de grdnz imdi anun halin neyledim didi.. Andan Asator ah eyledi ve eyitdi: Ne faide kzm dahi belrsiz old ve kan olum ve Tekfur ve bunca belerin kzlar donlusunu Battal uurlad, diyb alad. Seyyid Hazreti dahi yerinden duru geldi. U ben yine giderim diyb yry virdi. n Seyyid Hazreti gitdi. Abdlvahhab dahi ieri girdi. Kayser eyitdi: Sana noldu kim ol kii senn yzi suyun yere dkdi ve bunca belerin katnda ana cevab veremedin, didi.. Abdlvahhab eyitdi: Ya Melik sen kr eyle kim sana kasd itmedi. Her ne itdiyse bana itdi, didi.. Andan Asator eyitdi: Sen bilr misin ol kimdr? Abdlvahhab [197] eyitdi: Ol Seyyid Battal Gazi durur, didi.. Andan Kayser buyurd Tiz leker bindiler. Seyyid Hazretinn ardnca srdiler. Eznecnbi bu taraftan Seyyid Hazreti dahi Musann katna geldi. Abdlvahhabun hlin bildrdi. kisi dahi melul oldlar. Andan bir deyre geldiler. Kapuy kakdlar. Bir ruhban kapuya geldi. Siz kimlersiz, didi.. Seyyid Hazreti eyitdi: Battalm, bu kii benm kavlimdr. Bunda senn katnda dursun, didi.. Seyyid Hazretinn korkusundan raz 215

old. Seyyid Hazreti Musay anda koyub revane old. Ngh ol dem Asator Seyyid Hazretine rast geldi. Kullarna buyurd. Tiz brn eylediler. Seyyid Hazreti dahi nara urub hamle eyledi. Ta kim akam vaktinde dein azim cenk eyledi. n karanuluk old. erinin bir yann yarb gitdi. Andan irteye dein deniz kenarna geldi. Grdi kim iki kii oturmlar. Seyyide sordlar sen kimsin, didiler. Seyyid Hazreti eyitdi: Kayser kullarndanm. Adm Mihruzdur. Battal istey bunda geldim. Kayserin katnda Abdlvahhaba bir yumruk urdu ve diin kard ve Kayser birleh bir gn cenk eyledi. Gice olcak yine belrsiz old. An bilrsenz kande ise bana bildrn. Atn donun size vireyim ve an Kaysere ileteyim, didi.. Anlar dahi eyitdiler: Biz dahi an isterz bu gece geldi. Bir kz karndamz urulad, didiler. Anda etmek karub Seyyid birleh yediler ve anlar durub gitdiler. Seyyid anda yalnuz kald ve ol dem anda uyhusu geldi. Yatub, uyud. Ngh Falkarat kfir leker birleh anda ka geldi. Grdi kim bir kii yatur. Tiz buyurdu. Kullar yine gul kldlar. Deprenmedi. Seyyidi. tutub baladlar. Seyyid eyitdi: Beni nin dutarsz. Falkarat Lin eyitdi: Sen Battalsn. Seyyid eyitdi: Ben senn didiin deilim. Ben Kayserin kullarndanm. Benim adm Mihruzdur, didi.. Falkarat Lin eyitdi: Ben senn hilene inanmam sen bir ayyarsn, didi.. Andan ol iki yiitler yine anda ka geldiler. Grdiler kim Seyyidi tutub balamlar ve eyitdiler: Nin Kayserin kulu Mihruzu tutub baladnz, didiler. Falkarat Lin eyitdi: Bu Battaldr. Anlar eyitdiler: Mihruzdur diyb grdiler. Sz uzad. Ol dem araya kl drdiler. Ol iki yiidi anda pare pare eylediler. Seyyidi alub bir kye geldiler ve anda Seyyidi meydana getrdiler. Falkarat Lin eyitdi: Ey Battal- Kattal kan benim karndam neyledn, bunca mal bu Rumdan aldn, syle kandedr, seni zd ideyim, dir. Aac urur azab ider. Seyyid eyitdi: Ben senn karndan bilmezem ve eer mal dirsen hergiz mrm iinde mal devrmedim ve her ne kim gazadan elme girdi ve dervilere fakirlere ledrdim. Benim aslm hergiz mal kabul etmedi. Ben dahi kabul etmezem, didi.. Lin dahi inanmazd. Ol kyde bir ya deirmeni vard. Seyyidi getrb ol deirmen tana baladlar. Falkarat Lin dahi Kaysere name gnderdi. de Battal dutum. Ne buyurursz, didi.. Falkarat Lin kendsi srdi. Halvet Seyyidin katna geldi eyitdi: Ey Battal kan benm karndam ve bunca mal ki aldn, neyledin ve hem dahi gel Muhammed dinini terk eyle. Mesihin dinine gir. Yohsa Kaysere haber gnderdim. imdi gelr aman virmez. Seni ldrr, didi.. Andan Seyyid eyitdi: mdi bir divid kalem getr. Ta kim [198] yazam. Mal kandedr. Sana haber vireyim ve hem dinne ki gireyim evet ol artla kim kz karndan bana viresin, didi.. Falkarat eyitdi: Eer senn didn olursa ben dahi seni Kaysere virmeyim, didi.. Seyyid Hazreti eyitdi: Eer sen beni Kaysere virmem. Senn ben dahi seni Ruma padiah ideyim, didi.. Falkarat ad olub 216

buyurdu. Tiz divid kalem getrdiler. Seyyid eyitdi: Dier meni halvet kal kim n bunun gibi i sennle tutduk. Kimse bizim srrmzdan gh olmasun, didi.. Falkarat Lin dahi deirmen kabusn muhkem balad. Seyyid Hazreti eyitdi: imdi benim bir lim ezgil kim name yazam, didi.. Falkarat dahi Seyyidin bir elin zdi ve gep yannda otururd. Heman Seyyid Hazreti Falkaratn boazna muhkem yapd ve bir kez kat sdk. Lin yklub beyhd old. Andan Seyyid Hazreti bir elin bendin dahi zdi. Falkaratn tiz donlarn kard. Kendi giydi. Kendi donun Falkarata giydirdi ve kendnn ekline dzdi kim her kang kul kim grseydi bu bizim beimiz deildr, dimezdi ve kendi baladklar deirmen tana muhkem balad, andan Seyyid Hazreti melunun yzne ve gzne ol kadar yumruk urd kim yzi gzi belrsiz old. n Lin bir zamandan kendye geldi. Grdi kim deirmen tana kendyi muhkem balayu komular. Bir kez arub eyitdi: Ha beni bunda kim balad, didi.. Seyyid eyitdi: Ey Battal ayyarlk etmekle benim elimden kurtulmazsn tiz syle benim karndam neyledin ve Kayserin olu Tekfuru neyledn ve bunca mal neyledn, didi.. Falkarat Lin eyitdi: Hay ben Falkaratm sen Battalsn bu dem beni hile ile baladn, didi.. Seyyid dahi iler yrd. Ne herze sylersin, diy Line bir yumruk urd. Linin azndan dileri boazna takld. Andan Seyyid tiz Falkaratn kullarna buyurdu. Deirmen kabusn ad. eri girdiler. Seyyid bunlarn eline muhkem denek virdi ve eyitdi: Syledike bu ayyar urun sakn syletmen, didi.. Ol kullar dahi aac ururlard. Ol arur ben Battal deilim. Falkaratm Battal oldur diye grdi. Kullar dahi pek ururlard. Sesi iidilmez olurd ve eydrlerdi: Ey Battal ayruk senn hilene kimse inanmaz diy ururlard. Linin feryad ge urad. Ol dem Kayser dahi iridi. Tiz Seyyid Hazreti dahi Kaysere karu vard ve eyitdi: Ey melik ol uru ayyr devletnde tutdm. gndr kim ikence iderim ne senn olunu ve ne benm karndam ikrar ider, didi.. Kayser dahi ad old ve ne kadar kim don giyerdi. Kamusn karub Seyyide virdi. Andan Kayser dahi ieri girdi. Falkarat Lin n Kayseri grdi. Feryad eyledi ve eyitdi: Be-Hakk- nar- nur bana meded eyle, ben Falkaratm. Ol Battaldur, didi.. Kayser eyitdi: Ey Battal- Kattal hi bilr misin bana neler eyledin, kan atam kan olum ve kan bunca belerim, ben seni ayruk diri mi korum. Senin drl drl hilelerine inanur myum, didi.. Lin ard ki Be-Hakk- sa ben Falkaratm. Ol Battaldur diye grdi. Seyyid dahi ol kullara eyitdi: Kim bire koman urun, bu ayyara syletmen, didi.. Ol kullar dahi ol kadar urdlar kim bandan kan dahi revane old. Ol dem Seyyid Hazreti [199] Kaysere eyitdi: Grr msn bu ayyar neler syler diyb yrd. Meluna kne bir yumruk urd kim Linin avaz gitdi, eyitdi: Melun imdi seni ldrrm, tiz di gil, didi.. Andan Lin grdi kim feryadn kimse iitmez. Battalm diy ikrar eyledi. Seyyid Hazreti eyitdi: Kan padiahn 217

olu ve kz ve bunca mal aldn, neyledin, didi.. Falakrat eyitdi: Ben Falakratm, ol Battaldur. Ayyarl ile beni bu hale koyd. Senn olun yine ol bilr ey melik, didi.. Andan Kayser eyitdi: Ey Battal sen bu hileleri ok eyledin, amma mdi yavuz kiinn engeline ddin, didi.. Andan Seyyid Hazreti eyitdi: Ya Melik szi ok uzatdn, geln frsant fevt itmeyelim, buyurun hemen bunun iini size tamam ideyim, didi.. Asator eyitdi: Heman yine sen bilrsin didi.. n Asator kub gitdi. Seyyid Hazreti buyurd: Tiz odun getrdiler. Od yakdlar. Ol Lini oda akdlar. ar ar can cehenneme smarlad. Seyyid Hazreti yine Asatorun katna geldi. Dualar eyledi. Kayser dahi ikilden tacn hilatin yine Seyyide virdi ve bu kez yine etraf- leme byle gulgule ddi kim Battal falakrat oda yakm diy ve bu haber dahi n Malatyaya dahi iridi. Kamu yarenler feryad figan idb Seyyid iin yas- matem donlarn giydiler. Azim perian oldlar. Eznecnib bu taraftan Seyyid Hazreti dahi Asatora eyitdi: Ey melik bu iklime Battal yalnuz gelmez. Eer buyuru isen dahi yarenlikten taleb idem. ayet elme gire, didi. Andan Asator buyurd. Yz adam bile kod. Seyyid birleh revne oldlar. n Kayserden ayruk oldlar. Seyyid Hazreti Hakk derghna bin bin krler klurd ve eydrdi: lah kamu bu ileri ileden senn inayetndr. Ben bir ednaym diyb istinet isterdi kim eyitdi: lahi senden bir mkilim dahi oldur kim iki olancuum ve bunca dahi kiilerin olanlar kzlar belrsiz oldlar. Kamusn benden zan gman iderler. mdi Hazretinden dileim budur. Bu gizli ileri bana malum idesin dir, idi. Andan srdi ol deyre geldi kim Musay anda kod, idi. Kabusn kakd. Bir ruhban tara geldi. Seyyid eyitdi: Kan Battaln yarenlerinden bunda bir kii gelmi tiz an bana getr, didi.. Ruhban eyitdi: Ben Battaldan korkarm, didi.. Seyyid eyitdi: Ben Falkaratm ben an oda yakdm. Andan midin kesilsin, didi.. Ruhban dahi varub Musay getirdi Seyyide virdi. Ol kavm dahi Seyyide eyitdiler: Bunu ldrmek gerek Seyyid eyitdi: Buunu bana verin, bir ikence vireyim, didi.. Musay alub biraz gitdi ve bunlar dahi iler gnderdi. n Musa Seyyidi. bildi, d old. Seyyid dahi Musann ellerin zdi. Musa Seyyidin ayana yz srdi. Seyyid yine Musay anda kod. Yine ol deyre geldi. Kapu kakd. Ruhban tara kd. Seyyid eyitdi: Kan benm kulum ki sana smarladm, didi.. Ruhban eyitdi: imdi Falkarat alb, gitti, didi.. Hod ben sana an emanet kodum, nin virdin, didi.. Ruhban eyitdi: Senn in Falkarat oda yakdm, didi.. Seyyid Hazreti ol dem ruhban dine davet eyledi. are olmad. Seyyid Hazreti krk ruhban birleh deyrin kabusnda boazlarndan asa kod. [200] Andan yine Musann katne gelb yola revane oldlar. Seyyid Hazreti eyitdi: Ya Musa bana kaygu dahi hsl old. Bir are idemedim iki olum gaib oldu, bir haber alamadm ve bunca Rum beylerinin oullar kzlar dahi belrsz olmu ve donlu halayk benden zan gman iderler, ben dahi aceze vardum. Od yle sezerim 218

ki bu iler dem ii deildir, divler iidr, didi.. Musa dahi eyitdi: Hakk rast getre bir haber bildik, didi.. n bir iki gn gitdiler. Deniz kenarna geldiler. Grdiler kim bir sr donuz ka geldi ve bir hb yiit dahi bu donuzlarn ardnca alayub gelr, eydr: Ey dirig nzenin Seyyid Battal Gazi kim oda yakmlar. Bizim dahi midimiz andan idi kim buraya gele ve bizi bu esirlikten halas eyleye. Ah kim ayruk bizim kurtuluumuz yokdur diyb geldi. Seyyide selam virdi ve eyitdi: Hay biareler bunda ne zehrile oturusuz ,tiz durun bundan gidin, didi.. Seyyid eyitdi: Sen kimsin? Ol yiit eydr: Benm adm brahim bin Mesuddur ve Badat ehrindenim ve ok malm var idi. Krk bezirgn idik, bu pnar stne konduk idi. Bir kar cazu geldi Bir efsun okd. Elimiz ayamz tutmaz old ve beni balad ve kamu yarenlerim ldrdi. Krk yldr kim bunda esirim ve ol karu Guzende cazunun avretidr ve erin Seyyid Battal Gazinin ldrm. Linin imdi iki olu vardr. Biri Zlkarneyn Dahmnda olur ve bunda olan olu her kande kim bir hb yiit ve mahbub kzlar ide varur kapar, getrr, kimin bryan ider ve kimin esir ise. Heman tiz durman bundan gidin, didi.. Nagah ol dem bir gulgula peyda old. Seyyid Hazreti grdik kim bir ifrit ekill bir cazu yalncak emcikleriyle n Seyyidi grdi. Kahkaha ile gldi ve eyitdi: Battal bunda neylersin vay ki ben seni bunda buldum. Kan Guzende cazu ki benm erim idi. An dahi ldrdn ve oullarm sz kodun. Bugn ben dahi seni ldreyim, deyb Lin bir efsun okd. Alemi zulmat tutd. Seyyidin stne ol kaplad. Seyyid Hazreti dahi Hzr Aleyhisselam duasn okuyub, kendye frdi. Cazunun sihri btl old. Andan cazu Lin da gibi bir ta getrb Seyyidin stne pertev eyledi. Seyyid dahi bir tarafa srad. Cazu bir taa dahi yapnca Seyyid Hazreti Hazreti Hzrn bir okun dahi cazunun gzne yle urd kim Linin kafasndan kd. Cazu ykld. Lin davrannca Seyyid Hazreti irib bir kl urd kim Linin ba gnbed gibi nne ddi. Can cehenneme smarlad. Andan ol yiitle Musa Seyyidin ayana ddiler ve hayr dualar eylediler ve yine ol dem dadan bir gulgula dahi peyda old ve bir vz geldi kim ey Battal atam anam ldrdn. Ben dahi senn iki olunu bryan ideyim. Sen dahi benim elimden kande varasn, didi.. Andan Seyyid bu avaz iitdi. Musay ol yiidi anda kod. Kendsi dadan yana yridi. n kenarna vard. n gayet karanlk old. Anda bir yol bulub dan stne kd. Grdi kim lem mnevver old ve bir meydan [201] grdi. Ortasnda bir gl var. Gln ortasnda bir ta dibinde ttn kar. Seyyid Hazreti eyitdi: Her ne var ise ol tatadur, didi.. Andan klcn belmanyla ol gl yard. Su ekildi. ler vard ol ta kaldrd. Grdi kim bir chdur ierisi kanluk ve gnden bir nerdban aslm. Seyyid kltan od akd ve ol Gherleri kard. ule eyledi ve krk ayak nerdbandan indi. Kuyunun dibinde biraz oturd. Mbarek gzlerin retti ve bin adm kadar yrd. Bir kapuya dahi iridi. eri 219

girdi, grdi kim bir ehir muhkem ve byk kkler var. Andan geb bir saraya dahi geldi. Grdi kim bir perde aslm ve perdeyi kaldrub ieri grdi ki drt sofa-y eddd birbirine karu drt perde bir taht- Sleyman kamus sarayn ii altun ve gm ile svanm ve illa bir kimse yok. Andan bir kapuya dahi girdi. Grdi kim anda dahi sofa var ve her sofada bir altun taht kurulmu ve her birinde birer kz yaturlar. Oturlar, rtl durular. Seyyid Hazreti bunlarn rtlerin kaldurd. Grdi kim lmler. rtleri bazlar sararm ve sarayn ortasnda bir mermer direk stnde bir iki satr bezenmi. Seyyid Hazreti okd. Yazlm kim nameyi Hlk- kint ve Vcibl-vcd skender ahm. Yedi iklimi kendime musahhar kldm ve bu makam dzdm ve bu kzlar benimdr. Bunlarn analar gayet mahbub idi. Hem Salihlerden idi. Hem analarnun bir kz karnda var idi. Beni srdi ol sebebden var, diy kzlarm batan karur ve eydr: Ananz sizi ere virmeye hatrnda yok. yle evde karyub kalrsz. mdi bu dnyann lezzeti erle ve oulcuklar iledr ve oulsuz dnyann safas yokdur. mdi geln siz ananza au virn, lsn. Ben dahi sizi oul idineyim. Ananzdan dahi ye tutaym, dimi. Andan bu akllular analarna au virdiler, vefat eyledi. Sonra bana haber virdiler. Ben dahi vardm bu ehri ve bu makam dzdim ve ol kzlarn her birin bir hizmetkra virdim ve elli yllk dahi nafaka virdim ve bu makamda pinhan eyledim ve tlsmla dahi berkettim ve rstetayis Hekim benim vezirim idi. Birgn sord ki hi demoullarndan kimesne yol bulub geliser mi, Didim. Andan Usturlab nazar itdi ve eyitdi: bu makama bir kii gele ve nesl-i sdt ola ve hir zaman peygamber Muhammed Mustafa sallalh aleyhi ve sellem oullarndan ve pehlvan ve namdar ola sultan Seyyid Battal Gazi diyeler ve bu vilayette olan divler anun elinden helak olsalar gerek ve anun iki olu kaybolub bunda istey gelse gerekdr ve bunda bir div dahi mekan tutacakdr. Ol divin taam padiahlarn kzlar olacakdr ve ol divin ban kesb bu makam anun errinden emin idecekdir, didi.. Merhaba ey civan Gazi n bu makama sen gelesin ve benm selamum Hazret-i Nbvvet Muhammed Mustafa sallallh aleyhi ve sellme iriresin ve diyesin kim Zlkarneyn kim Kaf-ber-kaf hkm eyledi, sana salavat dahi getrdi ve geldi, senn mmetnden old, diyesin ve yarnki gn an dahi efaatten mahrum klmayasn, dimi. mdi ey civan, [202] zinhr sen dahi pehlvanlk ile marur olmayasn ve nefsne yol virmeyesin. Bu nefis bniceleri ezdirdi, fesada virdi, dimi ve dahi ok nasihatlar klm. Andan Seyyid Hazreti oturub ok alad ve hcrelere girdi kim drl drl. Gherler ki ve kymetl talar ki nihayeti yo idi. Anda bir kapu dahi grb ieri girdi. Grdi kim bir sar trl munakka ve krk mahbub kzlar oturmlar. n Seyyidin aya syurdsn iitdiler. Be-gayet korkdlar. Andan n mbarek yzn grdiler. Sadak Ya ReslAllah ve ey slale-i Resul Muhammed Mustafa ho geldin, ey 220

Seyyid Battal Gazi didiler. Seyyid Hazreti bunlara eyitdi: Siz ne bildiniz benim kim Resln olu olduum didi.. Bunlar dahi eyitdiler: Bu gece ok aladuk ve dmzde Resl Hazretlerin sallallh aleyhi ve sellem grdk ve yzmz mbarek ayana srdk ve bize meded senden didik. Bu melun divin hapsinden bizi kurtar, didik. Bize eyitdi: Gussa yemen kim irte benim cier gem Seyyid Battal Gazi bunda gelb sizi divden azad ider, didi.. Bu Lin gnde gelb ortamzdan ikimiz alub gider, bryan ider, yer didiler. Andan Seyyid Hazreti bunlara eyitdi: Kayserin kz kangnuzdur, didi.. Ol dem birisi tiz seirdb Seyyidin mbarek ayana yzin srdi. Ol divin makam kandedr, bana gsterin, didi.. Andan bir kapu gsterdiler. Seyyid Hazreti ieri girdi. Grdi kim sahra ortasnda bir kk Kulesi havada. ler yrdi. Kabusna geldi. Grdi kim bir ifrit melun oturmu ve altm arun kaddi kti var. nnde bir byk od yakm ve bir demr i yanna kom ve iki mahbub kz elleri balu dururlar. Hemandem Seyyid Hazreti tii Dahhakk kard. Nara urub eyitdi: Ey Lin nie nie bunun gibi iler iledin. Ol vakit oldu kim senn errin bu vilayetten def idem, didi.. Lin div ban kaldrb eyitdi: Ey Battal- Kattal benm elimden can kande iletesin, ben seni istey versem gere idi. Hod ecelin seni bunda getrmi diyb Lin amudn eline ald. Seyyide havale kld. Seyyid Hazreti srad bir yana durd. Amud anda yere gark old. Lin yine amud eline alnca ol ah- evliya Sultan Seyyid Battal Gazi tekbir getrb Lini koltuu altndan klca yle ald kim Linin bir eli havaya beren old. Lin can cehenneme smarlad. Seyyid Hazreti ol kzlarn ellerin zdi. Anlar dahi Seyyidin mbarek ayana yzler srb kr eylediler ve Kayserin kz ve kamu kzlar geldiler. Seyyidin mbarek kademinden ba koyub hayr dualar eylediler. Andan Seyyid Hazreti tiz divin ban kesdi ve her ne denl mal buldysa aldlar ve drtyz atlar buldlar ve ol mal ykletdiler ve ol kzlar da dahi alub yola revane oldlar, n Musann, Saidin katna geldiler. Bunlar dahi Seyyidin mbarek ayana yzler srb hayr dualar eylediler. Andan Seyyid Hazreti bunlar birleh slambola azm eylediler. Yolda giderken bir kii geldi. Seyyide selam virdi ve eyitdi: Sen kimsin, adn nedr, didi.. Seyyid Hazreti eyitdi: Sen beni bir kimseye mi benzettin, didi.. Ol kii eydr: Beli seni Battala benzettim, didi.. Seyyid Hazreti eyitdi: Ho bildn, cevabn nedr, didi.. Ol kii eyitdi: Acib idr seni nie nie oda yakdlar ve nice kez ldrdiler ve yine[203] dirildin, didi.. Seyyid Hazreti eyitdi: Hakk Tel beni bir i in yaradpdur ol tamam olmaynca ben bu dnyadan gmezin, didi.. Ol kii bu haberi iitdi. Parmak getrb Seyyidin nnde Mslman old. Seyyid Hazreti Kayserden haber sord. Ol kii eyitdi: Ey h- cihan eri ekdi. Malatya tarafna gitdi. Amma Abdlvahhab bundadur, gitmedi ve hergn gelr, seni oda yakdklar yerde zarlklar ider, alar yine gider, didi.. Ol dem bunlar 221

bu szde iken grdiler kim karudan birka atlu ka geldiler. Ol kii eyitdi: u gelen ide Abdlvahhab gazididr, didi.. Meer kim Abdlvahhab ikre kmd. Ol dem Abdlvahhabun nnden bir gvercin kd. Andan doan sald. Doan dahi gvercini kovalad. Seyyidin stne getrdi. Seyyid dahi bir ok atub doan drdi. Abdlvahhab geldi. Grdi kim doan lm, yatur. Seyyidin stne atn srb eyitdi: Nin benim doanm ldrdin? Seyyid Hazreti eyitdi: Ya sen nin Muhammed dinini terke eyledin, didi.. Abdlvahhab eyitdi: Ben kaza-i sumne uradm, didi.. de doan dahi kaza-i sumne urad, didi.. Andan Seyyid Hazreti mbarek azn aub sure-i Rahman okumaa balad. n Abdlvahhab dahi Seyyidin mbarek avazn iitdi. Ol dem kendden gidib atndan aa ddi ve bir zaman beyhd olub yatd. Seyyid dahi Abdlvahhabun ban mbarek dizine ald. n yine akl geldi. Gzin ad ve eyitdi: Ey r-i Hakk bu benim grdm d midr veya hayal midr, didi.. Seyyid Hazreti eydr: Ya Abdlvahhab sen akln bana getr. Benm Seyyid Battal Gazi didi.. Andan Abdlvahhab n bu haberi iitdi. Tiz duru gelb hanerin kard. Belinden znnrn kesdi. Yine Seyyidin kademinde ba koyub taze iman arz kld ve kendnn kullar dahi gelb Mslman oldlar. Andan ol kzlar dahi geldiler. Kayserin kz Hurmenek n Abdlvahhab grdi, ad old. Birbiriyle gridiler. Kzlar dahi Seyyid Battal Gazinin hikayetin Abdlvahhaba bir bir erh eylediler. Abdlvahhab dahi Seyyid Hazretine hayr dualar eyledi ve iine tahsin eyledi ve andan n slambola geldiler. Kayserin kz dahi atasnn ve kendnn ne kadar yarar nesneleri var ise kamusn cem eyledi ve ehrin iine avaz kld kim atama giderem, diy andan kub yola revane oldlar. Seyyid Hazreti Kayserden haber sord. Abdlvahhab eyitdi: Ey sultan- lem drt yz bin eri cem eyledi. Malatya zerine gitdi, didi.. Seyyid Hazreti ol dem eyitdi: Ho ola ben dahi oullarm haberin aldm. Kh- Kafda imiler, kuzende cazunun olu katnda esir imiler. nallah Tel ben dahi azm-i Kuh- Kaf klam. Od imdi ki halde Mslmanlar koyub gitmek olmaz, didi.. Eznecnib bu taraftan n Kayser dahi Malatyaya geldi. Yarenlere haber iridi. Emir mer dahi halifeye tiz name gnderib ahvli bildirdi. Andan Emir mer dahi nameler perkende eyledi. Otuz bin er atlu ve alt bin piyade cem eyledi ve bu taraftan name halifeye iridi. Seyyid iin azim melul old. ve ok alad. Ol dem halifenn katnda iki bell pehlivan var idi. Anlara yz bin er hazr eyledi. Birinin ad Haim ve birinin ad Hamid idi. Halife bunlar mukaddem gnderdi ve bu taraftan Malatya gazileri dahi yetmi mil kadar ehirden [204] tara kdlar ve kfir erisin karladlar. Tevekkelallah deyb durdlar. Nagah Kayser dahi ka geldi ve mminlere karu saflar balayub durdlar. Ol gece kakola bindiler. ki taraftan erile beklediler. n sabah old. Gne kule-i Kaftan ba gsterdi. ki taraftan cenk 222

nakkareleri dldi ve atlarna svar olub birbirlerine karu saflar balayub durdlar ve meydana nazar saldlar, bugn meydana kim gire ve erlik hnerin kim gstere ve ecel cmn kim n ide derken grdiler kim ol dem Rum tarafndan tozlar belrdi ve toz iinde bir sar alem dibinde ol h- evliya Sultan Seyyid Battal Gazi ve ol merd-i hiczi erenlerin ahbaz Akardivzade altnda ve Sam-svr grz omzunda ve Abdlvahhab Gazi belesince gelrler. n Malatya yarenleri an grdiler. Ol ah- cihan u yine iridi diyb dlklar eylediler ve karu varub gridiler. Secde-i kr kldlar ve mbarek ayana yzler srdiler. Andan Kayser n Seyyidin geldiin grdi sersime old. ve eyitdi: Ey diriga ben nie ideyim. de ol ayyar yine geldi, diyb dururken ol dem ol kii geldi ve Kaysere eyitdi: Ey melik Battal yine geldi ve kzn bile getrdi ve Abdlvahhab yine Mslman eyledi ve senin kzn dahi slambol iinde ne denl yarar nesnelerin var ise kamusn ald ve atama giderem diy avaz eyledi. U budur ki, ide geldiler, didi.. Kayser i bu haberi iitdi. Ah eyledi ve iine od ddi ve ok alad ve ol gn cenk olmad. ki taraftan karar eylediler. Seyyid Hazreti dahi kend sergzetesini hikayet eyledi. Kamus tahsin eylediler. Andan Emir mer Seyyide eyitdi: Ey merdan- lem halifeye dahi name gnderdik, ol dahi gelecekdr, didi.. Seyyid Hazreti dahi tekrar halifeye name gnderdi ve kendnn vasfn dahi namede bildrdi ve eyitdi: Hi siz zahmed ekb gelmen. Heman anda bize himmet yolda eylen. Ben Kayserin iini inallah tamam iderim, diy name gnderdi. n nme halifeye iridi. Halife dahi Seyyidin namesin okd. d olub Hakka secde-i kr kld ve Seyyidin yine geldini Hakk derghna tazarrular eyledi. Eznecnib bu taraftan Kayser dahi gamgn perian olub eyitdi: Ey nar- nur nice ideyim. Battaln elinden cierim hn old. Kh- Erciyeste kuyuya brakdlar, olmad ve Taryon oda yakd, olmad. Akabe zehir virdi, kr klmad. Falkarat oda yakd yine dirildi. U yine dirildi. Ben imdi ana ne cevab vereyim, diyb hay hay diyb alad ve ol dem Kayserin bir veziri var idi. Adna Hantala dirlerdi ve mrtedlerden idi ve Yusuf bin Haccac oullarndan idi. Ol Lin Kaysere eyitdi: Ey Melik sen melul olma kim ben Battal sana ldreyim, didi.. Ol dem gece vaktinde Lin mminlerden yana revane old. Eznecnib bu taraftan Hamid ve Haim yz bin erle halifeden mminlere gelmilerdi ve ol gece Emir mer ol pehlvanlara konukluk eyledi. n yiyb, idiler. Hamd kr eylediler. Andan Haim ol gece kargola kd ve Hantala Lin dahi gece karanusunda Seyyidin barghna gelb bir pusuya girdi ve bir elme haner elinde hazr tutd kim kaan Seyyid tara kub gelr ura. n Haim dahi karakola kd. Gazileri dahi adrlarna [205] gnderdi. Seyyid Hazreti dahi durub brghna doru yrd. Giderken Hantalaya gzi d old. Ol Lin dahi n Seyyidi grdi. Ditremeye balad ve haneri dahi elinden ddi. Seyyid Hazreti dahi ileri yrd. 223

Linin sakalndan tutd. Linin hanerin alub Lini ieri getrdi ve aydnlk idb ahvlini bildi. Heman dem ellerin muhkem balad ve irte senin hakkundan geleyim, didi.. Eznecnib bu taraftan Haim dahi karakolda Kanatora urad. Ol dahi karagolda idi. Lini klla iki pare eyledi. Andan karagol kfirlerden sydlar. Kayserin lekerine drdi. n ol sangn leker gece vaktinde birbirine urad.. Kamus beklediler Duru gelb el klca urdlar. Ol gece birbirinden yirmi bin kfir kltan geirdiler. n irte old. ki taraftan bindiler ve sava meydanna gelb saflar balayb, durdlar. Andan Seyyid Hazreti buyurd: Meydan ortasna daraac dikdiler. Hantala kfiri getrb diri iken ba aa asub yzdiler. ar ar Lin can cehenneme smarlad. n Kayser an grdi, feryad figan eyledi ve dahi Kayserin kz Hurmenek Seyyidin katna geldi ve eyitdi: Ey sultan- lem dilerim ki senn emrinle atama bir neme yazam. Haber gndereyim. ayet ki yola gele ve benim kamu hikyetlerim yazaym ve sizin himmetinz ile nice halas buldum ise bildreyim. Ol dahi imana gelb Mslman ola, didi.. Seyyid Hazreti rza virdi. Kz dahi tiz name yaz ve eyitdi: Ey baba din Muhammed Mustafa dinidr ve bu pehlvan her ne hnerler iderse Muhammed mucizat berektnda ider. Gel sen dahi Mslman ol yahuat harac boynuna al gl ve dahi gfil olma gl. Bu pehlvanla bar yohsa helak olursun ve kfr dalalet ile gidersin, didi.. Andan bir esir kfir iler nameyi Asatora gnderdi. n Asator nameyi okd. Ahvli bildi. Kakd, nameyi pare pare eyledi. Andan Yemliha dirler bir pahlivan var idi. An meydana gnderdi ve mminlerden Muhsin Gazi meydana girdi. Kfiri bir darbe ile helak eyledi. Andan Dimiki sancann olu Muhsine beraber old. Mrtedlerden idi. Muhsin ana eyitdi: Ey Lin nin vardn. Hazreti Muhammed Mustafann dinin terk eyledin, didi.. Lin ol dem Muhsine hamle itdi Muhsin Gazi ana dahi bir kl urd. Lin can cehenneme smarlad ve anun ardnca bir dahi girdi. An dahi syletmedi. Mminler dahi Muhsine fern getrb hayr dualar eylediler. Kfirlerden Nastor adlu bir Lin dahi meydana girdi. Kakmayla Muhsine bir darbe urd. Atndan ykld. Heman dem Seyyid Hazreti bir kez nara urub Nastora beraber geldi. Lin eyitdi: Ey Battal- buday, bit misin, deirmen ta altna kodlar, yine diri karsn, didi.. Andan kl havale eyledi. Seyyid Hazreti tazyanla arpt. Men eyledi. n nevbet Seyyide geldi. Akar srb Nastoru kuandan kapd bir kez kuvvet idb getrdi. Nastoru yere urd. Lin davrannca Seyyid Hazreti ahin gibi srad. Lini muhkem balad. Andan meydan kenarna kard. Buyurd. Melunu ba aa asa kodlar. Diri iken Linin derisin yzb bandan kardlar. ar ar Lin can cehenneme smarlad ve dahi derisine ot dkdlar. yle asa kodlar. n kffar lekeri an grdiler [206] stlerine heybet oturd. Ayruk meydana kimse giremedi. n Asator an grdi, buyurd. Ser224

cmle kfir lekeri braurdan Seyyidin stne hamle kldlar. Seyyid Hazreti dahi kitab kalkann yapnd ve nara urub kfirlerin alayna hamle eyledi. Bu taraftan mminler dahi tekbir getrb braurdan hamle kldlar. Gel gr imdi iki leker derya gibi birbirine kard ve kl klca girdiler ve kfir kann sel gibi aktdlar ve ol gn akam iridi. ki taraftan tabl- asayi alnd. Gelb kondlar. Kfir erisi melul ve perian olub kondlar. Mminler dahi ad- hrrem olub sabaha dein ibadete megul oldlar. n alel-sabah old ve gne kule-i Kaftan ba gsterdi. slam dilverleri dahi cenk alaylarn kuanub cbbelerin giyindiler. Andan niyet-i gaza kasd- kfir diyb atlarna svar oldlar, iki taraftan cenk nakkreleri deprettiler. Ol vakit grdiler kim Badat tarafndan tozlar oynad ve slam halifesi dahi yz bin erle ka geldi. Bu taraftan Seyyid Battal Gazi heman karar kalmayub kitab kalkann yapnd. Bir kez blend-i nara urd kim sandlar kim seb-i semavat birbirine dokundu. Andan Akar- Divzadeyi srb kfirlerin alayna hamle eyledi. slam gazileri dahi an grdiler. Bragurdan tekbir getrb hamle kldlar ve cenge megul oldlar ve her biri Seyyid Battal Gazinin devletinde bir ejderha olub kfirlerin kann seyl gibi aktdlar. Seyyid Hazreti grdi kim halife iridi. Gayret idb Akar srdi. Kayserin sancan gzetdi. Saflar ske ve kalpler yere aka vard. Kayserin alemi dibinde kfirler dahi nice kim Seyyidin stne gulu kldlar. Ok serpitdiler. are idemediler. Seyyid Hazreti iridi. Kayserin tahtna bir sng urd. Kayser dahi kendyi tahtndan aa atd. Yedek ekdiler. Kayser yine bindi. Kad gidiyordu. Seyyid Hazreti Kayserin alemin ve alemdarn akdard. Kfir lekeri dahi an grdiler. Ayruk yz kamaa tutdlar ve mmiler dahi gayret idb c u hura geldiler. Kfir lekerlerinin ardndan irib yle kl urdlar kim krlan kfirin hesabn yine Allah bilrdi ve bir gn bir gece at stnden inmediler. Kfirlere yle kl urdlar kim ve kimin esir idb getrdiler ve halifenin katna cem oldlar. ll ki Seyyid Hazreti gelmedi. ok aradlar. Seyyidi are idemediler. Nian bulamadlar. Eznecnib Kayser dahi gn pinhn olub ve emesara iridi ve yaknda bir ulu deyr var idi. Seyyid dahi ol deyre vard. Kayseri anda grdi. Katna varub eyitdi: Ey melik geln deyre varalum, bir iki kadeh n idin, didi.. Ol dem Asator nazar kld. Seyyidi bildi. Diledik im feryad ide. Heman dem Seyyid Hazreti perk tutd. Asatorun ellerin kafasna balad. Ald, yryivirdi. Eznecnib bu taraftan halife dahi gaziler ile Seyyid iin gamgn olub oturmlard. Grdiler kim Seyyid Hazreti ol dem karudan ka geldi. Asator dahi belesince, elleri bal, doru halifenin katna geldi. Halife piyade olub Seyyid Hazretine karu geldi. Birbiriyle gridiler. dlklar eylediler. Andan Seyyid Hazreti geb oturd. Asatoru getrb siyasete [207] kerdiler. Seyyid Hazreti eyitdi: Asator gel, Mslman ol, hod ide kznnn hikayetin iitdin. Ol ileri dahi kendi 225

gznle grdn ki ben iledim. Kamusn ceddim Muhammed Mustafann mucizat berektndan. mdi gel sen dahi Mslman ol. Seni gir ilne sultan idem ve her kim muti olmazsa anun ban kesem, didi.. Asator dahi eyitdi: Ey h- cihan her ne kim sen sylersin gerek syledin. Amma ben imdi Mslman olursam donlu benden yzlerin dahi dnrrler. Ayruk benm dirlii olmaz. Ot yle siznle bir kavl idem. Eer benm olum Tekfuru ala getrb bana tapurursan ayruk ben dahi hccet vireyim. Huzurunuzda Mslman olam, didi.. Seyyid Hazreti dahi n bu haberi iitdi. Ya Asator n bu ikrar virdin. mdi sen dahi bana dest-i hattn vir. T kim ben dahi senn olum getrm sana tapuram. Ol vakit sen dahi Mslman olmazsan senn ban kesem, didi.. Kayser dahi raz old., kard, dest-i hattn Seyyide virdi. Heman dem Seyyid Hazreti ol dem Kayserin ellerin zdi ve ar hilatler giyrdi. Dahi on esirleri var idi. Kamusn azad eyledi. Yine Kayseri iline yine Kayser dikdi. Andan halife Seyyid birleh veda idb azm-i Badat eyledi. de diyar- islamda olanlar Seyyid Battal Gazinin saye-i saadetinde yemekte ve imekte kaldlar. Bir zaman bunun zerine gedi. lem dahi mnevver old. Seyyid-i kint Muhammed Mustafaya salvat

Bu Meclis Seyyid Battal Gazi Kh- Kafa Azm Eyledikleridr

Rviyn- ahbr ve nkiln- sr ve muhaddisn- rviler yle rivayet ve byle hikyet iderler ki bir gn Seyyid Battal Gazi Hazretleri eyitdi: Yarenlerin, Kuh- Kafa giderim oullarm istey. middr ki, yine gelem nallah Rahman yine sizinle yine ddr merref grrz. Andan kamu gaziler Seyyid Hazretinin mbarek dest-i eriflerin bs itdiler ve hayr dualar eylediler. Andan Seyyid Hazreti yarenlerine veda idb azm-i Kuh- Kaf kld. Cmle gaziler uruna tekbirullah diyelim, Muhammede salvat diyelim. Seyyid Hazretin hnerlerin n Seyyid Hazreti Kuh- Kafa azm eyledi. Astor Kayser belesince Kala-i Sinbada geldiler. Deniz kenarna irdiler. Seyyid eyitdi: Ya Asator bana imdi bir stad gerekdr ki geminin ahvlinden yahi bile ve benmle yolda ola ve beni Kh- Kaf eteine ilete didi.. Kayserin bir stad gemicisi var idi. Adna Kantor dirlerdi. An ard ve istimlat virb iki yllk dahi zahire virdi ve bir gemi hazr eyledi. Andan Seyyid Hazreti tevekkelt alallh diyb Kantar ile gemiye bindiler. Revane olub gitdiler. Andan Seyyid Hazreti her kande bir kala ve bir cezire grdi. Kimi anda srb oullarndan haber sord. are idemedi bu nev ile tamamet alt ay denizde gezdi. Ngah bir gn bir ulu [208] da grnd. Seyyid dahi gemiyi ulu daa srdi. n ol daa iridiler. Seyyid Hazreti tara kd. Grdi kim bir emesar var. Anda abdest alub namaz kld ve ol 226

gece anda karar eylediler ve kat karanuluk old, karudan bir od yanar. ule grnd. Seyyid dahi yoldalarna eyitdi: siz gemide durun ben varaym ol nedr, didi.. Andan revane olub gitdi. n yakn geldi. Grdi kim bir maara. Bu ule dahi andan kar. Seyyid Hazreti dahi ileri yrdi. Grdi kim krk ifrit zengi otururlar ve bir ulu oda yakmlar ve donuz etin birb, arab ierler. Ol dem ortalarndan birisi eyitdi: Yarenler bilr misiz ben bunda niye gelmiem. Anlar eyitdiler: Bilmezz, yine eyitdi: Bu dan ordnda bir ehir vardur. Adna Seylan dirler ve bir padiah vardur. Adna Asced dirler. Otuz bin erisi vardur ve anun bir mahbub kz vardur. Adna Hmayun- Dilefruz dirler. Nice yldr ki ben anun aym, didi.. Anda olan ifritler her biri eyitdiler: Biz varalm sana getrelim, didiler. Ol eyitdi: Yok ol i benmdr, siz oturun ben u gelem diyb gitdi. Bir zamanda yine geldi. Seyyid Hazreti grdi kim bir kz aya benzer. Koltuunda getrb yannda kod. Kz alub imedi. Melun elinin ardyla kzn azna urd. Az burnu kana gark old. Andan Lin an balu yanna koyd. n Linler dahi sarho olub ddiler. Heman dem ol h- evliya Seyyid Hazreti mbarek eline hancer alub ieri girdi ve kzn ellerin zdi ve ifritlerin krknn dahi balarn kesdi. Ol dem Hmayun geldi. Seyyidin ayana ddi ve eyitdi: Siz kimsiz kim geldiniz, bu Linin elinden beni azat eylediniz, didi.. Seyyid Hazreti eyitdi: Hele yol gster kim gir makamn ileteyim, didi.. Andan kz birleh revane oldlar. Seylan ehrine geldiler. Seyyid Hazreti burca kemend atd. Yukaru kd. Hmayunu dahi yukaru ekdi. Andan sarayna iletdi. Ravzadan ier koyd. Gece vakti idi. Seyyid Hazreti andan dnb bir emesara geldi. Abdest ald, namaz kld. Andan uyhusu geldi, yatd, uyudu. n yine uyand grdi kim krk dervi-i prka Seyyid Hazretin orta yere alm dururlar. Seyyid Hazreti dahi duru geldi. Derviler dahi ayak zere oturdlar. zzetle Seyyide selam virdiler ve eyitdiler: Ho geldin ya Seyyid Battal Gazi didiler. Seyyid Hazreti eyitdi: Siz beni ne bildiniz? Derviler eyitdiler: Bu gece Reslullah sallallh tela aleyhi ve sellem Hazretlerin dmzde grdk, bize bu makam haber virdi ve benim cier gem Seyyid Battal Gazi anda yatub, uyur, didi.. Biz dahi Resln iaretiyle bunda geldik. Dur imdi sizi kendi makammza iletelim, didiler. Ol dem Seyyid Hazreti duru geldi. Dervilerin makamna geldi. Yedi gn derviler ile l sohbetler eyledi. Sekizinci gn eyitdi: Derviler deniz kenarnda benim yoldalarm vardur. imdi bana muntazrlardur, didi.. Derviler eyitdiler: Ceddn Resul Hazreti yle buyurd kim krk gn bunda bizimle elenesin, didiler. Andan Seyyid Hazreti eyitdi: Biz dahi imdi bu dervilere bir hizmet idevz, didi.. Ol dem kard mbarek kolunun [209] bazubendinden dervilere Gher virdi ve eyitdi: Alun bu gheri satun har eylen, didi.. Andan Seyyid Hazreti birleh ol gheri bazara getrdiler. Sattlar. Ol dem iki hadim ka geldiler. 227

Seyyid Hazretine eyitdiler: Ey ah- cihan kandesiz, nice gndr kim biz sizi isteriz, kere eylen geln sizi Hmayun- Dilefruz ister, didiler. Seyyid Hazreti dahi hadimlere eyitdi: Bir rivyette biz derviler katnda oluruz, didi. n hdimler bu haberi aldlar. Tiz varub Hmayuna haber virdiler. Hmayun dahi buyurd. Tiz muteber nimetler birdiler. Seyyid Hazretini dervileri davet eylediler. Hmayun karu varub izzetle sarayna getrdi ve krk kaz birdi ve ilerine birer gher koydlar ve herbirini bir derviin nnde koyd ve eyitdi: Ey derviler bunlar sizin nevlenz olsun, didi.. Andan kmbetler ekildi. Gn gn nimetler bezediler, n yediler, idiler. Hamd kr eylediler. Andan Hmayun- Dilefruz Seyyidin mbarek kademinde ba koyub hayr dualar eyledi ve dahi bin altun Seyyid Hazretinin nnde koyd ve ok zrler diledi. Andan n makamlarna gnderdi. Derviler dahi bir zamandan kazlar orta yere getrdiler ki bilr can yardlar grdiler kim ilerinde birer Gher kd. Seyyid Hazreti dahi ol bin altunu dervilere virdi. Ol dem derviin birisi ol Gherleri alub sarrafa gtrdi. n sarraf dahi ol Gherleri grdi eyitdi: Dervi sen bunda bir miktare eylen, varaym. Evden altun getreyim, diy srdi, doru padiahun katna geldi. Bu hikayeti Ascede idivirdi Asced kakd ve tiz buyurd. Varun ol dervii benm katma getrn, benim hazinem Gherleri anda neyler, didi.. Kullar dahi geldiler. Dervii aldlar. Ascedn katna getrdiler. Asced eyitdi: Ya dervi bu benim hazinem gherin sen kande buldun, didi.. Dervi eyitdi: Bizim ulumuz vardur, bunun asln yine andan sorun, didi.. Tiz adamlar saldlar, vardlar. Seyyid Hazretin dervileri alub geldiler. Asced Seyyid Hazretine sord kim bu gheri kande buldun ve kande uruladn, didi.. Seyyid Hazreti eyitdi: Ben uru deilim ve ben nesl-i peygamberim ve ben yz bin byle nesneleri grmiem ve bahi etmiem. Ol genc-i lem benim katmda bir pul kadri yokdur, didi.. Asced dahi ol dem tiz adamlar sald. ehrin bazirgnlarn devrdiler. Anlara eyitdi: Bu kiiyi bilr misiz, didi.. Meer anlarn aralarnda bir kii Seyyid Hazretin bildi. Ascede eyitdi: Ey melik senn devletn yri kld kim bunu senn katna getrdi. Bir bunun gibi mehur uru olmaya ve benim adm Sahtadur ve Akabenin karndaym bu benim dahi kanlmdr, karndam ldrdi. Bunca padiahlar ldrdi. Ne durursz, tiz heman buyur, bunu ldrsnler, didi.. Ol dem Ascedin canna od ddi. Tiz buyurd. Dervilerin ellerin baladlar ve daraalarn diktiler ve Seyyid Hazreti bir dem tnmad. Sabr eyledi. n cellat dahi Seyyid hazretine geldi ki yani balaya. Seyyid Hazreti elin ardyla cellada bir muta urd kim Lin debesnin stne muallak ykld. Beyni dald. Ol dem halayklar kamus Seyyid Hazretinin stne gulu kldlar. Seyyid Hazreti dahi nara urub sekiz kiiyi depeledi. Meer Hmayunun bir hadimi anda geldi. n bu hli grdi tiz seirdb n Hmayuna bildrdi. Hmayun dahi tiz irib geldi ve 228

halayklar Seyyid Hazretinin zerinden [210] datd ve gelb Seyyid Hazretinin mbarek ayana yz srdi ve eyitdi: Mazur tut ey h- lem bilmedim, didi ve ol dervilerin dahi ellerin zdi bu haberi Ascede bildirdiler. Asced dahi ata binb kzna beraber geldi ve eyitdi: Sana ne old. ki bunculayn ide bulundun, didi.. Ol dem Hmayun dahi atasna eyitdi: Ey baba sen bir dem sakin olgl ve benden bir haber algl, didi.. Andan Hmayun dahi atasna kendi vasfn bir bir erh eyledi ve ol derviler dahi uru deildir. Ol Gherleri anlara ben virdim, didi.. Asced dahi kendye geldi ve tiz kullarn gnderdi, vardlar ol maarada ifritlerin lsn grdiler. Her biri imiler tuluma dnmiler ve benizleri zaferana dnb geldiler. Ascede haber virdiler. Ol dem Ascedin dahi canna od ddi ve bunda azim ad olub Asced dahi gelb Seyyid Hazretinin ayana yz srdi ve zrler diledi ve dervilere dahi nevahat kld. Andan Asced Seyyid Hazretin sarayna iletdi. Tahta gerdi. Azim konukluk eyledi. Seyyid Hazreti ol dem kendnn vasfn ol vilayete nin vardun Ascede bir bir takrir eyledi. Andan Asecd dahi kz Humayun- Dilefruzu Seyyid Hazretine virdi. Andan Asced on gemi ve on bin er hazr idb Seyyid Hazreti birleh gemilere binb azm-i Kuh- Kaf eylediler. n bir ay gitdiler. Bir gn bir muhalif yel esdi, gemileri perkende eyledi. Seyyid Hazreti ol dem bir kk zevraka bindi ve pir eklinde bir kii dahi belegirdi. Andan bir daa irdiler. Ol pir Seyyid Hazretine eyitdi: Ey Hudavenda siz gemide durun ben tara kaym, bir greyim, bu ne yerdr, didi.. Seyyid Hazreti dahi gemide durd. Ol pir dahi biraz gitdi. Bir Kalaya vard. Grdi kim kapuda zengi ifrit oturur, bunu grb karu geldiler kimsin, didiler. Seyyid Battaln gemicisiyim. Zengiler eyitdiler: Battal kimdir? Ol Lin eyitdi: Seyyid Battal ol kiidir ki bu cihan ayyarlk ile dutd. U imdi Seylana vard. Ascedin kzn dahi ald, didi.. Zengiler eyitdiler: Bizim serverimiz dahi ol kz sevirdi. An istey ol tarafa gitdi. Bilmez misin, didiler. Ol Lin eyitdi: Battal an dahi krk zengi ile ldrdi ve benim dahi kanlumdur. Karndam o ldrdi ve nice padiahlar ldrdi ve frsat istedim ki ben dahi bir ele getrem. te deniz kenarna getrdim. Gizlenn ben dahi an bunda getrem. Ol yatub uyuyucak geln, ban kesn, didi.. n bunlar birleh tedbir etdi. Andan srb Seyyid Hazretinin katna geldi ve eyitdi: Ey Hudvenda bu harabelere vardm. Bir Kala grdm. Lakin korkdum. lerye varamadm, didi.. Seyyid Hazreti eyitdi: mdi sen bunda dur, ben varaym, greyim, didi.. n Seyyid Hazreti yrdi. Aa yukar gzetdi. Kimse grmedi. ol saat ol zengiler gelb zevrak gizlediler. Seyyid Hazreti yine geldi eyitdi: Kan zevrak? Pir eyitdi: Biraz kiiler geldiler, bana kasd eylediler. Ben dahi korkdum, kadm. Zevra alub gitdiler, didi.. Seyyid Hazreti melul old. Uykusu geldi yatub uyudu. Lin tiz varub zengilere haber virdi. Linler dahi Seyyid Hazretinn stne yridiler. Seyyid 229

Hazreti ol dem dnde Emirl-mminin Hazret-i Aliyi grdi. [211] Cier gem tiz dur, yukaru Linlar sana kasd eylediler, didi.. Ol dem Seyyid Hazreti bir nara urub duru geldi. Ol narann heybetinden Linlerin akllar gitdi. Ellerinden kllar ddi. Seyyid Hazreti nn dahi ban kesdi ve ol pire eyitdi: Bu hareketler nedr, bana nin haber virmedin, didi.. Heman kim bunlar grdm, aklum gitdi. Didi.. Nagah bu szde iken Seyyid Hazreti grdi kim denizden bir sandk ka geldi kh batr, kah kar. Seyyid Hazreti zevrak birleh vard. Ol sandu kenara kard. Kapan ad, grdi kim iinde bir hb yiit mlkne donlar zerinde Seyyid Hazreti biraz su serpdi. Akl bana geldi. Seyyid Hazreti buna sord. Bu hl nedr ki ne kiisin, didi.. Ol eyitdi: Ben mslmanm Lilhe illllh ehrindenim ve Ansurdanm ve atam ad Reccadur. Olu kz olmaz imi. Nice kurbanlar nice sadakalar virr, amma bir gn anam bana hamile kalur ve beni vcuda getrr. Hikmet- Huda bir ikembe gibi ba ayak belrsiz olur. Amma iki delk olur. Birinden nefes birinden irik gelr. Andan hekiman ve cerahan gelrler ve dahi birisi raz olmaz ki yaralar. Tamam bir ay byle ger. Bir gn atam dahi ikare kar drt dervie dl olur. Biri Dvd, biri Musv, biri sev biri Muhammed. Bunlar alur, sarayna getrr. Bunlara eydr: Kang din gcekdr? Her biri kendi dinlerin er. Atam dahi eydr: her biriniz dua eylen. Bu benm oulcuum bu hapisten kurtula. Od kangnuzun duasndan mkil hal olursa ben dahi anun dinine gireyim, dir. Andan her biri dua ider, are olmaz. hir ol Muhammedi derviin duas makbul olur. Andan ikenbe yarlur. Ben tara karam. Atam n beni grr, ad olur. man getrb iliyle vilayetiyle Mslman olur ve benim adm dahi Muin kor. n atam vefat eyledi. Ben tahta gedim, atamn bir karnda var idi. Ad Yahud idi. Atamn ldn duymu, srb geldi. Bana gaza eyledi. Gafil iken beni tutd. Diledi ki beni ldre. Anam feryad eyledi. ldrmeye komad. Andan beni bu sandua koyub denize brakd. Ayruk hlim bilmezem, didi ve dahi Seyyidin mbarek kademinde yz srdi. Seyyid Hazreti dahi yiidi gemiye koyd. Andan revane olub bir gn bir gece gitdiler. Ol dem bir da grnd. Muin eyitdi: ol grnen da bizim ilimizdr, didi.. Ol dem Seyyid Hazreti gemiyi anda srdiler. n iridiler. Seyyid Hazreti tara kd ve Muin gemide koyd. Kendsi srdi, ehre vard. Sabah vakti idi. Hb vz ile ezan banlad ve ehirde drt yz mslman var idi. Kamus seirdb Seyyid Hazretinin katna geldiler ve ilerinden birisi Seyyid Hazretine kamusn hikayetin bildirdi. Seyyid Hazreti dahi Muin hikayetin bunlara bildrdi, kamusnn zleri gynd. Bunlar dahi gelb Seyyid Hazretinin kademinde yzler srdiler. Tam namazn Seyyid Hazreti birleh kldlar ve dahi Seyyidi alub ehre getrdiler. Seyyid Hazreti srdi saraya gelb ier girdi. Lin n Seyyid Hazretin grdi. Kimsin, didi.. Seyyid Hazreti eyitdi: Sana bir 230

tuhfe haberim var, halvet eyle syleyim, didi.. Buyurd, Lin tiz halvet kld. Syle haberin nedr didi.. Seyyid Hazreti eyitdi: Tiz Mslman ol benm Battal [212] kfirlere kattal. itdn var ve ol civan kim karndaun oldur, nin tutub denize brakdn, didi.. Kfir dile kim ol dem feryad ide. Seyyid Hazreti ol dem kfirin boazna muhkem yapd. Aman dahi virmedi. Bod. Linin cann cehenneme smarlad. Seyyid Hazreti tara kd. Ana dahi eyitdi: Gel seni padiah ister, diy. An dahi ieri koyd, imana gelmedi, an dahi depeledi ve anun ardnca birer birer getrb elli kfir belllerinden depeledi. Andan Seyyid Hazretin klcn alub tara kd ve bir nara urdu, kendyi bildrdi ve ehrin iine kl yrtdi. ehrin kavmi aman dilediler. Ol dem idi kim Asced dahi on bin erle ka geldi. Seyyid Hazretinin bu fethine d old. Seyyid Hazreti Muini tahta gerdi. Ol vilyete yine padiah eyledi. Ol vilyet ikilden Seyyid Hazretinin nnde Mslman oldlar andan ayruk idb gemilere binb revane olub gitdiler. n yedi gn olunca Asced Seyyid Hazretine eyitdi: Ey h- cihan bunda bu yanaya ayruk dem-i zd yokdur. Be gayet hatrlu yerlerdr, didi.. Seyyid Hazreti eyitdi: Ya Asced eer zahmed sanursanuz, kerem eyle. Sen ger dn ben Alllah Telya snub varsam, gerek didi.. Asced dahi eyitdi: Ey h- cihan nice kim canm tendedr, sizden ayrlmazam, didi.. Nagah olgn bir akdaa vardlar. Ol daa bir yol bulamadlar. Andan bir zevraka Seyyid Hazreti bindi. Bir zevraka Asced bindi. Asced yol buld. Lekeri ol daa kardlar, kondlar. Ol da dpdz imi. adrlar kurdlar. Yiyb, idiler. Ngh Asced grdi kim birka canavarlar geldiler. ol it gibi uludular. Da ve ta dopdolu vz ile dold ve bir unda ve be unda ve on unda ka geldiler. Dan ii velev seg-srlarla dolu imi. Pes Asced bunu grdi bir kez h eyledi. Bir kez buyurd: Tiz leker yerlandlar. Eznecnib bu taraftan Seyyid Hazreti yol isterdi. Nagah ol dem uyhusu geldi. Zevrakdan kd. Yatd. n uyudu. Dnde h- Merdan Ali Hazretlerini grdi, eyitdi: Cier gem bu seferde dahi ok acaibler nice garaibler ve mahlukat teferr ideceksin, n irte oluncak suyun yzne bir elma gele, alasn yiyesin. Kamu dilleri bir ho renesin, didi.. Andan n Seyyid Hazreti grdi kim sabah vaktinde suyun yznde bir byk hne krmz elma ka geldi. Andan Seyyid Hazreti ol kudret elmasn alub yedi. Yetmi iki dili rendi ve ol dem Seyyid Hazreti yol bulub daa kd. Grdi kim Asced ve kamu leker konmlar, dururlar ve hazan yapra gibi ditrerler ve ol itler kalabalk itmiler, zerilerine hcum iderler. Uluub dururlar. n Asced dahi Seyyidi grdi. Ah eyledi ve eyitdi: Ey h- cihan ejderhalar azna ddik, didi.. Seyyid Hazreti eyitdi: Hi enmen siz durun ben varaym ne kavimdr, diyb iler yrdi ve bunlarn dillerince arub eyitdi: Siz bizden ne istersiz, didi.. n bunlar kend dillerince, bu avaz iitdiler. arub eyitdiler: Siz kimlersiz, bu 231

makama demi zaddan kimesne gelmez ve geldi dahi yokdur, didiler. Seyyid Hazreti dahi eyitdi: Beni padiahunza [213] iletn benim ana bir tuhfe haberim vardur, didi.. Padiahlarna Hrsan dirlerdi. n Seyyid Hazretini alub anun katna iletdiler. Seyyid Hazreti gedi. Oturd. Hrsan eyitdi: Sen bunda neylersin ve bizim dilimizi kande rendin, didi.. Seyyid Hazreti eyitdi: Ben sizdenim. Kkten beni buradan almlar ve demler iinde bymem. Anlarn rengine dahi dnmem, didi.. Andan Hrsan eyitdi: Bu gelen Asced padiah bunda neyler, didi.. Seyyid Hazreti eyitdi: Bunun iki olu var idi. Kl baraklar katnda esir olmular ve bir mahbub kz vardur. Size virse gerek, hatunlua yaraur. Ta kim buna yardm idesiz. Kl baraklardan bunun olunu halas idesiz, didi.. Andan Hrsan n kz haberin iitdi. d olub eyitdi: Kl baraklar ne itlerdr, varaym al vereyim, didi.. Andan krk Sek-sar gnderdi, varun ol kz bir grn, tiz geln, didi.. Seyyid Hazreti dahi tiz Ascedin katna gelb bu hikyeti bildirdi. Vardlar tiz bir krnak dzdiler. Bu gelen seg-sarlara an gsterdiler. Anlar dahi varub an Hrsana haber virdiler. Hrsan dahi sevindi. Derisine smaz old.. Tiz durub Ascedin katna geldi. Seyyid Hazreti dahi karu geldi. Hrsan getrb brghna koyd. Andan ol krna Hrsann katna getrdi. Seg-srlara destur virdi. Hrsan anda kald. n halvet kalcak. Seyyid Hazreti Hrsann boazna yapd. Tiz Mslman ol, didi.. Lin feryad etmek diledi. Seyyid Hazreti ol dem bod. Lin can cehenneme smarlad. Tiz Seyyid Hazreti derisin yzb irteye dein tabaklk eyledi. Kurutd. n sabah old. Seg-srlar geldiler. Seyyid Hazreti tiz elden Hrsann derisin geyb tara kd. Seg-sarlara yz gsterdi. Kamu seg-sarlar yzlerin yere srdiler. Seyyid Hazreti bunlara eyitdi: Asced n bana kzn virdi. mdi ben dahi bunun oullarn kl baraklardan alversem gerek. Tiz siz dahi ot yiit aravan bei hazr idn, ot ben bunda Asced karndam katnda elenem ve sohbet ideyim, didi.. Andan vardlar. Segsarlar dahi on gemi on bin er hazr eylediler. Andan gemilere binb revane oldlar. Dembedem Seyyid Hazreti dahi Hrsann derisin giyb kard. Seg-srlara istimlat virdi. Bunlar dahi kendi padiahlar kyas iderlerdi. Andan krk gnde kl baraklara iridiler. Gemilerden tara kdlar. Seyyid Hazreti yine Hrsann derisin giydi. Tara kub seg-srlara nevahat kld. Andan krk seg-sr alub srdi. Kl baraklara geldi. Padiahlarna Atk dirlerdi. Seyyid Hazretine karu geldi. Birbiriyle gridiler. Atik eyitdi: Ey karndam Hrsan nite oldu kim siz bunda geldiniz, didi.. Seyyid Hazreti eyitdi: Seylan padiah Asced ulu Melikdr ve iki olu esir olmu geleyim. Kular katnda ve iki kzlar var imi, birin bana virdi ve birin dahi size virse gerek ol artile kim el bir idb bunun oullarn halas idevz, didi.. n Atik dahi kz haberin iitdi, sevindi. Seyyid Hazreti andan Atiki dahi alub, Ascedn katna getrdi. Hayme kondurd ve ol krna 232

Atike dahi gsterdi. Ol gice anun dahi derisin yzb irteye dein tabaklk eyledi. rte olcak anun derisin giyb tara kd. Kl baraklara yz gsterdi. Anlar dahi yz yere srdiler. Seyyid Hazreti anlara istimalat virb eyitdi: Beler siz dahi on [214] gemi on bin er hazr idn. Asced kzn bana virdi. Ben dahi bunda karndam Hrsanla elenem. Siz dahi yer idn, didi. Kl baraklar dahi on bin er on gemi hazr eylediler. Otuz bin er, otuz gemi old. Andan gemilere binb revane oldlar ve dahi Kelim kulara iridiler. ve ne kssay drz idelim. Seyyid Hazreti an dahi yle kld ve yetmi iki taifeyi kendye musahhar kld ve her gn bir suretle kub bunlara istimalat virdi. n bir gn bir cezireye dahi iridiler.. Anda sular dkenmiti. Tara kdlar. Seyyid Hazreti grdi kim bir ho murg-zr ve ehirleri ok ve otlar zaferan ve zencebil ol kavm ikr eylediler ve miskden dahi geyikler tutdular. Seyyid Hazreti dahi ok krler eyledi ve bir kez teferrc idem, diyb bir depeye kd ve nazar kld. Grdi kim bir sahranun ortasnda bir ulu aa var budaklar dahi sumne irimi, dibinde bir kubbe kzl altundan bir kubbe zmrdden ve bir kubbe macundan Seyyid Hazreti taaccbe kald. Tiz srb bir pnar katna geldi. Anda abdest ald, namaz kld ve hb vzyla Kuran- erif okd. Andan grdi kim ol kubbeler ikfet buld. pir nrn ka geldiler. zzetle selam virdiler. Seyyid Hazreti bunlarn selamn ald, geldiler. Seyyid Hazretinin katna oturdlar. Seyyid Hazreti nazar kld. Grdi kim yzlerinin nuru diren diren olm, balkr Seyyid Hazretine eyitdiler: Ho geldin ey Reslullhn olu didiler. Olam hava yznden sofra geldi. Bunlarn ortalarna kond. Andan el urdlar, yediler, idiler. Sofralar yine havaya gitdi. Seyyid Hazreti bunlara sord. Bu ne makamdur? Bunlar eyitdiler: Bu kim Hurrem-i Abad dirler. Kuh- Kf atgidr. Zlkarneyn makamdur ve Dahmddr ve bir dahi Zlkarneyn yarenlerindenz, bugn bize bir vz geldi, kim tara kun. Hakk Tel sizi konuklar didiler. Biz dahi ol maaradan tara kduk. Bu kubbelere bizi birer birer koydlar, bizim zamanmzdan ber mdiye dein be bin yldr bu gece Resul Hazretin dahi dmze girdi. Sizin geleceinizi bize haber virdi ve eyitdi: Benim cier gem size ne derse ana mut olun ve oullarn istey gelr ve mlki dahi divlerin ellerinden alub gnl muradyla gir gidecektir ve ana diyesiz kim iine meced ola kim elenmeye zira kim bir kfir peyda old. Mslmanlara rencde ider ve benm dinime kasd ider ki btl ide didi.. Ol dem Seyyid Hazreti bunlarn adn sord, eyitdiler: Birimizin ad Habil, birimizin Mail birimizin Astafildr, didiler. Andan Seyyid Hazreti bunlara oullarn sord. Bunlar eyitdiler: Ey h- cihn divler bunda getrdiler, ot ayruk bilmezz, nerediler, didiler. Seyyid Hazreti ol dem anlar anda kod. Lekere geldi ve her taifenin padiah suretinde bunlara dahi istimlt virb eyitdi: Hazr olun irte cenk yaran grn kim her ne kii bu dadan inerse aman virmen 233

ldrn, didi ve dahi her mahlukat kendi padiahlar sanurlard. n irte old. Leker dahi daa karu saflar baladlar. Seyyid Hazreti srdi yine ol pirlere geldi. zzetle selam virdi. n pirler dahi bu heybetl lekeri grdiler. Hayran oldlar. Seyyid Hazreti dahi ol dem grdi kim karudan tozlar ve ttnler ve odlar oynad. Ol pirler Seyyid Hazretine eyitdiler: [215] Ey ah- cihan Halal cazu sizn bunda geldnz duyd. U iridi didiler. Seyyid Hazreti eyitdi: Ben dahi dilerem ki sizn birinzi Halal cazuya gnderem. Benm oullarm bana virsn, didi.. Ol dem Habil pir eyitdi: Ey ah bu ben kulun varaym. Hod bilrim ki lrem ve benim bam canm senn yoluna feda olsun ve benim bam kang taraftan gelrse siz dahi ol taraftan yana yrn, didi.. Andan Habil pir benm kca canum senn yoluna kurban olsun. Amma dilerim ki beni mbarek eln ile defn idesin ve ol vakit kim ravza-i mnevvere iki cihan fahri Muhammed Mustafa sallallh aleyhi ve sellem Hazretlerine iriesin ve benim selamm. Hazret-i nbvvete irdresin ve yarnki gn beni dahi efaatten mahrum etmeye diyesin, didi.. Andan revane olub gitdi. Seyyid Hazreti grdi kim pirin ba galtan olub Seyyid Hazretinn nne geldi. ehadet getrb karar eyledi. Andan Seyyid Hazreti ol mbarek ba eline ald ve ol pirler ile namazn klub defn eyledi. Andan ba geldi yerden yana leker dahi yridiler. Dan bana kdlar. Karanlk gitdi, aydnlk old. Seyyid Hazreti grdi kim sahranun ortasnda bir ehir var ak mermerden. Muteber kulesi hava yznde ve nnde Halal cazu krk bin kadar cazular ve divler belesince kendsi dahi taht stnde oturur. Lin n Seyyid Hazretin grdi. Kahkaha ile gldi ve eyitdi: Ey Battal- Kattal hod ben seni istey gitsem gere idi. Benim devletim yr kld seni bunda getrdi, didi.. Eznecnib bu taraftan Seyyid Hazreti buyurd. Seg-saraklara ve kl-baraklara ve kamu taifelere padiahlar suretinde istimalat virb eyitdi: de dman bulduk, koman didi.. Bunlar dahi yer yer hamle kldlar. ve birbirine kardlar. Seyyid Hazreti dahi Ascedin katna geldi. Grdi kim Ascedin tkat tk olmu ditrerdi, eyitdi: Ey Asced sakn sen enme Hakk Telnn inayeti ceddim. Muhammed Mustafann dahi mucizat bizmledr, didi.. Andan Seyyid Hazreti Hzr Aleyhisselam duasn okd. On bin erin zerine frdi ve eyitdi: Siz durduunuz yerden deprenmen, didi.. Kendsi dahi cenge megul olas ve kan seyl manendi olub akd. Halal cazu n an grdi. Tahtn Lin havaya getrdi. Lin andan cazulua balad. Seyyid Hazreti n an grdi. Hzr duasn okd ve mbarek eline yayn alub bir ok kiride kod. Andan cazunun gvdesine pertev eyledi. Ok dahi cazunun tahtndan geb alnna urad. Linin kulan yard. kub te yanna gedi. Lin kakard. Havadan yle indi kim yani diledi Seyyid Hazretin kapa havaya getre. Seyyid Hazreti tii Dahhak karub Linin sa omzundan yle ald kim bir eli havaya beren old. Lin bir kez yle ard kim gy 234

gkler birbirine dokundu. Seyyid Hazreti aldu elin kapd, ehre kad. n divler cazular an grb mnhezim olub gitdiler. Seyyid Hazreti dahi nara urub yrdi ve kamu taifeyne nevahat kld ve her biri kend padiahlar sanurlard. Gnllerin dahi rm iderlerdi ve ol gn geceye dein cenk eyledi. Seyyid Hazreti dahi ol gece ehrin Kalasn gezb dolad. kmaa yol istedi ve her kande kim vardysa divler cazular Kalay beklerdi. [216] Nie kim yol istedi. are idemedi. Andan mbarek yzni yere srb nli kld. Ol dem Hzr aleyhisselam iridi. Seyyid Hazretine selam virdi ve eyitdi: kim ey cier gem melul olma. Gerekdr kim bu vilayet senn kademinde merref bula didi.. Andan Hzr alehisselam atndan indi. Seyyid Hazretin bindrdi ve yeil kamsn Seyyid Hazretinn eline virdi ve eyitdi: Cier gem atun ban ehre karu tut, didi.. Seyyid Hazreti dahi yle kld. At bir kez pervaz eyledi. ehrin stne kond. Seyyid Hazreti tiz atdan indi. Cazunun sarayna girdi ve yedi perde gedi ve grdi kim drt sofa-i eddd taht kurulmu ve orta yerde taht- Sleymn kzl altundan zerinde Halal cazu arkas zerine yatm ve ol kesik eli gsnn stne komu alar, iniler. Heman dem h- evliya sultan Seyyid Battal Gazi Hazreti durduu yerden bir kez ahin gibi srad. Cazu durunca boazna yapd. Klcn mbarek eline ald. Aydnlk eyledi. Cazunun elin kazasna balad ve Hzr duasn daim okurdu. Cazu dahi nie kim cazuluk eyledi. Kr idemedi. Andan Seyyid Hazretine eyitdi: Ey Battal- kattal atam anam, karndam ldrdn, ya benim canmdan ne istersin, didi.. Seyyid Hazreti eyitdi: Kan benim oullarm netdn, didi.. Halal cazu eyitdi: Senn oullarn bunda getrdm, idi. Periler geldiler elimden kapdlar. Ot Kayserin olu Tekfur ide taht altnda dururd. Seyyid Hazreti grdi kim bir yiit taht ayana balu durur. Seyyid Hazreti tiz zdi ve eyitdi: Tekfur sen misin? Beli, benim didi.. Seyyid Hazretinin mbarek kademine yz srdi. Seyyid Hazreti dahi shak peygamber zencirin karub cazunun boazna dakd. Andan Tekfurun eline virdi ve kendnn ardnca yridi. Aldlar Lini ehrin kabusna getrdi. Hzrn kamsn kapuya karu tutd. Kapu ald. Tara kub Ascedin katna geldiler. Seyyid Hazreti buyurdu. Cazuy yere getrdiler, eyitdi: Ey Lin kan benm oullarm netdn, didi.. Cazu eyitdi: Senn oullarn periler kapdlar, ayruk bilmezem, didi.. Seyyid Hazreti grdi kim ayruk cazudan cevap gelmez. Hemandem ti Dahhk birleh bir kez yle ald kim Lin iki pare old ve can acsyla Lin bir kez yle ard kim kamu cazular andan yeldiler kim Halal cazu helak old. Cann cehenneme smarlad. Andan kamu cazular kaub, daldlar. Ayruk duramadlar. Seyyid Hazret, dahi buyurd. Ascedin lekerine ehre girdiler. Halal cazunun maln ve menalin devrdiler. Gan oldular kim kyasa gelmezdi. Andan Seyyid Hazreti ehrin ortasnda bir li kubbe grdi ve nnde bir pr oturur. Selam virdi. Dahi aleyke ald. Seyyid 235

Hazretine Ya cier ge-i Resl bu vilayeti n bu Linin errinden emin kldn ve bu iklime sen rahmed eyledin, didi.. Andan Seyyid Hazreti pre eyitdi: Bu fitnenin kabusn agl, bir greyim, didi.. Pir eyitdi: Ey slle-i Resl Seyyid Battal Gazi bin yldr kim ben dahi bunun iine girmedim ve kabusn dahi amadm, didi.. Ol dem Hazret-i Hzr Nebi anda ka geldi ve Seyyid Hazretleriyle grdi ve eyitdi: Cier gem gazan mbre olsun ve bu cazunun errinden bu vilayeti emin kldn, didi.. Andan Hzr Nebi kubbenin kabusn ad ve eyitdi: Gel imdi cier gem Zlkarneyn makamn dahi ziyaret eyle, didi.. Seyyid Hazreti n ieri girdi [217] ve baknca grdi kim enva trl yemiler ve reyhanlar umaa benzer ve ortasnda bir kubbe dahi var macundan ve kabus, lalden Seyyid Hazreti n ieri girdi. Grdi kim drt sofa birbirine karu her bir sofa altundan, gmden ve skender ah dahi taht stnde oturmu ve Arstatapes hekim ki veziri idi. Katnda oturmu san kim birbiriyle gilici iderler. Seyyid Hazreti hn grdi. Bunlarun heybetinden kend gide yazd. Yine kendye geldi. Grdi kim nnde bir levh yazlm, okd. Yazlm kim ey civan n bunda sen gelesin ve Muhammed Mustafa oullarndan ola Seyyid Battal Gazi bilesin kim ben ki skender ahm temmet idi. klimi tutdm, divleri ve perileri dahi kendme musahhar kldm ve bu benim riye suretimdir. erye gir kim gresin ve benm hlim bilesin, dimi andan Seyyid Hazreti ieri girdi. Nazar kld, grdi kim bir tabut kzl altundan ve bir el tabuttan tara durur ve bir yeil levh tutar. Seyyid Hazreti dahi ol levha nazar eyler. Yazlm kim nm- Huda andan dimi kim: Seyyid Battal Gazi n bunda gelesin ve benm hlim gresin. mdi benden kyas idesin kim bu dnyann sebat yokdur. Eer olsa idi bana olayd kim kez temamet dnya- skenderiyye ben sed ekdim. hirl-emr ecele re bulamadm. U dnyadan eli bo gitdim. Malm ve davarm bunda kodum. mdi sen dahi yiitline ve pehlivanla aldanma her ne kim idersen, Hakk in idesin ve dnyaya gnl vermeyesin ve kim dnyaya meyl ve gnl virdi, ahir mabn old ve her kaan kim Hazret-i Nbvvet iresin. Benm selamm ana dersin, diyesin ki yarnki gn beni dahi efaatten mahrum eylemeye ve bam ucunda bir gevher vardur. Senn in alkoydum. Alasn ve mbarek koluna pazubend idesin ve beni hayr duadan unutmayasn, dimi ve dahi ok nasihatler klm. Seyyid Hazreti anda oturub biraz nli klub alad ve ol gevheri pazubend idindi. Andan gir tara geldi. Ol kapu yine yapld. Seyyid Hazreti yine lekere geldi ve oullarndan bir haber duymad melul old, andan Tekfura sord eyitdi: Ya Tekfur bu sizin halinz nie old? Tekfur eyitdi: Ey h- cihan bizi divler kapdlar, bu araya getrdiler. Sizin oullarnz ile bile idik. Bizi kzdrdlar. yle tennur resminde od yakdlar kim bizi bryan ideler. Elimiz ayamz dahi baladlar. Ol dem hava yznden bir gavga kopd ve taraklar atld ve kllar 236

oynad. Bizi kapdlar, birazdan bir div geldi. Beni kapan peri ldrdi. Beni ald gitdi. Ayruk bilmezem didi.. Seyyid Hazreti eyitdi: Gel imdi ol kapuy bana gster didi.. n ol kapuy ad. eri girdi. Grdi kim bir pnar var. Abdest ald, namaz kld. Enbiyay evliyay efi getrdi. Ol dem grdi kim bir zebze p bi kar ka geldi. Seyyid Hazretine izzetle selam virdi. Yz yere srdi. Seyyid Hazreti grdi kim bunun zerinde kymetl donlar bezenmi. Seyyid Hazretine eyitdi: Ey sultan- lem nin melul olursn. Eer oullarn in melul olursun, sa asandurlar ve her biri bir padiahdurlar, didi.. Seyyid Hazreti eyitdi: Tiz syle kandedrler? Ol eyitdi: Tamusu peri katndadurlar kim kamu perilerin sultandur ve kuyun idinmidir ve kzlarn virdi. imdi senn oullarn yz bin perilerin sultandur ve yz bin peri senn oullarn hkmndedr [218] ve ben dahi ol kzlarn dayesiyem. n siz geldinz. Halal cazuy ldrdnz, bu vilayeti anun errinden emin kldnz. U ben varaym. Tamus- sultan bunda getreyim. Tamus dahi mslmandur. Halil peygamber yzin grmidr. Halal cazu b vilayeti anun elinden gadab ile almdur. n siz bunun gibi erlik eyledinz ben varaym. Tamus bunda getreyim diyb kakard. Hava yzne gitdi. Bir zamandan sonra Seyyid Hazreti grdi kim hava yznden nefirler ve nakkareler sada- geldi ve dahi yer yer periler lekeri ka geldi ve kamusnun nnde uzun boy ak sakallu yeil donlar giymi bir peri atna binmi ve ardnca b-had leker geldiler. Yeryzne inb, kondlar ve adrlar ve syebanlar kurdlar, andan Tamus peri Seyyid Hazretinn katna gelb zemin ps eyledi ve izzetle selam virdi ve eyitdi: Ey sultan- lem nitesin dnya zahmedlerinden Elhamdlillh kr kimbu vilayeti ol cazunun errinden halas kldn ve bu bendeniz dahi anunla ok devridm idi. are idemedim. Hakk Tel Hazretleri fethin size myesser eylemi didi.. Andan Seyyid Hazreti dahi kr elhamdlillh ki iimiz rast geldi, didi.. Ol dem ol kar yine ka geldi. Seyyid Hazretine eyitdi: Ey sultan- lem Tamus peri budur. Bu vilayetin padiahdr ve senn oullarnun kan atasudur, didi.. Ol dem Seyyid Hazreti sund. Tamusun etein muhkem tutd ve eyitdi: Ya Tamusu reva mdur ki benim oullarm senn katnda ola. Bana haber vermeyesin. Bu kadar zahmedler ekdresin. Benim oullarm bana gnderemeyesin, didi.. Tamus eyitdi: Ey h- cihan kzlarm virdim, gygu edindim. Getrmediime sebeb oldur ki oullarn ayet alub gidesin, beni miskin bire komayasn, didi.. Seyyid Hazreti dahi eyitdi: ok syleme siz peri mahluku olasz ve biz demi pes aramzda ne cins ola tiz benim oullarm bana getr. Tapur yohsa sen bilrsin, didi.. Pes bunlar bu szde iken ol dem Hzr aleyhisselam anda ka geldi. Tamus dahi Hzr peygaberin mbarek ayana db, eyitdi: Ey Hudvende ben bunun oullarn Halal cazunun siyasetinden kurtardm ve kzlarm virdim. Gyg idindim. imdi bu h- lem dahi oullardan alub gitmek ister. 237

Benim dahi oullarm bunun oullaryla munis olub dururlar ve bu oullar giderse benim oullarm firaka duymazlar. Ben dahi bunun oullardan koyu vermezem, didi.. Andan aralarnda dahi hayli szler sylendi. Hele Hzr Aleyhisselam aralarna ddi. Bardrd ve Seyyid Hazretine eyitdi: Cier gem imdi vakit dardur. slam zerine dman belrdi ve yine mslmanlara senden olur re ve bu kamu lekeri koyu vir, makamlarna gitsnler, didi.. Andan Seyyid Hazreti ol dem, Ascede destur virdi. Gemilere binb gitdiler ve dahi seg-srlara, kl baraklara, kelm kulara ve kussay drz idelim. Yetmi iki taifeye Seyyid Hazreti destur virdi. Makamlu makamna gitdiler. Andan Seyyid Hazreti bir kez nara urd. Kan benm oullarm nin gelmezler, dirken, grdi kim yz bin peri birleh ka geldiler. Seyyid Hazretinn mbarek kademine yzler srdiler. Seyyid Hazreti dahi oullarn barna basub, kod. Gzlerinden bs [219] eyledi, ad olub sevindi ve anda Tamus peri birleh yedi gn otrdlar. l sohbetler eylediler. ve sekizinci gn yer eyledi ve Tamus peri Seyyid Hazreti birleh deniz kenarna bilr, geldi. Andan Seyyid Hazretin ve oullarn veda idb, Tamus peri dahi makamna gitdi. Seyyid Hazreti dahi n denizden gelb karaya kdlar. Seyyid Hazreti grdi kim kend kullarndan Beir ka geldi ve Seyyid Hazretinn kademine ddi ve Seyyid Hazreti eyitdi: Ya Beir bunda neylersin? Beir eyitdi: Ey h-u cihan bunda ticrete geldim, idi. Yol baland. Bunda kaldm, didi.. Seyyid Hazreti dahi Malatyadan haber sord. Beir eyitdi: Mdde belrmi. Mslmanlara hayli zahmed itmi, didi.. Seyyid Hazreti melul old. Ol dem Beiri tiz Kaysere gnderdi, eyitdi: Var olu Tekfuru mutula Seyyid Hazreti alub gelr, di gil, didi.. Andan Beir n gelb Kaysere haber virdi. Asator dahi ol dem kat hasta idi. Tiz buyurd. adlklar eyledi. Kamu beylerin vezirlerin Seyyid Hazretine karu gnderdi. Kamus geldiler. Seyyid Hazretinn mbrek kademine yzler srdiler ve Tekfur birleh gridiler. Andan alub Asatorun katna getrdiler. Asator dahi dekte yaturd. Seyyid Hazreti dahi Asatorun bau ucuna otrd ve eyitdi: Ya Asator nidesin, olun Tekfuru getrdim, didi.. Andan Asator eyitdi: Kan olumun yzin bir greyim, andan Mslman olaym, didi.. Ol dem Tekfur gelib atasnn ayana ddi. Elin dahi pdi ve zrin diledi ve Asator dahi olunun gzlerinden pdi. Andan duru geldi ve parmak getrb Mslman old ve dahi belesinde krk yedi kimse ulu Meliklerden Mslman oldular ve adlklar eylediler ve Tekfur dahi Seyyid Hazretinin hikayetini bunlara bir bir erh eyledi. Asator yedi gn durd. Sekizinci gn vefat eyledi. Seyyid Hazreti Asatoru mbarek eliyle yud. Namazn klub defn eyledi. ammas pir katnda Mslmanlar makberesinde kod. Andan Asatorun yedi gn gazasn tutdlar ve ol Tekfuru atasnn yerine tahta gerdiler ve kamu vezirler ve beler gelb biat etdiler. Tekfur dahi kamusna hilatler 238

giydirdi ve Seyyid Hazretinin nnde ahd peyman eylediler. Andan Seyyid Hazreti diledi kim gide. Tekfur eyitdi: Ey h- cihan ben yalnuz bunda sensiz korkarm, didi.. Andan Seyyid Hazreti kk olu Beiri Tekfurun katnda kod ve ol Neziri ve Humayun- Dilefruzu belesince alub azm-i Malatya kld. n Malatyaya gelb iridi. Kamu yarenler karu gelb Seyyid Hazretinin mbarek hk-i payine yzler srdiler. Seyyid Battal Gazi Hazretlerinn geldiine azim adlklar idb ve iine tahsinler eylediler ve ide diyar- slamda olanlar Seyyid Battal Gazi Hazretlerinin saye-i saadetinde hayr dualar idb yemekte ve imekte zevk safada kaldlar. Bir zaman bunun zerine gedi. lem dahi mnevver old. Seyyid-i kint Muhammede salavt

Bu Meclis Seyyid Battal Gazi Hazretlerinin Pbik ile Geen Macersdr

Rviyn- ahbr ve nkln- sr ve muhaddisan- rzigr rviler yle rivyet [220] ve byle hikyet etmilerdir kim Seyyid Hazreti bir gn yrenleriyle pnar katna kondlar ve etlerinden yemeye otrdlar. Ol dem Badat tarafndan bir krvn geldi. Seyyid Hazreti ol krvann ulusun katna okd ve haber sord ve ol kii eyitdi: Mmin halife vefat eyledi. Olu Mutasam yerine halife old. Od imdi bir kii peyda old. Peygamberlik davasn ider. Ok kl krklmaz, od yakmaz, donuz etin helaldir, dir ve demler adlarn bilr. Atas anas adn bilr, syler ve yerden mal karur ve her ne dirse ol olur. Kz ataya ve karnda karndaa helaldr, dir ve iki defa am urd, harab eyledi ve donlu ana yz tutdlar ve hibir kimse ana mukabil olmaz ve ok vilyetler harab eyledi ve Seyyid Battal Gazi Hazretleri belrsiz old, bilmezz kandedr ve ol Linn ad Pabikdr. Tebriz vilayetini dahi harab ider ve Acem vilayetini tutd, didi.. Seyyid Hazreti eyitdi: Ol Linn asl kandendr ve nesebi nedr? Ol kii eyitdi: Halife zamannda atas Badadda olur imi ve uru imi. Halifeye bildrrler, halife buyurur, ehirden kovarlar. Varur gider, bir kyde sr gder. Ol ky ssnn bir cariyesi ile ba ho olur ve ky ss duyar, grr kim cariye hamile olmu. Cariye avratla ana virr. Bir iki aydan sonra bu olu doar. Melunun adn Pabik kor. n atas anas lr. Andan kyn srn ana smarlarlar. Bir zaman grr. Lin Pabik ifrit kopar ve Nemlan- Tebriz ile buluur. Gece gndz yerler, ierler. ok mfsitlik iderler. Sonra Memlan bunu tutar, yz hat urur, Tebrizden srer. Bir gn yine Memlan evde iken bulur aman virmez, ldrr. Andan birka devletsz bulur anlar ile haramilik ider, her kande bir devletsz var ise katna getrr, birgn anlar ile otururken bir pir eklinde bir kimse katna gelr. Andan Pabik ana sorar. Sen kimsin ve ne kisin, dir. Ol dahi eydr: Ben Cebrailim, sen peygambersin. 239

Sana geldim ki eer szm tutarsan kamu dnyay dahi tutarsn, dir. Andan Pabik eydr: Ben nie peygamber olam, eer mucizat iserlerse nie ideyim, dir. Ol pir eydr: Seni kl kesmez ve grz kr klmaya ve sng gemeye ve ok batmaya ve od yakmaya ve ide filan yerde ta altnda bir hazine vardur. An kar, hara eyle ve sana inananlar donlu yz tutarlar, dir. Andan Pabik varur, ol mal karur. Devletszlere ledirr. Linin ad dahi avland. Geldiler ana uydlar ve be on bin kfirler mrtedler bir yere dirildiler. Halifeye haber virdiler. Halife dahi istedn elilikle ana gnderdi. Varnca an dahi yoldan karur, kend gibi kfir ider ve katnda vezir ider. Andan halife Noktay yirmi bin erle gnderdi. Varnca Pabik Lin yalncak ana karu gelr. Noktay eydr: Sen kimsin? Pabik Lin eydr: Ben peygamberim, dir. Gerekdr kim donlu ger benmle biat idesiz, dir. Noktay dahi eydr: Peygamberlie mucizat gerek. Eer senn dahi mucizatun var ise gster, dir. Pabik eydr: kar ol klcn birleh al. Eer ol dahi kesmeyecek olursa sen dahi benm dinime girer misin, dir. Andan Noktay elmas klla bir iki kez alar, grr kim kesmez, atndan [221] iner. Ol dahi Pabik Linin ayana der ve ol yirmi bin kiiyle muti olur ve Pabik Lin Noktay kendne serheng idindi. Akabenin olu Velid-i Vcib idindi. Karnda Sahtay- dahi nib idindi ve imdi kande yz bin leker hazrdur. Srdi Lin Badata geldi. Halifeyi dahi kovd. am vilyetine devrdi ve Seyyid Battal- Gazinin olu dahi krk drt yr ile imdi Pabik hapsindedr, didi.. n Seyyid Hazreti bu haberleri iitdi. Mbarek vcud- erifleri be-gyet nerm old. Hemandem buyurd: Olu Neziri andan Malatyaya gnderdi. Hmayun- Dilefruzu belesince alub azmi Badat eyledi ve alayub zrlik iderdi ve ol dem grdi kim karudan bir svr gelr, yakn gelicek atndan indi. Seyyid Hazretinin mbarek ayana ddi. Seyyid Hazreti grdi kim Muhammed bin Fellahdur. Muhammedi barna basd ve gzlerinden pdi ve kanden gelrsin didi.. Muhammed dahi ol bzirgnn haberi virdi ve eyitdi: Ey sultan- lem halife dahi imdi, Dmkye vard ve beni halife gnderdi kim Emir mere ve tiz Malatyadan leker cem eylesn, diy ben dahi geldim. Bu gece bir emesara gelib yatdm. Anda Resl Hazretin dmde grdm ve bana eyitdi: Ya Muhammed melul olma kim u benm cier gem Seyyid Battal Gazi gelb iridi. Pabik Linin lm anun elindedr, didi.. n geldim ve dahi yzm ayauna srdm, didi.. Andan Seyyid Hazreti eyitdi: Ya Muhammed tiz sen yine gerye vargl ve benm geldim halifeye bildr ve dahi Ya Muhammed halifeye syle gussa yemesn inallah ol kfirin hakkndan gelem diy gnderdi. n Muhammed halifeye gitdi. Seyyid Hazreti dahi Badat tarafna revane old. Eznecnib Pabik Lin dahi Badat nnde otururd. Drt yz bin leker ve drt vezir dahi sanda solunda oturmd. Ol dem Pabik Lin gldi vezirler eyitdiler: Line: Nin 240

gldnz? Pabik Lin eyitdi: Battal- kattal benm kasdma geliyor, didi.. Vezirler eyitdiler: Battal lpdr, didiler. Lin Pabik eyitdi: Ol dahi lmedi. Feemm Zlkarneyn vilyetinde idi. Anda nie mahlkat dahi kendye musahhar eyledi ve ok divlar dahi helak kld ve oullarn dahi buld ve irte bunda gelecektir, eer bana muti olursa cihan pehlvanln ana vireyim ve muti olmazsa ban kesem, didi.. Eznecnib bu taraftan Seyyid Hazreti ol gece bir emesarda kond. n sabah old. Tan namazn kld. Andan Akara bindi ve gelb bir depeye ve aa nazar kld. Grdi kim b-had leker konm. Ol dem Seyyid Hazreti diledi kim bir lub ile Pabikin katna vara. Ol dem eytanrracm Pabikin katna geldi ve eyitdi: Tiz yukarudur. U Battal iridi. Karula, didi.. Pabik dahi buyurd. Tiz leker bindiler. Saf balayub durdlar. Seyyid Hazreti dahi an grdi. Akar srdi meydana geldi. Cevela eyledi. Bir kez nara urd. Haykrd ve eyitdi: Ey aklsuz mahlk siz Muhammed dininden ne zulm grdnz, vardunuz eytana pyml oldunuz. Hod yarnki gn peygamber Hazretine ne cevab verirsiniz. mdi gh olasnz ki benim Seyyid Battal Gazi vardm. Kuh- Kaf temea eyledim ve Halal cazuyu ldrdm. U yine geldim. Kat ol kfir Pabik Lin sizi dahi kend gibi kfir eyledi. Sylen tiz meydana gelsn [222] didi.. Ol dem komadlar kim Pabik ki meydana gire. Kanator Lin meydana geldi. Seyyid Hazretin eyitdi: Ya Battal nin peygambere muti olmazsn, gel sana dahi mucizat gstersin, didi.. Seyyid Hazreti gazaba geldi. rdi Kanatoru kuaundan kapd. Kuvvet bazuya getrb havaya atd. nerken ald, iki pare eyledi. Andan Hayale Lin hamle eyledi ve ok herzeler syledi. Seyyid Hazreti an dahi atndan kapd, eski bez gibi iki yrtd. Kfirlere karuatd ve anun ardnca Seyyid Hazreti yz kfir helak eyledi. Andan Pabik Lin meydana girdi. Seyyid Hazreti grdi kim bir kfir uzun boylu uzun sakall Gerrah laka ve murdar ekill amma kaddi kmeti ss. n Seyyid Hazretine beraber geldi ve eyitdi: Ey Battal- Kattal nin bu gnahsuzlar ldrdn. Hod ben peygamberim. Nin bana muti olmazsn. kar ol klcn boynum tutaym, eer keserse ho. Eer kesmezse bana inanasn, didi.. Ey Lin eer yz bin bunun gibi nesneler bana gstersen sana inanmazam ve bir uru eytan seni bunun gibi eyler sana ne revadur, didi.. Lin eyitdi: Muhammed bir yetim idi. nayet irib peygamber old ve sen dahi bir yetim idin, inayet iridi. Bunun gibi mansuba itdin, kim kamu dnyay adn tutd. Divler periler sana musahhar old ve bana dahi bu mansub byle virdiler. Sen beni ayruklar gibi tasavvur etme kim eer dilersen yle kim Muhammed katnda Ali idi. Sen dahi benim katmda yle olasn ve nice kim ana hir zaman peygamberi dirler. Bana dahi peygamber-i hurrem kei dirler, didi.. Seyyid Hazreti eyitdi: Benim ceddim peygambere gkden Kuran- erif indi. Sen peygamberim dirsin, kan senin kitabn didi.. Lin Pabik eyitdi: Ol her 241

ne gerekse syler didi.. Seyyid Hazret ol dem kakd. Sngsn mbrek eline ald, hamle eyledi. Lin dahi gsn beraber tutdu. Seyyid Hazreti sngy urd. Hi eser itmedi. Seyyid Hazreti dembeste kald. Andan tii Dahhak havale eyledi Lin boynun karu tutd. Bir kln kesmedi. Seyyid Hazreti yeriniz ald eser itmedi. Andan Sam-svar grzn eline ald, havale eyledi. Hi eser klmad. Lin eyitdi: Ey Battal insafn yok mdur kim ka kere kl sng urdun kesdiremdin, didi.. Seyyid Hazreti eyitdi: Kfirin ol harektna mtehayyir kald. Andan Seyyid Hazreti kakd. Grz girnn eline ald, irii geldi. Linin debesne bir kez kakmala yle urd kim eer Seyyid Hazreti ol grd. Kh- Kafa ursa yedi hred haha eylerdi. Line zerre denl elem gelmedi. Seyyid Hazreti dembeste kald ve hayran old ve andan Seyyid Hazreti eyitdi: Ey Lin getr, senn dahi nen var greyim, didi.. Ol Lin dahi Seyyid Hazretine sng havale eyledi. Seyyid Hazreti men eyledi. Andan kl havale eyledi. An dahi red eyledi. Ol gn geceye dein cenk eylediler. Seyyid Hazreti dahi yine ol geldi yere revne olub gitdi. Pabik Lin dahi lekerine geldi. Amma Seyyid Hazretinin hnerlerin varln grb tahsin eyledi. Seyyid Hazreti ol dem bir emesara gelb abdest ald. Namaz kld. Eznecnib bu taraftan Muhammed bin Fellah dahi n Dimikiyye halifenin katna iridi. [223] Seyyid Hazretinn geldiin bildirdi. Halife azim d old ve eyitdi: imdi Seyyid Hazreti kandedr? Muhammed eyitdi: Ey Hudvenda Badata gitdi ve sizin iin buyurd. Anlar dahi ardmca gelsn, didi.. Andan halife dahi be yz bin erle durub azm-i Badat eyledi. Eznecnib bu taraftan Seyyid Hazreti irte olunca Akar- Divzadeye svar olub azm-i meydan eyledi. Andan bir kez nara urub eyitdi: Kan melun Pabik meydana gelsin, didi.. Andan Pabik dahi atna svar meydana geldi. ylen vaktine dein cenk eylediler. Lin Seyyid Hazretine eyitdi: Ey Battal byle itme, sonra utanasn, bir kiiyi kl kesmeye. Sng ve grz kr klmaya. Od yakmaya. Bundan ulu mucizat dahi nie olur, didi.. Ey Lin Rahmn deildr, eytnidr. Hele sen kande varasn benim elimden nite kurtulasn ve sen gresin kim sana neler itmeim, ta devr-i kyamete dein sylene, didi.. Pabik Lin eyitdi: Ya Battal eer inanmazsan, okun tartlu eyle. Ben dahi alnmu ana kar tutaym. Eer eser iderse ho eer etmezse dinime girer misin, didi.. Andan Seyyid Hazreti bir ok kiride koyub doldrd. Lin dahi alnn karu virdi. Ok doknd, temreni bkldi. Aac pare pare old. Lin yine eyitdi: Ey Battal mucizat dahi bundan olunca olur, gel bana iman getr, didi.. Seyyid Hazreti eyitdi: Ben Allah Telnn Reslne iman getrmiem ot benm sana itikadm, yokdur kim bir kfir eytansn benim dedem Resulullh hod buyurubdur. Benden sonra dahi ayruk peygamber gelmeye, didi.. Lin pabik eyitdi: Ol pahil idi. Dilerdi kim dnyada heman ben kalaydm, didi.. Seyyid Hazreti eyitdi: Sen her ne sylersin, herze ve 242

hedeyan sylersin, didi ve illa ki Seyyid Hazreti ol Linin iine aciz kald. Pabik eyitdi: Ya Battal benim szme nin uymazsn? mdi senn dinin Hakk ise di, ben dahi seni okla klla ve grz ile uram. Eer klcm kesmeyicek olursa ben de bileyim, senn dinin Hakk ve szn gerekdr, didi.. Heman dem Seyyid Hazreti Hakka snub Hazret-i Muhammed Mustafa sallallh aleyhi ve sellem duasn okd. Gel imdi kfir, nen var greyim, didi.. Lin ol dem klcn eline alb havale eyledi. Seyyid Hazreti dahi mbarek bazusun yalncak idb Lin ald. Andan bir klna hata gelmedi. Andan Lin grzn eline alub havale edb, eyitdi: Ya Battal ban a, didi.. Seyyid Hazreti dahi ab Lin kez urd, bir zerre elem gelmedi. Andan Lin sngsn eline alub havale eyledi. Seyyid Hazreti mbarek gsn karu virdi. Bir klna hata gelmedi. Zira ki mbarek bazusunda Hazret-i Resululllhn mbrek sa berkinmiti. mdi Allahun kudretinden ve Resuln mucizatndan bir klna hata gelmedi. Lin Pabik ol dem gayet serasime old. Pes bunlar cenkte iken grdiler kim Dmk yolundan tozlar kopd. Be yz bin erle halife ka geldi. Grdi kim sultan Seyyid Battal Gazi erenlerin ahbaz meydan iinde teke tenha Pabik ile cenk iderler. Halife ve kamu gaziler Seyyid Hazretine hayr dualar eylediler ve tekbir getrdiler ve Seyyid Hazretinin [224] yalnuz bu denl kfir birleh cenk eyledne tahsin kldlar ve Seyyid Hazreti dahi Muatasam halifeyi grdkleri yo idi. Ol dem halifeye karu geldi. Halife dahi piyde olub Seyyid Hazretine karu geldi. Birbiriyle gridiler. Seyyid Hazreti halifeyi nevahat kld. ad- hrrem olub haymelerine geldiler, kondlar. Ol gn cenk itmediler. ki taraftan karar idb durdlar. Halife dahi geb tahta oturdu. Seyyid Hazreti gelb halifenin karusunda bir kuru yerde oturd. Halife dahi cehd idb eyitdi: Ey pahlivan- lem kuru yerde oturma diye grdi. are olmad. Seyyid Hazreti eyitdi: Ey halife benm yerim budur kim imdiki halde unun gibi kfir-i bi-din geldi. Muhammed dinin btl eyler. Bana ne rahatlk gerek hod byle dirilikden lmek yedr, didi.. n alel-sabah old ve cenk nakkreleri dldi. ki taraftan bindiler, saflar balayub durdlar. Ol dem Pabik Lin meydana geldi. Heman bir gmlek giymi ve bir kez arub eyitdi: Kan Battal meydana gelsn evet benm gibi yalncak gelsn birbirimizle cenk idelim, didi.. Ol dem halife dahi n Pabik ki meydanda gricek tiz endzlara buyurd. Ok sepdiler. Line ok dahi dokunurd yine gerye srard. Line eser itmezdi. Kamus dembeste kaldlar. Pabik Lin arub eyitdi: Kan Battal meydana gelsn, dnk gn cenginden korkd m ola ve kan dnk gn senn dilverliin imdi zebun mu oldun, didi ve dahi n bu denl mucizat grdn, inkr ko gl ve devr-i Muhammed gedi. imdi devr-i Pabik harrim keidr. Eer er isen sen dahi benm gibi gmlek ek meydana gel, didi.. Hemandem Seyyid Hazreti Akardan indi ve sz silahn dahi kard. Halife dahi ok minnet eyledi. 243

Ey merdn- lem byle itme diye grdi. are idemedi. Heman dem Seyyid Hazreti bir gmlek ile tii Dahhak mbarek eline ald. Andan Pabike beraber geldi. Melun n Seyyid Hazretin ol hlde grdi. Mtehayyir kald, eyitdi: Ey Battal nin benmle byle cenk idersin. Ben dahi dilemezem, seni tizcek ldrmee yed benm dinime giresin ve sana cihan pehlvanln vireyim, didi.. Seyyid Hazreti dahi eyitdi: Ey Lin ok herze syleme. Hakkun inayetiyle nice senn gibi itleri helak itmiem. Akbet sana dahi zafer bulam ve eer sen lrsen ch- cehenneme varursn didi.. Andan birbirine hamle kldlar. Gice vaktinde dein cenk eylediler. hir birbirin alamadlar. Seyyid Hazreti n halife katna geldiler. Halife dahi Seyyid Hazretine karu gelb hayr dualar kld. Nakibler ve avular dua idb Seyyid Hazretinin donlarn giydrdiler. Andan Seyyid Hazreti srb eriden tara kd ve daa doru yrd. Andan bir emesara gelb abdest alub namaz kld. Enbiyay evliyay efi getrdi, eyitdi: Ya Hud bu iler sana ayandur. Bir seg-i b-din ceddm Muhammedn dinine buladurdn, azametn Hakk in bu gizli ii bana ikre [225] idesin, diyb dururken mbarek gzlerine uyku geldi. Ol dem yatub uyudu. Dnde Hazreti Muhammed Mustafa sallallh tel aleyhi ve sellem grdi. Seyyid Hazreti duru geldi ve mbarek hk-pyi eriflerine yzin srdi. Hazreti Muhammed Aleyhisselam dahi Seyyid Hazretini barna basub, gzlerinden pdi ve eyitdi: Ey benim cier gem gussa yeme kim ol melun Pabik Linin lm senn elndedr. eytanrracm an yoldan karmtr ve kendi gibi kfir idbtr. Her kaan ol Lin meydana girer. Azazil Lin anunla bile girer ve kaan kim sen kl urarsn, Azazil kendn karu tutar. Kl an kesmez. mdi sen dahi silahlarna La havle ve l kuvvete ill billhil-aliyyil-azm yazgl, eytan Line zafer bulasn, didi.. n Seyyid Hazreti ol dem uyanu geldi. Secde-i kr kld ve silahlarna La havle yazd. Andan Akara svr olub kandesin, Pabik diyb revane old. Eznecanib bu taraftan halife dahi ol gece melul ve gamgn idi. Seyyid Hazreti katna gelmedine. n irte old. ki taraftan bindiler, saflar balayub durdlar. Halife dahi melul olrd. Seyyid Hazreti kande gitdi, ola diy gzedirdi. Ol dem grdi kmi Seyyid Hazreti gn gibi doub k geldi ve bir kez radvr nara kard. Gya seba semavat birbirine dokundu. n halife Seyyid Hazretinin geldiin grdi. Secde-i kr kld. Buyurd, bearet nakkaresin deprettiler ve slam dilverleri adlklar eylediler. Andan Seyyid Hazreti bir kez arub eyitdi: Ey Lin Pabik gel imdi meydana bugn sennle ayrd olalm, didi.. Pabik grdi kim, ol dem Azazil Lin katna gelmez. Bu kez Lin akaln giyb meydana geldi. Seyyid Hazreti eyitdi: Ey Lin nin dnki gibi yalncak gelmedin, didi.. Lin eyitdi: Bugn Cebrail yanma gelmedi, didi.. Seyyid Hazreti eyitdi: Ey Lin ol Rahmani deildr, eytanidr. Tiz hamle eyle didi.. Lin Pabik r- nr olub sngsn eline alub 244

hamle kld. Seyyid Hazreti men eyledi. Lin geldi kim gee, heman dem ah- evliya Akar srb meluna bir muta yle urdu kim Lin atnun sarsndan muallak ykld. Mminler an grdiler. Tekbir avazn sumne iridirdiler. Halife dahi Seyyid Hazretine hayr dualar eyledi. Buyurd. Cenk-i harbler deprettiler. adlklar eylediler. Andan Pabikler dahi braurdan hamle eylediler. Pabik Lini kapdlar, meydandan kardlar. Lin dahi grdi kim ayruk Azazil gelmedi, Lin kab askeri trmr old. Kaub Zengne ddi. Seyyid Hazreti dahi buyurd. Ol kfirlerin adrlarn yama eylediler. Seyyid Hazreti halifenin katna geldi. Halife dahi piyade olub Seyyid Hazretine karu yryb Seyyid Hazretin barna basub, gzlerinden pdi. Seyyid Hazreti dahi biraz leker alub tiz Pabik ardnca gitdi. Bu taraftan Pabik Lin bir kyde bir Kala yapmd ve gayet sarp idi. Ol Kalaya geldi. Oturd. Seyyid Hazreti dahi gelb gn hisar eyledi. Andan bir gice frsanat bulub, kemend atub, burca kd. Yirmi be kii dahi kard. Andan aa indiler. Kapuy adlar. Bekileri depelediler. Sabah olunca Kalay feth eylediler. Sahta Lin Pabik oullarn ve kzlarn[226] alub bir kapudan kadlar. n sabah old mminler dahi kl yrtdiler. Pabikilerden her kimi buldlar ise krdlar. Aman vermediler. Seyyid Hazreti olu Ali krk drt yaryla hapisten kardlar. Geldiler, Seyyid Hazretinin ayana yzler, srdiler ve Pabikten ikayet eylediler. Seyyid Hazreti eyitdi: Yarenler bi-hamdllah ki hele Linin tlsmn bozduk, ayruk kayrmazam, didi.. Andan Seyyid Hazreti buyurd. Ol Kalay yakub harab eylediler ve tiz yine Pabik ardnca Zengana srdiler. Pabik Lin dahi kaub, Zengana geldi. Esat bin sait ol dem Zenganun Meliki idi. Pabiki Kalaya komad. Esada, Kufi Lin eyitdi: Peygambere nin kl ekersin, didi.. Lin Esada ok herzeler syledi. Ol dem Esad dahi lekerine buyurd. Sava eylediler. Melun Pabik dahi yedi gn cenk eyledi. Zengan kuatd. Azim sava eylediler. Esadn erisi frmende kaldlar. Pabik dahi Kalay alcak, mahalde tozlar oynad. Grdiler kim ol ah- evliya sultan Seyyid Battal Gazi Hazretleri ka geldi ve kfirlere hamle eyledi ve akabince Muad halife dahi krk bin erle iridi. Ol dahi hamle eyledi. Andan Lavun Gngr dirlerdi. Grbz kfir idi ve mretedlerden Seyyid Hazreti an grdi. Akar srdi Lavun meluna bir kl urd, iki pare eyledi. Gngrn lekeri sund, yz kamaa tutdlar. Meer Pabik Lin ol dem ehrin zerinde deil imi. Gngrn lekeri cenkte imi. n sngn leker varub Pabike iridiler, eyitdiler: Dahi Kalay alacak mahalde krk bin er ile halife iridi. Gngr dahi depeledi ve bizi dahi krdlar, didiler. Pabik Lin kakd, tiz andan Zengana geldi. Seyyid Hazretine haber virdiler, u Pabik dahi geldi, didiler. Seyyid Hazreti Esada eyitdi: Sakn kim benim bunda geldm Pabik Lin duymasni ayet melunu bir lub ile ele getreydim, didi.. Ol dem Seyyid Hazreti eriden kub bir yana gitdi ve kendyi gizledi. 245

n irtesi old. Pabik geldi. ehrin karusunda saflar balayub karar eylediler. Andan Maad ve Esad dahi lekleriyle saflar balayub durdlar. Ol dem Seyyid Hazreti dahi bir acayib suretle dadan indi. Grenler dahi eyitdiler: Acibe bu ne, mahluk ola didiler ve Seyyid Hazreti meydana geldi. Bir kez haykrub eyitdi: Hay ben Kuh- Kafdan gelrem ve iittim ki Rub- mesknda bir peygamber kopm, biz dahi yz bin kiiyz, geldik. Kim eer gerek peygamber ise biz dahi yr olavz, dostuna dost dmanna dman olavz, didi.. n Pabik Lin an iitdi. Heman meydana geldi. Seyyid Hazretine eyitdi: Ol istedn peygamber benim, didi.. Seyyid Hazreti eyitdi: mdi bana mucizat gster bir greyim, didi.. Pabik drt yana baknd. Azazili gremedi, eyitdi: stedn var ola, beni kl kesmez, ok batmaz ve sng kr klmaz. Bundan ye mucizat m ola didi.. Andan Seyyid Hazreti eyitdi: mdi benim adm nedr, didi.. Kfir Pabik cize kald, eyitdi: rte olsun, idi, vireyim, didi.. Seyyid Hazreti eyitdi: Ey haramzade melun ben yle iittim ki Battal senn tlsmn [227] ve be dahi anun yrenlerindenim, sana iler idem ki lemde sylene, didi.. Meer Linin belesince bir kfir var idi. Adna Haramzade dirler idi. Ol kakd. Seyyid Hazretine eyitdi: Sen nin peygambere byle sylersin diyb., Seyyid Hazretine kl havale kld. Kl inerken Seyyid Hazreti Linin koltuu altndan bir kl urd iki pare eyledi. Anun ardnda Esad- Kh hamle eyledi. Seyyid Hazreti an dahi bir kez ald, iki pare eyledi. Lin Pabik an grdi. Seyyid Hazretine eyitdi: Ey yiit bugn sabr eyle irte sennle meydanda buluavz, didi.. Seyyid Hazreti eyitdi: Ey Lin ben seni imden gir elden komazam, didi.. Pabik eyitdi: Meer sen Battal olasn, didi.. Seyyid Hazreti eyitdi: yi bildin, didi.. Tiz Mslman ol, didi.. Pabik dahi eyitdi: Yarn meydana gelem, senn iin tamam idem, didi.. Seyyid Hazreti hemandem Akar srdi. ridi,. Pabiin kuaundan kapd, getrdi. Yere urd. Tiz Akardan srad. Linin gsne kd. Sakaln eline dolayub, haner boazna dayad. Ol dem Pabik Lin eyitdi: Ya Battal beni ldrme, halife katna ilet. Mslman olam, didi.. Seyyid Hazreti ellerin balad. Maada smarlad. Seyyid Hazreti yine Pabik lekerine hamle eyledi. Linleri kovd, krd. Krlan kfirin hesab yo idi. Andan Seyyid Hazreti yarenlerin katna geldi, grdi kim mvekkellerin balar kesilmi ve Pabik Lin kam. Maad Seyyid Hazretine haber virdi. Seyyid Hazreti bir kez ah eyledi ve eyitdi: Ol kfir benim elimden kande vara, diyb tiz yine Pabikin ardnca revane old ve Maad dahi Seyyid Hazretinin ardnca gitdi. n Pabik kend lekerine iridi ve ehrin nnde karar eyledi. ol gece vaktinde dahi Seyyid Hazreti anda eridi ve bir kez radvar nara kard ve eyitdi: Ey Lin Pabik u yine iridim, benim elimde kande gidesn, diyb hamle eyledi. Kfirler dahi gice iinde birbirin krmaya baladlar. rteye dein birbirin krdlar. Sabah vaktinde dahi Maad gelb iridi. Ol dahi 246

lekerine buyurd, hamle kldlar ve ok kfir krdlar. Kfirleri yerlerinden kopardlar, ehri bldne brakdlar. Pabik vard ehre girdi. Seyyid Hazreti mminler ehri araya alub yedi gn azim cenk eylediler. Sekizinci gn ol ah- evliya grzn eline ald. Akar srdi. Kalann kapsna geldi. Bir grz yle urd. Kapy ykd, ehri ald. Ol dem Pabik Lin hadimleriyle bir lamdan kad. Andan ehrin kavmi aman dilediler ve gelib Seyyid Hazretinin nnde iman getrdiler. Seyyid Hazreti anlara Pabiki sord. Seyyid Hazretine ol lam gsterdiler. Seyyid Hazreti dahi Akarn celberin tutub, ol lama girdi ve bir sahraya kd. Ol dem grdi kim bir oban koyun gder. Andan haber sord. oban, u gitdi, didi.. Eznecnib Pabik n bir emesara iridi. Ol dem anda eytan melun kageldi. Pabik melun ki eyitdi: Senn devletn benm. Tiz yukaru dur, Battal geldi, sana iridi, didi.. Pabik tiz durub silahn kuand. Seyyid Hazreti akabince iridi eyitdi: Ey Lin can elimden kande iletesin, didi.. Pabik [228] lekerine buyurd, Seyyid Hazretine hamle eylediler. Seyyid Hazreti dahi cenge balad. Ol dem Maad, Abdlvahhab Gazi krk bin erle ka geldiler. Hamle eylediler. Pabikin lekerin sydlar, kimin krdlar ve kimin esir eylediler. Seyyid Hazreti Pabike rast geldi, bir kl urd. Atnn boynuna dokundu. Sernign old. Lin ykld. Seyyid Hazreti Akardan srad kim duta. Pabik Lin ol dem bir aaca arkasn virdi, eyitdi: Ey Battal benden ne istersin, bana aman ver, ayruk ata binmeyim didi.. Seyyid Hazreti eyitdi: are yokdur, eer Mslman olursun, kurtulursun ve eer olmazsn aman virmezem, ldrrem, didi.. Ngh ol dem Seyyid Hazretinn kafasndan bir alamak avaz geldi. Seyyid Hazreti dahi dnb, nazar eyledi. Grdi kim bir pir kiidir, eyitdi: Ey pehlivan zinhar aman verme, ldr mam Hasan ve mam Hseyini bu melunun ceddi ehid eylediler, didi.. Seyyid Hazreti evlad- Resuln Alinin adn iitdi. Mbarek gzlerinden ya revane old. Andan Seyyid Hazreti gzyan silince grdi kim ne Pabik var ve ne pir var Seyyid Hazreti h eyledi. Bildi kim ol pir meer iblis imi. Lini alub kam. Andan Seyyid Hazreti Pabikin oullarn, kzlarn anda buld. Abdlvahhaba smarlad ve eyitdi: Sen bunlar lekere ilet, ben dahi Pabiki bir yana itmeyince dnmezem, didi.. Andan Seyyid Hazreti tiz akara svar olub Pabik ardnca revane old. Eznecanib bu taraftan Pabik Lin mecruh olub kad ve bir kye iridi. Anda bir deyr var idi. Ol deyre geldi bir ruhban var idi. eyitdi: Sen kimsin? Pabik eyitdi: Ben bir garibim, diyb birka gn anda durd. Bu taraftan Seyyid Hazreti dahi bir emesara gelb abdest ald. Namaz kld ve biraz fikredb anda oturd. Meer Numan ora imi. Andan ka geldi. Seyyid Hazretinin mbarek kademine yz srdi ve alub Seyyid Hazretin ehre getrdi. Seyyid Hazreti Pabik hikyetin Numana bildrdi. Numan eyitdi: Korkaram Lin bunda dahi bir fitnelik braka diy drt yana casuslar sald. Pabik haberin bileler. 247

Eznecnib Pabik biraz ho old. eytan Lin anda ka geldi. Pabike eyitdi: Nicesin? Pabik alad, eyitdi: Sen beni kazaya giriftar eyledin. Bama trl trl belalar getrdin, didi.. Azazel eyitdi: Ayruk korkma. Battaln lm senn elindedr. Tiz yukaru dur kim bu cihan da bir iy ad kazan kim filan yerde bir genc-i hazine vardur, diy. Lin gsterdi. kar bu mal ile kendni bildr. Ayruk senn katndan gitmezem, didi.. Pabik dahi ruhbana bunu bildrdi. Ruhban dahi tiz ky kavmine bildrdi. Andan birikb, gelb Pabik katna dirildiler. Bir gn varub, ol hazineyi kardlar. Yetmi- seksen bin devletszler ve ok Linler dahi gelb Pabik katna dirildiler. Bir gn bir kii gelb Pabike eyitdi: Bu dada bir acayib nesne grdim. Bir canavar kim bir yz it ve bir yz adam gzdesin kl kaplam, didi.. Pabik, geln varalm, ayet bir ele getreydik, didi.. Ol dem leker ile daa vardlar. Ulumaa baladlar. Ol dem Seyyid Hazreti bunlarn zerilerine ka vard. Bir kez nara urd, eyitdi: Ey Lin Pabik [229] can elimden kande iletesin, u sana yine iridim, diyb nn balad. Lin ar- naar Seyyid Hazretine karu geldi. Cenk eyledi. n Lin zebun olub erisine buyurd. Seyyid Hazretin orta yere aldlar. Seyyid Hazreti kitab kalkanun mbarek yzne ald, andan klla hamle eyledi. kindye dein azim merdane cenk eyledi. Andan Seyyid Hazreti grdi kim ol dem Memlan Gazi Tebriz erenleriyle on bin er ka geldi. Anlar dahi hamle eylediler. Pabikler ayruk yz kamaya tutdlar. Seyyid Hazreti dahi nice kim Pabiki istedi bulamad. Andan Memlana destur virdi. Seyyid Hazreti yine Pabik ardnca revane old. Bir gn bir emesara geldi. Abdest alub namaza durd. Pabik Lin dahi ol dem anda grdi, ka geldi. Grdi kim Seyyid Hazreti namaza durm ve mstarak olmu. Haktan gayr mbarek gnlnde nesne yok. Lin dahi frsattur, iy buldum, deyb klcn eline ald. Seyyid Hazretine yedi kez ol dem ald, kr idemedi. Zira kim Hazret-i Resuln sallallh teal aleyhi ve sellem salarndan bazubend idinmiti. Eser itmedi. Andan Lin grdi kim kestremedi. Kad. Andan Lin dan arasnda n-bedid old. n Seyyid Hazreti dahi namazdan fari old. Akara svar olub yine Pabik ardnca revane old. Deniz kenar yakn idi. Ol Lin deniz kenarna geldi. Grdi kim gemiler dolmu gide dururlar. Pabik eyitdi: Bir dmanm var idi. Malm ald, beni bu halde kod, didi.. Tiz beni dahi gemiye alun, didi.. Andan Pabiki gemiye aldlar. Meer kim Akabenin karnda Sahta ol geminin iinde idi. Pabiki gizledi. Seyyid Hazreti dahi ol dem anda ka geldi. Pabiki sord. Sahta melun eyitdi: ol gemidedr, didi.. Seyyid Hazreti eyitdi: Bu gemiler imdi kande gider? Bunlar eyitdiler: ine giderler. Seyyid Hazreti dahi ol gemiye girdi. Andan geminin lengerin alub denize yridiler. Ol dem Sahta melun Seyyid Hazretine kard, bir peksimet virdi. Meer ol daru hepir ile amuhte olmt. n Seyyid Hazreti yedi akl zil old. Ol dem Pabik Lin 248

geminin iinden kd. Seyyid Hazretini klcyla ol kadar yine ald kim bir zerre kesdremedi. Andan Lin geminin lengerinden Seyyid Hazretinin boynuna balad. Denizin iine brakdlar. Andan ol dem bir tufan yel esdi getrdi, bunlarn gemisin bir kayaya arpd, pare pare old. Sahta Pabik birleh bir tahta stne bindiler. Kalan denize gark oldlar, n Linlar anda meyveler bulub, yediler. Andan bir ehre vardlar. Bir adama eyitdiler: Bu ne ehirdr? Ol kii eyitdi: Buna in vilayeti dirler ve dahi padiahna Vakkas dirler, didi.. Pabik Lin grdi kim bu ehrin nnde elli bin kadar leker konmlar otururlar. Ol dem eytan Lin Pabik katna yine geldi. Pabik Lin Azazili gricek alad ve Seyyid Hazretinden ok ikayet eyledi ve eytan Lin eyitdi: Senn devletn benm Tiz yukaru dur bu ehrin padiahn davet eyle, atas anas ve kend adn syle ve dahi mucizat dilerse, ide filan yerde krk kp hsrevn mal vardur, syle karsunlar kamus sana muti olurlar, didi.. [230] Pabik Lin durd, padiahn katna vard. Adamlarna eyitdi: Tiz varun, padiahnuza haber verini peygamber geldi, tarada durur, ier girmeye destur diler, din, didi.. n bunlar dahi padiaha haber virdiler. Buyurd, Pabii ier davet eyledi. Ol dem Pabik Lin varnca padiahn atas anas syledi ve hem gece yle d grdn, diy syledi ve hem tabir eyledi ve eyitdi: Beni kl kesmez, ok batmaz ve od yakmaz diy Lin laflar eyledi ve dahi eyitdi: Ey kavm benden mucizat isterseniz ide filan yerde krk kp altun vardur. Varun maslahatunuza hara eylen, didi.. Andan vardlar ol mal kardlar. Kamus da dahi Pabike muti oldlar ve her ne buyurdysa tutdlar. Eznecnib bu taraftan Seyyid Hazreti dahi rivayet klur kim n aklm bama geldi, grdm bam aa giderim. Ol dem bir kii geldi. Beni tutd ve ellerim zdi ve lengeri boynumdan giderdi ve beni deniz dibine ol kadar indirdi ki deniz stmze gkyz gibi muallak kald. Amma nazar eyledim, grdm ki beni indren bir karl yzl ve bir kl boynunda hamyil kuanm. Destr Arab boynuna asm. n aa indi ve beni kud ve gzlerimden pdi ve eyitdi: Ya cier ge-i Resul Hazreti Aleyhisselamun olu ho geldin, hi gussa yeme kim er olan kiilerin bana byle nesneler ok gelr ve Hakk Telnun takdirinde bunda dahi nie acayibler ve garayibler greceksin, didi.. Andan bir ehre varduk, muteber ve yedi kat bur ekilmi yakn dahi varcak ehrin kavmi karu geldiler. Seyyid Hazretini ziyret eylediler. Muhteem libaslu ve grkl yzl kiiler Seyyid Hazretin alub ehre getrdiler. Seyyid Hazreti grdi kim ehrin ortasnda bir meydan yerinde buday dmler ve halayklar cem olmlar, ul ul alub giderler. Seyyid Hazretin alub saraya iletdiler. Seyyid Hazreti grdi kim bir taht kurulmu ve bir pir sebze p taht stnde oturmu, sanda solunda vezirler oturmlar. n Seyyid Hazretin grdi. Tahtndan aa indi. Seyyid birleh gridi ve azim izzet ve ikram eyledi. Andan Seyyid Hazretin eyitdi: Ey 249

Hudvend bu makama tahts-ser dirler. Nice kim sumne yedi tabakadur. Yir dahi yedi tabakadur, evvelinde demiler olur, ikinciler periler olur. ncde kimse olmaz, drdncde divler olur. Beincide canavarlar olur ve ifritler olur. Altncda zulmat olur ve karanuluk olur ve yedinci tabaka da denizdr, didi.. Seyyid Hazreti dahi anda yedi gn elendi. Sekizinci gn denizi tara kdm. Bana bir avaz geldi. Yum gzn didi.. Yumdu. A didi, adm. Kendmi deniz kenarnda grdm ve Akar dahi karumda durur. Hemandem beni grdi. Avkur avkur geldi. Andan Seyyid Hazretinn donlar lt esbab zerinde mheyya idi. Seyyid Hazreti tiz donlarn giydi. Akarn gzlerin pdi. zerine svar olub bir deyre geldi. Bir ruhban tara kd. Seyyid Hazreti selam virdi. Ruhban aleyke ald, ho geldin: Ya Seyyid Battal Gazi, didi.. Seyyid Hazreti eyitdi: Sen beni ne bildn? Ruhban eyitdi: Bu gece Resul Hazretin dmde grdm ve senn bunda gelecein bana bildrdi, [231] diyb barmak kaldrub, Mslman old. Andan Seyyid Hazretin ieri ald. n yediler, idiler, hamd eylediler. Andan Seyyid Hazreti Pabikden haber sord. Ruhban eyitdi: Ey h- cihan bunda bir ehir vardur. in dirler. Pdiahna Vakkas dirler. Pabik anda geldi. ok fesatlar yeledi ve ol vilyetleri dahi harab kld. yle kim bir mezhebde reva deildr, didi.. Seyyid Hazretinn ol dem mbarek gzleri yala dold. Ruhba eyitdi: mdi ben seni bir name ile Vakkasa gndereyim, didi, gndirdi.. Ruhban gelb Vakkasa iridi. Grdi kim Pabik Lin Vakkas birleh arab ierler. Nameyi getrb nnde kod. Vakkas n nameyi okd. Yazm kim Nm- Huda ve Resul Muhammed Mustafa sallallh aleyhi ve sellem benim katmdadur kim ben ki Seyyid Battal Gaziyim ve sana malum ola ki, ya Vakkas ol melun Pabik benim klcm korkusundan, ol tarafa senn katna kam, seni dahi kendi gibi harab eylemi. mdi sana nme varcak, ol melunu bana tutasn, benim katma getresin, eer yok dirsen, vatka ki hazr olasn, gresin kim sana dahi ne iler idem, dimi. n Vakkas nameyi okd ve buyurd kim ruhban ldreler. Pabik komad, eliye lm yokdur, didi.. Andan Vakkas dahi tiz nme yazd kim, ey Battal ben dahi seni isterdim. Atamun, karndamun kann senden alam, hod benim devletim yr kld, kim seni bunda getrdi, diy nameyi ruhbana virdi ve ruhban gelb nameyi Seyyid Hazretine virdi. Seyyid Hazreti dahi okd. Hi cevab eylemdi. Heman dem Akara svar olub ehirden yana revne old. Pabik Lin dahi drt yz bin erle ehrden tara kd. Saflar balayub durdlar. Seyyid Hazreti ol lekere karu durd ve bir kez radvr misli bir nara yle urd kim sandlar kim yedi kat gkler birbirine dokundu. Vakkas ol dem Pabike sord kim bu ne hikyetdr? Pabik eyitdi: Battal narasdur. Savaa byle nara ider. Andan cenge girer, didi.. Vakkas eyitdi: Zih er kim bunun gibi nara urd. Ol dem Pabik eyitdi: Erlikte nazri olmaz amma bu nevbet bana muti olmazsa ldrsem gere, 250

didi.. Seyyid Hazreti ol dem meydan iinde yetmi iki lub hnerin gsterdi. n Vakkas dahi Seyyid Hazretinin bu ble bln grdi. Hayran kald. Seyyid Hazreti yine bir kez arub eyitdi: Ey Vakkas bilesin kim benim Seyyid Battal Gazi ve ol merd-i Hicz din yolunda erenlerin ahbz, tiz imdi imana gel ve ol Pabik Lini tutub bana viresin. Yohsa cihan bana teng iderem, bilesin, didi.. Hman adlu bir pehlivan var idi. An meydana gnderdi. Seyyid Hazreti kakd. Akar srdi. Ham kuandan kapd, havaya atd, inerken ald. Lin iki pre old. Cann cehenneme smarlad. Vakkas n an grdi. Demi nefesi baland. Dahi ard noldunuz, ben Battaln hakkndan gelrem, diyb Lin yz bin kfiri Seyyid Hazretinn stne havale eyledi. h- evliy Seyyid Battal Gazi dahi kitab kalkann yapnd. Andan ol kfirlerin alayna hamle eyledi. yle vaktine dein bir l cenk eylediler. Yz bin kfiri syd. Pabik zerine [232] brakd. Pabik yz bin din leker dahi Seyyid Hazretinn stne havale eyledi. Andan bu nev ile ol dem Seyyid Hazreti gn cenk eyledi. Seyyid Hazretinn hod krdu kfirin haddi yo idi. Seyyid Hazreti dahi kfirleri kra kra ceze kald ve bir iki yerde mbrek teninde zahmlu old. Andan mbarek gvdesinden kan ok akub sst old. Ol dem mbarek yzin topraa urd. Enbiyay ve evliyay efi getrdi. Ol dem hava yznden bir galgala kopd. Meerki Tamus peri yz bin peri birleh Seyyid Hazretine yardma iridiler. Grdiler kim kllar alnur, kfirlerin kelleleri dkilr amma adam grnmez hemen kelleler beren olub bir demde ol drt yz bin kfiri krdlar, kimin esir ve mecruh eylediler. n Seyyid Hazreti grdi kim kfirler snd, kr eyledi. Andan sngzn yere sand ve mbarek yzin sng ucuna urd. Bir dem oturd. Tamus peri dahi Seyyid Hazretinn katna geldi ve mbarek ban yerden kaldrub, Tamus peri dizine alub oturd. Andan Seyyid Hazretinn akl bana geldi. Tamus periyi grdi. ad old. Tamus Sultan dahi Seyyid Hazretini alub brghna iletdi ve donlarn karub kfir kanndan yud. Yzine gzine srdi. Seyyid Hazreti bir demde ho old. Tamusa eyitdi: Kan Pabik melun didi.. Tamus eyitdi: Ey sultan- lem budem eytan Lin geldi. An alub Ruma gitdi ve bir dahi ok cenk eyledin, amma ele getremedin, didi.. Andan Seyyid Hazreti buyurd. Tiz ehrin stne yridiler. Seyyid Hazreti dahi Akara svar old ve Tamus sultan dahi Seyyid Hazretinn yannda yridi. Ol azametle meydana geldiler. Vakkas dahi n bu hli grdi. Nie kim Pabiki istedi, bulamad. Lekeri dahi saflar balayub durdlar. Vakkas dahi bu acaib peri lekerin grdi. stne kat heybet oturd. Andan Seyyid Hazreti bir kez arub eyitdi: Ey Vakkas kfr terk eyle. Mslman ol yohsa imdi peri lekerine buyururum, ehrin altn stne dndreler, didi.. n Vakkas bu haberi iitdi. Tiz Kala kabusn aub tara kd ve Seyyid Hazretinn katna gelb mbarek ayana ddi ve eyitdi: Ey r-i Hakk ben dahi yanldm, bir kfirin 251

szine uydum, diyb, Seyyid Hazretinn kademinde ba koyub Mslman old ve dahi Vakkas hkm eyledi yirmi pre ehrin ve yetmi pare Kalann halk kamus gelb Seyyid Hazretinn nnde iman getrdiler. Andan Seyyid Hazreti anda bir ay miktar elendi ve bunlara din erknn ve usln retdi ve dahi Tamus periye destur virb vilayetine gnderdi. n ol dahi gitdi. Seyyid Hazreti Vakkasa buyurd. Tiz bana bir gemi hazr eylen kim ben Ruma giderim, didi.. Vakkas eyitdi: Ey h- cihan ben dahi bile giderim, sizden ayrlmazam, didi.. Seyyid Hazreti dahi eyitdi: Sen bunda yerinde oturgl, didi.. Ol dem Seyyid Hazreti krk kiiyle zevraka bindi. Vakkas veda idb azm-i Rum kld. Eznecnib bu taraftan Pabik Lin dahi n kad. Deniz kenarna geldi. Ngh eytan Lin yine katna geldi ve eyitdi: [233] Niesin? Pabik alad ve eyitdi: Kandesin beni bunun gibi belalara uratdn, hod senn katndan ayruk gitmezem, didin, gr kim Battal bana neler eyledi, didi.. Andan Azazil eyitdi: Gussa yeme ben seni gzedrem, imden gir iin tamam olur, diyb Lin Pabiki alub denizin te yakasna kard ve eyitdi: Dur imdi bundan slambola git, Battaln yreine bir da urgl, didi.. Lin Pabik n andan birka gn gitdi. Bir gn karusnda krk kei ka geldiler ve Pabike eyitdiler: Sen kimsin ve adn nedir didiler. Pabik eyitdi: Siz kimlersiz? Keiler eyitdiler: Rumdan gelrz. Pabik eyitdi: imdi Rumda kim padiahdur? Anlar eyitdiler: Asatorun olu Tekfurdur ve hem mslmandur. Battaln olu Beir anda biledr, didiler. Pabik eyitdi: Ya siz kande gidersiz? eyitdiler: Biz Pabiki isteriz. Pabik eyitdi: Neylersiz? Anlar eyitdiler: slambulun nibi gizli din tutar ve kasd eyledi kim Tekfuru ldre. Putlarmz dahi yle haber virdiler kim u Pabik geliyor ve Battal ldrdi tiz ana karu varun, didi.. Lastor naib dahi bir bunca don virdi kim ana virevz, giye, didiler. n Pabik bunu iitdi. d olub eyitdi: Pabik benm, in vilyetinde Battal ldrdm, didi.. Bunlar dahi eyitdiler: A imdi gvdeni bir kez grelim, didiler. Lin n gvdesin ad. Grdiler kim pul pul ol baa resminde olmu heman kim keiler an grdiler. Pabik ayana ddiler. Ol donlar giyrdiler. Andan alub slambola Nastor Lin katna getrdiler. Lin karu gelb Pabik ile gridiler. n ehre getrdiler. Pinhan eylediler. Urulayn ulu beler ile tedbir eylediler. Bir gn evde Tekfuru ve Seyyid Hazretinn olu Beiri ehid eylediler. nnallhe ve inn ileyhi rcin. Andan Nastor um kadem gelb Lin Pabiki ikre kard. Lin Pabik dahi arub eyitdi: U benm Pabik harim kei in vilayetinde Battal ldrdm ve bunda geldim, olunu Tekfuru dahi ldrdm ve ben ol kiiyem ki beni kl kesmez, ok sng kr klmaz ve her kim bana muti olmazsa katli derem, didi.. Ol dem yridiler. Beire ve Tekfura taalluk ne denl kiiler var ise anlar dahi ehid eylediler ve oklar dahi mrted oldlar. Andan Pabik Lin tahta gedi. Drt yana nmeler perkende kld. Drt yz bin kfir 252

cem eyledi ve otuz alt ad san bell kfir padiahlar Pabike biat etdiler. Nokty- Firenk biri Keyus Frenk ve Taron-i Frenk ve biri Abdssalb ve gir kalan kfir pehlvanlar. Andan Pabik Lin erisini ekdi. Malatya zerine geldi. Seyyid Hazretlerinn yrenlerinden gfil iken krk gzide kiiler ehid eyledi. Ahmed Turan ve Cuda ve Abdsselam ve Kasm ve Nasr- Habab gibileri ehid eyledi. Kl innallhe ve inn ileyhi rcin ve Seyyid Hazretinn oullar Ali ve Neziri sava ide ide kfir ile cenk iderken yakn yerde Kala var idi. Ana Larhan dirlerdi. Vardlar anda girdiler. Pabik dahi Malatyay yakb, ykd ve ol melun yine kendi kendiye eyitdi: Ben bunu iledim amma [234] irteye Battal gelr, beni elden komaz. Eer kz boynuzuna dahi girsem kurtulmazam, didi.. Andan melun Kbtiler vilayetinde muhibleri o idi. Ol tarafa gitdi. Eznecnib bu taraftan Seyyid Hazreti dahi birgn deniz kenarna iridi. Meer Tarsus meliki anda idi. U melike haber virdiler ki Seyyid Hazreti geldi, didiler. zzetle ehre getrdiler ve konukluk idb yediler idiler, adlklar eylediler ve Sheyl Sinbad Mslman oldun Seyyid Hazretin bildrdiler. Seyyid Hazreti d olub anda birka gn karar eyledi. Bir gn bir yiit geldi. Seyyid Hazretinn nnde bir name kod. Seyyid Hazreti nmeyi okd. Ol dem destmln mbrek yzne dutub, alad. Meer nme Emir merden gelmidi. Yazm ki Pabik Lin geldi. slambol iinde olunuz Beiri ve Tekfuru ehid eyledi ve gelb Malatyay dahi harab eyledi ve biz dahi senn oullarn ve Abdlvahhab ve Cuda ve drt oullar birleh Kala-i Larhana ddk ve bki yrenler dahi Pabik elinde ehid oldlar. Malum oluna dimi. Ol gaziler azim yas- mtem tutdlar. Andan Emir mer bir nme dahi yazub, Abdulvahhab ile halifeye gnderdi. n nme halifeye iridi. Azim yas- matem tutub melul old. Seyyid Hazretin sord. Abdlvahhab eyitdi: Grcistana varm, ol vilayeti Mslman eylemi. imdi Kbtler tarafna gitmi. Ot Pabik dahi ol tarafa gitmi, dirler, didi.. Ol dem halife dahi buyurd. Abdlvahhab Gazi ve Maad ve Kasm pehlvan krk bin erle Seyyid Hazretine imdada gnderdiler. Bunlar dahi yola revne olub gitdiler. n Seyyid Hazretine iridiler. ve mbarek yzin grb adlk ile ayana yzler srdiler. Bir zaman Seyyid Hazretinn olu Beir iin ve yarenler in yas- matem eylediler. Ol dem Abdlvahhab Gazi Seyyid Hazretine eyitdi: Ey r-i Hakk mrm yzden artuk old ve ill Pabik gibi Lin ve b-rahm melun grmedim. Lutf eyle ey h- cihn zinhar ol melunu sehl grmeyesiz, didi.. Seyyid Hazreti eyitdi: Hele grelim heri bde bd didi.. Andan iki gnden sonra Seyyid Hazreti Abdlvahhab Gaziyi ser-leker eyledi. Ol pr-i civn dahi Seyyid Hazretinn nnce yridi. n yakn iridiler. Pabike haber virdiler. U Battal gelb iridi didiler. Pabik dahi be yz bin kfirle Seyyidi. karulad ve Merzban Get kfiri ser-leker eyledi. Gelb Abdlvahhab Gazi ile birbirine karu durdlar. Andan 253

birbiriyle cenk itmeye durdlar. Ol dem Abdlvahhab Gazi iridi. Bir darbeyle ykd. Merzban diledi kim ban kese. Merzban aman diledi ve eyitdi: Beni Seyyid Hazretinn katna Mslman olam, didi.. Leker dahi birbirine kard. Seyyid Hazretine dahi haber virdiler. Pabik Lin dahi iridi. Abdlvahhab Gazi orta yere aldlar ol pir dahi cenk ide ide tkat tk old ve slam dilverleri dahi bunaldlar, mncaat eylediler. Ol dem grdiler kim h- evliya Seyyid Battal Gazi Hazretleri ka geldi ve bir kez nara urub eyitdi: Ey Pabik Lin can elimden kande iletesin diyb hamle eyledi ve pbiklere ayruk [235] aman virmezem, deyu kasem yd eyledi ve dahi bir gn bir gece yle kl urd kim krlan kfirlerin haddi yo idi. Ol dem Seyyid-i Hazret cenk iinde Abdssalbe urad ve grbz kfir idi. Seyyid Hazretine eyitdi: Hay ben dahi seni isterdim, deyu lain sng havale eyledi. Seyyid-i Hazret dahi men eyledi. Andan Seyyid-i Hazret irib laine bir grz yle urd kim Lainin ssnne dokundu. Atndan aa ykld. Seyyid-i Hazret tiz Akardan srad. Gsne kub sakaln eline dolad. Ayruk pbiklere aman yokdur deyub Lainin ban kesdi. Cann cehenneme smarlad. Andan Seyyid-i Hazret ol Lainin ban getrb pabiklere karu atd. n kfirler n grdiler. Gar-i zrlk kopardlar. Seyyid-i Hazret dahi bir kez tekbir getrb nara urd. Pbikilerin alaylarna hamle kld ve kalb kalbe urdu ve kfirleri kra kra. Pabik kalbine srdi. Pabike yakn iriicek Lin grdi kim ayruk devlet kendden yz dndrdi. Anda duramad. Yz kamaa tutd. Gel gr imdi slam dilverleri dahi Seyyid-i Hazretinin devletinde gayret idb kfirlere kl urdlar kim kysa gelmezdi ve Pabik-i Lin dahi andan gn kad ve bir yere geldiler ve yine leker cem idelim, filan pehlivan davet idelim, diy tank eylediler. Andan yaknnda bir kala var idi. Kandibr dirlerdi. Melikine Sheyl bin Sinbat dirlerdi. Ol dem Pabik-i lin bir nme yazub n gnderdi ve eyitdi: kim bana bir snacak yir viresin, didi.. n nme Sheyle iridi ve eyitdi: benim Kalam dardur. Yalnuz kendi gelirse gelsn ve Gayr kii getrmesn, didi.. Pabik bu haberi iitdi Sekiz ad bell kendi gibi kfir belesince alub gice vaktinde kaub Kalaya girdiler. Sheyl dahi bunlar getrb sarayna kondrd ve Seyyid-i Hazretine bu haberi bildirdiniz. Seyyidi Hazret dahi Abdlvahhab Gziye eyitdi: Siz suy beri yakaya gen ve benden yana kulak tutun t kim benim naram iidicek gelesiz, didi.. Andan Seyyid-i Hazret dn buuunda Kalaya iridi ve Akar bir yerde gizledi ve kemend atub kalaya kd. Doru saraya geldi. n ieri girdi ve Pabik-i Lin oturmu ve katnda Sheyl ve Akabenin olu Velid ve karnda Sahta-i lin arab ib sarho olmular ve Seyyid-i Hazret bir karagir yire durub bunlar seyr eyledi. Ol dem Pabik-i Lin eyitdi: Y Sheyl hod bilrm ki ben Battal ldrsem gerek nn memleketlerin kamusn size ledreyim, didi.. Ol dem Velid-i Lin Badad diledi ve Sahta-i Lini vezir eyledi ve 254

sekiz kiilerin her birin bir iklime tayin eyledi. Heman dem h- evliya sultan Seyyid Battal Gazi Hazretleri durduu yerden bir kez hin gibi srayub bunlarn ortalarna kond ve bana kang iklimi virrsin y Pabik didi.. Pabik-i Lain, Seyyidi grnce diledi kim kaa Seyyid Hazreti tiz Laine bir muta urd. Lain debesi stne muallak ykld. Laini muhkem balad, andan Velid ve Sahta-i Lain dilediler kim kaalar. Seyyid-i Hazret iridi. Lainlere birer kl urub [236] ikier pre eyleyb, canlarn cehenneme smarladlar ve gir kalann dahi aman vermeyb kamusn kltan gerdi. Ol dem Sheyl bin Sinbad dahi gelb Seyyid-i Hazretinn ayana yzn srdi ve Mslman old. Seyyid-i Hazret yrdi. Tiz Kalanun kabusn ad ve bir kez blend- nara urd ve bu taraftan mminler dahi hzr olub dururlard. n Seyyi-i Hazretinn narasn iitdiler. At saldlar iri geldiler. El klca urdlar, yle kl yritdiler kim irteye dein ol kadar kfir krdlar kim hi aman virmediler. Kamusn kltan gerdiler. Rviler yle rivayet klur kim ol vakt Pabik erisinden bir kimse kurtulmad. gn gece atlarndan aa inmediler. Seyyid-i Hazret dahi buyurd. Ayruk Pbiklere aman yokdur, diy tamamet gnlk yola dein krdlar ve bu minvl zere kl urdlar. Andan Seyyid-i Hazret Pabik-i Laini muhkem demrledi ve Sheyle smarlad, andan azm-i Badat eyledi ve yolda giderken Pabik-i Lain Sheyle eyitdi: Gel benm demrm al gl ben dahi peygamberim ve Pabik ki Harrim-i keiim, didi.. Sheyl dahi Seyyid-i Hazretinn katna verdi ve eyitdi: Ey h- cihan Pabik-i Lain bana eydr: Gel beni izgil ben peygamberim, dir, didi.. Seyyid-i Hazret ol dem Pabik-i Lainin katna geldi ve eyitdi: Ey Lain henz dahi mana gelmezsin, tiz man- arz eyle. Ban benden kurtar ve cann tamudan azad eyle, didi.. Andan Pabik eyitdi: Y Battal ben peygamberim ve dahi imdiki zaman benmdr, Muhammedin devri gedi. Sen dahi gel benmle biat eyle. Tki yarn benden utanmayasn, didi.. Ol dem Seyyid-i Hazret kakd. Sheyle buyurd. Tiz bana bir demr engel getr, didi..ol dem vardlar, getrdiler. Pabikin azna brakdlar ve dilin karub kesdiler. Seyyid-i Hazret eyitdi: Melun sana ide byle gerek, didi.. Andan iki gnden sonra yolda giderken Pabik-i Lain yine Sheyle iaret eyledi. Gel beni ez diy Sheyl dahi Seyyid-i Hazretine gelb haber virdi. Seyyid-i Hazret yine Pabik katna geldi ve eyitdi: Gel Mslman ol, Allahtan dileyeym, senn diln yine drst olsun deyu dahi ok nasihatlar eyledi. mkn olmad. Melun yine iaretle herzeye balad. Seyyid-i Hazret buyurd. Lainin ellerin kesdiler ve gzlerin kardlar. Andan Seyyid-i Hazret her ne yere geldiyse Pabikden ikyet iderlerdi. Seyyid-i Hazret dahi her yerde bir zsn keserdi. n yolda gelrken vilayet halk Seyyid-i Hazretine eydrlerdi: Y h- cihn oullarmz kzlarmz gib oluyor, bilmezz, ne haldedr, didiler. Eznecnib bu taraftan Seyyid-i 255

Hazretinn haberi n Badata iridi. adlklar eylediler. Halife dahi buyurd. Badat donatdlar. Azim adlklar eylediler. Andan halife Seyyid-i Hazretine karu varub birbiriyle gridiler. Seyyid-i Hazretin izzetle ikramla ehre getrdiler. Kondrdlar, yediler, idiler. Andan Seyyid-i Hazret buyurd. ehrin ortasnda od yakdlar. Getrb Pabik-i Laini oda urdlar. ar ar Lain-i Pabik cann cehenneme smarlad. Andan bu haber kamu leme avuland. Pabik-i Laini Badadda Seyyid Battal Gazi oda yakm diy her ne denl slam diyarnda mminler iitdiler ise [237] dlklar idb Seyyid-i Hazretine hayr dualar eylediler. de diyr- islamda olan Mslmanlar kamusu Seyyid-i Hazretinn sye-i devletinde hayr dualar eylemekde, imekde, zevk-u safada olub bir zaman bunun zerine gedi ve lem dahi mnevver old. Seyidi kint Muhammed Mustafa r salavt.

Bu Meclis Seyyid Battal Gazinin Raad Cazuyla Geen Macerasdr

Raviler yle rivyet iderler kim bir gn halifeye eyitdiler: Kznz Safiye belrsz old, didiler. Halife n azm melul olub b-hod old. gn dahi kelimci etmedi. Meer kim halifenin htunu Saide Bnu bir gece bake iinde zrlk idb kzn anub alard. Ol dem iki yeil kular gelb bir aaca kondlar. Biri eyitdi: Halifenin hatunu nin alar? Ol biri eyitdi: Kzn aldlar anun in alar. Ol biri eyitdi: Raad Cazu kapd. imdi nun katndadur, didi.. Ol biri eyitdi: Raad cazu katnda olur. Ol biri eyitdi: Yedi deniz geer andan te Aynul-Katra, dirler. Bir yer vardur anda olur. Raad cazu bu diyardan krk kz olan kapmdur, melun, didi.. Byle diyb ol kular gitdiler. n Saide Htun bu haberi iitdi. Gelb halifeye bildrdi. Halife dahi Seyyid-i Hazretine bildrdi. Seyyid-i Hazret eyitdi: Yarenlerine bize i ddi, himmet yolda idn, varam inallah ol cazunun dahi iini tamam, iderim, didi.. Andan Seyyid-i Hazret Akara svr olub gn gitdi. Ummana iridi. Grdi kim bir muazzam ehir var ve bir pr kii dahi bir put getrmi nnde kom. arub eydr: Bunun gibi put kimse dzemez. y Huda yapc stadem ve benm gibi stad yokdur. Her kim benden bunu ala, kamu bellardan emin ola diy syler. n Seyyid-i Hazret bu haberi iitdi. Gazaba gelb eyitdi: hey Melun bu ne kfrdr ki sylersin. Bir nesneyi ki senn gibi it bu ne nie tanrla lyk ola. Tanr oldur ki, kamu lemi halk idb rzkn viren oldur, didi.. Ol herif herzeye balad. Seyyid-i Hazret yrdi. Laine bir muta yle urd kim Lain ayruk deprenmedi. Cann cehenneme smarlad. Ol dem anda olan mahluk Seyyid-i Hazretinn stne braurdan gulu kldlar. Seyyid-i Hazret dahi nr urub hamle kld. Bir demde on kii depeledi. Tiz varub ehrin Melikine haber virdiler. Adna Tagano dirlerdi ve 256

dahi tiz atna binb anda geldi. Seyyid-i Hazretinn zerinden insan datd ve atndan aa indi. Seyyid-i Hazretine karu gelb izzetle selam virdi ve mbarek ayana yz srdi. Andan Seyyid-i Hazretin alub sarayna iletdi. Tahta gerdi ve zrin dileyb, eyitdi: Ey h- cihan nite olay kim siz bunda geldiniz, didi.. Seyyid-i Hazret dahi halifenn kzn urulandn Raad Cazu aldun bildrdi. Ol dem Tagano dahi alad ve eyitdi: Ey pehlivan- lem benim dahi kzm belrsiz old, bilemezem kaner gitdi ve eer kzm elme geerse ben dahi mslman olurum ve byle [238] dirken ol dem ehirde bir gavga kopd. Seyyid-i Hazret eyitdi: Bu ne gavgadur? Tagano eyitdi: Ey h- lem ol zaman kim Emirl-mminn Hazret-i Ali kerremallh vecheh, Hazretleri bu vilayete gelb bu ehrin yarusn haraca kesmilerdr, imdi ol iki mahlk sheyl nesneden birbiriyle cenk iderler, didi.. Seyyid-i Hazret bunlar cem iderdi. Bunlar sulh eyledi. Andan sonra eyitdi: middr ki senn kzn dahi ele getrem ve sen dahi ve kamu ehrin dahi mslman olr msz, didi.. Tagano buyurd: Beli diyb art ahd idb yemin eylediler: Seyyid-i Hazret dahi anda yedi gn elendi. Andan bir gemi hazr eylediler ve krk kii birleh binb revane oldlar. n gn gitdiler. Ngh bir muhalif yel esdi. Getrdi gemiyi bir kayaya urd. Andan Seyyid-i Hazret Akarn zerine geldi. Ol mbarek dahi suda gyet yzerdi. Ol dem Hakkun kudretinden bir byk gemi ka geldi. Seyyid-i Hazret dahi Akar ol gemiye kard. Kendi dahi girdi. Seyyid-i Hazretine eyitdiler: Sen kimsin, bunun gibi vkaya neden d oldun, didiler. Seyyid-i Hazret eyitdi: Bir dmanm var idi. Rumdan am haddna dein benimle cenk eyledi. kbet-i zebun eyledim. Kaalya bu denize girdim. Ngh gemimiz gark old ve bu at bana sebeb old kurtuldum ve size kavudum, didi, eyitdiler: Adn nedir? Seyyid-i Hazret eyitdi: bildr, didi.. Andan ol geminin resi eyitdi: Benim adm Kanatordur. Kostantin Kayserin karndann oluyam, atam. Arakl Kayseri Battal ldrdi. Ben dahi in vilayetine ddm ve bir bei vardur. Adna Kastor dirler,nun katnda idim ve bu kii atamun veziri idi. Beni buld. Haber geldi kim Pabik Tekfuru ldrdi ve taht dahi hl kalm. Ben dahi imdi anda giderim, didi.. Seyyid-i Hazret eydr: Nie kim Battal anda dirsen anda varamazsn, didi.. Andan gitdiler, bir daa iridiler ve gemiden tara kdlar, grdler kim murgzr yerdir. adr kurub oturdlar. Taamlar yiyb, krler kldlar ve bir zamandan grdiler kim bir kii ka geldi ve krk ar kaddi kmeti var diy ekill bir ejderhaya benzer ve kuyruundan od saar. Bunlar dahi grnce korkdlar. Andan bir kez arub eyitdi: Benim Raada Cazu vay n-be-krlar benim ikrghmda ne istersiz diyb Lain iler Kantar bir kez kuaundan kapd. Iki pare idb yabana atd. Andan birin dahi kapd iki pare eyledi. Andan birin dahi tutd, siz benm ikrghm idn bilmednz mi diyb n dahi iki pre eyledi. Ol dem Seyyid-i Hazret dahi 257

tiz bir ok kiride koyub gzetdi. Cazu dahi bir efsun okd. Drtyz kiiyi odda yakd. Ol dem Seyyid-i Hazret kfirin gzin gzledi. Lainin kasdna ok atd. Lainin sa gzine urad. Kafasndan kd. Andan bir taraka kopd. Raad Cazu belrsiz ol dem Seyyid-i Hazret kendyi ol yz kiilere bildrdi. Anlar dahi Seyyid-i Hazretinn ayana db mslman oldlar ve Seyyid-i Hazret bunlar ile gemiye binb revne oldlar. Tamam bir ay gitdiler. Sindebar geldiler. Seyyid-i Hazret bunlara sord kim bu ne ehirdr? Anlar eyitdiler: Buna Sindebar dirler ve Kamer hn tahtdur, didiler. Andan maymuna [239] geldiler. ehir kavmi dahi Kamer aha haber virdiler. Kamer ah dahi buyurd. Tiz varun grn ne kavimdr diy geldiler. Sordlar. Ne kiisiz didiler. Seyyid Hazreti eyitdi: Eliyz biz halifeden gelrz, didi. Andan Seyyid Hazretin alub Kamar ahun katna getrdiler. n ieri girdi ve selam virdi. Ol dahi aleyke ald. Seyyid Hazreti geb karra eyledi. Kamar ah eyitdi: Haberin nedr, syle, didi.. Seyyid Hazreti halifenin kzn gayb oldun ve Raada Cazu aldun bildrdi ve ol cazunun kande olduunu bilrsenz idi. virn, didi.. Kamar ah eyitdi: Adn nedir? Seyyid Hazreti kendyi bildrdi. Meer ah dahi Seyyid Hazretinn hnerlerin iitmiti ve gayben k olm idi. Ol dem Kamar ah srad. Tahtndan aa inb Seyyid Hazretinn mbarek ayana yz srb tahtna gerdi ve karusunda el balayub alad ve eyitdi: Ey sultan- lem benim dahi bir kzm aldlar. Adna Nevruz Gen Banu dirlerdi. Ot mneccimlerimiz didiler kim ol cazuyu Seyyid Battal Gazi gelb ldrse gerek diy haber virdiler. Bi-hamdlillh ki senn mbarek yzn grdn, didi.. Andan Seyyid Hazretinn nne taam getrdiler. Seyyid Hazreti sunmad ve Kamar ah eyitdi: Ey sultan- lem nin yemezsin? Seyyid Hazreti eyitdi: Mslman ol, andan yiyem, didi.. Kamar ah eyitdi: Ey sultan- lem sizinle kavl idelim, eer kzm Gen Banuyu grrsem putperestlikten geem, didi.. n Seyyid Hazreti dahi bu art Kamar ahla perkitdiler. Andan Seyyid Hazreti taam yedi, bir gn Kamar ah Seyyid Hazreti birleh ikre kdlar ve bir murgzra gelb oturdlar. Andan Kamar ah Seyyid Hazretine: Ey Hudvend benim kzm buradan kapdlar, didi.. Ol dem grdiler kim bir geyik mnakka donlar zerinde ve anda ka geldi. Andan ortaya alub kemendler atdlar. Silkindi, bunlardan yine kurtuldu. Seyyid Hazreti dahi kovd bir iki menzil aurd, heman dem kim Seyyid Hazreti yakn gelr tutar gibi olur, geyik yine yle kar kim ku dahi yetmez. Seyyid Hazreti yine irir. Kemend atar, boynuna geer, tutdm sanur bir kez yine silkinb, kar kemendi yabana atar kaar gider. Andan bu nev ile Seyyid Hazreti bu geyii altm fersah yer kovd. Gice dahi old ve geyik belrsiz old. Andan Seyyid Hazreti yine bir murgzra iridi ve anda bir emesara gelb eyitdi: Bari bir suya gireyim, bir tazelik idem, diyb mbarek bedeninden donlarn kard. n muradnca yund. 258

Yine kd. Donlarn yerinde bulmad. Acibe kald. Bir zaman tefekkre vard. Andan uykusu geldi. Bir zaman yatub uyud. n yine uyan geldi. Bu defa atn silahn yerinde bulamad ve aa yukar gzetdi. Hi kimse grmedi ve her ne denl dualar var idi. Kamus tonlaryla bile gitmidi. Heman Hazreti Resulun mbarek salarndan pazusunda berkinmidi. Ol mbarek bazusunda kald ol dem Seyyid Hazreti oturub bir dem alad ve eyitdi: Pirlik hlinde dahi: Ya Rabbi bana meded eyle. Yalnuz kaldm ve mnisimden ayrldm ve n yerlerde bana meded ve yardm etdin ve bu kez dahi mahrum eyleme, diyb nr- enbiyay ve nr- evliyay efi getrdi ve mbarek yzin topraa urd. Ol dem mbarek yzin secdeden kaldrmadan [240] Hzr Aleyhisselam ka geldi. Esselm aleykm ey cier gem, didi.. Seyyid Hazreti Hzrn selamun alub d old. Andan Hzr Seyyid Hazretine eyitdi: Ey cier gem nitesin, dnya zahmedlerinden nin bunun gibi yerde gfil ne yatursn? Raad Cazunun kzdr, geyik suretinde gelb seni bu sahrada brakd ve sana ziyan deremedi. Atun ve donlarn ve silahn dahi alub gitdi, didi.. Andan Seyyid Hazreti eyitdi: Ya be nie etmek gerek kim atm ve atm ve donum ele getrem, didi.. Hzr eyitdi: Benim Serendibde iim vardur. Anda giderim gel imdi seni dahi bile gtrem. Yum gzn, didi.. Yumd, yine a, didi.. Seyyid Hazreti kendyi dem Peygamberin salavatullah-i aleyhim ecmain makamnda buld. Andan Hzr Seyyid Hazretine eyitdi: Di imdi sen ziyaret eyle ben varaym, sana Tamus sultan getreyim, diyb kaybold. Seyyid Hazreti dahi dem Safiyullah makamn ziyaret eyledi. gn anda durd. Teferr eyledi. Seyyid Hazreti ol dem mbarek admyla dem Peygamberin mzret admlad uzunluu yz yirmi adm geldi. Andan Tamus peri ka geldi. Seyyid Hazreti birleh grdi ve eyitdi: Ey r-i Hakk nitesin, dnya zahmedlerinden didi.. Seyyid Hazreti kendi hikayetin erh eyledi ve eyitdi: Ya Tamus bana bu defa dahi bir are eylekim beni Raada Cazunun makamna ilet, didi.. Tamus dahi eyitdi: Ey Hudvenda ol melunun yeri gayet sarpdur ve dahi yedi derya gemek gerek ve yolda bunca zahmedler vardur, didi.. Seyyid Hazreti dahi eyitdi: Yok elbette bu defa dahi meded etmek gerek. Tamus peri aresine destur virdi ve bin peri yannda kod. Kalan gitdiler. Andan Seyyid Hazretin alub hava yzne ad ve heft deryay gerdi ve ok trl acaibler ve garaibler gsterdi. Andan gelb bir sahraya indiler ve bu sahra bir murgzr hb ayr emen ve snbl, zaferan ve d anber-i latif mik kokular ol dem Tamus Seyyid Hazretine eyitdi: Ey sultan- lem u Aynl-Katra budur, didi.. Seyyid Hazreti grdi kim bir muaazzam ehir Ak mermerden yaplm. Tamus peri Seyyid Hazretine eyitdi: Ey sultan- lem hazr ba olasz kim sizin bunda geldnz Raadi Cazu duyd imdi ka gelr, didi.. Seyyid Hazreti eyitdi: Tiz banm katma bir klla bir yay bir ok getrn, didi.. Ol dem getrdiler. Seyyid Hazreti 259

andan oklara Hazret-i Resuln duasn yazd. Yannda kod. Ol dem Seyyid Hazreti grdi kim Kalann kabus ald. Raada Cazu tara kd. Elinde bir lemas kl bir kez arub eyitdi: Ey Tamus benm dmanm bunda getrdn imdi evvel anun hakkundan gelem. Andan sonra seni dahi ldrem, didi.. Andan cazu sihre balad. Seyyid Hazreti dahi bir ok kiride kod cazuya eyitdi: Cazunun alnna urad. Ensesinden kub yere gark old. Ol dem Lin atndan yere ykld. Seyyid Hazreti dahi iridi. Line bir kl urd iki pare eyledi. Cann cehenneme smarlad ve ok kan akd. n Tamus an grdi. Secde-i kr kld. Cazudan yle kan akd kim gya on sr birden boazland. Tamus dahi gelb Seyyid Hazretinn mbarek ayana yz srdi. Andan ehre yridiler saraya girdiler. Seyyid Hazreti grdi kim bir taht stnde bir mahbub kz olan oturur alar. [241] Seyyid Hazretine eydr: Ey yiit sen ne kiisin bunda dem gelmez, didi.. Seyyid Hazreti eyitdi: Ben Battal Gaziyim, didi.. Kz dahi eyitdi: Saddak Ya Resulallh bu gice iken ok aladm. Bana Hazret-i Resulullh eyitdi: Alama kim irte benim cier gem Seyyid Battal Gazi bunda gelr. Raad Cazuyu ldrr, seni halas ider, didi.. Bihamdlillh ki senn mbarek yzin grdm diyb Seyyid Hazretinn mbarek ayana yzin srdi ve ol kzlar kim anlar dahi esir olmular idi. Bunlar dahi gelb Seyyid Hazretinn mbarek ayana yzler srdiler. Seyyid Hazreti dahi bunlara eyitdi: Korkman ayruk ben cazuyu ldrdm, sizi vilayetinize ileteyim, didi.. Bunlar ad olub Seyyid Hazretine hayr dualar eylediler ve Tamus peri dahi lekeri ile gelb Seyyid Hazretinn mbarek ayana yzler srdiler. Hayr dualar eylediler. Andan Seyyid Hazreti buyurd. ehirde olan mal cem eylediler. Seyyid Hazreti kamusn bah eyledi ve buyurd ol Kalay yakdlar. Harab eylediler. Andan Seyyid Hazreti Akar donlarn anda buld. Secde-i kr kld ve dahi ol kzlar perilere ykledb yola revane oldlar. Sindebara geldiler. Bir yere kondlar. Seyyid Hazreti andan bir dem bulub tiz Kamar aha gnderdi. Gelb Kamar aha mutulad. U Seyyid Hazreti geldi ve senn kzn dahi getrdi. Filan yerde kond, didi.. Kamar ah ad olub kamu belerin cem eyledi. Andan Seyyid Hazretine karu geldi ve birbiriyle gridiler ve grdiler kim Seyyid Hazreti birleh azimet leker gelmile,r konmlar. Grnce stlerine kat heybet oturd. Andan Seyyid Hazreti buyurd. Kamar ahun kzn getrdiler. n Kamar ah kznn yzin grdi. Seyyid Hazretinn mbarek ayana yzin srb kamu beleriyle vilayetle mslman oldlar. Seyyid Hazreti dahi buyurd. Kamu kiliselerin yakub mescidler bnyad eylediler. Andan Seyyid Hazreti anda alt ay elendi. Bunlara dn-i islam erknn talim eyledi. Bir gn Kamar ahla vedalaub yola revane old. Bir ka gnden Ummana geldiler ve Taganoa dahi kzn tapurd. Tagano dahi kamu beleriyle vilayetiyle Seyyid Hazretinn nnde imana geldiler. Andan Seyyid Hazreti Msra 260

geldi. Karuna dahi kzn tapurd ve alel-husu ol kzlarn kamusn yerl yerine tapurd. Andan Mekkeye geldi. Seyyid Hazreti Mekke fukarasna be yz yk mal ledrdi. Andan Reslullh sallallh tela aleyhi ve sellem Hazretlerinden ziyaret idb mbarek Ravza-i mutahharaya yzin srdi. Hakk Tel Hazretinden istinet taleb kld ve ol dem Seyyid Hazretinn mbarek gzine uyku geldi, uyudu. Dnde Resul Hazretin grdi. Seyyid Hazretinn gzlerin pdi ve eyitdi: Ey cier gem bu ileri kim sen iledin, gerekdr kim senn iy adn t devri kyamete dein sylene ve ben dahi senden honudam imdiki hlde tiz dur yukaru Badata iri kim slamun zerine havari hcum eyledi, didi.. Seyyid Hazreti n uyand. Bu vkay Tamusa bildirdi. Andan tiz durub azm-i Badat eylediler. Rvilerden rivayet olunur ki Ebul-Mslim Hazretleri ol vakit kim [242] Horasanda dahi havarileri krd, idi. Meer Yezid soyundan bir havari kalmd. Adna Hakkem dirlerdi ve hayli zaman unda bunda haramilik iderdi ve bir yerde karar etmezdi ve yanna otuz bin devletsz cem cem eyledi, srdi. Haybere geldi ve Anter Lin karu geldi. Linler birbiriyle gridiler. Bir kii eek spasn yetrb bulsa ol kadar sevindiler. Andan Anter Lin eyitdi: Ya Hakkem otuz bin er senn var yirmi bin er benim var. mdi sennle el bir idelim varalm. Badata halifeyi basalm, ldrelim. Sen halife ben vezir olaym, didi.. Andan Linler yridiler, bir gece halifeyi dahi Badat nnde oturd. ainler ebhn kldlar.Gice iinde halifeyi basdlar, halife dahi kad. ehre girdi. Islam leker trumr oldlar. n sabah old. Linler ortaya aldlar. Ol gn halife dahi drt yana nameler perakende eyledi ve yedi gn Linler dahi sava kldlar. Sekizinci gn Linler frsat buldlar. Nerdban kurub ehri alcak mahalde halife dahi ol dem saray damna kd ve ban aub yzin topraa urd. Nli eyledi: Enbiyay evliyay efi getrdi. Ol dem idi kim Seyyid Hazreti dahi ka geldi. Tamus peri dahi belesince grdi kim Seyyid Hazreti hl ayruks olmu heman dem bir kez nara urub hamle eyledi ve eyitdi: Ey kfirler yani maydan hli buldunuz diyb klc kalbe urd ve bir demde kfir kann seyl gibi aktd ve dahi kllar alnur, kelleler dklr. aln grnmez. Kan gvde gtrr old. Andan cenk iinde Seyyid Hazreti dahi Hakkeme rast geldi. Ol dem bir kii eyitdi: Ey h- cihan ide Hakkem budur, bu leker, bunda getren budur, didi.. Seyyid Hazreti dahi eyitdi: Bir havari melun senn gibi kfir mi kald kim tahta kasd idecek, didi.. Kfir eyitdi: Ey Battal kasd eyledimse kendi mlkm taleb eyledim. Ebul-Mslim bizden gazabla ald, didi.. Seyyid Hazreti eyitdi: Ya Lin senn ceddin handnm Muhammed Mustafaya hynetlik eyledi ve bunca yllar l evladn kann dkdi. Andan Hakk Tel sunndan bir civn yaratd. Zalimlerin kann dkdi ve bu mlki dahi alub evlada teslim eyledi, didi.. Ol dem Lin elindeki sngsn, Seyyid Hazretine havale eyledi. Seyyid Hazreti dahi Akar srb iridi. Linin 261

kuaundan kapd. Kuvvet eyledi. Getrdi. Yere urd. Linin ellerin kafasndan balad. Kafadarna smarlad. Andan bir darbe dahi Anter Lini ykd, balad gnderdi. Nara urub hamle kld. Haricilere yle kl yritdi kim ol elli bin haricilerden biri kurtulmad. Kamusn krdlar. Andan Seyyid Hazreti halifenin katna geldi. Halife dahi piyade olub Seyyid Hazretine karu geldi ve mbarek gzlerinden pdi ve Tamus peri dahi ehirden tara haymeler kurub kondlar ve grenlere azim heybet oturd ve halife dahi n Seyyid Hazreti birleh grdi ve kzn grb azim d old. Seyyid Hazretine hayr dualar eyledi. Andan Tamus periyle gridiler. n bir yere oturdlar. Ol dem Seyyid Hazreti buyurd kim Hakkem [243] melunu ve Anteri getrdiler. Ba aa Linleri asdlar, diri iken derilerin yzdiler. Canlarn cehenneme smarladlar. Andan Seyyid Hazreti Tamus periye destur virdi. Makamna gitdi ve dahi ol dem Seyyid Hazretine haber geldi kim Emir mer vefat eyledi, didiler ve Malatyaya bir hkim istediler. Seyyid Hazretinn Hatunu Dil-efruz dahi vefat eyledi, didiler. Andan Badadda ulular yle maslahat grdiler kim halifenin kzn Seyyid Hazretine virdiler. Seyyid Hazretinn oullar dahi anda idiler. Andan Seyyid Hazreti oullarn Malatyaya gnderdi. Ol vilyeti dahi oullarna smarlad. Abdlvahhab Gaziyi ser-leker eyledi ve oullaryla bile gnderdi. Andan Seyyid Hazreti eyitdi: imden ger kasavetim kalmad, bi-hamdlillh ki slamun adus kalmad diyb bunlar gnderdi. Meer ol vakit Asatorun bir olu kalmd. Kanatos dirlerdi, geldi. Seyyid Hazretinn mbarek ayana ddi ve eyitdi: Ey h- cihan Rumu bana vir, harac boynuma alaym. Her yl geleyim, Rumun haracn getreyim, didi.. Seyyid Hazreti eyitdi: Gel imdi mslman ol, didi.. Kanatos eyitdi: Haraca kesin beni didi.. Seyyid Hazreti dahi ol dem Ruma Kayser dikdi ve eyitdi: Ya Kanatos sakn kim bir fesatlk itme, didi.. Kanatos eyitdi: Haa kim ben senn hizmetinden yz evirem, didi.. Andan Seyyid Hazreti n an dahi Ruma gnderdi. Andan halifenin katnda bir zaman sakin olub halifenn kz dahi vefat eyledi. Seyyid Hazreti yalnuz kald. Andan Hac vaktin geldi. Seyyid Hazreti dahi Kabeye varub tavaf eyledi. Andan Medineye vard, karar eyledi ve her yl Hac vakti varub tavaf eylerdi ve yine Medineye gelrdi ve yedi yl Medinede mcvir eyledi ve Medine evvelkinden mamur old ve dahi donlu kfiristanlardan haraclar gelrdi. Seyyid Hazreti dervilere bezl eylerdi. Kend bir habbesin kabul etmezdi ve gice gndz ibadete megul old. Ide diyar slamda olan mminler Seyyid Battal Gazi Hazretlerinn sye-i saadetinde hayr dualar edb yemekte ve imekte kaldlar, bir zaman bunun zerine gedi ve lem dahi mnevver old. Seyyidi kint Muhammede salavat. 262

Bu Meclis Seyyid Battal Gazi Hazretlerinn ehid Olduudur

Rviyn- ahbr ve nkln- sr ve muhaddisn- rzigr rviler yle rivayet ve byle hikyet etmilerdir kim bir gn Seyyid Hazreti yarenler ile oturub sohbet eyledi. Ol zaman Osman adlu bir yiit ka geldi. Seyyid Hazretinn nnde yz yere urub dua eyledi ve eyitdi: Ey h- cihan Kanatos Kayser b oldu. Avc Freng ile el bir eyledi. Drt yana nmeler perkende eyledi. Donlu kfir beylerin katna cem eyledi. imdi slam lekeri kat frmende, didi. Andan Seyyid Hazreti be-gyet melul old ve ol gece Hazret-i Reslullh sallallh tela aleyhi ve sellem Hazretlerin dnde grdi. Seyyid Hazretine eyitdi: Tiz dur Ruma iri kim mslmanlar kat frmendedrler ve bu defa dahi meded [244] eyle mslmanlara, didi.. Seyyid Hazreti eyitdi: Ey benim gzlerim nru dedem doksan dokuz yldr kim Allah akna ve senn hrmetine din yoluna gaza kldm. hir vakitde pirlim geldi. Umardum ki topraum senn katnda ola, didi.. Andan Hazret-i Resul eyitdi: Ey cier gem senn topraun Rumda olsardur ve benim mmetimden her kim seni ziyaret iderse bunda beni ziyaret etmi gibi makbul olsun, didi.. Andan Seyyid Hazreti uyanu geldi. Yzin yere urd ve eyitdi: lh kerim ve rahmsin, ben mid eyledim ki topram bunda dedem kurbnde ola, amma nidelim her ne kim senden geldi, ho geldi, didi.. Andan Seyyid Hazretleri yine Ravza-i Mutahhara ve mukaddem nbvvetten aleyhi efsals-salavt ve ikmlt-tahiyyt Hazretlerinden bir vz geldi kim, Ey benim cier gem Seyyid Battal Gazi sen kande olasn, ben dahi senden ayru delem. Dnyada ahirette ben senden honudam. Din yolunda ok devrdin ve ok gazalar eyledin, imdi bu lez dahi say kl mslmanlara yardm eyle, bu nevbet bize ula kim cemi enbiya ve evliya ervahlar sana muntazrlardur, didi.. Andan Seyyid Hazreti yz yere urub secde-i kr kld ve dahi Akar Divzdeyi eyerledi. Otuz alt pare saz silahn bir eksksz kuand ve andan Medine fukaras ile dnya ve hiret Hakkn helalledi ve Akar dahi gzlerin pdi. Andan svar olub kamu Medine halayklaryla vedalaub azm-i Rum kld. Cmle gaziler uruna tekbirullah diyelim, Muhammede salavat virelim. Gel gr imdi Seyyid Hazreti yola revane old, eydr: kim lahi pir oldum, kamu dermndelerin derman sensin, sana snrm, diyb tazarrular eyledi. Eznecnib bu taraftan Malatyada Seyyid Hazretinn oullar dahi Abdlvahhab Gazi bir gn oturub sohbet iderlerdi. Haber geldi kim u Kanatos ve Avc Firenk alt yz bin leker birleh geldi, didiler. Andan mminler dahi tiz krk bin er hazr eylediler ve Badata dahi name gnderdiler ve Mutasam Halife vefat eylemiti. Yerine olu Bahtiyar tahta gedi. Eznecnib n kffar lekeri dahi geldiler. Seyyid Hazretinn oullar Ali ve 263

Nezir meveret eylediler kim krk bin lekeri drt bahs eylediler ve ol gece dahi ebhn kldlar. n kfir kldan gerdiler ve bir taraftan Abdlvahhab Gazi hamle eydrdi: Benim Resuln alemdar Hazret-i Resuln mbarek yzin gren pirim, diy nara ururd. Ngh kaza-i takdir-i Yezadn iridi. Lin Avc Firenk gazasndan gelb Abdlvahhab ald, zahmlu eyledi. Andan atun boynuna ddi. At alub kffar erisinden tara kard ve makamna getrdi. Andan ehadet arz eyleyb cnn Hakka teslim eyledi. Kl innllh ve inn ileyhi rcin. n ales-sabah old. Kfir lekeri ser-cmle gulu kldlar ve slam lekerin dalara ve sahralara drdiler. Seyyid Hazretinn oullar dan iinde yrenler ile kondlar. Abdlvahhab Gazinin vcudun buldlar, namazn klub defn eylediler ve bir zaman Abdlvahhab Gazi iin aladlar ve kfir erisi [245] yedi gn da kuatdlar. slam dilverleri dahi azim cenk eylediler. Ol krk bin eriden alt bin er kald. Bakisin ehid eylediler. Kl inn lillhi ve inn ileyhi rcin. Ruhlar in Allah rzas in El-Fatiha Habibullaha salvat ve dahi Malatya ehrin, yakub ykub harab eylediler. Eznecanib bu taraftan Seyyid Hazreti iridi kim mslmanlar dalmlar ve dada pinhan olmular ve mealeler yakmlar ve dan iinde hay huy cenk iderler. Azim frmende kalmlar. Seyyid Hazreti dahi ol dem bir su buld ve tiz abdest alub namaz kld. Andan heybeyi orta yere getrdi ve kamu silahlarn zerine perkitti. Andan Akarn gzlerinden pdi. zerine hin gibi svar old ve mbarek didar- eriflerin Allah Telnn dergahna tutd ve eyitdi: lah u mrmn hiridir, sen ol padiahsun kim Nemrut gibi kfirleri bir zayf sinek ile helak eyledin, nolayd eer inayet lutf idersen ben bu breye kim senin kahrndan yaradlm kavme bir frsat bulam, didi.. Andan kez peypey naralar urd kim gya seb-i semavat birbirine dokundu ve eyitdi: Ey Kanatos ve Avc Frenk melunlar u yine iridim, size diy ti Dahhak mbarek eline alub kfirlerin alayna hamle kld. Gel gr imdi Seyyid Hazretinn nne kimler durur vay ol kii kim Seyyid Battal Gazinin nne geleydi, iki pre eylerdi. Andan end ol sngsn mbarek eline ald. Kfirlere karu tutub, frdi. Elli altm, kfiri oda yakd. Her br ki okurd, iinden od kard ve kfirleri oda yakard ve dahi oullar Ali ve Nezir Seyyid Hazretinn n narasn iitdiler. Anlar dahi ad olub kfirlere hamle kldlar. Gel gr imdi iki leker birbirine girdiler. Islam gazilerine kuvvet vire Allah diyelim, Muhammede salavat virelim. Ol dem geceden ta kuluk vaktinde dein ol denli cenk eylediler, kim kellelerden putalar yld. ukurlar kanla dold. Ol dem kuluk vaktinden Badat tarafndan tozlar oynad, meer Bahtiyar halife bin eri birleh ka geldi. Halife dahi ol cengi grdi buyurd. Anlar dahi hamle kldlar. Seyyid Hazreti dahi an grdi kendyi Kayserin alemine urd. Saflar ske kalpler yara Kayserin nne vard. Kanatos Kayser dahi n Seyyid Hazretini grdi bir kez h eyledi ve Avc 264

Firengin yzne bakd Avc Frenk dahi Seyyid Hazretine kl havale eyledi. Seyyid Hazreti dahi karu yrdi. Line bir kl urd. Debesinden eyer hanesine varnca Lin iki pre old. Cann cehenneme smarlad. Kffardan gr zrilikler kopd. Kayser n an grdi. Ayruk at ban evirib kamaa vard. Ol dem Seyyid Hazreti dahi kfirlerin alemlerin akdard ve ol dem hava yznden yz bin peri bir Tamus sultan ka geldi. Ol dahi perilere buyurd. Hamle kldlar ve bir taraftan slam dilaverleri hamle kldlar. Gayret idb kfirlere yle kl urdlar kim rviler rivayet olunur kim ol alt yz bin kffardan heman bin kiiyle Kanatos Kayser gle kurtuld. [246] Seyyid Hazreti dahi n kfirlere sundurd. Andan halifenin katna geldi. Ol dem halife dahi piyade olub Seyyid Hazretine karu geldi. Birbiriyle gridiler. Andan Tamus sultan dahi gelb halife ile gridi. Dahi Seyyid Hazreti dahi buyurd. Kffarn kamu mallarn bir yere cem eylediler. Ol mal ile Malatyay imaret eylediler. Abdlvahhab Gazinin ruh in ve donlu gaziler ervh in hatimler okudub ve iler eylediler. Garibler doyurdlar ve hayr dualar ve senalar kldlar. Andan Seyyid Hazreti buyurd. Bir cami-i erif bnyad eylediler. Cuma gn olcak. Seyyid Hazreti minbere kub hutbeyi kendi okd. n namazdan fri oldlar. Seyyid Hazreti vaaz eyledi ve biraz nasihat eyledi. Kamu halayklardan gar zrilikler peyda old. Andan Seyyid Battal Gazi Hazreti eyitdi: Ey benim yarenlerim, be halifeye hizmet eyledi. Allah yolunda ne kadar elimden galdi ise devrdim. Din dmalarnn ban aa eyledim ve imdi pir oldum, mrmn hirine iridim. imden ger gitmek gerek. Bu cmle i kim iledim, Hakk rzas in iledim ve imden ger ahiret yeran grmek gerek. Ol danub gitmek gerek. Imdi siznle ok tuz etmek yedk, bynz knz helal eylen, ben size helal eyledim, didi.. n Seyyid Hazreti bunlardan bu helallii diledi. Gel gr imdi anda hazr olan kamu halayk ulu kk ol kadar firkat idb aladlar kim sank im kyametten alamet belrdi. Andan Seyyid Hazreti kendnn oullarn dahi halifeye smarlad ve eyitdi: dilerim ki senden benim oullarm zerinden iy nazarn eksik olmasn, didi.. Andan Seyyid Hazreti Tamus periden dahi helallik diledi ve eyitdi: Ya Tamus peri beni boynunla ok getrdin ve dahi heft derya gerdin, ol yk deminde bana yoldalk haldalk eyledn, imdi dilerim ki sen dahi dnya ahiret hakkn bana helal idesin, didi.. Andan Tamus sultan dahi ok alad. Zarilik eyledi. Seyyid Hazreti yine oullarna eyitdi: Ey karratl-ayn benim kim sizin atanuzum benden sebak alun ve benden t alun ve tutun, ol kadar kim pes tkatm yetdi, din yolunda devrdim, kh kara ve kh deryada, her ne kim ettim nefsim hevas in etmedim, Allah rzas in ettim. Imdi siz dahi her ne kim idersenz nefsinz in itmen. Allah rzas in, idn ve gazay sehil grmen, altuna gme aldanman, didi.. Andan minberden eyitdi: Yedi gn dahi 265

sohbet kldlar. Seyyid Hazreti andan Tamus periye destur virdi. Tamus dahi Seyyid Hazreti birleh vedalaub makamna gitdi. Halife dahi Seyyid Hazreti birleh veda idb azm-i Badat eyledi. Anda Seyyid Battal Gazi Hazreti Kayserden haber sord, eyitdiler: Ey h- cihan u adam geldi. Kayser Kala-i Mesihde imi, didiler. Andan Seyyid Hazreti eyitdi: Varaym, an dahi bir yana ideyim, andan mrm hirine intizar olaym, didi.. Ol dem Malatyanun ulusunun kisiyle vedalaub Akar Divzadeye svar old. n Kala-y Mesihe [247] gelb iridi ve Kayser dahi Kalaya girmiti ve bin kii Kalann nnde beklerdi. Seyyid Battal Gazi Hazreti kez peypey nara urd ve eyitdi: Ey Kanatos melun kan senn benmle kavlin ayruk islama yavuzluk itmeyicek, idin. n sen ahdini sydn, ben dahi sana ne iler idem ki kamu lemde destan ola, diyb andan ol bin lekere hamle kld. Kayser dahi eyitdi: Ben ne acibe kazaya uradm, bu Battaln elinden diyb alad ve Seyyid Battal Gazi dahi ol lekeri trmr eyledi. Kimin krd kimin kaub Kalaya girdi. Kayser dahi buyurd. Kapuy perkittiler ve Kala dahi sarp idi. Meer Kayserin bir kz var idi. Anda olurd. Seyyid Battal Gazi dahi gn azim cenk eyledi. Bir gn bir byk delk ta buld, andan shak Peygamberin zinciri belinde idi. Ol taa gerdi ve ol ta Kalann iine atd. Kang eve dokunsa yere beraber iderdi. Andan bir kerre dahi burca dokundu. Burcu dahi ykd ve ol gn ol ta i idindi ve ok evler ykd ve ok adamlar helak eyledi. Kayser dahi frmende kalb tiz slambola name gnderdi ve eyitdi: Bize tiz leker gndersnler, Battal- Kattal bizi krd gerdi, didi.. Ol dem slambuldan on bin kfir gnderdiler. Eznecnib bu taraftan Seyyid Battal Gazi ol merd-i hicz din yolunda erenlerin ahbaz len vaktine dein cenk etti ve eyitdi: Biraz yataym ve dahi dinleneyim, andan duraym, bu zencir birleh burclar yere beraber ideyim, didi.. Andan mbarek ba altna bir ta koyub yatd meer kim bu Kayserin kz dahi bur bandan Seyyid Battal Gazi Hazretlerin grirdi ve benim sultanm ve mukum dir idi. Andan kz grdi kim karudan tozlar oynad ve Seyyid Hazretin grdi kim karuda bir yaban yerde yatub uyur, h eyledi ve eyitdi: Ey dirig benm sultanm ve maukum yol stnde uyur, imdi bu gelen leker benm sultanm uyur, bulurlar ve aman vermezler, ey dirig nice ideyim, imdi arsam iidirler. Beni rsvay iderler, didi.. Andan ol dem eline bir ta ald ve ol taa yazd kim Ey pehlvan- lem ok uyudun, dur yukar kim stne dman gelr. Mbza sana ziyan dereler. Ol Kalann iini tamam eyle. Andan ben miskin senin dinine km" diyb ta atd. Hikmet-i Huda takdir-i Yezdan yle yazm kim Seyyid Battal Gazi Hazretlerinin rhlet etmesine sebeb ol ta old. Andan yel ol ta getrdi. Seyyid Hazretinn mbarek sinesine dokund. Seyyid Hazretinn boynuna lenger baladlar, denize brakdlar, selamet kd ve Kayser dahi Kuh- Erciyeste cha brakd, bunca 266

ejderhalar iinde gussa yemedi. Yine kurtuld ve Akebe Lin zehir virdi, yine necat buld. n bu dem vde tamam old. Bir pare ta gelb Seyyid Hazretinn mbarek sinesine dokund ve bir kez hareket eyledi ve ruh- hmasn Hakka teslim eyledi. Rahmedullahi aleyh Kl inna lillh ve innileyhi rcin Medh-i Battal Merd-i meydan gaz etdi Hazret-i Seyyid Battal Gazi ok fthat idb eylemidi sr [248] Kfiristan btn kabza-i teshire alub Neler eyledi ger dnyada isteseydi karr Erca emrini k eyleyp ol merd-i Hud Terk idb lem-i fniyi klub rh gzr Rz- maherde efaat umaruz sultnm Afv ide crm ile isyanmz ol Gaffar El aup dergeh-i feyyza didi.. bir slik Ki heme die Hakk kabr-i erifin glizr Kz dahi grdi kim Seyyid Hazreti bir kez hareket etti, ayruk deprenmedi, eyitdi: Ne ho kat uykusu gelmi diyb tiz atasnun katna geldi ve eyitdi: Ya ata bana destur vir, kim tara kam. Battal- Kattal uyur, varaym ban keseyim, senn katna getreyim, didi.. Kayser eyitdi: Ey kzm Battal ayyar kiidr, sakn kim sana bir ziyan dermeye, didi.. Kz eyitdi: Nar- nur devletinde gresin kim ben ana neler iderim, didi.. Heman dem kz durd. Kala kabusn aub tara kub Seyyid Battal Gazi Hazretinn katna geldi. Ol dem grdi kim Seyyid Hazreti can Hakk Hazretine teslim eylemi. Andan kz bir kez ah eyledi ve eyitdi: Bu dnyada hod bu pehlivanden b-nasb oldum. Bari ahirette bundan mahrum olmayam, diy ve bunsuz bana dnya can gerekmez didi ve heman dem tiz hanerin kard. Gamzesin Seyyid Battal Gazi Hazretlerinn gsne dayad ve avucun kendi gsne dayad. Andan ehadet kelimesin getrdi ve tgnn zerine ddi. Can Seyyid Hazretlerine vsl old. Andan heman bir bulut kopd ve bir tufan yil esdi. Yamur yad ve yldrmlar akd. Andan ol iki vcud rtld. Ayruk bilmediler. Nice old. Kayser dahi buralkta cann kurtarmak iin Kaladan kd. 267

slambola kad ve ol leker kim kz grmdi. Meer Seyyid Hazretinn oullar Ali ve Nezir idi. Alt bin erle Seyyid Hazretlerinn istey gelrler, imi. Anda geldiler, grdiler kim yamur yldrm alub lemi zlumat tutd. Anda biraz sabr eylediler. Andan Kalaya geldiler. Grdiler kim Kala dahi ssuz hergiz dem yok. Seyyid Hazretin dahi istediler. n ol gece anda karar eylediler ve dahi Ali ve Nezir ol gece hba vardlar, dlerinde grdiler kim Seyyid Hazretleri Buraa binmi ve tac dahi mbarek banda ve hulle nnnde tamamet ehitler rikbnca bunlara dahi eyitdi: Ey cier kelerim imden ger beni dnyada istemen kim ben Hakk Hazretlerine vsl oldum ve benim himmetim sizinledr. Imdi siz dahi din yolunda berk durun ve dim gazay pe idinin ve daim Allahn rzasn isteyin ve nefsnze dahi mtbaat itmen ve yiitlnize ve pehlivanlunuza marur olman ve her ne kim ilersenz, Allah rzas in ilen ve dnyay dost idinmen ve kimseye zulm itmen ve yaradlmlara dahi, hakaretler nazar klman ve her yl Mekke ve Medine fukarasna nezirler ve armaanlar gnderin. Zaiflere ve yetimlere yardm edin ve kszleri ve esirgeyin ve pirlere hrmet ve izzet edin ve b-meveret i ilemen kim sonra piman olmayaszve her ide istineti, Hakkdan [249] isten ve yavuzlar ile sohbet etmen. Anlarn sohbeti gnlleri karardur ve daim hayrdan ve ihsandan hli olmanuz ve her kii hapse brakub intizar ittirmenz ve dnya maldur, mrnzle dahi marur olmanuz ve eer benim vasiyetlerim tutarsanuz yarnki gn yznz ak ola, didi.. Andan yldrm gibi gedi, yryvirdi. n alel-sabah old. Seyyid Hazretinn olu karnda Nezirin katna alayu alayu geldi. Andan Ali grdi kim karnda dahi alar. Ol dem hikayetlerin birbirine erh etdiler ve Nezir Aliye eyitdi: Ey karndam ol ki sen grdn ben dahi yle grdim, didi.. Dahi bir zaman alaub yas- matem tutdlar. Andan Malatyaya geldiler ve kamu bay ve geda ve gaziler iidb Seyyid Hazretinn yas- matem idb gazasn tutdlar ve halifeye dahi nme ile peyk gnderdiler ve halife dahi azim yas- matem tutub, gn gece feryad figan eyledi ve azna lokma dahi koymad. Zarilikler eyledi. Andan kamu slam diyarna nameler perakende idb Seyyid Battal Gazi Hazretlerinn ehit olduun bildrdiler ve donlu slam diyarnda olan mminler dahi Seyyid Battal Gazi Hazretlerinn gazasn tutub yerine getrdiler ve her iklimde dahi pk mnevver ruhin hatimler okudub ve nimetler eylediler. Fakirlere ve dervilere yedrdiler ve hayr dualar ve senalar kldlar ve kamu hizmetlerin yerine getrdiler. Ide Seyyid Battal Gazi Hazretlerinin gazas burada tamam old. Vallah- alem bissevab teemmetl-ayn vel-cevab

268

Okuyan dinleyeni yazan Rahmednle yrilie kl yn Falt falt falt Vir Muhammed Mustafay salavt

269

DPNOTLAR 1 Ocak, Kltr Tarihi Kayna Olarak Menakbnameler (Metodolo jik Bir Yaklam), TTK Yay., Ank.1992, s.6; Erturul Dzda, eyh'l-slam Ebussuud Efendinin Fetvalar, st.1972, s.872-74. 2 Ocak, Kltr Tarihi Kayna................, s.2. 3 Ocak, Kltr Tarihi Kayna................., s:3. 4 Ocak, Kltr Tarihi Kayna................., s.3 5 Ocak, Kltr Tarihi Kayna................., s.4 ; Kutb: Bir grubun, bir kavmin ba. Allah sevgililerinin bakan. sm-i lahiyesi Abdullah'dr. Kutublar kutub eden, temel direklerin direk olmasna amil olan evliyay da evliya klan ancak sultan- enbiya Hz.Muhammed Mustafa'ya ta'zimleridir. Kutbun Alametleri: 1- Rahmet, ismet, hilafet ve niyabet babnda yardm grmek veya yardm yetkisine sahip bulunmak 2- Arn hamillerine yardmc olmak 3- Kendisine zat- ilahinin hakikati kefolmak 4- lahi sfatlar ihata kudretini kendinde bulmak 5- ahsen bir hkm verebilme nimetine ermi bulunmak 6- Madde ve mana varl arasnda bir ayrm yapabilme kudretini kendinde bulmu olmak 7- Evveliyetten bir evvel ayrmak ve sonunda birletirmek ve ondan sonsuzluu ile birleene ayrdetmek 8- nn hkimi olmak 9- Sonun hkimi olmak 10- Keza evveli ve ahiri olmayann da hkimi olmak 11- lmin ilk balang noktasn bilebilmek ki, buras btn ilimlerin beiidir. Hepsi orada toplanr. Bilinecek olan ve bilinmiin hepsi orada yatar. Oras ayn zamanda bir sr lemidir ki btn bilinenler oradan zuhura gelir. smi, knyesi ne olursa olsun her asrda kutb- vcud vardr. Kutublar her asrda 124 bin ve daha ziyade olur ve bunlar enbiya makamna kaimlerdir. Kutb- vcud tecelli-i Hakk ile vcud bulur (Safer Baba, Istlahat- Sofiyye fi Vatan- AsliyyeTasavvuf Terimleri, st.1998, s.167,168). 6 Ocak, Kltr Tarihi Kayna................., s.4 ; Ebu'l-Ala Afifi, Muhyiddin bnu'l-Arabi'nin Tasavvuf Felsefesi, ev.: M.Da, Ank.1975. 7 Buradaki "tasavvuf" terimi ile slam tasavvufu ve felsefi tasavvuf anlay anlatlmak istenmektedir. Aleviliin tasavvuf anlay bu terimin dnda tutularak "Alevilik" isimlendirmesi ile verilmitir. 8 Ocak, Kltr Tarihi Kayna................., s.5 9 Ocak, Kltr Tarihi Kayna................., s.8 270

10 Mezar ve trbelerin ierikleri hakknda bkz. F.W.Hasluck, The Christianity and slam under the Sultans, Oxford 1929, C.I-II, s.226-236. 11 Adak, adak yerleri ve kurban kesme konusunda ayrntl bilgi iin bkz. Hikmet Tanyu, Ankara ve evresinde Adak ve Adak Yerleri, Ank.1967. 12 Atalar Kltnn z, atalarn takdis edilmesine, kutsanmasna dayanr. Ancak bu anlayta atann kendisine taplmaz, ata bir simgedir ve onun ldkten sonra dnyadaki yol gstericilii, dier dnyada da devam ettiinden, ondan yine yardm isteme esasna dayanan bir sistematik szkonusudur. Bu yardm, efaati salamak iin de onlarn bu simgesel ruhlarna kurbanlar adanr ve kesilir. Bylece kutsallaan eyalara ve mezarlara sahip bir ata klt oluur. Bu konuda ayrntl bilgi iin bkz. M.Fuad Kprl, Trk Tarih-i Dinisi, st. 1341; A.nan, Tarihte ve Bugn amanizm, Ank.1972. 13 amanizm, amanizmdeki aman ve Trklerdeki Kam hakknda ayrntl bilgi iin bkz. A.nan, Tarihte ve Bugn amanizm, Ank.1972. 14 Ocak, Alevi, Bektai Menakbnamelerinde slam ncesi nan Motifleri, st.1983, s.95-97. 15 Ayrntl bilgi iin bkz. Hakk Dursun Yldz, slamiyet ve Trkler, st.1976 16 Ocak, Kltr Tarihi Kayna..........., s.15 ; Ocak, "Zaviyeler", Vakflar Dergisi, C.XII, Ank.1978, s.35-56 ; .L.Barkan, "Kolonizatr Trk Dervileri", Vakflar Dergisi, C.II, Ank.1942, s.281. 17 Ocak, Kltr Tarihi............., s.17 ; Hasluck, Christianity.............., C.I,s.47-49. 18 A.Y.Ocak, "Battal Gazi", TDA, C.V, stanbul, 1992, s.204. 19 H.Purgstall, Osmanl Devleti Tarihi, C.I, stanbul, 1983, s.238. 20 kr Baba, Divan- eyh lhm ve Seyyid Battal Gazi, Necm-i stikbal Matbaas, stanbul, 1334, s.2. 21 A.Y.Ocak, "Battal Gazi", TDA, C.V, stanbul, 1992, s.188. 22 A.Y.Ocak, "Battal Gazi", TDA, C.V, stanbul, 1992, s.204.; F.W.Hasluck, Bektailik Tedkikleri, Anadolu'nun Dn Tarih ve Etnografyasna Dair, Tetkikat Merkezi Neriyat I, ev.: R.Hulusi, stanbul, 1928, s.90-98 23 P.N.Boratav, "Battal", A, MEB Yay., C.II, stanbul, 1993, s.341; Abdullah b. MehmedAbdurrahman b. Elgaz, Muhtasar Tarih-i Dmak- bn Asakir, C.XIV, Beyrut, 1988, s.137; 271

.A.Sarar, "Edebiyatmzda Seyyid Battal Gazi", Eskiehir I. Seyyid Battal Gazi Bilimsel Semineri, 2224 Eyll 1977, Bildiriler, Eskiehir, s.98; H.Tolasa, "Battal Gazi Destan Geleneinin Trk Halk Arasnda Douu, Gelimesi zerine Dnceler ve Bu Gelenekle lgili Bibliyografik Bir Dkm", Eskiehir I. Seyyid Battal Gazi Bilimsel Semineri, 22-24 Eyll 1977, Bildiriler, Eskiehir, s.103; S.Arsoy, "Seyyid Battal Gazi ve At", Eskiehir I. Seyyid Battal Gazi Bilimsel Semineri, 22-24 Eyll 1977, Bildiriler, Eskiehir, s.23 vd. 24 Taberi, Tarih-i Taberi, C.I, Beyrut, 1987, s.62. 25 Hayrddin'z-Zirkil, Kamus-u Teracim, C.IV, Beyrut, 1992, s.74. 26 Yakubi, Tarih-i Yakubi, C.II, Beyrut, 1995, s.328,329. 27 A.A.Vasiliev, History of the Byzantine Empire, Madson Wsconsn, 1952, s.238. 28 Abdullah b. Mehmed-Abdurrahman b. Elgaz, Muhtasar Tarih-i Dmak- bn Asakir, C.XIV, Beyrut, 1988, s.137. 29 Zehebi, Siyeru A'lami'n-Nbela, C.V, Beyrut, 1987, s.268,269. 30 A.Rfad, Lugat- Tarihiyye ve Corafiyye, C.II, stanbul, 1299-1300, s.116. 31.A.Sarar, "Edebiyatmzda Seyyit Battal Gazi", Eskiehir I. Seyyid Battal Gazi Bilimsel Semineri, 22-24 Eyll 1977, Bildiriler, Eskiehir, s.98. makalesinde; knyesinin eski kaynaklara gre (kaynak ad vermemektedir) Abu Hseyin olduunu belirtmektedir. 32 P.N.Boratav, "Battal", A, M.E.B. Yay., M.E. Basmevi., C.II, stanbul, 1993, s.341. 33 M.Aslanbay, Seyyid Battal Gazi Hayat ve Baz Menkbeleri, Eskiehir, 1953, s.41. 34 M.Aslanbay, Seyyit Battal Gazi Hayat ve Baz Menkbeleri, 1953, Eskiehir, s.41-45 35 N.Araz, Anadolu Evliyalar, stanbul, 1984, s.52; S.Arsoy, "Seyyit Battal Gazi ve At", Eskiehir I. Seyyid Battal Gazi Bilimsel Semineri, 22-24 Eyll 1977, Bildiriler, Eskiehir, s.23. 36 G.Jacob, "Sejjid Gazi", Zeitschrft fr Assyrologe und Verwvandte Gebete (Herauspegeben Vonn Karl Bezold n Hedelberg), Strassburg, 1912, s.245. 37 H.Tolasa (H.Tolasa, "Battal Gazi Destan Geleneinin Trk Halk Arasnda Douu, Gelimesi zerine Dnceler ve Bu Gelenekle lgili Bibliyografik Bir Dkm", Eskiehir I. Seyyid Battal Gazi Bilimsel Semineri, 22-24 Eyll 1977, Bildiriler, Eskiehir, s.103) makalesinde; destan ve menkbelerdeki isminin Cafer b. Hseyin olduunu belirtiyor. 272

38 bn'l-Esr, El-Kamil fi't- Tarih, C.V, Leyden, 1870, s.133, 186. 39 H.Hsameddin, Amasya Tarihi, C. II, Necm-i stikbal Matbaas, stanbul, 1329-1332, s. 210, 211. 40 M.Aslanbay, Seyyid Battal Gazi'nin Hayat ve Baz Menkbeleri, Eskiehir, 1953, s. 47. 41 F.W.Hasluck, "Graves of the Arabs in Asia Minor" BBSA, 1912-1913, s.182; F.W.Hasluck, Bektailik Tedkikleri, Anadolu'nun Dn Tarih ve Etnografyasna Dair, Tetkikat Merkezi Neriyat I ev.: R.Hulusi, stanbul, 1928, s.90-98; F.W.Hasluck, Chrstant and Islam Under the Sultans, C. I, II, Oxford, 1929, s.496-499, 510, 704-716, 745; F.W.Hasluck, Bektailik Tedkikleri, Anadolu'nun Dn Tarih ve Etnografyasna Dair, Tetkikat Merkezi Neriyat I, ev.: R.Hulusi, stanbul, 1928, s.90 42 kr Baba, Dvn- eyh lm ve Seyyid Battal Gazi, Necm- stiklal Matbaas, stanbul, 1334 s.5. 43M.F.Kprl, Trk Edebiyatnda lk Mutasavvflar, Ankara, 1976, s.232 dpn. 74. 44 Theophanes, Sleyman'n 740 ylndaki basksndan sz etmekte; "Ona doru 20000 atl ile Akroenos'a ilerleyen Melih ve Battal gelmiti. Yanlarna 60000 adamla Kapadokya'daki Tyan'a ilerleyen Sleyman geldi. Asya ve Kapadokya'ya doru ilerleyen bu kiiler; adamlarna ve kadnlarna ganimetler ve hayvanlar alm ve gamszca geri dnmlerdi. Fakat Akroenos'ta Melih ve Battal komutasnda savaan gruplar Leon ve Konstantin tarafndan malup edilmi ve birou nderleriyle birlikte savata lmler; sadece ortalama 6800 sava diren gsterebilmi ve Synnada'ya doru kap kurtulmu ve Sleyman'la birletikten sonra Suriye'ye geri dnmlerdi." Demektedir. K.Wulzinger, Drei Bektaschi Klster Phrigiens, Berlin, 1913, s.7. 45 K.Wulzinger Drei Bektaschi Klster Phrigiens, Berlin, 1913, s.7. 46 A.Y.Ocak, "Battal Gazi" TDA, C. V, stanbul, 1992, s.204 47 Taber, Tarih-i Taberi, C. VII, Beyrut, 1987, s.88. 48 Zehebi, Siyeru A'lmi'n-Nbela, C. V, Beyrut, 1987, s.268. 49 Hayrddin'z-Zirkil, Kamus-u Teracim, C.IV, Beyrut, 1992, s.74. 50 H.Hsameddin, Amasya Tarihi, C. II, Necm-i stikbal Matbaas, stanbul, 1329-1332, s.211; kr Baba, Dvn- eyh lhm ve Seyyid Battal Gazi, Necm-i stikbal Matbaas, stanbul, 1334, s.7. 273

51 G.Jacob, Sejjid Gazi, Zeitschrft fr Assyrologe und Verwvandte Gebete (Herauspegeben Vonn Karl Bezold n Hedelberg), Strassburg, 1912, s.245. 52 Bu bilgiyi N.Araz'da dorulamaktadr (N.Araz, Anadolu Evliyalar, stanbul, 1984, s. 52). G.Jacob'a ek olarak kffar ile yapt bir savata ehid olduunu bildirmekte ve ayrca G.Jacob'un "Hseyin Gazi ehri" dedii yere "Hseyin Gazi Da" demektedir. F.W.Hasluck, hikyelerde atmalarn, Arap savalar srasnda nemli bir Bizans kalesi olan Amorium'da (Hergan kale) cereyan ettiini, ancak, 838'deki byk Arap kuatmas sonunda yklmasyla tarihten de silindiini belirtmektedir. Ayrca O'na gre, Kalenin bulunduu yer, Akronas gibi ok yakn zaman nce belirlenebilmitir. Mehur Arap mezarlar burann yaknnda deildir. Arap yazarlarn Amorium ile Angora'nn Arapasnn benzer olmas nedeniyle yanlgya dtkleri anlalmaktadr. Bu nedenle hikyeler, Hseyin Gazi'nin mezarnn Angora'da ld, yerin ise Amorium'da olduuna yer vermektedir (F.W.Hasluck, Christianity and slam Under the Sultans, C. 2, Oxford, 1929, s. 704716). Baz kaynaklarda adna "Shamaspar Tekkesi" denilen ve Hseyin Gazi ile zdeletirilen tekke hakkndaki bilgiler de birbirini tutmamaktadr. I. Hamilton'a gre buras; Bektai ynetimi altndaki yar yklm bir binadr. Hamilton'un tanmlamas, bunun Konya medreseleri gibi kare planl olmas sebebiyle, byk bir olaslkla Seluklular zamannda yaplm bir tekke olduunu aka ortaya koymaktadr. Abhaza Trklerinin binann eski bir Yunan manastr olduunu sylemeleri nemlidir. Bu tekkede gml Seyyid Battal'n babas Hseyin Gazi'dir. I.Hamilton, Kk Asya, C.I, 1979, s.402. Tekkenin adnn, Krehir yaknlarndaki bir kalenin Hristiyan Valisi ile ilintili olduu dnlmektedir. Bu vali, Seyyid Battal tarafndan tek bir muharebede yenildikten sonra, Mslman olmutur. Seyyid Battal'n mezarnn yannda Hristiyan prensesin yer almas gibi, bu tekkede Mslman kahramann yannda bu Hristiyan valinin mezarnn yer alm olmas olas grnyor. Ayn ey Hristiyanlarn kutsal ziyarette bulunduklar, Konya'daki Celaleddin trbesi iin de geerlidir. Burada Celaleddin'in yannda bir Hristiyan din adamnn mezar bulunmaktadr. F.W.Hasluck, Christianity and slam Under the Sultans, C.1, Oxford, 1929, s.94, 95.

274

ki kahramann iskeletlerinin birlikte bulunduu iddia edilen bir baka yer ise Beikta olarak gsterilmekstedir. F.W.Hasluck, Christianity and slam Under the Sultans, C.1, Oxford, 1929, s.94,95. 53 F.W.Hasluck, Chrstanty and Islam Under the Sultans, C. I-II, Oxford, 1929, 704-716. 54 F.W.Hasluck, Bektailik Tedkikleri, Anadolu'nun Dn Tarih ve Etnografyasna Dair, Tetkikat Merkezi Neriyat I, ev.: R.Hulusi, stanbul, 1928, s.96. 55 F.W.Hasluck, Bektailik Tedkikleri, Anadolu'nun Dn Tarih ve Etnografyasna Dair, Tetkikat Merkezi Neriyat I, ev.: R.Hulusi, stanbul, 1928, s.90-98; F.W.Hasluck, Chrstanty and Islam Under the Sultans, C. I-II, Oxford, 1929, s.704-716. 56 F.W.Hasluck, Bektailik Tedkikleri, Anadolu'nun Dn Tarih ve Etnografyasna Dair, Tetkikat Merkezi Neriyat I, ev.: R.Hulusi, stanbul, 1928, s.90-98. 57 Battal Gazi menkbeleri ftuhat devri Trkleri arasnda o denli yaygn hale gelmitir ki bu yaylmann bir gstergesi olarak O'na ait Kayseri'deki bu camiden XII. yzylda Herevi bahsetmektedir. Kazvini de bu bilgiye eserinde yer vermitir. Herev, Kitab uz-Ziyarat, Nr.: J.Sourdel-Thomine, am, 1953, s.59; Kazvini, Asar ul-Bilad, Nr.: Wustenfenld, Gttingen 1848, s.371. 58 Grek (Yunan) idarecinin kzn ve hazinelerini Arap savasndan korumak iin bu kuleyi ina etmek zorunda kald sylentilerin temelini oluturur. 59 F.W.Hasluck, Bektailik Tedkikleri, Anadolu'nun Dn Tarih ve Etnografyasna Dair, Tetkikat Merkezi Neriyat I, ev.: R.Hulusi, stanbul, 1928, s.90-98. 60 Bu bilginin yannda, Battal Gazi'nin, Anadolu'da Bizansllara kar eitli Arap aknlarna yardmc olmu bir "Umayyad (Emevi)" olduunun, genel bir kan haline geldii belirtilmektedir. M.Canard, "Al-Battal", Encyclopedie de I'Islam, Leiden, 1971, CII, s.1136,1137; M.Canard, "Un Personnage de Roman Arabo-Byzantine", Extraits des Actes du II. Congres Nationale des Sciences Historique; T.Alangu, "Bizans ve Trk Kahramanlk Eposlarnn k zerine", Trk Dili, No:20, Ankara, 1953, s.202-219. H.Tolasa, (H.Tolasa "Battal Gazi Destan Geleneinin Trk Halk Arasnda Douu, Gelimesi zerine Dnceler ve Bu Gelenekle lgili Bibliyografik Bir Dkm", Eskiehir, I. Seyyid Battal Gazi 275

Bilimsel Semineri, 22-24 Eyll 1977, Bildiriler, Eskiehir, s.103.) makalesinde; O'nun bir Arap kumandan (ya da Araplar arasnda yetimi, Araplam bir slam kumandan) olduunu, Trk saylmasndaki etkenin Trk halknn hayal ve hatrasnda sadece destan-menkbev adan yaayan bir ahsiyet olmasndan ileri geldiini belirtiyor. Kesin bir ifadeyle de O'nun soyca bir Trk olmadnn kesin olduunu ifade ediyor. Bunlarn yannda F. . Yersel (F. . Yersel, "Eskiehir-Seyitgazi-Kmbet Battal Gazi Efsanesi", Halkevi, S.34, Yl: 3, Eskiehir, Halkevi Yay., Sakarya Basmevi, 29 ubat 1936, s.371,372)'de makalesinde; Cafer Battal' bir Arap olarak gstermenin tam anlamyla Arap ve Fars hayal gcnn bir eseri olduunu, bn Batuta'nn bile Battal Gazi'den bahsederken Araplarda ihmal gtrmez bir alkanlk haline gelen cedd ve baba adn kullanmamakta olup, ona [ bn-i Muhammed veya bn-i Hseyin Cafer] gibi adlar vermemekte, Battal'n babasn yalnz Hseyin ve kendisini de Cafer olarak zikretmekte olduunu belirtmektedir.Ayrca M.F.Kprl (M.F.Kprl, Trk Edebiya -tnda lk Mutasavvflar, Ankara, 1976, s.198,199)'nn eserinde; O'nun menkbev bir Trk kahraman olduunu ve etrafnda oluan menkbenin de nce Seluklular devrinde yazldn beyan ederken, bu menkbenin zamannda yaam bir Arap kumandannn hayatna dayand ve menkbenin de nce Araplarda grlp yazya getii hususunun ihmal edildiini belirtiyor. 61 P.N.Boratav, "Battal", A, M.E.B. Yay., M.E. Basmevi, C. II, stanbul, 1993, s.344. 62 F.elikkanat, Eskiehir, Eskiehir, 1963, s.95,96. 63 H.Kksal, Battalnamelerde Tip ve Motif Yaps, Ankara, 1984, s.37. 64 .A.Sarar, "Edebiyatmzda Seyyid Battal Gazi", Eskiehir I. Seyyid Battal Gazi Bilimsel Semineri, 22-24 Eyll 1977, Bildiriler, Eskiehir, s.99. 65 .A.Sarar'n, bn Asakir'in eserini grmedii anlalyor. O'da dier baz aratrmaclar gibi ayn hatay yaparak, yanl alnt veya eviri hatasn aynen dierlerinden alp "Arap aslndan geliyor" eklinde bir yanl yapyor (a.g.e., ayn sayfa). 66 A.A.Vasiliev; Battal Gazi'nin bir slam ampiyonu olduunu vurgulayarak, O'nun ulusal bir Trk kahraman olduunu sylemektedir.(A.A.Vasiliev, Hstory of the Byzantine Empire, Madson, Wsconsn 1952, s.238). M.nder, (M.nder, ehirden ehire, (Efsaneler, Destanlar, Hikayeler,) Yap Kredi Bankas Kltr Yay., stanbul, 1972, s.190)'de Battal Gazi'nin Horasanl bir Trk 276

olduunu belirtir. Bu gre V.C.Akun,( V.C.Akun, Eskiehir ve Ulular, Eskiehir, 1978, s.17)'da itirak etmekte ve "Bu gr hi de uzak bir ihtimal deildir. nk Trklerle Emevilerin savalar oktur. Bu savalarda Emeviler eline esir dm bir Horasanl olduu da sylenebilir" demektedir. Ayrca: .A.Sarar, (.A.Sarar, "Edebiyatmzda Seyyit Battal Gazi", Eskiehir I. Seyyid Battal Gazi Bilimsel Semineri, 22-24 Eyll 1977, Bildiriler, Eskiehir, s.97)'da makalesinde; Battal Gazi'yi Anadolu topraklarnn Mslman-Trk olmasnda yaam boyunca sava vermi, Trk-Mslman mhrn Anadolu topraklarna vurmaya alm bir karakter olarak tanmlamaktadr. Ayrca T.Alangu, (T.Alangu, Trkiye Folkloru El Kitab, stanbul, 1983, s.14). Seyyid Gazi'nin Arap mparatorluundaki Trk kkenli insanlardan biri olabileceini ileri srmektedir. Dier ilgin bir anlatm da M.imir-Y.Candemir (Seyyid Battal Gazi, Eskiehir, 1966, s.6)'in eserinde kaydedilir. Buradaki anlatma gre O; aslen Trk olmakla beraber Arab- Msta'rabe (Araplam Trk; bu aratrma da dhil olmak zere birok aratrmada kelime "Arab- Msta'rabe" veya "Msareke" olarak yanl bir biimde zikredilmesine ramen, dorusu Msta'rib'dir. Ayrca Arab kelimesini de bu kelimeye ilave etmek gereksizdir. Msta'rib kelimesinin anlam sonradan Araplam demektir.)'dir. Bununla birlikte burada Battal Gazi'nin soyu da Hz.Muhammed'e dayandrlr. Bu bilgiye ek olarak S.Arsoy (S.Arsoy, "Seyyit Battal Gazi ve At", Eskiehir I. Seyyid Battal Gazi Bilimsel Semineri, 22-24 Eyll 1977, Bildiriler, Eskiehir, s.23) makalesinde; "O ada bir Arap kltr ve Acem kltr taknma modas vard. Bir adan bunlar yanl deerlendirme ile asalet nvan gibi telakki edilmekte idi. Seyyid Battal Gazi'nin bu nedenle aslen Trk olmakla beraber "Arabu Mstarekedir, yani Araplam bir Trk olarak telakki edilebilir." demektedir. S.Arsoy, iddiasn dorulayan bir kaynak vermemekle birlikte "Arab- Msta'rib" tamlamasn da "Arabu Mstareke" ekliyle yanl telaffuz etmektedir. 67 F.W.Hasluck; Vasiliev'in tam aksine Battal Gazi'nin bir Arap kahraman olduunu kesin bir ifadeyle eserinde zikretmektedir (F.W.Hasluck, Bektailik Tedkikleri, Anadolu'nun Dn Tarih ve Etnografyasna Dair, Tetkikat Merkezi Neriyat, I, ev.: R.Hulusi, stanbul, 1928, s.64). 68 Hayrddin'z-Zirkil, Kamus-u Teracim, C.IV, Beyrut, 1992, s.74. 69 bn'l-Esir, El-Kamil fi't-Tarih, C. V, Leyden, 1870, s.129,130.

277

70 A.Y.Ocak (Ocak 1992: 204); Taberi (Tarih-i Taberi-i Kebr Tercmesi, C. I-III, Uhuvvet Matbaas, stanbul, 1328, s.512) ve Evliya elebi , (Seyahatname, (Giri, Hatay, Suriye, Lbnan, Filistin), Haz.: .Parmaksz olu, Kltr ve Turizm Bak. Yay.. Ankara, 1982, s.18)'de gsterilen bu tarihlemenin doru olmad ve O'nun bu ekilde Abbasiler dnemine yerletirilmesinin Battalnamelerdeki menkbelerin etkisiyle olduunu belirtmekte, bundan dolay birok kaynan da gsterdii gibi Battal Gazi'yi VIII. yzylda Emeviler dneminde yaam kabul etmenin ok daha mantkl olacan savunmaktadr. Ocak (Ocak 1992: 204) M.Ziya (Bursa'dan Konya'ya Seyahat, stanbul, 1928, s.203)' da menakbnamelerin etkisinde kalarak Battal Gazi'nin Abbasi Halifesi Harunurreid zamannda bu havaliye gelerek 739 tarihinde Rumlarla yaplan bir savata ehid olduunu kaydediyor. 71 Bu kaytlarn yannda menkbev bir bilgi olarak Malatyal Emr Hseyin Gazi'nin olu olarak Malatyada dnyaya geldii bilgileri de verilmektedir (M.nder, ehirden ehire "Efsaneler, Destanlar, Hikayeler", Yap Kredi Bankas Kltr Yay., stanbul, 1972, s.191; (kr Baba, Dvn- eyh lhm ve Seyyid Battal Gazi, Necm-i stikbal Matbaas, stanbul, 1334, s. 16) 72 Battal Gazi iin kullanlan Malatyav knyesi iin bkz. Mustafa Al, Mirkat'l-Cihad, Topkap Saray, No: 364.vrk., s.10 b. 73 kr Baba, Dvn- eyh lhm ve Seyyid Battal Gazi, Necm-i stikbal Matbaas, stanbul, 1334, s.22. 74 Evliya elebi, Seyahatname, (Giri, Hatay, Suriye, Lbnan, Filistin), Haz.: . Parmakszolu, Kltr ve Turizm, Bak. Yay., Ankara, 1982, s71. 75 G.Jacob, "Sejjid Gazi", Zeitschrft fr Assyrologe und Verwvandte Gebete (Herauspegeben Vonn Karl Bezold n Hedelberg), Strassburg, 1912, s245. 76 H.Purgstall, Osmanl Devleti Tarihi, C.I, stanbul, 1983, s.224. 77 kr Baba, Dvn- eyh lhm ve Seyyid Battal Gazi, Necm-i stikbal Matbaas, stanbul, 1334, s.1-28. 78 Evliya elebi, Seyahatname, (Giri, Hatay, Suriye, Lbnan, Filistin) Haz.: . Parmakszolu, Kltr ve Turizm, Bak. Yay., Ankara, 1982, s.17-19; 1983: 70,71) 79 (Ahmed Rifat 1299-1300:116) 278

80 Abdullah b. Mehmed- Abdurrahman b. lgaz, Muhtasar Tarih-i Dmak-bn Asakir, CXIV, Beyrut, 1988, s13. 81 B.Lewis, " 1641-1642'de Bir Karayit'in Trkiye Seyahatnamesi ", e v.: F.Seluk, VD, C. III, Ankara, 1956, s105. 82 Lewis, " 1641-1642'de............., dpn.97. 83 (H.Hsameddin 1329-1332: 210-212; kr Baba, Divan- eyh lhm ve Seyyid Battal Gazi, Necm-i stikbal Matbaas, stanbul, 1334, s.1-28. 84 A.Y.Ocak, "Sar Saltuk ve Saltukame", TK, Trk Kltrn Aratrma Enstits Yay., S. 195, Yl: XVII, Ocak, 1979, s273. 85 A.Glpnarl, Yunus Emre ve Tasavvuf, Remzi Kitapevi, stanbul, 1961, s33. 86 Danimend Gazi'nin de kimlii menkbelerle iie girmitir. Danimend Gazi'nin kimliini Battal Gazi'nin kimlii gibi menkbevi kimliinden ayr deerlendirmeye ihtiya vardr. E.Meril, (E.Meril, Mslman Trk Devletleri Tarihi, TTK Yay., Ankara, 1991, s.253.) Emir Danimend'in Bizansllarla yaplan bir savata len mehur slam kahraman Battal Gzi'nin neslinden geldii sylentilerini belirtmektedir. Ayrca, Osmanl Ansiklopedisi (Osmanl Ansiklopedisi, C.I, Aa Yay., stanbul 1993, s.11.)'nde, mehaz verilmemekle birlikte, Danimend Gzi'nin, nl slam kahraman Battal Gzi'nin soyundan geldiini belirten kaynaklar vardr denilmektedir. 87 M. F. Kprl, Trk Edebiyatnda lk Mutasavvflar, Ankara, 1976, s62-63. 88 F.elikkanat, (F.elikkanat, Eskiehir, Eskiehir,1990, s.96.) bn Asakir'e gre Battal Gzi'nin Emevilerin azatl bir klesi olduunu belirtip, yanl bir kayt olarak Arap aslndan geldiini sylemektedir. Hlbuki bn Asakir'deki kayt bunun tam aksine Emevilerin azatl klesi olduu ve Arap aslndan gelmedii eklindedir (bn Asakir, Tarih-i Dmak, C.I, Beyrut, 1988, 140-141). Dier bir yanl da S.Arsoy (S.Arsoy, "Seyyit Battal Gazi ve At", Eskiehir I. Seyyid Battal Gazi Bilimsel Semineri, 22-24 Eyll 1977, Bildiriler, Eskiehir, s.33.) yapmaktadr. S.Arsoy eserinde; "Battal, bnu Esekire gre Ermenilerin azadl bir klesidir. Trk soyundandr. Arap aslndan saylmaktadr." demektedir. bnu Esekir olarak yazlm olan mellif "bn Askr", Ermeniler olarak yazlm olan soy bilgisi ise "Emeviler" olacaktr. 89 P.N.Boratav, "Battal", A, M.E.B. Yay., M.E. Basmevi, C. II, stanbul, 1993, s.344. 279

90 Bu gr A.Y.Ocak da desteklemektedir. Ayrca ailesi ve soyu hakkndaki bilgilerin ak ve net olmadn, menkbelerdeki soy bilgisiyle dier tarihi kaytlardaki bilgilerin birbirini tutmadn belirtmektedir (A.Y.Ocak, "Battal Gzi" Mad. .A., Trkiye Diyanet Vakf Yay., C.V, stanbul 1992, s.204.). 91 bn'l-Esir, El-Kamil fi't-Tarih, C. V, Leyden, 1870, s.129. 92 M.nder, ehirden ehire (Efsaneler, Destanlar, Hikayeler), Yap ve Kredi Bankas Kltr Yay., stanbul, 1972, s.190-191. 93 (elikkanat 1990: 95) 94 V.C.Akun, Eskiehir ve Ulular, Eskiehir, 1978, s.17. 95 Bu Nesebname'nin mufassal rneinin Mkrimin Halil Yinan'da olduunu M.Aslanbay bildirmektedir. Ayrca II. Dnya Sava srasnda bu Nesebname'nin yand da ifadeler arasndadr. M.Aslanbay'n Mkrimin Halil Yinan'dan alarak nerettii Nesebname yledir; (Hz Nesebname-i Sultan Seyyid Battal Gzi Rahmetullahu Aleyh ve Hzih'n-Neseb'-erif'l-Haseb Seyyid's-Sdt ve Menba'u's- Sdt Murtaza zam Mctebay-i Ekrem ftihar-el-e'zm ve'l-eraf Slale-i Abd-uMenaf srr-el-th ve Ysin Nur-u- Hadik-- Resul- Rabbi'l-lemin Seyyid'l- Memleket-i Ved'dini Cfer ve Hvel-Battal'l-Mtehir Seyyid Gzi ibn-i Seyyid Hseyin ibn-i Seyyid Ali ibn-i el-Seyyid Zeyd ve Hve Knyet-n Rbi' ibn-i Seyyid Ali el-Meden-el-Ekber ehit el-Gr ibn-i Seyyid Zeynel-Envar ibn-i mam Zeyn-el- Abidin ibn-i-el-mam-el-Mazlum Ebu Abdullah-el-Hseyin ibn-i Ali-el-Murtaza ibn-i Ebi Tlib ibn-i Abd- Muttalip ibn-i Him ibn-i Abd-u- Menaf ibn-i Kusey ibn-i Kilab ibn-i K'b ibn-i el-Mevi ibn-i Glib ibn-i Malik ibn-i Nasr ibn-i Kenne ibn-i Huzeyme ibn-i Mdrike ibn-i el-lyas). (M.Aslanbay, Seyyid Battal Gazi'nin Hayat ve Baz Menkbeleri, Eskiehir, 1953, s.44.) 96 Hz.Ali (Hz.Muhammed'in amcasolu, kz Fatma'nn kocas); 2- Hz. Hseyin (Hz.Ali'nin kk olu); 3- Ali Zeynel Abidin; 4- Seyyid Zeynel Enver; 5- Seyyid Ali El-Meden; 6- Seyyid Zeyd; 7- Seyyid Ali; 8- Seyyid Hseyin; 9- Seyyid El-Battal (Cafer b.Hseyn)( H.L.Fleischer 1982: 50-54); H.L.Fleischer (H.L.Fleischer, ber den Trkischen Volksroman Sret-i Sejjid Battal, 1888, s.226-254)'in makalesini Battal nand, "Trk Halk Roman Seyyid Battal Hakknda" (Battal nand, "Trk Halk Roman Seyyid Battal Hakknda", Milli Kltr, S.35, Austos 1982, s.28-31; Aralk 1982, 280

s.50-54) adyla Almancadan Trkeye evirmitir. Bu ecere H.Kksal (H.Kksal, Battalnamelerde Tip ve Motif Yaps, Ankara, 1984, s.46.)'da da verilmi ve mellif bu ecerenin tarihsel verilere uymadn belirtmitir. H.Kksal (H.Kksal, a.g.e., ayn sayfa); " 740 tarihini lm tarihi olarak alrsak, yukardaki ecereye uymamaktadr. nk Hz.Ali'nin hilafeti (656-661) yllar arasndadr. Hz.Ali'den itibaren dokuz kuaa kadar olan akrabal dnrsek, bu tarihin uyumazl ortaya kar." demektedir. Ayrca destanda, Seyyid Battal'n esir ald ve cezalandrmak zere Halife Mu'tasm'a teslim ettii sahte peygamber Babek, Mu'tasm'n halefi Vaskbillah zamannda lmtr. Tarihsel kaynaklar, Halife Mu'tasm I'in hilafetini (833-842), Vaskbillah I'in hilafetini (842-847), Babek'in idam ediliini (837-838) olarak bildirdiine gre, Seyyid Battal'n IX. yzyl ortalarna kadar yaad, yani Harunurreid'in ada (hilafeti 786-809)olduu olgusu ortaya kar." demektedir. F..Yersel (F..Yersel, "Eskiehir-Seyitgazi-Kmbet zerinde Antlar, zerler", Halkevi, S.33, Yl: 3, 31, Eskiehir, Halkevi Yay., Sakarya Basmevi, lkkanun 1935, s.314)'de makalesinde Texier'in grn; "Malatya'da domu ve Halife Harunurreid zamannda Romallara kar 739'da yaplan bir muharebede ehid olmutur" eklinde kaydetmektedir. F..Yersel (a.g.e, s.316,317), Evliya elebi'nin Battal' Rum seferleri hicreti nebeviyesinin 98-99 senelerine tesadf eder kaydndan hareketle, Battal'n Harunurreid'e ada gsterilmesinin ve tarihin de 244 olarak verilmesinin yanl olduunu belirtmekte, Battal'n Harunurreid ile beraber bulunan dier kumandan olmasnn da mmkn olmayacan; Harun'un babas zamanndaki Rum seferleri, stanbul muhasaralarnn H.162 ve 163 senelerine rastladn kaydediyor. Ayrca, Seyyid Battal'n Malatya Emri mer (Amr)'in ada olamayaca konusunda nemli bilgiler veren H. Grgoire (H.Grgoire, "Comment Sayyd Battal, Martyr Musulman Du VIII Siecle, Est-il Devenu, Dans la Lgende, le Contemporain D'Amer ( ...-863)", Byzantion XI, Brksel 1937, C.II, s.571-575) makalesinde 740 ylnda Akroinos'da ehid olan slam kahraman Battal'n Meliten ad verilen IX. yzyl Arap destanna sokulduunu ve Malatya emri mer'in ada ve emrinde alan birisi olarak gsterilmesinin yanl olduunu belirtir. Bu yanlln Teophane tarafndan yapldn belirterek, O'nun eserinde; Akroinos'da sonulanan sefer anlatlrken Gamer (Gamr) ad verilen bir Arap efinin kumanda ettii orduda yardmc bir g olarak Al-Battal'n yer ald grlr. Bu dier Battal ile kartrlmtr. Grgoire; (Gamer) kelimesinin olduka az kullanlan (Ghamri) 281

kelimelerinin karmasndan ileri geldiini belirtir. Ayrca Ayn ahs baka bir blmde (Amer) olarak yazlmtr. (Teophanes, Cf. Les Travaux de E. W. Broks, The Source of Teophanes, and the Syriac Chronicles, Dans Byzantinische Zeitschrift, t. XV,1906, s.405.). Gamer'in Yezid'in olu olduu ve 743 ylnda Velid II'nin emrinde Mslman ordularna komuta eden kii olduu da bu konuda verilen bilgiler arasndadr ( Teophanes, a.g.e., s.578-587.). Grgoire bu konuda yle bir sonu kartmaktadr; Seyyid Battal Gazi'nin VIII. yzyldan IX. yzyla aktarlmas ve 865 ylnda len Amr emrine veya Omar de Melitene'nin destanna balanmasnn sebebi udur; "Akroinos cengveri Battal, Amer adyla da zikredilen, Teophanes'in bir pasajnda da geen Ghamr isimli baka bir kumandana ortak edilmitir. u halde isteyerek veya istemeyerek yaplan bir kartrma ile efsanev Battal' Emr Amr'n bir dostu yapmak ok kolaydr." (H. Grgoire, "Comment Sayyd Battal, Martyr Musulman Du VIII Siecle, Est-il Devenu, Dans la Lgende, le Contemporain D'Amer ( ...-863)", Byzantion XI, Brksel 1937, C.II, s.571-575). 97 "Sultan Seyyid Battal Gazi Ahz'l-beya min Ebu Seyyid Sheyl min yed Seyyid Ahmed Dibazi min yed Seyyid Ebu'l-Kasm min yed Seyyid Ebu Ca'fer'l-Karmi min yed Ebu'l-Aziz Seyyid Hasan Kaani min yed Ebu Seyyid Mehmed's-Sadk'l-Harat min yed Ebu Abdullah Seyyid Hasan'lHarat min yed Ebu Nasr Seyyid Abdullah'd-Dameni min yed Ebu Ali Seyyid smail Medeni min yed Ebiye mam Cafer's-Sadk min yed mam Mehmed'l-Bakr min yed mam Zeynelabidin min yed mam Hseyin min yed mam Hasan min yed Sultan'l-Enbiyah Aleyh-i Efdal't-Tahyye ve'tteslim."( kr Baba, Dvn- eyh lm ve Seyyid Battal Gazi, Necm- stiklal Matbaas, stanbul, 1334, 1-28). 98 M.Aslanbay, Seyyit Battal Gazi Hayat ve Baz Menkbeleri,, Eskiehir, 1953, s.43,44. 99 Aslanbay, Seyyit Battal............., s.45. 100 Aslanbay, Seyyit Battal..........., s.45. 101 Hayrddin'z-Zirkil (Hayrddin'z-Zirkil, Kamus-u Teracim, C.IV, Beyrut, 1992, s.74)'de lm tarihi olarak 740 senesi verildikten sonra, Battal'n Ben meyye zamannda yaam, amllarn sava emirlerinden cesur bir kumandan olduu belirtilmektedir. Ayrca; " Mervanolu Abdlmelikolu Mesleme'nin aknclarnn savalarda banda Battal Gazi vard. Meslemeye babas Abdlmelik yle demiti; Aknclarnn bana Battal' grevlendir ve ona emret. Geceleri gvenlik iin asker 282

grevlendirsin, nk O cesur ve atlgan bir emrdir" Bylece Mesleme, 10 bin Mslmann bana Battal' grevlendirdi. Tagriberdi'nin olu dedi ki; "Battal bir sr sava grd. Rumlar zillet ve korku iinde brakt" kaytlar da bulunmaktadr. Bu kaytlar Abdullah b.Mehmed-Abdurrahman b.lgaz (Abdullah b.Mehmed-Abdurrahman b.lgaz, Tarih-i Dmak, C.I, Beyrut, 1988, s.137-141)'da da ayndr. Ayrca bu eserde (s.140), dolaysyla bn Asakirde de bulunan bir kayttan Battal'n ld yl hacca gittii de ifadeler arasndadr. Zirkil'nin bn Asakir'i mehaz ald grlmektedir. Bunlarn yannda M. F. Kprl(M. F. Kprl, Trk Edebiyatnda lk Mutasavvflar, Ankara, 1976, s.232), Battal Gazi'nin menkbev bir Trk kahraman olduunu tesbitten sonra, menkbeye gre; Ebu Muhammed Ca'fer b.Sultan Hseyin b. Rebi' b. 'Abbas El-Haimi isminde olup, Malatya'da doduunu ve bundan 900 sene nce yaadn belirterek, Taberi'nin H.122 (M.73940)'de ehid olan Abdullah El-Battal adl tarihi bir ahsiyetten bahsettiini, Cennab ve Hezarfen'in bu iki rivayeti, yani tarihle menkbeyi birbirine kartrdklarn ifade ediyor. Ktip elebi, Evliya elebi ve Halil Edhem Bey'in de ayn hataya dtklerini belirtiyor. M. F. Kprl(M. F. Kprl, Trk Edebiyat Tarihi, tken Yay., stanbul, 1980, s.255) eserinde yukardaki bilgilere ek olarak, dier Battal iin; Abbasilerden Mu'tasm ve Vsk Billah dnemlerinde (832-847) yaad konusunda da bilgi vermektedir. H. Tolasa,(H. Tolasa, "Battal Gazi Destan Geleneinin Trk Halk Arasnda Douu, Gelimesi zerine Dnceler ve Bu Gelenekle lgili Bibliyografik Bir Dkm", Eskiehir I. Seyyid Battal Gazi Bilimsel Semineri, 22-24 Eyll 1977, Bildiriler, Eskiehir, s.103, 104) makalesinde; Battal Gazi'nin Emeviler devrinde VII. yzyl sonlar ile VIII. yzyln ilk yarsnda yaadnn bilindiini, Emevilerin VIII. yzyln ilk yarsnda Bizansla olan savalarna ve stanbul kuatmalarna katldn kesin bir dille ifade ediyor (mehaz olarak P. N. Boratav' vermekte olup Boratavdaki kaytlar kesin yarglar iermemekle birlikte, Boratav bunlarn menkbev birer sonu olduunu da ifade etmektedir).Ayrca dier bir kesin ama dayanaktan yoksun iddias da Abdullah el-Battal'n bu gerek kiiliinin Arap halkna mlolduunu, Emevi ve Abbasi devrinin Bizans snr boylarnda yaayan Kilaboullar ve Sleymanoullar (Battal'n Sleymanoullarna ait olduu da ifadeler arasndadr.) adl iki Arap kabilesi arasnda mevcut kabile rekabetinin de yardmyla O'nun Arap-Bizans savalarndaki kahramanlklar etrafnda eitli hikye ve rivayetlerin doduunu belirtiyor. Bizce; Kilaboullar ve 283

Sleymanoullar gibi bir soy yaratma abas tamamen menkbev bir yaklamn sonucudur. nk bu iki kabile ad da Zatlhimme vb. gibi halk romanlarnn ve destanlarnn verdikleri soy dizinleri arasndadr. Dier ilgin bir iddia da S. Arsoy (S. Arsoy, "Seyyid Battal Gazi ve At", Eskiehir I. Seyyid Battal Gazi Bilimsel Semineri, 22-24 Eyll 1977, Bildiriler, Eskiehir, s.33)'da grlmektedir. S.Arsoy, hibir bilimsel kant gstermeksizin "Battal'n 674-680 yllar arasnda doduunu gsteren birok kayt vardr" demekle birlikte bu kaytlar vermemektedir. Bu bizce tamamen menkbev bilgilerin baz gnmz aratrmaclarnn menkbe ile gerek tarih vesikalar birbirine kartrmalarndan domutur. 102 Yakubi (Yakubi, Tarih-i Yakubi, 1995, s.328,329)'deki kaytta; "109 senesinde Muaviye bn Hiam ve Battal savan bandaydlar. Hanceri'yi fethettiler. Leon'un kapsn aldlar. Hakanla da karlatlar. 111 senesinde Trkler Azerbaycan'a yrd ve onlarla Haris ibn Amru Etta' karlat ve onlar yendi. 112 senesinde Trkler Erdebil topraklarndaydlar. Cerrah ibn Abdullah El-Hakem Trklere saldrd ve hakanlarn ldrd. Muaviye ibn Hiam da Rumlarla savat ama lkelerine giremedi. 114 senesinde Muaviye ibn Hiam ve Mesleme ibn Abdlmelik 115 senesinde ise Hiamoullar Muaviye, Sleyman, bata da Abdullah El-Battal Konstantin'i yakalad, esir etti ve Rumlar yendi. " denilmektedir. 103 Bu konuda H.Hsameddin (H.Hsameddin, Amasya Tarihi, C.II, Necm-i stikbal Matbaas, stanbul, 1329-1332, s.210-212; kr Baba, Divan- eyh lhm ve Seyyid Battal Gazi, Necm-i stikbal Matbaas, stanbul, 1334, s.1-28) eserinde bu muharebeleri yle anlatmaktadr; " Emr Mesleme 92'de (Mesihiye-Amasya)'nn garbnda vak' Karaman Da'ndan Amasya'ya inmek in icra eyledii iddetli hcuma mukabil Anadolu valisi Leon ve Amasya Patriki Agriton'da iddetli mdafaa iderek tarafeyn-i asker-i rahnedr ve Emr Mesleme 12 kadar meray- slam ile mecruh ve hayli mcahidn- slam ehid olmakla Kaldiklan ve orum sahralarna ric'at etmilerdir. orum ehrinde medfun olduklar itikad idilen sahib ve gaziler bu muharebede mecruhen avdetle orada irtihal-i dr'nna'im iden guzt- kirmdan olmalar u vak'a-i tarihiyeden istidlal olunmaktadr. Bunun zerine Emr Mesleme amdan ve Agriton dahi stanbuldan istimdad idb amdan Mehmed b.Mervan b.El-Hkm idaresinde 80 bin mevcudlu bir kuvve-i imdadiye vurud iderek mcahidan- slam tezyid-i kuvvet 284

itmekle tecdid-i savlet itmee baladlar. Emr Mesleme 93'de ikinci defa Amasya'ya ayn mevkiden hcum ve Agriton ile Leon dahi aldklar kuvve-i imdadiye ile mukabele iderek tarafeyn arasnda muharebe-i edde oldu, fakat mcahidan- slam serdar Emr Mesleme ve ba'dehu sra ile meradan Mehmed b.Mervan, Mehmed b.Abdlaziz b.Mervan, Mehmed b.El-Ehnaf, Abdurrahman b.Sa'sa'a, Abdullah b.Sa'id ve bunlar mteakib Ebu'l-Hseyn Abdullah El-Antk yani Battal Gazi hcum iderek cmlesi de mecruhen avdet ittiler. Ba'dehu meradan Abdullah b.Cerir El-Becl, Battal Gazi'nin mecruhen avdetini mteakip yaral olduu halde bir daha hcum idb pekok Mselmin ehid ve kendisi de mecruh olmakla slam ordusu iinde hayret ziyadeleti. Herkesde dnmek fikri kuvvet bulmaya balad. Bu hali mahede iden Emin'l-ganayim (Recai b.Huyut) gayet ateli bir nutuk irad ve mcahidan- slam teci' itmesi zerine meradan (Sahan b.Yezd El-Selm) mecruh iken dayanamayub iddetli bir hcum daha icra idilse de pek ok Mselmin ile beraber ehid olduuna binaen Emin'l-ganayim Recai b.Huyut, idare-i askeriyeyi deruhde idb Rumlar zerine arslan gibi bir savlet itmi, Karaman Da'ndan aa inb Rumlarn kalbgahna kadar girmitir. Emr Recai'nin etrafn Rumlarn ihata itmeleri, marnileyhin ehid olduunu zannettirmekle mcahidan- slam ric'at ve inhizam gstermi iken meradan Mehmed b. Abdlaziz ve mteakiben slam serdar Emr Mesleme ve Battal Gazi yaral olduklar halde gazanferane birer hcum ile ric'at itmi olan mcahidan iade idebilmilerdir. Emr Meslemenin bir taraftan ateli nutuklar iradyla mcahidleri teci' ve dier taraftan yalnz zafer niday- eci'nesiyle kkremi arslan gibi mkerreren hcum itmesi, asakir-i slamn kuvvet-i kalbiyelerini tezyd, hamle-i fedakaranelerini tedid itmekle Rumlar fena halde bozulmu, Battal Gazi'de mnhezm olan Rum ordusunun ierisine girb at zerinde kumanda iden Patrik Agriton zerine bir kl hamlesiyle atndan drm, ban kesb slam ordusunun ierisine atmdr. Mcahidan- slam Agriton'un kesik ban grdklerini mteakib(Allahuekber) nidasyla btn Mesihiye-Amasya'nn cibal-i hikasn inleterek birden hcum ve Rumlar tarumar ve muzafferen Harine Vadisi'ne duhul itmekle kal'as halk istiman itdiler." 104 Taberi (Taberi, Tarih-i Taberi, Beyrut, 1987, s.612)'deki kaytta H.113 ylnda Battal Gazi'nin savalar esnasnda sava arkada Buht olu Abdlvahhab'n da bu savata ve bu tarihte ld kayd bulunmaktadr. 105 (Taberi, Tarih-i Taberi, Beyrut, 1987, s.612, 613, 614) 285

106 Bu konuda Ktip elebi (Cihannma, Mteferrika Basks, 1729, s.642)'deki kayt yledir; "Naklolunur ki, Mesleme b. Abdlmelik stanbul'u muhasara eyledikde, Battal Gazi askerde bile idi. Mesleme fethedemeyip dner oldukda, stanbul'u grmedike gitmem deyu yemin etmiti. ehrin bir kapsn ap ancak Mesleme'yi ehre aldlar ve k Ayasofya'ya kadar gelip, at ile iine giripbadehu kalkp am'a gitti. Ol esnada kapuda Battal Gazi mzrana dayanup at zerinde durdu ki, Mesleme'yi yalnz avlayup kffar bir zarar eritirmeyeler." 107 A.Y.Ocak, "Battal Gazi", TDA, C.V, stanbul,1992, s. (Ocak 1992: 204) 108 Bu kaynaklar menkbev bilgilerle i ie girmi olup, ayrca Battal Gazinin de bir Anadolu Mslman Trk savas olduundan hareketle kaleme alnmlardr. Bu tarz yaklam Evliya elebi (Evliya elebi, Seyahatname, 1982-1983, s.18,71) ve Mustafa Al, (Mustafa Al, Mirkat'l-Cihad, Topkap Saray, No: 364.vrk., s.10 b)'de de grmek mmkndr. 109 Battal Gazi'nin yaam ve lm menkbev bilgilerle o denli i ie girmitir ki, bunun en gzel rneini gnmz aratrmaclarndan F. elikkanat (F. elikkanat, Eskiehir, Eskiehir, 1990, s.97) da grmek mmkndr. Mellif kendisini menkbelerle o denli i ie sokarak, lm tarihi bile pheli olan Battal Gazi iin bir de doum tarihi vermektedir. 740 tarihini lm tarihi olarak tesbitten baka "M.674-680 yllarnda Malatya'da domutur" demektedir. Yine rivayet ve menkbeler iindeki bilgilerden derledii lm yeri ve olay hakkndaki grlerini de yle zetliyor; " 740 ylnda bugnk Tepeler yresinde, eski adyla Akroyon kenti yaknlarnda eski Nakolyo Kralnn kz tarafndan atlan ve kendisine gelen sapan ta ile ehit edilmitir." Yukardaki btn grler menkbevi grler olmasnn yannda yer adlar da hataldr. F.elikkanat'n " Tepeler" ad ile and yer, hemen hemen btn kaynaklarda ler Tepesi olarak gemekte, ayrca buras "Yre" deil bir mevkidir. Bununla birlikte "Akroyon Kenti" diye bir kent tarihte hi olmamtr. Kasdedilen yer herhalde "Akroinon Blgesi" veya "Akroinon Mevkii" olacaktr. 110 bn Asakir (Abdullah b. Mehmed-Abdurrahman b. lgaz (Abdullah b. Mehmed-Abdurrahman b. lgaz, Tarih-i Dmak, C.I, Beyrut, 1988, s.140,141)'in lm olay hakkndaki rivayeti yledir; " Rahmetli Battal ld yl hacca gitmiti. Kendisine alan savalardan dolay hacca daha nceden gelemediini bildirdi. Yce Allah'tan hac ve ehitlik mertebesini dilemi, Allah'ta hacl kendisine nasip etmitir. Yine hac srasnda Allah'tan ehit olmasn diliyordu. Nitekim hac mevsimi bitip evine 286

dndnde, o yl ierisinde kan savaa gitti ve ehit oldu. Bu savata Rum askerlerinin komutan Leon yz bin kiilik kuvvetle yola kmt. Battal, ubeyb olu Malik'e, Hiam olu Sleyman gelene kadar baz Rum ehirlerinin alnp orada korunmasn emretmiti. ubeyb olu Malik bu emre itaat etmedi. Bu durumda Leon ile karlatk. Malik ve arkasndan giden cemaat ldrldler. Geriye kalanlar Battal'n etrafnda toplandlar ve O'nun ismini zikretmeye baladlar. Bunu duyan Rum atllar Battal'a saldrmaya baladlar. T ki mzraklaryla atndan drene kadar. Sava ertesi gn gne doana kadar srmt. Rum komutan atndan indi ve maara hazrlatt. Rahip ve piskoposlarn istedi. Rahip ve piskoposlar hemen gelmilerdi. Leon, rahip ve piskoposlar Mslmanlar yendikleri iin ok sevinliydiler. Leon ellerini havaya kaldrd ve geriye kalanlarn azln grp 'Ey gen! De ki, klnlar kalksn ve geriye kalan kavim Tanr'ya braklsn. Bizler de kampmza, lkemize dnelim ve onlar koruyalm.' Bylece Leon geriye kalan ordusuyla kampna dnd. Battal emrederek: 'Ey insanlar, Sinade'ye yryn, ieriye girin ve onunla korunun' dedi. Ayrca nde ve arkada adam bulunmasn, ayakta durabilenlerin haricinde yaral veya zayf hi kimse braklmamasn emretti. ndekilere de yle sylemesini emretti: 'Ey insanlar, Battal'a yetiin, kendisi ndedir, size yolu gsteriyor, Sinade'de evinizi hazrlyor.' Bunu duyan destekiler yrdler ve sabah olmadan Sinade'ye girdiler. Ama bu arada Battal'n da yokluunu farketmemilerdi. Amalar Sinade'yi almak ve korumakt. Amalar dorultusunda Sinade alnd ve savunmas glendirildi. Bu arada Leon, ordusuyla Sinade'ye, sava alanna geldiinde Battal ve O'nun yannda kalanlar hari Sinadeye varmlard. Ama Leon Battal' istiyordu. Bir sre sonra Battal, Leon'un nne getirildi. Leon: 'Ebu Yahya, ne dnyorsun imdi? dedi. Battal: 'Dndm yok. Kahramanlar ldrd gibi lebilir de' diyerek cevap verdi. Leon doktorlar ararak Battal'n yaralarna bakmalar iin emir verdi. Fakat Battal, ar yaralyd. Leon, Battal'a son isteini sordu. Battal:'Bir isteim var. Benimle dayananlar ve elinizdeki Mslman esirlere kefenimi yapmaya, bana namaz klmaya ve beni gmmek iin msaade ediniz. Benimle dayananlar serbest braknz' dedi. " 111 Bu bilgiyi F.W.Hasluck (F.W.Hasluck, "Graves of the Arabs n Asia Minor", Bulletin of the British School at Athens, C.XIX, 1912-1913, s.187); M.Canard (M. Canard "Al Battal", Encyclopedie de I'slam, Leiden, 1971, C.II, s.1136); P.N.Boratav (P.N.Boratav "Battal", .A., C.II, stanbul, 1993, s.344)'da dorulamakta ve katld son aknn 740 ylnda olduunu belirterek 287

Afyonkarahisar yaknlarndaki (Akroenos) mevkiinde yaamn yitirdiini kaydetmektedirler. Ancak F.W.Hasluck (F.W.Hasluck, Bektailik Tedkikleri, Anadolu'nun Dn Tarih ve Etnografyasna Dair, Tetkikat Merkezi Neriyat I, ev.: R.Hulusi, stanbul, 1928, s.90-98); Toporafik zorluklar bertaraf edilmi olsa bile mezarn Akroenos muharebesi ile Alddin'in saltanat arasndaki tarihinde meydana gelen aral kapatmann mmkn olmadn da belirtiyor. Bunlarn tam aksine K.Wulzinger'in belirttiine gre; bilinmeyen sebeplerle Seyyid Battal Gazi'nin ayn ad tayan blgede gml olmad gibi ehit dmedii grn savunan A. D. Mordtmann Nakoleia, bugnk Seyitgazi'nin eski isminin Akroenus olduu aklamasna uymaktadr. Fakat Akroneus rtlmez bir suretle o zamandan bu yana Afyonkarahisar'la zdeletirilmektedir. (K.Wulzinger, Dre Bektasch - Klster Phrigiens, Berlin, 1913, s.7). Theopanes'in yazd gibiBattal Akroenos'ta bir savata lm olsa da; buna ramen Seyitgazi' ye ortalama 100 km. uzaklkta gmlm olabilir. Arta kalan da yukardakilerin tahminler iinde yaplmas ve mezarn, insanlarn saygsnn ilhamyla yaknlk gsterilerek yaplm olmas gerekir. Mezar monumentinin kurucusu olarak Trk corafyaclar tarafndan yukardaki anlatmla zdeleen, Konya'da, Sultan Aleddinin annesi belirtilmektedir.(K.Wulzinger, Dre Bektasch-Klster Phrigiens, Berlin, 1913, s. 7). 112 Abdullah b.Mehmed-Abdurrahman b. lgaz (Abdullah b. Mehmed-Abdurrahman b. lgaz, Tarih-i Dmak, C.I, Beyrut, 1988, s.141)'da bn Asakir'in tesbitleri ilgintir; " El-Musenne olu Muammer Ebu Ubeyde yle zikretti; Rumlar Battal' 112'de ldrmlerdir. Ebu Hassan El-Ziyd de yle zikretti; Battal 113'de lmtr. Halife de yle demitir; Rum topraklarnda 121'de ldrlmtr. Allah Rahmet Eylesin." Teophanes (Teophanes, Cf. Les Travaux de E.W Broks, The Sources of Teophanes and the Syciac Chronicles, Dans Byzantinische Zeitschrift, t.XV, 1906, s.578-587)'de Taberi ve bn Kesir'e katlarak lm tarihini 740 olarak vermektedir. 113 Ocak 1992: 204. 114 F.W.Hasluck, Bektailik Tedkikleri, Anadolu'nun Dn Tarih ve Etnografyasna Dair, Tetkikat Merkezi Neriyat I, ev.: R.Hulusi, stanbul, 1928, s.90-98)

288

115 P.N.Boratav (P.N.Boratav, "Battal" Mad., .A., MEB Yay., M.E.Basmevi, C.II, stanbul, 1993, s.344, 345)'da "740" tarihine katlmakta ve; "Herhalde bu Arap kumandan Abd Allah AlBattal, Emevi ordularnn (717-740) yllar arasnda Rum seferlerinde bulunmu ve 122(740)'de, bugnk Afyonkarahisar yaknlarnda bulunan eski Akroinon mevkiinde meydana gelen byk muharebede ldrlmtr"demektedir. Ayrca O. Turan (O. Turan, Seluklular ve slamiyet, stanbul, 1971, s.130)' da eserinde; Battal Gazi'nin Emev halifesi Hiam zamannda M.740 ylnda ehid olduunu kaydetmektedir. 116 H. Kksal (H. Kksal, Battalnamelerde Tip ve Motif Yaps, Ankara, 1984, s.38) eserinde; "Battal Gazi 740 ylnda Afyonkarahisar yaknlarndaki Akroinon (Bugnk Seyitgazi ilesi) denilen yerde yaplan savata ehit dmtr" demektedir. H.Kksal'daki yanl bilgi; Akronion blgesinin bugnk Seyitgazi ilesini oluturduunu gstermesidir. Akronion, bugnk Seyitgazi ilesi deil, Afyonkarahisar ile Seyitgazi arasnda kalan bir blgede yeralmaktadr. Bugnk bilimsel aratrmalar bile tam olarak Akronion'un nereleri kapsadn daha kantlayamamtr. 117 J. Welhausen, Arap Devleti ve Suktu, ev: F. Iltan, A.. lahiyat Fak. Yay., Ankara, 1963, s.161 118 M.nder (M. nder, ehirden ehire, (Efsaneler, Destanlar, Hikayeler), Yap ve Kredi Bankas Kltr Yay., stanbul, 1972, s.190)'de 740 tarihini vermekle birlikte hemen hemen btn kaynaklarda grlen yer isimlerinin birbirine uymama geleneine uyarak, Battal Gazi'nin ehid olduu mevkiye "Akroiyon" demektedir.Ayrca S.Arsoy (S.Arsoy, "Seyyit Battal Gazi ve At", Eskiehir I. Seyyid Battal Gazi Bilimsel Semineri, 22-24 Eyll 1977, Bildiriler, Eskiehir, s.23)'da Battal Gazi'nin ehid olduu yeri (yanl bir yazlm olarak) Akroinan olarak belirtmektedir. 119 J.Wellhausen (J. Wellhausen, Arap Devleti ve Skutu, ev.: F. Iltan, A.. lahiyat Fak. Yay., Ankara, 1963, s.161) eserinde olaylar ve Battal Gazi'nin lm olayn yle zikretmektedir; " 118-119 / 736-737 yllarndaki savalarn ba kahraman olarak rivayette ve efsanede El-Battal grnmektedir. Bu yllardaki savalarda byk gayretler sarfedildi. Filvaki k aylarnda elde tutulmas pek mmkn olmayan bir ka ehir ve kalenin fethi myesser oldu. Fakat Rumlar baarszca mukavemet etmediler.122/740 ylnda "Phrygia"daki "Akroinos" yannda bir Arap ordusunu imha ettiler. Bu arada Battal Gazi de burada ehid oldu." 289

120 . nver Nasrattnolu, " Seyyit Battal Gazi Efsanesinin Afyonkarahisar Varyant ", Eskiehir I. Seyyid Battal Gazi Bilimsel Semineri, 22-24 Eyll 1977, Bildiriler, Eskiehir, s.86. 121 Battal Gazi'nin yaam, savalar ve lm konusunda genel ansiklopedik bilgiler iin bkz. (Kk Hayat Ansiklopedisi, Hayat Yay., stanbul, 1968, s.156; Trk Ansiklopedisi, C.V, stanbul., 1967, s.41.; .A., C.II, M.E.Basmevi, stanbul, 1961, 344; Meydan Larousse, C.II, stanbul, 1969, s.208). 122 M.F.Kprl, Osmanl Devletinin Kuruluu, TTK Yay., Ankara, 1991, s.79, 80. 123 A.Y.Ocak, " Anadolu'da XIII-XV. Yzyda Mslim-Gayr- Mslim Dini Etkileimler ve Saint Georges (Aya Yorgi-Hagios Georgios) Klt ", X. Trk Tarih Kongresi, Ankara, 1991, s.963. 124 Y.Ocak, " Anadolu'da XIII-XV.............., s.964. 125 "...Emr Cafer kim Seyyid Battaldr. Narunurreid O'nu 170 bin asker ile stanbul zerine nc gnderip Battal Gazi Rum'a giderken Harunurreid de ard olarak konaklar at. stanbul'un boazn alp, gelen geen gemileri yakalayp, cmle asker ile kar stanbul'a geip, drt bir yann yama ve talan etti. Bylece kuatmaya alnan stanbul'da kalan kfirler alktan aman ile tara knca Harun, kffara asla aman vermeyip, Seyyid Battal Gazi bunlara bir kl rd kim yine kfirin tarihesinin dediine gre kere yz bin kfir kltan geirildi. 70 bin esir nice kii, can tutsak olub slam askeri tok toyumdan bunlar tayamaz hale gelince bin para gemiye yklediler ve skenderun'a gnderdiler." (Evliya elebi, Seyahatname, (Giri), Haz. .Parmazszolu, Kltr ve Turizm Bak. Yay., Ankara, 1983, s.71); " Buht olu Abdlvahhab ldnde Battal ile birlikte Rum topraklarndayd. mer olu Muhammed, mer olu Abdlaziz'den duyduuna gre yle sylemiti; Buht olu Abdlvahhab 113 ylnda Battal ile birlikte savamt. Battal'n karsndaki insanlar korkudan kap dalyorlard." (Taberi, Tarih-i Taberi, Beyrut, 1987, s.612). " Ebu Mervan yle dedi, Battal'n yle dediini duydum; ... Patrik ve kervanna hcum ettim. Arkadalar Patrikten ayrld. Bylece Patrii ldrdm. Arkadalarn da ldrmek istedim fakat onlar katlar. Atn ve Patriin kellesini aldm, manastra dndm. Patriin kellesini manastra attm." (Abdullah b. Mehmed-Abdurrahman b. lgaz, Tarih-i Dmak, Beyrut, 1988, s.137-139). 126 "Ben bir gece blk ile kye ktk. Arkadalarma dedim: Atlarnzn balarn brakn, hi kimseyi ldrerek veya sverek harekete geirmeyin. T ki kyn iine girene kadar. nk hepsi 290

uykudadrlar. Bylece askerler kye daldlar. Ben ve baz arkadalarm kandil yanan bir eve girdik. eride kadn ve kk bir olu vard. Kadn olu alad iin susturmaya alyor, 'sus, yoksa seni Battal'a veririm, seni gtrr' diyordu. Olunu yatandan ald, sonra bana 'Tut ya Battal' dedi ve ben de ocuu aldm." (Abdullah b.Mehmed-Abdurrahman b.lgaz, Tarih-i Dmak, C.I, Beyrut, 1988, s.137). 127 A. A. Vasiliev (Hstory of the Byzantine Empire, Madson Wsconsn, 1952, s.302); eserinde, Battalnamenin temelini oluturan tarihsel ve kltrel dokunun tamamen Araplardan alnma olmadn vurgulamaktadr. Bunun iin de;" VII.-IX. yzyllarda Anadolu'da Bizans ve Ermeni beyliklerini haraca balayan Abbasi ordularnn kumandanlarnn da Trk asll olduklarn dnrsek, Battal Gazi destannda anlatlan olaylarn bir ksmnn Trklere ait olabilecei mant da ortaya kmaktadr" demektedir. 128 (Ocak 1992: 204,205) 129 Seyyid Battal Gazi'nin yerel hikyesi 1071'den sonra Trklerin Anadolu'ya yerlemeleri ile birlikte Trk destanlar ile karm ve btnlemi olmaldr. Bu btnlemenin 1102 ylnda Malatya'y alan Danimendliler tarafndan gerekletirildii de genel kany oluturmaktadr (P.N.Boratav, "Battal", .A., MEB Yay., M.E.Basmevi, CII, stanbul, 1993, s.344-351; .Melikoff, "Al-Battal", Encyclopedie de I'slam, C.II, Leiden, 1971, s.1137). . A. Sarar, ("Edebiyatmzda Seyyit Battal Gazi", Eskiehir I. Seyyid Battal Gazi Bilimsel Semineri, 22-24 Eyll 1977 Bildiriler, Eskiehir, s.99) makalesinde; Malatya ve evresinde Trkmen airetlerinden, Eskiehir Seyyid Battal Gazi ve yresindeki Trkmen airetlerinden, kendilerine Abdallar diye ad takm olan kabilelerden elde ettiini syledii bilgilere gre; ilk Trke Battal roman bu havalilerden, halk arasnda derlenmi, yzyllardan bu yana sylenmi Seyyid Battal Gazi'nin menkbev yaantsndan faydalanarak hazrlanm, destan paralarn kapsadn sylemektedir. 130 Claude Cahen, Osmanllardan nce Anadolu'da Trkler, ev.: Y.Moran, E Yay., stanbul, 1979, s.96. 131 .Melikoff, La Geste de Melik Danimend, C. I-II, Paris, 1960, s.1137.; Ayrca bu Battalnameler iinde gzel rneklerden biri de XVII. yzyla ait olduunu tahmin ettiimiz bir yazma nshadr. caeddin Veli Klliyesi dedesi Nevzat Dede'nin elinde bulunan bu yazma nshann 291

Seyitgazi blgesinde ortaya kmas, Battalname iin olduu kadar yre iin de nemli bilgiler iermektedir. Bu adan bu Battalnamenin bilimsel olarak incelenmesi gerekmektedir. 132 . nver Nasrattnolu ( "Seyyit Battal Gazi Efsanesinin Afyonkarahisar Varyant ", Eskiehir I. Seyyid Battal Gazi Bilimsel Semineri, 22-24 Eyll 1977, Bildiriler, Eskiehir, s.88-90) Afyonkarahisar'a zg Battalname den u rnekleri vermektedir;" Bizans mparatoru Leon'un days Todori ile Battal Gazi Malatya'da karlamlar, Battal Todori'yi malup etmi, ama O'nun Mslman olmasn art koarak cann balam. Todori'nin Mslmanl kabul etmesi zerine Battal Gazi O'na Ahmed Turan adn vermi. Bundan sonra Battal'la Turan lnceye dek beraber olmular. Bu iki arkada birlikte stanbul'a giderek Bizans mparatorlarn tahttan indirmiler. Battal Gazi ile Ahmed Turan o zaman Bizans mparatorluunun en nemli, mstahkem mevkilerinden biri olan Afyonkarahisar kalesini ele geirmeye karar vermiler. Ahmet turani yanndaki bir ka askerle kaleyi n taraftan kuatm. Battal Gazi'de Hisarard denilen yerden kuatmay tamamlam. Kalenin yaps ok salam olduu iin zapdedilme imkn hemen hemen yok gibiymi. Ama Battal Gazi ve arkadalarnn kuatma harekt zerine kale kumandan Bizans mparatorundan yardm istemi. mparator yzbin kiilik bir orduyu hemen yola karm. Bizans mparatorunun Afyonkarahisar'a gnderdii ordu yol ala dursun, Battal Gazi arkadan, Ahmed Turan nden devaml olarak kaleye hcum ediyorlarm. te yandan kale komutannn kz Battaln kahramanlklarn duymu ve ona gizliden gizliye k olmu. O sebeple Battal'n lmemesi iin dua eder dururmu. Derken, yzbin kiilik Bizans ordusu Gazlgl nlerinde grlm. Kaledeki Bizans askerleri yardmc kuvvetleri grmler ve Battal Gazi ve arkadalarn oyalamaya balamlar. Devaml savamaktan yorgun den Battal Gazi, bir sre dinlenmek amacyla kalenin yan tarafndaki Yumaklk denilen Beparmak altnn st tarafndaki imenlik zerine uzanm ve uykuya dalm. Battal'a k olan kale kumandannn kz yzbin kiilik Bizans kuvvetini grm. Battal'a durumu bildirebilmek iin bir kda Bizans ordusunun Afyonkarahisar kalesine yaklamakta olduunu, tedbir almasn yazarak bir kk taa balam ve Battal'n zerine atm. Ne var ki bu ta Battal'n kulaktozuna demi ve Battal bir an rpnp ruhunu teslim etmi. Battal'n yanna giden Kale kumandannn kz Battal'n ldn grnce, babasnn kendine verdii zehirli heneri kendisine saplayarak orada lm. Ahmed Turannin kabri 292

Afyonkarahisar kalesinin eteklerinde, Seluklu yaps Ulu Camiinin karsndadr. Ancak, sava sonras esen ok iddetli frtna ve ardndan gelen seller Battal Gazi ile sevgilisini bulunduklar yerden alarak baka diyarlara gtrm. te bu diyar Seyitgazidir." Battal Gazi menkbelerinde kadn kahramanlara ska rastlanmaktadr. Bu menkbelerde; kadn kahramanlar Battal Gazi'ye veya onun arkadalarna sava ve kuatmalarda onlara yardm etmektedirler. Ancak bunlarn sayesinde zorluk ekilmeden kalelere girilmekte, esir dm slam savalar (Dede Korkut'da Parasar'n Bayburd Hisar'ndan Bey Brek'in kurtuluu gibi) bunlar sayesinde zgrlklerine kavuturulmakta, sonunda din deitirip, k olduklar slam kahramanlaryla evlenmektedirler. Bunlara en iyi rnek yukarda zikretteimiz Battal'a k olan Elenora, Battal Gazi'nin kayser kz Kitayun'a k olmas, Battal Gazi'nin Malatya emri mer'in kzn istemesi vb. gibi olaylar ska ilenen kadn kahramanlar olgusunu kuvvetlendirmektedir. Ayrca burada bir de iki tip kadn modeli ortaya kmaktadr; birincisi, erkekden ayr bir dnyada, ayr bir dzen iinde yaayan slam kadn, ikincisi ise epik-feodal dzenin zelliklerini tayan valye kadn tipidir (Tahir Alangu, "Ortazaman Anadolu Komu Milletlerinin Eposlarnda Kadn Kahramanlar", Trk Dili, C.II, Ankara, 1953, s.146,147). 133 Seyyid Battal Gazi'nin tarihsel karakteri (tartmal olarak) tamamen teolojik temelden ziyade, bir din savas olarak grlp, kiisel zellikleri bunun zerine temellendirilmitir. Hlbuki ona ne bir keramet ne de mucizeler gerekletirme gc balanmtr. Ama bu insan kaynaklarda din savalnn yannda, gerektiinde ondan mucizeler beklenilen bir kiilik oluvermitir. Seyyid Battal Gazi, balangta bir "Vel" olarak kabul edilmemi ise de "Vel" de olmas gereken niteliklerin daha sonra ona atfedildiini grmekteyiz. Anadolu evliyalar iin bkz. A.Y.Ocak, Trk Halk nanlarnda ve Edebiyatnda Evliya Menkbeleri, Ankara, 1984. 134 F. W. Hasluck (Christianity and slam Under the Sultans, vol: 2, Oxford, 1929, s.704-716) eserinde; menkbevi bilgileri tarihsel veriler gibi gsterip, mezarn bulunu yksn tarihsel bir vaka gibi zikretmektedir. Ona gre; Mesih'in kalesi, Rum Sultan Aleddin (1219-36) tarafndan generali Hazarasp'a verilmitir. Generalin obanlarndan Kutluca adndaki birisi kalenin karsndaki tepede koyunlarn otlatrken, orada mucizev bir k grr. Mucizeden haberdar klnan Hazarasp, burada kk bir apel ina ettirir ve bu apel hac amacyla ziyaret edilen bir yer olur. Peygamberin soyundan 293

gelen Aleddinin annesi Seyyid Battal Gazi'yi dnde grnceye dein burann Seyyid Battal Gazi ile bir ilgisi yoktur (Bu yarg da doru olmasa gerek. nk hemen hemen 50 yl kadar nce bu blgeyi ve Seyitgazi'yi gezerek izlenimlerini yazan Herevi, eserinde Seyyid Battal'n mezarndan bahsetmektedir). Annesi Aleddine, lmyle yz yze gelecei Mesih'in kalesinin bulunduu yerde bir ant ina ettirmesini salar. Aleddinin annesi, kaleye gider ve aratrma yapar. Baka bir grnt (d anlamnda) ilk grd d teyid eder. Bu grntye gre, toprak yarlr, bir kap belirir, kapdan yedi basamakl bir yoldan geer Arap savann(Seyyid Gazi) silahlanm bir halde nnde durduunu grr. Aleddinin annesi, yeni kefettii aziz iin bir ant mezar yaptrr. Burada yaptrlan binay takiben, Mihaloullar ve Kanuni Sultan Sleyman byk bir olaslkla Badat'a giderken trbeyi ziyaret ettii 1534 ylnda kendisi tarafndan eklemeler yaptrlmtr(bu bilginin de kesin tarihsel kantlar bulunmamaktadr). K. Wulzinger'de F. W. Hasluck'u dorulayarak bu rivayetleri yle anlatmaktadr; "O vakit Peygamberin yksek huzurundaki dii zrriyetlerinden ve dini btn bir kadn olan Sultan Hatun isimli Sultan Aleddinin annesi tesadfen bir gece Seyyid Battal' ryasnda grd ve Battal ona seslendi: "Ey yce kadn, ben Rum'un devletine hkim olan ve sonunda Kala-i Masiyye'de lm bulunan Peygamberin eriflerinden birisiyim. Gel ve zerime(kalan paralarmn stne) bir trbe yaptr." Sultan uyandnda ayaa kalkt ve Sultan Aleddinin yanna gitti ve hikyeyi anlatt Sultann emri ile devlet hazinesini atrd ve yklerle develer kouldu; ondan sonra Sultan Hatun baz kleleri ve hizmetlileriyle oraya doru hareket etti ve kendisine Kl Arslan isimli bir vezir de elik etmiti. Gnn birinde oraya ulamlard ve kalenin karsna yakn bir tarlann zerinde konaklamlard. Sultann emriyle oraya bir kervansaray yaplm ve bir ky kurulmutu ve oraya bugnde olduu gibi eenku denmiti. Hazarasp bunu rendiinde alp onu kaleye getirmi, orada arlam ve: "Buraya geli sebebin nedir, burada ne iin var ?" diye sormutu. Sultan cevap vermi: "Ey Hazarasp, kalenin yaknnda bir ziyaretgh varmdr?" Hazarasp cevap vermi: "Benim Kutluca isminde bir obanm var; kalenin karsndaki tepede koyunlarn otlatrken parlak bir k grm ve n kuvvetinden neredeyse akln kaybetmiti. Kendinden gemi ve buna anlam veremiyor. Ayn yerde koyunlar da toplanm ve durmulard. Bunun hakknda haber aldm. obann nasl olduunu, gittim ve grdm; bu yerin etrafna bir ibadet evi yaptrdm ve bu gn oras bir ziyaretghtr."... 294

"Sultann emriyle oraya ta ustalar ve duvarclar getirilmiti. Sultan Seyyid'in geriye kalanlarn zerine bir trbe ina edilmiti, kendisi iin de bir trbe ina ettirmiti, ayn ekilde bir cami ve bir tekke de yaptrd, buras iin kyler kurdu ve onlar iin eitilmi derviler getirtti." (K. Wulzinger, Dre Bektasch - Klster Phrigiens, Berlin, 1913,s.6). 135 Danimend 1971: 28 136 K. Wulzinger'e gre buras Aslnda bir Atryum "avlu" idi. 137 K. Wulzinger, Drei Bektaschi - Klster Phrigiens, Berlin, 1913, s.6. 138 Ocak 1992: 187,188 139 Ocak 1992: 187,188 140 Ocak 1992: 187,188 141 Cahit ztelli, ("Seyyid Battal Gazi Roman zerine Dnceler", Eskiehir I. Seyyid Battal Gazi Bilimsel Semineri, 22-24 Eyll 1977, Bildiriler, Eskiehir, s.94) menakbev eserlerin tahlilini ieren ksa makalesinde; Battal Gazi'yi Ahilerin, Bektailerin ve Alevilerin "Pr" olarak tandklarn belirtmektedir. 142 Ocak 1992: 204,205 143 F. W. Hasluck, M. A. Christianity and slam Under the Sultans, vol: 2, Oxford, 1929, s.704716 144 Ocak 1992: 204-205 145 . Melikoff, La Geste de Melik Danimend, C. I-II, Paris, 1960, s.7. 146 Mjgan Cunbur, "Danimendname ve Saltuknameye Gre Seyyid Battal Gazi", Eskiehir I. Seyyid Battal Gazi Bilimsel Semineri, 22-24 Eyll 1977, Bildiriler, Eskiehir, s.48. 147 Mneccimba(Tarih-i Umumi Sahaif'l-Ahbar, C.I, Beyrut, 1983, s.801-814) tarihinde; H.113 yl olaylar arasnda Battal Gazi'nin bulunduu muharebeler ve Abdlvahhab'n ldrlmesi olay, aynen bn Kesir'de anlatld gibi nakledilir. Ayrca, Battal Gazi'nin H.122 ylnda ehid edildii ve bn Kesir'deki buna ait iki menkbe de olduu gibi kaydedilmitir. 148 P. N. Boratav, "Battal", . A., C.II, stanbul, 1993, s.345-346. 149 Trk edebiyatnda destani romanlara ait geni bilgi iin bkz.: M.F.Kprl, Trk Edebiyat Tarihi, s.254-258; Alessio Bombaci, Histoire de la Littrature Turque, ev.: I.Melikoff, Paris, 1968, 295

s.259-265; I. Melikoff, La Geste de Melik Danimend, Paris, 1960, C.I, s.41-52; I.Melikoff, Abu Muslim, Le Porte-heche du Khorassan, Paris, 1962, s.29-43. 150 A. Y. Ocak, slam-Trk nanlarnda Hzr Yahut Hzr-lyas Klt, Ankara, 1985, s.185) 151 "...ve cadular kalai beklerler. Nice kim yol arad, are idemedi. Andan mbarek yzin yire srb niyaz eyledi. Ol dem Hzr Peygamber iridi. Seyyide selam virdi ve eytdi; Ey ciger kem. Melul olma kim gerekir kim bu vilayet dahi senn kademinde ala, merref ola didi. Andan Hzr Peygamber atndan indi, Seyyid hazretini bindirdi ve yeil kamsn Seyyidin eline virdi ve eytdi; Ciger kuem, atn ban ehre karu tut, didi. Seyyid hazreti dahi eyle eyledi. At bir kez pervaz eyledi, ehrin stne kondu..." (Menakb- Gazavat- Seyyid Battal Gazi, stanbul, (Tarihsiz-Tabasma), C.IV, s.26,27). 152 Destan, Battal Gazi etrafnda yine Trklerin yaratt Battal Gazi Destannn bir devamdr. Danimend Ahmed Gazi de Battal Gazi gibi merkezi Malatyada bulunan slam gazilerinin ve Ahmed Gazi de Battal Gazi vastasyla Hz.Peygamber soyuna balanmaktadr. Bununla birlikte o, Trk kahramanlar gibi Harezmlilerin yadigrdr. Danimend, Peygamberin bir iareti ile Rum gazasna memur olur ( O.Turan, Seluklular Zamannda Trkiye, Boazii Yay., stanbul, 1993, s.123; Ayrca Bkz. Melikoff I., La Geste de Melik Danimend Gazi, Paris, 1960, C.II ). 153 Bkz. Dede Korkut Kitab, Yay.: Muharrem Ergin, Ankara,1964. 154 Saltukname, Topkap Saray Mzesi Ktphanesi, Hazine Ksm, No: 1612; Eser ve mellif iin bkz. A. Glpnarl A., Yunus Emre ve Tasavvuf, stanbul 1961, s.33-41; z Fahir, "Saltuk-name", VIII. Trk Tarih Kongresi Bildirileri, Ankara, 1981, C.II, s.971-977. 155 Bkz.gel Bahaeddin, Trk Mitolojisi, Ankara, 1971, C.I, s.495-539. 156 zbek Halk Destanlar Serisi, Alpam, Nr. Tura Mirzayev, Takent 1969; S.Chandra Sen Gupta, "Bir Orta Asya zbek Trk Destan: Alpam, Menei ve Versiyonlar ", ev.: idem Yldrm, Trk Folklor Aratrmalar, (1982), Ankara, 1983, s.177-189. 157 Bkz. P.N.Boratav, Krolu Destan, stanbul, s.1931. 158 A.Y.Ocak, slam-Trk nanlarnda Hzr Yahut Hzr-lyas Klt, Ankara, 1985, s.40. 159 A.Y.Ocak (A.Y.Ocak, "Sar Saltuk ve Saltukname", Trk Kltr, Trk Kltrn Aratrma Enstits Yay., S.195, Yl XVII, Ocak 1979, s.273-275) eserinde; Saltuknamede ilenen temalarla, zellikle Sar Saltuk tipolojisiyle, Battal Gazi'nin dier edebi rnleri arasnda bir benzerliin olduu 296

aklanmaktadr. yle ki; "Sar Saltuk, Battal gibi kfirlere kar cihad greviyle mkelleftir. Asl adnn erif Hzr olduu bildirilmekle beraber, Seyyid erif, erif Gazi, Sultan Baba, Sar Salth, Salth- Rumi ve Salth Gazi gibi deiik isim ve lakaplarla anlr. mr daima kfirlerle cenk ederek geen Sar Saltuk, onlar ya Mslmanla sokar veya Mslmanl kabul etmedikleri takdirde onlar ldrr. Mslman ettii kfirlerle oturup yksek bir lim kimliiyle slamiyetin esaslarn ve deiik ynlerini onlara aklar. Herhangi bir Hrstiyan lkesini fethedecei zaman orann kyafetine brnr ve dilini mkemmel bir ekilde konuur. Saltuknamede asl dikkati eken nokta, Saru Saltuk'un genellikle rahip klnda dolamasdr. O, bu klkla manastrlara girer, rahip ve keilerle Hrstiyanlk zerine tartr, hatta onlar hayran brakacak vaazlar verir ve ncil okur. Saru Saltuk, ayn zamanda byk bir veldir. Birok kerametler gsterir. Fakat bunlar dmanlar ve rakipleri tarafndan sihirbazlk, byclk diye kabul edilir. Onu cadularla ibirlii yapmakla sularlar. O da tpk 'teki Trkler gibi' sihir bilir. Hac Bekta- Vel, Fakih Ahmed, Seyyid Mahmud-u Hayrn ve Ahi Evran gibi birok nl evliya ile yakndan dostluu vardr." demektedir. Bundan baka, H.Eth, bu menkbeyi Almancaya tercme etmitir (Die Fahrten des Sajjid Batthal, Leipzig, 1871). Ayrca, Eth, eserinin genel muhtevasnda O'nu bir Osmanl kahraman olarak grr ve kiiliinin Hrstiyanla kar savaan bir Mslman olarak ortaya ktn vurgular. Ayrca, Georg Husing (Zur Rostahmsage, Sajjid Batthal, Leipzig, 1913)'in eseri de dikkate deerdir; bununla beraber, btn bu aratrmalara ramen, bu olay derinlemesine bilimsel anlamda incelenmemitir. Ayrca M.F.Kprl (M.F.Kprl, "Abdal" Mad., Trk Halk Edebiyat Ansiklopedisi, stanbul, 1935)'nn verdii bilgiler de son derece nemlidir. 160 Kavramsal anlamda Battalnamenin anlamn yorumlayan F.elikkanat (Eskiehir, Eskiehir, 1990, s. 96) eserinde; M.Canard'n bu konudaki yorumunu yle kaydetmektedir; " Roman, ana izgileri ile XI. yzylda olumu ehl-i salip savalarnn bakahraman Seyyid Battal Gazi'yi alarak, Battal Gazi'nin savalarnn, cengverliklerinin, akla hayale smayan atlmlarnn gerek panoromas demektir." 161 F.elikkanat (Eskiehir, Eskiehir, 1990, s. 96), romann zaman bakmndan tarihinin saptanmas konusunda; yazld dnemin Osmanl dnemi olmadn, daha ok Seluklular

297

zamanna ait olduunu ve bu yargya da romandaki anlatmlardan ulalabileceini belirtmekte ve gerek bir tarih vermek istendiinde bu tarihin XII. yzyl olmas gerektiini belirtiyor. 162 kr Baba'nn anlatmna gre; ...Halk arasnda mehur olduu zere Seyyid Battal Gazi hemire-zadesini Malatya emiri mer b.Nu'man b.Ziyad b.mer b.Mu'd'ye vermi ve bu izdivadan Nzr'l-Cemal adl bir kz dnyaya gelmiti. Bu kii ile Trkmen beylerinden Ali b. Mzrab evlenmi ve bunun rn olarak Melik Danimend domudur. Melik Danimend Abbasi ordularnn dzenledikleri seferlere katlarak yararlklar gstermi ve birhayli n kazanmt. Seyyid Battal Gazi gibi bir mcahid kiiyle olan ilikisi, gazalarda grlen yeterlilii sebebiyle Hulefay- Abbasiye'den Kim Biemrillah'dan 450 tarihlerine doru Diyr- Rum'a gaza iin izin alm ve bana toplad bir ordu ile zabtettii yerlerde lakabna mensub olan Devlet-i Danimendiyenin esasn kurmudur. (kr Baba, Dvn- eyh lhm ve Seyyid Battal Gazi, Necm-i stikbal Matbaas, stanbul, 1334, s. 1-28). 466 tarihinde muskt- re'si (bir kimsenin doduu yer) ve mukarrer-i askeriyesi olan Malatya'dan yirmibin kiilik bir ordu ile hareket edip, Sivas ehrini zapdedip kalesini ta'mir edip kendisine karargh yapt. Bu ekilde yerleip esas beylii kurduktan sonra Kengiri, Amasya, orum, Tokad, Osmanck, Kastamonu ve Niksar' fethetti ve Canik civarnda (Halkenbed) denilen kaleyi kuatma ile megul iken vefat etmi ve Niksar'a defn edilmitir. Yerine 477 senesinde olu Melik Gazi Mehmed Gmtekin geti. Trbesi Niksar'da ziyaretgh oldu. Babasnn vefat ve kendi istei zerine Kim Biemrillah tarafndan babas gibi Diyar- Rum'a gazaya me'mur Serasker tayin edildiinden Kutlanm-zade Sleyman Bey'den alnan Kayseriye'yi karargah ve beylik merkezi yapp, babas zamannda vezir ve maviri olan ltekin veya Ertevh (Ertuh)'nin olu Halfet'yi kendisine vezir tayin ettikten sonra 500 tarihinde Malatya'y istila etti.( kr Baba, a.g.e., s. 1-28). Gmtekin nvanyla bilinen Melik Gazi Mehmed, Seyitgazi Nahiyesi'nin Arabviran Karyesiyle ukur Al Karyesi arasnda bulunan bir toprak kale civarnda vefat ederek (529) buraya defnedildi (kr, a.g.e., s. 1-28). emseddin Ahmed Danimend b.Ali b.Mzrab't-Trkmen, Malatya emiri bulunan mer b. Nu'man b. Ziyd'n kz Nzr'l-Cemal adl kadndan domutur. Bu Nzr'l-Cemal, Seyyid Ca'fer bn Sultan Hseyin b. Rebi' b.Ali b.Abbas'l-Malt adl kiinin kz kardei yani Sultan Hseyin b.Rebi' in kz, Seyyidet'erifet'l-Aleviyye'nin kzdr. Fakat baz tarih kitablar bu Meliki, Seyyid Battal Gazi'nin evlad; Seyyidet'-erifet'l-Aleviyye, Battal Gazi'nin kz kardei olup Malatya emiri mer b.Nu'man ile 298

izdivacndan olan Nzr'l-Cemal Hatun'un semeresi olduunu kaydetmektedirler (kr Baba, Dvn- eyh lhm ve Seyyid Battal Gazi, Necm-i stikbal Matbaas, stanbul, 1334, s. 1-28). 163 rene Melikoff (La Geste de Melik Danimend, CI, Paris, 1960, nsz) eserinde; Danimend destannn XIII. yzyl ortalarnda kaleme alndn ve Battalnmenin de bu destandan nce kaleme alnm olduunu belirtir. 164 (Ocak 1992: 204,205) 165 Kaynaklarda ad ska geen bir dier Arap savas tarihi bir kahraman olan Abd-el-Vahab'dr. Hseyin Gazi'nin babas olarak anlr. Mezar Sivas'tadr. Arap vakanvistlerine gre 730-731'de Roma topraklarnda ld sylenmektedir. Btn bu kahramanlarn hemen hepsi, Seyyid Battal Gazi'nin sylencelerinde anlr. Abd-el Vahab, srekli olarak bahsedilen bir kiidir (F.W.Hasluck, M. A. Christianity and slam Under the Sultans, vol: 2, Oxford 1929, s.704-716). 166 P.N.Boratav ("Battal", .A., MEB Yay., M.E.Basmevi, CII, stanbul, 1993, s. 349-351); .Melikoff ("Al-Battal", Encyclopedie de I'slam, C.II, Leiden, 1971, s. 1137) eserlerinde; Battalnamenin ana blmlerinin Hal Seferlerinden etkilendiine inanldn ve zellikle Battal Gazi'nin mezarnn bulunuuyla ilgili yeni blmn byk bir olaslkla XIII. yzyl Seluklular zamannda eklenmi olabileceini belirtirler. Bunun yannda F.elikkanat (Eskiehir, Eskiehir, 1990, s. 96) eserinde; Battalnamenin sonlarna doru Seluklular tarafndan Anadolunun nasl kuatldn, fethedilen yerleri, kahramanlklar ieren blmlerin olduunu ve ayrca Battal Gazi'nin mezarnn bulunmas olay, oban Baba'nn kerametleri ve mmhan Hatun hakkndaki bilgilerin bulunduunu kaydetmekte, bu blmlerin de belki sonradan eklendiini belirtmektedir. 167 (F.elikkanat, Eskiehir, Eskiehir, 1990, s. 96,97) eserinde; yukardaki bilgiye ek olarak stanbul, Kz Kulesi, Bolu ve Seyitgazi ve evresini de gstermektedir. 168 (Ocak 1992: 204,205) 169 mer Ltfi Barkan, "Vakflar ve Temlikler I- stila Devirlerinin Kolonizatr Trk Dervileri ve Zaviyeler", VD, C. II, Ankara, 1942, s. 279-353.; A.Y.Ocak, "Zaviyeler", VD, C. XII, Ankara, 1978, s. 247-269. 170 (Ocak 1992: 204,205)

299

171 Battal Gazi ve Battalnme ile ilgili ilk bilimsel aratrma ve Almanca evirisi H. Eth'nin iki ciltlik H. Eth (Die Fahrten des Sajjid Batthal, En Alttrkis Wolks und Sitenroman, Leipzig, 1871)'nin eseridir. Onu Georg Husing (Zur Rostahmasage-Sajjid Battal, Leipzig, 1913)'in eseri takip etmitir. Marius Canard'n makaleleriyle beraber zellikle H.L.Fleischer ("ber den Trkischen Volksroman Siret-i Seijid Battal", Schisichen Akademische, Leipzig, 1848, II, 35-41, 150-169)'in makalesi ok nemlidir. Bunlara ek olarak A.Y.Ocak'n iaret ettii gibi (Ocak 1992:206-208), zellikle Henri Grgoire'n, Bizans halk roman Digenis Akritas [Bizans snrnda bulunan snr beyliklerinin savalarna Akritoi denmektedir.Akritoi nvan Bizans destan Digenis Akritas'dan alnmtr (.Hami Danimend, zahl Osmanl Tarihi Kronolojisi, Bat Dillerinde Osmanl Tarihleri, C. VI, Trkiye Yay., stanbul, 1971, s. 21)] ile Battalnme zerine Byzantion dergisinin eitli saylarnda yaymlad tarih incelemeler ve karlatrmalar ieren makaleler kayda deer almalardr. Battal Gazi'nin Trke Battalnme'den baka bir de Arapa Zt'l-himme yahut Z'l-himme (halk Arapasnda Delhemma) adnda bir baka destan romana daha konu olduu bilinmektedir. Bunun zerine yaplan almalar, bilhassa M. Canard'nkiler, eserin XI. yzyldan sonra peyderpey tamamlanarak yazya geirilidiini, daha nce halk arasnda yaamakta olan Emev-Bizans mcadelelerine ait menkbelerin Hal seferleri srasnda teekkl edenlerle tamamlandn, dolaysyla Trke Battalnme'nin Z'l-himme ile ilgisi bulunmadn ortaya koymutur. Bu suretle Battalnme'nin bu Arapa destan romann Trke'ye tercmesi veya adaptasyonu olmad anlalmtr. Yalnz burada Arapa "Battal" romannn Trkler arasnda yeni menkbelerin domasndaki, dolaysyla Trke Battalnme'nin olumasndaki ilk tesirini gzden uzak tutmamak gerekir (A.Y.Ocak, "Battal" Mad., .A., Trkiye Diyanet Vakf Yay., C. V, 1992, s. 206-208). Yukardaki grlere ek olarak M.Canard (M. Canard, "Al Battal", Encyclopedie de I'slam, C.II, Leiden, 1953, s. 1136) makalesinde; Battal Gazi'nin Bizansllara kar gsterdii kahramanlklarn "irat Zilhimma va'l-Battal" isimli Arapa epik romann konusunu oluturduunu ve bu romann da Trke Battalnmenin ana kaynan tekil ettiini dnmektedir. 172 M.Canard ("Al Battal", Encyclopedie de I'slam, C.II, Leiden, 1953, s. 1136) eserinde bu epik iirin daha sonra Bek (Sultan Mustafa III'nn hkamdarlk dneminde) tarafndan yeniden kopya 300

edildiini sylemektedir.; F.elikkanat (Eskiehir, Eskiehir, 1990, s. 96,97) eserinde; manzum Battalnamenin yalnz air Bak'nin eseri olduunu kaydedip, eserin Mustafa III (1757-1774) dneminde yazlm olduunu belirtir. 173 F.elikkanat (Eskiehir, Eskiehir, 1990, s. 96) eserinde; manzum Battalnamenin, mensur kaleme alnm Battalnamenin manzum biimi olup, ksaltlm bir biimi olduunu belirtip, bunun da Bak'nin, eserinin nsznde bunu aka belirttiini sylemektedir. 174 (Ocak 1992: 206,208) 175 Bu konuda F.W.Hasluck ("Graves of the Arabs n Asia Minor", Bulletin of the British School at Athens, C.XIX, 1912-1913, s. 187.; T.Alangu ("Bizans ve Trk Kahramanlk Eposlarnn k zerine", Trk Dili, No:20, Ankara, 1953, s. 202-219; P.N.Boratav ("Battal", .A., MEB Yay., M.E.Basmevi, CII, stanbul, 1993, s. 349)'da bilgi bulunmaktadr. Ayrca, F.W.Hasluck, yukardaki eserinde destanlar arasndaki yakn benzerlikler grlen iki kahramann aksiyonlarn karlatrmakta ve Digenes Akritas'n Battal Gazi tarafndan ldrldn iddia etmekte, T.Alangu da yukardaki makalesinde; Digenes Akritas ile Battal Gazi efsanelerini analiz etmektedir. 176 P.N.Boratav, "Battal", .A., C. II, stanbul, 1949, s. 344-351.; .Melikoff, La Geste de Melik Danimend, C. I-II, Paris, 1960, s. 1137,1138. 177 O.Turan, "Trkler ve slamiyet", DTCFD, C. IV, S. IV, Ankara, 1946, s. 480, 481.

301

KAYNAKA Abdullah b. Mehmed-Abdurrahman b. Elgaz, Muhtasar Tarih-i Dmak- bn Asakir, C.XIV, Beyrut, 1988. Alangu T., "Bizans ve Trk Kahramanlk Eposlarnn k zerine", Trk Dili, No:20, Ankara, 1953. Alangu T., "Bizans ve Trk Kahramanlk Eposlarnn k zerine", Trk Dili, No:20, Ankara, 1953. Alangu T., Trkiye Folkloru El Kitab, stanbul, 1983. Alangu Tahir , "Ortazaman Anadolu Komu Milletlerinin Eposlarnda Kadn Kahramanlar", Trk Dili, C.II, Ankara, 1953. Araz N., Anadolu Evliyalar, stanbul, 1984. Arsoy S., "Seyyid Battal Gazi ve At", Eskiehir I. Seyyid Battal Gazi Bilimsel Semineri, 22-24 Eyll 1977, Bildiriler, Eskiehir. Aslanbay M., Seyyid Battal Gazi Hayat ve Baz Menkbeleri, Eskiehir, 1953. Akun V.C., Eskiehir ve Ulular, Eskiehir, 1978. Baba Safer, Istlahat- Sofiyye fi Vatan- Asliyye-Tasavvuf Terimleri, st.1998. Bahaeddin gel, Trk Mitolojisi, Ankara, C.I,1971. Barkan .Ltf, "Kolonizatr Trk Dervileri", Vakflar Dergisi, C.II, Ank.1942. Barkan mer Ltfi, "Vakflar ve Temlikler I- stila Devirlerinin Kolonizatr Trk Dervileri ve Zaviyeler", VD, C. II, Ankara, 1942. Bombaci Alessio, Histoire de la Littrature Turque, ev.: I.Melikoff, Paris, 1968. Boratav P.N., Krolu Destan, stanbul,1931. Boratav P.N., "Battal", A, M.E.B. Yay., M.E. Basmevi, C. II, stanbul, 1993. Canard M., "Al-Battal", Encyclopedie de I'Islam, Leiden, 1971, CII Canard M., "Un Personnage de Roman Arabo-Byzantine", Extraits des Actes du II. Congres Nationale des Sciences Historique. Claude Cahen, Osmanllardan nce Anadolu'da Trkler, ev.: Y.Moran, E Yay., stanbul, 1979. 302

Cunbur Mjgan, "Danimendname ve Saltuknameye Gre Seyyid Battal Gazi", Eskiehir I. Seyyid Battal Gazi Bilimsel Semineri, 22-24 Eyll 1977, Bildiriler, Eskiehir. elikkanat F., Eskiehir, Eskiehir, 1963. Danimend .Hami, zahl Osmanl Tarihi Kronolojisi, Bat Dillerinde Osmanl Tarihleri, C. VI, Trkiye Yay., stanbul, 1971. Dede Korkut Kitab, Yay.: Muharrem Ergin, Ankara,1964. Dzda Erturul, eyh'l-slam Ebussuud Efendinin Fetvalar, st.1972. Ebu'l-Ala Afifi, Muhyiddin bnu'l-Arabi'nin Tasavvuf Felsefesi, ev.: M.Da, Ank.1975. Eth H., Die Fahrten des Sajjid Batthal, En Alttrkis Wolks und Sitenroman, Leipzig, 1871. Evliya elebi, Seyahatname, (Giri, Hatay, Suriye, Lbnan, Filistin), Haz.: .Parmakszolu, Kltr ve Turizm Bak. Yay.. Ankara, 1982. F.W.Hasluck, Chrstant and Islam Under the Sultans, C. I, II, Oxford, 1929. Fleischer H.L.,"ber den Trkischen Volksroman Siret-i Seijid Battal", Schisichen Akademische, Leipzig, 1848, II. G.Jacob, Sejjid Gazi, Zeitschrft fr Assyrologe und Verwvandte Gebete (Herauspegeben Vonn Karl Bezold n Hedelberg), Strassburg, 1912. Glpnarl A., Yunus Emre ve Tasavvuf, Remzi Kitapevi, stanbul, 1961. Grgoire H., "Comment Sayyd Battal, Martyr Musulman Du VIII Siecle, Est-il Devenu, Dans la Lgende, le Contemporain D'Amer ( .....-863)", Byzantion XI, Brksel 1937. H.Hsameddin, Amasya Tarihi, C. II, Necm-i stikbal Matbaas, stanbul, 1329-1332. Hasluck F.W. "Graves of the Arabs n Asia Minor", Bulletin of the British School at Athens, C.XIX, 1912-1913. Hasluck F.W., Bektailik Tedkikleri, Anadolu'nun Dn Tarih ve Etnografyasna Dair, Tetkikat Merkezi Neriyat I, ev.: R.Hulusi, stanbul, 1928. Hasluck F.W., The Christianity and slam under the Sultans, Oxford 1929, C.I-II. Hayrddin'z-Zirkil, Kamus-u Teracim, C.IV, Beyrut, 1992. Herev, Kitab uz-Ziyarat, Nr.: J.Sourdel-Thomine, am, 1953. Husing Georg, Zur Rostahmsage, Sajjid Batthal, Leipzig, 1913. 303

I.Hamilton I., Kk Asya, C.I, 1979. bn Asakir, Tarih-i Dmak, C.I, Beyrut, 1988. bn'l-Esr, El-Kamil fi't- Tarih, C.V, Leyden, 1870. nan A., Tarihte ve Bugn amanizm, Ank.1972. nand Battal, "Trk Halk Roman Seyyid Battal Hakknda", Milli Kltr, S.35, Austos 1982. slam Ansiklopedisi., C.II, M.E.Basmevi, stanbul, 1961. z Fahir, "Saltuk-name", VIII. Trk Tarih Kongresi Bildirileri, C.II, Ank., 1981. Jacob G., "Sejjid Gazi", Zeitschrft fr Assyrologe und Verwvandte Gebete (Herauspegeben Vonn Karl Bezold n Hedelberg), Strassburg, 1912. Ktip elebi, Cihannma, Mteferrika Basks, 1729. Kazvini, Asar ul-Bilad, Nr.: Wustenfenld, Gttingen 1848. Kksal H., Battalnamelerde Tip ve Motif Yaps, Ankara, 1984. Kprl M.F., "Abdal" Mad.,Trk Halk Edebiyat Ans., stanbul, 1935. Kprl M.F., Osmanl Devletinin Kuruluu, TTK Yay., Ankara, 1991. Kprl M.F., Trk Edebiyat Tarihi, tken Yay., stanbul, 1980. Kprl M.F., Trk Edebiyatnda lk Mutasavvflar, Ankara, 1976. Kprl M.F., Trk Tarih-i Dinisi, st. 1341. Lewis B., " 1641-1642'de Bir Karayit'in Trkiye Seyahatnamesi ", ev.: Seluk F., VD, C. III, Ankara, 1956. M.nder, ehirden ehire, (Efsaneler, Destanlar, Hikayeler,) Yap Kredi Bankas Kltr Yay., stanbul, 1972. M.Ziya (Bursa'dan Konya'ya Seyahat, stanbul, 1928. Melikoff ., "Al-Battal", Encyclopedie de I'slam, C.II, Leiden, 1971. Melikoff ., Abu Muslim, Le Porte-heche du Khorassan, Paris, 1962. Melikoff ., La Geste de Melik Danimend, C. I-II, Paris, 1960. Menakb- Gazavat- Seyyid Battal Gazi, stanbul, (Tarihsiz-Tabasma), C.IV. Meril E., Mslman Trk Devletleri Tarihi, TTK Yay., Ankara, 1991. Meydan Larousse, C.II, stanbul, 1969. 304

Mustafa Al, Mirkat'l-Cihad, Topkap Saray, No: 364.vrk., s.10 b Mneccimba, Tarih-i Umumi Sahaif'l-Ahbar, C.I, Beyrut, 1983. Nasrattnolu, nver, " Seyyit Battal Gazi Efsanesinin Afyonkarahisar Varyant ", Eskiehir I. Seyyid Battal Gazi Bilimsel Semineri, 22-24 Eyll 1977, Bildiriler, Eskiehir Kk Hayat Ansiklopedisi, Hayat Yay., st., 1968 Ocak A. Yaar, slam-Trk nanlarnda Hzr Yahut Hzr-lyas Klt, Ankara, 1985. Ocak A.Yaar, " Anadolu'da XIII-XV. Yzyda Mslim-Gayr- Mslim Dini Etkileimler ve Saint Georges (Aya Yorgi-Hagios Georgios) Klt ", X. Trk Tarih Kongresi, Ankara, 1991. Ocak A.Yaar, "Battal Gazi", TDA, C.V, stanbul, 1992. Ocak A.Yaar, "Sar Saltuk ve Saltukame", TK, Trk Kltrn Aratrma Enstits Yay., S. 195, Yl: XVII, Ocak, 1979. Ocak A.Yaar, "Zaviyeler", Vakflar Dergisi, C.XII, Ank.1978. Ocak A.Yaar, Alevi, Bektai Menakbnamelerinde slam ncesi nan Motifleri, st.1983. Ocak A.Yaar, Kltr Tarihi Kayna Olarak Menakbnameler (Metodolojik Bir Yaklam), TTK Yay., Ank.1992. Ocak A.Yaar, Trk Halk nanlarnda ve Edebiyatnda Evliya Menkbeleri, Ankara, 1984. OcakA.Y., "Zaviyeler", VD, C. XII, Ankara, 1978. zbek Halk Destanlar Serisi, Alpam, Nr. Tura Mirzayev, Takent 1969. ztelli Cahit, ("Seyyid Battal Gazi Roman zerine Dnceler", Eskiehir I. Seyyid Battal Gazi Bilimsel Semineri, 22-24 Eyll 1977, Bildiriler, Eskiehir. Purgstall H, Osmanl Devleti Tarihi, C.I, stanbul, 1983. Rfad A., Lugat- Tarihiyye ve Corafiyye, C.II, stanbul, 1299-1300. S.Chandra Sen Gupta, "Bir Orta Asya zbek Trk Destan: Alpam, Menei ve Versiyonlar ", ev.: idem Yldrm, Trk Folklor Aratrmalar, (1982), Ankara, 1983. Saltukname, Topkap Saray Mzesi Ktphanesi, Hazine Ksm, No: 1612. Sarar .A., "Edebiyatmzda Seyyid Battal Gazi", Eskiehir I. Seyyid Battal Gazi Bilimsel Semineri, 22-24 Eyll 1977, Bildiriler, Eskiehir. imir M.-Candemir Y., Seyyid Battal Gazi, Eskiehir, 1966. 305

kr Baba, Dvn- eyh lm ve Seyyid Battal Gazi, Necm- stiklal Matbaas, stanbul, 1334. Taber, Tarih-i Taberi, C. I,VII, Beyrut, 1987. Taberi, Tarih-i Taberi-i Kebr Tercmesi, C. I-III, Uhuvvet Matbaas, stanbul, 1328. Tanyu Hikmet, Ankara ve evresinde Adak ve Adak Yerleri, Ank.1967. Teophanes, Cf. Les Travaux de E. W. Broks, The Source of Teophanes, and the Syriac Chronicles, Dans Byzantinische Zeitschrift, t. XV,1906. Tolasa H., "Battal Gazi Destan Geleneinin Trk Halk Arasnda Douu, Gelimesi zerine Dnceler ve Bu Gelenekle lgili Bibliyografik Bir Dkm", Eskiehir I. Seyyid Battal Gazi Bilimsel Semineri, 22-24 Eyll 1977, Bildiriler, Eskiehir. Turan O.,, "Trkler ve slamiyet", DTCFD, C. IV, S. IV, Ankara, 1946. Turan O.,, Seluklular Zamannda Trkiye, Boazii Yay., stanbul, 1993. Trk Ansiklopedisi, C.V, stanbul., 1967. VasilievA.A., Hstory of the Byzantine Empire, Madson, Wsconsn 1952. Welhausen J., Arap Devleti ve Suktu, ev: F. Iltan, A.. lahiyat Fak. Yay., Ankara, 1963. Wulzinger K., Dre Bektasch - Klster Phrigiens, Berlin, 1913. Yakubi, Tarih-i Yakubi, C.II, Beyrut, 1995. Yersel F.., "Eskiehir-Seyitgazi-Kmbet Battal Gazi Efsanesi", Halkevi, S.34, Yl: 3, Eskiehir,Halkevi Yay., Sakarya Basmevi, 29 ubat 1936. Yersel F.., "Eskiehir-Seyitgazi-Kmbet zerinde Antlar, zerler", Halkevi, S.33, Yl: 3, 31, Eskiehir, Halkevi Yay., Sakarya Basmevi, lkkanun 1935. Yldz Hakk Dursun, slamiyet ve Trkler, st.1976 Zehebi, Siyeru A'lmi'n-Nbela, C. V, Beyrut, 1987.

306

RJNAL

ETN
307