1

MC LC
Trang ph ba ........................................................................................................... i Danh sch cc thnh vin tham gia .......................................................................... ii Li bn quyn......................................................................................................... iii Li cm n ............................................................................................................. iv M c lc ................................................................................................................... 1 Danh mc cc t vit tt .......................................................................................... 3 Ph n 1. M U 1. t vn .................................................................................................... 4 2. Mc ch nghin cu .................................................................................... 5 3. Nhim v nghin cu.................................................................................... 5 4. i tng nghin cu ................................................................................... 5 5. Th i gian v a im nghin cu ................................................................. 6 6. Phng php nghin cu .............................................................................. 6 7. Cu trc ti............................................................................................... 8 8. Gii hn ca ti nghin cu...................................................................... 9 9. Nhng ng gp ca ti ........................................................................... 9 Ph n 2. TNG QUAN VN NGHIN C U 1. Lc s vn nghin cu ......................................................................... 10 2. M t khu v c nghin cu .......................................................................... 11 Ph n 3. KT QU V BIN LUN Chng 1. C IM THCH NGHI CA CC LOI THC VT MT L MM 1. C ng (Panicum repens L.) ....................................................................... 16 2. Mm mc (Ischaemum rugosum Salisb.) .................................................... 20 3. La ma (Oryza rufipogon Griff.)................................................................. 24 4. Nng ng (Eleocharis dulcis (Burm.f.) Hensch.) ........................................ 28 Chng II: C IM THCH NGHI CA CC LOI THC VT HAI L MM 1. Rau da nc (Ludwidgia adscendens (L.) Hara.) ...................................... 32

2. Sen (Nelumbo nucifera Gaertn.).................................................................. 35 3. Sng lam hay sng ma (Nymphaea nouchali Burm.f.). ............................... 38 4. Trm (Melaleuca leucadendra L.) .............................................................. 42 Chng III: NHN XT CHUNG V C IM THCH NGHI CA CC LOI TH C VT IN HNH KHU DU LCH SINH THI GO GING 1. Nhng c im thich nghi v hnh thi...................................................... 46 2. Nhng c im thch nghi v cu to gii phu ......................................... 46 3. Nhng c im thch nghi v sinh thi ...................................................... 48 4. Hng thch nghi ca th c vt vi nhng c im c trng ca mi trng t ngp nc Khu du lch sinh thi Go Ging.......................................... 49 5. M t s bin php bo tn a dng sinh h c Khu du lch sinh thi Go Ging.......................................................................................................... 51 Ph n 4. KT LUN V KIN NGH 1. Kt lun ...................................................................................................... 52 2. Kin ngh .................................................................................................... 54 TI LIU THAM KHO ..................................................................................... 55 PHN PH LC

DANH MC CC T VIT TT
BK: Bn knh D: dy

Phn 1. M U
1 . t vn Th c vt ng vai tr quan trng trong h thng sinh gii, chng v cng phong ph v a dng. cc mi trng khc nhau th c cc loi thc vt khc nhau sinh sng. S sng ca con ngi c duy tr l ph n ln ph thu c vo s tn ti c a cc loi thc vt. Th c vt c vai tr cung cp oxy cho s s ng ca con ngi v ng vt v ng thi chng cng hp th carbonic nh mt my l c khng kh, to mi trng khng kh trong lnh. Ngoi ra, thc vt cn ng vai tr l sinh vt sn xut cung cp thc n cho cc loi ng vt, l mt xch quan trng trong chui v li thc n, to s cn b ng trong h sinh thi. i sng ca thc vt lun chu s tc ng ca cc nhn t mi trng, c bit l cc loi thc vt sng mi trng t ngp nc th ch thy vn l yu t c nh hng rt ln n s sinh trng v pht trin c a chng. Vic kim sot, duy tr ch nc hp l cng ng ngha vi vic to ra s n nh cho h sinh thi t ngp nc. Khu du lch sinh thi Go Ging thuc x Go Ging, huyn Cao Lnh, tnh ng Thp c xem nh mt ng Thp Mi thu nh. H sinh thi c trng ni y l h sinh thi t ngp nc theo ma trn t chua phn. Ngoi gi tr v du lch sinh thi, Go Ging cn c gi tr v mt khoa h c, ngun ti nguyn thin nhin, vn ha, lch s v kinh t... Thm thc vt ni y ngoi nhng vai tr ni trn th cn l n i c tr, kim n v sinh sn cho nhiu loi chim nc nh vt tri, cng cc, le le, in in, trch mng Nhng lung sen l ni hi t ca nhiu con trch mng v nhy ma; nhng qun x mm m c, c ng l ni n, sinh sn v tr n kh an ton cho m t s loi khcV v y, vic bo tn ngun gen thc vt ni y cng ng ngha vi vic bo v ngun gen ng vt, gp phn b o tn sinh cnh, bo tn a dng sinh hc v pht trin b n vng Khu du lch sinh thi ny. Khu du lch sinh thi Go Ging cha c cng trnh no nghin cu v c im thch nghi hnh thi, cu to v sinh thi ca cc loi th c vt ni y. gp phn vo vic bo tn a dng sinh hc, bo tn h sinh thi, b o tn ni hc tp v nghin cu cho mi ngi cng nh pht trin b n vng Khu du lch sinh thi ny, chng ti chn ti: Nghin cu c im thch nghi hnh thi, cu to v

sinh thi ca mt s loi thc vt in hnh Khu du lch sinh thi Go Ging, huyn Cao Lnh, tnh ng Thp. 2. Mc ch nghin cu - Nghin cu c im thch nghi v hnh thi, cu to v sinh thi ca mt s loi th c vt in hnh Khu du lch sinh thi Go Ging, huyn Cao Lnh, tnh ng Thp nhm duy tr mi trng sng thch hp cho chng, gp ph n bo tn v pht trin bn vng h sinh thi ny. - Xy dng a CD lu tr hnh nh v hnh thi, cu to ca cc loi nghin cu lm t liu cho sinh vin, ging vin ging d y cc mn hc c lin quan. 3. Nhim v nghin cu T mc ch nghin cu, chng ti xc nh cc nhim v c th nh sau: - Nghin cu c im a hnh, iu kin t nhin, th i tit kh hu c a khu vc Khu du lch sinh thi Go Ging, huyn Cao Lnh, tnh ng Thp. - Quan st v m t c im hnh thi thch nghi ca cc loi thc vt nghin cu. - Thu mu v nghin cu gii phu thch nghi cc loi th c vt in hnh Khu du lch sinh thi Go Ging, huyn Cao Lnh, tnh ng Thp. - Xc nh cc c im sinh thi c trng ca cc loi th c vt nghin cu. 4. i tng nghin c u Chng ti chn nghin cu 8 loi th c vt thng gp Khu du lch sinh thi Go Ging, trong c 4 loi thc vt M t l mm v 4 loi thc vt Hai l mm. 1) C ng (Panicum repens L.). H La: POACEAE 2) Mm mc (Ischaemum rugosum Salisb.). H La: POACEAE 3) La ma (Oryza rufipogon Griff.). H La: POACEAE 4) Nng ng (Eleocharis dulcis (Burm.f.) Hensch.). H Lc: CYPERACEAE 5) Rau da nc (Ludwidgia adscendens (L.) Hara.). H Rau da nc: OENOTHERACEAE

6) Sen (Nelumbo nucifera Gaertn.). H Sen: NELUMBONACEAE 7) Sng lam hay sng ma (Nymphaea nouchali Burm.f.). H Sng: NYMPHAEACEAE 8) Trm (Melaleuca leucadendra L.). H Sim: MYRTACEAE 5. Thi gian v a im nghin cu 5.1. Thi gian Th i gian nghin cu t thng 6/2011 n thng 5/2012. - Thi gian thc nghim t thng 6/2011 n thng 3/2012. - Thi gian vit v hon chnh ti t thng 4 n thng 5/2012. 5.2. a im - Thu mu ti Khu du lch sinh thi Go Ging, huyn Cao lnh, tnh ng Thp. - Gii phu hin vi thc vt ti phng th nghim Sinh hc 2, Trng i h c ng Thp. 6. Phng php nghin cu 6.1. Phng php nghin cu l thuyt Thu th p m t s ti liu lin quan n vn nghin cu vn dng vo vic phn tch, bin lu n cc kt qu t c. 6.2. Phng php thc nghim 6.2.1. Phng php nghin cu ngoi thc a - B tr thu m u: Mu c thu ri rc cc mi trng trong Khu du lch. - Quan st, m t c im hnh thi: Quan st m t c im hnh thi cc c quan sinh dng ca cc loi thc vt nghin cu, ghi chp cc c im sinh thi cc mi trng nghin cu. Chp nh cc i tng nghin cu trong iu kin t nhin. - Thu m u v c nh mu + Mu l: Chn l bnh t trn nhng cy trng thnh.

+ Mu thn: thn g th ly thn hay cnh bnh t, cn thn tho th ly cy in hnh trong qun th nhiu a im khc nhau, ly mu on gi a thn. + Mu r: Ly r th cp nhng loi Hai l mm, r s cp nhng loi Mt l mm. Cc m u r, thn, l ly ng u v kch thc nhm m bo tnh ng b, chnh xc khi nghin cu so snh. C nh mu b ng dung d ch FAC ci tin vi t l thnh phn cc cht: Cn etylic 96o: 400ml; axit axetic 40%: 40ml; focmalin: 80ml; Nc ct: 280ml Ru etylic thm nhanh vo m u vt lm cho cht t bo v cht nhn kt thnh ht dy c, lm tan cht du. Tuy nhin, ru lm mo m hnh thi t bo v lm cho mng t bo cng dn li. Focmalin gi c cu trc c a cht t bo, khng lm tan lipit, khng lm mo m hnh d ng t bo. Nhng focmalin lm cng dn mu cy nh t l l. Axit axetic c tc d ng ch yu l gi cho cu to nhn khng thay i nhng khng gi c cu to ca ch t t bo v thng gy phn h y cc th t. Khc vi ru, axit axetic cn lm cho t bo trng ln v ngn chn hin tng lm cng mng t bo. 6.2.2. Phng php nghin cu trong phng th nghim - Phng php ct, nhum m u + Ct tr c tip bng tay vi li dao lam. + Mu ct xong mun nghin cu c chi tit, chng ta phi tin hnh nhu m m u. S dng phng php nhum kp, gm cc bc: Ngm m u ct vo nc javen trong 15-20 pht ty sch n i ch t ca t bo, ra sch b ng nc ct. Ngm m u vo axit axetic 1% khong 5 pht loi ht javen cn dnh li, ra sch bng nc ct. Nhum xanh bng dung d ch xanh metylen long (1/1000-1/10.000 trong nc ct) t 10 giy n 1-2 pht, ra sch bng nc ct. Nhum b ng dung dch carmin trong 20-30 pht, ra li sch bng nc ct.

Sau ln knh bng nc ct hay glyxerin , t vo knh hin vi quan st cc thnh phn cu to c a t bo. - Phng php o trn knh hin vi: S dng phng php o gin tip bng cch so snh kch thc ca vt cn o vi mt thc o th knh v thc o vt knh c lp thm vo knh hin vi. S dng phng php ny chng ta xc nh c kch thc ca cc thnh phn c bn cu to nn t bo. S liu c x l b ng phng php ton thng k:
n

- Tr s trung bnh:
i 1

Trong : : Tr s trung bnh

n

i 1

: Tng gi tr ca Xi khi i = 1 n n.

n: S ln o (n = 5) - lch chu n: = - Sai s : m =

n
1 n i n 1 i 1

- Phng php chp nh hin vi: S dng knh hin vi kt n i vi my nh k thut s. Sau khi ln tiu bn b ng glyxrin, t tiu bn ln knh, iu chnh ri chp. 7. Cu trc ti Gm 4 phn: Phn 1. M u Phn 2. Tng quan vn nghin cu Phn 3. Kt qu v bin lun Phn 4. Kt lu n v kin ngh

8. Gii h n ca ti nghin cu Do iu kin thi gian chng ti gii hn ti nghin cu cc c im thch nghi v hnh thi, cu to v sinh thi trn 8 loi thc vt thng gp Khu du lch sinh thi Go Ging, huyn Cao Lnh, tnh ng Thp. 9. Nhng ng gp ca ti ti nghin cu nhng c im v hnh thi, cu to c a mt s loi thc vt Khu du lch sinh thi Go Ging, huyn Cao Lnh, tnh ng Thp, t rt ra c nhng c im thch nghi ca chng nhm gp phn bo tn s a dng sinh hc thng qua vic duy tr mi trng sng thch hp cho cc loi th c vt Khu du lch sinh thi Go Ging, huyn Cao Lnh, tnh ng Thp.

10

Phn 2. TNG QUAN VN NGHIN CU

1 . Lc s vn nghin cu [1], [2], [4], [5] X hi loi ngi khi mi hnh thnh tip xc vi gii thc vt phong ph xung quanh ph c v cho nhu cu v ci n, ci ca mnh. Do thc vt c vai tr quan trng i vi i sng con ngi, v vy con ngi ngy cng mu n nghin cu, khm ph th gii cc loi th c vt. Tri qua qu trnh lch s pht trin lu di, t nhng dng n gin m c th ch gm mt t bo n dng c th c cu to phc tp gm nhiu t bo. Sng trong mi trng khc nhau, cc loi thc vt hnh thnh nhng c im thch nghi ring, cc c im ny c th c di truyn qua cc th h. T rt xa xa con ngi bit m t hnh thi ca cc loi thc vt. Cch y khong trn di 3000 nm, trong cc sch c c a Trung Quc nh H tiu chnh v Kinh thi m t hnh thi v giai on sng ca nhiu loi cy. Hay m t pho sch c n Su-sc-ru-ta vit vo th k XI trc Cng nguyn m t hnh thi 760 loi cy thuc. Cch y hn 2300 nm, Theophraste (371-286 trc Cng nguyn) l ngi sng lp mn thc vt h c. ng nghin cu v hnh thi gii phu c th thc vt v cc dn liu c trnh by trong cc tc phm Lch s th c vt, Nghin cu v cy c, ng c cp n s thch nghi c a cy c vi mi trng sng, cc c im khc nhau ca c th th c vt khi sng mi trng khc bit, v d cy trng sinh, cy rng l, cy sng trong nc. Vo thi k phc hng, vic nghin cu v thc vt c pht trin. Buphon (1707-1780) nghin cu nh hng ca cc iu kin kh h u n thc vt, ng cho rng tc ng ca kh hu v thc n lu di nh hng n nhng bin i c a thc vt v s thch nghi l kt qu c a qu trnh tin ha lu di. Levacopxki (1833-1893) nghin cu mi quan h ca h r ca mt s cy di nh hng ca m v nhit . ng nhn thy r cng c nhng bin i v hnh thi cu to do tc ng ca cc yu t mi trng ny. Nm 1884, Constange khi nghin cu nhng cy nc pht hin ra nhng sai khc ca th c vt nc v thc vt cn. Maiacopxki nghin cu s thay i v hnh thi ca thc vt khi thay i mi trng sng t cn xung nc.

11

Nhng nghin cu ca Boni cho bit nhng cy sng ng bng c hnh thi bnh thng cn nhng cy s ng min ni th c d ng thp, t ngn, l thng xp theo hnh hoa th . n th k XX, gii phu hnh thi thch nghi th c vt c hnh thnh do trng phi gii ph u thc vt kt hp vi sinh thi, v c nhiu cng trnh nghin cu v hnh thi gii phu thch nghi. Lc by gi sinh thi hc pht trin m nh to iu kin cho cc nh gii ph u hc thc vt i su nghin cu lnh vc gii ph u sinh thi. Nhng nm 40 c a th k XX, sinh thi hc hnh thnh hng gii phu sinh thi do Keller lp ra. T y, cc nh thc vt h c v sinh thi hc c th hiu c b n ch t v s a dng c a qu trnh thch nghi thc vt. Vit Nam, sau cch m ng thng Tm, L Kh K vi cun Thc vt i cng l tc phm u tin c cp n gii phu th c vt. V sau c nhiu sch hoc gio trnh hnh thi, gii phu ra i nh: V Vn Chuyn (1970) vi gio trnh Gii ph u thc vt; Nguyn B (1974, 1975) vi quyn Gii phu h c th c vt-Hnh thi gii phu hc thc vt; Nguyn Nh i, Nguyn Khoa Ln (1995) vi gio trnh Gii phu thc vt; Hong Th Sn, Nguyn Th Phng Nga (2003) vi quyn Hnh thi-Gii phu h c thc vt; Nguyn Khoa Ln (2006) vi gio trnh Gii phu hnh thi thch nghi thc vt. Bn cnh cn c nhiu cng trnh nghin cu nh Nguyn Khoa Ln (1990) nghin cu Gii ph u hnh thi cy ngp m n mt s vng ven bin Vit Nam; Nguyn Khoa Ln (1995) vi m t s kt qu nghin cu v Hnh thi cu to thch nghi ca r cc loi thn g rng ngp mn Lm trng Cn Gi; Nguyn Khoa Ln (1996) nghin cu Gii phu sinh thi thch nghi ca cc loi cy ch yu trong mt s rng ngp mn Vit Nam 2. M t v khu vc nghin cu 2.1. Qu trnh thnh lp v pht trin Khu du lch sinh thi Go Gi ng * V tr Khu du lch sinh thi Go Ging nm ti p 6, x Go Ging, hu yn Cao Lnh, tnh ng Thp; cch trung tm thnh ph Cao Lnh kho ng 17 km. Khu du lch sinh thi ny hnh thnh trn c s rng trm Go Ging. Rng trm Go Ging c thnh lp nm 1985 vi din tch 1.657 ha. * Lch s hnh thnh

12

Trc v sau nm 1975, khu vc rng trm Go Ging hin nay l vng t hoang ha, nhim phn n ng, ch c c nng, c lc cng vi vi cm trm, go xen ln vi mt t lung, bu, knh rch t nhin v "mui ku nh so thi, a li ta bnh canh". Mt t h dn vo m lm phn din tch ven knh rch trng la ma nhng ch mt vi v phi b v nng sut rt thp hoc bt c, chut, rn, ra Vic i li ch c th bng xung vo ma l nc ngp mnh mng, cn ma kh ch c cch li b bng ng nng chy. Th c hin ch trng khai ph ng Thp Mi, huyn Cao Lnh cho khai ph vng t ny, nhng khi khng t ngi ho i nghi v hiu qu mang li, cng c kin xut vic o knh, thau chua, ra ph n, trng la vi hy vng mi nm thu hoch vi trm tn nhm gii quyt nhu cu bc xc v lng thc lc b y gi. Tuy nhin, bo v mi trng sinh thi, ngi ta cui cng tin hnh trng trm, loi cy c trng ca khu vc ng Thp Mi. khai ph vng t mi ny, huyn Cao Lnh thnh lp lc lng thanh nin xung phong (gi tt l lc lng 705). Nhng ngy u, lc lng 705 gp nhiu kh khn: ma kh phi dng tru c nc t knh Nguyn Vn Tip xa hn 8 km v n ung; cn tm git phi dng nc phn trong nhng cht ng hoc th nc nu en do c mc sinh ra; chiu ti phi n cm, sinh hot trong mng; ma nc ni, phi ghp nhng chic xung ba l b nh li lm b. Thc phm sn bt t t nhin khng thiu, tr ma kh h n, nhng rau xanh li rt him. Mc d vy, nhng vi quyt tm, sc tr v on kt thng nht, lc lng 705 tng ngy thu h p din tch hoang ho, chua phn. Rng trm hnh thnh, cc con knh c o p ch yu bng th cng em v ngun nc ngt. Nhiu loi ng vt hoang d ln lt t hi; chung quanh rng trm, nhiu h dn v ct nh sinh sng. * Du lch sinh thi pht huy ht th mnh v tim nng ca rng trm, thng 3 nm 2003, huyn Cao Lnh ch trng pht trin du lch sinh thi Rng trm Go Ging. Vi mc u t ban u trn 700 triu ng v qui hoch gi li 300 ha rng trn 10 nm tui, khu du lch sinh thi Go Ging i vo hot ng. im c bit thu ht du khch n y khng phi l do nhng tng phm ca thin nhin m l thnh qu ca b n tay, khi c con ngi vng t hoang

13

ho ngy no tr thnh mt ng Thp Mi thu nh vi nhng bn sc ring, do Rng trm Go Ging khng ch ng vai tr iu tit dng ch y ca l v to khng kh trong lnh cho c khu vc m cn tr thnh ni sinh sng ca nhiu lo i thc ng vt c trng ca vng ng Thp Mi, trong c nhiu loi qu him c ghi vo Sch th gii nh chim nhan in. Go Ging chia thnh 4 khu vi trn 70 km knh phn l, 20 km bao khp kn. y l va c nc ngt ln vo b c nht hin nay vng ng Thp Mi. Sn lng c t nhin khai thc hng nm hn 30 tn, nhiu nht l c lc, c r, c tht lt. Vi ngun thc n t nhin phong ph nn rt nhiu loi chim nc kho chn y lm ni sinh sng, qun t. Ti y c loi rau ng vt nc nh bng in in, bng sng, rau d a, rau mc to nn m t khung cnh kh hp dn du khch. Vo ma kh, ni y c th t chc cm tri di nhng tn rng trm, tham quan cc sn chim hoc cu c. n khu du lch sinh thi Go Ging bng xe t hoc ng th y, du khch c th ln i quan st cao 18 m c chim ngng mt mu xanh bt ngn ca trm, la, nng, lc, tng n c, dic, cng cc, nhan in v nhiu loi chim khc i kim n hoc v t; ngi xung ba l cng cc hng dn vin trong t o b ba xuyn qua rng trm n sn chim nhn v nghe c man chim, c ru rt. Trc khi kt thc chuyn thng ngon, du khch s c dng ba cm dn d ca ng Thp Mi. Du khch s c thng thc cc mn c sn truyn thng ca vng nh c lc nng trui cp l sen non, l sao nhy chm vi mm me, rn nng mi, c linh nu canh chua cm m vi bng in in, bng sng, m m kho chm vi rau da, rau mc, c r kho t Cc mn n cng m thm b i ly ru np pha mt ong trm. Tt c u trong bu khng kh trong lnh. Khu du lch sinh thi Go Ging n hn 300.000 lt du khch n tham quan, ngh dng. Vi vic m rng v a dng ho dch v, trong tng lai khu du lch n y s c thm c hi thu ht du khch trong nhng chuyn v ng Thp, v ng bng sng Cu Long. 2.2. iu kin t nhin 2.2.1. V tr a l Cao Lnh l m t huyn pha Bc sng Tin thuc vng ng Thp Mi, cch trung tm tnh ng Thp kho ng 8 km v hng ng Nam.

14

Huyn Cao Lnh c v tr a l nh sau: - Pha Bc v Ty Bc: gip huyn Tam Nng, huyn Thanh Bnh. - Pha Nam: huyn Chu Thnh. - Pha ng: gip huyn Thp Mi v tnh Tin Giang. - Pha Ty v Ty Nam: gip thnh ph Cao Lnh, th x Sa c. Ta a l: - T 1001900 n 1004040 v Bc - T 10503325 n 10504900 kinh ng. 2.2.2. a hnh a hnh c a huyn tng i bng phng, dc theo hng Ty Bc - ng Nam, cao t 1,0 - 1,4 m so vi mc nc bin. Cng i su vo ni ng a hnh cng thp, cc b c ni ch cao t 0,8 m 0,9 m, hnh thnh nh ng vng ngp nc thi gian t 4 - 5 thng/nm. a hnh c a huyn b chia ct bi h thng knh, rch chng cht nn thun li cho cng vic ti tiu nhng hn ch xy dng c s h tng c gii ha nng nghip. 2.2.3. Kh hu v thy vn Huyn Cao Lnh n m trong vng kh hu nhit i gi ma vi nhng c trng c bn sau: - Nng nhiu 2.710gi/nm, nhit cao u trong nm, trung bnh t 27,30C 32,80C, bin nhit chnh lch ngy v m tng i ln, rt thun li cho thm canh tng v, tng nng sut v nng cao ch t lng nng sn. - Lng ma bnh qun hng nm thp 1.332mm, ch b ng 70% lng ma/ nm c a Thnh ph H Ch Minh v chia lm hai ma r rt: + Ma ma: T thng 5 n thng 11, chim trn 90% lng ma c nm, c bit cc thng ma ln trng vi cc thng ma l (t thng 7 n thng 11) xy ra tnh trng nc l dng cao sng rch v ngp ng trong ng rung do ma ln ti ch. Ring khu vc nm trong nhng ngy ma ln thng km theo l c xoy. Vo ma l, nc t sng M Kng v cng vi mc nc dng cao do triu cng lm cho s chnh lch mc nc thp nn kh nng thot nc l km.

15

Th i gian l ln i vi huyn thng duy tr trong 3 thng (8, 9, 10), nh l cao nht nm 2000 l 2,95m, h u ht din tch t nhin khu v c pha Bc knh Nguyn Vn Tip ngp su 2 - 2,5m, khu vc pha Nam knh Nguyn Vn Tip n knh s 1 ngp su 1,5 - 2m v khu vc pha Nam knh s 1 ngp t su 1 1,5 m. + Ma kh (ma kit): T thng 12 n thng 5 nm sau, mc nc nh triu hu nh thp hn cc cao trnh ng rung nn phi s dng bm ti b sung nc cho cy tr ng. Lng ma thp, ch chim di 10% lng ma ca nm. Trong nhng thng ny cc cy tr ng thiu nc nghim trng. Ch thy vn trn sng rch thuc a bn huyn chu s tc ng c a 3 yu t l: ch th y triu bin ng; ch dng chy ca sng Tin; ch ma ti ch. C th chia thnh 2 ma l ma l v ma kit. Ngoi ra trn a bn huyn cn c sng Tin chy qua, sng Cn L, knh An Phong - M Ha, knh Nguyn Vn Tip, knh Ci Bo, knh s 1... nn kh phong ph thun li cho vic pht trin cy trng - v t nui, vn chuyn hng ha v pht trin du lch sinh thi.

16

Phn 3. KT QU V BIN LUN

Chng 1. C IM THCH NGHI CA CC LOI THC VT MT L MM
1. C ng (Panicum repens L.) Thuc h La: POACEAE 1.1. c im hnh thi, kiu d ng thc vt L c sng nhiu nm, thn cao khong 50-70cm, c thn ngm, mc thnh bi, thn chia nhiu lng, cng, kh dit tr. V tr gia 2 lng c vng r bao quanh. L ch c b l v phin l. Phin l c lng trng bao ph, l sp xp xin so vi trc ca thn do lng nh sng chiu vo 2 mt l khng ging nhau lm cho l c cu to 2 mt. Mt di l c mu xanh m, khng c lng, mt trn l c mu xanh m c v c lng bao ph, l c mt gn chnh v nhiu gn ph song song nhau; b l m ly gn ht chiu di mi lng, mp v u b l c lng. C h r pht trin, n su, lan r ng v c lng ht (hnh 1). [2], [4], [5], [6] * Nhn xt: - Thn ngm gip cy t n ti c trong mi trng nng nng (ma kh) v ngp ng (ma nc), m b o kh nng sng st ca loi. - Mt trn ca l c mu xanh mc v c lng mu trng bao ph gip phn x nh sng, trnh s t nng l. - R c nhiu lng ht gip ht nc v dinh dng t t cho cy, r pht trin, n su v lan rng gip c th bm ch t vo mi trng t t, m ly; ht nc vo ma kh. Nh vy c ng c hnh thi thch nghi vi c 2 ma: Ma kh n ng nng v ma ma nc ngp. 1.2. Cu to gii phu 1.2.1. Cu to gi i phu r Biu b gm mt lp t bo vch mng xp st nhau c dy trung bnh (100 2,73 )m, chim 7,4% bn knh c a r. Ph n v c dy trung bnh (738 5,59 )m, chim 54,5% bn knh r gm cc t bo m mm v vch mng,

17

c nhiu khong gian bo ln. V trong l lp t bo vch dy nm trong cng c a v. Phn tr c dy trung bnh (519 4,83 )m, chim 38,4% bn knh r. Bao quanh phn tr l lp t bo m cng to thnh ai. Trong tr gm c nhiu t bo m cng vch dy c bao quanh bi cc t bo m m m vch mng v m ch g. S lng m ch g rt t, c 7 mch trn lt ct ngang ca r (hnh 2). * Nhn xt: - Lp v c kch thc ln chim 54,5% bn knh r gm nhiu t bo m m m vch mng l ni d tr dinh dng. - Cc kho ng gian bo ln l ni cha kh v thc hin chc nng trao i kh, thch nghi vi mi trng ngp nc thiu oxy. - Lp t bo m cng ca v trong bao quanh tr gia nhm tng kh nng chng cho r. - Trung tr gm lp t bo m mm libe bao quanh kh i t bo m mm ha g cng c chc nng d tr dinh dng. Mch g phn b thnh vng trn trong khi t bo m m m ha g cng m bo cho kh nng vn chuyn, ng thi gip cho r c tr gia tng i vng chc. 1.2.2. Cu to gi i phu thn Bn ngoi l lp biu b c lp cutin mng, gm cc t bo cnh trn, vch mng xp st nhau, kch thc trung bnh (47 1,99)m, chim 2,7% bn knh thn. Di biu b l lp v c kch thc trung bnh (802 6,03 )m, chim 46,4% bn knh ca thn, gm cc t bo m m m, cc t bo m mm xp khng st nhau to nn cc khong trng gian bo. Ph n tr c kch thc trung bnh (883 5,14)m, chim 51% bn knh thn. C vng t bo m cng nm ngay st pha ngoi tr. Tr gm cc t bo m mm cnh trn xp st nhau v cc b d n c kch thc ln. Cc b dn c xp thnh hai vng: Vng ngoi gm nhng b dn nh xp trong lp m cng, vng trong gm nh ng b ln hn nm su trong thn. Chnh gia thn c ng l h thng ng rng cha kh (hnh 4). * Nh n xt: - Kch thc ca lp m mm v tng i dy l ni d tr nhiu cht dinh dng. Cc kho ng trng gian bo l ni cha kh v trao i kh, thch nghi vi iu kin ngp nc.

18

- Vng t bo m cng st pha ngoi tr c chc nng nng cho thn. Cc b mch nh sp xp vng m cng lm tng tnh bn vng gip thn ng vng c trong mi trng cn v mi trng nc. - Cc b dn ln nm su trong thn gm g v libe c chc nng vn chuyn. 1.2.3. Cu to gi i phu l Quan st trn mt phng ct ngang biu b trn c tng cutin dy gm mt lp t bo, dy (48 1,22)m, chim 8,9% dy ca l; biu b di cng gm mt lp t bo c dy (47 1,21 )m, chim 8,7 % dy ca l. Gia hai lp biu b l cc t bo m ng ha, kch thc ca lp m ng ha l (446 2,45)m, chim 82,4% dy c a l . lp biu b di c cc t bo hnh r qut phn b ri rc. C nhiu khoang kh gia cc b dn, kch thc khoang kh khng ln lm. B dn gm g v libe, c cc t bo vch dy bao quanh (hnh 5). * Nhn xt: - Lp cutin dy c ch c nng chng nng vo ma kh c nhit cao. - T bo tht l khng c s phn ha thnh m giu v m khuyt. Kch thc lp m ng ha ln, gm nhiu t bo m m m cha dip lc, tng cng chc nng quang hp. - biu b di c cc t bo hnh r qut l cc t bo vn ng c chc nng cun hay m phin l. Khi tri nng nng cc t bo ny m t nc do phin l cun li lm gim din tch tip xc c a l vi nh sng m t tri gip hn ch s m t nc c a l. Ngoi ra t bo vn ng cn c chc nng tr nc khi iu kin mi trng sng thiu nc. - Xung quanh cc b m ch c vng t bo vch dy c chc nng nng cho l.

19

Hnh1 Hnh thi c ng

Hnh 2 Cu to r c ng

Hnh 3 Cu to tr r c ng

Hnh 4 Cu to thn c ng

Hnh 5 Cu to l c ng

20

1.3. c im sinh thi 1 .3.1. c im mi trng c trng - t: Mi trng t c a c ng cng gn ging nh i vi la ma, ngp nc theo ma, ma kh v ma ma. Vo ma kh mi trng t ca c ng kh ro, i khi m t nh lng nc cn li trong Khu du lch sinh thi. C ng sinh trng v pht trin tt trn mi trng t phn trung bnh, phn t, c nc ngp, ngp t hoc ngp nhiu, lc b y gi lng ca thn di ra. Mi trng kh ro th c ng pht trin km, thn thp, kch thc b. - Nc: Nc ngp su v ko di khng nh hng n i sng ca c ng, pH vo ma nc n i cc cnh ng c ng vo khong 7,21-7,42. Mi trng pH khng axt. Nh vy c ng thch nghi vi mi trng t m t, sinh trng v pht trin tt ngay trong iu kin mi trng ngp l. 1 .3.2. c im thch nghi sinh thi Mt trn c a l c lng bao ph c tc dng chng nng khi gp iu kin n ng nng vo ma kh. Sng trong mi trng ngp nc, nhiu gi bo nn c ng c h r chm pht trin n su v lan rng gip gi vng thn. Xung quanh cc m u c vng r thch nghi vi vic hp thu khng kh trong mi trng thiu oxy trong t, ngoi ra vng r ny cn c chc nng hp thu dinh dng. C thn ngm gip cy m c lan nhanh v tng kh nng sng st c a loi. Thn chia lng v ko di thch nghi vi mi trng ma nc l. Vo ma ma cng thm nc l th c ng sng tt hn, cy cao to hn, l rng hn so vi c ng sng cng mi trng vo ma kh. 2. Mm mc (Ischaemum rugosum Salisb.) Thuc h La: POACEAE 2.1. c im hnh thi, kiu d ng thc vt L c mt nm, thn cao khong 1m, thn c chia lng, v tr gia 2 lng c nhiu r mc quanh, r di, mi lng c mt b l bao bc. L to, hai mt l khc nhau v mu sc, mt l di xanh hn mt l trn. C lp ph n trng b c ph b

21

ngoi mt cc lng v l. Thn trn h i dp, tng i cng. R di, lan r ng, c nhiu lng ht (hnh 6). [4], [8], [16] * Nhn xt: - Thn chia lng gip cy d dng tng chiu cao khi nc ni, thch nghi vi mi trng t ngp nc. - Mt l v lng c ph lp ph n trng b c gip phn x vi nh sng khi nhit cao, gip chng tn ti trong ma kh hn v chng thm nc vo ma ma l. - Thn cng gip cy c th ng vng trong mi trng. - R c nhiu lng ht gip tng kh nng ht nc khi gp iu kin mi trng kh cn. 2.2. C u to gi i phu 2.2.1. Cu to gi i phu r Biu b gm mt lp t bo vch mng xp st nhau c kch thc trung bnh (64 0,98)m, chim 4% bn knh r. Lp v bao gm cc t bo m xp sp xp ni tip vi nhau to thnh cc si, gia cc si l cc khong trng kh ln. Kch thc trung bnh c a lp v (1043 4,35)m, chim 64,7% bn knh r. V trong gm cc t bo vch dy sp xp st nhau thnh vng trn ngay st pha ngoi c a phn tr. Trong cng l ph n tr c kch thc trung bnh (506 3,67 )m, chim 31,4% bn knh r, xung quanh tr c vng m cng. Tr bao gm cc t bo m m m c vch ha g v m ch g, tuy nhin s lng mch g rt t, c 8 m ch trn lt ct ngang c a r (hnh 7). * Nhn xt: - Ph n v dy c rt nhiu si t bo m xp to ra nhiu khong trng c chc nng cha kh. - Lp v trong xp st ngay pha ngoi phn tr lm tng kh nng chng cho r. - Phn tr bao gm khi t bo m m m c vch ha g vng chc gip r n su vo t gi cho cy khng b tri ni trong nc. 2.2.2. Cu to gi i phu thn Biu b c ph lp cutin mng, kch thc trung bnh (60 1,82 )m, chim 3,2% bn knh ca thn gm cc t bo sp xp st nhau. Lp v n m st ngay di

22

lp biu b c kch thc trung bnh (872 1,99)m, chim 46,4% bn knh c a thn gm nhiu t bo m xp n i vi nhau to dng si v hnh thnh nn cc khong trng gian bo. Cc b d n nh xp trong vng m cng, cc b d n ln hn nm su trong thn. Tr gm cc t bo m m m xen ln vi cc t bo m m m c vch ha g v cc b m ch, dy trung bnh (949 4,57 )m, chim 50,5% bn knh thn. B m ch gm g v libe (hnh 8). * Nhn xt: - Lp t bo m xp c kch thc ln to ra nhiu khong gian bo ln c chc nng d tr kh v trao i kh. - Vng t bo m cng cng vi cc b d n nh gip thn vng ch c hn. - Phn tr c cc t bo vch dy gip tng vng chc cho c th. - Cc b mch gm t bo m mm libe v mch g c chc nng d tr v vn chuyn. 2.2.3. Cu to gi i phu l Biu b trn c lp cutin dy, gm m t lp t bo, dy (76 1,69)m, chim 13,3% dy ca l. Lp biu b di c kch thc (49 1,72)m mng hn so vi lp biu b trn, chim 8,6 % dy ca l. Di lp biu b trn l cc t bo m ng ha vi dy (447 1,99 )m, chim 78,1% dy ca l. Mt di c a l c cc t bo hnh r qu t. Trong lp t bo m ng ha l cc b mch phn b tng i ng u; gn chnh ngoi cc b m ch cn c nhiu t bo a gic vch dy ha g xp st nhau (hnh 9). * Nhn xt: - Lp cutin dy c chc nng chng nng, bo v l vo ma kh v thi tit n ng nng. - Cha c s phn ha t bo tht l, lp t bo m ng ha dy tng kh nng quang hp v d tr . - Cc t bo hnh r qut mt di c a l s gip gim bt s thot hi nc khi gp iu kin kh h n. - Cc b mch phn b u phn tht l c ch c nng vn chuyn v nng . - gn chnh c b m ch ln m bo tc vn chuyn. Cc t bo c vch ha g lm cho gn l cng chc hn gip l t b gy gp.

23

Hnh 6 Hnh thi mm m c

Hnh 7 Cu to r mm mc

Hnh 8 Cu to thn mm m c

Hnh 9 Cu to l mm mc

24

2.3. c im sinh thi 2.3.1. c im mi trng c trng - t: Mm mc thng xu t hin ni t cao va, trn b ven cc knh o. Vo ma kh, t ni mm mc sng l kh hn so vi la ma v c ng, nhit tng cao, mm mc sinh trng pht trin km, l cn ci nh h ng n kh nng tng h p cht hu c. Vo ma nc ni, m m mc sinh trng v pht trin tt hn, thn vn di ra theo mc nc. Mm m c thch nghi vi iu kin t m t, sinh trng pht trin tt trong mi trng nc ngp su v ko di. - Nc: Mm m c chu c mi trng nc phn khi nc rt xung cn trong lng knh vo ma kh v c ma nc n i. 2 .3.2. c im thch nghi sinh thi L v thn mm mc c ph lp phn bc c tc dng chng nng, chng th m nc. H r rt pht trin, n su v lan rng thch nghi vi mi trng t b ngp su v ko di. Cng vi r cc m u to cho thn c mt gi bm tht vng vng, ngoi ra r mu cn c chc nng hp thu oxy khi mi trng ngp nc. Nhng l gi gn g c cht i ch cn li thn, thn mm mc cng vi mt s loi c khc nh thn c ng, mm mto nn ni tr n kh an ton cho mt s loi chim nc. 3. La ma (Oryza rufipogon Griff.) Thuc h La: POACEAE 3.1. c im hnh thi, kiu d ng thc vt La ma l th c vt sng nhiu nm, thn di 1,5 - 4m. Thn c mu tm, dp, chia thnh nhiu lng, mi lng di vo khong 10cm, v tr gia 2 lng c vng r bao quanh, thn c kh nng vn di theo mc nc dng cao. L c mt gn chnh v nhiu gn ph song song, phin l di kho ng 30cm, rng kho ng 1cm, mp l c rng ca, c lng bao ph b mt l, c b l m ly thn. mp b l c ra lng, u b l c lng di. H r pht trin, r chm c mu vng, n su v lan rng (hnh 10). [9], [16] * Nhn xt: - B mt l c lng bao ph nhm hn ch s thot hi nc khi la ma sng trong iu kin mi trng n ng nng vo ma kh.

25

- Thn chia thnh nhiu lng, quanh cc mu c vng r s gip cho thn bm vo t lc thn b ng xung do tc hi ca ng vt hay b nc l cun. Ngoi ra cn tng kh nng ht cht dinh dng v h p thu khng kh trong mi trng thiu oxy trong t. - L di c b l m ly thn gi cho thn trnh b t nng vo ma kh. - H r chm pht trin gip cy hp thu nc v cc cht dinh dng, hn na gip cy bm cht vo t khng b l cun tri. 3.2. Cu to gii phu 3.2.1. Cu to gi i phu r Ngoi cng l lp biu b c lp cutin mng, c dy trung bnh (93 1,31)m, chim 6,7% bn knh c a r. Cc t bo m mm v sp xp thnh cc si to nn nhiu khong trng, lp v c dy trung bnh (744 3,34)m, chim 53,4% bn knh r. Bao quanh ph n tr l lp v trong gm cc t bo vch dy. Phn tr l phn trong cng ca r c dy trung bnh (557 3,87)m, chim 40% bn knh r. Bn ngoi c a tr l vng t bo m cng vch dy to thnh mt ai. Khi t bo m cng xp st nhau phn trung tm ca tr, xung quanh l cc t bo m m m libe vch mng. S lng m ch g t, trn lt ct ngang c a r c 9 m ch g phn b thnh vng trn quanh tr (hnh 11). * Nhn xt: - Lp v kh dy, cc t bo m mm v sp xp ging nh cc si to cc khong trng gi chc nng d tr kh, ngoi ra cn lm tng n hi c a r. - Lp v trong gm cc t bo m cng bao quanh tr gip tng kh nng chng . Cc t bo m cng tp trung trung tr to thnh li vng chc, xung quanh l cc mch g thc hin chc nng vn chuyn. Cc t bo m mm libe c chc nng vn chuyn cc cht dinh dng. 3.2.2. Cu to gi i phu thn Nhn trn lt ct ngang ca thn la ma, bn ngoi l biu b c ph m t lp cutin dy, kch thc trung bnh c a lp biu b (34 1,50 )m, chim 3,7% bn knh ca thn. Lp v mng rt kh phn bit vi tr. Kch thc trung bnh c a phn tr (895 3,16) m, chim 96,3% bn knh ca thn, c nhiu khong trng ln. C hai v tr sp xp c a cc b m ch, cc b mch nh nm gn lp biu b,

26

cc b mch ln xp su pha trong tr. La ma khng c cc t bo m mm rut, chnh gia thn l m t h thng ng rng (hnh 12). * Nhn xt: - Lp cutin dy nhm hn ch s t nng cho thn vo ma kh nng. - Ph n tr c kch thc ln gm nhiu t bo m mm sp xp to ra nhiu khong trng ln ch a kh. Cc b m ch nh sp xp pha ngoi nh m gip thn cng chc hn, cc b ln phn b lp t bo m mm m b o kh nng vn chuyn. - Thn la ma khng c cc t bo m mm rut, chnh gia thn l mt h thng ng rng ch a kh cung cp cho hot ng h hp ca t bo. 3.2.3. Cu to gi i phu l Biu b c cutin bao ph, gm mt lp t bo cnh trn sp st nhau, dy ca hai lp biu b trn v biu b di tng i bng nhau. Biu b trn c dy trung bnh (42 1,52)m, chim 11,4% dy c a l; biu b di c dy trung bnh (40 1,94)m, chim 10,9 % dy ca l. Gia hai lp biu b l cc t bo m ng ha c hnh dng tng i ging nhau, dy ca kh i m ng ha l (286 3,35)m, chim 77,7% dy ca l. Hai bn gn l c cc b mch dn, cc b mch c vng t bo m cng bao quanh. B mch gm c cc t bo mch g v libe, c bit gn chnh c nhiu b mch, bn cnh cn c khong trng (hnh 13). * Nhn xt: - Biu b c cutin nh m hn ch s thot hi nc vo ma kh. - dy ca cc t bo m ng ha ln tng kh nng quang hp. - Cc b m ch gn l c vng t bo m cng bao quanh c chc nng nng cho l. V vy l c phin di ln nhng khng b gy gp. - gn chnh c nhiu b mch m b o cho vic vn chuyn dinh dng, cc t bo m mm libe trong b m ch l ni d tr dinh dng, cc khong trng cha khng kh.

27

Hnh 10 Hnh thi la ma

Hnh 11 Cu to r la ma

Hnh 12 Cu to thn la ma

Hnh 13 Cu to l la ma

28

3.3. c im sinh thi 3.3.1. c im mi trng c trng - t: Vo ma kh, la ma sng mi trng t kh ro c th sinh trng pht trin km, thn ngn nh, l nh. Vo ma nc l, la ma sinh trng, pht trin tt hn, lng di hn, thn di v to hn, l di v rng hn. La ma thch nghi vi mi trng t m t, sinh trng tt ngay trong mi trng ngp l. - Nc: La ma sng trong mi trng ngp nc su v ko di, pH khong 7,5. 3.3.2. c im thch nghi sinh thi H r chm pht trin v sng mi trng ngp nc, t m m gip cy bm cht vo t. mi mu c thm vng r gip hp thu oxy v dinh dng. Thn chia lng v la ma c kh nng ko di thn do s pht trin ca lng, thch nghi trong ma nc ngp. Lng c cng gip la ma t b ng khi gp gi bo. 4. Nng ng (Eleocharis dulcis (Burm.f.) Hensch.) Thuc h Lc: CYPERACEAE 4.1. c im hnh thi, kiu d ng thc vt Nng ng l c sng nhiu nm, c thn r, mc thnh m ln hay nh, hnh tr cao khong 40-50cm, thn c mu xanh, trong thn c nhiu vch ngn ngang, vo ma nc n i thn di ra nhiu mt, vn ln khi mt nc hp thu nh sng. L tiu gim thnh b ngn y. R c mu vng nu, mm, c nhiu lng ht. Gi hoa di t 3-5cm, mc nh thn. Ma hoa qu gn nh ko di t thng 3 n thng 12 (hnh 14). [16], [17] Nng ng c c mu en bn ngoi, bn trong trng, gin, d v. Sinh sn ch yu l v tnh. * Nhn xt: - Nng ng c thn r gip tn ti trong mi trng ngp nc, m bo cho kh nng sng st v mc lan nhanh ca loi. - Thn nng ng c nhiu vch ngn to khong trng cha kh gip thn cng trn v th ng ng trong khng kh cng nh trong mi trng nc. Vo ma nc thn nng ng c th di nhiu mt thch nghi vi mi trng ngp nc su.

29

4.2.C u to gii phu 4.2.1. Cu to gi i phu r Pha ngoi l lp biu b dy trung bnh (102 2,54)m, chim 4,1% bn knh r. Phn v dy trung bnh (1246 5,33)m, chim 50,5% bn knh r gm nhiu t bo m xp, c nhiu khong trng. Lp v trong nm trong cng c a phn v gm cc t bo vch dy xp st nhau to thnh vng bao quanh tr . Tr l phn trung tm ca r, dy trung bnh (1118 4,89 )m, chim 45,3% bn knh r gm nhiu t bo m cng v cc t bo m m m. S lng m ch g rt t, trn lt ct ngang c a r ch c 7 mch tp trung ph n tr (hnh 15). * Nhn xt: - Phn v c kch thc kh ln, gm nhiu t bo m xp to khong trng cha kh, th ch nghi iu kin mi trng ngp nc thiu oxy. - Lp t bo v trong c vch dy, bo v cho phn trung tr . Trung tr gm rt nhiu t bo m cng gip tng kh nng chu tc ng c hc. Pha di lp v trong c mt lp t bo m m m libe tham gia vo qu trnh vn chuyn cc ch t dinh dng. - Cc mch g phn b thnh vng quanh tr m bo cho vic vn chuyn nc v mui khong, ngoi ra cn lm tng cng bn ca r gip r n su v lan rng trong t m m, ngp nc. 4.2.2. Cu to gi i phu thn Biu b c ph lp cutin v c ch a dip lc, kch thc trung bnh (43 1,43)m, chim 5% bn knh ca thn. Lp v mng rt kh phn bit vi tr. Ph n tr dy, kch thc trung bnh (818 3,37)m, chim 95% bn knh thn. Cc b m ch nh nm gn lp biu b, cc b ln xp pha trong, xung quanh b m ch ln c vng t bo m cng, gia cc b mch ln c cc khong trng. Thn nng ng khng c cc t bo m m m rut, to thnh mt h thng ng rng dc theo chiu di ca thn (hnh 17). * Nhn xt: - Nng ng c l tiu gim, qu trnh quang hp xy ra thn nh lp biu b ca thn c ch a dip l c. Cc t bo m mm l ni d tr ch t dinh dng. - Kho ng trng c kch thc ln l ni cha kh v trao i kh, thch nghi vi iu kin mi trng ngp nc su v ko di.

30

- Cc b mch phn b hai v tr: B c kch thc b nm gn biu b, cc b c kch thc ln sp xp pha trong m bo kh nng vn chuyn nc v cht dinh dng. Xung quanh b mch ln c vng t bo m cng gip tng vng ch c ca thn.

Hnh 14 Hnh thi nng ng

Hnh 15 Cu to r nng ng

Hnh 16 Cu to tr r nng ng

Hnh 17 Cu to thn nng ng

31

4.3. c im sinh thi 4 .3.1. c im mi trng c trng - t: Nng ng sng mi trng t ngp nc v ngp quanh nm, thng l nhng khu vc ven cc con knh v d c theo b knh. - Nc: Nng ng sng trong mi trng nc c pH axit hay trung tnh. Trong iu kin ma kh, dc cc b knh l ni c phn cao nhng nng ng vn sinh trng v pht trin tt. Vo ma ma l, nc ph sa theo cc cng dn nc vo Khu du lch sinh thi lm cho mc nc ni y dng cao, ko theo pH ca nc tng, nng ng vn tn ti. Nng ng l m t trong nhng sinh vt ch th cho vng t phn nhiu, pht trin t t pH thp, t 4-5, r n su c khi n 1m v rt kh tiu dit. Nng ng pht trin khi t b ngp nc v c m cao, m ca t di 15% th nng kh sng. 4 .3.2. c im thch nghi sinh thi Thn hnh tr, trn, sng trong nc, c nhiu vch ngn ngang to thnh cc khong trng cha kh cung cp cho cc ho t ng sng ca c th. Thn nng ng c th di ra vn theo mc nc thch nghi vi mi trng nc ngp su. Theo Ph m Hong H th c th nng ng di ra theo mc nc n trn 1,5m v tr bng d thn di hay ngn. R n su xung t thch nghi vi mi trng t m, mm hay ngp nc ko di gip gi vng c th. Ngoi ra nng ng cn c thn r gip tn ti trong iu kin mi trng khc nghit, mi trng ngp ng lu di, tng kh nng sng st v m rng s phn b ca loi.

32

Chng 2. C IM THCH NGHI CA CC LOI THC VT HAI L MM

1. Rau da nc (Ludwidgia adscendens (L.) Hara.). Thuc h Rau da nc: OENOTHERACEAE 1.1. c im hnh thi, kiu d ng thc vt L cy thn th o, thng m c b ni m t, c bn hoc ni trn mt nc cc m, ao h nh c r phao ni mu trng, hnh trng, xp. R mc ra t cc m u. L nguyn, m c cch, c hnh bu dc ngc. Hoa mu vng m c nch l. Ra hoa vo khong thng 10. Qu nang, hnh tr (hnh 18). [15], [16] * Nhn xt: - R mc ra t cc m u gip cy bm vo t m, bn; i vi mi trng ngp nc, cc r ny gip tng kh nng hp thu dinh dng. - Nh c r phao nn cho cy lun ni trn m t nc, thch nghi vi ma nc l trn v. 1.2. Cu to gii phu 1.2.1. Cu to gi i phu r Biu b c dy trung bnh (170 4,46)m, chim 10,1% bn knh ca r. Cc t bo m mm v sp xp st nhau, kch thc trung bnh ca v (749 3,38 )m, chim 44,7% bn knh c a r. Trong cng ca phn v l lp v trong c cc t bo vch dy, trn cnh xp thnh vng lin tc. Ph n tr c dy trung bnh (751 2,45)m, chim 44,8% bn knh ca r, gm cc t bo libe sp xp vng ngoi, bn trong l kh i t bo m c (hnh 20). * Nhn xt: - Biu b chim 10,1%, tng kh nng bo v cho cc m bn trong. - Phn v dy c chc nng d tr. - Tr dy tng ng vi v, gm nhiu t bo m c vch dy trong cng nhm tng bn vng c a r. 1.2.2. Cu to gi i phu thn Bn ngoi l lp biu b c kch th c trung bnh (74 1,87)m, chim 1,8% bn knh ca thn. Lp v dy c kch thc trung bnh (2510 24,4 )m, chim

33

59,6% bn knh c a thn. Cc t bo m m m v sp xp to nn nhiu khoang trng ln. Phn tr c kch thc trung bnh (1620 9,34)m, chim 38,5% bn knh ca thn, gm cc t bo m mm c vch dy sp xp st nhau. Cc b m ch sp xp thnh vng xung quanh tr, s lng tng i t (hnh 21). * Nhn xt: - Phn v c nhiu khoang trng ln c tc dng d tr kh. - Phn tr c nhiu t bo m mm vch dy xp st nhau tng kh nng vng chc cho thn. Cc b mch sp xp thnh vng ngoi tr tng kh nng chng . 1.2.3. Cu to gi i phu l Biu b trn gm nhng t bo c kch thc v hnh d ng ging nhau, pha trn c ph lp cutin, dy trung bnh (72 1,94)m, chim 12% dy ca l, cc t bo c mng dy sp xp st nhau. Biu b di gm hai lp t bo c dy trung bnh (47 1,56)m, chim 7,8% dy c a l. C s phn ha thnh m giu v m khuyt, di lp biu b l m giu gm nhng t bo hnh ch nht ko di xp vung gc vi b mt biu b, c dy trung bnh (274 1,86)m, chim 45,6% dy ca l. T bo m giu c rt nhiu ht dip lc. M khuyt gm nhng t bo c hnh dng khc nhau xp st nhau, c dy trung bnh (207 1,99)m, chim 34,5% dy ca l. Gn l to, trong gn chnh c a l nhn trn lt ct ngang c t b d n (hnh 22). * Nhn xt: - Biu b trn ca l dy, c ph cutin hn ch s t nng vo. - Kch thc m giu tng i dy, chim 45,6% dy ca l v ch a nhiu h t dip lc nhm tng kh nng quang hp. - Gn to gip nng cho l.

34

Hnh 18 Hnh thi rau da nc

Hnh 19 Hnh thi r phao rau da nc

Hnh 20 Cu to r rau da nc

Hnh 21 Cu to thn rau da nc

Hnh 22 Cu to l rau da nc

35

1.3. c im sinh thi 1.3.1. c im mi trng c trng - t: Rau da nc sinh trng tt t ngp nc quanh nm, mi trng m t hoc t bn thiu oxy, cy vn sinh trng pht trin bnh thng. - Nc: Rau da nc sng tt mi trng nc ngp va v nhiu, thch h p vi knh rch, ao h. 1.3.2. c im thch nghi sinh thi Rau da nc c r phao m c cc mu thn gip c th n i trn mt nc, y l c im thch nghi vi mi trng ngp nc. Nc cng nhiu lng cng di ra, kch thc ca r phao cng ln. R m c cc mu gip tng kh nng hp thu dinh dng. 2. Sen (Nelumbo nucifera Gaertn.) Thuc h Sen: NELUMBONACEAE 2.1. c im hnh thi, kiu d ng thc vt L th c vt th y sinh sng m, h , c thn r. L to, cung l di a l ln khi mt nc, phin l c gn hnh lng. Thn v cung l c nhiu l cha kh, l c cu to 2 m t, cung l trn c nhiu gai nh. R chm pht trin, n su v lan rng, r c mu nu sm (hnh 23). [2], [16] * Nhn xt: - Thn r gip sen c th tn ti trong mi trng ngp nc quanh nm. - Cung l di, a l ln mt nc gip tng cng h p thu nh sng v th c hin qu trnh quang hp. Thn v cu ng l c nhiu l kh gip cha kh cung cp cho hot ng sng, cung l c nhiu gai c chc nng bo v. 2.2. Cu to gii phu 2.2.1. Cu to gi i phu r Biu b gm 2 lp t bo c dy trung bnh (101 1,87 )m, chim 6,9% bn knh c a r. Lp t bo m xp dy bao quanh tr , cc t bo m xp sp xp to nn rt nhiu khong trng gian bo, kch thc trung bnh ca v (1116 3,67)m, chim 76,1% bn knh c a r. Trong cng ca ph n v l lp v trong c cc t bo vch dy, trn cnh xp thnh vng lin tc. Ph n tr c dy trung bnh (250 1,58)m, chim 16,9% bn knh ca r, gm cc t bo libe sp

36

xp vng ngoi, bn trong l khi t bo m c. Cc mch g sp xp thnh vng trn, s lng m ch g rt t (hnh 24). * Nhn xt: - Lp t bo m xp c kch thc dy to ra nhiu khong trng ln cha kh thch nghi vi iu kin mi trng ngp nc quanh nm, thiu oxy trong t. - Lp v trong gm cc t bo vch dy c chc nng tng tnh chng chu c a r. Ph n tr c cc t bo m mm libe v m c dy c to li cng chc gip cho r n su vo t. - Mch g xp thnh vng trn m bo kh nng ht v vn chuyn dinh dng. 2.2.2. Cu to gi i phu thn r Bn ngoi l lp biu b c kch th c trung bnh (121 1,57)m, chim 5,1% bn knh ca thn. Lp v mng rt kh phn bit. Phn tr c kch thc trung bnh (2246 5,26)m, chim 94,9% bn knh c a thn, gm cc t bo m mm cnh trn sp xp st nhau v mt vi mch g nm ri rc. Thn r c a sen c nhiu khong trng ln phn tr (hnh 25). * Nhn xt: - Lp t bo m mm rt dy c chc nng d tr ch t dinh dng. - Khong trng phn tr l ni ch a kh v vn chuyn kh. - S lng mch g t, kch thc nh c tc dng tng p sut dn truyn. 2.2.3. Cu to gi i phu l Biu b trn c ph lp cutin dy, kch thc trung bnh (123 1,22)m, chim 11,9% dy ca l; biu b d i c kch thc (78 1,32 )m, chim 7,5 % dy ca l. Gia hai lp biu b l lp t bo m ng ha c dy (833 3,86)m, chim 80,6 % dy ca l. C t bo nm ri rc. Cc b mch c vng t bo m dy bao quanh. C nhiu khoang trng trong khi m ng ha (hnh 26). * Nhn xt: - L sen sp xp song song vi m t phng ngang do b mt l sen lun tip xc trc tip vi nh sng, nh c lp cutin dy h n ch s t nng vo ma kh c nhit cao. - Khng c s phn ha thnh m giu v m khuyt, y l c im c trng ca sen so vi thc vt Hai l mm. Sen c l rng, kch thc m ng ha

37

dy tng cng quang hp v nng . L c nhiu khoang trng cha kh. Cc b mch c vng t bo vch dy ha g bao quanh cng vi cc t bo c chc nng nng cho l.

Hnh 23 Hnh thi ca sen

Hnh 24 Cu to r sen

Hnh 25 Cu to thn r sen

Hnh 26 Cu to l sen

38

2.3. c im sinh thi 2 .3.1. c im mi trng c trng - t: Sen mc tt t ngp nc quanh nm, t nho v thiu oxy. Tuy nhin, mi trng nc ngp su hay nng th sen u sinh trng v pht trin c. Vo ma kh, cc lung bu sen vi mc nc thp, sen pht trin vi cung l ngn, cy vn ra hoa. Vo ma ma cng vi l v, lung sen c mc nc ngp rt su, sen pht trin vi cung l di ra v a l ln trn mt nc. - Nc: Sen sng tt mi trng nc ngp va v nhiu, thch hp vi vng nc chy ng. Vo ma kh mi trng c pH khong 6,77. Sen thch nghi vi iu kin nc ngp su, t phn v sinh trng tt nht vo ma nc l. 2.3.2. c im thch nghi sinh thi Sen c thn r, sng vng m ly, t nho thiu oxy quanh nm nn trong thn c nhiu khong trng d tr kh, sen thch nghi vi hnh thc sinh sn sinh dng v ti sinh t thn r. Nc ngp cng su th cung l cng di a l ln khi m t nc. Cung l dy, c ng v c nhiu gai nh gip b o v c th. Cng ging nh thn, l c nhiu khong trng ln cha kh. C l to nh lc nng ca nc, tng cng hp thu nh sng cung cp cho quang hp. R nhiu, n su, v r dy v dai gip bm cht vo t nho. R c nhiu khong gian bo cha kh lp v r thch nghi vi iu kin t ngp nc quanh nm, thiu oxy trong t. 3. Sng lam hay sng ma (Nymphaea nouchali Burm.f.) Thuc h Sng: NYMPHAEACEAE 3.1. c im hnh thi, kiu d ng thc vt L thc vt thn tho, th y sinh sng m, h, c thn r ngn. L to, mm, ni trn mt nc, phin l c gn hnh lng, mp l hi ln, l c cu to 2 mt. Thn v cung l c nhiu l ch a kh. R chm pht trin , n su v lan rng, r c mu nu sm (hnh 27). [15], [17] * Nhn xt: - Thn r gip sng tn ti trong mi trng ngp nc quanh nm.

39

- Cung l di, a l ln mt nc gip tng cng h p thu nh sng v th c hin qu trnh quang hp. Thn v cu ng l c nhiu l kh gip cha kh cung cp cho hot ng sng. Phin l to, mm, hn ch tc ng c a dng nc. - R chm n su v lan rng gip cy bm ch t vo t nho khng b cun tri. 3.2. Cu to gii phu 3.2.1. Cu to gi i phu r Biu b gm 2 lp t bo c dy trung bnh (116 2,09 )m, chim 8,6% bn knh c a r. Lp t bo m xp dy bao quanh tr , cc t bo m xp sp xp to nn rt nhiu khoang trng gian bo, kch thc trung bnh ca v (985 5,44 )m, chim 73,56% bn knh c a r. Trong cng ca ph n v l lp v trong c cc t bo vch dy, trn cnh xp thnh vng lin tc. Ph n tr c dy trung bnh (238 2,81)m, chim 17,77% bn knh ca r, gm cc t bo libe sp xp vng ngoi, bn trong l khi t bo m c. Cc mch g sp xp thnh vng trn, s lng m ch g rt t (hnh 28). * Nhn xt: - Lp t bo m xp c kch thc dy to ra nhiu khoang trng ln cha kh thch nghi vi iu kin mi trng ngp nc quanh nm, thiu oxy trong t. - Lp v trong gm cc t bo vch dy c chc nng tng tnh chng chu c a r. Ph n tr c cc t bo m mm libe v m c dy c to li cng chc gip cho r n su vo t. - Mch g xp thnh vng trn m bo kh nng ht v vn chuyn dinh dng. 3.2.2. Cu to gi i phu thn r Bn ngoi l lp biu b c kch th c trung bnh (149 1,87)m, chim 5,2% bn knh ca thn. Lp v mng rt kh phn bit. Phn tr c kch thc trung bnh (2747 2,00)m, chim 95,1% bn knh c a thn, gm cc t bo m mm cnh trn sp xp to nhiu khoang trng ln v mt vi m ch g n m ri rc gn di lp biu b (hnh 29). * Nhn xt: - Lp t bo m mm rt dy c chc nng d tr ch t dinh dng. - Khong trng phn tr l ni ch a kh v vn chuyn kh.

40

- S lng mch g t, kch thc nh c tc dng tng p sut dn truyn. 3.2.3. Cu to gi i phu l Biu b trn c ph lp cutin dy, kch thc trung bnh (74 1,88)m, chim 9,7% dy ca l; biu b di c kch thc (47 1,22)m, chim 6,1% dy ca l. Gia hai lp biu b l lp t bo m ng ha c dy (644 2,21)m, chim 84,2% dy ca l. Cc b mch c vng t bo m dy bao quanh. C nhiu khoang trng trong khi m ng ha. C nhiu t bo phn b ri rc (hnh 30). * Nhn xt: - L sng sp xp song song vi mt ph ng ngang do b m t l lun tip xc trc tip vi nh sng, nh c lp cutin dy h n ch s t nng l. - Khng c s phn ha thnh m giu v m khuyt, sng c l rng, kch thc m ng ha dy tng cng quang hp v nng . L c nhiu khoang trng cha kh. Cc b m ch c vng t bo vch dy ha g bao quanh c ch c nng nng cho l. Cc t bo gip tng vng chc cho l. 3.3. c im sinh thi 3 .3.1. c im mi trng c trng - t: Sng m c t t t ngp nc quanh nm, t nho v thiu oxy. Tuy nhin, mi trng nc ngp su hay nng th sng u sinh trng v pht trin c. Vo ma kh, sng pht trin vi cung l ngn, cy vn ra hoa. Vo ma ma cng vi l v, mc nc ngp su, sng pht trin vi cung l di ra v a l ln trn m t nc. Khu du lch sinh thi Go Ging, sng thng xu t hin vo ma nc ni. - Nc: Sng sng tt mi trng nc ngp va v nhiu, thch hp vi vng nc chy ng. 3 .3.2. c im thch nghi sinh thi Sng c thn r, s ng vng m ly, t nho thiu oxy quanh nm nn trong thn c nhiu khoang trng d tr kh, sng thch nghi vi hnh thc sinh sn sinh dng v ti sinh t thn r. Nc ngp cng su th cung l cng di a l ln khi m t nc. Cng ging nh thn, l c nhiu khoang trng ln cha kh. C l to nh lc nng ca nc, tng cng h p thu nh sng cung cp cho quang hp.

41

R nhiu, n su, v r dy v dai gip bm cht vo t nho. R c nhiu khong gian bo cha kh lp v r thch nghi vi iu kin t ngp nc quanh nm, thiu oxy trong t.

Hnh 27 Hnh thi c a sng

Hnh 28 Cu to r sng

Hnh 29 Cu to thn r sng

Hnh 30 Cu to l sng

42

4. Trm (Melaleuca leucadendra L.) Thuc h Sim: MYRTACEAE 4.1. c im hnh thi, kiu d ng thc vt Trm l loi cy g, thn phn nhnh, v mu trng xm, m m xp gm nhiu lp mng mng to nn. Thn cao khong 15-20m, c nhiu cnh. L mc cch, c cu to m t mt; lc non l m m c mu l c nht, lc gi l cng bng c mu l c sm, cung l ngn, phin hnh mc hay hnh tri xoan hp nhn d n v hai pha. L di t 4-8cm, rng t 1,5-2cm, trn l c hai gn hnh cung mm, khi gi gn l cng v gin. R m su v lan rng, ngoi ra trm cn c b r kh trn thn. Trm l cy a sng, tn l tha, sinh trng nhanh, ti sinh h t tt, kh nng m chi m nh (hnh 31). [6], [15], [16] * Nhn xt: - L cng, dy v mc cch tng cng kh nng hp thu nh sng. - Thn c v xp, cu to nhiu lp gip cch nhit, do trm c kh nng chu nng trong ma kh v ch u ngp trong ma ma l. - R m su, lan rng gip gi vng thn cy, ht nc v dinh dng. Khi ma nc ni v, r trm c th mc v tr trn thn gi l r kh sinh, r ny c vai tr hp thu oxy v ht c nhiu cht dinh dng t ngun ph sa cc con sng, knh rch v. 4.2. Cu to gii phu 4.2.1. Cu to gi i phu r Nhn trn lt ct ngang cu to r trm 3 phn : b n, v v tr. Pha ngoi l lp bn c mng ha g, dy trung bnh (102 2,46)m, chim 2,9% bn knh ca r. Pha trong lp bn l lp v c kch thc trung bnh (748 2,54)m, chim 21,5% bn knh c a r, gm cc t bo m mm c cnh trn xp st nhau ng thi c mt s t bo m cng nm ri rc. Phn tr c dy trung bnh (2626 3,67)m, chim 75,5% bn knh ca r, gm nhiu si g, tia g v m ch g (hnh 32). * Nhn xt: - Lp b n gip b o v r chng ch u vi nhng tc ng c hc. - Cc t bo m cng lp v lm tng kh nng chng cho cy.

43

- Kch thc phn tr ln gm cc t bo mch g, si g v tia g gip trm c cu to h r vng chc. 2.2.2. Cu to gi i phu thn Ngoi cng l lp bn c dy trung bnh (218 3,48)m, chim 5,26% bn knh ca thn. Di lp bn l lp v c kch thc trung bnh (1016 5,22)m, chim 24,56% bn knh ca thn, bao gm nhng t bo m mm v cnh trn xp st nhau, xen ln vi m m m l cc t bo m cng. Trong ph n tr c g vi dy trung bnh (1612 6,43)m, chim 38,96% bn knh ca thn gm nhiu si g v m ch g dy c. Trong cng l rut gm nh ng t bo xp st nhau, vch bng xenlulo, dy trung bnh (1291 5,26)m, chim 31,20% bn knh c a thn. Trong phn rut c nhiu t bo m cng n m xen ln vi cc t bo m mm (hnh 33). * Nhn xt: - Lp b n dy, bong ra thnh nhiu lp c vai tr cch nhit v bo v cho lp v bn trong khi iu kin mi trng nng nng vo ma kh. - dy c a lp m mm v kh ln l ni d tr cht dinh dng cho cy, ng thi cng l ni d tr nc khi iu kin mi trng thiu nc. Cc t bo m cng nm ri rc xen ln vi m m m v gip cho thn cy thm cng chc. - Ph n rut chim t l ln, c s lng m cng tng i nhiu, lm tng thm sc bn c h c cho thn, gip thn c cu to vng chc hn. 2.2.3. Cu to gi i phu l Biu b trn gm nhng t bo c kch thc v hnh d ng ging nhau, pha trn c ph lp cutin dy, dy trung bnh (73 1,37)m, chim 8,8% dy c a l, cc t bo c mng dy sp xp st nhau. Biu b d i gm hai lp t bo c dy trung bnh (82 2,09)m, chim 9,9% dy c a l. C s phn ha thnh m giu v m khuyt, di lp biu b l m giu gm nhng t bo hnh ng gic xp vung gc vi b mt biu b, c dy trung bnh (246 3,33)m, chim 29,6% dy ca l. M khuyt gm nhng t bo c hnh dng khc nhau xp st nhau, c dy trung bnh (430 6,02)m, chim 51,7% dy c a l. Trong gn chnh ca l nhn trn lt ct ngang c cc b d n, cc t bo to thnh ai lin t c hnh vng cung, libe quanh g, mch g nh (hnh 35). * Nhn xt:

44

- Biu b trn c ph lp cutin dy c tc dng chng nng khi gp iu kin n ng nng vo ma kh. - T bo tht l c s phn ha thnh m giu v m khuyt, m giu pht trin gip cy quang hp tt.

Hnh 31 Hnh thi c a trm

Hnh 32 Cu to r th cp ca trm

Hnh 33 Cu to thn th cp c a trm

Hnh 34 Cu to rut th cp thn trm

Hnh 35 Cu to l trm

45

4.3. c im sinh thi 4 .3.1. c im mi trng c trng - t: Trm sng mi trng t m vo ma kh v ngp lu vo ma ma l. Tuy nhin trm cn c thi gian kh nc cy sinh trng pht trin tt, trm c kh nng ti sinh cao. S d vo ma kh ph i gi t m l trnh hin tng chy trm v trm c m t lp b n dy, c ng thm vi h r kh v l kh rng xung, tt c u rt d chy, do cn ph i gi nc trong rng trm. - Nc: ma ma mc nc dng ln do nc ma v nc l v, pH tng cao. 4 .3.2. c im thch nghi sinh thi V thn c nhiu lp gi chc nng cch nhit, chng thm nc, thch nghi vi c mi trng kh v mi trng ngp nc. L cy thn g sng trong mi trng t lun mm v ngp nc nn c nhiu r ch ng cht, n su v lan rng gip gi vng thn khng b ng. Vo ma nc, mc nc dng n u th c r kh sinh thn mc ra n . R kh c vai tr tng kh nng hp thu oxy.

46

Chng 3. NHN XT CHUNG V C IM THCH NGHI CA CC LOI THC VT IN HNH KHU DU LCH SINH THI GO GING
1. Nhng c im thch nghi v hnh thi * i vi cc cy Mt l mm a s l thc vt thn tho sng nhiu nm (tr mm m c l c mt nm), thn c kh nng vn di ra vo ma nc ni thch nghi vi mi trng t ngp nc. Mt s loi nh nng ng c thn r; c ng c thn ngm gip chng c th tn ti trong mi trng ngp nc lu di m khng b cht. Mt l c lng bao ph hoc c lp phn trng bc nhm hn ch s t nng vo ma kh. H r chm pht trin gip cy bm cht vo t. R c nhiu lng ht tng kh nng ht cht dinh dng v hp thu nc trong ma kh. * i vi cc cy Hai l mm Rau da sinh trng tt mi trn g t ngp nc, thn c kh nng ko di ra v n i trn m t nc nh c phao trng. Sen, sng, l nhng loi th c vt s ng th y sinh, c thn r, cung l di a l ln trn mt nc hp thu nh sng. Phin l rng tng din tch tip xc vi nh sng, tng kh nng quang hp. Trm l cy loi a sng, l sp xp nm xin hoc ngang trong khng gian, m b o kh nng hp thu nh sng cung cp cho quang hp. H r pht trin n su v lan rng gip gi vng c th, tng hp thu nc trong ma kh. 2. Nhng c im thch nghi v cu to gii ph u 2.1. c im thch nghi ca r * i vi r cc cy M t l mm Lp biu b tng i dy gip bo v cho r. Phn v dy gm nhiu t bo m xp to nn nhiu khoang trng gian bo l ni cha kh v th c hin chc nng trao i kh. Lp v trong gm nhiu t bo

47

vch dy c chc nng gip r ch c hn bm vo t, thch nghi vi mi trng t m m ngp nc. * i vi r cc cy Hai l mm Rau da nc, sen, sng l nhng loi sinh trng tt mi trng t ngp nc, r c nhiu m xp v nhiu khoang trng cha kh, thch nghi vi mi trng ngp ng quanh nm. Trm c lp b n dy c ch c nng bo v v cch nhit, h n ch nhit b t li n c th c a cy khi cy sng vo ma t kh nng, ng thi bn bong ra thnh nhiu lp cng gip trao i kh. Nh vy lp b n dy v d bong va c chc nng bo v va c chc nng tng s thng kh. Ngoi ra trm cn c nhiu r kh mc trn thn vo ma nc ni tng kh nng hp thu oxy, thch nghi vi mi trng nc ngp thiu oxy. Vo ma kh, lp bn bong ra cng vi b r kh lm tng nguy c chy rng trm. 2.2. c im thch nghi ca thn * i vi thn cc cy Mt l mm Do sng trong mi trng t ngp nc, c th c nhiu khong trng ln c chc nng d tr kh v th c hin trao i kh. Cc b m ch phn b u trong thn gip thn chc hn, vn cao hn, v vy chng c th to ra c nhiu ni tr n cho mt s loi chim nc. S lng m ch g t, nh tng p sut dn truyn. * i vi thn cc cy Hai l mm Lp b n dy c chc nng bo v cho cy trnh s t nng vo ma kh hay h n ch s thm nc vo ma l. T chc ch a kh thn Hai l m m nh hn thn Mt l m m. Ring thn r sen, sng c nhiu khoang trng ln cha oxy thch nghi vi mi trng ngp ng quanh nm . 2.3. c im thch nghi ca l * i vi l cc cy Mt l mm Biu b c ph cutin dy thch nghi vi vic chng nng vo ma kh, biu b di cn c cc t bo vn ng gip l cun trn li khi tri nng nng. Xung quanh cc b dn c vng t bo m cng c chc nng nng cho l khng b gy gp.

48

Cu to l c nhiu khong gian bo cha kh thch nghi vi iu kin ngp nc. Theo Nguyn B: L thc vt nc thay i theo iu kin chm, ni hay va ni va chm, nh ng c im chung l c cc khong trng rng, t m cng v h thng d n pht trin yu t. * i vi l cc cy Hai l mm Lp biu b dy, c lp cutin gip h n ch s thot hi nc v bo v l vo ma kh, nhit cao. i vi sen, sng l xp nm ngang trong khng gian, c lp cutin dy c tc dng chng nng. gn l c vng t bo m cng nng cho l (l trm). sen, sng l tri rng trn mt nc nn c gn hnh lng nng cho l. 3. Nhng c im thch nghi v sinh thi * i vi cc cy Mt l mm C thn r hoc thn ngm gip cy c kh nng tn ti trong mi trng t ngp nc. i vi c ng th thn ngm gip cy c kh nng mc lan nhanh v sng st rt cao. Sng mi trng ngp nc nn t lun c trng thi mm v nho, h r ca cc cy ny pht trin, thng c nhiu r lan rng gip cy bm cht vo t, gi v ng cy. Vng r quanh cc m u c chc nng hp thu cht dinh dng, khng kh v gip tng thm tnh bn vng cho cy. Mt s cy c kh nng ko di thn vt theo mc nc vo ma nc ni. La ma sinh trng tt hn, cy cao hn khi b ngp, ngn cy cao ln khi m t nc khi y la tr bng, bng la s khng b chm trong nc, m bo h t la chc lm thc n cho cc loi sinh vt khc ng thi duy tr h t ging. Kh nng ko di thn ca nng ng l th hin r rng nht, vo ma nc thn nng ng c th ko di n vi mt vn theo mc nc l trn v, thch nghi vi iu kin t ngp nc ko di v ngp quanh nm do ta thng thy nng ng xu t hin ni c nhiu nc. i vi m m m c, thn v l c ph lp phn bc gip ph n x nh sng, thch nghi vi iu kin tip xc trc tip vi nh sng, hn ch s t nng. Mm mc c kh nng tn ti trong iu kin nhit cao vo ma kh. * i vi cc cy Hai l mm

49

Rau da nc, sen, sng sng trong mi trng nc nn r, thn v l c rt nhiu khoang kh ln, cung l c gai c chc nng bo v (sen). i vi cy thn g, r v thn u c lp bn dy gip chng chu vi nhng tc ng bt li ca mi trng, b o v c th. Lp r kh thch nghi vi iu kin trm sng mi trng ngp nc thiu oxy, r kh tng cng h p thu oxy v dinh dng. Khi nc rt, mi trng tr nn kh ro, ta th y r trm m c c th cao hn 1m t g c ln. 4. Hng thch nghi ca thc vt vi nhng c im c trng ca mi trng t ngp nc Khu du lch sinh thi Go Ging Mi trng t ngp nc Khu du lch sinh thi Go Ging c nhng c im c trng nh: Ngp nc nh k vo ma nc ni, kh nng vo ma kh, mi trng nc chua phn, mi trng ngp ng thiu oxy v mi trng nhiu tc ng c a gi bo. T kt qu nghin cu c im thch nghi c a mi c quan, mi loi, chng ti khi qut thnh hng thch nghi c a thc vt sng trong cc mi trng c trng ca Khu du lch sinh thi Go Ging nh sau: - Thch nghi vi mi trng ngp nc nh k vo ma nc ni: + Thc vt c thn di ra thch nghi vi iu kin nc ngp su, v d nh thn nng ng, la ma, c ng, mm mc, trong s vn di ca thn nng ng l thy r nh t, khong vi mt. + Tng kh nng chuyn ha thnh cc t chc ch a kh r, thn v l: c im ny th y la ma, c ng, mm mc, sen; nng ng th kho ng trng ch c thn v r. + Tng kh nng hp thu oxy vo ma nc ni bng cch m c thm b r kh trn thn, y l c im h t sc c trng ca cy trm sng vng t ngp nc theo ma. Ngoi ra trm cn c lp b n dy bong ra gip thng kh khi sng trong iu kin ngp nc. + H r pht trin, n su v lan rng gip bm cht c th vo t: Do iu kin mi trng ngp nc nn t lun t v mm, v vy hu h t cc loi thc vt u c h r n su v lan rng gip gi vng c th, ch ng hn nh nng ng r c th n su n vi mt. + Cc t chc c h c cng pht trin ch ng hn nh m c pht trin nhm tng b n vng cho thn khi sng trong mi trng t m, ngp nc nh k ,

50

c im ny thy thn ca nhiu loi M t l mm v Hai l mm. Cu to r nng ng, la ma, mm mc, sen, trmu c nhiu t bo vch dy ha g gip tng kh nng chng chu nh ng tc ng c h c. + Ngoi ra gip tn ti trong mi trng ngp nc nhng c khi mi trng kh nng m bo kh nng sng st v m rng khu phn b ca loi, thc vt cn xu t hin thn r gp nng ng, sen v sng hoc thn ngm gp c ng. - Thch nghi vi mi trng kh nng vo ma kh: + L c lng v lp ph n bc bao ph hn ch s t nng gp la ma, c ng, mm mc; l c lp cutin dy ch ng nng gp sen, sng, trm; l c nhiu t bo hnh r qut gip l cun trn li khi mi trng nng nng vo ma kh nhm chng nng v h n ch s thot hi nc. + Thn c b l m ly thn nh la ma, c ng, mm mc; thn v r c lp b n dy c chc nng bo v v cch nhit khi cy sng trong iu kin mi trng kh nng. trm bn bong ra thnh nhiu lp c vai tr cch nhit, hn ch s t nng c th vo ma kh. - Thch nghi vi mi trng nc chua phn: + R c nhiu lng ht tng kh nng hp thu nc v dinh dng khi sng mi trng nc chua phn, ngho dinh dng chng h n nh r nng ng, c ng + Thn v r c t m ch g, kch thc nh tng p sut dn truyn: y l c im thch nghi ca th c vt i vi mi trng nc chua phn kh hp thu, nh vy cy lun nc duy tr m i hot ng sng. - Thch nghi vi mi trng ngp ng thiu oxy: V d nh la ma, c ng, mm mc, rau da nc ngoi h r gc cn c thm vng r cc m u hay trm c r kh mc trn thn gip tng cng hp thu oxy khi sng trong iu kin mi trng nc ngp ko di, thiu oxy vo ma nc n i. C nhiu kho ng trng trong c th nh r v thn c a nng ng, la mal nhng ni cha kh. c bit l i vi sen, sng sng trong iu kin ngp ng thiu oxy quanh nm, thn v r c nhiu khoang trng ln cha kh v trao i kh. - Thch nghi vi mi trng nhiu tc ng gi bo:

51

+ Thn, r c cu to vng chc, c bit l trm r n su v lan rng ngoi vic thch nghi vi mi trng ngp nh k cn thch nghi vi mi trng nhiu tc ng ca gi bo vo ma ma l. R n su gip cy bm cht vo t trnh b l cun tri i vi nng ng, la ma + Gn l cng chc c chc nng nng v b o v gip l khng b gy gp khi b tc ng ca nhiu cn gi ln, ma l, v d l la ma, l c ng, l mm mc c nhiu t bo c vch ha g gn l lm l cng chc thch nghi vi mi trng nhiu tc ng bt li nh th ny. 5. M t s bin php bo tn a dng sinh hc Khu du lch sinh thi Go Ging Qua kt qu nghin cu nhng c im thch nghi c a mt s loi thc vt sng vng t ngp nc Go Ging, chng ti xin a ra m t s bin php nhm b o tn a dng sinh hc ni y: - Qun l iu tit nc: C th ni qun l iu tit n c l mt vic lm quan trng nht quyt nh vn m nh c a h sinh thi t ngp nc Khu du lch sinh thi Go Ging. i vi cc khu rng trm th nn gi nc mt th i gian r i tho nc ra m b o s sinh trng v pht trin ca trm. - Hn ch s xm ln ca cc loi sinh vt ngoi lai c bit l s xm chim ca mai dng, l c bnh b ng cch tng cng u t tiu dit nhng c th m c ring l hay nhng m nh mai dng ngn chn s m rng din tch ln chim, gi li din tch cc ng c. i vi nhng khu vc m mai dng chim gn nh tuyt i th rt kh tiu dit, trong trng hp ny th chng ta nn khoanh vng kim sot. Vo ma kh nn c nhng hot ng ch t ph, t chy nhm hn ch ti a s sinh trng v pht trin ca chng. - i su nghin cu tm hiu c im thch nghi, sinh l, sinh ha ca cc loi thc vt Khu du lch sinh thi Go Ging gp phn bo tn sinh cnh ni y. Ngoi ra chng ta cn qun l cc ho t ng khai thc ca ngi dn i vi ngun ti nguyn ca Khu du lch sinh thi Go Ging, tuyn truyn gio d c nng cao nhn thc cho x hi, c bit l cho ngi dn sng trong khu vc ny v vng ln cn, thc hin qun l da vo cng ng.

52

Phn 4. KT LUN V KIN NGH

1. Kt lu n Qua cc kt qu nghin cu hnh thi, gii phu v sinh thi 8 loi thc vt in hnh vng t ngp nc Khu du lch sinh thi Go Ging chng ti rt ra c m t s kt lun sau: 1.1. S thch nghi v hnh thi Cc loi Mt l m m nh la ma, c ng, mm mc c l c b l m ly thn c tc dng chng nng vo ma kh. Thn nh, mnh c kh nng vn di trong ma nc l. Th c vt sng vng t ngp nc c h r pht trin, n su v lan rng bm cht vo t m m, ngp nc. Thn r, thn ngm xut hin lm gia tng kh nng sng st (nng ng, c ng). Sen, sng sng mi trng ngp nc quanh nm, c l to nh lc nng ca nc, r lan rng bm cht vo t nho, c kh nng ti sinh t thn r. 1.2. S thch nghi v c u to gi i ph u * H r: - R cc loi sng mi trng nc c lp t bo m xp ch a oxy rt pht trin, c nhiu khong gian bo ln cha kh m bo cho vic h hp bnh thng ca r trong mi trng ngp nc thiu khng kh. M c v nhng t bo vch dy t pht trin ph n v , tp trung phn tr to thnh mt li vng chc gip r bm cht vo t bn, gi vng thn cy. Nh vy r va th c hin chc nng thng kh va thc hin chc nng c hc, thch nghi tt vi iu kin mi trng ngp nc c trng ni y. - i vi cc cy thn g, cc yu t c hc trong r pht trin v r thng c lp bn dy. lp v, ngoi cc t bo m mm cn c nhiu t bo m cng nm ri rc lm tng b n c hc. Ph n tr r th cp c kch thc ln hn phn v, gm nhiu t bo c vch dy sp xp st nhau to thnh cc tia g , si g v cc m ch g gip r c kh nng chu c nhng tc ng c hc, n su vo t gi vng thn cy v ht cht dinh dng.

53

* Thn: - i vi cc cy thn th o trong cu to ca thn khng c t bo m mm ru t, mt h thng ng rng to thnh gia thn cng vi nhiu khong trng ln cha kh thch nghi vi iu kin mi trng ngp nc. S lng mch g t, nh tng p sut dn truyn, thch nghi vi mi trng nc phn kh hp thu. - i vi cc loi cy g th thn c lp bn dy c chc nng bo v c th chng nng, trnh nhng tc ng c hc. M c pht trin cng vi nhiu t bo m cng gip cy c cu to vng chc. * L: L c ph lng, lp phn b c hay ph lp cutin dy c chc nng chng nng vo ma kh. Mt s loi nh la ma, c ng, m m m c c cc t bo hnh r qu t tp trung lp biu b d i gip l cu n trn khi gp iu kin nhit cao, trnh m t nc. Cc t bo m cng tp trung xung quanh cc b d n tng kh nng nng cho l. 1.3. S thch nghi v sinh thi H r chm pht trin, va n su va lan rng i vi cc loi sng ngp trong nc hoc ngp theo ma thch nghi vi mi trng t nho, mm. Xung quanh m u ca cc loi c thn chia lng nh c ng, mm m c...c vng r thch nghi vi vic h p thu oxy trong mi trng t ngp nc thiu oxy. i vi cc cy thn g th r n su v lan rng ht dinh dng v gi vng c th. Ring vi trm c thm r kh mc cao pha trn thn, thch nghi vi vic hp thu oxy khi ngp nc. Nhng loi c thn r gip cy t n ti v pht trin trong mi trng sng khc nghit. Thn c kh nng vn di thch nghi vi iu kin nc ngp ko di. i vi cc cy thn g, thn c lp v dy tng kh nng chng chu cho cy. L cy c lng hoc c lp phn bc bao ph gip bo v cho l trnh s t nng c a nhit cao vo ma kh Khu du lch sinh thi Go Ging. Nh vy, qua nghin cu nhng c im hnh thi, cu to c a mt s thc vt sng Khu du lch sinh thi Go Ging, chng ti rt ra c nhng c im thch nghi c a th c vt gip chng c th t n ti lu di trong mi trng c trng ny lm c s cho vic quy ho ch b o tn Khu du lch sinh thi Go Ging.

54

2. Kin ngh Qua ti nghin cu chng ti xin a ra mt s kin ngh: - Nghin cu c im hnh thi gii ph u thch nghi kt hp vi nghin cu sinh l, sinh ha, di truyn gii thch r cc qu trnh sinh h c thch nghi ca thc vt khc nhau. - Nghin cu c im thch nghi hnh thi, cu to v sinh thi c a nhiu loi thc vt khc Khu du lch sinh thi Go Ging, t xc nh hng thch nghi ca th c vt sng trong cc mi trng c trng ni y mt cch chnh xc hn.

55

TI LIU THAM KHO

1. L Huy B, Lm Minh Trit (2005), Sinh thi mi trng h c c bn, NXB i hc Quc gia TP H Ch Minh. 2. Nguyn B (2006), Hnh thi h c thc v t, NXB Gio dc, H N i. 3. Nguyn Nh i, Nguyn Khoa Ln (1995), Gio trnh gii phu hnh thi thc vt, i h c Hu . 4. Katherine Esau (1979), Gi i phu thc v t, tp1, NXB Khoa h c v k thut, H Ni. 5. Katherine Esau (1980), Gii phu thc vt, tp 2, Nh xut bn Khoa hc v k thut, H Ni. 6. Nguyn Th Diu Hnh (2005), Nghin cu c im hnh thi gii phu thch nghi th c vt m t s mi trng sinh thi c trng t i Tha Thin Hu , Lu n vn Th c s Sinh hc, Trng i hc s phm, Hu. 7. Phm Hong H , Trn Phc ng, L Cng Kit, V i Qu c, Nguyn Vn Khim (1992), Chuyn kho v ng Thp Mi ti nguyn thc vt, NXB tr, TP H Ch Minh. 8. Phm Hong H (1999), Cy c Vit Nam, tp 1, NXB tr, TP H Ch Minh. 9. Phm Hong H (2003), Cy c Vit Nam, tp 2, NXB tr, TP H Ch Minh. 10. Phm Hong H (2003), Cy c vit Nam, tp 3, NXB tr, TP H Ch Minh. 11. Hi Khoa hc t Vit Nam (2002), t Vit Nam, NXB Nng nghip, H N i. 12. Trn Cng Khnh (1980), K thut hin vi trong nghin cu thc vt v dc liu, NXB Y h c, H Ni. 13. L Vn Khoa (ch bin), Nguyn C, Trn Thin Cng, Nguyn Xun Hun (2005), t ngp nc, NXB Gio d c, Thi Nguyn. 14. Ph m Vn Kiu (1996), L thuyt xc sut thng k ton h c, i hc s phm, i hc Qu c gia H Ni. 15. Nguyn Khoa Ln (2006), Gio trnh gii phu hnh thi thch nghi thc vt, i hc Hu. 16. L Quang Long (Ch bin), Nguyn Thanh Huyn, H Th L nh, Nguyn Thanh Tng (2004), T in tranh v cc loi cy, NXB Gio d c, H Ni.

56

17. Hong Th Sn, Nguyn Th Phng Nga (2003), Hnh thi- gi i phu hc th c vt, NXB i hc s phm, H N i. 18. Trung tm nghin cu Ti nguyn v Mi trng-i h c Quc gia H Ni (2003), Danh lc cc loi thc v t Vit Nam, tp 2, NXB Nng nghip, H N i. 19. y Ban Nhn Dn Huyn Cao Lnh, tnh ng Thp, n Qui hoch t ng th pht trin kinh t x hi huyn Cao Lnh n nm 2010.