HSK Teknik Katalog

KLMA SANTRALLER
TEKNK KATALOG
Teknik Yaynlar No: 1
Klima Santralleri Teknik Katalog

HSK Teknik Yaynlar No:1 2. Basm Austos 2010
NDEKLER
1.KLMLENDRME 1.1 klimlendirmenin Amac ve Uygulama Alanlar 1.1.1 Konfor klimlendirmesi 1.1.2 Endstriyel klimlendirme 1.2 klimlendirme Sistemlerinin Snflandrlmas 1.2.1 Merkezi Sistemler 1.2.2 Yerel Sistemler 1.3 klimlendirme Sistemi Elemanlar 1.3.1 Su Soutma Grubu (Chiller) 1.3.2 Kazan 2.KLMA SANTRALI 2.1 Klima Santrali Performans Standartlar 2.1.1 Mekanik Dayanm 2.1.2 Gvde Hava Kaa 2.1.3 Filtre Bypass Kaa 2.1.4 Isl letkenlik 2.1.5 Isl Kprleme Faktr 2.2 HSK Klima Santralleri Karkas ve Panel Yaplar 2.2.1 BLUELINE Alminyum Karkasl Santral 2.2.2 FLEXLINE elik Karkasl Klima Santrali 2.2.3 HIJYENLINE elik Karkasl Hijyen Santrali 2.2.3.1 Pozitif Basnl Kap Uygulamas 2.2.3.2 Ultraviyole Yntemi le Hava Sterilizasyonu 2.3 Klima Santralini Oluturan Elemanlar 2.3.1 Fanlar 2.3.2 Motorlar 2.3.3 Frekans Konvertr 2.3.4 EC (Electronically Commutated) Motorlu Fanlar 2.3.5 Istc - Soutucu Serpantinler 2.3.5.1 Serpantinlerin Konstrktif zellikleri 2.3.5.2 Serpantin Kapasite Seim Monogram 2.3.5.3 Serpantinlerin Test Edilmesi 2.3.5.4 Serpantinlerin Temizlenmesi 2.3.5.5 Donmaya Kar Alnan nlemler 2.3.5.6 Donma Termostat 2.3.5.7 Youma Tavalar 2.3.5.8 Drenaj Sistemi 2.3.5.9 Damla Tutucu 2.3.5.10 Direkt Genlemeli (DX) 2.3.6 Elektrikli Istclar 2.3.7 Is Geri Kazanm Sistemleri 2.3.7.1 Plakal Is Deitirici 2.3.7.2 Is Borulu Is Geri Kazanm nitesi 2.3.7.3 Atnal Is Geri Kazanm nitesi 2.3.7.4 Rotorlu Tip Is Geri Kazanm nitesi 2.3.7.5 ift Rotorlu Klima Santralleri 2.3.7.6 Is Geri Kazanm nitelerinde Scaklk ve Entalpi Verimi Kavramlar 2.3.8 Filtreler 2.3.9 2.3.10 2.3.11 2.3.11.1 2.3.11.2 2.3.12 2.3.12.1 2.3.12.2 2.3.12.3 2.3.12.4 2.3.12.5 2.3.12.6 2.3.12.7 2.4 2.5 Damperler Karm Hcreleri Susturucular Ses ve Akustik Yaltm Titreim Nemlendirme Adyabatik Nemlendirme Hcresi Pskrtmeli Hava Ykaycl Adyabatik Nemlendirme Hcresi Ultrasonik Nemlendiriciler Buharl Nemlendiriciler Daldrma Elektrotlu Buharl Nemlendirici Elemanlar Nemlendirici Tasarm Deerlendirmesi Nemlendiriciler iin Baz Tavsiyeler Konfigrasyonlar ve Uygulama Alanlar Serbest Soutma (Free Cooling)
3.PSKROMETR 3.1 Nemli Havann zellikleri 3.1.1 Kuru Termometre Scakl (KT) 3.1.2 Ya Termometre Scakl (YT) 3.1.3 i Noktas Scakl (Doyma Scakl) 3.1.4 Bal Nem 3.1.5 zgl Nem (w) 3.1.6 zgl Hacim (v) 3.1.7 3.1.8 3.1.9 3.1.10 3.2 3.2.1 3.2.2 3.2.3 Younluk () Duyulur Is Gizli Is Toplam Is (Entalpi) (h) Psikrometrik Diyagram zerinde Gerekletirilen lemler Duyulur Istma lemi Duyulur Soutma lemi Soutma ve Nem Alma
4.OTOMASYON SSTEMLER 4.1 Saha Elemanlar 4.1.1 Motorlu Ak Kontrol Vanalar 4.1.2 Damper Motorlar (Normal-Yay Geri Dnl) 4.2 Duyar Elemanlar 4.2.1 Scaklk Duyar Eleman 4.2.2 Nem Duyar Eleman 4.2.3 Basn Duyar Eleman 5.FARKLILIKLARIMIZ 5.1 Klima Santral Test ve Performans lm Odas 5.2 AIRWARE Klima Santral Seim Program 5.3 Frame Drill Teknolojisi 6.SERTFKALAR
iin havann artlandrlmasna konfor amal iklimlendirme denir. Konfor iklimlendirmesi doru yaplm ortamlarda yaayan insanlar, daha az yorulur, daha az hastalanr ve daha yksek i verimi ile alrlar. klimlendirme sistemleri ile k
1. KLMLENDRME
Kapal bir ortamn scaklk, nem, temizlik ve hava hareketini insan salna ve konforuna veya yaplan endstriyel ileme uygun seviyelerde tutmak zere kapal ortam havasnn artlandrlmasna iklimlendirme denir.
1.1.1- Konfor klimlendirmesi nsanlar belirli scaklk ve nem aralnda, temiz haval ortamlarda rahat edebilmektedir. Byle bir ortam oluturulmas iin havann artlandrlmasna konfor amal iklimlendirme denir. Konfor iklimlendirmesi doru yaplm ortamlarda yaayan insanlar, daha az yorulur, daha az hastalanr ve daha yksek i verimi ile alrlar. klimlendirme sistemleri ile konfor artlarnn salanabilmesi iin kontrol edilmesi gereken faktrler unlardr: a) Hava Scakl Ortam scaklnn d ortam scaklndan bamsz olarak istenilen seviyede tutulmas olduka nemlidir. K ve yaz artlarnda bir miktar deimekle birlikte insanlar yaklak 21-26C ortam scakl aralnda rahat etmektedir. ISO 7730a gre bu deerler %50 bal nem iin stma sezonunda 20-24C, soutma sezonunda 23-26C olarak belirlenmitir. Kullanlan iklimlendirme sistemi yazn i ortam, d ortam scaklndan 6-7C daha dk bir scakla kadar soutabilmelidir. b) Bal (zafi) Nem Havadaki su buhar miktarnn, ayn scaklkta havada bulunabilecek en ok su buhar miktarna oranna bal (izafi) nem ad verilir. Bal nem, konforu nemli lde etkiler. Konfor iin istenilen izafi nem aral yaklak % 35-60 dr. c) Temizlik Havann; toz, mikrop gibi yabanc maddelerden arndrlmas, insan sal asndan olduka nemlidir. Son yllarda insanlarda i ortam havasnn kirlilii ve kalitesizlii sonucu bir ok hastalk tehis edilmitir. Bu sebeple iklimlendirme cihaz-
klimlendirme lemleri 1.1 klimlendirmenin Amac ve Uygulama Alanlar klimlendirme konfor veya endstriyel amal yaplmaktadr.
Teknik bilgilerde deiiklik yapma hakkmz sakldr.
larndan beklenen artlardan biri de havann d ortamdan filtrelenerek alnmas, toz, pislik ve mikroplardan arndrlmasdr. d) Hava Hz Hava hareket hz, mahal havasnn scaklna ve mahallin kullanm artlarna bal olarak deimektedir. Hareketli ilerin youn olarak yaplmad toplant salonu ve bro gibi mahallerde hava hz soutmada 0,15 m/s, stma durumunda ise 0,3 m/s olmaldr. Aktivitenin daha youn yapld alveri merkezi gibi mahallerde hava hareket hz biraz daha artrlabilir ve 0,2-0,35 m/s deerlerleri arasnda artlandrma yaplabilir. 1.1.2-Endstriyel klimlendirme Endstride retimin gerekletirilebilmesi iin uygun evresel artlarn oluturulmas gerekmektedir. retilen rnlerin muhafaza edilebilmesi asndan bu artlar rnn yapsn koruyabilecek ekilde olmaldr. Endstride mahal artlandrlmas yaplrken, rnlerin retilecei ve depolanabilecei artlar oluturulurken, alan personelin sal ve en st verimde alabilmesi iin gerekli artlar da gz nnde bulundurulur ve bu artlar optimize edilir. 1.2 klimlendirme Sistemlerinin Snflandrlmas 1.2.1 Merkezi Sistemler Bu tr sistemler daha ok byk binalarn iklimlendirilmesinde kullanlr. Sistem bileenleri olarak; klima santral, havalandrma kanallar, menfezleri ve/veya fanl serpantin niteleri (fan-coil unit) vb. cihazlar bulunmaktadr. Sistemin boru veya kanallar ierisinde su, hava veya bir soutucu akkan dolatrlarak stma-soutma-havalandrma ve nem kontrol salanr. Genel olarak merkezi sistemleri ana grup altnda snflandrabiliriz; a) Tam Haval Sistemler Is transfer akkan olarak havann kullanld sistemlerdir. Bu sistemler, soutma-nem alma prosesleri uygulanarak artlandrlan havann, kanallar yardm ile yaam mahalline gnderilerek duyulur ve gizli soutma, stlm havay artlandrarak yine kanallar yardm ile yaam mahalline gndererek de stma yaparlar. b) Tam Sulu Sistemler Her bir yaam mahalline yerletirilen fanl serpantin (Fan coil) cihazlar ile yaam mahallinin stlmas veya soutulmas salanr. Soutma iin ihtiya duyulan souk su, merkezi bir soutma grubundan (Chiller), stma iin ihtiya duyulan scak su ise merkezi kazan sisteminden pompalar yardmyla tesisata gnderilir. Mahallerin konfor art kontrol, kullanlan termostat yardmyla salanr.
c) Haval - Sulu Sistemler Haval ve sulu sistemler bir merkezde artlandrlan temiz havann ve merkezi bir soutma grubunda soutulan suyun, fanl serpantin birimlerine gnderilerek mahallerin, insanlarn temiz hava ihtiyalarn da karlayacak ekilde soutulmas veya stlmas ilemidir. 1.2.2 Yerel Sistemler a. Paket Cihazlar Tm ekipmanlarn tek bir gvde ierisinde bulunduran stma, soutma, nem alma ilemleri yapabilen, kumandal kontrolne imkan salayan cihazlardr. - Salon Tipi - Deme Tipi - at Tipi - Pencere Tipi b. Split (Ayrk Tip) Klimalar ve d nite olmak zere iki ayr paradan oluan stma, soutma ve nem alma ilemleri yapabilen, kumanda kontrolne imkan salayan cihazlardr. - Duvar Tipi - Tavan Tipi - Pencere Tipi - Deme Tipi - Salon Tipi - Kanal Tipi - Gizli Kanal Tipi 1.3 klimlendirme Sistemi Elemanlar Kazan, su soutma grubu (chiller), klima santrali, kanallar ve tesisat elemanlar bir mahali artlandran, sistemi oluturan elemanlardr. Bu elemanlarn birbirine uyumlu halde seilmesi, sistemin performansn btnyle etkiler. klimlendirme sistemlerinin seiminde u faktrlere dikkat edilmelidir: - lk yatrm maliyeti - Konfor artlar - Grlt - Estetik - letme maliyeti - Montaj kolayl - Enerji tketimi, - letme kolayl
Sulu Haval Sistem emas 1.3.1 Su Soutma Grubu Devre Elemanlar a. Kompresr b. Youturucu (Kondenser) c. Genleme Eleman d. Buharlatrc (Evaporatr) e. Dier Is Eanjrleri f. Basnl Tanklar g. Filtre-Kurutucu h. Ya Ayrc . Likit Ayrc i. Ayar Cihazlar j. letme Cihazlar k. Emniyet Cihazlar l. Gstergeler m. Dier elemanlar a) Kompresr Kompresrler gvde yaplar itibaryla aadaki gibi snflandrlrlar - Ak kompresrler - Yar-hermetik kompresrler - Hermetik kompresrler Dier bir snflandrma da sktrma prensibine gredir - Pistonlu kompresrler - Vidal kompresrler - Santrifj kompresrler - Rotary kompresrler - Sarmal (scroll) kompresrler b) Youturucu (Kondenser) Kondenserleri de yine tip ve yaplarna gre snflandryoruz. - Hava soutmal kondenserler - Su soutmal kondenserler - Evaporatif kondenserler c) Genleme Eleman Drt snfa ayrlmaktadr. Bunlar; - Klcal boru - Otomatik sabit basnl genleme valfleri - Termostatik genleme valfleri - eitli amandral valfleri d) Buharlatrc (Evaporatr) Balca soutucular iin bir snflandrma yapmak neredeyse imkanszdr. nk ok deiik amal uygulamalara uyacak ekilde ve akla gelebilecek her tipte soutucu imal edilmektedir. Ancak yaygn olarak grlen tipler; - Borulu soutucu - Borulu-kanatl soutucular - Zarf-borulu soutucular - Plakal soutucular e) Dier Is Eanjrleri Soutma sistemlerinde, kondenser ve soutucuya ilave olarak, eitli trde s eanjrleri kullanlr. - Sv - buhar aras s eanjr - Sv ayrc eanjr - Ya ayrma maksad ile kullanlan eanjrler - Kzgn buhar soutucusu (desuperheater) olarak kullanlan eanjrler - eitli salamura sistemlerinde kullanlan eanjrler
7
f) Basnl Tanklar En ok kullanlan basnl tanklar; - Soutucu akkan deposu olarak kullanlan sv tank - Sv pompal sistemlerde kullanlan; yksek basn taraf tank, alak basn taraf tank - Sv transfer tanklar - Ya ayrc tanklar gibi eitli basnl tanklardr. g) Filtre - Kurutucu Soutma sisteminde en nemli grevlerden birisini yapan eleman genleme elemandr. Burada soutucu akkan kk bir kesitten gemeye zorlanr. Bu nedenle akkan ierisinde kirletici maddelerin bulunmamas gerekir. Sv hattna filtre-kurutucu konularak yabanc maddelerin geiine msade edilmez. h) Ya Ayrc Soutma sistemlerinde kompresrn basma tarafndan kan scak soutucu akkan ile birlikte bir miktar ya da karterden ayrlr. Ayrlan ya miktar, sktrma oran ve sistemin alma rejimine gre farkllklar gsterebilir. zellikle dk scaklk uygulamalarnda, kompresrden ayrlan yan tekrar geri dn kritik neme sahip olduundan kompresr kna ya ayrc monte edilir ) Sv Ayrc Sistemden gelen sv halindeki akkann, kompresre gitmesini nler ve zaman iinde bu svy buharlatrarak sisteme verir. i) j) k) Ayar Cihazlar Geri dn sabit basn valfi Evaporatr basn reglatr Likit enjeksiyon valfi Sv enjeksiyon valfi Su scakl ayar valfi letme Cihazlar Termostat Alak basn otomatii Kapasite kontrol presostatlar eitli solenoid valfler Basma hatt ek valfi Stop valfler Emniyet Cihazlar Alak ve yksek basn presostat Emniyet valfi Ya basn presostat Donma termostat
Termometreler Sv ak gstergeleri Ya seviye gstergeleri Sv seviye gstergeleri Debi lme cihazlar
m) Dier Elemanlar Geni anlamda tarif ettiimiz soutma sistemini tamamlayan dier unsurlar ise; - Arac olarak grev yapan dier s tayclar, su, hava, salamuralar - Bunlarn sirklasyonunu salayan pompalar, fanlar - Bu sirklasyonun yapld boru sistemi - Su soutma kuleleri ve benzerleri 1.3.2 Kazan Scak Su Kazanlar Bir kazann alma kalitesi, birbirine ters ynde alan deere baklarak anlalr. Birinci faktr kazann sl verimidir. Scak su kazanlar iin yakacak cinsine ve konstrksiyona bal olarak verim deerleri % 75 - % 90 arasnda deiir. kinci faktr birim stma yzeylerinde retilen ortalama s miktardr. Bu deerin byk olmas ayn kapasitede kazann klmesini salamaktadr. nc faktr ise kazanlarda gaz tarafndaki basn dmdr. Bu deer olabildiince kk olmaldr. Sonu olarak gerekten iyi bir kazan; sl verimi yksek, stma yzeyi optimum seilmi ve basn kayb az olan bir kazandr. Scak Su Kazan Tipleri Uygulamada ok sayda farkl tipte scak su kazan bulunmaktadr. Scak su kazanlar malzemesine, yanma odas cinsine ve genel formuna bal olarak u ekilde gruplandrlr: a) Dkm Kazanlar: Scak su ve alak basnl buhar retiminde kullanlr. a) flemeli brlrl buhar kazanlar b) Atmosferik brlrl buhar kazanlar b) elik Kazanlar a) Yarm silindirik elik kazanlar b) Silindirik elik kazanlar c) Radyasyon tipi elik kazanlar d) Doalgaz iin yaplm zel kazanlar
l) Gstergeler - Manometreler
8
2. KLMA SANTRALI
Klima santralleri; stma, soutma, nemlendirme ve nem alma fonksiyonlar ile kapal ortamlarn havasnn artlandrlmasn salamaktadr. Ayrca klima santralleri ortamn taze hava ihtiyacn filtrelenmi bir ekilde karlamaktadr. 2.1 Klima Santrali Performans Standartlar 1970li yllara kadar klima santrallerinin belirli bir scakl veya nem orann salamas bekleniyordu; ancak gnmzde gelien teknoloji ile birlikte konfor anlaynn deimesiyle klima santralleri ile ilgili anlay da deimitir. amzn gereksinimlerine bal olarak klima santrallerinden, scaklk ve nem ayarlarndan baka zellikler de beklenmektedir. Bu nedenle son yllarda klima santrallerinde kullanlan elemanlar ile ilgili olduka detayl almalar yaplmtr ve bamsz kurulular tarafndan standartlar gelitirilmitir. Klima santrallerinin konstrksiyon zelliklerini ve ekipman performans deerlerini snflandran iki Avrupa Standard (EN) bulunmaktadr. EN 1886 Air handling units - Mechanical Performance EN 13053 Air handling units - Ratings and performance for units components and sections Bu standartlar dorultusunda mekanik dayanm, gvde hava kaa, filtre bypass kaa, sl iletkenlik, sl kprleme ve akustik izolasyon testleri yaplmaktadr. Testleri gerekle-
tirmek amacyla klima santrali ile benzer tasarm zelliklerini tayan bir model - box imal edilmekte ve testler bu model - box zerinde yaplmaktadr. Santral kaseti, klima santralinin balca elemanlarndan biridir. Santral kasetlerinin kalite asndan birbirleri ile mukayese edilebilmesi iin, belirtilen her kritere gre snflar gelitirilmi ve test yntemleri aklanmtr. Klima santrali kasetlerinde istenilen zellikler aada verilmitir: - Is iletkenlik katsaysnn dk olmas - Is kprsnn az olmas - Ses geirgenliinin dk olmas - Hava kaann az olmas - Hem santral elemanlarn tayabilecek, hem de santral iinde yaratlan pozitif veya negatif basnlara dayanacak zellikte olmas - Kullanlan malzemelerin evre dostu, hijyenik ve istenilen yanmazlk snfna sahip olmas - D ortamda bulunan santrallerin iine yamur veya karn girmemesi 2.1.1 Mekanik Dayanm Mekanik dayanm iin iki temel lt vardr. - Dizayn koullarnda gvdenin greli eilme deeri (mm/m) - Maksimum fan alma basncnda gvde mekanik dayanm, bu basn altnda gvdede kalc deformasyon olmamasn ifade eder.
Greli Eilme Testi - 1000 Pa basn ve vakum altnda yaplr (prEN 1886) Maksimum Fan Basnc Testi- 2500 Pa basn ve vakum altnda yaplr (prEN 1886) Gvde Dayanm EN 1886 Dayanm Maksimum Maksimum Fan Snf Greli Eilme alma Basncna mm/m Dayankl D1 4 Evet D2 10 Evet D3 Aranmyor Evet 2.1.2 Gvde Hava Kaa Klima santralinin konstrksiyonuna ve nominal iletme koullarna bal olarak gvde hava kaa testleri aadaki ekilde uygulanmaktadr. - Vakum altnda alan tm hcreler 400 Pa negatif basnta - letme basnc 700 Pa dan dk olan sistemlerde test 700 Pa basnta, daha yksek iletme basnlar olan durumlarda ise iletme basnc altnda test yaplmaktadr. zin verilen kaak miktarlar, testi yaplan hcrede kullanlan filtre snfna gre belirlenmektedir. Szdrmazlk Snf L1 L2 L3 Gvde Hava Kaa EN 1886 Maksimum Filtre Kaak (-400 Pa) Snf L x s-1 x m-2 (EN 779) 0,15 F9 dan iyi 0,44 F8-F9 1,32 G1-G7
Gvde Hava Kaa EN 1886 Szdrmazlk Maksimum Snf Kaak (-700 Pa) lxs-1xm-2 L1 0,22 L2 0,63 L3 1,90 2.1.3 Filtre Bypass Kaa Filtre bypass kaa, filtre hcresi zerinden filtreleme yaplmadan geen hava miktarna ilikin bir tanmdr. Filtrelenmemi hava debisi, filtreleyici elemandan gemeden filtre kasasnn kenarlarndan szan hava miktar ve filtre hcresinden sonraki vakumlu hcrede panellerden ieri kaan hava miktarnn toplamdr. Filtre bypass kaa testleri, filtre blm zerinde 400 Pa fark basnc altnda yaplr. Aadaki tablo, tasarm hava debisi deerinde sistemde kullanlan filtre snfna gre kabul edilebilir kaak oranlarn (%k) gstermektedir. zin verilen maksimum filtre bypass kaak oran EN 1886 Santral Filtre Snf G1-F5 F6 F7 F8 F9 Bypass Kaak Faktr k (%) 6 4 2 1 0.5
2.1.4 Isl letkenlik Kaset iindeki havann scaklk ve nemi d ortam havasndan farkl olmaldr. Enerji tasarrufu asndan santral i ortam havas ile d ortam havas arasndaki s transferi azaltlmaldr. Baka bir deyile, santral kasetindeki sl direncin artrlmas gereklidir. Kasetin termal direncinin yksek olmas, sadece s kayb asndan deil, ayn zamanda santral kasetinde oluabilecek youma asndan da nemlidir. Kasetin sl direncinin dk olmas durumunda, kaset yzeyindeki scaklk, i noktas scaklnn altna debilmektedir. Bu durum da santral yzeyinde youmann olumasna neden olmaktadr. zellikle nem oran yksek olan ortamlarda, i noktas ortam scaklna ok yakn olmaktadr. Santral yzeyindeki kk scaklk dmeleri sonucunda yzeyde youma ortaya kmaktadr. Bu duruma zellikle tropik iklimlerde ok sk rastlanmaktadr. Ancak santral iindeki nem oranna bal olarak kasetin i yzeyinde de youma meydana gelebilmektedir. Santral kasetlerinde oluan youma, kasetteki s kaybnn artmasna ek olarak, korozyonun hzlanmasna ve hijyenik olmayan artlarn olumasna neden olmaktadr. Santral kaset yzeyinin %90ndan daha fazlasn paneller oluturduuna gre, panellerdeki s iletkenlik katsaysnn dk olmas, santral kasetinin sl iletkenlik katsaysnn da dk olmas anlamna gelmektedir. HSK klima santrallerinde kullanlan paneller, i sac, d sac ve izolasyon malzemesinden olumaktadr. zolasyon malzemesi, i sac ile d sac arasna para eklinde yerletirilmektedir. Panellerde kullanlan i sac ve d sac kalnlklar, izolasyon kalnlndan ok daha az olduu iin, sac kalnlnn, panelin s iletkenlik katsays zerinde fazla etkisi bulunmamaktadr.. HSK klima santrallerinde izolasyon malzemesi olarak poliretan kpk veya kaya yn kullanlmaktadr. a) Is letimi Denklemi Is iletim denklemi, deneysel gzlemler neticesinde bulunmutur. lk defa Biot tarafndan bulunmasna ramen Fransz fiziki ve matematiki olan Joseph Fourierin ismini almtr ve Fourier kanunu olarak adlandrlmtr. dT dx
Q = - kA
Q = Is Aks (W) K = Is iletim katsays (W/mK) A = Alan (m2) dT = Scaklk Fark (K) dx = Kalnlk (m)
10
Klima santrali ierisinde bulunan hava ile ortam scakl arasnda nemli bir scaklk fark mevcuttur. Bu scaklk farkndan dolay bir sl iletimi gereklemektedir. Isl iletim deerini yani santral yzeyindeki s kaybn minimuma indirmek iin panel ierisinde younluu 52 kg/m2 ve s iletim katsays 0,036 (W/m K) olan 48 mm kaya yn yaltm malzemesi kullanlmaktadr. Paneli oluturan 1mm sac malzemesinin s iletim katsays ise 46 (W/mK) dir.
Snf
T1 T2 T3 T4 T5
Is letim Katsays (U) EN 1886 Is letim Panel Youma Katsays Kalitesi Riski W/m2K U0.5 En Yksek ok Dk 0.5<U1.0 Yksek Dk 1.0<U1.4 Orta Orta 1.4<U2.0 Dk Yksek Aranmyor ok Dk En Yksek
rnek olarak santral panel i yzey scakl 17C, d ortam scakl 32C ve 60 m2 yzey alan iin panel yzeyinden olan s transferini hesaplarsak; s transferi deeri elde ederiz.
2.1.5 Isl Kprlme Faktr Santral kaset yzeyinde youma olma olasl, kasetin s iletkenlik katsays ile tahmin edilebilmektedir. Ancak, her ne kadar s iletkenlik katsays santral yzeyinde youma olumayacan gsteriyor olsa da yzeydeki scaklk dalm homojen olmad iin sl adan zayf olan blgelerde yzey scakl, i noktas scaklnn altna debilmekte ve youma oluabilmektedir. Bu durumda santral yzeyinde youma olup olmayacan tahmin edebilmek iin sadece s iletkenlik katsaysn baz almann yeterli olmayacan gstermektedir. Isl kprlme deeri, sl iletkenlik deerini lmede kullanlan dzenein ayns ile belirlenmektedir. - Is transferinin stabil olduu durumda santralin tm d yzeyindeki en yksek scaklk (tmax) - Stabil durumdaki i ortam scakl (ti) - Stabil durumdaki d ortam scakl (ta) Yukardaki deerlerin belirlenmesi ile Kb s kprleme dee ri aadaki ekilde hesaplanr. Kb = (ti - tmax) / (ti - ta) Isl kprleme deeri 1e yaklatka santral yzeylerinde youma olma ihtimali azalmakta, bu deer 0a yaklatka bu risk artmaktadr. Pratikte, santral kasetlerinin yzeyinde youma problemine ok sk rastland iin, santral seiminde dier zelliklerin yannda kesinlikle s kprleme katsaysnn deerine dikkat edilmelidir. deal bir kasetin i ve d yzey scaklklar homojen olmal, maruz kald ortam scaklklarna yakn bir deer almaldr. Bu amaca ynelik olarak HSK tasarmclar, sl adan ideal bir kasete yaklamak iin s kprsz olan Flexline ve Hijyenline klima santrallerini gelitirmilerdir. Snf TB1 TB2 TB3 TB4 TB5 Isl Kprleme Faktr (kb) EN 1886 Isl Kprleme Panel Youma Faktr (kb) Kalitesi Riski 0.75< kb< 1 0.6kb< 0.75 0.45 kb<0.6 0.3kb< 0.45 Aranmyor En Yksek Yksek Orta Dk ok Dk ok Dk Dk Orta Yksek En Yksek
11
b) Is letim Katsaysnn llmesi Klima santrallerinde sl iletkenlik deeri, santralin veya model-boxn birim d yzeyinden, birim zamanda ve birim scaklk farknda transfer olan s miktarna ilikin bir deerdir. Bu deeri belirlemek iin yaplan testler, santralin i ve d ortam scaklk farklarnn 20C de sabit olduu kararl rejim durumunda yaplmaktadr. Test srasnda santral iindeki hava deiim oran saatte 100-110 arasnda bir deerde tutulurken, santral d yzeyindeki hava hznn 0,1m/s nin altnda olmas gerekmektedir. Aadaki deerler, test sonular dorultusunda hesaplanan panel s iletkenlik deerlerinin, Avrupa standartlarna gre snflandrmasn yapmaktadr.
2.2 HSK Klima Santraller Karkas ve Panel Yaplar
Is Kprszlk Blueline Klima Santrallerinin dk sl kprszlk zelliklerinden dolay hijyenik uygulamalarda kullanlmas tavsiye edilmemektedir. Tasarm zellikleri ve stnlkleri - Cvata ve somun gerektirmeyen HSK patentli profil geme sistemi ve zel szdrmaz ift contal tasarm - Mukavemet ve tayclk iin galvaniz sactan ke bayrak saclar - Alminyum profilli hafif tasarm - ten gizli dili mekanizmal hava damperleri, (flanlar dahil) komple alminyum ve dk direnli kanat profiline sahip hava damperleri - Paslanmaz elik eimli su tahliye tavas - Kolay ayar yapmaya olanak veren kay gerdirme sistemi
2.2.1 BLUELINE Alminyum Karkasl Santral BLUELINE Klima Santrallerinde kullanlan panellerin, alminyum profil balantlarnda, cvata ve somun gerektirmeyen, HSK patentli, alminyum profil geme sistemi ile alminyumun mukavemetini korumas salanmaktadr. Bylece elik cvatann alminyumu zayflatmas engellenmektedir. Karkas Karkas yapsn oluturan profiller, alminyum ekstrzyon malzemeden imal edilmektedir. Ke eleman olarak %30 cam elyafl naylon-6 plastik kullanlmaktadr. Ekstra mukavemet ve tayclk iin galvaniz sacdan ke bayrak saclar monte edilmektedir.. Panel 25 mm kalnlnda B2 yangn snfnda poliretan s ve ses yaltm malzemesi ile izolasyonu salanan sandvi panelin, i ve d cidarlar galvaniz sac malzemeden imal edilmektedir. Sac kalnlklar istee bal olarak 0.8 mm ile 1.2 mm arasnda seilebilmektedir. D cidar galvaniz zeri epoksi astar ve son kat boyal olup plastik koruyucu film kapldr. HSK patentli zel szdrmaz, ift contal tasarm ile panellerin cvata balants olmadan karkasa gemesi salanmaktadr.
12
BOYUTLAR (L) Model BL-02 BL-03 B H AS VA PF IB EI SB IS D1 D2 D3 TF1 TF2 YN S1 S2 S3 PR RR PN LDF ACF1 ACF2 ACF3 HF BN PAF BH
800 600 800 600 900 700 900 700
800 300 300 700 900 500 500 900 1300 13001500 1100 1300 1500 800 700 940 900 900 1300 1750 13001300 900 300 800 300 300 700 900 500 500 900 1300 13001500 1100 1300 1500 900 700 940 900 900 1300 1750 13001300 900 300 900 300 300 700 900 700 700 1100 1300 13001500 1100 1300 1500 1100 700 940 900 900 1300 1750 13001300 900 300 900 300 300 700 900 700 700 1100 1300 13001500 1100 1300 1500 1300 700 940 900 900 1300 1750 13001300 900 300 900 300 300 700 900 700 700 1300 1300 13001500 1100 1300 1500 1300 700 940 900 900 1300 1750 13001300 900 300
BL-05 1100 900 1100 900 BL-07 1300 900 1100 900 BL-09 1300 1100 1100 900
BL-11 1500 1100 1300 1100 900 300 300 700 900 700 700 1300 1300 13001500 1100 1300 1500 1300 700 940 900 900 1300 1750 13001300 900 300 BL-13 1700 1100 1300 1100 900 300 300 700 900 700 700 1300 1300 13001500 1100 1300 1500 1300 700 940 900 900 1300 1750 13001300 900 300 BL-16 1700 1300 1300 1100 1100 300 300 700 900 900 900 1500 1300 13001500 1100 1300 1500 1750 700 940 900 900 1300 1750 13001300 900 300 BL-18 1900 1300 1300 1100 1100 300 300 700 900 900 900 1500 1300 13001500 1100 1300 1500 1750 700 940 900 900 1300 1750 13001300 900 300 BL-20 2100 1300 1300 1100 1100 300 300 700 900 900 900 1500 1300 13001500 1100 1300 1500 1750 700 940 900 900 1300 1750 13001300 900 300 BL-23 2100 1500 1500 1300 1300 300 300 700 900 900 900 1750 1300 13001500 1100 1300 1500 1950 700 940 900 900 1300 1750 13001300 900 300 BL-26 2300 1500 1750 1750 1550 300 300 700 900 900 900 1750 1300 13001500 1100 1300 1500 1950 700 940 900 900 1300 1750 13001300 900 300 BL-33 2500 1700 1750 1750 1750 300 300 700 900 1100 1100 1950 1300 13001500 1100 1300 1500 2150 700 940 900 900 1300 1750 13001300 900 300 BL-37 2500 1900 1750 1750 1750 300 300 700 900 1100 1100 2150 1300 13001500 1100 1300 1500 2550 700 940 900 900 1300 1750 13001300 900 300 BL-41 2500 2100 1750 1740 1750 300 300 700 900 1300 1300 2350 1300 13001500 1100 1300 1500 2550 700 940 900 900 1300 1750 13001300 900 300 BL-45 2610 2140 1740 1740 1740 340 340 740 940 1410 1410 2410 1340 14101540 1140 1340 1540 2540 740 940 940 940 1340 1790 13401340 940 300 BL-50 2910 2140 1740 1740 1740 340 340 740 940 1410 1410 2410 1340 14101540 1140 1340 1540 2540 740 940 940 940 1340 1790 13401340 940 300 BL-57 3310 2140 1940 1940 1940 340 340 740 940 1410 1410 2410 1340 14101540 1140 1340 1540 2540 740 940 940 940 1340 1790 13401340 940 300 BL-65 3710 2140 2140 2140 2140 340 340 740 940 1410 1410 2410 1340 14101540 1140 1340 1540 2540 740 940 940 940 1340 1790 13401340 940 300 BL-75 3910 2340 2140 2140 2140 340 340 740 940 1410 1410 2610 1340 14101540 1140 1340 1540 2540 740 940 940 940 1340 1790 13401340 940 300 BL-88 4510 2340 2210 2210 2210 340 340 740 940 1410 1410 2610 1340 14101540 1140 1340 1540 2540 740 940 940 940 1340 1790 13401340 940 300 BL-100 5180 2340 2210 2210 2210 340 340 740 940 1410 1410 2610 1340 14101540 1140 1340 1540 2540 740 940 940 940 1340 1790 13401340 940 300
HCRE AIRLIKLARI (kg) Model AS VA PF IB EI SB IS D1 D2 D3 TF1 TF2 YN S1 S2 S3 PR RR PN LDF ACF1 ACF2 ACF3 HF BN PAF BL02 84 84 102 34 30 82 88 47 50 57 84 89 197 104 116 128 115 105 104 79 87 111 143 89 113 76 BL03 105 105 135 39 35 99 108 55 58 67 97 102 216 117 130 143 140 130 114 94 106 140 188 108 120 87 BL05 150 150 213 51 47 139 154 80 83 92 109 114 260 151 170 189 190 190 130 105 123 163 219 119 137 100 BL07 165 165 221 57 50 164 183 93 96 109 128 133 289 157 183 209 233 213 140 129 152 213 300 149 148 114 BL09 BL11 BL13 184 250 260 184 250 260 245 332 340 66 74 82 53 60 64 196 223 254 221 253 288 101 110 120 105 113 125 127 141 153 135 147 159 140 152 164 310 348 378 180 212 240 200 238 269 220 264 298 255 280 302 193 260 330 150 195 205 135 147 162 169 180 200 240 251 281 342 354 400 152 164 183 155 172 182 122 133 144 BL16 285 285 449 91 70 293 334 148 151 176 169 174 400 262 294 326 404 380 218 175 226 327 476 196 190 155 BL18 BL20 BL23 381 389 430 381 389 430 454 462 563 99 108 120 77 82 92 325 358 404 372 410 465 162 176 186 167 179 189 195 213 237 186 198 209 191 203 214 457 485 515 282 306 334 315 344 375 348 382 416 508 550 650 422 465 525 237 280 298 189 206 222 274 287 300 406 430 448 600 640 665 204 231 249 209 213 223 176 183 192 BL26 495 495 662 129 99 441 509 197 200 252 214 219 544 345 388 431 658 573 307 230 314 468 694 265 228 201 BL33 BL37 554 600 554 600 963 1057 164 178 112 138 551 611 636 708 252 266 256 270 309 341 249 253 254 258 625 656 408 437 459 492 510 547 798 920 716 795 337 354 267 285 391 438 605 693 923 1067 295 288 260 268 230 243 BL41 677 677 1076 190 140 665 773 306 309 371 281 286 687 466 525 584 970 864 371 310 445 700 1077 349 300 254 BL45 800 800 1004 229 157 756 868 346 349 403 316 320 724 487 548 609 1038 985 395 344 479 735 1112 384 326 288 BL50 850 850 1027 239 199 804 931 382 387 446 345 350 804 510 600 690 1088 1045 462 378 548 855 1310 425 347 316 BL57 1050 1050 1250 268 213 913 1060 414 419 492 384 390 900 570 678 786 1230 1186 584 421 590 909 1380 470 407 351 BL65 1170 1170 1600 295 213 1019 1184 455 457 549 420 425 976 610 706 802 1300 1324 610 465 670 1050 1613 523 415 382 BL75 1277 1277 1283 331 252 1167 1360 504 509 621 430 433 1073 738 826 914 1495 1517 653 470 777 1248 1947 508 422 411 BL88 BL100 1200 1250 1200 1250 1394 1406 377 429 274 392 1348 1521 1573 1782 562 595 565 600 706 774 475 500 480 505 1200 1348 839 913 945 1035 1051 1157 1620 1720 1752 1977 743 817 520 552 878 960 1427 1585 2240 2513 564 598 453 461 453 472
1. Istc hcre (IB) arlklar 1 sra serpantine gre hazrlanmtr.
2. Soutucu hcre (SB) arlklar 4 sra serpantine gre hazrlanmtr.
13
Hzl Seim Tablosu 2.2.2 FLEXLINE elik Karkasl Klima Santrali HSK Flexline Klima Santrali, s kprsz panel tasarm bata olmak zere, galvanizli elik karkas profilleri ve yaltml youma tavas ile n plana kan, Eurovent sertifikal st dzey bir klima santralidir. Karkas Karkasn rijitliini arttrmak ve panellerin montajn salamak iin 30x30 - 30x60 boyutlarnda, 2mm et kalnlnda galvanizli elik kutu profiller kullanlmaktadr. Profillerin balantlar dkm alminyum malzemeden ke elemanlaryla yaplmaktadr. Panellerin karkasa balants koruyucu kapaklarla, korozyona kar nlem alnm vidalarla salanmaktadr. Ayrca panellerin profille montaj yzeylerinde zel szdrmazlk contalar kullanlmaktadr. Filtreler zerinde ki hz minimum dzeyde tutmak amacyla filtre kesiti, hava ak kesitini tam kaplayacak ekilde boyutlandrlmtr. Filtrelere kolay servis verilmesi ve st dzeyde szdrmazlk salanmas iin yeni filtre kaset dizayn yaplmtr. Panel Yaps Panel kalnl: 50 mm Yaltm malzemesi: A1 yangn snfnda ve eitli younluklarda ta yn
ve d yzey malzemesi: ve d yzey saclar, galvanizli elik sacdan imal edilmitir. D sac yzeyi 5 mikron epoksi astar, astar yzeyi ise RAL 7035 renk kodunda 20 mikron polyester frn boya ve boya zeri film kaplamaldr. ve d sac kalnlklar, ihtiyaca ve kullanm yerine uygun olarak 0,8 - 1,2 mm aralnda seilebilmektedir. Profil malzemesi: ve d sacn aralarna, yksek s direnci olan ABS (Acrylonitrile-Butadiene-Styrene) malzemeden ke ve PVC (Poly Vinyl Chloride) kenar profilleri kullanlmaktadr. Profil malzemeleri, 80C scakla kadar dayankldr. Is Kprszlk HSK tasarmclar, enerji verimliliini n planda tutan almalarn srdrmekte ve ileri tamaktadr. Bu amaca ynelik olarak yaplan AR-GE
14
Hzl Seim Tablosu almalar sonucu, metal-metal temasn nleyerek s kprs oluumuna engel olan Panel-Karkas balants gelitirilmitir. Is kprs, santralin s kaybn artran ve bu nedenle enerji verimliliini dren, istenmeyen bir durumdur. Bu durum ayn zamanda youma ihtimalini de artrd iin mikrobiyolojik remeye ve korozif etkilere bal olarak santralin mrnn azalmasna da neden olmaktadr. Tasarm zellikleri ve stnlkleri - Eurovent sertifikal yksek sl ve mekanik zellikler. - Standart filtre boyutlar gz nne alnarak santral aln kesiti, 306 mmnin katlar ile orantl olarak boyutlandrlmaktadr. Bu sayede modler bir yap elde edilmekte ve filtre bypass kaaklar minimize edilmektedir. - HSK tasarmclarnn enerji verimliliini n planda tutan almalar sonucu, Flexline klima santrallerinde metal-metal temasn nleyen, s kprs oluumuna engel olan panel-karkas balants. Frame Drill Teknolojisi HSKnn kalitesinin srdrlebilir geliimi ve rekabet gcnn artmas yolunda yeni kilometre ta; HSK AR-GE ekibi tarafndan gelitirilen, patenti HSKya ait olan Frame Drill teknolojisi olmutur. 2007 ylnda gelitirilen Frame Drill teknolojisi, Flexline klima santrali retiminde montaj hassasiyetini artrarak santrallerin standart paralardan retilmesini ve bylelikle kurulum yerinde veya fabrikadan uzakta bir yerde santrallerin, kolaylkla monte edilmesini salamaya ynelik bir retim yntemi, yeni bir i modeli olmutur. Avantajlar: - Modlerlik - Kalite standardizasyonu - Sfr hatal retim - Nakliye kolayl - Hzl teslimat - Yerinde monte edilebilir santraller Gnmzde Klima Santrallerinin teslimat sresi yaklak 8-10 haftadr. HSK olarak yaptmz mteri memnuniyeti aratrmalarnda bu srenin 2-4 hafta olmasnn arzu edildiini grdk. Bugn iin bu istem, batarya, fan gibi ana malzemelerin temininden, panellerin retimine, boyanmasna montaj sresine kadar tm sreler gz nne alndnda imknsz olarak kabul ediliyordu. Balant noktalarnn nceden bilinememesi nedeniyle paralar stoklanamamaktayd. Frame Drill teknolojisiyle klima santralinin ana gvdesi ok hassas bir konumlandrma ile nceden retilebilmekte, stoklanabilmekte ve bylelikle ok ksa bir srede teslim edilebilmektedir. Bu yeni retim felsefesinin bir yansmas olarak gelitirilen ve Flexline tasarmlarnn zelliklerini tayan Quickline klima santrallerinde, batarya, fan ve dier ekipmanlar standart hale getirildii iin 20.000 m3/h'e kadar sipariler 2 hafta gibi bir sre iinde teslim edilebilmektedir.
15
2.2.3 HIJYENLINE elik Karkasl Hijyen Santrali HSK AR-GE blm tarafndan, binalarda salkl, taze ve temiz hava ile iklimlendirmeyi salamak zere tasarlanmtr. Tasarmnda yatan temel mantk, toz, kir birikimine izin vermeyen yap oluturmak, temizlenebilir ve temizlii kontrol edilebilir olmaktr. Hijyenline klima santrali hijyen amal VDI6022-1, VDI 6022-3, DIN 1946-4, EN 13053 standartlarna uygundur ve TV-NORD, DIN1946-4 EN1751 VDI hijyen sertifikasna sahiptir.
Profil malzemesi: ve d sacn aralarnda yksek s direnci olan ABS (Acrylonitrile-Butadiene-Styrene) malzemeden ke ve PVC (Poly Vinyl Chloride) kenar profilleri kullanlmaktadr. Profil malzemeleri 80C scakla kadar dayankldr. Is Kprszlk Hijyen uygulamalarna zel olarak gelitirilen s kprsz panel-karkas balants Tasarm zellikleri ve stnlkleri - Hijyen amal VDI6022-1, VDI 6022-3, DN 1946-4, EN 13053 standartlarna uygundur. - Geri dnml, evreye zarar vermeyen malzemeler ile retilmektedir. - Standart olan gzetleme cam ve i aydnlatmalar, santralin iinde ki donanmn grlebilmesini ve kontrol edilebilmesini salamaktadr. Aydnlatma armatrleri, bal olduu panelin i ve d cidarlar arasna, HSK AR-GE mhendislerinin ok zel tasarm ile yerletirilmitir. Bylece aydnlatma armatrlerinin yzeyde knt oluturup, toz ve kir birikimine neden olmas engellenmitir. - Is kprsz zel tasarm. Korozyon Dayanm Hijyenline klima santrallerinde, hijyen klimas standartlar dorultusunda, korozyonun nne gemek amac ile aadaki nlemler alnmtr. - Taban panellerinde ya da tm panellerde galvanizli \ galvaniz zeri frn boyal\ paslanmaz elik i cidar. - Daldrma galvaniz zeri frn boyal, profil karkaslardan oluan gizli iskelet - Dezenfektanlarn korozif etkilerine kar, alminyum yzeyleri epoksi ile kapl, ayna ve kapaklar paslanmaz sac malzemeden imal edilmi stma ve soutma bataryalar - Batarya kolektr yzeylerinin nem nedeniyle korozyonunu nlemek iin bakr kolektr kullanm - ki dorultuda eimi nedeniyle su tutmayan, paslanmaz elik youma tavas - Polipropilen profillerden mamul, 130C scakla dayankl, paslanmaz elik ereveli damla tutucu - Eloksall alminyum profillerden mamul, gizli dili, airfoil kanatlar contal, otomatik kontrol uygulamalarna uyumlu hava damperi
Karkas skeleti oluturan profiller 30x30-30x60 boyutlarnda, 2 mm et kalnlnda galvanizli elik zeri frn boyal malzemeden imal edilmitir. Profiller, paneller arasnda gizli kaldndan i yzeyler girinti-kntsz, dzgn hatlardan oluturmaktadr. Bylece toz ve kirleticilerin birikimi nlenmektedir. Szdrmazlk, kapal hcreli contalar ile salanmaktadr. Bu sayede EN 1886'ya gre filtre kaak snf "F9" ve gvde szdrmazl "B" snfna uygunluk salanmaktadr. ve d cidarlarn birbiri ile temasn kesen, Is kprsz tasarm sayesinde yzeylerinde youma gereklememektedir. Panel Yaps Hijyenik klimann gereksinimleri dorultusunda; paneller, profiller ve szdrmazlk elemanlar, mikrobiyolojik remeye izin vermeyen ve kimyasal temizlii yaplabilen malzemelerden imal edilmektedir. Is kprsz zel tasarm ile youma ihtimali sfra indirilerek sistemin kontamine olmas engellenmektedir. Panel kalnl: 50 mm Yaltm malzemesi: A1 yangn snfnda ve eitli younluklarda ta yn ve d yzey malzemesi: ve d yzey saclar, EN 10142Fe DX52d+Z standardna uygun galvanizli sacdan imal edilmektedir. D sac yzeyi, 5 mikron epoksi astar, astar yzeyi ise RAL 7035 renk kodunda 20 mikron polyester frn boya ve boya zeri film kaplamaldr. ve d sac kalnlklar ihtiyaca ve kullanm yerine uygun olarak 0,90-1,2 mm aralnda seilebilmektedir.
16
Hzl Seim Tablosu
HSK Klima Santrallerinin EN 1886 ya gre snflandrlmas

EN 1886 Gvde Dayanm (mm/m) D1 D2 D3 L1 L2 L3 L1 L2 L3 T1 T2 T3 T4 T5 TB1 TB2 TB3 TB4 TB5 F9 F8 F7 F6 G1-G5 4 10 >10 0.15 0.44 1.32 0.22 0.63 1.9 U<0.5 0.5<U<1 1<U<1.4 1.4<U<2 0.75<kb<1 0.6<kb<0.75 0.45<kb<0.6 0.3<kb<0.45 0.5 1 2 4 6 Flexline X Blueline X
Gvde Hava kaa -400 Pa (l/sm2)
X X X X X
Gvde Hava Kaa +700 Pa (l/sm2)
Is geirgenlii (W/m2K)
X X
Is Kprleme (kb)
X X X
Filtre Szdrmazlk snflar (+400Pa)
17
HSK klima santrallerinin alma aralklar - Taze hava girii: -25 C ile + 60 C - Egzoz hava k: 0 C ile + 80 C - Istma / soutma gruplarnn maksimum alma basnc / scakl: 13 bar / 110 C - Istma / soutma gruplarnn minimum alma scakl: 5 C Ar koullar: ortam hava scakl ve nemlilii ile birlikte d ortam artlar da youma kontrol asndan olduka nemlidir. Youma snrlarnn kontrol gz ard edilmemelidir. alma gerilimi: 220-440 VAC / 1-3 Faz / 50-60 Hz Notlar: Model plakas zerindeki ve kullanma klavuzu iindeki bilgilerin gz nnde bulundurulmas nemlidir. Donma riski varsa, stma ve soutma gruplar iin donma korumas ve antifriz kullanlmas gereklidir. Youma snrlar: Aadaki diyagramlar, Flexline, Hijyenline ve Blueline klima santrallerinde youma balamas iin gereken ortam havas artlarn gstermektedir. 2.2.3.1 Pozitif Basnl Kap Uygulamas Klima santrali ierisinde fann konumuna bal olarak pozitif basn ya da negatif basn olumaktadr. Salyangozlu fanlarda fleme, fan hcresi knda gerekletii iin fan hcresinden sonra ki tm hcrelerde pozitif basn olumaktadr. Salyangozsuz fanlarda ise fleme, fan hcresi ierisinde gerekletii iin fan hcresi ve sonraki hcrelerde pozitif basn olumaktadr. Pozitif basncn olutuu hcrelerde, hava kaaklarnn engellenmesi amacyla servis kaps, ie alr ekilde retilmektedir ve kap, d ksmda alminyum ereve zerine oturacak ekilde konumlandrlmaktadr. Kap kilitlerinin n balant paras zerinde dkme conta uygulamas ve ayarl balama civatasnn alt ksmnda
szdrmazlk elemanlar bulunmaktadr. Bu sayede ieride iklimlendirilen havann, kilit zerinden dar kamas engellenmektedir. Pozitif basn etkisi ile klima santrallerinde hava kaaklar olmas ihtimali tamamen ortadan kaldrlmaktadr. Ayrca evirme kolu istenildii takdirde kilit sklmeden kolaylkla karlmakta ve yine istee bal olarak servis kaplarnn klima santrali ierisinden almasn salayacak ilave bir kol monte edilebilmektedir. 2.2.3.2 Ultraviyole Yntemi le Hava Sterilizasyonu Dalgaboyu, insan gznn grebildii nlardan daha ksa ;ancak X-nlarndan daha uzun olan mor tesi nlara, ultraviyole denir. Dezenfektan olarak yararlanlan bu zel a, ksa dalga boylu k veya UV-C k denmektedir. Bu k boyu, 200 nm (nanometre) ile 280 nm aras UV-C bandna girmektedir. Klima sistemlerinde kullanlan hava, filtre sistemleri ile temizlenir. Havann iindeki kaba toz ve partikller filtreler ile tutulur. Havann iinde asl olarak dolaan ve normal filtre sistemleri ile tutulamayan, mikroskop altnda grlebilen mikroorganizmalar, insan saln tehdit eden bakteriler, virsler, mayalar ve mantarlar i ortamda alan personel zerinde ve imalat yaplan rn zerinde etkili olur. Birok maddi kayplara yol aar. Ultraviyole (UV) sistemler ile tm bu mikrobiyolojik olumsuzluklar engellemektedir. UV nlar ile hava sterilizasyonu salanmaktadr. UV nlar ayrca ortamdaki kt kokulara neden olan bakterileri de ntralize etmektedir. UV hava sterilizasyonu biyolojik bir artmadr. UV-C yayclar, 253,7 nm (nanometre) dalgaboyunda n yayar. Bu dalga boyu, bakteri, virs, mantar, maya, kf ve kf sporlar gibi mikroorganizmalarn yap talarna etki ederek remelerini engeller ve lmelerini salar.
Pozitif basnl kap uygulamas

18
Klima santrali ierisinde ultraviyole hava sterilizasyonu
Havada tanan mikroorganizmalar % 99,9a varan bir oranda uzaklatrr. Salgn hastalklarn hava yoluyla bulamasn engeller. UV-C ile dezenfekte edilen hava, SBS (Hasta bina sendromu) rahatszlklar olan; solunum yollar, mukoza dokusu ve adale arlarn minimum seviyelere indirir. Uluslararas almalarda (Lancet) UV-C ile dezenfekte edilen havann, toplu alma alanlarndaki i kaybn ortalama olarak % 40 azaltt tespit edilmitir. Hastanelerde kullanlan 1946-6 normuna ek olarak VDI 6022 (Alman Mhendisler Birlii) normlarna uygunluu, hijyen standartlarnn artmasn salamaktadr. Kimyasal rnler kullanmadan, insan salna ve doaya zarar vermeden hava dezenfeksiyonu salar. Kesinlikle ozon gaz retmeden UV-C n yayan lambalar kullanlr. Kullanm alanlar: hastaneler (youn bakm, ameliyathane, koridorlar, bekleme odalar), salk ocaklar, muayenehaneler, bekleme salonlar, resmi daire ve kurulular, okullar, oteller, plaza/ofisler, sinema/tiyatrolar 2.3 Klima Santralini Oluturan Elemanlar 2.3.1 Fanlar Klima santralinde, ortam ihtiyacna gre aspiratr ve/veya vantilatr ile hava sirklasyonunun salanmas amacyla fan hcresi bulunmaktadr. Dk basn aralndaki nitelerde ileriye eik kanatl tip fanlar tercih edilirken, orta ve yksek basn aralndaki niteler iin ileriye eik veya geriye eik kanatl fanlarn her ikisi de kullanlabilmektedir. Bunlarn yannda Aerofil kanatl fanlar, verimli olmalar ve dk ses seviyelerinde almalar sebebiyle sklkla tercih edilmektedir. Tasarm artlarna bal olarak Plug (salyangozsuz, tek emili, direkt akuple) fan kullanm da mmkndr. HSK klima santrallerinde kullanlan fanlar, galvaniz sacdan imal edilmitir. leriye ve geriye eik kanatl fanlar ISO 1940G6.3 normuna gre dinamik ve statik olarak balanslamtr. Fanlarn k ile nite gvdesi arasnda titreim snmlemek amacyla esnek balant yaplmaktadr. Opsiyonel olarak kanal sistemine balant iin dardan da kullanlabilecek esnek
balantlar mevcuttur. Fann bir dier hcreye balants ise difzr yardmyla yaplmaktadr. Difzrn temel amac bir sonraki hcre ierisindeki hava akn, hcre ierisinde dzgn yaymaktr. Fanlarn nite gvdesinden lastik izolatrlerle veya yayl titreim izolatrleri ile izole edilmesiyle, titreimin gvdeye aktarlmas nlenmektedir. stee bal olarak yayl titreim izolatrleri de kullanlabilmektedir.
ETKENLK
UYGULAMA ALANI
Merkezka fanlarn en verimli- Genel havalandrma / iklimlendirme sidir. Profil Kanatl En iyi alma artlar maks.debinin % 40-50 aralndadr. Maks. verimde gte maksimumdur. Daha byk debilerde g azalr. Verim, profil kanatldan biraz dktr. Geri Eik Profil kanatlya benzer etkenlik. Seyrek Kanatl Yalnzca maks. verim biraz daha dktr. Profil ve geri eik kanatl fanlardan daha yksek basn karakteristii Radyal Kanatl Fan, erinin maksimum basncn solunda krld blgede altrlmamaldr. G srekli olarak artar. Motor seiminde bu dikkate alnmaldr. ncelikle endstride malzeme tanmas iin ve yksek basnl endstri uygulamalar. Bazen zel bir malzeme ile kaplanan arkn, tesiste tamiri kolay. Havalandrma / klimlendirme iin uygun deil. ounlukla byk sistemler (tm basnlar iin)
Byk, endstriyel temiz hava sistemlerinde kayda deer enerji tasarrufu Genel havalandrma / iklimlendirme Profil kanadn korozyona ve anmaya urayabilecei baz endstriyel uygulamalar.
Merkezi Fanlar
Daha ok dk basnl havalandrma / iklimlendirme uygulamalar. Fan maks.basncn sanda altrlmaldr. leri Eik Sk Kanatl En iyi alma artlar maksimum debinin % 50-60 aralndadr. Maks. verim dier merkezka fanlardan daha dktr. Motor seiminde bu dikkate alnmaldr.
Radyal Fan
Plug Fan
19
Fan Kanunlar retici firmalar fan seiminde kullanlmak zere belirli tip, boyut ve mil hz (d/dak) iin, fan basnc, verimi ve gcnn, fan debisi ile deiimini gsteren, fan karakteristik erilerini kullanclara salamaktadr. Baka bir tanm yaplmam ise bu karakteristikler, 101,325 kPa, 20C ve 1,244 kg/m3 artlarndaki hava iin geerlidir. Dinamik olarak benzer olan fanlar iin karakteristik deikenler arasndaki ilikileri veren denklemler, fan kanunlar olarak adlandrlr. Bu deikenlerin fan boyutu D, dnme hz n, gaz younluu, gaz debisi Q, fan toplam veya statik basnc p veya p, fan gc N ve fan verimi dir. 1. Kanun, fan boyutunun, hznn ve gaz younluunun, debi, basn ve g zerindeki etkilerini 2. Kanun, fan boyutunun, basncnn ve gaz younluunun, debi, hz ve g zerindeki etkilerini 3. Kanun, fan boyutunun, debisinin ve gaz younluunun, hz, basn ve g zerindeki etkilerini gstermektedir.
Ses asndan bir seim yaplaca zaman, k hz bir lt olamaz. En iyi ses zellikleri, fann en yksek verimle alt durumlarda elde edilir.Yksek statik basnlarda alan fanlarn izin verilen k hzlar daha yksek olur, nk en yksek verim ancak yksek hava miktaryla mmkndr. Bu durumda ses dzeyini azaltmak amacyla k hzn snrlamaya ynelik abalar, statik basncn yan sra ortamn ses dzeyine ve fann alt alann nasl kullanldna da baldr. Dk ses dzeyinde bir fan seebilmek iin fann olabildiince yksek verimde almas ve fana bitiik kanallarn uygun bir biimde tasarlanm olmas gerekmektedir. Dk ilk maliyet ile fan verimi arasnda iyi bir denge kurulabilirse, en yksek verim iin gerekenden biraz daha kk bir fan seilebilir. te yandan uzun alma saatleri sz konusuysa, daha byk ve daha verimli bir fan seilmelidir. Daha kk bir fan seildii zaman daha byk bir motor, tahrik ve balatma (starter) ya da daha ar bir fan yaps gerekecek ise daha byk bir fan semek daha ekonomik olabilir. Fan Performans Karlatrmalar Aada HSK klima sistemlerinde kullanlan geriye eik seyrek kanatl, ileriye eik sk kanatl ve Aerofil kanatl fanlar iin performans deerleri gsterilmi ve karlatrma yaplmtr. Karlatrma iin 40 cm ark apna sahip fanlar seilmi ve alma noktalar belirlenmitir. alma Noktas A B C D E F Debi (m3/h) 10000 10000 6500 6500 4000 4000 Basn (pa) 650 1000 650 1000 650 1000
Fan Seimi Fan seimini etkileyen sistem zorunluluklar; hava miktar, statik basn, standart d hava younluu, ses dzeyi ya da fann alt ortamn kullanm, kullanlabilir alan ve ykn zellikleridir. Bu zorunluluklar biliniyorsa, hava koullandrma amal bir fann seimini belirleyen nokta, kapasite ile yapm snf birleiminin ucuz olmas, verimli ve kabul edilebilir bir ses dzeyinde almasdr.
Geriye Eik Seyrek Kanatl
20
leri Eik Sk Kanatl
Geriye Eik Aerofil Kanatl
Fan Montaj Fanlar, test edilerek ve montaja hazr olarak, farkl emi ve at konumu verecek ekilde retilmektedir. Taban kaidesinde titreimi nlemek iin lastik izolatrler veya yayl izolatrler kullanlmaktadr. Motor ve fan kasnak eksenlerini ayn dzlemde merkezlemek ok nemlidir. Yanal yklere engel olmak iin kay, doru ayla fan kasnana taklmaldr. Kullanm yeri ve amacna bal olarak deiik ekillerde uygulanabilen fan emi ve at ynleri aada gsterilmektedir.
Fan Hcresi - Aksesuarlar - Fan hcreleri, dnel elemanlar ve kanatlar d etkilerden koruyan ve benzer ekilde insanlar da hareketli elemanlarn zararlarndan korumaya yarayan Fan Koruma Kaps ve Kay-Kasnak Muhafazas ile birlikte retilebilmektedir. - Gzetleme cam ve aydnlatma ekipmanlar, servis kapsn amadan hcre ierisini izleyebilmek iin istee bal olarak sisteme eklenmektedir - Fan hcreleri, sistem tasarmlarna bal olarak kanal olmakszn d ortamdan dorudan hava emi ve at yapabilmektedir. Byle uygulamalarda yamur ve kar taneleri ile uuan kat ve yaprak gibi maddelerin hcre iine girmesini nlemek amacyla fan emi/at azlarna davlumbaz yerletirilmektedir. - Fan-kanal balants, santral titreimlerini, hava kanallarna iletmemek amacyla esnek elemanlarla yaplmaktadr. - Mteri talebi dorultusunda titreim snmleyici eleman olarak, deprem izolatr ya da yayl titreim izolatr, fan kaidesi ile santral gvdesi arasna yerletirilmektedir.
21
Yayl zolatrler kmelere uygun ve ok uzun mrleri nedeniyle elik yaylar, fan uygulamalar iin de kullanlan izolatrlerdir. Ak havada veya korozyona yatkn alanlarda yaplan uygulamalarda, kaplama ve boya ile ekstra koruma salanmaktadr. Ak yayl izolatrler, st ve alt kapaklardaki somunlardan zemine ve fana balanmaktadr. Bir uygulamadaki yaylar, sabit denge salamak amacyla ayn kme mesafesine sahip olacak ekilde seilmektedir. Yaylarn seiminde titreim kaynann frekans da nemlidir. Birden fazla titreim kaynann bulunduu bir uygulamada dk frekansl olana gre hesap yaplmaldr. Dk frekansl titreimleri yaltabilen bir sistem, yksek frekansl titreimleri de yaltabilmektedir. 2.3.2 Motorlar Elektrik motorlar kullanm yerine ve istee bal olarak IP54, IP55, IP65 koruma, EFF1, EFF2 enerji snfnda seilebilmektedir. HSK klima santrallerinde kullanlan motorlar, standart olarak F izolasyon snfnda, 380 V 50 Hz fazl, tam kapal, ksa devre rotorlu ve fan soutmaldr. Alminyum gvde yaps sayesinde motor daha kolay soutulmaktadr. Elektrik motoru seimleri, fann ektii mil gcne bal olarak %12-25 fazlas kadar aktarma kayplar ilave edilerek yaplmaktadr. stee bal olarak kullanlan kay-kasnak muhafazas ile kullanc iin maksimum gvenlik salanmaktadr. Kay ve kasnaklar, DIN 2215 normuna uygundur. Motorlarn; koruma, enerji verimlilii ve izolasyon snflar ile ilgili bilgiler aada sralanmtr. Koruma Snf IP Numaras Herhangi bir koruyucu kutu aldnzda zerinde koruma snfn belirtir bir IP numaras grrsnz. Koruma snf numaras IP arkasndan 2 basamakl bir numara ile ifade edilir (IP AB). Birinci basmak (A) kat cisimlere ve toza kar korumay, ikinci basamak (B) svlara kar korumay ifade eder.
Anma Gc kW 1.5 3.0 7.5 15 30 45 75 90
22
Aadaki tabloda koruma snf zetini grebilirsiniz

A Kat Cisimlere Kar Koruma 0 1 Korumasz
ap 50 mm'den byk cisimlere (Elin arkasna) kar ap 12.5 mm'den byk cisimlere (Parmaa) kar
B Svlara Kar Koruma Korumasz

Damlayan suya kar
Dikeyden 15 ye kadar ayla damlayan suya kar Dikeyden 60 ye kadar ayla pskren (0.07 l/dak) suya kar Her ynden pskren (0.07 l/dk) suya kar
ap 2.5 mm'den byk cisimlere (El aleti) kar
ap 1 mm'den byk cisimlere (Kablo damar) kar Toz taneciklerine kar
Her ynden dk basnl (12.5 l/dk) sulamaya kar Her ynden yksek basnl (100 l/dk) sulamaya kar 15-100 cm arasndaki derinlikte geici sre kalmaya kar Su altnda belirtilen derinlikte kalmaya uygun
Toz geirmez
Verimlilik Snf HSK klima sistemlerinde kullanlan fan motorlarna ilikin verimlilik snflar aadaki gibidir. HSK almalar srasnda enerji verimlilii asndan etkin olan ve bu sayede enerji tasarrufu salayan EFF1 enerji snfnda motor seimini mterilerine nermektedir.
Motor Verimi % EFF2 78.5 85.0 82.6 87.4 87.0 90.1 89.4 91.8 91.4 93.2 92.5 93.9 93.6 94.7 93.9 95.0 EFF3 yerine EFF1 kullanmnda kWh/yl 877 1197 1780 2632 3803 4352 5584 6659
HP 2.0 4.0 10 20 40 60 100 121
EFF3 <78.5 <82.6 <87.0 <89.4 <91.4 <92.5 <93.6 <93.9
EFF1 >85.0 >87.4 >90.1 >91.8 >93.2 >93.9 >94.7 >95.0
Yaltm Snf Yaltm snf, motorun s karsnda yalanma ve bozulmaya gsterdii direncin bir ifadesidir. Aada bu snflara ilikin bir tablo gsterilmitir. Yaltm Snf A B F H Maksimum alma Scakl 105C 130C 155C 180C Belirtilen Scaklkta alma mr (h) 20000 20000 20000 20000
kans Konvertr de tam olarak bu ii yapmaktadr. Klima sistemleri, nadiren maksimum tasarm debisine ihtiya duymaktadr. Frekans konvertr, klima santrallerinde fan motorunun devrini deitirerek, sistem debisini ayarlamaktadr. Bu sayede sistem iin gerekli taze hava miktar salanrken, yksek oranda elektrik enerjisi tasarrufu elde edilmektedir. Aadaki grafikte fan alma saatinin %90lk bir ksmnn %70 debide gerekletii grlmektedir. Frekans Konvertrl Sistemlerde Enerji Verimlilii Basn, debi, devir says ve g gibi deikenlerin kendi aralarndaki iliki, ilgi kanunlar aracl ile ifade edilebilmektedir. Bu kanunlar, hem radyal hem de eksenel fan iin kullanlabilmektedir.Daha net grnt eklenmelidir
Yukardaki tabloda, her snf iin belirli bir scaklkta alma mr deerleri verilmitir. Aadaki tabloda ise maksimum alma scaklndaki deiime bal olarak motor mrndeki deiim gsterilmektedir. Yaltm Snf Belirtilen Maksimum alma Scakl 130C 155C 180C Gerek Maksimum alma Scakl 120 155 190 Belirtilen Scaklkta alma mr (h) 40000 20000 10000
B F H
Yaltm snflandrlmas, motor iindeki en dk snfa sahip elemana gre yaplmaktadr. rnein motor iindeki bir eleman B snfna ait ise dier btn elemanlar F snf da olsa motor, B snf olarak adlandrlmaktadr. HSK sistemlerinde motorlar, standart olarak F yaltm snfnda seilmektedir. 2.3.3 Frekans Konvertr Klima santrallerinde kullanlan fan motorlarnn ou, indksiyon veya asenkron motor olarak da bilinen ksa devreli motorlardr. Tercih edilmelerinin sebebi; fiyatlarnn uygun olmas, az bir bakm masraf gerektirmeleri ve yksek oranda gvenilir olmalardr. Bu modellerde, motor devrini kontrol altna almann tek yolu, giri akm (alternatif akm) frekansn deitirmek ile mmkndr. Fre-
Bu kanunlardan debinin, fan devri ile doru orantl olarak artt ve basncn da devirin karesi ile orantl olarak artt grlmektedir. Enerji tasarrufu bakmndan en nemli nokta, g tketiminin fan devrinin nc kuvveti ile orantl olarak artmasdr. Bunun anlam, devir saysndaki azalmasnn elektrik tketiminde nemli tasarruf salayacadr. Dolaysyla, grafiklerde
23
de grld gibi debiyi %75 mertebesine ekerken harcanan g, tam devirde alan motorun enerjisinin %42sidir. Debi %50ye ekildiinde g tketimi %12.5 seviyesine inmektedir. Motor devir ayarnn, geleneksel debi ayarlamas metotlar ile karlatrlmas aada gsterilmitir. Gnmzde tercih edilmeyen debi ayarlamas yntemleri aadaki gibidir: - Damper ve valf yardm ile ksma ayar - Vantilatrn iine girecek olan hava akmn snrlandrmak iin radyal vantilatrlerde giri srglerinin kullanlmas - Vantilatr ve motor arasndaki dnme momentinin ayarlanmas iin viskoz ve indksiyon akm kavramalarnn kullanlmas - Ama / Kapama ayarlamas - Eksensel vantilatrlerde kanat asnn deitirilmesi
hem yksek kontrol edilebilirlikleri hem de saladklar enerji tasarrufu sebebiyle, frekans konvertrl sistemlerin kullanlmas nerilmektedir. Fan Hcrelerinde Kontrol Sistemleri Otomasyon sistemi gereksinimleri ve gvenlik talimatlar dorultusunda fan hcrelerinde aadaki ekipmanlar kullanlmaktadr. - Basn Fark Presostat yerletirilerek, fann emi ve at azndaki basn farklar llmektedir. Bu sayede fann alma durumu kontrol edilmektedir. - Acil durumlarda fann ani bir ekilde durdurulmas iin hcre zerinde Panik Butonu bulunmaktadr. - Fan motorunun ar snmas durumunda motorun devre d brakmas amacyla motor sarglar arasna PTC Termistr yerletirilmektedir. - Fan devrini deitirerek basn ve debi deerlerini kontrol etmek iin Frekans Konvertr yerletirilmektedir. 2.3.4 EC (Electroncally Commutated) Motorlu Fanlar
Debi ayarlamasna ilikin bu uygulamalarn dezavantaj hibirisinin elektrik tketimine dorudan etki etmemesidir. Bu unsurlarn bazlarnda elektrik tketimini azaltmaya ynelik imkanlar sz konusudur; ancak bunlarn hi biri enerji tasarrufunda frekans konvertr ile debi ayarnn kullanm kadar etkin deildir. rnek olarak Ama / Kapama kontrol, artan balatma ve durdurmalar, elektrik kaynandaki oynamalara bal olarak ok daha fazla mekanik gerilme ve basn artlarna neden olmaktadr. Yanda bulunan ekil frekans konvertr ile debi ayar ve damper ile ksma kontrolnn g tketimlerini karlatrmaktadr. Fan maliyetleri ile ilgili aadaki grafik incelendiinde, fann alma mr boyunca en byk giderin enerji tketiminden kaynakland grlmektedir. Bu bilgiler nda HSK olarak,
24
Global ve lke bazl aratrmalara bal olarak, elektrik enerjisi tasarrufunun salanabilecei en yksek potansiyel, elektrik motorlar ile alakaldr. Bu sorumluluu gerekletirebilmek iin bata gelen faktr, salad yksek enerji tasarruflaryla EC teknolojisidir. EC motora sahip (akll ve tak-altr) rn, markette ki dier rnlerden ayran detaylar, retici ve son kullanc avantajlar: Proses kontrolr, hz kontrol cihaz veya src, elektriksel filtreler ve ar yk koruma (motor + elektronikler iin) ksmlarnn tamam motor ierisindedir. Tm operasyon aral iinde dk ses ve titreim seviyesi elde edilmektedir. Ek komponentler kullanmadan %100 hz kontrol ans mevcuttur. 0-10 VDC veya 4-20 mA set ve actual sinyalleri ile alabilmektedir. Direkt src, motor ve kay gibi komponentler, bakm gerektirmeyen rulmanlar iermektedir. Geni ap ve performans aral (630 mm ap - 6kW motor gcne kadar.). EC motor gleri ile 2200 Pa gibi yksek basnlar karlanabilmektedir. Hijyenik klima santralleri gibi uygulamalar iin ihtiyaca bal olarak korozyon ve bakteri tutumunu engelleyen boya seenei mevcuttur. Modbus Uygulama alannda ki mevcut ethernet ana (LAN) CAD 5 balants (zel interface ile) Full besleme gerilimi arala boyunca sabit performans = 3 faz - 380-480 VAC - 50/60 Hz - Deiken ebeke voltaj ve frekanslarnda set edilen deerde alma (farkl lkeler) zellii mevcuttur. Sensrler iin entegre DC besleme kayna, Programlanabilir analog k, Entegre PID - Algoritmaya bal olarak PID parametrelerine eriim ve deitirme, Entegre alarm klar, EMC uyumluluklar, Soft start, Master - Slave balant ans, stendiinde, bekleme annda dk hzda dnme imkan (adjustable min. offset speed), EEPROM hafzaya bal olarak tm alma sresince geni arza, hata veya aktel detaylara ulama
Fan Hz Kontrol Trlerine Gre Verimlilik Karlatrmas:
Ses Seviyesi Karlatrmas:
25
2.3.5 Istc - Soutucu Serpantinler
saysna ihtiya duyulmaktadr ve sra says genellikle 8 sraya kadar kabilmektedir. Istc serpantinlerde, Tmin (ortalama logaritmik scaklk farknn) yksek olmas sebebiyle dk srada da sonu alnabilmektedir. (90C/70C su rejimi ve -3C/+36C hava artlar dnldnde). HSK klima santrallerinde kullanlan serpantinlerde, tasarma bal olarak hatve aralklar, genellikle 2.1-3.2 mm arasnda olmaktadr. Sra says, serpantin basn dmn etkileyen en nemli faktrlerdendir. Serpantin seimlerinde bu deerlerin de gz nnde bulundurulmas gerekmektedir. Devre Says Akkann, serpantin ierisinde belirli basn kayb ve hz aralnda dolamas iin gerekli giri saysdr. Dier tm faktrler ayn kaldnda devre says artarsa; su hz azalr, kapasite azalr, su taraf basn kayb azalr. Devre says derse tersi olur. Gei Says (Pass Says) Gei says (pass says), bir devrenin, giri noktasndan k noktasna kadar dolat boru saysdr. Sulu serpantinlerde aksi belirtilmedike gei says ift olmaldr. Giri kolektr ile k kolektrnn ayn ynde olmas iin giri says da ifttir.
Serpantinler, Airware Klima Santrali Seim Program tarafndan, optimum performans artn salayacak ekilde souk su, scak su, buhar ve direk genlemeli tipler olarak seilmektedir. HSK klima santrallerinde, sistem gereksinimlerine uygun olarak, bakr boru-alminyum kanat ya da elik boru-elik kanat serpantinler kullanlmaktadr. Buhar uygulamalarnda, 2 bar basnca kadar bakr boru kullanlrken, daha yksek basnl buhar uygulamalarnda elik boru kullanm zorunludur. Boru aplar standart olarak 3/8, 1/2 ve 5/8 kullanlmaktadr. Alminyum kanatl tasarmlarda, lameller, epoksi ile kaplanarak yksek bir korozyon direnci salanmaktadr. Sra Says Belirlenmi bir serpantin geometrisinde dizayn yaplrken; dizaynn verimini etkileyen serpantinin sra saysna dikkat edilmelidir. Dier faktrler ayn kaldnda sra says arttrlrsa; kapasite artar, yzey artar, hava taraf basn kayb artar, su debisi ihtiyac ve buna bal olarak su hz artar. Sra says azaltlr ise tersi bir durum geerlidir. Genel olarak sra says arttka birim yzeyden alnan kapasite der, serpantin verimsizleir. Yani 2 sral bir serpantin 4 sraya kartldnda, 2 kat kapasite vermez. Bu nedenle verimlilii arttrmak iin mmkn olan en dk sra saysnda kalnmaldr. Istc serpantinler, genellikle 1 veya 2 sral olarak dizayn edilmektedir. Soutucu serpantinler de ise daha yksek sra
ekil 3.4. Sulu Tip Serpantinde Gei Saysnn Tek veya ift Olmasna Gre Giri-k Ynleri Daha etkin bir s transferi salamak iin su ve hava taraflar arasnda zt ak salanmas gerekmektedir. Ayrca artmal kanatlar da dz kanatlardan daha verimlidir. Bu nedenle HSK klima santrallerinde, artmal kanat dizilimi ve zt akl tasarmlar tercih edilmektedir.
Hzlar Tek Sral Batarya 2 Sral Batarya 3 Sral Batarya 4 Sral Batarya 5 Sral Batarya 6 Sral Batarya 7 Sral Batarya 8 Sral Batarya
1.5 1 2 3 4.3 5.67 7.4 7.97 9.6
Basn Kayplar (mmSS) 2 2.5 1.6 2.3 3.3 4.6 4.67 6.6 6.7 9.4 9.2 13.2 11.7 17.5 13.6 18.9 14.9 21.7
3 3 6 8.4 12.6 17.6 22 25.6 29.4
3.5 3.6 7.8 10.92 16.38 22.8 28.6 33.3 38.2
4 4.7 9.6 12.8 19.2 28.3 36 41.2 47.2
26
artmal Kanat 2.3.5.1 Serpantinlerin Konstrktif zellikleri Serpantin kasetleri, standart olarak galvanizli elik levhadan yaplmaktadr. Aynalarda geriye eimli yakalar ve serbest ayna sistemi kombinasyonu uygulanmaktadr. Bu ekilde aynalarn boruyu sl genleme ya da bzlme srasnda andrma ve kesmesi nlenmektedir. Ek mukavemet temini iin uzun boylarda ara ayna kullanlmaktadr. Kasetlemede istee bal olarak alminyum, scak daldrma galvanizli elik, paslanmaz elik ve bakr malzeme de kullanlabilmektedir.
Alminyum, epoksi kapl alminyum ve bakr lameller, otomatik kalplarda lamel aralklarn ayarlayan yaka yksekliklerine sahip olarak imal edilmektedir. Lamel yzeyleri dz ya da kaburgaldr. 3/8"-1/2" ve 5/8" bakr borular mekanik olarak iirilerek, lamel yakalar ile sk temas salanmaktadr. Bu iirme sistemi, tanmlanan tm alma koullarnda lamel ile boru arasnda mkemmel bir mekanik ba salamakta ve hava ile i akkan arasnda s transferini en st dzeyde gerekletirmektedir. Scak / souk su serpantinlerinde kolektrler elik; buhar serpantinlerinde ise bakr borudandr. Tm serpantinlerde balantlar d vidal elik borudandr; istee bal olarak flanl da imal edilebilmektedir. Kolektr malzemesi, talep halinde paslanmaz elik olarak da seilebilmektedir. Kolektrler zerinde ki havalk ve drenaj balantlar standarttr. Serpantin tertibatlar arasndaki tm birletirmeler, bakr esasl lehim alamlar kullanlarak elle yaplmaktadr. 2.3.5.2 SERPANTN KAPASTE SEM MONOGRAMI Tasarm artlarna bal olarak santral ierisinde kullanlacak stma ve soutma serpantinlerinin kapasiteleri, aadaki monogram yardm ile hzl ve doru bir biimde belirlenebilmektedir.
Hava Debisi - Soutma veya Istma Kapasitesi Monogram
27
2.3.5.3 Serpantinlerin Test Edilmesi Aksi istenmedike tm serpantinler, montaj sonras 20 kg/cm2 basn altnda, su dolu havuza daldrlarak test edilebilmektedir. stenilmesi durumunda, 30 kg/cm3 basn altnda da test yaplabilmektedir. 2.3.5.4 Serpantinlerin Temizlenmesi Tm serpantinlerin imalat sonras kimyasallar ve buharl su ile d ykamas yaplmaktadr. Ykama sonras kurutma ilemi standart olarak uygulanmaktadr. 2.3.5.5 Donmaya Kar Alnan nlemler Sulu serpantinler, donmaya kar korumaldr. Bu amala %30 glikoll bir karm -14Cye kadar olan d hava scaklklarna kar donma emniyeti salamaktadr. Ancak glikol karml sistemlerde scaklk deerleri dtnden, s transfer etkinliinde bir azalma meydana gelmektedir. Seim srasnda bu durum gzden karlmamaldr. Glikol Karm Oranna Gre Karmn Donma Noktas: % 100 Su iin Donma Scakl 0 C % 90 Su + % 10 Etilen Glikol iin Donma Scakl -3 C % 80 Su + % 20 Etilen Glikol iin Donma Scakl -8 C % 70 Su + % 30 Etilen Glikol iin Donma Scakl -14 C % 60 Su + % 40 Etilen Glikol iin Donma Scakl -22 C % 50 Su + % 50 Etilen Glikol iin Donma Scakl -34 C % 40 Su + % 60 Etilen Glikol iin Donma Scakl -49 C % 30 Su + % 70 Etilen Glikol iin Donma Scakl -65 C Karm Oranna Gre Teorik C Deerleri: % 100 Su C deeri 1 kcal/kg C % 50 Su + % 20 Etilen Glikol iin C deeri 0,94 kcal/kg C % 65 Su + % 35 Etilen Glikol iin C deeri 0,87 kcal/kg C % 50 Su + % 50 Etilen Glikol iin C deeri 0,80 kcal/kg C
ift eimli paslanmaz elik youma tavas standart olarak bulunmaktadr. Tavalarn drenaj borusuna sifon balanmaldr. Drenaj giderleri, iletmenin, bamsz drenaj tesisatna verilmelidir. ok kl drenaj tavalar iin de bamsz bir drenaj sisteminin tehiz edilmesi nerilmektedir. "H" ls, fann rettii alt veya st basntan daima byk olmaldr. 2.3.5.8 Drenaj Sistemi Soutma serpantinlerinin byk bir blm, nitelere, emi havas ilerinden geecek ekilde yerletirilmitir. Bunun sonucu olarak da youma, negatif (-) statik basnca maruz kalmaktadr. Youma drenaj hattnda ki basnc dengelemek iin nlem alnmadnda, drenaj borularndan ani ve hzl bir ekilde geriye ekilen hava, youmann drenaj tavasnda birikmesine neden olacaktr. Cihaz almaya devam ettike toplanan su, hava akm ile birlikte tanacak ve drenaj tavasn dolduran suyun, emi havas kanallarna szmasna ve / veya binada su tamasndan kaynaklanan hasara neden olacaktr. Bu nedenle HSK klima santrallerinde, su birikmesine engel olmak iin tavalarn altna sifon yerletirilmektedir. Youma drenaj sifonunun montaj ve boru hattnn ekilmesi: Belirtilen artlara uygun olarak cihazn drenaj balantsna, sifonlu drenaj boru hatt ekilmelidir. Drenaj hattna ekilen borular, kesinlikle eimli olmaldr ve k hattnda ki kullanlmayan drenaj balantlar bir kr tapa ile kapatlmaldr. Sifon H yksekliini belirlemek iin ncelikle cihaz iinde ki negatif statik basn belirlenmelidir. Daima en kt koul dikkate alnmaldr; rnein fana geri dnen hava devresinde ki filtrelerin kirli olmas gibi. rnek: Negatif Statik Basn = 65 mmSS Emniyet iin = 20 mmSS H Ykseklii = 85 mmSS Hmin= STATK BASIN + 20mm
2.3.5.6 Donma Termostat Serpantinlerin donma riskine kar korunmas iin kullanlmaktadr. 6 metrelik hissedici kapiler, boru boyunca herhangi bir 30 cmlik alann ayar deerinin altna dmesi, cihazn uyar durumuna gemesi iin yeterlidir. Tipik olarak kapiler boru, n stc serpantinin hava k tarafna (taze hava tarafna deil) yzey alannn tamamn kapsayacak ekilde klipslerle tutturularak monte edilir. Gerekli elektriksel ya da otomatik kontrol balantlar ile donma termostatnn uyar vermesi durumunda fann durdurulmas, taze hava damperlerinin kapanmas ve stma serpantinin vanasnn ak konuma gelmesi salanmaldr. 2.3.5.7 Youma Tavalar Soutma hcreleri, bir ya da iki kl drenaj tavalar ile birlikte teslim edilir. Flexline ve Hijyenline klima santrallerinde
2.3.5.9 Damla Tutucu 135C'ye kadar dayankl ithal polipropilen damla tutucular kullanlmaktadr. Bu scakln zerinde ki scaklklarda ise ihtiyaca gre paslanmaz elik boyal galvaniz ve alminyum damla tutucular kullanlabilmektedir.
28
- Geleneksel sistemlerdeki akkan borularndaki enerji kayplarnn olmamas, - Geleneksel cihazlara oranla daha uzun mrl olmas, - Dk ses seviyesi, DX sistemin dezavantajlar DX serpantinli sistemlerin avantajlar gibi dezavantajlar da vardr. Bunlar da yle sralanabilir: - Geleneksel sistemlere oranla yatrm maliyetleri biraz daha yksektir. - Sistem soutmada alrken d hava scakl 43 C zerine ktnda kondenser verimi der ve kapasite kayplar yaanr. - Sistem stmada alrken, kondenser nitesinin ihtiya duyduu defrost ilemi srasnda kapasite kayplar yaanr. Ancak bu dezavantajlar, sisteme yaplacak birtakm ekler ile (Elektrikli stc serpantin veya sulu stc serpantin) iyiletirmek mmkndr. Defrost ilemi istenmeyen bir durum olmasna ramen, nne geilemeyen bir durumdur. Ek iyiletirme dnlmedii zaman, sistemin hava akm, defrost sresi boyunca (Yaklak 5 dakika) durdurulabilir. 2.3.6 Elektrikli Istclar Standart elektrikli stcl serpantinlerde, kanatkl galvaniz elik borular kullanlmaktadr. Opsiyonel paslanmaz elik borularn kullanlmas mmkndr. Elektrikli serpantinlerin tm galvaniz sac bir kasaya yerletirilmektedir.. Seramik terminaller ve maksimum scakl kontrol etmek iin konulan emniyet termostat standart paralardr. Elektrikli stclar, ticari veya snai uygulamal herhangi bir klima, stma, havalandrma cihaznn iine yerletirilebilmektedir. Byk kapasiteli, elektrikli stc serpantinler, talep halinde istenilen kademelere ayrlabilmektedir. 2.3.7 Is Geri Kazanm Sistemleri HSK klima sistemlerinde kullanlan s geri kazanm cihazlar, d artlarda alnan taze havann egzoz havas yardm ile n stlmasn (soutulmasn) salayarak, taze havann entalpi ve scakln, i hacim artlarna yaklatrmaktadr. Ancak bu tip sistemlerde enerji baka bir sistemden alnrsa, s geri kazanm olmaz. VDI 2071e gre ktlenin transferi, s geri kazanm deildir. Yani hava kartrlarak s geri kazanm yaplamaz. Is Geri Kazanmnn Temel Prensibi Is geri kazanm nitelerinde asl olarak duyulur s transferi gerekleir. Gizli s, geri kazanm nitesinin yapsna bal
Direkt Genlemeli (DX) Serpantinler DX serpantin, soutucu akkan kullanarak bir kompresr yardm ile evaporatrden alnan snn, soutucu akkana transfer edilip, atmosfere atlmasdr. Soutucu akkan, direkt olarak snn transfer edilecei kaynakta (yani klima santrali iinde) buharlatrlr. Dier sistemlerdeki gibi s transferi yaparken farkl bir akkan kullanmna gerek kalmaz. Geleneksel soutma gruplar (chiller) ile yaplan s transferinde s, ilk nce suya aktarlr daha sonra soutma grubunda bulunan s eanjrne tanr ve burada soutucu akkana aktarlr. Akkana aktarlan s yine kompresr yardm ile atmosfere atlr. 2.3.5.10 DX sistemin avantajlar DX serpantinli sistemlerin getirdii birok avantaj vardr. Geleneksek sistemlere gre kayplarn ok az olmas en nemli avantajdr. Dier avantajlar ise yle sralanabilir; - Soutma tesir katsays deerleri yksek, iletme maliyetlerinin dk olmas, - ok ksa srede iletmeye alnabilmesi, - Bakm giderlerinin dier sistemlere gre ok daha dk olmas, - Kolay montaj ve dk montaj maliyeti, - Istma ve soutma iletme maliyetlerinin dmesi, - Istma ve soutmann tek VRF d nite ile yaplabiliyor olmas (s pompas), - Kk ve orta lekli tesislere tek yatrmla yeni, kolay ve hzl bir zm sunmas, - Orta lekli g gerektiren uygulamalarda kullanlabilmesi (Tek bir cihazda kademeli olarak 14-130 Kw/h), - Klima santrallerindeki sulu serpantinlerin donma risklerinin bu sistemde olmamas, - Lokal olarak kontrol edildiinden ihtiya kadar g tketmesi, - Sistem bir merkeze bal olmadndan, arzal olan nitenin dier niteleri etkilememesi,
29
olarak transfer edilebilir. Is geri kazanm nitelerini genel olarak 2 kategoriye ayrabiliriz. - Rekperatif Sistemler - Rejeneratif Sistemler a) Rekperatif Sistemler Is ileten hava, belirli bir blgede iletimi gerekletirir. D hava ve atlan hava, bu blgede s ileten bir tabaka ile ayrlr. Hava ak, paralel veya zt akl olabilir. Nemli hava i noktasnn altnda kalrsa youma meydana gelecek ve gizli s transferi oluacaktr. Kaak olmad srece madde transferi meydana gelmeyecektir. Bu sistemlerde buzlanma riski vardr ve s bir tayc vastas ile iletilmez. Blgenin en az bir noktasnda hava akmlar bir araya gelmelidir. Is transferini kapatmak mmkn deildir. Is transferinin kontrol iin d havann veya atlan havann by-pass edilmesi gerekmektedir.
lemesine olanak verir. Hava akmlarnn bir araya gelmesine gerek yoktur;ancak evrimi gerekletirecek bir ek enerjiye ihtiya vardr. Bu da evrimi gerekletirecek pompay altrmak iin gereken elektrik enerjisidir. Geri kazanlan s miktar, su debisi kontrol edilerek kolaylkla kontrol edilebilir. Sistem kapatlabilir. 2.3.7.1 Plakal Is Deitirici Rekperatif tarzda alr, alminyum veya elik plakal s geri kazanm sistemleridir. Sistem, apraz ak mant ile alr. Taze hava ve egzoz havas iki ayr tabakadan geer. Plakalar, maksimum s transferini salamak zere dizayn edilmitir ve ekonomik olma koulunu salamas iin minimum %60 orannda s geri kazanm salamaldr. Hava at tarafnda damla tutucu bulunur. Hava akn kontrol edebilmek ve donmay nlemek amacyla s geri kazanm hcresinde by-pass damperi mevcuttur. Egzoz tarafnda paslanmaz elikten imal edilmi youma suyu tavas bulunur ve bu tavann drenaj borusu (paslanmaz elik), hava szdrmaz bir biimde gvde dPlakal Is Deitirici Kullanan Is Geri Kazanml HSK Klima Santrali
b) Rejeneratif Sistemler Is, birbirine balantl iki serpantinin zerinden geen havalar sayesinde transfer olur. Serpantinlerden biri d hava tarafnda, dieri atlan hava tarafndadr ve bunlar birbirlerine bir borulama ile balanr. Is transferini salayan akkan bu borularn iinde dolar. Akkan olarak genellikle kimyasal olarak ilenmi su kullanlr. Gerekiyorsa antifriz de ilave edilir. Is transferini salayan akkan, bir pompa sayesinde sistemde dolatrlr. Bu sistemde ak, vanalar ile kontrol edilir. Eer sistemden atlan hava i noktasnn altnda kalrsa youma gerekleir. Bu sebeple ek bir gizli s transferi meydana gelir. Buzlanma riski vardr. Kapal evrim sistemi, d hava ile atlan havann birbirine uzak mesafelerde olmas durumunda bile prosesin gerek30
na kartlr. Besleme tarafndaki filtre dna, egzoz tarafnda da s geri kazanm serpantini ncesinde filtre yerletirilmesi hijyen asndan nemlidir. 2.3.7.2 Is Borulu Is Geri Kazanm nitesi
2.3.7.4 Rotorlu Tip Is Geri Kazanm nitesi Rejeneratif tarzda alr.Rotor havann geebilmesi iin gzeneklere sahip dairesel bir alminyum ktleden oluur. Is geri kazanm rotorun dn ile salanr. Is deitirici rotorun dn hareketi ile egzoz havasnn ss ve nemi rotorun kanatlarna aktarlr. Aktarlan bu nem ve s enerjisi dnme hareketinin devam sayesinde taze havaya aktarlr. Ayn cihaz ile kn yaplan s transferi dnda, yaz aylarnda da enerji tasarrufu salamak ve nem alma prosesi gerekletirmek mmkndr. Is tekerlei genellikle hz kontroll olarak kumanda edilmektedir. Rotorlu s geri kazanm sistemlerde s geri kazanm oran genellikle %60-80 arasnda deimektedir. Bu deerin altna gerekleen s geri kazanmlar ekonomik olmamaktadr. Is geri kazanm cihazlarnn kullanlmas ile; - Yllk s (sou) tketimi azalmaktadr. - Pik yk stma (soutma) gc azalmaktadr. Is Kazancnn Hesaplanmas ve Cihaz Verimi: Youma veya nem transferinin olumad durumlarda, s (sou) kazanc (Q, kW), taze havann duyulur s deiimine eit olacaktr. Burada m, s geri kazanm cihazndan geen taze havann
Rejeneratif tarzda alr. Bu sistemde sy transfer etmek iin soutucu akkan kullanlr ve sistem dn havas ile karlaan akkann buharlap tp iinde ykselmesi ve souk havaya ssn transfer edip tekrar youmas mant ile alr. Sistem -30C ile 55C arasnda sorunsuz alabilmektedir. Hava akn kontrol edebilmek amac ile s geri kazanm hcresinde by-pass damperi mevcuttur. Is borusu yan yana yatay tip veya st ste dik tipte kullanlabilir. Yatay olan tipler gerektiinde yaz aylarnda da s geri kazanm yapabilecek ekilde tasarlanabilmektedir. Egzoz tarafna damla tutucu konulur. Paslanmaz elikten imal edilmi youma suyu tavas bulunur ve bu tavann drenaj borusu (paslanmaz elik) hava szdrmaz bir biimde gvde dna alnr. Kirlenmeyi nlemek zere s geri kazanm serpantini ncesinde filtre konulmas tavsiye edilmektedir. 2.3.7.3 Atnal Is Geri Kazanm nitesi Bir tr s borulu geri kazanm nitesidir. Bal nemin ve d scakln yksek olduu yerlerde kullanlr. Bu sistemde soutma bataryas atnal s geri kazanm nitesinin n soutma ve yeniden stma ksmlar arasnda kalacak ekilde santral ierisine yerletirilir. Scak ve nemli hava ilk nce n soutma bataryasndan geerek soutulur. Daha sonra soutma bataryasndan geen hava yeniden-stma bataryasndan da geerek istenilen scaklk ve bal nem artlarna getirilir. Sistemde hareketli hibir para yoktur. Proses, s geri kazanm atnal sistemi ierisinde scaklk fark nedeniyle doal ak yapan, soutucu akkann tad s enerjisi ile salanr.
ktlesel debisi (kg/s), Cp taze havann zgl ss (kJ/kg-K), Tth ve Tgth ise sras ile taze havann cihazdan k ve giri scaklklar (C) olmaktadr. Egzoz ve taze hava arasndaki scaklk farknn ve taze havann bal neminin yksek olduu sou kazanm uygulamalarnda, taze havann iindeki nemin bir ksm s geri kazanm cihaznda youmaktadr. Bu durumda taze havann sou kazanc cihaz giri ve k arasndaki entalpi (h, kj/kg) deiimine bal olarak hesaplanmaktadr.
31
2.3.7.5 ift Rotorlu Klima Santralleri
ift Rotorlu Klima Santrali ile % 100 Taze Haval Is Geri Kazanmsz Klima Santrali Karlatrmas Sistemin ift rotorlu s geri kazanm sistemi ile salanmas durumunda 185 kW soutma gc gerekmektedir. Her bir noktadaki scaklk, bal nem ve zgl nem deerleri aadaki ekilde grlmektedir.
ift rotorlu klima santralleri zellikle yksek scaklk ve yksek nemin hakim olduu koullarda yksek enerji verimlilii salayan sistemlerdir. ift rotorlu klima santrallerinin beklenilen enerji verimliliinde alabilmesi iin % 100 taze hava veya buna yakn oranda taze hava ile kesintisiz olarak altrlmas gerekmektedir. ift rotorlu klima santrallerinde bir sorbtion rotor ve bir duyulur rotor kullanlmaktadr. Sourmal Rotor: Toplam s transfer tekerlei, duyulur s geri kazanm yannda yksek miktarda gizli s (nem) transferi de yapar. e tutunma yzeyleri ile kaplanm bu toplam s aktarm tekerleklerinin, nem aktarm kabiliyetleri arttrlmtr. Kapasite, yln her dneminde srekli olarak sabit ve yksektir. Is tekeri dolgusu, standart alminyum kullanlarak bir sra dz, bir sra ekillendirilmi alminyum erit sarlarak retilir. Yzeyler zel bir molekler siv veya silikajel ile kaplanm ve stn seviyede ie tutunma zellii kazandrlmtr. Duyulur Rotor: Duyulur s transferi yapmak iin retilmi youturma s tekerlekleridir. Dolgu standart alminyumdan retilmi bir sra ekilli, bir sra dz katmanlardan oluur.
ift Rotorlu Klima Santrali Tasarm Deerleri Sistem s geri kazanm uygulamas iermiyor ise 349 kW soutma gc ve 37 kW stma gc gerektirmektedir. Her bir noktadaki scaklk, bal nem ve zgl nem deerleri aadaki ekilde grlmektedir.
%100 Taze Haval Is Geri Kazanmsz Klima Santrali Tasarm Deerleri ki sistem iin gerekli toplam gleri karlatracak olursak ift rotorlu klima santralinin, s geri kazanmsz klima santraline oranla % 48 daha verimli olduu grlmektedir. 2.3.7.6 Is Geri Kazanm nitelerinde Scaklk ve Entalpi Verimi Kavramlar Taze havann k scakl, ideal durumda, egzoz havasnn cihaza giri scaklna (Tgeh,C) ulaacaktr. Scaklk verimi (), taze havann duyulur s deiimi gz nne alnarak tanmlanmaktadr.
ift Rotorlu Klima Santrali

32
Uygulamada, s geri kazanm cihaznn konumuna bal olarak, taze havann s geri kazanm cihazna giri scakl d hava scaklna; egzoz havasnn giri scakl ise i ortam scaklna eit alnabilir. Bu durumda scaklk verimi iin eit-
lik, aadaki gibi ifade edilir. Yukarda scaklk verimi iin ifade edilen eitlik youma grlmeyen durumlar iin cihaz verimi asndan geerli bir sonu vermektedir. Ancak s geri kazanm nitesinin taze hava tarafnda youma gereklemesi ya da nite zerinde nem transferi olmas durumunda, cihaz verimini ifade etmek iin scaklk verimi ifadesi yetersiz kalmaktadr. Bu durumlarda, giren ve kan taze hava entalpileri ile s geri kazanm nitesine giren egzoz havasnn entalpilerine bal olarak hesaplanan, entalpik verim ifadesi ortaya kmaktadr. Entalpik verim, scaklk verimine benzer olarak aadaki ekilde ifade edilir.
filtre gei basn kayplarn azaltan tasarm ile n plana kmaktadr. Bu amaca ynelik olarak, hcre boyutlar, filtre boyutlar ile orantl tasarlanmaktadr. zel yay klipsli kaset dizayn ile st dzey szdrmazlk salamaktadr. zellikle HSK Hijyenline klima santrallerinde nem arz eden bu zellik ile mikrobiyolojik remelerin nne geilmektedir. Bu zelliklerin yannda filtre hcreleri, geni filtre kaplar ve yay klipsli filtre kasalar ile bakm kolay yaplabilecek ekilde tasarlanmtr. stee bal olarak filtre doluluunu lmeye ynelik fark basn presostatlar da kullanlabilmektedir. HSK klima santrallerinde, kullanm yerine ve ihtiyaca bal olarak, farkl filtreleme seenekleri uygulanmakta ve yine optimum seenekler sunulmaktadr.
Filtre Snflar
Partikl Bykl 10 m den byk Partikller iin kaba toz filtresi Partikl rnekleri Haaratlar, tekstil elyaflar ve salar, kum, uucu kl, iek tozu, sporlar, polenler, imento tozu Filtre Snf G1 G2 G3 G4 G5 Uygulama rnekleri Basit uygulamalar iin (rn. kompakt cihazlarda haarat korumas iin) Sivili koruma tesisleri iin n ve evre havas filtresi; boya pskrtme kabinleri hava ks ve mutfak hava ks vs.; klima ve kompakt cihazlar iin kirlenme korumas (rn. pencere klima cihazlar, vantilatrler); F6 ile F8 aras filtre snflar iin n filtre Dk taleplere sahip meknlar iin d hava filtresi (rn. fabrika hangarlar, depo meknlar, garajlar) Havalandrma merkezlerindeki n ve evre havas filtrelenmesi; sat meknlar, alveri merkezleri, brolar ve belirli retim meknlar iin klima tertibatlarndaki son filtre, F9 ile H11 aras filtre snflar iin n filtre Brolar, retim meknlar, kumanda merkezleri, hastaneler, bilgi ilem merkezleri iin klima tertibatlarndaki son filtreler; H11 ile H13 aras filtre snf iin n filtre ve aktif karbon Laboratuar, farmakolojik retim tesisleri, gda retim tesisleri gibi ortamlar iin son filtre 100.000 veya 10.000 snflarnn temiz meknlar iin son filtre 10.000 veya 100 snflarnn temiz meknlar iin son filtre, sivil koruma tesislerindeki son filtre, ekirdek teknolojisi tesislerindeki k havas filtresi 10 veya 1 snflarnn temiz meknlar iin son filtre
hth: Is geri kazanm nitesinden kan taze hava entalpisi hgth: Is geri kazanm nitesine giren taze hava entalpisi hgeh:Is geri kazanm nitesine giren egzoz havas entalpisi Basn Dm:
Is geri kazanm cihazndaki basn dmn karlamak iin gerekli fan gc; ifadesi ile hesaplanmaktadr. Burada P (W) fan gcn, Vdebi (m3/s) cihazn debisini, P (Pa) cihazdaki basn dmn ve fan fan verimini gstermektedir. 2 katsays d atm ve taze hava tarafnn toplam gcn hesaplamak iin kullanlmaktadr. 2.3.8 Filtreler Filtre hcrelerinin temel grevleri bataryalarn ve panellerin i yzeylerinde oluan toz birikiminin nne geerek, santralin verimli alma mrn artrmaktr. Toz birikimi, bataryalarn s transfer verimliliini dren istenmeyen bir durumdur. Buna ek olarak, hava kaynakl zararl mikro organizmalarn ortamdan uzak tutulmas istenen durumlarda (Farmakolojik retim tesisleri, Ameliyathane, Temiz oda, Mikroip retim tesisleri) yksek parack verimli filtre kullanm zorunludur. Bu nedenle farkl aplardaki partiklleri filtreleme zelliine sahip, farkl filtre snflar gelitirilmitir. HSK filtre hcreleri, filtre zerindeki hz minimize ederek,
1 -10 m par- Polenler, iek ve tikller iin ince imento tozu, toz kelmelerine ve toz filtresi lekelere neden olan partikller, konak partikller zerinde bakteriler ve mikroplar
F5 F5 F6 F7
1 -10 m par- Ya duman ve tikller iin ince aglomerize kurum; ttn duman; metal toz filtresi oksit duman 1 m den kk partikller iin yzer madde filtresi Mikroplar, bakteriler, virsler, ttn duman, metal oksit duman
F7 F8 F9
H10 H11 H12 H11 H12 H13
Oluma durumundaki ya buhar, kurum ve radyoaktif maddeler
Aerosoller
Solunmas zararl maddelerin ayrlmas
H14 H15 H16 Mutfak k filtreleri Aktif evreyi koruma hkmleri ile Havadaki zararl mad- Karbon balanm k filtreleri, deler, dumanl sis, Filtreler zararl gazlarn bulunduu btn ortamlar yanma gaz, solvent buhar, yiyecek kokusu, pis kokular
33
Panel Filtre: G3 ve G4 snfnda retilebilen bu filtreler, yksek kaliteli galvaniz elik, PVC ya da fiberglas malzemeden imal edilmektedir. %85 ile %95 arasnda gravimetrik verime sahip filtrelerin tasarmnda yatan pf nokta, kvrml bir yap oluturularak daha az alanda daha ok filtreleme yzeyi oluturmaktr. 180 C scakla kadar dayanabilen panel filtreler, HSK klima santrallerinde, daha yksek parack verimli filtrelerin kullanm mrn artrmaya ynelik olarak n filtreleme amac ile kullanlmaktadr. Ykanlabilir olmalar da iletme ve bakm maliyetlerini dren ve tercih edilmelerini salayan nemli bir avantajdr. Aada standart boyutlardaki filtre modlne ait Debi-Basn Dm grafii gsterilmektedir.
Aada standart boyutlardaki filtre modlne ait DebiBasn Dm grafii gsterilmitir.
Torba Filtre Modelleri G3 G4 F5 K25 K35 K35 K50
F6 K65
F7 F8 K85
F8 F9 K90 K0011
F9 K95
Aktif Karbon Filtre: Silindirik kartular halinde retilen aktif karbon filtreler, zararl ve kt kokulu gazlarn filtrelenmesinde kullanlmaktadr. HSK iklimlendirme sistemlerinde, gerek dn havasnn gerekse de taze havann bu zararl ve kokulu gazlardan ayrtrlmas istenen durumlarda tercih edilen filtrelerdir. Aktif karbon filtrelerin kullanm alanlarna ilikin bir tablo aada gsterilmitir. Torba Filtre: G4 den F9a kadar eitli snflarda retilen torba filtreler, standart olarak galvaniz ereve ile imal edilmektedir. Filtreleyici eleman ise fiberglas (cam elyaf) malzemeden imal edilmektedir. Geniletilmi yzeyli tasarm sayesinde dk ak hzlar olumakta ve bu ekilde dk basn kayb, yksek toz tutma kapasitesi, uzun mrl kullanm ve dk enerji maliyetleri salanmaktadr. Torba filtreler, her trl klima santral iin zm retebilecek yeterliliktedir. zellikle rijit tip olarak adlandrlan plastik ereveli tasarma sahip torba filtreler, hem aa ynde hem de yukar ynde akta kullanlabilmeleri sebebi ile olduka sk tercih edilmektedir. Kullanm Alanlar Otomotiv Endstrisi Gda Endstrisi Havaalan hava girili Solvent depolama tanklar Davlumbaz (aspiratrleri) Sigara filtreleri Meyve depolar Kirleticiler Alifatik ve kokulu solventler Koku bileenleri Kerosen ve hidrokarbonlar Organik solventler Koku bileenleri Katran ve fenoller CO2 seviyesi kontrol
Karbon filtreler 40 C scaklk ve %70 bal neme kadar etkin bir biimde kullanlabilirler. Uygulamalarda yksek verimli bir n filtreleme (F7-F9) kullanlmas durumunda filtreler, toz zerrecikleri ile dolmazlar ve bu sayede gerek grevleri olan gaz molekllerinin tutulmas iini daha etkin ve uzun sre yrtebilirler. Normal karbonun absorbsiyon yetenei, nemliliin artmas ile dmektedir; ancak bu durum aktif karbon iin ok
34
geerli deildir. Ayrca hava ak hznn azaltlmas ile temas sresinin artmasnn saland durumlarda aktif karbon filtreler, daha verimli almaktadr. Karbon filtre seimi srasnda gz nnde bulundurulmas gereken dier bir husus da karbon filtrelere toplam kapasitelerinin %50si kadar ykleme yaplmas durumunda %10 - %20 civarnda daha fazla tutuculuk zellii gstermeleridir. Aada standart boyutlardaki filtre modlne ait Debi-Basn Dm grafii gsterilmitir.
kadar uzaa yerletirilmelidir. Su damlacklarnn filtrelere temas etmesi, mikrobiyolojik reme ihtimalini artrd iin sistemin kirlenmesine ve ciddi salk sorunlarnn olumasna neden olabilmektedir. Filtrelere, reticinin nerisinden daha fazla ykleme yaplmamaldr Yksek verimli filtreleme ve dolu kullanlan filtreler, fan iletme maliyetlerini artrmaktadr. Fan seimi srasnda, filtrelerin tam dolu ve tam bo hallerine gre hesaplanan basn deerlerinin ortalamas kullanlmaldr. Sadece tam bo ya da tam dolu basn kayplar hesaba katlarak yaplan fan seimlerinde sistem, ya istenilen basnc salayamaz ya da ar basnca neden olarak ekipmanlarn zarar grmesine neden olmaktadr. Filtre zerinde donma olma ihtimali gz ard edilmemelidir. Donma ihtimalinin yksek olduu durumlarda donmay nleyen batarya kullanlmaldr.
Filtre kasalar:
Tm bu filtre zellikleri gzetilerek yaplan filtre seimlerinde kullanm mr uzamakta ve bakm-iletme maliyetleri dmektedir. Aada filtre seimlerine ilikin HSK nerileri zetlenmitir. HSK Filtre Seim nerileri: - Yksek verimli filtrelemeden nce dk verimli bir n filtreleme yaplmas, filtre mrlerini artrmak asndan nemlidir. - Filtre hcrelerinden sonra manometre kullanlarak. basn dm llmelidir. Bu sayede filtre doluluk oran belirlenmeli ve filtre deiimleri bu deer gz nnde bulundurularak yaplmaldr. - Havann filtreyi by-pass gemediinden emin olunmaldr. unu unutmayn ki bir filtre ancak tama balantlarnn kalitesi kadar iyidir. - Filtreleri kyaslamada toz tutma kapasiteleri gz nne alnmaldr. - HEPA filtreler, santral ierisine yerletirilmemelidir. HEPA filtre kullanlmas gereken durumlarda, filtrelerin kanal iine veya menfezlere yerletirilmesi, alma etkinlii asndan daha uygun sonular vermektedir. - Filtreler, nemlendirme hcrelerinden mmkn olduu
- Standart kasalar Torba filtreleri, rijit tip filtreleri ve aktif karbon filtreleri sistem ierisine szdrmazlk salayacak ekilde yerletirmek amacyla tasarlanmtr. Galvaniz elikten ya da paslanmaz elikten imal edilmektedir. farkl kenetleme derinlii vardr (25 mm, 50 mm, 100 mm). Filtreler, kasaya, filtre-kasa arasna yerletirilmi, geniletilmi, poliretan conta ve bu contay skmaya yarayan yayl klipsler ile balanmaktadr. Filtre hcreleri, gerek temiz hava gerekse de tozlu ksmdan bakm yaplabilecek ekilde tasarlanabilmektedir ve gerekli byklkte servis kaplar standart olarak hcrelere eklenmektedir. - Hzl montaj kasalar Standart kasalar ile benzer amalara ynelik olarak tasarlanmtr;ancak filtreler, kasaya elikle glendirilmi, boluklu, profilli contalar ile balanmaktadr. Sktrma amacyla da cam elyafl, glendirilmi plastik manivela kolu ve bask plakal sistem kullanlmaktadr. 25 mm kenetleme derinlii vardr. Tasarmna bal olarak sadece temiz hava tarafndan filtre deiimi yaplmaktadr.
35
2.3.9 Damperler Damperler, yatay miller zerinde dnme hareketi yapan kanatlar ile hava gei kesitini deitirerek debi ayar salayan ekipmanlardr. Hava karm ve s geri kazanm nitelerinde hassas debi ayarn ekonomik bir biimde gerekletirmek amacyla kullanlmaktadr. Standart olarak alminyumdan retilmektedir. Zt ynde hareketli kanatlar sayesinde hava debisi hassas bir ekilde ayarlanmaktadr. Kanatlar hava akna kar diren meydana getirmeyecek yapda tasarlanmtr ve gvde ierisine, gizli dili yataklar ve burlar yardm ile balanmtr. Gizli dili tasarm sayesinde hareketli paralar, toz ve kirden korunmakta ve bu sayede uzun mrl olmas salanmamktadr. Ayrca kanatlar zerinde montajl zel szdrmazlk contalar mevcuttur. Standart olarak, hava karml uygulamalarda mekanizma kolu bulunmaktadr. Ayrca damperin konum ayarnn yaplmas iin alminyum dkm ay klape kolu kullanlmaktadr. Buna ek olarak otomatik kontrol sistemine bal klima santrallerinde damper aklk kontrol otomasyon sistemi tarafndan kontrol edilen bir servo motor ile yaplabilmektedir. Damperler, sisteme 40 mmlik delinmemi flanlar ile balanmaktadr. Burada temel ama yksek bir szdrmazlk salamaktr. Kanat aklna ve hava hzna bal basn kayb grafii aadaki gibidir.
Tasarm srasnda damper basn kayb , damperin 450 lik aklna gre hesaplanmakta ve fan seimi bu deer dorultusunda yaplmaktadr. Damperler, 1 metre kanat uzunluuna kadar 2000 Pa basn farknda alabilecek ekilde tasarlanmtr. letme scaklklar -20 C ile 120 C arasnda deiebilmekte iken izin verilen maksimum hava ak hz 15 m/s dir. Damperlerin kapal olmas durumu, sistem iin kritik nem arz etmektedir. Santral alr durumdayken elle yaplan damper aklk ayarnda, damperin tamamen kapatlmas durumunda sistem ar yklenir. Bu durumda paneller ve ekipmanlarn zarar grme ihtimali olduka yksektir. Bunun nne gemek amacyla sistem basncn alglayarak, kontrol sistemine sinyal gnderen manometre kullanlmaldr. Bu sayede fan annda durdurularak, sistemin hasar grmesi engellenmektedir. 2.3.10 Karm Hcreleri ki yollu karm hcresi, taze havann dn havas ile kartrld durumlarda kullanlmaktadr. Burada temel ama dn havasnn stma / soutma kabiliyetinden faydalanarak enerji sarfiyatn minimize etmektir. Bu sistemde, taze hava, sadece konfor iin gerekli hava deiim deerini salamak amacyla gereklidir Damper aklklar el ile veya servo motor ile kontrol edilebilir ancak dikkat edilmesi gereken temel husus sistem iin gerekli olan hava karm orannn salanmasdr. Bu yzden damperler e zamanl olarak kontrol edilebilecek ekilde tasarlanmaktadr. yollu karm hcresi de benzer amalarla tasarlanmtr. Ancak bu sistemde dn havas iin bir
36
fan mevcuttur ve dn havasnn istenilen kadar ksm sisteme geri verilirken, geri kalan ksm egzoz olarak atlabilir. ki karm hcresinde de kullanlan damperler, zt kanatldr ve ayr ayr kontrol edilebilecek ekilde tasarlanmdr. Karm hcrelerinde taze hava giri damperleri boyutlandrlrken, gei mevsimlerinde kullanlabilen free-cooling sistemi gereince %100 taze hava ile alabilecek ekilde boyutlandrma yaplmaktadr. 2.3.11 Susturucular Susturucular, klima santralleri ya da havalandrma kanallar ierisinde ses yutumu salayarak ses seviyelerini istenilen deerlere indirmeye yarayan elemanlardr. Ses yutma ilemi, susturucular ierisindeki gzenekli malzeme ile salanmaktadr. Dk ses seviyelerinin istendii HSK uygulamalarnda, fan hcresinin nne ve/veya arkasna susturucu nite yerletirilmektedir. Susturma ilemi, cam ynnden imal edilen A2 yanmazlk snfnda ki ses yutucu elemanla gerekletirilmektedir. Kullanlan camyn 20-50 kg/m3 arasnda seilmektedir. Yutucu elemanlarn kulis kalnlklar, standart olarak 200 mmdir. Havann direkt olarak cam yn malzemesi zerinden gemesinin nlenmesi asndan susturucu aln yzeyleri sac ile kaplanmaktadr. Eer hava direkt olarak cam yn malzemesi zerinden geirilirse, gzenekli ortamda yani cam yn zerinde ok yksek oranda basn kayplar meydana gelecektir. Susturucular, ses yutma temel grevlerini yerine getirmelerine ramen klima santrali ya da havalandrma kanallar ierisinde hava akndan kaynakl olarak basn kayplarna neden olurlar. Bu sebeple susturucu hcresi ierisine belirli mesafelerde dizilen susturucularn, hava akna dik aln yzeylerinin, minimum basn dmn salayacak ekilde tasarlanmas ve bylece gereksiz basn kayplarnn ortadan kaldrlmas gerekmektedir. Bu sebeple susturucu aln yzeyleri dz, gen ve yuvarlatlm formlu olarak ele alnmtr.
Tablo 1 - Temsili susturucu hcresi iin basn dm analizi

Susturucu Susturucu Susturucu Aln hcresinde oluan hcresinde yzeyi toplam basn meydana gelen resmi dm basn dmndeki (Pa) azalm (%) 70 0
Aln yzeyleri dz formlu Aln yzeyleri gen formlu Aln yzeyleri yuvarlatlm formlu
66
52
26
Susturucu hcresinde meydana gelen basn kayplar kurulan deney dzenei iin seilmi olan temsili bir susturucu hcresi iin incelenmitir. Yaplan almalar sonucunda susturucu giri ve k aln yzeylerinin, yuvarlatlm formlu olarak retilmesi gerektii sonucuna ulalmtr. Bylece susturucu hcresinde meydana gelen basn kayplarnn % 26 orannda azald grlmtr. Ayrca yaplan deneysel almalar sonucunda maksimum ses yutum deerinin de giri ve k yzeyleri yuvarlatlm formlu olan susturucuda meydana geldii saptanmtr. Bu sebeple HSK klima santrallerinde giri ve k yzeyleri yuvarlatlm formlu olan susturucular tercih edilmektedir.
ekil 1- Silindirik Aln Yzeyli Susturucu Hcresi Susturma ileminin gerei gibi gerekleebilmesi iin susturucu ierisindeki hava hz 8 m/s den az olacak ekilde tasarlanmaktadr. Buna ek olarak fan hcresinden sonra yerletirilen susturucularn verimli bir ekilde almas iin fan hcresinden sonra bo hcre yerletirilmesi HSK klima santrallerinde yaygn bir uygulamadr. Susturucu uzunluklar, sistemde izin verilen maksimum ses seviyesine gre farkllk gstermektedir. stenilen ses yutum deerine gre Airware program tarafndan gerekli susturucu boylar belirlenmektedir.
37
Susturucular, nem almal s geri kazanm sistemleri gibi youma gerekleen hcrelerden hemen sonra kullanlmamaldr. Susturucular ve akustik kulisler deitirilebilir olarak dizayn edilmelidir. Ses yutum elemanlar anma direncine ve temizlik etkilerine dayankl olarak retilmektedir. Cam liflerinin, santral ierisinde srklenmemesi iin snmleyici elemanlarn yanal ksmlar, A2 yanmazlk snfndaki cam tl ile kaplanmaktadr. ok tozlu veya nemli ortamlarda ise gzenekli galvaniz elik plaka kullanm nerilmektedir. Gzenekli plaka, hijyen klimas artlarnn salanmas iin ayrca gereklidir. Bu amaca ynelik olarak Hijyenline klima santrallerinde bu uygulama standart olarak yaplmaktadr. Ayrca Hijyenline klima santrali uygulamalarnda temizlik kolayl asndan susturucu hcre ierisinde keskin kelerden kanlmaktadr. Susturucular kabul edilebilir uygunlukta olmadka, havalandrma ve klima sistemleri kullanlmamaldr. Akustik kulisler uygulama sresince kontrol edilmelidir ve eer gerekli ise deitirilmeli ya da uygun ekilde onarlmaldr. 2.3.11.1 Ses ve Akustik Yaltm Santral ierisine yerletirilen bir ses kaynann ses seviyesi ile santral dnda, belirli bir mesafedeki ses seviyesinin kyaslanmas prensibine akustik yaltm denir. Sesler, younluklarna, baka bir deyile yksekliklerine gre snflandrlabilir. Bu, sesin basn dzeyidir ve desibel (dB) ile llr. Ses ne kadar yksekse, ses basncnn desibeli de o kadar yksek deerdedir. Ses gc, makine veya cihaz gibi ses kaynaklarndan yaylan gcn Watt cinsinden ltdr. Ses gc, ses kaynaklarnn (Makine vb.) alma koullarna (dnme hz, srdrd yk vb.) bal olarak deiir. inde bulunduu koullardan etkilenmez. Ses basnc ise belirli bir ses dzeyine sahip ses kaynandan olan uzakla, asal konuma, iinde bulunduu ortamn akustik koullarna bal olarak deiir. Bu sebeple grlt kaynaklarnn tahribat ve kt etkileri iin izlenmesi gereken en nemli parametre evre koullarn da ieren ses basncdr. Ses basnc seviyeleri, 125 Hz ile 8 kHz arasnda ki belirli deerler iin llmektedir. Ses Basncnn Deiim Aral 20 Pa ortalama bir kii tarafndan duyulabilecek en dk ses seviyesi olarak kabul edilmitir ve bu yzden duyum eii olarak anlr. 100 Pa ise ok yksek bir seviyedir ve acya yol aar, bu sebepten tr ac eii olarak adlandrlr. ok byk saylara ve geni arala sahip olan lineer skala, iitme eiinden (0dB) balayan ve ac eiinde (130dB) sonlanan daha basit bir skalaya dnm olmaktadr. dB(A) ise insan kulann en ok hassas olduu orta ve yksek frekanslarn zellikle vurguland bir ses deerlendirmesi
Tablo 1: SES BASINCI dB Pa 0 20 14 100 34 1000 54 10000 74 100000 94 1000000 114 10000000 134 100000000 birimidir. Grlt azaltmas veya kontrolnde ok kullanlan dB(A) birimi, ses yksekliinin sbjektif deerlendirmesi ile ilikili bir kavramdr. Aadaki tabloda, ses dzeyinde meydana gelen deiimin insan kula tarafndan hissedilme durumu gsterilmitir. Tablo 2 Ses Seviyesindeki Deiim (dB) 3 5 10 20
Alglanan Sesin Grlndeki Deiim Ancak hissedilebilir Belirgin derecede farkl ki kat farkl Drt kat farkl
Ses gcnden ses basncna gei:
SPL = Ses Basnc Seviyesi dB (Referans seviye 2x10-5 Pa ) SWL = Ses Gc Seviyesi dB (Referans seviye 10-12 W r = Ses kaynann uzakl m Q = Ynelim faktr (Ses kaynann konumuna bal) Rc = Oda sabiti (Odann alan, inasnda kullanlan malzeme ve oda iinde yer alan maddelere bal) Grlt lmnden nce ve lmler tamamladktan sonra ortamdaki arka plan grlts llerek kontrol edilmelidir. Eer llen dzeyler ile arka plan grlts arasndaki fark 10 dBden fazla ise ileme gerek bulunmamakta, 10 dBden az ise arka plan grltsnden arndrma gerektirmekte, fark 3 dBden az ise gvenilir lm yaplamamaktadr. Birden fazla ses kaynann birlikte bulunmas durumu: ki ses kayna, ses enerjisi rettiklerinde, kaynaklardan uzak noktalardaki ses basn dzeyi deerine de katkda bulunmu olurlar. Eer kaynaklarn her ikisi de ayn dzeyde enerji retiyorsa ve kaynaklarn her ikisine de eit uzaklkta bir nokta sz konusu ise, bu noktadaki ses iddeti, tek bir kaynan o noktada olu-
38
SANTRAL EKPMANLARININ Frekans Panel Filtre (G4) Torba Filtre (F7) Batarya(1-4sra) Batarya(5-8sra) Petekli Nemlendirici % 85 Plakal Is Geri Kazanm
SES YUTUM DEERLER Hz 63 125 dB 1 1 dB 1 1 dB 1 1 dB 2 2 dB 3 2 dB 2 2
250 1 1 2 3 2 3
500 1 1 3 3 3 4
1000 1 1 4 6 5 4
2000 1 1 4 6 6 6
4000 1 2 6 9 12 7
8000 1 2 8 10 15 9
Ortalama 1.00 1.31 4.59 6.53 9.31 5.62
turaca ses iddetinin iki kat olacaktr. Ses iddeti, ses basncnn karesi ile doru orantl olduu iin, ses iddetinin iki katna kmas, ses basncnn da 3 dB artmasna yol aacaktr. rnein iki adet 50 dBlik kaynan almas durumunda toplam ses basn dzeyi 53 dB olacaktr. Kaynak saysna bal olarak ise ses basnc yine ses iddetine bal olarak 4 kaynakl durumda 6 dB, 8 kaynakl durumda ise 9 dB lik bir arta sebep olacaktr. Ses deerlerinin ortalamasnn alnmas Ses basnc seviyelerinin ortalamas aadaki forml ile hesaplanabilir:
- letme koullar, - Makinenin monte edilecei zemin ve bulunduu konum, - Arzu edilen yaltm verimlilii, - Rezonans esnasnda kabul edilebilir geirgenlik, - Maliyet ile ilgili snrlamalar. Seilen yaltm takozlarnn montajndan sonra, sistemin z frekansnn, tahrik frekansndan yeteri kadar uzakta olmasna dikkat edilmelidir. Tahrik frekansnn z frekansa orannn en az 2.5 olmas istenir. rnek Problem: elik konstrksiyon yapnn st katlarnda yer alan 4 kW gcndeki elektrik motoru, bir hava fann tahrik etmektedir. Motor ve fann toplam ktlesi 252 kg dr ve fan 1460 dev/dk da almaktadr. Snm ihmal edebilen alt adet yaltc eleman zerine oturtulmas dnlen bu sistem iin uygun yaltc elemanlar seiniz. zm: Uygun yaltm elemanlarnn seimi iin nerilen admlar izlenir. 1. Tek bir yaltm elemanna gelen ykn belirlenmesi (Wi):
2.3.11.2 Titreim Titreim, mekanik sistemlerde hareketi tanmlayan bir parametrenin bir denge konumu etrafnda salnm olarak tanmlanabilir. Titreim yaltmnda zm; titreim kayna olan cisim ile titreimlerin azaltlmas istenilen cisim arasna uygun zellikler tayan esnek bir balant yerletirmektir. Titreim yaltclar doru uygulandklarnda; - Statik ykleri tar. - Makine elemanlarn birbirine balar. - Dinamik ykleri ve hareketleri kontrol eder. - Mekanik enerjiyi depolar ve kontrol altnda serbest brakr. - Mekanik enerjiyi snmler ve sya dntrr. - Serbest titreimleri kontrol eder. TTREM YALITIM ELEMANLARININ SEM Yaltm eleman seimi yaparken bilinmesi gereken n bilgiler: - Titreim yaltm yaplacak makinenin tipi ve tr, - Cihaz veya makinenin ktlesi - Ktle merkezinin yaklak olarak konumu, - Titreim takozlarnn says ve konumu, - Makinenin iletme devir says ve tahrik mekanizmas, - Titreim yaratan tahrik kuvvetinin frekans. Bilinmesi yararl olan n bilgiler: - Yaltm takozlarnn balant detaylar,
2. Tahrik frekansnn hesaplanmas (f):
3. Kuvvet geirgenliinin hesab (T.R): Tablo 1 - Yaltm Verimlilii Deerleri
39
Tablo 1den hafif elik konstrksiyon yapnn st katna yerletirilen 4 kW gcnde bir motor iin V = % 90 deeri okunmaktadr.
4. Sistemin z frekansn hesaplanmas (fn): Snm olmad varsaymna gre = 0 alnr ve
Genellikle seilen yaltm elemanlarnn, yk tama kapasitelerinin almamas istenir. Bir yaltcya gelen fiili yk 411.6 N olduuna gre A tip elemanlarn 533.8 N luk yk kapasitesi ile istenen yk tayabilecei ve statik kmesinin 4.66 mm olarak hesaplanan kmenin de biraz stnde kalaca anlalmaktadr. Zira seilen bu elemanlarn yay katsays (84 N/mm) olmas gerekenden (87.62 N/mm) biraz daha dktr. 8. Seilen yaltclar ile fiilen gerekleen yaltm verimliliinin hesaplanmas ( st): Seilen yaltclarn kullanlmas durumunda gerekleecek yaltm verimliliinin hesaplanabilmesi iin
denkleminden
hesaplanr. 5. Statik kmenin belirlenmesi (st):
denkleminden gerek statik kmeyi hesaplamamz gerekmektedir.
olarak bulunur. olarak hesaplanr. 6. Yay katsaylarnn hesaplanmas (k):
7. Katalogdan uygun yaltc elemann seilmesi: Uygun titreim yaltcsn seebilmek iin bu tr elemanlar reten bir firmann katalogu kullanlabilir.
ekil 1- Yaltm verimliliinin statik kme ve frekans ile deiimi
ekil 1de verilmi olan yaltm verimlilii diyagram kullanlarak, gerekleecek yaltm verimlilii V = 0.87 olarak bulunur. O halde A Tip yaltm elemanlar kullanlmas durumunda tahrik kuvvetlerinin % 87 orannda azaltlarak zemine iletileceini syleyebiliriz.
40
2.3.12 Nemlendirme Nemlendirme nitesi, santral ierisindeki havann mutlak nemini artrarak, ortam havasnn bal nemini kontrol etmek amacyla kullanlan bir nitedir. HSK klima santrallerinde, uygulama trne bal olarak pek ok nemlendirici eidi kullanlabilmektedir. Nemlendiricinin seimi iin aada verilen parametreler belirlenir: a) lave edilecek nem oran b) Kullanlabilecek buhar veya artlandrlm su temini c) Nem kontrol yaplacak mahallin kontrol tolerans Aadaki tabloda ortam havasnn bal neminin, insan salna etkisi zetlenmitir. HSK klima santrallerinde kullanlan nemlendirme niteleri ile nem ayar hassas bir ekilde salanabilmektedir. ORTAM BAIL NEM (%) 0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100 Salk Sorunlar ASHRAE nerisi Gvenlik Marj Mikrobiyolojik reme Balca iki tip adyabatik nemlendirme vardr. Bunlardan bir tanesinde, su, bir hazneden bir kolektre pompalanr ve buradan da sellozik esasl nemlendirme petekleri zerine ince bir film tabakas halinde yaylr. Dier tipte ise klima santrali iinden geen hava akmnn iine direkt pskrtlr. Bu tip nemlendiricilerin grece snrl etkinlii vardr ve kontrol olana snrldr. Bu tip nemlendirmede, mikrobik enfeksiyonlarn riskini minimize etmek iin su artlandrmas yaplmaldr ve anti-enfeksiyon ilalamas yaplmasna dikkat edilmelidir. 2.3.12.1 Adyabatik Nemlendirme Hcresi Su tank, 100, 200 veya 300 mm kalnlnda petek, su datm kollektr , datm boru sistemi, sirklasyon pompas, su filtresi, ek valf, amandra valf, doldurma ve drenaj balantlar, servis kaps ve gzetleme cam. 3 tip petek ile ok yksek doyma verimi elde edilebilir: Standart Petek Kalnl : 100 mm Nem oran : %60a kadar Nem retimi : 1kg kuru hava iin 6 gr/saat su buharlar stee Bal Petek Kalnl : 200 mm Nem oran : %85e kadar Nem retimi : 1 kg kuru hava iin 8 gr/saat su buharlar
zel bir ilemle retilmi gzenekli ve uzun mrl fiber pedlerin, slatlmas ve suyun petek yzeyinden buharlatrlarak havaya karmas temin edilmitir. Bu dizayn, hava ve su arasnda mkemmel bir temas salayarak optimum su datmn ve minimum su tketimini gvenceye almaktadr. Kolektr ve datm elemanlarnn demontaj ve montaj kolayca yaplabilmektedir. Nemlendirici nitesi ve dier komponentler, yan panelden rahata karlabilmektedir. Kaln galvaniz elik konstrksiyon, nitenin salam ve uzun mrl olmasn salamaktadr. Yaplan tam izolasyon, panel d yzeyinde youmay dolaysyla paslanmay nlemektedir. Tm hcre su geirmez yapda imal edilmekte olup, silikonla szdrmazlk salanmaktadr. Sirklasyon pompalar, nitenin iine monte edilmi ve balantlar yaplmtr. Standart pompa 220 V veya 380 V/50 Hz. dir. Su haznesi, kaln galvaniz elikten, kaynak balantl olarak (paslanmaz elikten hazne tedarik edilebilir) imal edilmektedir. 2.3.12.2 Pskrtmeli Hava Ykaycl Adyabatik Nemlendirme Hcresi: Pskrtmeli hava ykaycl nemlendiriciler, tm modellerde standart 1540 mm uzunluundaki su geirmez gvde iine yerletirilmi olan tek bir sra pskrtme nemlendiricisinden ibarettir. stek zerine 2 paralel sral veya iki apraz sral pskrtmeli uygulanabilmektedir. Doyma verimi % 70-95 aralndadr. Damla tutucular, polipropilen malzemeden veya opsiyonel olarak paslanmaz elikten imal edilmektedir. Polipropilen damla tutucular iki deiik formda imal edilmektedir; 2.5 - 4 m/s hava hzlarnda suyun kanat yzeyinden srklenmesini engelleyen daha az przl yzeye sahip formdaki seperatr kullanlmaktadr. 4-6 m/s hava hzlarnda yzeyin przl yaps, bu hzda dahi suyun tutulmasn temin edecek formda dizayn edilmitir.Tm hcre su geirmez yapda imal edilmekte olup silikonla szdrmazlk salanmtr. Su hazinesi balantlar, gaz vidaldr. ek valf, su filtresi ve amandral valf, sistemin standart paralardr. Pompa, nitenin dna monte edilir; ancak boru balantlar yaplmaz. Boru balantlar sahada yaplmaldr. Standart pompa, 220 380 V / 3 faz / 50 Hz. elektrik beslemelidir. Su tank, kaln galvanize elikten kaynak balants yaplm (paslanmaz elikten tank tedarik edilebilir) ve bitml boya ile korunmutur. teki datm borular, pskrtme banklar ve lleleri PVC malzemeden yaplmakta olup demontaj ve servisi kolaydr. Pskrtme llelerinin i konileri, paslanmaz eliktendir. Darya monte edilen nitelerde istek zerine, su haznesine, donmay nlemek iin elektrikli rezistans ilave edilebilmektedir.
41
2.3.12.3 Ultrasonik Nemlendiriciler Ultrasonik nemlendiriciler, su damlacklarnn havann kolayca absorbe edebilecei ok kk zerrecikleri, mekanik olarak paralamas prensibi ile almaktadr. HSK klima santrallerinde, Alman teknolojisiyle retilen Stulz marka, ultrasonik nemlendiriciler kullanlmaktadr. Stulz ultrasonik nemlendiriciler de sistem zerinde mevcut bir transformatr ile 220 voltluk ana elektrik beslemesi 48 volt gerilime dntrlmektedir.
siste kurulu kontrol sistemiyle buhar kayna ve kondens drenaj kontrol edilir. Alternatif dizaynda ise buhar silindiri ve tm kontroller, paket halde kendi iindedir. Bu tip nemlendiriciler, deiik kapasite ihtiyalar olan mekanlarda kullanlabilir kapasite aralna sahiptir. 2.3.12.5 Daldrma Elektrotlu Buharl Nemlendirici Elemanlar Daldrma elektrotlu buharl nemlendiricilerde u elemanlar vardr: - Buhar silindiri, elektrotlar, paslanmaz elik buhar datclar, kondens drenaj; su seviye kontrol, elektriksel iletkenlik lm ve kontroln gerekletiren elemanlar. - Daldrma elektrotlu tip buharl nemlendiricilerde, elektrikli rezistansl sistemlere kyasla ok daha hzl kaynama salanmaktadr.
48 Volt, 50 Hz alternatif akm, bir elektronik devre (rectifier) zerinden geirilerek dorultulur ve 1,65 MHzlik yksek frekans sinyaline dntrlr. Bu frekans sinyali, bir su haznesi yatana monte edilmi transduser' a transfer edilir. Transducer bunu yksek frekansl mekanik titreime dntrr. ift cidara sahip olan transducer, 1,65 MHz'lik yksek frekans sinyalin etkisiyle saniyede 1,65 milyon defa kalnln deitirir. Transducer yzeyinin yksek hzda titremesine bal olarak su yzeyinden ok kk su zerrelerinin atomizasyonu salanm olmaktadr. retilen nem hava tarafndan kolaylkla absorbe edilmektedir. Bu tip nemlendiriciler, demineralize su ile beslenmektedir. Bylelikle znmemi partikllerin, hava akmnn iinde toz olarak dolamas da engellenmitir. 2.3.12.4 Buharl Nemlendiriciler; Buhar silindiri, daldrma tip elektrotlar, paslanmaz buhar distrbitr ve elektronik kumanda modl standarttr. Buhar nitesine su giri-k balantlar yaplr. Buhar silindirinde retilen buhar, distrbitr yardm ile havaya gnderilir. Nemlendirme ihtiyacna gre datc saylar ve buhar silindirleri deimektedir. Buharl tip nemlendiriciler, ya bir tesisteki mevcut kazanda retilen buharn, direkt olarak klima santraline verilmesi veya rezistanslarla, yaygn olarak kullanld haliyle, daldrma elektrotlarn monte edilmi olduu bir plastik silindir iinde suyun, anot-katot prensibiyle bir rezistans gibi kullanlarak, stlmasyla elde edilen buharn, klima santrali iine yerletirilmi olan buhar datm kollektrleri ile hava akm iine pskrtlmesi ile temin edilir. Dizaynlardan ilkinde mevcut buhar kaynan kullanr ve te-
Buharla nemlendirme prosesi
Doymu Buhar Scakl (C) 100 110 120 130 140 150
Su Buhar Entalpisi kJ/kg (su) 2675,44 2690,93 2705,83 2720,05 2733,51 2746,13
= hw bants kullanlarak bilinmeyenler tespit edilebilir. Bu aamada dikkat edilmesi gereken; bize 1 artlarnn mutlaka verilmi olmasdr. Yandaki tablodan hw deerleri alnabilir. Bu tabloda verilen scaklk deerlerinden sklkla kullanlacak olan 100 ve 110 C olanlardr. Eer bu be deerin arasnda bir deer verilirse rahatlkla enterpolasyon yaplabilir. mw = ma . (W2 - W1) bants kullanlarak da gerekli buhar debisi hesaplanr.
42
rnek Hesaplama: Kuru hava ktlesel debisi 100 kg/dak., kuru termometre sc. 20C, ya termometre sc. 8C olan hava, 110C scaklktaki doymu buhar ile nemlendiriliyor. Nemlendirici kndaki havann i noktas scaklnn 13C olmas istendiine gre gerekli buhar debisi ne olmaldr? = 2,691 kJ/g h2 = 45,015 kJ/kg
2 noktasnn iki ayr art (h ve T) belirlendiinden nokta psikrometri zerinde tespit edilebilir. mw = 100 * 60 (0,0094 - 0,0018) = 45,6 kg/h 2.3.12.6 Nemlendirici Tasarm Deerlendirmesi Daldrma elektrot tipli nemlendiriciler, on/off kontroll veya oransal kontroll olabilmektedir. Ultrasonik nemlendiricilerde, son derece gelitirilmi elektronik kontrol ve kumanda sistemi kullanlmaktadr. Ultrasonik nemlendirme niteleri, direkt olarak klima santrali veya hava kanallar iine monte edilmektedir. Buhar, direkt olarak hava akm iinde retilmektedir. Elektrotlu nemlendiricilerde ise ana nitede retilen buhar, hortumlarla, klima santrali veya hava kanallar iine monte edilen buhar datm distribtrlerine, distribtr vastasyla da havaya aktarlmaktadr Klima santraline monte edilmesi gerektiinde hcre iinde paslanmaya kar nlem alnmakta ve paslanmaz drenaj tavas kullanlmaktadr. Baz durumlarda nemlendirici iin gerekli olan plenum blmnn uzunluunu ksaltmak mmkn olabilmektedir. nitenin tm boyunun sorun tekil ettii durumlarda HSK Mhendislik Departman ile irtibata geiniz. Klima santrali iinde ki havann hz 2.7 m/s nin zerinde veya nemlendirici hcresi uzunluu ksaltlm ise klima santralinin dier blmlerine su damlacklarnn gitmesini nlemek iin nem tutucu seperatrler taklmaktadr. Nemlendirici nitelerinin tarafmzdan temini durumunda hcre iine monte edilmesi gereken aksesuarlar, fabrikamzda monte edilebilmektedir. Ana nite, kontrol nitesi, su besleme ve drenaj tesisat montajnn sahada yaplmas gerekmektedir. 2.3.12.7 Nemlendiriciler in Baz Tavsiyeler 1- Bakm ihtiyacn minimize etmek iin ultrasonik nemlendiricilerde mineralsiz su kullanlmaldr. 2- Bakterilerden kaynaklanacak enfeksiyonlar minimize etmek iin devir daim suyunda uygun biyosidler/ sterilizasyon ajanlar kullanlmaldr. 3- Cihaz, zellikle su haznesi ve slak yzeyleri, sk sk ve zenle temizlenmeli, bakm yaplmaldr.
4- Taze buhar tipli nemlendiricilerde, buhar datm kollektrlerine uygun youma drenaj balandndan emin olunmaldr. 5- Nem sensrleri, hava karmnn olduu yerlerde nemlendiricilerden yeterince uzaa yerletirilmelidir. 6- Evaporatif nemlendiricilerde, kat cisimlerin toplanmasna msaade edilmemelidir. Partikller, uzaklatrlmaldr veya artlandrlm su kullanlmaldr. 7- Ultrasonik ve atomize tip nemlendiricilerde, su damlacklarnn olumasna sebep olacak yerlere filtre, dirsek gibi engeller yerletirilmelidir. Minimum yerletirme mesafesini belirlemek iin retici firmadan teknik destek alnmaldr. 8- Bal nem oran yksek olan bir hava, nemlendirilmemelidir. rnein soutma serpantini knda ki hava. 2.4 Konfigrasyonlar ve Uygulama Alanlar Klima santrallerinin modler olarak tasarlanmas, farkl uygulamalar iin farkl zmler retmemize olanak tanmaktadr. Baz temel konfigrasyonlar aada gsterilmitir.
SA FA
ekil-1de damperli panel filtre hcresi ve fan hcresi grlmektedir. Bu sistemde ama, emii yaplan taze havann panel filtreden geirilerek sisteme verilmesidir.
ekil 2de ise %100 taze hava ile alan bir klima santrali modellenmitir. Burada S2 hcresi, torba filtreyi gsterirken, S3 ve S4 hcrelerinde, stc ve soutucu bataryalarla beraber damla tutucu ve youma tavas grlmektedir.
43
EA
FA
SA RA
ekil-3deki tasarm, karm havas ile alan bir klima santralidir. Burada S1, karm hcresini gstermektedir. Bu hcre zerindeki damperler birlikte alarak, sistemden emilen havann ne kadarnn egzoz yaplacan ve ne kadarnn karm havasna katlacan belirlemektedir. Bu damperler, istek zerine, otomasyon sistemi tarafndan ynlendirilen servo motorlar ile kontrol edilebilmektedir. Bu sayede konfor artlar minimum enerji tasarrufu ile salanabilmektedir. F RA
Bu uygulamalara ek olarak modellerde gsterilmeyen nemlendirme hcresi, elektrikli stc hcresi ve susturucu gibi elemanlar da, sistem gereksinimleri ve mteri talepleri dorultusunda santrale eklenebilmektedir. 2.5 Serbest Soutma (Free Cooling) Mevsim geilerinde ortam iin gerekli havann scakl ile d ortam scaklnn birbirine ok yakn olduu durumlar olmaktadr. Bu nedenle santraller, bu dnemlerde serbest soutma yapabilecek ekilde dizayn edilmektedir. Serbest soutma, nemli lde enerji tasarrufu salamas asndan nemlidir. D ortam artlar, artlandrlmak istenilen mahallin artlarna yakn olduunda enerji tasarrufu salamak iin bu elverili d ortam koullarndan faydalanmak amacyla damperlerin ak konuma getirilmesiyle serbest soutma yaplmaktadr. lkbahar ve Sonbahar mevsim geilerinde, mevsim artlarna bal olarak 2-3 ay gibi bir sre soutma gurubu altrlmadan %100 taze hava kullanlarak serbest soutma yaplabilmektedir.
EA
SA
ekil-4de panel s geri kazanm niteli klima santrali gsterilmektedir. S2 s geri kazanm nitesi, egzoz havasndan ald sy, taze havaya vermekte ve sistem verimini olduka ykseltmektedir.
RA
ekil-5de ise rotorlu s geri kazanm hcreli klima santrali gsterilmektedir.

44
HCRE KODLAMASI
45
Psikrometrik diyagram
3. PSKROMETR
Nemli havann termodinamik zelliklerini inceleyen bilim dalna psikrometri ad verilir. klimlendirme ilemlerinde ara akkan, kontrol edilen ortam havas olduu iin ve atmosfer havasnn iinde belli oranda nem olduu iin nemli havann basn, scaklk, zgl hacim ve toplu s (entalpi) gibi zelliklerinin bilinmesi gerekmektedir. Psikrometrik almalarn amac ve uygulamadaki genel anlam gerekte, atmosferik havann neme bal olarak durumunu belirlemektir. Psikrometrik diyagram yardmyla nemli havann tm termodinamik zellikleri bulunabilmektedir. Havann iki zellii bilindiinde, dier btn zellikleri diyagramdan okunabilmektedir. 3.1 Nemli Havann zellikleri 3.1.1 Kuru Termometre Scakl (KT) Herhangi bir yaln (plak ulu) termometre ile llen hava scakl, kuru termometre scakl olarak bilinmektedir.
3.1.2 Ya Termometre Scakl (YT) Kuyruuna slak pamuk fitili sarlan bir termometre zerinden yeterli dzeyde bir hzda hava akm geirildiinde okunan scakla ya termometre scakl denir. Ortamda ki havann nem oran bu fitildeki buharlama (souma) hzn etkilediinden, kuru termometre ile aralarnda ki farktan bir cetvel yardmyla ortamn bal nemi bulunmaktadr.
3.1.3 i Noktas Scakl (Doyma Scakl) Herhangi bir bal nem oranndaki havann yava yava soutulmasyla iindeki su buharnn younlamaya balad scaklktr.
46
3.1.4 Bal Nem () Havann iindeki su buharnn ksmi basncnn, o havann i noktasndaki neminin doyma basncna orandr. = (Ps /Psd)x100 Ps: Herhangi bir scaklk ve nemdeki havann iindeki su buharnn ksmi basnc [Pa] Psd: Mevcut havadaki doyma noktasnda ki (i noktas) suyun ksmi basnc [Pa]
3.1.6 zgl Hacim (v) Hava ve su buhar karm bakmndan 1 kg havann igal ettii hacimdir. [m3/kg]
3.1.7 Younluk () 1 m maddenin ktle miktardr. Birimi kg/m3tr. Younluk ile zgl hacim birbirlerinin tersidir (=1/v). 3.1.8 Duyulur Is Havann her bir kg bana kJ olarak ifade edilen ve scaklk farkndan bulunabilen s miktardr. q = Cp t = Cp (t2-t1) [kJ/kg veya Kcal/kg] 3.1.9 Gizli s Havann iinde ki nemin buharlamak iin ald sdr. [kJ/kg veya Kcal/kg] 3.1.10 Toplam Is (Entalpi) (h) Hava ve nem karmnn stlrken verilmesi gereken veya soutulurken alnmas gereken s miktardr. Gizli ve duyulur slarn toplamndan olumaktadr. h= Cpt + hs [kJ/kg k.h.] Cp: Kuru havann zgl ss (0.1 kJ/kgK) hs: Doymu su buharnn toplu ss [kJ/kg]
3.1.5 zgl Nem (w) 1 kg kuru havann iindeki kg veya gr cinsinden nem miktarna denir. w= su ktlesi / kuru hava ktlesi w= 0.622 Ps/ (Pt-Ps) [kg/kg k.hava] Ps: Su buharnn ksmi basnc [Pa] Pt: Nemli havann toplam basnc (deniz seviyesinde Pt=101.3 kPa)
47
3.2 Psikrometrik diyagram zerinde gerekletirilen ilemler; 01: Duyulur stma 02: Istma ve Nemlendirme 03: Nemlendirme 04: Soutma ve Nemlendirme 05: Duyulur Soutma 06: Soutma ve Nem Alma 07: Nem Alma 08: Kimyasal Nem Alma 3.2.1 Duyulur Istma lemi Nem kayb veya kazanc olmakszn nemli hava stlrsa bu ilem duyulur stma olarak adlandrlr. Bir klima santralinde havann duyulur s miktarn artrmak iin scak sulu serpantinler, buhar serpantinleri, elektrikli stclar veya s pompalar kullanlmaktadr. rnek olarak stc serpantin ile duyulur stma ilemini gerekletiriyorsak, duyulur stma ilemi esnasnda serpantine giren ve kan havann zgl nem ve i noktas deerleri sabit kalrken kuru ve ya termometre scaklklar artacaktr. zgl nemin sabit kalmasnn sebebi , snma ilemi esnasnda nemli hava ierisinde ki su buhar ve kuru hava miktarlarnn sabit kalmamasdr. RNEK: (Nemli havann duyulur stlmas) 3000 m3/h debi ve 2C scaklktaki doymu hava, stc bir serpantin yardm ile 40C scakla kadar duyulur olarak stlmaktadr. Serpantine verilmesi gereken s miktarn bulunuz.
1 artlarnda 2C scaklktaki stc serpantine giren hava; Entalpi: h1 = 12,5 kJ/kg (kuru hava) zgl nem: W1 = 4,25 g (nem) / kg (kuru hava) zgl hacim: v1 = 0,785 m3/kg (kuru hava) deerindedir. 2 artlarnda 40C scaklktaki stc serpantinden kan hava, Entalpi: h2 = 51,4 kJ/kg (kuru hava) zgl nem: W1 = W2 = 4,25 g (nem) / kg (kuru hava) deerindedir. Sistemdeki kuru hava miktar; ma= 3000 / 0,785 = 3822 kg (kuru hava) / h q1 = ma (h1- h2) Daimi rejimde sisteme verilen s miktar forml ile hesaplanr. q1 = 3822 (51,4 -12,5) = 148676 kJ/h = 41,3 kW 3.2.2 Duyulur Soutma lemi Nem kayb veya kazanc olmakszn nemli havann soutulmas ilemi duyulur soutma olarak adlandrlr. Duyulur soutma esnasnda serpantine giren ve kan havann zgl nem ve i noktas scaklk deerleri sabit kalmaktadr. Klima santrallerinde havann soutulmas ileminde, santrale giren hava bir soutucu serpantin zerinden geirilir. Soutucu serpantin iinden geen hava ssn borular ierisinden geen akkana vererek sour. Serpantinden geerken havann ssn alarak snan su, su soutma grubunda soutularak bir pompa yardmyla serpantine geri gnderilir.
48
Duyulur soutma ileminde, havann soutulmas ilemi en fazla i noktas scaklna kadardr. Yani hava i noktas scaklna kadar soutulduunda buna duyulur soutma ad verilir. Eer soutma ilemi i noktas scaklnn altnda devam ettirilirse buna soutma ve nem alma ilemi denilir. 3.2.3 Soutma ve Nem Alma Duyulur soutmadan farkl olarak, soutucu serpantine giren nemli hava i noktasnn altna kadar soutulur ve hava ierisindeki su buhar youur. Bu yzden hem duyulur hem de gizli s transferi gerekleir. RNEK (Nemli havann soutulmas): 17000 m3/h debisinde %50 bal nemli ve 30C kuru termometre nemli hava 10C scaklnda doymu hale getirilene bir soutucu serpantin zerinden geiriliyor. Bu ilemin gerekleebilmesi iin gerekli olan soutma kapasitesini bulunuz. 1 artlarnda 30C scaklktaki ve = %50 bal neminde, soutucu serpantine giren havann, Entalpi: h1 = 64,3 kJ/kg (kuru hava) zgl nem: W1 = 13,3 g (nem) / kg (kuru hava) zgl hacim: v1 = 0,877 m3/kg (kuru hava) deerindedir. 2 artlarnda 10C scaklktaki soutucu serpantinden kan doymu havann, Antalpi: h2 = 29,5 kJ / kg (kuru hava) zgl nem: W2 = 7,6 g (nem) / kg (kuru hava) deerindedir.
Nemli havann 101,325 kPadaki zelliklerinde yaralanarak tablodan = 12,01 kJ/kg (su) olarak bulunabilir. Sistemdeki kuru havann miktar ma= 17 000 / 0,877 = 19834 kg (kuru hava) / h Nemli havann Soutulmas iin gereken formller; ma h1 = ma h2 + q2 + mw hw2 ma W1 = ma W2 + mw mw = ma ( W1 - W2 ) q2 = ma ((h1 - h2) - (W1 - W2) hw2 enerji ve ktle dengelerinden; q2 = 19834 (64,3 - 29,5) - (0,0133 - 0,0076) 42,01) = 675000 kJ/h = 187 kW olarak bulunur.
49
4. BNA OTOMASYON SSTEMLER (BMS)
Gnmzde bilgisayarlar, insanlarn yaptklar ilerin ounu stlenmekte ve bunlar kusursuz olarak gerekletirmektedir. Binalarda, altmz ve yaadmz ortamlarn gereksinimlerini karlayan Istma, Soutma, Havalandrma, klimlendirme, Enerji ve Su Datm, Aydnlatma, Gvenlik, Yangndan Korunma ile ilgili sistemler ve tesisatlar oalm ve karmak hale gelmitir. Bu sonular, gvenilir ve salkl bir bina iletimi iin bilgisayarlarn kullanlmasn zorunlu klm ve Bina Otomasyon Sistemleri yaammza girmitir. Bu sistemler, planlamaclarn teknik ve idari isteklerine tam olarak uyum salayabilecek ekilde hazrlanan yazlmlarla, binada optimum bir iletim salamaktadr. ALIMA PRENSB Bilgisayar ile saha elemanlarnn bilgi alveriinde bulunmas esasna dayanr. Binann eitli yerlerine dalm tesisat ve sistemlere yerletirilen duyar elemanlar (hissedici), vana ve damper motorlar, a/kapa kontrol cihazlar gibi saha elemanlarndan ve elektrik motoru kontrol panolarndan alnan dijital veya analog bilgiler mikroilemciler tarafndan deerlendirilir. Yazlmn ngrd ekilde deerlendirilen bu bilgiler, damper, vana motoru gibi saha kontrol elemanlarnn kontrol ile pompa ve fan gibi cihazlarn kumanda edilmesini salar. Binalarda sistemlerin youn olduu yerlere yerletirilen saha bilgisayarlar (mikroilemciler), sahadan gelen ve sahaya gnderilen her trl bilgi ve kontrol sinyalini Merkezi Bilgisayara iletir. Bina genelinde ki durum merkezi bilgisayar tarafndan deerlendirilir, sonular annda ekran ve yazc aracl ile kullancya iletilir. BNA YNETM SSTEMNN FAYDALARI Tesisat ve sistemlerde ki sorunlar annda fark edilerek zmlendii iin, cihazlarn mr uzar, aksaklklardan dolay oluabilecek honutsuzluklar hzla ortadan kaldrlr. Dier faydalar ise; Bilgi Verir Bina Otomasyon Sistemi yardm ile; denetim altnda bulunan btn sistemlerin, alma periyotlar srasnda olabile-
cek her trl bilgi izlenebilecektir. alyor / almyor bilgisi (Pompa, vantilatr v.s.), alma Sreleri, Scaklk / nem / basn / fark basn gibi sahadaki fiziksel byklk deerleri, Arza ve Alarm durumlar Bu bilgiler, ayn anda veya belirli aralklarla veya istee bal olarak ekrandan okunabilecek ve bilgisayarn hafzasnda da depolanacaktr. Ayrca bu bilgiler anlk alarm bilgisi, alarm raporu ve durum raporu olarak yazcdan alnabilecektir. Sistem emalar, aktif bilgileri ile ekranda renkli olarak izlenecek ve sahada oluan alarmlar, ekranda renkli bir uyar olarak operatre, aada verilen rnekteki gibi grntl olarak iletilecektir.
Zaman Programna Gre altrr Sistemler belirli bir zaman programna gre (gnlk, haftalk, tatil) altrlacak ve durdurulacaktr. Sistemler gerektii zaman altrlp, durdurulabilecei iin enerji tketimi azalacaktr. Kontrol harici altrmalarn izlenebilmesi ve bunlarn bilgisayarn hafzasnda depolanabilmesi, otomasyon bilgisi dndaki altrmalarn ne zaman ve kim tarafndan yapldnn tespitinde yardmc olacaktr. Enerji Giderlerini Azaltr Aada belirtilen otomatik kontrol programlar ile yakt, elektrik gibi enerji giderleri minimuma indirilir: Gerek ayar deeri kontrollar (PID), D hava scaklna bal kompanzasyonlu kontrol, Hzl stma, Gece Havalandrmas, Optimum altrma - Durdurma Hatalar Azaltr Sistemlerin tek bir merkezden kontrol ile iletimde kolaylk salanacak, ihmallerden doan hatalar minimuma indirilecektir.
50
Personel Saysn Azaltr Cihazlarn altrlmas, durdurulmas, denetimi ve kontrol ile ilgili ilemler, otomatik olarak gerekletiinden personel says azalacaktr. Koruyucu Bakm ile Kesintisiz Hizmet Verir Cihazlarn alma saatleri toplanarak, periyodik bakm programlar hazrlanabilecektir. Periyodik bakm ilerinin (yalama, temizleme, filtre deitirilmesi gibi) yaplmas ile cihazlarn ve sistemin verimi ve mr artacaktr. Oluan arzalarn istatistii tutularak zayf noktalarn dzeltilmesi salanacaktr. Periyodik bakm ve arza istatistii bilgileri birlikte yorumlanarak, koruyucu bakm zamanlar belirlenebilecek ve alnan nlemler ile kesintisiz hizmet verilebilecektir. Bakm ileri iin gerekli personel says da azalacaktr.
GENEL SSTEM EMASI GER DEME SRES (Amortisman)
Yaplan aratrmalar gstermitir ki bina otomasyon sistemi, salad enerji, bakm ve personel tasarrufu ile kendini 2,5 ylda amorti etmektedir. Bu tasarruf iin, insanlara verilmesi gereken konfor artlar da hi bir ekilde deitirilmemektedir. KULLANIM ALANLARI Merkezleri Bankalar Oteller Hastaneler Fabrikalar ( la, Tekstil, Gda, Ttn v.b.)
Cihaz mrn Arttrr letme hatalarnn minimuma indirgenmesi, olabilecek hatalarn en ksa zamanda tespit edilerek en hzl ekilde ortadan kaldrlabilmesi sistemlerin uzun sreli kullanlabilirliini (sistem mrn) arttracaktr. Arzalardan annda haberdar olunup, annda mdahale edilebileceinden, tamir ve bakm elemanlarnn verimlilii artacak ve personel says azalacaktr. Ayrca arzalarn dier cihazlara sramamas da salanabilecektir. Yedekli Cihazlarda Ayn alma Sresini Salar Yedekli alan cihazlarda (pompa, kazan, vs.) sral altrma ile ayn miktarda alma sresi salanabilecektir. Hzl Gzler Sisteminizde fazla sayda bulunan klima santralleri ile elde edilmek istenen scaklk ve nem deerleri, bilgisayar ekrannda srekli olarak gzlenebildii iin istenen yeni set deerleri hzla verilebilecektir. Sral Devreye Alr Elektriin kesilip geri gelmesi durumunda, yklerin devreye tekrar alnmas srasnda, ektikleri yksek akm nedeni ile enerji sisteminin ar yklenmemesi iin sistemdeki byk gteki cihazlar belli bir sraya gre devreye alnabilecektir.
Otomatik Kontrol; HSK kontrol sistemleri, hastaneler, al-veri merkezleri, fabrikalar, enerji tesisleri ve insanlarn yaad her yerde, insanlarn ve rnlerin ihtiyalar dorultusunda iklimlendirme tesislerinin anahtar teslim montaj, kablolama, MCC + DDC panelleri retimi ve montaj ile programlama dahil btn yazlmsal, donanmsal, mhendislik ve zm hizmetlerini vermektedir. Modern tesislerde, gnmz artlarnda gvenli ve konforlu ortam daha az i gc ve daha az enerji ile oluturabilmek adna otomasyon sistemi arttr. Otomasyon sistemleri ile scaklk, basn, debi, nem ve hava kalitesinin kontrolleri kolaylkla yaplabilmektedir. Bu ayn zamanda istenilen retim ve konfor artlarnn oluturulabilmesini salamaktadr. HSK, otomatik kontrol sistemleri, yeni ve modern yaplar ile mevcut binalarda uygulanan havalandrma sistemlerinin otomatiklemesi iin yaplan yazlmsal ve donanmsal zmleri kapsar. Otomatik kontrol sistemlerinin amac, binadaki havalandrma cihazlaryla ilgili izleme, iletme ve kontrol ilerinin enerji tasarrufuna ynelik olarak otomatiklemesidir. Ayrca sistemin KNX, Lon, Bacnet, Modbus gibi open protokollar araclyla
51
Sulu Sistemlerde Otomatik Kontrol Vanas Boyutlandrma Tanmlar: M : Debi ( L/S) KVs : Vanann tam ykte (100%) akken 1 bar fark basnc altnda geirecei debi, Pa : Vana zerindeki fark basnc (kPa). Normalde bu deer sistemde debisi deitirilen ksmn fark basncna eit veya byk olmaldr. Q : Isl yk ( kw). T : Ykn giri - k arasndaki stc akkan scaklk fark. Formller: Kv : M x 36 / Pa, M = Q / 4,18x T Debinin bilinmedii durumlarda, debi, termal yk ve akkann giri-k scaklklarndan hesaplanabilir. Hesaplanan Kv deerine en yakn KVs deeri olan vana seilir. Akll ve Tasarruflu; Hava aklar, scaklklar, enerji iyiletirmesi ve alma periyodu, otomatik kontrol sisteminde kontrol edilebilmektedir. Bu, tm Quickline serisi HSK hava kontrol nitelerinde standarttr. Pratikte hava kontrol niteleri iin dnebileceiniz tm fonksiyonlar sistemde vardr ve aktifletirilmeyi beklemektedir. Ayrca eitli enerji tasarruf fonksiyonlar da vardr. Bunlar; hzl soutma, younluk dzeltmeli hava ak ve iklim ilikili hava akdr. Tm ayarlar ve okumalar, kullanm kolay LCD terminallerden izlenip, gerektiinde user - password girileri ile deitirilebilir. Standart olarak, kontrol sistemi tm haberleme standartlar ile uyumludur (TCP/IP, EIA 485 ve EIA 232). KNX, LON, Bacnet ve Modbus ile haberleme yapabilmek iin haberleme modlleri kullanlabilir. Quickline serisi klima santrallerinde kontrol cihazlar, aa balanmak zere hazr (dahili) web haberleme fonksiyonuna da sahiptir. htiyacnz olan tek ey a balants olan sradan bir bilgisayardr. Kontrol ekipmannn entegre olmas ve zel olarak yazlmnn Quickline iin gelitirilmi olmas elektroniklerinin ve mekaniklerinin uyumlu almasn salar. Bu ayn zamanda standart bileenler ile retilmi bir kontrol sistemine gre bir adm nde olmanz salar. HSK otomatik kontrol sistemleri, geleneksel kontrol bileenleri ve denetleme sistemlerinin planlama, hazrlama, programlama, yaplandrma ve montaj ile karlatrldnda ok daha dk bir maliyete sahiptir. Otomatik kontrol vanas zerine decek basn, sistemde debisi deien yk zerine decek basnca eit veya daha yksek olarak seilmelidir. Sistemdeki cihazlarn zerine den basnlarn bilinmemesi durumunda aadaki deerler, yaklak tahmin yapmak iin kullanlabilir. Fakat kesin hesap iin reticilerin datalarn kullanmak gerekir. Klima santral vanalar: 5 - 20 kPa Fan-coil vanalar: 5 - 20 kPa Merkezi sistem kazan vanas: 1,5 - 4 kPa rnek: Istma serpantin gc 40 kw, soutma serpantin gc 50 kw olan klima santraline balanacak olan stma ve soutma otomatik kontrol vanalarnn hesaplanmas. Istmada 10 kPa, Soutmada: 15 kPa basn dm kabul edilebilir. Istmada 70-90 C, Soutmada 7-12 C scaklk fark vardr. Istma vanas iin: M = 40 / 4,18 x 20 = 0,478 L/S Kv = 0,478 x 36 / 3,1622 = 5,44 Seilen vana DN20 , PN16, KVs: 6,3 seilir. Soutma vanas iin: M = 50 / 4,18 x 5 = 2,392 Kv = 2,392 x 36 / 3,873 = 22,23 Seilen vana DN40 , PN16, KVs: 25,0 seilir.
mevcut BMS sistemlerine entegrasyonu da kolay olmaktadr. Binalar ve retim alanlar iin gvenli ve konforlu bir ortam daha az i gc ve daha az enerji ile oluturabilmek iin otomatik kontrol sistemi arttr. HSK olarak verdiimiz Flexline ve Quickline klima santralar ile birlikte yksek teknolojili ve anahtar teslim olarak otomatik kontrol sistemi zmleri sunmaktayz. Kurduumuz sistemlerde en u saha ekipmanlarndan yazlmlara kadar geni bir zm yelpazesine sahibiz
52
4.1 Saha Elemanlar 4.2 Duyar Elemanlar 4.1.1 Motorlu Ak Kontrol Vanalar 4.2.1 Scaklk Duyar Eleman a) ki yollu: Sisteme gelen suyun debi orann oransal veya On/Off olarak ayarlamada kullanlr. a) Kanal tipi: Havalandrma kanallarnda scaklk lm iin kullanlmaktadr.
b) yollu: Sistemden gelen su ile kazandan gelen suyun karmasn salar ve karma orann belirler.
b) Oda tipi: Istma-Soutma-Havalandrma sistemlerinde mahal ii scaklk lm iin kullanlmaktadr.
4.1.2 Damper Motorlar (Normal - Yay geri dnl) a) Normal: Istma-soutma ve havalandrma sistemlerinde hava debisi kontrol damperlerinin kumandas iin kullanlr.
c) D hava tipi: D hava scaklk lm iin kullanlmaktadr
b) Yay geri dnl: Istma - soutma ve havalandrma sistemlerinde emniyet ilevi tayan hava debisi kontrol damperlerinin, kumandas iin kullanlr (donma koruma, duman kontrol, hijyen gibi).
d) Donma termostat: Istma-soutma-havalandrma sistemlerinde, stma serpantinlerinin donma riskine kar korunmas amac ile kullanlmaktadr.
53
4.2.2 Nem Duyar Eleman a) Kanal tipi nem duyar eleman: Istma-soutma-havalandrma sistemlerinde mahal ii nem ve scaklk lm iin kullanlmaktadr.
4.2.3 Basn Duyar Eleman a) Fark basn anahtar: Hava filtrelerinin kirliliinin alglanmas ve fanlarn salkl altnn belirlenmesi ya da kay koptu uyarsnn alnmas amacyla kullanlmaktadr.
b) Oda tipi nem duyar eleman: Istma-soutma-havalandrma sistemlerinde mahal ii nem ve scaklk lm iin kullanlmaktadr.
b) Fark basn duyar eleman: Arlkl olarak fan debilerini ayarlamak ve filtre kirliliklerini hassas bir ekilde izlemek iin kullanlmaktadr.
54
Flexline Klima Santrali

55
Poolline Havuz Nem Alc Klima Santrali

56
Mediline Paket Hijyen Klima Santrali

57
5. FARKLILIKLARIMIZ
5.1 KLMA SANTRALI TEST VE PERFORMANS LM ODASI HSK, klima santrallerinin performanslarn henz imalat alannda iken lebilmek ve uluslararas standartlara uygun klima santralleri retebilmek iin 2000 ylnda "Klima Santral Test ve Performans lm Odas" n hizmete sunmutur.
lar durumda grebilmektedir. Trkiye'de gerek klima imalat sanayisinde, gerekse niversite ve aratrma kurumlar kapsamnda bu tip bir test odas ilk defa kurulmutur. HSK, mterilerine her zaman daha iyi ve daha kaliteliyi sunmak iin yapt tesis ve ekipman modernizasyon yatrmlaryla da bir dnya markas olma yolunda ok nemli admlar atmtr. HSK AR-GE departmannn bir senelik titiz almalar sonucunda ortaya kan bu test odas, Amerikan AMCA / ASHRAE Standartlarna uygun olarak yaplmtr. Test odasnda AMCA / ASHRAE standartlarna gre yaplan lmler 3 grupta toplanr; a) Klima Santralnda Yaplan lmler: - Giri ve k hava scaklklar ve nem deerleri - Hcre baznda dahili statik basn kayplar - Santral baznda dahili statik basn kayplar - Fan motorlarnn akm ve gc - ebeke hattnn gerilim ve frekans - Fanlarn devirleri b) Test Tnelinde Yaplan lmler: - Test basnc - Nozzle n basnc - Nozzle n scakl - Nozzle fark basnc c) Atmosferik lmler: - Kuru termometre scakl - Atmosferik nem deeri - Atmosferik basn deerleri
"Klima Santral Test ve Performans lm Odas" AR-GE kapsamnda yaplan rn gelitirme almalar iin ve imal edilen rnlerin performanslarn belirli periyotlarla (1/250 santral) test etmek iin kullanlan bu test odas, rnlerin yksek kalite ve teknolojisini yanstmasnda en nemli aralardan biri olmaktadr. Ayrca yatrmclar, satn aldklar rn fabrikadan kmadan alr ve istenen deerleri sa-
58
Yaplan bir test iin rnek bir rapor u ekildedir:
Yaplan bu lmler neticesinde klima santral debisi hesaplanm olur. Test odasnda daha sonraki dnemlerde serpantinlerin sl kapasiteleri de llebilecektir. Buna bal olarak stc ve soutucu serpantinlerin giri ve klarnda scaklk, nem ve basn kayb deerlerinin llebilmesi salanm olacaktr. Performans testlerinde, klima santralinin monte edilecei kanal sistemine ait basn kayplar, simle edilebilmekte ve bu deere bal olarak performans llmektedir. Debi lm srasnda d basn kaybn veri olarak girdikten sonra, yazlm otomatik olarak debiyi hesaplamaktadr. Klima Santral Test ve Performans lm Odasnn, laboratuarlar iin hazrlanm zel bilgisayar yazlm, veri toplama cihazlar, lm sensrleri ve ortam artlarndan etkilenmeyen bilgisayar test sistemine uygun olarak seilmitir.
59
5.2 AIRWARE KLMA SANTRAL SEM PROGRAMI
tork ve tork aktarm modellemesi yaplarak en uygun motor seimi ve optimum ekilde kay-kasnak seimi yaplabilmekte, damper ve flanlarn koordinatlar ve lleri ok esnek bir ekilde belirlenebilmektedir. Airware, ift katl santrallerin farkl model olarak dizaynna da imkan salamaktadr, s geri kazanm eanjrn veya rotorunu seerken ise hem k hem de yaz alma artlarn gz nnde bulundurmaktadr. Airware seim program, rn aac ierisinde hammadde ve yar maml tanmlamas yaparak retim departman iin nemli bir kolaylk salamaktadr. Airware yazlm, esnek hcre modeline sahiptir. Hcre L boyu deitirilerek gereksiz yere uzun olan hcreler daha ksa imal edilebilmekte, bu sayede tasarruf salanabilmektedir. Ayrca gl bir izim snf ktphanesine de sahiptir. Santrali, lekli olarak teknik resim kurallarna gre izmekte ve Autocad tarafndan okunabilen resim dosyalar retmektedir. izim snf ktphaneleri animasyon zellikleri eklenebilecek bir alt yapya sahiptir. Ve web yazlm sayesinde gncel bir fiyatlandrma yaplabilmektedir. Airware Web yazlm ile dizayn edilmi bir klima santralinin seim ktlar ise aada grlmektedir.
Airware yazlm ailesinin son rn olan web tabanl Airware, klima santrali seim programlarna yeni bir bak as kazandrmtr. Web tabanl Airware yazlm, Airware seim programna gre yapsal ve ierik olarak birok stnlk iermektedir. Airware Web yazlmnn yapsal stnlkleri; Eriiminin mmkn olduu her yerden ulalabilir olmas, Bilgileri veri taban zerinden almas sayesinde gncelleme ileminin olduka kolay olmas, tek bir veri tabanna bal olmas sebebiyle datalar zerinde sorgular oluturularak pek ok analizin kolayca yaplabilmesini salamas, Object-oriented olarak yaratlm olmas sebebiyle sistemin btnln bozmadan devaml olarak gelitirilmesinin mmkn olmas, Gncellemelerin dnyadaki tm kullanclar tarafndan ayn anda grlebilmesi. erik olarak da web tabanl Airware yazlmnn birok arts bulunmaktadr. Airware, AHU dizaynnn gerek doasnn sanal nesneler kullanarak modellenmi halidir. Yazlmda,
60
61
62
63
64
65
5.3 Frame Drill Teknolojisi
HSK firmas olarak kalitemizin srdrlebilir geliimi ve rekabet gcmzn artmas yolunda yeni kilometre tamz; HSK AR-GE ekibi tarafndan gelitirilen, patenti HSK'ya ait olan FrameDrill teknolojisi olmutur. FrameDrill teknolojisi, Flexline klima santrali retiminde montaj hassasiyetini artrarak santrallerin, standart paralardan retilmesini ve bylelikle kurulum yerinde veya fabrikadan uzakta bir yerde kolaylkla monte edilmesini salamaya ynelik yeni bir retim yntemi ve i modeli olmutur. Avantajlar Modlerlik Kalite standardizasyonu Sfr hatal retim Nakliye kolayl Hzl teslimat Yerinde monte edilebilir santraller
Gnmzde klima santrallerinin teslimat sresi yaklak 810 haftadr. HSK olarak yaptmz mteri memnuniyeti aratrmalarnda bu srenin 2-4 hafta olmasnn arzu edildiini grdk. Bugn iin bu istem, batarya, fan gibi ana malzemelerin temininden, panellerin retimine, boyanmasna, montaj sresine kadar tm sreler gz nne alndnda imknsz olarak kabul ediliyordu. Balant noktalarnn nceden bilinememesi nedeniyle paralar stoklanamamaktayd. FrameDrill teknolojisiyle klima santralinin ana gvdesi ok hassas bir konumlandrma ile nceden retilebilmekte, stoklanabilmekte ve bylelikle ok ksa bir srede teslim edilebilmektedir. Bu yeni retim felsefesinin bir yansmas olarak gelitirilen ve Flexline klima santralinin zelliklerini de tayan Quickline klima santrallerinde; batarya, fan ve dier ekipmanlar standart hale getirildii iin 20.000 m3/h'e kadar sipariler 2 hafta gibi ksa bir sre iinde teslim edilebilmektedir.
66
6.SERTFKALAR
Fabrikamzda retilen rnlerimizin tm imalat sreleri ISO 9001 Kalite Ynetim Sistemi ynergelerince yrtlmektedir. ISO 9001 Kalite Sistem Sertifikas ISO 14001:2004 evre Ynetim Sistemi Sertifikas OHSAS 18001:2007 Sal ve Gvenlii Ynetim Sistemi Sertifikas
Standardizasyon, belgelendirme ve metrolojiden sorumlu Rus Makam olan Gosstandart tarafndan belirlenmi gvenlik standartlardr. Bu standartlar dorultusunda Rusya snrlar ierisine girecek rnler GOST-R iareti tamak zorundadr.
"Conformite Europeene" (CE), rnn kullanmna ilikin minimum gvenlik koullarn ifade eden bir belgelendirmedir. HSK rnlerinin CE artlarn saladn temin eder.
HSK marka klima santralleri 2001 ylnda Almanya TV laboratuarlarnda yaplan testler sonucunda Eurovent sertifikasn almtr. Test sonularna gre Eurovent Certified Performance logosunu alan HSK marka Klima Santrallerinin EN 1886'ya gre ngrlen performans deerlerini baaryla salad tespit edilmitir.
Trk Standartlar Enstits (TSE) tarafndan imalat firmalara verilen ve rnlerin ilgili standartlara uygunluunu gsteren TSEK belgeleri mevcuttur. Firmamzn imal ettii HSK markal rnlerin zerine TSEK markalamasn ve elektrik zelliklerini belirten TS EN 814 etiketini kullanma yetkisi tannmtr.
67
68

HSK Teknik Katalog

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

HSK Teknik Katalog

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

KLMA SANTRALLER

Teknik Yaynlar No: 1

Klima Santralleri Teknik Katalog

Teknik bilgilerde deiiklik yapma hakkmz sakldr.

Teknik bilgilerde deiiklik yapma hakkmz sakldr.

Teknik bilgilerde deiiklik yapma hakkmz sakldr.

Termometreler Sv ak gstergeleri Ya seviye gstergeleri Sv seviye gstergeleri Debi lme cihazlar

Teknik bilgilerde deiiklik yapma hakkmz sakldr.

Teknik bilgilerde deiiklik yapma hakkmz sakldr.

Teknik bilgilerde deiiklik yapma hakkmz sakldr.

2.2 HSK Klima Santraller Karkas ve Panel Yaplar

Teknik bilgilerde deiiklik yapma hakkmz sakldr.

800 600 800 600 900 700 900 700

1. Istc hcre (IB) arlklar 1 sra serpantine gre hazrlanmtr.

2. Soutucu hcre (SB) arlklar 4 sra serpantine gre hazrlanmtr.

Teknik bilgilerde deiiklik yapma hakkmz sakldr.

Teknik bilgilerde deiiklik yapma hakkmz sakldr.

Teknik bilgilerde deiiklik yapma hakkmz sakldr.

Teknik bilgilerde deiiklik yapma hakkmz sakldr.

Hzl Seim Tablosu

HSK Klima Santrallerinin EN 1886 ya gre snflandrlmas

Gvde Hava kaa -400 Pa (l/sm2)

Gvde Hava Kaa +700 Pa (l/sm2)

Filtre Szdrmazlk snflar (+400Pa)

Teknik bilgilerde deiiklik yapma hakkmz sakldr.

Pozitif basnl kap uygulamas

Klima santrali ierisinde ultraviyole hava sterilizasyonu

Geriye Eik Seyrek Kanatl

Teknik bilgilerde deiiklik yapma hakkmz sakldr.

leri Eik Sk Kanatl

Geriye Eik Aerofil Kanatl

Teknik bilgilerde deiiklik yapma hakkmz sakldr.

Aadaki tabloda koruma snf zetini grebilirsiniz

B Svlara Kar Koruma Korumasz

ap 2.5 mm'den byk cisimlere (El aleti) kar

ap 1 mm'den byk cisimlere (Kablo damar) kar Toz taneciklerine kar

HP 2.0 4.0 10 20 40 60 100 121

EFF3 <78.5 <82.6 <87.0 <89.4 <91.4 <92.5 <93.6 <93.9

EFF1 >85.0 >87.4 >90.1 >91.8 >93.2 >93.9 >94.7 >95.0

Teknik bilgilerde deiiklik yapma hakkmz sakldr.

Teknik bilgilerde deiiklik yapma hakkmz sakldr.

Fan Hz Kontrol Trlerine Gre Verimlilik Karlatrmas:

Ses Seviyesi Karlatrmas:

Teknik bilgilerde deiiklik yapma hakkmz sakldr.

2.3.5 Istc - Soutucu Serpantinler

1.5 1 2 3 4.3 5.67 7.4 7.97 9.6

3 3 6 8.4 12.6 17.6 22 25.6 29.4

3.5 3.6 7.8 10.92 16.38 22.8 28.6 33.3 38.2

4 4.7 9.6 12.8 19.2 28.3 36 41.2 47.2

Teknik bilgilerde deiiklik yapma hakkmz sakldr.

Hava Debisi - Soutma veya Istma Kapasitesi Monogram

Teknik bilgilerde deiiklik yapma hakkmz sakldr.

Teknik bilgilerde deiiklik yapma hakkmz sakldr.

Teknik bilgilerde deiiklik yapma hakkmz sakldr.

Teknik bilgilerde deiiklik yapma hakkmz sakldr.

2.3.7.5 ift Rotorlu Klima Santralleri

ift Rotorlu Klima Santrali

Teknik bilgilerde deiiklik yapma hakkmz sakldr.

H10 H11 H12 H11 H12 H13

Oluma durumundaki ya buhar, kurum ve radyoaktif maddeler

Solunmas zararl maddelerin ayrlmas

Teknik bilgilerde deiiklik yapma hakkmz sakldr.

Aada standart boyutlardaki filtre modlne ait DebiBasn Dm grafii gsterilmitir.

Torba Filtre Modelleri G3 G4 F5 K25 K35 K35 K50