1

III.Uluslar aras Kbrs Aratrmalar Kongresi, 13-17 Kasm 2000

Dou Akdeniz niversitesi, Gazimausa, Kuzey Kbrs Trk Cumhuriyeti

Kbrsl air Kaytazzade Mehmet Mersiyeleri zerine Bir nceleme

Yrd.Do.Dr.H.Dilek Batislam

Nazm

Efendinin

ukurova niversitesi, Fen-Edebiyat Fakltesi Trk Dili ve Edebiyat Blm, Adana

zet Kbrsl air Kaytazzade Nzm Efendinin iirleri 19.yzyl airi olmas nedeniyle hem divan iirine hem de Tanzimat iirine ait zellikler tamaktadr. Sz konusu zellikler dolaysyla iirlerinden de anlalaca gibi Kaytazzade Nzm Efendi bir gei dnemi airidir. airin iirleri yaad dnem ve bu dnemin zellikleri dikkate alnarak deerlendirilmelidir. Bu almada Kbrsl air Kaytazzade Nzm Efendi tantlarak iirleri arasnda yer alan mersiyeler biim, ierik, dil ve slup zellikleri bakmndan incelenecektir. ncelenen mersiyelerin divan iiri mersiye geleneine benzeyen ve benzemeyen ynlerinin neler olduu ortaya konulmaya allacaktr. Giri Kaynaklarda Kaytazzde Mehmet Nzm Efendi hakknda ok detayl bilgiler bulunmaktadr. Kaynaklarda verilen bilgilere gre air 1857 ylnda Lefkoede domutur. Doduu yerde renimini bitirdikten sonra 1884 ylnda kamu hizmetine girmi ve srasyla Sakz adas, Adana, stanbul, zmir ve Bursada almtr. Sonra istifa ederek Kbrsa dnmtr. Bir sre stanbulda kaldktan sonra air, Lefkoa eriye Mahkemesinde kendisine verilen ktiplik grevini lm tarihi olan 1924 ylna kadar devam ettirmitir. Kaytazzde, Mft Hasan Hilmi Efendiden sonra divan iiri tarznda iirler yazan Kbrsl airler arasnda en gl airlerden biri olarak kabul edilir. airin Kbrsta yaymlanan yerel gazetelerde ok sayda gazel, ark, kta vb. iirleri yaymlanmtr. Kaytazzde M.Nazmn Kbrs Gazetesinde 39 blm olarak tefrika edilen Yadigr- Muhabbeti adl roman daha sonra ayn gazete tarafndan kitap olarak 1893te baslmtr. Yazarn yine Kbrs Gazetesinde 12 blm halinde tefrika edilen yarm kalm leyle-i Visal adl ikinci bir roman daha vardr. Birinci romann konusu stanbulda, ikinci romann konusu ise Sakz Adasnda gemektedir.

2 Yazarn 1892de Yeni Zaman Gazetesinde yaymlanan Adem-i htiyd adl bir hikyesi ile annesinin lm zerine yazd ve Yeni Zaman Gazetesinde tefrika edilen Feryd- Garibne adl mensur bir eseri de bulunmaktadr. (Kbrs Trk EdebiyatBalangtan Bugne-, 1989, s.41-44) Kaytazzde M.Nazmn iirleri Ruh- Mecruh-iirler-ad altnda 1993 ylnda yaymlanmtr. (Kaytazzde Nzm Efendi, Ruh- Mecruh-iirler-, 1993) Biz bu almamzda szn ettiimiz Kaytazzde M. Nzmn iirlerinin yer ald Ruh- Mecruh-iirler-adl eserde bulunan mersiyeleri deerlendirmeye alacaz. Bilindii gibi mersiye, Arapa res kknden gelen bir kelime olup lenin iyiliklerini anlatmak anlamna gelmektedir. Szlklerde mersiye kelimesine deiik karlklar verilmektedir. Bunlardan birkan yle sralayabiliriz: lm bir adamn evsf- cemlesini ta ddla veftndan dolay te essfi mutazammn olarak tanz olunan nazm veya bu bbda ird olunan nutuk, sagu (emseddin Smi, 1978, s.1321); len birine vg dolu matem arks syleme, at, zellikle Alinin oullar Hasan ve Hseyinin lm yldnmlerinde yaplan trenlerde okunan iirler (Redhouse, Sir James W. 1890, s.1805); Vefat eden birinin mehsinini ta dd ederek acyp alamak. Bu suretle yazlan mersiye-hn ve mersiye-hn kelimeleri de bulunmaktadr. Mersiye kelimesi terim olarak, len birinin arkasndan duyulan znty dile getirmek, o kiinin iyi taraflarn anlatmak ve lene kar airin ilgisini ifade etmek zere yazlan lirik iirlere verilen isimdir. Mersiyelerde len kimsenin lmnden duyulan znt, matem duygusu, yaknlarn ve dostlarn tziye dilekleri, toplumun nde gelen, tannm kiilerinin lmnden duyulan znt, din ulularnn, zellikle Kerbela ehitlerinin anlmas, len kiiden vgyle sz edilmesi, kadere rz olunmas, dnyann geicilii, cenaze sahiplerinin sabrl ve metin olmaya arlmas gibi konular ilenir. Mersiyelerin bir zellii de lm olaynn gereklemesi dolaysyla yazlm olmalardr. ok sevilen bir kimsenin geriye dndrlmesi mmkn olmayacak ekilde kaybedilmesi btn insanlarda benzer tepkilerin ortaya kmasna neden olmu ad ne olursa olsun bu trn ilk rneklerinin domasna neden olmutur. Bir bakma mersiyeler iteki znt duygusunun da vurumudur. Kaynaklarda da insanolunun manzume olarak syledii ilk trn bu tr olduu konusunda bilgiler bulunmaktadr. (sen, M., 1994, s.2-3) Verdiimiz bu bilgiler divan iirinde karmza kan mersiye tr ile ilgili temel zellikler konusunda aydnlatc bilgiler olmakla birlikte daha ok mersiyelerin ierii ve konularyla ilgili bilgilerdir. Kaynaklarda mersiyelerin biimsel zellikleri nazm ekilleri, vezin, kafiye ve redif zellikleri konusunda da bilgi verilmektedir. Verilen bilgilere gre, mersiyeler en ok terkib-i bend ve terci-i bend nazm ekliyle yazlmtr. Mersiyelerde en ok kullanlan aruz vezni ise Filtn/ Filtn/ Filtn/ Filn veznidir. Mersiyelerde kafiye ve redif kullanm konusuna gelince bu konuda daha ok mersiyede kullanlan nazm ekli belirleyici olmakla birlikte mersiyelerde tekrarlara da ska yer verildii grlr. Tekrarlar ise iirde ahenk salamann yan sra anlam pekitirici unsurlardr. Ayrca mersiye airleri mersiyelerde redif kullanma konusunda daha dikkatli davranarak iirlerini okuyucu iin etkileyici ve ahenkli hale getirmeye almlardr. (sen, M., 1994, s.13-21) Mersiye konusundaki bu ksa bilgilerin ardndan Kaytazzde M.Nzm Efendinin mersiyelerini incelemeye geebiliriz.

Kaytazzde Nzm Efendinin Mersiyeleri Kaytazzde Mehmet Nzm Efendinin iirleri arasnda 7 mersiye bulunmaktadr. Bu mersiyeleri, isimlerini ve zelliklerini srasyla u ekilde verebiliriz:

1-Mersiye airin mersiye balkl ilk mersiyesi Kerbel olayn konu almakta olup kaside nazm ekliyle aruzun Mefl/ Filtn/ Mefl/ Filtn kalbyla yazlmtr. 15 beyitten oluan iirin kafiyeleri zengin kafiyedir. erik asndan iir deerlendirildiinde, bilinen Kerbela mersiyelerinden ok farkl bir ierie sahip olmad, airin Kerbela olaynn yaand Muharrem aynn gelii dolaysyla znt duyduu ve bu znty dile getirmek iin de Kerbela ehitlerine mersiye yazd grlr. Sz konusu duygularn air, Geldi dem-i muharrem gark oldu hzne alem Geydi libs- mtem uk- dil-figr Mersiyeler okunsun diller kederle dolsun Cu u hura gelsn kalb-i vef-i rn (M.1, b.8-9, s.12)ii beyitlerinde dile getirir. Ayrca, Sen ey Yez-i bed-kr kydn o ehr-yre Ka r- cehennem olsun d im senin karr Al-i resle kymak lyk mdr a zlim La netle yd olunsun nm- habis-nisr (M.1, b.11-12, s.13) dizelerinde air, Kerbela olay nedeniyle duyduu znty dile getirirken Yezde de peygamber ailesinin lmne neden olduu iin beddua ve la net eder. Mersiyesini air, Olsun hezar tehiyyt l-i resle her dem Anlardr ey dil ancak ser tc- iftihrn Zeyl-i inyetinle mestr ola uyb Muhtc- merhametdir bu abd-i hk-srn (M.1, b.14-15, s.13) dizeleri araclyla peygambere ailesine ve kendi kendisine dua ederek bitirir. 2- Tahassr, Mevlev eyhi Hazret-i Safvet Dede Efendinin Trda Vuk Bulan Veft zerine Sylediim Mersiyedir Tahassr balkl ikinci mersiye Hicr 1311 (M.1893) ylnda Hac farizasn yerine getirmek zere gittii kutsal topraklarda, Trda vefat etmi olan Lefkoa

4 Mevlevhanesi eyhi Hazret-i Savfet Dede iin yazlmtr. Be drtlkten oluan mersiye nakaratl olup ark nazm ekliyle aruzun Filtn/ Filtn/ Filn kalbyla yazlmtr. Alasun bre gnlm alasun nakarat dizesinin her bendin sonunda tekrarlanmasyla iirde ahenk ve anlam birlii salanmtr. Tahassr balndan da anlalaca gibi air bu mersiyede hasret ve zntsn dile getirmektedir. Kendisi de Mevlev tarikatna bal olan air eyhinin lmnden byk bir znt duymutur. air, kmyor dilden saf-y sohbetin Gitmiyor gzlerden aks-i sretin Yd olundukca ulvv-i himmetin Alasun bre gnlm alasun Iztrba vakf idp cn u teni Kanamam hicrnn ldrse beni Nerde grsn gzlerim eyhim seni! Alasun bre gnlm alasun (M.2, b.3-4, s.44-45) sohbetini, grntsn, yardmseverliini, eyhinden ayrlmann hznn etkileyici bir dille anlatmaya alr. 3-Kt a nc mersiye kt a nazm ekliyle aruzun Mefln/ Mefln/ Mefln vezniyle yazlmtr. air bu mersiyeyi olu Galip ve ei Zehra Hanmn lm zerine yazmtr. Mersiye iki kii iin yazlmtr. Bu rnekte olduu gibi, birden ok kiiye tek bir iirde yer vererek mersiye yazma rnei az bulunan bir mersiye tr olarak edebiyat tarihinde yer almaktadr. (sen, Mustafa, 1994, s.119) Sz konusu iki kiiye yer verme zellii asndan bu mersiye orijinaldir. Ciger-premdi olum Galibim Zehr refamd kisinden de dr oldum ne Glib kald ne Zehr Vcdu inklb eyler nihyet bir avu hke Olursun sen de pey-rev anlara ey Nzm- eyd (M.3, s.182) dizelerinden meydana gelen mersiyede air, einden ve olundan uzak kalmann acsn dile getirir. nsan vcudunun sonuta bir avu topraa dneceini, bir gn kendisinin de onlarn arkasndan gp gideceini syler. airin yazd mersiyeler iinde en ksa olan bu mersiyedir. 4- Efrenci 1891 Senesinde stanbulda Bulunduum Srada Validemin Haber-i Veft zerine Yazdm Mersiyedir. Drdnc mersiyeyi air, balndan da anlalaca gibi Mild 1891 ylnda stanbulda bulunduu srada annesinin lm haberini aldktan sonra annesi iin yazmtr. 11 bendden oluan bu mersiye mtekerrir muhammes nazm ekliyle aruzun Mefln/ Mefln/ Feln kalbyla yazlmtr. Her bendin sonunda, Gice gndz gamnla ek-brm

5 Haylin kald dilde ydigrm (M.4, s.191-193) dizeleri tekrarlanmaktadr. Tekrarlanan bu dizeler yardmyla ahenk ve anlam birliinin salanmasna allmtr. airin yazd mersiyelerin en uzunu bu mersiyedir. air iten, samimi bir dille annesini kaybetmenin acsn dile getirir. Annesine olan yaknl sebebiyle onu kaybetmenin hayatnda yaratt boluktan sz eder. Dayanlmaz bir acya katlanmak zorunda kaldn belirttikten sonra kaderden de ikyet eder. Bu duygularn zellikle de, Neler ekdim neler cm- kaderden Olup mahrm- rm bir haberden Gzm, gnlm kan alar bu kederden Gice gndz gamnla ek-brm Haylin kald dilde ydigrm (M.4, b.11, s.193) dizeleriyle ifade eder. Bu dizelerden ncsnde Gzm, gnlm kan alar bu kederden diyerek air, gnlk konuma dilini duygularn ifadede kullanr. 5-Kbrs Hkim-eri Numn Efendi Merhm n Halle-i Muhteremesi Hanm Lisnndan Beinci mersiyeyi air vefat eden Kbrs Hkim-eri Numan Efendi iin Numan Efendinin einin azndan yazmtr. Bu mersiye terkib-i bend nazm ekliyle ve Mefl/ Mefl/ Mefl/ Feln vezniyle yazlmtr. bendden olumaktadr. Burada bilinen mersiye geleneinde ok sk karlalmayan bir zellikle karlamaktayz. air mersiyesinde kendi duygularn deil, len kiinin einin duygularn dile getirmeye almtr. Mersiyenin ilk bendinde de air dier pek ok mersiye rneinde olduu gibi len kiinin vasflarn sralayarak onu ver. kinci bentte ise sonuta lecei gereini unutmamasn tavsiye ederek, dnyann geiciliini hatrlatarak lm sonras iin nasihat eder. nc bentte ise, iyi zellikleri dolaysyla len kiinin arkasndan onu tanyan herkesin znt duyacandan, daima iyilikle anlacandan sz eder. Zaten mersiyelerde len kiinin daima iyi ynlerinden ve gzel huylarndan sz edilir. len kii iyilikleriyle anlr. Mersiyedeki, Dtyse fen toprana cism-i nahfi Dim dolar, elsinede yd- latfi (M.5, b.3, s.196) dizelerinde de yukarda szn ettiimiz lenin hayrla dnceler dile getirilmitir.

yd edilmesi ile ilgili

6-Kez Numn Efendi Merhmun Refkas Hanm Lisnndan, Yd- Hazn Altnc mersiye de yine Numn Efendinin einin azndan yazlm olup Yd- Hazn baln tar. Bu balkta da Tanzimat edebiyat etkisi sezilmektedir. Dier mersiye gibi bu mersiye de terkib-i bend nazm ekliyle ve Mefl/ Mefl/ Mefl/ Feln vezniyle yazlmtr. Drt bendden olumaktadr. Beinci mersiye ile balantl olan bu mersiyenin yazld kii ayn olmakla birlikte iki mersiye ierik asndan farkl zellikler tamaktadr. Beinci ve altnc mersiyeleri air len kiinin einin azndan yazmakla beraber beinci mersiyede daha ok len kiinin zellikleri, altnc mersiyede ise, lenin einin duygular dile getirilmitir. Altnc mersiyede Numn Efendinin

6 einin azndan air, einin kaybnn kadnda yaratt znt duygusunu anlatr. Eini kaybeden kadn derin bir znt iindedir. Felekten ve talihten yaknr. Olayn bir bayram gnnde gereklemesi bu durumun ac ve znty arttrc etkisi, ............................................... Sratle gzr eyledi hengm- sadet Bir yd-i mbrekde zuhr itdi siyeh gn! (M.6, b.3, s.199) dizeleriyle, Eyler beni bu hdise bir kat daha muber! Gurbet-zede r yd budmtem-i digeriii (M.6, b.3, s.199) dizelerinde dile getirilmitir. Dier mersiyelerden anlatm tarz dolaysyla ayrlan bu iki mersiyeye benzer rnekler az olmakla birlikte divan iiri mersiye rnekleri iinde de yer alr. rnein, Badatl Ruh Mehmed elebinin kz Mehed Hatun iin babasnn azndan bir mersiye yazmtr. (sen, Mustafa, 1994, s.117) Bu zellik mersiyeye farkl bir anlat tarz kazandrmtr. Divan iiri geleneinde yine farkl bir anlat tarz olmak zere Kanuninin byk olu ehzde Mustafa iin yazlan mersiyeler arasnda ehzdenin azndan yazlm mersiyeler de bulunmaktadr. (sen, Mustafa, 1994, s.86-87) Halk edebiyat at syleme geleneinde de benzer uygulamalar grlmektedir.iv Halk arasnda da len kimsenin yaknlar lenin zelliklerini at yakanlara sylerler ve at yakc verilen bu bilgilerden yola karak lenin yaknlarnn azndan len kii iin at yakar. 7-ir-i Muciz-dem Hazret-i Mr-i Ekremin Rh- Kermine, Izhr- Teessr airin yazd son mersiye Recizde Mahmut Ekremin lmnden duyduu znty dile getirmek amacyla yazd mersiyedir. zhr- Teessr balkl mersiye serbest mstezat nazm ekliyle ve uzun dizeler Mefl/ Mefl/ Mefl/ Feln ksa dizeler ise Mefl/ Feln vezniyle yazlmtr. airin Namk Kemal ve Recaizade Mahmut Ekremle olan yaknl ve onlara duyduu sevgiden kaynaklarda sz edilmektedir. Bu nedenle air Ekrem'in lmnden byk znt duyarak bu mersiyeyi yazmtr. Nitekim airin mersiyenin Izhr- Te essr balndan nce kulland ir-i Mu ciz-dem Hazret-i Mr-i Ekremin Rh- Kermine bal da bu duygularn ifadesi gibi grnmektedir. air mersiyenin balangcnda, Ey kble erbb- yakn rif-i ekmel std- mbeccel! Ey lim-i fazl hnerin, zt- necbi Kymetli edbi! (M.7, s.236) dizelerle Ekremi vdkten sonra kaybndan duyduu znty ve airle sohbet ve arkadalk etmekten duyduu mutluluu bir daha bu mutlulua ulaamayacak olmann kendisinde yaratt znty dile getirir. Ekrem'n meknnn cennet olmasn diler Sonu Kaytazzde M. Nzm Efendinin iirleri arasnda yer alan yedi mersiye deerlendirildiinde airin mersiyelerinde bilinen divan iiri mersiye geleneiyle hem farkllklar ham da benzerlikler olduu grlr.

7 Biimsel zelliklerine bakldnda, airin yedi mersiyesinden ikisi Numan Efendi iin yazlan beinci ve altnc mersiyeler divan iirinde mersiyelerin en ok yazld terkib-i bend nazm ekliyle yazlmtr. Dierlerinde divan iirindeki kullanm skl srasna gre kaside (1. mersiye), kta (3. mersiye), muhammes (4. mersiye) nazm ekilleriyle yazlmtr. 2. mersiyede air divan iiri mersiye rneklerinde karmza kmayan nakaratl ark nazm eklini, Ekrem iin yazd 7. mersiyede de yine divan iiri mersiye rneklerinde rastlamadmz serbest mstezat nazm eklini kullanmtr. Vezin asndan bir deerlendirme yapldnda da benzeri bir durum karmza kmaktadr. airin terkib-i bend nazm ekli ile yazd mersiyelerin dndaki mersiyelerde kulland aruz vezinleri de mersiyelerde ok yaygn olarak kullanlan vezinler deildir. Ayrca air mersiyelerinin ounda dier mersiye rneklerinde olduu gibi mersiye balndan ziyade kendine zg kk iir balklarn da kullanmtr. Yd- Hazin, zhr- Te essr, Tahassr balklar bu tr balklara rnektir. Tanzimat iiri mersiye rneklerinde bu tr balklar daha ok karmza kmaktadr. rnein Recizade M. Ekremin ilk ocuu Pirye iin yazd mersiye de Tahassr baln tamaktadr. (Balangcndan Bugne Byk Trk Klasikleri, 1988, C.8, s.321) Dikkatimizi eken bir baka zellik de airin Numan Efendi iin yazd iki mersiyeyi Numan Efendinin einin azndan yazmasdr. air bu mersiyelerde bilinenden farkl bir anlatm tarzna yneldii rneklerden biri de ei ve olu iin bir mersiye yazmas yani ayn mersiyede iki kiiden sz etmesidir. Yukarda da deindiimiz gibi Divan iiri mersiye rnekleri arasnda da bu tr farkl anlatm zelliklerine sahip rnekler ok olmamakla birlikte bulunmaktadr. zerinde durulmas gereken bir baka zellik de mersiyelerin yazld kiiler ve airin bunlarla olan yaknldr. Divan iiri mersiye gelenei ierisinde daha ok airler padiah, ehzade, vezir, devlet adam, aile fertleri ve dostlar ya da arkadalar iin mersiye yazmlardr. Az olmakla birlikte ehir ve hayvan mersiyeleri de bulunmaktadr. (sen, Mustafa, 1994, s.133-142) Tanzimatla birlikte mersiye yazlan kiiler ve kavramlarda da deiiklikler olmaya balamtr. Ayrca genellikle mersiye yazlan kiiyle mersiyeyi yazan kii arasnda baz rnekler dnda bir yaknlk ya da tankln sz konusu olduu grlr. Kaytazzde M. Nzm Efendinin mersiyelerinden birincisi geleneksel Kerbela mersiyelerindendir. Bu olay hatrlatmak iin yazlmtr. Mersiyelerden ikisi aile bireyleri ei, olu ve annesi iin yazd mersiyelerdir. Bir mersiyeyi air eyhi iin yazmtr. Bir dierini dostu ve sevdii bir air olan Recaizde Ekrem iin yazan air, geriye kalan iki mersiyeyi de bir devlet adam olan Nu man Efendi iin yazmtr. Sonu olarak gelenekte olduu gibi Kaytazzde M. Nzm Efendi ile mersiye yazd kiiler arasnda belirli bir yaknlk olduu anlalmaktadr. Ksaca sylemek gerekirse biimsel zellikler, nazm ekli, vezin, kafiye ve redif, mersiyelerin yazld kiiler bakmndan air mersiyelerinde genel olarak divan iirinin mersiye geleneine ait zellikleri belli lde yanstmaktadr. Ancak, airin mersiyelerinin tamamnn btnyle divan iiri geleneine bal olduunu sylemek mmkn deildir. erik ve kullanlan kelime kadrosu dikkate alndnda da Kaytazzde M. Nzm Efendinin mersiyelerinde hem divan iiri hem de Tanzimat iiri zellikleri bir

8 arada grlmektedir. Geleneksel mersiyelerde mersiye yazlan kiiye vg, felee sitem, dnya ve ahirete bak, yas, dua ve isteklere yer verilir. Kaytazzde M.Nazmn mersiyelerinde de bu ierik zelliklerinin byk bir blm grlmektedir. Tanzimat Dneminde yazlan mersiye rneklerinin bir ksmnda divan iirinde kullanlan klasik mersiye ierii ve slubu kullanlrken kullanlrken bir ksmnda da klasik ierik ve sluptan farkl yeni bir ierik ve slup kullanld grlmektedir. rnein, Namk Kemalin Vatan Mersiyesi, Muallim Feyznin Muallim Nac iin yazd mersiye Tanzimat sonras deien mersiye rneklerindendir. Ziya Paann Mustafa Reit Paa iin yazd mersiye ile Abdlhakhmidin Hoca Tahsin iin yazd mersiye ise klasik mersiye slubundadr. Tanzimattan sonra bir sre bu iki slup dier trlerde de olduu gibi birlikte kullanlm, giderek klasik ierik ve slupla yazlan mersiye rnekleri azalmtr. (sen, Mustafa, 1994, s.581-586) Bu iki ierik ve slubun bir arada kullanlmas gei dnemi airi olmas nedeniyle Kaytazzde M. Nzm n mersiyelerinde de kendini gstermektedir. Kaytazzde M. Nzmn mersiyelerinde Recaizde M. Ekremin Pirye iin yazd Tahassr, oluna yazd Ah Nijad ve evki Yok adl iirleri arasnda ierik ve slup bakmndan benzerlikler olduu grlmektedir. iirlerinin hepsinin yaps dikkate alnarak deerlendirildiinde kaynaklarda airin daha ok bir divan airi olduu ynndeki grler arlk kazanyor gibi grlmekle birlikte bizce airin iirlerinde biim ve ierik zellikleri Tanzimat dnemi zelliklerinin varl da dikkati ekmektedir. airin zellikle de Tanzimat dnemi airlerinden Namk Kemal ile Recaizde Mahmut Ekremden bu airlerle olan yaknl ve dostluu dolaysyla daha ok etkilendii grlr. Bu nedenle Kaytazzde Nzm Efendinin iirleri bir gei dnemi airi olduu ve iirlerinde hem divan iiri hem de Tanzimat iiri zellikleri bulunduu dikkate alnarak deerlendirilmelidir. Ayrca Kaytazzde M. Nzm Efendinin iirleri gei dnemi iirlerinde grlen her iki dnemin zelliini de yanstma ve gei dnemlerinin edebi eserler zerindeki etkilerini belirleme asndan da nem tamaktadr. airin btn iirleri zerinde yaplacak daha geni kapsaml inceleme ve deerlendirmelerle gelenei ne kadar yanstp yanstmad anlalacaktr. Notlar 1.Bu konuda daha ayrntl bilgi iin bkz. Fedai, Harid, (1986) 2.rnekler Fedai, Harid; Azgn, Bekir, (1993) adl kaynaktan alnm olup mersiye, bend, beyit ve sayfa numaralar bu baskya aittir. 3.Gurbette olan iin bayram bir baka matem olur. 4.Bu konuda daha geni bilgi iin bkz. Bali, Muhan, (1997); Kabacal, Alpay, (1997) Kaynaklar 1. Azgn, Bekir; Fedai, Harid. (1993) Kaytazzde Nde Nzm Efendi, Ruh- Mecruhiirler- K.K.T.C. Milli Eitim ve Kltr Bakanl Yay. stanbul. 2. Bali. Muhan, (1997). Atlar, T.C.Kltr Bakanl Yayn, Ankara 3. Balangcndan Gnmze Kadar Byk Trk Klasikleri, (1988), tken-St Yaynclk, C.8, stanbul

4. Fedai, Harid, (1986). Kbrs Trk Yaznnda lklerden Bir Roman: Yadigr- Muhabbet, Halk Sanatlar Dernei (Has-Der) Halkbilim Sempozyumlar, I., II., III. ve IV. Halkbilim Sempozyumlarna Sunulan Bildiriler, K.K.T.C Turizm ve Kltr Bakanl Yaynlar, stanbul. S.337-334. 5. sen, Mustafa, (1994) Acy Bal Eylemek, Trk Edebiyatnda Mersiye, Aka Yay. Ankara, s.2-3 6. Kabacal, Alpay; (1997). Gl Yapran Dkt Bugn, Atlar, Yap Kredi Yaynlar, stanbul. 7. Kbrs Trk Edebiyat-Balangtan Bugne-. (1989). K.K.T.C. Milli Eitim ve Kltr Bakanl Yay., s.41-44 8. Muallim Nc, (1317). Lugat- Nc, stanbul, s.747. 9. Redhouse, Sir James W. (1890). Lexicon, stanbul. S. 1805 10. emseddin Sm, (1978). Kms- Trk, stanbul, s. 1321.

10

hdhdhdhdh