Professional Documents
Culture Documents
100
TRK STANDARDI
TS 18001/Nisan 2008
TRK STANDARDI
TURKISH STANDARD
TS 18001
Nisan 2008
SALII VE GVENL YNETM SSTEMLER ARTLAR Occupational health and safety management systems Requirements
Bugnk teknik ve uygulamaya dayanlarak hazrlanm olan bu standardn, zamanla ortaya kacak gelime ve deiikliklere uydurulmas mmkn olduundan ilgililerin yaynlar izlemelerini ve standardn uygulanmasnda karlatklar aksaklklar Enstitmze iletmelerini rica ederiz. Bu standard oluturan Hazrlk Grubu yesi deerli uzmanlarn emeklerini; tasarlar zerinde grlerini bildirmek suretiyle yardmc olan bilim, kamu ve zel sektr kurulular ile kiilerin deerli katklarn kranla anarz.
Kalite Sistem Belgesi malt ve hizmet sektrlerinde faaliyet gsteren kurulularn sistemlerini TS EN ISO 9000 Kalite Standardlarna uygun olarak kurmalar durumunda TSE tarafndan verilen belgedir.
Trk Standardlarna Uygunluk Markas (TSE Markas) TSE Markas, zerine veya ambaljna konulduu mallarn veya hizmetin ilgili Trk Standardna uygun olduunu ve mamulle veya hizmetle ilgili bir problem ortaya ktnda Trk Standardlar Enstitsnn garantisi altnda olduunu ifade eder.
TSEK
Kalite Uygunluk Markas (TSEK Markas) TSEK Markas, zerine veya ambaljna konulduu mallarn veya hizmetin henz Trk Standard olmadndan ilgili milletleraras veya dier lkelerin standardlarna veya Enstit tarafndan kabul edilen teknik zelliklere uygun olduunu ve mamulle veya hizmetle ilgili bir problem ortaya ktnda Trk Standardlar Enstitsnn garantisi altnda olduunu ifade eder.
DKKAT!
TS iareti ve yannda yer alan say tek bana iken (TS 4600 gibi), mamuln Trk Standardna uygun retildiine dair reticinin beyann ifade eder. Trk Standardlar Enstits tarafndan herhangi bir garanti sz konusu deildir. Standardlar ve standardizasyon konusunda daha geni bilgi Enstitmzden salanabilir. TRK STANDARDLARININ YAYIN HAKLARI SAKLIDIR.
TRK STANDARDI
TS 18001/Nisan 2008
n sz
Bu standard, BSI tarafndan kabul edilen BS-OHSAS 18001 (2007) standard esas alnarak, TSE Mhendislik Hizmetleri htisas Grubunca TS 18001 (2.Bask): 2004' n revizyonu olarak hazrlanm ve TSE Teknik Kurulunun 03 Nisan 2008 tarihli toplantsnda Trk Standard olarak kabul edilerek yaymna karar verilmitir. Bu standardn daha nce yaymlanm olan basklar geersizdir. Bu standardda kullanlan baz kelime ve/veya ifadeler patent haklarna konu olabilir. Byle bir patent hakknn belirlenmesi durumunda TSE sorumlu tutulamaz.
TRK STANDARDI
TS 18001/Nisan 2008
indekiler
Giri ................................................................................................................................................................1 1 Kapsam...................................................................................................................................................3 2 Atf yaplan standardlar ve/veya dokmanlar.....................................................................................3 3 Terimler ve tarifler .................................................................................................................................3 4 SG ynetim sistemi artlar .................................................................................................................6 Ek A (Bilgi iin) - TS 18001, ISO 14001 ve ISO 9001 ile eletirme........................................................14 Ek B (Bilgi iin) - TS 18001, TS 18002 ve ILO-OSH gvenlii ve sal ynetim sistemleri klavuzuyla eletirme................................................................................................................................16 Kaynaklar.....................................................................................................................................................19
TRK STANDARDI
TS 18001/Nisan 2008
Her cinsten kurulu, i sal ve gvenlii (SG) politikalar ve hedefleri ile uyumlu olarak SG risklerini kontrol etmek suretiyle salam SG performansna sahip olmak ve bunu gstermek konusuyla gittike daha fazla ilgilenmektedir. Kurulular bunu, gittike daha sk hale gelen yasal mevzuat, ekonomik politikalarn gelimesi ve iyi SG uygulamalarn tevik eden dier tedbirler balamnda ve SG konularyla ilgilenen taraflarn ifade ettii artan endieler karsnda yapmaktadr. Birok kurulu SG performanslarn deerlendirmek iin SG gzden geirmelerinden ve tetkiklerinden gemitir. Ancak bu gzden geirmeler ve tetkikler kendi balarna kuruluun performansnn yasal ve politika gereklerini halen karlad ve gelecekte de karlamaya devam edecei konusunda kurulua gven vermek iin yeterli deildir. Bunlarn etkili olabilmesi iin kurulula entegre olmu, yaplandrlm bir ynetim sistemi iinde icra edilmeleri gerekir. SG ynetimini kapsayan standardlarn amac, dier ynetim gerekleri ile entegre edilebilen, etkili bir SG ynetim sisteminin elemanlarn kurululara salamak ve kurululara SG ve ekonomi hedeflerine ulama konusunda yardmc olmaktr. Dier uluslararas standardlarda olduu gibi bu standardlar tarife d ticaret engelleri oluturmak veya bir kuruluun yasal ykmllklerini arttrmak veya deitirmek amacn tamamaktadr. Bu standard, yasal artlar ve SG riskleri hakkndaki bilgileri dikkate alan bir politikann ve hedeflerin gelitirilmesi iin bir kurulua yardmc olmak zere SG ynetim sisteminin artlarn belirlemektedir. Her tipte ve byklkteki kurulua uygulanmas amalanmtr ve farkl corafi, kltrel ve sosyal artlar karlamaktadr. Yaklamn esas ekil 1de gsterilmitir. Sistemin baars kuruluun btn seviyelerinden ve fonksiyonlarndan, zellikle st ynetimden taahht alnmasna baldr. Bu cins bir sistem bir kurulua SG politikasn gelitirme, politika taahhtlerini gerekletirecek hedefleri ve prosesleri belirleme, gerektiinde performansn iyiletirilmesi iin tedbir alma ve sistemin bu standardn gereklerine uygunluunu gsterme konularnda sistematik bir imkn salamaktadr. Bu standardn genel amac sosyo-ekonomik denge iinde iyi SG uygulamalarn desteklemek ve tevik etmektir. Gereklerin ounun ayn zamanda ele alnmas mmkn olduu gibi her hangi bir zamanda da incelenebilecei dikkate alnmaldr. Bu standardn ikinci basks ilk basknn aklanmas zerine odaklanm olup ISO 9001, ISO 14001, ILOOSH ve dier SG ynetim sistemi standardlarnn ve yaynlarnn hkmlerini gerei gibi dikkate almaktadr. Bylece, kullanc topluluun faydalanmas iin bu standardlarn birbiri ile uyumluluunun arttrlmas amalanmtr. Bir kuruluun SG ynetim sistemine ilikin artlar aklayan ve kuruluun SG ynetim sisteminin belgelendirilmesi/tescil edilmesi ve/veya kendisi tarafndan beyan edilmesi iin kullanlabilecek olan bu standard ile bir kurulua SG ynetim sistemini kurmas, uygulamas veya iyiletirmesi iin genel amal yardm salayan ve belgelendirilmesi mmkn olmayan bir klavuz arasndaki nemli bir fark vardr. SG ynetimi stratejik ve rekabeti etkiler dhil olmak zere btn konular kapsar. Bu SG standardnn baarl uygulamasnn gsterilmesi kurulu tarafndan ilgili taraflara uygun bir SG ynetim sisteminin almakta olduu gvencesini vermek amacyla kullanlabilir. SG ynetim sistemi konularnda daha geni kapsaml, daha genel rehberlik ihtiyac olan kurulular TS 18002ye bavurmaldr. Dier standardlara yaplan atflar sadece bilgi iindir.
TRK STANDARDI
TS 18001/Nisan 2008
ekil 1 Bu standard iin SG ynetim sistemi modeli Not Bu standard Planla Uygula - Kontrol et - nlem al (PUK) olarak bilinen bir metodoloji zerine kurulmutur. PUK ksaca aadaki gibi aklanabilir: - Planla : Kuruluun SG politikasna uygun olarak sonularn elde edilmesi iin gerekli hedefleri ve prosesleri belirle. - Uygula : Prosesleri uygula. - Kontrol et : Prosesleri izle ve SG politikasna, hedeflerine, yasal ve dier artlara gre l ve sonular bildir. - nlem al : SG performansn srekli olarak iyiletirmek iin nlem al. Birok kurulu iletmelerini ve bunlarn arasndaki etkilemeleri bir prosesler sistemi ile ynetir. Buna proses yaklam ad verilebilir. ISO 9001 proses yaklamnn kullanlmasn tevik etmektedir. PUK btn proseslere uygulanabildii iin iki metodolojinin uyumlu olduu dnlmektedir. Bu standardda objektif olarak tetkik edilebilecek artlar yer almaktadr. Ancak, bu standard SG performans iin SG politikasnda taahht edilenlerin tesinde yasal artlara veya kuruluun uymay taahht ettii dier artlara uygunluk iin, yaralanmalarn ve hastalklarn nlenmesi iin ve srekli iyiletirme iin mutlak artlar belirtmemektedir. Bundan dolay, benzer faaliyetleri yapan ancak farkl SG performansna sahip olan iki kurulu bu standardlarn artlarn karlayabilir.
TRK STANDARDI
TS 18001/Nisan 2008
Bu SG standard kalite, evre, gvenlik veya mali ynetim gibi dier ynetim sistemlerine has artlar kapsamaz, ancak bu standardn maddeleri dier ynetim sistemlerinin maddeleri ile uyumlu hale getirilebilir veya birletirilebilir. Bir kuruluun bu SG standardnn artlarna uygun bir SG ynetim sistemi kurmak zere mevcut ynetim sistemlerini uyarlamas mmkndr. Ancak, ynetim sisteminin eitli maddeleri uygulanmas istenilen amaca ve ilgili taraflara bal olarak farkllk gsterebilir. SG ynetim sisteminin detay seviyesi ve karmakl, dokmantasyon snrlar ve buna ayrlan kaynaklar eitli faktrlere baldr. Bu faktrler arasnda sistemin kapsam, kuruluun bykl, faaliyetlerinin, rnlerinin ve hizmetlerinin cinsi ve kuruluun kltr saylabilir. Bu durum zellikle kk ve orta lekli kurulularda belirgin olabilir.
Kapsam
Bu standard, bir kuruluun i sal ve gvenlii (SG) risklerini kontrol etmesini ve performansn iyiletirmesini salamak iin, SG ynetim sistemi artlarn kapsar. Bu standard, SG performans kriterlerinin durumunu belirtmedii gibi bir ynetim sisteminin tasarm iin ayrntl artlar da kapsamaz. Bu standard aadakileri gerekletirmeyi amalayan her kurulua uygulanabilir, a) Kuruluun faaliyetleri ile ilgili olarak, SG risklerine maruz kalabilecek alanlar ve ilgili dier taraflar iin riskleri yok etmek veya en aza indirmek zere bir SG ynetim sistemi oluturmak, b) Bir SG ynetim sistemini kurmak, uygulamak ve srekli iyiletirmek, c) Kuruluun beyan ettii SG politikasna uygunluk konusunda kendine gvence salamak, d) Aadakileri uygulamak suretiyle bu SG standardna uygunluu gstermek: 1) Kendi durumunu deerlendirmek ve kendisi tarafndan beyanda bulunmak, 2) Mteriler gibi kurulu zerinde ilgisi olan taraflardan uygunluunun teyidini istemek, 3) Kurulu dndaki bir taraftan kendi beyannn uygunluunun teyidini istemek, 4) Kuruluun SG ynetim sisteminin bir d kurulu tarafndan belgelendirilmesini / tescilini istemek. Bu standardn btn artlarnn, herhangi bir SG ynetim sistemine dhil edilmesi amalanmtr. Uygulamann kapsam kuruluun SG politikas, faaliyetlerin yaps ile almalarn riskleri ve karmakl gibi faktrlere bal olacaktr. Bu standard ile i sal ve gvenliinin ele alnmas amalanm olup alanlarn refah/salk programlar, rn gvenlii ve mlkiyet hasar veya evre etkisi gibi dier salk ve gvenlik alanlarnn ele alnmas amalanmamtr.
Bu standardda, tarih belirtilerek veya belirtilmeksizin dier standard ve/veya dokmanlara atf yaplmaktadr. Bu atflar metin ierisinde uygun yerlerde belirtilmi ve aada liste hlinde verilmitir. Tarih belirtilen atflarda daha sonra yaplan tadil veya revizyonlar, atf yapan bu standardda da tadil veya revizyon yaplmas art ile uygulanr. Atf yaplan standard ve/veya dokmann tarihinin belirtilmemesi hlinde en son basks kullanlr. EN, ISO, IEC vb. No OHSAS 18002 Ad (ngilizce) Occupational health and safety management systems Guidelines for the implementation of OHSAS 18001 International Labour Organization: 2001, Guidelines on Occupational Health and safety Management Systems (OHS-MS)2) TS No1) TS 18002 Ad (Trke) sal ve gvenlii ynetim sistemleri -TS 18001 uygulama klavuzu -
OHS-MS
Terimler ve tarifler
1) TSE Notu : Atf yaplan standardlarn TS numaras ve Trke ad 3. ve 4. kolonda verilmitir. * iareti olanlar bu standardn basld tarihte ngilizce metin olarak yaymlanm olan Trk Standardlardr. 2) TSE Notu: Bilgi atf 3
TRK STANDARDI
TS 18001/Nisan 2008
3.2 Tetkik
Tetkik kriterlerinin karlanma derecesini belirlemek amacyla tetkik delillerinin elde edilmesi ve objektif olarak deerlendirilmesi iin yaplan sistematik, bamsz ve dokmante edilmi proses. [ISO 9000, Madde 3.9.1] Not 1 Bamsz olmak iin kurulu dndan olmak art deildir. Birok durumda, zellikle kk kurulularda, bamszlk tetkik edilen faaliyetten sorumlu olmamak ile gsterilebilir. Not 2 Tetkik delili ve tetkik kriterleri konusunda daha fazla bilgi iin ISO 19011e baklmaldr.
3.5 Dokman
Bilgi ve onu destekleyen ortam. Not Ortam; kt, manyetik, elektronik veya optik bilgisayar diski, fotoraf, ana rnek veya bunlarn birleimi olabilir.
3.6 Tehlike
nsanlarn yaralanmas veya salnn bozulmas (Madde 3.8) veya bunlarn birlikte gereklemesine sebep olabilecek kaynak, durum veya ilem.
3.9 Olay
Yaralanmaya veya (ciddiyet seviyesinden bamsz olarak) saln bozulmasna (Madde 3.8) veya lme sebep olan veya sebep olacak potansiyele sahip olan, ile ilgili olaylar. Not 1- Kaza, yaralanmaya, saln bozulmasna veya lme sebep olan olaydr. 4
TRK STANDARDI
TS 18001/Nisan 2008
Not 2- Yaralanmaya, saln bozulmasna veya lme sebep olmadan gerekleen olaylara hasarsz olay, tehlikeli oluum gibi adlar verilir. Not 3- Acil durum (Madde 4.4.7) olayn zel bir tipidir.
3.11 Uygunsuzluk
Bir artn yerine getirilmemesi. [ISO 9000, Madde 3.6.2, ISO 14001, Madde 3.15] Not Uygunsuzluk, aadakilerden herhangi bir sapma olabilir: - lgili alma standardlar, uygulamalar, prosedrler, yasal zorunluluklar, vb. - SG ynetim sistemi (Madde 3.13) artlar.
3.14 SG hedefi
Kuruluun (Madde 3.17) ulamak iin belirledii, SG performans (Madde 3.15) cinsinden SG amac. Not 1 - Uygulanabilir durumlarda hedefler miktar olarak belirtilmelidir. Not 2 - Madde 4.3.3 gereince, SG hedefleri SG politikas (Madde 3.16) ile uyumlu olmaldr.
3.15 SG performans
Kuruluun (Madde 3.17) SG riskleri (Madde 3.21) ynetiminin llebilir sonular. Not 1 - SG performans lm kuruluun kontrollerinin etkinliinin llmesini kapsar. Not 2 - SG ynetim sistemi (Madde 3.13) balamnda, sonular kuruluun (Madde 3.17) SG politikasna (Madde 3.16), SG hedeflerine (Madde 3.15) ve dier SG performans artlarna gre llebilir.
3.16 SG politikas
Kuruluun (Madde 3.17) st ynetimi tarafndan resmen ifade edildii ekliyle, kuruluun SG performansna (Madde 3.16) ilikin genel niyetleri ve yn. Not 1 - SG politikas, harekete gemek ve SG hedeflerini (Madde 3.14) belirlemek iin bir ereve salar. 5
TRK STANDARDI
TS 18001/Nisan 2008
3.17 Kurulu
Kendi fonksiyonlar ve ynetimi olan, birleik veya ayr, kamu veya zel, irket, iletme, firma, teebbs, enstit, kurum veya bunlarn bir paras. Not - Birden fazla iletme birimi olan kurulular iin bir iletme birimi kurulu olarak tarif edilebilir. [ISO 14001, Madde 3.16]
3.19 Prosedr
Bir faaliyeti veya prosesi yrtmek iin belirlenmi yol. Not - Prosedrler dokmante edilmi veya edilmemi olabilir. [ISO 9000, Madde 3.4.5]
3.20 Kayt
Elde edilen sonular gsteren veya yaplan faaliyetler hakknda delil oluturan dokman (Madde 3.5). [ISO 14001, Madde 3.20]
3.21 Risk
Tehlikeli bir olayn veya maruz kalma durumunun meydana gelme olasl ile olay veya maruz kalma durumunun yol aabilecei yaralanma veya salk bozulmasnn (Madde 3.8) ciddiyet derecesinin birleimi.
3.23 yeri
Kuruluun kontrol altnda ile ilgili faaliyetlerin yrtld her hangi bir fiziksel mahal. Not - yerinin nelerden meydana geldiine karar verirken kurulu (Madde 3.17) rnein yolculuk yapmakta olan veya transit halinde bulunan (rnein otomobil kullanan, uakta, gemide veya trende bulunan) personel ile bir mterinin tesisinde veya evde alan personelin zerindeki SG etkilerini dikkate almaldr.
TRK STANDARDI
TS 18001/Nisan 2008
4.2 SG politikas
Kuruluun st ynetimi kuruluun SG politikasn belirlemeli ve onaylamal, SG ynetim sisteminin belirlenmi kapsamnda bu politika aadaki hususlar salamaldr. a) Kuruluun SG risklerinin yapsna ve byklne uygun olmal, b) Yaralanmalarn ve salk bozulmalarnn nlenmesi ve SG ynetiminin ve SG performansnn srekli iyiletirilmesi iin bir taahht iermeli, c) En azndan yrrlkteki SG mevzuatna ve yesi olduu kurulularn artlarna uyulaca taahhdn iermeli, d) SG hedeflerinin belirlenmesi ve gzden geirilmesi iin bir ereve oluturmal, e) Dokmante edilmeli, uygulanmal ve srdrlmeli, f) alanlarn kendi bireysel SG sorumluluklarnn farknda olmalar amac ile kuruluun kontrol altnda tm alanlara duyurulmal, g) lgili taraflar iin ulalabilir olmal, h) Kuruluun kendisine uygun ve ilgili olarak kalmasn salamak iin periyodik olarak gzden geirilmelidir.
4.3 Planlama
4.3.1 Tehlike tanmlamas, risk deerlendirmesi ve kontrollerin belirlenmesi
Kurulu srekli olarak tehlikelerin tanmlanmas, risklerin deerlendirilmesi ve gerekli kontrollerin belirlenmesi iin prosedrler oluturmal ve srdrmelidir. Tehlikelerin belirlenmesi ve risklerin deerlendirilmesi prosedrleri aadakileri dikkate almaldr: a) Rutin veya rutin olmayan faaliyetler, b) yerine eriebilme imknna sahip personelin faaliyetleri (taeronlar ve ziyaretiler dhil), c) nsan davranlar, kabiliyetleri ve dier insan faktrleri, d) yerinin dndan kaynaklanan ve i yerinde kuruluun kontrol altndaki insanlarn saln ve gvenliini olumsuz ynde etkileme kabiliyetine sahip olan belirlenmi tehlikeler, e) yerinin civarnda kuruluun kontrol altndaki ile ilgili faaliyetlerden kaynaklanan tehlikeler, Not 1 Bu gibi tehlikelerin evre ynyle deerlendirilmesi daha uygun olabilir. f) Kurulu tarafndan veya bakalar tarafndan temin edilmi olan i yerindeki altyap, tehizat ve malzemeler, g) Kurulu, kuruluun faaliyetleri veya malzemeleri zerinde yaplan veya yaplmas teklif edilen deiiklikler, h) Geici deiiklikler dhil SG ynetim sisteminde yaplan deiiklikler ve bunlarn iletmelere, proseslere ve faaliyetlere olan etkileri, i) Risk deerlendirmesi ve gerekli kontrollerin uygulanmas ile ilgili uygulanabilir yasal ykmllkler (Ayrca Madde 3.12nin notuna baklmaldr), j) alanlarnn, proseslerin, tesislerin, makina/tehizatn, iletme prosedrlerinin ve i organizasyonunun tasarm ve bunlarn insan kabiliyetlerine uyarlanmas. Kuruluun tehlike tanmlamas ve risk deerlendirmesi iin metodolojisi, - Dzenleyici deil proaktif olmasn salamak zere, kapsamna, yapsna ve zamanlamasna gre tarif edilmeli, - Risklerin tanmlanmasn, nceliklerinin belirlenmesini ve dokmante edilmesini ve duruma uygun olarak kontrollerin uygulanmasn salamaldr. Deiikliin ynetilmesi iin deiiklikleri uygulamadan nce kurulu kendisindeki, SG ynetim sistemindeki veya faaliyetlerindeki deiikliklerle ilgili SG tehlikelerini ve SG risklerini belirlemelidir. Kurulu, kontrolleri belirlerken bu deerlendirme sonularnn dikkate alnmasn salamaldr. Kontrolleri belirlerken veya mevcut kontroller zerinde deiiklik yapmay planlarken aadaki hiyerariye uygun olarak risklerin azaltlmas dnlmelidir: a) Ortadan kaldrma, b) Yerine koyma, c) Mhendislik kontrolleri, d) aretler/uyarlar ve/veya dier idari kontroller, e) Kiisel koruyucu donanm. 7
TRK STANDARDI
TS 18001/Nisan 2008
Kurulu, tehlikelerin tanmlamas, risk deerlendirmesi ve belirlenen kontrollerin sonularn dokmante etmeli ve bunlar gncel tutmaldr. Kurulu, SG ynetim sisteminin kurulmasnda, uygulanmasnda ve srdrlmesinde SG risklerinin ve belirlenen kontrollerin dikkate alnmasn salamaldr. Not 2- Tehlike tanmlamas, risk deerlendirmesi ve kontrollerin belirlenmesi hakknda daha fazla bilgi iin TS 18002ye baklmaldr.
4.3.2
Kurulu, kendisine uygulanabilir olan yasal ve dier SG artlarn belirlemek ve bunlara ulamak iin bir prosedr oluturmal ve srdrmelidir. Kurulu SG ynetim sisteminin kurulmasnda, uygulanmasnda ve srdrlmesinde bu uygulanabilir yasal artlarn ve kuruluun taahht ettii dier artlarn dikkate alnmasn salamaldr. Kurulu bu bilgileri gncel durumda tutmaldr. Kurulu, kendi kontrol altnda alanlarna ve dier ilgili taraflara yasal ve dier artlar hakknda ilgili bilgileri iletmelidir.
4.3.3
Hedefler ve programlar
Kurulu, ierisindeki her bir ilgili fonksiyon ve seviyede dokmante edilmi i sal ve gvenlii hedeflerini oluturmal, uygulamal ve srdrmelidir. Hedefler pratik olan durumlarda llebilir byklklerle ifade edilmeli ve SG politikas ile tutarl olmaldr. Buna yaralanmalarn ve saln bozulmasnn nlenmesi, uygulanabilir yasal artlara ve kuruluun taahht ettii dier artlara uygunluk ve srekli iyiletirme taahhd dhil olmaldr. Kurulu, hedeflerini olutururken ve gzden geirirken yasal artlar ve kuruluun taahht ettii dier artlar, SG risklerini dikkate almaldr. Ayrca kurulu teknolojik seeneklerini, finansal altrma ve iletme artlarn, ilgili taraflarn grlerini de dikkate almaldr. Kurulu, hedeflerine ulamak iin bir program veya programlar oluturmal, uygulamal ve srdrmelidir. Bu programlar en azndan aadakileri iermelidir, a) Kuruluun ilgili fonksiyon ve seviyelerinde hedeflere ulalmas iin verilen sorumluluk ve yetki, b) Amalara ularken kullanlacak aralar ve zaman izelgesi. Programlar dzenli ve planl aralklarla gzden geirilmeli ve hedeflere ulalmasn salamak zere gerektiinde yeniden dzenlenmelidir.
TRK STANDARDI
TS 18001/Nisan 2008
a) SG ynetim sistemi artlarnn bu standarda uygun olarak oluturulmasn, uygulanmasn ve srdrlmesini salamak, b) SG ynetim sisteminin iyiletirilmesi iin bir temel oluturacak ve gzden geirilmek zere st ynetime sunulacak SG ynetim sistemi performans hakkndaki raporlar salamak. Not 2 st ynetim temsilcisi (byk kurulularda ynetim kurulu yesi veya icra komitesi yesi) hesap verme konumunu muhafaza etmek artyla, grevlerinden bazlarn daha alt dzeydeki bir ynetim temsilcisine devredebilir.
st ynetim temsilcisinin kimlii, kuruluun kontrol altnda alan herkese bildirilmelidir. Ynetim sorumluluuna sahip olan btn kiiler, SG performansnn srekli iyiletirilmesinde ynetimin taahhdn gstermelidir. Kurulu, i yerindeki kiilerin zerinde kontrol sahibi olduu SG hususlar iin sorumluluk almalarn ve kuruluun uygulanabilir SG artlarna uymalarn salamaldr.
4.4.2
Kurulu, yerinde, kontrol altnda SGyi etkileyebilecek grevleri yapan personelin uygun eitim, retim veya tecrbe itibariyle yeterli olmasn salamal ve bununla ilgili kaytlar muhafaza etmelidir. Kurulu, SG riskleri ve SG ynetim sistemi ile ilgili eitim ihtiyacn tespit etmelidir. Kurulu eitimleri vermeli veya bu ihtiyacn karlanmas iin tedbir almal, alnan eitimin veya tedbirin etkinliini deerlendirmeli ve bununla ilgili kaytlar muhafaza etmelidir. Kurulu, kontrol altnda alanlarn aada belirtilenlerden haberdar olmasn salayan prosedrler oluturmal, uygulamal ve bunlar srdrmelidir, a) Mevcut veya potansiyel i faaliyetlerinin, davranlarnn SG zerindeki sonular ve SGnin kiisel performansn gelitirilmesine faydalar, b) Acil durumlara hazrlkl olma ve bu durumlarda yaplmas gerekenler de dhil olmak zere SG politika ve prosedrlerine ve SG ynetim sisteminin artlarna uyumdaki grevleri ve sorumluluklar (Madde 4.4.7), c) Belirtilmi iletme prosedrlerinden sapmann potansiyel sonular, Eitim prosedrleri aadaki konulardaki farkl seviyeleri dikkate almaldr, - Sorumluluk, yetenek, yeterlilik ve bilgi dzeyi, - Risk.
4.4.3
4.4.3.1 letiim
Kurulu, SG tehlikeleri ve SG ynetim sistemi ile ilgili olarak aadakiler iin prosedrler oluturmal, uygulamal ve bunlar srdrmelidir, a) Kuruluun eitli seviyelerinde ve fonksiyonlarndaki i iletiim, b) Ykleniciler ve i yerine gelen dier ziyaretilerle iletiim, c) Dardaki ilgili taraflardan gelen ilgili iletiimin alnmas, dokmante edilmesi ve cevaplandrlmas.
TRK STANDARDI
TS 18001/Nisan 2008
alanlar katlm dzenlemeleri hakknda ve SG temsilcilerinin kimlii hakknda bilgilendirilmelidir. b) SGyi etkileyen deiiklikler iin yklenicilerle danma. Kurulu, ilgili SG konularnda, kurulu dndaki ilgili taraflarla, uygun olan hallerde danlmasn salamaldr.
4.4.4
Dokmantasyon
SG ynetim sistemi dokmantasyonu aadakileri iermelidir, a) SG politikas ve hedefleri, b) SG ynetim sisteminin kapsamnn aklamas, c) Ynetim sisteminin ana elemanlar ve bunlarn arasndaki etkileimin aklamas ve ilgili dokmanlara atf, d) Bu SG standardnn gerektirdii dokmanlar, kaytlar dhil, e) SG risklerinin ynetilmesine ilikin olarak proseslerin etkin biimde planlanmas, yrtlmesi ve kontrol iin kurulu tarafndan gerekli olduu belirlenen dokmanlar, kaytlar dhil. Not - Dokmantasyonun karmaklk seviyesi, tehlikelerin ve ilgili risklerin seviyesi ile orantl olmas, etkinlik ve verimlilik iin gerekli olan en az seviyede tutulmas nemlidir.
4.4.5
Dokman kontrol
SG ynetim sisteminin ve bu SG standardnn gerektirdii dokmanlar kontrole tabi olmaldr. Kaytlar zel tip dokmanlardr ve Madde 4.5.4te verilen kurallara gre kontrole tabi olmaldr. Kurulu, aadakileri salamak amacyla gerekli prosedrleri oluturmal, uygulamal ve srdrmelidir: a) Dokmanlarn yaynlanmasndan nce yeterliliklerinin onaylanmas, b) Dokmanlarn gzden geirilmesi, gerekli olduunda revize edilmesi ve yeniden onaylanmas, c) Dokmanlarn deiikliklerinin ve geerli srm statlerinin belirlenmesi, d) Uygulanabilir dokmanlarn geerli srmlerinin kullanm noktalarnda hazr bulundurulmasnn salanmas, e) Dokmanlarn okunabilir ve derhal tannabilir durumda tutulmasnn salanmas, f) SG ynetim sisteminin planlanmas ve iletilmesi iin kurulu tarafndan gerekli olduu deerlendirilen d kaynakl dokmanlarn belirlenmesi ve bunlarn datmnn kontrol edilmesi, g) Geersiz hale gelmi dokmanlarn istenmeyen ekilde kullanlmalarnn engellenmesi ve her hangi bir maksatla muhafaza edilmeleri sz konusu ise uygun ekilde iaretlenmesi.
4.4.6
letme kontrol
Kurulu, belirlenmi tehlikelerle ilgili olan ve SG risklerinin ynetilmesi iin kontrol tedbirlerinin uygulanmas gereken ilemleri ve faaliyetleri tespit etmelidir. Buna deiiklik ynetimi dhil olmaldr (Madde 4.3.1). Bu ilemler ve faaliyetler iin kurulu, aadakileri uygulamal ve srdrmelidir: a) Kurulu ve kuruluun faaliyetleri iin uygulanabilir iletme kontrolleri, kurulu bu iletme kontrollerini genel SG ynetim sistemine entegre etmelidir, b) Satn alnan mallar, tehizat ve hizmetler ile ilgili kontroller, c) Ykleniciler ve i yerine gelen dier ziyaretiler ile ilgili kontroller, d) Dokmante edilmi prosedrlerin olmamas halinde SG politika ve hedeflerinden sapmalarn meydana gelmesi sz konusu olan durumlar kapsayan dokmante edilmi prosedrler, e) Mevcut olmamas halinde SG politika ve hedeflerinden sapmalarn meydana gelmesi sz konusu olan durumlar iin, yaplmasnn gereklilii hkme balanm iletme kriterleri.
4.4.7
Kurulu, aadakiler iin prosedrler oluturmal, uygulamal ve bunlar srdrmelidir: a) Potansiyel acil durum hallerinin tanmlanmas, b) Bu gibi acil durum hallerinde gereken ilemlerin yaplmas. Kurulu, gerek acil durumlarda gereken ilemleri yapmal ve olumsuz SG sonularn nlemeli veya hafifletmelidir. Kurulu acil durumlarda yaplacak ilemleri planlarken ilgili taraflarn (acil durum hizmetleri ve komular gibi) ihtiyalarn dikkate almaldr.
10
TRK STANDARDI
TS 18001/Nisan 2008
Kurulu, zellikle olaylarn ve acil durumlarn ortaya kmasndan sonra acil durum hazrlklarn, bu durumlarda kullanlacak planlar ve prosedrleri gzden geirmelidir. Kurulu, pratik olan hallerde, ilgili taraflar ieren acil durumlarda yaplacak ilemleri periyodik olarak denemelidir. Kurulu acil durum hazrln ve yaplacak ilem prosedrlerini, zellikle periyodik denemeden sonra ve acil durum hallerinin meydana gelmesinden sonra, periyodik olarak gzden geirmelidir (Madde 4.5.3).
4.5 Kontrol
4.5.1 Performans lm ve izleme
Kurulu, SG performansn dzenli bir temelde izlemek ve lmek iin prosedrler oluturmal, uygulamal ve srdrmelidir. Bu prosedrler aadakilerin yaplmasn salamaldr, a) Kuruluun ihtiyalarna uygun, hem nitel hem nicel tedbirleri salamal, b) Kuruluun, SG hedeflerine ulama derecesini izlemeli, c) Kontrollerin etkinlik derecesini izlemeli (hem salk hem gvenlik iin), d) Performansn SG ynetim programlar, iletme kriterleri ve uygulanabilir yasal mevzuat artlarna uygunluunu izleyen proaktif tedbirleri salamal, e) Kazalar, hastalklar, olaylar (hasarsz olaylar dhil) ve yetersiz SG performansnn dier gemi delillerini izlemek iin dzenleyici tedbirleri salamal, f) Mteakip dzeltici ve nleyici faaliyetlerin analizini kolaylatrmak iin yeterli izleme ve lme sonularnn ve verilerin kaydedilmesini salamal. Performans lmesi ve izlemesi iin izleme donanm gerekiyorsa, kurulu bu tr ekipmanlarn bakm ve kalibrasyonu iin prosedrler oluturmal, uygulamal ve srdrmelidir. Kalibrasyon ve bakm faaliyetlerinin kaytlar ve sonular muhafaza edilmelidir.
4.5.2
Uygunluun deerlendirilmesi
4.5.2.1 Uygunluk taahhd ile tutarl olarak (Madde 4.2 c), kurulu uygulanabilir yasal artlara uygunluun
periyodik olarak deerlendirilmesi iin prosedrler oluturmal, uygulamal ve srdrmelidir (Madde 4.3.2) Kurulu periyodik deerlendirmelerin sonularn muhafaza etmelidir. Not Periyodik deerlendirme skl deiik yasal artlar iin farkl olabilir.
4.5.2.2 Kurulu, uymay taahht ettii dier artlara (Madde 4.3.2) uygunluu deerlendirmelidir. Kurulu bu
deerlendirmeyi Madde 4.5.2.1de aklanan yasal uygunluk deerlendirmesi ile birletirmek veya ayr prosedrler kullanmak isteyebilir. Kurulu periyodik deerlendirmelerin sonularn muhafaza etmelidir. Not Periyodik deerlendirme skl deiik dier artlar iin farkl olabilir.
4.5.3
TRK STANDARDI
TS 18001/Nisan 2008
4.5.5 tetkik
Kurulu, aadakileri salamak zere i sal ve gvenlii ynetim sistemi tetkiklerinin periyodik olarak planlanan aralklarla yaplmasn salamaldr: a) SG ynetim sisteminin aadakileri salayp salamadnn tayin edilmesi, 1) Bu standardn artlar dhil, SG ynetim sistemi iin planlanm dzenlemelere uygunluu, 2) Dzenli bir ekilde uygulanma ve srdrlme durumu, 3) Kuruluun politika ve hedeflerini karlamasndaki etkinlii. b) Ynetime, tetkiklerin sonular hakknda bilgi salanmas. Tetkik program kuruluun faaliyetlerinin risk deerlendirmesine ve gemi tetkiklerin sonularna dayal olarak planlanmal, oluturulmal, uygulanmal ve srdrlmelidir. Tetkik prosedrleri aadakileri ele alacak ekilde oluturulmal, uygulanmal ve srdrlmelidir: a) Tetkiklerin planlanmas ve uygulanmas, sonularn bildirilmesi ve ilgili kaytlarn tutulmas ile ilgili sorumluluklar, yeterlilikler ve artlar, b) Tetkik kriterlerinin, kapsamnn, sklnn ve metotlarnn belirlenmesi. Tetkikilerin seimi ve tetkiklerin yrtlmesi tetkik prosesinin objektifliini ve tarafszln salamaldr.
TRK STANDARDI
TS 18001/Nisan 2008
Ynetimin gzden geirmesinin girdileri aadakileri iermelidir: a) tetkiklerin ve uygulanabilen yasal artlara ve kuruluun uymay taahht ettii dier artlara uygunluun deerlendirilmesinin sonular, b) Katlm ve danma sonular (Madde 4.4.3), c) Kurulu dndaki ilgili taraflarla yaplan iletiim, ikayetler dhil, d) Kuruluun SG performans, e) Hedeflere ulalma derecesi, f) Olay aratrmalarnn, dzeltici ve nleyici faaliyetlerin durumu, g) nceki ynetim gzden geirmelerinin takip ilemleri, h) SG ile ilgili olarak deien artlar, SG ile ilgili yasal ve dier artlar dhil, i) yiletirme tavsiyeleri. Ynetimin gzden geirmesinin ktlar kuruluun srekli iyiletirme taahhdne uygun olmal ve aadakilere ilikin kararlar ve ilemleri kapsamaldr: a) SG performans, b) SG politikas ve hedefleri, c) Kaynaklar, d) SG ynetim sisteminin dier elemanlar. Ynetimin gzden geirmesinin ktlar, iletiim ve danma iin hazr hale getirilmelidir (Madde 4.4.3).
13
TRK STANDARDI
TS 18001/Nisan 2008
Kapsam Atf yaplan yaynlar Terimler ve tarifler SG ynetim sistemi elemanlar (sadece balk) Genel artlar SG politikas Planlama (sadece balk) Tehlike tanmlamas, risk deerlendirmesi ve kontrollerin belirlenmesi
Kapsam Atf yaplan yaynlar Terimler ve tarifler evre ynetim sisteminin artlar (sadece balk) Genel artlar evre politikas Planlama (sadece balk) evre konular
14
TRK STANDARDI
TS 18001/Nisan 2008
4.4.6
4.4.6
7.1 7.2 7.2.1 7.2.2 7.3.1 7.3.2 7.3.3 7.3.4 7.3.5 7.3.6 7.3.7 7.4.1 7.4.2 7.4.3 7.5 7.5.1 7.5.2 7.5.5
TS EN ISO 9001 rn gerekletirme planlamas Mteri ilikili prosesler rnle ilgili artlarn belirlenmesi rnle ilgili artlarn gzden geirilmesi Tasarm ve gelitirme planlamas Tasarm ve gelitirme girdileri Tasarm ve gelitirme ktlar Tasarm ve gelitirme gzde geirmesi Tasarm ve gelitirme dorulamas Tasarm ve gelitirme geerli klnmas Tasarm ve gelitirme deiiklik kontrol Satn alma prosesleri Satn alma bilgileri Satn alnan rn dorulamas malat ve hizmet salama malat ve hizmet salama kontrol malat ve hizmet salama iin dorulama rnn muhafazas Uygun olmayan rnn kontrol lme, analiz ve iyiletirme (sadece balk) Muayene lme ve deney tehizatnn kontrol (lme, analiz ve iyiletirme) Genel Proseslerin izlenmesi ve llmesi rnn izlenmesi ve llmesi Veri analizi Proseslerin izlenmesi ve llmesi rnn izlenmesi ve llmesi -
Acil durum hazrl ve bu hallerde yaplmas gerekenler Kontrol (sadece balk) Performans lm ve izleme
Acil durum hazrl ve bu hallerde yaplmas gerekenler Kontrol (sadece balk) zleme ve lme
4.5.2 4.5.3
4.5.3.1 4.5.3.2
Uygunluun deerlendirilmesi Olaylarn aratrlmas, uygunsuzluklar, dzeltici ve nleyici faaliyet (sadece balk) Olaylarn aratrlmas Uygunsuzluk, dzeltici ve nleyici faaliyet Kayt kontrol tetkik Ynetimin gzden geirmesi
4.5.2 -
Uygunluun deerlendirilmesi -
4.5.3
Uygunsuzluk, dzeltici ve nleyici faaliyet Kayt kontrol tetkik Ynetimin gzden geirmesi
8.3 8.4 8.5.2 8.5.3 4.2.4 8.2.2 5.1 5.6 5.6.1 5.6.2 5.6.3 8.5.1
Uygunsuz rnn kontrol Veri analizi Dzeltici faaliyet nleyici faaliyet Kayt kontrol tetkik Ynetimin taahhd Ynetimin gzden geirmesi (sadece balk) Genel Gzden geirme girdisi Gzden geirme kts Srekli iyiletirme
15
TRK STANDARDI
TS 18001/Nisan 2008
Ek B (Bilgi iin) TS 18001, TS 18002 ve ILO-OSH gvenlii ve sal ynetim sistemleri klavuzuyla eletirme
B.1 Giri
Bu ek Uluslararas alma rgt ILO-OSH Klavuzu ile TS dokmanlar arasndaki temel farklar belirlemekte ve farkllk gsteren artlarn karlatrmal deerlendirmesini yapmaktadr. Hibir alanda nemli bir farkllk tespit edilmemitir. Dolaysyla, TS 18001e uygun olarak SG ynetim sistemlerini kurmu olan kurulular sistemlerinin ILO-OHS Klavuzlarna da uyumlu olduundan emin olabilirler. TS dokmanlar ile ILO-OSH Klavuzunun maddeleri arasndaki eletirme Madde B.4te verilmitir.
B.2
Genel bak
ILO-OSH Klavuzunun iki temel amac: a) lkelere kendi milli i gvenlii ve sal ynetim sistemleri erevelerini kurmalar iin yardmda bulunmak, b) Kurululara SG unsurlarn genel politika ve ynetim dzenlemeleriyle entegre etmelerine ilikim olarak yol gsterici bilgiler vermektir. TS 18001 kurulularn risklerini kontrol etmelerine ve performanslarn iyiletirmelerine imkn vermek zere SG ynetim sistemleriyle ilgili artlar belirlemektedir. TS 18002 dokman TS 18001in uygulanmasna ilikin klavuzluk bilgilerini vermektedir. TS dokmanlar ILO-OSH Klavuzunun Ksm 3 Kuruluta i gvenlii ve sal ynetim sistemi ile uyumludur.
B.3
B.3.1 Kapsam
ILO-OSH klavuzunda odak iiler zerindedir. TS standardlarnda odak kuruluun kontrol altndaki kiiler ve dier ilgili taraflara ynelik olup daha genitir.
16
TRK STANDARDI
TS 18001/Nisan 2008
B.3.8 ILO-OSH Ksm 3.12 le ilgili yaralanmalarn, salk durumundaki bozulmalarn, hastalklarn, olaylarn ve bunlarn gvenlik ve salk performansna olan etkilerinin aratrlmas
ILO-OSH Klavuzu, TS 18001 Madde 4.5.3.2de ngrld gibi, dzeltici ve nleyici tedbirlerin uygulanmadan nce risk deerlendirme prosesiyle gzden geirilmesini gerektirmez.
B.4
izelge B.1 - TS dokmanlaryla ILO-OSH Klavuzu arasnda eletirme Madde ----1 2 3 4 4.1 4.2 4.3 4.3.1 TS 18001 Giri nsz Kapsam Atf yaplan yaynlar Terimler ve tarifler SG ynetim sistemi artlar (sadece balk) Genel artlar SG politikas Planlama (sadece balk) Tehlike tanmlamas, risk deerlendirmesi ve kontrollerin belirlenmesi Madde -3.0 -1.0 ---3.0 3.1 3.16 -3.7 3.8 3.10 3.10.1 3.10.2 3.10.5 3.7.2 3.10.1.2 3.8 3.9 3.16 3.8 3.3 3.8 3.16 3.4 ILO-OSH Klavuzu Giri Kuruluta i sal ve gvenlii ynetim sistemi Uluslararas alma rgt Hedefler Kaynaklar Terimler -Kurulutaki i gvenlii ve sal ynetim sistemi gvenlii ve sal ynetim sistemi Srekli iyiletirme Planlama ve uygulama (sadece balk) lk gzden geirme Sistem planlama, gelitirme ve uygulama Tehlike nleme nleme ve kontrol tedbirleri Deiiklik ynetimi Szleme lk gzden geirme (nleme ve kontrol tedbirleri) Sistem planlama, gelitirme ve uygulama gvenlii ve sal hedefleri Srekli iyiletirme Sistem planlama, gelitirme ve uygulama Sorumluluk ve hesap verebilirlik Sistem planlama, gelitirme ve uygulama Srekli iyiletirme Yeterlilik ve eitim 17
Yasal ve dier artlar Hedefler ve programlar Uygulama ve iletme (sadece balk) Kaynaklar, grevler, sorumluluk, hesap verme ve yetki Eitim, bilin ve yeterlilik
ICS 03.100.01; 13.100 Madde 4.4.3 4.4.4 4.4.5 4.4.6 4.4.7 4.5 4.5.1 4.5.2 4.5.3 4.5.3.1 TS 18001 letiim, katlm ve danma Dokmantasyon Dokman kontrol letme kontrol
TRK STANDARDI Madde 3.2 3.6 3.5 3.5 3.10.2 3.10.4 3.10.5 3.10.3 -3.11 --3.12
TS 18001/Nisan 2008 ILO-OSH Klavuzu i katlm letiim gvenlii ve sal ynetim sistemi dokmantasyonu gvenlii ve sal ynetim sistemi dokmantasyonu Deiiklik ynetimi Tedarik Szleme Acil durum hazrl ve bu hallerde yaplmas gerekenler Deerlendirme (sadece balk) Performans izleme ve lm --le ilgili yaralanmalarn, salk durumundaki bozulmalarn, hastalklarn, olaylarn ve bunlarn gvenlik ve salk performansna olan etkilerinin aratrlmas Srekli iyiletirme Dzeltici ve nleyici faaliyet gvenlii ve sal ynetim sistemi dokmantasyonu Tetkik Ynetimin gzden geirmesi Srekli iyiletirme
Acil durum hazrl ve bu hllerde yaplmas gerekenler Kontrol (sadece balk) Performans lm ve izleme Uygunluun deerlendirilmesi Kazalar, olaylar, uygunsuzluklar, dzeltici ve nleyici faaliyetler (sadece balk) Olaylarn aratrlmas
Uygunsuzluk, dzeltici ve nleyici faaliyet Kayt kontrol tetkik Ynetimin gzden geirmesi
18
TRK STANDARDI
TS 18001/Nisan 2008
Kaynaklar
1. ISO 9000:2005, Quality management systems Fundamentals and vocabulary 2. ISO 9001:2000, Quality management systems Requirements 3. ISO 14001:2004, Environmental management systems - Specification with guidance for use 4. ISO 19011:2002, Guidelines for quality and/or environmental management systems auditing
19