Cevaplarla Borsa Ve Sermaye Piyasasi

Cevaplarla Borsa ve Sermaye Piyasas
www .imkb.gov.tr
indekiler
Sermaye Piyasalar Sermaye Piyasas Kurulu stanbul Menkul Kymetler Borsas Piyasalar ve Pazarlar Hisse Senetleri Yatrm Fonlar Hisse Senetleri Piyasas Tahvil ve Bono Piyasas Yabanc Menkul Kymetler Piyasas Gelien letmeler Piyasas 3 5 8 10 12 14 18 34 38 40
Varantlar 16
Kotasyon 42 Endeksler 45 Kamuyu Aydnlatma MKB Takas ve Saklama Bankas A.. Merkezi Kayt Kuruluu A.. Yatrmclar Koruma Fonu Arac Kurulular MKB ile letiim Sermaye Piyasasnda Balca Kurulular 51 58 61 63 64 66 68
Bu kitapk, yatrmclar bilgilendirmek amacyla MKB Yatrmc Danma Merkezi tarafndan ilgili birim ve kurulularn ibirliiyle hazrlanmtr. bu kitapk sadece kamuoyunu aydnlatma amaldr. MKB iin hukuken herhangi bir ykmllk dourmamaktadr. Bu kitapktaki bilgilere dayanlarak alnacak, yatrm ya da benzeri kararlarn sonularndan MKB sorumlu tutulamaz. Bu kitapk herhangi bir ileme giriilmesi iin bir teklif, teklif daveti, tavsiye veya benzer nitelikte deildir. Bu kitapkta yer alan bilgiler, gvenilir olduuna inanlan materyal esas alnarak hazrlanmtr; bununla birlikte MKB bunlarn doru, gncel, eksiksiz veya hatasz olduuna dair sorumlu tutulamaz. Bu kitapn tm haklar MKBye ait olup, bu kitapk yazl izin olmakszn ksmen veya tamamen datlamaz.
istanbul menkul kIymetler borsasI
Ksaltmalar
AFE : BYF : DBS : e-CAS : EFT : EPP : GP : HSP : KAP : KE : KP : MKK : OLFE : Al Fiyatl Emirler Borsa Yatrm Fonu Devlet Borlanma Senetleri Otomatik Bilgilendirme Sistemi Elektronik Fon Transfer Sistemi Eurotahvil Pazarlkl lemler Platformu Gelien letmeler Piyasas Hisse Senetleri Piyasas Kamuyu Aydnlatma Platformu Kalan ptal Et (Emri) Kurumsal rnler Pazar Merkezi Kayt Kuruluu A.. zel Limit Fiyatl Emirler
OYH : Oydan Yoksun Hisse OYP : Oydan Yoksun Paylar RHKP : Rhan Hakk Kupon Pazar SPK : Sermaye Piyasas Kurulu UTP : Uluslararas Tahvil Pazar Takasbank : Takas ve Saklama Bankas A.. TBP : MKB Tahvil ve Bono Piyasas TCMB : Trkiye Cumhuriyet Merkez Bankas TETS : Takasbank Elektronik Transfer Sistemi TSPAKB : Trkiye Sermaye Piyasas Arac Kurulular Birlii YKF : Yatrmclar Koruma Fonu
Sermaye Piyasalar
1. Sermaye piyasasnn faydalar nelerdir? Sermaye piyasas; a) Halk tasarrufa tevik eder, b) Tasarruflarn menkul kymetlere yatrlmas suretiyle halkn ekonomik kalknmaya etkin bir ekilde katlmn salar, c) Mal ve hizmet reten sanayiciye ve giriimciye dk maliyetle kaynak elde tutma imkan sunar, d) Sermayenin tabana yaylmasn salar, e) Yaplan yatrmlarla isizlik sorununun zmne katkda bulunur, f) zel sektr glendirir, g) Gayri safi milli haslay bytr, h) zelletirmelerin daha kolay ve istenilen dzeyde yaplmasna imkan salar, i) Halka arzlar nicelik ve nitelik bakmndan artrr. 2. Menkul kymetler borsalarnn ekonomik ilevleri nelerdir? Menkul kymetler borsalarnn ekonomik ilevlerini yedi ana gruba ayrabiliriz: a) Devaml ve dzenli ileyen bir pazarn olumas, b) Ekonomiye kaynak yaratmas, c) Sermaye mlkiyetini geni bir toplum tabanna yaymas, d) Ekonominin gstergesi olmas, e) Uzun vadeli yatrmlarn ksa vadeli tasarruflarla finansmann salamas, f) Menkul kymetlerle ilgili bilgilere kolay ulalmas, g) Gven yaratmas. 3. Sermaye piyasasnda yapsal faktrler hangileridir? a) Fon Arz Eden Yatrmclar, b) Fon Talep Eden hralar, c) Dzenleyici ve Denetleyici Kurulular, d) Menkul Kymetler, e) Borsalar, f) Takas ve Saklama Kurulular, g) Borsa yeleri (Arac kurumlar ile bankalardan oluan arac kurulular). 4. Sermaye piyasasnda balca hangi kurumlar bulunmaktadr? a) Sermaye Piyasas Kurulu, b) stanbul Menkul Kymetler Borsas, c) MKB Takas ve Saklama Bankas A.., d) Merkezi Kayt Kuruluu A.., e) Trkiye Sermaye Piyasas Arac Kurulular Birlii, f) stanbul Altn Borsas, g) Vadeli lem ve Opsiyon Borsas A.. 5. Sermaye piyasasnda balca hangi sivil toplum rgtleri bulunmaktadr? a) Borsaya Kote Ortaklk Yneticileri Dernei b) Borsa Arac Kurumlar Yneticileri Dernei c) Trkiye Kurumsal Yatrmc Yneticileri Dernei d) Yatrmc likileri Dernei e) Trkiye Kurumsal Ynetim Dernei f) Gayrimenkul Yatrm Ortakl Dernei
Sermaye Piyasas Kurulu

6. Sermaye Piyasas Kurulu (SPK) nedir, temel grevleri nelerdir? SPK, 1981 ylnda 2499 sayl Sermaye Piyasas Kanunu ile kurulmutur. Yetkilerini kendi sorumluluu altnda bamsz olarak kullanan, idari ve mali zerklie sahip dzenleyici bir kamu kurumudur. lgili olduu bakanlk, Babakan tarafndan grevlendirilen Devlet Bakanldr. SPKnn temel grevleri; a) Sermaye piyasasnn gven, aklk ve kararllk iinde almasn, b) Tasarruf sahiplerinin, yani yatrmclarn haklarnn korunmasn, c) Sermaye piyasalarnn ileyi kurallarnn belirlenmesini, d) Fon kullanan irketlerin belli kurallara uygun olarak sermaye piyasasndan etkin bir ekilde yararlanmalarn, e) Piyasalarn adil ve etkin almasn salamaktr. 7. SPKnn tekilat yaps nasldr? SPK Karar Organ, Bakanlar Kurulu karar ile atanan yedi yeden oluur. SPK Bakan ve yelerinin grev sreleri alt yldr. Sresi bitenlerin tekrar atanmalar mmkndr. Bakan dndaki yelerin te biri iki ylda bir yenilenir. SPK, Kurul Bakan ve yeleri ile Bakana bal olarak Kurul faaliyetlerini yrten tekilattan oluur. Kurul almalar Kurul Bakanna bal bakan yardmclklar altnda alan hizmet birimleri tarafndan yerine getirilmektedir. Hizmet birimleri; a) Denetleme Dairesi, b) Ortaklklar Finansman Dairesi, c) Araclk Faaliyetleri Dairesi, d) Kurumsal Yatrmclar Dairesi, e) Piyasa Gzetim ve Denetim Dairesi, f) Aratrma Dairesi, g) Muhasebe Standartlar Dairesi, h) Bilgi lem, statistik ve Enformasyon Dairesi, i) Hukuk leri Dairesi, j) dari ve Mali ler Dairesi, k) Kurumsal letiim Dairesi, l) Strateji Gelitirme Dairesinden olumaktadr.
8. SPKnn irketlerle ilgili yetkileri nelerdir? Yerli veya yabanc irketlerin menkul kymetleri lkemizde halka arz olunacaksa SPK kaydna alnmas zorunludur. Menkul kymetlerin SPK kaydna alnabilmesi iin irketlerin gerekli belgelerle Kurula bavurmalar, yatrmcy bilgilendirmek iin hazrlanan izahnamenin Kurulca onaylanmas gerekir. Kayda alnmas gereken ilemler; a) Hisse senetleri veya borlanma aralarnn irketler tarafndan ihrac, b) Halka arz, c) Varla dayal menkul kymet, oydan yoksun hisse senedi ve hisse senedi ile deitirilebilir tahvil ihrac, d) Gayrimenkul yatrm ortaklklar, yatrm ortaklklar ve yatrm fonlarnn menkul kymet ihralar Ayrca; a) Pay sahiplerine arda bulunulmas veya vekaleten oy hakk toplanmas, b) Kaytl sermayeye gei ve tavan tespiti Kurul iznine tabidir. 9. Hangi kurumlarn SPKdan izin almas gerekir? Sermaye piyasas faaliyetinde bulunacak aadaki kurumlarn Kuruldan izin almalar zorunludur. a) Yatrm ortaklklar ve yatrm fonlar, b) Gayrimenkul yatrm ortaklklar, c) Portfy ynetim irketleri, yatrm danmanl irketleri, d) Arac kurumlar, e) Derecelendirme irketleri, f) Genel finans ortaklklar, g) Bamsz denetleme kurulular, h) Risk sermayesi yatrm fonu ve ortaklklar.
10. SPK gzetim ilevini nasl gerekletirmektedir? Sermaye piyasas ile ilgili btn uygulamalarda menkul kymet yatrmcsna zarar verecek davranlarn incelenmesi SPK tarafndan icra edilir. zellikle; Borsalardaki fiyat hareketlilii, Kamuya aklanmam bilgiler kullanlarak yaplan ilemler (ierden renenlerin ticareti), Kanuna aykr olarak zamannda yaplamayan kamu aklamalar, Hisse senetleri fiyatlar zerinde maniplasyon yaplmas veya yanltc veya yanl bilgiler yaylmas, Kurul dzenlemelerine aykr uygulamalara giriilmesi, Sermaye Piyasas Kanunu ihlalleri, yetkisiz halka arzlar, yanl bilano aklanmas bu konular arasnda saylabilir.
stanbul Menkul Kymetler Borsas

11. MKBnin grevleri nelerdir? MKB; ilgili mevzuatta yer alan esaslar erevesinde menkul kymetlerin alm ve satm, fiyatlarnn tespit ve ilan ileriyle yetkili olarak 26 Aralk 1985 tarihinde kurulan tzel kiilii haiz, kr amac gtmeyen bir kamu kurumudur. Bu balamda MKBnin grevleri aada yer almaktadr: a) Menkul kymetlerin MKB kotuna alnmas ile ilgili bavurular incelemek, deerlendirmek ve karara balamak, b) MKBde ilem grecek menkul kymetler iin pazarlar oluturmak, bu pazarlarda ilem grecek menkul kymetleri belirlemek, c) MKBde piyasalarn ve pazarlarn alma gn ve saatlerini belirlemek ve ilan etmek, d) MKB piyasalarnda yaplan ilemler sonucunda oluan fiyatlar ve ilem miktarlarn ilan etmek, e) MKBde yaplan alm-satm ilemlerinin gven ve istikrar iinde, serbest rekabet artlar altnda, kolayca ve dzenli bir ekilde yrtlmesini salamak. 12. MKBdeki alma saatleri nedir? MKB, alma gnlerinde 08:45 - 12:30 ile 13:30 - 17:45 saatleri arasnda faaliyette bulunmaktadr. 13. MKBnin ana hizmet birimlerini sayar msnz? a) Tefti ve Gzetim Kurulu Bakanl, b) Bilgi Sistemleri Merkezi, c) Hukuk Mavirlii, d) Mdrlkler, 1- Hisse Senetleri Piyasas Mdrl 2- Tahvil ve Bono Piyasas Mdrl 3- Risk Ynetim Mdrl 4- Takas ve Saklama Mdrl 5- Kotasyon Mdrl 6 - statistik Mdrl 7 - Strateji Gelitirme ve Aratrma Mdrl 8 - Eitim ve Yayn Mdrl 9 - Uluslararas likiler Mdrl 10- nsan Kaynaklar Mdrl 11- Mali ler Mdrl 12- dari ler Mdrl 13- Yap ve letme Mdrl 14- zel Kalem Mdrl 15- Ynetim Kurulu zel Brosu 16- ye leri Mdrl 17- Koruma ve Gvenlik Mdrl 18- Yabanc Menkul Kymetler Piyasas Mdrl 19- Kamuyu Aydnlatma Platformu letim Mdrl 20- Gelien letmeler Piyasas Mdrl 21- Piyasa, rn Gelitirme ve zel Projeler Mdrl 22- Medya ve Halkla likiler Mdrl 23- Pazarlama Mdrl 14. MKBnin organlar hangileridir? MKBnin organlar unlardr: a) Genel Kurul; MKBnin st karar organdr. MKB yeleri olan arac kurululardan oluur. Ylda bir kez olaan toplant yapar. b) Ynetim Kurulu; MKBnin karar organdr. Bir bakan ve drt ye olmak zere be yeden oluur. MKB Bakan MKB Ynetim Kurulunun ve yrtme tekilatnn badr. MKB Bakan dndaki MKB Ynetim Kurulu yeleri drt yl iin MKB Genel Kurulu tarafndan seilir. Dier taraftan, MKB Ynetim Kurulu kendi yeleri arasndan bir bakan vekili seer.
c) Denetleme Kurulu; MKBnin denetim organdr. MKB Genel Kurulu tarafndan iki yl iin seilen iki denetiden oluur. Denetiler, MKBnin hesap ve ilemlerini, ilgili dzenlemeler erevesinde denetlemekle grevli ve ykmldrler. 15. MKBdeki komiteler hangileridir? MKBde komite bulunmaktadr: a) Uyumazlk Komitesi b) Disiplin Komitesi c) Kotasyon Komitesi Sz konusu komiteler, grev ve yetkilerine giren alanlarda MKB Ynetim Kurulunun karar vermesine yardmc olacak raporlar dzenlerler.
16. MKB geici olarak kapatlabilir mi? MKBde olaand olumsuz gelimelerin olmas halinde, MKBnin geici olarak kapatlmasna karar verilebilir. MKBnin gne kadar geici olarak kapatlmasna karar alma yetkisi ayn zamanda MKB Ynetim Kurulu Bakan da olan MKB Bakanna aittir. MKB Ynetim Kurulunun talebi zerine MKBnin on be gne kadar geici olarak kapatlmasna SPK, bir aya kadar geici olarak kapatlmasna SPKnn talebi zerine Bakan yetkili klnmtr. MKBnin bir aydan fazla sre ile geici olarak kapatlmasna karar vermeye Bakanln teklifi zerine Bakanlar Kurulu yetkilidir.
Piyasalar ve Pazarlar
17. MKBde hangi finansal aralar ilem grr ve hangi pazarlar alr? MKBde hisse senedi, borsa yatrm fonu, varant, tahvil ve benzeri finansal sermaye piyasas aralar ilem grr. MKB, kota ald menkul kymetlerin alm-satmnn yaplaca pazarlar teekkl ettirir. Ayrca ihtiyaca gre; a) Kote edilmemi menkul kymetlerin devaml alm-satm, b) Blok halinde menkul kymet alm-satm, c) Resmi mzayede, d) Birinci el piyasas alanna giren menkul kymet alm-satm gibi ilemlerin yaplaca pazarlar da ilgili dzenlemeleri yaparak ileme aar. 18. MKBde hangi piyasalar mevcuttur? MKBde menkul kymetlerin ilem grd drt piyasa mevcuttur: a) Hisse Senetleri Piyasas, b) Tahvil ve Bono Piyasas, c) Yabanc Menkul Kymetler Piyasas, d) Gelien letmeler Piyasas.
10
11
Hisse Senetleri
19. Hisse senedi nedir? Hisse senetleri; anonim irketler, sermayesi paylara blnm komandit irketler, zel kanunla kurulmu kamu kurulular tarafndan karlan sermayenin belirli bir blmn temsil eden, sahibine ortaklk haklarndan yararlanma imkan veren menkul kymetlerdir. 20. Hisse senetleri dolam yetenei asndan kaa ayrlr? Hisse senetleri, hamiline veya nama yazl olmak zere ikiye ayrlrlar. Ortaklk, esas szlemesinde hkm bulunmas ve paylarn tamamnn denmi olmas halinde hamiline hisse senedi karabilir. 21. Oydan Yoksun Hisse Senedi nedir? Ortaklklar, sermaye artrm suretiyle oy hakk hari, sahibine kr payndan ve istendiinde bedelsiz pay alma hakknda imtiyaz dndaki dier hususlarda imtiyaz ve dier ortaklk haklarn salayan, istendiinde belirli bir vade veya vadelerde, sabit veya deiken oranda ortakln oy hakkna sahip hisselerini satn alma ve ortaklk paylar ile deitirme hakk veren Oydan Yoksun Hisse (OYH) ihra edebilirler. Hisse senetleri MKBde ilem gren irketlerin ihra edecekleri OYH ayr bir ilem sras almak suretiyle MKBde ilem grebilmektedir. 22. Hisse senedi sahibinin ortaklk haklar nelerdir? Hisse senedi sahibinin balca haklar aada saylmtr: a) Rhan hakk (Bedelli Sermaye Artrmna Katlm Hakk), b) Krdan (temettden) pay alma hakk, c) Oy kullanma hakk, d) Ynetime katlma hakk, e) Tasfiyeden hissesi orannda pay alma hakk, f) Bilgi edinme hakk. 23. Sermaye artrm ve temett datm nedir? Bilanoda Borlar (Pasif) ksmnda gsterilmekle birlikte iletmenin varl niteliindeki zkaynaklar hesabnn bir alt kalemi olan ve iletme sahip veya sahiplerinin ie balama tarihinde iletmeye koyduklar para vs. varlklarn toplam olan sermaye, daha sonra elde edilen kazancn datlmayarak eklenmesi (bedelsiz artrm) ile veya ortaklardan para toplanmas suretiyle (bedelli artrm) artrlabilmektedir. Temett datm ise kr paynn ortaklara sermayedeki paylar orannda datmdr. Hisse senedi sahiplerinin sermaye artrm ve temett demesinden faydalanabilmesi iin (bedelli, bedelsiz) sermaye artrm ve/veya temett datm tarihi balangcndan bir gn nce hisse senetlerinin ilgili hesabnda kaytl olmas gerekmektedir. 24. Genel kurula katlmak iin, irket hisse senedi sahibinin yapmas gereken ilemler nelerdir? MKBde ilem gren irketlerin genel kurul toplantlarna yatrmclarn katlmlarnn kolaylatrlmas ve ihra irketlere salkl bilgiler iletmek amacyla Genel Kurul Blokaj Uygulamas yaplmaktadr. Genel Kurul Blokaj hususuna Merkezi Kayt Kuruluu A.. (MKK)nin www.mkk.com.tr web sitesinde yer verilmi olup, buradan ayrntl bilgi edinme imkan mevcuttur. 25. Hisse senedinde nominal deer ne demektir? Hisse senedinin ilk karl srasnda ortaklk ynetimi tarafndan verilen itibari deere nominal deer denir.
12
26. Hisse senedinin ihra fiyat ile borsa fiyat ne demektir? Hisse senetlerinin karl aamasnda sata sunulduu fiyata ihra fiyat denir. MKBde ilem grmeye balayan hisse senetlerinin, MKBdeki arz ve talep koullarna gre oluan fiyatna Borsa fiyat denir. 27. Hisse senedinde zaman am var mdr? Hisse senedi bir mlkiyet senedi olduundan ve vade tamadndan zaman amna tabi deildir. 28. Hisse senetlerine ilikin bedelli rhan (ncelik, nce alm) hakkn kullanmak iin sre ne kadardr? Bedelli sermaye artrm srecinde rhan hakk kullanma sresi 15 gnden az, 60 gnden fazla olamaz. Belirlenen rhan hakk kullanm srecinin biti tarihinden itibaren o yla ilikin Rhan Hakk Kuponunun herhangi bir deeri yoktur.
29. Hisse senedi sahibinin datlan kr payn kullanmak iin zaman am sresi ne kadardr? lgili mevzuat uyarnca, sz konusu ilemlerin balad tarihten itibaren 5 yldr. 30. Sermaye artrm ve temett demeleri sonucunda hisse senedinin fiyat neden der? MKBde ilem gren irketlerin bedelli, bedelsiz sermaye artrmna gitmesi ve/veya temett demesi halinde hisse senetlerinin fiyat, yaplan sermaye artrm ve/veya denen temett nedeniyle yeniden hesaplanmakta ve hisse senetlerinin fiyatnda bedelli, bedelsiz sermaye artrm ve/veya temett oranlarna bal olarak azalma olmaktadr. Bu ileme hisse senetlerinin blnmesi, sonradan oluan fiyata ise blnm fiyat (en yakn fiyat admna yuvarlandktan sonra ise Baz Fiyat) denilmektedir.
13
Yatrm Fonlar
31. Yatrm Fonu nedir? Yatrm Fonu, halktan katlma belgeleri karlnda toplanan paralarla, belge sahipleri hesabna, riskin datlmas ilkesi ve inanl mlkiyet esaslarna gre, hisse senetleri, zel ve kamu sektr borlanma senetleri, kymetli madenler, dier sermaye piyasas aralar, repo, ters repo ve trev szlemelerden oluturulabilecek portfy iletmek amacyla kurulan mal varldr. Yatrm fonlar, A ve B tipi olmak zere iki ana gruba ayrlr. Yatrm fonu, itznde belirtilmek suretiyle, portfy deerinin aylk arlkl ortalama bazda en az %25ini, devaml olarak zelletirme kapsamna alnan Kamu ktisadi Teebbsleri de dahil Trkiyede kurulmu ortaklklarn hisse senetlerine yatrm fonlar A tipidir. Portfy deerinin aylk arlkl ortalama bazda en az %25ini, devaml olarak, Trk irketlerinin hisse senetlerine yatrm olma art aranmayan fonlara ise, B Tipi Yatrm Fonu denir. 32. Yatrm Fonlar ile Yatrm Ortaklklar arasndaki farklar nelerdir? Yatrm ortaklklar, sermaye piyasas aralar ile ulusal ve uluslararas borsalarda veya borsa d organize piyasalarda ilem gren altn ve dier kymetli madenlere ilikin portfy iletmek zere anonim ortaklk eklinde ve kaytl sermaye esasna gre kurulan sermaye piyasas kurumlardr. Yatrm fonlar ise portfy iletmek amacyla kurulur ve tzel kiilii yoktur. 33. Yatrm Fonu ile Borsa Yatrm Fonu arasnda ne fark vardr? Yatrm fonu portfy iletmek amacyla kurulur. Borsa Yatrm Fonu (BYF) ise bir endeksi baz alr, baz ald endeksin performansn yatrmclara yanstmay amalar ve katlma belgeleri borsalarda ilem grr. 34. BYF nedir? BYF, bir endekse dayal olarak karlan ve baz ald endeks kapsamndaki menkul kymetlere endeksteki arlklar orannda yatrm yapan fona denir. rnein, MKB-30 endeksine yatrm yapmak isteyen bir yatrmc, endeksteki hisse senetlerini ayr ayr almak yerine BYFye yatrm yaparak sz konusu endekse yatrm yapma imkan bulmakta ve endeksin getirisinden yararlanabilmektedir. Borsa yatrm fonlar, yetkili arac kurulular tarafndan, yatrmclardan toplanan nakit ile, baz alnan endeksteki menkul kymetlerin satn alnmasyla oluturulan portfylerdir. BYFler, baz aldklar endeksteki hisse senetleri ya da dier enstrmanlarn (altn, tahvil, dviz vb.) getirisini yanstmakta ve riskini tamaktadr. BYFlerin temel zellii, fon katlma belgelerinin hisse senetleri gibi MKBde ilem grebilmesidir. Borsa yatrm fonu paylarnn, aynen hisse senetleri gibi, arac kurumlar vastasyla MKB Fon Pazarnda alnp satlmas mmkndr. 35. BYFlerin avantajlar nelerdir? BYFlerin avantajlar; a) lem kolayl, b) Riskin datlmas, c) Dk maliyet (portfy ynetim creti), d) effaflk, e) Katlma belgesi karl hisselerin MKB Takas ve Saklama Bankas A..de (Takasbank) saklanmasdr.
14
36. BYFlerin riski var mdr? BYFler, takip ettikleri endeksin getirilerini yanstmay amalar. Bu nedenle, takip edilen endeks deer kaybederse fonun fiyat da deer yitirebilir. 37. BYFlerin alm-satm nasl yaplr? Borsada ilem grmesi uygun grlen BYF katlma belgelerinin alm-satm Hisse Senetleri Piyasas bnyesindeki Fon Pazarnda (F) zellik kodu ile yaplr. Alm-satm ilemleri BYFnin temel ald endeksi oluturan kymetlerin ait olduu pazarn ilem saatleri ierisinde gerekletirilir. Lot bykl 1 adet katlm pay olarak belirlenmitir. Borsada ilem grecek BYFnin birim pay deeri, en az 1 TL olacak ekilde belirlenir. Fon ilemlerinin takas ilem gnn izleyen ikinci i gn (T+2) gerekletirilir. 38. MKBde ka tip BYF ilem grmektedir? BYF, portfynn en az %80i, devaml olarak baz alnan ve SPK tarafndan uygun grlen bir endeks kapsamndaki menkul kymetlerden oluan ve formle uygun olarak yaplan
hesaplama erevesinde, baz alnan endeksin deeri ile fonun birim pay deeri arasndaki korelasyon katsays en az %90 olacak ekilde, baz alnan endeksi takip etmek zere kurulan fonlardr. BYFler, baz alnan endeks kapsamndaki menkul kymetlerin; a) Tmnde tam kopyalama yoluyla, b) Seilen bir ksmndan rnekleme yoluyla oluturulabilir. MKBde 2011 yl Nisan ay itibaryla aada yer alan 12 adet BYF ilem grmektedir: DJ stanbul 20 BYF DJ Trkiye 15 A Tipi BYF DJIM Trkiye A Tipi BYF Finansbank DJ Banka BYF Finansbank MKB 30 BYF Finansbank A. GT-30 A Tipi BYF FTSE ST. Bono B Tipi BYF Garanti MSCI A Tipi BYF stanbul Altn BYF Yatrm Tahvil B Tipi BYF Kuveyt Trk Altn BYF Mali Sektr D NFIST20 BYF
15
Varantlar
39. Varant nedir? Elinde bulunduran kiiye, dayanak varl ya da gstergeyi nceden belirlenen bir fiyattan belirli bir tarihte veya belirli bir tarihe kadar alma veya satma hakk veren ve bu hakkn kaydi teslimat ya da nakit uzla ile kullanld menkul kymet niteliindeki sermaye piyasas aracdr. Varant satn alan yatrmc dedii bedel karlnda bir dayanak varl deil, o dayanak varl alma ya da satma hakkn satn alr. 40. Varantlar yatrmclara ne yarar salar? Varantlar; a) Risk ynetimi iin ideal bir aratr, b) Alm ve satm varant yoluyla, temel alnan menkul kymet veya endeksin her iki yndeki hareketine ilikin pozisyon alma imkan salar, c) Dayanak varln getirilerine dk sermayeyle (kayp miktar, konulan bu sermayeyle snrl kalmak zere) ve kaldra kullanarak (yatrdmz parann veya teminatn ok stndeki bir hacimde pozisyon almanz salayan uygulamadr) yatrm yapabilmeyi salar. 41. Hisse senedi ile varant arasndaki balca farklar nelerdir? Varantlar, yatrmcsna hisse senetlerinin salad Kr Pay Hakk, Yeni Pay Alma Hakk (Rhan Hakk), Tasfiye Bakiyesine Katlma Hakk, irket Ynetimine Katlma Hakk, Oy Hakk ve Bilgi Alma Hakk gibi haklar salamaz. Varant satn alan yatrmc hisse senedini alm olmaz, hisse senedini alma ya da satma hakkn elde etmi olur. 42. Varant yatrmnn riski var mdr? Gerekli koullar salayan Banka ve Arac Kurulular tarafndan varant kartlabilir. Yatrmclarn kayb, varant almak iin dedikleri prim deeri ile snrldr. Yatrmclar, varant yatrmnda nemli oranda kr edebilecekleri gibi yatrdklar parann tamamn da kaybedebilirler. Bu nedenle, varantlara yatrm yapmadan nce varantlara ilikin temel bilgiler renilmelidir. a) Varantlar belirli bir vadeye sahiptir. Varanta ksa ve orta vade beklentisiyle yatrm yaplr. Varant yatrmcsnn seenei vardr: Varantn sresinin sona ermesini bekleyebilir, varant satabilir veya sz konusu varant Amerikan tipi ise vadesi gelmeden de ileme koyup kullanabilir. b) Kaldra etkisi nedeniyle varant alm ilemi yapmann piyasada lehte alabilecei gibi aleyhte de alabilecei ve bu anlamda kaldra etkisinin yksek kazanlar salayabilecei gibi zararlara da yol aabilecei ihtimali gz nnde bulundurulmaldr. c) Piyasada oluacak fiyat hareketleri sonucunda yatrlan parann tm kaybedilebilir. Ancak risk, varanta denen bedel ve buna ek olarak denen komisyon ve dier cretler ile snrldr. d) Varant alm-satmna ilikin olarak yaplacak teknik ve temel analizlerin kiiden kiiye farkllk arz edebilecei ve bu analizlerde yaplan ngrlerin gereklememe olaslnn bulunduu dikkate alnmaldr. 43. Varantlar nasl ilem grr? Varantlar piyasa yapclk yntemi ile ilem grmektedir. hralar, piyasa yapclar araclyla alm-satm kotasyonu verirler. Kotasyonlar gereki fiyat konusunda piyasay ynlendirir. Piyasa yapcl yatrmclara gereki fiyatlar seviyesinde pozisyona girme ve pozisyondan kma imkan verir. Yatrmclar teminat yatrmadan, dorudan varant alp satarak ilem yapmaktadrlar. Varant piyasasnda aa sat mmkn deildir.
16
44. Varant fiyatn hangi faktrler etkiler? Varantn fiyatn; dayanak varln krllna ilikin beklentilerin deimesi, Merkez Bankasnn faiz politikasn deitirmesi, temett beklentilerindeki deimeler, sermaye artrm aklamalar ve bunun yan sra;
a) Dayanak varlk spot fiyat, b) Dayanak varln ileriye dnk fiyat oynakl, c) Kullanm fiyat, d) Vadeye kalan gn says etkiler. Vadeye kalan gn says arttka varantn zaman deeri artar; varantn isel deeri veya zaman deeri artar ise varantn fiyat artar.
17
Hisse Senetleri Piyasas

45. Hisse Senetleri Piyasas (HSP) nedir? Borsa kotuna alnan veya alnmayan hisse senetlerinin ve ilikili-bal menkul kymetlerin (Rhan Hakk Kuponu, Borsa Yatrm Fonu, Varant vs.) Borsa Ynetim Kurulu tarafndan alan eitli pazarlarda ilem grd piyasann genel ad Hisse Senetleri Piyasasdr. 46. Yatrmclar HSPde alm-satm ilemlerini nasl gerekletirirler? HSP pazarlarnda alm-satm ilemleri, yalnzca bu faaliyet konusunda SPKdan yetki belgesi, MKBden Borsa yelik Belgesi alm olan MKB yesi arac kurulular tarafndan yaplabilmektedir. Yatrmclar, MKBde bizzat alm-satm yapamazlar. Yatrmclarn arac kurululara verecekleri emirlerin yazl olmas esastr. Bu durumda, Mteri Emri Formu en az iki nsha halinde dzenlenir ve formun imzal bir rnei yatrmcya verilir. Dier taraftan yatrmc emirleri; telefon, faks, internet, ATM kaytlar, elektronik ortamda ya da benzeri ekillerde imza olmakszn da verilebilir. Bu emirler genel hkmler asndan szl emir hkmndedir. Szl emirlere dayanarak yaplan ilemlerde, szl emrin varln ispat ykmll arac kurulua aittir. Bu balamda; MKBde hisse senetleri alm-satmna ilikin ema aada yer almaktadr:
MKBde Hisse Senedi Alm-Satm lemlerine likin ema
Yazl, Faks, Telefon, Elektronik ortam ve ATM
Yatrmc
Arac Kurum
Broker
Ex-Api
Hisse Senetleri Piyasas
18
19
47. Menkul kymetlerin HSPde ilem grme yntemleri nelerdir? Hisse senetlerinin HSPde ilem grme yntemleri aada yer almaktadr: a) Srekli Mzayede, b) Piyasa Yapcl Srekli Mzayede, c) Al Seans ve Tek Fiyat. 48. Al Seans ve Al Fiyat nedir? Belirli bir zaman dilimi boyunca emirlerin herhangi bir eleme yaplmakszn Alm-Satm Sistemine kabul edildii ve bu sre sonunda en yksek miktarda ilemin gereklemesini salayan tek bir fiyat seviyesinin (Al Fiyat) hesaplanarak, tm ilemlerin bu fiyat seviyesinden gerekletirildii tek fiyat yntemiyle alan zel bir seans uygulamasdr. 49. Srekli Mzayede lem Yntemi nedir? letilen emirlerin Borsa tarafndan belirlenen ilem sreleri boyunca srekli bir ekilde ve ncelik kurallarna uygun olarak eitli ilem fiyatlarndan eletirilmesi yntemidir. Bu yntemde emirler sisteme girildii anda kar taraftaki (rnein al emri giriliyorsa sat taraf) emirler sistem tarafndan kontrol edilerek, girilen emrin fiyat kar tarafta beklemekte olan emirlerin fiyatlaryla kesiiyorsa hemen ilem gerekletirilir. lem gerekletirme srecinde hangi emirlerin ilem grecei ise Fiyat ve Zaman ncelii kurallar erevesinde belirlenir.
Emirlerin ilem grme sralamasnda ilk nce fiyat, fiyatn ayn olmas durumunda zaman nceliine baklmaktadr. a) Fiyat ncelii Daha dk fiyatl sat emirlerinin, yksek fiyatl sat emirlerinden; daha yksek fiyatl alm emirlerinin, dk fiyatl alm emirlerinden nce ilem grmesini salayan ncelik kuraldr. b) Zaman ncelii Girilen emirlerde fiyat eitlii olmas halinde, sisteme zaman asndan daha nce kaydedilen emrin daha nce ilem grmesini salayan ncelik kuraldr. rnek: Al Lot 40 100 15 200 50 Al Fiyat 2,24 2,23 2,23 2,22 2,21 Sat Fiyat 2,25 2,26 2,27 2,27 Sat Lot 150 20 70 80
Yukardaki tabloda grlen emirlerin bulunduu bir hisse senedi ilem srasna 115 lotluk 2,23 fiyatl bir sat emri girildiinde, sistem al tarafndaki emirleri kontrol edecek, oradaki en iyi fiyatl al emrinden balayarak (al tarafnda sat emrinin fiyat seviyesinden ve hatta daha yksek fiyattan emir olduu iin) sat emrini al emirleriyle eletirerek ilemleri gerekletirecektir.
20
Alta bekleyen 40 lotluk emirle ilem 2,24 TL fiyattan olacaktr. Burada dikkat edilmesi gereken nokta, sat emrinin 2,23 TL fiyattan verilmi olmasna ramen, sistemin ilemi 2,24ten gerekletirmesidir. Sistem her zaman pasifte bekleyen en iyi fiyattan balayarak ilem yaptrmaktadr. Daha sonra emrin kalan ksm olan 75 lot ise 2,23 seviyesinde alta bekleyen 100 lotluk emirle (15 lotluk 2,23 fiyatl emre gre zaman ncelii olduu iin nceliklidir) ilem grecek ve emrin tamam ilem grm olacaktr. lemler sonras ilem srasnda bekleyen emirlerin durumu aadaki ekilde olacaktr: Al Fiyat 2,23 2,23 2,22 2,21 Sat Fiyat 2,25 2,26 2,27 2,27 Sat Lot 150 20 70 80
Kurumsal rnler Pazar (KP)nda ilem gren Borsa yatrm fonlar, arac kurulu varantlar ile halka ak piyasa deeri 10 milyon TLnin altndaki menkul kymet yatrm ortaklklarnda zorunlu olarak uygulanacak ilem yntemidir. KPte, MKB 100 Endeksi hesaplamasna dahil edilen menkul kymetler daima srekli mzayede yntemi ile ilem grr. Gayrimenkul yatrm ortaklklar ve giriim sermayesi yatrm ortaklklar ile halka ak piyasa deeri 10 milyon TL ve zerindeki menkul kymet yatrm ortaklklarnda srekli mzayede yntemi uygulanmaktadr. MKB 100 Endeksinde yer alanlar hari olmak zere, KPte srekli mzayede yntemi ile ilem gren menkul kymetler, piyasa yapclk iin bavuru olmas ve onaylanmas halinde piyasa yapclk yntemi ile ilem grebilir. 51. Tek Fiyat lem Yntemi nedir? Tek fiyat yntemi, belirli bir zaman dilimi boyunca emirlerin eletirme yaplmakszn HSP Alm-Satm Sistemine kabul edilip, bu sre sonunda en yksek miktarda ilemin gereklemesini salayan fiyat seviyesinin hesapland, tm ilemlerin bu fiyat seviyesinden gerekletii ilem yntemidir. Bu ilem ynteminin uyguland menkul kymetlerde her seansta 2 kez (ilki Al Seans, ikincisi Tek Fiyat Seans olarak adlandrlan) olmak zere, gnde 4 kez fiyat belirlenir ve belirlenen tek fiyattan ilemler gerekletirilir. 52. Seans kavram hakknda bilgi verir misiniz? MKBde bir menkul kymetin ilgili olduu piyasa ve pazarlarda, ilemlerin balatld an ile yine ilemlerin bitirildii an arasnda geen sre seans olarak adlandrlr. Ayn pazarda ve ayn ilem ynteminde ilem gren tm menkul kymetlerin seans ayn anda balar ve biter.
Al Lot 25 15 200 50
50. Piyasa Yapcl Srekli Mzayede lem Yntemi ve Kotasyon Emri nedir? Piyasa yapcl srekli mzayede yntemi, srekli mzayede yntemiyle ilem gren menkul kymetlerde Borsa Ynetim Kurulu tarafndan atanm bir ye tarafndan bu amala tanmlanm hesap veya hesaplar kullanlarak ift tarafl srekli kotasyon (fiyat ve miktar) verilmek suretiyle o menkul kymette ilem gerekleebilecek fiyat aralnn belirlendii ve likiditenin hedeflendii ilem yntemidir. Kotasyon emri; piyasa yapc ye tarafndan iletilen, iletildii menkul kymette seans anndaki deerleri itibaryla ilem gerekleebilecek fiyat araln belirleyen, al ve sat emri eklindeki fiyat ve miktar bildirimidir.
21
53. HSP pazarlarnda hangi saatlerde ilem gerekletirilmektedir? HSPde seans saatleri aadaki ekilde belirlenmitir. Seans 1.Seans Al Seans: Emir Toplama Al Fiyatlarnn Belirlenmesi lk Kotasyon Girii (Piyasa Yapc) lk Kotasyon Atama (Sistem) Srekli Mzayede ve Piyasa Yapcl Srekli Mzayede Tek Fiyat Seans: Emir Toplama Tek Fiyatn Belirlenmesi 2.Seans Ulusal Pazar Kurumsal rnler Pazar Borsa Yatrm Fonlar Varantlar kinci Ulusal Pazar Gzalt Pazar* Al Seans: Emir Toplama Al Fiyatlarnn Belirlenmesi lk Kotasyon Girii (Piyasa Yapc) lk Kotasyon Atama (Sistem) Srekli Mzayede ve Piyasa Yapcl Srekli Mzayede Tek Fiyat Seans: Emir Toplama Tek Fiyatn Belirlenmesi Toptan Satlar Pazar Birincil Piyasa lemleri Seans Saatleri 09:30 - 12:30 09:30 - 09:50 09:30 - 09:45 09:45 - 09:50 09:45 - 09:49 09:49 09:50 - 12:30 09:50 - 12:30 09:50 - 12:25 12:25 - 12:30 14:00 - 17:30 14:00 - 14:20 14:00 - 14:15 14:15 - 14:20 14:15 - 14:19 14:19 14:20 - 17:30 14:20 - 17:30 14:20 - 17:25 17:25 - 17:30 10:30 - 12:00
Ulusal Pazar Kurumsal rnler Pazar Borsa Yatrm Fonlar Varantlar kinci Ulusal Pazar
Rhan Hakk Kupon Pazar (RHKP) Yeni Hisse Senedi lemleri Resmi Mzayede lemleri
Hisse senedinin bulunduu pazarn iinde, ayn seans sresince gerekletirilecektir. RHKPdeki menkul kymetler al seansna dahil edilmez.
* Gzalt Pazar seans; resmi tatil nedeniyle sadece ilk seansn yaplmasnn sz konusu olduu gnlerde birinci seans sresi dahilinde (09:30 - 12:30 saatleri arasnda) yaplacaktr.
22
23
54. MKBde ilem gren irketlerin paylarnn alm-satm esaslarnn farkllatrlmas hangi kriterlere gre yaplmaktadr? MKBde paylar ilem gren irketlerin paylarnn alm-satm esaslarnn farkllatrlmasna ynelik olarak; a) - Halka ak piyasa deeri 10 milyon TLnin ve dolamdaki pay says 10.000.000 adetin altnda olan irketlerin, - Halka ak piyasa deeri 45 milyon TL ve fiili dolamdaki pay oran %5in altnda olan irketlerin paylarnn B grubu, b) Halka ak piyasa deeri iin alt ve st snr belirlenmeksizin Gzalt Pazarnda ilem gren paylarnn C grubu, c) Fiili dolamdaki pay says 250.000in altnda yer alan irketler C grubu, d) Borsa fiyat birim pay deerinin 1,5 kat ve zeri olan yatrm ortaklklarnn paylarnn B grubu, e) Borsa fiyat birim pay deerinin 2 kat ve zeri olan yatrm ortaklklar paylarnn C grubu (lgili yatrm ortaklnn piyasa yapcs bulunmas durumunda tek fiyat sisteminin uygulanmayarak
piyasa yapcl srekli mzayede sisteminde ilem grr) f) Yukarda yer alan irketler dndaki irketler A grubu (listesi) kapsamnda deerlendirilir. Ayrca, A, B ve C grubu kapsamna giren irketlerin tespitinde, belirlenen kriterlere ilikin gncellemeler 3 ayda bir yaplmaktadr. 55. Fiili dolamdaki pay oran ne demektir? Fiili dolamdaki pay oran, MKB hisse senetleri piyasalarnda ilem gren hisse senetlerinin halka aklk oranlarn gsterir. MKK tarafndan hesaplanarak ilan edilir. Dier taraftan; a) Kamu tzel kiiliinin mlkiyetindeki, b) irket kurucular ve yakn aile yeleri (kurucu veya elerin stsoy ve altsoyu, ikinci derece dhil yansoy hsmlar) ile ilikili kurulularn (bal ortaklklar, i ortaklklar, grup irketleri, itirakler vb.) sahip olduu, c) irket sermayesinin %5 ve daha fazlasna sahip olan gerek ve tzel kii ortaklarn sahip olduu,
24
d) irket Ynetim Kurulu yeleri, st dzey yneticilerin ve yakn aile yelerinin (ye ve yneticilerin veya elerinin stsoy ve altsoylar, ikinci derece dhil yansoy hsmlar) sahip olduu, e) irketlerin sandk ve vakflarnn mlkiyetindeki, f) Teminat olarak verilen, g) Hukuken kstl olan ve alm-satma konu edilemeyen, h) Yasakl, i) Hacizli paylar, fiili dolamdaki pay oran tanm dndadr. 56. Otomatik seans durdurma sistemi nedir? SPK-MKB ortak gzetim siteminin devreye alnmas sonrasnda, tamamyla otomatik olarak alan hisse baznda seans durdurma mekanizmasdr. 57. Otomatik seans durdurma sisteminin amac nedir? MKB hisse senedi piyasasnda anormal hareketlerin ortaya kmas halinde, yatrmclarn nceden dikkatini ekmek suretiyle tedbirli davranmalarn salamak ve piyasada doru fiyat ve salkl piyasa olumasn temin etmektir. 58. Sistemin ileyii nasldr? Sistemin ileyii iki aamaldr. Birinci Aama (lk Durdurma): HSP sistem tarafndan gerek zamanl olarak izlenerek herhangi bir hisse senedinin piyasasnda anormal fiyat veya miktar hareketi meydana geldiinde, o hissenin seans sistem tarafndan nceden belirlenmi bir sre iin otomatik olarak durdurulur.
Durdurmaya esas tekil eden anormal fiyat veya miktar hareketleri, her bir hisse senedinin nceden belirlenmi bir dnemdeki gemi verileri dikkate alnmak suretiyle hesaplanan ortalamalarnn, yine nceden belirlenmi belirli bir katsayy amas eklinde tanmlanmtr. Sz konusu hesaplama, seans srasnda her bir ilemin gereklemesi annda otomatik olarak yaplr. Gemi fiyat ortalamalar, seanslk deil, 8 farkl zaman aralnda meydana gelen deiimler zerinden hesaplanr. Baka bir ifade ile durdurma ilemi, ancak 8 farkl zaman aralnn tamamnda ve ayn anda anormallik olumas halinde uygulanr. Anormallik hesabnda kullanlan gemi veri seti, her yeni seans ile birlikte bir seans ileriye hareket ettirilir; bylece, sistemin en gncel veriler zerinden almas salanr. Durdurma sresi parametrik olup, balangta, srekli mzayede yntemiyle ilem gren hisse senetleri iin 15 dakika, seansn bitimine 15 dakikadan az sre kalm ise seansn kalan sresi olarak belirlenmitir. Tek fiyat yntemiyle ilem gren hisse senetlerinde ise ilem yaps nedeniyle seanslk durdurma sz konusu olmaktadr. Durdurmann gereklemesi halinde, hisse srasnn anormal fiyat veya miktar hareketi nedeniyle geici olarak durdurulduu bilgisi ile ilemlerin ne zaman yeniden balayaca hususu sistem tarafndan otomatik bir ekilde ve durdurma ile eanl olarak KAP araclyla kamuya duyurulur. Durdurma sresi getikten sonra hissedeki ilemler yine otomatik olarak balatlr.
25
kinci Aama (kinci Durdurma ve Brt Takas Uygulamasna Geme): Birinci durdurma sonrasnda seans yeniden aldktan sonra hissedeki ilemler belli bir sre takip edilerek durdurmaya esas tekil eden anormalliin devam edip etmedii kontrol edilir. Daha nce yaplan durdurmann etkisiz kalmas, baka bir deyile durdurmaya esas tekil eden anormalliin devam etmesi ve nceden belirlenen dier artlarn olumas halinde, seans yine sistem tarafndan gn sonuna kadar durdurulur ve yeni bir tedbir olarak, ertesi gn ilemlerinden balamak zere brt takas uygulamasna geilir. Brt takas uygulama sresi de parametrik olup, balangta, tm hisseler iin 15 gn olarak uygulanr. Bu aamada da, ilgili hissede sistem tarafndan brt takas uygulamasna geildii ve brt takas sresinin ne kadar uygulanaca bilgisi ikinci durdurma ile eanl olarak kamuoyuna KAP araclyla otomatik bir ekilde duyurulur. 59. Hisse senedi alm-satm emri nasl verilir? HSPde emirler aadaki emir tiplerinden biri kullanlarak verilebilir: a) Normal Emirler: lem birimi halinde verilmi, tam olarak bir lot ve katlarndan oluan emirlerdir. Normal emirler u ekillerde verilebilir: 1- Limit Fiyatl Emirler: Fiyat ve miktarn belirtildii emirlerdir. Emrin gereklemeyen blm sistemde pasif olarak geerlilik sresi kadar bekler.
2- Kalan ptal Et (KE) Emirler: Bir defada girilebilecek emir miktar snrna bal kalmakszn, fiyat ve miktar belirtilerek girilen ve emrin girildii anda karlanmayan blmnn otomatik olarak iptal edildii emir trdr. 3- zel Limit Fiyatl Emirler (OLFE): Tanmlanan fiyata kadar olan kar emirlerin tmn gerekletirmek amacyla girilen emirlerdir. 4- Al Fiyatl Emirler (AFE): Al Seans ve Tek Fiyat sresince yalnzca miktar belirtilerek fiyatsz girilen emirlerdir. Al fiyatndan ilem grrler. ncelik asndan al fiyatna eit ve daha iyi limit fiyatl emirlerden sonra gelir, kendi aralarnda ise zaman nceliine gre sralanrlar. Bu emir tr henz uygulanmamaktadr. b) zel Emirler: Menkul kymet baznda belirlenen hisse saysn aan emirlerdir. zel emirler blnemez ve bir btn olarak alnp satlr. Girilen zel emrin, karsnda girilmi eit, daha iyi fiyatl ve girilen emri btnyle karlayacak miktarda limit fiyatl emirler varsa ilem gerekletirilmez. 60. Emir ve ilemler MKB tarafndan nasl iptal edilebilir? Aadaki artlarn varl halinde, iki veya daha fazla MKB yesinin bavurusu zerine ya da resen, ye ve/veya menkul kymet baznda bekleyen emirler ve/veya gerekleen ilemler belirli bir zaman dilimi iinde veya zaman dilimine bal olmakszn iptal edilebilir. a) Bilgisayar ortamndan kaynaklanan hatalar, b) yelerden en az birinin hatal emri veya eksper tarafndan hatal emir girii sonucunda gerekleen ilemler,
26
c) MKB Ynetmeliinin 24nc maddesi kapsamnda belirtilen ve yapay fiyat ve piyasa oluturulmasnda yasaklanan hallerin herhangi birinin varolduunun tespiti, d) ye ve/veya menkul kymetlerin ilemlerini durduracak dier maddi unsurlarn ortaya kmas hali. ptal kararlar verildikleri gn izleyen ilk i gn kan MKB Blteninde ilan edilir. 61. HSP bnyesinde hangi pazarlar bulunmaktadr? HSPde, aada belirtilen yedi pazar bulunmaktadr. a) Ulusal Pazar (Kot i), b) Kurumsal rnler Pazar (Kot i), c) kinci Ulusal Pazar ( Kot D), d) Gzalt Pazar (Kot D), e) Toptan Satlar Pazar, f) Borsa Yatrm Fonu Pazar, g) Varant Pazar. Ayrca, esas bal olduu bir ana ilem srasnn alt pazarlar olan ve geici olarak, belirli bir sre iin alan pazarlar olarak; Resmi Mzayede Pazar, Birincil Piyasa, Temerrt ve Rhan Hakk Kupon Pazar da (RHKP) HSPde yer almaktadr. 62. Ulusal Pazar nedir? MKB kotunda bulunan ve asgari tedavl kriterlerini haiz irketlerin hisse senetlerinin gven ve istikrar ierisinde ilem grd Pazardr. 63. Kurumsal rnler Pazar (KP) neden kurulmutur? KP; daha nce Ulusal Pazarda ilem grmekte olan menkul kymet yatrm ortaklklar,
gayrimenkul yatrm ortaklklar, giriim sermayesi yatrm ortaklklar hisse senetleri ile MKB yatrm fonlar katlma belgeleri ve yeni bir menkul kymet olan ve yaplandrlm rnler bal altnda ilem gren arac kurulu varantlarnn ve dier yaplandrlm rnlerin ayr blmler halinde zel bir pazar bnyesinde ilem grmelerini ve fiyatlarnn dzenli ve effaf bir piyasada, rekabet koullar iinde olumasn temin etmek zere kurulmutur. 64. kinci Ulusal Pazar nedir? Kotasyon Ynetmeliindeki kotasyon koullarn salayamayan irketler ile gelime ve byme potansiyeli tayan Kk ve Orta lekli letmelerin sermaye piyasalarndan kaynak temin etmelerine olanak salamak, sz konusu irketlerden MKBde ilem grmesi uygun grlenlerin hisse senetlerine likidite salamak ve bu hisse senetlerinin fiyatlarnn dzenli ve effaf bir piyasada, rekabet koullar iinde olumasn temin etmek iin kurulan pazardr. 65. Toptan Satlar Pazar nedir? nceden alclar belirli olan veya olmayan, belli bir miktarn zerindeki hisse senedi ilemlerinin MKBde gven ve effaflk ortamnda gerekletirilebilmesini salayan pazardr. 66. Gzalt Pazar nedir? Gzalt Pazarnn kurulu amac; hisse senetleri MKBde ilem gren irketler ve/veya hisse senetleri ilemleri ile ilgili olaand durumlarn ortaya kmas, hisse senetleri MKBde ilem gren irketler tarafndan kamunun zamannda, tam, srekli olarak aydnlatlmamas ve mevcut dzenlemelere uyum konusunda gerekli zenin gsterilmemesi, yatrmclarn haklarnn korunmamas ve
27
kamu yarar gerei hisse senetlerinin MKB kotundan karlmas sonucunu dourabilecek gelimelerin olumas nedeniyle irketlerin izleme ve inceleme kapsamna alnmas durumlarnda srekli gzetim, denetim ve izleme ortamnda, yatrmclarn devaml ve zamannda bilgilendirilmesini salayacak nlemlerle birlikte, hisse senetlerinin MKB bnyesinde ilem grebilecei organize bir Pazar oluturmak ve sz konusu irketlerin hisse senetlerine yatrm yapm tasarruf sahiplerine likidite olana sunmak amacyla kurulmutur. 67. Lot ne demektir? Bir sermaye piyasas aracnn, kendisi veya katlar ile ilem yaplabilecek asgari saysn veya deerini ifade eder. HSPde ilem birimi olarak lot kullanlr. Kural olarak 1 lot 1 adet hisse senedi veya 1 TL nominal deerli hisse senedini ifade eder. Varant piyasasnda 1 lot 1 adet varant ifade etmektedir. 68. lem hacmi ne demektir? Gerekleen her szlemedeki ilem miktar ile ilem fiyatnn arplmas sonucu bulunan hacimdir. Tm hisse senetlerinin ilem hacimleri toplam, Hisse Senetleri Piyasasnn toplam ilem hacmini oluturur. 69. lem miktar ne demektir? Bir piyasada, bir seansta ya da belli bir dnemde alnp satlan (el deitiren) menkul kymet adedidir. Borsada, her ilem gn, her iki seansn
ilemleri iin ayr ayr hisse senedi baznda ilem miktar yaynlanr. Farkl pazarlarda ilem gren menkul kymetlerin gerekleen ilem miktarlar toplandnda, HSPnin o gnk ilem miktar ortaya kar. 70. Arlkl ortalama fiyat nedir, nasl hesaplanr? Bir sonraki seansta uygulanacak baz fiyatn hesaplanmasna esas tekil eden, hisse senedinin miktar arlkl fiyatdr. Hisse senetlerinin arlkl ortalama fiyatlar hesaplanrken, fiyat tescil edilen normal emirlerin karlamas sonucu deiik fiyattan ve miktarlardan gerekleen ilemler dikkate alnr. Fiyatn tescil edilmesi iin ilemin lot ilemi olmas, yani zel emir ilemi eklinde olmamas gerekir. 71. Baz fiyat nedir, nasl hesaplanr? Bir hisse senedi iin baz fiyat, bir seans sresince o hisse senedinin ilem grebilecei en st ve en alt fiyat limitlerinin belirlenmesinde esas tekil eden fiyattr. Baz fiyat, hisse senedinin en son ilem grd seanstaki arlkl ortalama fiyatnn en yakn fiyat admna yuvarlanmas ile bulunur. 72. HSPde gerekleen ilemler sorgusunda alc ve satc taraflar gsteriliyor mu? HSP Alm-Satm Sisteminde gerekleen ilemler sorgusunda yer alan ileme taraf ye kodlar
28
ve aktif emir sorgusunda yer alan kar ye kodlar seanslar sresince gsterilmemektedir. Veri yayn kurulularna gnderilen gerekleen ilemler, alc ve satc taraf bilgisi olmadan gnderilmektedir. Dier taraftan, yeler tarafndan seans sonlarnda alnan ilem defterlerinde kar ye kodlar yer almamaktadr. Kar ye kodlarnn gsterildii ilem defterleri yeler tarafndan T+1 gn, gn sonunda alnmaktadr. 73. HSPde emir iptali nasl yaplr? HSPde ilem gren tm menkul kymetlerde emir iptali koulsuz olarak serbesttir. Bu kapsamda emir iptali, al seansnda olduu gibi seansn srekli mzayede blmnde de koulsuzdur. Emir iptali, HSPde ilem yapan arac kurumlarn sisteme eriim izni verdikleri tm kullanclar tarafndan yaplabilir. HSP Alm-Satm Sisteminde bekleyen normal ve zel al-sat emirlerinin tek tek, emir baznda iptal edilmesi mmkndr. Emir tamamen iptal edilebilecei gibi miktar da azaltlabilir. Emir iptalinin serbest braklmas kapsamnda Kurumsal rnler Pazarnda ve Varant Pazarnda piyasa yapcl olarak ilem grecek menkul kymetlerde girilmi olan kotasyon
emirlerinin koulsuz olarak iptal edilmesi sz konusu deildir, ancak minimum kotasyon miktarna kadar azaltlabilir. Sistemde emrin tamamen iptal edilmesi veya emir miktarnn azaltlmas durumunda azaltlan her bir emrin azaltlan ksmnn ve iptal edilen emrin tamamnn TL hacminden milyonda 2,5 orannda cret alnr. cretler ye baznda tahakkuk ettirilir ve aylk Borsa paylar ile birlikte yelere bildirilir. Bu cretin arac kurulularn mterileri olan yatrmclara yanstlp yanstlmamas, yatrmc ile arac kurulu arasndaki anlamaya baldr. 74. HSPde fiyat admlarnn drlmesi uygulamas en son ne zaman devreye alnd? HSPde fiyat admlarnn kltlmesi uygulamas 1 Kasm 2010 tarihinden itibaren aamal olarak devreye alnmtr. lk aamada, 1 Kasm 2010 tarihinden itibaren 1 Kuruun zerindeki fiyat admlar yar yarya kltlmtr. kinci aamada, hisse senetlerinde baz fiyat 2,5 TLye, borsa yatrm fonlarnda ise baz fiyat 5,00 TLye kadar oluturulacak ve ilk kademede fiyat adm 1 Kuru yerine 0,5 Kuru olarak belirlenecektir. Bu balamda; hisse senetleri ve borsa yatrm fonlarnda uygulanacak yeni fiyat admlar ve baz fiyat aralklar tablolarna ve yeni dzenlemelerin tmne ilikin ayrntl bilgilere www.imkb.gov.tr adresinde Borsa Duyurular blmnden ulalabilir.
29
75. Fiyat adm nedir? Fiyat adm, her hisse senedi fiyat iin bir defada gerekleebilecek en kk fiyat deiimidir. Hisse senetlerinin fiyat admlar, baz fiyatlarna gre belirlenir. Aadaki tablolarda eitli baz fiyat aralklar ve bu aralklarn her biri iin, belirli seviyelerdeki baz fiyat artna paralel olarak artan bir biimde, fiyat admlar tanmlanmtr. Emir girilirken bu fiyat admlarna uyulmas zorunludur.
Hisse Senetleri Baz Fiyat Aral (TL) 0,01 5,02 10,05 25,10 50,25 100,50 251,00 502,50 1.005,00 5,00 10,00 25,00 50,00 100,00 250,00 500,00 1.000,00 zeri Borsa Yatrm Fonlar Baz Fiyat Aral (TL) 0,01 10,02 25,05 50,10 100,25 250,50 501,00 1.002,50 10,00 25,00 50,00 100,00 250,00 500,00 1000,00 zeri Fiyat Adm (TL) 0,01 0,02 0,05 0,10 0,25 0,50 1,00 2,50 Fiyat Adm (TL) 0,01 0,02 0,05 0,10 0,25 0,50 1,00 2,50 5,00
30
76. Seans iinde fiyat marj uygulamas nasldr? Her hisse senedi iin, seans iinde ilem grebilecei en dk (taban) ve en yksek (tavan) fiyatlar, o hisse senedi iin fiyat araln (fiyat marj) oluturur. Mevcut uygulamada, HSPde fiyat aralklar baz fiyatn % 10 alt ve st ile snrldr. Varantlarda baz fiyat bulunmad iin serbest marj uygulanmaktadr. 77. Referans fiyat nedir? Rhan hakk kuponlarnn ilk ilem grd seansta ileme baz fiyatla almamas nedeniyle, yatrmclar asndan kuponun yaklak deerine ilikin bir referans olarak kullanlmak zere, eski hisse senedinin blnmeden nceki en son ilem grd seanstaki arlkl ortalama fiyat ve bedelli artrm oran kullanlarak bulunan bir fiyat trdr. Dier taraftan, baz irket birlemelerinde de, irketin srasnda tescil edilen bir ilemin gerekletii ilk seans sonuna kadar kullanlmak zere, Borsa tarafndan bir referans fiyat ilan edilmektedir. 78. Rhan hakk kupon pazar ne demektir? MKBde ilem gren irketlerin, nakdi sermaye art yapmak zere belirledikleri rhan hakk kullanma sresi iinde sz konusu hisse senedinin zerinde bulunan yeni pay alma kuponunun alnp satlabilmesi iin alan pazardr.
79. Bedelli sermaye artrmna katlmak istemeyen yatrmclar ne yapabilir? Sermaye artna katlmak istemeyen hissedarlarn zarara uramamalar iin zm olarak yeni pay alma kuponlar, hisse senedinden bamsz olarak pazarn ak olduu sre ierisinde RHKPde satlabilir. 80. Hisse senetlerinde eski-yeni kavramlar neyi ifade etmektedir? Ayn irkete ait hisse senetlerinden, gemi yln krndan pay alma hakk olanlar eski, kr pay alma hakk olmayanlar ise yeni olarak adlandrlmaktadr. Yeni hisse senetlerinin miktar Borsa tarafndan belirlenen miktarn altnda kalmas durumunda bu hisselere ilem sras almayabilir. Eski - Yeni fiyat farkna neden olan durum, Eski hisse senedi stndeki kr paynn denmeye balad ilk gn veya genel kurul sonrasnda irket tarafndan, kr pay datlmasnn sz konusu olmadnn akland tarihi takip eden gn sona erer. Eski ve yeni sralar birletiinde tm hisseler Eski srasnda ilem grmeye balar. 81. Bir hisse senedinin ilem sras hangi durumlarda geici olarak durdurulur? MKB Bakan, aada yazl durumlardan birinin varl halinde, ilgili menkul kymetin seansn geici olarak durdurabilir: a) Bir hisse senedinde ya da hisse senedini ihra eden ortakla ait olarak alc ve satclarn kararlarn etkileyecek nemde bilgiler
31
olduunun renilmesi ve Borsa Ynetiminin bu bilgilerden borsa yelerinin ve mterilerinin haberdar edilmesini gerekli grmesi, b) Bir hisse senedi iin salkl bir piyasa teekkl etmesini nleyecek ekilde olaand fiyat ve/ veya miktarlarda alm-satm emirlerinin sisteme kaydedilmesi, c) Bir hisse senedine ait emirlerin ilgili mevzuatta dzenlenen Toptan Al-Sat lemleri kapsamna girmesi, d) Bir seansn salkl bir biimde yrtlmesini engelleyen dier unsurlarn ortaya kmas. 82. Aa Sat nedir? Aa sat ilemi, sahip olunmayan sermaye piyasas aralarnn satlmasn ya da sata ilikin emrin verilmesini ifade eder.
Sata ilikin takas ykmllnn dn alnan sermaye piyasas aralar ile yerine getirilmesi de aa sat saylr. 83. Resmi Mzayede nedir? Mahkemelerin, icra dairelerinin ve dier resmi dairelerin HSPde menkul kymet satm ilemleri yaptrmalar iin MKBye yazl olarak mracaat etmek zorunda olduklar ilemlere Resmi Mzayede denir.
32
33
Tahvil ve Bono Piyasas

84. Tahvil ve Bono Piyasas nedir? Tahvil ve Bono Piyasas (TBP) hem kesin almsatm ilemleri hem de repo ters repo ilemleri iin tek organize piyasadr. TBPde, bir tahvil veya bononun fiyatndaki deiiklikler iki temel nedenden kaynaklanmaktadr: a) Vadeye yaklalmas nedeniyle oluan fiyat artlar, b) Piyasa faiz oranlarndaki deimeler. 85. TBPde hangi menkul kymetler ilem grebilir? TBPde, a) Trk Liras ve Dviz demeli Devlet Borlanma Senetleri (DBS), b) Gelir Ortakl Senetleri, c) Gelire Endeksli Senetler, d) Trkiye Cumhuriyet Merkez Bankas tarafndan ihra edilen Likidite Senetleri, e) Halka arz edilmi zel Sektr Borlanma Aralar ile sadece nitelikli yatrmclar arasnda ileme konu olmak kouluyla halka arz edilmeksizin ihra edilen borlanma aralar, f) zelletirme daresi Bakanl, Toplu Konut daresi Bakanl ve Mahalli darelerce ihra edilen Borlanma Senetleri ilem grebilirler. 86. TBPde hangi pazarlar vardr? TBPde, hisse senetleri MKBde ilem gren ortaklklarn ihra edebilecei ve sermaye piyasas mevzuatnda Nitelikli Yatrmc olarak tanmlanan yatrmclar tarafndan satn alnabilecek borlanma aralarnn ihra ilemlerinin (birinci el) gerekletirildii Nitelikli Yatrmcya hra Pazar ve ikinci el sabit getirili menkul kymet ilemlerinin gerekletirildii Kesin Alm-Satm ile Repo Ters Repo Pazar, Bankalararas Repo Ters Repo Pazar ve Menkul Kymet Tercihli Repo Pazar bulunmaktadr. 87. TBPde hangi kurulular ilem yapmaktadrlar? TBPde; a) Trkiye Cumhuriyet Merkez Bankas, b) MKB yeleri, c) SPKdan yetki belgesi almak kouluyla bankalar ilem yapabilirler. Yatrmclar, TBPde bizzat alm-satm yapamazlar. TBPde alm-satm ilemleri, yalnzca bu faaliyet konusunda SPKdan yetki belgesi ve MKBden Borsa yelik Belgesi alm olan MKB yesi arac kurulular tarafndan yaplabilmektedir. 88. TBPde ilem limitleri ve ilem limiti karlklarna ilikin ne ekilde dzenleme yaplmtr? Piyasa yelerine, MKB tarafndan belirlenmi ilem yapabilme limiti tahsis edilir. Tranlardan oluan bu limitler MKB tarafndan belirli aralklarla gzden geirilerek deitirilebilir. TBPde ilem yapabilme limiti ierisindeki her bir kademeye Tran denir. yeye tannan st limit tutar 3e blnerek ve her bir blmne tran ad verilerek kullandrlr.
34
Piyasa yeleri; ilem yapabilme limitini amamak kouluyla, yatrdklar net ilem limiti karlnn menkul kymet, ilemin valr ve piyasa volatilitesi dikkate alnarak MKB tarafndan belirlenecek misli kadar ilem yapabilirler. Net ilem limiti karlnn tekabl ettii ilem limiti, piyasada gvenin korunmas iin gerekli hallerde genel olarak, ye baznda veya menkul kymet baznda deitirilebilir. Ancak, yzde 100 ilave ilem limiti karl yatrlmas halinde ilem yapabilme limiti misline kadar ykseltilebilir.
89. TBP pazarlarnda hangi saatlerde ilem yaplmaktadr? TBP Nitelikli Yatrmcya hra Pazarnda ilemler, 09:30-12:00 ile 13:00-14:00 saatleri arasnda gereklemekte olup, Kesin Alm-Satm Pazar ile Repo Ters Repo Pazar, Bankalararas Repo Ters Repo Pazar ve Menkul Kymet Tercihli Repo Pazar ilem saatleri aada yer almaktadr.
35
Kesin Alm-Satm Pazar lem Saatleri
Ayn Gn Valrl lemler 09:30 - 12:00 13:00 - 14:00
leri Valrl lemler 09:30 - 12:00 13:00 - 17:00 Balang Valr leri Tarihli Olan lemler 09:30 - 12:00 13:00 - 17:00
Repo Ters Repo Pazar lem Saatleri*
Balang Valr Ayn Gn Olan lemler 09:30 - 12:00 13:00 - 14:00 Yatrm Fonlar 17:00
* Repo Ters Repo Pazarn, Bankalararas Repo Ters Repo Pazarn ve Menkul Kymet Tercihli Repo Pazarn kapsamaktadr.
90. TBP pazarlarnda hangi ilemler yaplmaktadr? Piyasada; dorudan alm ve dorudan satm ilemleri, geri alm vaadi ile satm ve geri satm vaadi ile alm (repo ters repo) ilemleri, sadece bankalarn portfyleri iin ilem yapabildii Bankalararas repo ters repo ilemleri yaplabilir. Piyasada ilemler MKB tarafndan belirlenecek srelerde valrl olarak gerekletirilebilir. yeler, mevcut olan veya satn aldklar fakat henz teslim almadklar ya da Hazine ihalesinden alnm fakat teslim alnmam menkul kymetler ile SPK dzenlemelerince dn alnan menkul kymetler zerinde ilem yapabilirler. Hisse Senetleri Ulusal, kinci Ulusal ve Yeni Ekonomi Pazarlarnda ilem gren ortaklklarn, nitelikli yatrmclara ihra edecekleri borlanma aralarnn sat ilemleri Nitelikli Yatrmcya hra Pazarnda gerekleir.
91. TBPde emirler nasl ileme konulur? TBPde alm-satm ilemleri, yeler tarafndan Borsaya iletilen emirlerin rekabet koullar altnda karlatrlmas suretiyle gerekleir. Alm-satm sistemi oklu fiyat ve srekli mzayede yntemi ile alr. TBP alm-satm sistemine iletilen teklif ve taleplerden; dorudan alm emirlerinde en yksek fiyatl/en dk oranl emirler, dorudan satm emirlerinde en dk fiyatl/en yksek oranl emirler, repo emirlerinde oran en yksek olan emirler, ters repo emirlerinde oran en dk olan emirler, repo ters repo ilemine konu olacak menkul kymetin belirli olmas halinde ise ayn oranl repo emirlerinde en dk menkul kymet fiyatna sahip emirler, ayn oranl ters repo emirlerinde en yksek menkul kymet fiyatna sahip emirler belirlenerek gerekleme nceliine sahiptir. Fiyat eitlii halinde, sisteme zaman asndan daha nce kaydedilen emirler ncelikle karlanr.
36
92. Kesin Alm-Satm Pazar ile Repo Ters Repo Pazarnda ilemlerin alt limiti nedir? lemlerin alt limiti, ileme konu olan menkul kymetlerin nominal deerleri itibaryla, Kesin Alm-Satm Normal Emirler Pazarnda DBSler iin 100 bin TL, Kk Emirler Pazarnda 1000 TLdir. Kesin Alm-Satm emirlerinde bir defada iletilebilecek maksimum emir bykl ise 10 milyon TL nominal ile snrlandrlmtr. Repo Ters Repo Pazarnda emir bykl, Normal Emirler Pazarnda minimum 500 bin TL, Kk Emirler Pazarnda minimum
1000 TL olup, repo ters repo ilemlerinde bir defada iletilebilecek maksimum emir bykl ise 10 milyon TL ile snrlandrlmtr. Bankalararas Repo Ters Repo Pazarnda emir bykl en az 100.000 TL ve katlar eklinde olup, en yksek emir bykl 10.000.000 TLdir. Menkul Kymet Tercihli Repo Pazarnda emir bykl en az 10.000 TL ve katlar eklinde olup, en yksek emir bykl 10.000.000 TLdir. Nitelikli Yatrmcya hra Pazarnda minimum emir byklkleri, TL ve dviz demeli borlanma aralar iin 50.000 TLdir.
Emir Byklkleri Kesin Alm-Satm Pazar DBS (TL) DBS (USD / EUR) TCMB Likidite Senetleri (TL) GOS (TL / USD / EUR) Dier Borlanma Aralar / Senetleri (TL / USD / EUR) Repo Ters Repo Pazar Repo Ters Repo Pazar Bankalararas Repo Ters Repo Pazar Menkul Kymet Tercihli Repo Pazar Normal Emirler Pazar 100.000 (minimum) 10.000.000 (maksimum) 10.000 (minimum) 10.000.000 (maksimum) 100.000 (minimum) 10.000.000 (maksimum) 10.000 (minimum) 10.000.000 (maksimum) 10.000 (minimum) 10.000.000 (maksimum) Normal Emirler Pazar 500.000 (minimum) 10.000.000 (maksimum) 100.000 (minimum) 10.000.000 (maksimum) 10.000 (minimum) 10.000.000 (maksimum) Kk Emirler Pazar 1.000 (minimum) 499.000 (maksimum) 1.000 (minimum) 99.000 (maksimum) Kk Emirler Pazar 1.000 (minimum) 99.000 (maksimum)
37
Yabanc Menkul Kymetler Piyasas

93. Yabanc Menkul Kymetler Piyasas bnyesinde hangi Pazarlar bulunmaktadr? Yabanc Menkul Kymetler Piyasasnda Uluslararas Tahvil Pazar (UTP) ve Eurotahvil Pazarlkl lemler Pazar (EPP) bulunmaktadr. Uluslararas Tahvil Pazar (UTP) 16.04.2007 tarihinde kurulmu olup, bu Pazardaki ilemler oklu fiyat-srekli mzayede yntemiyle gerekletirilmektedir. Eurotahvil Pazarlkl lemler Pazar (EPP) ise hem organize hem de OTC piyasa zelliklerini ieren yaps ile Eurotahvillerin likiditesini artrmak amacyla 17.12.2010 tarihinde faaliyete gemitir. Bu piyasada yeler ilem yapmak istedii kar yeyi belirleyerek emirlerini iletebilmekte ve pazarlk usulyle ilem gerekletirebilmekte olup, emirler ilem yapan yeler arasnda grlebilmektedir. 94. Yabanc Menkul Kymetler Piyasasnda hangi menkul kymetler ilem grebilmektedir? Yabanc Menkul Kymetler Piyasasnda Trkiye Cumhuriyeti Hazinesi tarafndan ihra edilen d borlanma aralar (Eurotahvil) ile SPK tarafndan kayda alnan ve MKB Ynetim Kurulu karar ile kote edilen tahvil ve bono niteliini haiz yabanc borlanma aralar ilem grebilmektedir.
38
39
Gelien letmeler Piyasas

95. Gelien letmeler Piyasas (GP) nedir? Gelime ve byme potansiyeline sahip irketlerin sermaye piyasalarndan fon salamak amacyla ihra edecekleri menkul kymetlerin ilem grebilecei effaf ve dzenli bir ortam yaratmak amacyla kurulan piyasadr. GPte, SPK tarafndan kayda alnm, ancak Kotasyon Ynetmeliinde tanmlanm kotasyon artlarn salayamayan irketlerin menkul kymetleri ilem grebilir. GP, gelime ve byme potansiyeline sahip ve dk maliyetle fon ihtiyacn karlamak isteyen irketler iin ara bir piyasa olarak oluturulmutur. Burada ilem grecek irketlerin zaman ierisinde HSPye gei yapmalar amalanmtr.
96. GP Listesi nedir ve GP Listesine kabul bavurusu hangi paylar iin yaplr? GP Listesi, GPte ilem grebilecek menkul kymetleri gsteren listedir. GP Listesine kabul bavurusu, anonim irketlerin mevcut ortaklarnn yeni pay alma haklarnn ksmen veya tamamen kstlanmas suretiyle sermaye artrm ya da tahsisli sermaye artrm sonucunda ihra edilecek paylar iin yaplmas gerekmektedir.
97. HSP ile GPe yaplacak bavuru srecinin temel farklar nelerdir? HSP Bavurusu irketler HSPde ilem grebilmek iin Kotasyon Ynetmeliine tabi olarak MKBye bavuruda bulunur. Kotasyon Ynetmeliinde MKB kotuna alnarak kot ii pazarda ilem grebilmek iin nicelik ve/veya nitelie ilikin kriterler (krllk, faaliyet sresi, sermaye bykl, piyasa deeri gibi unsurlara balanm artlar) tanmldr. Kot d pazarlarda ilem grmek iin deerlendirmeler ise ilgili genelgeler erevesinde yaplr. Gerekli inceleme MKB tarafndan yaplr, irket kot ii veya kot d pazarlardan uygun olannda MKB Ynetim Kurulu karar ile ilem grebilir. GP Bavurusu irketler GPte ilem grebilmek iin GP Ynetmeliine tabi olarak MKBye bavuruda bulunur. GP Ynetmeliinde bavurunun kabul iin nitelik veya nicelie ilikin bir kriter tanmlanmamtr.
Gerekli inceleme piyasa danman kurulu tarafndan yaplr ve inceleme sonular bir rapor ve ekli belgelerle MKBye sunulur. Piyasa danmannn irket hakknda hazrlad raporda olumlu gr belirtmesi halinde Ynetim Kurulu karar ile irket paylar GP Listesine alnabilir. GPte ancak GP Listesinde bulunan paylar ilem grebilir. Bu nedenle, GPte ortak sat yolu ile halka arz veya tahsisli sat yaplmasna izin verilmemektedir.
HSPde mevcut ortaklarn sahip olduklar paylar ilem grebilir. 98. GPte ortaklarn sahip olduklar paylarn halka arz veya tahsisli sat yaplabilir mi? GPte halka arzdan veya tahsisli sattan elde edilecek gelirin dorudan irketin finansman ihtiyacn karlamas amalanmaktadr.
40
99. Piyasa danmanl nedir? Gelime ve byme potansiyeline sahip irketlerin belirlenmesi, sermaye piyasas ve MKB mevzuat hakknda bilgilendirilmesi ve menkul kymetleri ilem grd srece mevzuat gereklerini yerine getirmede zorluk yaamamalar amacyla GPte piyasa danmanl mekanizmas oluturulmutur. irketlerin, GPe piyasa danman araclyla bavuruda bulunmas zorunludur. 100. Kimler piyasa danman olabilir? SPK dzenlemeleri kapsamnda faaliyet gsteren; a) Yatrm Danmanl Yetki Belgesi veya Halka Arza Araclk Yetki Belgesi sahibi olan arac kurulular, b) Yatrm Danmanl Yetki Belgesine sahip portfy ynetim irketleri, c) Giriim sermayesi yatrm ortaklklar, d) Sermaye piyasasnda bamsz denetimle yetkili kurulular piyasa danmanl grevinde bulunmak zere MKBye bavuruda bulunabilirler. 101. GPte uygulanan Kamuyu Aydnlatma Ykmllkleri nelerdir? Paylar GP Listesinde bulunan irket, yl sonu finansal tablolar ile bunlara ilikin bamsz denetim raporunu, bamsz denetimden geirilme zorunluluu olmayan alt aylk finansal tablolarn ve yl sonu faaliyet raporunu kamuya duyurur. Ayrca irket paylarnn deerini, yatrmclarn yatrm kararlarn etkileyebilecek nitelikte veya yatrmclarn haklarn kullanmalarna ynelik nemli olay ve gelimelerin irket tarafndan kamuya aklanmas zorunludur. irket, GP Ynetmelii gereince piyasa danman tarafndan kamuya aklanmak zere kendisine iletilen aklamalar ile piyasa danmanl anlamasna ilikin hususlar da kamuya duyurur.
Kamuyu aydnlatma ilemleri, KAP sistemi kullanlarak internet ortamnda, elektronik sertifika ve imza kullanlarak yaplr. 102. GPte hangi ilem yntemi uygulanmaktadr? GPte alm-satm ilemlerinin gerekletirilmesinde temel olarak Piyasa Yapcl Srekli Mzayede ilem yntemi uygulanr. Piyasa yapcs bulunmayan ilem sralarnda Tek Fiyat ilem yntemi uygulanr. 103. GPte ilemler ne ekilde gerekleecek? GPte, HSP ilemleri iin kullanlan teknik altyap ve imkanlardan yararlanlmaktadr. Bu nedenle GPte, byk lde HSPde uygulanan kurallar ve dzenlemeler erevesinde HSP Ulusal Pazar seans saatleri ierisinde ilemler gerekleir. HSPde ilem yapma yetkisi bulunan tm yeler ve ye temsilcileri GPte de ilem yapma yetkisine sahiptir. 104. GP irketlere maliyet asndan hangi avantajlar sunmaktadr? GPte ilem grecek irketler iin SPK kayt creti, MKK yelik ve ilem cretleri ile MKB cretleri HSPde ilem gren irketlere gre 1/10 (onda bir) seviyesine indirilmi olup, MKB ayrca GP irketlerine 2013 ylna kadar cret muafiyeti tanmtr. cretlerde yaplan indirimin yan sra prosedrlerde yaplan sadeletirmeler ve yeni dzenlemeler ile maliyetleri azaltc nlemler alnmtr. Kk ve Orta lekli letmeleri Gelitirme ve Destekleme daresi Bakanl tarafndan KOBlerin ilk halka arz maliyetlerinin karlanmasna ilikin olarak salanmas planlanan destekler ile GPte ilem grecek irketlerin halka alma srecinde karlaacaklar maliyetleri byk lde karlamalar mmkn olacaktr.
41
Kotasyon
105. Kotasyon nedir? Kotasyon (MKB kotuna alnma); menkul kymet borsalarnda srekli ilem grmesi talep edilen sermaye piyasas aralarnn ilgili artlar (kotasyon kriterleri) tamalar durumunda ilgili pazar listesine kayt edilmesi ve ilem grmesinin kabul edilmesidir. lk kotasyon, irket hisse senetlerinin ilk kez borsa kotuna alnmasdr. lave kotasyon ise, hisse senetleri borsa kotunda bulunan irketin sermaye artrm nedeniyle ihra ettii yeni hisse senetlerinin kotasyonudur (Dier taraftan; piyasa yapc ye tarafndan iletilen, iletildii menkul kymette seans anndaki deerleri itibaryla ilem gerekleebilecek fiyat araln belirleyen, al ve sat emri eklindeki fiyat ve miktar bildirimine de kotasyon denir. Burada, kullanld yere gre kotasyonun anlam deimekte olup, bu ayrm gz nnde bulundurmak gerekmektedir). 106. Ulusal Pazarda ilk kotasyon kriterleri hangileridir? Ortaklk haklarn temsil eden menkul kymetler, ilk kotasyon eklinde kote ediliyor ise; bavurunun, bavuru tarihine kadar ihra edilmi bu tr menkul kymetlerin tamamn kapsayacak ekilde yaplm olmas ve ortakln; a) SPK dzenlemeleri erevesinde izahnamede yer alacak mali tablolar ile bamsz denetim raporlarnn MKBye sunulmu olmas, b) Kuruluundan itibaren en az 3 takvim yl gemi olmas ve son 3 yllk dneme ilikin mali tablolarnn yaynlanmas, c) Ortakln aada alternatif gruplarda yer alan koullardan ayn grup ierisinde yer alan koullarn tamamn salamas,
Grup 1 Halka arzedilen hisse senetlerinin piyasa deeri Vergi ncesi kr elde edilmi olmas Halka arz edilen hisse senetlerinin denmi veya karlm sermayeye oran zsermaye Asgari 110.000.000 TL Son iki yldan en az birinde Asgari 27.500.000 TL
Grup 2 Asgari 55.000.000 TL Son iki yldan en az birinde Asgari %5 Asgari 17.600.000 TL
Grup 3 Asgari 27.500.000 TL Son 2 yl
Asgari %25 Asgari 11.000.000 TL
42
d) Finansman yapsnn faaliyetlerini salkl bir biimde yrtebilecek dzeyde olduunun MKB ynetimince tespit ettirilmi ve kabul edilmi olmas, e) Esas szlemenin MKBde ilem grecek menkul kymetlerin devir ve tedavln kstlayc veya senet sahibinin haklarn kullanmasna engel olacak kaytlar iermemekte olmas, f) Ortakln retim ve faaliyetlerini etkileyecek nemli hukuki uyumazlklarn bulunmamas, g) MKB ynetimince geerli kabul edilebilecek durumlar dndaki nedenlerle son 1 yl iinde ortakln faaliyetlerine 3 aydan fazla ara vermemi olmas, tasfiye veya konkordato istenmemi olmas ve MKBce belirlenen dier benzeri durumlarn yaanmam olmas,
h) Menkul kymetlerin, piyasadaki mevcut ve muhtemel tedavl hacmi bakmndan MKBnin belirledii kriterlere uygun olmas, ) Kurulu ve faaliyet bakmndan hukuki durumu ile hisse senetlerinin hukuki durumunun tabi olduklar mevzuata uygun olduunun belgelenmesi arttr. Oydan yoksun hisse senetleri ve imtiyazl hisse senetleri gibi zerinde tad haklar bakmndan zellii bulunan ortaklk hakk veren menkul kymetler iin MKB ilave artlar isteyebilecei gibi yukarda yer alan artlardan bir ksmnn aranmamasn da kararlatrabilir.
43
(c) bendinde belirtilen tutarlar, Trkiye statistik Kurumu (TK) yllk retici fiyatlar genel endeksinde meydana gelen ortalama fiyat art oran dikkate alnarak MKB tarafndan artrlabilir. Dier taraftan, ortaklk haklarn temsil eden menkul kymetlerin MKB pazarlarnda ilem grebilmesi iin, hisse senetleri halka arz olunmu anonim ortaklk stats iin Sermaye Piyasas Kanununda belirtilen ortak saysndan az olmamak zere en az 250 gerek ve tzel kiiye satldnn belgelenmesi arttr. 107. kinci Ulusal Pazarda hangi kotasyon artlarn tayan irketlerin hisse senetleri ilem grmektedir? kinci Ulusal Pazarda; Kotasyon Ynetmeliinin ilgili maddesinde belirtilen artlar tamayan irketler ile kk ve orta lekli iletmelerin veya hisse senetleri kottan karlan irketlerden, geici veya srekli olarak MKB kinci Ulusal Pazara alnmalarna karar verilen irketlerin hisse senetleri ilem grebilirler.
Hisse senetlerinin kinci Ulusal Pazarda ilem grebilmesi iin; a) Bavurunun, bavuru tarihine kadar ihra edilmi bu tr menkul kymetlerin tamamn kapsayacak ekilde yaplm olmas, b) Ortakln halka arzedilen hisse senetlerinin piyasa deeri ile bu hisse senetlerinin denmi veya karlm sermayeye orannn srasyla en az 5.500.000 TL ve %15 olmas ya da 11.000.000 TL ve %5 olmas, c) Hisse senetlerinin tedavln engelleyici bir husus bulunmamak kaydyla, ortakln mali ve hukuki durumu, faaliyetleri, hisse senetlerinin tedavl hacmi gz nne alnarak yaplan deerlendirme sonucunda ortaklk hisse senetlerinin kinci Ulusal Pazarda ilem grebilmesine ilikin MKB tarafndan karar verilmesi, d) MKB tarafndan geerli kabul edilebilecek durumlar dndaki nedenlerle son 1 yl iinde ortakln faaliyetlerine 3 aydan fazla ara vermemi olmas, tasfiye veya konkordato istenmemi olmas ve MKB tarafndan belirlenen dier benzeri durumlarn yaanmam olmas gerekmektedir.
44
Endeksler
108. Endeks ne demektir? Endeks, bir veya daha fazla deikenin hareketlerinden ibaret olan oransal deiimi lmeye yarayan bir finansal gstergedir. Endeksler, karmak olaylarn tek bir rakama indirgenmesini salayan, olaylar ve sonular hakknda yaklak bilgi verebilen aralardr. Hisse senedi piyasasnn genel bir gstergesi olan hisse senedi endeksleri, endeks kapsamndaki hisse senetlerinin fiyatlar baz alnarak piyasa performans hakknda genel bir bilgi verir. 109. HSP Endeksleri oluturulmasnn amac nedir? MKBde ilem gren hisse senetlerinin fiyat ve getirilerinin btnsel ve sektrel bazda performanslarnn llmesi amacyla oluturulmutur. 110. Bir endeksin oluturulmasnda nemli kriterler nelerdir? a) ncelikle endeksin amac, yani temsil etmesi hedeflenen deikenler iyi tanmlanmaldr. b) Endekslerden zaman iinde sreklilik salamas beklendiinden, hesaplamada kullanlacak verilerin sreklilii ve karlatrlabilirliine zen gsterilmelidir. c) Kapsama alnacak rnekler, endeksin amacyla uyumlu olacak ve deikenleri hedeflenen ekilde temsil edecek rnekler olmaldr. d) Endeksler serideki deerlerden birini baz alp, dierlerinin bu baza gre deiim orann gsterdii iin baz dnemin tespiti nemlidir. e) Endeksi oluturan deerlere verilmesi gereken arlklarn seimi ve zaman iinde deitirilmesi veya sabitlii de nemlidir. f) Endeksin hesaplama yntemi, serideki deiimleri doru gstermesi bakmndan endeksin baarsn etkiler. 111. Fiyat endeksi ve getiri endeksi arasndaki fark nedir? Fiyat endeksleri, endeksin hesaplanmasnda ve srekliliinin salanmasnda denen temetty dikkate almayan endekslerdir. Bu tr endekslerde sadece hisse senedinin deer kazanmasndan doan kazan endekse yansmaktadr. Getiri endeksleri, endeksin hesaplanmasnda denen temetty de dikkate alan, srekliliinin salanmasnda denen temettlere gre de dzeltme yaplan endekslerdir. Bu tr endekslerde hisse senedinin deer kazanmasndan doan kazancn yannda temettden dolay elde edilen kazan da endekse yansmaktadr. 112. MKB Tm Endeksi hangi hisse senetlerinden olumaktadr? MKB Tm Endeksi; menkul kymet yatrm ortaklklar hari olmak zere, MKB pazarlarnda ilem gren (C listesi ve Gzalt Pazar hari) irketlerin hisse senetlerinden olumaktadr. 113. Sektr ve alt sektr endeksleri nelerden olumaktadr? Sektr ve alt sektr endeksleri; menkul kymet yatrm ortaklklar hari MKB pazarlarnda (C listesi ve Gzalt Pazar hari) ilem gren irketlerin hisse senetlerinden olumaktadr. 114. MKB HSPde hangi endeksler vardr? HSPde aadaki tabloda belirtilen endeksler hesaplanmaktadr. C listesi ve Gzalt Pazarna dahil olan irketler hibir endekse dahil edilmez.
45
MKB Endeksleri MKB 100 ENDEKS
Aklama 100 irketin hisse senedi ile snrlanan bileik endeksin devam niteliindedir. Ulusal Pazarda ilem gren irketlerle, KPte ilem gren gayrimenkul yatrm ortaklklar ve giriim sermayesi yatrm ortaklklarndan, MKB tarafndan belirlenen artlara gre seilen hisse senetlerinden olumaktadr. Ulusal Pazarda ilem gren irketlerle, KPte ilem gren gayrimenkul yatrm ortaklklar ve giriim sermayesi yatrm ortaklklar arasndan, MKB tarafndan belirlenen artlara gre seilen 50 hisse senedinden olumaktadr. Ulusal Pazarda ilem gren irketlerle, KPte ilem gren gayrimenkul yatrm ortaklklar ve giriim sermayesi yatrm ortaklklar arasndan, MKB tarafndan belirlenen artlara gre seilen 30 hisse senedinden olumaktadr. Likiditesi ve piyasa deeri en yksek olan 10 banka hisse senedinden olumaktadr. MKB 100 endeksine dahil olup da MKB 30 endeksinde yer almayan 70 hisse senedinden olumaktadr. MKB pazarlarnda (Gzalt Pazar hari) ilem gren ve Sermaye Piyasasnda Derecelendirme Faaliyeti ve Derecelendirme Kurulularna likin Esaslar Teblii kapsamnda, kurumsal ynetim ilkelerine uyuma ilikin olarak belirlenmi derecelendirme notu 10 zerinden en az 7 olan irketlerin hisse senetlerinden olumaktadr. Ulusal Pazar ve kinci Ulusal Pazarda ilem gren irketlerle, KPte ilem gren gayrimenkul yatrm ortaklklar ve giriim sermayesi yatrm ortaklklarnn hisse senetlerinden olumaktadr. MKB Tm endeksine dahil olup da, MKB 100 endeksinde yer almayan hisse senetlerinden olumaktadr.
MKB 50 ENDEKS
MKB 30 ENDEKS
MKB 10 BANKA ENDEKS MKB 100-30 ENDEKS MKB KURUMSAL YNETM ENDEKS
MKB TM ENDEKS
MKB TM-100 ENDEKS
46
MKB Endeksleri MKB ULUSAL ENDEKS MKB SINA MKB Gda, ecek MKB Tekstil, Deri MKB Orman, Kat, Basm MKB Kimya, Petrol, Plastik MKB Ta, Toprak MKB Metal Ana MKB Metal Eya, Makine MKB HZMETLER MKB Elektrik MKB Ulatrma MKB Turizm MKB Ticaret MKB letiim MKB Spor MKB MAL MKB Banka MKB Sigorta MKB Finansal Kiralama, Factoring MKB Holding ve Yatrm MKB Gayrimenkul Yatrm Ortaklklar MKB TEKNOLOJ MKB Biliim
Aklama Ulusal Pazarda ilem gren irketlerin hisse senetlerinden olumaktadr. Ulusal Pazar ve kinci Ulusal Pazarda ilem gren irketlerle, KPte ilem gren gayrimenkul yatrm ortaklklar ve giriim sermayesi yatrm ortaklklarndan seilmi hisse senetlerinden olumaktadr.
Ulusal Pazar ve kinci Ulusal Pazarda ilem gren irketlerle, KPte ilem gren gayrimenkul yatrm ortaklklar ve giriim sermayesi yatrm ortaklklarndan seilmi hisse senetlerinden olumaktadr.
Ulusal Pazar ve kinci Ulusal Pazarda ilem gren irketlerle, KPte ilem gren gayrimenkul yatrm ortaklklar ve giriim sermayesi yatrm ortaklklarndan seilmi hisse senetlerinden olumaktadr. Ulusal Pazar ve kinci Ulusal Pazarda ilem gren irketlerle, KPte ilem gren gayrimenkul yatrm ortaklklar ve giriim sermayesi yatrm ortaklklarndan seilmi hisse senetlerinden olumaktadr. KPte ilem gren menkul kymet yatrm ortaklklarnn hisse senetlerinden olumaktadr. kinci Ulusal Pazarda ilem gren hisse senetlerinden olumaktadr. Ana retim ya da faaliyet merkezinin bulunduu ehre gre gruplandrlm; Ulusal Pazar ve kinci Ulusal Pazarda ilem gren irketlerin hisse senetlerinden olumaktadr. Holdingler hari, mali sektrde faaliyet gsteren irketler ile perakende ticaret sektrnde faaliyet gsteren irketler kapsam dndadr. Trk-Yunan Ortak Endeksi; MKB, Atina Borsas (ATHEX) ve STOXX Ltd. ibirlii ile borsa yatrm fonlar dahil yeni finansal rnlere temel oluturmak ve bylece piyasa katlmclarna, MKB ve ATHEXde ilem gren hisse senetlerine daha dk maliyetlerle yatrm yapma imkan salamak amacyla oluturulmu zel bir endekstir. Her iki piyasada ilem gren ve toplam piyasa deeri en yksek hisse senetleri arasndan seilen 15er hisseden oluan endeks, STOXX Ltd. tarafndan bamsz olarak hesaplanmaktadr.
MKB MENKUL KIYMET YATIRIM ORTAKLIKLARI ENDEKS MKB KNC ULUSAL PAZAR ENDEKS MKB EHR ENDEKSLER
TRK-YUNAN ORTAK ENDEKS (GT-30)
47
115. MKB 30, MKB 50 ve MKB 100 Endekslerinde yer alacak hisse senetlerinin seimi nasl yaplr? MKB Ynetim Kurulu, periyodik piyasa verilerini inceleyerek endekslerde yer alacak hisse senetlerini belirlemektedir. Hisse senetlerinin endekslere alnabilmesi iin deerleme dnemi sonu itibaryla A veya B istesinde yer almalar arttr. C listesinde yer alan hisse senetleri endekslere dahil edilmemektedir. MKB 30, MKB 50 ve MKB 100 endekslerinin kompozisyonu Ulusal Pazarda ilem gren irketlerle, KPte ilem gren gayrimenkul yatrm ortaklklar ve giriim sermayesi yatrm ortaklklarnn hisse senetlerinden, MKB 10 Banka endeksinin kompozisyonu ise Ulusal Pazarda ilem gren bankalarn hisse senetlerinden oluturulmaktadr. Hisse senetlerinin endekslere alnabilmesi iin, deerleme dnemleri sonu itibaryla MKBde en az 60 gn sreyle ilem grme art aranmaktadr. Halka arz edilen ksmnn piyasa deeri 1 milyar TLden veya Ulusal Pazardaki fiili dolamdaki paylarn toplam piyasa deerinin %1inden daha byk olmas nedeniyle deerleme dnemi iinde endekslere dahil edilen hisse senetleri iin ise 60 gn sreyle ilem grme art aranmaz.
Birden fazla grup hisse senedi ayr sralarda ilem gren irketlerin, sadece bir grup hisse senedi endekslere dahil edilmektedir. Endekslerde yer alacak hisse senetlerinin seimi aadaki gibi yaplmaktadr: Hisse senetleri, deerleme dnemi sonu itibaryla fiili dolamdaki paylarnn piyasa deerlerine gre ve deerleme dnemindeki gnlk ortalama ilem hacimlerine gre bykten ke doru sralanmaktadr (Gnlk ortalama ilem hacimlerinin hesabnda sadece zellik kodu E (Eski) ve Y (Yeni) olan normal emir ilemleri ile hisse senetlerinin ilem grd gn saylar esas alnr). Nihai sralama ise aada akland ekilde yaplmaktadr: Her iki listede; birinci srada yer alan hisse varsa nihai listede ilk sraya konur. Her iki listede; birinci srada yer alan hisse yoksa, ilk iki sra iinde yer alan hisse olup olmadna baklr. Nihai listede ilk srada yer alacak hisse senedi belirleninceye kadar bu ilemler tekrarlanr. Nihai listede ilk sraya konulacak hisse senedinin belirlenmesinden sonra yukardaki ilem takip eden sralar iin tekrar edilir. Her iki listede ilk n sra iinde olma artn salayan iki hisse senedinin bulunmas halinde piyasa deeri byk olan nihai listede daha st sraya konur.
48
Yaplan nihai sralamada en st srada yer alan hisse senetlerinden balanarak ve endekslere alnmak veya karlmak iin gereken st ve alt sralar da gzetilmek suretiyle endekslere seim yaplmaktadr. 116. TBPde ka tr endeks vardr? TBPde eit endeks vardr: a) Performans Endeksleri Tahvil ya da bononun vadesinin yaklamas ve/ veya faiz oranlarnda meydana gelen deimeler sebebiyle deer kazanmas veya kaybetmesi, sz konusu tahvil veya bonoyu baz alan bir performans endeksinden takip edilebilir. Bu endeksten belirli bir dnemde elde edilen getiri hakknda daha kolay bilgilere ulalabilir. Bu amala, MKBde ilem gren DBSlerin getiri performanslarn gsteren bu tr bir endeks Performans Endeksi ad altnda her
bir karakteristik vadeli bono iin hesaplanp ilan edilmektedir. Performans Endeksleri bir tahvilin fiyatnda, hem vadeye kalan gn saysnn azalmas hem de piyasa faiz oranlarnn deimesi (art veya azal) nedeni ile meydana gelen deiimleri gsterir. b) Fiyat Endeksleri te yandan, yukarda belirtilen vadelere sahip tahvil ya da bonolarn fiyatlar, vade ayn kalmak kouluyla, piyasa faiz oranlarna bal olarak deiimler gstermektedir. Bu deiimleri yanstmak zere dnlen gstergeler de Fiyat Endeksleri ad altnda hesaplanp yaymlanmaktadr. Fiyat Endeksleri bir karakteristik tahvilin fiyatnda sadece piyasa faiz oranlarnn deimesi nedeniyle meydana gelen deiimleri gsterir.
49
Bylece fiyat endeksleri kullanlarak piyasa faiz oranlar hakknda bilgi edinilebilir. Ayrca, vade baznda verilen endekslerin yannda, piyasann genel eilimini gstermek amacyla bir Genel Fiyat Endeksi de hesaplanp yaymlanmaktadr. c) Portfy Performans Endeksleri Fiyat ve Performans endeksleri her gnn sonunda gnde bir defa hesaplanrken, TBPde ayn gn valrl ilemlerin gerekletii 9:30-12:00 / 13:00-14:00 saatleri arasnda, Trk Liras cinsinden iskontolu DBSlerde ilemler gerekletike fiyat deiimlerini gerek zamanl olarak zetleyebilecek endekslere
duyulan gereksinime cevap verebilmek amacyla Portfy Performans Endeksleri oluturulmutur. Bu endeksler, piyasada en ok talep gren TL cinsinden iskontolu DBSlerden oluan portfylerin getirilerinin ve srekli O/N repoda tutulan bir yatrmn getirisinin dier yatrm alternatiflerinin getirileri ile seans iinde de karlatrlabilmesine olanak salamaktadrlar.
50
Kamuyu Aydnlatma
117. Sermaye piyasasnda Kamuyu Aydnlatma lkesi neyi ifade eder? Sermaye piyasas aracnn deerini ve yatrmclarn yatrm kararlarn etkileyebilecek bilgilerin piyasa katlmclar olan tasarrufulara eanl, tam ve standart nitelikte aklanma prensibine kamuyu aydnlatma ilkesi denir. 118. KAP nedir ve iletiminden hangi birim sorumludur? KAP, sermaye piyasas ve MKB mevzuat uyarnca kamuya aklanmas gerekli bildirimlerin elektronik imzal olarak iletildii ve kamuya duyurulduu elektronik sistemdir. KAPn iletimi, MKB bnyesinde Kamuyu Aydnlatma Platformu letim Mdrl tarafndan yaplmaktadr. 119. Sermaye piyasas aralar MKBde ilem gren ortaklklar hangi bilgileri kamuya aklamakla ykmldrler? Sermaye piyasas aralar MKBde ilem gren ortaklklar; 1) SPKnn Seri:VIII, No:54 sayl zel Durumlarn Kamuya Aklanmasna likin Esaslar Hakknda Teblii kapsamnda zel durum aklamalarn, 2) SPKnn Seri:XI, No:29 sayl Sermaye Piyasasnda Finansal Raporlamaya likin Esaslar Teblii kapsamnda finansal raporlarn, 3) SPK ve MKB dzenlemeleri kapsamnda kamuya aklanmas gereken dier hususlar kamuya aklamakla ykmldrler. Ayrca SPKnn Seri:IV, No:41 sayl Sermaye Piyasas Kanununa Tabi Olan Anonim Ortaklklarn Uyacaklar Esaslar Hakknda Teblii kapsamnda, sermaye piyasas aralar MKBde ilem gren ortaklklarda pay sahiplii konusunda faaliyet gsteren, ynetim kuruluna raporlama yapan, ynetim kurulu ile pay sahipleri arasndaki iletiimi salayan pay sahipleri ile ilikiler birimi oluturulmas, yneticisinin ad, soyad ve iletiim bilgilerinin de zel durum aklamas olarak kamuya aklanmas gerekmektedir. 120. zel durumlar, finansal raporlar ve dier bildirimlerin kamuya duyurulma yntemi nedir? 01.06.2009 tarihinden itibaren uygulanan KAP sistemi erevesinde, sermaye piyasas aralar MKBde ilem gren irketler, katlma paylar MKBde ilem gren borsa yatrm fonlar ve MKB yesi arac kurumlar ile dier ilgili kurumlarn Takasbank, MKK, Trkiye Sermaye Piyasas Arac Kurulular Birlii (TSPAKB) ve SPK tarafndan belirlenecek dier kurumlar SPK ve MKB mevzuat erevesinde kamuya duyurmalar gereken tm bildirimleri KAPa gndermektedirler. 121. KAPa kimler dorudan bildirim gnderebilir? KAPa; a) Sermaye piyasas aralar MKBde ilem gren ortaklklar, b) Katlma paylar MKBde ilem gren borsa yatrm fonlar, c) MKB yesi arac kurumlar, d) Dier ilgili kurumlar (SPK, MKB, Takasbank, MKK, TSPAKB ve SPK tarafndan belirlenecek dier kurumlar) dorudan bildirim gnderebilir.
51
KAPa gnderim/bildirim yapmak zorunludur. Ortaklklar, arac kurumlar ve borsa yatrm fonlar kamuyu aydnlatma usul ve esaslarna ilikin bildirimleri KAPa yapmak zorundadrlar. Zorunlu bir hl olmamasna ramen bildirimlerin ilgili mevzuat uyarnca elektronik ortamda gnderilmemesi halinde ilgili gerek ve tzel kiilerin sorumluluu sakldr. 122. KAPa gnderilen bildirimlere nasl ulalabilmektedir? KAPn internet adresi olan www.kap.gov.tr adresinden, gnderilen tm bildirimlere herkes tarafndan cretsiz olarak ulalabilmektedir. Ayrca, 5 adet Veri Yayn Kuruluu, 27 adet alt alc (internet siteleri) KAP bildirimlerini gerek zamanl olarak yaymlamaktadr. KAPa bildirimler Trke gnderilmekle beraber, ilk aamas tamamlanm olan KAP ngilizce yayn sitesinde bilano ve gelir tablosu bildirimleri ngilizce olarak yaymlanmaktadr. Bunlarn dndaki bildirimlerin ise, sadece ierikleri Trkedir. ngilizce yayn sayfasnda, bu aamada bildirim sorgular blmnden, ieriklerinin tm ngilizce olan bilano ve gelir tablosu bildirimlerinin sorgulanabilmesi de salanmtr. KAPn ngilizce yayn sitesine, www.kap.gov.tr adresinde ngilizce seilerek ulalr. 123. Sertifikas bulunmayanlarn yapacaklar bildirimler ne ekilde KAPa gnderilmektedir? Elektronik sertifikas bulunmayanlar tarafndan yaplacak bildirimler (Seri:VIII, No:54 sayl Tebli kapsamnda hisse senedi alm-satm bildirimleri, zelletirme daresi Bakanl, Bankaclk Dzenleme ve Denetleme Kurumu gibi kurumlarn MKB irketleri ile ilgili duyurular vb.), bildirimi yapacak kii tarafndan telefaks yoluyla MKB Kamuyu Aydnlatma Platformu letim Mdrlne gnderilmekte ve MKB
tarafndan KAPa aktarlmaktadr. Bildirimlerin MKB tarafndan KAPa aktarlarak kamuya duyurulmu olmas, ieriinin MKB tarafndan incelendii, teyit ya da tekeffl edildii anlamna gelmemektedir. 124. Sermaye piyasasnda zel Durum ne demektir? zel durumlar, isel bilgileri ve srekli bilgileri douran olaylardr. sel bilgi, sermaye piyasas aracnn deerini ve yatrmclarn yatrm kararlarn etkileyebilecek henz kamuya aklanmam bilgilerdir. Srekli bilgi ise, isel bilgi tanm dnda kalan ve ilgili mevzuat uyarnca aklanmas gerekli tm bilgilerdir. 125. zel durumlar kapsamndaki Srekli Bilgiler hangileridir? a) Ortakln sermaye yapsna ve ynetimin kontrolne ilikin deiiklikler, b) Paya dayal sermaye piyasas aralarna ilikin bildirimler, c) Ortakln kendi paylarn iktisap etmesi (kazanmas), d) Ortakln oy haklar ve sermaye tutarndaki deiiklikler, e) Ortaklk haklarnn kullanmna ilikin bilgiler, f) Borlanma aralarna ilikin bilgiler. 126. zel durumlar kapsamndaki sel Bilgiler hangileridir? sel bilgiler, sermaye piyasas aracnn deerini ve yatrmclarn yatrm kararlarn etkileyebilecek henz kamuya aklanmam bilgilerdir. sel bilgiler; Ortakln mali durumu veya faaliyetleri nedeniyle sermaye piyasas aracnn deeri zerinde etkili olup olmayaca, Yatrmclarn yatrm kararlarn etkileyip etkilemeyecei, Haklarn kullanmalarna ynelik olay ve gelimeler, Ortakla zg koullar erevesinde ortaklklarca deerlendirilip,
52
aklama yaplmasna karar verilmelidir. SPK tarafndan hazrlanan zel Durumlarn Kamuya Aklanmasna likin Esaslar Teblii erevesinde Hazrlanan zel Durum Aklamalarna likin Rehberde; Ortakl dolayl olarak ilgilendiren dsal koullar Ynetici ve deneti kadrosundaki deiiklikler dari ve adli kovuturma nemli tutarda olaand gelir ve krlar Birleme ve devralmalar Maddi duran varlklar ile ilgili ilemler Ortakln faaliyetlerine ilikin deiiklikler Ortakln mali yapsna ilikin deiiklikler Finansal Duran Varlklara ilikin deiiklikler konu balklar altnda isel bilgilere rnekler verilmitir.
127. sel bilgilerin kamuya aklanmas irket tarafndan ertelenebilir mi? Bir ortaklk, sorumluluu kendisine ait olmak zere, ortakln yasal haklarnn zarar grmemesi iin isel bilgilerin kamuya aklanmasn, bunun kamunun yanltlmasna yol amamas ve ortakln bu bilgilerin gizli tutulmasn salayabilecek olmas kaydyla erteleyebilir. Bununla birlikte, isel bilgilerin kamuya aklanmasnn ertelenme sebepleri ortadan kalkar kalkmaz, ortaklklar sz edilen isel bilgileri ilgili mevzuattaki esaslar erevesinde aklamak zorundadrlar. Aklanmas ertelenen isel bilgilerin gizliliinin salanmasndan ve bu bilgilere eriimin kontrol edilmesinden ortaklklar sorumludur. Bu kapsamda ortaklk; dzenlemeler yapmak, gerekli nlemleri almak zorundadr.
53
128. irket, zel durum aklamalarn MKBye bildirirken geici durdurma isteyebilir mi? Ortaklklar tarafndan, yaplacak zel durum aklamasnn sermaye piyasas aracnn deerini etkileyebilecei kanaati olumusa, sz konusu zel durum aklamas yaplmadan nce ilgili ortaklk MKBden sermaye piyasas aracnn ilemlerinin geici olarak durdurulmasn talep edebilir. Sermaye piyasas aracnn ilem srasnn geici kapatlma talebinin MKBye iletilmesine ilikin hususlar MKBnin 25.05.2009/302 ve 04.06.2009/304 sayl Genelgeleri ile dzenlenmi olup, genelgede belirtilen durumlarda ortaklklar MKBye ilem srasnn geici kapatlmas bavurusunu iletmek zorundadrlar.
129. zel durum aklamalarnn kapsam ve zellikleri nelerdir? zel durum aklamalar, aklamadan yararlanacak kii ve kurulularn karar vermelerine yardmc olacak lde, zamannda, doru, tam, dolaysz, anlalabilir ve yeterli olmaldr. zel durum aklamalarnn doru bir ekilde deerlendirilebilmesi iin gerekliyse bu durumun ilgili olduu kar taraf belirtilir, deiikliklerin veya etkilerinin miktar veya tutar olarak ifade edilebilmesi halinde, yaplacak aklamalarda miktar ve tutara yer verilir. Belirsizlik varsa zme kavuaca tarihle birlikte belirtilir. Aklamalar faaliyetlerin pazarlanmas veya reklam amacyla kullanlamaz.
54
130. irketlerin internet sitelerinde zel durum aklamalarna yer verme zorunluluu var mdr? Ortaklklar zel durum aklamalarn, en ge kamuya aklama yapldktan sonraki i gn iinde internet sitelerinde ilan etmek ve sz konusu aklamalar be yl sreyle internet sitelerinde bulundurmak zorundadrlar. Ortakla ait birden fazla internet sitesinin bulunmas durumunda aklama iin kamuoyunca en ok bilinen site kullanlr. 131. hra ettii sermaye piyasas aralar bir borsada ilem grmeyen ortaklklarn zel durumlarnn kamuya aklanmasnn kapsam ve nitelii mevzuatta dzenlenmi midir? Bu husus SPKnn Seri:VIII, No:57 sayl Teblii ile dzenlenmitir. Bu Tebli uyarnca, yaplacak aklamalar, aklamadan yararlanacak kii ve kurulularn karar vermelerine yardmc olacak lde, zamannda, doru, tam, dolaysz, anlalabilir ve yeterli olmal; zel durumun doru bir ekilde deerlendirilebilmesi iin zorunluysa bu durumun ilgili olduu kar taraf belirtilmeli, deiikliklerin veya etkilerinin miktar ve tutar olarak ifade edilebilmesi halinde, yaplacak aklamalarda miktar ve tutara yer verilmeli, bilgiler gncelletirilmelidir. Burada nemli kavram, sermaye piyasas aralarnn deerini ve yatrm kararlarn etkileyebilecek ve mevcut koullar altnda nemli olarak addedilebilecek olan veya bir varlk ya da ilgili mali tablo kaleminde %10 ve zerindeki bir oranda deiiklik yaratabilecek olan bilgiyi ifade eder. 132. hra ettii sermaye piyasas aralar bir borsada ilem grmeyen ortaklklarn zel durumlarna ilikin aklamalar kamuya nasl duyurulur? Ortaklklarla ilgili olarak SPKya gnderilen bilgiler SPK Haftalk Blteni ile kamuya duyurulur. SPK, gerekli grd durumlarda
bilgilerin, elektronik ortam da dahil olmak zere, basn yayn organlarnda ilan edilmesini ilgili ortaklktan veya aklama yapmakla ykml dier kiilerden isteyebilir. 133. Yatrmclar, basnda baz irketlerle ilgili yanltc haberler yaynlanrsa, hangi kuruma ikayet amacyla bavurabilirler? Sermaye Piyasas Kanununun 22. maddesinin g bendi (...) sermaye piyasalarn ilgilendiren her trl iletiim arac ile yaplan yayn, duyuru ve reklamlar izlemek ve bunlardan yanltc olduu tespit edilenleri yasaklamak ve gerei yaplmak zere ilgili kurululara bildirmek (...) ekliyle dzenlenmitir. Bu balamda, yatrmclarn SPKya bavurma imkanlar mevcuttur. 134. Sermaye piyasasnda Finansal Raporlar ne demektir? Finansal raporlar; finasal tablolar, ynetim kurulu faaliyet raporlar ve sorumluluk beyanlarndan oluan raporlar ifade etmektedir. Finansal tablolar ise; dipnotlaryla birlikte bilano, gelir tablosu, nakit akm tablosu ve zsermaye deiim tablosunu kapsamaktadr. 135. Kimler SPKnn Seri:XI, No:29 Sayl Sermaye Piyasasnda Finansal Raporlamaya likin Esaslar Teblii kapsamnda finansal raporlarn dzenlemekle ykmldrler? hra ettii sermaye piyasas aralar MKBde ilem gren ortaklklar, arac kurumlar ve portfy ynetim irketleri ilgili mevzuat kapsamnda finansal rapor dzenlemekle ykmldrler. Ortaklklar ve MKB yesi arac kurumlarn bu kapsamda dzenledikleri finansal raporlarnn ise KAP zerinden kamuya duyurulmas gerekmektedir. 136. letmeler hangi periyotlarla finansal rapor dzenlemekle ykmldrler? letmeler, yllk ve er aylk dnemler itibariyle finansal tablo dzenlemekle ykmldrler.
55
137. Yllk ve ara dnem finansal raporlarn, finansal raporlama standartlarna ve Tebli hkmlerine uygun olarak hazrlanmasndan kimler sorumludur? Yllk ve ara dnem finansal raporlarn, finansal raporlama standartlarna ve Tebli hkmlerine uygun olarak hazrlanmasndan, sunulmasndan ve geree uygunluu ile doruluundan iletmelerin ynetim kurullar sorumludur. Ynetim kurulu, hazrlanacak finansal tablo ve faaliyet raporlarnn kabulne dair ayr bir karar almak zorundadr. 138. Finansal raporlarn KAPta kamuya duyurulma sreleri nedir? Finansal Tablolarn Tipi Yllk Finansal Tablolar
er Aylk Ara Dnem Finansal Tablolar Bamsz Denetimden Gememi Bamsz Denetimden Gemi 6 hafta 8 hafta
Konsolide olmayan Konsolide
10 hafta 14 hafta
4 hafta 6 hafta
139. irketler baznda finansal raporlarn KAPa son gnderim tarihlerine nereden ulalabilir? lgili yl ierisinde KAPa gnderilmesi gereken tm mali tablolarn ilgili dnem (yllk, 3, 6 ve 9 aylk), irket gruplar (banka, sigorta, arac kurum vb.) ve mali tablo tr baznda (konsolide/ konsolide olmayan) son gnderim tarihleri, ilgili yln banda Genel Mektup ile duyurulmakta ve sz konusu Genel Mektup KAPta Mevzuat ve Gncel Duyurular bal altnda yer alan Genel Mektuplar ksmnda (http://www.kap.gov.tr/ yay/ek/duyurular.aspx) yaynlanmaktadr. Ayrca, KAP ana yayn sayfasnda Mevzuat ve Gncel Duyurular bal altnda yer alan Finansal Raporlarn KAPta Yaynlanma Tarihlerine likin Listeler seilerek veya dorudan http://www.kap.gov.tr/yay/ek/ duyurular.aspx linki seilerek sz konusu listelere ulalabilir.
140. Finansal raporlarn kamuya aklanmas hangi usule tabidir? Son gnderim sresini amamak kaydyla; a) Bamsz denetimden gemi finansal tablolarn, bamsz denetim irketinden bamsz denetim raporuyla birlikte bir yaz ekinde iletmeye ulat, ayn gn ierisinde iletmece finansal tablolarn SPKya ve MKBye gnderimine ilikin ynetim kurulu kararna baland, b) Bamsz denetimden gememi finansal tablolarn ise en ge iletme ynetim kurulu tarafndan finansal tablolarn kabulne dair kararn alnd tarihi izleyen ilk i gn mesai bitimine kadar KAPa gnderilmesi gerekir.
56
141. Finansal raporlarn kamuya aklanmasnda iletmelere ek sre tannmas mmkn mdr? SPKca kabul edilecek makul gerekelerin varl halinde, SPKnn bamsz denetime ilikin dzenlemelerinde tanmlanan denetim komitelerince bavurulmas artyla, ara dnem ve yllk finansal raporlarn kamuya aklanmasna ilikin olarak iletmelere ek sre verilebilmektedir. 142. irketlerin internet sitelerinde finansal raporlarna yer verme zorunluluu var mdr? letmeler, yllk ve ara dnem faaliyet raporlar ile sermaye piyasas mevzuat uyarnca hazrlanan finansal tablolarn ve varsa bunlara ilikin bamsz denetim raporlarn KAPa gnderdikten sonra, kendilerine ait internet sitelerinde yaymlamak zorundadrlar. Bu bilgilerin, ilgili internet sitesinde en az 5 yl sreyle kamuya ak tutulmas zorunludur. letmeye ait birden fazla internet sitesinin bulunmas durumunda, aklama iin kamuoyunca en ok bilinen sitenin kullanlmas gerekmektedir. 143. letmeler tarafndan finansal tablolardan tretilmi zet bilgilerin kamuya aklanmas mmkn mdr? Finansal tablolarn kamuya aklanm olmas artyla, iletmeler, finansal tablolardan tretilmi baz zet bilgileri kamuya aklayabilirler. Bu takdirde esas alnan finansal raporlara ne ekilde ulalabilecei konusunda bilgi verilmesi gereklidir. Bu tr zet bilgilerin, nceden belirlenmi bir sonucu elde etmek
amacna ynelik olarak hazrlanmamas ve finansal tablo kullanclarnn ekonomik karar almasnda yanl ve yanltc ekilde bilgi iermemesi zorunludur. 144. Sermaye piyasas mevzuat dndaki baka bir mevzuat uyarnca hazrlanan finansal tablolarn da kamuya aklanmas zorunlu mudur? letmelerin vergi mevzuat gibi dier mevzuatta ngrlen finansal tablolar hazrlamalar mmkndr. Sz konusu finansal tablo bilgilerinin, bilgi sunulan kamu kurum ve kuruluu tarafndan kamuya ak olarak tutulmas ve ilgili dneme ilikin daha nceden sermaye piyasas mevzuat uyarnca finansal tablo hazrlanp kamuya aklanmam olmas halinde, iletmelerin, bu bilgileri ilgili mercilerle birlikte e zamanl olarak KAPa gndermeleri gerekmektedir. 145. SPK ve MKB dzenlemeleri kapsamnda kamuya aklanmas gereken dier bildirimler nelerdir? SPK ve MKB dzenlemeleri erevesinde, sermaye piyasas aralar MKBde ilem gren ortaklklar ve katlma paylar ilem gren borsa yatrm fonlar tarafndan, zel durum aklamalar ve finansal raporlar dnda kalan ve kamuya aklanmas gereken bildirimlerdir. Aylk bildirimler, portfy deer tablolar, esas szleme, fon i tz, izahname, sirkler, blnme, birleme ve pay datm duyurular, irket genel bilgi formu, ar bilgi formu, herhangi bir otoriteye verilen mali tablolar, dier kapsamndaki bildirimlerdendir.
57
MKB Takas ve Saklama Bankas A..

146. MKB Takas ve Saklama Bankas A.. (Takasbank) nedir, sunduu hizmetler nelerdir? MKB ve 2005 yl ubat aynda faaliyete geen Vadeli lemler ve Opsiyon Borsas A..de gerekleen tm menkul kymet alm-satm ilemlerinin takas Takasbank tarafndan gerekletirilmektedir. Takasbank, SPK tarafndan Trkiyenin Merkezi Takas Kuruluu, Trkiyede ihra edilmi menkul kymetlere uluslararas menkul kymet tanmlama standard olan International Securities Identification Number (ISIN) kodunun ve ilgili dier kodlarn tahsisini yapmak zere Ulusal Numaralandrma Kuruluu ve Emeklilik Fonlar iin Saklama Kuruluu olarak yetkilendirilmitir. Takasbank, bu merkezi fonksiyonlarnn yan sra, MKB yesi banka ve arac kurumlara bankaclk hizmetleri vermektedir. Takasbank, arac kurululara sunduu Takasbank Para Piyasas, dn Pay Senedi Piyasas ve Nakit Kredisi hizmetleri ile sermaye piyasasnn nemli bir kreditr konumundadr. Takasbank, lkemiz arac kurulularna sunmakta olduu yurtd takas ve saklama hizmeti ve yabanc kurumsal yatrmclara sunduu yurtii takas ve saklama hizmeti ile faaliyet alann uluslararas platformlara da tam durumdadr. Takasbank, sermaye piyasas ile para piyasas arasnda fon akmlarnn hzl, gvenilir ve dk maliyetle yaplmasn salayan bir kpr ilevi grmektedir. Merkez Bankasnn elektronik fon transfer sisteminin (EFT) yesi olamayan arac kurumlar, Takasbank tarafndan gelitirilmi olan Takasbank Elektronik Transfer Sistemi (TETS) vastas ile EFT sisteminin olanaklarndan yararlanma imkann elde etmilerdir. Takasbank, yurtdnda tesis etmi olduu menkul kymet ve nakit muhabir hesaplar ve SWIFT yelii vastasyla hem yurtii hem de yurtd kurululara uluslararas takas ve saklama hizmetleri sunmaktadr. Takasbank ayrca, konumu itibaryla sahip olduu menkul kymet bilgi bankasndaki pek ok veriyi ileyerek; piyasa katlmclarnn, dzenleyici kurumlarn ve veri yayn kurulularnn kullanmna sunan bir kurum olma zelliine de sahiptir. 147. MKBde ilem gren hisse senetleri ve tahvil-bonolarn takas nasl gerekletirilir? HSPde takas ilemlerinin nakit taraf Takasbank nezdinde bulunan hesaplar aracl ile, menkul kymet taraf ise MKK nezdinde bulunan hesaplar aracl ile gerekletirilir. TBP takas ilemleri ise Takasbankn TCMB nezdinde bulunan menkul kymet hesab kullanlarak gerekletirilir. Hisse senetleri takas ilem tarihinden 2 gn sonra (T+2), tahvil-bono takas ise minimum (T) gn olmak zere ilemin valr tarihinde gerekleir.
58
148. Takasbankta operasyonel riskler nasl minimize edilir? Takasbank, takas ilemlerini gerekletirirken nihai hedef olarak takasn sonlandrlmasn amalar. Takas yelerinin sermaye riskini azaltmak ve takas srecinde byk miktarda nakitin hesaplarda bulundurulma zorunluluunu nlemek amac ile takas, net miktarlar zerinden ve oklu netletirme uygulanarak gerekletirilir. Takas ilemlerinde teslim karl deme (DvP) prensibi uygulanr. Takas yelerinin alacaklarna, takas borlarna kar teminat olarak bloke konulur ve takas ykmllkleri yerine getirildii zaman bloke kaldrlr. Ksmi deme karlnda bloke ksmi olarak kaldrlr. 149. Takasbank ilettii dn Pay Senedi Piyasas ile neyi amalamaktadr? dn Pay Senedi Piyasas ile temerrt riski azaltlmakta, takasa hisse senedi ya da BYF borcu olan takas yeleri iin ilgili menkul kymeti dn alarak takas ykmllklerini yerine getirme imkan salanmaktadr. Ayrca, takas yeleri dn pay senedi piyasasnda dn vererek kazandklar dn komisyon geliri ile portfylerine ilave getiri salamaktadrlar.
Ayrca dn pay senedi piyasasnn iletilmesi ile; piyasada oluabilecek yksek volatilitenin (bir menkul kymetin fiyatndaki deikenliin) aa satn artmas ile azalmas ve piyasalar aras arbitraj imkan da salanmaktadr (Arbitraj, farkl piyasalarda ayn menkul kymetler iin farkl fiyatlar olumas durumunda, menkul kymetlerin ucuz olduu piyasadan alnarak daha pahal olduu piyasada satlmas ilemidir). 150. Takasbank tarafndan uygulanan temerrt sreci nasl iler? Hisse Senedi takas ilemlerinde, T+2 gn saat 16:00ya kadar takas ykmllklerini yerine getiremeyen takas yeleri herhangi bir bildirime gerek kalmakszn temerrde dm saylr. Temerrde den ye T+3 sabah saat 09:15e kadar takas borcunu deyememise, yenin blokeli takas alacaklar MKBde ayn gn valrl al veya satlar yaptrlarak resen bor kapatma yoluna gidilir. Temerrde dm yenin temerrde konu ilemlerinin bildirimi Takasbank tarafndan T+3 gn saat 09:15 itibariyle MKB Bakanlna yaplr ve ilgili piyasa mdrl tarafndan T+3 gn ayr bir srada ve ayn gn valrl alm veya satmlarla
59
temerrt kapatma ilemleri yaptrlr. Sz konusu ilemler sonucunda elde edilen tutar temerrde den yenin takas ykmlln karlamaya yetmiyorsa, yenin MKB nezdinde tuttuu ilem teminatlar likide edilir. Temerrt borcunun karlanamayan ksm yenin MKB teminatndan kesilir ve teminatn tamamlamayan yelerin MKBde ilem yapmasna izin verilmez. Tahvil ve Bono takas ilemlerinde, T gn saat 16:30a kadar takas ykmllklerini yerine getiremeyen takas yeleri herhangi bir bildirime gerek kalmakszn temerrde dm saylr. Temerrde den ye T+1 sabah saat 09:30a kadar takas borcunu deyememise, Takasbank tarafndan MKB Bakanlna bildirim yaplr. TBP Mdrl tarafndan yenin blokeli takas alacaklar karlnda ayn gn valrl al veya satlar yaptrlarak resen bor kapatma yoluna gidilir. Sz konusu ilemler sonucunda elde edilen tutar temerrde den yenin takas ykmlln karlamaya yetmiyorsa, yenin MKB nezdinde tuttuu ilem teminatlar likide edilir. Temerrt borcunun karlanamayan ksm yenin MKB teminatndan kesilir ve teminatn tamamlamayan yelerin MKBde ilem yapmasna izin verilmez.
151. Takasbank tarafndan garanti hesaplar nasl ynetilmektedir? MKB, hisse senetleri ile tahvil ve bono piyasalarnda gerekletirilen ilemlerin takasnda yaanabilecek gecikmeleri nlemek ve temerrt durumlarnda takas alacan alamayan taraf korumak amac ile Garanti Hesaplar oluturmutur. Garanti hesab, MKBnin, hesabn tesisinde aktarm olduu tutar ve yelerden tahsil edilen temerrt cezalarnn yan sra, bunlarn nemalarndan olumaktadr. Hisse senetleri ile tahvil ve bono piyasalar iin ayr ayr garanti hesaplar bulunmaktadr. Hisse ve tahvil garanti hesaplarnn portfy ynetimi ve nemalandrma ilemleri Takasbank Fon Ynetimi tarafndan yaplmaktadr. 152. Takasbankn Ulusal Numaralandrma Kuruluu olarak verdii hizmetler nelerdir? Takasbank SPK tarafndan, Trkiyede ihra edilen menkul kymetlere ve dier finansal aralara ISIN ve Classification of Financial Instruments (CFI) tahsis etmek zere ulusal numaralandrma kuruluu olarak grevlendirilmitir. ISO 6166 standard (ISIN), btn snr tesi ve ulusal sistemlerde menkul kymetlerin tanmlanmas amac ile hazrlanm ve uluslararas sermaye piyasalarnda kabul grm uluslararas bir standarttr. 12 haneden oluan ISIN kodu, menkul kymetlerin uluslararas kimliidir. Bu kimlik bir anahtar gibi kullanlarak, sz konusu menkul kymete ait bilgilere gvenilir, hzl ve etkin bir yolla ulalabilir. ISO 10962 standard da (CFI) menkul kymetleri trlerine ve zelliklerine gre kategorize etmektedir.
60
Merkezi Kayt Kuruluu A..

153. Merkezi Kayt Kuruluu A.. (MKK) nedir, grevleri nelerdir? MKK; hisse senetleri, yatrm fonlar, MKB yatrm fonlar, banka bonolar, zel sektr borlanma aralar ve varantlar gibi kaydi sermaye piyasas aralar iin merkezi saklama kurumu faaliyetlerini yrtmekte ve tzel kiilii bulunan Yatrmclar Koruma Fonunu temsil ve idare etmektir. a) Kaydi Sisteme likin Grevler MKK; sermaye piyasas aralarn ve bunlara bal haklar, bilgisayar ortamnda, yeler itibaryla ve hak sahipleri baznda saklamak ve ilgili kaytlarn yeler itibaryla tutarlln izlemekle ykmldr. Kurulu, kaydi sistemin gvenli almasn salayacak nlemler almak ve bunlar uygulamak, kaytlarn mevzuatta ngrlen erevede gizliliini salamak, SPK tarafndan ilgili mevzuata gre kaydi olarak ihrac ve MKK sisteminde saklanmasna karar verilen sermaye piyasas aralarnn ihracna ilikin ilemleri yapmak ve bu kymetlerle ilgili ilemleri yerine getirmek grevlerini de yrtmektedir. b) Yatrmclar Koruma Fonuna likin Grevler Yatrmclar Koruma Fonunu idare ve temsil etmek, mevzuat gereince Fon adna yaplmas gereken ilemleri yapmak, SPK tarafndan tedrici tasfiyelerine karar verilen arac kurumlarn tasfiye ilemlerini Yatrmclar Koruma Fonu adna ilgili mevzuat hkmleri erevesinde yrtmek, SPK tarafndan sermaye piyasas mevzuat erevesinde verilen dier grevleri ve dzenlemelerin gerektirdii ilemleri yapmaktr. 154. Kaydi Sistem neyi ifade etmektedir? Kaydi sistem bir adan, evraksz kymetli evrak ifade etmektedir. Dnya sermaye piyasalarnda, kymetli evrakn saklanmas gerekliliinden ortaya kan sakncalar ortadan kaldrmak, zayi (alnma, ypranma, kaybolma, vs.) olma durumunu nlemek, menkul kymetlerin dolam yeteneini artrmak iin kymetli evraktan doan haklarn gayrimaddi olarak kayden tutulmas sistemi gelitirilmitir. MKBde ilem gren hisse senetleri, ilgili dzenlemeler uyarnca fiziki olarak baslmamakta, kymetler ve bunlara bal haklar MKKnn elektronik sisteminde yatrmc baznda tutulmaktadr.
61
155. MKBde ilem gren hisse senetleri nasl el deitirir? 14 Temmuz 1994 tarihi itibaryla MKBde ilem gren hisse senetleri (T+2) prensibiyle, ilem gnnden itibaren ikinci i gn iinde el deitirmektedir. Burada (T) ilem gnn ifade etmektedir. El deitirme, MKK tarafndan kaydi ortamda hak sahibi baznda elektronik menkul kymet transferleriyle gerekletirilmektedir. 156. Yatrmclar MKKdan nasl bilgi alabilir? Hak sahiplerine, ilgili arac kurulu ve/veya MKK tarafndan, MKKda tutulan kaytlara ilikin bilgi verilebilir. Yatrmc hizmetleriyle ilgili ayrntl bilgilere MKKnn web sitesindeki (www.mkk.com.tr ) Yatrmc Hizmetleri mensnden ulalabilir. 157. MKK kaytlarnn saklanmas ne ekilde yaplmaktadr? MKK, kaydi sermaye piyasas aralarna ilikin haklarla ilgili deiiklikleri, izleyen 10 yl sreyle deiiklikten nceki haliyle deitirilemez ekilde elektronik ortamda saklar. Yatrm fonu kaytlarnn saklanmas iin SPK tarafndan daha uzun bir sre belirlenebilir.
158. Kaydi sistemde ynetimsel haklarn kullanlmas ne ekilde olmaktadr? hralar genel kurul toplantsnn tarihini ve yerini toplant tarihinden en ge 15 gn nce MKK sistemine bildirirler. Hak sahibinin genel kurula katlmak istemesi halinde, paylar hak sahibinin hesabnda bloke edilir. Blokaj talimat yatrmc tarafndan belirli yntemlerle iletilebilecei gibi hesabn bulunduu MKK yesi tarafndan da iletilebilir. Blokaj konulmas zerine, MKK blokaj konulan paylarn tutarlarn ve hak sahiplerini gsterir bir belgeyi dzenleyerek talep eden ilgili yeye verir ve ihraya bloke edilen paylarn miktar ve sahiplerini ieren bir liste gnderir.
62
Yatrmclar Koruma Fonu

159. Yatrmclar Koruma Fonu nedir? Yatrmclarn; arac kurulularn mali durumlarnn bozulmas ve haklarnda tedrici tasfiye veya iflas karar verilmesi nedeniyle zarara uramalarnn nlenmesi, arac kurululardan kaynaklanan risklere kar korunmas ve bu sayede sermaye piyasalarna olan gvenin artrlmas amacyla kurulan fona Yatrmclar Koruma Fonu denir. 160. MKB yesi olan arac kuruluun iflas etmesi durumunda yatrmclarn hesaplar gvence altnda mdr? Haklarnda tedrici tasfiye veya iflas karar verilen arac kurumlarn ve faaliyetleri durdurulan bankalarn yaptklar sermaye piyasas faaliyetleri ve ilemleri nedeniyle mterilerine kar hisse senedi ilemlerinden doan nakit deme ve hisse senedi teslim ykmllklerinin belirli bir miktar Yatrmc Koruma Fonu tarafndan karlanmaktadr. YKF hakknda ayrntl bilgi iin yatrmclar, SPK web sitesinde (www.spk.gov.tr) bulunan Yatrmclar mensndeki Yatrmclar Koruma Fonu blm ile YKFnin web sitesini (www.ykf.org.tr) inceleyebilirler. 161. YKFnin karlad tutar ne kadardr? Bu tutar, her yl yeniden deerleme orannda artrlmakta olup, 2011 yl iin 63.701 TL olarak belirlenmitir. 162. zel Fon ne demektir? SPK tarafndan 18/12/1999 tarihinden nce tm yetki belgeleri iptal edilen arac kurumlarn mterisi olan yatrmclarn alacaklarnn ksmen denmesini teminen kurulan fona zel Fon denir. Yatrmclar, Fonla ilgili ayrntl bilgiye SPKnn web sitesinde Yatrmclar mensndeki zel Fon blmnden ulaabilirler. Hak sahibi olan yatrmclara yaplacak demeler zel Fondan deme yaplacak alacakllar listesi erevesinde iflas dairelerince gerekletirilir.
63
Arac Kurulular
163. Arac kurulu nedir, grevleri nelerdir? Sermaye piyasas faaliyetlerinde bulunmak zere SPKca yetkilendirilmi banka ve arac kurumlara arac kurulu denir. Arac kurulular, tasarruflarn sermaye piyasas enstrmanlarna kanalize etmek isteyen yatrmclar hesabna menkul kymet alm-satm ilemi yaparlar. Arac kurulular, SPKdan alnan yetki belgeleri erevesinde; a) Alm-Satm lemlerine Araclk, b) Halka Arz lemlerinde Araclk, c) Portfy Ynetimi, d) Yatrm Danmanl, e) Repo Ters Repo lemleri, f) Kredili Menkul Kymet, Aa Sat, Menkul Kymetlerin dn Alma ve Verme lemleri, g) Trev Aralarn Alm-Satmna Araclk, yapmaktadrlar. 164. Arac kuruluun, mterileri olan yatrmclarn emirlerini kabul etmeme yetkisi var m? Arac kuruluun, mterileri olan yatrmclarn emirlerini kabul etmeme yetkisi vardr. lgili mevzuat uyarnca yeler, emirleri ksmen veye tamamen kabul etmeyebilirler. Ancak, gerekesiyle birlikte, durumu mterilerine veya onlarn temsilcilerine hemen bildirmek zorundadrlar. 165. Kurtaj nedir? Arac kurulular, MKBde arac olarak yaptklar her ilem iin mterilerinden Kurtaj ad altnda bir komisyon alrlar. Kurtaj tarifesi ile mterilerden alnacak dier cret ve gider karlklar, TSPAKBnin nerisi zerine, piyasa gelimeleri ve ihtiyalar gz nne alnarak SPK onayyla kesinleir. Bu balamda, arac kurulularn hisse senedi alm-satm ilemlerinde mterilerinden tahsil edecekleri araclk komisyonlar, arac kurulu ve mteri arasnda serbeste belirlenmektedir. 166. Arac kurulu ile yatrmc arasnda doan uyumazlklarn zm iin MKBye bavuru prosedr nasldr? Uyumazlk halinde yatrmc tarafndan, adli yargya bavurmak yerine bir dileke ile MKB Bakanlna bavurularak uyumazln idari yoldan zmlenmesi seimlik hak olarak istenebilir. Bu dilekede; taraflarn isim ve adresleri, uyumazln konusu, maddi olaylar, hukuki sebepler, ispatlayc deliller, mteri emir numaras veya ye tarafndan mteriye verilen makbuz ile son talep yazs bulunmaldr. Uyumazla ilikin belgeler dilekeye eklenmelidir. Arac kurulular arasnda veya arac kurulularla mterilerileri olan yatrmclar arasnda MKB ilemlerinden doan uyumazlklar bu kapsamda zmlenir. 167. Uyumazlklarda szl emirleri ispat ykmll hangi tarafa aittir? Szl alm-satm emirlerine dayanlarak yaplan ilemlerde, szl emrin varln ispat ykmll arac kurulua aittir. Faks, bankalarn otomatik para makineleri kaytlar, bilgisayar a ile girilen kaytlar ile ses ve grnt kaytlar ve dier her trl delil ya da yazl delil balangc gibi mteri mutabaktn iermeyen arac kurulu kaytlar tek tarafl delil oluturamaz. Alm veya satm emri vermesine ramen herhangi bir ilem gerekletirilmediini iddia eden mteri, emri verdiini ispatla ykmldr.
64
168. MKB ilemlerinden kaynaklanmayan uyumazlklar inceleme yetkisi kime aittir? MKB ilemlerinden kaynaklanmayan uyumazlklar inceleme yetkisi TSPAKBye aittir. 169. MKBnin uyumazlklar hakknda verdii kararlara itiraz merci neresidir? MKB Ynetim Kurulunun uyumazlklar hakkndaki kararlarna kar, bu kararn taraflara tebliinden itibaren 10 i gn iinde SPKya itiraz edilebilir. SPKnn uyumazlklar zmlemeye dair kararlar idari adan son karardr. 170. Yatrmc, arac kurulu tarafndan zarar karlanmad takdirde ne yapmaldr? Yatrmcnn, ikayet edilen yeye kararn yerine getirilmesi iin yazl olarak bavurduunu belgeleyen delili ek yaparak sz konusu kararn yece yerine getirilmediini bildiren bir dileke ile MKBye tekrar bavurmas gerekir. yelerin mterilerine MKB ilemlerinden dolay verebilecekleri zararlar srasyla; a) ye tarafndan kabul edildii, b) MKB Uyumazlk Komitesinin tavsiyesi zerine MKB Ynetim Kurulunca kararlatrld,
c) MKB Ynetim Kurulu kararna itiraz zerine SPK tarafndan deme karar verildii, d) Anlamazlk bir yarg organnca nihai karara baland takdirde anlamaya varlan veya kararlatrlan meblan kendilerinden tahsili yoluna gidilir. Bu mmkn olmazsa ilgili mevzuattaki teminattan mahsup yaplarak denir. Eksilen teminatn tamamlanmas iin MKB tarafndan ilgili arac kurulua en ok 2 aya kadar sre verilebilir. 171. MKBnin arac kurululara idari disiplin cezas verme yetkisi var m? MKB tarafndan, MKB Disiplin Komitesinin ilgili raporu da incelenerek, Borsa yelerine fiilin/ fiillerin ierik ve nemine gre; a) Uyar, b) Knama, c) Para Cezas, d) Geici karma, e) Srekli karma cezalar verilebilir. Bu kararlar kesinletikten sonra uygulanr.
65
MKB ile letiim
66
Yatrmclar, MKBden bilgi almak iin nereye bavurabilirler? Yatrmclar, MKB bnyesindeki Yatrmc Danma Merkezine; bilgi almak, gr, neri ve taleplerini iletmek iin bavurabilirler. Yatrmclar, Yatrmc Danma Merkezinin hizmetlerinden nasl yararlanrlar? Yatrmclar, Yatrmc Danma Merkezine; yazyla, faksla, telefonla, bizzat, MKBnin web sitesinde yer alan Bize Ulan blmndeki formu doldurarak e-posta ile bavurabilirler. MKB nternet Adresi; http://www.imkb.gov.tr eklindedir. Yatrmc Danma Merkezi; tatil gnleri hari 08:45-12:30 ile 13:30-17:45 saatleri arasnda; MKB Reitpaa Mahallesi, Tuncay Artun Caddesi, Emirgan 34467 stanbul posta adresli MKB binasnda hizmet vermektedir. MKB Yatrmc Danma Merkezinin ilgililere hizmet veren telefon numaras: (212) 298 29 00dr. Yatrmclar ayrca, (212) 298 21 00 nolu MKB Santral telefonundan da Yatrmc Danma Merkezine ulaabilirler. MKB Faks No (212) 298 25 00 dr. Yatrmclar, Yatrmc Danma Merkeziden alm-satm ilemlerine ilikin yorum ierikli bilgi alabilirler mi? MKB, ilgili dzenlemeler uyarnca tarafsz alan bir kurulutur. MKB bnyesinde bulunan Yatrmc Danma Merkezi, sermaye piyasas aralar ile bunlar ihra eden ortaklk ve kurulular hakknda ve sermaye piyasas ile ilgili dier konularda ynlendirici nitelikte yazl veya szl yorum ve yatrm tavsiyelerinde bulunamaz. Bu ynde bir grev ya da yetkisi yoktur.
67
Sermaye Piyasasnda Balca Kurulular

Sermaye Piyasas Kurulu Mustafa Kemal Mahallesi, Eskiehir Yolu 8.km, 06530 Balgat / Ankara www.spk.gov.tr www.yatirimyapiyorum.gov.tr Ank. Tel : (312) 292 90 90 Ank. Faks: (312) 292 90 00 st. Tel : (212) 334 55 00 st. Faks : (212) 334 56 00 stanbul Menkul Kymetler Borsas Reitpaa Mahallesi, Tuncay Artun Caddesi, 34467 Emirgan / stanbul www.imkb.gov.tr www.kap.gov.tr (Kamuyu Aydnlatma Platformu) Tel : (212) 298 21 00 Faks : (212) 298 25 00 Vadeli lemler ve Opsiyon Borsas A.. Akdeniz Caddesi No:14, Birsel Merkezi, Daire: 601, 35210 Alsancak / zmir www.vob.org.tr Tel : (232) 481 10 81 Faks : (232) 445 61 85 stanbul Altn Borsas Rhtm Caddesi No:81, 34425 Karaky / stanbul www. iab.gov.tr Tel : (212) 292 66 00 Faks : (212) 292 66 18 MKB Takas ve Saklama Bankas A.. ili Merkez Mahallesi, Merkez Caddesi No:6, 34381 ili / stanbul www.takasbank.com.tr Tel : (212) 315 25 25 Faks : (212) 315 25 26 Merkezi Kayt Kuruluu A.. Asker Oca Caddesi, Szer Plaza No:1-15 Kat:2, 34367 Elmada - ili / stanbul www.mkk.com.tr www.ykf.org.tr (Yatrmclar Koruma Fonu) Tel : (212) 334 57 00 Faks : (212) 334 57 57 Trkiye Sermaye Piyasas Arac Kurulular Birlii Bykdere Caddesi No:173 1.Levent Plaza A.Blok Kat:4, 34394 Levent / stanbul www.tspakb.org.tr Tel : (212) 280 85 67 Faks : (212) 280 85 89
68
Borsa Arac Kurumlar Yneticileri Dernei Reitpaa Mahallesi, Tuncay Artun Caddesi, 34467 Emirgan / stanbul www.bakyd.org.tr Tel : (212) 298 26 63 Faks : (212) 298 26 64 Borsa Yatrmclar Dernei (BORYAD) Mimar Sinan Mahallesi, Hakimiyeti Milliye Caddesi, Atlas Sokak No:29 Kat:2, 34680 skdar / stanbul www.boryad.org Tel : (216) 456 26 57 Faks : (216) 456 36 02 Trkiye Kurumsal Yatrmc Yneticileri Dernei Kuleleri Kule 2, Kat: 8, 34330 4.Levent / stanbul www.tkyd.org.tr Tel : (212) 279 03 99 (212) 280 18 67 Faks : (212) 279 07 44 Trkiye Kurumsal Ynetim Dernei Yldzposta Caddesi, Dedeman han No:48 Kat: 7, 34349 Beikta / stanbul www.tkyd.org Tel : (212) 347 62 73 Faks : (212) 347 62 76
Borsaya Kote Ortaklk Yneticileri Dernei (KOTEDER) Meclisi Mebusan Caddesi, Karun kmaz No:1, 34427 Fndkl / stanbul www.koteder.org.tr Tel : (212) 334 50 05 Faks : (212) 334 50 88 Gayrimenkul Yatrm Ortakl Dernei (GYODER) Nispetiye Caddesi, Levent Merkezi No: 6/2, 34330 Levent / stanbul www.gyoder.org.tr Tel : (212) 282 53 65 (212) 325 28 25 Faks : (212) 282 53 93 Yatrmc likileri Dernei (TYD) Nispetiye Caddesi, Levent Merkezi No: 6/2, 34330 Levent / stanbul www.tuyid.org Tel : (212) 278 30 88 Faks : (212) 282 91 11 Borsa Uzmanlar Dernei Reitpaa Mahallesi, Tuncay Artun Caddesi, 34467 Emirgan / stanbul www.bud.org.tr Tel : (212) 298 22 59 Faks : (212) 298 26 01
69
Notlar
70
Notlar
71
Notlar
72
stanbul Menkul Kymetler Borsas Yatrmc Danma Merkezi Tel: 0212 298 29 00 Faks: 0212 298 25 00 www.imkb.gov.tr
www.moludsgn.com
stanbul Menkul Kymetler Borsas Reitpaa Mah. Tuncay Artun Cad. Emirgan 34467 - stanbul Tel: 0212 298 21 00 Faks: 0212 298 25 00 www.imkb.gov.tr Nisan 2011

Cevaplarla Borsa Ve Sermaye Piyasasi

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Cevaplarla Borsa Ve Sermaye Piyasasi

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Cevaplarla Borsa ve Sermaye Piyasas

istanbul menkul kIymetler borsasI

istanbul menkul kIymetler borsasI

istanbul menkul kIymetler borsasI

istanbul menkul kIymetler borsasI

istanbul menkul kIymetler borsasI

Sermaye Piyasas Kurulu

istanbul menkul kIymetler borsasI

istanbul menkul kIymetler borsasI

istanbul menkul kIymetler borsasI

stanbul Menkul Kymetler Borsas

istanbul menkul kIymetler borsasI

istanbul menkul kIymetler borsasI

istanbul menkul kIymetler borsasI

istanbul menkul kIymetler borsasI

istanbul menkul kIymetler borsasI

istanbul menkul kIymetler borsasI

istanbul menkul kIymetler borsasI

istanbul menkul kIymetler borsasI

istanbul menkul kIymetler borsasI

istanbul menkul kIymetler borsasI

Hisse Senetleri Piyasas

MKBde Hisse Senedi Alm-Satm lemlerine likin ema

Yazl, Faks, Telefon, Elektronik ortam ve ATM

Hisse Senetleri Piyasas

istanbul menkul kIymetler borsasI

istanbul menkul kIymetler borsasI

istanbul menkul kIymetler borsasI

istanbul menkul kIymetler borsasI

istanbul menkul kIymetler borsasI

istanbul menkul kIymetler borsasI

istanbul menkul kIymetler borsasI

istanbul menkul kIymetler borsasI

istanbul menkul kIymetler borsasI

istanbul menkul kIymetler borsasI

istanbul menkul kIymetler borsasI

istanbul menkul kIymetler borsasI

istanbul menkul kIymetler borsasI

istanbul menkul kIymetler borsasI

istanbul menkul kIymetler borsasI

istanbul menkul kIymetler borsasI

Tahvil ve Bono Piyasas

istanbul menkul kIymetler borsasI

istanbul menkul kIymetler borsasI

Kesin Alm-Satm Pazar lem Saatleri

Ayn Gn Valrl lemler 09:30 - 12:00 13:00 - 14:00

Repo Ters Repo Pazar lem Saatleri*

istanbul menkul kIymetler borsasI

istanbul menkul kIymetler borsasI

Yabanc Menkul Kymetler Piyasas

istanbul menkul kIymetler borsasI

istanbul menkul kIymetler borsasI

Gelien letmeler Piyasas

istanbul menkul kIymetler borsasI

istanbul menkul kIymetler borsasI

Grup 3 Asgari 27.500.000 TL Son 2 yl

Asgari %25 Asgari 11.000.000 TL

istanbul menkul kIymetler borsasI

istanbul menkul kIymetler borsasI

istanbul menkul kIymetler borsasI

istanbul menkul kIymetler borsasI

MKB Endeksleri MKB 100 ENDEKS

MKB TM-100 ENDEKS

istanbul menkul kIymetler borsasI