Prof. Dr. Bedri Gencer: eriatsz hakikat, namazsz niyaz dnemini yayoruz - Yazarl...

Page 1 of 7

Foto

Video

AkGr

Ege

Kobi

Emlak

Turizm

Sinema

Cumartesi

Pazar

Rportaj

Teknoloji

Yaam

Sanat

Eitim

AirStar

Araba

Ramazan

ANA SAYFA BUGNK STAR ABONE HATTI

30
stanbul

21 Temmuz 2013 Pazar, 02:46 Piyasalar: EUR 2,520 TL

YAZARLAR

GNCEL

POLTKA

EKONOM

SPOR

WEB TV

DZ

DNYA

MAGAZN

MEDYA

MEMURLAR

22 Ekim 2012 Pazartesi

Fadime ZKAN
Prof. Dr. Bedri Gencer: eriatsz hakikat, namazsz niyaz dnemini yayoruz
fozkan@stargazete.com Been 277 93 tm yazlar

dier yazlar
17.07.2013 zm Babakann iki duda arasnda

m
03.07.2013 ntegral alamayan bacm dvdler! 01.07.2013 Akiller Heyeti Gneydou Anadolu Grubu

Bakan Ylmaz Ensarolu: ekilme balaynca blgede yzler gld

26.06.2013 Zcaciye dkknnda fil romantizmi 24.06.2013 Prof. Dr. Sleyman Seyfi n: Gezi

eylemcileri iek ocuklardan ibaret deildi

19.06.2013 Herkes iki adm geri ekilsin! 17.06.2013 Dileri Bakan Prof. Dr. Ahmet

Davutolu: Olaylarn seyri tesadf deil, ama zgvenimizi sarsmak

12.06.2013 Gezinin ahlaki stnl var m 10.06.2013 Fatma ahin: Demokratik olgunlukla biz

bu sorunu da aarz
05.06.2013 Dalmak lazm! Toparlanmak iin 03.06.2013 Babam PKK kurunuyla ld ama ben illa

bar diyorum PROF. DR. BEDR GENCER LE SLAMDA MODERNLEME SRECN KONUTUK
29.05.2013 Vatan borcu ve bir akil muhasebesi! 22.05.2013 be tane fabrika olayd

Prof. Gencer: Sosyal hayata derinden nfuz eden modernlemenin sonucu olarak seklerleme, dini telakkiyi etkiliyor. Bu dnm, inand gibi yaamayanlarn yaadna inanmaya balamas demek.

20.05.2013 Bu bir parti meselesi deil milletin temel

meselesidir
15.05.2013 Akiller de makulleiyor

Trkiye toplumunun din ile olan ilikisinin ne olduu, nereye evrildii ve akbetin ne olacana ilikin merak her dzeyde varln koruyor. Ard ardna bilimsel almalar, sosyolojik sondajlar yaplyor, ortaya kan sonular zerinden toplum masaya yatrlyor ve farkl alardan baka baka niyetlerle didik didik ediliyor. lgin olan u ki, yaplan analizler hemen her merep iin de elverili.
tm yazlar

Bu makalenin QR kodu

Evet ama toplumdan alnan paralar btndeki deiimi anlamak iin yeterli mi? Bugn anlamak iin btn hikayeyi bilmek gerekmiyor mu? dini de etkileyen modernizm hangi artlarda ortaya kt, her birini nasl etkiledi? brahimi dinlerin modernizm, seklerizm tecrbesi nerelerde benzeiyor, nerelerde ayryor? Bugnn dnyas, Dousu ile Bats nasl olutu? Hayattan ekilen dinin yerini ne doldurdu? nsanlk olarak neyi kaybettik? http://str.cm/HQl0b
Bu makaleye mobil cihaznzdan erimek iin yukardaki QR kodunu okutunuz

zetle; dnyadaki, slam dnyasndaki ve Trkiye toplumundaki deiim srecini Yldz Teknik niversitesi Sosyoloji Blm Bakan Prof. Dr. Bedri Gencer ile konutuk. Prof. Gencer, Dou-Bat Yaynlarndan kan ve slam'n modernlemesi hakknda bugne kadar yaplm en kapsaml ve derinlikli inceleme olma zellii tayan, takrizini de Prof. Dr. erif Mardinin yazd slamda Modernleme adl 900 sayfalk mkellef eserin mellifi.

Fadime zkan
Been

Sizinle gnmz dnyasnn dinle ilikisini konumak istiyorum. Biraz gerilere gitmek zaruri, uradan balayalm: brahimi dinlerin modernizm tecrbesi hep ayn m seyretti? Yahudilik, Hristiyanlk ve slam modernleme karsnda nasl tutum ald, akbet ne oldu?

804 kii Fadime zkan' beendi.

19. asr, btn dnyann olduu gibi brahim dinlerin de en uzun asryd. Modernizm, geleneksel dinlere yeni bir evrensellik iddiasyla gelen modern bilgiye dayal sekler dnya gr sayesinde hem dolayl, hem de hermentik (yorumsama) gibi disiplinler sayesinde dorudanmeydan okudu. Geleneksel olarak brahim dinler, dinlerin ieriklerinin hakikate uygun olup olmamasna gre stnlk mcadelesi vermilerdi; oysa imdi durum deimiti. Ykselen historisizm ve pozitivizm anda mutlak hakikat fikrinin yerini alan evrensellik ltne gre artk dinlerin stnlne karar
Been 82b 905 Payla RSS Translate Yazdr Haberleri Sitene Ekle
Facebook sosyal eklentisi

http://haber.stargazete.com/yazar/prof-dr-bedri-gencer-seriatsiz-hakikat-namazsiz-niy...

21.07.2013

Prof. Dr. Bedri Gencer: eriatsz hakikat, namazsz niyaz dnemini yayoruz - Yazarl... Page 2 of 7

verilecekti. Yeni bir dnya kurma esprisine dayal modernizmin hizmetine giren hermentik, filolojik perspektiften temellerini sorgulayarak geleneksel dinlerin evrensellikiddialarn sarst.

DNDAR AYDINLARIN KARAR ANI

Bu sorgulamann sonucu ne oldu?

brahim dinlerin temellerinin bu tr bir sorgulamaya uramas, bir krize ve isel modernizmdeimiz bir araya yol at. din ve benimsendii topluluklarn farkllklarna gre belli bir eitlilik arz etse de ortak tahaddiye tepki olarak doan bu arayn ortak bir yn gzlenebilirdi. Modern bilgiye dayal, evrensel-ynelili sekler dnya gr, geleneksel dinleri tarihletirerek an dna itmiti. Herhangi bir uzlama noktas bulunmakszn Hristiyanln tamamyla ieriden (reformasyon) veya tamamyla dardan (modernizm) dntrlmesi, dindar aydnlar bir karar anna getirecekti. Hristiyanlk ve dier dinler, ya Hegelci modernizme dayanan Marx sayesinde sekler bir dine yerlerini brakacak veya dsal modernizmlehesaplama anlamna gelen bir isel modernizm sayesinde ayakta kalacaklard. Hzlanan tarihte bu iki k da gerekleti. Yahudi, Katolik Hristiyan ve Mslman aydnlarn bir ksm mesihilik psikolojisiyle yeni bir yeryz cenneti vaat eden Marksizme snrken bir ksm dinleri adna seklerizmle hesaplamay setiler. Hristiyanlk ve Yahudilik gibi dinler, zamannda kendilerine kar doan dsal modernizmle uzlama arayna girmek zorunda kaldlar ve bylece Katolik modernizm, Yahudi modernizm ve slam modernizm gibi isel modernizmler dodu.

DNN AKIBET FARKLI OLDU

Dindar aydnlarn tek amac dinlerini modernizm karsnda hayatta ve ayakta tutmak myd yani?

19. asrda Marxa gre gemileri yakmak yerine daha lml bir yol seen brahim dinden aydnlarn hepsinin de ortak hedefi, iki temel yolla rasyonalizm ve rasyonalite sayesinde dinlerinin evrenselliini gstererek ayakta kalmasn salamakt. Birincisi, dinlerinin temel teorik yaplarnn, genel olarak bilim denen rasyonalizmin eseri modern bilgiye, ikincisi dinlerinin temel pratik yaplarnn rasyonalitenin eseri medeniyet denen modern hayat tarzna uyabilirliini gstermek. Ancak yapsal farkllklarndan dolay bu dinin modernleme tecrbesinin akbeti farkl oldu.Burada modernlemedenkastmzn seklerleme, seklerlemenin ise Trkeye yanllkla medeniyet olarak aktarlan medenleme(civilization) olduunu sylemeliyim.

EN DRENL DN SLAM

brahim dinin modernleme tecrbeleri nerelerde farkllat peki?

brahim dinlerde din eriat, eriat ise fkh demektir. Ancak zamanla Yahudilik, gelenek, Hristiyanlk teolojiye indirgenirken sadece slam, eriat=fkhla zdeliini korudu. Dolaysyla Hristiyanln dntrlmesinin ardndan 1934te kan Judaism as a Civilization adl eserinde olduu gibi Mordecai Kaplan, Yahudiliin de dorudan civilizationa dntrlmesini savunabilmiti. Dier taraftan her ne kadar amzda slam dnyas, slamn din mi, medeniyet mi olduunu tartma noktasna gelse de modernlik projesine din arasnda en direnli slam kacakt.

DN TERAKKYE MAN MDR?

Din, ilerlemeye mnidir tezi, inan, teslimiyeti Baty ve Batya bakp onu model alan veya refleks gelitiren lkelerde halen cr midir, anm mdr?

Tarih perspektifte bu itham aslnda kimin, kime kar ve niin kulland anlalrsa mesele de netleir. Karkla yol aan en nemli sebeplerden biri hangi Bat diye sormadan bir etki kayna olarak Bat kavramn aleltlak (genel olarak) kullanmamzdr. 19. asrda sanayi devrimi ile zirveye kan modernlik, Protestanln eseriydi; yani aleltlak Bat denen modern Bat, Protestan Bat idi. 19. asrda Protestanlk, sanayi devrimi ile modernlemenin zirvesine ktktan sonra Katoliklik ile Protestanlk arasndaki tireyi oluturan Cizvitliin rettii civilisation (medeniyet) kavramn progress (ilerleme) ile ikame etti ve yakn ve uzak tekisi olarak Katoliklik ile slm mni-i terakk (ilerlemeye engel) olduklar ithamyla bertaraf etti.

Geleneksel olarak Katoliklik Avrupann sa, Protestanlk solu iken artk konumlar deimi, Katoliklik sol, Protestanlk sa olmu, din-ii ve dinler-aras kltr savanda hkim konuma gemiti. Bu srete Protestanl ilerlemeyle zdeletiren aydnlarn gerek Katolikler, gerekse Mslmanlara atklar kltr sava, ilerleme kartl tezine dayanyordu; bunu ifade eden yobazlk kavram da bu srete tervi edildi (reva bulmas saland). Yobazlk, geleneksel olarak Katolikliin Protestanlk ve baka dinlere ynelttii gayr-i medenlik anlamnda barbarln yerini almt. Burada Protestanlk, kendini sekler bir din olarak ilerlemeyle zdeletirirken Katoliklik ile slm (Trklk ve) dinle zdeletirdii iin buradan aleltlak Din (Trklkle zde slm dini), ilerlemeye mnidir sonucu kmtr. Bu, anlay, farknda olmadan kendini civilization, globalization srecinde hkim, Protestan konumda gren Bat-d lkelerin aydnlarnn sylemlerinde halen crdir.

SLAMAFOB VE JUDEOFOB
Been 82b 905 Payla RSS Translate Yazdr Haberleri Sitene Ekle

http://haber.stargazete.com/yazar/prof-dr-bedri-gencer-seriatsiz-hakikat-namazsiz-niy...

21.07.2013

Prof. Dr. Bedri Gencer: eriatsz hakikat, namazsz niyaz dnemini yayoruz - Yazarl... Page 3 of 7

Gelinen noktada Bat dnyasnn, Mslmanlarn kutsal deerlerine ynelik neredeyse sistematik saldrlar ve bir de bunun mazur grlmesi beklentisi var. Bu durum size nasl grnyor?

Olduka karmak bir olgu olduu iindir ki yaplan analizlerin bir trl slamofobinin zne nfuz edemedii grlyor. Kanaatimce slamofobiyi kavramak iin Bat ve devir olarak iki temel parametreyi gz nnde tutmak gerekir. Dediimiz gibi Batya yaklamda hkm sren karklk, iindeki kutuplamay dikkate almakszn Bat kavramnn aleltlak kullanlmasdr. Oysa Bat-d dnyaya kar tutumlar, Bat-ii Katolik/Protestan, sa/sol mcadelesi tarafndan belirlenmektedir. kinci parametre olarak kinci Dnya Savan Batda slamofobi srecinde dnm noktas olarak alabiliriz. 19. asrdaki slamofobi antisemitizmin, kinci Dnya Savandan sonraki slamofobi ise antisiyonizmin rndr.

Bunu aalm.

Antisemitizm, sanld gibi Yahudi veya Sm rk dmanl demek deildir. 1648 Westphalia ile balayan seklerleme srecinin sonunda 19. asrda dinini medeniyete dntren Protestan Bat, eski medeniyetler olarak Sm rktan Yahudi ve Arap medeniyetlerine kar r rktan yeni Avrupa medeniyetini karmaya yneldi; antisemitizm, bu mcadelenin ideolojisiydi. Bu dnemde Protestan Bat veya somut olarak Anglikan ngilterenin iki fobisi, Yahudi korkusu, kartl demek olan Judeofobi ile aslnda Trk korkusu, kartl anlamna gelen slamofobi idi. Sultan Abdlhamidin ngiltere Cambridgee gnderdii Halil Halidin A Study in English Turcophobia adl eseri bunu aka ifade eder. Geleneksel anlaya gre etnik kimlikler, din ile rkn karm olduu iin Batnn gznde Musevilik, branilik, slm da Trklk ile zdeti. 19. asrda ngiliz oryantalizm (William Muir) Arap hilafeti, Fransz oryantalizmi (Gustave Le Bon) ise Arap medeniyeti tezleriyle Trk-liderliindeki slm hilafetini ykt.

SRAL, YAHUD KORKUSUNU AMAK N KURULDU

Yahudi korkusunu nasl at peki Protestan Bat?

Protestan Bat, slamofobi=Trkofobiyi bu ekilde atktan sonra Judeofobiyi de amak iin 1948de Filistinde srail Devletinin kuruluunu salad. Bat, t Romada Hristiyanln kndan beri Yahudileri asimile etmeye, edemeyince de marjinalize etmeye yneldi. Gettolar, bu bakmdan bir Hristiyan Avrupa olgusudur. Yahudilerle beraber yaamak istemeyen Bat iin srail de dnya apnda bir getto olarak kuruldu.

BATI DNYASI SLAMAFOBDE BRLEYOR

Peki ya gncel slamofobi? 19. asrdaki slamofobi antisemitizmin, kinci Dnya Savandan sonraki slamofobi ise antisiyonizmin rn demitiniz

Evet. Bu devirde slamofobi nce ngiltere, sonra Amerikada toplanan siyonist Hristiyan ile Yahudi ittifaknn bir rn olarak dodu. Burada bir c siyasas olarak slamofobi, tarihi boyunca asla pozitif bir birleme zemini bulamayan Bat iin birletirici bir g ilevi grmektedir ki bunda da 11 Eyll 2001 tezgh, bir dnm noktas olmutur. Bu olaydan sonra 22 Eyll 2003te zamann Amerikan Dileri Bakan Colin Powelln BMdeki Birleik Devletler, bir Yahudi-Hristiyan lkedir sz, bu c siyasasnn resm ifadesidir. Yahudi-Hristiyan Avrupa medeniyeti sylemi, kinci Dnya Savandan sonra siyonizm ile domu bir ehir efsanesidir ki buna ne Hristiyan, ne de Yahudi teologlar inanmakta. Toparlayacak olursak bugn Bat, slm dnyasna kar iki cepheli bir sava yrtyor. Bir taraftan Mslmanlarn mukaddesatna saldr, slamofobi ile slm cletirmeye, slm dnyasnn siyonizme kar siyas direncini krmaya, dier taraftan slm medeniyeti syleminde somutlaan bir mutedil slm anlayn yayarak slm evcilletirmeye almakta.

SLAMI EVCLLETRME SYLEM

slm medeniyeti syleminin slm evcilletirmeye yarad gr olduka aykr bir gr?

Bu konuda hayli yazdm, konutum. Medeniyetilik gerek Batda, gerekse de Dou, slm dnyasnda, ulusal-st birliin kayna olarak bir ulus-devleti ideolojisi oldu. 1648 Westphalia-sonras Batda ulusal-st birliin kayna olarak medeniyetilik, bir ulus-devleti ideolojisi olmu, Hristiyan mmeti idealinin yerini Hristiyan, Avrupa, dnya medeniyeti ideali ald. Ayn ekilde slm dnyasnda da hilafetin fiilen bittii, Birinci Dnya Savann balad 1914ten sonra yaygnlaan slm medeniyeti deyiminin 100 yllk bir gemii var. 19. asrda ngiliz oryantalizmi Arap hilafeti, Fransz oryantalizmi ise Arap medeniyeti tezleriyle sonunda Trk-liderliindeki slm hilafetini ykt. Fransz oryantalizminin Arap medeniyeti tezine tepkiden emseddin Saminin 1879 ylnda kard Medeniyet-i slmiye adl eseriyle slm medeniyeti kavram domutu. Mslman aydnlar, slm hilafeti fikrinin tarihe karmasndan sonra onun yerine slm dnyasn birletirebilecek bir ulusal-st kimlik kayna olarak slm medeniyeti kavramna sarlmlar, bylece Batda olduu gibi slm dnyasnda da medeniyetilik, ulusal-st birliin kayna olarak bir ulus-devleti ideolojisi olmutur.

SMRGEC KAPTALZMN BUGN

Been

82b

905

Payla

RSS

Translate

Yazdr

Haberleri Sitene Ekle

http://haber.stargazete.com/yazar/prof-dr-bedri-gencer-seriatsiz-hakikat-namazsiz-niy...

21.07.2013

Prof. Dr. Bedri Gencer: eriatsz hakikat, namazsz niyaz dnemini yayoruz - Yazarl... Page 4 of 7

Bugnn dnyasnda ulus devletler varln srdrse de hayat siyasi, ekonomik, askeri, kltrel pek ok adan uluslar st birlikler, irketler, ilikiler zerinden akyor?

George Bush tarafndan Yeni Dnya Dzeninin 1991de ilan edildii Souk Sava-sonras devirde ulus-devletleri ann btn derin isel elikileri su yzne kmt zaten. Normalde ulus-devletlerinin miad dolduu halde ulus-devletiyle birlikte doan snr-tesi smrgeci kapitalizmin direnlilii yznden dnya, salkl bir ekilde ulusal-st devletler ana gemekte zorlanyor. Bu srete ulus-devletleri anda doan kapitalizm ile medeniyetin ilikisi, ulusal-st devletler ana gebe Souk Sava-sonras devirde ilgin bir formle dntrlmtr. Modern kapitalist Bat, hkimiyetinin sinsi devam iin one globalization, many civilizations eklinde bir vahdet iinde kesret forml retmitir.

Grnte birbirine zt Huntington ile Fukuyamann tezlerinin birletirilmesinden oluturulan bu forml, Trkiyenin s olarak konumlandrld BOP (Byk Ortadou Projesi)nde somutlatrlmtr. Burada farkl Doulu lkelerde yaylan topik civilization sylemi, gerekte tek bir kresel kapitalist civilization olarak globalization lehine almakta, onu ayakta tutmaya yaramaktadr. Kapitalizmin yeniden yaplandrld globalization srecinde civilization, onun rettii bir teselli mekanizmas olarak ilemektedir. Bugn alt plazalardan lks cipine binerek oturduu mabetsiz ultra-lks sitelere giden, modernliin btn nimetlerinden faydalanan bir Mslman, pekl bir Endls slm medeniyeti topyasnda yaayabilmekte, reel yaayndaki slmn boluunu bununla doldurmaktadr.

SLAM MEDENYET SYLEMNN TEHLKES

Evet?

Ksaca ben, slm medeniyeti sylemini, Mslmanlarn slm algsn gizlice seklerletiren son derece tehlikeli bir sylem olarak grmmdr.Trke medeniyetkavram, aslnda ngilizce civilitykavramnn karldr ki bu, hikmete dayal gzel bir davran kalb ierir. Bugn Batl sosyal bilimde yaplan ok sayda almaya bakldnda postmodern ada civilitykavramnn hayat etik-politik neminin yeniden kefedildii grlr. Trkede yanllkla medeniyetile karlanan medenleme(civilization) ise adeta iine ne atarsanz alacak bir uval gibidir. zellikle Karl Marx, Georg Simmel, Norbert Elias gibi Alman Yahudi sosyologlarn kltr ve medeniyete yaklamlarna baklrsa bu daha net grlr. Hlbuki insanln hakiki ihtiyac, ftrata uygun gzel davran kodunu oluturan hikmet=snnettir.

HKMET NEREDE?

Modernlemeyi hikmetin kayb olarak tanmlyorsunuz. Modernlemenin geldii noktada gnmz dnyasnda hikmetten eser kalm mdr?

Evet, ben, modernlemeyi en geni anlamda hikmetin kayb ve bu kaybedilen hikmetin sekler bir hikmet olarak medenleme(civilization) ile ikamesi sreci olarak alyorum. Tradition (gelenek), aslnda Katolik dindarl karakterize eden teolojik bir kavram olduu iin modernlemeyi gelenein kayb olarak tanmlamak yanltcdr. Hikmetin anlam ve modern dnyada beksna ilikin sorunuza bir tr temsille cevap vermek istiyorum: Hikmetin timsali Lokman Hekim, Hikmeti kimden rendin sorusuna karlk Edebi edepsizlerden, hikmeti mlardan rendim. nk onlar aslaryla bir yeri yoklamadan adm atmazlar cevabn vermi. Buna gre lfz anlamnn da belirttii gibi hikmet, nefsi er ilemekten men eden, ya tahtaya basmaktan alkoyan bir klavuz ve bunun da sembol Trkede denek veya baston denen asdr. Bu as, hikmet aacndan yaplmtr.

Yani?

Buna gre bugn Trkiyede smailaa cemaatinde, Suriye, Hindistan ve Marip lkelerinde veya Sih ve Budist topluluklarda tek-tk grdmz s tayan insanlar, evrensel hikmetin son temsilcileri olarak alnabilir. As, tarihte daha ok Hz. Musa ile zdeleen hikmetin sembol olduu iin amzda Batda hikmetin kaybna zellikle Yahudi dnrlerin hassasiyet gstermesi tesadf deildir. lkemizde ad bile bilinmeyen Macar Yahudi filozof Edmond B. Szekely tarafndan amzda yeniden kefedilen, M.. 159-M.S. 100 yllar arasnda kadim Filistinde yaayan Yahudi siyim (Essene) cemaati, amzda ftrata uygun yaama zlemindeki Batl topluluklarn ilham kayna olmutur.Hikmet, ftrata uygun gzel davran kodunun genel, snnet ise zel addr. lk tabiat denen ftratn tanm olarak evrensel hikmetin amzda Bat dnyasndaki takipileri arasnda Amerikada Amish, Mormon, Hasidik, Kanada ve Avrupada Mennonite ile Dou dnyasnda aman, Sih, Hindu, Budist ve Konfyan topluluklar, Trkiyede ise smailaa cemaatini sayabiliriz. Entelektel olarak ise gemite Brn, amzda ise Gandhiyi karan Hint corafyasndan aydnlarn ancak hikmeti yaatmaya devam ettikleri sylenebilir.

DNE DN SEKLERLN BR GETRS

Dini dlamann, seklerliin, modernliin dnyaya hkim ve neredeyse tek doru kabul edildii bir dnyada tanrnn intikam saylabilecek ekilde bir dine dn, kutsal aray hali de var. Sizce de yle mi?

Bu, basit bir etki-tepki olay aslnda. Modernleme dediimiz kkl sosyal deime sreci, ilim ile amel, norm ile olgunun
Been 82b Tanzimat devrinde 905 Payla RSS Translate Yazdr arasnn almas sonucunu dourur ve bizde olduu gibi modernleme, zellikle stten siyas bir Haberleri Sitene Ekle

http://haber.stargazete.com/yazar/prof-dr-bedri-gencer-seriatsiz-hakikat-namazsiz-niy...

21.07.2013

Prof. Dr. Bedri Gencer: eriatsz hakikat, namazsz niyaz dnemini yayoruz - Yazarl... Page 5 of 7

iradeyle geldiinde insanlar bu meruiyet krizini gidermek iin dinlerine daha ok sarlma gereini duyarlar. Burada seklerlemeyi anlamak iin birbirine bal iki genelleme yapabiliriz. Birincisi, tabiat boluk kaldrmaz, beer hayatta ekilen dindarln yeri muhakkak bir baka tr dindarlk tarafndan doldurulur. kincisi, insan, bir eye inanmadan yaayamaz. Kalpazan kelimesinin tredii kalp, srekli dnme halinde olduu iin yle ya da byle bir akideye balanmak zorundadr. Bu adan seklerleme, sanld gibi dinden uzaklama deil, ksaca dindarlk dediimiz dini alglama ve yaama tarznn dnm demektir. amzda ilerleyen seklerlemeye paralel olarak Batda maneviyatn, bu arada Mevlana ve bni Arab gibi Mslman mutasavvflara ilginin olaanst artmas bu bakmdan bir eliki deildir. Batda seklerleme, dinin kurumsall ve dindarln formalitesinin gittike zlerek insanlarn bireysel, znel, manev bir dnyaya snmas olarak tezahr etmektedir.

SEKLERLEME DN TELAKKY DETRYOR

nsanlarn modernletike sekler bir dnya grne sahip olacaklar tezi, sizce Trkiyede dorulanyor mu yanllanyor mu?

Dorulanyor, zaten dorulanmamas mmkn deil. Burada dini yaama tarzn etkileyen modernleme ile dini alglama tarzn etkileyen seklerleme arasnda bir ayrm yapmakta fayda var. Tanzimat devrinde olduu gibi snnet denen geleneksel dindarlktan uzaklama anlamnda modernlemeye tepki, kamusal din yaayn canlanmas olarak kendini gsterebilir. Ancak giderek sosyal hayata daha derinden nfuz eden modernlemenin bir sonucu olarak seklerleme, dorudan dini telakki tarzn etkilemeye balar. Bu dnm, inand gibi yaamayanlarn yaad gibi inanmaya balamas dsturuyla zetlenebilir.

ERATSIZ HAKKAT, NAMAZSIZ NYAZ

Trkiye giderek muhafazakrlayor iddias son birka aratrmada dorulanamad. Bir art grnmyor ama mesela insanlar kendilerini yzde 85 orannda dindar diye tanmlamasna ramen namaz ve oru ibadetini yapanlarn says yzde 30 civarnda. Bu size neyi ifade ediyor?

Bu sonu, aynen Batda olduu gibi bir seklerleme-manevleme ilikisini yanstyor. Yaygn kullanlyla olduka mulk bir terim olan muhafazakrl ben, modern hayat tarzna direni olarak tanmlyorum. Buna gre rnein, cep telefonu, televizyon, kredi kart kullanmayan bir insan ancak muhafazakr saylabilir ki byle birilerini bulma imkn neredeyse kalmamtr. Dolaysyla Batda olduu gibi karmzda artan modernlemeye tepki olarak kendini daha manev, enformel tarzda dindar hisseden insanlar var. Batda seklerlemenin dinin kurumsall ve dindarln formalitesinin gittike zlmesi olarak tezahr ettiini belirtmitik. slm rneinde dinin kurumsallnn zlmesinden kast, Peygamber ve varisleri ulemann otoritesinin zlmesi, insanlarn Ben Kuran, hadis meallerinden bunu anlyorum diye kendi kafalarna gre dini yorumlamas, ahkm kesmesidir.

TASAVVUF OTORTELER GURU OLDU

Bu durumun ibadetlere de bir yansmas oluyor haliyle?

Mslmanlar rneinde dindarln formalitesinin zlmesinden kastm bu zaten. Yaplan aratrmalarn gsterdii gibi dindar geinen insanlarn da Batda olduu gibi namaz ve oru tr din vecibelerini terkleridir. Son yllarda Trkiyede tasavvufa ynelik olaanst ilgi art da gene Bat-tarz seklerlemenin, manevlemenin bir izdm olarak grlebilir. Bu srete aslnda ahs yaaylarnda slm ile fazla bir alakas olmayan szde tasavvuf otoritelerinin Batdaki gurular gibi kamuoyunda boy gsterdii grlmektedir. lm-i hl, yani hl ilmi olarak tanmlanan geleneksel tasavvuf, hl, kl ile tannmaz anlayn ngrd halde bu yerli gurular, hli kl ile tanma, tantma derdine dmtr. Bu gidiatn sonucu eriatsz hakikat, namazsz niyaz anlaydr.

TRKYE DNDARLII: NCELK ARTIYOR NTELK DYOR

Ard ardna yaplan sosyolojik sondajlar, aratrmalar sizce gerein ne kadarn yakalyor peki?

Tabiatyla bu aratrmalar, ancak Bat-tarz, formel bir seklerleme rntsnn lkemize yansma derecesini anlamamza yardmc olabilir. Onun tesinde bu tr aratrmalarla dindarln giderek den kalitesini tespit etmek imknsz deilse de ok zordur. Gerekten bugn Trkiyede dindarlamada nicelikle nitelik arasnda neredeyse ters bir orantnn yaand, adeta nicelik arttka niteliin azald grlmektedir. Gerekten nicel olarak cami inas, hacca gidi gibi gstergelere baklnca Trkiyede Mslmanln byk bir canlanma yaadna hkmedilebilir. Ancak nitel olarak dindarlkta korkun bir yozlama var ki kanaatimce bunu da snnete gre lmek mmkn.

TAKKE KALKTI, TAHRMEN MEKRUH OLDU

lelim.

Been

82b

905

Payla

RSS

Translate

Yazdr

Haberleri Sitene Ekle

http://haber.stargazete.com/yazar/prof-dr-bedri-gencer-seriatsiz-hakikat-namazsiz-niy...

21.07.2013

Prof. Dr. Bedri Gencer: eriatsz hakikat, namazsz niyaz dnemini yayoruz - Yazarl... Page 6 of 7

ok basit olarak erkeklerin ba rtl ibadet (namaz, Kuran tilaveti) rneini verebilirim. Ben ocukken ba ak olarak namaz kldmda hoca olan rahmetli babam Niyazi Gencer, Olum, erkeklere ba ak olarak namaz klmak tahrimen mekruhtur diye beni srarla uyarrd. Tahrimen kerahet, vakit kmamsa o Mslman erkein ban rterek tekrar namazn klmasn gerektiriyordu. Yllar iinde tahkik ettike rahmetli babamn bu uyarsnn hikmetini anladm. Hatta bu adan bugn Mslmanlar, Yahudilerden bile daha seklerlemi durumda. Bir erkek dnyann herhangi bir yerinde ba ak olarak sinagoga giremez ama bugn camilerde neredeyse takkeli namaz klan kalmad. Artk ba rtl namaz klan bir ilahiyat profesr bile grmek neredeyse imknsz hale geldiyse halkn halini dnn. Bugn her alanda olduu gibi zellikle din alannda korkun bir cahillik toplumu kaplam durumda. kan insanlara soruluyor, kldnz Cuma veya teravih namaz ka rekt diye, bilmiyorlar.

ERAT ELDEN GDYOR

Bu aratrmalar, sosyolojik sondajlar zellikle 90lardan, yani irtica tehlikesinin bir siyasi argman haline geldii yllardan bu yana Trkiye toplumunun dindarlap dindarlamadn, eriat isteyip istemediini lme arac haline geldi. Srf bu durum bile modernleme tecrbemizde anlaml bir yere tekabl ediyor olmal?

Sorunuzdan anladm, zellikle laik evrelerce slmn siyasallamas olarak grlen modernleme sreciyle dindarlktaki deiim arasnda bir yumurta/tavuk ilikisinin kurulmas. Herkesin bildii gibi bu tr aratrmalar, gya slm-eilimli yerel ve genel ynetimlerin toplumu giderek Mslmanlatrd sonucunu gsterme gibi gizli bir maniplasyonla yaplyor. Oysa nicel deil, nitel ltlerle bakldnda tam aksine bu srete Mslmanln ciddi bir yozlama yaadn syledik. Nitekim Ali arkoluve Binnaz Toprakn 2006da TESEV adna yaptklar Deien Trkiye'de Din, Toplum ve Siyasetbalkl aratrma, 2000li yllarda eriat isteyenlerin saysnn giderek azaldn gsteriyordu!

MODERNLEME VE DNDARLAR

Dindar insanlarn 1980 ama zellikle 90 sonras geirdii dnm ve atlma dair pek ok yorum yaplyor. Sizin yorumunuz yozlamadan m ibaret?

Bunu daha iyi anlamak iin lkemizin modernleme servenini, 1960 ve 70, 80 ve 90l yllar ile 2000li yllar olarak belli bal safhada ele almak uygun olur. Geleneksel anlayta din eriat, eriat fkh, dindarlk ise snnet demektir. 1970ler, Trkiyede Mslmanlarn ilk modernleme srecine girdii yllard. Bu dk younluklu kentselleme=modernleme sreci, bidatleri ele alan eserlerin gsterdii gibi, snnet denen dinin estetik yaay boyutunun anmas karsnda endieye yol amt. Ancak modernleme sreci ilerledike bunu yerini hkmen, eklen slma uyma endiesi alacak, 80lerde balayan bu yksek younluklu kentselleme=modernleme sreci, fkh modernleme denebilecek bir eilime yol aacakt. Trkiyede 1980li yllarda artan modernleme srecinde aka slama aykr dmekten korkan Mslman fertler, pragmatik Osmanl brokrasisi gibi aposteriorik deil, apriorik olarak modern hayatn dayatt baz amellerin meruiyetini helal, haram, caiz olup olmadn renmek iin fetva istiyorlard. Bylece dk younluklu modernlemenin yaand bir nceki onylda grlen bidat eserlerinin yerini, yksek younluklu modernleme srecinin yaand bu onylda Mehmed Emre, Halil Gnen, Hayreddin Karaman, Yusuf Kerimolu, Faruk Beer gibi ilim adamlarna sorulan fetva eserleri ald.

LAKLER NEY BAARDI?

Ya 2000li yllar?

2000lerdeki durum ok daha karamsar. Tedeyyn denen slm alglama ve yaama tarznda inanlmaz bir yozlama var. Modernleme srecine paralel olarak Mslmanlar, ok cidd bir ekilde seklerlemi durumdalar, rnein daha nce bankann nnden gemeyen Mslmanlar imdi neredeyse bankadan kmaz olmular. eriat talebiyle ilgili sorular ieren aratrma yapanlara da, sorulanlara da ncelikle eriattan ne anlyorsun diye sormak lazm. Geleneksel anlayta din, eriat demektir. Yahudi, Hristiyan, slm eriat deyimlerinde olduu gibi, eriat dinin genel, Yahudilik, Hristiyanlk ve slm ise zel adlardr. Yani sonuta din, slm, eriat, ayn eydir. Diyanet, niin bu kadar temel bir kavram hakknda toplumu aydnlatmyor diye insan gerekten merak ediyor. Trkiyede laiklii laikilik olarak bir ideoloji haline getiren sekinler, slm ile eriat ayrma projelerinde az-ok baarl oldular. slm ile eriat kavramlarnn zdeliince Trkiyede nfus kdnda slm yazan her Mslman eriat olduu halde bu kesim, Trkiyenin babakanna bile sklmadan eriat msnz diye sorarak, eriat Mslmanlar tekiletirerek eriat kavramn slmdan ayrmay az-ok baard. Dier taraftan bu yozlamay giderecek kanallar da Trkiyede tkenmi durumda. Dindarlk kalb olarak snneti, edebi toplum retecek kanallar olan tekkeler Cumhuriyetin banda kapatlsa da zellikle Trkiyenin dousundaki medreseler bir ekilde varln srdrd. Bugn Mslmanlarn edebi snneti renecekleri mrid-i kmiller kalmad gibi ulema bakyesi Halil Gnen gibi hocalar da, Allah gecinden versin, vefat ettikten sonra dinlerini soracaklar, renecekleri lim de kalmayacak. Grnen o ki Mslmanlar, ancak durumun vahametinin farkna vardklarnda lim yetitirecek bu otantik kurumlar diriltmenin, yaatmann yollarn bulacaklardr.

SLAMCILIK SLAMIN DEOLOJK SAVUNMASI

slamclk, modernleme karsnda bir savunma biimi olarak ortaya kmt ve bugn btn bu tartma aslnda slamclk ve slamcln iflas Been eklinde yryor? 82b
905 Payla RSS Translate Yazdr Haberleri Sitene Ekle

http://haber.stargazete.com/yazar/prof-dr-bedri-gencer-seriatsiz-hakikat-namazsiz-niy...

21.07.2013

Prof. Dr. Bedri Gencer: eriatsz hakikat, namazsz niyaz dnemini yayoruz - Yazarl... Page 7 of 7

Bu konuda ok ey sylenebilir ama ben daha basit bir cevapla yetineyim msaadenizle. slmclk, slmn ideolojik savunmasdr. deolojileme ise ilim ile amel ayrmasn balatan Kartezyen modernizmin rndr. Buna gre slmc, slm ferden yaamad halde slm bir dzenin kurulmasn savunan kiidir ki ben bu anlamda Trkiyede ilk slmc, ilk Mslman aydn ve ilk sosyal teorist olarak Namk Kemali grdm. Osmanlda daha nceki aydnlarn talebi eriatn daha iyi uygulanmas iken onlarn talebi sadece uygulanmasyd. Bu anlamda slmclk, kh siyasal muhalefetin, kh sosyal iktidarn arac olarak iledi. slmclk, hem yerel ve kresel siyasetin snrlamalar, hem btn ideolojiler gibi zndeki ahlak illetten dolay bir duvara arpacakt. Ancak ne hikmetse bunu ilan iini de gene slmclar sahiplendi!

frat, tefriti davet eder sznn fehvasnca, slmcln balad ilan da, bittii ilan da ayn kesimin, zihniyetin rn aslnda. Mslmanlar artk iktidarda olduu iin slmcln gerekesi kalmad gibi bir yaklam, olduka s. Dikkat ederseniz yllarca slm devleti sylemiyle yaadktan sonra alenen havlu atan bu slmclar, imdilerde kresellemeye uygun, ok daha soft bir ideal olan slm medeniyeti sylemini benimsemi durumdalar. Ben, ahsen hayatm boyunca kendime Mslman sfatndan baka bir ey yaktrmadm, bir Mslmana denin her halkarda Allah Rasl aleyhi ekmelit-tehy ves-salavt efendimizin emrettii ekilde yaamak olduuna inandm.
Yasal Uyar: Yaynlanan ke yazlar ve haberlerin tm haklar Star Medya Yaynclk A..'ne aittir. Kaynak gsterilse dahi ke yazlar ve haberlerin tamam ya da bir ksm kullanlamaz.

6 yorum

Yorum yap...

Recep Aydn okuyacaksanz kendinizi okuyun onun bunun akl jimnastiine kaplmayn ALEM SENDE KANAT SENDEDR Yantla 2 Been 30 Aralk 2012, 01:46

Mustafa Kemal San Sakarya University Turkey'de Profesr Hoca ok derin izahatlarda bulunmu, Allah ilmini artrsn. Yantla 6 Been 21 Ekim 2012, 23:40

Dier 4 gnderiyi gr
Facebook sosyal eklentisi

letiim Knye

Abone Hatt

Sk Kullanlanlara Ekle

Ana Sayfam Yap

RSS

Insan Kaynaklar

Kurumsal letiim

Yazarlar Ak Gr

Gncel

Politika

Ekonomi Kitap

Spor

Dnya

Sinema

Sanat Teknoloji

Magazin Kobi

Medya

Salk

Marmara Serbest Vuru

Ege

Gney

Anadolu

Dou ve Gneydou

Cumartesi

Pazar

Rportaj

Oto Hayat

Turizm

AirStar

Tm Haklar Sakldr. 2013 STAR Medya Yaynclk A..

Been

82b

905

Payla

RSS

Translate

Yazdr

Haberleri Sitene Ekle

http://haber.stargazete.com/yazar/prof-dr-bedri-gencer-seriatsiz-hakikat-namazsiz-niy...

21.07.2013