T. C.

MARMARA NVERSTES TRKYAT ARATIRMALARI ENSTTS TRK TARH ANA BLM DALI ORTAA TARH BLM DALI

YAZICIZDE ALNN

SELU-NME
SML ESERNN EDSYON KRT
GR - METN - DZN

DOKTORA TEZ

Abdullah BAKIR

stanbul 2008

T. C. MARMARA NVERSTES TRKYAT ARATIRMALARI ENSTTS TRK TARH ANA BLM DALI ORTAA TARH BLM DALI

YAZICIZDE ALNN

SELU-NME
SML ESERNN EDSYON KRT
GR - METN - DZN

DOKTORA TEZ

Abdullah BAKIR

Tez Danman
Prof. Dr. Hseyin SALMAN

stanbul 2008

ZET Bu almamzda Yazczde Al tarafndan Osmanl Sultan II. Muradn emriyle 827/1423 tarihinde kaleme alnan Tevr-i l-i Selu adl yazma eserin transkripsiyonu ve tespit edilen baz nshalaryla edisyon kritii yaplmtr. Eserin byk bir ksmn bn Bb tarafndan kaleme alnan el-Evmirl-Aliyye fil-umril-Aliyye adl Farsa eserin Yazczde Al tarafndan Trkeye evirisi oluturmaktadr. Tercme amacyla eserine balayan mellif, daha sonra el-Evmirl-Aliyye fil-umril-Aliyyenin evirisine kendisinden ve devrin baz nemli eserlerinden yeni bilgiler koymu, baz blmleri ise kaldrarak yeni bir eser meydana getirmitir. Yazczde Al tercmeye balamadan nce ilk ksma Reded-dn Fazlullhn,

Cmiut-tevr adl eserinden ve Uygurca Ouz Destanndan faydalanarak hazrlad Ouz-nme adl bir blm eklemitir. kinci blm yazlrken Rvendnin Rhats-sudr ve yets-surr adl eserinden istifade edilmitir. Ayrca bn Bbnin kendisi ve ailesi ile ilgili
bilgilerin verildii yerlerin bir ksm kartlm, Alad-dn A Melik Cveynye

methiye blmlerinin yerine Sultan II. Murad ile ilgili methiyeler eklenmitir. Ouz boylarnn isimleri, tamgalar, snkleri ve grevlerinin anlatld kaynakta; devlet ynetiminde uygulanan ikili tekilat, han ve bey olma usulleri dile getirilmitir. Trklerdeki toy, orun, l adetleri ile dier Trk treleri ve uygulanlar anlatlmtr. Trkiye Seluklular devri olaylarnn detayl olarak anlatld eser yardmyla, Seluklularda ordu sistemi, unvanlar, dier devletlerle olan ilikiler, hkmdarlarn tahta gei usulleri ve o dnemde Anadoluda kullanlan yer adlar hakknda bilgilere ulalabilir. Eser bir btn olarak ele alnd zaman slm ncesi Trk tarihinden Seluklu, Mool, Beylikler Dnemi ve Osmanllarn kuruluuna kadar geen dnemin anlatld bir ana kaynak zellii tamaktadr.

ABSTRACT In this study, with the order of Ottoman Sultan Murad II in 827/1423, the work called

Tawrkh-i l-i Saljuq by Yazjzda Al, has been translated and edition critic, with some
detected copies, has been done. The Persian work, written by Ibn Bb, al-Avmr al-

Aliyya fil-umr al-Aliyyas Turkish translation, by Yazczda Al, composes the big
proportion of this work. The author,starting to write with the aim of translation by making additions from himself, from the important works of his age to al-Avmir al-Aliyya fl-umr al-

Aliyya and also by removing some parts from it, created a new work at the end.
Before starting to translate, Yazjzda Al added a section called Oghuz-nma which was prepared from benefiting the work of Rashd al-Dn Fazlallahs Jmi al-tawrkh while the second section was being written, the author was profited from Rvands Rhat al-

sudr wa yat al-surr.

Also, the parts related with Ibn Bbs family and himself were removed and sections about Sultan Murad II. were added instead of Alal-Dn A Malik Juwaini The source which mentions the names of Oghuz clan, signs, bones, and duties expresses double organization applied in government management and procedures to be khan and chief. t is told about gothering, protocol, sharing customs and their appliances. With the help of the work telling Turkish Seljuk period in detail, information can be attained about army system, reputations, relationships with other governments, procedures of ascending the throne and names of the places used in Anatolia at that time at Seljuks. When it is handled in general, the work includes features of a source telling the age of Seljuk, Mongol, Anatolian Beyliks and the period until Ottomans.

NSZ Ortaa Trk Tarihi ile ilgili ana kaynak nitelii tayan eser says oldukca snrldr. bn Bbnin el-Evmirl-Aliyye fl-umril-Aliyye, Anonim Seluk-nme ve almamzn konusunu tekil eden Yazczde Alnin Tevr-i l-i Selu (Ouz-nme,

Seluk-nme, Trih-i l-i Selu) eserleri de bu cmledendir. Yazczde Al tarafndan elEvmirl-Aliyye fl-umril-Aliyye adl Farsa eserin Trkeye evirisi olarak
hazrlanan bu kaynak eser; mellifin yapt eklemeler ve kartmalarla tamamen farkl bir kitap halini almtr. Seluklu tarihi niteliinde bulunan dier eserlerden farkl olarak Tevr-

i l-i Selu, ierdii konular itibariyle Trklerin tarih sahnesine kndan Osmanllara
kadar olan dnemi kapsayan bir Genel Trk Tarihi nitelii tamaktadr. Eser yardmyla Trklerin tarih sahnesine klar, Ouz boylar, tamgalar, gelenekleri ile Seluklularn eceresi, Trkiye Seluklular, Gazan Han dnemi ve Osmanllarn Anadoluya gelileriyle Kay boyu hakknda detayl bilgilere ulalabilir. erdii dnemin siyas, sosyal ve kltrel tarihini gnmze yanstan bu yazma sayesinde Osmanl Sultan II. Murad (1421-1443, 1444-1451) dnemi kltr hayat ve dil yaps hakknda da nemli bilgilere ulalabilir. Bu gne kadar tamam zerinde detayl bir alma yaplmam olan Tevr-i l-i Selu yazld dnemde Trklk uurunun bir yansmas olarak karmzda durmaktadr. Bu kaynan ele ald dnemlerle ilgili olarak Trk tarih aratrmalarna bir katk salayaca dncesindeyiz. Bu almada Tevr-i l-i Seluun Trk ve dnya ktphanelerinde bulunan nshalarndan tespit edebilen sekiz farkl nsha incelenmitir. Bunlardan Topkap Saray Ktphanesi nr. 1391 de kaytl olan nsha ana nsha olarak tespit edilip transkripsiyonu yaplmtr. Edisyon kritik almasna esas olarak alnan Paris, Berlin ve Topkap Saray Mzesi Ktphanesi nr. 1390 da kaytl nshalar ile transkripsiyonu yaplan ana nshann bir karlatrmas yaplarak farkllklar ortaya konulmutur. Tez hazrl esnasnda eserin Dnya ktphanelerindeki nshalarnn yerlerinin tespiti ve temin edilmesi hususunda baz zorluklarla karlalmtr. Bunlardan Berlin nshasnn ortaya karlmasnda, o srada Almanyada grevli olarak bulunan Sayn Yrd. Do. Dr.

Osman Gazi

ZGDENLNN

byk yardmlar olmutur. Hocamz bu eserin yerini tespit

ederek, mikrofilmini alp bize ulatrmtr. Bu yardmlarndan dolay kendisine teekkr ediyorum. Paris nshas ve eserin muhtasar ise Fransann Strasbourg Konsolosluunda grevli Muzaffer
MRE

Bey araclyla temin edilmitir. Kendisine yardmlarndan dolay

teekkr bor biliyorum. Tevr-i l-i Seluun Trkiyede bulunan nshalarna ulamak fazla zor olmamtr. Ancak stanbul niversitesi nshasna, niversitenin Nadir Eserler Blmnn tamirat nedeniyle kapal olmasndan dolay biraz ge ulalmtr. Doktora renimim sresince hocalm yapan, tez konusu ve kaynaklarn tespitinde yardm ve fedakarlklarn esirgemeyen Danman hocam Prof. Dr. Hseyin SALMANA, hocam Yrd. Do. Dr. Osman Gazi
ZGDENLYE

ve yazm ve dil ynyle benden yardmlarn

ALIIKA

esirgemeyen hocam Do. Dr. Glen Seyhan

minnet duygularyla teekkrlerimi

sunmay kendime bir bor biliyorum. Ayrca tezimin yazm ve kontrol esnasnda yardm ve desteklerini eksik etmeyen Trk Dili ve Edebiyat retmeni Faysal Okan teekkrlerimi sunuyorum. Abdullah BAKIR Mart 2008
ATASOYA

da

indekiler I. GR ................................................................................................................................................................. I 1. MELLF .............................................................................................................................I

A. HAYATI .......................................................................................................................................... I

2. ESER..................................................................................................................................IV
A. TEVR- L- SELU ......................................................................................................... IV a) bn Bb .......................................................................................................................................... IV b) el-Evmirl-Aliyye fl-umril-Aliyye ...............................................................................V c) Tevr-i l-i Selu .................................................................................................................... VII d) Tevr-i l-i Seluun Tarihi Deeri ve el-Evmirl-Aliyye fil-umril-Aliyye Arasnda Bulunan Farklar ................................................................................................................................. XI B. TEVRH- L- SELUUN NUSHALARI .................................................................... XXIX 1- Topkap nshas R.1390 .......................................................................................................... XXIX 2- Topkap nshas R.1391 ............................................................................................................XXX 3- Topkap nshas R.1392 .......................................................................................................... XXXI 4- Topkap nshas R.1393 ......................................................................................................... XXXII 5- Paris nshas Sup. Turc.737.................................................................................................... XXXII 6- Berlin nshas ........................................................................................................................XXXIII 7- Ankara nshas ....................................................................................................................... XXXV 8- stanbul niversitesi nshas ................................................................................................XXXVI 9- Houtsma Neri .......................................................................................................................XXXVI 10- Al Emr nshas ...............................................................................................................XXXVI C. TEVRH- L- SELU ZERNE MDYE KADAR YAPILMI OLAN ALIMALAR ................................................................................................................................................ XXXVIII D. TRANSKRPSYON (EVR YAZI) VE EDSYON KRTK ALIMASINDA UYGULANAN YNTEM ........................................................................................................... XLIII E. TRANSKRPSYON ALFABES ............................................................................................ XLVI G. KISALTMALAR ....................................................................................................................XLVII H. BBLYOGRAFYA .............................................................................................................. XLVIII

I. TEVR- L- SELU METN NDEK BALIKLAR ............................................... LIV

II. METN (TEVR- L- SELU) ................................................................................................. 1

I. TRANSKRPSYONU YAPILAN ANA NSHA LE EDSYON KRTKE ESAS ALINAN NSHALARIN SAYFA KARILIKLARI.................................................................................... 790

III. DZN ............................................................................................................................... 804 IV. SONU .................................................................................................................................................... 826 V. EKLER ...................................................................................................................................................... 828 EK-1 OUZNME ............................................................................................................. 828 EK 2. .................................................................................................................................... 832 EK 3 ..................................................................................................................................... 833 EK 4 ..................................................................................................................................... 834 EK 5 ..................................................................................................................................... 835 EK 6 ..................................................................................................................................... 836 ZGEM ................................................................................................................................................... 840

I. GR

1. MELLF A. HAYATI: Mellifin hayat hakknda yeterli bilgiye henz ulalm deildir.1 imdiye kadar Yazczde Alnin kaleme ald ve bilebildiimiz tek eser olan Tevr-i l-

i Selu adl yazma eserle ilgili yaplan ilmi almalarda olsun, Trk tarih yazcl, Osmanl
Dnemi tarih yazcl veya eserin kaleme alnd II. Murad (1421-1451) Dnemi tarih yazcl ile ilgili yaplan almalarda mellifimiz hakknda doyurucu bilgiye

ulalamamtr. Mellifin kendisi de eserinin herhangi bir yerinde ne kendisi ne ailesi ne de grevi hakknda ak bir bilgiye yer vermitir. Yazczde Alnin hayatn kendi eserinden ve yaad devirde yaplan almalardan ve devrin melliflerinin almalarndan faydalanlarak aydnlatma yoluna gitmek mmkn olabilecektir. Mellif eserinde bu durumu u ekilde belirtmektedir:

Al kim du gy sulndur eyh sevgsi cismine cndur Eger olsa m-ile ver -ile Ducsdr eyh il-ile Dil-rdan olduca cmle m udvendigr olduun mstedm2. Ger elb sulnlar in lam Urid yire l elden lam Egeri eh kemterin ulyam, Ve lke alla Yazcolyam3.

Nihad Smi Banarl, Yazc-olu Al ve Selunme (Ouznme), Resimli Trk Edebiyat Tarihi, stanbul, Milli Eitim Basmevi, 1971, s. 499; Kemal Eraslan, Yazc-zdenin Ouz-nmesi, Trk Dili Aratrmalar Yll Belleten 1992, 1995, s. 31; Ahmet Kabakl, Trk Edebiyat, stanbul, 2002, s. 565. 2 Yazczde Al, Tevr-i l-i Selu, Topkap Saray Ktphanesi, Revan Blm, nr. 1390, vr. 234a. 3 Yazczde Al, Tevr-i l-i Selu, Topkap Saray Ktphanesi, Revan Blm, nr. 1390, vr. 235a.

II. Murad dnemi, Osmanl tarih yazclnn ve Trke yazma geleneinin yaygnlat, Arapa ve Farsa olarak yazlm olan tm eserlerin Trkeye evirisinin yapld, Trklk uurunun, ilim, kltr ve sanat almalarnn yksek bir seviyeye ulat devirdir.4Bu devrin incelenmesiyle Onun hayat ve ailesi hakknda bilgiye ulama yoluna gidilmesi doru olabilecektir. Bu dnemin Yazczde unvanyla anlan iki mellifi bulunmaktadr. Bunlar Yazc Slihin oullar Yazcolu Mehmed ve Yazcolu Ahmed Bcandr5 Burada szn ettiimiz ahsiyetlerle II. Murad dneminde yaam ve ayn ii yapm olan Yazczde Alnin ayn aileye mensup olma ihtimali olduka yksektir. Bu fikrin bildiimiz kadaryla reddi yaplmamtr. Bu konuyla ilgili kesin bir bilgi olmayndan olsa gerek ki, byle bir iddiada da bulunulmad anlalmaktadr. Ancak Paul Wittek, Der Islam, XX, 1932 de F. Babingerin Die Geschichtsschreiber der Osmanen und ihre Werke, Leipzig, 1927 adl eserinin tantm ile ilgili kaleme ald bir yazda mellifimiz Yazczde Alyi II. Murad dnemi mverrihlerinden Yazcolu Mehmedin kardei olarak anmaktadr6. Bu konu zerinde nemli almalarda bulunmu olan Herbert W. Duda da, Yazcolu Alnin Gelibolulu Mehmed ve Ahmed Yazcolunun akrabas olarak ve Hac Bayram Velinin dn evresine bal bir kii olduunu belirtmektedir7. Buna gre Yazczde Al; II. Murad dnemi yazarlarndan, Anadoluda astroloji zerine kaleme alnan ilk Trke eser olarak bilinen emsiyye isimli eserin mellifi Yazc Slihin oludur. Yazc Slihin oullar Mehmed (l. 855/1451) ve Ahmet Bcn (l. 870/1466)dr. Babalarnn grevinden dolay Yazczde unvanlarn almlardr.8 Bizim konumuz olan Tevr-i l-i Seluun yazar Yazczde Alnin bu melliflerle ayn soy ismini tamas, ayn asrda yaamas ve ayn mekanda ayn ileri yapmas onlarla karde olmalarnn bir delili saylabilir. Doum ve

Necdet ztrk, Fatih Devri Kaynaklarndan Dstrnme-i Enver, Osmanl Tarihi Ksm (12991466), stanbul, Kitabevi, 2003, s. XXIV. 5 F. Babinger, Yazijioghlu Mehmed Enzyklopedia des Islam, IV, s. 1268. mil elebiolu- Kemal Eraslan, Yazc-olu, A, XIII, s. 363368. 6 V. Gordlevski, Anadolu Seluklu Devleti, ev. Azer Yaran, Ankara, y.y., 1988, s. 14. 7 Herbert W. Duda, Zeitgenssische islamische Quellen und das Ouznme des Jazyyolu Al zur Angeblichen Trkischen Besiedlung der Dobrudscha im 13. Jhd. n. Chr., Spisanie Na Bulgarskata Akadamiya Na Naukit zkustvata Kniga LXVI, Sofiya, Peatnitsa Knipegraf , 1943, s. 139. 8 Amil elebiolu, Eski Trk Edebiyat Aratrmalar, stanbul, Milli Eitim Basmevi, 1998, s. 159, 175176.

II

lm tarihleri bilinmese de, eserini yazd tarih tespit edilebilmitir. Bu tarih, (827/1424) senesidir ki9, yukarda sz edilen Yazcolu unvanl Mehmed ve Ahmed Bcann hayatta bulunduklar ve Sultan II. Murad (1421-1451) dneminde hizmette olduklar zamana denk gelmektedir. Bu ahsiyetler iyi derece Arapa, Farsa bilmektedirler ve bu eitimi babalarndan almlardr.10Anadoluda tarih yazclnn ve tarih eserlerinin Trkeye evirisinin yeni yeni balad bu dnemde sarayda ayn unvan alan farkl ailelerden kiilerin olmas mmkn deildir. Eserinden de anlalaca zere Yazczde Al, iyi derecede Arapa ve Farsa bilmektedir, muhtemelen bu eitimine de Yazcolu Mehmed ve Yazcolu Ahmed Bcan gibi babas Yazc Slihten almtr. Sultan II. Murad dneminde sarayda grev yapan Yazczde Al, ayn zamanda bir eli olarak Sultann, Msrda Memlk Devletinde elilik grevini de stlenmitir. Ner

Tri (Kitb- Cihn-num)nde bu durum u ifade ile zikredilmektedir; Yazcolunu Msra eli gndermidi. Ol dahi Msrdan ok armaanlar getrdi ifadesi
bulunmaktadr.11 Osmanl saraynda nemli bir dvn grevlisi, devlet elilii12 yapabilecek bir siyaset adam, o devirde Arapa ve Farsa kaleme alnan eserleri Trkeye evirebilecek dzeyde iyi dil bilen bir limdir Yazczde Al. O ayn zamanda Trk tarihine, kltrne vakf mill duygular yksek bir ahsiyettir.

Paul Wittek, Das Datum von Yazcolus Ouznme, Trkiyat Mecmuas, XIV, stanbul, Edebiyat Fakltesi, 1965, s. 264. Herbert W. Duda eserin yazl tarihini, Berlin nshasnda bulunan ger evvelki arfine trh am, lursa nedir biline keyf- kem ifadesinden yola karak, ebced hesabyla tarihlendirmitir (Zeitgenssische islamische Quellen und das Ouznme des Jazyyolu Al zur Angeblichen Trkischen Besiedlung der Dobrudscha im 13. Jhd. n. Chr., s. 138. 10 mil elebiolu-Kemal Eraslan, Yazc-olu, A, XIII, s. 365, 367. 11 Mehmed Neri, Neri Tarihi, I, Ankara, Kltr Turizm Bakanl Yaynevi, 1988, s. 239; Nihad Smi Banarl, Yazc-olu Al ve Selunme (Ouznme), s. 499. 12 M. Orhan Bayrak, Osmanl Tarihi Yazarlar, stanbul, Osmanl Yaynevi, 1982, s. 221.

III

2. ESER A. TEVR- L- SELU a) bn Bb: Tevr-i l-i Seluun ana ksmn tekil eden blm bn Bb (l. 1285ten sonra) tarafndan Farsa kaleme alnm olan el-Evmirl-Aliyye fil-umril-

Aliyyenin Yazczde Al tarafndan Trkeye tercmesidir. Bundan dolay konumuza

gemeden nce bu eserin yazarnn hayat, ailesi ve eseri hakknda bilgi vermek doru olacaktr. Trkiye Seluklu Devletinin ana kaynaklarnn banda saylabilecek nitelikte olan bu eserin mverrihi bn Bbnin hayat hakkndaki bilgiler sadece eserlerindeki anlatmlarna dayanmaktadr. Kendisinden Nred-dn seyin bin Muammed bin Al el-Cafer el-Ruad ismiyle bahseden13 bn Bb, ailesiyle ilgili olarak u bilgileri vermektedir; mellifin annesi olan Bb Hanm; Nbr daki afilerin reisi Kemled-dn Simnnnin kz ve ana tarafndan da nl Fkh alimi Muhammed bin Yahynn torunudur14. bn Bb eserinde annesinden el-Bb el-Mneccime olarak bahsetmektedir. nk annesi mneccimlik ilminde kendisini gelitirmi, yldzlara bakarak gelecek hakknda nemli bilgiler verdii grlmtr. Bu zelliinden dolay uzun bir zaman Celled-dn vrizmh (1220-1231) n hizmetinde bulunmu ve itibar grmtr.15 bn Bb, annesinin isminden dolay bu ad almtr.16 bn Bbnin babas ise Kr-i Sur seyyidlerinden Crcanl Mecded-dn Muammeddir. Alad-dn A Melik Cveyn (1226-1283) nin dedesi emsed-dn Muammed bin Alnin yannda mkemmel bir eitim grm iyi bir mni olarak yetimi olan babas uzun bir mddet varizmahlar Devletinde grev yapmtr17.

bn Bb, el-Evmirl-Aliyye fl-umril-Aliyye, ner. Adnan Sadk Erzi-Necati Lugal, Ankara, Trk Tarih Kurumu Basmevi, 1957, I, s. 7. 14 Adnan Sadk Erzi, bn Bb, A, V/2, s. 712. 15 Herbert W. Duda, bn Bbnin Seluk Tarihi, arkiyat Mecmuas, II, 1958, s. 2. 16 Abdlkadir zcan, Bb, DA, VI, s. 125. 17 bn Bb, el-Evmirl-Alaiyye fil-umril-Alaiyye (Selunme), haz. Mrsel ztrk, Ankara, Milli Ktphane Bakanl Basmevi, 1996, I, s. 1.

13

IV

Celled-dn vrizmhn Ahlat ehrini kuatmas esnasnda buraya eli olarak gelen Seluklu Sultan I. Alad-dn Keyubdn Veziri Kemaled-dn Kmyr, Bb Mneccimeyi tanma frsat bulmu ve Konyaya dndnde Sultana onun marifetlerinden bahsetmitir. Seluklu Sultan I.Alad-dn Keyubd (1220-1237) bu olaydan sonra sz edilen bu hanm Mneccime ile ilgilenmeye balamtr. Yass imen Savanda Seluklulara kar byk bir yenilgi alan (1230) Celled-dn Hvarizmh, bunun ardndan da Diyarbakr dolaylarnda Moollara malup olmutur (1231). Bu olaylardan sonra bn Bbnin babas ve annesi ama gelerek burada Eyyub Meliki Melik Erefin (1200-1237) hizmetine girmilerdir. Bu olay haber alan Seluklu Sultan I.Alad-dn Keyubd, am Melikinden onlar Konyaya gndermesini istemitir. Bu istek zerine bn Bbnin ailesi (1231-1233) yllarnda Seluklu hizmetine Konyaya gelmiler ve annesi I.Alad-dn Keyubdn mneccimi olarak hizmete balamtr18. Sarayda byk itibar gren Mneccimenin kocas ise fir-ne-i mriflii grevine getirilmitir. II. yed-dn Keyusrev (12371246) zamannda bn Bbnin babasna tercmanlk ve elilik vazifesi de verilmitir19. Bundan sonraki hayat boyunca Seluklu Devleti adna elilik grevlerinde bulunan bn Bbnin babas; Badad ve amdaki Mool kararghlarna ve Almta eli olarak gnderilmitir. Uzun bir devlet hizmetinden sonra 670 ylnn aban aynda lmtr (Mart 1272)20. Byle itibarl bir ailenin ocuu olarak saray ierisinde yetien bn Bb, babas Mecded-dn Muhammed Tercmndan iyi bir eitim almtr. b) El-Evmrl-Aliyye fl-umril-Aliyye: el-Evmirl-Aliyye fl-

umril-Aliyye, Seluknme

veya Tr-i bn Bb gibi adlarla anlan ve bn Bb

tarafndan kaleme alnan eser Trkiye Seluklu tarihinin 1192-1280 yllarn kapsamaktadr. bn Bb eserini Alad-dn Aa Melik Cveynnin Anadolunun fethinden balamak zere Trkiye Seluklu Devletinin btn bir tarihini yazmasn emretmesi zerine kaleme almtr21. Trkiye Seluklular tarihi iin ana kaynak nitelii tayan bu eserin isminde geen Aliyye

18

Abdlkerim zaydn, bn Bb, DA, XIX, s. 379 Adnan Sadk Erzi, bn Bb, A, V/2, s. 712. 20 Muhammed Cevd Mekr, Abr- Selcika-i Rm, Tahran, 1350, s. 17. 21 bn Bb, el-Evmirl-Alaiyye fil-umril-Alaiyye (Selunme), haz. Mrsel ztrk, I, s. 4.
19

kelimelerinden ilki Moollarn Badad Valisi Alad-dn Aa Melik Cveynye ikincisi ise Trkiye Seluklu Sultan I.Alad-dn Keyubda atfen kullanlmtr22. Yazar Farsa kaleme ald bu eserde alnt yapt kaynaklardan bahsetmemi, bizzat kendi grdklerini, duyduklarn edebi bir slupla nakletme yoluna gitmitir. Seluklularn ilk zamanlarna ait kaynaklarn azl yznden bn Bb eserine 1192 ylnda tahta kan I. yed-dn Keyusrev (1192-1196, 1205-1211) babas II. l-Arslan (1155-1192) tarafndan veliaht tayin edilmesinden balam ve kendi yaad zamana kadar getirmitir. Mellif kendisinin de bizzat ahit olduu dnem olan I.Alad-dn Keyubd dnemini teferruatl bir ekilde anlatmtr. Mellif sarayda grevli olduu iin elde ettii birok diplomatik belgeyle eserini sslemitir23. bn Bb eserini kaleme alrken kendisinin grp yaadklarndan hari olarak, Melik-uar unvanl Bahed-dn Ahmed bin Mamd ni-yi snin manzum Seluknmesinden istifade etmi, I. Alad-dn Keyubda ait dnemin byk bir ksmn Kni snin eserinden yararlanarak yazmtr. Mellif eserine II. yed-dn Mesdun (1284-1297) Krmdan Anadoluya geiinden sonra Diyarbakr, Harput, Malatya ve Sivas hakimiyetinin lhanl hkmdar Abaka Han (1265-1282) tarafndan tannmasnn anlatld konuyla son vermitir24. Yazar eserini 679 (1280-1281) ylnda tamamlamtr25. Eserin gnmzde tespit edilebilen nshalar unlardr: Ayasofya Ktphanesi nr. 2985 de kaytl olan ve 744 varaktan oluan nsha. Bu nsha 1280 senesinde III. yed-dn Keyusrevin (1264-1283) huss ktphanesi iin brhm bin Eb Bekr el-ayer tarafndan istinsah edilmitir. Dieri ise Paris Bibliothque Nationale, Supp. Persan 1536 numarada kaytl olan nshadr. Bu nsha Ayasofya nshasnn ad tespit edilemeyen bir mstensih tarafndan yazlm muhtasardr26.

bn Bb, el-Evmirl-Aliyye fl-umril-Aliyye, ner. Adnan Sadk Erzi-Necati Lugal, Ankara, Trk Tarih Kurumu Basmevi, 1957, I, s. 7. 23 Herbert W. Duda, Zur Geschichtsforschung ber die Rum-Seldschuken, ZDMG, 89, NF 14/3-4, 1935, s. 20. 24 Abdlkerim zaydn, bn Bb, DA, XIX, s. 380. 25 Paul Wittek Yazijioghlu 'Ali on the Christian Turks of the Dobruja, BSOAS, University of London, 1952, XIV/3, s. 642. 26 bn Bb, el-Evmirl-Alaiyye fil-umril-Alaiyye (Selunme), haz. Mrsel ztrk, I, s. 9-10.

22

VI

Yazczde Al, Tevr-i l-i Selu adl eserini II. Murad dneminde kaleme almtr. Bu dnemin (1421-1451) Trk tarih yazclnda nemli bir yeri bulunmaktadr. Daha nceden Arapa ve Farsa olarak yazlan eserler bu dnemde youn bir ekilde Trkeye evrilmitir. Bu faaliyetlerin yaygnlamasnda II. Muradn ilim adamlarna salad imkn ve teviklerin byk rol bulunmaktadr. Bu devirde sadece Osmanl Saraynda deil Anadolu Beyliklerinde de beyler adna pek ok eser yazlm, pek ok eserin de Trkeye evirisi yaplmtr27. II. Murad Trk dil ve edebiyatnn gelimesine yazya dklmesine byk katklar olan bir devlet adamyd. Kendisi de iir yazm, bilimle, edebiyatla yakndan ilgilenmi; devrin alimlerini, airlerini, mzisyenlerini sarayna toplamtr. Onlar dllendirip Arapadan ve Farsadan pek ok eserin evirilerini yaptrmtr.28 II. Murad zamannda onun adna ithafen yazlan veya onun desteiyle ortaya kan birok eser Trk tarihine ve medeniyetine k tutacak niteliktedir29. Onun zamannda birok devlet adam da bu ilmi faaliyetlere katlm Trk tarihi iin nemli eserler ortaya koymulardr. Bu dneminin nemli devlet adamlarndan olan Timurta Paann olu Umur Bey bir ok eserin Trkeye tercmesi iin ve Trke eser yazlmas iin byk gayretler gstermitir30. Yazczde Alnin kaleme ald Tevr-i l-i Selu adl eserini bu dnemde ortaya kan, mill uur ile Trk dili, edebiyat ve tarihi alannda balayan uyann ve gelimelerin bir yansmas olarak ele alabiliriz. c) Tevr-i l-i Selu: Yazczde Al Tevr-i l-i Selu adl eserini Osmanl Sultan II. Muradn istei zerine kaleme almtr. Mellif sultan u ekilde methetmitir.

Suln Murd bin Muammed an ki eref-i l-i Osmndandur, pdiahla ensab ve elyadur. Ouzu alan anlar urundan belki Cingiz anlar urundan, da mecmndan ulu al ve ulu skdr, er-ile da rf-ile da. Trk anlar da apusna gelp selm virmege ve imet itmege lydur. Allhu tel b .ve pyidr lsun, oy
ehabettin Tekinda, Osmanl Tarih Yazcl, Belleten, XXXV/140, 1971, s. 657, 658. Kprlzade Mehmet Fuad, Anadoluda Trk Dil ve Edebiyatnn Tekmlne Bir Bak, stanbul, Akam Matbaas, 1934, s. 33, 34. 29 Franz Babinger, Osmanl Tarih Yazarlar ve Eserleri, ev. Cokun ok, Ankara, T.C. Kltr Bakanl Yaynlar, 2000, s. 17. 30 Kprlzade Mehmet Fuad, Anadoluda Trk Dil ve Edebiyatnn Tekml, Yeni Trk Mecmuas, stanbul, stanbul Devlet Matbaas, 1933, s. 380.
28 27

VII

lem olduca cihndr u cihnda vr olsun.31 II. Murada takdim edilen32 eserin yazld
tarih hakknda nshalarda net bir ifade bulunmamaktadr. Bundan dolay inceleme yapan bilim adamlar farkl tarihler zerinde durmulardr. ounluk, ittifak ile eserin telif tarihini (827/1423) yl olarak kabul etmektedir. Eserdeki Ger evvelki arfine trh am, lursa

nedir biline keyf- kem33 ifadesinden yola klarak ebced hesabyla yazl tarihi H. 827
olarak tespit edilmitir34. Yazczde Al; bn Bb tarafndan yazlan el-Evmirl-Aliyye fil-umril-

Aliyye adl Farsa eserin Trke'ye evirisini yaparak Tevr-i l-i Seluun omurgasn
oluturmutur35. Tercme bir eser ortaya karmak amacyla ie balayan mellif, eserin baz blmlerini kaldrarak, baz blmlerine kendisinden ekler koyarak farkl bir eser meydana getirmitir. Yazczde

el-Evmirl-Aliyye fil-umril-Aliyyenin tercmesine

balamadan evvel ba ksma bir Ouz-nme blm eklemitir. Bu blm kaleme alrken Reded-dn Fazlullhn(1248-1318), Cmiut-tevr adl eserinden faydalanmakla birlikte,36 tarihi Ouz efsanelerinden ve Uygurca Ouz-nmeden de istifade etmitir37. kinci blm yazlrken Rvendnin Rhats-sudr ve ayets-surr adl eserinden istifade
31

Yazczde Al, Tevri-i l-i Selu, Topkap Saray Ktphanesi, Revan Blm, nr. 1391, vr.

14b. Bursal Mehmed Tahir, Osmanl Mellifleri, I, stanbul, Matbaa-y mire, 1342, s. 183. Yazczde Al, Tevri-i l-i Selu, Staatsbibliothek zu Berlin, Ms. Or. Quart. 1823, vr. 450a. 34 Herbert W. Duda, Zeitgenssische islamische Quellen und das Ouznme des Jazyyolu Al zur Angeblichen trkischen Besiedlung der Dobrudscha im 13. Jhd. n. Chr., s. 138.
33 32

Bende-i kimesne bu iki mcellid iinde gemi iler ve ikyetleri ki enr ve uhr- miye der Rm memlikinde hdis ve hir olmud. Prisden Trkye dnderip aleme getrdi ve Cenb-meb- aytas devlet-i mav allhu tal ebeden ve sermeden aretine mahall-i ara yitrdi ve mechd midr mebl ld mddir ki eger sehv ve a vi olduysa pdih aretin efl sl buyurup alem-i afv birle termm el fsd diri aylarki insan nisyndan l degil Al kim du gy Sulndur eyh sevgsi cismine cndur Eger olsa mile ver-le Ducsdr eyh il-la Dil-rdan olduca cmle m udvendigr olduun mstedm Yazczde Al, Tevr-i l-i Selu, Topkap Saray Ktphanesi, Revan Blm, nr. 1390, vr. 234a. 36 Ouz ubesi yle kim nu erhi Ouz-nmede ve Cmiut-tevrde gelr Yazczde Al, Tevr-i l-i Selu, Topkap Saray Ktphanesi, Revan Blm, nr. 1391, vr. 2b. 37 Sergey Grigorevi Agacanov, Ouzlar, ev. Ekber N. Necef-Ahmet Annaberdiyev, stanbul, Selenge
Yaynlar, 2003, s. 53.

35

VIII

edilmitir38. Ayrca bn Bbnin kendisi ve ailesi ile ilgili bilgilerin verildii yerlerin bazlar kartlm, Alad-dn Ata Melik Cveynye methiye blmlerinin yerine Sultan II. Muradla ilgili methiyeler eklenmitir39. Yazczdenin yapm olduu eklemelerden dolay eser Trkiye Seluklularnn tarihinin anlatld kitap niteliinden kp, slm ncesi Trk tarihi, Seluklu, Mool, Beylikler Dnemi ve Osmanl tarihinin anlatld muhteem bir Trk Tarihi nitelii halini almtr. Toplam drt blmden meydana gelen eserin birinci blmnde Trk ve Mool boylarnn tarihi ile eceresi ve Ouz boylarnn adlarnn nereden geldii, tamga ve ongunlarnn neler olduklar anlatlmaktadr. Boylarn tamgalar dzgn bir ekille izilerek gsterilmektedir. Metinde bulunan Ouz ubesi yle kim nu erhi Ouz-nmede ve

Cmiut-tevrde gelr ifadesinden mellifin bu blm yazarken Reded-dn

Fazlullhn Cmiut-tevr adl eserinden istifade ettii anlalmaktadr. Yazczde Al bu blme Dede Korkut ve Akkoyunlu Beyi Kara Osman hakknda bilgiler eklemitir. Trklerin soyunun Nuh Peygamberin olu Yafes (Yafet)e40 kadar dayandnn anlatlmasyla balanan bu blmde Ouz boylar ve uygulanan ikili tekilat, boylarn grevleri, han ve bey olma usul ve sralar da anlatlmtr. Ouz boylarnn makam ve mevkilerinin anlatld blmde Trklerde toy41, orun42 ve l43 gelenekleri hakknda da bilgiler sunulmutur.

38

Nihad Smi Banarl, Yazc-olu Al ve Selunme (Ouznme), s. 500; Adnan Sadk Erzi, bn

Bb, A, V/2, s. 716, bk. Tezin XXIII, XXIV. sayfalar. 39 Abdlkerim zaydn, bn Bb, DA, XIX, s. 381; bn Bb, el-Evmirl-Alaiyye fil-umrilAlaiyye (Selunme), haz. Mrsel ztrk, I, s. 11. Bir ok ilmi kaynakta Yafes olarak kaleme alnan bu isim Yazczdenin eserinde Yafet olarak yazlmtr. 41 Toy, Trk devletlerinde resmi bir grme gayesiyle toplanlan veya Trk boylarnn, topluluklarnn belli bir ama dorultusunda bir araya geldikleri toplantlardr. Hkmdarlar eitli sebeplerle toy dzenlerlerdi. Bunlar, tahta k toyu, zafer toyu, dn toyu, doum toyu, ad koyma toyu gibi toylardr. Bu toylar Trklerde sosyal hayatn dzenlenmesi asndan byk nem tamaktadr; bk. Abdulkadir Donuk, dar-Asker Unvan ve Terimler, stanbul, 1988, s. 85; Bahaeddin gel, Trk Kltrnn Gelime alar, stanbul, 2001, II, s. 782783; brahim Kafesoglu, Trk Milli Kltr, stanbul, Boazii Yaynlar, 1986, s. 246-247, 336. 42 Orun, Trk hanlarnn saraylarnda veya devlet trenlerinde, toylarda Trk boylarnn alacaklar, oturacaklar yerlerin tespit edildii kurallardr. bk. Abdulkadir nan, Orun ve l Meselesi, Trk Hukuk ve ktisat Tarihi Mecmuas, I, stanbul, 1931, s. 121-128.; Bahaeddin gel, Trk Kltrnn Gelime alar, II, s. 782-783; brahim Kafesoglu, Trk Milli Kltr, s. 688. 43 l, kelime manas itibaryla blmek, ayrmak anlamna gelmektedir. Eski Trk devlet geleneine gre lkenin hanedan yeleri arasnda paylatrlmas detini ifade etmektedir. nceleri Ouz boylarnda kesilen etten boylara ayrlan hisseyi ifade ederken, sonralar siyasi manada bir hal alarak lkenin hanedan yeleri
40

IX

kinci blm ise Seluklu Hkmdarlarn, Ouzlara balayarak Byk Seluklu tarihine giri yapar. Seluklular hakknda vgler ve boy beylerinin oturduklar mevkiler dile getirildikten sonra, Seluk bin Dokak (l. 1009) hakknda ksa bilgiler verilir. Arslan Yabgunun (1009-1025) Gazne Hkmdar Sultan Mahmud (998-1030) tarafndan hile ile Hindistan Kalesine44 hapsedilmesiyle devam eden blm, Sultan Mahmudla yaplan mcadeleler ve Sultan Turulun tahta gemesi anlatldktan sonra Irak Seluklularna da deinilerek son bulur. Bu blm Rvendnin Rhats-sudr ve yets-surr adl eserinden alnmtr45. nc ksm Trkiye Seluklu Devletinin kuruluuna ksaca deinilerek balar ve

bn Bbnin kaleme ald el-Evmirl-Aliyye fil-umril-Aliyyenin aynen

Farsadan tercmesiyle son bulur. Bu blmde olaylar ikr-i ifadesiyle balayan balklar altnda anlatlmtr. Tercmeye esas ana metinde bulunan iirler Trkeye evrilmitir ancak, baz zor olanlar da aynen Farsa olarak verilmitir. Son blm ise Gazan Han (12951304)n lmnden sonra Anadoludaki sosyal ve siyasal durum, Osmanllarn mensup olduu kken ve Anadoluya gelileri anlatlarak son bulmaktadr. Eserin Berlin ve Topkap Saray Mzesi Ktphanesi, Revan Blm nr. 1390 nshalarnn sonunda farkl olarak II. Murada hitaben yazlan bir manzume bulunmaktadr. Eser bir btn olarak ele alnd zaman slm ncesi Trk tarihinden Osmanllarn kuruluuna kadar geen dnemin anlatld bir kaynak zellii tamaktadr. Ouz boylarnn isimleri, tamgalar, snkleri ve grevlerinin anlatld kaynakta; devlet ynetiminde uygulanan ikili tekilat, han ve bey olma usulleri dile getirilmitir. Trklerdeki toy, orun, l adetleri ve uygulan anlatlmtr. Eserde Seluklular Devri ordu sistemi, unvanlar, dier

arasnda paylatrlmas kuralna dntrlmtr. l sistemi bilim adamlarnca gebe devlet anlay ve tekilt sistemine dayandrlmtr. Abdulkadir nan, Orun ve l Meselesi, s. 123; Osman G. zgdenli, Ortaa Trk-ran Tarihi Aratrmalar, stanbul, Kakns Yaynlar, 2006, s. 43. 44 Arslan Yabgu; farkl eserlerde sril ismiylede zikredilmitir. Burada Hindistan Kalesi olarak adlandrlan yer Kalincar Kalesidir. bk. Abdlkerim zaydn, Arslan bin Seluk, DA, III, s. 402, 403. 45 Adnan Sadk Erzi, bn Bb, A, V/II, s. 716; Nihat Azamat, II. Murad Devri Kltr Hayat, Marmara niversitesi Trkiyat Aratrmalar Enstits, Yenia Tarihi Ana Bilim Dal, Doktora Tezi, stanbul 1996, s. 168; Herbert W. Duda, Die Seltschukengeschichte des Ibn Bb, Munskgaard/Kopenhagen, 1956, s. 12.

devletlerle olan ilikiler, hkmdarlarn tahta gei usulleri ve o devir Anadolusundaki yer ve ahs adlar hakknda bilgilere ulalabilir. Nshalarnda ve eitli almalarda Tr-i l-i Selu, Seluk-nme, Ouz-nme ve

Mool-nme gibi isimlerle de anlmtr, ancak nshalarn ba ksmna bu adlarn bir ou

sonradan eklenmitir, yazld dnemdeki tarih kitaplar iin kullanlan ve eitli zamanlarda eserle ilgili alma yapan bilim adamlarnn da kullanm olduklar Tevr (Tevr-i l-i

Selu) adyla almamzda deerlendirmeye tabi tuttuk. Kaleme alnal neredeyse alt asr
gemi olan bu eser, o kadar gzel bir Trke ile yazlmtr ki, gnmzde bile ok rahat bir ekilde anlalabilecek dzeydedir. Tevr-i l-i Selu II. Murad dnemindeki kltr hayatnn canllnn, Trklk uurundaki gcn gnmze bir yansmasdr. d) Tevr-i l-i Seluun Tarihi Deeri ve el-Evmirl Aliyye fil umril-

Aliyye Arasnda Bulunan Farklar: Tevr-i l-i Selu, bn Bbnin eserinin bir evirisi
ve Rvendnin, Rhats-sudr ve ayets-surr ile Reded-dn Fazlullhn, Cmiut-

tevr adl eserlerinin katklaryla hazrlanan bir eser gibi alglanmaktadr. Ancak eser tam
manasyla bir deerlendirmeye tabi tutulduunda durumun byle olmad grlmektedir.

Tevr-i l-i Seluun yazld dnemde uygulanan eviri metodunda, mstensihler

konuyla ilgili olarak kendilerinden ve dnemin dier kaynaklarndan faydalanarak pek ok eklemeler yapmaktaydlar. II. Murad devri eviri almalarnda uygulanan bu usul dnemin eviri eserlerini farkl bir kimlie brndrmektedir. Herbet W. Duda konuyla ilgili olarak yazd makalesinde Yazczdenin eserinin orijinalliinden ve serbest yani kelime kelime olmayan bir tercme ekliyle yazldndan bahsetmektedir. Yazczde Al de bu almasna ismini vermedii pek ok kaynaklardan eklemeler yapm, baz blmlerini ise kartmtr. bn Bb tarafndan kaleme alnan el-Evmirl-Aliyye fil-umril-Aliyye adl Farsa eser, Yazczde Al tarafndan yaplan bu almalar neticesinde farkl bir kimlie brnm, anlatld devirle ilgili nemli bilgilerin verildii kymetli bir kaynak halini almtr. Yazld dnemden gnmze kadar geen zaman ierisinde el-Evmirl-Aliyye

fil-umril-Aliyye zerinde yaplan istinsah, neir ve dier ilmi almalarla Tevr-i l-

XI

i Selu zerine yaplan ilm almalar kyaslayacak olursak; Yazczde Alnin eseri
zerine yaplan almalarn ok daha fazla ve detayl olduu grlmektedir. Bu durum birinin dierinden stn olduu anlamna elbette gelmemektedir, ancak Tevr-i l-i Selu un el-Evmirl-Aliyye fil-umril-Aliyyeden tamamen farkl zellikler tayan yeni bir eser olduunu ortaya koymaktadr. Bu duruma rnek olmas asndan iki eser arasnda ki, farklardan birkan gsterebiliriz: I. yed-dn Keyhusrevin Alaehiri kuatmak gayesiyle, ordu toplamak iin yaynlad emir zerine toplanan Seluklu ordusu hakknda, iki eserde farkl bilgiler verilmitir.

el-Evmrl-Aliyye fil-umrilAliyye
Padiahn yce ferman uyarnca, askerlerin sekinleri (kaffe-i leker kean), byklerin (serveran) ve komutanlarn (sipahdaran) ileri gelenleri ve yardmclar, taraftarlar, nl ve anl askerleriyle ihtiamyla Ruzbe ovasnda bulunan kutlu karargahta hazr oldular (bn Bb, el-

Tevr-i l-i Selu

Emr-i al mcebince cmle emir ve eri balar ve ay ve Bayat ve Salur ve Bayndur ve syir boylar46 ve

bahdurlar her arfdan ey yara ve istidd- tamm birle pdih derghna onya ovsna Ruzba yazusna r oldlar (Yazczde Al, Tevr-i l-i

Evmirl-Alaiyye fil-umril-Alaiyye (Selunme),

Ankara, Milli haz. Mrsel ztrk, Bakanl

Selu,

Topkap

Saray

Ktphanesi,

Revan Blm, nr. 1391, vr. 111a, st. 1316).

Ktphane

Basmevi, 1996, I, s. 126).

46

B. 84a/7. // T. 54b/20. ...alplar

XII

I. yed-dn Keyusrevin

Alaehiri kuatmak amacyla harekete gemesi zerine;

Alaehir Tekfuruna batdan yardma gelen ordu ve bunlarn karlarndaki Seluklu ordusu iki eserde u ekilde tasvir edilmitir.

el-Evmrl-Aliyye filumril-Aliyye
Rumdan Almandan, Kfaktan ve Alandan oluan askerler gsterilirken ol dier yandan ... slm Ordusu da gkyz Firenkden gibi ilerlemeye, ate kresi gibi kaynamaya Almndan cem olup geldiler. Bu arafdan balad, Askerlerin Elburz da gibi sulnu erileri Trk ve Trkmn alpleri heybetli grzlerinden imek gibi parlayan ve bahdurlar Bar-i Aar gibi arcaup kllarndan, da delen mzraklarndan alaylar dzdiler, lar undan ve korkan Merihin d patlayp, denizler kllar ve omalar barndan gzler kurumaya, lm can ekimeye yz tuttu (bn Bb, amaurd ve atlar kinemesinden ve sler olndan Zhre-i Merr b ve haz. deizler ayn-i serb olurd (Yazczde Mrsel ztrk, I, s. 127). Al, Tevr-i l-i Selu, Topkap Saray Ktphanesi, Revan Blm, nr. 1391, vr. 111b, st. 9-13). ve Bulr ve Engrs, midar eri Rmdan ve

Tevr-i l-i Selu

el-Evmirl-Alaiyye fil(Selunme),

umril-Alaiyye

XIII

I. Alad-dn Keyubdn faziletleri, adalet sevgisi ve iyi huylarnn anlatld blmde, iki eser arasnda ayn konu zerinde farkl ifadelerde bulunmaktadr. Yazczde, eserinde, Alad-dn Keyubdn hkm verirken Ouz tresine uyduunu belirterek, U blgelere atad Trk boylar ve boy beyleri ve obanoullar hakkndaki bilgilere yer vermitir.

el-Evmrl-Aliyye fl-umrilAliyye
Hi bir zaman abdest almadan ferman imzalamazd. Sk sk Kimya-y

Tevr-i l-i Selu

Ve bdestsz nin ve tev yazmazd. Ve dyim Kimy-y Sadet kitbn ve NimlMelikin kitb, ki Syer-i Mlk adlu kitbdur, mulaa iderdi. Ouz tresin ve Ouznme ve syir tevri ey bilrdi. er ve yas bbnda dvn- akm Ouz tresince vey Ouz tresine ys idp km iderdi. Ve Rm ve Ermen ve Rs ve Engrs ve Grcistn ve aalar mecm arc gzr mu ve bende ve imetkr olm-idi. Begler begi merm smed-dn oban Beg eryle gep urudan dete varup pc bap yup Soda fet idp Rusu arcn aldudan ora dai kffra temerrd idemediler. T Tatar fetretine degin Suln Alad-dn eriyle kendzi onyadan Sulnuyuna geldi. Kffr y old sebebiyle u arafna tevecch itdi. Tatar geldgin iidicek kend gir dndi. Uc smed-dn olanlarna ve aydan Erurula ve Gndz Alpa ve Gk Alpa smarlad. Al-a: Gir anu alna gelelm anu av ve mlzmlarndan kimse anu mbrek azndan ve dilinden fu ve yaramaz nesne iitmedi. tnda ve filinde arl temm-idi. Nirde ve aranc b-ner oynard. Ve anaatlerde yycl ve durdgerlik ve nal ve ressml ve al ve sarrcl ve bl ey bilrdi. Bu bblarda mahreti ve adati vard. Ve cevhiri da ey bilrdi (Yazczde Al, Tevr-i l-i Selu, Topkap Saray Ktphanesi, Revan Blm, nr. 1391, vr. 166b, st. 8-17, vr. 167a, st. 1-6).

Saadet ile vezir Nizaml-mlkn Allah

rahmet eylesin

Siyerl-Mlkn

okurdu, yaknlarndan ve srdalarndan hibiri onun mbarek dilinden kt sz veya kfr ktn duymamt. ve d temizlie ok nem verirdi. Tavla ve satranc iyi oynar, ciritte ve okta rakiplerini geride brakrd. bak ve Mimarlkta, yapmnda, dericilikte

kuyumculukta, bakrclkta,

ressamlkta

byk bir bilgi ve beceriye sahipti. Mcevherlerin deerini yle iyi bilirdi...
(bn

Bb,

el-Evmirl-Alaiyye fil(Selunme),
haz.

umril-Alaiyye

Mrsel ztrk, I, s. 246-247).

Trk tarihi asndan byk neme sahip olan bu iki eser zerine gnmze kadar yaplm olan almalar genel itibaryla yle sayabiliriz: el-Evmirl-Aliyye fl-

umril-Aliyyenin gnmzde bilinen tek nshas Sleymaniye Ktphanesinde

XIV

bulunmaktadr.47 Bunun dnda, ad geen nshadan istinsah edilen; Millet Ktphanesi ve Paris Bibliothque Nationalede birer nshas daha bulunmaktadr. Ayasofya nshas Prof. Dr. Adnan Sadk Erzi tarafndan nsz ve fihrist ilave edilerek tpkbasm halinde yaynlanmtr.48 Prof. Dr. Adnan Sadk Erzi daha sonra Prof. Dr. Necati Lugal ile birlikte eserin tamamnn tenkitli metnini hazrlamay planlamtr. Ancak, eserin II. l-Arslann vefatndan I. Alad-dn Keyubdn saltanatnn balangcna kadar olan dnemi yaynlanabilmitir.49 Eser Prof. Dr. Mrsel ztrk tarafndan Trkeye tercme edilerek iki ilt halinde yaynlanmtr50. Eser ile ilgili yaplanan dier nemli almalar arasnda; Ch. Schefer tarafndan I. yed-dn Keyusrev ile II. Sleyman ah (1196-1204) dnemlerinin anlatld blm Franszca evirisi51, M. Th. Houtsmann el-Evmirl-Aliyye fil-

umril-Aliyyenin Pariste bulunan muhtasarn kullanarak yapt neir almas52,

bundan istifade eden Muhammed Cevd Mekrun hazrlad Abr- Selcia-i Rm53 yayn ve Mehmet Nuri Genosman54 ile H. W. Dudann yapt almalar55 ve Kurt Erdmann eserin sanat tarihi asndan yapt deerlendirmeyi56 saymak mmkndr. Aada eserin nshalarnn tantld blmde ayrntl olarak anlatlaca gibi,

Tevr-i l-i Seluun Pariste bulunan muhtasarn da dahil edecek olursak, 9 adet nshas
2 adet de neir almas bulunmaktadr. Bunlarn dnda almamzn Tevr-i l-i Selu

47

Ayasofya, nr. 2985.

bn Bb, el-Evmirl-Aliyye fl-umril-Aliyye, Tpkbasm ner. Adnan Sadk Erzi Ankara, Trk Tarih Kurumu Basmevi, 1956. 49 bn Bb, el-Evmirl-Aliyye fl-umril-Aliyye, ner. Adnan Sadk Erzi-Necati Lugal, Ankara, Trk Tarih Kurumu Basmevi, 1957. 50 Mrsel ztrk, el-Evmirl-Alaiyye fil-umril-Alaiyye (Selunme), Ankara, Milli Ktphane Bakanl Basmevi, 1996. 51 Quelques chapitres de labrege du Seldjouk Nameh compose par lemir Nasreddin Yahia, Recuil de textes et traductions publie a loccasion du Vllle congres international des orientalistes tenu a Stocholm en 1889. 52 M.Th. Houstma, Recueil de Textes Relaties lhistoire des Seldjoucides, III, Leide, E. J. Brill, 1902. 53 Cevad Mekur, Abr- Selcika-i Rm, Tahran, 1350. 54 Mehmet Nuri Genosman, Anadolu Seluklu Devleti Tarihi, bn Bbnin Farsa Muhtasar Seluknmesinden, Ankara, 1941. 55 Herbert W. Duda, Zeitgenssische islamische Quellen und das Ouznme des Jazyyolu Al zur Angeblichen Trkischen Besiedlung der Dobrudscha im 13. Jhd. n. Chr., Spisanie Na Bulgarskata Akadamiya Na Naukit zkustvata Kniga LXVI, Sofiya, Peatnitsa Knipegraf, 1943; Herbert W. Duda, Zur Geschichtsforschung ber die Rum-Seldschuken, ZDMG, 89, NF 14/3-4, 1935; Herbert W. Duda, Die Seltschukengeschichte des Ibn Bb, Munskgaard / Kopenhagen, 1956. 56 Ibn Bibi als Kunsthistorische Quelle, stanbul 1962.

48

XV

zerine imdiye kadar yaplm olan nemli almalar balyla kaleme alnan ksmda anlatlan 17 ilmi alma bulunmaktadr. Eser neminden dolay ilgi uyandrm oaltlma yoluna gidilmi hatta hayr amal olarak Osmanl saray ierisinde istinsah ettirilip baland zamanlar olmutur.57 Kilisli Muallim Rfat eserin Berlin nshasn Alman

Konsolosluu araclyla devrin imkanszlklarna ramen getirtip inceleme yoluna gitmi, nshann bana ve baz sayfa kenarlarna dzeltme ve bilgi notlar dmtr.58 Seyyid Lokman b. Hseyin el-r Tevr-i l-i Seluu zetlemi, bu eseri J.J. Wilhelm Lagus Latince evirisiyle birlikte neretmitir.59 Fuad Kprl, Tevr-i l-i Seluu stanbul niversitesindeki rencilerine Disiplin Travay adyla incelettirmitir. Muharrem Erginde eser zerinde rencilerine almalar yaptrmtr. bn Bb ve eseriyle ilgili yaplan ilmi almalarda Yazczdenin eserine mutlaka deinilmitir. Adnan Sadk Erzi, Necati Lugalin yaptklar el-Evmirl-Aliyye fil-umril-Aliyyeyi nsz ve fihrist ilave ederek tpk basmn gerekletirme almalar esnasnda Tevr-i l-i Seludan istifade edilme yoluna gidilmitir60. Houtsma el-Evmirl-Aliyye fil-umril-Aliyyenin Farsa muhtasarnn nerinden sonra, nemine binaen Tevr-i l-i Seluun nerini de yapma ihtiyac duymutur. Eserle ilgili olarak yaplan bu ilmi almalarn yannda tezimizin Tevr-i l-i Selu zerine imdiye kadar yaplm olan nemli almalar balyla dile getirilen konular gz nnde bulundurulacak olursa Tevr-i l-i Seluun tarihi deeri ve nemi daha iyi anlalm olacaktr. Yazczde Al, eseri Tevr-i l-i Seluu hazrlarken el-Evmirl-Aliyye

fil-umril-Aliyyeden farkl olarak eserine ekledii ve kartt blmlerle, Rhatssudr ve ayets-surr ile Cmiut-tevr adl eserleri kullanrken yapt deiiklikleri
ayrca mellifin kendisinden ve ismini belirtmedii kaynaklardan yapt eklemeleri eserin
Yazczde Al, Tevr-i l-i Selu, Paris Bibliothque Nationale, nr. Regius Supp. Turc. 737, vr. 1a. nshann banda bulunan kaytta z Suln Muaf an ibn z Suln Muammed ann hareminde bulunan Affe tn adl bir kadn tarafndan saraya hayr amayla 1139/1726 ylnda balandnn anlatld bir kayt bulunmaktadr (bk. Berlin nshasnn bandaki ketebe kayd). 58 Yazczde Al, Ouznme (Tevr-i l-i Selu), Staatsbibliothek zu Berlin, Ms. Or. Quart. 1823. (Nshasnn ba ksmnda yer alan sayfalk Kilisli Muallim Rfatn ekledii blm, bk. ek 6). 59 Abdlkerim zaydn, bn Bb, DA, XIX, s. 381. 60 bn Bb, el-Evmirl-Aliyye fl-umril-Aliyye, ner. Adnan Sadk Erzi-Necati Lugal, Ankara, Trk Tarih Kurumu Basmevi, 1957, I s. 11.
57

XVI

tarihi deerini belirtmesi ynnden ortaya koymak gerekmektedir. Bu farkllklar ksaca u ekilde ortaya koyabiliriz. Mellif eserine Ouzlarla ilgili kronolojik ve tarihi bilgilerin anlatld Ouznme adl bir blm ekleyerek balamtr. Trklerin soyunun Nuh Peygamberin olu Yafet (Yafes) kadar dayandrlarak balanlan bu blmde Trk ve Mool boylarnn tarihi ve eceresi zerinde teferruatl bir ekilde durulmutur. Bu blmde Ouz boylarna verilen boy adlarn hangi sebeple niin verildikleri anlatlarak, Trk boylarnn tamga ve ongunlarnn neler olduklar dile getirilmektedir. Boylarn kullanm olduklar tamgalarn ekilleri yaldzl ve dzgn olarak eserde izilerek gsterilmektedir.61 Yazczde Al bu tamgalar Reded-dn Fazlullhn, Cmiut-tevr adl eserinde belirtilen ekillerinden farkl olarak gstermitir. Farkl ilmi kaynaklarda tamka, damga gibi isimlerle anla gelmi olan tama kelimesi eitli devirlerde farkl anlamlar ifade etmi, farkl amalar dorultusunda kullanlmtr. Kelime anlam itibaryla elle izilen motif anlamna gelen bu tamgalar; boylarn simgesi, Trk hanlarnn soy alameti olarak kullanlmaktadr. Paralarda resmi yazmalarda, mimari eserlerde, bayraklarda tamga kullanld gibi, byk ba hayvanlarn sarlarna, kk ba hayvanlarn kulaklarna kime ait olduunu bildirmek amacyla tamga vurulmutur. Bunlarn yannda Trk boylarnda dokunan hal, kilimlerin zerinde, kullanlan ev eyalarnda ve mezar talarnda da tamga yaygn olarak kullanlmtr.62 Ouz tamgalarnn ortaya k Tevr-i l-i Seluta u ekilde ifade edilmektedir. Ouz Han vefat ettikten sonra yerine geen olu Gn ann mri ve vezri olan ayn zamanda devrin bilgesi kabul edilen Yengi Kinetl Arl vce adl kii Gn ana kardelerinin aralarnda ileride ortaya kabilecek olan anlamazlklarn nne gemek iin u ekilde bir teklifte bulunur. Ouzun her olu ve her torunu iin birer nian, tamga olarak tespit olunsun. Yarl ve hazinelerini, yl ve davarlarn bu nianla tamga etsinler, bu sayede mal ve mlkten tr ilerde anlamazlklar ortaya kmasn. Zaman ierisinde Ouzun oul

61

Yazczde Al, Tevr-i l-i Selu, Topkap Saray Ktphanesi, Revan Blm, nr.1391, vr.1b-

13b. Yusuf Halaolu, Damga, DA, VIII, s. 454; Gerhard Doerfer, Trkische und mongolische Elemente im Neupersischen, II, Franz Steiner Verlag, Wiesbaden, 1965, s. 554-565.
62

XVII

ve torunlar kendi adn ve lakabn unutmasn. Bu teklifi beenen Gnan Yengi Kinetl Arl vceden her Ouz boyu iin bir nian tamga olarak tespit etmesini ister, o da yirmi drt boy iin ayr ayr bir tamga hazrlar, bylelikle Ouz tamgalar ortaya kmtr.63

Tevr-i l-i Selu da gsterilen Ouz boylarnn tamgalar Reded-dn

Fazlullhn, Cmiut-tevr adl eserinden istifade ederek hazrlanmam, Yazczde Al tarafndan bizzat esere konulmutur. Burada kullanlan tamgalarn tamam ve boy adlarnn ounluu hibir eserde bu ekilde gsterilmemektedir. Ne Kagarl Mahmudun Dvn-u

Lugt it Trk adl eserinde ne de Cmiut-tevr adl eserde Ouz boylarnn tamgalar Tevr-i l-i Seluda gsterildii ekilde belirtilmemitir.64 Yazczde bu tamgalar
eserinde belirtirken dier eserlerden farkl olarak gstermi, belli bir dzen ierisinde itinal ve altn yaldzl olarak izmitir.

63

Yazczde Al, Tevr-i l-i Selu, Topkap Saray Ktphanesi, Revan Blm, nr. 1391, vr.

10a. Kagarl Mahmud, Dvn Lugt-it Trk, Millet Ktphanesi. Ali Emir Blm, nr. 4189, vr. 20b, 21a., Kagarl Mahmud, Dvn Lugt-it-Trk Tercemesi, ev. Besim Atalay, Trk Tarih Kurumu Basmevi, Ankara, 1992, I, s. 55-58, Faruk Smer, Ouzlar (Trkmenler), Trk Dnyas Aratrmalar Vakf, stanbul, 1999, s. 101 (boy simgelerini gsteren tablolar); Neriman Grgnay, Ouz Damgalar ve Gktrk Harflerinin El Sanatlarmzdaki zleri, Ankara, Trk Tarih Kurumu Basmevi, 2002, s. 9.
64

XVIII

FARKLI KAYNAKLARA GRE OUZ BOYLARININ TAMGALARI

Tevr-i l-i Selk Tevr-i l-i Selk Cmit Tevr Dvn-u Lugt it -Trk

AYI
GN HAN

BAYT ALA EVL ARA EVL YAZIR

B O Z O K L A R (S A

K O L )

AY HAN

DGER DODURA YAPARLU AVAR

YILDIZ HAN

IZI BEGDLL ARIN BAYINDUR

GK HAN

PENCENE AVUNDUR EPN ALUR

(S O L

K O L)

DA HAN

EYMR ALAYUNDLU REGR SKENDER (GDR)

O K L A R

DENZ HAN

BGDZ YIVA INI

XIX

Yirmi drt boyu simgeleyen tamgalarn tamam sadece Tevr-i l-i Seluda tam olarak eksiksiz gsterilmektedir. Kagarlnn eserinde 22 Ouz boyu zikredilmi ancak 21 tanesinin tamgalar gsterilmi, Reded-dnin eserinde ise 24 boydan bahsedilmekte, yalnz 23 boyun tamgalar verilmi ve bu iki eserdeki tamga eitleriyle Yazczdenin eserindeki tamgalar arasnda farklar bulunmaktadr. Toy trenlerinde boylara l olarak ayrlan koyunun ksmlarna, Cmiut-tevrde endm-i gut (etin bir ksm) ad verilirken,

Tevr-i l-i Seluda bu ksma sk (kemik) ad verilmektedir. Faruk Smer, Ouzlar

(Trkmenler) adl eserinde; Yazczde eserinde, Ouz boylarn simgeleyen tamgalar kaynana en yakn olarak gsterdii iin eserinde bu tamgalar aynen yaynladn belirtmektedir.65 W.M. Thacston, Cmit-tevrin ngilizce tercmesinde Berlin ve Topkap Saray Mzesi Ktphanesi nr. 1390, nr. 1391 nshalarn kullanma gerei duymutur.66 Anadolu Beylikleri, Akkoyunlular, Karakoyunlular ve Karamanoullar kullandklar fermanlarda, emirnmelerde ve devletler aras yazmalarda gnderilen mektuplarda kendilerini ifade eden tamgalar kullanmlardr. Osmanl Devletine

gelindiinde; Osman Gazi ile birlikte ferman ve beratlara tamga yerine tura ekilme adetine balanlmtr. Ancak Sultan II. Murad devrine gelindiinde ilk kez resmi olarak Osmanl paralarnda ve silahlarnda Ouz boylarnn tamgalar yer almtr.67 II. Murad zamannda kestirilen Osmanl sikkelerinde ok ve yaydan oluan Kay boyunun tamgas kullanlmtr.68 II. Muradn burada kullanm olduu tamga bizzat kendisinin istei zerine Yazczde Al tarafndan kaleme alnan Tevr-i l-i Seluda belirtilen motiftir. Padiah burada gsterilen ve kendi boyuna ait olduuna inand Kay tamgasn dneminde bastrtt paralar ve imal edilen askeri malzemeler zerinde kullanmtr. Burada dile getirilen farkllklar Yazczdenin eserinin orijinalliinin ve neminin bir delili olarak

deerlendirilebilir.

Faruk Smer, Ouzlar (Trkmenler), s. 210. Reded-dn Fazlullah, Jmiut-Tawrkh. Compendium of Chronicles, ngilizce terc. W. M. Thacston, s. XXXI-XLIV. 67 Faruk Smer, Ouzlar (Trkmenler), s. 206; Yusuf Halaolu, Damga, DA, VIII, s. 454. 68 Neriman Grgnay, Ouz Damgalar ve Gktrk Harflerinin El Sanatlarmzdaki zleri, s. 8.
66

65

XX

Yazczde Al, Ouz boylarnda uygulanan ikili tekilat, boylarn grevleri, han ve
bey olma usul ve sralarn geni bir ekilde anlatmtr. Ouz boylarnn makam ve mevkilerinin anlatld bu blmde Trklerde toy, orun ve l gelenekleri hakknda bilgiler sunulmutur. bn Bbnin eserinde bulunmayan bu blm mellif Reded-dn Fazlullhn

Cmiut-tevr adl eserinden ve deiik kaynaklardan istifade ederek oluturmutur.

Metinde bulunan Ouz ubesi yle kim nu erhi Ouz-nmede ve Cmiut-tevr de

gelr69 ifadesi de bu bilgiyi dorulamaktadr. Yazczde Al bu blme kaynan

belirtmeden kendisinden Dede Korkut70 ve Akkoyunlu Beyi, Kara Osman71 hakknda baz bilgiler eklemitir. Eserin geneli ve Ouz-nme blmnn hazrlanmasyla ilgili olarak; Fuad Kprl

Trk Edebiyatnda lk Mutasavvflar adl eserinde, mellifin Uygur hattyla yazlm bir
Ouz-nme ile ad zikredilmeyen farkl kaynaklardan istifade edildiini belirtmi, bunun yannda, Anadolu Seluklu Tarihinin Yerli Kaynaklar isimli eserinde ise, Ouz ananesi ile ilgili olan malumatn tevsikinin mmkn olmadn kaydetmitir. Kemal Eraslan, Belletende yazd Yazczadenin Ouz-nmesi adl makalesinde; Yazczadenin Ouzlarla ilgili metninin yazl ve szl rivayetlerinin bir zeti olduunu dile getirmi ve muhteva bakmndan olduka nemli olan eserin ayr ayr zerinde durulup incelenmesi gerektiini vurgulamtr. Fahrettin Krzolu, Dede Korkut Ouznameleri adl kitabnda Yazczde Alnin eserini meydana getirirken kendisinden eitli katmalarda bulunduunu

69 70

Yazczde Al, Tevr-i l-i Selu, Topkap Saray Ktphanesi, Revan Blm, nr. 1391, vr. 2b. Yazczde Al, Tevr-i l-i Selu, Topkap Saray Ktphanesi, Revan Blm, nr. 1391, vr.

14b-15a: Atasndan ora o amn ay, anlar an old. Pes bu .dell ve erknca padih- am seyyid-i

selnl-Arab vel-Acem yid-i cyil-.muvaidn, tilil-kefereti vel-mrikn suln bin suln pdihumu Suln Murd bin Meemmed an ki .eref-i l-i Osmndandur pdiahla ensab ve elyadur. Ouzu alan anlar urundan belki Cingiz anlar urundan, da mecmndan ulu al ve ulu skdr, er-ile da rf-ile da. Trk anlar da apusna gelp selm virmege ve imet itmege lydur. Allhu tel- b ve pyidr lsun, oy lem olduca cihndr u cihnda vr olsun. Bi-n-nebiyyi ve lihi ve hem peyamber -alayhis-salm- zamnna yan amnda Beyi boyndan orut Ata oyd Ouz avmin bilgesi-y-idi, ilhm iderdi. Eyitdi: ir zamnda gir anl ayna dege, da kimesne ellerinden almaya. didgi Osmn -ramatullh- neslindendr. 71 Yazczde Al, Tevr-i l-i Selu, Topkap Saray Ktphanesi, Revan Blm, nr.1391, vr. 15b, st. 12-13: Merm ara Omn da, dyim bu gdi olanlarna virr imi: Olmasun ki otura olasz ki beglik Trkmnlk ve yrklik idenlerde alur dir imi.

XXI

belirtmektedir72. Ayrca Adnan Sadk Erzi, M.E.B. slm Ansiklopedisine yazd bn Bb maddesinde; Tevr-i l-i Seluun Ouz boylaryla ilgili ksmnn farkl kaynaklardan ve Uygur hattyla yazlm Ouznmeden de istifade ederek yazldn dile getirmi. Yine Adnan Sadk Erzi ve Necati Lugal el-Evmirl-Aliyye fl-umril-Aliyye adl eserin birinci cildinin nerinde, Yazczdenin tercme esnasnda esere Ouzlar ile ilgili eklemelerde bulunduunu belirtmilerdir73. Yazczde, bn Bbnin tercmesine gemeden nce metne Byk Seluklu Devleti, Irak ve Suriye Seluklarna ait siyasi olaylarn ve Trkiye Seluklarnn eceresi hakknda bilgilerin anlatld yeni bir blm eklemitir. Seluklu Hanlarn, Ouzlara balayarak, Byk Seluklu tarihine bir girile balanlan bu ksmda, Turul Beyden (1040-1063) itibaren Sultan Sencere (1118-1157) kadar geen dnemin siyasi olaylarndan sz edilmektedir. bn Bbnin eserinde bulunmayan bu blmde; Seluklular hakknda vglerden ve boy beylerinin oturduklar mevkilerden sz edilmitir. Ardndan; Seluk bin Dokak hakknda bilgiler zikredilerek, Arslan Yabgunun Gazne Hkmdar Sultan Mahmud tarafndan hile ile Hindistan (Klincar) Kalesine hapsedilmesi konu edilir. Son olarak Sultan Mahmudla yaplan mcadeleler ve Sultan Turulun tahta gemesi anlatldktan sonra Irak Seluklularyla ilgili zet bilgiler verilir. Bu blm hazrlanrken Rvendnin Rhats-sudr

ve yets-surr adl eserinden istifade edilmitir.74

Bu duruma rnek olarak iki eser arasndaki u benzerlikleri verebiliriz: Seluklu Sultan Melikhn (1072-1092) zellikleri tahta geii ve dnemindeki devlet yneticileri ile ilgili bilgiler Tevr-i l-i Selu ve Rhats-sudr ve yets-surr adl eserlerde bir birine benzer olarak anlatlmtr.

Krzolu. M., Fahrettin, Dede Korkut Ouznmeleri, stanbul, Erenler Matbaas, 1952, s.9. 73 bn Bb, el-Evmirl-Aliyye fl-umril-Aliyye, ner. Adnan Sadk Erzi-Necati Lugal, Ankara, Trk Tarih Kurumu Basmevi, 1957, I, s. 7. 74 Nihad Smi Banarl, Yazc-olu Al ve Selunme (Ouznme), s. 500; Adnan Sadk Erzi, bn Bb, A, V/2, s. 716.

72

XXII

Rhats-sudr ve ayets-surr
Melikahn yz gzel, boyu

Tevr-i l-i Selu

Suln Melikhu b reti varidi ve kuvvetl bzs var-idi ve semizlige myil idi ve degirmi saal vr-idi75, amm yle degl ki ayb ola.Ve at zerinde sil oynamada yet cst idi. Ve drt yz krk beinci yl cemiyel-lsnda vildet bulm-idi. Mddet-i mri otuz sekiz yl idi. Ve pdihl yigirmi yl idi. Ve vezri Niml-melikidi. cibi mcidi. Ve Suln Melikh bir pdih-idi ki bat muvfk ve rzigr msid ve esbb mheyy, teyd-i ilh birle meyyed ve Tevfk-i Rabbn birle muvffak idi. (Yazczde Al, Tevr-i l-i Selu, Topkap Saray Ktphanesi, Revan

tamamd. Geni omuzlu, kuvvetli bazulu, imanca, toparlak sakall idi. Yznn rengi pembe idi; bir gz yaradltan deil de, adetinden biraz a idi. Her trl silahlar kullanrd. Binicilikte ve ky ile evan oynamakta ok evikti. Doumu 455 senesindedir, mr 38 yl, veziri Niml-Mlk elHasan bin Ali bin shak, hacibi Hacip Komac. O, kudretli, murat srm, bahtiyar, talihli, her eyi hazr, istediini elde eder tanr tarafndan kuvvetlendirilmi, kazanm bir Allahn padiaht. tevfini (Rvend,

Rhats-sudr ve yets-surr, ev.

Ahmed Ate, stanbul, Trk Tarih

Blm, nr. 1391, vr. 27b, st. 16, 17; vr. 28a, st. 1-3).

Kurumu, 1999, I, s. 122-123).

75

B. 37a/15. ...ve bir gzi fil-cmle avl gibi vridi amm yle degl ki... / T. 25a/10 ...ve a bezl-y-idi. ve bir gzi fi l-cmle avl gibi...

XXIII

Sultan Melikahn Vezir Niml-Mlk grevden almas, Sultann ve Niml-Mlkn lm Tevr-i l-i Selu ve Rhats-sudr ve yets-su,rr adl eserlerde biri birine benzer olarak kaleme alnmtr.

Rhats-sudr ve yets-surr
Bir gn birini gnderip NimlMlke u haberi verdi; sen hkmdarlkta benimle ortaksn ve bana danmadan istediin eyi yapyor, oullarna vilayet ve iktalar veriyorsun. Emredeyim, vezirlik sarn bandan alsnlar da gr! O,Sana ta veren benim bama sark koymutur ve bunlarn her ikisi birbirine bal ve merbuttur. diye cevap verdi. Sz gtrp getirenler ona ilaveler yaptlar ve bu sz sultann kzgnln artrd. Onu Tcl Mlkn eline teslim etti. O, Nihavende ulanca, yardmsz terkedilmi olan mlhidler, vezir Tcl Mlkn kkrtmas zerine, Niml-Mlk kamaladlar; nk hi bir Mslman byle bir insan ldrmee almazd. Niml-Mlk, o zaman ya sekseni gemi bir ihtiyard. Sanki onun o sz bir fal idi. nk Sultan Badada vardktan on sekiz gn sonra ld ve ikisinin lm arasnda bir aydan az bir mddet vard. (Rvend, Rhats-sudr ve yets-surr, ev. Ahmed Ate, stanbul, Trk Tarih Kurumu, 1999, I, s. 131-132).

Tevr-i l-i Selu

Bir gn Niml-Melike dem gnderdi, eyitdi: Ne dirsin? Benmle pdihl da erk misin ki benm meveretmsiz ve iczetmsiz taarruflar idersin. Ve vilyetler itn ledrrsin ve memleketleri olanlarua virrsin. Diler misin ki dem gnderem dlbendi baudan alalar? Niml-Melik eyitdi: Sulna eyd ki ol vat ki onu bana tc odlar, benm bauma dlbend odlar. kisi birbirine baludur ve ulaudur, ayrlma olmaz. didi. Nal idenler Sulna da ziyde atup ayrus ret-ile itdiler. T ki Suln aab idp Niaml-Meliki azl itdi ve vzreti Tc l-Melike virdi. Ve Nim l-Melik mzl yridi, t leker Nihvende gelince. Ana gelicek, Tcl-Melik bir nie devletszleri tark itdi, vardlar, alel-afle Niml-Meliki b-ile ldrdiler, ehd itdiler. Ve cem lem anu-n acdlar. Zr ki aa ly degldi. Ve mri seksenden gemi-idi. -Ka-annahu- anu ol Sulna didgi kelm fl gibi ddi. Zr ki bu vadan ora Suln, Badda geldi. On sekizinci gn Suln da fevt old. (Yazczde Al, Tevr-i l-i Selu, Topkap Saray Ktphanesi, Revan Blm, nr. 1391, vr. 30a, st. 1-10).

Mellif eserin eviri ksmna; Trkiye Seluklu Devletinin kuruluuna kendisinden de eklemeler yaparak balar. bn Bbnin kaleme ald II. l-Arslann olu I. yed-dn Keysrevi kendi yerine veliaht atamasndan balayp, Trkiye Seluklu Sultan II. zzeddn Keykvusun olu II. yed-dn Mesdun lhanl Devletinin hkmdar Abaa ann huzuruna gelmesi arasnda geen zamandaki olaylarn anlatld el-Evmirl-

Aliyye fl-umril-Aliyyenin

Farsadan tercmesiyle bu blme son verir. Bu

XXIV

blmde olaylar ikri ifadesiyle balayan balklar altnda asl metne bal kalnarak anlatlmtr. Eserde esas ana metinde bulunan iirler Trkeye evrilerek verilmi ancak baz zor olanlar aynen Farsa olarak braklmtr. Konu ierisinde geen baz Farsa mektuplar yazann belagatini gstermek amacyla Farsa olarak aynen yazlmtr. Konu ierisinde geen ayet ve hadislerin byk bir ounluu krmz renkli olarak kaleme alnmtr.

el-Evmirl-Aliyye fil-umril-Aliyye ierisinde yer alan Alad-dn Ata

Melik Cveynye methiye blmleri Yazczde Al tarafndan kartlarak yerine, eserin yazlmas emrini veren Sultan II. Murada methiye blmleri eklenmi ayrca metnin deiik yerlerinde de onun soyu hakknda eitli vglerde bulunulmutur.76 Mellif eviriyi yaparken Seluklu hkmdarlarnn tahta geii esnalarnda ve farkl konularda hkm vermeleri esnasnda Ouz geleneklerini uyguladklarndan ve bu uygulamalarn ne ekilde gerekletiinden bahsetmi, toy ve sa sama geleneklerini dile getirmitir.77 Yazczde esere Anadoluda farkl yer adlar, Seluklu komutanlarnn ve askerlerinin hangi Trk boylarndan geldikleri, bn Bbnin eserinde zikredilmeyen farkl st dzey devlet grevlilerinin ve Ularda hizmet veren Trk beylerinin isimlerini de eklemitir.78 Tevr-i

l-i Seluun nshalarndan Berlin ve Topkap Saray Mzesi Ktphanesi 1390 numaral
nshalarnn son ksmlarna mnacat ve methiye ksm eklenmi, mellifin adnn ve eserin yazm tarihinin kartld ketebe kayd da burada yer almaktadr.79 Ayrca Topkap Saray

Yazczde Al, Tevr-i l-i Selu, Topkap Saray Ktphanesi, Revan Blm, nr. 1391, vr. 14b. Suln Murd bin Muammed an ki eref-i l-i Osmndandur pdiahla ensab ve elyadur. Ouzu

76

alan anlar. urundan belki Cingiz anlar urundan, da mecmndan ulu al ve ulu skdr, er-ile da rf-ile da. Trk anlar da apusna gelp selm virmege ve imet itmege lydur. Allhu tel b . ve pyidr lsun, oy lem olduca cihndr u cihnda vr olsun. 77 Yazczde Al, Tevr-i l-i Selu, Topkap Saray Ktphanesi, Revan Blm, nr.1391, vr. 43a, 43b, Yazczde Al, Tevr-i l-i Selu, Topkap Saray Ktphanesi, Revan Blm, nr. 1391, vr.
113b, 140a, 160b, 166b, 167a, 175a, 294b, 317b, 384b, 400a, 413b, 414b, 421a. 78 Yazczde Al, Tevr-i l-i Selu, Topkap Saray Ktphanesi, Revan Blm, nr.1391, vr. 98a, 107a, 108a, 111a, 113b, 117a, 120a, 125a, 167a. 79 Yazczde Al, Tevr-i l-i Selu, Topkap Saray Ktphanesi, Revan Blm, nr. 1390, vr. 285a, st. 13-286b. Yazczde Al, Ouznme (Tevr-i l-i Selu), Staatsbibliothek zu Berlin, Ms. Or. Quart. 1823, Vollst, vr. 448b-450a.

XXV

1390 numaral nshann ba ksmnda dier nshalardan farkl olarak Ouznme adl bir blm bulunmaktadr.80

Tevr-i l-i Selula ilgili olarak imdiye kadar yaplan almalarda, bn Bbnin
kendisi ve ailesi ile ilgili bilgilerin verildii yerlerin, Yazczde tarafndan tercme esnasnda kartld dile getirilmektedir. Ancak yapm olduumuz alma esnasnda mellifin, bn Bbnin babas, annesi ve grevleri ile ailesinin Trkiye Seluklular hizmetine girii hakknda ak bilgiler verdiini grdk.81 Eserin son blm de eviriye esas alnan ana metinden tamamen farkldr. Bu blme de; Yazczde Al kaynan belirtmeden kendisi yeni eklemelerde bulunmutur. Eserin bu ksmnda; Osmanllarn mensup olduu boydan, Erturul Gaziden ve Osman Beyden bahsedilmi, onun soyunun temellerine inilmi ve Osmanllarn Anadoluya gelileri

anlatlmtr. Osman Gazi'nin bey seilmesi ve bu esnada uygulanan Ouz Tresi dile getirilmitir.82 Anadoluda kurulan Trk beylikleri ile ilgili bilgilerin de verildii Tevr-i l-

i Seluda Sar Saltukun faaliyetlerinden bahsedilerek onun zamannda Dobruca

dolaylarnn Trkler tarafndan fethi anlatlarak o zamanda Balkanlardaki Trk faaliyetleri hakknda nemli bilgiler gnmze ulatrmtr.83 Ayrca lhanl hkmdar Gazan Han

Bk. tezin ekler blm ek 1. Yazczde Al, Tevr-i l-i Selu, Topkap Saray Ktphanesi, Revan Blm, nr. 1391, vr. 73a, st. 5: .Ve bu kitb mellifini bir azz kii std vr-imi, eydrmi ki: Rfi ylan gibi olur. Nitekim ylan arca ejdeh olur, rfi da arcak mlid olur dirmi. Yazczde Al, Tevr-i l-i Selu, Topkap Saray Ktphanesi, Revan Blm, nr. 1391, vr. 304a, st. 1-3: Ve tercmnl bu efsne mellifin atas Seyyid Muammed el-Caferiyyeye -ramatullh- erzn buyurd. Ve andan kmurn ve duman ve tr- mesrr ve dmen-i mal ve mahr .ryet-i manr altnda onyaya geldi ve cm- erb birle ibb- urati db utard, -ves-selm-. Yazczde Al, Tevr-i l-i Selu, Topkap Saray Ktphanesi, Revan Blm, nr.1391, vr. 305b, st. 5-10. -.mellif atas Mecded-dn Tercmn -ramatullh-, ki Suln Celled-dn zamannda anlarula marifet ve inbis vard, Suln Alad-dn zamnnda mellif anas Bb Mneccimeyi -anlaru .terbiyyetine ve ctlar arna ym gsterp inyet ve efat lurd, ol ve syil birle anlar davet itmege rislet gnderdi ki vara istimlet ve iylet mad vechi-y-ile gir Rm memlikine davet la. Ve her n-in terf-i mlikne ve hne ilatler ve altn urlu llar ve ur eyerl uyanlu atlar irsl buyurd. 82 Yazczde Al, Tevr-i l-i Selu, Topkap Saray Ktphanesi, Revan Blm, nr. 1391, vr. 167a, 411a, 423b. 83 Yazczde Al, Tevr-i l-i Selu, Topkap Saray Ktphanesi, Revan Blm, nr. 1391, vr. 414a-415b, 444a, 444b.
81

80

XXVI

(1295-1304)dan84 da teferruatl bir ekilde sz edilmi; Gazan Hann Mslman oluu, onun dneminde Anadoluda cereyan eden olaylar ve Gazan Hann faaliyetleri, lm hakknda detayl bilgiler verilmitir.85 Bu bilgilerin Reded-dn Fazlullah tarafndan kaleme alnan

Cmit-tevr isimli eserden alnd anlalmaktadr. Bunlarn ardndan esere farkl

hikaye eklenmitir. Bunlar; Gazan Han dnemine ait Cemal Lk adl bir sinin kard olaylar,86 dieri Gazneli Mahmud ile ilgili bir hikaye87 ve son olarak da Osman Gazi ile ilgili olan hikayelerdir.88 bn Bbnin el-Evmirl-Aliyye fil-umril-Aliyye adl eserinin bir tercmesiymi gibi dnlen Tevr-i l-i Selu; bizzat Yazczde Al tarafndan esere eklenen bilgiler ve kartlan baz blmler sonucu, Trkiye Seluklu tarihinin anlatld tercme bir eser niteliinden km, yeni bir kimlie brnmtr. Bu eser sayesinde Trklerin soyu, Ouz boylarnn tamgalar, boy isimlerinin hangi olaylar sonucu verildii, han ve ynetici olma usulleri, ordu sistemi ve sosyal yaant ile ilgili slm ncesi Trk tarihi hakknda nemli bilgilere ulalmaktadr. obanoullarnn beyi, Mahmud Bey hakknda tek bilgi sadece Yazczde Alnin eserinde verilmektedir. obanoullarnn soyunun Kay boyuna dayandrld bu eserde, Hsameddin oban Beyin, Alad-dn Keyubd dneminde u blgelerdeki faaliyetlerinden teferruatl olarak sz edilmitir.89 Mellifin verdii bilgiler dorultusunda; Anadoluda kullanlan Trke yer adlar, Seluklu Devleti ierisinde Trk tresinin, geleneklerinin uygulan, Trklerde boy tekilat, askeri tekilat, u

Hayat ve faaliyetleri iin bk. Osman G. zkuzugdenli, Gzn Hn ve Reformlar (694/1295703/1304), Baslmam Doktora Tezi, Marmara niversitesi Trkiyat Aratrmalar Enstits, stanbul 2000. 85 Yazczde Al, Tevr-i l-i Selu, Topkap Saray Ktphanesi, Revan Blm, nr. 1391, vr. 416b-433b; Yazczde Al, Tevr-i l-i Selu, Paris Bibliothque Nationale, nr. Regius Supp. Turc. 737, vr. 416b-451b. 86 Yazczde Al, Tevr-i l-i Selu, Topkap Saray Ktphanesi, Revan Blm, nr. 1391, vr. 445b-450a. 87 Yazczde Al, Tevr-i l-i Selu, Topkap Saray Ktphanesi, Revan Blm, nr. 1391, vr. 451b-453b. 88 Yazczde Al, Tevr-i l-i Selu, Topkap Saray Ktphanesi, Revan Blm, nr. 1391, vr. 453b. Bk.Yazczde Al, Tevr-i l-i Selu, Topkap Saray Ktphanesi, Revan Blm, nr. 1390, vr. 284b-285a. 89 Ali Sevim-Yaar Ycel, Trkiye Tarihi, Fetih, Seluklu ve Beylikler Dnemi, Ankara, Trk Tarih Kurumu, 1998, s. 225, 228, 235.

84

XXVII

blge uygulamalar, devlet idaresindeki yneticilerin unvanlar ve makamlar, halkn sosyal durumu hakknda bizlerin teferruatl bilgilere ulamamza imkn salamtr. Yazczde Alnin katklaryla Trkiye Seluklularnn bir dneminin anlatld el-

Evmirl-Aliyye fil-umril-Aliyyenin tercmesi niteliinden karak Seluklu,

Mool, Beylikler dneminin ve kurulu devri Osmanl sosyal ve siyasal tarihinin anlatld bir umumi tarih halini alan Tevr-i l-i Selu; Farsa yerine Trkenin hem halk hem Osmanl saray ierisinde bir ilim dili halini ald Sultan II. Murad dnemindeki halkn anlayabilecei ar bir Trk diliyle tarih yazma geleneinin bir rndr.90 Bu dnemde pek ok eviri eserler hazrlatan, Sultan Murad byk bir milli uur ierisinde dile mdahale etmi, Trkenin sadece halkn konutuu bir dil olmaktan kmasn, devlet ve bilim dili olmasn salamtr.91 Tevr-i l-i Selu kendisinden sonra kaleme alnan pek ok tarihi esere kaynak tekil etmitir,92 bu eserlere rnek olarak; II. Beyazd (1481-1512) dnemi tarih yazarlarndan Mehmed Nerinin eseri Kitb- Cihn-nu-m y gsterebiliriz. Ner eserini hazrlarken byk bir oranda Tevr-i l-i Seludan istifade etmitir.93 Bu eser araclyla Osmanl padiahlarnn; kendi ecrelerini Ouz Kaana dayandrdklar,94 ayrca Anadoluda kendilerinden nce hkm sren Trkiye Seluklu devletinin kurucularnn Ouz soyundan gelmesinden dolay, uygulamalaryla kendilerini onlarn mirasclar kabul ettikleri grlmektedir. Yazczde Alnin eseri; kaleme alnd devirde Osmanl Devletinde ortaya kan, Trklk anlaynn ve milli dil alannda balayan uyann bir gstergesi olarak karmzda durmaktadr.

Kprlzade Mehmed Fuad, Anadoluda Trk Dil ve Edebiyatnn Tekamlne Bir Bak, stanbul, Akam Matbaas, 1933, s. 27. 91 Mustafa sen, Balangtan XVIII. Yzyla Kadar Trk Edebiyat, Genel Trk Tarihi, stanbul, Yeni Trkiye Yaynlar, VI, s. 561. 92 Fehameddin Baar, lk Osmanl Tarihileri, Trkler, Ankara, Semih Ofset, 2002, XI, s. 410; Ahmet Aydn, Osmanllarda Tarih Yazcl, Trkler, Ankara, Semih Ofset, 2002, XI, s. 417. 93 Sergey Grigorevi Agacanov, Ouzlar, ev. Ekber N. Necef-Ahmet Annaberdiyev, stanbul, Selenge Yaynlar, 2003, s. 53. 94 Halil nalck, Osman I, DA, XXXIII, s. 444.

90

XXVIII

B. TEVRH- L- SELUUN NSHALARI Yazczde Al tarafndan kaleme alnan Tevr-i l-i Seluun Trkiye ve dnya Ktphanelerinde tespit edebildiimiz toplam 9 nshas, 2 tane de neir almas bulunmaktadr. Bu nshalarn ounluu tamdr, ancak ge dnemlerde kaleme alnan nshalar eserin sadece belli blmleri alnarak istinsah edilmitir. Genelde az bir blm harekelenerek (Topkap Saray Mzesi Ktphanesi 1391 numaral nsha hari) istinsah edilen bu nshalarn, son dnemlerde kaleme alnanlarnda ise hi hareke kullanlmam ve bunalar rika yaz tryle yazlmtr. Bugne kadar eserin tam neri yaplmamtr, Houtsma tarafndan 1902 ylnda yaplan neirle, u anda bir nshasn Millet Ktphanesinde tespit edebildiimiz bir forma olarak neredilmeye allan bir eksik nshas bulunmaktadr. Yazczde Al tarafndan Osmanl Sultan II. Murad dneminde kaleme alnan Tevr-i l-

i Seluun tespit edebildiimiz nshalar unlardan ibarettir.

1. Topkap Nshas (R. 1390): Tr-i l-i Selu. Topkap Saray Mzesi Ktphanesi, Revan Blm R.1390 numarada kaytldr. Bu yazmann zellikleri u ekildedir: 288 varak, Aharl kt, 270 mm. boy ve 180 mm eninde dzenlenmitir. Her varak 125 mm uzunluunda 23 satr olarak, nesih yaz tryle yazlmtr. XVI. yzylda kopya edildii tahmin edilen95 yazmann konu balklar krmz renkli mrekkeple yazlmtr, cildi emseli zeytn deridendir. Dier nshalara gre daha itinasz bir yazyla istinsah edilmitir. lk varak (1a) Tr-i l-i Selu, Sancaktan gelen ibaresi bulunmaktadr. 2a-2b3a-3b aras varaklarda Ouz Destanndan bir para yer almaktadr.96 Bu blmde srasyla Ouza vg, Ouza dua ve destanda geen kahramanlarn zellikleri anlatlmaktadr. Eserin balangcnda (vr. 4a) Tr-i l-i Selu, ibaresi bulunmaktadr. Asl metin varak (4b) den itibaren u ifadelerle balamaktadr:
95 96

Blochet, A.F., 62 s. 737. Mustafa S. Kaalin, Dedem Korkutun Kazan Bey Ouznmesi, Kitabevi, stanbul, 2006, s. 294; Bahaeddin gel, Dede Korkut Kitabnn Eski ve Yazl Kaynaklar Hakknda (Topkap Sarayndaki Ouz Destan Paralar le Karlatrma), Trk Dili Aratrmalar Yll -Belleten 1988-, 1994, s. 113-129; AhmetZeki Validi, On Mubarakshah Ghuri, BSOAS, VI/4, 1932, s. 847858.

XXIX

1.

-Bismillhir-Ramnir-Ram-Aded-i amdi b-aded ve vfri sipsi b-ys ol Melikl-mlk celle cellh ve

2.

ammeEser kendi iinde drt blme ayrlmaktadr. Birinci blm Trk boylarnn Tarihini, Ouzun eceresini, Trk boylarnn tamgalarn ve ongunlarn anlatr. kinci blm Byk Seluklu Devletinin anlatld ksmdr. Burada Turul Beden Sultan Sencere kadar olan dnemden bahsedilmektedir. Arkasndan da Irak Seluklular anlatlmtr. nc blm bn Bbnin eseri el-Evmirl-Aliyye fil-umril-Aliyyenin aynen tercmesidir. Burada Trkiye Seluklular ve Osmanl ailesinden bahsedilir. Ayrca Anadolu beylerinin ecereleri de dile getirilmitir. Son blmde ise Trkiye Seluklularnn Moollar tarafndan yklmasndan, Gazan Hann savalarndan, Osmanl Devletinin kurulduu dnemden bahsedilmektedir. Ayrca bu nshann (286a-287b) numaral sayfalarnda II. Murada atfen yazlm bir manzume yer almaktadr. 2. Topkap Nshas (R. 1391): Topkap Saray Mzesi Ktphanesi, Revan Blm 1391 numarada kaytl bulunan bu yazmann eser zellikleri u ekildedir: 455 varak, aharl kat, 355 mm. boy ve 255 mm eninde dzenlenmitir. Her varak 165 mm uzunluunda 17 satr, nesih yaz tryle harekeli olarak yazlmtr. Yazmann konu balklar krmz renkli mrekkeple yazlm, cildi emseli zeytn deridendir ve tamir grmtr. Eserin son varanda 951 (1544) ylnda tamamland ibaresi bulunmaktadr. Dier nshalarda istinsah tarihi yoktur, ancak Paris Bibliothque Nationalede bulunan nshann banda 1139 tarihi bulunmaktadr. Bu tarih z Suln Muafa an bn z Suln Muammed an n hareminde bulunan Affe tn tarafndan saraya hayr amal balanma tarihidir. Varak (2a) Moolnme ve ehzde Suln Byezd ifadesi ile balayan eserin ilk iki satr u ekildedir:
1.

-Bismillhir-Ramnir-Ram-Aded-i amd-i b-aded ve vfr-i sips-i b ys ol Melikl-mlk celle cellh

2.

ve amme nevlh-

XXX

Balang ksmnda Moolnme ve ehzde Suln Byezd ibaresi bulunan bu nshann Yazczde Alnin Tevr-i l-i Selu adl eseri olduuna phe yoktur. Birok ilm almada bu nsha tam ve doru nsha olarak esas alnmtr97. Eserin birinci blmnde Trk ve Mool boylarnn tarihi ve eceresiyle Ouz boylarnn adlarnn nereden geldii, tamga ve ongunlarnn neler olduu anlatlmaktadr. Mellif bu blm yazarken Reded-dn Fazlullhn Cmiut-tevr adl eserinden istifade etmitir98. Metinde bulunan Ouz ubesi yle kim nu erhi Ouznmede ve

Cmiut-tevrde gelr ifadesi de bu bilgiyi dorulamaktadr. Yazczde Al bu blme

kendisinden Dede Korkut ve Akkoyunlu Beyi Kara Osman hakknda bilgiler eklemitir. kinci blm Seluk Hanlar, Ouzlara balanarak Byk Seluklu tarihine girile balar. Bu blmde Seluklular hakknda vgler, onlarn oturduklar mevkiler anlatldktan sonra Seluk bin Dokakn hayat ve Arslan Yabgunun Gazne Hkmdar Sultan Mahmud tarafndan hile ile Hindistan Kalesine hapsedilmesi anlatlr. Bundan sonra Sultan Mahmudla yaplan mcadeleler ve Sultan Turulun tahta gemesi anlatldktan sonra Irak Seluklularna da deinilir. nc blm Trkiye Seluklu Devletinin kuruluuna ksaca deinilerek balar ve bn Bbnin kaleme ald el-Evmirl-Aliyye fil-umril-Aliyyenin Farsadan baz eklemeler ve kartmalar yaparak hazrlanan bir tercmesiyle son bulur. Son blm ise Gazan Hann lmnden sonra Anadolunun durumu ve Osmanllarn menei ve Anadoluya gelileri anlatlr. Eser, istinsahnn 951 tarihinde tamamland ifadesiyle son bulmaktadr. 3. Topkap Nshas (R. 1392): Topkap Saray Mzesi Ktphanesi, Revan Blm R.1392 numarada kaytl olan bu yazmann eser zellikleri u ekildedir: 304 varak, aharl kat, 200 mm. boy ve 200 mm eninde dzenlenmitir. Her varak 140 mm uzunluunda 17

Reded-dn Fazlullah, Jmiut-Tawrkh. Compendium of Chronicles, W. M. Thacston, s. XXXIX; A. Zeki Velidi Togan, Tarihte Usul, stanbul, Enederun Kitabevi, 1985, s. 195. Fuad Kprl tarafndan Disiplin Travay olarak stanbul niversitesi Trkoloji Krsnde bu nusha esas alnarak almalar yaptrlmtr. Bk. Mazzez Taku (Tker), Selukname Tetkiki Smester 5-6, stanbul niversitesi Trkiyat Ktphanesi Kayt nr. Travay 17, 1937. 98 Kemal Eraslan, Yazc-zdenin Ouznamesi, s. 29.

97

XXXI

satr olarak, konu balklarnn ou krmz renkli mrekkeple yazlmtr. Baz balklarn da zerine krmz izgi ekilerek balk olduu belirtilmitir. Yazlar harekesiz olarak kaleme alnmtr. Miklep ve emseli kahverengi deri ciltle kaplanm olan bu nsha tahminen XVI. yzylda istinsah edilmitir99. Dier nshalardan sonra ve eksik olarak istinsah edilen bu nsha transkripsiyonumuza esas alnan Revan 1391 nshasndan 101 varak eksiktir. Varak (2a) da Sancaktan gelen Trih-i l-i Selu ifadesi bulunan nsha, varak 2b 1.amd-i b ad ve en-yi b-aded evvel pdiahlar pdih Kerm Tarya kim
2.

bu lemleri yodan vr idp glleri lduzlar-y-la mzeyyen idp fadeleriyle

balayp, ikr-i vrd- reslan- Suln Celled-dn kerret-i n b-idmet-i Suln

Alad-dn anrallhu burhnah balkl konuyu tamamlayarak sona ermitir.

lmi almalarda yok denecek kadar az ele alnan ve mstensihi belli olmayan bu nshann da Yazczde Alnin Tevr-i l-i Selu adl eserinin orijinalinden istinsah edildii kesindir. 4. Topkap Nshas (R. 1393): Topkap Saray Mzesi Ktphanesi, Revan Blm 1393 numarada kaytl olan bu yazmann eser zellikleri u ekildedir: 169 varak, aharl kat, 260 mm. boy ve 174 mm eninde dzenlenmitir. Her varak 100 mm uzunluunda 17 satr olarak nesih yaz tryle harekesiz kaleme alnm ve konu balklarnn krmz renkli mrekkeple yazlmtr. Mstensihi belli olmayan bu eser; Trih-i l-i Selu ibaresi ile balamaktadr. Bu yazma Yazczde Alnin Tevr-i l-i Selu adl eseride Trkiye Seluklularnn anlatld blm esas alnarak istinsah edilmitir. 5. Paris Nshas (Supp. Turc. 737): Tevr-i l-i Seluun Paris nshas olarak bilinen bu nsha, Paris Bibliothque Nationale, Regius Blm no. Supp. Turc. 737

(R21964.pdf)de kaytl bulunmaktadr. Yazma 455 varaktr. Her varakta 17 satr bulunmaktadr. Nesih yaz tryle kaleme alnan bu nshann boyutlar 330x230 mm.100
99

F. Edhem Karatay, Topkap Saray Mzesi Ktphanesi Trke Yazmalar Katalou, Istanbul, 1961, I,

s. 292.

XXXII

ebadndadr. Baz Farsa blmler hari harekeli olarak yazlan nsha; Trk tarz krmz mein, gmme baskl yaldzl bir ciltle kaplanmtr. Topkap Saray Ktphanesi, Revan Blm nr. 1391 nshasnn birebir kopyas olarak yazlmtr. ki nshann satrlarndaki ifadeler farkl bile olsa sayfalardaki satrlarn balang ve bitilerindeki ifadeler bile ayn olarak kopya edilmitir. Nshalar arasndaki farklar almamzda gsterilmitir. Revan 1391 nshasndan farkl olarak giri blmnde z Suln Muaf an ibn z Suln Muammed an n hareminde bulunan Affe

tn adl bir kadn tarafndan saraya hayr amal 1139 ylnda balandnn anlatld bir
kayt bulunmaktadr101. Bu tarih, eserin saraya balanma tarihidir; nk R,1391 nshasndan sonra istinsah edildii, nsha farklarndan anlalmaktadr. Eser H. 951 tarihinden sonra yazlmtr. Yazmann ilk varann banda a-y Tevr-i Ouznme balyla bir ereve iinde eserin Affe tn tarafndan saraya hediye olunmas anlatlmaktadr. Nsha (vr.2a) u ifadelerle balamaktadr:
1.

Bismillhir-Ramnir-Ram Aded-i amd-i b-aded ve vfr-i sips-i b-ys ol Melikl-mlk celle cellh

2.

ve amme nevlh, aretine

Fransaya ne zaman ve ne suretle gtrldn bilemediimiz bu nsha, ierdii konular ve blmler itibaryla yukarda tantm olduumuz Topkap Saray Ktphanesi, Revan Blm 1391 nshas ile benzerlikler gsterir. 6. Berlin Nshas (Ms. Or. Quart. 1823): Tevr-i l-i Seluun Berlin nshas olarak bilinen eser, Staatsbibliothek zu Berlin Ms. Or. Quart. 1823, Vollstda kaytl bulunmaktadr. Yazma 456 varaktr her varakta 17 satr bulunmaktadr. yi bir mstensihin kaleminden kt anlalan bu nsha nesih yaz tryle kaleme alnmtr. Ancak 1-28.

100 101

E. Blochet, Catalogue des Manuscrits Turcs, Paris, Bibliothque Nationale, 1933, s. 47. Yazczde Al Efendi, Tevr-i l-i Selu, Paris Bibliothque Nationale, nr. Regius Supp. Turc.

737, vr. 1.

XXXIII

varaklar aras harekelenmi daha sonraki blmlerde harekeleme ilemi yaplmamtr. Nshann kenarlar zaman ierisinde ypranmtr, yrtlan yerleri kat paralaryla yaptrlarak tamir edilme yoluna gidilmitir. Berlin nshasnda; Topkap Saray Revan Blm nr. 1391, Paris, Topkap Saray Ktphane Mzesi Revan Blm nr. 1390 da kaytl bulunan nshalardaki konular aynen yer almtr. Nsha zerinde daha sonraki zamanlarda yaplan incelemeler sonucu eksik veya yanl grlen yerler dzeltilmeye allm, bu dzeltme ileminde rika tr yaz kullanlmtr. Bu dzeltmeyi eser zerinde kapsaml bir inceleme yapan Kilisli Muallim Rfatn yapm olma ihtimali byktr. Nshann ba ksmna Kilisli Muallim Rfat kendi el yazs ile sayfalk bir ek yazmtr. Buna gre; Kilisli Rfat nshay Taksim Alman Enstits direktrl araclyla 1936 senesinde getirtmi ve inceleme frsat bulmutur. Yapt bu inceleme sonucunda 129130. sayfalarnn eksik olduunu tespit etmi ve eksik olan sayfalar dier nshalardan yapt karlatrmalar sonucu tespit edip bunu ekte belirtmitir. Ayrca eserin stanbul nshalar hakknda ksa bir bilgi de vermitir102. Kilisli Rfatn 16 Mart 1936 tarihinde yazm olduu bu ek ksmndan sonra Tevr-i l-i Seluun Berlin nshas balamaktadr. Nshann ilk varana dlen kaytta: Evrak 450. Ouznme. ib mlik Memed Aa bin sm Paa bin z Beg bin

Msevves Beg ibuhu ve mlikihu trh vezr-i mr-ry es-ib bil-fikri e-b fiz-zamn el-z bil-mestn Muhammed Aa ibn sm Paa ibn z Beg ibn Msevves Beg. Sene 1207, Zlade 26 ifadesi yer almaktadr. Eser bu ifadeye gre,
Muhammed Aa tarafndan 26 Zlade 1207/1792 tarihinde istinsah ettirilmi olabilecei gibi, sonradan esere sahip olan Mehmed Aa tarafndan dlm bir tarih de olabilir. Berlin nshasnn balangc u ekildedir: 1.-Bismillhir-Ramnir-Ram-

102

Yazczde Al, Ouznme (Tevr-i l-i Selu), Staatsbibliothek zu Berlin, Ms. Or. Quart. 1823,

Vollst.

XXXIV

2.

-Aded-i amd-i b-aded ve vfr-i sips-i b-ys ol Melikl-mlk celle cellh

ve amme nevlh- aretine ki

Eser kendi ierisinde drt blme ayrlmaktadr. Besmeleyle balayan birinci blmde, Ouzun soyu, Trk boylarnn tarihi, tamgalar ve ongunlar anlatlmaktadr. kinci blm Byk Seluklu Devletinin anlatld ksmdr. Burada Turul Beyden Sultan Sencere kadar olan dnemden bahsedilmektedir. Arkasndan da Irak Seluklular anlatlmtr. nc blm; bn Bbnin eseri el-Evmirl-Aliyye fl-umril-

Aliyyenin tercmesidir. Burada Osmanl ailesinden ve Anadolu beylerinin ecerelerinden

de bahsedilmektedir. Son blmde ise Trkiye Seluklularnn Mool aknlar sonucu zayflayp yklmasndan, Gazan Hann savalarndan, Osmanl Devletinin kurulduu dnemden bahsedilmektedir. Ayrca bu nshann sonunda bir ketebe kayd bir mnacat ve Osmanl Padiah II. Murada atfen yazlm bir manzume de yer almaktadr. Berlin nshasn dierlerinden ayran en nemli fark ierisine konulan iki minyatrdr. nk dier nshalarn hibirisinde minyatr kullanlmamtr. 8. varaktan sonra konulan minyatrde Ouzun bir ulu toy dzenleyip kavimlerine ve beylere terif verip hilatler giydirmesi ve hepsine bahiler vermesi anlatlmtr. Varak 11 den sonra yerletirilmi olan minyatrde ise Ouzun ulu bir toy dzenleyip btn hatunlarn, olanlarn, beylerini, eribalarn ve belli kiileri hazr edip yedirip iirmesi, hepsine hilatler giydirip bahiler vermesi resmedilmektedir. Burada sz edilen her iki minyatrn de zaman ierisinde sayfalar ypranm, renkleri solmutur. 7. Ankara Nshas (Dil-Tarih ve Corafya Fakltesi, smail Saib Blm, nr. 1727): Ankara niversitesi Dil-Tarih ve Corafya Fakltesi Ktphanesi, smail Saib Blm nr. 1727103 numarada kaytl olan bu nsha 176 varaktan mteekkildir. Kullanlan yaz tipi ve kt zelliklerinden dolay dier nshalardan ok sonra istinsah edildii anlalmaktadr. Nshann banda bir varaklk iir daha sonra da Yazczde Al tarafndan kaleme alnan

Tevr-i l-i Seluun kopyas yaplmtr. Topkap Saray Ktphanesi, Revan Blm nr.
Yazczde Al, Seluknme, Ankara niversitesi Dil Tarih ve Corafya Ktphanesi, smail Saib Blm, nr. 1727.
103

XXXV

1392 kaytl nshadan rika yaz tryle kopya edildii anlalan ve konu balklar ou yerde net olarak belirtilmemi olan nshada Trk boylarnn tamgalar zensiz olarak resmedilmitir. 8. stanbul niversitesi Nshas (Nadir Eserler Ktphanesi, nr. T. 9291): stanbul niversitesi Nadir Eserler Ktphanesi, nr. T. 9291 (F) numarada kaytl bulunan bu nsha 126 varak olarak istinsah edilmitir104. Yukarda szn ettiimiz Ankara niversitesi Dil Tarih ve Corafya Ktphanesi nshas ile ayndr, her iki nsha ayn mstensihin kaleminden kmtr. 9. Houtsma Neri: Tevr-i l-i Seluun Paris ve Leiden nshalarndan yararlanarak M.TH. Houtsma neretmitir105. Bu neirde Tevr-i l-i Seluun Trkiye Seluklularna ait olan ksm ele alnmtr106. Nerin ilk sayfasnda Tr-i l-i Selu,

nc Cild, mtemil Ber Tr-i Seluiyn- Rm-i Trk ifadesi bulunmaktadr. Zikr-i Pdih- Suln Sleymn h Der Rm balyla balayan eser Zikr-i Vurd-u Reslan Suln Celled-dn Kerret-i ni Suln Alad-dn -Anrallhu Burhnahu- bahsiyle son
bulmaktadr. Tevr-i l-i Seluun bir muhtasar niteliindeki bu eserde I. yed-dn Keyusrev, II. zed-dn Keykvus ve I. Alaad-dn Keyubd dnemleri anlatlmtr. 10. Ali Emir Nshas (Millet Genel Ktphanesi, Ali Emir, Tarih, nr. 332): Millet Genel Ktphanesi, Ali Emir ksmnda Tevr-i l-i Seluun ok az bir ksmnn neir almas bulunmaktadr.107 Bu eserde neir almasnn kim tarafndan yapld hakknda bir malumat bulunmamaktadr. Sadece ilk sayfaya kurun kalemle smail Hakk Konyal ibaresiyle u not dlmtr: Bu kitb Suln Murd- Sn tarafndan (Yazczde Al)

namnda bir atndr. Al Topkap Sarayndadr. Kitb tab edilirken Bariye matbaasnda yanmtr. Bu nottan anlalaca zere neir iin hazrlanan eserin byk bir ounluu

Yazczde Al, Seluknme, stanbul niversitesi Nadir Eserler Ktphanesi, nr. T 9291. M.Th. Houstma, Recueil de Textes Relaties lhistoire des Seldjoucides, III., Leide, E. J. Brill, 1902. 106 Adnan Sadk Erzi, bn Bb, A, V/II, s. 717; bk. P. Wittek Franz Babinger, Die Geschichtsschreiber der Osmanen und ihre Werke, Der Islam, XX/2, 1932, s. 204; M. emseddin, slmda Tarih Mverrihleri, stanbul ehzadeba, Evkaf slmiye Matbaas, 1339-1343, s. 435. 107 Yazczde Al, Seluknme, stanbul, Millet Genel Ktphanesi, Ali Emir, Tarih, nr. 332.
105

104

XXXVI

yanmtr, bundan dolay ikr-i es-Suln Rkned-dny ved-Dn Eb lib urul bin

Arslan -asm emril-mminn- bahsinin sonuna kadar toplam 88 sayfa olarak eksik
neredilebilmitir. Bu eserin nerini hazrlayan hakknda bilgi, Feridun Nafiz UZLUK tarafndan kaleme alnan Anadolu Seluki Devleti Tarihi adl eserde u ekilde verilmektedir: Ad geen eserin nerini hazrlayan Necip Asm Beydir.108 Necip Asm109; Tevr-i l-i Seluun neir almalarna Birinci Dnya Savandan nce balamtr, ancak tamamlamaya muvaffak olamamtr.110 Bu almada nere esas alnan nsha, Topkap Saray Mzesi Ktphanesi, Revan Blm nr. 1391 de kaytl olan yazmadr. Neir esnasnda bu nsha ile Topkap Saray Ktphanesi Mzesi Revan Blm 1390 numarada kaytl olan nsha arasndaki farklar dipnotlarda gsterilmitir.

108

M. Nuri Gencosman-F.N. Uzluk, Anadolu Seluk Devleti Tarihi, Ankara, Uzluk Basmevi, 1941, s.

9. Necip Asm Yazksz (1861-1935). stanbul niversitesi Trk Tarihi ve Trk Dili hocalarndan, tarihi, yazar olan Necip Asm; Franszca, Arapa, Uygurca ve aatayca bilmektedir. Trk dili hakkndaki eserlerinden dolay 1892 ylnda Amerika Chicago sergisinde dl kazanmtr. Paris Societe Asiatique yeliine 1895 ylnda seilen yazar 1927 ylnda Erzurum milletvekili olarak meclise girmitir ve 1935 ylnda vefat etmitir. Balca eserleri Osmanl Tarihi, Orhun Abideleri, Hibetl-Hakayk, Celaleddin Harzemah, Gk Sancak, Eski Savlar, Bektai lmihali, Asar Muasrndan ve Umdetl-tevr adlarn tamaktadr. Bk. M. Orhan Bayrak, Osmanl Tarihi Yazarlar, s. 223. 110 V. Gordlevski, Anadolu Seluklu Devleti, s. 16.
109

XXXVII

C. TEVR- L- SELUK ZERNE YAPILMI OLAN ALIMALAR Seluknme veya Ouz-nme olarak da adlandrlan Tevr-i l-i Seluun btn zerinde detayl bir alma yaplmamtr. Deiik zamanlarda eserin farkl blmleri zerinde eitli incelemeler yaplmtr. Bu almalar yle sralayabiliriz.

Tevr-i l-i Seluun Muhtasar: Mnteb- Tevrh-i Selikaad ile anlan Paris
Bibliothque Nationale nr. 1182'de kaytl olan eseri

Tevr-i l-i Selu zerine yaplan

ilk alma olarak sayabiliriz. Mellifi ve istinsah tarihinin belirtilmedii bu yazma Yazczdenin eserinden zetlenerek hazrlanmtr. Balangcndan yedinci (7.a) varaka kadar olan ksm Tevr-i l-i Seluun Ouz-nme blmnden zetlenerek alnmtr. Burada Trklerin ortaya k sahalar, Trk boylar ve isimlerinin nasl verildii anlatlm, boylar simgeleyen tamgalar itinasz ama doru olarak kopyalanmtr. Ouz Hann nasihatlar ve hangi boyun han olmaya hangi boyun beylerbeyi olmaya layk olduu anlatlarak ilk blm son bulmutur. Ardndan, Dokak Beyin han seilmesi, mensup olduu boy ve ongunu anlatlm, Seluklularn Ouzlarla srterek Maverannehre gelmeleri dile getirilmitir. Seluk Beyin ynetici olmas ve srailin Sultan Mahmuta gnderilmesi onun Sultan Mahmut tarafndan Kalincar kalesine hapsedilmesi anlatlarak Seluklu tarihine geilmitir(7b). Bundan sonra Seluklu tarihi ile ilgili blmler zetlenmitir. Harekesiz ve sayfada 25 satr olarak kaleme alnan bu eserin vr. (150b) sonras eksiktir ve arada da 3 vara kayptr. Necip Asm Bey tarafndan Yaplan Neir almas: Necip Asm Bey Tevr-i l-i

Seluun neir almasna Birinci Dnya Savandan nce balamtr, ancak tamamlamaya
muvaffak olamamtr111. Bir forma halinde stanbul Bahriye Matbaas tarafndan yaynlanan bu eserin neir tarihi ve kim tarafndan neredildii konusunda mevcut eserde bir malumat bulunmamaktadr. Sadece eserin ilk sayfasna brahim Hakk Konyal ibaresiyle u not dlmtr: Bu Kitab Sultan Murad- Sani tarafndan (Yazczde Al) namnda bir

zatndr. Asl Topkap Sarayndadr. Kitab tab edilirken Bahriye matbaasnda yanmtr. Bu
ibareden anlalaca zere Tevr-i l-i Seluun byk bir blmnn neri
111

M. Nuri Gencosman-F.N. Uzluk, Anadolu Seluki Devleti Tarihi, s. 9.

XXXVIII

yaplamamtr. Sadece ikr-i Sulan Rkned-dny ved-Dn Eb alib urul Bin Arslan

asm Emrel-mminn bahsinin sonuna kadar toplam 88 sayfa olarak eksik

neredilebilmitir112. Bu almada Necip Asm Bey (Yazksz) neirde, Topkap Saray Mzesi Ktphanesi, Revan Blm nr. 1391 de kaytl olan yazmay esas alm, ayn ktphane 1390 numarada kaytl olan nsha ile karlatrma almas yapmtr. Kilisli Muallim Rfat Tarafndan Yaplan nceleme almas: Kilisli Muallim Rfat

Tevr-i l-i Seluun Berlin nshasn Taksim Alman Enstits Direktrl araclyla
1936 senesinde getirtmi ve inceleme yapmtr113. Yapt bu inceleme sonucunu da nshann ba ksmna not etmitir. Burada yazmann 129-130. sayfalarnn eksik olduunu tespit etmi ve eksik olan sayfay dier nshalarda yapt karlatrmalar sonucu belirleyip Berlin nshasnn bana bir ek olarak yazm, ayrca eserin stanbul nshalar hakknda da ksa bir bilgi vermitir. Kilisli Muallim Rfatn Tevr-i l-i Selula ilgili yapt inceme hakknda Berlin Nushasnn ba ksmna konulan ek dnda baka bir bilgiye ulalamamtr. stanbul niversitesi Trkiyat Aratrmalar Enstitsnde Yaplan alma: Prof Dr. Fuad Kprl disiplin trayas olarak 1937 ylnda stanbul niversitesi bnyesinde Mazzez Taku (Tker),adl bir rencisine Seluknme Tetkiki ad altnda Tevr-i l-i Seluu ok ksa bir ekilde dev olarak incelettirmitir.114

Tevr-i l-i Seluun Ouznme Blm le lgili Yaplan almalar: Kemal

Eraslan, Yazc-zdenin Ouznmesi ad altnda Tevr-i l-i Seluun ilk blmndeki

Ouz-nme ksmnn teferruatl bir deerlendirmesini yapmtr115.

Topkap Saray Ktphanesi, Revan Blm 1390 numarada kaytl bulunan Tevarih-i

l-i Selkun nshasnn ba ksmnda bulunan Ouz Destan zerinde de almalar

yaplmtr: Bunlardan ilki 1934 ylnda Marif Vekaleti tarafndan yaynlanan Trk Tarih,

Yazczde Al, Selunme, stanbul Millet Genel Ktphanesi, Ali Emir, Tarih, nr. 332. Yazczde Al, Ouznme (Tevr-i l-i Selu), Staatsbibliothek zu Berlin, Ms. Or. Quart. 1823, vr. 1-2, bk. Tezin ekler blm, Ek, 6. 114 Mazzez Taku (Tker), Seluname Tetkiki Smester 5-6, stanbul niversitesi Trkiyat Ktphanesi Kayt, nr. Traya 17, 1937. 115 Kemal Eraslan, Yazc-zdenin Ouznamesi, s. 29-35.
113

112

XXXIX

Arkeologya ve Etnografya Dergisinde Rdvan Nafiz Ergder tarafndan Ouz Destanndan Bir Para adyla Ouz destan zerinde inceleme yaplmtr. Muharrem Ergin, Dede Korkut Kitab adl eserinde; Topkap Saray Mzesi Ktphanesi, Revan Kitaplar, nr.1390 da kaytl olan Tevr-i l-i Seluun ba ksmnda bulunan Ouz-nme blmn incelemi ve bu blmn Dede Korkut Kitabyla bir karlatrmasn yapmtr116 Orhan aik Gkyay tarafndan Yazcolu Alnin Tarih-i l-i Selk adl eserinin ba tarafnda bulunan Ouznme paras (Topkap Saray Mzesi Ktphanesi, Revan Kitaplar, nr.1390) balyla Dedem Korkudun Kitab adl eserin ierisinde Ouznme ile ilgili inceme yaplmtr117. Bahaaddin gel Dede Korkud Kitabnn eski ve yazl kaynaklar hakknda (Topkap Sarayndaki Ouz Destan paralar ile karlatrma) adl makalesinde Tevr-i l-i

Selkun ba ksmndaki Ouz destan hakknda bir alma yapmtr118.

Mustafa S. Kaalin, Dedem Korkutun Kazan Bey Ouz-nmesi, Kitabevi, stanbul,

2006 adl eserinde; Topkap Saray Mzesi Ktp.Revan Kit. 1390. sy.daki Ouznme
balyla Ouz Destannn transkripsiyonu yapm ve destann szln kararak detayl bir incelemesini yapmtr.

Tevr-i l-i Selu, yabanc bilim adamlarnn da dikkatini ekmi, eitli konularda
kaynak olarak kullanlmtr. Eser hakknda yabanc bilim adamlarnn almalarn yle sralayabiliriz. XVI. yzyl Osmanl mellifi Seyyid Lomn b. seyin al-r119, (1009/16001601) ylnda Tevr-i l-i Seluun ksa bir hlsasn hazrlamtr. Bu hlsa daha

Muharrem Ergin, Dede Korkut Kitab I., Ankara, Trk Tarih Kurumu, 1958, s. 37,38. Orhan aik Gkyay, Yazcolu Alnin Tarih-i l-i Selu Adl Eserinin Ba Tarafnda Bulunan Ouznme Paras (Topkap Mzesi Ktphanesi, Revan Kitaplar, nr. 1390), Dedem Korkudun Kitab, stanbul, 1973, Babakanlk Kltr Mstearl Kltr Yaynlar, s. 577. 118 Bahaaddin gel, Dede Korkud Kitabnn Eski ve Yazl Kaynaklar Hakknda (Topkap Sarayndaki Ouz Destan Paralar ile Karlatrma), Trk Dili Aratrmalar Yll -Belleten 1988-, 1994, s. 552.
117

116

XL

sonrada Finlandiyal bilim adam Jac. Joh. Wilhem Lagus tarafndan Latinceye tercme edilerek Seid Locmani ex Libro Turcico qui Oghusname Inscribitur Excerpta, Primus Edidit

Latin Versit Explicativ Jac. Joh. Wilh. Lagus bal ile Helsingsforsiaede 1854 ylnda
yaynlanmtr.120 M. Th. Houtsma Yazczdenin eserinin, Trkiye Seluklularna ait olan ksmn 1902 ylnda Leidende neretmitir.121 Nerin ilk sayfasnda Tr-i l-i Selu, nc

Cild, mtemil Ber Tr-i Seluiyn- Rm-i Trk ifadesi bulunmaktadr. Zikr-i Pdih- Suln Sleymn h Der Rm balyla balayan eser Zikr-i vurd- resln- Suln Celled-dn kerret-i sn Suln Alad-dn -Anrallhu Burhnahu- bahsiyle son
bulmaktadr. Tevr-i l-i Seluun bir muhtasar niteliindeki bu eserde I. yed-dn Keyusrev, zzed-dn Keykvus ve I.Alad-dn Keykubd dnemleri anlatlm Yazczde Alnin esere tercme dnda ekledii ksmlar nere dahil edilmemitir. Houtsma, neir esnasnda sayfa altlarna kulland nshalar arasnda bulunan farklar dipnotlarda belirtmitir. Herbert W. Duda 1943 ylnda Zeitgenssische islamische Quellen und das Ouznme des Jazyyolu Al zur Angeblichen trkischen Besiedlung der Dobrudscha im 13. Jhd. n. Chr. [XIII. yzylda Dobrucann Trkler tarafndan isknna dair ada slm kaynaklar ve Yazcolu Alnin Ouznmesi] adyla yaynlad makalede Dobrucann Trkler tarafndan iskn ile ilgili rivayetleri incelemi ve bu konuda Yazcolu Alnin

Seyyid Lomn b. seyin al-r Azerbaycann Urmiye ehrinde (977-1569) ylnda dnyaya gelmitir. Seluklulardan Osmanllara kadar sre gelen bir gelenek olan ehnamecilikle grevlendirilmi bir Osmanl tarihisidir. Defterdarlk grevinde de bulunan, seyin al-r (1004/1595) ylnda vefat etmitir. Eserleri; Mcmell-Tmar, Kyfetl-nsniyye f emilil-Osmniyye, ehnme-i Osmn, Selimnme, hinhnme ve Hnernmedir. Bkz. Franz Babinger, Osmanl Tarih Yazarlar ve Eserleri, (ev. Cokun ok), Ankara, T.C. Kltr Bakanl Yaynlar, 2000, s. 181-183; Harun Gngr, Seyyid Lokman ve Ouznmesi, Trk Bodun Bilimi Aratrmalar, Kayseri, Kvlcm, 1998, s. 367. 120 Bk. Abdlkerim zaydn, bn Bb, s. 381; bn Bb, el-Evmirl-Alaiyye fil-umril-Alaiyye (Selunme), haz. Mrsel ztrk, I, s. 11. Bu blmn Trke tercmesi Harun Gngr tarafndan yaplmtr (bk. Harun Gngr, Seyyid Lokman ve Ouz-nmesi, s. 367-381). 121 M.Th. Houstma, Recueil de textes Relaties lHistoire des Seldjoucides, III, Leide, E. J. Brill, 1902.

119

XLI

Ouznmesinin verdii bilgilerin nemi zerinde durmutur122. Duda almasnda; Yazcolunun kim olduu ve yaad dnemde Osmanl Devletinin kltrel durumu zerinde durmu, Tevr-i l-i Seluun yazm tarihi hakknda nemli bilgiler vermitir. Yazar eserin baz nshalar ve Houtsma nerinin bir deerlendirmesini yapmtr. Bu almada Seluklu tarihi zerinde deerlendirmeler yaplarak, Sar Saltuk zamannda Trklerin Balkanlara geii konusunda, Tevr-i l-i Selua (Ouz-nme) dayanarak bir deerlendirmesini yapmtr. Yine Herbert W. Duda, bn Bbnin Farsa muhtasar metninin Almanca tercmesine hazrlad girite123 ve Zur Geschichtsforschung ber die Rum-Seldschuken124 isimli makalesinde bn Bb ve eseri hakknda incelemeler yaparken, Yazczde ve tercmesi zerinde de durmu ve eserin ierdii konular hakknda deerlendirmeler yaplmtr. P. Wittek, Franz Babingerin Die Geschichtsschreiber der Osmanen und ihre Werke isimli eserine yazd tantm yazsnda, Yazcolu Alnin Ouznmesi (Tevr-i l-i

Selu) hakknda nemli bilgiler vermitir125.

122

Spisanie na Bulgarskata Akadamiya na Naukit i zkustvata Kniga, LXVI, Sofya, 1943, s. (H.
tarafndan Sofyadaki Alman Bilim Enstitsnde 30.12.1941

Dudann makalesinin metni P. Mutafciev tarihinde tebli olarak okunmutur).

123 124

Die Seltschukengeschichte des Ibn Bb, Kopenhagen, 1959.

Herbert W. Duda, Zur Geschichtsforschung ber die Rum-Seldschuken, ZDMG, 89, NF 14/3-4, P. Wittek, F. Babinger, Die Geschichtsschreiber der Osmanen und ihre Werke, Der Islam, XX/2, s.

1935, s. 20.
125

197, 205.

XLII

D. TRANSKRPSYON (EVR YAZI) VE EDSYON KRTK ALIMASINDA UYGULANAN YNTEM Edisyon kritik almasnda Tevr-i l-i Selu adl eserin tespit edilebilen yedi farkl nshas kullanlmtr. Elde bulunan yazma nshalarn yazevrimi yaplm, en eski ve tam olan nsha tespit edilmeye allmtr. Yaptmz almalar dorultusunda Topkap Saray Mzesi Ktphanesi, Revan Blm nr. 1391de kaytl bulunan nshann dier yazmalara gre daha kapsaml olduu, dier nshalardaki birok blmle ortak zellikler tad ve sadece bu nshada istinsah tarihinin belirtilmi olduu grlmtr. Bu nshann tamam harekeli olarak kaleme alnm olmas okuma hatalarn en aza indirilmesini salamtr. Ayrca Anadoludaki ilk Trke yazmalar genelde harekeli olarak kaleme alnmtr. Btn bunlarn yannda Topkap Saray Mzesi Ktphanes nr. 1391 nshasnda dier nshalardan farkl olarak fazladan kaleme alnm blmler bulunmaktadr. Bu sebeplerden dolay almaya Topkap nshas R. 1391 esas olarak alnmtr. Transkripsiyon almas yaplrken Trk Dil Kurumu tarafndan ortaya konulan transkripsiyon sistemi esas alnmtr. Metin tamamen okunuuna gre kelimesi kelimesine transkripsiyon edilmitir. Kelimelerin okunmas esnasnda tespit edilebilen ve yazm esnasnda unutulduuna kanaat getirilen harfler keli parantez iareti iinde gsterilmitir. Mellif zellikle balklar kaleme alrken ounluunu Farsa yazm ancak bazlarn ise Arapa olarak yazmtr, bu farkllk almamzda olduu gibi yanstlmtr. Metnin eitli yerlerinde baz kelimeler zellikle yer isimleri farkl ekillerde harekelendii iin, farkl okumalara sebebiyet vermitir. Bu farkl ifadelerin harekelendii ekli ile aynen transkripsiyonu yaplmtr, bylelikle devrin Trkesinde yer isimleriyle ilgili farkl adlandrmalarn neler olabilecei ortaya konulmaya allm, orijinal ekilleri ise metinde ilk getii yerde dipnotta trnak iareti ierisinde gsterilmitir. Ancak yer adlarndan gnmz ifadesine yakn ekilde yazlm olanlar, anlalr olduu iin dipnotta gsterilme ihtiyac duyulmamtr. Ayrca ana nshada orijinal eklinden farkl olarak yazlm, fakat edisyon kritik almamza esas alnan dier nshalarda orijinal ekliyle kaleme alnm olan yer isimleri, nsha fark olarak dipnotta gsterildii iin ikinci kez aklama yaplmamtr. Nsha

XLIII

zerinde okunmasnda zorlanlan veya silinmi blmler ise dier nshalardan istifade edilerek dzeltilme yoluna gidilmi, dzeltme hangi nsha esas alnarak yaplmsa dipnotta gsterilmitir. Nshalar aras kelime farkllklar dipnotta belirtilmitir. Kelimenin hemen arkasna konan dipnot iaretiyle, kelimenin atfta bulunulan nshann varak/satr numarasnda ift trnak (rnek: kelime) iareti iinde esas alnan nshadaki farkl yazl veya kelimenin yerinde yer alan baka bir kelimeyi gstermektedir. ift trnak iinde nokta ile balayan dipnotlarda (rnek: ...kelime) kelimenin, atfta bulunulan nshada, dipnot iaretinin bulunduu iki kelimenin arasnda yer aldn gstermektedir. Ayrca metin ierisinde sonradan silindii veya fotoraflama esnasnda net olarak kmad tespit edilen baz balklar dier nshalarda yazld haliyle dipnotlarda aynen verilmitir. Satr sonlarnda blnen kelimelerin yazmnda ksa izgi iareti hem satr sonuna hem de blnen hece veya birleik kelimenin ikinci kelimesi nne konmutur: Zeyne-13.-d-dn rneinde olduu gibi. Yazma metnin ierisinde bulunan ve krmz renkli mrekkeple yazlan konu balklar transkripsiyon esnasnda ilk harfleri byk olmak zere koyu renkle yazlmtr. Metin ierisinde geen ayet ve hadisler trnak ierisine alnarak italik yaz fontuyla belirtilmi, ayetlerde geen tenvinler st simge olarak yazlmtr. Nshadaki varak numaralar trnak iareti ierisinde eklinde belirtilerek, her satrn balar st simge olarak

numaralandrlmtr. Metin ierisinde geen beyitler alt alta gelecek ekilde satr numaralar belirtilerek yazlmtr. Konu ierisinde geen Ouz boylarn simgeleyen tamga resimleri orijinal metinden aynen kopyalanarak almamza aktarlmtr. Metnin anlalrln kolaylatrmak ve konu btnln salamak amacyla noktalama iaretleri konularak temiz ve dzgn bir metin oluturma yoluna gidilmitir. Edisyon kritik amacyla Paris, Berlin ve Topkap Saray Mzesi Ktphanesi, Revan Blm nr. 1390 nshalar almamza esas alnmtr. Bu nshalar dier nshalara gre tam ve dzgn istinsah edilmitir. Sz edilen nshalar birbirleriyle ortak zellikler tamalarna ramen aralarnda baz nemli farklar da bulunmaktadr. Bu almamzla ana nshasna ulalamayan Tevr-i l-i Seluun aslna en yakn eklinin ortaya karlmasna gayret edilmitir. Edisyon kritik almamzda nsha farklar (P., B., T.) harfleriyle simgelenerek sayfa altlarnda dipnot eklinde belirtilmitir. Dipnotlama esnasnda karlatrmalarn daha

XLIV

kolay anlalabilmesi ve incelenebilmesi amacyla, srasyla nshann simgesi, varak numaras ve satr numaras aynen yazlmtr. Tespit ettiimiz ana nsha ile karlatrmalarn yaptmz dier nshalarn sayfa karlklar da transkripsiyon metninin sonunda bir izelge eklinde verilmitir. Yazma nshalar dipnotlarda gsterilirken anlalrl kolaylatrmak amacyla tam knyesiyle gsterilmitir. Ayrca Topkap Saray Mzesi Ktphanesi, Revan Blm nr. 1390 nshasnn banda bulunan varaktan mteekkil Ouz-nme blmnn transkripsiyonlu metni almamzn sonuna eklenmitir.

XLV

E. TRANSKRPSYON ALFABES , , , , , , , , , , , , , , , , , , b, B t, T , c, C , , , d, D , r, R z, Z s, S , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , @, D, F , , , f , k, g, ; K, G l, L m, M n, N a, e, A, E h v, V; v y, Y , j, J p, P g, G, g, G

XLVI

G. KISALTMALAR A. : Transkripsiyon ve edisyon kritie esas alnan ana nsha. Topkap Saray Ktphanesi nr. 1391. B. P. T. bk. haz. vr. s. sy. Sr. st. l. y.y. nr. ev. : Berlin nshas : Paris nshas : Topkap Saray Ktphanesi nr. 1390 : Baknz. : Hazrlayan. : Varak. : Sayfa. : Say. : Sra. : Satr. : lm : Yayn yeri yok. : Numara. : eviren. : Milli Eitim Bakanl slm Ansiklopedisi. : Trkiye Diyanet Vakf slm Ansiklopedisi.

A DA

TTK : Trk Tarih Kurumu. ZDMG : Zeitschrift der Deutschen Morgenlandischen Gesellschaft. BSOAS: Bulletin of the School of Oriental Studies.

XLVII

H. BBLYOGRAFYA AGACANOV, Sergey Grigorevi, Ouzlar, ev. Ekber N. Necef-Ahmet Annaberdiyev, stanbul, Selenge Yaynlar, 2003. AYDIN, Ahmet, Osmanllarda Tarih Yazcl, Trkler, Ankara, Semih Ofset, 2002, s.417425. AZAMAT, Nihat, II. Murad Devri Kltr Hayat, Marmara niversitesi Trkiyat Aratrmalar Enstits, Yenia Tarihi Ana Bilimdal, Doktora Tezi, stanbul, 1996. BABINGER, Franz, Yazijioghlu Mehmed, Enzyklopedia des Islam, IV, s. 197-207. BABINGER, Franz, Osmanl Tarih Yazarlar ve Eserleri, ev. Cokun ok, Ankara, T.C. Kltr Bakanl, 2000. BANARLI, Nihad Smi, Yazc-olu Ali ve Selknme (Ouznme), Resimli Trk Edebiyat

Tarihi, stanbul, Milli Eitim Basmevi, 1971, s. 499-500.

BAAR Fehameddin, lk Osmanl Tarihileri, Trkler, Ankara, Semih Ofset, 2002, s. 409416. BAYRAK, M. Orhan, Osmanl Tarihi Yazarlar, stanbul, Osmanl Yaynevi, 1982. BLOCHET, E., Catalogue des Manuscrits Turcs, Paris, Bibliothque Nationale, 1933. BURSALI MEHMED TAHR, Osmanl Mellifleri, I, stanbul, Matbaa-y Amire, 1342. BADILLI, Abdlkadir - HEKMOLU
SMAL

- YEGN, Abdullah - ALIM, lhan, Osmanlca-

Trke Ansiklopedik Byk Lgt, stanbul, Tdav A.., 1985.

CAFEROLU, Ahmet, Eski Uygur Trkesi Szl, stanbul, Enderun, 1993. CLAUSON, G, An Etymological Dictionary of Pre-Thirteen Century Turkish , Oxford University Pres, 1972. ELEBOLU, mil-Eraslan Kemal, Yazc-olu, A, XIII, 1988, s. 363-368. ELEBOLU, mil, Eski Trk Edebiyat Aratrmalar, stanbul, Milli Eitim Basmevi, 1998. ABU HAYYAN, Kitb al-drk li-Lisn al-Atrk, haz. Ahmet Caferolu, stanbul, stanbul niversitesi Edebiyat Fakltesi Yaynlar, 1931. DEVELLOLU, Ferit, Osmanlca-Trke Ansiklopedik Lgat, Aydn Kitabevi, Ankara, 1982. DLN, Cem, Yeni Tarama Szl, Ankara, Trk Dil Kurumu Yaynlar, 1983.

XLVIII

DOERFER Gerhard, Trkische und mongolische Elemente im Neupersischen, II, Franz Steiner Verlag, Wiesbaden, 1965. DONUK, Abdulkadir, dar-Asker Unvan ve Terimler, stanbul, 1988. DUDA Herbert W., bn Bbnin Selk Tarihi, arkiyat Mecmuas, II, stanbul, 1958, s. 110. DUDA, Herbert W., Zeitgenssische Islamische Quellen und das Ouznme des Jazyyolu Al zur Angeblichen Trkischen Besiedlung der Dobrudscha im 13. Jhd. n. Chr.,

Spisanie Na Bulgarskata Akadamiya Na Naukit zkustvata Kniga LXVI, Sofiya,

Peatnitsa Knipegraf, 1943, s. 130-145. DUDA, Herbert W., Zur Geschichtsforschung ber die Rum-Seldschuken, ZDMG, 89, NF 14/3-4, 1935, s. 19-21. DUDA, Herbert W., Die Seltschukengeschichte des Ibn Bb, Munskgaard / Kopenhagen, 1956, s. 1-15. ERASLAN, Kemal, Yazc-zadenin Ouznamesi, Trk Dili Aratrmalar Yll, -Belleten

1992-, 1995, s. 29-35.

ERGN Muharrem, Dede Korkut Kitab I., Ankara, Trk Tarih Kurumu, 1958. ERZ, Adnan Sadk, bn Bb A, V/2, s. 712-718. GENCOSMAN, M. Nuri - UZLUK, F. N., Anadolu Selki Devleti Tarihi, Ankara, Uzluk Basmevi, 1941. GORDLEVSK, V., Anadolu Seluklu Devleti, ev. Azer Yaran, Ankara, y.y., 1988. GKYAY, Orhan aik, Yazcolu Alinin Tarih-i li Selk Adl Eserinin Ba Tarafnda Bulunan Ouzname Paras (Topkap Mzesi Ktphanesi, Revan Kitaplar, nr. 1390), Dedem Korkudun Kitab, stanbul, Babakanlk Kltr Mstearl Kltr Yaynlar. 1973. GRGNAY, Neriman, Ouz Damgalar ve Gktrk Harflerinin El Sanatlarmzdaki zleri, Ankara, Trk Tarih Kurumu Basmevi, 2002. GNGR, Harun, Seyyid Lokman ve Ouz-nmesi, Trk Bodun Bilimi Aratrmalar, Kayseri, Kvlcm, 1998, s. 367-381. HALAOLU, Yusuf, Damga, DA, VIII, s. 452-453.

XLIX

HOUSTMA, M.Th., Recueil De Textes Relaties LHistoire Des Seldjoucides, Vol. III., Leide, E. J. Brill, 1902. BN
BB,

el-Evmirl-Aliyye fl-umril-Aliyye, ner. Adnan Sadk Erzi-Necati

Lugal, Ankara, Trk Tarih Kurumu, 1957. BN BB, el-Evamirl-Alaiye fil-Umril-Alaiyye (Selknme), I-II, Hazrlayan, Mrsel ZTRK, Ankara, Milli Ktphane Bakanl Basmevi, 1996. BN- MHENN, bn-i Mhenn Lgat, Aptullah Battal, Ankara, Trk Dil Kurumu Yayn, 1988. NALCIK HALL, , Osman I, DA, XXXIII, s. 443-453. NAN, Abdulkadir, Orun ve l Meselesi, Trk Hukuk ve ktisat Tarihi Mecmuas, I, stanbul, 1931, s. 121-128. SEN, Mustafa, Balangtan XVIII. Yzyla Kadar Trk Edebiyat, Genel Trk Tarihi, stanbul, Yeni Trkiye Yaynlar, VI. KABAKLI, Ahmet, Trk Edebiyat, stanbul, Trk Edebiyat Vakf Yaynlar, 2002. KAALN, Mustafa S., Dedem Korkutun Kazan Bey Ouz-nmesi, stanbul, Kitabevi, 2006. KAFESOLU, brahim, Seluklu Tarihi, stanbul, Milli Eitim Basmevi, 1972. KAFESOLU, brahim, Trk Milli Kltr, stanbul, Boazii Yaynlar, 1986. KARATAY, F. Edhem, Topkap Saray Mzesi Ktphanesi Trke Yazmalar Katalou, stanbul, 1961. KAGARLI MAHMUD, Divn- Lugt-it Trk, Millet Ktphanesi. Ali Emiri Bl, nr. 4189 KAGARLI
MAHMUD,

Divn Lugt-it-Trk Tercemesi, ev., Besim Atalay, Ankara, Trk

Tarih Kurumu Basmevi, 1992. KAGARLI

MAHMUD,

Divn Lugt-it-Trk, I-III, stanbul; yay. Kilisli Muallim Rfat, Tpk

Basm, Ankara, 1941. KIRZIOLU, M., Fahrettin, Dede Korkut Ouznmeleri, stanbul, Erenler Matbaas, 1952. KPRLZADE, Mehmed Fuad, Anadoluda Trk Dil ve Edebiyatnn Tekmlne Bir Bak, stanbul, Akam Matbaas, 1934. KPRLZADE, Mehmed Fuat, Anadoluda Trk Dil ve Edebiyatnn Tekml, Yeni Trk

Mecmuas, stanbul, stanbul Devlet Matbaas, 1933, s. 375-395.

KUBAN, klil, Yeni Uygur Trkesi Szl, Ankara, Trk Dil Kurumu Yaynlar, 1995. M. emseddin, slmda Tarih ve Mverrihleri, stanbul, ehzadeba, Evkaf slmiye Matbaas, 1339-1343. MUHTAR, Cemal, ki Kuran Szl Lugat- Feriteolu ve Lugat- Knn- lh, stanbul, M.. lahiyat Fak. Vak. Yay., 1993. MERL, Erdoan, Mslman-Trk Devletleri Tarihi, stanbul, stanbul niversitesi

Yaynlar, 1985. MEKUR, Cevad, Abr- Selcika-i Rm, Tahran, 1350.

Muhtasar Selukname, Paris Bibliothque Nationale No. Regius Supp. Turc. 1182.
NER, Mehmed, Neri Tarihi, I, Ankara, Kltr Turizm Bakanl Yaynevi, 1988. OLGUN, brahim - Drahan Cemit , Farsa-Trke Szlk, Elhan Kitabevi, Ankara, 1984. GEL, Bahaeddin, Dede Korkut Kitabnn Eski ve Yazl Kaynaklar Hakknda (Topkap Sarayndaki Ouz Destan Paralar ile Karlatrma), Trkdili Aratrmalar

Yll-Belleten 1988, Ankara Atatrk Kltr, Dil ve Tarih Yksek Kurumu Trk Dil
Kurumu Yaynlar, 1994, s. 113-128. GEL, Bahaeddin, Trk Kltrnn Gelime alar, II, stanbul, Milli Eitim Bakanl Yaynlar, 2001. ZAYDIN, Abdlkerim, Arslan bin Seluk, DA, III, s. 402-403. ZAYDIN, Abdlkerim, bn Bb, DA, XIX, s. 379-382. ZCAN, Abdlkadir, Bb, DA, VI, s. 125. ZGDENL, Osman G., Ortaa Trk-ran Tarihi Aratrmalar, stanbul, Kakns Yaynlar, 2006. ZKUZUGDENL, Osman G., Gzn Hn ve Reformlar (694/1295-703/1304), Baslmam Doktora Tezi, Marmara niversitesi Trkiyat Aratrmalar Enstits, stanbul 2000. ZTRK, Necdet, Fatih Devri Kaynaklarndan Dstrnme-i Enver Osmanl Tarihi Ksm (12991466), stanbul, Kitabevi, 2003. PAKALIN, Mehmet Zeki, Osmanl Tarih Deyimleri ve Terimleri Szl, stanbul, Milli Eitim Yaynlar, 1993.

LI

RVEND,

Rhats-sudr ve yets-surr, ev. Ahmed Ate, I-II, Ankara, Trk Tarih

Kurumu, 1999
REDED-DN FAZLULLAH,

Jmiut-Tawrkh. Compendium of Chronicles, English

Translation, Annotation by W. M. Thacston, Puplished at Harvard Universty, 1998. SEVM Ali-YCEL Yaar, Trkiye Tarihi Fetih, Seluklu ve Beylikler Dnemi, Ankara, Trk Tarih Kurumu, 1998. SMER, Faruk, Ouzlar (Trkmenler), Trk Dnyas Aratrmalar Vakf, stanbul, 1999. EMSEDDN SAM, Kmus- Trki, stanbul, ar Yaynlar, 2005. EYHLSLAM MEHMED ESAD EFEND, Lehetl-Lgat, Hazrlayan, Krkkl Ahmed, Ankara, Trk Dil Kurumu Yaynlar, 1999. TAKU, (Tker) Mazzez, Selukname Tetkiki Smester 5-6, stanbul niversitesi Trkiyat Ktphanesi Kayt nr: T.r. 17, 1937. TEKNDA, ehabettin, Osmanl Tarih Yazcl, Belleten, XXXV/140, Ankara, 1971, s. 655-663. TETZE, A, Tarihi ve Etimolojik Trkiye Trkesi Lugat (A-E), stanbul, Simurg Kitabevi, 2002, I. TOGAN, A. Zeki Velidi, Tarihte Usul, stanbul, Enderun Kitabevi, 1985. TOPALOLU, Bekir - KARAMAN, Hayreddin, Arapa-Trke Yeni Kmus, stanbul, 1983. TOPARLI, Recep, Ed-Drretl-Mudiyye fi-l-Lgatit-Trkiye, Ankara, Trk Dil Kurumu Yaynlar, 2003. TURAN, Fikret, Bahayi Lgati /Eski Ouzca Szlk, Bay / Bilimsel Akademik Yaynlar. 2002. TURAN, Osman, Trkiye Seluklular Hakknda Resmi Vesikalar, Ankara, Trk Tarih Kurumu Yaynlar, 1988. Validi Ahmet-Zeki, On Mubarakshah Ghuri, BSOAS, V/I4, s. 847-858. WTTEK, Paul Das Datum von Yazcolus Ouznme, Trkiyat Mecmuas, stanbul, Edebiyat Fakltesi Basmevi, 1965, XIV, s. 263-265. WTTEK, Paul Franz Babinger , Die Geschichtsschreiber der Osmanen und ihre Werke , Der

Islam, XX/2, 1932, s. 197-207.

LII

WTTEK, Paul Yazijioghlu 'Ali on the Christian Turks of the Dobruja, BSOAS, University of London, 1952, XIV/3, s. 639-668. YAZICIZDE Al, Tevri-i l-i Selu, Paris Bibliothque Nationale, No. Regius Supp. Turc. 737. YAZICIZDE Al, Ouznme (Tevri-i l-i Selu), Staatsbibliothek zu Berlin Ms. Or. Quart. 1823, Vollst. YAZICIZDE Al, Seluknme, Ankara niversitesi Dil Tarih ve Corafya Ktphanesi, smail Saib Blm nr. 1727. YAZICIZDE Al, Seluknme, stanbul niversitesi Nadir Eserler Ktphanesi, nr. T 9291. YAZICIZDE Al, Seluknme, stanbul, Millet Genel Ktphanesi, Ali Emiri Tarih, nr. 332. YAZICIZDE Al, Tevri-i l-i Selu, Topkap Saray Ktphanesi, Revan Blm, nr. 1390. YAZICIZDE Al, Tevri-i l-i Selu, Topkap Saray Ktphanesi, Revan Blm, nr. 1391. YAZICIZDE Al, Tevri-i l-i Selu, Topkap Saray Ktphanesi, Revan Blm, nr. 1392. YAZICIZDE Al, Tevri-i l-i Selu, Topkap Saray Ktphanesi, Revan Blm, nr. 1393.

LIII

I. TEVR- L- SELU METN NDEK BALIKLAR

el-a ....................................................................................................................................4 Fihrist .......................................................................................................................................4 ikr-i Seltn-i l-i Selu....................................................................................................... 30 ikr-i es-Sulnel-Muaam Eb lib urul Beg Muammed bin Mkl bin Selu .. 36 ikr-i es-Sulnel-Aam Auded-Devle Eb cAlp Arslan Muammed bin Dvd bin Mkl bin Selu.................................................................................................................... 44 ikr-i es-Suln Muizzed-Dny ved-Dn Melikh bin Muammed asm [EmrelMminn] ................................................................................................................................ 47 ikr-i es-Sulnel-Muaam Rkned-Dny ved-Dn Ebl-Muaffer Berkiyaru bin Melikh Yemn Emrel-Mminn -be Maradeh- ......................................................... 59 ikr-i es-Suln yed-Dny ved-Dn Eb c Muammed bin Melikh asm Emrel-Mminn.................................................................................................................... 65 ikr-i es-Sulnel Aam Muzzed-Dny ved-Dn Ebul-ri Sancar bin Melikh Burhn Emrel-Mminn....................................................................................................... 73 ikr-i es-Suln yed-Dny ved-Dn Mamd bin Melikh Yemn Emrel-Mminn .................................................................................................................................................. 82 ikr-i es-Sulnel-Muaam Rkned-Dny ved-Dn Eb lib Turul bin Muammed bin Melikh Yemn Emrel-Mminn.................................................................................. 83 ikr-i es-Suln yed-Dny ved-Dn Ebl-Fet Mesd bin Muammed bin Melikh asm Emrel-Mminn. ....................................................................................................... 84 ikr-i es-Suln Mued-Dny ved-Dn Melikh bin Muammed bin Melikh Yemn Emrel-Mminn.................................................................................................................... 93 ikr-i es-Suln yed-Dny ved-Dn Eb c Muammed bin Mamd bin Melikh asm Emrel-Mminn ........................................................................................................ 95 ikr-i es-Suln Muizzed-Dny ved-Dn Ebl-ri Sleymn bin Muammed bin Melikh asm Emrel-Mminn ...................................................................................... 102 ikr-i es-Suln Rkned-Dny ved-Dn Arslan bin urul bin Muammed sim EmrelMminn ............................................................................................................................... 104

LIV

ikr-i es-Suln Rkned-Dny ved-Dn Eb lib urul bin Arslan asm EmrelMminn ............................................................................................................................... 112 ikr-i stim- Suln Rkned-dn Veft- Peder-r ve arf- htimm ber-ntiz- Mlk ezaba-y Temllk-i Birder ve Temekkn-i ber-Serr-i Memleket-i Salanat................... 144 ikr-i Cel-i Suln yed-dn ve Vt ki -r der-n Azmet ftd be-ar-i Tafl ................................................................................................................................................ 148 ikr-i Vul-i Suln yed-dn be-Ermenistn............................................................... 150 ikr-i Vul-i Suln be-Marse-i Eblistn ........................................................................ 151 ikr-i Resden-i Suln be-Marse-i Malya -Humiyet anil-Beliyye- ........................... 152 ikr-i Peyvesten-i h be-Mlk-i m ................................................................................. 153 ikr-i Vl-i Suln be-a-i mid -Ammarahllhu tel- ........................................ 154 ikr-i Vul-i Suln be-a-i Al .................................................................................. 156 ikr-i Tevecch-i Suln be-Cnib-i Cniyet ve Mcer-y n Avl ................................. 158 ikr-i Resden-i Suln ez-araf- Marib be-Cnib-i stnbl............................................. 159 ikr-i Mbrezet-i Suln der-Meydn- Rm b Firenk ve stil-y Suln Berd............... 160 ikr-i Eyym- Pdih-i Suln Rkned-dn Sleyman h ve Tarr-i Ba ez-Munat-i Kerme .................................................................................................................................. 164 ikr-i Azm-i Suln- hir Rkned-dn Sleymn h be-Azm-i Grcistn ve Mrcaat- ez-nc ber-ilf-i rdet ve ikr-i Ba ez-Mamid-i Melik Fared-dn Behrmh Rahimehmallh-................................................................................................................ 173 ikr-i Eyym- Pdih zzed-dn l-Arslan Pser-i Suln Rkned-dn Sleymn h Raimehmllh-.................................................................................................................. 176 ikr-i rsl-i Melikel-Emr Muaffered-dn Mamd bin Yabasan-r Zekeriyy cib -r be-aleb-i Suln iyed-dn Keyusrev ..........................................................................177 ikr-i Dul-i Suln yed-dn Keyusrev bin l-Arslan der-ehr-i onya ve Cls ber-Tat- Salanat.................................................................................................................. 185 -Allahu Mfettil-Ebvb Eh aan- Keyusrev [bin] larsln .............................. 188 ikr-i Azmet-i Suln yed-din Keysrev be-Fet-i Analiyya ................................. 192 ikr-i Mrcaat- Suln iyed-dn ez-Fet-i Analiyya ................................................ 198 ikr-i Pdih-i Suln zzed-dn Keyvus ...................................................................... 205 ikr-i Resden-i aber-i Veft- iyed-dn Keyusrev be-Sem-i Alad-dn ............. 207 ikr-i Mekrim-i Al ve sn-i il-i Suln zzed-dn Keyvs.............................. 214

LV

ikr-i Azmet-i Suln zzed-dn Keykvs be-Cnib-i Engriyye ve Muarat- Marei Birdere Melik Alad-dn ............................................................................................ 218 ikr-i yn- Skkn- Analiyya ve Fet-i n Sugur Br- Dovvom Ber-Dest-i Bendegn- Devlet-i Salanat...................................................................................................................224 ikr-i Azmet-i Suln- lib be-araf- Snb ve Fet-i n Der-hd-i Humyn- ... 228 ikr-i rsl-i Suln eyh Rabbn Mecded-dn s-r -Rametullhi alayhi- be-aret-i Drus-Selm be-lm- Feth-i Snp..................................................................................234 ikr-i Azmet-i Suln- lib Keykvus be-araf- arsus................................................ 236 ikr-i Vrd- Rasln- Lfn be-Taarru- stif ve af-i arc ve Tal ez-hml ki der-imet Cyiz Dte-bd ................................................................................................243 ikr-i Tezvc-i Sultn- lib zzed-dn Keykvus -Rametullh- be-Kermet-i ezrriyyt- Melik Fahred-dn Behrmh bin Dvd h Melik-i Erzincn .......................244 ikr-i Azmet-i Suln- lib zzed-dn Keykvus be-ad- Vilyet-i m.................. 252 ikr-i aber be-Fiten-i Vlide-i Melik Azz ez-Kad- Suln zzed-dn Memleket-i m-r ve ym- Tedbr-i Def-i Eiyyet ve Ref-i Fiten-i Suln ................................................ 257 ikr-i Mveret-i Umer-yi Devlet ve Erkn- Memleket ber-tiyr-i Melik ez-ehzdegn der-Tefv-i Zumm- Fermndehi ve Salanat der-Kef-i Kifye......................................... 267 ikr-i Azmet-i Suln- Aam Alad-dn Keyubd ez-Svs be-Malb-i oniya ..... 275 ikr-i Dul-i Suln- Muaam Alad-dn Keyubd der-Drl-Melik oniya ve Temekkn-i der-Serr-i Salanat .......................................................................................278 ikr-i Ba ez-Celyil-i Feyil ve Enf- ve ttisf ve Seyr-i Mara- Suln- Azam Alad-dn Keyubd Alllh fil-Cinn Deractihi ....................................................286 ikr-i Vrd- mm- Rabbn Abdullh bin Muammed es-Shreverd min bel-i aret-i irfet ......................................................................................................................295 ikr-i ur- Suln- Aam Alad-dn Keyubd -Anrallhu burhnehu raimehmder-Cihngr ve Evvel-i Fet-i ala-i Aliyye ki Kalvirs M-gftad ............................ 300 ikr-i Amn vsten-i Kirfrid ve Siporden-i ala-i Klyrus be-Bendegn- Suln- Aam Alad-dn Keyubd -Anrallhu burhnehu -...............................................................309 ikr-i Fet-i ala-y Alra ber-Dest-i Bendegn- Suln Alad-dn ............................. 315 ikr-i mret-i Br-y oniya ve Svs ve Tevcih-i n ber-mer-i Devlet der-Sene-i amna Aar ve Sitta-mia .................................................................................................319 ikr-i Vrd- Muyid-dn el-Cevz ez-aret-i ilfet be-Rislet Nezd-i Suln ve stincd Akir ve Mendb-oden-i Bahad-dn utluca be-met-i n ...................................327 ikr-i Giriften-i Suln mer-i Kibr-r der-Devletne-i ayariyya ve Siyset Fermden ............................................................................................................................................. 335

LVI

ikr-i Fet-i ala-i Kta der-Eyym- Devlet-i Suln Alad-dn Keyubd -Anrallh Burhneh-........................................................................................................................... 341 ikr-i Fet-i ala-i emigezek der-Eyym- Devlet-i Suln- Muaam Alad-dn Keyubd Anrallhu? Burhneh- .................................................................................350 ikr-i Teelll-i Melik Mesd be-imet-i aret-i Salanat ve rsl-i Resl ve stfy-y B ber-Mlk Nmden......................................................................................................358 ikr-i Muharat ve arbet Fermden-i Suln be-Evld- Melik dil............................. 363 ikr-i Sebeb-i ad- Suln be-Fet-i ar-y Kp ve Giriften-i oda ber-Dest-i Melikl-mer smed-dn Emr obn ......................................................................369 ikr-i met-i Suln be-Mevi-i Keyubdiye der-Mddet-i aybet-i mer ............... 376 ikr-i Gozeten-i Leker-i Suln der-htimm- Melikl-mer smed-dn Emr obn -Rametullhi- ez-Dery-y azar ......................................................................................381 ikr-i Lbeger Kerden-i Melik-i Rs ve Mulaa Costen ez-imet-i Melikl-mer smed-dn -Rametullh- .............................................................................................390 ikr-i Eyym- Devlet-i Suln Alad-dn -Anrallhu Burhnehu- ber-Dest-i Meliklmer smed-dn Emr obn .....................................................................................395 ikr-i Mes-yi Mbrized-dn vil nigr ve Kemnins ve Mfrez-i Rm der-Vilyet-i Ermen ve Fet-i l ki ikr-i Rd..................................................................................... 406 ikr-i Fet-i ala-i inn .................................................................................................. 406 ikr-i Ft- Kl-i Sevil ber-Dest-i Emr Mbrized-dn Er-Tou -Rametullh-... 415 ikr-i Vfd- Melik Alad-dn Dvd h ib-i Erzincn be-imet-i Suln -Rametu llhi- ve Vaf-i ia-i Erzincn ve Nev-i n.................................................................417 ikr-i Nzhet-i ubd ve n ve mret Fermden-i Suln der-n Mevi ..................... 426 ikr-i Esbb- Em- Suln ber-ntiz- Erzincn ez-aba-i Temellk-i Melik Aladdn Dvd h bin Behrmh -Raimehmullhu tel- .................................................428 ikr-i Fet-i ala- Kniye ve stizll-i Melik Muaffered-dn Muammed ez-ncygh .............................................................................................................................................435 ikr-i rsl-i Suln Alad-dn Melik yed-dn-r Pdih-yi Memleket-i Erzincn der-htimm- Emr Mbrized-dn Atabeg Er-Tou -Raimehmullh- ........................437 ikr-i iyl-ut fl-Memlik Mucrullh ved-Dn hir bin mer el-vrezm ezimet-i Suln Celled-dn be-imet-i Suln Alad-dn -Raimehmullh- ...........440 ikr-i Vrd- Resln- Suln Celled-dn Kerret-i n be-imet-i Alad-dn Anrallhu tel- ...............................................................................................................445 ikr-i Cevb Dden-i Suln Resln- Suln Celled-dn-r -Anrallhu Barhnehm.............................................................................................................................................448 ikr-i stibl Fermden-i Suln Melik Eref-r -Raimehmallh- ................................. 456

LVII

ikr-i Azmet-i Suln ve Melik Eref ve Dger Mlk b Askir-i Manre ez-Mare-i Svs be-araf- Yassemen be-Murebe-i Suln Celled-dn........................................462 ikr-i nkisr- alya-y Suln Alad-dn ez-Leker-i vrezm ................................... 463 ikr-i areket-i Ryt- Manr- Salanat ve nkisr- alya-y Leker-i vrzumh...... 467 ikr-i Herb u arb-i alya-yi vrzumh Sevvom Kerrat ez-alyi-i Askir-i Manra-i Suln Alad-dn Keykubd -Raimehmallh- .............................................................477 ikr-i Mubele-i D Leker ve nhizm- Sultn Celled-dn ve Esr-i Erzenir-Rm ve Birdere b-Ekbir-i Devlet ve der-Rz-i Bst u Hetom-i Raman ..................................481 ikr-i Nahat-i Ryt- Manr- Salanat be-avb-i Merz-i Bm-i Erzenir-Rm ve Fet-i n ber-Dest-i Suln .................................................................................................................. 487 ikr-i iynet-i Dizdr- Aliyye ve Tedb Yften-i der-n-bb ................................ 495 ikr-i Tten vurden-i aravul-i Mool b Marsa-i Svs -amhallhu tel- ........ 497 ikr-i Mdalet-i Askir-i Suln der-Diyr- Gr ve Fet-i Ba ez-n l ber-Dest-i Melikl-mer Kemled-dn Kmiyr -Raimehullh-...................................................498 ikr-i Lbe Kerden-i Resln- Melike-i bz be-imet-i Melikl-mer Kemled-dn ve Muharat ve Mulaat Talebden-i ez-Dergh- Salanat..............................................500 ikr-i Suln be-araf- rmen ve stil- ia-i Al ve B-i Bild- rmen ve fet-i n b Dger Memlik-i Marsa ............................................................................................... 503 ikr-i Tevecch-i ib iyed-dn ve Saded-dn-i Mstevf ve Tced-dn-i Pervne bearaf-i Vilyet-i rmen .........................................................................................................505 ikr-i Tten vurden-i Leker-i Mool ber-vrezmiyn ve Lu- Tafri be-Far-i n ............................................................................................................................................. 509 ikr-i Em-i Melik Kmil ber-Memlik-i Rm ve Fikr-i Fsid vurden-Bb ................... 511 ikr-i Murebet-i Mlk- m ve emsed-dn avb be-Askir-i Suln ve Mnhezim oden-i miyn ve Taaun Numden-i be-ala-y artaperd .......................................514 ikr-i Fet-i arrn ve Rehn ve Raa ve Tevbi ve Levi-i n.................................. 518 ikr-i Taadd-i Tced-dn Pervne be-Muarat- med ve ltizm Nmden-i Fet-i nr der-imet-i Salanat ve Tevecch-i Mrcaat Nmden ..............................................521 ikr-i Vrd- liyn Ord-y gety an Nezd-i Suln Alad-dn Keyubd Anrallhu Burhneh-.......................................................................................................522 ikr-i Sevd- Yarl ki Nezd-i Suln Alad-dn Keyubd -Anrallhu Burhneh- med ............................................................................................................................................. 524 ikr-i Veft- Suln- Merm Alad-dn Keyubd -Anrallhu Burneh- ............. 526 ikr-i Temekkn-i Suln yed-dn Keysrev bin Keyubd ber-Serr-i Pdih Rz-i Denbe Pencom-i Mh- evvl Sene-i Erbaa ve ele ve Sitte-Mie ............................. 531

LVIII

ikr-i Giriften-i Kpek smed-dn ayr an ve Gorten-i Leker-i vruzmiyn beTaraf- m ez-Memlik-i Rm -Ammarahallhu tel-..................................................534 ikr-i r- Kpek der-atl-i Ekbir-i Memlik-i Rm-Ammara-hllh-...................... 536 ikr-i atl-i Melike dile ve abs-i Evlde zzed-din l-Arslan ve Rkned-dn beala-i Burulu ....................................................................................................................537 ikr-i Kten-i Kpek Tced-dn Pervne-r -Raimahullhu tel-............................... 538 ikr-i Feth-i ala- Sms ber-Dest-i Kpek-Alayhi m-yestea-.................................. 540 ikr-i Giriften-i Kpek Hsmed-dn mr ve Kemled-dn miyr -Raimehmallhu tel- ...................................................................................................................................542 Li-kmi-ehb es-Shreverd el-Matl ......................................................................................... 543 Lil-Emr Kemled-dn Kmiyr ........................................................................................................... 543 ikr-i htimm- Suln yed-dn Keysrev ber-atl-i Kpek ve Teeff-i udr- av ve Avm .................................................................................................................544 ikr-i Vul-i Mehd-i Melike-i Grc be-Marsa-i ayariyye ve ntim- Adu Ziff derMelikil- Yetm der-n Eyym ...........................................................................................546 ikr-i tin-i Suln be-Davet-i vruzmiyn be-Memlik-i Marsaya ........................... 548 ikr-i sticd- Mlk-i m ez-aret-i Salanat ve nhizm- Leker-i vruzm ve Tuly n be-aret-i Drus-Selm .............................................................................................550 ikr-i Feth-i Memleket-i med ber-Dest-i Bendegn- Suln ............................................. 552 ikr-i uhr-i avric-i Bb ez-Niyet-i Kfrsd ve nif-i ule-i Fitne-i yn berDest-i Bendegn- Suln ....................................................................................................... 558 ikr-i htimm- Suln ber-ntiz- Miyfrikn ez-aba-i Temellk-i Melik Gz beSebeb-i Br-i etr-i Manr -Narallh-tel-.................................................................563 ikr-i ud-i Fetret der-Memleket-i Rm ve Hidem-i avid-i Revna- Salanat- Hkm-i ferdgr ve Snnet-i Perverdigr-Celle Cellh-..............................................................567 ikr-i Va-i ta-i Erznir-Rm ve stl-y Leker-i Mol ve ydet ve hlk- Skinn n-Diyr ............................................................................................................................570 ikr-i stidd-i Suln yed-dn Keysrev ve cret-i Leker-i Mool ve Cem-i Zam ki der-Kse Rz-i Penenbih-i Dehom-i Mh- Muarrem-i Sene-i d ve Erban ve Sitte Mie Ry Nmd .....................................................................................................573 ikr-i arb-i ayariyya ve Helk u Tebr- Marn u Mumn- n ber-Dest-i Leker-i Cerrr- Tatr........................................................................................................................582 ikr-i Azmet-i aib Mheibed-dn -Al Rametllh- Nezd-i By-yi Noyan ve Temhd-i avid-i Maliat ve Tarr-i eryit-i Mhebet ...........................................584 ikr-i Muvedet-i hib emsed-dn ez-Cnib-i m be-aret-i Salanat....................... 588

LIX

ikr-i Avdet-i ib Mheibed-dn -Rametullh- ez-imet-i By Noyan ve tmm- Malaat- Meliat ............................................................................................................591 ikr-i Tevecch-i Melikl-mer emsed-dn fahn-i Nib be-imet-i Veled-i dvr- Dery-y azar .........................................................................................................592 ikr-i Azmet-i ib emsed-dn ve mer ve Askir be-asd- Vilyet-i Ss ............ 595 ikr-i Cls- Suln zzed-dn Keykvus ber-Serr-i Salanat ve Tarr-i avdi ki derEyym- Devlete hir ode-est........................................................................................... 598 ikr-i still-i ib emsed-dn der-Mesned-i km ve Manb- Cell ......................... 601 ikr-i Emr Celled-dn araty -Rametullh- ve Eyym- Akm- Zevl-i Vey......... 620 ikr-i Vezret ve Eyym- Devlet-i mm- Merm ib-i ehd zzed-dn Atabeg Muammed bin Mamd- Rz -Rametullh tel- ve Ml l....................................626 ikr-i Mulefet-i Suln zzed-dn ve Suln Rkned-dn -Raime-hm llh- ki ve Murebet ki n-r Kerret-i Dovvom Viod ve nhizm- Suln Rkned-dn ve Giriftr-oden ve Mabs ve Mescn-mnden-i der-l ki ikr-fted .............................. 630 ikr-i Sebeb-i Teverrd-i Byy Noyan Yardum- der-Memlik-i Rm ve avdi-i Futr ki der-n Eyym uhr Yft ve Vayi ki die Get.......................................................... 637 ikr-i Cel-i Suln- Merm zzed-dn Keykvus -Rametullh- Brvul ve Brn meden-i Suln- ehd Rkned-dn l-Arslan -Rametullh- ez-absi-i ala-i Burulu ve Temekkn-i ber-Serr-i Salanat der-Marua-i onya -am-hllhu tel.............................................................................................................................................642 ikr-i Mrcaat- Suln- Merm zzed-dn -Anrallhu Burhneh- ez-Cnib-i Leker ve Tevecch-i Suln- ehd Rkned-dn -Raimehullh- be-imet-i lan .................. 646 ikr-i Veft- Melik Alad-dn Keyubd der-Rh- Trkistn ve Avdet-i ib emseddn ur ez-imet-i aan be-Memlik-i Rm .............................................................. 648 ikr-i Azmet-i Her D Suln be-imet-i an .................................................................. 650 ikr-i nhizm- Suln- Merm zzed-dn-i Asar -Anrallhu tel BurhnehuYardum ez-Ala ve Tevecch-i Bz be-Cnib-i Mlk-i Rm ve Ml l vurden.........654 ikr-i Pdih- Suln Rkned-dn l-Arslan -Anrallhu Burhnehu- ve Tarr-i Ba ez-ayi-i Mekrim ve Menb ve Feyil ve Tadd-i il ber-Sebl-i cml.............. 658 ikr-i Sebeb-i Va-i Helk- Suln Rkned-dn -Anrallhu Burhnehu- ................... 660 ikr-i Salanat- Suln yed-dn Keysrev bin l-Arslan -Rahmetullh-.............. 666 ikr-i Sebeb-i tizl-i ib Fared-dn Al bin seyin ve abs-i der-arair- Omnc ...........................................................................................................................667 ikr-i Tebdl-i Menib-i Asb- Mertib der-Dvn- Salanat-i Memleket-i Rm Ammarah llhu tel-.....................................................................................................671

LX

ikr-i Ba ez-il-i amd ve all-i Red-i Melikl-Umer Mecdel-Mille ved-Dn Ebul-Mamid Muammed el-Erzincn -Rametullh va raiyallhu anh-..................672 ikr-i Terf-i Melike-i Muama Selu tn bint es-Sulnul-Malmi-ehdil Merm Rkned-dn l-Arslan ve Tezevvc-i Pdih-zde-yi Ry- Zemn lan- Aam ve stl ve yn- eref-i red-dn-i Eyym ....................................................674 ikr-i Vl-i Mehd-i Melike-i Muama be-Pdih-zde-i Ry- Zemn Arn an ve Temm- Mhimm-i Ziff ve Mrcaat- ib Pervne ve Nib ve Skn- Fitne-i Evld- ar der-hr- Sene amse ve Sittn ve Sitte Mie..........................................................678 ikr-i urc- Fndudr ve Vakyi ki der-n uhr Mehr-od ve Ftr ki der n Ahd uhr Yft............................................................................................................................681 ikr-i Sebeb-i areket-i Rikb- Cihngr Pdih-i Ry- Zemn lan- Aam Dr-y lem Abaa an Tencm-i Memlik-i Rm -amhallhu tel- .................................. 698 ikr-i Ba ez-il-i amd Emr Muned-dn Sleymn Pervne-i ehd -Rametullhi tel- ...................................................................................................................................701 ikr-i Sebeb-i stil- aramniyn ve Tasallu- Cimr ve stil-i ber-Serr-i Salanat beDrl-Mlk-i onya ...........................................................................................................703 ikr-i Ba ez-m-i Sedd-i Nib Emned-dn Mkyl -l Rametullhi tel-.......... 708 ikr-i Salanat- Cimr ve Vizret-i Meemmed Beg Pser-i aramn der-n Zamn ........ 710 ikr-i Murebet-i Cimr b Evld- ib ve Nekbet n der-n Mareke ....................... 712 ikr-i Sebeb-i Terif-i Memlik-i Rm bi-udm-i Hmyn- idv-i Muaam Destr- Mkerrem Sulnul-Vzer fl-lem ib emsed-dn nn Ulu utlu Rametullh- ......................................................................................................................715 ikr-i Muvedet-i Madm- Cihniyn ib-dvn- Aam be-Bendeg-i lan- Ry- Zemn ve met-i udvend-zde-i Cihn erefed-dn vce Harun der-Memlik-i Rm 717 ikr-i Murebet-i Suln- Am yed-dn Keysrev bin l-Arslan -Rametullhb Cimr-yi ric ................................................................................................................ 718 ikr-i Gozeten-i Melik zzed-dn Keykvus ez-Dery-y azar be-Kiver-i Rm deruhr- Sene-i Tisa ve Sebne ve Sitte Mie....................................................................... 723 ikyet-i Mneri-oden-i Sne-i Mbrek-i Pdih- slm zn an be-Nr- mn ve slm Avurden-i ve Umer-i be-ur-i eyzde adred-dn-i amav -Rametullhu tel- ..................................................................................................................................... 730 ikyet-i Tevecch-i Ryt- Hmyn- Pdih- slm zn n be-Cnib-i Byd Nevbet-i Dovvom ve l-oden-i Umer ..............................................................................733 ikyet-i Tevecch-i Ryt- Humyn ez-Drul-Mlk-i Tebrz be-Cnib-i l Badd ve Tefv-i Manb- Vizret vce Saded-dn ve Vul-i aber-i yn- Slemi Emrlmer-i Leker-i Rm ve Reften-i Leker be-Def-i ......................................................738

LXI

ikr-i Baiyye-i ikyet-i Suln Alad-dn Keyubd Birder-zde-i Suln Mesd ve Fet-i Bilck ber-Dest-i Melikl-uzt Merm [u] Mafr Omn Beg bin Erurul Raimehmullhi tel- ....................................................................................................741 ikyet-i Tevecch-i Pdih- slm zn n be-Taraf- m ve Mr ve Mef Kerden-i b-Mriyn ve ikest-i n ve Fet-i Vilyet-i m ...........................................................743 ikyet-i Tevecch-i Pdih- slm zn an be-Cnib-i m ve Mr Nevbet-i Rm .. 750 ikyet-i Tevecch-i Pdih- slm zn an be-Yayl- Alata ve ez-nc be-Rh- Nacuvn be-la ez-n ve Vl-i liyn ki be-Mr Refte-bdend.............................752 ikyet-i y- m Fermden-i Pdih- slm der-Ord-y Zerrn be-Mevi-i Ba- cn ve atm Kerden-i urn der-nc ve Bel-i m-i Fermden............................................ 754 ikyet-i Tevecch-i Ryt- Humyn ez-ehr-i slm- cn be-Cnib-i Badd ve Avl ki der-Rh Hdi [Get] ve Vl be-V ve ille ve Tamim-i Amet-i m der-n Diyr ............................................................................................................................................. 756 ikyet-i Vul-i utluh Noyn be-Leker-i Mr ve Mrcaat Nmden-i ez-nc ve Mrcaat Nmden-i Ryt- Humyn be-cn...............................................................762 ikyet-i Porsden-i Yar-y Umer ve Lekeriyn ki ez-m Mrcaat Nemde bdend ve urlty Saten-i be-Mev-i cn ve Bagimii Kerden-i n.....................................763 ikyet-i Tr oden-i Remed Pdih- slm-r ve Vul-i ehzdegn ez-orsn ve Tevecch-i Ryt- Humyn be-Badd ve Nzl Fermden-i be-Hulan-Mren...............764 ikyet-i Veft- Kermn atun ve Nal-i Merade be-Tebrz ve Kelimt- Cend ikmetmz ki Pdih- slm der-l-i al Fermde-est ve Veft- Pdih- slm.................766 ikyet-i Mel-i Avl-i Memleket-i Rm Bad ez-Veft- Merm Eb Sad Suln zn an.......................................................................................................................................770 ikyet-i Sebeb-i Pdih-i Peder-i n h- Manr ve h- c -Raimehmullh- 773 ikyet-i But-perestn medend be-Suln Mamd bin Sebk-Tekin ez-Hindistn be-azn ................................................................................................................................................ 781 ikyet-i meden-i Ruhbnn be-Osmn z -Raimahullh- ez-Manstr-i Mrrt beSgt....................................................................................................................................... 788

LXII

TEVR- L- SELU - METN -

1.

-Bismillhir-Ramnir-Ram-

2.

Aded-i amdi b-aded ve vfr-i sips-i b-ys ol Melikl-mlk1 -celle cellh

ve amma nevlh-, 3.aretine ki ketm-i ademden ar-y vcda bir nice2 hezrn hezr
demi be-ddr idp 4.erf- lemden her birin rriyyt yaylma-in bir ilmi mene ve mam ld. dem -alevtullhi 5.aleyhiye- avvy ift3 virp, -ve bee min-hm

riclen keren ve nisen- mcibince ikisin 6.neslin4 yir yzine yayd. Ve N -aleyhisselm- olanlarndan Yafe5 rriyytna Trkistn 7.ilmini yir ve yurt virdi ki, anda oalup
andan up alan ilmlere da pdih 8.olup, az ve cihd lalar. Ve drd- b-mr peymbermz Muammed Muafa -aleyhi-altu 9.ves-selm- zerine, ki cihn aln hviye-i evyat ve alletden urtard ve balet ve iridrdi- ve anu li ve ab zerine olsun.
11. 10.

cehlet thinden manhil-i marifete

Amm bad bilmek gerekdr ki alm-i lemden her ilmde yirl ve ar-nin
12.

ve ggn olurlar. nlikden r ola;

uan ol vilyetde ki murzr ve ayrlar ve ot ok ola ve imret ve yle ki rn-zemn uddnda, Arap mlki6 ki, ot ok, suy yok

13.

beybndur ve bunu 14.gibi yir deveye mnsibdr ki ot ok yir ve uy az ier. Ol sebeb-ile Arap
15.

ableleri ve boylar andan ziydedr ki add ar itmek ola. yle ki Magrb

16.

bidyetinden

Hind Deizi sili nihyetine degin tammet ar ve yazlar ve dereler ve

alar ve be 17.ve ormanlar, ki vardur, Arap skin-dururlar7. Ve Det-i pa ve Rs ve erkes ve Bard8

.1.

ve Tulas9 ve ayrum ve pir ve

Sipir10 ve11 Enura12 Irma ve Trkistn ve Ayuristn13 ve 2.Nayiman ifelerine mensp

1 2

B. 1b/2. Mlikl-milk B. 1b/3. bunca 3 P. 1b/5. cift 4 P. 1b/6. neslini// B. 1b/5. neslini 5 B. 1b/6. Yfi 6 T. 4b/12. milki 7 T. 4b/15. ...ve yrirler. 8 T. 4b/16. Baard 9 B. 2a/4. Tals

olan rmlar ve dereler ve Gl14 rdi15 ve rdi16 ve araurum ve17 Altay 3.alar ve Uran Suy ve rz Vilyeti ve Kemceyut ve mevi-i yayla ve lalar ki 4.marufdur, Moolistna ve Kirayit avmna otun ve Kilivrn ve lt- bi-l-cys18 ve Burn ledn
5.

ve Kna ve Vurbu prna ve Rrt ve Knn ve Ergn19 ve lr ve Slinike20 ve

Barun Tkm 6.ve alalin Alt ve tkh, ki tay sdne21 muttaldur, tammet anlaru ableleri ve Trk 7.ubeleri ve boylar skin-dururlar idi. Ve imdi da evvelki arr zere otururlar. Ve tammet in 8.ve Hind Kemir ve ran zemn ve Rm ve m ve Mr vilayetlerine uvvet ve evket ve tasallu ve istl 9.birle mteferri olup eker memliki, rubi meskni tat- taarruflarna getrp ol boylardan mrr-i eyym-ile 10.o able ve boylar22 mnaib oldlar. Ve her zamnda her boydan ubeler peyd oldlar ve her biri bir sebeb 11.ve illet-ile bir drl ad ve lakb adandlar23; Ouz gibi ki mecm ol avme bu zamnlarda Trkmn dirler ve anlar
12.

mnaib dururlar. apa ve l ve anl ve arlu da

13.

ableler ki anlara mensb dururlar. Ol

avmlar, ki bu zamnlarda anlara Mool dirler:

14.

Celyir ve Tatar ve Oyrat ve Merkit ve ayrlar gibi. Ve da

ba ableler, ki Moola
15.

bezerler ve her birin pdiahlar vr-d: Kirayet ve Nayiman ve ngt

ve anlaru

emli. Ve ol avmlar ki admden bu zamanlara degin bu adlarla marf olmulard:

16.

ankurat ve urlas ve Engiras ve likin ve Oryngft ve Klngt ve ayrlar, ki anlara cmle dirligin Moollar ve Nrn Moollar, ki Moollar dururlar. yle ki anlaru
1.

17.

ikri ve ikyetleri aan an -raimehullh- trinde gelr, egeri ekl ve lut ve

leheleri 2.biri birine yandur amma her birin b u hevs mutesnca her ifen
10 11

B. 2a/4. ...Sipir ve Pulad ve Enura... T. 4b/16. ...Pulad 12 T. 4b/16. Anara 13 B. 2a/5. Uyuristn 14 T. 4b/17. Gk 15 B. 2a/6. Gk rdi 16 T. 4b/17. Bu kelime yok. 17 B. 2a/6. // T. 4b/17. ve Baln 18 T. 5a/2. Bl-cys 19 B. 2a/9. Ergine 20 B. 2a/9. Selinke 21 B. 2a/10. // T. 5a/4. seddine 22 P. 2a/10. boylar ifadesi yok. 23 P. 2a/11. // T. 5a/10. idindiler

mic ve abatlar 3.ve ekl ve leheleri biri birinden mtefvitdr. yle ki: Rvler rivyet iderler ki Ouz avmi Trkistnda-4.-y-iken ekilleri Mool ehre-y-idi ve leheleri da anlara yan-idi. n ran-zemn ve Rm ve ma 5.geldiler, ekilleri Tcik, ere ve dilleri revn ve yuma oldu dirler. El-a Bunlaru nesebleri 6.rivyetin akmleri ve muteber nilleri rivyetinden, ki Ayur ayla Ouz-nmede yazlmdur, 7.-al seblil-caz- mufaal yazlur ve bu nama ve ara siyat istf ibt olnur ki ikr olund.
8.

Fihrist

9.

Esm-i avm24- Etrk-i ar-nin ki tammet Dip Yabu drt olnlar

10.

neslinden-drrler

ki ol Abulca an oldur ki an iml-i ar ve iml-i arb erfna

gndermi-idi. 11.Ve hem ara an ve Or an ve Gn an ve Gr an ol vsa birle ki ara an ol mvaid oldu.

12.

Ve ba avmlar ki anula mttefi oldlar, iki sm oldlar ve

13.

cmlesin eri Ouz-nmede gelr.

Anlar ki Ouzla mttefi oldlar, mvaid olup

14.

Tengriyi bir bildiler; anlar ki ittif itmeyp Ouza uymadlar, ve Tatar old.
15.

kfir oldlar, adlar Mool

Ouz ubesi, ki mekr ara anu ol-y-d ve ba arn ve

ammuzdelerinden ki anu-ile mttefi oldlar. 16. 25

17.

Ouz ubesi yle-kim anu eri Ouz-nmede ve Cmiut-Tevrde gelr,

1.

anu alt ol vr-d ve anlaru

her birin tnlarndan drder olnlar vr-d. Ve

Ouz erin 2.sa ol ve ol oln anlara virdi, bu mcebce ki ikr olnur:

3.

a ol: Gn an, Ay an, Ylduz an Uar26, ayz27

4.

5.

ay, Bayat, Yazur, Dger,

24 25

P. 2b/9. avm Her iki nsha da da bu satr bo braklmtr. 26 B. 3a/11. // T. 5b/16. Avar

6.

Alavli, aravl28, ol ol: Gk an, a an,

Davdara29, Yaparlu, Bigdeli, arn

7.

8.

Dingiz an Salur, ymr32, gdr, Bgdz

9.

Payndur30, Becene31,

10.

avundur, Cibini33, Alayundlu, Evdagir34, Yva, nu ube: Ouzu ardalar ve ba ammuzdeleri ki anu-la mttef oldlar: Ayur, anl, apa, arlu, l35, Aaeri36 sm37 Ouzu ammlar avmlarnu ubeleri: Or an ve Gr an ve anu ardalar olanlar, ki Ouz-la mttefk degller idi. Ve bu avmler, ki iki sm dururlar,

11.

12.

13.

14.

15.

ve anu

16.

biri ol ki anlaru 17.al ve ubeleri adml cihetiyle mufaal [ve] malm degl ve biri ol ki tafl-ile malumdur.
1.

ube

2.

Ol avmler ki ahd-i admi vsasyla anlaru ubeleri al38 tafl-ile malm

olmad.
3.

sm39:

27 28

B. 3a/11. z B. 3a/12. Alaevli, araevl / T. 5b/7. Alaevli, araevli 29 B. 3a/12. // T. 5b/17. Dodura 30 T. 5b/20. Bayndur 31 B. 3a/15. Bayndr, Biene 32 T. 5b/21. epni 33 B. 3a/16. avndr, epni / T. 5a/21. epni 34 B. 3a/16. // T. 5b/21. regir 35 T. 6a/1. ala 36 B. 3b/2. Uyur, anl, pa, arlu, ala, Aaeri 37 B. 3b/3. // T. 6a/2. arf 38 P. 3b/6. asl ifadesi yok. 39 B. 3b/10. // T. 6a/8. sm- Evvel

4.

Ol40 ol ifelerdr ki bu zamnda anlara Mool derler, amm alda anlaru ad

Mool degldi 5.ki bu laf anlaru ahdinden ora tira itmiler. Ve bu yifen her ubesinden 6.ok ubeler olup her birisi bir ad-la adandlar, bu mcebce41:
7.

Celyir Merkiyet Tumat Urasut Uvirat43 Telenkt urn

Sevniyyet Krlt Tulas Bulin Tamal Barut44 Kistemi Seyet

Tatar

8.

9.

Kermuin Tarut42 uri Uyana

10.

11.

12.

13.

kinci sm:
14. 15.

ol avmlar ki anlar yan zamnda Mool oldlar. Ve bu cemat olk abyil

ve evyif -dururlar ve ol abilelerden, ki adlar malumdur, tafl old:

16.

Kirayet ube
1.

Nayiman

nkt Tengiut

Begris rz

17.

ol avmler ki malumdur ki anlaru ubelerin al ol iki kiidendr ki

Ergine-2.-ona gittiler ve tevld ve tensl birle anlaru uru ok oldlar ve Mool laf anlaru cinsi 3.old ve alan avmlara ki anlara bezerler mecz yninden Mool dirler ki bu laf il 4.olma anlaru ahdinden ibtid old. Ve bu Mool, Trk yifelerinden bir avm idiler ve n inyet-i 5.ezel anlaru anda vr-d drtyz yla yan amnda ok avmlar boylar anlardan 6.peyd old ve olu-la alan evyifden iyde oldlar. Ve anlaru evkati vsasyla kalan 7.evyif da anlaru adyla adandlar. yle ki: Etrku ekerine
40 41

B. 3b/11. Bu kelime yok. T. 6a/11. ...kim ikr olnur. 42 B. 3b/16. // T. 6a/14. Turut 43 B. 3b/17. // T. 6a/ 14. Oyrat 44 T. 6a/14. Burut

imdi Mool dirler. Nite ki 8.bundan dinki amnda n Tatar lib-idiler, cmlesine Tatar dirlerdi. Ve henz 9.Arapda ve Hind ve tayda Tatar hreti vardur. Ve bu asl Moollar tedrc-ile iki sm oldlar45.
10.

sm- Evvel Ol ubelerdr ki anlardan Mool al, ki Ergeneonda idiler, anlardan peyd oldlar

11.

ve her 12.biri bir ad ve laaba ma olup andan kdlar: Niz46, Oryankft, Arlat47,
14. 13.

Klnkt48, Nuncin, Usetin49, Suldus, Ilduzgin, Urtavut,

unkeftan50, ankarat51, kiyras, Olunut, Torubarlas52, likin, nklyt53.

15.

sm- Dovvom54 ol avmlerdr ki Dbn Byn atun Alanuva adlu atundan eri veftndan

16. 17.

ora

vcda gelp mnaib olup evyif oldlar. Dbn Byn al Moollardan ki ad

1.

bundan

ikr olnd. Ve Alanuva atun urlas55 avmindendi ve bu yifeler da

2.

iki ksm oldlar. Birine

Nirun, birine Hirun dirler. Nirun; mula ve bunlar onalt

boydururlar56: 3.ann57, Saliyut58, Hertekan, Cins, Navnan59, Drban, 4.Baris, Barlas60, Hederkin61, Cryat, Budat, Dulat, Bisut, 5.Sukat, nyat. Timur Beg Barlas boyndandur. yle: Timur bin Tirai bin Berkel bin ltengir 6.il Bahdr bin araar Noyan bin Suuiin

45 46

T. 6b/7. ...vallhu alam. T. 6b/14. Tekz/Nez/Tez? 47 T. 6b/14. Orlat 48 T. 6b/14. Klenkt 49 T. 6b/15. stin 50 T. 6b/16. unketan 51 T. 6b/17. unkurat 52 T. 6b/17. Toruburlas 53 B. 4b/3-6. Tekr, Oryangft, Orlat, Kelenkt, Nncin, stn, Slds, ldzgin, Urnvt, ungftn, unurt, girs, Olunut, Turubarls, ligin, unkelyut / T. 6b/17. unkelyut 54 B. 4b/7. // T. 6b/18. kinci sm 55 T. 6b/20. Bu kelime yok. 56 T. 6b/23.de, kaln yazl bu cmle balk olarak yer almaktadr. 57 T. 7a/1. nn 58 T. 7a/1. Talciyt 59 T. 7a/2. Nnna 60 T. 7a/3. Birls 61 T. 7a/3. Hiderkin

bin rdimi Barlas bin ul Bahdr bin Tumana an 7.bin Bankar62 an bin abduan63. eniz atalarna64 Hirun -ki bunlar yat dirler- ve iki sm-dururlar65:
8.

yat mula bu mcebce yregin cingep yat Buran yani ala gzl ve bunlaru yat Yesr ubeleri atadan ingiz an atasndan peyd oldlar. ingiz bunlara mensbdur.

9.

10.

11.

n Trk 12.ayifelerin adlar her biri ki bir ad ve laaba ma olmulard, adlu ad-y-la ald. imdi her 13.avmu ikyetin ve malum olan ablelerden ikr idelm. Tari66
14.

ve ikyt- avm- Ouz ve yigirmi drt boy ki mekru olanlar

15.

olanlarndan ba

ardalar ve ammuzdelerinden ki anu-la mttef olmlard ve

16.

anlardan Ayur ve ba

ve anl ve arlu ve l67 peyd oldlar. ol mceb zere,

ki anlaru akmlerinden nal iderler 17.ve anlar da bunu zerine mttefik dururlar ve da ol mceb zre ki, slm Ehli
1.

Tevrinde mekrdur ve Ben sriln68 Tevrt

kitabnda mesurdur ki N Peyamber -aleyhis-selm-2.yiryzin cenbdan imle degin sm itmidi. Evvel sm olanlarndan ama virmiti, 3.ki aralar atasdur. 69Ve nci sm Yafet70e, ki Trkler atasdur, virmidi. Ve Yafet71i arka gndermi-idi. 4.Trkler ve Moollar da byledirler. Amm Trkler Yafet72e Abulca an derler ve muaak bilmezler ki bu Abulca an 5.N ol mudur yosa Nu ol olanlarndanmdr. ll bua mttef dururlar ki Anu 6.neslindendr ve aa yan arb-l ahddur. Ve tammet

T. 6b/13. Baysunur T. 6b/13. Keydukan 64 A 4b/5. satrn ortasndaki Timur.. kelimesinden buraya kadarki yaklak satr, dier nshalardan farkl olarak T nshasnda sm- Evvel balkl blmde verilmitir. 65 T. 7a/5. de bu son cmle balk olarak yer almtr. 66 B. 5a/6. // T. 7a/11. Tr kelimesi balk gibi krmz yazlmtr. 67 B. 5a/9. // T. 7A/14. ala 68 t. 7a/11. ...Tevrt 69 B. 5a/13. Ve ikinci sm Sma, ki Arab ve Fars ve Umrnler atasdur, virmidi Bu cmle A. ve P. metinlerinde yoktur. // T. 7a/18. 70 P. 5a/3. Yafe B. nshasnda da kelime getii yerlerde bu ekilde yer almtr. 71 P. 5a/4. Yafe 72 P. 5a/4. Yafe
63

62

Moollar ve enf- Etrak ve ar-ninler 7.anu neslindendr. dirler73. Ve ol lu erini bu mcebce takrir iderler ki: Ebulca an74 ar- 8.-niin ve ggn75-idi, yani yabn yurtlu ve yrk idi. Ve anu yayla Urta ve Kertay76 Talarnda-9.-idi ki am ulu ve yce alardur. Ve ol nevhde nan adlu bir ehir vardur. Ve anu
10.

la da ol nevdedr.

Ve ol yirlerde, ki anlara Bursun77 ve akyan ve ararum78 dur, 11.-arakrm da dirler- ve Tulas79 ehri ve rbram80 ol yirler yanine dbdr. Ve r-12.-bram81 adm ehirdr ve am ulu ehirdr. dirler. Anlar ki grmilerdr, yle dirler ki: Bir
13.

ucndan

bir ucna bir gnlk yoldur. dirler. Ve r apus vardur. dirler. Ve bu amanda mslmn
14.

Trkleri anda mum dururlar. dirler. Ve ayduya taalludur ve uyneci82

ulusna. Ve ol yirlere, ki 15.anu olanlar otururlar, yandur. Ve bu Bulca anu bir ol83 vr-d, ad Dibyy84
16.

-ki mansi devlet ve ulu

17.

manb yiri dimekdr; yani mecm avm ulusu ve ba85. Ve bu pdihl esbbyla atasndan artu-d86 ve drt olanlar vr-d.
1.

olan evkat ve

adlar: ara an ve

Or an ve Gn an ve Gr an. Ve mecm avm ve ableleriyle kfirler 2.idiler87. Ve araan atas yirine an old ve anu bir ol od ve vcda geldi. gn 3. gice anasnu emcegin almad ve sdin emmedi. Anas ol sebebden alard ve taarru 4.ve zrl iderdi. Ve her gice dinde yle grrdi ki ol olancuk aa eydrdi88:
5.

y benm anam! Eger

B. 5b/1. Bu kelime yok bir nceki kelime de neslindendrler eklindedir. T. 7b/2. Abulcaan 75 T. 7b/2. Ggnci 76 T. 7b/3. Krta 77 B. 5b/5. // T. 7b/5. Yursun 78 T. 7b/5. araum 79 T. 7b/6. Talas 80 B. 5b/7. ar ram / T. 7b/6. arayram 81 T. 7b/6. ryram 82 B. 5b/9. oyunc yan satra kma olarak da ve ol avm anda yazllar ve andan grrlerdi ifadesi yer almaktadr. / T. 7b/9. oyunc 83 B. 5b/10. ki old 84 B. 5b/11. // T. 7b/10. Dibty 85 B. 5b/12. atas yirine an itdiler 86 B. 5b/13. atasndan artu-idi ve ulu an old 87 B. 5b/15. andan Dibty old 88 B. 5b/17. // T. 7b/14-15. Bu cmle metinde yok.
74

73

Tengriye apup Tengriyi sevicilerden olursa

89

sdii emerem. 6.Ve ol atun eri ve

tammet ol avmlari kafirlerdi, orard ki eger Tengriyi bir 7.bilr90 Tengriye tapdun akre iderse n ol olancu-la helk iderler diy gizledi91. 8.Glinden Teriye mn getrp bir bildi ve tamam il-ile a -tel-ya muib old. Ve ol olancu 9.anasnu emcegini alup emdi. n bir yana yitidi, yet ar ve grkl retl-y-idi. Ve rd hidayet r alnndan yaldurard. Atas n ol manyi anda grrdi, eydrdi ki:
11. 10.

ve

Bizm

uruumuzdan bu ekl ve bu retl oul vcda gelm degldr. Bu olan arn 12.ve ekfs arasnda anlardan ulu ve muaam olsardur ve ululu ve keml mertibine iriserdr. aa ad oma bbnda anlaru-la danup meveret iderdi. Ol bir yanda olancuk
13.

Ve

14.

sze

gelp syledi: Benm adum Ouz o! diy arrd92. rlar ol lden yavla acebe
15.

aldlar ve anu szi mcebince, ki aa mrid a -azze ve al- idi, aa Ouz ad

virdiler.
16.

n ulalup bl addna iridi, atas araan kendn ardalar

1.

17.

zlarndan

Granu zn, ki yet grkl ve ar ve b ret idi, anu-iin

al virdi. Ouz srr-

la aa eytdi: Eger Tengriye apup Tengriyi bir bilrse ve Tengriyi 2.sevicilerden olursa ben da seni severem ve saa yanlk iderem. Ol z am istibad gsterp naiat 3.abl itmeyp eydrdi ki: Ataa diyem seni, helk ide! didi93. Ouz ol sebeb-ile aa iltift itmedi.
4.

n atas grdi ki n sevmez, Gr an adlu bir ardanu da zn alvirdi. n n

Ouza 5.teslm itdiler. Ol za da hemn ol szi syledi. Ol z da abl itmedi. Ve a -

tel-ya 6.man getrmedi. Ve Ouz an da sevmedi ve nu atna varmad. ara an n

grdi ki 7.Ouzu ol za da meyli olmad94 ve ol iki avratdan hi birin tna varmaz,
8. 9.

muabbet ve efat yninden -ki nula vr-d- Uz an95 adlu bir ardanu da zn Ouza n alvirdi. Amm henz eve getrmedin bir gn Ouz evden gelrken ol Uz-10.-

89 90

B. 6a/1. // T. 7b/16. sen B. 6a/2. bilp 91 B. 6a/3. // T. 7b/17. gizlde 92 B. 6a/10. ard 93 B. 6a/17. dirdi 94 B. 6b/4. yodur 95 B. 6b/5. // T. 8a/11. Or an

10

anu96 zn su randa grdi ki aravalar-la oynard ki ol aravalar giyesi97 11.yumaa kmlar-d. Ouz atn srp ol z atna vard ve srr-la aa eyitdi ki:
12.

Bilrsin ki

ammlerm zlarndan ikisin aldum ve anlar sevmezem ve anlarula obet itmezem. 13.Ol sebeb-ile ki diledm ki Gk Tengrisine mn getreler ve n sevicilerden olalar.
14.

Benm

szimi eslemediler ve mnkir oldlar. imdi seni benm adalum idp dururlar. Eger Tengrini birligine
15.

irr iderse ve aa mn getrrse ve n sevicilerden olursa seni

16.

aluram ve seni98 severem. Ol

z yle cevb virdi ki: Ben Tengriyi tanmazam ve

17.

bilmezem, amm sen szden tecvz itmeyem

ve sen buyruua mui ve mnd

1.

olam. Ouz eyitdi: Benm da klm dilegi oldur ki.

Ve yle buyurd99 ki: Sen

Tengriye mn getrp nu sevicisi olasn. Ol da eyitti: Sen sz 2.abl itdm. ve mn getrdi ve a -tel-ya muib old. Andan ora Ouz n ald ve sevdi ve dyim
3.

anu atna varup dinkiler atna varmazd. Ve n kend muvaid ve ehl-i niyz ve tesb-idi, dilemez-idi
4.

ki atas ve

ammular birle ara, zr anlar kfirler-idi. Ve dyim anlardan r olma isterdi. 5.Ve anlardan ayru ava giderdi. Ve dyim Tengri100 adn Arab laf-ile Allh, Allh diy ikr iderdi. Ve kimse101 6.bilmedi ki ol ne dir ve ol lafu mansi nedr. Ve ol heme o vzile Allh! dirdi. Ve ol 7.avm yle anurlard ki sema ezgsi ve eln-in ve lehv oyunin102 ol laf eydr anurlard. Ve ol 8.laf aa kmile103 ve det olm-d. Bir gn araan gelinlerine oy itdi ve anlara nvat idp o utd ve ord ki: Bu iki dnki gelinler ol ora gelinden grklrek 9.ve arra dururlar. Nicedr ki olum n bulardan yigrek sever ve nu atna varur ve anu-la 10.obet ider ve bu iki gelinlere iltifat itmez? Ol iki gelinler n ki erinden onut 11.degiller idi ve tamm ayretleri ve kevneleri104

96 97

B. 6b/7. // T. 8a/13. Or anu B. 6b/8. geyesi 98 B. 6b/13. Bu kelime yok. 99 B. 6b/16. buyuram ki 100 B. 7a/4. Teri Kelimesi B. metninde hep bu ekilde yer almtr. 101 B. 7a/5. kimesne 102 P. 6a/7. ve lehv oyun-in ifadesi yok. 103 B. 6a/8. meleke 104 B. 7a/14. ve gnleri

11

vr-d furat bulup Ouz ovladlar al105 12.itdiler ve eyitdiler ki: Ol bir din da utup Gk tengrisine mn getrpdr ve n sever. Ve diledi
13.

ki biz da anu-la muvfaat

idevz. Biz aa inkar idp anu szine iltift itmedk, ol 14.sebeb-ile anu gli bizm-ile bir olmad. Ve ol ora gelin Tengriye mn getrp nu-la muvfaat sevdi, bizi sevmedi. Ol vatin Ouz kend nkerleri ve ba dostlaryla ava
16. 15.

itdi; l-cerem n

gitmi-idi. araan

ardalarn ve ammus oullarn ve avm mlarn ve beglerin cem idp eyitti:

1.

Olum Ouz, olanl linde yet mubil ve msteid grinrdi. Ve benm aa klm

yet o-d, 2.severdm. imdiki lde bir yavuz i utm, bizm dinimzden dnmi. An diri oma olmaz. Tamm 3.ol cem olanlar bu szden incindiler, gir106 cmle n ldrmege ittif itdiler. Ouzu avrat n 4.bu l zre vf old, hem ol vatin onlardan bir avrat, ki aa inanur idi, Ouz atna gnderdi, 5.t aa bildrdi. Ouz da ava yarn idp muf ve murebeye msteid oldu. Ve tammet nkerlerine 6.ve dostlarna aber itdi, kendi atna od. Hem ol av avlad yirlerde aa uladlar ve atas ve 7.ammleri ve avm mlar anu asdna bindiler. Ve iki cnibden aflar ve alaylar dzetdiler ve ava
8.

eylediler. Ve atas araana l iridi ol cirat-ile fevt old. Ve ol cihet-ile ki ammleri

ve avmlarndan 9.Ouza olu boylar ve al uymulard. Yitmi bi yla yan bir biri-yile arb ve tl iderlerdi. Ylda bira 10.kerret avaurlard. Ve ulusu ve eri tamam kerleridi107. ibetl-emr Ouz lib old ve ol Trkistan
11.

memleketlerini Talas ve
12.

ayramdan108 Buraya degin tamm utd ve aa msellem old. Ba ammleri

ve

ardalar olanlarndan, ki nu-la mttefi degllerdi, ar arafna gidp anda yirlendiler. Ve 13.anlaru atnda yle muarrerdr ki mecm Moollar anlaru neslinden-drrler ve ol zamanda
14.

cmle firlerdi109 ve mrr-i eyym-ile anlar da urularyla muvaid oldlar.

15.

Ve n Ouza ol

memlik musaar old ve ol araflaru pdiahl aa karr utd. Bir

105 106

B. 7a/14. ittif B. 7b/8. Bu kelime yok. 107 B. 8a/1. tama alarlard 108 B. 8a/2. rmdan 109 B. 8a/7. kfir-idiler

12

altundan
17.

16.

ulu byk derm bn ouradurd110. Ve bir ulu oy itdi ve avmlarna ve beglere

terf virdi, ilatlar geyrdi ve mecm anesin inm ve ba itdi.

1.

Ve avmlarndan ve ammlarndan bir cemat, ki nu-la mttef olmlr-

d, Ayur111 laab od ki 2.anu mansi ol zamn dilince biri birine ulama ve meded itmekdr. Ve tammet Ayur avmi anlaru
3.

oyndandurlar112 ki Ou-la mttef

olmlard ve anu uruna armlr-d. Ve hem 4.birine ad onldnu sebebi bu tafsl-ile ki mufaal olur.
5.

Ayur113: Ol vatin ki Ouz-la atas ve ardalar arasnda Tengriye apdu vasasyla

7.

6.

mulefet

old ve ava itmege baladlar. Ouzu ba urular mlar nu-la

birikdiler ve anu 8.cnibin utup ber-araf oldlar. Ol yife ki Ouza ulaup aa meded iderlerdi, Ouz 9.anlara Ayur114 ad virdi ki anu mansi ol zamn rk dilince bize ulad ve meded 10.ve muvfaat itdi dimek olur. Ve bu cemat dyim Ouz-la bile olurlard. ol vatin ki
11.

ayri memleketleri utmaa azm itdi, anlar Derbend115 ehri nevsinden gir
12.

dnderdi t ol araflarda

oturalar, ol memleketleri alayalar aa degin ki ol gir dne. Ve

tammet Ayur kavimleri anlaru oyndandur116.

13.

anl117: Hem ol zamanda, ki Ouz atas ve ammleri ve ardalar ve arda118 olanlar

14.

birle avaurd, 15.aralarnda cenk ve murebe ve mutele yimdi. Ve vilyetleri ret idp apard. Cmle avmlardan
16.

mlar ki aa ulaup nu-la mttef olmlard, bu avm

B. 8a/9. ourdurd B. 9b/2. Uyur Berlin nshasnda kelime hep bu ekilde harekelenmitir. Bundan sonra getii yerlere dipnot konmamtr. 112 B. 9b/2. oyndandururlar 113 T. 9a/13. Uyur Kelime krmz mrekkeple balk olarak yazlmtr. 114 T. 9a/17. Uyur 115 B. 9b/11. // T. 9a/19. Derbend 116 B. 9b/13. oyndandururlar 117 B. 9b/14. // T. 9a/21. anl 118 T. 9a/22. arndalar ve arnda
111

110

13

urma apma vatinde urdular

17.

avmlardan oly119 ve anmet alup avarlaru120, ki

1.

ykledrlerdi, ayli zamet ekerlerdi. Bunlar kend trlarndan

anl121 tanf idp

dzediler. Olalar ve azanlarn ve mallarn ol anglya yklediler122. 2.Ol avme bu sebebile nl diy ad virdiler123, ol tammet nl124 ubeleri anlaru neslinden-drrler125.
3.

ban126: Ol vatin ki Ouz tbara avminden, ki anlaru-ile muf ve av iderlerdi, 5.nd

4.

ve ikisin arasnda bir aada127 alm-d ve anda yirlenmi-idi. Bir ykl avrat ki 6.anu erini savada ldrmiler-d. Bir ii rimi byk aacu iine girp olan 7.ourm. Ol li Ouza dimiler, aa teraum itmi ve eyitmi ki: n bu avratn eri yodur,
8.

olancu benm olum olsun. diy. Ol olancu Ouzu ol mesbesinde old; 9.aa
10.

ba128 ad virdi ki oyudan mtadur ki Trkce iin129 bo aa dimek olur. tammet ba130 tyifesi ol olanu neslinden-drrler. Ve on yidi yldan ora Ouz
11.

Ve

tbura131 avmini urd ve rn ilimlerine geldi ve ol

memliki da msaar eyledi. n 12.yyldan132 ora kend vilyetine gitdi. aber geldi ki tbura avmi gir yal
13.

itmek isterler. didi diy. Pes ba133 urun viribidi ki t

tbura ve Naiman vilayeti 14.arasnda oturalar, t anlaru yalndan emn ola. Ol zamndan

119 120

B. 10a/1. Olcy B. 10a/1. avrlarna 121 B. 10a/2. anl 122 B. 10a/3. anlya yklerlerdi 123 B. 10a/4. anl diy ad virildi 124 B. 10a/4. anl 125 T. 9a/5. drr 126 B. 10a/5. aba / T. 9b/5. ba 127 T. 9b/6. iki unu arasnda bir adada 128 B. 10a/11. // T. 9b/10. aba 129 B. 10a/11. ii 130 B. 10a/11. aba 131 B. 10a/14 tbar. Kelime bundan sonraki getii yerlerde de bu ekilde harekelenmitir. 132 B. 10a/15. // T. 9b/13. o yllardan 133 P. 8a/13. ban

14

ber ba134 yifelerin

15.

yaylalar lalar ol nev ve udda albdur. Det anlara

da yir yurt olmdur yle biline.

16.

arlu: yle rivyet iderler ki: n Ouz ur ve rcistn vilyetlerinden kend adm
1.

17.

yurtna

mrcaat itdi. Yolda bir ulu aa iridiler. Bir ulu ar yad, bir a evler ar

yadu 2.sebeb-ile andan tealluf idp aldlar. n yaya yo-d ki kimesne ala, Ouz ol hareketi 3.begenmedi ve eyitdi: Kii ar yadug-n almak nice olur? Ve ol bira evlere, ki aldlar, arl135 ad 4.virdi, yani arlkda alan olur ve tammet arl avmlar anlaru neslinden dururlar.
5.

ala: yle rivyet iderler ki, Ouz n Ifahn ald ve gir yirine yurtna136 dndi. Yolda

6.

bir 7.avrat olancuk ourd ve al ve zl sebeb-ile d bulumaman ol avratu sdi gelmedi. 8.Olanc acd137 ol avratu eri t istey gir ald. Grdi, bir aal138 bir slni 9.utup gider ac-ile ite139 slni bradurd, alup iletdi, birp avratna yidrdi. Avratu
10.

sdi geldi ol olancun sd-ile oyurd. Ve bir a gnden ora g140 iridi.

Ouz 11.n ki yas ki hibir illet-ile kimesne andan ala incinp eyitdi, ala dirler, ol laf anlara ad old.
12.

Aaeri: Bu ad adml-eyymda yo-imi, ol vatin ki Ouz avmlar bu memleketlere

14.

13.

gelmiler, anlardan bir yife

ki anlaru yurtlar ormanlu biel yirlere ddi, bu ad-la

mevsm oldlar. Yani be eri 15.anu begi ki Mool yifeleri anlara ki yurtlar orman ve be atnda idi, hrmiy erkn 16.ad virdiler. Yani Bie avmi ol Trkler ki Ouz-la bile mttef

134 135

P. 8a/14. ba B. 10b/5-8 aras satrlarda geen arl kelimesi bu metinde arlu eklindedir. 136 T. 9b/23. yurdna 137 T. 10a/2. Bu kelime yok. 138 T. 10a/2. aal 139 B. 10b/12. atup / T. 10a/3. atb 140 T. 10a/4. ge

15

olup yardm itdiler, bu ikr olan

17.

kavimlerdr. Ne adar ki evvelden Ayur ad bu mttefi

1.

olan avmlaru cmlesine ad onld. n

andan ora onlardan bir a avm her biri

bir sebeb-ile, yle ki er olund, bir ada ma oldlar, Ayur 2.laf alanna muarrer old. Ve anlar ol ad-la hret buldlar. Ve Ouzu olanlarndan yigirmi drt 3.boy peyd old ve yle mufaal yald. Her biri bir ada ve laba mau oldlar ve tamm Trkmnlar, ki
4.

Acemde,

Arapda,

Rumda,

amda

vardururlar,

anlaru

neslindendrrler. Ve bu yigirmidrt boyu olanlarndandur. 5.Fi-l-cmle ol vatin ki Ouz avmlar kend vilyetlerinden Mverinnehr ve rn iklimlerine geldiler 6.ve tevld ve tenslleri bu ilimlerde old, bu yirler y ve havs muktesnca tedrc-ile ekilleri
7.

Tcik ekline dndi. Ve n mula Tcik degllerdi, Tcik avmlar anlara Trkmn

didiler. 8.Yani Trke bezer dimekdr, nn bu ad mecm Ouz yifine ila olund ve n-la marf 9.olup dururlar. Ve bu yigirmi drt boy Ouz olanlar, ki yars sa ol dururlar, imdi
10.

da her biri kend boylarn ve asllarn bilrler ki an avmdan ve

ableden drrler. 11.Ve ol l eri byledr ki Ouzu alt olu vr-d anlaru ad ibu
12.

tafl ve tertbce: Gn, Ay, Ylduz, Gk, a, Dingiz. yle ki anlaru tevrinde Ouz-

nmede gelmidr. Ouz tammet ran ve Tran ve am

13.

ve Mr ve Rm ve ayri vilyetleri utd ve

andan ora ki cmlesin msear itmidi, Urt ve Krta ki anu al yurd-y-d, vard, n ol yaylalara iridi, bir ulu dirnek ourdrd. Ve bir ulu oy itdi. 141
14.

ve cemiyyet itdi ve altun balu altunlu olu bn yle nal iderler ki ol oyda ouz yz ba ksra,

1.

touz yz ba sr ve oksan bi 2.ba rek142 koyun boazlamlard. Ve tammet atunlarn ve olanlarn ve beglerin ve eri-3.-balar ve bell kiilerin ar idp drl alar birdi143. Ve si ve mz ve mran firvan getrdiler. 4.yln denp yidrp iirp cmlesin o grp ilatlar geyrdi, baler itdi. 5.Alal-u bu alt olanlarna memleketler almada kend-y-ile bile saylar idp l urmlard, 6.iyade fet ve nvie ma oldlar.

141 142

A. ve P.e bu sayfa 16 satr olarak yazlmtr. B. 12b/2. eyrek 143 B. 12b/4. birdiler

16

Bir a gnden bu olanlar ittifk-ile ava gitdiler. Yabanda 7.bir altun yay ve altun o buldlar ve atalar atna iletdiler ve eyitdiler ki, nice leelm diy. 8.Ouz da alup yay uvadup byk olanlarna virdi ve buyurd ki: Ol avmlar, ki ol 9.ulu olanlar neslinden peyd olalar, ki yay anlara virildi, anlara Bozo disnler! Manisi pre 10.idp lemekdrr. Zr yay pre itdiler, ledrdiler. Ve erin a ol bu olana 11.taallu ola ve ol 144 kavimler adlarn, ki ol olan neslinden olalar, ki anlara ok
12.

ad virdi ve eyitdi ki:

13.

erin ol ol bu olana ve nesillerine taallu ola! ve buyurd ki:

Andan sora
14.

anlaru olanlar bu laaba mensb olalar ve her biri bileler ki erin kan

yanndan

dururlar. Ve n yol tura-y-la sa olu yol olur adar ve yay ki padih 15.mebesindedr, anlara virmim.didi. Ve her kim ki ili ve nker menilesindedr anlar ki
16.

sol ol
17.

dururlar. Ve tammet a ol ve ol ol yurtlarn bu mcebce anlara muarrer itdi buyurd ki: Pdiahl tat ve benm yirme an olma yol, Bozoavmindr.
1. 2.

ve

Eger benden oraki gn benm ulu olumdur, ayatda olursa ol pdih olsun ve ill ikinci olum olsu, ki ad Aydur. Ouz fevt oldundan ora anu vaiyyeti mcebince 3.Gnan tata oturd ve yitmi

yl pdiahl itdi. Ve atasnu bir nyibi vr-d, Yengi 4.Kinetl145 Arl vce dirlerdi ki Gnanu mri ve vezri ve mdebbiri146 bir gn 5.Gnana eydr: Ouz bir ulu pdiahidi ve yir yzin memleketlerin utup ol 6.emvl ve ayn ve mev ve avar l idp cmlesin size, ki olanlarsz, od. Ve size da 7.a -tel- luf ve tevfi birle dir, drr-i mubil oullar virdi. Bundan147 olmasun ki bu olan-8.-lar ml ve mlkden tri biri biri-y-ile muemet ve dmanl ve mnzaat ideler. Malaat 9.oldur ki Ouz vaiyyeti mcebince her birin manb ve yol ve turas ve ad ve laab al ceddih148
10.

muayyen ve muarrer
11.

ola. Ve her birin bir nin ve amgas ola ki yarl ve aznelerin ve yl

ve tavrlarn

anu-ile nin ve tama ideler, t hi biri149 biri-y-ile mcdele ve ind idebilmeyeler. Ve her

144 145

B. 12b/12-13. yan satr olarak ekleme yaplmtr: o kii olna virdi ol T. 11a/3. Knetl 146 T. 11a/4. ...idi, 147 B. 13a/12. bundan ora 148 T. 11a/10. adde 149 T. 11a/11. birisi

17

12.

birin olanlar ve oul olanlar ve boylar zamn dndkce kend adlu adn 13.ve laabn

ve yol ve urasn bileler. Eyitdi: Mdm ki yollu yoln bileler, devletleri yim olup
14.

dnyda ve iretde ey ad azanalar. didi. Ve andan ora, ki alt olanlara Boo ve

15.

o vce
17.

laab muayyen olm-d, Gnan bu szi yet begendi150. Yengi Kinetl151 Arl anu tertbine mel old ve erin a ol ve ol ol anlara ma olup her

16.

birine yengi ad ve nin ve tama muayyen ve muarrer itdi. Ve her boya bir cnavar
1.

ma itdiler ki

anlaru oyunu ola. Ve bu lafu iti oynudandur ki ol

amnu Trkesince 2.utluludur. yle ki Oynu bolsun! dirlermi, yani utlu olsun! dimekdr. Ve det 3.ve tra oldur ki, her cnavar ki bir boyu oyun ola. n an tefelin mbrek-4.-lige muayyen itmilerdr, aa kad itmeyeler ve incitmeyeler ve anu etin yimeyeler. Bu zamna degin ol 5.man muarrerdr. Ve ol boylardan her avm kend oyunn bilrler ki Ouz byle 6.muayyen itdi ki her vat ki yln ve n dene ve oy ve dgn ve dirnek ol 7.ve i152 ledreler, at avru an endm ve sgi her boyu ne ola, t her vilyet ve her mamda ki 8.olalar, oy ve i vatinde her birin iesi malm ola. in153 biri biri-y-ile niz ve 9.gl oma itmeyeler. Ve ol yigirmi drt boyu adlar -ki alda anlaru addur ve her 10.able ve ube ol ad-la hret bulmlardur ve ol ad ol avme alem olmdur, mer
11.

ve mufaal yazlup154 ve her biri tama ve oyun ve etden

sgi ki her birine ma 12.olmdur, altnda ebt olnur. yle ki idrki fehimlere sn ola: Esm 13.ve Elkb Ferzendn e Pes155 Ouz Ki Seh r Bozo ve Seh r o156 14.Ve Tama Ve Oyun Cnvarn Ve Endm-h-i Gt ki Be-157-yn- Ma-est zere ki Yengi Kinetl158 Arl159 vce mcebce ikr olur160:
16. 15.

ol mceb
17.

muayyen itdi, Ouz begendi du itdi.

Bu

150 151

T. 11a/15. begenmiti T. 11a/15. Knetl 152 B. 14a/1. // T. 11a/23. 153 B. 14a/4. // T. 11a/23. -in 154 B. 14a/7 yazlur 155 T. 11b/6. pser 156 B. 14b/3. knd kelimesi sonradan eklenmi. / T. 11b/6. knid 157 P. 10b/14. yok. 158 T. 11b/7. Knetl

18

1.

n161, yani 2.anlar 3.an, sgi Ba ve Uca162.

4.

Bozo 5.avmlar ki a ol dururlar. 6.Gn an 7.olanlar ki dkeli olanlaru

ulusdur.
8.

Evvel: 9.ay, yani mukem.

10.

a ar yarn sk, hin u

tama

11.

Dovvom: 163 12.a ar yarn sk, hin u

tama

13.

Sevvom: 164 14.a ar yarn sk, hin u

tama

15.

Cehhrom: 165 16.Sk, hin u

1.

tama

Ayan, olanlar ki ikinci ouldur.

2.

Evvel: 3.Yazr, yani o vilyet anu ola.

4.

Aulu ve imce166 sk, artal u

tama

5.

Dovvom: 6.Dger, yan dirilmek-in bir yire geleler.

7.

Aulu ve imce167 sk, artal u

tama

8.

Sevvom: 9.Dodura, yan milk utma ve yasama.

159 160

B. 14b/7-8. Kentl Irl T. 11b/8. olunur...vallhu alam 161 B. 15a/1. an / T. 11b/9. Bu kelime yok. 162 T. 11b/9. Bua n dirler 163 B. 15a/6. // T. 11b/14. Bayat yan devletl ve nimetl 164 B. 15a/8. // T. 11b/16. Alaevli yan her yire yararlar muvfaat iderler. 165 B.15a/10. // T. 11b/18. araevl yan evleri ara. a ar yarn 166 T. 12a/3. umaca 167 T. 12a/5. umace

19

10.

Aulu ve imace168 sk, artal u Cehhrom: 12.Yapar ki169, Yaparlu.

tama

11.

13.

Aulu ve imace sk, kartal u

1.

tama

Ylduz an, olanlar ki nc ouldur.

2.

Evvel: Avar yan cst lk ve av ve cn-vara ua hsl170

3.

a umce ve adlu k, tavancl u

tama

4.

Dovvom: z171 uvvetl ve yasada cidd cehd idici.

a umca ve adlu k, Tavancl u,

5.

tama

Sevvom: Begdilli, yan begler szi azzdr.

6.

a umca ve adlu k, tavancl u

tama

7.

Cehhrom: arn, yan ulu ve oyurc. 8.a umca ve adlu k, Tavancl u

tama
1.

o, avmlar ki ol oldururlar.

2.

Gk172 an, olanlar ki drdnc

olandur.
3.

Evvel: Bayndur, yan heme by ve nimetl ol.

168 169

T. 12a/7. umaca T. 12a/8. Bu kelime yok. 170 B. 16a/2. hevesl 171 T. 12a/13. n 172 B. 16b/2. Gk an eklinde gemektedir. Dorusu da bu olmal. A metninde Gn an eklinde yazldr.

20

4.

ar173 yarn ol sk, sunr u

tama

5.

Dovvom: Pencene, yan eydr si174.

6.

ar yarn ol sk, sunr ku

tama

7.

Sevvom: avundur, yan namuslu ve iyre avlu175.

8.

ar yarn ol sk, sunr ku

tama

9.

Cehhrom: epni, yan kandaki y gre derl savaur ve par.

10.

ar yarn ol sk, sunr u

1.

tama

a an, olanlar ki beinci ouldur.

2.

Evvel: alur, yan176 l, ur! anda ki irsesin l ve omau revn olsun.

3.

Uayla adlu sk, sk, u u u

tama

4.

Dovvom: Eymr, yan adsz ey ve by ol.

5.

Uayla adlu sk, u u u

tama

6.

Sevvom: Alayundlu, yan sralar al177 ve ey atlu.

7.

Uayla adlu sk, u u u

tama

B. 16b/4. ol ar... A. ve P. nshalarnda 4-6-8 ve 10. satrlarda tek bana geen ar kelimesi B ve T nshalarnda ol ar eklinde gemektedir. Dorusu da budur. Bk. T. 12b/8-9-10-12. satrlar. 174 B. 16b/6. Biene yan ey driici // T. 12b/7. 175 T. 12b/9. avndr, yan nmuslu ve ra avlu 176 T. 12b/14. ...Sal! Ur! yan kandaki isesin... 177 B. 17a/6. // T. 13a/1. ala

173

21

8.

Cehhrom: regir, yan heme iylk ve isn idici.

9.

Uayla adlu sk, u u u

1.

tama

Dingiz an, olanlar ki altnc ouldur.

2.

Evveli: skender178, yan iyilk ve ululu ve bahdurl.

3.

Aulu ve sk, akr u,

tama

4.

Dovvom: Bgdz179, yan dkeline tevu ve ullu 180 ider.

5.

Aulu ve sk, akr u,

tama

6.

Sevvom: Yva, yan anu181 mertebesi dkelinden stin ola.

7.

Aulu ve sk, akr u,

tama

8.

Cehhrom: n yan her yirde bunlar dkelinden azz ola.

9.

Aulu ve sk, ar u,
1.

tama

Ouzu vaiyyet idp tura odu ve alk ve sreti ve eml ve ikmet

2.

sleri ki anu mbarek lafndan uhra geldi, syledi182. 3.Tamm- Trkistn ve rn ve

Tran msaar idp adm yurdna varduu vatin mecmoullar 4.ve oul oullarn devrp her birin183 ill ilinden boylu boyndan getrdp bir ulu oy 5.itdi. Her birine cevhir altun ve gmi ve muraa ilatlar ve mertebel mertebesince vilyetler virdi. 6.Da eyitdi: y benm olanlarum ve ciger-kelerm! U ben pr oldum, irete nal itmegm 7.yan
178 179

B. 17b/2. gdir T. 13a/8. Bgder 180 B. 17b/4. // T. 13a/8. ve ullu ve imet 181 T. 13a/10. Bu kelime yok. 182 T. 13a/16. ...ve inkiz an da bu sz syledi ve bu treyi yiiledi. 183 B. 18a/6. yirden

22

old. Size her naat ve gt ki virrem ve vaiyyet iderem, gerekdr ki cn 8.ula-y-la iidp n ayn- sadet ve devlet bilp anu-la amel lasz ve olanlaruuza ve -9.riyyt ve uru184 ve oyuuza da benm gdm ve szm ve vaiyyetm diyesiz. Anlar da anu-la 10.amel idp zamn dndkce oul olanlarna diyeler ve yitreler ki mdm ki dnyda olasz
11.

ve uru ve oyuuz yayla, bu gtler birle amel idelerse dy

12.

memleketlerine pdih olalar;

hi dmn anlara afer bulmaya ve dinlerin yvi lup

13.

ezmeyeler. Heme din ve dnylar mamr ola.

Ve ol vatin ki benm gtlerm185 ve

14.

trem birle amel itmeyeler, lcerem biri birine uymayalar;

ol sebeb-ile anlaru zerine

15.

dman afer bulup186 lib ola. Her bir boy, bir ilme de; Tcik

ve otr ile aralar,

16.

boylu boyun ve sgini undalar. didi. Da alvet idp alt olna

ve yigirmi drt

olanlar olanlarna eyitdi, bir gn Bir o vir! didi. Ald eliyle 17.uvatd. Ve ikisine eyitdi ki o vir. didi. Virdi187, ald, uvatd. Ve inden birer o diledi,
1.

dizine urup

uvatd. Ve ltsndan birer o diledi, dizine urup uvadmad. Ve on ikisinden 2.birer o ve on ikisinden da birer o diledi, alup birer ip-ile balad ellerine virdi, eyitdi: 3.Ne adar g ve uvvetiiz vr-ise id gr uvada bilr misiz? didi eyitdi188. Uvanmaz! didiler. 4.Eyitdi: bu teml dellince gerekdr ki biri birie uyup vaiyyetm mcebince Gn, an ola!
5.

Anu ardnca ol, ay an ola. Mdam ki ay oyndan an var ola, Bayat an 6.olmaya;

meger kend boyna beg ola. ay an olca Bayat a ol begler begisi ola. Ve 7.ol ol beglerbegi Bayndur dur. bu tertibce aa varken yini aal itmeye, yani ulu ard 8.vriken kii arda beg olmaya. ay an an olca on iki boy a olna ve on 9.iki boy ol olna uralar. Ve alt boylardan189, ki ammu olanlanlarudur190, birisi a ola 10.ura, biri anlar an boyna aru ara, ikisi aravul ikisi adavul olalar. Amm aravul 11.ba ve aas191 nudur. didi.

184 185

T. 13b/7. Bu kelime yok. P. 14a/13. ve szm 186 T. 13b/12. ...afer bulup kelimeleri yok. 187 B. 18b/8. // T. 13b/15. virdiler 188 B. 18b/13. // T. 13b/18. eyitdiler 189 T.13b/23. ...kendi boyuna olan veya arda begler begi dege. Ve Gndz anlar an boyuna drt an ola. 190 T. 13b/23. Bu ara cmle yok.

23

Atasndan ora o amn ay anlar an old. Pes bu

12.

dell ve erknca padih-

am seyyid-i selnl-Arap vel-Acem yid-i cyil-13.muvaidn, tilil-kefereti vel-mrikn suln bin suln pdihumu Suln Murd bin Meemmed an ki
14.

eref-i

l-i Osmndandur192 pdiahla ensab ve elyadur. Ouzu alan anlar urundan belki
15.

ingiz193 anlar urundan, da mecmndan ulu al ve ulu skdr, er-ile da rf16.

ile

da. Trk anlar da

194

apusna gelp selm virmege ve imet itmege lydur.

Allhu -tel- b 17.ve pyidr lsun, oy lem olduca cihndr u cihnda vr olsun. Bin-nebiyyi ve lihi ve hem
1.

peyamber -aleyhis-selm- zamnna yan amnda

Beyi195 boyndan orut Ata oyd Ouz avmin 2.bilgesi-y-idi196, ilhm iderdi. Eyitdi: ir zamnda gir anl ayna197 dege, da kimesne ellerinden 3.almaya. Osmn -rametlh- neslindendr199. Ouz buyurd mecm al blk itdiler. 4.illere ve bilgelere ve musiblere ml ve avar cem itmek ve ara itmek ve kedudl ve vezrlik 5.ve yazcl virdi. Ve bahdrlara eri begligi virdi. Ve celed lk kiilere uru 6.virp at gdmege gnderdi. Ve ebleh ve bn kiiler eline aa virp deve ve r ve oyun 7.gdmege gnderdi. Ve eyitdi ki aan bir yzba ve elliba fevt olsa yarar ol almasa 8.anu blginde greler kim at binmekde ve at tmr itmekde bilgey-ise ve yancunda srmdan9.ve avdan ve amadan ve anduzdan ve at gzine oyaca otdan bulnur olsa ve alan andan 10.orar utanur gibi olsalar ve eyer ve urun200 ve uyan sgin dze. Ve diye ki bilse201 ve yay 11.urmada ve armada bilr olsa n ol blge aa ideler. Ve da bibegi ve umn 12.begi olsa ve yarar ol almasa bi ve tumn iinden ans bahdr ve grmi ve eri olayn
13. 198

didgi

bilr ve avalar nam

191 192

T. 14a/2. ...Bayundur ve avdavulu B. 19a/7. Omndur 193 T. 14a/6. ingiz 194 B. 19a/10. // T. 14a/7. da Tatar anlar 195 B. 19a/12. // T. 14a/10. Bayat 196 B. 19a/12. // T. 14a/10-11. ...bilgesi-y-idi, ne dirse olurd. ibden aberler sylerdi. a -tel- ilhm... 197 T. 14a/12. ayya 198 B. 19a/15. didi 199 B. 19a/15. // T. 14a/13. neslidr 200 P. 15a/10. onn / T. 14a/20. unn 201 B. 19b/6. // T. 14a/20. dike bilse

24

kii olsa an bi begi ve mn begi ideler. Ve dyim g

14.

ideler, otura olmayalar. Yazn

15.

yazlada ve yyn yayla yirlerde yriyeler ve gzin gzle ve n

la ve sil yirlerde
16.

yriyeler, tl grmiyeler. Ve avarlar202 arulamaya ve mz ve mrn

ve sd yourt

eksk olmaya. Ve y ve armu firvn olup dileneler. Andan ora 17.eger bi yz yl ve bi yl ve on bi yl olanlar oup vcda geleler ve atalar
1.

yiri ve urunna oturalar,

bysn ve bu tre ve yasa ki benden ydigr alur salayup 2.ayrusn itmeyeler. Hem gkden anlaru devletine meded gele ve dayim y ve iret iinde olalar. 3.Ve a -telanlara eyl ide, nimetler vire. Ve lem al anlara du ideler ve mrleri uzun, 4.ve devleti nimetden berurdr olalar. Menasunet-i siysete dmet riysete bu maniye iretdr.
5. 6.

Ve da eytmi o oullular bundan ora anlardan ve pdiahlardan vcda

geleler. Eger ulular ve begler ve pehlevnlar ki anlaru atndan olalar, yas t

7.

utmayalar,

anl ve padihl ii mzelzel ve mnati ola. Ouz an arzu-y-la

isteyeler, bulmayalar.
8.

Ve da eyitmi: Tmn begleri ve bi begleri 203 evvel ir geleler ve Ouz anu utmayalar. Acib204 anlar erilere serverlik idebileler mi? Ve anlar ki kend
10. 11.

gdin

9.

yurtlarnda oturalar amaya veya ol yaramazlar.

12. 13.

alalar ve gt iitmeyeler; anlar ol ite bezerler ki o uya dp

oa ki gr u sz iine atarlar yv lnur anu gibi kiiler serverlige

Merm ara Omn da, dyim bu gdi olanlarna virr imi: Olmasun ki

otura

olasz ki beglik Trkmnlk ve yrklik idenlerde alur. dir imi. Ve da eyitmi:

14.

Her kim ki205

on kii baarabilr, elli kii baarabilr; bi begi olmaa yarar. Ve da her

15.

kim206 ki kend evi

dzenin dze bilr, on ba olmaa yarar207. Ve her kim ki bi kii

T. 14b/2. avar B. 20a/5. // T. 14b/12. ...ve yz begleri ki... 204 P. 15b/9. Aceb 205 B. 20a/10. kend evi dzenin bilr on ba olmaa yarar. Ve her kim ki on kii baarabilr, elli kii baarabilr. Ve her kim ki elli kii baarabilr, yz begi olmaa yarar. Ve her kim ki yz kiiyi baarabilr, bi begi olmaa yarar. Ve her kim ki ... 206 T. 14b/18. satrda A15b/14. satrn atlanm olduu grlyor.
203

202

25

baarabilr, tumn begi 16.olmaa yarar. Ve her kim bir tumn baarabilr, boy ba olmaa ve bir boya an olmaa yarar ve 17.il ilim pdiahlna yarar. Da eyitmi: Her kim ki kend evi iini ar utabilr mlk
1.

ve ilmi da urdan ve yalancdan ardabilr. Ve da

eytmi ki: Her onba kend evine 2.yasa idebilmeye n ulu idp avrat olan-la mcrim lma gerek ve nu ninden birini 3.on ba itmek gerek. Ve yzba ve bi begi ve tmn begi da bunu gibi ve eriden bir kii 4.arada bir sehel u ilese tumn begine buyuralar ki biba her kim ise ve zehm ide azarlaya208. 5.Ve bi begleri yz beglerin dge209. Ol kii getreler cezs ne-y-ise 210 ur armi 6.da byle bulalar. Her kii km itdgi yirde vi olsa aa bulduralar. Ve da eyitmi 7.ki: Her sz ki bilige aa ittif ideler, ol szi her yirde dimek olur. Ve ill aa 8.itimd itmek olmaz. Kend sz ve ayru kii szni ol bilgeler szine ys it. Eger 9.muvf derse n sylemek olur ve ill hi sylememek gerekdr. Da eyitmi ki: Her at da ya segirde, ol
11. 10.

ki semzlikde ey segirde ve orta atlu ve uru olduda

ata ya at dimek olur. Amm ol at ki bu alde birinde ey dimek olmaya. Ve da eyitmi ki: Ol begler ki server olalar ve
13.

segirtmeye aa yahi at

12.

tammet ericileri birle n

ava ve eriye bineler, kend adlarn muayyen lalar. Dyim

14.

a -tel-ya ayr du lup gllerin aa

balayup cevbnu fetin ve eylgin Ve eriye giricek yei omu buzau

dileyeler, t adm tar uvvetiyle drt ad utla.

15.

gibi epsem olu. Ve ava idicek ol a oan gibi, 16.ki av zerine uar, cenge gir. Ve da eyitmi ki: Er kii gnei degl ki dgeli yirde 17.ala gstere. tun kii gerekdr ki n eri ava ve eriye gitmi ulam ola, ol evini
1.

mretteb bezenmi uta. yle ki eger ili

vey ayr onu eve ona dkeli nesneyi tertb birle 2.dzenl gre ve ey a birp onuu eksgin geregin dzetmi ola. Lcerem erin 3.ey adn arm ola ve kendn da ey ad mefil ve meclisde sylene. Ey er, ey atun 4.kiiden malm ola. Eger atun kii yaramaz ve ked bn olmayaca olursa er yolsuzl 5.ve tedbirszligi andan

T. 14b/18-20. Bu blm biraz kark olarak yle yer almtr: Her kim kend evi dzenin bilr, on ba olmaa yarar. Her kim ki on kii baarabilir, elli kii baarabilr. Her kim ki elli kii barabilr, yz begi olmaga yarar. Ve her kim ki yz kii baarabilr, ben begi olmaga yarar. 208 T. 15a/3. ...bi balarna zahm ide, azarlaya. 209 B. 20b/5. // T. 15a/4-5. Ve yz begleri elli ban ve onbalarn dge, ki ol kiiyi utup getreler... 210 B. 20b/6. // T. 15a/5. ne-y-ise olna

207

26

malm olur. Ez ne-i be-ketud-y Mne-i hemer [Manuihr] da eyitmi ki yle ki:
6.

Bzirgnlar altunlu umalar ve tengslar-y-la gelrler, a md-ile, glleri uvvetl

ve md-ile olurlar.
7.

eri begleri da gerekdr ki olanlarna o atma ve at segirtmek ve gre 8.utma

ey gredeler ve anlar bu iler-ile nayalar. Ve yle bahdur ve alp ideler ki: Bzirgnlar
9.

ana211 glleri inanur gibi, anlaru da gli hnerlerine inana. Yrekl alp olalar
10.

leler.

Ve da eyitmi ki biz ve uruumuzdan muarrer olm yasaa bir kerret ilf itse,
11.

aa, diliyle

gt vireler. Ve eger gir212 mulefet iderse geregi gibi tehdd ve cevr ideler.
12. 13.

Ve eger inci kerret ylda iki kerret u-ile

itse an r yire oten arafnda ssuz yazlara, ki anda il yokdur,

varurlar, anda gndereler, anda ura. Bir mddetden213 gir getreler.

14.

Eger ulanup il olursa

fe-bih ve ill zindna braalar; andan da sa il olmasa,

cmle aa ve ini dirilp dnalar, 214 15.malaatn grp yasaa yitreler. Ve da eyitmi ki: Tumn begleri ve bi ve yz begleri
16.

gerekdr ki kend ve
17.

erisin ve nker ve yoldan yasyup r uralar ki her vat ki km ola

gice ve gndz

dimeyp bineler. Ve da eyitmi ki: Pdiahlar gerekdr ki gice a -tel- apusnda dilenci olalar,
1.

eylk ve kermet dileyeler. Ve gndz ala pdiah olalar. Ve da

eyitmi ki: ora gelenler 2.din gelen pdiahlaru ayrn bozmayalar, t anlaru da ayr cihnda bk ala. 3.Ve da eyitmi ki: Pdiahlaru yr ve nedmi bile oturup ura kiileri unu 4.gibi kiiler gerekdr ki ulu ve il ve grkl ve ulu al ve ey adlu ve ar pk 5.dmen ve o ab ve rn szl ve cihn grmi ve ilimler gezmi ve ey yavuz nam 6.kii ola. Ve da eyitmi ki: Pdihu ketus ve vezri bir kii gerek ki pdiahu 7.malndan dnine215 efkat ide ve raiyyete ayf itmek rev grmeye. Ve da eyitmi ki: 8.ulluk itmi ve ulludan alm ocalar ve mutalar gre gzede, rz virmek-ile elini ala. 9.Ki eyitmilerdr ki: Her kim ki dmiler elini almaya, serverligi

211 212

T. 15b/3. aya B. 21a/13. // T. 15b/6. gir kelimesi yerine ikinci kerrat 213 T. 15b/9. ...ora 214 B. 21a/17. anu 215 B. 21b/11. // T. 15b/20. ...dnine yigrek...

27

yaramaya. Ve da eyitmi ki:

10.

Pdiahlar kszler ve yetimler atasdurlar216, gerek

kszlere yle efat ideler 11.ki atasndan bi efati ola. T ki by ata-y-la yosul arasnda far ola. Ve da eyitmi 12.ki: l ulus ve memleket utma ulu idr. Pdiah dyim l ve her iden aberdr gerek. Ve her 13.vatde a -tel-ya du ve mnct itmekde gerek ki t anu elinden ve dilinden ve alem ve ademinden
14.

ol nesneler hir217 ola ki il ulus ve

mlk ve memleket ve dne ve dnyya yarar ola. Ve da eyitmi 15.ki: Pdih ulu ileri ve defter ve dvn ileri hnermend ve iler nam kiilere marlama gerek.
16.

i namad

kiilere marlaya ki ora pemn olur. Ve da eyitmi ki: yin ve ulu 17.kiiyi elbette yasaa yitrmek gerek ki da kimesne iynet ve uurl ve armli itmeyeler.
1.

Ve

g ve ulm grmi kiilere dd virmek gerek ki g ve ulm idiciler da bzar olmayalar. Ki 2.eyitmilerdr ki: Pdih ur arm def itmeye kend eli-y-ile il ve kruvn urur. Zr pdih-3.-laru ilden temett ve fyide grdgi218 ol vat ell olur ki yavuzlar zerlerinden 4.def ideler. Bu sze muavv ve delil Nnrevn- dil, ki kfrle fevt old. Dde 5.grdiler o rrem yirde oturur. Eyittiler: Bu mama neden ird? didiler. Eyitdi: Mcrimlere 6.efat itdm ve usuzlar incitmedm. didi. Ve dah eyitmi ki: Mrvvet ve kiilik oldur ki 7.n bir kimesne bir kimesneden ayr ve eylk grmi ola, anu minnetin kend zerine sbit bilmek 8.gerek; an riayet idp aa eylk ve isan itmek gerek ve anu an yirine getrmek 9.gerek. Ve haatda pdihlaru devleti ve rmeti nker ve il ve memleket-iledr. Eger nker 10.ve il ve raiyyet olmayaca olur ise pdihl mmkin degldr. Pes eger nker ve il ve raiyyet
11.

adrini bilmeye ve anlar o utup riyet itmeye yet mrvvetszlik ola. Ve da

12.

eyitmi ki:
13. 14. 15.

Yvuzlaru ulan burup tedb idp oy virmek ua bezer ki urd utup

and virp oy vireler. Ur ve arm ve errlere inanma olmaz. ol kiin ki erri

malm ola an ldrmek yigrekdr. ovup ilden219 armadan ki ylan ve uyru uzun kend evinden alup o evine brama ey olmaz. Ve da eyitmi ki: Pdih iam

216 217

T. 16a/1. atasdururlar T. 16a/5. dr 218 P. 17b/3. grdkleri 219 P. 17b/14. elden

28

ve ama vatinde

16.

ivmek ve tacl itmek gerekmezdr ki diri ldrmek olur ve lyi diri

lma olmaz. Niteki 17.snu btn itmek olmaz, btni ndurma olur. Ve da eyitmi ki: Fevt olm kiiler
1.

mln ve avarn kszlerine vireler. Pdihlaru himmetl ve

devletl illeri anu gibi mala 2.bulama ly deg ve uvvetl olmaz. Dnyda ey addan ayr nesne b almaz. Ve da eyitmi ki: Dzenlik 3.ve muvfaat itmi dmanlar atma olmaya. Meger ol vatin ki anlardan biran dost 4.ideler getreler. Ve da eyitmi ki: ol pdih ki adl itmeye ol ikinciye bezer ki 5.ru veya arpa eke, buday uma. Ve da eyitmi ki: aif ve gsz kiileri at 6.incitmeyeler ve zamet virmeyeler ki arncalar ittif-ile aan arslan ciz dermnde lurlar. 7.Ve o yez ve sivri sek pli dermnde lurlar. Ve da eyitmi ki: yln ve am ge 8.yiyeler ki itih lib ola. Ve sz ve keleci ol vatin ideler ki bir arret vi ola. 9.Ve uyu ol vatin uyuyalar ki uyu yet lib ola220. Ve hem olan olursa krpe ve uvvetl 10.ola. an ve begler am yln ki yiyeler bir adr ve iki ulu sofra ve kendrleri ki
11.

gtrlmel ola, her beg indeki

artan am aya zerinde uran nkerlerine vireler, 12.t ki kimse marm almaya. Fi-l-cmle bu ikr olan oymalar ve boylar bu resme ki er olundu,
13.

cmle

muvaid ve Teriyi bir biliciler-idiler. Ve Teri -tel-nu dilegi yle olm-d ki

14.

peyambermz Muammed Muafa allllhu -aleyhi ve sellem- nbvveti zamnnda

15.

slm nfndan olalar. Cmle

mslmn oldlar, peyamberi grmedin man getrdiler.

16.

Peyamber -allllhu aleyhi ve sellem- Selmn- Pris anlara gnderdi.

Vard anlara
17.

mn ve slm erknn gretdi. Ve uzn mddetler ve o yllar Ouzdan

ve anu

olanlarndan ve avmlerinden o kiiler pdihl itdiler. Ve her devirde bu yigirmi drt

1.

boydan anlar neslinden bir ulu uvvetl devletl pdih hir olup uzn mddetler

pdihl 2.anu nednnda almdur. yle ki, padihlk nice mddet Salur neslindendi ve ol boy 3.dkeli boylardan gl ve stn idi zr Ouz iinde a ol anlar urundan, 4.ki anl itmi kii ola kimesne bulmadlar begler ve ulular ve etlar urultay ve dirnek idp 5.dnidiler bu treyi sylep meveret itdiler. n Salur boyunu an bahdur ve

220

T. 16b/12. ... Ve cim ol vatin ideler kim ev ve itih lip ola.

29

mdebbir oym-d. 6.Ve hem bunlaru sgi ve nab ve mevclar ucadur, anlar anna mensbdur. Bu sebeb-ile aa ini Salur 7.ann an itdiler. o zaman rke Tcike km itdiler. Bunlardan sora Trkistn ilimlerinde 8.o yllar fetret old. nl itmiler oyndan n urundan Lomn an buldlar. 9.n bahdur ve mdebbir ve oullu-y-d dirnek ve dn itdiler, tre ordlar, eyitdiler: Bunlaru
10.

ku ardur ki ularu
11.

yrekl ve bahdurdur egeri ol oldandur ve dkeli boylardan

ora ikr olurlar pp

Ouz bunlar arlayp bunlara ar tayn itdi ve anadan da Efrsiyab 12.neslindendrler ki Trk ilin adm pdihdur ve hem niteki aravul begi ve aadul221 ve Dmdr
13.

begi

ndur, aravull ve Dmdrl liki ulu dr didiler, aa ini ittif-ile Lomn mecm Trk illerine
14.

an itdiler Ouzu muaam pdiahlar ki rn ve Tran ve Mr

15.

ve m ve Rm ilimlerine bi

yz yl andan ki iay apusdur marib ve Firengistn

16.

Deizi rna222 degin km itdiler Lokmn Sel da veft itdi, oli sril an old.
17.

an veftndan ora ol Sel an old;

ikr-i Seltn-i l-i Sel

1.

l-i Selu ibtids old ki bunlar bir b ad leker ve b aded

tife idiler.

Ouzu her boyndan boylar sa ol begleri ay ve Bayat ve sol ol begleri 2.Bayndur ve Biine ve avandur. Fi-l-cmle her boy uymlard. Ve ok mallar ve ayl ve aemleri 3.ve nimet ve evketleri var-d. Dyim yara-ile ve ittif ile olurlard. Ve hem dndr ve il kiilerdi.
223 4.

Beytullha mlzemet iderdi. Ve ulem-i ima varurlard, gelrlerdi.

olularndan ve otla 5.yerlerinden arlndan Trkistn oyup Mvern-nehre

6.

geldiler. n Burda ve Trda

larlard ve yazn fatda224 ve Semerandda

yaylarlard. Ve bunlaru ulularna Sel bin Lomn 7.Da dirlerdi. Ve bunu drt ol var-d, ulus srl idi, Suln Keysrev 8.sekizinci ceddi idi. Cem olanlarndan il

221 222

B. 23b/12. // T. 17a/10. adavul T. 17a/13. kenrna 223 B. 24a/7-9. satrlar A ve P metinlerinde yoktur: Ol zamnda Trkistnda Trk ve Mool yet o olup Trkistnu yazlarn ve yayla ve lalar adam ve avarla olm-idi. Bunlar da olularndan ... 224 T. 17a/23. seferde

30

ve zrek idi. Ve bsin Mkl ve Ynus 9.ve Ms Yabu-y-d. n Suln225 Mamd bin Sebktegin lig226 an-la mulaa itdiler ve Suln Mamd
10.

Ceyn kenrna gelp bir memleketleri ve addu227

biri-y-ile buludlar ve ahd u mi berkitdiler. Ve her birin nevsi muayyen oldu.

11.

Ve lig228 an ban aldurup Suln Mamda 12.eyitdi ki: Bir cemat nie yldur ki Trkistndan bizm memleketmze gelmilerdr, Burnu
13.

ve Semerndu

otlalarna dmilerdr, b-add lekeri vardur. Muaddemlerine Sel bin Lomn dirler,
14. 15.

bir kiidr. Drt ol vardur, her birin ayli yar ve lekeri vardur. Anlardan emn olmaa yaramaz; yle ki229 Hindsitn arafndan bir i dp mteveccih olursa,
16.

bunlaru-la

ittif idp bunlardan yardm istemek vcibdr. didi. Ve bu keleci Suln

17.

Mamda ayl bunlara ililige

eser itdi ve anlaru tedbrine mel old. Ve bir mtekellim fa kii

1.

gnderp eyitdi: Aceb grrem siz aluzdan fersetzden ki

bunca zamndan 2.ber bizm koulmzdasz, bizden h bir dilek itmedz ve bir nesne rz itmedz. Bizm d 3.siz-ile dstlk itmege yetde itiymuz vardr. Ve biri birmze yardm itmekden mstan deglz. Eer 4.yle ki sizden ve cem ardalaruz gelmege mteazzir olursa, br birizi itiyr idn, bize yanca-iken 5.gelsn. Ceyn kenarnda anu-ile bulalum, obet idelm ve ahd u avl berkidelm. didi. n 6.bunlar bu szi iitdiler, mslmnlklarndan ve dlarndan srl230, ki bunlaru muaddemi idi, itiyr 7.idp gnderdiler ve bile ayl leker odlar. Suln Mamd iidp fil-l bunlara aru 8.dem gnderdi ki: imdiki lde lekere itiyc yodur, mad hemn kendler-ile bulmadur. 9.Hemn lekeri anda oyasz ve ekler-ile siz gelesiz. didi. Hem eyle idp geldiler. n ki srl yetidi,
10.

Suln Mamd aa iktirm- tm idp kend-y-ile tata

gerdi. Ve o grp meraba ve peresti231 ld. 11.Ve sz ensnda eyitdi ki: Bize dyim Hindstndan yaa kffr-ile az itmege o leker gerek 12.olur. Eger bunda lekeri alup
225 226

P. 19a/9. Suln ibaresi yok. B. 24a/16. Eylik olarak harekelidir. 227 B. 24b/1. // T. 17b/15. udd 228 B. 24b/2. Eyilik olarak harekelidir. 229 B. 24b/6. ...yle ki saa... 230 B. 25a/1. srli 231 T. 17b/21. persi

31

gidersevz, memleket-i orsn muaal ve mhmel kalur. md dr kim232

13.

siz-ile

tamm avlmz ola kim her ne vakt ki bir arafdan am belre ve fitne opara sizden
14.

muavenet ola, bize leker viresiz. didi. srl cevp virdi, eyitdi ki: Bizden tarl
15.

yodur.

Her ne ullu buyurursanz, biz turmuz. didi. Sultn Mahmd eyitdi: Bir hcet
16.

dtgi vakt

ne nin-la bize meded yitie, ne adar kii gele. didi. srl bir yay kolna
17.

braup ve o

biline sokmu-d. Bir o Sultnu ine od233, eyitdi: Bunu bizm

1.

boyumuza gnderesiz,

yz234 bi atlu yitie. didi. Sultn eyitdi: Eger kifyet

2.

itmezse? Eyle diyicek bir o da ard, eyitdi:

Bun Baln235 ana, ki bizm

Trkistnda yaylamuzdur236, gnderesiz, size elli bi237 atlu yitie. Suln eyitdi: Eger ol da kifyet itmezse? 3.Pes srl yay ninde koyup eyitdi: Bun Trkistna gnderesiz, size iki yz bin da dirsez, 4.leker yetie. didi. Bu keleci Sultn Mamdu turna kat tevi geldi, mekr hyle terdbrine 5.balad. Ve emr itdi ki tam ve arb getrdiler, gn gice bunlara oy eyledi ve ar hilatlar 6.srile ve anun ser-ayllarna ve boy balarna ve demlerine geydrdi. Ve adan sora beglerine buyurd ki bu gelen 7.cemat her birin bir beg onul itdiler ve ar arblar virdiler. Hemn ki mest oldlar, cemisin demrlediler.
8.

Ve Suln Mamd da srli utup demirledi. Ve hemn ol gice

Hindistna Klincar kalasna 9.gnderdi. n srl mestlik iinden238 uyand, kendyi balu ve bendde grdi, arr- au
10.

asna r virdi. Bu lekerden ki her birisini dutmlard, bir alaya gnderdilerdi. Ve

sril yedi 11.yl bu Klincar alasnda dutsa old. Ve bunu lekerinden iki Trkmen gelp bu alada nice yl
12.

sal239 itdiler, u adlar ki bir furat bulup srli uurlyalar.

ir furat buldlar, srli 13.aldlar, ardlar. Yollarnda ngh bir meel ve ormanlu yire geldiler. Yol ezp irteye aldlar. Yarndas bu alanu 14.begi alaba leker-ile gelp yitidi.
232 233

B. 25a/9. // T. 17b/23. md oldur ki... B. 25a/16. // T. 18a/4. Bir o arup sulnu inde od. 234 P. 20a/1. // T. 18a/5. ...size yz bi atlu... 235 B. 25b/1. // T. 18a/7. Baln 236 P. 20a/2. satrda Ki bizm Trkistnda yaylamuzdur ara cmlesi bulunmamaktadr. 237 B. 25b/2. // T. 18a/7. yz elli bi 238 B. 25b/11. // T. 18a/15. uyusndan 239 T. 18a/18. saal

32

n srl bun grdi, kendden md kesp bu Trkmenlere 15.eyitdi: Benm ardalarma selm idesiz ve eydesiz ki imdiden gir pdihl alebinde dr-16.-snler. Ve eger on nevbet da nma vi olursa gir idm itsnler ki bu pdihu
17.

nesebi yodur ve hem

avli aludur240 ve hem addrdur. Bua pdihl muarrer olmaz, elbette bundan intil itse
1.

gerek. didi. Ve da srli utup gir kalaya iletdiler ve bundan da mukem

ldlar, ir anda veft itdi. 2.Beyt241: lmden kim ola ki bula nect, n old cihn menzili dit. Kii ger far ola, y pdih,
3

Yiri ibet ola k-i siyh.

Hner-mend olur-sa y b-hner, lmden aan urtla serbeser?

4.

Kimsen ldgine olma d,

Ki bu ar kimseye virmez murd. an l-i Sel Ssnler?

5.

an Deylemler orsnler242?

Demdem ecel cmn idiler, Pey--pey adem mlkine gdler.

6.

Cihn bunlar yle ld nihn,

Ki bilmez kimesne bulardan nin. Meger ol ki adl-ile dd var,

7.

Tevr iinde anu ad var.

Cihnun ne-y-idgi ren durur. Bua il aldansa kevdendrr.

240 241

B. 26a/4. ul oldur eklinde harekelidir. T. 18b/2. Bu kelime yok. 242 T. 18b/7. Smniler

33

8.

Kii iretden degldr r,

Gerek her dem ide anu-n yar. mecm- ala ba andadur,

9.

amu itdgine cez andadur.

Dr kola cennetde cnu mum, Ne am cism olursa im- ramm

10.

Nitekim revndur Seln-i Rm

Ki lemde va itdiler o rsm. az v cihd idi anlara kr,

11.

Anu-n lurlar cihnda arr.

alef old anlara Suln Murd, Da artu ider olardan cihd.

12

Dular lur cmle rniler

Ki dyim duta devri Omnler Nesr:243 Ve srln ol urtulm244

13.

tayr-i ret idp bu kalanu evresinde gezerdi245. Hindsitndan beybn yolnca Sstna geldi ve
15.

nki babasnu vefat aberin iitdi,

14.

andan Burya gelp ammularna ve aylarna

aber virdi. Bunlar d pdihl

16.

alebine furat isterlerdi ve urc itmege bahne gzedrler-idi.

n bu aberi iitdiler,
17.

Sultan Mamda dem viribidiler ki: Bize bu ara rdur246, bizm avarlarumuza

kifyet

itmez. Bize destr virsn ki Ceyn ra gep Nis-y-ile Bverd arasnda mam idinelm. didiler.
1.

Arslan Cib ki su vlisi idi. Sulna eyitdi: avb degldr

ki anlara yol viresin, 2.orsna gieler; zr ki anlaru ayl erisi vardur ve yara var,

243 244

P. 20b/12. // T. 18b/19. Nesr ifadesi yok. B. 26b/7. utalm 245 B. 26b/7. // T. 18b/19. yrrdi 246 T. 18b/23. bu aradandur

34

ngh bir fesd ideler.didi. 3.Suln iltift itmedi, destr virdi getiler. Amm mdm ki Suln haytda idi, hareket itmediler. 4.Ve Suln veft idicek drt yz onsekizinci yl iinde Mikl drt ol ki ulular 5.ar Beg, Eb Sleymn- Dvd ve Eb Tlib Turul Beg, Muammed idi, ba ekp247 leker ekdiler ve Nibrun 6.melkine aber gnderdiler. Ve bn Mutezi srsin aleb itdiler ki anda yurt idineler. Melik da Suln 7.Mamdu ol Suln Mesda biti gnderdi ve Sellaru alebesin ve urcn bildrdi. Ve 8.Suln Mamd da Crcnda idi. Lekeri Mendirn seferinden at zaf olmlard ve 9.yarlar yamurdan lanm-d ve atlar gk ot yimi-idi, fi-l-cmle kendisi varmaa mecli 10.yo-d. Pes erisi begini itiyr idp ayl leker ile anlaru mubelesine gnderdi. Ve bu leker da 11.ngah yitidiler. Henz Seller fil idiler, yarlar yo-d. Ve Bunlar ret itmege mel oldlar.
12.

Seller ayret idp gir ricat itdiler, aralarnda

13.

o cenk old, ir Mesdu lekeri snd.

Be-yet rsvyl-la hezmet buldlar. Ve

14.

Seller yz kez yz bi dnrl bunlaru tecemmltn ve siln

ve develerin cem

itdiler. Ve ittif Suln Mesda da Hindistn cnibinden uul hir old. Sellerle
15.

murebe ayus almad. Bi--arre bunlar-ile mulaha idp Hindistna gitdi,

16.

yevmen fe-yevmen Seller

devleti tezydi zerine olup uvvet dutard248. Ve

pdihl almeti bunlaru avlin afatinden 17.hir olurd ve ibl pertev bunlaru elinden tecell iderdi. n Suln Mesd Hindistndan
1

mrcaat idp aznn

2

vilyetine geldi. Seller eveti ve istils aberi yitidi. Pes249 orsnu

emrine

aber gnderdi ki elbette varsn, Sellerle urasn, anlar adsn diy. orsn begi
3

cevap virdi ki: Anlaru ii andan ziydedr ki ben ve benm emlm anlaru-la

muvemet idebile. 4.Suln eyitdi: Benm bir mhimmm hir olca bunu gibi taalll mi eyder, elbette varsun. didi. Eyle olsa 5.muarr olup Emr orsn lekerinden cem idp vard, hemn hezmet buld ve nun geldi. 6.Ve Seller tamm cret ve am amet

247 248

T. 19a/6. aldrup B. 27b/1. // T. 19a/18. old uvvet utd 249 P. 21b/1. Pes ifadesi yok.

35

buldlar.

250

Ve orsna oruldlar ve urul Beg Nibura geldi 7.ve Suln Mesdu

tatnda oturd ve alyka emn emn rtd. ikri-es-Sulnel-Muaam Eb lib 8.urul Beg251 Muammed bin Mkl bin Selu Muammed bin Mkl bin Selu Sene erbaa ve irne ve erbaa ve miede salanata gz lup 9.ve pdihlaru seyr-i amdesin p dutup ve cihndrl yinin ve rsmin hir ld. Ve vezir
10.

ve nedim ve cib ve ktib dutd. Vzers Ebl-sm-

11.

Gyn idi. Ve Eb Amed Dihistn ve Amdl-mlk

Ebn-Nar Knderidi ve cibi

12.

Abdurrahmn ga idi. Ve yigirmi alt yl pdiahl eyledi, nki Allh

-tel- bir

kulna sadet-i ebed virmek isteye ve dnyda ve iretde ayr ve ibrr menzilin erzn la,
13.

an eratu mulemin al itmege ar lur ve ayrt ve adat lmaa mel

14.

lur. yle ki

Seln-i l-i Selua myesser lmd ki slm ehirlerinde ne adar

muteber ehirler var-ise ceminde bunlaru 15.ayrlar ve imret ve medreseleri var-d. Ve n Suln urul Beg Hemedna geldi, evliydan pr
16.

vr-d. Hemednu atnda

17

iar adlu bir a- cuuz var-d, anda skin oldlard. Baba hir ve Baba Cafer

ve ey

amd dirlerdi, Suln bunlar iidp lekeri od ve yaya old. Ve Vezr Eb Narla bunlaru
1.

atna geldi ve bunlaru elin pdi. Ve Baba hir bir pre fte ekl-idi.

Sulna eyitdi Yrk252 bu Allhu 2.haln nice itsek gerekdr? Suln eyitdi: Sen nice dirse eyle idem253. didi. Baba hir eyitti: Aa254 3.nice dirse eyle it ki -innallhe yemr

bi-l-adli ve l-isn-. didi. Suln alad, eyitdi: nallh 4.eyle idem. didi. Ve bir ibr
emzgini, ki Baba nice yllardr ki anu-ile bdest alurd, yup barmana 5.gerp dururd, ard, sulnu barmana gerdi, Eyitdi: lem pdihln unu 6.gibi elde

250

B. 27b/11-14 // T. 19b/3. Ve a ol ve ol ol boylar Trkmnlardan oyunlu ve avarlularndan balarn Trkistnda ve balarn Mvern-nehirde oyup urand u eriyile orsna ... 251 T. nshasnda urul Beg kelimeleri de bala dahil edilerek krmz yazld iin buraya alnmtr. 252 T. 19b/20. Ey Trk! 253 T. 19b/21. iderem 254 B. 27b/17. Allh

36

odu. didi. Pdih da dyim an pz-bendleri arasnda alard. Bir cenk olsa 7.n arup barmana gerrdi; Allh -tel-255 afer virrdi. n Suln Mesd iitdi ki 8.urul Beg salanat muarrer old ve aameti yevmen fe-yevmen ziyde old, srp aznne geldi. 9.Ve leker cem idp tamm yara lup orsna geldi. Ve ol vaitde urul Beg sda idi ve
10.

arndayla bir arada

degildi. Suln Mesd diledi ki bunu zerine ebn eyleyp arnda-y-la

11.

buludrmaya. n am old, Suln Mesd bir ayet yrigen fl zerine svr olup

12.

ve

leker da mukem atlara bindiler ve sdan yaa mteveccih oldlar. Ve yigirmi bi ferseng yol-d ad
13.

itdiler ki ol gice irieler. Yolda fl zerinde uyu galebe itdi, kimesne

14.

uyarmaa cret itmedi.

Ve fli da at srmediler. n irte old, urul Bege aber

15.

yitip d, arnda ar Bege

bulud. Ve Suln iidp yetde mell old ve fl-

bnlara siyset itdi. Ve ol aradan dnp 16.cenk yaran grdi ve Seras-la Merv arasnda bir sar var-d, ol arada Seluler- ile uradlar.
17.

Ve Seluler ol arada ne adar u vr-ise

1.

kendler alup ve uyularn oldurmlard. n Suln

Mesdu256 lekeri ve

avarlar u bulmadlar, usuzldan yetde bualdlar. Ve ir yz dnderp 2.mnhezim old. Ve Suln Mesd grdi ki kendsi yaluz alm, kend da dnd ve bir ygrek 3.fle bindi, degme at an ekemezdi. Ve amaa yz utd ve azne ve esbb ve tecemml her ne var-sa 4.od gitdi ve yamaladlar. Ve bir a Trkmn srp, Suln Mesd ovlar-d, Mesd ayup 5.flden indi ve ata bindi ve bunlara amle eyledi. Bir atluya bir grz urd. Ol kii ve atn urd eyledi. 6.Ve alan dnp adlar. Ve her blk leker, ki gelrdi, bu zam grrdi, heybet alurd ve ger dnerdi. 7.Bir kii ol li Mesda eyitdi: Ey vend! Bir kii ki arb- desti bu vech-ile ola, hezmet olmak 8.nedendr? didi. Mesd eyitdi: Hner budur, ki grd; amm devlet yodur, elden ne gelr? Ve Seluler n
9.

bu lekeri dlar, tamm uvvet bulup evket utdlar ve

10.

oranda ne adar alm lekerler var-sa cemi

atlarna cem oldlar. Ve bunlar

11.

cemi ulbda tamm ter old ve pdihlk muarrer ve cihn msaar old.

Pes iki

255 256

T. 20a/3. ...celle ve al P. 22b/1. Mamdu

37

arda, ki ar ve urul Begdr ve ammlar Ms bin Selu, ki Yabu Giln dirlerdi ve amm-12.-zdeleri ve ulular ve eri begleri am mctemi oldlar ve ittif idp ahd berkitdiler. Ve urul Beg257
13.

arndanu eline bir o virdi. Bun ! didi. Ol da b14.

tekellf d. Ve bir da virdi, da eyitdi:

kisin bir aradan ! didi. An da d. Ve

15.

o virdi, teklf258 ile ! didi. Ve drt olca259 say idp mad.

urul Beg eyitdi:

Bizm meselemz260 yledr, mdm ki yaluz olavuz, her dem bize ad ider. Ve mdm ki
16.

bir arada olup ittif idevz, kimesne bize afer bulmaz. Ve eger ortamuzda
17.

mulefet olursa, cihn almaz.

Ve am cretl olur ve salanat elmzden gider. didi.

1.

Andan ora ittif idp, mutez-y al ve kifyet

zerine alfe Emr l-

mminn El-im-i bi-Emrillha mektb yazdlar ki: Biz ullaru, ki l-i Seluuz. Bir tyife-y-idik 2.ki dyim aret-i Nbvvet derghnu ullar ve ulef aretin devletvhlar idk. Ve heme 3.azya ve cihda mel idk. Ve Kabe-i Muaamu ziyretine mlzemet iderdk. Ve bizm ammmuz 4.vr-d, ortamuzda muaddem ve muterem idi. srl bin Selu dirlerdi. Yemned-Devle261 Mamd bin 5.Sebktigin gnhsuz utup Hindistnda Klincar alasna gnderdi ve yidi yl anda mabs 6.itdi, irete ulad262. Ve o taalltumuz ve smlarumuz utup mteferrik alalara gnderdi. n 7.Mamd ldi, Mesd anu yirine oturup lehve ve araba mel old. Ve mnkir ve n-mer ilere
8.

mberet ider old. Ve umr- memleket ve meli-i riy mhmel ald. L-cerem ayn-

orsn ve mehir cem9.olup bizden der-st ldlar ki bunlaru imyetine ve memleket riyetine idm idevz, t melih
10.

l-mslimn pern olmaya. Eyle olsa

11.

Mesdu lekeri bize tevecch idp bizm alamuza idm itdiler.

Cenb- au

inyeti-y-ile ve aret-i Nbvvet mucizt-y-la furat bizm olup Mesda hezmet old ve alemi
12.

ser-nign olup yzi amaa dutt. Ve tc tatn ve mlk devletini bize

257 258

B. 29b/3. // T. 20b/5. Turul Beg Ouz an meelin eydp... T. 20b/17. tekellf 259 P. 22b/14. Ve drt olca ifadesi yok. 260 T. 20b/19. milmz 261 B. 29b/17. // T. 20b/15. Emnd-Devle 262 B. 30a/1. // T. 20b/15. ir anda hirete ulad.

38

od. Pes bu nimet kri-y-in

13.

Allhu Tel-263 derghna amd sips klup

riyya adl u inf seln-i mye zerine ola 14.ki Emrl- mminn aretlerinden iczet alup ve ayr naatlerin iidevz. didiler. Ve mutemedi Eb s
15.

birle gnderdiler. Ve

ol vatda vezri Abdl-Melik idi. n bu nmeyi gnderdiler, vilyetleri 16.ve memleketleri smet itdiler. Bu muaddemlerinden her birisi bir araf kendlerine eyledi. ar Beg264 ve riyya
17.

yetde o gelp dular ve enlar itdiler. Ve n Badda yitidi, doru

1.

drl-ilfete mteveccih olup

sdde-i erfeye yetidi. Ve ery-i tami ve

imeti yirine getrdi. nki gir dnp menzilinde kondu, 2.alfe mblaa onullar ve arllar265 gnderdi. Ve gir davet idp o iyfetler itdi ve sip-3.-riler kld. Ve lem vilyetini sulna muarrer lup Ireyn ve Khistnu vesyir memlik
4. 5.

istiyla ve iczetiyle pdih old. Ve n ki urul Beg bir nie gn alfe aretin obeti-y-ile mutenem ve merref old, alfen iczeti-y-ile gir memleketine revn

old.

T. 21a/2. ...celle ve al Burada A ve P nshalarnda bulunmayan yaklak bir buuk sayfalk bir metin vardr. Bu metin B. 30a/16 31a/6 // T. 21a/5 - 21b/6. satrlar arasndadr: Ulu arda-y-d, Av drl-mlk idindi. Ve orasnu on idindi ve s b Hery ve Sstn ve ol nevde ki fet ide bilrse kend adna idindi. ar Beg ulu ol vurd nev-yi Kirmn utd. Ve Suln urul Beg Ira arafna mteveccih old. n ki Ryi fet itdi, kend n drl-mlk idindi. Ve brhm bin nal ki ana bir arnd-idi, Ebhere ve Zingna ve anu nevsine gnderdi. Ve amms ol utalm Gergna ve Damna gnderdi. Ve arnda ar Beg ol Alp Arslan Muammedi atnda al oyup nedm ve muib idindi. Dyim mevereti ve sr keleciler anu-la-y-d. Ve bu arafdan n Suln urul Beg nmesi Emrel-mminn El-yim Bi-llh aretlerine yetidi. lfe aretleri be-yet tam ve ikrm birle oyup dn old. Ve gelen kiiye ve ok izz-la arllar idp bilesince Hibetllh bin Muammed el-Memn Sulna rislete viribidi. Ve ar armaanlar ve o sityiler birle Revna ald ve marlad ki Sen an elbette terb ll kim gelp Badd merref lsun. Ve hem bir birimzi grelm ki frat vil zamn ayl gibidr, mdm ki anda udret mlt vardr, say ide grmek gerekdr. didi. Emr itdi ki Baddu minberlerinde urul Beg adna ubeler odlar. Drt yz otuz yidinci ylda ve adn sikkede na itdiler ve elab itdiler kim as-Suln Rkned-devlet Eb lib urul Beg bn Mkl-i Yemin Emir el-muminn. Ve ubede anu adndan ora Aadd-devlet Deylemnn oul oul Sulanud-devle Melik Ram adn ikr iderlerdi. n Hibetullh Suln aretine yitidi, Suln be-yet tam ve ikrm idp mltezim old ki Badda vara lfe aretleri-y-le bula. Amm erfda memlik ve nev fet itmekden eli degmezdi. Tamm yl Hibetullh Suln atnda old. irl-emr env tertb-ile onullar viribidi. Ve Melik Ram da istibl idp Nehrvna geldi. Ve bu Melik Ram ayli Sulna infili ve zameti yitirdi. Suln utup Rye gnderdi. Ve riyya yetde gelp dular ve enlar itdiler... 265 P. 23b/2. arllar ifadesi yok.
264

263

39

Bessr,

6.

ki Badd memleketin sipeh-slr idi, alfe zerine urc eyleyp

alfeyi utma eyledi266. 7.alfe da tacl Sulna dem viribidi267, gir Badda od, Suln da tacl birle dnp Badda268 8.tevecch itdi. An iidicek Bessri ve da ne adar olm leker vr-ise cem bile aup ma gitdiler. 9.Ve brhim bin nal da Sulna olup dndi, memleket adna Hemedndan yaa gitdi. ardnca dutup yitidi, dutd, ldrdi. Ve n Bessr iitdi ki
11. 10.

Suln da anu

Suln gir dnmi, ol da

12.

Badda geldi ve Mevl Pdih, aravan bin el- Mualled dirlerdi, bunu-la

bile

ittif itdiler. alfeyi aremde muara itdiler ve ir esr itdiler. Ve resl-res vr-d, ki be-yet fl 13.ve kmil kii idi ve env- kemlt-ile reste idi, zrl-la ldrdiler. Ve alfeyi nda abs
14.

itdiler. Ve Muhriin269 adlu bir Araba marladlar. Ve Baddda

15.

bir yl Mrler adna ube oudlar. Ve Bissrn

dmanlg cem mslmnlaru

16.

glinde mukem old. Aytigin Sleymn dirlerdi, Baddu hnesi-y-idi,

ab

ulvna270 geldi ve ulvnda alfeden bir rua yitidi ki elbette marlam ki Aytigin bu
17.

rukay Sulna yitdre. Ruada yazlm-d ki Allh! Allh! Mslmnla tedrk it.
1.

Meded yiti ki,

dmnln mstevl olup kfr irn ihr itdi. Ve mslmnl

almetlerin getrdi. didi. Aytigin 2.bun Sulna yitidrdi. Suln be-yet pern old. Bissre yetde ad ve vezri 3.Abdl-melike eyitdi: Tz Aytigine cevb yaz ki kend yollaruz gzedrsin271 ve f idersin.
4.

U biz da yitidk. Ve bu cevb alfeye

bildresin ki anu da gline tesell l ola. 5.didi. Amdl-mlk da af Ebl-Ul, ki fual-y kitbdan baiyye idi, oyup Aytiginden gelen 6.ruay ar itdi. Baa bir mutaar ve mfd cevb yaz. yle ki eger alfeye yitrse alfen gli 7.muman ola didi. Ebul-Ul ol rukay alup ardna bu yeti yazd ki -rci ileyhim fe-l-netiyennehm

mncidn272 8.l ibele lehm bi-h ve l nuricennehm min-h eilleten ve hm irn-.

Man-y yet budur ki: Varanlara ki 9.biz varasuz gerekdr onlara bir leker-ile ki anlaru ol
266 267

B. 31b/1. eyleyb B. 31b/1. gnderdi 268 P. 23b/7. Badda ifadesi yok. 269 T. 21b/22. Muhri 270 P. 23b/16. alvn 271 B. 32a/2. // T. 22a/7. gzed ursun 272 T. 22a/9. bi-cndin

40

lekere mubele itmege releri yodur.

10.

da Anlar orl-la ol memleketden arsn

gerekdr. didi. n Amdl-mlk bu cevb 11.sulna arz itdi, Sulna be-yet o gelp kend geydgi onlar tamm ol Ebul-Ulya
12.

virdi ve bir b atr kend atrlarndan273

13.

virdi. Ve bu274 mektb Aytigin e gnderp Sulna da

ol adar leker-ile ki

arlndan yirler ditrer idi ve tozndan gkler yir rengin dutard, 14.Ir arafna mteveccih old. Ve yitip Allhu inyeti-y-ile Bissri ele getrdi. Ve Baddu apu-15.-snda aa od. Ve ne kadar ki ba ekmi kiiler vr-sa, cemsine siyset itdi. Ve drt yz
16.

elli

birinci ylda-y-d ki Suln, alfe aretlerine demler gnderp andan maarr- ilfete getrdi. 17.n Badda yan geldi, Suln kend cemi275 lekeri-y-ile istibl idp tamile getrdiler.
1.

n apusna geldiler, Suln atdan inp yaya old ve alfen at nice

tam in yridi. 2.alfe276 o o dular ve enlar idp eyitdi: Arkib277 y Rkneddn!, yan Atua bin y Rkned-dn! didi. Pes bundan
3.

sora sulnu278 laab

devletden dne mnalib old. Ve Emrel-Mminn alfe drl-ilfda muarrer old. 4.Ve bir nie gn y obet itdiler. Ve bir gn suln vezri Amidl-mlki oyup eyitdi: Gerekdr ki 5.varasn, alfeye bizden selm idesin ve eydesin ki gh gh bize lzm olur ki Badd arafndan279 gelevz, 6.alfe aretlerin grp merref olavuz. Amm lekermz odur, alfeden dilerz ki Baddun nevsinde 7.bir rafu aracn bizm lekermze tayn ide ki fi-l-cmle lekere aracl ola. didi. Amdl-mlk eyitdi: Uzl 8.degldr ki alfe bu iltims sizden abul ide. Bu vilyet ban kend-y-in sizden dilek la, amm
9.

pdiahu szi, yirinde olsun varaym. didi. Turup alfe saryndan yaa
10.

mteveccih old. Yolda grdi

alfen vezri gelr. Eydr ki: alfe beni suln atna

11.

gnderdi, bir nie aberm vardur. Amdl-mlk

bildi ki nin gelr, hemn bile dnp

273 274

B. 32a/14. atrlarndan P. 24a/11. bu kelimesi yok. 275 P. 24a/17. cem ifadesi yok. 276 P. 24b/2. alfe kelimesi yok. 277 B. 32b/7. rkib 278 B. 32b/8. // T. 22b/1. Bu kelime yok. 279 B. 32b/12. tarafna

41

evvel suln atna girdi. Eyitdi: alfen vezri geliyorur, lib 12.ol aiye-y-in gelr280. Eger eyle dirse, eyitgil ki Biz da ol tedbrde idk., Amid-ile n meveret
13.

klurduk.

Diyelm, oca anun tedbri ne ise klsun. didi. Andan ora alfen vezri grp selm itdi. 14.Ve eyitdi ki: alfe aretleri sulndan itmek ister ki Badd nevsinde tayn olna ki anlar da
15.

anun-la zindign lalar. Suln da ol cevb Amdl-mlke telkn

itmi-idi. Vezr gitdkten sora 16.Amdl-mlke Baddu defterlerin ve nnlarn cem itdi. Ve ol ki sulnla mteallikdr, abt idp 17.defter itdi. alfe da bir midr muayyen tevfr itdi. Ve andan ora suln kendsi Edirbiycna281 ve Tebrze
1.

mteveccih old.

Ve Amdl-Meliki Baddda od ki Seyyidetn-nis alfen z arnda sulna ube 2.ide. Ve mersim-i nik ayura ve tezvc idp Tebrze getre. Eyle olsa Amdlmlk bun alfeye 3.arz itdi. alfe bu bbda ayl muya itdi. Pes Amdl-mlk da alfen nvvbnu ve
4.

tevbiin veyifine ve vech-i maetlerin mevf lup

muya iderdi. T ir muarib 5.olup alfeye ittifk-la ilzm itdiler. alfe da rz old. Andan ora Baddu aiyy 6.l-ut alfe Seyyidetn-nis-y-la ve Amdl-mlkile Tebrze gnderdi. Anda varup utbe-i 7.nik oya ve Fmtz-Zehra -raiyallhu

anh- aretlerin mehri zerine, ki drt yz 8.dirhem gmi ve bir dnr altun-d, ad
eyleye. Hem eyle itdiler. n Tebrze yitidiler, mecm Tebrz al 9.aru up aular adlar ve enlar eylediler. Ve aiyy l-ut ad-i nik idp -like yevm
10.

mecmu le-hun-nsu ve like yevmn mehd- yetin od. Ve Suln eyitdi: Malat
11.

budur ki didi.
12.

drl-mlkmze varavuz, ziff anda ola ve anda da toy ve dgn eyleyevz

Tebrzden Rey arafna mteveccih old. Yollar yetde ss-y-d, fi-l- cmle yolda
13.

sulna aaf l

old. Be-yet havnu arreti vati idi. Reyden ara bir havlu

ky var-d. Gelp anda 14.ondlar. Ve sulna burun an mstevl old. Ne adar ki mulece ldlar, re olmad. T ki
15.

fevt s olup dr- dnydan ubya rilet ld, drt yz elli

be ylnu Ramannda. Ve 16.gir atun Badda gnderdiler. Beyt:

280 281

P. 24b/12. gelr kelimesi yok. B. 33a/14. erbcn / T. 22b/19. irbcn

42

Cihnu budur resmi v deti Ki key besledgini dutar at

17

Kime virse cm- mey-i o-gvar

Yine lur an aa zehr-i mr Nice yksege gider olsa kii

1.

at dmek olur ser-encm ii

Kimesneye almaz cihn cvidn Ne mr ged v ne pr civn

2.

Gnl virme bu iret-bda sen

nanma bu dehrze bnyda sen Ki sl-i belya budur reh gzer

3.

lsar essna bunu eer

Cihn bir deizdr neheng-ile pr Gir vehm ola bunca ymetl dr

4.

Vel il olan dutar silin

Balar nehengine drr ln Cihn n sery- srr olmad

5.

Anu-n ab ocak glmedi

Bu al uyudadur uyanur degl Bu uyudan al uanr degl

6.

Meger ola ki a n bzr ide

Ki dnyda ub-y-in kr ide Nite kim eheneh murda uy

7.

Olupdur nice ayr ie reh-nmy

43

idy da yigrek it lini Ref eyle tevfa eflini282

8

ikr-i es-Sulnel-Aam Auded-Devle Eb c Alp Arslan Muammed bin Dvd bin Mkl bin Selu
9.

Drt yz elli biinci ylu il-iccesinde Alp Arslan Muammed bin Eb Sleymn

merm, mafr 10.Suln urul Beg olancu Sleymn yanna ald. Zr ki Sleymn kck-idi Amms
13. 14. 15 12. 11.

ve tata geti. Ve Iru ve orsnu pdihl aa muarrer old.

urul Begden sora on iki yl pdihl eyledi. Ve iki yl da amms

zamnnda atas ar Beg veft idicek orsnda pdih-d. Mddet-i mri otuz drt yl idi. Vezrleri Niml-mlk ve asan bin Al bin s-idi. cibleri cib Yigrek-idi ve Abdurramn Aac-y-d, Tevi Bi-Nasrllh idi. Ve gyet heybetl ve siysetl
16

pdih-d.

Dndr ve kmkr dyim dmnlar mada ve amlar zerine alebe

eylemekde ve cih-17.-ngrlikde idi. Ve yet b o atard. yle ki, attu ok al a lmazd.

1.

Ve uzun boylu-y-d ve sakal da yetde uzun idi. Ve bir uzun tc

geyrdi. 2.Eydrlerdi ki: Saal ucndan tcnu depesine degin iki arun, idi. Ne adar ki
3.

ililer ve yd begler gelp grrlerdi, heybet olup ditrerler-idi. Ve zamnnda memleketi 4.yet de ratda idi. Ve amms urul Beg ldkten

sora vezri Abdl-Meliki utd. 5.Ve Niml-mlk, ki evvelden kendn mlzm-y-d, vizreti aa virdi. Ve suln-6.-lndan bir yl oradan Nis ehrinde Amdl-Meliki ldrmege emr itdi. Ve bu bbda 7.Niml-mlk a-d. Ve bunu ldrmesine r idi. Ve n ki celld Amdl-Meliki
8.

ldrmege getrdi. Amdl-Melik cellddan mhlet

dileyp bdest ald ve iki rekat 9.namz ld ve cellda yalvard ve and virdi ve eyitdi: n ki pdihu fermn aretine diyesin.
11. 10.

yirine getresin, senden dilegim budur ki aberm vardur ki pdih

Ve bir aberm da vardur vezri vce Niml-mlke diyesin.

12.

Amm pdiha diyesin ki, ne

13.

eyitdi ki: Ne bat sadet ki baa siz apuzda ald ve

14.

devlet ve izzetlere ki siz imetizde yitidm, yle ki bunca zamn

amm

282

B. 34a/13. avlini

44

urul Beg baa dny ululun erzn ld, cem memleketleri benm 15.kmmde od. -

Bi-hamdi li-l-lh- ki imdi sen iret ululun erzn lup ehd 16.ldu ki sen sebebile r u cihn283 myesser old. All siz aluzdan 17.ve neslizden ond olsun ki ben ondum. Dnyy ve ireti siz-ile buldum.
1.

didi. Ve vezri Niaml-mlke

diyesin ki: Zit bidat ve yaramaz ide odu. 2.Bu lemde senden din yo-d, ki vezr ldreler. oraram ki bu snnet gir 3.sen ve ikbun zerine da cr olmasayd. didi. Ve andan sora celld an ehd 4.lup, bu aberleri sulna ve vezre yitidrdi. Bunlar da ayl mteer oldlar. Ve Suln 5.Alp Arslan cihngr pdih-d, cem lemde yriyi lurd, eker284 fet iderdi. Frisi 6.fet itdi ve ebnkreyi ret idp o al rd ve siyset gsterdi. Ve andan 7.ora Rm azsna ad ld. Rm Meliki Ermns285 alt yz bi kii-y-ile Darlslma 8.yridi. Ve Suln da on iki kez yz bin kii-y-ile aru yriyp urad. Allh -

tel- nuret 9.d ve krd. Ve Ermns bir Rm ulu elinde dutsa olup Sulna
getrdiler. Meger 10.ki Suln bu eri yaran grrken Baddda emr itdi ki lekeri kendye ar ideler. 11 Eyle idp lekeri tamm ar iderlerdi ve yazclar urup yazarlard. Ve ar iden Emr Sad
12.

d-devlet idi. errr286 arasnda bir Rm ul yetde arl-l bile gedi,

ktib bunu adn yazmad. 13.Sadd-devlet eyitdi: Muaya itme, yaz; ola ki Rm melikini ol duta. didi. Hem gir ittif yle 14.ddi ki, Rm lekeri hezmet olca bu ul Ermns bilrdi, ngh, gzi u old,
15.

dutup getrdi. Ve Suln bu ula mblaa nesne virp

16.

Ermns bir a gn esr itdi. Andan gnde bi filriye Rm arca kesdi. Ermns Sulna gnderdi287. Ve andan ora
1.

ora ulana ala gerp amn virdi. Ve her

17

Ve Ermns salvirdi. Ve dyim bu midr harc

Suln bir zamn da kt-gl ve cihngrli hevesinde

yridi, t ir ahdnda ad itdi ki 2.gep Mverin-nehri da fet ide ve an-la cenk

283 284

B. 35a/11. // T. 24a/1. cinn T. 24a/7. ekerin 285 B. 35b/4. Ermniyus/Armniyus Kelime bu metinde getii yerlerde byle yazlmtr. 286 T. 24a/13. eri 287 B. 36a/1. gnderrdi

45

ide. Zr ki sulnu anas bu anlar oyndan idi. Ve ol 3.memleketlerde da benm mrum vardur. dirdi. Drt yz altm biinci yl iinde, n ki Ceyhn288 ra gedi,
4.

Nirzm uy kenrnda bir mutaar ala vr-d, lekerden bir a yuva varup ol kalay

fet itmiler. Ve alanu begine 5.Ysuf- Nirzm dirler-imi, dutup alup Sulna getrdiler. Ve Suln buna avldan nesne orard, bu rstn 6.sylemezdi; Suln aab iderdi. Her ne adar ki nesne sord-y-ise are olmad, dorsn sylemedi. 7.Eyle olsa Suln ayup bun ldrmege buyurd. n ki Yusuf- Nirzm kendden mmd kesdi, bildi ki
8.

elbette

ldrrler, edgi iinde bir bca vr-d, arup Sulna amle itdi. Suln elinde bir o gezlemi-idi. 9.Drt yaadan olanlar ve silhdrlar segirdidiler ki Ysuf dutalar. Suln ayup ard, bunlar
10.

men itdi ve kend ona itimd itdi. Atup ok a itdi. Ysuf

11.

irip Suln zamlad. Baddu

ans Sadud-devlet Sulnu inde duru289

12.

yorurd, kendyi sulnu zerine brad. Sadd-devleye

da zam yetidrdi. Amm

13.

Sadd-devlen yaras at degldi, gir old. Ve Sulnu inde iki bi

ul af

balayup dururlard, kimesne bu Ysufa cret itmedi. Ysuf da ba elinde aard. Cmi-i 14.Nibr dirlerdi, ferrlaru birisi elinde bir dr oma dutup dururd. Ardndan yetip depere urd,15.beynisini urd eyledi. Ve Suln da ol cirtdan ehd old. Ve alydan nara ve feryd opup zr u yerine getrp Mervde defn itdiler. Ve ikyet olnur290 ki Suln
17. 16.

efn feleklere yetidrdiler. Ve mersim-i azy

Melikh zamnnda Baddda alfen

1.

ullarndan bir ul bu Cmi-i Nisbrn oln bir aiyye sebebi-y-ile

sava

arasnda urd, ldrdi. Ve Cmi yetiince ul ad. Cmi ol aan Arslan gibi nara urup
2.

ve ejdeh gibi dem ekp ardnca ovlard. Ve ul aup alfen aremine girdi. Cmi

da arem apusna 3.yetip feryd eyledi. alfe men itdi. Cmi andan gelp Sulna yetidi. Suln da atlanm-d, 4.seyrna giderdi. Atnu sana yapd, eyitdi: Ey Suln Melikh! Sen benm olum ldiren yle eyle ki, 5.ben sen ata ldren ldum. didi.

288 289

B. 36a/7. Ceyn B. 36b/2. uru 290 T. 24b/14. iderler

46

Suln Girek eydr! didi. Pes Emr cib mac gnderdi, alfen 6.areminde291 ol ul g-ile kartd. alfe On bi flori vireyin, benm nmsum masun. didi. re olmad 7.getrp eyledi. Ve Suln Alp Arslan bu va oldu va, cemi orsn ve Ira ve etrf
8.

ve nvsin li kendn lm-d. Ve on ol var-d, arasnda

Melikh velahd idinmi-idi. 9.Ve hem gir pdihln aa mr od, gitdi. Beyt:
10.

a ne adar ki geldi Suln

Selular vey l-i Ssn

11.

n geldi uhra nesl292-i Omn

Mecmnu293 ad old pinhn

12.

Y Rab bu uhr dyim eyle

Mdm ki devr ide bu devrn

13.

Ser-sebz ol b-ile glistn

ol h ki servdr294 rmn
14.

Dny emeninde yim eyle

Mad- zamn murd- insn ikr-i 15.es-Suln Muizzed-Dny ved-Dn Melikh bin Muammed asm295[EmrelMminn]
16.

Suln Melikhu b reti var-d ve kuvvetl bzs var-d ve semizlige myil

17.

idi ve degirmi

saal vr-d296, amm yle degl ki ayb ola.Ve at zerinde sil

1

oynamada yet cst idi. Ve drt

yz krk beinci yl cemiyel-lsnda vildet

bulm-d. Mddet-i mri otuz sekiz yl idi. Ve pdihl 2.yigirmi yl idi. Ve vezri Niml-melikidi. cibi mcidi. Ve Suln Melikh bir pdih-d ki bat muvfk
291 292

B. 37a/3. areminden T. 25a/4. l 293 T. 25a/4. amsnu 294 B. 37a/11. serdar- 295 B. 37a/13. asm 296 B. 37a/15. ...ve bir gzi fil-cmle avl gibi vr-idi amm yle degl ki... / T. 25a/10 ...ve a bezl-yidi. ve bir gzi fil-cmle avl gibi...

47

3.

ve rzigr msid ve esbb mheyy, teyd-i ilh birle meyyed ve Tevfk-i Rabbn

birle muvffak idi. Atalar cihan-4.-grlik idp lemi fet itdiler. Bu, cihn-drl idp pdiahlun leetin grdi. Ve onlar salnatu dikmesin 5.diktiler, bu yemiin yidi. yle anaydu ki anu zamn, devlet yigitliki eyymdur. Ve pdilu bahr gnidr.
6.

lemi msellem ve ilmi manr idi. Ve raiyyet ond ve memleket mamr idi. Ve

bunca zamn bu lem meydnnda murd 7.opn oynad ve kmrnl atn segirtdi. Hibir arafa ve bir mhimme tevecch itmedi, ill ki muaar old. Ve n ki 8.babasna bu vka old, kendsi orsndan Ira geldi. Ve avurd, ki amms idi, pdihl benmdr
9.

diy dav lurd. B-nihyet lekerle irmndan

Irdan yaa tevecch itdi. Ve Sul Melikh da 10.lekeri-y-ile bun arlayup Kire297 atnda buludlar. gn gce tamm ortalarnda murebe old. ir
11.

avurd

lekerinde bir kii iler meydna yridi, Melikh afnu ine geldi. Ve Melikh lekerinden biri anula
12.

mubele idp an ol vech-ile ald ki tamm belinden iki pre

13.

eyledi. Bilinden yuarus ddi ve belinden

aasn atn alup dndi ve Kavurd lekerine

14.

vard. n avurd bu zam grdi, eyitdi: imdiden298 gir

durma vat degldr. didi.

Ve dnp299 ad ve aznesin ve cebenesin ve mecm- ratn yamladlar. Ve irlemr 15.kendyi da dutdlar300. Ve ol aradan gep feth nuret birle Hemedna geldiler. Anda gelicek Sulnu lekeri
16.

fil-cmle nz itmege baladlar301 yan ki bunu gibi, Feth itdk, bizm

17.

mrumz arturma gerekdr. didiler. Ve cem olup

Veri Niml-Melik atna

geldiler ve ayl at sylediler. Eyitdiler302: Eger bizm mrlarumuz ve tonlularumuz ziyde itmezsez
1.

devlet ve sadet avurdudur. didiler. Niml-Melik n bu

szi iitdi, eyitdi: Sabr id bu gice Suln-la 2sylep sizi masdlaruz yirince getrelim. didi. Ve ol gce Suln-la meveret idp avurda 3.zehir virdiler. Ve iki olanu
297 298

B. 37b/14. // T. 25a/22. Grc B. 38a/2. imden 299 B. 38a/2. dndi 300 B. 38a/4. // T. 25b/4. ...dutdlar, esr itdiler... 301 B. 38a/5. ...baladlar ve serkelik idp yan ki... 302 P. 28a/17. Eyitdiler ifadesi yok.

48

gzlerine ml ekdiler. Ve yarndas n gir leker Niml-Melik atna geldiler. 4.cevb istediler. Niml-Melik eyitdi: Gce bu manden Sulna nesne dimege yaramazd, zr ki
5.

amms absde mell olup yziginde zehir vr-imi, ip lm. Suln bu sebebden at

mnfail olmu-d. 6.didi. n leker an iitdiler vesveseleri skin olup ayru keleci itmediler ve aldlar. Ve andan sora drt 7.yz yetmi birinci ylda Suln Melikh orsnda leker cem-idp buyurdu303. Erf memleketin grdi304 ve lekerden 8.ol cenge ve malaata yarar kiileri305 itiyar idp Semerkandu zerine ddi, muara itdi306. Ve oplar
9.

ve

B. 38b/2. yrdi / T. 25b/15. Bu kelime yok. B. 38b/2. ...Rm Fasilyus Ermniys olup arc gndermedi. arda ol Suln Sleymn h seksen bi Trkmn ile Rm azsna gnderp kendzi lekerden... 305 B. 38b/5. kiilerle 306 Bu satrdan itibren B nshasnda ve T nshasnda, A ve P nshalarnda olmayan balklarla farkl konular ilenmektedir. Bu sayfalar B nshasnda 38b/6. satrda yer alan ikr-i Pdih- Suln Sleymn h Der Rm balyla balamakta ve 46a sayfasna kadar srmektedir. 38b sayfasnda balktan sonra uzun bir izgiyle sayfa iptal edilmi gibi grnmektedir, yine bu sayfalarn yazevrimi aaya alnmtr. Ayn sayfalar T nshasnda 26a/7. satr ile 28a sayfalar arasndadr. B nshasnda Sayfa kenarnda derkenar olarak bulunan satrlarda u ifadeler yer almaktadr: dirbycn erfna geldiler. araba layup Alaa yayladlar. Bu yayla ve la b ve vsi yayla ve ladur kim h bir ilmde anlaru gibi bulnmaz. Yaz u ot ve sular eksk olmaz ve yeme ve ... mutc olmaz. Ve yaylasnda siek ve aert olmaz, at ban almaz. Pes ayl zamn ana yaylayup ladlar. T aa degin ki pdih- alem ... ve Al arafndan Ermen tekr Lfun syb Rma mteveccih old. B. 38b/7. - 46a/11. 6. ikr-i Pdih- Suln Sleymn h Der Rm
304

303

n Suln Sleymn h Rm azsna nmzed itdiler, Trkistndan 8.gelen yz yigirmi bi Trkmn Suln aa eri virdi, an 9.Rma gnderdiler. n Rm pdihna mendb olup Rma 10.geldi, Rmdaki Ouz begleri ve ullar, ki az ve ana gelmilerdi, 11.Maliyyada istib idp izz ve yn ve erkn- tamm birle 12.getrdiler. oniyada tata gerdiler. Fasilyus orup iat 13.itdi ve stanbldan Rm tengslarndan ve Freng kemlarndan 14.ve afelerinden ve ualarndan ve altun ve gm avadanllarndan 15.ve adeler ve yz bi filri gndrp selmlad ve menzil-i mbrek 16.bd ld. Ve Alaehir begi ve Rm begleri imeti ve selm getrp 17.selmladlar. Ve mecmTrk ve Rm begleri imeti ve selm ve pkeler [B 39a] 1.itdiler. Rm aa ve anu nesline muarrer old. n bir mddet 2.Rm pdihln itdi, ecel iridi. Yirine ol Suln 3.Mamd pdih old. Ol da fevt old, ol Suln 4.Mesd pdih old. Ol da fevt old, ol larslan 5.pdih old. Aa da ecel iridi, ol da fevt old. 6. ikr-i Salanat- Suln iyed-dn Keysrev n 7.-le-ad alenl-insne f aseni tavm mme radednh esfele sfiln- 8.kmi mutesnca tnd-bd-azn Suln sad larslan 9.ayt bnu an evr zerine esdi ve rzigru 10. cmdr anu yigitligi ullesi prlik ve meb dedsna 11.mbeddel itdi ve av-yi af a-i ftr anu teni ehrine 12.yol buld ve bu muarnas dolabu dnmesi anu o 13.gibi oru metini yy gibi bkp muavves itdi ve fen stndan 14.irtili ve be drna intili muaa old, Suln iye 15.d-dn Keysrevi, ki kii ol-y-d ve ufliyyet zamnndan bul 16.addine iriince kend atnda ve naarnda mrebb lm-idi ve on 17.bir arndandan atas areti mlzimetinde iti bulm-idi, [39b]1.r getrdi ve eytdi y benm

7.

49

sevdk olum ve iy cigergem 2.-bi-amdillhil-kerm ve minnetl-amm- ki urratul-ayn-i devlet ve uvvet-i bsia-i 3.salanat ve sid-i msid-i memleketsin. Ve cihn-drl ferri ve tcidr-4.-l r sen emyilide peyd ve batiyrl delyili sen sekent 5.arektudan hveyddur. Zr ben firset meibi nryla ve kiyset 6.ab iysyla bab grrem ve bilrem ki arndalarudan pdihla 7.sen yigrek yararsn ki eyyi yaramazdan temyiz idersin. Beyt:
8.

Yo serre senden zge beh nin Memleketsin h lmdur gzn

Ol sebeb-ile devlet lii nsnu zammn ve memleket melii ve mefsidi 10.imn kef-i kifyete ve yemn-i emnete smarladum. Ve mlki saa ve cn Rvna 11.virdm. Ve benm gdm ve vaiyyetm salanat avidi tessinde Lomn 12.vaiyyetin ayri degldr ki eytdi -Y bunayya! L tarik

9.

billhi inne-irke le-ulmin 13.amin. Y bneyye! Aimi-alte vemr bil-marfi ve nhe anil-mnkeri ve biral m ebeke 14.inne like le-min azmil-umr. Ve l tair addke lin-nsi ve l temi fl-ari 15. maraan. nnallhe l yuibb klli mutlin far-. Gerekdr ki bu mili kend efle 16.muted ve amle mntec id ol ar slikleri ferine ref olup 17. -nnallhe yemer bil-adli vel-isni ve ti il-urb ve yenh anifai [40a]1.vel-mnkeri vel-bay. Yaiukm leallekm teekkern- fermn
mcebince yoln 2.varasn. Ve anu imtilini kendze cn dilin verdi ve cinn 3.cinnnu verdi ve baret baarnu nabn lasn. Ve yan bilesin ki 4.addr ferrid niye h kimesneye arr utmad bundan glmeg ve alamalu 5.mili ol dirilr alur bult gibidr ki gh dirilr ve gh alur: Bilrem iitmi olasn sen Avl-i mlk- m taaddam
7. 6.

eler-idi meyyed muaffer Begler-idi merref mkerrem Dr v Sikender Ferdn Keyusrev Trvyirc ve Cem ahmre ve Dvbend ahhk Gderz cihn-gy Nrem

8.

9.

ams adem yirine gitdi di am mevt cmn hem ahr asna ne a tiryk Yra urca ecel ne merhem Eger ayt glinden al seblin-nedret vel-ittif bir ib dil meamna 13.bir rat nesmi yitrrse bi bral ve dermndel zkmn 14.anu ardnca viribir ve yz bi rl ve asret ubrn anu 15. rzigr gzine braur. Beyt: Dehr iinde kimesne bir gl-ira irmedi 16. Kim zamn cevri anu barna yz r urmad.
17. 12. 11.

10.

ne gibi au olmayna gli Bir nigru zlfi ucna elin irgrmedi h kil bu dnyda ki

Mcerredler ve zdeler gzinde bir yaz ve beybn iinde arb olm 2.drt dvr alm yu kruvnsarya bezer mam ve rat 3.olca yir dzmez ve anu serb udasna ve arb curasna marr olmaz 4.ve anu iblin ve idbrn d gibi grp aa aldanmaz h zinhr anu 5.yalan imnna aldanmayasn ve ibet end olasn ve gli dnyy 6.dnine balamayasn. Beyt: Virme dil dnyya ki ol bir b-vefdr pr cef 7. Cm anu ber arb olur arb b af

[40b]1.

50

Ni evine heves lma ki o ndr 8. me amrn kim idider saa ender af bu vaiyyetleri al urnda 9.didi alvet sarynda alan oullarn atnda tamm iletdi begler ve erkn- 10.devleti od. Cmle anu apusna ki devlet beigi ve malmlar dus 11.ve mutclar nevs irdgi apu-y-d, geldirler ve pdihu af ve naf olduna 12.mazn ve mell olup tefekkr elin yzlerine diriyp oturdlar. n Suln 13.selml uffasn ve mdan olu grdi, eytdi: a -celle cellh ve amme 14.nevlh yemddkm bi-emvlin ve benn ve yecal le-km cenntun ve yecal lekm enhran- vadesini benm 15.aumda env izz-ile incza iridrdi. Ve baa oullar n-madd mllar 16.ve adsz memleketler virdi. Ve an arafa ki tevecch itdm au inyeti-y-ile ve rasl 17.muciztyla muaffer ve manr geldm, ar u felek gzi da grmeye bir gzn [41a]1.ol luflar ki eyledi amda Kirdikr liy cihn adlimzle mamrdur ve siz 2.gibi a-gzr ve vefdr begler ve nkerler ve ullaru dirsz lcuuzla ki 3.-vellene maah eidd all-kffri ruam beynehm- yeti siz nuza nzl 4.itdi. Pr-nr ve malmdur ki yigitlik rnndan ki ib mn tensimde ve gl-berg-i 5.dumn tebsimde idi. T imdiye degin, ki mr iridr, ratlar ilatlarn 6.ve libsn bile geydg ve leetleri cmn bile idg ve kmkrl meydnnda 7.ehsvrl opn geregi gibi urdu. imdi, ki bizm iblmz gnei keml 8.derecesine ve zevl dvrna ulad, eger ub riyn dny diyr ve mvs 9.zerine itiyr id be ve riy melfe vid idersevz inf eviyle 10.muttaf ve madr d cddesine iltizm gstermege muterif olm olavuz. didi. 11.Ve vaitdr ki rzigr bizm aumuzda da yle ki skender ve Dr ve ayrlar 12.akknda od ki kim -terak min cenntinve uynin ve zerin ve mamin kermin ve nimetn 13.kn fh fkihne kelike ve evran-h avman arn- yetin oya. Ve yandr ki melik 14.mliksz ve cihn sulnsuz ve ehir ehriyrsuz olmaz ve lem kevni ibtidsndan 15.ben dem nesli inisna degin bu a muarrerdr ki, beyt: birisi gider ve biri gelr Bir cn virr biri yiri yirin alur Byle va etmi ezelden rehnmy Ki olmaya al- cihn b ketuy Maribde ve marda bu man-yi d ol gelmidr bil. Ferzend dilinde 2.Minihr, Fernfer olum Keyusrev, ki mubil-i li ve mabl-i alat 3.fnn-db- pdihne ve unfilelf- usrevne birle mtealldr. Eger- 5.-i alan arndalarndan tertb-i zamn birle t ar vardur amm 6.vfr-i al ve uhr-i adl birle anlaru ve alan arnnu zerine 7.rci ve muaddemdr ve batiyrl r ve mkrl envr 8.devleti abninden lyi ve lmive si ve iyndur ve bu man 9. imet burhndan man keml t mstan r ola n 10.ne cet aydn ayu eb tecellye ben pdihl aa virdm. 11.Ve anu kmini vilyet ve raiyyet zerine kend l aytumda 12.nfid ldum ve ol vri ferr temkn ve ib tc ve usrev ve Muaf alfen 13.Eb Bekr-i dd Emrlmuminn mer bnl-ab -raiyallh anhm- 14.ki hdim bnyd kfr mhud nihd- dndr. Eytdi ki: -nn estalifat aleykm 16.bad mer bin al-ab Allh ve raslehu ilam fe-inne adl fe[41b]1. 17. 16.

like ann bihi ve ilm fhi ve in beddele fel-ayrihi eradet aleml-aybi ve se-yelemellene [42a]1. alem eyy munalib yenalibn- didi. Ol resme itdm ol da evvel 2.eryiu tadmini kendzne vcib ve lzm bilp uhdesine ald 3.ve anu ymna iltizm gsterdi. Ve -fe-men nekee fe-innem yenk al nefsih 4.ve men evf bi-m hede aleyhullhe fe-se-ythi ecran amenfudnn cn 5.cyibrnda dikdi. mdr ki ab-i d birle mrebb ve afl 6.zlli-y-ile muaff olup devlet emert mlk millet hevdarlar 7.mena irie. -Ve m like alllahi bi-azz-. Gerekdr ki siz da 8.andan din ki bikr- allet ve vid- muaa ve ictim- 9.mufarra ola, aa mutbaat gsteresiz ve anu kmi 10.ve fermn imtilin nef ve arrda ve ayr ve erde ve nab 11.ve azilde ve ad ve ilde mad aa bilesiz ve yirl aya ve ahran samma gibi anu hev ve

17.

51

velsna ebt-i adem olasz. Ve anu apusndan muvaat uann d ve niyet birle serde ve alniyyette berk uanasz. n bu vesey dunlar rlarn istimi adefine iridi, 16.mecm aladlar. udret-i ibret her birin gzlerinden 17.yzleri zerine revn old. o asret [B. 42b]1.ve ot birle h idp cevp viremediler. ibet 2.l-emr ittif-la tekellme gelp sylediler ve eyitdiler 3.Asem esam ki asr eyymu ar- muahharnda vi 4.olmlard, idan devlet ecsm astas ve memleket 5.menaz ileri erv behresi olsun. Pdihu yib ryine ki kemlet ser-firz ve bende-nvz 6.der muarrer ve muavverdr ki n bizm dedelerimz ve ced-7.-lerimz Suln- aam Melikh edviyellh sadahu 8. kmi birle siz ceddze Suln Sleymn h 9.z anrallhu burhnahu rikb- meymn 10.ve etr-i humyn glgesindeki Rm memliki fetine 11.mdebbir ve mevsn olmlard. Anu sumn 12. estilatun ukuhi ve ymn-i berektnda ihlk 13.zamn zerine seyyreler asryu gibi 14.svr oldlar. 15. sadet sevrn sat-i mrdet zerine 16.urandlar. [B. 43a]1.tmrlar virdi, yurtlar ve yayla ve la ve ml ve tavar ss oldlar. Ve anlar 2.ve azlar idp az avbn ve ehdet mertibin buldlar. Ve ulu kffr pdihlar-ile 3.ar eb manur ve muaffer oldlar. Ve atell-mrikne kffeten yetin nidsn icls 4.ve ull-la istim ldlar ve keskn llar anerler ve nacalar zahm birle ve s sinnl 5. ve alar demrini ve tr-i brn zahmi birle yer yzin dmanlar anndan llezr gibi itdiler. zler atnu aya tozn grp odan Mesiler yn her br ldlar.
7. 6.

odan kelsa ve salb yirine hem Mihrb ve minber ve der dvr ldlar.

Biz da i veceden al mmetin ve inn al rihim muhtedn kmi birle ol 9.ray meslk lup el-veledl-urrem taadd bby al-urri mcebince bizm ulumuz ve kiimz 10. ehriyru fermn ve ayy-i sumn gibi kend zerimze lzm ve mlzm ve mvcip 11.bilelm. Ve devleti muliflerine mulefet ve hevdrlarn muvfaat idp elden geldke 12.drielm diy bu mevs zerine eymen-i al ve ahd-i vik itdiler. Ve and idklerinden sora 13.cmle beyler ve ulular li-i mesd ve sad ve ferunde birle memleket tatna ve salanat 14.serrine nab itdiler. gn Ouz resmince ykinp tapu ve imet resmin yirine getrdiler. 15.Ve erf serverlerin ve Trk ve Rm beyleri ullu elin balayup sadan ve soldan urdlar 16.ve direm ve dnr getirp nir ve sau sadlar ve ob ryialu erbetler ve mz ve mrn 17.iildi ve altn anber ve abr ttsleri altun mecmereler-ile uland ve azneden ar terfler [B. 43b] 1ve ilatler ve nad altn ve ae ve ida ve abldan arab ve Trk atlar beglere ve ululara 2.yazclara ve uarya ve syir nevkre ve imetkrlara virildi. Ol gnden b ys 3.ve pyn inm ve bai old, yle ki av ve avm kli suln vels 4. muabbetine arr ve vm utd. Cmle o gl birle fermnna mui ve mnd oldlar. Ve on 5.gn mddeti midr mecls-i dumn ve iret-i kmurn old-y-dlar ve adlar ve eni 6.obet ryiinden hi nesne fevt olmad, andan sora memleket tedbrin ve raiyyet 7.riyatna ve madilet ve nafet eline mel old.
8.

8.

Bb

ikr-i tim-i Ferzendn- Suln larsln Be-imet-i Rkned-dn

n memleket Suln yaed-dne tefv olndu ardalar mesmiine iridi. 12 aset her birisin bnnda belrp ekre old. Her biri anlaru ok 13eri ve mal ve avar-la mstazhirdi ve her biri bir vilyete pdih idi. yle ki 14.Tot ve tevbii Melik Rkned-dn Sleymn h elinde-y-idi ve Dnimend ili mft Melik15.Nred-dn Berkiyruk elinde-y-idi ve Ablistn Melik Muse ddnTurul h elinde ve 16.ayariyye Melik Nured-dn Suln h elinde ve Svs ve Asaray Melik utbed-dn 17.Melikah elinde, Malayya Melik Muized-dn ayserh elinde ve Erakliye Melik Sencer h elinde [B44a] 1.ve Nigide Melik Arslan h elinde Amasyya Melik Nimed-dn Arun h
11.

52

elinde ve Engriye 2 Melik Muiyed-dn Mesd h elinde ve Burulu Melik yed-dn Keysrev elinde-y-di. yle 3 ki azdan ve odan ikr olan vilyetler malt ve mamltndan atalarnu4 salanat divnna gelmezdi, belki anlar muf ve msellem taarruf iderlerdi. Her yl bir kerret 5 atalar imetine gelrlerdi. Ve mlzimet ve imet eryi imetin yirine yitrp ul-i mml 6 ve idrk-i mad birle yirl yirine getrrlerdi. lem limleri ve f fllar anlara varurlar, 7 ikrm ve izz bulup inm ve keremlerin grp teysir-i malip ve merm birle mrcat klurlard. 8 lm- lemi anlaru eyymnda li ve ir ve seir rzigrlarnda l idi. yle ki kendler 9 da fal ve belat ve sn-i a ve beratda mhir ve mtefennin idiler. Ve Melik Nred-dn Berkiyru 10 ki oyluir ve Niksr begi-y-idi urzd ve Perzd asn nam itmidr. Ve ol maba11 ve bdr ve masnu gher-berderleri ab- selm ve r mstaimden muraa ve mzeyyen lmdur ve andan 12 bir emke kitbnu adrinde rd ve in lmdr. ikr olnur ki anu belat ve featn istidll olna:
13.

Der Tevd-i Br tel ve ad

Tal Allh ad anda muaddes Beddr ndei saf mukarnas
14

Berd arete peki dur neki Bauret mutelif rm ve zeng Benka kabetin ani b mad Meid rekerde na hint ger Resnende be-g re Gher Tann in ghen si mdevver
[B. 44b] 1.

15

2.

Nebete udrete ber tata-i k Rum- na- tesrt- eflk Der n deyr-i mdevver ekl-i mn D ur ez nr- gerdnd peyd vehm-i tz rev ender tekpy Revende sl meh n b- der cy ad nad cins r nr Teh muzn san rnend ez an per udvend mr ferd Vez inh ki ferd ber-gzd

3.

4.

5.

6.

Ki acz ez germ feryd- mris Ki lufet cmle r feryd res bes

8.
9.

7.

F Natin-Nebiyyi alayhis-salm

Durd ez m revn ber cn mihter Ki ez kevn mekn ev bd Bihter

idv-i ehr-i drl-mlk-i levlk dde te sebeb-i der ul-i eflk

11.

10.

Ben bd mbeyen mnhec-i dn Henz dem arul-mi ve-n

dde em er her d lem Bern dergeh-i ufeyl st dem

12.

53

13.

Hmyn t mad- gnn Girifte ar r der zr-i naln Yetm-i b nev lkin cihn-ba dde der zr-i pyi sumn ba

14.

15.

Der asb-i l-i de

ez ketm-i adem na- tadr Berber lev-i frat dd- tavr Nihd- ar rcistem bedne Meger peyd d ber men nihne Bes esrr ber men gt peyd Ez n heft mmeht r b
2. [B. 45a] 1. 17. 16.

Be-nezd-i sl meh n sebz-i Glen mar-dz mr-i hefde al-ber men Hner hy ki tezyn-i dil-med Ze-ir- ilh l-med Bednestem bed ez nk ep ez rst Dilim r z r-yi nam ber st ber evc-i hner pervz kerdem San- der nam ner z kerdem Mer ez evvel r dd yr Nieste ber bis- ehriyr

3.

4.

5.

6.

Kdem em ddem kr- lem zlf-i b ryn refte dirhem

8.

7.

Kejbn- emel her yek bed dest Girifte sat n m merdm mest.

9.

ddem kr- lem b ser py Frmndem ze ter uk ber cy Nesm-i luf-i zid bang ber zed Ki her n r gc ba ed aberzed

10.

Ze h ber teryi erbr vh Dern bistn gl-i n r-vh

12.

11.

od-r der mam- acz ddem s erbet urbet edem Zerv bendeg n nk ryn Sipse r zebnem d seryn Hem gftem ki y Rb marem de Dil-i mecr drem merhem de

13.

14.

dd bende r n tat- h Nige dre ze-yin tebh

15.

54

mancnlar urd, cenk itdi. an- Mool anu iinde idi. irl-emr Semerkand alup an dutd.
10.

Ve an yaya sulnu ine getrdiler. Gelp yir pdi. Ve ol aradan gep

11.

Ifahna geldiler. Ve an

esr Ifahna getrdiler. Ve Ifahnda gir an da istimlet

idp Semerkandu emretin virdi. Ve ayl 12.izzet ikrm-ile gnderdi. Ve n ki sulnu lekeri Ceyn gedi; Vezr Niml-Melik gemicileri
13.

cretin

Ankiyyeden ald, ellerine bertlar virdi. Ve bu gemiciler varup sulna agrdlar ve feryd itdiler ki:
14.

Eger bir yigit bundan Ankiyyeye varsa, gir gelince pr olur. Bize
15.

andan cret gerekmez. didiler. Sultn

Nizml-Melike baba dirdi. Eyitdi: y baba! Bu

ki nu a rekinden bn-i Hill bedrekin hell olurd, bedr gibi meda gibi itiraa derdi. Af aihi min klli albin ahvatan att ka-anna midduhal-ahvi
[B. 45b]1.

16.

17

idi ve Urid

ehbe d-dn matli mabl muarreb tr ve ins alvet ve mfd aret lmd. 3 ve ikmet eczsn be-kll andan itil lup dilemidi ve ta babnda taammu ve tenavvu 4. lmd. a evfer ve s- eczel birle ma olmd. Ve mebd-i tailde 5.Mevln ehbeddn Pertevnme adlu bir kitb anu hmyn adna tanf ve telf 6.klmd. Suln n ba ve mufakada getrdi ve kll rumuz ve iret zerine 7.ol bbda mahret buld. Ve anu nefs-i alli ul-i ef vatinde allame-ke m lem tekn talem 8.mcebince ve r-i cehletden nect- memenete iridrdi. Ve ol zmren avba ve nn9.slh zerine vkf old. Anu gibi ki rekilter revn bu l sn10 ve Suln yed-dn Keyhsrev ve env feyl birle pdih emeninde mil-i ser-i rmn 11.ve dn old. Ve anu luf-i abat ve teved-i arat ve srat-i bedht bd- iml leftndan 12 ve b- zll selsetinden ve barul-mandan ve vehm-i ayarnndan sebkat iderdi. Beyt:
13.

2.

Eyym perdesine ne eser ald kim Gn bigi ruen itmedi alb mnevver lemde b ve k terkbini nu aclet-ile mav eyledi n-i muahhar

14.

Menevlerden ki evtda dimdr ve manmt incileri ki r- elms 16,birle delip b- zll gibi dzmidr. Ve vakt ki urbette inlbdan ferat buld 17.ve memleket-i mevreye mrcaat virp geldi ve serr-i servere gep oturd. Mktedy [B. 46a] 1fak ey Mecded-dn sak bevvhellh all-cenni ve abba aleyhi sicclul-ufrn talebi-y-in, 2 ki Sulnu nekbeti ve urbeti sebebi ile adm vaanndan gidp m diyrnda mukm 3 olmd, mektb irsl ld. Ve ol mektbda urbetn veyi retin ve kerbetin 4. bedyi-i avlin tarr itdi; mevnda rd olna. Eker bu ehzdeler her birin mehmed 5.ve menkbnda sz sylene, kitb enbe irip mad ve mefd olur. Ve eger erlikleri 6.ve pehlvnllar ve ehmet ve sermetleri ikrine ru olna ki merkiz-i ilm ve emvrid 7.sm- intim- cn-m birle Rm vilyetleri idv-i dn kffru abyetinden 8.muaff lup her yl bir arafn fet idp yz bi nefer bel ziydesin slm diyrna 9.getrp msilmn iderlerdi. Ve bu ftu vn a ve edn-i lem msmiine 10. iridrrlerdi. n bu arndalar rna ased-i ur itdi. Ve memleket-in bevi 11.

15

55

ne idr ki itd, b-infldur. didi. Vezr eyitdi: y 16.uvend anlara h cet degldr ki yirlerinde areket ideler. Bizm lekermz de kiiler vardur ki anlaru
17.

bertlarn nad

akeye alurlar. Ben bu ii sen salanatu tami ve memleket olun izr itmek in
1.

ldum ki aly bileler ki rub- meskn tamm elmzdedr. Bir ehir gibi

banu onlun badan salavuz. 2.didi. Sultn bunu tedbrin ve firsetin begenp tasn itdi. Ve Suln Melikh iki nevbet Ankiyyeden 3.Ezcnde vard. ir nevbet drt yz seksen birinci ylda ki Ankiyyeye geldi ve andan Liyyeye geldi, deiz 4.kenrna. Ve atlarna deizden u virdiler. Suln seccde aleb idp iki rekat namz ld. Ve Allh derghna 5.kr ld, ki bunu pdihl nihyeti mardan dery-y marb kenrna degin yetidi. Ve ullarna m 6.vilyetin asndan ve mu deizin kenrndan mualar ve tmrlar virdi. Ve alebi asmid-devleyi
7.

Aunura ve Ruha-y

mdd-devle-i Bojana vard. Ve Mavl da bir ulna virdi. Ve andan gir dnp
8.

Semeranda geldi. Ol idi ki Semerand alup Sleymn an esr kld. Ve andan ora

znikde ve l ve 9.oten uddna degin her ne ehre ki yetidi, bir vl dikp ve bir add zerine muaa kesdi ve ulm
10.

ve bidat ve mude nunlar ne varsa getrdi. Ve

11.

Sulnu rbt kiisi ki her ne vat atlansa rdlar.

Ve defterde adlar mebbet idi, r

12.

alt bi atlu-y-d. Lkin bunlar onlularn bu memleketlerde mteferri idi. Her memlekete varsalar, nafaalar ve arllar eksk olmaya. Ve Suln Melikhu adli ve siyseti
13.

an

bir adde idi ki anu zamnnda hi

14.

ikyeti olmazd. Ve eger olsa da gelrdi Suln-ile musfaa

sylerdi. Ve icz

yolndan bc ve bedriay gtrmi-idi. Ve Emr aremine ve beriyye arablarna ve Kabe-i Muazzamanu

15.

mcvirlerine ol kadar inmlar itmi-d ki addi v ar yo-d. Ve

16.

anu ayrtnu mcvirlerine eerlerinden

drr-i berriyyedeki berkeleri ve uyular, zr

17.

cemini ol dzetmidi ve da Suln lehvden ve temdan av avlama

yetde severdi.

Ve Sulnu ikr-nmesinde yazlm-d ki suln bir gnde yetmi geyigi ola urd.
1.

Ve idesi old, her geyik ki urayd bir flori tad iderdi dervilere. Ve Irda ve

orsnda 2.ne adar av yirleri vr-ise, ceminde menre buyrmd, geyik boynuzndan

56

yapalar. Ve henz Mverin-nehrde 3.ve Bdiye-yi Arapda ve orsnda ve Ifahnda anu eerleri ve almetleri bdr. Ve kendsi drl-melik idinmege cemi 4.memleketlerinden Ifahn itiyr lmd. Ve anda o imretler yapm-d. ehirde ve ehirden arada balar ve kkler
5.

itdrmi-idi. Ve bir ala ehir iinde ve bir ala ara ada yapdurm-d, aznesi anda
6.

idi. Ve bunu eyym-

devletinde vezr Niml-Melik idi. yetde muaam ve

muterem idi. Ve cem memlik elinde idi. Ve on iki ol 7.vr-d. Her birine bir vilyeti marlam-d. Zr ol nesneler ki vzretde gerekldr: akl ve mrvvet ve sea ve 8.kerem ve ab ve kifyet ve snl-ul ve heybet, cemisi bunda vr-d. Ol sebebden Suln bun terbiyyet 9.lurd, anu szinden mazd. Ve Trkn tn ki Tam anu kz-y-d. Ve Sulnu tn idi.
10.

Lkn

Sulna her ne km itse, geerdi. Ve Suln anu szinden tecvz itmezdi. Ve bu Trkn tnu 11.bir vezri var-d. Tcl-Melik adlu, reti ve sreti gkek-idi ve al ve kifyeti kmil kii-y-idi. Dyim
12.

Trkn tn bunu zerine-y-idi, ki Niml-melikden bun

iler ekp vzreti bu ilvire ve heme 13.Niml-Meliki Pdiha ovlard. Ve retin ve sretin Pdiha emm iderdi.Ve uybn isteyp
14.

ve Sulna bildrrdi. Ve bu

advetde sebeb ol-d kim Suln Melikhu Trkn tndan bir ol vr idi, 15.Mamd adlu. atun dilerdi ki Suln vel-ahd an idine. Amm yet de kiirek idi. Ve Beriyru Emr- i Ykt 16.z beyde tndan idi. Sulnu olanlarndan bycek-idi. Nimlmelik meyli aa-y-d ve hem Suln da
17.

aa meyl iderdi ve Trkn tn ol sebebden

Niml-meliki ar itdrmek ardnca olm-d. Fil-cmle

1.

ol adar Sulna msv itdi ki Suln da mteayyir old. T

ua degin ki bir gn Niml-Melike dem gnderdi, 2.eyitdi: Ne dirsin? Benmle pdihl da erk misin ki benm meveretmsiz ve iczetmsiz taarruflar idersin. Ve vilyetler 3.itn ledrrsin ve memleketleri olanlarua virrsin. Diler misin ki dem gnderem dlbendi baudan alalar? 4.Niml-Melik eyitdi: Sulna eyd ki ol vat ki onu bana tc odlar, benm bauma dlbend odlar. kisi birbirine 5.baludur ve ulaudur, ayrlma olmaz. didi. Nal idenler Sulna da ziyde atup ayrus ret-ile

57

itdiler. T ki 6.Suln aab idp Niaml-Meliki azl itdi ve vzreti Tcl-Melike virdi. Ve Niml-Melik mzl yridi, 7.t leker Nihvende gelince. Ana gelicek, Tcl-Melik bir nie devletszleri tark itdi, vardlar, alel-afle Nim 8.l-Meliki b-ile ldrdiler, ehd itdiler. Ve cem lem anu-n acdlar. Zr ki aa ly degldi. Ve mri seksenden
9.

gemi-idi. -Ke-enneh- anu ol Sulna didgi kelm fl gibi ddi. Zr ki bu vadan

ora Suln, Badda 10.geldi. On sekizinci gn Suln da fevt old. Ve Suln, ir vatine yakn ne adar ki admi kiileri vr-ise 11.tebdl itmi-idi. yle ki Niml-Meliki, Tcl Melike tebdl itmi-idi. Ve erefl-Meliki mstevf, ki cihnda mnimlik
12.

ve

mtenaimlik-ile mehr-d, Mecdl-Melik-i ammyyeyi tebdl itdi, ki bul ile mehr idi. Ve bu iler mbrek olmad. Beyt307:
13.

Kiiden ki yz dndere rz- bat

Yaramaz olur aa hem tc tat

14.

am ii n- gelr n-sez

Egeri dil-efrz ola cn-fez

15.

Eger ayra ad eyleye er gelr

Ve ger nefa idm r gelr

16.

devlet gide ala non gelr

Ne ikr itse bc peran gelr

17.

Ne suln ki van teayyr ide

ilf- avb zre tedbr ide.

1.

de adl yirinde ulm sitem

la ahr idecege bel kerem. Ne kim iidr-ise la amel,

2.

ar ola atnda ehl-i dvel.

307

P. 30a/12. Beyt kelimesi yok.

58

la ayr-i ehline tefv ii, Baarur ana her ii her kii.

3.

Aceb ola m devleti ber-arr,

Yad ala m meti pyidr?

-Bi-amdi l-lh- ol li-i reh-nmy

4.

Virpdr ehmze gn gibi ry

Ki tedbri her laa ayn- avb Temenns her ide adan evb
5.

la a anu mrini mstedm

de adl ddn ber-devm ikr-i 6es-.Sulnel-Muaam Rkned-Dny ved-Dn Ebl-Muaffer Berkiyru bin Melikh Yemn Emrel-Mminn -be Meradeh7.

Suln Berkiyru be-yet b retl-y-d. Mutedil metl ve au alu. Evvel

pdihl drt yz 8.seksen altnc ylda idi. Mddet-i mr yigirmi be yl idi. Ve on iki yl pdihl itdi. On yanda 9.pdih old ve vildeti Drl-Melik Ifahnda idi. Tev-i -timdi alllh- idi. Ve Vezrleri zzi 10.l-Meliki308l-Hseyin Bin Niml-Melik idi. Ve anu arda Meyyedl-Melik idi. Ve bir arnda da Farl-Melik idi ki
11.

bunlar

Niml-Melik olanlar idi. Ve bir vezri da Mecdl-Melik-i am idi. Ve cibleri mc idi. Ve cib 12.Abdl-Melik idi. Ve Suln Berkiyru yetde b-ry ve o-y-d. Ve baici idi. Amm anu rzigrnda 13.ok adieler ve arb vkalar old ve drl drl zametler ekdi. n Suln Melikh dnydan gitdi,
14.

bu on yanda ald. Ve olanlarnu bycegi-y-idi ve atas

bun velahdlige tayn itmi-idi. Ve ol 15.letde bu Ifahnda idi. Trkn tn Baddda Emrl-mminn Muted Bi-llhdan der-st lurd ki
16.

kend ol Mamd bin Melikh suln la ve ube anu adna ona. Ve Emrl-

308

P. 30b/10 l-Mlk sayfada geen dier Melik kelimeleri Mlk olarak harekelidir.

59

mminn abl itmezdi. Eydrdi:

17

Sen olu henz kckdr, pdihla yaramaz.

1.

dirdi. Ve alfen Emr Cafer adlu bir ol vr-d,

Melikhu z ardandan.

Ve an Trkn tn terbiyet iderdi. Ve idm bunu zerine idi ki 2.Muted dirliginde da Trkn tn beni Emrl-Mminn idineydi. Ve Melikh lmedin azmlar bunu zerine
3.

idi ki fahnda drl-ilfe dzeler ve alfe an anda almaya ve Emrl-mminn

idivireler. Ve bu manyi alfe bilrdi. 4.Ve yetde gelrdi. imdiki lde da Trkn tn bu Emr Cafere ve atasna ve taallutna mbla ile 5.ml virdi. T ir bu Emr Cafer varup babasndan dilek itdi ki Mamd suln la. alfe da r olup 6.an suln ld ve buyurd ki ubeyi anu adna ouyalar. Ve Trkn tn Emr Kerbuay getrdp syledi. 7.Mblaa ml ve esbb virdi, ki vara, Ifahnda Berkiyruu duta. Ve Emr Kerbua da bir aftada Badddan 8.Isfahna yetidi ve Niml-Melik ullar bunu geldgin duyup Berkiyru ehr iinde gizlediler. Tamm 9.Ifahn Emr Kerbuy arayup bulmad. Ve ol gice aldlar, Atabeg Gmitigin, ki baa atabeglik eylemidi, Svede olurd,
10.

anu atna iletdiler. Ol da alup Berkiyru Reye iletdi. Ve anda tata gerdi. Ve Eb

Mslim, ki Rey resi idi, 11.bir mura tc Berkiyruu bana urd ve sulnlk retin balad. Ve yigirmi bi midr kii Reyde bunu
12.

atna cem old. Ve Trkn tn an

13.

iidp ol-y-la Badddan Isfahna geldi ve Isfahna girp

ehri kendleri ala

idindiler. Ve Berkiyru da lekeri-y-ile yriyp Ifahun zerine geldi. Trkn tn da

14.

azne aup ml ledrdi ki zerinden Berkiyru def ide. irl-emr Mecdl15.

Melik ve Tcl-Melik, ki mdebbirleri

ve meveretileri idi ve sfehslr- and adlu emr,

16.

ki Melikhu muarreb ulyd, ittif idp tedbr itdiler,

ki be yz bi filoriyi

Berkiyrua babasnu mrndan vireler. T Ifahndan gep gide. Berkiyru da

17.

abl idp ml ald ve andan gep Hemedna geldi. Ve Trkn tn Melik smile, ki Berkiyruu
1.

aysdur, mblaa ml

ve esbb ve cebene ve lt- arb gnderdi ki Berkiyrula cenk ide. Eger ele 2.getrrse Trkn tn Melik smle varup menkas ola. Ol da r olup esbb dzdi. 3.Ve Kire nevsinde Berkiyru-la urad. Ve furt Berkiyruu olup Melik smli d. aup

60

4.

Zbeyde tn atna, ki z arda-y-d ve Berkiyruu anasyd, geldi. Suln da

nesne dimedi. ir 5.bir ara ile dutup ldrdi. Ve andan ora Berkiyruu ammus Alp309 Arslan ol Tebe urc idp alaba
6.

leker cem itdi ve Kuhistn nevhsine geldi. Ve Berkiyru atnda leker azd,

muvemet idemezdi. Ve Trkn 7.tn da fevt olmd. Diledi ki arnda Mamdla ittif ide. Srp Ifahna geldi. Ve Mamd da iidp 8.istibl itdi. Ve birbiri-y-ile bulup at zerinden grdiler; muabbet-ile syletiler. Gtrp Berkiyru
9.

ondurdlar. Ve Melikhu ullar ayru ve Bilgen ki Mamd imetinde idiler, ittifk

10.

idp Berkiyru meydn

kkinde dutdlar, abs itdiler. Ve yarndas ad itdiler kim

11.

Berkiyruu gzine ml ekeler. Ngh Mamd

asta old ve n ard. Eyle olsa

tevauf itdiler. li nice olur grelm, didiler. Ol hafta 12.iinde Mamd irete nal itdi ve Berkiyru arup tata gerdiler. Ve ol aralda Meyyedl-Melik310 orsndan
13.

yetip vezr old. Ve cem melih311-i salanat baarma ardnca old. Ngh Suln

Berkiyru da 14.nesne ard, bir vech-ile old ki bundan da mdi kesdiler, irl-emr Allh -Tel- if virdi.
15.

Tamm at bulcak leker cem idp ammus Nete

16.

cengine tevecch itdi. Ve Hemedna gelp uratlar. Drt

yz seksen sekizinci yl iinde

17.

afer aynda Berkiyru lib olup ammusn d. Ve ol aralda

Farl-Melik ibn

Niml-Melik orsndan gelp mblaa pkeler ve armanlar getrdi. arr-i serperdeler gibi
1.

ve alas dvan-neler gibi ve muraa tat ve tz atlar gibi ve cebe-

aneler ve arb nesneler getrdi. Ve Ber-2.-kiyrua yetde gelp MeyyedlMeliki azl itdi. Vizretini bu Far l-Melike virdi. Ve bir nie gnden ora 3.bir a mlid fidyler Berkiyru ba-la urdlar. ayl zamet ekdi. irl-emr Allh -Tel- if virdi ve andan 4.gep ammus Arslan Arun ki orsnda ba ekmi-idi, aa uramaa gitdi. Ve arnda Sancar Atabeg
5.

mc birle leker ince yrtdi ve kendsi ardnca al al gitdiler. Bu ammusndan

yetde aer iderdi ve 6.itiyt lurd. Zr yetde b-bk ve cretl idi. Ve b-nihyet
309 310

P. 31b/5. olup eklinde vavl yazlm ve harekelenmi. P. 31b/12. l-Mlk olarak yazlmtr. 311 P. 31b/13 malaat

61

leker da vr-d. Bular bu or-y-la 7.gelrlerdi. Allh tadri-y-ile Mervede bir ul Arslan Arun ba-la urup ldrdi. Ve Berkiyru 8.cengsiz ve zametsz azneye ve esbba yetidi. Ve anu emvlini cem idp gedi, Trmde geldi ve anda 9.da ne kadar ml vr-ise ald. Ve arnda Sancar orsnda emr dikp kendsi Ira tevecch itdi. Ve ol
10.

vat ki Meyyedl-Melik mazl old, Suln Melikhu ul Anar atna

geldi, eyitdi: Nin areket 11.lmazsn? Trkn ol Mamd senden yeg midi? Suln d seni cem olanlarndan yigrek severdi ve saa 12.oul dirdi. Ve cemi riy ve siphler seni yigrek isterler. Ve mlu o ve bahdurlu var, urc
13.

eyle Bir defa fet itdg gibi

14.

cihn saa msellem olur. didi. Bu da marr olup ba ekdi ve zl

ota ve gnlk ve
15.

ser-perde kend elbyla itdrp dutd ve dav-y salanat itdi ve Ifahndan, ki

kend

kminde idi, kb Riyden312 yaa tevecch itdi. Bir menzil varnca ba-la urup ol arada313 helk itdiler. Ve 16.Meyyedl-Melik n bunu gibi gnhda bulund ve Mecdl-Melik, ki amyd, pes Irda ve orsnda yiri
17.

yo-d, aup314 Genciye Suln bin Melikh

1.

atna geldi. Ve bun da alebine terb itdi ve az leker-ile

Genciden orsndan

yaa tevecch itdrdi. Ve Berkiyru da orsndan Khistna geldi ve Mecdl-Melik

2.

Ebul- Fal- am ki vezr ve mstevf-y-idi ve cem memlik elinde idi, ve umr-

salanat amus aa tefv olunmud. 3.Amm begler ve ekler r degldiler. Sulna ar itdiler. Suln itmedi, bunlara azab itdi. Ve bunlar 4.da Mecdl-Melik drna ad itdiler. Mecdl-Melik aup Sulnu ser-perdesine ddi. Mecd
5.

l-Melik

drn ve esbbn yamaladlar. Andan yriyp serperde atna ve Sulna aber viribidiler ki An elbette 6.bizm elmze virgil! didiler. Suln r olmazd. Ve MecdlMelik eydrdi: y Pdih! n devlet malaat 7.bendedr, o beni ayn; her ne ki madlardur baa itsnler. Ve Suln gine kend salnda ve salanatda315 8.olsun. didi. Suln ruat virmezdi. n leker grdiler ki Suln virmez, yriyp azneyi ve 9.aymeyi yamaladlar ve ser-perdeyi yrtb girdiler. Ota iinden Mecdl-Meliki, saalna yapup

312 313

Rey, bk. Rvend, Rhats-sudr ve yets-surr, ev. Ahmed Ate, I, s. 141. P. 32a/15. orada 314 P. 32a/17. aup kelimesi yok. 315 P. 32b/7. salanatnda

62

ardlar ve

10.

pre pre eylediler. Suln n bu li grdi, yetde pern olup ser11.

perden bir arafndan d.

aup Emr-i ur Beg drna ddi. Emr-i ur Beg

12.

aru up yir pdi, eyitdi: Suln

nite old, byle geldi? didi. Suln eyitdi: Bu ne b13.

edeplik ve ne rmetszlikdr ki bu leker itdiler,

aremmze girdiler. Bunca kstal

14.

itdiler. Dur, var bunlara eyit ki madlar ne ise d itdiler gine cetleri

ne ise yirine

getrelm, dalsunlar, gitsnler. didi. Emr-i r Beg Suln drda oyup kendsi atland, 15.bu lekere geldi. Evvelden d bile ittifk vr-d. Il itmege muayyed olmayup Sulna dem gnderdi, eyitdi:
16.

Bunlar la bil degller, elbette azunl zerine

17.

idm itmilerdr. Hemn tedbr oldur kim bau resin

lasn ve bir arafdan up

1.

gidesin. didi. Suln gir dem gnderp der-st ld ki: Bir pracu

bunlar

teskn l ki ben316 bir menzil uraym. didi. On on b ak-y-ile up Riyden yaa gitdi. Ve bu
2.

leker cem Suln Muammed bin Melikh atna cem oldlar. Ve Suln

Muammed da Hemedna gelp b nevbetde 3.ks nere urd. Ve tamm suln olup Meyyedl-Meliki vezr idindi ve tedbr-i memlekete mel old.
4.

Suln Berkiyru yriyp orsndan ve Girgndan ve Riyden leker cem idp

Suln Muammed zerine 5.yridi. Suln Muammed da berber olup cenk itdiler. ttifa Suln Muammed nup ad ve Meyyed 6.l-Melik ele girdi. Birka gn abs itdiler. absden aber gnderdi, eyitdi: Eger Suln benm gnhum afv idp 7.beni zd klup gir manb vizreti ba virse, Sulna yz bi dnr vireym. didi. Suln 8.da filoriye mutc idi. Rz olup yedi gne vade ldlar. Yedi gnde Meyyedl-Melik ml teslm ide 9.ve yedinci gn vizreti teslm ideler. Ol da up ml buldurmaa ve dn almaa balad. Tamm ml
10.

tertb itdi ki bu gn teslm ide ve yarn mhr-i azneyi ve

11.

devt- vizreti inde oyalar. Ve azinedrlar-la

ol gn bu mlu nakdinde ve cinsinde

ve ymetinde mnaa itdi, anlar incitdi. Ol sebebden ol gn 12.bu aziyye ter olund. Yarndas Suln otada yaturd, uyurd. Olanlardan bir ibr olan 13.bir cemat-la keleci iderdi ve eydrdi ki: Bu Selular nice amiyyetsz ve ayretsz olurlar. Bir kii bunlar ol
316

14.

adar i itdi ki bir defa atasnu ulna iv idp baa ld, pdihlna

P. 33a/1. ben kelimesi yok.

63

ad itdi.

15.

Ve aa bunca etr ve ser-perde lt- salanat dzivirdi317. Ve ikinci defa

Gencye varup arnda fri 16.iken tark itdi. bunca vat vre eyleyp ir getrdi bunula uradurd. imdiki lde
17.

bu gir aa vizret virp memleketini aa tefv ider. didi.

1.

Ve bun suln iidrdi. yetde

bu sz eer idp azaba geldi ve bir minceyi eline

alup otadan ara kd, eyitdi: Tz Meyyedl-Meliki getr! 2.Getrdiler. Eyitdi: Gzin bala! Baladlar ve bir krs zerine oturtdlar. Ve Suln kend eliyle, bir zam kend 3.eliyle yle urd ki ba yire ddi. Ve Suln ol syleyen olana baup eyitdi ki: Selularu
4.

amiyyetin grd mi, nice imi? didi. Hemn ol olan aup ayru

Sulnu yzine gelmedi. Ve andan ora 5.gir nice defa Suln Berkiyru-la Suln Muammed arasnda cenk old. Fi-l-cmle bi defa aralarnda 6.cenk; drt defasnda Berkiyru lib old, biinci defa nuret Suln Muammed olup Berkiyru 7.ele getrdi, helk itdi. Beyt: Budur det-i ar-i n-pyidr Ki birdr aa s v ehriyr
8.

amusna unar ecel cmn

Cemine balar fen dmn Ne h olduiyn mdr lur

9.

Ne derv olcak mub lur

Berberdr aa vel v neb Dimez bu cvndur yd bu ab

10.

Geh kii hala ser-tc ider

Yine Ml mlkin trc ider Geh menzilin evc-i eflk ider

11.

Yine meradn ibet k ider

317

P. 33a/15. dzdi

64

Kamu dlu so am durur amu dgin o mtem durur

12.

arbu afsn giderr umr

Deger mi gl rengine renc-i r Kii say idp arturur mln

13.

Uzandua uzadur mln

Gider kendsi kalur ml ml Amel yo-sa gre kim nola l

14.

Dri hl itmege lik-i ml

Niye iriiser bu l emel Ameldr gerekl kiiye hemn

15.

Ki abrinde anula olur emel

Nite geldi ol h Suln Murd az ss, adl ehli, pk itik.

16.

i dyim ayr ihsn durur

Cihn alna ll-i Ramn durur Anu devletin la a pr-devm

17.

Ki lem dutupdur anula nim.

1.

ikr-i es-Sul yed-Dny ved-Dn Eb c asm Emrel-Mminn

Muammed Bin Melikh

Emrel-mminn Suln Muammed tamm ad-d ve uzun alu, arun ve ara

2.

akullu. Vildeti drt yz yetmi drdnci ylda idi. Pdihl on yl idi ve mddet-i

mri otuz 3.yedi yl idi. Evvel318 Pdihl Suln Berkiyru ldkten ora drt yz dosan sekizinci ylda idi.
4.

Tevk-i -stanet billh--idi. Vezrleri: Evvel vezri

318

P. 34a/3. ol

65

Meyyedl-Melik idi. Andan ora319 irl-Melik idi. Andan 5.ora Sadl-Melik idi ve Niml-melik bin Amed idi ve Rebbd-devle idi. Ve hcibleri Abdl-Melik idi ve mri r 6.etegin Ve cibi Al Br idi. Ve Suln Muammed be-yet dn diynet-ile marf ve adl iynet-ile mevf idi. 7.Ve ryib-i yib ve ahd-i bit ve vadesi d idi. Dn iznda ve melhide ve meln alnda 8.ve hrnda be-yet mecd sy-d. Ve beya-i slm salamada yed-i beyz gstermi-idi. Ve bidat ve ild 9.gtrmekde cehd-i bel klmd. imdi hikyeti ikr olunsa gerekdr: Gre-y-idi Sulnu cehdine ve ciddine
10.

ve ol

alanu fetinde keine itid layd ki tamm yedi yl anu zerine dp muara ld. Gicede 11.ve gndzde bir pre rhat olmad. Tamm fet idp melide al itmeyince ve her kimde ki ol ilddan eer nin
12.

bulnayd ve yhd ol melide ile fi-l-cmle

mnsebeti ola-y-d, ban kesp siyset iderdi. Ve Suln

13.

Muammed evvel ki pdih old, karndanu ul olanlar adaa v

Ayaz adlu kiiler oldlar. Baddda 14.b-nihyet leker cem itdiler. yle ki Suldan lekerleri ve evketleri ve esbb ve letleri ziyde idi.
15.

Ve Suln da varca lekerin cem

16.

idp anlarn muarebesi-y-in Badd arafna mteveccih old. Ol gn ki

cenk old,

Allh -Tel- arafndan meded-i sumn yetidi ve nuret-i Rabbn hir old. Eydrler kim Bu am
17.

lekerin zerine gkde bir ara bulut belrdi. iinde ejdeha eklinde
1.

retler vr-d, azlarndan odlar

alurd. yle ki, anu heybetinden cem leker

vehm alup eker sillarn320 dkdiler ve lmege muntar 2.durdlar321. Ve kymet orusn tamm mhede ldlar ve pern olup bal ba ayus old. yle ki, 3.iki leker bir arada bulnmad. Ve adaa ol cenkde ldi. Ve Ayaz dutsa old. Ve Suln an da siyset 4.itdi ve buyurd kim adakay ller arasnda isteyp, gvdesinde ninlar vr-d. Ol ninlar sebebi-y-ile 5.buldlar ve ban kesp Suln arnda Sancara orsnda gnderdi.

319 320

P. 34a/4. ora kelimesi yok. P. 34b/1. sillarn ve yaralarn 321 P. 34b/2. urdlar

66

Ve ol eyymda ki Sultn Muammed ile 6.Berkiyru arasnda itilf vr-d ve Suln Muammede ftr gelmi-idi. Melide-i meln ileri yetde 7.uvvet ve evketleri ziyde olm-d. Ve her ehre demler gndermiler-di, if-y-la ilda davet iderlerdi. 8.Ve Ifahnda bir kii, Abdl-melik A dirlerdi, ibtidda kendi aya nisbet iderdi. Bundan ora 9.ild thmetin itdiler. Ifahnu ulemsn ad itdiler ki aa tarz idp ortaya getreler. Andan aup Reye geldi.
10.

Ve andan ora gelp asan- aba buld ve

yetde b a yazard. Ifahnda ekeri kitblar 11.Anu a-la idi. Ve bu A bir ol vr-d, Amed adlu. Babas322 zamannda bzrl iderdi ve kendi
12.

yle gsterrdi ki
13.

atasnu mehebine ve itidna mnkirdr ve andan bzrl getrrdi. Ol sebebden

atas

mttehem olup acak aa kimesne tar lmad ve Ifahnda kald. Ve ol alanu, ki Suln Melikh
14.

Ifahnu inde bnyd lm-d ve dzgn itdrmi-idi ve Suln ki

15.

yip olduklar vat azneleri

ve sil-neleri ve olanlar ve sary zlar cem anda

olurlar-d. Ve Diylmiden bir cemat vr-d ki 16.Anlaru zerine emnler ve flar idiler. Bu Amed bin Abdl-melik bunlaru ile in olm-d ve olancular
17.

muallimligi

reti-y-ile gelr giderdi ve bu sary alna on ve giyecek ve syir avyiclerin alvirr-idi. Ve sary
1.

ulcazlarn talm ider-idi. Ve ol Deylemler ile oturup bunlara ild

irb iderdi ve bunlaru-la dostl ider-idi. 2.Bunlar d ilda yan idi. Tamm bunu davetin abl ldlar ve bun kim lup kendiler tbi oldlar. Andan
3.

ora bu Amed-i A Ifahnu apusnda bir davet-ne dzdi.

ehirden323 her gice cemat gelrler-idi. 4.Ve bunu kfriyytn ve ildn iidrlerdi. Varup kendler maallelerinde bir cemat zerine tamm muarrer klurd324. 5.Pes alup bu davetneye getrrlerdi. T ki otuz bi kii bunlaru davetin abl lup mlid ve 6.dehr ve bdn oldlar. yle ki, buldlar yirde mslmnlar helk iderlerdi ve olancular 7.urulayup ldrrlerdi. Ve ol ahdde bir gzsz vr-d, Ulv Meden dirlerdi ve ol da bunlardan
8. 9.

olm-d. Onu bir arauca oa vr-d. Aama yan bu gzsz bu okau banda durur idi. Allh ramet itsn aa ki beni evme iledvere! dirdi. Kim ki bunu eline

322 323

P. 34b/11. baba P. 35a/3. ehre 324 P. 35a/4. lup

67

yapup ol oaa

10.

varayd, bir cemat r durmlard, hemn yapup ol kiiyi ier

11.

ekerlerdi. Ve ol kr evlerin

dibinde bir uy vr-d. Ol uydan yollar eylemilerdi,

12.

zr zemnler vr-d, anda kalurd. Bi alt ay

bunu zerine gedi ve bu ehrn ekeri

13.

yigitkleri mefd oldlar. Hi kimesne bilmez ki nereye gitdiler. ldkleri bilinmezdi. Ve analar ve atalar alayup yrrlerdi. Bir gn bir dilenci avrat bu ev apusna
14.

ve dirilikleri

geldi, nesne dilenmege. Bu evden bir

iild iitdi. asta var and, eyitdi: Hastalara lh, if virgil! 15.didi. Bu ol al bu nesne ann itdi, le diy. Dilediler ki etmek virmek bahnesi-y-ile bun
16.

ier ekeler. Bu avrat

17.

girmedi. Bunlar ilzm itdiler. Bu da aup bu oadan d ve bir blk

cemata

urad. Eyitdi ki: ol oada bir ev inde bir yaramaz vz iitdm ve ol ev al

1.

baa da ad itdiler, adum. didi. Ve bu aly d cem yiblerin istemekde ve

teftde idiler. Bunlardan 2.fin u feryd opup tamm ehre aber old. Bu soaa dopdolu oldlar. Ve bucalar ve delikleri ararken ngh 3.ol zr zemn yoln buldlar, grdiler. Grdiler kim bi alt yz kii da artu kimsen ban 4.kesmiler, kimisin rm eyleyp elin ve ayan divra oumlar ve kimisin alndan lmi ve henz 5. drt kii da nefes virr, lmemi. Ve bu al kimisin oln buld ve kimisin arndan ve kimisin mn ve yrin, dostn 6.buld. Ve bu ehr iinde bir rv feryd ddi ki Ifahnda ol gn ymet gni old andlar. Ve ol 7.kri ve avratn ve olann bulup getrdiler. Bzr iinde oda yadlar ve ol maalle aln tamm rdlar. Ve aup 8.ol alaya giren urtuld. Ve Suln Muammed da nki Sadaanu ve Ayazu cenkinden fri old ve
9.

Ifahna geldi. Bu melnlar bu alaya tamm mstevl olup yaralar ve azular silalar
10.

ve b-d esbb

ve lt cem itmilerdi. Suln da Ifahn alyla bu alanu

muarasna mel old. Tamm 11.yedi yl ir itdi. Ve bu enda vezr Sadl-melik Eb Ifahnu ulular ve eimmesi mttehem buldlar ve bir
12.

a defa bunu lini Sulna

13.

ar itdiler, inanmad. Zr ki buna itiad tamm idi, h bundan yaramazl

ve bir trl

ynet ann itmezdi. Bu Sadl-melik bir cibi vr-d, cem esrrna mu idi ve h andan
14.

gizl nesnesi yo-d. Ve ol muli idi ki bunu melide ile dili vardur. Meger ki
15.

irdan Amed A

bu Sadl-melike aber gnderdi ki aremiz dkendi, bize

68

are re eylesn, yo-ise tamm ciz olduk; 16.kalay virrz. didi. Sadl-melik eyitdi: Bir hafta da abr eylesnler ki ben bu it yan ki Sulnu ayana
17.

yapaym, yere

uraym, ortadan gtreyim. didi. Ve Suln da be-yet mecrrl-mizc idi. Ayda bir kez
1.

fad iderdi. Sadl-melik fad-la ittif- feda mblaa nesneler vade itdi. Ve

bi dnr nad virdi. 2.Ve bir zehirle uvarlm niter virdi ki Suln bunu-la fad ide. Bu aberlere cib mli idi. Ve bu cib 3.bir yet ib-ceml avrat vr-d ki andan h nesne gizlemezdi. Bu vezr lini ve an alc-y-la 4.bu avrata didi. Ve bu avratu bir dot vr-d ki gh gh alvet bulurd. Anu-la bir gice bulup en-y 5.kelmda avrat bu bbdan aa keleci syledi. Ve anu da erefl-slm demlerinden bir dot vr-d, aa
6.

syledi. Ol da erefl-slma syledi. erefl-slm hemn ki iitdi, tevauf itmegi

rev grmeyp 7.durd, Sulna geldi. Ve alvet lup Sulna bu keleciyi syledi. Suln da yarndas tecribe in 8.kendyi hastaya urd ve Tz fad getr! didi. Ve fad gelp Sulnu oln balad ve nter ard. 9.Suln grdi ki nter rengi bir drl, da pr325-heybet-ile fadu yzine bad. Fad Sulnu heybetinden
10.

ve yneti

avfndan ditreyp Sulnu ayana ddi. Suln buyurd ki ol nter ile bu faddan 11.an alalar. Fil-l ol ararup ldi. Suln, Sadl-melikn ildna tamm itid idp ekki ve bhesi
12.

almad. Ve buyurd ki, an da Ebl-Ul-y Mafal da, ki aa da bu

13.

thmeti iderlerdi, dutup adlar. Ve hemn

anu adugn gricek alaya vardlar326 ve

14.

Amed A aladan indrdiler ve elini balayup bir deven stne

berkitdiler. Ve

Ifahna iletdiler. Yz biden ziyde idi avrat ve olan ki up nce ve ardnca yrirler,
15.

kim necset-ile oturd kim topra-la kim yzine ara drterdi ve bana kmr ve kl
16.

aard ve nce

abllar ve defler ve nylarla alclar ve r bler ourlard. Ve

17.

muanneler ve ret-bzlar oynard. Bu aamet-ile

ve izdim-la ehre girp meydnda

1.

aa odlar. Yedi gn tamm durd. Her gn olar ve alar urup

ningh

idinmilerdi. Ve ol aldu vatde ehirden bir dot gelp eyitdi: Bu sen d ilm-i ncm
2.

davsn lurdu, h kend lide bu gni bilmed mi? didi. Vallhi limde

325 326

P. 36a/9. pr kelimesi yok. P. 36a/13. alay virdiler

69

grmidm. Bir acyib tam-ile 3.ve izdihm-la Ifahna girrem ki h bir pdih ol tam-ile gelmedi. Amm bu keyfiyet-ile oldun bilmedm. didi.
4.

Ve da ol alada ne adar melhide vr-ise arup cemin env- ubetler ile

depelediler. Ve Suln ol alay 5.arb idp yad. Ve Allh -Tel- derghna krler idp adaalar ledrdi. Ve bu alanu feti sebebi-y-ile 6.syir melide-i meliyyen da uvvetleri nd ve balar aaa old. Ve andan onr Suln ar leker-ile 7.rgri ar-yl-mevte gnderdi ki anda melideyi da dada. rgr varca anlar da ira girdiler ve r- 8.-gr iru zerine dp muara lurd. Ve tamm ciz lmd ki Sulnu veft aberin iidp 9.rgri kod gitdi. Amm Sulnu himmeti bunu zeriney-idi kim, ne adar melide vr-ise, cemini al idp 10.lemden bunlaru tamm vcdn gtreydi. Zr ki Suln be-gayet dndr kii idi. Ulemy ve uley gyetde
11.

severdi,

amm cem-i mla be-yet myil idi. vce Ahmed bin Niml-melik ki bunu vezri idi, Seyyid Eb
12.

Hime, ki Hemednu resi idi, ad itdi ve min old ki Sulna bi yz

bi filori vire. 13.Bu ar-la ki Suln, Seyyid Eb Himi eline vire. Ve Suln da r olup Seyyidi dutmaa dem gnderdi. 14.Ve bu dem varmazdan din Seyyide aber old. Fi-l-hl Seyyid ol-y-la atlanup bir gizl yoldan
15.

bir haftada Hemedndan

16.

Isfahna iridi. Ve Sulnu larndan bir dem isterdi ki gicede bun

Suln atna

ilede. Ll ara Tigini gsterdiler ki bu i anu elinden gelr. Fil-l bir kseye on bi dnr
17.

oyup srdi, ara Tigin odasna geldi ve kseyi ne dkdi eyitdi: Bun mar dut ve
1.

bizi bu gice

Suln-la buludur. didi. Kara Tigin mrnde bu adar ml

2.

grmemidi. Mteayyir kald, eyitdi: Ml Sulnuma

yetidrmek gerekdr. didi.

Seyyid eyitdi: Bu ml sendr. didi. Ll da abl idp ol gice bun 3.Sulna iridrdi. Seyyid yetde pr idi ve nrn-y-idi. Amm gzleri rtlmidi. Ol sebebden Sulnu 4.tn utlu tn da gitmedi, oturd. Ve Seyyid, Sulna du itdi ve hediyye bir drr-i yetm ki, Suln cem 5.mrnde anu milin grmemidi. Sulna tufe virdi ve alad. vce Amed bir nice mddetlerdi ki 6.ben ducnu ardnca olmd ve adumuz ymaa ad lm-d. imdiki lde iitdm ki Suln aretinden 7.ben uln bi kez yz bi filoriye atun alm ki ben uln Suln anu eline vire. mdi h Sulnu adlinden

70

8.

ve infndan ve diynetinden ki peyamber oln met- dnyya ata. de ol bi yz

bi! didi. Ben duc 9.sekiz yz bi eyleyin, Sulna teslm ideyin, Suln an ban teslm itsn. didi. Bri biz lim ve lim-deye
10.

ne adar taap olursa da Sulna ayb

11.

gelmez. didi. Suln bu adar ml adn iitdi. Vezr muabbetini

glinden kard ve

Seyyid szini abl ld. Ve bilesince mvekkel od, bu mebla teslm idp getre.
12.

Andan sora ce Ahmedi Seyyid eline vireler. Seyyid bu mvekkel birle n

13.

Hemedna geldiler, bu Sulnu ul

bu ehirden nzl onak istedi. Seyyid eyitdi:

14.

ona krubn-sarydur ve nzl kendi kseden yimek gerekdr. didi.

Bu, ula sat

olup kat syledi. Seyyid eyitdi: Eger ebsem oturmassa buyururam ki seni u kapuda aa orlar.
15.

Ve ol meblaa yz bi filori da amm iderem, pdiha iletrem, bi sen gibi

16.

uldan aa ol yigrekdr. didi.

Ol ul bu szi iidicek skin old ve bir hafta gemedi ki

Seyyid bu sekiz yz bi filoriyi r 17.kld. Kimesneden dn almad ve h nesne atmad. Bu ul yetde taaccp itdi. Ve Seyyid buyurd ki
1.

aalar getrdiler. Aac er ar mikdr kesdrp

preledi. Seksen pre aa eyledi ve ularn kesdrp preledi ve ilerini oydlar. 2.Ve her birin iine bir kse oydlar ki on bi filori vr-d. Ve zerine bir tata mladlar, demrden 3.bir a o ualar eylediler. Ve her iki aac bir deveye ykletdiler. Ve rk deve tamm sekiz yz bi filori 4.birle bu ula od. Ve bi filori da bu ula virdi ve gnderdi. Ve kend da ardnca gitdi. ul 5.n ki bu mebla Sulnaar itdi. Suln ord, eyitdi: Bu ml ne yirden l itdi? ul eyitdi: 6.Kimesneden dn almad ve mlk nesne atmad ki cem ini aznesinden ard. Bu adar da eglendk, 7.artmada ve naad itmekde eglendk. didi. Suln be-yet taaccp itdi ve vce Amedi dutd ve Seyyid
8.

gelicek eline virdi ve her ab ki ol Seyyid in fikr itmi-idi, anu afn Seyyid aa itdi.

Nam:
9.

Bireg-y-in her ki uy azar

Hemin kend dmeg-in yir dzer Yimezsin n sen rzkn kimsen

10.

Yimez rzn da kimse sen

71

Nedr arada pes bu cenk cidl Bu mekr d fitne itiyl.

11.

Nin ayrna ii yavuz ana

Ki itdgine o uc utana Nice uam kii arka varur

12.

Hemn gir usuzken cn virr

Ezelden ne kim ksmetdr hemn Saa irien ol durur b-gmn

13.

Kii nice kim gi ve say-ile

Nabinden artu getrmez ele Bu degl ki h itmiyesin aleb

14.

Ki a ld her nesneye bir sebeb

Vel kimsen mlna dutma gz Yd ch in unma327 aa yz

15.

Ki en od gidersin kalur ml ch

Hemn ortada l olur gnh Cihnu fensnda yo ekk rayb

16.

Bunu-n advet olur saa ayb

Kimsen irime gline sen Ki ala sen da gl esen

17.

Eger grmed ise bir p zt

Ki cem ola anda bu amu ft Gel imdi bu al ss suln gr

1.

Gl ggine mh- tbn gr

327

P. 37b/14. anma

72

Ki oldur murd- zemn zamn Zamn fitnesinde hem oldur amn

2.

ikr-i es-Suln- Aam Muizzed-Dny ved-Dn Ebul-ri Sancar bin Melikh Burhn Emre 3.l-Mminn Sancar, buday el kii-y-idi ve yzinde abarcu ninlar vr-d ve saal aba-y-

d. Ve amm bynu 4.ba l, abarcudan gitmidi. Ve yarn ya idi. Ve tevi -

tevekkelt alllh- idi. Vezrleri Muned-dn K 5.ve ahbed-dn Ebu l-Musin idi
ve erefed-dn Eb hir idi ve Yaan Beg ar idi. Ve cibleri cib 6.az Al idi ve cib seyn idi ve Hacib Nimed-dn Mamd idi. Ve l-i Seluda Suln328 Sancar gibi uzun mr 7.srmi ve o pdiahl eylemi yo-d. Ve bunu ayyib y ml al tdgi ve murdlarna afer buldu 8.ve ehirleri fet itdgi ve lekeri du hibir pdihda yo-d. Ve cihndrl ve padihl idelerin 9.gkcek bilrdi. Umr- cziyyede bir pre bn idi. Emekleri fikirlerde ry- yib-idi. Ve leker ekmede ve amla
10.

uramada aceb tedbrleri vr-d. Ve adl

11.

inf ve tavs aff be-yet mil idi. btid-i emretinden,

ki Berkiyru arnda

arafndan orsna beg old, ir salanatna altm bir yl idi. Ve bu altm br yl iinde on
12.

oku ulu fet itdi. Ve aznn sulnn dutd ki h bir pdih aa afer bulmaz-d. Ve hem

gir Suln Mamd 13.olanlarndan Behrmh gir beg dikp muarrer ld ki gnde bi filori bu ehr altndan Suln Sancara
14.

vire. Ve kend dvn alkndan bir mil nsb

15.

idp gitdi. Ve Berkiyru veft itdkden ora ki Amed an

olup Semerand

memleketin dutmd, gelp Suln Sancar drt ay Semerand ir eyledi ve ir feth itdi,
16.

bi yz yigirmi drdnci ylda. Ve Amed an dutd ve atas Melikhu ne adar

vilayeti vr-ise, tamm dutd. 17.Ziyde da Sstn ve aznni ve vrezmi dutd. Ve Atsuz bin Muammed bin Ntigine vrezm hln ol
1.

verdi.

Ve Tced-dn Emr Ebul Fal Nm-rz virdi ki dyim ulu cenklerde lekerin pehlevn old ve aznn 2.cenkinde anu filleriyle acyib ileri vr-d. Ve arnda Suln
328

P. 37b/6. suln ifadesi yok.

73

Muammed, ki be yz on birinci ylda veft 3.ld, Suln Sancara Ira geldi. Ve bu Suln Muammed ol Suln Mamd anda suln olm-d
4.

ve tata oturmd.

atnda begler tark itdiler ki ammus Suln Sancar ile murebe itdi. ir mnhezim olup 5.ad, Ifahana gitdi. Ve Suln Sancar memliki musaar lup adl dda mel old. Ve bir mddetden ora Riye 6.geldi. Ve Mamdn atabegi Al Br yle malaat grdi ki Suln-la melia ideler. Ammus Suln atna Riye 7.vara ve bir ay sulnu imetinde ola. Ve gdgi vat abl ve bor aldurmaya ve ondu vat zl 8.serperde dutmaya ve ammus bindgi vat ve atdan329 indgi vakt nce yaya yriye ve salanat davsn 9.terk ide. Ve Al Br bu malaat zerine Sulna Ebul-sm nsbdyi gnderdi. Ve Mamd arafndan zrlendi,
10.

eyitdi: Bu areket olanlk ve bilmezlikden

11.

old. Destr olursa sulnu imetine varsun. didi.

Suln da abl idp iczet virdi.

12.

Mamd gelp bir ay Sulnu ol vaf olnan keyfiyyeti zerine

old. Andan ora Suln

13.

da bua ilat geydrp ol terk itdgi ynleri gir erzn lup ve cevhir-ile

muraa

aftn ve lal-ile muraa eyerl atlar ve filler, muraa vat-ile ve etr ve ser-perde bai ld. Ve Iru salanatn 14.erzn ld. Ve b beglerine mertebesine gre izzet ve ikrm lup arllar virp gnderdi. Ve andan ora
15.

her ehirde Ir ve Mverin-nehr

16.

ehrlerinden kylar ve yirler kend-y-in dutund. Ve Suln Sancar

be-yet aamet

l itdi. yle ki; anu ubesi Kra addinden Yemen asna degin Mekkede
17.

ve Tyifde ve Ummnda ve Aderbiycnda330 t Rm snurna degin onurd.

1.

Memleket vsat ol denl idi ki

kend veft itdkden ora bir yla degin ldgi

memleket uclarnda iidilmedi. Henz utbeyi anu adna 2.ourlard. Ve yet devletl ve dn-perver pdih-d. Ve ulemy be-yet sever-idi. yle ki; anu zamnnda 3.ubeyi orsn limlerin mad ve millerin merca olmd. Ve ulmu ve feyil menba ve hnerler 4.madeni olm-d. Ve Suln ulem-y-la ve zhhd-la ve abdllar-la be-yet itil iderdi ve bunlaru-la dyim 5.alvet, obet lurd. Ve on geymekde hi tekellf ekmezdi. Eker evkt sde bz aftnlar ve uz derisi 6.krk

329 330

P. 38b/8. andan Azerbeycan,bk. brahim Kafesolu, Seluklu Tarihi, stanbul, Milli Eitim Basmevi, 1972, s. 85.

74

geyrdi. Amm dyim taht zerinde otururd ve salanat yninden nesne eksk itmezdi. Ve
7.

n ki cmle cihn aa msellem old ve mlk- erf msaar ve arda ve arbda bunu

fermn nfid old ve ulu 8.begler ve adem ve aem bunu eyym- devletinde grdiler ki kendlerden ulu kimesne yokdur, tg ve b331 olup 9.ulm elin uzatdlar ve riyya b-vech iler itmege baladlar. yle ki; Mverin-nehrde, ki Sulnu drl10.

mlki Mervden

ra-d, ulmler ve bidatlar itdiler ki h ferde aa taamml itmiye-y-idi. Ve Suln da bi yz

11.

otuz beinci ylda memleketin avf idp bunlar ab itmege Mervden

12.

Semeranda geldi ve ydan lan

kfir vzesi vr-d ki bild- slma ad eyledi

13.

diy. Ve bu Mverin-nehr al orsndan, lekerinden

ve suln etbin

ulminden ve taaddsinden ol adar incinmilerdi ki el altndan kfire aber gnderdiler,

14.

yrisn diy. Ve bu leker kend aznllar zerine ve dimglarnda kibirleri ve kend

15.

nefslerine itidlar

dai ziyde olurd. Ve eydrlerdi ki: imdiki lde bizm yz bi

tamm yaralu ve sillu atlumuz vardur ki 16.kimesne bize muvemet idemez. dirlerdi. Ve lf ururlard. Bu enda lan Kfir ydan bunlaru zerine
17.

yridi. um ve ayr
1.

sanca leker-ile ve arl adlu kfir da otuz r bi atlus bilelerince

gelp

buludlar. Suln lekerin varcasn tertb idp mubil olcak kfir b-nihyet idi. orsn lekerine 2.hezmet vi old. Bir vech-ile ki otuz bi kii tamm ki ol cmleden tamm drt bi ulu begleri ehd 3.oldlar. Ve ol va da tevrhde yazlcak mubet old ve Suln mteyyir kald. in ve ardn kfir ald.
4.

Tced-dn Ebul-Fazl ki Nm-rz pdihd, eyitdi: y Suln! Ne urursn?

uracak vat mdur? 5.Ba resin yimek gerek. didi. Eyle diyicek yz -demire mstara- atlu-y-la kendyi kfir 6.lekerine urd ve bir arafa d. Ve grdi ki hemn on bi kii urtulm. Ve bu on bi kiiyle yz 7.arya dutdlar. Ve bir Trkmen ele girdi, lavuz idindiler. Ve Bel vilyetine geldiler. Ve Tirmi alasna girdiler. 8.Andan ora erfdan leker alndan kaan urtlan birer birer gelmege baladlar. Gelp lmiler-n taziyet idp 9.ve bler in tehniyet iderlerdi. Ve Ferd Ktib dirlerdi, bu vada iki Beyt didi. Beyt:
331

P. 38a/9. ya

75

10.

lcu birle ehyir yzini dutdu tamm,

Dmanudan rk yldur kim alursn intim.

11.

Ger iridiyse yzz devletine ne aceb

ol ki bir l zre b ala adur ves-selm.

12.

Ner: Ve n ki Suln leker iinden gitdi. Nm-rz pdih Tced-dn Sulnu

13.

yerinde durup mblaay-la

cenk itdi. n kfiri rd ve bunu bahdurlna iy332

14.

al ayrn kaldlar, ir ele girdi. Dutup

lana getirdiler. lan be-yet grdi. Bir

15.

yl alvirmedi ve Trkn tn da, Suln Sancaru

ei, ol da ele girmidi ve Bir

16.

yldan ora lan ikisin da Sulna gnderdi. Ve Mverin-nehri tamm

lan

kendye msaar kld ve hkm kmete mel old. Ve bu nekbet esnsnda vrezmh Atsuz
17.

dai old ve Merv ve Nsbr be-yet yamalad ve ok azyin

1.

ve defyin buld ve arelerin Ald.

Suln an iidp aa aber gnderdi. Ol da

fulne cevb virdi. Suln da muayyed olmad. 2.Kend dalmlarn divrmege333 ve avlin ab itmege mel old. Ve bir yla degin tamm gir erkn- devlet 3.cem olup esbb- salanat mheyy old. Mftalara tedrkler olnd ve erfdan ililer ve hedy gelmege 4.ve devlet ve pdihl gir ibtidsndan dutd. Ve bunu zerine yedi yl tamm pdihl mstemirr old. 5.Ve bi yz rk nci ylda Suln, Riye geldi. Ve eraftan ililer geldiler. Her birine mertebesince arl idp
6.

gnderdi. Ve Suln Mesd aznnden r pdih Srn ban

gndermidi, ar itdiler. 7.Ve andan ora Suln gelp on be gn Suln-ile old ve an da uurlayup ahdi bekleyp 8.gnderdi. Ve cmle Ir beglerine ilat virp o grdi. Ve bu yln ramannda gir orsna geldi. 9.Ve yldan ora ru meliki asan binil-seyn ur itdi. Ve Al etr ki Suln cibi idi, Hernu334 begligini
10.

virmidi, ol da

olup asanla ittif eyleyp bile yridiler. Ve Sulna cem nesneden bunu li 11.at

332 333

P. 39b/13. i P. 40a/2. dirrmege 334 P. ve A. Hernu olarak yazlan kelimenin Heratu olduu muhakkaktr.

76

geldi. Zr ki bua bunca eylk idp msaral335 mertebesinden arup bu mertebeye irdrmidi.
12.

Suln da Merveden ne adar lekeri vr-ise cem idp Hert nevsine

geldi. Ve asan da Al etr 13.birle ittifk idp aru yridiler. Amm bunlaru lekeri beayet mblia idi. Fil-cmle ortada ayl cenk 14.old. irl-emr asan lekeri mnhezim olup Suln lib old. asan ve Al etryi dutup Sulna getrdiler.
15.

Fil-l buyurd.

Al etryi alem dibinde ikiye bidiler. Ve asan bile esr idp ald, orsna gitdi. Ve yler
16.

mubetinden ber Suln henz bir fet itmemidi. Bu fete be-yet dn

17.

olup heybeti ve meti gir evvelki mddet da bunu zerine gedi. ir bi yz r sekizinci

gibi old ve pdihl yei revn buld. Ve bir

1.

ylda Uzlar336 Vas vi old. Anu keyfiyyeti

bu vech-iledr ki bunlar bir blk Trkmn ife idi. Otlalar 2.ve yaylalar Bel yresinde idi. Her yl yigirmi drt bi oyun sulnu mabana vafeleri idi ve n-3.-slr dyim kend demsinden dem gnderrdi, getrrdi. Amm bu varan dem anlara at taadd iderdi, 4.ve taakkm iderdi. oyunu eysinde ve yavuznda bunlar ayl incidrdi ve en laflarla sgerdi. 5.Ve bunlaru arasnda r ehli ve nimetl kiiler vr-d. Anlara cret iderdi. Anlardan rvet umard. 6.Anlar da rvet virmege r iderlerdi. irl-emr incinp ol kiiyi if-y-la helk itdiler. n ki 7.koyunu mabaa varacak mevsmi old, bu kii gelmedi ve koyunn getrmedi. Ve rslr da bu li iitdi, 8.Sulna ar itmedi. Mabau aydn kend yanndan grdi, t ki Bel Vl mc Suln grmege geldi,
9.

apu al bu dieyi mca didiler. mc da Sulna ar itdi: Ol zlar olup

ba ekmek isterler. 10.mdi anlar Bel yresindedr. Eger Suln ben ulna anlaru neligin adaa iderse ylda sulnu mabana
11.

oyun otuz bi gnderem ve anlar tamm ab

12.

idem. didi. Suln da bu szi abl idp mca

marlad. mc da bunlaru iine

13.

bir ane gnderdi. Ve Ol ldrdgz kiin crmin vir ve bi

detz oyun337

vir! didi. Bunlar bu aneye temkn virmediler. Eyitdiler: Biz sulnu yuz. Bize Sulndan 14.ayr kimesne km itmez. didiler. Ve ol aneyi inet-ile odlar, gitdi. Eyle
335 336

P. 40a/11. masaral P. 40b/1. uzlar 337 P. 40b/13. oyun

77

olsa Emr Kmc ve ol Alad-dn,

15.

ki ar melikiydi, tamm leker cem idp uzlaru

16.

zerine yridiler. uzlar da leker cem idp bunlara mubil

oldlar. Bunlar basup

mc ve oln ldrdiler. n bu haber Sulna yetidi, erkn- devlet ve mer-y

17.

haret rba ddiler eyitdiler338: Bunu gibi ie idm idenlere muayyed olmama

pdihl degldr.
1.

Eger anlar kend midrlarn bildrmezlerse da ziyde taadd iderler.

Elbette lzmdur ki Suln areket ide 2.ve at arasna gele. didiler. Suln da bunlaru sziyle areket idp uzlardan yaa tevecch itdi. Bunlar 3.n ki sulnu areketin iitdiler, tevli olup be-yet rba ddiler ve ililer gnderdiler ki: 4.Biz evvelden pdihu ullaryuz ve pdihu buyrundan ara deglz. Bizm aramza geldi, evmz yamalamaa 5.ad ld. Biz da ehl ayl riyeti-y-in anlarula aru olduk. Bizm adumuz yo-iken aralda ol da 6.ol da helk olm. Pdih bizm gnhumuz afv itsn. de yz bi filori ve bi gzel olan 7.pdiha gnderelm, birin adn mc lsn. didiler. Pdih abl ld, amm mer ittifk idp pdiha 8.mblia itdiler. Pdihu itiyrnsz cebri ile alup bunlaru zerine vardlar. n pdih yan geldi, bunlar 9.ne adar avratlar ve olancular ve zlar ve ocalar vr-ise lerine dutup taarru ide alaup
10.

Sulna aru geldiler ve zrllar

itdiler ve afv aleb itdiler ve r oldlar Sulna her evden anlaru batmnyla 11.yedi batmn gmi vireler. Suln bunlar esirgeyp teraum itdi. Diledi ki atn evre, dnp gide. Emr Meyyed
12.

ve alan begler sulnu dizginin dutdlar, eyitdiler: Dnmek h malaat

13.

degldr. Fi-l -cmle Suln ne adar dnmek

itdiyse Meyyed ilzm idp omad. n

14.

ki uzlar grdiler ki yalvarmadan re yodur, tamm sulnu teraumndan

nevmd

oldlar. Nr cnlarn ve numnlarn salama-in cenke idm itdiler. Ve suln lekerin ekeri sevmezlerdi.
15.

n bu i Meyyed idm-y-la old, anlar da cenkle

16.

tesl itdiler. Bir sat gemedi ki sulnu lekeri

mnhezim old, dndi. Ve uzlar

bunlaru ardna ddiler ve Suln bunlaru memleketine gelince yedi meeatl 17.u gedi. imdiki lde ol ulardan leker o helk oldlar. Ve Suln da ele girdi. Meyyed
338

P. 40b/17. Bu kelime yok.

78

1.

bir n-yiste fikr-ile bunca pdihl bozuld. Ve Suln dutup, alup Merveye

geldiler. Ve kendlerden 2.av ve ademi ve aemi tertb itdiler. Ve Suln bir ret idindiler. Vezrleri ve ketdlar dzdiler, amm her bir 3.hafta taayyr ve tebdl iderlerdi. Ve Merve ki ar Beg zamnndan ber drl-mlki idi, azyin ve defyin 4.dolu idi, pdihlaru. Ve begler ve ayn ehri gizlemi-idiler. uzlar gn tamm yamaladlar. Evvelki gn altun 5.ve gmi ve arri aldlar. kinci gn demr ve baiyyeyi altun aldlar. Ve nci gn dek ve l aldlar. Ve nehl 6.ve b urdavt ne vr-ise, att aplarn da arup aldlar ve ehr alnu ekerin esr itdiler. Ve yamadan 7.sora bunlara ikenceler iderlerdi ki gizl uyular ve zr zemnlerde nesne vr-ise eyitdrrlerdi. Fi-8.lcmle yir yzinde ve yir altnda h nesne omadlar, aldlar. Ve andan ora Nibrdan yaa tevecch itdiler ve kendler 9.lekeri dekl drt da daradan bile uydlar. Ve Nibr al da cret itdiler. Evvel gelen blge
10.

temkn virmediler ve

anlardan ban aldlar. Ve n ki o gelp yetidi, her birine ba ays old. Eker
11.

avratlar ve olancular cmie ve mescide dirildiler. lclar ekp girdiler, mescid iinde

ol adar dem ldrdiler ki 12.an gvdeleri rtdi. Bu mescid yetde byk mescid idi ki her namz vaknda iki bi kii bulnurd iinde.
13.

Ve yce apular vr-d ve cem aalar ve

direkleri andulus-la yalanmd. Ve bzru katnda idi. n 14.am old, bu mescidi oda urdlar ki yetip ulesi yle yuru kd ki tamm ehr gndz gibi yamaladlar ve aln esr itdiler. Ve bir nie gn ehrden ara durdlar. Her ab gelrlerdi.
16. 15.

old. rteye degin

Ve esr nesne

bulmazlard, yaarlard ve sarylar ve imretleri arb iderlerdi. Ve esrlere ikence iderlerdi.

17.

Ve ikenceleri buyd ki: Esrler azna opra oldururlard. ol adar ki, y

1.

mla irr iderlerdi yd

cn virrdi. Ele girmeyen kiiler gndz uylarda ve

krizlerde gizlenrlerdi. Ve Meyyed bu areketi ucndan 2.ymete degin lanet eksk deldr. Zr ki ey Muammed-i Akkf ki ol zamnda muted-y lem idi ve alef selef 3.-lin idi ve Mummed bin Yay ki Iru ve orsnu ulemsnu muteds-y-d ve imml-mslimn idi, 4.ikencede azlarna -ki nice yllar ulm u marif iderlerdi- opra doldurmada oldlar; ayru kiilere d ne 5.itibr?

79

Ve ol eyym iinde helk olan mslmnlaru addi ve ar yo-d. n ki uzlar tamm ret 6.ve trc lup gitdiler, bu ehr al arasnda itilf- mehib vr-d, ol sebebden birbirine kn 7.ve uud iderlerdi. imdi ki furat buldlar, her gice birbirin maallesin baarlard ve evlerin alancsn da
8.

oda ururlard, t ol ki uzlardan

urtulmd, ol da arb old. Ve bu ehr yetde at olup 9.veb old. Anlar ki lcda ve ikencede lmemidi, aldan ve ba ndan rldlar. Ve ulvlerden ve ehr
10.

aynndan ba ki Hinduz adlu yire, ki ala idinp mancnlar urup anda snmlar
11.

idi, ehrde b alan aaflar

da anlaru sncana vardlar. Ve anda sulnlaru sary

vr-d. An imret itdiler ve ehirde buldular 12.kirmedi ve aac ve a ne vr-ise aa arf itdiler. Fi-l-cmle Nbr iki yldan ora yle old ki kii
13.

gelib kend maallesin

bulmaz idi. Ve burada evler var md yd yo md bilmezdi. Ve ol medris ve cevmi, ki

14.

ulm ve marif ounurd ve ibdet ve at lnurd, cem oyunlar t olm ve yabn

15.

cnavarlarna mekn olm

idi. Ve orsnu cem ehrlerini bu uzlar bu vech-ile

itdiler. ll Herya girmediler ki ol ayl mukem idi. Ve Suln

16.

Sancar bunlaru ellerinde iki yl zebn old. ttif yle ddi ki bu

17.

uzlar Bel atna geldiler ve sulnu

cematndan ba, Suln atna geldiler. Amm

1.

elbette uz beglerinden kimesne Suln atna r olsa gerekdi.

ol sebebden keleci

idemezlerdi ki Sulna muayyed olmayalar. Suln eyitdi: Teferrclenelm, Ceyn kenrna varalum. 2.didi. Atlanup Ceyn kenrnda seyr iderken Trmd beraberinde geldiler. Ol arada evvelden gemi r lmlard. 3.Suln gemiye girp Trmd alasna gedi. Bu uzlar segirtdiler, yetmeyp Hey! Suln ad! diy geldiler ve 4.bklerine da aber virdiler. n sulnu kurtuldu aberi erfa mnteir old. orsn begleri birin 5.ikin gelmege baladlar. Sulnu atnda ayl cem oldlar. Suln da uvvet dutup dr lmlk Merveden yaa 6.tevecch itdi ve avlin ab itmege ve memleketin tedbr itmege balad. Amm efkr- fide alebe ld. Grrdi ki 7.azyin l, esbb ve lt yok ve riy mteferri ve leker her biri bir yaa ba ekerler, avn ve addm yok. Bir iki 8.ay gedi ki af-i insn ve ende-i nefsn murin olup mara r old ki ir ol maradan drl-irete 9.nal itdi, bi yz elli birinci ylda. Mervede yapdu devlet nesinde defn

80

itdiler. Ve Suln Sancaru mddet-i

10.

mri yetmi iki yl idi ve salanat altm bir yl.

11.

Yigirmi yl orsn da Berkiyru arafndan ve r bir yl kend istilli

ile ve iki

tevin grdiler. Birisi drt yz osan birde ve birisi bi yz elli birde yazlm. kisin aras 12.altm bir yl idi. Beyt: Zamndan kim old ki g grmedi Yd tc u tat yile virmedi.
13.

Ne n ola kim o zehr olmaya

Ne luf ola kim anda ahr olmaya Vefs beldur safs cef
14.

af grmedi dnydan Muaf

Ne-n zidr kii abl emel n boynndadur balu dm- ecel

15.

Gerek kim kii aa ibret gzin

Diler ise kim gre rat yzin Cihnu urrna aldanmaya

16.

Ulul bi alur anmaya

Ne a devlet mebbed degl Y bu izz mknet mualled degl.

17.

Eger istese menzil b-zevl

Ki anda ola nimet l-yezl, Bek milkini eylegil itiyr

1.

Ki ol old muya dr arr.

ehineh Murda u-y enm Bu lemde virsn murdn tamm

2.

Hem ol leme eylesn pdih

Ki olmdur slma pt penh.

81

ikr-i 3.es-Suln yed-Dny ved-Dn Mamd Bin Melikh Yemn EmrelMminn Suln Mamd degirmi yzl 4.ve degirmi saallu ve orta boylu, bzs uvvetl ve as mnsib idi. Mddet-i mri yigirmi yedi yl idi. 5.Ve pdihl on drt yl idi. Ve b-ry ve -y-d. Ve laf abatl ve atlu dill ve rn szl 6.dem idi. Ve b a yazard. Ve gkek ibreti vr-d. Tevi -teamt billh- idi. Vezrleri Rebb 7.d-devle idi ve Eb Manr idi ve Kemled-dn-i Semr idi ve emsl-melik bin Omn bin Niml-melik idi. cibleri 8.Muammed bin Al Br idi ve c on idi. Ve l-i Seluda bu Suln Mamddan mrifetl ve cziyyta dinr, 9.h yo-d. Mecm- il-i amde ve al- pesendde ile mevf idi. Ve ayd itmege ayetde r vr-d. oanlar da ziyde. n ki ammus Suln- 11. Aam Suln Sancar Ira geldi, sekiz aydan ora bun tahrk itdiler. Ammus-y-ile murebe itdi. irl-emr
12. 10.

Prisleri ve tz atlar altun uldeler-ile yetde o-d ve

nup ad. Ammus gir bun

13.

atna getrp nuvt itdi ve Mh- Melik tn ki kendn z idi, bua

virdi. Tamm

ceh-la ve mura ratlu fller-ile. Ve Iru sulnln tefv ld. Ve Mh- Melik tn
14.

bir zamn bilesince old, irete nal itdi. Andan ora ammus Sitt tnn
15.

gnderdi. Ve mdm ki

mri ad Irda suln-d ve alb imeti Ifahnda idi. Ve ol

16.

zamnda Baddda Emrl-mminn

alfe Msterid-i Bi-llh idi. Bir defa yle

17.

vi old ki bir czv die in ortalarnda Mamd, Badd ir maet ldlar.

1.

vaet vi old. alfe Badda girdi ve

itdi. Ve ir zr-ile ald ve alfe ile gir mlia idp

Ve bu Suln Mamdu 2.zamnnda dimler o-idiler ve hem -vat idiler. Ol sebebden ki Suln Mamd, avratlar 3.atnda o otururd, anlarula yetde afs vr-d. Pes dimler da her birisi ulu olup 4.devlete yetirlerdi. Ve Suln dvn linden ve begler atatndan yetde aberdr-d. Ve her 5.vat vezrlerinden ve mstevflerinden isb alurd. Memleketde h bir nesne maf degldi. Ve avtne
6.

yet muayyed

82

olmadan ve bunlarula o mberet itmekden bua mzmin maralar r old ki 7.ir helkna mvedd old, irete gitdi. Beyt339: Seludan ber bu seln ki gediler, Y Rb mrlerin 8.ehineh Murda vir! Kim muli ise kuh-ft eyle stvr, Kim dmn ise rmeni mrini bda vir!
9.

ikr-i es-Sulnel-Muaam Rkned-Dny ved-Dn Eb lib Turul bin Muammed bin Melikh 10.Yemn Emrel-Mminn Suln Turul bin Muammed bir padih-d, zl beizl ve uzun boylu, yarn 11.ve

ggsi ya. Mddet-i mri yigirmi bi yl idi. Hemednda veft itdi. Senet tisa ve irn ve amse mie de.
12.

yl pdihl eyledi. Adli ve siyseti ve aysiti ve amiyyeti ve

13.

keremi ve ecati tamm yirinde idi. Ve

mrinde hezl ve herze keleciler sylememidi.

14.

arnda Mahmd mdm ki a-d, Irka suln-d ve urul

ammusnu metinde
15.

idi. n Mamd veft itdi, ammus Suln Sancar Iru sulnln bua tefv

itdi.

n bu Ir a geldi, arnda Mesdile ortalarnda murebe vi old. Nie defa lib old 16.ve nie defa malb old. Bir defa hezmet vi olup aarken vzistna urad ve vce
17.

udmi dutup Laburu apusnda aa od ki, Benm sergerdnlum sen

cdendr. diy. Be-yet

1.

ulemya ve uleya tam ve terbiyet lurd. Ulemnu ol

adar, anu terbiyyeti sebebi-y-ile izzeti vr-d ki 2.md dirlerdi bir ir, bd adlu bir dnimend meclisinde bir de okd. Bu beyte geldi ki:
3.

Ger ar igi iriben pmedi,

zrin abl eyle ki ol py ider ref n ol340 dnimend 4.bu beyti iitdi, eyitdi: y vce, ir rzs vr-ise dilesn! didi. Bu ir bilesince bir 5.olan vr-d. Bu ir eyitdi: Bi kzl flori borcum var.
339 340

P. 43b/7. Bu kelime yok. P. 44a/3. Bu kelime yok.

83

Beni abs idp dururlar. de bu bilemce mvekkeldr. 6.didi. bd ban aaa eyledi. Muiblerinden birisi ba aldurup eyitdi: Ben vireyin didi. bd ba 7.aldurup eyitdi: Ben vireyin. Bu bi flori borcna virecekdr. Bi flori da gerek bua341 ki kend nafaa
8.

ide. Bir mrd da ban aldurup eyitdi: Bi flori da ben vireyin. didi. mdi ol

pdihu ulemya 9.itid ve himmeti eeri idi ki cem memlikinde da merm u muterem idiler342. Ve Hemednda bir medrese yapdurd
10.

ki cem lemde anu gibi yo-d. Ve

11.

Alad-dn Mecdil-slm mderris ld. Ve ol adar evf ve ife bir pdih itmemidi. ir: Bimdillh ki imdi h- lem
12.

tayn itdi ki h

Murd ynet-i evld- dem

der lemler ol del ikrm Ki yok lemde bunlardan mkerrem.

13.

ikr-i es-Suln yed-Dny ved-Dn Ebl-Fet Mesd bin Muammed bin Melikh asm 14. Emrel-Mminn Suln Mesd buday el-y-d ve meti ve uvveti cem lekerden ziyde idi,

yle ki; 15.yaluuz arslan depelerdi. Tevi -timdi alllh- idi. Vezrleri erefed-dn Eb irvn bin lid idi
16.

ve mded-dn Ebl-Berekt idi

ve Kemled-dn bin Muammed idi ve zzl-Melik Taravcard ve Meyyedid-dn ur 17.idi. Ve cibleri cib Mnker idi ve cib Tatar idi ve cib Abdur-Ramn idi ve cib al idi.
1.

Mddet-i mri r bi yl idi ve pdihl on sekiz yl idi. Be-

yet grkl ve boylu ve heybetl idi. l-i Seluda 2.bu boylu ve retl h gelmemidi. Ve tatu yara idi ve meydnu zneti idi. Bir mlede bir lekeri r idi 3.ve bir arbede arslan ldrrdi. Ve dil kde-ry idi. Ve hezl lafeyi severdi. Ve anu zamnnda aly 4.dilenplerdi ve cihna nimet apular ve rat yirleri almd. Ve bu lleri anu
341 342

P. 44a/7 da aa gerek eklindedir. P. 44a/9. ideler

84

zamnna yetienler cem 5.tad iderlerdi. Ve limleri severdi ve gnh l olaca ilerden b-zr-d. Ve tanaum ve tekellf sevmezdi. 6.Ve abdllar-la ba be-gyet -d. Ve ular severdi ve ayddan uanmazd ve dyim arslanlar 7.yaluuz depelerdi. Ve ma bir at arslan in rgenmi-d ki b-teklf girrdi. Ve ekeri evtda 8.aznesi l idi ve erfdan mllar, ki gelrdi, hemn meclisde balard. Ve n ki arnda Suln 9.urul Hemednda Alid-devle sarynda irete nal itdi, ol Baddda idi. Irk begleri fi-l-l peyk 10.gnderdiler ki Ne oturursn? arndau urul dnydan nal itdi ve biz ullaru rikb- hmynu vsline
11.

mteraib

muntaruz. didiler. Ve Suln Dvd Tebrzde idi, bir kii da aa gnderdiler. Ve Suln Mesd yetip
12.

salanat bunu old. Ve Suln ki Badddan d, alvna geldi.

Mblia ar dp sovular old ki 13.yollar ar ald. Pes ne adar deve vr-ise cem itdiler, ce srdiler, anlar yol fil-cmle belrtdiler. Anlaru
14.

ardnca atlular yridiler, t

Hemedna yetidiler. Erkn- devlet aru up rikbn pdiler. Ve Suln Mesd 15.tata girdiler ve padihl serrinde muarrer ldlar. Ve n ki Dvd yetidi ve Suln an grp 16.z Gher tn aa virdi ve kendden ora an velahd ld. Ve ol ahdde alfe Msterd
17.

Bi-l-lh idi. Badddan kd, urulu

1.

memleketi adna Ira ve orsna ve Khistna yrdi. Ve Suln

Dvdla ve

Atabeg ara unurla vade lm-d ki bile bulalard. Ve ittifk dmedi bulumadlar. Ve Penc-Engtde
2.

Suln Mesd-la buludlar ve uradlar. ttifa alfe lekeri

mnhezim olup ne adar Badd begleri 3.vr-ise adlar. alfe bir depe zerinde yaluuz ald, Suln an grp cib Tatar gnderdi ki Var 4.anu nde yir p ve atnda dur, kimesne kstl itmesn! didi. Ve Suln buyurd ki alfe 5.in ser-perde ve ota dutdlar ve itirm u izz-la getrp alfeyi ondurdlar. Ve esbb- mab ve lt-
6.

obet tertb itdiler. Suln dyim gelp anula obet iderdi. Ve Suln Aderbicna tevecch idp Mrya 7.geldi. Ve mlhideden bir ifeyi

alfen otanda ser vaine girp alfeyi ldrdiler. Suln iidp 8.be-yet mteellim old, mlidler alebinde cehd idp ele getrmedi. Ve bir zamndan ora iitdi kim
9.

alfen ol Rid leker ekp Suln-la urama ister ve babasnu ann aleb itmek

85

ister.

10.

Suln d anu anndan343 mberr idi. Pes Suln be-yet ar leker cem idp

Badda yridi. Ve ol yl 11.Irda ve Khistnda mbla zl olmd. Bu leker ayl zametle Badda344 geldiler. n Rid bun iitdi,
12.

aup Ifana vard ve Ifaan

13.

ir itdi. ve Sadid-devleyi, Ifahnu vlisi idi, ne adar are,

vr-ise ira koyd.

yle ki, Rid lekeri biri birin ldrr idi. Ve melideden bir kii vr-d, 14.bu Sdiddevleye imet iderdi. imetinde bir defa furat bulup grdi, Ridi ba-la ldrdi.
15.

Ve n Suln, Rid ldgin iitdi, Msterid arda Emrl-Mminn Mutef

Baddda idi, 16.arup anula bt itdi ve alfe idindi. Ve Badddan gir dnp Hemedna geldi. Ve beglerden
17.

bir cemat Lter

1.

vlsi Porsu birle ittifa itmilerdi ki Sulna muhlifet ideler ve Sulndan

drl

drl b-tevch dilekler iderlerdi. Ve olmaz iltimslar lurlard. Ve Suln da bunlaru line muali
2.

olmd. Bunlar Lter nde bir ayrda otururlard. Suln

Hemedndan ol leylde atlanup yrdi345, 3.t yarndas yle vainde ki cem fil uyurlard, zerlerine vard. Amm h kimseye nesne dimeyp oru 4.evlerine vard, bir aymeye ond. n ki bunlar grdiler l byle old, birin ikin gelp Sulnu nde 5.yir pdiler. Suln da abl idp gnhlarndan geerdi, t cemisini muli f oldlar. Ve ol Badda
6.

geldi ve andan Muammed aznedra vizret virdi. Ve ol ayl uvvetl ve cretl-y-idi,

al ve kifyeti 7.yirinde idi. Ve amm beglere rmet ol adar itmezdi ve bunlara tmrlarn kifyetlerinden artu virmezdi. Pes mer 8.Atabeg ara Sunura biti yazdlar ki Bu vezr bize istiff ider ve Suln atnda kimesneye adr omaz ve saa 9.da Suln mteayyir eylemidr. didiler. Ve eger bunu tedrikin itmezse da istls ziyde olur. didiler.
10.

Ve cem leker bunu adveti zere ittif itdiler. Ve SulnAtabeg ara Sunura buyurmd ki arnda
11.

Selu-hile Frsa vara,

12.

Selu-h anda beg eyleye. n ki ara Sunur Selu-hla derbcndan

gelp

Alem adlu yiri gediler ve ink mur-zrnda ondlar. ara Sunur Sulna aber gnderdi ki Bu izmete
343 344

13.

varmazn, t ki aznedr Muammed baa a elini ve ban

P. 44b/10. atndan P. 45a/11. Baddda 345 P. 45b/2. yrtdi

86

gndermeyince! didi. Suln bu aberden mteellim old.

14.

Cem begler ittif idp

15.

eytdiler: imdi anu vat degl kim ara Sunur mnfail lasz. Ol ne dirse

itmek

gerek. didiler, yetde mbla itdiler. Suln muarib olup vezr ban ve a elini kesdrp
16.

ara Sunura gnderdi. ara Sunur andan Frsa vard ve anda Frsu meliki

Meng Bires birle urad 17.ve d. Ve Selu-h beg dikdi ve gir dndi, gitdi. n ara Sunuru gitdgin Meng Bires iitdi,
1.

gir Frsa yridi. Selu-h asta bulund,

muvemete resi yo-d. Pes mufeye binp ad. 2.Meng Bires yetip atdan indi, mafesi inde yir pdi, eytdi: Vilyet ve memleket sendr, nin gidersin? 3.diy alup Selu- ehre geldi ve ala346-i Sipde gnderdi, anda irete ulad. Ve n ara Sunur
4.

Selu-hdan ayrlca Hemednda Sulna geldi. Suln bua terf idp

ilatlad ve dirbcna 5.gnderdi ve ol yolda bu da irete nal itdi. Ve bu veft itdkden ora Cv Cndr ulu old 6.ve bunu mertebesi aa degdi. Ve Suln Mesd Hemedndan Riye tevecch itdi. Meger Riy meliki Abbsa Suln- 7.Aam Sancar mteayyir olmd ve buyurmd Suln Mesd ki varup ala ve Abbs duta. Suln Mesd 8.n Riye geldi, Abbs istibl idp ullular ld ve garb pkeler virdi. Fi-l-cmle sulnn 9.yetde utandurd. Suln da an incitmege malaat grmedi, zr ki zl-la mehr idi, an incitmek 10.bed-nml olurd. Andan ora Suln Hemedna geldi ve andan Ifana vard. Ve emr-i cib Abdu
11.

r-Ramn idi. Begler bunula ittif itdiler vezri

12.

zzl-melike ad itdiler. Ve Suln da anu zerine

tari itdiler. T ki vezri dutd,

13.

cib Tatara marlad. n Hemedna geldiler vezr irete nal itdi.

Ve Abdur-

Ramn Sulna bir onulu itdi ki h uhde anu gibi onul kimesne nin virmemidi balerden
14.

ve pkelerden ve tekellflerden. Boz-Aba ve Abdur-Ramn ve Abbs

15.

ittif itmilerdi Sulna mulifet ideler.

Ve Abdur-Ramn bunlara aber gnderdi ki

16.

bu leker meveret ideler. Bunu aberi varnca Boz-Aba Muammedi

Ve Melik-h ki
17.

Suln Medu arnda Suln Mamdu olanlar idi, alup sfahna getrdi.

Ve

sulnu atnda da h leker yo-d. Suln ldze ki derbcnda idi, dem gnderdi tacl
346

1.

derbcn lekeri-y-ile gelp Sulna bulua. Ve Suln da Hemedndan

P. 46a/3. Bu kelime yok.

87

up derbcndan yaa gitdi. Henz 2. g varmd ki Boz-Aba geldi. Hemedna yetidi ve Atabeg eyledz mblia leker cem itmi, gelp Kirmn-3.hnda Suln arulad. Ve elvnda bir kar yad ki h bir kda kimesne anu gibi grmemidi. 4.Suln durd, bir ay Baddda oturd, dan mad. Ve andan ora up derbcna vard. 5.Ve Melik Arslan ve Melik h bin Selu Tikrt alasnda Emr Mesda marlad ve Suln Merya geldi. 6.Ve derbcn begleri avl Cndrile imete yetidiler ve anda imet itdiler ve andan Miynaya geldiler. Suln 7.ol vatde Bal Beg Arslan iler ekmidi ve beglere yetde at gelrdi. Ve ittif idp bua 8.asd itmilerdi. T ki avlya da ikyet idp an kendlere muvf ldlar. Ve ad itdiler ki Begi 9.dutalar. Suln iidp avlya eytdi: Ben seni anun getrdim ki benm dmanum def idesin. Sen d
10.

gelp ol defden benm sekme

11.

ad idermisin. avl utanup, Sulna zemn-ps ld, r diledi.

Ve andan ora

Suln diledi ki bu Begi ulu eyledgine ve izz itdgine bir r beyn ide. Buyurd,
12.

evgn oynamaga meydna, avl da bile ard. Ve Bege buyurd ki meydna

girp pklik gstere. 13. Beg da girp op oynamada ve at segirtmekde ol adar hner gsterdi ki avl taaccp idp
14.

barman rd. Ve murr old ki h bu diyrda bunu

15.

nari yodur. Ve avl Beg, Begi otana

getrp o ilatlar ve atlar ve muraa

eyerler, uyanlar virdi. Ve andan ora Miyndan Zingna geldiler.

16.

Ve Abbs Sultnu arda Melik Sleymn-la alem miyetinde nzl

17.

itmilerdi mblia lekerle. Ve buraya

da Muammed ile ve Melik-h-la ki Suln

1.

Mamdun olanlardur, anda geldiler suln-la mur adna.

Ve Sulnu

lekeri bulardan yetde itiy iderlerdi. Ve Suln Allh -Tel- aretine nup h
2.

bunlardan itiy itmezdi. T ol vate degin ki bir birine yan geldiler ki ab bu leker ol

gice Melik Sleymn 3.oyup Riye gitdi. Abbs bunu gitdgin iidp ardnca gitdi. Ve n Boz-Aba bun grdi itiya ddi 4.ki bu tefrden ngh bize bir ikestelik olmasun, diy. ol da bu melikleri alup Isfahndan yaa gitdi. 5.Suln bun iidp yetde fern old ve avly leker-ile bunlaru ardnca gnderdi. Ve Suln 6.Riyden yaa mteveccih old.

88

Ve Abbs aup rdehine gitdi. Ve Melik Sleymn Sulna aru geldi ve yir 7.pdi. Ve Suln da bun grp nevt347 ld ve dyim meclisine ve meydn teferrcine r lurd. 8.Emr-i cib Abdur-Ramn ve da begler cem olup Sulna eytdiler: Bu Melik Sleymn ardaudur, pdihu 9.arda kendye dost olmaz, emn olmak gerek. Ngh bir a mfsid348 bunu atna varup bun badan 10.arurlar, alurlar bir arafa giderler. Pdiha bir tev l olur. didiler. Bu sz Sulna eer idp
11.

buyurd ki Sleymn ol ondu

12.

yirden armayalar, anda mabs gibi otura. Ve andan ora Abbs da

Ardahandan

Sulnu imetine geldi ve r diledi. Suln da rin abl ld ve nesne dimedi. 13.Ve avl da Bozniye yetimedin dndi, imetine geldi. Suln-la vade lmd ki Suln, olnu
14.

atabegligini avlya vire. Pes Arap tndan Melikh adlu oln Prn

alasndan getrp avlya 15.marlad. Ve derbcna gnderdi ve Sleymn ol alaya gnderdi. Ve avl n ki Zingna geldi anda 16.an aldurd ve an aldurdugndan ora o atd. at yay ekerdi. Gir uvvet ile ekdi, damar boand,
17.

an dutulmad, veft itdi. Ve

1.

Suln atabegligin Abdur-Ramna virdi ve Ginceyi ve Irl bua erzn ld.

Ve

Abdur-Ramn bir nie ketlar bile ve suln oln rna gnderdi. Ve kendsi Sulnu imetinden 2.gitmedi. Amm dyim eyderdi ki: Boz-Aba yarar ulludur. Suln imetine lydur. gerekdr ki Suln aa 3.itimlet ide, ben ulun gndere, varup izmete getrem. didi. Suln iczet virdi, Abdur-Ramn 4.Farsa gitdi, Boz-Abaya. Ve Suln Hemedna geldi. Ve Abdur-Ramn da Melik Muammedi ve BozAbay alup 5.Suln aretine getrdi. Ve Suln da bunlar grp bir a gn obet itdi. Ve z 6.Gher tn, ki Melik Dvd nmzed olm-d, Melik Muammede virdi ve velahd idindi. Ve Abdur-Ramn 7.da kend rs-y-la cibligin Boz-Abaya virdi ve Boz-Aba suln cbln Abbsa virdi ve 8.vezreti Tced-dn Prsa virdi. Ve Melik Muammed Boz-Abay-la Prsa gnderdi. ve Abdur-Ramn diledi ki 9.Gencden ve rndan yaa gide. Sulndan dilek itdi ki Atabeg eyledz ve begi Bahed-dni

347 348

P. 47a/7 nvt olarak harekelidir. P. 47a/9. mfsidler

89

Munr-la oa,

10.

zr ki bunlaru Suln atnda oldularn dilemezdi. Suln da bunlar

bile od ve Suln 11.Badddan yaa tevecch itdi. Abbs ve Tce d-dn Vezr, Sulnu imetinde idiler. Ve Abdur-Ramnla giden
12.

begleri Abdur-Ramnu Boz-Abay13.

la ittifna ve Sulna mualifet adlar varduna muali idiler. n ki

Gince

niyetine vardlar, Abdur-Ramnu areketi azd, bunlar da ittif idp AbdurRamn ldrdiler. Ve Suln
14.

ol Melik-hu atabegligini beg ald. Suln bu

15.

aberleri iitdi, Abdur-Ramnu ol Fared-dne

nesne dimedi, amm Baddu

16.

ahnesi idi, andan mazl ald. Ve n Abbs Abdur-Ramnu ldgin iitdi,

alfe

Muted birle ittif itdi ki bayram gni n ki Suln namza gele, anda arda an dutalar,
17.

ittifen. Ol gn be-yet yamurlar old ki h kimse evinden maa mecli olmad. Ve

1.

a -Subneh ve tel-

Sulndan ol erri def itdi. Ve bir a gnden ora

Abbsu bu ittif duyuld. Suln bun saryna 2.getrtdi, dutd, anda ban kesdi. Ve Abbsla Abdur-Ramnu veftlar arasnda bir ay gemedi ki 3.Suln, Tced-dn Vezri da bu srdan aberi vard diy azl itdi. Ve Boz-Aba349ya aber gnderdi ki: 4.Ol hem ahtler nice oldun iitd, eger sen da heves vr-ise, gelesin. didi. Vizreti
5.

Meyyedid-dn bin350 urya virdi ki keml-i fal-la ve ilm-ile mehr-d ve luat ve

iiri ve marifeti be-yet 6.kemlde idi. yle ki ne devt- vizret onuldu vat turu gelp Sulna seksen beyt bir Arab 7.ade oud. Ve Sulnu keml-i marifetinden old ki vizrete anu gibi kiileri getrrdi. Ve keml-i madiletinden 8.old ki bunca murebe ve inlblar ki old bir derv ve bir raiyyet incinmedi. Ve n Boz-Aba bu aberi 9.iitdi leker cem itdi ve Melik-h ve Muammedi alup Ifahna geldi ve Isfahnu anesi Al Beg aru 10.gelp Melik Muammedi tata gerdi ve arusnda penc nevbet aldurd. Ve Suln da Badddan Hemedna
11.

gelmidi ve lekeri yetde az-d. Tz

12.

demler gnderdi Bege ki rn ve Gence lekeri-y-ile bize yetisin diy ve

Emr r-

gre ki dirbcn lekeri-y-ile gelp yetisn diy. Allhu tadri-y-ile Boz-Aba, ki Sulnu zerine yrrdi,
13.

yetde teenn birle yrrdi. Her menzilde bir gn iki gn

349 350

P. 48a/3. Boz-abi P. 48a/5. Bu kelime yok.

90

otururd. T ki Sulnu da lekerleri cem olup 14.yetidiler ve Hemedna geldiler. Suln buyurd ki cem lekeri ara Tigin ayrnda ondlar. Ve Boz-Aba da ol arada
15.

gelp

yetidi. Mubele itdiler, cenk itdiler. Ortada be-yet ava old ve Sulnu ol araf lekerini
16.

be-yet arb itdiler. Amm lekerler iinde Rstem adlu bir ara ul vr-d,
17.

Suln alndan idi, amm o

zamn Boz-Abaya imet itmidi. Ngh Boz-Abaya

1.

urayu geldi ki yaya alm atdan atarlm. Ve bu aray grp

bildi, eytdi: Gel

Frs begligin yarusn saa vereyin, baa bir at vir. didi. ara da bun dutup alup Sulna 2.getrdi. Suln da kend lcn Beg eline virdi. Beg da alup ortasndan iki pre 3.eyledi ve ban Badda gnderdi. Muten sary apusnda aa odlar. Ve bu iki meliki dutup Prsa 4.gitdiler. Ve Suln Hemedna geldi. Ve andan ora ad itdi ki ammusn Suln- Aam Sancar vara gre. 5.-Beg men iderdi. Zr iidrdi ki Suln Sancar, Begi terbiyet idp Ir ve rn aa tefvz 6.itdgi in. Suln Mesd itb u ad iderdi ki gelp Beg ban ala. irl-emr ittif anu zerine 7.ldlar kim Suln alvet bir a eri begleri-y-ile ammus izmetine vara ve Begi ve alan lekeri ve ar Esed-8.-bda oyalar. Hem eyle idp Suln ammus imetine vard. Beg mblia armanlar dzib Suln-la 9.gnderdi. Suln ammusna ar idp Beg arafndan r diledi. Suln da abul ld.
10.

Ve Suln ammus-y-la on sekiz gn Riyde old. Ve andan ora Suln bilesince

11.

gelen begleri ve Suln,

ammus-y-ile on sekiz gn Riyde old351. Sancar ilatlayup

12.

izz u ikrm-la gnderdi. Ve andan Badda

geldi. Ve Suln- Aam orsna vard.

13.

Ve Suln Mesd Badddan352 dirbcna gelp Tebrze bir menzil yir

almd ki ol

arada iki ay oturd. Ve Suln Mesdu z Gher anla Melik Muammed arasnda bir nev
14.

vaet olmd. Suln Red, cmedr viribiyp anlar getrdi ve bardurd. Andan
15.

ora gelp

Meray muara itdi, iki gnde fet itdi ve ehrini arb itdi. Ve Beg

birle Atabeg arasnda szler 16.gemedi. Birbirine hayl taayyrleri vr-d. ala-y Revnde mer oturup, ortaya dp bunlar bardurdlar.

351 352

P. 48b/11. Alt izili olan ibare P. ve A. metninde cmle iinde iki defa gemektedir. P. 48b/12. Bu kelime yok.

91

17.

Ve andan ora Suln gz fal idi ki Badd arafna mteveccih, ayda ve

1.

temya yet muayyed olurd.

Ve Melik h da bile idi. Ol seferde Sulna fi-l-

cmle zamet r old. Tz Badddan Ebl-Berekt 2.abbi getrdiler ve da ne adar etibb vr-ise cem olup mulece iderlerdi. ir fide olmad. Bi yz r 3.altnc yl iinde irete nal itdi. Alup Hemedna vardlar, anda kend medresesinde defn itdiler.
4.

Nam: cn gitmege tenden heng ider y nie Felnlar denk ider Ne var resi bbu ve ikmet
5.

Ne d s ml ve nimet

Mara kim an Tar def itmeye Mesh olur-ise ki nef itmeye

6.

rdgi tiry-ise zehr olur

Ne lf-ile dutsa aa ahr olur lm derdi bir resiz derd olur

7.

Ana re istense ki serd olur

Pes imdi gerek, lmedin lesin Varaca yir in amel lasn

8.

An geliserler elden be-zr

Dri gli andan itmege dr Ki varl yol yeksn ola

9.

Saa ir ayrlma sn ola

Nite geldi Suln Murdu cihn atnda bula izzet b-mekn

10.

lur bir arada a ad-hezr

a itsn anu mrini py-dr.

92

ikr-i 11.es-Suln Mued-Dny ved-Dn Melikh bin Muammed bin Melikh Yemn Emrel-Mminn
12.

Suln Melik h arun kii-y-idi ve yzinde abarcu ninlar vr-d. Ve addi

mutedil ve saal 13.degirmi idi. Tevii -stenet billh- idi. Vezri emsed-dn EbnNecb idi. cibi Beg idi. Ve
14.

mri otuz iki yl idi. Ve pdihl Suln Mesddan

ora drd ay old ve bir defa da 15.Ifahnda on alt gn old. Ve uvvetl ve evketl-yd. Ve yetde at yay ekerdi. Ve cmerd idi.
16.

Ve hezeli ve masaral severdi. Ve

17.

cimery o dutard. Ve av avlamaa ve arb imege yetde ar idi. geymege yetde muayyed idi.

Ve cima ve

Sene seba ve erban [amse mie] 353de ammus Suln Mesd veft itdkden ora
1.

Receb aynda Suln old ve hem bu ylu evvlinde gir azl old. Ve azlin

sebebi bu idi ki Suln 2.Melik-h beglere iltift ol adar itmezdi ve tmr ve vafe az virrdi. Ve Beg bunu anda yavuz354 3.anurd355 ve Suln da aa muali idi. Ve Beg hemn Suln at stnde grrdi ve odasna 4.gelmez idi. Suln ad bu-y-d ki bir gn Begi odasna getre, duta. Ve Suln Melik-h Ceml adlu 5.bir avrat severdi. Gice v gndz anula iret iderdi. Ve bir iki mechl kiiler da bile muibet iderler. Beg 6.Sulnu fikrini duyup kendye idecegin, ol Sulna itdi. obet yaran ld, ol avrat ve ol kiileri 7.dzdi ki Suln alup Beg odasna geldiler. gn anda obet eylediler. Ve Suln ol avrat-la 8.yatarken Suln dutup bu evde abs itdi. Ve Suln Muammede dem viribidi ki gelp ristndan iridi. 9.Ve Hemednu kkinde tata gedi. Ve arnda Melik-h da atna getrdi ve buna mstabel bir kk 10.dzivirdi ki on bi gn anda old. Ve bir gice mtevadan biri-y-ile Melik-h arya indi ve bir at
11.

r itdrmidi, bindi ve ristna ad.

353 354

P. ve A. metinlerinde bu ifade yoktur. P. 49b/2. o 355 P. 49b/3. Bu kelime yok.

93

Ve mdm ki arnda a-d, bu ristnda idi; zr ki

12.

muvemet itmege

uvveti yo-d, amm z arda356 yetde severdi. Gh gh Ifahndan ristna 13.varup buna ykler-ile florler iletrdi ki: eri devr ve ulfeci dut ve ardaula ugra! dirdi. Bun 14.Suln Muammede di! Ve yedi Atabeg Ayaz leker-ile viribidi ki vardlar ol ml ve azneyi yamaladlar ve hem
15.

Melik-hu cemiyetin atdlar. irl-emr Suln

16.

Muammed veft itdi, Sleymn h Hemednda oturd.

Melik h Ifahn dutd ve

17.

salanat arin ihr idp bi nevbet nare urdurd. Dilerdi ki

Sleymn birle muraa

ide. mri vef itmedi, on be gnden ora Allh rametine vl old hemn asret ald, gitdi.
1.

y nie rz nadin zamne kisr eyler

y nie mye-i mri bu devrn kim ubr eyler.

2.

Bu vdde iken olma emel bnydna mel,

Gelp bir gn ecel sli, cihn trmr eyler.

3.

Heves mur lur-iken hev-y irete pervz,

Ecel an-y maribdr ki th-ve ikr eyler.

4.

Kime kim glse bir sat ounda aladur yllar,

Kime kim cm- mey unar gibi zehr mr eyler.

5.

Egeri bir zemn sen-ile yr u zd olur,

Vel n furat el virse advet ikr eyler.

6.

Bu dnynu belsndan kimesne bulmad mala,

Meger ol merd-i merdne ki terk-i krbr eyler.

7.

Sadet ehli oldur kim grben lem lin,

Bu sulnlar neye irdi bunlardan itibr eyler.

8.

Nitekim humuz Suln Murd bin Muammed an,

Ref-i iret olmaa ayr itiyr eyler.

356

P. 49b/12. z arda Gevher Nesib beni

94

9.

lhi stvr eyle anu mr-i essn kim,

Bin-y ulmi lur mav adli stvr eyler.

10.

ikr-i es-Suln yed-Dny ved-Dn Eb c Muammed bin Mamd bin Melikh 11.asm Emrel-Mminn Suln Muammed be-yet b ekl idi. zl bezl ve gzler byk ve a uzun

12.

ve saal az, addi mnsib idi ve s mnsib idi. Ve meydnda be-yet pk idi. op
13.

oynamada

ve o atmada kmil idi. Ve leker tertbinde b-nar idi. Ve kimesneyi

incitmek bilmezdi. Vezrleri Celle

14.

d-dn Ebl-Fal ve emsed-dn Ebn-Necb idi. cibleri

15.

lift idi ve Nired-dn Ayaz idi. Ve pdihl

yedi yl idi ve mddet-i mri otuz iki

16.

yl idi. Ve al kmil idi ve ry- yib idi ve ahdi bit ve szi

oru-y-d. Ve dni ve
17.

diyneti ey idi. Ve ulemy severdi ve da manlere dnrdi. Evvel pdihl yz r sekizinci ylda idi. n arnda Melik-h Hemednda tata gerdiler ve Beg tedbri ile
1.

be

gir abs idp azl itdiler ve cib Cemled-dni ristna Suln Muammedi

getrmege gnderdiler. Varup 2.Suln getrrken yolda Suln Muammede teln iderdi ki: Ol gn ki Hemedna iriesin, Begi dutma gerek. 3.Zr ki ol senle hemn arndau mubilesin itse gerek, aa ne itdi-y-ise saa da eyle itse gerek. 4.Ve alfe ile avl eylemidr ve ahd-i mukem lmdur ki pdihlg aa vire ve bu Selular nednn ortadan 5.gtre. dirdi. Tamm bu keleciler Suln Muammed mizcna eer itmidi. n ki Hemedna yetidiler, mer cem 6.istibl itdiler. nan ve Beg ve B Begler ve ne adar Suln Mesdu tevbii vr-ise cem olup ara Tigin 7.ayrnda obet itdiler. Ve ikinci gn ar- Suln Mesdde obet itdiler. Bu begler cem pkelerin ekdiler. 8.Ve Beg bir vech-ile pke ekdi ki bir uhde de kimesne anu gibi nin virmi degl idi. n ki tamm old, 9.alvet itdiler, alaba gidp Beg ald ve Cemleddn lufut cib ald ve Zeng Cndr ald
10.

ve umla ald. Ve bu ikisi Beg birle

dstlar idiler ve b asekler aldlar. Cem begler ayan dururlard, 11. Beg oturmd. Ve pdihl arasna ve salanat tertbin gsterrdi. Ve syleyenler szi ziyde
12.

ald,

95

midrndan ziyde sevilmege balad. Eyle olsa cib Cemled-dn gelp ardndan yaasna yapd,
13.

eytdi: Sz vat degldr, dur! didi. Ve rim bin Ynus da bile

14.

yardm idp bun dutdlar, abse iletdiler.

Ve Zeng Cndr bun grp lcnu abzasna

15.

yapd. Fi-l-l an da dutdlar. Ve umla hemn sat

bu li gricek kkden bir

astal-la indi, Beg Emir-i aruna geldi bir yzk gsterdi, 16.eytdi: Sulna nesne gerek old, tz bir yigrek at virsn eyeri-y-ile. didi. at muraa eyeri-y-ile
17.

alup

bindi ve ristn yoln dutup gitdi. Mdm ki Suln Muammed a-d, ayru ol diyra gelmedi.
1.

Ve bir laadan bu arada al grdiler kim kkde rb old, av old,

Beg lekeri 2.r durmulard ve b-nihyet leker idi. Cemi kke ad idp yridiler bun girp Beg
3.

ve Zeng Cndru balarn kesp kkden aaa

bradlar. Leker n bun grdler perkende olup her biri 4.bir yaa daldlar. Ve sulnu lekeri hemn Beg aznesine ve atlarna ve ratna yamalamaa segrtdiler. 5.Anu aznesinde bulnan umlaru cmlesinden bu-y-d ki on bi btn rmz alas vr-d
6.

ve arb-ne leti altundan ve gmiden bi-nihyet idi. Ve cmlesinden yidi gmi kpi

vr-d. Byk usrevn 7.kbler gibi kend arb in itmidi. Ve arnda davaru d nihyeti yo-d. Bi drt yz atr 8.vr-d ki cem eyerler-ile ve rikblar-ile. ara kylerde ve illerdeki davarndan ayr fi-l-cmle ol adar 9.ml ve tecemml nadden ve cinsden bunu aznesinden suln aznesine yetidi ki h bir suln ol
10.

vech-ile cem

itmemidi. Ve ol ki vidyi ve defyinden vr-d, ki ora olanlar eline girrdi357, nihyetin

11.

Allhu -tel- bilrdi. Ol vat ki Suln Mesd veft itdi, arnda Sleyman h yedi yl idi ki
12.

Ferzn

alasnda mabs-d. Bu alanu Emned-dn adlu bir emni vr-d. Sleymn bir gice salvirdi.
13.

Sleymn varup dirbcna ddi ve anda begleri cemini kendye mnd

14.

eyledi. Atabeg ldz gibi ve Eltavs?

gibi. Ve avratnu arnda vruzm h Ysuf

15.

da bunu atna geldi. Ve n Suln Muammed Begi getrdi

ve Sleymn an

iidp leker cem idp ar eri-y-ile Hemedna yrdi. Ve Suln Muammed lekeri
357

P. 51a/10. girdi

96

az-d ve az da

16.

pern olmd. Suln Muammed bunlar itimlet idp altun tayeler

17.

olus balad ve onlar uvllar ile

balard, alurlard ve gir muli olmazlard, yle

ki az ald ki Beg aznesi tamm ola.

1.

Suln grd ki kend atnda leker az ald ve dmen b-nihyet leker-ile

yan geldi, pes asan- Cndr 2.ve Red Cmedr ve Yemnid-dn Emri Buld ile fi-lcmle ol kend-y-ile ristndan gelen cemat-la 3.Hemedndan Isfahndan yaa gitdi. Bu up gitdkden gn ora gelp Sleymn iridi ve ta 4.ve ta leker dutd. Ve Hemednu nde iki ferseng yire vard ve ond; yle l ve ar 5.her arafdan tamm iki fersengdi. Ve alyu gline am heybet ddi. Ve Suln Muammed lekerinden 6.da anlaru kim evleri ve tmrlar Hemednda-y-d, aup Sleymna gelrlerdi. yle ki Suln Muammed 7.lekeri az ald. adlar bu-y-d ki Sleymn Ifahna tevecch iderse, hemn bunlar ristna geleler. 8.Ve Cem lem gli Sleymnu pdihlna baland. Ve Sleymnu memleketi aamet dutd h kimsen 9.rna dmezdi ki bunu cemiyyetine tefria gele ve bu tertb bozula diy. Fared-dn-i K vezri idi ki 10.ve vruzmh Ysuf Emr cib idi. Bu syir begler ol ikisini da dilemezlerdi, manblarn taayyr itdrmek
11.

isterlerdi. Ve vzert emsed-dn Ebn-Necbe isterler-idi ki Suln

12.

Mesd vezri idi. Ve emr-i

ciblii Muaffered-dn Alp Aruya isterlerdi.

13.

vrzumh bu ittifa muali old ve z ardana

ki sulnu tn idi, eytdi: Fuln

14.

gice Sulna eytgil ki, vrzumhdan ayr leker tamm ittif

itmilerdr ki bu gice

sen zere yriyeler. Seni gtrp Muammedi suln eyleyeler. didi. Fi-l-cmle ol gice
15.

vrzumh kend lekerin yara-la ser-perden evresinde od, Suln begleri

16.

gibi, ki eger suln

tnu szine itibr idp up yrenrse vrzumhu lekerin

17.

ora, ki rdur, dimilerdr

ki kendi f iderler ve vrzumha muabbeti ve itid

1.

ziyde ola. n tn ol gice Sulna

ol keleci didi, Suln muztarib olup fi-l-l bir

at getrdi ve azneyi getrdi bildigince ald ve hemn 2.if-y-la up bir arafdan vre old, gitdi. Ve salanat ve milk ve ml ne adar vr-ise od, terk itdi. 3.Ve h kimesnen gitdgi malm olca azneyi ve rat yamalayup her biri bir yaa ald. n bu aber ki

97

4.

Suln Muammede yetidi evvel358 defa inanmad, eytdi: Bu bir ledr ki ben srp

Hemedna varam, da anlar erafdan 5.up beni ele getreler. didi. ir grdi ki aber tevtire yetidi, fera d birle drl-mlk Hemedna 6.tevecch itdi. -Kefllhl-

mminnel-itle ve knellhe aviyyen azzen- bu yeti oud ve gelp tatnda muarrer

old. 7.Ve Hemednu apusnda iki kk yapdurd ve ol eski kk ltn cem bunda getrdi. Ve mer da 8.her birisi kkler bnyd itdiler. Ve Cemled-dn ft emir-i cib idi. Ve emsed-dn Ebn-Necbi vezr eylediler.
9.

Ve ol vat ki Suln Sleymn Hemedndan ad, Mzenderna vard ve andan

10.

orsna vard; kimesne

itibr itmedi. Ve andan ora be yz elli yl iinde beybn

11.

yolndan be yz atlus-y-la srp Ifahna geldiler.

Ve Ifahnu vlsi Red Cmedr

12.

idi, buna drl drl vade itdi ve mdler virdi ki: Eger baa Ifahnu

apusn aarsa

seni pdihlumda erk lam. didi. Red abl lmad, eytdi: Bu ehir359 baa ardau
13.

ol Muammedden emnetdr; emnete ynet lmazam, var aa cevb vir. Andan ora
14.

Ifahn da ve cmle

memleket da sendr. didi. n Sleymn bundan nevmd old,

15.

srp Badda geldi, alfe Mutefden

onul aleb itdi. Ol sebebden Baddda

Sleymna Melik Mstecir dirlerdi. alfe da abl idp 16.bun aleb idp terbiyet ld ve lt u esbb dzivirdi. Ve sulnl adn virp bun dirbcna gnderdi. 17.Sleymn da srp oru Atabeg ldz aymesine geldi. Ve ldz da bi-arre bun grdi.
1.

Ve A Sunur da Suln Muammed atnda nndan ond degldi. Ol

da bunlara tevecch ld ve nn 2.da Suln Muammedle yed-i ittifan Ars kenrnda cenk itmel oldlar. Fi-l-l nn Ars gedi ve aabince 3.Suln Muammed gedi. Hemn Sleymnu lekeri mnhezim old, ald. Sleymn aup Mula ddi.
4.

Ve Atabeg ldz kendi ilerine itir idp gelp sulnu nde yir pdi360. Suln aa

istimlet idp 5.nvt ld ve Ira gnderdi.

358 359

P. 52a/4. ol P. 52a/12. ehri 360 P. 52b/4. Metinde alt izili kelimelerin sralamas mstensih tarafndan st notlarla dzeltilmitir.

98

Ve Suln n dirbcndan emn old, Badda tevecch itdi, aa 6.kkinde bir ay tevauf itdi. Zr ki Mfik gerdbz mltezim olmd ki Zeyned-dn Al Keki Mldan 7.Sulna yardma getre, aa muntar idiler. Ve ol Rzn niyetine gelp anda bir get buldlar, Dicleyi gediler. 8.Ve Zeyned-dn Al Kek da firvn ve mretteb leker-ile gelp iridi ve Baddu zerine ddiler. inde 9.alfe Mutaf idi ve Suln ve sekleri ve Zeyned-dn arb arafna ondlar. ve maz olanlar ve Atabeg
10.

Ayaz ve

erefed-dn ar arafna ondlar. Ve sulnu ve Zeyned-dn lekeri rmaa aru kondlar.

11.

Ve mancnlar dzdiler. Ve Irdan Muaffered-dn mdu olanlar drt

yz gemi-y-ile dolu dem ve sil ve alden361 12.res olanlar iki bi yaya getrdiler. Ve vfir leker cem oldlar362. ve her gn ava olurd. Ve bir a
13.

a birbirine atarlard ve

gemiler birle uraurlard. Ve ehr yayalar up bu zerindeki yayalar-la 14.cenk iderlerdi. Ve h bir gn izdim-la leker ulu cenk itmediler, zr ki ierden lfen
15.

avmi

Suln ldrelerdi. Her gn eydrlerdi ki: Faln gn fuln apuy aup karuz, sulnu imetine
16.

yetirz. dirlerdi ve ol gn geicek bir bahne iderlerdi, Fln gn aruz.

17.

dirlerdi. Ve el altndan

l-dze aber gndermilerdi ki Melik-hla yriyeler. Anu

1.

aberine muntar idiler, amm lleri be-yet

mkedder olup zl olmd. Zr ki

nevde ne adar alle vr-ise sulnu lekeri aldlar. ehre h yirden 2.az yetimege re yo-d. Ngh aber yetidi ki Melik-h Atabeg ldz ile Hemedna yridiler diy, eyle olsa
3.

sulnu lekeri blk blk amaa baladlar. Suln grdi kim ab mmkin

degldr, buyurdu ki: Yrn 4.biz da suy gep Hemedndan yaa gidelm. didi. Bun iitdiler, leker alk eytdiler ki: Yrn alaba olur, bu gn 5.ki alvetdr geelm, didiler. yle izdim itdiler kim kpri zldi, zr ki gemilerden kim birbirine balamlard 6.ve gemiciler ne adar vr-ise, anlar da gemilerin bradlar, kadlar. Ve leker iine fetret ddi. Her kiiye 7.ba ayus old, ymet gni gibi. Ve cnib-i arbden yayalar up bunlar yamalamaa balad. Ve ehr 8.lekeri gemiler-ile gelp sulnu atnda cib-i

361 362

P. 52b/11 ve cilden P. 52b/12. old

99

arde ne adar rat vr-ise yamaladlar. Ve r ve ser- 9.perde ve azne ve sary zlar ve lt- maba ve rb, cem cnib-i arbde idi. Zeyned-dn Al Kek leker-ile
10.

silalarn geyp af baladlar, durdlar, cenk

11.

itdiler. H kimesneyi ol yaa germediler. Ve Zeyned-dn buyurd

ki ne adar

mancnlar vr-ise yadlar. Ve ordu bzr aadan ve tatdan ve ratdan ol ki te germege

12.

mteair idi, yadlar363. Ve hemnn af balayup durdlar, t ki sulnu

13.

rat ve zlar gediler ve anlaru

aabince kendler gedi. Bu arafda Suln on on bi

14.

kii-y-ile at zerinde durup irteye degin yle

durdlar. B lekeri u kenrnda cenk

15.

iderlerdi. Yarndas rat ve esbb dkp cret itdiler, yet

tekellf-ile gdiler. Ve bir

16.

ferseng yol midr varup ondlar. Egeri Suln yet ikestlili birle gdi.

Ve lkn

Badd alnda da ol adar uvvet yo-d ki bunlaru ardnca varalard. Ve gelp ondular yirde
17.

Sulnu esbbdan bir dehlsi ve bir lsi ve bir brgri vr-d. Begler
1.

kend mabalarndan sulnca getrrlerdi.

T ki elvna yetidiler, ol arada

Zeyned-dn Al Kek, Sulnu esbbn ve maba ve aznesini ve sary 2.zlarn ve arn, cemini selmet yetdrdi. yle ki bir iplik yi olmad. n Suln Hemedna 3.drt be menzil yol ald, ldz dnp ad ve Melik-h zistna364 gitdi. Suln da gelp 4.kkde ond Baddu zerine dp dgininden fidesi hemn bunca zamet ekp ve bunca 5.ml telef olma old. Andan sora ayru yire gitmege heves almad. n Sveye varurd, yazn Hemedna 6.gelrdi. Ve bua astal r old ve bundan din ahbed-dn Mili ve mm Sbn gndermidi 7.ki Kirmn tnn Kirmndan yaa nikh idp getrelerdi. Bu astal ensnda getrdiler, tamm ehir al 8.karu up muribler-ile ve avullar-la dllar365 eylediler. Ve Suln da mafe-y-ile istibl itdi ve ehre getrdiler.
9.

B ay sulnun atnda old, astal

sebebinden Suln aa yanl idemedi. ir Suln bi yz 10.elli drdinci yl idi ki veft itdi. Ve bu tn gir hemnn mhri-y-ile gir yirine gitdi. Beyt:

363 364

P. 53a/12. ydlar P. 53b/3. ristna 365 P. 53b/8. llar

100

11.

Dir ki gzmz almad,

Bu sevd-y b-hde klmad. Y bu vb- afletden uyanmadu,

12.

Bu er ilermzden uanmadu.

Nice nice br bu sevd-y m, Ki yz devr olursa bu olmaz tamm.

13.

Yan geldi kim tndibd- ecel,

Esp zile isan- emel. Bu ba ire almaya ki berk-i heves,

14.

Bu glende ne mur ola v ne afes.

biz yo-iken bu cihn vr-d, Hemn nimet ehr-i bzr-d.

15.

Yine biz gidicek ne non aa,

Ziyn ortada baadur saa. A imdi bu bir laa ibret gzin!

16.

it cn ula-y-la ikmet szin!

bir nesne grd ki elden ar, Sen evvelden an glden ar.

17.

Ki saa o uc elem gelmeye,

Vcdu fen bulsa am gelmeye. Fen bulsa ten nola, cn zindedr,

1.

Bel v a cmle bu tendedr.

ayr itmege dir ola kii, Nin olmaya ayr her dem ii.
2.

Nitekim ehinh Suln Murd,

i ayr u isndurur, adl dd,

101

udy abl eyle ayrtn!

3.

ridr semvta ytn!

ikr-i es-Suln Muizzed-Dny ved-Dn Ebl-ri Sleymn bin Muammed bin Melikh asm 4.Emrel-Mminn Suln Sleymn buday el-y-idi, ortaboylu ve sacu boyunlu. Pdihl alt ay old. 5.Mddet-i mri r be yl idi. Vezri ahbed-dn ia idi. cibi Muaffered-dn Alp Arnidi. Ve Suln 6.Sleymn b-ret ve o-ul ve lafeci-y-idi. Ve iret ve ohbeti o iderdi, amma devlet msid 7.degldi. Nie defa tata gedi ve bat brulu itmeyp gir indi. Her ne adar ki cidd cehd itdi, fide 8.itmedi. n Suln Muammed bi yz elli drdnci ylda irete nal itdi, Girde Bz ki cem beglerden uvvetl 9.ve imetl idi. Ve Nired-dn Aas366 ve zzed-dn atmaz ve Atabeg Ayaz ittif idp bu pdihlu tedbrine
10.

meveret ldlar. Her birisi bir kiiye

11.

meyl itdi. Grdiler ki itilf olur, ir muarrer ldlar kim Riyden nan

oyup anu-

la meveret ideler. Ol ne ry iderse aa ittib ideler. n ki nan geldi, bu bbda meveret

12.

ldlar. Suln Sleymna arr itdiler. Ol vatda ol Mlda idi. Atabeg utbed-dn

Mevdd varup tamam 13.yara u rat u esbb dzp, alup geldi. Ve Suln Sleymn be yz elli beinci ylda drl-melik Hemedna 14.gelp tata gedi ve suln old. Ve ahbed-dn iay vezr idindi. Ve Muaffered-dn Alp Aruy
15.

emr-i cib idindi. Ve adl ve dd

16.

itmege ve ar-i salanat gzetmege balad. Ve Melik Arslan ki Suln

Muammed

ol ol-y-d ve Atabeg ldz rn riyet lma-in vel-ahd idindi ve utbeyi ve sikkeyi 17.anu adna bile ld. Ve Mfi Kerd Ylduz-la Nred-dn ve zzed-dn arasnda mulefet vi old.
1.

Zr ki Mfi Suln Muammed zamnnda cmletl-melik-idi. ehri ol taarruf

idemez old. Zr ki Suln Sleymn 2.gice ve gndz sobete megl idi. Ol sebebden Mfi Suln gi grrdi. Amm Nired-dn ve zzed-dn 3.dyim mlzimleri-y-idi. Ve her vatde Suln tark iderlerdi ki Mfii duta-y-d. T add kim bir gn obet
366

P. 54a/9. Aa

102

4.

bahnesine Suln Mfiu odasna getrdiler ki Mfii duta-y-d. Mfi da fil

degldi. dyim itiyn 5.iderdi ve ayl lekeri vr-d. Her vat sillar-y-ile gicede ve gndzde sarynu evresinden gitmezlerdi. 6.Pes Sulna ol ki ar-i imet ve yn-i obetdr eyledi ve tekellftda ve pkelerde h eksk komad. 7.Amm kendzini sanup itiy-la deprendi, yle ki furat bulmayup durdlar, gitdiler ve da syir 8.leker Sulnu mdvemetinden incindiler. Zr ki Suln idmn sebebinden aldan mteneffir olur old 9.ve gli ar old. obetden sa her kim keleci iderse ar idi ve rn bozard. Pes begler bua h
10.

yol bulamazlard ve kelecilerin idemezlerdi. Eyle olsa Mfi birle ittif idp

Atabeg ldze aber 11.gnderdiler ki Melik Arslan getre. n Suln Sleymn iitdi ki begler kendden vaet dutmlar,
12.

Melik Arslan

getrmege tedbr eylemiler, bunlara dem gnderdi, eytdi: n ki runuz Melik Arslan
13.

getrmek old idi, imdiye degin kimsez bundan ziyn grmedi ve incinmedi. Baa
14.

mhlet vir ki

Mldan ne ki getrdmse alup bir yaa gideyim. B azne ve

15.

salanatdan ne ki l itdmse oyaym, her

nie idersez idesiz. didi. Begler da

dilediler ki bua r olalar, gir eytdiler: nana meveret 16.itmedin olmaz, evvel da bun getrmekde nanla meveret ldk, gir anula meveret idelm. didiler.
17.

Ve nana

dem viribidiler. nandan aber geldi ki Zinhr eger andan incinp ayru pdih getrmek
1.

istersez, an elden arma maslahat degldr. didi. Zr ki emn

olmazsz. Ola ki orsna vara leker getre, 2.ol incidicek benem. didi. Pes malaat oldur kim an mevf idesiz. T bir Suln da gelince, andan ora km 3.anu ola. didi. Eyle olsa bu begler fikr itdiler kim ngh Sleymn bir gice a, bir yaa gide. Pes her gice atlular yara-la 4.kk evresinden gitmezlerdi. T ki Atabeg ldz Melik Arslan birle gelp yetidi. stibl idp 5.Arslan tata gerdiler ve Sleymn balar arasnda bir kkde abs itdiler. Ve bir aydan ora Suln Arslan 6.Ifahn arafna mteveccih old. Sleymn Alid-devle alasnda abs itdiler. Anu mri abs-ile gemidi. 7.Hem bu absde irete nal itdi. Ve arnda Suln Mesd trbesinde defn itdiler. 8.Beyt: Her rz ki ld irimedi beer Her leeti ki bulmad insn aa afer

103

Her adr u menzilet ki var imkn iinde lk

9.

Vehm ayl al amu anda b-aber

Suln Murda vire amusn b-dirg Ol mbdi-i bedyi ol vhib-uver

10.

ikr-i es-Suln Rkned-Dny ved-Dn Arslan bin urul bin Muammed sim Emrel-Mminn
11.

Suln Arslan zl beizl-y-idi ve orta boylu-y-d ve uzun zlfleri vr-d. Mddet-

i mri r 12. yl idi ve pdihl on bi yl idi. Tevki -teadt billh- idi. Vezrleri ahbed-dn
13.

ia idi ve Fared-dn bin Muayyened-dn idi ve Celled-dn bin

14.

vmed-dn idi. Ve cibleri cib

Muaffered-dn idi, Atabeg Ayaz idi ve Atabeg

Pehlevn idi. Ve Suln Arslan yet b-ret 15.ve b-sret idi. Ve aylu ve alm idi. Ve alanda kerem mrvvet lib-idi. Ve avlinde ilm skn
16.

hir idi. H kimesne

andan nesne der-vst lup ol aa yo dimi degldi. Ve h imetkr 17.andan n-yiste sz iidp incinmi degldi. Ve amm dal u arc u ab- azne ve emvl u avlden
1.

fil idi, bunlaru teftinde ve tefaunda mshele ve msmaa iderdi. Tenaum ve

ireti severdi. 2.Ve geymekde ve yimekde tekellfi yetine yetidrdi. yle ki fir onlar ve bizler ve zer-bft kimlar anu 3.zamnnda ymet buldu gibi h bir zamnda bulmamd. Ve ol geydgi ve baladu onlar h kimse 4.geymemi ve baglamamd. Ve anu meclisinde fu u lav keleci gemezdi. Ve h kimesneden ric areket dr
5.

olmazd. Ve Suln Arslan n pdih old, ne adar bclar vr-ise gtrdi, ulm bidat ne

6.

vr-ise def itdi. Anu bereketinde memlik olu ve ucuzlu ve refhiyyet old ve riy

ond, gice v 7.gndz dular iderlerdi. nki atas Suln urul bin Muammed Allh rametine ulad, bu henz bir yana 8.yitimemidi. Ve ammus ol Melik-h Bin Selu da hem ol yada idi. Suln Mamd bunlar terbiyet 9.idp mektebe virdi ve dyim kendy-ile bile olurlard. T ki Badddan Derbend yolnca Boz-Abanu define 10.tevecch itdi yle ki Suln Mesd trinde ikr olund- Melik-hla Arslann Tikrt alasna
11.

viribidi ve Emr c Mesd bile, ki marlad ve anlar nie yl ol alada aldlar, nie

104

taallup- evr ve

12.

tagayyr-i avl old ve Suln Mesd da dnydan nal itdi. Andan

13.

ora Melik-h bin Muammed drt

ay tata oturd. Andan ora Suln Muammed bin

Mamd Begi zistndan getrp pdih eyledi. 14.Ve Mesd Bill da Baddda vl idi, bu alifeden itiy idp Baddu riysetin ve vilyetin
15.

drl-ilfen

nyiblerine marlad, ad, Suln Muammede geldi. Bir mddetden ora Mesd Bill aleb
16.

itdi ki Baa smed-dn Alp-s, ki Bend-n vilyetin ve Mhik alasnu

17.

vlsi-y-idi, bile oalar.

Varup Bagddda alfe ile cenk ide. Suln Muammed da

1.

iczet virdi. Andan ora Mesd, Bille

eytdi: Eger, Emrel-Mminn Mutef

kendsi murebeye arsa, bizm imzde seln alndan kimesne yodur, 2.lekermz durmazlar. Eger Suln iczet virrse ki ol melik-zdeler ki Tikrt alasnda vardurlar, birisini
3.

bile alavuz, hem vechi vardur. didi. Suln da abl ld. Mesd, Bill,

smed-dnile revn oldlar. 4.Andan ora Suln ol melik-zdelere ruat virdgine pemn olup biti yazd ki melikzdeyi 5.alup gitmeyesiz, diy. Bunlar muayyed olmayup Arslan ardlar, bile alup gitdiler. Emrel-Mminn Mutef kendsi 6.up cenk itdi, ol Emrel-Mminn lekerine hezmet vi old ve bunlaru lekeri dalup yamaya 7.mel oldlar. Eyle olsa emrl-mminn mrcaat idp leker-ile gir amle ld. Bu defa hezmet bunlara 8.vi old, adlar; Mhek vilyetine ddiler ve Alp-u bu Melik Arslan bilesince alad. Ngh
9.

kend Allh rametine ulad. Andan ora Sunur

10.

Hemedn Melik Arslan alup ldz atna geldiler367 kim

Arslanu vlidesin almd.

11.

Ve bunlar da grp bunlaru atnda old. T ki Suln Muammed

dnydan nal

itdi. Ve andan ora nevbet Suln Sleymna degdi. Ve Sleymn da ldz r-y-n
12.

Arslan velahd lup adn utbeye ve sikkeye bile atd. Ve n ki bat msade lmamd, Sleymn
13.

sekiz aya yetimedin mazl olup

14.

Suln Arslan, Hemedn tatn mzeyyen ld. Ve cihn anu adli

ve siyseti birle ve

Atabeg Aamu ry ve beti birle revna dutd. Ve erfdan umer ullu uldesin
15.

boyunlarna gerdiler ve riy ll-i madilet ve fetde mirfeil-l oldlar ve vizret

367

P. 56a/9. geldi

105

mesnedine vce ahbe nikh ld.

16.

d-dn ia mteayyen old. Ve tn Kirmn Suln kendye

Ve bi yz elli alt ylu evvelinde 17.Suln ve Atabeg Sveden Ifahna vardlar. Ve Emr zzed-dn atmaz ve smed-dn nn Melik Muammede
1.

iderlerdi. Bu

enda Emr zzed-dne Suln arafndan mcib-i mellet olca bir nesne dr old. 2.Fil-l Frsa Melik Muammede dem gnderp kendler da isyn ihr idp suln atndan gitdiler ve Melik 3.Muammedi arulayup buludlar. Ve ol vatde Atabeg ldz Hemednda idi. Suln-la hemn Girde Bz 4.Nired-dn vr-d. Eyle olsa Suln da varup Atabeg ile bulud ve leker cem itdi. Ve ibu 5.arafdan Melik Muammed nanla ve atmazla Hemednu zerine yridiler. Suln da Atabeg-ile bunlara aru 6.yriyp Kbilde mlt old. yetde mukem ava itdiler. ir melik lekeri mnhezim olup Melik Muammed 7.zistna ddi. Ve zzed-dn atmaz um arafna ddi. Ve nan Riye vard ve Sulnla Atabeg 8.nanu ardnca vardlar. Ol da andan Gergna ddi. Ve bu enda ki Atabeg derbcn368 oyup 9.Suln-la murebelerde eglendi. Ol diyra yan kfir pdih memlik-i slma tam itdi, yriyp ayl
10.

mslmnla zamet virdi. Mblia kfir lekeri cem old. Suln ve Atabeg n an
11.

iitdiler, erfdan

leker-i mslimn cem idp tamm esbb u sil ve lt- arb-ile

12.

yridiler. Saaydu ki bir demrden a-d

ki gtrilp giderdi. Yd yir yzi tamm

13.

areket iderdi. Ol zler tev-i ahdet m arz evb- az

idp ca gelmilerdi.
14.

Siler me olup dibindekleri arslanlara dnmilerdi. Bu arafdan kfirler

gir bu-la
15.

olup kfrleri zere mukem olup lekerlerini tertb idp yrimilerdi. Gelp bir

araya

buldlar. Ortalarnda aceb murebe gedi. -Ke-enneh- ol gn kfirler zerine ymet gnne dndi, 16.her birine ba ayus old. Mslmnlaru llar bunlaru zerine yldrm gibi inerdi ve an gvdeleri 17.gtrp yrrdi. Hemn ol meln melikleri urtuld. Bsin rup alemlerini ve altun larn
1.

ve gmi kbelerini ve bk esbblarn

yamalayup fet u nuret birle dndiler, Allhu -tel- derghna krler ldlar.

368

P. 56b/8. Aredbcn

106

2.

Ve bunda ki bunlar kffra mbil olup cenk itmek yaranda idiler, zvundan

melede -laanehmllh- furat bulup 3.a iinde pre ala yapdlar. Gicelerde avar aras-y-la kire ve esbb- ehrden iledrlerdi ve dvrlar 4.yaparlard. yle ki, bir iki ay iinde azvn al muali olunca mukem dvrlar eylediler ve mancnlar urdlar 5.ve azu oldurdular. nki azvn al muali oldlar, feryd idp Sulna bildrdiler. Suln aam da 6.cihd- aardan mrcaat idp cihd- ekbere tevecch itdiler. Zr ki bunlaru fitnesi ol aradan gelen kfirlerden 7.artu-d ve bunlar drl-slm iinde idiler. Pes gelp bu alalaru zerlerine ddiler. Drt ay tamm 8.murebe itdiler. ir ol alalar alup maledeyi cmle rdlar ve ol arlarda Mslmnlar odlar ki ol ary 9.f eyleyeler. Ve andan ora hb vilyetine geldiler, meger anda da melede Suln Mesd zamnnda bir ala
10.

yapmlard bir yksek a banda ve Cihn-gy ad virmilerdi. Ve

Suln Mesd gelp bir iki gn 11.iinde ol alay fet ide. Yrrken begleri arasnda itilf vi old, od gitdi. Ve bu mlede
12.

evket bulup itid itmilerdi ki ol alay Suln

Mesd alamad, h kimesne alamaz diy. Yaralar ve zareler 13.getrmilerdi. Suln gelp sehel vatda an da ald ve bu iki fet -ki bu Suln itdi, kffra ve meledeyi-14.be-gyet ulu fetler idi. Ve erf- leme aber yetip Mslmnlar llar eylediler. Ve Suln ve Atabeg andan
15.

Ifahna geldiler ve Ifahnda Vezr ahbed-dn

16.

aste old ve anda veft buld. Cenzesini Hemednda

yapdu an-hna iletdiler. Ve

Zeng Bris da suln imetine geldi ve bir hafta suln imetinde olup 17.izz u ikrm-ile terf bulup gitdi. Ve andan Suln- aam ve Atabeg Hemedna geldi. Bir a gn ara Tigin
1.

ayrnda olup andan Hemedn apusnda Kk-i Mamura geldiler. Ve ol ay

iinde Nired-dn Aa 2.veft itdi. Andan ora Riye vardlar ve anda zzed-dn atmaz veft itdi. Ve Hemedndan Fared-dn-i 3.Muned-dni getrp vizreti aa marladlar. Ve ol vatlarda Svede bir yil esdi, ki h kimesne nin 4.virmi degl idi, evleri yd ve minreyi yd ve aymeleri ve dvrlar perkende old. Ve andan ora 5.erefed-dn Gerd Bz veft ld, tbtn Hemednda bin ldu medreseye getrdiler. Ve gn Atabeg

107

6.

oturup anu azsn369 dutd. Ve nan bundan dn kend elindeyken Sveyi ve

irdebdin ve Riyden 7.ara her ne taarruf iderse Sulna teslm itmi-idi ki Riyi kendye muarrer la. n erefed-dn 8.Gerd Bznu veftn iitdi, Sulna ili gnderp gir ol odu yirleri istedi. Ve hem zamnndan 9.Mzendern pdih ile da dstl vr-d, andan da ili alup bile gnderdi. Ve Suln bunlaru
10.

ililerine h iltift itmedi ve cevb bu old ki:

11.

Eger nan Suln imetine gelrse Suln her ne

virrse anat itmek gerek, yosa

12.

kend bilr. didi. n nan bu aberi iitdi, nevmd olup

ve meded isteyp vruzmh

arafna gitdi. Ve Suln Hemedna geldi ve Atabeg dirbcna gitdi. Ve Riy 13.begligini mer-i Al Bra virdiler. Ol da gelp abrk alasn imret itdi ve o esbb u lt ve
14.

zare cem itdi ve mukem ld. Zr ki nandan emn degldi. Ve bi yz altm ikinci ylda Suln Zencna 15.geldi. nan vrzumhdan meded

alm, vruzm lekerleri-y-ile, mblaa leker-ile Ira tevecch itdi ve oru

16.

Riy

zerine dp abrk alasn ir itdi. Ve bu gelmezden din Al Br dirbcna Atabege

17.

meded-nme yazmd ve Tacl irimek gerek! dimidi. nan grdi kim bu

1.

ala alnur degl ve hem

Atabeg da gelr, irir ve vruzmh leker isterler kim

yama v ret ideler. Ve evlerine geldiler. Eyle olsa nan 2.Ebherden ve Zingndan yaa tevecch itdi. Ve ol vilyetlerde vruzm lekeri ne adar gerekse, b-edeblikler itdiler. 3.Ve azvnden bir iki deve ykledp vruzma aldlar, gitdiler. Ve Suln ve Atabeg bulup Riye geldiler ve nan 4.aup Gergna vard. Ve mer-i Al Br Riy vlsi olup ve abrk alas gibi mukem ala elinde oldu sebebi-y-ile 5.ayl dim az-d ve iyna meyl itdi ve atabeg kmlerine muayyed olmaz old. Suln bu daaya muali 6.olup an bir vech-ile mar lup imete getrdi. Suln grp Diylemler sarynda uurlad.
7.

Ve andan ora alvet idp an da ve Muned-dn Sv da, ki mstevfd dutd, abs

itdi ve azne-8.-lerden ve mllarn yamaladlar. Ve mstevflik ve vce zzed-dne vardlar.

369

P. 57b/6. azsn

108

n nan mer-i Al Bru dutuldun

9.

iitdi, gir Riye ad ld. Ve

10.

Mzendern pdihndan meded istedi ve andan mblaa leker alup

Riye getrdi. Ve

sulnu atnda Emn cib Pehlevn ve ne adar begler vr-ise leker-ile nanu zerine yridiler.
11.

Ol defa nanu lekerine hezmet vai old, amm n suln lekerinde

Suln bile degldi ve bir 12.mtaayyen ba da yo-d, durmadlar, ikest olup adlar. Ve Suln da iidp Sveden Hemedna
13.

tevecch itdi. gni-y-idi, ayl demler yolda

14.

sovudan helk oldlar. Ve cib Pehlevn ve B nandan

mnhezim olan begler

sulnu ardnca Hemedna geldiler ve nan da bunlar ovalayu Sveye degin geldi. Ve ol
15.

vilyetde o arbllar itdi, amm Hemedna ad idemedi, gir dndi, Riye geldi.

n Atabeg bu vaay 16.iitdi, aaba geldi, b-ys leker cem itdi ve Riye tevecch itdi, gelp Riyi isr itdi. Ve nan
17.

da ehri mukem idp mancnlar urmd. Atabeg

1.

ava yrtdi, nanu bana lemi ar itdi. Atabege

ililer viribidi ki mulaha

ide, apuy aa ve ikinci gn Atabeg-ile bu leker Sulna varalar. Atabeg da r old 2.ve and u ahd itdiler. Andan ora nan apuy ad ki yarn atabeg-ile bu leker ol gice nan adrnda 3.lmi buldlar. Atabege pes Riy ehri ve vilyeti msellem old. Ve Suln da Riye geldi ve buyurd ki 4.alay arb itdiler. Ve Suln da gep muarrer old ve Riyi Emr-i cib Pehlevna virdi. Ve mer-i Al Br370 da 5.mvekkeller elinde yl mabs old, ir veft itdi. Ve Suln Sveye gelp andan Ifahna geldi. 6.spehslr zl Arslan ve sulnun vlidesi cem Isfahna geldiler. Ve vce Isfahnda vezr old. 7.Ve andan ora Suln yazn Hemednda ve n Svede skin olup tedbr-i memlekete mel olurd. Ve bi yz
8.

altm sekizinci ylda Tebrz atnda Sad-bdda arar dutd ve bir yl anda skin olup gir

andan Hemedna 9.geldi. Ve anda sulnu vlidesi dirbcndan geldi ki bz meliki gir mbla kfirle areket ld. Suln
10.

gelmek gerek, didi. Suln da dirbcna

11.

mteveccih old. Ve Atabeg ve Emr-i cib ve zl Arslan cem

anda-y-dler, Sulna
12.

istibl idp buludlar ve tertb itdiler ki ikinci, Suln, bz vilyetine kendsi

yriye.

Zr ki aralda gnlk yol vr-d. Ngh Sulna astal ri old, bira gn

370

P. 58b/4. Bu kelime Yr olarak yazlmtr.

109

13.

tevauf itdiler, da ziyde old. Pes suln vlidesi-y-ile anda oyup b lekeri bz

vilyetine segirtdiler. 14.sulnu zameti ziyde old. r gnden ora Ars kenrna geldi ve ol arada ordya veb vi old.
15.

Ki yz

kiide bir kii kurtulmad, mblia dem helk old. Ve bu arafda Atabeg mbla lekerile bz melikin
16.

mubelesine vardlar. Ve Ermen pdih da bunlara gelp

17.

muvfaat ld ve bz meliki snup aa ad,

ki bunlar aa afer bulmayalar. Pes eyle

1.

olsa A-ehir adlu bir ehr yapm-d. Be-yet mamr ehr idi an

ve vilyetini

yamaladlar ve ydlar, arb itdiler ve andan Ermen pdih bile gelp suln-la Nacivnda buludlar. 2.Suln bir a gn anda anlarula olup ir ilatlar ve ikrmlar-ile her birisini gnderdi ve sulnu vlidesi 3.asta, Nacivnda od gitdi. Kendsi Tebrze geldi ve Tebrze tnu veft aberi geldi ve amm Sulna 4.iitdrmediler, ta Hemedna gelince ve anda iitdrdiler. yet cez faz idp taziyet itdi. -Ke-enneh- ol devlet
5.

nizm ve ol salanatu rkni ol tn-d. yet dndr ve tav ss ve lim-prz-idi ve

adat 6.ve ayrt b-ad idi. Ve cmleyi ve mabl areketlerinden birisi old. Ol vat ki Suln bz meliki 7.azya davet ld, ol zamnu mutedsna ki ahired-dn Bel idi, cem ulemnu ulus-y-d. dem viribiyp 8.der-vst ld ki Bizm rabetmz vardur ki az-y mbreke tevecch idp durur. Ulem-y slmdan bir nie limler 9.bile olalar. Anlaru davs ve himmeti da Suln- slma ref, pes gerekdr kim bir nie limlerden tayn idp
10.

bile alup gelesiz. didi Ve az evbnda

11.

erk olasz. didi. Eyle olsa eyhl-slm da on kii

tayn itdi ki kend-y-ile bile

12.

geldiler. tn ol on kiiye on mnteh rat-la atrlar virdi binmege ve on

atr da

viribidi ratlarn ekmege ve bir a imetkr ve lt- maba ve mafralar ve llar fi-lcmle ne ki
13.

yolun evyici vr-ise anlaru-n gnderdi. Ve azularn ve elvlarn

14.

biirdp gnderdi. Ve her birine bi

aa gnderdi ki arl idinsnler. Biz d her

onada anlaru aydn grevz. didi. Ve hem ol tnu 15.himmeti berektndan ol vatda kfirler lekeri-y-ile mubele vi old, fi-l-cmle slm lekerine sstlk gibi 16.r old. Hemn eyhl-slm ahred-dn bir nara urup ol vech-ile amle itdi ki eger Rstem-i

110

17.

Dsitn371 diri olsa ol vech-ile itmeye-y-idi. Ve Atabeg da cmle begleri-y-ile anu

1.

aabince amle itdiler. olmamd.

a -tel- bir fet virdi ki h bir zamnda anu gibi

Ve Sade tnu bunu gibi aletleri 2.o-d. Ulemya alar adat b-ad idi. Hatt Hemedna bir muteber medrese bnyd itdi ki h 3.yirde yo-d ve tamm olca oca mm anefd-dni mderris itdi ve ecls- m ld. Cem ehr 4.ulems cem old ve env- eime r ld ve skker-i elvlar tertb itdi. Ve ne adar ki lt vr-ise
5.

amu gmiden idi: snleri ve saanlar ve tebsleri. Ve dnimendlerden birisi diledi kim

bir saan etegi altna 6.alup gide. n-slrun gzi u old, men itmek istedi. tn nslra ad, eytdi: 7.o ki bende ne adar gmi leti vr-ise cem bunda r olan ulemnudur, gtrsnler amm adl-ile lesnler. Ve 8.bunun emli o-d. Ve hem gir ol medresede defn itdiler. Ve anu veft aabince Atabeg Aamu da 9.veft aberi geldi. An da getrp Hemednda medresesinde defn itdiler. Ve Suln henz astal
10.

zerine-y-idi. Ve be yz yetmi birinci ylda Suln, Sitt

Fma, ki Seyyd Fared-dn-i Alid-devlen z arda 11.idi, nikh itdi ve on bi gn bile olup irete nal itdi. Ve ol adar ki ryi ve aamet ve salanat 12.ve rsm- obet -ki bu dzmidi- h bir pdihda yo-d ol adar muribler ve irler ki anu vr-d.
13.

Ve ol

del fir geyecekler ve bislar ve env- znetler, ki vafa bil olmaya, tertb itmidi; od gitdi.
14.

Bu dnydur ol kim mlk-i Acem

Behrm Dr v Cemd Cem. bir nie gn bunda km itdiler,

15.

Gir hemnn odlar gitdiler.

Bu lemdr ol kim Mol u a Cens zn yd Ab

371

P. 59a/17. destn

111

16.

Gelp itdiler bunca r u fiten,

Gine gitdiler ald lem esen Bu menzildr ol kim seltn-i Rm,

17.

Gelp odlar bunca va- rsm,

Gine her biri oldlar tr mr, Bu menzil da hemnn ber-arr.

1.

Dime kim cihn n ki fn-y-imi,

Bizim gelmegmz ne man-y-imi. Ki drl-beya budur reh gzer372,

2.

Bu yoldan olur ol cihna sefer.

Bulunur bunu-ile mri ebed, Grr ill bunda civr- amed.

3.

Dilerse bu davya brhn sen,

Gr imdi bu adl ss Suln sen. Ki dnyda uby lur ikr, Refi durur nuret-i Kirdigr.
04.

ikr-i es-Suln Rkned-Dny ved-Dn Eb lib urul bin Arslan 373 EmrelMminn
05.

Suln urul be-yet b uretl-y-d ve san blk idp arasna bramd.

Ve saal 6.yetde o-d. Ve by ula dibine degin varurd. Ve boyu uzun ve ggsi at ya idi. Hi kimesne 7.anu yayn ekemezdi ve oman salmazd. Tevi -teadt bi-

llh vadeh- idi. Vezrleri Celled-dn idi 8.ve Kemled-dn-i Nin idi ve adred-dn-i
mer ve Azzed-dn-i Mstevf idi. Ve cibleri Emr cib 9.aragz idi. Ve Cemleddn-i Ay-aba idi.

372 373

P. 60a/1. gider P. 60a/4. asm

112

Ve Suln urul bir pdih-d ki devlet yuvasnda oup ve salanat

10.

nednnda

beslenp hemn pekinde tata gemidi. Ve edeb mektebinden pdihl merkebine svr olmud. 11.Ve zametsz rata yetimidi. Ve nice zamnlar vade-i eyyma ve ter-i lia ve akm- intir ekmi degldi.
12.

Ve mretteb vna ve mzeyyen meclise mkemmel

azyine mstevl olmud. Ve bu cem Atabek muaam Mamd bin ldz

13.

terbiyetini ve sn-i tedbri ve keml-i kifyeti sebebi-y-ile idi. yle ki mlk elden girp
14.

ve memlekete bireg mstevl

olmud. Ve erf dutmd. Ve Suln hemn Atabeg

15.

immeti-y-ile idm lup bir ay iinde iki defa

yriyi itdi. Bir defa Frsa yriyib

musaar kld. Ve bir defa Ifahna yriyp musaar ld. Ve bu iki 16.ilmi bir ay iinde li ve mstali ld. Ve iindeki melikeler ab memleketden dlar. Ve atalarndan
17.

ve dedelerinden h bir pdihda cem olmamd ol ayil ki

1.

keml-i alndan ve vfr-i adlinden ve ml-i

ilminden ve ilminden ki bunda

cem olmd. Ol ayil ki at zerinde silh oynamaa ve bklike ve sze dey-

2.

fikirler itmege ve iir eytmege h kimesne aa muabil olmazd. Ve cem uarnu

irine mnd olup itirf lurlard. 3.Ve eker alu dilinde ounan anu iri idi. Eker beyt ki o manleri mtamain olayd, idp ala viribirdi. 4.Bir defada iki beyt374 ki Trk tercmesi budur ki: Mecm seln-i cihn emrme rm, Marida v Maribde ne var ise temm.
5.

Bu salanat ve memleket ire bu acebdr,

Kim sen baa kimsin ve ben saa ulm. Kend ayle yazup altun
6.

alliyle tehb idp Hemednda Yei Kkde

Muaffered-dn zlarslana gnderdi. Ve on yl tamm Atabek Muaam 7.Muammed bin ldz devletinde ve anu ceddi ve ki-i berektnda emn ve refhiyyet birle salanat srdi. 8.Ve cem esbb ve mneti r idi. Ve Atabek himmeti bunu zerine idi ki ol esbb- yn ki Suln 9.Sencer ve syir pdihlar cem itmilerdi, bu cem iderdi. Her laa
P. ve A. metinlerinde 60b/4. satrda yer alan bi ifadesinin beyt olmas doru grndnden, kelime beyt olarak alnmtr.
374

113

erfa ililer gnderp her memleketde sikkesin ve

10.

ubesin ikr itdrdi. Ve dyim vze

arurd ki Badda varsavuz gerekdr, tamm Badd ab 11.itsevz gerekdr, sulnu saryn meremmet id! diy buyururd. Ve al arasnda eydrdi ki
12.

alfe n ki immdur, pes aa gerekdr ki dyim ii

13.

namz ola ki dn rknidr ve cem iler yigrekidr. Ve anda

taaddum ve al aa

itid ldu tz-aat pdihl oldur, bu mecz pdihla ol dal itmek b 14.mandr. Bun selne marlama gerekdr. dirdi. Ve Cihndrl sulnudur, ol elin eksn. dirdi. Ve bunu
15.

gibi ayr-end mdebbir tabegi oldu-n Suln urul lem

alnu mab ve masd olup dururd.

16.

n Atabek Muaam ibtid-y begliginde iki fet ad vr-d ki anula lemi

17.

musaar ld. Pes ol begler ki

fi-l-cmle serkelik iderlerdi, cem teenn-y-ile ve

1.

istimlet-ile ele getrp ortadan gtrdi. Ve her birin yirine

kend ullarn od.

yle ki lekerde altm sanc kend kullar ekerdi ve her bir niyet smarlam-d.
2.

Yan ki kendnden sora olnlarna vef ideler ve muvenet lup dmenlerine alebe

ideler. irl-emr cem olnlarn 3.ol ullar rd. Ve anlaru ve sulnu iyin mneffi ldlar. Ve her ul bir arafa mstevl old. Ve sulnu
4.

kmini h ulalarna

oymazlard. Ve Atabek bu ullar tamm Farsu yamas-y-ile oyurmd. Ve nice defa

5.

kendsi-y-ile varup ol memleketleri yamalamlard. Ve bir ka defa da Suln bile

iletmilerdi. Ol sebepden 6.mslmnlaru tnlar yamaya varup ir ol fesd Ira da yetidi. Ol ileri itdiler Irda ki oruzmler 7.itmi degldir. Ve mslmnlaru evlerinden yamaladularn ki bzra atmaa gtrdiler, birisi drt yoran 8.gtrdi dellale virdi atmaa. inden drt aylca olncu l ddi yire. Ve muaflar ve vaf 9.kitblar ki mderrislerden yazdururlard.
10.

alurlard,

getrp

nalara

vafn

bozdurup

ulmn

elbn

Ve bir birine arman gnderrlerdi. Atabek bua yetecegin bilmezdi.

11.

Memleketi ecnebden tals itmek fyidesin mlaa olacan taavvur itmedi.

itdi. Ve melde memleket arb

114

Ve olnlarna ve klarna yetde ihtimm vr-d ve her

12.

olna bir memleketi

tamm marlard. Ve her kn virdigi kiiye bir memleket virrdi. Ve nan adlu tn vrd,
13.

kime old. Ol ne dirse hemn ol olsa gerekdi. Ve bi yz seksen birinci ylda

14.

alad-dn-i m ki

gaz-y-ile mehrd, Msla gelp Atabekden iczet diledi ki bu ki

15.

yol vire gep melide az ide.

Ve kalalarn ir ide. Ve azvnde ve Besmda ve

16.

Damnda ne kadar melide alalar vr-ise al ide.

Ve bu ii Irku fetine

muaddime la. Atabek da fikr idp melinden endi ve yol virmedi. Pes bi--arre
17.

murebeye medd old. Ve bun def itmege ifr-ile cidd cehd idp gi ld. Ol
1.

sebebden bua

ahre mara mstevl old. Br alad-dn dnderdi, amm

kendye yevmen fe-yevmen mara alebe itdi. Ve olanlar 2.Ryde idiler. obruk alasnda ki Atabek mamr lmd, anda cem olup ururlard. Atabek asta anlaru 3.atna geldi. Ne denl eibb vr-ise cem olup mulece itdiler, fyide olmad. ir irete ulad. Ve drt ay 4.anu lsini bildrmediler. Deginde yatur astadur diy meveret ve tedbr ldlar. ullar ve taallut eydr-5.-lerdi ki Olanlarndan birisini itiyr idp bunu yirine nab itmek gerek. dirlerdi. Amma udr- ayn375
6.

bilrlerdi ki Suln urul ve zlarslan bunca mddetdr ki bu furata

muntarlardur, bu i iler varmaz. 7.Eydrlerdi ki ttif idp Suln Arslanla ahd itmek gerek ve ran ve Edirbcn zlarslana msellem
8.

dutma gerek. dirlerdi. Zr ki

zlarslandan cem al ond idi. ademi ve aemi cem mu ve mnd 9.meddeb kiilerdi. Ve kerem luf-ile cemin gline girmidi. Anu atabegliine ams r-yd. Pes 10.bu vech-ile iyyeyi Sulna ar itdiler. Suln urul da grdi ki alu ulb cem aa myildr, eger
11.

kend mulefet iderse al aa tbi olur, ol irda suln12.

zdelerden birisin arup, suln iderler

ve kend muaal alur. Eyitdi: Bu ala

13.

muvfaat ideler, getrp atabek idelm, amm sora anu aydn grevz. didi.

Ve

erefed-dni alup Arn kend on ve tc birle drl drl armanlar-ile Edirbcna zlarslana 14.gnderdi. Ve ahd-nme da yazup bile gnderdi ki atabek idinp anu ryna mu ola.
375

P. 61b/5. ayr

115

Ve zlarslan da

15.

mpla leker-ile Edirbcndan drl-mlk Hemedna

16.

tevecch itdi. Gelp yetip kkte Sulna dest-bsi376 kld.

Hemn ol vat aragzi

Suln dilediler ki bun ldre. Suln gzi-y-ile iret idp men itdi. Ve bu arekete ki
17.

zlarslan mutali old. Sulna yetde itimd ziyde old, amm bu eklere gli
1.

yaramaz olup her birin

bir aray-ile Sulndan kesdi. Ve aragz gzine ml

ekdi, eyle olsa yevmen fe-yevmen zlarslanu ii 2.mukem old, temekkni ve uvveti ziyde old. Zr ki leker evvelden gz bua dutmulard, imdi gli da 3.buna baladlar. evketi bir vech-ile old, ki az tedbrle al myesser olmazd. Pes Suln bu bbda ciz ve mteayyir kald 4.ve ayret deizine ar old. Ve ol zamnu ekbirinden Cemled-dn-i ucend dirlerdi, Sulna rua yazd ki 5.Egeri Suln asm bbnda mteayyirdr, lkin377 alebe sulnudur ki addinden ara areket ider, anu ser-nign olaca 6.hirdr. Suln o r olsun ki yandan eeri belriserdr. didi. Ve hem ol azz szi fl old.
7.

n Suln ve Atabek ve Kzlarslan Riye vardlar, meger Ay-aba ve Rs iyn

8.

reti-y-ile up gidp ururlard.

Besm ve Damn arafnda yrrlerdi, Atabege

eyitdiler ki: Varup anlar getrmek gerek. didiler. Atabek fikr itdi ki 9.anlaru elbette Suln-ile muvaas ve ittif vardur diy, varmad. Dolb zerinde mam dutup bir a
10.

gn al ne olur grelm diy irr itdi. Ve Suln da Atabeg muali oldun bilp

itiya ddi. 11.Bir furat isterdi ki bundan ayrlup Ay-aba bula, meger ngh gh gh aya zamet-vr-d, gir an
12.

bahne itdi dee ddi. Eibb gelp muleceye megl oldlar.

13.

yle ki Atabek da fri old. Bir

gce mecl bulup d. Bir nice ademle Ay-abaya

14.

geldi. Ve anlarula Mzenderna vard. Ve Mzendern suln

Rfiz-y-idi, bed-itid
15.

idi. Sulna tamm ly imet itmezdi. Ve lkin grrdi ki revfiu resleri

Irda

idiler. Ve Sulna tbi idiler. Ve bu ittifda anlaru da medali vr-d. Ol sebebden Sulna er 16.yetidrmezdi. Amm dyim Atabege aber virp ulnu avlini ve afn ilm iderdi. Suln da 17.varca lekeri-y-ile ol araflarda melideyi dyim yamlamada ve ret itmekde idi. Pes yevmen fe-yevmen evket
1.

ziyde olur-d. Atabek bun

376 377

P. 61b/15. dest-ps P. 62a/5. lk

116

iidp mell old, Dolbdan gp Edirbcndan yaa mteveccih old. Ve Hemedna

2.

gelp ehr inde ond. Ve ol gice ovu giceydi. Ol gice Hemednu emri Ald-devle dm zerinden

3.

o od yad. Atabek grp yle an itdi ki Suln geldi ve bu anu alametidr. Pes hemn

atlanup Edirbcndan 4.yaa revne old. Ve Ir begleri aldlar. Ve bu aberi Suln iidp Hemadna geldi ve Umer-yi Ir cem gelp 5.sulnu elin pdiler. Ve oca Azze Suln vizret virdi. Ve Hemedn ehrin al Sulnu geldgine be-yet 6.d olup ililer eylediler. Ve ol mblaa ar yad. Suln ehre girmek istedi Emr Alddevle 7.kend sarylarn virp Suln ol n be-yet arlad, bahra degin Hemednda oldlar. Ve Ay-aba 8.ve Rs gyetde tasallu ederlerdi ki yan imet yaradurduk, Atabeg mnhezim olduna biz sebeb oldu, 9.dirlerdi. Suln da taamml iderdi, t ua degin ki Ay-abay-ile Rs arasnda mulefet ddi. Ay-aba
10.

dilerdi ki Rs ortadan gtre,

11.

memleket bi-l-klliye kendi hkminde ola. Eyle olsa Rs Sulna

ovalayup idm
12.

itdrdi ki Rs bir gice odasnda mest yaturken adamlar viribiyp dutdlar ve mln

ve

esvbn yamaladlar. Ve anu bahnesinde leker ol maalleyi tamm yamladlar, yetde arb itdiler, amma Hemedn alnu
13.

Suln-ile muabbeti ol vech-ile idi ki mellif-i

kitb eydr: Ol maalde bir azz kii vr-d, Necmed-dn-i 14.D-beyt dirlerdi ve D-beyt didklerine sebeb old ki her yirde ki iki beyt grse, elbette yazard. kier 15.beyt-ile dvnlar ve mecmalar oldurmd, mblaa nimeti vr-d, cemini ehl-i hnere arf iderdi. Dyim elinde
16.

devt u alem yrrdi. Edbler378 ve limler ve irlerle obet iderdi. yle ki

kendnden ora vrileri 17.elli batman kd ki tamm ikier beyt-ile oluyd, lediler. F-lcmle ol gice ki ol maalleyi yamladlar, bunu da nesnesin aldlar, fi-l-cmle h bir aal nesnesi almad. Mellif-i kitb eydr: Yarndas 2.ben anula buludum. Didim ki Bu Sulna kii nice muabbet itsn ki bir yifeyi avle eyleyp bir maalleyi yle itdirdi ki, 3.us i
1.

evini yamlayup mblaa

378

P. 62b/16. edebler

117

sen gibi ziz evini yamlatd. Bu hle yetidrdi. didm. Baa cevb virp eyitdi: ki
4.

Suln bunu gibi nesneye r vire. avn ve adem b-edebligidr,

sulnun su nedr? didi. 5.Eyle olsa, bunu cevbn Sulna arz itdm. Suln da buyurd ki teft idp anu nesi gitdi-y-ise buldlar, 6.getrdiler. Bulunmayan in nie bahs del hazneden virdiler. Ve nki Rs dutdlar ve Alid-devle 7.alasnda mabs itdiler. Ngh aber geldi ki Ifahn al Atabek Eb Bekr ve bilesinde ne adar begler vrise cemini 8.Ifahndan kardlar, zerlerine alebe itdiler. Anlar da up adlar. Pes Suln da anlaru yolna bir blk 9.leker gnderdi ki yolda psu eylediler. Anlara geldii vat up anlar ele getreler. Anlar da bu leker geldgin
10.

uyup bunlar her arafdan

tamm ita itdiler. Ve bir vech-ile rdlar ki bir cnlu urtulmad. Bunlaru aberlerin
11.

Hemedna ilede, drt bi gn Hemednda h bunlaru aberleri malm olmad. ir

12.

css gnderdiler. Varup

grdi ki cemsi rlm yatur. Gelp aber itdi. Vardlar lleri

13.

arabalar-ile getrdiler. Ve ol aiyye Sulna

ey fl olmad. Ve Suln ol anda urd,

14.

suvu bahne idp areket itmedi, t ki bahrdan

dr ul-ilfdan Atabek zlarslandan

15.

ilat geldi. Ve alfe aretleri buyurm ki: de bizm leker-i

manrumuz aret-i

vizret-penh-y-ile vardlar. Sen da bunlarula bulup Kirmnhda ittifa idesiz. 16.Varup Suln urul Hemedndan arasz. Ve Hemedn bizm nyiblermze teslm idesiz. diy mblaa
17.

leker, aceb yaralar ki b-bedel esbbla gndermi ve vezrin bile

gndermi. Suln an iitdi ve henz

1.

zlarslan anlarula bulumadn Suln anlaru zerine yridi. Ve hzr

Umer, ki vr-d, zzed-dn-i atmaz gibi ve 2.erefed-devle-i Ebher gibi, cem ittif itdiler ve drl-ilfe lekeri-y-ile mubil olup sava itdiler. Ve Ay-aba Yemende 3.idi ve zzed-dn Meyserede idi. Bir vech-ile murebe itdiler ki Ir lekeri anu gibi sava grmemilerdi. 4.Ol defada Ay-abaya hezmet vi old. yle ki iki fersa yol, alfe lekeri bunlar odlar, zr ki 5.bunlaru aceb yaralar vr-d, uvldz atarlard, adam ve dem an helk iderdi. Ve neft atarlard 6.ki her neye irse yakard. Adam atyla yakarlard ve sulnu etrine ol adar o yadurdlar ki etr odan

118

7.

rtldi, l ayrus old, Rstem-i destn gibi nara urup bir ar grzi eline ald ve af-

drlara 8.iret itdi. Cmle buradan amle idp vezr alyna yrrdiler. Vezri dutdlar, hemn b lekere hezimet
9.

v old. Badd lekerin bir vech-ile hezmet idp

10.

yamaladlar ki Hemednda bir tz at bir dnra kimse

almazd. Ve mblaa ymet ve

ykler-ile fulrler alup dndiler. Ve Baddler mnhezim olup ldan urtlan 11.Badda vardlar. Amm bu mnhezimligi itibr itmeyp bundan ora on defa da gelp mnhezim oldlar
12.

ve yamalanup gitdiler. Ve bu feti iidp erfdan Umer Sulna

13.

tevecch ldlar. Ve Murdan Ald-dn gelp

Sulna dest-i bs ld379. Suln da

14.

aa izz ikrm lup ol Berkiyru aa marlad. Ve sulnu

lekeri dyim

Atabegle cenk iderz, diy rz iderdi. Ve erfdan da lekeri geldi, t ki Hemednda

15.

mblaa leker cem old. Ve Atabek ve zlarslan da b-ad leker-ile Hemedna

16.

tevecch itdi, gelp

Suln-la mubelede ourd. Her gn U yarn cenkdr! diy vze

17.

arurlard. N-gh bir gn Atabek

gep gitdi. Suln da anu ardnca varmaa Ay1.

abaya itimd yo-d, varmad. Pes Atabek anda gitdgi

bilinmedi.

Bir nie gnden ora Suln grdi ki bunlardan kendye aber gelmez. Ay-abay sarynda dutup ldrdi. 2.Ve andan gep Riye vard. Ve andan Edirbcna tevecch itdi. Ve Atabek da Kirmn-hna vard. Anda alfen 3.avndan ehbed-dn ayl leker ile urmd, anlarula bulud. Ve alup anlar Hemedna geldi. Ve Hemednda 4.ala ml sald. Ol sebebden mslmnlar yetde incitdi. Ve Suln da Tebrze varmd ve Edirbcn 5.endrdi. Pes Atabege arret ddi ki Edirbcna vara. Pes Hemedndan gep Edirbcna tevecch itdi. 6.Hemn ol da gedgi gibi Suln Hemedna vard. Ve nie defa bu byle oldu ki Suln gidp Atabek geldi 7.ve Ata-bek gidp Suln geldi. Ve Sulnu ulemya itid u itibr oldu cihetden ahred-dn-i Bel ile 8.ayl muabbet idp irdet getrmi-idi. Her gice varup anula obet iderdi. Ve ahred-dn-i Bel Sulna eydrdi ki 9.Bu begler ki sen katuda vardur, cemi sana mulifdr. Sen devleti dmenleridr, gerekdr ki cemsin dutup
10.

anlaru esbbn ve tecemmlini her

11.

bir ula viresin ki saa il-ile imet ideler. dirdi. Bu begler bu kii
379

bunu gibi telkn

P. 63b/13. dest-i ps itdi

119

itdgin bilrlerdi. Pes itiy itdiler ve ittifen rualar yazdlar: Ald-devleye gndermege
12.

ki Suln her gice ahr-i Belye varup ol bizleri aa yavuz aladur. Bizm
13.

Sulna h itimdumuz almad. Eger

Ald-devle bizmle ahd idp bize muvenet

iderse biz Suln dutlm. didiler. Ve bu rualar bir pre 14.aac youp iine oydlar. Ve zerine yay tozn yapdurdlar, hemn bir omak gibi. Bir kiin eline virp
15.

gnderdiler.

Ve bir iki kii da Suln csslamaa ahr-i Beln evi yolna gnderdiler. Sulnu ol
16.

kiilere gzi u olup buyurdu ki dutdlar ve kim gnderdgin eyitdrdiler. Suln anlara
17.

istimlet itdi ki

al Suln-ile buludularn kimesneye dimeyeler ki Grelm i neye

1.

irir. didi. Ve ol rualar alup

gideni da yolda sulnu aravul vr-d, anlara

urad. Sirced-dn utlu Atabek ol grp aber ord. 2.Ol kii da ovudan zamet ekp dururd, ba kayus idi, cevb virmedi. Eyle olsa ol da bu kiiye 3.bir omala urma istedi. Bu kii da kend elindeki oma aru dutd. Pes bu oma uanup ol rualar
4.

iinden dkildi. Alup odlar, mamnn bilp alup Sulna getrdiler. Suln ol gice fikr

itdi ki 5.yarn ab mnsib dvna r oldular vat, her birin alvete ouyup rsvy ide. Ve her birin evini 6.bir ula tayin itdi ki an dutca aznesin ve atlarun ve cebenesin Sulna getre, bsin kend ala. Ve hem 7.eyle itdi. Tamm mer cem oldu vat ol vezri vce Azz atna getrp aa bu li ar itdi. Ol 8.Mazallh! diyp inkr itdi. Ve andan ora birbir cem begleri oyup yzledi. Cem inkr itdiler. Pes bu 9.rualar arup bunlaru lerine dkdi. Mteayyir olup mlzem oldlar. Suln uru gelp vce Azzi
10.

aya-y-ile depdi ve buyurd ki cemsin

11.

utdlar. Ve ol kiiler ki her birisi-y-in tayn olunmd, anlar da

segridip bunlaru

evlerin ab itdiler; Sulna ly nesnelerin Sulna getrdiler, bsin kendleri aldlar.

12.

Ve Suln Ald-dn Veledin alasnu kildin dileyp ald ve bunlar anda abs itdi.
13.

Ve kend zerlerine

varup bendlerin muhkem itdrdi. Ve bunlar yalvarmaa baladlar ve

14.

Sulna ml virmege her birisi bir mblaa mltezim

oldlar. Ve ahred-dn-i Belye

15.

adam viribidiler ki: re eylesn, ide her birimz bunca ml Sulna virelm

ve cem

emlkimzi Sulna irr idelm. Ve biz bir ra geyp syir mrdler gibi immu rikbna mlzemet
16.

idelm. didiler. Ol da dilek idp Suln r eyledi. Bunlar da her birisi

ml istir itmege mel 17.oldlar.

120

Bir gn Suln alay tem iderdi. Ve Bunlara biraz ar in aa tacl itsnler. didi. Aradan
1.

birisi balayup Sulna380 sefhat itdi, didi: Bizm

2.

balarumuz kesp flnua so. Didi ki: Ben sen bau

baba ba gibi itsem

gerekdr. didi. Meger ki ol, sulnun babas ullarndan idi. Suln eyitdi: Babam saa 3.da m ziyn itdi? Seni atun alup padiahl virdi. didi. Ol eyitdi: Baba avrat in Alddevle 4.baa on bi zl flr virdi ki babaa bir gice ammda erbet iletdm, ip helk old. Saa da 5.anu gibi itsem gerekdr. didi. Suln be-yet aaba gelp buyurd ki ol mabslar cemin bunu szi-y-n 6.rdlar. Ve egeri Ald-devleye Suln amn virp evvel sundan gemidi. Lkin bu kiin szi gir 7.Suln tark itdi. Amma ihr itmeyp Hemedndan gemege emr itdi. Ve Ald-devleye da ilzm itdi ki: Elbette
8.

sen da bile gelmek gerekdr. didi. Ald-devle kendyi asta kld. Suln eyitdi:

Elbette gelmek gerek eibbyla 9.gelsn ve hem tebdl-i hav eylemek ola. didi. n Hemedndan iki menzil gdiler, buyurd ki Ald-devleyi kiri-ile cenzesin gir Hemedna Eslf trbesine getrdiler. Ve andan ora Hemednu avlsinde avf idp
11. 10.

bodlar ve

yrrdi. Ve memleket tamm

isimet utmazd ki ngh Atabek Edirbcndan areket itdi. Sulnu muvemete

12.

mecli yo-d, bi--arre Drl-meliki oyup Edirbcna tevecch itdi. Atabek da

anu zerine yridi. Suln 13.grdi ki lekerde il yo, ad o ve amelleri ve am-zdlar erfdan areket itdiler, kendde da
14.

ol adar uvvet yok, pes cemi ratn ve esbbn

15.

yama buyurup kend mcerred fa381 yetidi. Ve Atabek Hemedna

ve erf-

Ira tamm mstevl old. Ve her yirde ki ml var, didiler, elbette bulup ald ve al beyet incitdi. 16.yle old ki riy adaalar virp mescidlerde ve mabedlerde varup ibdet iderlerdi. Ve dular 17.iderlerdi ki Suln ne vat gele? diy. Ve Irkda ehl-i hnerden ve uladan yigirmi bi kii vr-d ki
1.

Suln

grmemidi ve al Sulndan fyidesi yo-d. Lkin gice ve gndz du iderdi ki: Allhu

-tel- Suln 2.ne vat gndere? diy. Ve tefel idp aber arurlard ki: Suln u
380 381

P. 65a/1. Bu kelime yok. P. 65a/14. Tfaa

121

gelrmi, fuln yire gelmi! diy. irl-emr bir nice 3.yldan ora Suln fcdan biraz leker alup Edirbcna geldi. Atabek tamm uvvet ve evket bulmd, varup 4.bulud. Bu f lekerini hezmet idp rd, ualarn esr itdi ve mllarn yama itdi. Ve Suln da
5.

grdi ki devlet msade itmez ve her arftan seng-i mihnet yetir, am lib, pes salnat

rzsndan vaz 6.geldi ve oln alfeye imet itsn diy gnderdi. Ve kend ehlllhdan olup ecdd trbesine Hemedna 7.gelp frig olup oturd. Ve Atabek da cret idp zerine gelmedi, amm Ira beglerinden bir nicesi-y-ile muvaa 8.itdi. Anlar Atabegden aar gibi sulnu ardnca Hemedna geldiler. Ve eyitdiler: Biz Atabegden incinp sulnu imetine 9.geldk, eger Suln abl iderse imetin idelm, yosa her birmz baumuz alup gidelm, bir ilme. didiler. Suln
10.

da bunu szine marr olup adam viribidi.

Vardlar bunlara l u idd itdiler. n ahd u arr berkitdiler. Ve 11.Suln bunlara tamm itimd itdi. Ve bunlar Suln elin pmek istediler. Suln u Riy meydnn tayn itdi ki
12.

anda a ve anlar gelp anda bulualar. Pes ikinci gn Suln ol meydnda etr-i hmyun dutup d. Bu cemat da

13.

tamm yar-ile up sulnu etrin gerd--gerd it lup yaturdlar. Atabek yle

14.

buyurmd ki: Suln

bizmle Dezmra382 varma gerek. didiler. Sulndan cevb

gelmedi. Fared-dn utlu bu cemat iinden l ekp 15.geldi, sulnu etrini ald ve drdi. Ve Suln esr-i vz- giriftr idp Dezmr alasna iletdiler. 16.Ve Atabek da bu cematu aabince gelp Hemedna yetidi. Ve melik ve padihl muarrer old. Ve Sencer Bin
17.

Sleymn -ki alada mabs-d- arup salanat tatna gerdi. Ve erf-

1.

memlik beglerine menrlar

ve tmrlar tasm itdi. Ve andan Ifahna geldi.

Ve nan atunla muvfaat vi old. Ve ol ki dnydan murd idi, 2.iridi; amm Drul-ilfdan geh geh bu ki iret olurd ki: Gerekdr ki salanat tatna sen geesin; nin 3.tarl idersn? diy. Eyle olsa Senceri dutup gir alaya gnderdi ve salanat383 tatna kendisi gep 4.vel nimetlerin mamna kasd itdi ve nimetlerine kfrn gsterdi. L-cerem ol areket mbrek olmayup devleti 5.bundan ora ok mmted olmad. Ve nan

382 383

P. 65b/14. Dermra P. 66a/2-3. sen geesin ... saltanat kelimesine kadar olan satrlar P nshasnda yoktur.

122

atun ve Ir begleri ittif idp meveret itdiler ve eyitdiler: 6.n ki salanat bu kendye abl itdi, yet ki bize da itimd itmeyp dileye ki bizi da ortadan gidere ve 7.memleket kend ullarna letre384. Zr ki bizden Suln urula ne resme adr oldun grmidr, bize nice 8.itid ve itimd ola. Pes bu bizi al itmedi. Bize biz bunu tedbrin idelm. didiler. Pes Atabek bir gice obetde 9.tamm mest idp yaturdlar, ol gice ldrdiler ve memleketi bir biri-y-ile tasm itdiler. Ve Atabek Ebu Bekr ki Kzlarslanu 10.karnda ol idi; Kzlarslanu yzklerini ve ninlarn alup ol gice Edirbcna gitdi, gelp anda
11.

kalalar ve azneleri ve mallar ab itdi, kend abna getrdi. Ve rnu ve

12.

Edirbcnu begleri bua

mnd olup kmine mu oldlar ve kulluna bel baladlar.

Ve utlu nan ve Ir begleri ve Ir smet itdiler. 13.Ve Edirbcn Atabek Ebu Bekre kodlar. Ve her birisi kend vilyetinde muarrer ve mstakem oldlar. Ve bunlar kend aretlerine
14.

ve urrlarna mel ve dehr-i pr mekr bunlara

15.

intim adna abedeler ve urdeler arc ider. yle ki

Dizmr velsi smed-dn

ve Emr Br ittif idp Suln urul aladan kardlar ve az ok leker-ile Ir

16.

lekerine mubil yrdiler. Ve bu areket Irlere masaral gelrdi. Zr ki her birin

17.

evketi ve aameti nice

bunlar del-y-d. Amm devlet ki n msid ola, esbb ve

1.

leker cet degl; fi-l-cmle bu Ir lekerin

inden ki cenk olsardur,

ekerin atlar buday yemilerdi, arpa bulmamlard ve bu bas da iltift 2.itmeyp yarasuz gelmidi. Eyle olsa sulnu lekeri bunlara lib olup mnhezim ldlar. Ekeri atn braup 3.yaya adlar, bas esr oldlar. Suln anmet ve esbb ve sil ve lekerle Drl-melik Hemedna 4.tevecch itdi. Melik ve padil muarrer olup erfdan ullar ve izmetkrlar imete tevecch itdiler. 5.Ve Ir begleri ser-nign ve r olup memleketlerde vre oldlar. Ve Fared-dn utlu ki sulnu etrine 6.l urmud, ele girdi. Suln buyurd, iki pre eylediler. Ve vce Mun-i Kyi Suln nvt 7.idp devt- vizreti aa virdi. Ol da Sulna yz bi flr pke virdi. Be yz seksen 8.ouzuncu yl idi ki gir nedn- salanat mzeyyen olup memleket revna ve eref buld.

384

P. 66a/6. ledre

123

Ve n Suln 9.Drl-melik Hemedna geldi, melikl-mer Cemled-dn Ay-ab Suln imetine yetip begler-in efat
10.

iderdi. Henz tamm ahd-i mukem

olmamd ki Emr-Br erefed-dn ol Alp Arun gelp yetidi. 11.Sulnu d aa beyet kn ad vr-d, an gricek taamml idemedi. Emr-Bru oln da
12.

Cemled-dn Ay-abay da dutd, zindna gnderdi. Ve mallarn ve esbblarn yama

13.

buyurd ki Emr Bru

olna ikence itdiler, env- tab itdiler. Ol da ikence

zametinden bu celldlara o nesne vade 14.itdi ki bun ardlar, bir evde saladlar. Suln iidp yetde aab itdi. Elbette bulu! diy emr itdi. 15.ehri tamm teft itdiler. ir ol arada buldlar. Dutmak istediler, boyun virmedi, cenk itdi. Bu aralda yetidi, andan helk old. Ve cemi emlk ve nmn Sulna ald. Ve Cemled-dn Ay-aba
17. 16.

bana bir zam

Sulndan amn diledi. dem viribiyp Ferzn

1.

alasndan ehlini ve evldn artd. Ve alanu kilidin

getrp sulnu eksi

emsed-dn Mbreke marlad. Ve Suln da azyn ve ayirin ve esrlerin cem 2.ol alaya gnderdi. Ve zzed-dn Fera Ifahndan ve anu nevsinden yetmi yk ml ol alaya gnderdi. 3.Ve araz Suln ve cib Cemled-dn Sulndan efat itdiler. Suln abl idp gir imyet 4.itdi. Ve tmrlarn aaka itdi. Ve ol vatde uruzmih Rye gelmidi. Ve ebrk alasn berkidp 5.sulnu zn Ynus an almd. Ve nan tn aup Ser-cna varmd. n fal- bahr old, 6.Suln leker-ile Rye vard. Varup ebrk alasn muara idp ald. Ve ama uruzm ki ol alanu 7.nyibi idi, ldrdiler. Ve ne kadar Hruzmler vr-ise, rup ve ban esr idp Ferzn alasna getrdiler.
8.

Ve Suln Hemedna gelp vce Mun Reyde idi, ruzmlerden ba ki Gergn

ve Besm ve Damn 9.nevsinde vard385, cem olup ca Mun aup suln izmetine geldi.
10.

lzm idp Suln alup anlaru mubelesine yridi. Fi-l-cmle ayl cenk

oldudan sora ruzmlere 11.hezmet vi old, be-yet rdlar. Ve Muammed an gibi ve avt gibi yigirmi bi bi kiisin esr itdiler.

385

P. 67a/9. varup

124

Ve

12.

Suln, Muli Sad viribiyp nan tn getrdi. Drl-melik Hemednda

13.

ube-i nik odup tezv

itdi. Ve bir mddet anula irete mel old. irl-emr

14.

eyitdiler: nan zlarsln ki ne urde itdiyse,

ir senle da eyle itse gerek. didiler.

15.

Pes Suln buyurd ki an helk ideler. Ve Mecded-dn Ald-devle

Sulnu aybeti

zamnnda sulnu Zela adlu maa criyesi-y-ile obet itmidi. Suln buyurd ki
16.

ikence idp bi yz bi dnrn aldlar. Ve iki altun sebkesin ki her biri yz bi dnr idi,

aldlar. 17.Ve kendyi Ferzn alasna gnderdiler. Ve n pdih grdi ki devleti yevmen fe-yevmen terade ve dmenleri
1.

menks u mens ve tedennde ve kendn zr bzs yetde, mblaa-y-ile yle ki

grzi otuz batman-d, Ir 2.bir kiiyi atyla bir arb ile helk iderdi. Ve l yedi batman idi ve bir ulum urup zerine yidi ul giydrrlerdi. 3.Ol l-ile bir defa alup tamm iki pre eylerdi. Hi kimesneden ihtiy lmayup ferat-ile e ve irete 4.mel old. Ve vce Mun in eyitdiler kim Sirced-dn mza mektb varur didiler. Eyle olsa buyurd ki 5.vce Muni dutdlar, mln ve esbbn yamaladlar. Ve vizreti Sahib-i Kebir Muyid-dn bin Hanefid-dne virdiler. 6.Ve tamm ryi revna-ile mesned-i vizretde karar klmd. yle ki: Nizml-Melik zamnndan ber bir vech-ile 7.vizret kimesne grmi degldr. didiler. Ve Suln tamm386 melii aa tefv lup kend iye mel olmd ki 8.ngh oruzm-h ki evvelden kfrn- nimet-i seln bunlara mevrdur, yle ki atas Ouz Sencere itdi387, 9.bu da iyn ilmini ikre lup dav-y salanat idp etr-i pdih dutund, Ir arafna tevecch itdi.
10.

Suln da kend bzsna marr ve mlkden

kimesne kendye muvf ve pek-dil yok, her vat utlu nana 11.bitiler yazarlard ki: Her ne vat ki mubelez ola, Suln hemn sen388 elde bil. dirlerdi. Suln bundan
12.

fil idi. Ngh utlu nan yetidi! didiler. Sulnu lekeri musarib olup fi-l-l

ehirden up mubeleye 13.yridiler. Bir defa iki cnibden amle vi old. kinci defada kend t- mbreki-y-ile amle idp kendsini 14.bu leker ortasna brad. Her ne del
386 387

P. 67b/7. Bu kelime yok. P. 67b/8 idi 388 P. 67b/11. Bu kelime yok.

125

ki zerine cem olup ad iderlerdi, def iderdi. irl-emr mddet-i 15.mri tamm olmd ve erh-i b-vef yz dndermiti, atdan ayrup ldrdiler ve ban aldlar, oruzm-ha
16.

getrdiler. oruzm-h da bi yz dosannc yl idi ki Ir begleri-y-ile Darl-melik

Hemedna geldi ve tata

17.

geti. Ve el uzadup Ir beglerini r u zell itmege ve helk

1.

idp mllarn almaa baladlar. Ve Irda h

kimesnede ml omad. Ve h

abadanl eserin omad, cemini arb itdi. Ve leker, kylern topran da azdlar. 2.Ve dvrlarn ydlar, nesne arama iin. Ve oruzm-h sm-bd-ile Dza arasnda bir kk bnyd itdi. 3.Ve cemi begler esbbn ve yaran mheyy idp bir ayda tamm itdiler. Ve her birisi da anda kkler yapdlar. oruzm-h 4.bir mddet anda arr itdi. Ve Hemednu limlerine cbbeler ve ilatler ve dlbendler viribidi. Ve Iru tmarlarn
5.

smet itdi. Ifahn Kutlu nana virdi. Ve Hemednu nyibligin araza virdi. Ve

Reyi Melik Ynus 6.ana virdi. n kendsi gir oruzma geldi, Melikl-umera Ay-aba diledi ki Ferzn kalasn ele getre. 7.araza buyurd ki: Ynus ana s ola. Ve kendsi kalanu zerine yridi. oruzm-h belinden bu kalada 8.emsed-dn Mbrek vr-d. ala alk fi-l-hl emsed-dn Mbreki dutup aladan indrdiler. alay Cemled-dn 9.Ay-abaya teslm itdiler. Ay-aba da emsed-dn Mbreke nesne dimedi, alvirdi. Ve kendsi alaya
10.

girp bu alanu erfn ve meramete mutc yerlerin mukem ld. Yara ve azu
11.

cem itdi, t ki emsed-dn Mbrek

varup oruzm-aha bu li ar ld. Ve ine

12.

dp ald. Bu alanu zerine geldi. Her ne del ki

say itdiler, almadlar; dnp

fehat-ile gittiler. Ve Ay-aba da bu alada da bnydlar ve imretleri dzdi. Ve kend

13.

aznesin ve numnn bunda od. Ve hem meradi da anda old. Ve utlu nan ve
14.

syir Ir lekeri da

Irl rn arekete getrdiler. ol ki ilatlerinde onmd,

isyndan ve azunldan gir ihr itdiler.

15.

Ve oruzm-hu olu Ynus an n bunlaru areketlerin iitdi, tamm yara

dzp leker cem itdi ve bunlaru 16.zerine yridi. Bunlar da Badd arafna yz dutdlar. Pes Ynus an bunlaru ardna dp yetidi, diye
17.

Muammed-ile Smin arasnda

126

buludlar. ayl cenk mutele itdiler. ir Irler mnhezim olup yz Badda dutdlar ve
1.

adlar. Ve ruzmler bunlaru tecemmltn ve esbbn yamaladlar. Ve

Iru da rsuzlar ve sleri 2.ve ullar bunlara bile arup Iru kylerini trc itdiler. yle ki bir kyi trc idp avarn ve rzn 3.alurlar giderlerdi; ss, alayu alayu artlarnca gelrdi. Bunlar bir sr boazlayup kebb idp yirlerdi, ssna 4.bir pre ciger da virmezlerdi. Bu vech-ile tamm Iru kylerin arb itdiler. Ve bu aan leker bir araya cem olup 5.ittif itdiler ki Badda alfe aretine varalar, andan bir reis aleb ideler. Ve muvenet isteyeler ki Ynus anla 6.mubele ideler. Hem eyle idp alfe aretine geldiler. Ve allerin ar idp reis aleb itdiler. alfe vezri 7.Meyyed-dn bunlara reis virdi. Ve bi bi atlu bile kod. Ve bunlar da srp Hemedna geldiler. Ve baiyye 8.ne ki oruzmlerden urtulm kyler vr-d, bunlar yamaladlar, kendlere esbb lt dzdiler. Ve Ynus 9.an da bunlarula berber olmad. Grgndan yaa gitdi. Ve babasna aber gnderdi. Ve bu Ir lekeri bira
10.

gn Meyyed-dnile olurken, baa da iyn

11.

ldlar ve aup Reye girdiler. Ve Meyyed-dn Badd lekeri-y-ile ld, cenk itdiler.

bunlar muara

Meger Rey bir araf Rfiler-idi ve anlaru reisine zzed-dn Nib

12.

dirlerdi;

bu Baddlerle anlaru lfeti vr-d, ol arafda apuy avirdiler. Baddler girp Reye oldlar.
13.

Ve Irler bulduklarn aldlar ve ehri yamaladlar. Ve mslmnlaru mllar

14.

ve ehl evldlar yi old. Ve

Kutlu nan ve bir a da Ir begleri can urtarup

kup adlar. Ve Siraced-dn-i mz ve Nred-dn-i 15.ry ve nice begleri ldrdiler. Ve Cemled-dn-i Ay-aba utlu nan-ile bile-y-idi, gelp Hemedna yetidiler. Cemled-dnin 16.Hemednda medresesi vr-d ki adr- Tced-dn anu mderrisi idi. Ve dyim Cemled-dn Ay-abanu
17.

deti bu idi ki an ehre varsa, egeri ulems aa

1.

tam idp istibl iderlerdi, amm ol kendsi

da mderrislere varurd ve ad ve

tefsr derslerin dinlerdi. Ve Hemednda da oru medresesine 2.geldi. Ve Allh -telderghna taarru ve niyz itdi389 ve urn fln ad. Bu yet geldi ki: -Al-amd li-

389

P. 69a/2. ld

127

llhille 3.neccna min el-avmi-limn ve ul rabbi enziln mnzelen mbreken ve ente ayrl-mnziln-. yani kr Allha ki beni lim 4.avm elinden urtard. lh beni bir
mbrek menzile yetidr ki cemi menzile yetidriciler ayrlus sensin. 5.dimek olur. Eyle olsa unup muaf pdi, urup utlu nana bulud, bu fl aberin didi. Eyitdi:
6.

Benm menzil-i mbrekm Fern kalasdur, ben aa degin giderem. didi. hem da ol

sat d, revn old, 7.ve utlu nan da bile; Grciden yaa revn old. Ve bunlar Hemedndan nca gelp Meyyed-dne yetidi.
8.

Ve Hemednda ne adar dnimendler ve vceler vr-ise, cemine sil ve yara

virdi. Eyitdi: Cemiz benmle 9.olmak gerekdr ki dmeni ele getrevz. Siz rat olma olmaz. didi. Ve bu arafdan utlu nan Cemled-dn Ay-abaya
10.

eyitdi: oru

gir Reye varalum, eri cem idelm, ura yaran grelm. didi. Cemled-dn eyitdi: Fyide
11.

yodur, nekbet ve nset eyymdur, ferat gerekdr ki sat-i nuset sadete

mbeddel ola. Her birimz 12.bir keyi itiyr idp bir zamn rb oma gerekdr. didi. utlu nan iitmeyp390 oru Reye Siraced-dn-i 13.mzun terekesinden yz altm bi fluri ald, esbb u tecemml dzdi. Ve mlk391 tammna balad.
14.

Ve oruzm lekerinden birincisi ki Simnnda ve Damnda vardlar, utlu15.

nandan ahd istediler ki gelp bunu

imetinde olalar. Bu da anlara r gsterdi.

16.

Geldiler, bunu-la olurlard, amm oruzm-h-ile ittiflar vr-d.

Ve Ynus anu

tn ki Suln urulu z-y-d, bu kiilerle avil itmi-idi ki babasnu ann utlu nandan 17.alvireler. Bir gn bu ruzmler aber kardlar ki: Badd lekeri gelrmi! diy, urup ulu nana
1.

vardlar, eyitdiler: Sveden yaa aravul gndermek

gerekdr, fil olmaa yaramaz! didiler ne adar yarr demsi vr-ise aravul 2.bahnesine gnderdiler utlu nan alvet alca dutup oyun gibi boazladlar ve ban kesdiler. Ve Rey ulus, 3.Fared-dn-i Server dirlerdi, bunu ban ve gvdesini nice arnca altuna atun alup Hemedna, atas trbesine 4.gnderdi; anda defn itdiler.

390 391

P. 69a/12. Bu kelime yok. P. 69a/13. Meliklik

128

Ve Meyyedd-dn tamm aamet bulup etri brigh-ile Hemedna geldi ve ol kki ki 5.oruzumh Hemednda yapdurm-d, oru gelp anda ond. Ve Sunur- avlyi iki bi kii-y-ile Ifahna 6.gnderdi anda adr-i ocend vr-d ki Ifahn istl gsterp ayl zamet virrdi. Sunur- avl 7.an dutup ldrdi ve ban Meyyedddne gnderdi. Ve bir gn Meyyedd-dn uruzumhu kkine teferrc 8.iderdi. Meger bir dvrnda uruzumhu elbn tarfin yazmlard, Meyyedd-dn gzi aa 9.u old, od, elb iinde uruzumh in -kehf-aaleyn- yan cinn ve ins nac diy
10.

yazmlar. An grp o gelmedi, eyitdi: Ol andan, bunu gibi laab yazdurma

andan? diy ururken ol iki 11.kelime sva-y-ile yazulurken arasndan opup ddi, pre pre old; al taaccbe aldlar. Ve andan ora 12.Meyyedd-dn bir zamn da beglik itdi amm o ulmler ve bidatlar id itdi. Cmle bidatlarndan
13.

birisi bu-y-d ki mslmnlaru elindeki

milklerin dutard eydrdi ki: Cem yirlere r memleketdr, Emrl-Mminndr,

14.

kimsen milki yodur, ibt itsnler. dirdi ve Irda ve orsnda o ulmler itdi 15.

aleyhil-lanet l-ebediyyen-.

Allhu kmi-y-ile o varmad ki ecel yetidi,

mslmnlr anu ulminden emn olup -ve kefllhl-mminnel-itl- 16.yetin odlar ve liler itdiler. Ve ol gice ki Meyyedd-dn fevt old. Baddler gice iinde defn itdiler,
17.

ihr

itmediler ve Mra yrrz diy vz ardlar, yar itmege mel oldlar. Amm uruzumhu
1.

Miycu adlu bir isfehslr392 vr-d, bu aiyyeye ol vkf olup

2.

fil-l uruzumha atlu apdurd

ki: Tacl r leker-ile oru Rey zerine

yrisn. didi. Ve kendsi bir nice bi kii cem idp 3.Hemedna Baddler zerine yridiler. Baddler da bunlarula mubele idp ortalarndan deft-ile ikest 4.ve ricat vi old. ir furat Miycuu olup Baddler mnheim oldlar ve ayl demler esr old 5.ve ratlar ve mllar trca vard.

392

P. 70a/1. Sipehslr

129

Ve Miycu oru uruzumhu kkine geldi ve Meyyedd-dni 6.defn oldu yirden ard393, ban kesp uruzumha gnderdi ve Hemednu ehri al Miycu
7.

ehre geyrmediler. Bahne ile bizi yama idersin gidersin, uruzumh kend gele!

didiler. ir uruzumh geldi 8.kke ond ehre dem gnderdi ki Gelsnler, beni grsnler. didi. ehr alndan kimesne cret 9.idemedi. irl-emr bu kitb telf iden Muammed bin Al el-Rvendn arnda ve ehr abi lmed-dn
10.

ve

Veciyed-dn cem olup vardlar, uruzumhu elin pdiler. uruzumh bunlara tar idp eyitdi:
11.

-El-amd li-llh- beni gir dir-y-iken grdz. didi. Bunlar itir idp
12.

eyitdiler: ki biz Sulndan ir iderz,

amm Miycu, Sulna anurdu.

13.

didiler. uruzumh bunlara istimlet idp ilatlad, eyitdi ki:

-na llh- biz bu

ulemy ve eimmeyi Irlerden yigrek riyet idevz. didiler. Ve anlaru zamnundan bizm zamnumuzda
14.

da ora olasz. didi. Ve ehre mnd yriyp rdlar ki:

15.

Kimsen kimesneye ulmi ve gci olmaya. Bizm mslmna amet

16.

lekermzden her kim ki bir destrdur. didiler. Ve

virp

b-edeblik

iderse,

ldrsnler,

Baddlerden

esr olanlar da alvirdi ve ilat geyrdi ve eyitdi ki: Biz da alfe

17.

aretin bir ulyuz, gerek

bunda uru gerek alfeye gid. didi. Ve bu uruzumh

1.

be-yet cst buk ve mdrc meil kii idi,

amm dyim lesinden ziyn

iderdi. Adle ve yasaa emr iderdi, hi kimesne iitmezdi; her ne gerekse iderlerdi,
2.

muayyed olmazd. Ve Drl-ilfdan Emirl-mminn Mcr-i Badd adlu bir kiiyi uruzmiha

risle gnderdi 3.ve eyittdi: Sen ata ve dede bizm apumuzdan uhr buldlar ve dirlik idinecek midr nesne bize tayin itd. 4.mdi uruzmih memleketi, ki ata dede anula dirilirlerdi; sen da aa anat idesin; ziyde full itmeyesin.
5.

Mslmnlar

usandurmayasn, yosa d erf- leme mektib gnderrz; azya ve cihda davet iderz. 6.Kendmz sen zere yrrz bilmi olasn. didi. uruzumh bu ilin geldgin iidp aru d 7.ve bir aba altun bunu bana ad ve nice alslar ve atlar ayna ddi ve izzetle getrp ondurd 8.ve arl itdi. ir aberin alca cevb virdi ki:
393

P. 70a/6. arup

130

Vallhi ben alfe aretlerin bir ulyam ve bir arafda nesiyem. 9.Ve lkin dmanum odur, lekersz olmazam. Ol sebebden imdiki lde benm yz seksen bi msella yaralu atlum vardur.
10.

Bunlara dirlik gerekdr, ben bu adar tmr-ile dirilimezem. alfe

aretleri luf idp zistn da baa 11.virsn. didi. Mucr odasna vard, hemn sat fevt old. Ve bir fa kii da bile yold-idi.
12.

uruzmh394 aa ili oup gnderdi ve

13.

kendsi Ir smet itdi. Ve Hemedn ol Ynus ana virdi. ln adrvezna virdi ve kendsi Ifahna mtevveccih old. Ve adrvezn ki
14.

Ve Hemednu

Hemedna yetidi, Ynus an istibl idp tm-i tamm birle

ehre getrdi. Ve adrvezn be-yet 15.ananayla li iderdi; att bayrm gni ehr ne adar ulems ve mers vr-ise bilesince muallya 16.vardlar ve andan evine geldiler. Ve Hemednu cminde bir byk gmi andil vr-d ve an almd. Ve bi
17.

dnra tutu

oyup ol gn bu ala ara eyledi. Ve Emr aa nimetler getrdi ve lkin cmi andil bahnesinden
1.

fi-l-cmle Irda a ve tedrs ve evf cemi bu vech-ile mstkile

eline dmidi. Hibir manb maallinde 2.degldi, ol sebebden meli-i memlekete mhmel muaal alurd. Ve memleket ve raiyyet pern l olurd.
03.

Ekbir eydrlerdi kim Bild- slm, ki fet olnur, anu istimeti drt kii-y-ile

olur: -yi dil ki akm- 4.eru imsnda a arafn gzede, alu meemmetine bamaya; ikinci, ib-i dvan ki pdihu apusnda 5.adl siyset ider, gerekdr kim an olup malm limden ve afi avden urtara; nci, ver-i il ki 6.hem raiyyeti riyet ide ve hem azne-i pdih ab ide ve hem emvl-i beytl-ml muarrfna arf ide ve 7.drdnci, cib ki pdihu lisn olur, doru ve dindr ola ki mslmnlaru cetin pdiha tamm 8.ar ide ve pdihu cevbn gir bunlara bildre. Vat ki bu drt manb maallinde ola, riy mriyye ve 9.avic mekfiyye ve suln iretinde ve yosullar ratda olur. Ve ill ne suln iyinden leet alur olur.
10.

ve ne riynu evinde rat

394

P. 70b/12. oruzmih kelimesi A metninde oruzumh olarak gemektedir.

131

Ve bundan ora uruzmha, uruzm arafna sefer ddi.

11.

Meyyedd-dn
12.

oln dutup gzine ml ekdkden ora ba ekmeye; hemn ol gnlerde

kend oulu

Ynus anu gzleri aryup gzlerine ara u indi, grmez old. Ve uruzmha bu
13.

nesne bir pre naat ve tenbh old. Ve andan Reyna geldi ve kend ayla Atabek
14.

Ebbekre biti yazd ki

Benm uruzmh arafnda mhimmm vardur, anda giderem.

15.

arndum Ebbekri Hemedn naar inyet birle mel lsun.

Ve Ebbekr cevb

yazd ki: Ben bu arafda kfire mubil urmmdur, bu aradan gidimezem. arndaum Uz Beg ben
16.

gndereyim. didi. Ve hem eyle idp Uz Beg gnderdi. Ve Uz Beg da

Hemedna geldi ve zzd-dn atmz-ile 17.bulud. Ve Nred-dn Gke, Hemednu vlisi-y-idi, amm be-yet lim ve b-beg kii idi, nun- anusay
1.

tamm icr iderdi ve env-i ulm da kendsi ids iderdi,

Uz Begi diledi ki n duta. Ol da mtenebbih olup ad. 2.Ve Hemednu vilyetini yamalad ve Ifahnu krubnn urd ve gitdi. Ve Cemled-dn Ay-aba, ki Iru imretine 3.ve besna sebeb olmd ve Iru her ehrinde anu imretleri ve ayrt vr-d, bu Uz Bege gelp meib 4.old ve tedbr-i memleket iderdi. Ve gveygleri vr-d, uranun olanlar dirlerdi, anlar da gelp her 5.birisi bi atlu-y-la Uz Bege imet iderlerdi. Ve Uz Beg da Hemednu vlliin bunlara virdi. 6.adl dd-ile maet iderlerdi. Ve ol vatde emr-i lem ve sm cidr- Baddda idiler. alfe aretlerinden
7.

dilek itdiler ki: Ebul-h adlu alfen etbndan bir kii vr-d, an bunlara res oa ki

Hemedna varup 8.dutalar. alfe da abl idp an ve ayl lekeri bunlara bile oup gnderdi. n Uz Beg bunlaru geldgin 9.iitdi, Hemednu irna girdi. Bunlar, geldgi sat Hemedn aldlar ve emr-i lem Uz Bege kendsi
10.

yaluuz vard, apuy adlar,

11.

girdi. Uz Bege apu lup yir pdi ve oynndan bir amyl arup inde od.

Eyitdi:

alfe aretleri selm idp bun size hediyye gnderdi. Biz da l derghda imet itmege 12.geldk. didi. Eyle olsa Uz Beg da bua ikrm idp izz itdi. Ve bu emr-i lem ince ve Uz Beg ardnca
13.

d, Dr-adeye geldiler. Ve ne adar Baddler vr-ise

14.

Ebul-h smin-ile gelp Uz Beg nce yaya sarya geldi.

Ve bunlarula Uz Beg

132

obet idp bunlara ilatlar geyrdi. Ve Cemled-dn Ay-aba ol gice up Reye geldi395,
15.

zr ki bu Baddlere itimd yo-d. Ve Nred-dn Gke Atabeg Ebbekre vard istif itdi. Atabeg 16.Ebbekr da Uz

Bege ili gnderdi Gkeye gir Hemednu niybetin dilek itdi. Uz Beg da dilegin abl idp
17.

virdi. Amm gir ulmler id itdi ki ol defaya al ndlar ve eydr ki:

1.

Mdm ki lcum elmdedr, beni

kimse bundan azl idemez. dirdi. Tevi -

Allh ves-seyf- idi yan timdum Allha ve lcumadur. didi. Ve Uz Beg 2.da
Atabeg Eb Bekr r-y-in nesne dimezdi. T ki ir Atabeg kendsi bu li iitdi beyet m idp 3. Zeyn oln leker-ile Uz Bege gnderdi ki Gkeyi utalar ve Hemedna bir dil nyib oyalar. Bun iidp 4.Gke fi-l-l adl dd rtd: Benm nkerlermden her kim ki bir kiiye ulm iderse ve n-a bir aeli nesne
5.

alursa

boazndan aaram! didi. Ve andan Zencn dirlerdi bir var-d, an atna getrdi, da 6.vezr idindi t ki Atabeg ve Uz Beg mlarn def ide. Amm ulmi imden gir iczeti-y-ile eyler old.
07.

Ol ulmdr ve armdur diy alurd, imdi elldr diy ider old. Ve bu bua

mslmnlaru emlkini 8.ve emvlini ret-i er-ile mb lurd. Bir gn dnys imret olma-in kendn dnini arb iderdi.
9.

-Nez bi-llh- ulemda diynet

olmaya, pdihlar ulminden mslmnlara bu mkildr. Amm bu Zeyn ol ki Atabeg 10.Eb Bekrden gelp Uz Bege vezr old, be-yet il ve kerm kii-y-idi. yle ki her gn bir oy iderdi ve bir 11.ifeyi arlard. Ve bunca vait vizret eyledi, ir ey addan ve alu dusndan ayr onda rz almad. 12.Zra ki ml-ile kerem, dny-y-ile iret gibidr; degme vat ikisi cem olmaz. [ir]: Kiide ki ola se v kerem,
13.

Aceb ola m ksesinde direm?

Nite kii farna dil tenk olur, Ki ehl-i seya n neng olur.

395

P. 71b/14. gitdi

133

14.

Nn eke kii ava v renc,

Ki run gibi l eyleye genc. Ne evvelde nu afsn sre,

15.

Ne d iretde vefsn gre.

Gir evvel gide, ban ala mlk ml Aa ortada l ola vebl. a ml nimet vire ulna,
16.

Ki nu dn dnysna bulna.

merkeb idinmez an cennete, Nin ide br sebeb lanete. Ki bu al-ile mehr ola dnyda,
17.

Kim iitse adn lanet ide.

Ey ad in say olnsa rev, Ve ill bsi bd- hev. Zih devlet anu kim bdr ola,
1.

Varup nn tma irdr ola.

Kimesnede kim ola cd kerem, D kevn ire mabl ola muterem. Ve ol 2.ylu ki bi yz osan beinci yl-d Muarremde Uz Beg suln zndan bir ol dod. Adn urul odlar. 3.ehirleri ve memleketleri onatdlar ve liler eylediler. Ve ol trde Miyacu Ifahna vard ve uruzum hu 4.lekerinden tark itdi, alup Knu zerine geldi. Kn al da ehri virmediler Miycu elbetde 5.alma istedi. Drt ay ir itdi, ir vadeler ve istimletlerle396 hemn aldu gibi buyurd, yamaladlar. 6.Ve tamm ehrde ve vilyetde gze grinr ne vr-ise aldlar, andan ora

396

P. 72b/5. ...ald

134

defneleri aramaa baladlar. Ne del dvrlar 7.vr-ise ydlar ve evleri azdlar. ol del nesne buldlar ki bu evler ibleri mteayyir alurlard. T addi 8.ki bu kitb telf iden kiin ehrinde, ki Ravend dirler, bir ulu lim kii vr-d. asib ve nesib nice 9.yldan ber ve ol yir ulular ola gelmilerdi, Mevlna Bahed-dn Ebul-l dirlerdi. Anu serylarn arayup
10.

bunlar gizledgi defneleri

arup nice yk altun ve gmi aldularndan ora bir azne buldlar ki d 11.zamnndan alm gmi nerdbnlar gibi ve klie altunlar gibi ardlar. Ve bu ev ss dnimend, laifeci kii-y-idi, 12.bun grp bu uruzmlerden birisine eytdi: y yigit! Senden bir sulim vardur, eger aa cevb virrse
13.

bu ml size ell iderem. didi. uruzm eytdi: Sul

nedr? Eyit! Bu danimend eytdi: bu evler on yedi 14.atadan ber bizm mevrumuzdur. Ve nice def atalarumuz yapd ve bir a kerret benm zamnumda yld, ben yapdum. bu
15.

siz bulduuuz azneyi biz nn bulmadu? didi. uruzm eytdi: aberde

16.

gelmdr ki dny cfedr, yan

murdr ledr ve murdru ous demden itlere artu

17.

iss ider, ol sebebden biz uydu siz uymaduuz.

Ol dnimende bu, o gelp rzn

1.

ell ld. Ve ol memleketde Rfiler vr-d, bunlara bunun gibi nesnelerini

bunlar

ulavuzlarlard. Mslmnlara advetlerin ihr idecek vat buldlar, ol adar zecr-ile itdiler ki addi ve 2.ar, far slmda bunlardan azun ife olmaz. yle ki, Ebbekir dd -raiyallhu anh- zekt virmeyenlerle 3.mutele idp zektda tedd itdigi-in bunlaru alt zekta bil olmazlar imi. Ve sda Mehedi Kabe 4.idinp anda varana c derlermi ve namz vat dirlermi, ne bi-llh, Anlaru kfriyytn sylemege yaramaz.
05.

Ve bu kitb mellifini bir azz kii std vr-imi, eydrmi ki: Rfi ylan

gibi olur. Nitekim ylan arca 6.ejdeh olur, rfi da arcak mlid olur. dirmi. Ve n Miycu bu memleketler emvlini tamm cem 7.itdi ve avarlarn tamm dirrp bu397 mllar ykletdi ve uruzma gnderdi ve kendsi Hemedna yrdi. 8.Pes Uz Beg ve Gke ve Nred-dn Ar ittif idp bunula mubele yarn ldlar ve Cemled-dn-i Ay-

397

P. 73a/7. Bu kelime yok.

135

aba 9.aber gnderdiler ki gelsn bizmle olsun, didiler. Cemled-dn eytdi: Anlaru ii dyim ulumdr, ulm-ile olan i 10.tamm olmaz ve memleket adl-ile dutlur. didi. suln olan kii adl itmeye, Heme anu uas gitmeye.
11.

Riy bulmayalar adl dd,

Nice la h anlara itimd? Ne ml olsun ol ki ekp cevr renc,

12.

de zr u zr-ile yosul azanc.

Elinden alup iret ide emr, Ayl-ile ac yalnca far.

13.

Sarynda h nice andn ola,

apuda zr efn ola? Ne lezzet bula uyuda pdih,

14.

irteye dek yosul eyleye h?

Bireg varup ada kese odun, Getrp atup alsa bir avuc un,
15.

Yig andan ki yosul kazancn yiye,

Sze gelicek Pdihum! diye. Kimine birim diye kimine bc,

16.

Elinden alup oya yosulu c.

-Bi-amd li-llhi- ol h Suln Murd,

Ki ner eyledi leme adl dd.
17.

Ne ulm ilerine inyet lur,

Ne er ileyene imyet lur. Ki nu adl cenbinde Nirevn,

1.

Helk u inis gibi bir avn.

136

uy anu mrin it mstedm, Cihn alna bu dudur tamm

02.

Yigirmi ikinci gn Miycu gelp yitidi, lekerin tamm rsta lm ve

avratlarna da zrlar giydrmidi. 3.Ve Ir lekeri da albi cen dutup mubil yridiler. Hemn ol defa uruzmleri getrdiler ve yamaya 4.mel oldlar. Ve Miycuu avrat tnlar leker-ile bu Irler ardndan gelp bunlara amle itdi. Irler 5.bunlara tevecch idince Miycu da gir dndi, iki arafdan bu Irleri rdlar. yle ki uruzm avratlarndan 6.avrat ldi kim altm Ir ldrdi. Ve Uz Beg ve Gke kendleri bu leker bir arafna urup dlar, 7.Zencndan yaa gitdiler. Ve Miycu feth anmet birle yrdi, Hemednu inde ond. Hemednu ulems ve ekbiri 8.bun grmege geldiler. Ve bu da anlara istimlet idp izz u ikrm lup eytdi: idrz ki ulmin size yetde 9.taaddsi vr-imi. Biz -inallh- adl dd idevz. didi. Anlar arb itdgin biz imret idevz. Siz 10.da riayya bizm arafmuzdan istimlet id. H enmesnler ve kimseden itiy lmasunlar ve kend uruzmhu fermnn ar itdi. Yazlm ki Melik dil cihngr
12. 11.

krlarnda olsunlar. didi. Ve arup

cihn-gy Miycu hr Emrl-mminn

13.

bizm ullarmuzdan. n bizm ilmmz bunu adline ve riyetine

ve alna ve

kifyetine mu-idi. Malaat- salanat bun taa ld ki cemi res ve ut u riy

14.

bua rcu lalar. diy. n Hemedn al bu menr grdiler iat lup iniyd
15.

gsterdiler. Ve Miycu

da her ehre ve kylere nyibler ve demler gnderdi, tamm

16.

ab itdkden ora balad bir ulm gstere ki ymete

degin kimesne idemeye. Br-

Irada tamm ne adar mainne ml vr-ise cemini buld ve mslmnlara drl drl
17.

ikenceler itdi. Ve evlerde ve r-i zemnlerde buldu ml ald. Fi-l-cmle bu itdgi ulmi
1.

zlar orsnda itmemidi

ve Cinis an Irna lmamd. Cemled-dn Ay-

aba bu ilere abr idemeyp Atabeg Ebbekre vard ve Edirbcn 2.lekerin cem idp Miycuu zerine geldiler. Miycu mnhezim olup ad. Bunlar birinci gn bunda arr idince 3.aber ardlar ki uruzmh bir gice ebn idp Atabeg zerine gelse gerek imi diy atabeg da
4.

lekeri az-d, kod Edirbcna gitdi. Ve Miycu gir gelp

memlekete mstevl old. Evvelden 5.da bedter old ulm itmekde.

137

Pes Iru ayn ittif idp uruzmha bir arr mektb yazdlar

6.

ve

Miyacuun lin ilm itdiler. Ve eger bu ulmi def itmezse cemimz am sen olursn. didiler. uruzmh 7.da aab idp fi-l-l Ira tevecch itdi. Miycu iidp Liter arafna revn old. uruzmh 8.ardndan srb, bir ulu rma vr-d, anu kenrnda yitidi. Miycu grdi ki leker 9.yetidi ne adar avar vr-ise cemin siirlerin kestrdi ve lat- esbb ne vr-ise
10.

uya dkdrdi. Ve kend mcerred Ardahan alasna ddi. Ve

uruzmh zerine varup alay 11.ald ve Miycu dutd. Ve ne adar lekeri ve tevbi398 vr-ise krd. uruzmhu lekeri
12.

her defa ki Ira gelrlerdi, mblaa nimetle giderlerdi.

13.

Bu defa nesne bulmadlar. Pes andan

avne vardlar andan meliden alalar vr14.

d, ol alalar fet itdiler. Ve ayl nimetler l

itdiler ve Ir arb ve vrn oyup

15.

gitdiler. Ve bundan amalarn a itdiler. Ve n uruzumh

uruzma geldi, vezrine

16.

thmet itdi ki Miycu baa sen terbiyyet iderd. didi. Buyurd ki

veri ldrdiler ve
17.

Miycu uruzm iinde berdr eylediler. Ve nice gn urd ve rtdlar ki:

Nimet

an bilmeyen ve kfrn gsteren cezs budur. didiler. Ve kendsi da Selularu nimetini

1.

kfrn lup a- nimeti yerine getrmidi. Bu kendye da ey fal

olmad, bir ay gemedin kend da helk old. 2.Ve Ir al anu helkun iidp liler eylediler. Ve Melik Uz Beg ve Gke Irda ne adar uruzmler vr-ise 3.ldan gerdiler, cemin rdlar. Ebbekr Edirbcndan Ifahna geldi ve Ir smet itdi Hemedn melki 4.Uz Bege vard ve Gke, Reyde idi, Atabeg gelmedi. Ba ekdi, Atabeg-ile muraa ld. irl-emr 5.Atabegi od gitdi Edirbcna. Ve Gke Irda mstabil ald. Ve bu zamanlarda Irda Selklerden 6.kimesne yo-d. Suln yed-dn Keyusrev bin larslan, ki Affed-dn atasdur 7.ve Suln zzed-dn, Suln Alad-dn atasdur, ol vatlerde Diyrbekr arafna dm-idi. Ve Ermen, ki 8.kfiristn-d, Lfn adlu bir meln tekfru vr-d, mslmnlara zam iderdi, Edirbcn 9.yetde incidrdi. Suln Keyusrev Diyrbekri fet itdkden ora leker cem idp ol
398

10.

melnu zerine yridi.

P. 74a/11. Bu kelime yok.

138

Ol-da bunu-la muraa adna mubil old. a -tel- inyet lup

11.

mslmnlar

lib oldlar, rmenleri mnhezim ldlar, Lfn ele girp cem maln ve rzn yamaladlar.
12

Mslmnlara mblaa-y-la anmet l old ve andan ora Lfn

13.

arca kesp gir alvirdiler.

Bir nice mddetden ora gir iyn hir old. uln bu

defa dutup helk itdi 14.ve memleketin mslmnlara ledrdi. Ve andan ora Rum arafna mteveccih old ve ol enda 15.Badd arafndan bir ili geldi kim alfe aretleri gndermi ve eytmi ki: lem salanat ve Ben
16.

Ermen399

neligini saa virdk, yriyesin, fetler lasn. dimi. Suln bu mektb pdi 17.ve bna od, bu ili-y-ile mblaa izz ve ikrm ld. ir gnderecek bu bitiye cevb yazmada
1.

vzer ciz aldlar, bir400 mnsib cevb itmediler kim sulnu rna o gele.

Ve Suln her 2.ehrdeki cemiye varurd murler ourlard ki -ul li-llhmme mlikel

mlki ttl-mlke

3.

men te ve tenzul-mlke mimmen te- yani lhi! Pdihl

sendr ki kime dilerse pdihl 4.virrsin ve kimden dilersen pdihl alursn. Suln bu yeti ezberlemidi, pes kendsi
5.

devt ve kalem alup bir b a-la yazd ki -

Bismillhir-Ramnir-Ram 6.ul li-llhmme mlikel mlki ttl-mlke 3.men te ve tenzul-mlke mimmen te ve till men teu bi-yedi-ke 7.l-ayr, inneke al klli eyin adr-. Ve hemin bu yetden zge nesne yazmad. n ne ki bu cevb 8.alfe aretine
geldi, grp kendsin szine pemn old. Ve bunu keml-i istiddna 9.muterif old. Ve Rum ehirlerinden nicesi da fet old. Ve Anliyya, adm dar-l kfr-idi
10.

ve

tamm deiz yzine km iderdi ve iinde bunca mslmnlar esrleri vr-d, gelp muarat ld, ir fet
11.

idp kffrn rd ve mslmnlar al ld. Ve her yirde

12.

kpriler ve krbnsarylar ve ale l-u icz medreseler eker bu Suln Keyusrevdr.

yolnda berkeler ve Rum ehirlerinde

Ve bu Suln Keyusrev 13.srl bin Seluu yedinci oldur. bu tertb zerine ki Sultn Keyusrev bin larslan bin Suln 14.Mesd bin larslan bin Sleymn bin z bin atlm bin srl bin Seludur. Ve bu Sultn Keyusrev
399 400

15.

siyset maallinde be-

P. 74b/15. dem P. 75a/1. Bu kelime yok.

139

yet mheyyeb idi. Zr pdihu ki siyseti af old, riyseti da

16.

af olur. yle ki
17.

ikyet olnur, Suln Muammed bin Melikh-la Sultn Berkiyru

ata ve ana bir

arndalar-d, amm Suln Muammed be-yet muib-idi. Ve Suln Berkiyru laf

1.

ab idi ve mh idici-y-idi ve her kiiye sn- uli vr-d. Bir gn Suln

Muammed atasna ord, 2.eytdi: Sen beni mi o seversin, yosa Berkiyruu m? didi. Atas eyitdi: Seni o severem, amm Berkiyruu 3.bir o leti vardur ki ol sende yodur. Eyitdi: Nice? Eyitdi: Berkiyruun uli her kii-y-ile 4.odur ve audur. Ve sen heybetlsin ve yz kde degldr. didi. Suln eyitdi: 5.Ol benm heybetm sebebdr ki memleketde ki bi fersenk n ve bi fersenk uzun vardur. didi 6.Yosul rat gereler eger ben siyset maallinde heybet gstermeye-y-idm ulmen yosulu derisin
7.

yzerlerdi ve malamas benm zerme olurd. Zr ki riynu avlin teft itmek

bunlardan 8.izy ve arar def itmek selin zerine vcibdr. Zr ki llullhdan ibret budur ki 9.l, maall-i ratdur. yle ki Sleymn Peymber altullhi aleyhi ve

selmh, ol vatde ki vr-d, 10.neml zerine urad, arncalara eytdi: Yirl yirze giri
kim sizi Sleymn erisi bamasun!
11.

vzn yil Sleymnu semine yitdrdi.

12.

Sleymn Peymber bir arncay getrp ord, eytdi: Sen

bu aruncalaru nesisin?

Eytdi: Pdihyam. Eyitdi: Ne adar leker vardur? Eytdi: Yetmi bi kez bi ulu
13.

beglerm vardur ki her birisine yetmi bi kez bi eri b vardur ki her eri bnu
14.

kminde ol adar

leker vardur kim adedin Allhdan ayr kimse bilmez. Yedi abaa

yirde arncas tamm benm kmmdedr. Ben imdiki lde yidinci abaa yirde-y-idm iitdm ki
15.

Sleyman vdi-yi nemle urar. didiler, ordum ki bu arncalar fil iken

sen eri 16.birisi bunlardan birisine baup helk itmeye kim vebl benm boynuma olur. Pes yedinci abaa
17.

yerinden gelp yetidm ki bunlara aber idem ki kend yirlerine

1.

varalar; kimesnesine arar yitmeye. didi.

Ve bu Suln Keyusrev kerem

maallinde bezl yirinde be-yet cvn-merd ve kerm idi. Ve eydrdi ki: 2.Pdihu keremi ve inm lekere dyim yetie durma gerekdr kim gllerinde muabbet ziyde 3.mukem ola. Ve lkin ol midr degl ki pdihdan mstan varup imetinde khellik 4.eyleyeler, rev md? Ve rleri da ziyde gerekdr ki cidd cehde tar itmeyeler. Ve yet-i

140

arbi ve tedbr-i 5.mufu be-yet b bilrdi. Ve eydrdi ki: Pdih kend lekerin avlinden am- lin 6.artu teft itmek gerek! T ki tedbri aa gre la. yle ki anranc-bz kend oyunndan 7.am oyunun ziyde gzlemek gerekdr. didi. Ve dman zerine afer bulmau bir nice sebebleri vardur: 8.dirdi, Birisi, anmet ve yama mdi ki leker gllerinde rsi ola cidd cehdi itmekde 9.mblaa iderler ve anmet maabbeti bunlaru glinden lm orusn giderr. Ve ikincisi, dmana kne
10.

ve intim ad
11.

yle ki leker dmandan cm olalar ve gllerinde aa kn dutm olalar.

Pes arada

intim albe mstevl olur; avfa ve itiya yol vermez. ncsi, dmn lekerin
12.

gllerine orku brama ki glde oru olnca ada uvvet almaz ve elinde
13.

dutdu

sil itiyrsz elinden der. Drdncisi, dman lekerin glnde barma

14.

ve ul mdi

olma ki ol da niyyetlerin sst eylerler ve azmetlerin n lurlar ve

idmda teksl 15.iderler. Ve beincisi bir fil ilidr ki cst ola ve sz ehli ola ve baret ve
16.

firset ss ola. Ve sulnu il-la muibbi ola ve bae ar olmaya. Ve dmanu zerine baup aa mnsib keleci syleye. Ve say ide ki dmanu lekeri
1.

17.

arasna

itilf braa. Zr ki ulular dimilerdr ki adedi o 2.dmandan orkma ve lkin ittiflu dmandan oru. dirdi. Ve eydrdi 3.ki: a -subnehu ve tel- aretleri401 -celle cellh ve amme

nevlh ve l ilhe ayrh- da 4.furat ol vait myesser ider ki leker mdleri Allh
-subnehu ve tel- 5.derghna mukem ola. Ve pdih aretlerin niyyetin li eyleye ve adl 6.istimet zerine olmaa glinde berkide. dirdi. Ve bu arlar 7.bilp riyet itdgi sebeb-ile baz kfir nm -leyhil-lane telehmllh 8.enn ynfekn- nice yz bi kfirini b dinleri cem idp Suln 9.Keyusrevle urad. Suln da a -subnehu ve

tel- aretlerin avni 10.inyeti ve kerem-i b-nihyeti ve luf-i bil-yetine nup ve

Muammed Raslullh -allllhu
11.

aleyhi ve sellem- mucizt- aine ayanup ol

12.

melnlar bir vech-ile hezmet luben degldi. Ve hem kimin cmi ve

401

rd ki hi kimesne ol vech-ile nin virmi

13.

yriyp cem memleketini dr l-slm eyledi. Ve kenslarn yup

14.

kimin mescid eyledi. Ve bu kitbu mellifi Muammed bin Al bin El-

P. 76b/3. areti

141

Rvend da anu getrdi, Sulna

17. 16.

15.

zamnnda idi ve bu kitb anu adna Irda dzp ald, Rma

ar itdi. Suln Keyusrev da ol adar inmlar lup ki ol hergiz

vafa gelmezdi. Ve cmle-i muarreblerinden idindi. Ve andan ora bir an ayru atndan
1.

alvirmedi.

ehbed-dn matli abl ve muarreb r ve ens alvet lm-d.

Ve ikmet eczsn 2.be-kll andan itil lup dklmi-idi. Ve ta bbnda taammu ve tanavvu lm-d. Be-a vfir ve s- 3.eczel birle ma olmd. Ve mbd talde Mevln ehbed-dn Pertevnme adlu bir kitb 4.anu hmyn adna tanf ve telf lmd. Suln n ba-i mufia da getrdi. Ve kll rumza 5.ve iret zerine ol bbda mahret buld. Ve nu nefs-i alli ul-i if vatinde -alleme ke-m lem- 6.-tekn

talam- mcebince vara-y cehletden nect-i memineye iridrdi. Ve ol zmren avbii

ve nn- 7.l zerine vf old, anu gibi ki rekil-ter revn- l Sn Suln ye
8.

d-dn Keyusrev ve env feyil birle pdihl cemninde mil-i402 rmn ve dn old
9.

ve anu

luf-i abat ve tevid-i arat ve mirat-i bedhat-i lefeti bd- iml

10.

lefetinden ve b- zll selsetinden iderdi. Beyt403:

11.

ve ber-i lemnndan ve vehm-i rnndan sebat

Eyym perdesinde ne esrr ald kim

Gn bigi ren itmedi alb-i mnevveri

12.

lemde b u k terkbini nu,

aclet-ile mav eyledi n-i muahhar.

13. 14.

Ve menevlerden, ki evtda dimidr ve manmt incleri ki r elms birle

dalup

b- zll gibi dzmidr, vat ki urbetde inlbdan ferat buld ve memleket

15.

mevrna

mrcaat buyurup geldi ve serr-i srra gep oturd. Muted-y f ey

16.

Mecded-dn sa

-bevvhllh all-cenni ve abba aleyhi siclel-ufrn- alebi-y17.

in, ki sulnu nikbeti ve urbeti

sebebi-y-ile adm vaanndan gidp m diyrnda

402 403

P. 77a/8. serr T. 30a/9. Bu kelime yok.

142

mum olm-d, mektb irsl ld. Ve ol

1.

mektbda urbetin veyi-i retin ve

gurbetin bedyi-i avlin tarr itdi; mevnda ird olna.

02.

Eger bu ehzdeler her birin mamid menbnda sz sylene kitb anba

irp 3.mad mefd olur. Ve eger erlikleri ve pehlvnllar ve ehmet ve armetleri ikrine r olna, 4.ki merkez-i ilm ve mevrid-i sm- intim cn- m birle Rm vilyetleri uddn kffaru 5.ibyetinden maff lup her yl bir arafn fet idp yz bi nefer bil-an-yed esr, slm diyrna 6.getrp msilmn iderlerdi. Ve bu ftu vn a ve edn-i lim mesmiine iridrrdi. 7.n bu arndalar rna ased ur itdi ve memleket-in bevi-i ayretleri arekete geldi, 8.mecm Melik Rkned-dn Sleymn ah idmetine, ki ulu arndalar cem oldlar, 9.ve Suln olan arndalar ikyetinden ikyetine bnyd itdiler. Ve didiler ki: 10.Salanat- eriyye arasndan tecvz itmidr ve memleket erkn cddesinden udl lmdur.
11.

Bize vcib ve lzumdur saa, ki ulu

12.

arndamuzsn, beyat idp cmlemz sen-ile ittif say itmeklik, ki mmkindr, bu bbda lavuz. Ola ki

eyleyp yriyevz. Ve ne midar

13.

atamuzu bl iin aa dnderib

14.

bu r esini nmusumuz yinesi yzinden silp mcell lavuz.

adm a-in, ki
15.

evveliytnda yo-d, al- cihn ve cinu r olmazuz. Bu kelmna

atanu r ne
16.

yirde salayalum? Biz nmk-ile r bu neva evil abil ve kelimt- muzaraft ahd peymn ikrin t ol adde degin ki ol Suln olan ardalarn tatndan
17.

idp

ayrup

kendler murdlar ayd aydna idm ideler. Ve eger bir a ve mar di

1.

olursa Irdan teferrcci olup slim lalar ve ol thmetden bers-sat olalar. Suln Rkned-dn 2.Sleymn h, ki il ve kmil ve dn-y-d ve eyymu

tevsnini tell kemendi birle kend

3.

tarri rtbesine ekerdi ve ayif-i amyiri

ranlndan, gelesi yl olca nu ve ubt 4.bu yl iinde ourd, biraz tefekkr ve teemml idp cevb virirdi ki, udygn- lem suln- 5.muaam -allede-hu sulnehu

ve ehara fi-l-fin burhnehu- istihr ve istirr birle pdih-d. Varup dir-i 6.-kn fe-yekn- n emvli ve benn birle vi ve mstehir lm-d. Ve mer-y Etrk ve
Rm iatna bil 7.balayup tna gelmilerdi. Ve rev muntar- iret fermn olmlard. Ve her ne ki diye ve buyura 8.sipihr andan i ve i ve er aa yi ve tbi olmd.

143

Bize vcibdr ki nu 9.akmna imtil idp cn ve kl ve ikrm ve icll-i tamm birle istibl lavuz. Ve ull ala-10.-sn ulaa gerp tami iyesini ignmze gtrevz ki ol mefiret-ile ayar 11.ve pur tc ve Herl ve Fafr klhna klhumuz terc ve tafl lavuz. N-alef memm ve medr olmayavuz. Al sm bu vatin ki
13. 12.

oullardan olmayavuz. Ve her dilde ve her dvnda

smy teayyur anu eyym ve aytnda404 hir olmdur

14.

ve ved-yi zamn ve itim-i tefri ile kend rumz ile glinc itmek
15.

irimidr. Anu brigh kmine mulefet itmek-

aldan bed ve bad grinr. Suln yed-dne

16.

egeri yada kii-y-idi ve amm ry ve alda

-va llemn-h min lednn- ilmen

stdndan muallem ve rstadur. -Alleme l-insne m lem yalem- muallimi aa anl

17.

ve pdihl dbn gretmidr. Ve yandur ki uvvetden file ve avilden amele

1.

getriserdr.

n arndalar bu nayii istim itdiler, ol sevd mddesi, ki

dimlarna yol bulm-d 2.ve ava nihd ki rlarnda muarrer olm-d, mncesim ve mnhezim old. Her biri yib ve sir 3.dnp ill iline gitdi. Bu enda aber iridi ki Suln larsln drl-cinna 4.intil buyurd ve Sultn yed-dn istill birle msned-i izz cell ve tat u bat u ibl 5.zre oturd ve cmle nvker ve avyl ve adem ve av ve aem evmir nevhsine iniyd gsterdiler. Fi-06.-l-cmle ularda uran Trk begleri yine gelp tecdd-i imet itdiler. Ve eryi-i taziyet 7.ve tehniyyeti yirine yitirp tara feraa mbeddel ldlar. Ve yei ahd m idp akm 8.cedd olup gitdiler ve malb u maid uli-y-ile mamlarna geldiler405.
09.

ikr-i 10.stim- Suln Rkned-dn Veft- Peder-r ve arf- htimm- ber-ntiz-

Mlk -ez aba-y 11.Temllk-i Birder ve Temekkn-i ber-Serr-i Memleket406-i Salanat

12. 13.

n Melik Rkned-dn Sleymn h atas veft aberin iitdi, o fir ve asret

yalarn dkdi, az ve bk eryiin yirine getrdi. Amm n -eyne m tekn ydrik-

kml-mevt- 14.mans rnda muarrer ve muaa olm-d, iriiserdi cemert- fir

404 405

P. 78a/13. cintnda T. 31a/11. ndlar 406 T. 31a/12. Bu kelime yok.

144

ve syil-i sevyil-i m 15.birle if idp tebkiyeyi tesliyeye tebdl ld. Ve tacl ile kend ecnd u avn ve nvkir ve 16.askirine demler gnderp atna oud, ki olmasun ki alan arndalar zrriyet
17.

ve mubeti anmet ve furat bilp her biri teferrd ve istilli itiyr

1.

lalar. Ol sebeb-ile memlik

mehlike irie ve rb ve trr ve herc merc uhr

bula diy. eri dirilmedin kendzi 2.Toatdan d ve buyurd ki her kii yara ve istiddn grdi. Ve kendni ora 3.mevkb-i hmyn aabince msraat ve mbdarat lup yolda bize mli olalar. Ve n Asar407 marsasna
4.

iridi, b-add u ad eri ve ba

arndalar ve begler ve melikler iridiler. Zr rdi 5.mecmn mevd-i cemle birle mstahar lmd ve her birin irdet ve iltims vefince ikm 6.ve tarrler virmi-idi, rabet-i tamm ve niyyet-i d birle anu isad inetine il ve itid 7.uan uandlar. Ve anu rikb- hmyn idmetinde Drl-melik oniyaya vardlar. Ve oniyanu 8.al mumnaat ve mdfaat alann yzlerine dutup ava ve muarebe ve mnzaata mel oldlar. 9.Ve her gn altm b tr-endz Melik Rkned-dn erisi ile alaudan408 aama degin
10.

mutele ve murebe lurlard. yle ki Melik Rkned-dn

11.

oniyanu bt ve bistni yanna gedi. onyanu ehr yigitleri dirilp vr-d, iderz, ki ola ki Suln
13.

varmaa iman yo-d. Bu l zerine drd ay

12.

meveret idp eyitdiler: Ne midr ki cehdmz

yed-dn nms esi snmaya. Ve ahd peymn

ki anu ile idp dururuz, dnlmeye. Ve 14.mdm ki cnumuz tendedr, ol ahd peymndan dnmezz. Suln Rknid-dn bunda serverler ve ulular, ki anlaru szlerine
15.

suln olmas mmkin degldr. didiler. Amm

16.

itibr olunrd ve pdihlaru meveretine girp

17.

maall-i mklemet ve mlaat bulurlard,

ara Suln Rkned-dn idmetine dem

1.

gnderdiler ve biti yazb eyitdiler ki: kiz da

bizm pdih-zdelermzsiz.
2.

Siz nmsuuz mufaat malaat biz imetkrlar zerine409

ki atas aytnda

arnda vilyeti-y-in idbdr, bit-adem ola ve elini murebet ve muaratdan

407 408

Aksaray, bk. bn Bb, el-Evmirl-Alaiyye fil-umril-Alaiyye, haz. Mrsel ztrk, I, s. 51 P. 70a/9. abadan 409 B. 48a/11. ...mehm-emken vcib ve lzmdur eger Melik Rkned-dn ol ahd zerine...

145

3. 4.

ekb, eriyi onya zerinden gre. Biz Sulna idmeti nal bah irct-in ki bu seferde olmdur, bil-far i bu taflce imet idelm. didiler. Nakd, bi yz bi altun; alas- stanbul, her boydan yz onlu; zer-beft, iki yz

onlu; oab, her neviden bi arun; keten, her neviden on bi arun; at,

yz ba;

deve, yz ba; atr, iki yz ba; r, iki bi ba; oyun, on bi ba tertb idelm ve azne ve iabl
11.

ve matba- mireye gnderelm. Ve eger elbette dny ara sebebi-y12.

in arndandan ir idp

mad sulnlda-y-ise, and itsn ki h vech-ile anu

maarrat Suln yed-dn 13.Keyusreve ve anu oullarna ve azyn ve etb ve eb ve nevkirine irimeye. oya ki ml ve esbb
14.

ve evld u taalluat-y-ile oniyadan

15.

up, her ne yire dilerse gide. Ve biz da bi msella

piyde anu hmyn- rikb

16.

idmetince bedrua ve ulavuz gnderelm, t ol memlekete degin ki

anu maddur,

yitreler. Andan ora biz apular aalum, Suln ehre girp 17.mbrekligi-ile tata gesn diy. Bu man Melik Rkned-dn urnda mabl ve mesm olund.
18.

F-l-l vez-

zamn sevkend-nme yazlmaa iret ld. Eymn la ve idd ve umer ve ekbir

19.

ehdeti birle mehd ve men erbb- dvel ve ilm urnda aleme geldi. Ve ehir
1.

serverlerin yazlup viribidiler.

her birin adna msellemlik bert ve tmr ve menb akm

n ahd-nme 2.ve ahm ehir halna iridi, cem olup Suln yed-dn imetine vardlar. Ve idmet ve irat 3.yirin pp du ve en ldlar. Ve eyitdiler: Sulnu erf t rzigr addr avdiinden 4.mars ve hmyn areti env- urremlik ve diml birle melf ve mens olsun. Pdih- slmu 5.l ryna alllh -tel- muarrer olsun, ki muarat mddeti uzund ve yara ve are az 6.ald. Ve Melik Rkned-dni da uuvvet ve arbet ciheti-y-in h nevile red ve avb arna
7.

gtremedk. Ve anu av ve alebesin salanat ve memleket zerinden

gtrimedk. Ve anu atna 8.dem gnderp aret bbnda mkleme ldu. Ve cehd ve say-idp bildrdk ki aretz 9.salanat bbnda asem yd itmiz. a -tel-y ve enbiyy anu zerine anu utmuz ki,
10.

eger ol mna mulefet idersevz ehl-i

11.

mndan olmayavuz. didk. H bb-ile r virmez. n grdk

ki salanat sevdsnu
12.

avsn rndan l lmaz ve h bir arafdan bu le re ve dermn

olmaz, eyittk:

146

n masd elbette salanatdur, ahd idp sevkend-nme gndersn ki 13.al ve resen anu eziyeti ve beliyyeti ardalarnu ve erkn- devletin ahmeti h bb-ile Suln 14.yeddne ve evldna ve taallutna, ulusna ve kiisine ve ml ve aznesine ve av ve merkibine 15.irimeye. Ve yol vire ki mbreklik ve selmetl-ile her yire ki malaat gre, azmet lavuz. 16.ullar da bi yaylu ve olu er imetzce ad itdgz mama degin bedrua oavuz.
17.

Ve ehir apularn pdih ol mama varup bize nin

1.

gndrmeyince apular amaya.

Ve Suln Rkned-dn da bu tedbri yib grp

biz ullara sevkend-nme ve ahd-nme ve mbir 2.gnderdi. Eger fermn olursa bu avli ve m riyet idelm. Ola ki pdihu li ki 3.huba ricat itmidr. Bir mddetden yine eref-i sadetde vi ola. Ve eger fermn olmaz-sa yine tl 4.ve cidle ym gsterp hnmn ve ehli ve evldumuz410 pdih yolna fid idelm. didiler. Suln
5. 411

cevb virdi ki: Bu drt ay iinde kim muriat ve mnziata mel

olmuz, siz il 6.ve itauuz ve vefdrluuz baa malm ve muaa old. Ve benm in o zamet ve taab ekdz. 7.Ve luf ve kerem ve ahd peymndan tar itmedz. Malaat oldur ki imden gir zameti zerzden 8.giderem. didi. Ve bir kii da gnder, varsun ardaum-la ikiledin ahd peymn 9.tze lup tekd-ile and virsn ki bu avl arr zerine bir erre mulefet itmeye. Ve baa gidem. Gir iki kii da gndrdiler. Vardlar412
11. 10.

yol vire, up u arafna

and virb, tekd-i ahd m ldlar.

Ve ol iki kiiye Suln Rkned-dn iki kii 12.da oup Suln yed-dn imetine ehre gnderdi. Ahd m ve sevkend-nme gtrp
13.

Sultn yed-dne virdiler. n

14.

Suln mulaa ld, hr muman olup ehir alna

eyitdi: Baa siz yayalaruuz

15.

gerekmez. Ben kend nkerm ve cematum-ile rilet lup urbet

yolna giderem. Ve

a -tel- aretine tevekkl lup rrdan cel itiyr iderem. -Leallallhu yaddi
16.

bade lke emren- mecmuuz Tarya413 smarladm. didi. Gerekdr ki ben

410 411

P. 80b/4. ayl T. 32b/5. ...ol 412 P. 80b/10. ikiledin 413 P. 80b/16. udya

147

gittgmden ora arndaum

17.

imetine414 varasz ve an ikrm ve icll birle tata

1.

geresiz. didi. Ve anlara vid idp

ehli ve yl ve taallut-y-la gdi. Ve fir

odnu uratndan mecmnu 2.cigeri kebb olup ek- n-b yzleri zerine revn old.
3.

ikr-i Cel-i Suln yed-dn ve Vt ki -r der-n Azmet ftd be-ar-i Tafl

4.

n aam olup ylduzlar belrdi ve evb- ve ezhr- kevkib emen-i ljuverdde

hir old, 5.Sleymn415 kend kevkebesi birle ehirden up stanbul azmine Aehir yoln utup gitdi. 6.Ve acyib-i ittifdan ve nevdir-i ikyetden yle ittif ddi ki yet isticl
7.

ve l-i pernlndan oullar Melik zzed-dn Keykvus ve Melik Alad-dn

8.

Keyubd idmetinden416

ayru ddiler. Ve azmet vatinde Suln anlar istemege

isticlden mel olnmad. Ve ehirden 9.up Ld adlu bir kye iridi. Ol ky raiyyetleri yet sefh ve amatlarndan anu
10.

av ve nevkirine ve ullarna istiff

11.

idp av ve ava ldlar. Ve ban mecr itdiler.

Ve ayl nesnelerini ret lup

aldlar. n Suln ol li grdi, ol yoldan dnp Lrende 12.yoln utd. Ve arndana itbile bir mektb yazb gnderdi. Ve eyitdi ki: utalum ki 13.Suln kend izzeti ve salanat-yin bizi urbet ve urbet ve mezellet yolna gndrmege 14.r old, amm bu le nice rz ola ki ata oullar olavuz, da bir ky riys lalar. didi. n Suln Rkned-dn ehre girp tata
16. 15.

bize bunclayn b-edeblik ve vrl

oturd, fi-l-l Suln yed-dn

17.

dlar irip nmeyi eline undlar. n nmeyi

mlaa itdi, be-yet aaba gelp

1.

ad. Ve amiyyeti od ve ayreti deizi mtail ve mteveccih417 old.

Amm

malaat ciheti-y-in anlara ayup arup eyitdi: Benm memleketm riys muliflere bunu 2.gibi iderler. Eger siz da -ve m al r-rasli illl-bel- hkminde olmasauz, sizi da siysete 3.yetirp atlaruuz ume nesr ve sib ve loma-i kilb ve
414 415

P. 80b/16. Bu kelime yok. T. 32b/20. Suln 416 P. 81a/7. imetinden. Bu kelime sonraki satrlarda da byle gemektedir. A nshasnda kelimenin yazlnda idmet ekli tercih edilmi grnmektedir. 417 B. 50a/17. // T. 33a/9. mtemevvic

148

ib itdrivireydm. diyp if ve m 4.birle eklerden birine buyurd ki: Bunlar bir ey yire ondurup ey idmet lup arla ki 5.ben bu dien tedrkine ve bu reziyyet telfsine, yle ki gerekdr, mel olam. didi.
6.

Andan ora buyurd ki ehirde mnd lup ardlar ve eyitdiler ki: Her kim ki

ardaum 7.aln incitmidr ve anlaru alarndan gelmidr, apuma gelp r olsunlar ki anlara eylk idem. 8.Her kimse ki ol bbda uldan ve atdan ve ondan bir nin getrr-ise, aa anu ifnca 9.da nesne virem. Ve ky ve tmr ve ilat da virem. diy artdlar. Vilyete v old. Mecm
10.

raiyyetler ki ol ii itmilerdi, apuya gelp her biri uldan ve

atdan, ondan ve bilgiden lcdan 11.ki almlard, ilerin girek itmek in nin getrrlerdi ve her biri kend
12.

madn ar iderdi. Suln beet-i tamm birle iidrdi ve herbirine

13.

zer-endz cevblar

ve mrevve ve mferra mdler virp her418 blgini her ehir

14.

aynndan birine virp sala diy, smarlad. Oat

sala ve o dutu. dirdi. T aa

degin ki ferat vatinde anlaru malaat 15.grile. didi. Ve Melik zzed-dn Keykvus ve Melik Alad-dn Keyubd bulu getr.
16.

didi. Bulup atna getrdiler. anlar kenra alup yzlerin pdi. kisin iki yanna alup
1.

17.

dil-

drl itdi. Ve ord ve eyitdi ki: Eger benm atumda urursauz, sizi

sizi cnumdan

aziz-rek sevib, imkn oldua o utaram. Ve aznemde mevcd olan 2.asular ve umalar ve arda grkl atlar fi-l-cmle ruuz ne dilerse, sizden dir degldr.
3.

didi. Ve eger atauz itiy lib olup idmeti firna mebiret idemezsez sadet ve
4.

selmetli-la

gndreyim. Varu gid. didi. kisine da red gredib ve talm

itmilerdi ki, Eger Suln 5.bunu gibi sz syleyecek olursa, byle cevb vir ki h- cihn biz ullarna her efat 6.ve fet ki buyurur, yandur ki, dirg olmaycadur. Ve bi ol adar pdihu keml-i 7.kereminden ve isnndan umaruz, amm atamuz mfraatna abr idemezz419. didiler420, byle cevb virdiler 8.ve gzlerin yalar udd- glnrlar zerine revn old. Suln anlaru alamana 9.at421 riat idp anlar atalar idmetine
418 419

P. 81b/13. Bu son iki kelime yok. B. 51a/11. // T. 33b/10. ...deyi 420 P. 812a/7. diyp 421 P. 82a/9. yet

149

gndermege niyyeti d olup, nefs ymetl terfler 10.ve pdihne ilatler muraa r uadan ve mura ve mfevve tclardan ve murasa ve gevher-nigr atlardan ve b-add mr nud ve ecnsdan virdi. Andan ora ol mcrimleri ki
12. 11.

eyerl ve utaslu

sulnu beeti gsterdgine marr olmlard ve

eylk elf mdi-y-ile422 kend 13.sularna murr ve muterif olmlard, katna getrtdi ve ikileydin423 ehzdeler atnda celldlara buyurd ki,
15. 14.

ord. Dkeli kend gnhlarna tze irr itdiler. Sultn

cmlesin ehir burlarndan rm itdiler. Ve buyurd ki artdlar

ki: Her kim ki 16.Selulara bunu gibi kstal ve b-edeblik ide, anu cezs budur. diy. Ve Ld kyini oda 17.yadurdlar424. Andan ora ehzdeleri atalar idmetine revne ld. Ve beglerden ve eklerden
1.

ban anlaru-la vid resmin riyet itmek-in

2.

rmeni udd lna degin bile gnderdi.

n anda iridiler ve grdiler ki Suln

yed-dni anda oullar ve taallut intirndan 3.tavauf itmi, varup mbrek elin pdiler ve psde ve b-hde itir itdiler. Ve Suln anlaru 4.rlerini sn istim ile i buyrup ve terfler virp gir dnderdi. Suln kend 5.evld ve etb ve taallut-yile rmen diyrna ki ol zamnda Lfn adlu tekr mutaarrf-d, mdalet buyurd.
6.

ikr-i Vul-i Suln yed-dn be-Ermenistn

7.

n Tekr Lfna Suln yed-dn mbrek udmndan aber virdiler, ol

zll uya uam 8.gibi ve bayram ayna mt oruc kii gibi tam ve icll-i tamm birle istibl itdi. n naar 9.Sulnu etr hmynna irdi, atndan inp vard Sulnu elin pdi. rz ve itir 10.birle Sulna dua ve en ld. yle ki ev ve srrndan bilmezdi ki Sulnu
11.

erf rn ne ibret elf-ile riyet ide. Ve bir ay mddeti Suln kend

ilinde onulad 12.ve arlad. Ve her gn bir ar ve teferrc mevzinde drl drl iyfet lup ol midr n 13.ve arb dkerdi ki mecm ol cemata belki il alna da yeter ve artard. Ve Sulnu
14.

r melleti izlet-in drl drl oynlar acyip ve aryib ve

422 423

P. 82a/12. mi-y-ile P. 82a/13. tekrr 424 T. 33b/18. yandurdlar

150

leyifden getrdip pdiha

15.

mhede ldurur-d. Ve env- erfetden gsterrdi425. Ve

16.

her hafta firvn cihn asularndan

ve Firengistn umalarndan pdiha ar idp

pke lurd. Fl-cmle iyfet ve izz ve 17.idmet levzmndan h nesne eksk omad. n Suln gp gitmege azm itdi426,
1.

kend ili seradnda derbende degin

idmeti mlzemetinde bile vard. Anda da bir ulu onulu 2.idp ok pkeler ekdi. rtesi, Suln tekre a hilat geyrp a cenbet at buyurd 3.ve iline ide itmege iret itdi. Lfn da ilat geyp sulnu elin pdi, vid idp kend iline gitdi.
4.

ikr-i Vul-i Suln Marse-i Eblistn427

5.

Suln n rmen uddndan gep mbarek innn Eblistndan428 yaa matf

ld, Melik Mued-dn 6.urulh bn-i larslan, ki Eblistn429 pdih-y-d, bir a gn idmetinde ardal 7.an yirine yitrdi. Ve arl ve idmet ki pdiah-zdelere ly ve muvf ola, tadm ld. 8.Ve ehr sn ve dnimendlerin oyup alvetde anlaru atnda irr itdi430 ki: 9.Eblistn memleketi, ki Sulnis-Sad lc Arslan baa temlk itmidr, Suln- muaam ardaum
10.

Suln yed-dn Keyusrev bn-i lc

Arslana mlklige virdm, badel-yevm benm evldumu 11.ensbumu blistna431 ve aa taallu aabalarna ve kylerine mdil ve taarrufumuz olmaya. Ayn ve ekbir
12.

urnda meliknme yazlup mseccel olund. Her gnde ki det zerine onuluk ve
13.

bezm lup

ulular, muteberler atnda meliknmeyi pp Suln inde od. Suln alup

14.

mtlaa itdi.

Anu sn-i alna ve ikrm432- elfna ve efkt ve mkerremetine du

15.

ve tasn ve en ld. Ve eyitdi ki:

Bu ara-i insniyye kimden uhra gelr? diyp

nmeyi pdi bana od. Ve didi kim: Bu 16.bayii abl ldu ve gir saa baladu.

425 426

P. 82b/15. gsterdi P. 82b/17. eyledi 427 P. 83a/4. Elbistn 428 P. 83a/5. Elbistndan 429 P. 83a/6. Elbistn 430 P. 83/8. eyledi 431 P. 83a/11. Eblistn 432 P. 83a/14. kerem-i

151

didi. rlar au oldlar. Andan ora yitrdiler.

17.

iy ve irete r lup bezmi nihyete

Bir a gnden ora Sulnu rna

1.

Maliyya azmi ddi. n kardana

bu fikir malm old, yz bi altun ve otuz ba 2.atlar ve otuz atr ve elli deve ve yigirmi nefer rna433 ve umalar, ki aa ly ola, tertib itdi. 3.Ve kend aznedr ile sulnu nyibleri ve kedudlar urna gnderdi. n 4.Sulna ilm itdiler, an abl itmezdi. Melik Mued-dn cibleri ve mutemedleri abl id, 5.diy il iderlerdi. Suln anlaru szleri-y-ile abl itdi ve Melik Mued-dn atna od. 6.Ol gn Suln odasnda ireti ve obeti yete iridrdiler. rtesi Suln Melik Mued-dne 7.fir ilat ve zerdz cbbe ve keyn kemer ve usrevn klh virb, li-i mesd birle Maliya
8.

arafna mteveccih old. Melik Mued-dn vid itdi ve kend menziline iczet dileyp

dndi.
9.

ikr-i Resden-i Suln be-Marse-i Malya -Humiyet anil-Beliyye

10.

n Melik Mued-dn ayar ha Suln gelr, diy aber itdiler, onulu

11.

yaran mheyy lup

cmle etb ve ey ile istibl ld. n Suln biraz434 radan

12.

grdi, atdan inp segirtdi, mlkinden duna

13.

varup sulnu elin pdi. Grdiler gir atna bindi. Ve Suln

yet teessf ve telehhf gsterp yetde izz ve435 itirm ld.

14.

Ve ehre getrdi ve salanat

sarynda ki anu-in r itmilerdi, ondurd. Ve azyin

kildlerini suln azne-15.-drlar eline virdiler ve anlaru ellerini cmle umr u vcda cr ldlar. Ve her gn bir nev
16.

ey idmet ve iret ve iyfet idivirrdi436. Bir gice iret ve

17.

mndemet ensnda sulnu

ine varup edebi-y-ile dizin kp oturup sulnu

1.

idmetine ar itdi kim: Eger Suln-

lem iczet ve ruat virrse, Mlik-i dil

atna, ki benm ayn atamdur, varaym, anda imet idp 2.bu mlki Suln ve etb in kend etbmdan l laym. Suln mbreklig-ile bu yirde imet 3.idp nekbet ve urbet

433 434

T. 34b/8. ...ul ve on nefer T. 34b/17. Bu kelime yok. 435 T. 34b/19. ...ikrm ve... 436 T. 34b/21. lurd

152

eyym gep sadet istimete mbeddel olnca bunda ursun. didi. Ve Suln

4.

ol

tekellfden tebessm itdi ve buyurd ki: Melik dil bir il ve kmil pdiahdur. Ve ol vech-ile 5.ki Melik Muizzed-dn-ile arbet olmdur. imdiki lde yigrek oldu ki anu atna ben varam ve kend 6.lm kefinde anu-la meveret lam, t ne iret buyurur, grem. Melik kend yirinde ursun 7.ve arnda-y-ile mdr ve mshalet, ki grkl alnda mutd ve melfdur, lsun ve beni Tar 8.-tel-ya smarlasun. Ve muntar olup grsn ki a -tel- ayb perdesinden neler uhra getrr?
9.

Suln bir mddetden ora aleb ehrine azm itmege niyyet itdi. Melik Muizzed10.

dn kend areminden bir kile,

bindgi ymeti elli bi altund, ard ve sulnu

11.

aznedrlarna teslm itdi. Ve andan ayr virdi. Ve gn suln idmetinde kend

nad ve cins ve at ve atr ve ul ve aly ili ucna degin mlzemet itdi. Andan ora

12.

Suln437 terf ve ilat virp 13.kend vaanna gnderdi ve kendzi m diyrna yneldi.
14.

ikr-i Peyvesten-i h be-Mlk-i m

15.

n m meliklerine haber itdiler kim ub- sumn h ngh anlaru

memleketine ul ld, 16.olu nzl ve aml aru gnderdiler. Ve irtesi mecm eri ve cemiyyet-i tamm birle aru imete 17.mteveccih oldlar. n iki cemat biri birine yan geldi ve tel ve mlt l old,
1.

mler atdan indiler, yir pdiler ve env ve

enf tebcl, ki Arap pdihlarnu detidr, imete 2.yitrdiler. Ve kseler-ile direm ve dnr sau saup Arap avular -Ehlen ve sehlen ve meraben diy ardlar 3.ki Suln- lem kend evine ve mamna geldi. Milk ml ve riclden her nemz vr-ise, sulnu k-i 4.pyine r idelm. Ola ki sulnu mbrek r bizm diyrumuzda mell ve mazn 5.olmayup rrem ve dn ola. Ve bunda imet itsn, t aa degin ki murr- devletine ve serr-i 6.salanatna varmau furat ola ve selmetli-ile vara. Suln mbrek rn o utup 7.bu rrem ilmde, ki her evleri ve eharlar bestni ve teferrc yirlerine merrefdr, iy ve araba mel 8.olsun. Ve her vat ki r- erefine ve ab- elafna meydn ve op oynama meyli ola, veyd 9.av avlamaa ve ikr itmege iltift

437

B. 53b/8. ...aa

153

buyura, bu ullara iret ide ki hmyn rikb mlzemetinde

10.

bile varup merref ve

mutenem olavuz. T aa degin ki urbet nihyete ve pyna irie. Zr ki 11.dnynu avli bir arra olmaz. Ve her usru ardnca yusur muavver ve muarrerdr ki -nne maal usri

ysran- 12.dirler438. Suln her gn bir melik mihmn ve iyfet lurd. Ve her biri mkneti
midrnca uldan
13.

ve alydan ve Arab atlardan ve env umalardan ve nad

14.

cinsden idmet ve pke

iderlerdi. Bir zamn bu l zerine gedi, sulnu rna mid

memleketi azmi ddi. 15.m melikleri gir her biri tz atlardan ve ar ullardan ve Mr ve skendern umalardan
16.

ve altundan aadan gir her biri tertb idp suln idmetine

17.

gndrdiler. Ve bir a gn vid ilat virp gnderdi.

1.

resm-in bile vardlar. Andan ora Suln her birine

ikr-i Vl-i Suln be-a-i mid -Ammarah llhu tel-

2.

n Suln, mid mlki uddna iridi, Melik li -rametullhi- sulnu

gyegsiydi, din 3.z arndan alm-d, andan ora alfe En-Nired-dnullhu aremlerinden birin almd, aber 4.itdiler. Oullarn cmle adem ve aem ile Sulna aru gnderdi. Ve buyurd ki salanat 5.saryn env- melbst ve lt ve altun gmi avnsi birle mzeyyen ve mehn ldlar. Ve velarda ay 6.yzl ullar ve evlerde avr-i rul-ayn r idp odlar. Ve kendzi da iki gnden 7.ora kend kevkebesi ve cemat-y-ile aru gitdi. n naar sulnu etr-i hmynna 8.ddi, atdan inp yayan olma istedi. Suln ciblere ve vulara buyurd ki 9.Yortu ve uru, meliki inmege koma! didi. Vardlar atdan indrmediler. n biraz da yan istedi. Suln asem ve and-ile an atdan inmege omad. At
10.

geldi, yine atdan inmek

11.

stinden dest-i bs lup

gridi. Andan ora ar- itiy gsterib ord, 12.ve urbet ve urbet lindan orup ehr apus yanna degin Sulna dil-drl ve dil-nvzlk suln inde ehre degin yayan yridi. Ve vular439
14. 13.

ld. Andan ora atndan inp

ve -Ehlen ve sehlen ve meraben-!

15.

diy arurlard. Ve mid al du ve en lurlard. Melik li oullar her biri bir aba altun
438 439

n Suln sary apusna iridi,

16.

gtrp Suln zerine sau sadlar. Ve

B. 54a/8. // T. 35b/5. didiler P. 85a/14. ...ve nabler vz-ile

154

kem ve afeler ki demilerdi, cmedrlar in tertb itmiler-idi, Suln oturd.

1.

17.

divrdiler. n ol tat zerine, ki Suln-

Ve n ve yln ki r440 itmiler-idi, tenvl ld, mmessek mverd

erbetler iildi. Melik 2.li alalarnu ve aznelerin kildlerini sulnu ine getrp vz-ile ard 3.ki -Y eyyhen-ns! Ehed ve eall bi-an cemi m-knt emlkeh

min sebedin ve lebedin ve alain ve beledin ve mlein 4.ve riclin ve azyinin ve defyinin ve natin ve cemelin ve aylin ve anemin ve melbsin ve mefrin ve ehebin ve faatin 5.ve iyin ve arin kelleh eln melik alaa li-h s-Suln mtelefel-ceddn vet-tefealfiradn- didi. Suln anu uluvv- hizmeti ve smvv- seveti yet o gelp begendi
ve sityi idp 7.-Cezkellh asene l-cezi ve defi an satike mekre vain ve men-i

an ubetke nevzill-esv 8.ablen-h ve bi efalil-menan bilen-h mme radedn-h ileyke mettaakellh bi-h ve brik fke 9.ve aleykellh derreke m al himmetke vel amiyyetke l zlet merrefeten bi-bekel-mlike vel-memlike 10.ve m beraa mahr amadke ve srr mevlke-. didi. Andan bir zamn mkleme ve
mudee afs
12. 11.

ldlar. n geldi unu gibi elvn ablar ve amlar ki avn erv anu

hikyetin iderlerdi. Ve arf ve anlar ve abalar ol amlaru olndan

13.

mzeyyen

ve yiyenler meklar mmessek ve muaar ve me ve mlee-idi,

14.

dendi. Ve n yinildi

ve gtrldi ve mlzimler maamlu mamna gitdi, Suln

15.

hemresin grmege arem-i hmyna

ier girdi. n Melike, Sulnu cemlin grdi,

grdiler, teayyyr-i li ve devlet-i 16.inlb ve rr ve urbeti-y-in alad. Ve zrl itdi ve sulnun ayana ddi. Bir zaman
17.

alaup rlar teskn buldundan ora z

1.

arnda eyitdi: h- cihn memleketden ayrlduna

mell olmasun ki her giz

gne ksfdan ve ay sfdan ve bedir mudan ve seyyre itirdan l 2.olmaz. Her ne ki bizm n ve mit ve mevi ve merkibmz vardur, pdiha r nir olsun. 3.didi. Ve Suln bu ehirde imet itsn ve tadr perdesinden acyib ve aryib esrr un-
4.

Yezdn kefine muntar ki tebdil-i abdl ve talb-il-umri min li ile l ol lur intir

440

P. 85b/1. Bu kelime yok.

155

lsun, ola 5.ki cel malaat mutesnca olm ola. -Aan tekrah eyen ve hve ayrun

lekm-.
n atun arndayla
6.

bir zamn bu resme mukleme ldlar, Suln urup

alvetine girdi, vce-serylar 7.ve dimler iler gelp yir pp du ve en ldlar. Trk ve Rm441 ve erkes grkl ve b criyeleri, 8.ki Melik r itmidi, Sulna ar itdiler, Suln naar abl birle mlaa lup alvetinde 9.ol muaddert birle rat old. Ve munaa ve mlabe lup biraz anlaru-la eglendi. Andan
10.

ora bezm re letin, ki

11.

mheyy itmilerdi, azm idp arb- eruvn ip sem- erannye

r ld. Vezr
12.

ve bim ullar vz ve naamt birle ua ve am rzigr avsinden dr gcen dil-efrz meclisini ol let-ile uba yitrdi.

itdi. Ve

Uzun zamn ve ol mddet 13.anda urd. Andan ora l ehrine tevecch itmek niyyetin itdi. Melik li zz ve ikrm-
14.

tamm birle tebcl ve tam eryiin yirine

15.

getrdi. Ve ol nud ve ecns ve arab atlar virdi ki

ve ullar alylar ki din

16.

virmi-idi, bilesince gnderdi. Ve bir menzil vid resmi-y-n

idmeti mlzimetinde bile

vard. rtesi suln Ala442 yneldi ve Melik li mide geldi.

17.

ikr-i Vul-i Suln be-a-i Al

1.

n Melik yilben sulnu mbrek udm aberin iitdi, oullarn ve v-

vendlerin 2.ve etb ve eyn bi gnlik yola olu nzul ve niam ve eribe birle aru gnderdi. Her menzilde 3.nzul ve onulu muad ve mertebe ldlar. Bir gn443 ora kend da avs ve muarribleri-y-ile istible 4.mteveccih old. n irip naar ehinhu mbrek etrine iridi, fi l-l ul gibi 5.atdan inp yayan old ve iler varup idmet yirin pdi. Ve her ne ki tevu ve talauf ve 6.tekellf eryiti-y-idi, yirine getrdi. Ve n Sulna yan vard, Suln at ban ekdi ve tur-7.-d ki elin pdi. Andan ora buyurd, atna bindi ve eyitdi ki: Zeh devlet gnei ki ben 8.kemne ul zerine ngehn ul itdi ve zeh

441 442

B. 55b/7. Rs P. 86a/16. l 443 B. 56a/4. // T. 36b/14. gnden

156

sadet sitresi ki ayb perdesinden 9.ceml gsterdi, -elamdlillh val minh- Suln444- lem bereket getrdi. didi. Beyt:
10.

Her araya ki ire apu are dek b-reyb ek,

By-i devlet ire, k-i rehdr rudan eh.

11.

Oldunca r erkn h bir dem olmasun,

bu drd bo u alvet ol ehrundan eh.

12.

b abu bezmden, devletl dostu bdeden,

Pk-i em sz u em ry-i yrudan445 eh.

13.

Yoldau bat-u sadet anda lsa azm rezm,

T ebed ibl olsun yr- rudan eh.

14. 15.

Suln rikb idmetinde hem-inan olup gitdiler. n ehre yan iridiler, atndan

indi.
16. 17.

Ve sulnu iyesin gtrdi ve ince yayan sary apusna degin yridi. Suln ne

midr ki men itdi, ata binmege rz olmad. Ve iyeyi kimseye virmedi. n Suln sary apusnda atdan indi, kymetl kemlar ve alaslar ve zer-beft-i Rm sulnu
1.

ademine

demilerdi. Ve ol direm ve dnr getrp Suln zerine sau sad.

Suln ier girp 2.tata gedi. Tam eryiini tadm itdginden ora bir ulu iyfet ve onulu itdi. Ve bir bezm 3.lup unu gibi iret ve rremlik itdi ki vflar vafndan ziyde. Bir mddet Suln anda 4.imet itdi. Melik her gn bir drl idmet riyet idp enf- mekremetden nesne eksk 5.itmezdi. irl-emr alalar anatarlarn ve azyni taflin Suln idmetine getrdi. Ve il-6.--ile tevau itdi ki h- cihn bu muairi kend muarribleri ve etbna uladursun. Ve bu kemne ul 7.da bir manba mevsm ve merref itsn, t il ve hevdrl rn b-adri mechd uhra getrem, 8.-Vallh al

m nel vekl- didi. Suln cevb virdi ki: Melik ftvveti ve cvnmerdligi aras ol
9.

fesatda degldr ki uzun ende birle kimesne anu ayline ire bile. mddr ki

10.

a -

444 445

T. 36b/20. Bu kelime yok. T. 36b/23. nzudan

157

tel-nu fal birle sadet enhr mermumuz Erm ayrnda cr ola ve melik eylgi
iva 11.yirine gele -Allh veliyyl-ine- didi. Bir mddet anda imet itdginden ora Cniyete tevecch itmege
12.

niyet itdi.

Melik erf- aryifini, ki ol mddetde l itmidi, otuz bi altun nad-ile ve 13.on ba arab at ve on ba Trk at muraa eyeri uyan-ile ve on ba bserk deve ve bi 14.nefer ul ve bi nefer criye Sulna gnderdi ve olu rler diledi. Ve bir iki gn sulnu
15.

rib

idmetince bile gitdi, t Sulndan nvat ve terf bulup kend mamna mrcaat ld.
16.

ikr-i Tevecch-i Suln be-Cnib-i Cniyet446 ve Mcer-y n Avl

17.

n Cniyet Melikine Sulnu erf muaddeminde aberi lm itdiler -meknen

1.

alel-vechi l-meiyyen all-ademi-

istibl ld ve fnn-i imt- tekrm ve

enf- murt- tam birle mevkeb-i hmynna tadm ld. 2.Ve ne ki taarrufnda vard, Sulnu mlzmlarna mebzl lup eytdi ki: Tavau oldur ki 3.suln- lem dergh- nevvbna iret buyura, bu ulu bi-adri m-lbadn muayyen lalar ve Cniyet
4.

melikin alan maltn all ve ker ne vr ise Suln ve etb-y-in taarruf lalar.

didi. 5.Suln nu mekremet ve insniyyetine firvn sityi ve fern ld. n mddet anda da 6.imet itdi azmetini stnbla tamm ld. Cniyet Meliki ey adralar ve gemiler r itdi 7.ve bk gemicilere ve melllara buyurd ve eslia ve zare birle gemileri oldurd. Suln 8.-Ve le rkeb f-h bismillhi mecr-h ve

mrsh- yetin oyup atb ve eyiyle gemiye girdiler, 9.Melik da muvfaat idp bile
girdi. Suln anu-la bir a ade tenvl ld ve geydgi 10.cebe ve aftn ve or u ve nevrz brkni aa balad ve mrcaata iczet buyurd.
11.

Melik sulnu elin pp

gemiden d ve kend mamna gitdi ve gemiciler yilkenlerin 12.aldurup stanbl arafna mteveccih oldlar. n bir mddetden stanbl Boazna geldiler 13.a-y-la ol gice yamur olup at yil opd. -Tecrr-riy bi-m l-tetehs-sefine- yili esp
14.

sulnu gemilerini yil, ald;

446

Canit (Samsun), bk. bn Bb, el-Evmirl-Alaiyye fil-umril-Alaiyye (Selunme), haz. Mrsel ztrk, II, s. 238.

158

marib diyr siline brad. n ab, kendlerini marib nr u n-km mazn ve giryn deizden uruya dlar. Suln erfda avf degin ki
16. 17.

15.

diyr silinde grdiler;

gemicilere terf ve inm buyurup gir dndrdi. Ve kendzi etb-y-la ol

idp yrirdi. Ve cebbr pdihlar-la nrl eyymn gerr-idi, t aa

1.

Emrl-mminn Abdl-mmin -raiyallhu anhu- atna vard.

Emrl-mminn Suln o grdi. yle 2.ki kend aretine ma idp var- naar ve imeti ve rmeti birle merm ve mel 3.olm-d. Amm marib Arablarnu yavuz alndan incinrdi, vel nr abr eyler-idi. n 4.bir mddet anda da imet itdi, gir stanbula gelmege iczet diledi. Emrl-mminn gemiler virp ol nesne virdi ve gnderdi.
6. 5.

Sulna ayet izz ve itiram-ile

ikr-i Resden-i Suln ez-araf- Marib be-Cnib-i stanbl

7.

Ol zamnu Fsilys sulnu muaddemini muaam grp kendzine ulu

anmet bildi. 8.Ve tevr ve itirm ve izz ve ikrmn yet ve nihyete irdrdi. Ve eyitdi ki: Pdih- slm 9.bu memleketi kend nevvbna smarlasun ve dd saf-y ittid benm arafumdan yetde bilp azne bilp taarruf lsun. didi. Suln aa fern
11. 10.

ve emvlden her ne ki vardur, kendin

ve tasn ld ve eyitdi. Nie447 memlik

12.

sen gibi l himmetl Fsilysa erzndr. didi.

Ve Fsilys bunu gibi her gn

mtevtir bir ulu en ve onul iderdi. Ve Suln kend tatna gei-13.-rp suln-ile mkleme ve mlafa lurd. Ve Suln uzrnsuz piyle ve nevle tenvl 14.lmazd. n bir mddet anda urd, aa bir acb ve arib ikyet vi old ki ol ikyet
15.

sebebi birle ol pervn gibi cemiyyet bentin-naa mbeddel old. Sebeb bu-y-d448 ki
16.

Fsilys

atnda bir fireng vr-d ki erlik ve secat ve ehmet birle Firengistn ve Rm

17.

ehirlerinde eger dvn

mehr ve marf olm-d. yle ki her yl on bi altun mevcib yirdi. Ve

1.

ehli anu mevcibini ed itmekde biraz ter idelerdi, Fsilysa itb-

anf lup 2.b-edeblik ve b-ayl gsterrdi ve hi utanmayup ne gerekse sylerdi.

447 448

B. 58a/3. ...bunu gibi P. 88a/15. sebeb bu-y-idi kelimeleri yok.

159

3.

ikr-i Mbrezet-i Suln der-Meydn- Rm b Firenk ve stil-y Suln Berd Meger bir gn Fireng mvcibi bbnda dvnda yazclarla ekip niz ve l l

4.

itmi, Fsilys 5.idmetine geldi ve anlardan ikyet idp szini uzatd. Fsilys ne adar ki Firenge 6.aa eyitdi ki: Bu gn Suln bunda rdur, abr it, irte sen ra mcebince
7. 8. 9.

tedrk olna. dirdi, Fireng szin ir itmezdi ve albet ve edebszligin dketmezdi. n onu creti adden gedi, Suln ad ve tekrden ord ki: Bu beg kii ne dir? Tekr cevb virp eyitdi ki: Dvn al bunu malmn ed itmekde iml itmiler, aa ar. didi. Suln buyurd, ullar Fsilys ol del kst eydr ki kendler

10. 11.

mrtibi ve mudrinden tecvz iderler. Fireng, Sulna sefhat itdi. Suln da bedter

ayup 12.dest-mlini eline olayup Fireng ula dibine yumru urd ki Fireng u gidp
13.

oturd krs zerinden ddi. Firengler ve Rmlar taaub ve ava itdiler. Ve Sulna
14.

amle

lup helk itmege ad itdiler. Fsilys av ve mlzimlerine buyurd, anlar

dgp men itdiler. 15.Ve cmle Rm ve Firengi sarydan srp ardlar. Fsilys Suln-la alvet olup oturd. Env-
16.

elf ve atf birle sulnu arn

17.

riyet lmaa mel old. Sulnu yet amiyyetinden

aab skin olmad. Ve

gzlerinden ya rular zerine revn old. Ve h- serd klup pr-derd-i cigerinden

1. 2.

kend line ayrn olurd. Fsilysa eyitdi ki: Pdiha malmdur ki ben larslan ol Melikh nesliyem ki mardan maribe degin lem al bilrler ki cihn

memleketlerini benm ecddum 3.ve ammlarum l-la amlardur. Ve dyim sen cedler avn zer ve nada ve iml ve arc ve bc 4.anlaru aznesine gnderrler-idi. Ve sen da benm azneme gnderrd. imdi rev grr misin 5.ki n a-y smn beni sen yire brad. Baa bunu gibi istiff ola ve bir fireng-in bunu 6.gibi ra taamml idem. n ardalarum her biri bir ilm suln ve pdih dururlar, bu aberi
7.

iideler ve bu lden ayret idp eri ekp geleler, sen ehirler ve alalaru 8.alalar,

arb ideler didi. Fsilys bir alm ve akm sretl kiiydi. Bildi ki sulnu aab
9.

yetdedr, cevbnda tacl lmad. ilm ve a ki andan yigrek iyle yodur, anu birle

amel ld. 10.n bir zamn epsem oldlar, Fsilys sze balayup alat- lisn ve abet-i beyn birle tekellme syledi. Ve eyitdi ki:
11.

gelp sulndan r diledi ve mbrek rna o gelecek szler Her km ki Suln baa ve benm erime ve ilme, ilmme

12.

160

lur449, nfid crdr. didi. Bunu zerine 13.andlar idi. Suln buyurd ki: Bu man baa ol vat muaa olur ki her ne
14.

diyem, Fsilys andan tecvz itmeye. didi. Fsilys

tekd-in yine asem yd itdi ki: -stm 15.bistm mat aristu meni neby- ki h vechile mcvezet idiser deglem. didi. Suln buyurd
16.

ki: Ben begendgm bir dost sil ve

cebe buyur getrsnler ve aa atlarudan erenlere ve meydna 17.ly bir at getrsnler. Ve ol Firengi da at ve on birle buyur getrsnler ve baa iret it ki
1.

anu-la

meydna girem ve girelm, birbirmz nayalum. Eger afer benm olaca olursa, Fsilys anu 2.b-edebligi-in an tedb itsn. Ve eger Firenk beni yaca olursa, beni ldrsn ki an-y 3.urbet ve frat-i memleket belsndan al bulam. didi. Fsilys eyitdi: -H

lillh- ki ben bu lete

4.

ruat virem, eger -al-iy billh- pdiha Fireng

5.

admetinden nekbet irir-ise, benm adum

pdihlar atnda amat ve cehlet-ile

sylene ki sen450 gibi asb ve ulu pdih 6.id- ecndndan bir Fireng mubelesine getrdi, diyeler. Badel-yevm bu mamda sen ardalaru 7.orusndan nice rm idebilem. Kerem eyle bu ayli rudan ar. didi. Suln yet 8.rb iinde-y-idi. yle ki ayret odndan yanma imkn vr-d. mn ehli mnn yd idp 9.and idi ki: Eger Fsilys bu aiyyede taalll ve tevauf lursa, ben kendzmi helk iderem. 10.didi. Fsilys n sulnu iln yetde grdi ve cebeci ban ve emr-rn r idp
11.

buyurd ki cebe-neden bira cebe ve eslih-i

hne r ide, t her ansn ki Suln 12.itiyr ide geye ve gtre. Ve emr-r ya ulu gvdel at getre. Getrdiler. Begendgi
13.

cebeyi giyp ve sillar gtrp ol ata bindi. Ve

14.

Firenke da aber itdiler ki: Atua binp ne midr

silu vr-ise, gtresin ve her ne

15.

hner ve bahdurlu vr-ise gsteresin. didiler. Firenk rste ld. Ve atnu ulan berkitdi451. Ve ava-in girp, cevln idp lf ve gzf o syleyp arurd.
16.

da cebesin giydi ve siln

meydna azm itdi. Ve meydna Ol diyru aly ulu kii ve

1.

17.

erfu bzirgnlar lim ve m ve mmin ve emm fil-cmle

Trk ve Rm ol

449 450

P. 89a/12. Bu kelime yok. B. 59b/3 // T. 38b/20. bunu 451 B. 59b/15. // T. 39a/6-7. ...ekti ve yle ki Frenkler rem yinidr, kendzni ata ve yire berkitti.

161

meydnu erfna ar olup cmle iki blk oldlar. Bir fevc Suln arafna 2.meyln ldlar ve bir avm fireng taaubna henk itdiler. av ve velvele ehre ve yazya ddi. 3.Ve abl ve ks vzndan felek g utlurd. Nefr ve bev vz ayydan geerdi. Tccr emsr
4.

mmn ve zinnrdr ki erf ve eknf- cihndan gelp anda r olmlard, sulnu

ademi 5.ve aemi arafna urdlar452. Mminler tekbr ve temd vz ar- mecde irrdi. Ve illiyynden 6.her laa Rhl-emn ve -ve yenura-kellh naran azzannidsn sulnu devlet ve sadeti semine
7.

iridrrdi. Suln bir demrden gibi

Fsilys-ile albede urd. n bir zamn 8.gne gibi, ki eref burcnda ola, her arafa seyrn lur-d. Ve aanfer dir453 gibi ekve 9.ve ferr-ile askir evresinde ceveln lur-d. Ve ol zamn pehlevnlar rsmnca kend 10.tarfinde bir a beyt ind ld. 454 Menem ki bir ra gerdn revz-i mehr est Heme fayil cedd menb tedbirem455
11.

Cihn maarr d eyym itirf verd

Ki men ula-yi teyd mye-i aferem Beyefkend perr bl kerkesn sipihr

12.

Her ngeh ki bebnend tr r prem

eh ber zind gevherest ber tiim Felek nred hed ubbe-i ayest siprem
13.

Be pi men af dmen ekne dr- d py

Ki laa laa ze-ibl-i mey resd-i aurem Evvel Firenk s-y-ile

14.

Sulna amle ld. Suln alan birle def itdi. Bir kerre

da bu ameli ld. Suln red eyledi. 15.Her kere ki firenk henk iderdi, c u ur ava ve yya Ve anu mutaablar kffrdan opar-16.-d. nc kertede Suln, Firenke amle

452 453

T. 39a/13. durdlar P. 90a/8. ver 454 B. 60a/12. ...Beyt: / T. 39a/17. ...eytdi: 455 B. 60a/13. // T. 39a/18. pederem

162

itdi ve bir admede oma-ile Firenki atdan yd. yle

17.

iiledi, vh ld ki ol lan

ildsi aab- siccn ve esfel-i sfiln mumlerine iridi. Beyt456:

1.

Ol zamn ibl u rremliden od felek,

Ki fern olsun el-ile grze iy ehr-i yr

2.

Sulnu oma arbndan Fireng at amaa yz utd. Ve Firenk ol sebeb-ile

ki kendzin 3.ata mukem baglam-d, sst ve b-h olup atdan alu ald. Msilmnlar Fsilys 4.ve begler ve serverler ve cihnu tcirleri ki r olmlard, fern vzn er-i berrnden 5.gerdiler. Ve Firengler yib ve sir oldlar. Dilediler ki av ideler, Fsilys eriye anlar def itmege
6.

iret ld. Ve balarn ki taauba ualarn berk

balamlard, siysete itdrdi, 7.t fitne denizi mevci ze snda arr itdi. Ve Suln kmrn ve rrem ve muaffer kend 8.evine iletdi. Ve firvn ml ve b-pyn nimet ve dv atlardan saln umlardan 9.ve Rm dblardan ve Dayans olu kselerden ve af, ullar ve criyelerden ve altun 10.gmi inik ltndan, yle ki pdihlara ly ola, p-ke itdi. Ve cmle avna 11.al idde bai itdi. Ve ol gice aba degin iy irete mel olup, vz- d ve rd-i srd
12.

istim itdiler. n Suln av-y-ile kend meskenine

13.

varup istirat ld, Tekr gencrna

buyurd ki cmle bezm ltn, ki ab v ecddndan

mddear ve r idi, altun ve gmi 14.saralar ve memzc marabalar ve ayr ne vr-ise o-by ve o-gvr arblar ve pervn-ddr
15.

nullar birle sulnu arb-nesine iletdi.

Ol gn da anda iret idb, cm u cn-m 16.encma yitrdiler. Ve her talauf ve tekellf ki mmkin ve madr ola, Fsilys riyet idp yirine
17.

yitrdi. Ve mestlik pynnda eyitdi

1.

ki: usrev-i slmu mihr muabbeti cn glme

yle eer itmidr ki amr

h mfriatinde ret balamaz ve muvneset-i infisli birle bir nefes abr itmez. 2.yle ki pdihu mbrek tnu malaat kend meli ve irdetnden fl ve rci 3.grip tadm luram. avb ve malaat yle grrem ki Firengler d ased fitneleri
4.

nyiresi mid skin olnca bir a zamn Mefruzm atna, ki Rm ayiras

5.

ulularndandur

ve sn-i al ve luf-i muairet birle ehre-i af olmdur, rikb-

456

B. 60b/6. // T. 39b/3. Bu kelime yok.

163

hmyn anu atna rence 6.lasz. Men da her ne ki mmkin ola, dyim cnib-i cenb- liyyeye gnderem. Ol da d ol ki tam eryii-7.-dr, yirine getrp h- cihn bir mddet anda urup ol ve rremli birle rzigr gersn. Ola ki andan 8.ora a -

tel- bir ayr apusn aa. Bu kelimt sulnu msmi-i erefine mesm old, yara
idp 9.bir a gnden ora adem ve aem ve evld ve aremi-y-ile ol adadn yaa gnldi ki rem b gibi
10.

urrem ve emn fiyet ve selmet ve refhiyet birle rste ve prste idi,

11.

mteveccih old. Ve gemi undurd. n ol mama

iinde bde-i glgn devri birle eglenp ar-i devrn cevrini irip gemiyi yya yadurup lenger saldlar, Mefruzurm
13.

12.

istibl idp env- tazm ve terkm457 y ve irete r ldlar. Suln

14.

birle iletdi ve ondurd. en ve bezm rste idp

ol adada mtemekkin old. Oullar zzed-dn ve

15.

Alad-dn n mekteb ve taallm-i edebden fri

olurlar-d, ava binerlerdi. Ve berr

16.

bar av-y-ile rzigr gerrler-idi. imdi vat old pdihl ikrine r olna.
17.

ki Rkned-dn Sleymn h

ikr-i Eyym- Pdihi-i Suln Rkned-dn Sleyman h ve Tarr-i Ba- ezMunat-i Kerme458
1.

Suln- hir Rkned-dn Sleymn h -ekremallh mebeh- bir

pdih-d ki devlet ravasnda 2.ve serverlik cyibrnda Suln larslan oullarndan belki Selu soyndan anu bigi serv 3.bitmemi-idi ve sadet-i mardan anu gibi459 mesd ve dran ve eli ebr-i nsn gibi dr-efn ifat- inm u ma irrdi. Her zamn
5.

avl-i dvn istikfndan ve azyn dali irctndan istnf buyururd. Ve

musib ve bk-6.-dest ve b-a ktiblere ve yazclara dyim terbiyet ve rabet idp ans ki ol bbda std 7.ola, manb ve mertebe virrdi. Ve ol bbda ta ve tedi vcib grrdi. Ve pdihl 8.ve ulul-emr fat levzmndan bir daa ihml lmazd. Her terf ki anu cme-nesinden 9.ve her inm ki anu aznesinden bir kimesneye irieydi, bir mddet far u b-nvl aydndan
457 458

10.

urtulurd. Ve bundan din da anu faletlerini

B. 61b/5 tekerrm T. 40a/12. Bu kelime yok. 459 B. 61b/12 // P. 91b/3. ...anu gibi gne ulu lmam-idi, rur ehre-i Mter gibi... // T. 40a/13-14. yalnzca gne kelimesi yok.

164

tarr itdkdi ki lum- ikmet ve at ve bel-11.-atda mhir b-nar idi. Ve ir eyitmekde hem b-mnend-idi. ki beyt ki arnda ubed-dn Melkh anda, advet vr-d, dimdr, rd olnur: 460 Ey ubu felek-vrez t serenguem
13. 12.

ki aralarnda

T n nuaat be-dyire deren guem

Ber g kede bd- kmat tenem Ger pr emit ez kse-i ser berenkuem
14.

n Suln yed-dn Keyusrev onya apusndan ara up gitdi, ayn 15.ve

mutebirn onya Suln hir Rkned-dn Sleymn ha istibl itdiler. Ve ol tabassu ve kstl
16.

in ki Suln yed-dn taaubi-y-in ki anlardan dr olm-d,

17.

rler dilediler

ve urbnlar ve nirlar rlar itdiler. Suln da mekremet ve luf- b1.

dirinden anlaru rini

abl idb, sularndan gedi. Ve ater-i hmyn ve

devlet-i rz-i efzn birle ehre girdi ve tat- salanat- 2.adme adem oyup cls ld. Ve mekremeti yt ve meramet ve saveti cve-yi leme mnteir old. Beyt461:
3.

Dilendiler bulup rrem emn-i va u ayr

rm buld adl kenrnda ins cn

4.

Gerdn-i miyn-i tden ad kemend bend

Eyym zhdin462 itdi al-kerden gmn.

5.

aydan old an sici gibi dil sitem,

Glmekden ad adl da gl gibi dehn

6.

Anu ses ol adde-y-idi ki Alaehir Tekr Leker463 bi yll arc gnderdi.

Vardu 7.gibi ilileri urnda elindeki degnek uc-y-la u ma tasm ve tefria itdi. Ulem ve fula 8.ve uar ve hner-mendler lem diyrndan anu brighna yz utdlar. Ve her biri kend hner faletini 9.l ryna maall-i ara yitrrler-idi. Ve her birine
460 461

B. 62a/5. Beyt: B. 62a/5. ve T. 40a/23te yer alan bu kelime A ve P metinlerinde yoktur. 462 T. 40b/10. ...den 463 Kelime El-Evmr l-Aliyye evirisinde Laskaris olarak gemektedir. s.122

165

isn- b-girn ve inm- b-pyn ve cmeg

10.

ve ulfe ve cyize ve aiyye irrdi. Ve

her birin namn ve nerini kend ulm ve feyili kmi 11.birle itiyr ve imtin lurd. N aden ve mutelli slimden temyz iderdi. avf ve men-i
12.

ear bainde

temm ib gsterrdi. adr- imm melikl-kelm l-beynn viyl-ulm

13.

cmil-fayil ahred-dn-i Friyb -rametullhi-464 anu medinde kend szini

nevn 14.mreddef ade birle merref lm-d ki mala budur: Beyt465:

15.

Zlf-i ser mesti c der meclis pern kned

Cn eger cn der nndzed kern cn kned

16.

Ala-h ez pern zsten be-nr girz

Ender n meclis ki zlf pern kned466

17.

Nm bestn nst ber ssen hem syed abr

n pern gt ber gl-i anber-efn kned

1.

Ez tekbr nergis cd-y n m

My- yek naar bd pemn kned

2.

A- lem-gr n lem-i dil r girift

Kes endned t der n lem i vrn kned

3.

Ey nigr kez keml-i sn-i t ender cihn

Her ki vhed t beyn- un- rabbn kned

4.

Dde-i men ebr-i nsnest ve ryet-i glistn-est

Glistn-r tze ra-i ebr-i nsn kned

5.

Ky-i dil-i mey efkenem der-i ara-i meydn-

T mekern ky-r zlf-i t evgn kned

P. 92a/13. ...aleyhi B. 62b/9. // T. 40b/19. Bu kelime yok. 466 T. 40b/21-22. Beyitlerin yeri deiiktir. A metni 16. satrdaki beyit, T metni 17. satrda; A metni 17. satrda olan beyit de T. metni 17. satrdadr.
465

464

166

6.

eng-i derefterk adl-i mil suln zenem

Kez dil-i sut t b men sst-i peymn kned

7.

ll-i a suln- lem eh Sleymn Rkned-dn467

n ki gerdne ab- skender-i n kned

8.

n ki der-i dvn ayar-i bamet dem-i nezed

Ve n ki ber dergh- Fafred rabbn kned

9.

An ki ez ab- lafe ger meded-i y bd ab

Der zamn- asmniyn-r cmle rn kned

10.

af zend-i dv yer her laa t tat- felek

h- Rkned-dn ved-dny Sleymn468 kned

11.

Rava-i firdevs-d eyvn- zifr-i alate

yed ez der bn dav-yi rivn kned

12.

Cm- ber ker tesnm efss verd

Nm- ber nme-i tam unvn kned

13.

Yve bed ber ys rem grze kerkes

ikr-i rem-i Rstem grzz yemn kned

14.

Der albet-i hem Ms ket yed ger gnn

Rame ender dde-i ad abn kned

15.

usrev eger kn t ber-sumn szed mam

Mter hirm gerded zhre-i keyvn kned

16.

Ry- al-i t dyim mlk-i dn r terbiyet

Ez keml-i nuret teyd-i Yezdn kned

17.

Skinn- rub- meskn r kuh469- mnd tvend

Mhr-i t der-i dil-i mekn n r-i ayvn kned

467 468

T. 41a/6. Rknid-dn T. 41a/9. Sleymn

167

1.

T- t ebr-est n-fen ki mevc-i seyl

Her zamn der kiver-i am- t fn kned

2.

Ber dert rd egeri bihte nihed vat-i usf

Cihete r k-i dergh- t nrn kned

3.

am- eyn sret t ger knd bt alf

An ilf- a hem ez sav- eyn kned

4.

Tr-i azimet ez kemn- fet n kirdet-i c

My-i ber a-i ad-i t bgn kned

5.

B vcd- al- kmil cehl r non dehed

T be-i adl mil-i ulm r afn kned

6.

B b der-i cihn t ps ps hebtet

Dn devlet ryifer t nigehbn kned

7.

Bu adeyi n ahred-dne cyize ve aiyye ki buyurd, bi nefer gzel ul ve

bi nefer b- 8.-ekil criye ve iki bi altun ve bi ba bserk deve ve ba grkl at 9.ve elli zerbeft kem ve alas ve utn itb ve isarlt ua gnderdi. Ve aa bir mektb
10. 11.

yazup bu aden belat ve feat medinde ve maall-i ablda mstasen ddgin

tarr idp buyurd ki: n mektb eref-i mtliaya irie, b-tevauf emel-i fas 12.birle

suln aretine azm idp gelmekde mbderet ve msraat la. n cevyiz 13.ve alt ve mektb aa iridi, an far ve fa ve ifls- meelletinden istin riyna ki: Her medet ve mamidet ki bu h-zde vafndan ayra diyeler,
15. 14.

irrdi. Ve eyitdi

dr ve dir ola

beyn. Bilbiln-i Suln medyii ve mekrim-i glistnnda tefennn ecr zre

16.

terennme gtrp eyitdi: Y ayyuhl-malikil-maymn- ira Va ayrun men fl-ver yam bihl-adam

469

T. 41a/16. Bu kelime yok.

168

17.

Lam kunta man abala tarn va takfn

Lamm tahaddl-ban-aybi val-haram

1.

n amr kdete der-i esb ki gnem

Ar bee krbde am andn sl Ve lkin far- madeleti 2.ve keml-i siyseti ol menziletde idi ki Ayas adlu ve Mamd sretl bir ul vr-d ki 3.bl ve ehsvrl fatnda mehr-i cihn ve sermed-i arnd. Ve her vat ki elini yay
4.

abasna ururd, hezr nvek u ve

hevdrlarna irrdi. Ve n atna binp 5.cevln lurd, nice gller ve gzler ardnca ayrn ve nigern olurlard. Meger sulnu 6.r kesi, belki cmle cn ve dili ol mhrya myil ve vlih idi. Ol sebeb-ile av- 7.devlet ve murbn- aret zerine meziyet-i inyet ve mezd-i riyet birle rcn vr-d. Ve nice 8.kerret mestlik ve ayl ensnda anu ve taau babnda bu resme ebyt od470:
9.

Kfir pank ki kfri u dnimdr

Hem dndr zme hem cihn benmdr

10.

Kimse ulna bunclayn ul ola m

Kim bendeye bende olma yinimdr.

11.

Amm Suln ol cnndan bir mhedeye r olm-d ve nefs-i emmresini yek-

pre ehvet-12.-perestlik nefiy ve nehiy idp prisl ve perhz-krl itiyr lmd. Evtda seln ve mlk-i 13.am rslleri geldigi vatn ki ulu konul ve bezm lur-d. Ve mrsil ve mrsel 14.kermeti istimleti ciheti-y-in bir a ade, yle ki idgi arbu kemiyeti midrna irfnu
15.

l olmaya, tenvl lur-d. n meclis ire irirdi,

devlet-nesine girrdi ve giceden 16.bir ba geince let- nefsniyye ol vech-ile, ki kmi eri aa marn ola, mel olur-d.
17.

Andan ora usul ve ahret ve bdest idp irteye

1.

degin taarru ve ibtihl birle -l-celli

tel ve teaddes- aretine far ve

nevfilden at lur-d. Ve ay oruc ve denbih ve pencenbih 2.orucn det idinmi-idi. Ve anu arl sebebinden spah ve raiyyet itid anu vera ve tavsna 3.yle
470

B. 64a/5. // T. 41b/16. ord. Beyt:

169

mukem idi ki her vat ki bir mile avrat amlin va itmekde buala-y-d 4.sulnu diz onn iledp stine braurlar-d. Fl-l vez-zamn cmlesin va idp 5.al bulurd. Ol zamnu prleri ve yaam ocalar anu deti ve aln Suln 6.Sencere tebh iderlerdi ve adl ddn aa teml iderlerdi. yle ki dyim ikmetde av 7.ve afi berber grrdi. dvnda emr ve ged berber dururd. Emr-i er mcibince km idp 8.kimseye meyl ve mub itmezdi. Tadr-i yezdn birle trna cihngrlik sevds ddi ve az 9.ve cihda ad idp Grcistn azsna azm-i muammam ld. Sebebi471 ki Suln larslan Tmra tn Grc melikesi ki Grcistn ve bz memleketine km iderdi.
10.

zamnnda -Ammn-

11.

nis fe-meeline ill-hev- mcibince abat- zammn nefsi472 eline teslm itmidi. Her
anda 12.ki bir b-li ve serv bl ve bk-svr ve rn-gftr grkl ve gzel ehzde yigit ki
13.

iide-y-di -vel-n taau ablel-ayni ayn- oyup cn dil-i birle an

severdi. Ve her nev-ile 14.ki mmkin ola an ele getrb473 madn hasl itmege cehd iderdi. Meger mnhler ki bu larslanu,
16. 15.

i in illere vilyetlere gnderrdi, aa iitdrdiler ki Suln

ki mlik-i memlik-i Rmdur, on iki ol opmdur ki her biri pdihl

17.

burcnda bir mhdur ve her

biri bir kiverde pdih ve salanat ve msadet-i devlet ve

1.

muvaat- sadetleri yet-i irtida

kffe-i mem ve riyya efat ve isn- b-

dirlar vardur. n bu ikyet alveti meliken 2.itihs mena iridi, hir ve bndan ve eyd ve hevdr old. yle ki:
3.

Bu szden gline am stne am

rp zlfi gibi old der-hem.

4.

Yir anu ek-i cezinden474 ter old,

Cihn gline gzinden ar old.

471 472

P. 94a/9. ...old B. 64b/10. // T. 42a/12. Bu kelime yok. 473 P. 94a/14. getrdi 474 T. 42a/21. crasndan

170

5.

Adem-i br yet-i rrndan bilmezdi ki itiyr- urasn an ehriyr-

in braa. 6.Bu sd ibtidsnda sersme ve fte olm-d. Ngh fikri bua muarrer old,
7.

dyesini, ki drl iyel ve fiten birle mtealli ve muttaf idi. Ve unu gibi mekkre ar

ki anu 8.mekr dsitn cihn iinde hezr destn olm-d. Beyt475: Diy filinden anu rkerdi
9.

Ger aru verdi sze telbs

Mekr ley-ile drl476 efsnda lm irr ulluna ibls Od ve bu 10.rz aa ilm itdi. Dye eyitdi: Bu i tedrki yet sehl ve sndur. Gerekdr ki her ne
11.

ki dirsem ve ne tedbr ki lursam, anu-la amel idesin. didi. Eyitdi:

Nitmek gerek? 12.Eyitdi: Bir na bul ki sebk-dest ve girn-ferheng ve rn-kr ola ki alda
13.

ve timli ve mnendi-gerlikde ub- dtan d ve n naalarndan

14.

retgerlik de al-

muavver ve anat Mn ve zer ola, r itdresin ki ben anu-la

15.

Rm memlikine varam.

Ve ol ehzdeler retlerini kd zerine yazup nigr ide. ve

16.

anlaru al emyilini kef

idp erin yazduram. Ve ul-i mud u mehm birle

17.

idmetine gelem. didi. Bu fatlu bir na

r itdiler. Ve yol yaran ve esbbn

1.

aydn grp Rma gnderdiler. Ve geldiler, cmle Rm

memlikini gezdiler ve

tammet hzdeler retleri nan yazup ab itdiler. Ve mrcaat lup 2.Grcistna vardlar. n Tmra kr-nmeyi mlaa itdi, Suln Rkned-dn retine meftn
3.

ve

mecnn olup eyitdi: Benm iftm mecm lemde bundan ayr kimesne olmaa yaramaz. Ve bu ret 4.ssndan zge kimesne baa gerekmez didi. Ve fl-l debri atna oyup buyurd ki Suln 5.larslan idmetine ibu minvlca bir nme yazd ki: a -azze neh ve celle sulneh- dyign- 6.lem amr-i mnri ve r- erefini ki bedr-i hir anu mefiri rndan ve meiri envrndan 7.iktisb lur ve

475 476

T. 42b/1. Bu kelime yok. P. 94b/9. Bu kelime yok.

171

mulib-i tali ve merib-i teysri-y-n cihn mutclarnu mudn myesser 8.ve muaal la. Pdihu cihn-ryna maf ve pde olmaya ki Br -celle cellh ve

amme nevlh- 9.bu criyelerine bir mamr memleket ve avl ve ar vilyet ve raiyyet
me erzn lmdur ve firvn
10.

genc ve azyin ab ve ecdddan nab virmidr, bu

11.

dkelisi-y-ile ki a -tel- baa nab

lmdur. Benm al ve neseb ve memleketme

ly bir ellm yodur ki bu memleket anu irseti 12.ymni-y-ile ed tariinden mars ve man la ve ymkin ki baa anu ulbinden bir oul 13.a -tel- ki vri-i memleket477 temhd-i ess- devlet ve muy-i ism-i nedn- Dvd ola, rz la.
14.

Berd-i ibl ve

mnh ve izz cellden yle istim olund ki Melikl-mlk Rkned-dn Sleymn

15. 16.

h il-i amd ve all-i red-i pdihne birle rste ve men-i cihniyn ve idrk-i

mulib-i cvidn birle prste itmi. Bu feyil delyili birle478 ve yestedr ki anu 17.gibi

Suln Sleymn, benm bigi Bels iftlene. Eger ry- al r virrse ki bu arbet
1.

ve muvlat ad ve nia marm ola ve ol pdiah-zaden etr hmyn glgesi

bu memlekete, 2.ki asretl-mlkdur, de. Ve Sleymn li-i mesd birle hnedn- Dvd sebitn la. dd 3.ve afrt ssd mami-i iln ve mari-i armn birle mahr ve mam olalar. didi. n 4.eliler hedy ve taaf birle suln idmeti aretine iridiler ve mektb ve armaanlarn virp 5.selmladlar ve mad ve aralarn ed ldlar. Suln larslan yln yinp dvn 6.aldutan ora alvet saryna girp Melik Rkned-dni r ld. Bu aiyyen 7.asn aa didi. n atasndan bu ikyeti iitdi, infet ve istinkf od mtaal 8.olup itb dilin uzatd ki pdihu kerm nefesi-y-in gerekdr ki bunu gibi
9.

denet ve assete ruat vire. Ve bu ul gibi oul im- dnyv uli-y-in, ki mar-i intil ve zevlidr, salanat- dergh idmetinden ra ide. Ve bir fcire ve kfire
11.

10.

ivesi

demdemesi birle slm drs-selmndan kfr fs maabasna gndere. Ve eger

buyurursa ki 12.uvve-i sumn ve teyd-i rabbn ve devlet-i suln birle iczet olursa ki ol arafa an idem. 13.-Ve vade-kmllh menime kertan teuneh- vadesi birle bz
477 478

T. 42b/22. ...sebeb-i B. 66a/2 // P. 95a/16. // T. 43a/2. ...ly

172

memliki fetine eri ekeyim ve ol

14.

diyru opran yile virp ol abede-i t-kem

15.

yesal-mcrimne iln-nrn- zencre

dzp -murinne fl-efd- getrem. Ve duyr

16.

ve kenyis yirine mescid ve medris bin lam. Ve ns

ve yirine ehdet-i

vadniyyet ve nbvvet-i Muammed ol mamdan istim olna. Suln larslana

17.

olnu himmeti rtbeti yalup tasn itdi ve r diledi ve bu l mal fi-m-[bada

muarrer] 479.
1.

ikr-i Azm-i Suln- hir Rkned-dn Sleymn ah be-Azm-i Grcistn ve

Mrcaat- ez-nc ber480-ilf-i 2.rdet ve ikr-i Bai ez-Mamid-i Melik Fared-dn Behrmh -Rahimehmllh3.

Allhu -tel celle cellh- tadri birle ol fikir Suln Rkned-dn rnda

temkn481 bulmd. n 4.atasnu devri gep kend zemn old, olu eri Trk ve Rmdan cem idp 5.ol arafa mteveccih old. Ve din ardalarna482 ve erf mlkine ad ve mralar
6.

gndermi-idi ki ricl u lt arb ve tl birle mstaid olup

yaralansular ve ordugh 7.ve cemiyyet oldu yere gelsnler diy. Melik Mued-dn Turul h ki arda ve Elbistn483 8.meliki-y-idi, mecmndan din Aaeri Trki birle fermna imtil lup suln metine
9.

geldi. Ve Melik Fared-dn Behrmh -

raimehullh- ki sulnu gyegsi ve Melik Mengcek z 10.neslinden idi ve sn-i sret

ve uluvv-i himmet ve vfr-i mevhibet ve atiyye484 ve dn ve diynet Erzincn pdihl ki aa muarrer idi, alur ve Bayndur erisi-y-ile
11. 12.

birle reste idi. Ve

geldi. Ol yl iinde
13.

mbdil-kelm vce-i mm Nim-i Genc -raimehullh- Mazenl-Esrr

kitbn

anu hmyn- brigh adna drr-i meknn gibi silk-i nama getrdi. Ve aretine 14.hedye ve tufe gnderdi. Melik da aa bi bi altun ve bi eyerl olu at ve bi 15.ekin atrlar ve ar ve fir ve ymetl terf ve melbs- muraa ter cevhir ve zevhir birle aa
16.

inm buyurup nevvb ve icbndan bir kimesne ile ki anu-la muaba ve mklemeye

479 480

B. 66b/5. // T. 43a/19. ...ola T. 43a/21. Bu kelime yok. 481 T. 43a/22. temekkn 482 B. 66b/9. // T. 43b/1. ... ve arabsna 483 B. 66b/12. // P. 96a/7. Eblistn / T. 43b/3. blistn 484 P. 96a/10. Bu kelime yok.

173

ly ola, irsl 17.buyurd. Ve ol kitb tasn ve med lup buyurd ki Eger myesser olayd aa azyin
1.

ve defyin-i m ve atiyye buyururdum, zr ki benm adum bu kitb-

ile, ki lli gibi manmdur, cihnda 2.mualled ve b alsardur. Ve fual ve uarnu medi ve hicvne ib-y ikr ve iy-y ismi n 3.bu lem n-pyidr ve zamne-i addrda al ve am itibr vardur. Eger suln- kelm ve mlik-i rib 4.amele-i alm avvs- bir hkm-pv-y kem-y Arap ve Acem Firdevs-i s -rametullhi aleyhi- ki
5.

h-nmeyi nam itdi ki zamne dercinde andan nefsrek drr-i meknn grinmez. Egeri ol

renc 6.ve zametden bir gen bulmad. Ve Suln Mamdu mamideti ol sebeb ile ki anu anda tarli 7.itdi, lem alnun efvhnda mddemete mbeddel old. Beyt: Bende h r ber san destgh
8.

Ve ger ne mer bir nind be-gh485,

ender tebre bzrg nebd Niyr-est nm bezirgan nd

9.

Bu man bar u berde semr meel ald. Beyt:

n usrevn ki nm- nek kesb-i kerde end Reftend ydigr azn cezn nemned
10.

Nnrevn egeri firvne genc bd

Cez nm nk ez b Nnrevn nemend. Cmle anu sd u

11.

gftr u sn-i kerdrna irr itdiler. Ve du ve en ve yce

himmetini semk semk ve zirve-i eflke 12.iridrdiler. Yine sz evveline gelelm: n Suln Rkned-dn her arafdan eri davet itdi, lt 13.ve esbb istidd- tamm birle l itdi. n Erzincna iridi, Melik Behrmh ulu onulu 14.ve iyfet ve iemt lya ki dil anu eri ve beynndan r ola, tadm lup mevkeb-i
15.

hmyn

imetinde Erzenir-Rm486 arafna tevecch itdi. rdi ve bir fermn da Melik Aladdne,
485 486

16.

ki Erzenir-Rm meliki-y-idi, irsl ld. Sulnu semine iridrdiler ki fermna

T. 43b/19. ...nibed be-gh Erzurum

174

inyd
1.

17.

itmeyp tealll gsterdi, diy ol belden vaet ubr sulnu r- avisine

ond. An azl idp ol memleketi bu ve l ve bild ve iyyla andan cebren

ve karen alb 2.Mued-dn Turul ha virdi. Ve andan cemiyyet-i tamm ve askir-i vfire ve mtekire birle bz vilyetine 3.ve Grc iline yrdi. Ol kefere-i fecere n sulnu askir ryt cmndan aberdr 4.oldlar, itl ve cidle mstaid olup mecm Grcistn kffr avm ve av cem olup 5.mr u mil gibi suln arulayup mutele ve murebeye mel oldlar. Ve iki eri arasnda 6.ol midr av ve ki ve kei old ki ol marake arsnda her yirde matller uma 7.urd. ahr ve idbr avf kffr lekerinden yaa yz utd. Ve ulu fet ve anmet slm 8.erisine ayb perdesinden yz gsterrdi ve yan olmu-d ki kffr -ve levv al edbrihim 9.nfran- yolun utup aalar ve lkin -ve

kne emrullhi adran madran- kmi anlaru innn utup 10.a ve aderden yle vi
old ki, etr-dru at aya san delgine gep yld. Ve bahdurlaru naarlarna etr grnmedi, arb ve itlde
11.

yire ddi. n begler ve

12.

aan Arslan gibi gre-ile

13.

dririken ve bdr llar ve her tr sler an birle mriklerden

feryd oparurken

tevauf itmege baladlar. andlar ki dmen mekri albe eer ld487 vey 14.Sulna bir nekbet iridi. Anlaru cemiyyeti tefriaya mbeddel olup arb marb ve til matl
15.

old. Fil-l erin bahdurlar p etri aldurdlar. vular feryd idp 16.Al-alu al-

altu! Ar-ruc ar-ruc! diy arurlard. itmeyp amaa yz utdlar. Ve ne adar ki

17.

Suln eri beglerin adn ab arurd, fyide itmezdi. ymet gni bigi nefs488 old.
1.

Ve Melik Fared-dn Behrm h, ki Erzincn meliki-y-idi ve da bir a ulu begleri

atdan durup 2.ydlar ve esr ve destgr idp utdlar. Ve Suln Melik Mued-dn ve bir blk ekleri
3.

ve eri begleriyle ol

hezmetden aup Erzenir-Rma ddiler. Bir a gn andan eri ardndan 4.irisn diy andan ikmet itdiler. Bir a gn dilenp istirat l oldudan ora andan 5.gitdiler. n onyya geldiler yine avdet-in, eri cem olsun diy buyurdu. Ol yara ve tedbrde-yiken
487 488

6.

sulnu t- erfine bir n-mara mara r old. yle ki mecm anu

T. 44a/20. itdi B. 68a/11. // P. 97a/17. // T. 44b/1. nefs nefs

175

mulecesinde 7.ciz aldlar. n bir mddet dekde yatd, anu mu ve intindan meys ve man 8.oldlar. Bir a gnden mud yoln utup Kirdigr civrna ulad. Ve anu adli ve dd 9.rzigr afesinde ve eyym cerdesinde mualled mbeddel489 ald. Beyt490:
10.

Bunun gibi derkr gerdn- sipihr

Geh kn ider kiiye gh mihr

11.

Birine alur tat- er-i blend

rrmez vcdna derd gezend

12.

Zamne ki zehr-ba ildrdi cenk

Ne doysun dil-i r erm-i pelenk

13.

Zamne inde kim oynar seri

Ki dmez bandan yere efseri

14.

Serencm- dny hemn dur

uy zehr olur, anma tirykdur.

15.

ikr-i Eyym- Pdih zzed-dn l-Arsln Pser-i Suln Rkned-dn Sleymn h

-Raimehmllh-491
16.

n Suln Rkned-dn Sleymn h -rametullh- Drs-selma ulad ve

17.

nzenn riyle

Firdevs-i bern ve derect- illiyyne ceml ve tezyn virdi, anu devleti,

1.

begleri ve salanat ulular N olup

ve Aydn olup ve kendzi alup ve Mende Beg ve

Tze Beg ve Bedred-dn Mamd Beg ve ahbed-dn Lulu 2.ve emsed-dn Krd ki Toatdan sulnu ryt idmetince bile gelmilerdi. Ve esrr ve meveret-i 3.muhl ve ulu mnib ve imrete mteallid olmlard, suln ol zzed-dn larslan ki 4.henz ufliyyet addinden bl menziline irimemidi ve batiyrl r ve kmkrl envr anu 5.ren cebninden lmi ve i ve kermt delyili ve sadt emrt anu aret ve

489 490

B. 68b/4. // P. 97b/9. // T. 44b/9. mebbed B. 68b/4. // T.44b/9. Bu kelime yok. 491 T. 44b/15. Bu kelime yok.

176

sekentndan 6.hir ve bhir idi, bedr-i mnr gibi pdihl serrine gerdiler. Ve her biri il ve havdrl ve mu-7.-laat ve a-gzrl yninden devleti melii temiyetine ve m mhimmt idmna ym gsterdiler. 8.Ve melikdrl yni ve avnni birle mecm Trk boylar balarna inm ve isn lup o dutdlar. 9.Mlk ve seln-i slm ve Ermen tekrleri ve Rm Fasilys ol ddimn kermi tam ve terkm
10.

itmekde

muvabat lurlard. Ve ar ve bc azne-i mireye gnderi vereler-idi. Ve h l-ile ve samt u

11.

menaat ol nednu keml ehresine irmezdi. Belki gnden gne mezyid

tezyd ve 12.tevl ve terdifde idi. Ve bu h-zden eyymnda sparta alas ve vilyetin ki letfet-i b 13.ve hevda syr l ve badan mnteh ve mstendur, fet itdiler. Ve her bir a zamnda bir eri
14.

yup bir ehr alurlar ve alb ve kens yirine mescid minber

15.

lurlard. Ve kll492 himmetleri lmlar-d.

16.

riy syii ve sknna edi alii ve anna marf

ikr-i rsal-i Melikl-Emr Muaffered-dn Mamd bin Yabasan r ez- Zekeriyy cib-r be-aleb-i Suln iyed-dn Keysrev493
17.

Muaffered-dn Mamd ve ahired-dn ili ve Sinned-dn Ysuf ki u begi

1.

Ybasan Beg

olanlarydlar ve ol sebeble ki evvelden Suln yed-dn

2.

Keyusrev hav-dr ve imetkrydlar.

Heme cdde-i nifda yriyp ittif

arndan tenekkp lurlard. Ve Suln yed-dn 3.ve velsn rlarnda na itmilerdi. Bu arda n uu begleri ve ularda uran 4.begler erileri begleriydiler. Uda Trk begleri ve Rm begleri anlara tbi ve kmlerine mu 5.olmular-d. Bu vesleler ile ayr erfu begler da Suln yed-dn salanatna 6.myil lup her biriyle andladlar. Ve her birinden bu bbda sevkend-nmeler ve ccetler aldlar. Ve cib
7.

Zekeriyyy, ki yet il ve kmil ve zrek ve krdn-d ve evvelden suln apusnda

icbet 8.ve begler selmlatmaa mutlad ve Rmda sylenen dillerden Prsi ve Trkden ayr bi dil 9.bilrdi, ki Anadolda ve Rm ilinde sylenirdi, yle ki her vat ki bu dillerden
T. 45a/9. dkeli Balk B. 69a/13. satrdan alnmtr, T. 45a/10. satrda da aynen gemektedir. A. ve P. metinlerinde bu baln bulunduu satrlarn bo grnmesi ya hi yazlmam olmalarndan yahut da krmz mrekkebin umasndan olabilir.
493 492

177

birinde

10.

tekellm layd, alu gmn ve ann yle olurdu ki al ve neseb-ile ol anurlard, Suln yed-dni varup istemege itiyr itdiler. Ol ahid-nmeler
12.

yifeden

11.

ve mektblar

bir oban degnegin oyup iine oydlar ki h kimsen ann ve gmn

13.

olmazd. Ve Zekeriyyy ke

onna oydlar ve anu-la bu avl u arr itdiler ki, eger

bu ulu muaam i sen el-ile 14.myesser olur-sa ki a -tel- mun olup Suln yine tat- mevrna gele. Her ne ki ol
15.

lde beglerden ve ekbirden iltims ide, andan dir

16.

itmeyeler. Ve ol da bu bb-in anlardan

ccetler ald ve mstan bi-llh Suln

17.

istemege gnldi. Suln yed-dn da bir mddet

evin ve ehl-i aylin adada oyup

1.

Almn iline varmd. Almn begi aa firvn niam ve emvl dnp yine adaya gelmi-idi. n Zekeriyy ol adaya iridi, sulnu saryn
2.

virmidi. Andan

sord, gsterdiler. Ol saryu

yresinde gezp yrrdi ki kii eline gire ki anu 3.geldgin Sulna iridre. Ol gn ama degin yridi, srrn ikre laca bir kimse 4.bulmad. yib ve yif gir dndi. Ol gice bir vrne iinde yatd. rtesi gir ol 5.mama geldi. Ve muntar old ki ol le Suln- bzevlu meiyyetinden nice yz gstere. 6.yle vatinde grdi ki h-zdeler zzed-dn ve Alad-dn a nkerleriyle494 7.seyrna binmiler, nesne sylemedi. Vardlar seyrn idp bir o menzil ve mur-zrda ki env- 8.ezhr u reyn-ile mzeyyen idi. Ve elvn- ecr u serv emen-ile reste. Ve enhr revn olup aard. 9.np lehv luba r ldlar. Ve nite ki efl ve olancular detidr, uda dolb
10.

degrmenckler dzmege baladlar. Ve l

diliyle eydrlerdi ki egeri felek degirmeni bizm 11.murdumuzca dnmez ve dumnl ve kmurnl ular ayrular arnda aar, ola ki bu fl 12.kmi birle uvvetden file gele ve bu hezl cidde dne. Beyt495: Oyundan rst ddi iy nice fl n ater dndi 13.ol fl old derl cib Zekeriyy, Melik zzed-dn Keykvus atna ki na -ve evverakm fe-

sen uvarakm494 495

14

-tel ve teaddes- vcd- kr-ghnda anu gibi bir nigr tavr

P. 99a/6. ullaryla B. 70a/12. // T. 45b/7. Bu kelime yok.

178

itmemidi, vard ve b-mub yaandan

15.

pdi, h-zde ol kstaldan yet ad. Zekeriyyya dimeyp ardnca gitdiler. Fi-l-

Tacl-ile bindi, nkerleri da yet itbdan

16.

l varup bu li atasna ar itdi ki bir ke bunu 17.gibi b-edeblik tadm ld. Suln an buldurup getrtdi. n ier girdi, ondan sul itmedin
1.

Mefrz- Rm buyurd ki an

km-i siysete yitreler. Zekeriyyy cib ol orudan burnusn yuaru 2.aldurd ki aln ve chi grndi. Suln fi-l-hl an bildi ve Mefrz- Rm siysetinden 3.dilek idp urtard ve avl-i tefau-in al od. Ve Prs dilince addmdan birine eyitti:
4.

Biriz

alvetze eylet. ol vat sary alvet ola getresiz. didi. 5.n sary alvet old, Zekeriyyy od. Zekeriyy gelp yir pp du ve en ld. Suln buyurd
6.

ki

ardaum nitedr? Cevb virp eyitti ki Evc-i aamet ve zirve-i rifatde felek anu
7.

murd zerine mdr lur. Grcistn memleketin ve cihn vilytn musaar itdi. didi.

Bu malt 8.ensnda Zekeriyy tebessm ld. Suln avli istifsr buyurup sord ki, Glmeg mansi 9.nedr? didi. Zekeriyy eyitdi czet olursa da yan varaym ve avli kemh ara laym 10.didi. Emr-i mu ireti mcebince yanara vard ve avli evvelinden irine Sulna tarr
11.

itdi. Andan sonra eyitdi. Yabasan olanlar

12.

Muaffered-dn Mamd ve ardalar ahred-dn ve Bedred-dn begleri imet ve du lurlar ve Mes gibi Suln devleti iysndan

ve b u Trk dem ururlar ve ol

13.

bbda yed-i bey gsterrler ve memleket alan begleri ve ser-lekerleri da 14.anlaru-la ahd peymn idp and iidiler. Uta her birin mektb ve sevkend-nmesi diy 15.degnegi aup mektblar suln ine od. n Suln ahd-nmeleri mlaa ld, egeri
16.

yregi arda cevrinden mecr17.

idi. Riat idp gzlerinden ya revn old. Anu fevtine

teessf ve telehhf ld Pes

1.

melik, mefrz- Rm od, ol vay aa didi ve gn az ve bek

eryiin

yerine getrdi. Drdnci gn mefrz- Rma eyitdi: Memliki mevra mrcaat luram.
2.

Melik cevb virdi ki Eger pdihu azmi muaa olursa, azyin ve emvlden nem

var-ise, 3.pdihudur, alsun, taarruf lsun didi. Ve bu ul da yaraum idp pdihu hmyu- 4.rikb- imetinde bile giderem. didi. Bundan din zn Sulna virmi-idi ve oln 5.Sulna mlzim lm-d. Suln mefrz- Rmu cmle arabsna b

179

vdeler-ile mstahir 6.ld. Ve bi-adr-i imkn her birine tze inam ve isn mebzl ld. Ve gemilere, adrlara girp 7.azmet ldlar. n znia iridiler. Fasilys Sulna gitmekden mni old ve eyitti ki 8.Ben Suln Rkned-dn ol-y-la yemin-i mula496 idp and imiem ve mukem ahd peymn balamam ki 9.h vech-ile an maa re yodur. didi. Bir a gn bu l ve lde mkleme ldlar. irl-10.emr i bunu zerine muarrer old ki, her ne ki Seluler Rm vilyetinden t onya uddna 11.degin ki ehirler ve alalar almlardur. ons ve Ld ve497 alalar Fasilys nyiplerine 12.teslm ideler. Ve suln iki olun Zekeriyy-y cib ile znida Fasilys atnda oya ve kendzi
13.

gee ve teslm
15.

gide. n ki onyya varup tatna otura, ol alalar Fasilysu mutemedlerine

14.

la. Ol vatin sulnu oullarn Zekeriyy-y cible Fasilys Sulna gndere.

Bu

tarr-ile Suln ve Mefrz-i Rm azmet itdiler. Ve u erfna iridiler. n bir a gn bunu 16.zerine gedi. cib Zekeriyy Fasliys atna vard ve eyitdi: Padiha malmdur ki 17.h-zdeler nzk-perverdr olurlar, dyim bir yerde oturmadan mell olurlar. yed ki
1.

bu abilden mizlarna inir vi ola. didi. Fasliys destr virdi ki imden

gir, her iki 2.gnde bir, gnde iki kerret, bir ab bir ikindn seyrna binsnler ve zni erfnda tenezzh ve teferrc 3.lalar. didi. Ve bir a kii kend avndan anlara mlzim ld. cib Zekeriyy Fasliysu
4.

adamlarn virmek ve ihsn-ile merhm inm ve isn ld. Ve leyif ayl ve eml ve

ikyt 5.birle ve tmr ve aa davet idp kendlere dnderdi. yle ki, anlaru rlar
6. 7.

dnp adm yurtlarndan ve Fasilys idmetinden uandlar. Fasilysu avndan biri ki mvekkeller muaddemi idi, bir gn cib Zekeriyyy alvet buld. Vati furat grp

Zekeriyyya 8.eyitdi ki Nin bu h-zdeleri bu ayddan als itmezsin? Bu fir ve hicrn bendinde 9.niceye degin olsarlardur? didi. Zekeriyy cevb virdi ki Hay bu szi gle da
10. 11.

getrmek gerekmez, degil ki Suln Fasilys ahd peymn itmdr. Ve oullar Ld ve ons ve ayr alalar teslm in utu omdur, nicesi mulif itmek ola didi. Ol

Rm 12.cevb virdi ki Bu dkeli syledgin szler bir yildr ki, a ve ardan eser ve geer.

496 497

T. 46a/22. muallat T. 46b/2. ...alan

180

13. 14.

Bu man bahnedr ve killer bzrnda aa bahnedr. Bu cemat ki Fasilys ablinden eh-zdelere mlzim ve mvekkeldrler, dkeli benm v-vendm ve hem-rzlarum

dururlar. Ben anlar 15.leyif-i kelimt birle davet dyiresine ekeyim ve bu ikyeti alaru ulana oyayum. yle eydeym ki
16.

eh-zdeler imetinde selmet ve sadet ile suln

17.

imetine varalum ve ol memlikden

alalar ki Fasilys nyiplerine teslm olmaa

1.

mahd olmdur, virdrmeyelm. Ve bu iki

imet veslesi birle bize ol yir ve

iklmde bir yz y l ola. didi. Zekeriyy and ki 2.Rm mekr le lur ki an sze ekp fikr endesi nidgin bile ve Fasilys idmetine 3.malm la. H bu szleri ulana oymazd498. Rm ncl ve alb r itdi. 4.Ve anlara andlar idi ki Bu szi il ve itid-ile gerek direm. Ve bu szde le 5.ve yalanum yodur. didi. Zekeriyy eyitdi: Eger sen yrlaru ve vendler mecm 6.gelp r olup ncile ve aa and ierlerse, ol vatin benm glm muman olup 7.inanuram. didi. Rm her birini alvetde oyup imtin birle sze ekdi. Ve her birin mizcna 8.gre ansn ki bil-i al grrdi, macn terkib iderdi, t dkelin azm-i ittifna 9.yr idp azme czim oldlar. Bir gn ikind vatinde h-zdeler ava bindiler. Bir ikr-gha
10.

vardlar ki env-
11.

mtenezziht ve reyn birle reste ve nar ve ikrlar birle prsteydi.

Her yaa at

segirtdrp av ve ikr devrrler-di. Ngh ittif-la ormandan bir azulu 12.ouz d. Aa ad itdiler, slm vilyeti arafna ad. Kend cnn al lma-in
13.

ol arafa penh
14.

alebi-y-in aard. Eyitdiler: Bu ey fl ve almet ve delyil-i aldur ki hir didiler. Beyt: Dni ki bizmdr kmumuzdur, Bu gn felek u ulmumuzdur.
15.

old.

Menr memlik uddan

B-rmdur iinde nmumuzdur.

498

B. 72a/8. ...ve r olmazd.

181

Pes orman yoln utup

16.

ouz ovmak bahne, gh segirdp gh yorta gitdiler. n

irteye degin srdiler, 17.ulmet deycr kisveti nra499 mbeddel olup ab oldu vatin slm huddna iridiler.
1.

n-inde -ayye al-alh- 500 elfn iitdiler. Suln henz

ol vatin oralarda 2.u aln istimlet501 ve her birin mhimmtn ve madn grmege mel-idi ve onyya
3.

varmam-d. Zekeriyyy cib, Sulna ulayla adam

segirtdirdi. Ve biti yazup eyitdi ki: 4.Zinhr ki alalar virmesnler ki uta biz urtulup geldk. Ve amu murd 5.esi uvand ve eh-zdeler sadet ve selmet-ile slm diyrna geldiler. Suln n bu
6.

aberi iitdi, yet d ve ferndan dumnl klhn

kmurnl felegine dndrdi. 7.Ve eyitdi ki -Bi-amd li-llhi tel- ibli delyili ve sadet muyili air old ve bat- msid ve devlet-i 8.mud olup ry ve endelermz muvf ddi. didi. Beyt502:
9.

Kime kim bat msid ola ve devlet yr

Ebedud-dehr muaffer olup sn ola kr.

10.

Bayye-i r- uds ola ve ilhm- dy

Her ne kim r- fndan anu lsa kedr.

11.

Vef-i tadr de ldu her ende,

Ma- ibl ola her ne ki lursa mr.

12.

Suln yet ferndan u erfnu mhimmtn dzdi ve beglerden ve

serverlerden 13.her birini nvzi ve ikrma iti idp her birin madlarn yirine yitrdi. Ve onyya
14.

mteveccih old. ony al sulnu udmndan aber iitdiler. Suln

15.

Rkned-dn vefdrlnda

ve ol zzed-dn larslan imetinde adat uan

16.

berk balanup sava ve mumnat yaran

ldlar ve aber gnderdiler ki Biz503 Suln

17

Rkned-dn ile ol vilyeti ve memleketi ahd in and ip

ahd peymn ve ms

499 500

T. 47a/17. toza B. 72b/7. ...ayye ll-fel 501 T. 47a/19. ...itmekde 502 P. 101b/8. Ebyt 503 P. 101b/16. Bu kelime yok.

182

lupdurlar504. Ve ol ahdi ayrus idiser deglz didiler. Navet-i eytn

1.

sulnu

siyseti nrniyeti505 mtal ld. Suln yet aaba gelp ad ve buyurd ki onynu 2.blarn arr baltalar ve ahr dahralar birle a itdiler. Ve blar iindeki kkler ve arlarn cef
3.

klnkleri ve intim azmalar birle arb itdiler. Bu

cmlesinden ony alnu rna tev 4.ve infil irimedi amm Suln larslan anlara eyitdi ki: Ben bilrem ki umm benm kffe-i 5.etbum ve eyum bil-klliyye bu aradan ali itmege uanupdur. n ki eli irie size ib ve mub 6.lsar degldr. Siz, numnuuz ve ehl-i iyliz melii in gerekdr ki b-fyide yire furat
7.

fevt

itmiyesiz. Ol nesne ki liz alna id olur, sn ari-y-ile tadm lasz. Eger benm cnuma 8.amn virrse, ulu nimet ve ganmetdr. didi. Anlar da sulnu ireti mcibince Suln yed-dn 9.imetine aber gnderdiler ki n ardau506 Suln Rkned-dn siz onyda-y-iken 10.musarata mel-idi. Ve bizm efatumuz ki envla imetine ibl itdrdk, abl itmezdi.
11.

Ve t- eref ve nefs-i muhhari viyeti ciheti-y-n bunca

yldan, atadan, dededen alm emvlumuz ve bir kesb 12.itdgmz arf old. T irl-emr selmetl-la ardanu maarratndan al olup ml
13.

ve esbb ve etb ve evld-la

gurbete azmet itdk ve gitdk. n imdi mbreklig-ile 14.avdet itdk. Ymn-i madilet ve sn-i efatudan byle ummazdu. Ol aarru ve istikmet
15.

ne-y-idi ve bir imdi bu

16.

tecebbr, tehevvr nedr? didiler. Suln buyurd ki Ol vatin benm li-im

nusetde

idi. Her ne tedbr ki lurdum, aybet ve srndan zge nesne l olmazd. 17.Ve sizden ol nesne ki izmet-i arm-i salanat imetkrl ve hav-drldur, uhra geldi
1.

ve

say idp omaduuz ki avr addendan bir mekrh ve ubr baa ve benm brighuma irie, bu cef 2.ol vefya ne mnsebeti var? Bu unet ki ilf- deti size irir, andandur. didi. onynu 3.ayn cevb gnderdiler ki Biz dyim bu devlet vefdrlnda ve siz h-zdeler nmus 4.yninde say-i dir itmey gelmiz. Bu devlet hmyn syesinde heme emn emn iinde h ziyn
5.

ve zamet bize

irmemidr. Her birimz bi-adri l atal ve ardal ve oll ibi-y-ile mutab

504 505

P. 101b/17. lup duravuz T. 47b/12. ternesini 506 B. 73b/2. // P. 102a/9. ...Merm...

183

6. 7.

olurdu. Ve imdi akatdr ki n elmzi full etegine urup baumuz edebszlk yaasndan ardu. Suln- lem d kend arda olna bizden efatluradur. Lakin

eger tat 8.ve ehri teslm etmekte myaa uhra gelr-ise, madumuz ikiz al ve felndan 9.ayr degldr. Ve bu ullaru tev ve mli oldur ki pdih arda olna ol isn la ki
10.

atas eh-zdelere ld. Ve anlar ref- selmet ve karn-i sadet birle

11.

idmetze gnderdi. Ve ol

cemat ki b-rmetli itdilerdi, t-i tevb ve tark birle

12.

mustl ve mahr ald. Pdihdan da anu

iva -men ce bi-l-aseneti fe-leh

13.

aru emlih- ve dergh mlzimlerinden ve erkn- devletden

iltims oldur ki erf-

memlikden bir araf bu eh-zdeye bildreler. Ve anu maltn bunu ir-14.-ct kifyetine oyalar. n pdihu fet ve efat il-i ram riyetinde maf olm ola ve bu man
15.

muaa ola, suln-zdeyi imete iledelm. Varb dest-i bs- erefe507

16.

irip merref olsun. Ve ehriyr terf-i ur- erzn buyursun. Bu aberi

17.

da fl-i meymn ve ater-i hmyn birle ehre girp

Suln asan istima birle iitdi ve maall-i imd ve irtiya marn

1.

ld ve Toat vilyetini

atas Suln Rkned-dn taarruf itdgi bigi muarrer

lnup menr u mesr old. mer ve ayn-in da 2.tmrlar muayyen olup tarrleri mevi old. Gelen kiiler-ile bir a gn sekleri eline virp ehre
3.

gnderdi. n

onynu ayn ve ekbiri uhd ve menri mtla ldlar, h-zdeyi alup 4.amms atna vardlar. n Sulna arda ol geldgin ilm itdiler, h-zdeleri istible
5. 6. 7.

gnderdi. Vardlar, eryit-i izz ve icll yirine getrdiler. n h-zdeler dnp suln atna irdiler ve Suln Rkned-dn ol ammus atna gelp imet yirin pdi ve diledi ki el avurup ayan ura, suln men itdi. Ve kend atna oyup pdi ve iret 8.itdi,

dizin kp oturd. Suln istimlet tamm virp rn ord ve geregi gibi 9.mkleme ve mlife lup, oru ve tevi rndan zyil ld. Ve pdihne terf ve ilat 10.ve lali dgmel nevrz brk ve muraa ur ua ve altun urlu l ve muraa eyer uyan-la ve ey at
11.

virdi. Ve buyurd ki memleketin mhimmtndan ve memlik erf ve cevnibin

507

P. 102b/15. erfe

184

itiyndan ferat

12.

l olnca bir a gn Kvele alasnda ikmet ide. Andan ora

dumn 13.ve kmurn marsa-i Toata azmet la ve ol rrem diyrda mtemekkin ola.
14.

ikr-i Dl-i Suln yed-dn Keysrev bin lc-Arslan der-ehr-i onya ve Cls ber Tat- Salanat
15.

Seergh508 gerdi vb,

Yir pdi apus inde fitb

16.

eh apusndan belrdi ur,

anaydu ki eflk yrtar-d g.

17.

ad-y ft-ile ur-i ks,

aferle itdiler h eigini bs.

1.

Tebyed-i urd etr siyh,

Ki dehre anu syesi-y-idi penh.

02.

Cihndr bulup fer kird-i kr,

Der-i salanatdan n old svr.

03.

vular vz ve muribler sz ve ny-i ryni ululesi zemn ve zamn tezelzle

getrdi. yn 4.ve tertb-ile ony ehrine ki anda bir sat aytda olma -ayrun min elfe

ayr-i bildn- dr. Beyt509:

05.

Zlli rek-idi silsl tesnm,

Gzellikde eylemi firdevse tadm.

06.

Havs mil-i rul-udsdr pk,

Urur bd-i seer emine pr k.

07.

Griben rava-y mn miln,

acletden aram untd lin

508 509

B. 74b/13. // T. 48b/14. // P. 103a/15. ...usrev... B. 75a/2. // T. 48b/20. Bu kelime yok.

185

08.

Sevd- Mr b tam ve tebcl

Anu opra rekinden olur nl.

09.

olu bn nergis em gl ru

Ki ne Ferd grmidi ne alla

10.

eker-leb hdn fitne engz,

Be-zlf l dilbend dilvz.

11.

Ouz boylarnu mecm erleri rd, Dery-y Ar gibi cn ve add-

emr gibi 12.b-pyn. Beyt510: Siph toz anu balam reh-i debrn ihb- avleti arbnda cd diy racm
13.

Mehbet-ile a grdi l er av

ect-ile ader ald kr irki sam Sadet-i msideti

14.

ve devlet-i mvfaat ve behcet-i mrfaati birle hem-inn

ehre girp b-y kerm tatna gedi zemn 15.ve zamn bu beyt-ile siryn ve gyn oldlar ki, 511: Serr-i h imdi lur ser-firz
16.

Ki ya ald serrine usrev-i z

17.

Env- ibtihc ve efr- av ve avm rna

irip umur-i dn ve devlet-i

1.

keml-i siyset-ile intim buld -Y Dvdu inn cealn-ke alfeten f

l-ari

fekm beynen-nsi bil-ai ve l tettebiul-hev- kmi birle memlik zemmn

aba-y itidrna alup temlik 2.ve taarruf ld ve cihn adl dd-ile mamr itdi. Ebyt:
03.

n icll tcn od bana,

Olup tc devlete ba-ile in.

510 511

B. 75a/10. ...Ebyt: / T. 49a/4. Bu kelime yok. P. 103b/15. // T. 49a/8. ...Beyt:

186

04.

Ne vrn ki vr-idi hep ld n,

Dil am ken amdan old emn.

05.

Ve azyn uflini gtirp beglere ve adim ve aeme tefria itdi ve

Mefruzirmu etbna ve ey-06.-na her birine midr menziletine ly terfs pdine ve alt- srevne buyrup
7.

o grdi mecm gllere muvaatine ve dillere

mamidetine mneri ve mnal old ve rzigr 8.gerdin gelere muti ve mnd oldlar. Ve Mefruzirm ulu manb ve mertebeye iridrdi ve av 9.muareblerini ki kend-y-ile urbet ekmilerdi fnn-u imtinn ve urb-i isn birle behremend
10.

ld ve mnb ve

mrtib erzn ld. Ve Marse-i Malatyyay Melik zzed-dn Keykvusa ve Melik

11.

Dnimend ilini Melik Alad-din Keyubda virdi. Ve erf meliklerine ve

12.

pdihlarna

ki zamne l diliyle kend sftn lem al msmiine bu ibret-ile

irdrrdi ki512:
13.

Munaam get heme krd r f- ennek

Merbi ahv n-i pe-i r Cem-est.

14.

Zlf enkest ki der bezm-i pirz tevest

em-i sst ki der vb- ftr u dejmest.

15.

Nmeler ve eliler ve hediyeler gnderdi ve al-y sadet ve msadet

16.

devletinden ilm itdi. Ve ey

Mecded-dn sk, ki sulnu aybeti513 zamnnda

Rmdan am diyrna intil itmi-idi, 17.bu menev ebyt514 klup davet itdi ve nmeyi bu tevile muvaa ld:

512 513

P. 104a/12. ...Ebyt: / T. 49a/23. ...Beyt: B. 75b/17. // P. 104a/16. // T. 49b/4. ...ve urbeti 514 B. 76a/1. // P. 104a/17. // T. 49b/5. ...in...

187

515 1.

-Allah Mfettil-Ebvb Eh aan- Keysrev [bin] larsln516

10.

zz rn517 yegne-i f

adr- slm Mecd-i dn s An ref azz ve yete

11.

Ve an cn- ferite byeste

Bd t rz- are pyende rmet ve rtbete firyende

12.

Dest-i fet ze ar- marf

em-i fitne t- meknf Ey vel sret neb snnet

13.

Ger be gyem ki endern mddet

i kedem zecr- ar- arn Mdde ber nk kilk-i gerd-i den

14.

Ddn mecm udr- kirm

Ki zamne ekne gerd-i arm Pdihi rim be-ulm-i bbred

15.

Begi bend b uff sbred

Men Cem dil baate nde de ender cihn parkende

16.

Gh der-i m gh der-i Ermen

Ghem ll v gh dmen

A. 104b. A ve P. metinlerinde bu sayfa 10. satrdan balamaktadr. Gerek eserin aslnda (El-AvmirlAliyye) gerekse dier nshalar B. ve T. de, yaplan karlatrma ile atlanm bir konu bulunmad grlmtr. 516 T. 49b/6-8. // B. 76a/3. satrlarnda yer alan bu balk A ve P. nshalarnda yoktur. 517 P. 104b/10. Far-i arn

515

188

Gh hemcn nihenk der-i dery

17.

Gh hemcn pelenk ber-i ar

Geh snbl-i r geh asker Kh marib mam ve kh berber

1.

Mddeti kr men zadur direnk

T pet semend ve arb frenk Rezmh dde arbh kerde

02.

anh dde arbh rde

Gh gh hem ad nedmet am Ez b dstn ab- djem

03.

Dostnem nr ber knde

Hem men der cihn perkende Bz n luf- a ceml518-i nmd

04.

Gerde ar hem vef fersd

av bahy avb- mey ddem Eer n be-vb- mey ddem

05.

Azm kerdem necn519 Almn

Kned ra med mer yaman aber-i merg-i am ve fetret-i mlk

06.

Gft-i hn d be-keret-i mlk

Nmeh-y ekbir-i erf T be-nm ula-i erf

07.

Gft-i m cmle diyn- tyem

Mehd-i yhn ki siyn tyem

518 519

T. 50a/9. iml T. 50a/11. bi-cnibi

189

Heme yt- mnfecir vnde

08.

Dde ber rh- munar mnde

Her dem htif zre ilhm Gft-i accel ve arrakal-idm

09.

a-i kth bar-i bebrdem

Tsbn anca men ddem med sy ber uluvv-i be-murd

10.

Mlk r pftem pr dr bd

Mfsid end azm kn kerde Esb-i ulm cef yezn kerde

11.

al der ua-i Mr ten520

Kes nedde ra- mur nin n ud bd yr u fi u bet

12.

red gtend gh zam deret

ib bat m muaffer d Memleket ser be-ser myesser d

13.

Memleket rm m ve rm mst

Der-i cihn nm km mst Nk vhn ze fal- dver m

14.

Mecmu dstn m ber m

Hn ki vatest c-y inc cy Ger sert der glest inc y

15.

-nallh tel ve h a ve asbnallh ve nimel-vekl-

520

T. 50a/20. murr- nin

190

16.

An yine memleketi rcatine davet idp ur mteberrik-in irsl buyurd. n

17.

bu layifi

kdvetu-avyifi Mecded-dn imetine iridi rrem ve dn olup mbtehic

1.

mstebir old.

Ve sulanu mbrek ddr idrkine idam lup Rma azm itdi ve

gelmekde msraat 2.ve mbderet ld. Ve pdihu lis mlaasyla ism efr ve esbb- inir r- erf 3.ve amr-i azzinde muaf old ve tel ve ayifinde ve avrad ve anyifinde ulnu du ve ensn 4.ziyde ld. Suln da eyu mbrek udmi ibli ve alati meymn mlaas birle af-
5.

elf ezdiydda old ve izz ve

itirmnda mblaa ld ve her gn birbiri-y-ile muveret ve mc-06.-veret lup521:

-Ene men ehv ve men ehvan Nanu rn aleln bedenMenzilesine iriip istirv- kmil
7.

ve istns- tamm l old. Suln, Melik

zzed-dni ey mrfaatnda Marsa-y Maliyyaya gnderdi, t ki 8.nu mrfiat ve mcliseti yemni berektnda iki cihan kmurnl esbbn tali amneyye-i cvidn birle kend-09.-zini mretteb ve mheeb ld. Ve Melik Alad-dn Keyubd da bir cemat- efl ve ayn ve ehli temz 10.ve emil birle522 Toata viribidi ve kendzi devlet umr mrt ve pdihl ve cihnbnl erkn
11.

madiletine mel old ve eriat ve

aat nms nu hmyn rzigrnda evc-i aamet 12.ve zirve-yi rifate iridi. Her gn selml uffesinde serr-i memlekete oturup mfti urnda
13.

malmlar ikyetin ve

dev ve ay dileyp a- dav ve fal- umta ve eimme 14.urnda km idp fayla yitrr-idi. Bunu zamnndan Suln Alad-dn zamannu irine
15.

degin
16.

Rm utup

pdiahlarnu deti byle olurd ki penenbih ve denbih gnlerinde elbette orc

drighda r olurlar-d ve ol iki gn ikindye degin malma adl ve dd ider-17.-lerdi er-i ayy aya avle lurlard ve dvn ve rf mumelt ib dvn ve kitb fayla
1.

yitrrler-idi. Ve Suln ylda bir kerret erat makemesine r gelrdi ve

521 522

T. 50b/11. ...Beyt: B. 77b/6. // T. 50b/15. ...Mara-i...

191

eger bir mdde olsa ki 2.suln-la davsi ve szi olayd ol mdde-y-ile atnda berber ururd. T ki 3.ol aiyyede her ne ki emr lursa er mteasnca nfid olurd ve Sulna ol letde hi 4.rmeti ve meti erat nms riyet-in olmazd. n dav ir523 olurd ve Suln salanat 5.seryna nzul lurd ide eyleydi ki ol gn ya vafe ciheti-y-in ymetl terf 6.ve ilat ey ekn atr gnderrler-idi. Bu man Suln Alad-dn devri irine degin muarrer-idi. ikyetine: Suln yed-dn ol vatin ki onyaya 8.geldi andan bir ndir areket dr old ki h kimesne begenmedi. Ol nesne a-y Tirmid -raimehullh- 9.atl itdgi-y-idi. Ol rzigru aly ulus ve kiisi anu zhd diynetine ve vera ve tavy
10. 07.

Rcu itdk yine Suln yed-dn

ve fetvy ve

iyyetine muteid olmulard ve an mm- Fah Ebul-Ley Semerandye bezedrleridi. 11.Ve anu atline sebeb ol old ki cemat isd ve idd suln imetine ar itdiler ki:
12.

Konya al ehri teslm itmeyp tavauf ve imtin lduklarna mceb old524 ki

13.

fetvy

virmi-idi ki Suln yed-dne ol abilden ki kefere525 tevell lup kefere

14.

diyrnda

menhi-i era mrtekib old salanat degmez diy. Suln ol sebebden yup

aa siyset buyururd. 15.Ol na nu omlndan yl mddeti onyanu balarnda ve bostanlarnda fevkih olmad
16.

ve ziratlar omad. Her yl vatsz ovudan ve oludan

telef olurd. n irul-emr 17.Sulna ol ib ralar iftirs malm old, anlara tark ve tevb tadm buyurd ve ol
1.

itdgi iden be-yet pern ve pemn olup nu

onda alanlardan o r diledi ve 2.mmkin olduca aru ve milki ve idrr buyurup anlar r ld ol resme ki anlaru raziyyet ve mubetleri cebr olund.
03.

ikr-i Azmet-i Suln yed-din Keysrev be-Fet-i Analiyya

04.

Bir gn Suln det-i mahd resmince salanat tatnda oturm-d ve malmlara

dd virp 5.limlerden intim alurd ngh bir blk bzirgnlar dergha gelp yaalarn yrtup feryd 6.ve fin idp dd diy ardlar ve eyitdiler ki: y idv u heft kiver ve iy

523 524

P. 106a/4. Bu kelime yok. B. 78a/12. olayd ki 525 B. 78a/13. // T. 51a/12-13. kffr

192

h- blend-i ater! 7.Biz ullar bzirgnlaruz, orsn ve Ir erfndan kesb-i all alebin Rubi meskn nevsin 8.aya altna alup aylumuz nafaalar-y-in meaatler ekerz ve ss ovu zametin ekp alar ve yaylaklar 9.ve deizler a idp yrirz. Bizm ayl ve eflmz ol kesb sebebi-y-ile ulalar aber diler gzleri
10.

yollar gzler. ol

mde ki bir ata olu yzin gre vey bizden nme ve aber irip anlara 11.tesell lup al ola. imdiki lde Mr diyrna varmdu, vlu ticret idp firvn anmet
12.

ve nimet

ele getrmidk. n skenderiyyeye vardu bir mddet anda tevauf idp firenk um-13.larn ve marib dasularn tun alup yk balayup gemiye girdk. n Anliyya526 ehrine iridk,
14.

Anliyya kimleri, ki Firenk melikleri ablinden anda km iderler, bizi

15.

utdlar ve susuz gnhsuz

bizi abs idp n ve mit, alil ve ker nemz vr-ise

16.

ulim-ile aldlar. Ne midr ki yalvarup

meskenet gsterp taarru itdk fyide olmad,

17.

ibet anz-la eyitdiler ki Mslimnlaru Suln

dil padihdur adli ve evket birle

1.

onyada salanat tatnda oturmdur ve madilet ve dd

bisn malumlara

iniyet-in rste lmdur. nu apusna varu ve dd ve taallum gster 2.t ol eriyi ekp gele siz mluz urtarup a msteaa irie, dirler. didiler. Suln 3.n bu manyi anlardan iitdi, anlaru illeti ve lleti line riat itdi ve amiyyet ve aab od mteil old. 4.Beyt527: Be-dd- rende sevkend red Be-rz- sefd ve eb-i ljiverd. And idi ki oturmayam ve dilenmeyem 5.siz emvlzi bi-tmme ele getrip size teslm lmaynca eger bir nesne telef olm olsa azneden 6.yirine oyam. Ben urbet mrretin ddmam ve alimler nekbt o benm cnum hedefine irmidr. Beyt528:
07.

Ben bilrem sizleyin miskn kiiler lini

urbet ire ol baumdan zr klhum vr-d.

526 527

P. 106b/13. ve 14. geen Antakiyye kelimelerinin yanllk eseri olduu aktr. T. 51b/13. Bu kelime yok. 528 T. 51b/17. Bu kelime yok.

193

Gerekdr ki ruuz 8.mazn ve mell utmayasz. didi. Andan ora mihmndara buyurd ki bunlar bir ey yire 9.onduralar ve iftid ve taahhd lup rtib ve vafe muayyen lalar, aa degin ki Suln 10.Anliyya arafna azm ide. rtesi n seyrndan dnp salanat seryna nzl itdi ve on
11.

ve yln getrdiler,
12.

yidiler ve gtrdiler, dergh mnlerine pervne iridi ki erf-

memlike askiri

cemiyet-in nmeler aleme getreler. T ne del Etrk ve Ekrd lekeri ve ayri evyif vr-ise
13.

lt ve iddet ve ehibet-i kmil birle salanat dergh- imetine r olalar ve

14.

gelmekde msraat

ve mbderet lalar. n nmeler yazlup muvaa old, d ve

15.

msrilar eline virp rada

yanda mlk ve beglere viribidiler. Sehel mddet iinde

b-kern leker env- avyifden Suln 16.apusna dirildiler. Beyt: Ze bes leker ber529 suln d benh Revan edrev hmn kh t kh.
17.

Mecmu sa ol ve ol ol erileri ay ve Bayat ve Bayndur ve Salur fil-cmle

1.

yigirmi

drt boyu erileri ve anlardan ayr Krd ve Arap ve ayr avyif erileri

r olmlar-d. 2.Yaban ve yaz olmlar-d yle ki drt yirde ordu bzr urulup her biri bir muaam 3.ehr gibi her ne isterler-ise bulnurdu. Suln devleti mrfaat ve sadeti muvfaati birle a -ala-nu 4.fal ve inyetine istihr lup anu derghndan nuret dileyp leker-i cerrr birle kffar diyrna 5.gnldi. Bir a gnden ora ol udda iridi. Anu heybeti ve avleti orusndan zelzele ol 6.diyr ve bilda ddi ve zamet ve tevi endeleri ol diyru al bana di, unu 7.gibi siph ki arb ve muatile vatinde Sinan ejdeh kirdar birle530 kelleler alarn kffar- bedg 8.farlarndan oparurlar-d. Ve te-i tr-i bran- bellar-y-ile ulu ehirleri ve gi yazlar dmn gzine 9.dde mevrsna mrdan r gsterrler-idi. Anliyya531 ehrin dyiresine dyire-i Sivr gibi 10.epevre ondlar. ve Suln buyurd Analiyya zerine532 on mancn urdlar. Beyt:

529 530

T. 52a/3. ki P. 107b/7. kirdr-la 531 P. 107b/9. ve 10. satrda geen Analiyya kelimeleri yanllkla Anakiya olarak yazlm olmaldr. 532 B. 80a/1. // 107b/10. zerinde

194

11.

Dilrne on mancn bitb

Ol arada kim umazd ib.

12.

ridrdiler devn-ile t sumn,

Be-fermn hinehe kmurn.

13.

Ve nehenk gibi ierden ve aradan biri birin cn adna henk itdiler. Ve iki ay
14.

mtevtir adan srnlarna yol ceng-i suln

15.

aama cenk iderler-idi. yle ki hi nev af ve ftr-i ehr ve

irimez-idi. Bir gn Suln buyurd ki erin mbrizleri ve bahdurlar

16.

lalar ve yay o, grz ve sinn yirine istimal idp tr brn ideler ve

17.

mecl ve mn virmeyeler ki

hibir firenk br u ereftndan eriye naar idebile.

1.

Pehlvnlar fevc fevc ittif-ile nerdbnlar r idp

nerdbnlar bru zerine

oyup erlik ve amiyyet ve cn siprl ayr birle kendlerini hmyn 2.urnda imtin muakkine urup erlik uhra getreler, t salanat aretinden anlaru ana inm 3.ve isn l ola. n avular bu fermanu nidsna askir mcmi msmiine irdrdiler; ve cmle 4.umer ve nevkir ve Etrk ve Ekrd iidp bildiler, egeri arnca gibi Suln fermnyla bil balamlar-d, 5.ekrge ve aru gibi arcaup ca geldiler. Nerdbnlar evvelden r itmilerdi, hemn sat iru 6.avl ve erfnda ol nerdbanlar, ki felek bir vecle hemrzl iderlerdi, bru zerine odlar. 7.Ol kimesne ki dilverlik idp burca d, smed-dn laablu Yavla Arsln adlu oniya 8.siphilerinden, Salur boyundan idi, lc ve cl ve birle bru zerine up pelenk gibi 9.segirdp kendzin Firenk arasna brad ve Firenklerden bir a neferi cehennem seferine gnderdi.
10.

Ardunca dilrler ve

bahdurlar her arafdan burca up ehre girdiler. Firenkler alan da n l 11.zamn yetde grdiler, eyn gibi ki ehb zamndan aarlar, terk-i arr idb533 firr yoln utdlar. Beyt:
12.

Becest br zerdz nehb t-i kebd

Bes n bd bahr ze bm bd- azn

533

P. 108a/11. Bu kelime yok.

195

13.

Ve n erin alan da ol leti mhede ldlar her burc ve bedenden, ki her

14.

birisi bir puld

a gibi-y-idi, kemendler atup dlar ve yoldalarn da yur ekdiler.

Ve sulanu sancan 15.yuru534 rup iru ulelerinde535 dikdiler. Ve ne midr eri ki ier girdiler, grz gpl 16.ve oma ve naca birle ve bil tigin birle ol mlni ahr idp ldrdiler ve apular adlar.
17.

erin alan da ehre girdi. Ve n muarat

1.

mddetinde ehir al n-sez v n-ly szler

sylemiler-idi, Suln buyurd ol

gn rn eylediler ve an arlar dze ve deize atdlar. 2.Ve bunca mddet Bar-i Aar, nr-i bis- amer gibi old. Andan ora eriye Sulndan fermn iridi 3.ki llarn nlarna oyalar ve neheb ve rat ve esr itmekden ayr nesne itmeyeler. Bi gn rat 4.ve anyime ve esr ve trc lmaa mel oldlar. Altnc gn amn old diy ardlar ve Analiyanu 5.subaln Mbrized-dn Erto Bege, ki sulnu ullarndan idi ve urbetde mlzi-06.-metinde bile-y-idi ve kifyet ve ihmet ve rmet ve riyet-i umr ve muafaat- ur lmada mdebbir 7.ve mehr-d, erzn ld. Ve buyurd ki: Kend avsi ve nvkir-ile ehre girp ehri 8.bekleye ve omaya ki badelyevm eri alnda kimesne ehr lcdan ve tracdan urtulan cematna 9.el uzda. ardlar ki her kim ki zr zemnlere ve delklere girmidr ve alarda maaralarda
10.

ve

derelerde gizlenmidr, ormayalar ve enmeyeler, alar, ehre geleler; her biri evl evinde ve meskeninde 11.mtemekkin olalar ki ava ve ret bil-klliye mrtefi old, diy. Bu szi iitdkde ehr
12.

al hep ivl evine geldiler. Andan ora Suln bir mddet anda
13.

imet itdi ki t her rane ki

muarat vatinde br ve irda olm-d ve mancn a

14.

zamnden abdn ve br ylm-d,

meremmet olnd ve anbarlara are onuld. Ve

15.

cebenelere cebe ve eslia oldurd. Ve kelisy mescid

idp ve aib ve imm ve

16.

mein oyup minber ve mirb itdiler. Ve muflar ve irlar ve nef

atclar ve

zenberekciler ve topclar odlar. Ve azdan odan hi nesne eksk omayup mecmu mheyy 17.ldlar.

534 535

B. 80b/8. yuaru P. 108a/15. ullesine / T. 52b/13. ullesinde

196

Andan ora Suln sadet-ile rikb- humyn onya arafna ki Rm sulnlarnu merkez-i alm-
1.

ehriyr mstearr- serr-i tcdrdr, maf ald. n

sevilden bir menzil gdi, nevvb ve ekbire 2.fermn old ki derbend aznda urup penyek alalar, ol bzirgnlara ki ulm itmilerdi 3.ve bu sefer bkrnda bile mlzm-dlar ve bintleri a atlardan ve yimekleri mabadan buyurulm-d, 4.odlar. Suln eyitdi ki: Siz met ve umuuzu kemmiyeti ve keyfiyetini nusa idp 5.dvna getr, t her ne ki umsdan l olur, size virsnler. Ve eger tamm olmazsa Erto 6.Bege km yazalar ki anu atnda anyimden vire. Ve her ne ki eksk gelrse azneden 7.tamm ideler, t anlaru mllarndan azdan ve odan nesne telef olmaya ki o fet-i mbreke ki
8.

slm ehresinde andan naret ve arvet ziyde old ve a -tel- inyeti birle ol b-ry-

i 9.rz old sebeb ve bi anlar-d. didi. Ve kendzi li-i mesd ve bet-i mamd birle
10.

dn-i Muammediyyeye revna ziyde lup slimen ve nimen devlet-i ref ve

saadeti arn gp gitdi. Beyt536:

11.

Revn old bat u saadet-ile h

Firzn-idi etri ah mil mh.

12.

rmn dtban reh-i tatn,

Gge irgrip efser-i batn,

13.

Olalar ve erbb nm u nin

devlet be-dergh h- cihn.

14.

Kemer balam her biri mil-i kh

Ki llar kha alar kh.

15.

oniya marsasna537 iridi ve beret feti ve538 erf- mlki ve aly semine

irip cmle 16.didiler ki: Beyt:

536 537

B. 81b/9. // T. 53a/19. Ebyt: P. 109a/15. marsa-i oniyaya 538 T. 53b/1. ...ft

197

Bu resme lur ulular ii n el vere kr Ki hlar lcndan alur bu resme r

17.

diy tasn ve enya mel oldlar. n bzirgnlar umalarndan ellerine girp

1.

l olan

gsterdiler, eksk gelenini ar itdiler. aznedr tumn ve ys

ariatyla ymet itdiler, bahlarn ed itdiler. 2.Ve her birine bir ilat bi-adr-i endze ve mertebe virp ul-i med ve meramet birle revn ld, 3.km virdi ki cmle memli-i Rmda ne adar ki ticret idp yriyeler bc ve uburi ve ar avr- 4.-dan muf ve msellem olalar. Cn-ile du ve en lup vaanlarna mteveccih oldlar ve pdihu
5.

madilet ve merameti vn lem uddna iridrdiler. a -tel- anlara ramet idp

6.

pdihumuz

udvendigr- aam, seyyidl-uzti vel-mchidn amiul-kefereti

vel-mrikn llullhi fil-aran 7.Suln Murd bin Muammed bin Byezd an heme ed zerine539 manr lup zamne cebbrlarn 8.ve kefere lerin ahru fermnyla ell ve mal klsun ve -yeramllh abden le mnen9.

ikr-i Mrcaat- Suln iyed-dn ez-Fet-i Analiyya540

10.

n Suln Antaliyya azsndan mrcaat ld ve ol memleketi biraz mddetdi

11.

Firenk eline Yrk eviyle

dmidi, gir fet old. Ve ol memleket arlar ve beleri Egdrden ve Krdden ve Arapdan old ve bsl-in anlara kla virildi ve
13.

12.

zamnnu cebbrlar

Sulnu fermnna mui ve mnd oldlar ve her ansn ki bir

14.

erre fermna mulefet idp

ubdiyetden inirf ideydi fi-l-l itb abyla ve ahr

15.

depsi birle tevb ve tedb idlirdi.

T -avan ve kerhen- inyd ar slkine iltizm

gsterrler-idi ve devlet-i ahire penhnda avdi-i 16.zamneden urtlurlar-d. Ve mecm anu apusna gelp inyet naarn kimy-y sadet bilrle-17.-r-idi ve eydrler-idi ki, Beyt: Tuvn ehriyr ki hengm- kn Berber lursn ggi b-zemn

B. 82a/8. // T. 53b/10. ...muaffer... B. 82a/10. // T. 53b/12. Balk bu iki nshann belirtilen satrlarndan alnmtr. A ve P metinlerinde balk yoktur.
540

539

198

1.

Eger ahru rie zlle, zll

Ola te-i fte b mecl. Eger lutfu irr-ise er

02.

Od u olban ola b gr

Cihndan o t dver-i rstin Saa yaraur padih nign

03.

n refat cell keml derecesine iridi ve noa-i itidlde istimet utd, h

kimesnen rndan 4.gemezdi ki ol devlet udesi incill bula ve ol pdihu evmr nevhsi ve h ola. 5.Bir acb ve arb bze yz gsterdi ki: E tam emered n naa Tavau-u zavln i la tamma
06.

srrnu mektm uhra gelp ilm kmi afesinde hir old. T sulnu

himmeti ve bevi-i 7.himmeti Rm bild azsna Alaehir Tekr eline mammam olup arekete geldi. Ve bu fitnen 8.mddesi sebebi olayd ki Lekeri bundan din Sulna slm vilyetine maa mni olurd. 9.Ve n ki d, salanat tatna oturup temekkn buld. arc gndermekde ve fermna imtil
10.

gstermekde imeti ve selm irsl lmada

teml ve teksl lup U bugn, u yrn! 11.diy egler-idi. Bir gn Suln erkn- devlet ve mdebbirn- memleketi r idp sary alvet
12.

itdrdi. Ve anlar eref mklemesine ma ld ve buyurd ki: Ol vatin ki

13.

Leker

iline urayup memlik-i mevreye gelrdk, ol da bize man old. n a -tel-nu

14. 15.

fal ve inyeti-y-ile madumuza iridk, anu crmi ve atndan gep afv itdk. imdi da iat ve atdrldan el ekp uyn ve isyn lafn urur. Eger bu
16.

tedarki ve telfsi olmaz-ise ymkin ki da kst olup udret eli nu 17.vaeti izletinden r gele ve alan arc gzr gavur begleri da cadde-i mtbeat kminde
1.

mnarif olalar ve inbis ve isyn uhra getreler. iller eyitmilerdr ki i r

grmemek gerekdr 2.ve mevar- mr nma gerekdr, t bet t anu ejdehlndan pemnl l olmaya. n 3.furat myesser olm ola, n ali ve am itmekden hi

199

bb-la teshl itmek yodur. didi. Sa ol 4.begler begi aydan Aut Beg, ol ol beglerbegi Bayndurdan brhim Beg ve syir erkn- devlet 5.eyitdiler: Her ne ki pdihu gevher-fen elfndan ve dr-efn kelimtndan biz ullaru semine 6.iridi, rek-i km-i Skender ve zbde-i musin-i kelime srev der red be gzni ve hem devr-i beyyine ol
7.

sze inkr itmeklik mmkin degldr. didiler. Beyt: Msellemest mil-i t der al- cihn Zi itir ul taarruf- evhm.
08.

Ve lkin lem gni ibtidsndan t pdihu devleti eyymna degin ki inr

indan man 9.olsun her sul cevb ola gelmidr. Eger pdih iczet buyurursa biz ullar da bu bbda eyitdi ki: Tarr
11. 10.

her ne ki malaat ve avbdan grinr ar idelm. didiler. Suln

lma gerek. Eytdiler: Pdiha malm ve muaa olsun ki ahd

peymn na itmeklik ibeti 12.n-mamd ve b-ek timeti memm ve omdur. Ve and smalu o memleket arblna ve devlet 13.pernlna mcibdr. Eger Lekeri ar-i ker uhra getrmez-ise eliler ve dlar gnderib
14.

vad ve vad aberin dimek gerek.

15.

Ve ullu eryiin imetinde tevauf ve teallf iderse itb u anu-la avf idp r dileyp gnhna istifr iderse
16.

anf itmek gerek. Eger

zrin abl idb, n igen

temerrd aikr itmidr, sun afv itmek gerek. Ve eger gir temerrd 17.ve nif gsterrise ol myanu mulecesin mucele aryla aird-dev iligi mcebince tadm
1.

lup biz ullar b- humyun imetinde ol evabu fetine mteveccih olalum ve ol

diyr -an 2.afafan- mili lalum. Ve asr ve idbr avn Rum ve Firenk iln ve eveti boynna gerelm. 3.Pdih gerekdr ki bir az mddet mbreklik-ile abr idp biz ullara mhlet erzn buyura, 4.t grevz ki elilere ne cevab virr? Suln buyurd ki ek degldr ki mdra ve mlifet 5.padiahl yini ve erknnda al muteber ve rkn-i muaamdur. Amm afr ve sevd al alebesi Lekeri
6.

dimnda lib olmdur. Aa sengicbin sekkeri ve unnb fyide itmezin. Anu mzc

imatna ve cehletine 7.muali olmam. Bu lde hi bb-la muvf ve mfd olaca degldr. Beyt:

200

08.

yle bulmad dimnda amat temkn

Ki la bil-i la an macn ve fsn.

09.

didi ve fil-l buyurd meatb ve akm yazdlar. Mecm memalik a ol ve

10.

ol ol beglerin

ve syir akir eger ad ve Etrkine irsl olnup iret olund ki ve

11.

mecm istidd ve yar- tamm

birle dergh- cihn-penha mteveccih olalar, t syir

12.

ecnd ve askir muvfaatyla kffr bildna ynelp

-y eyyhen-nebiyy chidil-

kffra vel-mnfine velu aleyhim-541 kmi mutesnca nuret-i dn-i Yezdn 13.ve
al-yi ilm- slm ciheti-y-in ebt- idm cmle mehm zerine muaddem lna diy emr-i al mcebince
14.

cmle emir ve eri balar ve ay ve Bayat ve Salur ve

Bayndur ve syir boylar542 ve bahdurlar 15.her arfdan ey yara ve istidd- tamm birle pdih derghna onya ovsna Ruzba yazusna r oldlar543.
16.

Hmyn fl ve ferru- rz-ile h544

Yridi araf- arya utup rh ur- s ve ny revden-i k,

17.

r urd yazdan mil-i eflk.

ericiler alem blya ekmi, Erenler rat hem arya ekmi.

1.

Bilesince urundu ahsuvran,

Rikbnda piyde tcdrn. Kemer balu ve alar kde,

02.

Banda efser-i h nihde.

all545- etr-i meymn h zre, Ki mil-i ebr dmi mh zre.

541 542

P. 111a/12. Son iki kelime yok. B. 84a/7. // T. 54b/20. ...alplar 543 T. 54b/22. ...Beyt: 544 B. 84a/9. // T. 54b/22. fl 545 T. 55a/5. ill

201

03.

Cihn546 luban bed, em-i mehcr,

Iradan vn dirlerdi evdur, Zemni br-hen eylemi am,

04.

Hav-y-ile duvr olmud hemdem.

Kemer imrlerden zer nigr547, uanup ld n, zerrn ir.

05.

Bu himmetle ki yir zerinde olan seyr heybetinden havda un ub ve nusr

6.

yklerin dkerler-idi,

yriyp revn oldlar. n Alaehir uddna, ki Rmu ulu

ehrlerindendr, iridiler, rd c-07.-sslar ve aberciler ryt afer nigr areketin ve askir cerrr nuhatin tekr lekeri semine iridr-08.-milerdi, ol sebebden arr ve br almayup ferydnmeler kffr abyiline ve il vilyet kkmna ve adalara 9.irsl lmd. ol midar eri Rmdan ve Firenkden ve Bulr ve Engrs Almndan cem olup geldiler
10.

ki -l yedd vel yu hibet- ve istidd- tamm birle slm lekeri tline

ynldi. Bu arafdan sulnu 11.erileri Trk ve Trkmn alpleri ve bahdurlar Bar-i Aar gibi548 arcaup alaylar dzdiler, lar u-12.-ndan ve kllar ve omalar barndan gzler amaurd ve atlar kinemesinden ve sler olndan deizler ayn-i serb olurd. Beyt:
14. 13.

Zhre-i Merr b ve

deprendi yirinden henn Kh,

Zemne irdi n zilzli ebnh. ki leker biri birine aner

15.

ekben alb ve af af urd yekser.

Tirnek grz k k-i imr, Yrdi549 maz-ile ve Zhre-i r,

546 547

B. 84a/14. // T. 55a/6. cihndan P. 111b/4. Son iki kelime yok. 548 P. 111b/11. Bu kelime yok. 549 P. 111b/15. irirdi

202

16.

rv-i ks virmi merdiye g,

Dim- zindeyi terk eylemi h. Erenler t- ber-efn ekerdi,

17.

Her bir an sbes dendn ekerdi.

Sinan yreklere ser tiz lm, Cihn rzi rstz lm.

1.

Sler b zre be lm,

Hezmet hem mefer ende lm. Ne urtulurd anda rden gr,

02.

Ne r olurd imrden dr.

rrdi yle dar altna per-i tr, Ki zr-i perde gl bd- eb-gr.
03.

Ub ey nie anlu adeng

Bertn perde yazmd peleng. Erenler merg cenginden serser,

04.

Sem dmn zemn cebni yrtar.

amyllar lban her kii zr, Kimi imr ve kimi zam-i imr
05.

Suln eref burcna onm gne gibi ran, n lal-i beden bikter geymi-idi

ve firdan ubbesi gibi 6. farnda omd. Byk balatigin oma elinde ve at yy olnda ve t mhenned elms biline 7.balamd ve rad mil ekl ve l tz ata binmi-idi. Beyt550:
08.

Tek ver ber seyr bd kirdr

aceste z em-i kebk reftr

550

B. 85a/10. Bu kelime yok.

203

09.

Sebk-i yz ki n berdt b551

Kirn ter bd ez ki bd bv
10.

Rh encm ki n menzil552-i berd

Ze tz bd gerdi rnedid
11.

Binp albde urm-d. n ol savda s ve o cengi ve om serzenii firvn

old. 12.Suln yet ayretinden ism- amiyyet uanmd niymendin ekdi ve bir amley-ile sav afn yarb
13.

seb- seyl-b vd-yi abdan revn eyledi. Ve ol del kefere-i

14.

fecereden atl idp peld celerini

opraa brad ki azb- eyn inden gr gr

15.

aar-d. Ve n marekede dmanu albine

iridi. Grdi, Tekr lekeri urm andan

16.

lc dir idp ejdeh kirdr- af syi eline ald,

ki dmnu gzi zmrd gibi ara

17.

sraya, mubil yridi ve Lekerine amle idp adme-i lda aa gsterdi. Ve at arasndan gtrip yire brad. Sulnu

mmetl-kbra ehresini
1.

nkerleri ve eki
2.

ullar dilediler ki inp vcdn mav ideler; Sultn omad, buyurd ki bindrdiler ve koyvirdiler.

gir atna

n Lekerin erisine malm old ki Tekr menkb 3.old yib ve sir inhizm yoln utdlar ve sinp adlar. Sulnu erisi nehb rete meul 4.oldlar. ayla Sulnu aekileri ve cmle siladrlar ve cndrlar Suln alvet oyup 5.yamaya mel oldlar. Ngh bir Firenk Sulna mubil ddi. Suln and ki kend 6.aem manrndandur, aa iltift itmedi, an def itmege sil istiml itmedi. n 7.Sulndan gedi at ban dnderdi ve bir arbe arbesi-y-ile Sulnu nzenn rn firdevs-i 8.berrne uladurd ve nu lt ve esbbn divrib bir blk Rm kfirleriyle, ki aup 9.gide yrrler-idi, anlara arup gitdi ve Leker imetine vard. n Leker ol
10.

giyimi grdi,

bildi ve ord ki: Bun andan getrd? Cevb virdi ki: Bunu 11.ssn ldrdm. didi ve Bu giyimi zerinden tamm oydum ve bir o Rmlar ki imete
12.

geldm. didi.
13.

Leker eyitdi: imdi ol lyi varup bulup baa getrdi bilr misin? didi.

Eyitdi:

Getreyim. didi. erisinden bira bahdurlar anu-la gnderdi ve vardlar, Sulnu

551 552

P. 112a/9. Bu kelime yok. T. 55b/12. meclis

204

muahhar 14.albini gtrib Leker atna getrdiler. n grdi fil-l bildi ve alad bua ve avl
15.

aaz idp sirik-i n-b gzlerinden rusr zerine revn ld. Ol l

tbinden 16.derl buyurd ki Firenk diriyle derisin yzdiler. n beglere ve eri serverlerine malm old
17.

ki Suln ehdet derecesin buld ve

1.

sadeti ryeti ve ibl etri menks ve mslmnlu amli

amnsi maks old

sersme ve ze ve ayrn aldlar. Ve cihn-bn gzlerine rzi ren gice gibi 2.malm ve trk old. Mecms azmeti anmet ayup -ve men baiye yersihi fe-ad rabea-y-ile amel kldlar 3.ve gitmege ve amaa yz utdlar. Ve Lekern erisine yine inti ve irtib l old, ehl-i slmu
4.

mnhezimleri ardna ddiler. Ve olu al ol

derbendlerde ve derelerde kimi atl 5.ve kimi ar ve kimi mura batmadan helk ve telef oldlar. Ve bir blk beglerden anigr yibe ve ayra 6.gibi esr ve destgr idp Leker atna iletdiler. n ybe, Sulnu mbrek cesedini grdi 7.feryd idp alad ve yzini sulnu ademine srdi. Leker buyurd yiben elin adlar 8.ve aa tesell virdi ve Alaehir erfnda olan Msilmnlardan bir a nefer getrdp Sulnu 9.cesedin mk ve glb birle muahhar ve muayyeb ldurd ve msilmnlar mebirinde det resmince 10.defn itdrdi. Bu va ve die ir oldndan ora onyaya iletdiler, cedleri knbednesinde oyup Rvna teslim itdiler. Beyt: Bu resme durur ar- n pyidr,
12. 11.

Ki bilmez eri ne, nedr ehriyr.

rp pr yigit dimez hep bier, Girr ana an u gibi ier

13.

ikr-i Pdih-i Suln zzed-dn Keyvus553

14.

n Suln yed-dn eceli defter-i ehdet atmiyle ititam buld ve az

15.

cihd yolndan

medu aratna mteveccih old, -like-hm -ddne ve-

B. 86b/5te yer alan bu baln yeri A ve P nshalarnda botur. T. nshasnda ise balk daha uzundur ve mstensih hatas olarak 57a/8. satrda yer almaktadr. Altnda anlatlan konu itibariyle B nshasndaki yeri doru grnmektedir: T. 57a/8. ...bin Keysrev ve Ft ki Der Eyym- Devlet-i yh- Be-dfet

553

205

hed- zmresine mnari old. Memleket 16.arus berkidi, ud kmi yzinden ki devlet
evin avid ve salanat- knesin avbitini
17.

-Et-tazm li-emrillhi-efaah
1.

al alillhi- sni kifyeti birle mmehhid u meyyed la, muaal ald.

ve

nim emn-i vilyet ve refhiyet-i raiyyet anu madilet-i umri vmyla mab ola, mhmel ald. Devlet 2.eyvn mdebbirleri ve memleket bistn muflar meveret ve dn lma-in cemiyet ve urlty itdiler. 3.Sa ol, ol ol begleri ay ve Bayat ve Bayndur ve Salur ulular dirilp n itdiler ki, 4.zzed-dn Keykvs, Alad-dn Keykubd ve Celled-dn Keyferdn bu inden ansn itiyr ideler, bu 5.ehzadeden tat ansna teslm lalar? Ngh tedbr-i malii mlandan ul ld ve savb-
6.

ayb icbndan ehre gsterdi. Nureted-dn Melik asan bin brhm Mara Melki, ki

tem-i ekeri 7.omr anu seveti zamnnda ay olm-d ve mekrim-i al nefat ara- f ar klbesi belki 8.nevbahr nesmi gibi muaar ve muayyeb alm-d, eyitdi: zzed-dn Keykvus ulu ouldr hem il ve kmil 9.ve bahdurdur, hem Ouz tresinde da aa varken iyine serverlik degmez, pdihl Suln zzed-dne
10.

lyudur. didi. Mecm ekbir ve begler ve ulular ol sze tasn itdiler ve ittif-la
11.

onyadan ayariyyaya

tevecch itdiler ve anda iriicek ekbir ve serverlerden birini

12.

Melik zzed-dn idmetine554 Malyyaya gnderdiler. mbderet ldlar.

Ve tiz iri diy msraat ve

n kid Malyyaya iridiler, ekbir ve ulularna

13.

az ve avlin ve Sulnu
14.

ehdetin ilm itdi. Cmle ittif-la melik atna vardlar ve avli

ar itdiler, alayup

az ve bek eryiin yirine getrdi. gnden ora begler ve ulular devlet nevbeti 15.uli ve salanat manb ve avl-y-in tehniyyet ve mbrek bd ldlar ve andan gp bi gnde
16.

aysariyyaya iridiler. Begler ve serverler ki r olmlard, Gedkde istibl

17.

itdiler ve andan izz

ve aamet ve tabcl ve cellet-i tamm birle ehre geldiler ve meliki

1.

salanat tatna gerdiler, direm dnr

zerine sau sadlar. gnden ora Suln

begler ys onn armaa emr itdi ve her birine 2.mertebesi midrnca ilat ve terf ve alt ve meramet buyurd. Kffe-i av ve avm ulnu elin 3.pp merref oldlar ve
554

T. 56b/16. Bu kelime yok.

206

her biri mertebe ve menb menrlarn tecdd itdi ve tmr ve emlk ki iltims 4.itmilerdi, itdiler. cbete marn olup her biri meknet ve istihr midrnca mh-r ullar ve r-05.nlar ve altn bedreleri ve Arab ve Trk atlar tertb idp bike ekdiler. Maall-i ablde dp ve alvet neye 6.ve zniye ve ra teslm olnd ve az tehniyyete mbeddel olup y ve irete mel oldlar, bu fikirde-y-idiler 7.ki Drul-melik onyaya azm itdiler ki ngh aber iridi ki Melik Alad-dni oatdan eri ve cemiyet tamm 8.bu yaa tevecch itmidr diy. Dkelisi sersme ve ayrn oldlar ve ol l tedbrinde sergerdn aldlar555.
9.

ikr-i Resden-i aber-i Veft- iyed-dn Keysrev be-Sem-i Alad-dn556

10.

n Suln yed-dn Keyusrev veft aberi Suln Alad-dn

Keykubdu semine iridi ki 11.Toatda-y-d, gn taziye rsmin ve raziyet mersimin mer ld. Melik Muied-dn urulh, ki
12.

Erzenir-Rm meliki ve ammus-y-d ve

13.

aralarnda ahd u m mstakem om-d ve Lfn Ermenistn

Tekrna Kdlar

gnderdi ve ayariyyeyi aa adad. Ve ahired-dn li Pervneyi da mevd vb birle

14. 15

kend havdarlar milkine oyd ve her arafa mektblar ve eliler mtevtir gnderdi. n

Rm erilerin varl Ouz ve Trk evyifidr ve her vatde ki eriler baslup ilmler
16.

fet

olmdur, Ouz yifesi birle olmdur. Her ar-la, ki mmkindi, eker Etrk

kendye d-17.-nderdi ve alebe eri cem idp cemiyyet tamm birle ayariyyaya tevecch itdi ve kardan muarat itmege
1.

ihtimm lup o mddet ve zamn

av ve mnzaa ve muarat uzand ve adlu beglerden 2.ve ericilerden iki tarafdan olu al telef old. Ve h bir arafdan mad ehresi mhede 3.olmaz-d. Ve ehre ve ir alna acz irr iridi. yle ki: Sulnu da mbrek 4.mizcna acr u mellet mstevl old. Ve ol muaratu sreti farndan melik ve Suln-in 5.Berat sresin od ve ol km-ile ki Sulnu ahred-dn li Pervneye evldn b nihyet 6.inyeti vr-d ve anlaru arasnda o ahd m olm-d ve li anu ilfnca 7.mhede lurd. Ve vef

B. 87b/6. ...ves-selm // T. 577a/7. satrda bu kelimelere ek olarak ...ves-selm ald-devm Balk A ve P metinlerinde yoktur. T. nshasnda mstensih hatas olarak 57a/8. satrda yer almtr. Aada anlatlan konu itibariyle baln 56b/1. satrda olmas gerekirdi.
556

555

207

yirine cef grrdi, bu iki beyti kend arasndan iml ve in lup 8.ikyet varana yazup ara Pervneye gnderdi. Rubi:
09.

emum ki bu dem yazd ve dgndi tenm

Hi olmad bir gice andn dehenm.

10.

Pervne, ki yr- rum olmd benm,

R ki uralar boynum de bedenm.

11.

n muarat mkbedeti zamnna air hir olmaz-d ve mahru manrdan

12.

belrmezdi, ol

begleri, ki Marse-i Malayyada imetinde olurlard, Mbrized-dn

vil Begi nigr ve Zeyne-13.-d-dn Bereyi Emr-i r Mbrized-dn Behrmh Emr-i Mecls bunlar atna od Bu i t uzand ve olu
15. 14.

ve bu bbda bunlaru-la meveret itdi. Ve buyurd ki:

al telef olurlar. Benm ryuma yle sanc olur ki dn

buunda ehr apusn aa-16.-vuz ve tacl ve segirdime kaavuz, kendzimzi onya ehrine braavuz. Ol muaam ehr-ile yardmyla murdumuz l idevz didi.
17.

aralanup u nevsi begleri ve erileri

1.

Ulular eyitdiler pdihu kmi rastdur

amm bir i ki mekr u iyle maruna yan gelmi old, 2.aa itimd itmek olmaz. Ola ki onyaya varmayavuz issd ve iddu erisi ve rs oalmdur. 3.Ola ki yolda bize afer bulalar ve Melik din gidp helk eline devz. Eger pdih bira vat 4.abr ve ebt gsterr-ise mddr ki merret tecerriin muaddemisi abr-la alvet netcesi l 5.olup murdumuz mkna irie ki -E-abr evvelh mrrn meath ve lkinne irh al

min el-aseli-. n 6.Celled-dn ayara, ki ayariyyen kimi ve nesiydi ve Suln

ehid imetinde yet kifyet 7.ve dehs birle ki vr-d, mterai-i meziyyet-i amd ve mtevei-i mezd-i itimd olm-d, bu man malm 8.old. anu gitmesi meninden taalll gsterdi557. Rst n zlf-i eb bene zedend
9.

Raam kefere bir zamne zedend.

557

P. 115a/8. ...Beyt:

208

Suln imetine geldi ve sary alvet itdrdi ve eyitdi:

10.

Bu ul yle iitdm ki
11.

h- cihanu -a li-llh- ki bunu gibi n-avb endieyi r ereflerine Suln bu alden al ve rs mell olmasun. Ve da bunu gibi fikri ki
12.

ur lm,

b-nevl ve b-

smnl mcebdr558 gine ve diline getrmesn ki bu ulu rna bir 13.tedbir dmidr ki eger anu-la amel olnursa mddr ki bu ude inl bulup malb-
14.

ars ehresi

icbndan yz gstere. didi. Suln eyitdi: Tedbrii ar it, iideyim. 15.didi. Celled-dn eyitdi: Sultn ier aremine girsn ve avtni muaddartu cilblarndan
16.

bir ymetl

nesne, ki Ermine559 atnda das ola, getrsn ben an alup bu gice mad teyessr in
17.

ara iledeyim. ann- vdur ki murd sl ola. didi. Suln anu fikri mcebiyle ier
1.

aremine girdi ve z arndandan bir

dastrce ald ki anu ymat on iki bi altn-d ve getrp 2.Celled-dn ayara virdi. Ol gice bir a nefer ul birle arauda ehirden ara d 3.ve dizdra smarlad ki: Ben gir gelince apudan gitme ki apuy aasn benm avzum 4.iidb. didi ve gitdi. Ve Celleddn Lfn Tekru ordsna giderdi. Ngh 5.lya ve aravula satad ayla alya nevbeti ol gice Lfnu-d. n Lfnu al 6.Kayar vzndan ve szinden bildiler ki heme ayariyeden Sis ve Tarssa var geli 7.ve dostllar vr-d, eyitdi: Tekre benm geldgm aberin bildr. didi, bidrdiler. n
8.

bu aber Tekr semine iridi,

ekilerinden birini -ki dyim andan ayar katna gelr 9.ve giderdi- gnderdi, eyitdi: Var, bu l aatin bilp gel. didi. n gelp grdi, gelmidr. didi. Tekr istibl itdi ve izz ve tebcl
10.

varb aat, Emr Celled-dn adm lup muft ve mevlt

12.

11.

eryiin yirine getrdi ve alup serperde ve adrna girdi.

Celled-dn Tekre eyitdi:

13.

Tekr-la bir ulu bbnda sz vardur, eger alvet olursa

ar ideym. didi. Tekr

iret itdi, cmle adem ve aem ara gitdiler. Celled-dn eyitdi: Tekre 14.malmdur ki Selkiler memlikinden hibir memleket Tekri mreket lacak degldr. Pes
15.

ne

lzumdur ki Tekr bu bbda zamet eker, eger Melik Mused-dn-ise arnda mlkin aleb lur ve her i 16.Melik Alad-dn Keykubddur, atas yirin aleb lur. Pes bu gft

558 559

P. 115a/12. Bu kelime yok. P. 115a/16. dem

209

gy ve cst cydan Tekre

17.

arada ne l olur? Pes yet muabbet ve meveddet

1.

sebebinden yle malaat grrem ki kendzi

bu fyidesz varadan ara

arasn ve varb kend melik mufaat ve kend udlna 2.mel olasn diyp ol cevhirle muraa olm dastrceyi inde od ve eyitdi ki: 3.Melik bun nal bah-y-in abl itsn, ymat on iki bi mr altndur. didi Ve da Tekre 4.malm olsun ki, n Tekr irte erisi-y-ile gp gide ben mltezim olurum ki n 5.memleket Suln zzed-dn Keykvsa muarrer ola on iki bi md tal Tekr
6.

alalarna aire-y-in ve

avarlarna alef-in Ermenistna gnderelm ve Sultn ahd idp 7.and isn ki salanat mddetinde Tekru mlkine ve alalarna maarrat irgrmeye. Mdm 8.ki Tekri uhd ve mev zerine vef-la, dostlu gnden gne arauzda mstakem 9.ola. Tekr n abr iitdi ve ol cevhiri grdi Celled-dn mal nayiini 10.abl mesmii birle istim ld ve eyitdi ki: Benm glm ol vatin muman olur ki
11.

benm emnm da Suln areti imetine vara ve bu resme and vire. Celled-dn

eyitdi: 12. Evvel Tekr ahd idp and isn ve nme yazb kend adamsyla Suln aretine
13. 14.

varalum. didi. Tekr b taalluf560 and idi ki: Suln- alem zzed-dny ved-dn pdihl mddetinde benm alalarum ve ehirlerme sb ve zamet irgrmeye ve
15.

nu manr

askiri ve iemi teallup aryla benm memleketme mdalet

16.

itmeyeler. Ol nesne zerine ki

Emr Celled-dn tarr itdi, vef gstere ve ol bbda

17.

ahdnme gndere. Ben-da bu mamdan yaa mteveccih olam. didi. Celled-dn

1.

bir illet gsterib destr-ile kend milkmden

Tekr demi-y-ile ehre vard. n Suln aretine iridi,

Sulna mad uline 2.beretin itdi. Tekru demini561 getrip el pdrdi ve mfahat abrn sylendp 3.ki bigi sevkendnmeyi ar itdi. Suln ol aberden dumn old ve Sulnu kend 4.desti a-y-la Tekr mad mcebince sevkendnme yazld ve tekr 5.demine ilat ve lat virdi. Aam olca apuy aup viribidiler. n Tekr sevkend- 6.-nmeyi mlaa ld ve du mufaha aberleri, ki Suln dimidi, semine
560 561

B. 90a/2. // T. 58b/5. // P. 116a/13. ...b-tavauf P. 116b/2. demisini

210

iridrdi. 7.Kend ademi ve aemi serverlerine buyurd ki: Hem bu gice ava ve alebe itmeyp g. 8.yle gidelm ki gne ulu itdgi vatin Devel uddndan gemi olavuz. 9.didi. Pes develerin ve atrlarn ykletdiler ve atlarn eyerleyp mecm aemi ademiyle 10.yle gitdiler ki irteye degin Devel uddndan gep rmen uddna iridiler. rtesi Melik
11.

Mued-dn ve Melik Alad-dn Keykubda aber itdiler ki:

12.

Tekru ordus adurlarn bo

oyup gitmiler. didiler. Her biri bu lden aa alup

13.

ende fikir deizine aldlar ve biri

birinden mtevehhim ve yif oldlar. Melik Alad-

dn sand ki Ol ife ardayla hem-d-14.-sitn oldlar ve dilerler ki itiyl aryla beni kardaum eline esir ideler. Melik
15.

Mued-dn eyitdi ardalarum baa Erzenir-Rmmekr adatiyle bu araya ekmiler ki beni girftr

in ad idiserler, beni anu-in

16.

idp ol da ol gice arauda 17.gdi ve aup gitdi. n Melik Alad-dn Keykubd Melik Mued-dn ordus
1.

yirin irte

olca mflisler uc gibi eriden bo grdi ve kend ve cematn da lup her bir yaa
2.

gitdklerin bildi, ayrn ve sergerdn old. Ve ehrden da bunlar alduna 3.dumn

olup beret aldlar. Ryin burular vz gge ve arya yanu virdi. Ve bahdurlar 4.ve alpler ehrden n Melik Alad-dn erisin ezgrdiler, apuy ab ara dlar ve o
5.

al mecrh ve dutsa ldlar ve ban helk itdiler. Ve Melik Alad-dn ol li

mhede ld, 6.at ban dnderip Engriye562 yoln utd ve ad. n Engriyeye iridi, alaya 7.girp Engriye alasn ald. Ol ehr mmneat ve ineti birle v ve mstahir old. 8.Suln zzed-dn ol dumnldan ayariyyeden ara up dumanl klhn 9.hevya atb563 dndi ve rbat-firzl ve dman-gzrl meydnnda dumnl evgnyla 10.fera topn oynad. Ve ara ordu urb oturd ve cmle s ol ve ol ol begleri
11.

ve ay ve Bayat ve Bayundur ve Salur ulular ve alpleri imetine geldiler. Cmlesine ar

terifler 12.ve alat ve ilatlar virp meramet ve nvzie ma ld. Ve pervnelii Emr Celled-dn 13.ayara ve ib dvnl ve emvli deftrin vce Bedred-dn orsnye, ki a ve belat
562

14.

ve in ve siyat ve isbda Rm memlikinde nari yo-d, virdi. Ve

Ankara, bk. bn Bb, el-Evmirl-Alaiyye fil-umril-Alaiyye (Selunme), haz. Mrsel ztrk, I, s. 139. 563 P. 117a/9. ...yine

211

in ve mektbt vce 15.Fared-dn Aliye-yi Tebrzye ki ol da a ve belatde cihn- fn ire nsi yo-d. 16.Ve on iki deftir, ki dvn- vizartda marfdur, her birin bir stdu mhire teslm ld.
17.

Ve ehirlerden her biri bir bege virdi: Nigideyi Zeyned-dn Besariye

1.

ve Malatyyay smed-dn Ysufa

ve blistn Mbrized-dn vil Bege

2.

virdi. n ahired-dn li Pervne Melik Alad-dn

imetinden mfreat itdi,

Negideye vard ve Negide ehrin ayn ve ahalsini ml ve nimet 3.virp inm ve ikrm lma-la kendye mui itdi. Ve anlaru gllerini dennr ve terft
4.

beli birle

fermnna makm ve kendye dost ld. Ve eimme ve dnimedleri cem idp alar idamt 5.kld. cm- eimme ve kffe-i raiyyet urnda ala eyitdi: Eger Suln zzed-dn erisi ehri 6.muarat itmege gelp balara maarrat irdrrler-ise ve imlki arb ideler-ise ki ol vat 7.ben y manr vey mahr olam. Benm balarum ve imlkum siz mlkiz ola. didi. Bu iyle ve 8.efsn-ile bir mddet anda imet itdi amm Negiden umar ve ob564 anu etbna ayli cef iderlerdi. 9.Fikr itdi ki: imdiki vaitde, ki henz ehri muarat itmege kimesne gelmemidr ve bu 10.ife-yi cfiye bunu gibi kstllar iderler, eger bu gn yrn muarat olca olursa l
11.

nice olacadur?
12.

didi, andan gdi ve Luluva kalasna iltic ld. Anda da uramad, Sis

yolndan m
13.

diyrna azm itdi. n aleb yannda Telbir adlu bir yire iridi, aste old

ve bir a

gnden ora fevt old ve defn itdiler. Andan ora Zeyned-dn Bereyi Emr-i r Negide
14. 15.

ehrine azm itdi ve Negiden ahli ve aynna fnn isn ve ikrm gsterip nvat ld ve rmen Tekr Lfna demiler gnderdi muraalar ve mnzaalaru ayib ve
16.

sr olup

gitdklerin ve Salanat Suln zzed-dn Keykvusa muarrer oldun ilm Tekr nu cevbn olu armaanlar ve hedy ve tufe birle tz atlardan
1.

itdi. Leyfn

17.

ve altn gmi avn

ve saralardan ve sarlt filrlarndan irsl ld.

n Suln aysariye ve tavbii mhimmtndan 2.fri old, memleketi mddeiyle zaamtndan l grdi, Asar arafna mteveccih old. Asaranu ulular 3.ve ayn etr hmynu ve brigh- meymne istibl ldlar ve firvn sau sadlar ve dl ldlar
4.

ve cmle nu vilsna iltizam gsterdiler. n ol zamnda eker Etrk ol erafda

T. 59a/23. uluba

564

212

mtemekkin olmlar-d, 5.cmle fermn mui ve mnd oldlar. Suln bir a gn anda imet idp erf atna istirat 6.iridrdi. Andan Drl-melik565 onyanu hocalar ve muteberleri ve ayn ehri bezeyp 7.yn baladlar ve allar zerinde kkler dzetdiler. Ve szlar ve muribler ve fityn ve nevbetciler-ile 8.Obrda Suln arladlar ve icll ve taim ve tevr ve tekrm-i tamm birle Suln ehre getrdiler 9.ve salanat serrine gerdiler ve ahvr gevherler nir itdiler. Ve olu urbanlar ol nimet kr-10.-nesiin a yolna fid itdiler ve aal-udum yz bi ae ve bi bi zl altun ve yz pre zerbeft
11.

kem ve yz elli pre alas ve otuz ba at ve yigirmi ba atr ve elli ba biserek

12.

deve getrdiler, ekdiler,

cmle maall-i abl ddi. Andan ora Suln anlardan ide-i

13.

asem diledi, Sulnu ryi ve niyeti

mcebince and idiler. Andan Suln buyurd ki her

birin eml ve aa ikmn 14.tecdd itdiler ve zindan dutsalarn azd itdiler. Ve cmle ulular ve muteberlere ilat ve terf geyrdiler.
15.

Ve env ve niam ve iyln dkilp

16.

yidiler ve b oulu erbetler ve kmz ve mran ve arablar idiler.

Ve bir hafta tamm

rp mdm ve nefsn let istifsna bezm usrevn ve istim- tannye566 mel old-17.-lar. Andan ora Suln memleket umri temiyetine ur ld. Ve erf memlike metbt ve fermnlar
1.

irsl lup mad teysrinden ve mrib ulinden tesell

aberlerin viribidi ve Uc ve Grc erf 2.Etrkin beglerin Salanat dergh imetine davet itdi ve anlar da mud ve mmlleri 3.uli erefi birle mstahir ld. Cmlesi gelmekde mbderet ve msbeat gsterp ve salanat
4.

areti imetine mteveccih

oldlar. n gelp iridiler, her biri menzilet ve mertebesi midrnca eref 5.tearrp bulup nvzie ma oldlar ve menb beglikleri akmn tecdd itdiler. 6.Ve memleket nim bulup tev itdi. Suln da adl dda mel olup friul-bl old.

565 566

B. 92a/2. // T. 59b/14. ...oniyaya azm itti. P. 118a/16. aniye

213

7.

ikr-i Mekrim-i Al ve sn-i il-i Suln zzed-dn Keyvs567

08.

Suln zzed-dn Keykvs bir pdih-d ki -habl mlken l yenba l addin

min bad- 9.anu eyym ve zamn nab olm-idi. ekl ve ul yet ob ve merm ve
ul yavla am 10.ve malb ve se ve keremde eli seb kaarat gibi b-isb ve zrekligi Mter568 arau gicede
11.

prtb ve a ve in belatda b nar ve ecat ve alplda

12.

mil-i Rstem dilver ve cihngr

ve alnu medyi ve memidinde Arap ve Acem

memliki vflar vafnda mbla lurlar-d 13.ve eydrrler-idi ki, Beyt:

14.

ud yegn ber vef ry- Efln

Ter ud-y zibihr-i meli-i cumhr Beyferdez ibl retet pes ez n ull-i kerd der cihn Behmen pr enn ki r- be-a- piyle nal kned
15.

Pes ez mfriat ze lib-i enkr

i gerd ayl t me- kn- lem-i uds Kend liye-i sn kerd ri-i r569
16.

Ve eker cevyizi feryii yirdi uarya la virmekde himmet-i liye birle emr
17.

idp kendzini

ol bbda r bilrdi. emsed-dn abas -rametullhi- mafil gninde

1.

Sulna med in ld. 570

anyi ve bedyi selsetinden Suln ld ve ol

med las iva-y-in, n in ve 2.siyatda da mhir-idi, Rm memlikin emir-i rzln, ki eri defterleri manbdur, aa
3.

mufavva ld. Ve yet hner perver

oldundan nu dergh erbb- feyl ve aab- fnn birle 4.arste-y-idi. Ve nu devleti eyymnda azel-vnlar ve ehli arab merb u malb-d, yle ki, her 5.ib-r- ebul-

567 568

B. 92b/6. ve T. 60a/7. satrda yer alan bu baln bulunduu satr A ve P nshalarnda botur. B. 92b/9. // T. 60a/10. ...gibi 569 T. 60a/16. ...cr 570 B. 93a/2. // T. 60a/18. yet...

214

fth ve her nedm-i brahimi ve her gdek Rdek ve her b-zbn acbz-zamn olmd. 571
06.

Ol devrede ecz-y trbu arb

yleydi ki ra ururd erre hevda

07.

Ve lkin dmn cb Ms gibi hir ve afet iinde s nefesi gibi zhd tav

felekinde zhir-idi. 8.Ftt libas An-Nr li-dnillh ilfeti imetinden giymi-idi ve mrvvet cmn -ul in kntm tuhibbna-09.-llhe fet-tebin yubib-kmllh- arbnesinde imi-idi. Ve dyim himmeti diyr ve bild fetine ve idd ve 10.asdu kamna ve memleket ziyde olmasna ve yei vilyetler almasna marf lm-d, yle ki her
11.

ikayeti mevnda irde olna. Ve her tmr ve melik, ki nu dvnnda bir kimsen

adna muarrer ola-y-d, 12.ebedz-zamn tebdl ve tayr olnmazd. Oul oula nesil badi nesl alurd. Ve nu mbrek zamnnda
13.

kzl ve bel v am ve nedam yo-d ve emn

ve amn ve erzn ve rat ifr- cihnda mulaul-inn 14.olm-d. Ve anu adl ve siyseti v n Fsilys Leker semine iridi emi mnendi
15.

hars tbndan rmege balad. l ve ib ray iilerini r itdi ve bu ende 16.bbnda

17.

anlaru-la meveret ld ve eyitdi ki Bize Sulan zzed-din mrsilini iftitn tadm itmek gerek? Ve ol erin rni ki bizm rmuz aa marn degldi

nice
1.

ne

resme dileyevz? didi. Ve ba eyitdiler Niteme ki Fsilys tile siyset buyurd ve saat kermine 2.ol thmetden bert l old bu man hd muaak ve muarrerdr amm al ve rrem oldur 3.ki anigir Ayibe, ki bunda imetdedr, aa inm ve isn idp oyvirp
4.

nvzi klasn. Ve begenilmi tufe ve armaanlar ve merup ve mabb

dasular, ki akm avid dd 5.ve tekd-i mbni-i ittid mcebi ola mheyy lasn. Ve apu mlzmlarndan birisi-y-ile Seyfed-dn 6.murfaatnda Suln derghna gnderesin. T Seyfed-dn vaeti ve adveti ubr definde 7.vasat ve sufrat la, ki ol salanat sarynu avndan ve ol dd- mnu mrebblerindendr, 8.ol bbda say-i dir itmeye, ki ola ki maall-i ablde vi olup r semiyle if olna. 9.Ve egeri zri ide

571

P. 119a/5. olm-d / T. 60a/23. ...Beyt:

215

itmeklik tekr-i zenb ve ermedr, lzm grmek gerek andan ora bize

10.

cemiyet ricl
11.

cem itmege tli ciheti-y-in itil gstermek gerek eger bu visyil birle

mulaat

ari yz gsterr-ise -fe-hvel-murd - ve eger mmnaat lup murebet bnydn eydrler-ise br

12.

biz kend imzden fri olm olavuz. didiler. Bu ry Fsilysa ve

13.

nu erkn- devletine

avb grindi. Pes ymetl hedy ve tufe emn firvn, ki

evhm- kitb- cihn anu ab 14.ve asbilnndan ayretde alalard, err emn ve bedreyi sengn ii olu altndan ve altn gmi
15.

avn ve siarlt filrlar ve mehheb fireng

16.

umlar ve elvn ve env kemlar572 ve alaslar tertb

lup bir ili-y-ile, ki feat-

beyn abet-i lisn-la Rum bildnda ve diyrnda mehr-d, 17.Seyfed-din mrfaatyla gnderdiler ve Seyfed-dn rn geregi gibi ele alup glin
1.

itdiler. yle ki

be-kll mcell ve muaff olup ol melia iltizm gsterdi. Ol ililer-ile 2.Sultn imetine mteveccih old. n slm uddna iridiler, Seyfed-dn rd Suln 3.derghna azmet lup msraat ve mbderet gsterdi. Ve eref-i dest-i bsa iridi ve Rum 4.ilileri vardun ve aberlerin lasn ilm ld. Ve ol ubr, ki Sulnu 5.rna onm-d, elf istif stini birle silp dr itdi. Ve Suln ol vaet 6.ubrndan rn muaff lup atas zriyyeti mubetin aa ve adere avle ld ve bu meva birle 7.mte old. -M

ebe min mubetin fil-ari ve l f enfsikm ill f kitbin min abli 8.en nebrh inne like alllhi yesr-.
Ertesi anlaru-in br-i m buyurd cmle mer ve siph 9.r oldlar. Ve buyurd ki cibler yn ve kh birle Sulnu tat ine getrdiler 10.ve tam-in yir pdrdiler. Ve rislt ve mfahtlarn ibl kldlar ve tufe ve imeti ve selm,
11.

ki getrmilerdi,

ekdiler ve iledp azyine teslm itdiler. Mamidet ve irti maallinde vi old. 12.Ve en ve bezm buyurd ve ilileri meclse r itdiler ve ehre-yi abat ve zbn- liyt birle anla-13.-ru-la mkleme klup syledi. Ve env- isn- srevn ve elf- hniye anlar ma 14.kld. rtesi alvet buyurd, selml uffasn alvet itdiler. Ve anlar ve ekbir avn- salanat
572

15.

r itdiler ve mlk ve devleti mhimmt ve mlii bbnda sylediler ve

T. 61a/1. umalar

216

Sulna Melik Rm Fsilys

16.

rs mcebince and virdiler. Ve Fsilys-in yle ki

seln l himmetlerine ly ola 17.azne ve abldan arman ve tufeler tertb itdiler. Ve gir ve Emr Seyfed-dni anigr Ay-ibeyi
1.

ol rislete mevsm kldlar, t ki

mrcaat lup mhimmt geregi gibi yirine getre. Fsilysa 2.erkn- salanat ve brigh- devlet rs mutesnca and vire ve Suln ehd a muahhar
3.

ve libi

muameyni Darl-melik onyya ilede ve b ve ecdd civrnda lade teslim ideler.

573

Seyfed-dn-i 4.biye574 hedy ve tufe ve armanlar alup Rum ilileriyle revn

old. n kend memliki 5.avlsine iridiler, rdi Fsilysa bir kii gnderib iy-i murd mcebince muarrer oldun 6.ve Emr Seyfed-dn gir resm-i rislet-ile bile geldgin ilm itdiler. n yanra iridiler, Fsilys 7.istibl itdi ve tevr ve tam eryiini maall-i nihyete yitrdi. Ve bel-i niam ve far- keremden eksk 8.omad. rtesi bir o mecls raste idp sz ve lehv ve y ve irete ve arb levzm bbnda mb-09.-laa lup o eni ve onul ld. Ehl-i slm ve Rum arnca alar ve brynlar ve kebblar birtdi.
10.

Ve -gvr arablar, altn ve gm avn ve bdiye ve muraaat adeler-ile enhr gibi

revn itdi575 11.Ve mad uli ve salanat cls- vli-y-in beret ldurb dli itdi. Ve sev- 12.-kend-nme mcebince, ki salanat aretinde kitbet olm-d ve Suln and imid, ol da
13.

asem yd idp ncl ve irustsa and idi ve evvel virdgi terf afnca d-dne inam ve isn idp emvl ve cevhir-ile mstahar ld. Ve Suln

Emr Seyfe-

14.

ehd tabu-15.-tyla giden uff ve fuarya t defn olnca adaa-y-in yigirmi bi altn virdi ve anu mbrek 16.heykelini iletmege mlki seraddine varnca bile eri od. Ve Emr Seyfed-dn Ayibe576 ililer gir bile
17.

dndiler ve dergh- imetine

vardlar ve muarrer olm iyt mkerrer ldlar ve iki cnibden srr ve ubr
1. 2.

vfr birle mamr oldlar. n Sulnu esini onyaya iletdiler ve ceddi ve atas arda yannda defn itdiler. rtesi Suln ziyrete vard ve otuz bi altn Fsilys 3.virdgi

altna ifet idp ban anda uff ve alebeye ve fuarya tefra itdiler ve ban
573 574

B. 94b/11. // T. 61a/21. Emr... B. 94b/11. // 120b/4. Ayibe 575 T. 61b/4. old 576 B. 95a/10. Ayibe

217

4.

medris ve n-h ve zevyya gnderdiler ve bksin erf- memlike ve ehirlere irsl

ldlar. Ol 5.yirlerde da mstaalar ve erbb- irfn ve eb- na tevz itdiler. Ve bir nevbeti cnbeti anda mlzm 6.od ve zl alas berkistvn birle her ine gn mretteb lup utarlar-d. Ve Fsilys ililerini 7.inm ve isn-ile kir klup vaanlarna gnderdi ve kendzi pdihl ve madilete mel old.
8.

ikr-i Azmet-i Suln zzed-dn Keykvs be-Cnib-i Engriyye ve Muarat- Mare-i Birdere Melik Alad-dn577
09.

n bir mddet bu name zerine kermet d-revn Suln zzed-dn Keykvus

salanat eyvnna 10.mebs ald. Ve memlik mhimmt ve meli mab old ve bat tat cihn-r alat-
11.

ferr birle ryi buld. Ve memlik ve meslik mlik ve skinleri

12.

hmyn lli ymni-y-ile syi

buldlar. Ve madileti envrnu u ve emin ve

13.

amnnda fril-bl ve mreffehl-l oldlar. Ve dergh-

liyesi mlk ve seln

14.

vrd ve vfdiyle izdim buld. Ve sa kol ve ol ol beglerin

ay ve Bayat ve

Bayndur ve Salur serverlerin atna oyup sery- salanat ve brigh- izzetinde

15. 16.

mveret ve tedbr itdi. Ve bu nu ve kengc ensnda mbrek dilinden bu kelm gedi ki Mdm ki kardum Engriyyede ola ve ol mamda, ki tamm berk ve mukem
17.

yirdr,

anda mtaain ala. Bize emn ve fir kll l olsar degldr. Ol fitne
1.

mddesini a itmekligi fery-

umr ve levzm- meli-i cumhrdan ayma

gerekdr ve t ol iyetden bize ferat tamm l 2.olmaynca h bir mhimme da r itmemek gerekdr. didi. Cmle ittif-la ol fikri avb grp 3.tad ve tasn ldlar ki her ne ki padih buyurd ayn ve kifyet ve ma- maslaatdur eyitdiler578: Fikrn ufasndadur maf Cmle na afeh-i ezel
4.

diy fern ldlar ve

577 578

B. 95b/3. T. 61b T. 62a/5. ...Beyt:

218

05.

ihni f nr tnda

Dde-i fitba ddi sebil

06.

od zamn- eleste didi am,

muu L! szi beliyye bedel.

07.

Bu ulluu tadm itmege, yle ki pdih buyura, muvaat kemerini cn biline

balamuz ve baret 8.baarn fermn mel-n munar lup il ademi zerine urup ururuz didiler. 9.Mektbt579 ve akm beglere ve meliklere ve boy beglerine ve arafdrlara ve u beglerine revn
10.

itdiler ki yar ve istidd- tamm birle salanat brigh

ubdiyyetine azmet klalar ve az mddet iinde 11.olu eri sa ol ve ol ol ve Trk ve Rum ve Arb ve Ekrd ve rmen erleri cmle onya
12.

arsna r oldlar ve Suln

cebene lt ve murebe ve murat isbb ve ir 13.ve erb edevt ve ltndan fri olm-d. Tli-i mesd birle Engriyye uddna mteveccih
14.

old. Melik Alad-dne

Sulan zzed-dn Keykvusu azmetini ilm itdiler. Bru ve iru akmna 15.ve eriyi ihtimmna ve ehir alnu rlarn riyet itmege ve anlaru-la ahd peymn tecdd
16.

itmege mel old. Ol bbda mblaa ld. n Suln Engriyyeye iridi, 17.ol gn eri
1.

aflar ve alaylar ekdiler. unu gibi tertb ve heybet-ile iramndur ve dde-i abr ehri epevre ir itdiler.

ulul-

Emr Mbrized-dn Candar s ve arndalar ehrden 2.meydna dlar, ol sebebile ki Mbrized-n Candar s Beg-ile Necmed-dn Candar Behrmh 3.Sivasda olanl ahdinde mekebde umet dm-idi, dyim biribiri-y-ile muemet ve ad-04.-vetde idiler. Mbrized-dn s meydnda avz-ile arup Necmed-dni Mbrizeti mutele ve meydna 5.davet ld. Behrmh, Sulnzzed-dn imetinden iczet diledi ve meydna azm itdi. ki am 6.bir birine iridiler ve b dirnek n r pelenk s-y-ile cenk itdiler ve mr-s slerini Msev 7.ejderh gibi bir birin cn adna bcn ldlar. Ve sara-yi Firavn gibi rba ve Nemrd od gibi 8.iltihba gelp mtevtir amne amleler biri birine ldlar ve hi vech-ile lib malbdan hir o-09.-lmazd ikisin da sleri pre

579

B. 96a/6. // T. 62a/10. Pes mektbt...

219

pre ve rze rze old ve hi birine a irimedi. Nr el

10.

eyer urubsna urup datoslar580

11.

ardlar ve ar omalar-la k demrci rsine donur

gibi biri birin na ve

cebesine dgdiler. Gir581 ciz ve r alup hir mahrdan 12.hir olmad. Dilediler ki llar nndan ekeler ve mnzaat ve umeti fayla irdreler. 13.Melik Alad-dn ehir apusnda-y-d buyurd ki Emr Mbrized-dn sya ardlar, n 14.avular vz ulana iridi, mrcaat klup dndi, Melik Alad-dn atna ehre 15.vard. Necmed-dn Behrmh da Suln zzed-dn imetine vard ve Suln anu abt ad-16.-mna ve tehevvr idmna fern ld. Ve amallar red itdgini ve adamlar def itdgini ol muamatda
17.

imna tadm lmd, begendi. Ve ilat buyurd ve nimet virdi ve

1.

mertebe ve maallini ziyde

itdi. Evvel bahr evvelinden ikinci bahr evveline degin

bu ara mutil ve murebete olrd ve mancnlar 2.atlup derkr ve ehir ir olm-d. Suln ehre berber buyurd ki medrese bnyd 3.lalar, ol niyeti zerine ki eger ehir feti msellem ve myesser olur-sa aa evf oya ve alebe ve fuahya
4.

kifyet idicek

mennet cemi cihtdan mheyy la. Ve eger ehir fet olmayca olursa iamet-in sary 5.dzmi olavuz, didi. n Engriyye mstali old, ahde ve nere vef gsterdi ve olu 6.emlk aa vaf itdi. Ve n nevbet Suln Alad-dne degdi an ymaa ve evafn ibl 7.itmege km itdi. Ve henz bnyd bk rr. Yine sz evveline varalum her beg bir ev yapdurd. 8.Ve her kim ki mkneti yo-d ve ayme ve argha da eli irmezdi, yir altnda kendleri-n birer 9.ev kazdlar ve atlarna ve avarlarna yir dzdiler. Ve ol bu resme pyne irrdiler. n gne 10.noa-y itidle irp nev-bahr bzr revc buld ve emeni an kalbe-yi gevher fr ve hev pr
11.

ur

olup rava-y arslar ilgirlige ve bd- ab yirdedrlige ve uyr menbir-i ecr zere ube-12.-vnla ve belbil ebkt ur- ecrdan nid nv -fe-subnellhi ne

tmsne ve ne tbin-

13.

az itdiler. ehir skinleri ve marlarna acz rr ve

14.

llet-i ayir arreti adden gedi.

Biri biriyle sylep eyitdiler ki Bizm imz bu

15.

bi-ralda bir kezden elden gitdi. Ve Suln

medrese bin itdgi ol cihet-indr ki

580 581

T. 62b/4. // P. 121a/10. debbslar P. 121a/11. Ve

220

kardanu fside efkrn mnhedm la ve ehri ala ve

16.

lekere bundan rilete iczet

virmeye. Bize bu teelll taammli h lzm degldr. Ve Melik Ald-dn Keyubd

17.

da mrvvet ve diynet ssdur. yed ki bizm mkbedet ve inmuza efat ide gel
1.

ittif-la imetine

varalum. didiler ve cem olup imetine vardlar. Eyitdiler ki

Melike malmdur ki biz ullar bir yl mddeti 2.old ki ehriyru hevdrl ciheti-y-in ir zametin ekerz. Ve hi bir yirden imdd ve muvenet 3.mhede itmezz. Ve intir adden gedi. Eger ehri rmet-ile teslm itmezsevz ol del af 4.ve ntuvuz ki h bhesz muara ehri cebren ve kahran alurlar. n tasallu t-la alalar, yandr ki 5.av ve af ve va ve erfe ab ve mub olaca degldr. Eger biz kullar bu let itirz-n ehri 6.teslm idersevz, maruz. didiler. Melik Alad-dn buyurd ki Gerek eydrsiz ve gireklik
7.

ve avb yolna

yrrsiz. Ben bu bbda dkeliizden acil ve erm-srum. Eger kardum-la ar ve ahd

8.

olursa, ki bizm cnumuza maarrat irimeye ve size da madrat ve muvadet lup

mzamet 9.irgrmeye, bu bbda kelm- adme asem yd idp sevkend-nme gndre, ol vatin h ehri 10.teslm itmekden yigrek malaat yodur. didi. ehr muteberleri n bu iczeti ve ruht Melik
11.

imetinden buldlar, fera ve dli-ile ara dlar, dernek ve

12.

ictim idp bir fa ve erb zbn

idi Emr Seyfed-dn Ayibe nigr imetine

13.

gnderdiler ve amn dilediler. Emr Seyfed-dn n

bu hikyeti iitdi, fi-l-l Suln

14.

imetine vard ve avli ar itdi. Ve d dest-i bs-ile

merref ld. n d aber

15.

ve risletin ed idp ehr alnu Melik Alad-dn bbnda efatin

ilm itdi. Esrri

surr- cebn-i mbrekinden uhr itdi. Ve far- meserret ve dmnlndan devlet

16.

beglerini sa ol begler begi smed-dn oban Beg ve ol ol begler begi zl Beg, ki

17.

iam

ekbir avn- mmlik-diler ve keret-i etb ve ml582 ve ricl birle mstahir

1.

olmlard ve her biri musin-i al

birle ehre-yi f olup apular muad

2.

ulem ve mveyyil-i fual ve melce-i sitem resdign cihn olmu-d.

Ve heme

himmetlerini ai dbir kfir zerine marf lmlar-d, davet ld ve li anlara didi.

3.

Ve cmle bu ikytu istimnden rrem ve dn oldlar ve suln l ve iddend

B. 98a/7. // T. 63a/21. ...ve ey

582

221

imege 4.tar itdiler. And idi ki h tvl-ile Melik Alad-dne ve erkn- devletine terkne ve tckine, 5.ulusna kiisine maarrat irmeye. An fril-bl lup alalarndan birine ki aa itimd ola ve yirine 6.ve gerek yarn ve esbbn geysden ve dekden ve mam ve menkdan h birinden dir itmeye. 7.Ve ehir aynna da mdfaat ve mmnaatlar-in, ki itdilerdi, mvaat lmaya ve taarru buyurmaya ve ahd-08.nmeleri ol bbda yemn itdkden ora kitbete getrdiler kend eliyle tevi idp 9.da teslm ld. n d ehre vard ve li ilm itdi, ehir ayn sulnu ilmu
10.

ve

sancalarn dilediler. Emr Seyfed-dn anigr yibeyi istediler. Emr Seyfed-dn da aret-i
11.

salanat penh kmi birle cebel ve geymel urndu ve eriyle sanca ve ryet
12.

pdih ehri alup ehre girdi

ve aamet ve imet-i tamm birle alanu ullesine nab

13.

itdiler ve ehr ehlin ulusna ve kiisine

istimlet virp mevid-i b birle mstahir

14.

ldlar ve Melik Alad-dni salanat sarynda ehr

aynndan birin evine nal

15.

itdrdiler ve zerine mvekkeller odlar. Andan ora Emr Seyfed-dn

ehr ayn ve
16.

muteberlerini suln imetine iledp selamladup el pdrdi ve istifr

diliyle itir

gsterdiler. Ve her birisi mretteb ve menziletine gre mkerremete ma old. n 17.ehir al ende ve orudan emn ve muman oldlar, Emr Seyfed-dn salanat aretinden
1.

iltims itdiler ki ehre varup anlaru-la mevkeb nirn cem ide. Ve irtesi, n alem

ubh-u afaf mardan 2.ulu ld ve af- ulmniyeyi nrnye mbeddel ld ve ehr muteberleri Emr Seyfed-dn-ile 3.brigh- salanat imetine geldiler ve iltims itdiler ki sulnu rikb- hmyn 4.ehre adem rence lup ehre vara. Suln fl-i ferr ve rz-i mbrek ve sat-i ferunde yin ve tamm 5.ve sadet-ile ehre girdi. aber583: Davet ol adar ldlar aa al kim ld aln-u afitb ol du-y mstecb.
06.

Devlet ve afer yemn ve yesrnda salanat tatna gep oturd. Engriye al

du ve endan ora 7.firvan direm ve dnr getrp idemt- pesendde tadm ldlar. Ve altn ve ae kseleri ve Arab 8.ve Trk ekn atlar ve atrlar ve ay yzl ve serv adl

583

B. 98b/15 // T. 63b/18. Beyt:

222

sm-endam ullar ve alylar ar itdiler, maall-i 9.ablde vi old. Ve her birin amri ve r mcebince enva iin ve anf- elf ma 10.olup her birin adna tarr ve menr u mestr oldlar. Suln gn bezm-i cihn-efrz idp 11.her birini terft ve alt birle merref ma ld, andan ora Melik Alad-dni Seyfed-dn 12.Ayibeye teslm itdiler, t Marse-i Malyaya iledp ol nevde Mnr adlu bir ala da mabs itdi.
13.

Ve rivyit ve veyif-i beyt-iyb ve maba ve arb-ne ki gerek yarn r ve

14.

amde ldlar. Ve ol

arafu beglerinden ve serverlerinden Meliki anda selmet teslm

itdklerine ccet aldlar ve dergh- salanat 15.imetine mrcaat ldlar. n Suln Engriye mhimmtndan ve malii abndan ferat buld,
16.

onya

drl-melikine muvedet buyurd ve ni u bisini mebs ve o emri ve ab ve bas- akmn

17.

menr ld. Her gn avdan ve top oynama ve seyrndan ve meydndan dnp

1.

sum ve yln- m

buyururd. Ve beglere terf-i erzn lur idi. Ve iy

bnda arbu kmurn cbr- cvn 2.zre revn lur-d lim ve lemleri b-diri cd ve adl-i mil ve isn- kmil birle o 3.utup vai ve erfi ifeti birle mesrr ve mamr lurd. T dil cndan Arap ve Acem ve kffe-i 4.mem aretin du ve ensna mel olup bu resme med ourlard ki:
05.

Klh ge-i ilm nefd yolndan

Ser felekden alnd klh- cebbr

06.

Zih zih ki bu bit ademli-ile zemn

Yitrdi ilm aa thmet sebksr

07.

Ezelden irmie zr saaf himmete

Cihr unur yle r divr

08.

Sen olasn ki ebed renk ve b-yi devlet

emen birin rez d ab bair

09.

Cihn klh srr yire ala gresin

Dise ki iylemezem heft ara srdr

223

10.

ikr-i yn- Skkn- Analiyya ve Fet-i n Sugur Br- Dovvom Ber-Dest-i Bendegn Devlet-i Salanat 584
11.

Bir mddetden ora ayl-i vesvesesi ve all-i endesi Analiyya kfirlerin

12.

dimnda temkn bolup aa

b oldlar ki far- cihlet ve ma- alletinden isyna

13.

meyln lup ahd peymn esni

temerrd ve iln yla uvatdlar ve salanat

14.

devletin nimet-i un unudb585 biri birine eyitdiler: Bir

yife ki dyim bizm

milletmze mulefet iderler ve yzlerini ble-i alibden tarf itmege lzm grrler dyim
15.

iat idp anlaru meelletin ekmek amiyyet ve ayretden aradur. Gel ittif-ile bir
16.

gce sil geyp

bund mslmnlaru nyib zerine hcm idelm ve cmlesini t-

17.

ahru ill birle helk lalum. Emvli

ve azyini ve avarlarn alup smet idelm ve

1.

murdumuz birle istill fesnda cevln idelm. Eger fe-y

sumnden

mslmnlara bir die olur-ise, ki Sulna bizm ayumz olmaya, -fe-hvel-murd- ve eger istim 2.olursa ki mslmnlara, bizm adumuza geleler, biz anlardan dn ehri Firenge atup teslm idelm. 3.Ve glmz bua berkidelm, ya cn virevz ya cnn vuline irevz. didiler. Ve cmle bu destn-ile 4hem-dsitn oldular ve sil geyp her fev cevf-i leylde ehr kimlerinden bir kim evine vardlar. 5.Ve ulusn kiisin ve pr cvnn ktal ve ehd itdiler. Ve irte olnca cmle mslmnlar atl idp anlarn 6.deize revn ldlar ve ml-u esbblarn rat lup ehli ve ayllarin esir itdiler ve aralarnda smet idp 7.lediler. ehd erv riy- udse vl olup ns utdlar. gnden bu vanu aberi Sulna 8.iridi ve mbrek bnnda merref hirinde am taayyur ve mellet peyd old. Begler ve ulular 9.ki apusnda rdlar davet itdi ve eyitdi ki Analiyya gibi ehr ki, kffr ilmi 10.seraddinde ve dery kenrnda mukem ehirdi, elden gitdi. Eger fi-l-l anu tedrikine idm
11.

olnmazsa alan sevil

alalarnda skin olanlar da n bu aberi iideler temerrd ve isyna az ideler. 12.Ve ol sebeb birle memleketde tezelzel ve inzi vi ola. Ol vatin tedrk mkil ve miz-u devlet
584

13.

mubil ola didiler. mer ve ekbir eyitdiler Her ne ki Suln buyurdu bu ullar

B. 99b/7de ve T. 64a/17de bulunan bu balk A ve P metinlerinde bulunmamaktadr, baln bulunduu satr botur. 585 P. 124b/13. oynadup

224

an iderz. Cnsiprl 14.ve at-drl eryiinden ihml itmezz. didiler. Fil-l mektb ve akm istihr
15.

asakr ve mer-y-in ilm birle merm olnd ve dlar eline

16.

virilp emr olund ki apar

ula ve ym atlar-la tz her bege irdreler. Cmle memlik-i

17.

Rmu sa ol ve ol kol beglerine aber

old, sehel mddet iinde ay ve Bayat ve

1.

Bayndur ve Salur ve ayri boylardan olu eri

ve ricl gelr, ml onyanu

2.

ar ve berrsna586 nzl ldlar. Nevvb- dvn-u salanat-in

muarat esbb

tertbinden fri olmlard. n eriler cem olup tammet iler ste ve per-03.-dte old, serperde ve dehlz salanat Analiyya feti niyyetine fl-i ferru ve li-i ferunde birle Ruzbe 4.arsnda nab itdiler. Suln irtesi yir-i hmyn ve ater-i meymn birle azm itdi. n Analiyya R-05.-mlerine sulnu ryt- cihngri udminde aber virdiler ceze ve acz anlaru line yol587 6.itdklerine pemn olup ilerinde sersme ve ayrn aldlar. -

Ve eserrun-nedmete lemm raevl-ab- ol 7.aval-u azb eyn fat old ve fler

bu fitnen mn ve mbdnn ylerin niveti ve 8.ve acbna avle lurlard. Anlar aa inkr idp ud endesine ve o b efkr rikketine 9.avle lurlard. n l l aralarnda tavle ulad, ol dien rru bireliinden 10.ellerini Firenk melikleri etegine urdlar ve anlardan istimdd aleb ldlar. Anlar da tacl-ile bir a gemiye
11.

er oyup

anlara meded ve muvenit-in gnderdiler. Ol fecere-i kefere kendler imddna deiz yzinden
12.

mhede ldlar, dumanl narasn urup ardlar ve beret urup boru

13.

aldlar. n

Firenkler Analiyyaya iridiler, Rmiler izz- tamm birle anlar ehre

14.

giyrdiler ve anlaru-la mstahir

olup aralandlar. Ve ol mns esbb-u kr u zra

15.

mel olup ehr iinde irde ve ikence diyra ddi, fil-al buyurd ki leker
16.

tertb itdiler. n hinhu etri syesi ol

dyire ekp ol ehri ortaya aldlar ve tr bran

17.

idp ol abadeyi anmeyi mecl virmediler

ki bru ve abdndan ara barma

1.

gsteribileler-in cebene ve let-i murebete ve muarata ve naamzenler

ve

yayalar iridiler, hem ol gice eriye buyurd ki eperler baladlar ve nerdbnlar dzdiler ve mancn-02.-lar amele getrdiler ve bru iinden ol meln a atmadan ayri releri

586 587

P. 125b/1. ...gelp T. 64b/23. ...bulup

225

yo-d. 3.Zr ki o ve tr-i brn sihmndan ol mdebbirler zehreleri yo-d ki bru zerinden ikra
4.

yriyebilelerdi. n muvemet mddeti uzn-d, yet aab ve

mdan Suln buyururd ki her beg 5.bir ayalar gi nerdbn ki bir defada on nefer er abileler, tertb ideler. Ve erin dilri ve bahdurlar 6.bru zerine sunlar ve bu umet mddesini usm- i birle fayla iridrsnler. Fermna 7.imtil ldlar ve ol resme nerdbnlar dzetdiler. Ve ol cemat ki nerdbnlar bru dibine iledeler 8.ve ol yifeyi ki nerdbndan burca aralar588. Ol avm ki tr brn idp o-la kfire mecl omayalar, 9.mufaal ve muayyen ldlar. n tamm arste idp dzetdiler, irtesi mecm eri musella old ve etri
10.

ve ryet menr arekete geldi ve ad-y ks ve nid-yi

11.

zurnay heybet ve hers tamm icsm- sfli ulbna avze ve ur-ile arurlard. Beyt589: ymet old lcudan ol 12.bild- Firenk Mubete irdi omudan u bild- Firenk

alard mele-i al muaddemleri

h- cihnu msmia-i erefine irdrrlerdi,

13.

suln- lem erin bahdur ve

14.

behlvnlarn oyup cmlesine istimlet buyrup tesyir- muadndan

her birin b
15.

vadeler virdi, t cmlesi dil cn birle driip mlan kffru anlarndan

enhru revn

eylediler. Tr u tu nehbetinden y Rab ol gn mi-y-idi kim r itdi felekde hem zemnde rr

16.

-yevme590 temrrs-semi mran ve tsrul-cibl seyran- leti hir old. Ve ol

17.

yife kim nerdbnlar naline mteayyin

olmlard fil-l nerdbnlar bru zerine

1.

odlar ve dilverler ve bahdurlar da ar omalar

ve yeni zrhlarla onar onar

ittif-la gne gibi llar ekp fil-l yldrm gibi dlar ve o Firenk 2.melain, ki tfk ve ok orusndan ki bedenlere ardnda simlerdi, naca ve oma birle 3.kelle-yi b sadetlerini a idp aaa dkdiler. Ve segird ve aaa inp apu bekleyen Firenkleri
4.

da t-i ahr birle helk lup peld celerini yire dkdiler. Ve apular adlar, alan

leker 5.da ehre oyuldlar b addu aded an dkp kfirler ulusna ve kiisine ab ve mub itmediler. 6.Ve ml ve ayllarn berde ve esir ldlar.
588 589

P. 126a/8. nerdbndan a burca alar T. 65a/23. Bu kelime yok. 590 P. 126a/16. Bu kelime yok.

226

rtesi Suln urd-i ran kibi ruu-u cihn nrna 7.binp tem elini aup kemeri keykvs beline balayup klh- kyn bna urund. Ve kemn- 8.c ulna brad. unu gibi revn-ile ki idd ve isde andan heybet ve kh tamm ola. 9.ehre girdi ve memleket tatna oturd ve yet fet ve efatden buyurd ki dilverler ve bahdurlar
10.

kfirleri rup cnlarn esfel-i sfilne irrmekden fri olalar ve da kimesneye hi vech-

ile 11.ikyeti nekbt itmeyeler. Cidl ulesi iltihbdan ve bel derys rbdan skin old. -

Ve le

12.

y ar abl meke ve y semu ala ve iyal-m ve uiyel-emr13.

fermn ziyde ve mr zerine nfid old.

n salanat irdeti sefnesi Cdi-i uul zre

14.

arar utd, Suln bezm-i m buyurd ve kffe-i

mer ve serverleri ve blk serdrlarn

ve mbrizleri ve bahdurlar r idp avif-i n-mar birle 15.ma ve mamr ld. Ve bir hafta demdem rezmi bezme mbeddel idp dumnl kselerini anlara r
16.

itdi.

Mbla altn ve ae virdi, andan ora Analiyyanu mazenlerine ve evlerine naar idp ner ve mr-17.-den gerekl melin grp ol nesne ki elbette nkiri yezdi isteddi ve madmi mevcd lup
1.

az o eyledi ve cmle eksgin grp buru ve brlarnu

meremmet olmalu yirlerini mesdr ve meremmet 2.kldurd. Ve sbaln gir Mbrizeddn Ertou Bege buyurd t kim ol il vefi zere, ki 3.vfd, gir tadm lup mteferrilerini yirl yirine davet ide. Ve Suln ol yin olup lenleri 4.yirlerin ve larn ve esbb ve emvlin a ciheti-y-in taarruf itdi. Dvn- alda ftirinde ebt 5.itdrdi. Ve ban aat- iyyeye ifet buyurd ve bu mihmt itmmna irrib ve kmur-06.-nl ve dumnl birle Darl-melik onyaya mteveccih old. Ve n anda irp devlet tatna ve salanat 7.maalline oturd, erf- ve eknf- memlikine fet-nmeler irsl ld. Ve her bir pdiha mertebe mikd-08.-rnca ol anmetden tufe ve armanlar viribidi ve begler mnir ve terrini murdlar vefi mcebince 9.mesr ld. Ve her birine pdihne terfler ve ilatlar virp ill iline ve evl evine destr
10.

virdi, her biri kend boy ve nkeriyle yridiler yine ve menzillerine vardlar.
11.

Ve ol kend serynda

leat ve rat-ile rzigr gerp y ve na mel old ve

ala adl dda mel old.

227

12.

ikr-i Azmet-i Suln- lib be-araf- Snb ve Fet-i n der-Ahd-i Humyn- 591
13.

n reb ehresi seb- kfr- nib kisvetinden ald ve abat ferrlar ve

14.

anat mealar ddi. Beyt592:

15.

bis- gn--gn ve dr bualimn kh ve hmn ehresi zerine

ab ki sebz-ile zeyn itdi b- dnyy

ar ve tze lup mr-zr- uby

16.

Nesm-i bd ki ki dirildr icz,

letdi b- ru- mucizt- sy.

17.

eriler cem olup h derghna gelecek vat old. Cmle devlet ikbl gibi
1.

brigh- cell-i

salanata yneldiler. Ve her arafdan arf- tuaf ve hedy birle

ubdiyyete mteveccih olup mlzemet-i imete 2.itil gsterrler-idi. T meliden her ne ki sni ola, cn ve gl birle ol ullu 3.yirine getreler. Suln kend ekleri ve cemat ve sa ol593 begleri birle haftada bir gn 4.meydna up op ve evgn oynar-d. Ve s ve oma ve syir eslia idmni-y-in sil-rl 5.idmn lurlar-d. Bu l ensnda Sulnu Svs uasna azmet rna ddi. 6.nn- lem-ryini ol avba myil ve maf ld. Ve mahd olm deti zerine anda urb 7. u ma inm ve isn buyurd. Ve far- madilet ve ilye-i nfet birle melik ve devlete zb ve ziynet 8.virr-idi. Bir gn Suln bezm-i Kvus rste lup cm- Keyusrev n iderdi. Ve ad- er 9.ve irveti594 ferm idp bde-i gl-gn-la n--n obet iderlerdi. Sinb erf muflarndan
10.

ad irip bir mhrl nme aret-i salanata iridrdiler kim Kr

11.

Aleksi tekr Cnit cinyeti

hir olup kend ssndan tecvz itmdr ve pdihu

12.

a ser-addndan taarruf lmdur

ve Snb uurlamdur, diy. n Suln nmeyi

mtlaa itdi, egeri ol abru istimndan 13.mbrek r infial buld. Ve lkin ol lde

591 592

B. 102b/10. // T. 66a/10.satrda yer alan bu balk A ve B metinlerinde yoktur. B. 102b/12. Bu kelime yok. 593 B. 103a/2. // T. 66a/18. // P. 127b/3. ...ve ol ol... 594 P. 127b/9. rb

228

urefnu y mni595 ve ivn- afnu meclisi

14.

mkedder olmasun diy, ihr

15.

olmad596. rtesi n ki seyrna bindi, mtefekkir ve mteayyir yrirdi.

Begler ve ulular

muayyer rn mbrek ehresinde mhede lurlard, amm keyfiyyet-i l 16.suline mecl bulmazlar-d. n Suln seyrndan dnp devlet-neye nzl ld, vn 17.ve yln dediler am yendi. Suln alvet-saryna girp beglerin aleb itdi ve li
1.

anlara

tarr ld. Cmle aab vdsine ve ay ayas deizine lib itdiler. Bu kfir kii bednihd 2.ki heme bu aret arc-gzr ve bc-dr ola gelmi ola, bunu gibi kstl ide ve 3.bunclayn adde irie ki memlike ama idp kend mertebe ve midrndan tecvz la. Eger h- 4.cihnu fermn olursa ki bende-gn- devlet ve hevdrn- memleket ol kfir 5.zerine varavuz, md-i perverdigrdan oldur ki aner-i b-dr birle ol k-sru ann yire 6.dkevz. Ve ahr u evrlar birle ol bildu mezratn askir-i manra ylin fal 7.ve al lavuz. Ve anu aml-i abasnu cezsn virp tre-bat ayra ve rzigr lavuz, didiler. 8.Suln bir cematdan, ki Snb grmilerdi ve anu keyfiyetini baret baaryla itibr 9.lmlard, sul itdi. Cevb virdiler ki Snb ceng-ile alma olmaz. Meger ki bir mddet
10.

muarat ideler. yle ki anu al are azlndan

bualalar ve deizden ve urudan h nev-ile 11.anlara medd irimeye. mkn var ki ol ehir bu vech-ile fet olna. Ry oldur ki bu yl leker
12.

gnderesiz, anu ilini uralar ve anlaru

13.

aylini esr ideler. Ve ol neviyeyi bi-klliyye arb ideler.

n nevsi arb olup

14.

deizden da nesne gelmeye, ol vatin alma yet geezdr, didiler.

Cmlesin ry

bunu zerine arr utd. rtesi tamm cemiyyet ve lt ve iddet-ile Snba azmet itdiler.
15.

rdi csslar gnderdiler, t Kr Aleksin ve vilyet ve Snbu avlini

16.

giregi bigi

bileler ve becid mrcaat idp aber ilm lalar. n csslar avdet idp

geldiler, eyitdiler: Tekr 17.Kr Aleksi bi yz atlu-y-la fil ol diyrda ikra meldr. Ve her gn bir eme-sr zerinde
1.

bir am-gsr-ile mey-i eruvn tenvl lur ve h

l-ile bu arafdan fikr endesi yodur didiler. 2.n serverler bu aberi iitdiler Mirr gibi rba ve Zhre gibi meserrete yz utdlar ve li 3.klhn hevya atdlar, yine
595 596

B. 103a/14. // T. 66b/4. mna T. 66b/5. itmedi

229

dutdlar. Ve vehm mili segirdime r itdiler ve yortdlar. Ve n-gh 4.bir ikr yirinde aa iridiler ki bir eme zerinde y ve na meldi. Hem ol 5.ireti maallinde ve selveti meclisinde cn yaasn ele aldlar. Egeri dilverli ve bahdurl-la evvel 6.admede597 amle itdi, ibetl-emr ill ldesini ml boynna urb askir-i manr drlarna
7.

getrdiler. Ve erisin basn atl itdiler ve alann -mukarrinne fi-l-efdi- fatyla

cebe-ne-i 8.da dutsa idp zerlerine mvekkeller odlar. Ve fi-l-l ula ar ve f idmetine 9.irsl ldlar ve ol ferunde aberi ilm itdiler. n mbeir aber virdi ki aret-i salanatu 10.malb ve masd myesser old ve taab ve zametsz devleti dmeni esr-i minet ve ell-i nekbet old,
11.

Suln bu aberden dn olup idi ml ve i ve

12.

terf ve isn birle deiz ve kn gibi

bay ld. Ve ol melik ve nuret bereti vn

13.

gklere iridrdiler. n begler nmesi

mamidet ve ymn-i nabet birle men-d,

14.

tamm lida mblaa lup bezm-i m itdi. Ve ol aber

istim-y-la sem-
15.

erann ve erb- eravn uvve-i smia ve yia-i ma oldlar. Ve buyurd ki

ol

mal mufaatnda itiy ve ihtimm tamm lzm lsunlar ki mevkib-i hmyn da u

16.

anlaru aabince varur ki her ne ki mute-y ry ve msted-y malaat ola, begler

urnda 17.tadme irie. nci gn Suln da Snba revn old. Ve rrem ve kmurn ve mnl-la
1.

ol udda iridi. Cmle askir ve eslia ve iddet-i tamm-la ryt- salanata

istibl ldlar. n 2.aret-i salanata yan oldlar, atdan inp radan imet yirin pdiler. Ve begler ve serverler 3.ehriyr- lem gevher-br elini pmek-ile eref-i tabl buldlar. Suln her birini ayru ayru nvzi 4.idp sord. n ser-perde-i mbreke nzl buyurd ve emr itdi ki Kr Aleksi aya 5.bayla imete r itdiler. n tat- imetine iridi, arat ve meellet yirin pdi. 6.Suln yet mrvvet ve mkerremetinden aa nvzi buyurd. Ve eyitdi ki: r mell 7.itmeyesin ve bu dien vu-y-in mtefekkir olmayasn. n el-n selmetsin, mmkin ki 8.murda da iresin didi. Ve Kr Aleksi n bir laa brighda oturd, Suln destr 9.virdi, vea vard. rtesi Suln buyurd ki eri mecm geyimlerin geyp
597

10.

atlanalar ve iru uru arafn muara lalar. Ve Kr Aleksiye aber gnderdi

T. 67a/4. ...bir a

230

ki nki

11.

mevkib-i hmynumuz bu udda uzur- mbrek erzn ld, mad sl

12.

olmaynca mrcaata

imkn yodur. Gerekdr ki kend demlerinden her kimine ki

inanur, ehre 13.gndere ve ehr alna nahat ide. Tekr utsa olan beglerinden birisini itiyr itdi.
14.

Suln kmiyle ayan badan

15.

als itdiler ve tekr atna iletdiler. Tekr aa dil aber gnderip eyitdi ki ehri sulnu ullarna
16.

virp ehr iindeki ululara598

teslm itsnler diy. n aid ehre vard, ol fatyla uzatdlar ve eyitdiler ki: Eger Kr
1.

r idrkl mdebbirler dillerini heeyn

17.

Aleksi utsa old-y-sa anu ulu irimi oullar

vardur ki her biri kiverdrl

dbyla rste Cniyet ve arabiznda ururlar. Anlardan birini 2.pdih iderz ve bu memleketi Trke ve mslmna virmezz. didiler. n id mrcaat ld, 3.ol nesne ki iitmi-idi, didi. Suln buyurd ki anlaru ccetine ilzm-in gir ehre 4.varsunlar ve anlara gt ve naat itsnler. Vardlar naat itdiler, fyide itmedi. n id 5.yib gir dndi, Suln ol lden at aaba gelp ad. Buyurd ki Kr Aleksiyi 6.ar bend-ile ehr atna ileteler ve ab- bel birle ikence ideler. Ve eydeler ki: Y ehri vir, 7.y Kr Aleksiyi helk iderz. diyeler. Celldlar bu km mcebince aa ikence virdiler. Ol da feryd u fin 8.lup arurd. Ve ehir al da br zerinden baarlard. Ve Kr Aleksi anlara eydrdi ki: 9.y dinszler, ehri kimn-in salarsz? n beni ldreler ve sizi ahr lcyla ralar ve esr
10.

ve berde lalar. Bu mmnaatu size ve baa fyidesi nedr? didi. Ol gn da bu

11.

mcebce gedi ve ba aaa gibi b-h

13.

ve aam iridi. rtesi Suln buyurd ki Kr Aleksiyi yine ol araya ileteler

12.

aa oyup ikence lalar. letdiler, ol adar dlar ki mar ve medh

old. n ehir al grdiler ki pdihlarnu zrl adden gedi ve men

14.

nef itmez, ehir al gelsn szmz vardur,

br zerinden ardlar ve eyitdiler: Tekr demi gir ehre diyelm didiler. n id ehre vard, ulu kii cem olup atna
16.

15.

dirildiler ve eyitdiler: Eger selmetli-la kend

17.

Suln and ierse ki Tekri ldrmeye ve iczet vire ki

vilyetine gide ve bize da amn virp cnumuza ve mlumuza ad

598

B. 105a/4. // T. 67b/4. ...ve serverlere...

231

itmeye ve destr vire ki

1.

nireye dilersevz gidevz, ehri teslm idevz. didiler. n

id gir dndi ve li tarr itdi, 2.Tekr sulnu av- muarrebesinden birini od. Ve bu manyi anlara didi ki ehr al bunu 3.gibi peyam gndermiler diy. n bu man udygn semine irdi599, begleri r 4.idp avli bildrdi, cmle dmn oldlar. Suln Tekri oyup anu atnda and idi 5.ki: Eger ehri bize teslm ideler, bizden Tekr Kr Aleksin cnna ve tenine maarrat ve ziyn irimeye. 6.Azdan odan anlaru da mlna, cnna taarru irimeye. Ve iczet buyuravuz ki t her 7.anda ki itiyrlar ola, imet ideler. Ve mdm ki Tekr benm-ile muvaat ve arc-grl
8.

idp ylda ml ve iml

9.

azneme gndere ve ne adar eri ki ylda iltims olna, viribiye,

ben da Cnit

memleketin Snbdan ayrn arbizon ve Laz vilyetleriyle600 aa muarrer lam601.

10.

Ve eger bu mann ilfn lurlar-sa ve ehri teslm 11.itmekde tehvn gsterrler-ise,

mdm a -tel-nun fal ve inyetine yledir ki 12.ehri ahr-la alam ve Tekr da helk lam ve bu ehri ve vilyeti aln ulusn ve kiisin
13.

esr lam. n idler

14.

sevkend-nmeleri ehre iletdiler, al muman ve skin ve emn oldlar

ve sulnu

sancan istediler. Begler biraz aem-i manrdan ve biraz Tekr alndan sulnu
15.

sancan aamet ve yn-i tamm birle enbe gni Cemiyel-ir yigirmi altnc
16.

gninde ki sene itdiler.

-id aera ve sitte-mie- ylndadur, ehre iletdiler ve br zerinde nab

Gice irteye degin dedib Tekri meclis

17.

beret urup dl lurlard. Suln arada bezm-i hmyn

1.

nsine r itdrdi ve oturb iret ve dmnla mel

oldlar. Ve ub uba 2.iridrdiler. Ve irtesi eri-y-ile suln fermnyla atlandlar ve ehir mubelesinde uff ekp urdlar. 3.ehr ayn ve muteberleri gice sanca-la giren begler-ile ara dlar ve suln inde 4.yir pdiler. Tekri suln inde yayan urur grdiler. Ve ehr kildlerini tekr urnda
5.

suln ullarna teslm itdiler. Suln

balarna istimlet idp ilat geyrdi. ehre 6.vardlar ve saular r idp mheyy

599 600

P. 130a/3. iridi T. 68a/6. vilyetiyle 601 B. 106/3. // P. 130a/10. ...ve dyim naar- inyetm andan dir olmaya.

232

ldlar. Sulnu mneccimi da sulnu lii mcebince 7.vat itiyr iderdi. n derece-i sadete iridi, suln rikb- hmynn ehre dnde-8.rp aamet ve heybet ve amet-i tamm birle ehre girdi ve nuret ve fet ve afer tatna oturd. Ve bezm 9.denp ehr al direm ve dnr nir itdiler. Suln Tekri tazm ve tebcl ciheti-y-n biraz aya 10.zerine urd. Andan ora emr-bra iret itdi, Tekre cmle beglerden
11.

yuaru yol602 gsterdi.

12.

Oturd ve temkn ve tekrim-i tamm itdi. Ve tenaum u taadde mel oldlar. giceyi gndze uladurdlar. rtesi Suln seyrna bindi. Seyrndan dnp Tekri
13.

Ve

itdrdi. Ve andan ahd peymn diledi. Tekr da ol msvedde mcebince, ki Suln

14.

dvnnda aleme gelmi-idi, kasem yd idp and idi ki n Suln- lib zzed-dn

Keykvus 15.bn-i Keyusrev baa, ki Kr Aleksiyim, cnuma amn vire ve Cnit memlikini ki Snbdan ayrdur,
16.

muft ve levik birle baa ve benm evlduma muarrer tuta.

17.

Her yl on bi altun flr ve bi yz yk env- tuaf ve malbtdan

ba at ve iki bi ba sr ve on bi ba oyun ve elli

1.

azne ve maba ve abl ve arb-neyi a

vireyim. Ve istimdd vatnda imkn oldua eri dai 2.dir itmiyem, diy and idi. Bu cmle zerine arafeyn emili ve ekbiri yimi ve idi hid 3.oldlar. n sevkendnme tamm olup azneye iletdiler, Suln, Tekre bir nefs terf ve hne 4.ilat yle ki seln himmetine ly ola, cme-i ndan-i zer-dz ve klh- mfevveini nev-rz
5.

getrtdi ve geyrdi. Ve pyghdan ey muavva at muraa eyer ve uyanla getrdib virdi.

Ve bir a 6.nefer ekleri da bu resme terf ve ilatlar buyurd. Ve abl- dan brgrler ve tz atlar 7.ve yk atrlar ve ayra virdiler. Ve buyurd ki Kr Aleksi da atlana. Tekr il ve grbz kiiydi. 8.Fil-l ki Suln ayan zengiye oyup bindi ve nefrler borular alnd ve avular 9.vz ve drblar avulu! dimesi vz yayld, Tekr iyeyi Suln rikb-dr elinden zaman yridi, Suln buyurd,
10.

ald ve yayan revn Sulnu at ince yridi. n bir

11.

iyeyi yine rikb-dra virdi ve atna bindi. Sulnu yrirlerdi. Suln bir sat sevil erfnda seyrn ld.

yannca hem-inn olup syleib Andan ora inn- mbrekini r idp meclis-i cihn-efrz

12. 13. 14.

ehr arafnda maf itdi ve n ve tam diledi. Ve n

mil-i nev-rz rste ldlar. Tekr-ile iret-i n--n

602

B. 106b/7. yir

233

lup cmle ayular ferm itdiler.

15.

Ve Tekre arb eer itdgi vatin izz idp env-

la dil-nvzl gsterdi. Ve destr 16.virdi ki kend taallutndan ve ehr aynndan kimi ki bile alup gitmek isterse, 17.alup gide. Ve irtesi Tekre destr virdi ki selmetlla b-mni ve menzi kend
1.

kend vilyetine gide. Ve bunlar-i-n gemiler mretteb ldlar ve

gemilere binp Cnit ve arbuzon arafna 2.revn oldlar. Andan ora Suln buyurd ki her ehrden bir ib-i mknet bay vceyi 3.greler, Snba gndereler. Ve eger z vanndan emlki ve arlar oldun bahne lalar a-yin
4.

sulnla alalar ve tamm bah vireler. Salanat aretin kmi mcebince

memlikden ol vceleri, 5.ki keml-i al ve vfr- ml birle mevf ve marf olmlard, uyurtladlar ve eb ve ey ve taallut-la
6.

Snba gnderdiler. Ve nyibleri

vilyetlerden ne del iftsz ve yirsz usuz raiyyet varsa, 7.ki Snb elinden kfir olduda amlard, gir adm vaanlarna getrdiler. Ve ift kzleri 8.ve toum virp zirata mel ldlar. Ve kelsy mescid-i cmi itdiler. Ve ve ab ve minber 9.ve mein ve muarraf nab itdiler. Ve emn dizdr ve mstaflar tayn itdiler. Ve burc ve brda rane
10.

ve yarularn meremmet ldlar. Ve eri beglerinden birisini sbalna mevsm

ldlar. Ve biraz eri da 11.ol arafu mufat-y-n anda anu-la odlar. Ve il ehr ayd u yaran geregi gibi
12.

grdiler. Andan ora ref-i sadet ve muib selmet

13.

Svsa mteveccih old. Ve andan

beglere ve ululara ki bkr zametin ekmilerdi, ilat

14.

ve terf buyurup env-la isn ve nvzi

ld. Ve evlerine ve ehl-i ayllar-y-n

15.

kemlar ve ey armanlar virdi. Ve destr buyurd,

t d ve rrem her biri kend

evlerine mteveccih oldlar, varup vaanlarnda rat oldlar.

16.

ikr-i rsl-i Suln eyh Rabbn Mecded-dn s r -Rametullhi aleyhi- be-areti Drus-Selm be-lm- Feth-i Snp603
17.

Ol

rzgrda

suln-

lib
1.

zzed-dn

Keykvusu

msmi-i

erefine

iridrmilerdi. Melik Eref

-rametullhi- aret-i ilfet adna bir urnay hav

603

T. 69a/10 ve B 107b/17. satrlarda yer alan bu balk dier iki metinde yoktur.

234

yzinde kemn gulle bnduyla drdi. 2.a ve ader ol bndu aa ondurd604. Bir mektb men evhid- adl birle mesr 3.lup bir eliyle ve ol urnay uzlayb da bir a tuaf ve armanlarla alfe aretine gnderdi. 4.Ve alfeden da aa naar- inyet olup ur eyerl uyanl atr ve terf geldi. Ve elbnda 5.ziyde old. nki Snb fet old ve slm ir kffr diyrnda uhr buld 6.ve amd en Rabbl-lemn -tel ve

teaddes- aretine ve alavat, aret-i seyydl-mrselin muaddes

7.

ravasna -

allllhu aleyhi ve sellem- ve emrl-mminn -raiyallh anh- dus ziyde oldu

yan ve ra 8.aly semine iridi. Suln ey-i lem piv-y f Mecded-dn-i s -rametullhi- iml ve tuaf 9.ve hedy-y b-ad birle cevhir ve efrz ribat y ve Rm ve kettn- Rm ve sarlt-amel bent
10.

ve ullar ve alylar ve egdi ve tz atlar

11.

ve atrlar ve pserek develer ve altun ve gmi lt birle

ol mbrek fet abriyn

12.

aret-i ilfete irsl ld. n ey Mecded-dn maarr- ilfet

drl-melik-i immete

iridi, anu muaam muaddemi ikrmnda mblaa gsterdiler. Ve -ehlen ve sehlen

13.

bir-rasli ve cebd vechir-rasli li-ubbi vechil-mrseli- kermetini dile getrp bu

14.

tekerrm ki ey anda

telaffu buyurdlar. ikr-i kermini cerde-i em ire abit605

15.

ldlar. Ve iczet-i inrf vatinde ismet

ve ahret servlini ve mrvvet meyzerini

emrl-mminn muahhar ve mkerrem bedeninden ftvvet-nme 16.ve destr- salanat yazdlar ve klh zerine arlm dlbend ve dera ve muarraa ve menr-i salanat
17.

mesr- tavyyet-i imet udd- erat birle ve bi egn berda atrlar muraa eyer
1.

ve uyan-la ve bi

tz atlar mbrea berkstvn alas- zerdz birle ve on ba

ecn-i icz ve enf- elf 2.ve env- inm Hindu606 Ve m umalarndan ve d ve anber ve ziyd ve nfict- Trk ve syir tufe ki uhd-i 3.slifde h bir pdih anu gibi ikrm ve itim bulmad, viribidi. Suln ol terft ve hsn-i 4.iltifta meserrt ziyde idp tefhr mbht gsterdi. ey Sulna irdgi ol zamn 5.lem rremldan Bar-i Aar gibi mtemevvic olmd. Meslik emn ve memlik skin ve fitne uyuda 6.ve devlet uyanu-d. Memleket imret
604 605

T. 69a/13. oknd B. 109a/17. // T. 69a/23. ebt 606 P. 132b/2. Hindsitn

235

ve sadet, huyr ve erat uvvetl ve ulm ve bidat madm olm-d. 7.Erfu erf ve ulular salanat fermnna mu ve idemt- veyifine muvabet ve mebir607 ve tadm-i
8.

evmir mu zre mesb ve mebir olup cmle erf ve diyr mreffehl-l rzgr

gerrler-idi.
9.

ikr-i Azmet-i Suln- lib608 Keykvus be-araf- arsus

10.

n Suln- ferr-i Yezdn ve nuret-i sbhn birle Snb fetinden avdet idp ol
11.

salanat

maarrnda skn buld ve madilet ve kermt birle ol yaza ard. Ve

12.

Sleymn ve irira-y

aamet zre ittik lup per-ehre ullar ekvb ve ebr birle

13.

arb- ra dyire lurlar-d,

diy sirit-i ul ve idd- serhengler ve yasavul ve

14.

apuclar brighdan ara imete iltizm

gsterrler-idi. Ve erf ve eknf serverleri

15.

selml uffasnda af ekp ullu dmeti-y-in

el balayup aru ururlar-d. Ve

16.

mlk ve ekbir ve uam ve emcid arf ve urf-y Arap ve Acem edeb-ile

dizin

kib tb-nede y ve irete mel olup muribler ternesin ve szler szin istim
17.

lurlard. Ve ur-i cenk ve v-y ny arengden gerrlerdi. Bu nama zere bis-

1.

arab

denp tomr- bkr dirilmi-idi. Ve bu resme giceyi609 gndze uladrup

iya mel 2.olmlar-d. Ve uar ve ndemya la ve inm b-pyn irirdi. Ve elvn terft melbstdan 3.ehriyru eyvn mlzimleri nev-bahr imeni ezhr gibi reng--reng olmlar-d. n bahr 4.old, Suln marse-i ayariyyeye azm itdi. Ve dergh- liyyen muarreb ve av ve beglerine 5.fermn dr oldu ki erf beglerine ikm yazla ki cmle ki skir eriler-ile Yingibzr ayrlarna 6.ve otlalarna mteveccih olalar. Ve begler apuya gelp Suln dest-i bsi-y-ile merref olalar. T 7.evmir meli nice ki dr olursa, anu mhimmtna idm olna. Fermn- al mcebince cmle 8.ser-lekerler ve bahdurlar idde ve yara- kmil birle ol bzr-gh yazlarna mctemi oldlar. Ve begler alvet 9.enf- niam ve pkeler-ile aret-i salanat imetine apuya vardlar. Ve dest-i

607 608

P. 732b/7. mbdir B. 108b/14. ...zzed-dn 609 T. 69b/20. gice

236

bs-i erefe iridiler.

10.

Ve seyrnda ve meydnda ve vn ve ikde sulnu naar-

11.

inyetine mel ve ma olurlar-d.

Bu enda Sis erfnu arcclar Ss tekri

12.

Lfndan ikyet-i tamm birle mrcaat idp

dergh- liyyeye geldiler. azne

yazclar bu manyi aret-i salanat imetine ar itdiler. Suln 13.bu aber istimndan yet aaba gelp amiyyeti amar arekete geldi. yib begleri r
14.

idp iyyeyi
15.

anlara didi. Mecm eyitdiler ki ol bed kii ve b-edebe zecr ve giml itmeklik

yet

malaatdur, amm bu mevsmde anu iline girmeklik ssdan ve yezden ve svri siekden
16.

yet taari vardur, zr ki erilerimz avm- Etrkdr ve yayla yirlere mteavvid

17.

olmlardur.

Eger Suln meramet buyurup gz falnu irine degin abr iderse ki hem
1.

atlar semirp nimetler vfir ola,

ol vatin gnei issisi mnaf olur ymn-i teyd-i

rabbn ve fal- nuret-i yezdn ve fer-i devlet-i suln birle 2.mteveccih olalum. Ve cemiyyeti tamm birle ol mdebbire varb tedb ve tar-i -kem-yenba- evveline ki610
3.

andan alan mtemerridleri da irsn olup ibret alalar. Beyt611: Kenr- b amu pr-azyin-i dr
4.

Fe-y r amu pr-defyin-i rn

ubr yirine sad riy mk abr Yemi yirine zebercedle lal virdi un
5.

n ki gz fal iridi, askir-i manra arekete geldiler ve Ksidere yolndan

Ggerine geldiler. Ve ordu 6.anda idi. n bu aber Tekre iridi ki, Suln Firvn eriyle Ss vilyeti adna azm idp 7.gelr diy, sm-b gibi rba, cigerin arreti od gibi iltihba geldi ve tasr-i idmet ve ihml-i 8.ubdiyyet itdgine ayrn olup peran ve pemn old. Ve ryet-i salanat blndan kendzini 9.cer-i tl ve atl-i t-i cidl bilp ol let dien definde ayl-i letyif-ile def itmege
10.

ve meverete mecli almad. Ve

mutar olup her arafdan eri cem itdi. Ve murebet ve cenge czim ve zim 11.old. Ve bu l meli meviinde malm ola.

610 611

P. 133b/2. Bu kelime yok. T. 70a/13. Bu kelime yok.

237

n mevkib-i hmyn askir-i manriyle eniz612 ala-12.-sna iridi ki Lfnu andan mukemrek alas yo-d, sulnu fikr ry yle old ki
13.

fti-y fet ve

muaddime-yi nar ol alay la. n avn-i Rabbn birle ol ala aba-y teysre gele,
14. 15. 16.

alan alalar da tzde myesser ola diy buyurd ki mancnlar ve oplar nab613 alaya atdlar gn ve gice mtevtir atb olu gibi ir a-la oldrdlar. ir al yet aczlerinden cez idp sersme ve ayrn fin- El-amn y h614- cihn! diy
17.

ardlar ve gn

mhlet dilediler ki eger gn olnca tekrden meded irimezse da

1.

h r itmeyip alay teslm

ideler. Suln anlaru mltemisini icbete marn

ld. ala ehlin idi n tekr atna 2.iridi, avli didi. Cevb virdi ki Ben kend imde ayrn almam, siz liz 3.tedrkine meclm yodur. Elzden geldke kendnze re lu. didi. n id alaya mrcaatdan 4.ora Tekr aberin ehl-i alaya ilm itdi salanat areti imetine gnderdiler. alay Sulna 5.ol ar-la teslm iderz ki Suln bizm cnumuza amn virp and ie ki erisinden bizm 6.emvl ve evld ve aylumuza ziyn irmeye. Suln anlaru iltimsn abl idp ol resme ahd 7.ve peymn itdi. Ve buyurd ki ol resme ahd-nme yazdlar ve virdiler. alanu muteberleri dehlz-i 8.cihnpenh imetine geldiler ve sulnu sancan alaya iletdiler ve dvn nyibleri ve emnleri
9.

da yuaru alaya vardlar. Ve evlerin ve yaran ve relerin grp eksgin bitrdiler ve

10.

diz-dr yneldi

ve ir erleri nab itdiler. Andan fri oldutan ora Suln Kanin alasna ve ol alanu skinleri mdfaat ve mmnaata balayup arb itdiler. Suln
12.

11.

buyurd ki mancnlar

ve oplar nab ideler ve ala ve ehline alel ve elel irgreler ve

13.

mancnlar nab idp nerdbnlar

da dzdiler. Salanat kmiyle yle nerdbnlar

itdiler ki her defada on nefer sil-p 14.er a beldi ve eng-i suln uladurup tr u brn atdlar. yle ki kfirler bedenden
15.

baamaz oldlar. Bir amlede dilrler ve bahdurlar

16.

kendlerin nerdbndan up alaya bradlar.

Kfiri ol midrda rdlar, ann sl gibi

revn olup ad. Andan ora ala 17.apusn adlar b askir-i manr615 girdiler ve ala

612 613

B. 110a/6. // 70a/22. Cincin B. 110a/9. // T. 70b/2. // P. 133b/14. nab idp 614 T. 70b/3. pdih- 615 B. 110b/14. // T. 70b/20. ...ira...

238

ehlini rat ve nehb ve esr

1.

ve atl lmaa mel oldlar. n ol mhimden

ferat buldlar, nevvb ve dvn alaya vardlar. 2.Ve yara eyirin anbrlarn grp abt itdiler ve dizdr ir erleri istif in nab 3.itdiler. Andan ora Lfn- meln prna yneldiler. Ol da yara ve istiddn grp
4.

tereddd ve avf-la avaa gelmi-idi. Emr-i meclis, ki ol letde alya begiydi, bi

bahdur 5.nmudr atlu yaralayb irte olmazdan din kend avndan bir iki nefer-ile kfir askiri yanna 6.vard ki kfir erisin keyfiyyeti ve kemmiyyetini bile. N-gh kffr anlar ortaya aldlar ve o 7.ve lc-la atlaru drdiler ve anlar yayan alup bergrni616 penh idndiler. Ve o ve l ve oma-la 8.def-i eiyyet-i kffr lurlard. n gne ul itdi, alya begleri Emr-i meclis imetine yneldiler 9.ve an ol mam- malmda bulamadlar ve aiyyeyi malm itdklerinden ora tekr erisi arafna mteveccih 10.oldlar. Emr-i meclis cmle a lekerinden yz nefer bahdur itiyr itdi, ki Emr-i meclis anlar bi
11.

ava erine mubil utard ve anlara ey aaba kyler ve

tmrlar ve llu yirler virmi-idi ve dyim 12.anlar envla riyet idp grirdi, bir a zerine tlar ki kfir erisi 13.zerine baard. Ngh grdiler ki bir kii bir kbr zerine m ve kfirler anu evresine 14.dirilmi ve anu avli arla dmi. Cmle amle idp zerlerine at aldlar. Ve ol kfirler ki 15.anda dirilmilerdi, tefria itdiler ve ban alef-i t idp telef ldlar. Ve yidek ekib Emr-i meclisi
16.

atlandrdlar. n erisine ml old,

17.

aflar ve lylar raste grdi. Suln imetine ilm

itdi ki bu bende rmeni lekerin

1.

uvvet ve evketi ve keyfiyyetine vf old. Eger suln- lem

destr virrse, ibu

eriyle ki r olup lylar dzmiler ve ururlar, avaa ve arbe yz 2.utsunlar617. Ve salanat aretinden avulara fermn old ki vz-la Atlan! Atlan! diy ardlar. 3.n bu nid eriler ulana iridi, mecm rad gibi ura ve deiz gibi ca geldiler. 4.Ve a ve ader gibi savaa mteveccih oldlar. Ve her blk demrden a gibi ve oddan deiz gibi
5.

Melcime arsnda af ekdiler. Ve dmendin yaa alb cenh- meymene ve meysere

baladlar.
616 617

P. 134b/7. birkprni B. 111b/2. // T. 71a/14. ...diy...

239

Ve tekr

6.

Lfn da cem itdgi erileri atlus ve yayas birle suln askiri

mubiline getrdi ve Baron 7.Fsl ve Baron Oin ve Baron Kond abl adlu beglerin ve bahdurlarn, ki cmle lekeri-8.-n aras bunlard, e utd. Ve anlara istimlet ve dildrl idp gtledi, iki arafdan llar ekp sler ve omalarla amle idp618 sl uy gibi dere 9.ve depeden adlar ve biri birine aru yridiler. Emr-i meclis evvel amlede Kond abl adlu bahdurlarn drdi. Ve buyurd ki
10.

ki aralarnda bahdrl-la hreti vr-d, s sinn-ile yire

11.

elin ve boynn balayup eke eke suln idmetine iletdiler ol

12.

siphye smarlad ve didi

ki Eyit ki, bu kiiyi atdan ben ydum digil. didi. Ve Baron

Oin ve Nuini da bu yaz-13.-cyla drdiler. Ol ikisin da iki isphyeye teslim idp suln alb-ghna
14.

gnderdiler. Suln ol nefer isphye da ar ilatlar buyurd ve

anlaru adlarn 15.ve elbn arnlar zerine ziyde ld. Ol gn ub vatnda gne zevle iriince 16.askir-i manra kffr lna meldler. ibet iln eli ol mdbir zamnlar ml etegine yapd. arret-ile hezmet yoln
17.

yaasn utd. Ve nuset idbr anlaru

1.

tutup adlar -fe-utia dbirl-

avmillene alem vel-amd lillhi rabbil-lemn- ve atl-y-la, ki Emr-i meclis

2.

ihtimmnda-y-dlar, bunlaru-la i kifyete ve ava nihyete iridi. Ve alan askire

areket-i 3.arb itiyc olmad. Emr-i meclis -Kefallhl-mminnel-itl- oyup619 lekeri manr-la muaffer ve mesrr yz 4.alyla mrcaat itdiler. Ve ol midr kffr ki atl itmilerdi, nie yirde omalar ve balar ve ecsd 5.yld. Suln Emr-i meclise tasn-i firvn idp geydgi giyesilerin cism-i muahharndan ard 6.ve aa geydrdi. Ve anu menzileti ve mertebesini ziyde idp begler arasnda mkerrem ve muazzez ld. 7.yle ki anu vcdyla ol zamnda Emr-i meclisi mansb begler begiliginden artu-d. Ol gice 8.eri arb ve arb taabndan istirat buldlar, irtesi mecm eriler aa ve ormanlara Lfn tekr 9.alebi-y-in yayldlar. Ve aa ola segirdp kimi bulsalar y atl y esr lurlar-d. Bir hafta bu ar
10.

zerine rmen vilyetinde urun ve segirdim itdiler.

11.

Sekizinci gn eriler rmen vilyetin erfndan

olu anyim ve azanlar-ile esrden

618 619

P. 135a/8-9. gtledi...idp kelimeleri aras yok. T. 71b/8. oyb

240

ve atdan ve atrdan ve aadan ve altundan ve env umlarla,

12.

ki l itmilerdi,

geldiler. Ve malm olnd ki Lfn tekr alalarndan bir berk620 ve mukem alasna
13.

mtean olm ve an penh idinp mcrem ve mendebr olurm. n leker-i h

14.

manur ve dmen mahr

ve mar old ve eriler ve siphler va ve erf ve sar ve

kebre olu azan ve niam- n-mar 15.myesser old, begler ve ulular ve erkn- devlet ve ayn- aret salanat imetine maall-i ara 16.yitrdiler621 ki Malaat oldur ki imden gir sil yamurlar yaup ve sller aup
17.

amurlar ve ballar olmadn erilerimz

1.

memlik-i marsaya muvedet lalar ki mevkib-i hmyn maarr-

Sulna

vul la. Lfn da ol mcerrebden up eliler gndere ve uz ve u yoln 2.utup yalvara ve kend devletin iy itmek-in pdihu brigh risn her ne vech-ile ki
3.

mmkindr aleb la. didiler. Bu ry ve fl-i ferru ve rz-i hmyn birle Suln

memlik-i marsaya azm itdi. 4.unu gibi anmet ve azanc-la ki isba gelmezdi. yle ki ayariyye marsasnda bir b 5.ehre rmeni ul ve aly elli aaya ve bir ba sr iki aaya ve bi oyun bir aaya622. Suln eri beglerine 6.ik ve onul itdginden ora ar hilatlar buyurd. Ve tmrlarn ve kylerin ziyde eyledi. 7.Ve her birin mad ve murd mcebince ikm ve tarrler virp her kiiye kend maar ve meviine 8.varmaa iczet virdi. Ve buyurd ki evvel bahra degin her biri kend maamnda rat
9.

olup n nev-bahr gli ayb

10.

ekmmndan ala, mecm pervn gibi saln gnei dergh-

imetinde mctemi olalar

ve evmir ve nevh tadmine munr. Bunu zerine mteferri olup gitdiler. 11.Ve Suln kend ava ve muarrebleri-y-ile iy u arab ve ava ve op oynamaa mel ayariyyede imet itdi. -Vallh alem bi--avb-623.
12.

olup

620 621

T. 71b/16. Bu kelime yok. T. 71b/19. yitidrdiler 622 B. 112b/12. // T. 72a/1. ...old. 623 T. 72a/7. talik blm yok.

241

13.

ikr-i Vrd- Rasln- Lfn be-Taarru- stif ve af-i arc ve Tal ez-hml ki der-imet Cyiz Dte-bd
14.

n Suln- lib -anrallh burhnehu- Sis azsndan muvedet buyurd ve

15.

kmurn ve eyym- cevniye

dd virivirdi, Lfun ol aladan d, b av ve

16.

begleriyle ol mubet tedrikinde

ve ol raziyyet telfsinde meveret itdi. Mecm

17.

yalvarma ve meellet ve meskenetden ayr re bulmadlar.

Pes firvn pkeler ey

1.

atlardan ve ekn atrlardan ve altun gmi meclis ltndan ve arlt

ualardan

ve pre pre624 bedirlerinden ve oan ve hin tertb itdiler. Aynndan kf ve il kiilerle

2.

salanat areti idmetine viribidi ve rislesin mamn ve malesin zbdesi. Beyt:

03.

Ger pest idesin uluu bnydudur,

Ver oparsn nihal ve evtdudur.

04.

Ben ulam ve padi sen adudur,

Topra625 brama geri626 azdudur.

05.

Eger ib-i areleri h- Cihnu mesmiine ilf vai bu benden navesi

li-i nusetinden nailler 6.itmilerdr, t ol vsa-y-la udyign- lem eref-i r bu mstemend ulna mteayyir olm-d. 7.Anu-in od kend sezm ve cezm grdm, beglerm depelendi ve memleketm arb old. Tevi-i 8.pdihu b-diri merametden oldur ki -asbeten li-llhi- keml-i efati ve mkerremetinden bu bren 9.gnhn afv ide ve gnhumdan gee ki aatdr627 ki eger h- Cihn Ssin vilyetini bu bendeden
10. 11.

alursa bir ayr ulna viriserdr. Bu kemne ul ol ul ansun. -Min bad-, il kvrn ull ulna daaym ve iat iyesin ignme gtreyim. Ve arc ki ol midr
12.

vireyim

ve ylda mahd det olm imetinden ziyde bi yz nefer cebel yaralu eri

da vireyim. Ve her 13.imetie mmkn ola tadm layum diyp ulu beglerden bir an kendzine efi utd.
14.

T mecm ittif-ile anu tertbi ve uli madnda say idp

624 625

B. 113a/8. // T. 72a/12. per pere T. 72a//15. // P. 136b/4. topraa 626 T. 72a/15. ...kim 627 P. 136b/9. Bu kelime yok.

242

pye-i tat- liyede nmerdlik

15.

ve vaet ubrn ulnu avr avsinden zyil

16.

ldlar ve bu muarrer old ki ylda

yigirmi bi filori arc ve tufe ve armanlar ve

17.

imeti ve selm ki ly ve mub ola salanat aznesine

viribiye ve gemi ylu

arc ki zerinde almdur ed ide ve -badel-yevm- imete ve ull

1.

dayndan bir daa ihml lmaya. Suln bu eryii zerine Sis memlikin gir ve aa

muarrer ld 2.ve and idi ve ib iyed-dn araarsln, ki ol zamnda Divd-dr begiy-idi, cevb ve b 3.arc-in Lfna, tekre gnderdiler. Ve ol memlik menrn ve ilat ve a-i yedek bile gnder-04.-diler. n Lfna ib iyed-dn udminden aber old, firvn nzul aru gnderdi. 5.Ve irtesi gndzi da cemat-ile karu varb iyed-dni izz-ile getrdi ve628 saryna 6.ondurd ve arl ve onul ve imet deyndan hi bir daa n-mer omad ve ikrm 7.ve izz bbnda mbla gsterdi. rtesi sulnu kmini ve ol memleket tarri menrn r 8.begler ve m ve katnda odlar ekr Lfn istiknet meellet-in alnn yire oyup du 9.ve en ld ve sau saulup beret alnd ve ulu onulu idp u ve m iyfetine 10.r itdi. Ol gn am yinp idh ve kst syir-u dyir old. rtesi ib iyed-dn
11.

msvedde itdi, t Tekr ol mcebce and idi ve ahidnme kaleme geldi. Ve alt ayl
12.

arc-in

on bi filori salanat aznesi imetine viribidi ve da tufe ve armaanlar ve

adimeti ve selm 13.bile gnderdi. n Emr iyed-dn ayariyyede aret-i salanat-penha iridi ve b arc
14.

ve tufe-i mekreyi azne-i mireye teslm itdi ve ekr sevkend-nmesini ar itdi.

15.

Suln
16.

ter elilerine b-girn isn buyurd. Ve ol begler, ki mabs olmlard, oy

virdi. Ve her birine midrnca terf ve alatat ve on virp meramet buyurd. Ve

17.

mekblar

ve fermnlar eraf- memlike ve uca irsl ld ki imden gir avr

1.

mnzaat cnibinden

mrtefe olup illk old. Gerekdr ki yollar ve derbendleri

au ve emn lalar, t iki arafdan 2.yolclar ve bzirgnlar orusuz geleler ve gideler ve pdihne madilet ve nuat kannda ferat-la 3.her kii kend malaatnda ola. diy.

628

P. 137a/5. ...kend

243

Ve629 elileri o gl-ile gnderdi ve kendzi av 4.ve muarrebler ile Analiyya lasna azm itdi. n630 anda iridi kmurnl ve dumnl birle bar u ber 5.ikrna ve y ve irete mel old, ol dmnl ve kmurnlla pyne irrdi. 6.n rzigr- ir olup bahar irdgi zerine ayid ve fayl in itdi. Ve cemn kfr 7.libs sebz-zernigr ilatna mbeddel old. Ve her kille-zr bir gl-zr ve her fte ve blbli menbir-i
8.

ecrda ube-i bahr omaa z ld. Suln gir ayariyye arafna mrcaat buyurd

ve begler 9.ve ulular hedy-yi n-madd birle det-i mahd zerine bindgi dergh ldlar. Ve marseyi dr10.

l-fet ayariyyede dest-i bsa iridiler ve ubdiyet-i

11.

mlzimetinde seyrn ve eyvn ve ikr ve erb-i ure

r olurlar-d. Ve her laa

elf- hneden bahre-yi ekmel ve ia-i eczel bulur-12.-lar-d. Ve salanatu inf ve efati glgesi lem alnu zerine mebs ve fitneler Acem ileri mab olm-d. -Vallh alem-. 631
14. 13.

merbu ve ve m Arap ve

ikr-i Tezvc-i Sultn- lib zzed-dn Keykvus -Rametullh- be-Kermet-i ezrriyyt- Melik Fahred-dn Behrmh bin Dvd h Melik-i Erzincn632
15.

n Suln irtism- evmir-i ilhiyye -tel ve teaddes- ve imtil-i akm-

16.

aret-i ayrul-enm ib-i

erat -aleyhi efal-alevt ve ekmelt-taiyyt- cmle

efli ve avli ve aryiminde iltizm gster-17.mi-idi. Ve n pdihlnu devm sebebin bilrdi ve mrt- ilhiyyeyi menr- erat maaf-y633 ittibnda
1.

bilrdi.

Diledi ki ebistn mahar ve arm-i kermini bir eb-efrz gevher vcdyla ki asb bir uyn 2.ismeti adefinde perveri bulm ola ve kermeti -arafeyn afiyle sfatlanm ola, -

fa-nkih amm be 3.lekm min en-nisi men ve ele ve rub- mutes zerine ve ter vel-fikm fe-innel-ir desss- ire-04.-tiyle kne ve seryn mnevver ve
mzeyyen la. Pes erkn- devlet ve mer-y memleketle meveret itdi. Mecm ber-
5.

efkrda avvl itdiler ve ende sefnesiyle rub- meskn cihtn seyr itdiler. Bir andn

629 630

P. 137b/3. Bu kelime yok. P. 137b/4. Bu kelime yok. 631 B. 114b/10. // P. 137b/13. ...bi-evb. / T. 73a/7 Bu kelime yok. 632 B. 114b/11. // T. 73a/8. ...Raime-hmllh 633 T. 73a/10. Bu kelime yok.

244

ki 6.keml-i iffet ve env-i feyil ve nesebi ve mkerremet birle rste old. Erzincn pdih Melik Fared-dn
7.

-rametullh- ddimnndan ayr bulmadlar. Zr ki ol

ummnu adefi da ilb ve ensb- 8.hir Suln larslndan istirc bulm-d ve Selu neslinden mnaab olmlard. 9.Mecm l-i istireden ve istireden ora an itiyr itdiler ve ittif-ile Suln areti imetine 10.arz itdiler. Suln bu intiba istisn- am gsterdi ve buyurd ki hedy-y emn
11.

ve ecns- tuf-i nefs azneden arup

12.

tertb itdiler. Ve ual ve ekbirden birini bu abeye obetinde irsl ld.

nmzed buyurd ve ol imli anu

n aber Melik Fared-dne iridi 13.ki melikeyi diley aret-i sulns-selnden ili gelr diy, ibtihc idp istibl
14.

buyurd ve izz ve icll-i tamm birle getrp devlet-

neye ondurd. krm ve itirmda mblaa 15.lup db- izzetden nesne eksk omad. rtesi br- m idp ekbir eiri r
16.

itdi. li sulnu nmesini pp melike virdi zerine urup mlaa ld ve mlaadan

1.

melik hem pp b zerine od ve ay fri olduda iliye eyitdi Mfa aber

17.

vr-ise tarr olunsun. didi. li da

mfaht ibl idp mltemist ren ld. 2.Ve hidyy tafl-ile azne-i melike teslm itdi. Melik da al iinde avz-la syledi ki 3.bunu gibi mevhiben ki -tel celle

cellh- b dir luf ve keremi aznesinden ben ul 4.anda fyi ld, krni an
dil-ile ed la634 bile ki? Eger suln areti imetinden fermn 5.old ki635 benm aylum anu hmyn- aremi civrsi arasnda muntam ola-y-d hem mdde iftir- 6.rzigr ve sebeb-i mbht ib ve tiyr olurd. Fe-keyfe ki bunu gibi bir pdih ki bende-07.nvzl ve ker-firzl mebl buyurd, -bir-rasi vel-ayn-. Ve lkin eger bir ay mddeti mhlet olursa 8.ki cihzdan ban, ki tamm olmamdur, itmma irdrile. Hemyl esbb riyet olnup 9.avba marn olna. Andan ora adam gndrevz ki itmm- mhimt ilm la t her kimi ki itiyr 10.ideler, irsl buyuralar. didi. Ve eliyi env a ve anf- mevhib birle behremend ld ve km-i
11.

imtisl itdgine kr ve sips b ys-la

12.

mzeyyen ve muraa ibrt-ile irsl buyurd. An tam

ve tekrm birle vid idp

634 635

T. 73b/5. lam ki T. 73b/6. olayd ki

245

gnderdi ve dnp gelp tertb-i techize mel old. Ve her arafdan

13.

i ve mhir

niler636 getrdp ay mddeti ilendi, muraa ekll ve alil 14.ve avtim-i nefse ve melbst- muraa fir ve fnn- cevhir birle arste ve avn ve aslar ve at 15.ve fitbe ve altun gmi nerdbn ve sprge ve in ve oten tufeleri ve civr-yi mh-r ve lmn- n-16.-ehre ve cenbet-i muavvaa637 bd- p atlar ve atrlar ve naid ve cins b-add u aded mretteb itdrdi. Ve adr cihndand cihz tertbi ve ad
17.

mm erefed-dn ki ekbir ve eml ve ut-

1.

ve nikh tadm-in bile viribidi. n Sivsda

emir-i mecls Mbrized-dn Behrm h an arlayup 2.env mrim ve ikrm-u adm lup anu obetinde salanat imetine mteveccih old Ve Kudr 3.ehrinde rd638 ve suln imetine varup li ar itdi. Suln erkn- devletini Emr Seyfe-04.-d-dn-i anigir Ayibe ve Zeyned-dn Bere ve Bahad-dn utluca ve Mbrized-dn avlu Beg ve ehr 5.syir ayn ve muteberlerini istibl-in aru gnderdi, t anu muaddemini muaam ve mkerrem grp 6.ehre getrdiler. Ve braste n, env ab ve naam-ile dediler. am yindginden ora aldlar.
07.

rtesi, Sulan bru m buyurd ve dergh ve eyvn ekbiru ve begler-ile arste

ld. 8.Ve Trk ve azvn ve Deylem ve Rm serhenkler ve blk balar ve avular ve drblar ellerinde 9.zpinler ve degnekler ve evgnlar iki arafdan urdlar. Suln klh- gyn bna
10.

oyup tat- kmrn zere oturd. cibler ve vkel639 a erefed-dni

11.

davet itmege vardlar.

Kermet-i tamm birle salanat brigh imetine odlar. n

12.

suln640 imetine geldi, nvzi ve ikrmdan

yle ly ve mub ola ve seln-i

13.

nmudr ve mlk-i tcidrdan anu gibi lime itirm ola,

olund. Suln itizz ve

14.

itirm rusmin riyet itdginden ora melik Fared-dni -rametullh-

ord.
15.

erefed-dn ibret ve belat- tamm birle Melik Fared-dn ils ve iatin

ve

hevdarl ve arbetin tarr itdi641. n n gtrlp fevkih tenvl olund ve mmessek

636 637

P. 138b/13. yilar T. 73b/14. // P. 138b/16. maf 638 B. 116a/6. // T. 73b/19. Alt izili kelimeler yok. 639 P. 139a/10. mvekkeller 640 B. 116a/16. // T. 74a/3. salanat 641 P. 139a/15. eyledi

246

ve b

16.

ryial erbetler ve mz ve mrn iildi. erefed-dni tam ve tecyl-i

tamm birle veine iletdiler. 17.rtesi a ve eimme ve ulem ve ut, ki bu mhim-in evvelden ehirlerinden gelp mctemi olmlard,
1.

selml sofasna davet idp

r itdi. Vard ve buyurm-idi ki altn tenkler 2.murtib-ile bi mil ve bi yz mil ve iki yz mil ve yz mil ve elli mil eker642 alblar 3.iinde Analiyyada tabe itmilerdi ve her ekerdeki altunu veznini ruam-ile zerinde merm 4.itmilerdi. Altn ve gm abalar iine oyup ol meclise r olan ab- ilm ve alem ve erbb- seyf 5.ve alem inde riyet- mertib idp odlar. Ve seryu av ve berkesine u yirine erbet oldurdlar. 6.n eyvnu uffas avn- devlet ve ayn- memleket eyym- dn ve ut- slm birle arste ve men 7.old, iki arafu vekili ve anular r oldlar. i-i imm cebr-i hmm adred-dn Rav, 8.ki ol zamnun mftsi ve ol aru imm-y-d ve bu niku adeti643 mteayyin olm-d, 9.Emrel-mminn alfen ubesini oud ki -

El-mamdu hvallh vel-Musaf raslllhi ve ayrun m

10.

amele bihi kitbllhi

lellh tel venkil-eyym min-km ve-alin min ibdi-km 11.ve imi-km en yekn fuare yunihmllh min falihi- ve ubei irne degin
ve nik munam old ve yz bi filori mihr tayn olup ade al
12.

odlar. n ad

13.

vil urbet arabet

14.

istikm buld. Ve vular ve dler utlu ve mbrek olsun! avzn semek-i

semmk

ve irve-i eflkdan aurdlar. Ve altn ve gm ve cevhir sau salup brigh ve eyvn 15.ve sat-i glefn rayii gibi ki yire saulur mzeyyen old. Ve avn- deyip al-y
16.

m itdiler. Ve her kii elin ama uzadb tenvl ldlar. Ve env dne ve zerde ve zirb

ve dub ve msit 17.ba ve slemeler ve birynlar ve elvlar ve senbseler yinp her kii muradnca ekl itdi. yle ki
1.

oturanda ve uranda kimesne marm almad ve

muaar- mmessek erbetler ve mz ve mrn Ouz resmince iildi.

02.

Andan ora -fe-iz aimtm fenteir- odlar. erefed-dn mamna

gitdi. Suln altun 3.ve aa ve terf ve firvan kemlar ve at ve atr ve ul ve aly ardnca gnderdi. erefe
642 643

4.

d-dn da det-i mahd zerine sulnu yedegin

P. 139b/2. skker P. 139b/8. adine

247

zengsin pdi ve tam-in ba 5.oyup du ve en vafesin yirine getrdi. rtesi Suln aznedrlara buyurd ki emti 6.ve esbb ki degerl, ki varanlar iledisirlerdr644. yle ki gerek ve lydur, tertb ideler emr-i645 mu 7.mcebince ol lt ve esbb mretteb ve myesser old. Suln Emr-i Meclis Mbrized-dn Behramh 8.ol mhimme mendb ld. stdd-dr ve vular altn gm ltn ve mlevven nefs ar kemlar ve deve
9.

atr atarlarn ve muavva ve ser-efsrlu yidekleri ve zerdz alas rtl ve altn ubbel

imriyi ve urund 10.ve emn pkze adimleri iledp Emr-i Meclise teslim itdiler. Ve ekbir ve bularu atunlarn
11.

tayn itdiler ki Marse-i Erzincna melik imetine varalar ve

anu imetince bile geleler. n12.mhimmt itmma iridi, Emir-i Meclsi ve erefed-dn ve avtin ly ve ry libst ve tecemmlt birle Erzincn huddna iridiler, erefed-dn rd iler gitdi Suln enf-646 isnn ki mhede lm-d, diyvirdi.
14. 13.

azmet kldlar. n

ve melik imetine vard.

15.

Ve Emr-i mecls-ile ayli

ulular ve lekeri ve avtn geldgini ilm itdi. Melik her kii-y-in adr u menzileti
16.

midrnca menzil ve nzl tertb buyurd ve firvn nzullar dyeler ve dimler ve

17.

avtn ve ayn-la istible

gnderdi. n Emr-i Mecls ehre yan iridi, ki bir menzil

1.

alm-d, revna ve alebe-i tamm

ve sanca ve ilm birle a muribleri ve

ehir mutriblerini aru gnderdi. n iki blk 2.biri birine iridiler ve iki arafu erileri af ekp dili alemlerini zip biri biriyle 3.gridiler647 ve Emr-i Meclis naar melik burna ddi, atndan indi. Melik Fared-dn da Emr-i 4.Meclsi grdi atndan indi ve uca uca grdiler. Ve malime ve melimeden648 ora gir atlarna 5.bindiler. Emr-i Meclis sulnu selmn Melike iridrdi. Ve persi ve irmdan nesne b omad. 6.Melik da ba oyup eyitdi Ben h- cihnu benden ve imetkrm mdidr ki badel-yevm
7.

sen649 gibi imet650 ve ullular, ki salanat derghna ly ola, bu bendeden dr ola.

didi. 8.Bu resme mlf ve muvea gsterip her bbda bir biriyle mukleme ve mudie
644 645

T. 74b/5. ilediserdr P. 140a/7. Bu kelime yok. 646 P. 140a/14. ...elf 647 P. 140b/3. iridiler 648 B. 117b/16. // P. 140b/4. malime ve munaadan... 649 P. 140b/7. unu 650 P. 140b/7. idemt

248

lurlar-d. n ehre

9.

iridiler, Emr-i Mecls651 ve sulnu beglerini kend saryna

10.

ondurd ve srevne-i myide ve n

dedi. n gtirlp du lndndan652 ora

11.

bezm ve iret lt onuld. Ve erden avratdan

her nf muribler geldiler ve bezm

12.

ehresi gl-i adberk ru gibi firzn ve andn old. Ve eflk-u

mcmii skinlerin
13.

msmii anlaru naamt zr bm ve eln- o nevlarndan old. n

ad- efrh
14.

ri kerrt ve merrt-ile syir ve dyir old, dostign resmiyle olular imege

baladlar.

n ol gn meclsi bu resm-ile pyna iridi, irtesi Emr-i Mecls esbb ve emvl ve azyini,
15.

ki Suln gndermi-idi, tafl nsas birle sulnu men ve aznedarlar birle melik
16.

imetine

gnderdi. Melik Suln uluvv-i himmet ve keml-i sevetine du ve enlar

17.

lup aznedrlar ve boadrlar

env iin ve isn birle653 iki gn mddetinde cmle

1.

esbb mheyyy ve mretteb old.

Melik Emir-i Meclis ve iki arafu begleri ve

ulular iy ve iret ve kmuranl ve dumanl-la rzigr 2.gerdiler. Ve semni bin g sler nn avz ram- nlgndan ger lurd. 3.yle ki mmkin ola-y-d ki ol iret muriblerin eln olndan zehren zehresi 4.meb olurd. n yar ve kr rstldan ferat buldlar, Melik yz al evsa 5.ve edn ilatlar ve yz bi suln ae ve muraa eyerl ve uynlu654 Emr-i Meclise gnderdi, t ki malaat 6.vatin mutes zerine begler ve adem ve aeme tefria itdi. Ve aama yan esbb ve emvl 7.ve azyin ve cihz- mehd- muaam birle ehirden ara nal itdiler. Ve seergh ggsin urup rremli 8.ve adumnl birle salanat areti arafna tevecch itdiler. n tmeksz menziline iridiler, Emr-i Meclis 9.rd Suln imetine vard. Ve avl ve ayy ar ld. Suln buyurd ki 10.en baladlar ve ehri bezediler ve salanat sarynu evlerini enva znet birle mzeyyen ldlar. 11.Ve altn mcmereler iinde buurlar itdiler ve bezm ve iret esbbn mheyy ldlar. Ve ulu ve aynu atunlarn,
12.

ki

rdlar, mhed655 istibline vardlar. n gceden bir ps gedi arafeyn cmle muaddart
651 652

13.

ve avtni rul-ayn uldu berrn gibi muraa altn bilezkler ve arr

P. 140b/9. ...bu resme P. 140b/10. lnd andan 653 T. 75a/7. ...o grdi 654 P. 141a/5. ...atlar 655 P. 141a/12. mehd-i al

249

libslara mstara olup mehd-i

14.

al imetince ehre geldiler. Ve hmyn ebistan ve

15.

gerdege girdiler ve Melikeyi girdek tatna

nab itdiler. Ve ol adar bur-u srr

16.

mecmere-i ubr iinde ttzdiler ki kevkib-i ulviyye-i ecrm

sfliyye-yi tesr656
17.

rabiasna baladlar. Ve ol midr mumlar ve mail firzn old ki salanat hevdrlar yet irtiydan ldn oldlar. n gicen ln gedi, Emr-i Mecls
1.

devletin

bezm- bisini drip ir itdi. h

Kvus azm-i ebistn- glistn- ars lup girdege girdi. avtn-i 2.zehre izr ve rere per-ddr ki her biri iffet ve imet iinde, ki her biri siye-yi zamn ve Meryem-i
3.

devrn-idiler, ay gibi crt icb ammna girdiler ve seln gnei avtn mh birle

ayn 4.tat zerine od. Nib- sebn glberk-i iynet ve malatdan ad ve obl cihn blesin05.ble erzni grip dudalarnda pdi ve elini zlfi kemend ve ala-i mkbrna urd. Ve bnu-06.-nu dyeleri zn-y edeb zerine gelp udyignu edklerin ayandan ekdiler. Ngehn
7.

genc-i ygn edkleri iinde bulup daire-i mr

cvidnna iridiler. h- tc- salanat ve kemer kiyn 8.bandan ve bilinden alup derice-i rifatde od ve oynup dege girp ol serv emeni gl irmeni gibi 9.kenra ekdi. erat ruat ve tabat fetvs birle elms- udret-ile lal-i kermeti siftah ld657.
10.

Liaf- usrev-idi ten zre

Gmi od eller gerdan zre

11.

Alem dkdi teavvu ehrine h

Gtrdi drc-i derden mihr-i dergh

12.

A-i nbe atd lli

Ve yd lalden smb li
13.

Nigrn t seer ufta sitnd

Lebinde pdi bse sitnd

656 657

P. 141a/16. mteayyir B. 119a/11. // T. 75b/8. ...Ebyt

250

14.

Geh rn dudn emerdi

Geh ullar amyil ki kemerdi.

15. 16. 17.

n ub-i d ul ld, Suln ol Ar kenrndan Vm gibi urup ammma

azm itdi. Ve buyurd ki bezm ve srr ltn ve y ve iret edevtn geregi bigi tertb ve tezyn idp day urde-dn ve rusm-i dmnden bir emme ihml itmeyeler.
1.

Suln istimmdan

ora brigha gelp nzhet ve rremli birle tatna d ve

ve ciblere buyurd ki 2.apuclar perdeyi yuaru getrp begler brigha girmege destr virdiler. Ve Erzincn beglerini 3.mkerrem ve muterem mrtib ve meclis-i erfeye davet itdiler ve oturdlar ve n- nihr yinp 4.gtrldkden ora iret ltn bdiye ve memzuc marabalar ve st ve ksat ve cmt 5.tezyn ve tertb idp amele getrdiler. Muribler rd-i srd-ile avz itmege z itdiler. Ru-u uds 6.her laha ol behit-bd- meclise -ve in

yekd- yetin ourd. Andan ora gir ibr rste n 7.dediler, biryn pilvlar ve tavu ve
ggercin ve keklk ve drrc slemeleri ve nrdenk alar 8.ve elvn naam yinp ve m oyd. Ve av ve udem nvleler getrdiler. Bade ez ref-i myide, gir 9.id ve ifr dyir ve syir old. Ve ub- ur ehl-i meclis dim fesnda pervz itdi.
10.

Ve

srr ve ibtihc imtizcul-m-i bli-r-r vstas birle tamyile geldi. Suln her sat elf- b 11.nihyeti birle meclis ehlini riyet ve dildrl lurd. Ve a ve ol ol beglerine ve Erzincnlere
12.

olu ve dostign ip gllerin tesell lurd. Bu let zerine bir hafta

mdm-u erb- mdma 13.mel oldlar. Andan ora Suln bi yz ilat ve yedi yz bi ae ve yz ba at ve yz ba 14.atr ve drl drl kemlar ve umalar ve ul ve aly aznedrlar ve Emr-i r ve Emr-i mecls birle
15.

erefed-dne irsl ld.

16.

erefed-dn Erzincn beglerine her birine mertebe ve midrnca naud ve ilatlar

ve at

ve atrdan ledrdi. Begler ilat geyp salanat areti imetine vardlar ve el pdiler
17.

ve y ve iret ve d selvet-ile ol gn da rzigr gerdiler. rtesi, Suln seyrne bindi

1.

cmle begler ve siphiler mevkeb-i hmyn

imetinde mlzm ve r oldlar. Erzincn begleri meydnda 2.atdan inp yayan oldlar ve vid-in el pdiler ve ve kir-i elf ve kir-i ayd ve mid-i inm srev-i 3.eyym melik imetine mteveccih old. Suln deti mlf zerine devlet serverleri ve begleri-y-ile

251

4.

top ve evgn oynad ve al ram devrn- cihn-u cefkr rzigrn rremli ve

dumnl-la 5.gerdi. Ve lem aln rehn-i adl ve rahi-i fal ve cd u imtinn lurd.
06.

ikr-i Azmet-i Suln- lib zzed-dn Keykvus be-ad- Vilyet-i m658 n ib-i aleb alad-dn ol Melik hir a civrna ulad ve ol Melik

07.

Aziz659 fl-d 8.ve mer-y devlet arretden aa beyat itdiler. Ve atas yirine dikdiler ve anas kfile-i memleket ve kime-i 9.devlet old. Ve aber Suln zzed-dn semine iridi, alep melkin alebi ki andan din 10.ammlar kminde ve nyibleri taarrufnda-y-idi. Mbrek rna ddi memleketin beglerin 11.ve ulularn sa ol ve ol ol ve Mecdeddn sa Begi ve Melikl-mer Seyfed-dn Ayibeyi ve Zeyned-dn
12.

Bereyi ve
13.

Mbrized-dn vilyi r buyurd ve eytdi ki Bizm ry fikrmz yle old

ki

imdiki lde ki Melik hir memleketine vehn ve pernl vi old ve660 ol diyru
14.

temliki bir fla ve bir serpdeye, ki anlaru ry ual ve erbb- kifyet itibrnda
15.

vezni

yodur ve eger cemiyet tamm birle ad- vilyet-i m lavuz. Andan din ki
16.

anlar def tedbrin idp

eri cem itdiler. a avniyle bizm devletmz sanca ol

17.

memleket ereft zere fi olup

ara-y bild fsat ve vsat bula. Ve nedn-

1.

Seluu661 nms ziyde ola. Begler eyitdiler ki

pdihlarun abiat rad ve

yldrm mili iftith- memlike mecbldur ve hi kimesne gnee dran-02.-ldan ve blar zlfine mk-efnldan mni ve vzi olbilmez. Ve lkin n pdih rtbet-i istiret 3.erzn buyurd, mecl-i istim- muli dir itmeye. Egeri Melik hir olna ursn ve fliyet 4.linde a -tel- atas memleketi birle azz ld, amm anu ab v ecdd dyim bu nednu il ve hev-05.-darlndan dem ururlar-d ve dyim istimdd- askir in iml ve emvl gnderrler-idi ve mu-06.-lifler defi ve al-in bu devletden ve bu aretden istinet alep lurlard ve da yle istim07.olnur ki erfu melikleri ve pdihlar anda taziyet ve tahiyyet-in eliler gnderdiler -adatil-bi arbeti-08.l-

ebni- essn mstakem ldlar, bu aretden ki dyim cihn serketlerin ve

658 659

B. 120a/12. // T. 76a/13. ...Der n- Eyym... B. 120a/14. // T. 76a/14. // P. 142b/8. ...henz... 660 P. 142b/14. da 661 P. 142b/17. ...nm ve

252

dermndelerin mebbel 9.ve penh ola gelmidr. Ve ol memlik mezrtn bimege ve ol nedn vrn lmaa aab
10.

or ve ahr balts bilendi. Ulu sulnlar ve rzigr

melikleri ve ekbir ve illeri ve ired-mendler a-11.-tnda bu manyi mesmu ve pesendde olmaz. Ry ve malaat662 oldur ki evvelden olu gelmi nn ve det 12.zerine bu aretden aa terf ve663 sanca ve memleket menri irsl olna. Ve emr-i ilhiye ki
13.

-ve l tarab

mlel-yetme ill billet hiye asen-dir, imtil lna. Ve nu rn rmeden istimlet

14.

ve dildrl kem yenba olna. T ki ol gzde ve pesendde sret amli mlk-

15.

evyifine det

olna. Ve ymkin ki n eriler ol memlekete mteveccih olalar, anu

anas, ki Melik dil kzdur, 16.elin ayr pdihlar etekine ura. Ve anlardan istin-in eri alep ide ve anlardan da far- amiyyet 17.ve imyet diyr ve riyet cr-in -ve ti il-

urb- hkmi birle fatlanalar. Ol ar-i efat-la

1.

araya deler t salanatu

innn ol yetm memleketi adndan dndereler. Ve eger efat mfd o-02.-lup maall-i ablde der-ise -vel-avd amede- okyup dneler. Ve eger h- cihn anlaru efati ve avline 3.iltift itmezse nr mmnaat ve mdfaat-ile aru geleler. Eger nup menkb olurlar-sa uva meliklerdr, 4.anlar smadan ne iftir. Eger -vel-iy billhibize em- zam irerse ol ru eeri rzigr ehre-05.-sinde b ala ve ased ve idad-u re ve rgr olalar. Bu endede -sdi cmle ziyn-est ve ziyne 6.heme sd.- n ki Sultn erkn- devletinden bu ryi ve nay istim ld bir sat efekkre vard. 7.Andan ora anlara baup eytdi ki ek degl ki ve arb ve ecnib mlkine mrt itmeklik ekrim 8.ve aim mrvvetine lzm ve vcibdr. Ve anlaru ikr-y riyeti eryii far ve emr-i matmdur. 9.Amma ol vatin ki bir nmdr pdih664 kuvvet ve itidr siln giye ve cihngrlik atna binr,
10.

ayan kiveristnl zengsine basa ve

11.

azmet-i innn bir memleket adna maf la ve mem-i

riyetini ve kerem-i

mufaatn -ve l irmu beynel-mlk- mansini ecz la, memlik aa musaar olur. didi. 12.Ve da eytdi Size malm olsun ki eger mlk diyr taziyet ve tehniyet-in rusul irsl ldlarsa acz-13.-lerinden o kii grnrler. Aa mrvet mzevirdrler. didi.
662 663

P. 143a/11. Bu kelime yok. B. 121a/5. // T. 76b/11. // P. 143a/12. ...ve ilat 664 T. 77a/1. Bu kelime yok.

253

Ve a ol ve ol ol beglerine 14.ve erilerine iar-u askir-n mektbt irsl ld. Az zamnda olu eriler dirilp geldiler. 15.Ve mancn ve cebene ve esbb- murebat ve levzm-u muarat, ki r olm-d, tafl olup ar o-16.-lnd. Suln eytdi Firat itmek olmaz ve anu bigi vilyeti bunu bigi vaitde elden oma aldan 17.bedidr. didi. Umer-yi devlet, servern- memleket n pdihu rabetini ol memleket azmine d grdiler,
1.

dillerin Suln medine gy klup du ve en ldlar ve eytdiler ki -

ulbil-mlki azyinllhi- 2.kmi birle ola ki biz ullar ol srra ki ehriyr- cihnu
amr-i mnrinde azne-i aybden vedat 3.onulmdur, itlmuz olmaya. Ve idv-i ryi zemn fikr-i metn ve dri beyn ar-i buryan-la berbarl 4.imkn- taavvra gelmez. Eger bu ullar imetkrlar deti zerine rf yninden bir a kelime ar 5.itdkse pdih vfr- mkerremet ve merametinden afv buyursn. n zim olmaa czim old, 6.bu ullar da bi-vas-i a cn fid lalum. Ve il ve cn siprldan bir daa ihml ve dir 7.itmeyelm. didiler. Suln buyurd Mara Begi Nuret-dne bir nme yazdlar mevkeb-i hmyn
8. 9.

cnd ve cy- firvn birle ol udda varur gerekdr ki adm eri ve avsini yaralayup da atlu ve yaya ulfeye davet ide ve muarat ve mancn ltn ve syir

cebene 10.yarn grp r ola. Ve bir mektb da bu resme Malaya ve Sivs beglerine yazld ve bir metb
11.

da u beglerine ki Etrku mahd erilerini atludan ve yayadan

12.

direler, getreler. Fil-cmle erf aleme gelp revn old. Cmle cemiyet-i vhibet
13.

ve cevnibe, a ol ve ol ol beglerine mektbt

tamm birle blistn sarsna mteveccih oldlar. Ve b

14.

add u ar askir erf- memlikden cem old.

Suln da kevkebe-i s birle blistn

15.

tarafna tevecch itdi. n anda iridi, bezm-i m buyurd.

Ve a ol ve ol ol beglerini
16.

ulular ve serverleri ve mecm siphleri atna oyup yidrdi

ve irdi ve her birine bir

17.

nev istimlet itdi. Ve m ehirlerinden her ehri bir bege adad. Ve anlar

il ve

hevdrln tar ve terb ld. Cmle zemni bendegi pp ba urdlar ve du-yi devlet
1.

aret-i salanat dil cn-ile ed ldlar. Ve eydrlerdi ki Her ne ki imkn

254

dyiresine sar ola 2.mebl olnur. didiler. Ve midr ki brigh- cihn-penhu malib ve mrdt avn-i Rabbn birle 3.myesser ve msehhel ola. rtesi Suln seyrna bindi. n seyrndan dndi, n yinp gtrldi. 4.Cmlesin r idp anlaru-la meveret ld ki an yoldan girmek gerek ve ol mhimme nice
5.

idm itmek gerek diy. Bir yife, ki ol araf yirlerin ve yollarn bilrler-idi, eytdiler Bu

arafda 6.Merzbn ve Rubn ve Telbir yolndan yigrek yol yodur. didiler. Ve andan alebe degin yolu 7.o dzdr. didiler. Suln ol yol begendi. Beyt:
08.

Cenn-i kft mr cez n rah nst

Begti be ez rh- kth nst

09.

n azmet ol arafa muarrer old, emr-i ria emr old aret-i Suln kmi
10.

birle begler ve serverler

ittif-ile erin sa kol ve ol oln ve topn ve aravuln ve

advuln tayn idp aleme getrdi, 11.salanat aretine iletdiler; begendi. n ol terbden fri oldlar, devlet ve sadet delleti
12.

ve olu eri-y-ile
13.

Merzubn alasna revn oldlar. n anda irip ondlar, mancnlar urdlar.

Ve

naamclar naam urmaa balayup ve tr-endzlar o yadurdlar. Ve tamm cidd-ile muarat itdiler.
14.

gnde ala mstali olup alnd. Sulanu ryt ve sancaklarn

alaya ardlar. Nevvb 15.ve kttb alaya up are ve cebene ve syir alt ve yar ve esbbn aleme getrdiler.
16.

Ve siphler ve mstaflar ve emn dizdr ve ir erleri

17.

nab itdiler. Ve n ol mhimden ferat

l old, Suln bezm buyurd. Ol mcedded

1.

fet-in irete az idp bu let ensnda

Mara Meliki Emr Nureted-dn

firvn ve arsta eriyle salanat idmetine iridi. Suln yet 2.begenp mstasen grdi ve memidet ve sityie marn old. Andan Rubn alasna azimet itdiler 3.ve ala al sulnu ryt ve salanat ulndan yet orup raab ve hers gllerinde 4.hir old. Suln buyurd, mancnlar urdlar ve sava itdiler. yle ki Rubn alnu 5.fin sumna iridi. Bim-i cndan amn dilediler. Salanat dvnndan fermn old, aman virdiler. 6.Ve amn-in ahidnme aleme

255

getrp anlara virdiler. n fermn mlaa ldlar kalanu ayn 7.ve muteberleri eytdiler, sulnu elin pmeg-ile merref oldlar. Ve ilatlar geydiler ve665 sulnu
8. 9.

sancan alaya iledp burc zerinde nab itdiler ve beret naresin aldlar. Suln ol kalanu da yark ve mhimmtn yle ki gerekdr grp dizdrln Emr Nusreted10.

dn

gyegsine mufavva ld. Ve andan Telbr alasna azm itdi. Ve ol alanu

begi mdfaat ve mmnaat 11.adna Sulna aru geldi. Suln eriye buyurd ki ceng-i suln az itdiler. Ve on
12.

gn mtevtiri muarat itdiler, hi fyide olmad. Her laa

13.

ala ehli av ve laf ve herze ve gzflarn

ziyde iderlerdi. Ve ierden ve aradan

14.

olu al telef ve helk olurd. Suln bu bbdan

mell olup yet aaba geldi ve

15.

buyurd ki cebeneden her siph eline bir balta vireler

ve balarnu ve baelerin
16.

aalarn abadan aama degin keseler. n siphler teberi

ecere urdlar ve aladan

17.

ecr ve bostnlarn a ve al itdklerini mhede kldlar ve ittif-ile begleri

atna

varb eyitdiler Bizm vech-i mamuza sebeb balar ve baelermz-idi. n Rm erisi

1.

bizm kirm ve ecrumuz ahr baltasyla a ideler, badel-yevm bizm

aylmz vech-i menli 2.nirde ola. n i bu adde irdi, ekbir ehli ve aylmz malaat cehti-y-n alayi 3.suln idmetine teslm iderz, maur utasz. didiler. Begleri eytdi Baa ol 4.mikdr mhlet vir ki suln imetine aber gnderem ve li ilm lam. didi. Pes salanat 5.derghna bir id gnderdi ve eytdi ki ulu ve etbnu maeti bu aladand. 6.Suln n bu alay benden ala, pes bu ulu ve etbnu maeti nirden ola? Eger salanat 7.devletin ebt ciheti-y-n memliki marsada bu ul adna i ve timr dvn- aldan tayn 8.iderlerse ve bu kalay anu iva taarruf lurlar-sa ve alay ehline askir-i manreden ziyn 9.olmaz-ise alay ve rabet birle suln ullarna teslm idelm. didi. n bu man sulnu
10.

mbrek semine iridi, andn ve feran

11.

old. Ve Heynev vilyetini aa tmr ve i erzn buyurd

ve menr ve sevkendnme
12.

mesr old. ala idleri ve suln ilileri olup alaya vardlar

ve salanat aretin
13.

elfn, ki anlaru anda fyi olmd, tarr itdiler. Cmle emn

665

ve muman olup

P. 145a/7. ...da

256

begler-ile aaa indiler ve sulnu elin pp merref oldlar. Ve sulnu

14.

sancan

aamet ve yn-i tamm birle alaya iletdiler ve cuma gn ubeyi Suln adna odlar.
15.

Suln ol yir begligin ve sbaln Emr Nureted-dn ardana erzn ld ve666

sip-16.-hler ve mstaflar ve emn ir erleri odlar. Ve Mlaya ve blistn nevvbna fermn667 dr old ki
17.

yar ve are-y-in iki

1.

yz al tertb idp gndereler ve taallul ve tehvun lmayalar n

ol

mhimmtdan ehriyru r ferat buld msmi-i erefine inh ldlar, ki hired-dn

2.

li Pervne n aretden mfraat idp bu ara gelmi-idi. Bunda rencr olup668 a

fermnna 3.vl olm ve bunda medfndur diy. Suln buyurd, anu mehedini isdeyp buldlar ve sklerini 4.abirden ardlar ve odun yup zerine oda urdlar ve klini yile virdiler, t rna tef l old.
05.

ikr-i aber-i be-Fiten-i Vlide-i Melik Azz ez-Kad- Suln zzed-dn Memleket-i m-r ve ym- Tedbr-i Def-i Eiyyet ve Ref-i Fiten-i Suln669
06.

Ol sebebden ki m melikleri ve kimleri heme fil olmayup cezim ve yuat

birle mtenebbih 7.olurlar-d, dyim csslar ve mnhler erf- leme gnderrlerdi. ay Rm memlikine dyim 8.csslar mlzim olurlard. Ve Rm vilyetin ayn ve muteberlerini ml ve ml birle kendlere 9.muli ve hevdr lup mstazir lurlard. T her ayr ve er ki il ve vilyetde ve dvn ve brgh- 10.salanatda vi olayd, gnden gne ab idp ve aleme getrip anlara ilm iderlerdi.
11.

n ryt- salanat- marsa-i ayariyyeden erilerle m memliki adna

arekete gelp blistn yazsnda 12.nzl lnd ve Suln anda bezm-i m oyup iret itdi. Csslar ki anda rdlar, Melike
13.

imetine ve Cemled-dn Llya ki memleket

14.

kimi ve Meliken nyibiydi, taflle inh

lup ilm itdi ki anlaru aberinden

15.

sersme ve pern oldlar. Ve ol die ve vanu

def-i tedbri ayrn aldlar. Ve ol

666 667

P. 145b/15. ...da P. 145b/16. Bu kelime yok. 668 P. 146a/2. old 669 B. 124a/13. Bu kelime yok. / T. 78a/23. Eiyyet kelimesinden itibaren gerisi yok.

257

kmle ki bir server ve kimleri yo-d ki vu- avdide

16.

anu ryna rc ideler,

17.

yek-pre b-re oldlar. ibetl-emr eyitdiler ki Melik Erefden, ki arndadur, bu ulu va defin tedbrini istemek gerek ve bu bbda

Meliken
1.

andan

istinet dilemek gerek ve her ne ki buyurursa eyle itmek gerek. didiler. Pes kifyet ve feat 2.ve afet ehli eliler itiyr itdiler. Ve anlaru-la her nevden iml ve tuaf irsl lup ilm itdiler 3.ki Rm suln aded-i ncm midr eriler bizm vilyetmze mdelet ld. Eger bu memlik aa myesser 4.olursa, bilmi olasz ki size da amn viriser degldr. Gerekdr ki bundan din ki 5.Melik hir ablinden Melik Eref pkze rnda vi olan vaet ubrn ramet ve efat 6.uy birle zyil ve hir la, -inde-

edyid yhibel-ahd- oya. Ve bu Merz-i bmdan Rm sulnn 7.defitmege re

ide. n resl, Melik Eref imetine iridi ve bu kelimt ar itdi, egeri 8.Melik Eref suln-la ittid ve meveddeti vr-d ve oy muabbet ve il bbnda hir olmd,
9.

amm bu man fikrinde makl ve makbl ddi. Firvn eriler a nevkirinden ve

siphlerinden ve yei ulfe-10.-rden ve Arap ve Kpa ve Krd cem ve gird idib alebe geldi. n z arnda Melike atna 11.iridi, eyitdi: Pdihlar ve melikler ml ve azyini bunu gibi gn in cem iderler. Ve a aay
12.

ara gn in dirrrler670. Eger

13.

yz yll ayir ve azneyi bir vrn kyi salama in arf ideler. Ve

omayalar ki
14.

dmen taarrufna de, ucuz ve ryign grinr, devleti cn virp atun alma gerek.

Ve

azne-i ziynn firvn a atma gerek, didi. Melike arnda ry zerine bunca yldan
15.

madar ve cem olnm azyini671, ki m ulular ve melikleri nie say ve tedbr-ile

16.

dirrmilerdi,

arb eri dutup nker dirrdi. Ve anlaru eslia vadeleri tertbine

17.

mel old. Ve ol

arada salanat- devletin cebelini munarm ve mnai ld. Ve

1.

mecr cigerin ayet-i ciratna

bir merhem peyd ld. Ve ol yle idi ki isteyp

Rmdan bir kii buldlar ki sulnu cmle 2.beglerinn ve ayn ve muteberlerin adlarn bilrdi ve dinden anlaru ile in olm-d 3.ve an r idp ordlar. Mecmnu
670 671

T. 78b/20. cem iderler P. 146b/15. azneyi

258

adlarn ve manb ve tmrlarn bir bir tarr ld. Aa firvn 4.ml virdiler. Ve l ve idd and idiler ki n mad myesser olup Rm askiri bu memleketden 5.mrcaat lalar, ol virilen mlu afnca aa ml vireler. Cmle beglere tezvr cevb-nmeler yazdlar
6.

ki ila ve sn-i muhede ve peymn ki begler itmilerdi ve ol vade ki Suln m

uddna 7.getreler ve ol manyi uvveden amele ve avilden file getreler. Firvn fern dinildi, u biz da 8.azmet itdk. Gerekdr ki her arle ki mmkin ola, Suln mufaat itmekde cidd-i bel 9.gstereler, t ki Suln bu aiyyeden aberdr olup dnp gitmeye. Ol vatin mecmmuzu sayi
10.

b-l ve bl ola. Ve begler her birine Mr altunlar ve

11.

tz atlar ve her levnden nefs umalar

fuln-ile viribildi diy ve ol imli da byle

viribidiler. Ve ol kiiye eyitdiler Sen rd 12.suln ordusna var ve afiye-y-ile kendzi ol bililer birisin adrna bra.
13.

Ve bu manyi ar-i inr birle ilm it. Ve

14.

vefdrl ve a-gzrl gster. Ve eyit ki Ben m

erisi iinde idm ki bu begler

15.

bitileri anlara iridi. Ve mdan her biriyn firvn ml

ve esbb ve nefyis

getrmilerdr ve fuln yerde urup furat gzlemilerdr, t vatinde her birisine 16.getreler. Ve eger dilersez ki benm szm gerekligin bilesiz, ol didgm yire varu, mhede lasz. Ol a anlaru efsniyle kendzin le sillesine
1. 17.

t bu li

brab ve zini sulnu

ullarndan birin atna brad ve li aa ilm itdi. 2.Ve ol ul fil-l salanat aretine varup bu aiyyeyi ar itdi. Suln bira emnlerini ki 3.anlara inanurd, ol ala ol mama, ki dimidi, gnderdi. ml ve azneyi, ki ol kii 4.dimidi, didgi bigi bulup gtrdiler ve Suln imetine getrdiler. Ve ol nmeleri bir kse 5.iinde mhrl buldlar. n Suln ol nmeleri mlaa itdi672, mell ve mteayyir old. Ve susuz 6.ve gnhsuz adm beglerine gmnlu old. Ve buyurd, ol kiiyi dutup saladlar, t ki h kimse 7.ol le muali olmad. rtesi Suln Emr-i Meclis Mubrized-dn Behrm ha buyurd ki 8.drt bi er ile aravula vara ve drt bi er ile da Emr Seyfed-dn Ay-ibe anu ardnca 9.vara, t eger medede ve muvenete itiyc olursa, meded ideler. Ve Suln da ol drt bi

672

T. 79a/20. ld

259

10.

mkemmel ve msella er ile topda anlaru ardnca revn old. alan ara eriyi da

ardnca gelsnler, 11.didiler. n Emr-i Meclis m erisine yan iridi, Svsu blk balarndan Mamd Alp
12.

adlu bahdur, ki mri hetda irmidi ve nie savalar ve urb ve urb mhede

lm-d 13.ve cenklerde arb urup ve arb yiyp balar ve ciratlar oaltm-d, buyurd ki bir depe 14.zerine up m erisin arasn grp ys ide. n Mamd Alp bir depeye d ve
15.

m erisin kemmiyyet ve keyfiyyetini istikf idp baar- baret birle ys

16.

itdi, Emr-i Meclis atna

gelp eyitdi: Biz bu drt bi kiiyle m erisi mubelesine

17.

varma al u kifyetden bed

ve bad grinr. Eger nigr Bege ve erin topna

1.

ilm olnursa ki becid areket idp

bize mli olalar, yet malaatdur. didi.

Emr-i meclis bun fikr itdi ki tadr ve km-i ezel nefd 2.bulup urr yili lib ve malbu naveti dimlarndan sun diy ol cihn-dde pr 3.szine iltift itmedi ve itb dilini uzatd. Ve buyurd ki cmle eri al atlarnu 4.olalarn mukem ekdiler ve cenge heng itdiler. Mamd Alp feryd u fin idp arurd ki: 5.Hey dvend ivmek ve tacl vati degldr, bu arb ve ava ii, oyn degldr. nigr Bege 6.ve Sulna tzrek aber itmek gerek ki anlar da becid bize mli olup dmen-ile grevz. dirdi. Emr-i
7.

Meclis pr szine bamayup ovu cevblar virdi. L-cerem nuret retini renc ve

meaate mbeddel 8.grdi. Egeri evvel amlede dmen erisini mnhezim ld ve nigr Bege adam gnderib ilm 9.itdi ki m erisi mnhezim oldlar, diy. km-i Yezdn ve tadr-i sumn birle bir siphyi Melik Ere-10.-f beglerinden bir beg utup Melik Eref atna iletdi. Ve andan ordlar ki: Bu bahdurlar erisi,
11.

ki evvel admede
12.

bunu bigi armet ve alpl gsterdiler. Suln bunlaru ile bile midr, yosa

degil mi?

Cevb virdi ki: Suln radur ve bu drt bi er aravuldur ve muaddemleri Emr-i Meclisdr.
13.

Ve drt bi atluyla da nigr Beg ardlarncadur. didi. n bu ikyet

Melik Eref 14.semine iridi, feryd idp ard ki, -El-msten y mslimn- bu adar eriden, ki az
15.

eri dururlar ve mededleri radur, yz dndermez ve amiyyet ve

16.

ayretden dnp amle idz

ki n a -tel-nu avni birle bunlara cevab virmi

olavuz. -Fe-hazemhm bi inillh- menrn 17.illiyyn dvnndan bizm adumuza mesr lm olalar, anlaru mededi ki aablerince gelr
1.

olalar. n l mhede lalar,

260

tla mecl bulmayb ikeste-dil ve b-il mrcaat lalar. Ve eger 2.vel-iyzu billh sstl ve tehvn gsterrsez, Rm erisin ahrna giriftr olursz. Ol vatin 3.yandur ki uluuz ve kiiz ve v ve erfze ib ve mub lsar degller. didi. n Melik-i 4.dil ve Melik-i hir erileri ve ullar bu aberi iitdiler, dnp gir avaa yz utdlar. ki eri 5.yil ve oz gibi biribiriyle ardlar ve dutru ve od gibi birbiriyle armadlar ve iki arafdan firvn 6.leker at oldlar. Emr-i Meclis bir siph nigr Bege apdurd ki dmen erisi alebe itdiler, 7.tz iri, diy. nigr673 cevb virdi ki imdiye degin lf u gzf ururd ve aber 8.gnderrdi, dmenler sndlar ve adlar diy. imdi meded mi ister? Biz varavuz, n murd myesser ola. 9.Ve ol muaffer ve ii ve sevs bezetmi olavuz. Ve ad anu olup diyeler ki Emr-i Meclis m erisini 10.sd diy. yet ased ve dndan ki vard, mulefet itdi. Ve bunu bigi nzenin memleketi
11.

ki yir yzin al andan tamm rat ve syi bulurlar-d. Ve rub- meskn efl ve
12.

meskn-i

selin-i Seluu a ve kereminden nimet ve isn- b-grne irirlerdi,

erefi zevl ve fenya 13.iridi, bir adem iler basmad. Ve kendzin gir ekerdi ve salanat aretine li ilm 14.itmedi. T a-y sumn nefd bulup dmen r-gr old. Ve olu eri telef olup ve ayl beglerle 15.Emr-i Meclisi utsa itdiler. n Emr-i Meclisi Melik Eref atna iletdiler, istibl idp oca 16.oca grdi. Ve cerrlar674 getrdib zamlarn uk-bend itdrdi. Ve terf ve ilat- 17.geyrdi. Ve yle ki ib-i mrvvet pdihlaru mekrim-i al levzmndan mahddur.
1.

Emr-i

Meclise istimletler idp dil-drl ld ve eyitdi ki: n bauuz selmetdr, a -telya 2.kr itmek ulu kermetdr. didi. rtesi Melik Eref Emr-i Meclisi ve ol utsa olan begleri alebe 3.gnderdi. Emr-i Meclisi ve begleri alaya iletdiler ve alan uva siphleri ve id ve ecnd ehirde 4.abs itdiler, amm tebcl ve tevr ve ulfe ve vafelerinde tar itmezlerdi. Melik Eref, Melikeye aber gnderdi ki: 5.Emr-i Meclis ve alan Rm beglerine ulfe ve nafaa ve itirmda tar olnmasn, diy. Melike 6.hem arda ireti ve kmi

673 674

P. 148b/7. Bu kelime yok. P. 1148b/16. ceratlar

261

birle Emr Meclise ve bile mabs olan beglere izz ve itirm idp nafaa 7.ve ulfe eksk itmezdi. n aravul beglerin sndu aberi salanat aretine iridi. 8.yet ayup aab od cam mnendi yelkilendi. Emr nigre buyurd ki: Cmle begler ve eriler 9.bu gice uyanu olup sillarn amayup atlarndan inmesnler, t irte olnca aba nice malaat ise,
10.

ol mucbince tadm olna. didi. rtesi Melik Eref Arap erilerinden iki bi atluya

buyurd 11.ki iler varalar ve sulnu azmeti ve hezmeti ve ad avlinden istifsr lalar. n iridi, ekmiler
12. 13.

grdiler ki sulnu br-gh urulm, amm erisi cebelenp msella olup

ve ryt- ehriyr ecr- nevbahr gibi yilden arekete gelmi ve atlar

kinemesi ve erenler vz 14.grldsi ve yanus kmbed-i arya irmi. n Arb bu li grp girrek dndiler. Suln
15.

yet-i aabndan ayup beglere eyitdi: y kfir-i nimetler, eger bir beg
16.

menkb oldysa ir erin o

ve suln etri bdr, ne grdz neye uraduuz?

didi. n begler Sulndan bu zehr-ld 17.itb istim ldlar, bir auzdan seyl gibi amle idp Arbdan yaa adlar ve Arb ldan gerp zr itdiler. Ve Arbu ldan urtulanlar amaa yz utdlar, varb 2.li Melik Eref imetine ilm itdiler. Ol da aflar dzib erisine dil-drl ve tesell itdi 3.ve hem ol urdu yirde bit olup urd. Ve eyitdi: ler varma ey degldr. Eger gelrlerse, 4.elden geldke drielm. Ve eger mrcaat iderlerse fa-bih. didi. Bu arafdan Suln buyurd ki, serperde 5.ve dehlzi aldurup iler nab itdiler. Ve gir Arap erisinden aravul grndi, gir anlara 6.da dnki bigi amle lup dest-brd gstereler675. Anlar da dnp adlar. Varb Melik Erefe aber 7.itdiler ki: Bu gn Suln iki kerrat ser-perde ve dehlzi indrdip iki kerrat nab itdi diy eyitdi. Meger 8.Suln arb ve savaa azm ider, begler mni olurlar, ola. didi.
1.

yir yzini anlarndan lle-

675

B. 128a/14. gsterdiler

262

n aam old, Suln eri 9.ve br-gh oyb kend biraz girrek varb anda ond. Ve eri ve begler irteye degin anda msella olup 10.br-gh olanurlar-d. rtesi Suln andan blistna azm itdi. n Melik Erefe sulnu
11.

mrcaat malm old, ol da dnp

12.

alebe gitdi. Ve n Suln blistna vardu muhaa old,

erisin dirp Telbir ve

13.

Rubn ve Merzbn alalarna vard. Ve sulnu nab itdgi dizdr ve nevvb ve

ir

erlerin muarat itdginden ora vad u vadle ordup o vadeler ve676 atlu sz-14.-lerile alalardan ard ve kend yei mstaflar od. n ol mhimmtdan ferat buld, sulnu nab
15.

itdgi nevvb ve dizdr ve ir erlerini rmet ve itim- tamm birle

16.

oyvirp Rma gnderdi ve kendleri

dnp alebe vard. Ve anda Emr-i Meclis ve

17.

utsa olan beglere da ilat ve alt ve at ve on gnderdi ve kendzi Dm arafna mteveccih

virp izz ve itirmla suln imetine

1.

old.

n Suln blistna iridi, bir a gn anda tevauf itdi. Nuretd-dn arda ve gyegsi 2.Rubn ve Telbir alalarn Melik Erefe teslm lup suln imetine geldiler. Suln ol ikr olan 3.nmeler cevbndan amd. aravul sndu vadan yet mell olup her sat beglere 4.itb iderdi ve aab ile sylerdi. n iitdi ki alalara nab itdgi kiiler alalar teslm 5.idp geldiler diy, be-kll mteayyir olup aab od yelkilendi. Ve buyurd ki: Nuret 6.d-dn gyegsin ve ardan fil-l boazndan adlar ve begler ulusndan ve kiisinden 7.h kimsen szi sylemege zehresi yo-d. rtesi buyurd ki: Cmle begler ve serverler 8.br-gha r olalar, t bu all tedrkinde ve bu zell tedbrinde meveret olna diy. 9.Ve sulnu imetinde olan ek siph olanlarna ve ullara if ile aber olnd ki
10.

sila gireler. n begler dkelisi br-gha

gireler, epevre ala rip uralar ve h 11.ferde ier girmege ve ara maa omayalar. Ve muntar olalar, t ierden anlara ne fermn olursa,
12.

anu etbn lzm bileler. n

13.

begler mecm br-gha girdiler, ekler aradan sil-ile

ala idp urdlar. Bas

14.

sler utb ve bas yaln llar ellerinde ve ba omalar ururlar-d. Suln ol cevb-nmeleri divtdrdan dileyp
15.

iginlerinde ala olup

her birin mektbn l ine

16.

brad. Her biri mtlaa itdklerinden ora ol b-gnh b-reler ol

676

vada re ve

T. 80b/22. ...tanulu

263

ayrn ve sersme aldlar. Ve -Subhaneke h bhtnun am- yetin odlar. Ve ol

17.

iiden inkr idp yir ve gk gtrmez andlar idiler. Ve ol bhtnu yet-i tevrinden
1.

uarya bu ebyt in itdrp odlar ki tercmesi budur ki ikr olnur. Ebyt677:

2.

au a ki ehenh- mil-i cn-in

Ki tat- dilde aa vardur heme mekn

3.

uladan lb ili v aravul gzden

Vezri gdan itdi vekl-i bb- zebn

4.

Resl in ki semsy far zre anu

Ki nc od ele gvhdur urn

5.

Al ecati, dd rstl a

mer mehbeti ve erm-ret-i Omn,

6.

Be-rezm-i Rstem-i destn be-bezm-i Keyusrev

Be-cd-i tem-i y ve adl-i Nirevn

7.

Devm- devlet-in ki mstedm olsun,

Mdm nimet-in hen v cvidn.

8.

Ki biz ullar bu szlerden ghmuz ve abermz yodur ve gicede gndzde h

bir vat 9.bu ende rumuzdan ur itmedi. Ve bu vaa ve thmetde biz Ysuf- dddan
10.

malmra ve an yidi diy bhtn itdkleri urtdan beriregz. h- cihn

11.

ab- mekde

lesine iltift itmesn ve ib-aralar sz-ile biz b-reler irz

12.

buyurmasun. Ve bunca

yll atadan, dededen, bende ve bendezdeler un imet-i

13.

brhn ve - beyn olmadn u

ve ilna mbeddel lmasun ki bu ulm

14.

vemeti salanat- devletin ayr ullar mizcna semet pdihu l etegine ve cell yaasna yapmaya. Ne midr
15.

irrp bu intifu inf eli

ki ol meskin taarru ve zrl lup yalvardlar, eer itmedi. Suln

buyurd, t cmlesin 16.ellerin ve ayalarn balayup bir ev iine oydlar, ev evresine ve

677

B. 129a/15. // T. 81a/19. Bu kelime yok. P. 150b/1. Beyt:

264

zerine olu odunlar ydlar yallar evc-i sumna iridi.

17.

ve od urdlar. unu gibi od yand ki Nemrd od gibi

1.

Ve ol b-re gnhsuz begler ol od iinde mecm

2.

yanmaa baladlar. Her ans ki badan

urtlup rane ve revzenden ab ara

arlard. Avnlar ve limler678 cn alc gibi rulariyle 3.yite yite od iine oyarlar-d. Mecm yanb ttnleri evc-i sumna iridi ve ol siyset 4.odndan cigerler kebb ve gzler pr-b old. Ve h kimesneye efat itmege mecl olmad.
5.

n sulnu m ve aab ol siyset-ile yirine iridi, ol gice lem-i aybdan ol

fil-i ab 6.ve amel-i en buln hir old ki dinde an o melmet itdiler. yle ki 7.Suln ol dden yet ord ve rb- azm birle uyanup iine pern ve pemn
8. 9.

olup eydr-idi ki: Ol begler ki benm hevdrlumda ve imetkrlumda rzigr gerip her mhim ve tl ve cidlda cn ile drirler-idi, yet-i abvet ve cihletden

helk idp 10.elden ardum. Beyt: n cm- zi-dest ft-i grbe ikest679 yden leb i s mlden dest,
11. 12. 13.

Ve alan begleri yet melmet itdi ki Nin ol vat benden mnaat dirg idp

aabm odn aret ve afat-la sndrmedz didi. Anlar rler dilediler ve ol li

tadr-i Rabbn ve a-y sumnye avlet ldlar. Ol oru ve vehimden Sulna du

14.

ve mell680 renci

mstevl olup af old. Ve i tabbler erf ve cevnibden getrdiler.

15.

Mecma ol renc

mlecesinde dermnde aldlar, eyitdiler ki: Svsu uy sulnu

16.

mbrek mizcna ve bu

maraa muvf degldr. Vrn-ehre varb anda menzil

mretteb itdiler. yle ki Malayyadan Furt 17.uy sulnu erb-nesine dest-be-dest her gn gelrdi, ibet681 fiyet bulmad. Ve ol
1.

maralar-la bu cihn- fnden be-kll

ir lup dirlikden mdi a old. Ve ol nevmlik 2.vatinde bu iki beyti drr-i hvr gibi bdr- b- mevznndan nam itdi. Ve b- silsl ve zill-i mun gibi 3.in ld: Beyt:

678 679

A 151a/2. satrdan A 151b/14. satrlar aras Berlin nshasnda yoktur. T. 81b/21. riati arya be-ikest 680 P. 151a/13. sell 681 P. 151a/17. Bu kelime yok.

265

Biz cihn ki terk idp gitdk Rencini dilde berk idp gitdk
4.

imden gir nevbet irdi size

Nte kim evvel irmidi bize Ve buyurd ki bu ebyt, 5.trbesi apusndaki marsa-i Svsda mbrek ahdinde bin itdrdgi dru-ifda, ki yaplmd, 6.nar u na itdiler. Andan ora al ve uyla bdr ve hyr -Rat billhi rabben ve bil-slmi dnen 7.ve bi-Muammedin sallllh

aleyhi ve selleme nebiyyen ve bil-urni immen ve bil-kabet bleten ve bil-mminne ivnen- oyu oyu 8.cihndan nal idp drl-arra mteveccih old. Ve cennt-682 adn
derectna teud ld. Ve dr- 9.fendan rilet idp, dr- bey itiyr itdi. mdr ki a -tel- anu asentn abl
10.

idp seyyitn mav ide, zr ki af ftdan emn

itmidi. Ve ab- kermden zd olup 11.kimesne anu rn azndan tel sz iitmemidi. -

Vellh affruz-znbi ve settrl-uybi-

clsndan ora Svs dr-ifsnda defn
13.

12.

Andan ora an Suln Alad-dn

idp Rvna teslm itdiler ve tn-i ladini

anu mbrek eniyle mnevver ve muaar ldlar. Ebyt:

14.

amu nk bed k-in omuz

Degl ol ki eflk-in omuz

15.

Eger tat buldu ve ger tc u genc

Nice nice yildk ekp derd renc

16.

Serencm- irde topra ve t

Nite ki evvel anu-ile buldu sirit

17.

Eger sl- ad ola ger et penc

Bir old, n ald derd ile renc.

682

P. 151b/8. Bu kelime yok.

266

1.

ikr-i Mveret-i Umer-yi Devlet ve Erkn- Memleket ber-tiyr-i Melik ez-

ehzdegn der-Tefv-i Zumm- Fermndeh ve Salanat der-Kef-i Kifye

2.

n Suln zzed-dn uld-i berrne nal itdi, begler ve ulular Emr Seyfed-dn

Ayibe ngr 3.ve erefed-dn Muammed Pervne ve Emr Mbrized-dn avl ve Mbrized-dn Behrm-h Emr-i Meclis ve Zeyned-dn 4.Bere Emr-i r sulnu lmini if itdiler. Ve ib Mecded-dn Eb Bekirle, ki zbde-i fual-y 5.cihn ve umde-i ual-y dr idi, eger vzer-i miyye lem-i kiyye ricat myesser olayd, af anu 6.avb- ryndan aclet-i icb-ile macb olup ayrn ola-y-d. Ve ib Kf sml keff-i kifyetine 7.tabl lzm layd, nam dil-berler zlfi ve dendn gibi mkn ir ve manm ve b-dr ve neri ferid-i 8.r ve ncm- reyy gibi madd ve mehheb ve hb ve a andehr lubetleri zlfi gibi mk-br 9.ve mselsel ve mensb, her nkte ki elf- drr-efnndan tarr olna-y-d, efl- cihn ve emil-i 10.devrn anu selset ve lefetinden ayrn olurlar-d. Ve her lafe ki ebyt- arrsndan 11.uhra geleydi, rek-i uar-y evil ve evir olurd ve mehr d-beytlerinden ki buyurmd Beyt683: Der bend-i kt ki rsd-i zd Ber dtem est i nm dred y
13. 12.

biri budur

Ber dtem d b t sanem be-nihd

yin-i vef aide-i bdd Ve Melikl-kttb Nred-dn amza 14.bn-i Meyyed e-ury -rametullh-684, ki sn-i a ve srat-i kitbetde ve cezlet-i ibret ve nihyet-i beratde
15.

ve keml-i

belat ve metnet-i nam ve anet-i neirde nihyete irimi-idi ve dey- ilm-i beyn ve ay-
16.

man zre ia bulm-d ve teressl ins vesinde ve tarr beyn-

17.

kelmda felek-i tsiden

tecvz itmi-idi, kitb- lim ve ble-y ben dem ve fual-

683 684

B. 130a/17. Bu kelime yok. P. 152a/14. ...aleyhi

267

y f anu mnet cezletinde ve ubetinde eytmilerdi: Beyt:

2.

1.

ittif itmilerdi ve medinde

Key ber ser-kttb ter manb- h

Mn-i felek dda berrn-i avl-i gvh

3.

N rde mr ilmet ayn-i be-f

Ndde nam sunet nk tebh

4.

Bir iki beyti ki anu ab- leifi kr-nesinden ki685 fehm-i malt- Efln 5.ve

ibret-i gl-zr ada-i mn-y er salndur, rd olnd. T erbb- bedyi 6.ve eb- ary anu birle istidll lalar, tercmesi budur: Beyt:
7.

Gl derc-i zmrrdn ki am bugn

Zerrn-aba lale sam bugn

8.

Ger h- reyn degldr gl-i r

ad-berg-ile ru ne yzden am bugn

9.

Ve Meliks-sde veliyyl-ifl ves-siyde mlikl-berat vel-ibret Nimed-

dn Amed Nyib-i ar, ki 10.Mamd vezr olyd, Suln- memlik-i kelm Firdevs-i s -rametullh-dan ora andan mhirrek
11.

nim- ittif dmedi ve rb sul ve cevb

12.

ll-i ho-b gibi netyic-i b- selm ve ara-i ibt olnd, t anu luf- abatna istidll olna 686.
13.

mstaminden nama getrmi-idi,

Koftem am- zlfi tu ikr netevne ured

Ve zi-mek-i tu b ez ne ciger netevne ured

14.

Koft am em u leb mene nz meur

Kfir heme bdm u eker netevne ured

15. 16.

Ve ib emsed-dn-i Ifahn ki ol zamnda salanat aretin mnsi ve

arfi

ve ensi ve alvet ve selvet meclisin celsi-y-idi. Ve naar- ikrm ve itir birle

685 686

P. 152b/4. ...dek B. 131a/3. // T. 83a/5. ...Beyt:

268

manr olup urbetde 17.tera bulmu-d. Ve anu urbet ve derectnu ziydalna sebeb ol idi ki bir vatin Suln
1.

zzed-dn -rametullhi- ayariyyadan Asaraya

azm itdi. n Snnetl onandan Surn kyine 2.iridi ve ol kyde meclis-i iret idp ad- ifr dyir old, Suln ber-sebl-i imtin 3.arflere eytdi ki her biriz iki beyt-i bedhe etsn ve bu iki yir adn ol beytlere 4.telf itsn. yle ki ol iki ribu sn-i tamni istimndan ne ziyde ola. 5.didi. ib emsed-dn bu iki bedhe eyitdi ki Rbi687:
6.

Olsun baa bu gice senle iy cn

Bir l ki luf- erine olmaya imkn688,

7.

Bdm eb b t gildm nn

Giz yet luf-i er gerden netvn689

8.

Leb ber leb u ru ber ru ve n ki pes ezn

Snnetl r nihde ber Srn690

9.

Yz yze ve leb lebe urban ryn

Snnetl-y-ile a ola Surn691

10.

Suln istisn idp buyrd ve anu aras cevdetine ve bedhesi sratine

11.

mamidet

lup mertebesini arn zerine ziyde ld. Ve mnligi zerine merreflik

12.

mertebesin da virdi ki

maba kitbetidr ve ol gnden mri irine degin gnden gne

l mertebeler ve manblar bulurd. 13.Meveret itdiler ve ulu urultay idp sa ol ve ol ol begleri dirilp andlar.
14.

Ve eyitdiler ki memleket tatna ve salanat serrine kimi nab

15.

ideler ve h Kvus yirine Selulerden ansn

mlik-i rib lalar. Bir yife Erzen16.

ir-Rm pdih urul h ol Melik Mued-dne meyl

itdiler ki dil ve raiyyet-

perver pdih-d. Ve bir blk Keyusrev ol Key-Ferdn nab 17.itmege czim oldlar ki sulnu arnda-y-d ve utluirda mabs-d. Emr
687 688

1.

Mbrized-dn Behrm

T. 83a/14. Beyt: B. 131a/17. // T. 83a/17. satrda yer almaktadr. 689 B. 131a/15. // T. 83a/15. satrda yer almaktadr. 690 B. 131a/16. // T. 83a/16. satrda yer almaktadr. 691 T. 88a/18. satrda yer almaktadr.

269

h ve Emr-i Meclis ve Emr Seyfed-dn Ayibe, ki begler begilerdi ve virmek 2.ve isn-ile mecm begleri ve boy balarn kendlere muib itmilerdi ve her gn mabalarnda 3.yz ba oyun arc olurd. Ve anu meclisi ve vn leti cmle muraa ve altun gm-idi ve yet 4.tekellfl yiyecekler ve giyecekler iderdi. Ve anu kemter ire ve zyire inm bi altundan eksk olmazd. 5.Ve anu cmle arb ikyetlerinden birisi budur ki meger bir vatin at olup olar ve ovular 6.olm. yle ki: Azdan nefes dunda by ve saal oarm. yln denicek vn keklik 7.slmesinden l grmi, vn-slr r itdrp yet ad. vn-slr cevb virdi 8.ki Avclar ardan ve ovudan ava madlar. didi. Buyurdu ki ehre bisl keklik 9.iste ve cehd it, vn kekliksz oma, orsa seni yaramaz iderem. didi. vn-slr ve matbau
10.

merrefi Melikl-mer orusndan her

kekligi ehr avclarndan elli altm aaya alup vn ryi 11.iderdi. Ba begler eyitdiler: Melik Alad-dn Keyubd, ki sulnu ortanc ardadur, tc 12.ve tata andan zbra kimse yodur, pdihl envr ve ululu r anu niyesinde
13.

mbeyyen ve mevcddur ve pdihla andan elya kimesne bulnmaz. didiler. ib

Mecded-dn ve erefed-14.-dn Muammed Pervne eytdiler ki Biz Tot ehrinde aa mlzm-du. ad ve mtekebbir ve asddur. 15.didiler. Mbrized-dn Behrm h ve Emr-i Meclis ve Melikl-mer Seyfed-dn Ayibe angr anlaru ryna 16.iltift itmediler ve mulifler brhnlar men idp eyitdiler Melik Alad-dn Keyubd zerine
17.

meziyet aleb itmek olmaz. didiler. alan begler da -avan ve kerhen- anlaru-la hem1.

dstn olup

Melik Alad-dn salanatna r oldlar ve biri biriyle ahd peymn

ldlar. n mecm ittif 2.idp muvfaat ldlar. Melikl-mer Seyfed-dn Ayibe eyitdi Ol vatin ki ben Engrden 3.mlk-i Malaiyya arafna ittrdm, benm ablmden hmyn- rna vaet ubr oturmdur, 4.iczet vir, ben kendm varaym ve andan amn dileyem ve yolda il-ile imet gsterp 5.gline gireyim. didi. Cmle eyitdiler ki avb-ende ve mamd- fikretdr.

270

Pes sulnu yzgini 6.ve dest-mlini nin-in alup bir a ekn yora atlar ve atrlar itiyr itdi. Ve sulnu 7.avndan692 bir a nefer-ile, ki tamm vaar ve itibrlar vr-d, Malaiyya arafna Gerpirt 8.alasna, ki sulnu ikinci absi-y-idi, gnldiler. kindn ehirden up 9.gice irteye degin yridiler. Gne ul itdgi vatn Gerpirt ala10.

-sna iridiler. Melik Alad-dn namz lm-d ve evrd tilvetin idp seccde

zerinde 11.oturm-d. Bad grdi, depe zerinde bir blk atlu yortum-la becid gelrler. Ve Suln gelr
14. 12.

gice dinde grm-idi ki bir pr-i nrn manar- Ramn ve ferr-i Sbhn birle

13.

ve sulnu ayandan demri giderr ve buyurur bir eyerl uyanlu ulu berda atr

getrrler ve elini sulnu koltuna urup Suln ol atra bindrr ve Sulna 15.dil-drl

lup eydr ki Heme mer-i Muammed-i Suhreverdn himmeti ve maabbeti ehriyr-

16.

kiverdr Alad-dn Keyubd-iledr. dir. Suln egeri ol di grmi-idi,

amr-i 17.mnrinde anu tabrin lm-d. n ol atlulara naar idp grdi, tamm oru
1.

ve hirs rna mstevl old ve eyitdi: Bunlaru tacl-ile geldkleri benm mrm

ipin 2.kesmek adna gelrler ola ve ol gice grdgm d -au ve almin- ola diy
3.

mri fir ve ayt hicrn-in alamaa balayup bu beyitleri od ki:

4.

lem beni ki azn ve giryn buld.

Her d onndan teni uryn buld.

5.

Her m mellet beni am-gn grdi.

Her ub beet beni giryn buld.

6.

V-asret v-derd diy alanu diz-drna eytdi ol gelen cemati bir laa

ir apusnda 7.egle, t tecdd ve oulup ved- mr ve mfreat- ayt-in iki rekat namz laym ve Perverdigrum 8.aretinden istifr idp r dileyeyim, andan anlara iczet virz, girsnler ve ilerin 9.bitrsnler. didi. n ktvl ala apusna d, ngri anda r grdi didi. Cevb virdi ki Beyt693:
10.

ve ord ki Melikl-mernu gelmesi aber in midr?

692 693

T. 84a/1. ndan T. 84a/18. Bu kelime yok.

271

11.

Ol vade ki tadrde-y-idi irdi vefya

Ol i ki eyym dilerdi iler geldi

12.

Melik reziyyet ve nekbeti timet-i devlet ve meserret ftiasna mbeddel

13.

old., diyp Keyfiyyet-i

adie-i mecliset vatinde tarr idevz., diyp sulnu

14. 15.

yzgin ve dest-mlin ki araya ad, Melikl-merya bir nefer ira girdi, lcn zp
16.

bandurmd, dizdra gsterdi. Dizdr da inp apuy

ulyla ira girmeye iczet virdi. n Melikl-mer

ktvle teslm itdi, ikisi bile Suln atna vardlar. Evvel tesliyet ve taziyet itdi. Ve Melikl-mer Seyfed-dn n
1.

ktvl ier girp Sulna

17.

iczet diledi, iczet old, ier

girdi. n naar sulnu mbrek smsna ddi,

istikmet yzini meellet yirine od 2.ve gzlerinden ya revn idp oltundan kefenin ard, boynna olad ve ktvle vir-3.-dgi lc alup Suln ine od ve eyitdi Her ne km, ki pdih buyurur, bu bende zerine nfidr. Beyt694:
4.

Ger ni ise aa ki anum dkesin

Olsun ell apua ter lmal

5.

Melik yet orup cn rkmi-idi. n bu kelimt iitdi, biraz mumain old ve

Emr Seyfed- 6.-dne nvzi idp r diledi ve b vadlar virdi. Emr Seyfed-dn eyitdi Eger pdih 7.bu many d-la diyp inyet buyurursa, gerekdr ki mbrek dilinden and dr olup 8.ol bbda dest-i a- eref mesr ola. didi. Suln da anu iltims mcibince and ip 9.sevkend-nme ve amn mektbn kend eliyle aleme getrdi. Emr Seyfed-dn anu-la da tesell
10.

olmayup amyilini abndan ard ve Suln inde

11.

od ve eyitdi Egeri and ve dest-i a-

eref l old ve lkin bu iden tekd ve buyurmayasz. didi. Melik gir elin amyile

temhdi-y-in Tar kitbna da and dirg

12.

urup and idi ki Melikl-mer Seyfed-dne 13. ecel irinceye degin benden ve benm etb ve eyumdan Melikl-mernu cn ve tenine ve ml
14.

ve avarna ziyn irimeye. Ve

15.

elbette ve al h vech-ile maarrat irimeye ve dyim amn ve selmet

kenefinde olup

l-cenbna bir mekrh- l-a olmaya -Vellh al m nal vekl-. didi.

694

T. 84b/3. Bu kelime yok.

272

16.

Melikl-mer ol uhd birle695 vk bulup r muman old, Sulna

du ve en lup 17.eyitdi ki Suln- lem ve pdih- ben dem mri nefd evmir ve nevhde o yllar uzun
1.

olsun. ardauuz r- a- kdan irve-i eflka

gnilp Cenb- Cennt- Adine nal 2.itdi ve av- Kever ve Selsebl civrna tavl buyurd. Memleket ve salanat bendeg ve imet 3.irdrp tat ve nekn -nnekel-yevme

le-deyn meknun emnun- yetin ourlar ve pdihl suln- lem 4.imetine -bade m lebise fs-sicni sinn- dergh- cebert ve bri-gh- melektdan -ttl-mlke 5.men te vecedd vecedd msadet sadet ve ekbir-i devlet ve emcid-i salanatu sn-i intib
6.

ve ymn-i itiyrlarna marn old. Cmle fera-bn-i lem-ry ve alat- behcet-fezy-

uyign- 7.leme mt dururlar ve taarru ve ibtihl birle aret-i l-cellden -tel

ve teaddes- ceml-i 8.mbrek ve alat- hmyn h- ry-i zemni dilerler ve ara

lurlar ki: Beyt:
9.

Vech rzsyla iy nev-bahr- em

Yol zre adden ad o intir- em

10.

Tevi-i pdihu mekrim-i ser-firzl ve keml-i fet bende-nvzlndan

11.

oldur ki

tzrek mbrek ayan rikba oyup ata bine ve hem-inn- sadet ve devlet-i
12.

salanat serrine

znet ve ryi erzn buyura ve gitmekde msraat ve mbderet la. firset ve ys-la ta menziline irp yan l old, -Rabbi ad
14.

didi. n Suln

13.

teyten minel-mlk- yetin

oyup krn-in iki rekat namz ld ve bultdan ay ve

nndan l ar gibi 15.zindn-neden eyvn ve kne arafna mteveccih old. Andan Emr-i meclis Oul 16.Beg adlu emr-i r bir ber-i syr ekn ve rehvr atr ol heyetde ki dinde 17.grm idi, ine ekdiler, Emr Seyfed-dn -va lerkeb- diyp elin ehriyru
1.

oltuna urup aldurd ve fal- Kirdgr-ile svr lup

bindrdi. -devlet in yekd- 2.yetin oyu bilbil-i ibl -aleyke aynl-lhi- birle seryn ve rzigr- cef-kr r-vhl birle 3.zbn- en ve fern ve du birle kde

695

P. 155a/16. zerine

273

lup suln- zemn neverd atr zre binp yola girdi. 4.Ve msraat-la gidp menzil ve merili a itdi, seer vatinde ehr apusna iridiler. Emr-i Meclis 5.gice irteye degin atna binp ir iinde gezerdi ve ala naat idp sulnu sal 6.aberiyle istimlet virrdi. Ve h kimsen Suln zzed-dn veftndan ve Suln Ala7.d- dni getrdklerinden aberi ve gh yo-d. Emr-i Meclis ol gice elli nefer nkerlerine 8.tamm sil geyrp ehr apusnda om-idi ki n Emr-i r Oul Beg irip 9.ara, aa aber ideler. Oul Beg apuya irip ard. Emr-i Meclise ilm itdiler, seryndan
10.

up segird segird geldi ve ehr apusn ad. n Emr-i Meclis

11.

Suln grdi, yir pp

irdi, sulnu ayan pdi. Ve Emr-i Meclis ve ngr Suln

imetinde ardanu 12.tbt zerine vardlar ve tbtu kapan adlar, suln ardanu yzin grdi. n 13.ziyretden fri olup mrcaat ld, li-i Mesd ve ferr-i Yezdn birle tat- suln zre nab
14.

itdiler ve ve eimme va ve erfden salanat derghna r

15.

itdiler ve avl keyfiyyeti

her kimseye malm degldi. n Suln tat zerine

16.

mtemekkin old ve sil-drlar ve cn-drlar

her biri yirl yirine urd, Emr Seyfed-dn

17.

suln imetinden ara dehlze d ve eyitdi

ki eimme ve ekbire malm olsun ki

1.

Suln zzed-dn Key-kvus a -tel- rameti

civrna intil itdi. -Ve seknetun

min rabbikm- tbt ysn menzil lup uld yirine ulad. 2.Ve arda Suln- Muaam
Alad-dn Keykbd ferr-i sadet-ba birle cihn mnevver ve mzeyyen ld. Andan
3.

ora destr virdi, ser-perden perdesin aldurdlar, cmle eimme begler ve muteber

ier 4.girdiler ve imet yirin pp du ve en ldlar. Emr-i Meclis her birin elin alup Suln imetine 5.iledp mufaa itdrp selmladurd. n ol mhimden ferat al old, sery 6.mescidine vardlar ve tekd-i tamm birle Suln Alad-dn adna telni birle and idiler. 7.n Suln ulu old, Suln resm-i arr-y-in a alas geydi ve begler balarna 8.malb brkler geyp geyesileri zerine a iyeler ekdiler ve gn arr ynini 9.bk ve teessf ve telehhf birle riyet itdiler. Drdnci gn Suln yas libsn iret 10.ve kese mbeddel itdi. Ve begler ve ululara menzil ve mertibleri tertbi zerine vfir ve fir ilatlar 11.virp mertib ve menblarnu menr ve tarrlerini tecdd itdrdi. Ve her arafa ve her ehre taziyet
12.

ve tehniyet

imetiyn mubirler irsl ldlar. Mufaat- avnn-i taziyetden ora amir ve

274

aaid-13.-lerinde avaid-i hav v vel-y Keykubdyi mekked ldlar ve uhd ve mn- al birle
14.

istikma iridrdiler. Ve beretler alnup ve iinler balanup ehrler

bezendi. 15.Ve Suln- civn-bat memleket tat zre cls ldu ydna kst- meserret ve ad- irtiy
16.

dyir old. Andan begler ve nvvb memleket erf ve cevnibinden

17.

hedy ve nir- b-mr birle marsa-i

Svsa mteveccih oldlar. Ve dest-bsa irip

1.

idemt tadm lup metlib meriblerini

ar iderlerdi. ncza marn olurd.

Suln n ol cihnu mhimmtndan ferat 2.buld, ryt- sadetini Drl-melik onya arafna mteveccih idp ol vilyetler ve u 3.nevsin kifyeti cihetiyn onyaya vard.
4.

ikr-i Azmet-i Suln- Aam Alad-dn Keyubd ez-Svs be-Malb-i oniya696

5.

n Suln iler avidini ry- b ve fikret yibi vefi zerine mukem ld,

li-i ferunde 6.ve devlet-i fezyende ve cedd-i mesd ve siph- n-madd birle onyaya ki mstaar serr-i devlet 7.ve mene-i nihl-i cell ve menba- zll-i ibl ve mala- fitb- ehr-i yr ve mar- rd-i 8.tc-drdur, mteveccih old. Ebyt697:
9.

Svs andan olup behre-mend

Hemn azme af itdi ry- blend

10.

lup g-ber-g tat-gh

Gne bigi brad etr-i h

11.

Siph- afer ber-yemn yesr

Sadet zine olup p-gr

12.

Semendi semenden lup lal-seng

Siphi ozndan hav mg-reng

B. 135b/8de yer alan balk P. 157a/3-4te yok. / T nshas 85b/16da ise yalnzca balktaki Azmet kelimesi yok. Malb kelimesi de avb olarak yazl. 697 T. 85b/20. Beyt:

696

275

13.

Brndi698 dny gzi mil-i nr

Sitem ufte batyd ve mendebr

14.

Emr-i Meclis rd gze

699

icml inzl virmi-idi. Ve sz- bezm ve elvn ve

env- eime 15.taaddme mretteb ve mheyy lm-d. n Suln irip nzl itdi, bir laa istirat
16.

itdi. Emr-i Meclis iczet diledi ve bir mide mtemil enf- am ve

17.

menv- fevkih birle fekhet

ivn- af birle mzeyyen ve bir meclis-i firdevs-i iret1.

bd gibi mrevva lal erb-ile mlevven

ve drl drl nullar birle arste idp

dediler. Ve muribler hezr-dstn gibi eln- 2.cn-efzy birle srda r ldlar. Ve cm- erb imege ve barbu ve rebb istimna 3.mel oldlar. Ve ulu vatinden ama degin n--n ve olu dostign idiler700.
4.

eb anbern zlfine virdi tb

Felek onna mkden sad b

5.

andl-i zerden drp atern

Bezendi amu ubbe-i smn

6.

Suln ebistn ve devlet-ne-i hmynna girp t- mbreki birle syi firn

ryi ld.
7.

Seer n leb-i ub pr-ande-di

Fera-la dil-i lem inde-di

8.

uvva-i r-i ar kt firz

eb rzy amu ld rz
9. 10. 11.

Suln Emr-i Meclisi istedp urna r itdrdi ve ar terf geyrp Svs

arafna muvedet itmege destr virdi. T ol cihnu ilini sedd-i sr ve kifyet-i umr ve m bildna irsl-i id ve istikf- istilm abr etrf-in tadm la. Andan

698 699

T. 86a/1. yzndeydi P. 157a/14. ...ihml ve... 700 B. 136a/8. // T. 86a/7. ...Beyt:

276

12.

ora kendzi arn ater-i Mesd, kend boy nkerleri ve ullar ve etb ve ey 13.birle

ayariyya arafna revn old. Ebyt:

14.

Bite-y-idi perverdi-gr- cihn

Cihn h- nev-bat-la buld cn

15.

uhr itdi n nare-i gir-ny

ehen-eh rikb stine od py

16.

Anu gibi przl tze-di

Ki prze-i ar zre vz-di

17.

Yir zre eri af af old revn

emn-i afer olban smn

1.

Emr Seyfed-dn Ebbekir ayariyya subs ehr ve vilyet cmle

ayn ve muteberlerine aber 2.itmidi. T revn kkler rste ve al ve mefeler elvn neam ve tezyn birle prste ve mhir ve muribler 3.ve nev-beyitler ve uvvllar birle ubu menziline aru vardlar. n ekbir ve aynu gzleri Sulnu 4.mbrek sancana ve etrine ddi, mecm atdan inp ba urup dest-bs- eref-ile merref 5.oldlar ve persi ve nevzi-i iltift- salanata ma oldlar. Andan atlarna binp mevkib-i
6.

hmyn

imetinde aly maer gni gibi ehirden ara up nira lurlard. 7.Ve memleket Ysfnu cemlin mhede lup, mlaa iderlerdi. Bu heyet ve heybet-ile marsa-i
8.

ayariyyeye mdalet buyurd ve atas dedesi tatna cls ld. Ve direm ve dnr ve

ll-i 9.eh-vr aart- emr gibi nir olnd. Seyfed-dn Eb-Bekir suba cen ve iyfet bbnda 10.ad ve imkndan ara imet itdi ve bunca zamndan kesb itdgi emvlini idmeti ve p-ke
11.

resmiyle Sulna ar itdi. Ve env ve enf muribler ve mabidler

12.

r itdrp drl terennm

ve naamt birle felek dimn ryia-yi mt-i Tatar ve

13.

nime-i zemzeme-i msr birle meml ld. Suln

bir a gn istirat ve istimet-i

14.

avl-i raiyyet-n ayariyyada imet itdi. Andan ora ibl-i

cell ve elf- af-

277

Rabbn birle refk-i nar Dru-afer Asarya ki, memen-i ule ve ureb 15.ve miskn aniy ve fuar idi, mevc-i fevc-i mlk ve c- cey-i melyik arasnda revn old701.
16.

Mevkib-i Suln-ile Firdevs-i al di zemn

Merkebi gerdinden olm-d hem gerdn er

17.

Mevkibin l ve arandan gmn-idi mna

Bar-i ami mevkibinden mnhezim aff- amr

1.

n Pervne rubna iridi, Asarnu mukmleri ki ser ve arrda

Sulnu devlet-vhlar 2.ve lem-r alatnu mtlar-y-dlar, - mehcr gibi vili arafna vey usuz rencr gibi 3.b- zll alebine br-gh- cell-i salanata mteveccih olup istibl itdiler ve zemn bs lup 4.idrk- sadet-i dest-bsa iridiler. Ve salanat areti imetinde meml mutes birle eref-i 5.mel buldlar. Ve revn kkler ve yn ve znetler ve muribler ve oyunclar ve env- mtenezziht birle ehr 6.arafna revn oldlar. Ve iemt- pesendde riyet idp cn ve gl birle direm ve dnr ve cev-7.-hiri biri birine ardurup semend ve tat- blend ayana nir itdiler. Suln bir iki 8. gn anda da istirat buyurd. Andan Drl-melik onyaya am itdi.
9.

ikr-i Dul-i Suln- Muaam Alad-dn Keyubd der-Drl-Melik oniya ve Temekkn-i der-Serr-i Salanat702
10.

n bd- abnu berdi h- cihn rytnu liye-i arab nesmini Asary

11.

mamndan Drl-melik

onya skinleri ve ayn ve ekbiri mmna iridrdi703.

12.

Mecmnu armt- devsi

ve raabt- bevii suln- lem mlat- sadtna

13.

-vr- d old. Mkteseb amr ve mddaar

ir udm- ehriyr nir704

14.

ldlar. allar ve mufeler zerinde kk ve cusular env-

snds ve istebra birle

15.

mzeyyen ve iyb- fir ve zevhir705 Arab- itrb ve ider-y kub gibi

mu ve

701 702

T. 86b/9. ...Beyt: B. 137a/17. ve T. 86b/18/19. satrda yer alan bu balk P. ve A. metinlerinde bulunmamaktadr. 703 P. 158b/11. iridi 704 B. 137b/4. // T. 86b/22. ...in r 705 P. 158b/14. ...cevhir

278

mcell ldlar. Bi yz kk dzdiler, iki yzi revn ve yzi skin ve dkelini

16.

aryib itdiler.

sil ve ceryid-i mell birle hr ur drl-arr gibi cmslar boynnda revn

17.

Rd- srd vz ayya irp a ve yaz zemzeme-i Ifahn ve icz birle meml
1.

old. Ve bu tertb ve yin-ile Obr menziline aru vardlar. n udyign- lem yekrn avryla 2.gzlerin ren ldlar ve atlarndan inp

zemn-bs idp dest-bs- eref-ile merref oldlar

3.

ve Pdihu muaddem-i krnesi-

n urbnlar itdiler ve direm ve dnr ve ll getrp nir itdiler 4.ve p-keler ekdiler ve imeti ve selm getrp nmn ve dil cn Suln muabbetine revn idp 5.r itdiler,

-El-amd lillhille eheb ennl-azna- yetin odlar.

smed-dn rif suba ve da 6.muteberler ve ulular h- cihnu eref-i destbsna irip sadet-i cvidn l 7.ldlar ve persi ve nvzi birle mstesid oldlar ve hen-hu n ve beminde urreml ve d-m-8.-nldan behre-i eczel ve ie-i ekmel l ldlar. Ve ol aradan iki menzilde mevkib-i 9.hmyn km-rnl ve d-mnl birle Rzbe yazsnda nzl itdi. Beyt:
10.

Seer-gehde bu - prze reng

Yzine urup ayal ve sildi jeng

11.

Yelkilendi rusre-i fitb

Bi-ferr-i ru- srev-i km-yb

12.

fitb- etr-i hmyn ser-perde-i cihn-gr ufndan ul itdi ve ny- Rm

13.

vz ve dery-

Hind ve san ads zemn ve zamn afana getrdi. Ve hav mizc

zerine mevkib-i h- cihnu 14.merkibi ozndan mk ve abr-mz old ve bi nefer zrzmy ve hen-hy atla silar 15.pr-zr peleng-i cenk ve neheng-i heng erenler. Beyt706: rn- mrg-zr ve dilrn- kr-zr
16.

Merdn- rzgr kermn- rzigr

706

B. 138a/8. // P. 187a/16. Bu kelime yok.

279

onya yigitlerinden ki er anlaru nci orusndan

17.

er ururd ve kh-i f
1.

anlaru ittif vatinde der yirine an dirlerdi ve bunlar kevkebe-i

u evre

yannda radan ala olup urdlar. Ve etr-i humyna zemn bs idp ikrm 2.itdiler ve e dp gitdiler ve ulu begler da bir umc mesfeti midr af ekp 3.ve hem-inn olup ce yrrlerdi ve nevbetleri ve alemdrlar sanca- lemgr-i kiveristn birle rad-
4.

urn gibi ve siph ve erler Bar-i Aar gibi cn olup yrrlerdi ve elli nefer

siladrlar 5.ve cndrlar ki heme devlet bed-hlarnu ann dkmege r ve dilr olmlard 6.ve ellerinde ve ollarnda Dm ve yaylar ve altun kevbekl alanlar ve ncalar ve altm nefer cmedrlar 7.zerdz alas bocalarla ii olu nefs ilatler ve drl drl zerbefet umlar rib 8.atrlariyle gtrp ve ub etr-i humyn urd-i seln zerine devlet glgesin 9.alup h- cihn- fitb run gibi semendi zemn pemy ve felek-i fermy zerinde ki hilli nal 10.ve encm m ki, Beyt: anayd 707semendi ki genc revndi Y genc zire av zerinde nihn-idi
11.

Bi yz blk balar Trk ve Krd ve azvn ve Deylem ve Rs ve Rm, ki her

12.

biri bs ve heybet

iinde mnker-i ddr ve nekr-i kirdr idiler, rikb- mlik rib

imetinde yrrler-idi. Ve yz 13.yigirmi nefer cndr ve Merri-ddr zerrn-kemer imrler lde-yi Cevz gibi amyil idp Sulnu 14.sandan ve olndan kh ve yin birle revn olurlar idi. n ehre yan vardlar, cmle
15.

begler ve ulular pdih imetinde atdan inp

yayan oldlar. Emr anigr da eteklerini 16.uana soup Keyubd klh bana urd ve Sulnu inn- cihn-gy mbrek fli ve ferunde
17.

ince yridi. n ater-i sadet li derecesine irdi,

1.

saatde nub -udul-h bi-selmin- yetin cndan oyu

ehre girdi. Muaddart uds cini ve insi 2.birle balarn manara-i mn mil derrclerden nar lmaa arup cmle-i ar mecdi taarrula 3.ellerin -rabbicalh raiyyen- dusna aldurup felek devleti velsna ve fermn inydna ullu
4.

kemer bendini balayup

gzlerin ve ulalarn evmir mu brigh cihn penh istimna adlar. 5.-Rabbi enziln

707

P. 159b/10. // T. 87b/5. ...ol...

280

mnzelen mbreken ve ente ayrl-mnziln- yetini mbrek lisnnda cr lup 6.ayan

tata tcidr zerine od -vel-amd lillhille adean vdeh ve rabbi ad teyten

min el-mlki- 7.yetini tilvet idp ve isn- salanat kri edsn -rabbi evzin en ekra nimatekellet 8.enamte aleyye- elf birle lzm grdi ve amrde al ve gzde nr ve
cevher ve ymet 9.gibi serr-i srru dil ve cnnda mtemekkin old. Ve altun gmi ve gevher nirlar ve imdd- ramet 10.ve elf- kird kr b-ad ve mr r olund ve zbn- sadet far- beetden 11.bu ebyt ind lup od. Beyt708: Leb-i skke adyla prandedi Dil minber-i ekr ile zindedi
12.

Bulup revna dn ehli icz

Zemn-i smn zredi serfirz Hem old fiten-i mstelikden arb

13.

Ki bddliin unutdurd b

Hem and idiler anda etr-i ar-gh709 Ki biz grmedk byle ferunde h
14.

afer na-ile olup munaa nign

lur tat- h h fern Andan ora bir n 15.dediler ki anu ikr ikyetini icz skinleri cematin mecat ebd atnda
16.

eger ikr idelerdi -eamehm min cin- ayetini anlaru nnda

nuzl bulmaya-y-d ve eger s -aleyhis-selm- 17.avrlerine ol amu icd muaa ola-y-d sumndan iltims- istinzl-i myide itmezlerdi.
1.

n ve altun ve aanlar

ve tepsler iinde elvn niam dne ve mzafar ve lyt ve bri inbt ve memniye 2.ve alvet al ehl-i irfn gibi mmessek ve muaar ve yanler ve slemeler ve birynlar ve tavu ve ggercin 3.ve keklik ve bldrcn slemeleri adra ve iki ola Ouz resmince

708 709

B. 139a/8. Bu kelime yok. T. 88a/2. ...etr-ile gh

281

badan baa denip 4.mzeyyen ve mretteb old ve kst mz ve mrn ve mmessek ve muaar erbetler Ouzu resmi ve erkn 5.zerine iildi. Ve bunu zamnna ve olnlar zamnna degin ibu710 tertbince tre sr-06.-lrdi ve sa ol begler begligi ay ve Bayat begine ve ol ol begleri begligi Bayndur ve avndur
7. 8.

begine virilrdi ve alan beglikler da bu yigirmi drt byk begleri ve olanlarna virilmeyince ayre virilmezdi. bu tertb zerine ikr olnur. Beyt:
09.

anlar atas Ouz an syledi;

Byle tre yol ve erkn eyledim.

10.

bu resm-ile vaiyyet ld ol

T ola olanlarna tre yol

11.

Didi ay nki ora an ola

Saa begler begi Bayat andan ola

12.

Tremz begler begi hem ol ola

yle gerekdr ki Bayndur ola

13.

Tre ve yol ve arlama da

bu tertb zre ola iy a

14.

Kim ay otura andan ora Bayat

ora ala ulu fere ulu babn

15.

Pes otura Yazur ve andan Dger

Pes odura-y-ile Ypurlu meger

16.

Avr ve z ve ora Begdili

Sa olu i on arundr bel

17.

ol olu banda Bayndur gerek

Andan ala kii ardein Beenek

710

B. 139b/6. // P. 160b/5. // T. 88a/11. Ebyt

282

01.

Pes vndur otura Cibin711 bile

Da alur otura ymr ile

02.

Pes Alayundlu ve regir By

gdr ve Bgdz ve Yiv ve n

03.

bu tertb zere otursu712 gerek

lerinde mevcler urma gerek

04.

mz u mrnda bu tertb-ile

A ve ini arsnda iile

05.

Manb ve beglik da bu resm-ile

Uru uyna gre virile

06.

bu uylardan amuya vireler

Artar ise ayru o greler.

07.

Dimi. n gtrldiginden ora bezm-i usrevni oyup713 altun ve gmi avn

ve muraa gbekl 8.ad ve bdiye ve memzc merebleri rste olnup ad- efr dyir u syir old. 9.Ve std muriblar emir de o avz kirdleri-y-ile anlaru laf eln ve naamt laru 10.arn ve kaylar ratlarn slvet kiverine nal itdrp tarlar fera mbeddel olurd. 11.n ki henk ve nye nev ve muanniye an itdrp ofler fat era getrdiler ve r- srr
12.

ve ubrndan uref ve ndem kelimt man ve mevzn ve

13.

leyif mauk- men birle

tekellme geldiler. Ve env fevkih alma ve emrd ve

14.

eker-i bdm ve findu ve fst resmine olular ierlerdi. 714

15.

ve env nuuller tenvl iderlerdi ve gh dostign

Ol bdeden ki ba dil iinde ordum

Cn al gevherini lur bana nir

711 712

B. 140a/2. // T. 88a/23. epni B. 140a/4. // P. 161a/3. // T. 88b/2. oturma 713 P. 161a/7. urlup 714 B. 140a/16. // P. 161a/14. // T. 88b/12. Beyt:

283

16.

Ol eravn- tebessm715 ve ol zafern- ferru

Ol mk-i tze gne ol d-i bezincr

17.

eker yirine teldur ve cism-i luf u cn

Hem m mri bute ve hem b- rengi nr

1.

Ve altun sknl a ve zl brkl semn sa sler ki anlaru gl ehreleri

ve eker feraine 2.uk ve leb tene ve ander btleri ve al gzelleri cesedlerine rek ve ased iletrlerlerdi.
03.

Silerdi nice diyem ki olaru her biri

anki glgn- umr dm- munber utar

04.

ylard ki berrn zhid uk er grse

Bar-i a zin atar ve an berde utar

05.

Zhre srlarna basa urur ra abb

Gre n her biri leb ke-yi sr utar

06.

Leblerinden meel nal lan bseleri

Bse-i n nemek ve piste ve ekerde utar

07. 8. 9.

Suln gne gibi ki sadet marndan ul ider, tat- ran zerinde kmurn

kmrn oturmd. Her laa arflerden birine istimlet ve dildrl lup durur elf birle ikrm far av ve ma r716 lurd. n sin sreti dehet
10.

nibn bezm
11.

ehlin ehresinden giderdi, begler ve onyanu mrrlar offa inden eyvnna vardlar ve imet maalline urup her biri kend udreti ve istihr
12.

brig

midrnca
13.

drl pkeler ve andlar men tefr nm birle cevher ve altun ve gmi

ve

umlaryle ve ay yzl ullar ve bikr ve b ehrel717 ve idi ve Arab atlar ve atrlar

14.

ar itdiler. Cmle maall-i ablde vi olup aretden meramete ve di ba marn

715 716

P. 161a/16. nesmi B. 140b/12. // T. 88b/23. ...ve nir 717 P. 161b/13. // T. 89a/3. ...zlar

284

oldlar. n718

15.

erb- nesm iret banda nedimnu ekemm ezhrn tarike getrdi,

16.

yan old-y-d ki zn gidelerdi.

17.

iek gibi amrlerin rzn ihr idp mteferri olalard ve ftn ve

n m olup andil-i smn ubbe-i berrn altnda hir old, Suln mam-
1.

selvet ve meclis-i

iretden rat ve refhiyet menziline tavl buyurd. rtesi begler

ve ulular kevkib madi mnendi 2.burc-i vefkde mctemi oldlar ve dehlzde destra munar olup otururlard. Suln, Rede 3.d-dn Vezre ve Beglerbegi Seyfed-dn Ayibe anigre ve Seyfed-dn Eb Bekir Nyibe ve Celle 4.d-dn ayer Pervneye lvet-i iczet hur erzn buyurd ki u erfna Trk beglerine 5.mektbt ve akm yazb udmi ilm ehriyr onya ehrine ve temekkn-i sadet batiyr 6.serrine ilm ideler. Ve anda itimlet lalar, dergh- salanat imetine mbderet 7.lup geleler, diy. Pes salanat dergh dvnnu katibi ve mnleri r itdiler
8.

ve her bege mam ve menzileti

midrunca fermn merm old. Ve n tev-i cihn 9.kd birle mev old d eline virp isticl-ile irsl ldlar. Beyt:
10.

Ulular her leker u kiver

Ne719 yirde ki ola nm nm ver

11.

lb imeti h kt penh

am oldlar zim-i brigh

12.

Melikl-mer smed-dn oban Beg ve Melikl-mer Seyfed-dn zl

13.

Beg ki ay ve Bayndur

boyndan adm ulu begler ve sa ol ve ol ol begleri begi14.

idiler, tuaf ve hedy ve niam-

b-pyn birle geldiler. Direm ve dinr ve olan ve

aly getrdiler ve alan uc begleri 15.da720 olan ve aly ve det-i melf zerine ulfile oyunlar ve at ve deve ar itdiler. Maall-i 16.ablde vi olup imd u irtiya marn old ve her biri persi ve nuvzie ma
17.

olup bezm ve vanda ve vare ve meydnda

1.

rfet-i mklemet rtbetin ve menziletin bulurlard

718 719

ve gl murd ve fir- tr

P. 161b/15. Bu kelime yok. P. 162a/10. Bu kelime yok. 720 P. 162a/14. Bu kelime yok.

285

birle ikm ve menrlerin yeiledp ulu menb ve sem 2.mrtib birle mrcaat lup illerine gitdiler. Ve Suln alan begler ve ulular ve av 3.ve muarrebleriyle madilet ve cihn bnl ve iret ve dumnla itil ld.
4.

ikr-i Ba ez- Celyil-i Feyil ve Enf- ve ttisf ve Seyr-i Mara- Suln- Azam Alad-dn Keyubd Alllh fil-Cinn Deractihi721
06.

Erbb- tevr atnda mbeyyen ve muaadur ki merm ve mafr sad ve

ehd Suln Ala7.l-a ved-dny ved-dn Keyubdn Keyusrevin l Arslan -

anra llhu burhnehu- Seluler 8.nednnu sirc- vehhc ve yet-i mukemiydi. Ouz
anlarndan ve Ouz neslinden slm 9.sancalarn ve alemlerini anu gibi yceldici Suln gelmedi ve anu gibi kiverdr- dn
10.

perver ehriyr dd gstere ve Suln eyn sr u

cihnbn bin 11.aydz Trkistn Acem ilmlerine ve Rma inmedi. Beyt722:

12.

-Ke-ennemd-drr tcn ve hve drriyyh723

Vel-milk vel-mlk keffn ve hve temh13.

-Vel-berr vel-bar l-alm ecmah

Vel-alu vel-flkd-davru dimh14. 15.

An nnda dinledi evc-i aametde ve zurve-i refatde ol mertebeye irimidi ki

mlk

emr724 ve cebbire-i rzigr mmin ve zunnrdr icz diyrundan Grcistn ve

bz uddna 16.degin ve Rus vilyetinden arss uddna degin ve Analiyya uddndan Anakiyya
17.

asna degin ve Sad ve pk yazlarundan m ve Ir beriyyelerine

1.

degin ve Rm ve Frenk ve

vilyetin bidyetinden Medyin ve Yemen vilyetin

nihyetine degin cmle anu fermnna mu ve mund 2.olmlard. Eker elmde ube ve sikke anu adyla merref mzeyyen-idi kmini lzm ve mbn 3.bilrdi. Rmda ve mda ve Ermen ve Diyrbekirde ne adar Ouz cinsinden Etrk ve Ekrd begleri 4.var-ise kminden tecvz idemezlerdi.
721 722

B. 141b/9-10. satrlarda yer alan bu balk A ve P metinlerinde bulunmamaktadr. B. 142a/1. Bu kelime yok. 723 T. 89b/21. durratuhu 724 P. 162b/15. mlk- imr

286

-Rav avuh atemen ve faran ve lzimen Ve ila fid-dni vel-mlki vciben5.

Ve anu apusnu ve brighnu akmn tadm ve tenfd itmegi kendler

selmet 6.ve refhiyetlerine sebeb bilp anu erisine mlzemet iderlerdi. Ve ylda ml ve iml ve armaanlar 7.ve imeti ve selm anu apusna getrip azne ve tablna teslm iderlerdi. Ve eger kimesne 8.mulefet ve taallf ve temerrd ihr itse fil-l vez-zamn iyn cezsn ve meyln sezsn bulur-09.-d. Ve yle ki fulan arafdrlara inzicr ve itibr sebebi ola geregi gibi kiml ve tedp lurd725.
10.

y nice grbzi ki zebn eylemi-idi

Arslanlar ell ve ne dn eylemi-idi

11.

Ermen tekrlarn ve am Rm beglerin

Fermnna mu duyn eylemi-idi

12. 13.

Bir ar nefesi vr-d ki ferite fat pk ve hirdi. aznesin emvli ve cevhtna

kendzi da tefau ve tedenna726 ve istikf f lurd ve dail ve arac orr-d. 14.Ve

taarrufnda temm- ab-ile -ve l-tecal yedeke mallaten il unuike ve l tebsuh

kllel-basi-

15.

mcebince arc buyururd ve nie ki ersin Ouzu yigirmi drt boyn

adedince 16.yigirmi drt tmn ki iki yz r bi er olur her birinden bir tman er drm-d
17.

ve kend boy da drt tmn mecm Rmu ve Ermen ve Diyrbekr erileri cem
1.

olsa bi yz bi er midr cem olurd. Kend boyndan ayri yigirmi drt 2.anlar

ve melikler vr-d, kimi kend boyndan ndan Selulerdi ve kimi alan Ouz
3.

beglerinden ve ullarndan da begler vr-d. Ve dvnnda da yigirmi drt ktibler ve

mnler 4.vr-d. On iki dvn vezret ktibleri, ki emvl memliki ab iderlerdi, akm 5.ve deftir yazarlard. Ve on iki dvn ar ktibleri ki er ve muvciblerin ve timrlarn
6.

yazarlard. Ve bunlardan ayri arc ktibleri ve kr-nlar, yazclar ve maba ve cebe-

ne 7.ve at-ne ve rekb ve ikr-ne ve anbr ve cmedr ne-gibi. Amm727 bu

725 726

B. 142a/17. ...Beyt: T. 90a/5. teennak 727 P. 163b/7. Bu kelime yok.

287

cmlesin avlin kendzi 8.teft iderdi ve her birin hezn ve kifyetin grrdi. ans ki a ve belatde ve in ve siytde 9.mhir olsa terbiyet ve efat idp mersm ve mevcibin ziyde iderdi. Umer ve siphdar da
10.

ansnu er bbnda bilsi ve alu ve kifyeti ziyde

olsa an o utard. Her kim 11.er bsa728 mbli ml ve atlar ve ilatler virrdi. Ve det ve tre yle ola bahdurlarn atarsa bell olurlard.
14. 12.

gelmidi ki her alp er ki alay bsa ve bahdurl idp dmen an boynna altunlu uts daarlard; bahdur ve alp erenler utsyla

13.

Ve her kim vda o-la apln depelese bilegine abln uyrun aarlard.

Ve her kim bir tmda 15.o-la u ursa sorc gtrrdi ki atc-y-du malm ola. Ve da deti byleydi
16.

ki aan bir fevt olm beg ve siphn oln atas yirine oma istese

meydnda at 17.segirtmesin ve s ve lc ve om oyun grp begenmeyince atas timrn ve mevcibin virmezdi

1.

ve eydrdi ki Bu Rm ve Ermen ilmin timrlar ve

mevcibleri zileri adur ve an 2.ehline virmeyicek yarn ymet gninde slm anda arl itd diy md729 olavuz. 3.dirdi. Ve her kiin atas ne mertebe ve manb-d-y-ise mdm ki ol atas mertebesine yarasa ayri 4.kiiye virmezdi. L cerem kitb, a ve belatde ve isb ve siyatde rb olup mhir olurlard. 5.Ve siphler da haftada iki gn meydna up o atma ve sil oynn oynarlard ve talm 6.ve idmn idp ol bbda std olurlard. Ve Sulnu talm neleri da vr idi ki 7.Suln tnda siph olanlarna ve eklere ve ullara o atma ve syir aslia talmin 8.iderlerdi. Ve erfu gelen ililerine ve sdt ve ulemsna ol adar ml ve nimet ve altun 9.ve gmi ve ilatler ve elvn klar ve umlar virrdi ki an olup giderdi. Amm imli ve emvli
10.

taarruf iden nevvb ve kttb eger mla ynet itseler at mnaa730 ve

mulebe ve musebe idp 11.ol bbda ihml ve eb ve mub itmegi rev grmez-idi. Ve birz gnh ki bir byk
12.

siphden dr olayd ki adl ve er ve rf ve emnet ve

mumelet revnna andan alel 13.geleydi ve non olayd ab ve ib- bel buyururd. Ve belki anlaru vcd 14.-ke acz nalin munair- zecr u tevbi birle belya uradup -ve
728 729

B. 143a/3. // T. 90a/18. ...ve sa P. 164a/2. mesl 730 P. 164a/10. mnaa

288

la-naenne-hm minel-bil-edn

15.

dnel-abil-ekber- anlara gsterip -inn min el16.

mucrimne mntaimn- yetin birle amel idp

tedb ve tark-i mstk-ile ve neyi

17.

kendzine lzm bilrdi ve evt afv da iderdi. L cerem

irtib ve siyseti orusndan

1.

mecm memlik nevvb ve kttb ve ubalar rstl ve emnlik

kendlere pe

idp det khne d abat gerded mutesnca yavla emn olmlard. 2.Ve her vat luf-i nesmini hner-mendler ve ulem ve ule zerine esdrip madilet ve dd avleti sademtndan 3.cevr ve ulm udd lemden girzend bi-l-kll vcdlar yo-d. a ve ader er731 balar blginde
4.

muira-d ve devlet-i732 ahdinde ilm ameli ar

ereftndan gep millet-i anf ve snnet-i ri felek 5.tsadan tecvz idp erf- mslik ve eknf- memlik ara-i urrem ve rava-i rem gibi -adyia zt 6.behet- olmidi badan baa oz ii gibi olup iynelmi-idi ve kendzi ilim ve amele ve aliyet 7.birle rste olm-d. Emr Bzrgvr ve yegne-i rzigr Celled-dn aray -rametullh-, ki 8.utb- felek evtd u fitb- sumn ve zhhd- ibd-d, byle rivyet iderdi ki On sekiz yl mddeti 9.Suln Alad-dn aretine mlzm-idm. Suln gicen lnndan ziyde deginde uyur
10.

ve rat olur grmedm. ll ki en-i leylde urn tilvetine ve evrda ve

11.

nfile namzlara ve duya

mel grdm. -umil-leyle ill allen nfeh ev inu

minh allen ev zid aleyhi ve rattili 12.l-urne tertlen- fermnn nabul-ayn lup det
idinmi-idi ve an cennt-i adnda derect- refna
13.

sebeb bilmi-idi. stir- bek ve

alama letinde a -tel- aretine ol adar taarru ve misknlik 14.gsterrdi ki yet riatden alar iitse seng-rdan nle ve dd- dil hir olayd.
15.

Ve eger erf- memlik ve meslikde arm ve at ari iitse alu helkine

ve mline ad ide-16.-lerdi yet mell olup ayuya batardu. Ve fi-l-l anlaru tedrkine idm idp Etrkden 17.boy balarna ve siphlere ve cihn grmi ve av snam kiilere emr iderdi. Varurlar, drl iyeller
1.

ve anatlar-ile kimin rarlar, kimin utup

getrrler; helk iderlerdi. Ve beglere ve sbalara 2.emr u yas itmi-idi, anuuzu

731 732

B. 143b/17. // T. 90b/21. ...ve boy P. 164b/4. Bu kelime yok.

289

ilinde ve boynda ve vilyetinde arm ve rsuz olur-sa 3.ki utup getrmeyesiz, sizden bilp cez ve ib- bel itsem gerekdr, yle bilesiz. dirdi. 4.Fi-l-cmle armleri ve rsuzlar bildrp helk itdrmeyince rat olmaz-d ve yemekden 5.ve imekden leet bulmazd. Ve malmlaru ddn virp limleri ahr itmeyince dilenmezdi.
6.

Ve El-a budur ki

pdihl km ve dd itmekdr ve ill yimek ve imek erbblara ve bzirgnlara 7.da myesser olur. Ve mecm memleketinde her mteveffnu terekesin vereesine temm teslm iderlerdi. 8.Nie ki mm- Aam Eb anfe-i Kf -raiyallh anh- mezhebin slk lup ulde ve frda 9.kendzine vcib ve lzm lmd. Ama ub namzn mm- Muaam fi raiyallh anh mehebi
10.

zerine733 lurd. Ve alavt ve tilvet ve

11.

evrd ve davt rabbil-erbb tel ve teaddes

aretine ctin ref itdkden ora 12.

udn istecib le-km- mcebince selml ofasna

up otururd. Ve Suln ulu

vatine degin mft ve urnda kendzi 13.km idp malmlara dd virrdi. er ve dvn ileri kend grrdi er kendzi cevb virrdi. Andan inde ve iki arafda
16. 15. 14.

ii ehl-i er mevereti-y-ile fayla yitrrdi ve dvniye

ora n ve yln dkilrdi. Bir adr kend reyis kend

iki olda sum ve destr nlar denrdi. lim ve seyyidler, mft

17.

ve ve ulu ehzdeler

kend-y-ile bile yirler-idi. alan begler ve ulular iki olda

1.

mertebel mertebesince suma

otururlard. a sg ve slme ve biryndan

Ouz resmince her an ve melik skl 2.sgin orlard. alan ileri n-slrlar ve anigrler dne ve zerde ve nrdenk ekileri 3.ve mastve ve brekler dkilrdi. yle ki oturanda uranda kimesne marm almaz-d. yln
4.

yinp allndudan ora ki

avular du ve al idp734 giderlerdi, kendzi alvet 5.sary ve aremine girp vezir ve ib dvn ve yazclar emvl abna ve akm ve deftir 6.ve isba mel olurlard. Andan anlar da giderlerdi ikindin gir gelrlerdi 7.ikr olan mcebince735 yin ve erkn-ile il iine mel olurlard. Mecm umr yle 8.mretteb ve mab olmd ki, her bir a drl malaat, ki birine mufavv-d, biri birin
733 734

9.

iine niz itmezdi. Ol sebebden

P. 165a/10. // T. 91a/21. ...ir T. 91b/8. ...kimesne marm almazd 735 P. 165b/7. slub zerine

290

msilmanlaru melii gnden gne ter olup almazd. ya irtesi biterdi. Ve vaitlerde ki i malaat olsa eyymda ulu av iderdi. yle ki on bi gnlk midr getrdklerinden ora kend ekleriyle girp Oz resmince evvel kend atard.
14. 13. 12. 11.

10.

Her malaat sylendgi gn,

bir kerret ava giderdi ve ylda iki kerret

yirleri szerlerdi cnavarlar szip av yirine

ve olanlaryle ve begleriyle varup ala iine

Ve andan ora olanlar ve andan ulu anlar ve

15.

melikler ve begler begiler atarlard. Andan ora

aaa beglere ve siphlere destr olurd.

16. 17.

Andan ora alann zd buyururd, alay aup meydna up op ve evgn oyunn oynarlard736 iderlerdi. Ve bezm ve erb obetin da evt ki i

oy verrlerdi. Ve haftada iki gn

ve silarl ve o atma idmnn

1.

ve malaat olmasa eyymda bir

kerret iderdi. Ve uref ve uref ve nedem ve uarya la ve ila ve ba 2.virrdi. Ve umer ve siph ve alp yigitlere olu ve dostign ip ilat ve ba ve inm 3.iderdi. Ve itimlet ve dildrl idp gllerin ele getrrdi. Amm dyim bezm ve erba 4.mel olmazd ve eydrdi ki Biz Tar -tel- ullarnu meliin gzetmege ve obanla
5.

odlar. oban mest olup uysa, oyun urd alr. dirdi. Ve anu meclisinde hel ve yaramaz 6.kelecilere mecl mul-d, kimesne ayblu

keleci sylemezdi. Belki adm pdihlar tevri 7.ve ikyetleri ve ikr-i mumede ve musin seyirlerle mstara-d. Ve sem vatinde ayid ve azeller onup 8.nylar urlup szlar alnup pirevler avtlar737 idilse eru mans ve nkteleri ve anatleri 9.ve evznndan ba olnurd. Ve mamt ve urb ve bur tandan sylenirdi; trreht
10.

ve ml yan sz sylenmezdi. Ve mecm nedmleri fual ve uar ve ehli ve rn

11.

zubn kiileri

kendzi da env istidd ve menb birle rste-y-idi ve uar da

12.

eydrdi. Vatlerde

ki ab selsli muayyen ve zulli mbeyyeninden d beyt ir ki

13.

eydrdi ve erb ubetinde in lurd.

Mehrlarndan i bunlardur ki ikr olnur. Her

end ki kendzi Trk l ve Ouz 14.sulnlarndan-d, amm n738 ol vatin da Trk ir

736 737

P. 165b/16. oynard P. 166a/8den alnmtr. 738 P. 166a/14. Bu son iki kelime yok.

291

yo-d ve Acem ilminden Beyt739:

16.

15.

gelmilerdi eker-i evt Prs sylerlerdi, Prs eydrdi.

Ber t huyrem urdem tvnest

n mest dem al- zemin pinhnest

17.

Mey r ki meyn- mest ve hoyr

Ve vat-est ki al- zindegn nest

1.

Ve eger uref ve nedmelerinden kimseden kend mertebesinden ziyde sz

ve areket dr olsa da 2.an a meclise getrmezdi ve aa itb-ile ib iderdi. Ve adm Sulnlaru ikrini
3.

vakr tam birle diline getrrdi740. Ve gemi slm

pdihlarndan Yemind-devleti Suln Mamd4.bin Sebktigine ve Emr emsil-mel bs bin emkir -anrallh barhini-hm-ya at muteid-idi. 5.Ve anlaru al ve feyiline temel idp anlara ykinrdi. Ve seferde atem revn byle yrrdi. 6.ub namzndan ora o vz ve mecevved flar atm idp du lurlard. Ve g olca
7.

neareler ve ksler ve rnlar ve nefr ve brlar ve anclar alnurd. yle ki

heybetinden lara 8.zelzele der, alnurd. Ve gice gndz bi nevbet Sencer alnurd. Ve abdestsz nin 9.ve tev yazmazd. Ve dyim Kimy-y Sadet kitbn ve Niml-Melikin kitb, ki Syer-i Ouz-nme ve syir tevri ey
10.

Mlk adlu kitbdur, mulaa iderdi. Ouz tresin ve

11.

bilrdi. er ve yas bbnda dvn- akm Ouz

tresince vey ouz tresine ys idp 12.km iderdi. Ve Rm ve Ermen ve Rs ve Engrs ve Grcistn ve aalar mecm arc gzr mu
13.

ve bende ve imetkr olm-d. Begler

14.

begi merm smed-dn oban Beg eryle gep urudan

dete varup pc bab

yup Soda fet idp Rsu arcn aldudan 15.ora dai kffra temerrd idemediler. T741 Tatar fetretine degin Suln geldi. Kffr y old
17. 16.

Alad-dn eriyle kendzi onyadan Sulnuyuna

sebebiyle u arafna tevecch itdi. Tatar geldgin iidicek kend

739 740

B. 146a/1. Bu kelime yok. P. 166b/2. getrmezdi... ...getrrdi aras kelimeler yok. 741 P. 166b/14. Bu kelime yok.

292

gir

1.

dndi. Uc smed-dn olanlarna ve aydan Erurula ve Gndz Alpa

ve Gk Alpa 2.smarlad. Al-a: Gir anu alna gelelm anu av ve mlzmlarndan 3.kimse anu mbrek azndan ve dilinden fu ve yaramaz nesne iitmedi. tnda ve filinde 4.arl temm-d. Nirde ve aranc b nar oynard. Ve anaatlerde yycl ve durd-gerlik 5.ve nal ve ressml ve al ve sarrcl ve bl ey bilrdi. Bu bblarda mahreti 6.ve adati vard. Ve cevhiri da ey bilrdi. Ve ulef -raimehmullh-dan mektb gelse 7.Suln- aam ve asm- muaam diy ib olnurd. icz ve Medne sulnlarna ve Badd
8. 9.

alfelerine yet izzet idp ne kmleri ve szleri olsa abl iderdi. Drl-ilfdan km ve mektb gelse geregi bigi itirm-ile ourd ve pp bana oyup Seman ve
10.

atan
11.

dirdi. Ve eger mn ve yazcya outsa oynca izzet idp r ururd. Gir

Seman ve atan diyp otururd. Ve erf ve seyyidlere yet izzet ve itirm iderdi.
12.

lem seyyidi

gelse tatndan inp istibl iderdi, mufaa ve munaa idp mulafet

gsterrdi,13.adra geirrdi. Ve cmle memlik maltndan ve az umsndan seyyidlere idrr tayn itmidi. 14.nm ve idrr ve yif erf ve eknfda ulem ve fual fuarsna yitrdi, kimesne marm 15.almazd. Ve mecm siph ve riynu avli mab ve mery-d. Ve mecm memlik mescidi
16.

ve medrisi ve avn evf malatn

17.

dvnndan masb olup mstkile nesne fevt

olmaz-d, yirl yirine ve maalline marf

1.

olurd. L cerem anu ey ad leme mnteir olup

dillerde sylenrdi. Ve fitneler

od syinp limler eri def olm-d. Deh ve zek ve fayil 2.ve mekrimi ki cihn cd ve man-y-d. Siyrt dvn mnsi anu keml-i frat ve nim- 3.ynet ve vfr- man ve sn-i ili cihn-bnsine bu ibret-ile en-anl iderdi ki ir742:
04.

y ramuu nihl nurete ve fer-i ilh

Tuadur msellem ilm-i mh mh

05.

Ger nisbet itmeyeydi etru sivdna eb

Mav eylerdi ry ebden bu kevn siyh

742

P. 167b/3. Beyt:

293

06.

Seer-gh aard der-i brigh

Gelr-idi erfdan ddu h

07.

Virilr-idi n ddu her bmdd

Bu kez bb tedbr iderdi kd

08.

ururlar-d aru kern t girn

Ulular u her r ner behluvn

09.

am at inde cihn ddeler

Oturmlar ve hda ddeler

10.

Pes irmi stine dutup arr

Ki andand rmi rzigr

11.

am rz lurd revn

Ki bir mr almazd b nn743

12.

unu gibi bezmi bezerdi temm

Ki bulurd zhre imetinde km

13.

ur gzinden revnydi n

Ru saru rrem ve lal gn

14.

Bisu mey ve areti pdih

Sem o ve d-i ua gh
15.

Li-y ehenh kt firz

eb tre iderdi girdru rz

16.

Gh op oyn ve gh iar

Srerdi surriyle o rzigr

743

Bu beyitten sonra B. 147b/2de ve T. 93a/6da u beyit yer almaktadr: Gicelerde bezm-i sem ve arb arfi am mest ve dmen arb

294

17.

ikr-i Vrd- mm- Rabbn Abdullh Bin Muammed es-Shreverd min bel-i aret-i irfet744
1.

n ul-i alyi-i devlet ve uhr- bed-i sadet aberi ki areti

zzetden -ti l-mlke men te- 2.imdd birle Suln- Aam Alad-dn Keyubd -

anrallhu burhnehu-n emli imddna ve avli 3.isdna erzn olnd. Ve anu serr-i
rifatde mtemekkin oldu istirr ve temiyyet umr- pdih 4.ve ri-y ilh vefi zerine muarrer oldu ve memleket levzmnu tertbi far ve snnet nn zerine 5.ve raiyyet malii riyeti erat aberi millet zerine bnyn- adl tekdinden ve ay-i avd mersim-i
6.

ehriyr ve al-y mullim kiverdrsin alfe An-Nr Li7.

Dnillha ar itdiler ki Rm

ve Diyrbekir ve Ermen salanat mbrek vcdna

muarrer olmdur ve suru- muahhar Muammed -aleyhi efalu-alevt 8.ve ekmelt-

taiyyt- mecm memlikde adli beraktiyle cr olmdur ve mecm diyr u ar

mfsidleri 9.ve errleri errinden l ve emn olmdur, niybet ve istimlete lydur. diy. Pes aret-i ilfetden
10.

memlik-i Rm ve Ermen ve Diyrbekr salanat ve

niybet ve kmeti menrn ve pdihl terfin 11.ve lc ve yzk mm- Rabbn Eb Yezd-i vat Cneyd-i n zin knz rumz- cevhir-i Subn, Mlik-i
12.

melik-i irfn

fermn-rev-y kiver-i ta ve n- riful-ay ri-i evhil-dey ehb

13.

l-milleti vel-ai ved-dn Eb Abdullh mer bin Muammeds-Suhreverd -

alllh dereceth ve ism f markil-kirmti 14.menziletihi- obetinde irsl buyurdlar.

n Sulna malm itdiler ki ey Rabbn -raiyallh anh-15.-n mbrek745 udmi Asar marasna iridi diy, begleri firvn nuzl ve iml birle istible 16.gnderdi. n ki Zencrl menziline iridi, Suln buyurd ki onyanu lar 17.ve eimme ve meyi ve mutaavvfa ve ayn- cemiyyet tamm-ile aru varalar ve tebcl ve tevr eryiinden bir

Bu balk A. ve P. nshalarnda yoktur. Buraya Houtsma neri 222. sayfadan alnmtr. T. 93a/12/14. ve B. 147b/8-9da ise yle gemektedir: ikr-i Vul-i eyul-yi Fil-lemi ubil-Evtd vel-Efrd Lisnil- ai ihbil-Milleti ved-dn Hdiyl-slm vel-Mslimn mer bin Muammed Suhreverd Raiyallh Anh Be Rislet-i aret-i ilfet Nezd-i Suln Alad-dn Keyubd Anarallh Burhneh. Eserin Mrsel ZTRK tarafndan yaplan Trke evirisi sayfa 248de baln B. nshasndaki bala uygun olduu grlmektedir. 745 P. 168a/14. Bu kelime yok.

744

295

era

1.

mhmel omayalar. Ve kendzi da bir rste eri ve tertb ve yn birle, ki

eger gemi pdihlar diri 2.olup gir dr- dnyya ricat mmkin olayd, anu ed- ecnd mubili olabilelerdi, ey 3.-raiyallh anh- istibline mteveccih old. n sulnu nazar eyh mbrek cemline iridi, 4.eyitdi: Bu alat ol urete bezer ki ala ve zindndan duum gice dde grdm idi 5.ki buauy ayamdan giderrdi. Ve elmi alb beni atra bindrrdi. Ve eydrdi 6.ki meml l ve masd myesser old. Ve zindn tata mbeddel ve memleket hkme mu ve 7.mnd old. Ve heme mer Muammed-i Suhreverdn ve himmet ve dus mlzm olsar diy. n msfat m-8.-laadan munaaya ve mhededen mufaaya irp grdiler, ey gir ol ddigi 9.kelimt ide lup buyurd ki Heme mer Muammed-i Suhreverdn r ve himmeti Suln-
10.

slm cnibinedr. Ve -al-minnet li-llhi- ki ull-i ml bida

minhudan din ul-i ml iva teysr 11.dyiresine geldi. -El-amd li-llhi lle ehebe

ennl-azne inne rabben le-afrun ekr-.

Sulnu
12.

adrna yet irtiydan inir belrp keml-i dimnden gl-i ad13.

berg-i kmurnsi mteif elin pdi, emvd-i itidi

old. Ve tamm ev ve eaf birle selmdan ora ey

14.

imeti irdetine ziyde ld. Ve ey kudmna tam ve

15.

terkm birle nihyet-i kemle ve yet-i

iclle iridi. Ve eref-i ikrm zerine ki imm

16.

imetinden inm buyurmulard. ey

mlt kirmtn mutenem ve mteberrik

grp erca ve efal buld. Ve ol fevz krnesini, ki 17.mceb-i cevz-i sadet-i d-cihn ve sebeb-i idrk merib-i cvidn-y-idi, diledi ki brhm
1.

Edhem gibi s-i Meryem

arin tutup kendzini varlndan cd la, t anu nzenn cnnun 2.hevdeci maall-i brgh kibiryda l ola. Ve bu dn- urrdan ir itmek-ile 3.-Elem yani li-llene

men en teaa ulbhm li-ikrillhi ve m nezele min el-ai- reh-verleri yolnda

ola. Amm her laa 4.l-i dili ey kmy-yi iyet adefinden anu srr semine naat ve tenbh lurd ki 5. -Ed-dny armn al ehlil-ireti vel-ireti armn al

ehlid-dny ve hm armni al ehlillhi-. 6.Ve ey nr- Rabbn naar birle sulnu

rna ur iden srlar mhede iderdi. 7.Ve af-y bn kemlinden hirde her birine bir sf cevb r idp alebi dadaasna ki
8.

-elest ahdi-nde Sulna andan bir nab

296

virilmidi, teskn iderdi. -Ve m minn illllh mamen malmen- 9.yetin tefsr lurd746. Muveret mnnda sylenp Beyt:
10.

dendd-est der cihn yr

Kar- her merd, merd her kr.

11.

Beyn iderdi ve adl-gsterlik veyif-i imetine ve dn-perverlik avid-i

12.

alsna ve mebn-i ayrt iktisbna lurd. yle ki, n ehre iridiler,

ve idr ikr-i ceml ve ecr-i cezl zerine tar

13.

ve eyi, erkn- devlet ve memlik serverleri ve

14.

begleri mbrek menzline mihmn-neye iletdiler.

Suln navet ve urr ve ucup

15.

libsndan be-kll mnsali ve bd ve cd ayr- ma olmd. rtesi

ey -raiyallhu

anh- salanat saryna dvet itdiler, t Sulna ilfet ilatin geyrdi ve Baddda
16. 17.

arb gnderdikleri dlbendi bana kod. -Al melei n-ns- udd muarrias, kim suln olursa arasna ururlar ve ulef deti bu resme ol gelmidr, oruz resmi tedb1.

in

sulnu mbrek arasna edeb ve arunlu-la doundurdlar. ey kerret

Adl idesin, 2.eratden tecvz itmeyesin. diy tatna oturmaa destr virdi. Ve erkn tamm olma-n atlanma 3.istediler. Muraa uyanlu ve eyerl ve altun nallu atr, ki drl-ilfdan Sulna gnderilmidi, 4.ine ekdiler. Suln kffe-i enm urnda imm gnderdgi yidi gn oynan pdi.
5.

olu nir tabalarn, ki Drl-ilfdan

6.

gndermilerdi, sau sadlar. Andan ora Suln,

ey obetinde etr sanca ve

nevbetler-ile747 seyrna bindi. Suln mecm al ol heyetde mhede ldlar.

7.

n seyrndan muvedet itdiler ve sary- salanatda nzl ldlar, bir rste n

env- amlar 8.ve blar ve slemeler ve birynlar ve a ve muzfer dneler ve alvat ve senbseler ve eker748 erbetleri atmlar. 9.Bir adr ve iki ola denp taf olund. Ve her bir adem yirde birer byk tebsi iinde ar 10.a bardalar ve skreler iinde mmessek ve muaar erbetler ve ovu ular onuld. Ve ay yzl gzel 11.saa olanlar ve mzeyyen

746 747

P. 169a/9. ...va lkin amala riclan // T. 94a/7. ...va li-klli amalin riclin P. 169b/6. nevbetler-ile 748 P. 169b/8. skker

297

rbalar ve talarla u ve749 erbetler irrler-idi. n n yinp gtrldi,

12.

avvllar

def ve ny birle sema z itdiler. Ve ey muteber mrdleri ve mlzimleri, ki bile

13. 14.

gelmilerdi, vecde gelp sema girdiler. Ol gn bir mevvek sem, ki let-i ev ve evden l olur, rlara hir old. Ve Sulna ve alan beglere fe-bim750 Emr
15.

Celld-dn

arayye muarri kr old. Ve ba begler hem irdet rasn geydiler.

16.

Ve n ey sary-

salanatdan mbrek menziline, ki mahr- bria- Sbhni ve

17.

mene-i levih-i Yezdn-y-idi, tavl itdi,

Suln mublia nud ve ecnsdan ey 1.

raiyallh anh-n ardnca irsl buyurd. Ve ey marse-i

onyada

mtemekkin oldu mddet iinde bir nie kerret ziyretine varup istisd aleb itdi ve Rmun 2.cmle av ve m alal-u onya mukmleri ve ayn ve prleri ve yigitleri eye irdet
3.

getrp ekeri ber sebl-i teberrk ra giydiler. Ve her kii istidd

midrnda ey -raiyallh anh- 4.mbrek himmetinden nab aldlar. Ve snnet arasnda erat yoln varup aate iridiler. -Ve il 5.yevmine h- henz ol sadet yamur bu diyrda bdr ki bu diyru al anu mrdi 6.rdibil eylerin mtdur. Ve n eye mrcaat hengm ve inirf zamn iridi, Suln 7.Rm ve Ermene nars arcndan yz bi aa ve bi bi altun suln sikkesiyle meskn 8.ve fnn isn ver-da atrlar ve igdi ve tz atlar ve Rmi ullar ve tata cmeler olu iyb- 9.nefyis birle Emr Celled-dn aray ve Necmd-dn Ebul-sm-i s birle terf resmi-y-n
10.

eye gnderdi. Ve irtesi ved in ictim buyurd. Ve Zencirl menzline degin ey

11.

murfaatnda

muvfaat gsterdi. Ve ey imetinden istimdd himem-i liyye aleb

12.

lurd ve rler dilerdi.

ey -raiyallh anh- imdd- davt- msteb mstecb

13.

birle anu devlet eyymna, ki tar-i emr

amn ve selvet u rat lemi-y-idi, ulu are

14.

od ve munaadan ora b-itiyr mfraat

ldlar. Ol letde eyh -raiyallh

anh- diline ibu iki beyt gelp eyitdi ki751:

P. 1169b/10. sovu sular... ...ve talar-la u ve kelimeleri de dahil aralarndaki kelimeleri ieren bir satr atlanm. 750 P. 169b/13. sim 751 T. 94b/21. ...Beyt:

749

298

15.

Ve in kne yed ehleh ve lem erkelt

D a manru lit-tanui
16.

Ve lil-manuri merl-hald elyan

Ce melset min kefi elfi mufrii752

17.

Ve ulu beglerinden ve mihmndrlardan marsa-i Malaiyyaya degin bile

1.

gnderdiler, t ehirlerde

ve yollarda izz ve itirm ve icll ve tevkr mersiminden

hi daa iml lmayalar ve her yirde nzl 2.ve iml r idp arlayalar. Ve ol rzgrda ey-i rabbni avvs-i bihr sebal-meni rifl- 3.-ay ri-i evhiudday necml-milleti ved-dn er-Rz el-Mrf Necm-i Dye -rametullhi- Mirdulbd 4.kitbn, ki cmle uru- ehl-i slk zerine seva ve mlkdan mtemildr ve ol tanf bir nfnda 5.ki andan a- kmil l ola, ehriyr- eyym -aleyhir-rametadna telf itmidi. Badddan gelrken 6.marsa-i Malaiyyada ey imetine raiya -

llh anh- iridi ve kitb eyh hmyn mlaasyla 7.merref itdi, fern ve tasn-i
tamm buld. Ve ey imeti muannif ve muannef tarfinde cevhir ve zevhir 8.birle mkellel Sulna bir mektb yazd ve belat- tamm birle aleme getrdi. n suln imetine 9.irdi, env- n ve enf ablinden lup ve avrda meir ve mabl dp
10.

ol kitbun urf adedince kendn erf- mlini ml--ml ld. Ve kir-i

letyif 11.ve kir-i avrif olup salanat br-ghndan maarr- ilfete avdet buyurd. Ve Suln
12.

ey mfraatndan ora ayariyyaya azmet itdi. n ey -

raiyallh anh- Drul-slmda imm 13.imetine iridi, Sulnu enf- elf ve sn-i
itidn ilfet aretine ilm idp
14.

tekrr ile ide lurd. Ve immet aretin dr-

15.

inyeti Suln anda her zamn izdiyd bulurd.

Ve her yl ilfet aretinden Sulna

16.

nevzi olup rtbe ve menzileti terade olup mteid

olurd. Ve cenb- muaddes

17.

immn ymnl-iltiftndan devlet ve memleket ve salanat umr olurd. Ve devleti grei sadet marndan ul idp yldurard.

teif ve terdf
1.

Ve memleketler

752

B. 150b/1de, T. 94b/22-23 ve P. 170a/15-16da beyit u ekilde gemektedir: Va lam arkaltu d-i abaa maaran Va in kna yad ahlah lit-tanui Va lil-rimil-hindl-yanni cniban malmisatun man kafu alfi mufrii

299

aup dmenleri ahr ve mal itmekde ok zamnlar ve uzun mddetler 2.mhede lurd. yle ki ikyat ve a f m bad ikr olna.
3.

ikr-i r- Suln- Aam Alad-dn Keyubd -Anrallhu burhnehu raimehmder-Cihngr ve Evvel-i Fet-i ala-i Aliyye ki Kalvirs M-gftad753
4.

n Yemen meliki mtel ve keml-i inyet br-gh- l-cell -tel ve

teaddes-dan hergn 5.sulnu sadeti ryt ve devleti ilm eyhi-i murdat ve ulel-i
ibl zre ted ve tera 6.bulurd. Ve adl merameti vilyet ve raiyyet avleri ve afleri zerine dir olmazd. Ve ol 7.sn-i ef ve mekrim-i al vsasyle ekinlerde ve avarlarda bereket hir olurd. 8.Ve anu bat- b-dr irsetin yetinden memleket skinleri emr refhiyyet iinde 9.uyb dilemilerdi. Ve mfsidler ve errler siyset-i tebr orusndan yirl yerinde
10.

fersde ve mutef olmlard. Ve mecm ray ve ehl-i

11.

irfet atu ve bzrlar revc- tamm Abaanu754 amrleri errna kdret

12.

bulmd. n erbb- irfan ve aab- ta

evyibinden af l olup bezm-i iret ve srr

u behcet revnk evc-i rifata irimidi. 13.ullar ve muribler anu fera-fezy ve tera-zdy meclisinde mamt ve evt- tevtirle ed prevler ve preler tasnf lurlard. Beyt756:
15. 14.

olndundan755 mehretleri ziyde olup yii

Meger bir gn ol aret-i ehriyr

Oturmd imetinde al- diyr

16.

Ululard pr dnii rezm-cy

amu kyde oldd gft gy.

17.

idv-i zamn ehriyr- zemin

Penh- mihmn pdih- mehn

1.

Didi, ir bu dnyy ol kirdigr,

d itmedi bz-in ikr.

753 754

A ve P metinlerinde bulunmayan bu balk B.151a/8-9. ve T. 95a/20-21. satrlardan alnmtr. B. 151b/1. // P. 95b/4. nu 755 P. 171a/14. ayr 756 P. 171a/14. Bu kelime yok.

300

2.

ul-i mevcdt ve neve-i malt Muammed Muafya -allllhu aleyhi

ve sellem- ki Suln- 3.serr-i levlkdur ve anu mbrek vucd sebeb-i icd- eflk-d,
barmanda yzgin evrdgi-in 4.a -tel e fe-asibtm enne-m alankm abeen

ve innekm ileyn l-trcen- ibiyle muiet 5.buyurd. Bize bezm dil-nvzlndan

rezm kr-szlna ad itmek gerek. Ve salanat nnlar 6.yle ki anu anda ola, dzmek gerek. Fikirlerii cihnu ciht fesnda cihngr-7.-lik malaat riyet-in mctemi lu ki t ol i ki andan fikr ende ziyde 8.olur, ortadan giderelm. Ve anu telsi birle cenge heng idelm, didi. 9. Emr Esedd-dn Ayas Beg, ki gerdi-i eyymdan tamm ticret bulmd ve Suln- ehd Gysd- 10.-dn Keyusrev -anrallhu burhnehuimetinde sefer ve urbet ve nekbet ve usret zametlerin grmi-idi ve devh-i leyl nehr birle pute olup ss ve ovuk ekmi-idi,
11.

ve avdi-i rzigr ve Mbrized-dn

12.

Erto Beg, ki adm ulu beglerinden-idi ve ml ve hazyin ve defyin birle mstahir

13. 14.

sulnu tat imetinde edeb ile dizin kip oturdlar. Ve eyitdiler ki Mlk757-i Yunn ve skender pdihl Suln- leme serbeser myesserdr. Beyt758:
15.

eh Yim kenrnda bir ehri vr

Ki olur mil-i hrrem bahr

16.

amu detidr lleden lal-reng

Letfetde bitrmemi uy seng

17.

Glidr laf ve oy tze-br

Vel incidr gllerin zam- r

1.

Yo Analiya gibi rrem behit

Ki opradur mk anber-sirit
2.

Amm Kluyorus759 alas cihetinden ki gk anu atnda yir gibi aladur ve a

3.

eteginde

depeck gibi grinr ve deizden endek ve r andan ir var. oru

4.

arafndan Sis
757 758

vilyetine kmin revn itmidr. Ve deiz tarafndan ar arc Mr

P. 171b/13. Meliki T. 95b/22. Bu kelime yok. 759 P. 172a/2. alyoburs

301

hkkm zerine onmdur. Bir aladur 5.ki anu kngresi keyvn-ile berberlik ve smn-ile ser-efrzlk lur. yle ki yeste 6.ve lydur ki pdih an tat idine. Ve lkin pdihlardan hi kimsen ol ala 7.zerine eri iletmek rndan ur itmemidr, didiler. Beyt760:
8.

Ne ol rhdan u bilr ub

Ne d girmege yol bulur fitb

9.

Eger utdu rh- dery kenr

Geilrdi b-add u add cy-i br

10.

amu pl-mevc ve amu nlgn

Ki mevci lur idi pli zebn

11.

yet heybetl irdur. Eger h- cihn biz ullara fermn buyurursa leker-i
12.

manrdan sivri siei

her biri ejderh ve her tlgn bir hm olup ve suln erisin her yez ve bir pil-i demn olurlar. Ve bu ullaru mdi dr-y mh ve rde ve ibl-i pdihlk ve kmurnlda etr-i hmynu bz pervzda olsun. Eyledler

13.

h- cihne ki: Beyt:

15.

14.

Eger r olursa mubil bize

urmaz bi olrsa birmze.

16.

Eger yol olu r u r ola

Biz iriicek pehn ar ola.

17.

Ol alay ki anu semeki semmk-ile berberlik ve eflk ile hemserlik lur.

1.

ereft gkde ay birle

ve a yir altnda bal birle mnct lur. Salanat devleti

2.

ullarnu kemer-bendler-ile alalum

ve memleketi deiz kenrndan alan memlike

uladuralum. a buyurursa ol da b vilyta 3.muntaam ve mli olsun. didiler. Bu ry Suln atnda begenilp imd meviinde ddi, fern ld, 4.ve buyurd T ab g itdiler ve mecm cy birle Drl-melik onyaya tevecch itdiler. n
5.

Asar

760

T. 96a/8. Bu kelime yok.

302

marsasna iridiler, far- fera ve yet-i arabdan bezm lt rste old. Ve iret meclisi
6.

rav- cennet gibi edevt- srr u mh-ehre sler mil-i r mzeyyen ldlar. Erkn-

devlet 7.ve avn- memleket h- cihn imetinde gh bde-i nb n iderlerdi. ve bir zamn vz- eng 8.ve rebb dilerlerdi. Ve bir saat sulnu sa v keremini ikr idp sava ve ala alma tedbrin 9.iderlerdi. n sebk-rhlaru balar r sretinden kerem olmaa balad. Ndem-y meclis 10.ve uref-i ns her biri odasna gitdiler. rtesi n ylduzlar h ve seyyreler srevi ol
11.

fitb- lem-nr da ban ser-perde-i lciverdden yuaru

aldurd, zemn ve zamnun kula ur 12.ny- ryinden utulmaa ve devlet ks vzndan a ve dere yanuland. Ve afer h- cihn
13.

penh dergh inde ulluk yirin pdi. Ve

14.

urd etr-i siph ki mye-i sur ry- devlet

ve sersebze-i sadetdi, br-gh inden

lemena geldi. Ve ehriyr ferr-i Kirdigr birle 15.devlet atna bindi ve cihn ol eb dvuc nijd tbndan ca geldi. Yir yzi
16.

olu eri ve hev ferite old. Ve k ve ceven

17.

berndan dere ve det demr grnrdi.

Ve yir yzi bd-py atlar aya zamndan

1.

mnan olurd. Ve eflk derini sinn k

idp atlar aya ozndan kh pest ve

cihn mest olurd. Nze-dr ve zrh-p alplar ve bahdurlar 2.cenk ve kn kalarn atb zrh-plar ve aner-gzrlar rbndan deiz gibi b-arr 3.olm-d. Ol erin alebe ve olndan uru deizden ve yaz tadan belrmez-idi. h 4.tipde rd gibi ki eref burcnda ve cn gibi tende revn olmlard. Her yire ki 5.ol erin menzil ve onacak yiri ola-y-d, kular ve ulu cnvarlar uup ama-la eriden 6.mayup dem vzndan aaa derdi. Bu nev ile menzil-be-menzil tat-gha 7.iridiler. Ol gi yazda ki atlu bir haftada g-ile irirdi, onup nb nba 8.uladurup adrlar urdlar. Cihndr- kmkr devlet-ber yemn ve sadet ber-yesr 9.ehre girdi ve buyurd ki bezm esbbn mheyy itdiler761. Beyt:
10.

Yaraland slr- bezm ol zamn,

Dem-i nad bezmi bezedi revn.

11.

Did meger an- mn-y-d,

Ki her an- vn an- sar-y-d.

761

T. 96b/19. ldlar

303

12.

arab u sz muriblerine al

dib ld amu aly mel

13. 14. 15.

erin ulular ve erafu begleri lik farndan br-gha mteveccih oldlar. Bir

meclis rste olm grdiler ki Pervn anu rekinden erm-sr olurd. Sem erann birle arb- eruvn iilrdi. Gnlleri cihn- fn ayularndan min itdiler. o szlar vz

sem-16.-ndan ve o-gvr arblar nndan ve prler cn ikiledin yigitlige idet klurd. Suln
17.

Skender-sft tat- c zre tc-i fer-i yezdn far- cihn bnsi zre oyup

oturmd. Beyt762:
1.

Hayt b old hemn cm- mey

Ki deizdi er-i s mlk-i rey

2.

Nevy sem ve nit- arb

Revn itdi cy- cvnlda b

3.

Sava erenleri fet amaklla ca gelp arab-la oturdlar ve bde n ldlar. Bu

let 4.ensnda Suln buyurd ki eriler zr itmek-in u erfna bitiler aleme getreler. 5.Ol laada br-gh ve divn mnleri enfs- abr-sy kfur rts zerine mnteir ldlar. 6.Ve fitb-manar mh-rlar zlfi ve mter-peyker dilberler ars gibi a kad yzini mselsel sarlar 7.birle mzeyyen ldlar. Ve tevi-i hmyn birle muvaa lup nkerler ve ullarla eyym atlarna bine. apar ula 8.birle uda uran Trk beglerine revn itdiler. n mey-i lal tbndan serverlere istirat 9.niyz old, Suln iret meclisinde rat ser-esine tavl buyurd. rtesi eher vatnda n 10.leb-i ubh pr-ande ve dil-i mihri mil-i h- cihn mnevver ve srev-i lem mihri birle mzeyyen old, 11.Suln meydna meyln ld. Ve op ve evgn oynna z itdi. Beyt:
12.

sumn od hem- ky t-be-evgn edeb

Fitne-i ir zamn r ez siri birn kned

762

P. 173a/17. Bu kelime yok.

304

13.

Ve eri serverlerin ve beglerin basn meydn ve op ve evgn hirfeti

itina 14.erzn ld. Yigitler ygrk atlar ile meydna girp evgn birle op badan baa alup 15.geregi gibi oynayup meydn ozn keyvna iridrdiler. Beyt:
16.

Gne gibi n h kt-nverd

Ki andan mu gnbed-i ljiverd

17.

lup zevr heng ve zam- gevn

rrrdi opn t sman

1.

n meydndan dnp eyvna azm itdi ve syiden onra arab tze

buyurup cihn 2.bah-i b-endzesi birle pervz itdi. Ve bir hafta mdm op oynamaa ve cm- arb ve irete 3.mel olup fn rzigr- let ve rat ile gerdi. Sekizinci gn bir eri, ki anla-4.-ru atlar aya oz ay ve gne yzine ubar nikbin utard, ey yarar yara ve iddet-i lt rste ve yeste sila birle iridi. ouzunc gn n ub- dk ulu idp - pirze 6.reng rusrnu ynesi alup ehre-i fitb ferr-i srev-i km-yb birle frzn
7.

old. ehriyr- kiver-gr kt-ba Rstem avlet azmet rana svr old.

Nare ve urn ve borular alnd, zelzele 8.bild ve diyra ddi. Beyt763: Ne ozlar ki opardlard ol zamn Ki o764 yir alt old sekiz sman
9.

Anu gibi pirzl tzd

Ki gerdn pirzda vz-d rn765- fet dr-y urd mh

10.

zamnnda fevc fevc grh grh revn oldlar.

Ve Suln buyurd ki cemi eri blk 11.olalar. Bir blgi peleng gibi r ve seng ve a ve ayalara alar ve bir tyife neheng misli deiz
12.

ra yolndan cenge varalar ve bir fevc

13.

seyl ve mevc gibi gemilere ve kaduralara oylup ala

arafna varalar ve ol depeye, ki

14.

gerdn yceliginden re ve ara bultdan tre-y-idi ve anda mil-i kh

mancnlar ki

763 764

B. 154b/4. // T. 97b/4. Bu kelime yok. P. 174a/8. Bu kelime yok. 765 B. 154b/7. // P. 174a/9. Siph

305

andan Elburz ta stha gele uralar ve ol dilrler ve bahdurlar ki ava atnda ki at ta anlaru atnda yumua uma grinr, ol depeye alar. n
16.

15.

ve neberd

salanat hkmi vefi zerine mancnlar uruld, Suln- Aam Keyubd

cm- Keysrev ted-17.-vrine z idp bira adeh devr itdginden ora alanu brsna naar itmege vard.
1.

Grdi ki sipeh arbe tle idm itmiler. n Suln

grdiler, azret-i Subhniden fet 2.ve nuret iltims idp peleng ve neheng gibi adan ve deizden ceng-i suln ldlar. n Kir-3.-frid, ki ol alanu keyflisi-y-idi, iitdi ki Suln ar eri ile ol sudan gedi ve anu 4.ini ve yondan anlara hi sb irimedi, eyitdi: Bu aberden ben adm mlknden ayrlsaram ve bunda 5.udeyi ben ne tedbr-ile asaram. didi. lem k zre u iinde bir ala bu ramdan mukemrek, kimesne 6.nin virmez ve adan bru ve deizden endek hi kimesne grmi degldr. Bundan din 7.gne da bu au zerine hezr bedrea bile gider lurd. imdi h- cihn Keyubd mil-i ber 8.ve bd zerine d ve Aa smn-la b-kr gerdn-ile kr-zr itmek, avn u inyet-i Kirdikrdan 9.l degldr. Biz da abr onn giyp abr apusnda ourmadan ayr re yodur. Ayru 10.re ve dermn almazd. didi. n fk nu tre-bat gibi ara libs-la mltebis old, 11.ii arretinden h- cigersz lurd. Ve gice irteye degin tedbr ve re fikr idp uymad. n
12.

ubbe-i lciverd

zerine ryt srev-i cihna nr istil ldlar, lem erin at aya 13.ozndan tr old. Ve etr-i hmyn banda r-peyker ve ubbe-i zerrn yldurard. Ve atlar kim 14.kimre vire atlular avleti ve heybetinden ala ehlinn endm sgt yapra gibi ditrerlerdi.
15.

Egeri ala

ol sehmink mama zamne dvr baabilrdi ve eger yamur yirine bulutdan ol

16.

mumleri zerine o ve l yaar-ise, anlara zamet ve gezend irimeye ve bir alanun ki cebbe 17.hnesi olu ar o ola, ar o aa gc eer la. Beyt766:
1.

Vel hm n eyleye bat- m

la seng-i ry mnend-i mm

766

P. 174b/17. Bu kelime yok.

306

Suln buyurd ki 2.eri bi-l-klliye ol aa ub mnendi perrn ve peleng mili dirrn cmlesi ol a ve a 3.zerine dlar. Ve ol a zerindeki kimesne kmaa ende lmazd, up avaa ur-4.-dlar. Ol bahdur ve nmdrlaru arb ve klinden sman taayyre ve zemn rba ve taallbe ddi. -Ve yevme 5.temrrs-sem mevran ve

tesrul-cibli seyran- leti ayn old. n dvn felekden gn revznisi 6.a itdiler,
urd mar cirmini zevy-y maribde nihn ld. Ve hezrn ir- zerrn bu sebz-i b
7.

ar- berrn zre maa ve ren ldlar. Suln eri ile ser-perdeye azm itdi. mer-yi

devlet b-vcd ki 8.cn-siprlk ve mirnl767 ihr lmlard, dmen dilrligi ve ala arplndan Sulna aru 9.el balayup itir gsterdiler. Suln anlaru anda bendenvzl lup her birin imeti
10.

midrnca ki alardan mhede lm-d, rmet ve

urbetlerini ziyde buyurd. Ve eyitdi ki Eger-11.-i bu mukem ala ki gerdn- avdis vatnda bua penh lma ister, ne mancn birle ala olur
12.

ve ne naam-la delinr ve

ne o ve s aa eer lur. Uc fevc-i kevkibe ulamdur ve cmle 13.erfndan ava yol balanmdur. Ve lkin a -tel-nu avni ve inyetiyle yarn bir arb
14.

ve tl itmek

gerekdr ki mminler ervna rat ve tef l ola. Begler ve ulular 15.Ouz resmince ykinib edeb yirin pp Sulna fern ve en ldlar768 ki n h- lem
16.

himem-i

liyyesini aa marf lur, eger demr da olur-sa ullar eli ile mm gibi yumana. 17.rte ya cn virp ehd olavuz, veya cnn valna irievz. didiler. Beyt769:
1.

Seergeh ki srev tamm itdi b

Yir pdi apus inde fitb

2.

Yine c ld eri cy-cy

ur itdi ks ve fign ld ny
3.

ol atlar ki anlard hmn-nured

ridiler770 bairden gge gerd

767 768

B. 155b/9. // P. 175a/8. // T. 98a/14. merdnal B. 155b/17. // T. 98a/21. ...ve eyitdiler... 769 B. 156a/1. Bu kelime yok. 770 T. 98b/3. iridirdiler

307

4.

ehinah rikb stine od py

Felek km-ba ve afer reh-nmy

5. 6.

eri iru evre yanna geldiler ve ava idp yle tr u brn itdiler ki ir ehlini

ayrn ve ser-gerdn ldlar. Ve Suln buyurd iru evre yannda yz ar mancn

urup 7.ira alar atdlar. n falyd ve hav abr-sy ve bultlar kfur-br olm-d, iki 8.ay mddeti ir ve ava old. Bir gice Suln heme mahd detince teheccde meul old 9.ve o taau ve taarru birle a -tel- aretinden ala fethini sul itdi. Hem ol gicede
11. 10.

n uyu mizcna mstevl old, uyd. Dinde grdi ki bir o retl

a ve ferite sretl er aa ibret-ile tekellm idp syledi ki771:

12.

Ki bu n- tende da br yo

Bua kimsede dest-i peykr yo

13.

Vel772 cihn-fern saa yr

Olpdur ayurma o olur bu kr

14.

Siphu ger heng gerdn ide

Ser mhrden maz birn ide

15.

Ve ger araf derydan olursa ceng

Deizden uru yire aa neheng

16.

Bel old bu usrev tat-gh

Sen nki avn itdi fal- lh

17.

Suln bu beret ferandan uyudan uyand ve devt ve alem istedi. Ve bu

1.

ebyt bir pre

kada ibt itdi. rtesi n askir ulmt inhizm arin dutup iy

derys temevvc lup 2.rz-i ren old, mer-i devlet ve erkn- memleket salanat dergh dehlzine r oldlar. 3.Ve destr old, brigha girdiler. Suln d ikyetin didi ve beyitleri beglere 4.oy virdi. Her birin dmnl ub ul lup rat glleri amrleri satnda murd 5.afs birle ald. Andan ora buyurd ki yz ba r ve bi ba oyun ve on 6.bi
771 772

B. 156a/12. // T. 98b/10. ...Beyt: B. 156a/14. n

308

aa ol zda r olan fuar ve manlara tefria ldlar. Ve beglerden her birisi ol

7.

bbda bi-adr-i imkn suln-la muvfaat itdiler. Ve her biri mkneti ve midrnca ayr

ve asent itdiler.
8.

ikr-i Amn vsten-i Kirfrid ve Siporden-i ala-i Klyrus be-Bendegn- Suln- Aam Alad-dn Keyubd -Anrallhu burhnehu773
9.

Ol gice ki lem-i melektdan Sulna iret old, ala begin ry yle old ki
10.

mmnaat

ve mdfaat terk idp aflet ve cehlet uyusndan uyand. Kendn yn

11.

ve muteberlerini

atna od ve eytdi ki Biz Sulnla mmnaat babnda baa

12.

amazuz, egeri bu ala ve mamumuz

ehb-ile hem-zn ve ib-ile hem-pehldur

13.

ve lakin a ve ader kminden anu nefd ger lma avb

gelmez ki bir pdihla

14.

ki a talnu feri aa erzn olmdur, niz itmek belki anu-la

b-gneligi ainla
15.

tebdl itmek gerekdr ki gkden inmi uvvet ve nuret ile muvemet

itmek malahat
16.

degldr. Ry oldur ki baumza sulnu kmi attna oyup mu ve mnad

olavuz.
17.

Ola ki sulnu kt-r uvvet ve feri birle pr batumuz ikiledin nev-civn ola. didi.

Bu

dil-per ende dkelin rnda yir itdi, bir d ve b lehe d tiyr itdi ve Anliya
1.

sba Mubrized-dn Erto Beg imetine gnderdi ol m-ile ki biri

biriyle evvelden 2.onl ve gelmek ve gitmek ve ainl lurlard ve mursilt ve muft ve adet esbb aralarnda 3.ikm bulmd, irsl ld ki vsa ola ve bu ayunu dikenini, ki anu arus 4.dil u cna irimidr, elf- mun ve mkremet ili birle bizm rde rzigrsuz ayandan 5.ara ve gnhumuz h imetinden dilek ide, diy. id Mbrized-dn imetine geldi ve li 6.ar itdi. Fil-l Emr Mubrized-dn, Suln imetine vard ve el balayup aru urd. 774
07.

ah fern azn ad zd

Didi iy berter sumnu kebd

773

Balk B ve T nshalar B. 156b/10-11. // T. 98b/23-T. 99a/1. satrlardan alnmtr. A ve P metinlerinde yoktur. / P. 176a/8. balk yok. 774 B. 157a/11. // T. 99a/15. ...Beyt:

309

08.

Felek ubesi bat- przuu

Cihn bendesi t cn szuu

09.

Yardandan a, zi sen

Yanuda om arzu sen

10.

Seni yle lmdur ol kmiyb

Ki grimezdi skender ol resme b

11.

afer-i ti vn-ruu zindesi

Cihn bat- bdruu bendesi

12.

Her yaa kim rikb- humyn adem rence lup azm rezm buyura, zamn-
13.

mmteil akm ve cihn mu idi bende atna geldi

14.

ab ve ibrm heneh olur. imdiki alde Kirufridu

ve aber getrdi ki bu gerdn kh ala-i pdiha ol vatin

myesser ola ki bizmle 15.ahd u peymn ide ki bize ate err heybetinden emn ola. Ve bizi inf etegi altnda eyym
16.

itifndan slim la. Sulna bu beretden delyil-i srr

17.

mbrek cebninde hir old.

Buyurd ki ol nesneye, ki anlaru rilarndur, hem dsitn

1.

olma gerek ve an b hevdrlar

ve muliler zmresinde oyup erip-zebnl ve

rn beynl av ne ve arras sitne lma gerek. 775

02.

Bilrsin bilr nice al- cihn

Ki iki yrdur ti rn zebn

03.

Ne zami ki iridrr t t

Zebn aa merhem uyur tiz tz

04.

Eger tenedu hem ola er kebd

Dem ve tb ti-ile ala zd

05.

An an ol kimsedr b gmn

Ki il olup ura zami zebn

775

B. 157b/7. // T. 99b/2. ...Beyt:

310

06.

n Emr Mbrized-dn bu nevdar kmi imet-i dry- mmeden istim itdi

7.

ve kend ser-perdesine

mrcaat itdi ve ol idi r ld. Ve anlaru mud

ulinden aa ilm 8.itdi ve eyitdi Tiz Kirfrid imetine var ve eyt ki Gller sen irdtu vefi mutesnca 9.dndi. mddr ki ehriyru feti birle gerd-i rzigrdan selmetli amnn bu-10.-lasn. imden gir vel v vef yoln ut. Ve ull un uan ve ala teslm itmek-ile
11.

kayulardan urtlasn ki cihnu illeri ve ss ve ovu zametin

ekmi ulular byle 12.dimiler ve rlar elms birle ikmet derilerin delmiler. 776 ol h-ile kim itmi urdedyl
13.

Ol ider mi riyle hemsyl

Nindr oan h perendign Ki utmaz777 ubu neyinde iyn

14.

Egeri gice nrdur mili r

ul itse urd neyler cir Ry oldur ki trn

15.

endeden l la ve usrev eyymu akm- muvaatini

16.

pe la ve ala muabbetini

glinden al ide. Ve imden gir penh hu mbrek b-dir merameti, ki a -celle ve al-nu glgesidr,
1.

syesinde alep la ki Sulnu

17.

seni berr ve bar meliklerin arasnda

gne gibi mehr ide. diy 778aladn yaa

2.

o gl-ile mrcaat ld. Ve ikyeti bidyetinden

nihyetine degin tarr itdi.

Kirfrdu bezi nevbehr gli bigi andn old ve cn ve gl 3.birle alay virmege r old. Ve bir il ve rn zebn eli bu bbda Suln imetine gnderdi. 4.Ve bir nme yazb mamn ullu ve ittid ve adat ve bendeg ve ehperesti bu cmle zerine ki mamn
5.

bu ebytdur. Beyt779: lup evvel yd- perverdigr Ki andandur nk ve bed ikr

776 777

T. 99b/12. ...Beyt: T. 99b/14. dutmaz 778 T. 99b/18. ...id 779 B. 158a/12. Bu kelime yok.

311

06.

Firzend prze ten

Ferzendi em nil lkin

07.

uvend cn ba ve ruzi resn

Ki vafnda rdurur her zebn780

08.

amya olur andan md ve hers

Aa herdem olsun hezrn sips

09.

Hem olsun uludan am fern

Saa iy ehinh- ry- zemn

10.

ehinh- aam ulu Keyubd

Cihn adlu ddudan abd bd

11.

Gzn cihn fari Seluiyn

eh ru yezdn vadur nin

12.

stim buyurm olalar ki bu tende Seng-i Dr ve Henk ve skender ve ayer

13.

zemnndan bu

bende ser-efkenden ab ve ecddndan adm yurdumuzdur. Ve h bir

14.

pdih ve ehriyr bu

alya ad idp cenk ve bikr lmamdur. Zare ve esbbun

15.

emr ve her ber yirinde

ycelikde sihirle berberli ve mhr-ile hemserlik lurdum.

16.

Amm n naarum etr-i manr zerine ddi,

andan ftr- a ve nr-i baaru af-

17.

uvv l old. Ve bu mukem ala h heybetinden

gzme781 grndi, kendzme

1.

eyitdim. a yerinden oparma ve bze yumru urma, b yile

virp eli arar

marana getrmek olur. Bu vasiay-ile h- cihu mhr-i cn-efrz syesinde 2.mufer ve mur istemeklik lzm old. Eger fet ve meramet-i hne bu bire anda mil olursa 3.ki cna amn ve baa memlik Sulndan nihyet ker-firzl nesri miydi783:
782

l ola. yet bende-nvzl ve

780 781

Bu beyitin sralamas P nshasnda farkldr. Bu beyit beyit aada P. 177b/10. satrda yer almaktadr. B. 158b/8. // P. 177b/17. h 782 T. 100a/14. ...nn 783 B. 158b/12. olsardur didi. Beyt: / P. 178a/3. olsardur.

312

04.

Eger baa bir ky Suln ola

Yig andan ki Melik Sleymn ola

05.

Benmle eger ola ferhumyi

Olur baa ferr-i cihn gez udyi

06.

Eger adum olnrsa dvn h

inde beni o utar mihr-u mh

07.

ehriyr anu gftrn begendi ve buyurd ki Bu kii terbiyet bulm ve ehl-i dni

ve belki 8.zebnu miyi ulini iltims mcebi zerine yirine getrmek gerek. Ve eger ada niyyeti 9.erknn arbet esbb evtd birle akm itmege imkn olursa, tzrek tadm
10.

lma gerek t itimd artra olup bizm barimiz amituz erbetinden leet anu
11.

meveddeti

muna irie. Begler ve ulular bu fikr-i very yet begendiler ve cmle

yknp ve ba oyup Sulna 12.tasn ve afern itdiler. Ve da bu sadet beretini inh lmaa mrcaat buyurdlar. Krfrid
13.

bu mani istim ld, dmnldan klhn

havya atd ve td ba zere od. Ve far 14.ban firz itdi. Ve d ri ve arr ve av aberiyle yine irsl ld. Anu arem-i muhddar-15.-tndan Sulnu aremi muahhert silkine girdi. Suln emr-i er-i Muammed zere nikh idp
16.

ebistn- humyn iinde

17.

dul itdi ve Kirfrudu umr esbbn nevk-ile munam old. menri ve bir a pre ey kpler mlkie masr olup

Ve Aehr begligi

1.

ad eliyle Kirfride

gnderdiler. n784 a ve temlk iy- menrini 2.mulaa ld. Ve ad ve nik itmmn istim itdi. Ol gice zl ve rremldan 3.ni itdi. rtesi n gne zevra- zerrni dery-y uf- sumndan a geldi, 4.Kirfrid ala ucndan Suln brigh ana ki memsi eyvn keyvn idi. 5.Ve nice yirde yir pp itir ve istifr dilini ad. Suln naar- rfet ve fet 6.birle aa mulaa buyurd ve her laa bir nev ikrm ve itirsnda mblaa lurd. Kirfrid 7.edeb birle dizin kp tat ine vard ve eyitdi ki Eger Suln- cihn lim-i lem 8.giri gnderp mbrek ademini bu yei melik ve alay mhede lmaa renc buyurursa, lem 9.alna bu ul anda hu rabeti d muaa olur.

784

T. 100b/4. ...Krfrid

313

Egeri Suln ala azmine niyet 10.itmemi-idi, n Kirfridden bu szi iitdi, ni ziyde old ve etr ve sanca ve ferande revn old. Ks ve rna ve iiler fevc ve fevc
12. 11.

birle gne gibi gerdn gerdn evcine aladan yaa

ve nefr ve nareler alnup zemn ve zemn ca geldi. Ekbir

13.

ve grh grh aaa inp elleri olu nir ve dillerinde en birle

irip dest-bs- eref-ile 14.merref oldlar785. n ad ire eh-i ddger anaydu ki aliyle cn buld ser
15.

Ne ala ki ehriydi rste

Ki dil asretindendi ki kste a stinde bir phen ar idi

16.

Tem-y cn ve dil-r-y-d

Yemiler aac am syidr zm tkine d yo-d mr

17.

olu evresi glen ve mrzr

Hezr idi her bir gle mrzr. Ekinler ve areler firvn ala Sulna sn myesser old,
2. 1.

ve b kirn ol alada l grdi. n anu gibi

a -tel-nu nimeti kr-in -el-amd li-

llhille adean vadeh ve naara abdeh ve feta lehu-ay 3.ve meleknl-ednbe ven-nev- tilvet itdi. Ve beglere buyurd ki Anu krnesi-in 4.ki bu yce alay fet
itmek-ile a -tel- beni blend-i ater ld ve bizm admuz l avze 5.ld, bu sengr zerinde bir bru ve bra dzmek gerek ki an grmekden ende 6.tend kend ola. T kffe-i alya lem serverleri arasnda far hir ola. Ve bizm 7.zamnumuzdan onra zamnlarda ydigr alup bizm tedbr- kifyetmze andan istidll 8.lalar. Ve eger veliyzu billhi mari arafndan ulu ve utlu y Rm memlikine hcm idp 9.bizm evldu ve ecndumuz muvemet idemeyp hezmet bulaca olurlarsa ba bu alya
10.

ve

ba Snba iltica lalar. didi. Andan ora ol mam kend mbrek elb ve adyla
785

T. 100b/15. ...Ebyt:

314

11. 12.

erefu intisb birle erzn ld. Ol falet-ile er enberi ve knbed-i nlfer birle rufat ve inet ve metnetde berberli gsterdi ve buyurd ki mhir std bennlar ve erb des
13.

ressmlar

-yamelne leh m ya min merib ve teml- kmi birle ite786 r

itdiler. Beyt787:
14.

Anu gibi kh itmemidi gzn

Da yiryzinde cihn-u afern

15.

Azcu zam ire old bedd

Beryla br sedd ve edd

16.

Ki an vaf idimezdi avl zbn

Meger em greydi andan nin

17.

Bir arada kim kfri nms-d

amu ni bng-i ns-d

1.

Bu kez ld tevd-u nm-i u

Bunu gibi eh enya sez

02.

Anu gibi yirden yzi em-i dr

a itsn an beyt-i mamr nr.

03.

ikr-i Fet-i ala-y Alra ber-Dest-i Bendegn- Suln Alad-dn788

04.

n Suln- lem Aliyye imretinden fri old inn cihngrini Analiyya

arafna dnderdi. 5.Yolda naar Alra alasna ddi, ki dere iinde seng-i r zere yaplmd ve sipihr 6.gibi ol aya zerinde stvr olm-d ve rzigr gzi anda ayra veytnda bir rma- nl 7.gibi yire revn olm-d. Kirfridu arnda, ki etegini cihn letndan 8.ekmidi ve alas zerine libs bels itiyr itmi-idi ve keyvn gibi ol alanu eyvnnda 9.oturm-d. Suln beglerden birine buyurd ki Bir blk eryle Alra alas arafna 10.revne ola. Ve ol alanu kimine eyde ki ardau, ki bunca kifyet va armet786 787

T. 101a/9. Bu kelime yok. B. 160a/8. Bu kelime yok. 788 B. 160a/15. // T. 101a/16.

315

ile marf da da
12. 13.

11.

ve mevf-d, Kliyrs alasn bizden siph ve kemt birle salaymad. Sen

bir il kiisin ve eyym- cefkrdan ir itmisin. Cdde-i selmet sen le

mnsibdr, eger arde kifyeti arasn utup ala bize teslm iderse kend
14.

mnend

ve mudu bizm b-kern mekrimimzden l bulasn. Ve eger bir adm

15.

bizm km ve irdtmuz

ilfnca iderse ol ilfu dikenini kend cehlet ve

abvet gzinden ara 16.grmeyesin. diy, ccet ilzm ciheti-in bir789 a kelime rd ve ibl olund. Beyt:
17.

Be fermn- ma n-i san-i yd-gir

Mbdak-i gerded sert-i bd-gir n suanu

1.

fermnn aa iridrdiler, salanatu ferr kh heybeti anu

dil ve cnna eer itdi ve yet 2.fezu ve cezindan rb ve inlba dp fil-l aa ulnc renci irip a-y ngehn 3.mstevl old. Ve ol taayyr ve taaccrde cnn Mlike teslm itdi. Ol alanu ulular 4.ve muteberleri ol dien havlinden orup muteayyir ve b-ho oldlar ve rabeten ve rehbeten790 5.Suln gnderdigi beglere teslm itdiler. Ve Sulnu sancan alaya ardlar ve ehriyru 6.dus nidsn ol diyru skinleri semine iridrdiler. Ve anu gibi alay ol acib ittif 7.ve aber vas birle savsuz ve lsuz memlik alan alalarna amm itdiler. defterlerinde ibt olund ve malt musibler isbna girdi791.
09. 8.

Ve salanat- dvn

eh nki dr- bver ola

ufeyl anu tatu ve efser ola

10.

Murdnca anu revn ola b

Ne drl arzuya lursa itb

11.

Anu emriyle dne bi dirnek

Sadetle bu ar- prze renk

789 790

P. 179b/16. bu B. 161a/1 ...alay 791 B. 161a/5. ...Beyt:

316

12.

n ol fet-i an aberi udyin semine iridi bezm-u m denp av ve

m ve liym 13.ve kirm r itdi. Ve cenk sevdn badan arup rebb ve enk birle bde n itdi.
14.

Ve n Analiyyaya iridi, mecm begler ve ululara terft ve ilatler virp

15.

pdihne kendzini

nvzie ma itdi. Ve her birine yirl yirinde lamaa iczet virdi. Ve

16.

ekler ve murrebleriyle Anliyyada lad. Anu mbrek vcdiyle

Analiyya mzeyyen ve merref old792.

17.

onda cihndru prz- rezm

lurd her gnde bir tze bezm

1.

ehinha olurd b dirnek

Geh ryu cenk ve geh ny ve enk

02.

Felek yr Sulna dery kenr

Her aradan irrdi b-y behr

03.

Hev mik-i p ve zemn sebz-i b

Hezr onlar-ile cihn pr ur

04.

Leb u sebze bultdan imidi r

Cvn bat eh geyibdi merd-i pr

05.

Fin eke v gele bng- rebb

rrmi gle ni- erb

06.

ab zlfi imde di ne zen

Dehnu semen olu miki oten

07.

Mey-i nb imi gli hiyr

Vel nerkis gzi olm umr

08.

Zimstnda mestn ve dery kenr

Her arada meclisdi milu behr

792

B. 161a/14. ...Beyt:

317

09.

ur- belbil-ile vz- enk

lurlard n rezmde z- enk

10.

Yaar-d yamur ve oard mihr

Alurd yazu dil efrz ehr

11.

Ra- eh ki urdur aendedi

Keremde kef ebri baendedi

12.

Bery eyledi obet-i d enk

p cm-u dry prz cenk

13.

Geh aydu lurd seyrn geh

lurd tehden ar teh

14.

lmazd bir laa hergiz direnk

al bede ru zere renk

15.

Amma rzigru ziydesini arb ve tl endesine arf idp av ve buyigr ve yaran ve adl ve ey ad azanma cm- arb ve name-i rebb zerine
17.

istidd

16.

muaddem utard. Ve dkelinden ile cn fera ve arr bulur, amm

02.

ey ad terci iderdi ve eydrdi ki Egeri793 o gvr1.

lehv iret-ile rzigr yi olur. Beyt794:

Egeri o idr erb-ile bezm

Olur lk bir gn da rzi rezm

03.

n ola muaa mey-i o gvr

uta elde cihngr dmen ikr

04.

Kef anu kefl emn ola

Ru fer eruvn ola

05.

am ullar andan ala zb fer

Ola tze bircn hem andan meger

793 794

B. 161b/15. // T. 102a/15. Bu kelime yok. B. 161b/16. // T. 102a/16. Bu kelime yok.

318

06.

Sz ehli irgre szi t nezdi mh

Ola yek dilegin hezrn siph

07.

Bu ve ve let zerine Analiyyada def-i mellet ld. Ve temett ve tenaum

itdi. Ve andan fl-i 8.ferru ve kmurn birle tatigh arafna tevecch itdi. Her arafdan rasller795 ol fetu tahiyyeti-in 9.firvn tuaf ve b-kern emvl birle h- usrev-nin derghna yneldiler. Beyt:
10.

itmemidr hi g- zamn

Bu nev-ile bir mjde-i kmurn.

11.

Zeh fet kim ld h- cihn,

Ki km-i a gibi old revn.

12.

Zemnden zamna ulad ur,

Anu gibi kim barler796 la c. ikr-i mret-i Br-y oniya ve Svs ve Tevci-i n ber-Umer-i Devlet der-Sene-i amna Aar ve Sitta-mia797
13.

Bir gn ki sipihr-i lciverd endd zerine usrev-i ver798 fer gsterdi, Suln

14.
15.

bir gn ki sipihr-i lciverd endd zerine usrev-i ver fer gsterdi799, Suln
brighdan mnend-i fitb ran ber seyyre girdr bd yaya svr old. Ol heytdan
16. 17.

cihn Dr grdi.

heybet ald ki Sleymn-ile svr olup gedi, seyrn resmine begler ve serverler-ile

l-melik ony r ve riyznda seyr iderdi. Ngh ehr arafna bad, bir ehr
1.

aly ve emvl birle arste ve enne ve uznna bir gnlik yol balar ve

B. 162a/6. // T. 102a/22. ...ve ililer T. 102b/3. ...bar-ile 797 Bu balk A, B ve P metinlerinde yoktur, yalnzca T. 102b/4de yer almaktadr. 798 B. 162a/13. ...ru- // T. 102b/5. 799 A nshasnda iki kere yazld iin ikinci kez yazlan ksm satr saysnn kaymamas ve karlatrma yapmak isteyenlere kolaylk olmas iin eik yazyla verilmitir. P nshasnda mkerrer deildir.
796

795

319

yemi aaclar ve env 2.mtenezziht birle prste, rzigr avdi ubrn anu bistn ve mtenezziht ecr 3.zerinden nzu izz nii birle silmidi. Beyt800:
04.

Gir virmi yine b- ayt

Yilinden yire girmi b- ayt

05.

Uzanm nie al her yirden

rp anda dzmi byt u vaan

06.

Nice ehr ki ol lem-idi temm

Bir ulu deiz-idi ve ehr-i nm

07.

Vel burc brus ehre gre

Yo-d ki idi her kim yre

08.

Hemn old gevher eb firz

eb-idi aa nisbet avl-i rz

09.

Sri br ve alelinden muaal alm, Suln umer-y devlet ve muribn-

10.

arete buyurd ki Bunu

gibi adlu ve ulu ehri, ki diyr- lem arndan aram ve

syi ciheti-y-n hezrn hezr 11.aly aa mteveccih olmlardur. Ve numn- nimet ve ml birle oldurmlardur. Ve bu dr- emnda
12.

iyn dzp avdi-i eyymdan emn

13.

bulmlardur. Bunu bigi maalli ve mzeyyen ehri ki nev-ar

gibi ran derbr u

14.

ilatlerinden muaal omal ma- adur. Egeri bizm henk prz- sinn

ciger-

szumuzdan cihn- erf brdur ve lkin urrem ve al oldur ki erbb- ve red

15.

heme zi niyz- sibinden her-sn ve tersn olalar ki devrn- rzigr bu minvl ve

umr 16.zerine arr itmez. Zamne die-i zy ve yine-i smn anda nmyed801 Hezr na berred, zamna ve bend
17.

Yek nn ki der yine-i taavvur-mst

1.

Bizm inyetmz lib himmeti anu zerine marf

old ki Azer u

zigrda bir stvr br yle ki dehr- devr nign klngi aa eer 2.itmeye. Ve taib-i
800 801

B. 162b/3. Bu kelime yok. T. 102b/21 ...Beyt:

320

edvr ve mrr- rzigr anu avid-i makemesine vehn irrmeye, bu ehr ehresine ve
3.

ve Sivs avlsine ekile. didi. Cmle ber-y metn zerine Sulna fern ldlar ve

eytdiler ki Her kme, 4.ki ry- uyign- lem iti ider, biz ullaru anu tadmine adem-i cn birle ururuz. didiler.
05.

Suln buyurd diy anu buk-dest musibleri ve mhendisleri ve bennlar ve

anehu imret 6.ve std- mimrlar ve i ressmlar r oldlar. Ve Suln atland ve begler ve ulular ve serverler 7.ve mimrlarla ehrn evre yann devr itdi ve buyurd, burclar ve bedenler mevini muayyen itdiler ve apular 8.resm idp salanat aretine ar itdiler. Ve Suln imn- temm ve fikr ende birle mulaa 9.ld ve l ve teayyr buyurd. n apular ve burc ve ebdn idd muayyen old ve arun pk-dest muasibler ve yazclar, ki isb ile olda
11. 10.

isbiyle l u ar lldi,

deizi isb iderlerdi ve azlda

12.

nar-i tmrden ve zerre-i hub ve arden temyiz iderlerdi,

yaplmadn arun isbyla

arb u smet itdiler fil-cmle ne arc olacan bilp ha 13.ar itdiler ve binlar ve ane-i imret ve kitb- mltezim olup boynlarna aldlar ki rzigr ile say idp iridreler802. Bu resm ile olurd ol vat kr Siyat ile in u ve mr
15. 14.

itmmna

Musib ki fenninde mhir ola

Rum ve siyatde dir ola

16.

azanm ola darb u ve arnda nm

la rub- meskn isbn temm

17.

Almaya bir pul mstkile

Alursa ola ulmna ala

1.

lurlar idi ii tefv aa

Ne aa ki bilmeye ala a

802

B. 163a/17 // T. 103a/12. ...Beyt:

321

02.

Kii kim siytde dir deul

Ulular urnda r degul

03.

An gibiye inanca ii

ounda utanur innan kii

04.

Yeilr ve o mebla ider telef

lur ml u Suln gh ve alef

05.

utalm ki kendsi yimeye hi

Vel nki bilmez alur ii pi

06.

Bel ol ki hem yiye hem bilemeye

isb olaca cresi almaya

07.

uza utlm gibi Ehrimen

Olup ne stine bi bi tmen

08.

Vel ol kim iinde dir durur

Musibler iinde mhir durur

09.

Eger yer ise bir ae mldan

Bire bi iva virr amlden

10.

Emn iler yazclard

Degl kim apb azclar-d

11.

Vizrat urnda on iki rast

Deftir yazlurd b kem ve kst

12.

Emr melikler atnda a

Yazlurd on iki defter da

13.

Bular cmle divnda olurd

Deftir da anda yazlurd

14.

Ki olmazd bir pul-i Suln telef

Bu avr-ileydi det u m selef

322

15.

erler muvceblerine isb

lnurd dvn ehde kitb

16.

Ki bir ciftlik yiru bir terle hem

Bulnmazd recde ol l cerem

17.

am defter iinde mektb-d

Musib nyisinde merb idi

1.

Askir olnurd her ylda ar

Ki her birine olmd timr far

02.

Grrdi mdebbirler l

Ki her birisinu ne dur l

03.

am sine buyd ehden yas

Ki eydrlerdi timra gre yar

04.

Cebiyle zire at imr hem

Siyahl lt b pi kem
05.

ulu ur emr u erkn-ile

Virilrdi fermn dvn-ile803

06.

Ki zr vilyetde ve ilde

Eger yazda ola ger blde

07.

Musib hner ehli ve krdn

Emn yazclar-d ol zamn

08.

urup pdih ve siphu am

Ne mali kim ve ers ol ve bu

803

Bu beyitten sonra B. 164a/10. ve T. 103b/16. satrlarda u beyit yer almaktadr: Siph yara degl iken tamm Alnmazd tmr mali nm

323

09.

lurlar idi ab ve defter temm

lup ar her bir eri ves-selm

10.

Yara temm olca ln

Virrlerdi uccet ki ala hemn

11.

Da memleket ire evf hem

Ne kii ki lmdur b u kem

12.

Aa nr u yazc h dan

lurlar idi orup Allhdan

13.

Ne l kim olurd defter lup

ah ar iderlerdi an gelp
14.

Srerlerdi h emir le marife

Verilmezdi her ebter u msrife

15.

isbn her ylda divna hem

Virrlerdi heb b ur ve elem

16.

lmadn cihn ulmeti nr-d,

Memlik bu vechile mamr-d.

17.

Ki zr amsn bilrdi h

Ger ola br rey v rvule siph

1.

Ne andan ne bundan biri olmazd kem

Ki bulmlard alemden alem

02.

Aa anlar mnii pdih

ld ve bu-y-idi hen rstrh

03.

Da ol kiiye ki yosl-d

Raiyet eh a kuld
04.

Eger gci zer itmege yitmiye

Meded lnurd ki t gitmeye

324

05.

Aa tum-ile cift hem mezria

Virrler idi t say ide mezria

06.

Bu resm-ile mamr-d memleket

Bu vech-ile mesrr-d salanat804

07.

Ve Suln buyurd ki a maldan ehr drt apusn ve bir a muteber burcn

imret 8.ideler ve bi alanlarn beglerden her bir bege al adde adar ve mkneti midrnca smet buyurd. 9.Ve buyurd ki ol bbda tacl lalar ve furat anmet bileler. Ve bu mande bir fermn mektb
10.

Sivsa Emr-i Meclise irsl buyurd, t ol da ol

11.

arafu melikleri ve begleri meveret

ve istivs birle Sivs-in da mukem uvve

nihad br bnyd klalar. Ve bu tarir ve smet mcibince, 12.ki alan begler adna olmdur, yapup dzdiler. tiy ve ictihad bli tadm lalar.
13.

Salanat aretin ayn ve ulular

14.

onya ve Sivsda brular insna az itdiler ve gce

gndz her biri imkn olduca ol

15.

imret itmmnda ym gsterdiler ve taaub ve ased-ile, bulmlard, ictihd- beli kldlar. Ve akm kavid il-i
16.

ki li tevfden tar

abdn ve teeyyed-i burc

idp a mermer-ile env tevr ve teml birle tezyin ve tevi ldlar. Ve yt- 17.urn ve mehir-i adi-i nebev ve emil-i ikmet szleri ve hnme ebytndan yazb mermer
1.

zerinde azdlar. Ve ez eyym ve rzigrda ferzedn ve devlet-i suln birle anu

imretinden 2.ferat l old. Ve bade ez itmm Suln imetine ilm kldlar. Suln atland ve anda 3.erfnda avf buyurd ve cmle brular nazar- itibr-ile mulaa lup begendi. Ve mahmidet 4.ve sity buyurd ki kendn elab- hmyn apular ve burc zerinde altun-la mesr 5.oldu gibi anlar adn da yapduklar burc zerinde mestr lalar. T o sinn 6.ve amru ve edvrn umr gep anlaru mesi-i mekrelerinden cihnda nm ve nin ala. Bu 7.mevhibet menzileti-in, ki salanat aretin elfndan buldlar, yayan oldlar ve yknp 8.ba urdlar. Ve Suln- seln binsn ar-i berrne irdrdiler. Ebyt805:

804 805

B. 164b/11. // T. 104a/11. Bu beyit yok. B. 165a/15. Beyt // T. 104b/4. / P. 184a/8. Bu kelime yok.

325

09.

Didilerki iy srev rsitn

dvend dhm ve tat ve nekn

10.

Cin virmi ol ahd ve peymnua

Kemer balamu er fermnua

11.

Ftat tabudan o her zemn

afer yamurn yadurur sumn

12.

ehinahlda sen ol payidr

Ki derd cihndan ala ydigr

13.

Ve ger ne ular kim kemer balad

Eigine hu yceldi ad
14.

Seryna dndi yine pdih

tban srrun niyla rh

15.

ridi nzl eyledi tatna

lup kr-i a devlet ve batna

16.

Buyurd bezendi yine bezmgh

Olup kh ve d veam mil-i gh

17.

urb bezmie mil rrem behit

Ki tom- srr-ile d kr- ket

1.

Ulu meclis b ve gevher nigr

Maadarda tat- cihn- ehriyr

02.

unu gibi bezendi ol bezmigh

Cihn pr sitre old, mihr u mh

03.

inde encm sr pehlevi

Meh encmen cm Keyusrev

04.

ehenh mnend-i raende mihr

lup tze ullar-n m ehir

326

05.

Gl rrem ad erfdan

ord glini mey-i fdan

06.

Dil pehl anlard prtb ve c

Felekden melek dirdi n n

07.

o avzdan mest olurd red

Balard cn s-i srr u ad

08.

n ar- ur ehriyru nmudrlar dimnda ihre iridi ve Suln rzigr

ferrinden 9.mihr erm-sr olup bana db-y ar rtndi ve meclis sipihr berin cm yemni birle old
10.

ve ser perde illiyyn rek-i nigr ne-i806 old, begler ve serverler balar

bde-i nbend 11.tb bulup sar oldlar. Ve dde-i uref salanat devletin bedhlar bat gibi uyuya
12.

meyl itdi. Sulnu cme nesinden her beg terftn ve nefs ilatler birle
13.

merref old.

El pdklerinden ora dkeli dmen gn Suln imetinden kendler

evnna revn oldlar.

14.

ikr-i Vrd- Muyid-dn el-Cevz ez-aret-i ilfet be-Rislet-i Nezd-i Suln ve stincd- Akir ve Mendb-oden-i Bahad-dn utluca be-met-i n807
15.

n Sulnu r- erefine onya brus imretinden ferat myesser old,

16.

memlik b melii

merti ciheti-n mbrek innn ayariyye rafna maf

ld. n anda iridi Maltyyan 17.begleri ve serverlerinden ad irip aber virdiler ki ilfet areti imetinden Muhyid-dn bn
1.

l-Cevz rislete gelr diy. Suln

buyurd ki mihmndrlar ol cenbu rusili udmine ly nzl 2.tertb ideler ve marsa-i Sivsa degin istibl lalar. Ve bir fermn da Sivs nevvbna isr olund 3.ki muaddemi taminde ve maverd-i tecllinde mblia lzm bileler. Emr-i al mcebince geregi gibi itirm 4.idp taminde tar itmediler ve salanat dergh imetine degin murfaatndan mufreat itmediler. 5.n Lala kruvn saryna vul ld, salanat dergna ilm itdiler.

B. 165b/7. n // T. 104b/23. // P. 184b/10. B. 166a/5-6. // T. 105a/3-4. satrlarda yer alan bu baln yeri A ve P metinlerinde bo grnmektedir. / T. 105a/4. satrda balktaki Be-imet-i n kelimeleri yok.
807

806

327

Suln bir yin ve erkn-ile, ki 6.gemi pdihlaru revnlar ol revnau ayretinden acil olalard. Beyt808:
07.

stibl itdi nere onla efn ny

anaydu ki dnyya degurdi cy

08.

Sadet rikbnda olupd revn

Ki reki iletrdi aa smn

09.

utd szine anu bat g

Olup pkr cenb sr

10.

Zamn sara-i km fermn an

Zemn aste-i lli yikrn anu

11. 12.

Ol istibl aametinden ve ol icll dehetinden bnl-Cevz gemi pdihlar

13.

ikr

ve ikyetini tr afesinden mahv olup nisyn cerdesine ddi ve eyitdi ki

H mulku l ana mulk ve huva suln ill ana suln alaa man alli-avlati ve amili amiyyeti 14.ve nfie fhi ril-erati ve dirl defil-beliyyeti min el-beriyyeti ve cebeles-skn809 el-memleket ve ratr-raiyyet15.

munaa idp grdklerinden ve

16.

Emrel mminn selmn ibl ldundan onra Suln anu ile mulift ve mudit ld. Ebyt810:
17.

mukleme lup ayli

av811 dil-nvzi ki aa itdi h

Ki Cevz iridrdi cevzye rh

1.

Rusl ilfeti bu kirmdan

zin ayd hn- slmdan

02.

Olup hem-inn eh812-i kmurn

ehiyle sarya irdiler ol zamn

808 809

P. 185a/6. Bu kelime yok. T. 105a/21. li-yekne 810 B. 166b/10. Bu kelime yok. / T. 105a/23. Beyt: 811 P. 185a/17. od

328

03. 4.

Ve her sat telau gsterib nvz iderdi ve b ad ikrm ve itirm lurd. n

ehir apusna iridiler, fermnde ifa ikrm ve vid idp vena gitdi. rtesi 5.n r-i

mur-i zr miyny tadr -ve-emse vel-amera ven-ncm musaaratn bi-emrihi inafndan usrev 6.seyrgn temegn ekdiler ve Suln lciverd serr bu sebr-i enk Bdi-i Mesre svr old 7.ve yine cihngrlik lcn urmaa balad. Mlik u ribu brighn Rvn ravas 8.gibi bezemilerdi. Suln- aam cellet tcn aamet far zerinde oyup
9.

cihnbnl serrine Sleymn gibi tatnda oturd, serverleri ve umer-i kibr yemni ve
10.

yesrnda

af baladlar. Rasli istis buyurd. mm Muhyed-dn mteri gibi diynet bana rtp iffet ve urmet durasn ine alb ilatler ve gevher-nigr
12.

aylasnn

11.

oalu ve altun

balu yidek atrlar edevt ve lt- mzehheb be-mzehheb birle salanat

13.

brighna geldi. n ki

Sulnu brigh eigine adem od, begler ve ulular istibl

itdiler. Celle-14.-d-dn ayer Pervne ve Tercmn ol ahred-dn Manr Rasl sandan ve olndan
15.

izz ariyle elin utup at ine iledp krs zerine nab itdiler.

Drl-ilfu boca-16.-drlar getrdkleri ilatler bocalarn ofa kenrnda dize odlar. Ve altun all mura
17.

berkstivnlu atr ofa zerine ekdiler. Sulnu ferrlar ofa

1.

kemerindeki perdeyi aaa

bradlar. Suln tatndan inp taim-in ilfet

yidegin ayan pdi ve ilfet ilatini 2.geydi ve immesini ba zerine od. Muyiddn, Sulnu elin utup gir tat zerine 3.gerdi. Ferrlar gir perdeyi yuaru gtrdiler. Begler ve serverler altun ve cevhir olu 4.nir abalar getrp Suln zerine sau sadlar, Suln gicede kevkeb-i drri ve lal-i 5.bedan gibi ran tat zerinde oturup n iltif olund, bist- sm dendi. 6.Sm yinp gtrldkden ora Muyed-dn, Sulndan alvet aleb itdi. Fil-l araa-i 7.brigh alyundan l ldlar. Muhyed-dn az aup a -tel-ya amd u en itdi ve Muafya 8.alavt virdginden ora An-Nr li-dnillhi immet aretine du itdi ve salanat brighna
9.

mamidet ve en ld ve eyitdi ki Emrel-mminn usrev-i slm iridrr ve dyim

10.

amr-i

mnrini bu cnib iltiftna nigrne lur ve buyurur ki n Tatar ersi

11.

Muammed Hvaruzmhile
812

avaup ayrldlarndan ora ml ve azne ve at ve on-ile

T. 105b/2. h

329

mstahir oldlar. Csuslar byle aber 12.getrdiler ki anlar bu udd adnda dururlar. Eger iki bi atlu bad- msfet sebebiyle, ki ziyde
13.

olmaya, hemn bir ad ola. Rum

14.

memlikinden bunda gele, muteammin-i melii mlk ve milet ve dn ve devlet

ola. Ve

alan slm pdihlarna da bu bbda mektb irsl olund. Ve anlar bu aiyye telfsi-in
15. 16. 17.

gelp r oldlar. didi. Suln Seman ve atan tzde tertb idp gnderelm. didi. Rasl szi bl oldna dumn olup ibtihc izdiyd buld ve mamd miretlu Sulnu elfna mesidu firvn ld ve o gil ile menziline vard. Ve Suln
1.

alvet saryna girdi, bir sat rat olup gir briga d ve ulu

begleri outd 2.ve eyitdi ki Bizm itidumuz Emrel-mminn kifyeti ve kemli ifeti ve diryetine bundan 3.ziydey-idi ki bir eriyle ki sl gibi ad813 mvd mna azm itmilerdr ve tze devlet ve bat- 4.cvn birle deryy ateini gibi iirb ve iltihba gelmilerdr, anlaru-la mdr ve mlfet ve muvs 5.ve mucmeletden ayri nesney-ile iler varlmaz. avb yle grinr, her lmden bir Rasl 6.kf. Da ki fet ve kifyet ve ehmet ve kiyset birle mehr diyr u marf emr ola. 7.Ve yemn-i naibet ve armet-i azmet birle mekr ve keml-i rde dn ve bzrek men birle at ve mara ve cevher
8.

ve ara arasnda ittif ve iftir hir itmi ola. Firvn tufe ve hidy birle ol diyru

met 9.ve umndan alup ve mecm bir muayyen mevde mctemi olalar. Ve ittif be vif birle 10.selmet-i nefs ve taarr-i malaat ve devlet ve din ve ib-y baret adai yan yninden Emr-el mminn
11.

rasli muabetinde an imetine revn olalar. Ve

12.

pdihlar ablinden, ki kend ztlaryle

istible mteveccih olmadlar, an imetine

13.

vul ve mul ldular vatin mabl rler dileyeler

ki benm pdihum ve
14.

madmum fikr itdi ki eger kend tyla imete mteveccih olursa

inlb ve tezelzel ve

irb anu memlikinde hir ola diy ve env dildrl birle 15.atdrl ihr ideler. n bu vech-ile rler temhd olna ki hemn ki able marn olup 16.mad-u mal ola. Ve yle ki mute-y malaat ola. Ry ve tedbrlerini biribiriyle dz idp
17.

mulaat ve

mslemete mukem bin ve pyidr ide ve stvr bnyd oyalar ve vech-i isn-ile asem mde-i fesd
813

1.

lalar. Ve ol let mizc ati fn riyet ideler. didi.

T. 106a/10. ...idd

330

Cmle begler ve ulular ve serverler 2.ehriyr Melik Eryu ryna fern oudlar. Andan Suln buyurd ki Eger er gndermezden
3.

din bu muaddimt Emrel-

mminn mesmi-i erfesine iridrrsz. Acz u afa mle 4.ideler ve analar ki er gndermege tar itdk. n iki bi atlu istediler, bi bi aner-5.-gzr nmdr Rm diyrnda ve Trk bahdurlar ve alplarndan, ki her bir er bier 6.imetkr ola, virib km itmek gerekdr ki bir yllk yara ve lle ve zd verlar ve beglerden 7.bir an sn-i lat ve itidl-i met ve ecat ve ervet ve kifyet ve diryet ve yara 8.ve lt ve det birle rste ve mevf ve mustahar olalar. Ol eryle bile viribimek gerek ve her 9.blgi814 smarlama gerek ki menzilet815 ve mertebesi midrnca riyet ideler. T anlar da anu ihtimmnda vcib
11. 10.

bu bkrda nms eryiini riyet idp ol yd illerde ittif ve yoldl

bileler. didi. Ve bu resme tadm ldlar ve serhenklerden elli nefer Trkden ve

12.

Deylem ve azvinlerden

sanca imetinde mlzm buyurd. Ve muvcebden ayri on

13.

bi ace da yol nafaas buyurd. virdi. yle ki varmada gelmekde

Ve elli midk alas- hne berkestvnlarla bile drl ve zamet grmeyeler. Mecm Sulnu

14.

uluvv-i himmeti ve keml-i kifyet ve vufr- diryetine enlar 15.ldlar. Ve fil-l vilyet ve memleketlere nmeler ve mektblar bu mhim-in ve erlere tar-in ki
16.

Maliyya

arafna srat-ile varup Melikl-mer Bahad-dn utluca ihtimmnda Drs-selm arafna 17.varmaa yazlup nfid old. rtesi Suln seyrne binp Rasli alep ld. Ve ikyeti yle ki
1.

muarrer

olm-d, Rasle dindi ve inirfa iczet virdi. n Muyed-dn kend menziline vard 2. aznedrlar elli nefer b uretl Rm ullar ve on ba igdi at ve bi ba ekn 3.atr muraa av ve ser-efsr ve ayr ve oyn ve elli bi Suln ae ve yz a drl men 4.ve nefs neviden kemlar ve otuz ilat ve yigirmi bi ae da ili-y-ile gelen muteberlere iletdiler. 5.n revn olup gnldiler, cmle er iddete ve esbb- marsa-i Malayyaya varmlard ve sanca- hmyna
6.

muntar olmlard. Suln, sanca ahred-dn

tercmn ve blk balar ve yidekler ve candrlar 7.ve sildrlarla viribidi. Ve Bahad-

814 815

B. 168b/6. // T. 106b/6. ...birine P. 187a/9. nzlet

331

dn utluca Beg da sefer yaran ve esbbn geregi gibi 8.dzp grp r olup n ahred-dn iridi ve sanca ve fermn virdi, utluca Beg 9.sa ol, ol ol ve arvul ve idvul serverler ve elli balarn muayyen ve mretteb ld, Maliyyadan
10.

gdi. n
11.

erf ve diyru melikleri arbit816 ve Amed ve Mrdn ve Muuldan ol aamet

esbb

mhede lurlard, sulnu aameti817 ve salanat ana818 malm ve muaa olurdu819. Ve env
12.

kirmt birle yft idp pkeler ekp imt tadm lurlard. Emr
13.

Bahad-dn

da ol diyru mlk ve ekbirin ikrm ve itirmlarnda mblaa

14.

lurd. Ve her ehr ve birle ma

15.

mama, ki irirdi, ol mlk ve ekbrine Suln terf ve inm

ve behre-mend lurd. n Marse-i Muula iridi, Melik Bedred-dn

Muul Meliki Melik Bahad-dn 16. gn egleyp geregi gibi arlad. unn gibi imet ve irz ld ki vafa gelmeye.
17.

Drdnci gn Bahad-dn Melik Bedred-dni kend

1.

brighna iletdi ve bir cen ve bezm arste

ld ki Melik Bedred-dn anu uluvv-i

himmetine ayrn old. Ve Sulna fern firvn ld ve eyitdi 2.ki Sulnu keml-i akk ve irtif zerevi muldine bunu gibi gerdn ullardan 3.istidll itmek olur diy dilini en ve duya revn ld. Beyt820:
04.

Zeh ki al gibdr nig kr821

apua lym manb cihndr

05.

Ezelde diriliben zre saf himmete

od t la unr- cihr dvr

06.

Ve Melik Muafered-dne bir nme yazd ki Rmdan bir ar eri Suln

imetinden immet atebesine 7.gelr. Eger anlara anda tevauf olursa dvn- azze egeri tefvt olmaya amm firvn arc ve irct 8.olur. Aliha ve evl oldur ki anlara tizrek kend mamlarna davet822 lmaa iczet vireler diy. Melik 9.Muaffered-dn nzul ve pkeler

816 817

T. 106b/22. artapert T. 106b/23. Bu kelime yok. 818 B. 169a/10. // P. 187b/14. anlara 819 P. 187b/11. old 820 B. 169b/2. // T. 107b/8. Bu kelime yok. 821 T. 107a/8. Zeh ey al gibidr elim nk kr 822 B. 169b/8. // T. 107a/12. avdet

332

mheyy ld ve kendzi istible mteveccih old.

10.

n irip eryi o namus ve tertb-ile

11.

grdi, yet begendi ve Melik Bedred-dn ryn avb

grp ilm- l ve malaat12.

in varau-ayr zerine bir mutaar nme yazup gvercin anadna

balayup dvn-
13.

azz imetine uurd. Dvndan cevb iridi ki mihmandrlar anda

varnca Melik

Muaffered-dn Rm ersini anda egleyp envu itin ve leyif-i ikrm ve itirm

14.

birle anlar riyet ide ursun diy. Melik Muffered-dn da semat- aydar ve
15.

sevet-i tem

birle anlaru izznda mblaa lup env iyfet-ile, ki anu ztna

16.

det ve abat olmd

ve ol sebeble lem iinde engt-nm-y-idi, tar itmedi. Ve bir

a gnden ora ilfet imetinden 17.ulu beglerden bir beg udru ve ekbirle Muaffereddn imetine geldi. Ve Muaffered-dnile Bahed-dn
1.

atna geldi ve Emr el

mminn selm ve pemn ibl ldlar. Emr el-mminn ald vatin Emr Bah2.

eddn ba yire od ve nme pp ba zerinde od. Ve mulaa ld Nmede

yazlmd 3.ki bu gnden din av ve aber oldyd ki Mool ersi n Mummed ruzmhu 4.iin bitrdi, bu erfa azmet itse gerekdr, diy. Biz da itiy-in Sulndan er
5.

aleb lmdu. imdiki lde istim olur ki anlar bu arafa gelmek

6.

fikrinden dndiler. Biz da ol mamlarna gnderdk.

mhimm-in gelen begler ve melikleri destr virp

Bahad-dn utluca 7.Beg da eryi alb selmetli-ile mrcaat lsun diy elli bin alfeti altun ve yz ba deve 8.ve yz ba at, elli ba eyerl ve uyanlu atr ve on bi ba oyun ve yz al ve evat 9.ve edn ilatler ve iki yz ba deve yki maklt ve alvt mihmndrlar getrdiler. Emr
10.

Bahad-dn Emr el-mminn inm ve isn ve

adatine du ve en ld ve alnn yir zerine 11.od. Ve Emr el mminn ad ve mihmndarlarna Suln ilatlerin virdi ve at ve atr buyurd. l old, ne ki getrmilerdi cmlesin mhede ve mulaa
12.

n serperde-i ayrdan lup grdi ve kendn

14.

13.

merrefeti r idp begler her birin rtbet ve midrnca

altndan ve attan ve

atrdan ve devdan ve ilatler ve oyundan beglere smet itdi ve mufaal aleme

15. 16.

getrp her birin adrna iletdiler. Andan ora buyurd ki irte cmle er berk-i vaide

tamm alet-ile atlanalar ve env ehmet ve nze-bzl ve tr-endzlk idp alalar ve

aplar ve her 17.hner ki siphler olur her kimse ki bilr, hir lalar.

333

rtesi erler arste olup

1.

atlandlar, begler ilatler geydler, n ki Badd ve

Erbil mevkibi hir old. ilat giyen begler 2.atdan inp ynlerin Drus-selma idp ba yire odlar. Sulnu avular Emrel-mminn 3.An-Nr li-dnillh -rayallh anhdusna ve h- cihn Alad-dn-i Keyubd -anrallh burhnah- 4.ensna balayup avz-ile ardlar. n Badd ersi ve Melik Muaffered-dn -rametullh- ol 5.tevu mhede ldular ve Suln ersin oln ve pk-svrln ve s oyunn 6.ve o atdularn ve silarlu ve ala apdularn ve tamm yaralarn grdiler, 7.eyitdiler ki Bir Suln ki anu blk ersin bunu gibi var u aameti ola, n 8.ol kend nefsiyle bir memlekete ad ide, anu cn ikr admetinden hi ferde 9.al bula m? didiler. Emr Bahad-dn o erye buyurmd ki biri birine fern itdiler
10.

ve vid idp esnelmi-idi ve begler ve melikler bu begler

Rm cnibine mrcaat ldlar. aravul deti zerine gir ve serverler cnibi taminden env mudrt-ile mrt

11. 12.

ldlar. Begler ve ulular ve

13.

kffe-i askir ve syir av, aem ve adem dumn menzilinden menzile birle marsa-i Malaiyyaya geldiler. Emr Bahad-dn n kend evine geldi,
14.

o gl

begler ki sefer u bkrda kendye

mlzm ve muib olmlard ulu iyfet itdi. 15.Ve her birine nev-ile nvzi ve isn ve inm buyurd. Ve dkeline mamlarna varmaa iczet 16.virdi. Ve Suln beglerin birine salanat sancan teslm idp kend nyibini kendzi zr diledi. Ve bir aydan ora salanat
17.

bile oup Suln imetine gnderdi ve

1.

derghna geldi ve eref-i destbsa

irip avli ve mcery ve begler ve melikler 2.arlklarn ol diyru al bunlaru sz u sil ve Erbil pdih Melik Muafered-dn 3.arl ve onulularn Sulna tarr itdi. Sulna bu mel begenilp maall-i imdda vi old. 4.Ve Rasller nefyis-i al ve keryim-i nvzi bir melike revn ld. Ve anlaru taarrubtn 5.kend rsna marn ld. ve Emr Bahad-dni env mkerremete ma ld.

334

6.

ikr-i Giriften-i Suln- Umer-i Kibr r der-Devletne-i ayariyya ve Siyset Fermden823

07.

n bir mddet salanat eyym devlet nevbeti zerine kmi nefd buld ve Suln

Alad-dn 8.-anarallhu burhnehu- uluvv-i n zerine gedi ve abs ve zindn gnleri zametlerini ve irete, 9.meclis-i zevleri erf rnu levinden mav itdi. Ve bedgvr erbetlerinden, ki ol bel
10.

ve zamet evtnda ki rzigru cevr devri ssi

elinden tecerru itmidi, 11.ifat buld. Ve nz tatnda ve izz derecesinde pyidr old. Devletin ulu begleri
12.

Seyfed-dn anigr Ayibe Beg ve Zeyned-dn Bere

13.

Emr-i ur ve Mbrized-dn Behrmh Emr-i

meclis ve Bahed-dn utluca dmet

14.

imet ve keml-i erve ve keret-i etb ve istihr- arbt olup inbis arin utdlar. Ve n ve meclis ve seyrnda

ve ey kmi birle marr

15.

Sulna b ys taakkmler

itmege baladlar ve ayalarn kend addi dyiresinden 16.ve merbutlar824 midrndan ara tecvz itdiler. yle ki Sulnu mabanda her gn
17.

ve m yln ve rbtlar-in
1.

otuz ba oyun mrettebe old. Emr Seyfed-dn Ayibe Beg mabnu

rti seksen

ba oyun old ve na ibrm ve bas ve ab ve ref ve af zamnn begli kend 2.kmine almd. n Suln imetinden kend ve menziline varurd, Suln saray 3.erfnda deyr grinmez olurd. Cmle begler ve erkn- devlet an kendlere server ve zam 4.ve muad ve mu bilrlerdi. Ve mumt- umrda anu emr nehyine rc iderlerdi. Ve Sulnu
5.

icbetinde anu iretine mulefet itmek mmkin degldi. Ve Sulnu pdihl serrine

cilvesi itdgi 6.ibtidsndan -il yevmil-mevd- bu ar-ile maet iderdi. Ve bu sreti verzi lurd. Ol abilden
7.

Sulnu mbrek albinde ayret ad ve amiyyet kneleri

mterkim olurd. n furata mecl 8.bulmazd, anlaru-la mdr ve muvst lurd. Ama evt- alvetinde sylenp andan kelimt- zehr9.

-endd hir olurd. Ve ol kfir-i

10.

nimetler, ki Suln alvetin muarrebleriydiler, Sulnu cmle

esrrn ol beglere

A ve P metinlerinde bo bulunan bu satrda, B ve T metinlerinde T. 108a/8. ve B. 171a/8. satrlarda bu balk yer almaktadr. 824 T. 108a/16. mertebeleri

823

335

yitirrlerdi. Anlar da tevu arn ihr iderlerdi, ama alvetde Sulnu

11.

adna
12.

meveret lurlard. Ve hir li riyet iderlerdi ve urt gibi biri birin dilik-

cikliginden yif ve muteriz olurlard. Meger bir gice825 pynnda826 biri biriyle rr iddiler ki
13.

Suln Emr Seyfed-dn evine onulua davet lalar ve dutup ayana

14.

bua uralar

ve Keyferdun, ki oyluirdayd, varup getreler ve salanat tatna

gereler. 15.Ve dkeli ileri ve kmt kend ellerine alalar. Meger bir olan ki ol meclsde anlara hem-rz-imi 16.yet sarolndan ol meclisden ara ar. Mest, l yal obaz ol Seyfed-dn 17.evine varur ve begler ende ve Sulna ad itdklerini Seyfed-dn Bege tarr itdi. Seyfed-dn
1.

Beg hem ol gice Suln aretine vard ve l ilm

itdi, t eger irte Suln davet 2.idecek olurlarsa icbet itmeye. n irtesi anigr Suln onula davet itdi, 3.talll idp varmad. Andan ora itirs- tamm birle anlaru-la rzigr gerrdi. Ve mlhim 4.iredden naat istim iderdi. Ve str ayundan bu ammu kefine ve bu ulmet zevline itir 5.iderdi. n ol let alete irip uzand ve anlaru tecsr ve inbis da mtemd 6.ve ziyde old, bir vatin ki Suln Anliyya landa-y-d obaz ol ve Emr Kemns, 7.ki Suln imetinde maremiyyet ve esrrda maall-i al bulmlard, Suln ikyet ariyle bu ikyeti 8.anlara didi. Cevb virdiler ki Eger pdihu ry anlaru alna marf ve d-ise vcd 9.yinesinden anlaru teni jengine cil virmekden snra tedbr olmaya. didiler. Ve amm ol cihetden
10.

ki Mbrized-dn Erto Beg yigirmi yldur ki Anliyyanu sbas ve kimidr ve

11.

sadat

akm ve ilba ve muvfaat aralarnda ibrm ve akm bulmdur, bu man bu

yirde myesser olmaya. Eger 12.pdih buyurursa ayariyyada bu endeyi yirine yitre. Ve bu amdan mbrek snesi f ola. 13.Sulnu mbrek mizcna bu ry muvf geldi. n bahr irip Anliyyadan rlet vati ol begler vcdlar nin hedem-in anda ol azvinye perdedr ve apular b-y-idi,
14.

old, Suln ayariyyaya azm itdi ve

15.

bu muaddime buyurd, ki emsed-dn elli oma urdlar. Ol bahne-y-ile ki

16.

apular imet ve mlzimetden eksk olurlar, nin baa 17.inanmazsn diy ve buyurd ki

825 826

B. 171b/16. // T. 108b/5. ...mestlik T. 108b/5. bbnda

336

Badel-yevm derghdan nevbetler ve apuclar eksk olmasunlar.

1.

n bu ide

mstemir ve muarid old, Suln tedbre mecl buld. Ve Kemnns ve Seyfed-dn oabz 2.ol ve Mbrized-dn s Candar-ile tedbr ve meveret itdi ki flan gn begler n 3.hemek det zerine devlet nda bezm ve erb meclisine r olalar, Kemnns ve Mbrized-dn 4.kend avleriyle sil geyp afiye-y-ile Sulnu baesi brsnda avf ideler. 5.Ve ullar sil-ile resm mlf zerine sary ofasnda yata nn mcebince mlzm olalar. 6.Ve perdedrlar ve apular begler sarya girdiklerinden ora sary apusn berk balayup 7.hi kimse girmege omaylar. Andan ora Emr Mbrizeddn s Candr ve ardlar bezm-08.-ne apusna gelp de ve esbba merdne birle r uralar. Beglerden kim ki esriyib 9.odasna gitmege azm ide utalar bir ev iinde balayup braalar. n mecm utlup 10.aydu aydna giriftr olalar, salanat imetine ilm ideler. T her hkm ki Suln anlara ide
11.

yitreler. n ol vade gni iridi, begler snnet-i

12.

mesnn zerine ikind vatinde pdih

brighna mteveccih oldlar. Suln buyurd ki

13.

devletnda bezm raste ldlar. Kemnns

bir a nefer kend ullarna, ki anlaru

ilna itimd var-d, sil geyrdi 14.ve Sulnu baesi brsnda devrn iderdi. Ve n begler dkeli ier girdiler ve her biri 15.yirl yirinde oturdlar ve muribler sz- sema z itdiler ve sler ad dyir lup ar olular 16.iilmege baland, Suln Seyfed-dn Ayibe bir olu idi ve Emr Mbrized-dn s ardeleriyle apular sary apusn yapup berkitdiler. n serverler
17.

apuda r olup urd. Ve

1.

balar olu imekden

arland, Seyfed-dn Ayibeyi anigir Suln imetinden ara d 2.ve evine azm itdi. Mbrized-dn s Beg ve ardlar ine geldiler ve eyitdiler km yledr ki 3.Beg bu eve gire! Cevb virdi ki Yal ola. Eyitdiler Girecek! Ve avbdur. Fil-l brkni yire 4.urd ve eyitdi Baa ol gn ki Suln bae seyr iderdi. Buyurd ki ar aalarn 5.kesib yirlerine yigit aalar dikmek gerek. Malm old kim ol bunu gibi ad idiserdr. 6.Eger ben ol gn bu aiyyen tedrikin itseydim, bu gn ciz olup esr aydnda kisr 7.olmazdum. Ama tedbr mfdi olmaz ve die vundan ora ende mceb if-y illet olmaz.

337

8.

aya ri virdm. Dil tadr-i Rabbbnye tedbr-i insn fyide lmaz. Ve aya hi

let-ile def-i imkn olmaz.827.

9.

Dil cn-ile numndan itdm nevmd

ursendem, elme de gitdm nevmd.

10.

Andan ora Zeyned-dn Bere Emr-i ur ara d. An d utup bir eve

11.

oydlar. alan

begler bu letden fri ve gfil, Suln imetinde ve irete

12.

meldiler. Andan ora

Bahad-dn utluca da up eve gitmek istedi. An da

13.

utdlar mecmndan ora Emr-i begler uts oldlar, oabaz

14.

Meclis ara d an da mlzem idp utdlar. n

ol Seyfed-dn Beg Suln imetine girdi ve eyitdi ki

Pdiha Sulnl ferru ve neceste 15.ve mbrek olsun. Andan ora Suln Emr Ddu ullar ol begler ullarn, ki 16.ara sufada oturmlard, utdlar ve zindna iletdiler. Andan ora Sulnu sary apusn
17.

adlar ve Sulnu nvvb ve emnleri ol begler evlerine

1.

vardlar ve anlaru esbb- mecelltn

yazup aleme getrdiler. Ve dkelin evlerin

mhrleyp mvekkeller odlar ve amlarnu ve mteallilarn 2.ve ullarnu evlerini urb rc itdiler. Suln yet ve bandan ki anigir ablinden glinde 3.vard, dilerdi ki tzrek Emr Seyfeddn Aybeyi ldre. ayariyye sbs Mecded-dn smil anu
4.

atna gnderdi ve eyitdi ki Kstl mcebi ve inbis ve taakkmt sebebi, ki

gsterrd, 5.ne-y-idi? didi. Cevb virdi ki Ben urbet vatinde seni ve ardu eynm ve eginm zerine 6.gtrp besleyp dururam. Ve atau muahhertn Rm ilinden Drul slma getrdm 7.ve begler ve vezirler ryine ilf idp vrb seni absden arup getrdm
8.

ve tata gerdm. Ve ata nkerlerinden ve ullarndan benden eski ve

mudemra kimesne yodur. Ve taakkm 9.ve inbis lurdum-ise bu vesyil ve vesyi-ile lurdum. Ve zindn gninde olan ahd ma 10.itimd- kll lup inanmdum. Hemn ki pdiha benm gibi bir mfi ve d ul l
11.

olsar degldr. n bir i dip

827

B. 173a/15. // 109a/23. ...Beyt:

338

dermnde olasn, ol vatin benm adr u 12.ymetmi bilesin. Ama pimnl fyide itmeye. didi. Beyt828:
13.

Efss ki ez l-i minnet nst aber

n ki det aber ki efss hr

14.

n bu ref kelimt Sulnu mesmiine iridrdiler, glin lat ve asveti

ziyde old, 15.derl celdlara buyurd, an bir burca iletdiler ve ban teninden ayrdlar. Ve Zeyned-dn Bere
16.

bir eve oydlar ve apusn urdlar; aldan anda helk old. Ve

17.

Mbrized-dn Behrmh Emr-i Meclisi

dum Rzbe ile Zementu alasna

1.

gnderdiler. Ve Bahad-dn utlucay palan atrlarna bindrp oata gnderdiler. n ilerin bitrdiler Suln ol begleri, ki ol

giryn ve nln

2.

i829 idmn

gstermilerdi, od Kemnns ve Mubrized-dn Cndr s Beg ve ardalar 3.Suln atna girdiler ve imet yirin pdiler. Cmlesini ns meclisinde ens ld ve ol gce 4.begler begligi Kemnnsa virdi. Ve irte olnca rete mel idi. rtesi Beyt:
05.

gerdende bu av- nlfer

Sir ld ry-i semen perver

06.

zn eme-yi nlgndan inn

lup d rd-i zerrn sinn

07.

Suln830 mahd ilfnca abl nefr ve an ve etr ve alem birle meydna azm

itdi. Ve tehniyet temm birle 8.Mehed yazsnda seyrn ld. Andan ora inn-i mbrekini meydna dnderdi ve yle vatine 9.degin meydnda t segirtdrp op ve evgn oynatd831. Ol let ensnda baup grdi
10.

ki Kemled-dn-i Kmiyr ve ahred-dn-i Manr ve

emsed-dn-i orsn, ki orta begler- 11.-den-idiler, Suln imetinde il uan uanb munar- fermn olmlar. Suln anlara 12.meramet naaryla bad. n meydndan dnp salanat saryna nzl itdi, Kemled-dn-i 13.Kmiyr od ve nvzi ld ve ve terf

828 829

B. 174a/3. Bu kelime yok. B. 174a/10. // 109b/23. ...itmmna 830 T. 110a/5. Bu kelime yok. 831 B. 174b/1. oynad

339

ve ilat ve b filori ve be ba byk

14.

atrlar ve bei eyerl uyanlu at ve be nefer ul

15.

virdi. Ve Svs nvsinden ars ilini, ki

ol zamnda yz bi aa l ve elli nefer

16.

imetkrlar var-d, aa tmr virp meramet buyurd. Kmiyru sadeti kevkeb sipihr-i ible teud ld

Ol gnden ber Kemled-dn-i ve m risletine mendb old.

1.

17.

Ve ol risletde firvn emvl azand ve Suln Alad-dni

Suln Celled-dn

vrezmih-la murebe lmaa ol tar itdi, ikyeti meviinde sylene.

2.

n Suln meydndan eyvna azm itdi, oabzol salanat areti imetine

gir ar itdi, 3.ki depelenen ve len begler mteallileri ve ullar ve imetkrlar odurur ende olur ki 4.ngh bir fitne becereler diy. Suln buyurd ki cmlesini siyset ideler, t fitne mddesi 5.be-kll mncesim ola ve ml ve esbblarn salanat aznesine nal ideler. Suln ri ve im-y-in yz- 6.-gin virdi ki n gice ola cmlesin vcdn madm ideler. n bu aber Kimnns tecvz itdi 7.semine iridi, yet eylginden ve efatinden bir nefer ul ve rekibdr-ile atland ve Suln 8.dergh imetine geldi ve destr istedi. n iczet old, ier girdi ve ba 9.yire oyup eytdi h- lem hezrn sl-i mri kmurnlda b olsun, bu gn n bu
10.

kemne ulu salanat saryndan vema

11.

vardum. adm ve yei nker832 bilemce yrrler-idi.

Ol cmleden imdi hemn bir ul ve

12.

bir rikbdr ald ve alan hep aldlar, gitdiler. Suln

buyurd Sebep nedr? Cevb

13.

virdi ki meger nyib Seyfed-dne iczet olm ki helk

olan begler ullarn ve

14.

nkerlerin helk ideler diy. n uluu833 al ve nkerleri da bu

manyi iitdiler, dr olursa, ki

rlar mell olup eyitdiler ki Eger rte ber gn senden da bir gnh mceb-i siyset ola, bize da bu ib olsardur. Ol yegdr ki va ki
16.

15.

ullinden din

kend lmz tedrkine iym gsterrz ve kend baumuz ayusn 17.yiyevz. didiler. Suln buyurd ki girek eydrler diy, amn destmlin virdi ki ol
1.

km bl ola ve

yzgi yine sileler, pes eyle itdiler. Ve begler muteber mlarn alalara iledeler ve ullar- 2.-nu ml ve esbblarn, n alm olalar, destr vireler ki varup rzlarn aleb

832 833

T. 110a/22. nevkir T. 110a/23. aravulu

340

ideler, gideler. 3.Ve kii ullarn, ki at834 neye ly olalar, Celled-dn-i arayye teslm itdiler. Ve alan ullarn oralar-04.-da babalara ismarlayalar t tertb ideler. Andan ora cmle memlik-i marsaya fermn ve mektib yazlup 5.gnderildi ki nyipler anlaru esbb ve emvli ve defyin ve azyin ve emlki itiynda cehd-i bel 6.tadm lalar. Nevvb anu talinde tamm ictihd gsterdiler ve emvli icml-ile ad obetinde azne-yi 7.mire imetine gnderdiler ve deftir musebe-yi metrkt evrn dvn imetine ar itdiler.
08.

n Suln begler atli ablinden ferat buld ve azneleri ve andular nud

ve cevhirle 9.old ve pdihl ve nefd km tatinde istill birle mtemekkin old ve bild al fetine, ki
10.

memliki uddna muttal-d, r buyurd. Cmle kend

meviinde mufaal ve muayyen ikr olna.

11.

ikr-i Fet-i ala-i Kta der-Eyym- Devlet-i Suln Alad-dn Keyubd -

Anrallh Burhneh-835
12.

Css ve mnhler abr erf- salanat imetine maall-i ara yitrdiler ki med
13.

Mrdn pdih

Melik Mesd far- cehlet ve yet abvetden ban enber-i iatden

14.

munarif lmdur ve salanat

aretin imetin ve havdrl cddesinden tenkib

15.

gsterip Melik Kmile mtevessil olup sikke

ve ube-yi anu adna dndermidr dey.

16.

Bu manden Suln yet aaba geldi ve ad

ve buyurd ki Rm memliki eknfi ve

17.

erfnu eri balar cmle esbb bkr edevt kr-i zr

birle marsa-y Malayaya

tevecch lalar ve ne kme ki memr ve makm olurlarsa yirine getreler. Az zamnda

1.

Eseded-dn-i Ayz Beg ki cmle ulu beglerden ve uvvet ve

ervet ve oullar ve tr-endz nker ve ullaryla 2.istihr- tamm bulm-d. Ve Emr Mbrized-dn-i Cvel nigr ki vfr-i ml ve keret-i etb 3.ve ricl birle mehr-d erler-ile drr-rifa Malayaya iridiler ve li ehriyr-i eyymi derghna ilm
4.

itdiler. Mili areti ol cmleti zerine nefd buld ki Emr Mbrized-dn vil Beg

B. 175a/14. ...ideler T. 110b/13. ve B. 175b/7-8. satrlarda yer alan bu balk A ve P metinlerinde okunamaz haldedir. Bulunduu satr bo grnmektedir.
835

834

341

erin 5.bir blgi-y-ile Ktiye, ki med memlikindendrr, ol alay fet ide. Ve Emr Eseded-dn 6.Ays Beg bir blk eri-y-ile emigezek alasna azm ide ve an da ol fet eyleye. Emr Mbrized-dn-i 7.vil Beg erileri ve muart letleriyle Ktiye vard. Ktin alas yet yksek seng-08.-r zerine yaplmdur. Amm alanu apus glek yaas gibi aaa inmidr. apuya aru 9.bir ulu marib mancn ve sa arafna bir ve ola bir mancn nab itdiler. n med meliki ol letden 10.gh old, Melik Erefe istinet nmna yazb firvn hedy ve tufe birle revn ld ve feryd idp ili azndan peym gnderdi: Didi diyesin ki iy eh-i tziyn836 Bizm amuz old yekseri ziyn
12. 11.

ve fin

Cihnda seni ister-idm penh

Ki vatinde baa ldu nigh

13.

Bu amml-ile-y-di gl stvr

Olup fil ir cmle kr

14.

evirdim ehinhdan yzmi

lup ala rsvy kendzmi

15.

Bu kez irdi fermn gerdn kh

Siph-yi hineh mil-i kh

16.

unu gibi uruld bnyd kr

Ki alna o gemedin rzigr

17.

Eger ura bir hafta anda siph

Serser cihn baa olur siyh

1.

Cihnda baa yver ol aladur

Kilididr kiver ol aladur

836

P. 194a/11. baziyn

342

02.

Ger olursa baa feryd res

Byurl ki vati bu demdr ve pes

03.

n Melik Eref med mlkin acz urun taavvur ve istinet-nmeyi

4.

mlaa ld, buyurd ki

Melikl-umery vel-Ekrd zzed-dn ibnl-Bedr abyil-i

Ekrd ve Arbdan on bi atlu-y-la Kta arafna 5.mteveccih olalar ve Rm erilerini Kta alas zerinden gidreler. n Ktaya yan 6.vardlar, Mbrized-dn-i vil Bege aber old ki mler muribete ve mdfaata bil balayup 7.geliyorurlar diy. eri beglerinden bir cemati mancnlar zerine od ve kendzi alan begler ve sip-08.-hlerle mstead- tl ve mtthibb cidl olup aaa ovaya ad mubelesine vard. rtesi iki
9.

eri biribirine aru vardlar ve ol letde alt bi atlu da med mlkinden mlere

yardma geldi837:
10.

adsyla tzler mil-i ebr

Olurd revn al h hezr

11.

arld iki leker nmecy

Olup biri birine bihde gy

12.

Biri dr eri ger ola ad hezr

Benm bigi bulnmaya on svr

13.

Eger r peyd ola y pelenk

Ne del bizm-ile l bile cenk

14.

lavuz s-y-ile n biz sitz

Felekden la na pervn girz

15.

Eger uravuz aa grz-i girn

a irie bana ngehn

837

B. 176b/9. ...Beyt:

343

16.

n bu lf u gzf ve alaf, ki anlara mceb-i telef-idi, Mbrized-dn-i vil Beg

semine iridi 17.glp beglere ve serverlere bad ve teml mcebince buyurd ki, ebyt838:
1.

n olm ola kii mrine sr

anra grinicek pes olur dilr

02.

Gne yannda nedrr perin

Melek-ile ne gi la Ehrimen
03.

Buyurd ki gce siphler mecm sz u seleblerin geyip r ve gah olalar. Ve

irtesi irceizden 4.savaa mteveccih olalar. Beyt839: Advv-i dn baa her eb olurd c lurlar-d ilerinde ur
05.

eb-tre l ki olurd nm

Geyrdi eri evb md-i bm

06.

n itdi gneden iyn t-i kh

Cihn old t-i sipihden sth

07.

Emr Mbrized-dn anlaru line bab grdi ve esbb- vade ve evketlerini

itibr gziyle 8.ftiden time degin mlaa ld erin nmdrlarna eytdi ki salanatu devleti 9.gli ab-i nuret birle alsardur ve bu murebe ve avadan sulnu erilerine firvn 10.esbb ve azan l olsardur840. Eger irie be-yi re Gr lavuz yla azm-i gr
11. 12.

Ve begler bana buyurd ki siz eriz-ile ala yoln sala didi ve kendzi

sil- cenk geyp nm neng-in bi ardalar-y-la ve ar eri-y-ile yrdi ve mlere

13.

aru gelp

alplar ve bahdurlar-la ebt gsterib urd ve m lekerin amlesine

838 839

T. 111b/4. ...Beyt: T. 111b//6. Bu kelime yok. 840 B. 177a/11. // T. 111b/12. ...Beyt:

344

muntar old

14.

t imzc841 vef zre cell ilc tadm la ve sulnu askir manras

15.

abdr lnlarn

nndan arb ylan gibi slerini dmen ggsi berberine utup ve

ar omalarn armet ve ehmet 16.dleri zerine oyup neralar alnd ve nefr uruld Emr Mbrized-dn aflar ve alaylar
17.

dzetdi mler arafndan arma vefr siph

1.

mha irirdi ve ava ve fer erenlerin

avasndan sipihre ud vi olurd

evvel kerre mler arcadlar. Emr Mbrized-dn-i vil 2.ve ardalar ve Ferdal olanlar ki yanda Leker ilinden Suln atna gelp 3.terbiyet ve naar- meramet bulmlard ol admeye iltift itmeyp ebt gsterdiler ve mler gir 4.dndiler kerre bunu gibi amle ididiler. Beyt842:
05.

Yine dnderip yz biri birine

Gl utdlar cenk tedbrine

06.

ur eyledi ks ve her pehlvn

Alb ellerine amd- girn

07.

Yaar-d tirkelere t grz

Uadb biri birin yl brz

08.

Hav ze min olu gird-ile merd

rimidi rde c- neberd

09.

Glden up cmle sd u ziyn

am kii imre virmi zebn

10.

Sler gllerde dirdi san

Ki almazd dillerde rz-i ghen

11.

Ol ilerle sr-idi hep ry-i t

Lebleb-idi ndan am cy- t

12.

Gller iinde unulm emel

Ki peykne virmi niybet ecel

841 842

B. 177a/16. // T. 111b/16. t ali mizc P. 195b/4. Ebyt:

345

13.

unu gibi mleri sdiler

Ki adrlar stine dkdiler

14.

Nie adlu begleri utdlar

Nielerden ol gnde oyun tdiler

15.

Uluya mr u girn yo-d

aranclar ol adde kim o-d

16.

Cefcef tr tirnek kemn

Hemn ama balard rh u amn

17.

Dbdi am aymeler ser nign

zlmi anb ve uanm stn

1.

Ol enda zzed-dn bin Bedr, ki Arb ve Ekrd ve syir askir

serveriydi, uts 2.itdiler. n aln eri arb ve tli yetde grdiler, hezmet yoln utup adlar. Ve va u k 3.mnend-i pl orusndan sersme ayrn olup her biri bir arafa yz utdlar843.
04.

Gelrken am ted evn-d

rad- bahr urn-d

05.

Gider vaitde ebr dery kenr

Siyeh-r ve lerzende ve ek-br

06.

Suln lekeri n kim dmen irmeninden ttn opardlar ve anlaru aslaa ve

esbb 7.ve yaralarn kend yaralarna amm itdiler ve dnp adrlarna mrcaat ldlar. ve zzed-dn 8.el-Bedr844 itirm- tamm birle Mbrized-dn ser perdesine iletdiler ve env ikrm ve elf-ile 9.nvat ldlar. Andan ora scala aladn yaa segirdim idp gir845 tze cenge baladlar.
10.

n ala ehlin da mdi almad asta ciger olup

cihndan mlerin kesdiler 11.ve sgt gibi ditremege baladlar ve pl gibi heybetl mancn

843 844

T. 112a/15. ...Beyt: B. 178a/11. // T. 112/18. ...bin el-Bedr 845 P. 196a/9. Bu kelime yok.

346

zamndan cigerleri kebb 12.old. Nr u n-km sava oyup El-amn! diy fin itmege baladlar. n am olup 13.- prze renk amnda ayl siyh jenk hir old, alanu dilrlerinden
14.

bir a atlu aaa indiler. alya alk anlara aru segirtdiler. n anlaru
15.

yanna iridiler,

anlar ardlar ki Biz aladan amn alebine pehlvn atna

16.

varuruz. diy. alya Begi anlar bir

blk atlu-y-la Melikl-emr atna gnderdi. n

17.

begler begi anlar geldgin iitdi, ern anlara ier girmege iczet virdi.

begler ve serverlerini r itdrdi andan ora

1.

n ier girp oturdlar, Emr Mbrized-dn

anlara telauf lup nvzi itdi 2.ve muarat ve mkbedet zamet ve meaatinden ord. Beyt846:
03.

Serser inde peyin zemn

Dile geldiler o lup fern

04.

Ki prz olsun cihn- ehriyr

Bu prze gn da kmukr
05.

Kim ola saa miil ve hem-t bu gn

Eger ola an hveyd bugn

06.

Kemn iderid ki hengm cenk

Eger ola hep gerd ala belenk

07.

atlda bu seng pr p tb

Ne canl oya drst ve ne tb

08.

Ve l n ire heybet pehlvn

alell ola br-y sumn

09.

alb cehd ki ne del ki vr

Ber yamdu meskeninden ne r

10.

n old bize balu rh- md

eh eigi olsun penh- mmd

846

B. 178b/6. // P. 196b/2. // T. 112b/4. Bu kelime yok.

347

11.

uriyle ol r peyker siph

Ki kide her biridi ebr-i siyh

12.

Bular lmamlard bu resme azm

Ki artu lalard efkr u rezm

13.

Ve l re-i kr luf- ud

Da al u fermn fermn rev

14.

apu hem her mmdedr reh-nm

Ne iderse it midi behr ud

15.

Emr Mbrized-dn anlara istimlet buyurd ve minet jengini anlaru emniyyeti

16.

yinesinden

silp maabbet ve telauf maalyla muayal itdi. ve perverdigr ki -ves17.

seme bennh-847 avlini dest-i

udreti birle blend ld. Ve Suln- cihn Bistn

1.

devletine and idi ki Ben ki vilyem

ve sulnu erleri ve b begleri mdm

ki ala ehli at ve iniyd yoln utup alay 2.suln ullarna teslm ideler, anlara azdan odan zamet irimeye. Canlarna ve mllarna ziyn olmaya. 3.Ve salanat aretinden her arzu ve murdlar ki ola, iltims idevz. Ve h kimsezi 4.inm ve isn ve terf ve tmrdan marm omayavuz. Ve her kimi ki gp gitmege 5.hevesi ola, ehl iyl ve ml ve esbb birle nreye giderse mni olmayavuz. Sulnu 6.ara hemn ala dururlar. 848 n ayn- ala bu maniyi Emr Mbrized-dn aretinden istim 7.itdiler, o glile alaya gitdiler, ehl ayallerin ve avarlarn aladan indrp alay boaltdlar. 8.rtesi alacak n seyyreler ryeti alay aladan gerdn gibi krdn olup hir old, a 9.-

ubneh ve tel-nun ferr nureti birle Melikl-Emr ve begler ve serverler siph u

hu sancalarn 10.aamet ve ekvet birle tamm Kta alasna arup efrte ldlar. a -subneh
11.

ve tel-ya amd -celle cellh- ve Rasl aretine alavt

12.

vrdklerinden ora ol849 pdih

aretine du imete iridrdiler. Andan ora n-

srevn ve bezm-i kmurn 13.dendi ve bat- prz-ile gceyi ol alada rza iridrdiler.

847 848

P. 196b/16. talik kelimeler yok. P. 197a/6. didiler 849 T. 113a/5. ...alada

348

Andan salanat aretine

14.

bir nme yazdlar ki die ret zerine mtemil mler

15.

murebesi ve inhizmndan ve zzed-dn

bin Bedr ve alan beglerinden ve ala fet

oldundan ve ehline istimlat ve tmrdan aleme getrdiler. 16.Ve zzed-dn bin Bedr yz nefer siph-y-ile suln aretine850 irsl ldlar. Beyt:
17.

ehinehi od din iitmi-idi

anasn ki ii kend itmi-idi

1.

Buyurd ki t tz de ana bir

Ki irvere semya lmadn arr 851

02.

Yek tze fermn u kiveristn

Yazla ki t bileler servern

03.

Ki malm old lnan neberd

Grndi am gevher merd merd

04.

av fern dindi her birine

Bularu ov ry u tedbrine
05.

Ata anaya hep bende-i mihribn

Perestr tc u nign ehn

06.

Bular imdi mi ldlar kr u zr

Adya heme itdiler kr u zr

07.

Ne geldi-y-ise kll pesenddedr

am kr- merdn be-gzdedr

08.

Bulara hezrn hezr fern

ehinhlardan il yevmi dn
09. 10.

Andan ora alanu dizdrln ullardan birisine, ki hir bn salanat

devleti ubdiyyetin il birle mteall ve mtezeyyin-idi, tefv buyurd. Ve

850 851

B. 179b/14. // T. 113a/8. imetine T. 113a/9. iirin ilk beyti budur. stteki beyit bundan sonra gelmektedir.

349

Melikl-mer anu nmesi 11.cevb-y-in mektb olnan fermn getren, obetinde ar ilatler beglere ve serverlere ve ala 12.ehlin tmrlar tarrlerin ve melib ve muidn irsl ld ve buyurd ki Drkerd ki av yirleri var-sa, altnda busuya
15. 14. 13.

alasna iridikleri vatin a zerine alar ve ne yerde

eger direksz a olursa da oparup dz eyleyeler ki t kimesne

girmeyeler. Ve eri itiy yirlerin tamm itdklerinden ora mrcaat

16.

lalar. Umer al-y aret-i

uly mcibince alanu cmle mufaat esbbn ve

17.

vilyet maliini dzedp r idp muaffer dergh- salanat imetine iridiler. ikr-i
1.

ve mesrr rremli ve kmurnl birle

Fet-i ala-i emigezek der-Eyym- Devlet-i Suln- Muaam Aladdn Keyubd Anrallhu?Burhneh-852

02.

Emr Eseded-dn Ays Beg, ki Malaya erfnu eri begi idi, Emr-i mcibince

askir-i 3.manranu nm-drlarndan ve alplarndan bi bi atlu, beer nkerl bahdur itiyr itdi, 4.murebe ve muarat alt birle imigezek alasna revn old853. Beyt854:
05.

Ki anu-la dil imdi d idi

Demrden ki a b855 u bnyd idi

06.

Yucalm bir a t sumn

Kirimez aa kemend kemn

07.

Yaradlm iinde bir ulu r

Ki dde an grmemi rzigr

08.

Revn rma ndedr mil-i Nl

Ki anu orusndan aar cn pl

09.

rn yaa bir ehr-i mukem bin

Muall burc u merref hav

852 853

B. 180a/7. muaam ,Burhnehu kelimeleri yok. //T. 113b/2-3. ek olarak Keyubd bulunmamaktadr. T. 113b/2-3. oldlar 854 B. 180a/10. Bu kelime yok. 855 T. 113b/6. pen

350

10.

Savd u gerdi rrem bahr

olu nimet iinde mil-i enr

11.

Ays Beg n ol alaya naar itdi, begler ve serverlere eytdi ki Bunu gibi bir

mam, 12.ki avancl anu zerine pervz itmege pervs olmaya ve naamc dilp bir rune itmege
13.

mecli olmaya, bunda av itmek malaat degldr. Ve ad vad ve tavf ve

14.

tehdd itmek-ile bun

murd- kemendine ekmek gerek. Eger fal- kird-i kr devlet-i

ehriyr birle eri zamet 15.ve meaat ekmedin feti myesser olursa -fe hvel-murd- ve eger almas edr. Taar ve taassur mancn ve apan dilinden srmek gerek. Dkeli 17.beglere ve siphlere ocalarna ve yigitlerine bu ry avb grndi. cm ve ittif-la bir fa
1. 16.

derse irud-devligi ouyup ehline szi

ve rn zebn kiiyi itiyr itdiler ve eytdiler ki Dizdr atna var

eyit ki iitmi olasz 2.ki Kta alas nice fet old ve ol alanu ehli muarat zametin ekdkleri 3.kendlere ald. ibet grdiler ki alnur, nr olup virdiler. Ve Melik Eref gnderdgi 4.m erisine ne bed-nml l old nup rlup perkende oldlar. Yandur ki 5.Melik Mesdu lii mens olmdur ve856 alszlndan sergerdn almdur.857
06.

Kiiden ki andan ala raat tat

ac olur merdmi nk bi-bat

07.

Ger olmsa saa ired reh-nmy

deyin h eigini skn v cy

08.

Gelp imet-i srev pe l

Ne i b ise an ende l
09.

Ki ehden bulasn besi rz

Saa gstere bat ferunde r

10.

Eger bu szi anasn mil-i bd

onda iken lasn beni yd

856 857

B. 180b/12. // P. 198b/5. // T. 113b/21. ...ve kend B. 180b/13. // T. 113b/21. ...Beyt:

351

11. 12. 13.

Ol gnderdkleri kii alaya yan vard. Kikinr o ve op ve findu yamr

gibi rzn old. alann bana ekp ard ki Ben iliyem ve bir rislete ki siz selmatluuz mcebi ola gelmiem. Eger mecl olursa saa yan varam, ed idem. Ve
14.

eger

yet sefihden ulauuz aflet panbuyla anm ola ve eyler naatn abl
15.

itmeyesiz teyd-i

Kird-i kr ve devlet-i ehriyr birle cez v sez gzi gresiz.

Cemiyyetze tefr hir ola 16.ora nedmet fyide itmeye. didi. n bu sz dizdr semine iridi cevb virdi ki
17.

Bu dilr kii ise eyd ki eger

1.

mrine oymam ise dnp gitsn ki bizm sefermz anlara gele.

O sarinden

ayr-ile olacak degldr. diy idu mavedet idp avli r itdi. ys Beg 2.eytdi n sz ve keleciyi abl itmediler, bize av itmek vcib old. Buyurd t irdeler dzci
3. 4. 5. 6.

std cenk hengi-y-n irdeler dzmege z ide ve bkr esbb ve idvetini ve yara esbb ern bahdurlar ve dilverlerine tefra buyurd ve eytdi ki rte inallh nm u neng yninden bu tend senge yle cenk uladuralum ki rz rustar hir olsun. rtesi n seyyreler h tat pre-yi sumndan hir old ve ulumt- zemni fer lem-ry

birle nrn 7.ld eri. Beyt858: Demr gibi yridi siph Felek kr sz u afer bat u vh Ve kapu ve dervzda 8.bir zaf ve av itdiler ki anu vzesi knbed-ne-yi sumna iridi. Ve bir mancn- girn 9.da nab itdiler ve al ve zenberek o-y-la ala mumlerin mleri glini pr-r itdiler. Beyt:
10.

Mmndem ki vs zerrine per

Bu nli felekden iyn itdi ser

11.

omad er rat olmaa rezm

anaydu ki ol rezm idi anlara bezm

12.

T ir acz rrdan dnp adrlarna vardlar. Ays Beg buyurd n

13.

amndan ora
858

bezm ltn r itdiler ve arb- lal-fm cm- billra dkdiler. ve

T. 114a/15. Bu kelime yok.

352

ala skinlerin an

14.

ydna n bde n itmege baladlar, ol enda ern

serverlerine buyurd ki ol 15.bahdurlar ve erenleri, ki cenk istey nm neng aleb lurlar ola, deizden ve dan ve hem
16.

dan azan ve murdlar yolna re isteyeler ola, ki

17.

teyd-i Rabbn birle nm nms alebi-y-n mdr ki i serencm ayr olup ehriyr

bu at aa maa yz at lavuz.
1.

imetinde erm-sr olmayavuz. didi.

2.

Cmle ittif-la bu km imtiline iniyd lup taabbul ve tekeffl Beyt859: Olup lib neng nms u nm Uymadlar ub olnca tamm
03.

gsterdiler.

ur itdi kh860-i der pehlevn

anaydu ki ire r-i jiyn

04.

Yridi er mil-i kh-i siyh

Ki old erden yine rezimgh

05.

Bir hafta gce v gndz ava uladlar. n cenk bbnda yib sir oldlar, bir

le da 6.utup on demr andu, yle ki her biri on nefer av eri alur ola dzdiler. Ve o
7. 8. 9.

atca delikler eylediler. Ve ol maaranu stnden aaa arttlar. n maara apusna indiler, bulutdan olu yaar gibi ala alnu zerine o yadurdlar. Ays Beg ol bra-ldan at muaribl-l idi ve ol derde h bir dermn taavvur itmezdi. Beyt861:
10.

n iridi marib deizine mh

ben nihn der br-i gh

11.

Vuu ald v yud lemden el

lup rst Allha em-i emel

12.

Bu arada ld iki rekat namz

ki gzi pr ek dil-i pr-niyz

859 860

P. 199b/2. // T. 114b/2. Bu kelime yok. T. 114b/4. gk 861 P. 199b/9. Bu kelime yok.

353

13.

lup cndan ol lia fern

Kim oldur u-y sumn u zemn

14.

Pes andan duya zebnn revn

lup didi y krisz-i cihn

15.

am eylgi sen lursn bedd

am bal ilere emr kild

16.

Sen y rehnm bende-yi krisz

Bu gn bize l ar-i renc-i drz

17.

Zll-i adan fey in dan

Kemle iren al in badan

1.

n old fr beste bu ide ry

Sen ol bize teyd-ile rehnmy

02.

Bu gn mihr-i lufudan iy gird-i kr

Rev grmegil kim lam ermsr

03.

Bu nev-ile t ub zerrn rz

Ayn urup ld ayl namz

04.

Seergh n ekdi urd t

ur itdi ks nere m
05.

Oluban er mil-i yekpre kh

Cihn utupd erden kh

06.

Ngh bir o sm ve b li yigit, melek retl bester sretl Esedd-dn Ays

Beg atna geldi ve eytdi862:

07.

863y bed seklende derd-i m t

Sipeh ser pser mest-i inm t

862

B. 182b/4. ...Beyt:

354

08.

Geen gce abdl u ayrn fatnda yresini seyrn iderdm. ir maarasnu

yannda bir yruk 9.buldum ki eger pehlevn namcilere iret iderse ki ol yru azup aalar. mm
10.

budur ki az mddetde ir feti ablinden ferat r ola. n Emr

Eseded-dn 11.bu bereti andan istim itdi, av umn old ve buyurd ki er hemeg
12.

heyt ve detlerince muarata mteveccih olalar. Ve kendzi o gl ve urremli

birle atlanup 13.aya v zerine d. T ol i resi nedr ve nce gerekdr la. n ol raneyi 14.grdi, n olup Yezdn- Rabbn diline getrdi ve buyurd ki elli nefer r-i merd
15.

ve amiyyetl namclar getrdiler. Ve864 bz birle klnkler ellerine aldlar ve sehel

16.

vaitde bir delik bir Ferhd old

deldiler. Ve ol srev fatlu beg rn zebn ve atlu sziyle her std

17.

ve az zamnda ol in-i iniye alel-i metn irgrdiler. Ve bir nl der

1.

uyu azdlar. Amn begleri r itdi ve eytdi ki

2.

n ki uy tamm old, Eseded-dn imetine ilm itdiler,

n fal- ilh ve ferr-i cn pdih birle h perdte old

bize av ve ecat yolu gi 3.ve ala ehline r old. Gerekdr ki rte ern ba deti mahd zerine 4.alaya tr brn ideler. Ve dilrler ve bahdurlaru ba mil-i pelenk aa ahenk ideler. Ve her 5.biri Rstemi Zl ve Tjen gibi ol uyuya ineler, km- murdlar dimr ala ehlin 6.rzigrndan aralar865. Beyt: Ayn itdi urd n sumn Dikip sanca zerd u zerrn be-sinn
07.

Hemn yridiler s-y t-i kh

Ki omalar t lur sth

08.

ira o gibi al peyvestedi

Ki andan felek tri hem astedi

09.

ir zerine up ne merd

lup rst cmle sil neberd

863 864

T. 115a/1. Ki... B. 182b/13. // T. 115a/8. ...uvvet ve firset 865 T. 1115a/15. ardlar

355

10.

Erip uyu iine dkldiler

Nie er idem kim neler ldlar

11.

am cenge mel-iken alal

ir ire opd ad v uluv

12.

Girp urdlar cmle imre dest

Sersme v fte mili mest

13.

Var-d anda bir merd-i pkze ry

Hnermend dn v mkil-gy
14.

Yazularna oluban ostr

gen yalvarup didiler zinhr

15.

Cihn pehlevn srr dd dn

Balad bunlar virp nign

16. 17.

irv itdi ol dem yine bav u ks Hav grzden old mil-i abans
1.

arb cidl li dil-drl ve istimline mbeddel old ve alanu

mtemekkinleri cmle rat u 2.esbblarn dvirp alay l ldlar. alanu dizdr cerul-l ve zebnul-bl 3.olup Melikl-emr Eseded-dn atna d ve kstl ve bedeblik, ki itmi-idi, 4.zrler diledi. Melikl-emr aa v cmle ala ehline istimlet idp dil-nvzl, 866firzl gsterdi867.
05.

Pes ol dem apuda alnd nefr

irmn olup sanca melik-i kebr

06.

S-y-ile her yerde arrn olup

Bu d-la dil ara perrn olup

866 867

T. 1115b/6. ...ker... B. 183b/3. ...Beyt:

356

07.

up grdi ol pehlevn- dilr

Anu gibi bir alay dil per

08.

rlm dzlmi firvendi r

Gereklerden iindedi b- mr
09.

Didi y cihn -i rstn

Saa v er emre fern

10.

Eger lufu olmayad destgr

Bu ala zre ende olurd pr

11.

lup evvel kr-i perverdigr

Pes itdi ah ullu ikr

12.

dben ah o du v en

Didi y cihn-dra868 o pdih

13.

Felek bendesi t-i urdi

Cihn aras melik-i cvidi

14.

ekilmi kemn- afer ame

Aulm kemn-i ecel rezme

15. 16.

Ve cmle ikyt ki v olm-d ol zamnda ikr itdi ve bir id birle

salanat aretine irsl ld. n mektb h- cihn aretine iridi, ol da anu

17.

muliasndan yet dumn old. Ve brighu muteberlerinden bir kii, ki irmet ve

1.

emnet-ile arn ekfs arasnda yegnedi, ol alanu dizdrlna viribidi. Eger-02.-i

ol ala esbb ve sav yar birle arste-y-d Suln anu yara ltn musaf 3.ld ve mhendis binlar ve i an ol alanu raneleri merremeti-y-in, ki muarat
4.

vatinde vi olm-d, tertb itdiler. Ve ol uyuy fermn- h- cihn birle yle

oldurdlar 5.ki ende-yi dzeyn aa kemn iletmezdi ki h bir zamnda bu mama 6.bir eleme ve rane vi olm ola diy. Bu cmlesiyle itiy ciheti in bir cemati anu
868

T. 115b/15. dver

357

7. 8. 9.

mufaatna nab itdiler. n irset ve kifyet eryii riyet olund, Melikl-emr Esede-d-dn begler ve serverler ve erilerle salanat derghna mteveccih oldlar. Ve hem ol mrcaat old gnde Mbrized-dn vl Beg da Kta arafndan dnp iridi, 10.ikisi

muvfaat ve vef birle dergh imetine gnldiler. n iridiler 11.selmlayup dest-i bs-i eref-ile merref ve mstasad oldlar. Ve mcery ve avli ar ikyt sem-i a birle iitdi ve anlaru mes-i mekr ve
13. 12.

itdiler. Suln cmle

idemt- mebrrelerine

mumid u mevfr erzn buyurd. Ve anlar u azz muterem 14.ld ve tmrlar zerine tmrlar iafet buyurd ve bir ulu en ve onul buyurd. 15.Ve anlara ve alan beglere o terbiyet ve nvat itdi. rtesi eriler vaanlarna gitmege nkerleri ve ullar birle ayariyyeye azm itdi.
17. 16.

iczet virdi ve kendzi boy

ikr-i

1.

Teelll-i Melik Mesd be-imet-i aret-i Salanat ve rsl-i Rasl ve stf-y B ber-869Mlk Nmden

02.

n Melik Mesd gh old ki devletin peymnesi memleketden l olm ve

devleti 3.gnein pertevi zyil olup suln- lem ferrine marn olm, ol alalar, ki anu
4.

li ve ibli yirin bl perrine mensb-d, salanat nuretin sanca ve alemleri

birle zb 5.zent bulm ve dvn- alnu nevb ve kitb ol diyrda madilet ve meramet bisn 6.mebs lup vch maltn alem hsbt birle mab ldlar. Kendn bat 7.bedine giryn, salanat aretin imetinde aflet ve tarden ki cyiz grmi-idi
8. 9.

pemn old. -Ve lemm870 f eydhim ve raev ennehm ad all l lein lem yeramn

rabben ve yafir len le-neknenne min el-sirn- yeti tilvetine mel old. Beyt:
10.

Bu resme didi zine n Kird-i gr

Cihnda kimi kim la ehriyr

11.

Gerek ul anu emr fermnna

Dil cn virp ahd peymnna

869 870

T. 1116a/9. Bu kelime yok. B. 184b/5. // T. 116a/15. ...aat

358

12.

n pdihu bat buland, alan devletlerden al ve rfidur, l cerem her kimse

13.

ki ati gerdnn

ve anu at meyiat enberinden bcn la, dyim bat u arveni

14.

alemlerini ser-nign gre Malaat-kr u mte-y

16.

ve amn th ve hsn id b mnrnda zebn gre. smn rzigr den oldur ki871 memleket yavus da elden
17.

15.

gitmeye ve sadet merkebi be-kll ayadan dmedin ve srevn eli let

yaasna

yapmaya. Ben872 elmi suln- lem imyeti ve keremi etegine uraym ve anu
1.

b girn- luf ve isn yresin yreneyim. Ve anu kerlik ve imetkrln 2.itiyr

ideyin. didi. Pes kend andnnu adm evlerinden bir faul-lisn, abul-vech, 3.rn dehn beyn kiiyi, ki rzigru atlusn ve acsn adm ve eyymu 4.ss vn grmi ve zamnu sd u ziynna ia bulm ve mrr- dhr zerine 5.ar ghen bzlarn t-bet girn-la mhede lm-d, itiyr itdiler ve bir 6.nme uldan ve zinhr bu manye mteammin, beyt:
07.

Ki y lem sdesi ddu

Felek bendesi r-yi zdu

08.

Gel y sye-i gird-i kr-i cihn

omaa mdde ki olalar bendegn873

09.

Bu gn imetden eken kii b

Olur srr lemde rsv v f874

10.

lur heybet bedleri giml

der devlet yine nk isl875

11.

n itdi bizi l crm gnh

Bala n oldu av r u vh

871 872

T. 116a/21. ...andan din P. 1202a/17. Bu kelime yok. 873 Bu beyit B. 185a/6. satrda gemektedir. / T nshas 116b/8. iirin drdnc beytidir. 874 Bu beyit B. 185a/4. satrda yer almaktadr. / T nshas 116b/6. ikinci beyittir 875 Bu beyit B. 185a/5. satrda yer almaktadr.

359

12.

albi albi serd-ile rusr- germ

Dilek dileni imiem bezm nerm

13.

Gnh benden hdan afv- bel

a benden hdan luf u fal

14.

Benm gibiler nme lsa siyh

Saa yaraur afv lma gnh

15. 16.

Andan ora azne ve gencne apularn ad ve bir imet ki Suln derghna

17.

lyd lal u prze ve ll menli ve env umlar ve erf tengslar ve Hind

ve

Yemen lnlar ve tz atlar ve n ullar ve pris ve yz ve mik nfeleri ve anber

1. 2.

ve kfr tertb itdi ve suln imetine irsl ld. Ve kend sundan ve gnhlarndan istifr gsterdi ve mltezim old, ki her yl ml iml reste azne-yi mire 3.imetine

viribiye. Ve her imete ki suln derghndan buyuralar, yz evr-04.-meyp anu tadminde imtil uan cn biline balaya. n ili salanat ve derghna 5.iridi ve sadet-i mlt erefiyle merref old. Beyt876:
06.

ehinh nde auban zbn

Ed ld szi seer mili beyn

07.

Didi y srr- srevn cihn

Murd gee der gerdi-i sumn

08.

Olursn aab lca cn sitn

onda yine olca mihribn

09.

Ten-i mrdeye ramet cn virr

Sz cnlara b- ayvn virr

10.

Eger i menem sst peymn-iken

Vel grdm env let ahrdan

876

P. 203a/5. Bu kelime yok.

360

11.

Tevecch lup s-y dergh- h

Yazularuma olmam r vh
12.

Bu siy zerine kelimt- dil-per cn uyar ll ve mercn gibi suln tat

13.

imetinde hem
15. 14.

tarr itdi. Ve sulnu taarr ve rsnda bir mblia, ki erbb- kifyet ve

diryet ve belatden dr ola, ed ld. Ve tuaf ve pkeler, ki getrmidi877,

16.

Suln aretine ar itdkden ora gencrlara teslm itdi ve mmd-vr olup

17.

usrev-i

eyym imetinden kend mamna vard. Bir a gnden ora Suln ve ol iliyi okud. iyfet tamm olup eribe iildkden ora fenndan ilin semine yle iridrdi ki Ol kudret
2. 1.

onul buyurd

Suln laf- gher-

ki bizm avfumuz

mrandan siz auuzda hir old, anu bevi-i sebebi 3.Melik Mesdu abvet ve aydur ki dergh vel-umr ubdiyetinden ir gsterp 4.ayr cevnib velsna tevell lmd. imdi n itir ve istifr lup brgh- 5.hmyunu inyeti apus alasn ki dehri cebbrlarnu blesi ve devrn gerd u 6.nikilerin kabesidr, ad. Anu ceryim ceryirinden tecvz ldu ve zellt ve 7.seyyitn afv itdk. Ve b memleketini mdm ki full itmeye ve bizm ulluumuzdan 8.mell olmaya ve ayru meliklerden istinet istemeye msellem utdu. Ve f m bad anu mad u 9.malibini dergh imetinden muaal ve msehhel lavuz. Beyt878:
10.

Bu avle dd er olsun gvh

udvendi keyvn ve urd mh.

11. 12. 13. 14.

Ve eger gir iyn ban arsa ve mn yirine kfrn tomn ekerse kend sez

v cezsn yle ki grdi, belki da bedter mhede la. didi. Andan ora iliyi env inm birle ma ld ve mrcaata iczet virdi. Ve bir a zamndan ora n

rzigr hyim gibi ovulua z itdi, Suln ul-i murdt birle sil 15.mar-

mt-nmy ve mnsyine ry buyurup andan yaa mteveccih old. Beyt879:

877 878

P. 203a/14. ...Eyitdi B. 186b/5. // P. 203b/9. Bu kelime yok. 879 P. 203b/15. Bu kelime yok.

361

16.

Pes Anliyya ehrine ratn

ekp grdi ferundedr batn

17.

Anu gibi bir ehr-i pr glistn

Felek grmedi grmemidr inn

1.

Alm bahr-d ol yirde nev

Hav mk nden iletmi girev

02.

Semen da olm ser sasr

Olup rek-i firdevs her cy-i br

03.

Dzp gna gn srev-i pr niyn

letmi zemn revna sumn

04.

am an hmn mn-y-d

Zemn sebzden mil-i dery-y-d

05.

Olup minber ameri serv seh

Pr olurd ubeyle b- eh
06.

emen rst pr genc rn idi

Ru- r lle-y-ile glgn idi

07.

Feradan am kede tedi

Drat- arb b-girn edi

08.

lb sem eh sz eng rebb

Ferank utard cm- arb

09.

Geh lab oy-idi geh ikr

Geh bezm leb-cy-i br

10.

Bir ay anda bezm iyledi pdih

Tanaum lup srev-i tc kh

11.

n iridi bd- bahr yine

Ki nevle her khne kd yine

362

12.

Nesm-i seer geh olup tz rev

rrdi eh mrdeye mlki nev

13.

ikr-i Muharat ve arbet Fermden-i Suln be-Evld- Melik Adil

14.

Suln fermn aay ve mma eri beglerine ve serverlerine her birine infd

buyurd ki 15.n bahr mevsmi ola, erileri azn gibi env ve elvn lt ve yar-la reste lalar
16.

ve yirl yirinde r olup imet tadmine ve bkr mersimine mstedd olalar.

17.

Ve begler

mcerred dergha hezmet idp brigh- sitnesi imetin mcded lalar.

1.

Andan ora

ehriyr mil-i ebr-i midr dery kenrndan ibl ekm birle murd-
2.

tn yenm- mermdan

arup ayariyye cnibine gnldi. Ayn ve ulular

arflardan880 dergh imetine uladlar. 3.Begler ve ililer izdimndan brgh- aray arat gibi olu dem old. Ve sulnu 4.finat-i bdrndan fitne-yi ufte v adl dd ymninden cihn bdn olm-d. zzed-dn ibn 5.Bedr, ki Kta arbinde utsa olmu-d ve ayariyye alasnda mabs lm-d, 6.taallut u nevkir-ile absden arup oyvirdi ve ilat-i nefs ve terf-i hne virdi. 7.Ve brgh imetinde dest-i bs-i eref-ile merref ld ve nvzi ve mrta ma old. 8.Ve ikrm ve itirm birle m arfna gnderdi. Bir gn en-y tedbir ve ilet-i 9.id istirnda Suln, Nyib Seyfed-dne iret buyurd ki Bizm ryimz yle
11. 12. 10.

iti ider ki kmkrl du-y istikm ve ehriyrl aa mu-idi,

brm ciheti-y-in Melik dil olanlaryla bir arbet ve muvalat ola. T ol vesle birle salanatumuz nms ve pdihlu revna ziyde ola. Ve ayl vedda keret-i
14. 13.

sevd

l ola. Seyfed-dn cevb virdi ki Bu ry- avbu tadminde

itb lma gerek ve

15.

muvalat eryii imetinde msraat gstermek gerek. Ve malaat

kffe-i mali

zerine rci bilmek gerek ki bu ende-16.-n ymninde kmkrl envr ve dumnl berhni
17.

vdur. Eger salanat aretinden iczet olursa saa

1.

bende ol imet

kifyetinde il kemerini cn biline balaram.

880

T. 117b/16. ...her arafdan

363

Suln buyurd 2.ki Pes azneye vr ve her ne ki ol malaatu gereklsi ola muraat ve mkellelt 3.ve nud ve ecnsdan tertb l. Ve tzrek azmet ll ve ol ve arbet essn 4.mmehhid ll. didi. Emr-i mu mcebince izne ve cme na ve iabla vard, her let 5.ve esbb ki ymet vcdnda nihyete irimi-idi. Mkellel tclar ve muraa bilzk 6.ve alallar ve ar umlar ve kemlar ve gzel criyeler ve Trk atlar ve ekn atrlar ve peserk 7.develer mretteb ve mheyy itdi. Ve bir a muteberler ve ulularla azmet ld. n marsa-y Malyyaya 8.iridi, astal ve af mizcna mstevl old ve ayrul uzand. Ve ol marada anu 9.bedeni ara cevheri rdan muaal ald. n aber Sulna iridi, 881Emr emsed-dn 10.Cnigr Altn Bey adlu uln, kend mrebbsi-y-idi, anu yirine ol mhimm itmm-y-in
11.

nmzed ld ve buyurd ki azne ve iabl

12.

kitbnu tafli mcibince cevhir ve nud

ve il ve emvli aleb idp ab ide ve

eglenmeyp m arafna mteveccih ola. 13.Emr emsed-dn Altn Bey Malayaya iridi, esbb ve azneyi ab idp vena imete, ki mevsm
15. 14.

nal iderdi. Ve itiy idp grdginden ora ol

olm-d, mteveccih old. n m meliklerine zzed-dn bn

Bedred-dn aber 16.itmi-idi ve eylk ve isn, ki Suln anu anda lm-d, tarr itdi. Her ll u 17., ki Melik Adil olanlarnu dernnda Suln begleri ve nkerleri abilinden v
1.

olm-d, muvalat irtiyh ve ibtihc uy birle yunup zyil old.

n Emr emse-02.-d-dn m memliki uddna mdalet ld, tam ve itirm- bel birle istibl itdiler. 3.Ve enf nzl ve niam menzilden menzile r itdiler. rtesi Melik dil olanlar, ki m 4.ve erf- rmen ve Diyrbekir pdihlar-y-dlar, Melik Muaam ve Melik z 5.ve Melik Fared-dn ve Dmu alan ekbir ve ulular Drs-sadeye dirilp 6. r itdiler. Ve emsed-dn Altn Beyi oudular. Emr emsed-dn ol tuuf ve esbb, ki 7.getrmi-idi, terf ve tertb idp cevhir ve muraat altn kmi abalar iine 8.od ve ullar ve criyeler ve atlar ve atr develer tertp ve erknla ar itdi. Cmle sulnu 9.uluvv-i himem ve keml-i keremine fern itdiler ve ad u nik itmma iridi. Ve ol gn
881

10.

anu gibi eker-rzlik old ki dem devrinden ol zamna

T. 1118a/12. ...Emr-i Meclis...

364

degin kimesne ol

11.

aamet ve yin-ile bir dgn ve dirnek nin virmezdi. Ve eger Yay

bin lid Bermek diri olup 12.ol meclisi mhede la-y-idi, ol bbda acil ola-y-idi. n iad-i ad intim olup882
13.

ecnebiyyet arbete tebdl old. Melikler emsed14. 15.

dnden iltims itdiler ki sefer-i mehd-i aam tevauf id dvnlaru ul-i mad-y-in

tertbinden ferat l olnca bunda

tevauf itmegi vcib grdi. Ve ol bbda

16.

Suln imetine bir nme yazb mhimm mbrek murdca oldun ikr idp ar itdi ki Eger
17.

itmmn mute-y irdet ve iler

rikb- hmyun marsa-y Maliyyaya

1.

nehat buyururlarsa melikler cnibine bir nev izz

ve ikrm olm olur ve mceb

irtiy- ve ubr ve inir- udr lemiyn olur ve murene-i 2.ems amer marsa-y Malyyada, ki dyim burc- sadet ve menzil-i sud ve kermet 3.olsun, myesser ola. diy. Sulna ol nmen mulaasndan r- srr-as rz-i 4.hmynnda hir old. Memleket beglerine ve ulularna fermn nfid old ki mevkib-i 5.meymnumuz Maliyya arafna azmet lur. Gerekdr ki cmle b-tavauf ol arafa mteveccih 6.olalar. diy ve kendzi mbreki ve li-i sad birle nehat buyurd. Yolda mbrek 7.boynnda bir ara byk bn hir old, anu zamet ve burnndan in ve ab ekerdi. 8.yle ki abr u arr ve skn, t- kerminden be-kll nfr itdi. Ve n Malaiyyaya iridi, bir a 9.gn dnden mafe-i ars anda irimi-idi ve mu ulu begleri ol mehd imetince 10.gelmid, Emr Eseded-dn ve Emr emsed-dn Altn Bey salanat mevkibine
11.

istibl itdiler.

Ve lt ve ikyt, yle ki vi olm-d, tarr ldlar. Suln 12.anu keml-i kridn ve d u nebhat ve mkremetine en buyurd. Ol enda veca
13.

ve elem sulnu unur-

muahharna am eer itdi. Ebb-y ilar ki mehr- merib 14.ve meridlar, adr-i Ferded-dn Muammed ceri ve Bedred-dn arr, ki -Klliyt- nn- nam
15.

itmidr ve zzed-dn ibni Hbel-i Ml ve Taiyyed-dn abb-i Vafid-devle-yi

16.

Narn ki her

birisi bb fenninde aru yegnesi ve dehr ferznesi idiler, her biri

taliyye ve amde mel 17.oldlar. Eytdiler ki Eger nter uc bu cirata irirse aardur, mmdr ki
1.

bu amd ve al birle uc belrip deile, zamet ve elemi eksile. Amm

882

P. 205b/12. bolup

365

laa derd elem 2.ziyde olurd. Ve ol vsa birle ifr- mellet Suln abatna mstevl olurd. aly 3.va ve erf ve Rm ve m begleri bu dieden mell ve muarib oldlar. Suln 4.bir gn yet acz ve rbndan arb-salr Fared-dn Aysa buyurd ki cerr Fsili 5.oud, t tecdd-i al ve amdat la. n Fsil r old, grdi ki mdde-i cirat temm 6.nac bolm. Ban aar marana od, niteri uurlayn ard ve bnu yumaln 7.ve atln grmek bahnesiyle neteri sand. Fil-l ir ve aru u eme gibi 8.revn old. Emr Celled-dn883 at r itdi, ne del ki ir aard, Suln884 9.bulurd. n irk ve aru u cmle ad, Suln rat oldundan
10.

ve zamet vatinde
11.

uyusuzlndan uyu alebe itdi. Ve bir gn bir gce rat bulup yatd al ol letden mtevehhim oldlar, andlar ki bir mar vi old.
12. 13.

ve uyud. lem

n ehriyr bdr old, cerr outd. t penbeyi ana bulad, ol tecvf mddeyi
14.

oldurd. Ol abilden da sulnu vcdna rat ziyde old. Buyurdu ki

15. 16.

her kim ki

benm tum selmatlna irtiyc vardur, cerr Fsile nesne virmegi ol adar direm ve dnr ve at ve atr ve kem ve aftn virdiler, ki vatin bir far cerr-d, ol gn neter ucndan yle zamn old. Andan ora bir haftada gnden
1. 17.

vcib bilsn diy.

Fsil ab oldu

an old ki nda ehre hr-

gne oulmaa balad. n tamm old,

Sulnazm-i seyrn ld ve buyurd ki 2.en ve berm esbb yarana mel olalar. Begler ve nevvb ehri bezetdiler ve mehd 3.ibalinden m serverleri kend resm ve ynleri mcebince keml-i luf- abatlarndan altn 4.ve gmden env cevhir ve nefyis birle bezediler. Ve develer zerinde tertb ve terkb idp rn 5.ve bk areketl oynclar ve murib ve avallar, Mr ve m diyrndan ve Rm memlikinden 6.ve Ml diyrndan ol dgne r oldlar. Ve arteprd meliki sulnu saduln 7.iltims itdi. Suln mebl buyurd, ol da ol iyfetde inf- germ ve bel 8.dnr ve direm riyete iridrdi. Ve bir hafta peyveste ve rete ve lehv leta mel 9.oldlar. Suln sekizinci gn bezm-i m buyurd, m beglerin oud ve ns meclisinde anlarula
883 884

10.

oturup iret ve mkleme

T. 119a/6. ...araty B. 189a/2. // T. 119a/6. // P. 206b/9. ....rat

366

ld. Ve zamet-i rzigrda olan tevif n, ki mbrek tna

11.

ri olm-d, rler
12.

diledi. Cmle du ve en lup zemn-bs ldlar. Ve salanat

aretin selmatl

uline Br -celle ve cellh- amdine -El-amd lillhille vehebe-li mevlns-suln

13.

min el-marai ibllen ve min e-iati iblen- ibreti birle ide ldlar. Andan ora er
14.

ve ayid

istimna r itdiler. Ve kst mberrt- dumn dyir ve syir oldlar885.

15.

n mder-i cihn

nilgn adra girdi ve ylduzlar ar-i mn-fmdan yir yzine naar

16.

itdiler ve udret farrlar

-ve le-ad zeyyenns-semed-dny bi-meb- ta-i

lciverd seyyrt urslar ine utdlar886.

17.

amde mh kemn retinden zerrn tz

aard recm-i ayn mil-i tr itb

1.

arau gce iinde ayl-i nr u ncm

Mil-i perri avil-i miyn bl urb

02.

Kebd- na miynnda anasn pervn

utar adeleri billrdan kef-i lub

03.

Bent- na alm felek kenrnda

Mil-i tom- tr mur-d meyn- serb

04.

Mcre barde yol gibi grinr anasn

Asyla kelm ar olm b

05.

fatyla mutavaf887 old ve arfler olu ve dstignlar imeg-ile ser- oldlar.

Suln 6.urup rrem-i vil ve arm-i celline vard, rrem degine ve af firna girp
7. 8.

melike birle munaa ve mlmise ve bseye z ld. Fil-l mihr lib olup mhrn getrdi ve ol umnldan rrem dyelerine ve adem ve aama, ki mehd-i muama-

885 886

P. 207a/14. T. 1119b/4. ...Beyt: 887 B. 189b/17. // T. 119b/10. // P. 207b/ 5. muttaf

367

y-la 9.gelmilerdi, genc-i yign r idp inm ve isn buyurd ve melike-yi888 10.mlikeyi knz- rn ve kime-i mlki ferdn alb-i kef bah resmi-y-n l 11.ve vilyet virdi. rtesi m beglerini selmatl ofasna davet idp enf- elf mye virp arlad. vn yinp erbetler iildginden ora
13. 12.

ve terft girn-

id- ifr dyir old. Biraz

ve irete mel oldularndan ora urup mamlu 14.mamlarna vardlar. Suln da gir aremine girp istirata mel old. rtesi
15.

env naam ve enf- kerem kffe-i

16.

umer ve erf beglerine fyi lup yidi gn peypey

meclis-i dil-efrz mretteb ve

17.

mheyy olund. Sekizinci gn m beglerini ref u elf m memliki virp gnderdi. Ve dergh beglerinden ban vid resmi-y-n

erfna iczet
1.

alaru-la

memleket seraddine degin viribiyp m nurna girince her menzilde nzl r ve mheyy 2.ldlar. n begler suln derghna avdet itdiler, Suln mbreklik ve li-i sad 3.birle ayariyyeye azmet buyurd. Kmurn ve umn ve ulu murdt birle ayariyyeye iridi.
4.

Ve her ehre ki udm- ehriyr irirdi, ehri tertb edib balarlard, altn ve ae

ve nie 5.yllaru azanlarn pdih rikbna nir lurlard. n bir mddet ayariyyede imet 6.itdi, gz fal ir olmaa yan olup la mevsmi iridi, Anliyyaya azm buyurd. 7.n iridi, bir ay mddeti hemeg deti ve resmi mcebince avl-i memleket teftine 8.ve malmlara dd virp limleri am itmege mel olup vz- eng ve ny 9.ve rebb ve tenvl-i bde cm ve blble-i arb- lal-fm birle rzigr srdi. Ve
10.

andan889 Aliyyeye vard ve bir ay da ol murabba rab nzhet ve

11.

mndiat ve feratda

imet ld. n nesm-i nev-bahr araf- imlden hubba geldi

12.

ve arlar alar yaasnda fermnlar erf- memlike

erimege ve yrler kprmege balad, Suln mktebet ve beglere ve er balarna irsl buyurd, ki mecm askir
14.

13.

marsa-y ayariyyaya azmet

lalar. Bir a gnden ora rikb- hmynn a

boy ve nker ve aremi birle drl-melik 15.onyya taaum buyurd. Ve onyaya Suln varmazdan din cmle begler ve ulular
888 889

16.

cenk murebet esbb birle ayariyyada

P. 207b/9. ...da P. 208a/9. Bu kelime yok.

368

Mehed arsnda anb ber-anb adrlar utup

17.

onmlard. Ve Suln arafna gz

ula utup muntar olmlar d ki ne emr iderse dil cn birle yirine yitreler.
1.

ikr-i Sebeb-i ad- Suln be-Fet-i ar-y Kp ve Giriften-i oda berDest-i Melikl-mer smed-dn Emr obn890

02.

Hemn onyadan etr-i llullh

rmn olup mil-i raende mh,

03.

Cihna viribidi o mjde mihr,

Ki dutmaz da tndlig-ile sipihr.

04.

Dag dkmeye ek-i am em-i m

Felek lmaya dllar dir

05.

Ne tozlar ki oparur-d siph

Bulurd anu-la sin em-i mh

06.

rmn przi girdi kr

Olup irdi ayariyyaya ehriyr

07.

Yzinden ikeftey-idi lem ru

Cihn pr-nesmi gl ferru

08.

ur- nereyle vz- ny

Da ce merdum hy u hy
09.

Ki t saf- prze-yi zer nigr

rrdiler vze-yi ehriyr

10.

Hemn dem cihngr gerdn maal

Grp ld terf-i burc- amel

11.

Feradan zemn glleri tzedi

Hav olu blblden vzedi

890

P. 208b/1. Balk okunamayacak derecede siliktir.

369

12.

idv-i cihn ehriyr- zemn

Ki fer-i ebr-i dr fern

13.

Felek sars km-i evgnnu

Cihndan bendesi mihr fermnnu

14.

Ourd serr stine ad rh

Ki grine her yaadan dd u vh

15. 16.

Ngh dd-gh apusndan bir bzirgn, ki sd u ziyn mdine op gibi cihnda

sergerdn yrr-idi ve dyim deizler yzinde a mdine nlfer gibi u yzinde 17.seyrn

iderdi, Sulna du ve en lup taarru elin gtrib devletine du ld891.

1.

Bu resm-ile didi ah tercmn

Ki pyende olsun idv-i cihn

02.

Ki uyanulndan lur fitne vb

lc odndan yanar fitb

03.

Bu derv ul rz alebine taab ve zamet itiyr idp gce ve gndz uruda 4.ve

deizde yil gibi revn ve devn olup yz drl renc ve zamet ve an ekp bir a 5.dnr ve direm l itmi-idm. p ve Rs ve Bulr deizi kenrnda bu derghu 6.adl nms vzesin iidp rreml alebine bu arafa mteveccih oldum. Diledm ki gemiye
7.

girp deizi berr geem bu devlet ll- alalinde emin ve rat-la rzigr srem. 8.n

geldm ki gemiye girem her mlike anu talinde mr-i azzi arf idp bunca meaatile 9.l itmi-idm. Mecmn elmden aldlar; ml gitdi, baum da bunca zamet-ile urtarup geldm892.
10.

Hemn ben ula dd gster ud

eh eigine old u rehnm

11.

Ki oldur cihn iine re-bes

Murd anda bulur her vre bes

891 892

T. 120b/3. ...Beyt: B. 191b/6. // T. 120b/10. ...Beyt:

370

12. 13.

Henz ol bu szi ir itmemi-idi ki bir kii da ikyet ikyetine z itdi ki

Ben alebden m ve Badd umn balayup bu memlike azm itmidm. n

Ermenistna 14.Lfn km itdgi yirlere geldm. Ml ve avrum tamm elmden aldlar ve baum 15.hezr le-y-ile urtardum. yet ifls ve b-nevldan kendzm arau gce gibi old
17. 16.

ve gnm tre ve batum re. n tersnu bu derghdan ters olmaya bu derd

dermnn ve bu ulm intimn suln adlinden aleb idelm. didi.

1.

n ol da bu szi pyna iridrdi bir kii da fin idp ard ki 2. Ben

Analiyya mumlerindenem. Her ne ki mrm mddetinde azanmdum ve an azanmada meaat odna 3.yanm-idm, gemiye oyup deizin seferin itiyr itdm. T meger ki Mra gep ol aardan 4.fyide grem ve ol sermyeden firvn893 a balayam. Bir h- serd itdi ve eytdi 894:
05.

Ay h- dny v dn dd dd

Ki mrm turbn yiletdi bd

06.

n itdm bin bd zre nuust

Bes imi sat eyledi ry-i sst

07.

Dil ol bddan h olmad d

Anu bigi bd ilhi mebd

08.

arauda bir mevc irdi hemn

Ki didm yarld meger sumn

09.

Bir araya ngh irid zebn

Ne ara ki ol ara-y-d mevc-i n

10.

alb gndz m-ile ol gice

Ne diyem ki ol giceydi nice

11.

Bes ol dem ki ub old, yayld gn

Cihndan hemn nbedd old dn

893 894

B. 192a/1. // T. 120b/20. ...diy B. 192a/1. // T. 120b/20. ...Beyt:

371

12.

Ne gn kim ft am tb u teb

Anu gibi h olmasun rz- eb

13.

Sevilden afreng te nihd

Revn ld bize gemi mili bd

14.

utban bizi eylediler esr

Ne vr dest-i res anda ne destgr

15.

ekp zamet arc mr-i diraz

azanm-du rz u az niyz
16.

amsn fil-cmle hep aldlar

Bizi dm- endeye aldlar

17.

Nie mslimn bend zindndadur

ulu adum ve alan andadur

1.

Ben ol bendden aban re sz

ridm ekp ahr-zd u dirz

02.

Bu gn hdan zge kim ola kim

Ki def ide bu resme ulm-i am

03.

n bu taallumt sulnu mesmiine iridi ru-i ferrui ve ehre-i mbreki gl

gibi zard. 4.Far- amiyyet ve enfed-i keml-i efat ve aabndan arslan gibi aarmaa ve gne gibi 5.zarmaa balayup muarib old ve buyurd ki fil-l tcirler mallarn azneden 6.vir. Zr adm slm pdihlarnu deti buyd ki kmi iridgi yirlerde ur 7.ve arm alu maln alsa derler ve ora armyi bulup siyset iderlerdi 8.ve maln azneye teslm iderlerdi. Ve ehirlerde vilyetlerde alnsa ol ehr ve il 9.subasna ve nyibine bir eksksz dedrlerdi. Andan ora ury ve armyi aleb Zr er bunu zerine mebndr ki alu malna ve cnna
11. 10.

idp bulurlard.

begler ve kimler
12.

pyandndur. Henz ol ide mda mevcddur ki Nyibe aymn dirler,

andan Suln

beglere bab eyitdi: Bu meel cihnda mehrdur meclis ve mefilde 13.mekrdur ki n parsa avdan bir mni vi olur, gi ayrlar ve mur- zrlarda kst
14.

olup orusuz

372

otlamaa balar. Biz ol avyifi yet meramet ve far- rafetten kend 15.vaanlarnda skin ve emin omdu ve bria-i naamt ve bia-i saavtdan mreffeh lmdu.
16.

yet

amat ve abvetden ol nimet adrin bilmezler ve rat- refhiyyete r olmayb

17.

belki diyru tccrna zamet ve esb da iridrrler. Eger biz ol l ve limler

1.

kimllar-y-in eri ve fersn- ricl ve ebl irsl lursavuz icr-i snnet kmi

birle ki 2.-adls-sat ayrun min ibdeti sittne senetin -amel lup kffe-i cumhr atnda
3.

mar belki memd ve mekr olm olur895. didi. Beyt896:

04.

Eger ola fermn- Perverdigr

lam anlara kr gne gzr

05.

Andan ora a ol begler begsi smed-dn oban Beg -rametullh-, ay

6.

boynda

andan ulu ve mldr ve nkerl beg opmad ve salanat derghnu adm

ulularndan 7.ve beglerindendi ve sevet ve ecat ve keml-i ferznl ve merdnl birle alan 8.beglerden mmtz ve mstesn olm-d. Ve dnynu illerinde ve ehirlerinde gne gibi 9.her rata sebeb ve merr gibi her heybet ve dieye a avniyle andan re olurd.
10.

Mamre-i cihnu f ve arndan anu keremi ve inm mdine fual ve uar ve

11.

hnermendler ikrm
12.

ve alp ve bahdurlar, yigitler her yl apusna gelrlerdi ve anu inm ve

erf-i vaa irirdi. Ve ay ve Bayat boyndan uvvetl yigitler dirrp ve

pa 13.ullar alup ava ve arb talm itdrrdi ve aleb aleb Rabbul-erbb rs-y-in
14. 15. 16.

azya viribirdi. Ve kendzi da897 u erfna az iderdi. Her ne ki drul-arbden getrrdi, ylda sdt ve mutaavvfaya ve Mekke ve Medne ve uds mcvirlerine r lurd. Ve anu olanlar da yan zamna degin ki asamoniya
1. 17.

begligi anlaru-d,

anlar da atalar yolnca ol minhcu ibtihcna iltizm

gsterrdi ve yif ve

revbit ve alt mberrt al itilfil-lt ab- 2.fal ve ibdet ve erbb- ilm ve

895 896

T. 121b/4. olavuz // P. 210b/3. oluruz P. 210b/3. Bu kelime yok. 897 B. 193a/11. ...dyim

373

amelden muna lmazlard. Suln buyurd ki smed-dn 3.Sad arafna eri eke ve ol mhimme idm ide. Beyt898:
04.

nyet-i zdle gire yola

am sd merz-i Sad ola

05.

Ki ehr-idi pr zeyn mil-i ars

Kenrnda urur mevc-i dery-y Rs

06.

Berberdi Sada merz-i azar

Ve lkin deizden gerekdi gider

07.

Ki gire ol aradan gemiye siph

Yrr gibi gkde burc zre mh

08.

Sy- sad u srsn ve pa ve Rs

Srp la ciz gn bans

09.

Ve Emr Mbrized-dn-i vil nigr Beg ki bu dd- mn kerm adm ullarndand sipihr-i brnu gibi bir yigit lem-i ayb nev-resdelerin anda
11.

mubil

10.

grmemidi,

keml-i itidr ve bz-y kmkr birle mstahir ve ml ve ricl birle arste-

y-idi 12.ve Emr Kemnins ve Mefrz- Rm, ki Rmu bild- ve bunda melik-i mua ve ib-i kl
13.

ve etb idi ve Suln yed-dn-i Keyusrev-i ehd -anrallhu

14.

burhneh-, yle ki bundan

din ikr olnmdur899, anu muaddartndan bir kerme-i

15.

ayle-i km tevzicine getrmi-idi.

Ve eref-i arbet ve muharat- salanat iti

16.

bulm-d. Ve Suln yed-dn

ehdetinden ora da Suln zzed-dn

Keykvus ve Suln Alad-dn Keyubd naarnda 17.mel bra-y itirm ve manr ayn-i ikrm olm-d ve iddet-i vhibet olu esbb
1.

birle mstahir leker-i b

gern birle Armenistn arafna revn ld ve buyurd ki Derbend 2.iinde her apular, ki vardur, yup bidend bat gibi arb ideler ve lekeri dze 3.aralar ve dn dmanlarna bir zamet ve nikbet iridreler ki ymete degin anu 4.eeri kffr cnnda b ala. Ve

898 899

B. 193a/17. Bu kelime yok. P. 211a/14. olnmd

374

Mbrized-dn-i Erto Begi, ki salanat devletin 5.adm ulu beglerinden ve memleket eri balarnu ulularndand ve Analiyyanu subal 6.aa mufavv ve ol arafu f- ur ve kifyet-i umr birle dyim mekr ve mehr 7.ve ervet ve evket ve pehlvn- avm ve abyil, nmudr ve dilrn kr- zr birle mstahirdi 8.ve cem gider boy begleri ve Etrkine zaml-cy-idi, buyurd ki leker-i 9.cerrr birle sil arafna vara ve gli Firenk knelerinden perdte ve deiz
10.

kenrnu mhimmtn bile varan begler-ile ste

la. Begler ve ulular ehriyr-i 11.zamnen tat inde yz yire odlar ve eytdiler. Beyt900:
12.

Ki peyveste olsun cihngr-i h

rirsn ad ggsine yitr h

13.

Felek bendesi mihr fermnuu

Zamne aleb-kr peymnen

14.

Ger gresin na fermn da

Nihenkden ol la nli teh

15.

Ve ger kebk senden bula zr tb

Bula teng an- hevy ub

16.

Eger diye fermn de rzigr

lavuz ad-y-la ber kr zr

17.

Ki ger ar ola hem ver demuz

Iradan ki peyd ola ger demz

1.

la ar tedvrden o zamn

Ola zr-ile tbsz- n-tuvn

02.

Eger cem ola al r-y zemn

Bigi birmze idemez ry- kn

03.

Diyp bu szi ara dlar

Tevecchle kffr evin ydlar

900

B. 194a/8. // P. 211b/11. Bu kelime yok.

375

04.

ur itdi her yaadan r ny

Ki deprendi u kemer cy cy
05.

Ve alt-tertb r- ehmet ve armet ve cat ki salanat devleti malii-y-

n 6.fet-i l ve ahr- adda hevdrl ve cn siprl901 itdiler zid -azze ismh- avni
7.

ve adv-i aam batnu teydi birle ol mhimmtda cn u dil birle drdiler.

08.

ikr-i met-i Suln be-Mevi-i Keyubdiye der-Mddet-i aybet-i Umer902

09.

n begler subalar -raimehmullh- ol eriler, ki ol ulla nmzed olmlard,

yar ve berk-i 10.iddet vhibet-i tamm birle ir itdiler ve avn u Mabd ve li-i mesd birle svr aametin
11. 12.

svr oldlar. Suln kend kevkebesi birle bir depeye d, t erin

mulaa ld. n anlaru li vechinde aret ve naret mhede ld,

Allhu -tel- 13.ve -teaddes- adn diline getrdi ve begleri oud. Ve env ser-firzl birle anlara bende-nvzl
14.

buyurup ul-i marib ve incz903- muliblerini tadm ve imet

15.

ms-yi mekra birle mstahir

ld. Cmle du ve en lup ba odlar ve sye-i

cihan-ferne fern ouyup yola mteveccih oldlar.

16.

Bular n gnldi ve h- cihn

Yine dndi bile nie bendegn

17.

Bir araya kim did Kirdikr

Behit itmi ol orada ikr

1.

Egeri ol arada itidl hev

Olurd yire mk-i dest-i ab

02.

emende eyle-y-idi leb cyibr

Ki nev adan r-yi zb-y yr

03.

emen drc-i kfr am yine

Glbn glistna sam yine

901 902

B. 194b/3. // T. 122b/16. ...riyet P. 212a/8. Balk okunamayacak kadar siliktir. 903 T. 1122b/12. incr

376

04.

lup anberin bd- zlf-i emen

Gliyle ardurd mk-i oten

05.

Anu gibi meclisde bir nefes

an micmer lle-ve dest-i res

06.

Bir arada onm-d ehriyr

Ki dden-idi bahr bahr

07.

Sernu ki annda-d mihr mh

lurlard o cehd-ile aa nigh

08.

at rad anda ayvn gzi

inde-y-di hem ab- ayvn gzi

09.

Ki ol emeden em-i lem seni

Serser zemni cinn gleni

10.

Hem inde bir sebz dery-y revn

Ki b-ebr gibi ru- sumn

11.

Yrrlerdi mhleri mil mh

seyrnda suln devlet penh

12.

ulanda her birin ala zer

ol ceven-idi am sm per
13.

er-d gllerden te nin

Ki ren-idi anlara em-i cihn

14.

Aalarna olm-d ibl-i br

Nv-y afer our-d hezr

15.

am mvesi n dr-y cn

am syesi asyi ins cn

16.

Cihn mihr ibh ber vey nihd

Be-nm-i idv cihn Keyubd

377

17.

Suln- lem Keyubd bir mddet ol rrem-bdda ki rava-y Firdevs anu

1.

havs

itidlinden rekilterdi, al gibi cnda ve gne gibi sumnda imet 2.itdi.

Ve abr- futa muntar olurd ve taviyet-i dn-i Yezdn ve temiyet-i umr- 3.cihnbn ve terb-i mhimmt melikdr ve kmkr lurd. Beyt904:
04.

Seergh urd-i zerrn sinn

Felekde old mil du kmurn

05.

rurd avu pr tb u c

Gge irirdi irv ur

06.

ard geh usrev-i br-gh905

Ondan bulutdan ar gibi mh

07.

Piyde svrn gerdn- tuvn

Rikbnda devlet gibi olup revn

08.

eh ol det-i mn nihd ire d

Olurd varup mre -ile dd

09.

Her ilmden irir-idi aber

Ki kim oturur u kim ider sefer

10.

Yine irrdi ayvnna km- c

Cihn aa utm-d cmle r

11.

Eli bigi alm der br- gh

Uludan kiiden kim isterse rh

12.

rrdi eh atna mr br

Ki adlinden olurd rst-kr

13.

Dkerdi gelp vn- ber-n-efrz906

Ki olur-d seyrnda em-i niyz

904 905

T. 123a/11. Bu kelime yok. P. 213a/6. bgh

378

14.

Oturanlar r ururlard zd

Oturd uran kii b ayd

15.

Yiridi gtrrdi her bir kii

Hemn alu ola-y-d anda ii

16.

Hem ol radan h- kti sitn

Bir eyvna da olurd revn

17.

am bilici ve dni, fezy

am ib-i dn tedbr ry
1.

ulmn nm urn siph

Bulurlard alvetde bir cyigh

02.

lurlard her bbdan meveret

Ziyd itmege hret ve menabet

03.

Tedbru genc-ile kr- siph

Ki nice gerek fikr her cy-i gh

04.

ys it nedi merdm-i zr dest

Ki uzatmazd hlara r dest

05.

Her yineden ol mihr ola yegn

Cevb firistde-i her zemn

06.

lurlard ryini cmle tamm

Dkilrdi pes n u drus-selm

07.

ehinh inde yine mr vn

Dkerdi naim vn- cennet nin

08.

lup imeti nigr hem

Olur-d ullda bit adem

906

P. 213a/13. firz

379

09.

Nvle viribir-idi ol zamn

Dilverler-in dkldkde vn
10.

arlard vn yindginde am

atndan cihndru ol ve b
11.

lup imet ehriyr- cihn

Klhn gej or-d sumn

12.

Olup yine cemiyyet nmdr

Bezenrdi dergeh-i ehriyr

13.

Dirilrdi cmle arfn- bezm

am nmdrn ve rn- rezm

14.

Dzp drl szendeler sz rd

dp ny ni nev-y srd
15.

Bulardan ki her dem gelrdi ur

Dil-i seng-rede opard c

16.

Yine bezm tze olup ste

Olurd let luf- perdte

17.

Ne gerdn gzi grmi anu yzin

Ne g-i zamn dilemi-idi szin

1.

eb u rzi hinh- km-kr

Bu nev-ile orard rzigr

02.

Ger ola-y-d bir haftada rzy

lur-d bir kez tem-y gy

03.

lurd geh rz-y ikr

Geh ki olmayayd da drl kr.

380

04.

ikr-i Gozeten-i Leker-i Suln- der-htimm- Melikl-mer smed-dn Emr obn -Rametullhi-907 ez-Dery-y azar
05.

n siph- h uzar adna deizden ld, fl ilinden urudan deiz kenrn

6.

utup gitdiler, Sd ehrine vardlar. Sad908 keferesi, ki heme cad-i iln 7.ve

knkre-i edbr anlaru rzigr arnu knkresine oturm-d ve dr 8.ve vrid ve bzirgnlar incitmesine bl balamlard, grdiler ki deiz yzinde gemi 9.yilkenlerinden hav yzinde a ggercn uar gibi deiz yzi olu gemi ve yelken olm ve urudan da 10.bir eri gelr ki anlaru at ayandan ve rn ve nefr avzndan ve ar mtezelzel
11.

olur,
12.

oru ve lerze endmlarna dp muarib oldlar ve ehir apularn yapup ve burc

ve

ebdn berkidp urdlar. Begleri ve ulular bir yire dirilp meveret ldlar. Tedbrleri
13.

bunu zerine muarrer old ki bir dni ve tedbr ss pri, ki rzigru ticretinden 14.ticrib
15.

tamm l itmi-idi ve gerdn- kirdnu renc ve ratn firvn mhede rislete itiyr itdiler. Ac atlu ve iri yuma szleri bir birine ardurup

lm-d,

16.

begler begi

smed-dn Bege revn ldlar ki Biz h- cihnu ul ve fermn-berdryuz 17.malm degl ki bu midr eriyi bunda gndermege sebep nolm ola? Eger bc ve ar
1.

ve

abr ed itmekde bizden crm ve futr hir oldysa, anu armetine met 2.gsterelm ve fermnnu imtili birle dvr ii sn lalum. Ve eger Rs vilyetine 3.azm lursa serv-zd gibi yigitler imetinde tertb ve yara-la viribiyelm ki 4.ol imetde ba oynayup sulnu dmanlarna lc uralar ve cnlarn dir itmeyeler. 5.diy. Ve bir ili da sratile pa nna irsl ldlar ki sulnu erileri devvb ve cevr 6.zere bu arafa geldiler. Deiz mevci c-u ceyden polad- raende gibi grinr, bu peleng heng 7.eri, deizde nehengden dilrrek ve uruda an arslandan yreklrek drrler. Beyt909:
08.

Bular grmedin bahr u get ve b

Eger lalar cenge bir dem itb

907 908

T. 123b/23. ikr-i ve Ramatullhi kelimeleri yok. P. 214a/6. Sd 909 B. 197a/5. // P. 214b/7. Bu kelime yok.

381

09.

Bize iledp aner-i b-gn

Ki bizden ire bare dek cy- n

10.

Bil kim bu u badan ad revn

Deizden eri dete irse hemn

11.

Bir tedr buldun yandurur

u gibi aar bodun andurur

12.

Dinde bun grmedi ey u b

Ki yilden a od u uta b
13.

Dkilrse araya bu mevc eger

Ne pa alur ne Rs u azar
14.

n pa an bu aberden gh old, md-i Kelmini mad ulinden 15.l

16.

grdi ve Rs melikine da aber gnderdi ve ilm itdi ki dergh- n-madd bu udda mteveccih olmlardur. Beyt:
17.

henehden askir-i

Gemidendr yle dery-y b

Ki dmez deiz yzine fitb

1.

Biz smarladu cn n iridi merk

kfe nlur irse zam- tekerek

02. 3.

Gerekdr ki bu dien define ve bu nzilen refine re lalar diy anlar da

cmle

iller ve abyiline aber gnderp bir haftada Rs dilrlerinden ve pa

bahdurlarndan 4.on bi msella atlu dirildi ve Sada yan gelp muntar oldlar ki Sadler adam 5.begler begi imetine vard. Pr Fertt bir iki keleci ankebt evi gibi sst syledi aberlerden ki 6.aa marlamlard uri urn tarr idemedi. ll bu midr diye bildi ki Melikl-mernu 7.elfndan tevau oldur ki eriyi dnderip gide, t ki biz da imetde tar ve ted 8.itdgmz zrini bi-ader-i imkn dileyevz ve ull resmini mcid ve eymn ve peymn- 9.al ve ve birle mekked lavuz. liy imdiki vaitde nal bah resmince elli bi 10.parpara imet idelm. Melikl-mer, smed-dn oban Bege ayup aaba geldi ve eytdi ki
11.

Tc u tat ssnu kmi birle eriyi bu

382

yirlere ol niyete getrmedm ki av meatinden avli birle ime alel getrem. didi. Beyt910:
13.

12.

yz dnderem ve her id-i fsid

Ki fermn- h- cihn bulmam

Dil bari rh- revn bulmam

14.

Anu n ki lam ebistan bm

Da olmaya bd bu Merzibm
15. 16.

Her yife, ki sulnu fermnndan b ekeler, av-i iln birle an- merb

olup

dergh- usrev-i lem eigine varsarlardur ve anda cezlar neyse griserlerdr. Ve ve mallar zecr ve ibret griserlerdr. Ve her kim ki ademini iat
1.

alan

17.

dyiresinden

armayup fermna mu olsardur, benden menn selv leetinden

2.

ayr anu eyym mna

irmeyiserdr. -Amm men aleme fe-sevfe naibh

mme yradd il rabbih fe-yuaibh aben nkran 3.ve amm men mene ve amile lian fe-leh cezen el-sn ve se-nel leh min emrin ysran- yetini oud. Beyt:
04.

Bu szlerden ili olup n md

Gzine siyeh old rz- sipd

05.

Sipihdr ekdi eryi revn

Deizden uruya r-i jiyn

06.

olu Trk-idi ry- ar am

Liv-y-la olm-d ova opolu

07.

n iridi Etrke Krd siph

Direfende ceven ebr ire mh

08.

Cihn cmle pr ceven t-idi

anaydu ki lem aram-d

09.

Si imedin orudan cmle mest

Olup an-la cndan am yud dest

910

B. 197b/11. Bu kelime yok.

383

10. 11.

n kffe-i askir selmeti ve kmurn ve dumn birle deizi gep ve urudan

gelp

Sad ovasna ond. Begler begi smed-dn oban Beg faru ferat ve

dlndan 12.bezm lt dedp er beglerin ve serverlerini oud ve yn ve tertb-i tamm birle 13.ns meclisinde ve selvet mamnda anlaru-la oturd. Beyt:
14.

utup elde evvel penh- siph

olu bde raende mnend-i mh

15.

Egildi eh auban pdi yr

Mey ien aan cenkden ua yr

16.

ekiben meyi bir nefesde tamm

Od eri balarna selm

17.

eri balar hep r urdlar

Du oyup stine urdlar

1.

Didiler cihn dver ol ehriyr

Olup o yaasun cihn ehriyr

02.

Pes andan am idiler cmle mey911

Piyde cihndr ve prz- pey

03. 4.

Dn buuna degin urup ve lup cm bde ol serverler arasnda dyir ve syir

5.

old.

n olu ve dostignler iilmekden ser oldlar, her biri adrlu adrna

ve

mamlarna gitdiler. Seer-gah n semen budalar emen-i nl gleni zere hir 6.old, alden bir atlu Melikl-mer imetine geldi, du ve en lup eytdi ki 7.Trkden baded eri belrdi, gelp irii yrrler. diy. Sipihdr ve begler n ol 8.szi iitdiler, buyurd ki eri ca gelp ks avzn sr gna iridrdiler. 9.Andan ora begler ve serverler buyurd ki n bir eri, ki eger ot olursa da
10.

bimesi mmkin degl, bize grindiler,

11.

gerekdr ki erenler gibi yirmzde arr idevz ve geregi nan lev-i cn zerinde ebt idevz. Ardumuzdan
12.

bigi cidd-ile tbde urup ebt

deiz uy rbda ve mzden

911

P. 216a/2. Pes tamm andan iile mey

384

arb od rma gelmidr ve ama yol cmle

13.

udddan mesdd olmdur. Andan

din ki Rs ve Ssnden anlara eri ve 14.meded gele zrh ten zerine kefen yirine geyelm ve anlaru-la mmkin oldua cn-la
15.

drelm. Amm ol ar-la ki n eri biri birine

16.

aru gele ve erv eb mufraatinde

nln ola oyalum ki t Trkler bi iki amle anu-la skin olsun. n anlaru912 yini ve

getrp burunlar yeli ve renc ve avletleri bkrlar vesine iil bulm olavuz.
1.

17.

lalum segirdimle ceng-i peleng

aralum erlig-ile nm u neng

02.

Cihn ire almaz kii cvidn

Meger ala merdmden ad nin

03.

Ve ol arafdan Trk erisi cenk endesinden bh olup Bar-i Aar mili ca

geldiler 4.ve eytdiler ki Bunu bigi ar o eri, ki bizm zerimize geldi, deizden ve urudan 5.bizm imz arb olup erfdan bel hcm itdi. 913
06.

vus- zerrn pr meri

Yzinden od perde-yi fisti

07.

ur itdi ks ner v ny

Her aradan avze-yi hy u hy

08.

ki leker atlandlar cenk in

eb rstden cenge heng-in

09.

Hav tre kndi zemn lal-reng

ard gge tei nal-i seng

10.

alb t- burrn dest-i hner-ber

der gibi ber- ayn tre ebr

912 913

B. 198b/17. // T. 125b/2. ...ileri T. 125b/6. ...Beyt:

385

11.

Yaar tr peykn n bd berk

Adya peym nedr derd merk

12.

Zbn zam ve nze tb-dr

Bed-end sern iderdi ikr

13.

Gl te knden afrte

lurd ad irmenin ste

14.

Mam- ad kemn- kemn

Hem olm-d mihr cy-y kn

15.

Ki cy- dili aneri b-gn

Adurd her laa dery-y n

16.

ebn-gehde bu knbed-i lciverd

Ayn itdi arb klli sur u zerd

17.

Niyme girp t u anerine

Gir dndi ol iki leker yine

1.

Sipihdr- heneh-i kmukr

Olup tze ru ld o kr- zr

02.

Ki urdi ran zerrne t

Odndan yzine siper dutd m

03.

Atndan inp tze usl eyledi

Mnct idp arete syledi.

04.

Ve iki rekat namz il ve niyz ve taarru birle ed ld. Andan yzin opraa

urup a -tel- 5.aretine mnct ld ki y dver-i dd u dn! Her neye ki naar luram cmleyi sen 6.amediyye ve ud niyyete dell-i a ve hid-i mula buluram. Gkler yzi sen mihr-i cihngrden 7.ren olur, af- rub kffr glinde sen heybetden belrr. Ve kitb- kerm-i ayr 8.malda buyurdu ki -in tenurullhe yenurkm ve

yebbit admekm- sen lufu 9.syesi ve b nihyet meramet birle rev grme kim

386

biz ullara pa erileri anyiminden olmadn muvedet lavuz. Beyt:

11.

10.

heybet ve iff l ola ve bu mad l

Budur dilegm senden iy kr- sz

Bu o dmeni lasn bize z

12.

Ser-i serkei zr-i seng eyleyem

Cihn bu Etrke teng eyleyem

13.

Andan ora ser perdesine vard ve begler ve serverleri oud ve her yire, ki vcib-

d, 14.alya gnderdi ve n- usrevnden ora mey-i eruvn aleb itdi. Ol sebeb-ile d ve

15.

fera ziyde olup ayu eksildi ve muveret ve muarat ensnda eri beglerine ve
16.

serverlerine Amm
1. 17.

eytdi ki Siz her biriz imet-ile salanat derghnda benden azz-reksiz.

n i ddi yardm ve yoldal lzm old, bugn bu del cehd-ile av

old, egeri bizden ve anlardan ayl dem telef old ve lkin irte yine bunclayn say914

driisevz. 2.mdr ki muliflerden cihnda nm nin omayavuz. didi. Begler ve serverler aa 3.fern itdiler, eytdiler y kmukrl memleketin gevher-i der-fin ve ehriyrl 4.niknin na ve nin! Heme aner-i sebz-reng yzi utlu olu ferinden gl-gn
5.

olsun. Egeri biz h- cihnu ullaryuz ve lkin eger buyurursa imtil-i

km 6.Ran tuvsan- eflkden gerelm ve her ullu ki buyurursn r- at ve mutbaat 7.vcip bilelm t suln imetinde yzi uy l olup emel muaal ola. Ol yaadan 8.n Trkler Acem ti zamn Rm erisinden mhede lmlard ve ekeri mecr ve ana 9.ar olmlard, eytdiler Sad al gnh-y-n ve anlaru su armetine bize ym
10.

gstermek gerek-d. Amm n i bua iridi, sebksr ve

11.

kisrl-la baumuz bile

virmek olmaz. Gice irteye degin bu endeler birle ayrn ve

sersme ve mtereddid ve mteayyir 12.olmlard. Ve rb irbnda ve iltihb nrnnda ar ve ar almlard. Beyt915:

914 915

B. 200a/3. // T. 126a/11....idp P. 217b/12. Bu kelime yok.

387

13.

Seer-gh n ry- nl semer

Gneden bedd itdi zerrn siper

14.

ald v old serig hisr

ol tri altn siperden hezr

15.

Sipihdr r urd lup itb

l elde birende mil-i fitb

16.

Buyurd ki atland cmle eri

Ki anda bileler bahdur eri

17.

irv itdi ks u fin ld ny

Ki old cihn ululu hy u hy

1.

Yire indi yarya gkden sr

Zemn ld dery gibi cmle c

02.

ki leker old berber kh

Birinde sth ve biri b kh

03.

Sipihdr eytdi ki iy servern

Bu gn rz id cn u ryign
04.

n olmaz ten cvidn bedd

Gerek nmu neng-in olma ehd

05.

Dilerem ki bir amle lam bu dem

Ki dmen vcdn idem adem

06.

Sevenler eh bize yr la

Ad cengine brd ve br la
07.

Ola kim meded la ol b niyz

Ola aru bu krih-y drz

08.

Bun didi dery gibi ld kef

Girift s yirine urd kef

388

09.

opard at ayayla k gerd

Ki bminden old gne nr916 zerd

10.

eri old ser t ser ankte

Olup an-la opr amte

11.

opup Trkden o irv nem-renk917

Maar gibi dkldi tr adenk

12.

Sle nie tenleri deldiler

Nie canlar o-la aldlar

13.

ldan nie b perrn-d

a oma firvn-d
14.

Anu gibi-y-idi kteden dest-i gn

Ki gze grinmezdi r-y zemn

15.

n Etrk grdi bu resme sitz

utup r u nr rh- girz

16.

unu gibi aard Trk siph

Ki arar yili sra ebr-i siph

17.

Ki ayl rup itdiler o esr

Bu resm-iledr det-i ar- pr

1.

Ve begler begi smed-dn oban Beg ol bir merdne amlesi birle

gl
3.

2.

knesini azn teredddinden artdlar ve dumnl ryetini sipihr-i berrne

irrdiler ve kmurn ve nl mad ve emn birle drlarna dndiler.

916 917

T. 126b/12. yzi / P. 218a/9. nzi T. 126b/14. arenk?

389

04.

ikr-i Lbeger Kerden-i Melik-i Rs ve Mulaa Costen ez-imet-i Melikl-mer smed-dn -Rametullh05.

n Rs meliki pa erisin sndun iitdi, anlaru alleri yaramazln ve

6.

reziyetlerin istim ld, vezirlerin ve beglerin oud ve eytdi ki Biz bu leker-i 7.cerrr

birle ve bu tz cenk dilver ve bahdurlar birle cenk ve cidl lmal azm ve ferheng
8. 9.

cddesi kifyet ve diryet arasndan bed ve bad grinr. Bely kendzine ekmeklik al u dniden degldr ve hem bize suln ibelinden bunca rzigrdan ber bize
11. 10.

bir

ziyn irimedi. Ve al va ras ubr knesinden bir toz bizm rzigrmuz

ehresine

onmad. n i bel-i ml ve ln-i mal birle myesser olmaya, ol vatin murebe

12.

smn nndan ekmek malaatdur. diy tedbr itdi. Bir ry- vuh ss cst kiiyi
13.

rislete

itiyr idp buyurd ki bir nme olu taarru ve niyz ve azram birle bridler ve

Begler 14.begi oban beg atna ibu nehc-ile ki nam olund gnderdiler. Beyt918:
15.

Didi badu cihn Kirdikr

udvend-i cn-ba amurzigr

16.

Nigrende-yi enberi nlgn

Ferzende-yi knbed-i b stn

17.

Blend eylesn efser u tat- h

Fen olmasun devlet u bat u h

1.

Bil imdi iy ser efrz u usrev perest

Ki yodur apu mili ferunde dest

02.

Sipha yarasn ve pehlvn

Ki sendendr - devlet cvn

03.

Gne gibi ren sm- red

apuda mu emre dm u derd

918

B. 201a/16. // T. 127a/8. Bu kelime yok.

390

04.

Dil yinesin ldu ol resme pk

Ki yodur da jengden aa pk
05.

am ret nuret pyidr

Grinr amrde hep ikr

06.

itdm ki bunda getrd siph

Ve l bilmedm nicedr km-i h

07.

Eger pa avmi benm szm ve rym iitdilerdi, n nasatuma uymadlar,

anu-in 8.ibdetden allete dp malaat yolndan azdlar ve o ve lnc bir birine

9.

ardurup bunca nzennler ann yire dkdiler. Ben n ki arb- umr

10.

ittif-

cumhr ve naar- f ve kf birle nazar ldm, sadetm919 yinesi ryinde yle 11.grdm ki Sulna il ve cn ve dil birle bende olam. n bu diyr t-i cihngr 12.birle fet olna. Bir server ve ahramnsuz imret ve ab ve ala imkn yodur. Eger bu
13.

kemne uln

kend nab itdgi ullarndan ayarsa ve bu mlki ve cnum baa balarsa 14.ve Meliklmer -azze narah- imetinden tavau920 bu bbda miync olup suln
15.

imeti

aretine ilm idp bu bendeyi mstemend u ve u lini ar la. 16.mddr ki maall-i ablde dp l ve avl be-yet o921 ola. Beyt922:
17.

apusnda ol resme ull lam

Ki mlkinde bir melik perver olam

1.

Bu ahd ire t kim olam sur-ry

ilf olmaya vade midr- my

02. 3.

Pes her diyru tengslarndan tufeler imeti tertbine mel olup engri ve tvil

atlar ve Rs ketn ve semmr ve sincb ve m ve rs krkler ve gevher-i beda ve

yigirmi 4.bi fuluri bir mfi ve mihrbn ili eline virb923 Melikl-mer imetine

919 920

B. 201b/12. ...ehresi B. 201b/16. // T. 127a/1. // P. 219a/14. ...oldur ki 921 T. 127a/20. ey 922 B. 202a/1. Bu kelime yok. 923 P. 219b/4. dirp

391

gnderdi. 5.n ili lekere vard, Melikl-mer anu serperde ve ameti ynin ve brgh rifatini 6.grdi. Rabbul-erbb -tel ve teaddes- aretine mnct idp eytdi. Beyt:
07.

Ki iy mcid u liu mihr u mh

Beni lma bu avm elinde tebh

08.

Bu i ire ben bendee yr ol

um fetinden nike dd ol
09.

n Melikl-merya Rs melikin924 geldgin ilm itdiler. Buyurd,

10.

mrbnlar925
11.

aru vardlar ve adrlar urb ondurdlar ve n ve arb r idp

onuladlar. Ol gice an rd ve surd-la eylediler. Beyt:

12.

Ayn itdi urd n sumn

Bekr dr raende meh-i pehlvn

13.

Oturd encm yannda siph

Buyurd ki t adlar bb u rh
14.

Andan ora mihmndrlardan birisini iliyi oumaa gnderdiler ve rd

15.

buyurmd ki

selmatl926 ve dergh- yn ve aamet-i tamm birle urundu ve msella

yigitler-ile aflar ekp 16.urmlard. Muraa eyerl ve uyanlu atlar tav ve ser-efsr hvr birle rste idp utmlard. berkistvnlu atlar zerinde,
17.

Ve b-yi cy fevc fevc altunlu zerkfit cebelerle ve

1.

yle ki bandan ayana degin demre ar olmlard,

her arafda sler cikinlerinde 2.ve ellerinde bd-py ve zemn peymy at zerinde af ekp urdlar. Andan iliyi alup iki afu 3.arasndan gerdiler, yle ki af uzunlndan ard bir zamn oturup dilendi. Andan 4.ora Melikl-mer imetine girdi ve teelll-i meskenet-i tamm birle yzini yire urd. Beyt927:

924 925

B. 202a/12. // T. 127b/11. ...ilisini T. 127b/11. mzbnlar 926 P. 219b/15. selml 927 P. 220a/4. Bu kelime yok.

392

05.

Nevziler itdi cihn pehlvn

Ki iliyi ld av dumn
06.

ridrdi peym ve und kitb

lup ar o tufeler b-icb

07. 8.

Melikl-mer cmlesin abl itdi ve fl-l eri alna ledrdi ve iliyi gn

anda arn-i selvet ve raf- iret idp eyledi. Drdnci gn, n knbed-i sipihr 9.gerdn

zre eme sz zer-nir be-ddr old ve begler begi begler ve serverleri oud. 10.Ve anlarula meclis idp oturd ve eytdi ki n Rs ar cbils utup
11.

bc ve arca iltizm

gsterr ve bizm dergh- cihn-penhumuz ulluna bil balar 12.ve iat ve inyd yoln pk ider, hemn ol yegdr ki biz da anu nms mufaasn
13.

mars utup mltemisini

icbete marn luruz. Ve li salanat areti imetine ar 14.idelm, siz da bu bbda ne avb grrsiz? diy syledi. Beyt928:
15.

Gerek lasz drl tedbr ry

Ki tenh lan r-yi bulmad cy

16.

amsna gencnesidr au

Bu gencnen gevherine bau

17.

Ki var bir birinden tefvtle far

Gherlerde ol resme kim pv far

1.

n erin ulular begler begi imetinden bu kelimt istim ld, eytdiler

ki 2.H bir fikr ry pdihl nms riyetinde bundan yg fikr ry olsa olmaz. Ve 3.h kimesne mkilt ve muilt kerhini bundan yg aa bilmez. Beyt929:
04.

Tedbr tu der ulmet bha-y avdi

n pr tavaur d ul- ser-med

928 929

B. 203a/2. Bu kelime yok. B. 203a/8. // T. 128a/12. Bu kelime yok.

393

05. 6.

Andan ora iliyi outd ve eytdi Suln gnhsuz h kimesneyi hviye-i havdan

ve zviye-i ilna atmaz. Ve lkin mtemerridler tarki ve mulifler tevbinde ihml ve

imhl cyiz grmez. 930

07.

ul olsa eh olasn ehriyr

An istese olasn kmkr

08.

Cihr dna rm it cebn

Ki mihr revn ola ender zemn

09.

mm budur ol Allhdan

Da fer dd ehenhdan
10.

Ol ilden ki andan ma fitb

Ol elfdan kim gler vech-i b

11.

Anu gibi luf-ile ide seni d

Ki h itmeyesin geen gni yd

12.

Andan ora iliye ilat-i vulat buyurd ve pdihne tufe, yle ki ab-
13.

himem-i atlardan
15. 16.

liyen olur ve anu gibi kerm melik keremi ve at- erfinden gelr, tz

14.

atlar ve hind altn urulu l ve zerd-dat ilat ve muraa nev-rz brk

virb931 birle, ki mamn fnn nvzi ve efat-idi, irsl ld. Andan ora ol nihyetsz anmeti ki emvl ve merkib ve ilmn ve civri-yi niamy ve muaddart-
17.

asn

pk ki u glleri bels ve af ehri idiler, atrlarla Snp ve

1.

asamoniyyaya

revn ld, andan Sad rezmi azmine idm itdi.

930 931

B. 203a/12. ...Beyt: B. 203b/4. // T. 128a/23. ...bir nme

394

02.

ikr-i932 Eyym- Devlet-i Suln Alad-dn -Anrallhu Burhnehu- ber-Dest-i Melikl-mer smed-dn Emr obn933
03.

n Sad al pu kesrini ve nmslar sndun ve Melik-i Rs

4.

mulia ldun iitdiler, be-kll dil-ste ve mdleri aras ikeste old. 5.re-szl ve

cnbzl lma niyyetine ehr brsn ve enecek yirlerin 6.meremmet itdiler ve mekale ve ar olar ve oplar tertb idp urdlar. Ve cihn grmi 7.prler ve ass934 o ekmi kiilerle encmen urb meveret itdiler ve eytdiler ki H 8.ek yodur ki bizm ehrmz env eyir ve eslia ve vste ve merdne nevste 9.avaclar birle rstedr. Ve lkin erbb- devlet birle avlet arin itmek ve mesinden
10.

muenete ve mulaatda

murebete temyil lmadur. Ve gne yzini bal-la suvama 11.killer ve dnlar ii degldr. avb oldur ki ymetl nesnelerden, ki genc ve azne yaraya, tertb idevz. n eri ehri apusna gele, iledevz. sipehdra marlayavuz. Altn ve gm-ile demri tadm idevz. Ol avm936 alf937 ve sfehs biz brlar mukem lmuz. Ve iler eyir ve esliadan h da ziyde gerekl
16. 15. 14. 13. 12.

brkine ve ilyesine

Ve kendmzi935 zrl birle

kend ba ve cnumuzdan def itmege

dil uzadup ve aat ve sefhet ldlar ki

itiyn geregi gibi itmma yitrmiz. Ve degldr. Teni bi-l-klliye brala virmek
1.

17.

ve sefhetde nihyete irimek merdd- ayr- mamddur.

Ve kil-arafeyni

memm ry oldur ki n eri belre ve piyde ehirden ara 2.ma gerek ve gli kneden boalnma gerek ve teskn-i ubr-in yze u 3.urma gerek ve dilrne ve rne amle itmek gerek. Beyt938:
04.

n olmaz cihn ire kes pyidr

Nn ora ve lmaya kr zr

932 933

B. 203b/8. ...Fet-i Sad Der / P. 221a/2. ...Der B. 203b/8. // T. 128b/4. ...Rametullh 934 B. 203b/13. // T. 128b/8. ...ziyn 935 B. 204a/2. // T. 128b/13. ...zinhr 936 P. 221a/14. Bu kelime yok. 937 T. 128b/14. iclf 938 T. 128b/19. Bu kelime yok.

395

05.

Eger vr-ise arada bir nm nenk

Nn br am-la lmaya cenk

6. 7.

Gmn yledr ki n anlardan bir blgi ste ve mecr olalar, bunda tavauf

ve dirnek itmeyeler. Ve eger bizm devletmz tz olup zerimze vafen olalar, bize bir

ikest 8.ola, aup ehre girevz, diy. Bu cmle zerine ii muarrer ldlar. Bir haftadan ora 9.leker-i cerrr ehir apusnda nzl itdi, n yindkten ora meclis ltn
10.

itdiler. Env lt- smn ve zerrn birle nigr-ne-i n gibi bezediler. n 11.ehir al sr zerinden naar itdiler ve cey y ve szni mhede ldlar ,12.ol srrdan vey ve br anlaru line hir old. Melikl-mer arau gcede arfler birle tedvl ve tenvl lurd. Ve sem- msira ve nev-yi hezr lurd. rtesi, n
15. 14. 13.

ren cm od ve ferru nejd

dilvz naz- maz- pr zemzeme-i

siyeh reng etr yzinden rusre-i eb

usrev seyyre azmaa balad 16.ve sumn dvnndan gnee cihnbnlik menrn tavi zerrnle939 mzeyyen ldlar. Beyt940:
17.

eri cmlesi geydiler ceveni

anaydu ki avurdlar gleni

1.

Revn old bir a gibi er

opban ad-y dehilden ar

02.

Gne n ki gsterdi nr- cebn

Hav old pr erre hinn

03.

ki br old berber m

Biri a olm-d ve biri t

04.

Savac yigitler urup drl lf

up ara oldlar f f

939 940

T. 129a/7. zer birle P. 221b/16. Bu kelime yok.

396

05.

Revn itdiler tri mil-i teg-rek

Ki cndand amle becid arbek941

06.

Ki serverlik erlig-ile bulnur

Er erligi andeyse bilinr

07.

Savaurken ne ad nejd

letdi hemn mr kini bd

08.

l zam-y-la teni servern

berf zre engirf iderdi revn

09.

Ki t alad ayme-i nl fm

Yir altnda suln urd-i nm

10.

Pes oldlar sde iki er

len ldi anlar ki ald diri

11. 12.

Egeri askir-i manradan ayl kii mecr olup anlar hc nfnda dkilp

ald
13.

amm sm cn im uy birle Sadler vcdlar na ferne levinden

14.

mav old ve anlardan nin almad. n ur- zer merii marib zviyesinde
15.

pinhn

old, sepd kmukrl innn brigh arafna maf buyurd. Bir eyln

ve myide
16.

dkldi, ki arz u niyz madesi andan melil-ihb olurd, bezendi ve erbb-

n ve

melh-yi r itdiler. hinh aretin ft zerine aln cn perver birle 17.gyendelik itdiler. Ve alpl ve bahdurl ikrini, ki askir-i manra ol gn tadm lmlar-d,
1.

ozanlar ve opuzclar elf- arnb birle ber sebl ikyet itdiler. Amm ehre fin ve

nle 2.dp Sad ehlin feryd semvta iridi. Begler begi ol gce iret-i ad- 3.efr birle merref utd. n mehd prze-i sumn menc zerrn urd-i tbn gibi 4.old ve pertev-i nrdan ulmet-i deycr zyil old. slm lekeri demr a gibi arekete 5.geldi ve begler begi apusndan nereler alnup nefrler uruld ve Sad ehrinden 6.yaya up alanlar onatdlar. Ve atlular da

941

B. 204b/12. ardr / T. 129a/13. ...merk

397

up anlaru evresinde nef ve zenbrek 7.ve o ve a birle cenge dlar. slm lekeri da Sadleri le-y-ile ara 8.ekmege, itdkleri an mcebince amaa yz utdlar. Ve bir kezden ara dnderdiler, 9.Sadler atlus ve yayas eri adu sebebi-y-ile ardlarnca toz yil
10.

srer gibi odlar. Br zerinden irv av opd ve ava germ old.

n 11.biraz ehirden uzadlar, slm erisi dnp bunlar ele aldlar. Sadiler 12.n ne mbeddel old ve oyuna urd girr gibi bre oldlar. slm erisi t-i b-dir urdlar ve ol melni yr gibi orayup peld revn itdiler. Am olduda, ki Suln zerrn942 bister
15. 14. 13.

dilr ve merdne olup

anlarn ol vd ve hmna

arr-i rye olund, teyd-ile ve

ferr-i devlet-i pdih birle Melikl-mer dnp brighna 16.gitdi. am tenvl itdkden ora ry-i mdm ld ve buyurd ki n yr yzi 17.bed vhlar anndan lle-zr old, n am cihet srr terennm mmtel olup
1.

ve b- zll birle mmtezic olma gerek.

diy irete r itdi. Ve Sadu eski 2.kiileri ve prleri grdiler ki dehr bdiyesinden anlaru cmn zehirle 3.oldurm, em-i giryn ve dil-i biryn birle bir yire dirilp meveret itdiler 4.ve eytdiler ki Bunca bahdur yigitler anlar heybet yilinden r u ek gibi bu ern 5.bdr tlarndan cmle adem kiverine gitdiler ve bunlaru bir amlesine muvemet idemediler, 6.imden gir tr-i eyym- cbir devyirinden ne umaruz? didiler. Beyt943:
07.

Ne o dimi ol merd-i dn-y kr

Ki eflke her kii bolmad yr

08.

Eger bundan din al u kifyet birle ul malaat birle amel olnsa bu aiyye

fayla irirdi. 9.Dilkn arslan-la cenk itmek rndan ur itmez ve mr mr-la muvemete uvveti 10.yitmez. Ve eger ad iderse aa irir ki imdi bize iridi. Beyt:
11.

Giden nesneye imdi ne tedbr ola

Ne idr ki b emr-i tadr ola

12.

Dir ol svrn per zb fer

Kim anlard zb-y zeyn-i kemer

942 943

B. 205b/5. // T. 129b/13. ...serr B. 205b/15. // T. 129b/21. Bu kelime yok.

398

13.

Dir ol cvnn perr bl zr

Ki retler-d ermende r
14.

Dir ol arvetl ddrlar

Seh met lle rusrlar

15.

Yire ddiler mil-i berg-i azn

rld ve arld opra an

16.

Bunu bigi bed-ry ve sst ende dendi ki bize bu nekebt- rzigr di old.

17.

imdi nedmet fyide itmez, bize imdi bu derd dermnna re itmek gerek. diy
1.

aralarndan bir a kiileri, ki san-perdzl ve kr-gzrl birle reste idiler, urundu

2. 3.

ldlar ve sersime ve ayrn olup itiyr anlaru eline virdiler. n giceden li gedi, ehr apusn ab ara dlar. alya begleri n anlar grdiler, iler vardlar. 4.Avli

ordlar, anlar da kend ualar alarn diy virdiler. alya 5.erenlerinden birisi-y-ile anlar begler begi atna gnderdiler. Buyurd ki atna girdiler, 6.yr pp meskenet ve taarru birle du ve en ldlar. Beyt:
07.

Ki olsun felek c-y cevln ehi

Meh-i rda g-y evgn ehi

08.

Sen 944murduca dnsn sipihr

Ey osun ste her mh- mihr

09.

Gne gibi ol dyim nmdr

Ber sye-i sye-i Kirdikr

10.

Egeri bizm ceryim zelltumuz al-yta irip addimz midrndan

11.

gedi ve Melik

l-mer imetinden pern ve arsnuz, amm n Melikl-

mernu mekramet ve isnn 12.kendzmze cet ve ef itmiz. mz ve szmz sn grinr. Ve n

13.

z gnhumuza muterif olup ol bbda itir dilin gy lmuz,

944

P. 223b/8. ...hem

399

tevau oldur ki Beyt945:

15.

14.

Melikl-mer ol kr-in ki bize lib old, suumuz afv ide.

Bizi erlig-ile n itd esr

Yine ol bize erlig-ile destgr

16.

Eger bizden almayasn nad-i cn

alel mi bula milk-i h- cihn

17.

Elde ser err fermn sen

am numn avrat oln sen

1.

o ahr bize luf it iy nmdr946

2.

Ylda arc ne ki buyurursa ve bc ne ki mteveccih olursa virelm. Ve

bzirgnlaru 3.mallarn ki bu arafda alnd deyelm. Ve bzirgnlara ur teslm idelm. Ve eri 4.beglerinden kimi ki subala nab iderlerse, d il birle imet idelm.
5. 6.

Oullarumuz pdih derghna imete gnderelm ve eri vatinde ey rnd eri yar birle pkr imetine r olalum. Ve bu cmle ccet zerine eger mulefet

idersevz kend 7.anumuz ve mlmuz ve oulumuz ve zumuz ve numnumuz itlfna ruat virmi olavuz. didiler. n 8.begler begi anlaru szlerin ol taarru ve meskenet birle istim ld, riat ve meramet 9.ve efat bn- erfinde arekete geldi, buyurd ki Bu va udnu mcebi cmle siz edebliklerinden old. Beyt:
11. 10.

tre ryluuzdan ve yigitlerz sefat ve b

Bu nev-ile n dilediler dilek

Gnehleri rin nice kim gerek

12.

Sipihdr bunlara lup ib

Didi ehden olur size fet-i bb

B. 206b/7. Bu kelime yok. Beytin devm A ve P nshalarnda bulunmamaktadr. T. 130b/1. ve B. 206b/10.da Ki eylkdr erden alan ydigr.
946

945

400

13.

Gl mhri gencneden pk id

eh imeti dermek idrk id

14. 15.

imdiki lde abr id ki ben nm-verlerden birini suln derghna gnderelm ve

bu
16.

bbda siz-n salanat aretin b dir merametinden efat isteyelm. T benm

dilegm vsas birle siz suuuz balaya. Ve n ehriyr-i lem naar-

fet17.birle size naar ide, gmn olmaya ki andan ora sipihr-i bed-mihrden size bir zamet irie.
1.

n ililer ki re-szla gelmilerdi, Melikl-mer imetinden bu

dil-nvzl mhede ldlar. Beyt947:

02.

Gl olyla revn oldlar

l gvdeler nki cn buldlar948

03.

Bulara anaydu ki nef-i ayt

Uruld v dndi ayta memt

04.

Nehenk v ejderh azndan amn bulup dumn dnp ehre vardlar ve dirnek

itdiler ve gllerini 5.bd- azndan l lup ser-firzl ve bende-nvzl, ki Meliklmer imetinden grmiler 6.ve iitmilerdi, aber virdiler. n bu kelimt istim ldlar, imnn- ulb-ile amn- cn 7.bulup gl birle rrem ve dn oturdlar ve geenden gediler. Ve ol gce irteye degin 8.kim ki direm ve dnr ve tvek leti ve Rs ketn ve b ullar ve enger atlar ve cevhir 9.ve lal ve prze ve inc ve ytdan neleri vr-ise getrp bir yire cem itdiler. Ve irtesi
10.

n rum sz fm zere andl-i smn, h- zerrn-sm tbn old ve

11.

ar iy- mardan

r- b- sumn frzn old, sipihdr buyurd ki Cmle eri

12.

cebe geyp sila girdiler

ve brighu erfnda ala olup urdlar. Ve gibi her yirde

blk blk ua ve afan 13.ve bergstvn birle pinhn oldlar. Ve Melikl-mer erin serverleriyle oturd, ulu kii 14.ehirden ara up dkilp geldiler ve Melikl-mernu adl merametinden urd oyuna
15.

arur gibi oldlar. Ve

947 948

P. 2224b/1. Bu kelime yok. P. 224b/2. oldlar

401

evvel pkeleri ar itdiler ve Sulna irsl itmeg-in 16.azne-drlara teslm itdiler. Ve andan ora begler begi-y-n pke tertb itdiler ve Cmle maall-i ablde vi old. Andan ora
1. 17.

begler in getrdklerin ar itdiler.

Melikl-mer avulara buyurd ki ardlar ki bugnden gir

mecm erin 2.al, ulus ve kiisi mzamet ve taadd elini ehir alnu va ve erfinden 3.eksnler. Her kim ki ulm-ile ehir alndan bir erre ve bir dne nesne alursa, iva 4.b ve cn virse gerekdr. Her ne ki alurlarsa atun alsunlar, diy. Andan 5.ora al uzun zamet ve bel ve rencden dilendiler ve pdih dusna ve dergh 6.ensna mel olup rat ve asyi-ile arm itdiler. Andan ora Melikl-mer buyurd, 7.bir gemi r itdiler ki deizde yrimekde aydan u iltrdi. Ol949 ehirden 8.l olan mal iine bir idle, ki db- imet-i seln birle tezyn bulm-d, 9.bir nme-y-ile ki cmle avl-i vt ve keyfiyet-i ikyet ikrine mtemil ola, salanat gep dergh imetine iridi ve ol ulu
11. 10.

aretine irsl ld. n id deizi

fet beretin ve p erisi ndun ve Rs

12.

meliki amn diledgin adv-i muaam ferru glistn- b- rem bigi950 old. anu gibi fet krnesi n ki erv ol feradan tze old Zindnler zd itdiler buyurd, ki Zhre-i braurd,
1. 17. 16. 15. 14. 13.

mlaasna iridrdi, usrev-i lem ru-

Ve buyurd ki fl-l abl- beret urdlar ve

av leme yayld. Ve serperde-yi uds skinlerin

ve ehre-yi msilmn eruvn ve gne-i kfiri nlfer old.

ve adat erbb- ct mustalara iridrdiler. rtesi bir bezm

zehrnu asedinden k olurd ve dumnlda Mter aylasn

bezendi. Ve cmle melikler ve begler ve ululara, ki brigh ve dergh ve

dvn imetinde-y-idiler, 2.ar ymetl terfler her birin adr menzileti midrnca erzn buyurd. Andan ora 3.-rabbi ad teyten min el-mlki ve allemten min tevli l-

edi firis-semvti vel-ari ente 4.veliyyi fid-dny vel-ireti teveffen mslimen ve alin bi--lin-951 anu kr-in oud. Mbeyyet952:

949 950

P. 225a/7. ol B. 208a/9. // T. 131a/17. ...urrem 951 B. 208b/2 ...yetini 952 T. 131b/2. Beyt: / P. 225b/5. Bu kelime yok.

402

05.

Didi byle pes usrev-i kmuyb

Ki iy nr-baende-i fitb
06.

Revl imze sendendr

av gtmze sendendr953
07.

Bilrsin ki bu leker-i nmdr

Ki tze idi cmle miyn- bihr

08.

Glde ne genc oldd ste

Ne melik-in itdkdi raste

09.

Sen emr-ile old bu encmen

Sen itd beni sye-i avten

10.

Ki her dd-h ciger r ye

Pey ste yilmi vr ye

11.

n iridi Sadlerden ziyn

Bu resme gerekdi intim hemn

12.

Pes ol dd-hlar ki bundan din itik ve istiaet lmlard, aleb

13.

ld. Fl-

l r itdiler, anlar mefa smarlayup ol ide teslm buyurd. Ve geregi gibi 14.vaiyyet lup smarlad ki ya riyet idp her neleri ki gitmidr tamm ele getreler
15.

ve anlara
16.

teslm ideler. Da her ne ki mallarnu ayndur, alalar; t mallar ribin baleti

istf

olna, nesne telef olmaya. Andan ora bir muvaa fermn begler begine ve ern
17.

ulularna men mumid-i vfire birle, ki anlaru mes-yi mekreleri ol bkr-

1.

mbrekde uhra gelmi-idi ve teyd-i Rabbn birle ryt- kmurn suln-yi felek-i

dumn 2.zere mstal lmlard, enfd buyurd. Ve kffe-i umery ila- gzde ve terf-i 3.fir-i pesendde birle lemler zerine mbh ve mtefir ld. Ve buyurd ki Melikl-mer 4.smed-dn Beg ryi ve efati mcebince, ki anlaru sefhati fvnda itmi-idi, 5.Sadler sun anlara baladu. Ve her sz ve avl ve arr, ki ol itmidr,

953

T. 1131b/4. her iki msrann sonu da sendendrr

403

6.

bizm emrimz. Amm gerekdr ki ns ve mum- nms yirine, mirb ve minber ve

7.

revna-

erat-i muahhar-i peymber954 Muammed Mutaf -allllh aleyhi ve

8.

sellem-955 ve ol nesneler956, ki diyru957

tcirlerinden almlardur, tamm keml-i b

9.

mdfaat ve imhl vireler. T bizm bamuz kefinden

ve ubmuz bnu
10.

cenglinden urtlalar. n bu mhimmt kifyete iridrmi olalar

ve o emr-i mu

aret-i salanat tamm riyet itmi olalar, eryi alup selmatla mrcaat 11.la. n sulnu fermn Melikl-merya iridi, fi-l-l begler ve lekerleri atna
12. 13.

ouyup sulnu fermnn al rusil-ehd kffe-i ecnd arasnda oud. Cmle ba yire odlar ve ol fern ve tasn zerine, ki Suln dd dn imetinden buldlar, 14.zemn

ve zamn zere mbht ziyde ldlar. Ve anu-la istihr ve istibr gsterdiler. Ve

15.

Melikl-mer Sad alna eytdi ki Suln ol taallum abilinden, ki bzirgnlar

16.

salanat

brighnda aldlar, at am-d ve irdeti old, size bir i olna ki ebediz-

zamn ol tedb17.ve tab vemeti ikyeti cihn al dilinde efsne ola. Ve lkin benm dilegm salanat
1.

tat pyesinde maall-i abl ve icbet buld ve siz mrsuz

suuuzdan tecvz itdi. 958

02.

am odlar b pp r-y k

Didiler ki iy dd er pk
03.

ehinh- devrn prze l

eb rzn d nevrz kl
04.

Melek emrine her dem olsun mu

Felek gibi adrini ll ref

05.

Yarar ger oya d aa rzigr

Cihndr cn-ba ve isn gzr

954 955

P. 226a/7. ...areti T. 131b/20. Bu kelime yok. / B. 209a/6 ...ola 956 P. 226a/7. nesneyi 957 T. 131b/20. // P. 226a/7. diyru 958 T. 132a/7. ...Beyt:

404

06.

Andan ora Melikl-mer ve eri begleri cebe ve sil geyp atlandlar ve

nere ve nefr 7.vz ayya iridi. Bir minber dzp env iyb- fire birle nevbahr gibi mzeyyen ldlar. 8.Muaf- mecd ve urn- am ve Furn- kermi bir altn aba iinde oyup Melikl-mer ba zerinde 9.gtrdi ve sulnu sancan eline alup aamet ve yn-i tamm birle ehre mteveccih old959.
10.

Zemn old tekbrden pr ur

Havy utup berr-i reven960-i sr

11.

alp ehden erkn- dn kster

Yeilendi yn-i peymber

12.

Bir arada kim kimse virmez nin

Ki mnumdur nm- cart u nn

13.

am avt tesb u tekbr-idi

Ad ggsine aner tr-idi

14.

Olup dili urn ve ikre revn

Revn ehre girdi cihn pehlvn

15.

Ve mein bir yce yire up bang-i namz z itdi, Kffr nms ve nsn
16.

sndurdlar ve iki

hafta mddeti gce ve gndz ileyp bir ulu cmi yapdlar. Ve tamm

itdiler ve hab ve ve mein 17.ve muarrif nab itdiler. Ve Sadu ayn ve ulular olnlarndan gir bir a oln aldlar.
1.

Ve erin serverlerinden bir blk eri-y-ile

ol ehr mufaatna mevsm itdiler. n mhimmt 2.tamm old, gemiler yaraladlar. erin ba oru gemiye girp gediler ve ba uru-y-la 3.stanbla gelp stanbl gedinden gediler. Ve Melikl-mer imetinde Sulna iridiler. 4.Ve fey-i nvzi ve keml-i meramet ve mekremetinden behremend oldlar.

959 960

T. 132a/15. ...Beyt: T. 132a/16. deni

405

05.

ikr-i Mes-yi961 Mbrized-dn vil nigr ve Kemnins ve Mfrez-i Rm derVilyet-i Ermen ve Fet-i l962 ki ikr-i Rd963
06.

n Emr Mbrized-dn vil nigr ve kemn-i umer ve ls mcebince

er birle 7.Ermenistna azm itdiler. Ermenistnu yol be ve ormnlu ve alu ve ayalu yol-d ki be-yet 8.ar ve zametl ve her yirde bir nmdr stvr ala ki ve hemn anlara gr lmaa 9.mecli yo-d. Ve eyir-i firvn ve merdn- imr zbn birle, ki dil-i Ehrimen dyim 10.anlardan hersn-d, der-bende aru geldiler. Beyt:
11.

Sipih-bd n irrdi der-bende rh

Mell old endeden didi h

12.

Bu bir yirdr uamaz ub

Ger lamaz zerinden seb

13.

Eger bu arada yriye pelenk

a u ayasndan hemn dke enk

14.

Sim esb aan olur kr u ger

Meger falu zid ola rhber

15.

Ve pdihu ferr ferundesi birle afer ve nuret bu yirde bize arn ve dell ola
16.

ve sipihr-i arn bize

ell ve zebn ola. Ve ehriyr- lem devleti birle re-szl ve

ser-firzl ve cnbzl 17.gsterelm. n bu alalar salanat aretin ullar taarrufna getrr ve skinlerini
1.

zebn lavuz, ol vatin eriyi adan dze indrevz. Devlet-i

ahren yemeni 2.birle kefere-i fecereden intifi964 teeff-i udr l ola.

03.

ikr-i Fet-i ala-i inn

04.

Yce bir ir aa inn-idi nm

Ki smur utard anda mam

961 962

B. 210a/6. // T. 132b/4. ...Emr B. 210a/6. // T. 132b/5. ...- n 963 B. 210a/6. // T. 132b/5. Bu kelime yok. 964 B. 210b/3. // T. 132b/19. ...alup / P. 227b/2. ittif

406

05.

Firz irimi-idi t evc-i mh

rimezdi gz lsalard nigh

06.

am ru rlar zing idi

Aa yol enden teng idi

07.

inde-y-idi ar emen mil-i jenk

Ki olmaz felekde anda luf u renk

08.

Arasnda bir b mil-i zll

anaydu meger bde-y-idi cell

09.

Dzetmi ab urra-i eruvn

lur ra ortada serv-i cvn

10.

emen ire lm-d lle direnk

Elinde utup mcmer-i lal renk965

11.

Hem iderdi umr ki iy nk pey

Bu dem vat-i cenk irdi ve rb-i mey

12.

Kim olasdur bunda bir rezm cn

Ki oyasdur z zinden revn

13.

lasn nie ge-i b-dir

Kim ala bi bi gl zam- t

14.

Sipihdr buyurd t brigh

utup evresine dirildi siph

15.

Didi urdlar anda bezm-i eh

Ki ola cmlen rezimden gehi

16.

Anu gibidi ami v nesteren

anaydu yire indi gkden peren

965

T. 133a/3. direnk

407

17.

Outdurd eng sz hem

Ki nye muvf dze vz hem

1.

Dzp meclisi nki oturdlar

Ser perdeyi yce gtrdiler

02.

Dirilmi-idi mrn ve nmvern

Siph u sipihdr ve her pehlvn

03.

Birer bde pr n ki n itdiler

Si gibi fil-cmle c itdiler

04.

Yrimekde bd-d gerdr- bd

Ki lmaz diler cm- Cemdi yd

05.

Yenildi yunald am-la dest

am itiyr itdi cy- neest

06.

Yine s-yi sm-i s iler

Gelp und zerrn adele olu

07.

Yir pdi sipihdr mil-i sipihr

Didi ua iy eh ob ehir
08.

Olup oly ld bir demde n

rrdi melek semine avz-

09.

am ulular dostgn girn

ehi ban idilerdi yegn

10.

Gice utd n ayme-i nilgn

and-la encm olup ser-nign

11.

Cihn aynn ld kel felek

Zemn albine ald sevd felek

12.

Siph sipihdr iben arb

am itiyr itdiler uft u b

408

13.

n iridi suln zerrine p

utup di stinde altn sr

14.

Ufudan ul itdi beste miyn

Elinde utup t u h- cihn

15.

Zemn sem n v zerd-i p

itmezdi vz- azn g

16.

oar gibi ar cenk burcndan ay

Revn d adrdan ol nk ry
17.

ekildi ine ebr te nihd

Revn old leker-ile mil-i bd

1.

Gnldiler ve aymeler ald dr

eri cemi yanndad mil-i sr

02.

Didi lekere kim bu rd u arb

am yirde olma degldr avb

03.

Gel imdi bir ry cenk idelm

Bu a zre ad- pelenk idelm

04.

Bun didi buyurd t sz u cenk

ridre leker am b direnk

05.

Geyp ceven-i heng kh ideler

Olup kh-ve cenk kh ideler

06.

a u a olup toz iinde nihn

Yridiler tre old cihn

07.

Siph- ehinh gerdn kh

kfeyle hmn-d ol tnd kh

08.

ekiben aa lekeri ol sad

Sden-idi t u au n-bedd

409

09.

Buyurd a zre utuld iym

Ki t bat- kffr ola bed nim

10.

Emr-i lekeri kmi mcebince eri blk blk aa dlar ve ilali ada
11.

alanu avlsin

ep evre alup oturdlar. rtesi arb tle r lup unu gibi tr

brn itdiler ki 12.ala ehli bedenlerden ara barma armaa zehreleri yo-d. Pes ciz zebn olup Lfn
13.

tekra bir nme yazdlar ve kendler acz rr ve brallarn ol

nmede beyn itdiler. 14.n Lfn ol aberi iitdi rzigrunu dlii mteme ve eyymnu ehd
15.

uluma mbeddel old, derd-i dil ve szndan sil Firenklerine bir nme yazd
16.

gnderdi ki Eger

bu bir a gn iinde meded in sizden eri gelp bunda r olmazsa

yandur ki 17.Mes dninden bir eer h yirde b almaysardur. amiyyet ve aabiyyet yninden cmle cem
1.

olup yar ve sz vade tamm

birle geldiler ve Ermen tekrna mli oldlar. Ve cemiyyet ve ittif- 2.tamm birle slm erisiyle -ebbedehmllh- murebeye mteveccih oldlar. ehriyru erisi adan 3.inp mulifler ve kefere erisi arusna dze ondlar. n am old, rzigr egninden 4.zernigr aftn oyd ve cme-i kehl sipihr-i nl zerine brad, Emr Mbrized-dn 5.bezm letini mretteb lup rezm erenlerini aleb ld. Ouz alplar ve sa ol ve ol 6.ol bahdurlar birle taadd-i arb muann ve istim- avz- barb ve niye mel oldlar.
7.

En-y muveret ve mecr-i muaratda Emr Mbrized-dn, begler ve

serverlere eytdi ki bu 8.eri, ki Lfn tekr her yirden dirrp getrmidr, benm naarumda ol oan 9.aynanda keklikler gibi grinr. Yandur ki rzigr bu aeme m itmidr. olur,
12. 13. 11. 10.

ol dell birle ki h bir nev-ile kh ve behcet, ki ab- devletde l

bunlarda yokdur. didi. Ve zerine eriden bir blk alaya gnderdi ve kendzi

begler ve serverler-ile arb- cn-efz tar zedya mel old. Ve buyurd ki rte, n fitb- cm- cihn-nm-y Keyusrev-yi Efrsiyb melikin amndan aan yd

lup 14.-ve lekm fl-ari mstaarrun ve metun il nin- meclisi mumlerine seln bezmi sleri gibi ade
15.

dyir la. Cmle dilrler ve bahdurlar birle cebe geyp ve silh

16.

uanup yil gibi kffra irielm.

Ve her ne ki mmkin ola, mechd mebl lalum.

17.

mdr ki au vadesi avn- dn narnda irie. Beyt:

ve ahr- azb err bu itlde encze

410

1.

Seergh n pr-niyn benef

Ayn itdi ber kvyn diref

02. 3. 4.

eri aan arslan ve bebr-i beyn gibi c ve ura geldi ve ny ryin rndan

zemn zelzeleye gelp smb abat hir old. Ve havda elvn-i almdan bir gl-zr da hir old ve siphu yar rastalndan revn cn-tze olurd. Beyt966:
05.

Zemn l l ve hav renk renk

Gl-i eruvn bitrmidi seng

06.

ki yaadn rezme heng-in

ki leker atlandlar cenk-in

07.

ki yaadn germ olup neberd

ard biri birine n u gerd

08.

Siph- adv cihn- ehriyr

lup amle yle itdiler kr u zr

09.

Ki o o revn dzaa sdedi

Dil-i Mlik ol iden sdedi

10.

Kffr arafndan feryd opd ki bu avm tenleri yo mdur ki s ve o ve h itiy ve ende itmezler diy. Andan ora bir kezden amle itdiler, sipehdr
12.

lcdan

11.

buyurd ki ebt
13.

mecm eri innlarn mukem utup bebr gibi Rabbl-lemn teydi birle

gstereler. Pehlvnu naar- avb mcebince yirl alar gibi arr ldlar ve 14.

bnyn- mer-

gibi aflar ve alaylar mukem ldlar, t Lfnu erisi cmle amle

itdiler. Tvnlarna ne del ki unet 15.gsterdiler, albet mhede ldlar. n grdiler ki anlaru b-al zameti bl old Beyt967:
17. 16.

bre ve mteayyir dndiler ve mnhezim oldlar.

Pes urup sipihdr aleb alem

utan lc birle ld alem

966 967

B. 212b/9. // P. 229b/4. Bu kelime yok. B. 213a/5. // T. 134b/2. Bu kelime yok. / P. 229b/16. Okunamayacak derecede silik.

411

1.

Andan ora mtevtir amle-y-ile anlaru yirin te-i dza ldlar. n

da arra ve ebta 2.re ve atleri almad, mnhezim olup adlar. Sipihdr buyurd ki eri mnend-i ihb 3.ifriyet ve abd-i aviyet ardnca ova gidp revn oldlar ve grz avletinden ve adenk 4.zamndan ol g yazy anlara teng itdiler. eriler her kime kim irirlerdi, yarlard.
05.

Lfn tekr kend mlzmlarndan bir a nefer-ile ban alup adan aa ddi.

Ve lekeri 6.manr- Firenklerden ol del depeleyp mahr itdiler ki anlardan isbsuz azanc ve anim 7.ellerine girdi. Gzel Firenk olanlar ve taz atlar ve kselerle firengiler968. Da ol esr 8.olanlar alaya aru balarn kesdiler. ala ehli n ol li mhede ldlar,
9.

ayrn ve sergerdn olup braldan ser-i b-cn oldlar ve Melikl-mer

10.

Mbrized-dn

dn ve feren, begler ve serverler-ile brighna revn old. n-

11.

usrevn yendkden

ora avn bezm ortaya geldi. Ve name-sery ve amzedy

muribler kffr devleti nevbetin 12.frdti-y-n dil-pedr ve arab-engz pre ve prevler ber-dt itdiler. Ve uar ve ayid-i
13.

kmurn ayif-i amn zerine na idp

muribler bahdurlaru dilvarllarn ve 14.dmeni ahr itdklerin ve pehlevnlar cengin b eln ve avl-i rst birle rlar gern peyd old, her birisi
16. 15.

semine iridrrlerdi. n erb- eruvnden balarda

men ve frd aymelerine vardlar ve istiml-i t-i hind

nejd birle emel ehresini 17.mverred lup rat deginde istirat ldlar. Beyt:
1.

Seer-gh vus zerrin selb

Sd ayna-y-la andu- eb
02.

aladan bir969 ke dde-ter leb-tene birle ara d ve ehriyr- zamnu

sipihdr 3.inde yr pdi ve eytdi ki Biz dkelimz imzde frmnde ve mr-i nadini
4. 5.

bu muaratu zametinde nmurdl havsna yile virp ve baum elme alup sipihdr imetine geldm. Bize ne buyurursa km sipihdrudur. didi. Emr Mbrized-dn

anlara istimlet 6.virdi ve eytdi ki Siz bu ortada bir suuuz yodur ki ol sebebden aclet
968

T. 134b/8. filoriler ve mallar dardi zrhlar ve altn ubbel alanlar l itdiler. Ve olu Firenkleri da esr itdiler. 969 P. 230b/2. Bu kelime yok.

412

7.

ekesiz. Kend malaatuuza be-kll lib olup avb arafna meylz vr-ise 8.gerekdr

ki alanu sil ve esbb ve eyirini temmet b-taarruf yirinde oyasz. Ve her ne

9.

siz uza taalludur alasz. Ve her yre, ki ruuz myildr, gp gidesiz. Ve

10.

eriden
11. 12.

bir sebl-i nehb ve rat itirz itmeyesiz. didi. Ke eytdi Nieme ki sipihdru

szi ulu ccetdr ve lkin eger amn a olursa ala mtemekkinlerine mceb-i skn ve selvet dil cn olur. Fil-l dibr sevkend-nme z itdi ki, Beyt970:
13.

Be-a berrende-i sumn

Ki olur tze fermn-y-la revn

14.

Muammed a-y-n ki viribidi a

Ki dn vechi dndan old afa

15.

Bi-ferr-i ehinh- tat- klh

Ki devlet an idinibdr penh

16.

Bu lekerden irimeye mekrfen ki zamet gre. Hergiz ol encmen

17.

aleme

getrdi ve cmle ml ve ayl ve mev-i efl birle benm ziynumdan min olalar diy. n ke
1.

mrcaat ld ve Melikl-umernu elf u kereminden ikyet itdi ki

m 2.orudan mn oldlar ve raat ve ml b-l l ara adlar ve alay rmen

3.

ratdan l ldlar ve begler begi imetine ilm itdiler. Beyt971:

04.

ur itdi ks der-br-i gh

Hemn alaya girdi yekser siph

05.

Sipihri utup sancak- ehriyr

Yanna dilrn aner-gzr

06.

Ve gn przl ve kmurnl birle ryet-i salanat alanu knkerine nab

olund. 7.Ve derl fet-nme pdih brighna mebn kesr-i id ve af- -i syir askir ve ref-i lv-y 8.dden aleme getrp irsl ld. Ve ar itdi ki bu cevnib ve avlde o alalar vardur. 9.mdr ki cmlesin feti myesser ola. Ve yan zamnda
970 971

P. 230b/12. Bu kelime yok. B. 214a/9. Bu kelime yok. // P. 231a/3-6. satrlarn hizasnda cifir hesab grlmektedir.

413

ferat l ola. Amm cebene leti

10.

ve yar gndermek lzmdur, diy. n Melikl11.

umernu idi salanat aretine revn

olyorurd, Lfn tekru adamlar gelp iridiler

ve hezr taarru ve tevula yalvarup 12.zebnl gsterdiler, ki eger pdih gnh midr iml buyurursa keyvn- rifat972 anu
13.

leker-i cerrrdan bu bende-i gnahkra iridi,

14.

kifyetdr. Ve eger himmet-i keyvn- rifat anu

zerine marfsa, ki bu memleketi be15.

kll bu benden taarruf ve temellki abasndan karalar, l-cerem bir

ayr kiiyi bu

vilyet mufaat-y-n mevsm idiserler. Bu bre mstemendi ol ul aysunlar. 16.n Melikl-mer bizm rzigrmuz siph cn-fersy kt birle siyh ld, il-
17.

l da

anlaru kerem-i ve elf- b dir ve efat-i b-nihyetleri immetine vcib grinr. -aratn
1.

an avletin- her yl bi atlu eri ve bi yz nefer zenbrekci arl-la brigh-

hmyn 2.imetine gndereyim. Ve sikkeyi pdih adyla merref layn. Ve arc da taf ideyim. Ve b-mmalat
3.

ve mdfaat azne-i mire imetine gndereyim.

Melikl-mer id ve nmeyi kend d mrfaatinde 4.salanat areti imetine revne olund973. Ve idler muvedet lnca otuz pre muteber 5.alalar fet itdi ve dizdrlar ve ir erleri nab itdi. Ve yar ve are ve eslia ve cebe-06.-ne letlerini kttb aleme getrp bir nme da yazdlar, salanat imetine gnderdiler ki 7.vilyet biri birine ulad ve arada yd apu almad. Bende kemer-i imeti cn biline 8.balayup urupdur, t ki salanat areti imetinden ne km irirse ol 9.mcebce mel la, diy. n Lfnu idleri Melikl-mer idleri obetinde suln imetine
10. 11.

iridiler ve kendler cz meskenetini ar itdiler. Suln ihsn- b-kernn anlaru anda fyi buyurd ve Lfnu sun balad ve ceryiminden gedi ve mltemisini

icbete 12.marn ld. Ve dvn- al imetinden bir ahidnme Lfna gsterdi ki eryi ve iltizm
13.

zerine mesr old. Ve bir km da Melikl-mer ve Kimnns ve b

14.

begler imd devletin rz-i

ve ar ve mesleri zerine, ki cn-siprl ve atdrl ve salanat- efzn- nimeti a-gzrlnda gstermilerdi, mef ila- pesendde

15.

ve esbn- gzde birle nefd 16.buld. Ve buyurd ki n alalar fetinden fer myesser ola,

972 973

B. 214b/2. // T. 135a/18. bu tevb ve tar ki B. 214b/12. ld

414

bzirgnlaru mallarn bil

17.

ur yle ki zdan ve odan nesne telef olmaya, anlara

1.

teslm ideler. Ve fet olan alalar

vilyetleri amered-dn Lalaya teslm ideler. Ve

erilere vaanlu vaanlarna destr vireler ve Melik 2.l-mer ve Kemins mcerred salanat aretine geleler, t meli-i umr ve mcer-y ay-y mfe 3.ibl lalar. Ve salanat aretin mbrek lisndan behre-yi ekmel anlaru eyymnu nabi 4.ola. n fermn iridi, etb ve imtilini lzm grdiler ve diryet ve kifyet mcebince 5.l ve vilytu temmet umrn ab ve itiy lup amered-dn Bege teslm itdiler. o 6.zamnlar ol vilyetlere amered-dn li dirler-idi; ora aramnlu eline dicek, il 7.diy d virdiler. Ve n mecm lekere destr virildi, begler salanat derghna 8.mteveccih oldlar ve dest-i bs erefi ulinden ora avl ayy maall-i ara974 9.ldlar. Ve enf- elf- hne birle ma ve behremend oldlar.
10.

ikr-i Ft- Kl Sevil ber-Dest-i Emr975 Mbrized-dn Er-Tou -Rametullh11.

Ol gnde ki Melikl-mer oban ve Melikl-mer Cvil Beg Sad ve

12.

Ermenistna azmet

itdiler ve ilm- fet ve aferi ol iki ilmde il ldlar, yle ki

13.

sb lde rd olund.

Mbrized-dn Ertou Beg da, ki Analiyya arafnu ser-

lekeri-y-idi, sevil arafna revne 14.old. Ve r pre nmdr ala, ki mecm adlu adyla ikr olursa mceb-i enb-
15.

kitb ve mellet-i ekbir olur, Mfi ve Eydr ve enci ve

Sengine ve Anamur ve Yengebe 16.gibi ki fet itdi. Egeri ol letden Firenkler nehengler gibi sittz dilerin tz idp 17.cenge henk gstermilerdi, n askir-i manradan arb ehl-i arb anlara mtevtir
1.

ve mtekir old, bi-ayr-i itiyr zimm- inhizm irl itdiler ve

an ve al boaltdlar. 2.Ve dn arausndan gemilere girp Firenk ehirleri ve aalar yoln utdlar. n alalaru
3.

mutavan yirl rmenileri ve Rmlar kend ala ve

bualarn ris ve mden l ve 4.v grdiler, nr zinhr amn dilediler ve cmle alalar abdan yle vatine degin 5.sulnu nkerlerine976 teslm itdiler.

974 975

B. 215b/2. // T. 135b/20. ...inh B. 215b/3. // T. 135b/21. Bu kelime yok. 976 B. 215b/16. // T. 136a/8. ...ve ullarna

415

Mbrized-dn Erto Beg ktvl ve dizdr ve nvvb 6.f- emvl ve itiy- ricl ciheti-y-n her yire nab itdi ve avid-i ulm ve adavn be-kll ref 7.buyurd. Ve suln imetine mektb yazup aberi ar itdi ki Sevil erf umur- 8.salanat aretin ry ve idrt mcebince myesser ve msehhel old. Eger aret iczet 9.olursa Firenk aalarna da azm idelm ve avn-i Br birle ol mavii da ol kfir celerinden pk ve muahhar lalum. n ft aberi pdih semine
11. 10.

keiler peld

iridi, anu-la istihr buyurd ve istibr

12.

gsterdi. Ve buyurd ki bzirgnlaru mallarn

her vech-ile ki mmkin ola ayz-i ul ve

13.

teysre getreler ve anlara teslm ideler ve anlaru

rsn her nev-ile ki ola muaal

lalar. Ve erilere evl evine gitmege destr vireler. Ve Mbrize-14.-d-dn Erto Beg mecm mhimmt mab ve muayyen lup kendzi becid apuya mteveccih ola.
15.

Salanat aretin kmi mcebince avl levzm ve feryiini ste ve mde lup
16.

salanat

areti azmine imete getre. Ve ayariyye marsasndan dest-i bs- eref-i

udyign birle sadet-i 17.cvidn ule getre. n kffe-i umerya ftt mhimmtndan ferat yz gsterdi
1.

ve salanat

aretine iridiler. la mevsm irip Suln da ayariyeden l arafna02.azm itmi-idi ve aalar gmi samadan altn sau sama det idinmilerdi. Ve ulle-i aar
3.

ve eruvnlerine db-y afer azn muavva olm-d. Beyt977:

04.

azn rat zer beft n ddi

Zemn enbelde hemn bezerdi

05.

Hav hem kef zer ba olup

Zemn berg-rzn-in ba olup

06.

Ser-i kh td-i emn cyibr

olu ner geldi ikr

07.

Hev mk-i br zemn avd-i sy

Gllerdi ol demde rm-i sary

977

B. 216a/16. Bu kelime yok.

416

08.

emen-zrdan dr-idi andelb

Hemn b-d serv zre ab

09.

ab zlf-i imdedi ne zen

Seer yilidi mk sy-i semen

10.

Suln Analiyyaya azm itdi ve fal-i azn ve zimistn t bahr mevsmi uline

degin ve 11.iret-ile mstara buyurd. Melik -tel ve teaddes-, ki suln- b zevl ve pdih- l-yezldur978,
12.

nevbahr- itidr ve glzr- intir, pdih- aam, mul13.

mem llullh-i fil-lemn, nirl-adli

vel-isni fil-aryn, nirul-slmi vel14.

mslimn Suln Murd an ibn-i Meemmed an bin Byezd

an nesm-i cvidn ve
15.

ab-i nl maid emn birle heme nir ve nm lup devleti

ads ve aret-i
16.

iddnu mri azneti tnd bd- avf ahr u iln ve berk-rze-i irmn birle arn mellet ve rehn-i meskenet lsun. -mn y Rabbel-lemn-979.
17.

ve nekbet

ikr-i Vfd- Melik Alad-dn Dvd h ib-i Erzincn be-imet-i Suln -

Rametullhi- ve Vaf980-i ia-i Erzincn ve Nev-i An

1. 981

Seradd-i rmen ki kiver-drr

Ki burc- erefde bir ater-drr

02.

Ulu ehri permye-i nmudr

Bezenmi-idi hep mil rrem bahr

03.

olays bir ulu ar durur

Furt anda mnend-i dery durur

04.

uam anu evresin khisr

Mil-i y- ve burc- kenr

978 979

B. 216b/7. // T. 136b/12. l-celldir. T. 136b/11. talik kelimeler yok. 980 B. 216b12.// T. 136b/11. Bu kelime yok. 981 T. 136b/12. Be-...

417

05.

Revn-idi her yirde bir cyibr

Her rmada bir ky-idi nmdr

06.

am b u bostn mil-i behit

Hav kil mm ar- anber sirit

07.

Olurd n andan ar merz-i cn

om bir arf adn Erz-i cn

08.

Ve lkin Melik Alad-dn Dvd h, ki atas Melik Fared-dn Behrm-hdan

ora ol vilyet 9.pdihl tatnda muarrer old, egeri fl pdih-d ve env ulmdan kmil a d ry olup b ve
10.

var-d amma irtikb- mnh ve mtbaat mulab ve melh birle

11.

ecdd yolndan tenkib ve inirf lm-d. Ve meydn- cihlet ve

12.

cnn ve beyd-yi abvetden

ucup ve navet l idp mfalar nayiinden ve

13.

memleketin adm mdebbirleri ve prleri ve atas rylerinden ir itmi-idi. Beyt982:

14.

uddmnu tedbri veyib

Kii kim anu ryine yr-d

Aa cn u dilden irdr-idi
15.

Olurlar ki anlard kr- azmy

Cihn dde iller pk ry

16.

Fermnde olmlard am

Anu yal iinde kii ulu

17.

Nie kim ulular lurlard pend

Ki glinden ola ki gtrile bend

1.

urr-la di n dim olu

Aa kr lmaz-d pendy ulu

982

B. 217a/8. // T. 136b/23. Bu kelime yok.

418

02. 3.

Begler atline ve adna r itdi ve983 ban mekbl ld. Ve bir yife da

orularndan nmnlarn terk idp vaanlarndan cel itiyr itdiler ve salanat dergh

imetine 4.geldiler. Ve anu d-ryl ve yaramaz eflini salanat aretinde maall-i ara yitrdiler. Suln 5.ol begler ikrmnda eryi-i kerem ve bedel-i naam ve tam-i yam- imete yitrdi ve Melik Alad-dn
6.

Dvd ha bir nme yazp gnderdi. n

kmmz irie, gerekdr ki ol utup mabs 7.itdgi begler oyuvire. Ve her ne ki anlardan almdur mit ve n direm ve dnr ve iy 8.ve urdan, ki taarruf lmdur, gir anlara teslm ide. Ve n anlar oayup ve 9.utm ola fer- r birle bu arafa gndere, diy. Dnp apu ullarndan iki nefer ula, ki 10.maden-i sefhet ve al- vaatidiler, irsl buyurd. n aretden Melik Alad-dn atna 11.iridiler ve sulnu peymn ibl lup mblaa gsterdiler. Melik r getrdi ki
12.

anlar baa cef idp azb vef ilfnca baa ve

13.

numnuma ad itdiler ve muliflere muvfaat

gsterdiler. n anlaru li taa

14.

iridi cez ve sezlarn buldlar, diy. ullar aa itba

z itdiler ki eger salanat

derghnu kmine mu olup ol cemati selmatl-la bize 15.teslm itmek sen aua ey olur. Ve eger anlaru milki ve mal oul ve zlarna bir sb
16.

ve bel irrmi olasn,

17.

fm bad ol sebebden ehre-i n-km ve tre ry mhede lup ir

pemn olasn.
1.

didiler. n Melik Alad-dn ol iki neferden bu vad ve nedri istim ld.

baar-

baretini avb- efl ve avnm-i amli kitb mlaasnda kde lup vemet-i
2.

timet ve s-i ibetden ende ld. -lev knn nesmau ev nail m knn f ebis-

sar- 3.yetini tilvet idp itirz gsterdi. Ve ol begleri, ki mabs itmi-idi, il buyurd.
4. 5.

Ve emvl ve emlk ve esbblarn, ki itibs itmi-idi, be-kll anlaru mutemedleri taarrufna muarrer ve mufavvi buyurd. Ve ol iki nefer ul, ki rislete gelmilerdi, 6.

gl birle gnderp ol begleri da bile Suln imetine viribidi. n 7.imet dergha iridrdiler, Suln her birine terf-i hne ve inm- Hsrevne 8.buyurd. Ve salanat

983

T. 137a/6. ...ba matl

419

sarynda bezm rste lup anlar aleb ld. Ve selml 9.uffasnda itirm ve var birle ecls buyurd. Beyt984:
10.

Bahr esdirip bd- anber sirit

Yine ad bostana bb- behit

11.

emen ire gl meclis-r olup

Hezr anda sermest eyd olup

12.

olu micmer-i llede sde mk

ar old nev-ile her - ok

13.

Firz- seh surde fte

en-y eh itmi-idi perdte

14.

iekden zemn vechi ceher olup

abdiye b-n-yi dger olup

15.

Bahr u ruu rrem-i ehriyr

ir- cihn-d v mr-i zr

16.

Ol eyvn- rremde ll-i ilh

Oturd anasn ki ar zre mh

17.

inden aar eme mil-i glb

Ki kever yzinden uy iltrdi b

1.

Ayanda bir sebze-i mur- zr

Ki bir glden ilerdi bi mur- zr

02.

ousndan olup hav anbern

Tavu lurd aa ar- berrn

03. 4.

Ve ol gn mecmn elf ve avrif-i mara ma buyurd. rtesi Kemled-dn

Kmiyra buyurd ki dvne pervnl iletdi ki Erzincn beglerinden her birine 5.emret ve

984

B. 218a/5. Bu kelime yok.

420

aat mbi mu tertb itdiler. n Melik Alad-dn iitdi 6.ki memleket ulular salanat devleti ullarnu silkinde intim ve ictim buldlar. 7.Ve ol begler mteallileri, ki ol sebeb-ile Erzincnu nevvbna mbsit ve taakkmt 8.lurlard, sefer esbbn yle ki seln ve mlk apusna ly ola ve tufe ve 9.hedy ki r ekbir istimletine yaraya, tertb ld. Ve Suln brighna mteveccih 10.old. n ayariye uddna iridi ve Sulna anu muaddimesinden ilm itdiler. env niam revn buyurd. rtesi Suln yayn
14. 13. 12. 11.

mihmndarlar aru gnderp nzl ve

istibl ld, melik naar ehriyru etrine ddi. Atndan985 inp

old, begleri Suln iczeti birle iler vardlar, gir atna bindrdiler. n suln
15.

imetine yan-ra geldi, diledi ki gir atndan ine; Suln mni old. At
16.

stinden

sulnu dest-bsi-ile merref old. Suln anu-la uca uca grdi ord. Melik Alad-dn gir, Beyt:
17.

ve yol zametinden

Revn pdi dest-i gher-ba- h

Ki ol deste her kim ki irgre rh

1.

am dikeni lle ve gl ola

am risi snbl ola

02.

am umlar drr mercn ola

am alar lal u ran ola

03.

la ttiy em-i cn kini

Gre anbern bd lkini

04.

Sulan Melik Dvd h-la ikyet syler, avdiden ora gelrlerdi. n 5.ehre
6.

yan iridiler, Suln inn sar-y Keykbdiye maf itdi. Ve ba begler

ve

mihmndrlar Suln fermn birle Melik imetinde muayyen olan menzil ve onaa degin 7.vardlar. Ve melik serperdesini, ki alasdan ve anblar ebriimdendi, urlm grdiler. 8.n Melik serperdesine girdi, begler dnp gitdiler ve maba- dan melike rste 9.vn ve mteh amlar, ki ryialardan dim rat olurd, getrdiler. gn bu
985

P. 235a/12. atdan

421

10.

resme iyfet itdiler. Drdnci gn Melikz-zuam Necmed-dn veled-i s -

Rametullh- suln kmiyle 11.on bi altn ve klh ve kemer-i muraa ve nevrz klh
muarra cevhir-i maf birle ve cebe-i zer-dt- altn urlu eyer ve uyan ve tav ve ser-efsr
13. 12.

hne ve yedeklerden tz at ve

birle melike iletdiler ve ayrul-madem

didiler. Andan ora mihmndrlar geldiler ve dvn- 14.aldan tertb-i esbb ve yif ve revyit maba-in bu cmle zre bir at986, iki bi ba987 oyun, iki bi yk budy, 15.bi bi yk arpa, iki yz yk arb, yigirmi bi aa bah-y avyic, mum, ekker ve ayr gibi ve melik vekl-arclarna ld. Kend begleri ve rtesi, Beyt988:
1. 16. 17.

teslm itdiler. Melik pdihu b dir nimetleri zerine enlar

ulular birle ol gni ve iret-i mahd birle giceye iridrdi.

Pesde dem ki cihna nevbed virdi rz

alya sir-ile bu ar- mn fm

02.

Melik sulnu ilatini geydi ve klh- Keyubdyi bana urd ve zb zynet-i

dil-firb birle989
3.

Ferz-i merkeb-i tzya yle-y-idi svr

Ki irmez-idi, naar aa lca cevln.

4.

Ve n sulnu mevkeb-i hmyn imetine iridi, ikiledin el pp dest-i bs-i

eref-ile990 5.merref old. Suln buyurd ki melik hemn ki yol zahmetinden bitr zrum rat bulm 6.ola diy. Melik Alad-dn ifet-i beyn ve feat-i zbnden. Beyt:
07.

Od en-y adv-i cihn

Didi ki iy991 cihn-ba kiver-i sitn

B. 219a/10. // T. 138a/14. ...getrdiler. P. 235b/14. ras 988 B. 219a/15. Bu kelime yok. 989 P. 236a/2. ...Beyt: 990 P. 236a/4. satrn bandan itibaren biraz farklca yle yer almtr: n suln imet-i erfi sadetbana iridi tekrr dest-i bs-i erefle... 991 P. 236a/7. Bu kelime yok.
987

986

422

08.

Heme cihn zindesi ddu

Felek bendesi t- poldu

09.

An kim yaa te-i rzigr

De stine n sye-i Kirdikr

10.

Nn olmaya rrem ve kmrn

Teninde neden ala renc992-i cihn

11.

Bir zamn Mehed arsnda seyrn ldlar ve env kelimt birle Melik salanat
12.

areti imetinden Melik kend

13.

istimlet belrdi993. Suln n innn kend eyvnna mnaf ld,

mutd oldu yirde at zerine urup imet ve p resmini yirine getrdi ve

dnb14.serperdesine gitdi. n gn nf gep yle vati old, yine Melikz-zuam Necmed-dn

15.

Veled-i s suln imetinden bir ilat, da evvelkiden ymetl, getrdi.

16.

Ve Emr-i arlar bir tz

bdek o ve ser-efsr zer-nigr birle getrdiler994. Sulnu

selmn yitrdiler ki Melik adem-i 17.renc lup bir zamn eref-i ur- erzn buyursunlar, diy. Beyt:
1.

Siz-ile bugn bde n idelm.

anb ney ve eng g idelm.

02. 3. 4.

Melik ilati geyp merkeb-i a svr old. n brigha yan vard ve begleri

grdi atdan inp piyde old. Begler iler gelp istibl itdiler ve env elf birle rn ordlar ve imetince h- cihn aretine mteveccih oldlar. n perdeyi gtrdi ve

Melik 5.Suln aretini grdi, fl-l ba yire od. Suln995 ay zerine melik izz ve ikrmnda, 6.yle ki seln bende nvzu b sretlerinden ve mabb detlerinden ly ve yiste ola, 7.mblaa ld ve bu iblden melik derect ve mertibi eflke iridi996.

992 993

T. 138b/4. Bu kelime yok. P. 236a/12. lurd 994 P. 236a/16. getrdi, her yiri 995 P. 236b/5. da 996 B. 220a/5. ...Beyt: / 236b/7. ...ir:

423

08.

Yine dzdiler meclis-i usrev

Ki firdevs-i aldad pertev

09.

ki aff-d servern siph

Ki her biri bir yirdedi pdih

10.

Zemn pr zer lal-i yt-d

Ki her biri bi kiiye t-d

11.

andu ki maerdi ol bezm-gh

Ki her cins insnad cy-i gh

12.

vrezm ve Rm ve Grc Arap

Hem bz ve Efrenc hen seleb

13.

Cihn meclisin ld gevher nigr

Sem ve bde-i gvr

14.

r elinde utup her arf

Olup cmle rn mal u arf

15.

Per ehre sler avz- n

lup ger iderdi eflke g

16.

Meliki urr- cnn ve cvn ve ni- mey-i eruvn ve sem-i usrevn yle

dbde ld ki 17.dimeyicek szler ve itmeyicek areketler andan dr ve hir olurd. Suln luf ve mkremetinden
1.

afv iderdi. On gn mddeti bu resme bezm-i cihn-efrz-

hne mlzemet ld. 2.On birinci gn bir gencne ki tcidrlar iznesinden ly ve yeste ola. Beyt:
03.

Muallas zer Rm n ulm

Bile esb-i tz muraa lekm

04.

ki ester girn br ykleri zer

ki yz il bile zerrn kemer

424

5.

Melikz-zum Necmed-dn Veled-i s salanat areti imetinden997 iletdi ve

rler diledi. Andan 6.ora irtesi Saded-dn Kpek tercmn-la bir ahidnme yazlup a- gevher b anber-07.-br ehriyr birle stvr olnup Melike gnderdiler. Mamn bu-y-d ki: Mdm ki Dvd 8.h bin Behrm-h cn u dil birle bizm ahdmzi salaya ve dmen ve bidyilermzle dostl 9.lmaya. Ve her yire ki mktibt, ki mubir mkit ola, gndermeye. Ve ab- ir
10.

ve mzevirler avline marr olmaya. Ve iini an

bizm havdrlmuz uar u dir birle 11.raste uta. Pes bizden yr ve yvr ve destigh ve yn-i kmurn ve ch- mhede
12.

la. Bizm memleketmz ser-lekeri ve

13.

siphdrlarnu em anu memliki ve riclinden

munati ola. Ve eger bu ilme kend cez ve sezsn, yle ki

gelen ilfnca, andan mtavaidur, amel lursa gerekdr, bulsardur. Pes bu minvl zerine ahd
15.

14.

olund ve destr virildi ki gli murd

birle rrem r olup kend milki 16.ve knesine revne ola. rtesi Sulna vid imetin itdi. Beyt998:
17.

n ol aradan u dil kmiyb

Srerlerdi ev eyleyp b itb

1.

Eer lmayup cnna cevr dehr

Bulup hdan dl u ibl behr

02.

Banda sadet olundyd cm

Giderdi olup lib nm ve km

03.

Suln, Melik gitdginden ora bir zamn ayariyede imet itdi. Ve n

mhimmt- memliki 4.ste ve perdte ld, l-in azmini sil arafna muammam ld. Yolda ve her onada 5. araba ve ava mel olup ser perde ve brighn rrem yirlerde ve ular ve emeler kenrnda 6.urarlar-d. rreml ve kmurnl birle yaza ard. zid -tel- aret-i rem ve sem-i ve brigh-
7.

mkerrem ve muaddes

997 998

P. 237a/5. ...Melike B. 220b/16. Bu kelime yok.

425

udvendigr- muaam pdih- ben dem llullh fil-aryn, nirl-uzzt-i velmchidn, 8.celll-slmi vel-mslimn Suln Murd ibni Mehemmed ibni999 Byezd an- ebedz-zamn, rzigr cebbrlarnu 9.marai ve zamn kerdinkilerin mercii lup erbb- ct ve ab- mhimmtu maid 10.ve maribi brigh- cihn penhndan ebedid-dehr muaal ve myesser olsun. -Be-Muammed ve lihi-ayyibne-hirn-. 1000
11.

ikr-i Nzhet-i ubd1001 ve n ve mret-Fermden-i Suln der-n Mevi n Suln ayariyeden fint ciyd zere Sleymn vr mril ve menzili
13.

12.

kmrnl

ve dimnl birle ay ld ve Drl-melik onyadan gdi. Ve Agrinys1002

14. 15.

mtenezzihtna iridi, bir teferrc-gh yir mfraatna ri virmeyeydi.

mevii grdi ki eger Rvn ol ravay greydi ol

Ve anu yimi aalar bundan uld-i berrn

aalarna alama-in iyletdi1003. Beyt1004:

16.

Zemn idi pr-sebze prze gn

indeydi lle nuah-y n

17.

Anu gibiyidi ssen ve nesteren

Ki olbd sipihr ol ne rrem emen

1.

Her arada bir eme mil glb

anaydu ayt b-y-d ne b

02.

Hav mk by-i zemn pr nigr

am yirlerinde girzn ikr

P. 237b/8. bin B. 221a/11. // T. 139b/3. Bu cmle yoktur. 1001 B. 221a/12. // T. 139b/4. // P. 237b/11. ... bd 1002 Arinas, bn Bb, el-Evmirl-Alaiyye fil-umril-Alaiyye (Selunme), haz. Mrsel ztrk, I, s. 362. 1003 T. 139b/8. ileteydi 1004 B. 221a/16. Bu kelime yok. Bir sonraki satrda (221a/17.) A ve P nshalarnda bulunmayan u beyit yer almaktadr: Ki bir dmen-i kh- urrem behit Hev mk, k idi amber sirit. Bu beyit T. 139b/8de de bulunmaktadr.
1000

999

426

03.

Yeil bir deiz atlu mnend-i r

Yzi mevcden mil-i n arr

04.

Cezreydi ii yemii b mr

Hem aalar-d am mve-dr

05.

Hem olm-d bir eme bare revn

Ki pr an grse olayd cvn

06.

ovu naln mey gibi mk by

Lebi ry-i ilmn gibi tze ry

07.

Saded-dn Kpeke, ki ol zamnda mimr-d, buyurd; anda bir imret ki

rremlda rem 8.ban acil la ve nzhet ve riftde Sedd-i Sikendere an ide, bin la. Suln kend 9.amri mnri vefince ol imret retini nsa ve kr-nme ld ve her bir mevide
10.

bir sery ki Zhre anda nvat szi lma arz la ve keyvn anu bmnda temennsn la. Resm buyurd Saded-dn Kpek zb manaralar ve avlar
12.

bsubnl

11.

ve ehr dlar

ve muavves ve muarnas ift ve eyvnlar, ki dvrlarnu fera elvn

mebbek ve mlevven-idi ve bd-i iml 13.mh- visl anu mn-as arias stnda dyim eserdi. Beyt:
14.

Serlard l ki tbende mihr

An grse layd terk-i sipihr

15.

am cy cy-idi mil-i zll

Ki vafnda-y-idi ired dili ll

16.

inde-y-di bir b mil-i behit

Ki anu gibi gz grmemi-idi sirit

17.

Bir ve rrem mam ve dil-r menzil rava-y rem gibi behit-s az

1.

mddetde emr-i nfi mcebince

itmmna iridrdi. Ve Suln yet begenp iinde

427

bir a kerrat iret ldundan 2.ora inn- mbrekini hemegi det-i melfe zerine Analiyya ve Aliyye arafna maf ld1005.
03.

Yine tze ld arab szn

ine iitdi cn bai vzn

04.

Hem evvelki yeng1006 zre ky- ikr

Hemn bezm-i hne-yi lle zr.

05.

ikr-i Esbb- Em- Suln ber-ntiz- Erzincn ez-aba1007-i Temellk-i Melik Alad-dn Dvd h bin Behrm-h -Raimehmullhu tel06.

n Erzincn meliki Suln imetinden kend memlikine muavedet ld,

yigitlik urr an 7.aa bi ve muri ld ki Melik Rukned-dn Cihnha, ki ErzenirRm pdihyd 8.ve sulnu amms ol, bir nme gnderdi ki Egeri bu nevbetde salanat brigh imetinden 9.zer nurbn ve firvn buldu ve lkin n bizm nednmuz begleri ve ulular salanat
10.

derghnu mlzmlar arasnda muntaim oldlar

11.

ve bizden nfr lup ikeste r olmlardur,

benm esrrum andan gizleyiser degldr

12.

veya ab mekdet ve r ve ketden nesne eksk oysar

degllerdr. Ve yandr ki
13.

n beni bu memleketden ara. Egeri sen amzdesin saa hem ib

ve mab idiser

degldr. Ben afiyede ve srr-la iznm leker cemine mteferri itsem gerekdr ve bu
14.

n himmetm aa marf ve mevfdur. Eger saa da bau ve mlk gerek-ise bu

aiyyede 15.benm-ile hemdstn ol. diy. Ve bir nme da m meliki Melik Erefe yazb bir muribe engisi
16.

var-d, ki

gzellik ve sebk-destlik leyif ve naamt ve eln ve vz ve nkte perdzlda Zhreyi 17.acil lurd, an ve ol hedy ve armanlar ve zer-nigr umlar ve reftr atlar

1005 1006

B. 222a/6. // P. 238b/2. ...Beyt: T. 140a/7. Seng / P. 238b/4. teng 1007 B. 222a/9. // T. 140a/8. Dest-i

428

ve atrlar

1.

ve avc oanlar birle Melik Erefe gnderdi. Ve peymnu las bu-

y-d ki ikr olnur1008:

02.

Ki var bir yirm opolu mil- nr

am b u bostn gl cyibr
03.

Kim var ki bir ala mil-i Kem

Ki irimidr evce ii olu k

04.

rrmi ycelikde keyvna ser

Demr adurur firz kemer

05.

Behit olm erf raste

rimi cvnn nev-ste

06.

inde nie merdm-i nmdr

Serlar yaplm olada hezr

07.

Revn eme b ve ammm hem

i olu bir nesne yo anda kem

08.

Cd bir yiri var iinde tamm

Ki bulurlar isphiler anda km

09.

Bi artu svr ola cengi am

Ol arada l gibi tnd

10.

Da bir nie alay ser firz

Ki sulnlar aa lurlar niyz

11.

Ki her biri ser lm efrte

Yara tammyla perdte

12.

Bizmle eger ahd peymn ola, virem aa, ki emre fermn ola

13.

ki anu iva

memlik-i marsada, ki Melik Eref dvn taarrufndadur, bir mevi-i bendiye nab

1008

T. 140a/21. // P. 239a/1. ...Beyt:

429

14.

ve muayyen lalar, t ferat ve emn ve selmet birle maltn vech-i maetme arf
15.

idp

baiyye mri ki vardur ol ar muaddesede gerem. Ve benden ora evld u

16.

ensbum mutaarrf olalar

ve bu mande bir nme da hedy ve tuuf- b-mr birle

17.

Suln z Celled-dn vruzumh

imetine revn ld, ki acem ilmin pdih1.

d. Ve bir nme da Alad-dni bu mslimna gnderdi:

Eger Sulna ad

ideler, Kem alasn cmle edevt ve eyir ve yara birle anlara 2.vire ve Erzincnda adm bi ve ecdd devlet-nesini anlara davet-ne la. n bu man 3.Suln semine iridi, gldi ve buyurd ki Bu bren kr u rzigr 4.azm ve dim fesda varm ve devlet vzni ser-nign olm. Mecm rmen zemn 5.ve Rm ilmlerinde kimsen a ve mlki yodur, mecm zler adur. Kim nesin virr? didi1009.
06.

n iler varmad zerr-ile

Gerek gsterem aa rz-ile r

07.

Aa gsterem gevher-i tden

Ki an-la rengn ola mden

08.

n ars-i ayb meileri estn ve cb nevbahr mk ve gl birle oldurdlar ve

m-i 9.liye sy ve ebr-i ll br old ve cyibr-i mur-i zrdan nber-sr ve nefa-i nfe-i Tatar 10.ous gelmege z itdi, Suln silden ubd-bd asna azm itdi ve ol imretler ki
11.

anda yapup yceltmilerdi ve tamm itmilerdi ve bir ay mddeti anda ky

ikr ve istim- 12.vz ve avtr birle rzigr srdi. Ve andan ayariyyeye azm itdi ve biz geldk Melik 13.Eref ikyetine: Melik Eref -raimehullhu- ol engiye avrat- pren efsn birle
14.

aldand ve

cib Alyi Melik Alad-dne meded-in gnderdi. Ve geldi bir mddet 15.Erzincnda imet itdi. Andan ora yib ve yib old, ulu begleri alad-dn
16.

ve erafed-dn ve

ayri aa itb idp eytdiler ki avb yle grinr ki melik 17.oullarn suln imetine iledrz. tdgmz sularu rin dileyevz. Ban
1009

1.

inkr ve cd birle merdd

B. 223a/14. // T. 140b/18. // P. 239b/5. ...Beyt:

430

lavuz ve emvl-i firvn birle sulnu muarrebleri rn ele 2.getrevz, t istif uy birle alvetde intihr, furatda vaet ubrn henhu 3.amr-i mnri avsinden zil lalar ve salanat aretin inyetini melik anda evvelki arra 4.getreler. Melik anlaru rayini begendi ve oullarn anlaru-la suln imetine gnderdi.
5. 6.

n begler melik oullaryla suln imetine iridiler ve anu avlini evvelden mnhler Suln semine iridrmilerdi, Suln buyurd ki salanat devletin 7.begleri her

biri kend erisiyle birbir Erzincn ve Kem uddna varalar yle ki uurlayn 8.varup cem olalar. Ngh ol avlde askir-i manradan bir cemiyyet l 9.olm ola ve alalaru yollarn mufaat ideler ki ngh Melik Alad-dn kendzini 10.alaya alb i uzanmaya. Emr-i al mcebince her alanu apusnda suln erisinden mctemi old. n Melik cmle cihddan yib old ve alalar yoln an grdi ki suln imetine vara ve aleb-i ufrn la.
13. 12. 11.

bir alebe eri

mesdd buld, re

N-gh aber virdiler ki sulnu mevkeb-i hmyn askir-i b-kern birle

14.

Erzincn uddna

mdalet ld. Muar ve bre olup esbb- hediyye tertb itmedin

15.

av beglerinden bir

a nefer-ile suln istibline mteveccih old. Yolda ulu beglere

16.

mudef old. n begler

an radan grdiler yritp iler geldiler ve melike munaa

17.

idp grdiler ve istimlet birle ib

1.

idp glin itdiler. Mecm begler ittif ve istivn

iyad-dn muabetinde meliki imete gnderdiler. n iridi

Suln ol nesneden, ki 2.rivyet idp Meliki aa mensb lmlard, h1010 nev-ile egp yzine getrmedi. Belki istimlet 3.tamm virp onyanu Aehrini ve bgerm aa i ve tmr virdi ve ak ullar 4.ve cndrlar ve adm siphler mrfaatinde Aehre gnderdi. Ve Melik Alad-dn Dvd h 5.env feyil birle tecell ve tezeyyn bulmd ve fnn u ulm l itmidi, all-u ilm-i 6.ncm akmndan tamm behresi var-d ve b ve man ve icr-y ikmeti ab ve ilh riyden 7.istir itmi-idi ve laf ve

1010

T. 141a/22. bir

431

man bdr ir da eydrdi. Ve cmle-i ebytdan ki 8.kend vaf-i linde eytdi ve suln imetine gnderdi, i budur1011. Beyt1012:
09.

h dil dmn ze t bd ra dest

Rsre-i dmen ez nehbet zer dest

10.

nf ki b vcd ad ua mer

Der melik t b germ ve nn ser dest

11.

Yaramaz hem-nin hem-obetler ve mfsid- chil- l-yail- celsler

12.

omlndan anu gibi adm

memleketi elden ard ve iln ve irmn opranda

oturd. Yine sz bana varalum. rtesi, Beyt1013:

13.

Seer-gh o - nl emen

Cihn stine sad berk semen

14.

n itdi ayn ub- ren dir fe

Gneden kimi zer d kimi benef

15.

Bulup furat u nuret dest-i gh

Revn girdi ehre serser siph

16.

Pes andan cihndr pr fer km

Girp ehre eflke irrdi nm

17.

Melik mlkin adrini bilmedi

Anu-n gzde amel lmad

1.

Kiiye ki yal itmeye kr

Yamnl aan lsar mr

02.

Eger bat serkete olmayad

Anu gibi bed-fikir lmayad

1011 1012

T. 141b/5. ...ikr olnur B. 224b/4. Bu kelime yok. / P. 240b/8. Rub: 1013 P. 240b/12. ir:

432

3.

uanyd eh imeti-y-n kemer

Ki ilyla olmayuban kem er

04.

Ve lkin bu kerdende ar- ghen

Degl bir arr zar b u bn

05.

n ire ere nekbet rzigr

Ne i kim uta olmaya al- kr

06.

n Erzincn memliki Sulna msellem ve mstef old, Melik yed-dn

Keyusreve virp 7.Mbrized-dn Erto Begi aa Atabeg virdi ve firvn azne ve eri1014 anlara mlzm ld. 8.Ol sebeb-ile, kim Melik1015 dil olanlar abilinden r erefi afesinde ubr oturm-d 9.ve dyim himmet ve nehmetini m ve alad-dn ve dil olanlar adna marf lm-d, vilyet ahdini Melik zzed-dn birle, ki vilyetini Melik Rukned-dne, ki Melike
10.

n Erzincn Melik yed-dne virdi ve Melik dil nebresiydi, tze ld. Ve m

11.

12.

dileden di, nmzed ld. Ve Nimed-dn

Amedi ury, ki bundan din anu ekr- 13.fayili rd olund, ol zamnda bu iki beyti ber sebl asb-i l suln imetinde in ld. Beyt1016:
14.

n resm-i siderdi muayyen kerd

yn eheneh muannen kerd

15.

rid-i r sinca h dd

ubi ze ber-y m ren kerd

16.

Ve n Suln, Erzincn mhimmtn ve anu alalar ve tevbii ve nevsi

17.

itiyn tamm itdi, erye1017

buyurd ki Erzen-ir-rm ve Kniye arafna varalar, fe1.

amm al ve ras riyya taarru iridrmeyeler

ve mzim olmayalar; t

mhede ve mulaa olna ki Melik Rukned-dn Cihnh ve Melik Muaffered-dn

2.

Muammed bizm-ile ne ar riyet iderler ve ne sret-ile areket lurlar diy.

1014 1015

P. 241a/7. asker T. 141b/22. ...Kmil 1016 B. 225a/11. Bu kelime yok. 1017 P. 241a/17. askere

433

n Melik Rukne-03.d-dn Sulnu erileri1018 anu memliki uddna iridginden aberdr old ve iitdi ki 4.bir a vilyeti salanat dvn taarrufna getrdiler, pes adem-i tevu ve teelll birle iler 5.geldi ve tuaf ve hedy ve olu nzl, eri1019 begleri imetlerine revne ld. Ve kend beglerinden 6.bir muteber begi genc-i revn birle her nevden altn ve cevhir ve fir umalar ve p ve iy ve Kimir 7.ul ve aly ve grkl atlar ve atrlar ve env buurt d ve mk ve anber birle ehriyr 8.imetine gnderdi. Ve peym itdi ki Ben yikpre bende-i breyem. Eger Erzincn an1020 avb
9.

yolndan ve malaat cddesinden azd ve eyn avli birle Suln muvaatndan temerrd ld, ben bendeyem t zindeyem mddr ki bu bende-yi kemne anda -ve l tezir
11.

10.

vziretn vizra ur-

yetin salanat aretinden ouyalar ve az o suum d var-sa

12.

tecvz buyuralar. Ve Dvd h

gnhyla bu bendeye muvaat ve itb buyurmayalar.

Ve imdi tze elmden alnan vilyeti 13.yine buyuralar. Ylda ml ve aml azne-i mireye irsl olna ve peykr vatinde isted mcebince
14.

eri gnderile. Ve kend nefsm-ile hem

15.

her vait salanat aretin atabe-i erfesine mlzemet olna. diy. n ili salanat imetine iridi ve mfaht hedy, ki getrmi-idi, maall-i ara yitrdi.
17. 16.

lup ari ubdiyyet meslk

ve risltn ibl ld ve tuf ve

Suln keml-i mkramet ve meramet ve

1.

inyetini anu anda mil ld ve iltims mcebince

Erzen-ir-rm

memleketini aa muarrer ld. Ve km1021 buyurd ki badel-yevm eri1022 anu vilyetine 2.girmeye ve eriler1023 salanat br-i gh kmi birle nehb ve ratdan avdet
3.

ldlar ve Melik Rukned-dn hers ve itirs ol vsayla skn buld.

1018 1019

P. 241b/3. askeri P. 241b/5. asker 1020 T. 142a/14. - cn 1021 P. 242a/1. ...idp 1022 P. 242a/1. asker 1023 P. 242a/2. akir-i manra

434

04.

ikr-i Fet-i ala-y Kniye ve stizll-i Melik Muaffered-dn Muammed ezncygh1024

05.

Suln Alad-dn -ekremallh mebe- buyurd ki Mbrized-dn Erto

Atabeg b kern 6.leker birle Kniya alas muaratna revne ola. Ve her nev-ile mmkin ola, alay ul y cenk 7.birle ele getre. Salanat areti kmi birle eriler ve let ve esbb- arb ve itl 8.birle revne old. Ol gn am murebet ve ulu av itdiler ve olu al ierden 9.ve aradan atl old. Egeri Suln erisinde belrmedi ve lkin alada arzleri 10.firndan feryd u fin itdiler, Melik ord. Egeri b iys ve mr ayir ve dery 11.emvc gibi sarnlar olu ve her drl dneden r ev olu ve ouz ev bal ve y ve bdm 12.ve uz ve alar gibi ylm odun var-d. Beyt1025:
13.

am nesneden ki aa dinile nm

Ol rada var-d cmle tamm 1

4.

Ey tz atlar u sz u neberd

Ki vaf idemezdi diliyle an merd

15.

Bulnurd anda am berg sz

Ki araya lmazd kimse niyz

16.

Ki ger ola yz bi1026 bulardan hezr

Anu gibi bir ala zre svr

17.

Geyecek on u ve denecek dek

ecek u-y-la yiyecek yimek

1.

Amm mulefet vemetinden ende itdi ve Atabeg imetine taarru

ve lbe birle id 2.gnderdi. Bitide kerligini salanat areti imetine vsa olup ar itsnler ve ul-i 3.mali ve maidimz-n ef olsunlar. Eger ehriyr- lem ifet ve meramet yninden bize 4.naar buyurursa ve alamuz ivai-y-n bir mlk erzn

1024 1025

B. 226a/5. // T. 142b/2. ...oyluisr B. 226b/13. Bu kelime yok. 1026 B. 226a/17. yl

435

lursa ve bir timr ki anu-la biz ulu 5.mtealli ve etb ve eyin vech-i maetleri mheyy ola. Dir buyurmayalar, nr itiyr 6.ve iirr-la ala Suln ullarna teslm olna. Ve bk mr cihngr atrnu syesinde 7.arf olna, diy. Atabeg bu bbda salanat areti imetine id revne ld. id on 8.gnlik yol iki gn iki gcede a itdi ve dergh imetine iridi ve li maall-i 9.inhya yitrdi. Suln bu beret zerine ihtizz ve istibr gsterdi ve ol ende 10.ve iltims birle Melik Muaffered-dn kifyet-i ve keml-i diryeti ve adatine istidll ld.
11.

Ve Keniye ve tevbii ivai-y-n Zemnet ve

12.

Bahr-i Klyi, ki m uddndadur ve Dayns

ehri, ve Abul-Kehf -aleyhims-

selm- mam ve meneidr, aa mlklige virdi. Ve r-13.-ehrini maf ve msellim

tmr buyurd. Ve bu cmle zerine menr ve ahidnme yazdlar ve nefs 14.ilatler ve ar terfler-ile Melik ve oullar Melik Fared-dn Sleymn ve Melik zzed-dn 15.Siyvu ve Melik Nired-dn Behrmh -raimehmullh- bunlaru-in idler-ile irsl buyurd.
16.

n Melik Muaffered-dn mnr ve ahidnmeyi mlaa ld, anu-la

17.

mstebir ve mstahir olup

ve alay kend esbb ve amie ve etb ve eyndan ve

1.

are ve yara ayrndan l ld.

Ve taallut ve arem ve ol z-y-la suln

imetine vard ve eref-i dest-i bs ve ul-i 2.ddrdan ora nvzi ve ikrm buld. Ve e-i dil ve ferat-i r birle rehrine 3.azmet itdi. Ve mrin irine degin friulbl ve mreffehl-l rzigr gerdi. 4.T addi ki n Suln yed-dn Keyusrev anu ayllerinden bir kermen nikna 5.rabet itdi, ol ib idp buyurd ki Suln yed-dn kend rzigrn
6.

tehenk ve fcr birle, ki rnd- vesidr, mel itmidr. Bizm

nednumuzu gyegligine ly 7.degldr. didi. Salanat aretinden izzet sebeb-ile, ki vard, aa ol bbda itb itmediler. 8.Belki r dilediler ve anu kerme-yi mamesi salanat aretin arem-i hmynna 9.intil itdi. Ve anu veftndan ora da anu oullar Rm pdihlarnu naarnda
10.

naar- tebcl tam birle merm ve mel11.

idiler ve zamn intihsna degin tadm-i esbb- cvn

ve dmn birle zindign lup

436

ey ad-la rzigr gerdiler. Ve alyu malb isnndan myesser1027 olurd.

13.

12.

ve memlleri anlaru kerem ve

ikr-i rsl-i Suln Alad-dn Melik yed-dn-r Pdih-yi Memleket-i Erzincn der-htimm- Emr Mbrized-dn Atabeg Er-Tou -Raimehmullh-

14.

n Suln Erzincn ve Kniye ehri ve alalar fetinden ferat buld, inn-

15.

cihngrini

Svs uasna miyln buyurd. Emr Mbrized-dn Erto, ki salanat

16.

devleti beglerin

ulularndand ve heme ulu iler ve mhimmt ve sedd-i ra

17.

mteayyin olm-d, buyurd, t Suln rstna mel ola. Pes azneye

yed-dn Keyusrev pdihl esbb kr-

1.

vard. Melikiz-zum Necmed-dn Ebul-

simi-s -raimehmllh- birle bir esbb mheyy ve mretteb 2.ldlar ki eger Behmen ve pra lem kye nr lma l ola-y-d acletden ayret 3.barman srd ve derghu manrlar ve brghu mehrlarndan her kimi ki 4.semt red ve yle-yi kifyet ve diryet birle ment ve mevf-d ryet mbreki 5.imetinde tesr buyurd. n maliu edevt mad mheeb ve mretteb old mbreki 6.ve li-i ferunde ve sat-i mesd birle cnd- n-mdd ve cy- n-mar birle ol udda 7.mteveccih old. n anda iridiler ve Melik tat- kmurn ve ehriyri zere mtemekkin olup 8.adl meramet bisini deyip dvn ve uyn omarn drdi ve ekbir ayn 9.nvzie mas idp siyset birle madelet alveti ol diyru imru skinleri 10.mena irdrdi. n raiyyet perverlik ve sn fdet ve rafet aberi va ve erf salanat imetine irirdi, mvd- istihr
12. 11.

av ve af zerine Melikden

mbrek vcdna mteif olup esbb-

dimnsi tezyid bulurd. n Suln iyse-13.-d-dn Erzincna varup mtemekkin old ve Drul-ilfe Badd ve irbycn1028 ve Mr ve m ililerine
14.

cevb virmek
15.

gndermek ciheti-y-n ki tuf ve hedy birle bu ft-i-y-n gelmilerdi,

az mddet
16.

anda imet itdi. Ve n anlara aya-y cezl birle ser- ceml erzn buyurd.

Ve

1027 1028

B. 227a/15. // T. 143a/15. // P. 243a/12...muaal B. 228a/1. // T. 143b/8. dirbycn

437

gnderdi ve kendzi Drul-fet ayariyeye azm itdi ve erilere vaanlarna gitmege destr buyurd. 17.Mecm avyid fevyid birle ma olup vaanlu vaanlarna gitdiler. Beyt1029:
1.

Pes itdi ubdiyyeye azm-i h

Yannda nie merdm-i nk h

02.

Dzlmi-idi bir ehr-i rrem vaan

Ki grmezdi dinde mh u peran

03.

ner adan uy mil-i glb

Grende mnend ir erb

04.

Revn-d t der brigh

Pes andan-d fey- her cyigh

05.

Ycelmi -y csa nmdr

Grinr deiz yzi pr khisr

06.

Getrmi yimi b- mn sirit

am b yo anda bir nm- zit

07.

Bulup k cn pever-dil-frz

eh itdi anda rm bir nie rz

08.

Pes ol radan usrev-i kmurn

utup rh- Anliyya old revn

09.

Hav mk p emen lal p

Hem olmam zemn mil berr-i sr

10.

azneydi pr reng-i ve b-yi nigr

Ki h olm-d anclayn bahr

11.

olu-y-idi nrinc aaclar ber

Ki prze zre mnend-i zer

1029

B. 228a/4. Bu kelime yok. / P. 243b/17. ir:

438

12.

Bitibidi eruvn mil ren ir

Diyeyd ki gl-renk olm-d b

13.

Revn-idi cdan ular mil-i renk

Ki smb pr cy prze renk

14.

Cihndr ki k-y ve gh ikr

lup srerdi dem-i rzigr

15.

Her aradan idp sefne itb

Olurd reh ililere rav b

16.

Her ilmden tufe-i nmdr

l gibi ve cme-i zer nigr

17.

Gzde fireng sil- neberd

Ki gevherden-idi emin p merd

1.

Nie iteler zerr-ile nuradan

Ki aa o bahdrlar bilen emen

02.

lurlard teslb h- diyr

am ulluna olup sitr

03. 4.

Suln bu nev-ile bir ay mddeti ol mevide iret ve srra mel old. Andan

ora

nn- cihngrini Aliyye arafna bcn buyurd, rrem ve feren laa

mteveccih old1030.
05.

am rh pr b-d ve emen

Hevy itdidi mk-b ysemen

6.

Fr- ecerdi eyle pr p tb

Ki grmezdi yr yzini fitb

1030

T. 144a/10. ...Beyt: / P. 244b/4. ir:

439

07.

Cihn itdidi lle bt pelenk

Zemn alas olm-d heft renk

08.

Diyeyd ki ar-y-la cy- b

Revn-d ter anber zre glb

09.

am - pr name-i fte

Ki glleri ste ste

10.

nerkesi tze v s ter

jle ftde pr lle ber

11.

dermedi firzn bahr

bde-i lal dery kenr

12.

Suln nsn eyym olnca dumnl ve iret ve vz- rd ve cm ve mulia

13.

a- b

ryn sm endm birle afya mel-idi. n ve-y ve en-yi baar-

14.

arabdan mmtel old,

Drl-melik onyaya azmet itdi. Ve bir mddetden ora

ayariyyeye vard, begler ve serverler 15.ve imt ur dergh- ha, ki ble-gh- aly f ve secde-cy- ibl ve rifat-d,
16.

mteveccih oldlar. Ve alt- ferunde-usrev bi17.

isti mulaas birle mr cn ve selvt ve en vafesin medd lurlard.

1.

ve kmuran ddn virrlerdi. Ve ha du

ikr-i1031 iyl-ut fl-Memlik Mucrullh ved-Dn hir bin mer el-

varezm ez-imet-i Suln Celled-dn be-imet-i Suln Alad-dn -

Raimehmullh-1032
02.

n Suln- ehd ve Sad Celled-dn bin Suln Alad-dn1033 ibni Teki -

anrallh berhnehm- 3.Hind uddnda Mool erisinden mnhezim old, kend cnna
Tatar erisin t- te-04.-br orusndan Sind uynda mur aleb ld. Ve n ol amara-y bel ve vara-y helkden 5.nect buld, Vef meliki -ki ol letde ol nevn

1031 1032

B. 229a/5. //T.144a/23. // P. 244b/17. ...Vrd-... T. 144b/1. Bu kelime yok. 1033 T. 144b/2. ...Muammed

440

fityn evbndand ve sevet 6.ve ecat birle kendzni ol arafu aynndan ld ve udamt- pesendde birle, 7.ki tadm ld ve env mes-yi mekre birle, ki a bit ld ve Vef Melikligi 8.laabn buld ve ol diyru kmi aa mufavva old. Ve Suln mteferri eriler1034 birle, ki 9.ol snnda mtemezzi olup ir Suln Celled-dne yine mli olmlard, yr-yi Br urn ve apn itdginden
11. 10.

birle inti- rzigr l old. Her diyrda dr u gr ve

ora Mera ehrine iridi. Ve vzer ve ekbir ve erkn-

12.

devleti ve mdebbirleri birle meveret

itdi ve kendn tadm-i malii ve teysr-i

13.

malibinde bir ry ld. Anlaru bb- muaam

al-i l ve ul-i amlde ol old ki

Suln Alad-dn Keyubd-ile, ki memlik-i 14.Rm ve Selulerden ulu pdih ve adl dd iyesi ve mlk-i mamr ve azyin-i mevfr anu-la ittid ve mudaat yoln meft
16. 15.

ve al- mekre birle mevfdur,

la ve rus- mbne-i meveddet ve akm-

avid-i maabbeti-y-n ar-i urbet ve arbet 17.meslk ide. Pes iyl-ut mm- Muaam ve adr- Aam Mucrud-dn -i hir bin merel-rezmyi,
1.

ki fal-i eimme-i vrizimden1035 ve ekbir ve emcid

lemdendi ve ilm-i kelm- vefde mrn ileyh 2.ve ayr-i fnnda mttefeun aleyh ve env naarda b-nardi, ol mhimm-i ehemm itmm-in bir 3.nme-y-ile -ki nsas budur ve Mevln ihbed-dnil-Ksev insdur- ayr ihbe4.

-d-dn -ir-Rander -

rametullh tel-1036 Emdd- slm ve evrd- taiyyat ve veyifi en ve 5.ravbit-i

midat ki nesm-i af-y adet ve be-y viyyet him- dil risned ve avid dd 6.ve mbn-yi ittid rsi kerdnd her laa-i s-y meclis-i sm Suln- Muam Cemdi1037 ahd-i Zl-arneyn 7.Vat-i Alad-dny ved-dn ubil-slmi vel-Mslimn Felekl-Mel emsl-El llullhi
8.

fil-lemn ftir-i l-i Selu Melikl-

Mlki Ves-Seln Burhn- Emrl-Mminn Dm- Smiy 9.Bamiyel-Melik miy tevecch m ybed arz-mend birn sadet-i ictim ve niz bi-idrk-i ki ber mevnet-i devlet ve msadet rz-igr bst ne bdn
11. 10.

kermet-i ilti

addest ki her end-i alem

1034 1035

P. 245a/8. askerleri P. 245b/1. vrezmden 1036 T. 144b/18. ...va hih nusatun 1037 T. 144b/21. Bu kelime yok.

441

ser tz dnde est be-vsa-y tarr tarrn tvnd gerd ela

12.

ma yafn bi-ml yanfidu

13.

eger be ezn tayr-i rzigr u taallup-i edvr rh- mektibet hengm- mhceret ve mfraat selvet dstn bidn tvned badel-yevm der ref-i icb muyiret ve bgneg
15. 14.

ve mrsilet r ki der

bd mesdd m-dte est

ve fet-i bb- meveddet ve yegnek

m byed kd ez cnibeyn-i temesski an afarrat bd arra 16.fa-innal-arra fid-dny all ? bi-amdillhi ve minhu mreket der meyiat senet cihd u muribet
17.

bitest ve

mshimet der tevfu- dn millet al- ve ln-ns bd ki ve ulletu ke men vfi-i

1.

-f dnike ve milletke-. Marib pdihlarndan ol cenbdur, ki vsa-y sed ur ve

am- ehl-i 2.kfr ve fcrdan ve meri diyrnda bu cnibdr ki imr-i bdr te-br birle meri erf 3.kffrn mal ve mahr lur. Pes bunca aryin cinsiyyet birle ittid ve meveddet yoln 4.eger meft itmeyevz ve ceb menfi ve def-i murda mterik ve mtebek olmayavuz -fe-eyy n-nsi
5.

yecalh adan, ve eyyl-ari yeslekh irtiyden- bu muvaa Mura ehrinden -

ammara-hllhu-, ki 6.imdiki lde mrkiz rytumuzdur, uft bil-meymin vel-baari

ve-aferi cumdiyel-ir aynu tarr olnur.
07.

Bi-amdillhi ve minneti ve ol cenbu yemn-i himmeti ve teyd-i devleti birle

avl-i devlet ve aml-i memleket 8.mceb-i ad-hezr amd sipsdur. Ve esbb- kmurn ve lt- cihn-bn ictim 9.klliyet ve enbhi-i cemat ve muvaat- ekbir-i mlk ve ulu anlar ve ab- melik-i mevr
10.

ve mkteseb-i mecm- ldur ve emdd- kr ve

11.

al ve mtevl ve bu memlikden ryt- hmynumuz aybet

itdgi vatin Hind

12.

diyrndan bir uzun memleket fet olup nevvb ve kitbumuz abna geldi.

Ve ol arafdan

ferat l old. imdiki lde himmet azmetmz ad-i dn intimna ve ehl-i

13.

slm ulb tefiyesine arr utmdur. Ve muaadur ki ol cenb bizm

memleketmz li arvetine 14.ve nevvb ve raiyyetmz istinmet ve istimetine yet mbtehic ve dumn olurlar. Her sehm ve asm bilrz. Bu
16. 15.

sadet, ki ol cenba yz gstere, biz kendizimzi anda

lde adr- muaam- lem ve mctehid-i ivml-melik mcrl-milleti

17.

vel-a ved-dn erefil-slm vel-mslimn,

allme-iz-zamn, biatd-devrn,

442

iftir-i vrizm ve orsn melikn-nevvbi iyl-uti fil-memlik,

1.

Ebl-

mlki ves-seln Mevln hir -edmellh temhdeh ve arria teyideh-, ki vsia-i ahd-i ekbir
2.

ve ula-i zmre-i mefirdur ve ayn- aret udemsndan ve

muaamt- mhimmtda mrn ileyh 3.ve muttafaun aleyh olmdur, ol aret arafna tevecch lmdur. Ve mfeht aa mfevvi
4.

olunmdur ki bgneligi yegnla

mbeddel ve mubirat jengin selb idp gl yinesin muayal 5.la. yle ki badelyevm ililer ve bzirgnlar ve yolclar iki cnibden tereddd lalar. 6.Gerekdr ki ol cenb anu szini sem-i ri birle a buyura. Cmle peym ve aberini 7.bizm ilimz bile ve ar- mltemist ve ref-i muterit birle bizm muftmuzu kemmiyet 8.ve keyfiyeti al- niyyet ve af-y aviyyetden uhra getre.

-Vel-amd lillhi rabbil-lemn- birle tamm

ayariye marsasndan suln derghna iridi.
10.

9.

idp Sulna irsl ld ve

Suln muaddem erfin izznda,

11.

yle ki erbb- kerem menden hir ola ve kerem

bbndan ly ola ve ulul-emr

12. 13.

pdihlaru deti mcebince muta ola, tamm mblaa ve selm ninde n brigh- sumn penha iridi, far-

buyurd. Ve davet gninde

ikrm ve alebe-i imdan

14.

ym lup dest-i bs-i eref yirine varup selm itdi. Suln buyurd. n rislet ve kelmn encma irdrdi ve salanat

istibl idp munaa brighndan vena

16.

15.

mrcat ld, Suln buyurd, nimet-i firvn ve nzl-i b-pyn at

ve atr ve ul ve

melbst ve iki bi fuluri cret-i ammm ve evtda veyifden ziyde her gn 17.muayyen rtib irsl ldlar. Ve seyrn gnlerinde Suln-la hem-inn olurd. Ve Suln da
1.

keyfiyet-i avl-i must ve Moolu istl ve vtndan ve Suln Celled-dn

anlaru-la 2.mubil olup bir a yirde nup mnhezim oldundan orup istifsr lurd. Mcre-03.-d-dn bir mddet suln imetinde imet ld ve elf-i istif birle ecnebiyet ve mbyenet 4.icbn aradan ref itdi. Ve yle arr olund ki Suln Celleddn aremi muaddartndan bir 5.hzde, ki rz pdih Atabeg Eb Bekr bin Sad hemresindendi, Melik yed-dn 6.Keyusreve nmzed ldlar. Ve arbet ve muharat avidi istikm birle anlaru muherat tera 7.buld. n mufraat ve mhceret vati

443

old, azne-i1038 mireden on bi suln altn ve otuz 8.bi aa ve on nefer p ve Rm ul ve aly ve on at ve be ekn atr ve yigirmi 9.al ve evsa ve edn ilat, Mcred-dn vena gnderdi ve muazzez ve muarrem vid
10.

buyurd. Ve bu nme-i
11.

ury, Esed-bd insdur -raimehullh-, anu mektb- cevb kitbeti geldi. nme budur:

Ve

Ez inc ki zid -tabraka ve tel- intim- cevhir-i mefir ve ictim- aryib menbdur, t-
12.

erf ve ynet-i laf, meclis-i l, suln- muaam, pdih- am,

13.

ehriyr- ben dem, skender-i

Rm, ib-rn- lem, Celled-dny ved-dn,

14.

lul-slm vel-mslimn, muyl-adli fil-lemn, muhiru

l-a bil-berhn,

melikl-mlki ves-seln, -edmellh teif celleh ve lih fid-dreyn- tabiyeti

15.

ve tarr-gerde est ve bi-amdillhi berhn, luf- amm ve kerem-i cesm, heri d-ter
16.

dr cilve-i ta vurde

-leyse min allhi bi-mstenkirin in yecmaal-leme f vidin17.

dilegi bu mceb zere-y-idi ki iftit- istif, kmurndur, ol aretden ola. T be-kll

ki sermye-i cihndr ve b pye-i asm- dildr- ve teveddd ve env

1.

telauf ve taauf ol cenb- kerme msellem ve muarrer ola. Bu ide 2.zerine bu muli birle iftit- mktebet buyurd. n ib- bzrgvr, ki mye-i mbht 3.ve iftir-d, iridi. Ve ev u itiy, ki civrida kmin ve snede mtemekkin-idi, muaram old.
4.

Ve te-i iltiy zbnesi reyyya iridi, -

yalamullhu-. Ol vatden ber ki istim olund ki 5.ryt- manr kffr- meln

intimna tef-i ulb ehl-i dne mtevtir olmdur. imdiki 6.syir uluvv-i himmet ve drd- emdd- kmurn birle aryim-i meclis-i l suln- muaam mtehir olmdur. 7.Her laa temenn-y mbseat imetde ziyde varm ve her sat areket yninden kst mktebet
8.

ziyde olmdur. Amm imetden pde degldr, bu

muliay drt arafa cihd ve mchiddr. 9.Ve hem bu man yle ki ol cenb- ib- erfde buyurmdur. Ve aryinde cinsiyyet tadm
10.

lm temhd-i r kifyetdr. Ve

ikinci ol ki a azza ve calla- kermet-i iftith ve meziyyeti ol arete 11.buyurmdur. Ve bu leyif avf irdt ol cnibe olmdur, madr ilfnca aa idm itse
1038

12.

olmazd. imdi,

T. 145a/16. satrdan itibaren olmas gereken yaklak 43 satr T nshasnda yoktur. A. 246a/11 - A. 247a/7.

444

n ki iczet mbsaat buyurd, hemn ki imden gir mrselt ve mktebet ola.

13.

mtevtir

Ve adr- kebr-i lem mcre d-devleti ved-dn iftir- cihn Mevln hir -

admallhu tamknah-

14.

iridi ve anu mulaasndan elf- amm tebr-i al-

15.

ubidet hir old. Ve bir

a gn bunda imet itdiydi, glleri ikr-i mal-yi

16.

pdihne birle rubde ld. Ve Ve anu cevb-y-in

1039

cnlar istihr ol mekrim-i usrevne birle ziyde old.

17.

sipeh-slr

alad-dn imetine msteid old. Tevau

1.

mstakemdr ki n ol areti bzr gvr

imetine varup eref-i dest-i bs bula,

her ne ki diye ve gstere ol cmle zerine tavl buyuralar. 2.Ve her ne ki dirse bizm szmz bileler ve dildrl idesini, ki odlar, tevtr-i muaabat 3.ve taib irt birle mtekid lalar. T bu muli d cdde-i imet zere mstemir ola. 4.Ve ittid arin verzi la. n Mcred-dn -rametullh- Svsa iridi, bir mhlik 5.mara erf tna ri old. Ve ol renc1040 sery- sipince vid lup yzin nib- 6.trb-ile pinhn ld, a -tel- rametine avud. alad-dn tuf ve hedyy, ki Suln 7.Alad-dn Suln Celled-dn n -raimehumallhu- gndermi-d, kend-y-ile alup l iasna
8.

azm itdi ve ol vatde, ki Suln Celled-dn l muarat lm-d, iridi. ikr-i Vrd- Resln- Suln Celled-dn Kerret1041-i n be-imet-i1042 Alad-dn -

09.

Anrallhu tel-1043
10.

Suln Celled-dn, alad-dn nmesin cevbnda atdr Meliki Cemled11.

dn Ferru, ki atas

merm Suln Muammed avndand ve Cemled-dn Savc

12.

ve Necmed-dn Eb Bekir Cmyi -raimehmullh-

hedy-y lyka birle Rm

13.

risletine vrizm beglerinden iki ulu beg-ile nmzd buyurd.

Ve sulnu tam-i

1039 1040

B. 232a/14. // T. 145b/18. ...Emr... B. 232b/3. // T. 145b/22. ...iinde 1041 P. 248a/9 ...Der defa-i... 1042 B. 232b/7. // T. 146a/3. // P. 248a/9. ...Suln 1043 T. 146a/3. Balktaki Vrd ve Anrallh tel ifadeleri yok. / P. 248a/9. Barhinehm

445

menzilet ve tevr-i meknetinde anlara vey-y bel tadm ld. Suln mcebince ber-i ran gibi1044 girp Rma mteveccih oldlar1045. Beyt1046:
15.

14.

kmi

n iridiler t add u merz-i Rm

Da grmemilerdi anu mili bm

16.

Ki ne urna ne ulm ne cenk r

Ne keten ne brden ne gnden ne zr

17.

eh dl-i b-dr-ile am

Uymlar1047-d tamm ol ve b
1.

Didiler ehnih-in fern

Ki bua yaraur zamn u zemn

02.

ki ayl yolda ve da dr

Riynu ii ola b-ftr

03.

Bu nev-ile olur cihndr- pes

Kii ande grdi bunu mil-i kes

04.

Suln areti, Aliyyede lad-y-d, rehberler anlar arp alar ve derbendlere

uratdlar 5.ki ub ol muvafdan gemegi dinde grmeye ve yil-i bedria sz anda

6.

esebilmeye, her nev-ile ki imkn-idi arya ardlar. Beyt1048:

07.

Zemn cmle mnend-i db-y n

Hemn ol yire d dirler zemn

08.

Aard ular cda mil-i glb

Aalar vesm-ile urunm ib

1044 1045

T. 146a/7. ...yola T. 146a/7. mteveccih oldlar yerine gittiler 1046 B. 232b/12. Bu kelime yok. 1047 B. 232b/15. Uymlarlar / P. 248a/17. uymlar 1048 B. 233a/4.te ve T. 146a/17de, A ve P metinlerinde bulunmayan u beyit yer almaktadr: Bular grdiler bir fa mk-b Ki jleyle terdi gl-i sur ry

446

09.

Deiz araf grndi bir ulu a

Ne olmad h rem yle ba

10. 11.

Mihmndrlar anlaru udm aberini Suln imetine ar itdiler, buyurd ki adlu

beglerden ba or eyerl uyanlu yedekler-ile aru varalar. Ve bir dil-g-y

amzedy rat-12.-fez-y yirde ondurdlar. km-i al mcebince anlaru izz ve mrtnda mblaa ldlar. Ve bi 13.gn sefer oznu izleti-y-in ol l zere rd-i cm ve rb-i mdm birle anlaru 14.avline mr oldlar. Altnc gn ki rim-i nl-fmdan h urd-i n1049 ul ld 15.ve gne altn op meydn- lciverd-yi sipihrde -va-amsu val-amaru van-nucmu musaartun bi-amrih16.

evgn1050 gerdn old. Suln buyurd t yidekler anlaru istiri-y-in r itdiler.

17.

Emr

Kemled-dn Kmiyr ve ahred-dn Tercmn ki derghu emil-i kfti ve

1.

efil-i

dehtindendiler, anlaru rlarn orma ve itirmlar-y-n viribidi1051, t

yol zametinden 2.ve yolda mihmndrlar tarinden oralar ve anlar salanat retine ouyalar. n pdih 3.brighna iridiler ve ferrr yn ve tertbi mhede ldlar, bvcd navet ve ucup -ki 4.anlarda var-d- dehet ve ayret anlara lib old. Fil-l ba urup yz yire urdlar. 5.Suln anlaru ikrmna yet itirmdan nfil-ym buyurd ve ahred-dne 6.z itdi ki anlar yol zametinden ve meaatinden ora. Gir tecdd-ile zemn-bs itdiler ve
7.

getrdkleri nmeyi virdiler ve rislt ve mfeht, ki maml

olmlard, ibl ldlar. 8.Bade ez fer velarna vardlar ve bir hafta mddeti anlara da izz ve ikrm itdiler. Sekizinci gn 9.Suln buyurd bir bezm-i kisrev raste ldlar ve anlar davet itdiler. Beyt1052:
10.

Zer sm hem gevher yign

Diyeyd far old bar u gn

1049 1050

P. 248b/14. uhr T. 146b/2. // P. 248b/16. ...birle 1051 P. 249a/1. gnderdi 1052 P. 2249a/9. r:

447

11.

Abr-ile olm hev tre gn

Mey-i eruvn nle-i eruvn

12.

olbd avliyi eyvn- h

Ve u erf emr siph

13.

olu sebz tze glden miyn

Zemn-idi mnende-yi sumn

14.

erb- mrevva teseyyrdedi

Dil - verzn taayyrdedi

15.

Be-yet olup mesti ruzmiyn

Srldi am u ua ru ez miyn
16. 17.

ab olduda ki sear tbende ve ru zeng-i eb pr-ande old. Suln yine ilileri

r itdrdi ve laf- gher brn anlaru cevbn ichr ve ihra iridrdi.

1.

ikr-i Cevb Dden-i Suln Reslan- Suln Celled-dn r-Anrallh

Berhnehm-1053
02.

Suln tat- zerrn gevher nigr zre, ki ililer selmlatma gninde cilvesi-y-n

f 3.ve atr- cihn ann tertb itmilerdi, bir yn ve tam birle, ki revn- cemd cn 4.urd dyim anu rekinden rb ve afana drdi, oturd. Ve tc- Keyubd-yi
5. 6.

bana oyup kemer-i Efridn-yi biline balad ve b-vsa-i tercmn bir beyn birle, ki her laf bir cn balard, gevher-i cihn-tb ve lel-yi -b brigh emiline ve

pgh 7.imna eselle-i lisn sebndan drrler samaa balad. Ve bade ez amdu rabbul-lemn -celle cellh- 8.ve alavt ber rava-i seyyidlmrseln -aleyhi efalu-alavt ve ekmelt-taiyyt- ililere buyurd ki 9.Suln- lim ve dil ziye -ebbedellh devleth- imetine1054 bu mcib muliden idemt- firvn ibl 10.lasz ve muarrer ve malm lasz ki bizm nihyet-i emn ve yet-i mbb ve
T. 146b/20-21. Balkta suln- rasln kelimeleri yok. Anrallh barhnehm kelimeleri yerinde de Raimehmllh kelimeleri var. 1054 P. 229b/9. Bu kelime yok.
1053

448

zbde-i fikret

11.

ve ma- endemz old ki n smed-dn Sulnu intimn bz

12.

mulifleri ahrndan fetinden ferat

13.

ve ol allu ill-i irmndan gir nna atla. Ve Tefls ias

l ola. Bir a gn tenezzh ve teferrc resmi-y-n Rm memliki

14.

riyna terf buyuralar ve adem

rence lalar ve terif-i erv kmi birle, ki ezelde

15.

muadder ola, ea itlf ve iltiym l

olup fir tala mbeddel ola. nn

16.

cihngrlerini bu arafa maf lalar, ta iemtdan ban.

Egeri bu muib ve muli

emli ol cenbu uluvv mertebesi riyetinden ir olur, tadm olna-y-d.

17.

Bu lde n muaa old ki ab- iru tesvli ve vad ve ivlarna, ki

1.

eyn

l-ins drrler, ubbetl-slm l muaratna, ki muvaidler

memeni ve meskeni ve zhhd ubbd 2.meneyi ve eimmete ve uff mavinidr, l efkr n-avb ki ri-y Rabbul-erbb aa
3.

marn olmaya, amele getrp marf

4.

buyurmlar. Bu man suln- muaamu r-y sedd ve al-

amd ve ar-i

rdinden bed ve bad grinr. -Vemr bil-marfi venhi nil-mnker- kmi mcebince gsterrz 5.ki evl oldur ki azmetleri innn ol ehirden dndereler. Ve mrikler memlikinden bir memlekete
6.

-y eyyhen-nebiyy chidil-kffra vel-

mnfine velu aleyhim- fermn mutesnca maf buyura 7.ve rn1055 be-kll
dn ve devlet dmanlar definden l la. Andan ora cz mhimmt 8.tedrikini fm bad teenn birle tadm lma gerek. Ve bir malaat da ber sebl naat, 9.ki rkn-i ehem ve bb- muaam- dn ve melikdr, oldur ki Tatar erisi birle mdr ve mvs la1056.
10.

Ve eger mmkin olursa

kend ciheti-y-n ur- bb- maliat ve her ar-la, ki myesser ola, 11.itmek yigrekdr; ki urn- evl-i uals ve ezmn- slif kems itmilerdr ki bir yif-ile, ki
12.

nev

devlet olalar ve cmle mvrid ve medirde tevekkl ve itim- a -tel-nu avli vatine lalar,
13.

cn vezn ve fs ve sria eb ve mub itmeyeler. Mudt ve

mkvaat ari birle 14.anlara mubil olma erbbil-bb ve azb- isfat, ab- diryet vesinden
15.

bed ve baddr. Ve bizm r u amrimzde yle ende olnur ki lan

1055 1056

P. 250a/7. ...- erflerini P. 250a/9. lalar

449

imetine ililer viribiyp

16.

kffe-i ehl-i slm malaat-y-n ve Suln sad ehd

17.

Muammed -anrallhu burhneh- taclin ri-y-in,

ki anlaru dmanlnda
1.

ald, r dileyevz. Ve vezrlerin b-ry ve tedbrligine

avlet lavuz.

mdr ki ln-i mal ve bel-i ml birle anlaru fitnesin cemresi ki 2.anu ulesi erfn lem-i leheb-i cn-sz birle yap kl idiserdr. Egeri bir km ve bir 3.fermna, ki dvnsery- melektdan nfi olm ola, h aln ve meteris birle def ve men-i mmkin
4.

olmaz, mnaf ola ve inr- lem in-i nesl-i deme degin bizm eylgmiz r-
5.

efkr- ceml

ve msyy amd vsas birle raiyyet avli kifyetinde riyete

iridrmi olavuz. Malled 6.ve mebbed la ve illetsz t imete malm ola. Yan mddetde bizm muli-i ehl-i mn
7.

tarri ciheti-y-in lan imetine mteveccih

olsardur. n Suln malaat 8.bbnda, ki malaat- amdr, asm ve sehm vcib old, ar-i istibret 9.birle bu ikyeti erf semilerine iridrmek ve lkin. Beyt1057:
10.

Nebyed ki ezn erb gftr men

Kemn pest berd encmen

11.

lem alna muarrer ve muavverdr ki a -tel- ve teaddes- bu

avlinden milk devlet ve yn 12.ve tre bilr begler ve al ve dni ss vezrler ve cevhiri zevhir ve emvl ve azyin-i mtevfire
13.

ve eslia ve iddet-i mtekir ve olu ve

mamr l ve ilm ve by ve mesrr raiyyet ve aem 14.ve ullar ve cmle bild ve bu ve diyrda iniyd- cbire brigahmuz kmine ve imtil-i ayra 15.derghmuz miline ve cihngr eriler ve gne gibi keskn llar ve Trk ve taz atlar ve
16.

pserek develer ve
17.

altn gmi lt ve b-iys nimetler her nesneden ki ayr ilmlerde

anlaru

bulnmasnu tamm taar ve teessri vardur, dir itmidr ve ol cmlesini

1.

yigitlik riyn ve nefd-i o sez pdih ve kmurn zerine erzn lnmdur. Eger

kemneye, 2.ki temiyyet-i umr refti vechi zerine, ki ab- ferheng zeynidr, ar-i eyser 3.birle myesser ola.

1057

B. 235a/14. // T. 147b/10. Bu kelime yok.

450

Dmen-ile her cnd, ki af ola, unet yninden sylemek ve meli

4.

malaatnda ab-i ive lma memd- al ve mamd- er degldr. Eger Suln

ii 5.kend rzigrnu sermyesi la, biri ol ki rmen ahlsi ann dkmekden ve ol diyru muarat 6.ve irbndan elin eke ve eriyi1058 ol yirden giderp rn arafna vara. Ve Mool erisine 7.ililer gndere ve ul ide ve ahd peymn la ki al nif ve i yresine uramaya. 8.Ve h nev-ile slm memlikine murebet ve an dkmeklik ve adr endesi uramaya. 9.Ve ahd peymne mulefet, ki eim-i mrvvet ve emcid-i ftvvet atnda yet r u bdr, lmaya.
10.

T badel-yevm cihnda yuva olup

11.

gezmekden ve yuval etmegin yimekden urtulup dilene.

Ve kend islf arin ve

vesin, ki dyim bizm ammlarmuz Suln Melikh 12.ve Suln Muizzed-dn Sencer ve da eim-i seln-i Selu ez ryi luf-i meramet ve
13.

ifetleri naar birle manr ve

14.

mel olurlard, erf memlik mevr ve mktesebe kmurnl

birle inf- akm-

15.

evmir ve nevh-yi Yezdniye mel ola. Ve her ne ki amr ve endeden

geer, cevhir

ve b-aded altn gm ve eri1059 da dir itmeyem. Ve eger ib-i aralar sziyle bu malidan
16.

ir iderse bize msilmnl yninden ve sulnl arinden vcib ve lzm

17.

olur ki brigh-

izzet ve srd- aamet-i pdih bi-a-1060 Mabd- mula emri

1.

mcebince ki -ve in ifetnil-mminn

itetel fe esli beyne-hm fe-in baat

idhm all-ur fe tilllet teb att tefa 2.il emrillhi fe-in fet fe-esli beyne-hm bil-adli ve asi innallhe yuibbul-musin- 3.yetin ouyavuz.
Ve her ne-y-ile, ki madr ola, cerr-i menfaat ve def-i eiyyet memleket ve raiyyetden imete iridrevz. 4.Ve eger ol ortada bize kesr em zamu -l-iyu billh v olursa Br a -tel-nu emneti 5.uhdesinden m olavuz. Ve imyet-i vilyet-i ve miyyet-i aret-i izzet fermnnu taviyetinde mechd 6.muaddry mebl lm olavuz. Ve eger ayb perdesinden afer ehresi yz gstere ve bizm murd 7.ve gelmemz myesser ola. -Ve hvel-murd vel-bd alem ve ad eera men ebele ves-selme al

men ittebial-hd ve mene vet-ta-

1058 1059

P. 251a/6. askeri P. 251b/15. asker 1060 P. 251a/17. Kelimenin bandaki cer harfi bi- yok.

451

08.

Brigh- ve pye-i tatu rlar sulnu keml-i fesati ve luf-i belati ve

ubeti tarrine 9.ayrn oldlar. n ililer vid imetin idp menzil ve mamlarna gitdiler, Suln emse-10.-d-dn Altn- b-nigri oud ve buyurd ki vrzemhu cevb azmi-y-in sefer yarn
11.

ide. Bir yn ve tertb-ile ki ulul-abr gzleri re ola.

Ve dayi bevvl ve zirpldan 12.bir daa ihml lmaya. Semn ve atan. didi. Suln buyurd ki azne ve itbldan emvl ve esbb
13.

her ne ki gerek ola, vireler.

Ve da buyurd ki siphler ve ricl ve abldan yl ve bl 14.ve add u met ve sn ret ve vfr- ecat ss olanlardan bi atlu, ki yar ve let-i memlikinde mehr olalar, anu-la bile varalar. n esbb mheyy old,
16. 15.

pesendde birle Rm

merdm ve ml ve ekn atlar ve atrlar-la mteveccih

oldlar. Ve iret ve arn sadet birle a- 17.mesft ldlar. n bud diyr- urbi dndra mbeddel old, Suln Celaled-dne aber itdiler ki
1.

ililer Rm arafndan

siph raste ve siph-yi nev vste birle iridiler. Fl-l buyurd ki 2.vrzm ulu begleri cabbet-i1061 ve siph- gzde birle istibl ideler ve anlar muaam 3.ve muazzez ve mkerrem utup mam- temkn ve maall-i izzda onduralar. Begler km-i brigh- Cell
4.

mcebince emsed-dn Begi istibl itdiler ve

eryi-i ikrm ve itirmdan h bir eryi ihml itmediler. 5.n bir laa bunu zerine gedi ve iml ve il ve icml ve bal ve rat ve bat ve yl ve sr 6.ve iki yz ba biserek deve azne ve muba ve arb-ne ve ser-perde lt altnda ve yz atr ve
7. 8. 9.

ilatler ve altn gmi lt ve altn urlu Hind llar ve muraa or ualar ve ecns cevhir ve al- nefyis yklenmi-idi, iridiler. vrezmler n anlar grdiler, taaccp idp ayrn oldlar ve Suln Alad-dne du ve en ldlar ve didiler. Beyt1062:
10.

Geh h bdn pdi dur rid

Geh o bendegn-r inn perr rid

1061 1062

P. 252a/2. ricl T. 1148b/8. Bu kelime yok.

452

11.

Ve emsed-dn Beg l uddna irimezden din, nirs derdine uradum, diy gsterdi ve mzevver al ururd, bir hafta oturd. ol ciheti-y-in ki Suln
13.

astal

12.

Celled-dn

imetine irie, ba yire omadan mar ola. Ve ebbya srr-la vaiyyet

itdi ki ilc 14.ider gibi olalar. rtesi Suln Celled-dn vrzemler erisin1063 ulu beglerin ve
16. 15.

serverlerin ir buyurd ve dergh- brigahn yn ve tertb-i pesendde birle tezeyyn

ld. udvend-i vce-i Cihn Fahred-dn al erefil-melik-i vrezm egeri vzert

lurd ve vezrlik 17.mhrin ururd, amm Suln Celled-dn devleti ve memleketin kffei melii anu taarruf
1.

abasnda-y-d, selm gninde eline degnek alup hicb ve

apuc balar yirinde ururd. 2.Ve ililer sl ve cevbna ol mteadd-y-d. Gir icbet yirine urd, Emr emsed-dn Altn- b 3.maaffeh iinde urmet ve kh- tamm birle arete oudlar, geldi. n selmla girdi yr pmek-in 4.rler diledi abl ld ve dest-i bs ld ve sulnu nmesini virdi ve mfaha peymn 5.ibl ld. Ve tuaf ve hedy, ki getrmi-idi, ar itdi. Maall-i ablde vi old ve d ba 6.ve mamidet-i b kern ldlar ve Suln Alad-dn l himmetine ve fyi sesna her geden
7.

enlar zemn zemn gna irirdi1064. n Emr emsed-dn ed-i risletden luf- malet
8.

birle ferat buld ve

serperdesine mteveccih old ve vrizm beglerin oudup n- hne ve bezm-i

9.

usrevne rste ld, ullardan bir lm- p gne yzl s af ortasnda ade-i

ran eline 10.alup devr itdi, nuul ve nimet ve arbdan ol midr r itdiler ki mstevf meclis ehline iridi. 11.Ve vruzm begleri ol adar nimet ve aimetden, ki ol arada mretteb old, taaccp idp ayrn 12.aldlar. Ol nev zere bir ay mddeti her gn op ve meydn ve seyrndan ora istim- evtr ve bde-i -13.-gvra itil ld. Suln Celled-dn ikyt ensnda kend begleri ve yazclarna
14.

eytdi ki Biz
15.

da bir gn Rm ilisine mlafat gstermedk ve anu-la olu ve ad- iimedk. Ry oldur ki bir bezm ve k idevz n- mey ve vz- ney
1063 1064

dostign

16.

birle gli

P. 252a/14. askerin P. 252b/7. iridi

453

eyym- n sz- kr ceflar endelerinden anlaru muirat ve mndimeti birle lavuz.

17.

Mecm ittif-la eytdiler ki Bu sevddan bize sddan ziyn ziyde olsardur ki

1.

anlaru bezm lt ol midr vfirdr ki uzunu rzigrlarda ol neva al ve nura h

2.

h pdih cem itmemidr ve idiser degldr. Ve eger aa yirine altn dkilr-ise 3.

leet ve hne amlar ve lal-gn arblar ve naama-i am-ksrlar ardur. Bizm anlaru 4.itdgin ri rine dest-i resmn yodur. Bu tedbrden zi nmsumuz yi itmi 5.oluruz. Ve dr be-ummn ve zze be-kirmn mili olur. didiler. Beyt1065:
06.

n olmaya i vef-i yin-ile

Yig oldur ki ol rydan dnile

07.

n Altn Beyin imeti mddeti anda mtemd old ve Suln Alad-dn ol

intirdan 8.incindi ve Kemled-dn Kmiyr avli kef-in revne ld ki avli bilp al 9.t-tacl mrcaat la. n Emr Kemled-dn1066 Suln Celled-dn imetine iridi
10. 11.

ve her bbdan didi ve iitdi h bir szden ul ous anu diryeti ve kifyeti memna

irimezdi, destr diledi. Suln anlar r itdi ve evil-i ebl syledi ki l 12.ehri at
13.

bualmdur, yandur ki askir-i cerrrmuza ol fsatden ara-i mknet l

ola. Ve
14.

bunca zamn grdgmz cenk ve murebe zameti yi olmaya. Ve eger sulnu

bu

efati redd itdgmzden vaet ubr r- kermine ona, temhd-i ir birle f-m bade
15.

izat ve izlet bulup mdr ki r- erefin ris her ne-y-ile ki mmkin ola
16.

taarr olna.

Siz selmatl-la mrcaat luuz ve udamt- muline ibl idz.

17.

Bizm ililerimz da mufaalan tebl ideler.

siz aabzce varalar ve ahd-nme ve rislt cevbn

Emr emsed-dn

1.

ve Emr Kemled-dn vid idp Rm arafna

mteveccih oldlar. n vruzmler ordsundan 2.ara dlar, rat ve arularn oyup kendler mcerred alt-tacl Sulna revn oldlar. 3.n Erzen-ir-Rma iridiler, Melik
1065 1066

B. 237b/15. Bu kelime yok. B. 238a/2. // 149a/16. da

454

Rukned-dn Cihnh anlaru muaddemi taminde eryi-i 4.mkramet riyete iridrdi. Anlar Melike eytdiler ki Zinhr dost retler dmenler 5.ve dem retl dvler ivs birle ahd peymn cdisinden mnarif olmayasz ve salanat
6.

devletin muliflerine

muvfaat itmeyesiz. T fm bad u met, hev-y nefs birle erb- zehr-lde eyym 7.n lup ayt derectndan memt menziletine irmeyesiz. Melik Rukned-dn cevb virdi ki
8.

ve kell ki benden ve benm evldumdan anu gibi bed-gevherlik dr ola. diy.

9.

Anlar env kermet-ile iyfet ld ve vid itdi. n anlar Erzincna iridiler, Melik
10.

Rukned-dn Al yoln utup gitdi ve iridi

Suln Celled-dne mli old ve n

11.

Rm memliki adna tar lurd ve fsid

12.

raylerini ve ksid umlarn dim bzrnda

nifa iridrrdi. n Emr emsed-dn

13.

Altn Biy ve Kemled-dn Kmiyr, Suln imetine

iridiler, avli tefli birle temm

14.

ve keml ar itdiler. Ve Erzen-ir-Rm Suln Celled-dne

munam oldun ve
15.

vrzmler ulm ve taaddlerin, ki rmen diyrnu mslimnlarna iderlerdi, itdiler. Ve Suln anu-la muraa ve mubele itmege tar itdiler. Suln eyitdi
16.

tarr

-al-mlk yab maal-kfri ve l yab maa-ulmi-. Kemled17.

dn Kmiyr m diyrna Melik

Kmili ve b Melik dil olnlarn eriye davet

1.

itmege irsl ld ve buyurd ki rd

itiy-in Rm erisinden on bi atlu

Mbrized-dn Cvl Beg ve Eseded-dn Ays 2.ve Mbrized-dn s-y Cndr ve Nred-dn Kem, Erzincn arafna varalar, t alan 3.eriler1067 iriince ol derbendleri bekleye. diy. n Kemled-dn-i Kmiyr Melik Kmil 4.ve Melik Erefe iridi, anlar evvel taalll lup bir cevb, ki andan if-i alb l ola, 5.virmezlerdi. Kemled-dn tevb resmi-y-ile at sylemek-ile eytdi ki Eger bu emddda inet
6.

ve isd dir idesiz -neen billh- n bir mar v ola sulnu aremini n-marem

elinde 7.gresiz. Ol vatin nedmet ve amiyyet fyide itmeye. Bu sz Melik Kmil ve Melik Erefe ve ardalarna 8.yavla eer itdi, fil-l cmle ardalar ittif-la icm itdiler ve sulnu muvenetine ve vruzmler 9.mudtna bil baladlar ve erilerini erfdan

1067

P. 2254a/2. asker

455

divrp cem itdiler. Ve Melik Kmil

10.

ba erilerle arrn ve Rahbe arafna vard. n

anda iridi, ardnca Mrdan 11.Barandler1068 iridiler ve aber virdiler ki Firenk cemm-i afr ve ded-i ker birle urc itdi. Yz bi
12.

atludan ziyde deiz kenrndan diyr- slma

mteveccih oldlar. n Melik Kmil ol 13.li iitdi ayup tacl-ile ol l tedrki-y-n gir dndi ve itir birle
14.

Sulna bir nme gnderdi, a -tel- aa nuret ve afer

kermet ld. Vard Firenkleri 15.bab rd ol kisrlar yip ve sir lup drul-bevvra gnderdi ve mn ehresini glini dn eyledi. Ve Melik Eref ve
17. 16.

ve ubbd- Ramn afasn gne gibi tbn ve mminler

Melik z ve Melik Cevd ve Melik Mued-dn ve Melik

[A
1.

Azzi suln imetine gnderdi

Melik Eref n irrndan1069 gedi, tevecchi1070

ve ibli-in salanat aretine id1071 ve 2.msriler revn ld. Suln acele ve itb birle ayariyyadan Svsa azm buyurd. n 3.Melik Erefe salanat aretin ryt- afer nigr areketini ilm itdiler, Ria irndan
4.

mcerred ardeleri-y-ile irdk-i

sadet mlat- suln-in bir a serverleri birle azm-i muammam 5.ld. Ve alvet kend kevkebesi birle Furt gedi ve aaf ve itiy- tamm birle usrev-i eyym
6.

imetin mteveccih old. n sulnu mbrek semine iridrdiler ki Melik Eref Furt- gedi diy, 7.buyurd

ki her menzilde bir onul ve bezm raste ideler ve her gn biri biri ardnca nzl 8.ve mekrim her onada irirdi. n r itdiler ki irte Melik Eref suln-la mlt
9.

olsardur, Suln ol beglerden bir cemata buyurd, Melik Erefe istibl itdiler.
10.

ikr-i stibl-i Fermden-i Suln Melik Eref r-Raimehmllh-

11. 12.

Suln buyurd Melik Eref menziline bir byk brigh iledp cyibr kenrnda

mur-i zr iinde urdlar ve anu avlsinde ammm ve azne ve kler ve ferr-ne ve

at-ne 13.ve arb-ne ve maba ve altn gmi vn ve urf birle, yle ki l nar ola,

1068 1069

B. 239a/4. // T. 150a/1. Berdler Harran, bk. Osman Turan, Trkiye Seluklularna Ait Resmi Vesikalar, Ankara, TTK., 1988, s. 79. 1070 B. 239a/11. // T. 150a/8. ...ilm 1071 P. 254b/1. idler

456

alan edevt 14.ve esbb ki anlaru tevbi-i levzmndan olup pdihlara ly ola, raste ve mheyy ldlar. 15.Ve Suln ferr u ferhenk ve bat- cvn birle istible nehat1072 buyurd. Beyt:
16.

Sipeh olup old f ve ayn

Diyeyd ki deryy indi revn

17.

n sulnu etri grindi, Melik Eref atndan inp revn old ve pdih arafna

1.

yridi. n da yan-ra vardlar, Suln Melik Erefi yayan grdi kend da atdan

2. 3. 4. 5. 6.

indi. Melik Eref n Suln grdi, ba yire urd ve bir a yirde yr pdi. Andan ora uca uca grdiler ve gir atlarna binp orudlar. Suln Melik Erefe luuflar-la, ki em- seln al veyifinden-idi, rn orard ve dirdi ki Melik-i adem rence ld ve bu seferde t- kermine zamet ve rence old. mdr ki melik arekt- adm ve berekt- armt alm- meymn mceb izdiyd- aamet ve tera-yi cdde

ve amet ve ahr 7.ed memleket ola. Bundan ora rat ve emn birle mesned-i kmetde istimrr ve rd bula. diy. 8.Melik gir atndan inp tecdd-i zemn-ps ld. Salanatu begleri ve erkn- devleti aa 9.muvf idp atdan indiler. Suln iret itdi, bir boz ekn atr av ve ser-efsr-
10.

usrevne birle ir itdiler ve ine ekdiler. Melik svr old,

begler ve ekbir gir bindiler.

11.

n Melik, Suln birle mkleme lurlard, Emr Kemled-dn arada anlaru

12.

muliftnu

tercmnln lurd. Melik eytdi ki n ki h- cihnu devleti penhna

geldm. imden 13.gir fitba ser firzl ve mteriye anzl lsaram. Beyt1073:
14.

Saa iy sye-i Kirdikr- cihn1074

Degl h pde cmle nihn

15.

Felek feyi-y-in senden alur bert

Zamn sende bulur nev-y ayt

1072 1073

T. 150a/20. nehcet B. 240a/6. Bu kelime yok. / P. 255a/13. Nam: 1074 P. 255a/14.te beytin ilk msra dier nshalardan farkl olarak yledir: Saa iy ser-firz ve kiver-sitn

457

16.

Nev1075-ile mr eyleye mrl

R olsa gl hem la rl
17.

Felek dyir olduca pyende ol

Gne syir oldua tbende ol

1.

n mr-i zra yan iridiler, Suln buyurd ekbir-i devlet ve erkn-

2.

salanat Meliki ol

serperdeye, ki salanat aretin ferrlar ol arada anu-in

urmlar-d, ilitp ondrdlar. 3.n Melik aymeye girdi, sulnu far- elfndan at taaccp itdi. Andan ora ol midr 4.nimet getrdiler ki anu mhedesinden al gzi oyar-d. n vn yinp gtrldi, 5.mmessek ve muaar ve mberred erbetler iildi. Melik urup vb-gha girdi ve Suln gnderdigi 6.esbb- usrevn dek ve yorn ve bliler ve altn ve gmi br ve legenler ve muraa mecmere 7.ve ammm seferi ve nber ve d-i ter mcmere ire tter. Ve meh-ry ve mk-by ullar grdi. Ve dil 8.ve cn ve ad-zbn birle h- cihna en-vn old. Yol arunlndan ammm rd,
9.

ammma girdi. Ve ammmu sz u ltn da zl altndan grdi. stimm idp d, bir zamn istirat itdi. Asyi feratinden ora ara selmla d, mlk ve rdalarn aleb ld, cmle r oldlar. N-gh sulnu arb-drlar brigha girp1076 ve arb- muravva- -by firvn getrdiler. Beyt1077:
13.

10. 11. 12.

Dirildi am murib bezm-i h

Ki iderdi arab rular-la mh

14.

Mlk- Arab-la dilrn- rezm

ard am mil-i devlet-le bezm

15.

Felek gibi ol dil-g brigh

inde revn-d ade mil-i mh

1075 1076

P. 2255a/16. uvv B. 240b/6. // T. 151a/1. ...geldiler 1077 P. 255b/12. Nam:

458

16.

avz- sz-la sz- bur

Behit itmi-idi ol yiri olu r

17.

Hav vz- sden idp ur

opard esrk erelerde c

1.

Biri bde ve biri vz- sz

ncisi luf- eh-i dil-nvz

02.

n bde nb ehl-i meclis dimnda ter itdi ve sebk rlar ba uyudan girn

old, 3.alup cmle iym ve brighlarna vardlar. rtesi n udret nalar alem-i ikmet birle 4.emse-i zer-nigr- fitb afa-i mn-y sumn zre muna ve mzeyyen ldlar, Melik Eref ve syir mlk 5.ve ol ve l ol begleri imet cddesi slkn dutup selml apusna geldiler; 6.af af olup at zerinde urdlar. n Suln brighdan svr olup d, 7.Melik Eref ardalar1078 Suln grdiler, atdan inp yayn oldlar ve Suln ince bir 8.a adem yridiler. Suln buyurd, yine bindiler ve gir yol imetinden ve det ve h 9.mastndan ord. Ve elf- b kern birle rlarn ele getrdi. Melik Eref atdan
10.

indi, Sulna du ve en lup Dilendk ve rat oldu. diy kr vafesin

yirine 11.getrdiler. Suln buyurd bir ey at h-heyet ve a-heybet av- ser-efsr zer12.

-nigr birle Melik ine ekp Meliki bindrdiler. Melik n svr old, Beyt1079:
13.

Didi ger lursa eh-i kmurn

Nigh- sadet s-y sumn

14.

Nseti hep sad-i ekber ola

Zamn lufu-y-la mnevver ola

15.

Baa bir saba- nimet-i ehriyr

Didi ki idemez old dil kre kr

16.

A kim lur usrev-i kmiyb

Ne bulut lur an ne fitb

1078 1079

B. 241a/1. // T. 151a/12. ...n P. 226a/12. Nam:

459

17.

Beni nimet-ile ol adar oylad

Ki atun alnm ul eyledi.

1.

Suln anu nevzi ve tevrinde mblaa lurd. n biraz ol mur-

zrda seyrn itdiler 2.ve Suln serperdesine azm itdi. Melik Eref ve ardalar iler varup bir malm yirde 3.sulnu vline muntar oldlar. n Suln serperdeye yan vard ve ny- zerrn aldlar, 4.Melik Eref ve ardalar Sulna imet ve apu idp dndiler ve kend aymelerine gitdiler. 5.Andan Suln1080 Varup d stra destr- h rrdi, se-y-la gencre1081 rh
6.

Melik Eref ve ardalarna ve m beglerine ve serverlerine firvn niam her

nevden viribidi. n ilatler 7.ve alt vr-d, iridi. Suln buyurd bezm-i hne rste itdiler ve muribler sza z itdiler 8.andan ora dergh serverlerinden bir a begleri Melik Eref ve taallutn omaa gnderdi. 9.n mler ve begler ehriyr imetine geldiler, Suln Melik Erefi kend yanna davet itdi.
10.

Bir bde mihr-i ran gibi muravva Rm

ve pa ssin smn s elinden syir ve dyir old. Beyt1082:

11.

Gee bdeden oldd bmdd

Gl nle-i cenkden denk d

12.

Dim pr itmi-idi by- bur

Diyeyd anda-y-d cennt- r

13.

lup meclisi bsitn b-y renk

u ki vze-i d u eng
14.

Siden irimi-idi balara c

Sut- semen siler pr-ur

1080 1081

B. 241a/17. // T. 151b/3. // P. 256b/5. ...Beyt: P. 256b/5. ayya 1082 P. 256b/10. Nam:

460

15.

Mey-i cm- suln ve d-i km

Ne Cem od rda ne lal cm

16. 17.

n mdmu sreti Suln ynetine eer itdi, b-ghna tavl buyurd. Ve vezre

destr

virdi ki n Melik Eref kend mamna gide, bezm ltn zdan odan meclisde ne var-sa bir ar pdihne ilat ve bir bd-reftr at av ve ser-efsr zer-nigr

1.

birle 2.ardnca viribiye. Ve cmle ardalarna ve bell beglerine da isn ide. yle ki anu ikri
3.

ebedez-zamn rzigr- afasnda mualled ala. ib o emr-i mu enfda

iridrdi ve men 4.ve ita iret itdi, brigh altn ve gmi bezm ltn terf-i srevne birle Melik 5.Erefe iletdiler ve arndalarna ve beglerine da her birine mertibi midrnca isn ldlar.
06.

rtesi n bsitn- nlgndan onca-i eruvn almaa balad, Suln ehre azm

itdi. 7.n ehir apusna yan iridiler, Melik atdan inp sulnu iyesini gtrdi. 8.Ve cmle m melikleri yayan1083 oldlar, meydna varnca sulnu rikb ince
9.

yayan

vardlar. n Suln evgn oynamaa azm idp yikrn zerinde cevln gsterdi 10.ve uref munasim oldlar. Ve op almaa ur ldlar. Her laa ki sulnu elinden evgn
11.

derdi, Melik Eref atdan inp 12.evgn alur-d ve tozn mbrek mesine silp ve pp
13.

Suln eline unard. Ve

sulnu yideklerinden at ekerlerdi, Melik zemn-bs lup

binerdi. Ol gn ittif-la itiyrsz 14.iki kez ehriyr elinden ddi. n Suln meydn ve y ve evgndan fri eyvna Beyt1084:
16. 15.

azm itdi ve istimmdan ora selmatl uffesine d.

ekildi yimek mil-i ravul-cinn

Ki tze lur-d Rvna revn

17.

uruld yine tze bezm-i gzn

Ki firdevs olurd asedden azn

1083 1084

P. 257a/8. piyde P. 257a/15. Nam:

461

1.

Muraa am let hvr

Lle-y-ile pr ymet-i nm-dr

02.

eln destn seryn- bezm

derler fera r erkn- bezm

03.

Suln her laa Melik Erefe bir tze talauf ve nvzi ve ikrm buyurd ve adr

u menziletini tam ve mrtini 4.ziyde lurd. Beyt1085: Olup al meyden girn ser tamm, Hem itdiler heng-i sy- iym.
05.

Bes ol Det-i Mnda bir cy-i br,

Kenrnda uyd iar u kibr.

06.

ikr-i Azmet-i Suln ve Melik Eref ve Dger Mlk b Askir-i Manre ez-Mare-i Svs be-araf- Yassemen1086 be-Murebe-i Suln Celled-dn1087
07.

rtesi n ubh- d ufu- maridan ul itdi ve seyyreler usrev-i cihngrlik

azmi-y-in mal 8.smn niymndan ekdi ks u nefr-i rv-i pdih derghndan peyd old ve eriler1088 9.deizler gibi rba geldi ve fl-i ferunde ve rz-i prz birle etr gibi frz- rmn 10.old ve eriler1089 her yifeden Trk ve Deylem ve Firenk ve Grc ve Uc ve Rm ve Rs dery-y hen gibi ovasna iridiler.
13. 12. 11.

ve Arap ve Krd cmle a ve ol begleri blk blk fevc fevc

mevc itdiler. yet ol ve alabaldan bir haftada Erzincn Aehir

n Suln Celled-dne aber virildi ki Suln ve Melik Eref ve b begler 14.ve

melikler b mr nm-dr eriler-le Aehr ovasna ondlar, diy. Erzenir-Rmyi aleb ld

15.

ve bu ikyeti aa didi. Erzenir-Rm cevb virdi ki ry ve tedbr oldur ki andan

din ki 16.ol encmen Yassemene geleler ve ot ve u zerine onalar. Suln ol yire inn-
1085 1086

P. 257b/4. Nam: T. 152a/14. emen kelimesi yok. 1087 T. 152a/14. // B. 246b/4. ...Raimehmullh 1088 P. 257b/8. askir 1089 P. 257b/10. askir

462

maf idp

17.

irisn. n ol mam myesser ola, afer ve nuret ehriyru olur, diy.

1.

Suln Celled-dn

ol gice Erzen-ir-Rmn efsn ve nrengi birle irtesi degin

yridiler. rte olnca Yass-02.-emen ana iridiler ve uy ve ot kendler taarruflarna aldlar ve mtemekkin oldlar.
03.

ikr-i nkisr- alya-y Suln Alad-dn ez-Leker-i1090 vrezm

04.

n ol erilere ki bundan din Suln Erzincn derbendlerin irset itmege

gndermi-d 5.ryt- manr- salanat udmndan mlk- m birle aber old. hen y ve cenk y olup 6.Suln imetine revn oldlar. Mbrized-dn Cvil Beg ve alan begler ittif-la bi atluy 7.a bana aravul revn itdiler. n gce old ve alya eriden ra ddi, irteye degin 8.zerinde giderdi. rtesi n rd-i tbn mari fnu ullesinden ul ld. Beyt1091:
09.

Bular grdiler evre alm siph

am zlerin balu her yaa rh

10.

Ki lekerden olm-d pr-kh u det

it kim nice olsar serget

11.

Sipihdr- rezm-ile ad hezr

am r-i merdn- hengm- kr

12.

nndan ekp t- hindyi dest

am ddiler cenge n pl mest

13.

ekp rst ve imri tr adenk

Ki diin dkerdi tefinden pelenk

14.

Meded olmaz-d adya bad

Sipehdr- ehden meded n-bedd

1090 1091

P. 258a/3. ...Suln Celled-dn... T. 152b/8. Bu kelime yok. / P. 258a/8. Menev:

463

15.

ddan vel o eri ktedi

Ki ol kteden hezr ptedi

16.

Gn evvelinden lnd cidl

riinceye dek mam- zevl

17.

ehenh girzlerinden hezr

Ere urad ad hezardan svr

1.

n old tih tirke atld tr

Ne lsun uru naray bim zr

02.

Siper pre pre zerre-yi k k

Azlar olu tozlar dndi k1092

03.

Zbn tb ve tadand ikfte

Yrek knden od gibi tfte

04.

Nieler ki atdan fitde oldlar

oyup atlarn piyde oldlar

05.

o ldrdiler ldlar o esr

eh beglerinden lup dr u kr
06.

n irrdiler nezd-i rizmh

Bular grip tnd ld nigh

07.

Didi ki idiler beste-i blihenk

am dutsa t ser encm- cenk

08.

Ki t lib kr ger kim ola

Kime vire t fet-i nuret ud

09.

Dil zir Rm av d-d

Dim vemet-le pr bd-d

1092

P. 258b/2. Azlar olu olu grdiler mil-i k

464

10.

An fikr lmad kim iri

Olsardurur herze v serser

11.

ridi revn pi rzumh

Eytdi ki iy usrev-i tc-gh

12.

Bu gn ibu merdn dmen ikr

Dadu m nice itdiler cenk kr

13.

Bular n utuldlar old ol ikest

Hemn saadr Rm cy- niest

14.

Cev eyle virdi aa rzumh

Ki orutd bini av bu siph

15.

Neberd ibu-y-sa kim old bugn

Dil seng-i rda od dgn

16.

Gr ol leker-i b kerndan hezr

Ne r-la ldlar kr u zr
17.

Ki anerle nie svrn cenk

dp atli pr ldlar gr tenk

1.

Dklmi saa ilm kr- siph

Baa br yo at tb- h
02.

Yine syledi Mlik-i Erz-i Rm

Ki bunlard anca dilrn- Rm

03.

alanlar b tb ve b pyedr

catde hep kemtern myedr

04.

Bilr h kim nice o-sa siph

aravul grinen ular rha h

05.

Bu arada odur n b u giyh

Sen sde ol ve bileke siph

465

06.

n old saa yurd bu tnd kh

Gelimez bu araya dmen grh

07.

Siph- girn bulmayalar n b

Adan lalar cigerler kebb

08.

Hemn kim bu geldi v dnderdi pt

Yitrelm ardnca grz-i drt

09.

Revn- Erzincndan nie nm-dr

Sriyp irdiler t der ehriyr

10.

Didiler ki bizden bi atlu siph

aravulla ldlar azm-i rh

11.

Ve l almadu bulardan aber

Ne l oldun bilmedk ayr u er

12.

Hemn kim iridi bulara ad

Aralda grinmez old am

13.

Bulardan ular kim bilrlerdi rh

Gice dn atup irdiler t siph

14.

Ne yeng-ile oldun ol kr- zr

Didiler iitdi eh-i kmkr

15.

Revn- Erefe kii gnderdi h

Ki t iide kar-i zr- siph

16.

n iridi nezdk-i h- cihn

Melik Eref ol ser-firz- zamn

17.

eri lin iitdi n hdan

Meded iltims itdi Allhdan

1.

Hem ol demde gsterdi ol pk t

eh f-i vel-brzi mili ebt

466

02.

Didi ha Eref ki iy ehriyr

Ki sensin cihndr gerdn ikr

03.

Zamn bestesi km-i fermnuu

Zemn astas tb- evgnu

04.

Mell olma l dil evin stvr

Murducadur ne sipihr-i medr

05.

Ki dyim bu resme olur kr-i cenk

Ki eker olur ora um- irenk

06.

Savau ki i tebhdrr

Anu iri ferhdrr

07.

md oldurur t ki dd ez pk

la dmeni mihr-i gn tre k

08.

Vire fer cihn baa cn fern

Ki ala ddan bu ilerde kn

09.

Bu szler-le h zre drler nir

lup bgha irdi ol nmdr

10.

ikr-i areket-i Ryt- Manr- Salanat ve nkisr- alya-y Leker1093-i vrzumh

11.

Seer-gh-in onca-i sumn

Gl-i sur gsterdi andn u lebn

12.

ur itdi ks der brigh

Kol hevlden ditrerdi mihr mh

13.

eri-yi ep ve rst af ldlar

Gz ona dd hedef ldlar

1093

B. 244b/10. // T. 153b/15. Bu kelime yok.

467

14.

Arab-la ce yridi c siph

lup aret-i a pt penh

15.

opup al rzumlardan kh

Revn itdiler lekeri mil-i kh

16.

rp grdiler bir ulu mur- zr

Revn rada nl-gn c-yi br

17.

Didiler zih yiri asyi

Degl geri rb-ile aryi

18.

Kenrnda hem alardur blend

Bunu gibi yirler olur ercmend

1.

Gerek olma sde bu rada

Eer nola kim bilr istrda

02.

Da ol sz olmam-iken1094 tamm

Gni bunlaru oldd mil-i m

03.

zerlerine yad dery-y t

Ki yadurmaya yamr ol resme m

04.

Degldi avli dnben amaa

Ne od cenk idp anlarn samaa

05.

Dutup birbirin mil-i r pelenk

Cihn ehli ruzma old tenk

06.

unu gibi gerd old gerdne yr

Ki grilmez old grmekde kr

07.

I yle gzlerden olm-d dr

Meger ber-i t-idi anlara nr

1094

T. 154a/2. olmadn

468

08.

Sipihdr- Trkn drdi-y-idi sat

Ne a n olmazd yr-i bat

09.

Sipih berk-i mnend-idi rte

Lkin1095 dndi ecsm- ser-i bte

10.

Zebn dndi gsterdi nr pt

aan bd kne urur k mt

11.

Ser-efrz- prz dmen ikr

Olup ald eh alna ol mur- zr

12.

aberci irp didi iy pdih

Ki adr-i ref-ledr pest mh

13.

aravull-y-n ki br ned

aabdan am dde pr-ndu

14.

Dp yola dmen aleb-i yeksere

Arardu nie a nie dere

15.

Hemn-dem addan grindi siph

Ki Krd-i sipehden grinmezdi rh

16.

Bulara grndi-di n mur- zr

Revn srdiler t leb-i cy-i br

17.

Hemn ki anlar grdk ve depdk at

Gge irdi vze-i te t

1.

Anu gibi cenk itdk iki grh

Ki ol rezmden r la sth
02.

Muaffer olup devlet ferr h

rld v rld dmen siph

1095

P. 260a/9. Tl

469

03.

Egeri adya yo-d mr

Vel olmad birisi pyidr

04.

n aldu bulardan b u giyh

Gelrse revdur cihndr- h

05.

Ki bundan yegirek bulnmaz mam1096

Ki olmdurur rek drus-selm

06.

aber nki iridi t sem-i h

ur itdi ny-i der brigh

07.

Yridi eri mil-i dery-y n

Ki rtldi henle ry-i zemn

08.

ekildi eh ine esb esr

Da ceven-i der-i imr tr

09.

ehinh bunlar gp revn

Didi iy eh-i pern- ren revn

10.

Ru- mihr-i tbende der cengiz

Leb-i melik1097-i pr-ande hengiz

11.

utuld serperde-yi ehriyr

Ki buld eref anu-la mur- zr

12.

n olmazd grmek ad-y gzf

aravul cihn lurd avf

13.

n iitdi ol ali rzumh

Ki rld ol viribidgi siph

14.

Didi Erz-i Rmye kim ibu kr

Degl h sen eyledgin i mr

1096 1097

T. 154a/22.de msra u ekildedir: Ki bulnmaz bundan yigrek mam P. 260b/10. mihr

470

15.

Bize irdiler nie Rm v Krd

am Krd bizden av dest-i brd

16.

Bu gn bir kii lamazuz bedd

Ki bu balu ilere ola kild

17.

aravulla viribidm behr-i nm

Bahdurlarn erim tamm

1.

Ki hem bileler nicedr kr- h

Bulara omayalar b u giyh

02.

rp bir nie kiiler cenk cy

Bulara am oldlar tnd y

03.

Bizm lekere orma kim nold l

Kim u bize mstevl old mell

04.

n old bizm lekerimz ikest

Ad her arafdan unar bize dest

05.

utup bunlar on ldrdiler

Cihn aln bize gldrdiler

06.

Alnd elmzden b u giyh

ehinh urd o yire brigh

07.

Oyunlardur bularu rem-i grz

Eger oda hem gsterrlerse brz

08.

Reh bulmaya h em-i ub

Ola aste peyknlarndan ihb

09.

Bularu ki olur as-y-le ii

Bir o-la tenh ne lsun kii

10.

Sen sz-ile old baa bu kr

Benm fikrm-ile degldi mr

471

11.

Beni nki ar itdi dery-y nenk

Gerekdr itba ki mil-i nehenk

12.

Bu yaada ehden siph dilr

aravulla dlar mil-i r

13.

Yrrlerdi yaylup ol pede

a ide-y-idi ikr endede

14.

pruz- tat zre urd d

Olup zerden urund tc- ubd

15.

Perkende olup leker-i hind br1098

am old merdn- Rm svr

16.

Biri birini grdiler n eri

l ayd kendzini her biri1099

17.

Hemn grmedin kend aydn ub

Tef-ile dil-i kebk old-d tb

1.

dlar u tenk old fe

Reh-i recati balamd a

02.

Ol arada o atma old mul

Ki zr kemn-d beste mecl

03.

Amd- miyn beste berkr-d

Hemn grz-i cy-y bkr-d

04.

Ele el ol urda peyveste-di

Reh-i t-i kbl hem beste-di

05.

Anu gibi rld Trk1100 siph

Ki an ire lurd atlar inh

1098 1099

T. 155a/3. yr B. 246a/17. diri

472

06.

Nieler utuldlar olup esr

Nieler-idi zam- imr tr

07.

Nieler bana opup rest-i z

lurlard ders ayl girz

08.

n encma iridi dmen ii

ehinha gnderdiler bir kii

09.

Didiler ki iy sye-i Kirdikr

Yzdendrr ferr-i a ikr

10.

n eylkdedr 1101kru sen

a old nigehdr u yru sen

11.

Heme eh ib-dd ol

Siphu gibi rrem d ol

12.

alya eriden ki m-d eb

am em-i bz-y-idi v beste leb

13.

Giderd am a idp khisr

Ki t la-y-du addan ikr

14.

Ayn itdi n mihr ferunde ihr

d iine gldi mihr sipihr

15.

ridi bize bir eri ngehn

anasn ki hep leker old cihn

16.

am tdr-idi polad p

amsnda c am pr ur
17.

Biz evvel lup amle bunlara sat

Sil old rzn berk-i dirat

1100 1101

P. 261b/5. Bu kelime yok. P. 261b/10. ...meyl

473

1.

n ird ve am-la ardu

ys eyle t nice bardu

02.

Ne altna badu ne d stine

Dkldk biri birimz stine

03.

Ki grz-ile anerden artu kr

lmazd dmenden aldu dimr

04.

Ad utamaz old tr kemn

Yan erlik anlarda reyb kemn

05.

Kimi old kiminde bend kemend

Dkldi yire iy nie ercmend

06.

Olup aste v beste hem bir grh

Girzn devn gitdiler sy- kh

07.

an yir bu yr1102 mili rrem behit

Ki olmaa adya c-y neit

08.

Hemn kim bu nuretden agh-d

eheneh revn gte-i rh-d

09.

An her ki lekerden iitdi-di

zin r u ayretden unutd-d

10.

Sipihdr- prz iridi hemn

Yir pp didi didi iy eh-i kmurn

11.

unu gibi kr-idi bu kr u zr

Kim old bid-endi kr- zr

12.

eh ar ld sil esr

eh ald mnend-i bedr-i mnr

1102

P. 262a/7. an bir anu

474

13.

Hem old hemn zim-i brigh

Yridiler ce seyrn siph

14.

Piyde cihn-d cihnda revn

Gne gibi ortada h- cihn

15.

Pes atndan indi adv-i kirm

Cihn aa mnd u encm ulm

16.

n irdi ol eri p-i ruzmh

Olup ileri cmle p tebh

17.

Eytdi ki iy ib-i Erz-i Rm

am ryi al kr-i m
1.

Yeg-idi baa beklemek cym

Vel n inandum saa ryum

02.

Beni ldu u ar-i dery-y n

Ki arfndan anu andur emn

03.

Gelp hdan bir blk nmudr

Bizmle av ldlar kr-i zr

04.

Bi od-idi bnda ve al kn

n old cihn-sz r-yi zemn

05.

a irse au nedr resi

Risuzl ol demde yz aras

06.

Vel drip cenk itmek gerek

Ve yud oyup r gitmek gerek

07.

Didi Erz-i Rm aa gft rz

Ki sensin lan kr- olu dirz

08.

lup h bunca yimek yan ne

Bu utsalar beslemek yan ne

475

09.

Riyet lban yirin bunlaru

ki iki l her birin bunlaru

10.

Bularu ii n ola bir yaa

Ola kim bu azm imz oa

11.

Bu li gren da cenk itmeye

Bize yir yzin teng-i teng itmeye

12.

ab-nk-ilen ol szi ld g

Yidi yz eri ld b-h h

13.

apus i old pr t u n

Zebn g olan dyim olur zebn

14.

Der-i hdan hem bezirgn- dn

Ki varclar-d reh-i rstn

15.

en avtn irgrip t sem

lurlard eller gtrp du

16.

eb-i adri v eh-i kmurn

Buyurd ne yirde-y-ise fermn revn

17.

Ki fet itdiler sicin ve zindna der

Baland syillere lt u zer

1.

am eb namz u niyz du

Oyup lurd a dyim

02.

Seh-rze uladurd rra adv

eriler ii old bang-i irv

03.

ehinh dndr -ry-d

am gcede at ar-y-d.

476

04.

ikr-i Herb u arb-i alya-yi vrzumh Sevvom Kerrat1103 ez-alyi-i Askir-i Manra-i Suln Alad-dn Keykubd -Raimehmallh05.

ab old n ar-i zerrn klh

up pdi ar- der-pdih

06.

Olup rrem a dp km u nz

Firz old ryt nuret nvz

07.

Yine devlet tna suln svr

Olup old derghdan ikr

08.

Diyeyd ki gerdndan irdi ur

Ki yriya geldi ncm u sr

09.

Yine bz-i etr stine yayd bl

B ayd u teyd fet-i Cell

10.

Revn old leker lup cenge sz

Hemn sanca- kmurn ser-firz

11.

Perkende ol dmen-i b kh

Kemn cy iderlerdi seyrn- kuh

12.

ehinh geymi-idi sz-i neberd

Gne gibi der rum-i lciverd

13.

Yrr-idi dil-d ve ferunde leb

lur gibi hir meh tre eb

14.

lup cz ry-i leb-i eme-sr

usuzldan old eri b-arr

15.

Biri b u n u biri berf-i cy

Diyeyd ki suln rd ry

1103

P. 263a/4. Bu son iki kelime yerine ...Defa-i lie

477

16.

Meger b u ayvndan imi-idi cm

Ki udan diline getrmezdi nm

17.

unu gibi germ old-d fitb

Ki olm-d seng dili suz tb

1.

Yridi reyyn ve ferunde h

Ncm ire mnend-i ruende mh

02.

lup azm-i bl-i kh- blend

Ki eflke andan irrdi kemend

03.

Ser-i kha irdi ve ld direnk

Ki t nicedr gz geye arb cenk

04.

As ar-d mil-i dere

olu-d eri-yi d yiksere

05.

Depindi aa bir nie pehlevn

ekp kim l kimi grz-i girn

06.

Revn irdiler tbun- khisr

ridi addan da bi svr

07.

rp biri biri-y-ile aldlar

av cenk idp ya aldlar

08.

ab tei olup efrte

Hemn ld dmen evin ste

09.

tld ve arld iki eri

Ki biri birinden ara der

10.

r-y grz-i a - t

O oldu mnend-i brn- m

11.

opard cihn ire bir velvele

Ki old cihn aya v zelzele

478

12.

Ki urd-i tbn ren revn

ud itdi t ubbe-i sumn

13.

utulm-d Sulna etr-i siyh1104

eriye lur-idi dyim nigh

14.

Dere cmle pr-ceveni-i t-idi

Diyeyd sm- bel1105 m-idi

15.

Dir-idi ki iy dver-i reh-nm

Bu balu ii benden l reh

16.

Ger ol urm-sa ersi-y-ile cst

Baadur siph itiad drst

17.

Hemn utdlar brigh-i ehi

Ki svde idrdi r mehi

1.

Arasda iki leker yr h

Bulnmazd olmadan pe p
02.

rimi drye siph- cihn

alan meger gkde-y-idi nihn

03.

Olup gce t ub zr zerre

Olur-d alar aabdan vere

04.

laya ururd miyn u siph

Yridi ehineh sy-i bgh

05.

Girp alvete usul ld drst

Degldi itidndan bir erre sst 1106

1104 1105

T. 156b/17. siph B 248b/15. // T. 156b/18. yalan/ylan? 1106 T. 157a/3. Bu beyit yok.

479

06.

Dili-i pr af sne-i pr niyz

Zbn ld eflkden yaa bz

07.

Dehnnda-d mihr rze henz

ridrmi-idi eb t-be-rz
08.

Dir-idi kim iy Kird-i kr-i cihn

Saa yaraur pdihl hemn

09.

Sen raste itd tene cn pk

Ve ger n ne lurd bu mt k
10.

Miyn beste eflk peymnua

Zih dil ki oruld peymnua

11.

Sen iy pk ve brde reh-nm

Penhumsn itgil dum rev

12.

Bilrsin ki ben ayrdan yryi

aleb lmadum terk idp Bryi

13.

Baa senden irdi nekn klh

Benm yo-d genc t u siph

14.

Bu rezme ki irimiem ser-firz

Sen lufua lmamdur niyz

15.

Benm crm tarme almal

Baa virdig baii almal

16.

mdm degldr bu gen siph

Hemn baa sensin cihnda penh

17.

Didi v yzin opraa srdi h

rrdi stine ub- devlet ilh

1.

Od dil yinesinden bab

Ki -nerun min Allhi ve fetun arb-

480

02.

Hemn secdeden eh ki gtrdi b

Zemn zamn didi eh d u b

03.

ikr-i Mubele-i D Leker ve nhizm- Sultn Celled-dn ve Esr1107 Erzenir-Rm ve Birdere b-Ekbir-i Devlet1108ve der-Rz-i Bst u Hetom-i1109 Raman
04.

Ferala leb-i ub1110- pr-ande-di

Ru- mihr ferunde raande-di

05.

ehineh zrh geydi mnend-i kh

Ki ol khten-di cihn pr-kh

06.

Serser sipeh ar- hen olup

am kh u pr d ve ceven olup
07.

Yarard felek gn zam- ks

onanm-d leker mil-i ars

08.

Liv-y afer olup efrte

Serperdeden perde ber-dte

09.

Zemn pr-eri ve hav pr-sr

Olup opd dergh- ehden ur

10.

Revn- etrden ara d h

Firzende gn bigi etr-i siyh

11.

Semend zre h old pk-svr

Ki Ra-d Rstemden ol ydigr

12.

Melik Eref ol server-i pehlevn

Didi ha ki iy pdih- cihn

1107 1108

P. 264b/3. ...den-i T. 157a/18. ...Raimehmllh 1109 T. 157a/18. Alt izili kelimeler yok. 1110 T. 157a/19. Bu kelime yok.

481

13.

Cihn zre kmdedr ser-be-ser

Ki emrden itmez felekler ger

14.

Eger esbi ovban ester svr

Olasz da yig der l-i kr

15.

Dil-i am- gz gibi pr-n olur

Bahdurl alu efzn olur

16.

Eger bend balansad pyine

avb olsa-y-idi lu ryine

17.

ekildi eh ine ester hemn

Svr old aa eh-i kmurn

1.

n ol li grdi cem siph

ridrdi her biri mha klh

02.

ur itdi leker am mil-i r

Olup kne kn cmle cst dilr

03.

irmn-d leker-i nm-dr

Ki lerzn-d vehimden khisr

04.

Aralda kim peyk-idi tziyn

Olup cy mndendi bare revn

05.

Yridi ad zre lup siph

Demrdendi gerdr- kh- siyh

06.

ep rst leker ad revn

alb mevkeb sanca eh hemn

07.

av o-idi geri dmen grh

Ne a n olmaya adan kh
08.

Eger virmeye fet-i nuret ilh

Ne lsun o u t u genc siph

482

09.

rib meymene stine meysere

Siph old ma hem yiksere

10.

n ol verzii grdi rzumh

Revn d a zre mnend-i mh

11.

Baup grdi kim leker-i ehriyr

am nvek endz u aner-gr

12.

am ar u bold hem sm zer

Cihn leker olm m ser-be-ser

13.

Diyeyd ki bir bar-d ld c

Vey bunlara olm mavin sr

14.

Yanb yregi ld bir h- serd

Ki zam irmedin old pr-zam- derd

15.

np adan eki rzn-d

azn gibi afr v lerzn-d

16.

adv old n nr- meymene

Grr leker olm am yig tene

17.

Buyurd ki bir a gzn pehlevn

Revn depdiler mil-i r-i jiyn

1.

eriyi irip meysere ddiler

Dp meysere affn sdiler

02.

Hav ten old bir henn

Bunu gibi rezm sumn zemn

03.

Da grmemi-idi 1111murd

Ki rd ngrsi virp dne dd

1111

P. 265b/3. ...meger eh-i

483

04.

ehinh deprendi devlet gibi

Hm sye old sadet gibi

05.

Deiz mil-i aynad mevc-i siph

anasn ki yrrdi kh- siyh

06.

Melik zi v Kmuyr gzn

ki r cengi v cy-y kn
07.

Biri depdi gzldi meysere

Ki t-ile pr ld andan dere

08.

Biri meymene gzleyip didi hem

ridrdi adya t u sitem

09.

Anu gibi d-la drdiler

Ki t alb-i adya iridiler

10.

n ol leti grdi ruzumh

Yridi alemden yaa lup h

11.

Kam perem bayra aldlar

aup zlerin beye aldlar

12.

unu gibi pinhn olup utd rh

Ki pinhn ola arra vatinde mh

13.

lurlard ret siph- Arap

Vel Rm al-idi merdm aleb

14.

Giderlerdi heste olup am- c

Ki t olalar am-la r-be-r

15.

Hemn grdiler ib Erz- Rm

Giderdi olup bat al-la m

16.

Giderdi ulular yannca hem

Kirm brder bile hem-ikem

484

17.

utup ldlar an sevt- h

n iridi grdi der-i br-i gh

1.

Yire h inde od n yzin

ar ell aladb kendzin

02.

adv ayna ddi acl

lup aste oru-y-la cn u dil

03.

Pes emr old serverlere hdan

Ki knini r ala rbhdan

04.

Ki bir aa anlar aburalar

Ki salaya ol a t oralar
05.

Seergh- emr-idi pr-berk-i sz

Olup leker genc-ile ser-firz

06.

An arda beste-i kr- zr

Cihn ald v omad genc-i br

07.

eh old hemn zim-i brigh

ince yayn Eref-i nk h

08.

alb inine iye old revn

Ki lufndan anu cennd cihn

09.

An o nvzi lup pdih

Didi iy ser-efrz- mnend-i mh

10.

ki gzm nrdurur yz

Dil cnumu ferri durur sz

11.

Yr pdi Melik Eref dndi d

ridi mamna ol nihd

12.

ehenh oturd tata hemn

rip sertc t sumn

485

13.

Buyurd ki iy servern siph

Acep l-d l-i ruzumh

14.

anaydu ki bir sir perdz

Vey l mili iyil bz-d

15.

Ki bir cilve ld ve old nihn

Yan baa bu i grinr gmn

16.

Fera bulnup unuduld tara

am aldlar nevbet l-fera

17.

ehenh bir nie rekat namz

lup kr-ile aa ld niyz

1.

Dir-idi ki iy dver-i rstn

Ve iy kr u perdz- dny v dn
02.

Baa vird n-ki meml-d

Sulm meger sende mabl-d

03.

Aa vy ki olmaya tu mun

Ey pdih- sem v zemn

04.

Baa sen zebn vir ki diyem en

Seni ikr idp kr lam saa

05.

ridr uludan hezrn selm

lh be-r-i ef-i enm

06.

Hem azb u ab u eyine

Hem ab u ecfd u etbine.

486

07.

ikr-i Nahat-i Ryt- Manr- Salanat be-avb-i Merz-i Bm-i1112 Erzenir-Rm ve Fet-i n ber-Dest-i Suln
08.

rtesi ehinh kevkib ve usrev-i evib meri arafndan araf- cihn nrid kt

kidr zre 9.svr old ve menzil-i sumn a itmekde azmetini d ld. Suln ve Melik Eref
10.

ve arndalar birle Merz-i bm-i Erzenir-Rma tevecch ld. Yolda h-

11.

cihnu sem-i erfine yle ubrndan trk olm-d.

12.

iridrdiler ki dnki gnki hav leker-i cerrr atlarnu

vruzmler erisinden bir blk eri, ki amlard, bir byk

dere az yola u geldi. 13.Cmle cn orusndan atlar ve ratlar-y-la ol dereye dkildiler,

1113

aca yollar yo-idi

14.

nup anda olup aldlar. Suln askir-i manradan bir

blk eriye destr virdi

15.

t anda varalar, ol l tefaun tadm lalar ve itiyn

16.

yle kim avb mute ola

imete yitreler. n eri anda iridi, grdiler cmlesin

r albden up dr- ubya 17.ulamlar ve banu atlar ve varlar da helk olm, her ne ki anlaru yara ve udde ve at
1.

ve onlarndan mevcd-d, alup cebeneye

getrdiler. Atlarn ve onlarn kendler aldlar 2.ve Suln Melik Eref-ile kmurn ve heminn olup gne gibi eref burcnda ola, 3.dn menzile iridiler. rtesi d-i ferunde, ki leb-i dn devlet andan pr-ande-y-idi, 4.ehre-yi cihn-ryiden nibn gtrdi1114 ve hill kmne-i ur-y salanat sumn gneinden 5.uhra geldi. ub evvelinde m ulular ve begleri usrev-i eyym br-i gh imetine geldiler ve tevu 6.yzini tat- al inde yire odlar. Suln tatndan inp anlara istibl ld 7.ve tat yannda ol krs zerinde, ki r lmlard, oturd. Ve alan begler ve melikler 8.deti mahd zerine yirl yirinde oturdlar. n erbetler iildi1115 ve cenbete -ki 9.yd-in raste itmilerdi- bindi, begler ve melikler-le meydna vard. Ve alplar1116
10.

ve bahdurlar1117

ve nmdr ve hnermendn- meydn env hner ve fnn- maret ve ecat1118 ki ve

1112 1113

B. 251b/8. // T. 158b/21. Bu kelime yok. B. 251b/15. n... 1114 P. 267a/4. gsterdi 1115 B. 252a/12. // T. 159a/15. idiler 1116 P. 267a/9. vller 1117 B. 252a/13. // T. 159a/16. ... ve pehlevnlar 1118 P. 267a/10. ...gsterb ular ki cenk gni levzmdan ol ala...

487

11.

frset levzmndan ola, ala apma ve s oynatma ve aba atma ve at oyunlarn

uhra 12.getrdiler. Andan ora Suln ve Melik Eref ve mu alan melikleri muallya vardlar
13.

ve det-i mesnn zere resm-i ibdet mabd- mula ve pdih- bi-a-

14.

suln- b-zevl

ve ud-y l-Cell yirine getrdiler. Ve adat- art- emr gibi

15.

syillere seyln buldlar.

Andan ora sulnu vnna r oldlar. n vn ve am

yindi ve -by erbetler 16.iildi, mlk ve serverler her biri kend ser-perde ve adrlarna vardlar ve kend nker 17.ve adem ve aemlerine himmet ve mrvvetleri midrnca ilat ve terf ve isn buyurd.
1.

kind vatinde Suln on h-vr ilat ve on at av- ser-efsr- zer-nigr

2.

birle Melik Erefe ve ardalarna gnderdi. Ve anlar bezm-i lem efrza, ki nevrz 3.gibi

raste-y-idi, davet buyurd. Bir bezm-idi ki eger anu ikrini kdete urnu 4.m- reft zerine ouyalard fl-l ayt bulalard ve ar-i isd mnkirleri 5.itid- fesdndan irtidd lup -subne men yuyil-ime ve hiye ramm- yetini ouyalard. 6.Bezediler ve sit- sm-endm ekvb ve ebr birle ra, muaff, muravva, bezm-i selvet ve meclis-i iretde 7.dyir ve syir ldlar. Ve sem- an evinden ol bezm-i usrevn ire uraf vat oldlar. 8.Ve uref ar olular biribirine ip nf- leyle degin n- arb ve istim- avz- enk odalarna azm itdiler, Beyt:
11. 9.

ve barba ve rubba mel oldlar. n Arap melikleri urup Suln da maarr- rat ve pister-i sadetine varup sde old.

10.

Ufudan yine ub gsterdi rh,

Der-i hdan af af old siph.

12.

Revn old gn gibi etr-i siyh,

Dp gitdi aa ve r1119 siph.

13.

n Erzenir-Rma iridiler, ol begler ki ehr iinde-y-idiler, apular berk idp

14.

mdfaat- avline
1119 1120

mmnaata uandlar. Suln buyurd ki melik bir emn kiiyi1120 ki anu

15.

itimd itmek ola ehre gndere ve melik dilinden anlar sulnu iati ve

B. 252b/17. // T. 159b/9. ...v aa P. 267b/14. adam

488

iniydna 16.davet idp ve vad ve yd birle terhb ve terb la. Salanat aretin kmi mcebince 17.melik kend muarreblerinden birini, suln beglerinden birini1121 ehre gnderdi t anu urnda
1.

ehr ekbirin Suln muvatine davet ld. Ve ol bbda

mblaalarla gh iri 2.ve gh yuma szler syledi, t anlar al yolna getrdi. Mecm evmir-i mu 3.icbete marn lup mu oldlar. ol ar-ile ki melik arda ve beglerine ve etbin
4.

tenlerine ve cnlarna ziyn iridrmeye ve gemi gnhlarndan gep

sularn yzine getrmeye 5.ve sulnu nevvb ve kttbnu elleri mecmnu esbb ve emvlinden a ola. Suln 6.anlaru malb vefi zerine mektbda sem yd ld ve amn ve ahd peymn kitbn aleme 7.getrdiler ve anlara gnderdiler. n mulaa itdiler, Hammed-dn Cndr ve ehr alan ayn suln 8.imetine geldiler ve salanat aretin ati ve mtbaatini uhra getrp eref-i dest-i bsa 9.ma oldlar. Ve sulnu sancan ehre iletdiler ve burc zerinde dikdiler. rtesi n meale-yi
10.

mari

ulmet ser-perdesini nr- cihn-ry birle mnevver ld. Suln semend lem-gre
11. 12.

bedr-i mnr gibi svr old ve brigh apusndan mh gibi sebdan ara d ve hezrn zb ve ferr-ile Melik Eref ve ardalar ibl ve devlet gibi l1122 rikb imetinde yayan
13. 14.

yridiler. arusna
15.

n Suln eyvna girdi, Melik Eref ve ardalar uffe inde af ekp

el balayup urdlar. Suln biraz vait uffe kenrnda oturd, iki arafu begleri

sa ol ve ol ol ulular el imet uana urup urdlar. Andan ora Suln 16.urd Melik

Eref elin alup alvet serya girdi ve begler ve melikler ve muribleri 17.r itdrdi ve ol gn ve iret ve kmurn ve leete mel old. n ru sreti
1.

erva irtiy ziyde ld. Ve arab uref dimna eer

lup srr ve ibtihc Suln 2.mizcnda hir old. Melik Eref Erzenir-Rm pdih Melik Rukned-dn efati-y-in 3.r urd ve alan ardalar da muvfaat idp bile urdlar. Suln anlaru efatini 4.abl lup amn yzgin erzn buyurd. rtesi bir deste ar ilat ve firvn altn ve aa 5.ve bir yidek Melik Erefe gnderdi ve Melik Eref ve ardalar bile gelp sulnu elin 6.pdi. Suln naat vech-ile an nvzie ma ld ve Asar
1121 1122

T. 159b/14. ... sobetinde P. 268a/12. Bu kelime yok.

489

marsasn aa Eyyb 7.irn ardana maf ve msellem tmr buyurd. Ve anlar ikrm- tamm birle Asarya 8.ve Eyyb irna gnderdi ve askir-i manradan bir blk eriyi la ve ol arafu istikf 9.abri-y-in irsl buyurd. n Suln Celleddn nyibleri vanu ikyetini iitmilerdi,
10.

ehri l oyup amlard ve Ermen

vilyetini muaal oyup Errna mteveccih olmlard 11.suln tamm bir ay mddeti Melik Eref ve alan begler ve melikler-ile y ve irete ve op ve
12.

ikra mel-idiler. Andan

13.

ora Melik Erefe buyurd ki Melik-i Ermen vilyetine varma

gerekdr ve alel ve
14.

arbl ki ol diyra vi olmdur, kifyet ve ehmet-ile sedd tedrik

itmek gerekdr.

Ve eyvn vilyetini Grcistn vilyetinden bir a pre ala-y-la da Melik Erefe 15.tmr virdi. Melik Eref el pdi ve anu ve Ermen vilyetin menrn diledi. Suln,
16.

Melik

Erefn keml-i tavu ve kifyetini maall-i imd ve irti ve mi-i istisna marn
17.

ld ve iltims vefi zerine menr mesr old. Ve Emr emsed-dn Altn B nigri
1.

bi bi aner-gr svr birle melik imetinde lt arafna veyi itiy

2.

ciheti-y-n viribidi. Ve Melik Erefe bu tafl mcebince. Beyt1123:

03.

D ad ilat ve esb-i zerrn likm,

Hem ay yzllerden kenz ulm.

04.

Yz at ve yz ester am nm-dr,

Da yz nefer perde smn ir.

05.

Deve bi da bular sz- cenk,

Ki var szdan anda her drl yeng,

06.

Ki her cinsden Rm db hezr,

Ki eydr an ki iledi ehriyr,

07.

D-ad urre pr kse-i Keyubd,

Kim eyler bu beli meger eh murd,

08.

Da t-y-n on anbr pr,

am nev-i abbtdan mil-i dr.

1123

B. 254a/11. Bu kelime yok. / P. 269a/2. Nam:

490

09.

Melik Eref-in eh-i nmdr,

Viribidi b-ad lup itir.

10.

Bu kez balu bana her servere,

Her i grmi insn ve nm-vere.

11.

Virp arcn ilat-i hvr,

an old her merdm-i nmdr.

12.

Da Rm db ve ti ve nign,

Laf atlar bile zerrne zn.

13.

Da udde-i bezm-ile sz- cenk,

Buyurd am nkere renk renk,

14.

Ser-kse-i usrev itdi zr,

Siph ve sipihdr hep ld sr.

15.

rtesi Melik Eref ve ardalar sulnu brighna geldiler ve inm- b-kerni-y16.

in dest-i bs-i

eref-ile merref oldlar. Suln anlardan rler diledi ve mevd-i

17.

hne ve girn-mye

erzn buyurd ve etr sanca birle atlanup vid-in ayl yol

1.

anlaru-la vard. Andan

ora Melik Eref ve ardalar yayn oldlar ve sulnu

rikbn pp gl murd-y-la 2.Sulna med ve en lup Emr emsed-dn Altn bey birle yola girdiler. Suln anlardan 3.ayrldundan ora bir hafta ol arada tavauf itdi ki alalaru nyibleri ve Dizdrlar r 4.olalar ve avl-i mali ve kend madlarn maall-i ara yitreler. n gelip iridiler 5.ve mhimmtlarn ar itdiler ve are ve cebene ve esbb- l itiy idp eksgin ve geregin 6.yitrdiler ve ol memlik menbn mnsip kiilere efv buyurd ve derghnu cmle 7.muteberleri ve begleri ve siphleri ve imetkrlarna env inm ve iin ld ve 8.emlk ve msellem tmr ve syir memlikde. Ve at ve on virp mstan ve mest an ld 9.ve buyurd ki erf meliklerine ve pdihlarna all-u ve memlik-i marsa all-umm 10.fet-nmeleri bu aiyye kri eds-y-in ki -vallh yt mlkeh men ye- aznesinden
11.

anu

anda fyi buyurm-d, irsl lalar ve anlara mevnt- devlet ve msadet-i sadet

491

12.

ve tera-ch ve menzilet ve nim- esbb- pdih ve vfr- ay-y ilhden1124 gh

13.

lalar. dn
14.

Ira ve yanlardalar ol beret birle mabr ve mesrr lalar. ib emsed1125

Muammed-i fahn, ki
15.

merref-i memleket ve ury-y-idi yan ar defterleri

ba ve nin yazcs-y-d,

rbl meliki Muaffered-dn -aleyhi raimehullh- bir fet16.

nme aleme getrdi ve msevvedesini salanat

aretine gnderdi t ki Suln mulaa

lup il idecek yirleri var-sa 17.ide ve b a-la beya getreler ger ol nme i budur: -Ve lead ketebn fz-Zebri min badi-ikri
1.

innel-ara yeriuh

ibdiya-lina el-amd li-llhille adean vadeh- meclis-i s melik-i

muaam 2.eceli kebri lem-i dil-i meyyedi manr- mchidi mrb muafferiddevleti ved-dn, imdl-slm 3.vel-mslimn, till-kefereti vel-mrikn, hirulavricil-mtemerridn, nirul-uzzti vel-mchidn, naru iddetl-ilfet, umdetl-emmet, emsl-mlki ves-selndr. Eftiy-i mel-yi umr 5.ve istim- beyir ve srr sliyn firvn bi-mnd v fd dimn bi-cenb-i erf mterdif 6.ve vrd- kmurn bi-fen-i rab-i mtevtir selm ve taiyyeti resnde myyed ve aleyn-i ev 7.ar- m fted ve temenn ictim be-ayr bed myesser bd ilm m-revd ki bade ez ahr-kerden rezm 8.mal ve giriftr den Erzenir-Rm-i mechl ve ber-dre ve d ba gerden nn ve mlk ve pehlvnn
9. 4.

cyil-muvaidn,

ve mer ez atl ve asr ve kesl kerden bk siph r fari fis-sar ve fari fin-nr fevc ez aem manr-i narahum allh der aab n girz pyn -ke-ennehm umrn
11.

10.

mstanfiratn ferrat min kesveratin- bi-istibr yini

l-mafarru firitdm t-bedr-i Al ez

12.

le-i n cihet v ve uyr sum nihdend ve zemn r

ezn n db-gn be-s-

13.

kerdend mal ez cenk rn kr- zr be-le rbh be-kenr ftd

cendn hezr dem

zd r ber-yi n-avb d ber bd dd -ve l yezid-limne ill asr- ve ryt-i liyei 14.m nerahllhu fil-fin rz-i d-enbe noa-i Erzenir-Rm emr kez d stend ve leker-i hy-i manr 15.humullh dyirehu ve ez mu-i vey dend ehl-i ehr siph- temerrd nmdend ve bisyr-yi aded ve aded-i
16.

marr bdend kemn brdend ki

1124 1125

T. 160b/22. Bu kelime yok. B. 255a/4. // T. 161a/1. ...ol zamnda...

492

stvr-i ir ve bisyr-yi merdn kr- zr ahr- mr def-i knd 17.der yek-i arfetl-n ibl-i ricl bi-ibet-i binl-i miyn ehr-i ve fitb-i ez pr ib u icb stend
1.

ve

hiy kl n dvnegn ve ebdn- n ferr mygnr ez brc-i beden heykel vr der ev yatend 2.n mihr-i sipihr inn be-ar-yi marib dr ve r-yi bi-hezmet -att tevrat bil-

icbi- nihd 3.ve ayl m be-temm srr bir bes- kehken netend ve bentn-na vr
pr men kenger h 4.dest reyy vr dirhem bestend ve nev kirn ehr-i ferydl-emn be-yekdger peyvestend eger ne ramet-i 5.usrevne m ner kenef-i imyet ve ll-i inyet m girift be-mevid -Eleyse -ub-i bi-arbin- arn sib 6.-caaln liyeh sfileh ve hemnin heb fe-cealnh heban manran- m udend elf-i rabbn sadet 7.sumn r bi-ar-i mucize-i Sleymn radduh aliyyi bz verd-i ve pertev-i m hece-i sanca ki bir semt-i
8.

semt-ir-rasi lletun kala-i ehr brdend Erzenir-Rm terf-i ille-i -ve

eraatil-aru bi-nri rabbih- beyfet 9.ve bi-imdd- se-enbih muabbir? -h tevlu ryye min abl ad cealeh rabb aan- mjde-i -ve ftiat ebvbh- der 10.resnd beetr-i manr narahllh ki sveyd-y dil-i mslimn ve sevd- dde-i insnst sye-i
11.

ifet ve isn- bir ehr-i ksterid ve Erzenir-Rm r be-issi v penc pre ala der ze-i
12.

dvn

verd ve Melik Eref Muafferd-devleti ved-dn h- Ermen ve Melik Muzaffer

13.

ehbed-dn z Byezide

pser-i sitre-vr der mevkib-i al -affehllh bi-l14.

aamati vel-cell- ry-i bi-ehr-verdend ve cvin minne- ber kedend ve dostdrn- devlet emret
15.

vze-i -udul mira inallhu

kermet be-em baret beddend v

16.

be-g h endend ve Erzenir-Rm-i bed-bat ndn ki

efsn ruzm ende bd ve

17.

be-ive-i dgern aab ilf mver zbde-i der k-i nedmet

mletd behne-i gnh

1.

ber dger-i mfsidn- m best der ayd asr ve plhenk ell-i giriftr med

md

bi-avn-i ilh cinnest ki dern nehat mbrek be-mn himmet meclis-i sm melik-i muaam -edmellh semmh2.

asm- mdde ve am- cerme-i mfsidn ve

mnfn ki r ber mslimn ar ve tar m kerdend ve ber-y 3.ar- d an der arb kr- lem mg dend kerde d ve mye-i in fitne ber dte kerded 4.n der let serr ve arr meclis-i sm dm smiy mrik ve mshamet vcib nmd r berrn
5.

mevhibet ceml gh ddan t ezn beret a- evfer ve asem-i evfer ber dd hemvre

493

bi-itir- mhimmt 6.behic be-gnki meslk fermyed tder tadm n msrat nmde yed -inallhu tel-. n 7.salanat areti imetine iletdiler ve mulaa-i hmyna ma old, itirile ki ab- 8.alm ve erbb- kelm ki kend rzigrlarn ol fnnu dayi ve ay riyetinde 9.marf itmi olalar, il buyurd. Cmle-i itiratndan biri oldur ki, n Celled-dn
10.

vruzumh veled-i Suln Muammed Teki ki Acem ve bild- mariu

11.

ekeri ve ba Arapdan vr- Tatar anu ardna

anu kmi ve taarrufnda-y-d ve yidi yz bi askir-i n-

12.

dmilerdi ve adndaydlar ve nie yirlerde Tatar erisi-y-ile

13.

harb ve tl lup Tatar aflarn

dne dne yrtm-d ve bervn ar-y cervn aruya

14.

atm-d ve Rstem adn rzigr

afasndan mav lm-d ve ilfet dvnndan

15.

ehriyr- cihndr diy laab bulm-d.

Ve Rukned-dn -i Cihnh Erzenir-Rm

meliki, ki Selu alndan pdihl riynda anu 16.gibi serv nev-i nm bulmam-d ve m melikleri kend ilmlerinden cem olup bizm
17.

muvenetmze geldiler. Ve bunca

1.

ml ve azne arc old, t a -tel- vni birle anlara cevb mal ve mechl dimek malaat degldr. didi.

viribild1126. Anlara

Pes adr- Melikl-kelm 2.Nimed-dn Amed ri Erzincn Mamd vezr ol ki ab- ir nemmllar 3.sebebi birle pdih derghndan merdd olm-d. Bu fetiin bir msvedde itdi, Kemled-dn 4.Kmiyr -rametullh- imetine ki ibtid-i lemden ini-i nesl-i ben deme degin ib 5.s-seyfi vel-aleml laab andan ayrya d olmaya, iletdi. n mulaa itdi, salanat aretine 6.ar itdi. Suln begendi ve ur manbn ib emsed-dnden alup aa bildrdi. bulnmad, ol sebebden ibt olnmad. n feti-nmeler 8.aleme gelp erf ve cevnibe irsl olund ve Sulna ol cihtu mhimmtndan ferat 9.l old, ayaryaya mteveccih olup emn ve emn yoln kffe-i lemiyn zerine meft
10. 7.

Ve ol feti-nmen msveddesi

itdi ve azmeti muammam kld. n iridi, bir haftadan anda

1126

T. 162a/3. viribilmed

494

madilete mel olup malmlara dd seyrn lup rzigr gerdi.

12.

11.

virdi ve ky ve ikr ve mevi-i mtenezzihtda

ikr-i iynet-i Dizdr- Aliyye ve Tedb-i Yften-i der-n Bb

13.

Bu enda ngh Aliyyen nevvb ve mensndan bir mektb iridi ki eger

14.

suln- lem elinden

15.

tzde irimeyecek olursa Aliyyen km-i inn salanat devleti ullar

gidiserdr. Dizdr, ki anu teni dizdr olsun, mufaat cddesinden emnet ve

u 16.nimeti kfrn ve ilna dnderdi ve dim alel bulup navete ve ucb-ile opolu olmdur. dndre.
17.

Diledi ki brsler birle mumele idp sulnu hd peymnndan yz

1.

Suln n bu szleri iitdi, mteayyir ve mtefekkir ald ve buyurd ki:

Bu eski 2.aru kerdeinde bunu gibi yii i kimse nin virmi degldr ve bunu gibi va 3.kimse iitmi degldr ki bir dn- frmyeyi aldurup anu gibi mertebe iridrem.
4.

ir bir adir ende la ki anu h rin bulamaya. diy. Fil-l av- muarreblerden 5.bir a nefer emn kiilerle bd-reftr emme adlu

ul atra bindi ve gnden ora 6.Aliyyeye iridi. Ve bu szi bilmeze urd ve srr-la ol l tefauna imn ve n birle mel 7.old, t olmaya ki assd ve iddu mekr u lesi ola diy. n Dizdr salanat 8.siysetin ksin ddm ola ve pdihu aab ahr anu ayt rasenin a itmi 9.ola; ol vatin nedmet fyide itmeye diy. n ta-ile malm old ki Dizdr yin sarynu nevvb ve kttb
10.

ve dir-imi. Gir ol Dizdra buyurd ki begler ve salanat bu meseleyi al melein-ns ba idp mam- na

11.

irgrdiler. alanu uff ve emn 12.ve mtta kiileri, ki anu iinden vf1127-idiler, anu efli ve avlini muvcehe didiler ve delyil 13.ve evhid ve aryin birle mekked ldlar. Begler ve ulular Dizdru cinyet-i ve iynetini dav-yi 14.d birle Suln imetine r itdiler, ki ala mutebirlerin szleri ada- ardr an utdlar ve ayandan sriy sriy alup gitdiler, burcndan aa odlar. Ve ol cemat, ki ol
17. 16. 15.

diy. Fil-l celldlara buyurd ki

pre pre idp her uvun alnu

aiyyede anu-la ve dem-sz ve hem-rz

1.

olmlard, bu letde da aa erk ve hem-bz oldlar.

1127

n sevil melikleri bu

P. 272a/12. aberdr

495

manyi istim itdiler ve bu siyset nikbeti ve bu tevbu ikyeti 2.anlara iridi, her arafdan bc ve arc Suln ib-i tat ve tc derghna gnderdiler. 3.ki ay ol yirlerde Suln y iret ve kmurniye mel old. Beyt1128:
04.

Cihn yle kim old arb rezm,

Bu kez virdi y ehline dd bezm.

05.

Anu gibi gsterdi yz rremi,

Ki olurd mest, imedin demi.

06.

Yimil drat eyledi dil-efrz,

Ki eb olm-d anda mnend-i rz.

07.

uv-d am mil ren glb,

anasn iinde-y-idi all-i mki-nb.

08.

Alm firvn gl renk renk

Zll adur-idi her re seng.

09.

Zemn-idi pr nerkis i eruvn,

anadu1129 felekdi olu htern.

10.

eh1130 sde old anda ol nev-bahr,

Geh cm ki opu ve gh ikr.

11.

Ve andan Analiyaya geldi ve r gn da anda dn ve rrem ve vz- sz ve

12.

hezr ve bng-i umr birle

avadi-i devr-i umr-yi ferm itdi. Andan1131 ubd- bd

adlu imretine ve b ve bustna nehat buyurd1132:

13.

Frd med n ki be-an-i behit

Ki Rvn z an gne b nekit

1128 1129

T. 162b/19. Bu kelime yok. / P. 272b/3. ir: P. 272b/9. anasn 1130 T. 162b/16. Yine 1131 B. 257b/17. // T. 162b/18. ...sora 1132 P. 272b/12. ...Beyt:

496

14.

Erf ve cevnib begleri her yirden salanat1133 areti apusna mteveccih oldlar ve
15.

b iys tuf

ve hedy getrdiler. Ve gce gndz Suln bezm ve iret lup isn ve

16.

bende-nvzla mel

olurd. Ve buyurd ki bir yl tamm eriler sde oldlar evn u

17.

meskenlerine refhiyyet-ile

rzigr gerdiler. Ve dr ul-ilfe ve Melik Kmil ve Melik

1.

Eref ve erfu alan mlkinden

suln derghna ililer gelrlerdi ve ikrm ve

izz ve nevzi ve isn bulup 2.ul-i mad birle mrcaat ve muvedet lurlard.
03.

ikr-i Tten1134 vurden-i aravul-i Mool b Marsa-i Svs -amhallhu tel-1135

1136

Tisa ve irn ve sitte-mie ylnda 04.bir blk Mool1137 erisi ki balar Carmn

Noyand Svs nevsine Amed-i rat krvn1138-05.-saryna degin lr idp urdlar. Ve ol aly ve avr esr ve atl ve brde ve rat 6.ldlar. n bu aber Suln semine iridi, munfail ve muarip old. Fil-l Kemled-dn Kmiyra 7.buyurd ki: apuda r eriden ve aeki ullardan ve mlzmlardan yar v iddet tamm alup 8.azimet ide. Ve yle ki muta-yi diryet ve kifyetdr bu nyiren teskn ve bu vanu 9.defini tadm la. Emr Kemled-dn revne old. n Svsa iridi, Moolu
10.

aravul muvedet

itmilerdi. eri anlaru ardnca itiy ve tefau ve istikf- muven 11.ve mkmen lup Erzenir-Rma degin vardlar. Mbrized-dn vul Beg1139 arafdr u sipeh-slr-d,
12. 13.

anu-la ol malida meveret itdi. Cevb virdi ki: n Mool erisi mrcaat itdiler, anlaru ardnca varma malaat degldr ve vaet ubrn da ziyde itmeklik red-i
14.

ifdan

bed ve bad grinr. didi. Pes bir a gn anda imet itdi ve erf- vilyete avl ve abr-in id ve csslar gnderdi. aber getrdiler ki: Mool
16.

istilm-

15.

erisi az-imi,

itiy-in her ne ki rat ve esr itmiler rd gndermiler. Ve

1133 1134

P. 272b/14. suln T. 163a/2. Tten 1135 T. 163a/2. Bu dua blm yok. 1136 B. 258a/8. Sene... 1137 B. 258a/8. Tatar 1138 P. 273a/4. rbn 1139 B. 258a/16. // T. 163a/9. ...anda

497

kendler itiy ve tacl-i

17.

tamm birle yirlerine gitdiler1140. Bu aberden gn ora

1.

alalar ktvl ve dizdrlarndan

idler irp aber getrdiler ki: Mool erisi

Ynus derbendinden gep Mona iridiler.

2.

Kemled-dn anda tavauf itdgi mddet iinde memleket cmle erileri aa

mla oldlar ve Erzeni 3.r-Rmda laba ar eri ve cemiyet-i b-nihyet l old. Begler ki cem olup meveret 4.lmaa mel oldlar, anlaru efkrnu zbdesi old ki n Mool erisi tavauf itmediler 5.ve ol letde eri lleti sebebi birle areket ve nahat lmadu, imdi ki olu eriler 6.dirildi; her ne ki ry tedbr buyurursa anu teysrine imkn vardur, bir i itmedin 7.ve bir ull yirine getrmedin mrcaat ve muvedet lmalu vechi yodur. Ve da yle 8.iitmilerdi ki: Mool Rma lr sedigin sebebi bz meliki Rosdnu 9.iv ve irs-y-d. Bu bahne bize kifyet ider didiler, vas-salm1141.
10.

ikr-i Mdalet-i Askir-i Suln der-Diyr- Gr ve Fet-i Ba ez-An l ber-Dest-i Melikl-mer Kemled-dn Kmiyr -Raimehullh-1142
11.

Emr Kemled-dn ve Emr Mbrized-dn vil Bege bu ry-i pesendde ve bu

12.

tedbr-i gzde

ve yiste geldi. lt- muarat ve ala giri mancn ve ardde ve

13.

nefflar ve niblar ve ayaclar

ve emend-endzlar ve cmle cebene lt ve esbbn

tertb itdiler ve yayalar, ki cmle memlikden 14.gelmi-idi; azrandlar, bi bi yaya da icr r utdlar. Ve alabal ve idd- tamm birle Grcistn 15.vilyetine mteveccih oldlar ve bir hafta iinde ol diyr elms- t1143 askir-i ehriyr birle 16.tr u mr itdiler. Ve otuz pre ala-y nmdr ve stvr, ki anlaru ereft semk birle berbarl
17.

ve binlar semeke

istikm gsterrdi, zam- imr-i n-br birle aldlar ve grz-i kern ve sm- tz birle
1.

ol Grcler bana Rustz opardlar. Ve a ve yazy Grc lsiyle oldurdlar. Ol

2.

yl sulnu erilerine bz ve Grcistndan anmet l old ki add ara gelmezdi.

1140 1141

P. 273a/17. ...diy B. 258b/14. // T. 163a/22. // P. 273b/10. Bu kelime yok. 1142 B. 258b/15. // T. 163a/23. Ber ....llh kelimeleri de dahil bu iki kelime arasndaki kelimeler yok. 1143 B. 259a/3. // T. 163b/5. ...-i te-br

498

3.

Andan eriyi arafna ekdi ol ehl-i iyn alsna mancn alar atld.

Drdnci gn 4.a inyetinde ve suln devletinde ol ala iindeki meln zerlerine bir heybet ddi, ki -tel-1144 5.orularndan aac yapra gibi ditrerlerdi. Pehlevn- cihndan amn dilediler. Pehlvn- cihn 6.anlara amn virdi, olar ve oul ve zlar-y-la aaa indiler. Ve sulnu ryt-i afer nigrn 7.alaya ardlar. n ol mhim da itmmna iridi, Na arafna geldiler ve cihn fer 8.ala skinlerin gzine op a heybeti mr u mr ve gzinden ggsinden r ldlar. Ve drt gn 9.gce ve gndz eri mel ve zenbr gibi top ve arde ve mancn ol fecere-i kefere zerine perrn lurlard.
10.

Beinci gn, n h- encm nr-i cihan-grini edn ve e

11.

zerine fyi ld, bir pr rhib dil

cvn ve zbn1145- en-n birle Melikl-mer

Kemled-dn Kmiyr imetine geldi1146:

12.

Didi kim md-i zamnsn bugn

am arzuya ninsn bugn

13.

Bu bir aladur ib zr u tb

Ki stinden anu umaz ub

14.

Bize pes nedendr ub an or

Ki dilde fera almad elde zr

15.

Bua irdi ir am bilimz

Ki balayavuz imete bilimz

16.

Dil cmle p-bende peymnua

Bizi hem mrd eyle fermnua

17.

n Emr Kemled-dn Kmiyr rhib taarruun grdi -ve yednen raaben

1.

ve raheben

ve kn len in- yetini ine getrdi -ekrim kerm kavmen i at-

km- kmi mcebince aa 2.itirm ld ve anu u-la aladuna meramet ve efat

1144 1145

T. 163b/9. Bu kelime yok. T. 163b/16. Bu kelime yok. 1146 P. 274a/11. ...Nam:

499

idp ala ehline aman virdi. 3.Ve erilere buyurd ki kn lcn nna atalar ve ol yir siph ve riysna da zamet 4.itmeyeler ve anyimden ne ki ellerine girdi-y-ise aa iktif ideler. n rhib alaya vard 5.ve Melikl-umernu luf ve efatin syledi, cmle gelp iate teslm ve eref-i imetine rb 6.oldlar. Cmle istihr- mil ve muid-i l birle inip elin pdiler ve sulnu sanca- 7.hmynn li-i meymn birle alaya iletdiler ve dumnl beretini aldlar.
08.

ikr-i Lbe Kerden-i Resln- Melike-i bz be-imet-i Melikl-mer Kemled-dn ve Muharat ve Mulaat Talebden-i ez-Dergh- Salanat
09.

n Rasdn Melike-i Abz ki anu mulsi libs ol bildu irz kmi birle

muallem-idi 10.ve kh birle muciz-i lem klhdr ve usrevleri zerine iyset abussaba 11.l itmi-idi. Ml ve leker ve imret-i kiver birle mlk- cihn ve seln-i emr mmin
12.

ve znnr-dr zerine mkeret ve mfarat lurd. Sulnu erileri

13.

heybetinden ve Rm memliki

erenlerin atlar ayandan anu l ve buna irien

nekbeti istim ld. yet orup 14.muarip ve b arr old ve rm ve arr ve skn ve iibr yet amiyyetinden andan
15.

firr itdi. Bu letden ora meveret itdiler, malaat

16.

yle grdiler ki erbb- devlet ve ab-

avlet birle szi mdr ve mulifet ve mutesnca rislet ve mktebet yoln

1.

mlyenet birle sylemek gerekdr. Bu ryu Emr Kemled-dn arafna kde ld. Ve ol

17.

abinden, ki anu begleri Mool

erisi Rm memliki uddna lr itdklerine nisbet bulmlard, 2.rler diledi ve ilisi birle Grcistn metndan iml ve esbb ve emvl-i firvn 3.begler begi imetine gnderdi ve eytdi, Beyt1147:
04.

Beni anmasun eh ki ben bendeyem,

Ben ol h- fa bir bendeyem.

05.

Vel h ben lmamam bir gnh,

Ki beni arb itdidi pdih.

1147

B. 260a/11. Bu kelime yok. / P. 275a/3. Nam:

500

06.

Oda yand adl ald m dd- bd,

Ki bdr ider bize eh Keyubd.

07.

Eger salanat areti imetine bu manden ilm olna, mdr ki b dir

kereminden ve vfir 8.isnndan abl la, tavau Melikl-Umernu elfndan oldur ki alan vilyetlermi urn 9.ve apn ve esr itmekden ab ve meb buyura ve mulaa aleb itdgmzi salanat aretine 10.ar ide. n inyet rn lyi gre an muharat ve arbet syili birle mekked la maderemi, ki Selu ulbinden ve
11. 12.

ki rumdan yle geer ki ferzend-i muahhara-y

Dvd-nijdndandur, Melikl-slm Suln yed13.

dn Keyusreve iftlendrem, begler begi

Kemled-dn vfr- kifyet ve keml-i

14.

ryinden meliken mltemisini icbete marn ld

ve eriler, ki Grcistn erf ve

15.

nevhsinde mr u mel gibi mnteir olup nehb ve arata

mel-idiler, oudup atna

dirrdi ve r pre ala ve iki mamr vilyet fetini 16.ve N gibi ve urun ve esr ve ml ve avr alnup eri geregi gibi oym1148 ve Meliken ul ldun yazb Suln imetine ar itdi. Suln ol vatden ber ki
1. 17.

ve muharat aleb

eri Mool erisi ardnca gitdilerdi, bezm ve irete

iltift itmemi-idi ve dyim abra mterad-d. 2.n id iridi ve avli mfaha mevi-i ara yitrdi ve suln mektbt mulaa 3.ld, fern ve dn olup srr r hir ve bnndan uhra geldi. Fil-l buyurd, 4.beret aldlar ve feti-nmeler yazlup memlik erfna irsl ldlar. Devlet beglerini ve iret 5.arflerini aleb lup glzr- dril-arr gibi bir bezm raste ld ve beglere nefs ilatler ve terfler 6.virdi. Ve Rmu ulus ve kiisinden h bir ferdeyi marm omad ve id oynn ve etegin 7.drcidr ve dil-kn bigi ehre ve altn birle meml ve men ld. Ve begler begi Kemled-dn bitisi1149 cevbn 8.irti-y mes-yi mekr ve idemt-i mebrr zerine lel-u ve eri beglerin her birine 9.alel-umm muvaa tev-i eref birle nefd buld. Ve yle aleme geldi ki erileri kend vaanlarna
10.

destr vireler ve Meliken maharat ve

11.

drligini abl ve istisna marn bileler. Ve

imden gir eriyi bz vilyetine tari

1148 1149

B. 260b/8. // T. 164b/4. ...oldunu P. 275b/7. mektb

501

lmadan men ideler ve begler mhimmt ve kifyet-i 12.mali feratinden ora salanat derghna azmet lalar. Kemled-dn eri beglerini
13.

atna r itdrdi ve sulnu

kmini anlara iitdrdi ve g buyurd. n Erzincn 14.nevsine iridi, erilere destr virdi ve kendzi begler serverleri-y-le1150:
15.

afer bb dmen g kn gzr

Eridi syi-yi aret-i ehriyr

16.

Suln anu anda inf- naam ve env- keremden h eksk omad ve anu
17.

mertebe ve

menziletini feleke irgrdi ve anu ululu adn Uarid alemi birle peyker-i

mh zre na ve nigr ld. 1151

1.

Buyurd ki bir ilat-i nm-dr

Bile t-i hem merkeb-i rhvar Mebl buyurd. Ve serverlere ve 2.ser-lekerler mecmn ilatler ve kermet birle nvat ld. Ve anu kmi birle ki kh-sru 3.ezhr-u zer-nigr dr- kfriye tebdl olmaa z lmaa balad ve ve zemherr erisi 4.hcm itmege balad, ubdbda azm buyurd ve bir mddet iret sz u cm, cy her cy 5.ve rm kenrnda irete mel olurd. Andan ora Analiya yna azmet itdi ve kde 6.dil-dn ve tzn ve andn Aliyyeye gitdi. Beyt1152:
07.

Zimistn-d mil-i rrem bahr,

Miyn- gli ve nergis-i cyibr.

08.

Srr-ile seyr itdi mil-i fitb,

amel burcna irip ald tb.

09.

Cihndr prz fer mil mihr,

Cihna sadetle r itdi cihr.

1150 1151

T. 164b/18. // P. 275b/14. ...Beyt: T. 164b/20. // P. 275b/17. ...Beyt: 1152 B. 261a/17. Bu kelime yok. / P. 276a/6. Nam:

502

10.

Anu gibi ol sili dil-frz,

ah gsterr-idi rz-yi rz.

11.

Ki eh dyim anu-la dil-d-d,

am opra hem-reh-i bd-d.

12.

up yine ayariyeye yridi.

Ki ser eme-yi devlet ol ehr-idi.

13.

ikr-i 1153Suln be-araf- rmen ve stil- ia-i Al ve B-i Bild- rmen ve fet-i n b-Dger Memlik-i Marsa
14.

n mesmi-i Sulna iridrdiler, ki rmen memliki, ki heme mecma- fual

15.

ve merba- zhed

ve ubbd-d, mehlik olmdur. Ve Melik Eref iret sevdgi sebebi

16.

birle anda temekkn itmeyp Dmda

mtemekkin old, abat ve kkler zerinden

17.

araba mel olup rmen diyrnu irset ve

imyetini unutd. Her laa Mool erisi

1.

ol yirleri rat ve trc idp mev-yi vu ve sib ve mev-y

nr ve ib

ldlar. Ve dem-zddan ol diyrda deyyr omadlar. Ve riynu baysna 2.da varup istimlet ve taviyet idilmezse terk-i evn lup mteferri olurlar. Ve hem yle 3.v olmdur ki vruzmler ba erileri ol nevde vre olu gezerler ve tccr yoln 4.ol arafdan be-kll itmilerdr. Suln keml-i efat ve b-dir inyetinden, ki limler anda
5.

ml-idi,

Kemled-dn -i Kmiyra buyurd ki mecm am-i manr ol udda tevecch lalar ve rrem 6.ve naat1154 ve kifyet rn inyete iridreler. Ve rmen diyrn l ve Bedlsden t Tefls 7.uddna degin alup alan memlik-i marsaya ifet lalar ve ol cihtu ilerini vech-i asen 8.birle dzp ste ve perdte lalar. Ve bild ve lu itiyn yle ki gerekdr 9.imret ve meremmet ve anbrlarn oldurmadan ve cebene ve yaralarn grp eksklerin tamm 10.lup emn ve ulu kiilere smarlayalar.

1153 1154

B. 261b/6. // T. 165a/9. ...tevecch-i askir-i P. 276b/6. ve urrem ve naat yerine diryet

503

Emr Kemled-dn km-i cihn- mu mcebi zere kffe-i 11.askir birle azmet ld. ve ayariye ve Svs ve Erzincn ve Erzenir-Rm uddndan gedi ve
12.

Al

avlsine iridi ol mevii be-kll l buld. B l l ve cevb bir a muteber

13. 14.

kiiler, ki Alda almlard, begler begi Kemled-dn Kmiyra ve askir-i ehriyra

istibl itdiler. Ve anlaru udmna istibr ldlar. Ve fil-l li ve sad u ibl 15.birle

sulnu sanca askir-i manra birle ehre girdi. Ve Kemled-dn ehr ayn ve udrn
16.

bel ve al nefs ve alt ve inm ve ikrm birle mneri ld. Ve mecm

17.

salanat devletin

vel vu havsnda idiler ve ene gn minber zerinde ube-i alb-

1.

hmyun- ehinh birle zb

zynet virdiler. Andan ora buyurd ki ehirden g

itdiler ve Derya kenrndan nzl 2.itdiler. Andan ora eriler blklerini begler-ile her arafa Bidls ve Vn ve Vsin 3.ve Htl-cevaz ve alan yirlere ve alalara gnderdi. Ve az mddet iinde ferr-i devlet-i salanat 4.birle b mkbedet ve mant syir memlik-i rmen eyri ve davet ve devlet-i suln birle tecell 5.ve tezeyyn buld. Ve kt eller ve dizdrlar ve arafdrlar emel-i fas ve r- msteri birle dergh- 6.l imetine mteveccih oldlar. Ve nvat ve inm ve teysr-i maid ve merm birle mrcaat ldlar.
07.

Kemled-dn Ermen diyrnu feti aberin ve ol vilytu arbl avlin ve

dizdrlar 8.ve kt eller ve kr-drlar gelp isn ve itimlet buldularn ve vruzmler ol nevde 9.ciz ve seyr-kerden oldularn salanat aretine r itdi. adr- kerm usur u elm yet Ve Ermen buyurd.
12. 11. 10.

irtiydan ol sebeb-ile, ki eri avli aberi yavla nigern-d, inir buld.

memliki ftna av dumn old ve erf- memlike beret-nmeler irsl

Ve bir fermn da Emr Kemled-dn Kmiyre istimlet ve ymn-i nabet ve

armet azmeti-y-in 13.ve gir alan beglere irsl buyurd. Andan ora ib iyed-dn araarsln
14.

ve Saded-dn Mustavf Erdebl ve

erefed-dn ol Taced-dn Pervneye buyurd ki 15.varalar rmen vilyetlerini yazalar ve ol memlik ab ve itiyn yirine getrp arc
16.

ve ebvbil-mali muayyen
17.

lalar. Ve yipler ve lmiler ve eriden dnmler emlk ve tmrlar

ve mevft ve

malltn yazyup defterler balayalar. Ve li salanat areti imetine ar

1.

ideler.

504

Ve bir fermn da anlaru-la Melikl-mer Kemled-dn Kmiyra nfid old ki

2.

n ib ve Mstevf ve Pervne anda irieler, Kemled-dn Kmiyr alalaru

meremmeti ve itiyn 3.itmmna iridrp Erzenir-Rma azm la. Ve anda bir kme da muntar ola, t her ne 4.ki emr olnursa ol mcibince amel la, diy. n ib ve Pervne ve Mstevf iridiler, Kemle 5.d-dn-i Kmiyra alalaru arb olm dvrlarn yceltmek in kire gerek olm-d. 6.Ve kirec a Htl-cevaz nevsinde ele girrdi. Anda vrd ve beglere buyurd ki 7.her birisi bir a ulu furun dzdiler ve iki gn iinde bi furun kire birdiler. 8.Ve develer ve trlar ve brgrler-ile alalara iletp teslm iderlerdi. Ve uccet ab alurlard. n 9.ol mhimden fri old ve Erzenir-Rma geldi, salanat aretinden fermn vard ki iczet virsn ve kend apuya gelsn, diy. Kemled-dn mrcaat ld. n
11. 12. 10.

erilere vaanlarna varmaa

lekere iczet virp kendzi salanat aretin ubdiyyetine

dest-bs- eref birle merref old ve abru kll ve czsini

13.

mfaha ar ld ve anu

rtbeti rve-i mul ve derece-i erife irdi. Ve adv-i

14.

muaam -anrallh burhneh-nu fey-i nam ve far-

kereminden ol isn
15.

mhede ld ki ibtid-y in-i lemden intih-i inir- cihna degin

h bir pdih
16.

bir ul anda buyurmad. Ve erin begler ve serverlerin mecmna da ol inyet ve meramet buyurd.
17.

ara

ikr-i Tevecch-i ib iyed-dn ve Saded-dn -i Mstevf ve Tced-dn-i Pervne be-araf-i Vilyet-i rmen
1.

n ib iyed-dn ve Saded-dn -i Mstevf ve Tced-dn-i Pervne

kitb ve ab- 2.dvn birle ve erilerden bi atlu-y-la l ehrine iridiler, yn ve kh birle dvn 3.urdlar. Ve cmle yibler emlkini ve mal ve mevft- aleme getrdiler. Ve ekincileri ve alm 4.riyy, her yire ki almlard, getrdiler. Ve her birine ml ve toum ve ift ve s-y-in 5.inekler virdiler. Ve dnki teklf-i mahdeden on msmaa ve munaa ldlar ve anlar 6.zirata mel itdiler. Ve alalaru dizdr ve ktvllerini odlar ve cmlesin yar ve eyirden 7.dali ve arcini ab itdiler ve sn-i kifyet ve tedbrleri birle ol erfu maliini itmmna 8.iridrdiler. Ve bu aber

505

av Edirbyicn1155 ve Grcistn ve rn1156 vilyetlerine mnteir old, 9.her kimesne yan ve m-i tamm birle ol yirlere mteveccih oldlar. Az mddet iinde ol vilyet
10.

evvelki gibi

neldi ve riy salanat nyiblerin madilet ve merametleri mhdinde istirat

11.

buldlar. Ve ol memleket begligin ve subaln Sinned-dn mz Bege mufavva

ldlar ki kii-y-idi. lmdur,

12. 13.

bahdur ve dilver ve iler nam ve savlara girmi ve ib le ve tecribe

itdi, ki ruan dvn vilyetinde bir blk vruzmler erisi-y-ile nzl vilyet anlaru maarrat ve zametinden mn olmayup tccr u bzirgnlaru
15.

14.

yol balanmdur.

Ve Suln iczet virmi-idi ki anlar salanat dergh ubdiyyetine1157

davet 16.lalar ve b vadler-ile mstahir lup salanat aretin b havdr ve ullar zmresine 17.munim1158 lalar. Ve anlaru tevi ubrn ol vilyet riys zerinden luf ve meramet
1.

uy birle yuyalar.

Bir gn ib iyed-dn ve b erkn dergh ve dvn revna- 2.ve nms- tamm birle seyrn azmine binmilerdi. Sinned-dn mz bir ul ve bir rikbdrlarndan
3.

d ve yola girp gitdi. n dvna yan vard, vruzmlerden biri-y-ile mlt 4.old

ve eytdi ki ana aber eyle ki mz sizi grmeklige itiy lib-imi. Yarasuz

5. 6.

imete geldi. Eger iczet olursa varsun merref olsun. n ol kii ayur ana bu l eydivirdi, ayr an taaccp ld. ullar ve mlzmlarndan birini, ki Emr Sinned-dn

mz-la 7.inl var-d, aru gnderdi; t tafau ide ki ol kii geregi syler, y yalan m? n yan 8.gelp Emr Sinned-dni grdi, at ban dnderp segirdim-ile gir ayr ana vard ve eytdi 9.ki H ek ve bhesz mza bezer. didi. ayr an bir nefer cib birle istibl ld.
10.

n mlt oldlar, munaadan ora bir birine o mlift

11.

ldlar ve gerdi-i rzigr

ve taallb-i edvrdan orudlar. Andan ora Sinned-dn

12.

iczet dileyp ayr anu tnlarnu

ulus atna varup selmlar ve rzigr

zametinden her birin rn orup tesell ld. 13.Ve andan gir ayr an atna geldi ve
1155 1156

P. 278a/8. Edribyicn B. 263b/3. // T. 166a/16. rrn 1157 B. 263b/10. // T. 166a/23. ...mvaatna 1158 T. 166/1. m-n-k-m

506

sz r itdi ve en-y kelmda ayr ana il afs

14.

malm olma-in inbis

15.

yninden n ve am1159 itdi. Bir m aar yan ve bar-yi n

getrdiler. n am

yinp gtrldi, Sinned-dn ayme amyilin arup el urup asem yd ld ki 16.Salanat devleti beglerin ve uyi ve erfden h birin rnda ayr ana ve alan vrizm
17.

beglerine h yavuz niyyetleri yodur. Ve fikirlerinden gemedi ve gemeyiserdr. Ve

1.

cmle himmetlerini anu

zerine marf itmilerdr ki siz bu yuvl ve b-nevl

ve yirsz ve yurdsuz yrimekden 2.urtlasz. Ve size yir yurd l ola ki friul-bl ve mreffehil-l olup oturasz. 3.Zr ki Suln ib-i dvn ve nevvba buyurmdur ki sizi salanat devleti begleri 4.ve havdrlar dyiresine getreler. Lkin bu man size ly ve muvf grinr ki ayr an ve cmle
5.

vrizum begleri and imiler ki srran ve

alniyyen Sulna mu olup sulnu begleri 6.ve ullar birle yeksn olalar. Ve dostna dst ve dmanlarna dman olalar. ayr an ve Berke an 7.ve aru an ve Gl an ve vruzmu alan begleri ve muteberleri ortaya geldiler ve bu cmle 8.zerine and idiler. Andan ora am ve arb getrdiler. n bir a ade mtedvel 9.old, Sinned-dn r-i iczet diledi ki Varaym ib ve b erkn- devlete bu aiyyeyi
10.

ilm ideyim. Amm gerekdr siz irte ub

vatinde atlanasz, gelesiz ve ehir balar 11.kenrnda bir yirde nzl idesiz. T begler ve ekbir-i devlet istibl lalar ve mhimmt 12.anda da muarrer ve mukem ola. n Emr Sinned-dn mz ehre geldi, ikind olm-d. 13.Ve ib ve b erkn dvn urmlard. Sinned-dne Ne yire varduuzd? diy ord. Avli,
14.

yle ki vi

olm-d ve dimi ve iitmi-idi, ib imetine ide ld. Cmle 15.ittif-la anu keml-i kifyeti ve aret ve ecatine en ldlar. Andan ora ib buyurd ki oynlar boazladlar ve ulu onul tertb itdiler. rtesi n gnei
17. 16.

rlar ve

kevkebesi mari arafndan hir old, ayr an ve alan

1.

vrizm begleri ve ulular ehir

avlsine irimilerdi. Tced-dn Pervne ve

Sinned-dn mz ve alan begler ve ulular istibl 2.itdiler ve selm ve taiyyat ve ar-

1159

T. 166b/13. ...aleb

507

sret itiyndan ora bir b iine ondlar. Ve amlar ki 3.r itmilerdi, ekdiler. Ve am yinp gtrldkden ora ve iki cnibden mkleme olduda 4.Tced-dn Pervne tekd-in tecdd-i asem iltims ld. ayur an ve alan begler gir 5.and idiler. yle ki Pervne ve alan beglere ve ululara iminn- alb l old. Pervne 6.aamn ehre vard ve cmle mhimmt ki ste ve perdte lm-d, ab didi, 7.ib dumn old. Ve buyurd ki dnki midrca iki yiyecek birdiler ve r 8.itdiler. rtesi al-ab Pervne ve Sinned-dn ehirden up ayr ana vardlar. Bir zamndan 9.ora ib alaba1160 nker ve ullar-la ve muaddemler birle d. n ayr ana ilm itdiler, atland 10.ve ibe istibl itdi. rip uca uca grdiler. ib ayr ana firvn dildrl buyurup 11.tesell ld ve eytdi ki imden gir n h- cihn penha iltic lduz. mdr ki
12.

zamn avdiinden amn-amnde olasz. Ve maid

13.

malib uli birle meyyed ve manr olup

rreml ve kmurnl birle rzigr

14.

srersiz. ayr an ol kelmdan1161 feran old. kisi

syle hem-inn olup vardlar,

15.

gir ol bda ondlar ve n- usrevn ve mide-i Sleymn

getrdiler. Ve cmle ulu

16.

kii ve va ve erf-i vrizmleri r idp sum ve env amlar

dediler. Ve

vruzmler yidiler ve nvle ve zelller getrdiler. ib, ayr an-la hd peymn itdi
17.

ve an eymn- ala ve ism- va birle mekked ld. Ve cmle Erzenir-Rm

1.

vilyetini aa

ve serverlerine met itdi. Ve r diledi ki liy bu midr-la

itir lu. n 2.suln imetine iriem, gir siz avlizi murt idp asen-i vch birle 3.ol bbda ym gsterem. Cmle ol mlere minnet-dr oldlar. n ahd-nme yazlup vrizmler 4.mhimmt tamm old, ib ehre avdet ld. Ve vrizm beglerin her biri adna 5.salanat areti tevi birle aleme getrdiler. rtesi menrlar yz al ve evs ve edn 6.ilatle ayr ana gnderdi ki kime malaat grrse vire. rtesi vrezmler cmle 7.etb ve aim ve oullar ve zlar birle Erzenir-Rm arafna gdiler, -ves-selm-.

1160 1161

T. 167a/15. Bu kelime yok. B. 265a/13. // T. 167a/19. // P. 279b/13. kelimtdan

508

08.

ikr-i Tten vurden-i Leker-i Mool ber-vrezmiyn ve Lu- Tafri-i be-Far-i n

09.

n vrezmler l asndan g ldlar, Erzen-ir-Rm arafna revn oldlar

10.

ve tb

adlu yire iridiler. Bir ayra iridiler, ki rava-yi behit gibi zb ve

11.

mtenezziht- cinn gibi cmle ittif-la ondlar.

dil-g-y-idi, ol yir havs ve ot ve uy anlara gelp Ve atlar aralarndan eyer alup ota aldlar. Ve rzigr-
13.

12.

addru keydinden fil sillarn

billerinden aup atlarn ol mur-zra alb balarn

rat yastularna odlar. strat-la 14. uyudlar. Ngh bir dereden Mool erisi anlaru zerine oyuldlar ve b mr aly
1162 15.

alaf- imr ve ama nsr ve ib ldlar.

Kime ki rzigr mhlet virmi-idi, cna amn 16.buld. Ba atlu ve ba yayn her biri bir

dereye aup vre oldlar. Ba da Tatar 17.elinde giriftr old. n vrezmler iini tamm itdiler, ikindden ora gn
1.

indgi vatin

ellerinde anlu lclar-la l apusna irdiler. Siphler ve debrler, ki 2.ehir iinde-y-idiler, cmle itiy-la ehr mufaatna mel olup cenge ym gsterdiler. 3.n kevkebe zengibr- cihn diyrndan adem arafna yneldi ve iy- ub ulm icbn gzler
4.

mutndan gtrdi, grdiler1163, Mool erisi gp gitmi; her biri yurtlarnda odlar

yaup 5.gmediler ansunlar diy le itmi. ib istikf- l-in bir a atlular ehirden
6.

arup gnderdi; t avli ta idp mrcaat lalar. Atlular up duralar ve pusu

yirlerini 7.aradlar ve Mooldan h bir aad bulmadlar. Ngh bir ar avrat bir dvr delginden 8.ara d ve ol atlular atna segirtdi, an ib imetine getrdiler. n ib
9.

anu lini istilm ld, ayr anu atn anas-y-m, eytdi: Biz ub arsnda

sipihr-i 10.addr keydinden fil olup uyumdu ve avr ota almdu ve er avrat aflet
11. 12. 13. 14.

uyus-y-la rat olm-du. Ve sil ki sebeb-i al l-i ricldr ki kendzmzden

r alm-du. Ngh Mool erisinden yedi yz ceven-p er, ki alt gnde Mundan ol mama segirdim idp gelmilerdi, bizm zerimze dkldiler. Her kim ki uyanu-d ve at eline girdi aa ve dereye aup urtuld. Ve beni utdlar buraya degin getrdiler.

1162 1163

P. 280a/15. ...Her... T. 167b/17. Bu kelime yok.

509

15.

n udret cmdrlar miciri raun gnde pr-i cihn bana urutdlar. Gcen
17.

16.

gli

adrn kend cnum ve imetme penh idindm, b dvr yaruna girp degin gizlendm. Da vrezmler avli noldun bilmedm. diy. ib buyurd ki
1.

imdiye

Drt bi vruzm er-idi, yz Tatara zebn olalar, yet

ayretszlu ve rdur. didi. 2.ar cevb virdi ki Eger biz Moolu bir brkini bi bi vruzmn aralarna braalar, 3.cmle mteferri olup aarlar. a -tel- Moolu orusn vruzm gline ol adde bramamdur 4.ki an beyn itmek mmkin ola. ibe ol gftru gftrndan infil-i tamm hir old. 5.Tced-dn Pervne ve Sadeddn Mstevf ve dvnu alan ab ve avn birle yle ry 6.ve tedbr itdi ki l ehrin alan mhimmtn tz tamm idp becid g lalar. Ve nms 7.gidp efss l olmadn ol merzibmdan Erzenir-Rm arafna mteveccih olalar ki eger 8.Mool erisi bir lr da idp gelp ehri ir idecek olurlarsa t Sulndan bize 9.eri meded iriince bizm imz dvr ola, vcdumuzdan r almaya. diy. Cmle aba 10.bu ry avb geldi, memlik erfnu ilerini becid utup bitrdiler. Ve drt gnlik az utdlar ve selmatl-la mada iridiler. Andan ora her arafdan
12. 11.

gtrp Erzenir-Rm yoln

idler geldiler ve aber getrdiler ki vrezmler erisi

13.

her biri bir arafa dmilerdr, bir blgi

Erzenir-Rm alarna dp bir cemat

14.

Erzincnda cem olmlardur, diy. ib anlar

ar itmege idler gnderdi. Cmle

15.

derilp imetine geldiler ve li, yle ki vi olm-d,

tarr itdiler ki Biz fil yatup

16.

uyum-du ve avrlarumuz ota alm-du ki ngh a-y

sumnden ol bel-y
17.

ngehn bizm baumuza geldi ve ml ve esbbumuz trc olup avrat Tatara esr old. Baumuz hezr le birle urtardu. ib anlaru

ve olanumuz
1.

istimletinde

mblaa buyurd ve eytdi ki n bauuz selmetdr, kr eyle! mdr 2.ki fal- Yezdn ve ferr-i devlet-i suln birle bu die ir muyib ve time nevyib ola ve da
3. 4. 5.

arret ve nkmlik siz rzigruuz avlisine irimeye. didi. Ve her birine bi-adr-i imkn at on ve arl virdi ve ayariyya arafna gnderdi. B-re ehli ve ayllerinden m kesp ayriyyaya vardlar.

510

ib n salanat aretine iridi ve avli bil-klliye 6.tafl-ile beyn eyledi ve vrezmler avlin da tarr ld. Suln anu iemt-i pesendde-07.-sine firvn tasn buyurd ve terf ve inm ve lat ve ikrm erzn ld. Ve cmle muteberlere, 8.ki ol bkrde bile-y-idi, isn- b dir-i hne birle ond ld andan ora 9.Erzincn ayur ana ve Amasiyyay Bereket ana ve Lrendeyi Gl ana ve Nigdeyi plntuuya
10. 11.

tmr virdi. Gir vruzmlere sulnu inyet ve efat ve merameti vsas birle ma ve ml ve avr l old. Tatar elinden urtulan ehli ve iylinden gelib yine
12.

kendlere
13.

ulad. Cmle refhiyyet bulup vat oldlar ve cmle lc bala ve sanca

mancu gibi alas ve eksn ve kem ve t- mehheb iinde taall ve tezeyyn buldlar.

Ve salanat 14.brigh imetinde itirm ve ikrm ve temkn birle mel ve maf oldlar. Ve gce gndz 15.mey-i eruvn ab- dumn birle ierlerdi ve zerbeft kemlar ve Rm alas ve fir libslar 16.geyrlerdi. Ve ve iret-ile aralarn urr- rifat mesnedine virp rat olmlard1164.
17.

ikr-i Em-i Melik Kmil ber-Memlik1165-i Rm ve Fikr-i Fsid vurden-i Bb

1.

Hicret trin alt yz otuz ylnda Melik Kmile ry-i n ve sevd-y

fsid yle bi 2.old ki Mr melikine ve Yemen bild kmine itir itmeye belki ar-i
3.

muf birle Rm memlikini il ve Ferna ve ayra nutinden bir macn terkb la

ki anu istimli 4.ve imtizcndan bild u ibdu mizc fsid ola. Ve dostlu ve vedd bins mtezelzel ve mnhedem 5.ola. Pes -firavn ve1166 fe-aera fe-nd- yetin oud ve buyurd ki ardalar pl gibi Rm 6.memlikine hcm lalar, t Sulna aber olunca kendzi Rm memlikine segirdim lup 7.salanat serrine mtemekkin olm ola. Ve ml ve esbba mutaarrf olm. Fil-l bu manyi brigh- 8.salanat penhna inh ldlar. n Suln, Kmil n endelerin malm ld, 9.nu bhde fikrini acublad ve tebessm lup buyurd ki -E leyse l mlk mira 10.ve aihl-enhru tacr min tat- urz1167 an Feranat zerine bi ld ve arbet ve mveddet
1164 1165

11.

blesinden ir itdi. Yandur ki nzenn

B. 267b/1. ...ves-selm T. 168b/14. Ber Memlik yerine Der Mlk-i 1166 P. 282a/5. ...er 1167 B. 267b/13. // T. 168b/23. // P. 282a/9. urr

511

mrinden oymdur ki dn diyneti bil-klliye

12.

oymdur. Meeldr ki n yalanu

rzigr ir ola ve arncanu ayt mddeti tamm 13.ol cihletden ulu yollar zerine gelp uyur ve bu hav yzinde pervz itmege az ider. kisini
14.

da yandur ki tzde helk

15.

olurlar. m l-cell aretin falna -tel ve teaddeskendn ry- b lndan bu devlet-neye ad ld ve tesvl

eyledr ki n Kmil eyn birle bu dd u

17.

16.

mnu cengine henk ld. Tz vatde mahr olup hireye gide.

Ve ol seyyie-yi

mkftndan, kim anu zerine murr olmdur, Mra degin ab m mtemi

1.

birle aftnn Nle batura. didi. Derl Emr Kemled-dne msraat 2.ve mbdarat lzm bilp b tavauf ve

tar apuda ar bulnan eri birle Aa Derbend arafna 3.mteveccih ola ve anu itiyn yirine getre ve merdne urup arem ve diryetde, ki aa mutd 4.olm-d, tar itmeye ki mevkeb-i hmynumz da eri yaran idp ardnca azmet 5.lsardur, diy. Kemled-dn Kmiyr, da begler ve serverler ve r olan eri-y-ile gp 6.becid gitdi ve derbende iridi ve aalar kesdrp derbendi berkitdrdi ve av erenler 7.oyup mahrib ve muvafn av erenleri birle mukem ld. gnden ora Suln 8.da askir-i mtevfire birle s ol ve ol ol begleri ve Rm ve vrizm begleri 9.ve c ve Grc ve Firenk ve Rs ve olu cebene alt ve ml ve iddet birle 10.iridi. Her gn ki cey-i abe n oten lekeri orusndan mnhezim
11.

olurd, Rmler vruzmler derbendlerden

ara up ricl-i m birle itl ve cidl 12.lurlard. Ve olu aly mecr ve mal ve matl lurlard. Ve ferr-i Yezdn anlara irimezdi. Her laa luf
14. 13.

ve devlet-i suln birle h nikbet m erisinden

ve fal- rabbnden sulnu dilinde -ve inne cnden le15.

hml-manrn- yeti ikr olurd.

inallh cidd cehd-i tamm birle

Bir gn am vatinde Suln buyurd ki rte m erisi itline r itmek gerekdr ve bu

16.

muamat l mukemeti birle fayla yitrmek gerekdr.1168

17.

Seergh n burc-i nl ir

Sipihdr f ld svr

1168

T. 169a/21. ...Beyt:

512

1.

ur itdi dergehden vz- ny

anaydu ki eflk derdi cy

02.

Hemn geydi Suln sil- neberd

Zemn-i nlgun-idi hav lciverd

03.

uhl-i heyvenn gerdn- alal

lurlard ger gkde g- zual

04.

Virr-idi n braa bd-i tb

anasn yarlur-d der-i seb

05.

afer ksi gna mjde risn

Olup min srr-i sne sinn

06.

ehinh- aam Ulu Keyubd

Svr old at stine mil-i bd

07.

Gne gibi azm eyledi s-y kh

Ki gre ne redl m grh

08.

Naar ld suln sy her araf

Gne mili tbn burc- eref

09.

Devn irdi sulna bir nmdr

Yir pp didi iy cihn- ehriyr

10.

Yile verdi dmanlaru mil-i k

Ol gh yan tevvelet adk

11.

Melik Kmil etb-y-la tamm

utup gitdiler abada rh- m

12.

eri lmadn birbiri-y-ile av

aup old dmanlaru -ke-l-fir-

513

13.

Mrcaat ve inlb vatinde Melik Kmil ve ardalar ittif-la dilediler ki

14.

dzadura derbend

ve bnu1169 yolndan kydiler. Suln askir-i manrdan bir blk ol iki mufaat-y-n gnderdi, t varup itiy- tamm birle ol imete ym
16. 17.

15.

gstereler. Trk ve Tck mufaat ldlar ki ua Kmil ardalar-y-la ol

erileri varup anu gibi derbendleri berkidp yle irset ve

umaa mecl olmad ve ylana girmek mul old. n Melik

1.

araya irdi, grdi ki yle berkinmi ve nice yirde Trk

yara-la urm, nr 2.ve n km gir dnp n- Manr yolndan mteveccih-i m oldlar. n anda iridiler, ira 3.od urdlar ve alay arb itdiler ve devlet-i hire avleti nehbinden hireye ynelp iktisb- run birle Mra iridiler1170.
04.

ikr-i Murebet-i Mlk- m ve emsed-dn avb be-Askir-i Suln ve Mnhezim den-i miyn ve Taaun Numden-i be-ala-y artaperd
05.

n Melik Kmil b l Rm memlikinden gir dndi, Melik rtapert ki anu

vilsna 6.tola alm-d. Ve anu devleti havdrlar zmresinde munari olm-d muarru b-smn olup 7.Melik Kmil atna vard ve eytdi ki n ben siz dostluz sebebi birle suln 8.kendzme dmen itdm ve emlk ve numnum arb ve telef old. Mrvvet yninden benm 9.melikmi arset itmek size vcib ve lzmdur. didi. Pes Melik Kmil anu sulini icbete
10.

marn ld ve am ve umu melikin ve Emr emsed-dn

11.

avab, ki Melik Kmil zamd-dr

ve inm kiisi-y-idi ve anu ecati ve

12.

armetine itimd vr-d, bi bi bahdur svr-ile Melik ve Melik-i mufaatna irsl ld. n Melik Kmil mrcaat ld, Suln Maliyyaya vard
13.

artapart

ve erileri, ki

derbendler mufaatna mendp buyurm-d, aleb ld. Ve nyiblere buyurd 14.ki t Furt uy zerine, eri artapart arafna gemege kprler baladlar. yle ki
15.

mecm askir
16.

ol arafa gediler. n artapart ovasna iridiler, m melikleri ve erisi

ve artapart

meliki ini dibinde onmlard ve arb ve itle mstaid olmlard. Mbrized-dn 17.vil Beg ve Suln ul urul ve Serkeci ol ve Emr emsed-dn-i Altn Ve Behrmh
1169 1170

B. 269a/6. pn B. 269a/8. // T. 169b/19. ...ves-selm

514

1.

Cndr ve Bedred-dn Yt, ki cmle ayn ve muteberlerdi, alylar dzetdiler

ve meymene ve meysere 2.ve alp ve cen ve ala ve sa rste ldlar. Ve m erileri mubelesine vardlar ve gne ulndan 3.mddet-i nf- nehra irince aflar dzdiler. Ve iki cnibden h bir areket ve ceveln, ol sebeb birle 4.ki Emr Kemled-dne muntar olmlard, olmad. Emr Kemled-dn ulana irimi-idi ki 5.m melikleri ve erileri Baayra yolnda mutile itmege ad itmilerdr, itiy ciheti-y-in eri ol 6.yola ekdi, grdi ki anlardan anda h kimesne gelmemi, pes artapart arafna mteveccih 7.old. Emr Mbrized-dn vil ve emsed-dn Altn tavauf lup erin bsi irimege muntar 8.idiler ki murebe lalar. Bu bbda Kemled-dn Kmiyre bir id gnderdiler, ki isticl-ile gele, 9.irie, ihml ld. idler grdiler ki emdda tehvn olnur, tz gir dndiler ve eriye
10.

v bradlar ki m erileri adlar ve anlaru

11.

mubelesinda lekere n anmet l old

diy. Bu ama birle b bi midr atlu

12.

Kemled-dnden ayrlup vil ve ltn B atna iridiler.

n eriler af ekp
13.

urmlard, grdiler ki eriler medede iridiler, merdd- id r-i zr muaddime Rm erisi mlere amle ldlar, mleri gir dnderdiler.

ldlar. Ol

Tce-14.-d-dn Pervne n li ol resme grdi, Nigide erisi birle anlaru zerine depdi
15.

ve mleri aurd ve Saded-dn Kpek ol oldan ve Serkici ol oldan

16.

depinp amle

ldlar ve mleri bil-klliyye mnhezim ldlar. yle vatinden ikind

17.

geince o drdiler

amm mlerden o kii ddi. Ve Rm lekerinden biraz

1.

nebrekici Firenkden zge kimse

olmad. mlerden yedi yz kii dutsa itdiler.

n mler zikbet mhede ldlar, 2.mrcaat ldlar ve artapartu you ortasnda ondlar. Ve Rm erileri dnp adrlarna 3.geldiler ve kendler-ile mler ortasnda irteye degin alaya yrdi. rtesi Emr Kemled-dn 4.ol urdu yirden g buyurd ve yin kh tamm birle revna ld. n 5.m melikleri you bandan ilm ve sancalar mhede ldlar ve grdiler ki hav yzinde 6.askir-i cerrra at ayanu oz bultlar gibi gk yzin bridi. Askir-i 7.manranu heybeti ve avleti mler yregine eer ld, be-kll cn orusndan 8.alkup artapart irna sndlar ve cnlar balarna srayup ve dudalar abl yaus gibi 9.orudan uryup kendleri artapart alasna bradlar. Ve atlarn ve

515

atrlarn ve onlarn

10.

ve raat ve umlarn andada oyup ba kendler dlar ve

11.

ba kemend-ile ekdiler.

Rm erisi arunlu-la ehre girdiler ve el rat ve uruuna

uzatdlar. Ve mler1171 cmle 12.esbb ve lt ve um ve at ve atrlarn, ki andaday-d, ardlar ve yama ldlar. 13.Ve Suln Maliyyada fet ve afer mbeeri vuline muntard. n beret aberin istim
14.

ld ve buyurd beret nereleri ve urn ve

nefrler alnd ve id- ifr dyir syir 15.ldlar. rtesi mevkib-i hmyn murn ve dumn birle artapart arafna nehat buyurd. beglerden ord ki: m melikleri
17. 16.

n iridi, devlet-neye nzl ld. Ve

ve beglerinden alada mar kimlerdr? didi. Ar

1.

itdiler umu ve am Meliki ve emsed-dn avb

ki Melik Kmil begler

begisidr. diy. Suln buyurd ki begler her biri al adde 2.bir mancn nab ideler, irtesi yigirmi drt ulu mancn alanu avlsinde dzp amele 3.getrmilerdi ve mtevtir alar atldundan ara-y eml ve evt-i ecl ehl-i alaya 4.tengteng itdiler. artapart meliki b ry ve tedbr ve avb- umra naar itmez-idi. Ve alada are 5.az-d, llet-i vech-i ma ve adem-i zddan ala ehli muarr ve muarib oldlar. Ve ara zmi o
6.

yimekden anlara ikke lib olup ekeri uyuz oldlar. Ve aryib avl ve acyib ikyetden 7.biri oldur ki eydrler ki artapart melikin

mabanda bir bryn-in bir uz amlard 8.ve begler begi emsed-dn avb ama davet itmi-idi. Ngh n-slar gelp ar 9.itdi ki Tennr zerine mancn a ddi ve uzy yire ar itdi, yle ki
10.

eeri almad. am meliki il kii-y-idi ve eyym-

11.

tecribinden behre-yi tamm l lm-d eytdi

ib-i devletlere munaat ve

12.

mmnaat ari birle aru gelmek al ve kifyet zmresi begenmilerdr. bizden birmz suln imetine vara ve elini sulnu keremi etegine nedmet gstere, istifr idp istif aleb ide. Ola ki cna amn
14. 13.

Ry oldur ki

ura. Ve crtna

bulavuz ve her kimesne

selmatl-la kend vilyeti yoln duta. Ve bu vara-y am ve amze-yi nedemden 15.al ve nect l ola. didi. Dkeli bu ry begendiler ve bu bbda itiyr zemmn anu 16.kifyeti eline virdiler. Ve begler begi emsed-dn avb ve am ve umu melikleri ittif birle

1171

P. 284b/11. miler

516

17.

aladan inp suln imetine geldi ve taarru yirin pdi ve dest-i ps- eref-ile eref
1.

ve sadet-i cvidn buld. Salanat areti imetinden snt-ta ve iltifta ma 2.olup ifet-i b-kirne-i

hneye mel old ve efat icbete marn old. Amm ol 3.ar-la ki m melikleri ve begleri aladan zdan ve odan h nesne armayalar 4.ve at ve atr ve da ve lt ve um ve altn ve gmi yirine baar selmatln anmet greler. 5.-Ve men nec bi-rasih

fe-ad rabia- ulu nimet bileler. am meliki bu mkerremeti minnet-i am bildi ve

Sulndan 6.bu bbda bb- asem ve kitb- amn1172 ld. Suln anlaru iltims vefi zerine and ip kitb- 7.amn buyurd ve am melikine o nvzi ve mekrim-i mebl lup at ve ilat-i hne 8.ve altn ve aa inm buyurd ve sevkend-nme birle alaya revne ld. Ve lkin mancn a 9.ehriyru ibl-i pyidr gibi der-kr-idi ve ala ehli bir laa arm ve arr bulmazlard.
10.

n ver memliki sulnnu alm aabt-

11.

sumn- mn-reng ereft zerinde afan itdiler, sulnu sanca hmynn alaya
12.

olmaa balad. aladan finl-amn

armaa dilediler. Suln, urula, ki

13.

ulu ve muarreblerin-idi, buyurd t salanat

sancan aamet ve kh- tamm birle

ala zerine ardlar ve ir apus brs zerine 14.nab itdiler. er ve aradan beret avz seyyrt ulana irirdi. m yerlerdeki mihmndrlar
16. 15.

begleri ve melikleri aladan ara dlar ve ol

muayyen itmilerdi, ondlar. Suln her birine mertebe ve

17.

midrnca ilat gnderdi ve buyurd Cmle m melikleri suln ilatlerin

ki ikind vatinde bizm cihn efrze r olalar.

1.

geydiler ve am ve obete mel oldlar.

ll emsed-dn avb ki am ve ilate mltefit 2.ve myil olmad. Suln, avbu ol areketine ad ve buyurd ki aftnumuz geymedi1173, etmegmz 3.yimedi. Kemleddn cevb virdi ki Ol iki eli-y-ile yimidr ve olu 4.l itmidr. Suln ol lafen istimndan tebessm ld. rtesi Suln buyurd, t cmle 5.eri ve ve ordu iinde mnd ldlar ki her kimse ki mlere at ve avr atr-ise cezs 6.depelenmek ve boazndan almadur, diy. Ve bu cmle istiff, ki m meliklerine bi-ayr-i isti 7.old, cmle
1172 1173

B. 271a/16. // T. 171a/14. ...aleb B. 271b/13. // T. 171b/3. geydi

517

avbu ry u asndan old. rtesi cmlesine iczet inirf olup kend 8.vilyetlerine mteveccih oldlar. Ve avb semn ve merb kii-y-d, yayan yrmege ati yo-d,
9.

ullar Grc alan zerine gtrrlerdi. T m uddna degin iridrdiler. Ol

11.

10.

gn, ki

anlara iczet l old, Suln nevvb ve meny alya gnderdi ki t

esbb ve eyir,

ki alada var-d, yazb ab itdiler ve uba ve dizdr nab itdiler. n ol 12.mhimden fri old, inn- azmet ve mrcaatn Maliyya yna muammam ld.Ve erilere destr
13.

buyurd ve kendzi arn sult ve ref-i sadet ayariyyaya geldi. Ve anda Fared-dn

Ayz 14.arb slr u Kemled-dn Kmiyra buyurd ki hzdeler, ki Melike dileden

15.

olmlar-d, snnet ve tahr itmek yaran ideler ve beryin ve aamet ve revna birle, ki
16.

ly ve muvf

nmsu seln ola, riyete iridreler. Ve kendzi Analiyya ve

Aliyye lalarna azm buyurd. 17.Ve ol Aram Begi ba ve diyrda azz mrni nzhet ve nezhete arf idp dumn ve kmurnyye mel old.
1.

ikr-i Fet-i1174 arrn ve Rehn ve Raa ve Tevbi ve Levi-i n

02.

n mevkeb-i h- atern emr-i ilh birle burc- mhden azm-i mur- zr aml

buyurd. Ve kend 3.amelin anatinden kalil ve cebel erf ve nevsine al ve alel geyrdi ve ecr- ebkdinden
4.

belbil ve ayr-i nev-yi msir lar semine

iridrrlerdi. Suln av ve ekbirden 5.bir cemat birle dumnl cenbetine svr olup oniya ve Asar yna gider buyurd. 6.Ve ayariyyaya, mecma- askir-di, nehat ld. Ve eriler ir-in erf memlike nmeler 7.gnderdi. F esra-ul-l kmmt ricl ve umt ebl-i s ve ol ol begleri ve siphleri 8.nker ve inr- b-mr birle ayariyyada Mehed arsna r oldlar. Suln Kemled-dn -i 9.Kmiyra ve alan erkn- devlete buyurd ki arrn ve Reh ve Raa
10.

ve Maft feti-y-in azmet-i

11.

muammam lalar. Ve cmle himmet ve nehimetlerini ol yifen alna

mar lalar.

Ve dil ve Kmil dr u urn arb ve vrn lalar. Kemled-dn -i 12.adm ve ad ve mua ve icr r erilerden elli bi midr atlu birle ber-i lme ve ihb- 13.b gibi revna oldlar.

1174

B. 272a/13. // T. 171b/16. ...ala-i

518

n ol nevye iridiler, mancnlar nab itdiler. Ve b mub ve eb gndz a atmaa mel oldlar. Nice ki ol mancnu ba bulda berbrl

14.

gce ve

15.

gsterp
16.

ineti f a deizinden istinkf lurd. Ve andanu emvc Bar-i Aar lerze braurd. Ve burclarnu metneti Sedd-i Skender ikyetinden ger lurd.

cnna

17.

Amm

alaru amalt ve adamt tevtirinden arrn alas skinlerine avf- recefn hir
1.

olurd. Ve lkin riyet a nimeti-y-in iki ay mddeti muberet lup muarat

mkbedetine 2.aamml gsterdiler. n abr u merretin acl anlaru cn men be-kll n 3.lurd. eriden Grc ve Frenk ve Rs ve rmene-yi arss mslmnlaru avrt-
4.

muahhartna, ki uzun mrlerde gne anlaru imetleri minaas ucna

irimemi-idi, 5.mescidi ve mdris ve cevamide b edeblikler ve b resimlikler1175 ve fs u fcr ve rb 6.amra anda mel olurlard. Bu fitnen nyiresi teskn ciheti-y-in ve cn 7.orusndan feryd idp armaa baladlar. Ve muteberlerden bir a kiileri, ki anlara 8.inanurlard, begler begi Kemled-dn atna gnderdiler. Emr Kemled-dn anlarn
9.

istietini icbete marn buyurd. ol ar-la ki efl ve aylden ayr nesneyi 10.irdan

ara armayalar. Bu kmine cn orusndan r oldlar, rat umlarn 11.ve eyir ve yaralarn oyup aladan aaa indiler. Ve sulnu sancan alaya iletdiler. Andan
12. 13.

ora begler alvet yuaru dlar ve azyin ve emvl ve knz b-girn ki ikri beyna gelmez, cevhir ve ll-i b add ve direm dnr- b aded ve cebene olu arb leti drl
14.

drl

cebeler ve cevenler, drr ve cevhir birle maall ve altn kmi kftl buld lar
15.

ve Dm bblar

ve alanlar, muraa Freng ve Kebl ve Grc birle ve kemnlar,

ki gzler narlerin 16.grmemi-d, defterlere ebt itdiler. Ve andulara oyup mhrlediler. Ve salanat aretine fet lini
17.

-min el-ftiati ilal-time- mer ve mufaal aleme

getrp bir msra-la gnderp ilm itdiler. n memlikde

2. 1.

Suln bu fet aberin iitdi, det-i mahde zerine buyurd erf-

beret-nmeler infd ldlar. Ve id-i enf- mkrim-i hne birle

behremend ldlar. Ve begler 3.begi ve b eri serverlerine nme cevbn mteammin

1175

B. 273a/1. Resmikler

519

imd u ictihd, ki lmlard ve izdiyd-

4.

memlikde mesi-yi mekr uhra

getrmilerdi, irsl ldlar. Ve da ol nmede ikr 5.buyurd ki azyin ve cevhir ve altn ve gmi ltn ve cebene letinden da avyif 6.ve leyifini azne-yi mireye gndere. Ve ol nesne ki ala-y ml-y-d1176 ola, anda oya. 7.Ve alanu meremmt itiyn ve esbb ve eyirin tamm grp mn dizdr oyup ol bbda 8.say-i dir itmeyeler. Ve ol mali itmmndan ora dergh- sumn kha mteveccih olalar.
9.

Melikil-mer
10.

Kemled-dn salanat areti kmi mcibince cmle ileri ste ve perdte tzde salanat aretine iridi ve ikyt mfaha ibl ld. uln Meliki
11.

ld. Ve

l-mer ve

syir serverlere anda naar- itirm ve mulaat buyurd. Ve fey u isn- b-pyn birle
12.

behremend ld. Ve her gn dd ve deh ve nvzi ve perveri imlk ve riy birle

13.

rzigr
14.

gerdi. Ngh ud Malaiyya dergha iridiler ki Melik Kmil salanat

aretin ryt- manr mrcaatndan sora arrna muvedet ld. Ve muarat

15.

lup

alay yine kend taarrufna ald. Ve sulnu dizdr u siph ve nevvbn dutsa

idp 16.deve-y-ile Mra gnderdi ve maps itdi. Suln egeri bu aberden mnfail olm-d ve lkin
17.

n ticret-i eyym ve
1.

avdi-i rzigr birle inl var-d, inf levinden -fe-yevmn aleyn

ve yevmn

len ve yevmn nise ve yevmn nasra- ikmeti lafesini oud. Ve buyurd ki ihtimm
arrn 2.istircna arf itmek ehemm-i mhimmtdan degldr. n askir-i manra ol atlularu mizcn 3.ia itdiler, her vat ki ola -f-m baiye min el-eyym- anu fetine mteveccih olalar ve mkbedet 4.ve zamet ve meaatsz cze-yi ule gele. Ve lkin ry oldur ki cemiyyet tamm ve alabal birle 5.askir-i manra mid muaratna vara. Ve an alan memlike munim la. Begler begi Kemle-06.-d-dn cevb virdi ki km pdihudur. Suln ibli birle eger askir-i manra alay 7.eflke asd idelerse zam-i sinn ve t-i berrn birle mak ke braalar. Ve lkin Amed gibi ehri geez 8.utma olmaz. Yarus kh-rdur. Cihnda inet birle mehr ve burclar sumn birle 9.muvemete ve ebdn keyvna mukt gsterr. H bir pdihu rndan anu feti
1176

10.

muarat birle gememidr, amm

B. 273b/3. // T. 172b/4. ml bedd

520

gmn yledr ki an ylda alma ola. Evvel yl erilere 11.iczet virmek gerekdr ki anu mezrtn yaalar ve at ve atr ve env avrlarn
12.

nehb ve ret itmek gerekdr. Ve

13.

dehhn ve ekincilerini esr idp ve grp Kta ve Gerger

vilyetlerine germek
14.

gerek. Ve bir yl mddeti da muara lalar ve erf ve cevnibden ayir u

medde

mni olalar. nci yl mmkindr ki ellerini emn amn etegine urup ehri teslm
15.

ideler. Egeri bu ry begenildi, amm ayret od sulnu amrinde yle mteal

16.

olmamd

ki her y-la munaf ola. n begler begi ol muarat bu ibret-ile ed itdi.

Suln 17.tavauf buyurd ve lkin her vat m ve kinyet birle Amed aberin ikr iderdi, her kimesneye ol bbda ib buyururd.
1.

ikr-i Taadd-i Tced-dn Pervne be-Muarat- med ve ltizm Nmden-i

Fet-i n-r der-imet-i Salanat ve Tevecch-i Mrcaat1177 Nmden

02.

Taced-dn Pervne kend bzr revc ciheti-y-in ve Melikl-mer Kemled-

dn Kmiyr 3.met ve ameti kesd-y-in, ki masd- lemiyn-d, bir gn en-y muarat ve adide, ki 4.Suln mferr ve mteravvi buld, salanat areti imetinde zn-y edeb zerine geldi. Ve eytdi 5.ki Eger pdih bu kemne ulna iczet ve ruat erzn buyura ki askir-i manra birle 6.Amede varam ve alt ay mddetinde Allhum inyeti ve pdihum devletinde da tzrek myesser olna. 7.Ve env1178 al ve tevbi ve baini da mustali la. Suln aa ol iltizm birle ikrm buyurd 8.ve eri begligini aa mufavva ld. Ve erileri enf- umamdan salanat derghnu 9.havdrlar ve cn-siprlar zmresine gelmilerdi, azne ve cebene ve yar ve addet arasna
10.

ve yeste birle

revna ld. n anda iridi, bir mddet anu muaratnda rzigr arf itdi. 11.n h ter olmazd ve marlar line bir taayyur hir olmad. ayur an ve alan vruzm begleri
12. 13.

dnki sulnlar merm Suln Celled-dn vasn sebebi birle Melik z ve Bedre-

-d-dn Lulu ve Mrdn meliki Melik Manr Suln Celled-dne, yle ki gerekdi, meded
14.

muvenet itmediler. T ol vsa birle bel ve fen dmna giriftr olup helk old. Ol

memlike 15.lr ve apn aldlar. Cmle ol vilyetleri Sincr apusna degin urdlar ve atl
1177 1178

B. 274a/17. // T. 173a/7. Bu kelime yok. B. 274b/6. // T. 173a/12. anu

521

ve seb idp 16.ydlar ve yadlar. Ve ol adar ml ve esbb ve derr ve civr ve at atr ve avar getrdiler ki a
17.

ve ara old. Ve li suln derghna ilm itdiler, Suln med

1.

fetine murr olm-d

ve elbette anu iltims ayli r- kerminden olmazd.

ib emsed-dn Muammed fahnye 2.bir eri da enf- avyifden Trk ve Krd ve Firenk Alamn ne adar ve azyin-i b girn ve cebene 3.birle revn itdi, t addi demrciye buyurd ki mancn a resmine demrden mdevver 4.alar iki batman ve ve bi ve on batman tertb itdiler. Ve develere ykledp cebene-y-ile mede 5.gnderdiler. Ve med feti1179, ki da lzm old, iinde sersme ve serkete ald. 6.Ve salanat aretin aabndan tersn1180 hl-d ve da iridi. Salanat 7.aretine li bu ar-ile ilm itdiler ki med ii ir olsar-d, amm ngh 8.ovu erisi hcm itdi. Ol sebebden eriler nhuat ve areketine ftr hir old, diy.
9.

Suln ol nmeler mulaasndan be-yet aaba gelp mteayyir old, amm nms-y-in eriye iczet-i muvedet ve teferr buyurd ve didi ki Gelesi yl 11.

riyet

10.

inallh

l-azz- kendzm ol muarata mbirmz. Ve ol avlam ve ol mhim,

yle ki vcib 12.ve lzmdur, kifyet olna. Begler ve serverler lerzn ve tersn ve horsn ve salanat areti
13.

imetine geldiler. Suln ol bbda anlara itb itmedi ve gnhlarndan

tecvz ld ve 14.ve iret ve murn ve leet ve ikr ve naamt- utr, mur- zr ve khisr ve cyibrda iyn- 15.semen-smy semn-s birle istir- eyym buyurd.
16.

ikr-i Vrd- liyn Ord-y gety an Nezd-i Suln1181 Aladdn Keyubd -

Anrallhu Burhneh17.

Emr emsed-dn mer azvn, ki azvn serverlerinden-idi, yle ikyet

1.

itdi ki Eyym- avdii ve veyiinden bir va sebebi birle vaan terk idp ticret

2. 3.

arin utdum. Ve an tal mai-y-n ve ve pe ldum. n Erzen-ir-Rm ehrine iridm, Erzen-ir-Rm bir ehri grdm env nimet birle men ve enfu lef naim

1179 1180

B. 275a/6. ...aa B. 275a/7. // P. 289a/6. ...pern 1181 B. 275a/17. // T. 173b/12. Bu kelime yok.

522

bile rste 4.ve mevzn rdan ur itdi ki elbette bunda imet itmek gerekdr ve bu mamda, 5.ki rek-i cennetl-mevdur, meskeni aleb lma gerek. Fil-l refendan fir itiyr idp ehirde 6.evler ele getrdm ve sefer py efrzn arp bir mddet ol bua-y pr nzhetde tavaun 7.ldum. Ve kesb-i ma idp rzigr gerdm. Ve firvn ml u um ele getrdm 8.ve dada-i sadet her laa engt-i tark azmetm pehlsna drterdi, beni Trkistn 9.seferi azmine tar lurd. Firvn cevhir l itdm ve elvn murit emn mkellel
10.

nefyisdrr ve lli birle ter itdrdm. Ve bir zamn anu

11.

istimlinde rzigr arf itdm, t bari

baretde pesendde ve naarda gzde geldi.

12. 13.

Kendzme eytdim ki bunu gibi nefyis aznesine lydur. Egeri uzun msft a

murat- pdih- aam gety an

itmek gerekdr, amm hir oldur ki cmle

melib ve meribe-i nuret ve afer myesser ola, diy. Pes 14.sefer yaran idp ol dergha mteveccih oldum. Ve igen o mddet gemedi ki b 15.mkbedet ve munt imete iridm ve am fyidel mumele itdm. Ve mumele ve ar- ame 16.vatinde pdih da aznede rd, baa buyurd ki andn gelrsin? Eytdm Rm memlikinden.
17.

Buyurd ki Ol memleket salanatu

1.

emri ve nehyi zermm Suln Aladdn Keyubd kifyeti

abasnda mdur?
2.

Eyitdm: Bel! Buyurd ki anu melikdrl ve ehriyrlda ari neciddr? Eytdm

yledr ki pdih cihn begene ve hemn ki slm grhnda anu gibi bir dil pdih
3.

gelmemi ola. Etegi pk ve ceybi hir ve dndr u dil ve al mil ve milki mamr ve

ml mevfr 4.ve raiyyeti mesrrdur. Ve ulme ve fecire ve au-ar ellerini kemend-i ahr u siyset birle balamdur. 5.Ve madilet vatinde ve nafet zamnnda av ve af ve va ve erf arasnda far omaz. Gne 6.gibi dkeli yirlere irir ve yamr gibi a ve yazya yaar. Kiver-dr v dmen ikr ve bdr 7.ve hyrdur. Direm buyurd ki Bunu gibi pdih, ki bu evf- enf- elf birle 8.rstedr, dir ola ki bizm inyet ve ifetmzden marm oyavuz ve an gh itmeyevz 9.t bizm pdihlumuz birle il ola ve anu melik ve raiyyeti abdn ve sde ala. Ve bizm devletmz
10.

eyymnda ayurama ve izz- pdihnumuzdan dumn ola. Eger seni

ililige gah 11.gnderevz, varur msn? didi. Eytdm Ben tcir kiiyem. Rislet arinden

523

vuf ve iilaum yodur.

12.

oraram ki eger ullu dayindan bir daa bilmezlig-ile

13.

fevt idem, itba mvi ve mutab

olam. didm. Buyurd ki n bizm naarumuz

saa ddi ve bunu gibi ie seni 14.itiyr itdk, a -tel- sen dile ol szleri getre ki mabl-i lemiyn ve pesendde-i cihniyn 15.ola. didi. n lan aretinden nvzi buldum, far klhn havya firz itdm
16.

ve cn u

gl birle ol rislet iblna ve ol peymu edsna iltizm gsterdm. Ve Tdivan1182

17.

ve rmity adlu iki Mool nker ve altn ve gmi iki pyize ve Sulna yarl1183 ki

mamn budur mteveccih oldum.

1.

ikr-i Sevd- Yarl ki Nezd-i Suln Alad-dn Keyubd -Anrallhu

Burhneh-1184 Amed
2.

ehriyr- dil Sultn Aladdn Keyubd budand ki avze-i rh- nk ki der

melik dr 3.ve raiyyet perver p girifte ve yande v revende ez t sde ve ondend bem resenddend m enz nk 4.pesenddem ve tr uyr m fermdeyem stm ki t peyveste der melik-i av dil 5.ve sde ml n ud-y -tel- m r bzrg gerd ve azz girdyend r-yi zemn r br m erzn 6.dt ve t rh psendde mry m r vcib get li d bim numden ve berh-i l ve fermn 7.brdr ndan bada ez n n m avl d nmde b m kesn ki b m bl nevend 8.ve serke knend ve leker m bevilyet n der eyd ve n-r be-ged vezn ve becce esr berd ml 9.ve esbb-r zat ve arb knde ve bedn bed resned ez m nebed nte d der sl ve elne ve sitte-mie srr-ide Ve mamndan revn oldum ve bade ay omr meslik
11. 10.

be-n senet ele

Diyr- Rm

memlikine iridm. n ayariyya vl olund, Suln lada Aliyyede-y-idi.

12.

Avli din Mbrized-dn vl Beg Sulna ar itmi1185. Suln ayariyyada

13.

tedrk-i

mhimmt ve mali-in oyup gitdgi beglere iret buyurd ki bize ve

1182 1183

T. 174a/18. Dudutuvan B. 276b/4. // T. 174a/18. ...birle 1184 B. 276a/5. yerinde Frustde Bd kelimeleri vardr./ T. 174a/19. Bu kelime yok. 1185 B. 277a/1. // T. 174b/6. ...mi

524

nkerlere izz dvndan din

14. 15.

ve ikrm itmekde firvn mblaa ldlar. Her gn seyrndan ora ve

bizi grmege gelrlerdi ve firvn istimlet ve dildrllar lurlard. Ve b

iys iyfet ve nzl 16.getrrlerdi. n evvel-i bahr old ve hezr ezhr zerinde terennme geldi ve benefe khsr drnda
17.

ald, Suln, Aliyyeden ayarya geldi ve bizi r buyurd. Ve itirm-

1.

tamm gsterdi.

n lanu yarln virdk, pp aya zerine urd ve kendzi

mlaa ld. 2.Ve n tatdan inp alvet sarcna girdi, nkerlerden ayru beni yaluz oud. Ol laf, ki 3.mbrek dilinden benm ulauma iridi, bu-y-idi ki; kr a aretine ki ili 4.ve firistde ki a -tel- yir yzinde pdihl-in gzde ldu kiiden bizm tumuza gelen 5.ili mslmndur ve a -tel- azz itdgi kii bizi azz ld ve gdi. Andan ora 6.buyurd ki Her ne ki orarsam dndrl ve mslmnl ve b riyl yninden 7.gerekdr ki eydivirp gizlemeyesin. Eydm ki Her ne ki bilrem, l-cerem 8.sulnul-slm imetine ilm iderem. Suln buyurd ki n il olavuz memlektmze 9.ama lalar m? didi. Eytdm Mah, anlarula dek ol adar l olma gerekdr ki
10.

ili lan imetine vara ve altn ve gmi ve um ve atlardan birz

nesne ilede ve hir ve bn 11.anlaru-la yiksn ola. didm. Suln bu sze istisn buyurd ve il olma abl eyledi. tertb itdiler. Ngh erbaa ve eln
13. 12.

Ve vzerya buyurd ki tufe ve hedy ve Rm umlardan

sitte-mie ylnu evvl aynu nci gninde a -

tel-nu merameti civrna ulad. 14.Ve ol iyed-dn Keyusrevsalanat tatna gedi.

Ve beglerinden ban benm atuma ve nkerler diy ib buyurd; ben ata direm. Ben da anu
16. 15.

atna gnderdi ki Atam saa ard

ryi mutesnca lan imetine eylk

17.

ve ullu arini abl luram. didi. Ve pkeler, d, Fared-dn adlu ili birle gnderdi.

ki Suln Aladdn tertb buyurm-

525

1.

orsn vilyetine vul olayd1186, mlidler bu aberi iidp alaba

leker-ile 2.adan inp yolumuza geldiler ve bizi utup alalarna iletdiler. Ve ay on gn ol 3.alada mabs aldu. n bizm aberimz lan imetine iridi, Cermn 4.Noyana aber1187 gnderdiler, t bizi anlaru elinden al itdi. n lan imetine 5.iridk ve bizi arlayup grdgin ve pkelerin ve veft itdgin 6.ar itdk. kerrat y yirin! yirin! yirin! diyp gzlerinden ya indi. 7.ve Suln iyed-dn illigin begendi. Ve gir km old ki biraz Mool 8.birle Rma gelem ve basa olam. By--y Noyan Rma varup Kseada Suln 9.iyed-dn erisine mubil olup nekbet iridrmi-idi. Ve avli ol malden ki
10.

tarr olm-d taayyur bulm-d. -Yefalllh m yaa ve yakm

m yrd ve mallh bi-allmin lil-abd-.

11.

ikr-i Veft- Suln-1188 Merm Aladdn Keyubd -Anrallhu Burneh12.

-la llh tel inneml-ayted-dny laibn ve lehvn ve znetn ve tafurn

13.

beynekm ve tekurn

fl-emvli vel-evldi ke-meeli ayin acebel-kffra nebth

14.

mme yehc fe-terhu mferren

mma yekn man ve fl-ireti abn eddn ve

15.

mafiratn min Allhi ve rivnn ve m

l-aytd-dny ill metl-urr ve len16.

nebiyy allllh aleyhi ve sellem iar Mrta-. Beyt1189:

17.

d-dny fe-inneh esaru min Hrta ve

Ay ki rzya aban d em

Geh d olursn geh olu am

1.

Bilrsin ki bu knbed-i tz kerd

Nie dilleri ld pr d u derd

02.

Eger ehriyr ola ve zmrrd red

Ecel gsterr ibet dest-i berd

1186 1187

P. 291b/1. buld B. 277b/12. // T. 175a/4. fermn 1188 B. 278a/2. // T. 175a/1. Bu kelime yok. 1189 T. 175a/16. Bu kelime yok.

526

03.

Grrsin ki ibu sery-i sepenc

Kiiye virr genc yirine renc

04.

Cihn ser-be-ser iem b- serd

Grrsin ki degmez ne dr bunca derd

05.

Kimesneye b degl rz-i bat

Ne genc ve ne dhm h tat

06.

rimi-idi elliye sl- ubd

An lmad ibet merg-i d

07.

Pes andan da ald l cihn

am rat ve renci old nihn1190

08.

n fitb- mel ve cell-i Suln Aladdn Keyubd -anrallh burhneh9.

cihndrl

ve kmkrlda add u itidlden gep derece-i kemle iridi ve af

10.

gerdinkeleri ve vruzm Ve dergh- vl ve

ve m ve p cebbresi ulluna iat idp bil baladlar.

11.

brigh-

muallsna

iniyd

gsterdiler.
12.

Firenk

bild

neviyyesinden ve marib diyrndan cenb- felek maabna ibl

ve sadet gibi revn

olup ml ve iml getrrlerdi. Ve Emrl-mminn Al-Mustanr billh -raimehullh13.

birle memleketde mreket-i km ve viret-i melik-i imm birle az ld ve suln-

14.

aam ve asm-i muaam

ve illullhi fl-lem birle muab old ve eker-i bild-

15.

slmda ube ve sikke feril-b- meymn

birle mzeyyen ve merref old. Ve bas-i

heybet ve ba ve siyseti orus seln-i rzigr ve mlk- 16.her diyr glinde temkin ve istirr buld. Ve ol sebeb birle, ki Melik Kmil belinden
17.

vaet ubr afat- r

1.

erefine onm-d, memlik kffe-i askirini drul-fet-i ayariyyaya

vilyeti adna cem itdi. Ve itiy ve mrt l-i ciheti-y-in Svs arb slr 2.Ayz tavlinden, ki aretin avndan-d ve a rameti civrna ulam-d, ayr ana mufavva 3.ld. Ve Erzincn pdihln gir Melik iyed-dne muarrer ld ve emsed-dn -i 4.Altn anu atabegligine ve begler begiligine viribidi. Ve vilyeti ahdini
1190

T. 175b/1. Revn

527

5. 6.

ve Rm salanatn Melik zzed-dn l Arslan adlu olna muarrer ld. Ve cmle beglere bu man mutbaati-y-in iltizm buyurd, t cmle rabeten ve rehbeten mn

mutbaat vel 7.ve havsna ldlar. Bir mddet av ve avmu niyyetleri bunu zerine ebt buld ve i-08.-bu mcibince gllerde arr utd ve suln- m memleketin temliki adnda yara 9.ve istidd buyurd. arbaa ve elne ve sitte-mie ylnu evvlin hilli ufu- mari
10.

kesinden be-ddr1191 old, Mehed ars ve meydn annda ol midr eriler Trk ve
11.

Rm
12.

ve vruzm ve c ve Grc ve Frenk ve Rs ve p ve Krd cem olm-d, ki

aret imkn yo-d, cmle yara ve berk rste birle l bala ve sanca mhicesi
13.

gibi
14. 15.

altn ve polda mustara yd-gha r oldlar. Ve salanat areti urnda her

kimesne bir hner gsterrdi. Ve n meydn alvet itdiler, ulu begler ve ekbirden ayrn meydndan ardlar. Suln yikern- kmurn ve dumn zere muraa

usrevn eyer av 16.ser-efsr gevher nigr birle binmi-idi ve tac kiyn bada ve kemeri keykvus uanup mkellel ve 17.muraa cmeler geymi-idi ve s eline alup meydna girdi. Ve Emr Celled-dn -i aray -rametullhi1.

s-y-ile atdan yma-

in ine brad. Celled-dn oma birle men iderdi. Bir a 2.kerre bu resme oynadlar. Andan ora balu ser-perdeye azm itdi ki h bir pdihda 3.anu gibi ser-perde yod. Ve bayrm namzndan ora n r itdiler, elvn am ve birynlar 4.ve dne ve muzafir ve az ve tavu evrmeleri r krideler ve tennrlu alar ve mmessek ve muar erbetler 5.birle dklp yinildi ve iildi ve erfdan gelen ililer ve sdt ve ekbir ve ulem ve fual n 6.yiyp aldlar. evvl aynu nci gni Suln buyurd t cmle erfu ilileri, ki 7.ayariyyada r olmlard, pdihu bezim ve obetine r olalar. lan ilisi ve m 8.ve Prs ve Kirmn ve Yemen ve Tyif ve Rs ve Bulr ve Rm ve Firenk ilileri ve begler 9.ve ulular sulnu bezm-i cihn-efrzna mecma- firdevs gibi r oldlar. Ve n yinp
10. 11.

gtrldkden ora lt- bezm ve edevt- iret, ki anlaru iyati lufndan meclis ehlin gzleri ayretde alurd, bdiye yresinde reyy gibi mheyy ldlar. Ve
P. 292b/10. bedd

1191

528

eln muribler, 12.ki anlaru naamt letndan her dem ra ft l olurd ve cenk ve ny ve minn
13.

barbu sary szlar avzndan erre havda ra ururd. Ve gl-r ve

14.

mhpeyker gyende ve azel-vnlar,

ki azl anlaru nv azellerinden icz yoln

utard, suln imetinde af ve mertible 15.oturdlar. Ve gl-ir ve bdm em ve lle ad arb-drlar altn ve gmi abalar birle
16.

drl drl nuullar her kiin ine tezyn

itdiler ve altn skfl smn s 17.ler arb- eruvn bezm-i usrevn iinde irdiler. Ve kerrt-la dstignler iildi ve b
1.

r-preler idildi ve azeller ound. Ve

uref1192 bezm- cihn-efrzdan olmaa z 2.itdi. Ngh nigr Nred-dn bir tavu slmesin sca diy getrp Suln 3.inde orad. Suln bir a loma andan tenvl buyurd bir zamandan ora kerm mizcna, 4.ki mcib-i ul naam- cihniynd, tamm taayyur hir old. Meclis ehli mevve olup mteferri olurlard. 5.Sulnu rb vardua ziyde old, atlanup sarya vard ve bir a kerret usd 6.ve renc ve zameti ziyde mstevl old. Celled-dn araayye buyurd ki Benm im pyna 7.iridi ve salum mdi ir old. Kemled-dn Kmiyr ouma gerekdr, t aa 8.vaiyyetlerm, ki mali-i memleket ve raiyyet sebebi ki ve dni ve ni -celle cellh- dururlar, tadm 9.olna. Celled-dn an omaa ullar gnderdi, yatsu vati-y-idi ki Suln aretine bolup1193 utulm-d, ne adar ki m irimezdi. Dn nf gedkde
12. 10.

iridi. Sulnu uvvet-i nasnda kell uhr ve iret iderdi, Emr Kemled-dn fehmi aa

11.

sary- Keyubdden menzilini sary- srr- firdevse

13.

tavl buyurd. Ve drul-fendan cennetl-mevya

intil itdi. ki gnden ora cism-i

muahhar ve ahs- mkerremini cenzeye oyup cemze zerinde 14.Drl-Melik-i onyaya iletdiler ve ab v ecdd yannda defn itdiler. Ve ol mfraat birle dil-ber kebb 15.ve dde sehb- pr-b ve put- slm mnaim ve urve-i dn ve devlet mnam old. Ve rzigru
16.

acyib ittiftndan ve leyl nehru nevdirinden old ki Melik Kmil ve

1192 1193

B. 279b/13. ser-uref / T. 176a/16. mr-uref B. 280a/7. // T. 176b/1. ...dili

529

Melik Eref, ki

17.

dim Rm memleketi uli sevds anlarun banda kmindi, hem bu

gnlerde irete nal itdiler.

1.

Ve Rm ve m memlikin avli fitne ve b- mhen birle old. Ve ol

zamndan merm 2.ve mafr sad ehd Byezd udvendigr -be erh- zamnna degin h ferde 3.Rm memlikindeki ml urab ve melc-i uaf ve mesken-i fual ve meld- hnermendn ve penh 4.sergetign- cihn-d. Bir -gvr erbet rzigr al ulna inmedi ki 5.anu ardnca zamet ve meaatden nice cigerler pr-hn old. Beyt:
06.

Veft ideliden Ulu Keyubd

Kimesne ferahl lmad yd

07.

am iler old bed bedteri

Riys bozd fiten lekeri

08.

Gl hlnu vcd adem

Olup almad kimse ib- adem

09.

amu Revnk milki iletdi bd

Aduv gli ol lden old d

10.

Kerm ve irz mlk- icz

Bu mtem odlayd hep cn gdz

11.

amu szleri bu-y-d sl mh

Dir firaka v Derd v h

12.

Pern olup sumn ve zemn

amndan hazn-idi rul-emn

13.

-Fe-ramllh

likes-sulnl-amn-nar

vel-mlikel-fedul-mil

vel-bedl-

530

14.

ikr-i Temekkn-i Suln Giyed-dn Keysrev bin Keyubd ber-Serr-i Pdih Rzi1194 Denbe1195 Pencom-i Mh- evvl Sene-i Erbaa ve ele-Mie1196
15.

n Suln Alad-dn Keyubd -anarallhu burhnehu- saray- fnden mlk-i

16.

cvidnye tavl ld

ve rh- ser-perdesini ramet-i ilh satnda od ve hr-u ayn ve

vildn- muhalledn birle hem-arr 17.rm old, Suln Gyed-dne atas hlin bildrdiler. Fl-l begler ve serverlere
1.

adamlar gnderp kend vel ve hevsna davet ld.

Ve mevd- hb ve emn-i d birle 2.v ld. emsed-dn Altn Bey ve Tced-dn Pervne ve Cemled-dn Ferru ve Saded-dn
3.

Kpek ve Grci ol ahr-d-devle

sehll-iniyd1197 ve serul-icbe buld. Ertesi n 4.usrev-i seyyre-i yek-suvr-u umn Meydn arasna geldi ve u- cihngr birle lem-i zulumt
5.

nurni ld, Emr

Kemled-dn Kmiyr ve smed-dn mr ve smed-dn ayr an 6.ve da arb begler sulnu li mlinden ve meydn- seyrnda syleirlerdi. Ve ol 7.begler ki Suln iyed-dn daveti erbetin n lmlard ve anu mutbaat ve vef 8.ve hevdarl celsi birle tecell bulmlard, eytdiler rey oldur1198 ki Suln tzrek ehre 9.ileteler ve saltant tahtna gereler. Eger sonra mur ve mnzaa zhir olursa ol vech-ile ki mmkin ola, ol muraanun tedark ve telfsin lalar. Pes Suln yed-dni 11.Keykubdiyeden atlandurdlar ve yortumla ehre, saltanat sarayna vardlar. Ve bir laa Suln 12.yed-dn svd ve esb ve hevdrlar alebe olunca ufa kenarnda oturdlar. n her tarafdan 13.dostlar ve hev-hvhlar dirilp geldiler ve mler ve muvfiklar blgi alebe oldu ve dkeli 14.an pdihlnn evmir ve nevhsi etb n and idiler. Emr emsed-dn Altun Bey, Atabey
15. 10.

ki

ve Cemled-dn Ferruh Lala,

sulnun sa elin ve sol elin tutdular ve iledp saltanat tatna 16.gerdiler. Ve Ouz resmince kez ykndler ve dest bs ve nir ldlar. Ve dkeli pdiahln tehniyet ldlar ve imetinde el balayup ve af ekp aru durdlar.
B. 280b/12. Sr ve rz kelimeleri yok. B. 280b/12. Bu kelime yok. 1196 B. 280b/12. // T. 176b/19. ... ve sitte mie Ayrca balkta geen u kelimeler bu metinde yoktur: ikr-i, Sar, Denbe 1197 B. 281a/2. // T. 177a/1. el-iyd 1198 T. 177a/6. itdiler ki
1195 1194

17.

mbrek bd-u

531

Fil-l

1.

Suln buyurdu ki zindanlar aub iindekileri azd ldlar. Ve ehr

apularn yapup mukem 2.baladlar; hemn meydn apusunu ak odlar, n smeddn mr bu manyi istima ld 3.ki begler Sulns-Sad Alad-dnle olan ahde avle ilf lb Suln yed-dn
4.

salanat- serrine gerdler ayz u ab odu iinde

mtail old. Kemled-dn amiyr 5.ve smed-dn Kyir ana eyitdi ki Melik zzeddn Keykubdiyededr. Biz an, yle ki merm 6.Sultn- Azm birle muhede olmdur, saltanat tahtna gerelm. Her kim ki bizm muvfaatimizi
7.

istim ld ve tat

dyiresine geldi, fe-hvel-murdu ve ill zamun t- abdr birle rzigrndan damar

8.

aralum. Cmle er bizmledr, velahd elmzdedr. Buray kendmzde rev

grmeyelm. 9.Ve eger ol begler, ki yed-dne muvfaat itmilerdr, bize muhlefet gsterrlerse vech-i 10.musart ve muenet birle anlarun maksd-u murdn mav itmege drielm. smed-dn ayr an, 11.mr birle bu aiyyede hem-dsitn old. Kemleddn Kmiyr ilerde ok fikr ediciydi, 12.tevauf ve taalll ld. Ngh ehirden Kemleddne haber iridi ki andan gemidr ki
13.

siz tasavvur lursz, her kim ki tzrek geldi ve

14.

mtbaat ld ve hevdrlna ihr- mbaat

gsterdi ve kend lin bnydn

15.

ahd-u asem birle mukem ld, selmetli-ile bn urtard.

Ve kim ki mnzilar

silkinde munari old ve muhlefet gsterdi, irte beri gn nedmetin 16.ceratine aclet ve aametden zge merhem bulamaya, diy Emr Kemled-dn h l birle ol male 17.iltift lamazd. T ikindi vaktine degin mehed meydn etrfinda tavf lurd. n
1.

grdi ki add-i itidlden tecvz ld ve mmalet ve muyaat fyide lmaz 2.

Vellh yt

mlkeh men ye- kmine mut olup ol bey smed-dn ayr

an smed-dn mr 3.ve Kemled-dn Kmiyr ehre vardular. Ve Sulnun saltantna tehniyyet lup dest-bs birle merref 4.oldlar. Tced-dn Pervne iler geldi ki Kemleddne and vire. Eliyle an yitp musaf ekdi 5.elinden ald ve tat ine vard ve ekbir urnda bir belgat ve feshat birle asem yd 6.ld, ki cmle mmeyyizler ve asb fazl, ki dvanda hzrdlar, onun belat ve fesatine 7.ayrn oldular. smed-dn ayr an ve smed-dn mr ve melikler ve anlara bu cmle zerine 8.and virdi ve pdiahlk Suln yed-dne muarrer oldu.

532

Pdiahlk krnesne -Rabbi 9.avn en ekra nimetekellet enamt aleyye- tilvetine mel olup buyurdu ki cmle
10.

memlikde zindnlar al itmek-in dergh-

mnleri akm aleme getrdler. 11.Tevki -El-Mlk li-llh- birle mteveccih old. ve aad eline virp isticl birle revn itdi. Ertesi
12.

az resmi-in a alas geyp aremden

ara d ve selaml uffesine gelp tatna d. 13.Ve begler ve av, av ve palaslar aftanlar zerine ekp gn az ve bek lup Suln begler ve ulularu ve avn
15. 14.

her yirde yas utdlar. Drdncisi gn

libslarn tayr buyurd. Ve dkeline salanat

16.

cme-nesinden mretteb ve midrlarunca ilat

geyrdiler. Ve devlet-nede bezm-i

17.

hne urb alamak ve ara, ny ve enge tebdl itdiler. Ve Suln

Alad-dn bas
1.

ve heybeti ikri gllerden yle mav old ki didk ki Sultnu

vedd-u

merameti anlarun glnde hi onulmamd ve nu hli dil-i itibr tari 2.bu malt cemat semine iridrd ki. Beyt:
03.

Dnz felek i rat der destem1199 h

Ve ikr-de1200 eyym i derdestim h

04.

em arabm vel beniestem1201 h

Men cm- Cemem vel be-ikestem h

05.

ak -tel ve teaddes- Suln- zemn ve zemn ve dvendigr- lemiyn

ula-i ve nekve-i l-i Omn 6.Sulnumuz Murd an bin Meemmed bin Byezid an ebbedd-dehr-i syir mem zerine il yevmel-ymeti mualled u 7.mstedm lsun. Ve mecm- maksd ve murdtn myesser ve muaal lsun. -inneh yesmau ve ycb-.

1199 1200

B. 282b/7. ber bestem / T. 177b/22. ber-m T. 177b/22. Vez gerdi... 1201 T. 177b/23. nebetem

533

08.

ikr-i Giriften-i Kpek1202 smed-dn ayr an1203 ve Gorten-i Leker-i vruzmiyn be-Taraf- m ez-Memlik-i Rm -Ammarahllhu tel09.

Saaded-dn Kpek abi ynete ve levm tabu ve denet nefis ve sd-y

10.

fsidden, ki anu rde

dimnda mtemekkin olm-d ve eytn memlik zerine

11.

teallp ve istl ynnden anu zamrine yol

bulm-d, ayr an bbnda, ki vrizm

12.

beglerinn ulusu idi, nemmet ve mekdet-ile ar

etdi ki h- lem ullundan irz

13.

idiserdr. Eger bu memleketden ayruk yre varursa

bu memleket keyfiyetinden ve
14.

erlern kemmiyetinden vf olmdur, dmanlar bu devlet asdna ki

ir ve iv

la. Ve1204 memlikde fetert hir ola. Ry oldur ki ol utlup mabs ve muayyed 15.olna, t alan vruzmler da koruyla ullua bel balayup bu haret mfraati
16.

adn

itmeyeler diy far- abvet ve ayretden, ki yigitlik ve olanlk levzmndandur, anu le

17.

ve efsnna aldand. Ve ayr an tutmaa iret buyurup adamlarun gnderdi. n r

1.

old,

sary mescidinde utdlar ve amn demrleyp Zemend alasna iletdiler.

n bir mddet anda 2.abs mekbedetin ve ayd muntn ekdi, irul-emr bu mzmin maraa giriftr oldu ve anu birle a 3.-tel- rameti civrna ulad. Ol gn n alan begler ve varizm erileri bu aiyyeyi 4.istima ldlar, dkeli amaa yz utdlar. Ve ol sebeb birle tezelzl ve rb cmle memlikde 5.hir old ve vilyeti nehb ve grat trc ldlar. n bu manyi salanat aretine ar itdiler, 6.Kemled-dn Kmiyr varup arizmleri dndrmege mendb buyurd. r olan 7.eriler birle revne old ve teenn ve vakr birle, ki anu tndan mtemekkindi, marus-i Malyyaya 8.iridi ve Seyfud-devle Erok Begi, ki Malayya subas-y-d, arteperde degin anlaru ardnca 9.gnderdi. vrimler Arabkr yolundan gidp Furat gemilerdi. n Seyfed-devle artaperde Anlar n
11. 10.

iridi, artaperd subas Seyfeddin Bayrm birle vrumlerin in aldlar.

sulnun lekeri vlinden gh oldular, Seyfed-devle ve Seyfed-dn Bayram

12.

Beg atna, ki

bir d gnderdiler ki Biz vrelik ve brelikden urtlup bu devlet

13.

ll-i allinde refhiyyet

1202 1203

ve rat ve sadet ve devlete iridk. Ve Suln- m -

B. 282b/12. // T. 178a/4. Kpek ve m kelimeleri yok. T. 178a/4. ...R 1204 P. 296a/14. ...bild ve

534

rametullh- bize keml-i ser firzlk ve arb

14.

nvzl lurd. n ol Allh rameti

15.

civrna mntal old, ayr an, ki bizm begmz ve ulumuz

ve servermzdi, susuz

ve gnasuz mabus ve mseccen ldlar. Biz da cnumuz orusundan 16.bu anedn terk itdk. Ve rz in cihnda vre oldu. Malaat oldur ki kifyet
17.

yninden mrcaat

buyuralar ve uyum fitneyi uyarmayalar, t biz da gyet rardan mmlecet a

1.

riyetinden irz itmeyevz. Ve mcnebet ve murebat yoln utmayavuz. Ol vatin n

nms- krras 2.nm ola, dir ve efsn fide lmaya. didiler. Anlar rat ve mslemet neyiati istim lmadlar ve mubele-i 3.muteleye vardlar. vruzmler n li grdler, msteid-i tl oldular ve nr olup cnlar in
4.

geregi gibi drdiler. Seyfed-dn Bayram Begi ba dilverler ve badrlarla ol

marekede drirp 5.mua-i zbb ve uuma-y nsr ve arb ldlar. Ve Seyfuddevleyi bira nefer adlu beglerle dutsk 6.itdiler. Ve vruzmler ol sava ve cidlde olu esbb ve at ve uma ellerine girdi. 7.Ve b tevakuf yola girp Furtu Diyrbekir arafndan m diyrna azmet itdiler. Ve varup uvve-i istl 8.birle arrn ve Rava ve Raa ve alan mevi ve ala utdlar. Ve il ve yr yurt idinp mlikne 9.kmet lurlard. n Kemled-dne er snup Seyfed-dn Bayram Beg atlinden ve Seyf
10.

d-

devle ve Begler dutsalndan aber virdiler, ayup trba ddi ve yavla mell ve mtefekkir
11.

olup ne artlarnca vara bilrdi ve ne mrcaat labilrdi. Bu endede begleri

12.

serperdesine ki

zr itdi ve nlaru-la meveret ld. Anlar eyitdiler Becid selmetl13.

la mrcaat lmak gerek ve aat-i

li salanat aretine bildrmek gerek, t bunu

tedrikine ne km dr ola. Bu arr zerine 14.ayariyyeye geldiler ve mcer avlini maall-i inhya yitrdler. Ol ayyede Kpek mr-i
15.

binsna rane buldu ve afiye

birle gnden gne ziyde olurd. T aa iridrdi ki 16.f-m bade mufaal muarrer olna. Sultn bir mddet ayariyyede arr itdi andan Analiyya la
17.

azmine det-i

melf- suln- m -anrallh burneh- zerine arf falnda bir a arf ve saki

535

1.

ullardan kevkebe-i arsta birle ve Kpeki da imete bile mlzm buyurup imete

muammam ld 2.ve buyurdu ki iki1205 sora Nyib Kemled-dn ve Atabeg emsed-dn ve beglerbegi same 3.d-dn etr-i mansr imetinde bile geleler. n ecel mna old, itmm- mealiden ora 4.salanat areti imetine mteveccih oldlar. Ve dim naar- inyet ve atifete mel olurlard, 5.meclis-i alvet ve menis-i iretde merref ve mzeyyen olurlard.
06.

ikr - i r- Kpek der-atl-i Ekbir-i Memlik-i Rm -Ammara-hllh-1206 Kpeke ol sebeb birle ki emsed-dn Altun Bey Atabeg evtde taakkm1207 ve
8.

07.

dil srerdi ki

Bu iti salanat mevkebi mlzimetinden r etmek gerek ve ill irul-emr

her kimesneye yle 9.zam- b ram ola ki hi merhem fide lmaya. Ve Emr Kemleddn ol ad def
10.

ve men lurd ve naaller Kpeke iridrrdi. Pes Kpek begler

11.

aybeti vatinde salanat

aretinde furatlar bulup Atabegi mesv lurd, t n gn-

am ve cerm-i vam birle, 12.ki anu t andan mberr idi1208, mttehem ld. Ve Tceddn Pervne bu bbda kendye 13.muarrem ve hem-dem ld. Bir gn, ki dvn1209- saltnat, erkn- devlet ve avn- memleket otururlard ve emsed-dn Altun Bey emile-i divn zerine nin Pervne ve Kpek, Suln imetinden up divna geldiler, sulnu yzgin barmana gerp durd ve emsed-dnin afndan aaa ekdi. Ve Cndr ayakcya marlad ki
17. 16. 15. 14.

birle arste olup

urd, Tced-dn

biraz oturdular. Kpek

a saalna yapup ekbir alup ehirden ara arup

1.

ehdet derecesine iridrdi. Ekbir ve erkn- devletden 2.hi birin zehresi yo-d ki ol bbda 1210ve nin diy bilelerdi. n dvndan 3.odalarna azmetdiler, aib emsed-dn, Kemled-dn Kmiyra eyitdi ki Bu Kpek 4.yavuz i utd, eger tzcek def olunmaya, ksta ola ve yaramaz fali
1205 1206

B. 284a/9. // T. 178b/22. // P. 297b/2. ...aydan B. 284a/14. // T. 179a/3. ...tel 1207 P. 297b/7. mukem 1208 B. 284b/3. // T. 179a/8. ...muarr idi 1209 T. 179a/8. Bu kelime yok. 1210 B. 284b/11. // T. 179a/13. ...niye

536

ayrilere siryet ide. 5.imdi ittifa-la Suln imetine varalum ve Sulnu bu siysetden azmetini men idelm. 6.Kemled-dn taalll idp komad ki aib andan al olmak bbnda bir sz syledi, 7.ol gnden ber Kpek eflin ve hat ve abati revc buld. Ve begler eli ve dili 8.an istl ve istils definde baland. n emsed-dn Altun Bey mhimmnden fri old, 9.Tced-dn Pervne define mel olmaa balad. Ve srr u cehr birle Suln imetinde 10.anu ayt eblinde msyi n-mekr tadm lurd. Emr Tced-dn iidp tefl ve tevn mkyid-i itidli addinden intil lurd, Tced-dn
12. 11.

gsterdi. n anu

Pervne kendzini ortadan ekp

13.

iczet dileyp Engriye arafna ki anu timar-y-d revn ma fey-i in ve inmndan behre-i tamm iridrdi.
14.

old ve nda imet idp ve

ikr -i atl-i Melike dile ve abs-i Evlde zzed-din l-Arslan ve Rkned-dn beala-i Burulu1211
15.

n Suln nevbaar alem-i kmurn gtrd ve askir-i reyyn ym rengn

16.

ary- mk

ekn zerine urdlar. Ve nesm-i ecr- pr dedi nfe-i Tatar eline ald ve

bd- ab eltf ve esm asb- 17.se gibi cihnda revn ve devn old ve fte mekker ve blbl gyendelige z itdi, Suln
1.

ladan tat-gha amet idp etr alem

ve av-yi aem birle onyaya vard. 2.Ve temettu ve istfy- leet ve mberet uvyetinden ora ayseriyye marsasna vard. Kpeke 3.emr itdi ki ardalaryle analar Melike-i dileye arasnda mfraat ala. Kpek, Suln 4.kmi mcibince Melikeyi Drul-an- Engriyeye gnderdi. T anda bir mddetden ora yay 5.kiriiyle bodlar. Ve ol merma gyet iffet ve iynetinden, ki cibillet-i muahharasnda mevcddu, 6.andan din, ki celldlar girdiler, amn diledi ve tecdd-i vu lup iki rekat namz- 7.niy birle mr-i vid-in ld. Ve yzni gge utup eyitdi ki -Allhmme inn mmete-ke
8.

ve

enbet abde-ke l-bia-l malmatiz-zelleti faru-ulmeti beyn ve beyne ben, ve hemm ibrh 9.nefs verhk r vehr dem, Allhmme inn estevduake evld fekn lehm fian ve mucran
1211

10.

vefal bi--limne m-hm ehleh vefirl verhamn ve

Uluborlu, bk. bn Bb, el-Evmirl-Alaiyye fil-umril-Alaiyye (Selunme), haz. Mrsel ztrk, I, s. 26.

537

tb aleyn inne-ke entet-tevvbr-ram-. uddm

11.

ve avler, ki ol demde anda

hrdlar, bu duy yazdlar ve ezber ldlar. Andan ora 12.yzni iki destre birle rtdi ve balad ve bleye mteveccih olup oturd. Ve
13.

dimlerden helll ve ehdet kelimesi

14.

ve tesbh ve uran tilvetine mel old. Celldlar

girdiler ve yay kirii birle anu gibi

15.

affeyi rete uladurdlar. Ve oullarn Burulu alasna mevf ve mahbs aldlar; t aa degin ki Suln
16.

iletp odlar. Ol alda

yed-dn, muaddara-y bir

17.

devliyyeden Suln zzed-dn Keykvus, bir Rmiye criyeden Arslan, Melike Grcden Suln Alad-dn Keykubd

Suln Rkned-dn l
1.

vcda geldiler. Suln,

Melik zzed-dn Keykvusun atabegini Mbrized-dn Armaan ha 2.mfevva ld. Aa buyurd ki ardelerin helk ide. Mbrizeddin Armaan h ayrlu 3.mslmn ki-yidi, anlaru atlinde tevauf itdi. Ba eydrler ki anlaru avna iki ul depeleyp
4.

Sulna nin iletdi. Ve ba dirler ki helk itdi. Fil-cmle anlaru 5.helki Mbrized-dn

Armaan ah elinde old muaak olmad.

06.

ikr-i Kten-i Kpek Tced-dn Pervne r -Raimehullhu tel-

07. 8.

n Kpek Melikleri Burulu alasna iletdi ve anu itiytn yle ki bilrdi

takdm ld, mrcaat vaktinde yol Akehire urad-y-idi. Sret-naallar ve dv-i tabat-

nmmlar 9.anu semine iridirdler ki Tced-dn Pervne anda geldgi vatin Sulnu muribe-i
10.

criyesini artapert melikinden alnan criyeleri ekdi. Ve b vech-i mbyaat

anlaru-la mberet 11.ld diy. n Kpek bu maniyi iitdi, fi-l-l ol buyru etmeye ve atndan istift itdi ki
12.

zn-yi masu haddi sim kend vel nimeti nednnda ola.

13.

erne buyururlar diy dkeli

fetv virdler ki zn-i mau cez ve sezs recimdr,

diy. Kpek ol fetvlar alvet avnnda 14.salanat aretine ar itdi ve eyitdi ki Eger Suln lem bu certe i ve msmaat buyurursa
15.

cmle zrdestler ksta olalar ve

16.

madmlar ve vel nimetleri nednna dest-drl lalar

ve b edeblige adem baalar

17.

ve anu bed-nml pdih imetinden ayriye id olmaya. Mestlik ve sret-i

arb

letinde Suln, Tced-dn Pervnen siysetinde uyud ve yzgin virdi ki Kpek

1.

aa her ne ki cezs ola km-i er-ile tadm la. Ve bir mevka km da virdi ki

538

Kpek 2.Engriyeye vara ve erat akmn infd itdkden sora Tced-dn Pervnen
3.

emvl esbbn aleme getre. Pes Kpek yldrm gibi gn iinde Engriye iridi ve fil-04.-l varup Suln

saryna kond. Ve Tced-dn Pervne ve ehir eimme ve ekbirini 5.r itdi ve al rusul-ehd Sulnu kmni iitdrdi. Tced-dn Pervne 6.kendzini ahr- Suln enberinde giriftr grdi, Kpek fil-l n emvl ve esbb 7.ve ricl ve abbdan mcerred lup muayyed itdi. Ve bir a gn anu ml ve esbb- cemine ki 8.megl old. Ve n ol mhimmtdan ferat buld, Tced-dn Pervneyi Engrn 9.meydnna iletdi. Ve anu gibi nenn begi, ki ferr u kh ve yin-i tem nihd birle arste 10.ve Utrid anu ha ve belati ayretinden hasedde idi. Ve cmle ulmda egeri ilm-i fh ve
11.

Arabiyyet na

libdi, mreketi vard. Ve h ib-i dl ve ehl-i mn ymayyd ki 12.anu sne-i semen smsn gl yapra birle urayd. Gbegine degin topraa gmdi
13.

ve avm-la ilzm-ile
14.

buyurd ki am birle anu cn- rnini Firdevs-i berrne iridrdiler.

Andan mecm
15.

emvl ve esbbn ud ve nuddan azneye iletip teslm itdi. n bu

an dkdi ve

hi kimesne aa aru gelp itir idemedi. Anu kstal 16.ve dilrligi da ziyde old. T ol adde iridi ki begler ve ulularu glleri
17.

rahbe ve rabete anu hev ve velsna

1.

nar arr utd ve ulular ve serverler1212 orusndan

oyunca uyu uyumazlard.

n Kpek grdi ki ii mehbetde a ve ader mebetine 2.iridi. Ve itiyl ve fitneleri nihlin ar t tahta-erya degin ulad. Eny- kelmda onyanun muteber ve iyed-dn Keyusrev
3.

tar ve kinyet-ile ikyet iderdi, ki anas ehnz Htun celeri zlarndand ve Suln Alad-dn atas Suln

4. v 5.

nu meftl salarna meftn ve seyr boyuna ve eruvn

ehresine ayrnd. Ve an urlayn 6.Suln sarayna iletrlerdi ve nz u izz birle ger getrrlerdi. Ve bu aiyyeye 7.ebesnden ayri kimesne vf degldi. n anasn evine gelin itdiler1213, iki ayl 8.Sulndan mile-y-idi ve kendzini hleyle z dzetdi. Ve ebesi ayet mekkr idi. 9.Anas yle gsterdi ki gelin gerdek gcesi mile old. n
10.

yedi ay

1212 1213

B. 286b/13. // T. 180a/22. // P. 299b/17. ...anu B. 287a/3. // T. 180b/4. n anasn atas evine gelin iletdiler

539

mddeti gedi ben vcda geldm, diy. T bu tarr ve tezvr birle trlarda muarrer old
11.

ki Kpek Selu nijdndandur, didiler. Ve Suln zer u efsn birle yle ld ki

12.

ara etru levnini kebde mbeddel

itdi. T ilfet areti imetine aber virdi ki Rum 13.Sultn l-i Abbs irndan r itdi ve kendn ayretini anlaru bineginden 14.dnderdi. T eger f-m bad anu mekdet ve ara malb ve mad- arna fitne ve hleleri
15.

rst gele ve bu behneyi dest-i vz itir la.

Ve mubat ve memr ve muab ve malm olmaya.

16.

ikr-i Feth-i ala- Sms ber-Dest-i Kpek -Aleyhi m-Yestea-

17.

n Kpek dilerdi ki ark- itidr ve fet-i diyr ve imr birle mler gline
1.

da oru

braa, t hi kimesne anu bs ve heybeti ksndan h diyrda b-nasb

almaya. Rm memliki 2.erilerini ki ol zemnda keml-i evket ve avlet-i msadet1214 ve devletden her laza 3.Merr-i tevb bulurd ve zam-i sinn cn-sitnndan fin eylerdi, m diyrna ekdi 4.ve Samsd ir itdi. Ve bir mddet anu musartna mel old. n ol Ermine begleri, ki 5.ol alanu melikleridirler, muvemete at ve musarta udretleri yo-d ve mancun 6.zaminden ciz olup emn dilediler ve Kpeke aber gnderdiler ki Bize malmdur ki 7.ehr-i yr- devlet birle kimesneye mecl-i mcdelet ve mnzaat myesser olmaz. Ve bu bir a gnde, ki
8.

mmnaat old, bizm ol

9.

devletmzdendi. Eger Melikl-mer bizm cnumuza emn virrse

ve ulu ki
10.

admden bu alada bizm atalarumuz kminde bu alada ola gelmidr

ve meshler
11.

akr-u cihndan Firenk ve Rm ve Ermine ve Grciden anu ziyretine gelmilerdr

ve

bize andan bir ft, ki keret ve etbu ve eyu ve evld-u afdumuz kifyet iderdi,
12.

l olurd; n bizden1215 ve erler ellerini bizm ehl- ylimz etek 13.ve yaalarndan

r lalar, alay teslm idelm. Ve her yire, ki ryimz ola, gidelm. Kpek
14.

anlaru mltemesini icbete marn ld ve eriyi murebetden men itdi

15.

ve sevkend-nme

yazd. Ve ahd-u peymn itdi ki elbette ve al anlaru taarru ve

1214 1215

P. 300b/2. ...ibl... B. 287b/8. // T. 180b/21. // P. 300b/12. ...ayrmaya

540

mzameti yresine uramayalar. gnderdi. n aaa

17.

16.

Ve anlaru idleri ve kendn elileri birle alaya

ad ve raslden cevb kf iitdiler, alay hl lup rat u esbblarn

1.

indrdiler ve sanca- suln yuaru ardlar. zine gn il-ade ynun

silinde amse 2.ve selsn ve sitte-me ylnda ala ullesinde sanca nab itdiler. Ve ulu klisy cmi lup 3.Suln adna utbe outdlar. Az mddet inde Sms bir a pre alayla da myesser 4.old. Ve Kpekn kh ve heybeti ol vsta birle da ziyde old. Bu dkeli abet
5. 6.

zamr bedgerdrl birle, ki evvel salanat aretin ekbir ve avn- devleti birle l itmidi, raiyyet perverlik ve adl-gsterlik birle yegne-i cihn ve ferzne-i zamn-d. 7.Ve

madilet vatinde ve nf hengmnda ydla bili ve byla derv arasnda far itmezdi. 8.Ve malmlaru inet ve ietinde ve limler zecr-u ahrnda mshalet ve mmalet lmazd. 9.Ve il sehda dery-y mevvc ve seb- mdr-y-d. Amm al yzine ak-sret ve pelenk abiat-d.
10.

Ve alvetde erfleri ve ehli ve ayl arasnda gle ve

11.

dil-glenken-idi1216. Ve anu sehm-u siyseti yeligine degin batm idi. yle ki eger derdi. Anu cmle siyst ve hikyt-
13. 12.

kemn- keml mhbetden her bir btesine

kimesne n aayd, orudan endmna lerze

acb ve arbnden biri budur ki bir vatin seferde

14.

eri alnu develerinden bir deve bir raiyyen

tarlasna girmi-idi ve ekinini yiyp

bamd. Ol ekinci feryd idp anu 15.ser-perdesine hr old1217 ve aiyyeyi malm itdi. Fi-l-l buyurd ki deven ssn bulalar
16.

ve ele getreler. Deveyi cmle eri arasnda1218

artdlar, hi bir kimesnen zehresi yo-d, 17.ki ol deve benmdr, diy irr ideydi. n deven ss hir olmad, buyurd, ol deveyi ol
1.

tarla kenrnda bir av vr-d,

andan aa odlar. Ve eger yol zerinde ve yoldan sapa 2.hegbe ve al ve torba ve ayri nesne her ne ki dmi gr grseler, kimesnen zehresi yod ki 3.an gtre veya taarruf la. Meger adavul alna, ki bu it cemine mteayyin olmulard, 4.aber iderlerdi ki varup

1216 1217

B. 288a/7. didi T. 181a/15. itdi 1218 T. 181a/16. arasna

541

alup salanat dehlz apusuna iletrlerdi. Eger on ve geyesi

5.

envndan olsa adur

annblarndan aa orlard, slar gelp alurlard. Ve eger bilek ve lc 6.ve oma ve her lt- arb ve ve atr ve hayvntdan olayd, salayup ve besleyp eriler 7.ve ordular arasnda ardurlard, ss iidp gelrdi ve an getrrdi ve beyyine-yi
8.

tamm ve

ibtdan ora malbn alurd. Ve riynu uafs anu ahdinde emn ve raat 9.birle rzigar geirrdi1219. Ve mil ve matu hi nev-ile zehresi yo-d ki resm u 10.vadetden ziyde raiyyetden bir tavu yki ziyde mulebe la. -Ves-selm-1220.
11.

ikr-i Giriften-i Kpek Hsmed-dn mr ve Kemled-dn miyr -

Raimehmllhu tel12.

n ala-i Sms fetinden mrcaat ld, smed-dn mr bir carme birle

13.

mttehem ld

ve demrleyp Malaiyyada Suln saryna mabs itdi.Ve emvl ve

esbb b-mrun ehriyr 14.ciheti-y-in taarruf ld. Ve aa Gnde buu batman et ve iki batman etmek ve ae havyic iridi Emr Kemled-dn Kmiyr, ki
15.

bah it1221! buyurd. n Drul-melik onyaya dehr ekbirin aynndan ve ar mersnu

17.

16.

serverlerindendi ve Ha -tel- aa uvvetl cism

ta-i ilm erzn lm-d, yz

1.

batman yyn ve grz tehmetisini kimesne gtrmez ve eke

bilmezdi. Ve deyi-

ulm ve hay- mevcdta ar-i ilm ehl-i ikmet-i Ynan birle ia-i kll l
2.

lm-d. Fhda envr- fail, imm- lim ve muted-y erbb- mn Nimed-dn

3.

ar -raiyallh

anh- mutebislerinden ve ecz-y ikemiyt- felsife taslinde

ehbed-dn akm Sreverd 4.mstefdlerindendi. a b ve mnevver ve muaar ve ibreti fah ve beli add-i kemldeydi. Ve fal- ib
5.

ve a- duv-yi erbb

muliminde Sleymn-var tefhm-i Rabbn ve talm-i sumn birle meyyed ve av gninde 6.Merr gibi sg-i sinn birle bed-vhlar amarundan an revn lurd. Ve rikb girn-br
7.

inn- devlet mulifleri amnda seng-sr-d. Ve cmle leif ir

1219 1220

B. 288b/6. // T. 181b/2. gerrlerdi B. 288b/8. // T. 181b/3. Bu kelime yok. 1221 P. 301b/15. idp

542

kmisinden ki ehbed-dn

8.

matle mczt ve mbrt gsterrdi ve ikisi biriyle

mare ve mnara lurd1222.

09.

Li-kmi-ehbe1223s-Shreverd el-Matl1224 Y a amm raayta ahb ahrat ad araat al-ulbu umma istaraat
10.

ar n ar bi-avh ne arat

Averet ve tevret ve tevellet ve sret

11.

Lil-Emr Kemled-dn Kmiyr1225 Y amm ter tezavvaa ve maat ad ayret al-ul na itariat
12.

alet ve lat ve lavvehat ve inariat

Lhat ve taallat ve tahallat maat

13.

Bunca mekrim-i al ve mehsin-i evf birle, ki Br -tel- anu t- kermin

14.

v ve cmi

lm-d, iledp onya nvhsinden Kvile alasnda ehdet1226 evcine

15.

iridrdiler. L cerem

zid -tel- ol efal-i en niklini ve ol ar-i abh vemetini

16.

Kpek cnnu sebeb-i helki ve alya anu amert

17.

ve numn yulmasnu mcibi ld. yle ki ikr olnur

saavt bsndan nect ve al kermet buyurd. -Allh latfun

bi-ibdihi-1227.

1222 1223

B. 289a/7. // T. 181b /17. ...Beyt: P. 302a/8. ...d-dn 1224 B. 289a/7. // T. 181b/17. Bu satr yok. 1225 B. 289a/10. // T. 181b/19. Bu satr yok. 1226 B. 289a/14. // T. 181b/23. ...sadet 1227 T. 182a/ talik yazl kelimeler yok.

543

1.

ikr-i htimm- Suln yed-dn Keysrev ber-atl-i Kpek ve Teeff-i udr- av ve Avm

02.

n Kpek istl ve istils gnden gne ziyde olurd. Ve vadu ve vadi ve

ba- 3.eddi her sat lem mri rmenini yar-idi. Suln ekbir-i devlet ve avn- aret 4.salanatu ferndan mteellim ve mell olup anu inbis ve cerrtndan, ki heme salanat 5.haretine lla girrdi, mtevehhim old. Bir gn Suln ullarndan bir uln ki ban 6.zebr- il birle rste-y-idi1228 ve mfahay aa eytdi ki Kpek, erkn- memleket 7.ve avn- salantumz b-erimlik ve bed-sretlginden bir bir helk idp vcd asndan 8.adem bdsna gnderdi. Ve simdi ol le iridi ve yle kst ve dilr old ki
9.

alvetmzde lla girben anu tehevvr ve tecebbrinden azm taayyrdeyem.

10.

Gerekdr ki cef

ve tacl-i tamm birle Svs subas Cndr aracaya varasn ve bu

hikyeti bizden iitdg 11.gibi aa diyesin ve becid an alup bunda gelesin. T bu va ve disen define tadm
12.

la. Ol ul, ehriyr- Eyym emri birle bu peym smed13.

dn Candar aracaya iridrdi ve anu

murfakatinde salanat imetinde ubd-bd

14.

arafna gelrdi. Yoldan udmi ilm-in ol

ul smed-dn Cndr Suln

imetine gnderdi. Ve kend ve am araus olunca 15.yolda eglendi, am olca geldi. Kpek venda1229 ord ki Suln
16.

imetine vardu m? cevb virdi ki Benm ne

17.

zehrem var ki sz iczet virmedin

suln imetine varam ve kendzmi anu

1.

muarreblerinden ayam. Ben imden gir siz

etegze yapup mud ve mul-

muaam cenbuz bilrm. didi. Bu neva demdeme ve efsn 2.ol melna od. T an kend ablinden emn ve skn ld. n Kpek r 3.andan emn old. Ol gce anu-in bir ey obet ve iret meclisi ld ve gicen ln 4.geince anula ve araba mel old ve ol midrt ve on ve altn1230 ve aa ve ay yzl 5.ul ve aly aa inm ve isn itdi ki vafa gelmeye. Al-abh n oros 6.seeri ur itdi ve meinler en od, Kpek det-i mahd

1228 1229

B. 289b/5. // T. 182a/9. // P. 302b/6. ...od B. 289b/16. // T. 182a/18. ...ond. Kpek 1230 T. 182a/22. Bu kelime yok.

544

zerine salanat aretine 7.varup Cndr araca Begi bile iletdi ve din kend Suln aretine vrup1231 Cndr 8.Beg geldgin ilm idp an selmlatma-la destr diledi. Destr verildi, ara 9.up ald. Suln haretin dest-i psna iridrdi. Kpek anu cihetinden friu
10.

l-bl ve mumanul-l old. Andan sora Cndr Beg her gn salanat

haretin meclisinde resm-i 11.rfet ve nedmet birle r olurd. Ve Suln afda Kpek cefsndan aa ikyetler
12.

lurd. irul-emr efkr barinde anlaru tedbri Kpek

tedbrinde anu zerine arr utd 13.ki n Kpek iret meclisine r ola ve Cndr Bege olu ie. n s 14.cm a iridre ekp imet idp u dkmek bahnesine ara a ve Kpek
15.

masna hemdemler ve maremleri birle muterad ola. n ara a, ittif

birle l rp yaralayalar 16.ve cihn anu bel ve fesdndan urtaralar. Salanat haretin emri nfidi mcibince n 17.Kpek gelp oturd ve ad- rh bir zamn dyir ve syir old. Ve Emr Cndr olu ip
1.

ara d ve ol cemaat-ile, ki

rdi karr ve avl itmi-idi, dehlzde oturd. Ve aa 2.munar old. n Kpek da ara d, itirm resmi birle Cndr aa ym itdi, 3. kekr vard, cebesi altndan oma ard, diledi ki esere ura. Arsna 4.onup artu eer itmedi. Kpek dnp Cndr Bege yapd. oanh Emr alem lc ekdi 5.ve Kpek siirlerin ald, Kpek yaralanup kendzni1232 cn orusndan Sulnu 6.arb-nesine brad. n arbdrlar an ana bulam ve orulu grdler, ba 7.ve l ve oma birle mtevtir vurup necis cnn ve ab nefsini tenden c ldlar ve derkt-
8.

came aldlar; -fe-utia dbir el-

avmillene alem vel-amd li-llhi rabbil-lemn-.

n anu cnn 9.siccne gnderdiler, Suln buyurd ki anu peld bedenini bir yce yirden aa oyalar afese oydlar
11. 10.

t ulul-abra tef-yi udr l ola. Anu as eczsn bir demr

ve bir drdan aa odlar. Ve ol sebeb-ile ki n Suln andan yet

incinm idi, anu arab ve iyiri 12.ne del ki taarru ve zr lurlard ki and virp defn ideler, Suln abl itmezdi. 13.Ve bir mddetten sora yet peld ve knde add old, destr virdi; indirp defn itdiler.

1231 1232

T. 182b/1. (A 303a/7. satr bandan itibaren bu kelimeye kadar) cmlenin bu blm yok. T. 182b/14. Bu kelime bir sonraki satrdadr.

545

14.

n Suln ol mhimden fert buld, Celled-dn aray -rametllh-, ki

15.

Kpek abi

sebebiyle mazl olup mescd kesinde mutekif olmud, od ve istimlet

16.

buyurup at-hne vizrtdan azl

ve azne-i gir aa teslm itdi1233. Ve1234 hib emsed-dni, ki

17.

idp hib Mheibed-dne virmi-idi, salanat areti niybetine

1.

mevsm ld. Ve pervnelii

nu tavlnden Veliyyd-dn-i Tercmna virdi.

2.

Ve tercmnl bu efsne mellifin atas Seyyid Muammed el-Caferiyyeye

rametullh- erzn buyurd. Ve andan kmurn ve duman ve tr- mesrr ve dmen-i

mal ve mahr 3.ryet-i manr altnda onyaya geldi ve cm- erb birle ibb- urati db utard, -ves-selm-.
04.

ikr-i Vul-i Mehd-i Melike-i Grc be-Marsa-i ayariyye ve ntim1235- Adu Ziff der-Melikil- Yetm der-n Eyym
05.

Bundan din tarr olund ki Beglerbegi Kemled-dn Kmiyr ehriyru

6.

askirini Grci diyrna ekdi. Ve a ve Na adlu lalar ve bir ka pre da lalar

birle fet 7.olundyd. Ve ol vilyet rey ve siphileri esr ve atl oldlard. Ve Resdn Grci
8.

Melikesi Kemled-dn atna eliler gnderp Erzenir-rm araf beglerin

keydinden 9.ve Mool ersini Rm vilayetine dellet itdi didklerinden itir ve teberr gstermi-idi. Ve ol 10.enda dekurluk ve arbet szini araya brakmd ve Melik yeddni gyeg istemidi. 11.Ve Suln Alad-dn ol kelimt- vulat begenp abl itmi-idi. n salanat nevbeti Suln
12.

yed-dne iridi ve tcidrl ve nefd evmir ve nevh

13. 14.

tatna gedi. ehbed-dn mstevf-i Krmn, ki nsi yo-d, bu i itmm ciheti-y-n mendb

maslaat ve kridnde cihn- fnide

buyurd ve olu tufe ve hedy ve

15.

emvl ve tecemml birle revne ld. n baz vilyetine iridi,

ileri cmle dzp r

itmilerdi ve teslm vadesi bza irimidi1236. Bir ka gn da beyy- 16.umr tertbi ve esbb- sefer addi-y-n tevauf itdi. Ve fl-i ferr ve rz-i hmyn birle rat ehrden

1233 1234

P. 303b/16. eyledi T. 183a/1. ...n 1235 B. 291a/7. // T. 183a/6. Bu kelime yok. Ayrca T 183a/6. satrda bataki ikr-i kelimesi de yok. 1236 T. 183a/16. (A. 304a/15. satrn bandan itibaren buraya kadar) cmlenin bu blm yok.

546

17.

ara d ve bir revna ve znet birle, ki Keyubd cn andan nzn ve dn olurd,

1.

Bels- zamn mehd imetinde Suln Sleymn mekn Ferdn nihd imetine

mteveccih old.
02.

n Erzincan marsasna iridi, beret-i vl-i mhedi muaam-iin Sulna

adam ve ula 3.gnderdi. Suln n Kpek dmanu ahrndan fri olmu-d ve dost mevkebi 4.vli aberi iitdi, buyurd ki nevvb ve upalar ki vilyetlerde Melike gedgi
5.

yollara yan olalar, cell ve tam birle istibl lalar ve eryi-i beret ve beetden hi

bir daa 6.ihml lmayalar1237. Sulnu fermn mcibince ehirleri bezeyp din kkleri baladlar. yle ki 7.zhhd- arab- ferunden yz yllk tat andilini baar t zere rlard. Ve bild ve diyru begler ve
8.

muteberler ve serverlerin muaart-

muahhart Melike-i slmu eref-i dest-psi istisdn 9.aleb lurlard. Ve fey- kereme ve vfr- naiminden her direm nir ivana yz dnr bulurlard.
10.

Ve ol inbist ve syili

birle, ki avtin Melike imetinde l1238 itmilerdi, begler fm 11.bad Melike efati birle meml ve madlarn sni ibl- rasl vstas birle able marn
12.

grrlerdi. Ve

Sultn gne gibi ki ufu- mardan ul la, li-i ferru ve ater-i hmyn 13.birle nzn ve dn ayseriyye marasna geldi. Ve bir bezm buyurd ve arste ldlar1239 ki 14cd- adem ahdinden ol zamna degin anu gibi bezm arste kimesne grmemi-idi. Andan
15.

sora n vn yinp id- efr dyir ve syir old ve arfler mest olup mamlu
16.

mamna

gitdi. Suln acle-i vulat ve cre-i alvetine vard. Gerdekde serr zerine bir

mh- bedir 17.r ve l grdi. Ve yet itiydan oln boynna alb bse-i muanaya mel old.
1.

n ziff l olup madna iridi seer vatinde n udret ferrlar

sumnu 2.lciverd nan kevkib abt- menrtndan -ve cealnn-nehra maancrbi birle 3.silp sprmege baladlar. Suln istimmdan sora selaml ofasna up
4.

br-i m buyurd ve salanat tat zere oturup begler ve ekbir-i devlet ve ayn ve erkn-

1237 1238

T. 183a/22. ve eryi-i beret... ...ihml lmayalar. bu blm yok. T. 183b/2. ...r itmidi 1239 T. 183b/5. itdiler

547

5.

memlekete destr virdiler ve ier girdiler. Dkeli imet yirin pdklerinden sora 6.direm

ve dnar firvn getrp nir itdiler1240 ve muribler sz- urrem ve dumniye agz itdiler.
7. 8.

Ve Suln begler ve serverleri falnda nevbahr gibi env l ve cell birle arste ld. Ve sulnu muabbet vedd gnden gne Melikenn ehre-i rdi mhrine 9.ziyde

olurd1241. Ve Grcin begleri ve aznavurlar salanat derghna yz utdlar 10.ve ulu tmarlar ve inm ve ihsnlar buldlar ve mad ve meliblerine iridiler, -ves-selm-1242.
11.

ikr-i tin-i Suln be-Davet-i1243 vruzmiyn be-Memlik-i Marsaya

12. 13. 14.

Bundan din rd olund ki n ayr an Kpek abi birle muayyed idp

Zamand alasna gnderdiler ve vrumler alan begleri orup o askirle m diyrna mteveccih oldlar. Ve irrn ve Reh ve Surc ve Raa ve Rasl-yn
15.

vilyetlerine ve ol tevbia

istl bulup aldlar. Ve biri birine murtib ve etb ve eylar

midrnca tefria itdiler ve evket 16.ve itidr birle rzigr srerlerdi. Ve m ve Diyrbekir ve Reba ve Cezre Melikleri ve begleri orusndan heme yif ve muteriz old1244.
17.

anlaru saavt ve amalt ve nehet

1.

Ve her nu evine her yerden iml

2.

afirvn gnderrlerdi. Ve anlaru zameti ve larn ahd u

peymn birle kend

vilyetlerinden irerlerdi, amm ba evtde anlaru yuv ve yluz yryen 3.sfeh ve Etrki memlik seradlerine mdalet lurlard. Ve bzirgnlara kesbinden 4.ve riyya iden ve ekinden mni ve vzi olurlard. n salanat aretine bu manyi 5.ar itdiler, mellif atas Mecded-dn Tercmn -rametullh-, ki Suln Celled-dn zamannda anlarula 6.marifet ve inbis vard, Suln Alad-dn zamnnda mellif anas Bb Mneccimeyi -anlaru 7.terbiyyetine ve ctlar arna ym gsterp inyet ve efat lurd, ol ve syil 8.birle anlar davet itmege rislet gnderdi ki vara istimlet ve iylet

1240 1241

P. 305a/6. ...itdi P. 305a/9. old 1242 B. 292b/1. // T. 183b/17. Bu kelime yok. 1243 B. 292b/1. // T. 183b/18. // P. 305a/11. ...Avdet-i 1244 B. 292b/9. // T. 184a/1. olrlard

548

mad vechi-y-ile 9.gir Rm memlikine davet la. Ve her an-in terf-i mlikne1245 ve hne ilatler ve altn 10.urlu llar ve ur eyerl uyanlu atlar irsl buyurd. n ol anlara irdi ve sulnu dkldiler ve ilatleri geydkleri oynaklarn pdiler, mbht drnek itdiler ve iliyi
14. 13. 12. 11.

aberini ilm itdi, dkeli sn-i istim birle

vatin yknp b urdlar ve a yidekler

ve iftir ldlar. rtesi anlar ve cmle serverler ittif birle

r itdiler ve eytdiler ki Biz Suln Alad-dn zamnnda ol

15.

memlikde aziz ve mkerrem

ve munim-idk. n ayr an diesi sebebi birle ol

16.

nedndan mteferri old ve ardumuzca

bizi dndrmege gelen beglere nr olup

kstlk1246 nekbet iridrdk. Ol iretden henz 17.haclet ve ermsrlda almuz. Bu adar kstl ve b-edebliler, ki bizden zhir
1.

old, ol memlike ne yz-ile varavuz.

Amm biz bu ala ve velyeti ki tasallu ve taallp birle l 2.itmiz, Suln- lem memliknden ayaruz. Eger salanat menr birle erzn buyururlarsa 3.ki tmar vech birle taarruf lavuz ve her dmana, ki avlet iderler, cn siprl ve a gzrl 4.dir itmeyevz. Ve utbe ve sikkeyi da1247 elb birle mzeyyen ve mnevver lavuz. Ve elbette ve asl 5.erlermz av ve avmna iczet ve ruat virmeyevz ki suln memlikine 6.ve mu melikler memleketine taarru ve mzamat lalar. Bu cmle zerine arar avl olunup evvel sikkeyi 7.Suln adna dnderdiler ve cuma gn1248 atb Suln adn ikr itdi. Direm ve dinr- 8.b mr atb zerine nir itdiler. Ve iliyi ikrm- tamm ve ihr- il ve af-y itid 9.birle Sulna revn ldlar. Ve ol sil birle avfil ve tccr yol ald ve emn u emn memlik 10.ve meslikde hir old. Ve ol diyr u bild, ki vruzmler kminde-y-idi, salanat devleti ati 11.irnda mtebessim old. Ve pdihl ady ve muaddertna alvet ve tarvet ziyde old1249.

1245 1246

T. 184a/9. memlikne T. 184a/14. Bu kelime yok. 1247 T. 184a/19. ...suln 1248 B. 293b/1. // T. 184a/22. ...ubede... 1249 T. 184b/3. olm-idi

549

12.

ikr-i sticd- Mlk-i m ez-aret-i Salanat1250 ve nhizm- Leker-i1251 vruzm ve Tuly n be-aret-i Drus-Selm
13.

n bir a mddet vrumler muhede ve avl ve arr zerine muvabet

14.

gsterdiler ve and ve peymn

salayup hi nev-ile salanat areti ubdiyyeti ilsnda

15.

anlardan yaramaz fiil hir olmad.

Ve iru l-emr vesvs- anns ve telbs-i bls birle

16.

cdde-i avbdan inirf gsterdiler ve aviyet

eynul-ins birle iyn yoln utup

17.

nisyn- u ldlar ve gir meslik ve baada

fesda r itdiler ve yollar kesp

1.

alyu emvlin nehb u rat ve trc lmaa ve raiyyet

incitmege z itdiler.

aleb Melikl-mers ve alan am melikleri anlaru-la murebe ve mutele

2.

lmaa ittif itdiler ve nm neng ciheti-y-in salanat aretinden da istc ve

istimdd ldlar. 3.Sulnu Keml-i inyeti ve merameti ki anlaru anda mildi, bin bahdur nmdr alu 4.etrf- memlikden Malayyaya ve artapert ve blistn ve Mara erilerinden Malayya subas ahre
5.

d-dn Manr Tercmn birle revne buyurd.

Malayyadan yedi gnde alebe vardlar. Melik1252 anlaru istiblini 6.ari-i tam ve icll birle vcib grdi ve Sulnu keml-i afvet ve inyeti mkerremetine dua 7.ve enlar ld. Ve erilere ol adar nzl ve ulfe gnderdi ve tefaud ve taahhd ld ki er u beyna 8.maya. eri andan Bre arafna azmet ld. n iridi, cesir balanm ve esbb ubr mretteb olm-d.
9.

eriler selmetli-ile gediler ve Rasul-ayn yoln utup

gitdiler. umu meliki Melik Manr, ki 10.ol zamnda am erilerinn zam ve ubasyd, ol arada muntar olup ayet nekirn olmu-d. erler suvd keret buld, Melik mler meymene ve meyseresine yesr l old. er ve dilr olup
12. 11.

n Suln erileri aa mli old, n

Manr far- fera ve srrdan eri ve cesr old. Ve Rm cnd vrd birle yemn ve istihr-u yemn ve

13.

14.

ejdehy- demn ve bil-y ngehn gibi revn oldlar.

vrumler rd csslar il-15.-mndan aberdr olup msteid arb ve l olmlard.

1250 1251

T. 184b/4. Bu kelime yok. T. 184b/4. Bu kelime yok. 1252 B. 294b/2. // T. 184b/14. aleb meliki

550

n eri Ras-l-ayndan iki

16.

menzil te gedi ve erip ahrda ond, ngh

vruzmler erilerinden bir blk 17.eri depe zerinde grndi. Bahdur ve dilvernlar ve alplar Bar-i Aar ve bir aanfer gibi
1.

cevn ve arn oldlar. Ve af ve alaylar

ekdiler, vrumler ersi1253 miler mutelesinden 2.gh oldlar. eme-i rde dery-y smb gibi iltihb ve rba geldiler. Ve ks 3.irvi nehbinden ve rn ve nefrler avzndan erenler c ve ura gelp her biri serfirzlda 4.pr Efrsiyb ve dilverlide Rstem ve Shrb oldlar. Ve yet had-u advetden tl ve cidle 5.mteveccih oldlar. Telm u emvc bahr- arb muttal ve mtevtir old. Ol satde mler vrumler
6. 7. 8.

adamtinden ciz olup gir dniserdi. Ngh ahred-dn Manr dnp bir merdne amle ld ve vruzmleri ol yazda b-i hezmet itdi. Ve Rmler ve mler amelt- mtevtire birle anlar mal ve mahr itdiler. Anlardan bir blgi aup Badd

uddna ddiler, 9.alfe Emrel-mminn Al-Mustanr bi-llh -raiyallh anh-ya anlaru muaddemi vrdndan ilm itdiler.
10.

Keml-i meramet ve efat ve fetden avli mrtnda mblaa buyurd. Ve

12.

anlara ikrm ve izz itmege emr itdi. Anlaru

11.

n m ersine afer ve nuret hl old ve ml esbbndan iki erin ellerine girdi. ehbed-dn Zeydir, anu vizrtna mteallid
13. 14.

ve anmet b nihyet vrumler

ki Suln Celled-dn mnsiydi, ol vatin Bereket

olup arrn alasna kimdi. n kend vel nimetin

ndg aberin iitdi, 15.fikretdi ki her yine n bu erden Bereket an hezmet buld, Rm cnibine vara
16.

ve det-i mahd zerine ol haret hevdr u imetkrlar silkinden

17.

munari ola. Ve didi

ki Eger alay Rm sulnna teslm idersem gmnsuzn Bereket

1.

an atnda acl ve erm-sr

olurum ve anu yzine ne yzle baam ve iynet ve

abet raamn kend lm niyesin 2.nice ekem. Ve hem umu meliki Melik Manr ifyla ehbed-dn Zeydir ve Cemled-dn 3.asan Hemednye ulu timarlar ve it ve imlk vad lmd ve mktebet ve mfvet 4.aralarnda mtevtirdi. Ve Melik Nru Menr Melik Manr tertibiyle anlara irimidi, 5.afne birle1254
1253 1254

1255

Nrun sancan

B. 294a/16. // T. 185a/3. ...n T. 185a/21. Menr Melik Manr tertibiyle anlara irimidi, afne birle kelimeleri yok.

551

alaya iletdiler. Aa du lup rdlar, ahred-dn 6.ve salanat devletin alan beglerine m ehlin itiyli malm old. Tamen 7.lil-adr tefl ve techl gsterdiler ve ad- efr ub ve ubda bile tenvl lurlard. 8.Andan ora itirm ve itim ve izz-u ikrm- tamm birle iki feru ictim cemiyyet tefra ulad, -ves-selm-1256.
10. 9.

vid kelimesine mbeddel old ve

ikr-i Feth-i Memleket-i med1257 ber-Dest-i Bendegn- Suln

11. 12. 13.

n Rm begleri m begleri ve erilerine ved idp adrlarna geldiler, ahre

d-dn Tercmn serperdesinde mctemi oldlar. ahred-dn anlara eytdi ki n m begleri1258 le ari birle arrn ve Reh memleketine mutaarrf oldlar. Biz bunu gibi
14.

leker-i

cerrr birle bir i itmedin ve bir memleketi salanat dvn taarrufna getrmedin
15.

mrcaat

lmal yet n ve ayb-u am r ola. Ry oldr ki med arafna

16.

mteveccih olavuz

ve anu muaratna geregi gibi ym gsterevz. Cmle1259 bu ry

17

zerine ittif itdiler ve ictim

gsterdiler. Ve ased ve taaup yznden amiyyet

1.

abesini racliyyet ve frsiyyet cebhesine

balandlar ve Amed arafna

mteveccih oldlar. Ve Suln imetine mektb yazb adam gnderdiler. 2.Ve vrumler mnhezim olup mler arrn ve ol arafun alalar teslminde let ldularn
3.

ve

kendler med feti asdna mteveccih oldularn ilm idp istimdd-in da eri
4.

istediler. n Suln anlaru mektbtn mtlaa buyurd, ol ryi begenp mamidete

marn 5.ld. Ve fil- l buyurd ki Sivas ubas avili Beg ve Niksr ubas 6.Tt cmle Dnimend vilyeti erileri ve Sivs erf erleri yar ve iddet 7.ve hibet-i tamm birle mede mteveccih olalar ve gitmekde tacli vcibtdan bileler. Pes
8.

firvn erler med arafna mteveccih olalar ve b begler ittif-la

muarata mel oldlar. geri 9.medde ecnd ve zd ve eyir almamd ve anlaru eflsi ba med Meliki li
1255 1256

10.

ablinden, ki an- Keyfda mtemekkindi, bir udda

B. 295a/3. ...Melik... B. 295a/7. // T. 185b/1. Bu kelime yok. 1257 P. 307b/10. mid 1258 T. 185b/4. melikleri 1259 T. 185b/7. Bu kelime yok.

552

irimidi ki kkler ve id cevbnda

12.

11.

pencereleri ebktn oparup mstafilar cmeglerine virrlerdi

n-murdl rzigrun gerrlerdi. Bu cmleyle med feti muarat

13.

ve murebet ari birle gibi seng-i rdan

14.

mmkin degldi. Bir brs vardur ki anu her burc bir arat

mretteb olmdur. Andan ayri re bulmadlar ki le ve tezvr ve ulu u ayd dmna ekeler. ttif-la bir gn eriler muar ve
16.

keyd birle anu gibi

15.

maur ve ehr hir u hevnu iltihb zn

17.

bnndan her biri bir kede sykenp dilenmilerdi. Ve

demn muazna eer lurd. Fared-dn bin Dnr, ki ol

1.

erfun Ekrd abyilin

begi ve pvsyd, br zerinde bir arafda durd.

Nired-dn Arslan bin mz, 2.ki ahred-dn Tercmnu nyibiydi ve kifyet ve ecat ve armetde yet hreti vard, zahmetinden rn ord.
4. 3.

br berberine vrup aa selm itdi ve muarat

Ve eytdi ki imetz nieye degin muarat ans

mkbedetin ve muraat avsn 5.ekesiz. Beglerbegi ahred-dn sizle bir a kelime devlet ve kifyet 6.ve malaat bbnda vardur, eger kend emnlerden bir id anu atna ara 7.gnderesin. T salanat devletin begleri, ki env isn birle sen arafua 8.nigern dururlar, ki le vf olalar, malaatdur. didi. Cevb virdi ki kind
9.

vatinde i bu ekil ve retl bir mutemed size gndriserem ki her ne ki ahre

10.

d-

dnden iide gelp1260 baa ar eyleye. Vat-i mevdda fuar onnda bir a bbl-madan Nired-dn aa muntard iler vrup n ahred-dn imetine maam alvet itdrdi ve idi ihtimm1261 birle rn
13. 12. 11.

up ara geldi.

getrdi. ahred-dn

orup izznda mblaa ld ve

buyurd ki Ehl-i al ve kifyete malmdur ki 4.Suln- Aam yed-dn Keyusrev ml u ricl ve evket ve udret birle cmle
15.

seln-i ry- zemnden meknet ve istihr

16.

ziydedr ve h kimesne mlk gerdenki ve ehir

yrn tc bainden anu-la ol bbda

17.

muvemet idibilemez. Ve siz aat bilmek gereksiz ki

n sulnu erileri bu mekna

1.

geldiler, t mad muaal olmaynca mrcaat lsar

degllerdr. Eger Emr

Fared-dn keml-i kifyet ve al ve efkrndan andan din ki ayri 2.kimesne sebeat

1260 1261

T. 186a/7. Bu kelime yok. B. 296a/10. // T. 186a/9. ...- tamm

553

l ide ve salanat aretinden kendzine ch- mrettebet ele getre. Ve gerek-03.-dr ki bu mande kend diryetini irve1262-i mel ereftna iridre. Ve ehri 4.salanat devleti ullarna teslm la. Her mad ve malbnu, ki vardur, salanat aretinden 5.ben uhdeye varuram ki myesser idem, diy l ve idd and idi. Ve mesin ml birle 6.id semini mlml ld. Ve fil-hl yz filri ve bir ey ilat buyurd ve 7.gnl birle ehre revn ld. n id ehre varb1263 Fared-dn bn-u Dnriyeye 8.tarr ld, bni Dnru rusr ol gftrdan glnr gibi zard ve yet 9.beetden her laa aberi mkerrer orard. rtesi ki aly gir yle sss
10.

znndan aup serd-ba ve ov yirlere girp

rht olmlard. bn-i Dnarn1264 11.idi gir Beglerbegi atna geldi ve cevb getrdi ki Ben ehri demr
13. 12.

teslm itmegn arn andan ayri nesne bilmezem ki sulnu ersi fal

apusn, ki ande kenrndadur, urp yaalarn arau gicede mancn iplerini

aa 14.sardam, sulnu ersini br zerine ekem. Anula fet myesser ola. Amm ol
15. 16.

ar-la ki Beglerbegi itdg avl ve arr zerine and ie ki mulefet itmeye. didi. idi ahred-dn imetine geldi ve aber peymn ilm ld. ahred-dn dumn old ve nd idi ki elbette ol nesneye ki avl ve arr ve ahd itdi vef gsterp

17.

1.

na- ahd itmeye, anu murdtn keml-i ihtimm birle itmmna iridre. Ve Melik

li 2.ciheti-y-in, ki n- keyfdadr, drt yz bin ae nal bah gndere. n 3.id ehre mrcat ld ve ikyt ve ayy, ki iitmidi, er itdi. 4.bn-i Dnr ml ve dnr ciheti-y-in ki ol alada emnet vard, idi gir dndrdi. 5.Ve eytdi ki n drt yz bi aa saa teslm ideler, alup and iine 6.oyup mhrleyesin ve dnp gelesin. Andan sora n apu yanup demrleri dklmi 7.ola ve sulnu beglerinin ahd u sevkendnmelerini mlaa lam. Ol vatin 8.ipleri aaa sardam ki ern dilver ve bahdurlar br zerine alar ve madlarn 9.ule iridreler. id pes gir dnp ahred-dn imetine geldi ve li ar
10.

itdi, ahred-dn
11.

Mbrized-dn vil Beg tna vard ve aiyyeyi ilm ve tarr itdi. Mbrize
1262 1263

d-dn

T. 186a/16. Bu kelime yok. B. 296b/5. // T. 186a/20. ...avli 1264 P. 309a/10., Dnru

554

vili Beg ern beglerin ve ulularn r itdi ve ikyt evvelinden 12.hirine degin anlara syledi. Dkeli bu beret aberinden mbtehic ve mesrr oldlar.
13.

ahred-dn buyurd ki neleri var ise ortaya

Cmle begler naddan ve cinsden ve altun gm letinden getrsnler, t id, ki ehirden gelmidr, gsterile ve teslm
15.

14.

olna; t kend mhrin ura.

n gir gele ve ol arfdan rlar mumain 16.ola, ol vatin eriye destr virevz ki her bir dem bir deste b ubu getrp iledeler, endzlar nef atalar ki yana. Ve ol vsayla
17.

fuayl apusna yalar. Andan sora nef1.

mad myesser ola.

Cmle begler nadden ve cinsiyeden ve altn gm meclis letinden neleri 2.vr ise r itdiler. Ve idi ouyup t kend marifeti midrnca ymete utup ve hisb 3.idp andulara oyd ve mhr urd ve gir dndi. Ve bn-i Dinriyeye ta ve tadkle 4.ml-i hli tarr itdi. rtesi siphilere buyurdlar, balar ubularndan yk ayup ol 5.apya iledp yarlard. Ne midr ki yuarudan ar ve zenbrek olar mekile birle men 6.ve def iderlerdi, fide itmezdi. n apunu kemeri ba ubu birle old pk-07.-dest ber girdr nifflar nef atup ule ve irr alanu ereftndan aurdlar. n 8.apu yanup demrleri aaa dkldi ve tadr istitr lminu perde-drlardur, divre perdelerin utdlar. Ve abe ve Zengibr risleri ir- Zengibr ereftndan
9.

ulmet hir

10.

oldlar. bn-i Dnr brdan a kemendler sartd1265, t bahdur ve dilverler cn-bzl lup
11.

burca alar. Siphler arasnda mbderet ve msbaat sebebi birle av ve

12.

mnzat hir old.

Anlaru avsnda burc ve abdanda uran ir erleri aberdr

13.

oldlar ve mealeler yandurdlar,

t mealeyi malm ideler. Grdiler, bn-i Dnriye

14.

teslm ve tafv olan burc ve bedenlerden mancn

ipleri aaa sarm ve i f ve

15.

emnetden ihml ve ynete mbeddel olm ve ol gice hy hy

birle siphiler yip ve

16.

sir gir dndiler. rtesi ehr ayn ve muteberleri dernek itdiler

ve sylediler ve

eytdiler. n bn-i Dnr ehr mufaatnda rkn-i akam bil bb- muaamdur,
17.

mlku mulefetin itiyr itdi. Ve ol avm able birle mustahirdur. Biz n utma ve
1.

tevbi

elmzden gelmez. Ry ve maslaat oldur ki kend rmuzla kifyet1266

1265 1266

T. 187a/5. sardup T. 187a/14. rmet

555

yninden ehri rmet-ile 2.Suln ullarna teslm iderz ki eger ehri1267 murebet-ile fet iderlerse yandur ki degller1268. ehr mumlernden 4.iki nefer kiyi br zerine ardlar t rdlar ki Nyib Nred-dn1269
5. 3.

ol gn bizm cnumza emn ve aytumza mhlet viriser

Begi Bbl-mya gndereler, bir a kelime anu dilinden ibl

olna. n Nred-dn 6.anlaru atna vard, ehr si ve Necmed-dn bin abre ve mancn muaddem 7.Cafer ve da bunca merdm-i muteber r olmulard, eytdiler. Kerem idp vru Malyye 8.ubas ahred-dn ve artapert ubas Sinned-dn Yt ve blistan1270 subas 9.smed-dni alup bunda gelesiz. T mhimmt ve melih bbnda anlaru-la syleevz 10.ve madumz anlara ar idevz. n begler r oldlar, anlar burc zerinde aaa 11.indiler ve apunu bir anadn aup ara dlar. Ve ol begler ki munaa ve mufaa 12.idp grdiler. Ve renc ve taab ve meaatden rlarn ordlar. Begler da anlaru
13.

ikrm ve itirmlarndan ululu ve kifyet rn hir itdiler.

14.

ahred-dn l u lden

ora anlaru makd u mli hulini uhdesinde ve rlar

muman olup inanma-in 15.asem, ki hi evl birle tayr ve tebdl olmaya, yd itdi. n malt ve ibhdan
16.

fergt buldlar ve lvetde ikyeti iridrdiler. Ve Mbrized-dn

vili Beg ve alan 17.begler ve serverleri r itdiler ve aiyyeyi dkeline1271 ilm ldlar. Anlar da ehr
1.

ehlin malibi vefi zerine and idiler. Ve anlaru irdt

mutesnca ccetler yazdlar. Ve kffe-i 2.ayn ve muteberlere a kenrnda bir yir var ki Amed ehlin balar ve ekinleri 3.anda olur, anda emlk-in cmle vr ve teklif dvnndan muf ve msellem olmaa akm 4.vade ldlar. Ve salanat imetinden tmr ve milk ve ilat ve alat vade itdiler. Ve ehr muteberlerine 5.begler kend alarndan terf virdiler ve cnibeyn arasnda l- kll hir old. 6.rtesi her beg kend erisi ve sanca birle ehre girp br zerine dlar ve ilm 7.ve sancalar nab itdiler ve beretler lb liler ldlar. Andan ora cmle salanat 8.sarayna cemiyyet itdiler.
1267 1268

T. 187a/14. Bu kelime yok. T. 187a/15. degller 1269 B. 298a/3. // T. 187a/16. ...Arslan 1270 P. 310b/8. Elbistn 1271 T. 187b/4. Bu kelime yok.

556

ehir alnn va ve erfeden cmlesi gelrlerdi ve devlet beglerini 9.grp imet ve selm lurlard. Ve Suln yed-dnn vel ve hevsna andlar ierlerdi.
10.

n med
11.

nvsindeki alalaru dizdrlar ve serverleri Vaana ve Sveyd ve Aran ve Akl

ve

emniyye, Crmk ve ayr gibi med1272 fetin aberin iitdiler, cmle msraat- tamm birle begler
12.

imetine gelp r oldlar ve alalar anatarlarn ve vuch ve

mahlt deftirin getrp ar itdiler. 13.Begler anlaru anda isn buyurdlar ve mevd cmle birle salanat aretinden md
14.

istimlet virp her birin kend ii ve manb ve

yifi riyetine gnderrlerdi. Hemn 15.dizdrlar ve mustafilar tayr lurlar-d. n ol melide fergat buldlar, bu beret-in 16.mesri ve ul revn itdiler. Ve cmle ve tefl ikyt ve mltemist maall-i inhya iridrdiler. 17.n Suln bu bereti istim ld, d u andn old ve buyurd, bezm-i iret ve esbbn
1.

rste ldlar ve beretler

aldlar. Buyurd ki fet-nmeler memlike irsl lnd, t cmle 2.serverler rremliden behre-yi kmil1273 ldlar. Andan ora her bege bir mektb 3.ve fermn irsl buyurup salanat devleti hevdrlna ictihd ldularna 4.imd buyurup ilat ve at viribidi. Ve ehr alnu emneti vaf zerine her birisi-y-in 5.menr ve mesr old. Ve emr olund ki her ne ki begler ol cevnib maliinde
6.

avb greler, b tefekkr ve tevauf nefda

iridrdiler ki ol bbu melii ve mefsidinde 7.bizden mdn-dururlar diy. n begler mektblar cevb ve uli ve alat ve ikm ve 8.menri salanat aretinden vrid old. Ve ol bild ve beu av ve avmnu glleri 9.salanat devleti mbyaat meyaat zerine muarrer old. Ve h ferdeye mnzaat ve mulefet nevde olan begler Meyfrin ve Mrdn ve Cezre ve Ml ve
11. 10.

mecli almad. Ol

an- keyf Melikleri

12.

ol memleket feti tehniyet-in tufa ve hedy birle ililer beglere

ve Sulna
13.

gnderdiler. Ve kend memleketleri-y-n yeni akm ve menr istediler ve ube

ve

sikke frl-b salanat birle tezyn ldlar. Ve Mrdn ubaln salanat aretinden
14.

Mbrized-dn Cndr sa Beye mufavva ldlar. Ve ol dah sn-i zamet ve keml-i

15.

kifyet

ve armetinden ol mhimme idm ld. Ve heybet ve vaar ve kh- temm

birle salanat 16.devletini nmsn riyetinde mri nihyetine degin ihml itmedi.
1272 1273

P. 311a/11. mid B. 298b/17. // T. 187b/22. ...l

557

17.

ikr-i uhr-i avric Bb ez-Niyet-i Kfrsd ve nif-i ule-i Fitne-i yn berDest-i Bendegn- Suln
1.

it efvhinden yle istim olund ki Baba sak ric Sims

nevhsinden

2.

Kfrsd adlu aabadand, aa mbd-i cevn ve rn-i zindinden

abede ve mrd 3.ikrl sevds banda vr-d. Ve abede ve nrinct anatinde em bend pk ve kire ky- 4.ndirdi ve dim al davet lmada Etrk avyifini ki anlaru ehlimdr yirl al-la mulaat 5.az olur. Bir sehel nesne ki fah-i sefhden ve mft-yi meftundan istim lalar, itir itmeyp msellem 6.utarlar. Ve ol sze al inkr itmezler, meld ve dim gzleri yalu ve gl zr ve teni nizrd. 7.Ve af avz birle sze az lurdu. n bir mddet bunu zerine gedi ve anu daveti 8.bis ol cihnu aratna mil old. Trkler ve Krdler abyiln va ve erfi itid 9.irdt birle aa mteveccih oldlar. Ve ol bild ve diyru muteds old. Ende itdi ki
10.

henz anu

murdnu hengmesi bu hengmede germ olmamdur. Ve anu davetin meclisi

11.

cemiyyet bulmamdur. Bu adar etb birle, ki vardur, eger urca az iderse anu er

dur 12.ve ank fr olmaya. Bir gn ngh if birle Kfrsddan rlet itdi ve al ortasndan
13.

n bedd old.

Bir uzun mddetden onra anu aberi Amasiyya vilyetinde bir kyde belrdi. Mbde-i
14. 15.

linde n ol kye iridi, bir mddet ol ky oyunlarn gdp obanl iderdi ve emnet ve vera- b nihyet gsterdi. Ve azdan odan hi kimsen nesnesini abl itmezdi.

Hemn her 16.gn t tna anat iderdi. Ve ol avm oyuncularna efat ve rafet birle naar 17.iderdi. Ol teverra ve tezehhd birle bir adde iridi ki ol ky erden avratdan al
1.

aa itid itmekde anu murd ve madnu ul oldlar. Eger kimesneye

bir elem 2.ve zamet vi olsa y er-ile avrat arsna bir umet ve ayet de n aa varalard 3.tavd yazb virrdi. Fil-l renc rata ve umet ulha ve advet mveddete mbeddel olurd.
4.

Bu man bir mddet-i medd imtidd buld. n grdi ki ii itiylde derece-i

kemle 5.iridi ve o mrd ve etb ve ey l itdi, pes kyden ara d ve kye yan
6.

yirde bir depe zerinde avmaa dzdi ve anda ibdete mel old. Ve bir a nefer mrd

558

fat 7.mrdlerinden ayri ki anu birle hem-sir ve hem-nindiler, kend atna kimesneye yol virmezdi. 8.Ve yle ihr iderdi ki yemekden imekden be-kll muhcerat lmdur. Ve al1274 ve suszla 9.muberat itiyr lm-d. Ve anu mrdleri her arafda, ki Trkler cemiyyetin 10.idrlerdi, varurlard ve abedeye mel olurlard. Ve afr davet birle al azmetleri zamnda
12. 11.

alasna ve mekdetleri bisna ourlard; t add ki vrizmlere da, ki ol

arrn ve Reh memlikine istla bulmulard, demler gnderp davet itdiler.

13.

Ve Suln ye

ed-dn abi mayi ve meyrln ve fs ve fcrn ve eratde sylerlerdi. Ve brv ve firb ve le birle al kend ve alletleri

ihml itdgin ala cddesine davet

15.

14.

iderlerdi. T avm glleri yet cehletden ol bed ul adri ve

menzileti erefine 16.arr ve vm utd. Bir gn mrdlerinden birini Kfersd ve birini Mara arafna gnderdi buyurd ki Fuln ay fuln gnde bizm iyr ve ihbmz atlansunlar ve bild u diyr
1. 17.

ve

fetine mteveccih olsunlar. Her kim ki bizm adumuz iide ve anlaru-la mfsidler

amnda 2.ve lem al li lnda itid la, an anyim ve emvlde, ki l ola, merk 3.ve mushim bilesiz. Ve her ki mulefet gstere hi ib ve mub itmeyp anu atlinde ihml 4.itmeyesz. Ol iki mrd eyn-sret ve Ehrimen-arat ol pr-i Deccl il ireti birle 5.ol iki vilyete vardlar ve bir cemati, ki azb bild-y-in msteid-i fesd olmlard, nefr u
6.

ir birle iv itdiler. Ve Trk ve Trkmen abyiline ve boylarna r ve v itdiler. Anlar

bir a yl 7.dinden yara ve esbb r idp iret ve iczete munar olmlard. n bunda 8.anlaru ulana iridi, her keden mr u mel gibi arekete geldiler ve eek arus
9.

gibi erre ve eya baladlar. Ve bir muayyen gnde urc itdiler. Ol ky ki ol ekiynu mecma ve evliy ecslarnu menzili old, evde rediler ve ttn gibi avl ve cihta
11.

10.

yayldlar.

Ve ol lan kmi mcibince her kim ki anlaru mddelarna yil olup

12.

anlaru aryimine

peyrev olurd, emn virrlerdi. Ve her kim ki cd ve inkr birle

13.

mubele ve mutele

lurd, ende ve p itmeyp anu helkine r lurlard. Ve

vardua ol feceren 14.sevd ve avn ve ecnd ziyde olurd.

1274

B. 300a/11. // T. 188b/12. al

559

Muaffered-dn Veled Al rgr meyn, ki merdnl

15.

ve kifyet ve ecat ve ld. Aralarnda am

17.

armet birle mevf-d, cemiyyet idp anlaru zerine segirdim

16.

arb ve atl ke-i elm vi old. ibet Muaffered-dn anlardan mnhezim

old ve

Alem ve Nera ve Ratana anlar mutaarrf oldlar. Muaffered-dn Maliyyaya vard, gir eri
1.

utd ve Krd ve Germiynlardan olu leker cem idp yine anlaru

murebetine 2.vard. Gir nd. n iki kerret nuret anlaru old, kst u dilr 3.oldlar ve erler muaddemini Svs nevsine uruna gnderdiler. Ve kendler ardlarnca 4.teenn birle a- menzil lurlard. Svs ubas ve ol erfu begleri cemiyyet 5.itdiler ve anlaru fitnesi defi-in aru vardlar. avric n1275 anlar grdiler, af ekdiler 6.ve terk-i cn idp mtevtir amleler ldlar. Ve Svs ersini mnhezim ldlar ve rrem h adlu
7.

Svsu igdi bas ve bir a muteberlerle utup helk itdiler. Ve firvn 8.ml ve esbb ol

krizrdan ellerine girdi. Anlaru cemiyyetine revna ve yn 9.hir old. n Amasiyya ve Tot anlaru mutedlarnu fesd ve menba-y-d, ol
10.

arafa
11.

mteveccih oldlar. Her kim ki mdfaat ve mmnaat birle aru gelrdi, mazl

ve

mahr olurd. Ol mdebbirler cihletleri bi-l-klliye fesda vard, fil-cmle

12. 13.

vilyetler Trkmnlar anlara tbi oldlar. n Amasiyyaya iridiler, ol cehelen kh ules irtif bulm-d. n Sulna anlaru istlsn ilm itdiler,
14.

itiyundan

ubd-bad cezresine girdi ve Mbrized-dn c Armaanh -rametullh-,15.ki Rm memlikinde diynet ve kifyet ve sn- al ve sevet birle marf Amasiyyanu ubaln aa mufavva lup ol badl1276 fitneleri
16. 17.

ve mevf-d,

ubrn teskn

itmek-in er birle ol arafa gnderdi. n Amasiyyaya iridi, Babay

1.

mrdleriyle avmaadan ara kdlar ve Amasiyya burlarndan aa odlar. Ve ol eryle

ol 2.cemat mubelesine, ki Amasiyya arafna gelp Babaya muntar old, vard ve aralarnda 3.o dr ve gir tl ve cidl old. ibet Armaan-ah ol avric elinde ehd old. 4.Ne adar ki ol mdebbirlere eydrlerdi ki n siz pv ve muteduz rm
5.

etdiler kim-in taaub ve mutele lursz. dirlerdi, fyide itmezdi. Eydrlerdi ki

1275 1276

T. 189a/19. Bu son iki kelime yok. // P. 313b/5. n P. 313b/16. necdl

560

Anu

6.

mam ve maalli andan lradur ki dem olanlarundan kimesneye anu

muaam tna taarruf 7.mmkin ola. Baba Raslullh dirlerdi. Ve mecmi er u vrat ve olanlaryla rup sye 8.ve lca aru gelp sava iderlerdi. Ve gnden gne anlaru ii teud murdda tera 9.ve izyd bulurd1277. Suln ubdabddan tevtr birle ula ve msralar gnderp Erzeni efrn mufaat iden erileri aleb lurdu ki mulifler sivd tevtir-i
11. 10.

r-rm

eyym birle

ibrm bulur. Eger tzde anlaru fitnesi define ym olunmaya, hemn ki pdihlu 12.tat ve tcidarl serri ayadan der. erler tacl birle alt gn Erzenir-rmdan iridiler. Ve Svsu cebe-nesinden olu esli er alna uladurdlar.
14. 13.

Svsa

Ve bir gn

bir gicede andan ayariyyaya iridiler ve urcu kemmiyyet ve keyfiyyeti tai-y-ile

15. 16.

istikf ldlar. Ol mudler rehri vilyetinde Mliye yazsnda mctemi olmlard, ve mecm oyunlar ve yllar ve avlar birle muabeleye gelmilerdi. Emr Necmed-dn
17.

Behramh

ve ahred-dn Grci olu ve ulfeci Firenkler ba Fardaaly1278 bir blk

1.

er birle aravul gnderdi.

Ve ulu begler ar eryle anlaru ardnca gitdiler.

Ngh beglere aber iridi ki 2.avric azmi oldur ki irte mlt tl olalar. n bu aberi istim itdiler, 3.aravul beglerine tevtirle aber irsl ldlar ki eger avric hir olmaz-ise siz anlar 4.isteyp iler varmayasz ve tevauf lasz. T ittifk birle anlaru-ile tel olna. rtesi leker 5.cmle mselli ve mlebbis r olup leker-i cirr vline munar olmlard. Ngh avric
6.

ersi leker zerine licm-rzn dkldiler. Evvelki afda

Firenkler urmu-d ebt 7.gsterdiler ve avricu lc ve o anlara eer itmedi. yif ve yib gir dndiler ve bir laa 8.eglendiler. Gir amle ldlar. n ol kertede bunlardan sstl ve kesl grmediler. Ol 9.vsa birle sayileri tre ve gzleri re old. Suln lekerin grhlar n anlaru
10.

l ve mizclarna iil buldlar, anlaru pside dimalarna ve

bhde sevdlarna ilc r 11.omalar ve keskn llarla tadm itdiler ve bir ik amlede avricden drt bi atluy
12.

alef-i imr-i abdr ve mua-i grz-i girn ldlar. Ve o

13.

mdebbirler balar aup deve ve aru

ve avrat ve oln arasna girdiler. Ve yi

1277 1278

B. 301b/13. // T. 189b/14. buld. P. 314a/17. Fardialy

561

yp br idinp anu ardndan o atarlard.

14.

Ve at yy ve o birle eri aaca mlard.

15.

Sulnu erisi her arafdan girdiler ve ol ar

ve avrlar ol keferen lerinden

16.

giderdiler ve anlaru ictimn iftira mbeddel ldlar.

Ve anlara t-i b-dir urup

17.

Ceyn- vn ol hmnda revn itdiler. Ve yigit ve pr ne ib ve mb mecmsn rdlar. n ulu iridi, aravul begleri ii ir itmidiler ve iki

almadlar,

1.

yanda

olanculardan ayri kimse diri omamlar. n begler ve ekbir li eyle 2.grdiler, liler ldlar. Ve salanat aretine isticl birle ud gnderp devlet muliflerin
3.

ve memleket mnzlerin nekbeti aberin ilm itdiler ve vricu avrt ve eflini

ams-i 4.ifrzndan onra erye smet itdiler. Suln ol beret istimndan beet temm hir 5.itdi. Ve bir a zamn vrd ki pernl ve melletden tadi ve dostin ve istim- 6.aniye r itmemi-idi. Buyurd t nevbet-i beret aldlar ve bezm-i lem- efrz mil-i nevrz 7.arste ldlar. Ve uraf ve nedem ve urafy r itdi ve gnl ve murn birle erb- 8.eruvn n ld. Ve fetnmeler bed-vhlar kesri-y-in erf- ve nev-yi memleket ve cihn serverlerine 9.irsl ldlar. Ve ern beglerine istim ve mrt ve al ve terft erzn lup
10.

ve buyurd ki erlere numn ve evnlar ve meskinlerine destr vireler, kendler

11.

mcerred

dergh- alya gelp dest-i bs-i mcedded lalar. Emr-i nfid mcebince
12.

erlere destr virdiler. Andan

ora begler dmanlar iln urlarna gmp salanat

devletini kmuranl 13.eflkine iridrp pdih derghna mteveccih oldlar ve dest-i bs-i eref-i hudyign birle
14.

sadet-i kmurn buldlar. Ve terft ve emlk ve avf- n-

mar birle st mevr ule iridirdler1279.

1279

B. 303a/4. ...ves-selm

562

15.

ikr-i htimm- Suln ber-ntiz- 1280Miyfrkn ez-aba-i Temellk-i Melik Gz beSebeb-i Br-i etr-i Manr -Narallh-tel-1281
16.

n Suln yed-dn Keyusrev bin1282 Keykubdu yet-i sadeti ve ryet-i

17.

salantn far- ferr-i ilh ve keml-i

esbb- pdihden semek-i semmk ve trek-i

1.

eflkde efrte old ve memlik ve bild, ki

Suln Alad-dn Keyubd -

anrallhu burhnehu- hkmindeydi, msadet-i sadet-i ebed ve muidet-i 2.inyet-i

sermed birle dergh ve dvnu kitb ve erbb- alemi taarruf evresine geldi. Ve mlk-
3.

erf ve gerden-kn- eknf rabete ve rehbete keml-i u ve nihyet-i udan

balarn anu 4.iati une ve ayalarn anu inyd dyiresine odlar. Ve avn-i icll ve zemn- iblinde riy 5.sde ve id-i devlet fersde ve meslik emn ve memlik skin ve azyin-i barugn gibi niam- b pyn 6.birle men ve kh ve ebhet mnend-i devlet rz efzn olmu-d. Navet istin ve evket istil an 7.aa bi ve mari ld ki amm- kirm ari zerine, ki seln r u fermn dehn- 8.dehr diyeler, etr-i Manra menr buyura br u manc ryta hevy- lem ser-firzldan pervne vire. 9.Ve anu kmi birle l- seln-i Rm oldur ki Melik Miyfrin mliki ve Mardn atna mlik ve hir olalar. Anlaru bir mddet aberi ve selm gelmedi
11. 10.

ol araflaru mlk ve

bu tevl mutesnca fermn askir

12.

ir-in memlike infd buyurd ve aleb ve Ml

ve Mardn ve Cezre mlkndan

13.

askir ve imeti ve selm alep ld. Melik Gzye ikyet-i

dinden malm olmu14.

d. Baret-i sb ve azmet-i nfid yninden kend iin tedrk

ve telfsine ym
15.

gsterdi. varuzmleri, ki Rasel-ayn marekesinden urtlp Badd arafna

dmilerdi

ve al-Mustanr bi-llh -Rametullh- nvzii birle muteid ve mutam olmlard ve anlaru

16.

addnu sivd Bereket an Suln Celled-dn -rametullhi- yegn-d ve

17.

rste erler

birle irz arafndan anlara mli olmd, keret buld, davet itdi. Ve
1.

Kermn Etrkini

ml ve aml birle ati aydna ve musadet ve muadati

1280 1281

B. 303a/5. // T. 190b/7. // P. 315a/15. ...Melik... B. 303a/15. // T. 190b/7. Narallhi tal kelimeleri yok. 1282 P. 315a/16. Bu kelime yok.

563

dyiresine getrdi. Ve anlaru mddedi 2.birle vi ve muteid old. Ve ende ve br ve mancnlar ve irdalar itiyn, yle ki 3.erbb- arem ve kifyet ryi mutes ola, tadm ola ld. Ve msteid kruzr ve emdi-i 4.bkr old. n Rm memlikin erleri mid uddna vardlar ve m ersi Melik-i
5.

muam ihtimmnda anlara mli old ve salanat derg kmi mcibince Meyfrin

arafna 6.azmet ldlar. n iridiler, ehr evresine ondlar. Her gn iki arafdan mutelet 7.ve arb olurd. Ve ierden aradan olu al telef ve helk olurlard. Vat-i
8.

azm yamr yb seller revn olurd. yle ki Rm ve m erleri araa-i seylb 9.olup

vara-y ilbe derlerdi. Bu cmlesi birle her gn te-i arb efrte ve ryet-i an ve
10.

arb efrte olurd. Ve h l birle iki ern mad ve mutlibleri mevcd olmazd.
11.

Bir gn Melik z af arste lup alb ve cen dzetdi ve aflar vruzm ve

Germiyn 12.Etrki birle mer1283 murebete ad itdi. Begler ve Rm askiri atlandlar ve m erlerine da
13.

ilm itdiler. Mecm masli olup marekeye geldiler. Ve suln

14.

erlerine muli oldlar. S olda

Ml ve Malyya lekeri ve ol olda cad-dn

15.

Ynus -rametullh- ve b Dnimend1284 begleri

ve erleri urd. Ve Grci ol

ahred-devle Firenklerle aravula ve Melik-i muam Mbrized-dn vil 16.Beg tibde urd. Ve anlaru arafunda s olda vruzmler ve olda Germiynlular ve Melik 17.z ve Bereket an tibde urd. Evvel vruzmler amle ldlar, Rm erlerin ol oln
1.

getrp

adrlarna degin getrdiler. Ve Rmler ersin sa ol da hamle lup 2.Germiyn Trkin ve Melik ziyi anda rna degin srdiler. Ve sl gibi nlara 3.oyrudan dze revn old. Ve cidlu cami ylland ve tlu sari ulelendi. 4.Ve cenk erenlerin grz bminden merg-i nul-mfredb mareke dilrlerin arbeti savetinden 5.kell l vzr ve ayu ald. Ol letde sil- girn birle bir a- yigern at zerine binp 6.elinde s Melik z albinden Rm ve m erlerine aru yridi. Temurt adlu ahred-dn
1283 1284

B. 304a/6. // T. 191a/14. ...idp B. 304a/9. // T. 191a/17. ..ilin

564

7.

Tercmnun ul aa mukbil vard ve bir arb-ile an atndan yire drdi. Fl-l 8.Melik

zi ersinden bir atlu segirdib geldi ve atndan inp ol den atluy bindrdi. 9.Ol ad ve ol at getren, Temurt elinde dutsa old. Atnu ardna alup albide1285 vil Beg atna getrdi. n Melik-i muaam ol duts grdi, Arap dilince 11.vil Bege ol duts Baa bala. didi. Mbrized-dn ord ki Melik ne
12. 10.

Mbrized-dn

buyurur? cevb virdiler ki Esri iltims olsun. Fi-l-l n Melik-i muaam

lur. diy. Mbrized-dn eytdi ki Melike fid

13.

imetine teslm itdiler. Melik-i muaam ekbir ymetl ilat 14.ve terf ve taz at buyurd ve atlandurup kend yanna getrdi ve arn ord
15.

firvn nvzi ve bers gsterdi. Ve

mult ve mulft ora ana Melik z 16.ersine var, diy destr virdi. n ol svr Rm ersinden Melik az ersine erleri adrlarna davet itdiler ve ava ve hc od
17.

ulad, vruzmler Germiyn

1.

skin ve mid old. Bir

zamndan ora Meyfrinu s bir a muteberleri Melik iden 2.rislete geldiler. Melik-i Muaam ve Rm begleri Suln brghna r oldlar ve 3.ittif-ile n grp abrn istim ldlar. Eny- ukem yannda n Melik-i Muaamdan 4.ol Temurt elinden den ve esr olan atlu lini istikf ldlar. Den Melik 5.ve ol esr olan stdud-dr-imi ki ilat giyp Melik-i Muaam imetinden Melik z 6.ersine vrd irdi. -Nerca il m knn bi-adadi-: ve ahbnu risleti zbdesi Melik zi 7.imetinden buyd ki Melik zi mecm mlke ve beglere imet ve selm lur ve maall-i ara 8.yitrr ki ben heme salanat aretin il ve ubdiyyeti alasn cn ulana 9.germiem ve merm arndum Muaffered-dn h- rmen Melik Eref -rahimehullh- da merhm Suln
10.

Alad-dn havadrl iyesin uret ve mean yle ki lem alna malmdur,

cengine 11.gtrrd. Ve ol eref birle cmle seln-i rzigr zere mye-i mbht ve pye-i iftir buld.
12.

Ve ben da bu r buada kendzmi ol atebe-i erfen kemne

1285

B. 304b/5. albde

565

bendelerinden bilrem. Eger pdih- slmu

13.

r bu ulndan idd ve asd1286 birle

infil buld-ise badel-yevm itilf- edvr birle mam- 14.itir ve istifrda uraym. Ve her ne vech-ile ki buyurursa armet edsna imet gstereyim. Ve eger 15.ehriyru ara olsa ki bu ehri benden ala, elbette bir ayriye da viriserdr. Ol imet ki1287
16.

kii

idecekdr, bu avli yerine getrsin. Bir ar zerine ki etr-i manrn ama buyura ve nice glleri
17.

asta ve beste la. H ferde ol kiiyi begenmeye ve bed-nml l olup

1.

eydeler ki Rm

suln vehm ve l- n-avb bir derv evine ad itdi diy. Ol

rriyet mehebinde ve mrvvet 2.eratinde km mar ve macrdur. nallhu -

tel- ki bu ende-i n-pesenddeden inn 3.azmet maf buyuralar. Ve ill ben kend
adm evim-in cn fid idiserem. diy. Bu maltu 4.ensnda Drl-ilfe imetinden da bu mende ad iridiler, Sulna ve muarta
5.

gelen Meliklere ve beglere akm getrdiler. Ve anlar ol

muteleden -ve in ifetni mine 6.l-mminn etatal fe-eli beyne-hm- mutes zerine nehy buyurdlar. Melik-i Muaam
7.

mustarabet-i cinsiyyeti sebebi ve ilfet

brghnu kmi ve ireti ve Melik zn taarru 8.birle Melik1288 arafna myil old. Ve salanat devleti beglerini sz-ile evke getrdi ki 9.bu yl bu tli mevf ideler, t gelesi yl vech-i ceml ve asen birle malb-in ule 10.iridreler. Sulnu begleri ol sebeble ki yamur ve amurlar olundan 11.direnmege meclleri yo-d mulaaya r oldlar. kend reyi ve niyyeti vefi 12.zerine anlaru mecmna and virdi. Ve Melik-i Muam ve Rm Beglerini ve ilileri kend-13.-ler alup ehre iletdiler. Ve avli ve mcery ide ldlar. Ve Melik zye da Suln aretin
14.

imeti tadmi zerine, ki iltizm

gstermidi, and virdiler. Ve ittid ve imdd mbyini 15.tecdd birle temhd ve tekd buld. n ililer Suln ersi ordusna muvenet
16.

ldlar ve ol nesne, ki v olmu-d, ikr

itdiler. rtesi erler g ldlar iki 17.onada mide iridiler. Salanat devletin begleri ve ulular Melik-i Muaama bir onul, ki
1.

anu menzileti ve rtbetine ly ola,

1286 1287

B. 305a/10. // T. 192a/2. ...tarib B. 305a/13. // T. 192a/5. // P. 317a/16. ...ol 1288 B. 305b/5. // T. 192a/13. ...z

566

salanat sarynda tadm ldlar. Ve firvn1289 begler ve erleri 2.Malyya marsasna mteveccih oldlar ve salanat aretine ilm- ay ve meli ve idrk malbun 3.r sebebi birle ni1290 ve tevf ve ter olund, irsl ldlar. Suln cevb gnderdi ki 4.ir- maall-i able vul buld, yandur ki beglern mrcaat bir malaatdan l olmam 5.ola. Eger bu yl amli alep perdesinden ehre gstermedi-y-ise midr ki ferr-i devlet-i 6.fezyinde, birle sl aynda mud be-kll l ola. Eger gerekdr ki erilere destr verile ki 7.evl evine gideler ve kendler yar ve tertb-i kr u b-kre mel olalar. T n evvel-i 8.bahrda anlara mektb ve akm irie, b-tealll ve teksl imet-i iemta mteveccih o-09.-lalar. Begler ve ulular aem-i manra destr virdiler. Ve Mbrized-dn1291 anigri
10.

ve Veliyed-dn Pervne ve Cemled-dn Ferru Lly stdud-dr ve ahred-devle

11.

ve Veled-i Grc ve

emsed-dn vce Mesd, Suln imetine mteveccih oldlar. Ve

eref-i imetine iridiler ve elf- 12.kerem ve enf- niam- hneye ma olup ve kes ve libsdan behre-i kmil anlara mutevl old.
13. 14. 1292

Andan Suln begler kend vaanlarna tevecch lmaa iczet buyurd ve kendzi

ahrd-devle birle Analiyya lana azm itdi. Ve ar ve iret mesti ve bde-i pr15.

seyyie, ki o

iler ol cihetden defatdan esfele dndi, itil lurd. Ve n- mey-i

erguvn birle dd- 16.eyym- cuvn virrdi, -ves-selm-1293. ikr-i 17.ud-i Fetret der-i Memleket-i Rm ve Hidem-i avid-i Revna- Salanat- Hkm-i ferdgr ve Snnet-i Perverdigr -Celle Cellh-1294
1.

-Tilkel-eyym ndvilh beynen-nsi- fermn mcibi zre cd-i kint

ve ibd- mevcdt ve tamz-i 2.ynet-i dem ve te-i abyil-i mem ahdinden ol cmle

B. 305b/15. // T. 192a/23. ...pkeler ekip rler dilediler. rtesi Melikl-muaam m erisi-y-ile aleb arafna ve suln 1290 B. 306a/1. // T. 192b/3. ...olup 1291 B. 306a/8. // T. 192b/8. ...vili 1292 B. 306a/13. // T. 192b/12. // P. 318a/13. ...Grciol... 1293 T. 192b/15. // P. 318a/15. Bu kelime yok. 1294 B. 306a/17. // T. 192b/16. ...ve amme nevlh

1289

567

zerine infd ve icr bulmdur ki 3.her zu encm ve her nuset fercm ve her devlet ubt ve her avlet kebt ve her 4.amel hisb ve her vilyet nihyeti ve her ftianu temi lem-i kevn-i fenda ve mene-i ecsm u 5.ecsdda muarrer ve mesnn ve arn ve hemdem-drrler. T n ahb- fikret-i b ve erbb- tedbr-i 6.yib ki anlaru hlin ehresi -inna f like le-ikr li-men kne leh albn 7.ev els-sema ve hve

ahd- zveri birle taall ve tezeyyn bulup avb- umr ve avtim-i amlde 8.naar lup
yllara ki cihn- n-pyidru ve envr- sipihr-i addru yceligi ve alal 9.ve ayl ve esrikligi ve ulh ve av ve atlus ve acs ual mzn kefesinde
10.

ve ehl-i red ve
11.

ferheng-i itibrnda vezni yokdur ve anu sadet ve evetine ki gerdi-i perverden ve devern- er-i sufl, nvz- mr-i berdzdan ittif de aa ittik itmege yaramaya. Beyt:
13. 12.

gerdn

itimd ve

i byed nze ve nle i ibl va idbr

Ki t ber hem zen dde ne n bn ne n bn

14.

Ve heme himmeti kesb-i sadet-i ebed ve siydet-i sermed zerine marf itmek
15.

gerek. Ve um-

dnyvden biraz tecennp lup er- evb- ub ve iktisb- zd-

med in, ki perverdi-16.-kru rs anda dercdr, cehd gstermek gerek. Ve tecebbr ve tekebbrden ki brigh- 17.kibriynu nidsdur, ir- lzm bilmek gerek. Ve mebn-i nk nml, ki kendden
1.

ora cihn- fnde b alsardur, tazm emir, li-i efat

kffe-i aly birle messes 2.ve mmehhid lmak gerek. Ve avdi-i rigrdan afil olmama gerek. Zr ki sipihr-i giriftr-
3.

rzigr- cf ve addr- Rm memliki

sulnlarna, ki ncm- sumn-i cellet ve rucm-i eyn-i 4.allet ve abvetdiler, ol bvefllar ald, ki kimesne mhede itmemi-idi. Ve ol 5.memlekete ki arvet ve imret ve naretinden gl-zr- riy- cinn heme ayretde gar- ara 6.olur idi. Ve rvn anu cyibr- zlli arafnda serv-i srr ve imd- d ve ubr olur-d ki 7.b-arbl ve ne mehbet salanat nms ehbna tadm ld. Ve nice drl tezelzl ve inti 8.ve tekeddr ve itir anu avid-i muribine yol buld. Ve nice ar birle tayr ve tebdl aa

568

9.

muteari old, ki her vait ki1295 baar- baret birle aa naar lalar, ret-i azn birle bu

ebyt 10.oyalar ki maz vaf- lde buyurur. Beyt:

11.

Encki bden dilistn bdstn der bstn

d kerek ve rbe r mekn d kf kerkes evan

12.

Ber cy- rl ve cm- mey kr n nihd-estend-pey

Ber cy- enk ve ny- ney vz rest vezan

13.

y cyi yed a merv od n muruv

Cy- ecr kred key cy- arb kred sicn

14.

Ve bu l birle itibr ve inzicr bula ve izzet ve afletden tecennp la. T ch

sevmeklik chinden 15.urtlur. -Ve taim bi-ablillhi ceman- kim bendine yapup ay lem irfn- cihna cihn gele 16.ve Kabe-i ta acc adnda hd-i sadet ve dyi tevfdan ibu nid beretini cn ula 17.birle iide ki. Beyt1296: Dil tki dern zindn urb-i n ve n bn Yek zeyn-i h- ulmn birn- t cihn bn1297
1.

Cihn ki ender ve her dil ki yb pd yb

Cihn ki ender ve her cn ki bn dmn bn

02.

Der ger cme-i p ze fale sn yb

Der ger ne-i sz zadile sitan-i bn

03.

Zara ehvet ve kne br tzn spes d r

Eger dv mlk ybi ve eger ger k ebn bn

04.

zid -tel- uvend-i1298 am, dr-y muaam llullhi fil-lem, yed-

dny ved-dn, nra 5.l-uzti vel mchidn, Suln Murd bin Meemmed bin Byezid anu fer-i devlet cihn-ry ve itidr- 6.ve avlet-i dmen-fermy birle ry- zemn

1295 1296

P. 319a/7. Bu kelime yok. B. 307b/2. Ebyt 1297 P. 319a/16. ...beyt 1298 B. 307b/7. // T. 193b/7. ...gr

569

skinlerine dde rh- bn ve slk- cdde-i ta-i yan myesser 7.lsun. Ve Rm memlikini adl-i mili berekt birle heme mamr ve vdi-i rzigrdan man 8.ve maf lsun. ikr-i Va-i ta-i Erznir-Rm ve stl-y Leker-i Mool ve ydet ve hlk- Skinn n Diyr
09.

Ftia-i vehn-i ve muaddime-i futr ddmn l-i Seluu muad ve munm

10.

ve maliinde old ki

n ermn Noyanu mizcna efl yol buld. Ve lan

11.

haretinden bir mddetden ora

sipihdrl ve serlekerlik ve siph- cihngr zimeti

12.

Byya virilp orc ililer1299, ki

geldi, kend bzrnu revna ve revc ve asd ve

13.

idd- ergm ve illi in dilerdi ki

devlet-i hirede nmu ve yz y l ide. Ve

ebedez-zamn ol serfirzl birle imdd- bende-14.nvzl nu evld ve afd handa lan aretinden mil ve mtevl ola. Otuz bi
15.

atlu Tatar bahdur ve nmdrlarndan

16.

itiyr itdi. Ve Erzinir-rm arafna, ki mmeht- bild old.

ve ur- Rmdandur, revne

n iridi, mancnlar ve ardeler etrfnda urb atdlar ve

17.

gice gndz -y
1.

mbrem gibi demdem atlurd. Ve olu al ierden ve aradan

telef olurd.

Subas Sinned-dn Yut ve Frenk ba stanikos1300 alebe eriyle ehirden 2.ara up am dilverlikler ve bahdrllar gsterrler idi. yle ki Moolu begleri 3.ve bahdurlar anlaru ecat ve af-dlliinden acebe alurlar-d. Bu let zerine bir mddet 4.iki fer arasnda muvelet ve mutelet v old. Ve eger ehir nyibi eref1301-i Devnn ir
5.

ve iyneti ve ol kfir-i nimet mekr-u deneti olmasa-y-d imkn var-d ki Mool

begleri 6. hcm nefretinden muart terk idip gideler-idi. Ve bunca bi bi demi-zd anlaru
7.

keskn lcndan emn bulalard. Lkin ol nkes dn ol sebebden ki Emr

Sinned-dn 8.-rametullhi- birle aa ulm itdrmeyp i ve adevnna mni olurd ve hi bb-ile ulm 9.itdrmeyp medal ve mecl virmezdi. Ol kneden ki snesinde vrid-i

1299 1300

B. 307b/16. // T. 193b/14. iliyle B. 308a/6. // T. 193b/20. // P. 319b/17. stios 1301 B. 308a/9. // T. 193b/23. Bu kelime yok.

570

afiyye birle By-yi

10.

Noyan1302a mektb ve d gnderdi ki Eger bize ve etb ve

11.

eymuza cnna emn olursa

ve bu bbda By Noyann imetinden ahd nme ve

dest-i a gelrse dn iinde bir burcdan, 12.ki anu mufat bize mufavvidur, eri yuaru ekem. T aa inp ehr apularnu kilid-13.-lerini uvadalar ve apular aup ehre gireler. Ve anlaru malb uliyle dmen menkb ola.
14.

By-y Noyan, Devnn iltims

15.

mcebince mektb gnderdi. Ve aa adem ve aem ve av peymendi Ve ol avl zerine km virdi. n id ehre mrcaat ld, Devn
16.

birle emn virdi.

mektb od, emn fri old. Ve

17.

gcelerden bir gcede, ki furat bulmud ve Bayc-y

Noyan birle avl ve arr itmidi, iki

1.

yz nefer tamm sil bahdur burca ekdi. Bahdurlar inp

apulara segirtdiler ve
2.

az al baltalar ile ehir apular kildlerin uvatdlar. Ve Mool erisi, girmilerdi, hir oldlar ve ehre girdiler.

ki pusuya

Emr Sinned-dn ve stiksa 3.aber old. eri-y-le gelp Mool ersine mubil oldlar ve keskn llar ve nacalarla ve anlaru-la 4.mutele idp seyl-i revn itdiler. Ol gice iki arafdan ol midr an dkildi ki 5.adde ara gelmeye. n irte yri aarup h ater anula g- munr- sumandan 6.peyd old, Mool ehre opolu olup bel m olmu-d. Begler ve siphler cnlar 7.terkini lup lc abalarn mukem utdlar. Ve ol midr cenk ve arb ldlar ki 8.ba ehdet derecesine iridiler, ba kemend-i ill ve srbendine giriftr oldlar. Muaddart- 9.muahhart- arm- mem, ki far- ceml ve keml-i dellden mh nigh lmazlard ve yet-i iffet ve nihyet-i 10.ismetden siye ve Meryeme, ibdet ve diynetde berbarl gsterrlerdi, tepsermi uda,
11.

yanm ciger ve yrtlup

12.

mecr olmu rusr birle her n-maremi b-ram elinde esr olmulard

ve erf vau
13.

efl-i ve evld-i mihrubn dyeler ve cn-pervernlar kenrndan muhnet

opra ve
14.

meellet an iinde ar olmlard. ve ma ol bel ve dhiyen hevlinden sekert- mevt o ra let ve yigrek sat olm-d. Ve nle ve feryd znhr

nez ve

15.

knbed-i

devrndan1303 gemidi. Rz-i rsteyz gibi h kimesnen amaa ve urtulmaa 16.mecli

1302 1303

P. 320a/8. Nevne/Noyn B. 309a/6. devndan

571

yo-d. -Yevme tefirrl-meru ahi ve mmihi ve ebhi ve ibetihi ve benhi- leti ayn olm-d.
17.

n eri nehb- ratden ferat buld, ellerini esr utma uzdup er u avrat ve
1.

z1304

ve olancular tell ve tesr zincirlerine ekdiler ve ara arp blarn ve

grkllerin 2.seip gzn ldlar. Ve By ve Mool beglerine smet itdiler. Ve gir alanndan d unlar, ki 3.ehl-i anat ve renberlerdi, seip tasm itdiler. B ey ve dnimend ged ne ki vr-ise mfterlar-04.-dur diy ldan gerdler. Ve aly ar b- minet ve seyl-b- mubete aldrup yzleri opr 5.zerine, azlar olu an, adem kiverine gnderrlerdi. Ve hi kimesne ama ve als endesi 6.musavver ve myesser olmazd. Ve ahr od anlaru mihr ve efatleri urmetini ferzend-i blendden sipend-i bur
7.

gibi yile virmidi. Emr Sinned-dn Yut ve olun ba ve aya au a meydna 8.iletdiler. Ve

emvlini esbbn ve meclis leti ve altun ve gmi muraat aznesini meydna arup
9.

By inde rmen gibi ya odlar. By bir andal zerine oturup Sinned-dn oluyla r itdi. Ve andan sual itdi ki n sen bu midr ml ve azne vard, nn eri utmadu ve bizm gibi dmanu fitnesi define arf itmed? A ae ara gn
13.

10. 11. 12.

in alard. Sinned-dn cevb virdi ki n ml sana rz olsar-d,

14.

an taarruf

itmek aan myesser olurd? Fil-l buyurd olun atasna aru ehd onra atasn d perdt itdiler. Ol cenkde Mool beglerin
15.

itdiler. Andan

her birin ellerine kenc

yegn ve esr ve ml ve mev girdi. Bir a gnden 16.ora Moan yoln utup gitdiler. Ol letde sulnu erileri Erzincna iridi 17.n iitdiler ki Mool erleri ErzenirRm aldlar ve ol diyrda deyyr omadlar diy,
1.

fil-l bu fcia aber inhs-

in salanat aretine id revn itdiler. Ve ol aber 2.istimndan tamm mellet ve peranl sulnu rna yol buld. Fermn ve mektbt 3.dr old1305, erileri vaanlarna gitmege iczet virdiler. Ve mecm begler dergh- imetine 4.r olalar t meveret ve

1304 1305

T. 194b/6. Bu kelime yok. B. 309b/12. // T. 195a/1. ld

572

ittif birle bu reziyyet tedrk ve telfsine, ki memleket ve salanatna

5.

yol

bulmudlar1306, ym oluna. Begler salanat areti imetine iridiler ve ol tedrk ve tedbre mel 6.oldlar. ikr-i stidd-i Suln yed-dn Keysrev ve cret-i Leker-i Mool ve Cem1307-i Zam ki der-Kse Rz-i Pensenbih-i Dehom-i Mh- Muarrem-i Sene-i d ve Erban ve Sitte Mie Ry Nmd
07.

n erkn- devlet ve avn- memleket salanat brighna geldiler ve eref-i dest-i

bs 8.idrkinden ora alvet-i meclisde oturdlar. Suln her birin fikret-i avr asebince
9.

ve malaat- ayii zerine lnca istiret buyurd. Ol mubet ve reziyyet

10.

bbnda

ve Mool erileri avletinden devlet ve memleketde vi olan rane siddinde anlaru-ile

11.

meveret ld ve buyurd, t her kimesne kend fikrine bu die definde ne gelr ise
12.

pde

lmaya. Ve ol nesne ki mlhem ola, iln ve ihr lzm bula. Ve ol am

13.

vanu tedrik

ve kifyetini vcib bile. Ulu begler, ki rdednl ve b-endelik ve

tefekkr-i yib birle 14.sermede-i dehr ve zbde-i eyym ve ar olup tecrb-i rzigr birle -

al itilfil-leyli ven-nehr-

15.

in olmlard. Ve bar-i avdis ve amrt- devhde

16.

avvl lup in lmlard. Ve ol

mkil kru telsinde tedbr yyndan ende

on her yire, ki avb grrlerdi, 17.ry-i yib vefi zerine perrn lurlard. Ve mesil-i ilf gibi nu bainde istikf lup
1.

nu l ve fesdn pdih ryina r

lurlard. Tavl-i l u lden ora anlaru 2.efkrnu zbdesi ve esrrnu ulas ol oldu ki Mlk- diyre mslmn ve znn-03.-drdan itimlet-i avr lma gerek. Ve mertebeleri vefi zerine merib ve melibleri in 4.akm ve mnr irsl buyurma gerek. Evvel bir ili Melik atna gndermek gerek 5.ve ol addan ki Miyfern1308 bildna olundyd, rler dilemek gerek. Ve azneden1309 ol midr, 6.ki ry- melikne iti la, dir itmemek gerek. Ve Al mlki, ki ardei Melik Eref idi, 7.aa erzn lup tatrin gndermek gerek. T ol ml birle ker ve ricl utup ve ol isn 8.birle Suln ullar silkinde
1306 1307

B. 309b/15. // T. 195a/3. bulmdur P. 321b/4. aem 1308 P. 322a/3. Meyfrin 1309 T. 195a/20. Bu kelime yok.

573

mnari ola. Ve Melikl-mer emsed-dn Ifhn Nyib, ki 9.isticm- men ire cihn- fnde nsi yodur, azyin-i b-kern birle m arafna varsun. Ve
10.

abl-i bal

ki ol diyrda ururlar gm ve altun birle mstahir-i alb nker utsun. Yigirmi bi

11.

bahdur cenge erenler utup usrev Mlik rb1310- rikbna getirsn. Ve Ss Tekr

Byil1311i da 12.mevid-i ceml birle m ve istimlet virp Eregliyyeyi aa timr virmek gerek. Ve biraz ml
13.

aa da irsl buyurma gerek, t kend siphndan ayr Firenk

14.

ersini ulfeye uta ve becid dmana telk olna. didiler. Mecmna

15.

salanat areti imetine gelp r ola. T ittif birle

bu tedbr ve ende-i dilpezr ve pesendde ddi. Fil-l Suln

16.

Alad-dn sikkesi birle milkiyyetine menr Melik

on bi altun tenge ve yzbi ae ve l memleketin zye gnderdiler. Ve ip emsed-dni yz bi altn

1.

17.

tenge ve on kez yz bin ae

m arafna biraz ml da Ss Tekrine gnderdiler.

2.

Cmle varan ililer aberi buyd ki

Eger bu aiyyede, ki henz dmen istil

bulmamd ve i zamm itiyr- aiyyesinde 3.bdr. Ve ihml olnur ise ve her bir kimesne kend arn sebebi birle tehvn ve tvn lursa 4.irte al-iyu billh-in i elden gitmi ola. Ve mlk-i dvri alel bula. Ve dman ire ve bat 5.gzi re ola. Ol vat uda srma ve el ovma fidesi olmaya. Ve asret ve nedmetden
6.

ayri hemdem

bulunmaya. Ve yandur ki n bizm devletmze nekbet irie y irimeye, 7.pes bir mddet size avn ve meellet ve aar enberinde bel ekmek gerek. Ve navete ve ratuuza 8.acz u zille mbeddel olsardur. Ve dim telahhf ve teessf birle -y asret al m ferrati 9.f

cenbillh- yeti tilvetinden ayri dem urmayasz. Mecm rislete varanlar bu arr
10.

zerine ehriyr imetinden erfa ve diyr- mekreye tevecch ldlar. n Melik zi l

11.

memleketi menrini mulaa ld ve emvli aznesine

12.

teslm itdiler, r urup imete vafesi

in yir pdi, -Saman ve atan- diyp cem-i

13.

ricl in emvl tefrna idm ld. Ve hib emsed-dn

n ama iridi, istin

ousun ol memlik siphleri fuarsnu memna iridrdi. 14.Ve Ss Tekr Byil evmir

1310 1311

P. 322a/10. rib- B. 310b/7. Ppili / T. 195b/3. Pyili / P. 322a/11. Ypili

574

u eryi-i ubdiyyet avidin mer ld ve bir sehil zamandan onra 15.erf ve cevnibden ad ul-i malb ve tesr-i ml ve ketb-i kitbete ve cem-i cnd ve cy
16.

birle

salanat aretine mtevtir geldiler. Ve Suln da Rm ve Gence Etrki ve Uci ve Grc

17.

ve ba ve Frenk ve Deylem ve mr erler birle, ki ol tertb olunm idi, bir

1.

vaitden ki

seyyreler usrevin perev toplar -rilete-it- aml-i brihna

gnderdiler. Ve ay- 2.Numn acz tein niym- kninden ard ve nl u fercuvn seccde yirine1312 zerrn 3.u yzine ddi. Ve leker-i reyyn mil-i Nigristn-i n-i ym ve ezhr rengin ahra zerine 4.tezyn ldlar. Ve afir-i uyr reyyya irip udret avular -unur il ri rametullhi 5.keyfe yuyl-ara bade mevtih- nidsn ekp ardlar. Yetmi bi atlu adm ve icr 6.rdan ve ehl-i iyl ve efl ve behyim ve anm birle, ki salanat aretine iltizm gstermilerdi, 7.Sivs marsasna indi1313. Ve bir mddet anda erf erleri il ve Melik z irimi ve ib 8.emsed-dn ve Ss Byil vulin dirnek ve tevuf ld. Ve top ve ikr ve rb-i ur 9.birle rzigr gerrdi. Bu enda Nud-dn Fars am arafndan iki bi
10.

atlu er birle, ki mahd ve muarrer

olup her yl imet imeti resmi birle her bkrda11.mlzemet gsterrlerdi, iridi. Andan ora Suln her gn erleri arna cebe gr-12.-mege ve murebe esbb tertbine mel idi. n erf erlerin intir 13.adden gedi, cevsis ve mnhler aberler getrrlerdi ki By-yi Noyan mr- mel gibi vilyetleri Mool etrkinden
15. 14.

erler birle, ki orsn ve Ir ve Prs ve Kermn1314

cem olmdur, bu rafa azmet muammem lmdur ve

gelmekde musraat lur diy. n salanat ki

16.

vul-i imdd tevauf ve tava ddi, erkn- devlet ve ayn- aret-i

17.

tecrb-i ut birle bar ve avb- umrdan aberdr idiler ittif itdiler ki

1.

Sivs bir ehrdr ki

ecns- esbb birle mendur. urrem1315 oldur ki meded

erleri intir bahnesi birle bunda 2.tevauf olna ve ehre ara vireler ki ehri istihr idinmeklik elli bi atlu yim 3.mamlndan ziydedr. didiler.
1312 1313

B. 311b/1. // T. 196a/4. ...siper-i B. 311b/6. // T. 196a/8. azm itdi 1314 P. 323a/12. Kirmn 1315 P. 323a/16. hemn

575

Nevz-i mr yigitler, kimrlerinde marike-i tl ve muhlik-i 4.ricl ve af- muf grmemilerdi ve yigitlk atna marr ve salanat areti itis 5.birle mstahir olup eydrlerdi ki Bizm erlerimz uvveti andan ziydedir ki ehre 6.ara virmek itiyc ola! diy h l birle erbb- rey ab- tedbr ve kifyet 7.avline iltift itmediler. Andan bir blk er bir a begler birle derbend mufaatna revne 8.ldlar ve alan erler gelmesine muntar olurlard. n imdd erleri ge ald, 9.Nimed-dn Sehrb ve nlu odaba -urribet aleyhim m yestain- ittif birle apuda fin itdiler ki Tccr bzr ehli bekll biz Svsda nice imet idelm?
11. 10.

arup

Erzincn ve

Erzinir-Rm riys Mool lc birle telef olurlar. Bizm adumuz buyd ki 12.Mool birle Nacuvn ve Tebriz nevhsinde mlat olavuz. imdi bm-i hirs birle Svs asnda1316
13.

bir menzil lerrek varma myesser olmaz. diy fin itdiler. ulnu semi anlaru
14.

zf

lafndan men olmud ve ecat ve armet ve apk-svrl ve nze-bzl ve silarl anlardan mhede lurd. Buyurd ki irtesi gp revne oldlar
16.

env-

15.

ve

seksen bi svr kerdr- dery-y ummn gibi ca gelp Ksea yolun, ki 17.bi erbb fet ve kifyet yreklerine urd, utdlar. n anda iridi1317
1.

ayr ve murzr ve uyn- enhr ve ayin ve mukem

mevi buldlar. yle ki hi arafdan derbendden 2.ayri yerden ya eri ve brigahna yol bulmaa mecli yo-d, anda imet itdiler. Ve her 3.gn da asir vuline intir itdiler. Ngh aber geldi ki Bayc-yi Noyan 4.r bi atluyla Erzincn Aehri yazusuna irimidr, diy. n ol ndn begler1318, 5.ki Sulnu l-s-y-dlar, bu aberi iitdiler, yet cehlet ve amatdan dumn 6.oldlar. Ve eytdiler ki Zih anmet ki bize Mool ersi vulinden taab ve zametsz 7.azan ve sz u selb l olsardur. diy. Umery- kf ve bzrgn- vf meveret 8.lup rey itdiler, ib Mheibed-dn ve Begler begi ahred-dn ittif-la Suln imetine 9.vardlar. Ve eytdiler ki Abr- ercf birle mevve olma malaat degldr. Ve eryi b-fyide
10.

areket ve rba
11.

getrmek olmaz. bu ki mam idinmiz dmen ebnndan hi vech-ile

1316 1317

orumuz

B. 312a/12. asndan B. 312a/12. // T. 196b/9. iridiler 1318 B. 312b/4. // T. 196b/13. yigitler

576

yodur. Bunu gibi letde ber yir am muteberdr. Eger anlar nieme ki mtemekkin degldr,
12.

derbendden gelrler-ise bizm erlermz din ve rat olmulardur, anlara

mubil varurlarsa 13.i salanat devleti murdnca olur. Ve hem aber iridi ki Byil-i Ss bi atlu
14.

birle bahdur cengi rmen ve

15.

Firenklerden iki gnden ora bize ulaurlar. Anlaru aded-i

kereti bize ulu meded olur.

16.

diy. Muaffered-dn ol itikd fesdndan heyn z idp tersnde olur. Ve kend cinsine meyl ziyde gsterr. mualdur, Byle intir olma neye gerek?
1319 17.

eytdi ki L ek ters

Bunca er birle, ki Sulna

1.

Suln- lem

meramet buyura

ve on bi atlu merdn cengi birle yle ki biz itiyr idem. Beni Mool 2.arafna revne la. Ben varup anlaru-la arb idp muaffer ve manr olam. didi. 3.ahred-devle cevb virdi ki Bunu gibi letde ki Melik ve devlet ba 4.bir l zerine alu alp dmanlar lc nndan mdur. Bunu gibi keleci ki anu 5.edbri ous cihn dimn mevve ve no lur. Ve anu oml el-iyu billh 6.Rm ve m memlikin arbl mcibi olurd ki getrmek uan Suln- lem 7.imetinde ikr etmek malaat degldr. Ve eydinilmiine1320 adaa ve istifr birle kefret 8.gerekdr. Ve taarru ve taau- tedbr-i insn birle mab lup brigh- tadr-i rabbniyyeye 9.irsl lma gerek. Egeri km-i ezelye nesne mni ve dfi olsar degldr, amm a -tel10.

Kelm- Mbninde

Seyyidl-mrselne mulif1321 ve munzilaru ahr ve cevh talinde yle 11.buyurur ki -

ve vir-hm fil-emri fe-i aemte fe-tevekkel alll- mveret-i msveret -12.zerine muaddem geldi. n- ahkm- ur-n Mslmanlar immetine lzmradur. ek degldr ki
13.

ben tersyem, ol itibr-ile ki Allh -tel-dan tersyem. n bu letde

vech-i ry-i zerrn ve 14.al- metn birle avl riyet olunmaya. Eger irte beri gn el-iyu bi-llh bir mekrh hir
15.

ola. Bu fitnen mhci ve bu aiyyen muarna ymet

gnine degin bed-nml ve lanet-i muddeir 16.la. Muaffered-dn ol erb sreti farndan ve ebb iddeti berinden dilini fa kelecilere
1319 1320

17.

ad. ib Mheibed-dn a ol bbda itb ld. Ol cevb virdi ki sen

B. 312b/17. // T. 197a/3. ...eger T. 197a/8. edilmie 1321 T. 197a/11. Mulifet

577

yazcl

1.

ve esb ve kitbdan zge nesne bilmezsin. n Erkn- devlet ve ulular

Suln 2.imetine bu nev cesreti Muaffered-dn olndan istim itdiler ve aa aretden ol 3.cretde biraz cerr u nehy buyurmadlar. Ve Suln imetinden pern ve ayrn ara dlar. 4.Ve revdan aba degin Melik ve devlet revc1322-y-in bek ve ney lurd ve Suln
5.

Muaffered-dn olyla -u iretde ub uba uladurd. rtesi

Muaffered-dn 6.ol er bindrdi ve av ve mutele adna azmet idp vz- ny ryin 7.ve rn ve ks ve abl feleke irirdi1323. Erkn- devlet ve avn- salanat nieme 8.ki bu ikyetden pern-idiler, amm n krcne ve krd sthvn irimidi, 9.cemiyyet ve ittifk birle Suln imetine vardlar. Ve dehlzde sylep o l u l 10.old, ki bir a gn muberet birle amel idp asen-i vch birle vef-i kifyet ve diryet zerine 11.ki malaat memleket ve devlet riyete iridrile ve met-i bet ve nedmet timetinden 12.ictinb lna. Muaffered-dn ol seffe ve atebe birle amel lup esrk sgmege balad. Grci
13.

ol ve Velyed-dn Pervne ve alan sipehdrlar ve er begleri yup mell oldlar. Ve

14.

erden nu
15.

bi atlu Rm ve Firenkden alup vid- cn lup ol derbendlere, ki a keisi

uyrular ve ayalarnda yrmek ve ramaa mecli yo-d, ylan gibi aaa1324

srndiler. 16.n By-y Noyan naar lup grdi ki Sulnu ersi fikr ende itmeyp anu gibi 17.mukem alar zerinden aa inerler, yzn yinlere dnderp eytdi ki1325 Ferd-i intih bar ez girz kr nekend
1.

Serm biyem bezr-i imr emrd

abr itmek gerek t derbend r yirlerine ve aab mamlarna 2.gireler. n anlar zamet ve tab- tamm birle yukrudan aaa inerler, amaa meclleri olma-03.-ysardur. didi. n leker perev tamm aa indiler ve derbend yollaru mdil ve murici alaba 4.ve idimdan balanup mesdd ald. Baycy-i Noyan urdu yirden anlaru

1322 1323

B. 313b/3. rev P. 325a/5. irip dururd 1324 T. 197b/8. Bu kelime yok. 1325 T. 197b/10 ...Beyt:

578

arafna at 5.ald ol amlede Rm ersi canyla drip ey ava itdiler. yle ki atlar geim 6.ve cebesi var1326 letinden yorulmaa balad. Mool ersi le birle aar gibi oldlar, Rm ersi 7.taavvur itdiler ki kendlerden orup aalar. Sulna aber itdiler ki dman mnhezim 8.old diy ve Suln ayet d ve fer buld ve beret alnd. Ve bezm ltn 9.rste kldlar. Bu enda n By grd ki Rm erlerin atlarnda areket
10.

ve

ati almamdur, gir mrcaat ld ve erlerine tr brn buyurd. yle o

11.

yadurdlar ki cmle er-yi m ve Rmi ve Frenk ve Grci ve cni helk itdiler. Ve

Muaffered-dn 12.ol sanca ve alemini1327 nk sr lup firr yoln utd. Ve Nihed-dn Fris o cenk ve 13.murebet itdkden ora bir a nefer ile cnn ol marekeden urtarup ba au
14.

Suln imetine geldi ve icb ve dehet ve rmeti ref idp muvcehe birle

Sulna iri ve 15.girek szler syledi ki Bunu gibi rey ve tedbr ve mdebbir ariflerle ki kimesne cihngrl 16.lsa m gerek-idi ve dmene aru up mutele lma olur m d? Byle old-n ite 17.Melik ve millet ve devleti yile vird. Ve ehl-i slm ve kffe-i avyif bana oprak oydu! utd. Suln n grdi 2.ki Mool ndu aberi munakis old ve begler derece-i ehdet buldlar, dest-mlin yzine 3.utup zr u zr alad. Ve bi erilere buyurd ki derbendleri berkideler ve kendzi 4.aam vatine degin at zerinde urd, t kend ve aremi ehli ve aznesin nefyesini1328 5.Toada gnderdi. vil-yi nigri avadan ab Suln imetine geldi 6.ve vl n mab oldn ve Muaffered-dn ol taclin omlun tarr lurd. 7.Suln aa eytdi Olaca nesne imdi old. Bu bbda avb ve i tedbri imdi nedr? 8.didi. Cevb virdi ki Ende ve tedbre mecl oldu vatin bu ulu-la meveret
9. 1.

diyp fil-l kend ve aln ve adamlar birle aleb yolun

buyurmadu, t tecribe vaf zerine bir malaat imete ar olnayd. imdiki lde 10.bu

ulu y ayrinu elinde ne almdur? Beyt:

11.

Kr ez hep uk ve dde-i ter nekdeet

Ve yin tr amn ez sne t ber begdeet

1326 1327

P. 325b/4. ...anu P. 325b/10. Bu kelime yok. 1328 P. 326a2. nikisini

579

12. 13.

Bade l u l ve tedbr ve tefr Suln aa buyurd ki Ben gitdm ve memleket

zammn saa marladum. Her ne ki bilrsin ve elden gelr, b-tevaf ve tuvn

14.

tadm

ll. didi. Cevb virdi ki -tel-nu falndan bir meded irie ve zcc-
15.

tadr, memleket

ve devlet cmn, ki tre-rylar ve ayrszlar elinden n-murdl a

zerine dp uvand, bu the-i 16.ablde tbe-i perve-i ret al erzn la. ve ra-i ibl ve zll-i eflden mlml lup pdihu erf nefsi bu alden
17.

ehriyru kef-i gevher-nirna oya gerekdr ki

1.

mteellim olmaya. Ve abr u kbi avr- erf

avlisine mecl skn buyura. Ve clsy- eril 2.ve ndem-y esfil ve uref-y childen tecennp itiyr la. Ve bu oml, ki vi old, anlaru 3.mcleset ve muklemet ve itinu emeresi bile. didi. Bu neyiu istimndan ora biri 4.birinden mfreat itdiler. Suln serperdeye girdi ve bir satden ora Lbut-ne yolndan 5.Toat arafna revne old ve yol ortasnda Fared-dn Arslan omu Beg ve emsed-dn 6.s Ouz ve Seyfed-dn Trkeri -raimehmullh- itiy in Sulnun libsn tayr itdiler. 7.Ve licm rzn ldlar t o zamndan ora arem ve aem ve azneye iridiler. Bir iki gnden
8.

ora Mbrized-dn Suln imetine iridi. Suln begler

begligin manbn aa 9.buyurd ve an Malatiyya ve blistn1329 ve ol nev arafna ki Avr, Bayat ve A eri ve sir Etrk
10.

ve erler ol araflarda yrrler, tedrk ve telf-yi

umr ve ab melii in irsl ld. 11.Ve kendzi onya yoln utd ve gitdi. Ve biz geldk Ksea ikyet itmmna. slm ersinden bir yife
12.

n Suln leker-ghdan inn- Toat semtine maf ld, gicen iki bai geince derbend aznda alar zerinde
14.

13.

urmlard. n Mool ersi

zerine dlar ve her yirde blk blk leker urm

15.

grdiler, fin idp ardlar

ve odlar yadlar. Ve Sulnu ordusuna girmege ve

kendler yurdlarna varmaa 16.da zehreleri yo-d. n Suln ersin aravul ll ve cibl zerinde ayli 17.zamn tevauf itdiler ve h bir arafdan meded bulmadlar. Ve cmle leker gh ve ordya geldiler.
1.

Geldiler, grdiler ki esbb ve adrlar urulmu urur,

dem ve atlar gitmiler, anlar da girz yoln 2.utup gitdiler.

1329

P. 326b/7. Eblistn

580

n irte old, Mool Sulnu ordu brighna bap grdiler ki 3.adrlar ve yk urur ve ilerinde dem yo, gmn itdiler ki megeri pusuya gir-04.-mi ola, diy itiy- tamm ldlar. ki gnden ora n li ta itdiler, orduya 5.ve adrlara mdalet ldlar ve b hesb ml ve um ve esbb ve eslia ve iyb, ki alm-i 6.isb ve evhm- kitb nu ab ve arndan sr ve ciz olayd, aldlar ve yama ldlar. Ve 7.Svs ehrine mteveccih oldlar. Svs s mam- Rabbn ve Numn- n Necmed-dn rehr 8.-rametll1330 9.

, ki ifrd- ulem-yi rzigr ve slm dnimendlerin aynndand ve ilm-i naarda

lemde b-nar ve teverra ve iynet ve tav ve diynetde ub- vat ve zbde-i iyr-
10.

ar olmud,

meger vrizm ehrine Mool ersi mstevl oldunda ve ulan

11.

Muammed vrizmh -rametullh-nekbeti1331

vrizm ehrinde tal-i tamm lup

anda bulnup lan izmetine irip nvzi ve yur-12.-l ve yarl ve pyize bulm1332 imi. Ol inl sebebi birle nzl firvn pkeler dzp istibl ld. n By-yi Noyan an grdi ve bildi By ol kmi pp ba zerine od. Ve anu
13. 14.

Sivsu muteber serverleri birle

ve yarl ve pyize ar itdi. mltemistn ol yrl ve pyize

16.

15.

vesleti birle icbete marn ld. Ve aya naar- tam lurd. Ve buyurd ki ehr cmle apularn yapdlar odlar, t ern ba alar girp r ve trc
17.

ve tekrm birle mlaa

hemn Erzincn apusn au

1.

lalar. Amm rmetine

kimesne1333 esr itmeyeler ve ldrmeyeler. gn r ldlar, 2.drdnci gn buyurd ki Erzincn apusn yapup berkitdiler ve erden da kimesneye 3.ruat olmad ki ehre gire. Andan ora ayariyyaya azim1334 ldlar, gitdiler.

1330 1331

P. 327a/6. ...aleyhi B. 315b/17. // T. 198b/20. ...vatinde 1332 B. 316a/1. // T. 198b/21. bulm 1333 B. 316a/7. // T. 199a/4. kimseyi 1334 T. 199a/6. azmet

581

04.

ikr-i arb- ayariyya ve Helk-u ve Tebr- Marn-u ve Mumn n ber-Dest-i Leker-i Cerrr- Tatar1335
05.

Suln yed-dn anas ol adien istim vatinde ayariyyeden ab

6.

Ss arafna

nd. Ve Melikl-zhhdul-av amamad-dn mz Cm-dr ve

Fared-dn Ayz Arac -raimehmllh- 7.n arb-ghdan ap anda ddiler ve esbb- mdfaat ve muaarat tertbine mel 8.oldlar. Ve ittif birle ehr burc bedenleri akmna ol yir siphleri ve yigitleri 9.birle ictihd gsterdiler. n Mool ersi iridi, ara ne buldlarsa nehb-u r idp 10.ydlar ve yadlar. rtesi By-yi Noyin alan noyanlar birle atlanup ehr brusn olandlar. Ve
11. 12.

Sivs apus arusna ve dabblar burcna, ki ehr alnu itimd ve itks ol burcu neti ve mukemligine yetdi, nab itdiler. Ve esr ve cvllara mancn ekmek ve
13.

atma iltizm

ldlar. On be gn mddeti zam-i recm mtevtirdi ki ol burcdan fi

14.

dunlar ve delkler peyd old.

Ve ehir al dilverli ve cn siperldan hi b

15.

omadlar. Her gn iki arafdan nekbet ve cert

b-nihyet bulrlard. n Mool

mescid-i bal alarnda ve ol meviu virnelerinde 16.bir a nefer i grmi adamlarla1336 pusuya girrlerdi ve furat vatin pusudan up
17.

nihyetsz zamet ve nikbet1337 ehir

1.

alna iridrrlerdi. Ve h l birle ciblde Mool

ersn nikli olmazd ve

kimse anlara afer bulmazd. n Mool begleri serverlerine 2.b add u yet esbb ml ve nimetden l old, czim oldlar ki mrcaat 3.lalar. Ve gelesi yl ey yara-la gelp ayariyyeyi alalar. zk1338 ol Hsm, ki ehr 4.idiba idi, gice srla Byya id gnderdi ve kend cn ve numn-in 5.emn diledi. By-yi1339 Noyan aa amn bitini1340 gnderdi. n id gir dndi ve zk1341 6.ol Bynu inyetin kend anda muaa bildi,

1335 1336

B. 316a/10. // T. 199a/7. Cerrr- Tatar yerine Mool. B. 316b/6. // T. 199a/18. erenlerle 1337 P. 327b/16. nikbeti 1338 B. 316b/12. juk 1339 T. 199a/23. Bu kelime yok. 1340 B. 316b/13. bitisin / T. 199a/23. Bu kelime satrda yok. 1341 B. 316b/14. juk

582

eri kb1342 delgnden ara d 7.ve Mool ersine vard. Ve ehir alnu avlini ar-i icml ve tafl birle ar
8.

ld. ehir al bu mumeretden b aber mdfaat ve

muarata mel-idiler. n ikyet 9.alan beglere da malm old ve grdiler ki By her kimesne ki nu tevlsine
10.

intim gsterr, inyet ve riyetden a- vfir virr ve

12. 11. 13.

anu ml ve ayline tar iridrmez, bayd, irtesi gice By imetine1343 cevb geldi. Ol da gice etb ve1344

Fared-dn Ayz Arec da, ki ehr ersi

id gnderdi anu da malb vefi zerine

ey birle By imetine vard. Ve ehirde

14.

amamad-dn mz -raimehllah-dan ayri bir kim

ve mdebbir almad. mkn

15.

midr say cehd dirg lmazd. ibetul-emr iny muarat u sr old. n zk1345 ol ve Fared-dn Ayz Arec ara dnmekden dnd. Bir gn cmle lekere buyurdu ki t sila
16.

mukbedetinden ciz

vardlar, Bynu rayi girdiler ve ehr burcna

1.

17.

berber tr brn ahr olu gibi yadurdlar ve ol burca, ki mancn

zam birle

delinmi-idi, nerdubnlar oyup dlar. Ve her kim ki iler gelrdi, arbet-i imr birle
2.

erbet-i fen ierdi. n bahdurlardan biraz burca dlar ve aa indiler ve ehir

apusunu 3.kilidin grz ve om birle uatdlar1346, t eri cmle ehre girdiler ve ehri aldlar. 4.Ve emr-i r ve cmle siphlerdi duts itdiler ve balayup Mehed yazusna
5.

iletdiler. Ve nehb ve atilden ora, ki1347 tadm ldlar, ehr evlerine ve ve 6.mun

serlar ve evlerine od urup arab ldlar. -Fe-i beraal-baaru ve asefel-ameru ve

cuma 7.-ems vel-amer yall-insn yevme-iin eynel-meferr- aberi yne old

ve odu ulesi 8.felek-i ere iridi. yle ki ttni ehre-i fitb tre ve dde-i cihn re lurd. 9.Ve h ferdeye ar ve kebrden mecl-i tedbr almad. rr u b-reliden navete ve
1342 1343

10.

boyunn rret anerine nerm ldlar. Ve k-y sumn ve ser-nt-i rz-

T. 199a/2. arekt P. 328a/10. da, A 328a/12. satr yok. 1344 B. 317a/2. satrda yer alan cmle A 328a/11. satrdadr. Ancak konu itibariyle bu satrn A 328a/12 ile yer deitirmesi daha doru olacaktr. B nshasnda sralama cmlenin geliine daha uygundur. Bu yzden A nshasnn esas alnd metinde nce 12. sonra da 11. satra yer verilmitir. 1345 B. 317a/7. jk 1346 T. 199a/14. uvatdlar 1347 B. 317a/14. // T. 199a/16. ...ehirde

583

eleste r oldlar. 11.T ktib-i km idi1348 ve debr-i tadr-i ezel anlaru avb- avli ve avtim-i ecl afat
12.

zerine ol nesne, ki muadder ve muarrer lmdur, tarre

13.

iridrdi. Ba esr-i izln

ve bir da esr-i beste-i resn rmn olup bir grh da

14.

azzleri fir-y-ile mstemend-i bend-i kemend

oldlar. Vezn-i ferzendi ve av-i

peyvenden mfraat- dnyev ve urev itiyr ldlar. Ve bir yife 15.da km-i rabbn ve emr-i Kirdigr birle ara-i cihn- addrda arar utdlar. Ve bir blk arra uladlar. n Moola ehir alndan fert l old, ara dlar. esrleri, ki rdi utmlard, ehdet derecesine iridrdiler.
17. 16.

da drul-

Mehed yazusnda ol

1.

Ve efl ve ayllerini

bir birine smet itdiler. Ve dnp Moana ve kend mamlarna mteveccih oldlar. 2.Her kim ki yolda asta olurd ve yayan yrmege ati olmazd, ldrrlerdi. Ve anu 3.gibi laf ehri arb ve mev-y debb ve kelb ve mihmn-nesz ve ib ldlar, Melik 4.Celle ve al ymn-i adl ve fey-i meramet ve keml-i itidr uvendigr- cihn fermn-ferm-y
5.

zamn Suln Murd bin Meemmed an raiyyet-i heres-i iruz-zamndan kend emn

amnnda utup 6.bu arb-abd cihnn nu kt e ferr u kh birle nzhet-i imret ur- cinn gibi 7.mamr ve mzeyyen ve maall lsun. -nne-h veliyyl-icbe-.
08.

ikr-i Azmet1349-i aip1350 Mheibed-dn -Al Rametullh- Nezd-i By-yi Noyan ve Temhd-i avid-i Maliat ve Tarr-i eryit-i Mhebet1351
09.

n eri ndu Kseada vi old, aip Mheibed-dn -rametullh10.

Amasiyya arafna

dmidi. itdi ki Mool ersi ayariyya muaratna mtevecci

11.

old ve fet itdi. Ve o

nehb ve atl itdkden ora muvedet ld, Amasiyya si

12.

Mevln Fared-dni okd, anlaru avli pnsinde

13.

ikyt aa tarr itdi. Ve bir zamn perinl ve mellet

hir old. Ve azzleri fir ve dostlar vas ve abb

rias zerine alaup 14.yalar yzleri zerine revn itdiler. En-y bkda ip bitrdi ki

1348 1349

P. 328b/9. km-i adab P. 329a/6. Hezmet-i 1350 B. 318a/2. // T. 200a/13. Bu kelime yok. 1351 B. 318a/3. // T. 200a/13. ...Der n- Eyym

584

n memleket ss

15.

ve salanat avli sulnu ndnl ve yigitlik ve b-smnl sebebi

16.

birle ve erzil ve esfil

mndimeti ve mcliseti birle bu menzilete iridi ve arab- ifr

17.

omlndan i vyil ve arba mbeddel

old ve imdiki fitne deizi avf- ahr-

1.

rabbnden muarip olup r- er hir olmu-d,

biraz skin old. Eger l-i

tedrkinde ihml olnursa kfran- nimet-i salanat lzm gelr. Ry 2.oldur ki itim elini au izz u ne inyeti abyiline urup merdne olup adem-i adaa birle 3.maliat ve mslemet yolu lebine koyavuz. Ve nieme ki yol olu tr u tdur say ve cehd-i dir itmeyevz. 4.Eger malup myesser olursa fa-huval-murd. Ve eger mad ilf- irdete ehre gsterrse her ne ki 5.ar vefdarl ve rstl ve madm perestlikdr riyt olunm ola. Ve il yevmid-dn r- 6.ed-i u- inm afat- eyym zerinde b ala. didi. bu ende-i pesenddeye r 7.old. Ve ib ry-i yibi zerine mamidet mara ld. kisi ittif birle ol avf ve rec 8.yolnu esbb- istiddnda msteid olup drl drl pkeler a her Noyana all-infird 9.tertb ldlar. Ve rec a -tel- falna lup gnldiler. Ve rdi li ilm-in By-yi Noyana1352 10.irsl ldlar. n iridiler ve By mektb mlaa ld, kend ve alan noyanlar ve begler 11.bu cret bu besletden taaccbe aldlar ki henz sip ve raiyyetler an ehirler ve vilyetde 12.revn ve Moolu llar lmi ve dr-efndur. Nice bunu gibi beslet ve inbis la
13.

bildi, diy iddan ora Fared-dn ve ip Mheibed-dn 14.

raimehmllh-, By atna

Erizinir-Rm uddndan iridiler. imeti ve pkeleri

15.

tadm ldlar ve istif ve istimlet

bbnda ar-y ab deh ve kiyset mutes

mcibince yed-i bey gsterdiler. By-yi Noyan 16.anlaru nvzi ve istimletde mlfet gsterdi ve anlaru cnibine naar- afvet birle mlaa hers ve rb ve itirs skin old. Ve Mool ersi birle
1. 17.

ld. yle ki anlaru avf ve

g ber g giderlerdi. Tmanda Cermn yurdna

iridiler, By Cermn evine vard 2.ve hip Mheibed-dn ve a Fared-dni outd ve sl itdi ki Siz gelmeklgz 3.mcebi nedr? hip cevb virdi ki zid

1352

B. 318b/6. // T. 200b/5. ...damlar

585

tal pdih-i cihn, lan- am temhd ve avid-i fal 4.ve ihsn ve knankrlar crmini balama zerine ebedz-zamn pyende lsun. Noyana malm olm 5.ola ki, eger bu kerret a -tel- siz devletze meded ve muvenet ld1353 ve pdih- slm
6.

zerine afer ve nuret virdi-y-ise aa arr olma gerekmez.

1354

Malmdur ki eriden her

ne 7.ki bu kerret cenkde1355 atl old bi atludan ziyde degldi. Ve Mool ersinden
8.

olu kiiler hel oldlar ve Rmu ersi yaluz ol adar degldi ki av 9.itdiler. Yz

bi ol adar eri da Rm memlikin erfndan yar ve silh ve esbb ve 10.eyvnlar birle l olur. Eger Rm memlikin arvnleri bil-klliye alur-sa firvn yllar
11.

fitne-i

heyecn ve ub- sln skn ve pyn bulmaya. Ve Rm milkin silki Selu sulnlardan
12.

ayri birle muntaam olmaz. Ve memlik vilyet siph ve riys anlardan

ayriye inyd ve imtil 13.gstermege imkn yodur. Ve ayru pdih bu nem1356 zerine bu vilyeti abt idebilmez. Ve avr 14.anlaru velsndan ayriye arr lmaz. Eger Noyan ln- aamu meliini riyet iderse Melik-15.-drl ve mufaat umr- ari oldur ki sulnu maliatn able marn la ki gemi pdihlar ol kimseler ki ul apus alasna yapalar ve acz rsna lib olma anu itmmnda mbderet
17. 16.

ve ulular byle dimiler1357.

ve rr bbndan geleler, anlaru

1.

ve msraat lzm bilmek gerek ve

an red ve men itmeklik erbb- devlet ve memleket im- 2.ay ve zelltndan1358 bilmek gerek. Mecm ala muarrer ve muaadur ki pdihl esbb y 3.heykel atlar ve erenlerden ve dmen yaca sil ve edevt- Rm memlikinden alan memlikden
4.

ziyde myesser olur ve arb ve tl-i imetden mad- aferden ayri nesne degldr.

n a 5.-tel- leker-i cerrre myesser ld, mulefet ismn maliat ilfna oyma gerek. Ve bar 6.ve barl birle muvs ve muvafat yoln varma gerek. Beyt:
07.

n amn diler kii virgil emn

Ki -a-ul ayrun- didi msten

1353 1354

B. 319a/3. // T. 200b/17. lup B. 319a/4. // T. 200b/18. // P. 330a/4. ...dr size... 1355 P. 330a/5. cengiden 1356 P. 330a/11. slup 1357 P. 330a/14. ...dr ki... 1358 P. 330a/17. as nedr

586

08.

gen da malma zr itmegil

Ki yiter iyn mr mr itmegil

09.

Her ne ki Noyanu r ferat sebebi ve Melik ve raiyyet syiidr imete

ar olund. Eger 10.Noyanu bundan ayri ryi vr-sa kimdr. By Noyan n bu kelimt ve mefvet
11.

istim ld, Cermn atunlarndan

12.

Nectn adlu atuna, ki Cermn szi tefhm itd-

-rrdi, iret itdi, t bu manyi

Cermnu ulana syledi. n Cermn Nyan 13.f ld ve nu hayna muali old, ol sebeb ve kmi birle ki heme Suln
14.

Alad-dn -raimehullhi-ni dat-

15.

kermesinde rvler ve bzirgnlar rivyet lurlard. Ve ol eydrdi ki Kk ki nu gibi Suln lan ile olayd, nu vilyeti slim-idi. Dir ola ki nu gibi Melik rstedr, Mool avletin ademetinden arb ola. vh ola. dirdi.
16. 17.

iidp mamidet lurd ve

t Mool ersin maarratndan

ve pdiah, ki adl ve inf birle

1.

ve ol pdihlu avidi

Bes rabet-i d birle anu rayi 2.ula muvf ve mub old. Ve anu itmmna ma ve iret ld. Byc-yi Noyan Cermn 3.knkc birle ib-ile illik ess istikmna az ld. Ve buyurd ki Her yl 4.Rm milkinden lan ve noyanlara ne muarrer idersin? ib ol mecmadan ara d 5.ve ve cemati birle alvet idp meveret ld. Ve birbirin ittifk ve istivn 6.birle a lan ve noyanlar ve eri begleri-y-in ber muarrer lup ondan ve umdan 7.ve altn ve gmden ve deve ve sr ve oyun ve rdan tafl idp aleme getrdi. Ve 8.Noyan imetine getrp gsterdi ki her yl ililer bu muayyebenn libi-y-in Rm memleketine 9.geleler ve biz bunu l itdgmzden ora bu cnibe getreler. By Noyan basn atna gnderdi. Ve her neyi ki ld. yle ki By Noyanu outd ve merm- itmmn mekked ld. ve mnzaat mctemi old.
14. 13. 11. 10.

begendi ve ban azrand ve gir hib

azranup nin itmilerdi, bir nesne da ziydet ve ifet rs aa marn old, andan ora By Noyan, ibi

12.

aa mutulad. ip, Bynu etegin utup ad-u peymn

Ve cem noyanlar ittif ve ur birle ul mstakem old ve avri

15.

mrtefi ve kelimt eryii vef imeti ve ia mcnebeti zere

587

Ve ib-i muhabet

16.

dr- kebr Fared-dn-i Bitikciyi Bur ude mada

Melik mermda nim virp salanat 17.aretine mrcaat ld. Ve eleme seddine ve rane meremettine mel old. Ve dkeli himmetini anu
1.

zerine marf ve mevf

lurdu ki memleket revnn evvel ki tarzna iridre. 2.Ve ol avr1359 ki salanat iktfinu eknfna onmu-d, deh ve kinyet sy birle yuya. -Ves-selm-1360.
03.

ikr-i Muvedet-i hip emsed-dn ez-Cnib-i m be-aret-i Salanat

04.

n ip emsed-dn eri alebine aleb arafna vard ve ecns ve ecnd

Hvrezm ve Baalbeki ve 5.p ve Ekrd ve Etrkden, ki buld, cem eyledi. Ve alt aylk ulfelerini taaddme birle virdi. 6.Ve anlar -min cemil-ciht- yle ki t- kif ve deht ola mreffeh ld. T tl esbb
7.

addna itial ldlar. Ve az mddetde lt ve

mhimmt ste ve perdte old. Ve anlaru 8.nehat Rm arafna muaa old. Ve bugn ve yrn azmetleri tamm olsard. Ngh aber-i 9.kesr-i askir ve inhizm- Suln ve teferru- cm ve temezzu- kitb ve ml-i meyip anlaru
10.

mesmiine iridi. Ve
11.

anlaru niyeti irr- azmetden ftr buld. Ve ulb- derhm ve dennir

reddi

sebebinden inkisr buld. ib ar-i mshelet birle emvlin basn yine alp cem 12.itdi. Siphu ekeri n bu li iitdiler, ae ve altn kselerin alp ap 13.perkende oldlar. Rmu ayn ve ekbiri ayariyya ve Maliyya ve ayri cevnibden leker
14.

cihngr mefetinden rkp Ss yolndan lebe geldiler. Ve Ss rmenleri -aele-

hmllh- mslmnlara 15.ayli mzhim oldlar. Ve Sulnu ans ve ehl-i aylini utdlar
ve slm diyrna varmaa omadlar.
16.

irul-emr Moola virdiler ve kfrn ve iyna

17.

meyln gsterdiler. Ve u- nimet ve inyet

aret-i salana kend arna vara-

1.

hevdrldan mav ldlar. Ve zbde-i kin ve vce-i Muafya -allllh aleyhi ve sellem- n-sez szler dirlerdi. Fil-cmle mslmnlar her
2.

mevcdt Muammed

arle vardlar alebe iridiler ve Rmlere anda

3.

cemiyyet-i tamm hir old. Ngh aber iridi

1359 1360

ki Suln selmetli-ile Ksea

B. 320b/1. toz B. 320b/1. // T. 201b/15. Bu kelime yok.

588

marekesinden urtlup Drl-melik onyaya geldi ve 4.Mool ersi dnp gir Muna vard ve ib Mheibed-dn anlaru aabince iftit- 5.ebvb meliat-y-in revne old. Ve avyif-i aly, ki mehrib ve un ve alalara tevecch 6.iltic lmlard, indiler ve tertb ve nim- avle mel oldlar, diy, pes ib1361 ol sebeble ki leker1362
7.

ve sir ekbir-i Rm da azm-i mrcaat muammam ldlar. Lkin ib ol sebeb-ile

leker 8.ceminde ak1363 itdi ve isd- siyet bbnda ol furatda Suln imetinde aa aan itmege 9.mecl buldlar, avf iderdi ve hem yolda Gencl ve Germiynlu ve Ekrddan ende lurd.
10.

mid1364 pdih Melik Mesda, ki o av ve addem birle mstahir ve

11.

alebde imet itmidi,

mevd-i ceml birle salanat azreti izmetinden vade virp

12.

davet ld. Melik Mesd

da icbet lup anu obetinden Rm memlikne

mteveccih old. n Maliyyaya iridiler 13.ve vil anigr, ki ol vatin ol erfu kmi aa mufavv olm-d, ib
14.

udmi birle istibr ve istihr gsterdi ve iemt- b

kern tadm lup ulu onulu 15.ve ymetl pkeler ekdi. Bir gcede en-y muarat ve mndemetde srr-la ibe eytdi ki
16.

Melik Mesd tli-i mens birle cinda

17.

mekr ve mehr olmdur ve nu bn gideri ve

hir-i debiri o med gibi

1.

memleketi1365 ider. Rey oldur ki nu emli kiilere salanat

areti mlimetine

al varasa icet ve ruat olunmaya. avb yle grrem ki 2.irte an gir cevb virp ma gndermek gerek. Egeri mrvvet ve ay ib 3.abatinde libdi, nr ve n-km ol ie r virdi. smed-dn obn, ki 4.Malaiyyanu ulu zdelerinden-idi ve mlk ve erf evf atnda tamm- c ve urmeti vr-d, 5.nu atna gnderdiler ki Melike malmdur ki bu vatin memleketde fetret ve nekbet 6.hir old. Ve mua degldr ki Sulna ve ullarna ar- addr perdesinden ne hir 7.olsardur? Pes mlaat oldur ki Melik gir Rm ve m diyrna icbet la ve anda bir a gn 8.gerdi-i eyym

B. 321a/7. // T. 202a/12. ...emsed-dn B. 321a/7. Metinde fazlalk gibi duran bu alt izili kelimeler mstensih hatas olarak iki kere yazlm olmaldr. Asl yeri bir sonraki satr gibi grnmektedir. 1363 P. 332a/6. mk 1364 P. 332a/8. me 1365 B. 321b/1. // T. 202a/22. ...arb
1362

1361

589

cef-pe birle szkr ola. n ib Suln imetine vara ve li ar 9.ide. Ve Saltanat imetinden Melik istids-y-in mil-i fermn vara. Ve it ve timr muayyen Melik kmurnl ve dumnl birle avdet la. Ve andan ora ll ve cell salanatdan fitb- avdi tbndan rat- vediat bula. n Melik Mesd bu peym 12.iitdi, itb dilin uzatd ve kend iin ve bzrnu fesd kesdna ndim ve sdim
13. 11. 10.

ola.

brigh-

old. Ve yip ve sir Eblistan1366 yolndan ma

14.

mrcaat ld. Ve ip, Suln dergahna

mteveccih old. Mbrized-dn avili din

salanat aretine ad gndermi-idi. 15.ib udm ve r- abr- diyrdan ilm idp ara lm-d, ki nyibe ol
16.

tevafdan ki Ksea azmeti vatinden icr-r erileri

vlinden vi old, 17.aretden dehet ve vaet temm ldur. Eger brigh imetinden nu nda
1.

isn ve ikrm ve istimlet birle fermn nefd bula. Mutaammn

cevm-i mekrim-i al ve ehriyru 2.bende-nvzl olur diy, Mbrized-dn iltims vefi zerine bir fermn ve vizret menr 3.ol km-ile ki ib Mbrized-dn abr mna olmu-d ve anu li mlinden 4.bade mesfet sayi birle kimesne gh degldi, ib emsed-dn adna tev irip terf 5.ve ikrm birle aru gnderdiler. Ve ol tavden, ki askir istibnda dr olmud. 6.ol vech-ile, ki ol dr b ader adrnu ifsyd, ilet-i iret1367 buyurdlar. Ve a 7.msmaat erzn ldlar. n menr yolda Obru menzilinde ib malaasna iridi, 8.atndan indi ve ba yire od ve tevi pdi ve ba zerine od. Ve temm od ve eytdi 9.ki Bu man egeri keml-i bende-nvzl ve yet-i ker-firzldur, lkin bunu gibi 10.letde, ki ib Mheibed-dn ban eline almdur, nim ve vm mhm ve ve m ciheti-y-in tenkn-y inye bramdur. Ve Mool ersi arsna, ki atmamlardur, girp il gemisine muvenetsz
13. 11.

kendzini vara-y bel ve henz kin lcn nna

12.

melll idp girdb- bar-i arbde

14.

ul alebine avvl ld. Anu istibdl ve itizline

mil buyurma muvf semt-i

usrevne ve ly sret-i pdine degldr. didi. n 15.salanat aretine iridi ve eref-i tabl bsa-yi eref ve mukmelet ve mndemet ve mlzemet 16.buld. Ve fey-i nvzi ve

1366 1367

P. 332b/11. Elbistn P. 333a/4. uret

590

persi ve inm ve terf ve iti ve irm ve urmet ve urbetden

17.

behre-i tamm

mhede ld ve al ve aad ve umr- ryi yib ve fikret bna mufavva old.

1. 2.

Amm h l birle ol ilere, ki vizret ve yfndan ola, r lmad. Ve ip Mheibed-dn mertebesin icllinden bir alel, ki ivn- af muyib ve melibinden

ola, cyiz 3.grmedi. ikr-i Avdet-i ib Mheibed-dn -Rametullh-1368 ez-imet-i By Noyan ve tmm- Malaat- Meliat
04.

Bu lt ensnda ad ve mbeirler vul-i ib ve ul-i meb-in

salanat areti 5.imetine iridiler ve iftit- ebvb irtiy ve inir- udrdan maall-i ara yitrdiler. Ve ekbir
6.

madem-i erfi istiblinde biri birinden msbaat ve

mbderet lurlard. n pdih dergh- 7.imetine iridi, tam ve tekrm ki anu mkft- hasent ve mczt- mes ve iemt- 8.memd ve al- mamd-d. Muyene ve mhede ld ve muleat ve mvdeat mefiline 9.vi olan ab ve ay-y arf be-arf Suln mesmiine iridrdi. Her laa bir terf-i 10.tze ve tasn-i b endze bulurd. Andan ora nu mertebesi gnden gne ziyde olup bir vait 11.ve derect Melik ve dnde ul-la evhi-i keml ve zirve-i cibl-i cellden gedi. Ve glleri anu
12.

hevsna munab ve dilleri ensna mnali old. Ve bir gn iinde salanat aretinden
13.

aa altn

mura devt- vizrt ve ib emsed-dn altn url niybet lcn

14.

gnderdiler ve firvn

alar ve timrlar buyurdlar. ip Mheebed-dn r bi

15.

altunludan ziydesini abl itmedi

ve taarruf lmad. ib ve Nyib ikisi af ve il

ve ittid birle ihtimm ve meliine suln 16.derghnu mel oldlar. Ve akm- umr- Yezdn rsm- dvn ve nun- suln zere ittif
17.

ve inyd vcib lzm grdiler. Ve

1.

begler kffe-i mtecennide ve nevvb ve siphler anlaru

muvenet ve musideti

birle riy talinde let- dumn ire ve tevr-i vchda 2.dili ve kmurnl birle nzn oldlar. Ve Suln arb hevl ve tabn unutd. Ve lehv ve iret 3.ve araba mel olup azn jengini gl yinesinden sildi ve gir bz 4.ve sfle nvz lmaa z ld.

1368

B. 322b/6. // T. 203a/6. Bu kelime yok.

591

05.

ikr-i Tevecch-i Melikl-mer emsed-dn Ifahni Nib be-imet-i Veled-i Dvr- Dery-y azar1369
06.

n Suln yed-dn Keyusrev zemm- meli ve mefsid-i klliyt ve

cziyyt umri ol 7.iki pr-i yegne-i ferzne ve iki pvy- zamneye, ki keml-i fal ve ceml-i al birle ve metnet-i rey-i 8.zerrn ve dn-i mbn1370 l lmlard ve rzigru gzi ara-i fin ve bevdiye-yi 9.alinden anlara nar ve ebh grmemi-idi, marlad. Anlar da eny- tedbr-i avb- memleket
10.

ve ill-i tarr-i melih-i salanata rey-i

11.

yib yle ldlar ki dde yn an imetine

ililer irs lalar ki Det-i p

12.

imr-i bidrlar birle er ve t ve avrlarna mesri

ve mer lmdur ve ba ve
13.

Rs ve Bular ve Bard ve Almn meliklerin kerdingleri boyunlarn

at ve ullu

rabaasna ekmidr ve sn- al ve far- sevet ve riat ve efat birle aly

14.

zerine inyet-i av ve afe-i mebzl lup meri kkmndan imtiyz bulmdur,

15.

levzm- mhimmt

ve feryi ve icbetden bileler. Ve af-y rat menba-i zll-i

16.

sadetden ve iy-y emn vedeati mala- fitb-

ibl ve devletden mulebet lalar ve

17.

salanat devleti erknnu bnydn, ki vsa-i ftr- tedbr

mdbr ve ir- ahb1371

1.

birle inti ve itill bulmdur, ol cihngr pdihlaru itidr- inf

ve isnlar

birle iret ve ily- cedd bula diy tedbr itdiler. Ve bu ib endeyi salanat 2.aretin rey-i lsine ar itdiler. Mevi u imd irtiya irip nab- temkn ve tasnde 3.ebt buld, buyurd ki Siz ry-i enverz uvveti birle ki er- ulumt- leyl-i avdidr
4. 5.

ve er- rev ddimn- pdih unla hir olur, siz ikiden bir gn bu nzk tadmine ym gstermek gerek. Ve sebeb-i arib msfet ve tedni-i diyr birle derydan

gr 6.lma gerek. Ve yn an birle atdrl iftitnu ilnn ve fermn-berdrl

7. 8. 9.

ibtidsnu ihrn lzm bilmek gerek. n henz esfr meaatin ubr ib Mheibed-dn efati ve feti afndan zyil olmamdur, itiyr- ars bu i temiyyetinde Nyib emsed-dne der. didi. Nyib emsed-dn da yz yire oyup
10.

ulnu
1369 1370

fermnn dil cn birle abl ld ve ol malaatu avidi akmna iltizm

T. 203b/6. azar T. 203b/9. metn 1371 B. 323b/6. // T. 203b/18. ...ema

592

gsterdi.

11.

Suln zne mensna buyurd, her ne ki Nyib emsed-dn avb grp

12.

itiyr lursa ki

yeste-i pke ve ly- arman barih- lan ola, cevhir-i girn13.

mye ve muraat- vn-i

usrevni ve ber-i sre kh- ddr atlar ve ekn atrlar,

14.

mzeyyen altun urlu eyer u uyn-ile

ve atr-ile piserek develer ve da her ne ki ly

15.

tertb la, man olmayalar. Ve da buyurd ki

Amasiyya s Mevln Fared-dn ve

16.

bu efsnen Prissi cmiu ats Mecded-dn Muammed ile anu-la bile varalar. Pes Nyib irdet ve malaat mutesnca
17.

tercmn nkerlik vecihi-y-

aneye vard ve her ne ki ly ve

1.

muvf-d intib ld. Ve sefer esbb ve yaran az mddetde

ste ve perdte

ld. Ve Br -tel- avni birle azmet ld ve Sleymn-vr abyilini sefneye 2.ekp anu zamnn imli eline virdi. Ve selmet ve istinmet birle deryya gedi. Ve bade 3.at berr ve ar ve mefmuza yn an imetine iridi. Ve eref-i nvzi ve persie
4. 5. 6.

ma old. Ve sulnu illk ve ittihdn ibl imetinden ora ar itdi. Ve pkeler, ki ur- muaam devlet-i fitbnu ul- ibtidsndan ol zamna degin pdihlardan kimesne grmemidi, tadm ld. Ve cmle maall-i ablde vi old ve fil-l avtn

ve pdih-07.-zdelere uladurd. Ve her gn anlar nefer ner-ile oyup a ve oten ve n-i Man 8.ve vruzim ve asn ve Bular ve Etrr1372 ve ayri diyr1373 urnda anlar arlayb izz ve ikrm- 9.b-nihyet buyurd. Ve masd- servern ve mab- hemgnn lurd. Bir mddetden ora anlara mura bilek ve l ve aftn- nevrz
10. 11.

iczet inrf old ve suln-in bir altun urlu

muraa tc ve yarl fet ve mekremet1374 ve

ul-i dumn ve ehriyr ve kmurn birle erzn 12.ld. Ve Nyibi kend ve ablinden Rm memlikine kim ld ve Niml-Mlk alul-lem diy
13.

laab virdi. Ve ol erzn ld. Ve

15.

cmleten zerine da yarl buyurd. Ve nkerlere da terf-i

14.

yisn uryi anlaru ohbetinden1375 mendb ld. imet-i ved tileyb1376

em

1372

Otrar, bk. bn Bb, el-Evmirl-Alaiyye fil-umril-Alaiyye (Selunme), haz. Mrsel ztrk, II, s.

84.
1373 1374

B. 324a/17. // T. 204a/20. ...ilileri P. 335a/10. mkerrimet 1375 B. 324b/6. // T. 204b/3. // P. 335a/13. ...cevba 1376 B. 324b/7. // T. 204b/3. // P. 335a/13. lup

593

ve irvn yolndan Rm memlikine mteveccih oldlar. n Rm seraddine iridiler, ilm

16.

abr-in Sulna dlar revne ldlar. Sulna anlaru udmi ulinden vfd-

dumn 17.vrud ld. urb- ictim istim beetinden id- ifr dyir ld. Ve n ib Mheibe
1.

d-dn a -tel- civrna ulamd ve vzert

mesnedini mbrek alatinden mhmel ve muaal 2.om-d ve vizret menrn i- emret ve rehri subal birle, ki Seln-i Rmu 3.vizret menr vzersndan hi birine myesser olm degldi, istibl ve irsl buyurd. Ve 4.sulnu eref-i tabli idrkine isticl ldlar. ip rusul ohbetinde suln imetine 5.mteveccih old. Her ehre, ki irirlerdi, zinler balayup ehri bezerlerdi. Ve ib 6.zt- erfi selmet uline ve vef-i mulib zerine memlik umr- istimetine zllar 7.lurlard. n ehir niyesinde1377 ara yde Suln imetine iridiler, Suln 8.ililer izz ve ikrmnda ilf- mahd mblaa gsterdi. Ve tam ve tevrlerinde -a 9.l-yat-a iridi, ib-i ikyt ve ayay, ki mktebetde vech-i icml birle grinrdi, ar ld. Ve syir ay ki an atna varmada gelmekde ve
10. 11.

mfaha birle mufasal

nvzler ki ol cenbda

bulm-d, an da tarr itdi. Suln nu istimndan ve ed-i 12.peym ve sn-i ymn teysr-i merm zere ib emsed-dn keml-i ifet ve far- feata 13.itikd ziyde ld. Ve istihsn- nigern mebl ld. Ve a- ikm ve fal- duv-yi
14.

kffe-i enm
15.

ciheti-y-in altun urlu l virdi. Ve memleket alli ve adi ve nab- azl

ve emr

nehyini asb- ilm ve erbb- smdan km-i istill ve istibdd birle aa 16.tafv ld ve buyurd ki Her kim ki umer ve ekbir ve emcid ve em- memlikden
17.

ib

km ve mutvaat milinden tecvz ve taadd la, ol l birle iki pre eyleye.

1.

Andan ora bir a gn ililer izz ciheti-y-in mtevtir bezmler urd.

ve eni nevrz 2.resmince meclis-i efrz buyurd ve erfu ililerini fey-i inm ve bsi-i persi birle behre-mend 3.ld. Andan ora buyurd ki cmle memlik nevsin erleri ir-in ikm- 4.mektbt irsl lalar. T Ss vilyetine varup az ve cihd lalar. Ve kn lcn ekp ol 5.vilyet tekkre ve bronlar -aleyhiml-lane- drl-bevvra

1377

B. 324b/17. // T. 204b/12. naiyetinde

594

iridreler. Ve kfrn- nimet ve nisyn 6.hu imet-i devlet-i salnat sezsn ol meln anda tadm lalar. Ve cez-y mecr-i 7.efl ve musv-i amlleri-y-in anlaru sr u dvrlarn yire berber yalar. Ve tekruuz bat- 8.ivn- avvninu idm ve ill ve ahr amnda mus-yi mekre uhra getrp h nev-ile teksl 9.ve tehvl lmayalar. n ay ve mhimmt itmmna iridi ve ikyet nihyete irdi, Suln Antliyyaya
10.

azm buyurd. Ve ip memleket am serverleri ve mdebbirleri

11.

cemiyyet-i tamm ve ililer birle onyaya

mteveccih oldlar. Ve Ss vilyetin tazni

tertbine ve mevib ve kityib tabiyesine mel oldlar. 12.Ve ittif ve itid- kmil birle azmet ldlar. ikr-i Azmet-i Sip emsed-dn ve mer ve Askir be-asd- Vilyet-i Ss
13.

n aber-i istim- askir ad- vilyet-i kfir ciheti-y-in cmle memlike

14.

mnteir old, ve m siph

ve raiyyet-i tamm birle ol kmde birbiriyle msbaat

15.

ve mbderet gsterdiler. Ve onya marsasna

az niyyeti ve anmet uli-y-in

mctemi oldlar. Ve alb-i av ve azm-i ser birle cism mdde-i fitne iridiler. 16.Ve a- cerme-i ilf ve ia sebebi ciheti-y-in rsi ve rs olup Eregliyye arafna ittif
17.

andan urlarn taff idp Bar-i Aar gibi arss brus erfna muh oldlar. Ve
1.

gibi mancnlar her burc ve beden berberine nab itdiler. Ve gice ve gndz say

idp ve muaarat 2.mancnlar aradn atmaa mel oldlar. Ve beglerden ve ululardan erefed-dn Mamud 3.ve Erzincn ki f-ma bad nu evf ve memidi ikri tarr olsar. Ve Emr Seyfed-dn 4.orumay ve Sirced-dn Sriayi anigri eri-y-ile1378 Ermen vilyetin ill ve dimetinde an 5.ve segirdim lurlar-d. Ve her kimi kim bulurlar-d, t-i intim ve kemend-i irm birle y Memlk
6.

lurlard vey mlik-i cehenneme

gnderrlerdi. Ve dehre-i ahr u ds- ill birle b ve bae 7.ve ekinleri a ve ar lurlard. Ve mba ve ebdan be-kll sebeb-i teeff-i udr-i muminn 8.ol meln mddesi cisminde1379 ir gsterrlerdi. Ve mancn a zamini tev-09.-tirinden1380

1378 1379

B. 325b/15. // T. 205a/18. erilerle B. 326a/2. // T. 205a/22. asmnda 1380 P. 336b/7. zam-i tevyirinden

595

arsu br u sr ve dr ve eyvn ve klarnda ulu delkler ve yarular

10.

hir old. Ve

eger bir gn da cidd ictihd gsterseler ve bu gn iini yarna almasalar 11.alnup ar- rmen-i malu r u iyn rn zemn-i zamnndan gtrrlerdi, amm ol sebeb-ile
12. 13. 14.

ki ib emsed-dn kim-idi ve alan begler asedden eytdiler ki Bu gn biz drip zamet ekp ehr vilyet feti bizm armet ve ecatmz birle myesser ola. rte ve beri gn d ib emsed-dn ola1381. Mara ve maribe bu bbu feti aberi syir

ve sr 15.ola, diy. llet ve mmalat ve ter gsterrlerdi. Ngh km irdet-i rabbn ve tadr-i 16.sumn birle1382 seyi-i seb arss diyrna rbalar azn kde ld ve gice ve gndz
17.

ar u yamrlar ulad, yle ki mecm begler ve siphler aymelerine

1.

varmaa ve gelmege bazsn seyl alup telef old.

2.

meclleri yet muteair old. Ve rat ve esbblarnu da

Bu hl ensnda salanat derghndan ib emsed-dne fermn iridi ki Vel

letu 3.hih arss muarebeti1383 mevf ideler. Ve bu cnibe azm ideler ki andan nzkreki die 4.v old diy, ib beglerle meveret ld ve buyurd ki i ebter oyup dnmeklik 5.malaat degldr. Ry oldur ki bu meln birle her gzer1384 iti olna ve aa det-i sba 6.zerine arc ed lmaa ilzm olna. Ve ol uurladu alalar gir vire. Begler 7.bu ry zerine hem-dsitn oldlar. ib, srr-la alan begler bu aberden gh degl diy, gice 8.Tekr atna id gnderdi ki Ben dyim siz avliz ciheti mrtinde-y-idm. Nice 9.kerrat Suln Alad-dn Keyubd -anarallhu burhnehuzamnnda ehriyru erlerini siz
10.

vilyetz mdiletinden men iderdm. yle ki

11.

Tekr da mua bilr ve bu kerret

da dfi olurdum. Amma sebeb oldur ki salanat

12.

aretin aab derys mtemevvic olmdur1385 ki

ve ayri ten od mteil ve ahr

13.

ve sanu tnd bd f olm-d. ol sebebden ki

erlermz Kseada nd. Her

al ki n pesendde ve levm ve denet ve iynete mevsm 14.ve mensb ola, sizden hir old. n re mecl yo-d, nr eri ekdm ve ii 15.msheletde aa iridrdm ki eger
1381 1382

B.326a/9. // T. 205b/4. olup T. 205b/4. llet ve ... birle aras kelimeleri ieren bu satr yok. 1383 B. 326a/15. // T. 205b/8. arss murebeti ve muaratna 1384 B. 326b/1. grk / T. 205b/10. gerek 1385 B. 326b/8. // T. 205b/16. // P. 337a/10. olmd

596

iczet ve iret buyuram bir satde ehir myesser

16.

ve msellem ola. Eger Tekr adem-i

17.

enbet ve istifr birle iler gele ve nn- mahd zerine

arca mltezim ola. Ve ol

1.

alalar ki zamn- fetertda sira vechi birle almdr. Gir Suln

ullarna teslm

la. Ve fil-l crm-i resmi birle azneye iml gndre. Ben iltizm gsterrem 2.ki ve vaet ubrn sulnu avru erefinden efat ve irat y birle zil lam. 3.didi. n Byil-i Ss bu malt istim ld, orudan urm gvdesine cn arvet 4.buld ve ib emsed-dn elf ve mekrimi ve merimine tasn ve enlar ld. Ve cevb virdi 5.ki her ne ki ib buyurur, eyle lalum. Pes fil-l bir id ara begler imetinde irsl 6.lup ul- emn aleb ld. Begler anu gibi letinde tekru murd icbetini lzm bilp 7.ula r virdiler. Tekr da Perkine ve bir a pre alalar suln ullarna teslim ld. 8.Ve beglere da env pkeler virdi ve gemi ve mstabel arc firvan hedya ve imeti birle 9.salanat aretine revne ld. n muad u avid u muliat mukem ve mbrem old, umery devlet
10.

askir-i manre birle g ldlar ve zamet ve meaat-i tamm ve hezr le

birle Eregliyyeye iridiler. 11.Ve rat ve iml o ve seyl ve amurlarda ald. n begler dergh imetine iridiler,
12.

yedinci gn-d ki Suln dr- dnydan

13.

riy- ukbaya tavl buyurup memleket tatn ukh ve zb

ve netinden mhmel ve
14.

muaal omu-d. Begler ve erkn- devlet az ve bek resmini yirine getrdiler. Ve

gnden ora alvet sarya girdiler ve meveret ldlar. Pdihl serrini ve salanat
15.

dhmini an ehzden ela ve yemni alat feri birle mzeyyen ve maall lalar. Ve

f-m bad ol itiyru 16.keyfiyyeti ber-sebl tafl tarr ve tarr olna, -inallhu tel-. zid -tel- vendigr-i aam ve dery-y
17.

muaam, llullh- fil-lemn,

mlik-i izmetd kkmul-rin, bsiul-emni vel-infi fil-erfi ve mesi

1.

rsm--ulmi vel-itisl vendir -allede mlkeh- aretini, yle ki mesned-i

murr- seln-i miye zere 2.muarrer olmdur, vri-i imr- kffe-i seln ve muy-i r rusm-i dl-i ulef-i ridn lsun, -bin-nebiyyi ve lihi-.

597

03.

ikr-i Cls- Suln zzed-dn Keykvus ber-Serr-i Salanat ve Tarr-i avdi ki derEyym- Devlete hir ode-est1386
04.

n Suln yed-dn -rametullh- yigitlik eyym ve arvet ve urremli

hengmnda dirligi sati 5.siperi old ve imeti innn nzhet-bd- ymet arafna maf ld. Ve ratn salanat tatndan 6.meril-i firdevs-i berrn ve riy- cennt- name gnderdi, hib emsed-dn Meemmed beglerden drt
7.

yr birle, ki Emr

Bzrgvr, Celled-dn araty ve Emr emsed-dn ouz ve Emr Eseded-dn-i

8.

rzbe cmedr ve Fared-dn Eb Bekr Pervne-i Ar tedbr ve tefkr ve istiret ve

istiarat ldlar. 9.T nefer ehzdelerden, ki zzed-dn Keykvus ve Rkned-dn lc Arslan ve Alad-dn Keyubd
10.

dur, salanat tatna ve memleket mesnedine ansn

11.

nab ideler ve ehriyrl istik- umrn

ve batiyarl r- envrn evhidu aryin

pesendde-i gzde birle bundan din kim nihdnda 12.teferrus lmlardur. Badel-avs vel-iftikr vel-av vel-itiyr Suln zzed-dn Keykvus- all-i
13.

kerm il-i amd liyat ve sn-i alat ve luf-i b-nihyet ve vfr-i ay ve nr-i

muayy ve ulvv-i mertebe-14.-sin ve keml-i meziyyet-i mr birle iki ardlarndan da rste ve yeste buldlar. Szlerin mutaar lup
15.

anu metbaati eymnn uzatdlar ve

16.

anu km ve fermnnu infd ve inydi-y-n imn- il yd

lup anlar Burulu

alasndan Akehir vilyetinde Altuna kyne getrdiler. Ve iki Melikne 17.krsler tatu yemni ve yesrnda urdlar. a olda Rkned-dn lcarlan ve ol olda Alad-dn
1.

Keykubda yir dzdiler. hib emsed-dn aouz sulnu a elin ve ol 2.elin

utup pdiahl tatna gerdiler. Ve dnr ve gevher-i hvr ber-sebl nir getrp
3.

sadlar. Ve bir a gnden ora yine ve amet-i temm birle onyaya vardlar. Ve

Suln 4.anda atalar tatna gerdiler. Ve ehri bezeyp zn baladlar. Ve dkeli al n-i 5.isn nigernna davet ldlar. Ve erf ve memlik begleri ve serverleri a ol
6.

ol begleri ve eri blk balar cmle dergh ulluna yz utdlar ve terf-i 7.abl

sdde-i hmyun ve atebe-i meymn- ehinh birle istid istediler. Ve sadet-i dest-bs

1386

T. 206a/17. Bu kelime yok.

598

8.

birle merref oldlar. Vizret manb ahib emsed-dne ve niybet Celled-dn

arayye 9.ve beglerbegilik emsed-dn ouza ve atabeglik Eseded-dn Rzibihe ve pervneli 10.Fared-dn Eb Bekr Ara muarrer old. Ve emsed-dn Mamud ury, ki ktib-i akm- salanatnda menr mesr ld ve ol1387 akmu kitbetinden aa firvn
12. 11.

her birin adna

nimet l old, Emr

13.

emsed-dn aouz beglerbegi -raimehullh- aa elli bi ae Rm alnu ekeri bu manye vf oldlar ve isil-b al

tekellf itdi. yle ki

14.

h ve bada akmi
15.

avid-i akm Melik ve devlet meli-i mr temiyyetine al ahsenil-vch

ve

etimmn-nim- ym gsterrlerdi. Ve ittif birle sedd-i ur ve tedrk-i umr riyete iridrr-16.-lerdi. Ve lkin urbet-i arabet ve istikm musn1388-i vulat ve muharet sebebi birle ki Melik
17.

l-mer emsed-dn ouz zn Eseded-dn

1.

Rzibeh yegeni Bayrm Bege virmilerdi1389

ve anlaru arasnda ittif- kll

vr-d, alu o celyil-i umr ve muamt- mhimmtda 2.anlara rc lurlard. yle ki anlaru apus alayu maadgh olup 3.az u o her i anlaru rs olmaynca hib ve Pervne kmi birle bitmezdi.
04.

Pes ayret ve ased od Nuret Emr Dvud Eb Bekir Pervne nihdnda mteil

old. Nieme 5.ki ib emsed-dn ol le iltift itmeyp mdr ve mlifet arini, ki anu
6.

m-i kermine mahd ve mutd-d, amele getrrdi. Ve salanat divnnu

mhimmt ferndan 7.onra n vena gelrdi, mlia ve tal-i ulma, ki dim erf t 8.aa mecbul-d, mel olurd. Ve kendn evt ve stini ol nesneler iddirna, ki
9.

sebeb-i iftir- rzigr ve tal-i mar kirdikrdur, muvazza ve masm lmd, eker
10.

evatnda

ulema ve efl ve meyi ve zhhd ve ubbd birle meclisine lm

11. 12.

itikd- drst ve niyyet-i nmus ve vaarulul-ebr

ve il- tamm birle lzm lmd. Ol sebeb birle anu

glleri ve gzlerinde itilf- edvr zerine mtezyid

olurd. Ve dilerdi ki reznet 13.ve kifyet yninden ol istibdr ve istill izletine, ki emseddn ouz
1387 1388

14.

ve Eseded-dn Rzibehe akm- dvn ve itil-i sulni infdnda

T. 206b/18. ...ol avl... P. 338b/15. mbn 1389 B. 328b/2. // T. 206b/23. virmidi

599

lurlard, ym gstere. 15.yle ki hi bir ula dny n ki eri sebebinden, ki eref-i zevl ve telef-i intildedr, 16.incinmeklik ubr onmaya ve iam-i manr salanat ve umer-yi kibr memleket addnu suvd meti hilli ve rmeti nihl
17.

keretden illete yz utmaya. Ve dvn ve derghu

1.

ufl ve ubl bulmaya. Ve ar- fside uli ciheti-

y-in ann bk-i ara her met ve sid 2.itir muias olmaya. Amm Nuret Emr Dd, ki lib-i r ve ere ve rb- ast 3.ve nefs ve levm-idi, her laa yaramaz szler ve ubi ve msv ouz-ile Rzibeh ablinden 4.itir idp imn- kibe birle mesmi-i hibe iridrdi. Egeri anu mali ve menlini 5.hip mabl ve maul utmazd ve trreht ve fule aml iderdi. Ve -ve l ti klle 6.allfin mehnin hemmzin mein bi-

nemmin- kmi imtil birle mtemeil olurd. Amm mrr- eyym ve tuvl-i leyl 7.birle
anu nal i aa iridrdi ki ib ulf- abiiyyetine anlaru uurnda 8.nfz hir old. Ve anlaru vcdndan mteberrim ve mecliset ve mveletden yif ve mtevehhim
9.

old. yle ki ba selmetlina r old ve diledi ki Suln Rkned-dn

10.

larslan 11.

rametullh- atna, ki atas zamnnda anu areti imetine mendb olmud,

vara ve

bu azmet ve sefer yar zerine kendn Melik ve alarn atp nad idp 12.yar itdi. Bir gn Nuret Emr Dd ve Eb Bekir Pervne-yi Ar af birle ib evine geldiler.
13.

Eyitdiler ki Memleket ayn ve muteberlerine muaa ve malmdur ki

14.

Suln yed-dn

l-i aytnda olanlarnu riyeti ve memleket ve rey umrnu

15.

kifyeti ip imetine

vaiyyet ve mufavva ld. Ve mehir-i cemhr ve kbry-

16.

umer ve serverleri bu muhedet zerine

mutbaat buyurd. imdi n hib-i Aam

17.

azmet muammam buyurd ve vizret manb, ki

mayy-y ryi hmynndan her

1.

laa felek-i rbi1390 ems-i temmdur, muaal oya ve ve mu

mhimmt ve

meli-i kll ve czsi mhmel ala. H ek ve bhesz Melik ve devletde fetret ve nekbet 2.hir ola ve salanat devleti erknnu mudaat ve muft mulefet ve advete mbeddel 3.ola. Ve her kimesne temerrd ve iyna z idp kfrn ve udvn pe ve ve la. Ve bu 4.cmlen mcebi ib-i Azmu ted ve ihml ve iflinden olsardur. Bri tevauf 5.ve taalluf ki hip riyet umr ve meli- cumhrda rev grr, sebeb
1390

B. 329b/2. // T. 207b/6. ...gibi

600

nedr? Eger Ouz birle

6.

Rzbeh teferrd ve istillsine bize iczet ve iret

buyursun. Biz ol i define 7.ym gsterelm. didiler. Nieme ki aib pk nefesi alu irr zerine muteavvi 8.degldi, amm ouz-ile Rzbeh meli ve mhimmt mdiletinden adden tecvz itdklerinden
9.

yet incinmidi. Anlaru azl u itiline r virdi. Ve ol bbda Pervne Emir Dd vekil-i msmaat ld. kisi da mltezim olup eyitdiler Biz ol iddu mevddi-i

10.

asmn 11.bir vech-ile tadm lalum ki anu teysrinde hi al u l olmaya. Amma gerekdr ki 12.vend ib ol bbda bizm avb grdgmzden tecvz buyurmaya. Ve her ne ki dirsevz
13.

keremden niam diri itmeyeler. Biz anlar hip-i Amu devletnesinde

14.

ibdete davet lalum

ve andan ora alvetde utup muayyed lalum. Ve her yire ki

hib buyurur gnderelm. didiler.

15.

ib bu ebvbu iftit- miftn, ki sertp err fesd-d, anlara smarlad. ora fitne ve eyanet Rmda vzer ve umer arasnda ziyde old. yle ki ol

Bundan ased
17.

16.

n ki emsedin ouz ve Eseded-dn Rzibeh -raimehmllh- eker meli

1.

ve mr ip

meveretsz salanat aretinden bitrrlerdi, anlar onyada ip

saryna okudlar, 2.Sulndan r ve destr olmadn ehd itdiler. Andan ora ip emsed-dn Mamd Erzincn 3.da vizrete davet idp anu mreketi birle melii ve mhimmt yirine yitrrler. Ol da 4.icbet idp geldi. Bir mddet yet dostl ve ittif birle memleket mealiini kemh yirine getrr-05.-lerdi. Aralarnda ilf ve mualefet yo-d, amm ibetul-emr anlaru dostl advete iridi. 6.Mamd Erzincn vizretden ted lup gir Erzincna gitdi. ib emsed-dn mesnedi 7.vizretde mstail olup km srdi. ikr-i still-i hib emsed-dn der-Mesned-i km ve Manb- Cell
08.

n ib emsed-dn Memed Ifahnye -rametullh- ref ve af meli-i

memleket ve bas 9.ve ab- umr- salanat ve ad ve al mhimmt- devletde amlar ve mulifleri defi ve amndan
10.

ora manb- istibdd ve adr- istidd zerine istil

601

hir old ve meri-i avr ve merib1391 11.mar- b-ayr- kudreti ve err- irrndan emin ve f ve bl eyl-i mesat-i zz Cellde vf
12.

ve kf old. Ve mevkib-i
13.

imet ve revna- medric-i kmurn ve meric-i dumnde sadt- suman ilti ve irti buld ve her sat sadet mndsi bu nidy lurd ki beyt:
14.

birle

Ey Melik buld ry rifatula1392 itid

Vey era old gevher-i pk-le iftiar

15.

Alu old vsa-i ad-i mekremet

Tedbr old rba-i Melik-i Kirdikr

16.

Ey ryu-la ur- gne pk ve mstenr

Nrudan old evc-i semvt mster

17.

An eyyam ve evat ulana vesati ve alt mesmiine iridrrlerdi.

1.

Kifyet-i tamm ve deh-y kmil

yolndan memlik meliin akm- zammn

keff-i ab ve tedbr kmine old ve aya 2.far- fira- isde ve hmme-i heme-i idd zere od ve bir laa belki bir lame azz 3.mrni m-l-yande arf itmezdi. n gicen l-i iri alayd, sarynda selmlna 4.kup tecdd-i v lup imet-i veyif-i taiyyat-ahret mesned-i vizret ve mttek-i emretde 5.otururd. Ve Zhre-i addr, mh- ddar, pervn-i gvr, semk-i rmi gibi ahr-i mesnedde af ekp
6. 7.

ururlard. Andan ora n ve elf uff ki cevdet-i rat ve hht-i maric-i urf1393 ve l- vuf ve ib- mdd ve fevl- ar1394- ytda Eb mer-i Cihn

Belk-i 8.n hediyeler tertb birle urna irirlerdi. Ve dr u nevbet birle rata ru lurlar-09.-d. yle ki n fecr ayni mnfecr olurd ve amd- ab infil bulurd, uff
10.

otuz czden bir cz urn ezber eln- r-efzy avt- ferazd1395 birle itmm
11.

ve itinma

iridrrlerdi. Her ayda bir atm iderlerdi. Ve n mein ad meti-

1391 1392

P. 340b/10. merib B. 330b/3. refula 1393 P. 341a/6. crf 1394 B. 330b/14. Bu kelime yok. 1395 B. 331a/1. Bu kelime yok. / T. 208b/1. endezedy

602

alh! nidsn lurd1396,

12.

sary alnu ulus ve kiisi cemat-ile namz lurd1397. Ve

env- ekr ve edvr- davet ve av- 13.y birle itmma iridrrlerdi. Ve n namzdan fri olurd akm ve mnr ve emile-yi 14.dvn her mektb, ki dnki gn dvn mnleri masr lmlard, r lup getrrlerdi. virrlerdi, t cmlesini mula idp itiy ve itir idecek yerleri ve tebeddl buyururd. Ve n ol tari mer olurd, altn devt mnr ve akma tev ve nin yazard. n andan da
1. 17. 16. 15.

Ve hib eline

vr-sa l ve tayr

ine orlard, t cmle

fri olurd, avular begleri, ki saray apusna gelp r

ururlard, 2.destr-ile selm dururlard. Andan ora ib atlanup anda ve olnda begler suln 3.derhna varurlard. Eger seyrn gni olsa Suln unu gibi yin ve revn birle ki
4.

Keykvus Ferdn revn andan reke geleydi1398 ve bi yz nefer uzun boylu vrc 5.alu

Trk ve azvin ve Deylem, Firenk serhenk ve blk balar, llar ve pinler 6.naca ve grz birle afrit ve eyn ve avt gibi sulnu rikb imetinde 7.yilirlerdi. n seyrndan mrcaat lurlard, vn- Suln ve yln konlurd,
8.

t a ve m ol

mideden oyup1399 sl lurlard. n Suln tatndan inp 9.istirat mamna tavl buyurd, vzer dvanda oturup tercmnlar ve mnler ve ktipler serverlerden1400 aaa afnu anda ve olnda mertible otururlard.
11. 10.

ve begler ve

Emr Celled-dn
12.

ary ve emsed-dn Mamd ury ibden biraz ir-ra diz ekp

otururlard.

Amm Reded-dn Emr Dvud ared-dn1401 Emr Dd kemer-i imr-i zerrn amyil
13.

lup uffa kenrnda ayn ururlard. Ve dd-vh ve keleciler davlerini fayla

14.

yitrdiler.

Ve sa ve aiyyelerini mufaal lup mnler ve ktiblere virrlerdi. T her

15.

biri-y-in akm1402 aleme

getrrlerdi. Emile ve her birin a istil ve ulmi

1396 1397

T. 208b/2. bulurd B. 331a/3. // T. 208b/3. lurlard 1398 B. 331a/13. // T. 208b/11. ...binerdi 1399 B. 331a/17. // T. 208b/14. ...fyide 1400 B. 331b/2. // T. 208b/16. ...vezrlerden 1401 B. 331b/4. // T. 208b/18. ared-dn 1402 B. 331b/7. // T. 208b/20. ...emile

603

defi-y-in y vech-i er y ark-i mumele 16.birle1403 ve h ferdeye ib ve mub ve meyl ve imyet ve musmaat ciz grmezlerdi. n km-i makm
17.

aleyhe irirdi,

cereyn- a ve ader gibi nefd bulnurd. Ve eger temerrd ve isyn iderlerdi ki

1.

gir ol melimdem dvna taallum ar idileydi, ol lim kend cez ve sezsn 2.yle

bulurd ki alan mtemerridlere di itibr ve inzicara sebep old. n ib dvndan

3.

vena gelrdi, pdihne n ve yln iki yz ini ve nura analar ve anlar

rste 4.ve men gngn amlar ve blar birle yle ki anu sn ve lefetinden firiteye itih-y 5.ayvn hir ola-y-d ve mertebe-i insniye temenn rcu la-y-d, onlurd. Ve n ve am 6.gtrlp -fe-i aimtm fenteir-y riyet iderlerdi. ib bir zaman aremine girp 7.istirat lurd, andan selmla yine up tecdd-i vu lurd. Ve imm- lem mteneccis1404 8.ve mtefennin Tced-dn Tebrzyi aleb lurd ve nula env ulmdan1405 mbae lurd. n 9.ol vafe riyete irirdi, yle namaz cemati-le ed olnurd. Andan vce Fared-dn
10.

Al-i a Tebrzyi, ki ol

vede Uarid-i vkt ve ndire-i ahd-u ferd-i zamn ve vid-i deve-11.-rn-d ve ibn-i hill revn anu a zb-yi mensbi rekinden hill gibi ibtil-y mu 12.ve hezl bulup zebn- l birle her laa anu medyiinde laf- fa birle ind lur ki1406 Beyt1407:
13.

La-ad abdaat a lam yanalahu

Serrt benl-furt val ibn-i maalah

14.

knat auvun-nsi n

Fa-auki f uynil-ai maaluhu

15.

aleb buyururd ve ikind vatine degin anu-la cevdet-i a u durc kitbetine ki

her 16.birine bah durc- drer-i meknn-d, itil lurd.

B. 331b/8. // T. 208b/21. ...aleme getirirlerdi B. 332a/1. mtebair 1405 P. 342a/7. satrda yer alan anula env ulmdan kelimeleri bir st satrda cmle iine yerletirilmitir. Kelimelerin A nshasndaki yeri anlama daha uygundur. 1406 B. 332a/6. lurd / T. 209a/12. lurd ki 1407 B. 332a/6. Bu kelime yok.
1404

1403

604

n ikind namz cemat birle ed 17.olnurd, meydn ve seyrna azm buyururd ve gne olunmaa1408 olup ararnca o atmaa ve at
01.

segirtmege ve env mlib ve

sila oyunlarna, ki siphli ve pdihl umrndandur, mel 2.olurd. n ol letden da ferat bulup odasna gelrdi ve am namazn ldkdan 3.onra buyururd ki bezm-i meclis rste lurlard. Ve ndem ve uref ve uref ve muribler olar 4.avvl ve uvvd ve rebb ve ty girp gelrlerdi. Ve her biri sz letlerine arada 5.dzen virp r getrrlerdi ve can-efzy prevler z lurlard. Ve gicen 6.nf geince obet ve olu dostgnler ve fual-y lem ayidi istimna, 7.ki erf ve be- lemden imetine gelrlerdi, Trs ve Prs ve ub ve resyil ve naamt 8.meli ve men istim lurd. Ve env- ulm ve enf- tevr onup fnn- mea 9.ve urb-i emlde mudie ve mbie olnurd. Ve n cem-i ab erb- sret-i urdan 10.itb bulurd, sebk rularu balar girn bdelerden uyuya meyln lurd, ib girrdi. Bu l zerine iki yl zindign dyim ve mteselsil olurd.
12. 11.

maam- istirate

Ve memleket ab ve

esbb- meserret temiyyeti birle rzigr gerrdi. Ve memleket kffe-i skkn ve mumleri
13.

memr ve mir ve ar ve kebr ve tcir ve muterife anu ymni nabetine

14.

mterref olup rey-

rat ve y- istinmet ve kesb-i emvl ve terf1409-i avl ve

15.

incz- mlde dn ve rmndlar.

Ve atart- amr yirine anu rzigrnda direm ve

16.

dnr- seb nfet ve amm madiletinden idrr

bulup bir gn ve bir vaitde cevb- itmezdi. am gnlerde himmet ve

ekbir ve efl in resyil in itse ir emlsz fikretini aa marf lmd. Ve dyim ililer1410 ip dvn-
1.

17.

aam, bahul-ai ved-dn, emsl-

slm vel-mslimn anrallhu burhneh imeti birle aralarnda ililer 2.varur gelrdi. Ve rd ve idr ve mufvat ve mrselt mtevtir ve mtevl-y-idi. ki cnibden 3.mare ve mktebe ve mrsile o vrid olurd. Amm n ol lde himmet-i izr urubdurur

1408 1409

B. 332a/11. // T. 209a/17. ...yan / P. 342a/16. olnmal P. 342b/13. ter 1410 B. 332b/13. Bu kelime metinde zeri izilerek iptal edilmitir. / T. 209b/11. Bu kelime yok.

605

4. 5.

efkr zerine mevf degil idi. Ve bu diyrda anu nus ele girmedi. L cerem bu tru ehresi ibin cevhir zevhir ve her kelimt ulyesinden mhmel ve mual ald.

Amm mm Melik 6.l-kelm Celled-dn Varkan, ki cihn- mekr mfessirlerin ekbirinden idi ve mm 7.bdden ora telf-i yt ve rivyet-i edi ve iva- buhr- mende ve ibda, cz, nam ve 8.neirde anu mili krs dr u san-u gzr ki ilm ve zeve imtizcul-mu bir-r virmi ola, ademden
9.

dem-i trik vcda omad.

Amasiyya asndan, ki ol vilyt -y akm zamm 10.anu vfr-i ilm ve keml-i fl ve kef-i diyneti ve aba-i diryetine mufavv-d, bir a yk 11.zm ki sn-i zev ve luf-i alvet birle Rm memlikin syir anb zerine mrecca ola.
12.

Mef bu nme

birle erb-ne-i hmynna muaddar bu a birle, ki rava-i firdevs gibi dil-kd ve m-13.-nend-i glzr drul-arr gibi rat-efzdur, viribidi. -Ver-risleti hih-: Beyt1411:
14.

Zihi ey ze-mereb-i luf-i t urde-ab- engr

Be-tb- mihr-i t perverde afitb engr

15.

Cenb- Kabe kh- terc ehl-i hner

Zi-cevr-i devr-i felek ste meb- engr

16.

Be-e n-yi luf-i -i t n zenbr

if-y al nihn kerde der laab- engr

17.

ady ayt- t nende bde ender ser

Be-azm-i bezm t ber-vste zi-vb- engr

1.

Tb ki der reh-i frat zi-ev-i imet-i t

Be-akbs- dert-i mkend itb- engr

2.

Sual-i b meze-i urre-i tura- r r

luf-i b- t rn dehed cevb- engr

3.

Ber-am- sirke-i zhid ki ne-ahdrest

Be-dost-i gne-i ryet ured erb- engr

1411

B. 333a/9. Bu kelime yok.

606

4.

Lisn- bde perest mdm egeri bd

Ze-cm- cd- am encm- t arb- engr

5.

Z-ry-i tav eger bang-i ber zamne zen

Be mr-i d figend ad kar- b engr

6.

Eger i dde ze dr-yi aret ber-dr

dmenn- t der al- d anb- engr

7.

Vel knn ber-est ez ikence vhed grud

Be inbis- bis- t fet-i bb- engr

8.

Tu afitb- sipihr u zreti v nedd

Be cerr-i sye-i iltic avb- engr

9.

Be iltims- vilet ikeste vr med

Be tb- te-i hicr-i t dil kebb- engr

10.

Eger t rence kn pence r bersi

Bedn- bahne ki mey-i brded sib- engr

11.

Ferr u kyed u dr py-i dest efned

Ze-g-i e-i d lulu-i -ab- engr

12

ala dem i san guftem n i b edeb-est

Be aftb- kcybed itirab- engr

13.

Bendegiyet kemer bended er tvned dd

Kde p-i nabet dert-i nib- engr

14.

Ve ger be-aret- ar asit-net reh-i ybed

Be say-i cib-i luf-i t bi-icb- engr

15.

Be ki hediyye frusted be-resm-i imet-i t

Ber sumn- ze-dua-hyi mstecb- engr

16.

Ta der ada-i nlfer sumn and- reyya ki mye-i ar-i ur-est zeyb u
17.

znet tk- eflk

bed ve sebeb-i m-i mh ber - ufuk der beh-i bd lemiyn ez b

607

tb- aynu-ems iktisb- arvet kned-i cenb

1.

cennet-i nzhet-i mab aeb-i

aam f- zaman destr- ran u Turan kehfil-vezare bahril-ulm Nimu 2.l-Mlk melil-i meli be-fevkih-i fekhet-i abb ve a ezb- murdet ve tair-i mala- msterat ve telfi-i 3.ecr- mberrat- engt nmay-i ur-u drul-buld server-i bd- cenb anud murad- mutts ve sebeb-i mezid 4.devlet-i bi sib bin-Nebi ve trate-ahirin-i dua gy-i devlet ki der adia-i adaa-i o dane-i abaa-i 5.ayni-yibi fey-i envr ve ar- muatr alam der niar- acib-i aam azza naara pejmurde baed ve der andil-i 6.abakai zecaci-yi o fetile-i bara-i bi ceris mahede-i mesned-i ali-yi o ilave maye-yi nur nedared aret- 7.ulyara beat- araat amime-yi tufe-yi du bi riya sate ber aib-i tabil tadim mi dared tebessm 8.abul- memul bad ve be ayn afat melhz bad ez edayi du ve hacebat- ena mruz- ray- cehan 9.ary-i zadul-lah eriah ve uluven megerdaned ki in ubudiyet ve ila amen rin cemai-ul ula
10.

bekaa sade dil dest peyman muaebet

migired ve ez destyaf alam ab furua arir tarir 11.mipued ve ayyadvar ebrium- siyah-i medadra tab dade paybend-i uyur- uruf duay-i devlet mikuned
12.

der arif serd meza bd

az aret berasm- tenafful ve feh-i mucaveran cenab- ali engr- ba- fikret ber nu
13.

sar mibended ve der tab ane-yi mucee-i kaa az mi-i nuta der mivized ve aiy-il
14.

act sahid-i

let ki duaguy-yi devlet der avat- alevat ve iab- alat bad az eda-yi

far devlet 15.salanat ecleha-l lah- tela ber sebil ilave der istimdad ve istidamet umr-u cah ef verdi ki ubar-
16.

dehul ve ihmal ber iar- istimraran nemienid muaaf midared

17.

bari-yi teala bevesile-yi caibe-i inayet

iltifat- n aret araf uul meul ber murad

1.

keramet kned derin vat- mumessek duaguy der idam

nemuden berin tecaseranet

ki derin ruzha be iare-i -fe tebir y ull-ebr- bvek ane der med 2.ez ev destbus- an hazar avank ek der zir-i a ebru yem mjgan ez saf-ecfan 3der avite engr nik ry- nazeninra did un- bedahan- devlet aeb bedest avite zar 4.zar migirist pursid ki ey em-i era- ba in eh alet gft ey ala begu-i aret- 5.vezret bedan keder mura-yi tarai erai ak beavc- tk residem ve ez ame-yi ufulliyet 6.adam berpayey-i bulu ve idrk nihdem vasiyyet-i irin suani saeb-i aam ahif le celaleh basemi 7.men resid mur- abr ez afas- nihadem ber perid amma n safay sine-yi uyu nedatem ve men kehletra 8.mberreke-yi kahil mipndatem lcerem mera be destbus- af- zaman rah

608

nedadend derin vat ki bad- 9.nuuvvet-i cevan az dema birun raft ve tezkiye-yi nefs ve tehzib-i ala al ud ve ez riya-
10.

irtiya behremend udem em darem ki ber ibet-i

11.

nuraniyi men bebeayi ve mera az dest in kuteh naaran

baz ar ve azin zindan- rindan

brhani ve der kecave niani ve bastan-i Kabe ukuh-i aheb-i aam- 12.aranra brasani ta tura ac mirver ve umreyi der divan- amal- mabul abt kned e aat- abram d. Beyt:
13.

-Ve m knt mimmen merl-iku albh-Ve lkinne men tebaur mayyke yaiu14.

Baz gft yek cet drem e tenh ba an cenab raftan az bab- edeb ve avab

nemiarem miyabed 15.ki az ar- fikret-i ud uey-i end ki eay- al dehed arine-yi men sazi aa
16.

uret-i bikt- mani-yi tamam eved duagy n adam der ba- amr nihd
17

kelimat- emen-i fikratra

.did ber mial- n derat ve efva ki der esair-ul evvelin

1.

mekuret az her ge ba ik

mimed ke eger tufe-yi aret-i vezaret ahmayim

ve eger sefir-i mer amir alabi nra niz yim 2.eger saeb-i ev be et-i naar mara az a- uruf beined ve der dehan- fehm nehed ve be dendan- 3.imtian necayed ni-y

hllei ruzin min abli- feramu kned amm der an devlet ki 4.ez k bus- cenab-
vezaret asl knend kilid-i kilk-i tu gayed merdmi kn ve ez fevkeh ve 5.emar- leayf ve esrar adri bemtehid-i ur- clat- ma ravan kn dua g binaberin taarru ki 6.az anur end ve in s- rabet ki meani ve letyfra did meari az mivey-i nam-u nar der
7.

andu- kelime nehad ve bemasmar- nota bedut ve der nemed-i medad beid ve ber pt-

i laari-yi alam best 8.ve der aray- pr berf-i ka ravan kerd inallh- teal ez afet-i sermay bi iltifat maun 9.bed ve der me- smi mlazeman aret-i erif ba alavet ayad anab- eab be serad-
10.

mellet-i aret ve calet-i adam rasid ve alam- a

11.

rakama -men keere kalemh- ba-rav-

let-i dua kuid amma der klli ebvb ber

12.

inayet-i bi nihayet ve tu- sn tecavz aslat

ke t damen-i iyamet astin-u astan-

13.

aheb-i aam mubal-i erbab- din ve devlet bad ve fetb-

cah-u celal ez afet-i ksf ve

14.

zeval maun bin-Nebi Muhammed ve leh ve hib rametullh anu nm

cevabende ke

nafeh-i mk-i uten fateasi anu rakndan un- dil birleh sarite ale ve tir-i debir-i
15.

gerdun- gerdan anu kemal- feaheti birleh ney-yi kemn nuk mil-i tir-i ameti anu fkr-

609

16.

vatinde gman lup mear-i mari zrine ayetan- yekad oiye aa a biri

17.

tazi-u

biri parsi in ve irsl buyurdu t erbb- berat ve ab- ibret aaleh uimahm
1.

va arna il yevmil-iymeti ileyhm ve nehrhm Ol ib uvveti ab

2.

vucdat arat- luf Arabiyya:

3.

malina anu birle istidll larlar, rd olund. Al-atul-

-Y lemen semaan allet fayileh

An en yemle il zevrin ve buhtn4.

-El-adlu simuh vel-falu ilyeth

n enkeral-ali thm bi-burhn5.

-Yevme zihni ve indes-sebi adileten

Falut-tacvuzi an fanin ve subn6.

-hdiyet l aniyy aen anidh

Ka-annam aafaha av kaffa annn7.

-Ke-enneh abbatn afefen f urin

Ev enneh drern f imi mercn8.

-Ev cdh ametn ebedet nmilh

Mill-cini ve ad at bi-ubn9.

-Aniyete fe-emtelet nefs bih araben

n bi-aihi min ayri uln10.

Al-atul-Frisiyye: Keid rayet-i devlet bedin diyar engr

11.

Fegend saye-yi himmet hmayvar engr

12.

Nemud alat- ziba ue-yi pervin

Be alei ke kned zhre itiyar engr

13.

Pes az ehle milad- zerd ry em

Resid mukib-i syi arsevar engr

610

14.

Ber n mid ke lfat ferestede berahi

Sepid kerd d dide der intiar engr

15.

Ze srr-1412 erb ebane nerafte ub demi

Ke srkevar ala dad der hummar engr

16.

ala- duter-i zer der zaman bedad rehi

kerd ad bedin att astar engr

17.

Gereft dest-be peymn-u ad- ahd bemest

Kd ehrey-i ziba ad nigar engr

1.

Zi ranc-i rah pursideme ikayetha

Zi dehr kerd zi tu kr-i bi umar engr

2.

i der imayet-i nevzin-i d vera yaft necat

Mhibdar-u leged kub can spar engr

3.

ala daruy-yi tu did azan numuh-i tamam

Be ruz-i ar zi alb-i miak ayar engr

4.

Bear dest-i tu kan- mala ast ky bazed

Dilaver ke furu averi zi dr engr

5.

Azan cehet ke allc raft ber ser-i dr

Seramedest derin ahd babdar engr

6.

Be mevsimi ke fusurdest un- di der ten

Ke averd be czan lf- tu bebar engr

7.

Meger ke eme-yi elfa tust merab- o

Ki medest nin ab-u bdar eur

8.

Rai-i ab tu ger nist amle-yi butsan

era dest flan irar engr

1412

T. 211b/19. err-i

611

9.

Mesivar sezed ger zened dem-i iya

Az ankeh hast be avl- tu ustuvar engr

10.

Miyan- zhd rehi ufiyane kerdi buh

Be lf-i say-i tu berdat an ubar engr

11.

n eyyam- fetret a-ul mezar fela ketebun va la abarun mtemd d ve luyu

12.

mevani ah rah sil rasl

ber tat gft ber niid ve uyan devaf nesim-i aba ve hd hd

13.

sera per- bal biikestend anasi-yi

suveyday- dil ke zebane-yi nayire itiya- teryai

14.

rasnide bud ve Abbasvar leb be duay istisa

cnbanid ve casusan- himmetra becst-

cy-yi ehebu fetecesses der ear- emar fecasu ilal 15.ed diyar peraende gerdanide zuleyi (zengule-yi) geday- ve bi nevay-ira saz kerdeh ve ez siyah puan- merdmek-i 16.dide der nure-yi -l ecid f cez b muaffet- az uvayi nefsn -eyykm yetn biarih- kerdeh n
17.

md- -Asllh en yetn bi-him ceman- nezd-i yek der amed be-mevsum ki ez
1.

ayet ferdgiyi

Hava aad rad be mena- bar n az rag- nehr-ul beden di mah

ke muncini-i havast kde 2.ve tire-yi zerrin-i aa-i ehsvar- felek ala-y siminmah rabude af- ebu hfe-yi havara kerd 3.imame kne niame binieste ber tepe-yi destaran- kuhsar ve -min el-cibli cded-i bey- imame-yi kafur 4.ve darra-y apur-yi berf puide abuk destan ebr n ecere-yi Firavn iyal eiz -yrkmi 5.l-bera avfen ve amaan- z- nihade deretan- ille niin ez pene-yi asar musavar be mucize-yi 6.-fe-i hiye beyunmde ve a-var der medrese ve der seva mafiye an cmlera be-teleuf fe i telekf 7.ma yafekun fera girifte behkami ke der demdeme-yi deme be eraf- alem reside bud ve nefir ze meh zir-i eflak 8.eir gete germi-yi aftab der tabane-yi tevaret bi-l icab pay der damen keide ve saan- reyan 9.arara der murzar- cehan devan ide ve mihrhay- kur vehe-i ikruk az zardane-yi -ve yenzil min es-semi 10.min ciblin fh min berdin- berdate ve be gman guruhe-yi avs- aza ruy-yi zeminra mecru feyeib-u
11.

-bih men yeu12.

gerdanide neffaan- -yekdl-beru yeaf ebarahm- be ehy-i -fe-ter

l-veda

yeruc min ilalih- dud ez nehad- bnyad vcud -fe-abeh irun fhi nr- ber averde
13.

dest-i taallup ze mehr ber taatbend becnbed ber pay- germ revan rudbar ve haihi-l

enhar-ul tecri min tati 14.nihade ve be mesamir celidi ustuvar gerdanide abgine kez navedan- ney vasa-i kuze ve raba-y ate
15.

ez araat lefaati ke ez avali-yi ebr istifa kerde bud

612

ieha ve anadil-i simin uvarir men

16.-

min fiatin adderh tadran- ste zemin-i

17.

fisurde dem ber bister-i merg ftde ve ader der ser kede gav-u

ar bendi ve ez rah-

arat berdete ve nevite-i erv- iyame ira beya der du beste felek be azay-i
1. 2. 3.

lem akester-i iyab gstrde ab- mahtab ber ten deride ve klah- aftab ez ser endate benat-un nefs der serace-i ub ba uri ve addari nava aaz kerde der in aleti ez muhib lf ve cenab- bzrgvar meclis-i ali adr keberi (bbra) alimi fal bari varai

mhaii 4.Celled-dn Ruknul-slmi nimu-l mille mufti-ul umme senedu-l eimme ve-l ulema-i malik meluku 5.el kelam imam ve eimmetu-l alem meliku-l uzat idal hkmen niul-melik ves-saln 6.idemellh-u uluve ke ble-i efal ve masad- emalast nesim-i lf vezide gerift ber du 7.cetik min sebain benbain der rasid der saat-i tebair ira-i kitabek-i ruy-i alemra taze ve 8.ter-u urram gerdanid nihad- sepid ve ebyezat aynahu mine-l uzn feryad in lacud rey- Yusuf ber vard 9.ta dean ve saves zeban ve ane inneke lefi alalike-l adim miguudend ve mbeir
10.

ihebu be amii haa burhan felemma raavh mstearrin

11.

inde benemod ve kehhal abuk dest l yetatiyu

min ruhul-lah kel-i runayi uvve ala

12.

vech-i ebi der dde-yi zindni-yi intiar keid ve deral

aa-i nor fe ertedde beiran

13.

ayniyi o ber demid vcu der sucud- kr-i ha min fal-i rabbi med

reyain-i surur ez
14.

murzar- dil bedemid ve one-i gl-i iblbekfid lle-i arab gli benemud

ve susen-i

neata zeban- ena bekd dide-i dilra mjde-i inn ul illa Kitab- Kerim midad ve dil-u
15.

ber-i nigar kan- atame-i misk-i teta berdat behit did ber mahruyan- mukin zlf
16.

gisuha

didera nevid-i haa ma vaadena rabbuna aan miferstad pes be aust- edeb al
17.

misk-i sarara an

der gerden beyek diger kemn sate -ve vildnun mualledn- afhay- ke
1.

ennehm lulu-i meknn

ber keide ve ber ir- kafuri a- mukin demide der her

arfi hezar dil paybend ude 2.ar- ar ve ad- adr- ali kan- meani ve deryay- sebu-l mea nist ve vas- beyan ve benay- 3.ke ber- suzanna paye ve ebr-i rizanra maye beed lekerhay-i feravan aziz ve durar ferayed fevajid-i 4.meanira der alb- elfa- endek tebiye kerd efsun ve en yekad puriyan demide lillh dil der al- 5.amir pejmrde aravet ve eyeyna bihi-l ara bade mevtiha ez vey iktisab kerd ve an iden 6.li evvelina ve erina ez maide-i fayde-i baz gstrd henz cehan- muardderat fevakeh-i keire der 7.rasidend n az affa- baz be alvet ane-i istirar nal uftad duteran- ebi niab az rusar- 8.aftabva ber

613

endatend ve ame ten ba arif n leb ba dendan der satend ad- zerrin e z ser 9.der keidend ve be med ud der iar- nefs didend ve sur ruyan sib bi zamet ve sib ra-i 10.ve teta az ruy dur kerdend ve bez nihdn semin del ak peyamberden ez nighat- an dema-
11.

hava mubear get ve ez nefa-i nefa meam- fe muaar ud engr yekta dil ke ez
12.

kebab- abaat-

ufiyan adaa-i afa ve eayan- muteber adia-i vefast ez gerd-i rah

13.

resid sene-i dugane el uneb

dud ve be perdat- imruz her end sehl-il mu bud

14.

tecennbra zebane-i en ayr- minhu zeban kd

ve emaret-i nevet-i Abbasiyn suan-

15.

benu Haim benemud n urde macera bedin ad encabed aab-

uffe be ittifa gerd ez

16.

miyan ian berdatend ve raama kana lem rukkine ber afeat- vcudian

beatend ve
17.

adem be mevfeat sufre-i avil der nur- dide-i anb- in enab der hem keid mustean hezar sal bemanad -bi-amdi llhi-hirn-. Bu hlet ensnda, ki anu
1.

vallhi-l

revnanu slseti reti avri-i addandan

selmetli bulm-d, ngh em-i zam-i eyym ve keyd-i 2.seyr-i rzigr ve meiyyet-i cm ve -eyy namin lbi kuddirahd-dehr- ol ratu silkini ve ol 3.nimu adini mferri ve mbeddel ld. aber iridi ki c arafndan Amed an adlu bir 4.Trk urc itmidr, kendzni merm Suln Alad-dn oullna mensb lmdr
5.

ve ol

avln avyif-i Etrk anu davetini icbete marn lmlardur. Ve gnden gne
6.

cers1413 ve arsi ziyde olur. Ve eger ol l tedrkine ihml olna, hemn ki 7.iki

aydan ora beglerden ve eri balarndan salnat devletine hevdr bir nefer bulnmaya
8. 9.

diy. Pes ib eri balarn ve memlik kffe-i mtecennide ve siphlerini ol ricn define revne ld. n iki eri biri birine uladlar, beglere anlaru uvvet ve evketi li muaa old, taalll ve temul1414 birle arb ve sava mevf itdiler. Ve hibe
11.

10.

apar ulk

gnderdiler ve muvenet in da eri istediler. ib icr r ve ulfemidr varizm ve Krd ve ba, ki m arafndan Rma gelp ulfe-

rlardan ne

12.

r olmulard, 13.ared-din ve Zekeriy-y Secs- Emr Dd birle gnderdi. Bundan din Emr ri
14.

Reded-dn Eb Bekr-i Cveyn emvl-i vfire ve azyin-i mtekire birle

1413 1414

T. 213a/23. erisi P. 348a/9. teksl

614

likty1415 atna mteveccih 15.lmd. Bu enda ad iridiler ve aber virdiler ki Melik Rkned-dn Tebrzde an
16.

imetine mrcaat ld ve Rm memlikn salanatn

17.

Melik Rkned-dne mufavva buyurdlar. Trkistan eimmesin fevalinden idi

Bunlardan ora Cemled-dn oten, ki

1.

ve salanat devletinde naar ikrm ve itirm

2.

birle mel olmu-d ve Suln Rkned-dn

imetinde meaatlu uzun seferlere

taamml gstermi-idi ve mded-dn oten istizhr 3.birle ki vezrdi ve anu arab ve urndand, cmle kr ve mhimmt vef-i 4.melii zerine shte ve perdte lmd ve deky- umr zerine il- kllisi 5.vr-d, onya arafna Suln zzed-dn urna an aretinden rislete revne ldlar. Ve
6.

mektb yazdlar ki an areti Rm

memlikin salanatn Suln Rkned-dne 7.buyurmulardur. Ol bbda anu km-i humyun ndur ve iki bi atlu Mool da 8.buyurmulardur ki Rmu mulif ve munzileri tedbi-y-in bizmle bile varalar. Eger 9.kme inyd gsterp Rkned-dni suln bilrlerse istibl lup Suln 10.arulasunlar. diy. n Cemled-dn onyaya iridi, umer-y devlet aa istibl
11.

idp ikrm-
12.

tamm birle Fared-dn Eb Bekr-i Pervne sarayna ondurdlar. rtesi erkn-

devlet

salanat saryna r oldlar. Ve Cemled-dn risltn ed ld. Ve kendi-y-in

13. 14.

Rm memlikin askerligin ve onya ln ve tevliyet evf ve sulnu stdl tarrlerin gsterdi. Cmle oyup abl itdiler ve Bedreddn ol
15.

zzed-

dn artapertini aa niybete nab itdiler. Ve revna ve izzet-i tamm birle makemeye

16.

getrdiler. Cemled-dn kmini syir memlikde nfi ldlar ve anu handa env mberret ve isin gsterdiler. Ve n lim ve ehil kiiydi, ileri

17.

1. 2.

anla sehl grdiler ve aa eyitdiler ki Suln Rkned-dn zzed-dn kii arnddur, kii arnd ulu arnd zerine tefaul ve teaddm lma ve taakkm

ve tasallu birle tefavvu 3.gstermek muvf- erat ve mub- mrvvet degldr. Ve rf ve dtda ve Ouz tresinde 4.da ulu arnd var-iken kii arnda anl degmez. Ve her kim ki bu alk birle tevessl 5.gstere, kffe-i aly ve drul-ilfe ve mme-i mem atnda memmem olur. Ber tdr ki 6.imdi bu i iler vara, f-m bad pyidr
1415

P. 348a/14. Elikty

615

olmaya. Mute-y dn ve diynet ve tedeyyin ve emnet 7.oldur ki n imdiki zamnda lan am l-i Selu zerine libdr ve keml-i 8.efatden bunlar Rm memlikinden azl itmez. Malaat oldur ki arnda da 9.bir tah zerine oturalar ve n elb ve adlar ve sikke ve ubede mehr ve mekr 10.ola. diy. Cemled-dn kifyet ve diryeti yninden, ki vr-d, bu pende-i ursend 11.ve bu tedbre r old ve niyyet-i drst ve azmet-i yip birle mulifler akm ve ayas
12.

fesi-y-in mrcaat ld. Ve n Suln Rkned-dn begleri Cemled-dn

13.

otenyi

onya arafna gnderdiler ve Bahad-dn Erzincnn taakkmt ve

tehtidtndan, ki ata-14.-beglik ve vizret manb ve kll-i akm- memliki eline alup kim-i mula oldundan
15.

mell olmlard ve ifr-la inbisna ve sary- salanatdan

tavaun lduna mnkir olup 16.anu tezll ve tarinde meveret ve ry lurlard. n d Cemled-dn ten vard ve aber virdi ki Celled-dn Suln Rkned-dn salanatna inkr
2. 17.

Suln zzed-dn imetinden mrcaat lup

1.

aray, Suln zzed-dn alan begleri,

ve men gsterdiler. Anlaru ry-i yibleri

pesendde al ve eridr, zr bu cmlesi zerine 3.muarrer degldr ki arnd da Suln olalar ve bir tat zerine oturalar ve ube 4.sikkede n da ad ikr olna ve getrdkleri Moola cevb vireler. didi. 5.n Suln Rkned-dnn begleri bu szi iitdiler, anlar da getrdkleri 6.Moollar gir dndrmegi avb grdiler. Pes ar-i asen birle Mool Erzincndan 7.gir dndrdiler ve kendler ayariyyeye azm itdiler. n Abdl-ltf Krubn saryna 8.iridiler, Bahad-dn Erzincnyi azl itdiler ve vizret devtn Nimed-dn urid 9.inde odlar. Ve a ol begler begligin aydan Sirceddn eriaya ve ol
10.

ol begler begligin Byundurdan Seyfed-dn Trkeriye Svs-la ve

Maaliyya Seyfed-dn 11.Torumya muarrer ldlar. Ve tamm alaba-y-la ayariyyeye iridiler. Ve bir km zzed-dn-i Rz-yi
12.

ehd azline, ki hib emsed-dnden

13.

ora bir malaat ciheti-y-in ki hir olmu-d,

vizreti aa virp irsl ldlar. Emr

Celled-dn o kme imtil gsterdi. d 14.zzed-dni eve gnderdi ve Suln Rkneddn begleri nefd- km ve icr-y umr vef-i sebebden ki Bahad-dn-i Erzincn Mool mstahir-idi, azm itdi. afda Emr Celle
17. 16. 15.

irdet zerine ibl gsterrlerdi. Ve ol

olup Mool ersi, ki evvel anlaru-la

d-dn arayye d gnderdi ve eytdi ki

616

Elbette bu cemata mslemet birle r

1.

virmez ve kmlerine iltift itmez ki

cmle avl ve arrlar bldur. Bu gn siz ib 2.yedsiz ve ml ve azneye siz kmzdedr. eri ekp aru gel ki ibet 3.istl ve istil siz olsardur. Siz ametz revnana fer-i Yezdn birle noan 4.olsar degldr, -fe-l tehin ve tedda

ils-selmi ve entm ill alevne vellh maakm ve len yetirakm amle-km-. 5.didi.
n Celled-dn aray bu kelimt iitdi, bildi ki erbb- adur, ased 6.ve rmndur fermn- -y eyyehellene men in cekm fsiun bi-nebein fe-tebeyyenbirle amel 7.ld. Va anu avline iltift lmayup mbrek himmetini riyet-i malaat- salanat ve nms- 8.memleket zere marf lurd. Ve n Suln Rkned-dn marusa-i Asaraya iridi, 9.begler ryi ol tarr ve arrdan, ki Cemled-dn anlaru-la itmiidi ve ii la
10.

gtrmi-idi, dndi ve mreket vechiyle salanata r olmadlar. Emr

11.

Celled-dn bir a

kerre ey rif ve lim maded-din Maliyya ve mm-

12.

Muaam Necmed-dn Nacuvni -rametullh-1416 fitne-i ubrn

teskn itmege ve

vaet ve mnzaat izletine irsl ld. Ve firvn naat buyurd, fide 13.itmezdi. Ve her gn tecebbr ve tekebbr ziyde lurd1417. Bir gn Suln Emr Celled-dn aray birle
14.

alvet otururlard. Ngh Suln

tebessm ld, 1418Celled-dn eyitdi Glmegi mcibi nedr? 15.Cevb virdi ki Bundan din atam salanat kii arndaumuza muarrer ld ve begleri aa
16.

mtbaat lma
17.

buyurd ve mecmndan ol bbda mev akd ve eymn- al l ld.

n au

inyeti benm numda mil idi. Atamuzu tedbri ilfnca km-i tadr-i
1.

sumn birle tat ve serr ve benm devletm ferri birle mzeyyen old. Ve imdi

arndum arndal 2.ahdini na idp beni memleketden arma ister. -asbiyallh

vadehu- a -tel-nu fal 3.ve avline itimd ldum. Tadr-i ezelden ne gelr ise
gele. didi. Celled-dn aray 4.eyitdi n idv-i aam elini a -tel-nu mededi etegine urd ve emel-i arasn a -azze 5.ve celle- avni birle mukem ld, mecm

1416 1417

T. 214b/21. // P. 350a/11. Raimehmllh P. 350a/13. lurlard 1418 T. 215a/1. ...Suln

617

maidi mual bilsn. didi. Pes selmetli1419 uffesine 6.d erkn- devlet ve begleri Seyfed-dn amd Pervne, ki amd-ili begi-y-idi, 7.ve emsed-dn ury ve Fared-dn Emr Dd Alyi bu manden agh ld, cmle ol endh 8.iinde bu itid-ile, ki Sulndan iitdiler, dumn oldlar ve a -tel-ya tevekkl 9.lup li-i mesd birle onyadan areket lup dlar ve Rzbe ahrsnda ondlar.
10.

Ve erler davet-in rdi ad

gndermilerdi ve azneyi dkp o er Etrk ve Ekrd 11.Arbdan ve da icr-rlar, ki ulfeye utmlard. n Suln krubn sarayna
12.

iridiler, on bi atlu cem olmulard ve

ber sebl-i istibl Suln Rkned-dnden yaa 13.mteveccih oldlar. Suln Rkned-dn beglerine aber old, navet ve urr yninden 14.nahat1420 buyurdlar. Ve Suln l Arslan ond yire geldiler. Ve Suln zzed-dn ve anu 15.beglerine ve nvkirine aret gziyle naar lurd ve hi anlara iltift itmezlerdi.
16.

Bir gn als-sab iki sulnu da erleri cebe giyip ve

17.

msella olup atlandlar. Ve Suln

zzed-dn arvul Begi Salur boyundan Emr-i

1.

r Arsln1421 ve Bayndurdan Nred-dn

Yab- Cndrd ve Suln Rkned-

dn arvul Begi Seyfed-dn Torumy ve aydan Seyfe- 2.-d-dn Trk eri-y-idi. n biri birine aruladlar flar ve alaylar dzdiler ve biri birine aru 3.urup muntar oldlar ki ola ki ililer arada ve mulaa lalar; t Rm memlikin nms 4.avidi ess bekll mnhezim olmaya ve ad-i pdih vh olmaya. Ve ol sebeb birle dmenler furat
5.

mekdet1422 bulmaya. Ngh siphlerden Seyfed-dn orumy nkerlerinden on-on be nefer siph

6.

amle ldlar. Suln zzed-dn lekeri anlaru cmlesini reddetdiler. Ban matl

ve ban 7.mecrh itdiler. n orumy nkerlerin bsi li eyle mhede ldlar, dnp adlar. Seyfe-8.-d-dn orumay yaluz ald, nr destgr idp utdlar. Seyfeddn Trk Eri da, ki 9.ol oldayd, o da amle ld ve giriftr old. Sirced-dn bir zamn urd. n
1419 1420

10.

muvemete ti yo-d, hezmet yoln anmet bilp ad ve adan aa

T. 215a/9. Selml P. 350b/13. Emr 1421 B. 341a/14. ...om / T. 215a/22. Domu 1422 P. 351a/4. kn

618

kendzini

11.

Asarya brad. n Suln Rkned-dn ol manyi mhede ld, etr

12.

sanca ve alem ve nevbet-ne

ve bir blk ullar, aem ve Cemled-dn

13.

oten birle bir depeye, ki yol zerinde Arslan om bap grdi anlar,
14.

alu ve ulu depe idi, iridiler. Ngh Fared-dn

fil-l zerlerine at ald. n anlara yan iridi,

Cemled-dn istikbl ld. 15.Fared-dn Arslan om siphlerin bana buyurd t an ehd itdiler ve andan gedi. 16.n Suln Rkned-dn imetine iridi, atdan inp inde yir pdi. Ol sebeb birle arsndan ard.
17.

ki Emr-i rd, Suln Rkned-dn dizginini eline alup eri

1.

Suln zzed-dn atna revne old.

n Suln zzed-dne arnda geldginden aber 2.itdiler, Emr Celled-dn ve ayri ekbir ve begler ile atland ve istibl ld. n 3.biri birine iridiler, yet riatden, ki Suln zzed-dn abatda libdi, arndan 4.ocd. Ve zrl-la alad. Ve vi olan mbsit begler ve ab- ar
5.

rey-i fidlerine amle itdi. Ve ikisi el utup

ikyetle kke geldiler. vn 6.dkldi, tm yindi ve mmessek ve muaar erbetler iildi. Geenden gediler ve tbu omar 7.kitbn ayy itdiler. Ve avulara buyurdlar ki eri iinde artdlar ki her kimi ki 8.nun erden utalar, atdan ondan ve sildan nesi var-ise alalar ve ldrmeyp 9.alvireler. Ve nun eriler ardna ddiler. Kimi ki utarlard, atdan ondan alvirrlerdi. Ol mcrim begler ki duts
12. 10.

ve sildan nesi var-ise alurlard ve

olmlard, Suln krubn sarynda abs

11.

itmiler-idi. Ve mvekkeller laca alup onyaya

mteveccih oldlar. Ve onyanu

al det-i mahd zerine Sadeddn Kpek Krivn-13.-saryna degin istibl itdiler. Ve sulnlar temm d ve urremli birle ehre iletdiler. Ve ol mcrim begler n balayup zindndan terf-i salanat birle merref oldlar.
16. 15. 14.

Ve l- mefside mel oldlar.

al itdiler. Ve Suln ilatin giyp

Gir her biri manb ve timrlar virilp zerlerine

vardlar. Ve ol vaet 17.ubrn Celled-dn aray luf ve affet1423 uy-y-la yud.

1423

P. 351b/16. aret

619

1.

ikr-i Emr Celled-dn araty -Rametullh- ve Eyym- Akm- Zevl-i Vey

02.

Emr Celled-dn aray -raimehullh ve bevvh all-cinn ve abba aleyhi

secclil-ufrn- nieme ki 3.Rm nejd ul1424 kii-y-idi, amm keryim-i evf birle
seyyiden ve ar fat birle mevf 4.olmud. Ve aret-i Rabbul-erbbdan ib- -

nimel-abdna akbun-1425 birle iti bulmud. 5.Hemn ki vefk-i ry-i Efln zerine
anu t- b-ayb ki maall-i esrr ayb-y-idi mekkre 6.ve menhden mnezzeh idi. Ve ynet-i kermesi manr- naar- ramet-i ilh ve mekrim-i al zbde-i eltf- 7.n mar- pdih olmu-d. T ym- leyl ve ym- dehr birle ekl-i luum ve tele-i env menk 8.ve mamdan imtin gsterp at ve nevfil ve teverru birle evt mustara-d. Ve eyymu 9.av ve avmna sehb- ikrm ve inm- fitb- cihn-tb ve brn- ebr-i nevbhr gibi fyi-d.
10.

H feride r ve m ve mslmn ve immden

ki nu apusna mlzm olup aa selm iderdi, 11.t anu cd- 1426minnetinden behre-i eczel ve a ekmel bulmaynca olmazlard. ilmi dn-i slm gibi temm
12.

ve efati ve m

anda ber devm-idi. Ve ays b add yet ve as b-aded ve nihyet-idi. Ve

13.

Acem ve Rm ve m memlikin cmle zhhd ve ubbdna ve ulem ve efl ve

eytm ve ermiline isn irerdi1427. 14.Ve cmle memlikde ehirler ve aabalarda ve yollarda h mevi ve bu almad ki mescid ve medris 15.ve ne ht ve rebtdan anda in ayret buyurmad. n Asar ars murebetinden 16.mrcaat ld ve mesned u vizret ve manb- mehbet-i aret-i salanat bir lim ve mil vezr-i fl
17.

il ve mrden l-y-idi,
1.

dilemezdi ki ol sebeb birle pdihu brigh ve dvn ve derg ve drl yol bula. Vezr kf gerek ki kifyet-ile ml l la. Pes
2.

revnana na

mm- muaam alam efal Necmed-dn Nahcuvnyi, -Rametullh-

fnn u ulmda bar-i mevvc ve sirc- vehhc 3.ve seb u sccc-d ve er ve ikmet ve

1424 1425

P. 352a/2. oca B. 342b/1. // T. 216a/13. Bu kelime yoktur, yerinde ...olup kelimesi bulunmaktadr. 1426 T. 216a/20. ...b- 1427 B. 342b/11. irirdi

620

mal ve menl isn- kermi birle imtizc bulmd, 4.in ve siyat ve isb ve i bilmeklikde Ariso-y ahd u bzr cumhur- zamn-d, vizret 5.manbn abl it, diy mkellef ve mlzem ld1428. mm Necmed-dn tavl-i l lden ora 6.manb- vzert abl itmege ol avl ve arr zerine irr itdi kim anu mersm 7.cmeksi ylda r bi altun ola ve otuz bi altun merref ve otuz bi altun 8.mstevfn ve yigirmier bi altun on iki yazclaru, ki alts istif ve alts erf 9.ktibleri drrler, ola. B emvl, irct- a ve Mool anlar ircat-in, ki
10.

be-y mehce-i memlik ve mceb-i

efy- ule-i fitnedr, azneye teslm ideler. Pes mm Necme-11.d-dn dvna r old ve umr- vizret temiyyetine ve n eryii imetine r ld. Ve 12.Emr Celled-dn ve Melikl-mer emsed-dn Tavt ve Melikl-mer Fared-dn Arsln omu
13.

ittiflar birle ki metnet-i dn ve inet-i yan ve vfr- efat ve keml-i nfet ve

14.

ymn-i madiletde

yetde-y-idiler. Ve sipihdrl deynda ve Selu nedn

15.

nimetin a gzrlnda umde-i

memleket ve zbde-i millet olmlard, kendzi

kttb ve ekbir-ile ab- emvl ve tedrk-i yar ve eslia-i 16.ricle mel olup bu iki a ol ve ol ol begler begilikleri-y-ile erleri ol mulifler define, erfnda urc itmilerdi, revne ld. Ve andan ora
1. 17.

ki bundan din u

Emr Celled-dn aray

ve Melikl-mer Seyfed-dn amd Pervne ittif birle ki ol zamanda 2.uluvv-i himmet ve cell adr nebhat ve ahreti l ve sn-i itid birle mevf ve ulem ve ibd
3.

cnibi riyetine arf- ihtimmda ve i bilmek ve mumeltda nine ve marf olmulard.

Ve Melik 4.n-nvvb Nimed-dn urd ki kifyet ve diryet birle mefil ve mecmide mehr ve mekr 5.olmu-d. Ve adr- muaam Melikl-kttb Bedred-dn Mamd ury ve meli-i memlike terh ve 6.temiyyet iridrrlerdi. n begler u arafna iridiler, avric bunlara mubil olmayp ndlar. 7.Ve Ouz Melikin ric utup helk itdiler. Ve ve mtemerridleri pyiml ve sergfte ldlar. 8.Ve dnp geldiler grdiler ki intkz ve Kelky ve utlu Melik bir blk Mool birle 9.ayn an imetinden 1429ib emsed-dn avl-i tefaus-y-in ve anu emvli tal ve atli

1428 1429

T. 216b/9. ald B. 343b/9. // T. 217a/6. ...Merm...

621

10.

itirzt-n iridiler. ol sebeb-ile ki Bedred-dn Mamd ury -Rametullh- san-

gzr ve 11.ve rn gftr ve szl kelecil gzel kii-y-idi. Bu itirt sulta cevb cihetiy-in emvl-i 12.firvn birle ayn1430 imetine gnderrlerdi. n Necmed-dn bir mddet vizrta mberet ve cevb ve nn- alh zerine temyyet bulmaz ve ip ve ileri ibetinden ende ld, vizrt terk idp aleb
13.

gsterdi, grdi ki ileri ar emsed-dn Isfahn ihlki

14.

15.

arafna azmet ld. hib

16.

Bedred-dn Mamd ury, an imetine azm itdi ve Reded-dn

Cveyn Emr

ri ve ecad-dn bdurrhman Resul-bar ve Necbed-dn Mstevf ve areddn

17.

ekeriyy Emr dd, ki hip Bedred-dn etb idiler, Baed-dn Erzincn ve

1.

azne-dr reme

d-dn 1431ry, ki 1432emsed-dn Ifahnyi ikenceden ora

atl idp ehdet deresine 2.iridrmilerdi, an kim birle da ekp an ordusna iletdiler. Ve anda tanu 3.ve itiy ve mblaa tamm birle kef-i avl ve ta-i mal ldlar. Fil-cmle andan ora ki 4.her ayife kend l ilsnda ve ml-i ulinde o imet virp ve irct vfir lup 5.zamet-i mtekire mhede lmlard. Hezr me birle ol vara-y hyilden neca buldlar.
6.

Ol zamnda Mool anlar Trk anlar ve Seluler zerine lib olmulard, her

manb Rm 7.sulnnu erkn- devletine Mool an dvnndan virilmege balad. Vizret manb hip emsed-dn 8.uryye ve niybet cad-dn Resul-bare ve istf Necbed-dne ve Emr-i ril Reded-dn
9.

Eb Bekr Cveynye ve orumlunu

10.

ubal ared-dn Zekeriyyya muarrer old. Ve dkeli merref olup sadet-ile mrcaat ldlar. n Rma gelp salanat haretine
11.

ul-i med birle

iridiler ve dest-i bs- eref birle merref

12.

oldlar, Rm sulnl-y-n an gnderdgi ilatler

iy altunlu kimh aftn ve lel

birle mura zerdz libce ve laal dgmel a nevrz klh 13.getrdiler. Suln geydi ve nevrzyi urund ve altn urlu Bulr o yy birle
14.

bilek uand. Emr Celled-dn

1430 1431

B. 343b/12. // T. 217a/9. ...an T. 217a/16. ...Alp... 1432 T. 217a/16. ...ib...

622

aryiye da bir marib a f yzl samr b gnder-15.-miler, geydi ve an cmle yarl kmleri, ki manblar-n gtrmlerdi, oudlar. 16.abl ve irtiya marn old. n cad-dn res niybet in el pdi. Nimeddn in pr old ve her kii kend iine mel old. Melik
1. 17.

urd, ki nyib idi, pervneli-

l-mer emsed-dn Tavt da Rmu syir adm begleri-y-n

Rm memlikinde Selu 2.sulnlar kminden ayri km grmemiler ve iitmemilerdi. Mnibi-in an kmin

3.

getrdklerin yet mstenkir ve mstekire grdiler. Ol

cematu istihrna istinkr ve istikrh 4.ldlar. Ve ol sebeb-ile ki cad-dn Res an atnda adn Melik h bildrmidi. Ve ol 5.bbda an yarln l itmidi, hem ol gn tat inde Suln hurnda beglerbegi 6.Res-i bar birle arb itdi. Ve tan- sinn- lisn birle Res-i bari yet azarlad. Ve emsed-dn 7.ury birle efl ve avlde mizc ve devlet salanat ilfnca gstermi-idi. Ve andan 8.dr olm-d, itir- bel ld. n bu mnaa Emr Celled-dn aray ve Fared-dn 9.Arslan om ve Nimed-dn-i urd rlar vefi zerine ad dkeli mit ve skit oldlar.
10.

Ve hib emsed-dn
11.

ahb oru ve hers birle mtereddid oldlar. Her biri kend a ve

timr ve alar

yollarn utdlar. cad-dn Nyib Sinba ve Reded-dn Malayyaya ve 12.ared-dn orumluya cmlesi destr alup gitdiler. hib ve Mstevf yaluz aldlar ve anlaru
13.

arasnda admden dostl ve inbis- tamm vr-d ve biri biriyle mizc ve letyifde ifr

lurlard. 14.Meger bir gice esn-y teddu ve muiretde ib emsed-dn uryn dilinden bir laf dr old,
15.

ki Necbed-dn Mstevf andan at aaba geldi ve infili

16.

hir old. Ve ol gice anlaru

orasnda mamet ahir ve rbede-i fi vi old. Ve

17.

mrr- eyym birle vaet ve dvete

ulad. Ve mddet-i medd ol advet yim ald,

1.

t add ki Necbed-dn Mstevf bir gn Celled-dn

atna vard ve ib

uryn ade ve abinde fallar perdat itdi. Ol zrler ki 2.pdih devleti avidi hedminde andan dr olmu-d, Celled-dne bildrdi. T ki irtesi 3.devlet-nede mafil itdiler ve ol menyi ba idp sylediler. n Necbed-dn ol talt 4.ve mbsit, ki hib uryden alda Emr Celled-dne rivyet itmi-idi, melda begler 5.urnda da

623

mvcehe ve mfaha ide ld ve uccac- a ve berhn-i a1433 davlerin 6.iler iletdi. yle ki ib uryn inkr u itira mecli almad. Ve refi ve iclli 7.va ve ille tebdl old. yle ki Emr Celled-dn aa yet aabndan itb-ile itb 8.ld ve yp vizret devtn getrdi, ki urynu bana ura. Begler ve ulular ki 9.rdlar mn ve vzi olup omadlar. Ve ol gn ol meclis bu vaet ve feat birle ire
10.

iridi.

ib ury yib ve sir ve kendyi li resinde yir1434 old. Ve her gn kend

11.

mertebe ve menziletini tenezzl ve ida mhede lurd. Ve umr- memleket ve

y-y dvnde 12.anu avli ve akmna hi nev-ile iltift lmazlard. ttifa ol gnlerde ib Mheibe13.d-dn ol Muned-dn Sleymn Erzincn ubal ve erleri zimeti bbnda Seyfed-dn
14.

orumy birle niz ve mcdele

15.

lurlard ve anlar ikisi da mukemt Bay-y Noyin atna, ki

Mool nlarndan
16.

Rma Psla gelen Tatarlaru bayd, iletdiler. Ve Bay Emr

Muned-dn
17.

Sleymnla ol inl ve mudeat sebebi birle ki bundan din atas

ib

Mheibed-dnile zamn meliatda in olm-d. Muned-dn cnibini riyet itmege

1.

meyli vr-d. Ve aib ury da arbet ve muvalat vesyili birle Emr

2.

Muned-dne vard.

Ve atasnu mrebb ve berkedesi-y-idi, kendn mukre ve

muyibi definde ki Necbed-dn 3.mstevf mekdeti ablinden anu line yol bulmu-d. ay-y mutelifde mtercim 4.muavvel nmeler, ki n salanat aretinden ol bbda Bay-yi Noyin atna ve aralarna ne diyecegin 5.talm lup yazd ve ad eline virdi. Meger uryn ullarndan bir ul, ki ol gnlerde 6.andan areket n-yiste dr olup aa tedp ve tark olunm-d, ol nmeler yazlup 7.d eline virildgine muali old, yet aduna ve aabndan bu ayyeyi Emr-i 8.ri ammed-dn mz Beg semine iridrdi, ki Suln Alad-dn mermu 9. ullarndand ve vfr- kifyet ve kitbet ve ibret birle temm belati vr-d ve Emr
10.

Celled-dn terbiyetiyle mertib-i

11.

liyeye irip umr- im birle devlet ve memleketde kh

ve revna b-girn l
12.

itmidi. Ve eker sevbii mhimmtda anu ryi mercun ileyh olmu-d.

ammed-

1433 1434

B. 345a/10. // T. 218a/9. ...birle P. 354b/10. ciz

624

dn da yollara adamlar gnderp bekletdi1435 ve avl-i ar itdi. Ve n atna getrdiler,

13.

ammed-dn ol nmeleri 1436Celled-dn atna iletdi ve avli ar itdi. n atnda ve

14.

dvanda

kimse yo-d ki ol nmeler rumzn all ide bileydi. Meger adr- mm

15.

Tced-dn vezir

ol Mevln Zeyned-dn ki Rm dnimendlerin favelinden-idi ve

16.

iffet ve vera birle ferd-i

dehr ve vad-i ar olup anat ve ibdet yegnine ekmi-d

elini. Ve urn ve ehd kitbet 17.ve tilveti birle azz evti mstara-d. Ol sebeb-ile ki ammed-dn-ile inl ve ittihdu vr-d.
1.

Ol mnzecim nmeleri al ld ve

anlaru rumzu rna il ve iat buld. Ve ibret-i 2.v ve lyha nal itdi, ki Emr Celled-dn ve vuf anu mansna iridi. Pes 3.salanat aretine vard ve begler ve ulular r itdi ve nmeleri anlaru muliasna 4.iridrdi. ib uryyi r itdiler ve nmeleri, ki baz kend ayle ve bazn Zne- 5.d-dn ayla idi, aa gsterdiler. n kend an grdi, acl ve erm-sr old. 6.Emr Celled-dn Suln urnda aa itb z itdi, ki Salanat nimetin u 7.riyeti bu ara olmaz ve Selu nednnu vefdarl byle gerekmezdr. diy. Emr Dda
8.

iret itdi ib uryyi Suln

sarynda bir ev iinde abs itdi ve drt gnden 9.ora Analiyyaya gnderdiler ve anda ehr bend itdiler. anu etb ve eyndan Ered-dn adlu
10.

bir mneccim vr-d, anu ol

11.

line yet mell olup efkr birnda am avalar lurd

ve ll-i bedyi istirc

12.

iderdi. Ve efkr mekkrlda ndre-i eyym ve bia-i rzigr ve dhiye-i

edvr-d. Ve

vefdrl ve a gzrl ve amiyyet aabiyyetde yed-i beys vr-d. Ve ilm-i

13.

tencmde Eb Reyn anu tefhmine mutc ve kef-i dey hayda Dniyal anu
14.

rey-i mnr avynden erkn- devlet

15.

mutebis ve muste. Bir gn ngh dvndan n-bedd old. n

il ve vuflar anu let-i cebelsine, ki vard, her yire nme yazb

16.

adamlar gnderdiler ki dr olmasun diy.

17.

mubdki ule-i fitne, ki anu elfs imkn mmekkin olmaya,

Her yirde o istediler n bulmadlar. Bir mddetden ora Byy

1435

B. 346a/1. ...ele getrp / T. 218b/11.de ve avli ar itdi yerine ...t ol nmeleri aldunup kelimeleri vardr. 1436 T. 218b/11. ...Emr...

625

Noyine varan idler n

1.

Noyan1437 atnda grdiler. Ba ililer ve begler

devecilerine ml virmi t an 2.and iinde deveye ykledp arabaa iletmiler. n By-yi Noyin atna iridi, 3.avli, yle ki kendn irdt mutesyd, Byya ar itdi. Ve olu ml 4.edd t By Alad-dn Al Beg ve Cemled-dn Sc anu istil-n salanat 5.aretine gnderdi. n gelp iridiler, Bynu nmesin virp ve aberin ilm 6.itdiler. By-yi Noyin kmi mcebince ib uryyi Analiyya absinden arp onyaya
7.

getrdiler. Ve bir mddetden ora andan da ililer

mrfaatda By-y Noyin arafna revne old. 8.Yolda Reded-dn ri Emr Cveyn aa mli old. Ve fm bad anlaru lin meli, ki 9.ol asfarda mteveccih olmulard, mbi ve mstevf rd olna, -inallhu tel-.
10.

ikr-i Vizret ve Eyym- Devlet-i mm- Merm ib-i ehd zzed-dn Atabeg Muammed bin Mamd- Rz -Rametullh tel- ve Ml l1438
11.

aib zzed-dn Muammed ehd Rz -Rametullh- uluvv-i himmet ve

12.

keml-i diynet ve far- feat ki

Br celleti udretihi ve illet-i kelimete anu cibillet-i

13.

erf ve ynet-i kerminde merkz ve mecbl lm-d.

Eker efl ve avl ve rdi ve

14.

udrda a ve adere muvf ve murun derdi. ulef-i ahd

ve seln-i rzigr

gzlerinde dim ayn-i refet ve var birle mel ve itirm ve ikrm birle manzr-d.
15.

Ve ol zamndaki ulm ve feyil biatin ar serverleri abl-i bzrnda temm revc

ve nef 16.vard. Ve ol hengme, ki hnermendler ve erbb- fal murdlar hengmesi tb- fitbdan 17.tecvz lup ilm- ilm zirve-i mel ve evhi-i kmkar zerine irirdi, ulu muaam iler
1.

mhimmt ve rislt- drus-selm aa mufavvad. Ve anu

l makemesi ve kmi 2.ve meclisi ab u adan emn, istir- ulm ve ry-i avb berektnda vehin ve tevden 3.skin-idi. Ve mulim-i tedrs ve mefil-i ifdet vfr-i ihtimm ve itin yemninde mnevver ve mzeyyen idi. 4.Ve anu sn-i alf ve keml-i a ve msmaat ol adde idi ki eker bir kimesne o
5.

mddetler anu

1437 1438

B. 346b/7. // T. 219a/10. ...Bay-yi Noyan T. 219a/20. mm, Tel ve Ml l kelimeleri yoktur. / P. 356a/10. tel kelimesi yok.

626

mesvsine mel ola-y-d, n bir kerret istifr ve itir ari birle anu 6.cenb- kermini meb lup atna varayd, vaet ubrn luf-u keremi y birle yuyb mav
7.

iderdi. Ve her kim ki bir gn ayan anu tabiyyeti diresine oyup ve anu imyeti

etegin 8.dutayd, cevr-i rzir ve keyd-i sipihr-i addrdan ebedez-zamn emn bulurd. n aib 9.uryiden ol l dr old ve Melikul-mer Celled-dn ve syir ekbir memlik
10.

rlar aa muteayyir old. Vizrat mesnedi bu mr vcdndan, ki

11.

memleket meli

ve mefsidini sn-i tedbr-ile tadm ve ter la, l ald. Ve ol

12.

uul-i erfi ve manb-

aru taalldine al memlikde hi kimesne ib

zzed-dn Muammedden 13.ayri istih ve liyat yo-d. Emr Celled-dn ve salanat brighnu cmle begler
14.

ve ulular reyleri vizrat mesnedine an icls itmeklik n lzm

geldi. Cmle ittifk 15.ve itiyr birle tevr ve itiyrdan ora vizrat ve m mhimmtn anu kef-i
16.

kifyetine tefv lalar1439. Ve anu akmn nab ve azlde devlet-i umrnu

17.

alli ve adine

nfi ve mula ldlar. Ol da ol mhimm levzm temiyyetinde bir

1.

mute-y rey-i pesendde imete

iridrrdi. Vizrat akmnu nef

ensnda ayn an imetinden Suln 2.zzed-dn Keykvus -anarallhu burhnehuur- istids-y-in mtevtir ililer gelrlerdi. 3.Ve n hergiz dehr cebbrlar ve ar gerden-kelerinden kimsen rndan gemez di ki Rm suln 4.ayru kmine makm ola ve taakkm-ile aleb lma-in aa sz soralar. Bu arb 5.let serb- itb gibi cnlarna n-ogvr gelrdi. ib a zzed-dn mabl 6.ve mal rler getrrdi. liler env- ikrm ve enf- inm birle gir dndrdi. 7.Elbette bu rler yn an imetinde abl olmayb mtevder ad ve ililer gelp mtevtir 8.anlaru ibrm ve illar munati olmazd. N-r n-am rr birle bi-ayr-i itiyr hb d 9.zzeddn ve Emr Celled-dn aray Atabeg ve emsed-dn Tavt Beglerbegi ve Fared-dn Arslan
10.

om Emr-i r ve Nimed-dn urd Pervne -raimehmullh-

11.

sulnu, ki zzed-dn Keykvus

ve Rkned-dn larslan ve Alad-dn Keyubd

12.

dururlar -raimehmullh-, imetlerine ayariyye arafna

revne oldlar. Ve memleket

1439

B. 347b/7. // T. 219b/19. ldlar

627

ve erfdan begler ve ekbir bu mhim tedrki ciheti-y-n ve bu ikyet aleb ldlar.

13.

telfsi-y-in

n marse-yi Asaraya iridiler, Eeck a1440 ikrghnda ayariyye

14.

ubas Seyfed-dn Trkeri, ki salanat devletin ulu beglerinden ve adm bendezde-15.-

lerinden idi, geldi iridi. Ve nki tehevvr ve tecebbr ve d u ased anu abiiyyetinde libdi, 16.erb ve mndemet meclisinde Suln imetine kst olup Suln dyim ik ve irete
17.

ar lup begler izzet ve itirmn Suln naarnda aret ve meellet

1.

mertebesine

iridrrdi. Ve kend bzr revc-y-in sulnu mizc ve rynca

szler sylerdi. 2.Begler ve ulularu rmeti keret-in Suln yle itdi ki ilmn ve erzili iler 3.ekdi ve her birine ulu manblar ve beglikler virdi. Ve al mrrul-eyym begler zerine musallt 4.olup istikm buld. Ve lkin azneyi bey-y emvl-i dan, ki anu taline mteadd olmd, 5.ceybign ve bar-i ummn gibi oldurup mlml lmd. Bu enda mid subas emsed-dn Altnab, 6.ki varu kifyet ve deh ve diryet ve bud-i r fikret ve riyet umr- raiyyet ve imyet-i arm-i 7.nms- salanat ve se ve ay ve uff ve vef birle syir ekbir ve ayn arasnda msten-y-d. 8.Salanat aretine iridi, cmle ileri dilberler zlfi gibi pern ve mevve grdi. Ve zne emv09.

-linde ve cevhinde irct mevcib ve tebr ve isrfdan telef ve asrat- fie mhede
10.

eyledi1441.

Pes an dilin uzadup Emr Celled-dn ve syir begler ve ululara itb itdi ve

eyitdi ki Merm 11.Suln Alad-dn ol midr aamet ve meknet ve madirat birle ki gemi ulu pdihlara
12.

r-i ar myesser olmad, bu midr isrf arc yo-d. Siz

13.

ktibleri azaldup chil yazu bilmez

emnleri oaltmsz. Byle olca l arca yitmez

14.

ve bu azne ki ulimle oldurmsn

siz arcuz ve Mool irctna ylna degin

15.

kifyet itmez. Eger Suln bu resme i ki mahdur, terk iderse ve anlardan ki tadr-i km-i Rabbn birle
16. 17.

bed-mz arfler-ile ki anlaru urfeti nset

ictinb itmegi vcibtdan grrse ol pdihlar naarnda,

cihn-bnla mteayyin olmulardur, anlaru brighna

1.

tevecch itmeklik mteammin ahr- id

1440 1441

ve am ve isd ve imret-i bild ve

B. 348a/6. // T. 220a/10. Emeck a / P. 357a/13. ck B. 348b/4. // T. 220a/23. ld

628

refhiyyet-i ib olur. Ol manyi ma sadet bilp gerekdr ki 2.erzilden ictinb ide. T ebhet ve aameti izdiyda marn ola. Bu neyi birle isrfdan biraz ihtirz 3.itmege baladlar ve azneleri ban-i t-i Ynus gibi ecns ve nd birle men ve mens ldlar. 4.Suln urrem ve dn olup urret-i ebb birle mlzemet-i enk ve erba mel olup erf ve cevnibden 5.ferat gsterdi. Ve emsed-dn Altnnu naatinden Trkeri snesinde kne-i temm 6.baland. Ve n aralarnda sefhet ve ddiyet sebebi birle advet vi olmd, Trkerin 7.asedi cesedinde ca geldi. emsed-dn Altnnu muarreblerinden Fared-dn Belik adlu bir
8. 9.

bed-at1442 yalan mevid u inf- emvl birle kendye yrn-d, t an aa r itdi ki fu- zesine semm-i til amzrup zerine fu oyd. n- nimet yindginden ora atabege virdi. Atabeg idi gnden ora Rvna cnn teslm itdi. Ve n 11.vri yo-

10.

d olu ml ald, a-in taarruf itdiler. Ve Belik-i melna lanet-i ebed sermed
12.

vel nimetine adr itdgi sebebi birle b ald. -Nercau 1443m knn bi-adedihi-: Suln, hem ol niyyet 13.zerine ki an imetine mteveccih idi, iki arnda Rkned-

dn lc rslan ve Alad-dn Keyubd

14.

ve Celled-dn aray ve emsed-dn

15.

Tavta ve Fared-dn Arslan omla ayariyyede od,

kend Sivs arafna azmet

16.

ld. Trkerin gnden gne tekebbr ve naveti ziyde olurd.

Ve far- cehlet ve
17.

abvetden iini o le irdrdi ki salanat aretin cmle muarrebleri,

ki baz anu

murabblarydlar, anu n ve mevve arekt ve mubsitndan mstevi ve mteneffir

1.

oldlar. Ve salanat areti imetine evt- furatda ann nihl-i ibli

anda ve devlet-i 2.devhas alnda szler sylediler. T sulnu reyini anu anda bidyet-i ikrmdan
3.

nihyet-i rma iridrdiler. Suln anu tell ve ahrna fermn

buyurd. Dutup Munds 4.alasna iletdiler ve anda helk itdiler. Bu lt ennda aber iridi ki Emr 5.Celled-dn Atabeg arayi raimehullhmarsa-i ayariyyede a civrna ulad diy. Suln 6.ol aber istimndan pern old ve memleket avlini b ser u smn grdi. lilerden 7.rler dileyp anlara drl drl
1442 1443

T. 220b/16. // P. 358a/8. bed-bat T. 220b/21. ...il...

629

isn itdi ve gnderdi ve kend gir ayariyyeye 8.muvedet ld. arndalar Rkneddn l Arsln ve Alad-dn Keyubd ve anlaru-la
9.

alan begleri ve ulular

10.

ayariyyeden Gedke degin istibl ide geldiler. n iki arafu

begleri biri birine

uladlar, alvet itdiler ve Pdih, an aretine mteveccih olup gir 11.mrcaat lduna ne resme zr idelm diy meveret ldlar. ibet reyleri bunu zerine
12.

arr utd ki
13.

sulnu kii arnda Alad-dn Keyub lan imetine mteveccih

lalar, t

arnda ablinden r tadm lup irct o olup vch az oldun 14.ilm ide. Emr Seyfed-dn orumy ve ced-dn bdurraman Nyib ve Bedred-dn Mulh Lala ve
15.

Nred-dn bdullh bi firvn esbb ve tecemml ve tuaf ve

16.

pkelerle an imetine irsl ldlar.

Yolda Suln yed-dn ans ve ib

17.

ury1444nu dostl sebebi birle bre ve vreli

itiyr eylemilerdi. Bunlara yolda

1.

uradlar ve kendlerini Alad-dn Keyubd mutbilar

silkine oydlar. Ve

anu hevdr ve devlet- oldlar. Her yere ki irirlerdi, memleket 2.salanat bunudur diy tarr iderlerdi. Ol vsayla ib ury ve cad-dn Res 3.arasnda itilf ve niz ve iftir hir old. Ve fm bad mevnda anlaru lin 4.ibeti beyn- f birle olna, -inallhu Tel-.
05.

ikr-i Mulefet-i Suln zzed-dn ve Suln Rkned-dn -Raime-hmllh- ki ve

Murebet ki n r 06.Kerret-i Dovvom Vi-od ve nhizm- Suln Rkned-dn ve Giriftr-oden ve Mabs ve Mescn-mnden-i 7.der-l ki ikr-fted n Suln zzed-dn arnd an imetine irsl ld, kendzini 8.Rkned-dn l Arslan-la onyaya azmet ld. Ve anda ve iret ve ba ve inm ve yigitlik
9.

arzus ve kmranla mel old. Eril ve b-hner ve b-al kiileri imetine muarreb

ve ma 10.ld. Erkn- devlet ve begler ve ululara, ki heme himmetleri sulnlk bnyd istikmna
11.

marf-d, bu ara, ki Oz tresine mulif ve ru- dt- seln-idi, t

mstasin geldi. 12.Mahbbet ve af ve illarna kudret-i fi vi old. Sulnu ylar Rmlar vr-d ki
13.

heme dn mulifeti sebebi-y-ile begler ve erkn- devlet anlardan r

1444

B. 349b/15. // T. 221a/18. ...ve Reded-dn Emr r ve ol yife ki ib Turynu

630

iderlerdi ve dyim merdd ve

14.

serfte yrrlerdi. Salanat iine mdalet idp memleket

mhimmtna arur oldlar. Ve Suln 15.Rkned-dnile, ki heme tat zerinde arnday-ile1445 otururd, muyit ve mnzaata balayup 16.mmnaat lur oldlar. Ve ol szler, ki erbb- edeb begenmeye aa sylerlerdi. Ve n ki
17.

an dyim ehrbend ve mstemend

1.

utarlard. Ve ilerin ibetinden ende itmezlerdi. Suln ki anlaru cevri arbn tecerru lup o zametlerin ekerdi.
2. 3.

Rkned-dn ol adar

Bir gn alvet oturmu idi ve bu uanu endesinde mteayyir bn aa egip

ll-i

bidr cez-i cihn bninden nsa1446-i lal-fm zerine revn lmd. Ngh

Kemled-dn atlu1447 4.hevyic-slr, ki imetinde Trkistn seferlerin itmidi ve u firvn bit lm-d 5.ve kendzni ol vsa birle mklemet ve urbet mertebesine ma lmd, atna 6.girdi. Suln Rkned-dn muarib ve mtenekkib alar grdi, biraz abretdi. T ki bek ve 7.taayyr skin old, sul itdi ki uvendigru melleti ve alamasna sebeb nedr? Eger 8.bu letden ulna ilm buyurursa ola ki anu tedrkin ide bilem. didi. Suln, 9.Keml suline bu ebyt-ile cevb virdi ki: Beyt1448:
10.

U ben ki libs- den urynem

n gerdi-i rzigr sergerdnem

11.

Her m ki ola anda ben amgnem

Her ub ki gle anda ben girynem

12.

Snesi afesinde yazlmdr. -nel-leyli ve erfen-nehr-da anu tekrriyle

rzigr 13.gerrdi. ikr ld. Kemled-dn eyitdi: Bu bbda uluu rna bir ikyet
14.

yrenr. ol ar-la diyem ki hemn ikimz olavuz. ncin aa il olmaya

15.

ve

anu imsna h- Cihn ihtimm mebzl buyura. Ve ol vatin olna. didi. Suln
16.

Rkned-dn tarr itdi: idem. didi1449. Keml eyitdi Eger Suln bu aiyye bbnda bir
17.

mektb
1445 1446

Devel sbasna Nured-dne yazup gnderrse ki ol dyim sulnu vefdru

B. 350a/17. // T. 221b/12. arda-y-la B. 350b/5. addi 1447 T. 221b/17. satrda olmas gereken A 359b/3. satr yoktur, mstensih hatas. 1448 B. 350b/10. // T. 221b/21. Bu kelime yok. 1449 T. 222a/17. ...eytti eyt

631

ve

1.

devlet-vh ola gelmidr. Ve bir nme da ammed-dn Emr-i ra, ki

imdi ki lde ayariyya 2.subasdur ve evc-i izzetden a-i meellete inmidr, Suln zzed-dn ve begleri 3.ve aylarndan yet mell ve ikeste r olmdur, yazup bu uluyla irsl buyura ve bu ul 4.da alt-tacl cevb- malaat getre. didi. Suln Rkned-dn keml-i endesi vefi zerine 5.a-i pr-uadan derd-ile bir nie sar yazup Kemlullh amamed-dne gnderdi. Alt gnden 6.ora muvedet lup cevb yitidrdi. Byle yazlmd ki Suln- lem her ar-ile, ki 7.baara bile, kendzni ayariyyeye brasun. Andan ora bu ullar imkn say oldunca nice 8.drirler grsn, diy. Suln n cevb-nmeyi mulia itdi, Kemle eyitdi Biz onyadan, 9.ki vara-i bel ve amre-i ndur, mal ne vech-ile myesser ola ki ya ayariyyeye ya Develye
10. 11.

irievz? Keml cevb virdi ki Eger Suln bu ulnu szine eref-i iltift erzn buyura, h gmnsz aml yinesinden aml ve mulib ehresi mhede olna. didi. Keml

eyitdi Suln 12.ek ullarndan bir ana, ki inm ve muteber ullar ola, bu srdan gh itsn.
13.

Ve buyursun t ber-i sr ve nmudr atlardan bir a ey atlardan bir muayyen bir

14.

de yar-la r itsnler.

Ve Suln avyic-ne ullar donn geysn. Ve ben bir ulu

15.

vneyi, ki her gn avyic

alebi-y-in ullar bana urnup bzra giderem, ol ara

vneyi Sulnu ba 16.zerine oyup rt rteyim. yle ki sulnu mbrek ehresi al naarndan be-kll
17.

macb ola. Ve ben ine deyim ve suln ol kirl paslu on-la ol

1.

arya degin, ki ullar

atlar utup r olmlardur, iledeyim. Amm Suln benm

izme baa, ardmca tz tz 2.yrsn. Ve hi cnibe naar ve iltift lmasun. n anda irirz, tevekkl a -tel-ya 3.lup atlanup ol gn geesi-y-ile irteye degin srelm. Ve at oandurmadan ayri hi yirde
4.

eglenmeyelm. yle ki irte yiri aarca Asar

uddndan geip li-i mesd ve ibet-i 5.mamd birle vce Mesd Krubn-saryna irimi olavuz. Anda bir laa at dilendrelm, 6.andan alb yaz ve kesp Develye varalum. didi. Suln mizcna bu rey muvf 7.geldi, ullarn, ki madumla maaldiler, anlara bu endeden ilm buyurd. kier atlu 8.yigirmi nefer ullar r oldlar, sulnu yidegini Filbda iledp anda r utdlar. 9.Suln Keml reyi vefi zerine al libsn

632

geydi ve vneyi bana od ve ehirden atlandlar. Ve ol gn ol gce irteye degin

11.

10.

ara d. T mam- malma iridiler ve

srdiler, ub vatinde mev- mekra iridiler.

12.

Anda bir zamn dilendiler, andan ve ary

a idp Develye vardlar. Mesrular

13.

Nured-dne sulnu udmndan aber itdiler. stibl

itdi. Ve n naar sulnu

alatna iridi, atdan inp yayn old ve yiri pdi. Ve her 14.ne ki vend-perestlik eryitiy-idi, mihmndrl ve db imetinden yirine yitrdi. Ve f
15.

l-l amamed-dn

mza bir nme yazup ayariyyeye gnderdi ki Suln Rkned-dn 16.bu arafa gelmidir, iki gnden ora varsardur, diy. amamed-dn da kendye mtealli idp atlandurd ve Devel arafna mteveccih old. a at idp te yne
17.

erisini cem
1.

adu

yirde Suln ve Nured-dn kevkebleri hir oldlar, amamed-dn atdan inb1450 2.iftir l itdi. Ve kh ve heybet1451 birle Suln ehre getrdi ve yin-i erkn-la 3.tata gerdi. Ve erf- memlike d ve mektib irsl ld ve ala aml ve b 4.vadelerle istimlet yazd. Ve az zamndan ol erileri Suln Rkned-dn derghna 5.yz utdlar. Ve aa ayariyyede cemiyyet-i tamm l old. Ve n Suln Rkned-dn onyadan 6.azmet ld ve Suln zzed-dne bu aiyyeden aber old, ardnca eri gnderdi. o 7.zamandan gidp ayl mesft a itdiler. Kruvn alndan yle iitdiler kim Suln 8.Rkned-dn bu gn Develye irimi ola, diy. mzleri a olup gir dndiler ve li 9.salanat haretine ilm itdiler. Suln ve erkn- devlet ittif birle emsed-dn Tavt 10.begler begi,

-raimehullh- ki mfi-i salanat ve hevdr evld- Selu-idi ve anu dn ve diynet 11.ve

rastl ve iynetine itimd- kll l olmd, Suln Rkned-dni dndrmege
12.

ve

naat itmege1452 z itdi. Suln Rkned-dn aa ad ve an helk itmege asd itdi,

13.

gnderdi. emsed-dn Tavta, Suln ayariyyede buld ve dest-i bsdan ora naata

14.

itdi1453. ammed-dn mni olup omad, utup demrleyp Devel tevbiinde

15.

ksz Maarasna
1450 1451

gnderdi. Bir a gnden ora gir ayariyyeye getrdiler ve Suln

B. 352a/5. // T. 222b/18. ...yayan old. Ve h inde yz yire od ve dest-i bs- eref birle B. 352a/6. // T. 222b/19. ...-i tamm 1452 B. 352a/16. // T. 223a/5-6....gnderdiler. emsed-dn Tuta Suln ayariyyada buld ve dest-i busdan sora nasata 1453 T. 223a/7. Bu satr yok. (olmayan satr A 361a/13.)

633

Rkned-dn vel ve hevsna and 16.virdiler. Ve an da ol mulefetde kendler-ile hemdsitn ldlar. Feleked-dn all Krd
17.

alebi-y-in ki blistan subas-y-d ve

1.

smed-dn Yanar alebi-y-in da fermn ve d

gnderdiler. Ve cemat

ittifna -Seman ve atan- diyp Suln Rkned-dn imetine ayariyyeye geldiler.

2. 3.

Anu erisin sevd gnden gne izdiyd bulurd. Ve begler ve il alnu ve anu arafna tamm meyilleri vr-d. Ve Rm ve rmende mtemekkin olan Ouz avyifin

a ol 4.ve ol ol beglerinden adlu, eri ekici, merdne, bahdur begler atna geldiler ve her gn yn 5.ve revna- Keyubd birle seyrna binerdi. Ve gnden gne istidd ve yar ardnca olurlard ki 6.ngh cemiyyet-ile onyaya segirdim ideler. Ve eger byle idelerdi, murdlar myesser olurd.
07.

n Suln zzed-dn emsed-dn Tvt beglerbegin dutlup ora cebr-ile

Suln 8.Rkned-dn velsna and idgin iitdi, mell old. Ve atnda begler bu adan
9.

ayup mustara- dery-y ussa oldlar. Bu ltu ensnda Feleked-dn all ve

sme 10.d-dn Penr bir blk kend erleri-y-ile Suln Alad-dn Krubn-saryna, ki Asardan bir menzil saryda onmlard,
12. 11.

yoldur, segirdim itdiler1454. Krubn ve bzirgnlar, ki ol krubn

krubn apusn yapup sav itdiler. Anlar apuya od urup yadlar.

Ve ol bre alu kimisini 13.ldrdiler, kimisini maln alup oyu virdiler. Ngh ib Mheibed-dn ol Muned-dn
14.

Sleymn ve ared-dn 15.

raimehmllh-, ki aysariya arafnda-y-dlar, onyaya geldiler. Anlaru

vrdndan

Suln ve ekbir ehrelerinde meserret glleri ald. Ve ib zzed-dn 16.ve b erkn- devlete anlaru vcdndan istihr- tamm l old. Ve Keyubd
17.

altunlar, ki azyin
1.

andular oluyd, ab dkdiler. Ve olu eriyi Arap ve Yiva ve Genl

ve Krd

ve p adm eriden ayr ulfeye utup cem itdiler. Ve arnda murebetine azmet itdi.
2.

Ve rehri yolndan uzaac vilyetine iridi. Ve ccet oma ve

arndal efati 3.arini meslk itmek ciheti-y-in ey lim ve rif adred-dn Veledi Mecded-dn s 4.ve adr-i Zhid-i Hmmeddn d Behr -raimehmllh-

1454

P. 361b/11. ideler

634

arndana gnderdi ki vel-hleti hihi 5.Sivs ve Maliyya ve med ve artepurt ve anu tevbina itir idp ni olsun. Ve bu vaet 6.ubrn glden yuyp ol memlike varsun. didi. n ililer Suln Rkned-dne
7.

iridiler ve bu aberi ibl ldlar,

ammed-dn ve Nured-dn ve Feleked-dn ve smed-dn b-r 8.ol midr vilyt azrandlar ve ayariyye si Mevlna Celled-dn abb1455 ol aiyyen 9.cevb-yin anlara oup gnderdiler, ayariyyeyle rehri da istediler. Mevln Celled-dn Amad 10.ir ovasna varup Suln zzed-dn dehlzinde bu mcer sylendi. Ngh
11.

adred-dn utlu r Zeyned-dn Al Bahdur ve Cemled-dn orsn

12.

-raimehmullh-, ki vrzmler

ve ayri Urab blgi balarydlar, fin idp

13.

ardlar. Suln zzed-dn erkn- devlet

ve beglerine eyitdiler Bu midr anlara

yalvarma neye gerek kim bizm acz u irrumza aml ideler. 14.Eger Suln Rkned-dn ua, ki Suln zzed-dn buyurd, r olursa
15.

ol arafa azmet lsun. Eger ziyde aleb

lursa, biz r deglz. Min bad bizm 16.an-la szmz lisn- sinndan ayriyle olsar degldr. didi. Salanatnu1456 begleri
17.

anlaru szine iltift itmediler. Ve Suln,

1.

ayariyye ve rehrini da virmege r

eylediler. Suln ikisini d arndana

virdi. Menr da masr olsa gerek-idi. 2.Ve gir Hmmed-dn ve Celled-dn abb1457 ul-i r ve mell-i uuvvet aberi in irsl 3.ldlar. Ve muntarlar diyeler t ne cevb gele ki ngh Suln Rkned-dn ersi ir old.
04.

Egeri Suln zzed-dn ba ersi adrlarna varmlard ve Hmmed-dn

intir 5.sebebiyle lclarn ve bileklerin ep atlarnu eyerlerin almlard. Fil-l ca gelp 6.ceven geydiler ve sil balandlar. Ve iki er r u pelenk gibi cenk itmege baladlar. 7.Ol Sinned-dn maz ol Nureted-dn ve Feleked-dn all amle ldlar. n Suln 8.zzed-dn ersi yerlerinde bit oldlar ve anlaru ol admesine abr idp durdlar, Nuret 9.ve Felek avleti yili kesildi. Bir amle d itdiler gir yib ve sir oldlar. nci
10.

kerretden Suln zzed-dn erleri, ki tipde ururlard, amle

1455 1456

B. 353a/16. tin / T. 223b/10. oten B. 353b/7. // T. 223b/19. ...aretin 1457 B. 353b/10. atn / T. 223b/21. oten

635

ldlar ve muateleye vardlar. 11.Ve li Bahdur Arap ersiyle ol oldan anlaru zerine depdi ve arbe ve o amiyle birine urd ve td. Ol Feleked-dn all idp dutd, Suln Suln Rkne16. 14. 13. 12.

anlara nikbet-i tamm gsterdi. Ve aflar ve alaylarn biri

letde Nureted-dn at tekerlendi, atdan ayrld. utdlar ve

mnhezim olup ad. Ve ammed-dne arol atap mecr atna getrdi. An ve Nureted-dni sulnu aylar helk itdiler.

15.

d-dn Ss azmi niyyetine Devel arafna mteveccih old. Evvelki

menzilde, ki ol gice 17.anda iridi, Trkmenler an riyet itmege itiy itdiler ve li salanat imetine
1.

ilm itdiler. Fared-dn Arslan om ol mama tevecch itdi ve

Suln Rkned-dni ahd ve mi 2.andlarla itimlet idp ayariyyeye getrdi. Fil-l ki Suln zzed-dne arnda geldginden 3.aber old, istibl itdi. n biribirine iridiler ve uca uca grdiler ve Suln zzed-dn 4.arndana firvn istimlet buyurd ve eyitdi ki Bu va Kmz ol Nuret ve Feleked-dn 5.ve ammed-dn tre reylerinden old. Gerekdr ki azz arndaum erf rn 6.peran ve mevve utmaya. Ve her ne ki mad ve murd ola, azne ve aabldan b ta 7.olup taarruf eylesn. Bunclayn itimlet ide ide biri biri-y-ile gitdiler ve varup Keyusreviyye csanda 8.ondlar. Ve n ve am dkldi yidiler. Ve Suln Rkned-dne r ilat geyrdi. Ve r eyerl 9.ve uyanlu atlar ve olu altn mal virdi ve imetde Amasiyyayla Biralu1458 arasnda muayyer
10.

ld. Suln Rkned-dn Amasiyyay itiyr itdi ve ikrm

ve itirm ve kh- tamm birle Suln 11.Rkned-dni Amasiyya alasna iletdiler. n Suln Rkned-dn bir mddet Amasiyyada imet
12.

itdi, hevnu
13.

vemetinden kerm mizcna, ki cihn cd u kerem idi, taayyr peyd old. bbda nme yazd ve ol maamu vemetinden ikyet-i adm itdi. Suln

Sulna ol buyurd t
15.

14.

Amasiyyadan Biralu1459ya azmet ld. ul-i esbb- kmurn ve istirat

birle

rzigr gerrdi. Ve fma bad anu mel-i l ve ar-i istill birle pdihl
16.

serrinde temekkn buldu tatr olna, -inallh tel-.

1458 1459

B. 354b/1. Burulu B. 354b/6. Burulu / P. 363a/14. Birulu

636

17.

ikr-i Sebeb-i Teverrd-i Byy Noyan Yardum- der-Memlik-i Rm ve avdi-i Futr ki der-n Eyym
1.

Beyt1460 uhr Yft ve Vayi ki die Get

n ib zzed-dn Muammed ehd 2.Rz -rahmetllhi aleyh- salanat dvnnda ve vizret mesnedinde oturd ve memleket akm kild-03.-lerini eline ald, Baycy Noyan ve alan Noyanlaru ililerini Rm memlikinde mtevtir grdi. 4.Ve her yl firvn azin Mool begleri ve atunlar iltimst ve terftna arf olnurd. 5.H l birle ol ibrmdan imtin lmazlard. l az ar o old. ib zzed-dn 6.ve Atabeg Celled-dn aray ve emsed-dn Tuta beglerbegi ve Fared-dn Arslan om 7.ve Emr-i r bu drt erkn- devlet bu dien definde ve bu nzilen refinde o ende
8.

ve tedbr itdiler. avb an grdiler ki bu manyi vech-i asen birle an aretine ar

ideler, t andan 9.ili ve yarl gelp By-y Noyanu tasallu ve tehevvri cihn-g-y kmi birle mndefi olna.
10.

liler tevtri mna ola. Ulu begler, ki anlaru avline

11.

itibr tamm ola, l- avl

mhimmt-y-in irsl lalar. Bu reyi avb grdiler, bir

12.

ili itiyrnda, ki bunu bigi ulu

ii baar bile, meveret itdiler. tiyr uray bu bbda

13.

ib-i Aam Emr-i Dd Fard-devleti

ved-dn Alye ddi. An bu mhimme

mendb ldlar ve tufe ve hedydan ayri, ki ol 14.arete ly ve muvfd ve bunu gibi memlik nedndan anlara yarar ola, tertb itdiler. Ve nafaa Suln Alad-dn aesi azneden virdiler ve revne ldlar.
16. 17. 15.

ve yol arl-y-n1461

n ol dergha iridi ve mudn ar itdi ve sulnu ullun ve ittidn

mevif-i inhya iridrdi1462. Ve an meramet ve fet idp syurad ve Rm salanatna

1.

By ve alan begler ilileri ve sermrlar, ki emsed-dn azvni ve ilileri ol

mhimmat-in 2.nmzed buyurmulard, men idp ol bbda yarl ve pyize virdiler. Ve Tatasun Yaru muteber 3.nkerler ile cmle pdih-zdeler ablinden ib-i aam Fared-dn Al muibetinde Rm 4.memlikine mteveccih oldlar. Dnp geldkleri vatin By-yi Noyana bu kmi iridrdiler, anu 5.ve alan noyanlaru ilileri Rm

1460 1461

P. 363b/1. B. 355a/8. // T. 224b/24. // P. 363b/15. ...yz bi 1462 B. 355a/10. // T. 224b/23. ve sulanu ullun ve ittidn mevif-i inhya iridrdi. kelimeleri yok.

637

memlikine gelp gitmekden nevmd oldlar. Byy 6.Melikul-mer Fared-dn Alye eytdi Air benm-n Rm vilyetinden bir sehel nesne l olur, bahne 7.oma gerek id. Hemn ki benm Rm memlikinden nevm olduum size om olasdur. 8.didi. n memlikine iridi, Suln ve erkn- devlet yarulara yet izz ve ikrm 9.ve isn lurlard. Ve Baynu ilileri kesilbn gelr oldlar. Ayn, ki gelrlerdi,
10.

ilift

ziyde bulmazlard. Ve Suln kmurn ve mutbaat- hevyi-i nefsniye mel-d. Ve il

11. 12. 13.

vilyet emn ve sde ve drul-ilfe ve m ve Mul ve Mardin ve Rm ve Frenk ilileri salanat haretine iml ve tufe birle gelrler giderlerdi. Lkin A eri boy, ki Mara beleri ve aralarnda yaylarlar ve larlard, Sulna olmlard. Ve a ve olda

Rm ve 14.m ve Ermen memlikine yollar kesp krubnlar baarlard. ib zzed-dn ve emsed-dn mertibine
16. 15.

Tut beglerbegi ve b salanat aretin avndan, ki yiile ululu

irimilerdi, erlerle aa eri Etrki def-in ayariyyeye azm itdiler. Ol

zamnda Celled-dn 17.aray a civrna ulamd ve Fared-dn Arslan om Emri r salanat hareti
1.

imetinde Falanda ve Analiyya ve ol neviyede alm-d

ve ib-i Aam Fared-dn Emr Dd 2.ml ve nimet-i firvn birle an imetine azmet lmd. Ngh aber iridi ki 3.By-yi Noyan1463 erileri ve av ve avr ve oul zla kumel b diyr adna 4.gelr. Ve prevler Erzincna iridi, diy sulnu ba erleri u1464 Aaeri fitnesi 5.defi-y-in ayariyyeden Elbistn1465 arafna varmlard. n bu aberi iitdiler, dnp tacl-ile 6.ayariyyeye geldiler. Ve n ol aber mtevtir old1466 ve Suln da Falandadan onyaya geldiler. 7.Ve By-yi Noyan henginden at zup muarrul-l old. Ve begler ve erkn- devleti 8.r itdiler. Ve anlaru-la rey ve tedbr in meveret itdi. Mecmnu ittif bun 9.zerine old ki Nimed-dn urd Pervneyi istible gnderdiler, t tedrk-i avl
10.

ve def-i ahvli tadm la. Ve By11.

yi Noyanu mad ve nabna muali olup mrcaat la. T ol mizc- vait riyet olna.
1463 1464

ilc vefi zerine

B. 355b/14. ...olu P. 364b/4. ki 1465 P. 364b/5. lbistn 1466 B. 356a/1-2. // T. 225a/22. ...etr ve eri b-tevauf Drl-mlk onyaya ve salanat aretine mteveccih oldlar.

638

n Nimed-dni gnderdiler, Suln erf-

12.

memlike erler ir-n mektb

13.

irsl buyurd. Az zamanda ve Gerdte nevsinde

ve Burar lar ve Bular ve

Geleniz avlsinde ve alan diyrdan b-mr erler onya 14.arlarna mctemi oldlar. n Suln erisi olun mhede ld, begler ve erkn-
15.

devlete buyurd ki n a

falyla bizm erlerimz ve mlmuz l ve mevcd-16.-dur, l old ki fitne defini ml birle tadm lavuz. Ve yud ricl birle snamam chil ekleri Suln murebete ar ve tar lurlard. Bunlar bu szde-y-iken 2.Nimed-dn mrcaat kevkebesi hir old. Begler istibl ldlar ve sulnu ve -03.-ekler reyleri mcersn tarr itdiler. Cevb virdi ki By-yi Noyanu abatnda muabbet 4.ve efatden, ki Sulna var-d, hi noan hir olmamdur. Belki hevdrl ve cnn 5.riyetine arf inyeti ide-i sba zerine henz ddur. Eger yei opm begler ayr-06.-s fikr tedbr iderlerse, anlar bilrler. didi. Beyt1467:
07. 17.

azm-i tl iderz. didi. Yei rimi ve iler

1.

kend madlar uli-y-n sava ve

Svrn cenki By Noyan

Sinn tz iderler olup gne kn

08.

Bahdurlar ve cmle fer c

Ki orularndan oar b u c
09.

Ne od orudur bunlar ve ne b

Ki tr atsalar tre olur fitb

10.

Eger olalar y zere revn

Felekden revn ola ol dem revn

11.

B bl an cihn pdih

fer t iridi t evc-i mh

1467

T. 225b/15. Bu kelime yok.

639

12.

Ve n salanat areti izmetine geldi, yle ki mhede lm-d, mufaha ar

itdi. 13.Suln Sivs1468 azminden dnderp Bycn Noyinu r rs mcebince ol rey

14. 15. 16.

fsidi avba dnderdi. Ve yei irimi ekleri da luf ve itb birle malaat cddesine getrdi. Ve gir firvn emvl ve tufe birle Nimed-dn rdi sulnu

istibli azmetin ylda iki kerret yaylda vara1469 istibl ide diy ilm itmek-in g- 17.-

nderdiler. Ve Melikl-icb Muned-dni Sleymn nkerleri virdiler. kisi yola girp

1.

gitdiler. Anlar gitdklerinden ora sulnu aekleri iyna az itdiler. Ve l ve 2.melda

Suln mukteleye tar ldlar. T ki yar ve cenk hengi-y-in fermn buyurd 3.ve ulu beglerden Melikl-mer emsed-dn Begler begi ve Fared-dn Arslan 4.om Emr-i ur alvete oud. Ve nvzi ve istimlet-i tamm buyurd. Ve erleri yar 5.ve adde-i rste-i vfir birle anlaru ihtimmnda revne ld. Ve kendzi bir a nefer av-ile onyada 6.ald. Yoldan av olup begler ubs-in nmeler yazp gnderrlerdi. Nieme ki Suln 7.mlefit olmazd, amm n tevtirle mektb gnderp begleri ovlarlard. Sulnu
8. 9.

amrine eer itdi ve r ol kabilden mnfail old. yet aabndan bu kelm diline geldi ki erler bardan dndkleri vatin bu l Deccl-fal ocalaru cezlar 10.olna,

diy. Ulular bu hikyeti iitdiler, ilerine oru ddi. Her biri ilerinde mtereddid 11.oldlar. n Suln Alad-dn Kruvn-saryna iridiler, Mool ersi Rm ersin 12.cemiyyeti ve azmetlerinden gh olup lr idp Asarya irimilerdi. Erkn- devlet
13.

Suln birle

Trkmn- neyi, ki ol da cmle-i liym ve avmdan-d ki le ve n-pklik

14.

kendzini eklerden klm-d, bir blk Trk ersi-y-ile dil almaa gnderdiler. Bir
15.

o Mool ersi, ki vce-i Noyini yigitlerinden-idiler, ahne-i Trkmn ol Trkler-ile

16.

ortaya

alup mecmn helk itdiler. rtesi iki er a ve ader gibi biribirine mubil

vardlar. 1470

1468 1469

T.225b/22. sav B. 356b/14. // T. 226a/2. ...lada 1470 B. 357a/15. ...Beyt:

640

17.

Fin itdi ol dem ny ve ks

Ru mihr olup tozdan bens

1.

Gge d efgn- hind diry

Ki gk bigi yr derrdi cy
02.

Dhl narasndan gidp al h

Gl cn amndan lurd ur
03.

ymet gni bigi ol dr u gr

Zebn yirindeydi imr-u tr

04.

Zmrrd bis lup lal fm

rp anere dirdi aner peym

05.

Ecel am azn mil-i nehteng

Geerdi rsden te tr-i adeng

06.

Dnmidi her yaadan yre cism

arb olm ol gnde nie lsm

07.

Askir ulular n hdan

Degllerdi ond bu rhdan

08.

am sst oldlar ve kr u sat

ehu batna zedi tc u tat

09.

Brvul1471 det-i n-vre-i kr u zr

Olup her yire ddi gte hezr

10.

Vezr-i gzn zze dn-i udy

Egeri aa tev-idi derd-i by

11.

a niyetle bulup cy- gn

y-i bit-idi zerde nign

1471

B. 357b/8. // T. 226b/5. Pirvul

641

12.

Musallt olur gibi dve sr

Teberle bulard nice rs u d

13.

n arada ald ferd vad

Olup ddi Firdevse urma ehd

14.

Sadetle ald ehdet gzn

Yiri old b bhe uld u berrn

15.

Hezmet arkna mrn- Rm

adem odlar nki bat old om

16.

Dutup gitdiler neden yaa rh

Ne ters u ve ne a rem-i h
17.

aanu nefsinde murdrl

Vr-d pes idimedi yrl

1.

Dirg bunu gibi ahl ve mlk

Ki iridi beder aydan adri ve hlk

02.

Gre tam ve irz her iss dn

Nice ld suln r- zebn.

03.

ikr-i Cel-i Suln- Merm zzed-dn Keykvus -Rametullh- Brvul ve Brn meden-i Suln- ehd 4.Rkned-dn larslan -Rametullh- ez-absi-i ala-i

Burulu ve Temekkn-i ber-Serr-i Salanat der-Marua-i onya -am-hllh tel05.

n suln zzed-dnn ersine Suln Alad-dn Kruvn-sary arsnda

arbaa 6.ve amsn ve sitte mie ylnu Ramaan aynu yigirmi nci gnnde Mool ersi avletinden 7.nekbet irip snd. kindden ora Sulna irip aber virdiler, ol gice irteye
8.

degin mevve ve pern rd. rtesi ulu vatinde muaddart- arem ve ba - 9.-

ekleri smed-dn Aba arb-slr ve kend sabl ve arda Emr-i Meydn-ile Amedek
10.

apusndan up Analiyaya zmet ld. Ve onyay yle mhmel ve

muaal ve nesi 11.vr-ise anda oyup gitdi.

642

stdud-dr Yilalm ol Ali, By marekesinden urtlup

12.

kendyi onyaya
13.

brad. Ve ehir mufaat ve cemrler ve avb avas teskni ve Mool

erkecd1472

istiddi-in unu1473 bigi ym, ki erbb- kifyet ve diryetden ly ola, 14.gsterp yirine getrdi. Ve Fared-dn-i Arslan Dom Emr-i uru ve sulnu cemat, ki ol marekeden urtulp Buruluya ddiler ve ol alanu suln derghnu ayn ve muteberleri her arafdan ve sulnu aylar ve ba aekleri Buruluda anlara iridiler. Ve n Suln
1. 15.

eklerinden bir berkligi sebebiyle Fsilys olanlar

16.

17.

zzed-dn kendzini bil-kll liym ve eril obetinde

virp begler ve ululara mltefit olmayup 2.pdihl umr tedrkinden ve salanat veyif-i riyetinden ve tev yazup mahfilde o-03.-turmadan ve raiyyet avline efat-ile naar itmekden mellet gsterrdi. av ve avmu 4.rlar andan bu man sebebi birle melldlar. n Suln Rkned-dn urbet acsn ve seferler 5.meaatin ekmidi ve bundan din nice kerret an imetine Trkistna varmd, fil-cmle
6.

dnynu sssn1474

grmi-idi, andan bu mann aksini taavvur iderlerdi. ttif-la an 7.absden ardlar ve marsa-i onyaya iletdiler. Ve Fared-dn Arsln Dogm -raimehullh- 8.n aamet ve yin-i tamm birle b-i kirm tatna gerdi. Hem ol satde ol mafilde, ki enf
9.

aly mctemi-idi, emsed-dn Suln eline bir yazulm km virdi ve Suln mlaa ld. Ve anlaru1475 tevi ve nin -el-minnet lillhi- yazd ve kend tiyle

10.

bir a malma 11.dd virdi. Bir iki gnden ora emsed-dn vezrete el pdi. Bir ay mddeti vizr kmin 12.ld. Andan ora rencr old ve ol zametden a civrna ulad. Andan ora vizrete
13.

Nimed-dn Pervneyi davet itdiler, icbet lmad;

niybeti abl itdi. Ve pervnelii Mune-14.-d-dn Sleymna virdiler. Ve ikisi da bir gnden el pdiler ve Byn1476 Noyan mlt esbb
15.

tertbine mel oldlar. Ve sehel

1472 1473

B. 358a/13. // T. 227a/3. rkcdi T. 227a/3. yle 1474 B. 358b/6. // T. 227a/12. ...sovun 1475 B. 358b/10. // T. 227a/16. ...urnda 1476 B. 358b/15. // T. 227a/20. Byy

643

zamnda andan fri oldlar ve yola revn oldlar. Ve n iridi, yarasuzl ve b-nevl anu line mstevl old.

16.

Suln zzed-dn Analiyyaya

Bir gn fikir 17.deizine alb Analiyya sarynda avf idp yrdi. Ngh bad, burc divrnda bir apu yeri bigi
1.

yir grdi ki oradan yapup beriktmilerdi. Eyitdi

Glm yle anulu virr ki 2.eger bu delgi1477 arlarsa bir azne apus a ki bizm dedemz merum Suln Alad-dn 3.kend oullar ve zrriytnu ifls eyym-in firvn altn ve ae azne idp om 4.ola. didi. Sulnu gmniyle ol apu yirin, ki bunca mddet-i meddden yaplmd, 5.adlar. inde urun mhrl andular mevcd buldlar. Bi kez bi Suln Alad-dn 6.aesi ve on bi zl altun teneke andular iinde r buldlar. Ve da olu um 7.ve mcezz yazlm kitblar ve y ve Badd kadlar ve d ve abans ve andal aac 8.preleri ve c ve ayr nesneler, firvn ve bnihyet buldlar. Suln ol zneyi av ve 9.aem ve adem1478 ve nevkerine tefria itdi. Ve Suln Alad-dn rn ab irr dularyla 10.d ld. Ve andan Ld ehrine, ki imdi ouzlu1479 dirler, am itdi. Ve n Suln Rkned-dn, By
11.

imetine iridi, ikrm ve izz buld. Ve bir

12.

mddet aa mlzemet ld, By-y Noyan ol

Bsby bi atluyla Suln zzed-dni

13.

Analiyyadan getrmege gnderdi. n Suln anda

bulmad ve Ldde nin virdiler,

tuz1480 yan vurun yiyp Lde azm itdi. 14.n anda iridi, ililer gnderdi ki Suln as our malaat oldur gelmekde taallul
15.

itmeye diy. Suln firvn tuz ve pkeler

16.

gnderdi ve eyitdi ki ardaum atas imetinde

iitmi ola ki begler benm Melik ve

17.

devletlme tamm mstevl olmlard ve oullu atal

ki bunca yldan ber anlaru-la

1.

bizm aramuzda mekked-idi, anu u ua mbeddel

oldunu sebebi

anlaru yaramaz reylerinden old. Ve n Noyan imetine iriem bu adri da yigrek

2.

tarr idem. Hemn ki abule marn olsardur, ben din da ol ende ve bradm ki
3.

atanu
1477 1478

mlt erefiyle merref olaydum. Amm imdiki lde benm av ve

T. 227b/2. apuy P. 367b/9. ...birle 1479 T. 227b/10. ouzlu, Denizli 1480 B. 359a/15. tezu

644

imetkrlarum Mool erisin 4.alebesin mhede lmamlardur. Eger ardaum bir iki menzil ilerrek yrr-ise, ki ben da bir iki gnden 5.yara ve yk yb ve esbb-ile muadd u mheyy olmdur, b tevauf azmet lam, yet germ ola. 6.didi. Bsby sulnu iltims mcebince mrcaat ld. n Sulna muaa old ki Bsby 7.Ld berberinden iki menzil yol gedi gitdi. Fil-l b imhl gp av ve aem ve efl 8.ve emvl birle Fsilyus lekeri iline mteveccih old. n Bsby sulnu azmetinden 9.aber iitdi, pemn ve tersn olup mteayyir ve mtereddid ald. Ve ol bbda Bydan o 10.itb ve zecr grdi. n By-yi Noyan Suln zzed-dn ir ve mulefetin malm itdi, 11.Suln Rkned-dn taminde ilf- mahdi ziyde itirm ider old. Bir gn Suln
12.

Rkned-dn Byya bir ulu onulu itmidi, drl drl niam ve fevkih dkmidi,
13.

Nimed-dn

urd emrd oyup Mool beglerinden vce Noyan ine ord ve ol

tenvl lurd. ttifa 14.vce Noyan uln renci dutd. Ve ol renc iddetinden mteveff old. Nimed-dni ol thmetle
15.

ki vce-i Nyni emrd-la aulad diy utdlar ve

16.

da ekdiler, t ol zamet iinde a

-tel- rametine vl old. Veftndan din

17.

mukbedet-i bel ve muberet-i an letinde bu iki kend vaf linde eyym- ayifine yazd. Beyt1481:
1.

beyti tab- lafinden zll gibi

T u ri-i lii beni am-gn itdi

Pes ekmi gzlermde nn itdi.

02.

Behrm keyvna ulad, derl

Dutd yaam mukem ve cbin itdi.

03.

n Suln Rkned-dn imeti mddeti zlvrnda b- germ nvsinden

mtemd 4.old ve yan old ki devleti mistn ab gibi fitn ve zn ola. Ve nigr- nevbahr 5.nib- kfur rusrndan gtre ve sebu em ekubr Behmen-i mh firnda 6.rzn ola ve By-y Noyan da gp Mona muvedet ide. Pes By Suln Rkned-dne 7.onyanu brsn y diy ilzm itdi. Suln bunca imet idp
1481

B. 360a/6. Bu kelime yok.

645

rivet virdginden 8.ora araya Mool keddlarn brup o yalvard ve eyitdi ki Atalar ve dedelermz 9.gr-ne ve knbedleri br iindedr. Br ylca aya altnda alurlar. didi. Pes br
10.

yma muf itdi. ir- Peenek, knkre ve erelgilerin1482

11.

ydurd. Sulna onyaya varmaa Mon arafna azmet 12.ld.

andan ora iczet virdi. Ve kendzi arabaa

n Suln zzed-dne By-y Noyanu dnp gitdgi mua old, Leker

13.

ilinden memleket-i mevresine azm ld. Suln Rkned-dn da lan imeti 14.idrk-

in ve an varup selmlama-in Drl-melik onyadan up ol arafa gldi. n

15.

ayariyyeye iridi, Tced-dn-i Erzincn, ki Melikl-mer emsed-dn Tutau

muteber nyiblerinde-16.-n-d ve ahred-dn Tercmn Suln Rkned-dni ardnca dnderip ve memliki yle taarruf itmege
17.

gndermiler ve anu ardnca Ali Bahdur

1.

da gnderdiler. kisi da Suln Rkned-dni

ayariyyede buldlar. ve lanu

aberini didiler. n Suln Rkned-dn ln derghna 2.zim ve czim olmd, v gudrlar tarr idp yola girdi. Al Bahdur da n 3.ayariyyeye iridi, Suln Rkneddn bir gn din azmet itmidi. Suln Rkned-dn 4.oyun srsin ve ba aem ve ademin baysn ardndan kesdi ve onyaya gitdi.
05.

ikr-i Mrcaat- Suln- Merm1483 zzed-dn -Anrallhu Burhneh-1484 ez-Cnib-i Leker ve Tevecch-i Suln- ehd Rkned-dn -Raimehullh-1485 be-imet-i lan
06.

n Suln zzed-dn ar-i memliki ad ve muliflerden l buld, azmet-i

inyet-i Dr-07.-l-mlk onya yna maf ld. Ol ehr al adir gicesi gibi evb alebine ve beriyye 8.suz gibi b- zlle ve raman oruc gibi hille mevkeb-i humyn istibline up 9.birbirinden msbaat ve mbderet ldlar. Ve an yn ve kh ve tam birle, ki beer taavvurna ayan,
10.

ehre iletdiler. Ve salanat tatna gedi ve all-i r ld. Ve egeri anu kerm abat, kim

ve ad-i meli ve mefsid-i memlike

1482 1483

11.

T. 228a/22. iliglerin B. 360b/13. Bu kelime yok. 1484 B. 360b/13. Anrallh burhneh yerine Rametullh/ T. 228b/10. Bu dua yok. Bunun yannda Merum kelimesi de yok. 1485 B. 360b/13. // P. 369a/5. // T. 228b/10-11. Bu kelime yok.

646

izrl ve riati ve efati birle mev-12.-f-d, Cmudr Uurlu avsiyle Nigde ehrin ayn ve muteberlerini, ki
13.

Suln Rkned-dn davetine icbet idp kmine iniyd

ve imtil gstermilerdi, 14.Seluh olu-y-la, ki Suln Rkned-dn ablinden Nigden subl aa 15.virmilerdi, cmle dutup ahr zencrine ekdiler. Ve develer zerine balayup ehri gezdrdiler. Ve ir
16.

l- emr dkelini hel itdiler. Ve her kim-ile Suln Rkned17.

dne uyup anu hevdrlndan old.

dem urm-d, itb- beli ve azb- ve ayme-i giriftr

Ve n Suln Rkned-dn, an

1.

imetine Hemedn ehrinde irip

merref old, nvzi-i pdihne ve yuram- 2.usrevniye ma old. Ve neyi, ki anu amli mrt- meli-i memleket ve 3.salanat ve nefz km-i me-i bild ve ecnd- raiyyete taallu-idi, aa gt virp gir 4.Rma gelmege iczet buyurdlar. n Erzincna iridi, at -d ve istim itdi 5.ki Suln zzed-dn iyn ikre lur ve atalar memleket ve salanatndan anula mnzaa 6.idiserdr, Erzincnda imet itdi. Ve anu adem ve haem ve siphlerin afleri al 7.ve zldan am mchede ekdiler. n nevbahr mevsmi old, Muined-dn Pervne 8.ki imd- devlet ve ub- salanat-d ve cmle-i evmir ve nevhn alli ve adi anun aba-i 9.kmetine1486 men ve merb-d, mekr Pervnen taallut ve ehli ve ayli Toat
10.

alasnda-y-dler ve
11.

anu anda men ve nvvb ve nkerleri her arafdan bi atlu midr al cem

itdiler,

Mool ersinden Tbn atlu bi beg-ile Toatdan ehl-i ve aylin armaa mteveccih
12. 13.

old. Ylduz Danda h Melik-ile mlt old, o av ve mutele ldlar. Pervne

mnhezim old. Ol marekede aa bir nekbet iriiserdi. Emr-i r Necmed-dn Ferru, ki

Suln 14.Rkned-dn avndand, aa yidek ekp atlandurd. Ve ba erlere, aup Erzincn

15.

arafna giderdi, iridrdi. n Pervne Erzincna iridi, yet ad u amiyyet

17.

ve mel-16.-letinden ati old. irl-emr an ordusna mteveccih old ve an izmetinden er diledi. Al Noyan ve adn on bi atlu Tatar-ile ler am ve ylar
1.

ahr-y-in revne buyurd.

1486

T. 229a/7. kifyetine

647

n Mool ers Erzincna iridi, bir a gnden ora Suln 2.Rkned-dnile yriy eyleyp il ve ehir fetine mteveccih oldlar. Evvel Niksra vardlar vardlar 3.gn ehir al mu oldlar. ehr ayn aamn apular adlar ve Suln Rkned-dni
4.

mm ve meale ve tam-ile ehre iletdiler ve tata gerdiler ve sau nir itdiler. Ve fil-

l 5.Niksr ehrin subal Pervneye buyurd. Ve tarri da yazld. ki gnden ora

6. 7. 8. 9.

Tota geldiler. Ol sebeb-ile ki Muned-dn Pervnen nyibleri ve ehli ve ayli alay emsed-dn Tavta Beglerbege ol ar-la, ki anlara Suln zzed-dn ersi ablinden ziyn irimeye, oyalar ki ml ve rzlar-la selmet Erzincna varalar, teslm itmilerdi. Suln zzed-dn subas ve nyibleri anda mtemekkin olmulard. Suln Rkned-dne alay teslm itmeyp mmnaat gsterdiler. Suln Rkned-dn buyurd,

10.

alaya 11.aru mancnlar urdlar ve bir mddet ve gce ve gndz a atdlar. n grdiler ki fide itmedi,
12.

ol bbda ihml itdiler. Ve ol malaat, ki ehemdr, anu tedrkine

13.

mteveccih oldlar. Ve ol

fer, ki Suln zze d-dn ablinden-idi, aa yneldiler. Ve bir

14.

mddet kb ve zle ve brmn ury Meng an imetinden

ve z v avlsinde yrrlerdi, t ib emsed-dn dnp geldi. Ve ol mnzat ve advet anu tedbr ve

15.

kifyeti yemn-ile nihyete iridi. 16.Bundan ora geregi gibi tarr olna, inallhu -tel.
17.

ikr-i Veft- Melik Alad-dn Keyubd der-Rh- Trkistn ve Avdet-i ib emsed-dn1487 ury ez-imet-i aan be-Memlik-i Rm1488
1.

n Suln Alad-dn Keyubd -Rametullh- ki Selu pdihlardan

bir Suln aseb ve neseb birle az 2.ittif ddi; ana ablinden Dvd ve ata cihetinden Selu-idi. Ulu ard Suln zzed-dn3.Keykvus kmi birle Rm memlikinden an imetine mteveccih old, ayli meril ve menzil 4.kesdginden ora bir gice kendzi brighnda giceden iki b geince 5.kend begler ve nedmleri arfleriyle ve irete mel-idi. Ve n bde-i nbden 6.balar urulanup uyuya meyl itdiler ve Suln da ebistnna azm buyurd ve psubnlar 7.da ys dutmaa mel oldlar.
1487 1488

B. 362a/11. // T. 229b/8. ...Mamd P. 370a/17. an Be-Memlik-i Rm kelimeleri yok.

648

rtesi begler ve ulular salanat derghna r 8.oldlar, sulnu apusn hemek det zerine grmediler. ayl tevauf itdiler, kimesne1489 ara 9.mad. vce Bedreddn Muli Laly ier alvet-neye gnderdiler, t ib ve alan oldn Sulna ilam ideler. Muli Ll ier girp grdi,
11. 10.

ekbir apuya r

sulnu r-i nefesi-y-imi.

12.

Fil-l teslm old, ara d, am taayyri Suln veft

sebebi-y-ile anu eklinde

13.

hir grdiler. Ve h l birle ol merk u mefcn sebebi malm olmad. an imetine iridiler. Buyurdu ki Suln Alad-dn Keyubdu vef

n Meng

14.

sebebi ba-i

da birle ta yninden oralar ve ol bbda te eb ve mub itmiyeler. Ne 15.midr ki teft ve teft1490 ldlar, tavl-i l lden ayri nesne malm olmad. Bu l 16.ensnda lanu ilileri Bynu dlar irip aber iletdiler ki Rm
17.

Suln Suln zzed-dn Keykvus old ve anu ersi By-y Noyan-ile Asar
1.

nvsinde mutele ldlar, ibet mnkesir ve mnhezim olup ndlar, diy. n

bu aberleri Meng an 2.istim ld, b-tevauf Rm memleketin salanat Suln Rkned-dne erzn ld. Ve olu 3.nvzi ve sityi buyurd. n ib uryi an imetine iridi ve mcer ve ikyt 4.ve ayy mufasl maall-i ara yitrdi. Ve sehl vat anda imet itdginden ora -5.-ib ury gir Rm memlikine Suln zzeddni davet itmege revn ld. n 6.ib ury Rma geldi, Suln ve Al1491 birle Toat nvsinde Kb atlu yirde 7.mlt old. ibe ikrm ve itirm ldlar, rehri zerine Eyyp irn da 8.Suln Rkned-dn aa meramet buyurd. ib ury Alc ve Suln Rkned-dn 9.ittifk-y-la Sul zzed-dni omaa ililer mtevtir gnderdi. Suln zzed-dn onyadan marsa-i
10.

Asarya vard ve Tced-dn-i

Pervneyi Suln Rkned-dni ve Alc ve adn atna idm ilm-in 11.mteveccih ld. Suln Rkned-dne Melikl-mer Seyfed-dn-i orumy anu cevbna irsl ld. 12.Bu ltu ensnda Alc, Suln zzed-dn-ile murebe itmege asd itdi. ib ury 13.lan- Cihn-gy kmi birle mni ve dfi olurd.

1489 1490

T. 229b/14. sulnu... ...kimesne kelimeleri aras yok. B. 362b/10. // P. 370b/15. // T. 229b/20. tefau 1491 P. 371a/6. l

649

n bir a kerret iki ardau da rul-emr an derghndan i bu cmle

15.

14.

ilileri an derghna vardlar ve geldiler.

zerine arr dutd ki memleket iki arnda

16.

arasna al-aviyya mnifa birle mnaim erf Suln zzed-dn olup anu divn

olna. Svs ve Saariyya ularnu arb

17.

nyibleri tarrufnda ola. Ve ar erf

1.

Suln Rkned-dn olup anu divn vezirleri

ktibleri taarrufnda ola. Bu

mcibce ul idp bardlar ve noyanlar ve andan gelen yarclar 2.anu oldlar ve mnzaa ve mcdele aradan mrtefi old. Ve ve m mimmt ve melii vm ve arr dutd.
03.

ikr-i Azmet-i Her D Suln be-imet-i an1492

04.

n ide-i ul irde mmehhid old, sulnlar biri biri ardnca an1493 imetine

am itdiler. n 5.Suln zzed-dn an imetine iridi, an naarna manr olup avf- srevnye ma 6.old. Ve anu grkl lis seyyit ve urt mavna sebeb old. Ve anu handa env 7.iin- hne fyi buyurdlar. Ve Meng an aa yarl ve pyize erzn grdi. Bir a gnden 8.ora, n Suln Rkned-dn ve ib ury ve Muned-dn Pervne an imetine 9.iridiler ve inyet ve mkerremet adm anlaru ynnda da mceddid1494 old ve anu ser-perdesi
10.

yin ve erkn- tamm birle rsta lup anu

11.

begleri ve muarribleri fir aftnlar geyp atlarn

Drul-ilfe bergstvnlar birle, ki

ol yl Baddda ellerine girmidi ve Emril mminn Al-Mustam bi-llh 12.-raiyallh

anh- ol yl ehd etmilerdi ve Ir ve Hicz memlikini musaar itmilerdi, ol gn an

ulu
13.

onulu idp elvn- niam ve yan birynlar alt-tertb O resmince y idp

14.

yln dendi

ve yindi. Ve mz ve mrn ve ar iildi, adh- efr dyir ve syir

15.

old. Ol gn ol onu-

-lda Suln zzed-dnile

16.

1495

Rkned-dni uca uca gridirp

anda da tekd-i melia

ldlar. Ve andan yle fermn old ki ikisi biribiri yannda

1492 1493

B. 363b/1. // T. 230a/19. ...Der n- Zamn P. 3371b/4. Bu kelime yok. 1494 T. 230a/1. mecdd-dn 1495 P. 371b/15. ...Suln...

650

otrup muklemeye mel oldlar. 17.lem al ol iki arde mslemet ve melilerine urrem ve dn oldlar ve an oldlar. Ve an ol
1.

tarr mcibince, ki aib ury

ve Ilc ve Pervne Rm memlikini ikisine smet itmilerdi, 2.anlara muarrer dutup km ve yarl buyurd. Ve bir mddetden ora ikisine da buyurd ki Tebrze 3.geleler, sefer esbb ve Mr ve m feti tertb ve yaran ideler. Ve ikisi da Tebrze geldiler 4.ve m diyr seferi-y-in yara ve istidd melina mel oldlar. Mllar kifyet itmedi, 5.drt yz bli altn da bor idindiler, t anlaru sefer esbb geregi gibi mheyy old. Ve andan
6.

an imetinde1496 azmet itdiler. Ve n alebe iridiler, aleb al alanu mukemligine in-07.-nup cenk ve

umete idm ldlar. Mool hem muire lup alebi t t ia itdiler, Bbu 8.lyehd arusnda Badd arafna laa azmet itdiler1497. Ol n stnbl Fsilyusnu ilileri 9.ana vardlar ve Fsilyusu Tesbina tn adlu zn ki Abaa ana umala iletmege 10.ve Rm sulnlarna vire geldgi, arc lin ana virmege vade itmilerdi, iletdiler. 11.Maall-i ablde v old. n fal- bahr iridi, an aleb arafna azmet itdkde
12.

Suln zzed-dn ve
13.

Suln Rkned-dn da bile1498 Aru Noyan-d ve Rm apus unda

Keytb Noyan14.

d ve Dm apusnda Sunc ve Anakiyya apusnda Hlg an nzl

buyurd. Ve
15.

ehr evresin epere baladlar ve mancnlar urdlar. Ve iki cnibden bir hefte

arbe

mel oldlar. Ve ibetl-emr seba ve amsn ve sitte-mie ylnu i-l-icce aynda Bbul-Ira r gn
17. 16.

arafndan alnd. Bir hefte atl ve grt ldlar ve olu aly rld. Ve

mddeti gice gndz aleb ala alyle av itdiler. Ve iki cnibden

1.

mancn

ve o perrn atlurd. rcn Beg ve -yi Skrci ve d Grc

bir a yirde zam 2.yiyp balu oldlar. an anlar yurayp o nesne buyurd ve nvzi

B. 364a/6. // T. 230b/14. ...Badd arafna laa T. 230b/14. Ve n ...azmet itdiler. aras kelimeler yok. 1498 B. 364a/10-13. // T. 230b/17-19. azmet itdiler. Ve n alebe iridiler, aleb al alanu mukemligine inanup cenk ve umet idm ldlar. Mool hem muara lup alebi at at ia itdiler. Bbl-Yahd arsusnda
1497

1496

651

lup b 3.hey erink olanlar. didi. Ve eyitdi ki Ne ki tnlaru ryii rsut ve a ve zlldur 4.erenler ryii yz saallarna balu olup zl an bulamadur. Ve irl-emr alay da aldlar 5.ve olu pekr u ehl-i anat esr itdiler ve firvn oul z olc ldlar. Ve bir mddet da 6.Czim alasn ir itmege mel oldlar. ora ol alanu al amn dilediler: 7.Fared-dn S and isn, inelm. didiler. Fared-dn andyla aladan aaa indiler. 8.Hlg an anlara am m-d. Buyurd cmlesini avrat ve olanlancular-y-la ldan 9.gerdiler. Bir uyum Ermeni vard, hemn ol al buld. n aleb alasn aldlar, Hulg an
10.

an Fared-dn-i Siye marlad ve

Tukl Bayi anda ahne dikdi andan ora aleb stinden 11.gdi. Sehel mddet gemedin aleb al Fared-dnden ikyete vardlar. Hlg an buyurd,
12.

Fared-dni yasa
13.

iridrdiler ve aleb kmeti Zeyned-dn fya mufavv old.

Ve ol arafda

alalaru mecm kilidlerini ana getrdiler. Dm al da Mool er-14.-sin ademtinden aberdr oldlar. n bildiler ki mu erf nvsi cmle
15.

Hlg ana
16.

myesser1499 old Dmu cem ekbir u ayn hedy ve arman ve Dm apularnu kilidlerini1500 Hlg an aretine1501 geldiler. gsterp ehri teslm itdiler. Hlg an anlar snayup
1. 17.

pkeler ve

llik ve inyd

buyurd ki Keytb Nyn

Dma vard. ehir al istibl itdiler ve cn-ile emn 2.dilediler, Kiyetb ehr ayn ve muteberlerini Hlg an imetine gnderdi. an anlara 3.meramet idp anlaru dileklerini abl itdi. Musra ve murebesz Dm ehrine girdiler. 4.Ve Moolu anesi Tjik nkerle Alad-dn Cs ve Cemled-dn azvn 5.ve emsed-dn um Dm memleketin umr abna mel oldlar. Ve Melik 6.Nr am ve aleb Suln Hlg an vardu vatin aup Kerek alasna gir-07.-mi-idi. Keytb Noyn diledi ki an muiret ide, emn diledi ve aladan indi. Keytb 8.Noyn an Hlg ana gnderdi. Bu enda Trkistndan ililer gelp Meng anu 9.veft aberin getrdiler. Hlg yet mell old ve amu begligin Kiyetb
1499 1500

10.

Noyana smarlayup kend

B. 364b/15. // T. 231a/15. musaar T. 231a/16. ...alb 1501 B. 364b/17. // T. 231a/16. imetine

652

mrcaat ld. Ve bsl-in Keytbya b bi atlu Mool

11.

ersin od. Ve Suln

12.

zzed-dnile Suln Rkned-dne Rma gelmege destr virdi.

Ve kendsi dnp
13.

zerbycn1502 arafna mteveccih old. Bunlar ikisi da d u urrem

Rm memlikine

mteveccih oldlar. Ve kend vaanlarna gelp serr-i srrda mtemekkin oldlar. Ve memleket 14.melii namna ve salanat avidi kmine mel oldlar. Ve b emsed-dn ury
15.

-Rametullh- himmetini aa marf ld ki

16.

arndalaru muabbeti ve ittidlar ebed ola ve hi vech-ile

aralarnda ubr- vaet

17.

v olmaya. Ol enda a -tel- civrna intil itdi. n Suln zzed-dn

ib

uryn veftn istim itdi, an aretine ili gnderp ilm itdi. Ve an Suln
1.

zzed-dn vizreti manbn ib Fared-dn Al adna tarr buyurd ve ilat ve

2.

km devtn

aa erzn buyurd. Ve Suln Rkned-dni vizretine Muned-dn

3.

Sleymn Pervneyi gnderdi.

Ve Melikl-mer ve-udri Mcred-dn

vrizm, ki emnet ve diynet ve ay ve vef 4.birle cihn- fnde ns yo-d, ab ve ch ve emvli a-y-in gnderdiler. n Rma 5.iridi se ve temlik elini aup ulem ve ule ve ehl-i hnere1503 inm ve isn- b-kern ld. 6.Ve ol sebeb-ile kffe-i aly anu medyiine d oldlar. Ve emn ve refhiyyeti yz g-07.-sterp yan old-yd ki lem-i rdeye bir smn hir ola ve remde olm gller 8.rmde ola. errler ve mfsidler balarn tefekkr ve dsitn yaasndan ardlar ve drl hiyeller 9.ve mekrler dzp Pervneyi yle dzdiler ve inandurdlar ki lia alatd. lik ve Suln 10.zzeddnden an imetine ikyetler yazd ki Mrlere myil olmdur ve deizden gemiyle
11. 12.

Mra adamlar gnderr. Eger an iczet buyurursa andan din ki Mrler-ile ml ola. Anu lin tedrki takdm olna, diy. Ol bbda an imetinde km
13.

geldi ki

an tedb idp geregi gibi andan gelesin diy. an kmiyle Suln 14.Rkned-dn km itdgi memleketler erileriyle ve Pervne ve lik onya arafna mteveccih oldlar.

1502 1503

P. 373a/11. dirbycn P. 373b/5. hze

653

15.

ikr-i nhizm- Suln- Merm zzed-dn-i Asar -Anrallhu tel burhnehu-1504

Yardum ez-Ala ve Tevecch-i Bz be-Cnib-i Mlk-i Rm ve Ml l vurden1505

16.

n Sulnzzed-dn an imetinden mrcaat ld ve bir mddet seferler

17.

maaati ve mkbedetinden

ve urbet krbetinden, ki anu nz u perverde vcd aa

1.

muavved degldi, bir nice zamn

istirat1506. Bir gn ib Fared-dnile

memleket ve devlet bbnda keleci iderlerdi. Suln zzed-dn 2.ib Fared-dne eydr Biz imdi Suln Rkned-dnile ki ulb ardaumuzdur mulaa 3.idp muraat ve mnzaat hiren muabbet ve mveddet uuvvetine tebdl olnd. Lkin bizm amrmz
4.

Muned-dn Pervneyi lesinden fil degldr. Egeri dmanlaru-d, def-in 5.biz

bir kerret da an imetine azmet lursavuz b-nihyet malaatdur. didi. ib

6.

Fared-dn bu ryi yib grdi ve salanat aretin keml-i urrem ve hyrlna du

ve en-y firvn 7.ld ve armaan ve pkeler ve cevhirle muraa altun re lt ve ekn yrr1507 atlar ve atrlar 8.tertbine mel old. yle ki az zamnda cmle r ve mheyy olund. n ferat muhaa old,
9.

sulnu serperde ve dehlzini Rzbe

10.

ayrnda urdlar. Ve mneccimler itiyr ve muavvimler raad buyurd. n Mool ersi ve Suln Rkned-dn ve Muined-dn

birle Suln azmet

11.

Pervne1508 Asaraya

iridiler, anlaru dmanl vech-ile geldklerini Suln zzed-dn mus-12.-miine iridrdiler. Bu vadan mteayyir ve sersime olup kend linde muar ve bire ald
13. 14.

ki gnahsuz bunu gibi eri gnderdklerine sebeb nold ola diy b Fared-dni li

malm itmek-in istible gnderdi. Ve kendzi hezmet azmetine mstaid old. Ve

yk 15.yap ve elu ve eflini mafiller zerinde oyup r durd ve abere muntar old. Andan ora 16.iitdi ki n ib Fared-dn anlara iridi, vizreti aa muarrer idp gerek ve
17.

gerekmez itiyrsuz an anda al odlar. Ve Mool, Suln zzed-dn can

1.

adna czim

olmlardur ve yan geldiler diy. Suln zzed-dn fil-l nker

1504 1505

B. 365b/16. // T. 231b/22. Anrallh tel burhneh duas yok. B. 365b/17. // T. 231b/22. ...Bb 1506 B. 366a/3. // T. 232a/2. ...buld 1507 B. 366a/11. // T. 232a/7. grbz 1508 B. 366a/14. // T. 232a/14. Bu kelime yok.

654

ve ehli ve ayli birle Ana-02.-liyyaya am itdiler. ki gnden ora n Mool ersi ve Suln Rkned-dn iridiler, sulnu 3.b alan esbb ve avrn an-in taarruf ldlar. Ve her ne ki anede mevcdd, mevf 4.odlar, aa degin ki Tokal Ba ve Bahad-dn ehinh an imetinden ol ml alebine 5.geldiler, anlara teslm itdiler. Ve lia Aehr vilyetinde arayk kyinde ve Suln Rkne-06.d-dn Altuna kyinde ladlar. Ve Mool ersi her arafa segirdim iderlerdi. 7.Al bahdur Sivriirda ayl er cem itmidi. Ve dirlerdi ki Mool ersi 8.ve Suln Rkned-dne eb-n eyleye. Gice ulavuz yol yavulad. n irte old, 9.Suln Rkned-dn biraz Mool ersiyle aa ataup geldiler. Ve ulu erye aber itdiler, u arafna ddi.
11. 12. 10.

at o av itdiler. ibet Al Bahdur amaa yz utd ve

n Suln zzed-dn Keykvus ol aberi iitdi, i ayra dnmekden mdi

13.

kesildi. Kondusabl Fsilys atna ilm- l ve yir yurt alebine gnderdi.

14.

Fsilys,

yle ki pdihlaru kerm adetidr, -Ehlen ve sehlen ve meraban-: didi.

Suln zzed15.

dn r itdrdi ki adralara -fe-izsteveyte ente ve men maake alel-flki

fe-ulil-

amd lillhillez necceyn min el-avmi-limn ayetin oyup bismillhi mecrh ve mrsh- 16.didi. Anliyyadan efl ve ayl ve vlidesiyle Fsilys atna stanbla gitdi.
17.

Fsilys anu ikrm ve taminde yet mblaa ld ve kendye ve etb ve eyna

1.

olu

tekellf itdi. Ve ulu onulular lup o nimetler dkdi ve bahler itdi.

yle ki 2.nz ve nimet ve rata mstara olup vaanlarn untdlar. Ve her gn ve irete me-03.-l-idiler n Al Bahdur onya avlisinde Altn krubn sarynda Emr-i r Uurlu 4.ittifyla cemiyyet idp onyaya Suln Rkned-dni murat itmege varduda yolda 5.mnhezim olup u arafna dmi-idi ve u arafndan h bir urca yiri yo-d ve dyim 6.u Trkleri errinden oru-y-la yrrdi, ki dutup Suln Rkned-dne gndermeyeler, av
7.

ve nkeriyle ol da stanbla Suln zzed-dn imetine

8.

mteveccih old. Fsilys1509 an

dutd, env- kerem ve enf- niam birle an

mzeyyen ve munaam ld ve buyurd ki Gir evvelki 9.gibi Suln zzed-dn imetine ola.
1509

B. 367a/13. // T. 232b/15. ...yet...

655

Ve bir a kerre Fsilysu Rm ilinde d-10.-mnlar hir old, Al Bahdur anlaru define gnderdi. Al Bahdur armet ve bahdur-11.-l-yla Fsilysu dmanlarn ahr eyledi. Ol vsa birle anu mertebesi Fsilys atnda
12.

yceldi vaar u

ameti ziyde old. Ve her kerret Fsilys heznesinden aa ilatler ve ml ve nimet

13.

irirdi. Bir gn Suln zzed-dn ve Al Bahdur Fsilysa eyitdiler Biz Trk yifesiyz,

14.

dyim ehirde durmazuz, darada bize yir ve yurt olsa Anadoldan bize taallu Trk
15.

obalarn

getrp anda yaylasavuz ve lasavuz. didiler. Fsilys Dobruca ilini, ki ey

avr ycerek tendrst 16.ve b ve hevs b v yrleridr, anlara yir yurt virdi. Anadolda kendlere taallu Trk obalarna el 17.altndan aber itdiler, la bahnesine znie inp az mddetde skdrdan o Trk evi gdi. Ve merm
1.

mafr ru alu anlaru-

la bile gedi. olu zamn Dobruca ilinde iki pre 2.mslmn ehri otuz r blk Trk obalar vard. Fsilysu dmanlarna cevb idp 3.ahr iderlerdi. Bir gice stanbulda Suln zzed-dnile Al Bahdur irete mel olmlard. 4.En-y taaddde Suln zzed-dn muarreblerinden bir a ebleh diline bu geldi ki n
5.

Suln adm

memleketinden ayru ddi ve ymn-i teyd-i rabbn birle sulnu etb1510 ve aemi
6. 7. 8.

imdi oald. On on iki bi er varavuz. Eger furat gzleyp Fsilys bir gn seyrnda gtrsevz, bu memleket pdihl bil-klliye sulnu olur. Andan ora Andoliya da furat bulnur. didiler. erb-dar Krgidit Rumidi, kend cinsine meyli sebebiyle
10.

irtesi 9.Fsilys atna varup bu rz Fsilysa srr-la tarr itdi. Fsilys ulu ve

il

kiiydi, bu ii fil-l hir itmedi. Ve bir a gn furat gzledi fil-l 11.dirsem el gtreler diy uand. Bir gn, bir bahneyle Emr-i r Uurlu Begi ve Ali Bahdur 12.evine oud ve dutup demrleyp absetdi. Ve Sulnu stanbulda evine mvekkeller gnderdi.
13.

Ve

bir a gnden ora Suln iki olanlaryla bir berk alaya gnderp absetdi ve 14.anasn, ki Fsilysu z ardayd, iki kk olancularyla stanblda kend evinde
15.

od.

Suln iki ol yed-dn Melik Mesd ve Rkned-dn Keymer-ile ol alada

16.

mabs ald. Ve bir a gnden ora Emr-i uru gzine mil ekp kr eylediler. Ve
P. 375b/5. ittib

1510

656

Ali Bah-17.-dur ldrdi. Ve Suln ve Al Bahduru etb ve ey ve nkerlerinden kim ki mrted olup Mes
1.

milletine girrdi, emn bulup urtlurd. Ve her kim ki

slm dnini cn afesinde na idp 2.mrted olmazd, Fsilysu zindannda ebed ald. a -tel- sulnu ardna ilhm itdi, t 3.arnda1511 an Bereke ana aber gnderp ardm urtar diy dilek itdi. Ve Bereke an eri gnderdi 4.ittif-la ol yl at old, una uy at ond. Bereke anu ersi buz stinden 5.gep Suln ol ala absinden arup al itdiler. Bereke an da olu eriyle ardlarnca 6.geldi ve stnbl ir idp yet bualtd, ora ul itdi. Suln Bereke an 7.imetine gnderdiler. n Suln an imetine, an aa yet izz ve ikrm lup nvzi 8.itdi ve kerrt-ile oylayup an-la mz ve mrn olularn idi ve geregi gibi yurad. Ve 9.girp ol Trk al bulup Bereke an atna vardun iitdi, sulnu anasn iki
10.

olancularyla deizden araviriyeye1512 gnderdi. Ve araviriyen1513 subaln

11.

anlara virdi. Anaapus

12.

Ve ana apusnu deligini ol tna tayn itdi ve ol apuya imdi da

dirler. Ol ad ol apuya ol maden-idi, ol atun taarruf iderdi. Ve ol atun ol

13.

olancularyla

anda dururken aa yle yalan iletdiler ki Sulna yolda nikbet irip fevt arat ve furatinden evi apus zerindeki bur stinde-y-idi, kendzin
15.

old diy. yet

14.

yitrdi1514, aladan aaa

atd ve fevt old. Fsilyus araviriyeyi1515 ulu ardana virdi, Ve iki olancular Fsilys atnda esr aldularn iitdi, ol

kii arda atna getrdi. asretde gice gndz h aybdan bu iddete

16.

17.

idp nm ve nmurdl eyymna abr iderdi. Ve lem-i

1.

bir ferec ola diy umard.

Bereke an rmu sulnln da virdi, o mddet 2.rmdan Badd iline degin mslmnl-d. ara Bodnda da adna mescidi urur, kfirler
3.

iine ouz

oyarlarm, fil-cmle Suln zzed-dn avli ve nihyeti ki 4.gerdi-i gerdn- dn- perverden anu line ol urbetde ne v old mevnda tarr olna.
1511 1512

B. 368b12. arda P. 376a/10. araferyeye 1513 P. 376a/10. araferyen 1514 P. 376a/14. gtrdi 1515 P. 376a/15. araferyeyi

657

05.

ikr-i Pdih- Suln Rkned-dn l-Arslan -Anrallhu Burhneh- ve Tarr-i

Ba ez-ayii Mekrim ve Menb ve Feyil ve Tadd-i il ber-Sebl-i cml

06.

Suln ehid Rkned-dn l Arslan bin Keysrev se ve kerem ve ada

yegne-i cihn 7.ve ser-med-i devrn-d. Ve sret-i Mamd ve arat-i memd ve b uliyle rste idi. Ve bk-08.-svrl ve nze-gzrl ve bahdurlda lem-i fn meydnna rzigr anu nsin grmemi-idi. 9.Ve se ve kerem ve ecat ve dilrlik vatinde tem-i ikr-i y ve ryet-i nms- Rstem menks olurd. Beyt1516:
10.

inde kemer balad lip gele kibr

Her eye ki sezvr klh ve kemer old.

11.

Yzinde au nrn tayn-ile grdi,

Her red envr-la behrever old.

12.

imr-i leyl-i avdi yregine

Gn ulesi mnendi ul- seher old.

13.

Ve adenk-i cn ahengin bmnde, ada pelenk bozlup ala-i mm gibi

14.

mdevver olurd,

alem-i drer-br ve me-i gevher-nirndan anu gibi u ve sur

yazlurd ki b- 15.revn gibi f ve dilberler irndaki a u l bigi dilvz-idi. Ve azda sm Cn

16.

m dn devlet muliflerini dnm iderdi ve dim zhhd ve ubbd ve

17.

ulem ve ful ve gurab marf-d.

ve hnermendler tevr ve itirm ve riyetlerine himmeti

Ve n Drl-mlk onyada

1.

salanat tatnda mtemekkin old ve Suln

zzed-dn, ki stanbl arafna mteveccih old-y-d ve Al 2.Bahdur ve Emr-i r Uurlu her yirden er dirp onya muartna vardlard, Muned-dn 3.Pervne Mool ersi yardmyla an ve Emr-i r Uurluy Kruvn-sary inde sdd 4.ve anlara uyanlaru ele girenlerin rup siyset itdiydi ve ab- alem ve erbb- ilimden Necbe5.

d-dn Mstevf ve Mrif vmed-dn Erzincnyi ve Asker Celled-dn

Sivriiriyi ve Germiyn 6.ol Kermed-dni Al r ve Siladr Bedred-dn Gherta

1516

B. 369a/4. // P. 376ab/9. Bu kelime yok.

658

ve stdd-dr Emned-dn Y

7.

ki bunlar cmle pdihlar Suln zzed-dn

hevdrlndan dem urrlard, Suln saryna 8.r itdi ve dutup balayup ara lia Noyan atna gnderdi, t cmlesini ehdet derecesine 9.iridrdi. n bu yife n a yire rldlar, ol gice lem-i ybden lia Noyana orudan uyand, adrdan ol ehdler inmi. Sersme olup Pervnen
12. 11. 10.

dde yavla itb itdiler. yle ki ol

abirlerine bad grd ki direk olup stlerine nr

meemmetine balad. Ve n ol aiyye tamm old,

13.

h- Melik, ki evvelden Suln zzed-dn selmetlii aleb-in Moola vard, vyil old ve aa Emr-i lemlik ve Simre
15. 14.

devletin hevdr ullarndand ve ora

old ve Suln Rkned-dne mu olanlardan

sbaln mufavva ldlar. Anda varb Kedra

alasna girp Suln Rkned-dne 16.old. Pervne bir mddet an muarat lmada mrini gerdi, ibetul-emr an emn ve ahd-u 17.peymn-ile ol aladan indrdi. Ve an da Moollar eline virp ehd itdrdi. Andan ora yar mteveccih old. Ol fetertda Snob ve rabzon Tekr gir uurlatm-d.
2. 1.

idp an imetine

an imetine

iridrdkde Snop feti ve muart-in andan eri aleb itdi. an bir tumn 3.er od, alup geldi. ki yl mddeti Snop memleketi anu gibi1517 muratna mel old,
4.

bet fet itdi. Fet olduda Snob salanat areti imetinden mlklige istedi. 5.n h

l birle L! kelimesi ehdetden ayr lafda Suln Rkned-dn mbrek diline

6.

gelmezdi. Ve nieme ki Sinop memleketi anu gibi nefs ve azz bir yerdr ki an

virmege1518 mezmm 7.degldir, belki mamddur. Suln anu sulini icbete marn ld ve bu efsne 8.munnifi Seyyid Muammed bin Cafere Pervne gelp emr old ki Snbu mlkiyyeti tarrin 9.yaza. Muned-dn Pervne iltims mcibince ccet-i er ve menr- mbrek masr 10.old. Ve Pervnen adamlaryla irsl olund.

1517 1518

B. 370a/2. memleketi anu gibi kelimeleri yok. B. 370a/5. // T. 234b/6. ...bul itmeklik

659

11.

ikr-i Sebeb-i Va-i Helk- Suln Rkned-dn -Anrallhu Burhnehu-1519

12.

Andan din ki Sul taarrufnda ola

13.

zzed-dn memleket-i n1520 Suln Rkned-dn

Muined-dn -i Pervne bir gn en-y mklemede kend av ve

14.

muarrebleriyle ol ar

bu nfa ifet lmada meveret lurd. eref r Pervne

apusnu aynnda-15.-n-d, meveret ensnda eyitdi Eger a -tel- bu arzy muaa lursa madm Nigden 16.subaln bu ulna erzn buyuram. didi. Pervne da fl-in anu iltimsn abl itdi.
17.

eref da ol mad mdi-y-in Suln zzed1.

dn bbnda ol iftir ve bhtnlar ki an

aretine ar itmilerdi, bu tanf iderdi.

T ki lik Noyan Suln zzed-dni dutmaa g- 2.-nderdiler. Ol b-gnh Suln zzed-dn, an heybeti orusndan urbet itiyr idp 3.memleketden ad. Fsilys lekeri atna geldi, anu memleketi da Suln Rkned-dn 4.old. Vadeye vef itmekin Nigide sbaln arolna virdiler ve anu rtbeti erdan
5.

reyyya ve

semekden semmke iridi. Bir a yl bunu zerine gedi. arol azunlua balad.
6.

Ual ve anu-in eytmilerdr kim bed1521-al ve fermye kiilere byk mertebe

virmeyeler viricek 7.olurlarsa anu fesdnu endze ve ys olmaya arol yet keret ml ve eydan 8.ab bnnda fesd u aceb mtemekkin old ve ayan kend mertebesi addinden ara bamaa balad 9.ve avl ve fili al ve nesebine gre dr olmad. Memleket erfnu ayn anu beglendginden
10.

r iderdi. Ve dyim keleciler ve

11.

mteekkler andan ve nyib ve mutemedlerinden salanat aretine gelp

av ve ibrm

iderlerdi. Ve Suln derghndan aa km fermn yazlurd, al fermna mu 12.ve mnd olmaz-d ve temerrd ve grelik ihr iderdi. Suln, Pervne r-in, ki olanl
13.

zamnndan eref-ile muabbeti vr-d, azel ve terdb itmekde msmaat ve ihml

14.

lurd. eref gnden

gne fili azunlu ziyde old. L-cerem bir sehel gnh ve

km dutmal, ki bir kiiden dr ola, 15.pdihlar aa siyset itmeyeler. Bir kii da ve mtemerrid olur ve gnden gne ol iyle memleketde o fesd becerrler ve baarurlar.
1519 1520

16.

bir a ve yin da yolda olurlar ve

B. 370a/10. // T. 234b/10. Rametullhi tel B. 370a/11. aasn 1521 T. 234b/21. kem

660

Ve bir

17.

gce Suln alvetde bir a arfler-ile ki cmle Pervneye mtealli

1.

kiilerdi ve Pervne ve eref

hevdrlar-dlar all-afle Suln bunlaru atnda

eydr ki Nigide vilyetini erefden 2.alup bir ayr-i dil ve mslmn ve raiyyet-perver kiiye virmek gerek. Ve da evt bir iki kerret 3.bu kelecileri sylendi. Ve Snb ehrin da Pervneye temlk itdgine pimnl uretin
4.

gsterp eyitdi ki Hergiz nker

pdihndan bir ehri bai ve mlk istemeyi Pervne ve anu 5.etb bizm zermze mstevl olmlardur. Ve bizm mevr memleketmze ama idp tedrc-ile 6.vilyetleri kend etbna virp bizm a nkerler ve ullarumuza nab omazlar. Ve eger bu resme
7.

olaca olursa gelesi yla degin salanat yzinden memleketde bizm kmmz

almaysardur. Malaat 8.oldur ki gir an imetine varavuz ve avli limler mstevl oldun ar idevz. n 9.ata ve dedelerimz memleketinden behre ve nabmz yodur. Yigrek oldur ki Rm ana teslm idevz. an
10.

ve fevr-i isnndan acem memleketinde

11.

bize il vilyet dir itmeye. diy, yet mat ve eblehlikden bu szleri

syledi. Fil-

cmle bu aberleri nar u mr-ile arglna nal itdiler. argl yet ammzlndan1522
12.

ve fettnlndan salanat aretinden Toata varmaa destr diledi.

13.

Evin oln zn grmege ve hem

anda da yiri yurd vr-d anu bahnesiyle gitdi. Ve

Suln ablinden yalan ve bhtn sz-14.-ler-ile ol bed-gevher Pervnen semender gibi yirin od eyledi. Ve her gn ikisi yaluuz seyrna binp
15.

drl drl fikirler iderlerdi. kisi

da bed-gevher ve bed-al-dlar. Nite ki bu beyti ir dimidir; beyt1523:

16.

Eger prsend bed gevher ki bed

Cevbe de ki bed-gevher ki bed

17.

Al-a: ibet anlaru reyi bunu zerine arr dutd ki Rmda Mool begleri

1.

ittif-la Sulna ad ideler. rtesi Pervne Mool begleri ve yaruclar n olu

2.

ml tertb itdi ve erefe kisr-ile ol melnlar gnderdi. Ve aber gnderdi ki 3.Suln

ol sebeble ki diler ki mler-ile ittif ide ve ana ola ve ben mn olurum. 4.Bizi helk itmek adna ende itmidr. n bizm ablimzden ferat bula, u erlerini 5.ve
1522 1523

T. 235a/21. amat T. 235b/1. Bu kelime yok.

661

cmle askir-i Rm cem idp sizi da rsardur. Eger andan din ki sulnu 6.bu fikri uvveden file gele. Ve u erleri, ki her yl ileri andur ve avaclardur, 7.cem ola ve cmle Rm ve Ermeni vilyetinden Trk ve Krd erleri birle aralana, le 8.tedrk tadm lmal am malaatdur, diy bildrdi. Amm yle smarlad ki evvel bu aiyyeyi
9.

nl Yargcya, ki Pervne-y-ile dostl vr-d ve o ml virmek-ile an evb arndan mnarif lm-d, tarr ide. Ol da alan Mool beglerine diye. n iridi ve avli
11.

10.

bildrdi. nl -aleyhil-lane- Mool beglerine yle eytdi ki

12.

gep Asar arafna mteveccih arulaya. Ve Deveci Ece da, ki

13.

olalar, Pervne da kend Nigde ersiyle bunlar

sefele-i ve lem ve icrrlardand ve h bir mafilde

14.

maal ve iltift bulmazd ve Pervne idp manb virmidi,

15.

an iler ekp zamne gibi nkes ve dn perverlik

Asarya mteveccih oldlar. Ve onyaya Suln omaa

adamlar gnderdiler ki andan bir 16.mhimm-in Mool beglerine km gelmidr ve bu kmi Sulna da iitdrmek1524 eger tevauf
17.

itmeyp gelrlerse begler r ve

1.

mamidetlerine marn ola diy. Ol b-al ve b-re onyadan Asaraya azm itdi.

Suln bu leden fil

Ol gn ki Suln anlara iridi, 2.merm Tced-dn Mutez -Rametullhi- Mool beglerine1525 ol gn ol iyfetde Suln 3.beglere ar olular iirdi. n arbu suret-i teri sulnu retinde hir old 4.ve begler da saro olup aralarnda ay murtefi old. Mool begleri Sulna itb z 5.idp iri sze baladlar ki Ne mcib-ile Pervneyi ldrmege ad idersin? Sen atuda 6.izmet eryindan ne ihml itdi ki bunu gibi ende msta old? didiler. Suln 7.cevb virdi ki Bu manden, ki begler drler, benm aberm yodur. Hi bir vatin ayl 8.ve esrklik linde benm dilmden ol sz dr olmamdur. Eger Pervnen r 9.nel-i bed filu avli birle bizm cnibimzden mnfail oldysa, n begler teft 10.ve tefau lalar. Yandr ki ol szleri nal iden nil acil olsardur, diy.

1524 1525

B. 372a/3. // T. 235b/17. ...isterler B. 372a/6. // T. 235b/19. ...onulu-d

662

Mool begleri bu adde irmezdi.

12.

11.

gir cevb virdiler ki Eger bu ikyet bir a kerre1526 olmasayd, i

Eger seni bu adre ar iden muarrebleri bize teslm iderse ki

yasaa iridrevz. 13.Suln tnu al ve nect myesserdr. Eger ol bbda iml iderse ib ve mub idiser beglere ar iderz.
14.

deglz. didiler. Suln eyitdi Bu bbda fikr ende idelm, irte

15.

didi. Ol gn ol meclis bu mceryla ir old ve ol oyu omar bu

arr zerine 16.ayy olund. Ve Suln ehre geldi ve ol gice anda old. rtesi n usrev u kevkib ufu- mardan dran old, Suln ehirden d ve ol gn onulu
17.

alem-i nevbeti

1.

sulnu-d. Suln abaulu olnca ol begler-ile ava mel old. Ve Mool erisi 2.sil geyp yaralanmlard, sulnu evre yannda rdan yriyp yollar berkitmilerdi. n
3. 4.

avdan fri olup dndi ve serperdeye geldi ve Mool ve beglerini davet itdi ve vn ve yln dklp tenvl itdiler. Ve sler arb syir u dyir ldlar. Her gh o-05.-t iinde otururlard. Adam nefesinden Suln donacakd, niemesini

cmidrna virdi. 6.Sulnu or undan bir a balar ddi ki std mhir balar dzp Sulna 7.arman getrmilerdi. Ol balar oturanlaru her birisi nndan arup teferrc 8.iderlerdi. Ve gir Sulna itb-ile sz sylemege r itdiler ki Dne yle muarrer 9.oldyd ki Pervneyi ollayanlar bize teslm idesin. Ol ara vef itmed diy nie ki
10.

Suln rler dilerdi, abl itmezlerdi. yle rivyet iderler ki av ve niz

arasnda sul-11.-nu adeine au atdlar. n idi, adei bir zamndan ora kerm mizcna, ki zbde-i mrvvet 12.ve se ve ftn-idi, taayyur tamm hir old. u dkmekin ara d, ecel anu nzenn
13.

cn ulana inn ve uyin birle eydrdi ki -Er

ademeke rau demike-. u dkdginden 14.ora bir laa ol yazda b yire od ve ytd.
n ag anu ur ve a-15.-sna nfz itmidi ve ol sebeble cnna trb alebe lmd. Nar n abr itmege
16.

uvveti yo-d, at diledi ve binp ehre revn old. Ardnca

17.

iridiler ve eyitdiler Suln-

lem dnp biraz da beglerle otursun. n anlardan bir

1.

kimesne gitmege azm ide, Suln da

selmetli-ile binp ehre varursa yet evb

1526

B. 372a/15. // T. 236a/4. ...mkerrer

663

ola. didiler. Suln cevb virdi ki 2. Ben kendzme ayr ninn ve al eerin lmaz gir dn ve beglerden zr 3.dile. didi. Elbetde Suln dnp gelsn diy, il itdiler. Suln nr 4.olup mrcaat ld ve ota iine girdi. Bir zamndan ora Mool begleri 5.ve Pervne cmle ara dlar, ar olanlar iy ve eref bir a Mool-ile aldlar.
6.

Suln aaa braup anu gibi nzenn Suln let ve depke bradlar. Nie ki fin 7.ve

feryd u zinhr dir-idi, arurlard ve eyerlerlerdi ki il uyup medede gelmeyeler. H mer08. 9.

-amet idp u nimeti amazlard. ibet yy kiriiyle boup anu muaddes rn

uld- berrn ve firdevs-i illiyyne gnderdiler. Ve oca ve yigit ve s ve m bu meriyye

birle 10.ebedz-zamn mviye gnn ve meveye gnn ldlar ve bu ebyt sz-ile eyitdiler. Beyt:
11.

h old iy dir bizz fri u am

an ur ve nara ve an fin c
12.

y sikke n ayrsuz oldu onaun

Vey ks l azy ehinh-in ur

13.

Ey salanat ya ikf eyle t benf

Vey memleket au kes uzatma t bek

14.

Ey tc bend-i milk n zldi ki yi

Vey at- cm h n uand zehr-i n

15.

Ey etr-i kisvet-i siyeh old sefd n

Sen da t-i eh gibi nl ab py

16.

n Suln Aksar mezrnda emnet cihetiyle defn itdiler, n emnetden frig

oldlar, 17.Mool begleri dnp yine laa1527 mteveccih oldlar. Ve begler ve ulular tacl-i tamm birle onyaya vardlar.

1527

B. 373b/5. ...arafna

664

1.

ikr-i Salanat- Suln yed-dn Keysrev Bin l-Arslan -Rahmetullh-1528 n erkn- devlet marsa-i Drul-mlk onyaya iridiler, Suln Rkned-dn

02.

l Arslanu 3.yed-dn Keysrev adlu iki buu yanda bir olancu vr-d, an salanat tatna gerdiler. 4.Vai ve erfe anu vel ve hevs-in and virdiler, t il-ile cmle mu ve mnd oldlar. 5.Ve ib-i Am Fared-dn Al ve Muned-dn Sleymn Pervne keflet ve kifyet birle salanat 6.devleti melina biri biri yardm-ile ym gsterrlerdi. Ve aralarnda vef ve ittif yetde 7.olup raiyyet anlaru madileti gneinde fitneden ve havdiden emn ve fri olmlard.
8.

Ve erf- lemden urudan deizden stanbul ve Frengistn ve arss ve Kbrs ve

Radosdan 9.ililer ve bzirganlar salnat dergh imetine ve memleket nuv ve erfna mtevtir gelrlerdi. fld henz nin
11. 10.

Ve Suln Pervne ve ib teslb terbiyet lurlard. n Suln

yazmaz-d, bir mddet nin aac albyla akm ve mnir zerine

iderlerdi. Civan ve fliyyet menzi-12.-linden maall-i bya iridi ve esm ve eyy fehm ider old ve std getrdiler, urn ve erkn 13.alt ve ym ve far- all ve arma talm itdi. Beyt:
14.

Aa virmi-idi cihn girdigr

Atabeg ured li mzkr

15.

Buyurd evvel std- Yezdn perest

Ki ura urf- teheciyeye dest.

16.

Elif ki evvel odu l-d,

Dil-ile-y-idi kim adan ibal-d.

17.

Da byden ol bel ld ir

Bu kez tedb tatn ld kr.

1.

lup urf tdan ebt ayl

Hemn buld cm ayetinden cell

1528

B. 373b/6. // T. 236b/17. ...tel

665

02.

Aa ad ibl dan nin

Aa imet n dan ayn

03.

Aa daldan devlet oldyd ry

Bulup ldan urre-i bat- cy

04.

Dkp ryet memleket rdan ol

Dzer znet salanat zdan ol

05.

Aasndan olup sadet arn

Bu kez inde ol ekeri ld gzn

06.

Bulup tdan uffe-i salanat

Olur addan bi-i memleket

07.

Olur dan ol am ahl naast

Bulur dan ol eh aferler drst.

08.

Sr adl dd itmegi ayndan

Ziyde lur ayreti ayndan

09.

lup fden ol fala z-i sz

Bulur afdan adr-i icll nz

10.

Klh keyns-idi kfdan

Liv lmdan mnzev lfdan

11.

C mme iridi v buld murd

lup nndan ol nehat nar- yd

12.

Vef vvdan lur-d ayn

Virp heybet vehy hdan nin

13.

lur ydan ol Ysuf mlki yd

h- cihngr ul Keyubd
14.

Pes irde bir arf-in buld l

alem ekdi ol herfe b mcer

666

15.

Ze y tze nbve-i pdih

Ki fedr ve rec rularnda gvh

16.

n ol ab ld urfi hec

Hemn devlet itdi aa iltic

17.

ehenhlkda aa her arf-i a

Ayn itdi yz yet m ada

1.

Heme cihndr prz-i bd

Heme vati en-i ve nevrz-i bd.

02.

ikr-i Sebeb-i tizl-i ib Fared-dn Al Bin seyin ve abs-i der-arair- Omnc

03.

Pdih- asb Suln- arbi ehriyr-i kerm tcidr- ram zzed-dny ved-

dn Keykvus 4.-anrallhu burhnehu- fart- urbet ve yet-i urbetinden, ki vaan ve salanat ve memleketinden nr olup 5.urbet itiyr itmidi ve Ded an Bereke an atnda mtemekkin olmu-d, ib Fare 6.d-dne bir nme yazp drend-i dilinden ve illet-i minl ve keret-i ml adem ve aeminden ol nmede 7.szler tarr itmidi. yle ki oyanlar ve iidenler diat iderlerdi. ib Fared-dn Alye 8.viribidi. n ib anu nmesini mlaa ld, det-i sba zerine ib b-09.-tnnda efat ir old ve avli ve Rz Pervneye bildrdi. Ve Sulnu nmelerini Pervne
10.

atna gnderdi. Ol salad. rtesi n

12.

da mlaa ld ve yet riatler itdi, ol mektblar kend atnda

11.

Pervne ve ib divnda bir biriyle mlt oldlar ve ol aberi biribiriyle

mfaha

sylediler, ib, Pervneden ord ki Suln zzed-dn nmesini cevb ne resme yazla?
13.

Ve bu letde, ki asr u breli aa alebe lmdur ve far ve b-nvl anu

14.

aline yaasna yapmdur. m? didi. Cevb virdi ki birine benzer. n

16. 15.

net ve aet resmince nesne gndermek ola m yosa yo

Suln zzed-dn ve Ir Pdih Suln urulu lleri biri

Suln urul begler kstlndan mell ve mnziac old ve

17.

anlaru elinden aup

erf- memlikde pern l ve b-nv old, Ermen ve l

667

Pdihndan nesne umup bu iki Beyt1529:

02.

1.

beyti istid ve istimat bbnda aa viribidi ki

Emrz kerem-gn iy kerem r perr bl

Kez nsteyem dest merdr all1530

03.

Ferd ki zaterem nig gerded l

Gevher zlf t ber nekrem bisefl1531

04.

Bu gn kerem et ey kerem-in perr bl

Ki old baa yol-la murdr all

05.

Yrn ki olam li-la ng l

Ol vat elde i cevhir i sefl

06.

n Ermen pdih bu iki beyti mlaa ld, hi vech-ile kiilik ve mrvvet

itmedi ve 7.azdan odan anu ses arafndan nesne szmad ve kend buline mur olup durd. 8.Suln urul yet aabndan gir iki beyti da in ld ve gnderdi1532:
09.

Ey dil behv-y rmen Ermen bem

li nektem ez t zn zen bem

10.

Ey er eger bale brun nekem

Kv- tz irmen t irmen bem. Terceme1533:

11.

Ey dil hevesinde rmen Ermen olam

Seni zn-ile orsam men zen olam

12.

Ger kvu rminden ey ar sen

ara eylemeyem le-y-ile arman olam

1529 1530

B. 375a/8. Bu kelime yok. B. 375a/11. // T. 238a/1. ...Terceme: 1531 P. 382b/4. ...Terceme: 1532 T. 238a/6. ...Beyt: 1533 T. 238a/8. Bu kelime yok.

668

13.

Ermen pdihu baillik ve efatsuzl-la hreti yayld ki Bunu gibi vatinde

vel nimetine 14.isn itmek levzm- mrvvet ve feryi-i insniyyetdendi, itmedi. didiler. Ve bundan ora
15.

eyitdi ki Eger Suln zzed-dn mektb baa gnderseydi, mit ve

16.

ndan nem vr-ise

aa gndereydm. didi. ib Pervneden n bu midr iczet ve

ruat buld, 17.nme cevbyla bir a nefis kemlar ve afeler ve bir altun maraba b yz mil ve lal
1.

grkl altun ara da drl aryif tengslar ve bin frenk

filori bir emn elinden 2.viribidi. Bir mddetden ora dlar ve asdlar, ki ama aynn ib manb ve 3.chna urmaa yaralamlard ve ib ur sebebiyle furat ve mecl bulmazlard, 4.ikisin arasnda sayet ve ammzla z ldlar ve furat bulup drl mekr u le-y-ile 5.Pervneyi r itdiler ki b Fared-dni dutup abs ide. Amm Emr ehd Tced-dn
6.

Hseyin hib ulu ol, ki bahdrl ve siphli ve er

ekmeklik bbnda yegne ve 7.ferzne-i zamn-d, andan itiy idp orarlard. arogl eref eyitdi Ben ol ide ted-08.-rk ideyim. Ol vech-ile ki an onulu bahnesine evme oyam. n alp gitmek isteye, oy 9.virmeyem. diy. Beyt: Fikr kld eref, sfle-i merdd ebed Ki ezelden old fs ve ebnn- ased
10.

rtesi ib ve Pervne ve ced-dn ve arol suln imetince seyrne n Suln seyrndan dnp sarayna geldi, arol eref, ced-dne eyitdi

gitdiler. Giceki

11. 12.

arbdan bugn mamruz. Bende-i nda bir iki aan tutamc, ki mamrl
13.

derdine ilcdur,

ar olmdur. Eger madm-zde adem rence lup gelrlerse ki bile

14.

tenvl idp def-i

umr idevz,
15.

1534

nvzl ola. didi. b ol yet sn-i

itidndan anu davetini tenvl ldlar. n getrldikden b-vefl uhra

17. 16.

icbet lup evine vard. Tutmc gnderp mlafa birle

ora ibol urup gitmege am itdi. arol b-ayl ve

getrp eyitdi ki Pervne Begden km yledr ki siz bu mamdan

01.

ara mayasz. ib-

-ol eyitdi Mrvvet ve insniyyet midr ki bir yr u

1534

B. 376a/6. // T. 238b/4. ...bende-

669

arda eve onup bunu gibi areket 2.iderlerdi! Ve ne del ki syledi, fide lmad. n ibolnu nkeri az ve bunlar 3.alaba-y-dlar. Nr u n-m aya ri virp teslm ve inyd zammi, ka ve ader yidi 4.eline virdi ve skin ve skit olup ebsem oturd. arol fil-l bir pre kda -uye 5.l-emr- yan i bitdi diy yazd ve dvna Pervne atna gnderdi. n rua Pervnen 6.mlaasna iridi, em gibi firvn old ve uffe zerinde, ki ib Fared-dn 7.Al ve Atabeg Arslan Dom ve Begler begi Seyfed-dn Torumy birle oturmlard, uru 8.geldi. Ve uffa kenrna geldi ve ol nmeyi, ki Suln zzed-dn -

anrallhu

burhnehu-

ab

Fared-dne

9.

gndermi-idi,

dvn

ve

dergh

muteberlerinden birisiyle Atabeg Arslan Dom ve Seyfe 10.d-dn orumy ve ib tna gnderdi. Ve eyitdi ki Bir kimesneyle ki kend dvendigrn 11.mekr ve r ende la ve anu1535 mulif ve mnzilaryla hem-dsitan ola, anula nice
12.

dirilmek ola? Vey cezs

13.

ne resme olna? didi. ib eyitdi Bu man efkrna n-avba muaddem itmek

olmaz.

Ol vatin ki bu nme baa iridi fil-l imete gnderdm ve mufaht furat

14. 15.

vatinde tarr itdm. evvelinden imdiye degin h vech-ile mulefet itmi deglem. Benm bu aiyyede uum ve gnum yodur. B her ne ki vend buyurur, eyle

olsun. 16.didi. ibi1536 sarynu crelerin birinde biraz abs itdiler andan karp Emr Dd mne17.

ddn evine gnderdiler. Ve adrol emsed-dni, ki nifk ve mekr iinde adr1.

d, bu1537

ilm-in Rmda duran Mool beglerine ve yarguclara gnderdiler. Ve

olu ml 2.viribidiler, t ki Fared-dn-i vezr utuldu sebebin anlara bildre. Ve Amed subaln 3.da ol sebeb-ile aa virdiler.

1535 1536

P. 383b/11. la ve anu yerine lanu B. 376b/8. // T. 238b/22. ...salanat 1537 P. 384a/1. ...aiyyeyi

670

1538

begleri ve yaruclar bu ikyeti iitdiler, eyitdiler Egeri andan 4.ulu gnh

dr olmdur, amm ret-i li an imetine ilm itmeyince anu cnna ve m-05.-lna ziyn iridrmek olmaz. Ve lkin alamasnda itiy lsunlar. didiler. n adrol dnp
6.

gir geldi, ib Fared-dni Osmancu arairna

gnderdiler. Ve ibol Tced-dne r-07.-ol eref pyandn old. ol avl ve arrile ki aurda ve seferde Pervne imeti mlzimetinden 8.ola, oy virdiler. Ol da ol arr zerine mlzm olup aybet ve mulifet lmazd. Bu ata ve oulu ik-09.-yetlerin timeti ve anlaru lin meli Mstevf kend mevnda ird olna, -inallh

tel-.
10.

ikr-i Tebdl-i Mnib Asb- Mertib der-Dvn- Salanat-i Memleket-i Rm -

Ammarah1539llh tel11.

n km-i Rabbn ve tadr-i sumn birle ib Fared-dni asd ve

mekkrlar ol thmetle mlevve 12.ldlar ve Omancu arairna iletdiler, Vizreti adru kebr ve Emr ar Ebl Muammed Muammed
13.

Mustevf-yi Erzincnye, ki cihn-

fnde env mekrim ve feyil birle nsi yo-d ve i-14.-stin adr- muaam Celleddevleti ved-dn Mamd Merref ve erf- adr- mkerrem ahred-dn1540 ibn-i
15.

r-

ram Hemedniye, ki mm Eb Ysuf neslinden-idi ve neret ve Emr-i ril, ki er defter-16.-drldur, adrul-Kebr Zeyneddn-i Amed Erzincnye mufavv ldlar. Bu cmle, ki ikr olndlar, env-
17.

feyil ve sn-i a ve kitbet ve in ve siyt ve isb

1.

ilminde mhirdiler, cmlesin adna menr u masr manbna vech-i isn birle itigl gsterdiler.

old. Ve her biri kend

Ve n ib Fared-dn 2.Omncu alasndan kup an imetine gitdi ve avli ve ikyeti tefau ve taau 3.birle orup yaruya iridrdiler ve ib ol iftirdan gnahsuz d, buyurdlar ki Kend 4.evine gele ve Suln ve dvn ilerine mberet lmayup kend evinde azz mrini rat- 5.beden ve selvet-i r birle gere. ib
1538 1539

B. 376b/10. // T. 238b/3. ...Mool... P. 384a/10. amhllh 1540 B. 377a/7. // T. 239a/13. ...bin Abdr-Ram

671

Fared-dn evine gelp bir mddet kend line 6.mel olup emlk ve ur abn ve evf ve ayrt imrat elini grrdi. Ve her rune 7.ve alel, ki ili niybet ve vizreti eyymnda vi olmd, meremmet ld. n azli zerine 8.bir zamn gedi ve erzil tasallundan mbrek a yet mellet buld ve anlaru taakkm 9.ve tecebbrinden ati almad, hedy ve nefs tufe ve armaanlar-la lan- am Abaa an
10.

imetine

mteveccih old. n iridi, inyet ve meramet buyurdlar ve gir Rm memleketin

11. 12.

vizretin aa muarrer ldlar. Ve Ld ve ns ve arairu subaln iki olna

mufavva buyurdlar. Ve ata ve oullarna nvzi ve ikrm- tamm birle iczet virb1541
13.

mesnednde

oturd. Geenden gedi ve itir tomarn ab u iradan durd. Ve kime ki

14.

bir gn bir yavuz

anb at keleciler sylemidi, eylk itdi. Ve atabeglik manbn

15.

Melikl-mer Muammed Erzincniye -ramet

llh- tarr itdiler ve dkeli nifsuz

ittif yoln dutdlar. Ve itb sarlarn rlar a-16.-yifinden mav itdiler ve Ab- kehf ve Ram gibi a ve sulk cdde-i vef ulbinde knfes-i vide 17.mbir mlzm oldlar. Ve Emr-i muam Tava Aa rs ve imeti mlzimetinde, ki an ablinden Rm memleketi
1.

bslna gelmidi, biri cr ur ve himmetleriyle imet

rn kerem ve bezl-i niam feyinde 2.uhra iridrrlerdi, -ves-selm-.

03.

ikr-i Ba- ez-il-i amd ve all-i Red-i Melikl-mer Mecdel-Mille ved-Dn Ebul-Mamid Muammed el-Erzincn -Rametullh ve raiyallh anh-1542
04.

adr-u muaam ve yegne-i lem Mecded-dn Ebl-mul Muammed bin Al-

asan Al-Erzincn -rametullh- 5.env- fyil ve adb birle raste idi. Ve fnn- ilm-i isb ve esls-i belat ve acb-i 6.beratda muncerr u ndire-i ar-d. Ve a yet b ve ibreti merb ve malb-d. Ve veyif-i 7.mberrt ve fevyid-i asent u m anda fyi ve mil, alal-u sdt ve eimme akknda 8.pertav- fitb ve aar- seb bigi mtenbi ve mtevtirdi. Her kim bir gn anu ayt eyymnda 9.zd ve bende ve bili ve yd ki aa selm itmi ve anu-la bilimi-d, anu vaiyyet-i letinden bir

1541 1542

B. 377b/6. ...gnderdiler. n ib gir Rma gelp mbir-i menb old. Vizret P. 385a/3. // T. 239b/13. ve raiyallh anh kelimeleri yok.

672

10.

inm ve nabe iridi, ki her kiin adna yazm-d, veftndan ora virdiler. 11.Ve anu

nzenn run illu dular birle illiyyinde nzn ve dn ldlar. o

12.

nefesinde alb-i muahharndan r mfraat idecegi vatin cmle adem

ameti atna o-13.-ud beet-i tamm birle mecm-la vid lup elll diledi -ve

rat billhi rabben ve bil--14.-slmi dnen ve bi Muammedin allllh aleyhi ve selleme raslen nebiyyen ve bil-urni immen ve bil-abeti bleten ve 15.bi-alti aleyn feraten ve bil-mminne ivnen- kelimtn tekrr idp drl-arra ulad.
16.

Ve lem alnu

gzleri anu firiyle giryn ve cigerleri biryn old, -rametullh 17.rameten vsiaten-. Ve cmle-i resyilinden, ki mudan feyildi, bir nme ki Meliki
1.

s-sdt

vel-rifn ccetl-evliy-i vel-ulem-i fil-lemn Ebl-Mumidl-Mnb Seyyid seyin 2.el-sfehn -edmellh bereketeh- nmesine cevb yazm-d, rd olund, t anu vfr- belat 3.ve far- kiysetine andan istidll olna. budur ki ib- mbrek Mevln Melikul-dn 4.felekes-sadt iftir-i arati-hirati vall-kermeti-hirati vell-kermeti-hiratu ilmul-hud alamul-ver
5.

ereful-

milleti ved-dn uccetul-slmi vel-muslimn abdhu falahu ve iflahu ki heme bar-i sadet 6.bd temme-i bar-i irdt ket ve r- enmil-i erf an nr-i ada-i fala ve nri ada-i avl ve 7.fal- arz-y teyemmin ve teberrk ve tam ve teclu pevest ez mav ve mahv-yi an nesmi ravu 8.l sim l beleki neft mekrim-i al Ebul-sm -aleyhis-

selm- mkiratil-mevsimi bi-mem 9.cn resyende der mddeti ki sadn sadet-i am

ry- sy- ufl datend ve bi-memi 10.uni an nimeti an vaimet zebl t n yet ki beusnil-iltift ve ymni naar mevl-yi 11.li ve nfi ketend beyt-i amse ki asl-eyymi en yercini avmen kellez kn der yaaati ve
12.

mnmi der ur- mey bd ve dde-i

baret ve zbn- serret b n ayl-i ceml-i mbrek nru s-13.-yir u ve tebekkrr ve idet n beyt ki Ve detenil-eyymi min-ke bi-valin. h lev kna yaduul-ilmi 14.nevin Ez tesell amr-i r-d eknn ki adr- alad-dn incizh ve ara kem asen-i sarah
15.

Resd ve ez ur- mbrek be-dn-i araf gh dd ve mjde-i uceste resnd.

673

16.

H tavlu ruyya min ablu der amr-i med ve m hest ki amm arb bedr yfet
17.

eref-i

imet -ad ceale-h rabb aan- ber und yed -ve m alike alllhi bi-azz1.

t ittif- vul en meml

02.

intir merrift bzrig ber arr vhed bd. Beyt:

-Ve milike en ebed li-l-ceml-i ide

Ve in belil-marf ve zd u tamZamet bi-tavl-i peyvest m

3.

afvest -vel-amd lillli ve allllh al

seyyidin Muammedin ve lihi-.

04.

ikr-i Terf1543-i Melike-i Muama Selu tn bint es-Sulnul-Malmi-ehdilMerm Rkned-dn l-Arslan 5.ve Tezevvc-i Pdih-zde-yi Ry- Zemn lan- Aam ve stl ve yn- eref-i1544 red-dn-i Eyym1545
06.

n ray-i al ve fermn- a lan- ry- zemn brighndan yle nfi old ki

merm 7.Suln- ehd Rkned-dn l Arslanu zlarndan Selu tn, ki bl

8.

ve esnlda Meryem-i zamn ve siye-i devrn-d, pdiahzde-i cihn Ern ana

elalla vireler. 9.Ve manc- ryt ddimn- Selu ol iftir birle ayyudan gee Suln yed-dn Keyusrev bin
10.

l-Arslan ve beglerin ol ikrm ve iltift birle tefur ve

11.

mubhtlaru cihn al zerine tertbine mel oldlar. Ve ol

12.

ziyde old. Ve gice gndz Selu tnu cihz

cihzu meli-i kitbetini ve isb ve cem ve arcn

13.

adr- kebr Kemled-dn bin Serrciye,

ki kifyet ve diryet ve mkil isblar ve arb

ve kisverede ekser-i ymet dlar lal 14.ve yt, isb- ksr lmine taalludur, bu fnnda ucbe-i zamn ve ndire-i devrnd,
15.

mufavva ldlar. yle ki az mddetde

cihz ve esbb, ki anu gibi andnu ibl ve icl-16.-line ly ola, mretteb ve mheyy old. Yazclar Kemled-dn isbda as vr diy
17.

an itdiler. Kemled-dn iidp

1.

ibu isb anlardan sul itdi ve eyitdi ki Mecmuuz arb

ve smet-ile ibu

1543 1544

P. 386a/4. eref-i B. 379a/2. // T. 240a/23. ...Pser 1545 B. 379a/2. Son iki kelimeler yok.

674

isb mr id ki b bi yedi yz altm yedi ra yt- amer alnd. 2.Her r bi sekiz yz oksan ouz ake ve er rab a ve yd ibu ebytda1546 olan isb 3.smet-ile bilz ki. Beyt1547:
04.

T er dt rst pen aded

Ll-i hvr- yek mil

05.

Kete mil r bah dnr

Sayadu at ve e bern minvl

06.

Her yek r bah i midr-est

Y i b dest vezn-i hest sul

07.

Her kes ki cevb- fermyed

Ayyuhl-hsibn bil ihml

08.

Rst fen bd n uul

Rst kr bd n l1548
09.

Vr-d b dne bir kiin

Ll-i hvr bir mil.

10.

yz altm alt didi altn

bu mil lle delll

11.

Her birin bah v vezni nedr

eh musiblerine olsa sul

12.

Ol ki virr cevbumuz kf

alaa varup itmedin ihml

13.

Rsti krdur anu bu i

Rasti ilimdr anu bu l.

1546 1547

T. 240b/13. // B. 379a/17. ...der B. 379a/17. Bu kelime yok. 1548 B. 379b/5. // T. 240b/18. ...Terceme...

675

14. 15.

Eger bunlar a isb ide bilrsez bilem ki siz isbdan auuz vardur.
16.

didi. Dvn- vizret on iki ktibleri her biri er drder kirdleriyle arb

ve smet

alib-i aleme aldlar. Mecmnu isblar biri birine mulif d. Zr ki isbu 17.aln stddan grmemilerdi, bunlar mlzem oldularndan ora pdih- Kemle
1.

d-

dn yuryp dutd ve mersm ve timrn mif ld ve buyurd ki 2.ne midr mkil isblar vi olursa Kemled-dne ar itmeyince deftere ebt itmeyeler. n 3.mhimmt ste ve perdte old. ib-i am ve Pervne ve Nyib Emneddn Selu 4.atunu mehdi hmyn birle Tebrze mteveccih oldlar. Ve Suln- aam ysed-dnya 5.ved-dn ve Atabeg Mecded-dn ve Mstevf Celled-dn ve Begler begi Seyfed-dn orumy 6.birle ayariyya arafna mteveccih old. Vid vatinde Muineddn Pervne Tced-dn Gve, ki 7.anu arafndan ubyd ve Arslan Dom ol Sinneddne if-y-ile eyitdi
8.

arolanlarnu arekt ve sekentnda ayr u al rn

grmezem. B-09.-gmn anlardan bir am fitne ve bel ekr1549 olsardur. Ve udr ve ekbir glleri ekmiem
11. 10.

ol cihetden yet asta ve mell olsardur. Egeri ikisi da ben iler

murabblarumdurlar. Gerekdr ki siz ikiz da gice gndz ittif-la furat Ve anlar depelemek niyyetine yar ve ilh birle yryp furat el virdgi

gzleyesiz.

12.

vatin mecl virmeyp 13.ikisin da ann dkesiz, t anlaru errinden av ve m imn

14. 15.

olalar. Ve bunlar da Pervne imetine ol muhimm itmmna iltizm gsterdiler. Lkin kargh- tavr brigh- tadrde anlaru taavvurndan ayri iler muadder olm-

d. 16.Ve nandan avdi bir zge renk terkb idp aceb nren oparm-d.
17.

n Suln marsa-i ayariyyeye iridi, arol eref bir blk Mool ve

1.

Mslmn

ersiyle blistna am arafnda derbendleri beklemege mteveccih

old. Ve blistn ovasnda 2.br bnda am erilerinden bir blk eri ngh derbenden up segirdim itdiler 3.ve Rm ersinden Trkeri ol Rm er ve Cndr Eb Bekri ve Suln Rkned-dn 4.ullarndan ara Sunur dutup aldlar, gitdiler. n arol ve aravulu alan 5.begleri ol li grp ordlar, dndiler, Celled-dn Kmurn saryna

1549

B. 380a/6. // T. 241a/11. ikr

676

geldiler 6.ki irtesi ayariyyeye irip onalar. Tced-dn Gve Arslan Dom ol Sinn ol
7. 8.

menzilden fil-l ayariyyeye azm itdiler. rtesi gn doduda ehre irip Pervne ol atna vardlar. Ve Pervne marladu vaiyyeti, ki arolnu ihlk bbnda

dimidi, 9.Pervne olna didiler. i1550 tekd-ile gir and idiler ki n arola-10.-nlar ikisi da Pervne ol atna geleler. Vey Suln saryna r olalar, 11.anlar depelemekde tevauf itmeyeler. Meger Pervne olnu mlzmlarndan bir kii, ki i-12.-metinde muarreb ve muarrem esrrd ve andan h rz gizlemezdi ve srr-ile arol iynu
13.

hevdr-y-d ve ne sylense aa aber virrdi, bu dsitna da mutali old. 14.Fil-l aa

15.

ilm itdi, iy da fil-l ardna adam gnderp bu aiyyeyi etb ve eyna buyurd ki dkeli msella olu, fil Tced-dn-i Gve Arslan birle grip munaa lam merdne olu ve t-i b-dir birle anu iin bitir.
17. 16.

ilm itdi. Ve kendzi

olma ki irteki gn n ben

ve kn lcn ekem. Siz da

1.

didi.

al cmle sila girdiler ve ol imet imetine mretteb ve r oldlar. rtesi

2.

iy ardna aru vard ve ikyeti evvelden ire diyvirdi. kisin da 3.aablar od

mteil olup mstaid-i tl ve cidl oldlar. Pervne ol det-i mahd zerine 4.and ki arlanlar geldikleri gibi anu imetine varalar. Ol gn atlanmad 5.Tced-dn Gve Arslan Dom ol Sinn varca adamlaryla arolanlar istibl 6.ldlar. n biribirine iridiler, eref itb vech-ile Tced-dn Gveye eyitdi Eger Pervne olu 7.bize aru gelse anu ululu ve kemline ne noan olayd? Tced-dn eyitdi yed bir 8.ri vr ola ve lkin Melikl-mer kend kereminden anu atna varup an utandursun.
9.

didi. Bu

cevbdan ol i erefe mua old. ol sebeble ki iy bir mddet idi ki Tced-dn

10.

Giyy grmemidi, grmege iler geldi ve lcn urlayn nndan ekdi. Ve Tced11.

dn
12. 13.

Giynu a oln ald. Tced-dn Giy lcn sol olyla ekp nndan ard.

Ve kime ki irirdi, mecr lurd. n arolnu t-i zami aa eer lm-d, atdan yld. Ve arolnu nkerleri indiler, ba teninden ayrdlar ve terkye bala-14.-

dlar. Ve Arslan Dom ol Sinn da anda ehd old.

1550

B. 380b/5. // T. 241b/2. ...da

677

n arolanlar-15.-nu iyn ilna irip ikr old, r ynetleri od yelkilendi ve ehr 16.i ve andan ava opd. eref sanca ve alemleriyle kim bilesindi Mehed arsna vard atna r ide.
17.

ve anda durd. Ve ardan ehir apusna gnderdi ki t Suln Atabeg Mecded-dn ve Seyfed-dn orumy ve Celled-dn

1.

Mstevf ve alan begler da 2.iynu define mel olup baaramadlar. o l lden ora Suln fl olnc-03.--d atlandurdlar ve eref atna iletdiler. rtesi Mehed ahrsndan Nigdeye azm itdiler. n 4.anda iridiler, eref ard iyy ilm- l ve er alebi-y-in m arafna irsl ld.
5.

Ve Atabeg Mecded-dn ve Seyfed-dn-i

orumy ve Celled-dn Mustevf ardalaruuz ve oullaru-06.-uz ardumla bile ou diy ilzm itdi ve didgi gibi bile gnderdiler. Suln Nigdede 7.bile oldu sebeble am arafndan Trkmn ve Krd ve Arap Nigdeye gelp olu eri 8.cem oldlar. Ve gnden gne eref aceb ve tekebbr ve amat ve cehleti ziyde olurd. Ve her zamn 9.Atabeg ve Mstevfn cnlarna asd iderdi. n vf olurlard, olu mal gnderrlerdi
10.

ve virmek ve mdryla cnlarn

11.

urtarurlard. Ve her gn d ve yaln aberciler dzp yolndan1551 virrlerdi ki Fndudr flan gn olu eriyle geliserdr diy
12.

gtrrdi. Ve aber

yalan nare-i beret

13.

fert ururlard. Ve al bu damdam ve efss-ile bir mddet egledi ki

gerek gerekmez
14.

Suln efss-ile ki ana ya eyleyp Fndudra uydura ve bundan ora

ol amu

inkif ve ol fitnen skn mcibi mer ve mufaal tarr olna, -inallh-1552.

15.

ikr-i Vl-i Mehd-i Melike-i Muama be-Pdih-zde-i Ry- Zemn Arn an ve

tmm- Mhimm-i Ziff ve Mrcaat- ib Pervne16.ve Nib ve Skn- Fitne-i Evld- ar Der, Pervne1553 hr- Sene amse ve Sittn ve Sitte Mie n ib-i 17.aam ve Pervne, Melike-i muama Selu tn imetince an imetine iridiler. Ve bir hafta
1.

oy ve dgn olup gelini nms ve revn- tamm

birle gerdege iletdiler. Ve ran- 2.Mer ve Zhre ol tride mttefi ddi. Ve pdih-zde
1551 1552

B. 381b/8. // T. 242a/10. ...m T. 242a/14. Bu kelime yok. 1553 B. 381b/15. // T. 242a/16. Bu kelime yok.

678

tn ayet sevdi ve 3.ol izdvcdan istirv ve ibtihc l olup ol mkerrem-ile1554 Rm al mstahir oldlar. 4.Ve an imetinden ib ve Pervneye hemeki detden ziyde nvzi ve yurm 5.hne erzn ldlar. Ve cd ve meramet n-madd r Suln anda da fyi 6.olup Ermen arafndan ur1555 vilyetin tevbi ve nuvsi-y-ile Rma ulanca Sulna virp Rm memlikine 7.ifet ldlar. ib ve Pervne dumn, Rm memleketine mteveccih oldlar. n Erzenir-Rm 8.uddna iridiler, arolanlar oldularn iitdiler. Ol ide ayrn ve sersme 9.alup pern oldlar ve ol aiyyen tedbrine ve ol reziyyet define cehd idp nr
10.

ret-i l yazup Abaa an imetine ar itdiler. an aretinden

fermn ve km old ki pdih-11.-zde-yi Cihngr Tekdr ve Tdn Bahdur ve Tuu A olu er-y-ile arolanlar 12.fitnesi defi-y-in Rma mteveccih olalar. arol eref hemn ol arr zerine iyn ve 13.fesda idm itmidi. Ve vilyetleri dn ve nkes ve cimr ve fs kiilere timr uladurd.
14.

Ve bi-l-klliye b-edeblik ve idm ld. Amm sulnu

aysuzl p dutup Suln ve begler destrnsuz ulu ilere

15.

beglerinden itiy lup Suln derghna artu gelmez old. 16.Gh Nigideye gh Develye varurd ve aly nr ve ngm aa uyup sergerdn olmlard.
17.

Ngh bu enda aber getrdiler ki Pervne olu er ve an olyla u iridi

1.

ve il ve vilyet drt yaa derbendlerin berkitmilerdir diy. arl n bu aberi

2. 3. 4.

iitdi, sgt yapra gibi ditreyp muarbul-l old ve Mool ersi orusndan cihn, cihn gzine arau old. Ve Suln apusna begleri r itdi ve eyitdi ki Ben kend yaramaz ilerm tedrkine i bundan artu re bulmadum ki bundan din 5.bunu gibi

gnler n dzp berkitdgm yirler birisine girem. Siz Suln imetince Pervneye
6.

varu diyp begler-ile vid ld. Ve kend nkerlerinden bir a nefer-ile Llh alas yo-ln dutd ve gitdi. n anda iridi, nkerlerine da destr virdi ve bir nefer ulyla 8.ol

07.

alaya girdi. Fil-l girdgi gibi dizdr an dutup demrledi ve aiyyeyi salanat brigh

1554 1555

B. 382a/1. // T. 242a/16. mekremet-ile B. 382a/4. // T. 242a/23. ur

679

9.

imetine ve devlet beglerine ilm itdi. Ve n eref alaya girdi erkn- salanat aamn suln bindrdiler ve tacl-i tamm birle yritp dn bu geince Develye iridiler.

10.

Ve irte o-11.-lnca meydnda durdlar. Pervne da gelp iridi, dkeli begler ve ulular dumn oldlar.
12.

Suln tekye lup sde olm-d. Dilediler ki uyaralar, komad ve eyitdi

ki Biz 13.bunca zamet ve meaat ekdgmz bunu mbrek tnu rat-indr. Ol da b yastu atlanup Suln n
17. 15. 14.

zerine oyup istirat itdi. n aba old, Pervne sulnu elin pdi ve

Mool beglerine aru vardlar. n Suln1556 anlaru-la mlt old, Pervne, ol iyndan ebvb ve ful ve ikyt birle Mool beglerine susuz bildrdi. Ve

16.

eref yin Llh alasnda ve tutsln Mool beglerine bildrdi, yet

1.

begendiler. Ve

sa Beg ol Seyfed-dn Cli Begi, ki bu ddmn- kerm

emr-zdelerinden-idi 2.ve merm Celled-dn araayn -rametullhi- terbyetinde nev nm bulm-d ve diynet ve mrvvet 3.ve var birle marfd, ol zurdra itimlet idp eref cnn getrmege bir blk mslmn 4.ve Mool ersiyle ol alaya gnderdiler. arol erefi ol aladan arup ll u l 5.birle Mool begleri atna r itdi. An sul ve yaruya ekdiler ve Emr-i ikr ulavuz ve Cmudr 6.Sencer dim atbeyi, ki fitnen mdde-i bunlard ve Suln itiyrsuz arolna virmilerdi, 7.mecmn atl idp yasaa iridrdiler. Ve kim ki nr u muar olup aa tb olmd, yar 8.birle ordlar ve her birin li tefeu olundundan ora her birinden ll lince nl 9.aldlar ve oyu virdiler. Ve ib-i am ve Tdvun bahdur pdih-zde imetine derbendler in blistn arafna almd. n pdiah-zde blistndan gir dnp geldi
10.

itiyve an

11.

imetine azm itdi ve Bu A Rmda ald ve aroln, ki Noyan atna iletmilerdi,

12.

r idp yaruya ekdiler. ayret ve yet dehetinden sul-ile mten cevblar

13.

virrdi

ve kendyi urtarma-in drl bahneleri temessk idinrdi. ibetl-emr an

14.

yasa iridrdiler

ve ban ve elin ayan kesp her yire slere itibr-in gnderdiler.

Andan ora dkeli ittif-15.--la la azm itdiler ve arolanlarnu ne yerde etb ve nkerleri vr-ise aleb
1556

16.

lup teft ve tefeularna mel oldlar. Ol Rm begleri her

T. 243a/2. Bu kelime yok.

680

gn dan aama rf oru ve itir

17.

degin bu ay ve mhimmt-in Mool beglerine mlzimdiler ve

1.

birle rzigr gerrlerdi.

n orma ve teft avli tamm olup gtrldi ve bahr 2.ehresi ve reyi icbdan hir old, bir perde-i tadr ve esitr- aybden yz gsterdi.
1557

Susz 3.ve fera tara rat

mteme ve d ama tebdl old ve memleket bul ve rglik old. 4.Ve salanat avidi mtealil olup Fndudr m hcmndan hezrn erbet-i zehr-ld 5.ve cn-m buv yemn ve mamr olm memleket ve m muna iridi. -Yefalullh 6.m ye

ve yekm m yrd ve mllh bi-allmin li-l-abdi- bu aiyyen baiyyesi f-m

bad mer ve mufaal tarr olna, -inallh-.
07.

ikr-i urc- Fndudr ve Vakyi ki der-n uhr Mehr-od ve Ftr ki der-n Ahd uhr Yft1558
08.

n cihn ryn -ilem ennellhe yuyl-ara bade mevtih- seyyreler hn tdan amel menziline iletdiler ve rn alel-i kfrsn gne arreti
10.

nt-

9.

ziydel

birle emen ehresinden giderdiler ve ssen dili rz- u z itmege balad

11.

ve nergis

nm b gzi seyrb old ve hezr ezhr zerinde gftra gelp cihn

12.

cihn

iine bu vzeyi brad ki gir beyt1559:

13.

ol ulul rad olup khsr

Zemn old pr ry- renk nigr

14.

Yine bostndan gelp by- mk

Yine yad ter old pr k uk

15.

Felekden dran-d, avs u ar

Olup lle gl zere mldr ade.

16.

Ss arafndan mtevtir aber iridi ki amdan olu er Rm memlikine diy, salanat aretinden mktib ve fermnlar erler cemiyyeti-y-in erf-

gelrler

17.

1557 1558

P. 390b/2. ...b- su B. 383b/9. // T. 243b/4. Bu iki kelime yok. 1559 T. 243b/8. alttaki beyit bu kelime ile balamaktadr. ...Yiri gir

681

memlike irsl

1.

olnd. n erler cem olup geldiler ve av yar mretteb old

ve Mool ersi ve Suln ersi 2.Tdin ve B t ve Muned-dn Pervne-y-ile ayariyyeden blistn1560 arafna mteveccih oldlar. Beyt1561:
03.

erlerine old1562 meydn cy

am ehsvrn ve zr-i zmy

04.

Didk hev grdidi hinn

am pui-i ar-d cevenn

05.

ad-y fereslerle girdi siph,

omazd ki ren ola mihr u mh

06.

n Hevrn na iridiler, aberciler ve dil almaa varanlar yle aber getrdiler

ki 7.ub namz vatinde m ersi blistn1563 ovasna onsarlardur diy. Bu aberi iidicek
8.

Rm erleri Mool ve Mslmn sillar eksignden a ve lc silmege ve sila

girmege z 9.itdiler. rtesi azmet lup Hevrn anu te yzinde adlar ve aaasna segirdim itdiler.
10.

Fndudr toz rn hev yzinde mhede ld. Fil-l yirinden

areket itdi, n ovaya 11.geldi erler aflar balanm grdi ol zamnda. Beyt1564:
12.

Hev gerd-i efrsdan old m

Frznda braayd puld u

13.

anaydu hevy dutupd err

Ve y yiri ber-ile yandurd nr

14.

opan mazda bng-i puld-d,

olan ebrde te ve bd-d1565.

1560 1561

P. 391a/2. lbistn B. 384a/3. Bu kelime yok. 1562 T. 243b/15. dold 1563 P. 391a/7. Elbistn 1564 B. 384a/12. // T. 243b/22. Bu kelime yok. 1565 T. 244a/2-3. Bu iki beytin yerleri deiiktir.

682

15.

andu ki elms cndrd

Vey cism-i nze revndr-d.

16.

Siph-i Mool mili bibridemn

Gelr grdiler leker-i miyn

17.

Revn mili seylb adlar,

rp mllar-la odlar.
1.

Yaard a stine grz ti

Dkilrdi merdm yire b-dir

2.

Snn gzlerinden ard d

Yanard te gibi Trk ve d

3.

Bahdur Tu ve Tudvun Nyn

ur ittiler mil r u arn

4.

rp dkdiler yire mleri

rana all ola armleri

5.

mu ersi-y-idi b-mr

Mool lekeri yo-d se-hezr

6.

ruldularna olup tre ter

Bulrda oldlar mler re ser

7.

Ol1566 ilme ki ola-y-d rek-i behit

Ki kiyde mk i anber sirit

8.

Anu gibi bir ly- salanat

Adlardan mn an memleket
9.

Ne yir olayd adl nar

Kim ola1567 bunclayn dil per

1566

B. 384b/8. // T. 244a/12. ol

683

10.

am det ve kh-idi ket iyr

ol by-i cennet olupd diyr

11.

Revn yrrdi am zara rd

Cekvk lur-d bng-i srd

12.

Anu gibi iideyd balt ve bl

Ki birk-y-idi rek-i Erdebl1568

13.

avfil olud meslik-i mdm

Olup adl elinde memlik-i mdm

14.

Binerlerdi heb merkeb-i irm

Reh imn am mil-i beyt-l-arm

15.

Bulup glistndan msm-i yesm

Memlik muaar lupd mem

16.

kinci zer itmi kemerle miyn

Biterdi od yirine gl zafern

17.

Yata yirlere det-ile bsitn

Kim ki arzs old dilistn

1.

am cay ki glmek ve hy u hy

Gl-b revn olud cmle cy

2.

am-ile dutup fitne rh- adem

Cihn rrem olm-d mil rem

3.

Mool-ile arda-d Rmiyn

amu balamlard ula miyn

4.

Diri olsad ah- dn Keyubd

Bunu gibi minlik olmazd yd

1567 1568

B. 384b/10. // T. 244a/14. olayd T. 244a/17. ...yz

684

5.

Ki Tuu ve Pervne ahdindedi

Cihn cenksz ul cehdindedi

6.

Diri ki bu mlk-i tat- blend

ki h ucndan old nezend1569

7.

Tedvn ve Tuu-y-lan gzn

lc elinden glleri olu kn

8.

aa ve ola o o at aldlar

Firvn ad balarn aldlar

9.

n ir ki b meded aldlar

Yire mr cn nadini aydlar

10.

B bendek-yi adv cihn

kisi da ol cenkde virdi cn

11.

n old anda Pervne gh- kr

azn girdi yola pr azar

12.

Siph- bed-end n grdiler

Ki dmen yzi dndi ygrdiler

13.

Dutup ayariyye arna ry

Olup cmlesinden dil ryi ry

14.

Vezr ehineh-i Gzn Far- dn

Al ol ki aydar-d dutduda kn
15.

n avlini grdi ol leker

Hemn ddi od iine ol server

16.

at srdi at ddi revn

ehineh tna iridi revn

1569

B. 385a/7. // T. 244b/5. nejend

685

17.

Didi y h- lem, sipih-dr- m

Ki Svs iindeydi bir bed ulm

1.

Meger an semnnlu biz er atun

Alup nie gn yrmi tn be-tn

02.

letmi an ma ve atm

Kerh ekl-imi yabana atm

03.

bedbat ve bed-fiil ve err-imi

atnda sek ve dem bir-imi

04.

Byk pdih olm oldur gelen

Bizm lekeri byle grat lan

05.

Ger ol bize bulursa reh b-gmn

Olur met-i pdil gmn

06.

Kre manar ol nas u nbekr

Gzi aplu oz ad Fndudr

07.

Ne a andan irerse fil-i ab

Bu mlke n oldur peld a

08.

it imd y h- cn u cihn

Eger bir kimesne ikr u nihn

09.

Hilf- sadet ed lsa sz

Aa gsterbdr rd- br- yz

10.

Seni Aam lan Ulu Ab

Ki bi rn olsun cihnda be
11.

Sipihr-i berrn bende fermndur

a ve ader tat- peymndur

12.

Ad bend u n kt ky

Ki ferrindedr ymni pr hmy

686

13.

idv cihngr pr adl u dd

Ki ddndan old cihn al d

14.

Aa imr brrn ve km-i revn

orup ld ecsm milu revn

15.

yle kim yzin dndre ol hdan

aatde m durur rhdan

16.

Dilrn likzi likdu uvrdur

Azzn- Elbrz hem rdur

17.

lc oldunca anu tbda

Heme ser-i grcdr bda

1.

An emrine melek lem tamm

Musaar myesser ne dr celf-i m

02.

de a ba- ry- zemn

Oumdur aa sumn fern

03.

Bekden seni tata ld h

Virp saa o mlk ml ve siph

04.

Vefsndan cndan nigehdr ol

Gzine bed-endin ink r ol

05.

Budur bilrse i ndiri

Bua arra olmaz er r

06.

Eger ldlar asta Etrk-i m

Bu bir a aravul nr u km
07.

n andan eh-i lem gh ola

Bei tuu ber terimh ola

687

08.

Ele1570 t-i elmas grz-i girn

Alup duta mlki girn t gern

09.

Revn bar- hen gibi la c

de Mr- mleri k-p

10.

Ne Mr oya ve ne m ve ne Rs

la anlara urd em-i urs

11.

n old ehinha ib na

Oyup mvecceh kelm- fa

12.

Didi h ki y vce-i nk-nm

Benm da yo cnuma ry- km

13.

Ki an na uanam kemer

ehzdeyem d deglem kem er

14.

ud-yi cihndur bu le gvh

Ki cnumda mukem durur mihr-i h

15.

Bunula dirildm bunula lem

Gerek dyem syesinde lem

16.

Anu kim behs terzde dur

Zeh neng kim benden efzdedur

17.

Gel imdi ne dirsin ne tedbr ola

Ki glde rh cihet br ola

1.

U imi neng-ile n itdi kn

Ne gnde gerekdr da esb u zeyn

02.

Ne lam ne vech-ile ana irem

Ten ukem ve nice cna irem

1570

T. 245a/18. Alb

688

03.

Ki emm yz-ile rendurur

amrum hevsyla glen durur

04.

ha virdi ib bu resme cevb

Ki ha budur imdi fikr u avb

05.

Eger imdi eh dndrrse inn

Reh mehede teferrc gnn

06.

Birez det iinde seyrn ide

Teferrcle cevln- meydn ide

07.

Ki t grevz l encm kr

Nolur ne lur gerdi-i rzigr

08.

Eger imdi Pervne ola bedd

Ola balu ilermze kild

09.

Hemn ki old tedbr-i ib tamm

Revn1571 irdi Pervne virdi selm

10.

Yzi k gli olu ger didi

ren gge iinden dem ser didi

11.

Bir arada Suln ve destr- mr

Didiler nicedgin ol dr-u gr

12.

Pes ol demde Pervne-i dil-figr

Didi kim ey ib u ehr-i yr

13.

Bize cn u dil yola virmek gerek

itb-ile Tota irmek gerek

14.

Ki budur bize imdi ry- avb

Diyip ldlar yola azm-i itb

1571

B. 386b/10. // T. 245b/14. Devn

689

15.

Ol arya irdi eh-i eh-nijd

Ki didiler u pte-i ergld

16.

Pes ol pte stine at aldlar

Ol arada bir dem nefes aldlar

17.

Donup aldlar ehri ngeh gh

Grndi ki arya irdi siph

1.

Sipeh n kim arya irdi tamm

Hemn urdlar ol arada iym

02.

Meger ki arol sfle eref

Ki a laneti ond hedef

03.

Nice nme Pervnen adna

Yalan dzdidi lanet stdna

04.

An viribiyip ama Pervneden

Dimi Rma yo saa Pervneden

05.

Ki Rmudurur ss ayet af

Bilesinde bir a Mool var naf

06.

Dri gelmi-iken i rsta

Ki bunu gibi ilm rasta

07.

Ne yirdr ki ol ola rek-i rem

ys it apua ne szler direm

08.

ri sen da furat irimi-iken

Saa furatu Tar virmi iken

09.

Bu tedbr zere yarau dz

ri bz seren ban z
10.

Bu iv-y-ile ol nas-i n-bekr

rk oz beyinl Fndudr

690

11.

ridi v std kn bulmad

urd yzi alup glmedi

12.

Didi kim bu Pervne bed sikl

Beni mekr-ile aldad nie sl

13.

Bizm an peyveste peymnumz

Mktib avl-i firvnumuz

14.

Ki geldkde defi biteydi im

Ne bitmek ki yitmek olupdur dm

15.

Anu szi-y-ile geldm ibu yire

Ki ehdn ala Rmi b vire

16.

Ve ger ne ne-y-idi bu gmrhl

Baa kem-idi Mrda hl

17.

Yalan-ile ol dir bed fil

Yele virdi yirden nie genc u ml

1.

Eger ban anu ehi kmurn

idv cihnAba lan

02.

Eli-y-ile kestrmeyem zr u zr

Deglem yan bende-i girdigr

03.

Hemn ol gn irtesi bmidd

Revn ehre girdi ba dolu1572 bd

04.

Benmdr diyp tat- Suln- Rm

Oturd zeh nasi ve bedbat u om

05.

Ne cnda vef ve ne ayninde erm

ovuluna old bil-klli germ

1572

T. 246a/18. olu

691

06.

Bu ii idicek ehl-i Rm ve Arap

Odlar adn ehi, b edeb

07.

amular lup verziinden nfr

Didiler am al nezdk ve dr
08.

Ki bu Trk terk-i edeb lm

Vere a -tel- cez-i sez

09.

Ola kllsi fndu beste vr

ada an grz-i girn Tatar

10.

Ki gle zamne aa bir zamn

Olup li ol nasden her mekn1573

11.

ehinh- f h- cihn

Abaa-i am Ulu lan

12.

addiv 1574usrev-i kmiyb

Kemne ul h Efrsiyb
13.

Ki gerdn- gerdn ve devr-i mudr

An gibi grmi degl ehr-i yr

14.

Se v vef h- kiver g

Cel v cihndr ve ll-i ud

15.

Buyurursa ol h gerdn- cenb

Rev eyleye keb gibi ki ub

16.

An adli ahdinde urd u oyn

Ne ol arvad ne bu virdi boyn

17.

Anu devletinde vezr-i zamn

Ulu emsed-dn-i Sib kmurn

1573 1574

T. 246b/2. b gmn T. 246b/4. cihn

692

1.

udvendi dvn- ilm alem

Ki tiyle zindeydi t u alem

02.

Mummed-i Emn ramet gird-i gr

Cihn kerem adru gerdn-i vekr

03.

Ata atdan ib eh-nin

Be serfirzn gerdn-i kn
04.

Ki falndan iletrdi reke tr

Yigit grmedi anu gibi ar- yr

05.

Bu ol kiidr kim adv cihn

ehinh- aam Ulu lan

06.

An Rma gndermi-idi kim ol

lb ab Rm temz ide ol
07.

Gelr-idi urad ha vezr

ikyetden old abr u bar

08.

Didi y h- lem, sipehdr- m

ridrdi ubn t vat-i m

09.

An l-in vardur iki dell

it bendeden ki olsar ol ell

10.

Biri bu ki knledi lan-la

An gibi evketl Suln-ile

11.

kinci bu Seluler tatna

Otura ulm inp tatna

12.

Cihn an aan lsar pesend.

oya m an lmadn mstemend

13.

Ki Seluiler adl-ile dd-ile

Yrrlerdi a ey ad-ile

693

14.

Bularu-ile lem bd-d,

Dil-steler amdan zd-d

15.

Yine imdi hem l-i Seluiyn

lurlar bu dem at-i lan

16.

Dil cn-iledr ha bendeler

eh emrine dyim ser-efkendeler

17.

md ola bu nedn- bern

Ola an-ile bd, il yevmid-dn.

1.

Bulban1575 avdiden emn u emn

arn olmasun cevru ir zamn

02.

Meger lan al Cengiz an

Ki adli cihn ire olm fin

03.

Acemden anu iline nieler

Ticretle vrmlar-imi meger

04.

Bular grp an ey sylemi

Syurm ve cmlesin oylam

05.

Bular hem aplmlar elfna

Ey y-ile1576 adl infna

06.

am evlerin anda dzmiler

Bu yaadan iplerin zmiler

07.

Ve lkin ticret lurlarm

Yine yola varup gelrlermi

08.

Bu n ucndan bulur numn

Ur-u iyr u um u dkn

1575 1576

P. 395b/1. bulban B. 388b/6. // T. 247a/8. yuna

694

09.

Mubli ams eylemi cem-i ml

Bunlara itmemi kimesne l u l

10.

Bunlar yine ldularnda sefer

Yol trra irimi-idi meger

11.

Ki anu r an-d kimi

Ki rzmhud ol kimi
12.

Bularu naar lb avline

ama ld her birin mline

13.

Viribidi vrzmha aber

Ki bir nice mrted meln ve ar

14.

Mubli naim her birinde tamm

Budur liy itir- kelm

15.

Ki fetvy- muft ve vrzmih

Szi-ile tcirler old tebh

16.

n iitdi bu l hayrd an

akmadan iki gzi old n

17.

Uymad, gn yemek yimedi

Da bir kimseye bir san dimedi

1.

up bir yce yire didi y

Ki sensin uludan ulu pdih

02.

Benm glme sen bir ilhm l

Baa bu aber senden ilm l

03.

Deglem bde-i ry-i a

Baa uvvet-i intim it a

04.

Ol arada uyd Cengz an

Grr kim alur der-i sumn

695

05.

unban ekbir ulu aner

Didiler bu aner degl serser

06.

Ki her kimse kim km-i Yezdn-pk

itmezse l mr-i bdn k

07.

Cihn sen inf-ile sre l

Dur ve zindan ili dr l

08.

Ki ml-i cih am dirmiz

Saa da uru virmiz

09.

itmeyene emr u fermnu

itdr lp t u brrnu
10.

Bu ilm bulduda Cengiz an

Yridi bozd nice numn

11.

Da ol yasa imdi hem tzedr

Ki andan cihn olu vzedr

12.

u d eyym- h- cihn

Abaa-i am Ul lan
13.

Yas anu da efzndurur

zi adl-ile dda marndurur

14.

Ki adlinden anu lur ulm-i b

Olur bli mru rn yb

15.

Ki kii ki ola y lan

An mft-i mey or d-y cihn

16.

Olur ya kth ba ngn

alur ol avdi elinde zebn

17.

Virr mi aa gerdn- krn emn

Bile yadurur stine sumn

696

1.

tat zre m ama mil-i dd

Oturd ki ar old andan kebd

02.

a ldn bildi ve bilmedi

An kim gerek lma ol lmad

03.

Bun o dimiler drr bilgeler

Ki her kii addinden itse gider

04.

Aa tz ola k tre mur

Ola mr ki irde bitre pir

05.

anatlandu dem gge n a

Ya de ya stine olu ya
06.

Ekrim iinde kerm-u it

gen da lmadlar iltift

07.

Da ol ki bulnmaz old alef

erin o atlar old telef

08.

Da didi kim leker pdih

Ola vf af-i m siph

09.

ala stimize atlar ngehn

Bize tenk ola fir-u cihn

10.

Yridi inandurup1577 sy- m

Zimmnda1578 am-gn ve n-km- km

11.

ddi Dm- rem neme1579-d

iiledi belinden silh-u fesd

1577 1578

T. 247b/23. inan dnderp T. 247b/23. ziya temend 1579 B. 389b/12. // T. 248a/1. ...nata

697

12.

Aa zn rind irdi zehr

Tamm old eyymdan aa behr

13.

uhr itdi tarr-i nimel-vezr

Ayn old mnend-i bedr-i mnr

14.

ikr-i Sebeb-i areket-i Rikb- Cihngr Pdih-i Ry- Zemn lan- Aam Dr-y lem Abaa an Tencm-i Memlik-i Rm -amhallhu tel-1580
15.

n Suln yed-dn Keyusrev ve ib-i aam Fared-dn ve Muined-dn

16.

Pervne Toata grdiler ki tacl vi old, an

iridiler, firvn tedbr ve meveret itdklerinden ora ry- avb yle birle ilm- avli ve ar- ret-i va-in, ki blistn nuvsinden
1.

17.

imetine d irsl lalar. Bu aiyye in Seyfed-dn beki

an imetine mendb 2.ldlar. n dergh- cihn penha iridi ve avlden an gh eyledi, anu 3.nyire-i amiyyeti mteil olup yet ad ve eyitdi Hy merncin evveli ud-y adm 4.oarsa men saa Mr u m illerini bri y kr kz men. didi. Ve askir-i cerr u 5.bhadurlara fermn nfid old ki sm intim- cn-m memlik-i m adna niymeden 6.ekp cil virp yarlanalar. Ve kendzi fitb- cihntb gibi yikrn ehb msn bar tek 7.lem-i nred zerine svr old. Ve g lup Rma azm itdi. n Erzincn uddndan
8.

gep Defrek1581 ahvl-i avlinden ve hcm-

avrdan emn kend vaanlarnda oturmlard, 9.ngh bakup grdiler, ki adan ala ardndan bir atlu bd- ab ve adr u a gibi a iner, 10.an ardnca bir ulu kevkebe ve bir blk atlu kevkib gibi bedr-i mnr yrsine mctemi olalar ardnca dan
11.

aa

indiler. Defrekn ayn ve muteberlerinden bir a nefer elvn niam ve nuzl ve vrn birle ana
12.

istibl itdiler. n yan vardlar gzlerini anu semened ubr birle

13.

mnevver ve mkteal ldlar.

Ve ubdiyyet ve du ve en veyifi rusmn yirine

14.

getrdiler ve an imetinde anlaru tuzu ve

vrunlar able marn olup an anlar

yurad ve rkmi canlar ve yrekleri 15.drpeldlerine rat ve iminn erzn ld.

1580 1581

P. 396b/14. amhllh tel duas yok. B. 390a/10. // T. 24a/15. ...yolndan blistna mteveccih old. Defrek

698

Ve bir yife ki yet cehlet ve sefatden 16.Tced-dn olanlarnu Zrek ve oan atlu ullarn atl itmilerdi ve anla-17.-ru cdde-i avb ve ar-i atdan mnarif olmlard. Getrdp yasaa
1.

iridrdiler. Ve Defrek alasndan bir kii da o yy-

la an ine gelp 2.edebszlk itmidi, an da yasa iridrdiler. Ve Defrik alasnu brsn 3.yu diy buyurd. Ydlar. Andan blistn arafna mteveccih oldlar ve Suln yed-dn 4.ve ib Fared-dn ve Muned-dn Pervne ol uddda an-ile mlt oldlar. n an 5.mler marekesi yirine iridi ve Tudavun Tuu Aya1582 noyan olanl zamnndan 6.yet muabbeti ve sevisi vard, ol gvdeleri grdi yavla acd ve ayup dery 7.aab mtemevvic old ve km-i ay mbrem gibi nfid old, ki cmle ab nif ve i-08.-, ki selmetli alveti adrini bilmezlerdi, r- ende ve ayr-i avb ry birle devlet-i 9.hire hevdrlndan erf ve ularda dnp olmlard, cmlesini getrdiler. Buyur-10.-d yasa iridrdiler. n an ol lere siyset itmek-ile aab od skin
11.

olmad, destr- aam,

mdebbir-i f, af- rsiyyetin, kedudy ry- zemn ib 12.emsed-dn anu aab retini ve amn leyif-i istif birle skin itdi. Rmu itdz diy rusrd. aly bel v indan Ermyyi ve Fared-dn-i G begyi
15. 14. 13.

eker aln mlere meyl

al ld. Ve zzed-dn asan

ve aracaol Nred-dni ve d ol ared-

dni ehdet derecesine iridrdiler. 16.Anlar alan ala fid oldlar. n gne esed burcna iridi ve temmz issisin m diyrna azm itmekden aldlar. Pdih-
17.

arreti yet lib old, erler

1.

ry- zemn dr-y tc ve nign

Aba an ma Fndudr atna ililer gnderdi 2.ve eyitdi ki Fndudr her vat allafle bizm memleketmz aravul ve yol bekleyenleri 3.zerine segirdr. Ve n anlar az u mededsz grr, murdu mad ney-ise lur, gir tz 4.dnp aar. Eger muvemet ve muteleye irdeti vr olup devlet-i rz-efsuza iat 5.itmek istemezse ve Rabbl-erbb1583 brighnu kmine, ki bizi cmle cihn alna mlik-i 6.rib buyurup uruumuz lemde

1582 1583

B. 390b/9. // T. 248b/5. ..Tudavun P. 398a/5. Rab

699

mkerrem ve muaam lmdur, iniyd gstermezse yaralanup 7.r olsun ki u gzn azmetmz anu cnibine muammemdr. diy. n ililer am arafna 8.mteveccih oldlar, n iridiler ve aberlerini Fndudra didiler, Fndudr eyitdi Bir a 9.yl vardur ki Pervnen baa bitileri gelr, ben anu sziyle vardum. an benm su-10.-um balasun. imden gir il mnd olaym. didi. liler Pervnen mektblarn vir nesne virp ililer gnderdi Erzincn arafna azm
13. 12. 11.

iledelm ana ar idelm. didiler. Virdi ve olu

ve an getrdi Fndudru illik ve mutvaatin iidp gir

idp Suln yed-dn ve ib-i aam Fared-dn Alyi ve

14.

Muned-dn Pervneyi

bile alup gitdi. n Kevniye ve Kema uddna iridiler,

Kevniye ir Pervneye 15.taallud ve iindeki demleri dururd. an Pervneye km itdi ki ir teslm ide
16.

ve var alay boalt diy gnderdi. Pervne n alaya vard ve

alanu dizdrn1584 od, dizdr 17.mtemerridne szler gnderdi mdfaat ve mmnaat gsterdi. Pervne yib ve y olup an
1.

imetine vard ve li ar itdi. Ol

mmnaatla anu aabn Tdvun ve Tuu adln-in 2.urnda, ki vard da ziyde old ve Pervne mekkellere smarlad ki bekleyeler, 3.anlaru destrnsuz h bir yire gitmeye. Ve n Alaa iridiler, anu ilileri, 4.ki Fndudr atna varmlard, geldiler ol nmeleri, ki Pervne azndan eref mrr- 5.eyym birle deizden ve urudan irsl itmidi ve anu urcna sebep olup iv ve vesvese 6.lmd, getrdiler. Ve andan din Tudvun Noyan ve Tuu Aanu tnlar ve oullar 7.ve etb her gn an imetine Pervne yavuzlarlard, ki bi-i fitne evvelden budur, 8.ne opdysa bunu ucndan opd diy ol iki nmdr beg fevti-in tarru ve zrllar 9.gsterrlerdi ve Pervnen ihlknda mblaa lurlard. Ve an ol bbda ammzlar 10.szine iltift itmeyp Pervnen atlinden taallul gsterrdi ve keml-i inyetinden, ki
11.

admden an-la vard ve an Suln atna ulu

mertebeye iridrmidi, n-12.-nmaz-d ki kfrn- nimet lup dmenler ve mulifler velsna tvell la. Ve hem Suln malm
13.

ve merm ve ehd Rkned-dn l

1584

B. 391b/5. // T. 249a/6. ...aaa

700

Arslnu -rametullhi-

1585

ikyetin teft idp

14.

ormamd. Ve bir malaat sebebi-n

15.

mevf oyup muayyed olmamd. n nmeleri iridrdiler ve ktibler bir bir ana odlar. an
16.

an brigh kttb mlaasna

istim buyurd, da mhlet ve ihmle

mecl almad. Pervne buyurd, r ldlar ve nmeleri 17.aa gsterdi. n grdi ki kend nin ve yazcs yazusyla ve yzgi mhri-y-ile
1.

kend nmeleriydi, irr itdi ki

Nin ve mhr benmdr amm benm destr irdetm-ile yazlm 2.degldr. didi. Pes an buyurd, Pervneyi1586 al ve cematiyle helk itdiler. Ol ada 3.cmlesini yasa iridrdiler. Ve an ol Ern an ayariyye ve sary ve onya erfna1587
4.

aramnler define, ki bir1588 dzme Suln dzp onyada tata germilerdi1589,

gnderdi1590.
05.

ikr-i Ba ez-il-i amd Emr Muned-dn Sleymn Pervne-i ehd -

Rametullhi tel-1591
06.

Emr-i kebr sipehdr- nmdr Muned-dn Sleymn bin lid-Deylem -

sihllh erh ve ebe mivh- 7.fnn- elf ve unuf- musin evf ve diynet ve
kifyet birle rsta ve dn-i metn ve d- 8.yan ve erlk ve ecat birle umde-i devlet ve ula-i erkn- memleket olmu-d. n mali-i memlik 9.riyetinden ferat bulurd, istikml-i feyil nefs-i insn ve iddir- sadet-i d cihniye
10.

zerine mel olurd. Ve

11.

bir laa azz mrini muaal ve mhmel omazd. Ve dyiml-evt

alvetde ulem

ve zhhd u ubbd ve uref-y-ile evtn merref utard. Ve anu ayr1592 ve mberrt

12.

cmle-i memlikde her gn her yetim ve l avrata ve muhtclara ve dmi kii iyllerine

iridrdi.

1585 1586

P. 398b/13. ...atil... B. 392a/10. // T. 249a/23. ...bilesine varan 1587 B. 392a/11. // T. 249b/2. arafna 1588 B. 392a/12. // T. 249b/2. araman avric defi-y-in ki bir Cimr 1589 B. 392a/13-14. // T. 249b/3. ...ve onyay Ermenk ve Varsa Trklere ret ve trc lmlard. 1590 B. 392a/11. // T. 249b/4. ...ol l eri yirinde tarr olna. 1591 B. 392a/16. // T. 249b/5. ...Der Yayla- Alata ki ez-Erzenir-Rm n Sst 1592 B. 392b/6. ayr

701

Egeri

13.

Suln- malm merm Rkned-dn l Arslnu vasn aa nibet

lurd1593, amm a -tel- lim 14.ve ghdur ki ol keyd mni ve ol adr menba ol iki lem ve den bn sret ve eyn 15.ret ve kfir-i nimet arolanlar iy-i trk ve eref-i esfeldi, ol iden Pervnen
16.

bert- stna ins cin kelm- am ve furn-

17.

kerm birle bu cmle zerine anulu virrler ki -ve m kefere

Sleymne ve lkinne1.

eytne kefar- anu kmi nfid old zamnda iller iminlik ve

yollar orudan

l ve heybeti albetinden bende ve azd ve memr ve emn nihdnda da1594 2. ve poldda d gibi aygr olmd. Ve ulu kii anu medatinde bu beyti ourlard ki1595:
03.

y ki bulur melik ve dn ryu-la nz u perveri

Vy Sleymn Feridn ferr-i skender revi

04.

n anu ehd old aberi Rm ekbirin semine iridi, aun-in mtem ve

ys 5.utup aladlar. Ve ib-i aam ve destr- muaam Niml-mlk nn Uurlu ol vatin ki Rm

6.

memliki abuna gelmidi, memleketi Pervnen riyeti ve

imyetinden l grp avric ve 7.mfsidler ol zamnda err u fesde furat buldularna teessf idp bu ebyt ara ved 8.ve ab- nedndan in ld ve od, ki mansi bunlardur ki ikr olunur1596:
09.

Dir ki bu ar- sfle nvz

Keml ehline kne o olur sz

10.

vric lup dn iline urc

avdi olur yin cn gdz1597

11.

Yan kte idp Sleymnu h

lur iline dest-i dv drz

1593 1594

B. 392b/8. // T. 249b/14. lurlar P. 399b/1. ada 1595 B. 392b/15. // T. 249b/18. ...Beyt: 1596 B. 393a/4. // T. 249b/23. ve od, ki mansi bunlardur ki ikr olnur cmlesi yerine Beyt: kelimesi vardr. 1597 T. 250a/2. gr

702

12.

ikr-i Sebeb-i stil- aramniyn ve Tasallu- Cimr ve stil-i ber-Serr-i Salanat beDrl-Mlk-i onya1598
13.

n eref-i lem ve mdebbiri rnda srn ve Sulna iyn mtemekkin

old. Ve iyn ve temerrrdi 14.ikre lmaa balad. Ve vel nimet u riyetinden ir lup yet amtinden
15.

ve far- cehletinden gnden gne tecebbr tekebbr

ziyde ld. Suln1599 henz fl 16.olancu-d, mecm km ve kmeti eline ald. Suln ve erkn- devlet nr-u n17.

gm1600 anu muvfaatin itiyr ldlar. Suln alup

1.

ayariyyeden Nigideye vardlar ve erf

ve cevnibden b al ve frmye kiileri

atna diyrp olu er cem itdi. 2.Ve n m suln Fndudr hevdrlna idm itmidi, memleket tmarlarn ve beglik-03.-lerini adm siphlerden alup mfsidlere ve armlere ve errlere ledrdi. Ve lem ve cimrler 4.dilek ve mltemistn icbete marn ld1601. Muarreb ve ketular eyitdiler Delim bunu gibi kiileri 5.o utca saa bell balu kimesne uymaz. didiler. araman olanlar std boyundan 6.Ermen arafna den Etrk ulu ve alar durur, anlara o Trk uyar, alebe cemat durur-07.lar. Anlar size gelmeke hevesleri vardur. didiler. n By-y Noyan ikinci kerretde Rma yryp r-08.-klik ve fitne old. Ermenek alarndan Trk diyrp indiler. Geleni gideni incidrler ve 9.yol baarlard. n merm Suln zzed-dn Keykvus memlik-i marsadan urbete itiyr 10.itdi ve Suln Rkneddn l Arslan Rm memlikine tamm mutaarruf old, aramn ml 11.ve b vaadeler

B. 393a/9. amhllh tel // T. 250a/5. Bu kelime yok. B. 393a/12-13. ...Suln ve erkn- devlet nr ve nkm anu muvfn itiyr ldlar. Suln fl... / T. 250a/9. mecm km... ...alup 1600 P. 399b/16. r 1601 B. 393a/17- B 393b-11 // T. 250a/13- T. 250b/1. dier nshalardakinden farkl tercme edilmitir: araman olanlar gibi ki anlaru atalar ibtid-i letde Ermenk nevsin, ki amered-dn li dirler, kmrci Trmnlarndan bir Trk idi, dyim ol alardan Lrendeye kmr ard ve satb ehl iyline t l iderdi. By-yi Noyn ikinci kerretde yriyp rklk ve fitne ve tev oldu vatin ehl-i ba ve fesd deti zerine frsat anmet grp ol alardan zl brkl arulu Trleri divrdi. Yol basmaa ve armla mel old. n Suln Merm ve arb zzed-dn Keykvus anrallh burhneh nr olup memlik-i marsdan urbet iityr itdi. Ve Suln Rkned-dn larslan ksh- evb-i ufrn Rm memlikine tamm mutaarrf old. aramn ml ve b vadelerle kend atna od: Bahdur yigitmisin. ayf ola ki yavuz ad-la etmek yiyesin. Gel ber o tmr ideym diyp imetine getirdi. Ve aa balk ve manb ve ulu tmarlar virdi.
1599

1598

703

birle kend atna oud. Avr an alndansn, saa Ouz tresinde 12.ulu beglik degresin, benmsin. Bir al ve bir gz. Sen da illerde yaramsn, diyp itimlet itdi
13.

ve atna

getrdi ve aa beglik ve manb ve ulu tmrlar virdi. aramn ve nkerleri1602 amet ve itirma
14.

iridiler ve n ve mitden o ml ve esbb l ldlar1603. Ol istindan

aramn ve ard 15.Busuzu1604 rlarnda da ulu mertebe ve beglik hevesi old. n a -tel- ezel zlde onya tatna aramn olanlar
16.

yle muadder itmidi ki Rmda Mooldan ora

17.

oturup Selu Sulnlar yirinde km ideler. Egeri

1605 1.

Sulna iat retin gsterrlerdi,

her vat ki tmarlarna amereddn iline

varup ururlard, temerrd lup Sulnu kmini utmazlard. 2.Bzirgnlaru uman alup bah virmezlerdi1606. Suln Rkned-dn bu manden yet rd 3.ve dilerdi ki anlar siysete iridre. Bunlar da szup biri Suln imetinde olsa 4.biri gelmezdi. Suln da biri ola diy itiy idp birine siyset idemezdi. 5.Ol vatin ki arman Ermenk erfnda mteveff old. Balar eydrler ki Mool ersi 6.vard, utamadlar ormana girdi orman oda urdular. dirler. Ve balar eydrler Demren yudup 7.mteveff old. dirler. Al-a: n aramnu veft aberi Sulna iridi ol vatin 8.Busuz apuc bayd, Suln buyurd Busuz utdlar ve abs itdiler. Ve aramnu
9.

fl olancularn onya
10.

nvsinde Kvile alasna gnderdiler. Suln veft itdginden

ora anlar nevbet-ile

alalarda salarlard. Suln yed-dn fl-iken, ki km Pervne 11.elindeydi, eref anlar dilek itdi, absden arup uvvet virdiler. Varup gir Ermenk
12.

alarna gitdiler ve atalar

13. 14.

gibi temerrde baladlar. n eref olup Findudra meyl itdgin atna vardlar. Tamm Ermenistnu sbal anlara virdi ve anlar da mel oldlar.

iitdiler, anu

drl fitnelere

B. 393b/11. // T. 250a/21. ...yoslldan urtarb B. 393b/12. // T. 250a/22. itdiler 1604 B. 393b/13. ...dim azd, uyn ve iyn ve fesd sevdlar fikr ider oldlar. Ayrca A 400a/15-17. satrlar B ve T nshalarnda yoktur, T. 250a/23. 1605 Paris nshas 401a sayfasna karlk gelmektedir. 1606 T. 250b/1. Temmerrd... ...virmezlerdi. cmlesi yerine el-arat l yns mcebince gir sanatlarna idm idp vrezmler ve yol basanlara muvfaat lurlard.
1603

1602

704

Ve n eref Madl Gedk ehrinde helk itdiler ve anu 15.etb ve eynu ab ve fitneleri memleketden mnat old, Pervne bir blk er o-16.-lu yar ve esbb-ile Ermenistna aramn olanlar zerine gnderdi. Ermenistnu arplndan ol er i baramadlar, ndlar ve o uts
17.

alar ve derbendleri
1607 1.

oldlar. Ve

armnler ellerine o yar ve at, atr ve altn gm girdi1608, da uvvetlendiler. Ve

2. 3. 4.

n Fndudr leker-i cerrr zerine mstevl old, ol aber merm ehd onya nyibi Emned-dn Mkyl ve ib Fared-dn olanlar, ki aramn olanlar defi-y-in Lrende arafna varmlard, semilerine iridi, itiy ciheti-y-in1609 onyaya vardlar.
5.

Suln yed-dn Keyusrev ve ib Fared-dn, lan1610 rikb imetinde

Tebrze var-06.-mlard. Ve anlaru avli keyfiyyeti ve ilerin aati malm degldi. ib olanlar
7.

onyadan araiara, ki atalarnu timryd, azm itdiler ve nyib

8.

Emned-dn Mkil ve Baha

d-dn-i Muammed Melikis-sevile, ki ikisi di

Pervnen mrebbleri-y-idiler ve nev nm andan bulmulard 9.ve al ve kifyet ve afet tamm birle rste olmulard, n aramn olanlar ve Er-10.-menk Trkleri ib olanlarnu arira gitdklerini iitdiler ve onyay er-11.-den ldun uydlar, kend ileri revc-y-in Ermenk ve Varsdan Trkleri
12.

uruna1611 davet itdiler.

13. 14.

armnu ulu ol Muammed Beg, ki mecmu ol arafa den Avar idi, bir gn kend1612 nkerleriyle oturd. Tenmni vech-ile eydrdi ki

boynu begi-y-

n Fndudr

arafndan murdumuz l olmad, eger bizm elimze Selu alndan bir olan 15.girib-idi, bu fn dnyda madumuz l olurd. Eger stnbl Fsilysna dem gndersevz
16.

ve

aa dostlu ve muabbet gsterp Suln zzed-dn olanlarndan birisini, ki anu 17.atnda b nv almlardur, dilek itsevz, ol bizm dilegimzi abl eyleyp virrse yandur
1613 1.

ki bizm iimz evci azamet ve celletde ulle-i eflk ve irve-i semkden tecvz

1607 1608

Paris nshas 401b sayfasna karlk gelmektedir. B. 394a/17-394b/1. // T. 250b/18. ...ol avric anlaru yara ve atlarn alma-la 1609 T. 250b/2. Bu satr atlanm. 1610 B. 394b5. // T. 250b/21. ...- Aam 1611 B. 394b/12. // T. 251a/4. ...ve azanca 1612 B. 394b/13. // T. 251a/5. merde 1613 Paris nshas 400b sayfasna karlk gelmektedir.

705

lsardur. 2.diy. Ol rzigrda bir Cimr a Trk boylar arasnda yriyp kendzini Suln
3.

zzed-dn oullu-y-la mehr lurd. Ol gn ki aramn ol bu szi sylemidi, 4.anda

r olanlardan bir kii, ki ol Cimryi bilrdi, yoldan geerken grdi. Gel seni aramn
5.

ol atna iledeyim. Seni Suln idinr. diyb1614 ald, aramn ol Muammed Beg

atna iletdi. 6.Ve eyitdi ki bu yigit, Suln zzed-dn oldur. Ta adlu a1615 da, ki Sod
7.

arafndan aup gelmidi, anulu virdi ki Bu melik Suln zzed-dn

oldur. 8.Ve laab ad yed-dn Siyavudur. Ve ben bua yazu ve talm itmiem1616. Yazuda benm kirdmdr. 9.didi. n ol anulu virdi, Ta aden istim ldlar, anlaru itid ol dz-10.-men davsi dnda mekked old. Selu nijd istemekden madlarn mual grdiler.
11.

Fil-l ittif ve ictim1617 birle idinp kirl eski

12.

aftanlarn arup alas ve nsic1618 geyrdiler ve bana

nevrz tc urdlar ve el balayup

arusna durdlar. rtesi zl brkl1619 Trkmenlerle onya 13.arafna yridiler. n Filbd ovasna iridiler, andan ondlar. Ve nyib Emned-dn Mkyile 14.dlar1620 gnderdiler ki Suln zzed-dn ol bizmledr ve anu nesebi atna ey mslmn
15.

kiiler

anulu virrler. Gerekdr ki tz gelesin ve eref-i dest-bs-ile merref olasn. Ve eger 16.bu bbda saa ek ve bhe olursa bu anednu emn dimlerinden birini gnderesin. Gelp n
17.

meliki gre, eger girek Suln zzed-dn oldun bilrse bize ve size anu emrine
1.

imtil

itmekden ayr re yodur. Ve eger yalan sylerse ovup ilden aravuz.

diy. d varup geldiler 2.nyib iltift itmedi. Belki anlaru atline ruat virdi. n aramn olanlar 3.nyibi inkr ve temerrdde bit grdiler, atlu yay olu eryle ehre ad itdiler. Nyib Emned-dn
4.

ol mikdr eriyle, ki ehirde r vard, dzme ve

Muammed Beg mubelesine vardlar. n 5.anlaru1621 muvemetine at getrimediler, mnhezim olup adlar, ba ehre ve ba ara gitdiler. 6.Trkmenler ande rna

1614 1615

B. 395a/6. // T. 251a/14. ...elin... B. 395a/7. // T. 251a/15. yazc 1616 B. 395a/9. // T. 251a/16. gretmiem 1617 B. 395a/12. ...- tamm birle an sulan idinp / T. 251a/19. ...birle an suln... 1618 B. 395a/12. nsinc 1619 B. 395a/14. // T. 251a/21. ...arulu ara kiliml 1620 B. 395a/15. // T. 251a/22. adam 1621 B. 395b/7. avric

706

iridiler ve at bazar arafnda anigr apusna vardlar. 7.Fil-l odun ve rpu diyrp yardumlaup anigr apusna odun ve rpu 8.yup oda urdlar1622. Sehel vat iinde yanup dkldi. Trkmenler ehre girdiler1623. Nyibi ol -09.-lden ah itdiler, Fil-l ol vanu defi-y-in atland, Trkmen rince becid ilcibink apuy yanm ve ii tedrk addinden gemi grdi ve
10.

arup atland. n apuya iridi, ama lzm1624 her arafa at-ile

12.

11.

segirdb1625 Hy nyib andedr, hay nyib andedr! dirdi. Bu le birle

urtlam diy.
13.

n kend evleri1626 apusna iridi, tzcek atndan indi, evine girdi. Ve bir kk1627

apu

da vr-d, andan d ve kend adamlarnu birisin evine, ki andan gmn idilmezdi,

14.

gizlendi.

1628

Trkmenler ehir iine ekirge gibi yayldlar. Kervnsaraylarda her diyru

15.

bzirgnlarnu creleri

ve muribleri apularn ve begler ulular ve muteberler evleri

16.

ve muribleri1629 apularn oma

ve pala tigin birle uvatdlar1630. Ve ol midr nefs

17.

umalar ve altn ve ae ve cevhir aldlar

ki ayri ar u mre gelmeye. aruklu1631

1.

zl brkl Trkmenler Mr ieblere ve emsiyeler1632

arndlar ba arulu ve

ba yaln aya begler ulular vceler evlerine1633 girp 2.gn grmez aremlerine el uzatdlar. n aam old, up Filbda gitdiler. r-03.-tesi Dzmeyi ehre iletdiler1634. Ve devletnede sulnlar yirinde tata gerdiler. Ve gir Trkmenler1635 4.trc ve uruna mel oldlar1636. Ve azzleri ell1637 idp err u festdan nesne eksk omadlar.

B. 395b/9. // T. 251b/8-10. Burada anlatlanlar biraz farkl bir tercmeyle yle yer almaktadr: Od urdlar. Ve bir blk yrenler ardalar anlara odun ve rpu ve od-ile meded ldlar ve apuya ya odlar ve od urdlar. Bir sehel vat iinde ehr apus yand ve demrleri dkldi. 1623 B. 395b/12. // T. 251b/10. dkldiler. n 1624 B. 395b/14. ...grdi 1625 T. 251b/12-13. ...ama lzm grdi ve dlbendini tatal-hun sarup her arafa atla segrdi ve Trkmenler beni bilmesn diy Nyib andedr? diy segirdrdi. n kend saray apusna... 1626 B. 395b/16. sary 1627 B. 395b/16. kiicek 1628 B. 396a/1. // T. 251b/15. ...ol mfsid... 1629 B. 396a/3. // T. 251b/17. evleri ve muribleri yerine sary ve azn 1630 B. 396a/3. // T. 251b/17. uatdlar 1631 T. 251b/18. Bu kelime yok. 1632 B. 396a/5. ...ve ibriml nefs imeller balarna / T. 251b/19. Bu kelime yok. 1633 B. 396a/6. // T. 251b/20 ...sarylarna 1634 B. 396a/8. // T. 251b/21. getrdiler 1635 B. 396a/9. Trkler 1636 T. 251b/22. ve azzleri zelil itmege mel oldlar ve er ve mefsedet ve maarratdan eksk omadlar. 1637 B. 396a/9. Son iki kelime yok.

1622

707

05.

Nyib Emned-dn -rametullh- ehirden ara rayup Toata azm itmidi.

n mn kr-06.-vansary avlsine iridi, Ermenk armlerinden be alt nefer Trke atad. utup aramn 7.ol Meemmed Beg atna iletdiler, buyurd ikence itdiler ki gizl1638 mallarn eydivire1639. kence ider-08.-ken i on uurnda bir balu dgm grdiler, adlar. inde bir mmlu kad buldlar. Mumn
9.

giderp kad adlar ve odlar,

azne1640 ve gmil mallarnu tafli-y-idi. Fil-l 10.andan ellerin ekp ehre segirtdiler ve ol tafl mcebince her yerde maln bulup ardlar
11.

ve atrlara ve develere ykledip

12.

Filbda iletdiler. n emvl ve esbbdan nesne b omayup

1641

mecmn aldlar.

Emned-dni Mkyli ve Bahad-dn-i Muammedi atl idb1642 ehdet derecesine

iridrdiler, -ves-selm-.
13.

ikr-i Ba ez-m-i Sedd-i Nib Emned-dn Mkyl1643 -l Rametullhi tel14.

Emr-i kebr ve adr- cell Melikl-mer Emned-dn-i Mkyl egeri il kii-

y-idi, Rm nijd 15.mslmn nihd dindrd ki adr- bizergvr vce-i nmdr Saded-dn Eb Bekir
16.

Mstevf Erdebln -rametullhi- ullarndand ki siyat ilmini ey Eb

17.

li Sn nn

zerine urf -minh ve min zlike- ebt Rm memlikinde andan hir

1.

olm-d, bu memleket musiblerini keml-i

diryeti birle isbda nhd ve ae

almadan ki ehl-i isb atnda ur tammdur, al itdi. Ve ymn-i 2.himmet ve vfr- kifyeti birle kendzni af nilden adr- afiyye iridrdi. Ve dni metn ve alem-i emn
3.

birle Suln an ulu manblara irmi-idi. Ve ilm-i ad ve fh ve hikmetinden ma ve

behremend 4.olmu-d. Ve asm- akm ve ara-i istfde, ki anu pesi ve anati-idi, yegne-i zamnd. 5.Ve dyim azz mrini kemlt- insn ve iddir- eref-i cvidnye arf iderdi. Ve eker evtde 6.al v melde Sulnul-man vel-beyn sebnuz-zamn

1638 1639

B. 396a/13. // T. 252a/2. ...gml B. 396a/13. // T. 252a/3. nirde-y-ise gstere 1640 T. 252a/4. azne 1641 B. 396a/17. ...Nyib... 1642 B. 396b1. // T. 252a/7. itdiler ki 1643 B. 396b/2. // T. 252a/8. ...ehd

708

evidul-milleti la Muammedul-Enver szleri 7.birle naat ve tafl ve temil lurd ve ayn bu ebyt ourd ki mansi bunlardur1644: Beyt:
08.

Var ululu hnerden iste

Ml-ile degl ebt anu

09.

o eylemegil ayli dnn

Bulmaa dnnn cihnu

10.

od ruzu lmazsan efzn

Ola diy geri vr gmn

11.

uul itme teni ki ten deglsin

ncitme benm diyp revnu

12.

Ger ilm-ile bula cn tera

Yz gstere cy cvidnu
13.

Ver cehl-ile olsn ne l

Dirilikden elini yuya cnu

14.

it szmi z-in l

Terkbin bu derk-i ive-vnu

15.

Fikr-i ecel-ile yemek imek

Olursa olur anla anu

16.

Anun ilm ve var a gibi pyidr, azmet ve serri eflk mili b arard. Ve

vef ve vef 17.abna se ve as seb aart bigi l yanati fyi olurd bahdurlu ve ecat
1.

ve armetde yet ve nihyetde1645, cmle eslia oyunnda silahorlda

mhirdi. Ve delm tefsr u 2.ed ve syir ulm- dniyye mlia lurd. -Keshallhu

tel evbe-evbi 3.ve cealeh ve iyyn minel-fyizne f yevmil-isb-

1644 1645

B. 396b/15. // T. 252a/19. bu ebyt- Trkdr. B. 397a/9. // T. 252b/7. ...y-idi

709

04.

ikr-i Salanat- Cimr ve Vizret-i Meemmed Beg Pser-i aramn der-n Zamn
05.

n Ermenk Trkleri Nyib Emned-dn ve Bahad-dn atlinden fri oldlar,

ehre vardlar1646 6.ve ehr cmle ayn ve muteberlerine Cimr ve Dzme1647 salanat mutbiat-in and in diy ilzm 7.itdiler. ehr al cnlar orusndan and idiler. n ol maidi l ldlar, Sulnlar 8.trbesinden Suln- aam Alad-dn Keyubdu etru sancan ala alndan 9.teberrk-in iltims itdiler. ala al ol sebeb-ile ki henz bunlaru-la yek-cihet olma-10.-mlard, erleri defi ve tarleri refi-y-in dileklerini abl itdiler ve etr u sanc 11.aladan aaa artdlar. rtesi Dzmeyi yin ve revna- tamm birle ve blk balar
12.

ve evkndrlar ve avular ve siladrlar ve

13.

cmedrlarla atlandurdlar ve ehr erfna dvn dutdlar ve her arafa akm bitiler1648

gezdrp seyrn itdiler. Ve seyrndan dnp gnderdiler. Ve al Dzmen1649 iatine

15.

14.

davet ldlar. Ve da km idp ehrde aurtdlar

ki imden gir h kimesne apuda

16.

ve dvnda ve meclis ve seyrnda Trk dilinden ayri anlaru ii bu ar zere temiyyet buld. aramn-ol yazalar. Ol zamnda yazc kend arasndan
2. 17.

dil sylemeyeler. Bir a gn

Muhammed Beg n vezr old, buyurd ki defterleri da Trke

1.

bu Arab urf-ile1650 Trke yazma det olmamd. Her

bir drl defter v tafl yazdlar. Cmle idecekleri vatin

baramadlar. Zr Trkn ab 3.olay degldr ve rumi yodur. Nr gir Prs er ve Arab rum yazdlar. Her birin 4.kifyet isblarn grp o dutd ve her birini hnerlerine gre tertb ld. n 5.vizret kminde mstail old1651, her arafdan al tufe

B. 397a/13. // T. 252b/11. geldiler. B. 397a/14. // T. 252b/11. Bu kelime yok. 1648 B. 397b/5. // T. 252b/17. mektib 1649 B. 397b/5. // T. 252b/18. Cimrn 1650 B. 397b/9. // T. 253a/21. Bu iki kelime yok. 1651 B. 397bde ve T. 252b/21 - 253a/1de A 404a sayfasnn 4. ve 5. satrlarnda geen cmleler biraz farkl olarak yer almtr.Satrlarda konu btnlne de uygun olarak u cmleler gemektedir: Buyurd ki defterleri Trke yazalar. Ol zamnda da Trk yaz bnyd olmam-idi., her yazc kend arasndan bir drl iml-y-la defter ve tafl yazdlar. Cmle idicekleri vatin Trknin ab ve rab ve rum yotur, cehd idp cmle armadlar. Nr u nkm Prs er ve Arab rum yazu! diy buyurd.
1647

1646

710

ve armaan ve pkeler-ile apuya 6.ve imetine vardlar1652. km ve ileri revc buld ve salanat manblarn pervneli ve niybet ve 7.ist ve ur ve irf ve niret gibileri, n al yazclar Suln-ile gitmilerdi, ehirde buldular 8.kiilere ve aaa alllere virdiler1653. Ve ala alyla bu ar zerine ul itdiler ki mulifet itdklerin 9.crmi-y-in r bi ae nl vireler ve apuy aalar ki Dzme1654 ehre girp Selu sulnlar 10.tatna gie. ala al n muratdan mell olmlard, ol avl u arra r oldlar ve ml
11. 12.

ed ldlar. Ve bunlar da anlara emn bitisin yazdlar, virdiler. ala al apuy adlar, Dzme1655 penenbih gni, ki sitte ve sebne ve sitte mie ylnu i-l-icce aynu
13.

onunc gni-y-idi,

alaya girdi ve salanat tatna gedi. Ve gemi Sulnlar resmince

14.

ene gni cemiyyet idp

mafil urdlar ve eimmeyi ve ut ve dnimendler ve ara

15.

flar1656 r ldlar. Ve elvn n

ve amlar1657 ekdiler. n mafil erkn tamm

16.

old cmie vardlar. Ve Dzme1658 adna ube odlar,

ae kesdrdiler. Andan ora

17.

Dzme1659 her gn yeil kke up y u irete gzeller birle let

ve rata mel

olurd. Ve gice devlet-neye varup yaturd. Meemmed Beg anu-in Suln

1. 2.

Rkned-dn zn anas azliyye atundan diledi. azliyye atun u ar-ile r old, ki drd ay mhlet vireler t cihz all ve iybdan, yle ki Sulnlar 3.zna lydur,

dzeler. Pes anasna ol midr mhlet virdiler ve onyadan up atlu ve yaya 4.firvn erlerle Aehire azm itdiler. Ve ib-i aam Fared-dn ol olanlarnu
5.

murebetine, ki zbde-i mrvvet ve sermye-i ftvvet-idiler, mteveccih oldlar.

B. 397b/13. // T. 253a/2-3. ...anlaru ikak ve mulifetine rev hir old. Ve arulu ve at grkl Trkler atlaslar ve nesencler ve Bulr edkler geydiler. 1653 B. 397b/14. // T. 253a/3-4. Bu cmle yerine Cey her bir pis ve nkese muarrer ldlar. 1654 B. 398a/1. // T. 253a/5. Cimr 1655 B. 398a/4. // T. 253a/7. Cimr 1656 T. 253a/10. ufflar 1657 B. 398a/7. // T. 253a/10. ylanlar 1658 B. 398a/8. // T. 253a/11. Cimr 1659 B. 398a/8. // T. 253a/11. Cimr

1652

711

06.

ikr-i Murebet-i Cimr b Evld- ib ve Nekbet n der-n Mareke1660 n ib-i aam Fared-dn olanlar asan ve seyin -raimehmllhu-

07.

iittiler ki Cimr 8.onyay ald ve Emned-dn Myl ve Bahad-dn-i Muammedi ehdet derecesine iridrdiler 9.ve ehri rat ve yama lup uluya kiiye ve lim ve miye eb ve mub ve urmet itmediler diy.
10.

Pes kendlere taallu erlerini arair u

11.

Ktahiyye nvsinden cem itdiler. Ve Germiyn

Trklerine da elli bi ae ulfe

uladurdlar ve kendlere er ve yolda idindiler. Ve ara-12.-irdan gp aya vardlar. Ve n iitdiler ki Cimr ve Meemmed Beg atlu ve yaya ve o
13.

eryle ehire
14.

gelmiler, aydan tacl-ile yrtdiler ikind vatinde ehre iridiler.

Ve ozaac
15.

kyinde Cimr mubelesine vardlar. avric Altuna kyinde onmlard. itdiler

ki

ib Fared-dn olanlarnu erisi iridi, cmle sila girp atlandlar ve yayalarn

16. 17.

lerine bradlar. Aralarnda u yil old. Meemmed Beg diledi ki y gep ib o-

-lanlaryle murebet la. Trklerden bir kii Meemmed Beg dizginine yapb mni
1.

old. Mehemmed Beg

eryle ol nu kenrnda af ekp muntar old.

2.

n hibol asan anlara

yan vard. Kendn armet ve bahdurlna

marrd, s-y-ile Meemmed Bege amle ld. 3.n u iine girdi, Meemmed Beg da u iinde s-y-ile aa mubil old. kisin arasnda 4.o amle ve muraat vi old. ir ibol asanu at tekerlendi, atdan 5.uya ddi. Trkmenler segirtdiler1661, anu nzenn ban teninden cd ldlar. Ol cmle 6.eriden, ki anu-la bile gelmilerdi ve dyim anu efat ve ifeti syesinde mreffehul-l 7.ve friul-bl rzigr srerlerdi, ol letde h kimesne anu mededine irimedi. Meger 8.vce sarylardan bir nefer dim meded lmaa iridi, an da helk ldlar1662. Ve Germiyn Trkleri ki 9.heme ret-i b mandrler ve h bir zamnda bir malaat riyeti-y-in gerek 10.olm degldr, yz dndrdiler. Ve alan eriler da anlar grp ndlar ve mnhezim olup
11.

aldlar. Ol snundan avric ellerine o ml ve

1660 1661

B. 398a/16 // T. 253a/18. ikr-i Murebet-i Cimr ve Veled-i aramn be-Evld- ib Fared-dn B. 398b/17. // T. 253b/9. Bu kelime yok. 1662 B. 399a/3. // T. 253b/12. itdiler

712

esbb girdi. Merm 12.Saded-dn oca Ynus, ki arair ve Ktahiyye erfnu yazcs ve maltnu
14. 13.

biiydi, ol snundan aup Sivriira ddi. Sivriir al an

dutup Cimr ve Meemmed Bege virdiler. Anlar aa itimlet virdiler ve anla avl ve
15.

arr itdiler ki

yz r bi ae vire, an oy vireler. Andan ora il-ile imete

mlzm ola. 16.Ol da ol avl ve arra r olup adamlarn ol mal getrmege gnderdi. Ol iki addr
17.

Cimr ve Meemmed Beg ol avl ve arrdan dndiler vce Ynus ehd

1.

ldlar. Ve murat

niyyetine araira mteveccih oldlar. Bir mddet

egirtdiler almayup ciz aldlar ve zerinden 2.alb onyaya azm itdiler. Ve eyle v bradlar ki Cimri Mool ersi adna Erzenir-Rma 3.mteveccih olsardur diy. n gp gitdiler, varb Filbd ovasnda ondlar. Ve Cimri ve Meemmed 4.Beg gndz ehirde olurlar-d, amn up Filbd ovasna orduya varurlard.
5. 6. 7.

Ngh bu let ensnda aber iridi ki Suln yed-dn Keyusrev ve ib

Fared-dn l pdih-zde-i cihn Aba an ol run an imetinde olu erlerle geliyorurlar diy. Zeyb1663 gibi rba ddiler, amm aberi gizlediler. Ve her ne ki

onya 8.ve Aehir ve alan nev urnndan ellerine girmidi, bir yire cem idp atr ve
9.

develere ykledp Filbda gnderdiler. Ve kendler da ml ardnca ehirden dlar. Eger onya al Suln ve an ol geldgin iitmi olalard, avricden bir nefer ehirden up urtulmazd. n ehirden srayup dlar, ol gice irteye degin
1664 12.

10. 11.

gitdiler.

aba oruna, ki onyadan

13. 14. 15. 16. 17.

iki menzil yoldur, iridiler. Ve ib da Pdihzde-i

cihn run an imetinde ayariyyeye irip ondlar. Ve csuslar aber getrdiler ki avric onyadan up gitdiler diy. Ve Mool ersi anlaru ardnca lr itdiler. ayla ve Cndr adlu kiilere, ki avric anlara Aehr ve Ab- germ sbaln virmilerdi, iridiler. olu ayl ve aim ve avrat ve olanlar-ile buldlar. Kendlerin atl idp avratlarn ve olanlarn esr itdiler ve alb run an atna vardlar. avric n
1.

malm ldlar ki Mool ersi da yan irimidir, dnp gir onyaya geldiler.

onya 2.al da Suln ve anu ayariyyeye geldgin muaa bildiler, apularu

1663 1664

B. 399b/3. Zeybe / T. 254a/3. zanba B. 399b/8. // T. 254a/7. ...atlya...

713

kprlerin arb 3.itdiler ve apular ierden urdlar. Hemn Amedek apus au odlar ve burc ve bedenleri, ki By-yi 4.Noyan ydurmd, meremmet itdiler. Mancnlar ve irdeler dikdiler ve murat ve mdfaat-in 5.r durdlar. n Cimri ve Meemmed Beg aramn, run an ve Sulnu geldgin muaa 6.bildiler gir ve av yarn idp olu eryle onya zerine geldiler. Ve ehre dam gnderdiler 7.ki ehr apularn asunlar, er gire at bzr ide diy. Melikul-ulema, sulnul-fual
8.

uccetl-slmi vel-mslimn, Ebul-mlk-i

9.

ves-seln, iyl-ut Mevln Sirced-dn

el-Rm -rametullh-, ki ulem-i

10.

evyil ve ukem-i efldan, mafil-i cihn ve buvd-i rzirda

mttefaun aleyh ve

mrun ileyh olup cmle-i fnn ulmda sm ulin ve man ve fh ve ilfda bilf
11.

acbe-i rzigr ve ndire-i ar-d, anu tenf ve telfatndan il yevmin h

alebe-i ulm 12.ve ekbir ve efl ve ehl-i istidd mstefd olurlard, ehr alna buyurd ki ol bler up
14. 13.

define mel olalar. Ve ol bb fetv virdi ve kendzi da br zerine

anlara o atd. n bu aber idv-i aam destr- muaam ib semine iridi,

15.

pdih-

ry- zemn lan1665 Aba an imetine adamlar gnderp Mevln

16.

Sirced-dnden

kirlik yazd. andan Mevlna Sirced-dne fir ilat-ile Rmu

17.

askerligi kmi geldi.

Ve n onyanu ayn li ol cmle zerine mhede

1.

ldlar, avric-ile cenk ve tl

itmekde h tar itmediler.

avric adu advetden nevmd olup bltalar-ile onyanu 2.balarn ve aalarn kesdiler ve balar iinde ki uslar ve kkler mkellef neler ve 3.terferrc-ghlara d urdlar. Ve mmkin oldu midr fesd u arbl ldlar. n muarat ve ul-i
4.

malbdan ciz oldlar, dnp gir Ermenistn vilyetine mteveccih oldlar. Tammet

a ve nihyet-i 5.aiyye fm bad mevinde ar olna, -inallhu -tel--1666.

1665 1666

B. 400a/12. // T. 254b/1. ...- cihn T. 254b/7. Bu kelime yok.

714

06.

ikr-i Sebeb-i Terif-i Memlik-i Rm bi-udm-i Hmyn- idv-i Muaam Destr- Mkerrem 07.Sulnul-Vzer-i fil-lem ib emse1667d-dn nn Ulu utlu -

Rametullhn rm- 8.cmert- fiten ve rb- skert- muin Rm memlikinde fetert ve avric hcmndan tevtirle 9.gnden gne ziyde olrd. Ve bu ilm skinlerin l ki heme ve refhiyyet ve rat dilberler zlfi mnendi pern
10. 11.

iinde o l geerlerdi. B-diller ii gibi n-smn ve

almlard. Ve vilyet raiyyetlerin afleri avric ve

12.

aleme keydi errinden vaanlarndan vre

olmlard. Ve her mtemerrid ve arm ve

13.

mfsid gda ve ormanda bir ke itiyr idp inerler,

il ve vilyet arb lurlard. Ve

ulm-ile kylere ml alb av ve afe ikence virrlerdi. 14.n ehr, ekinci ve meskn li b-relide adden gep ba sge iridi. Nr
15.

far- rrdan taarru ve

16.

tea birle a -celle ve al- derghna el gtrp du ldlar. Dular

a -tel-

aretinden icbete marn old, mnhler bu memleket avlini lan Abaa aretine
17.

ar itdiler. idv-i muaama aafuz-zamn efalul-eyym ib divn raiyyet itimleti ve

vilyet

1.

imreti ve memlik ab ve mufaat- umr ve dmanlar ar-y-in

Rma gnderdiler. n leker-i 2.cirr Tatar birle gelp Rma iridi, Lrende yolndan aramn ve Cimr ric adna azmet 3.muammam ldlar1668. Lrendeden Marib deizi kenrna degin Ermenistn vilyetlerini ret ve trc 4.ldlar. Ve Etrk Ermenkden o adam rp firvn esr destgr ldlar. Ve ol seferde Tatar 5.ersi olu ml ve mev ve merkib l ldlar. n irip a ve derbendleri 6.ar dutd, anmet-i b-nihyet birle mrcaat ldlar. Ve Kehverge Aa ve ib dvn- aam 7.lamaa azovaya azm itdiler ve Suln yed-dn Keysrev ve ib Fared-dn onya arafna
8.

mteveccih oldlar. Ve aramnolanlar mutele ve mnzaas1669 tertbine mel

oldlar.

1667 1668

B. 400b/5. // T. 254b/8/10. ...d-Dny ved-Devleti eazzellh tel B. 401a/1. aramn ve Cimr rici adna azmet muammam ldlar. cmlesi yok. 1669 B. 401a/7. // T. 255a/2. ...yara

715

n cemiyyet

9.

esbb adm er ve ciror ve onya ehrin yigitleri ve

yayalarndan cem oldlar. Ve bir blk 10.Mool ersiyle, ki Kehverge Aa ve ib-i dvn Suln yed-dn ve ib Fared-dn
11.

imetinde omlard, ol mezl am itmege

12.

azm itdiler. n Mut ovasna iridiler, elli

nefer Mool ve elli nefer msilmn rd

arvula gitmilerdi. Ve Cimri ve Meemmed Beg n Kehverke 13.ve ib dvnu dnp geldkleri vn iitdiler, ol gizlendkleri yirden up
14.

hir oldlar. Ve ol yrelerde dil

alma-in yrrlerdi. n Meemmed Beg Suln ve ib 15.leker-ile yan iridrdklerin bildi, Cimryi il iinde arpa gnderdi. Ve kendsi iki
16.

arda ve ammus ol ve
17.

avmlerinden bir a nefer-ile, ki anlaru ecatce bahdurllarna ald, ki aber tain bilp gir Cimr ktna vara.
1.

inanurd, ol arada

Meemmed Beg er karasn grmek-in bir yce yire d ve Mool

ersinden bir blk aravul 2.grdi. S-y-ile zerlerine depdi. Mool n grdiler ki derbend ardur, aaa 3.indiler ve anlaru zerine tr brn ldlar. Meemmed Bege o iridi ve yld. arda, zerine 4.segirtdi, t an gtre. Aa da o dound. Bir ardalar ve ard ol da segirtdiler, 5.anlara da o dond. Cmle depeleri zere yldlar. n alan erler ve ardalar 6.ol li mhede ldlar1670, mnhezim olup adlar ve balarn urtarma am anmet 7.bildiler. Ve Mool ve Msilmn ersi ol denler linden aberdr degldiler, segirdim itdiler, 8.anlaru yar ve sillarn alalar. Ve ol dmanlardan birisin gtrdiler ve grdiler ki
9.

aramnolnu ulus Meemmed Begmi ve ikisi

10.

ardeleri ve drdncisi ammus ol,

fera ve dn oldlar ve balarn bedenlerinden

cd ldlar. Ve fil-l isticl-i tamm birle 11.Suln ve ib imetine gnderdiler. kind vatiydi ki ol peldler ban iletmilerdi. n alya ol let
13. 12.

salanat ser-perdesine getrp ib atna

malm old, taaccp itdiler ki aceb-idi ki tzcek1671

14.

Cimrn devleti uy munaf old.

rtesi araman olanlar ve ammzdelerin Ermenistn vilyetin ehirlerinde, ki anlaru

balarn yudlar ve saallarn aradlar ve

15.

arasyla Sulna olmlard, 16.gezdrdiler. T anlara vcd- Meemmed Begi bedrek-i

1670 1671

T. 255a/15. grdi B. 401b/13. // T. 255a/21. ...snl-la

716

madm oldu malum old. Andan ora deiz kenrna1672 pdlar ve avricden ve esbb birle dnp onyaya azmet itdiler.
2.

17.

Suln ve ib olu cemiyyet ve eryle

1.

her kimi ki buldlarsa helk itdiler ve emvl

Ve Mool ersi Nigide yolndan azovaya lamaa vardlar. Ve Suln ve ib

onyaya geldiler. 3.Ve idv-i muaam ve ib dvn- aam ne adar ki azova lasnda dururd, erf eknf- 4.memlike istimlet nmeler ve astamoniya ve Smere ve Snb ve u nevsine ilat ve emvl 5.irsl ld. Ve devlet-i hirin cmle mtemerrid ve muliflerini ubdiyyet ve muvaat dyiresine 6.ekdi, t amu imetine msbaat ve msraat gsterdiler. Ve kmi ve fermnna mu ve mnd 7.oldlar. Ve yei bidat ve ideleri ki din gelen Mool begleri ve vezrler bnyd itmilerdi, 8.giderdi. Ve her kiiye uvveti ve line gre bir ml muayyen itdi ki ylda vire, alan ziyde 9.teklft zerlerinden gtrdi. Da h bir ferde ol muayyen olan mldan ayri
10.

kimesneden g-ile nesne

11.

almaya. aly va ve erf ol nn birle mutelif meliblerden gndz devlet-i hire dusna d-ile mel oldlar.
12.

urtldlar, gce ve

ikr-i Muvedet-i Madm- Cihniyn ib-i dvn- Aam be-Bendeg-i lan- Ry- Zemn ve met-i udvend-zde-i 13.Cihn erefed-dn vce1673 Harun der-Memlik-i Rm1674
14.

n idv-i muaam destr- mkerrem emsed-dn ib-dvn Rm

memlikin mhimmtn 15.dzdi ve vchtun azna ve ona muali olup nn zerine her ciheti ab ld. 16.Ve her rane ve alel, ki v olmd, mesdd ld. Ve Engrye ve ol erfda Trk begleri
17.

ve liyfire ve ons ve Ladi Trkleri ve sil-nn Smere ve

1.

Snb ve Smsn ve Bafra Trkleri

mecmn mu ve mnd eyledi. Ve deftir u

evr usbnt ve vch- bey-y mazen-i mire, ki 2.ib emsed-dn ury dn almd ve da ol Mlike anu orta
3.

bzirgnlaru rasul-ml ve murbaadan

B. 402a/1. // T. 255b/2. ...degin B. 402a/14. Cihn erefed-dn vce yerine ib-dvn 1674 B. 402a/13. ...vurdu-y Pdih- Muaam / T nshasnda lan, der Memlik-i Rm kelimeleri yok, T. 255b/12-14.
1673

1672

717

Sulnu nevvb ve vzers zerine mteveccih olmd, 4.yle ki eger mddet-i medd ol mlu mulebesi zerine mhlet olunayd, Sulnu vezirleri 5.anu edsnda ciz ve ayrn olalard. Ve memleket o arb olup mari-i mhlikde 6.vi olurd. ib emsed-dn nan al ve kifyeti birle i itdi ki hem l 7.aznesin mal non olmaya ve hem Selu nednnu anda inyet ve efat dir 8.olmayup nmslar riyet olna. Erzincn ve aa taallu yerleri ve alalar tevbii-y-ile an-in 9.mbyaa-yi er birle atun ald. Ol zamndan ber Erzincn ve Erzenir-rm ve Kem ve Aehir 10.ve arair, Erzincn- Acem ilmlerine ifet olund. Ol sebeb-ile Selu nednna ol
11.

burclaru sileti taammlinden tamm iffet l old. n kffe-i mhimmt ve syir ay

12.

ve ctdan fer myesser old, Suln

yeddn Keyusrev ve ib Fared-dni

13.

Cimr-yi ric murebetine ve ol fitnen

ulesi ifsna, ki maallinde mufaal muarrer olsardur, 14.viribidi. Ve kendzi mbreklikile lan imetinde mteveccih old ve marsa-i Toatdan
15.

oyluir yolndan yola

girp ol ib-i dvn oca Hrn Kehverke Aa ile 16.Rm memleketinde ana taallu ml ab-y-in od. Ol da mbireti mddetine ar- kifyet ve bay-y klliyt ve czviyyt melii itmmna iridrdi, -ves-selm-.
1. 17.

nebhat birle

ikr-i Murebet1675-i Suln- Am yed-dn Keysrev Bin l-Arslan -

Rametullh-1676 b Cimr-yi ric

02.

n b-i dvn- aam lan imetine mteveccih old ve melikis-sur,

Ebul-memid u cell 3.l-ai ved-dn Mamd bin Emr c, ki nyib-i salanat ve kim ve -yi dvn memleketdi, Rm 4.memlikin melii tedbrini lan aretine ar itmek-in kendzine muib idinp 5.bilesine iletdi. Ve Suln- aam yed-dn Keyusrevi ve ib Fared-dni azova 6.nevsinden Engriye arafna viribidi. Ve erler cem itmek-in her arafa mektblarla d gnderdiler.

1675 1676

T. 256a/9. Muveret-i B. 403a/4. Ramatullh kelimeleri yok. / T nshasnda ise bu iki kelime ile birlikte son kelime de yok. T. 256a/9.

718

07.

smed-dn veled Al r Germiyn ve merm Pervnen bir a nefer nker

ve ullar, ki Tuu Aa 8.ve Tedvun Noyan marekesinden ab ulardan yrrlerdi, -

lebbeyk ve sadeyk- diyp saltanat 9.areti imetine iridiler. Ve destbs- eref-ile

merref oldlar. Bir a gnden ora, ki Sulnu 10.erleri dirilip svr oalup cemiyyet tamm l old, bir a gnden ora ki Sulnu
11.

avlsindedr, azm itdiler. n

12.

menzil ol mamdan iler vardlar ve Yidi pu adlu yere iridiler,

csslar aber

getrdiler ki Cimri-yi ric bar banda cem itdgi Trk ve Arap eryle onmdur,
13.

amm ol sebeb-ile ki Germiyn ersi evleri oul ve zlar mealii-in destr dileyp
14.

almlar,

anlaru gelmesine muntardur. Ve hem mneccimler aa eyitmiler ki bir

haftaya degin linde nuset 15.vardur, andan ora sadete irip diy yrimez. didiler. Egeri Sulna her diyrdan er
16.

cem olm-d ve hir kendleri salanat

17.

devletine hevdr gsterrlerdi, amm ab-

firset ve kifyet delyil-i al ve evhid-i

1.

nal birle anlaru meyli Cimri-yi ric arafna oldun

bilrlerdi ki balar

muliler ve hevdrlar arasnda1677 y gibi ki mukem 2.olma-in bzi iki yivl dikerlerdi. Ve olaru bir arda Cimri-y-ile ve bir arda Suln-ile 3.yrrlerdi. Bu cmley-ile Suln ve ib tevekkl a -tel-nu avni ve falna ldlar,
4.

-ve me n-

naru ill min indillhi-1678 yetin oyup er-y-ile Mlfdn arafna srdiler ve Saarya
ynu 5.kprsin gediler. ern muaddemleri ve server begleri, ki iler ve aravula varmlard, 6.Cimri aravullarndan drt nefer kii dutup Beglerbegi orumy atna getrdiler. 7.Anlar dihlzine gnderdi, ki kisru vcdlarn arb ve hel idp lem-i ademe 8.gnderdiler. Ve erler her kimse bir arafa onmu-d ve memleket ve vilyet Trklerine rd 9.emr iret olunmd, erfdan yollar ve aaca yirleri balamlard. Ve her boy 10.blk blk olup birer yiri beklerlerdi, t eger bir mar salanat ilfnca hir olursa 11.u olup uarlar ise da umaa mecl virmeyeler. Ngh penenbe gni sitte ve
12.

sebn ve sitte mie ylnu Muarrem aynu on

yedinci gninde beyne-aleyn vatinde er arasna 13.v ddi ki avric erleri hir

1677 1678

B. 403b/6. // T. 256b/2. ...std-... P. 409b/4. Ayet yok.

719

old diy. Salanat brighndan1679 avulara 14.fermn iridi, ordu iinde begler adrlarna varup adlu adyla atlanu diy
15.

ardlar. Mecm salanat areti kmi mcebince cebe

16.

geyp msella olup atlandlar ve meymene

ve meysere ve alb ve cen rst ldlar. Ve

17.

albi i grmi erenler ve adlu bahdurlar-ile stvr devlet revn oldlar. n iki er bir birine iridiler ol
1.

ldlar. Ve hem-inn- sadet ve

avda avric am amle gsterdiler.

yle oru old ki salanat devletin 2.mulileri murd- ilfnca em-i zam vi ola ki ngh a zerinden Melikl-mer ve 3.l-ekbir Azzed-dn Mehmed bin Sleyman Tury ve Seyyidul-mer vel-ekbir atenol Bedred-dn 4.brhm ve sba lmeddn ayer erleriyle r-i urrn ve bebr-i dumn gibi avric zerine 5.amle ldlar. Ve a-y ngehn gibi zerlerine dklp grz-i sinn- tebr birle ol 6.nbekrlar akisr ldlar. Ve mtevtir amleler birle anlaru cemiyyeti mteferri ve mtemezzi lup 7.yaz ve dere iinde an arlarn revn eylediler. n Suln ve ib anlara iridiler, 8.Ol dulil cn sipr ve hevdr begler u dilrler arslan mnendi, ki ikrdan 9.fri olm ola, avric rmlard. lmed-dn ayer Suln Alad-dn etrini, ki
10.

onyada

Sulnlar knbed-nesinden arup teyemmn ve teberrk-in almd, Cimrin

11. 12. 13.

etridr elinden ald ve salanat aretine getrdi. krm ve inm ve isn- b-gern buld. Andan onra aru Alay, ki Cimri ricsinn ba ve serveriydi ve ib olanlarn ayda ol helk itmidi, dutup1680 Suln ve ib imetine getrdiler.
14.

Yz

bi ae an bah virmege r old ki an ldrmeyeler. Suln aa iltif 15.itmeyp buyurd, ban kesdiler. Ve getrenlere ml ve nimet verdi. Ve da kim ki 16.dest ber ve erlik gsterp bir ba getrrdi, altun ae ve at ve on virirdi. Eger gce olmayayd, avricden bir ead urtlmazd. Cimr1681 ol gice Germiyanlu
1. 17.

araul yamur ve ar

Al r ol smed-dn nkerleri Trkler

iline girdi. Anlar an zl edginden bildiler ki 2.Sulnlar deti zl edk geymegedr. Ve

1679 1680

B. 404a/1. // T. 256b/12. v ddi ki ... ...brighndan kelimeleri aras yok. B. 404b/1. // T. 257a/3. ...albde 1681 B. 404b/6. // T. 257a/7. Bu kelime yok.

720

anu lini gir ve alan yrenlerinden salayup 3.ve balayup ol siyh kilm zerine kilm rtdiler ve irteye degin nevbetilen evresinde yatb 4.balar uyanu oturup beklediler. rtesi ulu vatinde n mareke-i mbrekden 5.nehat buyurd ve gl murd ve ul-i mad birle revn old, Ol Dzmeyi dutanlar 6.iridiler ve li ar itdiler. Suln ve hib Emr-i meclis Cemled-dn Eb Bekr da bir a nefer 7.nm kiilerle Cimriyi getrmege gnderdi. n n Suln ve ib atna1682 getrdiler,
8.

no kelimt ve mevve

heeynt sylerdi. Celldlar siyset yirine iletdiler, diriyken derisin yzdiler 9.ve alan avrice ibret olma-in derisine ot oldurup Rm ehirlerini gezdrdiler. n ol
10.

ulu

fetiden o dumnl Suln mulilerin ve ullarnu avrna yol buld, iki 11.gnden ora ki Suln Barbandan1683 gdi, Burulu nevsinden atalovasna ond.
12. 13. 14. 15.

y B ki Snba varmd irip aber getrdi ki Cniyet ve Tarabozon

Fsilys adralar ve o er ve yara-la Snb adna gelmidi, ol araflar bekleyen epn Begleri epn Trklerin diy srp vardlar. Su iine sav idp canna ve evine od urdlar. Ve bd dest ve kisr idp mahr ve marm ldlar. ay Baya ol beret16.

in

ey timar virdiler ve nvzi ve mkremet bulup mrcaat ld. Ve Suln ol

mamdan areket 17.buyurd ve Burulu ovasna ond. Ladi ve onas emrleri ve Sulnu ol arafda hevdr ve
1.

mulileri

Germiynlu li Begden ikyetler ldlar ki Fndudr urc itdgi fetretde Selu

2.

nedn hevdarlndan ba ekp temerrd ve iyn gsterdi ve olup eyle tev 3.ve

zamet iderdi1684. Pes an Suln ve derghna r itdiler ve anlaru-la berber ldlar. n

4. 5.

kend crm ve gnhna irr ld, an duts idp araira gnderdiler. Anda ol orudan helk old. Andan ora Suln bir mddet arair ve Ktiyye ve andulu ve

Chd1685 6.ve eylu ve ayri nvde fitne skin olma-in yrrdi. Ve u arafnda Trkleri, ki olup 7.stanbl Fsilysna tallu Sulna arc virr, Rmleri ururlard,
B. 404b/13. // T. 257a/13. imetine Pnarba, bk. bn Bb, el-Evmirl-Alaiyye fil-umril-Alaiyye (Selunme), haz. Mrsel ztrk, II, s. 236. 1684 B. 405a/10. // T. 257b/1. ...diy 1685 uhut, bk. bn Bb, el-Evmirl-Alaiyye fil-umril-Alaiyye (Selunme), haz. Mrsel ztrk, II, s. 239.
1683 1682

721

mu ve mnd ld. 8.T Sulnine degin geldi. Ol arafda ay boynu begi merm Erurul Beg 9.Suln imetine varup selamlad ve pkeler iletdi ve ol Oman Beg bir oln
11. 10.

Suln ysedne imet itmege virdi. ora Suln yed-dn aa Kta

nvsinde Yniyek ilini timr virdi. Ve anu neslinden all Beg ve Bayat Beg ve
12.

Amed Beg

merm Byezd udvendigr -be erh- Malayaya vardu yl atna

13.

geldiler ve avm ve able

oldularn ar itdiler. Byezid udvendigr anlara o direm

ve dnr ve ilatler ve atlar 14.virp yirlerine gnderdi. Al-a: n Suln yed-dn u alna istimlet virp
15.

Drul-mlk onyaya
16.

mrcaat ld, n bir a gn anu zerine gedi, melikul-mer vel-ekbir

celled-

devleti ved-dn ib-i dvn1686 imetinden muazzez ve mkerrem Sulnu mad ve

17.

melibi uli birle mrcaat ld. Ve Sulna ve hib-i aam Faril-milleti ved-dn
1.

Alye ilat-i

nevrzi getrdi. Da Rm memlikin istfsn Emr c ol

Celled-dn Mamda 2.tefv itmiler, ki ikisi mreket-ile ol ie mbir olalar ve uf ve zr-destler ilerini 3.inet ve kifyet birle oaralar, ol mcebince ittif-la mbiret ldlar. Memleketde revna 4.ve abdnl hir old. n bir a gn1687 da bu l zerine gedi, itmm- mhimmt ve mali 5.ciheti-in, ki sn old, melikul-mer vel-ekbir Muammed uryyi an imetine revn itdiler. 6.n an imetine irip maall-i abl buld, inyet ve ifete ma old. Ve Mune
7.

d-dn Pervne manbn aa

muarrer buyurd. Ve mltemist mcebince km ve yarl nfi old. Ve 8.Niybet ve Vizret ib-i aam Fared-dn Alye ve stf adr- Bzrgvr Emr c ol
9.

Celled-dn Mamda, Beglerbeglik Melikl-mer vel-ekbir Muammed1688 zzed-

dn uryye mfevva 10.ve muarrer old, -ves-selm-.

1686 1687

B. 405b/8. // T. 257b/14. ...an B. 405b/13. // T. 257b/18. zamn 1688 B. 406a/2. Bu kelime yok.

722

11.

ikr-i Gozeten-i Melik zzed-dn Keykvus ez-Dery-y azar be-Kiver-i Rm1689 deruhr- Sene-i Tisa ve Sebne ve Sitte Mie
12.

n pdih- mafr Suln- mekr zzed-dn Keykvus -anrallhu

burhnehu- ab- le 13.ve siyet ve kifr-i nimet leleri abi sebebi birle memleket ve
pdihln brup stanbulda
14.

Fsilys Bilavloos1690 atna geldi. Ve bir mddet

15.

stbulda imet ld. Eyym cefsna

ve liymu b veflna abr iderdi. Ve hezr

16.

erbet-i no gvr s-yi rzigr- cefkr

elinden n lurd. n teallb-i edvr ve

17.

tebeddl-i evr birle Rm ilinden ba arsna avi-i rzira mebirat ld ve far- azn

ddi. On sekiz yl mddeti anda

1.

ve pdihl hicrnndan erf

tna mhlik maralar ve astallar ri old. Ve o gibi 2.oru meti ol imet mddetini yay gibi mnan old. n am nihyetine ve saami yete 3.iridi ve dirliginden nevmd old ve fendrndan be fesna rlet idecegin 4.mua bildi ve oullarn, ki her biri anf- elf- hne ve fnn- edb-i melikne 5.birle yegne ve nine olmlard, atna oud. Ve buyurd cmle nkerler ve adem ve av ve aem, ki 6.urbetde anu ve olanlar imetine bilediler, bular outd. Cmlesi urna r oldlar
7.

ve salanat

imetinde her biri mertebeleri midrnca oturdlar ve ayan durdlar. Andan 8.ora ulu ol yed-dn Ebl-Fet Suln Mesda, ki vel-i ahd-i salanat ve alfe-i 9.memleket-idi, baup eyitdi: y nr- adi-i pdih ve nr- adi-i elf- ilh! Ve iy urretu
10.

l-uyn-
11.

tcidr ve iy uvvet-i ahr-i kmkr! Bilgil ve agh oll ki n1691 atam merm

Suln

yed-dn Keyusrev bin Keyubd -anrallhu burhnehu- m-melekl-mevt avtn iitdi,

12.

-ve lel-iret ayrn leke minel-l- nids ve anu cn ulana iridi ve tat
13.

kend vucd1692 a-gzrlda memleket

1689 1690

ratndan l lurd, begler ve erkn- devleti ki her biri vefdrl ve

14.

yegne-i lem ve ib-i ilm lem olmlard, beni salanat serrine ve

15.

tatna gerdiler. Ve sn-i terbiyet ve ymn-i efatleri birle ifliyyet

B. 406a/4. // T. 258a/1. ...Ammarahllh tal B. 406a/7. // T. 258a/5. Baluloos 1691 B. 406b/5. // T. 258a/17. Bu kelime yok. 1692 T. Bu kelime yok.

723

menzilinden bl addine

16.

iridm ve inyd mamndan km ve hkmet maalline

17.

iridm1693, mdm ki memleket dil-il beglerden ve

mali nayiini ab- kifyet ve diynet ve

1.

i grmi yirlerden iidrdm, memleket mamr ve

raiyyet mesrr ve pdihl revna 2.kudrtdan l-y-idi. n bir a adm ilerrek atdum ve elimi kend murdm-in 3.adum ve ulmet a nr-i rindan belrdi ve anber-i kfr zerine liye sy 4.old. n nevastl line irip kmurn oldum, adm begler ve ulularu ader ve 5.urmetlerin bilmedm. Ve i grmemi tze yigitleri kendzme muarreb lup ulu begliklere 6.ve mertebelere iridrdm. Ve eski nedn slarn ve adm begleri ve sipileri mazl 7.itdm. Ve huzl deresinde oturup rzigr y ldum, t ol n-avb endeler netyicinden 8.bunu gibi krbet-i urbete mstaa oldum. Bu cmle sergerdnl ve pernl mhede ldum. imdi 9.n kend lm afesine mlaa luram, ol let adrini fevt olm grdm.
10.

Ve gzlermden ek-i n-b dkerem. Zinhr ve hezr zinhr bu szlerden

11.

itibr- tamm

all! Ve eger pdih olaym dirse, al dnn ve lem kiileri, ki

mrinde 12.atas nnda d-nn grmemidr ve bir etmek-in bi kerret yzi uyn opraa dkmidr, 13.atua getrme. Ve ol yife birle ki masaral pe ve anat idineler ve dn ve hner 14.lesinden b-zver olalar ve kendlere bir ae a olma-n sen mlk ml ve ch
15.

ve efl ve ayle bi ziyn olma rev greler. Ve kendlerini hir mutemed

16.

ve emn

gstereler ve bnnda kend kselerini ekem dery mnendi nud ve cevhir

zevhir 17.birle olduralar ve aznei urfu tama gibi bo gtreler ve ol sebeb birle bu ulu nednu
1.

nms sin ve azzlik orla ve dli ama mbeddel ola. Bunu gibi

kiileri tuda 2.muarreb lma! Ve himmetin arndalaru-la muvfaat lmaa ve anlaru avl-i efatine marf 3.ll! Ve her nev-ile ki mmkin ola deiz geip Anadoliyaya ve memlik-i mevriye vr, kend 4.cnu bu yifen kzib ve bl 1694 ve vadelerinden, ki far- arretden anlara 5.iltic itmiz, idm sefnesi birle kendzi sil-i necta iridr. Ve
1693 1694

B. 406b/11. uladm // T. 258a/22. P. 413a/4. y

724

al ve iffeti 6.kendzie ir u dir ll. Ve feryi ve nevfil namzlara am say ll. Ve giceler uyanu 7.olup tarru-ile at ve ibdet lma mcib-i nl mulib bilgil. Ve niyyet-i d birle 8.ne lan- aam Pdih- ry-i zemn Abaa an imetine mteveccih ol. Ve ol yce 9.derghu mlzimetine kendzi ma ve mahf lup ub- d gibi iri ve aru sekentuda il
11. 10.

mum gibi gice irteye degin ayan ur, t ki sen arekt ve

ve hevdrl rn mhede lalar. Ola ki ata v dedeler

memlikinden saa bir nab 12.l ola ve Rm tatndan marm almayasn. Ve bir vaiyyetm da saa oldur ki memlik-i mevriye rc myesser ola, pdihlar knbed-nesinde defn idesin. iidesin, t devlet kelbini kmurnl
15. 13. 14.

n bedenm rdan l ola ve saa da

sgmi ol memlekete iledesin. Selu

Gerekdr ki bu szleri rabet ve d birle

16.

emeninde sersebz ola ve atal an

17.

unutmayasn ki sadet-i ebed ve ibl-i sermed

saa arn-i eyym ve ref-i mad ve

1.

mrm ola. didi. n bu vaiyyetleri olna ld ve r

olanlara iitdrdi ve bu

drer-i urer ve lel-i mtell birle r- mesmin idf ml--ml 2.old. Ve bu bir a beyti mlzmlar ol vatin ki alayup aart- ibrt 3.gzlerinden revn olup eydrdi, yzdlar ki tercmesi budur: Beyt1695:
04.

Gerdi-i gerdn elinden iy mslimanlar nefr

Kim cef-y ardan rusrum olmdur bezr

05.

Nr- cnumdan ud itdi semvta erer

Ah- serdimden cihn dutd bd- zemherr

06.

n ekem h cigerden dd-ile olup felek

Tre lur ar-i f n dd- sar

07.

Ol gmndan kim vef-y rzigra lmam

addumi ld kemn ur-y-iken mnend-i tr

08.

Cev-i abri ki cnda balamdum orudan

dit o inde old teng mili arr

1695

P. 413b/3. Bu kelime yok.

725

09.

Dyim urbetde-y-idm derd-mend mstemend

Milk-ile lup vid vre mehcr- serr

10.

ibet virdi zamna girye vzr iva

Baa batum ramna pr namelerle bim zr

11.

Bir nice bed ad elinde ardem old hel

B-mucr u b-nar u b-mun u b-ahr

12.

imdi derdm cnda ald bilmezem dermn vel

Ve ilh ve ayrnam Allhum sen oll destr

13.

Bu malt iinde vid- zindign ve eyym- cvn ve kmurn lup nzenn

14.

cnn teslm

ld. Ve Rvn-la mvniset lmaa drul-uld-i cinna gldi, -fe15. 16.

rametullhi rameten-1696 . Ve n erkn-

ys dutup az ve bk v mtem ve ven

devlet ve avn- aret ve nkerler ve ullar

eryiin yirine yitrdiler ve fri oldlar. Anu

17.

vaiyyeti mcebince ol ahzde-i mkerrem ysed-dny-

-ved-dn iftir- l-i

1.

Selu Ebl-Fet Suln Mesd li sad u ater ferr ve fl-i meymn

ve

sat-i hmyn birle atas yirine bedr-i tbn ve fitb- ran bigi salanat tatna gerdiler. 2.Ve Ouz tresince inde kez ykindiler ve direm ve dinr- b-mr getrp u adlar. 3.a -tel- izz u al aa bir sn ceml ve luf ve ifl virmidi ki u m anu cemli 4.ve kemline ve lufna ayrn olup eydrlerdi ki -Sbne men alea

min alli-avlet 5.ve ami1697l-amiyyeti ve hve cesedn ill inneh esedun ve hve insnn ill inneh Sulnn ve hve melikn ill inneh melikn ve n ve mmn-. 6.il-
tamm birle akmna inyd gsterdiler ve mn ve ahd peymn tze ldlar. Ve bir mddet 7.da rum ve Sad nvsinde Brke an atnda as ve lal birle rzigr gerrlerdi. 8.Brke an anlar adm yir yurdlarna gndermek mdiyle eglerdi. Bir vatin biz deizden geerz 9.giderz, diy elbete destr dilediler. Ve bile varan ger il oyunlu ve avrlularn merm r
10.

altu Brke an kmiyle grp

B. 408a/11. ...vsiaten 1697 P. 414a/5. cam-i

1696

726

urudan gir yurdlarna Dobruca iline getrdi.

11.

Bunlaru ikyeti da mevnda mer

12.

ve mufaal tarr olna. Bu enda, ki Suln Mesd da

deizden gememidi, ng
13.

ortanc ard Rkned-dn Geymer aradan belrsz old. Ve

deizden gedi, drt yaa

adamlar gnderdiler ve istediler bulmadlar. Bir a gnden ora an 14.bir kii asamonya nevsinde grmiler diy aber virdi. asamon kimine aber gnderdiler, asmon
15. 16.

nyibleri drt yaa atlular gnderp istediler, Amasiyya uddna buldlar ki belsz rete girp u arafna mteveccih olm-d, gir dndrdiler. asamonya iledp alya

ardlar ve imeti 17.eryiini, yle ki ehzdelere ly ola, yirine getrdiler. Bir a gnden ora Suln Mesd
1.

da enr u avn ve avl u adem ve

aemi birle gemilere girdi. a -tel-ya tevekkl lup deizi 2.gedi. n Snb siline d, ardn asamonya alasndan imetine gnderdiler. n 3.arda Giymer atna geldi, her yifden aemin svd ziyde old. Her arafda begler 4.ve blk balar imetine mteveccih oldlar ve Suln anu iyn ve mulifetine tar lurlard.
5. 6.

Suln n il ve kmil ve ired ve kifyet birle rsteydi, ol chelnu ve yim ibetl endelerine iltift lmad. Ve asamoniya Begi Muaffered-dn Yavla Arslan kend

mlzemet 7.ve urbetine ma ld. Ve an ablinden Rmda Moollaru begi ve aas Noyan- aam Semr ve Bahdur 8.atna mteveccih oldlar. n iridiler, va ve erf Mool ve msliman Sulnu zb sm ve cemline 9.mef ve meftn oldlar. Ve dkeli Sulnu arekt ve sekent ve kelimtn begendiler. Ve her biri mknet
10.

ve istihr

midr ul ve aly ve kselerle altun ve ae ve at ve atr ve deve imet ve pke

11.

virdiler. Ve ulu mkellef onulular eylediler. Ve mz ve mrn ve arblar iildi ve

Trk ve Tatar 12.begleri Ouz resmince Suln inde kez ykndiler. n iyfet ve tenumdan fri
13.

oldlar, Mool begleri Muaffered-dn Yavla

Suln imetince lan- aam Abaa ana gnderdiler. 14.Egeri ovu hcm itmidi ve zll ular zemherr iddetinden onm-d, ey yar idp
15.

yola girdiler. n an
16.

imetine iridiler, yurm ve ikrm ol add-ile, ki mtevai degldi,

anu

handa ura geldi ve env- itin ve fnn- isn birle ma ve maf old.
17.

Amed ehrini, ki muamt- bild- lemdendr ve artepert ve emigezek ve Defrek

727

ve Sivs

1.

ehrlerini anlara mtealli alalarn t gelp Gerede ve zn uddna

iriince muf ve msellem aa 2.erzn buyurdlar. Ve gnden gne an urnda maalli ve mertebesi ziyde olup anu inyeti ve merameti 3.anu anda muif olurd. Ve lem al ol vsa birle dumn olup devlet 4.dusna mel olurlard. n bir mddet an imetine mlzimet itdi, ul-i emn ve musd 5.birle Rma gnderdiler. Ve Yavla Arsln ketud, beglerbegi ve Slemii odlar. n Rma iridiler 6.ve il ve vilyetlere istimlet idp adl u dd itmege mel oldlar. Ve erf ve cevnibe ililer
7.

gnderdiler. Ve Fsilys Billoosa da ili gnderp Sulnu arndlar ve Rm

ilindeki 8.Etr yifesinden istifsr ldlar. Fsilys yle aber gnderdi ki bir arndau atumdadur 9.ve bir arndau araviride ve ol arafu begligi aa mufavvadur. Ve Dobruca ilindeki
10.

Etrk balar anu atna vardlar ve ba yurtlarna otururlar. Ve bu

aberle Sulnu 11.ar arndalar arafndan tesell old. Ve Fsilyus vire geldgi arcu lni
12.

Tatar anlarna virrdi. Bir lni Suln Mesd bir ln da Suln

yeddne 13.gnderdi. Bunu zerine ayli zamn gedi ve Dobruca ilinde ru altu-ile aldlar.
14.

Bu enda Suln Mesdu tekr atnda ard bir a Trkler-ile amaa

15.

azm itmi,

Fsilys uyd, an utup abs itdi. Ol zamnu Patriyru, ki kfirler

lfesi 16.olur, Sulnu ardeini Fsilysdan dileyp ald vafts idp ke retine 17.oyd. Bir mddet Ayaofyada Patriyru imetinde old. Merm, mafr ru altu an Patriyrudan
1.

dilek itdi. Petriyru ru altuu vilyeti malm olmd,

Sulnu ardan 2.szini yamayup ru altu atna gnderdi. Bir mddet da aru imetinden tecdd-i 3.slm lup ra geydi. ru altu ol emneti, ki ubul-evliy-i vel-muain zbde-i l-i a-04.-vs Aehirde Seyd Mamd -rametullh- ru altu oban Seyd Mamd aa urayu gelp 5.yourd-ile bir loma azna virmi-idi, ol loma bir bille midr biz gibi olup dimna yapup dururd. 6.ru altu usma v old, usundyla ol loma ddi. ehzdeye ru altuu 7.obetinde abdll vi olm-d, usundy yedi. ru altu an Baraum diyip 8.oad ve Sulniye arafna gnderdi. Bar elebsin ziyreti imdi Sulniyededr ve bariyeler 9.an mrdleri dururlar.

728

Ve aravrideki arnd atnda msilmnlar kfir iinde durmadan mell

10. 11.

oldlar, aru birin ikin gp Anadolya geerlerdi. aravirideki melik-zde ve ol ikisi da msliman dirildiler ve msliman oldlar. Anu ol olanlar Fsilys Selnike
12.

vardu

yl vaftis idp kfir eyledi. Sulnul-slm vel-mslimn Sulnmuzu -allede

mlkeh- ki 13.dedeleri zamnnda araviriyi fet itdkleri vatin anlaru ol Leyizs adlu
kfir elinden
14.

aldlar. Anlar bir a arndalard, grkl bahdur kfirlerdi. araviriden

15.

grp Zneye

getrdiler. Znenn subaln ulu arndalar Leyizsa virdiler.

16.

Merm Byezid udvendigr

Malayyaya ve Erzincana Leyizsa ve ardlar da

17.

erde bile idiler. n ol iki seferde geldkleri vatin subaln braup

Leyizs at meaat ve zamet ekdi ve dnp

1.

kend ve ardeleri-in msimlik kmin

iltims ld. n Byezid udvendigar anlar 2.Selu alndandun malm lm-d, iltimslarn abl idp virdi. Leyizs1698 Znede 3.ke olup ldi. ardlar ve ardalar olanlar imdi Znede arc ve onda virmezler,
4.

yan zamanda kmlerin da

05.

yiiletdiler. Kimin ad Dimitri Suln kimin M Suln dirler, -ves-selm-. a:

El-

Suln yed-dnile Suln Mesd Rm vilyetlerine bir zamn all-munafa mutaarrf 6.oldlar. Andan ora gir araman olanlar Ermenk alarndan arm Trkler divrp Lrende 7.ve onya erfna segirdrler-idi ve vilyetleri nehb u rat lurlard. Suln yed-dn 8.ersi anlaru definden ciz oldlar ve avli yazup lan- aam Arn ana ar itdiler. Keyt an 9.olu Mool ersiyle Rma gnderdi. d ve tisn ve sitte mie ylnu Muarrem aynda Keyt an olanlar Ermenk alarndan olu Trk-ile Lrende ovasna
10.

Rma iridi. araman1699 inerlerdi. Ve Mool ersi

11.

geldginden fildiler. Keyt an ayariyyadan lr sep 12.yrtdi. Gelp onyanu Ylun1700 arafna gediler. Anda rm idp at dilendrdiler. Andan da
13.

ilr itdiler,

Lrenden orurum ve Begehri1701 araf yollarn baladlar. aramnlu Mool ersi

1698 1699

P. 416a/2. Lzeos B. 410b/17. ...olnu 1700 Ilgn bk. Erdoan Meril, Mslman Trk Devletleri Tarihi, stanbul niversitesi Yaynlar,1985, s. 141. 1701 Beyehir, bk. Erdoan Meril, Mslman Trk Devletleri Tarihi, s. 161.

729

14.

geldginden aberdr olup ba a ve ba yazya amaa yz dutdlar. Ve Mool erf

15.

ve cevnib

yollarn balamlard, ekerini helk itdiler ve balarn kesp onyaya

16.

iletdiler. Ve salarndan

burlarda aa odlar. n anlaru iinden fri oldlar, Keyt

ana mrcaat lup yayla vatinde 17.Alaaa iridi. Ol rrem o hev ve ezhrlu yaylalarda, ki eker elimde anu mnendi
1. 2.

vsi erler ve pdih yaylayca yayla ndir bulnur, yle ki temmz issisinde ala arlar ve arlar altndan dereler ve rmlar her arafa revn olmdur ve ot artalmaz ve

siek ve 3.aert olmaz ve yz bi erl pdih ve ger iller ve yrkler yaylarsa ot t ve yiri 4.r olmaz, Keyt an anda yaylad. n Arun an imetine ar itdi ki Rm tamm Suln 5.Mesda virmek malatdur, zr aramnlere cevb itmege anu elinden gelr. didi. Suln 6.ysed-dni azl idp Rm memlikini tamm Suln Mesda mufevva ld. Ve Salm beglerbegi 7.od. zn n zamnna degin Rmda Suln Mesd pdih old, r inir old1702.
08.

ikyet-i Mneri-den-i Sne-i Mbrek-i Pdih- slm azn an be-Nr- mn ve slm Avurden-i 9.ve Umer-i be-ur-i eyzde adred-dn-i amav -

Rametu1703llhu tel10.

n zid al ezel-i ezelde yle dilemi ola ki bir uln sad yarada ve an env11.

teyd birle

mas la, mevd u mizc imtizc vatinde aa sadet-i istidd- cibillet muammer ve merkz lur. Ve laf- gher-br- Nebev -aleyhis-selm13.

ve ynetinden

12.

bu mann tanda ve bu davn tadinde

dell-i v ve burhn- lyidur -es14.

sad men saade f-bani mmihi-. Ve andan ora inyet-i Rabbn

mrebbsi an

terbiyet mehdinde inyet eliyle bisler ve tedrc birle mdric-i kemle iridrr. 15.Ve mrr- hr birle ay umr zerine aa ird lur, t avli r ve mende teemml lup
16.

her nesnen aat ve bulnna muali ola ve ol tedbr ve tefekkri vssyla anu

sadeti r 17.uvvetden file irie. Ve her ne ki mutea-yi srr u ikmet-i ilh ol sadet

1702

B. 411a/17. // T. 261a/17-19. ...Bu enda Arn an veft idp yirine azn an, an sehel mddetden ora mslmn olup nr- slm birle mbrek buld. 1703 B. 411a/3. // T. 261a/21. Raimehmllh tal

730

irdeti mnnda ola.

1.

-Ve kne emrllhi aderan madran- nanu vefi

mcebince uura gele. Ve bu muaddemt kmiyle n inyet-i 2.l-cell ve meiyyet-i l yezl yle mute old ki teallub- hr ve avm ve taib-i leyl ve eyym birle
3.

vehni ve ftr- milletul-slm erfna yol bulmd. Ve Cengiz uhrndan bunu

4.

zamnna degin kfir Moollar

her ilmde mslimnlar zerine lib olmlard. Ve

ehirlerde ve aabalarda mescidlere mubil btneler ve yollarda 5.yce yirler ve ykler zerinde butlar dzp apu lurlard. Ve mslimnlardan arc ve alan ve abcr alurlard.
6.

Ve an-la da omayup onla ve ul isterlerdi. Bir sehel mertebel Tatar bir kye

onsa drl nimetler 7.yiyp yatmaa r degldi, belki si ve hda da isterdi, nr u n-km ehirlerde ve aabalarda 8.anlaru-in si ve bzr avratlar omlard. Ve kylerde l avratlar ar iderlerdi, ansn begense 9.alurd. Mslimanlaru li bu minet-ile geerken a tel celle ve al zn nu t melek ilini
10.

mustaidl-fey envr- hidyet ld. Ve anu gline dn-i slm ilhm

11.

itdi. Ol l byleydi ki

fliyet vatinde dedesi Abaa an atnda anu terbiyeti-y-ile

bislenrdi. Ve Abaa an put-perestlik 12.ve baler ayn ve erknlarna muteid-idi. zn na bir iki bayi mlzm ld, ki ba buyurd ki zn na mlzm olup aa
14. 13.

Uyr yazusn yazb ouyanlara dirlerdi ve

talm ldlar. zn n yet dh ve zrek-

idi, az zaman iinde anlaru ar ve ayinlerine il 15.bulup dey- avl ve efllerinden vf old ve bala mhir old. Amm ter-i inyet-i
16.

ezelden tefekkr b ve ry-

17.

yip birle putperestlik esrrna naar lurd. Ve edyn ve milelde teemml

iderdi.

Feyn- ilhm eaa-i envr- dn-i Muammed amri mnrine si ve lmi olup r- rnda bu a millete
1.

meyli hir olurd. Ve n putperestlik arasnda mstemir

olup mtemekkin1704-i adem old, 2.orsnda yce putneler yapdurd ve anlaru yanca apu ve imet iderdi. yle ki 3.tammet baler ve ruhbnlar anu riyat ve meaat ekdginden mteaccib olurlard.
4.

Ve maa h esrr- a ve ta-i rh avb

teftinden yavla sy-i am lurd, t ol vate degin 5.ki Bayd-y-ile dman old. n begleri ve adamlaryla andlaup ahd u peymn ve avl arr 6.lurlard. Mslimanlar
1704

T. 262a/1. bit

731

urna and ierlerdi ve Moollar nevrz gnine, ki putperstler bayram 7.ve yllarnu evvel aynu n1705 gnidr ki aylarnu ad budur ki ikr olnur: 8.rmi ay, ekindi ay, nci ay, trtnci ay, beinci ay, 9.altnc ay, yitinci ay, sekinci ay, tousunc ay, onunc ay,
10.

onbirinci ay, efb ay. Ol letde mslimanlardan Nevrz Beg ar itdi ki

11. 12.

Eger pdih- cihn-penh Ve zn buyurd ki ayl zndan iidicek bir pre

slm dnini kend mn birle uvvetlendrr snula. didi. rzigrdur ki bu ende trumdadur. Nevrz bu kelimt

13.

mems ve b-nar lal ard ve yknp eyitdi Nieme ki 14.biz ll kiin bunu gibi kstala addi yodur ki ehzdelere bilig vire. Pdih bilgiyi abl itsn. T bu ul Bayd imetine varp Nevrz ve alan begler Bayd atndan ii dzmedin tedrki bbnda fikr lurd. Nevrz ol aiyyeyi Bzrgvr adred-dn brhm bin ubul-evliy
17. 16. 15.

bende-nvzl buyursun ve bu

gir imetine gelem. didi. n

geldiler, pdih aba gelp anu

1.

gir ar itdi. Ve ey zdeyi ey Saded-dn

2.

amav

rametullhi tel ol meclisde rd ve eker evtde Pdiha mlzmd 3.ve Pdih

dyim andan slm dnin lini istikf lurd ve anu ay ve deyindan 4.sul ve ba iderdi. Fe-men yridillh en yehdiyeh yera adreh li-l-slmi kmi birle nzl sekne 5.sne-i mbrekine ve envr- mn amr-i mnrine uvvet virrdi. Ve emdd- hidyet aa mstevl 6.olurd. Eyitdi aat oldur ki slm dni be-yet metn u mbndr ve cem-i dn 7.ve dnyev zerine maty ve mucizt- Rasl aleyhis-selm am dilvz ve anu ati almt 8.rzigr- aft zerinde v ve ly ve hir ve bek ve bhe anu feryiz ve vcibt 9.ve nevfili edsna muvabat ve mdvemet lmal kii aa vl lur. Ve amm anm
10.

ibdeti ma- b-kifyetidr ve al ve dniden

11.

yet r ve ib-i ry ve kifyet biz cemd

ine ba oma arf- cihlet ve

amatdandur. Ve adam atnda da, ki r ve akl ssdur, 12.hem naar- al birle mekrh grinr. Ve yan ldur ki h bir kmil dem r olmaya
13.

ki aa ba oyalar ve d

yninden bt reti aa lydur ki apulara iik ideler1706, 14.al zerine bap geeler. didi.

1705 1706

B. 412b/6. // T. 262a/6. evvel T. 262b/3. idicek

732

Fil-cmle zn n arbaa ve tisne ve sitte mie ylnu

15.

ab evyilinde
16.

eyzde adred-dn amav urnda tammet begleriyle tevd kelimesin

diline

getrdi. Ve cmle msilmn oldlar. Ve ol ay iinde oylar ve onulular itdiler ve ibdete

17.

itil ldlar. Ve seyyidler ve eimme ve meyi ve dnimendlere nvzi buyurup

1.

idrrat ve adat ve veyif

buyurd. Ve mescidler ve medreseler ve n-hlar

yapdurup dn-i slm iy ld. Ve ramaan 2.ay geldkde ulem ve meyi birle at ve ibdete mel old. Ve kffe-i ualya maf 3.degldr ki Pdih- slm zn nu slm dnine geldgi d u il 4.ynindendi. Ve evyib riy ve ravetinden mberr ve muaff anu gibi pdilu aamet 5.ve evket ve kmi nfid olmal vcd-ile abr ve ilzm mteavver olmaz. Ve adem-i itiyc ve 6.far- istin birle riy ve mr mmkin degl,

vallhul-muvaffa.
07.

ikyet1707-i Tevecch-i Ryt- Hmyn- Pdih- slm zn n be-Cnib-i Byd Nevbet-i Dovvom ve l oden-i Umer1708
08.

Andan ora ki zn kelime-i tevd-ile mtekellim old ve mecm begler aa

9.

muvfaat

idp mslimn oldlar. Byidnu ilileri utluh ve eyul-meyi

Mamd iridiler ve her bbdan 10.kelimt rd ldlar. Ve ey Mamd furat bulup Byid atnda begler aberini zn na
11.

ar itdi ve cevblar bbnda altn tamalu

12.

kmler ald. Ve nci gn destr old, dnp

Byid tna vardlar. Ve altn tamalu

13.

kmleri ey Mamd Beglere virdi. ams Pdih- slm berkitdiler ve il birle mttefiul-kelime oldlar.

muvenetine gl

Ve n adred-dn Zencn1709 14.ol sebeb-ile, ki vizreti Cemled-dn Dest-rdniye virmilerdi ve Byidnu pdihlndan
15.

temettu yo-d ve ur mulifet ve

16.

advete tar lurd ve anu mekr u mekyidinden

enrlerdi, pes an yurayp ve

17.

yarl ve pyize virp an arafndan Rm memliki kmetine

1707 1708

nmzed ldlar. n

T. 262b/13. ikr-i... B. 413b/6. // T. 262b/14. ...der n- Bb 1709 B. 413b/13. // T. 262b/19. Erzincn

733

revne old, Heterd uddndan evini ve tallutn Tebrz arafna gnderdi.

1.

Ve

kendzi lt ol bahne-y-ile ki borca ae alup yar ider diy Serva mteveccih old. 2.Ve ol yoldan Glna vard ve Suurludan Rm azmeti vatinde Bel Boy, ki adm
3.

ullarndan ve marem-i esrryd, ol enden ilm-in azvne, ard ubed-dn

atna 4.gnderdi. Ol da bir bahneyle ehirden up Glna mteveccih old ve ardna ulad. 5.Ve ikisi da ittif-ile Pdihul-slm zn n imetine geldiler. Yrzkh menzilinde pdihu 6.elin pp merref oldlar. Ve Nevrz Beg urnda, ki yan zamnda orsndan gelmi-idi, 7.ar dilinden merb szler nal itdiler. Ve n Nevrz erleri ysyup mretteb lm-d, 8.km old ki tammet erler cem olalar. Ve ol avl evvl aynda idi. Ve Byid n avli 9.bilmi-idi ve orard. Gir utluh mevvi kelbetire szler-ile gnderdi. Pdih-
10.

slm far- kiysetinden bildi ki keyd u mekrden l

degldr, buyurd; utluh 11.oyuldular ve arb- p ve oma birle ret-i avli andan tefau ld. Ve Byidnu
12.

ve belerin ve ersin tammet avlini ve anlaru

13.

azmetleri endesini tamm tarr itdi. Ve eyitdi ki

Beni gnderdiler ki siz ol arafa

azmetiz var m y yo m bilem. Pes an dutup bir 14.alada mabs itdiler. Ve evvl aynu on beinci gninde ryt- hmyn Rey arafna mteveccih 15.old. Ve rd aravullua beglerden Nevrz ve utluh gitdiler. Ve Nevrz yle ki gnlinde ddiyet vr-d, Byid ersin olu vn brurd. n Pdih-
16. 17.

anu

slm

Hubelrvede1710 iridi, oban Beg ve Al n ol urum Grgn Byid atndan

1.

ap eref-i destbsa iridiler. Ve Pdih- slma anlaru geldgi yet o geldi

2.

ve aftan ve nevrzi klh ve muraa uru virdi. Ve andan gp Feviye syna nzl 3.itdi ve bir a gn anda durd. Ve begler

oban ve urum Pdiha ar itdiler ki 4.Eger Pdih- slm bize destr virrse, Nevrz ve utluh Beg ile1711 gp iler 5.gidelm. didiler. Pdih anlara iczet virdi,

1710 1711

B. 414b/1. // T. 263a/15. Hubelrd B. 414b/5. ...biz

734

gp Byidnu Pdih- slm-ile 6.ittifk iden beglerine uladlar. Andan ora Pdih- slm zn an Buln anda 7.oyup begler ardnca gdi. n azvn nevsinden A vce adlu yire iridi, ar bitekci 8.itc Budyu ard ol Nevrz atndan geldi ve aber getrdi ki begler 9.ar Budy Byiddan mfreat idp Pdih- slm imeti azmine Nevrz
10.

atna geldiler diy. Pdih andan da gp Sccs yolna1712 gitdi. Ol

araflarda hzde arbende 11.ve hzde ldz pdih imetine iridiler. Ve n Sipdrd kenrna vard, begler
12.

Doldy d ve ltemr ve urb ve bir a begler da imetine

iridiler. Andan da 13.gp Yz Ac menzilinde ond. Ve Nevrz ve utluh ve alan beglere, ki Byid ve Tkl 14.ardnca Nahuvn ve Ersipr arafna gitmilerdi, muntar old. Andan ora Ucna geldi.
15.

Ve Byincr Beg Nevrz ve utluh atndan iridiler ve

16.

aber getrdiler ki Byidy dutup

Nacuvndan Tebrze getrmilerdr ve eydr ki

17.

Pdih-ile bir iki szm vardur, Pdih szinden fyide ve avb olmazd. Pes

ne buyurur diy. Pdih firset-ile bildi ki anu

1.

fermn old ki an aretine getrmeyeler,

anda iin bitreler. n Tebrzden ara 2.karup Neyilsin1713 bna iletmilerdi, arbaa ve tisne ve sitte mie ylnu il-de aynu yigirmi 3.nci gninde ehrenbih gni anu iini bitrdiler. Ve fermn old ki Drul-mlk Tebrze 4.ve Badd ve kalan slm ehirlerinde tammet btne ve mabedi, ki atalar zamnnda baler
5.

ve znnr-drlar-in

yaplmd, yalar ve arb ideler. Ol fet-ile eker ehl-i slm 6.krnlar ed ldlar, ki a

-tel- andan din geenleri ol arzya iridrmemi-idi, 7.dllar ve onulular eyleyip

ehirleri bezediler. Andan ora Pdih- slm Drul-mlk 8.Tebrze azmet buyurd. Ve adred-dn Zincn, ki meli tertbi ciheti-y-in ehre varmd,
9.

kend

Rdada istibl ld. Ve dilerdi ki kend mertebesini ala bildre, kstllar lurd.
10.

Ve at zerinde szler ar iderdi. Mevly Beg, ki ol gn anu yasvullu nevbetiydi,

12.

11.

iki

kerret aa eyitdi ki bu ara sen yolu degldr, kstl itme diy. Ol iltift

itmezdi.

1712 1713

T. 2263b/2. yolnca B. 415a/3. // T. 263b/9. Neylis

735

Mevly Beg an am-ile bir a bana urd, pdih atndan irdi. Ol a sebeb ve l-ile adred-dn mertebesi mni old.

13.

sebeb-ile da bir

Ve Pdih- slm 14.ehrenbih gni il-de aynu yigirmi nci gninde yin ve aamet-i tamm birle
15.

Tebrz arasnda yaplan mbrek sarya nzl ld. uc

16.

lityi1714 fermn zerine olunmadu-y-in

ysa iridrdiler. Ve anu yirini Bulna

17.

virdi. Andan ora Nevr ve utluh ve Buln tn Surrldan geldiler ve diliyye kkinde oylar ldlar. Ve antl
1.

ve da avtn ve alar

ve aki teft idp yruya ekdiler. n su anctl

zerine bit old, 2.yasaka iridrdiler. Ve andan artepeye nehat buyurd ve iki aaladlar ve td acs 3.oyu virdiler. Ve Nreyn Begi eri-y-ile orsn ve Mzenderna gnderdiler. Ve andan Tebrze geldiler.
04.

Pdiha ar itdiler ki ba Moollar gir kfr zamnnda gibi msilmnlara

ulm ve taadd lurlar. 5.Ve ar ip avrat ekerler, diy. Tebrzde ardlar ki her kii kendi yoln ve mertebesin 6.gzleyp siph siphiliginde ve raiyyet raiyyetliginde olup biri birine ulm ve taadd itmesn, 7.altn ve tama ve bertsuz bir pul ve bir abbe kimesneye virmesnler diy. Bunu zerine bir a gn 8.gedi, Pdih- slm nm ve mutemed siphlerinden iki yz nefer siph Tebrz ehrin bzr ve 9.maalle ve solarna rind u avbalar ve Moolu cmersn tecesss idp gzetmege gnderdi. Bir kerret 10.yigirmi yedi nefer dutup getrdiler, ki kimisi ev am ve kimi dlbend apm ve kimi avrat ekmi.
11.

Buyurd, mecmn helk itdiler. Ve a gnden1715 ouz nefer da getrdiler, alts Trk,

i 12.Tcik anlar da helk itdiler. Bir a gnden drt kii da getrdiler, anlar da drl
13.

ikence ve adb-ile depelediler. Andan ora ne adar ki ayr sz aleb-in gezdiler bir
14.

ayrsuz ellerine

girmedi. Gir mnd ldlar ki Vay ol kimesneye ki siphye nker ve

15.

ehl-i urfete kird

ve dnimend ve dervlerden olmaya, isz gsz yriye! ve da ve mfsidlerden kimesneye ziyn irimedi ve Pdih buyurd1716 ki

Tebrz ehrinde err

16.

1714 1715

P. 420a/15. liyi P. 420b/11. ...sora 1716 ve da Tebrz... ...buyurd cmlesi B. 416a/1-2. ve T. 264a/13-14. satrlarda yer almaktadr.

736

her kim ki bir yifeye dutsunlar ve armler

2. 1.

17.

mensb olmayb kend bna yriyecek olursa ur ve kse-berdr,

diy. Ve yasa mecm vilyetlere cr buyurd. Ol sebebden rind u ur

kesildiler. Cin al Pdih- slmu madileti ferrinde ve inf

meymnde ryi-i nim 3.ve asyi-i tamm buldlar. Ve Doru, Nezdk ve Trk ve Tck Pdih- slmu devlet-i rz-i efzn 4.dusna mel oldlar. Ve anu gibi mevhib-i cesme krnesine adaalar virdiler. Ve anu 5.htif ibli mver-y perde-i aybndan bu beyti oud ve eyitdi ki: Beyt:
06.

Mlk-i lem mddet-i b h u server mnde bd

med knn b-sere zb v derr pdih

07.

Terceme1717: Mlk-i lem bir zaman b h ve server aldd, imdi geldi leme

zb vu ly pdih.
8.

Ve Tebrzden Mevly Begi Diyrbekr ve Diyr- Raba imretine gnderdi.

Nevrz Bege nvat ve 9.terbiyyet tamm buyurd. Ve km ve fermn old ki temmet il ve ulusu vizreti aa mufavv 10.ola. Ve ol letde Tebrzde tevauf lup alu meli ve mhimmtn bitirp pdih aabince 11.rana gele ve ryt- hmyn denbe gni erbaa ve tisne ve sitte mie ylnu altnc gninde Drl-mlk
12.

Tebrzden la azmine
13.

rna areket buyurd. Ve da Tebrz uddnda-y-iken Bulan tn ald. Nieme ki atas rn an aa eva itmidi, amm n itilf-

nik- er birle

14.

dn birle bir birine

15.

irimilerdi. Ve tn- mslimeye eran nik drstdr, ald. Andan

ora vher ve

Bilikin yolndan Mona vardlar ve Ebbekr-bd uddnda usrev kbrisinde 16.ond. Ve iki haftadan ora Nevrz, imetine iridi ve araba ve randa tammet avtn
17.

ve ehzdeler ve Begler ve erkn- devlet ve ayn- aret cem oldlar. Ve Pdih-

1.

slmu

pdihlna b-riy ve nif itdiler. Ve ol cmle zerine mulek virp

ar 2.odlar ve kerret Ouz resmince yknp ba odlar. Ve yekenbih gni erbaa ve tisne ve sitte mie 3.ylnu i-l-icce aynu nci gninde, ki Trk yl ve aynu oyn ylnu ousunc aynu 4.yigirmi nci gnine muvfd, mneccimler ol gni itiyr
1717

B. 416a/11. // T. 264a/23. Bu kelime yok.

737

itdiler, Pdih- slm li-i mesd birle 5.salanat tatna gedi. Ve tammet avtn ehzdeler u begler her biri kend rninde 6.oturdularndan ora gir tekd-in yknp ba urdlar ve Pdiha anl utlu 7.bolsun. diy sar undlar. Ve cihna anu cls- mbreki birle mbrek bd ldlar ve eyitdiler1718:
08.

G-i be-d r ve ez n ki cn- cihnst

Beste der n yek azz cn ki tdr

09.

Tercme1719:

Kendze dut ullu, cn- cihndr Bala saa ol azz cn ki sen vr.
10.

ikyet-i Tevecch-i Ryt- Humyn ez-1720 Drul-Mlk-i Tebrz be-Cnib-i l

Badd ve Tefv-i Manb- Vizret 11.vce Saded-dn ve Vul-i aber-i yn- Slemi Emrl-mer-i Leker-i Rm ve Reften-i Leker be-Def-i 1721
12.

Penenbih gni seba ve tisne ve sitte mie ylnu il-icce aynu nci
13.

gninde Badd l

azmine Drl-mlk Tebrzden Ucn arafna nehat buyurd ve

14.

vizret-i memlik manb ib-i

aam vce Saded-dne, ki sevb u hevdr

15.

lev env ve vefdr birle mekked lmd,

erzn ld. Ve Nrn Begi derbend

16.

mufaat-in rna gnderdi. Ve emne ve tisne ve sitte mie

ylnu Muarrem
17.

aynu ikinci gninde, ki dne gniydi, Hemedn uddndan Mur-zrek adlu

ayra

nzl ld. Ve Berrcerd uddnda Eb Bekr Dvd-bd, ki Hemednu vlsi idi, su

1.

bit oldundan ora yasa irdrdiler. Andan gp Krdler andan gedi enbih gni 2.afer aynu yigirmi ikinci gninde

Vs uddndan on ayrna ond. Ve andan gp 3.Vsa girdi. Ol gnlere Rm arafndan Slemi yl aberi mtevtir irirdi. 4.Ve ol ikyet bu mcebcedr, ki
B. 416b/12. // T. 264b/14. ...Beyt: T. 264b15. Bu kelime yok. 1720 T. 264b/16. ...Cnib-i 1721 B. 416b/17. satrdaki balnda ilk kelime olarak ikr-i... kelimesi ve sonunda da vurden-i Zamn kelimeleri vardr. // T. 264b/18. ...der n Zamn
1719 1718

738

Blity yasa iridrmilerdi, Pdih- slm Rmu

5.

emretini Mool beglerinden

Bayinr u Tour Douz Temre virdi. Ve Slemi odrm askirin 6.beglerbegisi-yidi. Suln Mesd Blt nkerligi thmeti birle mazl ldlar ve Rmu salanat
7. 8. 9.

arda Firmuz ol Alad-dn Keyubda virdiler. Ve ol ki Fsilys atndan Fsilys ilileriyle varm-d. Ve ol Mool begleri ittif birle Rma geldi. Ve ol n Rm uddnda at ovu olup liyek arlar ddi ve yollar kesilip aberler mna old. Eyle v bradlar ki ordunu avli mteayyir olmdur ve anu l-i aytda oldu

10. 11.

malm degldr diy. Pes Slemi bu muaddime birle Rmda Mool beglerinden tl ve Dtimr
12.

ve

bir cemat-ile da ittif itdi. Ngh Yanaru Tifr dutd ve depeledi. Ve mulefet 13.ve iyna z ld. Ve erf ve ulardan er diyrdi. Ve ikinci eri, ki Dnimend ilinde
14.

azovada otururlard, kendye mu eyledi. Ve cmer ve avbdan da b-ys

15.

diyrdi. er aa

Ve vilyetler emvl ve emlkini anlara uladurd. Fil-cmle elli bi atlu yan cem old. Ve m melikleri da meded ve muvenet-in yigirmi bi atlu
17.

16.

virelm diy mteabbil virdi.

oldlar. Ve begler adlarn cimrlere oyup anlara sanca1722

Ve n yol balanm-d,

1.

an arafndan ililer ve aberciler gelmez oldlar.

Slemi navet ve ucb ziyde old. n 2.ol aber zn anu mbrek semine iridi, yekenbih gni ve tisne sitte mie ylnu 3.Cmdiyel-l aynu on ikinci gninde utluh Begi bir blk er-y-ile Slemi defi-in 4.Diyrbekr yolndan Rma gnderdi. Ve oban Beg bahdur rd aravulla gelmi-idi. 5.Anu ardnca utluh Begi ve Stay Begi eriyle gnderdi. Ve evvel-i bahr falnda iki er 6.Erzincn Aehrin ovasnda uradlar. emne ve tisne ve sitte mie ylnu Receb aynu 7.yigirmi drdnci gninde ol iki er arasnda am mutele ve murebe vi old. kibet Slemi 8.sinp mnhezim old, am diyrna mteveccih olup ad. Ve kalan erleri l olup apdlar,
9.

begler ardnca ova gidp dutdlar.

1722

B. 417b/8. // T. 265a/17. ...nere

739

Biz geldk zn n ikyetine. n Pdih- slm 10.zn n on yrndan Badd azmine g ld ve seenbih gni Cumdel-l ayn
11.

yigirmi birinci gninde

12.

Nl ehrinden Emrel-mminn li raiyallh anh mehedine mteveccih

old ve

ziyret ld. Ve mcvrlerin nevat idp inm ve adat buyurd. 13.Ve ehrenbih gni Cumdel-l aynu yigirmi ouzunc gninde Mr ve m beglerinden
14.

bir blk
15.

Seyfed-dn p ve Seyfed-dn Bgtimr ve lbegi ve Azr, Mr pdih

Line

ksp yz atlu-y-la zn1723 imetine azm itmilerdi. Rsul-ayn ehrinde 16.Lin vas aberin iitmilerdi ve pimn olmlard, amm ol vat pimanlu 17.fyidesi yod. Nr u n-km zn n imetine iridiler ve her bbdan sz ar
1.

itdiler.

Ve Pdih- slm zn an Cumdiyel-r aynu nci gninde Badddan gp Meydna1724 2.ehrinde Drl-ilfede ond. Penenbih gn mekr ayu on beinci gninde Badtdan gp 3.Meydna mteveccih old. Cmle Mrlerden, ki l olmlard, bir blk cemat bulad-ile 4.adlar. Ve bir blk Mool ersi anlaru ardnca vardlar ve iridiler ve urudlar. Ve mler 5.ekeri rdlar. Ve atlarndan bular yaluz ad, urtuld. Ve yidi nefer da diri dutup 6.duts getrdiler. Ve enbih gni abn aynu on drdnci gninde Balasu Grc Rmdan
7.

beret iridrdi ki oban Be ve Baurd Slemii dlar ve Slemi az kiilerle 8.ad.

Ve tammet erleri il olup apdlar. Ve lidy ardlun, ki Slemile 9.gitmidi, depelediler. Ve Arun Noyn ol bli ve Dtimr uty duts idp getri yorurlar
10.

diy. Pdih- slm zn n Srlu uddndan Ulu unda onmd ve urbn-

11. 12.

-rde Nrn Aa randan mrcaat lup iridi. Ve arndalar biri birin ddrlar birle mstebir ve mstahir oldlar. Ve urlty ve oy itmege z itdiler. n urltaydan fri

oldlar, 13.abn aynu yigirmi sekizinci gninde bli yasa iridrdiler. Ve ehrenbih gni
14.

Ramaan aynu yigirmi drdnci gninde ve mdde Mool beglerinden Krze ve

erkes ve sintemri, ki 15.Slemi-ile bir olmlard, atl itdiler. Ve penenbih gni evvl
1723 1724

P. 422b/15. ...an B. 418a/11. // T. 265b/12. Son iki kelime yok.

740

aynu on altnc gninde

16.

Pdih- slm zn n Ataby Noyn ol atltemr Beg

17.

z Kirmn tn nik- gerdek itdi. Ve an Uluorduda

er-y-ile ald ve altm tuman avl ae kbn yd ve

1.

ouz tn yirine nab itdi.

2.

Ve il-icce aynu evyilinde h-zde arbendiye buyurd ki

orsna

mrcaat la. Ve ol memleketi yasyb ttiyda1725 ve ne gni il-icce aynu 3.on drdnci gninde ryt- hmyn Drl-mlk Tebrze nzl ld. Ve Slemii Rmdan
4. 5.

dutsa iletdiler. Ve seenbih gn il-iccen yigirmi ouzunc gninde Slemii Tebrz meydnnda bir en heyet-ile depelediler. Ve cism-i peldini oda yab klin yile

avurdlar. 6.Ve Pdih- slmu remde ciheti rasndan zametgi var-d, al em-i zam 7.defi-y-in yzerlik bur iderlerdi ve niyz-ile du lurlard.
08.

ikr-i Baiyye-i ikyet-i Suln Alad-dn Keyubd1726 Birder-zde-i Suln Mesd ve Fet-i Bilck1727 9.ber-Dest-i Melikl-uzt Merm [u] Mafr1728 Omn Beg bin Erurul Raimehmullhi tel1729
10.

n zn n Rmu salanat Fermz ol Alad-dn Keyubda tefv Alad-dn Keyubd cild bahdur yigd-idi. Rmu mtemerridlerine geregi
12.

buyurd,

11.

gibi kiml virdi. Ve

aramnler ve Ermenk armleri her kerret ki Ermenk

13.

alarndan up il urmaa ve armilie

gelrlerdi, Mool ve Mslimn-ile gice gndz

dimezdi yortup varurd, ol mudli rup 14.helk iderdi. Anu zamnnda avric ve tbileri ba helk oldlar ve ba adlarn ve 15.onlarn tayr idp il arasna alup gizlendiler. ller ve vilyetler ve yollar anlaru 16.errinden emn oldlar. Bunu zerine bir mddet gedi, Tatar an Rmu nfn Sivs ve 17.onya ve Lrende ve rehri ve sary ve ayariyye ve Engriye erfn Suln Mesd bradundan
1.

ora1730 mutaarrf olmlard,

Alad-dn Keyubddan da aldlar ve Simure ve asamoniya 2.Snb ve Samsn

1725 1726

B. 418b/13. // T. 266a/15. nuhtd T. 266a/9-10. ...Bin Fermz ol 1727 Bilecik, bk. Halil nalck, Osman I, DA, XXXIII, s. 448. 1728 B. 419a/3. // T. 266a/9. Bu kelime yok. 1729 B. 419b/3. // T. 266a/9-10. Erturul kelimesinden sonras yok. 1730 B. 419a/12. // T. 266a/18. ...alup

741

erafn t zn ve aras ve arun uddna gelince Suln Mesdu 3.ol z elebiy-ile muarrer buyurdlar. z elebi n aramnler ve ol erfda mtemerridler errini
4.

Mool begleri Lrende erfnda urup def iderlerdi, kendzi Snbda adralar 5.dzp

n-vr resler ve rblarla aradeiz kenrlarnda erkes ve Rs ve Kefe Firenklerine

6.

az itmege mel olurd. Bu enda u erfndan aber vard ki aydan Erurul 7.ol Oman Begi ucda

Trk begleri dirilip urlty idp Ouz tresin srip 8.an dikdiler diy. Ol ikyet bu minvl zerineydi ki ucda Trk begleri, ki 9.Ouzu her boyndan uc etrfnda Tatar errinden orup yaylar ve larlard, rzigr-la oaldlar1731. Fil-cmle ol iller begleri
11. 10.

aru Tatardan incinenler uca gelp

ve ketdlar cem olup Omn Beg atna

12.

geldiler ve meveret ldlar. n1732 l u lden ora

szlerin itiyr bu old ki

eyitdiler ay an od mecm Ouz boylarnu 13.Ouzdan ora aalar ve anlaryd. Ve Gn anu vaiyyetine Ouz tresi mcebince
14.

anl ve pdihl ay oy var-iken

15.

zge boy anlarnu oyna anl ve pdihl

degmez. n imden gir Selu

16.

Sulnlarndan bize re ve meded yodur, memleket o zerlerine geregi gibi mstevl old. n merm Suln
17.

ellerinden d, Tatar

Alad-dnden da size af
1.

naar olmdur. Siz an olu ve biz ullar Sulnumuz imetinde

bu arafda azya

mel olalum. didiler. Omn Beg da abl itdi. Pes mecm r 2.urup Ouz resmince kerret yknp ba odlar. Ol zamnlarda Ouz tresinden 3.baiyye vr-d. imdi ki bigi op unudulmam-d. Dolu obalardan mrn getrdp Omn Bege 4.sara undlar. n idi, avular hat ve fiyet ve pdihl mbrek olsun! diyp du 5.ve en ldlar. Andan cemiyyet tamm birle gp Bilck alas zerine vardlar. Tisa ve tisne ve sitte mie 6.ylnda Omn Beg Bilcki fet itdi. Ve az ve cihd v Rm ve m ve Acem elimine 7.mnteir old. Ve her arafdan ulem ve efl Omn iline geldiler. n Suln Mesd 8.olanlarna da Smrda ussd ve mulif errinden nekbet iridi. Gnden gne 9.Omn arasi iline ve Aydn erfna, ki ol vat Leker li dirlerdi, g g 10.ardnca
1731

B. 419b/Derkenar. ...n Erturul Baddler Etrkin beglerin basup depelemi-idi, iki blk Trkler da anlara km iderlerdi. 1732 T. 266b/4. // P. 424a/10. o

742

Trk evleri gelp olarlard. Ve Rm ilinde Dobruca ilinde urn 11.mslimnlar da gavurdan uanup gp arasi iline gediler1733.
12.

ikyet-i Tevecch-i Pdih- slm zn n be-Taraf- m ve Mr ve Mef Kerdeni b-Mriyn ve ikeste-i n1734 ve Fet-i Vilyet-i m
13.

Ol gnlerde ki Pdih- slm zn n Tebrze gelmidi, biri biri ardnca ililer

14.

Rm ve Diyrbekir arafndan irip aber virdiler ki mler armnler ivs-y-ile Rm

ser-15.-addine ve Diyrbekir uddna gelp urun ve apun lurlar ve yollar basarlar ve tallar yaarlar
16.

ve msilmnlara zamet virrler ve Mardini mura ldlar ve

17.

msilmnlardan o esr aldlar ve raman aynda itdiler ve ba si da idi. Msilmnlar eyitdiler ki

1.

mescidlerde zlarna el uzadp fesd

Siz msilmnlar dirilrsiz, Ramaan aynda bunu

1735

gibi fesd ne mcebden idersiz? didiler. 2.Anlar cevb virdiler ki Tatar

ider, biz idicek

nola? didiler. Ve msilmnlar eyitdiler Eger Tatar 3.bu ii iderse kfirken iderdi. Siz msilmnuz diy dav lursz. didiler. Bunlara 4.sz fyide itmedi ve Mrdn ehrini ve vilyetini trc ve talan ldlar1736. Andan gp 5.Dibsura vardlar ve anclayn ldlar. Ve Rasul-aynde da dilediler ki anclayn alalar1737. Anu 6.al cild u bhdur siphleri ve ehr soaklar r-d ki geregi gibi av idp 7.mleri ehre oymadlar. Her ne ki ehirden ara avr ne ki buldlarsa aldlar, dndiler. 8.Ve mslimnlaru kelm ve perdelerin alebe iledp kimin arman virdiler ve kimin 9.sehel bahya atdlar. n1738 Pdih- slm zn nu mbrek semine 10.iridi, yet ayret-i dn ve amiyyet-i slmsinden ca gelp ad. Ve ol ler erri
11.

defini kendzine lzm

12.

bildi. Ve andan ki eimme-i dn ve ulem-i slmiyeden fetv aleb ld.

Tammet

eimme-i dn fetv virdiler ki anlaru errini msilmnlar memlikinden def itmekle

1733 1734

B. 420a/6. // T. 266b/19. ...ves-selm T. 266b/21. ikeste n yerine bi Leker-i n ve ikesten-i n 1735 B. 420a/15. // T. 267a/4. ...bunu gibi i 1736 B. 420b/1. // T. 267a/6. ...Ve Mrdn alas anlaru errinden emn ald. 1737 P. 425b/5. lalar 1738 B. 420b/6. // T. 267a/10. ...bu aber

743

13.

Pdih- slmu himmeti zimmetine lzmdur diy. Pes buyurd, erler cem oldlar ve
14.

begleri

malaat mcebince sadan ve oldan revne ld. Ve ryt- humyn ne gni

15.

tisa ve tisne

ve sitte mie ylnu Murrem aynu on ouzunc gninde am seferi

16.

azmine Drul-mlk Tebrzden areket

ld. Ve irtesi Mar ehri arasndan g

buyurd. Ve Devrgn adlu yirden Nrn 17.Aay dnderip gir rna gnderdi. Ve afer aynu onunc gninde a uyn gedi
1.

ve Kf alas
2.

mubelesinde ond. Ve afer on drdnci gninde, seenbih gni tnlar

bile

gelmidi, Ml ehrinden vid idp dndiler. Ve enbih gni afer yigirmi beinci
3.

gninde Nabn uddna iridi ve cebe grp er ar ldlar. Ve denbih gni yigirmi

yedinci 4.gninde utluh Nyn eriyi rd gnderdi. Ve seenbih gni Rebulevvel on ikinci 5.gninde Furt uyn mbreklik-ile Cabir ve ffn berberinde gedi. Ve yalardan o 6.aberler geldi, aralarna itilf dmidr diy. Rebul-evvel on yedinci gninde yekenbih gni 7.ryt- humyn aleb ehrine iridi. Ve andan g buyurup yolda bitmi tallara uradlar.
8.

er al ve siphler

sevindiler, atumza gk tal yidrrz diy. Pdih- slm atnu innn 9.dnderdi ve tarlalar kenrndan yriyp ekin iinden ara d. Ve buyurd ki da iridgmz aldan atna yidrrse, an yasaa ayvna yidrmek rev degldr. didi. Ve seenbih gn
12. 11. 10.

Her kii ki bu aldan

iridrsnler. Zr dem dsn

Rebul-evvel on ouzunc gninde Sermne iridiler ve

13.

Mooltay d bir blk pa

nker-ile ad. Ve denbih gni Rebul-evvel

14.

yigirmi beinci gninde am ehrinden gedi

ve Selmiye berberinde ond. Ve anda

yn araclar hir old. Pdih- slm kend 15.ersin siphlerini fil ve istidd- cenkden hil-gne grdi. Mbreklik-ile bahdurlar
16.

avyifi birle atland, t ki av ve

mareke mevini itiy la v y avline 17.muali ola. Buyurd erye y iridi diy v brkdlar. er alna purd ddi, olup yarlandlar. Andan ora oban Beg ravuldan 2.dnp geldi. aber getrdi ki Y gelmidr, mad bu vdan old ki n yaya 3.yan iridk fil olmayup yarauuzla ava r
1.

ve temmet cebe ve tertb-i sila mel

744

ve lk olasz. didi. 4.Ve her arafu itiyn lup bilmi-idi ki Mrler ol mamda, ki Meng Timr zamnnda 5.onmlard, gir anda onup yir eysin utmlar ki bizm erye ey ona 6.yiri almaya. Ve buyurd ki anlaru tedbr tabiyelerini nice bl idevz diy. Malaat 7.yle grdiler ki anlaru arusna berber onmayalar, belki kendler ol ola ki 8.anlaru sa ol arafdur meyl ideler. Ve ehrenbih gn Rebul-evvel aynu
9.

yigirmi yedinci gniydi, umu ehrine fersa midr r, nceu kenrnda 10.ond. Ve

buyurd ki gn yitecek midr u gtreler. Ve beriye beybn yolndan 11.anlaru ardnca dolanalar, t ki anlar nr olup yzlerin ol arafa dndrdiler ki tedbr u
12.

tabiyeleri bl

ola. Pes er al u gtrmege mel oldlar. Mr ersi andlar ki 13.Mool ersi ama yaran iderler. yle muarrer lmlard ki penenbih gni av ideler. Mool mnhezim olur diy atlanup mubeleye geldiler. Pdih- slm zn n 15.n ya ve ulinden gh old, iki rekat namz niyzile ve cem leker-ile ld. Ve
16. 14.

Ol vehm-ile ki

nli-ile a -tel-dan nuret aleb idp du ld ve

17.

atland. Ve ol midr eryle, ki r-dlar,

ya berberine vard. Ve sa olu banda

1.

Mevly Beg ve andan ora Emr-zde atlm

andan ora utluh Beg andan

ora Ymni ve Mrted, her biri kend tmenleri-y-ile ve tpde 2.Pdih- slm mnend-i kh b-kh ve heybet inde oban Beg, ol ola myil ve Sri 3.r ol urlca, ki ulu olu ey olanlarndand, andan ora lbam ve k 4.ve Al n ol Krumi dkelinden ora Krbua bahdur-d dmdr bayd, andan 5.din ki er tamm binmeyp alaylar tamm dzlmemidi. mler av uladurdlar. Zr 6.kendler cebe ve yar ve atlar ey olduna yetde marr ve mustahir olmlard. Ve Moolu 7.olndan itiy lmayup atlar uvalna ve grkleri tlna bakup aret-ile naar iderlerdi. 8.Ve bilmezlerdi ki aya-la ylan uyrun basup ellerin diken zerine omlardur. utluh Noyn kehverk aldlar. Ve Mrler andlar ki Pdih ol alay iindedr, ams
10. 9.

buyurd ki

ol alaya amle

ldlar. Ve bi bi bir biri ardnca gelrlerdi ve alaylar yarup 11.bahdurlar atrurlard. Emr blginden ayl al rdlar ve mecr itdiler. Ve Emr bir blk
12.

atlu-y-la Pdih
13.

imetine vard. Ve Mrler Mengtimr zamnnda ar zerine Mhenn

Arabndan
14.

s-yi Mhenny be bi Arap atlus-y-la pusya omlard. Pdih- slm ol

le

745

vf old. Krbuay bi bi atlu Mool-la ern ardna gnderdi ki ern salaya. Ve sav arasnda ngh Arap ersi busudan dlar ki ern Krbua aru segirdp cmlesini atd. Ve Pdih- slm vdi-yi Eymenden
17. 16.

15.

ardn

ardn basalar.

bir vz iitdi ki L taaf necevte minel1.

kavmi-limn! ve ol beret-ile Pdih- slmu

mbrek nefesinde uvvet-i

tamm hir old. Ve aan Arslan gibi arayp avaa girdi. 2.Ve aflar ve alaylar yarp sy-ile bahdurlar drrdi1739. Ve nara urd, ayup erye ard, 3.t cmle atdan inp tr brn itdiler. Ve gir atlanup mlere terk tz itdiler, yan bir kezden 4.zerlerine segirtdiler. Ve oma ve Biltigin birle cebe ve larn dge dge sklerin urd itdiler.
5.

ul vatinden ama degin av yim old. Aibetl-emr Mrler mnhezim

oldlar. n cenkden 6.fri oldlar, Enirumdan Ss terna varp Ss tekr b bi atlu alp pdih 7.atna vard. Pdih- slm Mrler ardnca arn arn giderdi. T umu zerine vard 8.ve bir fersa yol ehirden ara ond. Ve umu ehrin ehirl ve alalus il oldlar. Ve yekenbih gn 9.Rebul-r aynu ikinci gninde Mr Sulnnu aznesini, ki almlard, getrdiler ve beglere aftnlarndan ilat geyrdi.
11. 10.

uladurd. Ve begler ekerine Mr suln

Ve ol fet bereti-in Drl-mlk Tebrz ve erf-

12.

memlike ililer gnderdi. Ve irtesi Dm

azmine g buyurd. Ve penenbih gni

13.

Rebul-ir altnc gninde Dm ehrin

udr ve ayn ve ekbiri istible

14.

geldiler. Ve il olup ane dilediler. utluyr anlara

ane buyurd. Ve Rebul-ir

15.

ouzunc gninde Dm altnda Mirve-i rhtda nzl buyurd.

Ve cumhr- ehl

Dm kulluna mlzimet gsterdiler ve ol aret devleti syesine iltic ldlar.

16.

Pdih- slm anlardan ord ki Ben kimim? ittif-ile arp eyitdiler ki h 17.zn

ibn rn an bin Abaa an bin Hlg an bin Tly an ibn ingiz an!
1.

andan ora anlardan ord ki Melik Nru atas kimdr? Eyitdiler Evleb! Eyitdi

Evlibn 2.atas kimdr? Mecm cevbdan r ve skit oldlar.

1739

P. 427a/2. drdi

746

lem alna malm old ki ol avm 3.sulnlarnu salanat ittifdr, isti degldr. Ve tammet anlar Pdih- slm 4.ceddin ve urunu kullar olanlarndandururlar. Bu sz mansi budur ki ingiz an 5.ve olanlar Trkistndan urc idp lem ilmlerini musaar itdkleri vatin ki 6.Det-i pa musaar itdiler. n cenge ve alebe-y-ile aldlar, ba avyifin lcdan 7.urtlan ingiz urnu inleri yan esrleri ve ullar oldlar. Bu zamna degin 8.henz det ilminde ol nn crdr ki ba ve ayri inleri oul oula ul idinrler 9.ve atarlar. Da Mrda ba olanlarndan atun alup sipl
10. 1740

zamna degin amda ve

talm itdrrlerdi. Ve da Pdih-

11.

slm anlara eyitdi ki Siz dirilerizden ayr yodur, bereket vardur. Siz ndnlaru sun bu gh ululara
12.

belki llerizde o ayr ve

baladum. didi. Dm al be-

yet dimn ve mstahir oldlar, pdih devletine dular 13.ldlar. Rebul-iru on ikinci gninde Pdih Dmu meydnna teferrce vard.
14.

Ve n be-yet b ve urrem svd grdi, an salama vcib grdi. Bir blk

15.

muflar

Bb- tma apusnda od ve buyurd ki yidi apuy amayalar, er ehre

girp ehir 16.alna zamet itmeyeler. Ve buyurd ki eriden kimse balar u bostanlara girp ziyn vyil
17.

itmeyeler ve gezmeyeler. n Dmu melikl-mers ba b iat gsterp

1.

olup an aretine gelmidi, 1741begligini gir aa muarrer ld ve ahnaln

utluya ve 2.defter u emvl taarrufn ve mufaatn ber mcib-i sb Seyyid Zeyneddn ve Fared-dn 3.bin1742 eriyyeye muarrer buyurd ki ide-i mahd ve mutd zerine cem ve aracn ab idp
4.

isbn gstereler. Ve eger memleket ve emvli

maliinde anlaru bir aydu ve mhimmi olaca 5.olursa yazb apuya vezrlere ar ideler. Ve Mr sulnnu mlzmlarndan azne ve eri 6.yazclar bir cemat, ki anda idiler, cmlesine nvt buyurd. Ve dyim Pdiha mlzm-dlar. 7.Ve begler ar itdiler ki n Dmu ala al mu olmazlar. ehr alnu da arlar 8.bizm-ile rast olsar degldr. Ol sebeb-ile tev ve pernl ehir alna tamm yol buld. 9.Pdih- slma

1740 1741

B.423a/13. ...yan... B. 423b/6. // T. 269a/2. ...Dm... 1742 B. 423b/8. // T. 269a/3. bn

747

didiler ki1743 malaat oldur ki ehri urup rat ve trc lavuz diy, tammet

10.

begler

mttefi1744 oldlar. Pdih- slm taraum buyurd ve ol fikri begenmedi. Ve buyurd ki, h ferde 11.ehir alna mzim ve mtearri olmaya. Ve er alndan her kim diler ki ehre vara dvndan muayyen
12.

mektb olmaynca a ehre girmege yol virmeyeler. Ve

13.

seenbih gni ayu on sekizinci gninde

ol sebeb-ile ki fermn olm-d ki balar iine

14.

girp greler, ol aclar ki mancna ly

ola, alay fet itmek-in keseler. Bir blk

15.

ktlclar ve rmene ve Grcler ve mrtedler kendlerini

ol bahne-y-ile liiyye ana

bradlar. Ve atil ve nehb u rat ldlar. Pdih- slm ol aiyyeden 16.vf olup ad. Ve fil-l vci ol Urya buyurd ki liiyye ana vara. Ve anda salaya ve anlar ki anda urn itdiler, yasa iridrp helk ide. n ol
17.

mslimanlar
1.

anda iridi,

anlar arbl idp almlard, gelp ar itdi. Pdih buyurd, Grci 2.ve rminen adrlarn aradlar. Aldular esrleri ellerinden alup oy virdiler. Ve anlaru 3.bir an yasaa iridrdiler. Ve enbih gni Rebul-ir ouzunc gninde Mevly Beg, ki nun 4.Mrler ardnca ki azzeye degin gitmidi, dnp gir geldi. Ve n hav issi olmaa 5.balam-d, Pdih, ala ehline Mr iyn olmlard, iltift gstermedi. enbih 6.gni Cumdl-l aynu on nci gninde Dmdan mrcaat buyurd.
7.

Ve utluh ve oban Begi ol yir mufaat-y-in anda od. T n ki yaz ola,

geleler. 8.Ve Mevly Bege buyurd ki byk eryle yay aylarnda anda ola. Ve Nired-dn Yayy
9.

paa nkerlige muayyen ld. Ve Begtimur ve lbegi, ki imete

10.

gelmilerdi, Pdih-
11.

her bir mnsib i zerine nab buyurd. ibetul-emr anlar pa,

slmu nimet ve terbiyeti an unutdlar ve mutelif vlar ile bradlar ki

12.

Mevly Beg

ve ol cematu mrcaatna sebeb old. Fil-cmle Pdih- slm

ehrenbih gni 13.Cmdiyel-l aynu yigirmi drdnci gninde Furdan Caber alas berberinden gedi.
14.

Ol cesr zerinden, ki kend itirndan buyurmd ve hem ol gn

arna 15.ulad ve Sancar uddnda tnlarna iridi. Ve Kirmn ilileri da geldiler. Ve

B. 423b/13. satrda u cmle yoktur: Ol sebeb-ile tevi ve pernl ehir alna tamam yol buld. Pdih- slma didiler ki 1744 B. 423b/14. // T. 269a/9. ...l-kelime

1743

748

16.

Mamd h ve ey ya olup Allme-i lem Her as Mevlna Fared-dn ve

oullarn 17.ldrdklerin ve fitneler, ki oparmlard, Pdiha ar itdiler. Ve seenbih

1.

gni Cmdiyel-ir aynu on beinci gninde Ml ehrine

iridi. Ve yekenbih gni 2.Receb aynu beinci gninde utluh Noyn amdan dnp geldi ve ba ve nkerlerin 3.mulifetin ar itdi. Pdih- slm abn urresinde Dicle rmandan gedi ve abn 4.aynu on yedinci gninde Mevly Beg Dmdan dnp geldi. Ve seenbih gn
5.

Ramaan aynu on beinci gninde ryt- humyn

Meraya nzl buyurd. Ve ikinci gn 6.dzilen raad grmege ve tem lmaa vard. Ve ol raadu mecm lt ve ilerine 7.naar ld. Ve cmlesini fikr ve teenn birle grdi. Ve her birin keyfiyetinden sul ld. Ve 8.vcd, ki ann dey yet mkildi, ekerini fehm ld ve buyurd ki Tebrzde 9.kendn knbedi yannda bir a amele ma bir raad da dzeler ve ol amlu 10.keyfiyyetini bir v beyn birle tarr buyurd. ol vech zerine ki r olan ukem 11.an sn-i istinbnda taaccb itdiler ki anu gibi amel h bir zamnda itmemilerdr ve akmler
12.

eyitdiler an dzmeklik yet muteairdr.

13.

didiler. Anlara talm ve ird ld t imtin naar birle

aa r gsterdiler. Ve anu
14.

talmi vefi zerine itmma iridrdiler. Ve anlar cmle mhir mhendisler

mttefi

drrler ki anu mnendi raad kimse dzmemidr. n ol aradan gp Ucana 15.geldi. Ve seenbih gn evvl yigirmi drdnci gninde urlty itmege z itdiler. Ve enbih
16.

gni il-icce aynu nci gninde hzde ve Ulc Ucnda veft itdi. Alup Tebrize

17.

iletdiler ve ulu knbedde defn itdiler. Ve il-icce aynu altnc gninde hzde

1.

arbendeye orsna mrcaat itmege icet buyurd. Ve kendzi mbreklik-ile Drl-

mlki 2.Tebrze azmet buyurd. Ve her gn knbed-i l imreti zerine varurd, ves-

selm.

749

03.

ikyet-i Tevecch-i Pdih- slm1745 zn an be-Cnib-i m ve Mr Nevbet-i Rm1746

04.

Pdih- slm n Tebrze girdi, gir m diyr azmine cezm buyurd ve

denbih gni 5.seba mie ylnu Muarrem aynu urresinde utluh Begi ol eryle rd revne 6.ld. Ve ryt- humyn mezkr ayu on beinci gninde Tebrzden d ve afer 7.nci gninden Nreyn Ay atdan gir dnderdi ki rna vara. Ve Rebul-evvel 8.drdnci gninde mbreklik-ile Ml ehrine iridi ve iki gn anda e mel 9.olup ardlar. Atmr uddnda mneccimler itiyriyle mbrek satde svr Mbrekh fevt old. ldlar.
13. 14. 15. 16. 12. 10.

old. Ve beglerden oban Beg ve Mevly Begi rd revne ld. ve

11.

z oanh tn, Sincr uddnda Rebul-r aynu altnc gninde

Ve avtn ki vid-in bile gelmilerdi1747, Resul-ayn uddnda mrcaat

Ve Rebul-iru on ikinci gninde enir din varan erden dndi ve geldi.

Ve ber getrdi ki bizm aravulumzdan bart bir a atlu-y-la Klk adlu mler aravul ba zerine depdiler ve anlardan bir bell beg ddi diy. Ve Pdih- slm afer aynu yedinci gninde Furt uyn Caber ve ffn berberi yirden m arafna gedi. Ve seenbih gni mekr ayu yigirmi birinci gninde alebe yan Cil1748 adlu
1.

17.

yir ycerek yirinde ond. Ve bart Bahdur gir gelp iridi ve m cndlerinden

bir a 2.nefer cndyi dutsa getrdi. Ve yigirmi yedinci gninde tev ve v ddi, ya
3. 4.

iridi diy. Fermn old, t eri bir kezden atlandlar. Andan ora yalan-d muaa old, gir atdan indiler. Ve Cmdiyel-l aynu beinci gninde gp alebden 5.gep

ub vatinde av1749 uy kenrnda, ki aleb rmadur, ondlar. Ve yedinci gninde

6. 7.

unsern adlu yir berberinde ond. n yaden h bir aber belrmedi ve Mr Suln orusndan Mrdan ara mad ve Pdih- slm mslimnlara meramet idp iler

1745 1746

B. 425a/11. // T. 270a/3. Pdih- slm kelimeleri yok. B. 425a/11. // T. 270a/4. ...Kerret-i Dovvom ber n Zamn / T nshasnda nevbet-i Rm kelimeleri yok. 1747 T. 2270a/11. varmlard 1748 B. 425b/8. Cibk 1749 B. 425b/13. t

750

8.

yrimedi. Ve buyurd ki utluh eriyle Sermn adlu yirde tevauf la. Ve ol n 9.ar

u yamur firvn-d ve ittif-la Sbay Beg ve ba er ve Savc ki Rmdan varmlard,

10.

bir yaramaz yire onmlar. Ngh ulu ar ve yamur firvn-d, ovu ve at bal ve
11.

amur
12. 13.

old. yle ki ol iki beg birbirine ulamadlar ve avrlarndan ayl at ve tr

balda ve ovuda hel oldlar. Ve Pdih Mevly Begi bir tuman eriyle gnderdi,

t anlar baldan ard. n anda iridiler, hezr le-y-ile a bildiler. Ve Pdih

14.

Cmdiyel-l aynu yigirmi ikinci gninde mrcaat buyurd. Ol

cesr zerinden,

15.

ki Ria ehri berberinde dzmilerdi, gedi. Ve Ammr bin Ysiri ve

16.

ffn ehr hedsn Sancar ehrin Bularu

17.

ziyret ld. Ve enbih gni Cmdiyel-ir on beinci gninde

altn yannda avtn ve ordularna ulad. Ve Rebul-ir selinde ol atlm Kf uddnda veft itmidi, Pdih anu vas

1.

aberinden be-yet 2.mteessif old. Ve penenbih gn Receb aynu onbirinci gninde Suln Bsavul amdan 3.geldi ve Receb nfnda utluh da dnp geldi. Ve bir a gn ol uddda iret 4.ve dli ve ava mel oldlar. Ve Pdih- slm bir gn bir geyik zerine at ald ve ol 5.geyige o irimedi gibi grndi, geyik ddi. Mlzmlar segirdp itiy 6.itdiler, grdiler ki ol geyige odan ouz zam irimidi. Ve umm- aly 7.an mhede lup vf oldlar ki ol ouz cirat ne vech-ile v olmdur? 8.Ol bir od ki Moollar aa tne dirler ve anu demreni atl olur, ayet 9.keskn. Ol vatin ki ol geyik aar-iken yuaru sram drd aya bir yirde geldgi
11. 12. 13. 10.

vatin o irimi, drd ayan bile mecr itmi, andan gep arnna ve ggsine

ve ol ayau oltna ve ulna donup boynndan te m, el-uhdet alr-rv. Ve bu iyyeden Behrm- Gr ikyeti ki geyik aya-y-ile ul dibin ar-iken urm, aly an taaccb lurlar. Ve kitblarda ve dvarlarda na iderler. Bi be yz
14.

yldan

ber bu i anu iini mens itdi. Ve bu li iki1750 adamdan ziyde al 15.mhede ldlar.

1750

B. 426b/6. ...bi

751

Ve ehrenbih gn abn aynu yigirmi nci gninde Ttay an Ulusnu pdih-y-d, iridiler. Ve eref-i dest-i bs-ile merref mrcat ldlar. Ve ehrenbih gn abn aynu selinde Dicleden gedi.

16.

ilileri ki

17.

olup tzde
1.

Ve

yolda andan1751 grdiler, env-la yolsuzlu ve edebszl itmilerdi, buyurd dutdlar

2.

getrdiler. Ol yollarda derbendlerde, ki rszl itmilerdi, dkelini yasaa yitrdiler. 3.Ve

Ramaan aynu yigirmi drdnci gninde ehr-i slm Ucna nzl buyurd1752.
04.

ikyet-i Tevecch-i Pdih- slm zn an be-Yayl- Alata ve ez-nc be-Rh- Nacuvn be-la- ez-n ve Vl-i liyn ki be-Mr Refte-bdend
05.

Ry- humyn ehrenbih gni id ve seba mie ylnu Muarrem aynu

nfnda Alata 6.yaylasna gdi ve mekr ayu yigirmi birinci gninde utluh Noyn eriyle Diyrbekr azmine 7.Mur arafna revn old. Ve Pdih- slm penenbih gn afer aynu ikinci gninde 8.Alaada yayl-in tertb olan sarya nzl buyurd. Ve yekenbih gni Rebul-evvel fermn old ki Kutluh Beg
10. 9.

ikinci gninde Alaadan rna nehat buyurd. Ve

Diyrbekrden dnp gele ve enbih gn Rebul-ir on

11.

altnc gninde Kemled-dn

Ml ve Al vce, ki Mrda rislete varmlard,

geldiler ve n ordular araba 12.rn yurdlarnda ondlar. Pdih- slm anda tevauf1753 buyurmad, irvn ve Likezistn 13.alarna ava gitdi. Ve bir a gn anda avlamaa mel old. Ve andan av-in
14.

Kvbr arafna tevecch buyurd. Ve bir mddet anda u

15.

bal avna mel old. Ve andan ond. Ve ol dery kenr

16.

lez cnibine, ki Pdih aa uyun ad virmidi,

Birmek uddna degin urn ve env ular, ki ladan

dnp yaylaa giderler, tammet 17.andan geerlerdi. Ve ol yir Derbend ehrine yandur. Ve n ry- humyn ol udda iridi, old. Ve ehzdeleri, ki derbend arafna
2. 1.

i ulusnu Pdih Ty mnhezim

yandlar, o gmn-ile Pdih ol rafa

mteveccihdr diy rkp adlar ve tl 3.uyun te gediler. Ve bir mddetden ora vf

1751 1752

B. 426b/10. // T. 270b/21. ...din B. 426b/12. ...ves-selm 1753 B. 427a/5. ...ziyde

752

oldlar ki anlaru gmn ilfnca vi-imi. 4.Gir1754 erfdan tccr bzirgnlar var geli itmege baladlar ve ol vatin tammet 5.Lekezistn begleri, ki bunca mddetlerden ya ve Elburz alarndan mtevr olmlard, 6.kendler t ve irdetler-ile il oldlar. Ve ilile pdih imetine mteveccih olup 7.dest-ibs- erefe iridiler. Mu ve mnd olup urlar ve avb ve armler cematini, ki 8.Azirbycn vilyetlerinden b Elburz a derelerinde mekn dutup url 9.ve armli ve yol urmaa mel olurlard, mecmn dutup getrdiler, alef-i imr 10.idp rdlar. Tccr u riy anlaru errinden emn oldlar. Ol udddan mrcaat buyurd. Ve andan Tlilar ve mteveccih old. Ve buyurd
13. 11. 12.

lup Bil-svr ve Heme-ehri adlu yirde ordularna nzl

spihbed vilyetleri yolndan listn alarna av azmine

t ol alarda bir gnlk midr yire sneler dikp itden iki

dvr urdlar. 14.yle ki ol iki dvru ar girecek yiri bir gnlk yan yol midryd. Ve ii
16. 15.

ayire gibi olandua urlurd, t elli arun midru olnca. Ve anu dibinde bir al

gibi mukem alardan evrdiler ve Pdih-in stinde bir aadan kk yapdlar. Andan ora erler ve av srenler av cnvrlarn anu iine srerlerdi. T tammet
1.

17.

cnvrlar ol al iine oyup cem itdiler. n ve uva geyik ve kolan ve l ve

urt 2.ve dilk ve ayu ve ouz ve env ve enf vu ve sib, n ol iki dvru arasna
3. 4.

girmilerdi, aca yirleri yo-idi. Nr cmle ol l iine girdiler ve Pdih- slm Buln tn-la ol r zerine up ol ayvnt teferrc iderlerdi. 5.Ban urdlar ve

ban buyurd, oy virdiler. Andan g buyurup teferrc ide, menzilden

6.

menzile giderdi. T Drl-mlk

Tebrze iridi. Ol vilyet al er avrat, ulu ve kii 7.irdet ve ils-ile el gtrp du lurlard. Ve Tebrz al slm ve limleriyle yin ve tertb-i 8.temm birle ru up istibl mersimini tadme iridrdiler. Ve Pdih- slm anlaru anda 9.ifet ve meramet tamm buyurup cmle avri ve teklf-i n-mveccehden muf ve msellem ld1755.

1754 1755

T. 271a/17. ...bu araftan ol ari B. 428a/4. / T. 271b/13. ...ves-selm

753

10.

ikyet-i y- m Fermden-i Pdih- slm der-Ord-y Zerrn be-Mevi-i Ba- cn 11.ve atm-i Kerden-i urn der-nc ve Bel-i m-i Fermden1756
12.

Pdih- slm-in andan din fir stdlara ve mhir mhendislere

13.

buyurmlard ki yl
14.

bir altun argh ve altn tat mnsib lt ve idevt birle dzeler. Ve

mddeti bir cemat anu tertbine mel-dler. Ve bu vatin ki Pdih Drul-mlk

15.

Tebrze iridi,

tamm olm-d. Ve sene id ve seba-mie ylnu il-de aynu

16.

evirinde Tebrzden

cn rafna azm itdi. Ve anda bir b ve urrem ayr Pdih dvr ekp arlar ve emeler revn idp avlar dzetdiler. Ve

brig urlma-in env ular

1.

17.

ve belbil anda iyn ve mevy dutup ol murabba mtesvl-il

menzili berber smet idp 2.iki arafna sgt ve av dikdiler, t alu girp aca yirleri ol yollardan ola ve h 3.kimesne yr arasndan gemeye. Ve mertebel mertebesince her yifen yollarn muayyen itdiler, 4.ki andan gireler,1757 alar. Ve anu iinde kkler ve burlar ve hammm ve yce imret 5.yapdlar. Buyurd ki ol altun arkh brigh ve syibn-ile, ki aa mad, 6.uralar. Tammet ferreler ve mhendisler cem oldlar. yet aamet ve ululndan bir 7.ay mddetinde anca ura bildiler. Ve ol cevhir ve yuvt-ile muraa altun tat iinde odlar. Ve andan 8.din ki oy ideler, slm tamin sdt ve eimme ve ut ve meyii r 9.itdi. Ve alan milletler avyifinden1758 ufeyl-in oud. Ve cemata naar idp zbn-
10.

fa ve beyn- mel birle ikmet ve

marifet bbndan da szler syledi. Ve 11.enf- alya naat buyurd. Ve a -telnimetlerine kr lurd. Ve eydrdi ki
12.

Ben bir af ve bire ulam. Kend acz ve

13.

ur ve gnhum mur ve muterifem ve bu aiyye

ve mevhibe sezvr ve ly
14.

deglem. Lkin a tel-nu refet ve rameti fey ve luf ve

keremi r kullar
15.

anda odur. yle ki eger dem-zd belki tammet yaradlm, anun

krin yirine
16.

getri-bilmeyeler. Ve andan da fil deglem kim tamm rn-zemn aln,

ki haret-i

ulhiyyet vedyii drrler, fal ve isn yninden benm iatum rabasna

17.

getrmidr. Bunu kri ad-hezr zbn birle baa vcib ve lzmdur. Ve bir hefte

1756 1757

B. 428a/6. // T. 428a/15. ...der n Zamn T. 271b/23. ...andan... 1758 B. 428b/4. // 272a/4. ...da

754

pdihl

1.

urriyle, ki bunca bi kiilerden alnmudur, aldanup marr olmazam.

Ve enf- naimden, 2.ki a tel- benm aumda kermet buyurmdur, biri oldur ki ol nesne ki baa 3.erzn lmdur, ayru pdihlara virmemidr. Ve din gemi pdihlar arzularn
4.

baa mebl buyurmdur. Ve da yigreki oldur ki anu ullar benm

zametmden emn 5.olmlardur. Ve benm pdihluma rib ve rdurlar. Yana bu man ve muaddemt zerine 6.dilemedm ki navet ve cebert yninden bu argh ve brigha girem. Gerekdr ki imdi 7.kim ve makm biz ve siz ittif-ile b-riy ve nif bu am nimet krnesini ed lavuz. Ve sz 8.ve niyz birle gnhlarmuz afvna lib olup u ve u birle bu argha 9.girevz. btid urn- mecd tilveti ve at ve ibdet birle alavuz. Andan ora lehv 10.ve araba itil gsterevz: didi. n bu kelimt-ile tekellm itdi a -tel- celle ve al11.

ve Rasl -aleyhis12.

selm- adn tam ve tekrm birle yd lup adem-i mbrekini arh iiginden
oyup girdi. Ve kmkrl mesnedin mttek lup oturd. Ve buyurd
13.

ier

ol altun ve ace

ve env ilatler r itdiler. Elvn niam ve eime yinp mmessek 14.ve muaar erbetler ve mz ve mrn iildginden ora kend eliyle ol ae ve altn ledrdi. yle ki umm avyif aly ol adaa ve isndan
16. 15.

ve ilatleri adaa

behremend oldlar. Ve
17.

gn gice urn imetine ve her yife kendleri det ve resmince

ve yif -iibdta

ve duya mel oldlar. Ve oy gninde bir cevhir-ile muraa tc, ki anu

1. 2.

mnendi kimse grmemidi, bana od. Ve aa mnsib bir muraa or u biline balad ve ymetl mehheb geyesiler geydi. Ve avtn ve tammet ehzdeler u begler

ve muarreblere 3.buyurd ki env tecemmlt birle kendleri ryi ldlar. Ve cmle grkl b-nar 4.atlara binerlerdi ve seyr u teferrc lurlard. oydan fri oldularndan ora ab- umr- 5.memlekete ve tedbr-i mali-i salanat ve terfe-i riy ve nuvat-i kffe-i bery avline 6.mel oldlar. Umer-i devlet ve ayn- haret birle knkc ve meveret idp buyurd ki 7.hzde arbende, ki n Mzendern ve ol nevde ulu ve yazn s ve Murseras 8.uddna ve Bdis yaylanda yaylar ve Nrn Beg ber-arr- sb mun erlerle 9.rnda ladlar. Ol araflaru mhimmtndan ferat ldur. Amm utluh Noyn
10.

bir blk eryle Grcistna varup Grcn ba erleriyle ol

755

nevde dursun. tumanna ulaup

12.

11.

Ve Grc erlerin bas Diyrbekr arafna varup Mevly Beg

m seferi-y-in msteid oldlar1759. Ve Hl tuman Fris ve Kirmn

13.

uddna varsunlar.

T eger itiyc olursa Sd Beg ve Kermn Sulnna ulaalar diy.

Bu mceb 14.zerine muayyen buyurup danu ve turam lurlard, -ves-selm-.

15.

ikyet-i Tevecch-i Ryt- Humyn ez-ehr-i slm cn be-Cnib-i Badd ve Avl

ki der-Rh- Hdi1760[Get] ve Vl be-V ve ille ve Tamim-i Amet-i m der-n Diyr

16.

Pdih- slm iney ve seba mie ylnu Muarrem aynu urresinde cn

17.

ehrinden m seferi muarrer olm-d ki

azmeti-in Hemedn uddna mteveccih old. Ol gnler iinde

1.

Nrn Beg irvn ve Derbend udd mufaat-in rna

varb laya ve henz gitmege 2.iczet dilemidi ki Pdih areti imetinde Heterde degin bile revne old. Ve 3.erefed-dn olanlar Abdur-Raman ve Abdul-Laf, ki bir mddet Tebrz kimi idiler
4.

ve andan ora Rm memlikine Mstevf-y-ile, ki

gelmilerdi, onlarn ara idp salanat-05.-penh brigh apusnda dd istediler ki anlaru atasn vce Veciyye ol Yay buyurup 6.depeletmidi, n ryt- humyn Heterde iridi,1761 beg det zerine pdiha 7.onulu ve ig itdi, olu ip yine dndi ve rn arafna mteveccih old. Ve ra 8.gni vce Veciyye ol Nimed-dn Yayy ve Eb Bekr Dd bd ol Devleth Yz-aac 9.ve Heterd adlu yrlerde yasa iridrdiler. Ve irtesi Kirmn Suln cccolnu
10.

ol Arabh da yasaa iridrdiler. Ve andan

11.

Hemedn vilyetine girp Bozbiird adlu kyde firvn evf omd ve be-yet b
12.

yapdurd an-hda, ki yapdurup aa

ve blend imretdi, ond. Ve andan da gp

Nihvend yolndan1762 Ferhnu in-nvre 13.vard. Ve bir a gn anda imet buyurd ve andan da gp Nihvend yolndan Bstn uddna vard. 14.am beglerinden beg il olup gelmilerdi, ol menzilde iridiler. Anlaru muaddemleri anlar nvt idp yurad. Ve Nevrz ve Kern fitnesi
1759 1760

15.

Al rdi, Pdih- slm

16.

vatinde anu ardeleri ve

B. 429b/7. olsunlar B. 429b/11. // T. 272b/5. adi Kt 1761 B. 430a/2. // T. 272b/21. ...Nrin Beg... 1762 P. 434a/12. Nihvend yolndan kelimeleri yok.

756

taallut Kirmn-hn uddna bir gice muarreblerden bir cemat-ile

17.

adrsuz

yabanda almlard. Ve bir a kemerin altnda yatmlard. Ve ol yir

1.

berberinde bir glgel aac bitmidi. Ve n henz Lekzistn alnmamd ve malm

degldi ki 2.Nevrzu lin encm ne ola. Ve Pdihu mbrek r ol sebebden biraz mevve-idi, 3.ol aac dibinde ol bbda tefekkr lurd. Ve lem-i aybdan gline bir bas ve fera yz 4.gstermi-idi. Bu vatin n ol aralara iridi ve ol i gil murdnca yirine gelmi-idi, 5.ol yr ve ol ac trna geldi, ol aac ziyret itmek-in. Tammet avtn ve umer-y-ile 6.anda vard ve alad. Ve ol d u niyz, ki ol vatin anda iler getrmi-idi, ald 7.ve ol afer ve nar in, ki anda bulm-d, krler ed ld. Ve niy birle iki rekat namz 8.lup ban secde yirine oyup u ve u birle tamm a -tel- aretinden nuret diledi. 9.Andan ban gtrdi ve rlara naat buyurd ve eyitdi Serr v arr da istinet a 10.-celle ve al- aretinden istez. Ve h l birle anu rametinden nevmd olmauz. Ve h
11.

vech-ile muceb ve marr olmauz. Ve yan biliz ki a -tel- bir

12.

arfetul-ayn midr

sizden bad ve fil degldr. Ve kend uvvet ve udretze

13.

aldanmayuz. Ve a tel-nu

ayretinden oruuz. didi. Ve cetleri, ki var-d,

14.

a -tel-dan diledi. Ve ayr niyyetler itdi, la. Ve tammet r olanlar ol aaca

15.

uan ol niyyet ki adl ve infn ziyde

ninlar baladlar. Ve ol ac bir ziyretgh

mnendi old. Andan ora murbler aldlar, 16.begler ra urup sema itdiler. Pold Cingisnk adlu bir ar yaam beg var-d, anda
17.

rd, ikyet itdi ki

1.

Pdih- slma ceddn amms uvvet-ile an ki kend zamnnda

kend

zamnnda bir a avm ve boylaru pdi ve ayet bahdur ve er kii-y-idi. yle ki

2.

bahdurludan meel ursalar anu-la urarlard. Ve anu anda o ir da

eytmilerdr. 3.Ve anu vz yle aba ve sehnimk-d ki yidi depe ve bilekden aar ve iidilrdi. 4.ttif bir gn Merkit boy alyla sav niyyetine svr olup giderdi. Yolda bir aba 5.aaca iridi ve anu dibinde ond. Ve ud-y adm aretine mncaat ld. Ve andan
7. 8. 6.

nuret diledi, eytdi ki eger ya zerine afer bulursam bu aac kendzme

ziyretgh lam. Ve drl kemlar ve alaslarla arp bezeyem diy. a -tel- an ya zerine muaffer ld ve yay bap dndi. Ve ol aac dibine geldi, niyyeti mcebince 9.ol

757

ac kemlar ve alaslarla bezedi. Ve a -tel-nu krini yirine getrdi. Ve erisi 10.ve alyla ol acu dibinde ra urup oynadlar. ol midr ayalaryla yiri depdiler ki
11.

aacu evresi bir arun dekl uur old. Pdih- slma ol ikyet be-yet
12. 13.

o geldi. Ve eyitdi ki Eger bizm

ecddmuzu bunu gibi illar ve niylar

olmasayd, ud-y tel- anlar cihn

14.

pdihlarna server lmazd. Ve anlaru urun

ulu mertib ve l derecta

iridrmezdi. didi. Ve ol zev-ile bir at ol aacu 15.dibinde sem idp tevauf buyurd. Ve andan ora atlanup ordular ardnca revne ililer iridler ve am begleriyle il olup
17. 16.

old. Ngh utluh Noyn atndan

mdan aup gelmilerdi. Muaddimleri

1.

Alad-dn Al ri bile getrdiler. Pdih

anlar nvat-idp b vadeler-ile

mstahir ld. Ve hem ol uddda stanbul Fsilysnu 2.ilileri tuuf ve hedy birle iridiler. Ve aber virdiler ki Fsilys diler ki Pdih- 3.slmu devleti glgesinde ola ve kend zn umala Pdih- slm imetine 4.gndere. Pdih anlara nevat buyurup gnderdi. Ve andan Ben derbendine vard ve 5.gden ora avtn ve arular Badd rafna gnderdi. Ve ehrenbih gni Rebu 6.l-ir on drdnci gninde Banden un av azmine atland. Ve bir a gn 7.Sb ve Vs ve Mehed-i Seyyid-i Bl-vef -

rametullh- erfnda av itdi. Ve Mehed ziyretine vard. 8.Ve mcvirlerine adat ve

asent buyurd. Ve da buyurd ki an-in Furt yndan 9.bir ar arup ol usuz yazlara adalar, t ol sebeb-ile ol mezr abdn olup andan illiye geldi ve ordularnda nzl buyurd. Ve
10.

bir ehir gibi imretler yapalar. Ve Mevln Nared-dn Tebrz

12.

11.

ve Mevln Kemled-dn Ml, ki anlar rn

uddndan Mra rislete

gndermidi, andan mrcaat lup Mr ilileriyle geldiler. 13.Ve illede Pdih imetine iridiler. Ve rilt cevbn, ki vechi avb zerine
14.

dimilerdi, ed ldlar. Ve Ty
15.

anu ilileri da yz atlu gelmilerdi. Ve yekenbih urresinde Trkler ylnu evveliydi, oy idp ilileri
16.

gni Cmdiyel-ir aynu

oyladlar. Ol gn Mr u Ty

758

ilileri bir birileri-y-ile sylep ekidiler. Pdih inm itdi. 1763lilerini Tebrze gnderp
1.

17.

Ty ililerini yuryp olu

anda ehri bend ld.

Ve denbih gni Cmdiyel-ir ouzunc gninde am diyr azmi-in

2.

gp ille cesrinden gedi. Ve denbih gni mekr ayu on altnc gninde Emre 3.l-

mminn seyin -raiyallh anh- mehedine irip ziyret ld. Ve ulu aametlu ebriim 4.perdeler rtler ol mezr- mbrek-in buyurup tertb itdrmidi, ad ve rtdi.
5.

Ve firvn adat ve isn anu ddmna ve mcvirlerine virdi. Ve nehr-i zn

maltndan, ki 6.ol uddda arup Mehed avlsine atdurm-d, her gn bi batman etmek ve bi 7.batman et ve bi yz batman urma ve yz batman birinc anda mum olan seyyidlere ve mcvirlere 8.muayyen ve muarrer buyurd. Ve ol gn rmen bild orsndan iridi ve aber getrdi ki 9. drt bi atlu ya ol arafu uc ve seraddine gelmilerdi, leker-i manr
10.

kendleri amle idp anlara oundlar, ban mecr ve

11.

ekerini helk itdiler. Bu aber anda ziyde old. Ve ne gni

12.

Pdiha yetde o geldi ve mihr u efati ardei

in ve seba mie ylnu Receb aynu drdnci gninde ili iridi

ve aber getrdi ki 13.Cmdiyel-ir aynu evyilinde Nrn A rrn lnda fevt old diy. Pdih- slm
14.

ol vadan mteellim-i r old ve Furt kenrnca gp gider-

idi. n adeye 15.iridi ve buyurd ki avtn ve tamm arular Furtdan gerp Sincr uddna varup
16.

anda duralar. Ve kendzi eryle niye mteveccih old. Ve Buln

17.

tn ve ba tnlar

da vid resmine bay atlar-ile an-ile niye degin bile

1.

vardlar. enbih gni Receb

aynu1764 ikinci gninde ne ehrine nzl buyurd.

Ve aat oldur ki lemde andan 2.gzel teferrc yiri olmaya. yle ki ol ehr Furt rmanu adsnda vi olmdur.
3.

Ve iki cnibden balar ve bustanlar men ve

mzeyyen ecr ve ezhr u reyn birle, ini bir fersenk 4.yol midr yle ki erf ve cevnibden gn yire dmez. Ve yce ehr-dlar ve kkler 5.Furt kenrnda yonma

1763 1764

T. 274a/5. // P. 435b/17. ...Mr B. 432a/14. ...on

759

mermerden yaplm ve erfndan dereler ve kemer lar Furta ve ol 6.behet-s blara alm ve ol bustn ve nalistnlaru nzhet ve rreml vafa ve ere 7.gelmez. Ve oksan fersa yol uzun midr Fur amlin imrt Sekirfile
8.

ibtidsndan, ki

nbz1765 uddndadur, Surc ve irrn intihsna degin bu ara, ki 9.ikr olund ve bu l ve ar zerine, ki dindi, Furtu iki arafndan balar ve imret 10.muttaldur, ki aac glgesi mnat olmaz. Ve mtevl sler balanm ve navr dolblar
11.

Furtu iki

cnibinde gice ve gndz yriyr ve kkler ve yce binlar birbirine muttaldur.

12. 13. 14.

Fil-cmle sekizinci gn Bolan tn vid idp Furt uyndan gedi ve Sincna

mteveccih old. Ve ryt- humyn askir-i manr-ile Rubetu-ma iridi. Ya belrdi, am arafndan diy v old. Nieme ki yaln v-d, Pdih buyurd
15.

erler

yasdlar. Sil ve ceven geyp alaylar dzp bahdurlara dildrl idp 16.tesell ldlar. Ve Receb aynu yigirmi sekizinci gninde Rube kenrna degin srdiler. irdeler ve ayri tertbler rst lmlard, aa iltif buyurmad.
17.

Ve ol yir al Ve gice ve ve

1.

ordudan mfreat idp alaya yan yire vard. lmd-dn 2.anem ve Rube al ol alaya girp teaun lmlard. Pdih- slm 3.buyurd ki ulu begler Stay ve Suln ve Vezr oca Red ve ib 4.dvn vce Saded-dn alaya varup al-la syleeler ve anlara illik ve 5.iata davet ideler. Ve Pdih fermn mcebince ala dibine vardlar. Ve yazclara 6.iret old ki bir Arab bit yazdlar. Mamn bu ki bu azmet mcebi Mrler 7.n-avb arektdur ki bu mddet medd old ki aa idm gsterrler. Ve kerrt-ile
9. 8.

ililer gnderp ve naat lnd, abl itmeyp b-iltiftne cevblar

gnderdiler. Ve anlaru cihleti ve umr- amde adem-i mmresetlerine aml idp

10.

taamml

itdm. Ve n ol avr add ve endzeden gedi, arret-ile erlermz intim

azmine arekete 11.gelp nr yol bu diyra ddi. Ve ill siz mler-ile bu araa sebeb bu adar
12.

gerekdr ki siz da bu ide teemml ve fikr idp kend anuz ve mluz

13.

mealiini

riyet idesiz. Ve il mu ve mnd olasz. Ve n bilrsiz ki a bizm

14.

arafumuzdadur,

ind ve niz idp kendzi mari-i helkete bramayasz, diy. Bu

nev-ile km aleme 15.geldi ve nin ve tama urup alaya gnderdiler. Ol km iledeni

1765

B. 432b/5. // T. 274b/3. // P. 436b/8. nbr

760

yine tzcek mhlet

17.

16.

ara gnderdiler ki n km ibreti yetde fa ve belidr, bu gice

dilerz ki anu mamn ve avrine irievz, irte cevb virevz. didiler. rtesi
1.

penenbih gni

abn aynu urresinde Cemled-dn skender ve Seyyid

Amed Kebr mrdlerinden 2.ey erefed-dn ara ol km cevbna gnderdiler ve ar itdiler ki cmle Pdih- slmu 3.fermnna mu ve mnduz, diy. Pdih anlar nvat idp gnderdi. rtesi 4.smed-dn Lin, ki lmed-dn anmn nyibi ve alanu dizdryd, indi ve il 5.olup muvaat gsterdi. Ve nvzi bulup gir alaya vard. Da irtesi ol 6.ve Seyfed-dn l, ki lmed-dn ulu olyd ve Necmed-dn ve Rube 7.ayndan bir cemat aladan indiler. yilik ve iat ihr eryii tadmini
8.

itmma iridrp salanat areti imetine iridiler. Ve aml ve el anemi 9.tarri

10.

bbnda ve oullar ve nuvy ve ut ve ayr ehl-i uul ve mertib isleri

ve

mertebeleri-in ve ehir ve vilyet ve ala alnu emn-in Arab ibretle kmler

11.

aleme gelp tama ve nin- mbrek birle men olup anlara teslm olund. Ve seenbih
12. 13.

gni abn aynu altnc gninde Rube alasndan g ld ve

orsn arafndan dev-i mecr

14.

o aber geldi ki Fyid ersi mnhezim old ve Fyid fevt old ve

olup dutsk olmdur, diy. Pes begler utluh ve oban Beg ve Mevly

Beg erler-ile 15.imdiki lde Ria uddna Furt uyndan gemilerdi ve aleb uddna
16.

irimilerdi. Pdih- slm Drpesr adlu yirde Furt kenrnda ond. Ve tammet begleri eryle gnderdi, t din giden utluh ve alan beglere irieler.
1.

17.

Ve n

evvel bahr olup hav da issi olm-d, Sincr ve Mul araf azmetine 2.abn aynu on nci gninde Furt yn gedi. Ve Mkisin ehrine apur yndan 3.gedi ve orsn ilileri Syin ve Atc1766 uncy nvat idp mrcaata 4.iczet buyurd. Ve ol olu lle ve gl ve env- ezhr beriyyede tem ide ve av avlayu 5.giderdi. Yekenbih gni abn aynu yigirmi beinci gninde Sincr altnda 6.ehr mevnda avtne, ki istible gelmilerdi, iridi. Ve gn anda 7.durd ve Ramaan aynu urresinde Ylfar adlu yirde ordularna irip nzl
8.

buyurd. Ve tammet

1766

P. 438a/3. Otc

761

Diyrbekr salanat Mrdn Suln Suln Necmed-dne, ki 9.l-i Seludand, mfevva buyurd. Ve aa Melik Manr diy laab virdi. Ve andan ora 10.Dicle uyn gep Kf arasnda nzl buyurd. Ve anda Ml al gelp Narn taaddsinden, ki ol ehr mili-y-idi, ikyet itdiler. Dd! Dd! diy ardlar. Suln Necmed-dne buyurd ki n Mla
13. 11.

Far s ulmi ve Al-iy! Al-iy!

12.

vara, anu iini tamm ide.

Suln bir a gnden ora Mla varup 14.an helk tdi, -ves-selm-. ikyet-i 15.Vul-i utluh Noyn be-Leker-i Mr1767 ve Mrcaat Nmden-i ez-nc ve Mrcaat Nmden-i Ryt- Humyn be-cn1768
16. 17.

Pdih- slm Kfda ol begler vuline, ki mda-y-dlar muntar olmu-d

ve

anlar-in uma iridiler, Urn ve gret ve atl-i m itdiler. n Dma yan

1.

vardlar

ve iitdiler ki ya yan gelmidr,

1769

ub vatinde enbih gni ki

Raman aynu 2.urresinde mecm er atlandlar ve bi fersa yol midr iler vardlar ve ol 3.ular ve ballu yirlerden gediler. Ve amr-i Merriu-afer adlu yirde yaya iridiler. 4.rtesi Ramaan aynu ikinci gninde sav itdiler. zn n ersin ol ol
5. 6.

Mrler sa olna amle ldlar. Ve on nefer muteber beglerini, ki ol cmleden birisi smed-dn-i stdud-drdur ve hem anlardan olu cindleri atl itdiler 7.ve

ba da asta ve mecru oldlar. Ve utluh Noyn tibden ol ola meyl 8.itdi ki anlara meded ve muvenet la. Sa ol al ayrlup yaluuz ve az aldlar. 9.Mr ersin ol ol anlara amle ldlar. er az oldu-in bunlar av idenler anlaru
13. 12. 11. 10.

yirlerinden ayrdlar ve utluh Noyn ol ola iriince, ol

Mr ersin ol oln dlar. Ve mnhezim olup adlar. Ve bahdurlar

aabince ova gitdiler. Ve n utluh Noyn ol ola iridi, anlar savdan

14.

fri olmlard. Ve am vati iridi, utluh Noyn bir depe zerine up

15.

urd ve

zn nu erleri atna dirildiler. Ol gice irteye degin er durdlar. ala ve avra susuzl alebe ld ve Mr ersi
16.

tammet at zerinde

ol depen etegin evre

1767 1768

T. 275b/5. Bu kelime yok. B. 434a/10. // T. 275b/6. ...der n Zamn 1769 P. 438b/1. ...rtesi...

762

aldlar. n irte old, Polad y ve Tik Timr ve Nire- 17.d-dn Yay ve begler Msrler ersine ururlard, sav itdiler. Ve utluh Beg
1.

Tyet ve Tersya buyurd ki Siz dnki gn sav

itmedz, anlara varu 2.meded ve muvenet lu. didi. kisi da ittif-ile vardlar, sav itdiler. Ve mler 3.ve Mrler ol depe etegini oyup bir kezden anlara aru vardlar ve sav itdiler. Ve n 4.dn ki n an erisi n mab olmd ve begler ve tumanlar biribirinden 5.ayrlmlard, da eryi yasyamadlar, yleye degin urdlar. Andan ora eridiler 6.ve dnp geldiler. Ve yolda ular ve ballar o-d, er alnu atlarndan
7. 8. 9.

balda ve amurda o at ald. Ve er al mteferri oldlar. Ve Ttiy ve Teres belrsiz olup bulnmadlar. Ve utluh Beg ve Tiktimr Ramaan aynu on ouzunc gninde Kf arsnda Pdih- slm areti imetine iridiler. Ve irtesi ryt- humyn nehat buyurd ve Erbl ehrinden ara ba iinde ond. Ve andan gp 11.Zeng

10.

derbendi yolndan Kurdlar alarndan d. Ve fr bayramn ol avlde itdiler.

12. 13.

Ve evvl aynu on yedinci gninde enbih gni oban Beg, ki atlar balda alp

yyn
14. 15. 16.

olan er alna kyp ardca alm-d ve anlara taahhd ve am-vrl lup

arun Badd yolndan getrrdi, imete iridi. Ve tamm yurm buld ve n Mernu zl Kprye iridiler. avtn ve arular -knbed ve Yz-ag yolndan cna gnderdi ve kendzi Sihend ana ava vard. Ve bir hafta anda old. Ve
17.

penenbih gni in

ve seba mie ylnu il-de aynu onunc gninde ehr-i

slm1770 cna nzl buyurd, -ves-selm-.

1.

ikyet-i Porsden-i Yar-y Umer ve Lekeriyn ki ez-m Mrcaat

Nemde1771 bdend ve urlty Saten-i 2.be-Mev-i cn ve Bagimii Kerden-i n

03.

Andan ora, ki ry- humyn slm ehri cna iridi, ki ikinci gn ki 4.il-

de aynu on ikinci gniydi, yar ormaa baladlar. yetde teft-ile 5.orarlar-d. n orup yar nme-i maalli ara iridrrlerdi, Pdih- slm bir a 6.daa rd utard ve
1770 1771

B. 435a/9. Bu kelime yok. B. 435a/11. // T. 276a/15. Numde Bdend

763

gir kilidin badan utup orarlard. Ve ol deyii 7.riyet iderlerdi. ibetl-emr ilicce aynu urresinde yarular tamm old. 8.Ve ty Taran, ibbek Taranol ve Menkft boyndan on Timr, ki 9.bunlar mda sav ir olmadn erden ayrlp gitmilerdi, ysa iridi.
11. 10.

irdrdiler. Ve her ne ki ulu yasa mceb-y-idi, her bbda tadme

12.

Andan ora penenbih gni il-iccen ikinci gniydi, oy ve urlty

itmege

r itdiler. Ve begler ve ulular, eref bikemsini birle merref oldlar1772.

13.

ikyet-i Tr oden-i Remed Pdih- slm-r ve Vul-i ehzdegn ez-orsn ve Tevecch-i Ryt- 14.Humyn be-Badd ve Nzl Fermden-i be-Hulan Mrn1773
15.

Ryt- humyn penenbih gni ala ve saba mie ylnu Muarrem aynu
16.

yigirmi beinci gninde ve env sil rias r

17.

Drul-mlk Tebrze iridi ve ir iinde ond. Ve er ve cebe

tertbine iret buyurd. Bir a gnden ora Pdihu gzine remed

1.

old ve ebb ve ukem anu mulece ve mudvsna mel oldlar.

Ve ol rianu 2.mddeti imtidd bulup uzand. Ve l vati azmi g ald. Ve denbih gni afer 3.aynu drdnci gninde tn- muaama ltzmi tn hzdeler Basm ve Eb Yezd 4.birle orsndan gelp iridiler. Ve Pdih- slm anlaru vli birle am mbtehic 5.ve dumn old. Ve Olcy utlu adlu zn hzde Basma nmzed ld. Ve dyim 6.anlara kend atnda yir gsterdi, otururlard. Ve rlarn mart edip dildrl 7.lurd. Ve ibet Tebrzde yekenbih gni Rebul-l aynu yedinci gniydi, y 8.tabbleri mulecesi birle mbrek vucdna iki yirde d urdlar if buld. Ve ne 9.gn, ki Rebul-evvel on ouzunc gniydi, Tebrz ehrinden nehat buyurd.
10.

Ve n ol yllar, ki Hindistn diyrndan Pdih aretine imet-in

11.

getrmilerdi,

buyurd, t yle ki Hind pdihlarnu idesidr, pil zerinde tat

urdlar. 12.Ve evvel ki ehirden ara d, pil zerinde, ki tat stinde, oturup d. 13.Ve t meydna degin srdi. Ve ul vatinden t ikindye degin piller teferrc itmege1774
14.

srmege mel-d. Ve ehir al tamm alebe-y-ile avrat naara ve teferrc itmege

1772 1773

T. 276b/1. ...ves-selm T. 276b/3. Bu kelime yok. 1774 T. 2276b/17. Bu kelime yok. / P. 440a/13. teferrcine ve anlar

764

15.

mlard. Ve il-ile dular lurlard. Ol gice Tebrz Bistnnda nzl buyurm16.

d.

Ve irtesi, andan gb cn yolna revn old. Ve ol sebeb-ile ki arn d- esbden

mteellim 17.olm-d. Ve af mizcna mstevl oldundan at stinde taamml idemeyp eker

1.

evt maaffada otururd. Ve her gn az yol at iderlerdi. Ve rebul evvel

aynu irinde utluh 2.Noyn Yza menzilinden gir dnderdi ki rn lana varup ol arafu 3.mufaatna mel ola. Ve denbih gni Rebul-ir on drdnci gninde Cma Grgn 4.sary uddna iridi. Ve Suurlu ve Hemedn uddnda ifr-ile al ar dp yetde 5.sovu olm-d ve ol arafdan Badda varma mmkin degldi. Ol sebeb-ile Badd azmetini 6.fes idp Hevln Mrn adlu u kenrnda ond. Zr ol br da yetde o 7.l-d. Ve yllarda br anda da larlard, ol anda ladlar. Ve cevnibden 8.firvn nimetler getrrlerdi. Ve odun da anda firvand. Ve her kii kend olna ve yurtlu 9.ondlar. Ve ferat-ile mhimmt ve melia mel oldlar. ttif bir gn Pdih- slm
10.

bir ara gnah kefreti-in diledi ki, kend

11.

mbrek eliyle on miskine kisve ve am vire.

Buyurd ki ol on nefer dervi r ideler. ve muarreblerdendi, pdihu fermn

Mihter u Necbed-dn Ferr, ki cmle av

12.

vefi mcebince on derv dergha r ldlar. 13.Ve kend urnda anlara am virdi, t yiyeler. Ve buyurd, azneden on aftan sekizine birer aftn virdi. Ve iki aftn ara up iki derv da getr ki
16. 14.

getrdiler. Ve anlara teemml birle naar idp Mihter u Necbed-dn eline virdi. Ve eyitdi ki

15.

bu iki aftn anlara virem ki bu ikisi ters-dururlar.

17.

Necbed-dn anlara eyitdi Biz msilmnz

dimed mi1775? Eyitdiler Bel, ama

1.

cihetinden saa byle didk, amm Pdih- slma yalan

sylemek olmaz ki

Pdih- slmu naar- mbreki rstdur. Biz ikimz da ters dnin 2.dtaruz. Bu nkte anu zerine dell-i vdur ki ol a -azze ve al- evliysndan
3.

bir veli-y-idi, -

rametullhi aleyhi1776 vsiaten, ves-selm-.

1775 1776

B. 436b/7. // T. 277a/14. // P. 440b/17. dimedz mi? B. 436b/10. // T. 277a/16. ...rameten

765

4.

ikyet-i Veft- Kermn atun ve Nal-i Merade be-Tebrz ve Kelimt- Cend-i ikmetmz ki 5.Pdih- slm der-l-i al Fermde-est ve Veft- Pdih- slm
06.

Seenbih gicesin seherghnda ki ala ve seba mie ylnu Cmdiyel-ir

aynu 7.on ikincisiydi, utlu Timr z Germn tn, ki Pdih- slmu1777 remi-yidi, Hevln 8.Mrn landa mefc lmi birle mteveff old. An yin-i tamm birle Tebrze iletp 9.defn itdiler. Henz yigit tn-d ve dnyadan o temettu bulmamd. Pdih-
10.

slma anu lmi dr gelip ol vadan mteellim-i r old. Anu-in

o 11.alad ve buyurd t her ne ki tertb ve yn vfesi ola, anu anda dir itmeyeler.
12.

Andan ora anu tbtn alup gitdiler. Her vat ki an aard mbrek gzleri 13.ya olar-

d. Bir gn erkn- devlet ve begler rdlar, Pdih- slm buyurd ki 14. Dnyda ne idr ki andan dvrra ve atra i yodur? Begler eyitdiler Y elinde
15.

duts ve

dmen elinde zebn olma ve balar eyitdiler Yosull va balar eyitdiler lmek.
16.

Pdih eyitdi omadan ve dnyya gelmekden atra i yodur. Anu-in ki cmle

17.

bel ve an

ve zametler ve meeatler diri olmadadur. Ve eger vcd olmasayd, h

1.

drl olmaz-d.

Ve dnyda demye lmeden yig rat ve asyi yodur. ol

dell-ile ki n iki kii 2.bir yola gideler, birisi arun yriye, birisi segirde. ans sdera ola? Eyitdiler 3.Ol ki arun yrr, ola. Eyitdi Eger birisi arun yriye ve birisi otura? Eyitdiler 4.Ol ki oturm, ola. Ve eger birisi oturm ve biri yatm ola, ans sdera ola? 5.Eyitdiler Ol ki yatm, ola. Eyitdi Pes bu ys ve ide zerine drst old ki
6.

lmi kii yatm kiiden sdera ola. Ve cnlaru urtlmas ve fyide kll 7.abat

tenkinnden al bulmadadur. Ve h bir bend u zindn ve dza ve ab cehl 8.ve dnya sevmekden atra olmaz. Ve egeri dnya mmnler zindndr ve dzadur ve iret
9.

behit ve bu ad-i Nebevyi tad itmeklikdr ki Peyamber -aleyhis-selm10.

buyurmdur ki

-ed-dny sicnl-mminn ve cennetl-kfiru-. Chil a dilemez ki

abat zindnden 11.al bula. Ve yet cehilden l cn bilr ve diri ten ve bilmez ki lm leti pesendde
1777

12.

ve mah- dildr. Zr eger atalar lmeseydi menb ve mallar ve

T. 277a/20. slm

766

ulullar ve pdihl 13.oullara aan degerdi? Ve egeri atalarun lmi ab ve drdur, amm bir ayra fyide yodur.
15. 14.

nevbet irimek sebebi bile begenilmidr. Ve mr uzunlnda ziyde

Meger ol kimesneye ki kemle mteveccihdr. Ve anu cn gnden gne

16.

irtif ve tera ki eger dem

1. 17.

lmadadur. Ve evl oldr ki a -tel-nu smetine r olalar. Zir

seksen yadan ziyde yaar-ise as iden alur ve avs kend bl olur.

Ve al naarnda zell ve ar olur. Ve avm m ve ydlar andan nefret dutarlar.

Ve n 2.mr fyidesi kemldr. Keml l oldudan ora non lzm gelr. Pes mr 3.ziydelindan fyide olmaya. Bu cmle zerine da szler buyurd ki tammet ikmeti 4.madur. ala seba mie ylnu abn aynu evirinde Hevln Mrn yurdndan 5.g ld ve avtn ve arular Sary- Cma yannda alacu uddnda od. 6.Ve begler ve erkn- devlet ve ayn- aret birle Mur cnibine mteveccih old. Ve bir a 7.gn rkn ve Muzdign uddnda, ki alarda av avlayup Sve ehrine ki ib -i 8.dvn ca Saded-dn mutaarrf-d, buyurd, oca Saded-dn anda ey onul 9.ve oy- m ld. Ve Suln- slm ve tammet tnlar ve ehzdeler olu ip
10.

ar virdi. Ve salanat

aretinden env yurm buld. Ve andan ora 11.oca ihbed-dn-i Mbrek h, ki

1778

memlik-idi ve cmle-i erkn- devlet-i hireden

13.

12.

ve n1779 anu adm evi Svede-y-

idi ve atas vce erefed-dn Sadn, ki rn

zemn ekbirin baiyyesinden-idi ve

14.

Saven kimi, ol da ulu onul ve m- oy

ld. Ve tammet avtn ve

ehzdelere olular ip aralar unup ly 15.pkeler ekdi. Ve dvn ehline ve yazclara ey nzuller ve imeti gnderp arlad. direm ve dnr virdi. gnden ora mteveccih old. Ve bu mddet iinde, ki
16.

Ve bi adem ve aeme firvn aftanlar ve

17.

ryt- humyn andan g lup Rey arafna

1.

la yurdndan atland, mbrek mizc

tamm uvvet bulm-d. yle1780 ki at-ile ra menzillere 2.varurd ve env amdan tenvl lurd. n Saveden gitdi, nekes v old, 3.zldi. Gir ria-i mara aa

1778 1779

B. 438a/1. // T. 278a/7. ...mni-i T. 278a/7. o 1780 P. 441b/1. yle

767

mstevl old. Ve ddan mteneffir olup yeyecek 4.yimez old. Maa h ayretin omayup tecelld gsterrdi. Ve detince gir ata 5.binp yrrdi. Ve bir ka gn Rey uddnda imet itdi. n ol uddda
6.

astal old, adamlar gnderp arular ve tn-

muaama Boln tn 7.tacl-i tamm birle alep ld. n gelp iridi, arn arn gp azvn 8.uddna irimilerdi, anda ondlar. Ve n tn, atna girdi ve an anu gibi 9.letde grdi, alup yalar dkdiler. Andan ora tammet begler ve av
10.

ve

muarrebler ve erkn- devlet ve ayn- areti atna r getrdi. Ve her birine kend
11.

line mnsib gt ve naat buyurd. Ve ardan velyl-ahd itmek tecddi 12.bbnda,

13.

ki bi yl dinden vaiyyet idp buyurm-d ve kerrt ve merrt meclis-i

mutelifde
14.

tekrr ve tekd lm-d, vaiyyet-in bir b ve laf nme yazsunlar diy Begler ve ulular ol vaiyyet riyet ve mufaat lmal-la tamm tar
15.

buyurd.

ld. Ve n

vaiyyetden fri old eker evt alvet itiyr lurd. 16.Ve egeri mizcu af av olmd, dim avs tz ve dili fa-idi. Ve n
17.

tadr-i km-i ezel birle mri eyymnu

1.

mddeti pyna irimi-idi, -fe-i ce ecelhm-

-l yesteirne1781 saten ve l

yestadimn- mcebince ve seba mie ylnu evvl aynu on birinci 2.gninde yekenbih
gni ikind vatinde1782 anu r- muahhari drul-urrdan 3.drul-srra hicret ld. Ve ol va-i amden, ki cihna mme-i kbr-y-d, eflk 4.onn nl edep ad-hezr gzler giryn oldlar. Ve gzlerden an mili syl 5.fn sekkn rub- meskn gzlerinden revn old. Mersim-i usl ve tekfn imetinden 6.ora an tbut iine oyup muaffe-y-ile avtn ve begler ince Tebrze revn oldlar. 7.Ve ehirlerden ve kylerden er u avrat ylnca palaslar geyp arlard 8.ve balarndan opr sup zr zr alaurlard. Beyt:
09.

Be-tbut n h b dd u dn

Bekriye der med zamn emn

10.

Hem gft her kes dir dir

Ki d fitb- cihn zr-i m

1781 1782

B. 438b/6. anhu T. 278b/5. ikind vatinde blm yok.

768

11.

Terceme: n itdi veft ol eh-i dd u dn

Zamn alayup tre old zemn

12.

iden gren dir diri dir

Ki old fitb- cihn zru m

13.

Ve tamm rn zemn memliki ehirlerinde menrelere palas ardlar ve

bazarlarda1783 ve yollarda 14.ve soalarda er u avrat ve ulu kii yaalar yrtup palaslar geyp zrllar lup 15.yedi gn yas utdlar. Ve n tabtn Drul-mlk Tebrze bir menzil yan getrdiler,
17. 16.

ehir al bir kezden acz u breli birle gk geysiler geyp er u avrat ulu

ve kii gkler geyp ara dlar. Beyt:

1.

Tammet ser kede sy- ahr

Znnn ber sne seng-i ez b krr

02.

Yridiler am tbta aru

Ggzler u yumrula dgin.

03. 4. 5.

Ve siph ve aem ve adem ve raiyyet zr u zr alyu tbt-ile gelrlerdi, t ol

yce ubbeye, ki kend-y-in yapdurm-d. Ve imdi aa etm-i1784 zn dirler, iridrdiler. Ve ol knbed iinde defn idp Rvna teslm itdiler. -Kll 6.eyin hlikun ill

vecheh lehl-kmi ve ileyhi trcen- a -tel celle ve al-1785 ol 7.sadi ari-i bar-i
ramet-i b-kern lup ehinh- slm pdihmuz Murd an bin Meemmed 8.bin Byezid an devlet-i kmurn ve sadet-i cvidn birle pyand ve mstedm 9.lup mecm- maid ve amline iridrsn, -bin-nebiyyi ve lihi-hirn-1786.

1783 1784

T. 278b/15. Bu kelime yok. B. 439a/8. // T. 278b/22. em-i 1785 B. 439a/10. // T. 278b/23. celle ve al yerine Suln kelimesi vardr. 1786 B. 439a/12. e-ayyibn / T. 279a/3. ...e-ayyibn e-hirn ecman

769

10.

ikyet-i Mel-i Avl-i Memleket-i Rm Bade ez-Veft- Merm1787 Eb Sad Suln zn an

11.

n Merm zn an dr- fendan dr- beya rlet ld1788 ve anu yirine

12.

arnda
13. 14. 15.

Olcytu, an old. Andan ora Suln Mummed udbende pdih old.

Bunu zamnda Rm memlik-i l-i Selu nedn zverinden muaal alm-d. Selulerden bir ana Aehri virp ve Suln Mesd olanlarna Smere ve Kedra ve Snob oyup alan memliki Mool alm-d. Ve Leker ilini ki imdi Aydn
16.

ili

dirler, Aydn ve olanlar dutmlard1789, ki Aydn Res Muammed1790 ol-y-idi, ki sevil

17.

gemlerin resleri ol arafa la varan Trkler-ile ittif idp ve1791 ol

1.

yirler

Rmlar Sulnlaru arc gzrlar-y-dlar, n Sulnlar aradan gitdiler, anlar ol 2.Rmlar ya idp fet itdiler. Ve Mente ve amd Sulnlar, beglik virdgi kiiler neslindendrr.
3.

Ve Teke Ygidr boynu kedds oldur ve Sru an ve arasi Suln Mesd

nkerlerindrr.
04.

n zn n veftndan ora oban Beg ol Temurt Begi ve oca Saded-

dn 5.Mstevfyi Rm memliki abna ve yalar ahr itmege gnderdiler. Gelp Rmda nyada 6.ve Aehirde Selu alndan buldu olanlar bodurup helk itdi. onyada bir gn 7.iinde yigirmi ouz nefer mh-r fl olancular ehd itdiler. Aehirde ve Simurede 8.ve Sivsda olanlardan ba urtlup gizlendiler. Rmu mecm memlikini musaar itmege 9.idm itmek bbnda fikr itdi, grdi ki Aydn ve arun ve Mentee ve Teke ili begleri 10.amdol Dndr Begi beg idinmiler ve mecm ml ve er virmege r olmlar
11.

ve ml virmiler, t ceddi Omn Beg da ml gndermi. Pes Dndr Begi ele ardnca old. Dndr Beg Egirdrdeydi, gelp Egirdr zerine ddi. Ve ir

getrmek

12.

T. 279a/5. Bu kelime yok. T. 279a/6. itdi 1789 T. 279a/10 Bu kelime yok. 1790 B. 439b/2. // T. 279a/10. ...Beg oldur, ki sevil gemilerin resi-y-idi, ol arafa laa varan Trleri eri idinp 1791 T. 279a/10. Aydn Res... ...idp ve aras kelimeler yok.
1788

1787

770

itdi. 13.Ve ikr olan begleri iata davet idp ililer gnderdi ve ml ve pke istedi1792. 14.Ol tride Rm ilinde Dobruca vilyetinde duran msilmnlar all Ece-y-ile gp 15.gemi-y-ile arasi iline gediler. Zr Anadolda fetret olup1793 abr munai oldyd Ulr begleri urc idp Fsilys zerine mstevl olup Rm ilin
17. 16.

ve Rm ilinde

ekerin almlard. Ol
1.

sebebden anlardan enp gp Anadolya gediler. Rm ilinde alanlaru aru altu fevt oldundan ora mrted ve riyn oldlar.

uy

Fil-cmle n Temrt 2.Beg ve Aydn olanlarndan da ml ve arc aleb ld. Aydn olanlar Melikul-uzzt 3.vel-mchidn z Umur Beg adlu arndn ly pkeker ve imeti ve selml birle 4.Temurt Beg imetine gnderdiler. Egirdr zerinde Temurt Beg ordusna 5.irip selamlad. Temrta Beg aa arc nin getrmed? didi. Umr Beg eyitdi 6.Siz ne milletsiz ki size arc virevz. arc kffrdan aluruz, siz msilmn ve biz msilman! 7.Bizden arc ne ecile1794 istersiz? didi. Bu sz Temrta Bege o geldi, yuryp zi 8.yigid-imisin. Var az lmada ol. diy gnderdi. Bunu zerine sehel mddet gedi, rnda 9.istill-ile Rmda pdih olma endesi old. Cmle memlike an destrnsz ne dilerse 10.ider old. n bu le Suln Eb Sad zamnnda muali oldlar. Erteny erler-ile
11.

Rma gnderdiler. Gelp Temurta

Begi, Egirdr zerinde egridp otururd, n aber 12.iridi ki Erten ol eryle kendn adna gelr, yet orup muaribul-l 13.old. erlerine tefra dp ldlar. Dndr Beg up ol ml ve avr al od. 14.Temr Beg bir a nefer ekileri-y-ile ab m diyrna ddi ve ol arafda belrsiz 15.olup nm ve nin bilinmedi. Ve Erten Beg Rm memlikini musaar idp emvlini cem itdi.
16.

olu azne

kurup mala ve memlekete tama itdi. Mal, ana gndermedi ve Rmda istill-ile

A.444a/8-14. satrlar B nshasnda ve T nshasnda yoktur. B nshas 439/11. satrda derkenar olarak u cmle yer almaktadr: Ve ba sevile rmnolanlar turdu vilyetlere vardlar. rmanolanlar anlardan z aldlar ki al ara salanat dav... ayrca A 444a/8-14. satrlar aras B nshasnda yoktur, bunun yerine yukardaki cmle yer almaktadr. 1793 T. 279a/20 duran msilmnlar... ...fetret olup aras yok. / B. 439/11de derkenar u cmle yer almaktadr: ve ba sevile araman olanlar urdu vilyetlere vardlar. Kirmn olanlar anlardan z aldlar ki asl ara salanat dav 1794 P. 444b/7. vech-ile

1792

771

17.

pdihl davsin ld. Anu zerine da eri-y-ile Sleymn an gnderdiler. Bu

1.

tride

Candrol, ki asamoniyyen yz altm alt siphlerinden birisi-y-

idi, grdi ki Rm 2.Selulerden l old ve uclarda her arafda duran begler balu bana beg olup ylda Tatara 3.bir sehel nesne gnderrler ve yirl yirlerine km iderler, ol da flun arafndan, ki timr 4.andayd, Trkler devirp er idinp asamoniya d. Ve bir gice all-afleti asamoniya 5.sbas Yavla Arslan ol Muammed1795 Beg saryn ortaya alup Muammed1796 Begi dutd ve fil-l 6.mal1797 virmeyp depeledi. asamoniyya ve Burulu alasn ki ol zamnda, ilyifre dirlerdi, 7.ald. Ve ol yirleri sfindiyr Beg atas Ktrm Byezid atalar1798 dutd. ora Snb 8.da Suln Mesd zlarndan bir arm tn elindeydi, ol tn da Snb siphlerinden 9.birisi Snba tama idp bod, evinip an da depeleyp Snb da aldlar. Ve Sleymn an Ertenya aber old, kendn Mool ersinden zge
11. 10.

n Svs nevsine iridi,

ml dkp Rmdan Trk ersini

12.

da lfeye dutd. Ve Sleymn ana aru vard. Ve iki leker itdiler. Sleymn an-ile gelen er geregi gibi drip ey sav
13.

mubil olup sav

itdiler. Ve Ertennu

ersini dlar ve ova gitdiler. Sleymn an tbde tevauf idp dururd. 14.Erten bir blk eryle bir depe ardna amd, anda uruyorurken eline bir alup 15.abulbz zerine fl dutup ald, uma durd. An fl dutup furat bizmdr diy 16.depen zerine d, bad1799, grd ki Sleym an az kiiyle ta dibinde durur. ersi arnca
17.

gibi mel olup

1.

almlar, furat anmet grp aaa indi Sleymn an ortaya alup rd ve kendyi depeledi. Rma istill-ile pdih old.

aln

Bu enda aramn 2.olanlar da m yardm-y-ile Lrendeyi dutmulard. Ve yz avf ve ory-ile anda urup 3.m suln adna utbe oudup ae kesdrmilerdi. Erten Rmda muarrer oldndan1800 4.ora da Acem lminde da fetert eksk olmad. Ttar

1795 1796

B. 440b/3. // T. 279b/19. // P. 445a/5. Mamd B. 440b/3. // T. 279b/19. // P. 445a/5. Mamd 1797 P. 445a/6. mecl 1798 B. 440b/5. // T. 279b/21. ...dil Beg 1799 T. 2280a/6. Bu kelime yok. 1800 T. 2280a/10. olup

772

anlar birbirine ddklerinden 5.Rma muayyed olamadlar. Rmda Erten ve olanlar aldlar. Erten Rmda yle 6.adl itdi ki adn Kse Peyamber odlar, -ves-selm-.
07.

ikyet-i Sebeb-i Pdih Peder-i n h- Manr ve h- c1801 -Raimehmullh08.

n an -rametullhi aleyh- l-i ytnda pdih-iken merm Mummed

Muaffer, ki irz ve Kirmn 9.arafna den arlu boy Trkler begi ol-y-d ve fal dnimend ve yet bahdur yigid-idi,
10.

zn n apusnda bir blk siphler bayd.

zn n zamnnda acem ilminde 11.Ceml Lk adlu bahdur arm opm-d ve anu r yr vard. Ol r yr-ile yollar
12.

kesp armli iderdi. ehirler ve erfu

13.

bzirgnlar ve yolclar anlaru orusndan

ciz dermnde almlard. zn an

14.

mecm vilyetleri birbirine pyendne virp her yir tumn

ve byk beglerine kend

km itdgi yiri marlamd. Ve ar u milk om-d ki, ansnu 15.km itdi yirde url ve armili vi olsa anlardan bilrlerdi. Ol sebeb-ile cmle
16.

rsz ve armler
17.

dutlup helk olmlard. Cmle memlik emn olmlard. Ve andan zge

diken ve mz
1.

ulmamd. Ve Eb Sad anu r ol ele girmeklige yet nigern-d.

Ne

del ki bahdur ve i grmi erenler gnderrdi, barlmazd. Ceml Lk iinde dilr old.
2.

T add ki bir vatin orsnu B Sad ana ml gelrdi, ol ml-ile drt yz

nefer 3.er ve iki b beg vr-d, gelp a etegine bir u kenrnda ondlar. Ceml Lk1802 yoldalaryla
4.

bunlar a zerinden grdi. Yoldalarna eyitdi A in anlar bir

ordu. didi. 5.Anlar eyitdi Pehlevn bunlar bir er drrler. Bunlar nie ordalum? didiler. Ceml Lk anlara ayup 6.on yayn eline alup anlaru atna indi1803. Grdi ol iki beg su kenrnda am 7.yirler selm virdi ve eyitdi ki Pehlevn Ceml Lk size selm ider ve eydr ki bu maldan bize a- 8.naar virsnler, dir. Anlar Ceml Lk adn iidicek ayup sgdiler Ol meln kfir 9.andedr? diyb. Ceml eyitdi o syleme, ol size eylk-ile syler. Nin yaramaz sylersiz?
10.

didi. Ceml eyle didikde bunlar nkerlerine

1801 1802

B. 441a/5. // T. 280a/13. ...ki Phn- rz Budend P. 446a/3. Ceml 1803 T. 280b/4. iridi

773

iret itdiler ki y gep an dutalar1804. Anlar atlarna 11.binp y geince Ceml Lk1805 ol iki begi urp helk itdi. An gricek yoldalarndan yedi 12.sekiz nefer atclar aaa indiler ve anlaru zerine o yadurup bir an da hel itdiler. 13.Ceml Lk nkerlerine Gel hey muanneler aaa in! diy el ald. alan da segirdim-ile aaa 14.indiler ve ol drt yz atlunu alan atlu atna binp binen bindi, bine bilmeyen il yavrus
15.

gibi aldlar.
16.

Ceml Lk nkerleriyle ol ml atrlara ykledp aldlar gitdiler, rk yirlerde alarda pinhn itdiler. Andan ora ilerine da dilr ve rgr oldlar. Ve ulu bzirgnlar bsp ol ml ve um ve esbb l itdiler. Bunu zerine
1.

ve sszl krvn ve

17.

bir mddet gedi. zn n -rametullh- Sulniyye

yrnda onm-d. Bir gn erkn- devlet 2.ve ayn- memleket ve i grmi begleri ve siphleri atna cem idp Ceml ahr 3.tedbri bbnda anlaru-la meveret itdi. o l u lden ora szlerin uls bu old ki 4.cmle-i memlikde on iki derbend u yaz ve ssuzlk yirleri vr-d ki anlar dyim ol yirlerde 5.kervn basp fesda furat bulurlard. Ol yirlerde bahdur ve i grmi erenlerden 6.yol bekleyiciler oyalar ve gice gndz anlaru mmerrn bekleyp furat gzedeler. Ve bir a yirlerde 7.yirsalar da yapalar. Tedbr bunu zerine muarrer oldu vatin Pdih blk 8.balarna naar idp eyitdi ki Sizden n dilr ve bahdur ola ki bu sehmink ie mltezim 9.olup bahdurlar-la gice ve gndz say idp himmeti aa duta ki a -tel- inyetinde
10.

an ve merdelerini ele getre. n

benm ol arzum ki bunca mddetdr ol endeden zr u 11.nizrum l ola, aa nice mertebe ve beglik dilerse virem. didi. Mekr Muammed Muaffer du ve en ld ve bu ebyt il diliyle oud:
13. 12.

ay zerine urup Pdiha

Eyitdi kim iy h- prz-i bat

Muarrer saa devlet tc tat

14.

Olup batuu emi efrte

Ad minu nrna ste

1804 1805

T. 280b/8. ki y gep an dutalar yerine dutu diy B. 441b/9. ...bir ola / T. 280b/9. birer ola

774

15.

aret-ile sidler ser-nign

Cihn ire olsun zell u zebn

16.

Saa virdi a drl emli

Ey ld vrduca avli
17.

Bu madu da virsn ilh

Ey adl ss vel pdih!

1.

Eger h- lem naar- inyet ve himmet buyurursa bu kemne ve rym

a -tel- inyetinde an 2.etb-y-ile ele getreyim. didi. Pdih an kend blgiyle kend avmlar-y-dlar, 3.ol yirlerde rh-dr od ve firvn ml ve nimet ve ey atlar virdi. Ve ol orulu 4.derbend ve yazlarda bir a bers yapdurd. Bir mddet ol araflar ve yollar beklediler 5.ve geleni gideni geregi gibi teft idp ordlar. Ol eyymda meger Ceml Lk 6.yoldalar bir a gn vard, ki Ceml Lke yalvarurlard Bunca rzigr old ki
7.

pehlevn imetine meat ve zamet ekp krvnlar yama luruz ve nimetimz vfir

ve her 8.yirden zlar ve gzeller aluruz, amm arb obetine asretz ve pehlevn bizi imekden 9.men ider, pehlevndan dilek iderz ki bir a gn arb obetin idevz. Ol
10.

arzumuz da l ola. dirlerdi. Ceml Lk anlar men iderdi ve eydrdi ki

11. 12.

Mecm

aly bizm anmuz dkmege furat isteyp bulmazlar. arb yvuz iidr,

eger bizm

idgmz mutali olurlar-ise bir gn mestle bizi ortaya alurlar, mecmmuz 13.dutup helk iderler. dirdi. Anlar zr ve taarru-la eydrlerdi ki Dyim ielm dimezz. 14.alarda ve yol uramaz yazlarda yir itiyr itmiz ki hergiz dem zd ur
15.

degldr. syley

Madumuz oldur ki her yirinde er gn obet idevz. dirlerdi. Syley Cemli r eylediler1806.

16.

ttifk ol gnlerde zn n-in Semnn ve orsn 17.erfndan yet ey siler ve Mzindarndan nrinc ve trunc ve anr ve Ifindan
1.

elm gelrdi. Bu

blk birbirine arup bir kervn oldlar. Ceml Lk yoldalar 2.bu krvndan aberdr oldlar. Cemle eyitdiler, pehlevn imz rstdur. de nimet-ile 3.r si da geldi. Ne
1806

T. 281a/20. ldlar

775

buyurursn? didiler. Ceml eyitdi n krvn alu

4.

ve lkin snu ki kimsesin

aurmayasz ki varup rah-drlara aber itmeyeler. didi. 5.Pes adan inp kruvn ortaya aldlar. On sekiz rsity Tcik-idi, banu 6.birer, banu ikier eekleri ykl vr-d. Mecmn dutup ykleri sl slaryla 7.alup gitdiler. Ve sszlk yirlerden yriyp izlerin ezitdiler. Ve drt gnlik midr 8.yirde ssuzlk bir br vr-d, anda ondlar. Meger bu kruvn ardnca reh-drlardan
9.

otuz nefer kii var-d, ki bunlar

Sulniyyeye degin getrseler gerekdi, bir yirde onup 10.ama mel oldlar ve arb da ip mest olup eglenmilerdi. Aylup atlarna
11.

binp kruvn ardna ddiler. Ne del ki

12.

at srdiler ve erf cevnibde istediler, krvndan

eer bulmadlar. Bildiler ki krvn

Ceml Lk ald. Varup Muammed Muaffere aber itdiler ki 13.Muammed Muaffer eyitdi Anlar arb imezlerdi, arb imege heves itmilerdr. ardlar, yoldalar,
14.

a -telvarm ola,

bize furat rz ld, yaralanu anlar istemey gidelm. Amm anlar nireye bir fikir tev1807 lalum. didi. Aralarndan bir a kii bir a yir adn
16.

15.

adlar, anda
17.

vardlar ola diy sylediler. Pehlevn Muammed al abl itmedi, gir

aralarndan

bir kii eyitdi Eger vr-ise, bunlar fuln ssuzlk yirdeki bra varmlardur ki
1.

hergiz yol ve dem uradu degldr. didi. Pehlevn eyitdi ki Mal sz budur, 2.elbette

anda dururlar. Anlar da anda varup ol Rstyler ellerin ve ayalarn balayup 3.bir uur yire braup zerlerine nefer mvekkel omlard ve kendler 4.y ve irete ve imege mel olmlard. n iki gn anda idiler, yaz ve au yr idi, 5.uyuluruz diy orup andan gitdiler, vardlar a arasnda bir ab dere vr-d, 6.anda indiler. Ve dil kesilsn diy ol krvn alnu mecmn rdlar. Ve ferat-ile ikye 7.mel oldlar. Andan da gidp bir yire vardlar, atu r yr tlar ii-y-idi, anda da 8.fri oldlar. Ol yazda ol derede nevbet-ile psbn orlar-d, anda omadlar. Ceml 9.ol iki yirde imedidi, anda dilek idp irdiler ve didiler ki Pehlevn mrmzde bir kez
10.

sen-ile bir arb obetin idelm.

Yklediler ve yillendrdiler, bir c devr iildginden ora 11.Ceml germ olup anlara eyitdi ki Da ne arzuz ald? Ceml ol kiidr ki
1807

12.

fulan vatde iki aarcu incyi el

B. 443a/13. // T. 281b/11. teft

776

degirmeninde gtdrp ad-in ekeri elv eyleyp apup size ucdurmdur. liy imdi bir arzuuza didi. Ol yirde gn gice muttl idiler, gidiserlerdi, ifr-ile olular ve dostinler dp b aber uydlar. Muammed Muaffer ve elma aplar
1. 17. 16. 15. 14.

13.

size yidrmidr. Ve gzel zlar

da iridz, da arzulara iresiz.

drdnci gice, ki irtesi ol yirden alp

ip yet mest ve rb oldlar, yirl yirinde

nkerleriyle n ol bara geldi ve anda tze skler nrenc

grdi, bildi ki anda onup imiler, anda onup amland

dilendrdi. Amm 2.armler nireye vardularn bilmekden ciz oldlar. ki nefer Tcik ulvuzlar vr-d. 3.Anlar eyitdiler Bu yanlarda anlar ferat-ile iecek yir yodur. Eger vr-ise anlar fulan aa 4.fulan yirde1808 ssuzlk yir ve yol urau degldr. didiler. Pes Muammed Muaffer nkerleriyle 5.yridi, seher vatinde ol yire iridi, grdi atlar ve eekler otlar1809 kendler mest 6.ve arb yaturlar. Fil-l atdan inp mecmn mukem baladlar. n ub vati gedi 7.ve gn od, kendlerini dmen elinde r ve giriftr grdiler. Mummed Muaffere andal 8.odlar. Ceml Lk ba ucnda oturd ve ne midr ki Ceml Lkden nesne ord, 9.cevb virmedi. Muammed Muaffer fikr itdi ki eger bir ant ve le-y-ile bunu mal ne yirdeydi ki iletem, imkn vardur ki bua
11. 10.

malm olup ele girmezse ki bun Pdih atna

1810

ikence virr mal ne yirde-idgin irr itdrrler,

maldan

marm olam. Nkerine ve yranlarna 12.eyitdi Yranlar bilr misiz ki biz kendzmze ne i itdk? Anlar Pehlevn, nice? didiler. Eyitdi ve
13. 14.

Bunu gibi alp ve bahdur yigidi hel ider ve biz bahdurlar ve alp
15.

utdu. Eger an imetine iletrsz, mecl virmeyp

yigitler arasnda bednm oluruz. Eydeler ki unu gibi

bahdur yigitleri esirgemeyp ve

zi gyinmeyp iletdi, helk itdrdi. Ve eger iletmeyp oy-16.-virrsevz malmuz da yo ki bu ilmi terk idp varavuz, Hindstn iline gidevz. didi.
17.

Ceml Lk bu keleci iidicek ban aldurup Muammed Muaffere eyitdi

1.

Pehlevn szine urursa

ben Pehlevn-in ml bulaym. didi. Bu le-y-ile

1808 1809

B. 444a/1. // T. 282a/8...yire varmlardur. B. 444a/3. // T. 282a/9. ...yrrler 1810 B. 444a/9. // T. 282a/17. ...ben...

777

Muammed Muaffer and idi ve eyitdi ki Vallhi ve billhi ve tallhi, 2.ki eymn-i muallaadur, szme dururam. didi.
1811

Bu dakay bilmedi, ceybine iret eyledi. 3.El

oup bir pre kd ardlar ki alarda gml mallarnu tafli-y-idi. Muammed

4.

Muaffer sevinp nkerlerine iret itdi ve eyitdi ki Pehlevnu ayan ep

5.

ata

bindr ve alu gid. U ben da aabizce iridm. didi. Ve Cemli nefer yryla
6.

Muammed ba nkerleri alup gitdiler. n adan biraz aa inp olandlar,

Muammed Muaffer 7.anda alan yoldalarn da ortaya getrdi eyitdi Pehlevn Ceml maln virdi, 8.siz da nez vr, gereklik-ile vir. o sa ve selmet vatzde olu. didi. Anlar 9.bizm nesnemz yodur, diy inkr itdiler. Muammed Muaffer yoldalarna buyurd, bir an paraladlar
10.

ve alan cn orusndan neleri vr-ise irr itdiler. Anlar

11.

nkerlerinden bir a nm kiilere bu taflda emvli l

12.

mallarnu tafli-y-ile virdi ve yle marlad ki n

idesiz bunlar yine fuln aa benm atuma getresiz. didi ve

kend Ceml ardnca 13.gitdi. n Ceml ardndan yitdi, ol mal defn itdgi yirlere iletdi ve yirlerini
15. 14.

gstervirdi. yirde defn olm mal, firvn um ve ratdan ayri yz osan

yk ae ve altun d ki murr- eyym-ile alup1812 defn itmi-idi. um ve rat

16.

nkerlerine

smet itdi, ml kend ald. Ceml yoldalarnu mal hem ol yrelerde-y-di

arup 17.getrdiler. On ouz yk ae ve yidi yk um-d, anu da nadin alup um getrenlere

1.

virdi. Andan ora buyurd Ceml Lki ouz nkerleriyle al odlar,

alann ldan 2.gerdiler ve mallarn n yirde mufaat itdrp Ceml Lki ve touz nefer nkerini 3.ellerin berkidp alup an ordusna mteveccih old. n yan iridi, ana 4.ber virdiler ki ol r-i ner Muammed Muffer, Ceml-i bed-ikli bir nkerler-ile utm 5.u getr yrr diy. zn n ayet ferndan buyurd ki Ol melnlaru 6.peld celerini bunda getrmesnler, anda1813 rsunlar. Amm Ceml Lk ban getrsnler, 7.ne ekill melnm grelm. didi. n Muammed Muaffere bu fermn iridi ve bu fermn 8.anu od malub-d ve Muammed fermn

1811 1812

B. 444a/17. // T. 282a 23. Lk bu... B. 444b/13. // T. 283b/12. ...anda 1813 B. 445a/4. // T. 282b/20. ...gi yirde

778

getrenlere bunlar Pdiha diri iletelm 9.yigdr. didi. Ber-y malaat bunlar eyitdiler Yo elbette Pdihu fermn 10.yirine gelmek yigdr. didiler. Ve Muammed Muaffer Ceml1814 bir altun orlu aneri vr-d, 11.celldu eline virdi, emn virmeyp ol aner-ile L murdr ban peld
12.

gvdesinden ayrd. Alup

azn ana iletdiler ve anu ar anclayn fera old ki 13.vafa maz. yle vatiydi ki Ceml Lk ban ana iletmilerdi. an Mummed Muafferi grdi. ib-i dvn oca Saded-dn iidp kesilmi yatur, didi ki Bunca mddet-i
16. 15. 14.

yuryp yet

an atna vard, grdi Ceml Lk ba

medddr bu armldan ml-i lem cem

17.

itmidi, maln teft itmedin nin ldrdz?

didi. azn an eyitdi Ml1815

1.

Muammed an1816 teft itmi ola. Mummed eyitdi Benm ne addm

var-d

ml teft itmege, anu-in ouz nkeriyle Pdih aretine getrdm ki 2.an apusnda teft ve ikence olnayd. n anu fermn atle old. 3.Celldlar depelediler. didi. vce Saded-dn dir ve ayf diy ellerin ovar-d. 4.zn an eyitdi Gedk anu malndan, a -tel-ya kr olsun ki bu meln 5.helk olup mslimanlar bunu errinden emn oldlar. didi. Ve Muammed Muaffere eyitdi
6.

Ne yir begligin istersin, tarrin

yazsunlar. Muammed Muaffer eyitdi Her kii beglik 7.ve manb ve mertebeyi kend al nesebe gre istemek gerekdr. rte1817 bir gn yine elmden 8.alnaca byk beglik eksgm degldr. didi. irz-ile Kirmn arasnda1818 bir aaba 9.ehircgi, ki mukem alas var-d ve kendn vaan ve atasnu layd, 10.diledi. Fil-l tarrin buyurd, yazdlar virdiler. Varup ol alaya gitdi,
11.

evin ve maln ve rzn ve ol mallar, ki aa armlerden alup

mukem yirde 12.omd, ol alaya datd. n Suln zn vef itdi, Irk ve dir-13.-baycn1819 ve orsn fetert old. orsn zn anu olanlarndan biri, ki
14.

Mzindern Suln ol seyin Beg anu

1814 1815

B. 445a/8. // T. 282b/23.Ceml Lk B. 445a/14. // T. 283a/7. ...Pehlevn 1816 B. 445a/14. Bu kelime yok. 1817 B. 445b/5. // T. 283a/14. ...tala 1818 B. 445b/6. ...adlu 1819 P. 450a/13. Edirbycn

779

neslindendr, utd. dirbaycn1820 ve yal iderlerdi.

16.

15.

ve Irk- Arap Olcyt dutd. kisi birbine mulefet

Bu enda Muammed Muaffer mal uvvetiyle anda bahdur ve

17.

dilver yigitler ve Trk cematinden

ittiflu avumlu mlu boy balar Trkler ve

1.

ala ve Belc Arap vr-ise virmeg-ile1821

devrdi. ehel mddet iinde ol

er1822 itdi. Her birine mertebesince mevcib 2.ve ulfe ve cmeg ve icr virp ond itdi. Ve kend malndan al virp 3.ve cihz dzp birbiriyle dr yavu eyledi, z aldurd. Mecm birbiriyle
4.

avum ve ard oldlar. Ve kend da ol boylardan byk boy

balarnu zlarn 5.alup1823 menka idindi. Ve ol arafda alalar ve ehirleri tedrc-ile alup 6.kendn idindi. Ve kend adamlarndan tuman begleri ve bi begleri ve yz begleri
7. 8.

ve nyib ve drua nab itdi. Sehel mddet iinde Kirmn ve irz ve Ifihn ve tammet Ir Acemi fet itdi. Bir vatin ilmi, beglerinden bir ana marlayup azneden aryif 9.cevhir ve

altundan arcl ve imeti midr gtrdi ve on nefer eki nkeriyle ile d gitdi. Ve encmen arasndan yip olup biraz mddet
11.

10.

dn iinde if-y-

iinde Mra vard ve

12.

alfe apusna varup selamlad. Ve imet ve ml, ki iletmi-idi, alfen aznedrna teslm itsin ve drt nu
13.

alfeye ar idp

mektblarn, ki anu pdihla

liyati ve ilmini ve adlini ve siysetini, ki Arapa 14.yazp ar itmilerdi, virdi. Ve bir a gn alfe imetinde olup aru aa iczet-nme buyurup
16. 15.

atlandua iyesin gtrp ince bridi. ora alfe

pdih olmaa ly grdi. Ve ir l-i Abbs arince ilat

ve klhte virp 17.gnderdi. Ol gn ki, irz ehrine iridi, cuma gni fi namaz vatiydi.
1.

dvetl-muan eyul-rifn ey Sad -rametullh- mezrnda onup

kendzin kimseye 2.bildrmedi. n cuma namz vati old, alfe virdigi ilati ve klhit
3. 4.

zerine arlm dlbendi geyp ve bana oyup ve dlbendi zerine bir rid bryp cmie vard ve ab yannda oturup if-y-ile kendzin abe bildirdi. 5.n snnet lnd,

minbere kup kend adna ube oud. n tamm idp 6.indi, immet itdi. n namzdan
1820 1821

P. 450a/14. Adirbcn B. 445b/15. // T. 283a/22. ...kend atna 1822 B. 445b/15. // T. 283a/22. ...cem 1823 T. 283b/3. Bu kelime yok.

780

fri oldlar ulem ve efl ve ekbir mufaa 7.lup du ve en itdiler. Ve cmden up begler ve ulular ve erkn- devlet 8.serefsr gevher-i nigr birle cenbet o urrm ekdiler. Ve svr old abl ve nere 9.ve rn ve nefr alnup yin ve erkn- tamm birle salanat saryna iletdiler.
10.

Ve ol drt lar, ki alfeye biti yazmlard, ittif-ile anda

r olmlard, 11.alfe anlar kend yirine vekl itmidi. Muammed Muaffer elin alup tata ardlar. neslindendr1824.
13. 12.

Ir- Acem memleketine pdih old. h c ve h Manr anu

Fil-cmle her zamnda bir yife ki urc idp pdih olup-dururlar1825. Eger
14. 15.

Arap ve eger Acem ulfeci ve ullar o vilyete olmlardur. pdih olmlardur. mecm birbirine

ve eger Trk her yifen yrginden urc itmilerdr, ml ve

idinmek-ile da pdih olmlardur. Amm bir ilme ve bir a

16. 17.

unlar ki Arap ve Acem ve Rm ve Trk ilmlerine badan baa

olu Yrk Trkmen ve Tatar ve Krt ve Arap boylar uvvetiyle

1.

avm ve ur ve abile idiler, anlardan olmlardur. Mecm

tevre mala klanlar bu srra mualidr1826, -ves-selm-.

02.

ikyet-i But-perestn mdedend be-Suln Mamd Bin Sebk Tekin ez-Hindistn beazn1827
03.

Bir a kelime acyib aber, ki e muaam ulu nedn anda afvhdan

iidp dururn, 4.tarr olnsun. ikyet byle istim lnd ki merm mafr Suln Mamd bin 5.Sebktekin, ki atas azni ehrine beg olduu vatin ki da pdih degldiler, Hindistnda
6.

Sminat ehrinden put-perestler ppslar, ki ncm ilmini yet

bilrler, 7.anlar on iki yllk tavm istirc itmiler. Tavmlerine yle grinmi ki aznde
8.

Sebktekin adlu beg Mamud adlu bir ol vardur, mecm Acem ilimlerine 9.pdih
10.

olsardur ve Hindstn memlikine da az klup fet idiserdr, diy. Pes

olu mal ve

nimet getrp aznye geldiler ve Sebktekini adn orup vardlar. Suln 11.Mamd fl
T. 2284a/2. neslindendrrler T. 284a/3. olmdururlar 1826 T. 284a/8. ...dururlar 1827 Bu balk yerine B ve T nshalarnda u balk yer almaktadr: B. 446b/16. // T. 284a/9. ikr-i D-ikyet-i arb ve Acb ki Der btid-i l-i D nedn Bzrg Vi-den-est
1825 1824

781

olancu-d. Olancularla maallede oynard, eytdiler Sen Mamd adlu vr-imi. Mecm Acem ilmine pdih olup Hindstn ilmine da
13.

12.

bir olu

km ideserdr.

de bi yk altun ve bi yk gmi, otuz yk um getrdk. 14.Alu bize bir km virsn ki Hindstn fet itdgi vatin bizm butnemzi 15.ymaya ve vaf kyleri ve dkknlar almaya. diy. Bun amadlar ki Menat adlu butlrn 16.uvatmaya. Sebktekin n ol adar ml grdi ve o aber iitdi, yet fera olup
17.

Mamd

r itdi. Suln Mamdu eline alem virip gsterdiler, adn ninn kad zerine
1.

yazd. Nin altnda km yazdlar ki Eger pdih- kerm ve perverdigr- 2.ram

berr aden af ulna pdihl virp Hindstn memlikine da km 3.erzn buyurursa bunlaru Smint ehrinde butanelerini ymayam ve vaflarn
4.

almayam,

kend allerine oyam. -Vallh al m nel veklen ve hve eramur-rimn-1828.

5.

diy. n ora padih olup Hindsitn ilimine azya vard, bira kerret 6.az ld, iki

kerret Dilli1829 ehrine, ki Hindstnu tat-ghdur, pdih Ravpitr-la 7.sava idp nd,

B. 447b/2. // T. 284b/4. -akeml-kimn- T. ve B. nshalarnda aaya aldmz blm konu itibariyle ayn olup evirisi farkl yaplmtr. Metin zelliklerinin grlmesi bakmndan paralar aynen alnmtr. T. 284b/5. - T. 285a/12 // B. 447b/4.- 450a/17. [B. 447b]4. uddna degin vard. Dilli pdih, ki Ravpitura dirlerdi, eri-y-ile ar gelp 5.Suln Mamd sd ve utd, mrvvet idp ilatleyp oyuvirdi. Bir kerret 6.varb nd, dutulmayb ad. erisinden ayru dp gelrdi. Hindstn 7.kfirlerin resm detler budur ki snun eri ldrmezler ve incitmezler belki azu virp 8.gnderrler. Suln Mamd yaluuz bir ky iridi, arn ac-idi. Bir ev ine gelp Hind 9.dilince yiyecek istedi. Hindstn kfirleri et yimezler, sd ve sekker ve etmek ve ya ve yemi 10. yirler. Ol ev ss bir ar d. Sdl birinc bimi-idi. Bir san sdl birin arup 11.utvirdi. Suln Mamd yet ac-idi, tz tz yiyp ortasndan da alurd. A 12.ss-y-idi, az kyndi. ar eyitdi: Bu Trkler deli olurm, noldu? Ne eyrsen? 13.San kenrndan gede gede ovu olan yesee! Sen da del begz 14. Suln Mamd bigi ki il ularn oyup ortasna segirdr, snur.didi. 15. Suln Mamda tenbh oldu, andan sora ulardan dge dge, ala ala Dilli 16.ehrine degin fetetti. Ravpitura erisiyle gelip Suln Mamda mubil old ve snd 17.ve utld. n Hindstn pdih Ravpituray Suln Mamd atna getrdiler, Suln [448a]1.Mamd celldlara buyurd ki tara iletp helk 2. ideler. Ravpitura eyitti: Trklerde mrvvet olmaz-imi, ben seni iki kerret tutup mrvvet 3.ve meramet idp oyuvirdm. Sen bir kerret mrvvet itmek olmaz m? Suln 4.Mamd eyitdi: Kfirlerde al olmazimi. Yosa bir kii dman fursat bulcak nice fevt 5.ide? didi. Ve ldrp helk itdi ve Hindstn fet itdi. Al-a Saminat ehri fetine 6.vard ve fet idp ald. Ol btneyi ymad ve vafn almad. Ulu muaam 7. butlarn, ki ad Mentidi, ara ardb Uvadu diy buyurd. Kfirler feryd ve zr 8.ldlar ve o ml
1829

1828

782

adadlar ki vireler, ol but uvatmaya. Suln Mamdu begleri 9.eyitdiler: Bun uvatmadan ne fide? o ml virrler, all. eriye smet it didiler. Suln 10.Mamd abul itmedi. Eyitdi: Yarn ymet gninde beni zerle bile maere iledip eydeler ki 11.zer but yonc ve Mamd but satcdr. kisin da cehenneme iledn, diyeler. didi. Ve butu uvatdurd. 12.inden ol adar cevhir ve ymet alar d ki kfirler adadu mlca yz bi 13.olayd. Cmlesin alup ban eriye ban fuarya smet itdi. Ve ban aznesine oyd. 14. Ve bu ikyete mnsib bir ikyet da bu nedn- mbrek anda iitdm 15.ki eydrler ki Srz stinde ada Mararid adlu manastru Kaliyaruslar 16.tavmde grdiler ki Anaolda Merm Omn Beg adlu beg nesli -ibhmllh tel 17.il yevmid-dn- Anatol ve Rm iline pdih olsarlardur. Ml getrp Anaolya gediler. B[448b]1.Ve Sgte vardular ve ol mal virp km aldlar ki kelslaruna ve kilslarunu vaf 2.kylere taadd itmeyeler. imdi da ol km mecrdur, -ves-selm-. Bundan sonraki blm A ve P nshalarnda yoktur. yalnzca B ve T nshalarnda bulunmaktadr. B[448b]3. rd- Der Tr-i Kitb ve Kelime-i end Ber Sebl-i tir ve Ar- l-i od-nmden bePdih -allede mlkeh5. Bende-i kemne bu iki mcelled iinde gemi iler ve ikyetleri ki sinn ve hr- miyede 6.Rm memlikinde di ve hir olm-idi, Prisden Trkye dnderp aleme getrdi. 7.Ve Cenb- cennt-meb ayt-s devlet-i mev-y alhullhu tal ebeden ve sermeden aretine maall-i ara 8.yitrdi ve mechd maadlar ay-i mebl ld. mdr ki eger sehv a vi oldysa pdih 9.aretin efl lh buyurup alem-i afv birle termml-fsid dir itmeyeler ki insn 10.nisyndan l degl. Beyt:
11.

Al kim du-gy-i suln-durur eh cismne cn durur Eger olsa m-ile ver -ile Ducsdur ahun il-ile Dile adan oldua sub ile m udvendigr oldun mstedm Eger olsa l ile y l ile Olr szi her dem bu minvl ile

12.

13.

14.

Ki ey r ve mlik ve mutedir Saa ikre durur drl sr

16.

15.-[T. 285b]1.

Degl hi bir nesne senden nihn Bir emrle yimdir, iki cihn

Saa yo erk ve ebh ve nar kilikde almaz bilen seni bir. lh ceml ve cell a Bil na cd- keml a dy kitb ve rusl a Ta ve na ulu a
3. 2. [B. 449a]1.

17.

Sr ve ur ve sem a-in Al Sidre-i Mnteh a-in

4.

Rsm ve bur ve ncmu a eyne andan hcmu a Kevn srr ve vcibi a-in eh cismi ve cibi a-in

5.

6.

Tebe-y bile a-in Budurd bir alayan idrk in

783

Bolad- t-i te ve bd in ayt adlu ulmet-bd in Cinnu da ril-ayn a-in Aa ly mn ve dn a-in

9. 8.

7.

aya lanu kird-i rh in arb olan serd-i h-in ymet gni hevl a-in Peyemberler avli a-in

10.

Sr ve sir ve behit a Bize yazlan ser ne bet a

12.

11.

ehinhumuz ld adl in Elinden gelen nimet ve bel in Murda Murdnca virgil Murd Ki Mehdi olup gstere adl u dd

13. 14. 15.

Uzun mr o devlet ve ev-ile Leb-i yrdan uydu zev-ile arf ve meyve sz ve vz-ile Nev ile Uk ile ehnz ile Bu evlde iretin dyim it Cihn im oldca an im it Niye gli irrse irsn eli Grp ol serveri sevinsn Al

16.

17.

[B. 449b]1.

lh heme ehi d l Eli gni adl ile bd l Yedi ilme ol pdih eh it Bizm limizden da gh it Bu bre ayin heb lmal iginden an cd lmal
5. 6. 7. 4. [T. 286a/1] 3.

2.

ll eh-i dili kmurn Ki adl idesin rek-i Ninrevn

Meh mihr-i lem saa ald mhr Ki ul old bile Bzr emehr

lal sen inf, adl ile dd endrmedi bie-i gird bd

9.

8.

Zamnuda urda irrse oyun Ne ol yapuur ne bu virr boyun Yapalu sen infdan neyi Gndermedi em Pervneyi Vcda gelel el bedel-ile Muavver cihn sreti adl-ile

10.

11.

784

12.

lurken bu kemne ul ola mell Meger h an lmamd abl Nin bu kemne ul ola mell Meger h an lmamd abl Ve yhut hnersz midr dirler Vcd ghersiz midr dirler Hnersz ghersz deglem aceb Budur kim benem b nev b sebeb Siyatda elme alursam alem Heb-y esb-ile dery alem

13.

14.

15.

16.

esb-ile deryy lma heb Geezdr bu kemter ulua eh luram ne mkil esb olsa all Bilrem mertib nedr y maall
2. [B. 450a]1.

17.

Ger elb- sulnlar in lam Utarid yine sala elden alem

3.

Egeri eh kemterin uluyam Ve lk asl-la Yazcolyam Eger diseler grmeyip nan Nin kii tarf ide nefsini

4.

5.

arretden irr baa bu mell arretde ouz etidr hell Garim kimesne beni terbiyet n itmez olram kar u marifet

6.

Ola kim ehinh evket la Bu breye bel ramet la

8.

7.

Term itege itmegm terrme rip fera ura seyl-i ama

9.

Namzuda lduka ed ar- farz Maetde artu gelr farz- ar

Eker hdan semme meramet rrse hemn ayr der ibet Felekde oldunca ncm ve bur Anldua dilde ha ve ur Yl ve ay olda eyymda Hem akm- tavm aramda
13. 12. 11. [T. 286b]

10.

Ncm u bil yeti mrn Rum- ker yeti mrn Semsnda a adlinn bitt lup bki dutsn pey pk-zd

14.

785

dutuld, Ravpitr an uts itdi, gir mrvvet idp 8.ilatlayup Kend alde ol! didi, gnderdi. nci kerret gir eri cem 9.itdi, Dilliye varup Ravpitr-la mubil old. Gir snd, dutlmad. Hindstn kiiyi ldrmezler. ine vard.
13. 12. 11. 10.

alnu deti budur ki snun eri aln komazlar ve zebn

Sultan Mamd aup giderken acd. Yolda bir kye apd, bir ev

Grdi bir ar apu inde urur, Hind dilince arnm acdur. didi. Ol ar
14.

eve girp bir aan sdl birinc ve etmek ard, Suln Mamdu at zerinde
15.

ine

utd. Suln Mamd -d, tiz tiz yidi, az gyndi. ar eyitdi

Noldu? Bu Trkler
16.

del olurm, sen da ol pdihuz Sultn Mamda bezersi ki ortasna segirdp saan firkndan gede gede yisee. naat ve tenbh old. azn ehrine, ki tat-y-d,
1. 17.

ilk ucn oyup

didi. Bu keleci Suln Mamuda

geldginden ora Hindstn feti tedbirine

mel olup bir a yl uclrna 2.segirdim lup an ve azya mel old, t Dilli seraddine degin ykd, arb 3.eyledi. Ravptra arulayup Suln Mahmd-la mubil old. Hindustn pdialarnu 4.filleri ok olur, erilerin ine filleri zincirler-ile tp zerinde demrl 5.tatalardan bir z ve bur resminde dzedp zerinde zenbrekiler ve toplar kodlar.
6.

Suln Mamdu erisi fillerden geemeyp ciz oldlar. Merm

Amed ve asan Meymend 7.yle tedbr itdi ki ol develer zerine uru ua ve m balayup od urup 8.fillere aru srp odlar. Filler an grp rkp encrlerin rup adlar. 9.Ravputranu erisi nd ve kendsi duts old. Merm Temr Beg da bu

Murd ald adan tapua n d Heme uzun ya-la bul murd

16.

15.

Ger evvelki arfine tr-i tm lursa nedr biline keyf km

(Sadece B nshasnda bulunan derkenar beyitler)

Bun yazmadan murd Oyanlardan dudur murd Kitbu satun almadan murd irinde il-la ftidur murd Her kim icrsn iderse Vire Allh murdnca murd aib-i kitb Kft mr Muammed bin sm Paa bin z Beg bin Msevves Beg

786

tri

10.

diler-iken bu iyle trnda-y-d. Hindsitna varup Sultn Mamd Dill-y-ile

mubil11.olduu vatin ol da bu resme yle itdi-y-idi. Al-a: Suln Mamd erisi llar ele getrdiler, getrdiler, ldr diy
13. 12.

olu ve anmet altn ae ve um ve Hind cebeler ve

geregi gibi oyum oldlar, Ravputry Suln Mamd ine siyset buyurd. Ravputr eyitdi Trklerde mrvvet olms1830-

14.

imi, ben seni iki kerret 15.mrvvet idp oyuvirdm, sen bir kerret oyuvirmes misin? didi. Suln Mamd eyitdi
16.

Kfirler al olmaz, dman ele girse oyuvirmek kldan

degldr. didi; buyurd, 17.ldrdiler. Dill1831 ve eker Hindstn Suln Mamda myesser old. Slimen nimen avdet lup
1.

maadd-i salanata, azniye geldi.

2.

Birka yldan ora Sment vilyetine mteveccih old.

Smentu ry, ki

Ravputranu ard ol-y-d, mblaa ol eri-y-ile Suln 3 Mamda karu gelp mubil old. Suln Mamd Hindlar erisini yet ok grp 4.ord, neir itdi: Bu azda ne anmet elme girirse a yolna arf idem. diy. 5.a -tel- inyeti-y-ile ol icribden ora Hindler nd. Varup Sment ehrini 6.muarat lup fet itdi. Ol butane, ki Hindlerle ymayam diy muhede lm-d, 7.ol ehirde-y-idi. Ment adlu put, ki kfirler ulu muaam putlardur, ol putne
8.

iinde-y-idi, alup

ardlar. Hindleri keileri ve ulular taarruve zr lup 9.yalvardlar Putu otuz ar midr kzl altun virelm, put uvatma, gir bize 10.vir. didiler. Ern- devlet ve ulular ve begler eyitdiler Bun uvatmadan ne fide? 11Altun alu, put vir. Altun eri alna tev eyle, ledr. didiler. Ol 12.beglere eyitdi Benm d nerm vardur ki bu fetide ele gireni a yolna arf idem. 13.Amm i bundan da oraram ki yrn ymet gninde -

menn bihi ve adden- beni zar-ile bile 14.ar idp a -azze ne- aretinden emr ola
ki Mamd-la ar cehenneme 15.iled ki ol put yonuc, bu put satc-y-d diye. Pes but kfirlere virmeyem.
16.

Buyurd, uvatdlar; iinden yz bi kfirler virdgi midr yt ve

elms ve lal 17.ve zeberced ve syir kymetli alar ve muraa ilye ve bezekler d.

1830 1831

P. 452b/14. olmaz P. 452b/17. Bu kelime yok.

787

Gir eri begleri

1.

ama ddiler Bizm da bundan iemz vardur.

didiler. Suln Mamd barigh 2.ve selaml adrnda tat zerinde otururd, bad grdi bir urde abdl 3.geer. Okutd, atna getrdiler ve ol abdl eyitdi. Neir itmidm 4.bu azda ne anmet ele girrse a yolna arf idem. imdi a -tel- elf- 5.b-dirinden ibu midar ol nimet virdi. Bu begler bizm da iemz vr diy 6.ama iderler. Sen ne buyurursn? didi. Abdl eyitdi Da ol kiiyle i var mdur, 7.yosa yok mdur? didi. Suln eyitdi Dny ve iretde itiycum aadur. didi. Derv 8.eyitdi Pes nere vef itmek gerekdr. didi. Suln Mamd buyurd ol cevhiri atb 9.nal ideler cemisini fuarya ve mutclara uladurd ve mkil yirlere kprler yapdurd, 10.fil-cmle a yolna sr itdi. -Rametullhi aleyhi ve hve eramur-rimn-.
11.

ikyet meden-i Ruhbnn be-Osmn z -Raimehullh- ez-Manstr-i Mrrt beSgt

12.

Ve bir ikyet da budur ki sulnumuz -allede mlkeh-n cedleri da Sgt

13. 14.

yurdunda-y-iken, ki da pdih olmamlard ve Burusa ve Rum ili fet olmam-d, Rum ilinde Sruz ehri stinde Marrit adlu manastru keileri ncmda
16. 15.

grdiler ki

Sgtde bir padih opup anu oyndan birisi Rum ilini fet getrp deizi Anaoluya gep Sgde vardlar. Merm
17.

idecekdr. Altn ve ace

Osmn Beg -be erhu-ya

01.

yalvardlar ve altun ve gmii yalvardlar, pke ldlar. Ve km

iltims itdiler ki

Rum ili fet oldu vatin ol Manastru vaf kyleri 2.ve keileri arcdan ve avrdan muf ve msellem ola. ltimslar maall-i 3.ablde vi ola. Bir dnimend getrp km yazdurdlar ki Eger a -tel- 4.lufu ve inyetinden bize pdiahl erzn lup Rum ili fet olursa 5.Marrit manastrnu keilerini ve vaf kylerini aracdan ve syir avrdan
6. 7.

muf ve msellim lavuz. diy. Fet oldundan ora her pdih yei km virmi, sulnumuz zamnnda da ol km yeilendi-y-idi. -Vallhu alem bi-evb-.

788

08.

Tamm d n kitb
09. 10.

Sene

9511832

1832

P. 456a/7. d n kitb, Sene 951 ifadeleri yok.

789

I. TRANSKRPSYONU YAPILAN ANA NSHA LE EDSYON KRTKE ESAS ALINAN NSHALARIN SAYFA KARILIKLARI
A 1a 1b 2a 2b 3a 3b 4a 4b 5a 5b 6a 6b 7a 7b 8a 8b 9a 9b 10a 10b 11a 11b 12a 12b 13a 13b 14a 14b 15a 15b 16a 16b P 1a 1b 2a 2b 3a 3b 4a 4b 5a 5b 6a 6b 7a 7b 8a 8b 9a 9b 10a 10b 11a 11b 12a 12b 13a 13b 14a 14b 15a 15b 16a 16b B 2b 3a 3b 4a 4b 5a 5b 6a 6b 7a-7b 8a T 4b 5a 5b 6b 6b 7a 7b 8a 8b 9a A 17a 17b 18a 18b 19a 19b 20a 20b 21a 21b 22a 22b 23a 23b 24a 24b 25a 25b 26a 26b 27a 27b 28a 28b 29a 29b 30a 30b 31a 31b 32a 32b P 17a 17b 18a 18b 19a 19b 20a 20b 21a 21b 22a 22b 23a 23b 24a 24b 25a 25b 26a 26b 27a 27b 28a 28b 29a 29b 30a 30b 31a 31b 32a 32b B 22a 22b 23a T 16a 16b -

23b-24a 17a 24b 25a 17b 18a

25b-26a 18b 26b 19a

27a-27b 28a 19b

28b-29a 20a 29a 30a 31b 20b 21a-21b 22a

9b-10a 9b 10b 11a 10a

32a-32b 33a 22b

11b-12a 10b 12b-13a 13b 11a

33b-34a 23a 34b 35a 35b 37a 23b 24a 24b 25a

14a-14b 11b 15a 15b 16a 16b 17a 17b 12a 12b 13a -

37b-38a 25b 38b -

18a-18b 13b 19a 19b 20a 14a 14b -

20b-21a 15a 21b 15b

790

A 33a 33b 34a 34b 35a 35b 36a 36b 37a 37b 38a 38b 39a 39b 40a 40b 41a 41b 42a 42b 43a 43b 44a 44b 45a 45b 46a 46b 47a 47b 48a 48b 49a 49b 50a

P 33a 33b 34a 34b 35a 35b 36a 36b 37a 37b 38a 38b 39a 39b 40a 40b 41a 41b 42a 42b 43a 43b 44a 44b 45a 45b 46a 46b 47a 47b 48a 48b 49a 49b 50a

A 50b 51a 51b 52a 52b 53a 53b 54a 54b 55a 55b 56a 56b 57a 57b 58a 58b 59a 59b 60a 60b 61a 61b 62a 62b 63a 63b 64a 64b 65a 65b 66a 66b 67a 67b

P 50b 51a 51b 52a 52b 53a 53b 54a 54b 55a 55b 56a 56b 57a 57b 58a 58b 59a 59b 60a 60b 61a 61b 62a 62b 63a 63b 64a 64b 65a 65b 66a 66b 67a 67b

- 791 -

A 68a 68b 69a 69b 70a 70b 71a 72a 72b 73a 73b 74a 74b 75a 75b 76a 76b 77a 77b 78a 78b 79a 79b 80a 80b 81a 81b 82a 82b 83a 83b 84a 84b 85a 85b

P 68a 68b 69a 69b 70a 70b 71a1b 72a 72b 73a 73b 74a 74b 75a 75b 76a 76b 77a 77b 78a 78b 79a 79b 80a 80b 81a 81b 82a 82b 83a 83b 84a 84b 85a 85b

A 86a 86b 87a 87b 88a 88b

P 86a 86b 87a 87b 88a 88b 89a 89b 90a 90b 91a 91b 92a 92b 93a 93b 94a 94b 95a 95b 96a 96b 97a 97b 98a 98b 99a 99b 100a 100b 101a 101b 102a 102b 103a

55b-56a 36b 56b 57a 57b 58a 58b 59a 37a 37b 38a 38b -

71b

89a 89b 90a 90b 91a 91b 92a 92b 93a 93b 94a

59b-60a 39a 60b 61a 61b 62a 62b 63a 63b 64a 64b 39b 40a 40b 41a 41b 42a -

47a 48a 48b 49a 49b -

30a 30b 31a 31b 32a 32b 33a

94b 95a 95b 96a 96b 97a 97b 98a 98b 99a 99b 100a 100b 101a 101b 102a 102b 103a

65a-65b 42b 66a 66b 67a 67b 68a 68b 69a 69b 70a 43a 43b 44a 44b 45a 45b -

50b-51a 33b 51b 52a 52b 53a 53b 54a 54b 55a 34a 34b 35a 35b 36a -

70b-71a 46a 71b 72a 72b 73a 73b 74a 74b 46b 47a 47b 48a 48b -

- 792 -

A 103b 104a 104b 105a 105b 106a 106b 107a 107b 108a 108b 109a 109b 110a 110b 111a 111b 112a 112b 113a 113b 114a 114b 115a 115b 116a 116b 117a 117b 118a 118b 119a 119b 120a 120b

P 103b 104a 104b 105a 105b 106a 106b 107a 107b 108a 108b 109a 109b 110a 110b 111a 111b 112a 112b 113a 113b 114a 114b 115a 115b 116a 116b 117a 117b 118a 118b 119a 119b 120a 120b

B 75a

T 49a

A 121a 121b 122a 122b 123a 123b 124a 124b 125a 125b 126a 126b 127a 127b 128a 128b 129a 129b 130a 130b 131a 131b 132a 132b 133a 133b 134a 134b 135a 135b 136a 136b 137a 137b 138a

P 121a 121b 122a 122b 123a 123b 124a 124b 125a 125b 126a 126b 127a 127b 128a 128b 129a 129b 130a 130b 131a 131b 132a 132b 133a 133b 134a 134b 135a 135b 136a 136b 137a 137b 138a

B 95b 96a 96b

T 62b 62b

75b-76a 49b 76b 77a 77b 50a 50b -

97a-97b 63a 98a 98b 99a 99b 100b 101a 101b 102a 102b 63b 64a 64b 65a 65b 66a 66b

78a-78b 51a 79a 79b 80a 80b 81a 51b 52a 52b 53a

81b-82a 53b 82b 83a 83b 84a 84b 54a 54b 55a -

103a-103b 104a 105a 105b 106a 106b 107a 67a 67b 68a 68b -

85a-85b 55b 86a 86b 87a 87b 88b 89a 89b 90a 90b 91a 91b 92a 56a 56b 57b 57b 58a 58b 59a 59b 60a

107b-108a 108b 109a 109b 110a 110b 111a 69b 70a 70b 71a

69a

111b-112a 112b 113a 113b 114a 114b 72a 72b 73a

71b

92b-93a 93b 94a 94b 95a 60b 61a 61b

115a-115b

73b

- 793 -

A 138b 139a 139b 140a 140b 141a 141b 142a 142b 143a 143b 144a 144b 145a 145b 146a 146b 147a 147b 148a 148b 149a 149b 150a 150b 151a 151b 152a 152b 153a 153b 154a 154b 155a 155b

P 138b 139a 139b 140a 140b 141a 141b 142a 142b 143a 143b 144a 144b 145a 145b 146a 146b 147a 147b 148a 148b 149a 149b 150a 150b 151a 151b 152a 152b 153a 153b 154a 154b 155a 155b

B 116a 116b 117a 117b 118b

T 74a 74b 75a 75b

A 156a 156b 157a 157b 158a 158b 159a 159b 160a 160b 161a 161b 162a 162b 163a 163b

P 156a 156b 157a 157b 158a 158b 159a 159b 160a 160b 161a 161b 162a 162b 163a 163b 164a 164b 165a 165b 166a 166b 167a 167b 168a 168b 169a 169b 170a 170b 171a 171b 172a 172b 173a

T -

134b-135a 135b 136a 136b 137a 137b 138a 138b 139a 85b 86a 86b 87a 87b 88a

119a-119b 120a 120b 121a 121b 76a 76b 77a

139b-140a 140b 88b 89a

122a-122b 123a 123b 124a 77b 78a -

141a-141b89b 142a 142b 143a 143b 144a 90a 90b 91a

125b 126a 126b

79a 79b 80a -

164a 164b 165a 165b 166a 166b 167a 167b 168a 168b 169a 169b 170a 170b 171a 171b 172a 172b 173a

144b-145a91b 145b 146a 146b 147a 147b 92a 92b 93a

127a-127b 128a 128b 129a 129b 130a 130b 131a 131b 132a 132b 133a 133b 134a 80b 81a 81b 82b 83a 83b 84a 84b 85a

148a-148b93b 149a 94a 94b

149b-150a 150b 151a 151b 152a 152b 153a 153b 95a 95b 96a 96b 97a

- 794 -

A 173b 174a 174b 175a 175b 176a 176b 177a 177b 178a 178b 179a 179b 180a 180b 181a 181b 182a 182b 183a 183b 184a 184b 185a 185b 186a 186b 187a 187b 188a 188b 189a 189b 190a 190b

P 173b 174a 174b 175a 175b 176a 176b 177a 177b 178a 178b 179a 179b 180a 180b 181a 181b 182a 182b 183a 183b 184a 184b 185a 185b 186a 186b 187a 187b 188a 188b 189a 189b 190a 190b

B 154a 154b 155a

T 97b 98a -

A 191a 191b 192a 192b 193a 193b 194a 194b 195a 195b 196a 196b 197a 197b 198a 198b 199a 103a 199b 200a 200b 201a 201b 202a 202b 203a 203b 204a 204b 205a 205b 107b 206a 206b 207a 207b 208a

P 191a 191b 192a 192b 193a 193b 194a 194b 195a 195b 196a 196b 197a 197b 198a 198b 199a 199b 200a 200b 201a 201b 202a 202b 203a 203b 204a 204b 205a 205b 206a 206b 207a 207b 208a

B 173a 173b 174a 174b 175a 175b 176a 176b

T 109b 110a 110b 111a 111b -

155b-156a 156b 157a 157b 158a 158b 159a 159b 160a 160b 161a 161b 162a 162b 98b 99a 99b 100a 100b 101a 101b 102a 102b -

177a-177b 178a 178b 179a 179b 180a 180b 181a 181b 182a 182b 183a 183b 184a 184b 185a 185b 186a 186b 187a 187b 188a 188b 189a 189b 190a 190b 112a 112b 113a 113b 114a 114b 115a 115b 116a 116b 117a 117b 118a 118b 119a 119b 120a

163a-163b 164a 164b 165a 165b 166a 167a 167b 168a 168b 169a 169b 103b 104a 104b 105a 105b 106a 106b 107a -

170a-170b 171a 171b 172a 172b 108a 108b 109a

- 795 -

A 208b 209a 209b 210a 210b 211a 211b 212a 212b 213a 213b 214a 214b 215a 215b 216a 216b 217a 217b 218a 218b 219a 219b 220a 220b 221a 221b 222a 222b 223a 223b 224a 224b 225a 225b

P 208b 209a 209b 210a 210b 211a 211b 212a 212b 213a 213b 214a 214b 215a 215b 216a 216b 217a 217b 218a 218b 219a 219b 220a 220b 221a 221b 222a 222b 223a 223b 224a 224b 225a 225b

B 191a 191b 192a 192b 193a 193b 194a 194b 195a 195b 196a 196b 197a 197b 198a 198b 199a

T 120b 121a 121b 122a 122b 123a 123b 124a 124b 125a 125b 126a

A 226a 226b 227a 227b 228a 228b 229a 229b 230a 230b 231a 231b 232a 232b 233a 233b 234a 234b 235a 235b 236a 236b 237a 237b 238a 238b 239a 239b 240a 240b 241a 241b 242a 242b 243a

P 226a 226b 227a 227b 228a 228b 229a 229b 230a 230b 231a 231b 232a 232b 233a 233b 234a 234b 235a 235b 236a 236b 237a 237b 238a 238b 239a 239b 240a 240b 241a 241b 242a 242b 243a

B 209a

T -

209b-210a 210b 211a 211b 212a 212b 213a 213b 214a 214b 215a 215b 216a 216b 217a 217b 218a 218b 219a 219b 220a 220b 132a 133a 133b 134a 134b 135a 135b 136a 136b 137a 137b 138a 138b 139a -

199b-200a 200b 201a 201b 202a 202b 203a 203b 204a 204b 205a 205b 206a 206b 207a 207b 208a 208b 126b 127a 127b 128a 128b 129a 129b 130a 130b 131a 131b

221a-221b 222a 222b 223a 223b 224a 224b 225a 140a 140b 141a 141b 142a

139b

225b-226a 226b 267a 227b 142b 143a -

- 796 -

A 243b 244a 244b 245a 245b 246a 246b 247a 247b 248a 248b 249a 249b 250a 250b 251a 251b 252a 252b 253a 253b 254a 254b 255a 255b 256a 256b 257a 257b 258a 258b 259a 259b 260a 260b

P 243b 244a 244b 245a 245b 246a 246b 247a 247b 248a 248b 249a 249b 250a 250b 251a 251b 252a 252b 253a 253b 254a 254b 255a 255b 256a 256b 257a 257b 258a 258b 259a 259b 260a 260b

B 228a 228b 229a 229b 230a 230b 231a 231b 232a 232b

T 143b 144a 144b 145a 145b 146a

A 261a 261b 262a 262b 263a 263b 264a 264b 265a 265b 266a 266b 267a 267b 268a 268b 269a 269b 270a 270b 271a 271b 272a 272b 273a 273b 274a 274b 275a 275b 276a 276b 277a 277b 278a

P 261a 261b 262a 262b 263a 263b 264a 264b 265a 265b 266a 266b 267a 267b 268a 268b 269a 269b 270a 270b 271a 271b 272a 272b 273a 273b 274a 274b 275a 275b 276a 276b 277a 277b 278a

B 246b 247a 247b 248a 248b 249a 249b 250a 250b 251a 251b 252a 252b 253a 253b 254a 254b 255a 255b 256a 256b 257a 257b 258a 258b 259a 259b 260a 260b 261a 261b 262a 262b 263a 263b

T 155a 155a 156a 156b 157a 157b 158a 158b 159a 159b 160a 160b 161a 161b 162a 162b 163a 163b 164a 164b 165a 165a 166a 166b

233a-233b146b 234a 234b 235a 235b 236a 236b 237a 237b 238a 238b 239a 239b 240a 240b 241a 241b 242a 242b 243a 243b 244a 147a 147b 148a 148b 149a 149b 150a 150b 151a 151b 152a 152b 153a 153b

244b-245a 246a 154a 154b

- 797 -

A 278b 279a 279b 280a 280b 281a 281b 282a 282b 283a 283b 284a 284b 285a 285b 286a 286b 287a 287b 288a 288b 289a 289b 290a 290b 291a 291b 292a 292b 293a 293b 294a 294b 295a 295b

P 278b 279a 279b 280a 280b 281a 281b 282a 282b 283a 283b 284a 284b 285a 285b 286a 286b 287a 287b 288a 288b 289a 289b 290a 290b 291a 291b 292a 292b 293a 293b 294a 294b 295a 295b

B 264a 264b 265a 265b 266a 266b

T 167a 167b 168a 168b

A 296a 296b 297a 297b 298a 298b 299a 299b 300a 300b 301a 301b 302a 302b 303a 303b 304a 304b 305a 305b 306a 306b 174a 307a 307b 308a 308b 309a 309b 310a 310b 311a 311b 312a 177b 312b 313a

P 296a 296b 297a 297b 298a 298b 299a 299b 300a 300b 301a 301b 302a 302b 303a 303b 304a 304b 305a 305b 306a 306b 307a 307b 308a 308b 309a 309b 310a 310b 311a 311b 312a 312b 313a

B 283a 283b 284a 284b 285a 285b 286a 286b 287a 287b 288a 288b 289a

T 178a 178b 179a 179b 180a 180b 181a 181b 182a -

267a-267b 268a 268b 269a 269b 270a 270b 271a 271b 272a 272b 273a 273b 274a 169a 169b 170a 170b 171a 171b 172a 172b 173a

289b-290a 290b 291a 291b 292a 292b 293a 293b 294a 294b 295a 295b 296a 296b 297a 297b 298a 298b 299a 182b 183a 183b 184a 184b 185a 185b 186a 186b 187a 187b 188a

274b-275a 173b

275b-276a 276b 277a 277b 278a 278b 279a 279b 280a 280b 281a 174b 175a 175b 176a 176b 177a

299b-300a 300b 301a 189a

188b

281b-282a 282b -

- 798 -

A 313b 314a 314b 315a 315b 316a 316b 317a 317b 318a 318b 319a 319b 320a 320b 321a 321b 322a 322b 323a 323b 324a 324b 325a 325b 326a 326b 327a 327b 328a 328b 329a 329b 330a 330b

P 313b 314a 314b 315a 315b 316a 316b 317a 317b 318a 318b 319a 319b 320a 320b 321a 321b 322a 322b 323a 323b 324a 324b 325a 325b 326a 326b 327a 327b 328a 328b 329a 329b 330a 330b

B 301b 302a 302b 303a 303b 304a 304b 305a 305b 306a

T 189b 190a 190b 191a 191b 192a 192b 193a

A 331a 331b 332a 332b 333a 333b 334a 334b 335a 335b 336a 336b 337a 337b 338a 338b 339a 339b 340a 340b 341a 341b 342a 197b 342b 343a 343b 344a 344b 345a 345b 346a 346b 347a 347b 348a

P 331a 331b 332a 332b 333a 333b 334a 334b 335a 335b 336a 336b 337a 337b 338a 338b 339a 339b 340a 340b 341a 341b 342a 342b 343a 343b 344a 344b 345a 345b 346a 346b 347a 347b 348a

B 320a 320b 321a 322a 322b 323a 323b 324a 324b 325a 325b 326a 326b 327a

T 201b 202a 202b 203a 203b 204a 204b 205a 205b 206a 206b

306b-307a 307b 308a 308b 309a 309b 310a 310b 311a 311b 312a 312b 313a 193b 194a 194b 195a 195b 196a 196b 197a -

327b-328a 328b 329a 329b 330a 330b 331a 331b 332a 332b 333a 333b 334a 207a 207b 208a 208b 209a 209b 210a 210b

313b-314a 314b 315a 315b 316a 316b 317a 317b 318a 318b 319a 319b 198a 198b 199a 199b 200a 200b 201a -

334b-335a 335b 336a 336b 337a 337b 338a 338b 211b 212a 212b 213a 213b

211a

- 799 -

A 348b 349a 349b 350a 350b 351a 351b 352a 352b 353a 353b 354a 354b 355a 355b 356a 356b 357a 357b 358a 358b 359a 359b 360a 360b 361a 361b 362a 362b 363a 363b 364a 364b 365a 365b

P 348b 349a 349b 350a 350b 351a 351b 352a 352b 353a 353b 354a 354b 355a 355b 356a 356b 357a 357b 358a 358b 359a 359b 360a 360b 361a 361b 362a 362b 363a 363b 364a 364b 365a 365b

B 339a 339b 340a 340b 341a 341b 342a 342b 343a

T 214a 214b 215a 215b 216a 216b 217a

A 366a 366b 367a 367b 368a 368b 369a 369b 370a 370b 371a 371b 372a 372b 373a 373b 374a 374b 375a 375b 376a 376b 377a 377b 378a 378b 379a 379b 380a 380b 381a 381b 382a 382b 383a

P 366a 366b 367a 367b 368a 368b 369a 369b 370a 370b 371a 371b 372a 372b 373a 373b 374a 374b 375a 375b 376a 376b 377a 377b 378a 378b 379a 379b 380a 380b 381a 381b 382a 382b 383a

B 357b 358a 358b

T 226b 227a 227b -

359a-359b 360a 360b 361a 361b 362a 362b 363a 363b 230a 230b 228a 228b 228b 229a 229b

343b-344a 344b 345a 345b 346a 346b 347a 347b 348a 348b 349a 349b 217b 218a 218b 219a 219b 220a 220b 221a -

364a-364b 365a -

231a

365b-366a 366a 366b 367a 367b 368a 368b 369a 369b 370a 371a 371b 372a 372b 373a 373b 374a 374b 375a 375b 376a 232b 233a 233b 334a 234b 235a 235b 236a 236b 237a 237b 238b

231b

350a-350b221b 351a 351b 352a 352b 353a 353b 354a 354b 355a 355b 356a 356b 357a 222a 222b 223a 223b 224a 224b 225a 225b 226a -

- 800 -

A 383b 384a 384b 385a 385b 386a 386b 387a 387b 388a 388b 389a 389b 390a 390b 391a 391b 392a 392b 393a 393b 394a 394b 395a 395b 396a 396b 397a 397b 398a 398b 399a 399b 400a 400b

P 383b 384a 384b 385a 385b 386a 386b 387a 387b 388a 388b 389a 389b 390a 390b 391a 391b 392a 392b 393a 393b 394a 394b 395a 395b 396a 396b 397a 397b 398a 398b 399a 399b 400a 401a

B 376b 377a 377b 378a 378b 379a 379b 380a 380b 381a 381b 382a

T 239a 239b 240a 241b 242a 242b

A 401a 401b 402a 402b 403a 403b 404a 404b 405a 405b 406a 406b 407a 407b 408a 408b 409a 409b 410a 410b 411a 411b 412a 412b 413a 413b 414a 414b 415a 415b 416a 416b 417a 417b 418a

P 401b 400b 402a 402b 403a 403b 404a 404b 405a 405b 406a 406b 407a 407b 408a 408b 409a 409b 410a 410b 411a 411b 412a 412b 413a 413b 414a 414b 415a 415b 416a 416b 417a 417b 418a

B 394b 395b 396a 396b 397a 397b 398a 398b 399a 399b 400a 400b 401a

T 251a 252a 252b 253a 253b 254a 254b 255a -

382b-383a243a 383b 384a 384b 385a 385b 386a 386b 387a 387b 388a 388b 389a 389b 390a 390b 391a 391b 392a 392b 393a 393b 394a 243b 244a 244b 245a 245b 246a 246b 247a 247b 248a 248b 249a 249b 250a 250b

401b-402a 402b 403a 403b 256a 256b

404a-404b257a 405a 405a 405b 406a 406b 407a 407b 408a 408b 257b 258a 258b 259a 259b

409a-409b260a 410a 410b 411a 411a 412a 412b 413a 260b 261a 261b 262a 262b

- 801 -

A 418b 419a 419b 420a 420b 421a 421b 422a 422b 423a 423b 424a 424b 425a 425b 426a 426b 427a 427b 428a 428b 429a 429b 430a 430b 431a 431b 432a 432b 433a 433b 434a 434b 435a 435b

P 418b 419a 419b 420a 420b 421a 421b 422a 422b 423a 423b 424a 424b 425a 425b 426a 426b 427a 427b 428a 428b 429a 429b 430a 430b 431a 431b 432a 432b 433a 433b 434a 434b 435a 435b

B 413b 414b 415a 415b 416b 416b 417b 417b 418a 418b 419a 419b 420a 420b 421a

T 263a 263b 264a 264b 265a 265b 266a 266b 267a 267b

A 436a 436b 437a 437b 438a 438b 439a 439b 440a 440b 441a 441b 442a 442b 443a 443b 444a 444b 445a 445b 446a 446b 447a 447b 448a 448b 449a 449b 450a 450b 451a 451b 452a 452b 453a

P 436a 436b 437a 437b 438a 438b 439a 439b 440a 440b 441a 441b 442a 442b 443a 443b 444a 444b 445a 445b 446a 446b 447a 447b 448a 448b 449a 449b 450a 450b 451a 451b 452a 452b 453a

B 432a 432b 433a 433b 434a 434b 435a 435b 436a 436b 437a 437b 438a 438b 439a 439b 439a 440a 440b 441a 441b 442a 442b 443a 443b 444a 444b 445a 445b 446a 446b 447a 447b 448a -

T 274b 275a 275b 276a 276b 277a 277b 278a 278b 279a 279b 280a 280b 281a 281b 282a 282b 283a 283b 284a 284b

421b-422a268a 422b 423a 423b 424a 424b 425a 425b 426a 426b 427a 427b 428a 428b 429a 429b 430a 430b 431a 431b 268b 269a 269b 270a 270b 271a 271b 272a 272b 273a 273b 274a

- 802 -

453b

453b

454a 454b

454a 454b

- 803 -

III. DZN
Abaa an, VI, XXIV, , 111, 651, 679, 698, 699, 713, 714, 725, 727, 731, 746, 827 Abbs, 87, 88, 89, 540, 780 Abdu r-Raman ve Abdu l-Laf, 756 Abdur-Ramn, 87, 89 Abdurrahmn A, 36 Abdurramn Aac, 44 Abdl-Melik, 44, 66 Abdl-melik A, 67 Abdl-Melik, 39, 40, 59 Abdl-Mmin, 159 Abulca an, 4, 9 Acem, XXI, 16, 24, 111, 174, 214, 223, 286, 292, 494, 620, 694, 718, 742, 772, 780, 781, 782 -yi Skrci, 651 dem, 2 derbcn, 74, 85, 86, 87, 88, 89, 90, 91, 96, 98, 99, 106, 108, 109, 753, 779 Aderbicn derbcn Aderbiycn derbcn dil Beg, 772 dirbaycn derbcn dirbcn derbcn Affe tn, XVI, XXX, XXXIII Afrsiyb, 832 Agrinys, 426 Aaeri, 5, 15, 173, 638 ty Tarn, 764 Ahlat, V Ahmet Bcan, II Aa Derbend, 512 A vce, 735 Akl, 557 Akkoyunlu Beyi, IX, XXXI Akkoyunlular, XX Asar Asaray Asary Asaray Asaray, 52, 145, 212, 269, 278, 295, 302, 489, 518, 617, 619, 620, 628, 632, 634, 640, 649, 654, 662 Aunur, 56 Aehir, 110, 148, 313, 431, 462, 576, 594, 655, 711, 712, 713, 718, 728, 739, 761, 770 Aehr Aehir Aehri Aehir Atc unc, I. Alad-dn Keyubd, V, VI, XV, XXVII, XXXVI, 274, 828 Alad-dn Ata Melik Cveyn, i, IV, VI, IX, XXV Alad-dn Ali Beg, 626 Alad-dn Keyubd, 148, 149, 187, 191, 221, 270, 271, 275, 278, 286, 295, 309, 341, 374, 441, 524, 531, 563, 596, 598, 627, 629, 630, 648, 649, 710, 741 Alad-dn Mecdi l-slm, 84 Ali d-devle alas, 103 Aliyye, IV, 188, 300, 315, 368, 428, 439, 446, 495, 502, 518, 524, 525 Ald-devle, 117, 120, 121, 125 Ald-dn, 119 Alamut, V Alanuva, 7 Alaehir, 49, 165, 199, 202, 205 Alat Ala Ala, 700, 752 Alayundlu, 5, 21, 283 Al Noyan, 647 Ali Bahdur, 646, 656 l-i Seliyn, 694 Al, 649 Ali Bahdur, 635, 655, 656 Al Br, 74, 82, 108, 109 Al etr, 76, 77 Ali n ol urum, 734 Ali n, 734, 745 Ali r, 719, 720, 756 lim made d-din, 617 Almn, XIII, 189, 202, 592 Al-Mustam bi-llh, 650 Alp Aru, 97 Alp Arz, 831, 832 Alp Arslan Muammed, 44 Alp Arslan, 44 Alp-u, 105 Alty, 3 Alaevli, 5, 19 Alavli, 5 Amasiyya, 511, 558, 560, 584, 593, 606, 636, 727 Amed, 154, 332, 520, 521, 524, 552, 556, 557, 564, 566, 589, 628, 670, 727 mid Amed Amd l-mlk Ebn-Nar Knder, 36 Amd l-Melik, 42 Amid l-Mlk, 41 Ammr bin Ysir, 751 Anadol, 177, 656, 729 Anamur, 415 ni, 759 An-Nr Li-Dnillh, 215, 295, 334

804

Anakiyya, 55, 56, 286, 651 Ankiyye Anakiyya Analiya Analiyya Anliyya Analiyya Analiyya, 139, 192, 193, 194, 196, 198, 224, 227, 244, 247, 286, 301, 315, 317, 319, 336, 362, 368, 371, 375, 415, 417, 428, 438, 496, 502, 518, 535, 567, 625, 626, 638, 642, 644, 655 Al, 49, 156, 455, 492, 503, 504 Amad ir, 635 Amed an, 73, 614 Amed, 36, 67, 68, 70, 73, 497, 671, 722, 786 Arab, XXI, 7, 16, 24, 40, 57, 89, 153, 174, 194, 198, 214, 223, 244, 258, 262, 278, 397, 424, 462, 468, 484, 488, 494, 634, 636, 678, 692, 719, 781 Arab, 11, 90, 154, 207, 222, 710, 760 Arabh, 756 Aran, 557 Arn an, 678, 729, 730 Ardahan, 89, 138 Ars, 110 Ariso, 621 ri Erzincn Mamd, 494 Arlt, 7 Arslan Arun, 62 Arslan Cib, 34 Arslan Dom, 670, 676, 677 Arslan Yabgu, X, XXII, XXXI Arun Noyn, 740 siye, 250, 571, 674 Aut Beg, 200 Ataby Noyn, 741 Atabeg Aam, 111 Atabeg Ayaz, 104 Atabeg ldz, 96, 98, 99, 102, 103, 106 Atabeg Mecded-dn, 676, 678 Atabeg Pehlevn, 104 Atabek Eb Bekr, 118 Atabek Muaam Muammed bin ldz, 113 Atabek zlarslan, 118 Avr an, 704 Avar, 4, 20, 705 Avr, 282 Ay an, 4 Ay, 16, 17 Ayaofya, VI, 728 Ay-aba, 112, 116, 117, 118, 119, 124, 126, 127, 128, 132, 136, 137, 259 Ays Beg, 342, 350, 351, 352, 353 Ayasofya Ayaofya, Ayur, 4, 5, 8, 13, 16 Ayuristn, 2

Ayaz, 66, 68, 94, 99, 102 Aydn, 176, 742, 770 Ayibe, 215, 217, 221 Ayan, 19 Aytigin Sleymn, 40 Aytigin, 40 Azr, 740 Azirbycn derbcn Azzed-dn-i atmaz, 118 Azzed-dn-i Mstevf, 112 Azryil, 832 Badd, XXIV, 39, 40, 41, 42, 45, 46, 58, 59, 66, 82, 85, 86, 88, 90, 91, 92, 98, 99, 100, 104, 114, 119, 126, 128, 132, 139, 293, 297, 299, 334, 371, 437, 551, 563, 650, 651, 657, 735, 738, 740, 756, 758, 763, 764, 765 Balasu, 740 Baba Cafer, 36 Baba sak ric, 558 Baba hir, 36 Bbl-m, 556 Bdis, 755 Badat, V, VI Baed-dn Erzincn, 622 Bahdur Tu, 683 Bahad-dn Erzincn, 616 Bahad-dn ehinh, 655 Bahad-dn utluca, 246, 327, 332, 333, 335, 338, 339 Bahad-dn-i Muammed, 708 Bahed-dni Munr, 90 Bar-i Aar, 196, 235, 280, 385, 519, 551, 595 Bar-i Aar Bar-i Aar Baldrad, 831 Blit, 739 Baluloos, 723 Barandler, 456 Bar, 728 Barut, 6 Br- Ira, 137 Baris, 7 Barls, 7 Baron Fsl, 240 Baron Kond abl, 240 Baron Oin, 240 Barun, 3 Basm, 764 Baard Bagrd, Baurd Slemi, 740 Bagrd, 2, 592 Brd Bagrd, Bverd, 34 Bay Bora, 831

805

Byt Beg, 722 Bayt, 19, 23, 282 Byat, 206 Byt, 282, 580 Bayat, XII, 4, 30, 194, 201, 211, 218, 225, 373 Bybrt, 832 Bayc-yi Noyan By Noyan By Noyan, 526, 571, 576, 587, 591, 626, 639 By, 570, 571, 572, 575, 578, 579, 581, 582, 583, 584, 585, 587, 591, 626, 637, 639, 643, 644, 645, 646, 649, 703, 714 Byy Noyin By Noyan Bayd, 731, 732 Byezd, XXX, XXXI Byezd an Byezid an Byezid an, 198, 417, 426, 533, 569, 722, 729, 769 Byezid udvendigr Byezid an Bayndr Bayndur Bayndur, XII, 5, 20, 23, 24, 30, 173, 194, 200, 201, 206, 211, 218, 225, 282, 285, 618, 830 Byid, 733, 734, 735 Byil, 574, 577, 597 Bayinr, 739 Baysunur, 8 Bayundur Bayndur Bedred-dn Gherta, 658 Bedred-dn Mamd ury, 622 Bedred-dn Mamd, 176, 621 Bedred-dn Mulh Lala, 630 Bedred-dn arr, 365 Bedred-dn Yt, 515 Beg Bery(ek), 832 Begdili, 282 Begdilli, 20 Begehri, 729 Behrm h, 73, 173, 174, 244, 246, 270 Behrm, 111 Behrm- Gr, 751 Behrmh, 208, 219, 335, 339, 436, 514 Bel, 75, 77, 80 Belc, 780 Bereke an, 507, 657, 667 Bereket an, 511, 551, 563, 564 Berkel, 7 Berkiyru Bin Melikh, 59 Berkiyru, 57, 59, 60, 61, 62, 63, 64, 67, 73, 81, 119, 140 Berrcerd, 738 Bessr, 40 Bessr, 40 Besm, 115, 116, 124 Beyi, XXI, 24

Beytullh, 30 Barba, 721 By, 283 Be, 15 Bb Mneccime, XXVI, 548 Bicene, 5 Biene, 5 Biine, 30 Bilck, 741, 742 Bild- slm, 131 Bill, 105 Billoos, 728 Biltigin, 746 Bilavloos, 723 Bil-svr, 753 Biralu, 636 Birls, 7 Birmek, 752 Bissr, 40, 41 Bsavul, 751 Bistn, 348 Bstn, 756 Bsby, 644, 645 Bst, 7 Bojan, 56 Boln tn, 768 Boz-Aba, 87, 88, 89, 90, 104 Bozni, 89 Bozbiird, 756 Bozo, 17, 18, 19 Bulin, 6 Bulan tn, 737 Bular, 592, 593, 639 Bulr, XIII, 202, 370, 528 Bularu .ol atlm, 751 Bulca an, 9 Buln, 735, 736 Busuz, 704 Bura, 12 Bur, 34 Burulu, 537, 538, 598, 642, 643, 721, 772 Burar, 639 Burut, 6 Burn, 3 Bu A, 680 Bgdz, 5, 22, 283, 831 Brke an, 726 Byk Seluklu Devleti, XXII, XXXV Bdb, 7 B t, 682 Caber, 748, 750 Cabir, 744 Cli Beg, 680

806

Cmi-i Nisbr, 46 Cmiut-Tevr, i, VIII, IX, XI, XVI, XVII, XVIII, XX, XXI, XXXI, 827 Cmudr .Sencer dim atbeyi, 680 Cndr Beg, 545 Cndr araca, 544, 545 Cndr, 87, 96, 339, 455, 489, 515, 536, 544, 545, 557, 676, 713 Cniyet, 158, 231, 721 Cvil Beg, 415, 463 Celled-dn, 112 Celled-dn Ebl-Fal, 95 Celled-dn vrezmih, 340 Celled-dn varizmh, IV Celled-dn varizmah, V Celled-dn vruzumh, 430 Celled-dn bin vmed-dn, 104 Celled-dn -i aray, 528 Celled-dn Keyferdn, 206 Celled-dn aray, 289, 298, 599, 617, 619, 620, 621, 623, 627, 629, 637 Celled-dn ary, 603 Celled-dn aryi, 623 Celled-dn ayara, 208 Celle-d-dn ayer Pervne, 329 Celled-dn-i aray, 341 Celled-dn Ruknul-slmi, 613 Celled-dn Sivriiri, 658 Celled-dn Varkan, 606 Celyir, 3, 6 Cem, 111 Ceml Lk, 773, 775, 776, 777, 778, 779 Cemal Lk, XXVII, 828 Ceml, 93, 773, 774, 775, 776, 777, 778, 779 Cemled-dn Eb Bekr, 721 Cemled-dn Ferru, 445 Cemled-dn lufut cib, 95 Cemled-dn skender, 761 Cemled-dn Ll, 257 Cemled-dn asan Hemedn, 551 Cemled-dn orsn, 635 Cemled-dn oten, 616 Cemled-dn Savc, 445 Cemled-dn Sc, 626 Cemled-dn, 95, 98, 112, 116, 124, 126, 127, 128, 132, 135, 137, 531, 567, 615, 616, 617, 652, 733 Cemled-dn-i ucend, 116 Cemd, 111 Cengiz an, VII, XXI, 8, 24, 694, 695, 696, 746, 747 Cengz an Cengiz an Cengiz, 694, 696, 731 Cens, 111

Cermn.Noyan, 526 Ceyhn, 46 Ceyn, 31, 34, 55, 80 Cezre, 548, 557, 563 Clban an, 833 Cibini, 5, 283 Cihngr Tekdr, 679 Cihn-gy, 107 Cimr, VI, 701, 703, 706, 710, 711, 712, 713, 714, 715, 716, 718, 719, 720, 721 Cimri Cimr Cingiz an Cengiz an Cins, 7 Crmk, 557 Chd, 721 Cneyd-i n, 295 Crcn, 35 Crcanl Mecded-dn Muammed, IV Cryt, 7 aadul, 30 at, 750 adavul, 23, 541 ar Beg, 35, 37, 39, 44, 79 nkar an, 8 apur, 761 nigr Beg, 260, 261, 374 nigr Nred-dn, 529 atalovas, 721 avandur avndur avndur, 30, 282, 283 avl Cndr, 88 avl, 88, 89 avundur, 5, 21 ay, 712, 720 ayla, 713 emigezek, 342, 350, 727 eniz, 238 epn Begleri, 721 epni, 5, 21, 283 erkes, 2, 740, 742 in-nvr, 756 ibbek Tarnol, 764 ak, 736 k, 745 imigezek, 350 in, 3, 246 inn, 406 n-i Man, 593 oban Beg, XIV, 285, 292, 373, 734, 739, 744, 745, 748, 750, 761, 763, 770 orumlu, 623 on, 738, 740 Ulus, 752

807

Damn, 115, 116, 124, 128 Dniyal, 625 Dr, 111 Dar l-slm, 45 Dtimr utay, 740 Davdara, 5 Dvd, 85, 89, 172, 244, 417, 418, 419, 421, 428, 431, 434, 501, 738 Dede Korkut Dede orut Dede orut, IX, XXI, XXIX, XXXI, 829, 830 Defrek, 698, 699, 727 Defrik Defrek Del Dndar, 831 Demrapu, 831 Devrgn, 744 Depegz, 832 Derbend, 13, 104, 374, 752, 756 Derbend, 13 Dery-y Ar, 186 Ded an, 667 Det-i pa, 2, 747 Deveci Ece, 662 Devel, 211, 631, 633, 636, 679, 680 Devn, 570, 571 Deylem, 39, 67, 246, 280, 331, 462, 575, 603, 701 Deylemler, 33 Dezmr, 122 Dm, 263, 364, 503, 651, 652, 697, 746, 747, 748, 749, 762 Dm, 519 Dibty, 9 Dibyy, 9 Dicle, 99, 749, 752, 762 Dilli, 782, 786 Dimitri, 729 Dingiz an, 5 Dingiz, 16 Dingizan, 22 Dvn- Lugt-it Trk, XVIII Diyarbakr Diyrbekr Diyrbekir Diyrbekr Diyrbekr, V, VI, 138, 286, 287, 295, 364, 535, 548, 737, 739, 743, 752, 756, 762, 827 Diyr- Raba, 737 Diylem, 108 Dobruca, XXVI, XLI, 656, 727, 728, 743, 771 Dodura, 5, 19 Dokak, X, XXII, XXXI, XXXVIII Doldy d, 735 Doru, 737 Dger, 4, 19, 282 Dbn Byn atn, 7 Dlt, 7

Dmdr, 30 Dndr Begi, 770 Drbn, 7 Dzme, 707, 710, 711, 721 Ebher, 108 Eblistn Elbistn, Ebu Bekr, 123 Ebul- Fal- am, 62 Ebul-Ul, 40 Ebul-sm nsbd, 74 Ebul-sm, 74, 298, 673 Ebul-Ul, 41 Ebulcean, 8 Eb Amed Dihistn, 36 Eb Bekr Dd, 756 Eb Abdullh mer bin Muammed sSuhreverd, 295 Eb l-Mumid l-Mnb Seyyid seyin 2.elsfehn, 673 Eb mer-i Cihn Belk-i , 602 Eb s, 39 Eb Manr, 82 Eb Sad, 770, 771, 773 Eb Sleymn- Dvd, 35 Eb Tlib Turul Beg, 35 Eb hir, 73 Eb Yezd, 764 Ebl-Berekt, 92 Ebbekr, 132, 133, 137, 138, 737 Ebl-sm- Gyn, 36 Ebn-Necb, 93, 95, 97 Edirbyicn Edirbcn Edirbcn, 115, 116, 117, 119, 121, 122, 123, 137, 138, 506 Edirbcan Edirbcn Efrsiyab, 30 Egdr, 198 Egirdr, 770, 771 Elbistn, 151, 173, 556, 580, 590, 638, 682 Elburz, 306, 753, 832 el-Evmirl-Aliyye fil-Umril-Aliyye, i, IV, V, VIII, X, XI, XIV, XVI, XXII, XXIV, XXV, XXVII, XXVIII, XXX, XXXI El-im-i bi-Emri llh, 38 Emeck a, 628 Emen Beg, 832 Emr Al d-devle, 117 Emr-i ur, 63, 656 Emr-i r Arsln, 618 Emr Br, 123, 124 Emr Bzrgvr, 289, 598 Emrl-Mminn Mutef, 86 Emr Cafer, 60

808

Emr Eseded-dn Ays Beg, 350 Emr c ol Celled-dn Mamd, 722 Emr c Mesd, 104 Emr cib aragz, 112 Emr cib mac, 47 Emr-i cib, 89, 109 Emr zzed-dn atmaz, 106 Emr zzed-dn, 106 Emr Kemled-dn, 519 Emr Kmc, 78 Emr Mbrized-dn vil, 341, 406, 498, 515 Emrel-mminn Al-Mustanr, 551 Emrel-Mminn, 41 Emrl-mminn Mutef, 105 Emr Nureted-dn, 255, 257 Emr-zde atlm, 745 Emr emsed-dn-i Altn, 514 Emr emsi l-mel bs bin emkir, 292 Emr- i Ykt, 57 Eeck, 628 Engrs, 3 Engr Engriye Engriye, 53, 211, 218, 219, 220, 222, 223, 537, 539, 718, 741 Engriyye Engriye Engrs, XIII, XIV, 202, 292 Enirum, 746 Esi oca ol O ozan, 832 Enura Irma, 2 Ern an, 701 Erbl, 763 Erdebl, 684 Eregliyye, 574, 595, 597 Ergeneon, 6, 7 Ergine, 3 Ergineon Ergeneon Ergn, 3 Ermns, 45 Ermen, XIV, 110, 138, 139, 177, 188, 286, 287, 288, 292, 295, 406, 410, 490, 493, 504, 595, 638, 667, 668, 669, 679, 703 Ermenk, 701, 703, 704, 705, 708, 710, 715, 729, 741 Ermeni, 652, 662 Ermenistn, 150, 207, 210, 371, 406, 415, 704, 705, 714, 715, 716 Erm ayr, 158 Erten, 771, 772 Erturul Gazi, XXVI Erurul Beg, 722 Erurul, XIV, 293, 741, 742 Erzenir-Rum, 174, 454, 455, 462, 493, 522, 585, 679, 572

Erzen-ir-Rm Erzenir-Rum Erzincn, 173, 174, 244, 245, 248, 251, 417, 420, 428, 430, 431, 433, 434, 437, 455, 462, 463, 466, 502, 504, 510, 511, 527, 572, 576, 581, 601, 616, 624, 638, 647, 648, 698, 700, 718, 739 Eseded-dn Ays, 350, 455 Eseded-dn Rzibeh, 599, 601 Eseded-dn-i Ayz Beg, 341 Esedd-dn Ays, 354 Etil Alp, 832 Etrk, 4, 6, 9, 143, 194, 195, 207, 212, 237, 286, 289, 389, 558, 563, 564, 580, 588, 618, 687, 703, 715 Etrr, 593 Eydr, 41, 415 Eymen, 746 Eymr, 21 Ezcnd, 56 Falanda, 638 Fared-dn Arslan om, 619, 629, 636, 637, 638 Fared-dn Arslan omu, 580 Fared-dn Ayz Arec, 583 Fared-dn Ayz, 518 Fared-dn Ayz Arac, 582 Fared-dn bin Dnr, 553 Fared-dn bin Muayyened-dn, 104 Fared-dn bin eriyye, 747 Fared-dn Ali, 637, 653, 665, 667, 722 Fared-dn Eb Bekr Ar, 599 Fared-dn Emr Dd Al, 618 Fared-dn S, 652 Fared-dn utlu, 122, 123 Fared-dn-i Arslan Dom, 643 Fared-dn-i G, 699 Fared-dn-i K, 97 Fared-dn-i Muned-dn, 107 Fared-dn-i Server, 128 Fari l-milleti ved-dn Ali, 722 Far l-Melik, 61 Farl-Melik, 59 Fris, 45, 113, 114, 756 Frs Fris Fsil Fsilys Fsilyus Fsilys Fsilys, 159, 160, 161, 163, 177, 180, 215, 217, 366, 643, 645, 651, 655, 656, 657, 660, 721, 723, 728, 729, 739, 758, 771 Fasilys Fsilys Fasliys Fsilys Fmt z-Zehra, 42 Feleked-dn all, 634 Ferh, 756

809

Fermz ol Alad-dn Keyubd, 741 Ferzn, 96, 124, 125, 126 Feviye, 734 Fndudr, 678, 681, 682, 686, 690, 699, 700, 703, 705, 721 Filbd, 632, 706, 708, 713 Firmuz ol Alad-dn Keyubd, 739 Firavn, 219 Fireng, 160, 161, 163, 224 Firengistn Deizi, 30 Firengistn, 30, 151, 159 Firenk, XIII, 160, 161, 162, 163, 193, 195, 198, 200, 202, 204, 225, 226, 375, 412, 415, 416, 456, 462, 512, 515, 522, 527, 528, 540, 561, 574, 578, 603 Furt, 265, 417, 456, 514, 535, 744, 750, 758, 759, 760, 761 Furat, 534 aan an, 3 aanfer dir, 162 zn an, 730, 731, 733, 734, 740, 741, 743, 745, 762, 770, 773, 774, 775, 778 azn an, 730, 779 zn an, 735, 739, 740, 750, 752, 770, 773 zn, 111 Gazan Han, i, X, XXVII, XXX, XXXI, XXXV, 828 z Beg, XXXIV, 786 z elebi, 742 azni, 781, 787 aznn, 35, 37, 73, 76 Gazneli Mahmud, XXVII Gedk, 206, 630, 705 Gelibolulu Mehmed, II Gence, 90, 575 Gerdte, 639 Gerd Bz, 108 Gerede, 728 Gergn, 108 Germiyn ol Kermed-dni Ali r, 658 Germiyn, 564, 565, 658, 712, 719 Germn tn, 766 yed-dn Keyusrev, 142, 436, 539, 553, 592, 674 yed-dn Mesd, 828 yed-dn, 144, 145, 146, 147, 148, 150, 151, 165, 177, 183, 185, 192, 374, 433, 437, 443, 531, 532, 538, 544, 546, 557, 563, 573, 582, 598, 600, 630, 656, 665, 698, 699, 700, 704, 705, 713, 715, 716, 718, 722, 723, 729 I. yed-dn Keyusrev, VI, XXXVI, XLI, 828 II. yed-dn Keyusrev, V II. yed-dn Mesd, VI, XXIV II. Klarslan, VI, 827

III. yed-dn Keysrev, VI Gln, 734 Gince, 89, 90 Gk Alp, XIV, 293 Gk rdi, 3 Gk an, 5 Gk Tengri, 12 Gk Tengrisi, 11 Gk, 16 Gke, 132, 133, 135, 137, 138 Gl rdi, 3 r, 15, 76 uzlar, 77, 78, 79, 80 Gl an, 507, 511 Ggerin, 237 Gher tn, 85, 89 Gn an, 4, 19, 20, 742 Gn, 16 Gndz Alp, XIV, 293 Gnan, 9, 17, 20 Gnan, XVII Gr an, 4 Grci, 128, 531, 540, 546, 561, 564, 578, 579, 748 Grc, 48, 170, 175, 213, 424, 462, 498, 512, 518, 519, 528, 538, 546, 567, 575, 740, 755 Grcistn, XIV, 170, 173, 175, 179, 286, 292, 490, 498, 500, 501, 506, 755 Grgn, 127, 734, 765 Gran, 9, 10 abe, 512, 555 vce Ahmed bin Nim l-melik, 70 vce Azz, 120 vce Bedred-dn orsn, 211 vce Bedred-dn, 649 vce Fared-dnAl-i a, 604 vce zzed-dn, 108 vce udm, 83 vce Mun, 123, 124, 125 vce Niml-mlk, 44 vce-i Nyn, 645 vce Ahmed, 71 vce Saded-dn, 738, 760, 779 vce Veciyye ol Yay, 756 c on, 82 Hacib Nimed-dn Mamd, 73 cib Cemled-dn, 124 cib seyn, 73 cib .Zekeriyy, 177 cib .az, 73 cib Cemled-dn, 95 cib Al Br, 66 cib Muaffered-dn, 104 cib Pehlevn, 109

810

cib Yigrek, 44 alfe Mutef, 98 aleb, 153, 212, 252, 255, 258, 261, 263, 371, 550, 563, 567, 579, 588, 589, 622, 651, 652, 743, 744, 750, 761 aleb aleb alebi asmid-devle, 56 all Beg, 722 all Ece, 771 am, 514, 516, 517, 744 alfe Muted, 90 amel, 502, 681 amd, 618, 621, 672, 701, 770 amd-ili, 618 anda, 325, 564 Hanz, 8 nt- t, 681 arbit, 332 arbende, 741, 735, 755 arbendi arbende vrezm, 73, 441 vrizum, 507 arl, 75 Harput, VI, 828 arrn, 456, 518, 519, 520, 535, 551, 552, 559 artapart arteperd arteperd, 366, 514, 515, 534, 727 artepert arteperd arteprd arteperd vruzm, 96, 108, 453, 507, 521, 564 vruzmh Ysuf, 97 vruzmh uruzum h vrzumh uruzum h asan- Cndr, 97 asan bin Ali bin s, 44 asan binil-seyn, 76 asan Ermy, 699 asan Meymend, 786 asan- ab, 67 Beg, 88, 90, 91, 93, 95, 96 an- Keyf, 552, 557 Ouz, 601 urul, 517 ared-dn Zekeriyy, 622 arol iy, 677 arol, 660, 669, 676, 679, 680, 690 arogl eref, 669 ir l-Melik, 66 avric Altuna, 712 avv, 2 zk ol Hsm, 582 Hederkin, 7

Hemedn, 36, 40, 60, 61, 63, 70, 71, 83, 84, 85, 86, 87, 89, 90, 92, 93, 94, 95, 96, 97, 98, 99, 100, 102, 105, 106, 107, 108, 109, 110, 111, 113, 116, 117, 118, 119, 121, 122, 123, 124, 125, 126, 127, 128, 129, 130, 131, 132, 133, 135, 137, 138, 647, 738, 756, 765 Heme-ehri, 753 Her, 39, 76, 80 Her, 749 Hertekn, 7 Heterd, 734, 756 Hevln Mrn, 765, 767 rkn, 767 rtapert, 514 y, 75, 764 ir- Peenek, 646 icz, 56, 139, 281, 286, 293, 529, 530 lez, 752 ille, 758, 759 illi, 758 Hiderkin, 7 Hind Deizi, 2 Hind, 2, 440, 442, 764, 782, 786 Hindistn Hindsitn Hindstn Hindsitn Hind Kemir, 3 Hindsitn, 31, 32, 34, 35, 38, 764, 777, 781, 781, 782, 786, 787 Hindstn Hindsitn irdebdin, 108 irrn, 456, 518, 548, 760 Hirn, 7, 8 ity, 3, 7 iay, 30 iy, 76 oca Hrn, 718 oca mm anefd-dn, 111 ca Mun, 124 oca Red, 760 ca Saded-dn, 767 oca Saded-dn 5.Mstevf, 770 oca ihbed-dn-i Mbrek h, 767 odrm, 739 obaz ol Seyfed-dn, 336 ns ons ons, 180, 672 orsn, 32, 34, 35, 36, 37, 38, 44, 47, 48, 49, 56, 57, 61, 62, 63, 66, 73, 74, 77, 79, 80, 85, 91, 98, 103, 129, 137, 193, 443, 526, 575, 731, 734, 736, 741, 749, 759, 761, 764, 773, 775, 779 orsnler, 33 oruzm-h, 126, 128 oten, 27, 56, 246, 317, 377, 512, 593

811

oten, 615, 635 Houtsma, i, XV, XVI, XXIX, XXXVI, XLII Hubelrd, 734 udvend-i ce-i Cihn Fahred-dn, 453 ulvn, 40 um umu umu, 514, 516, 550, 551, 745, 746, 762 ristn, 93, 94, 95, 97, 100 uruzm h uruzum h uruzm, 132, 135, 137, 138 uruzm, 124, 135 uruzmi h uruzum h uruzum h, 97, 108, 124, 129, 130, 131, 132, 134, 137, 138, 467, 477 zistn,100, 105, 106, 131 Hl, 756 Hlg an, 651, 652, 746 rrem h, 560 smed-dn Aba arb-slr, 642 smed-dn rif, 279 seyin Beg, 779 smed-dn obn, 221, 382, 384, 389 smed-dn Emr obn, 369, 381 smed-dn nn, 106 smed-dn mr, 531, 532 smed-dn, XIV, 105, 106, 123, 195, 285, 292, 373, 381, 390, 403, 449, 532, 534, 542, 544, 556, 589, 634, 635, 719, 720, 761, 762 smed-dn Penr, 634 smed-dn Yanar, 634 d ol ared-dn, 699 Henk, 312 Ifahan, 15, 55, 57, 59, 60, 61, 62, 67, 68, 82, 86, 90, 93, 94, 97, 98, 103, 106, 107, 109, 113, 118, 122, 124, 126, 129, 131, 132, 134, 279, 780 II. Murad, i, I, II, VII, VIII, IX, X, XI, XX, XXV, XXVIII, XXIX, XXX, XXXV, 828 Ildzgin, 7 Irak Seluklular, XXX, XXXV Irk, 85, 115, 121, 779 Irk- Arab, 780 Ir, 41, 44, 48, 56, 62, 74, 76, 79, 82, 83, 85, 86, 91, 98, 99, 108, 114, 116, 117, 121, 123, 125, 126, 127, 129, 131, 132, 137, 138, 142, 143, 193, 286, 575, 650, 780, 781 Ira, 47 Ireyn, 39 .H. Konyal, XXXVI bd, 83, 84 blistn, 151, 173, 212, 254, 257, 263, 550, 556,, 580, 634, 676, 680, 682, 698, 699

bn Bb, i, i, IV, V, VI, VIII, IX, X, XI, XVI, XXI, XXII, XXIV, XXV, XXVI, XXVII, XXX, XXXI, XXXV, XXXVI, XLII, XLIX, 827, 828 bni Mutez, 35 bn-i Meyyed e-ury, 267 bz, 109, 110, 170, 172, 175, 286, 498, 500, 501, 546 bz, 110 brahim bin Ebu Bekr el- Kayser, VI brhim bin nal, 40 brhm Edhem, 296 flun, 772 gdr, 5, 283 gider, 375 girs, 7 l, 156, 445, 449, 453, 454, 490, 503, 505, 509, 510, 574, 667 bl, 740 kiyrs, 7 lbam, 745 lbegi, 740 ligin, 7 likin, 3, 7 ldz, 735 ldz, 105 ldzgin, 7 lift, 95 lik, 653, 660 lia Noyan, 659 lmed-dn ayer, 720 lmd-dn anem, 760 lan, 76, 449, 524, 525, 526, 528, 570, 581, 586, 587, 630, 646, 649, 672, 674, 686, 691, 692, 693, 694, 696, 698, 705, 714, 715, 717, 718, 725, 727, 729 ltemr, 735 ltengir, 7 ltzmi tn, 764 mm Eb Ysuf, 671 mm- Aam Eb anfe, 290 mm- Fah Ebu l-Ley Semerand, 192 mm- Rabbn Eb Yezd, 295 mam- Rabbn, 581 nan zlarsln, 125 nan, 9, 95, 102, 115, 122, 124, 125, 126, 127, 128 nan, 102, 103, 106, 108, 109 ck a, 628 pir, 2 rmene, 519, 748 ran u Turan, 608 ran, 3, 2, 14, 16, 22, 30, 89, 90, 115, 123, 305, 451, 506, 737, 740, 738, 744, 750, 752, 754, 755, 756, 758, 765, 767, 769

812

ran ran rn ran run an, 713 rbl, 492 rdimi Barlas, 8 rdi, 3 rmen, 150, 211, 212, 219, 240, 364, 417, 430, 451, 455, 503, 504, 505, 565, 634, 668 rrn, 506, 759 sfindiyr Beg, 772 s-i Meryem, 296 s-yi Mhenn, 745 sintemr, 740 skender, 22, 167, 301, 312, 444, 702 skendern, 154 smail Saib, XXXV sa Beg, 680 sparta, 177 spihbed, 753 srl, 30, 31, 32, 34, 38 sril, 8, 30, 32 srail, XXXVIII stanbul, XXXIV, L, 49, 146, 148, 158, 159, 405, 656, 658, 721, 665, 723, 758 stanbl stanbul stiks, 571 tbar, 14 tbura tbar trr, 695 ymr, 5 ymr, 283 zni zn zn, 180, 656, 728, 742 zzed-dn, 102, 106, 107, 118, 124, 127, 138, 148, 149, 164, 176, 178, 182, 206, 212, 218, 219, 233, 234, 236, 244, 252, 257, 267, 269, 274, 343, 346, 363, 364, 433, 436, 528, 532, 538, 598, 615, 616, 618, 619, 626, 630, 632, 633, 634, 635, 636, 637, 638, 642, 643, 644, 645, 646, 647, 648, 649, 650, 651, 653, 654, 655, 656, 657, 658, 660, 667, 669, 670, 699, 703, 705, 722, 723 zzed-dn bin Bedr, 349 zzed-dn ibni Hbel-i Ml, 365 zze Keykvus, 538 zzed-dn Keykvus, 148, 149, 187, 206, 212, 218, 219, 233, 234, 244, 252, 598, 627, 642, 648, 649, 655, 703, 723 zzed-dn Key-kvus, 274 zzed-dn Keyvus, 205 zzed-din larslan, 537 II. zed-dn Keykvus, XXIV, XXXVI zzed-dn Keykvus, 178

zzed-dn Meyserede, 118 zzed-dn Muammed ehd Rz, 626 zzed-dn atmaz, 102, 106, 107 zzil-Melikil-Hseyin, 59 zzd-dn atmz, 132 bd ol Devleth, 756 Kabe, 38, 56, 135, 606 Kabe-i Muazzama, 56 abdun, 8 ul Bahdr, 8 adn, 647 Cemled-dn oten, 619 Necmed-dn, 622, 761 erefed-dn, 246, 248, 251 Zeyn, 133 af, 163 aan Arslan, 46, 175, 746 hire, 512, 514, 699 Kta, 341, 343, 348, 351, 358, 363, 521, 722 Kti, 342 akyan, 9 ala, 5, 8, 15, 780 alaln, 3 alacu, 767 Klincar alas, 32, 38 Kalincar, XXXVIII Kliyrs, 316 Kluyorus, 301 amered-dn Beg, 415 amered-dn li, 415, 703 Kanin, 238 antl, 736 Kni Ts, VI ankart, 7 ankurat, 3 anl, 5, 8, 13, 14 ann, 7 anl, 3, 5, 13 anuralu, 832 apa, 3, 5 ara Bodn, 657 araba, 626, 646, 737, 752 ara Dere, 831 araderbend, 833 araevl, 5, 19 ara Gne, 831 aragzi, 116 ara an, 4 araan, 9, 10, 11, 12 arair, 667, 672, 705, 712, 713, 718, 721 araiar arair, Karakoyunlular, XX arakrm araurum

813

araz Suln, 124 araurum, 3, 9 ararum araurum arn, 5, 20 arun, 282 Karamanoullar, XX aramn, 703, 704, 705, 708, 710, 712, 772 aracaol Nred-dn, 699 arr Nyn, 7 Kara Osman, IX, XXI, XXXI, XXI, 25 ara OmnKara Osman aramn olanlar, 705 aramn ol Muammed Beg, 706 arayk, 655 ara Sunur, 85, 86, 87, 676 arayram, 9 aras, 742 arasi, 742, 770, 771 ara Tigin ayr, 107 ara Tigin, 70, 91, 95, 107 ara a, 830 artepe, 736 araum, 9 aravl araevl aray, 594 aravan bin el- Mualled, 40 araviri, 657, 728, 729 araviriye araviri arvul Begi, 618 aravul, 30 rbram, 9 arlu, 3, 5, 8, 15, 773 ryram rbram Kruvn-sary, 642 sm Paa, XXXIV, 786 astamoniya asamoniya asamon asamoniya asamonya asamoniya asamoniya, 373, 717, 727, 741, 772 asamoniyye asamoniya d, 222 Kr, 74 Kagarl Mahmud, XVIII Kagarl, XX atlm, 139 atltemr, 741 avurd, 48 avurd, 48 Kvele, 185, 543, 704 Kvile Kvele Kavurd, 48 ay, XII, XXI, 4, 19, 23, 24, 30, 194, 200, 201, 211, 218, 282, 285, 373, 616, 618, 722, 742

y, XIV, 206, 225, 293 ayr an, 506, 507, 508, 509, 527, 531, 532, 534, 549 ayar, 144, 152, 167, 209, 211, 285, 312, 720 ayarya ayariyye ayariye ayariyye ayariyyaayariyye ayariyye, 52, 206, 207, 208, 209, 211, 236, 241, 243, 257, 269, 277, 299, 327, 335, 336, 338, 358, 363, 368, 369, 416, 421, 425, 426, 430, 438, 440, 443, 456, 494, 503, 504, 510, 518, 524, 527, 528, 535, 546, 561, 581, 582, 584, 588, 616, 627, 628, 629, 632, 633, 635, 636, 638, 646, 676, 682, 685, 701, 703, 713, 729, 741 ayerayar ayur an, 506, 508, 511, 521 azn Beg, 831 azova, 715, 717, 718, 739 avnazvn azvn, 107, 108, 115, 138, 522, 734, 735, 768 azvin azvn, 246, 280, 522, 603, 652 Kedra, 659, 770 Kedra Kedra Kehverke Aa, 718 Kehverke, 716 Keml, 550, 551, 631, 632, 702, 767 Kemled-dn bin Serrciye, 674 Kemled-dn Kmiyr, 447, 454, 455, 497, 498, 499, 504, 505, 512, 515, 518, 521, 529, 531, 532, 534, 536, 542, 543, 546 Kemaled-dn Kmyr, V Kemaled-dn Simnni, IV Kemled-dn, 82, 84, 112, 339, 420, 447, 454, 455, 457, 494, 497, 498, 499, 500, 501, 503, 504, 505, 515, 517, 518, 519, 520, 521, 529, 531, 532, 534, 535, 536, 542, 543, 546, 631, 674, 676, 752, 758 Kemled-dn-i Kmiyr, 339, 455 Kemled-dn-i Nin, 112 Kemled-dn-i Semr, 82 Kemceyt, 3 Kemins Kemnns Kemnns, 337, 339, 374, 406, 415 Kemnins Kemnns Kerek, 652 Kermn, 563, 575, 756 Kermin, 6 Kertay, 9 Kern, 756 Kevniye, 700 Keydukan, 8 Keyferdun, 336

814

Keykubdiye, 531, 532 Keyt an, 729 Keyusrev, 49, 50, 51, 138, 139, 141, 146, 151, 165, 177, 185, 188, 205, 207, 233, 264, 269, 286, 301, 374, 433, 437, 443, 531, 544, 563, 573, 665, 698, 705, 713, 718, 723 Keytb Nyn, 652 bart, 750 bn, 14 b, 14, 15 ba, 8, 14, 575, 592, 723 bart Bahdur, 750 Kbrs, 665 dvet l-muan eyu l-rifn ey Sad, 780 f, 121, 122 hb, 107 l, 3, 5, 8, 286, 388, 397, 439, 528, 538, 618, 630, 642, 658, 665, 674, 700, 702, 703, 718, 761 l Arslan, 49, 138, 139, 151, 160, 164, 170, 171, 172, 176, 182 lr, 3 mc, XXIII, 47, 59, 61, 77, 78 mz, 125, 127, 128 maz, 99 n, 22, 30, 283 nl, 14 nn, 7 nyt, 7 nu, 5, 20, 23 pa, 5, 370, 373, 374, 381, 382, 387, 390, 391, 402, 434, 444, 453, 460, 527, 528, 588, 592, 634, 740, 744, 748 plntuu, 511 ry, 127 r an, 695 rz, 3, 6 rmnolanlar, 771 rehr, 436, 561, 594, 634, 635, 649, 741 rehri rehr Krumi, 745 rum, 726 run, 506 yan Bus, 832 yt, 8 zl Arslan, 109, 113, 115, 116, 118, 119 Kzl Arslan, 116, 123 z, 5, 282 zl Kpr, 763 zvun, 107 Kilisli Muallim Rfat, XXXIV, XXXIX Kilivrn, 3 Kimy-y Sadet, XIV, 292

Kinetl Arl ce, 17 Kr Aleksi, 228, 229, 230, 231, 233 Kirmn tn, 741 Kiryet, 3, 6 Kiryit, 3 Kirdigr, 112, 176, 303, 584 Kire, 48, 60 Kirfrd, 311 Krfrid, 313 Kirfrud, 313 Kirmn, 39, 88, 100, 106, 119, 528, 575, 748, 756, 771, 773, 779, 780 Kistemi, 6 Kitb- Cihn-num, III Kitb- Cihn-nu-m, XXVIII Kiyetb, 652 Kondusabl, 655 onyaonya oniyaonya nyaonya onya, XII, XIV, XXVI, 145, 146, 165, 175, 180, 182, 184, 185, 192, 193, 197, 201, 205, 206, 207, 208, 213, 217, 219, 223, 225, 227, 275, 278, 280, 284, 285, 292, 295, 298, 302, 319, 325, 327, 368, 369, 426, 431, 440, 518, 529, 537, 539, 542, 543, 546, 580, 589, 595, 598, 601, 615, 616, 618, 619, 626, 630, 632, 633, 634, 638, 639, 640, 642, 643, 645, 646, 649, 653, 655, 658, 662, 665, 701, 703, 704, 705, 711, 712, 713, 714, 715, 716, 717, 720, 722, 729, 741, 770 onyonya orurum, 729 orut Ata, XXI, 24 oyluir, 53, 336, 718 ozaac, 712 Kpek, 427, 531, 534, 535, 536, 537, 538, 539, 540, 541, 542, 543, 544, 545, 546, 547, 548, 619 Krbua, 745, 746 Kse Peyamber, 773 Kse, 526, 576, 580, 584, 588, 590, 596 Ksea Kse Kk-i Mamur, 107 Ktrm Byezid, 772 ubdabd, 561 Kgn, 3 Khistn, 39, 62, 61, 85, 86 KuhistnKhistn ulavuz, 680 ungftn, 7 unkelyut, 7 unketan, 7 unkurat, 7

815

unurt, 7 urb, 735 urbnr, 740 rcn Beg, 651 r, 6 urn, 6 urls, 3, 7 Kr-i Sur, IV urtulm, 34 Ksidere, 237 uc lityi, 736 lidy, 740 Klk, 750 utbed-dn Mevdd, 102 utluh Beg, 739, 763 utlu tn, 70 utlu nan, 123, 125, 128 utluh Nyn, 744 utluh 2.Noyn, 765 utluh Noyn, 745, 755, 762 utluh, 733, 734, 736, 739, 745, 748, 749, 750, 751, 752, 758, 761, 762, 763 utlu Timr, 766 uyneci, 9 Kfersd, 559 Kfrsd, 558 nkeftn, 7 Klenkt, 7 Klngt, 3 Klnkt, 7 Knetl, 17, 18 Knn, 3 Krlt, 6 Krta, 9, 16 Krze, 740 Kf, 744, 751, 762, 763 Ktahiyye, 712, 713, 721 Ktiyye Ktahiyye Labur, 83 Lbut-ne, 580 Lin, 740, 761 Ld, 148, 150, 180, 644, 645, 672 Lrende, 148, 511, 703, 705, 715, 729, 741, 772 Liyye, 56 Lekzistn, 757 Leker, 165, 199, 204, 205, 215, 345, 646, 742, 770 Leyfn, 212 Leyizs, 729 Lfn, 138, 150, 151, 207, 209, 212, 237, 238, 239, 240, 242, 243, 371, 410, 411, 412, 414 Likezistn, 752 Liter, 138

Lter, 86 Lokmn an, 30 Llh alas, 679 Mfi, 415 Mhek, 105 Mh- Melik tn, 82 Mhik, 105 Mamd Alp, 260 Mamd bin Emr c, 718 Mamd Erzincn, 601 Marse-i Muul, 332 Mkisin, 761 Malatyya Malatya Malayya Malaya Malayya Malyya Malayya Malayya Malayya Malayya, VI, 49, 52, 152, 187, 191, 206, 208, 212, 223, 254, 265, 270, 271, 299, , 327, 331, 332, 334, 341, 350, 364, 365, 514, 516, 518, 520, 534, 542, 550, 556, 560, 564, 567, 580, 588, 589, 617, 623, 635, 722, 729, 828 Malaya Malayya Mlik-i dil, 152 Mliye, 561 Manstr-i Mrrt, 788 Mne-i hemer, 27 Mar, 744 Mara, 206, 254, 255, 550, 559, 638 Mrdn, 332, 341, 521, 557, 743, 762 Mardin Mrdn Mararid, 783, 788 Marrit Mararid Mveri n-nehr, 45, 57, 74, 75, 76 Mendirn Mzendern Mzendern, 35, 98, 108, 109, 116, 736, 755, 779 Mzindern Mzendern Mecded-dn sa, 252 Mecded-dn smil, 338 Mecded-dn s, 234, 634 Mecded-dn Muhammed Tercmn, V Mecded-dn Tercmn, XXVI, 548 Mecded-dn, 187, 191 Mecded-dn-i s, 235 Mecdl-Melik, 58 Mecdl-Melik-i am, 59 Medyin, 286 Mefrz-i Rm, 180 Mekke, 74, 373 Melik li, 154, 156, 554 Melik Arslan, 88, 102, 103, 105 Melik dil, 137, 153, 253, 363, 364, 433, 455

816

Melik Alad-dn, 148, 149, 174, 191, 207, 209, 219, 220, 221, 223, 270, 271, 417, 418, 419, 421, 422, 428, 430, 431, 648 Melik Aziz, 252 Melik Eref, V, 234, 258, 260, 261, 262, 263, 342, 343, 351, 428, 429, 430, 455, 456, 457, 459, 460, 461, 462, 466, 481, 485, 487, 488, 489, 491, 493, 497, 503, 530, 565, 573 Melik Fared-dn, 173, 175, 245, 248, 364, 418, 436 Melik Kmil, 341, 455, 497, 511, 513, 514, 516, 520, 527, 529 Melik Manr, 521, 550, 551, 762 Melik Mesd, 341, 351, 358, 361, 589, 590, 656 Melik Mued-dn, 151, 152, 173, 175, 211, 269, 456 Melik Muammed Boz-Aba, 89 Melik Muammed, 89, 106 Melik Rkned-dn, 143, 144, 145, 146, 172, 615 Melik hir, 252, 258 Melike-i dile, 537 Melikh bin Muammed asim, 47 Melik-h bin Muammed, 105 Melikh, XXIII, 46, 47, 48, 49, 52, 56, 59, 61, 62, 73, 82, 83, 84, 89, 95, 102, 140, 160 Melikz-zum Necmed-dn Veled-i s, 425 Menat, 782 Mende Beg, 176 Meng Bires, 87 Meng an, 648, 649, 650, 652 Meng Timr, 745 Menkft, 764 Mentee, 770 Meemmed Beg aramn, 714 Meemmed an, 417, 584 Mekr Muammed Muaffer, 774 Mera, 91, 441, 749, 763 Merkit, 757 Merkiyet, 6 Merv, 37, 46, 62, 75, 76, 77, 79, 80 Merve Merv Meryem, 250, 571, 674 Merzbn, 255, 263 Mesd Bill, 105 Mesd, 35, 37, 38, 49, 87, 88, 91, 105, 107, 139, 274, 277, 567, 589, 632, 730, 741, 770 Mehed, 135, 339, 369, 423, 518, 528, 583, 584, 678, 758, 759 Mevlna Bahed-dn Ebul-l, 135 Mevln Fared-dn, 584, 749 Mevln Sirced-dn 9.el-Rm, 714 Mevln Nared-dn Tebrz, 758 Mevln hir, 443, 445

Mevln Zeyned-dn, 625 Mevly Beg, 735, 737, 749 Mevly Beg, 745, 748, 750, 751, 756, 761 Meyfrin, 557, 564, 565, 573 Mr, 3, 16, 30, 129, 186, 190, 193, 301, 366, 371, 437, 456, 511, 512, 514, 520, 651, 653, 688, 691, 698, 740, 743, 745, 746, 747, 750, 752, 758, 762, 780 Mr Mr Mr, 154, 259, 688, 707, 762 Mrler, 40, 653, 740, 745, 746, 748, 763 Mihter u Necbed-dn Ferr, 765 M, 729 Mkl bin Sel, 36, 44 Mkl, 31 Mikl, 35 Mirdul-bd, 299 Miycu, 129, 130, 137, 138 Miycu, 129, 130, 134, 135, 137, 138 Miyfrin, 563 Miyfern, 573 Mon, 498, 645, 737 Molistn, 3 Mool, 4, 6, 7, 15, 30, 55, 333, 440, 443, 451, 497, 498, 500, 501, 503, 509, 510, 524, 526, 546, 570, 571, 572, 573, 575, 576, 577, 579, 580, 581, 582, 583, 584, 585, 587, 588, 589, 590, 615, 616, 621, 622, 624, 628, 637, 640, 642, 643, 645, 646, 647, 648, 651, 652, 654, 658, 661, 662, 663, 664, 670, 671, 676, 679, 681, 682, 683, 684, 690, 704, 713, 716, 717, 727, 729, 736, 739, 740, 741, 745, 770, 772 Moolnme, XI, XXX, XXXI Mun, 509, 589 Mul Muul Mued-dn urulh, 151, 207 Muli Ll, 649 Muul, 115, 332, 638, 761 Mubrized-dn Behrm h, 259 Mubrized-dn Erto Beg, 309 Muned-dn Pervne, 647, 648, 650, 654, 659, 676, 698, 699, 700 Muned-dn Sv, 108 Muned-dn Sleymn Pervne, 665 Muned-dn Sleymn, 624, 640 Muhammed Aa, XXXIV Muhammed bin Yahy, IV Muhriin, 40 Munds, 629 Muaffered-dn Alp Aru, 97, 102 Muaffered-dn Alp Arn, 102 Muaffered-dn Mamd, 177, 179 Muaffered-dn md, 99

817

Muaffered-dn Veled Al rgr, 560 Muaffered-dn Yavla Arslan, 727 Muammed bin Dvd, 44 Muammed Mutaf, 2, 301, 404 Mummed udbende, 770 Muammed Pervne, 267 Muammed, LIV, 29, 35, 36, 63, 65, 66, 68, 73, 74, 79, 82, 83, 84, 86, 87, 89, 91, 98, 104, 124, 126, 130, 270, 295, 301, 329, 413, 426, 433, 435, 445, 522, 588, 593, 672, 705, 708, 710, 712, 713, 722, 769, 777, 778, 781 Muammed-i fahn, 492 Muammedul-Enver, 709 Muyed-dn, 329, 331 Muyid-dn El-Cevz, 327 Muyid-dn, 125, 327, 329 Mur, 119 Mur, 752 Murd an, 533, 769 Mur-zrek, 738 Murseras, 755 Muted Bi-llh, 59 Muzdign, 767 Mbrized-dn Armaan h, 538 Mbrized-dn Behrm h, 248, 270 Mbrized-dn Candar s, 219, 557 Mbrized-dn vil, 208, 246, 252, 267, 343, 344, 345, 358, 374, 406, 455, 497, 554, 564, 565 Mbrized-dn vil Mbrized-dn vil Mbrized-dn vl Mbrized-dn vil Mbrized-dn avlu Mbrized-dn vil Mbrized-dn vul Mbrized-dn vil Mbrized-dn s Candar, 337 Mbrized-dn Erto, 196, 301, 336, 416, 433, 435, 437 Mbrized-dn Ertou, 227, , 375415 Mbrized-dn c Armaanh, 560 Mbrized-dn-i Erto Mbrized-dn Ertou, Mcr-i Badd, 130 Meyyed l-Melik, 61, 62, 63, 64, 66 Meyyedl-Melik, 59 Mneccime, V Mnr, 223 Mnteb- Tevrh-i Selika, XXXVIII Mr, 85 Mrted, 745 Msevves Beg, XXXIV, 786 Msterid-i Bi-llh, 82 Mstevf Celled-dn, 676 Mstevf, 505, 510, 623, 671, 676, 678, 708, 756 Mrif vmed-dn Erzincn, 658

Ml, 99, 102, 103, 366, 557, 563, 564, 744, 749, 750, 752, 762 Mfi, 103 Ms Yabu, 31 Ms, 31, 38, 167, 215 Msl Muul Nr ed-dn seyin bin Muammed bin Ali alCafar al-Ruad, IV Nihed-dn Fris, 579 Nired-dn Arslan bin mz, 553 Nired-dn Aas, 102 Nired-dn Aa, 107 Nired-dn Ayaz, 95 Nired-dn Yay, 748, 763 Narn.Far s, 762 Nacivn, 110 Nacuvn, 576, 735, 752 Nimn, 14 Navnn, 7 Nyib Emned-dn Sel, 676 Nyib Emned-dn, 676, 706, 708, 710 Nyib emsed-dn, 592 Nyibe aymn, 372 Nyimn, 2, 3, 6 Necbe- 5.d-dn Mstevf, 658 Necbed-dn Mstevf, 622, 623 Necip Asm, XXXVII, XXXVIII Necmed-dn Behrmh, 220 Necmed-dn Candar Behrmh, 219 Necmed-dn Ebul-simi -s, 437 Necmed-dn Eb Bekir Cm, 445 Necmed-dn Ferru, 647 Necmed-dn Nacuvni, 617, 620 Necmed-dn-i D-beyt, 117 Necm-i Dye, 299 Necmd-dn Ebu l-sm-i s, 298 Negide, 212 Nemrd, 219, 265 Ner Tarihi, III Nete, 61 Nevrz Beg, 732, 734, 737 Nevrz, 732, 734, 737, 756 Neyilsin, 735 Nezdk, 737 Nigde Nigide Nigide, 52, 212, 511, 515, 647, 660, 661, 662, 678, 679, 703, 717 Nigde Nigide Nihvend, XXIV, 58, 756 Niksr, 53, 552, 648 Niz, 7 Nimed-dn Amed, 268 Nimed-dn Amedi ury, 433

818

Nimed-dn urd, 616, 621, 627, 638 Nimed-dn Sehrb, 576 Nim l-Melik, XXIV, 48, 55, 57, 59, 61, 66 Niml-Mlk, 44 Nrn, 3, 7 Nirzm uy, 46 Nis, 34, 44 Niabur Nibr Nibr, IV, 35, 79, 80 Nbr Nibr Nizml-Melik, 125 Nured-dn, 631, 633, 635 Nuret Emr Dd, 600 Nuret Emr Dvud Eb Bekir Pervne, 599 Nureted-dn ve Feleked-dn all, 635 Numn- n Necmed-dn rehr, 581 Nuh, IX, 827 Nuin, 240 Nnna, 7 Nncit, 7 N, 2, 8, 176 Nred-dn Gke Atabeg, 133 Nred-dn Kem, 455 Nred-dn amza, 267 Nred-dn Yab- Cndr, 618 Nreyn Beg, 736 Nrn Aa, 744, 759 Nrn Beg, 738, 755, 756 Nnrevn, 28, 174 Oul.Beg, 273 Ouz an, 25 Ouz, i, VII, IX, X, XVII, XVIII, XIV, XX, XXI, XXV, XXVI, XXVII, XXVIII, XXIX, XXX, XXXI, XXXV, XXXVIII, XXXIX, XL, XLIV, 3, 4, 5, 8, 10, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 22, 24, 25, 29, 30, 38, 49, 52, 125, 186, 206, 207, 247, 281, 282, 286, 287, 290, 291, 292, 307, 410, 531, 580, 599, 615, 621, 634, 704, 726, 727, 737, 742, 829, 831 Ouz-nme, i, II, III, VIII, IX, XI, XIV, XV, XVI, XXI, XXV, XXXI, XXXIII, XXXIV, XXXVIII, XXXIX, XL, XLI, XLII, XLV, XLIX, 4, 16, 292, 827 Obr, 213, 279 Ouz Ouz Olcy utlu, 764 Olcytu, an, 770, 780 Olunut, 7 Or an, 4, 9, 11 Orlat, 7 Oryngft, 3 Oryankft, 7

Omn Beg, XX, XXI, XXVI, 24, 47, 722, 741, 742, 770, 783 Omn Omn Beg Omncu, 671 Omnler, 34 Osmn Omn Beg Osmancu arair, 671 Osman Bey Omn Beg Osman Gazi Omn Beg Otman, 830 Oyrat Oyrt Oyrt, 3, 6 gety an, 522, 523 ksz Maras, 633 mer-i Al Br, 109 mer bin Muammed Suhreverd, 295 mer-i Meemmed-i Suhreverd, 271 mer Muammed-i Suhreverd, 296 ngt, 3 nkt, 6 beki an, 698 Pdih- slm, 146, 159, 730, 733, 734, 735, 736, 737, 739, 740, 741, 743, 744, 745, 746, 747, 748, 749, 750, 751, 752, 753, 754, 756, 757, 758, 759, 761, 762, 763, 764, 765, 766 Prs, 89, 91, 528, 575 Patriyru, 728 Paul Wittek, II Payndur, 5 Pencene, 21 Penc-Engt, 85 Pold Cingisnk, 757 Polad y, 763 Porsu, 86 Prn, 89 Rados, 665 Rfiler, 127, 135 Rfiz, 116 Rahats-Sudr ve Ayets-Surr, IX, X, XI, XVI Raa, 518, 535, 548 Ras l-yn, 548, 740, 750 Rid, 86 Rava, 535 Ravpitura, 782 Ravpitr, 782, i, VIII, X, XI, XXII, XXIII, XXIV, LI, 130, 142, 827 Rz Pervne, 667 Rebb d-devle, 66 Reba, 548 Reh, 471, 518, 548, 552, 559 Rehn, 518 Red Cmedr, 97, 98 Reded-dn .Cveyn Emr ri, 622

819

Reded-dn Fazlullh, i, VIII, IX, XI, XVII, XVIII, XXI, XXXI, 827 Rey, 42, 60, 62, 63, 67, 74, 76, 87, 91, 102, 106, 107, 108, 109, 116, 119, 122, 126, 127, 128, 129, 133, 138, 734, 767 Riy Rey Rosdn, 498 Rubn, 255, 263 Rukned-dn Cihnh, 428, 433, 455 Rrt, 3 Rube, 760, 761 Rus, 286 Rkned-dn Geymer, 727 Rkned-dn l Arslan, 600, 627, 630, 674, 703 Rkned-dn, 41, 143, 145, 147, 148, 164, 165, 167, 171, 172, 173, 174, 176, 180, 182, 184, 537, 538, 598, 615, 616, 617, 618, 619, 629, 630, 631, 632, 633, 634, 635, 636, 642, 643, 644, 645, 646, 647, 648, 649, 650, 651, 653, 654, 655, 656, 658, 659, 660, 665, 674, 676, 700, 702, 703, 704, 711 Rstem, 91, 110, 119, 167, 214, 264, 305, 481, 494, 658, 832 Rstem-i Dsitn, 111 Rstemi Zl, 355 Rm an, 661 Rs, XIV, 2, 117, 118, 280, 292, 370, 374, 381, 382, 385, 390, 392, 395, 402, 462, 512, 519, 528, 592, 688, 742 Rzbe, 279, 339, 618, 654 Sad, 286, 374, 381, 382, 384, 387, 394, 395, 397, 404, 405, 415, 726 Sd Beg, 756 Saded-dn Kpek, 425, 427, 515 Saded-dn -i Mstevf, 505 Saded-dn Mustavf Erdebl, 504 d Grc, 651 adrol, 670, 671 adrvezn, 131 adr-i Ferded-dn Muammed ceri, 365 adred-dn amav, 730, 733 adr-i ocend, 129 adred-dn brhm bin ubu l-evliy ey Saded-dn, 732 adr- mm Tced-dn, 625 adred-dn-i mer, 112 adred-dn Rav, 247 adred-dn Zincn, 735 adr-i Zhid-i Hmmeddn d Behr, 634 Sad l-Melik, 66 Sadd-devlet, 45, 46 alad-dn, 115, 252, 430, 433, 445 ibol, 669

b Fared-dn, 654 ib-i aam Fared-dn, 698 ibol asan, 712 ib zzed-dn, 637 ib Mecded-dn Eb Bekir, 267 ib Mheibed-dn, 576, 577, 589, 624, 634 ip Mheibed-dn, 585, 590, 591 ib emsed-dn, 268, 492, 494, 522, 596, 601, 623, 648, 717 ib ury, 623, 625, 626, 630, 649, 650, 653 aib ury, 624, 651 ib iyed-dn araarsln, 504 ahred-dn-i Friyb, 166 ar-y Kp, 369 Sade tn, 111 Sad lcarslan, 151 Sad-bd, 109 asn, 593 Salm, 730 Salyt, 7 Salr Kazan, 829 liiyye, 748 alur, 21, 173, 283 Slur, 618 Salur, XII, 5, 30, 194, 195, 201, 206, 211, 218, 225, 831 Saminat, 782 amamad-dn mz Cm-dr, 582 ammed-dn mz Beg, 624 ammed-dn, 633 Samsn, 741 andulu, 721 Sary- Cma, 767 reme .d-dn ry, 622 Sar Saltuk, XLII Sru an, 770 ru altu, 728 aru Ala, 720 aru an, 507, 742, 770 r altu, 726 atmaz, 106 avt, 124 Sve, 60, 100, 106, 107, 109, 128, 767 yn an, 592, 593 ayramayrum ayrum, 2, 12 Syin, 761 Sebktegin lig an, 31 Sebktekin, 781, 782 Sebktigin, 38, 292 Sedd-i Skender, 519 Sekirfile, 760 Selnik, 729

820

Selcen, 832 Seluk Selu Seluklu Devleti, V, XXX Seluknme, i, I, III, IV, V, VI, IX, XI, XII, XIII, XIV, XV, XXII, XXXV, XXXVI, XXXVIII, XXXIX, XLI, XLVIII, L, LIII, 158, 211, 426, 537, 593, 721 Selu bin Lomn, 30, 31 Selu, X, XXII, XXXI, XXXVIII, 30, 31, 33, 36, 38, 47, 73, 82, 83, 84, 86, 87, 88, 104, 139, 164, 245, 252, 261, 441, 451, 494, 501, 540, 570, 586, 621, 623, 625, 633, 674, 704, 705, 711, 718, 721, 725, 726, 742, 762, 770 Sel tn, 674, 678 Seller, 35, 37, 180, 286, 287, 441, 622, 693 Sellar, 35, 63, 95, 138 Sel-h, 86 Selem, 832 Selenik, 3 Selinke, 3 Selmn- Pris, 29 emniyye, 557 Semerand, 30, 56, 73, 75 Sencer, XXII, 122, 125, 170, 451 Seng-i Dr, 312 Sengine, 415 Seras, 37 Ser-cn, 124 etm-i zn, 769 Seyet, 6 Sevniyyet, 6 Seyfe.d-dn orumy, 670 Seyfeddin Bayrm, 534 Seyfed-dn Ayibe, 270, 335, 337 Seyfed-dn Bgtimr, 740 Seyfed-dn amd Pervne, 618 Seyfed-dn Torumy, 618 Seyfed-dn Trk eri, 618 Seyfed-dn orumy, 624, 630, 676 Seyfed-dn, 215, 217, 221, 223, 252, 259, 267, 270, 272, 273, 274, 277, 285, 335, 336, 337, 338, 340, 363, 534, 535, 580, 595, 616, 618, 621, 628, 649, 670, 678, 680, 698, 740, 761 Seyyid Amed Kebr, 761 Seyyid Eb Him, 70 Seyyd Fared-dn-i Ali d-devle, 111 Seyyid Muammed bin Cafer, 659 Seyyid Zeyned-dn, 747 Seyyid, 70, 71, 546, 659, 758 Seyyidetn-nis, 42 Srlu, 740 fat, 30 ffn, 744, 750, 751

rm, 12 Sccs, 735 Sihend an, 763 Smere Simre Simre, 659, 717, 741, 770 Sims, 558 Simure Simre Sinned-dn mz, 506, 507 Sinned-dn maz, 635 Sinned-dn Yt, 556 Sinned-dn Ysuf, 177 Sincr, 521, 750, 759, 761 Snb, 228, 229, 230, 232, 233, 234, 235, 236, 314, 659, 661, 717, 721, 727, 741, 770, 772 Snob Snb Sipir, 2 Sirced-dn eria, 616 Sirced-dn utlu, 120 Sruz, 783, 788 Srz Sruz Sis, 209, 212, 237, 242, 243, 301 Ss, 237, 242, 574, 577, 582, 588, 594, 595, 597, 636, 681, 746 Sstn, 34, 73 Sitt Fma, 111 Sivs Svs Svs, VI, 52, 219, 228, 234, 246, 254, 260, 265, 266, 275, 276, 319, 321, 325, 327, 340, 437, 445, 456, 462, 497, 504, 544, 552, 560, 561, 575, 576, 581, 582, 616, 629, 635, 640, 650, 686, 728, 741, 770, 772, 827 Sivas Svs Sivriir, 655, 713 Syer-i .Mlk, XIV, 292 oda, 369 Sgt, 783, 788 Suuiin, 7 Suurlu, 734, 765 Sultan Mahmud, X, XXII, XXXI, 828 Sultan Sencer, XXX, XXXV Sultan Turul, X, XXXI Sul ye d-Dny ved-dn, 65 Suln yed-dn Keyusrev, 501 Suln yed-dn, 165, 177, 374, 436, 532, 729 Suln Arslan, 103, 104, 105, 115 Suln Berkiyruk, 59, 65, 140 Suln Dvd, 85 Suln zzed-dn, 211 Suln Keysrev, 30 Suln Mamd, 31, 35, 73, 74, 82, 88, 104, 174, 781, 782, 783, 786, 787, 788 Suln Melikh, XXIII, 46, 47, 57, 67, 451

821

Suln Mesd, 35, 37, 87, 91, 93, 95, 96, 97, 103, 104, 107, 723, 726, 727, 728, 729, 730, 739, 741, 742, 770, 772 Suln Mesd, 37 Suln Muizz d-Dny ved-dn, 47 Suln Muammed bin Mamd Beg, 105 Suln Muammed, 63, 64, 65, 67, 74, 93, 94, 95, 96, 97, 98, 102, 105, 140, 494 Suln Murd bin Muammed an, 94 Suln Murd bin Muammed, XXI, 24 Suln Murd, XXI, 24, 34, 65, 92, 94, 101, 104, 136, 198, 417, 426, 569, 584 Suln Necmed-dn, 762 Suln asan, 184 Suln Rkned-dn, 634 Suln Rknid-dn, 145 Suln Rknd-dn, 173, 176, 184 Suln Sancar, 73, 74, 76, 82, 83, 91 Suln Sencer, 113 Suln Sleymn, 105 Suln urul, 36, 44, 104, 112, 113, 114, 115, 118, 123, 128, 667, 668 Suln, 124, 125, 128, 143, 147, 153, 155, 161 Sulni, 722 Suln l-Muaam Rkne d-Dny ved-dn, 59 Sunur Hemedn, 105 Sunur- avl, 129 Surc, 548, 760 Slds, 7 Slemi, 728, 738, 739, 740, 741 Sleymn an, 56, 772 Sleymn, 35, 44, 49, 52, 56, 88, 94, 96, 97, 98, 102, 103, 105, 122, 139, 143, 144, 148, 164, 165, 167, 172, 173, 176, 236, 313, 319, 329, 426, 436, 542, 547, 593, 634, 643, 653, 701, 702, 829, 830 Sri, 745 Sveyd, 557 Skan, 7 Smint, 782 Sr, 76 Stay Beg, 739 h Manr, 781 h c, 781 ahbed-dn ia, 102, 104 ahbed-dn Lulu, 176 h- Manr, 773 h- c, 773 hinh, 397 m, V, 3, 16, 30, 40, 56, 115, 142, 153, 187, 188, 212, 235, 252, 254, 257, 258, 259, 260, 261, 276, 286, 340, 344, 351, 363, 364, 365, 366, 368, 371, 372, 428, 433, 436, 437, 455, 460,

461, 463, 487, 494, 512, 513, 514, 515, 517, 527, 528, 530, 534, 535, 540, 548, 550, 551, 552, 564, 567, 574, 577, 588, 589, 590, 614, 620, 638, 651, 652, 676, 678, 681, 682, 683, 686, 687, 688, 690, 693, 697, 698, 699, 700, 703, 739, 740, 742, 743, 744, 747, 749, 750, 751, 756, 758, 759, 760, 762, 763, 764, 771, 772 am m pur, 144 ebnkre, 45 ecad-dn bdurrhman Resul-bar, 622 ehbed-dn z Byezid, 493 ehbed-dn Zeydir, 551 ehineh Murd, 81 em, 593 ems ed-dn Muammed bin Muammed bin Ali, IV emsedin ouz, 601 emsed-dn avb, 516 emsed-dn Altun Bey, 364, 365, 531, 531, 536, 537 emsed-dn Altn- b-nigr, 452 emsed-dn Altn, 515 emsed-dn Ifhn, 574 emsed-dn Isfahn, 622 emsed-dn nan, 718 emsed-dn Mbrek, 124, 126 emsed-dn aouz, 598 emsed-dn ouz, 598, 599 emsed-dn Tavt, 621, 623, 627, 633 emsed-dn Tuta, 633, 646 emsed-dn abas, 214 emsed-dn azvin, 336 emsed-dn ury, 618, 648, 653 emsed-dn, 516 emsed-dn-i Ifahn, 268 emsed-dn-i orsn, 339 emsiye, II enci, 415 eref r, 660 erefe d-devle-i Ebher, 118 erefed-dn Gerd Bz, 107 erefed-dn, 73, 84, 99, 108, 115, 124, 246, 247, 267, 504, 595, 717, 756, 767 eref l-slm, 69 erefl-Melik, 58 eyhl-slm ahred-dn, 110 ey lim, 634 ey rif, 617 ey amd, 36 ey Rabbn, 295 ey erefed-dn, 761 eylu, 721

822

eyu l-meyi Mamd, 733 rz irz irz, 443,, 563, 773, 779, 780 rgr, 70 irvn, 84, 594, 752, 756 cad-dn Res, 630 ced-dn bdurraman Nyib, 630 abrk, 108 Tce d-dn, 90 Tced-dn .Hseyin hib, 669 Tced-dn Ebul-Fazl, 75 Tced-dn Gve, 676, 677 Tced-dn Giy, 677 Tced-dn Pervne, 505, 504, 507, 510, 515, 521, 531, 532, 536, 537, 538, 539, 649 Tced-dn Tebrz, 604 Tced-dn-i Erzincn, 646 Tced-dn-i Gve Arslan, 677 Tcik, 4, 16, 23, 30, 736, 776, 777 Tck, 514, 737 Tc l-Melik, XXIV, 57, 58, 60 dvn, 506 ar, 734 Tjik, 652 an, 5, 21 a, 16 Talankut, 6 Talas, 12 Talciyt, 7 Tlilar, 753 lt, 3 alya, 239, 347, 399, 422, 463, 467, 473, 477 listn, 753 Tam an, 57 Taml, 6 Tarut, 6 Tr-i l-i Selu, i, IV, XI, XII, XV, XVI, XVII, XVIII, XX, XXII, XXV, XXVI, XXVII, XXVIII, XXIX, XXXVI, XXXVIII, XXXIX, XL, XLI, XLII Tar-i bn Bb, V arss, 286, 519, 595, 596, 665 Tarss, 209 Tatar an, 741 Tatar, XIV, 3, 4, 6, 7, 84, 85, 87, 277, 292, 329, 430, 440, 449, 494, 497, 509, 510, 511, 537, 570, 582, 647, 692, 715, 727, 728 Taiyyed-dn abb-i Vafi d-devle-yi Narn, 365 Tatasun Yaru, 637 Tava Aa, 672 ay Ba, 721 Tyif, 74, 528

Tebe, 61 Tebrz, 42, 85, 91, 109, 110, 119, 576, 615, 651, 705, 734, 735, 736, 737, 738, 741, 743, 744, 746, 749, 750, 753, 754, 756, 759, 764, 766, 768, 769 ebrk, 124 Tedvun Noyan, 719 Teke, 770 Tekr, 7, 150, 160, 163, 204, 209, 210, 229, 231, 232, 237, 238, 243, 596, 597 Telbir, 212, 255, 256, 263 Temurt, 564, 565, 770, 771 Temrta Beg, 771 Tengit, 6 Tengri, 4, 10, 11, 12, 13 Ters, 763 Terbarls, 7 Tesbina tn, 651 Tevr-i l-i Selu, i, ii, I, II, VII, VIII, XI, XVI, XXIX, XXXI, XXXII, XXXIII, XXXIV, XXXV, XXXVI, XXXVII, XXXVIII, XXXIX, XLI, XLIII, XLIV Tevrt, 8 Tik Timr, 763 Tikrt, 88, 104 Timur Beg, 7 Timurta Paa, VII Tiri, 7 Tirmi, 75 obruk, 115 Tour Douz Temr, 739 odura, 282 oan, 699 oanh, 545, 750 on Timr, 764 Tokal Ba, 655 oat, 207, 339 ou Koca ol orul, 832 ouzlu, 644 Toruburlas, 7 orumy, 595, 618, 649, 678, 719 Toad Toat Toat, 52, 176, 184, 191, 207, 270, 560, 579, 580, 647, 648, 649, 661, 689, 698, 708, 718 Tot Toat rabzon, 659 Turul h, 173, 175 Tudvun Nyn, 683 Tudavun Tuu A, 699 ur, 733 urul Beg, 36, 37, 38, 39, 44 urlca, 745

823

urul, 36, 37, 38, 39, 44, 83, 85, 104, 112, 115, 134, 269, 514, 667 ub, 509 Tukl Ba, 652 Tulas, 2, 6, 9 Tumana an, 8 Turut, 6 Turubarls, 7 s, 34, 37, 755 Tuu A, 679 Tuu, 679, 685, 699, 700, 719 Tdvun, 700 Trk, IX, XIII, XXI, 3, 6, 8, 16, 24, 30, 36, 52, 144, 161, 173, 177, 202, 207, 219, 231, 280, 285, 304, 331, 383, 384, 385, 389, 462, 514, 522, 528, 559, 614, 618, 622, 640, 656, 657, 662, 692, 703, 706, 708, 717, 719, 727, 729, 736, 737, 742, 743, 772, 780, 781, 826, 827 Trkn tn, 57, 59, 60, 76 Trk, XXXVI, 52, 113, 156, 158, 179, 207, 222, 235, 246, 291, 364, 389, 450, 472, 603, 683, 710 Trkistn, 2, 22, 30, 31, 32, 286, 523, 631, 643, 648, 652, 747 Trkler yl, 758 Trkmn, XIII, 3, 16, 32, 49, 75, 77, 202, 559, 678, 707, 781 Trkmen Trkmn Tze Beg, 176 Tdvun, 680 Tdn Bahdur, 679 Tly an, 746 Tran, 16, 22, 30 Tt, 552 Ttay an, 752 Ty an, 758 Ucan, 749, 754, 756, 762, 763, 765, 830, 832 cn Ucan Uci, 213, 462, 575 Uurlu, 647, 655, 656, 658, 702 Ulr, 771 Ula Salr azan, 829 Ulc Ucn, 749 Ul lan, 696 Ulu u, 740 Ulu Ab, 686 Ulu lan, 693 Uluordu, 741 Umur Beg, 771 Umur Bey, VII rst, 6 rtvut, 7 Urn Suy, 3 Ur, 748

Urlm an, 831 Urnvt, 7 Urta, 9, 16 setin, 7 virt, 6 Uyana, 6 Uyuristn, 3 Uyr, 13, 731 Uz Beg, 132, 133, 134, 135, 137, 138 Uz an, 10 o, 18, 20 regir, 5, 22, 283 skdr, 656 std d-dr Emned-dn Y, 659 stin, 7 tkh, 3 Vezr Eb Nar, 36 Vezr ahbed-dn, 107 Yaan Beg ar, 73 Yabasan, 177, 179 Yfe, 2, 8 Yafes Yafet Yafet, IX, XVII, 8, 637, 681, 827 Yanaru Tifr, 739 Yay bin lid Bermek, 365 Yapar, 20 Yaparlu, 5, 20 Ypurlu, 282 Yass imen, V, 462 Yass emen Yass imen Yavla Arslan ol Muammed, 772 Yavla Arsln, 195, 728 Yazc Slih, II Yazcolu Ahmet Bcan, II Yazcolu Mehmet, II Yazczde Ali, i, I, II, III, IV, VII, VIII, IX, XI, XII, XIII, XIV, XVI, XVII, XVIII, XX, XXI, XXIII, XXIV, XXV, XXVI, XXVII, XXVIII, XXIX, XXXI, XXXII, XXXIII, XXXIV, XXXV, XXXVI, XXXVIII, XXXIX Yazczde, II, VII, VIII, IX, XI, XVI, XX, XXI, XXII, XXV, XXVI, XXXVIII Yazr, 4, 19, 282 Yazur Yazr Yemen, 74, 118, 286, 300, 511, 528 Yemnd-Devle, 38 Yengebe, 415 Yengi Kinetl Arl vce, XVII, 18 Ylun, 729 Ylduz an, 4 Ylduz, 16 Ylduzan, 20 Ylfar, 761

824

Yva, 5, 283 Yidi pu, 719 Ygidr, 770 Yrk, 781 Ynus n, 126, 128, 131, 132 Ynus, 31 Ysf, 277 Yusuf- Nirzm, 46 Ysuf- dd, 264 Ysuf- Nirzm, 46 Ymni, 745 Yrk, 36, 198 Yza, 735, 765 ahred-dn li Pervne, 177, 207, 257 ahre 5.d-dn Manr Tercmn, 550 ahred-dn Manr, 339, 551 ahred-dn Tercmn, 447 ahred-dn, 119, 120, 168, 179, 329, 331, 552, 553, 554, 556, 561, 564, 576, 646 Zamand Zementu

Zekeriyy, 178, 180, 182 Zela, 125 Zementu, 339, 548 Zencn, 88, 108, 137 Zeng Bris, 107 Zeng Cndr, 95, 96 Zeng, 95, 96, 107, 763 Zengibr, 555 Zeyned-dn Al Kek, 99, 100 Zeyned-dn Beare, 208 Zeyned-dn f, 652 Zeyned-dn, 99, 100, 246, 252, 267, 335, 338, 339 Zne, 729 ilyifre, 772 Zingn Zencn Zrek, 699 beyde tn, 57, 61

825

IV. SONU u ana kadar tamam zerinde detayl bir almann yaplamad Yazczde Alnin kaleme ald Tevrih-i l-i Selukadl eserin transkripsiyonu ve edisyon kritii yaplarak bir kaynak olarak tarih aratrmalarnn hizmetine sunulmaya allmtr. bn Bb nin el-

Evmirl-Aliyye fil-umril-Aliyye adl farsa eserinin bir evirisi gibi grlen Tevrih-i l-i Seluk, aslnda mellifin yapt katklar sonucunda genel itibaryla farkl bir
kaynak nitelii almtr. Mellif eserin hazrlarken bn Bb dnda Reded-din Fazlullhn,

Cmiut-tevr adl eserinden faydalanarak Ouz-nme ksmn, Rvendnin Rhatssudr ve yets-surr adl eserinden yararlanarak da Byk Seluklular ve Irak
Seluklularnn anlatld blm eklemitir, ayrca kendisinden de eserin baz ksmlarna eklemeler yapm baz blmlerini ise kartmtr. Yaplan bu dzenlemeler sonucunda Yazczdenin eseri muhteem bir Trk tarihi halini almtr. Trklerin soyunu Nuh Peygamberin olu Yafete dayandrlarak balanlan eserde Ouz Hann doumu atalarndan farkl bir din kabul etmesi anlatlmakta. Tek tek 24 Ouz boyunun adlar zellikleri tamgalar zerinde durularak Ouzun vasiyetiyle Ouz-nme blm son bulur. Daha sonra Seluklularn soyu zerinde durularak Irak ve Suriye Seluklular hakknda bilgiler verilmitir. bn Bbnin eserinin eviri ksmnda ise Trkiye Seluklular zamannda 1192de tahta kan I. ysed-dn Keyusrevin, babas II. Klarslan tarafndan veliaht tayin edilmesinden balanm ve I.Alad-din Keyubd dnemini teferruatl bir ekilde anlatmtr. Trkiye Seluklularnn anlatld bu ksm yed-dn Mesdun Anadoluya geiinden sonra Diyarbakr, Harput, Malatya ve Sivas hakimiyetinin, lhanl Han Abaka tarafndan tannmasnn anlatld konuyla sona ermitir. Bu dnemin siyasi, sosyal ve kltrel olaylar en ince detaylaryla dile getirilmitir. Bu blmn arkasndan ise Kay boyunun Anadoluya gelii Osman beyin Ouz tresince bey seilmesi, Gazan Han dnemi zerinde ayrntl bir ekilde durulmutur. Burada Gazan Hann han oluu ve slmiyeti kabul, onun dneminin siyasi olaylar balklarn altnda anlatlmtr.

826

Son ksmda ise devrin farkl olaylar hikayemsi bir tarzla el kssa balklar altnda anlatlmtr. Eser Gazan Han dneminde yaayan Cemal Lk adl bir asinin kard olaylarn, Sultan Mahmudun Hindistan da yaad bir olayn ve Osman Gazinin St dolaylarnda bandan geenlerin anlatld konularla son bulmaktadr. Eser bir btn olarak incelendii zaman; ouz tresi, boy beyi ve han olma usulleri Trk devlet ynetimindeki adli, mali, idari ve askeri tekilatlar hakknda nemli bilgilere ulalabilir. Trk toplumundaki sosyal yaantnn toy, orun, l geleneklerinin ve Trk tresinin anlatld Tevrih-i l-i Seluk yardmyla devrin dil yaps blge ve yer adlar hakknda da detayl bilgiler elde edebiliriz. Yazlmasn bizzat isteyen ve adna eserin bir ok yerinde methiyeler dzlen Osmanl Sultan II. Murad Han dneminde, Anadoluda Trk milli kltrnn ne kadar canl olduunun, sarayda ve toplumda Trk diline verilen nemin ne derece fazla olduunun, bylelikle Trklk uurunun ne byk lde ykselmi bulunduunun bir gstergesi olan

Tevrih-i l-i Seluk; muhteem bir Trk tarihi olarak karmzda durmaktadr.

827

V. EKLER EK-1 OUZNME1

1.

Gn ous ge yerden opan Ouz, gmi gkl bn evl brghlu Ouz, ar suya
2.

yaya(n)duda bdestl Ouz, aln yere oyduda namzlu Ouz,

bir Tary bilp urunc

ar dn serveri Muammednneb dilde ydlu Ouz, ala l orun dekl Ouz, abas altnlu kerdikl Ouz, zlar ymatlu 3. yigitleri mrvvetl, ocalar atlu rmetl Ouz, ggslce ara alar yayalu Ouz, oyaluca ag sallaru lalu Ouz,
4.

anlu kfir

ellerinden arc alan Ouz, arc vermeyeni ran Ouz, ggslce grkl yaylalar aa ylda bulup sren Ouz, evin barn oda uran Ouz,
5.

aa oyun yanlu Ouz, a uzun al

erdigi binitl Ouz, aa adr angallu uzun ulu begler yna devletl Ouz, Bayndur an ilenl 6. Ouz, Ula Salur azan beglerbegl Ouz, Emr Sleymn uurlu Ouzlu Dede orut biligl Ouz, Ucan Muammed olsun. oar gn oac, avuu gn ytusu, grkl ev aydn, oaldan devletl, ulaludan sadetl,
9. 7.

Da Ouz beglerbegl Ouz

8.

yarcu Allh olsun, yalavcu

ulu suln buda, z anu torun, ara bel rkni, ara au

10.

aplan, ara hn yavrus, arusazu arslan,

aytabnu burs, Dede orkut biligl,

Salr Kazan sadetl, Emr Sleymn uurlu, Bayndur an devletl, ya grse yardmlu, kam 11. grse duruml, Trkistnu diregi, tl uun yavrus, ulu begler yna, aa adr anallu, ala l orunlu, aa oyun yanlu,
12.

yal gelse onatan, acn gelse oyuran, an

13.

basup dizin kren, divan dururan, glnn gcin ran,

gsze dd veren, anlu

kfir ellerinde an aanduran, ara balarun bulu eden, olanclarn aladan, tavularn kaldadan, Otman ol,
14. 15.

olancklarn alatmayan, tavularn balatmayan, nslarn aldurmayan

altuda a boz atu bdremesn, olamalu bekit donu sklmesn, aln bata
16.

und u yorulmasun,

aya keser gk lcu gedilmesn, siirl at yayu

17.

yaslmasun, yelekl ayn ou dmene or varsun,

yazlu gelen ofralaru

drilmesn, aynadlan azanlaru soulmasn, ay altnda yriyen dman Allh ursun,

Topkap Saray Ktphanesi Revan Blm 1390 numarada kaytl nshann banda yer almaktadr.

828

gn altnda

18.

yryen dman gn yandursun, sanduul balanma a ergrsn, ava

19.

varan yigitler avlu gelsn, ana varan

ullaru orunlu gelsn, aaylda a bulun srp

20.

bsl gelsn, alum alayn olsun, dutduu iler olay

gelsn, yarcu Allh,

yalavacu Muammed olsun, Dede orut biligl-y-idi bilsin versn, Emr Sleymn uurlu-y-d uurn versn,
21.

Salr azan sadetl-y-d sadetin versn, Bayndur an

22.

devletl-y-d devletin versn, Alp Arz -y-d-sin

versn, by anlu Bgdz Emen

heymetl-y-d heymetin versn, 23.Ucu ulalsun, yanu yaylsun, saa yaman ananlar ot gibi zlsn, topra gibi savrulsun, dmen baa,
24.

baan eek yesn, eegin da urd

24.

yesn dursun dnsn, buu kile aru degirmene eletsn, degirmeni bozu olsun, gemi bulsun, etmegin oynna oyup yola gitsn, yolda eletp dmi bulsun.
1.

-zn

Yer inden yemegin ylan bilr, prl yonca dadn borsu bilr, yedi dere ousn
2.

dilk bilr, uvldz ymetin nevgeri bilr, ar

yk hengini atr bilr, yedi yollar

ayrdn deve bilr, er arn er yeynisin eren bilr, ara baa ar gelse beyni bilr, ge yerler
3.

otlan geyik bilr, datlu suyu dadn ulan bilr, er nkesin er cmerdin ozan bilr. aru yatan alb seri
4.

ara alar aup gelen ozan olsun, ayna[r] aan al

5.

rmalar gep gelen ozan olsun, azl atuza binp ar a altun a aauz alan ozan olsun.
6.

aftan donuuz geyen ozan olsun,

Sarp ir dum donlu salum solum don geyen, our atn oynadan, ya grse
7.

yardmlu, dmn grse urumlu, Trkistanu

diregi, tl uu yavrus, anlu kfir

8.

ellerinden udlu orsna ad ardan, Aairn eglik alup alan, grkl yzl gzel

zlarn olanlarn yladuran, anlu kfir ellerine an aanduran, ara balarn bulu eden, olanclarn aladuran, itlerin Beg. ara a armaduda kl eyleyen, aa
10. 9.

uluduran, tavularn ldaduran Ula ol Salur azan

aa buusndan duman ken, ara Dere

aznda dir veren, ara yeri kertp beik lan, arabura derisinden bartla 11. dzen, alt ay anerkid irnda dutsa olan, azn Beg arda ara Gne Beg. osan deriden krk olsa
12.

opun rtmeyen, ouz deriden ebklh olsa tlgin

13.

rtmeyen, osan oyun dovalk on oyun ynlk yetmeyen,

ouz yaar congn silkp

829

atan, ynanda ggde utan, at ban yalamayup bir kez yudan Afrsiyb ol Beg.

14.

Alp Arz

ol deve getrmezdi anu yayn, oa burda eglenmezdi anu o, Yarn ol Yazr 15. ondan. Byn esesinde kez dgen, aduda armna an aanduran, ara gzi ann dnen, 16. yer evreni ylan, demler evreni Ucan ol Emen Beg. Demrapu derbendin depp yan, osan ouz alanu 17. kilidin alan, aru Sandl zna nik lan, alnmadu yerlerden arc alan, yaslmadu dmeni yasan, kr kfir ellerin basan llere ol Etil Alp. Yedi yl Elburza sefer lan aydb dnen, yan Bus arda ann alan, Depegzi ldrp aln Ouzda ad oyan Urlm an. Ban irndan perleyp uan, alt batman
20. 19. 18.

it

som demri ayanda ran, apl apl

21.

yriyende boa[la]yn, zivil zivil zivleyende ylanlayn, on alt yl Bayburt

irnda

dutsal eken, baldr uzun Baldraddan an alan, yce yerden ala yere gz gzeden Bay Bora ol 22. Beg Bery[ek] Yigit. aln Ouz ellerinden alup derilen, r yigidin yanna salan, anlu kfir ellerine aan,
23.

aynar aar al rmalarn geen, arbl ellere fil den, arslan-la boasn
24.

burasn greisin ldren, otuz

ouz yigidn ann alan, aldu Ouzda ad oyan, saru

donlu Selcen adn alan anl oca ol anuralu.

1.

Selem ol araman sevp Tar yaradan ulu suln buda, altun kpr yapan,
2.

Azryile sava lan, salum solum don geyen, saar atn oynadan orul Suln.

ou Koca ol

Dum edigi dum donlu, drt bi er serveri, azan Beg arblda yolda yan Selik ol Del Dundar Beg. 3.ara au urd, ara aya aplan, ara hn yavrus, arau donl atn erinden Alp Rstem. Beili bede ann alan, aln Ouzda ad oyan,
4.

ara bana olanlnda yan, Ucan ol Emen Begden cin alan Esi oca ol O ozan.

830

Sarsazda ulalan, sar arslan sdin emen,

5.

sazda bymi saz delsi, gn gnden

yeg olsun, dn dnden yeg olsun, dem demden yeg olsun, nefes gekn olsun, lcu keskin 6. olsun, r yoldau olsun. uba uba tulaladum er bualdurdum puunumda ben azan, aynar aar ara deizdm er bualdurdum cngmde ben azan, 7. aytbanu barasydum er bualdurdum kkredkde at apan arar arslandum ben azan, avdan er bualdur-dum araduda Sarusazda arslan
8.

er bualdur-dum, soraduda ara bulud rkni-y-idn, aradeizden su

9.

alup yere brn atar-dum ben azan, aracuu Clban andan kfir ta uursa

aba

uylun dutan ben azan-dum, arau donlu tarn ya erse anlu suya lavuzlu eden ben azan-dum, lb seri ara dau alnda aplnu
10.

araderbendde kr dmen gelse

yine aydup ol dmene den depp giren ben azan-dum, at yaylar ndurup elde aba oyan ben azan-dum, ayn 11. olar atup yelek oyan elde ben azan-dum, Bi eren grdgmde ben azan by burdum, be bi eren grdgmde ben azan
12.

busanmadum, on bi eren grdgmde oyunum demedm, yigirmi bi eren grdgmde

13.

yerinmedm, otuz bi eren grdgmde utanmadum, r bi eren

grdgmde

pnmadum, elli bi eren grdgmde el vermedn, altm bi eren grdgmde alpm demedm, yetmi bi eren grdgmde yelemedm, seksen bi
14.

eren grdmde

seksenmedm, osan bi eren grdmde olanmadum, yz bi eren grdgmde ben azan yz dndrmedm. ara o our 15. atu olann at ekdm, sadan girdm soldan dum, soldan girdm sadan dum, ar dnl grkl Muammedi yda getrdm,
16.

Allhu inyeti Muammed muciztndan ol yay anda basdum alpm begim demedm. Bu dnde gnme gnmez, a beglerm, gnrse yer gnsn.

831

EK 2.

Ek: 2.(B.8b), Bu Minyatrde Ouz Hann bir ulu toy dzenleyip kavimlerine ve beylerine terifler verip hilatler giydirmesi ve hepsine bahiler vermesi anlatlmaktadr.

832

EK 3

Ek 3. (B.9a), Bu minyatrde Ouz Hann bir ulu toy dzenleyip, kavimlerine ve beylerine terif verip hilatler giydirmesi ve hepsine bahiler vermesi anlatlmtr

833

EK 4

Ek: 4.(B.11b), Minyatrde Ouz Hann ulu bir toy dzenleyip btn hatunlarn, olanlarn, beylerini, eribalarn ve belli kiileri hazr edip yedirip iirmesi, hepsine hilatler giydirip bahiler vermesi konu edilmitir.

834

EK 5

Ek: 5.(B.12a), Minyatrde Ouz Hann ulu bir toy dzenleyip btn hatunlarn, olanlarn, beylerini, eribalarn ve belli kiileri hazr edip yedirip iirmesi, hepsine hilatler giydirip bahiler vermesi konu edilmitir.

835

EK 6

Ek: 6. (B.1b), Kilisli Muallim Rfat tarafndan Nshaya yaplan ek.

836

Ek: 6. (B. 2a), Kilisli Muallim Rfat tarafndan Nshaya yaplan ek.

837

Ek: 6. (B. 2b), Kilisli Muallim Rfat tarafndan Nshaya yaplan ek.

838

Ek: 6. (B. 3a), Kilisli Muallim Rfat tarafndan Nshaya yaplan ek.

839

ZGEM Isparta ili Uluborlu ilesinde dnyaya geldim. lk ve orta retimi (1986) ylnda ayn yerde bitirdikten sonra, lisans eitimini Seluk niversitesi, Fen-Edebiyat Fakltesi, Tarih blmnnde (1990) ylnda tamamladm. stanbul Ticaret Odas ok Programl Lisesinde, tarih retmeni olarak grev yaptm esnada, Yksek Lisans iin stanbul niversitesi, Sosyal Bilimler Enstits, Tarih Ana Bilim Dal, Genel Trk Tarihi Bilim Dalnda eitime baladm. Buradan Mehmet Emin Burann Hayat ve Faaliyetleri adl Yksek Lisans Tezi ile (2002) ylnda mezun oldum. Dou Trkistan Milli stikll Hareketi ve Mehmet Emin Bura adyla yaymlanm bir adet kitabm ve Dou Trkistan ile ilgili olarak makalelerim bulunmaktadr. Halen Isparta ili Uluborlu ilesi Uluborlu Lisesinde Tarih retmeni olarak grev yapmaktaym.

840