You are on page 1of 30

KATODK KORUMA STANDARTLARI Katodik koruma projesi hazrlanmas ve uygulanmas konularnda kullanlan baz standartlar aada belirtilmitir.

TS 5141 EN 12954 TS EN 10025 TS 9234 TS 4363 NACE RP 0169 Yer alt elik boru hatlarnn katodik korunma kurallar Scak haddelenmi yap elikleri Katodik koruma Galvanik anotlar Doal zeminlerin elektrik zgl direnlerinin Wenner drt ulu elektrot yntemi ile tayini Toprak veya su altndaki metal boru sistemlerinin harici korozyonunun kontrol

1. KATODK KORUMA SSTEMLER N GEREKL MALZEMELER Anotlar D Akm Kayna Anotlar


D akm kaynakl (cebri sistemli) olarak korunacak boru hatlarnda kullanlan anotlara d akm kayna anodu denilir. Gemi yllarda demir silis ve grafit anotlar kullanlmakta iken 1985 ylndan itibaren kark metal oksit kapl titanyum anotlar kullanlmaya balamtr. a) Demir silis anotlar : Pik demirin endksiyon ocanda ( yksek frnda ) eritilerek, atlaksz ve gzeneksiz 7,5 cm ap, L=150 cm boy llerinde kalplara dklerek takriben 42.5 kg arlnda olan malzemedir. Silis dkm esnasnda karma ilave edilir, homojen olarak dalm salanr. Bu anotlar bnyesindeki silisden dolay son derece krlgandr. Tanmas ve montaj zordur. Terkibi aadaki gibi olmaldr.

ELEMENTLER Silis Manganez Karbon Krom Demir

AIRLIK % 14-16 max 1 max 0,95 4 - 45 Geri Kalan

Anot - kablo irtibat, zel bir balk dizayn iinde akma gbekli veya kur un - kalay alam sktrlm conta ile salanr ve ba lk bir PVC klf iinde poliretan esasl dolgu ile szdrmazlk durumuna getirilir. Anot kablosu en az 1 mt ve lx10mm2 NYY tipinde olmaldr.

b) Karma metal oksit kapl titanyum anotlar ( LDA )


Anotlar titanyum bazl ve elektro katalitik kaplamal metal oksit ieren kompozit malzemelerdir. Kaplama, anot olarak al masna izin veren elektro kimyasal zelliklere sahip olacaktr. Titanyum anotlar, tp, erit, tel gibi ekillerde olabilir.

ELEKTROKATALTK KAPLAMANIN ZELLKLER:


Elektro katalitik kaplama, titanyumun zerine pskrtlm Grup VIII metal tuzlarnn sl ayr mas ile yaplr. Elektro katalitik kaplama a adaki fiziksel ve kimyasal zelliklerde olmaldr. a) 6-12 gr/cm3 younluunda kristal yap, b) Metalik trde bir iletkenlik. ( 0.00001 ohmxcm rezistivite) c) Oksidasyon reaksiyonlarn katalize etmek iin geni bir alan. (20-50 m2/gr. arasnda deien B.E.T.

zelliklerinde yzey.) Kaplamann Tafel ivmesi deerleri; klorin k iin 0.03 - 0.05 volt, oksijen k iin 0.04 - 0.06 volt' tur. Bu deerler, klorin ve oksijenin kt zel ortamlara gre farkllklar gsterebilir. Yklenici, dier titanyum anotlar, ekilecek akm elenik hesab ve kablo-anot ek yeri szdrmazlk test sertifikas ile nerebilir. Akm younluu : Bu anotlarn akm younluu 20 yl dizayn mr iin kok dolgu iinde max. 100A/m2 olacaktr. Anot ktle kayb, 10 mg/Axyl dan az olmaldr. Bu teknik zellikler retici firma tarafndan taahht edilecektir.

Titanyum erit anotlar:


Titanyum erit anotlar., 1 x l0mm2 NYY tipi yeralt kablosuna zel bir balk ile montaj edilecektir. Anotlarn derin kuyuda kullanlmas halinde, kuyu ierisinde NYY kablolar, teflon veya kauuk esasl malzemelerle gmleklenecek veya EPR/CSPE tipi kablo kullanlacaktr. Aktive edilmi titanyum erit anotlarn d yzeyleri kark metal oksit tabakas ile kapl olduundan balk yapmnda ve montaj esnasnda bu tabakaya zarar verilmeyecektir. erit anotlarda l. kalitede titanyum malzeme kullanlacaktr. Titanyum erit anot lleri aadaki gibi olacaktr.

erit boyu 750 mm. 1500 mm

erit eni 20 mm. 20 mm.

Kalnl 3 mm. 3 mm.

Arl 0,27 kg 0,54 kg

Elektro katalitik kaplama, titanyum zerine pskrtlm grup 8 (soy metal oksitler - Titanyum oksit, Niobiyum oksit, Rutenyum oksit, Mangan oksit gibi ) metal tuzlarnn sl ayrmas ile yaplr. erit anotlar 750 mm veya 1500 mm boyunda yaplacak olup genelde 750 mm erit anotlarda tekli kablo bal, 1500 mm lik erit anotlarda ise ift kablo bal yaplacaktr. Etraf karbon dolgu ile evrelenmi Titanyum erit anottan ekilecek akm younluu 100 Amper/m2 olmaldr.

TTANYUM ERT ANOT - KABLO BALANTISI

Epoxy dolgu

Heat shrik klf

PVC Boru 1"

Pirin pul ve somun

3 mm

M6 Pirin cvata O18 Pirin balk Lehimli ek NYY Anot kablosu

MMO Kapl Titanyum erit

20 mm

Titanyum tp anotlar:
Eksiz dizi balants iin kullanlan tek ekil tp dr. Aktive edilmi tp anotlar iin, dikisiz 1. derece titanyum tp kullanlr. Tp boylar 50 cm ve 100 cm olabilir. 16 mm apl tp iin 1x16mm2, 25,4 mm apl tp iin 1x50mm2 kesitli, yeteri kadar anot kablosu tek para olarak hazrlanr. Tp anotlar kablo zerine srlr ve anodun noktasndan pres ile anot kabloya tutturulur. Anodun orta presinde kablo ile elektriki irtibat salayan dzenek bulunur.

Titanyum tp ap 25,4 mm (1 inch) 16,0 mm (0,63 inch

Et kalnl 1,1 mm (43 mil 0,9 mm (35 mil)

Arl 0,35 kg/mt (0,23 lb/ft) 0,23 kg/mt (0,15 lb/ft)

Elektro katalitik kaplama, titanyumun zerine pskrtlm Grup VIII metal tuzlarnn sl ayr mas ile yaplr. Etraf karbon dolgu ile evrelenmi titanyum tp anot iin tavsiye edilen maksimum akm younluu 100 A/m2 olmaldr. ( 9.3 A/ft2)

TTANYUM TP ANODUN EPR/CSPE KABLO LE RTBATI 5.1mm

t = 3.8 mm ANODUN K BAINDAK PRESLER, KABLO SOYULMADAN SU SIZDIRMAZLII NDR. KULLANILAN BAKIR MALZEME %99 SAFLIKTA ELEKTROLTK BAKIR OLACAKTIR. 13.0 mm 16.0 mm Titanyum TP
7.0 cm

Cu Pres borusu

Tp anot boyu

5 cm

ANOT KABLOSU (1X16mm2)

5 cm.Bakr YKSK (2 Ad.)

TTANYUM TP ANOT (1.6 ap) BAKIR PRES BORUSU (ANODUN ZER NE) (7 cm)

Anot yata dolgu malzemesi


Cebri sistemli koruma ( d akm kaynakl anotlar ) iin dolgu malzemesi Bu anotlar iin tavsiye edilen dolgu malzemeleri aadaki zelliklerde olmaldr.

a) Metalurjik kokta bulunmas gereken zellikler : Rezistivite max. 50 ohmxcm Tane bykl max. 0.1-3 mm Karbon yzdesi min. %70 Maksimum nem miktar : %5 Younluk : 750 800 kg/m3 Para bykl (arlk olarak) - 10 mm elekten geen %100 - 6mm elekten geen %90 - 1 mm elekten geen %30
Sistemin istenen dzeyde al mas anot yata dolgu malzemesinin rezistivitesine ve dolgunun yatak iinde anodu homojen bir ekilde sararak sktrm olmasna baldr. Dolgu malzemesinin, derin kuyu anot yatanda anot dizisini ortalayarak ve sktrlarak doldurulmas salanmaldr. Anot yatann yatay olarak yaplmas halinde yataktaki her bir anot iin 200 kg. kok dolgu kullanlmaldr.

Anot yata yaplmas


Anot yataklarnn yerleri anotlarn rahat almasna imkan verecek nemli ve rezistivitenin d k olduu ve A.C. enerjisinin bulunduu blgelerde seilmelidir. Bunun iin kazdan nce tekrar rezistivite llerek projede belirtilen noktalar tekrar kontrol edilmelidir. Anot yatann tipine gre boruya olan mesafesi de nemlidir.

Yatay Anot Yata


Yatay anot yataklar, balangc korunacak yaplardan en az 30 metre ve dier korunmayan yaplardan 200 metre uzakta olmaldr. Ayn blgede birden fazla d akm kaynakl anot yataklar dzenlendiinde yaplacak yeni anot yata bunlara en az 300 metre uzaklkta olmaldr. Yatay anot yataklarnn bana ve sonuna, yerinin belirlenmesi iin l kutular konulmaldr. Anot yatanda anot kablolarndan ayrca, iki l kutusu arasnda ring kablosu bulunur.

Yatay Anot yata direncinin llmesi


Cebri sistemli katodik koruma tesislerinde ska karlalan bir uygulama da, anot yata direncinin, mevcut tr / redresr nitesi zerindeki ampermetre ve voltmetre deerlerine gre test edilmesidir. Redresr zerindeki gstergelerdeki voltajn, ekilen akma blnmesi ile doru akm devre direnci bulunabilir. Bu diren, gerek anot yata direncinden byktr. Redresr zerindeki D.C. l cihazlarnn ( digital veya analog ) ok doru ve hassas deerler vermedii bilinmelidir. Bu cihazlar 0 50 volt ve 0 50 amper aralnda ise kk deer lmlerinde hatalar daha byk olur. Bu yzden anot yatann gerek direncini lmek iin hem doru akm devresini tekil eden dier unsurlarn devreden kartlmas hem de hassas ve mmknse kalibre edilmi l cihazlarnn kullanlmas gerekir. lmlerde kullanlan cihazlarn marka,model,seri no gibi belirleyici bilgileri ve varsa sertifikalar lm raporlarnda mutlaka belirtilmelidir.

(AYB) (-) T/R (+) Anot yata

(AYS)

Bunun iin : Anot yata bandaki 1 nolu l kutusundaki nt alarak (+) kablosu anot yatandan ayrlr. Drt ulu megger in C1-P1 ular ntlenir. P1 ucu 1 numaral kabloya irtibatlanr. C2 ve P2 ular 20 er mt ara ile ve ayn dorultuda aklan elektrotlara balanr. Megger ile anot yatann direnci llr. C1 P1 P2 C2

Megger

1 nolu AYB l kutusundan anot yatana tatbik edilen D.C. voltaj, bu noktadan portatif ve kalibre edilmi bir avometre ve referans elektrot ile llr. Ayn anda anot yata kablosu zerinden pens ampermetre ile geen akm llr. ( R = V / I ohm ) bantsndan anot yata direnci hesaplanr.

TPK DERN KUYU ANOT YATAI

l Kutusu Tr / Red. (+) ,


BETON TEMEL

NAKTF DERNLK 0,75 cm

Dizi Kablosu

Ring kablosu

Havalandrma borusu

0,75 cm

Max.30 cm

Anot yatanda kullanlacak kok dolgu miktar, anot yata hesabna gre, bilgisayar programndan bulunacaktr. Anot yata yaplacak yerde, toprak rezistivitesi llecek, iverenin onay alnacak kuyu sonra alacaktr. Anot yata direnci 2 ohm dan fazla olmayacaktr.

Aktif derinlik

Derin kuyu Anot Yata


Derin kuyu anot yata, korunacak yapdan en az 10 m akta olmaldr. Kuyu ap 22-30 cm, derinlii 50.00 mt olabilir. Derin kuyunun st tarafnda minimum 5.00 mt lik ksm inaktif derinlik olarak ayrlr ve bu ksma akl ta doldurulur. Kuyudaki anot saysna ve anotlar aras mesafeye gre derinlik belirlenir. Kuyu iine yerletirilen anot dizisinde olabilecek en fazla anot says belirlenmi ve anot tipine gre ileride verilmitir. Kuyunun almas ve iine anotlarn yerletirilmesi esnasnda kmemesi amacyla kuyu cidarlarnn bentonit veya uygun bir malzeme ile svanmas gerekebilir. Buna sondaj ekibi karar vermelidir. Byle bir risk olmas halinde tm kuyu boyunca ince sadan yaplm perfore keson borusu, kuyu iine indirilmelidir. Delme ilemi sonunda kuyu ii ve dibi su ile temizlenmeli ve kuyu derinlii llmelidir. Derin Kuyunun anotsuz blmne ( in aktif ) perfore edilmemi = 270 mm apl keson borusu 50 cm. lik ksm toprak zerinde kalacak ekilde kuyu iine yerletirilir. Bu borunun boyu 2.00 mt olup. st tarafna kapak taklr. Derin kuyu boyunca, elik perfore boru konulmas halinde bedeli B.B. birim fiyat Poz No:20 1.1 05 den ayrca denir. Kuyuda olu abilecek gaz kn salamak amacyla perfore (delikli) =32 mm apnda PVC boru, dizi ile birlikte kuyu iine indirilir. Anot dizi ve ring kablosu bu havalandrma borusuna pvc kablo ba ile 50 cm aralklarla balanr. Anot yata iine dolgu malzemesi yerletirilmesi zel aba gerektirir. Dizi, dolgu malzemesini ortalamaldr. Bunun iin merkezleme paleti kullanlmas faydal olur. Dolgu malzemesi aktif derinlie doldurulur, bu ilemden bir gn sonra in aktif derinlie de ykanm 1 - 5 cm. irilikte akl doldurulur. akln doldurulmas srasnda anot kablosu zarar grmemelidir. Kuyu azna (l00xl00x20) cm beton temel yaplmas keson borusunun tespiti iin gereklidir.

Galvanik anotlar
Galvanik anot olarak magnezyum, aluminyum ve inko anotlar kullanlmaktadr. Galvanik anotlar TS-9234 standartlarna uygun olmaldr. a) Magnezyum anotlar 2 Lb, 5 Lb, 9 Lb, 17 Lb, 32 Lb arlnda olup, kimyasal terkipleri aadaki gibidir.

AZ-63 tipi Bakr Aluminyum Silisyum Demir Manganes Nikel inko Magnezyum max % 0,05 % 5,3-6,7 max % 0,10 max % 0,01 min % 0,15 max % 0,01 % 1,5-3,5 geri kalan

High-Pot tipi 0,002 0,003 0,025 max 0,5-1,5 0,002 0,004 geri kalan

b) Magnezyum anotlarn imalatnda kesinlikle hurda malzeme kullanlmamaldr. Manezyum anotlarda dolgu maddesi, zeminin zgl direncine bal olarak A tipi B tipi olarak hazrlanr ve kimyasal terkibi aadaki gibidir. Anot kablolar en az, l x 6 mm2 NYY tipinde olur.

Dolgu Maddesi Bileenleri

Tipi A

Tipi B

Jips (frnlanmam) (CaSO4.2H2O) % 70-75 % 25-35 Bentonit % 25-20 % 50-45 Sodyum Slfat (susuzlatrlm) % 5 % 25 zgl elektrik direnci 50 100 ohmxcm 25 50 ohmxcm
Yukardaki zellie sahip jipsin kimyasal forml CaSO4.2H2O frnlanmam jips olacak, Sodyum slfat ise susuzlatrlm sodyum slfat olacaktr. ( Anhidr ) Ortalama zgl diren deerleri 3000 ohmxcmye kadar olan zeminlerde A tipi dolgu maddesi, 3000 ohmxcmnin zerindeki zeminlerde B tipi dolgu maddesi kullanlr, anotlarn asgari paketli arlklar

aada verilmitir.

plak Anot arl 2Lb Dolgulu anot arl

5Lb 5 kg

9Lb 17Lb 32Lb 6,5 kg 7,5 kg 17 kg 32 kg

yksek potansiyelli magnezyum anotlarn elektro kimyasal zellikleri aadaki gibidir.

a) Bakr / Bakrslfat referans elektroduna kar devre potansiyeli (-)1700 mV b) Teorik akm kapasitesi ( Amper x saat / kg ) = 2.200 c) Anot verimi = %50 olacaktr.
Magnezyum anotlarn elektro kimyasal testi :

1- Anot verimi (ASTMG 97) ye gre tespit edilir. 2- Ak ve kapal devre elektrot potansiyelleri TS5141 madde 2.2.9.1 de bileimi verilmi sentetik deniz suyunda llr.
Magnezyum anodun akm kapasitesi (ASTMG-97) ye gre tespit edilir.

MAGNEZYUM ANODUN DREK BALANTISI

Cadweld - kaynak

Mag. anot

Min. 150 cm.

MAGNEZYUM ANODUN L KUTUSU ZERNDEN BALANTISI

8,5 Lb.Yksek Potansiyel anodun Verebilece ! i


250 225 200

Ak?m Miktar?

anot ak?m? (mA)

175 150 125 100 75 50 25 0 0 1000 2000 3000 4000 5000 51 34 26 21 108 98 74 50 38 30 17 6000 25 15 7000 toprak 22 rezistivitesi (ohmxcm) 19 17 15 13 8000 12 9000 11 10000 157 142 Yatay monte edilen anot D?ey monte edilen anot

17 Lb.Yksek Potansiyel anodun Verebilece ! i


250 225 200 194 176 Yatay monte edilen anot 150 125 100 75 50 25 0 0 1000 2000 3000 4000 5000 6000 7000 68 46 34 28 144 131 D?ey monte edilen anot

Ak?m Miktar?

anot ak?m? (mA)

175

91 61 46 37 23 31 20 toprak 27 rezistivitesi 23 21(ohmxcm) 19 17 8000 15 9000 14 10000

zole flan
Koruma akm kayplarn nlemek iin gerekli yerlerde iki standard flan arasna uygun kalnlkta neopren veya klingrik ten yaltkan contalar konur. Flan balant saplamalar yaltkan makoronlu gmlek iine alnr ve iki tarafna yaltkan fiber veya pertinaks rondelalar yerletirilir. Flan ile direkt temas nlenerek bu ek

yeri, boru kaplama malzemesi ile intibak eden bir tecrit malzemesi ile kaplanr. zole flann yaplmasndan sonra korunan ksm ile korunmayan ksm arasnda asgari 300 mv.luk fark okunmaldr.

FLAN ZOLASYONU YAPILMASI

Yksek elektrik direnli conta

ELK SAPLAMA (YETERL UZUNLUKTA) ELK PUL VEYA RONDELA FBER PUL ( min. 5 mm kalnlkta ) MAKARON VEYA ISI LE DARALAN BORU ELK SOMUN
Katodik koruma akmnn topraa kan nlemek iin flan civatalar ve ara conta resimdeki gibi tesis edildikten sonra , flann elektrik akmn geirip geirmedii kontrol edilmelidir. Flann korunan boru taraf ile, korunmayan boru tarafndaki potansiyel fark 300 Mv veya daha fazla olmaldr.Resimdeki (1) nolu saplamaya 2 - 3 ve 4 nolu elemanlar taklr, saplama flan deliklerinden geirildikten sonra 3 ve 2 nolu elemanlar taklr ve saplama dndrlmeden 5 nolu somun sktrlr.

Transformotor / Redresr nitesi (T/R)


T/R nitesi hava veya ya soutmal, otomatik veya manuel ayarl veya ex-proof tipte olabilir. Aada ana hatlar verilen TR / RED. niteleri kullanm durumuna gre eitli modellerde retilebilir. Ya soutmal tipte, diodlar, thyristrler ve g trafosu trafo ya iinde bulunur. Bylece hem elektriki izolasyon hem de soutma temin edilir Kabin, niteyi harici etkilere kar koruyacak zellikte. 1-Manuel ve otomatik alan 2) Set edilen ve llen deerleri gsteren ekranl ( akm-gerilim-referans gerilimi) 3) Referans elektrodun arzal olmas halinde arza uyars vererek set edilen akm deerine gre manuel al ma moduna geebilen - 4) Anot yata referans elektrot katot kablolarndan birinin kopmas halinde ayr ayr uyar veren 5) Ar akmda sistemi defa test ederek ar akm uyars veren 6) Ksa devre ve ebeke gerilimi dk/yksek uyars veren 7) Ar scakta fan al arak uyar veren. Bu ikazlar kl ekranda grld gibi ayrca ses ve k ile de kullanc ikaz edilmektedir. Uyarlarn uzaktan alglanabilmesi iin bir rle konta ayrca ilave edilmitir.

nite d kabini, asgari 2 mm kalnlkta galvaniz satan veya imalattan sonra elektro galvaniz yntemi ile kaplanm normal sac malzemeden olmaldr. Sonradan renklendirmesi frn boya ile yaplmaldr. T/Redresr niteleri konusu ile ilgili TSE ve ISO N-9000 kalite sistem standartlarn haiz olmaldr. Cihazlara ait IP65 koruma snf belgesi ve TS-EN60947-4-1 A.G. anahtarlama sertifikalar bulunmaldr. Sistem (-)15o C - (+)70o C evre scaklnda azami k gc ile devaml alabilecek ekilde olmaldr. Trafo verimi tam ykte asgari % 96 , bota almadaki ve nominal akmla ykl durumda iken ayn kademe de voltaj fark maksimum % 4 olmaldr.

KATODiK KORUMA ARIZA ve iHBAR PANEL


2KR-21, boru potansiyelini len, katodik koruma redresrnn al masn kontrol eden ve arzalannca ses ve kla ihbar eden paneldir. Panelin alma prensibi:

2KR-21 katodik koruma yaplm hattn A.C. enerjisi olan herhangi bir noktasnda, referans elektrodu
yardm ile srekli olarak boru potansiyelini kontrol altnda tutabilmesi ve trafo/red. Besleme nitesinin almasnn takibi amac ile tasarlanmtr. Panelde bulunan D.C. voltmetre seici anahtarnn "Referans elektrodu gerilimi" konumunda iken srekli olarak boru potansiyelini gstermektedir.

2KR-21 ile ayrca boru potansiyelinin istenilen deerlerin altnda olduu ihbar edilmektedir. Kontrol gerilimi
potansiyometre vastas ile 0-2,5 Volt arasnda istenilen deere ayarlanr. Ayarlanan deer seici anahtarn "Kontrol gerilimi" konumunda D.C. voltmetrede grlebilir. al ma esnasnda boru potansiyelinin kontrol geriliminin altna d mesinden sonra devre ihbar konumuna geer. Bu durumda panelde bulunan arza yanar ve buzzer sesli ikazda bulunur. Ayrca devrede bulunan serbest kontakt konum dei tirerek irtibatl devreyi altrabilir. Bu durumda buzzer susturma butonu vastas ile kapatlabilir. Arza durumu devam ettii srece reset butonuna basld takdirde buzzer ihbar verecektir. Boru potansiyelinin normale dnmesinden sonra reset butonuna basldnda arza snecektir. Normal alma esnasnda panelin devre testleri yaplabilmesi amac ile test butonu bulunmaktadr. Bu butona basld nda panel giriinde boru potansiyeli "0" Volta drlerek devrenin arza esnasnda almas test edilebilir. Panel altnda bulunan boru potansiyeli (Referans Elektrod Gerilimi) ve (Kontrol Gerilimi) klemenslerinden harici lmler de yaplabilir.

PANELN KISMINDAK BALANTI KLEMENSNE KABLO RTBATI 1- BORU 2- REFERANS ELEKTROD 3- HBAR KONTAI ( 2 ad.) 4- 220V.AC. BESLEME ( 2 ad.) 5- TOPRAKLAMA ( MAV KLEMENS )

KATODK KORUMA ARIZA ve HBAR PANEL

ELEKTRONK VOLTMETRE SEC ANAHTAR VOLTAJ AYAR POTANSYOMETRES ARIZA III TEST SUSTURMA- RESET BUTONLARI K KONTROL GERLM

REFERANS GERLM

TEKNK ZELLKLER Besleme gerilimi Giri sigortas alma gerilimi Kontrol gerilim ayar Boru Potansiyeli lm Panel lleri Yardmc kontak: alma akm alma gerilimi Max. ani akm Max. anahtarlama gerilimi Min. izolasyon direnci evre artlar : : : : : : : : : : : : 220 V; 50 Hz; AC 50 mA 12 V DC 0 - 2.5 V 0 - 3.0 V 280 x 180 x 100 mm 10 A 250 V AC 20 A 380 V AC 2 x 104M 0 - 60 C - %85 Nem (max.)

MUHAFAZA KORUMA DERECELER / ENCLOSURE DEGREES OF PROTECTION SEMBOL 1. RAKAM / FIRST NR. 2. RAKAM / SECOND NR. TOZA KARI KORUMA SUYA KARI KORUMA PROTECTION AGAINST DUST PROTECTION AGAINST WATER Zarar verici miktarda toz Giriine kar koruma Protection against harmful Quantity of dust. Herhangi bir adan damlayan suya kar koruma. / Protection against water dripping From any angle. Herhangi bir ynden pskrtlen suya kar Koruma / Protection against water projected From any angle. Gemi gvertesinde frtnada veya basnla Pskrtlen suya kar koruma. / Protection Against heavyseas on deck or water projected From powerful jets. Herhangi bir ynden pskrtlen suya kar Koruma. / Protection against water projected From any angle. Gemi gvertesinde frtnada veya basnla pskrtlen suya kar koruma. / Protection Against heavyseas on deck or water projected From powerful jets. Belirli sre ve basn altnda suya daldrmaya Kar koruma. / Protection against submersion for Specific time and pressure. IP 68 malatcnn belirledii artlar altnda su altnda Srekli durmaya kar koruma. / Protection against continuous submersion under conditions specified by the manufacturer.

IP 54

IP 55

IP 56

IP 65 Toz giriine kar tam Koruma. IP 66 Full protection against Dust ingrees. IP 67

l kutular
Galvanik veya cebri korumal sistemlerde katodik koruma hakknda bilgilerin alnabildii test noktalardr. TSE 5141 de borulu ve Nato tipi olarak iki modeli verilmitir. Ancak, maksadna uygun eitli modeller imal edilebilir. l kutusu dibine, sabit referans elektrodu, iine de kayt edici nite konularak istenilen aralklarla ve ayn artlarda l alnmas salanabilir. l kutular belirli bir referans noktasna gre belirgin bir ekilde numaralandrlmaldr. Borulu tip l kutusu teknik resmi ekte verilmitir.. Kapak ksm boru gvdesine mente e veya geme trnakla taklabilir ve gmme elik allen cvata ile sabitlenir. l kutusu borusu scak daldrma galvanizli olacak galvanizin zeri, redresr kabini zelliklerinde boya ile boyanacaktr. lm hcresindeki balant elemanlar pirin malzemeden olacaktr. l kutularnn (50x50x50) cm beton temeli olacaktr.

l kutularnn montaj
Tesislerde deiik maksatlar iin l kutusu bulunabilir, d grnm hepsinde ayndr. l kutusunun kapa iindeki lm hcresinde, kullanm ekline gre pirin kutuplar bulunur. Borudan, anotlardan veya redresr nitesinden gelen kablolar l kutusuna alttan girecek ve beton temel, zamanla oturmasndan dolay kablolar ezmeyecektir. Montajda kablolarn zarar grmemesini temin iin temel altna blokaj yapabilir veya kablolar PVC boru iinden geirerek koruma altna alnacaktr. AYB ile tanmlanan l kutusu : Anot yata ba (Anot yatann redresr tarafndaki l kutusu olup redresrden gelen (+) kablosu, anot dizisi kablosu ve ring kablosu bulunur.) AYS l kutusu : Anot yata sonu ( Yatay anot yataklarnda kullanlr ve anot dizi kablosu ile ring kablosu bulunur.) Drenaj .K. : Boru hattnn DC besleme noktasna konulur, redresrden gelen (-) kablosu ile borudan gelen kablo bu l kutusu iinde ntlenir) Hat .K. : Boru hatt gzergahnda her km de bulunan, sadece boru / toprak potansiyelinin lm iin kullanlr ve iinde borudan gelen kablo bulunur.) Galvanik .K. : Galvanik anotla yaplan katodik korumada, anot ve borudan gelen kablo bulunur. Hcre iinde bu iki u ntlenir. ) Keson .K. : Keson korumalarnda kullanlan galvanik anot kablosu, borudan gelen kablo ve kesondan gelen kablo bulunur. Anot kablosu ile keson kablosu ntlenir.) E Potansiyel .K. : Paralel giden iki veya daha fazla borudan gelen kablolar bulunur. l hcresi iinde bu kablolar ntlenir. l kutusunun beton temeli dolgu toprakta olmayacak ve zamanla yamur gibi etkenlerden etkilenmeyecek ekilde etraf sktrlr. Temelin si topraa gmlmelidir.

Kablolar
Anot yatandaki kablolarn dnda kullanlacak btn kablolar TS 212 ye uygun ve NYY tipinde olmaldr. Anot yatanda kullanlan kablolar, burada oluacak gazlara dayankl EPR / CSPE tipi izolasyonlu ve eksiz olacaktr. Anot tipine gre kablo kesiti seilir. Aada, 16 mm2 kesitli EPR/CSPE kablonun zellikleri verilmitir. Anot dizisindeki anot says reticisinin nerilerine gre belirlenir.

Elektriki Veriler: DC akm derecesi Bakr kesiti letken resistans (20 C) Yaltkan resistans (20 C) na Verileri: letken malzeme Formasyon tipi letken ap (Ortalama) tabaka Malzeme Kalnlk D tabaka Malzeme Kalnlk D ap letken arl Bitmi kablonun arl letken gerilim iddeti (min)

50 Amper 16 mm2 (AWG 6) 1,2x10-3 ohm.cm 4,5 Mohm.km Standart kalayla tavlanm bakr Bklebilir 5,2 mm (204 mil) Etilen-propilen lastik 2,8 mm (110 mil) Klorosulfane polietilen 1,2 mm (47 mil) 13 mm (0,51 inch) 0,13 kg/m (0,087 lb/ft) 0,3 kg/m (0,20 lb/ft) 285 kg (628 lb)

Tesislerde kullanlacak kablolar tek para olmaldr. Cebri sistemli korumada l kutularnda 1x10 mm2 , galvanik sistemli korumada ise 1x 6 mm2 kesitli kablo kullanlabilir. Amerikan kablo standart numaralar karl aadaki tabloda verilmitir.
AWG (American Wire Guages) AWG Kesit ap AWG Kesit ap AWG Kesit ap No: 6/0 mm2 170,32 mm 14,73 No: 7 mm2 10,57 mm 3,67 No: 19 mm2 0,65 mm 0,912 5/0
135,13 13,12

4/0
107,09 11,68

3/0

2/0

0
8,25

1
7,35

2
33,58 6,54

3
26,68 5,83

4
21,14 5,19

5
16,76 4,62

6
13,26 4,11

84,91 67,46 53,43 42,41 10,40 9,27

8
8,34 3,26

9
6,65 2,91

10
5,27 2,59

11
4,15 2,30

12
3,30 2,05

13
2,63 1,83

14
2,09 1,63

15
1,65 1,45

16
1,31 1,29

17
1,04 1,15

18
0,82 1,02

20
0,52 0,812

21
0,41 0,723

22
0,33

23
0,26

24
0,20

25
0,16

26
0,13 0,405

27
0,10 0,361

28
0,08 0,321

29
0,07 0,296

30
0,05 0,26

0,644 0,573 0,511 0,445

Kablolarn korunacak yapya balants


Katodik koruma sisteminde kablolarn boruya irtibatnda genellikle cadweld (termik kaynak) kullanlr. Kablo ucuna, 3mm kalnlnda ve 3 x 3 cm llerindeki sac pabu, pirin veya gm kayna ile kaynatlr ve bu sac para temizlenmi boru yzeyine elektrot ile kaynatlabilir. Veya, boru zerine demir cvata, dili ksm yukar gelecek ekilde elektrod ile kaynatlr kablo ucuna da uygun kablo pabucu taklarak bu civataya somun ile ve iki yzne de trnakl pul konularak sktrlr.

Cadweld (Termik kaynak) yaplmas


Kablo izolesi 2 cm kadar syrlr. rtibat yaplacak boru noktasnn zerindeki izolasyon 5x5 cm kesilerek kaldrlr. nce tel fra sonra zmpara veya ee ile boru yzeyi temizlenir. plak kablo ucu temizlenen boru yzeyine (su ak ynnde) konur. zerine cadweld potas konur. Potann iine tozun akmasna engel olan sa pul konup zerine kablo kalnlna gre 15 veya 25 gr. Cadweld tozu ve barutu doldurulur. Pota, cam macunu veya amur ile boruya sabitlenir. Potann st kapa kapatlp, barut atelenir. Potann ve borunun soumas 1 dakika beklenir. Pota yerinden alnr, kaynak yerinin etraf temizlenir. Kaynak yerinde cruf var ise kk bir el aleti ile temizlenir. Kaynan salaml kontrol edilir. Boru izolasyonu tamir edilir.

Kablo ucundaki sac parann boruya kaynatlmas


nceden hazrlanan anot veya l kutusu kablolarnn boruya irtibatlanacak ular, atlye ortamnda gm veya pirin kayna ile 3mm kalnlnda 3x3 cm llerinde bir sac parasna kaynatlr. Bu para arazide boru zerine, elektrik kayna ile kaynatlabilir. Kaynaktan sonra curuflar temizlenmelidir.

Boru zerine cvata kaynatlmas


Anotlarn hazr olmamas durumunda veya baka nedenlerden, 1 cm boyunda demir cvata ters olarak boru zerine elektrik kayna ile kaynatlr. Kaynan salaml kontrol edilir, varsa apaklar temizlenir. Bu nokta belirlenir veya borunun zeri ak tutulur. Anot kablosunun ucuna taklm olan uygun kablo pabucu bu cvataya taklr. Kablo pabucunun altna ve zerine yayl rondela veya trnakl pul konularak cvatann somunu sktrlr.

Pin brazing kayna


zel cihaz ve A.C. elektrik enerjisi gerektiren bir kaynak yntemidir. Boru zerine cihazn zel saplamas kaynatlr. Daha sonra kaynatlan saplamaya kablo irtibatlanr.

Stud welding
Bu sistemde de zel cihaz ve elektrik enerjisine gerek duyulur. Kapasitr iinde biriktirilen elektrik enerjisinin ani olarak de arjndan meydana gelen enerji ile zel para boruya kaynatlr. Kablo bu para zerine tutturulur.

Boru izolasyonu tamiri BTM KAPLI BORULARDA ZOLASYON TAMR


Bakr kablonun boru ile irtibat hangi metot ile yaplrsa yaplsn, irtibattan sonra borunun izolasyonu mutlaka yaplmal, bakr kablo ve plak boru, toprak ile temas etmemelidir. Kablonun boruya eklendii yerlerde (hemen her tip irtibatta) bir knt olu acaktr. Bunun zerine dorudan bant sarlmas uygun olmamaktadr. Bu nokta nce 20/40 penetrasyonlu elektrik zifti ile izole edilmeli, ( zift eritilerek ) daha sonra zeri tecrit band ile tekrar izole edilmelidir.

P.E. KAPLAMALI BORULARDA ZOLASYON TAMR


P.E. kapl boru zerine kablo kaynatlmas, bu ksmda izolasyonun syrlmas ile yaplabilmektedir. Kablonun boruya cadweld veya baka bir yntemle birletirilmesinden sonra bu noktann, boru kaplamasna uygun bir malzeme ile izole edilmesi gerekir. Bunun iin P.E. copolimer esasl ubuk kullanlmaldr. zolasyonun bozuk olduu yerde keskin keler temizlenir. Tamirin yaplaca yer fra ile temizlenir. P.E. ubuk tamiri yaplacak hasarl kaplama zerinde alome ile stlr ve erimesi beklenir. Bu esnada boru tarafn da stmak, eriyen malzemenin boruya daha iyi yap masn salar. P.E. ubuk eriyerek arzal kaplama yzeyine akar ve boluu doldurur. zerine, boru kaplamas ile ayn zelliklerde P.E. bant yaptrlr. zolasyon tamiri bittikten sonra bu nokta Holiday tecrit dedektr ile en az 18.000 voltta test edilmelidir.

Borular arasndaki elektriki irtibat


Paralel veya kesi en boru hatlarnn olmas halinde gzergahnn baz yerlerinde borularn e potansiyele getirilmesi ve mtereken korunabilmesi iin aralarndaki elektriki irtibat 1x25 mm2 NYY kablo ile yaplmaldr. Bu irtibat baz yerlerde l kutusu zerinden olabilecei gibi baz yerlerde borular arasnda direkt olarakta yaplabilir. Bu durumda borular arasndaki kablo gergin olmayacak yeteri kadar bol braklp boru ile irtibat yerinin kopmas nlenmelidir. Kablonun boru ile irtibat ve bu noktann izolasyonu yukarda anlatld gibi yaplmaldr.

Referans elektrot
Portatif bakr / bakrslfat referans elektrot Katodik korumann etkinliini lmek iin kullanlan referans elektrot, ekte verilen teknik resim izimlerine gre imal edilir. Kullanlan bakr elektrolitik olmaldr.

Sabit tip referans elektrot

SABT TP BAKIR/BAKIRSLFAT REFERANS ELEKTRODU

Kablo imento veya epoksi Lehimli irtibat Ek yeri izole edilecek

6mm2 saf bakr (Elektrolitik)

Yksek younluklu poroz kap. 280 mm

105 130

mm mm

A- ELEKTROLT Saf bakrslfat kristali ( CuSO4+5H2O)min %99,0 - Klorr max%0,005 - Azot max%0,004 Kurun max%0,001 B- BAKIR ELEKTROD Eksiz, 12 mt boyunda elektrolitik bakr.( %99,99) saflkta C- DI DOLGU TSE5141, B Tipi anot dolgusu ( %50 jips + %25 bentonit + %25 anhydro sodyum slfat ) takriben 10 kg. ( pamuklu torba iine doldurulacak ) D- RTBAT KABLOSU rtibat kablosu ihtiyaca gre fleksi veya kuaksiyel olabilir. Kesit istee gre belirlenir. Kablo izolasyonu yer alt tipinde olmaldr. E- ELEKTRODUN YERLETR LMES Elektrot yap ile ayn derinlikte ve yapdan 0,5 - 1,0 m mesafeye yerletirilir. Elektrot yerine yerle tirildikten sonra d dolgu tamamen su ile doygun hale gelene kadar slatlmaldr. ayet varsa PVC veya naylon torba kartlmaldr.

Digital avometre dareye teslim edilecek olan avometre aadaki zelliklerde olacaktr. a) Avometre i diren 10 megaohm/VDCden az olmayacaktr. b) Avometre digital ve kademe ayar manuel olacaktr. c) Enerji kayna piyasadan kolay temin edilebilen standart tip pillerle olmaldr. d) Avometre min 20A DC lme kapasitesinde olacaktr. AC akm szgeci (Enterferans etkisi olmas halinde kullanlr)
Doru akma yksek empedans, alternatif akma dk empedans gsteren polarizasyon hcreleri katodik koruma sistemlerinin ayrlmaz bir parasdr. Toprak altnda km lerce yol kat eden boru hatlar yksek gerilim hatlarndan elektro manyetik etkisi iinde olabilirler. ndklenen gerilimden dolay boru hatt koruma kriterleri dei mekte ve yanlglara daha kts topraa dearj noktalarnda delinmelere neden olmaktadr. Kaak akm szgeleri boru hatt zerinden ar akm gemesinden dolay oluabilecek sorunlar nleyen elemanlardr.

a) Sulu akm szgeci:


A.C. akm szgeci, katodik koruma esnasnda zemindeki ar voltaj dei melerini bloke eden elektrolit bir alterdir. Szge, %30 potasyum hidroksit (KOH) elektrolit solsyonuna batrlm pek ok paslanmaz elik plakadan oluur. Elektrolit zerine konulan ya tabakas, buharla may, atmosferik gazlarn emilmesini ve yksek akm altndaki kprme fazlasn nler. Szge, kendi D.C. akm iinde bir voltaj gelitirir. D.C. akm, akm szgeci iinden geerken negatif plakalarda hidrojen gaznn , pozitif plakalarda oksijen gaznn olu masna sebep olur. Akm szgecine uygulanan voltaj arttka ykselen akm, plakalar zerindeki film kalnlnn artmasna neden olur. Bu kalnlk belli bir eik deerine geldiinde film krlr ve uygulanan A.C. voltaj ve yksek D.C. voltaj arttka, diren ani d gsterir. Akm szgeci iin kullanlacak (KOH), kuru olarak nakledilmeli montaj yerinde hazrlanmaldr. Hcrenin iyi havalandrlan kuru bir yere monte edilmesi uygun olur. Minimum solsyon limiti altndaki kullanm, amper kapasitesinde azalmaya sebep olur. Keza, yamur veya su ile sulandrlm elektrolit, amper miktar kapasitesinde azalmaya sebep olur. Elektrolitin, ani akm ykselmesi veya hatal akm geldiinde hcrenin al mas ile birlikte ta mas halinde, civarndaki boyal yaplara (d muhafaza kutusu v.b. ) zarar vermeyecek ekilde monte edilmesi gerekir. Ta may nlemek iin Maksimum solsyon seviyesi almamaldr. (-)40 derece altndaki ortam ssnda elektrolit seviyesi maximum ve minimum seviyelerinin ortasnda sabitlenmelidir. %30 luk solsyon (-)60 C derecede donar. Elektrolitin donmas, solsyon direncinin artmasna, amper kapasitesinin az miktarda d mesine sebep olur. Yksek alma ssnn deeri +60 C. Dir. Akm szgeci, ok az bir bakm gerektirirken, solsyonun yenilenmesi ve atmosferdeki aamal karbon dioksit emilmesinden dolay zaman zaman kontrol edilmelidir. Akm szgecin den geen akm, su ve potasyum hidroksit harcar. lk 6 ay boyunca elektrolit seviyesi aylk kontrolden geirilmelidir. 6 aydan sonra seviye kontrol gerektike yaplabilir. Elektrolit minimum seviyenin altna d memelidir. lk 6 aylk kontrol neticesinde solsyon bozulmu veya eksilmi ise, kontrollere aylk olarak devam etmeli ve solsyon her yl yenilenmelidir. Solsyon rengi, plakalarn grnmesini engelleyecek kadar koyular ise bir yl beklenmeden solsyon yenilenmelidir. Yenileme iin nce kablo balantlar almal, plakalar yerinden kartlmal ve zelti uygun bir yere dklmelidir. Plakalar temiz su ile ykanmaldr. Plakalar zerinde renk deiiklii normaldir. Ancak, plakalarda, delinmeler ve keskin kenarlar olu mas, ngrlenden fazla akm getiini veya hcrenin uygun olmayan elektrolit ile altn gsterir. Elektrolitin zerindeki ya tabakas madeni ya ile salanmaldr. Gaz ya ve kerozin kullanlmamaldr.

AKIM SZGEC PASLANMAZ ELK PLAKALARI

AKIM SZGECNN MONTAJI


1- SA MUHAFAZA KUTUSUNU BETON KADE ZERNE DBEL LE TUTTURUN. 2- CAM KAVANOZUN BETONLA TEMASINI KESMEK N BETON ZERNE KPK DEYN. CAM KAVANOZU MUHAFAZA KUTUSU NE YERLETRN. ETRAFINI YNE KPK MALZEMES LE DOLDURUN. ( SOUK VE SICAK ZOLASYONU N GEREKL ) 3- BETON KADENN TOZ VE RUTUBETTEN UZAK BR YERDE OLMASINA DKKAT EDN. 4- KAVANOZ NE NCE TEMZ SU (Damtk su) KOYARAK, ( 12 cm ykseklikte ) %20 30 POTASYUM HDROKST (KOH) (600 gr.) ZELTS HAZIRLAYIN. ( KOH U LAVE EDERKEN KARITIRIN.) ZELTNN DIARDA HAZIRLANMASI TAVSYE EDLR. 5- ELK PLAKALARI CAM KAVANOZA DALDIRIN. ZELT SEVYES PLAKALARI RTMELDR. ZERNE 2 cm. YKSEKLKTE MADEN YA DOLDURUN. ( FBER KAPAK ZERNDEK DELKTEN ) 6- KABLO BALANTILARINI YAPIN. (ENERJ OFF DURUMUNDA) Hcrenin nce topraklama kutbunun kablosunu balayn (Topraklama levhasndan veya korunmayan borudan gelen kablo ) Daha sonra redresrn (-) ucundan veya koruma altndaki borudan gelen kabloyu hcrenin kutbuna balayn. Kablolarn kutup ular ile tam temasta olmas iin somunlar gevek brakmayn. 7- HCRENN OK Y TOPRAKLANMI OLMASI GEREKR. (TOPRAKLAMA LEVHASI DK REZSTVTEL YERE GMLMELDR.)

b) Elektronik akm szgeci:


Sistem devresinde bulunan kondansatr, elektromanyetik olarak yklenen veya trafo merkezinden gelen 50 Hz.lik ebeke frekansl grltler iin 6,77x10 3 ohm luk bir empedans gstererek boru hatt zerinde olu abilecek alternatif gerilimleri topraa aktarr. Sistemdeki diod lar hatta veya civarna yldrm d mesi srasnda devreye girerek boru hattnn topraa gre daha pozitif olmasn nler. Sistemdeki diod gruplar boru hatt zerindeki gerilimi snrlar ve koruma geriliminden daha fazla olan gerilimlerin boru hatt zerinden uzaklatrlmasn salar. Gerekletirilen kat durumlu polarizasyon ak devre emas ve resmi ekilde grlmektedir. 470000Flk C1 kondansatr elektromanyetik olarak yklenen veya trafo merkezinden gelen 50Hzlik ebeke frekansl grltler iin 6,77x10-3luk empedans gstererek boru hatt zerinde oluabilecek alternatif gerilimleri boru hatt zerinden topraa aktarmaktadr. D5 diyotu boru hatt zerine imek d mesi srasnda devreye girerek boru hattnn topraa gre daha pozitif olmasn nlemektedir. D1den D4e kadar olan diyotlar boru hatt zerindeki gerilimi snrlar ve koruma geriliminden daha fazla olan gerilimlerin boru hatt zerinden uzaklatrlmasn salar.

Gerekletirilen Kat Durumlu Polarizasyon Hcre Devre emas ve Resmi

inko topraklama elektrodu Enterferans testlerine gre kullanlmasna karar verilen elektrik dearj plakas %99.99 saflkta inkodan retilirler, bez torba iine yerletirilen plakann etraf, magnezyum anot dolgu maddesi karm (TP- B) ile doldurularak gerek grlen yerlere monte edilir. Dolgu maddesi metal yzeyini en az 3 cm kalnlkta epeevre sarm olmaldr. inko plakann dkm esnasnda, 1 x 25 mm2 6,5 mt boydaki kablonun 0,5 mt lik ksmnn izolasyonu syrlacak ve elektrot her eksenden ortalanarak inkonun iine yerletirilecektir. Topraklama elektrodu l kutusu zerinden boruya balanr. Boru ile l kutusu arasnda da 1x25 mm2 kesitli NYY tipi kablo kullanlr. %99,99 saflkta inko alam iinde, %1 Al - %0,15 Cd - %0,001 Pt bulunur ve elektrodun plak fiziki lleri deiken olup, genelde 50 cm uzunluunda, 10 cm x 4 cm kesitli tipi kullanlmaktadr.

SUYUN SESN LTFEN Y DNLEYN. YAKIN GELECEKTE BELK BU SESE HASRET KALACAIZ. DNYADA PETROL, DOALGAZ, KMR GB ENERJ KAYNAKLARI BTSE CANLILAR NE KADAR ETKLENR. HAYAT ZORLAIR MUTLAKA. AMA, SUYUMUZ BTSE YAAM DA BTER. BU BLNLE BATA SUYUMUZU DAREL KULLANMALIYIZ. DNYA LKELER 22.MART GNN DNYA SU GN LAN ETMLERDR. NEDEN ? YERLEM YERLER SU KAYNAKLARININ YAKININA KURULMU, NFUSUN ARTMASIYLA NCE YZEY SULARI BORULARLA NSANLARA TAINMI SONRA YER ALTINDAN YZLERCE METRE DERNLERDE SU ARANMITIR. MUSLUKLARIMIZDAN U ANDA AKAN BR DAMLA SUYU, MALYETNN OK ALTINDA KULLANMAKTAYIZ. SUYU KULLANILMAZ HALE GETRMEK N DE ELMZDEN GELEN YAPMAKTAYIZ. KATODK KORUMA SUYUN BOL OLDUU YILLARDA ELK SU BORULARINDA UYGULANMAYAN, PETROL HATLARININ KOROZYONUNU NLEYC BR SSTEM OLARAK DNLD. DAHA SONRA 1980 li YILLARDA SU ve DOALGAZ HATLARINA UYGULANMAYA BALADI. LKEMZDE ZEL PROJELERDE BNA TEMELLERNDEK ve SANAT YAPILARINDAK DEMR DONATILARIN, ELK GVDEL GEMLERN ve LPG GAZ STASYONLARINDAK ELK TANKLARIN KORUNMASI N DE KATODK KORUMA SSTEMLER UYGULANMAYA BALADI.

You might also like