V.İ. LENİN - Sol - Komünizm Bir Çocukluk Hastalığı

SOL KOMNZM: BR OCUKLUK HASTALII
ER YAYINLARI
V. . Lenin Sol Komnizm: Bir ocukluk Hastal
V. . LENN
1
KNC BASKI
SOL KOMNZM: BR OCUKLUK HASTALII

V. . LENN
Sol Komnizm: Bir ocukluk Hastal[1], V. . Lenin tarafndan 27 Nisan 1920de yazld. lk kez, 12 Haziran 1920de yaynland [Trke evirisi Muzaffer Kabagil tarafndan yaplmtr. Sol Yaynlar, Aralk 1977, kinci Bask, s: 7-137] Eri Yaynlar tarafndan dzenlenmitir, 2003. erisyay@kurtuluscephesi.com http://www.kurtuluscephesi.com http://www.kurtuluscephesi.net http://www.kurtuluscephesi.org
NDEKLER
7 10 14 19 27 35 45 55 66 79
Bir Rus Devriminin Uluslararas Kapsamndan Hangi Anlamda Sz Edilebilir? ki Bolevik Baarsnn Temel Koullarndan Biri Bolevizm Tarihinin Belli Bal Aamalar Drt i Hareketi inde Hangi Dmanlara Kar Mcadelede Bolevizm Gelimi, Glenmi Ve Sava Nitelie Varmtr? Be Almanyada Sol Komnizm. Liderler, Parti, Snf, Ynlar Alt Devrimciler Gerici Sendikalara Girip Mcadele Etmeli midirler? Yedi Burjuva Parlamentolara Katlmak Gerekir mi? Sekiz Hi Uzlama Olmayacak m? Dokuz ngilterede Sol Komnizm On Baz Sonular EKLER 94 I. Alman Komnistlerinin Blnmesi II. Almanyada Komnistler Ve Bamszlar III. talyada Turati Ve reks IV. Doru nkoullardan Hareket Ederek Varlan Yanl Sonular V. Wijnkoopun Mektubu Aklayc Notlar
94 96 98 99 103 103 104
BR RUS DEVRMNN ULUSLARARASI KAPSAMINDAN HANG ANLAMDA SZ EDLEBLR?
RUSYADA proletaryann iktidar ele geirmesini izleyen ilk aylarda (25 Ekim [7 Kasm] 1917), bu geri lke ile Bat Avrupann ilerlemi lkeleri arasndaki ok byk farklardan dolay, Bat Avrupa lkelerinde proleter devrimi, bizimkine pek az benzeyecek gibi grnyordu. Bugn artk nemli bir uluslararas tecrbeye sahip bulunmaktayz; bu tecrbe, bize aka gstermektedir ki, bizim devrimimizin baz temel izgilerinin, blgesel deil, zellikle ulusal deil, sadece Rusyaya zg deil, uluslararas nitelikte bir kapsam vardr. Ve ben, burada, szcn geni anlamyla uluslararas kapsamndan sz etmiyorum: uluslararas kapsam olan, devrimimizin sadece [sayfa 7] baz zellikleri deil, devrimimizin btn temel
zellikleri ve stelik birok ikincil zellikleridir; u anlamda ki, bunlar, btn lkeleri etkilemektedir. Hayr. Szcn en dar anlamnda uluslararas kapsamla, bizde olup bitenlerin uluslararas deerini ya da uluslararas lde kanlmaz tarihi tekrarlann kastederektir ki, bu kapsama, devrimimizin baz temel zellikleri girebilir. Besbelli ki, bu gerei abartmak, bunu devrimimizin belli temel izgilerinden telere yaymak byk yanlg olur. Ayn ekilde, proletarya devriminin [baka bir lkede] zaferinden sonra, bu devrim ilerlemi bir tek lkede gereklese bile, pek muhtemeldir ki, durumda meydana gelecek ani bir deiiklik sonucunda Rusya, bu devrimden hemen sonra gene rnek bir lke olmaktan kacak, (sovyetik ve sosyalist bakmlardan) geri bir lke durumuna gelecektir. Ama iinde yaadmz u tarihi anda durum tam tamna yledir: Rusya rnei, btn lkelere, kanlmaz yakn geleceklerinden tamamen temel nitelikte bir eyler gstermektedir. Btn lkelerin ileri iileri bunu oktan anladlar; ama onlar, anlamaktan ok, devrimci snf sezileriyle bunu kavradlar. Sovyet iktidarnn ve bolevik teori ve taktik ilkelerinin (szcn dar anlamyla) uluslararas kapsam ite buradan gelmektedir. Almanyada Kautsky gibi, Avusturyada Otto Bauer ve .riedrich Adler gibi II. Enternasyonalin devrimci nderlerinin anlamadklar da ite budur; ve bu yzdendir ki, onlar en kt oportnizmin ve sosyal-ihanetin savunucusu gericiler durumuna dmlerdir. Gerekten, 1919da, Viyana da kan Dnya Devrimi (Welt Revolution, Sozialistische Bcherei, Helt 11, gnaz Brand) adl imzasz bror, bu gr, dnya devrimi fikrinin savunmas gibi gsterilen ii snfnn karlarna kar bu muhakeme dngsn, ya da daha dorusu bu [sayfa 8] fikirsizlik, laf ebelii, korkaklk ve ihanet uurumunu ak seik ifade etmektedir. Ama biz, bu bror zerinde bir daha durmayacaz. unu belirtmekle yetinelim: Kautskynin bir dnek deil de henz bir marksist olduu o ok gerilerde kalan zamanlarda, o, soruna tarihi gzyle bakabiliyor ve Rus proletaryasnn devrimci ruhunun Bat Avrupa iin rnek olabilecei bir durumun gereklemesini ihtimal dahilinde gryordu. Bu, 1902 deydi. Kautsky, devrimci skrada Slavlar ve Devrim balkl bir yaz yazmt. Bu yazda yle diyordu:
Bugn [1848den farkl olarak] Slavlarn sadece devrimci halklar safna katldklarn deil, ayn zamanda, devrimci fikir ve eylemin arlk merkezinin gittike Slavlara doru yer deitirdiini dnebiliriz. Devrimin merkezi, Batdan Douya doru kaymaktadr. 19. yzyln ilk yarsnda bu merkez, .ransada ve zaman zaman da ngilterede idi. 1848de Almanya, devrimci uluslar safna katld. ... Yeni yzyl yle olaylarla balad ki, bunlar, devrim merkezinin yeniden bir yer deitirmesiyle, Rusyaya doru yer deitirmesiyle, kar karya olduumuzu bize dndrmektedir. ... Batdan bunca devrimci inisiyatif edinmi olan Rusya, belki imdi artk, bu Bat iin bir devrimci enerji kayna olmak yolundadr. Alev alev yanan Rus devrim hareketi, belki de saflarmza yaylmaya balayan o kk-burjuva uyuukluunu ve kk politikacl defetmek iin yararlanabileceimiz en gl ara olacaktr; bu devrimci hareket, savaa susamlmz ve byk lklerimize tutkulu ballmz yeniden alevlendirecektir. Rusya, Bat Avrupa iin irtican ve mutlakiyetin basit bir kalesi olmaktan oktan kmtr. Bugn, belki de bunun tam tersi dorudur. Rusya iin irtican ve mutlakiyetin kalesi, artk Bat Avrupa olmaktadr. ... Eer Rus devrimcileri, hem ara [sayfa 9] kar, hem de onun mttefiki Avrupa sermayesine kar ayn zamanda savamak zorunda kalmasalard, arn hakkndan gelirlerdi. Umalm ki, Rus devrimcileri, bu sefer her iki dman da yenebilsinler ve yeni Kutsal ttifak daha ncekilerden abuk yklsn; bugn Rusyada giriilmi olan mcadelenin sonucu ne olursa olsun, ne yazk ki, sebep olduu haddinden fazla kurbanlarn kan ve aclar bouna olmayacaktr. Bu kan ve aclar, btn uygar dnyada toplumsal devrimin filizlerini besleyecek ve onlarn daha abuk ve daha gzel iek amalarn salayacaktr. 1848de Slavlar, halklarn baharnn ieklerini ldren dondurucu rzgr grevini yerine getirmilerdi. Belki de imdi irtican buzlarn tuzbuz eden ve halklara yeni ve prl prl bir bahar getiren frtna olmak onlarn kaderindedir. (Karl Kautsky, Slavlar ve Devrim, skra, 10 Mart 1902, n 8, Rus sosyal-demokratlarnn devrimci gazetesi.) Onsekiz yl nce, Karl Kautsky, ne gzel de yazarm! [sayfa 10]
K BOLEVK BAARISININ TEMEL KOULLARINDAN BR
BUGN artk herkesin, partimizde sk disiplin olmadan, gerekten demir disiplin olmadan, partimize ii snfnn tm kitlesinin, yani ii snf iinde dnen, namuslu, fedakr, etkili, geri kalm tabakalar ardnda srklemeye yetenei olan ne varsa onun destei olmadan, boleviklerin ikibuuk yl deil, ikibuuk ay bile iktidarda kalamayacaklarn grebildii besbellidir. Proletarya diktatrl, yeni snfn kendisinden daha gl olan bir dmana kar, devrilmesiyle (bu devrilme tek bir lkede olsa da) direnme gc on misline kan burjuvaziye kar, en kahramanca ve en amansz savadr. Burjuvazi, gcn, sadece uluslararas [sayfa 11] sermayenin gcnden, burjuvazinin uluslararas bala-
10
rnn kuvvet ve salamlndan almaz; burjuvazi, gcn, ayn zamanda alkanlklardan, kk retimden alr; nk, ne yazk ki, dnyamzda hl pek, pek ok byk miktarda kk retim kalmaktadr; oysa kk retim, durmadan, her gn, her saat, kendiliinden gelme bir tarzda ve geni llerde kapitalizmi ve burjuvaziyi dourur. Btn bu nedenlerden tr, proletarya diktatrl zorunludur; ve uzun bir sava, kyasya, amansz bir sava, kendine hakimiyeti, disiplini, salaml, tek ve eilmez bir iradeyi gerektiren bir lm kalm savan gze almadan, burjuvaziyi yenmek mmkn deildir. Tekrar ediyorum, Rusyada muzaffer proletarya iktidarnn tecrbesi, dnmeyi bilmeyenlere ya da henz bu sorunu dnmek frsatn bulamayanlara aka gstermitir ki, mutlak bir merkeziyetilik ve proletaryann en sk disiplini, burjuvaziyi yenilgiye uratmak iin temel koullardan biridir. Sk sk bu konuya dnlmektedir. Ama bunun ne anlama geldii, hangi koullar iinde bunun mmkn olduu sorusu sorulmuyor. Sovyet iktidarna ve boleviklere yneltilen vglerle yetinmeyip, boleviklerin devrimci proletarya iin mutlaka gerekli olan disiplini kurmalarn mmkn klan nedenleri, sk sk ve ciddi olarak tahlil etmek gerekmez mi? Boleviklik, siyasi fikir akm olarak ve siyasi parti olarak, 1903ten beri vardr. Ancak bolevizmin tarihi, tm varl sresince tarihi, en etin koullarda bile, proletaryann zaferi iin gerekli demir disiplini niin kurabildiini ve muhafaza edebildiini yeterli olarak aklayabilir. Ve ilk nce u sorunla kar karyayz: proletaryann devrimci partisinin disiplinini pekitiren nedir? Bu disiplini denetleyen, ona destek olan nedir? lknce proleter ncsnn bilinci, devrim yolunda fedakrlii, kendine [sayfa 12] hakimiyeti, feragat duygusu, yiitliidir. kincisi, en geni anlamyla emeki ynlaryla ve ilknce proletaryann kitlesiyle, ama proleter olmayan emeki ynlaryla da balar kurma yetenei, onlara yaklama ve eer isterseniz, bir lye kadar onlarn iinde erime yeteneidir. ncs, bu ncnn siyasi ynetiminin doruluudur; byk ynlarn, kendi tecrbeleriyle buna inanm olmalar artyla, siyasi stratejisinin ve taktiinin doruluudur. Eer burjuvaziyi iktidardan drme ve toplumun biimini deitirme grevini yklenen nc snfn partisi olma-
11
ya yetenekli bir devrimci partide btn bu koullar birlememise, bu partide, disiplin kurulamaz ve o disiplini yaratmak iin gsterilen abalar bo laflardan ve yapmacklardan teye varamaz; ama te yandan bu koullar hep birden fkramaz; bu koullar uzun almalarla, etin tecrbelerle hazrlanr; hazrlan, ancak gerekten ynsal ve gerekten devrimci bir hareketin pratiiyle sk skya bal olarak meydana gelen, dogma olmayan doru bir devrimci teoriyle kolaylatrlr. Eer bolevizm, 1917den 1920ye kadar, inanlmayacak kadar zor koullar iinde, en sk merkezilemeyi ve demir disiplini hazrlayp gerekletirebildiyse, bunun nedeni, sadece, Rusyann birok tarihi zelliinde yatmaktadr. Bolevizm, bir yandan, 1903te, marksist teorinin salam temeli zerine kurulmu bulunmaktadr. Bu devrimci teorinin bu biricik teorinin doruluu, sadece tm 19. yzyln evrensel tecrbesiyle deil, ayn zamanda ve zellikle Rusyadaki devrimci fikirde dalgalanmalarla, duraksamalarla, yanlg ve baarszlklarla da tantlanmtr. 1840dan 1890a kadar aa yukar yarm yzyl boyunca Rusyada vahet ve gericilikte esiz arlk boyunduruu altnda tutulan nc dnce, Avrupann ve Amerikann her son buluunu, alacak bir gayret ve dikkatle [sayfa 13] izleyerek, doru bir devrimci teori arad durdu. Gerekte, biricik teori olan marksizmin bedelini, Rusya, yarm yzyl sren grlmemi aclar ve fedakarlklarla, ei grlmemi devrimci kahramanlklarla, aratrma ve incelemelerde, pratik deneylerde inanlmaz enerji ve feragatle, hayal krklklaryla ve yeniden denemeler ve Avrupann tecrbesiyle kyaslamalarla demitir. arln neden olduu srgnler yznden, devrimci. Rusya, 19. yzyln ikinci yarsnda, uluslararas ilikiler bakmndan ok daha zengin, tm dnyada devrimci biim, teori ve hareketler konusunda herhangi bir lkeden daha bilgili durumdayd. te yandan bu granit teorik temel zerine kurulmu olan bolevizm, onbe yl (1903-1917), tecrbelerinin zenginlii bakmndan dnyada ei olmayan onbe yl, tarih pratiinden gemitir. Hi bir lke, bu on-be yl iinde, devrimci tecrbe bakmndan, legal ya da illegal, bar ya da frtnal, gizli ya da ak, evresel ya da yn hareketi niteliinde, parlamenter ya da terrist nitelikte bu kadar youn bir devrimci tecrbeyi yaamak yle dursun, ya-
12
knndan bile gememitir. Hi bir baka lke, bu kadar ksa bir zaman sresi iinde, ada toplumun btn snflarnn mcadelesinde bu kadar zengin biimlerin, nanslarn, yntemlerin younlamasna tank olmamtr. Rusyadaki snflar aras sava, lkenin gerilii ve arlk boyunduruu yznden hzla olgunlayor ve Amerikann, Avrupann siyasi tecrbesinin en son bulularn tutkuyla benimsiyordu. [sayfa 14]
13
BOLEVZM TARHNN BELL BALI AAMALARI
DEVRMN hazrlan yllar (1903-1905). Her yanda byk frtnann yakla hissediliyor. Toplumun btn snflarnda kaynama ve hazrlk. Yurt dnda siyasi muhaceret basn, devrimin btn temel sorunlarn teorik olarak koyuyor. temel snfn, balca siyasi akmn temsilcileri, liberal-burjuva akm, kk-burjuva demokrat akm (ki, bunlar sosyal-demokrat ya da devrimcisosyalist flamas altnda gizlenmektedir), ve devrimci proleter akm, programlarn ve taktiklerin karlat amansz bir mcadelede ilerdeki ak snf mcadelesini bekliyorlar ve ona hazrlanyorlar. 1905-1907 ve 1917-1920 yllarnda, ynlarn, urunda elde silah savatklar btn [sayfa 15] sorunlar o dnemin basnnda reym halinde bulabiliriz (ve bulmalyz da). Bu balca eilim arasnda,
14
el-bette ki, geici ve melez bir sr ara ekillenmeler de var. Daha ak ve tam olarak ifade edersek: gerekte snf eilimleri olan ideolojik ve siyasi eilimler, basn organlarnn, partilerin, hiziplerin, gruplarn mcadelesinde billurlamaktadr; snflar, nlerindeki savalar iin muhta olduklar ideolojik ve siyasi silah rste dverek yaratmaktadrlar. Devrim yllar (1905-1907). Btn snflar kendi kimlikleriyle ortaya kyorlar. Btn program ve taktik kavramlar, ynlarn eylemiyle deneyden geiriliyor. Grev mcadelesi, dnyada grlmedik bir genilie ve keskinlie ulayor. ktisadi grevin siyasi greve dnmesi ve siyasi grevin arla kar ayaklanma halini almas. Ynetici proletarya ile duraksamal, istikrarsz ynetilen kyllk arasndaki ilikilerin pratikte deneyden geirilmesi. Mcadelenin kendiliinden gelimesi srasnda sovyet rgt biiminin douu. Sovyetlerin rol zerinde o dnemdeki tartmalar, 1917-1920 yllarnn byk mcadelesini mjdeliyor. Parlamenter mcadele biimi ile parlamento-d mcadele biiminin, parlamentonun boykotu taktii ile parlamentoya katlma taktiinin, legal ve illegal mcadele biimlerinin birbirini izlemesi ve ayn zamanda bu biimler arasnda bulunan balarn ve ilikilerin birbirini izlemesi, btn bunlar, artc zengin bir ierikle ortaya kmaktadr. Bu dnemin her bir ay, ynlar ve nderler iin, snflar ve partiler iin siyasi bilimin ilkelerinin retimi bakmndan bar, meruti gelime koullar altnda geen bir yla bedeldir. Eer 1905in genel provas olmasayd, 1917 Ekim ihtillinin zaferi mmkn olmazd. rtica yllar (1907-1910). arlk yenmitir. Btn devrimci partiler ya da muhalefet partileri ezilmilerdir. [sayfa 16] Siyaset yerine, ylgnlk, moral krkl, blnmeler, dalma, davay inkar, ahlakszlk, felsefi idealizme doru artan bir eilim; mistisizm, kar-devrimci bir ruh halini izlemeye yaramaktadr. Ama ayn zamanda, devrimci partilere ve devrimci snfa, son derece yararl bir tarih diyalektii dersi veren, siyasi sava ylmadan yrtmeyi onlara anlatan ve reten de, bu byk yenilginin kendisidir. nsan gerek dostlarn felaket annda tanr. Yenilgi yllar, iyi bir okuldur. Galip gelen arlk, Rusyann kapitalizm-ncesi ataerkil dzeninin kalntlarn bir an nce ykmak zorundadr. Rusyann burjuva gelimesi gerekten hzl ilerlemeler kaydediyor. Snflarn dnda ya da stnde kalnabilecei hayali, kapitalizmden kanlabile-
15
cei hayali, tuzbuz olmutur. Snf sava yepyeni bir biimde ve daha ak seik olarak gelip atyor. Devrimci partiler, eitimlerini tamamlamaldrlar. Onlar taarruz etmeyi renmilerdir. imdi artk bu bilimin baka bir bilimle tamamlanmasnn zorunlu olduunu anlamak gerekiyor: en iyi nasl ricat edilecektir? Hem taarruz, hem ricat bilimini renmeden galebe almann olanaksz olduunu anlamak gerek ve devrimci snf, kendi z tecrbesiyle bunu anlamaya alyor. Yenilgiye uram olan btn devrimci partiler arasnda, en dzenli biimde ricat edebilen, ordularna en az zarar getirerek, ynetici ekirdeinden en az kayplarda bulunarak, derin ve tamiri mmkn olmayan blnmelere uramadan en az moral krkl ile ve en geni, en iyi dnlm ve en enerjik almaya yeniden atlabilecek biimde ricat edebilen, bolevikler oldu. Eer bolevikler bunu baardlarsa, bu, sadece ricat etmenin gereini anlamayan, en gerici parlamentolarda bile legal olarak almann, en gerici sendikalarda, kooperatiflerde ve benzeri rgtlerde almann gereini anlamayan devrim [sayfa 17] gevezelerini, gzlerinin yana bakmadan zamannda sulayp saflarndan atm olmalarndandr. Atlm yllar (1910-1914). Balangta ilerleme inanlmayacak kadar yava oldu. Sonra, 1912de, Lena[2] olaylarndan sonra, giderek hz kazand. Bolevikler, grlmedik glklere gs gererek, ii snf saflarnda burjuvazinin ajan olduklar, 1905ten sonra btn burjuvazi tarafndan anlalm olan ve bu yzden de burjuvazi tarafndan, boleviklere kar, trl yollarla desteklenen menevikleri yenilgiye urattlar. Bununla birlikte, bolevikler, yeralt almalarn legal olanaklardan aka yararlanma ile birletiren doru taktii uygulam olmasalard, bu sonucu hi bir zaman elde edemezlerdi. En gerici Dumalarda bile, bolevikler, tm ii snfnn temsilini salayabildiler. Birinci Emperyalist Dnya Sava (1914-1917). Parlamentonun ar gerici niteliine ramen, legal parlamentarizm, devrimci proletaryann partisine, boleviklere byk faydalar salyor. Bolevik milletvekilleri, Sibiryann yolunu tutuyorlar. Bizdeki emigrasyon (muhaceret) basnnda, sosyal-emperyalizmin, sosyal-ovenizmin, tutarsz ya da tutarl enternasyonalizmin, barln (pasifizmin) ya da pasifist hayallerin devrimci adan reddinin btn fikir nanslar, tam ifadesini bulmutur. Rus sosyalizmindeki hizipler bol-
16
luu ve bunlarn birbirlerine kar giritikleri amansz sava karsnda kmseyerek kaatan II. Enternasyonalin ahmak bilgeleri ve kocakarlar, sava btn ileri lkelerde o kadar vlen legaliteyi ortadan kaldrd zaman, svire ve dier lkelerdeki, Rus devrimcilerin yapabildikleri gibi zgr bir (illegal) gr teatisini dzenleyerek, doru grlere varmay becerememilerdir. te bu yzdendir ki, kendilerini aa vurmu olan btn lkelerin sosyal-ovenleri ve kautskicileri, proletaryann en byk hainleri [sayfa 18] durumuna dmlerdir. Ve eer bolevizm, 1917-1920de baarya ulaabildiyse, bu baarnn balca nedenlerinden biri, daha 1914n sonundan balayarak sosyal-ovenizmin ve kautskiciliin alakln, irenliini ve ihanetini (.ransada Longuetisme[3] , ngilterede Bamsz i Partisinin[4] ve fabianlarn[5] grleri ile talyada Turatinin tutumu vb. kautskizme uygundur) en sert bir dille sulam olmas, ynlarn da daha sonra, kendi tecrbeleriyle gittike bolevik grlerinin doruluuna inanm olmasdr. kinci Rus Devrimi (1917 ubatndan Ekimine kadar). arln rm ve bitkin hali (buna son derece etin bir savan darbeleri ve aclar eklenince), byk bir tahrip gcnn arla kar dikilmesini salamt. Birka gn iinde sava koullar iinde, Rusya, dnyann herhangi bir lkesinden daha zgr bir burjuva demokratik cumhuriyet oluverdi. En parlamenter cumhuriyetlerde olduu gibi, muhalefet partileri ve devrimci partilerin nderleri, hkmeti kurma iine giritiler; ve bu parlamentolarn en gericisinde bile muhalefet partisi nderi unvan, bu nderin sonra gelecek olan devrimdeki roln kolaylatryordu. Birka hafta iinde menevikler ve devrimci-sosyalistler, II. Enternasyonalin Avrupal kahramanlarnn, iktidar dzenbazlarnn ve teki oportnist it srsnn btn yntemlerini, tarzlarn, iddia ve ukallklarn benimsemekte hayran kalnacak bir yetenek gsterdiler. imdi Scheidemannlar ve Noskeler hakknda, Kautksyler ve Hilferdingler, Rennerler ve Austerlitzl er, Otto Bauerler ve .ritz Adlerler, Turatiler ve Longuetler hakknda, fabianlar ve ngiliz Bamsz i Partisi nderleri hakknda okuduumuz her ey, bize, usandrc bir tekrarlama, bilinen eski bir trknn tutturulmas gibi gelmektedir (ve gerekten de yledir). Btn bunlar, biz, [sayfa 19] meneviklerde grmtk. Tarih, bize, kendi tarznda bir oyun oynad: geri kalm bir lkenin oportnistlerine, birok
17
gelimi lkenin oportnistlerinin oynayaca rol, nceden oynatt. II. Enternasyonal kahramanlarnn tmnn iflaslarn, sovyetlerin ve sovyet iktidarnn roln ve kapsamn anlamadklarndan utan iinde boulmalarn, u anda, II. Enternasyonalden km olan son derece nemli partinin (Almanya Bamsz SosyalDemokrat Partisi,[6] .ransa da Longuetiste Parti ve ngilterede Bamsz i Partisi) bu soruna kafalarn arparak parlak bir biimde ereflerini yitirmelerini, btn bu partilerin 1848de kendisine sosyal-demokrat adn takan kk-burjuvazinin havas iinde kk-burjuva demokrasisinin nyarglarna kle olmalarn, btn bunlar, biz daha nce meneviklerin rneinde grmtk. Tarih, sovyetlerin, 1905te Rusyada domasn, sovyetlerin roln ve kapsamn anlayamadklar iin 1917 ubat-Ekim dneminde menevikler tarafndan sovyetlerin yozlatrlmasn, ve imdi de, btn lkelerin proletaryasna byk bir hzla yaylan sovyetler iktidar fikrinin btn dnyada domasn, buna karlk, tpk bizim menevikler gibi sovyetlerin roln ve kapsamn anlayamayan II. Enternasyonalin o muteber kahramanlarnn her yerde iflas bayran ekmelerini bize gstermekle iyi bir oyun oynamtr. Tecrbe kantlamtr ki, proleter devriminin baz bata gelen temel sorunlarnda, btn lkelerin, Rusyann getii yoldan gemeleri kanlmaz bir eydir. Bolevikler, parlamenter mcadeleye ve gerekte burjuva cumhuriyetine kar ve meneviklere kar baarl mcadelelerine byk bir ihtiyatla baladlar; onlar, bu mcadeleyi, bugn Avrupa ve Amerikada yaygn olan grn tam tersine, byk bir dikkat ve zenle hazrlamlard. Bu dnemin balangcnda, biz, hkmetin [sayfa 20] devrilmesi arsnda bulunmadk; sovyetlerin bileim ve zihniyetinde nceden deiiklikler olmadka, hkmeti devirmenin olanaksz olduunu akladk. Burjuva parlamentonun, kurucu meclisin boykotunu ilan etmedik ve resmen, daha 1917 Nisan Konferansmzda, parti adna, kurucu meclisli bir burjuva cumhuriyetinin, kurucu meclissiz burjuva cumhuriyetinden daha iyi olduunu syledik; ama ii ve kyllerin sovyet cumhuriyetinin her trl parlamenter burjuva demokratik cumhuriyetten daha iyi olduunu da ekledik. Eer bu tedbirli, ayrntl, sabrl hazrlmz olmasayd, 1917 Ekiminde, ne zaferi elde edebilir, ne de onu elde ettikten sonra muhafaza edebilirdik. [sayfa 21]
18
DRT HAREKET NDE HANG DMANLARA KARI MCADELEDE BOLEVZM GELM, GLENM VE SAVAI NTELE VARMITIR?
HER EYDEN nce ve zellikle 1914te, sosyal-ovenizm biimine brnen ve kesin olarak proletaryaya kar burjuvazinin saflarna geen oportnizme kar savaarak. Oportnizm, doal olarak, bolevizmin, ii hareketi iinde ba dman oldu. u anda da uluslararas alanda gene ba dmandr. Bolevizm, en byk dikkatini bu dmana kar mcadeleye toplamtr ve hl da toplamaktadr. Bugn boleviklerin eyleminin bu yn, yurt dnda bile yeteri kadar bilinmektedir. Bolevizmin ii snf hareketi iindeki teki dman iin, ayn eyi syleyemeyiz. Bolevizmin, anarizme benzer yanlar bulunan ve ondan bir eyler alan ve her [sayfa 22] temel sorunda tutarl bir
19
proleter snf mcadelesinin koullarndan ve gereklerinden kaan u kk-burjuva ihtillciliine kar uzun yllar sren bir mcadelede ekillendii ve glendii, yurt dnda henz yeteri kadar bilinmemektedir. Marksistler iin teorik olarak tantlanm ve Avrupann btn devrimlerinin ve btn devrimci hareketlerinin tecrbesiyle tam olarak dorulanm bir gerek varsa, o da (birok Avrupa lkelerinde temsil edilen ve nemli bir yn tekil eden) kapitalist dzende, devaml bir smr ve baskya ve ok kere hayat koullarnn hzla ktlemesine ve iflasa urayan bir toplumsal tip olarak kk mlkiyet sahibinin, kk reticinin, ar bir ihtillcilie kolayca getii, ama bu snfn tutarl, rgtl, disiplinli ve salam bir tutumu benimseyemediidir. Kapitalizmin irenlikleri karsnda fkeye kaplan kk-burjuva, btn kapitalist lkelere zg anarizm gibi toplumsal bir fenomendir. Bu eit ihtillciliin istikrarszl, ksrl, boyun eie, uyuuklua, bo fantaziye ve giderek moda olan u ya da bu burjuva eilimine kar kudurgan bir hayranla bile dnebilme zellii, btn bunlar, herkese bilinir. Ama bu gereklerin soyut olarak teoride bilinmesi, devrimci partileri, biraz yeni bir biimde, eskiden bilinmeyen yeni bir yn ve ortamda, azok orijinal zel koullar iinde, her zaman yeniden ortaya kan eski yanlglardan korumamaktadr. Anarizm, ok kere ii snfnn oportnist gnahlar iin bir eit ceza olmutur. Bu iki manta aykr tutum, birbirini tamamlamaktayd. Ve eer Rusyada, kk-burjuva nfus, bat lkelerindekinden kalabalk olmasna ramen, 1905 ve 1917 devrimlerinde ve bu iki devrime hazrlk srasnda, anarizmin nispeten nemsiz bir etkisi olmusa, hi phe yok ki, bu, ksmen oportnizme kar her zaman en uzlamaz ve en amansz sava yrtm olan bolevizm sayesindedir. Ksmen diyorum, nk [sayfa 23] anarizmin Rusyada zayf dmesini salamada asl byk etkiyi yapm olan ey, bu akmn, gemite (1870-1880) lkemizde tam olarak alp gelime frsatn bulmu olmas ve bylelikle teorisinin ne kadar yanl, devrimci snfa klavuzluk etmeye ne kadar yetersiz olduunu aka gstermi olmasdr. Bolevizm, daha 1903te ortaya kar kmaz, yar-anarist (ya da anarizmle flrt etmesi mmkn) kk-burjuva ihtillciliine kar amansz sava yrtme geleneini benimsemitir. Bu gelenek, devrimci sosyal-demokrasinin her zamanki gelenei olmu
20
ve, zellikle 1900-1903 yllarnda, Rusyada devrimci proletaryann yn partisinin temelleri atld zaman, etkisini gstermitir. Bolevizm, btn partiler iinde kk-burjuva ihtillci eilimleri en ok temsil eden partiye kar, devrimci-sosyalistler partisine, kar, belli bal noktadan mcadeleyi ele ald ve srdrd. lknce, bu parti, marksizmi inkar ederek herhangi bir siyasi eyleme girimeden nce snf glerini ve bu gler arasndaki ilikiyi hesaba katmann gereini anlamamakta direniyordu (belki de daha dorusu anlayamyordu). kincisi, bu parti, bireysel terrizmi, suikastleri doru bir eylem olarak tanmay, kendi ihtillci ruhunun, ya da solculuunun zel bir belirtisi sayyordu; ki bunu, biz marksistler, kesin olarak reddederiz. Elbette ki, biz, bireysel terr yerinde bir davran saymadmz iin reddederiz. Oysa, byk .ransz Devriminin terrn ilke olarak mahkm edebilen, ya da btn dnyann burjuvazisi tarafndan kuatlm muzaffer devrimci bir parti tarafndan genel olarak uygulanan terr mahkm edebilen kimselerle, Plehanov, daha 1900-1903 yllarnda, henz marksist ve devrimci iken, alay etmi, onlar gln duruma drmtr. ncs, devrimci-sosyalistler iin solcu olmak demek, Alman sosyal-demokrasisinin pek o kadar nemli olmayan baz [sayfa 24] oportnist gnahlarn alayla yermek, ama te yandan ayn partinin, rnein toprak sorunu zerinde ya da proletarya diktatrl sorunu zerinde ar oportnizme den yelerini taklit etmekti. Geerken belirtelim ki, tarih, bugn geni lde ve tm dnyay kapsamak zere bizim her zaman savunmu olduumuz gr dorulamtr: Almanyann devrimci sosyal-demokrasisi (dikkat ediniz ki, daha 1900-1903te, Plehanov, Bernsteinn partiden karlmasn istemiti, ve bolevikler bu gelenei srdrerek Legienin[7] btn alakln, korkaklk ve ihanetini sulamlard), evet, Almanya devrimci sosyal-demokrasisi diyorum, proletaryann muzaffer olmak iin muhta olduu partiye en ok benzeyen partidir. Bugn, 1920de, sava dneminin ve onu izleyen ilk yllarn utan verici yenilgilerine ve bunalmlarna ramen aka grlmektedir ki, Bat partileri iinde en iyi nderleri vermi olan, tekilerden nce ayaklar stnde dikilen, kalknan ve glenen parti, Almanya devrimci sosyal-demokrasisidir. Bunun byle olduunu, Spartakist Partide[8] ve Kautskylerin, Hilferdinglerin, Ledebour ve Crispienlerin oportnizmine, karaktersizliine kar sava ylma-
21
dan srdren Alman Bamsz Sosyal-Demokrat Partisinin proleter sol kanadnda grmekteyiz. imdi de, Paris Komnnden balayarak Sovyetlerin ilk sosyalist cumhuriyetine kadar varan tarihi dneme bir gzatarsak, marksizmin, anarizme kar genel tutumunun kesin olarak net ve tartlmaz kenar izgileriyle belirdiini grrz. Bu atmada, sonunda stn gelen marksizm olmutur. Ve eer anaristler, sosyalist partilerin ounluu tarafndan benimsenen devlet hakkndaki grn oportnist karakterine iaret etmekte hakl idiyse de, bu oportnist karakter, Marxn devlet zerindeki fikirlerinin tahrif edilmesinden ya da sadece gizlenmesinden ileri gelmekteydi (Devlet ve htill adl kitabmda, [sayfa 25] Bebelin, tam 36 yl boyunca, yani 1875den 1911e kadar, Engelsin artc bir gle, doruluk ve aklkla sosyal-demokratlarn yaygn olan devlet kavramlarnn oportnizmini eletirdii mektubunu hasralt etmi olduunu belirttim); ve stelik Avrupann ve Amerika nn sosyalist partilerinin iinde en marksist olan akmlardr ki, bu oportnist grlerini en ksa zamanda ve en geni lde dzeltmiler ve sovyet iktidarn ve bu iktidarn burjuva parlamenter demokrasiye stnln tanmlardr. Bolevizmin kendi siyasi rgtnde, sol sapmaya kar mcadelesi iki vesileyle iddetlenmitir: 1908de en gerici parlamentoya ve ar lde gerici yasalara tabi olan legal ii rgtlerine katlma dolaysyla ve 1918de (Brest-Litovsk Bar), u ya da bu uzlamann kabul edilip edilmeyecei konusunda tartma dolaysyla. 1908de, sol bolevikler, ar gerici parlamentoya katlmann gereini anlamamakta direndikleri iin, partimizden karlmlardr. Aralarnda, daha sonra yeniden partiye girmi olan ve halen de onurla parti yelii sfatn tayan eksiksiz devrimciler bulunan sollar, zellikle 1905 deki olumlu sonular veren boykot kararndan esinlenmekteydiler. 1905 Austosunda, ar, bir danma parlamentosunun toplantya arldn bildirdii zaman, bolevikler, btn muhalefet partilerinin ve zellikle meneviklerin tersine, bu parlamentoyu boykot etmilerdi; ve bu parlamentoyu, Ekim 1905 devrimi sprm atmtr. O tarihte, bu boykot karar, gerici parlamentolara katlmamann genel olarak doru bir davran olduu iin deil, yn grevlerinin siyasi greve ve sonra da devrimci greve ve en sonunda da arla kar ayaklanmaya doru hzla d-
22
nt nesnel durumun doru olarak hesap edilmi olmasndan tr verilmiti. O zamanki tartmann konusu, birinci temsili kurumu arma inisiyatifinin ara m braklaca, yoksa bu inisiyatifin eski iktidarn [sayfa 26] elinden mi alnaca konusuydu. Bu nesnel duruma benzeyen bir durum olduu, ve bu durumun ayn dorultuda ve ayn hzla geliecei kesin olmadka, boykot, hakl gsterilemez. 1905te parlamentonun bolevikler tarafndan boykot edilmesi, proletaryaya baz durumlarda legal ve illegal, parlamenter ve parlamento-d biimlerden ayn zamanda yararlanld bir srada parlamenter biimlerden vazgeilmesi gerekebileceini gstermesi bakmndan, devrimci proletaryaya son derece deerli bir siyasi tecrbe kazandrmtr. Ama, basit bir taklitilikle, eletirici ruhu olmadan, bu tecrbeyi, baka koullarda, baka bir durumda olduu gibi uygulamaya kalkmak en byk yanlgya dmek olur. Zaten boleviklerin 1906da Dumay boykot etmeleri, pek nemli olmasa da ve kolayca onarlsa da* gene de yanl olmutur. Ama, bir yandan devrimci dalgann hzl bir ykseliinin ve bu dalgann ayaklanmaya varmasnn beklenemeyecei bir srada ve te yandan kralln burjuvaziye dayanarak yeniden diriliini meydana getiren tarihi durumun legal alma ile illegal almay birletirmeyi gerekli kld bir srada, 1907nin, 1908in ve sonraki yllarn boykotu, vahim ve onarlmas zor bir yanlg oldu. Bugn geriye baktmzda, gemite kalan ama sonraki dnemlerde balants imdi aka grlebilen bu tarihi dnemi deerlendirirken, boleviklerin, 1908 ile 1914 arasnda, illegal mcadelenin biimlerini legal biimlerle, ar gerici parlamentoya ve gerici yasalara tabi bir sr teki kurumlara (sigorta sandklar vb.) katlmayla biletirme zorunluluunu en etin savalar pahasna yerine getirmedikleri takdirde, proletaryann devrimci [sayfa 27] partisinin salam ekirdeini (gelitirmekten ve daha da glendirmekten sz etmiyorum) mevcut haliyle bile muhafaza edemeyeceklerini aka grrz. 1918de iler, blnmeye kadar varmad. Sol komnistler, partimiz iinde ayr bir grup, bir hizip kurmakla yetindiler ve bu* Bireyler iin doru olan ey, nispetler korunmak artyla, siyaset iin de, partiler iin de doru olabilir ve bunlara uygulanabilir. Akll adam, yanl yapmayan adam deildir. Bylesi yoktur ve olamaz. Akll adam odur ki, pek vahim olmayan yanllar yapar ve onlar kolayca ve abuk dzeltir.
23
nun mr de uzun srmedi. Ayn 1918 ylnda, sol komnizmin en gze arpan temsilcileri, rnein Radek ile Buharin, hatalarn aka kabul ettiler. Onlarn gznde, Brest-Litovsk Bar, ilkelere aykr olan ve devrimci proletarya partisine zararl olan emperyalistlerle bir uzlamayd. Gerekten de bu bar, emperyalistlerle bir uzlamayd, ama koullarn zorunlu kld bir uzlamayd. Bugn Brest-Litovsk Barn imzalamakla izlemi olduumuz taktie kar klar, rnein devrimci-sosyalistlerin hcumlarna benzer kar klar duyduka, ya da Lansbury yoldan, grmemiz srasnda ngilteredeki sendika liderlerimiz de, bolevizm iin uzlama caiz olduuna gre, bizim iin de yledir diyorlar yolundaki szleriyle karlatka, kendilerine ilknce u basit ve halkn anlayaca kyaslamayla cevap veriyorum. Diyelim ki, otomobiliniz silahl haydutlar tarafndan durdurulmutur. Haydutlara, paranz, pasaportunuzu, tabancanz, otomobilinizi veriyorsunuz ve bylelikle haydutlarn o ho refakatinden kurtulmu oluyorsunuz. Bu bir uzlamadr, bunda phe yok. Do ut des, sana param, silahlarm, arabam veriyorum, bana canm veresin diye. Deli olmadka hi kimse byle bir uzlamann ilkelere aykr olduunu iddia edemez ya da uzlamay yapann haydutlarn su orta olduunu ileri sremez (haydutlar otomobili ve silahlar yeni haydutluklar iin kullanm olsalar bile, bu byledir). Alman emperyalizminin haydutlaryla bizim uzlamamz, ite buna benzer bir uzlamayd. [sayfa 28] Ama Rusya menevikleri ve devrimci-sosyalistleri, Almanya da Scheidemann taraftarlar (ve geni lde kautskiciler), Avusturyada Otto Bauer ve .riedrich Adler (Bay Renner ve rekasnn szn etmenin bile gerei yok), .ransada Renaudel, Longuet ve rekas, ngilterede fabian bamszlar ve i Partisi yneticileri (labouristes[9] ), 1914-1918de ve 1918-1920de kendi lkelerinin devrimci proletaryasna kar kendi z burjuvazilerinin haydutlaryla ve bazan da mttefik burjuva haydutlaryla uzlamalar yaptklar zaman, bu baylar, haydutluun su ortaklar durumuna dyorlard. Varlacak sonu aktr: ilke olarak her trl uzlamay reddetmek, genel olarak her trl uzlamay gayrimeru saymak, ciddiye bile alnamayacak ok g bir ocukluktur. Devrimci proletaryaya yararl olmak isteyen siyaset adam, uzlamalarn reddedil-
24
mesi gerektii durumlar, bunlarn oportnizmi ve ihaneti ifade ettikleri somut durumlar iyi ayrdetmesini bilmeli b y l e s o m u t uzlamalara kar en sert ve keskin eletirisini yneltmeli, bunlar amanszca sulamal, bunlara kar amansz bir mcadeleye girimeli ve ne sosyalizmin igzar eski yolcularna, ne de parlamenter laf ebelerine, genel olarak uzlamalar konusunda sylevlerle omuzlarna yklenen sorumluluktan kamalarna frsat vermemelidir. ngiliz sendikaclarnn liderleri baylar, ya da fabian derneinin ve bamsz ii partisinin ileri gelen baylar, en kt oportnizm ile ve ihanetle edeer olan bir uzlamay yapm olmakla iledikleri ihanet suunun omuzlarna ykledii sorumluluktan kamak iin ite bu yola bavuruyorlar. Uzlama vardr, uzlamack vardr. Her uzlamann ya da uzlama eidinin durumunu ve somut koullarn tahlil etmesini bilmelidir. Haydutlarn yaptklar ktl en azna indirmek iin ve onlarn yakalanmalarn ve cezalandrlmalarn salamak iin haydutlara para ve silah [sayfa 29] vermek zorunda kalm olan adamn durumunu, haydutlarn yamasndan pay almak iin onlara yardm eden adamn durumundan ayrdetmeyi renmek gerekir. Siyasette durum her zaman benim verdiim bu ocuka rnekte olduu gibi basit deildir. Ama hayatn nlerine karaca btn ihtimallere uyacak hazr zm yollarn nceden sunan bir reeteyi hazrlamaya kalkacak olan kimse, ya da devrimci proletaryann siyasetinde glklerin ya da kark durumlarn olmayaca yolunda garantiler veren kimse, arlatandan baka bir ey deildir. Hi bir yanl yoruma meydan vermemek iin, pek ksa da olsa, uzlamann somut durumlarnn tahliline yarayacak olan baz temel ilkeleri zetlemeye alacam. Brest-Litovsk Barn imzalayarak Alman emperyalistleri ile bir uzlama yapm olan parti, daha 1914n sonundan balayarak enternasyonalizmini pratikte gelitirmeye balamt. Bu parti, iki emperyalist soyguncu arasndaki savata, arln yenilgisini nermekten ve vatann savunmas sloganna kar kmaktan ekinmemiti. Bu partinin parlamentodaki milletvekilleri, Sibiryann yolunu tuttular, bir burjuva hkmetinde bakanlk sandalyesine giden yolu deil. arl deviren ve demokratik cumhuriyeti meydana getiren devrim, bu parti iin yeni ve byk bir snav oldu; bu parti, kendi emperyalistleriyle hi bir anlama kabul etmedi, tam ter-
25
sine, onlarn iktidardan drlmesini hazrlad ve drd de. Siyasi iktidar eline geirince bu parti, hem byk toprak mlkiyetini, hem de kapitalist mlkiyeti ortadan kaldrd. Emperyalistlerin gizli antlamalarn yaynlayan ve bunlar fesheden bu parti, btn halk-lara bar teklif etti ve ancak ngiliz-.ransz emperyalistler, bar baltaladktan ve bolevikler de Almanyada ve teki lkelerde dev-rimi hzlandrmak iin bir insann yapabilecei her eyi yaptktan sonra, Brest-Litovskun yrtc hayvanlarnn iddetine [sayfa 30] boyun emek zorunda kald. Byle bir durumda, byle bir parti tarafndan yaplan byle bir uzlamann, kesin olarak haklln herkes her gn daha iyi grebilmektedir. Rusya menevikleri ve devrimci-sosyalistler (1914-1920 yllarnda btn dnyann II. Enternasyonal nderlerinin tm gibi), vatan savunmasn, yani kendi soyguncu burjuvazilerinin savunmasn, dorudan doruya ya da dolayl olarak hakl gstererek ihanet etmekle ie baladlar. Kendi lkelerinin burjuvazisiyle birlik olarak ve burjuvazinin saflarnda kendi lkelerinin devrimci proletaryasna kar savaarak ihanetlerinde direndiler. Rusyada ilknce Kerenski[10] ve Kadetlerle,[11] sonra da Kolak ve Denikin ile kurduklar blok, tpk kendi lkelerinin burjuvazisi ile yabanc din kardelerinin kurduklar blok gibi, proletaryaya kar burjuvazinin tarafna geilerinin iareti oldu. Emperyalizmin haydutlaryla uzlamalar, bandan sonuna kadar emperyalist haydutluun su ortaklar olmalar sonucunu vermitir. [sayfa 31]
26
BE ALMANYADA SOL KOMNZM LDERLER, PART, SINI., YIINLAR
BURADA szn edeceimiz Alman komnistleri, kendilerine sol komnistler adn takmyorlar; eer yanlmyorsam, kendilerini ilke muhalefeti diye adlandryorlar. Ama bunlarn da, ocukluk hastal, solculuk denen o illete tutulduklarn aadaki aklamada greceiz. .rankfurt-Main Mahalli Grubu tarafndan yaynlanan ve bu muhalefetin grn yanstan Almanya Komnist Partisinde Blnme (Spartakus Ligas) adl bror, bu muhalefetin dncelerinin zn ak seik ve tam olarak zetlemektedir. Bu brorden birka pasaj okuyucu iin buraya aktaralm: [sayfa 32]
27
Komnist Partisi en kararl snf mcadelesi partisidir. ... ... Siyasi bakmdan bu gei dnemi (kapitalizmden sosyalizme gei dnemi) proletarya diktatrl dnemidir. ... ... Sorunu yle koymak gerek: diktatrl kim yrtecektir: K o m n i s t P a r t i s i m i, y o k s a p r o l e t e r s n f m ? ... lke olarak Komnist Partisinin diktatrlnden yana m olmak gerekir, yoksa proleter snfn diktatrlnden yana m? ... Daha aada Alman Komnist Partisi Merkez Komitesi, Almanya Bamsz Sosyal-Demokrat Partisi ile koalisyon arad iin ve parlamentarizm dahil, btn siyasi mcadele aralarnn ilke olarak kabul sorununu sadece bamszlarla koalisyon kurma eilimlerini gizlemek maksadyla ileri srd iin, brorn yazar tarafndan sulanyor. Ve bror yle devam ediyor: Muhalefet baka bir yol semitir. Muhalefet, Komnist Partisi egemenliinin ve parti diktatrlnn sadece bir taktik sorun olduu grndedir. Her halkarda Komnist Partisinin egemenlii, her trl parti egemenliinin son eklidir. lke olarak proleter snfn diktatrlne ynelmek gerekir. Ve parti tarafndan, partinin rgt tarafndan alnan btn tedbirler, partinin mcadele biimleri, stratejisi ve taktii, bu hedefe ynelmelidir. Ayrca, teki partilerle her trl uzlama, tarihi ve siyasi bakmdan artk zamann doldurmu olan parlamenter mcadele biimlerine her trl dn, her eit pusu kurma ve bekleme politikas kesin olarak reddedilmelidir. ... Proletaryann devrimci mcadelesinin zgr yntemlerine zellikle arlk verilmelidir. Ve Komnist Partisinin ynetimi altnda devrimci mcadeleye girmesi gereken en geni proleter evre ve katlarn srkleyebilmek iin, yeni rgtlenme biimlerini, en geni temel [sayfa 33] zerinde ve en byk kadrolarla yaratmak gerekir. Btn devrimci unsurlarn toplanma noktas, temelinde fabrika rgtleri bulunan i Birliidir. Sendikalardan knz! sloganna uyan btn iiler, orada birlemelidirler. Militan proletarya sava iin sklam saflarn, orada tekil edecektir. Bu birlie girebilmek iin, snf mcadelesini, sovyet sistemini ve diktatrln kabul etmek yeter. Ve bundan sonra sava halindeki ynlarn siyasi eitimi ve mcadelenin siyasi ynnn tayini, i Birliinin dnda kalan Komnist Partisinin grevi olacaktr. ... ... Bylece imdi artk iki Komnist Partisi vardr:
28
B i r i s i , devrimci mcadeleyi yukardan rgtlendirmeyi ve ynetmeyi dnen, liderlerine bir koalisyon hkmetine girme olanan salayacak olan durumlar yaratmak iin parlamenter uzlamalar kabul eden l i d e r p a r t i s i d i r. t e k i, devrimci mcadelenin hamlesinin aadan geleceine inanan, ve bu mcadelede ancak aka bu hedefe gtrecek olan yntemi tanyan ve uygulayan; her trl parlamenter ve oportnist yntemleri reddeden y n l a r p a r t i s i d i r; bu partinin kulland biricik yntem, hemen ardndan proletaryann snf diktatrln kurmak ve sosyalizmi gerekletirmek iin burjuvazinin kesin olarak devrilmesi yntemidir... ... Orada, liderlerin diktatrl vardr; burada ise ynlarn diktatrl! te bizim sloganmz budur. Alman Komnist Partisinde muhalefetin grlerini ifade eden ana tezler, ite bunlardr. Bolevizmin gelimesine bilinli olarak katlm olan ya da bu gelimeyi 1903ten beri izlemi olan her bolevik, yukardaki satrlar okuyunca yle diyecektir: te eski nakaratn tekrar! Sol ocukluun ta kendisi! Ama biz, bu muhakeme tarzlarn yakndan inceleyelim. [sayfa 34] Sadece sorunu Parti diktatrl m, yoksa snf diktatrl m? Liderlerin (parti) diktatrl m, yoksa ynlarn (parti) diktatrl m? biiminde koymak bile, inanlmaz ve umutsuzlua yol aan bir fikir kargaalna delalet eder. Bu adamlar tamamen orijinal bir ey kefetmeye kalkyorlar ve dncelerini inceltmek isterken gln oluyorlar. Ynlarn snflara blndn herkes bilir; ynlarla snflar ayn ey olarak kabul etmenin, retimin toplumsal dzeninde herkesin igal ettii yeri ayrdetmeksizin byk ounlukla bu dzen iinde zel bir yeri olan ayr ayr kategorileri ayn ey saymak olduunu; ve snflarn, genellikle, hi deilse ounlukla, uygar modern lkelerde siyasi partiler tarafndan ynetildiini, ve siyasi partilerin de, genel kural olarak en ok otorite ve etki salam olan, en tecrbeli bulunan ve sorumlu grevlere seim yoluyla gelen ve lider diye adlandrlan kiilerden meydana gelmi, olduka istikrarl gruplar tarafndan ynetildiini herkes bilir. Btn bunlar, iin alfabesidir. Bunlarn hepsi basit ve ak. Bunlarn yerine anlalmaz bir dil koymaya kalkmak niye?[12] Bir yandan, besbelli ki, bu adamlar partinin legaliteden illegaliteye
29
hzla getii bir dnemin, liderlerle partilerin ve snflarn her zamanki normal ve basit ilikilerini kark duruma getiren bir dnemin glkleri iine batm kalmlardr. Almanyada, Avrupann teki lkelerinde olduu gibi, legaliteye, liderlerin dzenli parti kongreleri tarafndan zgr ve dzenli olarak seilmesine, parlamento seimleriyle, mitinglerle, basnla, sendikalarn ve teki rgtlerin vb. tutumunu gsteren davranlaryla, partilerin snf bileimlerinin rahata denenmesine gereinden fazla allmtr. htillin hzla ilerlemesi ve i savan gelimesi sonucu, bu allan durumdan, legaliteyle illegaliteyi biletirmeye, ynetici gruplarn atanmas, tekili ya da muhafazas gibi pek rahat [sayfa 35] olmayan, pek demokratik olmayan usullere geilince aranlar ve olmayacak eyleri tahayyl etmeye kalkanlar oldu. Ama zellikle istikrarl ve imtiyazl legalite geleneklerine ve koullarna sahip bulunan kk bir lkede domu olma mutsuzluuna uram olan, legaliteyle illegalitenin birbirini izlediini hi grmemi olan Hollandal tribnistlerin[13] de kafalar karmtr ve ne yaptklarn bilmeyerek bu sama uydurmalar benimsemilerdir. te yandan, zamanmzda moda olan yn ve liderler ile ilgili olarak dncesiz ve mantksz konumalara da tank olunmaktadr. Liderlerin eletirildikleri sk sk grlr. Kafalar liderlere kar trl trl hcumlarla doludur; insanlar liderlerle ynlar atma halinde dnmeye alktrlar. Kendileri, liderlere saldrmaya, onlar ynlarla eliki halinde gstermeye alktrlar; ama sorunun nedenini dnmemiler, bu konuyu btn aklyla grememilerdir. Liderler ile ynlar arasndaki dmanlk duygusu, zellikle emperyalist savan sonunda ve sava izleyen sre iinde btn lkelerde daha da derinlemi ve daha da belirli bir hal almtr. Bu olayn balca nedeni, 1852den 1892ye kadar ngiltere rnei gsterilerek, Marx ve Engels tarafndan birok defa aklanmtr. ngilterenin zel durumu, yar kk-burjuva, oportnist olan ynlardan gelme bir ii aristokrasisinin domasna olanak salyordu. Bu ii aristokrasisinin liderleri, kendilerini dorudan doruya ya da dolayl yoldan besleyen burjuvann saflarna durmadan geiyorlard. Bu aalk adamlar ihanetle sulad iin Marx, onlarn onur verici nefretini kazanmt. (20. yzyln) modern emperyalizmi, ilerlemi birka lke iin ar lde imtiyazl bir durum yaratmtr.
30
Ve ite bu alanda, II. Enternasyonal iinde, her yerde, kendi loncasnn incecik toplumsal tabakasnn karlarn savunan hain oportnist, sosyal-oven lider tipleri ortaya [sayfa 36] kt: ii aristokrasisi. Oportnist partiler ynlardan, ayrlmlardr, yani en geni emeki katlarndan, emekilerin ounluundan, en az cret alan iilerden kopmulardr. Eer bu ktle kar savalmazsa, oportnist sosyal-hain liderler sulanmaz, ne mal olduklar gsterilmez ve onlar saflardan kovulmazsa, devrimci proletaryann zaferi olanakszlar. Ve ite III. Enternasyonalin uygulad siyaset budur. Ama bu bahaneyle, h e r y e r d e, ynlarn diktatrln, liderlerin diktatrl ile kar karya koymak, gln bir samalktr, avanaklktr. in elendirici olan yan, doru fikirler tayan eski liderlerin yerine, (Kahrolsun liderler! slogan perdesi altnda) son derece ahmaka ve karmakark eyler yumurtlayan yeni liderlerin getirilmesidir. Almanyada Lauffenberg, Wolfheim, Horner,[14] Karl Schrder, .riedrich Wendel ve Karl Erler* bunlardandr. Bu sonuncusunun sorunu derinletirme ve siyasi partilerde burjuvazinin gereksizliini genel olarak ilan etme yolundaki abalar, samalk bakmndan, yle Herkl stunlardr ki, insann syleyecek sz kalmyor. Kk bir yanlgdan kocaman bir yanlg meydana getirilebilecei gerei bu duruma pek uymaktadr. Yanlgy en byk hacmine ulatrabilmek iin, onu hakl gstermek iin, derinletirmek yeter. Partinin gereini ve disiplinin gereini yadsmak, [sayfa 37] muhalefetin vard nokta, ite budur. Ama bu, proletaryay, burjuvazinin yararna olarak silahszlandrmaya eittir. Bu, kk-burjuvazinin, danklk gibi, istikrarszlk gibi, direnme gc eksiklii gibi, birlik olmada, ortak abada yeteneksizlik gibi yanllarn benimsemekten baka bir ey deildir; o yanllklar ki, azck kkrtlrsa
* Kommunnistische Arbeiterzeitung [15] , (Hamburg, 7 ubat 1920, n 32, Partinin Dalmas, yazan Karl Erler : i snf burjuva demokrasisini yoketmeden burjuva devletini ykamaz ve partileri ykmadan burjuva demokrasisini yokedemez. Latin sendikalistleri ve anaristleri arasnda kafalar en kark olanlar sevinebilirler: grne gre kendilerini marksist sanan ciddi Almanlar hi bir ey ifade etmeyen szler sarfetmeye balamlardr. (K. Erler ve K. Horner bu gazetedeki yazlarnda byk bir ciddiyetle kendilerini, ciddi rriarksistler saydklarn sylyorlar ve inanlmayacak samalklar elendirici bir tarzda ileri srerek marksizmin alfabesinden habersiz olduklarn gsteriyorlar.) Hatalardan kurtulmak iin marksizmi kabul etmek yetmez. Biz Ruslar, bunu ok iyi biliriz, nk marksizm bizde ok kere moda olmutur.
31
proletaryann her trl devrimci hareketini mahva gtrr. Komnist Partisinin gereini yadsmak, (Almanyada) kapitalizmin iflasnn arifesinde sosyalizmin aa ya da orta aamasna deil, en st aamasna atlamak demektir. Biz, Rusyada (burjuvazinin iktidardan uzaklatrlmasndan iki yl sonra), henz kapitalizmden sosyalizme ya da komnizmin en aa aamasna gei yolunda ilk admlarmz atmaktayz. Snflar vardr ve varlklarn srdrmektedirler ve proletarya iktidara getikten yllarca sonra da, her yerde, varlklarn srdreceklerdir. Bu sre, belki kyllerin bulunmad, ama buna karlk kk patronlarn saysnn yksek olduu ngilterede daha ksa olacaktr. Snflar ortadan kaldrmak, sadece byk toprak sahiplerini ve kapitalistleri kovmak deildir bizde bu, nispeten kolay oldu, snflar ortadan kaldrmak demek, kk meta reticilerini de ortadan kaldrmaktr; oysa bunlar k o v a m a y z, bunlar ezemeyiz, bunlarla iyi geinmek zorundayz. Bunlar deitirebiliriz, yeniden eitebiliriz (ve yle yapmalyz da). Ama ok uzun, ok yava ve ok dikkatli bir rgtlendirme almasyla bu yolda baar salayabiliriz. Bu kk reticiler, proletaryay her yandan bir kk-burjuva havas iine hapsederler, proletaryay etkilerler, onun bilinlenmesine engel olurlar; bunlar, proletaryann saflarnda durmadan, karakter yoksunluu gibi, danklk gibi, bireycilik gibi, byk heyecandan umutsuzlua gei gibi kk-burjuvaziye zg niteliklerin yer edinmesini salarlar. Buna kar direnebilmek iin, proletaryann rgtlendirici roln (ki [sayfa 38] bu onun balca roldr) baaryla ve zafere kadar yerine getirmesini gerektii gibi salayabilmek iin, proletaryann siyasi partisi, kendi saflarnda sert bir merkezi ynetim ve disiplin hkm srdrmelidir. Proletarya diktatrl, eski toplumun glerine ve geleneklerine kar, kanl ve kansz, iddete bavuran, bar, askeri, iktisadi, eitici ve idari inat bir savatr. Milyonlarca ve on milyonlarca insandaki alkanlk gc, en korkun gtr. Savata eliklemi bir parti olmadan, szkonusu snf iinde namuslu olarak ne varsa onun gvenini elde etmi bir parti olmadan, ynn ruh haletini izlemesini bilen ve bunu etkileyebilen bir parti olmadan, bu sava baaryla yrtmek olanakszdr. Merkezilemi byk burjuvaziyi yenmek, milyonlarca ve milyonlarca kk patronu yenmekten bin defa daha kolaydr; oysa bunlar her gnk allagelen, gzle grlmeyen, elle tutulmayan eritici eylemleriyle burjuvazi iin gerekli ayn sonu-
32
lar, burjuvaziyi yeniden iktidara getirecek olan sonular gerekletirmektedirler. Proletaryann partisinin demir disiplinini (zellikle diktatrl srasnda) azck da olsa zayflatan kimse, gerekte, proletaryaya kar burjuvaziye yardm etmektedir. Liderler, parti, snf ve ynlar ile ilgili sorunun yannda, gerici sendikalar sorununu da koymak gerekir. Ama ilknce bir sonuca varabilmek iin, partimizin tecrbesine dayanan bir ift sz edeceim. Bizim partimizde de liderlerin diktatrlne kar hcumlar bugn vardr ve her zaman olmutur da: ilk hatrladklarm, ta 1895 ylna kadar gider. O srada partimiz, henz resmen mevcut deildi, ama Petersburgdaki merkez grubu kurulmutu ve blge gruplamalarnn ynetimini zerine almas gerekiyordu. Nisan 1920de, Partimiz IX. Kongresinde, liderlerin diktatrlne, oligariye vb. kar dikilen kk bir muhalefet vard. Demek ki, Almanlardaki [sayfa 39] bu ocukluk hastal, bu sol komnizm denen ey, yeni bir ey deildir ve o kadar korkulacak bir ey de deildir. Bu hastalk bir tehlike yaratmadan geer ve getikten sonra da organizma daha da salam olur. te yandan legal almadan illegale hzla gei, her eyin gizlenmesini ve zellikle partinin genel kurmaynn, liderlerin gizlenmesini gerektirdiinden, bizde bazan ok kt sonular da verdii olurdu. Bu sonularn en kts, 1912de, provokatr Malinovskinin Bolevik Merkez Komitesine girmesiyle oldu. O, en deerli ve en fedakar arkadalarmzdan onlarca ve onlarcasn yakalatt ve onlar hapishanelere attrarak ilerinden birounun erken lmne neden oldu. Eer Malinovski daha byk bir ktlk yapamadysa, bu legal almayla illegal alma arasndaki ilikiyi doru tespit etmi olmamzdandr. Gvenimizi kazanmak iin, Malinovski, Partinin Merkez Komitesinin yesi ve Dumada milletvekili sfatlaryla bize legal gnlk gazeteler yaynlama iinde yardmc olmak zorundayd. Bu gazeteler, arlk dzeninde bile, meneviklerin oportnizmine kar mcadele ediyor ve bolevizmin temel ilkelerini st rtl biimde yayyordu. Malinovski, bir eliyle bolevizmin en iyi militanlarndan birounu hapishaneye ve lme gnderirken; teki eliyle legal basn yoluyla onbinlerce yeni boleviin eitilmesine yardm etmek zorundayd. te bir durum ki, gerici sendikalarda devrimci almay yrtmeyi renmekle grevli bulunan Alman yoldalar (ngiliz, Amerikan, .ransz ve talyan yoldalar da) zerinde uzun uzun dnmelidir-
33
ler. * [sayfa 40] Kimi lkelerde, ki bunlara en ileri lkeler de dahildir, burjuvazi, komnist partilerine elbette ki provokatrler gnderecektir. Bu tehlikeye kar savamann yollarndan biri, legal almayla illegal almay akllca birletirmektir. [sayfa 41]
* Malinovski Almanyada esir dt. Bolevik hkmetin iktidarnda Rusyaya dnd zaman iilerimiz tarafndan yargland ve kuruna dizildi. Yanlmzdan tr menevikler, bizi, en sert biimde eletirmilerdir: Partimizin Merkez Komitesine bir provokatrn girmesine olanak vermek! Ama Kerenski hkmeti zamannda, daha savatan nce, Malinovskinin ajan provokatr olarak rolnden haberdar olduu halde Dumann ii milletvekillerine [16] ve ilgili hi kimseye bunu sylememi olan Rodziyankonun tutuklanmasn ve yarglanmasn istediimiz zaman, Kerenski ile birlikte hkmete katlan menevikler de, devrimci-sosyalistler de, isteimizi kabul etmediler ve serbest braklan Rodziyanko, gidip Denikine katlabildi.
34
ALTI DEVRMCLER GERC SENDKALARA GRP MCADELE ETMEL MDRLER?
ALMAN sollar bu soruya, tereddtsz olumsuz cevap verilmesi gerektii kansndadrlar. Onlara gre gerici ve kar-devrimci sendikalara kar fkeyle savrulan kfrler ve bu cinsten parlak beyanlar, devrimcilerin sar sendikalarda, kar-devrimci sendikalarda, sosyal-ovenlerin, uzlaclarn, Legienlerin sendikalarnda mcadele etmelerinin gereksizliini tantlamaya yeter (K. Horner, bu gr, zel ve ahmaka bir arballkla dorulamaktadr). Ama Alman sollar, bu taktiin devrimci niteliine ne kadar inanm olurlarsa olsunlar, bu taktik, gerekte temelden yanltr ve bir iki bo laftan gayr hi bir z [sayfa 42] tamamaktadr.
35
Bunu aka gstermek iin, amac, bolevizmin tarihinde ve bugnk taktiinde genel olarak uygulanabilir, genel olarak anlaml, genel olarak izlenmesi zorunlu ne varsa onu, Bat Avrupaya uygulamak olan bu yaznn genel planna uygun olarak, burada da, bizim kendi tecrbemizden hareket edeceim. Liderler, parti, snf, ynlar arasndaki ilikiler ve te yandan proletarya diktatrlnn ve onun partisinin sendikalara kar tutumu, bugn bizde somut olarak yledir: diktatrlk, sovyetler iinde rgtlenmi ve son kongresinde bildirildiine gre (Nisan, 1920), 611.000 yesi bulunan Komnist (Bolevik) Partisinin ynettii proletarya tarafndan gerekletirilmitir. Partinin ye saysnda, Ekim devriminden nce ve sonra hissedilir deiiklikler oldu; ye says, eskiden, hatta 1918 ve 1919da bile[17] ok daha az nem tayordu. Biz, partinin ly aan bir genilemesinden korkmaktayz, nk kariyeristler ve (idam sehpasna layk) sahtekar takm, phesiz ki, iktidar partisinin saflarna szma abasndadrlar. Yalnz iilere ve kyllere olmak zere partinin kaplarn son defa ardna kadar amamz, Yudeniin Petrograttan birka verst uzaklkta olduu ve Denikinin de Orelde bulunduu (Moskovaya yaklak olarak 350 km.) 1919 kndayd; yani Sovyetler Cumhuriyetini, korkun bir tehlikenin, bir lm tehlikesinin tehdit ettii bir anda, komnistlere katlmakla, maceraclarn, kariyeristlerin ve sahtekar takmnn ve genel olarak istikrarsz unsurlarn, kar salayacaklar bir kariyer umamayacaklar, tam tersine, bu yzden ikenceyi ve lm beklemeleri gerektii bir anda. Her yl kongresini toplayan partiyi, kongrenin setii 19 yeden kurulu bir Merkez Komitesi ynetir (son kongreye, 1.000 ye, bir delege gndermitir); gnlk almalar, Moskovada rgbro [sayfa 43] [rgtlenme Brosu] ve Politbro [Siyasi Bro] diye adlandrlan Merkez Komitesi tarafndan seilen ve herbiri be yeden kurulu bulunan daha da snrl komiteler tarafndan yrtlr. Demek ki, bundan kan sonu, oligarinin en hakikisidir. Ve bizim cumhuriyetimizde, Partinin Merkez Komitesinin direktifleri alnmadan, hi bir siyasi sorun ya da rgtlenme sorunu, bir devlet kurumu tarafndan zme balanmaz. almalarnda parti, son kongrenin verilerine gre (Nisan, 1920) bugn 4 milyondan ok yesi olan ve resmen partisiz bulunan sendikalara dorudan doruya dayanr. Gerekte sendikalarn
36
byk ounluunun ynetici kurumlarnn tm ve bata Rusya Sendikalar Merkezi ya da Brosu (Rusya Sendikalar Merkez ras) komnistlerden kuruludur ve partinin btn direktiflerini uygular. Bylelikle elde edilmi olan, resmen komnist olmayan daha esnek ve daha geni olan ok gl bir proleter cihazdr, partiyi snfa ve ynlara sk sk balayan ve partinin ynetimi altnda snf diktatrln gerekletiren bir cihaz. Sendikalarla en sk balar kurulmadan, sendikalarn enerjik destei olmadan, sadece iktisadi kuruluta deil, ama ayn zamanda askeri rgtlenmede de ve sendikalarn feragatle almalar olmadan, besbelli ki, ikibuuk yl deil, ikibuuk ay bile lkeyi ynetemezdik. Pratikte byle sk balarn ok eitli ve aprak bir propaganda ve bilinlendirme almas gerektirdiini, sadece yneticilere deil, genel olarak sendikann etkili militanlaryla zamannda ve sk sk konferanslar gerektirdiini; bugn bile saylar az olmakla birlikte, aramzda taraftarlar bulunan ve (burjuva) demokrasinin ideolojik savunmasndan, sendikalarn bamszlndan, (proleter devlet iktidar karsnda bamszlk!) proleter disiplininin vb. baltalanmasna kadar her trl kar-devrimci hilelere bavuran meneviklere [sayfa 44] kar, kesin bir sava gerektirdiini anlamak kolaydr. Ynlarla balant kurmann sendikalar araclyla yeterli olmadn kabul ediyoruz. Pratik, bizde, devrim srasnda, btn olanaklarmzla muhafaza etmeye, gelitirmeye ve geniletmeye altmz bir kurumu meydana getirmitir: bu, bize, ynlarn ruh haletini gizleme, ynlara yaklama, onlarn ihtiyalarn karlama, ilerindeki en iyi unsurlar devlet grevlerine arma vb. olanan salayan partisiz ii ve kyl konferanslardr. Devlet Kontrol Halk Komiserliini, i ve Kyl Denetlemesi olarak yeniden rgtlendirmeyi hedef tutan son bir kararname, bu partisizler konferanslarna, birok ileri vb. yeniden gzden geirecek olan devlet denetleme hizmetleri yelerini seme hakkn tanyor. Bundan baka, bilindii gibi, btn parti almas, meslek ayrm yapmakszn, emeki ynlar barnda toplayan sovyetler araclyla yaplmaktadr. Blge sovyet kongreleri, burjuva dnyasnn en iyi demokratik cumhuriyetlerinde bile imdiye kadar grlmemi olan lde demokratik bir kurumdur; (partinin almalarn byk ve srekli bir dikkatle izlemeye alt) bu kongreler aracl suretiyledir ki, ve ayn zamanda kylere, orada eitli g-
37
revleri doldurmak iin bilinli iileri durmadan yollamak suretiyledir ki, proletarya, kylye kar ynetici roln yerine getirmektedir; ehir proletaryasnn diktatrl gereklemekte, zengin kyllere, burjuvalara, smrclere, speklatrlere vb. kar sistemli sava yrtlmektedir. Yukardan bakldnda, proleter devlet iktidarnn, diktatrln pratikte uygulanmas bakmndan, genel mekanizmas byledir. Okurun, bu mekanizmay tanyan, kk illegal gruplardan balayarak yirmibe yl iinde doup gelitiini grm olan Rus boleviine, niin btn bu tepeden inme mi y o k s a tabandan gelme [sayfa 45] mi diktatrlk zerine, lider mi y o k s a ynlar m vb. zerine tartmalarn, rnein insan iin sol bacann m, yoksa sa kolunun mu daha gerekli olduu konusundaki bir tartma kadar ocuka ve gln grndn anlayaca umulabilir. Devrimcilerin gerici sendikalar iinde mcadele etmemeleri gerektiini, bu almadan vazgeilebileceini, sendikalardan kp, yepyeni, tertemiz, pek sevimli (ve ounlukla herhalde gencecik) vb. bir ii birliini ihmal etmeden rgtlendirilmesinin gerektiini iddia eden Alman sollarnn pek bilgili ve korkun derecede devrimci ciddi beyanlar da, bize daha az ocuka ve gln gelmeyecektir. Kapitalizm, sosyalizme, zorunlu olarak, bir yandan iiler arasnda yzyllar iinde yerlemi olan eski mesleki ve lonca ayrmlarn miras brakrken, te yandan (sadece tek zanaat ve meslek kurulular deil, btn sanayii kucaklayan) daha geni sanayi sendikalar haline gelebilmeleri iin, yllarn ve yllarn gemesi gereken sendikalar da miras brakmtr. Bu sanayi sendikalarnn araclyla, ilerde, insanlar arasndaki iblm ortadan kaldrlacaktr; her ynden gelimi evrensel bir hazrlktan gemi ve her eyi yapabilen insanlarn eitimine, retimine ve ekillenmesine geilecektir. Ve o zaman komnizme varlm olunacaktr, ama ancak uzun yllardan sonra. Bugn pratik olarak tam gelimi olan, kk salm, ekillenmi, alp serpilmi ve olgunlam bir komnizmin gelecekteki sonularn gereklemi sayarak hareket etmek, drt yandaki bir ocua yksek matematik retmee benzer. Biz, sosyalizmi kurma iine, hayali ya da bu maksatla zel olarak tekil ettiimiz insan malzemesiyle deil, kapitalizmin bize
38
miras braktyla giriebiliriz ve girimeliyiz. Hi phe yok ki, bu, ok zor bir itir; ama soruna [sayfa 46] bunun dnda bir yakla, o kadar ciddiyetten uzaktr ki, bunun szn bile etmek gereksizdir. Sendikalar, kapitalizmin gelimesinin balangcnda ii snfna pek byk bir ilerleme saladlar; bu rgtler, iilerin dank ve gsz durumuna son verip onlarn ilk snf gruplamalarn gerekletirdiler. Proleterlerin en yksek snf bilemesi biimi, proletaryann devrimci partisi gelimeye balad zaman (ki bu parti nderleri, snf ve ynlar homojen ve blnmez bir btn iinde birbirine balamay baarmadan byle bir ada layk olamaz), sendikalar kanlmaz olarak baz gerici zellikler: bir eit meslek rgt dar grll, siyaset d kalma eilimi, rutinlere saplanma vb. eilimi gstermeye, baladlar. Ama dnyann hi bir yerinde proletaryann gelimesi, sendikalar olmadan, sendikalarn ve ii snfnn partisinin karlkl aksiyonu olmadan gereklememitir ve gerekleemez. Siyasi iktidarn proletarya tarafndan ele geirilmesi, bu snf iin ileriye doru atlm muazzam bir admdr. Onun iin parti, eskisinden daha ok ve eski tarzla yetinmeyerek yeni bir biimde sendikalar eitmeli ve ynetmelidir; ama bunu yaparken sendikalarn uzun sre proleter komnizm okulu olarak ve proleterlerin kendi iktidarlarn uygulamaya yarayan hazrlk okullar olarak, lkenin btn ekonomisinin ynetimin derece derece, ilknce ii snfnn eline (u ya da bu meslein deil, tm ii snfnn eline) ve sonra da emekilerin tmnn eline gemesi iin gerekli ii gruplamalar olarak varlklarn srdreceklerini unutmamaldr. Sendikalarn bu anlamda belirli bir gerici zihniyet gstermeleri, proletarya iktidar altnda, kanlmaz bir eydir. Bunu anlamamak, kapitalizmden sosyalizme geiin temel koullarn anlamada tam bir yeteneksizlik gstermektir. Bu gerici zihniyetten korkmak, ondan [sayfa 47] kanmak, onu grmezlikten gelmek, byk yanlgya dmek olur; nk bu, proletaryann nc olarak roln, ii snfnn ve kylnn en geri kat ve ynlarn eitme, aydnlatma, yeni bir yaantya arma roln benimsemekten ekinmek anlamn tar. te yandan proletarya diktatrln, meslek dargrllne tutulmu tek bir iinin kalmayaca, tradeunionist nyarglara kaplm tek bir iinin bile kalmayaca zamana brakmak daha vahim bir yanlg olur. Politika sanat (ve bir
39
komnistin grevlerini doru olarak anlamas) proletaryann ncsnn iktidar ele geirebilecei koullarn ve ann, iktidar alrken ve aldktan sonra ii snfnn ve proleter olmayan emeki ynlarn yeteri kadar geni tabakalarnn yeterli desteinden yararlanabilecei, ve iktidara geince gittike daha geni emeki ynlarn eiterek ve kendine ekerek egemenliini geniletebilecei koullarn ve ann tam ve doru olarak deerlendirilmesini gerektirir. Devam edelim. Rusyadan daha ileri olan lkelerdeki sendikalarda, belirli bir gerici zihniyet bizdekinden daha gl olarak belirdi ve belirmesi de kanlmazd. Rusyada, menevikler, bu lonca dargrll, mesleki ve oportnist bencillik yznden sendikalarda bir destek salamlard (ve imdi bile az sayda baz sendikalarda byle bir destee ksmen sahiptirler). Batnn menevikleri sendikalarda daha derinden kk salmlardr, ve bu lkelerde bizdekinden daha gl, dargrl, bencil, yreksiz, karc kk-burjuva ve emperyalist zihniyetli, emperyalizmin satn ald, ahlaksz bir ii aristokrasisi ortaya kmtr. Bu, tartma gtrmez Gomperslere kar, Bat Avrupada Jouhaux, Henderson, Merrheim, Legien ve rekasna kar mcadele, siyasi ve toplumsal bakmdan tam olarak benzerleri bir tip olan bizim meneviklerimize kar mcadeleden ok daha [sayfa 48] zordur. Bu mcadele, amansz bir mcadele olacaktr ve mcadeleyi bizim yaptmz gibi oportnizmin ve sosyal-ovenizmin islah olmaz liderlerinin ipliini tam olarak pazara karana ve bylelerini sendikalardan kovana dek srdrlmelidir. Bu mcadele belirli bir noktaya vardrlmadan siyasi iktidar elde etmek olanakszdr (ve bu yaplmadan iktidar alma yolunda bir aba gsterilmemelidir de); ve bu, her yerde bir deildir, mcadelenin hangi dereceye kadar vardrlacan, ancak her lkenin proletaryasnn akl banda, tecrbeli ve yetkili siyasi yneticileri tayin edeceklerdir. (Rusyada bu mcadelenin ne lde baarl olaca konusunda ipucunu bize 25 Ekim 1917 proleter devriminden birka gn sonra, 1917 Kasmnda Kurucu Meclis seimleri verdi. Bu seimlerde, menevikler, tam bir yenilgiye uradlar, boleviklerin elde ettikleri 9 milyon oya karlk 700 bin Vladi-Kafkas oylarn da eklersek 1 milyon 400 bin oy aldlar. Bu konuyla ilgili Komnist Enternasyonal dergisinin 7-8. saylarndaki Kurucu Meclis Seimleri ve Proletarya Diktatrl [18] balkl yazma baknz.) Ama biz, mcadeleyi, ii aristokrasisine kar mcadeleyi,
40
ii ynlar adna, bu ynlar kendi tarafmza kazanmak iin yaparz: ii snfn kendi yanmza ekmek iin oportnist ve sosyaloven liderlerle savarz. Bu kadar ak ve belli bir ilkel gerei grmemek samalk olur. Sendika ynetici evrelerinin gerici ve kar-devrimci zihniyetinden, komnistlerin sendikalardan kmalar gerektii!! ve sendikalarda allmamas!! sonucuna varan ve kendi k e i f l e r i!! olan yeni ii rgt biimleri yaratmak isteyen sol Alman komnistleri ite bu hatay iliyorlar. Bu, burjuvaziye hizmet etmeye eit affedilmez bir samalktr. nk, bizim meneviklerimiz olsun, sendikalardaki btn oportnist sosyal-oven ve kautskici liderler olsun, (bizim, menevikler [sayfa 49] iin her zaman dediimiz gibi) ii snfnn iinde burjuvazinin ajanlarndan, ya da Daniel de Loneun Amerikal taraftarlarnn gzel ve son derece doru deyiiyle kapitalist snfn ii kahyalarndan (labour lieutenants of the capitalist class) baka bir ey deillerdir. Gerici sendikalarda almamak demek, gerektii kadar gelimemi olan ya da henz geri olan ii ynlarn, gerici liderlerin etkisine, burjuvazi ajanlarnn, aristokrat iilerin ya da burjuvalam iilerin etkisine terketmek demektir (bu konuyla ilgili Engelsin Marxa ngiliz iilerinin durumuyla ilgili mektubuna bavurunuz, 1858[19]). Komnistlerin gerici sendikalara katlmamasn savunan gln teori, sol komnistlerin ynlar zerinde etki sorununu nasl hafiflikle ele aldklarn ve bu yzden ynlar kelimesini nasl ktye kullandklarn gsterir. Ynlara yardmc olabilmek iin, onlarn sevgisini kazanabilmek iin, davaya katlmalarn ve desteklerini salayabilmek iin, oportnist ve sosyal-oven olarak, ounlukla dorudan doruya ya da dolayl olarak burjuvaziyle ve polisle balantlar olan liderlerin nmze karacaklar glklerden, bavuracaklar hilelerden, kuracaklar tuzaklardan, hakaretlerden, basklardan ylmamak gerekir. Ve mutlaka ynlarn olduu yerde almak gerekir. Asl, kurumlarda, derneklerde, rgtlerde, proleter ya da yar-proleter ynlarn bulunduu her yerde (bunlar en gerici eilimde olsalar bile) yntemli, azimli, inat,ve sabrl bir bilinlendirme almasyla btn fedakarlklar gze almak, en byk engelleri gslemeyi bilmek gerekir. Sendikalar ve (baz durumlarda) ii kooperatifleri ise, ynlarn bulunduu rgtlerin ta kendileridirler. 10 Mart 1920 tarihli .olkets Dagblad Politiken adndaki sve gazetesinin yazdna gre, ngilterede
41
sendika yeleri says, 1917 yl sonundan 1918 yl sonuna kadar, %19 bir art [sayfa 50] gstererek, 5.500.000den 6.600.000e ulamtr. 1919 ylnn sonunda bu say, 7.500.000e varmtr. .ransa ve Almanya iin bu konuda elimde rakam yok, ama herkesin bildii tartma gtrmez gerekler, bu lkelerde de sendikal iilerin nemli lde artna tanklk etmektedir. Bu gerekler baka binlerce belirtinin de dorulad bir eyi aka gstermektedir: proletarya ynlarnn geri alt katlarnda beliren bilinlenme ve rgtlenmeye doru artan bir eilim, ngilterede, .ransada, Almanyada milyonlarca ii ilk defa olarak tam bir rgtszlk durumundan, ilkel, aa, en basit ve burjuva demokratik nyarglardan henz kurtulmam olanlar iin en kolayca ulalabilir rgt biimine, sendikalara gemektedirler. Ve devrimci, ama aklsz olan sol komnistler, ynlar! ynlar! diye barrlarken, te yandan, gerici zihniyetlerini!! bahane ederek s e n d i k a l a r iinde mcadeleyi reddediyorlar!! Ve yepyeni, tertemiz, burjuva demokratik nyarglardan, mesleki dargrllk gnahlarndan arnm bir ii birliini ileri sryorlar, iddialarna gre bu birlik geni bir rgt olacaktr (olacaktr diyorum) ve buna katlmak iin sadece (sadece!) Sovyet sistemini ve diktatrl kabul etmek gerekiyor, (yukarda aktarlan pasaja baknz)!! Sol devrimcilerin bundan daha byk aklszlk etmeleri, devrime bundan daha ok zarar getirmeleri dnlemez! Ama biz, Rusyada, Rusyann ve Antantn burjuvazisine kar ikibuuk yl sresince saladmz emsalsiz zaferlerden sonra bile, btn sendikalara girmek iin diktatrln tannmas artn kosaydk, byk aklszlk ederdik, ynlar zerindeki etkimizi zayflatrdk, meneviklerin oyununa gelmi olurduk. nk komnistlerin btn grevi, bilinlenmede ge kalanlar inandrmay bilmek, onlarn arasnda almay bilmektir, yoksa ocuka uydurmalardan baka bir ey [sayfa 51] olmayan sol sloganlar ileri srerek onlardan ayrlmak deildir. Hi phe yok ki, Bay Gompers gibileri, Henderson, Jouhaux, Legien ve rekas Alman ilke muhalefetindekiler gibi (tanr bizi byle ilkelerden korusun!), ya da IWW (Dnya Sanayi ileri)[20] rgtndeki baz Amerikal devrimciler gibi, gerici sendikalarn terkedilmesini savunan ve bunlarda almay reddeden o sol dev-
42
rimcilere pek minnettardrlar. Hi phemiz olmasn ki, oportnizmin liderleri olan baylar, sendikalarn kapsn devrimcilere kapamak iin, onlar her areye bavurarak sendikalarda safd edebilmek iin, komnistlerin sendikalarda almalarn mmkn olduu kadar tatsz hale getirebilmek iin, onlar hakaretlere uratmak, rahatsz etmek ve bask altnda tutmak iin, burjuva diplomasisinin btn manevralarna bavuracaklar, burjuva hkmetlerin, papazlarn, polisin, mahkemelerin yardmn bu yolda salamak iin ellerinden geleni yapacaklardr. Sendikalara girebilmek, sendikalar iinde kalabilmek ve her ne pahasna olursa olsun devrimci eylemi bu rgtler iinde yrtebilmek iin btn bunlara gs vermek gerekir, her trl fedakarla raz olmak, (eer gerekirse) sava hilelerine bavurmak, gizli eylem yntemlerini uygulamak gerekir. 1905e kadar arlk dzeninde hi bir legal olanamz yoktu; ama Zubatov adndaki polis, devrimcileri tuzaa drmek ve yenilgiye uratmak iin ar gerici ii toplantlarn yapt ve ii derneklerini rgtlendirdii zaman, bu toplantlara ve bu derneklere partimizin yelerini biz yolluyorduk (bunlar arasnda yaman bir militan olan ve 1906da arn generalleri tarafndan kuruna dizilen Petersburglu ii Babukini hatrlarm), bunlar, ynlarla balant kuruyorlard, propaganda eylemlerini ustaca yrtyorlard ve iileri Zubatovun adamlarnn * etkisinden [sayfa 52] kurtaryorlard. Hi phe yok ki, kk salm, legalci, anayasac, burjuva demokratik nyarglar iyice benimsemi olan Bat Avrupa lkelerinde ayn eyi yapmak daha zordur. Ama gene de bu yaplabilir ve bunu sistematik olarak yapmak gerekir. Bence III. Enternasyonalin Yrtme Komitesi, gerici sendikalara katlmama politikasn aka sulamal ve Enternasyonalin nmzdeki kongresinde bu politikann genel bir tarzda sulanmasn salamak iin harekete gemelidir (byle bir katlmama politikasnn aklszca ve proletarya devrimine niin son derece zararl olduu btn ayrntlaryla aklanarak gsterilmelidir), ve Yrtme Komitesi bu yanl politikay dorudan doruya ya da dolayl olarak, aka ya da st rtl bir biimde tam olarak ya da ks* Gompersler, Henderson, Jauhaux ve Legienler birer Zubatovdan baka bir ey deillerdir; onlar Zubatovdan ayran ey, alaka politikalarn uygulamak iin yararlandklar uygar ve incelmi kyafetleri, Avrupa cilas ve yntemleridir.
43
men, bu nemli deildir desteklemi olanlarn davrann da sulamaldr. III. Enternasyonal, II. Enternasyonalin taktiini krmaldr, zm zor sorunlardan kamamaldr, bunlar rtbas etmemelidir, tam tersine, bunlara cepheden aka kar koyabilmelidir. Bamszlara (Almanya Bamsz Sosyal-Demokrat Partisine) btn gerei, hem de yzlerine kar sylemi bulunuyoruz; bu gerei, sol komnistlere de ayn ekilde sylemeliyiz. [sayfa 53]
44
YED BURJUVA PARLAMENTOLARA KATILMAK GEREKR M?
SOL Alman komnistleri, bu soruya, en byk bir kmsemeyle ve en byk bir hafiflikle olumsuz cevap veriyorlar. Bu tutumlarn neye dayandrdklarn yukarya aktarlan pasajda grmtk. ... tarihi ve siyasi bakmdan artk zamanlarn doldurmu olan parlamenter mcadele biimlerine her trl dn kesin olarak reddedilmelidir... Bu, glnle kadar varan iddial bir tonla sylenmektedir ve, besbelli ki, yanltr. Parlamentarizme dn! Yoksa Almanyada imdiden sovyet cumhuriyeti mi var? Sanrm ki, hayr. O halde dnten nasl sz edilebilir? Bu, bo laf deil midir? [sayfa 54] Parlamentarizm tarihi bakmdan zamann doldurmu imi.
45
Propaganda anlamnda bu dorudur. Ama parlamentarizmin tarihi bakmdan zamann doldurmasyla pratikte yok olmas arasnda uzun bir yol var. Onlarca yldan beri kapitalizmin tarihi bakmdan zamann doldurduu hakl olarak sylenebilir; ama bu, bizi, kapitalizm alannda uzun sren ve inat bir mcadeleyi srdrmemizi gereksiz hale getirmez ki. Parlamentarizm, evrensel tarih bakmndan tarihi bakmdan zamann doldurmutur, baka bir deyile burjuva parlamentarizmi a sona ermitir; proletarya diktatrl a balamtr. Bu yadsnamaz. Ama evrensel tarih lsnde sorunlar ele aldmzda hesabmz on yllarla yaparz. Evrensel tarih bakmndan bir ey, on yl ya da yirmi yl nce olmu ya da sonra olmu nemli deildir; bu, evrensel tarih bakmndan, yaklak hesaplarla bile hesaplanmas olanaksz olan nemsiz bir niceliktir. Ama ite bundan trdr ki, pratik bir siyasi sorunda durum dnya tarihi lsnde deerlendirilince, vahim bir teorik yanlgya dlm olur. Parlamentarizm siyasi bakmdan zamann doldurmu mudur? Bu, baka bir sorundur. Byle olsayd sol komnistler hakl olurlard. Ama bunu ok ciddi bir tahlille tantlamak gerekir; oysa sol komnistler byle bir tahlile yanamyorlar bile. III. Enternasyonalin Geici Amsterdam Brosunun 1 nolu blteninde (Blletin of the Provisional, Bureau in Amsterdam of the Comnunist International, n 1, ubat 1920) yaynlanan ve Hollanda partisindeki sol eilimi aka ifade eden, Parlamentarizm zerine Tezlerdeki tahlilin, yakndan incelenince ayakta durmayan bir tahlil olduunu greceiz. lk olarak, Almanya sollar bilindii gibi, daha Ocak 1919 dan beri parlamentarizmin zamann doldurmu olduuna inanyorlard ve bu tutumlar, Rosa Luxemburg [sayfa 55] ve Karl Liebknecht gibi en nemli siyasi liderlerin grne aykryd. Sollarn yanldklarn biliyoruz. Yalnz bu olay, parlamentarizmin siyasi bakmdan zamann doldurmu olduu tezini tmyle ve kkten ykmaya yeter. Sollar o zamanki tartma gtrmez yanlglarnn, imdi artk bir yanlg olmaktan ktn tantlamakla grevlidirler. Ama onlar en ufak bir kant bile ileri srememektedirler ve zaten sremezler de. Bir siyasi partinin kendi yanlglar karsndaki tutumu, bu partinin ciddi olup olmadn kendi snfna kar ve emeki ynlara kar grevini yerine gerekten getirip getirmediini sap-
46
tayabilmemiz iin, en nemli ve en gvenilir kstaslardan biridir. Yanlgsn aka teslim etmek, nedenlerini arayp bulmak, bu yanlgya meydan veren durumu tahlil etmek, yanlgy dorultma yollarn dikkatle incelemek; ite ciddi bir partinin iaretleri bunlardr, ciddi bir parti iin grevlerini yerine getirmek, snf ve ardndan da ynlar eitmek ve bilinlendirmek bu demektir. Bu grevi yerine getirmemekle, ak yanlglarnn incelenmesinde gerekli dikkati ve itinay gstermemekle, Almanyann (ve Hollandann) sollar bir snfn partisi deil, bir kk evrenin partisi olduklarn; ynlarn partisi deil, aydnlardan ve aydnlarn en kt yanlarnn bir kopyas haline gelmi olan kk bir ii grubundan meydana gelmi bir topluluk olduklarn tantlamaktadrlar. kincisi, .rankfurt sol grubunun, daha uzun bir pasajn yukarya aktardmz brornde, unlar okuyoruz: ... Merkezin [Merkez Katolik Partisinin] siyasetini izleyen milyonlarca ii, kar-devrimcidirler. Ky proleterleri, kar-devrimci birliklerin saflarndadrlar. (Yukarda sz edilen bror, s. 3.) Bunun grltyle ve abartlarak sylendiini hemen [sayfa 56] grmekteyiz. Ama burada sz edilen temel gerek tartma gtrmez, ve sollarn bunu kabul etmeleri, yanlglarn aka gsterir. Eer milyonlarca proleter, sadece genel olarak parlamentarizmden yana olmayp, ayn zamanda aka kar-devrimci iseler, parlamentarizmin siyasi bakmdan zamann doldurmu olduunu nasl syleyebiliriz!? Besbelli ki, Almanyada parlamentarizm henz siyasi bakmdan zamann doldurmu deildir. Besbelli ki, Almanya sollar kendi isteklerini ideoloji ve siyaset alannda kendi grlerini, nesnel gereklikle birbirine kartrmlardr. Bu, devrimciler iin en tehlikeli yanlgdr. arln istisnai olarak yabani ve yrtc boyunduruunun, uzun bir sre her cinsten devrimcilerin, tutku, fedakarlk, yiitlik, irade gc bakmndan hayranlk duyulmas gereken devrimcilerin meydana kmalarna neden olduu Rusyada, devrimcilerin dt bu yanlgy ok yakndan gzleyebildik ve zel bir dikkatle inceleyebildik. Bu yanlgy pek iyi biliriz. Onun iin bakalarnda da grdmzde hemen tanrz. Besbelli ki, Alman komnistleri iin parlamentarizm, siyasi bakmdan zamann doldurmutur; ama, asl sorun u ki, bizim iin zamann doldurmu olan bir eyin, snf iin zamann doldurduuna, ynlar iin zamann doldurduuna inanmamak gerekir. Sollarn, du-
47
rumu muhakeme etmeyi bilemediklerini, snf partisi olarak, yn partisi olarak davranmay bilmediklerini burada bir kere daha gryoruz. Ynlarn seviyesine inilmesi gerektii, bir snfn en geri kalm katlar seviyesine inilmemesi gerektii tartma gtrmez. Senin grevin o katlara ac gerei sylemektir. Geri kalm katlarn, burjuva demokratik ve parlamenter nyarglarn, nyarg olarak nitelendirmek grevinizdir. Ama ayn zamanda (sadece en bilinli ncsn deil) btn snfn bilincinin ve hazrlnn, sadece ilerici unsurlar deil, emekiler ynnn tmnn [sayfa 57] bilincinin ve hazrlnn gerek durumunu dikkatle gzlemek de grevinizdir. Milyonlarca deil de sadece olduka nemli bir sanayi iisi aznl katolik papazlarn peinden gitseydi, ve bir tarm iileri aznl byk toprak sahiplerinin ve kulaklarn (Grossbauern) ardndan gitseydi bile, bundan kacak olan sonucun, parlamentarizmin Almanyada henz siyasi bakmdan zamann doldurmam olduu, ve devrimci proletaryann partisi iin parlamenter seimlere ve parlamenter mcadeleye katlmann, zellikle kendi snfnn geri kalm katlarn eitmek iin, zellikle ezilen ve cahil kyl ynlarn uyandrmak ve aydnlatmak iin zorunlu olduu phe gtrmez. Burjuva parlamentosunu ve btn teki gerici kurumlar datmaya gcmz yetmedii srece, bu kurumlarda almak zorundasnz, zellikle hl papaz takmnn ve tara kovuklarnn boucu havasnn hayvanca bir bilinsizlik iinde tuttuu iiler mevcut olduu iin, bu kurumlarda almalsnz. Bunu yapmazsanz gevezeden baka bir ey deilsiniz. ncs, sol komnistler, biz bolevikleri pek vyorlar. Arasra insann onlara syleyesi geliyor: bizi biraz daha az vn de, bolevik taktiini daha ok inceleyin, o taktii daha ok benimseyin! Rusya burjuva parlamentosu seimlerine, Kurucu Meclis seimlerine, 1917 Eyll-Kasmnda katldk. Taktiimiz doru muydu, deil miydi? Eer doru deilse, bunu aka sylemek ve tantlamak gerekir. Uluslararas komnizmin doru bir taktik elde edebilmesi iin bu yaplmaldr. Eer doruysa, bundan baz sonular karmak gerekir. Hi phe yok ki, Rusyann koullarn, Bat Avrupann koullarna uydurmak szkonusu deildir. Ama parlamentarizm siyasi bakmdan zamann doldurmutur kavramnn ne anlama geldii gibi zel bir sorunda bizim tecrbemizi mutlaka gznnde tutmak gerekir; nk somut tecrbe [sayfa 58] gznnde tutulmazsa,
48
bu kavramlar kolayca bo laf haline gelir. Biz, Rus boleviklerinin, Eyll-Kasm 1917de, Rusyada parlamentarizmin siyasi bakmdan zamann doldurmu olduu iddiasnda, Batnn btn komnistlerinden ok daha hakl deil miydik? Besbelli ki haklydk, nk sorun burjuva parlamentolarn uzun sreden beri mi, yoksa ksa sreden beri mi varolup olmadklar sorunu deildir, sorun, byk emeki ynlarn ideolojik, siyasi ve pratik bakmdan sovyet rejimini benimsemeye ve burjuva demokratik parlamentoyu datmaya ya da datlmasna izin vermeye hazr olup olmadklar sorunudur. Rusya ehirlerindeki ii snfnn, asker ve kyllerin, Eyll-Kasm 1917de, zel koullarn sonucu olarak sovyet rejimini kabul etmeye ve burjuva parlamentolarnn en demokratiini datmaya tam olarak hazr bulunduklar, inkar mmkn olmayan, tam olarak sabit olmu bir tarihi gerektir. Ama buna ramen bolevikler, Kurucu Meclisi boykot etmemilerdi; ve tam tersine, iktidarn proletarya tarafndan elde edilmesinden nce v e s o n r a seimlere katlmlard. Bu seimlerin son derece deerli sonular (proletarya iin son derece yararl sonular) verdiini, Rusya Kurucu Meclis seimlerinin sonularn ayrntl olarak tahlil ettiim yukarda sz edilen makalede tantladm, ya da tantladm umarm. Yukarda sylenenlerden kan sonu tartma gtrmez: tantlanmtr ki, Sovyet Cumhuriyetinin zaferinden birka hafta nce bile, giderek bu zaferden sonra bile burjuva demokratik bir parlamentoya katlmak, devrimci proletaryaya zarar getirmek yle dursun, ona, bu parlamentolarn niin datlmas gerektiini geri kalm ynlara daha kolay anlatma olanan salamakta, bu datn baarsn ve burjuva parlamentarizminin siyasi tasfiyesini kolaylatrmaktadr. Bu tecrbeyi [sayfa 59] kmsemek ve ayn zamanda, taktiini (dar anlamda ulusal bir taktik deil, gerekten uluslararas taktiini) uluslararas lde hazrlayp saptamakla grevli bulunan III. Enternasyonale katldn iddia etmek, en derin bir elikiye dmek olur, enternasyonalizmi szde kabul ederken onu gerekte yadsmak demek olur. imdi de, Hollandal sollarn parlamentolara katlmamay savunurken ileri srdkleri kantlar ele alalm. Yukarda sz edilen Hollanda tezlerinin en nemlisi, 4. tez, ngilizceden evrilmi olarak yledir: Kapitalist retim sistemi ykld zaman ve toplum, devrim aamasna ulat zaman, bizzat ynlarn eylemine kyasla,
49
parlamenter eylem yava yava deerini yitirir. Bu koullarda, parlamento, kar-devrimin merkezi ve organ durumuna gelince ve ii snf sovyetler biiminde kendi iktidarnn aralarn kurunca, parlamento faaliyetinin herhangi bir biimine katlmann reddedilmesi zorunlu olabilir. Birinci cmle batan sona kadar yanltr. nk, ynlarn eylemi rnein bir byk grev sadece devrim srasnda ya da devrimci bir durumda deil, her zaman parlamenter eylemden daha nemlidir. Aka tutarsz olan ve hem tarihi, hem de siyasi bakmdan yanl olan bu iddia, sadece bu tezi ileri srenlerin, legal savala illegal sava birletirmenin nemi konusunda ne genel olarak Avrupay (1848 ve 1870 devrimlerinden nceki .ransay, 1878 ile 1890 arasndaki Almanyay, vb.), ne de Rus tecrbesini (yukarya baknz) gznnde bulundurmadklarn gsterir. Bu sorun, byk bir genel ve zel nem tar. nk proletaryann burjuvaziye kar i savan olgunlamas ve yaknlamas gznnde tutulursa, cumhuriyet hkmetlerinin ve genel olarak yasalar durmadan ihlal eden burjuva hkmetlerinin devrimcilere uyguladklar vahice bask tedbirleri [sayfa 60] (Amerikann rnei vb. ibret vericidir) gznnde tutulursa, ilerlemi uygar lkelerde bu birletirme her gn daha zorunlu olaca imdiden de ksmen zorunludur saat hzla yaklamaktadr. Bu temel sorunu Hollandallar ve genel olarak sollar kesin olarak anlamyorlar. kinci cmle, ilknce, tarihi bakmdan yanltr. Biz bolevikler, en kar-devrimci parlamentolara katldk, ve tecrbe gstermitir ki, bu katlma, zellikle Rusyada birinci burjuva devriminden sonra (1905), burjuva devrimini hazrlamak iin (ubat 1917) ve sonra da sosyalist devrimi hazrlamak iin (Ekim 1917) devrimci proletaryann partisine sadece yararl deil, zorunluydu da. kincisi, bu cmle artc bir mantkszlk tamaktadr. ilerin sovyetler biiminde kendi iktidarlarnn aralarn yarattklar bir srada parlamentonun kar-devrimin organ ve merkezi durumuna gelmesinden (gerekte hi bir zaman merkez olmadn ve olamayacan geerken syleyelim) kan sonu, iilerin, sovyetlerin parlamentoya kar, parlamentonun sovyetler tarafndan datlmas uruna mcadeleye ideolojik, siyasi ve teknik bakmlardan hazrlanmalar gerektii sonucudur. Ama bu, hi bir zaman kar-devrimci parlamentonun iinde bir sovyet muhalefetinin mevcut olmasnn bu
50
datlmay engelleyecek, onu kolaylatrmayacak demek deildir. Denikine ve Kolaka kar baarl savamz srasnda, parlamentoda bir proleter sovyet muhalefetinin varlnn, zaferlerimizi olumlu olarak etkilediini hep grdk. Kar-devrimci Kurucu Meclisin iinde tutarl bir bolevik sovyet muhalefetinin bulunmasnn, sol devrimci-sosyalistlerin tutarsz muhalefetine ramen, 5 Ocak 1918de Kurucu Meclisi datmamza engel olmadn, tam tersine, onu kolaylatrdn pek iyi bilmekteyiz. Tezi ileri srenler, sorunu, karmakark hale getirmilerdir ve gerici parlamentonun dnda ynlarn [sayfa 61] eylemiyle parlamento iindeki devrime sempati duyan (ya da daha iyisi: devrimi dorudan doruya destekleyen) bir muhalefet ile birletirmenin zellikle devrim srasnda ne kadar yararl olduunu dorulayan, eer btn devrimlerin deilse, birok devrimin tecrbelerini unutuyorlar. Burada Hollandallar ve genel olarak sollar, gerek bir devrime, hi bir zaman katlmam ya da devrimlerin tarihi zerinde hi bir zaman dnmemi olan, ya da gerici bir kurumun znel olarak yadsnmasnn eitli nesnel etkenlerin birlemi kuvvetleriyle, o kurumun fiilen yklmas olduunu safa sanan devrim doktrincileri olarak durumu muhakeme ediyorlar. Yeni bir siyasi fikri rtmenin (yalnz siyasi fikri de deil) ve onu etkisiz hale getirmenin en iyi yolu, o fikri abese itene kadar savunmaktr. Gerekten herhangi bir gerei, (Peder Dietzgenin de dedii gibi) ar llere vardrtrsak, abartarak gerek uygulama alannn snrlar dna yayarsak, onu abeslie kadar itmi oluruz; ve bu koullarda o fikir kanlmaz olarak fikirlikten kar, sama olur. te Hollanda ve Almanya sollarnn yeni gerek konusunda, sovyetler iktidarnn burjuva demokratik parlamentolara stnl gerei konusunda yaptklar budur. Hi phe yok ki, eskiden olduu gibi, genel olarak burjuva parlamentolara katlmay reddetmenin, koullar ne olursa olsun, yanl olduunu iddia eden kimse, hata etmi olur. Ama bu yaznn amac, ok daha mtevazi olduu iin, boykotun hangi koullarda yararl olabileceini burada belirtmeye girimeyeceim: Bu yazda gdlen ama, sadece uluslararas komnist taktiinin en nemli baz sorunlarn aydnlatmak iin Rus tecrbesinden dersler karmaktr. Rus tecrbesi, bize, (1905te) bunun baarl ve doru bir uygulamasn verdii gibi, (1906da) yanl bir uygulamasn da vermektedir. Birinci durumu tahlil ederken gryoruz ki, bolevikler, ynlarn parlamento-d
51
devrimci eyleminin [sayfa 62] (zellikle grev hareketinin) istisnai bir hzla byd proletaryann ve kylnn hi bir katnn, ne ekilde olursa olsun, gerici iktidar desteklemesinin olanaksz olduu, devrimci proletaryann grev savayla ve kyl hareketiyle geri kalm byk ynlar zerinde etkisini salad bir anda, bolevikler, gerici bir parlamentonun gerici bir iktidar tarafndan toplantya arlmasn nleyebilmilerdi. Besbelli ki, bu tecrbe, Avrupadaki bugnk koullara uygulanamaz. Ayn biimde aka bellidir ki, yukarda anlatlan nedenlerle Hollanda sollarnn arta bal olsa bile, parlamentolara katlmay reddetme yolunda ileri srdkleri iddialar, kkten yanltr ve devrimci proletaryann davasna zararldr. Bat Avrupada ve Amerikada parlamentolarn, ii snfnn devrimci ncs iin zellikle iren bir nitelie brnd dorudur. Bu yadsnamaz. Bunu anlamak kolaydr, nk parlamentoda, sava srasnda ve savatan sonra, sosyalist ve sosyal-demokrat milletvekillerinin byk ounluunun davranndan daha dice, daha alaka, daha irkin bir ey tasavvur edilemez. Ama bu herkese bilinen ktlkle nasl savalaca sorununu zme balarken, bu duyguya kaplmak, sadece aklszlk olmaz, ayn zamanda cinayet saylmaldr. Bat Avrupa lkelerinin birounda, devrimci duygu, bugn denilebilir ki, bir yenilik, uzun sre bouna ve byk sabrszlkla beklenilen nadirattan bir eydir. Bu duyguya o kadar kolaylkla kaplmann nedeni belki de budur. phe yok ki, ynlarda bir devrimci duygunun yokluu halinde byle bir duygunun gelimesine elverili koullar da olmaynca, devrimci taktik, eylem biimine giremez. Ama Rusyada etin ve kanl bir tecrbe, devrimci taktiin, sadece devrimci duygu zerine kurulamayaca gereini bize retmitir. Taktik, sert bir nedensellikle szkonusu devletteki btn snf glerini hesaba katarak (lkenin evresindeki [sayfa 63] devletlerin ve dnya lsndeki devletlerin iindeki snf glerini de hesaba katarak), ve devrimci hareketlerin tecrbesini gznnde bulundurarak soukkanllkla saptanmaldr. Parlamenter oportnizmi lanetlemekle ve parlamentoya katlmay reddetmekle yetinerek devrimci duygusunu ifade etmek pek kolaydr. Ama, ok kolay olduu iindir ki, bu davran, etin olan, ok etin olan bir sorunu zme balayamaz. Avrupa parlamentolarnda gerekten devrimci olan bir parlamento fraksiyonunu yaratmak, Rusyada-
52
kinden ok daha zordur. Bu, besbelli. Ama bu, 1917nin son derece orijinal somut tarihi koullar iinde Rusyann sosyalist devrime balamasnn kolay olduu, buna karlk sosyalist devrimi srdrp amacna vardrmann Rusya iin Avrupa lkelerine kyasla daha zor olaca yolundaki genel gerein zel bir ynnden baka bir ey deildir. 1918in banda bu geree iaret etmek frsatn bulmutum ve iki yllk bir tecrbe, grm tam olarak dorulamtr. u zel koullar: 1) iilerin ve kyllerin dayanlmaz ikencelere uramalarna neden olan emperyalist savan devrim sayesinde durdurulmasnn sovyet devrimiyle birletirilmesi olana; 2) ortak dmanlar Sovyete kar birleememi olan dnyann en gl iki emperyalist yrtc hayvan grubu arasndaki lm kalm savandan bir sre iin yararlanma olana; 3) ksmen lkenin byk oluu ve ulatrma olanaklarnn kt oluu yznden, nispeten bir i sava baaryla srdrme olana; 4) kyllkte derin bir burjuva demokratik devrim hareketinin varl, o kadar derin ki, proletaryann partisi (kyllerin partisi olan devrimci-sosyalistler partisinin byk ounluu bolevizme aka kar olmasna ramen) kyl partisinin devrimci taleplerini benimseyerek, siyasi iktidar proletaryann eline geer gemez bunlar gerekletirebilmitir, bu gibi zel koullar u anda Bat Avrupada yoktur; ve buna benzer koullarn [sayfa 64] yeniden meydana gelmesi kolay deildir. te birok baka nedenlerle birlikte, bundan trdr ki, sosyalist devrime balamak, Bat Avrupada bizdekinden daha zordur. Gerici parlamentolardan devrimci amalarla yararlanlmas, gibi etin bir sorunun stnden atlayarak bu zorluktan kanmay denemek ocukluktur. Hem yeni bir toplum yaratmak istiyorsunuz, hem de gerici bir parlamentoda inanm, fedakar, yiit devrimcilerden kurulu bir parlamento grubu yaratmann glkleri karsnda geriliyorsunuz. Bu, ocukluk deil midir? Eer Almanyada Karl Liebknecht ve svete Z. Hglund, aadan gelme bir yn destei olmadan bile gerici parlamentolardan gerekten devrimci amalarla yararlanmak rnekleri verebildilerse, nasl olur da, savan ertesi gn, ynlarn kapldklar hayal krklndan ve fkeden tr hzla gelien bir devrimci yn partisinin, parlamentolarn en ktsnde bile, rste dvlm bir devrimci grup yaratmaya gc yetmez? Asl henz bilinlenmemi olan ii ynlarnn ve hele kk kyllerin, Rusyadakinden ok burjuva demokratik ve par-
53
lamenter nyarglara kaplm olduklar Bat Avrupadadr ki, komnistler, sadece burjuva parlamentosu gibi kurumlarn iinden bu nyarglar sulamak, datmak ve yenmek iin hi bir zorluun nnde gerilemeyen uzun vadeli ve inat bir sava srdrebilirler (ve srdrmelidirler). Almanya sollar, partilerinin kt liderinden yaknyorlar; ve bu yaknmalarn umutsuzlua kadar vardrarak, ii liderlerin inkar gibi gln bir sonuca gtryorlar. Ama illegal koullarda liderleri gizlemek zorunluluu olduu iin iyi liderlerin, gvenilir, denenmi, gerekli manevi otoriteye sahip liderlerin yetitirilmesi zellikle zor bir itir; ve legal alma ile illegal almay birbirine balamadan ve baka denemelerle birlikte liderleri parlamento arenasndan geirtmeden bu iin stesinden gelinemez. [sayfa 65] En sert, en amansz ve en uzlamaz eletiriler parlamentarizme ya da parlamenter eyleme kar deil, devrimci olarak parlamento seimle-rinden ve parlamento krssnden yararlanmay bilmeyen liderlere kar, ve hele yararlanmak istemeyen liderlere kar yneltilmelidir. Ancak byle bir eletiri, tabii yeteneksiz liderlerin uzaklatrld ve yerlerine daha yeteneklilerinin konulduu takdirde yararl ve verimli bir devrimci alma olacaktr; bu tutum, ii snfna ve emeki ynlara layk olabilmeleri iin liderleri eitecek ve, ayn zamanda, siyasi durum iinde ynlerini doru saptamalar yolunda ve bu durumdan doan ok aprak ve kark sorunlar anlamalar yolunda ynlar da eitecektir. * [sayfa 66]
* talyadaki sol komnizmi tanma frsatn pek bulamadm. Bordiganin ve ekimser-Komnistlerin (Comunista astensionista ), parlamentoya katlmamay savunmakla yanldklar phesizdir. Ama Il Soviet adl gazetenin iki saysn-dan (18 Ocak ve 1 ubat 1920 tarihli 3 ve 4. saylar) ve Serratinin Comunismo adndaki o mkemmel dergisinin 4 fasiklnden (1 Ekim-30 Kasm tarihli 1-4. saylar), ve dank birka talyan burjuva gazetesinden edinebildiim fikre gre, Bordiga bir noktada hakl grnyor. Bordiga ve fraksiyonu, Sovyetler iktidarn ve proletarya diktatrln tanm olan ve partide kaldklar halde Turati ve taraftarlarnn ayn zamanda parlamentoda kalmalarn ve eski ve o ka-dar zararl oportnist politikalarn srdrmelerini eletirmekte hakldr. Bu durumu, hogryle karlarken, Serrati ve btn talyan Sosyalist Partisi[21] , besbelli ki, Macar Turatilerin Macaristanda parti iinden Sovyetler iktidarn baltalar-ken ilemi olduklar hatay yapmaktadrlar. Oportnist parlamenterlere kar bu hatal tutum, bu tutarszlk ya da karakter yoksunluu, bir yandan sol komnizmin domasnn nedeni olurken, te yandan bu sol komnizmin varln bir noktaya kadar hakl klar. Besbelli ki, milletvekili Turatiyi tutarszlk ile sulamakla (Comunismo, n 3) Ser-rati, hakszlk etmektedir, tutarsz olan, Turati ve rekas gibi parlamenter oportnistlerin saflarnda yer almasn ho-gryle karlayan talyan Sosyalist Partisinin kendisidir.
54
SEKZ H UZLAMA OLMAYACAK MI?
.RANK.URT brornn yukarya aktarlan pasajnda, sollarn nasl bir kesinlikle uzlama yok slogann ileri srdklerini grdk. Kendilerini marksist sanan ve marksist olmak isteyen insanlarn, marksizmin temel gereklerini unuttuklarn grmek zcdr. Marx gibi eserlerinin her cmlesi derin anlamlar tayan Engels, 1874te, Blankist-Komnclerin manifestosunu eletirirken yle yazyordu:[22] ... Biz komnistiz [diye yazyorlar, Blankist-Komncleri, manifestolarnda] nk biz, amacmza ve zafer gnn uzaklatrmaktan ve klelik dnemini uzatmaktan baka bir sonu vermeyen aradaki [sayfa 67] aamalardan, uzlamalardan gemeden ula-
55
mak istiyoruz. Alman komnistleri, kendilerinin deil, tarihi gelimenin yaratt btn ara-aamalarn ve btn uzlamalarn tesinde son hedefi, yani snflarn kaldrlmasn ve topran ve retim aralarnn zel mlkiyetine yer vermeyen bir toplumsal dzenin kurulmasn aka grebildikleri iin komnisttirler. Otuz blankist ise, aradaki aamalar ve uzlamalar yakp kl ettikler anda sorunun zmlenecei ve gnn birinde ihtill yeniden balad ve iktidar ellerine dt takdirde, ki buna kesin olarak inanmaktadrlar, komnizmin hemen ertesi gn kurulacan hayal ettikleri iin komnisttirler. Eer bu i hemen yaplamyorsa, demek ki komnist deildirler. Kendi sabrszln teorik iddia olarak ileri srmek ne ocuka bir saflk! (.riedrich Engels, Internationales aus dem Volksstaat, 1874, n 73. Blankist-Komnclerin Program [23] balkl yazdan alnmtr.) Ayn yazda, Engels, Vaillanta kar duyduu derin hayranl ifade ediyor; Vaillantn tartma gtrmez erdemlerinden sz ediyor (1814 Austosundaki ihanetlerinden nce Vaillant, Guesde gibi uluslararas sosyalizmin byk nderlerinden biriydi). Ama Engels, ak bir yanlgy ayrntl olarak tahlil etmeden de geri kalmyor. phesiz ki, ok gen ve tecrbesiz devrimcilere olduu gibi, yan ban alm ve ok tecrbeli kk-burjuva devrimcilere de, uzlamalara izin vermek, son derece tehlikeli, anlalmaz. ve yanl gelmektedir. Ve birok sofistler (ar lde ya da gerektiinden ok tecrbeli politikaclar) tpk Lansbury yoldan szn ettii oportnist ngiliz liderleri gibi muhakeme yrtyorlar: Eer bolevikler iin u ya da bu uzlama caizse, her trl uzlamalar niye caiz olmasn? Ama birok grevlerin okulundan gemi olan proleterler (snf mcadelesinin sadece bu biimini ele almakla yetinilse bile), Engelsin [sayfa 68] ifade ettii (felsefi, tarihi, siyasi, psikolojik) pek derin gerekleri genellikle mkemmel olarak benimsemektedirler. Her proleter, grevlerden gemitir; her proleter, iiler bir ey elde etmeden ya da isteklerinin ancak bir ksmn saladktan sonra iba etmek zorunda kaldklar zaman, nefret duyduklar ezenler ve smrenlerle uzlamalar yapmtr. Bir snf mcadelesi ve snf atmalarnn hat safhaya var ortamnda yaayan her proleter, nesnel koullarn zorunlu kld (grev fonu tkenebilir,
56
grev desteklenmeyebilir, grevciler dayanlmaz lde alkla, yorgunlukla karlaabilirler) bir uzlamayla, o uzlamay yapan iiler arasnda devrimci feragati ve mcadeleyi srdrme iradesini hi bir ekilde azaltmayan bir uzlamayla, hainlerin yapt (grev krclar da uzlama yaparlar), kendi bencilliklerini, alaklklarn, kapitalistlere ho grnme isteklerini, tehditler karsnda, bazan pohpohlamalar karsnda, bazan sadakalar karsnda, bazan da kapitalistlerin srnamalar karsnda gereken salaml gsterememelerini nesnel nedenlerle aklamaya kalkan uzlamalar (bu ihanet uzlamalar, ngiliz ii snf hareketinde trade-union nderleri arasnda pek oktur, ama btn lkelerde hemen hemen her ii u ya da bu biimde buna benzer olaylarla karlamtr) arasndaki fark deerlendirmeyi pek iyi bilir. Besbelli ki, istisnai olarak yle etin ve aprak durumlar olabilir ki, u ya da bu uzlamann gerek niteliini saptayabilmek iin byk abalar gerekebilir, baz hallerde (rnein nefsi mdafaada olduu gibi) cinayetin, mutlak olarak meru ve giderek kanlmaz m olduunu, yoksa affedilmez bir ihmalin, ve giderek ustaca uygulanan canice bir plann sonucu mu olduunu saptamann ok zor bir i olmas gibi. Besbelli ki, (ulusal ve uluslararas) snflar ve partiler aras son derece aprak [sayfa 69] ilikilerin bazan szkonusu olduu politikada, bir grev yznden varlan uzlamann meru mu, yoksa ihanet eden bir sendika liderinin, bir grev krcsnn vb. eseri mi olduunu saptama sorunundan ok daha zm zor durumlarla karlalacaktr. Her duruma uyan bir reete, ya da (hi bir zaman uzlalmayacak!) biiminde bir genel kural bulmaya kalkmak samadr. Her zel durumda doru yolu bulabilmek iin kafay iletmek gerekir. Parti rgtnn ve adna layk parti nderlerinin varlnn nedenlerinden biri, uzun vadeli, kararl ve ok ynl bir almayla, szkonusu olan snfn dnen btn temsilcilerinin katld bir almayla,* aprak siyasi sorunlarn doru olarak ve zamannda zme balanmas iin gerekli bilgileri,
* Her snf, en aydnlanm bir lkenin artlarnda bile, en ilerlemi snf olsa bile ve ann koullar bu snf iinde btn fikri yeteneklerin istisnai bir ilerlemesini salami olsa bile, gene de snflar varlklarn srdrdke ve snfsz toplum kendi temelleri zerinde tam olarak oturmadka ve gelimedike, her snf iinde zorunlu olarak dnmeyen, dnme yeteneinden yoksun temsilciler bulunacaktr. Baka trl olsayd, kapitalizm, ynlar ezen bugnn kapitalizmi olamazd.
57
gerekli tecrbeleri ve stelik gerekli siyasi sezi yeteneini edinme zorunluudur. Saf ve tecrbeden tamamen yoksun kimseler, savatmz ve amansz bir sava yrtmemiz gereken oportnizm ile devrimci marksizm arasndaki btn snrlarn silinmesi iin genel olarak uzlamay kabul etmemizin yeterli olacan sanyorlar, byleleri eer henz doada ve toplumda btn snrlarn hareket halinde ve bir lye kadar geleneksel olduklarn bilmiyorlarsa, onlara ancak siyasi hayat ve siyasi konular uzun uzadya inceleme olanan,eitim ve tecrbe olanan salamakla yardm edebiliriz. Tarihin her zel ya da zgl annda, karmza dikilen pratik siyasi sorunlarda kabul mmkn olmayan uzlamalar, oportnizmi temsil eden uzlamalar, devrimci snfa ihanet niteliindeki uzlamalar [sayfa 70] ayrdetmeyi bilmeli ve bunlarn iyzn aa vurmak iin ve bunlarla mcadele etmek iin btn olanaklar kullanmaldr. Eit lde soyguncu ve yrtc hayvan niteliindeki iki emperyalist lkeler grubu kar karya geldii 1914-1918 emperyalist sava srasnda, oportnizmin balca ve temel biimi sosyal-ovenizm, yani bu savata gerekte kendi ulusal burjuvazisinin soyguncu karlarnn savunulmas anlamna gelen ulusal savunmann desteklenmesi oldu. Savatan sonra, soyguncularn rgt olan Cemiyet-i Akvamn savunulmas, devrimci proletaryaya kar ve sovyet hareketine kar kendi lkesinin burjuvazisiyle dorudan doruya ya da dolayl olarak koalisyonlarn savunulmas, sovyetler iktidarna kar burjuva parlamentarizminin ve burjuva demokrasisinin savunulmas ite, son hesapta, her seferinde devrimci proletarya iin ve onun davas iin meum bir oportnizmle sonulanan kabul mmkn olmayan uzlamalarn bellibal belirtileri bunlar oldu. Almanya sollar .rankfurt brornde ... teki partilerle her trl uzlamay en byk kesinlikle reddetmek .. her trl dolambal yollar ve anlama siyasetini reddetmek diye yazyorlar. Bu sollarn, byle fikirler benimsedikten sonra, bolevizme kesin olarak kar kmam olmalarna amak gerekir. nk Almanya sollarnn, Ekim Devriminden nce ve sonra, bolevizm tarihinin dolambal yollara bavurmalarla ve burjuva partileri dahil teki partilerle anlamalarla ve uzlamalarla dolu olduunu bilmemeleri mmkn deildir! Devletler arasndaki alelade savalardan yz defa daha e-
58
tin, daha uzun ve daha aprak bir sava olan uluslararas burjuvazinin devrilmesi uruna savaa girimek, ve nceden dolambal yollara bavurmay, (bir anlk olsa [sayfa 71] bile) dmanlarmz blen elikilerden yararlanmay, geici olsalar da, pek o kadar gvenilir olmasalar da, sallantl olsalar da, koullara bal bulunsalar da, potansiyel mttefiklerle anlama ve uzlamalar reddetmek son derece gln bir davran olmaz m? Bu, bugne kadar ulalmam ve kefedilmemi bir dan etin trmannda, bazan zikzaklar halinde yrmeyi, bazan geri ekilmeyi, ilkten seilen dorultuyu brakp baka bir dorultuyu denemeyi nceden reddetmek gibi bir ey deil mi? Ve bilinten ve tecrbeden bu lde yoksun kimseler (bu, genliklerinden tr olsayd gene neyse: genler belli bir dnem iin bu tr samalklardan szetmeye zaten hazrdrlar) Hollanda Komnist Partisinin kimi yeleri tarafndan yakndan ya da uzaktan, aka ya da st rtl olarak, tamamen ya da ksmen, pek nemli deil desteklenmilerdir!! Proletaryann ilk sosyalist devriminden sonra, burjuvazinin bir lkede iktidardan uzaklatrlmasndan sonra, o lkenin proletaryas, uzun bir sre burjuvaziden daha zayf olarak kalr; bu, ilknce, sadece burjuvazinin uluslararas ilikilerinden tr byledir, sonra da kendi burjuvazisini iktidardan uzaklatrm olan lkede, kapitalizmin ve burjuvazinin kk emtia reticileri tarafndan kendiliinden ve devaml olarak yenilenmesi yeniden hayata kavuturulmas yznden de byledir. Kendinden daha gl olan bir dman, ancak en son dereceye varan bir kuvvet gerilimi pahasna ve dmanlar arasndaki en kk yar, ayr ayr lkeler burjuvazileri arasnda, her lkenin iindeki burjuvazinin eitli gruplar ve kategorileri arasnda en kk kar elikilerinden ve ayn zamanda geici bir mttefik olsa da, sallantl olsa da, koula bal bulunsa da, pek o kadar salam ve gvenilir olmasa da, sayca gl bir mttefii kendi tarafna kazanmak iin, en kk olanaktan en byk zen ve uyanklkla, en [sayfa 72] ustaca ve en akllca yararlanld takdirde, yenilgiye uratlabilir. Bu gerei kim anlamadysa, ne marksizmin, ne de genel olarak ada bilimsel sosyalizmin zerresini anlamamtr. Kim olduka uzun bir dnem ierisinde ve olduka farkl politik durumlardaki gerekleri pratikle tantlamamsa, onlar, btn ezilen insanl smrclerden kurtarmak iin mcadele eden devrimci snfa yardm etmek iin bu gerei uygu-
59
lamay henz renememilerdir. Ve bu sylediklerimiz, siyasi iktidarn proletaryann eline gemesinden n c e k i dnem iin nasl doruysa, s o n r a k i dnem iin de ayn lde dorudur. Bizim teorimiz, bir dogma deil, bir eylem klavuzudur,[24] demilerdir Marx ve Engels; ve Karl Kautsky gibi Otto Bauer ve tekiler gibi patentli marksistlerin en vahim suu, proletarya devriminin en hayati saatlerinde bu gerei anlayp uygulayamam olmalardr. Siyasi eylem, Nevski Bulvarnn[25] bir kaldrm deildir, Petersburgun dosdoru geni ana caddesinin snrlar belli bir kaldrm deildir, diyordu, daha o zamanlar Marx-ncesi dneminin o byk Rus sosyalisti N. ernievski. ernievskiden bu yana, Rus devrimcileri, bu gerei unutmalarnn cezasn saysz kurbanlarla dediler. Bat Avrupann ve Amerikann sol komnistlerinin ve devrimcilerinin bu gerei benimsememelerinin cezasn, geri kalm Ruslar kadar pahal dememeleri iin gereken mutlaka yaplmaldr arln iktidardan dmesine kadar, Rusyann devrimci sosyal-demokratlar ok defa liberallerin yardmlarna bavurmulardr, yani bunlarla baz pratik uzlamalar yapmlardr. 1901-1902de bolevizmin domasndan az nce, skrann eski redaksiyonu (Plehanov, Akselrod, Zasuli, Martov, Potressov ve ben, bu redaksiyona dahildik) burjuva liberalizminin siyasi lideri Struve ile, ok uzun sreli olmamakla birlikte belirli bir ittifak [sayfa 73] kurmutuk. Ama bu, burjuva liberalizmine kar ve onun ii hareketi iinde etkisinin en kk belirtilerine kar, en amansz ideolojik mcadeleyi srdrmemize engel olmuyordu. Bolevikler, her zaman bu siyaseti gtmlerdir. 1905ten beri, ii snf ile kylln liberal burjuvaziye ve arla kar ittifakn, sistemli olarak savunmulardr, ama buna ramen, burjuvaziyi arla kar desteklemekte hi bir zaman kusur etmemilerdir (rnein iki dereceli seimlerde ya da seimlerin ikinci dneminde olduu gibi) ve hi bir zaman, burjuva devrimci kk kylye kar, sosyalistlik iddia eden kk-burjuva demokratlar olarak suladklar devrimci-sosyalistlere kar, en sert ideolojik ve siyasi mcadeleyi durdurmamlardr. 1907de, bolevikler, ksa bir sre iin, sosyalist-devrimciler ile Duma seimlerinde belirli bir siyasi blok tekil etmilerdir. 1903ten 1912ye kadar meneviklerle bazan yllarca sren yoldalk ettik ve ayn sosyal-demokrat parti iinde kaldk, ama onlarla, proletarya zerinde burjuva etkisinin ajanlar olarak ve oportnist olarak ideolojik ve
60
siyasi alanda mcadele etmekten bir an bile geri durmadk. Sava srasnda kautskicilerle, sol meneviklerle (Martov) ve devrimcisosyalistlerle (ernov, Natanson) bir eit uzlama yaptk; Zimmerwald ve Kiental kongrelerine onlarla birlikte katldk, onlarla ortak bildiriler yaynladk; ama kautskicilere, Martov ve ernova kar ideolojik ve siyasi mcadelemizi durdurmadk, onu gevetmedik. (Natanson, 1919da bize, ok yakn, hemen hemen bizimle tam dayanma durumunda bir poplist olarak devrimci-komnist olarak lmtr.) Ekim ihtilli gnlerinde devrimci-sosyalistlerin tarm programn bir virgl bile deitirmeden btn halinde kabul ederek, kk-burjuva kyllkle sadece ekilde kalmayan son derece nemli (ve ok baarl) bir siyasi blok kurduk; yani kyllere zorla programmz kabul ettirmek isteinde olmadmz, [sayfa 74] onlarla anlamak istediimizi tantlayabilmek iin, ak uzlamaya vardk. Ayn zamanda, sol sosyalist-devrimcilere resmen bir siyasi antlama teklif ediyorduk (ve bunu, ksa bir zaman sonra gerekletiriyorduk). Bunlar, Brest-Litovsk barnn ertesi gn bu anlamay reddettiler ve 1918 Temmuzunda ii bir ayaklanmaya kadar vardrdlar ve, daha sonra da, bize kar silahl mcadeleye giritiler. Onun iin, bamszlarla (Almanya Bamsz Sosyal-Demokrat Partisi ile, kautskicilerle) bir blok kurmak fikrine yanayor diye Alman Komnist Partisi Merkez Komitesine kar Almanya sollarnn hcumlar, bize, kesin olarak, ciddiyetle badamayan bir davran gibi gelmektedir; bu, sollarn yanlgsnn ak bir belirtisidir. Rusyada da, Almanyann Scheidemannlarna tekabl eden sa menevikler vard (bunlar Kerenski hkmetine katlmlard), ve sa meneviklere kar olan ve Almanyann kautskicilerine tekabl eden sol menevikler de vard (Martov). 1917de ii ynlarnn menevik kampndan boleviklerin tarafna derece derece getiklerini aka grebildik. 1917 Hazirannda Rusya Sovyetlerinin Birinci Kongresinde oylarn %13 bizden yanayd. ounluk devrimci-sosyalistler ile meneviklerdeydi. (Eski takvime gre 25 Ekim 1917de kinci Sovyetler Kongresinde, oylarn %52i bizden yanayd.) Almanyada iilerin buna tpatp benzer sadan sola doru hamlesi, niin komnistlerin glenmeleri sonucunu vermedi de, kendisine zg hi bir siyasi fikri olmamasna ramen, kendi siyaseti bulunmamasna ramen ve imdiye kadar hep Scheidemann ile komnistler arasnda sallanmasna ramen ara parti-
61
nin, bamszlarn glenmesi sonucunu verdi? Bunun nedenlerinden biri, besbelli ki, yanlglarn drstlkle ve yreklilikle teslim etmeleri gereken ve bunlar dzeltmeyi renmeleri gereken Alman [sayfa 75] komnistlerinin yanl taktii idi. Bu yanlg, gerici parlamentoya katlmay ve gerici sendikalarda almay reddetme biiminde beliriyordu; bu yanlg, nihayet da vurmu olan ve bu yzden de rgt yararna olarak daha iyi ve daha abuk tedavi edilecek olan solculuk denen u ocukluk hastalnn saysz belirtilerinden baka bir ey deildir. Almanya Bamsz Sosyal-Demokrat Partisinin homojen bir rgt olmad aktr: Sovyetler iktidarnn, proletarya diktatrln anlamn kavramakta yetersizliklerini ve proletaryann devrimci mcadelesini ynetmekte yeteneksizliklerini tantlam olan (Kautsky, Hilferding ve grne gre geni lde, Crispien, Ledebour ve tekiler gibi) eski oportnist nderlerin yannda bu parti iinde hzla gelien bir sol, proleter kanat meydana gelmitir. Bu partinin yzbinlerce yesi (ye toplam sanrm milyondur), Scheidemanndan uzaklaan ve geni admlarla komnizme doru yryen proleterlerdir. Bu proleter kanat, (1919da) daha bamszlarn Leipzig kongresinde hemen ve kaytsz artsz nc Enternasyonale katlmay teklif etmiti. Partinin bu kanadyla bir uzlamadan korkmak gln olur. Komnistler, tam tersine, bir yandan bu kanatla gerekli tam bir kaynamay kolaylatracak ve hzlandracak davranlara giriirken, te yandan bamszlarn sa oportnist kanadna kar, komnistlerin ideolojik ve siyasi mcadelesini yrtmekten geri durmamaldrlar. phe yok ki, uzlamann uygun biimini saptamak kolay olmayacaktr, ama Alman iilerine ve komnistlerine zafere kolay bir yoldan ulalacan vaadetmek iin insann sahtekar olmas gerekir. Proletarya, proleterden yar-proletere (igcnn satndan geimini ancak ksmen salayan yar-proletere), yar-proleterden kk kylye (ehir ve kydeki kk [sayfa 76] zanaatya, genel olarak kk iletmeciye), kk kylden orta kylye vb. geii yanstan son derece eitli sosyal tiplerle evrili olmasayd; proletaryann kendisi de, mesleki gruplar gibi, bazan dini vb. gruplar gibi kategorilere blnmeseydi, kapitalizm, kapitalizm olmazd. Proletaryann ncs iin, onun bilinli blm iin Komnist Partisi iin, gerektiinde zikzakl, dolambal yoldan yrmenin, ayr ayr pro-
62
leter gruplar ile, ayr ayr ii partileri ve kk reticiler partileriyle anlamalar yapmann, uzlamalara varmann gerei bundan domaktadr. Sorun, bu taktii, proletaryann genel olarak bilincini, devrimci ruhunu, mcadele etme ve yenme yeteneini drecek deil, ykseltecek biimde uygulamay bilmektir. Belirtelim ki, boleviklerin meneviklere zaferi, sadece 1917 Ekim Devriminden nce deil, bu devrimden sonra da zikzakl yol, anlamalar, uzlamalar taktiinin uygulanmasn gerektirmitir; elbette ki, bunlara, boleviklerin baarsn salayacak, onu kolaylatracak, hzlandracak biimde, meneviklerin aleyhine taktikler olarak bavurulmutur. (Menevikler dahil), kk-burjuva demokratlar, zorunlu olarak, burjuvazi ile proletarya arasnda, burjuva demokrasisi ile sovyet rejimi arasnda, reformculuk ile devrimci zihniyet arasnda, dar anlamda ii davasna sahip kma zorunluluu ile proletaryann iktidarndan duyulan korku vb. arasnda sallanr dururlar. Komnistlerin doru taktii, bu gibi duraksamalardan yararlanmay gerektirir, yoksa onlar umursamamay deil; oysa bunlardan yararlanmak demek, proletaryaya yaknlaan unsurlara tavizlerde bulunmak ve bunlara ancak yaklatklar lde ve yaklatklar anda tavizlerde bulunmak ve bir yandan da burjuvaziye yaklaanlara kar mcadeleyi srdrmek demektir. Bu doru taktiin uygulanmas yzndendir ki, menevizm, [sayfa 77] bizde, oportnizmde direnen liderleri tecrit olunarak ve en iyi iileri, kk-burjuva demokrasisinin en iyi unsurlarn bizim kampmza getirerek gn getike dalmtr ve dalmaktadr. Bu, sabr gerektiren uzun vadeli bir sretir, ve hi bir zaman uzlama yok, zikzaklar yok cinsinden kestirme zmler, ancak devrimci proletaryann etkisini baltalar ve onun glenmesini nler. Ve nihayet Almanya sollarnn kesin yanlglarndan biri de, Versailles Antlamasn tanmamakta gsterdikleri direnmedir. Bu gr, K. Hornerin yapt gibi, arlyla ve ciddi olarak ve azimle formle edildike, daha az akla yakn geliyor. Bugnk uluslararas devrim erevesi iinde, Antanta kar savaa yeniden girimek iin, Alman burjuvazisiyle bir blok kurulmasn savunmaya kadar ii vardran (Laufenberg ve tekilerin) ulusal boevizminin gze batan samalklarn eletirmek yetmez. Versailles barn bir sre iin tanmann ve ona boyun emenin sovyet Almanyas iin (eer pek yakn bir gelecekte bir Alman sovyet cumhuriyeti kurulur-
63
sa) zorunluluunu reddeden bir taktiin, temelden yanl bir taktik olduunu anlamak gerekir. Bundan, bamszlarn, Scheidemann lar hkmette iken, Macaristandaki sovyet iktidar henz devrilmemiken, Macar sovyetlerini destekleyecek olan bir sovyet devriminin Viyanada kopmas ihtimali henz varken, o zamann koullar iinde, Versailles barnn imzalanmasn desteklemekle doru davrandklar sonucu karlamaz. O sralarda, bamszlar, berbat bir ekilde zikzaklar ve manevralar yapyorlard, nk Scheidemannlarn ihanetinden onlar da azok sorumluluk ykleniyorlard, Scheidemannlara kar amansz bir snf mcadelesi durumundan snflar-d ya da snflar-st bir duruma kayyorlard. nemli bir nokta da udur ki, Almanya komnistleri, komnizm Almanyada muzaffer olduu takdirde [sayfa 78] Versailles barn btn gleriyle reddedeceklerini vaat ederek ellerini kollarn balamamaldrlar. Bu, sama bir ey olur. unu sylemek gerek: Scheidemannlar ve kautskiciler, Sovyet Rusya ile ve sovyet Macaristanyla ittifak zorlatran (hemen hemen ykan) ihanetlerde bulunmulardr. Biz, bu ittifak kolaylatrmak ve hazrlamak iin olanca gcmzle ve btn olanaklarmzla aba sarfedeceiz, ama bu, bize, Versailles barn her ne pahasna olursa olsun ve hemen imdi reddetme ykmlln yklemez. Versailles bize yararl olacak ekilde reddetme olana, sovyet hareketinin sadece Almanyada deil, btn dnyada baarsna baldr. Sovyet hareketi, Scheidemannlar ve kautskiciler tarafndan baltalanmtr; biz ise, bu hareketten yanayz. te sorunun z buradadr, aramzdaki temel fark buradadr. Ve eer snf dmanlarmz, smrcler, onlarn uaklar, Scheidemannlar ve kautskiciler, sovyet hareketini Almanyada ve dnyada glendirme yolunda, sovyet devrimini Almanyada ve btn dnyada glendirme yolunda frsatlarn kamasna gz yumdularsa, su onlarndr. Almanyada sovyet devrimi, uluslararas sovyet hareketini glendirecektir. Ve bu uluslararas harekette Versailles barna kar, genel olarak uluslararas emperyalizme kar en gl (tek gvenilir, yenilmez ve dnya lsnde kudretli) kaledir. Emperyalizmin boyunduruu altnda ezilen teki lkelerin kurtuluu sorunundan nce, Versailles Antlamasnn hkmlerinden hemen kurtulma sorununu mutlak ve zorunlu bir sorun olarak ileri srmek, (Kautskylere, Hilferdinglere, Otto Bauer ve rekasna layk) kk-burjuva milliyetiliidir, devrimci enter-
64
nasyonalizm deildir. Almanya dahil, herhangi bir byk Avrupa devletinde burjuvaziyi iktidardan drmek, uluslararas devrim iin yle bir avantaj salar ki, eer gerekirse Versailles barnn sresinin uzatlmas [sayfa 79] bile kabul edilebilir. Eer Rusya, BrestLitovsk Antlamasna aylarca, devrimin yararna olmak zere, tek bana tahamml edebildiyse, Sovyet Rusyann mttefii olan sovyet Almanyann da, Versailles Antlamasna daha uzun bir sre, devrimin yararna olarak tahamml etmesi olanaksz bir ey deildir. .ransa, ngiltere vb. emperyalistleri, Alman komnistlerini tahrik ediyorlar, onlara tuzak kuruyorlar: Versailles Antlamasn imzalamayacanz syleyiniz diyorlar. Ve sol komnistler, u anda daha gl olan hain ve alak bir dmana kar ustaca manevra yapacaklarna, biz imdilik Versailles Antlamasn imzalayacaz diyeceklerine, ocuklar gibi tuzaa dyorlar. nceden elini kolunu balatmak, u anda bizden daha iyi silahlanm olan bir dmana yksek sesle onunla savap savamayacamz sylemek, ne zaman savaacamz ilan etmek ahmaklktr, devrimcilik deildir. Savan dman iin elverili olduu akken, savan bizim iin elverisiz olduu besbelli iken, sava kabul etmek bir cinayettir ve bizim iin elverisiz olan bir savatan kanmak iin zikzaklara, anlamalara ve uzlamalara bavurmay bilmeyen devrimci snf siyasileri be para etmezler. [sayfa 80]
65
DOKUZ NGLTEREDE SOL KOMNZM
NGLTEREDE henz bir komnist partisi yok, ama iiler arasnda gen, geni, gl bir komnist hareket var ki, bunun hzla bymesi, en iyimser umutlar hakl gstermektedir. Bir komnist partisini kurmak isteyen ve imdiden bu konuda grmelere girimi olan birok partiler ve siyasi rgtler var (ngiltere Sosyalist Partisi,[26] Sosyalist i Partisi, Gney Galler lkesi Sosyalist Dernei, i Sosyalist .ederasyonu)[27] Sylvia Pankhurst yolda tarafndan ynetilen i Sosyalist .ederasyonu haftalk organ Workers Dreadnoughtta (c. VI, n 48, 21 ubat 1920), bu yolda tarafndan yazlan Bir Komnist Partisine Doru balkl bir yaz yaynlanmtr. [sayfa 81] Yaz, yukarda ad geen drt rgt arasnda bir kom-
66
nist partisi kurma amacyla srdrlen grmeleri yle aklyor: nc Enternasyonale katlma, parlamentarizm yerine sovyet sisteminin tannmas, proletarya diktatrl. yle anlalyor ki, tek bir komnist partisinin hemen kurulmasn nleyen balca engellerden biri, yeni komnist partisinin, oportnist ve sosyal-oven, korporatif ve zellikle sendikalardan meydana gelen eski i Partisinin (Labour Party) parlamentoya katlma meselesindeki gr ayrldr. Sosyalist i Partisi * gibi, i Sosyalist .ederasyonu da parlamento seimlerine ve parlamentoya katlmaya kardrlar, i Partisine katlmaya kardrlar, ve bu noktadan ngilterede komnist partilerin sa kanad saydklar ngiltere Sosyalist Partisinin btn yeleriyle ya da yelerinin ounluuyla anlamazlk halindedirler (Sylvia Pankhurst un yazsnn 5. sayfas.) Bylece anlamazlk, nemli farkl biime brnmesine ramen ve baz dier nedenlerden dolay Almanyadakinin ayndr (Almanyada bu biim, Rus biimine, ngilteredekinden ok daha yaklamaktadr; ve bunun da birok nedenleri vardr). Ama biz, bu sollarn ileri srdkleri iddialara bir gzatalm. Parlamentoya katlma konusunda, Sylvia Pankhurst, gazetenin ayn saysnda yaynlanan W. Gallacherin Glasgowdaki skoya i Konseyi adna kaleme alnm yazsna atflarda bulunmaktadr. Bu konsey, diyor yazar; aka parlamentoya kardr. Ve birok siyasi rgtn sol kanadnn desteine sahip bulunmaktadr. Biz, sanayi kollarnda (sanayiin eitli kollarnda) devrimci bir rgt yaratmay ve btn lkedeki sosyal komitelere dayanan bir komnist partisini [sayfa 82] kurmay ama edinen skoya devrimci hareketini temsil ediyoruz. Biz, uzun zaman, resmi parlamenterlerle mcadele ettik. Onlara aka sava ilan etmeyi gerekli saymadk; onlar ise, bize saldrmaktan korkuyorlar. Ama bu durum uzun sre devam edemez. Btn cephe boyunca, biz, zaferler salamaktayz. skoya Bamsz i Partisi yelerinin kitlesi gittike parlamentodan soumaktadr ve hemen hemen btn mahalli gruplar sovyetlerden yanadrlar [lngilizce metinde, Rusa sovyet szc kullanlmaktadr] ya da ii sovyetlerinden yanadrlar. Besbelli ki, bu olgu, siyaseti bir geim arac sa* yle sanyorum ki, bu parti, i Partisine katlmaya kardr, ama parlamentoda yer almaya kesin olarak kar deildir.
67
yan, bir meslek sayan kiiler iin ok nemlidir ve bunlar, yelerinin parlamentarizme dnmeleri iin ellerinden geleni yapmaktadrlar. Devrimci yoldalar bu grubu desteklememelidirler [alt yazar tarafndan izilmitir]. Burada, mcadele, bizim iin ok etin olacaktr. En zc ey, kendi kiisel karlarn devrimin karlarndan stn tutanlarn davaya ihanetleri olacaktr. Parlamentarizme en kk bir destek, sadece bizim ngiliz Scheidemannlarmzn ve Noskelerimizin iktidara ykselmelerine yardm etmek demektir. Henderson, Clynes ve benzerleri, iflah olmaz gericilerdir. Bamsz i Partisi, gittike MacDonald, Snowden ve rekasnn kampnda manevi bir snak bulmu olan burjuva liberallerinin etkisi altna girmektedir. Bamsz i Partisi, nc Enternasyonale iddetle kardr, ama ynlar enternasyonalden yanadr. Oportnist parlamenterleri ne ekilde olursa olsun desteklemek, bu baylarn oyununa gelmek olur. ngiltere Sosyalist Partisinin burada hi bir nemi yoktur. ... Gereken ey, iyi bir devrimci snai rgtdr. Ve ak seik tanmlanm bilimsel temeller zerinde hareket eden bir partidir. Eer yoldalarmz bu cinsten rgtleri kurmamzda bize yardm edebilirlerse, onlarn yardmlarn seve seve kabulleneceiz; edemezlerse, byle ilere karmazlarsa, [sayfa 83] hi deilse saygdeer (?) [soru iareti yazarndr] parlamenter unvanna bu kadar dkn olan ve patronlar kadar, snf politikaclar kadar devlet ynetebileceklerini tantlamak iin yanp tutuan gericileri destekleyerek, allahakna, devrime ihanet etmesinler. Bence gazete redaksiyonuna gnderilmi olan bu mektup, komnizme henz varmakta olan genlerin ya da sradan ii yelerin ruh haletini pek gzel ifade etmektedir. Bu ruh haleti son derece sevindirici ve deerli bir eydir; onun deerini bilmemiz, tevik etmemiz gerekir, nk bu ruh haleti olmasayd, ngilterede ya da dnyann herhangi bir lkesinde proleter devrimin zaferinden umudu kesmek gerekirdi. Ynlarda ok zaman uykuda olan, bilinsiz ve durgun olan bu ruh haletini ifade edebilen ve uyandrabilenlerle ilgilenmek gerekir. Ve onlara yardm etmek gerekir. Ama ayn zamanda, onlara, hi bir pheye meydan brakmayacak biimde, aka bu ruh haletinin tek bana ynlar byk devrimci mcadelede ynetmeye yetmediini ve devrim davasna en derinden bal olanlarn ileme eilimi gsterdikleri, ya da iledikleri hatalarn davaya zararl olabileceini sylemeliyiz. Gallacher yolda tarafndan
68
gazete redaksiyonuna gnderilmi olan mektubun, Almanyann sol komnistlerinin ve 1908 ile 1918de sol Rus boleviklerinin btn yanlglarn filiz halinde tamaktadr. Bu mektubun yazar, burjuvazinin snf politikaclarna kar soylu bir proleter kini tayor, (bu kin, sadece proleterlerin deil, btn emekilerin, Alman deyimini kullanrsak, btn kk insanlarn anlayaca ve sempati duyaca bir kindir). Ezilen ve smrlen ynlarn bir temsilcisinin ifadelendirdii bu kin, gerekte bilgeliin balangc, her sosyalist ve komnist akmn ve onun baarsnn temelidir. Ama yazar, besbelli ki, politikann gkten dmeyen, aba gerektiren bilim [sayfa 84] olduunu unutuyor; proletaryann, eer burjuvaziyi yenecekse kendisi iin proleter, ve burjuvazininkilerden hi de aa olmayan snf siyaset adamlar yetitirmek zorunda olduunu unutuyor. Mektubun yazar, proletaryaya amacna ulama olanan, parlamentonun deil, ancak ii sovyetlerinin salayabileceini iyice anlamtr. Ve kim bunu henz anlamamsa, besbelli ki, o, en byk bilim adam olsa da, en tecrbeli politikac, en iten sosyalist olsa da, en ok okumu marksist, vatandalarn ve aile babalarnn en sad olsa da, gericilerin en ktsdr. Ama mektubun yazar u soruyu sormuyor bile, u soruyu sormay gerekli bulmuyor bile: Sovyet siyaset adamlarn parlamentonun iine sokmadan, sovyetlerin parlamento zerinde zaferini salamak mmkn mdr? Parlamentarizmi iinden datmadan, sovyetlerin parlamentoyu feshetme grevlerini baarabilmeleri iin parlamento iinde gerekli hazrlklar yapmadan bu mmkn mdr? Oysa mektubun yazar, ngiliz Komnist Partisinin eylemini .bilimsel bir temel zerine oturtmas gerektii yolundaki doru fikri kesin olarak ileri srmektedir. Bilim, teki lkelerin, zellikle bu lkeler de kapitalist iseler ve yakn bir gemite benzer bir tecrbeden gemi bulunuyorlarsa, her eyden nce bunlarn tecrbesinin gznnde tutulmasn emreder. Bilim, ikinci olarak, isteklere ve grlere uygun tarzda, tek bir grubun, ya da tek bir partinin mcadele hazrlklarna ve bilin derecesine gre siyaseti belirleme yerine, lkedeki btn glerin, gruplarn, partilerin, snflarn ve ynlarn hesaba katlmasn emreder. Hendersonlarn, Clynes, MacDonald ve Snowdenlerin, iflah olmaz gerici olduklar dorudur. Bunlarn, iktidara gemek istedik-
69
leri ve bu yolda zaten burjuvaziyle koalisyon kurmay tercih ettikleri; burjuva kurallarna [sayfa 85] gre lkeyi ynetmek istedikleri ve iktidara geince zorunlu olarak Scheidemann ve Noskeler gibi davranacaklar da dorudur. Btn bunlar dorudur. Ama bundan, bunlar desteklemenin devrime ihanet olduu sonucu karlamaz; bundan karlabilecek tek sonu, ii snf devrimcilerinin devrimin kar iin bu baylara belirli lde parlamenter destek salamalar gerektiidir. Bunu iyice gstermek iin aktalitesi olan iki ngiliz siyasi belgesini ele alacam: (1) 18 Mart 1920de Babakan Lloyd Georgeun sylevi (19 Mart 1920 tarihli Manchester Guardian gazetesinde yaynlanan metin) ve (2) bir sol komnistin, Sylvia Pankhurst yoldan, yukarda zikredilen yazda ifade edilen dnceleri. Lloyd George, sylevinde., (zel olarak davet edildii halde toplantya katlmayan) Asquith ile ve muhafazakarlarla koalisyona girmeye kar olup, i Partisine yaklamadan yana olan teki liberallerle polemie giriiyor. (Gallacher yoldan mektubundan, baz liberallerin Bamsz i Partisine getiklerini de renmi bulunuyoruz.) Lloyd George, sosyalist diye adlandrmay tercih ettii, ve retim aralarnn kolektif mlkiyetini savunan ngiliz i Partisinin baarsn nlemek iin liberaller ile muhafazakarlar arasnda bir koalisyonun sk bir koalisyonun zorunlu bir ey olduunu tantlamaya alyor. ngiliz burjuvazisinin nderi parlamenter liberal partinin, anlaldna gre, o zamana kadar bunu bilmeyen yelerine aklamada bulunarak, .ransada komnistlik denen ey ite budur diyor. Almanyada buna sosyalizm dendi; Rusyadaki ad da bolevizmdir. Libareller iin byle bir ey ilke olarak kabul edilemez, diye aklyor Lloyd George, nk liberaller ilke bakmndan zel mlkiyetten yanadrlar. Uygarlk tehlikededir, diye haykryor konumac, onun iin liberallerle muhafazakarlar birlemelidirler... [sayfa 86] ... Tarm blgelerine giderseniz, diyor Lloyd George, orada daha nceki parti blnmelerinin devam ettiini greceinizi kabul ederim. Orada tehlike uzaktr. Orada tehlike yoktur. Ama sra tarm blgelerine geldii zaman, tehlike orada da, bugn baz sanayi blgelerinde olduu kadar byk olacaktr. lkemizin bete drd sanayiyle ve ticaretle urar; bete biri tarmla urar. Gelecein bizim iin gizledii tehlikeleri dndm zaman, bunlar, gzden
70
rak tutmadm koullardr. .ransann nfusu daha ok tarm blgelerinde yaar ve orada salam bir belirli kavramlar temeli, kolay kolay deimeyen, bir devrimci hareket tarafndan kolayca bozulmas mmkn olmayan bir temel vardr. Bizde ise durum bambakadr. Bizim lkemiz, dnyann herhangi bir lkesinden daha ok istikrarszdr, ve bir kere geverse yukarda belirttiim nedenlerden tr, bu lkede felaket, herhangi bir lkedekinden daha byk olacaktr. Okur, Bay Lloyd Georgeun sadece ok zeki bir adam olmakla kalmayp, ayn zamanda, marksistlerden de ok ey rendiini grmektedir. Biz de ondan bir eyler renirsek iyi ederiz. Lloyd Georgeun konumasndan sonra yaplan tartmalarn u blmn de not etmek ilgin olur: Bay Wallace (milletvekili): Babakann, byk bir ksm u anda liberal olan ve bizi destekleyen sanayi iileri bakmndan, sanayi blgelerinde, politikasnn sonular hakknda ne dndn renmek isterim. Su anda bizim iten destekleyicilerimiz olan iiler sayesinde i Partisinin gcnn artmasn beklemek doru olmaz m? Babakan: Ben bu fikirde deilim. Liberallerin kendi aralarnda mcadele etmeleri, umutsuzlua kaplan birok liberalleri i Partisine katlmaya itmektedir ve bugn byk sayda deerli liberaller, o parti iinde, hkmeti ktlemekle meguldrler. Kamuoyu ise bu [sayfa 87] katlmalardan tr, i Partisine kar daha olumlu bir tutumu benimsiyor. Kamuoyu, i Partisi dndaki liberallere doru dnmyor, i Partisine eilim gsteriyor, ksmi, seimler bunu gstermektedir. Bu muhakeme tarznn, burjuvazinin en akll adamlarnn bile baz durumlarda nasl yanlglara saplandklarn ve onarlmas olanaksz samalklar yapmaktan kendilerini alamadklarn gsterdiini geerken belirtelim. Burjuvazinin yenilgisine sebep olacak da ite budur. Bizim insanlarmz ise samalklar yapsalar da (ama bu samalklar ok vahim olmamal ve zamannda dzeltilebilmelidir) gene de eninde sonunda baar elde edeceklerdir. kinci siyasi belge sol komnistlerden Sylvia Pankhurst yoldan aadaki dnceleridir: ... nkpin yolda (ngiltere Sosyalist Partisi Genel Sekreteri), i Partisinin ii snf hareketinin balca rgt olduunu syl-
71
yor. ngiltere Sosyalist Partisinden bir baka yolda, nc Enternasyonalin konferansnda, bu partinin grn daha ak seik olarak ifade etti. Dedi ki: Biz ngiliz. i Partisini, rgtlenmi ii snf saymaktayz. i Partisi hakkndaki bu gre biz katlmyoruz. Bu partinin, her ne kadar kayda deer lde bilinsiz ve pasif iseler de, byk sayda yesi vardr; bunlar, iidirler ve atlye arkadalar gibi davranm olmak iin ve tahsisat alabilmek iin sendikalara girmi olan iidirler. Ama biz, i Partisinin sayca neminin, bu partinin ngiliz ii snfnn ounluunun snrlarn henz amam olduu bir fikir ekolnn eseri olmas gereinden ileri geldiini teslim etmekteyiz; bununla birlikte, u anda, halkn zihniyetinde byk deiiklikler meydana getirecek olan koullar hazrlanmaktadr ve bunlarn [sayfa 88] sonucu olarak durum yaknda deiecektir. ... ngiliz i Partisi, tpk teki lkelerdeki sosyal-oven rgtler gibi, toplum gelimesinin doal seyri sonucu kanlmaz olarak iktidara gelecektir. Sosyal-ovenleri iktidardan uzaklatrma iini rgtlendirmek, komnistlere dmektedir. Ve biz, lkemizde bu eylemi ne geciktirmeliyiz, ne de bu yolda bir duraksama gstermeliyiz. i Partisinin gcn arttrmak yolunda enerjilerimizi bouna harcamamalyz; bu partinin iktidara gelmesi zaten kanlmaz bir eydir. Btn gcmz, bu partiyi yenecek olan bir komnist hareketi yaratma yolunda kullanmalyz. i Partisi yaknda hkmeti kuracaktr; devrimci muhalefet ona kar hcuma gemeye hazr olmaldr. Bylece liberal burjuvazi, (smrclerin) iki partisi sistemini, yz yllk bir gemii olan ve tarihte yerlemi bulunan ve smrcler iin son derece elverili olan bu sistemi reddediyor; i Partisine kar kuvvetleri birletirmenin gerekli olduunu kabul ediyor. Liberallerden bir ksm, batan gemiyi terkeden fareler gibi, koup i Partisine giriyorlar. Sol komnistler ise ii partisinin iktidara gemesini kanlmaz bir ey sayyorlar ve bugn, bu partinin, iilerin ounluunun desteini salam olduunu teslim ediyorlar. Ve bundan, tuhaf bir sonu karyorlar. Sylvia Pankhurst bunu yle formle ediyor: Komnist Partisi uzlamalar yapmamaldr. ... Bu parti, refor-
72
mizme kar doktrinini saf olarak ve bamszln tam olarak muhafaza etmelidir; bu partinin grevi, yolda durmadan, yolundan sapmadan ileriye doru gitmektir, sosyalist devrime doru dz izgi halinde ilerlemektir. ngiltere iilerinin ounluunun, hl ngiliz Kerenskilerin ya da Scheidemannlarn arkasndan [sayfa 89] gitmesinden; ii ounluunun bu adamlarn hkmetini denememi olmasndan (ki Rusyada ve Almanyada iilerin yn halinde komnizme gemeleri iin bu tecrbeden gemeleri gerekmitir) kan sonu, tam tersine, ngiliz komnistlerinin parlamenter eyleme katlmalar gerektii, Henderson-Snowden hkmetini, ii ynlarn bu hkmetin eylemine bakarak deerlendirebilmelerinde bu ynlara parlamento iinden yardm etmeleri gerektii, Hendersonlarn ve Snowdenlerin birlemi olan Lloyd George ve Churchilli yenmesine yardm etmeleri gerektii sonucudur. Baka trl bir davran, devrimi engellemek olur; nk, ii snfnn ounluunun grnde bir deiiklik olmazsa, devrim olanakszdr; bu deimeyi ise, ynlarn siyasi tecrbesi salar, sadece propaganda deil. Uzlama yapmadan, yolumuzdan sapmadan ileri. Byle konuan, eer Henderson ile Snowden in Lloyd George ile Churchille kar zaferi halinde, ounluun imdiki nderlerine gvenlerini yitirerek hzla komnizmi destekleyeceini ya da (her durumda bir tarafszl ve ok kere komnistlere kar hayrhah bir tarafszl) benimseyeceini bilen (ya da bilmesi gereken) gsz bir ii aznl ise bu slogan, aka yanltr. Bu, yzbin kiilik takviye kuvvetinin sava meydanna ulamasn salayabilmek iin, gerekli zaman kazanabilmek iin; durmak, dolambal yoldan gitmek ve giderek uzlama yapmak gerekirken, 10.000 askeri, 50.000 dmana kar savaa sokmak gibi bir eydir. Bu, aydn ocukluudur; bu, devrimci bir snfn ciddi taktii olamaz. Devrimin temel yasas, btn devrimler tarafndan ve zellikle 20. yzyldaki Rus devrimi tarafndan dorulanan devrimin temel yasas udur: devrim olabilmesi iin smrlen ve ezilen ynlarn, eskiden [sayfa 90] olduu gibi yaamann olanaksz olduu bilincine varmalar ve deiiklik istemeleri yetmez. Devrimin olmas iin, smrclerin eskiden olduu gibi yaayamaz ve hkmeti yrtemez duruma dmeleri gerekir. Ancak aadakilerin,* eski
73
tarzda yaamak istemedikleri ve yukardakilerin** de eski tarzda yaayamadklar durumdadr ki, ancak bu durumdadr ki, devrim baarya ulaabilir. Bu gerei baka ekilde yle ifade edebiliriz: (smrleni de smreni de etkileyen) bir ulusal bunalm olmadan devrim olanakszdr. Bylece bir devrimin olabilmesi iin; ilknce, iilerin ounluunun (hi deilse, bilinlenmi olan ve akl eren, siyasi bakmdan etkin iilerin ounluunun) devrimin gereini tam olarak anlam olmalar ve devrim uruna hayatlarn feda etmeye hazr olmalar gerekir; bundan baka, ynetici snflarn, en geri ynlar bile siyasi hayata srkleyen, hkmeti zayf dren ve devrimcilerin onu devirmesini mmkn klan bir hkmet bunalmndan gemekte olmas gerekir (her gerek devrimi belirleyen ey, o zamana kadar bilinsiz olan, ezilen emeki ynlar arasnda siyasi mcadeleye atlmaya hazr insan saysnn hzla on misline ve belki de yz misline ykselmesidir). Gerekte, ngilterede, Lloyd Georgeun sylediinden de anlald gibi, proleter devriminin baarsnn bu iki koulunun gzle grlr biimde gerekletiine tank olunmaktadr. Ve baz devrimcilerde, bu iki kouldan her birine kar gerektii kadar akllca ve dikkatli olmayan, gerektii kadar bilinli ve dnceye dayanr olmayan bir tutumu gzlediimiz bugn, sol komnistlerin her yanlgs ifte tehlike tamaktadr. Eer biz, bir devrimciler grubu deil de, devrimci snfn partisi isek; arkamzdan [sayfa 91] ynlar srklemek istiyorsak (ki byle bir isteimiz yoksa, gevezeden baka bir ey olamayz), ilknce Hendersonun ya da Snowdenin Lloyd George ile Churchilli yenmelerine yardm etmeliyiz (daha dorusu, birincileri, ikincileri yenmeye zorlamalyz, nk birinciler, kendi zaferlerinden korkmaktadrlar!); ve sonra da ii snfnn ounluunun, Hendersonlarla Snowdenlerin hi bir ie yaramadklarn, bunlarn hain kk burjuvalar olduklarn, iflaslarnn kesin olduunu, kendi tecrbeleriyle anlamalarna yardm etmeliyiz; ve nihayet Hendersonlardan umudunu kesen iilerin ounluunun Henderson hkmetini drmede ciddi baar anslar olaca an yakna getirmeliyiz. Bu durumda, Henderson
* ngilizcesinde: lower classes; Left-Wing Communism, an Infantile Disorder, Moscow 1970, s. 103. -ed. * ngilizcesinde: upper classes, ayn eser, s. 103. -ed.
74
gibi bir kk-burjuva deil Lloyd George gibi bir byk burjuva bile, ynn ardna ve dn Churchill ile vurumalaryla, bugn de Asquith ile vurumalaryla kendi kendini ve dolaysyla burjuvaziyi zayf drdne gre, Henderson gibi biri, ynn haydi haydi arr. Sorunu daha ak seik koyaym: Bence, ngiliz komnistleri (hepsi zayf olan, bazlar da adamakll zayf olan) drt ayr partiye blnen gruplarn, nc Enternasyonalin ve parlamentoya katlma zorunluu ilkesine uygun olarak tek bir komnist partisi iinde toplamaldrlar. Komnist Partisi, Henderson ile Snowdene, bir uzlama, bir seim anlamas nerir: Lloyd George ve muhafazakarlar koalisyonuna kar birlikte yrrz; parlamentodaki milletvekilliklerini, iilerin i Partisine olsun, komnistlere olsun verdikleri oylarla orantl olarak paylarz. (Genel seimlerdeki oy deil, zel bir oylamada) biz tam bir propaganda, ajitasyon ve siyasi eylem zgrln muhafaza ederiz. Bu sonuncu art olmadan, besbelli ki, blok da kurulamaz, nk siyasi eylem zgrln elde etmeden uzlamaya varmak ihanet [sayfa 92] olur: ngiliz komnistleri, tpk (1903ten 1917ye kadar 15 yl boyunca) Rus boleviklerinin, Rus Henderson ve Snowdenlerine kar, yani meneviklere kar eletiri hakkn muhafaza ettikleri gibi, ngiliz komnistleri de, kendi Henderson ve Snowden lerini sulayabilme yolunda tam zgrle mutlak olarak sahip bulunmaldrlar. Eer Hendersonlarla Snowdenler bu koullarla blok kurmay kabul ederlerse, kazanl biz olacaz. nk bizim iin nemli olan parlamentodaki sandalye says deildir; biz milletvekillii peinde komuyoruz, ve bu konuda taviz veririz. (Hendersonlar ve onlarn yeni dostlar ya da yeni efendileri Bamsz i Partisindeki eski liberaller ise, milletvekillii peindedirler.) Byle bir uzlamadan biz kazanl karz, nk Lloyd Georgeun kendisi tarafndan horlandklar bir anda, biz propagandamz ynlara gtreceiz ve i Partisinin bir an nce hkmeti kurmasna yardm etmekle kalmayacaz, szmz esirgemeden ve en kk bir ihtiyat bile gerekli saymadan, Hendersonlara kar yrteceimiz propaganday ynlarn anlamasn salayacaz. Eer Hendersonlar ile Snowdenler bizimle bu koullarla blok kurmay reddederlerse, biz, bundan daha da kazanl karz. nk bylelikle ynlara (dikkat ediniz ki, salt menevik, tama-
75
myla oportnist olan Bamsz i Partisi iinde bile ynlar sovyetlerden yanadrlar) Hendersonlarn kapitalistlerle ilidl durumlarn btn iilerin birliinden nde tuttuklarn kolaylkla tantlayabiliriz. Daha ilk atlmda, zellikle Lloyd Georgeun (komnizm iin) stn bir deer tayan ve kesin olarak doru olan parlak aklamalarndan sonra, Lloyd Georgeun muhafazakarlarla birlikte koalisyonuna kar btn iilerin birliini zleyecek olan ynlar kendi tarafmza kazanm olacaz. Daha ilk atlmda baary salam olacaz, nk Henderson ve Snowdenlerin [sayfa 93] Lloyd Georgeu yenmekten korktuklarn, iktidar tek balarna almaktan korktuklarn, gizliden gizliye i Partisine kar muhafazakarlara aka el uzatan Lloyd Georgeun desteini salamaya uratklarn ynlara tantlam olacaz. Bizde, Rusyada 27 ubat 1917 (eski takvim) devriminden sonra, boleviklerin meneviklere ve sosyalist-devrimcilere kar (yani Rus Hendersonlarna ve Snowdenlerine kar) gsterdikleri propaganda baarlarn, ngilteredekine benzer bir duruma borludurlar. Meneviklere ve sosyalist-devrimcilere yle diyorduk: Sovyetlerde ounluk sizde olduuna gre, burjuvaziyi ie katmadan iktidarn tmne sahip knz (Haziran 1917de Birinci Rus Sovyetler Kongresinde, bolevikler oylarn ancak % 13n elde edebilmilerdi). Ama Rus Henderson ve Snowdenleri iktidar burjuvazisiz almaktan korkuyorlard, ve burjuvazi, sosyalist-devrimcilerle meneviklerin oylarn ounluunu alacaklarn bildii iin, Kurucu Meclis seimlerini srncemede brakmaya kalknca*, (her iki parti de, gerekte tek bir kk-burjuva demokrasisini temsil eden pek sk bir siyasi blok tekil etmekteydiler), sosyalist-devrimciler ve menevikler, bu ertelemelere gerektii gibi kar koymak iin yeterli gc kendilerinde bulamadlar. Henderson ve Snowdenlerin komnistlerle bir blok kurmay reddetmeleri, bu ikincilere derhal pek byk bir stnlk salar: bu davran, bize Mecliste birka milletvekillii kaybettirse bile (ki bunun hi nemi yoktur), ynlarn sempatisi bize dner ve Hen* 1917 Kasmnda yaplan Rusya Kurucu Meclis seimlerine 36 milyon semen katlmtr. Oylarn % 25ini bolevikler, % 13n byk toprak sahiplerinin ve burjuvazinin eitli partileri, % 62sini de kk-burjuva demokrasisi yani devrimci-sosyalistler ve menevikler ve bu iki partiyle balar bulunan kk gruplar almlard.
76
dersonlarla Snowdenler gzden der. Byle bir durumda, iyice [sayfa 94] gvendiimiz, yani adaylarmz ileri srmemizin, bir liberalin bir i Partiliye kar zaferi sonucunu vermeyecei yerlerde, pek az sayda seim blgesinde adaylarmz seime katlrd. Seim propagandamz, komnizmden yana bildiriler datarak ve kendi adaylarmzn seime katlmadklar btn blgelerde, semeni, burjuva adaya kar, i Partisi adayna oy vermeye davet ederek yapardk. Sylvia Pankhurst ve Gallacher yoldalar, bunu, proleter devrimciliine kar ihanet, ya da sosyal-hainlere kar mcadeleden vazgeme eklinde grmekle yanlyorlar. Tam tersine, bundan ancak proleter devrimi davasnn kazanl kacandan hi phe yoktur. Bugn ngiliz komnistleri, ynlara yaklamakta ve giderek onlara kendilerini dinletmekte byk glklerle karlayorlar. Ama ben, kendimi komnist olarak tanttktan sonra, semeni, Lloyd Georgea kar Hendersona oy vermeye davet edersem, beni her halde dinleyecektir. Onlara herkesin anlayaca ekilde, sadece sovyetlerin parlamentodan ve proletarya diktatrlnn de Churchillin (burjuva demokrasisi perdesiyle rtl) diktatrlnden daha iyi olduunu aklamakla kalmayacam, ayn zamanda, Hendersona oy verilmesini isterken, niyetimin, ona aslan adama ipin destek olduu gibi destek olduunu, ve Hendersonlarn kendi hkmetlerini kurmaya yaklamalarnn da, ayn ekilde hakl olduumu tantlayacan, ynlar benim tarafma geireceini, Rusya da ve Almanyada olduu gibi Hendersonlarn ve Snowdenlerin siyasi lmlerini hzlandracan anlatacam. Ve eer itiraz olarak, bu taktiin, ar lde ince, ar lde karmak bir taktik olduunu, ynlarn bunu anlayamayaca, bu taktiin glerimizi dataca, blecei, glerimizi sovyet devrimi zerine toplamamza engel olaca vb. sylenecek olursa, sol muarzlarma [sayfa 95] vereceim cevap udur: Kendi doktrinciliinizi ynlara atfetmeyiniz! Ynlarn ngilterede Rusyadakilerden ne daha fazla, ne daha eksik eitilmi olmadklar belli bir eydir. Ama buna ramen, Rusyada ynlar, bolevikleri anladlar. Ve Sovyet Devriminin arifesinde, 1917 Eyllnde, boleviklerin burjuva parlamentosuna (Kurucu Meclise) aday listelerini hazrlam olmalar ve Sovyet devriminin ertesinde, 5 Ocak 1918de datacaklar bu Kurucu Meclis seimlerine 1917 Kasmnda katlm
77
olmalar olgusu, boleviklerin iini zorlatrmak yle dursun, onlarn eylemini kolaylatrmtr. ngiliz komnistleri arasnda gr ayrlnn nedeni olan ikinci nokta zerinde burada duramayacaz: i Partisine katlmak gerekir mi, gerekmez mi? Yaps bakmndan Avrupa ktasndaki alelade siyasi partilerden ok farkl olan ngiliz i Partisinin ar orijinalliiyle bsbtn karmak bir hal alan bu sorun hakknda yeteri kadar bilgiye ve belgelere sahip deilim. Ama bir ey kesindir, o da her eyden nce, teki sorunlarda olduu gibi bu sorunda da, u cinsten ilkelerden hareket ederek devrimci proletaryann taktiinin karlabileceini hayal etmek vahim bir hatadr: Komnist Partisi, reformculuk karsnda, doktrinini, saf olarak ve bamszln tam olarak muhafaza etmelidir; onun grevi, durmadan, yolundan sapmadan, dz izgi halinde sosyalist devrime doru bata yrmektir. Gerekte byle ilkeleri savunmak, 1847de her trl uzlamay ve her trl geici anlamalar yksek sesle yadsyan .ransann blankist-komnclerinin yanlgsn yenilemekten baka bir ey deildir. kincisi, her yerde olduu gibi, burada da, sosyalizmin genel ve temel ilkelerini, snflar ve partiler arasndaki ilikilerin zelliklerine, her lkenin kendisine zg olan ve incelenmesi, kefedilmesi ve bilinmesi gereken sosyalizme doru nesnel gelimenin zelliklerine [sayfa 96] uygulamay bilmek szkonusu olduu besbellidir. Ama bunlar, sadece ngiliz komnizmi dolaysyla deil, btn kapitalist lkelerdeki komnist gelimeyi ilgilendiren genel sonularla ilgili olarak da sylenmelidir. Ve imdi ele alacamz konu da budur.[sayfa 97]
78
ON BAZI SONULAR
RUSYADA 1905 burjuva devrimi, dnya tarihinin son derece orijinal bir dnm noktasn tekil eder; kapitalist lkelerin en gerilerinden birinde, grev hareketi, dnyada ei grlmemi bir genilik ve gce ulamt. Sadece 1905in Ocak aynda, grevciler says, daha nceki on yllk sre iindeki (1895-1904) yllk ortalama saynn on katna ulamt. 1905 Ocandan Ekim ayna kadar, grevler, durmadan ve muazzam oranlarda artmaktayd. Pek zel baz tarihi etkenlerin etkisi altnda, geri kalm bir lke olan Rusya, dnyaya, devrim esnasnda, ezilen ynlarn kendiliinden-gelme eylemin sraylar halinde glenmesi rneini (btn byk devrimlerde bu byle olmutu) [sayfa 98] vermekle kalmad, ama ste-
79
lik, Rus devrimi, dnyaya, nfus iindeki sayca neminden ok daha stn rol oynayabilen bir proletarya rneini de verdi; bu devrim, ayrca iktisadi grev ile arla kar silahl ayaklanma biimine brnecek olan siyasi grevin bileiminin rneini de vermitir, ve nihayet kapitalizm tarafndan ezilen snflarn yn halinde mcadelesinin ve rgtlenmesinin yeni bir biiminin ortaya k da, Sovyetlerin ortaya k da bu devrimde olmutur. ubat ve Ekim 1917 devrimleri, Sovyetlerin ulusal lde ve tam gelimelerine olanak verdi ve bunlarn proleter sosyalist devrimde zaferini salad. Aradan iki yldan az bir sre getikten sonra, Sovyetlerin uluslararas karakteri beliriyordu; bu mcadele ve rgtlenme biiminin dnya ii hareketine yayld grld ve burjuva parlamentarizminin, genel olarak burjuva demokrasisinin mezar kazclar, varisleri, halefleri olarak, sovyetlerin tarihi grevi perinlendi. stelik, ii hareketinin tarihi, bugn, doan, byyen, zafere doru yryen komnizmin btn lkelerde ilknce ve zellikle her lkeye zg olan menevizme kar, yani oportnizme ve sosyal-ovenizme kar; sonra da bunun tamamlaycs olarak sol komnizm denen akma kar bir mcadele dneminden gemesi gerekmektedir (bu dnem balamtr). Bu mcadelelerden ilki, bildiim kadaryla istisnasz btn lkelerde, (bugn fiilen lm olan) kinci Enternasyonal ile nc Enternasyonal arasnda bir dello biiminde yer almtr. teki mcadele, Almanya, ngiltere ve talyada ve (Dnya Sanayi ilerinin hi deilse bir ksmnn ve anarist-sendikalist eilimlerin, bir yandan hemen hemen genel olarak ve kaytsz artsz sovyet sistemini tanrken, te yandan sol komnizmin yanlglarn savunduklarn grdmz) Amerikada zellikle grlmektedir; bu [sayfa 99] mcadeleye .ransada da tank olmaktayz (sovyet sistemini tekiler gibi tanyan eski sendikalistlerin bir ksmnn siyasi partilere ve parlamentarizme kar tutumu); yani bu mcadele de, sadece uluslararas olmakla kalmyor, dnya lsnde bir mcadele olarak grlyor. Ve her ne kadar ii hareketini burjuvaziye kar zafere gtren hazrlk okulu, znde her yerde ayn okul ise de, bu gelime, her lkede, o lkeye uygun tarzda yer almaktadr. Gelimi byk kapitalist lkeler, bolevizmin, rgtlendirilmi siyasi eilim olarak zafere hazrlanmas iin tarihin kendisine ayrd 15 ylk bir sre
80
iinde ald yolu ok daha hzl olarak almaktadrlar. nc Enternasyonal, bir yl gibi ksa bir sre iinde sar sosyal-oven kinci Enternasyonali, daha bundan birka ay nce nc Enternasyonalle kyaslanmayacak derecede gl sanlan ve dnya burjuvazisinin dorudan doruya ve dolayl olarak maddi (bakan sandalyeleri, pasaportlar, basn gibi) ve ideolojik desteinden yararlanan kinci Enternasyonali kesin bir yenilgiye uratmtr. Asl sorun bugn her lkenin proleter devrimcilerinin, bir yandan oportnizme ve sol doktrincilie kar mcadelenin temel hedeflerinin ilke hedeflerinin bilincine varmalar ve te yandan da bu mcadelenin her lkede, o lkenin ekonomisinin, siyasetinin, kltrnn, ulusal bileiminin (rlanda vb.), smrgelerinin, dinsel blnmelerinin vb. zel karakterlerine uygun olarak brnecei somut zelliklerini deerlendirmelidir. Oportnizmi yznden olduu kadar, dnyada sosyalist dzeni gerekletirme uruna mcadelesinde, devrimci proletaryann evrensel sovyet cumhuriyeti uruna mcadelesinde uluslararas taktiine yn verecek olan gerek bir ynetici merkez, gerekten merkezi bir organizma yaratmadaki yeteneksizlii ve baarszl yznden kinci Enternasyonale kar honutsuzluun geniledii ve byd her [sayfa 100] yerde hissedilmektedir. Byle ynetici bir merkezin, eylemini, basmakalpclk zerine her eyi mekanik olarak bir dzeye indirme, mcadelenin taktik kurallarn tam olarak birbirine uydurma zerine kuramayacan anlamak gerekir. Halklar ve lkeler arasnda ulus ve devlet bakmndan farklar olduu srece, ki bu farklar, dnya lsnde proletarya diktatrl kurulduktan sonra bile uzun, pek uzun zaman devam edecektir, btn lkelerin ii hareketinin uluslararas taktik birlii, bu farkllklarn silinmesini deil, ulusal ayrlklarn yokedilmesini deil (u anda bu anlamsz bir hayaldir), tam tersine ayrnt niteliindeki sorunlarda bu ilkeleri doru olarak deitiren ulusal ve devlet durumlarn, doru durumlara uyduran ve uygulayan komnizmin temel ilkelerinin (sovyetler iktidar ve proletarya diktatrl) uygulanmasn gerektirir. Herkes iin ayn olan uluslararas sorunu ii snf hareketi iinde oportnizmi ve sol doktrincilii yenme, burjuvaziyi iktidardan drme, sovyetler cumhuriyetini ve proletarya diktatrln kurma sorununu her lkenin ele alndaki somut tarzda zel olarak, ulusal ve zgl olarak, ulusal ne varsa onu aramak, incelemek, sezmek ve kavramak, ite geirmek-
81
te olduumuz tarihi anda btn ileri lkelerin (sadece ileri lkelerin deil) ba grevi, ite budur. i snfnn ncsn tarafmza ekmek iin ve onu parlamentarizme kar proletarya diktatrl tarafna kazanmak iin, burjuva demokrasisine kar proletarya iktidarn kazanmak iin yaplmas gerekli temel ey yaplmtr. Elbette ki, her ey yaplmtr denemez ama, yaplmas gereken temel ey yaplmtr. imdi de btn glerimizi, btn dikkatimizi daha az temel nitelikte gibi gzken ve bir bakma da yle olan, ama buna karlk sorunun pratik zmne daha yakn bulunan sonraki aama zerinde toplamalyz. Proleter devrimine gemek ya da ona yaklamak iin gerekli biimlerin [sayfa 101] aratrlmas. Proletaryann ncs, ideolojik bakmdan kazanlmtr. Esas olan budur. Bu olmasayd, baarya doru birinci adm atmak bile olanakszlard. Ama oradan zafere varmaya ok uzun bir yol var. ncyle hasm yenmek mmkn deildir. Btn snf, byk ynlar, ncy dorudan doruya destekleme durumuna gelmedike ya da ncye kar hayrhah bir tarafszlk tutumunu benimseyerek kar taraf desteklemeleri ihtimali kesin olarak ortadan kalkmadka, ncy kesin savaa srmek sadece bir ahmaklk olmakla kalmaz, bir cinayet olur. Oysa btn snfn, sermayenin ezdii geni emeki ynlarn, gerekten byle bir tutumu benimseyebilmeleri iin sadece propaganda, sadece ajitasyon yetmez. Bunun iin bu ynlarn kendi z siyasi tecrbeleri gereklidir. Btn byk devrimlerin temel yasas byledir, o yasa ki, imdi sadece Rusya tarafndan deil, Almanya tarafndan da kuvvetle ve byk aklkla dorulanmaktadr. Sadece Rusyann cahil ve ou okuryazar olmayan ynlarnn deil, ilerinde alfabesiz bir tek [kii] bulunmayan Almanyann eitilmi ynlarnn da, kinci Enternasyonal sarayllar hkmetinin btn gszln, zavallln, burjuvazi nnde uakln, btn korkakln ve ihanetini ve proletarya iktidarna karlk biricik alternatif olan en ar gericilerin diktatrlnn (Rusyada Kornilov, Almanyada Kapp ve benzerleri) kanlmaz olduunu kendi etlerinde duymalar gerekirdi. Uluslararas ii hareketinin bilinli ncsnn, yani komnist eilimli partilerin ve gruplarn, hemen nndeki hedef, (ounlukla henz uyuuk, bilinsiz, her gnk hayatlarna dalm, hareketsiz, uykuda olan) ynlar, bu yeni tutum ve davrana getirmektir, ya da daha dorusu sadece partiyi deil, ayn zamanda,
82
bilinlenmekte olan ynlar da ynetmeyi bilmektir. Birinci tarihi [sayfa 102] hedefe (proletaryann bilinli ncsn, sovyetler iktidarndan ve ii snf diktatrlnden yana ekmek) ulalmas, oportnizme ve sosyal-ovenizme kar tam bir ideolojik ve siyasi zafer salanmadan nasl mmkn deildiyse, ikinci hedefe, ynlar ncnn devrimde zaferini salamak iin gerekli bu yeni tutum ve davrana getirmeye, u ann hedefine, sol,doktrincilii saf d etmeden, bunun yanlglarn tam olarak rtmeden ve etkisiz hale getirmeden anlalamaz. Proletaryann ncsn komnizme kazanmak szkonusu olduu srece, (ve bu szkonusu olduu lde), propaganda n planda yer alyordu; kendi zlerinde tadklar kusurlara ramen kk gruplarn propagandas bile yararl ve verimli olabiliyordu. Ama ynlarn pratik eylemi szkonusu olduu zaman, ya da meramm yle anlatmama izin verilirse son ve kesin mcadeleyi vermek zere milyonlarca insann tekil ettii ordular yerletirmek, belirli bir toplumun btn snf glerini mevzilendirmek szkonusu olduu zaman, yalnz propaganda yntemleriyle, sadece saf komnizmin gereklerinin tekrarlanmasyla hi bir ey baarlamaz. Henz ynlar ynetmemi olan snrl bir grubun yesi propagandacnn yapt gibi, burada, yzlerle say saylmaz, milyonlarla ve on milyonlarla saylr. imdi, artk, devrimci snfn ncsn inandrdm m diye kendine sormakla yetinemezsin; belirli bir toplumun tarihi bakmdan etkin btn snflarn glerinin, istisnasz mutlak olarak btn snf glerinin, kesin sava iin koullarn tam elverili olduu tarzda mevzilenmi olup olmadklarn bilmek gerekir, yle ki, (1) kendi olanaklarn aan bir mcadele yznden bize dman olan btn snf glerinin yeteri kadar zor durumda, yeteri kadar birbiriyle dalam ve yeteri kadar zayflam durumda olup olmadklar; (2) ara unsurlarn, duraksayan, sallanan tutarsz bu unsurlarn [sayfa 103] burjuvaziye kar olan kk-burjuvazinin, kk-burjuva demokrasisinin halkn nnde yeteri kadar maskeleri dmeli, pratikte iflaslaryla yeteri kadar itibarlarn yitirmelidir; (3) proletaryann saflarnda burjuvaziye kar en kesin eylemden yana, en yrekli devrimci ktan yana gl bir bilin ortaya kmaldr. te ancak o zaman devrim olgunlamtr; ite ancak o zaman yukarda zet olarak iaret ettiimiz btn koullar doru olarak hesaba kattksa ve zamann doru setikse zaferimiz gvenlik altn-
83
Gerek Churchill ile Lloyd George arasndaki gr ayrlklar pek nemli olmayan ulusal farklar dnda bu tipten politika adamlar btn lkelerde vardr, gerek Henderson ile Lloyd George arasndaki gr ayrlklar, saf komnizm bakmndan, yani soyut, henz siyasi ve pratik yn hareketi iin olgunlamam komnizm bakmndan hafife alnabilir ve hi bir nem tamayabilir. Ama ynlarn o pratik hareketi bakmndan bu ayrlklarn pek byk nemi vardr. Sadece, bilinli, inanm, teorik bakmdan yeterli bir propagandac olmakla yetinmeyen, ama ayn zamanda devrimde ynlarn pratikte klavuzu olmak isteyen komnist, bu ayrlklar gznnde tutmay bilmeli, bu dostlar arasndaki kanlmaz atmalarn, onlar zayf drecek olan atmalarn ne zaman tam olgunlua erieceini doru olarak kestirmelidir. Komnizm fikirlerine en fedakarca ballk ile her trl zorunlu pratik uzlamalar, zikzaklar, bar manevralar ve ricat vb. ile birletirilebilmelidir ki, kinci Enternasyonalin kahramanlar Hendersonlar siyasi iktidara gelebilsin ve orada ypranabilsin. Kendilerine sosyalist diyen kkburjuva demokrasisinin bu temsilcileri, iktidar mevkiinde halkn gznden debilsin; Hendersonlarla Lloyd Georgelar, Churchilller arasndaki kavgalar, atmalar; meneviklerle sosyalist-devrimciler, [sayfa 104] anayasac demokratlarla kralclar arasndaki kavgalar, elikiler; Schiedemannlarla burjuvazi ve Kappn taraftarlar vb. arasndaki kavgalar, elikiler, srtmeler hzlandrlabilsin ve tam bir ayrlma salanabilsin ve bu zel mlkiyetin kutsal ve aziz destekleri arasnda dmanln en derin olduu an doru olarak saptanarak, proletarya, siyasi iktidar elde etmek iin kesin taarruzuna en uygun anda balayarak topunu yenilgiye uratabilsin. Genel olarak tarih, zel olarak da devrimler tarihi, en ileri snflarn en bilinli nclerinin, en iyi partilerin zannettiklerinden ierii bakmndan daima daha zengin, daha eitli, daha canl, daha beceriklidir. Ve bu, anlalr bir eydir, nk, en iyi ncler, onbinlerce insann bilincini, iradesini, tutkusunu, muhayyilesini ifade ederler, oysa devrim btn insan yeteneklerinin zel cokuya gelii ve gerilimi anlarnda snf mcadelesinin en etinine katlmak zere bilenmi on milyonlarca insann bilincinin, iradesinin, tutku ve muhayyilesinin eseridirler. Bundan, byk nemi olan iki pratik sonu kar: birincisi, devrimci snfn grevini yerine getirebilmesi
dadr.
84
iin (bazan byk rizikolara girerek ve byk tehlikelere gs gererek siyasi iktidar elde ettikten sonra, iktidara gemeden nce tamamlamam olduu eyi tamamlamak zere) toplumsal eylemin istisnasz btn biimlerine ve btn ynlerine sahip kmasn bilmelidir; ikincisi, devrimci snfn, gerektiinde, bir biim yerine bir bakasn hemen koymaya hazr olmasdr. Dmann kulland ya da kullanabilecei btn silahlardan, ara ve yntemlerinden yararlanmay, bunlar kullanmay renmemi olan bir orduyu savaa srmenin aklszca bir davran, giderek cinayet olduu besbellidir. Bu gerek, siyasete, askerlik sanatnn uygulandndan daha da iyi uygulanabilir. Gelecekteki u ya da bu durumlarda bizim iin hangi mcadele aracnn daha [sayfa 105] pratik ya da elverili olacan nceden kestirmek, siyasette daha zor bir eydir. Btn mcadele aralarndan yararlanmay bilmemek, byk bir yenilgi tehlikesine bazan, hatta kesin yenilgi tehlikesine kendini atmak olur, nk bizim irademizin dnda meydana gelecek olan teki snflarn durumundaki deiiklikler, bizi zellikle zayf olduumuz bir hareket biimine bavurmaya zorlayabilir. Eer btn mcadele aralarndan yararlanmay biliyorsak, mutlaka yeneriz; nk koullar, dman iin en tehlikeli olan silah, ldrc darbeleri en abuk indiren silah kullanmamza olanak vermese de, biz gerekten ilerici olan, gerekten devrimci olan snfn karlarn temsil etmekteyiz. Tecrbesiz devrimciler, ok defa, legal mcadele aralarnn oportnizm lekesini tadklarn sanrlar, nk bu alanda, burjuvazi, ok defa (zellikle bar zamanlarnda, ihtill zamanlarnda deil) iileri aldatm, iilerin gveniyle oynayabilmitir; ve bu devrimciler, illegal mcadele aralarnn en devrimci aralar olduunu sanrlar. Bu, yanltr. Doru olan, rnein en demokratik, en zgr lkelerin burjuvazisi, savan soyguncu karakteri hakknda dorunun sylenmesini yasak ederek, iileri tarif edilmez bir cret ve pikinlikle aldatt 1914-1918 emperyalist savanda olduu gibi bir durumda, illegal mcadele aralarn kullanmay bilmeyen ya da kullanmak istemeyen (yapamyoruz demeyiniz, istemiyoruz deyiniz) partilerin ve nderlerin oportnist olduklar, ii snfna ihanet ettikleridir. Ama illegal mcadele biimleri ile btn legal mcadele biimlerini birletirmeyi bilmeyen devrimciler, pek kt devrimciler saylmaldrlar. htill patlak verdii zaman ve var hzyla geliirken, ve herkes modaya uymak iin, ba-
85
zan da kariyerinde ilerlemek iin ihtille katld zaman, ihtillci olmak zor bir ey deildir. Bu szde-devrimcilerden kurtulmak iin proletarya, daha [sayfa 106] sonralar, zaferden sonra az ekmeyecektir; proletarya, bu ikinci kurtulu urunda grlmedik abalar sarfedecek, aclar ekecektir. Durum dorudan doruya ak, gerekten ynsal, gerekten devrimci bir mcadeleye henz elverili deilken, devrimci olmak, devrimin karlarn (propagandayla, ajitasyonla, rgt almalaryla), devrimci olmayan giderek gerici olan kurumlarda, devrimci olmayan bir ortamda, devrimci bir eylem ynteminin gereini henz anlayamayan ynlar arasnda devrimcilik etmek ok daha zordur ve ok daha deer tar. O byk gerek, kesin ve son devrimci mcadeleye ynlar gtrecek olan somut yolu ya da olaylarn zel seyrini tam olarak bulmay, hissetmeyi ve saptamay bilmek: ite komnizmin Bat Avrupada ve Amerikada u andaki balca hedefi budur. rnek: ngiltere. Gerek proleter devriminin bu lkede ne zaman patlak vereceini ve bugn uykuda olan byk ynlarn uyandrlmasn, alevlendirilmesini ve mcadeleye itilmesini hangi nedenin salayacan bilemeyiz. Ve bunu kimse nceden kestiremez. Demek ki, Plehanovun marksist ve devrimci olduu zamanlar syledii gibi, hazrlk almalarmz, drt aya da nallayarak yapmalyz. Bir parlamenter bunalm ilk yolu aabilir, buzu krabilir, smrge dzeninin ve emperyalizmin elikilerinin iinden klmaz karmaklndan, her gn artan vahimlemesinden, hat safhaya varndan bir bunalm doabilir; belki de, baka bir ey olabilir, vb.. ngilterede proleter devrimin kaderini belirleyecek olan mcadelenin ne cins bir mcadele olaca burada szkonusu deildir (bu konuda hi bir komnistin zihninde herhangi bir phe yoktur; bu sorun, hepimiz iin kesin olarak zme balanm bir sorundur). Bizim burada szn ettiimiz, u anda uykuda olan proleter ynlarn harekete geirecek olan ve onlar devrimin eiine [sayfa 107] vardracak olan nedenini ne olduudur. Unutmayalm ki, rnein .ransz burjuva cumhuriyetinde, uluslararas bakmdan olsun, i durum bakmndan olsun, bugnknden yz defa daha az devrimci olan koullar iinde halkn i savaa girimesine iki parmak kalabilmesi iin (Dreyfus davas[28] gibi) gerici militarizmin binlerce dzenbazlklarndan biri kadar umulmadk ve nemsiz bir bahane yetmiti!
86
ngilterede komnistler, parlamento seimlerinden, rlanda politikasnn, smrgeler politikasnn ve btn dnyada ngiliz hkmetinin emperyalist politikasnn btn girdi-ktlarndan ve toplumsal hayatn btn teki alan ve ynlerinden, durmadan, yorulmak bilmeden yararlanmay bilmelidirler; onlar her yerde yeni bir zihniyet ile, kinci Enternasyonal zihniyetiyle deil, nc Enternasyonal zihniyetiyle almlardr. Ruslarn, boleviklerin seimlere ve parlamenter mcadeleye hangi koullarda katldklarn anlatmaya burada vaktimiz olmad gibi, bunun, burada yeri de yoktur; ama yabanc arkadalara unu syleyebilirim ki, bizim bu yoldaki mcadelemizin Bat Avrupann allan parlamenter kampanyalarna benzer hi bir yan yoktur. ok defa u itirazla karlayoruz: Sizde, Rusyada yle olmusa olmu ama bizim parlamentoculuuz bakadr. Bu yanl bir grtr. Btn lkelerdeki komnistlerin, nc Enternasyonal taraftarlarn varlnn nedeni, eski sosyalist trade-unioncu sendikalist ve parlamenter almay, bir boydan bir boya ve hayatn btn alanlarnda, yeni devrimci almaya dntrmektedir. Oportnist ve salt burjuva zellikler, aferist ve kapitaliste dzenbaz zellikler, bizim seimlerimizde de bol bol grlmtr. Bat Avrupann ve Amerikann komnistleri, yeni, allmam oportnist olmayan, karc olmayan bir parlamentarizmi yaratabilmelidirler: parti, sloganlarn formle [sayfa 108] etmelidir; gerek proleterler, yoksul, rgtsz ve tamamen ezilmi olan unsurlarn da yardmyla, bildiriler datmal, ii evlerine, en cra kylerdeki tarm proleterlerinin ve kyllerin kulbelerine gitmelidirler (ok kr ki, Avrupann geri kalan ksmndaki cra kulbelerin says Rusyadakinden ok daha azdr; ngilterede ise bunlar pek az saydadr); sradan, halktan biri gibi meyhanelere, kahvelere girmelidirler. rgtlerde, derneklerde, geliigzel meydana gelen halk topluluklarnda yerlerini almaldrlar; ve halkla konumaldrlar, ama okumu adam diliyle deil (parlamenter diliyle hi deil); parlamentoda bir milletvekillii peinde asla komamaldrlar, ama her yerde halk uyandrmal, bilinlendirmeli, ynlar arkalarndan srklemeli, burjuvazinin demokrasi iddialarn ciddiye alarak, onun yaratm olduu cihazdan, yaptrd seimlerden, btn halka arlarndan yararlanmaldrlar; (ayn halk propagandas cihaznn, bizde daha da youn olarak alm olduu byk grevler, phesiz ki, bunun dnda tutulmak artyla) ancak seim za-
87
manlarnda (burjuva dzeninde) yaplabildii gibi, halka, gerek devrimcilii tantmaldrlar. Bu zor itir; Bat Avrupada ve Amerika da bunlar gerekletirmek ok zordur; ama, bu grev yerine getirilebilir ve getirilmelidir de; nk bir aba sarfetmeden genel olarak sosyalizmin hedeflerine varlamaz. Szkonusu olan son derece deiik ynl ve toplumsal hayatn btn kollaryla sk skya bal bulunan ve burjuvazinin stesinden gelerek bir koldan sonra tekinin, bir alandan sonra tekinin zaptedilmesine olanak salayan pratik grevlerin yerine getirilmesi iin almaktr. Gene ngilterede orduda ve ezilen ya da kendi devletleri (rlanda, smrgeler) iinde btn haklara sahip bulunmayan milliyetler arasnda propaganda, ajitasyon ve rgtlendirme almalarna yeni bir tarzda (dnmc [sayfa 109] sosyalist olarak deil, komnist olarak; reformist olarak deil, devrimci olarak) giriilmelidir. nk, genel olarak emperyalizm dneminde ve hele imdi halklar yorgun dren ve gzlerinin hzla almasna ve gerekleri grmelerine neden olan bir savatan sonra (iki yrtc hayvandan hangisinin, ngilizin mi, yoksa Almann m lkeyi daha ok talan edeceini saptamak iin, on milyonlarca insann ldrld ve sakat brakld) toplumsal hayatn btn alanlarnda kolayca ate alabilir maddelerin biriktii ve birok atma, bunalm ve snf mcadelesinin vahimlemesi iin nedenlerin olutuu grlmektedir. Hangi kvlcmn, dnya iktisadi ve siyasi bunalmnn etkisiyle, btn lkelerde her yandan imdi fkrmakta olan kvlcmlar yn iinde hangi kvlcmn, ynlarn zel uyan anlamnda yangn alevlendireceini bilemeyiz. Onun iin, biz, yeni ilkelerimizi harekete getirmeli ve btn alanlar, en eskileri, en ypratlm ve grnrde en ksr alanlar bile hazrlamalyz; yoksa grevimizi hakkyla yerine getiremeyiz, kendi iimize kapanm oluruz, btn silahlara sahip olamayz, ve toplumsal hayatn btn ynlerini rgtlendirmi olan ve imdi de datp anariye itmekte olan burjuvaziye kar (burjuva tarz toplumsal hayatn btn ynlerini rgtlendirmi olan ve imdi de anariye itmekte olan burjuvaziye kar) zafer kazanmak iin ve bu zaferden sonra gelecekteki btn hayatn sosyalist rgtlendirilmesi iin gerekli hazrlmz yapamayz. Rusya proleter devriminden beri, ve bu devrimin uluslararas lde, burjuvazi ve oportnistler iin beklenmedik zaferlerin-
88
den bu yana, btn dnya deimitir, ve bizzat burjuvazi de her yerde deimi bulunmaktadr. Burjuvazi bolevizmden korkuyor; ona kar, akln yitirecek kadar fke duymaktadr. te bu yzdendir ki, bir yandan olaylarn seyrini hzlandrrken, te [sayfa 110] yandan bolevizmi iddete bavurarak ezmek abasyla birok alanlarda kendi durumunu zayflatyor. Btn ileri lkeler komnistleri, taktiklerini saptarken bu iki koulu gznnde bulundurmaldrlar. Rus kadetleri [Anayasac demokratlar] ve Kerenski zellikle 1917 Nisanndan beri ve hele ayn yln Haziran ve Temmuz aylarnda, boleviklere kar ok sert bir kampanyaya giritikleri zaman, iin dozunu kardlar. Boleviklere kar her perdeden sven, milyonlarla baslan burjuva gazeteleri, ynlara, bolevikler hakknda bir yargya varma olanan veriyordu; ve basnn dnda da btn toplumsal hayat, burjuvazinin bu gayretkelii yznden bolevizm zerine tartmalarla dolup tayordu. imdi de, uluslararas lde, btn lkelerin milyonerleri o tarzda davranyorlar ki, bizim kendilerine teekkr borlu olmamz gerekir. Kerenski ve rekas kadar gayretkelik gstererek, bolevizme ullanmaktadrlar; onlar da iin dozunu karmaktadrlar ve tpk Kerenski gibi bize yardm etmektedirler. .ransz burjuvazisi, lml ya da duraksayan sosyalistleri boleviklikle sulayarak, bolevizmi seim propagandasnn merkezi haline getirdii zaman; Amerikan burjuvazisi tam anlamyla akln kaybederek, binlerce ve binlerce adamn bolevikliinden phe ederek, bolevik komplolar haberlerini her yerde yayarak bir panik havas yaratt zaman; dnyadaki burjuvazilerin en ciddisi ngiliz burjuvazisi, btn zekasna ve btn tecrbesine ramen, inanlmaz samalklarda bulunarak, bolevizme kar mcadele dernekleri kurduu zaman, bolevizm zerine zel bir literatr meydana getirdii zaman, bolevizm ile savamak zere stelik bilim adamlarndan, propagandaclardan, papazlardan kadrolar seferber ettii zaman, biz kapitalist baylar selamlamalyz ve onlara teekkr etmeliyiz. Onlar, bizim iin almaktadrlar. [sayfa 111] Onlar, bolevizmin, z ve rolyle ynlar ilgilendirmede bize yardm etmektedirler. Onlar, baka trl davranamazlar, nk bolevizmi susturma, boma yolundaki abalar imdiden boa kmtr. Ama burjuvazi, bolevizmin ancak bir ynn, onu da bir dereceye kadar, grmektedir: isyan, iddet, terr ynn; onun iin de burjuvazi, zellikle bu yne kar koymak iin, direnmek
89
iin hazrlanma yolunda abalar harcamaktadr. Burjuvazinin baz durumlarda, baz lkelerde, uzun veya ksa sreler iin baarl olmas mmkndr: bu ihtimal gznnde tutulmaldr ve burjuvazinin bu baarsndan korkmamamz gerek. Sosyalizm, toplumsal hayatn hemen hemen her noktasndan fkrr; hemen hemen her yerde birden iek aar; (burjuvazinin ve burjuva polisinin sk sk kulland ve ho bulduu bir kyaslama terimini kullanarak) salgn hastalk organizmaya derinliine girmitir ve btnn etkisi altna almtr. Varsnlar k noktalarndan birini zel bir itinayla tkasnlar, salgn hastalk baka bir k noktas bulur ve bazan bu k noktas hi umulmayan yerde olur. Hayat, galebe alacaktr. Varsn burjuvazi debelensin dursun, varsn akln yitirene kadar fkelensin, iin dozunu karsn, ahmaklklar etsin, (Hindistanda, Macaristanda, Almanyada vb. olduu gibi) boleviklerden nceden cn alsn, yzlerce, binlerce, yzbinlerce yarnn ya da dnn boleviklerini yok etmeye kalksn; byle davranarak, burjuvazi, tarih tarafndan lme mahkm edilmi olan btn snflar gibi davranmaktadr. Proleter devrimcileri, ne olursa olsun, gelecein kendilerinin olduunu bilmelidirler. Onun iin biz, byk devrimci mcadelede, en tutkulu mcadele azmi ile en byk soukkanll ve en derinden derine dnlm burjuvazinin i elikilerinin tahminleriyle birletirebilmeliyiz. Rus devrimi 1905te amanszca bastrld; [sayfa 112] Rus bolevikleri 1917 Temmuzunda yenilgiye uradlar; burjuvazinin ve kralc generallerinin mttefii olan Scheidemann ve Noskenin kurnazca provokasyonlar ve ustaca manevralar ile 15 binden fazla Alman komnisti ldrld; .inlandiyada ve Macaristanda beyaz terr zincirden boanmtr. Ama her eye ramen btn lkelerde ve btn koullarda proleter devrimcilii gleniyor ve byyor. O kadar derin kkler salyor ki, zulm, onu zayflatacana, yldracana, onu daha da glendiriyor. Daha byk gvenle ve metanetle zafere doru yryebilmemiz iin tek bir eksiimiz var: btn lkeler devrimcilerinin, taktiklerinde azami esneklik gstermeleri gereinin ak ve derin duyusu. Bugn devrimci hareketin en nemli eksii ve zellikle ilerlemi lkelerdeki hareketin en byk eksiklii ite bu bilincin olmamasdr ve pratikte bu bilinten esinlenebilme sanatnn olmamasdr. Bu kadar okumu olan marksistlerin ve Kautsky kadar, Otto Bauer ve tekiler kadar sosyalizme bal olan kinci Enternasyonal
90
liderlerinin balarna gelenler yararl bir ders olabilir (ve olmaldr da). Onlar da esneklii olan bir taktiin gereini pek iyi anlamlard; onlar da marksist diyalektii renmilerdi ve bakalarna da retiyorlard (ve onlarn bu alanda yapm olduklar eylerin byk bir ksm, sosyalist literatrn deerli katklar arasnda her zaman saylacaktr); ama bu diyalektii uygulama zaman gelip atnca, o kadar byk bir yanllk yaptlar ki, diyalektiki olmadklarn, hzla biim deitirmeleri gznnde bulundurmada yeteneksizliklerini, eski biimlere yeni ieriin giriini hesaplamada anlayszlklarn yle aa vurdular ki, bunlarn kaderini de Hyndmannn, Guesdenin ve Plehanovun kaderinden daha gpta edilir bir kader saymak olanakszdr. Bunlarn ideolojik iflaslarnn z, ii hareketinin ve [sayfa 113] sosyalizmin byme biimlerinden yanl bir tanesinin etkisi altnda kalm olmalar, onun tarafndan ipnotize edilmi olmalar ve bu biimin snrl karakterini unutmu olmalardr; onlar, nesnel koullarn kanlmaz hale getirdii altst olmalar grmekten korktular ve ezbere renilmi ve ilk bakta saysnn ikiden daha ok olduu gerei kadar tartma gtrmez gibi grnen ilkel gerekleri tekrarlayp durdular. Oysa siyaset, aritmetikten ok cebire benzer, ilkel matematikten ok yksek matematie benzer. Gerekten sosyalist hareketin btn eski biimleri yeni bir z ile dolmutu; ve bu gerein sonucu yeni bir iaret, eksi iareti, rakamlarn nnde belirdi, ,oysa bizim bilgelerimiz, hl eksi 3n, eksi 2den daha ok olduuna kendilerini ve bakalarn da inandrmakta inatla direndiler (ve hl da direnmektedirler). Komnistlerin ayn hatay baka bir ynde ilememeleri iin, ya da sol komnistler tarafndan baka bir ynde ilenmi olan bu ayn hatann bir an nce ve organizmaya en az zarar verecek biimde dzeltilmesi iin aba gsterelim. Sadece sa doktrincilik deil, sol doktrincilik de bir hatadr. Hi phe yok ki, u anda devrimci ii hareketinde sol doktrinciliin temsil ettii yanlg, sa doktrinciliin yani sosyal-ovenizmin ve kautskiciliin temsil ettii yanlgya kyasla bin defa daha az tehlikeli ve daha az vahimdir; ama bu, sol komnizmin yeni yeni meydana kmasndan, henz domasndan trdr. te bu yzdendir ki, belirli koullar iinde hastalk kolayca tedavi edilebilir ve azami enerjiyle tedaviye giriilmelidir. Eski biimler, ierikleri proletaryaya kar, gerici ierikleri
91
ar bir gelimeye ulat iin iten da bask sonucu patlamlardr. Bizim, sovyetler uruna, proletarya diktatrl uruna eylemimiz, imdi artk uluslararas sosyalizmin, gelimesi bakmndan yle salam, [sayfa 114] yle gl, yle zinde bir ierii vardr ki, bu yeni ya da eski herhangi bir biim iinde belirebilir ve belirmelidir; btn bu eski ve yeni biimleri deitirmeli, yenmeli ve kendine tabi klmaldr. Eski biimlere kendini uydurmak iin deil, eski olsun yeni olsun btn biimleri, sosyalizmin zaferinin bir arac, kesin ve tam zaferin, son ve dn olmayan zaferin bir arac haline getirebilmek iin. Komnistler, ii hareketine ve genel olarak toplumsal evrime en dorudan doruya ve en kestirme yoldan, sovyetler iktidarnn dnya lsnde zaferine doru, proletarya iktidarna doru yn verebilmek iin, btn abalarn harcamaldrlar. Bu, tartma gtrmez bir gerektir. Ama bu gerein bir yanlg haline gelebilmesi iin ayn dorultuda ilenmi gibi grnen kck bir hata yeter. Almanyann ve ngilterenin sol komnistleri gibi, tek bir yolu, dorudan doruya hedefe varan yolu tanrz demek, ne dolambal yolu, ne zikzaklar, ne anlamalar, ne uzlamalar kabul etmeyiz demek, yeter. Ki, bu tutumun, daha imdiden devrimci proletarya davasna byk zararlar olmutur ve olmaktadr da. Sa doktrincilik ancak eski biimleri benimsemede inatlk ediyor; yeni ierii tanyamad iin tam olarak iflas etmitir. Sol doktrincilik ise, yeni ieriinin mmkn olan ve akla gelebilecek btn biimlere yol atn; devrimci olarak grevimizin btn bu mcadele biimlerini benimsemek olduunu, bir biim ile tekini mmkn olduu kadar abuk tamamlamay renmek olduunu, bir biimin yerine tekini koyabilmek olduunu, kendi snfmz tarafndan ve kendi abalarmzla meydana gelmi olmayan her trl deimelere taktiimizi uydurmak olduunu gremeden, belirli eski biimleri mutlak olarak reddetmekte inat ediyor. Emperyalist dnya savann vaheti, felaketleri ve [sayfa 115] irenlikleri dourduu ve bu savatan doan iinden klmaz durum, dnya devrimini ylesine uyarmakta ve hzlandrmaktadr ki, bu devrim, enine ve derinliine ylesine artc bir hzla, yle birbirini izleyen zengin, eitli biimlerle, doktriner olarak ne varsa hepsini pratikte reddederek gelimektedir ki, sol komnizm denen bu ocukluk hastalna tutulmu olan uluslararas komnizm
92
hareketinin bir an nce ve kesin olarak ifa bulmasn ummamz iin btn nedenler vardr. [sayfa 116]
27 Nisan 1920
93
EKLER
BRORMN yaynlanmas iin gerekli zaman sresi iinde lkemizde btn dnyann emperyalistlerinin, kendi iilerine verdikleri sze ramen, proleter devriminin cn almak amacyla abluka iinde tutmaya ve ykmaya uratklar lkemizde byle bir yaynn gerektirdii zaman sresi iinde, yurt dndan baz tamamlayc bilgiler aldm. Burada, siyasi konular ele alan bir yazarn geliigzel karalanm notlarndan te bir ey sunduumu iddia etmeksizin, ancak birka nokta zerinde ksaca durmakla yetineceim. I. ALMAN KOMNSTLERNN BLNMES Almanya komnistlerinin blnmesi bir olup bittiidir. Sollar ya da ilke muhalefeti, Komnist Partisinden ayr olarak, Komnist i Partisi diye adlandrlan ayr bir parti kurmulardr. yle grlyor ki, talyada da bir blnmeye doru gidilmektedir. yle grlyor ki, diyorum, nk, elimde, belge olarak, ancak byle bir blnmenin mmkn olduundan ve gerektiinden aka sz edildii ve ekimserlerin (ya da boykotularn, yani parlamentoya katlmaya kar olanlarn) u ana kadar talyan Sosyalist Partisi iinde kalan bu hizbin bir kongresinden de sz edildii solcu Il Soviet gazetesinin iki saysndan (n 7 ve 8) baka bir ey yok. [sayfa 117]
94
Korkarm ki, sollarla, parlamenter almaya kar kanlardan (ve ksmen her trl siyasi partilerde ve sendikalarda almaya kar kanlardan) ayrlma zorunluluu tpk merkezcilerden (ya da kautskicilerden, Longuettistlerden, Bamszlardan vb.) blnmemiz gibi uluslararas bir olay haline gelmesin. Varsn yle olsun! Blnme, partinin, ideolojik, teorik ve devrimci gelime ve olgunlamasn nleyen tek vcut olarak, gerekten rgtlenmi olarak ve gerekten proletarya diktatrln hazrlama amacn gden pratik almalarn engelleyen fikir kargaalndan yedir. Varsnlar sollar da kendilerini ulusal ve uluslararas lde denesinler; varsnlar merkezilemi ve demir disiplinli bir parti olmadan siyasi ve kltrel almann btn alanlar, kollar ve eitlerine egemen olmadan proletarya diktatrln hazrlamay, (ve sonra da gerekletirmeyi) denesinler. Pratik tecrbe onlar ksa zamanda eitecektir. Sollarla blnmenin, ii hareketine btn katlanlarn, sovyetler iktidarnn ve proletarya diktatrlnn btn iten ve gvenilir taraftarlarnn tek bir parti iinde birlemelerine, yakn bir gelecekte gerekli ve kanlmaz olan byle bir kaynamaya engel olmamas iin, ya da mmkn olduu kadar az engel olmas iin btn abalarmz harcamalyz. Rusya boleviklerinin talihi, meneviklere kar (yani oportnistlere ve merkezcilere kar) ve sollara kar mcadeleyi baarya ulatrabilmek iin, ynlarn proletarya diktatrl uruna dorudan doruya hareketinden ok nce, onbe yl gibi uzun bir sreye sahip olmalardr. Avrupada ve Amerikada, bugn ayn almay koar adm yapmak zorunluluu vardr. Kimileri, zellikle liderlik iddiasnda olanlar, (eer proleter disiplininden ve kendi kendilerine kar sadakattan yoksunsalar) uzun sre hatalarnda [sayfa 118] direnebilirler; ii ynlarna gelince, zaman geldiinde onlar, sovyet dzenini, proleter iktidarn kuracak yetenekte tek bir parti iinde, btn iten devrimcilerle birlikte kendi birliklerini kolaylkla ve hzla kuracaklardr. *
* Sol komnistlerin, parlamenter almaya kar kanlarn, genel olarak komnistlerle gelecekteki birlemeleri ile ilgili olarak unu da not etmem gerekiyor. Almanyann sol komnistlerinin, ve genel olarak Alman komnistlerinin, gazetelerinden anlayabildiime gre, birinciler, ynlar arasnda propaganday ikincilerden daha iyi baarmaktadrlar. Daha kk lde ve ulusal alanda deil de tecrit edilmi mahalli rgtlerde olmakla birlikte, buna benzer bir durumu bolevik partisi tarihinde de gzlemlemiimdir. Nitekim 1907-1908de, sol bolevikler, ynlar arasnda bilinlendirme almalarn yer yer bizden daha byk baaryla yrtmlerdir. Bunu, ksmen devrimci dnemde ya da devrimin anlar henz canl iken, ynlara basit bir red taktiiyle yanamann daha kolay olmasyla aklayabiliriz. Bununla birlikte, bu, elbette ki, bu taktiin doruluunun kant saylamaz. Her durumda, hi phe yok ki, devrimci snfn, proletaryann nc
95
II. ALMANYADA KOMNSTLER VE BAIMSIZLAR Bu brorde, komnistlerle bamszlarn sol kanad, bir uzlamann gerekli ve komnizme yararl olacan, ama bunu gerekletirmenin kolay olmayacan da belirttim. Son olarak aldm gazeteler, her iki grm de dorulamtr. Almanya Komnist Partisi Merkez Komitesinin organ Kzl Bayrakn 32. says, (Die Rote .ahne Zentralorgan der Kommunistichen Partei Deutschland, Spartacusbund, 26 Mart 1920), bu Merkez Komitesinin Kapp-Lttwitz askeri darbesi[29] ve sosyalist hkmet zerine bir bildiri iermektedir. Balca hareket noktalar bakmndan ve vard pratik sonular bakmndan bu bildiri kesin olarak dorudur. Balca hareket noktalarn yle zetleyebiliriz: ehir iilerinin ounluu bamszlarla birlik olduklarna gre, u anda [sayfa 119] Almanyada, proletarya diktatrlnn nesnel (objektif) temeli yoktur. Sonu: Kapitalist burjuva partiler iktidardan uzak tutularak, sosyalist hkmete kar yasalar gereince muhalefet vaadi (yani zora bavurarak hkmeti devirme hazrlklarndan vazgeilmesi). Hi phe yok ki, bu taktik, znde doru bir taktiktir. Ama bu, aklamann ayrntlarndaki yanllklar .zerinde durmazsak byledir, bununla birlikte bir sosyal-hainler hkmetinin (Komnist Partisinin resmi bir bildirisinde) sosyalist diye adlandrlmasn ve stelik Scheidemannlarn ve Kautsky-Crispienlerin partileri kk-burjuva demokrat partiler olduklarna gre, bu bildiride kapitalist burjuva partilerin iktidardan uzak tutulmalarndan sz edilmeyecei olgusunu sessizlikle geitiremeyiz. Ve bildirinin drdnc paragrafnda yazlanlar da, kesin olarak yersiz ve yanltr. Bildiride yle deniyor: ... Siyasi zgrln snrsz olarak kullanlabilecei ve burjuva demokrasisinin sermayenin diktatrl olarak etkide bulunamayaca bir durum, proletarya diktatrlnn gelimesi bakmndan ... proleter ynlarn komnizme kazanlmas bakmndan byk nem tar. Byle bir ey olanakszdr. Kk-burjuva nderler, Alman Hendersonlar (Scheidemannlar) ve Alman Snowdenler (Crispien ler), burjuva demokrasisi snrlar dna kmazlar ve kamazlar, ve burjuva demokrasisi de sermayenin diktatrlnden baka bir ey olamaz. Komnist Partisi Merkez Komitesi tarafndan doru olarak izlenen pratik sonular bakmndan, byle ilke bakmndan yanl ve siyasi bakmdan
birlii olmay gerekten isteyen ve byk proleter ynlarndan baka proleter olmayan ynlar da smrlen emeki ynlarn da ynetmeyi renmek isteyen bir parti, hem ii mahallelerinde, hem de kylerde en kolay anlalr, en kolay kavranr, en ak ve en canl propaganday yapmay, ajitasyonu rgtlendirmeyi ve yrtmeyi baarabilmelidir.
96
da zararl eyleri yazmamak gerekirdi. Parlamenter adaba uyarak terbiyeli davranmak iin) unu sylemek yeterdi: ehir iilerinin ounluu bamszlarn arkasndan gittikleri srece, biz komnistler, bu iilerin kendi hkmetlerini tecrbeden geirerek [sayfa 120] son kkburjuva demokratik (yani kapitalist burjuva) hayallerinden kendilerini kurtarmalarna engel olamayz. Gerekten gerekli ve zorunlu olan ve ehir iilerinin ounluunun gvendikleri bir hkmeti zora bavurarak devirme yolunda abalardan vazgeilmesinden ibaret bulunan bir uzlamay hakl gstermek iin bundan fazlasnn gerei yoktur. Ama ynlarn iinde her gnk propagandada elbette ki, resmi parlamenter nezaket snrlar iine kendini hapsetmenin gerei yoktur ve ynlara tabii u da sylenebilir: Brakalm, u aalk Scheidemann ve u darkafal kk-burjuva Kautsky ile Crispien, hem kendi kendilerini, hem de iileri ne kadar aldattklarn hareketleriyle tantlasnlar; onlarn saf hkmeti, sosyalizmin Augias ahrlarn [30] sosyal-demokrasicilikten ve teki sosyal-ihanet biimlerinden, herkesten daha iyi temizleyecektir. Almanya Bamsz Sosyal-Demokrat Partisinin bugnk liderlerinin gerek kimlii (btn etkilerini yitirdikleri iddiasnn gereklere uymad ve eylemde proletarya iin, kendilerine komnist ad takm olan ve proletarya iktidarn desteklemeye sz vermi bulunan Macar sosyal-demokratlarndan bile daha tehlikeli olan) bu liderlerin ne olduklar Almanya Kornilovunun serveni srasnda, yani Kapp ve Lttwitz darbesi srasnda bir kere daha belli olmutur.* Karl Kautskynin kk yazlarnda, onun kk lde, ama gze arpan bir resmini bulabiliyoruz. Karl Kautsky: 30 Mart 1920 gnl .reiheittaki (bamszlarn organ, zgrlk) Karar Saatleri (Entscheidende Stunden) ve Arthur Crispien: Siyasi [sayfa 121] Durum zerine (ayn gazete, 14 Nisan 1920). Bu baylar, devrimci gibi dnp muhakeme yrtemiyorlar. Bunlar, sovyet iktidar ve proletarya diktatrl iktidarndan yana olduklarn ilan ettikleri takdirde, proletarya iin bin defa daha tehlikeli olacak olan, durmadan alayan kk-burjuva demokratlardr, nk, pratikte, proletaryaya yardmda bulunduklarna btn zdenlikleriyle inanarak her zor ve tehlikeli anda bir ihanette bulunmaktan geri kalmayacaklardr. hanet ve korkaklklar yznden, Macaristanda sovyet iktidarnn durumunun umutsuz olduu kansna vararak kapitalistlerin ajanlar ve Antantn cellatlar karsnda alamaya baladklar zaman,
* Bu gerek, eksiz bir aklk ve dorulukla, gerekten marksist bir tarzda, Avusturya Komnist Partisinin mkemmel gazetesi Die Rote .ahnenin 28 ve 30 Mart 1920 tarihli saylarnda aklanmtr. (Viyana, say 266 ve 267, yazar L. L.; Ein neuer Abschnitt der deutschen Revo-lution; [Alman Devriminin Yeni Bir Aamas].)
97
kendilerini komnist diye vaftiz etmi olan Macar sosyal-demokratlar da, proletaryaya yardm ettiklerini sanyorlard. III. TALYADA TURAT VE REKSI talyan gazetesi Il Sovietin yukarda iaret edilen saylar, talyan Sosyalist Partisinin, byle yelerin, giderek, byle bir parlamento grubunun saflarnda kalmasna izin vermekle hata ettii konusunda brormde sylediklerimi, tam olarak dorulamaktadr. ngiliz liberal burjuvazinin organ Manchester Guardiann Roma muhabiri, szm dorulayan bir baka tarafsz tanktr. Bu gazete 12 Mart 1920 tarihli saysnda, Turati ile bir konuma yaynlad: ... Bay Turati, diye yazyor muhabir, devrim tehlikesinin, talyada, korkulara neden olacak nitelikte olmad kansndadr. Byle bir tehlike bir temele dayanmamaktadr. Maksimalistler (azami program taraftarlar), sadece ynlar uyank ve heyecan iinde tutmak iin Sovyet teorilerinin ateiyle oynamaktadrlar. Gerekte bu teoriler masal kavramlardr, olgunlua varmam, pratikte [sayfa 122] yararlanlmas olanaksz programlardr. Bunlar, ancak, emeki snflar bekleme durumunda tutmaya yarar. Proletaryann gzn kamatrmak iin bu teorilerden bir yem gibi yararlananlar bile, ii snflarnn hayallerini ve en sevgili mitlerini kaybedecekleri an geciktirmek iin ok kez nemsiz olan ekonomik kazanlar elde etmek iin gnlk mcadeleyi yrtme zorunluunu duymaktadrlar. lkenin zaten zor olan durumunu daha da vahimletiren hareketler olarak son posta ve demiryollar grevlerine kadar irili ufakl ve her vesileyle patlak veren uzun bir grevler dnemi bundan ileri gelmektedir. lkenin, Adriyatik sorununun zorluklarndan tr sinirleri gergindir, d bor ve enflasyon onu ezmektedir; ama bununla birlikte lke, dzeni ve refah getirecek biricik ey olan alma disiplinine kendini uydurmann gereini henz anlamaktan uzaktr. ... Gn gibi ak: ngiliz gazetecisi, Turatinin kendisinin ve talyadaki burjuva savunucularnn su ortaklar ve ilham perilerinin saladklar ve gizlemeye altklar gerei aa vurmutur. Bu gerek odur ki, Bay Turati, Trves, Modigliani, Dugoni ve reksnn siyasi fikirleri ve eylemleri, ngiliz muhabirinin anlattklarna tastamam uygundur. Bu bir sosyal-ihanet dokusudur. u cretli klelie mahkm edilmi olan ve kapitalistleri semizletmek iin alan iiler iin, dzenin ve disiplinin savunulmas hayran kalnacak bir ey deil mi? Ve biz Ruslar, bu cinsten menevik sylevleri nasl da iyi tanrz! Ynlarn sovyet iktidarndan yana olduunu sylemek ne kadar da deerli bir itiraf! Kendiliinden
98
gelimekte olan ve grevlerin devrimci roln anlamamak ne burjuvaca, inat ve yavan bir tutum! Evet, gerekten, burjuva liberal gazetesinin ngiliz muhabiri, Bay Turati ve reksnn artniyetlerini aa vurmu ve Bordiga yolda ile Il Soviet gazetesindeki arkadalarnn ileri srdkleri taleplerin, [sayfa 123] talyan Sosyalist Partisinin, gerekten nc Enternasyonalden yana olmak istiyorsa, Bay Turati ve reksn saflarndan kovmas ve hem adyla, hem eylemiyle bir komnist partisi olmas yolunda taleplerin haklln dorulamtr. IV. DORU NKOULLARDAN HAREKET EDEREK VARILAN YANLI SONULAR Ama Bordiga yolda ve onun sol arkadalar, Turati ve reksnn bu hakl eletirisinden, parlamentoya her trl katlmann ilke olarak zararl olduu yanl sonucunu karyorlar. talyan sollar, bu tezi desteklemek iin en ufak bir kant ileri srememektedirler. Onlar, burjuva parlamentolar, gerekten devrimci bir tarzda kullanmann, proleter devrimini hazrlamaya yararl olduu phe gtrmeyen bu kullanmann uluslararas rneklerini bilmezlikten geliyorlar, (ya da unutmaya alyorlar). Bu yeni kullanmann nasl olacan bir trl anlayamadklarn, parlamentarizmin eski, bolevizme aykr kullanlna kar sylenip duruyorlar. te onlarn temel yanlgs buradadr. Komnizm, sadece parlamenter alanda deil, eylemin btn alanlarnda, kinci Enternasyonalin geleneklerini temeline kadar ykan, (ama ayn zamanda, onun olumlu olarak brakt eyleri muhafaza eden ve gelitiren) yeni bir ilkeyi uygulamaldr, (ve bu da uzun, sabrl, inat bir alma olmadan yaplamaz). rnein, gazetecilii ele alalm. Gazeteler, brorler, bildiriler, propaganda, ajitasyon ve rgtlendirme yolunda son derece gerekli bir fonksiyonu yerine getirirler. Azbuuk uygar bir lkede, hi bir yn hareketi, bir gazete cihaz olmadan yaplamaz. Ve liderlere kar btn barp armalar, ynlarn safln liderlerin [sayfa 124] etkisinden koruma yolunda verilen btn vaatler, bizim bu i iin burjuva entelektel evrelerden gelme insanlar kullanmamza engel olamayaca gibi, bu i, kapitalist dzende gerekli olan burjuva demokratik mlkiyet ortam, atmosferi olmadan yaplamaz. Burjuvazinin iktidardan uzaklatrlmasndan ikibuuk yl sonra bile, siyasi iktidarn proletaryaya gemesinden ikibuuk yl sonra bile, evremizde bu atmosferi, ynlarn (kyller ve zanaatlarn) bu mlkiyet ilikileri ortamn, burjuva demokratik ortam grebilmekteyiz.
99
Parlamentarizm bir eylem biimidir, gazetecilik bir baka eylem biimi. Her iki durumda da, ierik, gerekten komnist olabilir, yeter ki, her iki alanda da militanlar gerekten komnist olsunlar, gerekten proletaryann yn partisi yeleri olsunlar. Ama birinci alanda olduu gibi ikinci alanda da ve kapitalist dzende, kapitalizmden sosyalizme gei dneminde hangi alanda olursa olsun, burjuva bir ortamdan gelme adamlar kendi amalar uruna kullanabilmek iin, burjuva aydnlarn nyarglarnn ve etkilerinin stesinden gelebilmek iin, kkburjuva evrenin direnmesini zayf dnmek ve sonra da onu tamamen deitirebilmek iin, proletaryann yerine getirmesi gereken zel grevlerin zorluklarndan kanmak olanakszdr. 1914-1918 savandan nce btn lkelerde, parlamentarizme hcumlar yadran burjuvalam sosyalist parlamenterlerle alay eden, onlarn kariyerciliini yeren vb. vb. saysz anarist, sendikalist ve ar solun baka tiplerini grmedik mi ve bunlar gazetecilikleri ile, sendikalardaki eylemleri ile, hi de farkl olmayan bir burjuva kariyeri rnei gstermiyorlar myd? Eer yalnz .ransay zikredersek, Jouhaux ile Merrheim gibi baylarn rnekleri, bu bakmdan tipik deil midir? Parlamentarizme katlmay reddetmenin ocuka [sayfa 125] olan yan udur ki, bu basit, kolay ve devrimci olduu iddia edilen bu yoldan ii hareketi iinde burjuva demokratik etkilere kar mcadele gibi etin bir sorunun zmlendii sanlmaktadr; oysa gerekte yaplan ey kendi glgesinden kamak, glklere gzn yummak, laf kalabalyla onlarn evresinde dolamak. En aalk kariyerizm, parlamenter arpalklardan burjuvaca yararlanma, parlamenter eylemin en gze batan biimde dnmc soysuzlatrlmas, yavan kkburjuva rutine alma, hi phe yok ki, btn bunlar, kapitalizmin her yerde ii hareketi, dnda olduu gibi iinde de trettii her zaman grlen ve egemenlik salayan karakteristik sonulardr. Ama (yok olmas ok uzun bir sre gerektiren, ve kyllk, durmadan burjuvaziyi dourduuna gre, iktidardan dtkten sonra bile uzun sre direnen) bu kapitalizm ve onun yaratt burjuva atmosfer, almann ve hayatn istisnasz btn alanlarnda, bir burjuva oportnizmi, bir ovenlik, kk-burjuva yavanl vb. meydana getirir ki, bunlar, znde hep ayn eylerdir ve birbirlerinden ancak nemsiz biim deiiklikleriyle ayrlr. Siz kendinizi korkun derecede devrimci sayyorsunuz deil mi, sevgili boykotular ve anti-parlamenterler, ama gerekte, ii hareketi iinde burjuva etkilerine kar mcadelenin pek nemli olmayan zorluklarndan korkmu bulunuyorsunuz, oysa burjuvazinin iktidardan
100
drlmesi ve siyasi iktidarn proletaryaya geii, ayn glkleri, hem de bu sefer ok daha byk boyutlarda karnza dikecektir. Yarn ya da daha ertesi gn eitiminizi tamamlamak, ok daha byk boyutlarda karnza dikilecek olan ayn glklerin stesinden gelmeyi renmek zorunda kalacanz hesaplamadan, ocuklar gibi bugn karnza dikilen kk zorluklardan korktunuz. Sovyetler iktidar altnda da, sizin partinize ve bizimkine, proletarya partisine de daha byk sayda [sayfa 126] burjuva aydnlar akn edecektir. Bunlar, sovyetlere, mahkemelere ve ynetim cihazlarna da gireceklerdir, nk sosyalizm ancak kapitalizmin yaratt insan malzemesiyle kurulabilir; baka malzeme yoktur. Burjuva aydnlar yok ilan edemediin gibi, yok da edemezsin; onlar yenmek gerek, onlar deitirmek, yeniden dkm kalbna sokmak, yeniden eitmek gerek; zaten proleterleri de, kk-burjuva nyarglarn, birdenbire, mucize kabilinden, Meryem Anann iaretiyle, bir sloganla, bir karar ya da yasayla terketmeyen ve bu nyarglarn ancak kk-burjuva ynlarn etkilerine kar uzun ve etin bir yn sava sonucu terkedebilen proleterlerin kendilerini de proletarya iktidar temeli zerinde, uzun vadeli bir mcadele pahasna yeniden eitmek gerekir. Sovyet iktidar altnda da, anti-parlamenterin, bugn, elin bir hareketiyle o kadar gururla, o kadar kendini beenmilikle, aknlk ve ocuka davranla kendinden uzaklara att ayn sorunlar, sovyetlerin iinde, sovyet ynetim cihaz iinde, sovyet savunucular arasnda yeniden doarlar (Rusyada burjuva baroyu ortadan kaldrdk ve iyi de ettik, ama ayn baro bizde sovyet savunucular[31] kisvesi altnda yeniden ortaya kmaktadr). Sovyet mhendisleri arasnda, sovyet retmenleri, ayrcalkl iileri, yani en kalifiye olan ve sovyet fabrikalarnda en iyi koullar altnda alan iiler arasnda, durmadan burjuva parlamentarizmine zg olumsuz zelliklerin tmnn, eksiksiz hepsinin doduunu durmadan grmekteyiz; ve biz, ancak proletaryann rgt ruhunun ve disiplininin dinlenme bilmez, kesintisiz, uzun ve inat bir mcadelesi iledir ki, yava yava bu ktln stesinden gelmekteyiz. Besbelli ki, burjuvazinin egemenlii altnda, partimiz iindeki, yani ii partisi iindeki burjuva alkanlklar yenmek ok zordur: burjuva nyarglarn onarlmaz [sayfa 127] biimde ifsadna uram, kdemli parlamenter liderleri partiden kovmak zordur; mutlaka hizmetlerinden yararlanlmas gereken belirli sayda (bu say pek snrl olsa da) burjuvaziden gelme insanlar proleter disiplinine boyun edirmek zordur; burjuva parlamentosunda ii snfna gerekten layk olan bir proleter devrimci grup kurmak zordur; sosyalist parlamenterlerin, burjuva
101
parlamentarizminin alaltc alkanlklarna yakalanmalarn nlemek ve bunlarn ynlar bilinlendirme ve rgtlendirme grevini parlamentonun stnde tutmalarn ve zamanlarn bu yoldaki almalara hasretmelerini salamak zordur. Bu i, Rusyada zordu, ve burjuvazinin ok daha gl olduu, burjuva demokratik geleneklerin vb. ok daha gl olduu Bat Avrupada ve Amerikada ok daha zordur. Ama btn bu glkler, proletaryann, hem proleter devrim srasnda, hem de proletaryann iktidar almasndan sonra zaferini gerekletirmek iin, mutlaka zmlemesi gereken tamamen ayn nitelikteki sorunlarn yannda ocuk oyuncadr. Gerekten pek byk olan bu grevler yannda, proletarya iktidar altnda, milyonlarca kyly, kk patronu, yzbinlerce memur ve mstahdemi, burjuva aydn eitmek, bunlarn hepsini proletarya devletine ve proleter ynetimine tabi klmak, onlarn burjuva alkanlk ve geleneklerinin stesinden gelmek gibi muazzam grevler yannda, burjuva egemenlii altnda, bir burjuva parlamentosunda gerek bir proleter partisinin gerekten sosyalist hizbini kurmak ocuk oyuncadr. Eer sol anti-parlamenter arkadalar, daha imdiden bu kadar kk bir zorluu yenmesini renmezlerse, proletarya iktidarn gerekletiremeyeceklerini, burjuva aydnlar ve burjuva kurumlar [proleter ynetimine] en byk lde tabi klamayacaklarn ve deitiremeyeceklerini [sayfa 128] kesin olarak syleyebiliriz; ya da bunlar, eitimlerini acele tamamlamak zorunda kalacaklardr, ve bu acele etme zorunluluu, proletarya iin zararl olacak, onlarn normalden ok yanllklar yapmalarna, ortalamann stnde beceriksizlikler ve baarszlklar gstermelerine vb. neden olacaktr. Burjuvazi iktidardan drlmedike ve ondan sonra da kk iletme ve kk meta retimi, tam olarak ortadan kalkmadka, burjuva atmosferi, mlkiyet alkanlklar, kk-burjuva gelenekleri, ii hareketi dnda olduu gibi iinde de, sadece bir eylem kolunda, parlamenter eylem kolunda deil, ama zorunlu olarak toplumsal hayatn btn alanlarnda proletaryann almalarna zarar verecektir. Ve erge hesabn mutlaka dememiz gerekecek olan en byk yanlg, bu alanlardan herhangi birinde can skc u veya bu greve ya da zorlua srtn dnmek, ondan kamaktr. stisnasz btn eylem alanlarnda almaya kendini uydurmak gerekir, her zaman ve her yerde btn glkleri, btn burjuva alkanlklar, gelenekleri ve rutini yenmek gerekir. Sorunu, baka biimde koymak ciddi bir tutum saylamaz, ocuka bir davrantr.
12 Mays 1920 102
V. Bu kitabn Rusa yaynnda Hollanda Komnist Partisinin uluslararas devrimci politika plannda bir btn olarak davrann, biraz geree aykr olarak anlattm. Bunun iin bu frsattan yararlanarak Hollandal yoldalarmzn bu sorunla ilgili mektuplarn aada yaynlyorum ve, ayrca, Rusa metinde kullanm olduum [sayfa 129] Hollandal krs hatipleri (Tribnist) kelimeleri yerine Hollanda Komnist Partisinin baz yeleri kelimelerini koyuyorum. N. LENN WJNKOOPUN MEKTUBU Sevgili Lenin Yolda, Biz, nc Enternasyonalin II. Kongresine gelen Hollanda delegasyonunun yeleri, nezaketiniz sayesinde, Sol Komnizm, Bir ocukluk Hastal adl kitabnz, Bat Avrupa dillerinde yaynlanmadan nce grebildik. Bu kitapta yer yer Hollanda Komnist Partisinin baz yelerinin uluslararas politikada oynadklar rol doru bulmadnz belirtiyorsunuz. Bu byle olmakla birlikte, bu yelerin sorumluluunun Komnist Partisine yklenmesini protesto etmek zorundayz. Bu, geree tamamen aykrdr. stelik, bu, hakszlktr da, nk Hollanda Komnist Partisinin bu yeleri, partimizin her gnk eylemine pek az katlmakta ya da hi katlmamaktadrlar; stelik bunlar, dorudan doruya, ya da dolayl olarak, Komnist Partisinin ve bu partinin organlarnn kar km olduklar ve bugne kadar en etkin biimde kar kmaya devam ettikleri bu muhalefet sloganlarnn partimiz tarafndan uygulanmasn salamaya almaktadrlar. Kardee selamlar. Hollanda Delegasyonu Adna D. I. Wijnkoop [sayfa 130]
Moskova, 30 Haziran 1920
1920 Nisan-Maysnda yazld. 1920 Hazirannda kitap halinde yaynland.
103
AIKLAYICI NOTLAR
[1] Bu kitap, Komnist Enternasyonalin II. Kongresinin al nedeniyle yazlm ve delegelere sunulmutu. Gen komnist partilerin devrimci mcadelelerinde doru yolu bulmalarn salamak ve ilk admlarnda yapm olduklar yanllar dzeltmek ve btn lkelerin komnistlerine zengin bolevik deneyini ve Bolevik Partisinin strateji ve taktiklerini tantmak amac tayordu. Bu denemedeki en nemli neri ve tezler, Komnist Enternasyonal II. Kongresinin kararlarnn temelini oluturdu. Bu almalarnn notunu Lenin, Nisan 1920de (elyazmalar 27 Nisanda hazrd) yazmt ve Eki, 12 Maysta kitabn tashihlerini yapt srada yazd. Kendisi, Kongrenin toplanma zamannda hazr olmasn salamak iin, kitabn matbaaya verilmesini ve basmn denetledi. Kitap halinde, Rusyada, 12 Haziran 1920de kt ve hemen hemen ayn zamanda (Temmuz, 1920) Sovyet Rusyada .ranszca ve ngilizce olarak basld. 1920nin ikinci yarsnda Hamburg ve Berlinde Almanca, Londra ve New Yorkta ngilizce, Pariste .ranszca ve Milanoda talyanca basm yapld. Kasm 1920de Byk Britanya Komnist Partisi Ynetim Kurulu yaynlad bir brorde, Leninin kitabnn basm ilan edilerek, yle denmekteydi. Komnist Partisi, Leninin eserlerinin belki de en nemlisini, ama
104
kukusuz en ilgincini yaynlam bulunuyor. Sol Komnizm, Bir ocukluk Hastal zaman zaman sert anlamazlklara yol aan, ok tartmal sorunlar ieren bir kitap olmas nedeniyle, ii hareketi iindeki btn aktif kimseler iin mutlaka gereklidir. Lenin, devrimci taktikleri ayrntlaryla aratrmakta ve parlamentarizm, Komnist Partisinin i Partisiyle ilikileri, sendikalar ve ngilteredeki genel durum gibi sorunlara cesaretle eilmektedir. Yalnz bununla da kalmamakta, Kta Avrupasnn eitli partilerinin programlar, siyasetleri ve eylemlerini eletirici bir gzle incelemekte, okuyucuya uluslararas durumun grnmn vermektedir, bu nedenle zamanmzn yoldalarna ok yararldr. Kuku yok ki, kitap, retiye pek byk bir aklk getirecek ve istenen birliin salanmas yolunda maddi destek olacaktr. Leninin Sol Komnizmi geni lde yaygnlamtr; yaymnn krknc yldnm nedeniyle toparlanan tamamlanmam verilere gre, kapitalist lkelerde, kitabn 16si ngilizce olmak zere 22 dilde, 106 basm yaplmtr. Bu kitabn elyazlar, Leninin kendi yazsyla dzeltilmi daktilo edilmi bir rnei ile birlikte Parti Merkezinin Marksizm-Leninizm Enstits Arivlerinde bulunmaktadr. Elyazmalarnda (Marksist Strateji ve Taktikler zerine Popler Bir Tartma Giriimi) ad altnda bir alt balk vardr ve bunu, Lloyd Georgea alayl bir ithaf izlemektedir: Bu kk kitab, hemen hemen marksist, ve herhalde btn dnyann komnist ve bolevikleri iin son derece yararl 18 Mart konumasna bir sayg armaan olarak ok saygdeer Mr. Lloyd Georgea ithaf ediyorum. Lenin hayatta iken kitapta yaynlanan basmlarnda altbalk ve ithaf bulunmamaktadr. s. 3. [2] Lena olaylar. 1912 Nisannda Sibiryadaki Lena Altn Madenlerinde, iiler, arn askeri birlikleri tarafndan kitle halinde ldrlmlerdi. s. 18. [3] Longuettisme. Jean Longuetnin ynettii .ransa Sosyalist Partisi iindeki merkezci akm. Birinci Dnya Savanda longuettistler barc bir tutumu benimsediler. Rusyada Ekim Sosyalist devriminin zaferinden sonra proletarya diktatrlnden yana olduklarn ilan ettiler; 1920 Aralnda longuettistler kibuukuncu diye nitelendirilen enternasyonale katldlar ve bu enternasyonal daldktan sonra kinci Enternasyonale yeniden girdiler. s. 19. [4] Independent Labour Party (ngiltere Bamsz i Partisi). 1893te kurulmutur. Banda James Keir-Hardie, R. MacDonald ve bakalar bulunuyordu. 1914te, ilknce savaa kar vaziyet ald (13 Austos Manifestosu). Ama 1915 ubatnda bamszlar, Antant lkeleri sosyalistlerinin Londra Konferans tarafndan alnm olan kararna katldlar. 1919da nc Enternasyonalin kurulmasndan sonra, sola dnm olan parti kitlelerinin basks altnda, kinci Enternasyonalden ayrldlar. 1921de bamszlar, kibuukuncu Enternasyonale giriyorlar ve bunun dalmasndan sonra da yeniden kinci Enternasyonale katlyorlar. Ayn yl iinde, Partinin sol kanad ayrlarak, Byk Britanya Komnist Partisiyle birleti. s. 19. [5] .abianlar. .abian Societynin (.abian Dernei) yeleri. 1884te kurulan ve adn Cunctator (sava lml klan) diye anlan Romal General
105
.abiustan alan dnmc ngiliz rgt. .abian Dernei, daha ok, proletaryann snf mcadelesinin gereini reddeden, proleter devrimine kesin olarak kar kan ve kk dnmlerle kapitalizmden sosyalizme derece derece geilebileceini iddia eden burjuva entelektellerin rgtyd. Bu dernek, i Partisi kurulduktan sonra ona katld. .abian Society, Lenine gre, liberal ii oportnizminin ve siyasetinin en mkemmel ifadesiydi. s. 19. [6] Almanya Bamsz Sosyal-Demokrat Partisi. Bu parti, Nisan 1917de kurulmutur. Ekim 1920de Halle Kongresinde bu parti iinde bir blnme oldu. Ayn yln Aralk aynda, partinin yelerinin byk bir ksm Alman Komnist Partisine katldlar. Geri kalanlar eski Almanya Bamsz Sosyal-Demokrat Partisi adn muhafaza eden bir parti kurdular. 1922de, bamszlar, Alman SosyalDemokrat Partisine yeniden katldlar. s. 20. [7] Bkz: Leninin, Alman i Hareketinde Taklit Edilmemesi Gereken eyler balkl yazs (Seme Eserler, ngilizce, New York, 1943, c. IV, s. 33438). s. 25. [8] Spartakistler. Ocak 1916da Birinci Dnya Sava srasnda kurulan Spartakus Ligas yeleri. Birinci Dnya Savann banda K. Liebknecht, R. Luxemburg, .. Mehring ve C. Zetkin gibi sol Alman sosyal-demokratlar tarafndan rgtlendirildi. Bu rgt, Alman ii hareketinin tarihinde nemli ve olumlu bir rol oynamtr. Ocak 1916da sol Alman Sosyal-Demokratlar Konferansnda, bu grup, R. Luxemburgun kaleme ald, uluslararas sosyaldemokrasinin grevlerini tanmlayan tezleri kabul etti. Bu grup, ynlar arasnda, emperyalist savaa kar, devrimci bir propaganda yrtyor, Alman emperyalizminin ilhak politikasn ve sosyal-demokrasinin liderlerinin ihanetini suluyordu. Alman sollar, Lenin tarafndan baz noktalarda eletirilmitir. (Bkz: Juniusun Bror Hakknda, Proleter Devrimin Askeri Program, Btn Eserleri, Rusa, c. 22 ve 24.) 1917de Enternasyonal Grubu, bir merkezci rgt olan Almanya Bamsz Sosyal-Demokrat Partisine, kendi rgtn muhafaza ederek katld. Almanyada 1918 Kasm htillinden sonra bamszlardan ayrld ve ayn yln aralk aynda Alman Komnist Partisini kurdu. s. 25. [9] Labouristes szcyle, Lenin, ngiliz i Partisi yelerini kastediyor. Labour Party 1900 ylnda, sendikalarn, sosyalist rgt ve gruplarn, parlamentoda ii temsilini salamak zere aralarnda birlemeleriyle kuruldu. Balangta i Temsil Komitesi adn tayan bu gruplama 1906da Labour Party (i Partisi) adn ald. s. 29. [10] Kerenski. Byk Ekim Sosyalist Devriminin iktidardan drd Rusya burjuva Geici Hkmetinin babakan. Kolak ve Denikin yabac mdahale kuvvetlerinin yardmyla kardevrimci ordulara kumanda etmiler, Sovyet Cumhuriyetine kar i sava amlardr. s. 31. [11] Kadetler (Anayasac Demokrat Parti). Rusya liberal burjuvazisinin balca partisi. Kadetler, bir yandan halkn zgrlnn partisi olduklarn ilan ederken, te yandan otokratik iktidarla, arl bir meruti krallk halinde muhafaza etmek iin uzlama aryorlard. s. 31.
106
[12] Volapik. Johann Martin Schlyer adnda bir Gney Almann 1879da meydana getirdii suni bir dil. Pek ilgi grmemitir. s. 35. [13] Hollandal Tribnistlar. 1907den beri De Tribune adndaki gazeteyi yaynlayan Hollanda Sosyal-Demokrat i Partisinin solcu unsurlar, Sosyal-Demokrat i Partisinden karlnca, 1909da kendi partilerini kurdular (Hollanda Sosyal-Demokrat Partisi). Bunlar Hollanda isi hareketinin sol kanadn temsil ediyorlard ve 1918de Hollanda Komnist Partisinin kurulmasna katkda bulundular. De Tribune gazetesi 1909dan l9l8e kadar Hollanda Sosyal-Demokrat Partisinin organyd, 1918den sonra Komnist Partisinin organ oldu. s. 36. [14] Horner, Anton Panekoekin takma ad. s. 37. [15] Kommunistische Arbeiterzeitung (Komnist i Gazetesi). 1919da Alman Komnist Partisinden ayrlan sol komnistler (Spartakistler) grubunun organ. Gazete 1919dan 1927ye kadar yaynland. Alman sol komnistleri, kendilerini, sekter taktiklerini terk ederek Almanya Komnist Partisine katlmaya davet eden nc Enternasyonalin III. Kongresi kararna uymadlar, bu yzden de nc Enternasyonalden ihra edildiler. Sonralar sol komnistlerin liderleri soysuzlaarak kar-devrimci oldular. s. 37. [16] Trudovikler. Birinci Devlet Dumasnn kyl yeleri tarafndan Nisan 1906da kurulan bir kk-burjuva demokratlar grubu. Trudovikler grubu, her drt Dumada da varln srdrmtr. 1914-19 emperyalist sava srasnda Trudovikler oven bir tutum benimsediler, ve ubat 1917 Burjuva Demokratik Devriminden sonra kulaklarn karlarnn szcs oldular ve kar-devrim tarafn tuttular. s. 40. [17] 1917 ubat Devriminden balayarak 1919a kadar Bolevik Partisinin ye says yle artmtr: Rusya Sosyal-Demokrat i Partisi (Bolevik) VII. Konferans srasnda (Nisan 1917 konferans) 80 bin ye; Rusya Sosyal-Demokrat i Partisi (Bolevik) VI. Kongresinde (Temmuz-Austos 1917) 240 bine yakn; Rusya Komnist (Bolevik) Partisi VII. Kongresinde (Mart 1918) 270 bin ve Rusya Komnist (Bolevik) Partisi VIII. Kongresinde (Mart 1919) 313.766. s. 43. [18] Bkz: Lenin, Btn Eserleri, 4. bask, Rusa, c. 30, s. 230-251. s. 49. [19] Marx and Engels, Selected Corespondance, Moscow 1965, s. 132. s. 30. [20] International Workers of the World (IWW) (Dnya Sanayi ileri). 1905te kurulan bir Amerikan ii rgt. Eylemi, belirgin anarko-sendikalist nitelik tayordu: bu rgt, proletaryann siyast mcadelesinin gereini kabul etmiyor, proleter partisinin ynetici roln, kapitalizmin devrilmesi iin silahl ayaklanmann ve proletarya diktatrl uruna mcadelenin gereini reddediyordu. IWW, Amerikan i .ederasyonu sendikalarnda almay reddetti ve sonralar da, soysuzlaarak, iilerin zerinde hi bir etkisi olmayan sekter bir anarko-sendikalist grup haline geldi. s. 52. [21] talyan Sosyalist Partisi. 1892de, talyan i Partisi ad ile kuruldu ve 1895de talyan Sosyalist Partisi adn ald. Bu partideki sol kanat, byk Sosyalist Ekim Devriminden sonra g kazand ve Ocak 1921de Liverno Kongresinde, sollar, parti ile ilikilerini kestiler, kendi kongrelerini toplayarak
107
talyan Komnist Partisini kurdular. .aist diktatrlk yllarnda Sosyalist Parti iinde bir sol kanat etkisi geliti, ve 1934te Sosyalist Partisi, talyan Komnist Partisi ile birleik hareket konusunda bir anlamaya vard. Bu anlama kinci Dnya savandan nce ve sonra iki parti arasnda ibirliinin temelini tekil etmitir. Amerikan emperyalizminin karlarna hizmet eden Saragatn liderliini ettii bir sac grup Ocak 1947de Sosyalist Partiden ekildi ve talyan ileri Sosyalist Partisini kurdu. s. 66. [22] Blankistler. .ransz devrimcisi Louis Auguste Blanquinin (180581) izinde yryenlerdir. Marksizm-leninizmin klasikleri, bir yandan Blanquiyi byk bir devrimci ve sosyalist olarak kabul ederken, sekter ve komplocu eylem yntemlerinden tr onu eletirmilerdir. Lenin yle yazar: Blankizm, snf savan reddeden bir teoridir. Blankizm, proletaryann snf savayla deil, bir kk aydn aznlnn komplolaryla insanln cret kleliinden kurtulmasn ummaktadr. (Bkz-. V. . Lenin, Kongrede Varlan Sonularn zeti, Seme Eserler, 4. Rusa bask, c. 10, s. 360.) s. 67. [23] .riedrich Engels, Muhaceret Literatr, Paris Komnnden tr G Etmi Bulunan Blankistlerin II. Program (Karl Marx ve .riedrich Engels, Seme Eserler, Almanca bask, Berlin, c. XVIII, s. 533) s. 68. [24] Lenin, .. Engelsin .. Sorgeye 29 Kasm 1886 tarihli mektubunu kastetmektedir. Engels, bu mektubunda, Amerikaya snm olan Alman Sosyal-Demokrat mltecilerini eletirerek, teorinin, bunlar iin bir eylem klavuzu olmayp, bir dogma olduunu yazmaktadr. s. 73. [25] N. G. ernievski, Seme ktisadi Yazlar, Rusa bask, 1948, c. II, s. 550. s. 73. [26] British Socialist Party (ngiliz Sosyalist Partisi). Sosyal-Demokrat .ederasyonla dier sosyalist gruplarn birlemesi sonucunda 1911de Manchesterde kuruldu. Hyndman, Quelch, Mann ve tekiler tarafndan ynetilen parti, propagandasn marksist bir zihniyetle yrtyordu. yelerinin azl ve emeki ynlarla balant kuramamas bu rgte sekter bir karakter vermitir. s. 81. [27] Socialist Labour Party (Sosyalist i Partisi). Sosyal-Demokrat .ederasyonu terkeden bir sol sosyal-demokrat tarafndan 1903te kurulmutur. South Wales Socialist Society (Gney Galler lkesi Sosyalist Dernei). Daha ok Galli madencilerden kurulu dar bir gruplama. Workers Socialist .ederetion (i Sosyalist .ederasyonu). Daha ok Kadnlarn Seim Haklarn Savunma Derneinden gelme kadn yelerden kurulu az sayda yesi bulunan rgt. Bu sol rgtler Byk Britanya Komnist Partisi kurulduu zaman (kurulu kongresi 31 Temmuz 1 Austos 1920de yapld), bu partiye katlmay reddettiler, nk, partinin programnda parlamenter seimlere katlmaya ve Labour Partyye katlmaya davet niteliinde maddeler vard. Gney Galler Sosyalist Dernei ve i Sosyalist .ederasyonu (ki bu iki rgt adlarn deitirerek srasyla Komnist i Partisi ve Komnist Partisi adlarn almlard) Byk Britanya Komnist Partisinin Ocak 1921 kongresinde bu parti ile birletiler ve parti, Byk Britanya Birleik Komnist Partisi adn ald. Sosyalist Labour Partynin yneticileri katlmay reddettiler. s. 81. 108
[28] Dreyfus davas. 1894de .ransada gerici-kralc askeri klik tarafndan .ransz Genelkurmaynda bir Yahudi subay olan Dreyfusa kar tertip edilen bir dava. Sahte belgelere dayanlarak casusluk ve vatana ihanetle sulanan Dreyfus mebbet hapis cezasna mahkm edilmiti. Mahkumiyet hkmnn yeniden gzden geirilmesi iin yaplan geni kampanya, cumhuriyetilerle kralclar arasndaki etin mcadelenin damgasn tayordu ve 1906 ylnda Dreyfusun beraati ile sonuland. s. 108. [29] Kapp-Luttwitz Darbesi. Almanyada Mart 1920de Kapp, Luttwitz ve baka kralclarn giritikleri bir kar-devrimci hkmet darbesi. Berlin iilerinin enerjik kar koymas sayesinde komplo birka gn iinde bastrld. s. 119 [30] Augiasn ahrlar, ahlakszln ve pisliklerin yld yer anlamna kullanlr. Yunan mitolojisine gre Augiasn ahr 30 yl temizlenmeden braklm ve Meraklis tarafndan bir gnde temizlenmitir. s. 121. [31] Sovyet avukatlar. ubat 1918de i, Asker, Kyl ve Kazak Vekilleri Sovyetlerine bal olarak tekil eden avukatlar kollegyumlar. Bunlar Ekim 1920de feshedilmitir. s. 127.
109

V.İ. LENİN - Sol - Komünizm Bir Çocukluk Hastalığı

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

V.İ. LENİN - Sol - Komünizm Bir Çocukluk Hastalığı

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

SOL KOMNZM: BR OCUKLUK HASTALII

SOL KOMNZM: BR OCUKLUK HASTALII

94 96 98 99 103 103 104

BR RUS DEVRMNN ULUSLARARASI KAPSAMINDAN HANG ANLAMDA SZ EDLEBLR?

V. . Lenin Sol Komnizm: Bir ocukluk Hastal

V. . Lenin Sol Komnizm: Bir ocukluk Hastal

V. . Lenin Sol Komnizm: Bir ocukluk Hastal

K BOLEVK BAARISININ TEMEL KOULLARINDAN BR

V. . Lenin Sol Komnizm: Bir ocukluk Hastal

V. . Lenin Sol Komnizm: Bir ocukluk Hastal

V. . Lenin Sol Komnizm: Bir ocukluk Hastal

V. . Lenin Sol Komnizm: Bir ocukluk Hastal

BOLEVZM TARHNN BELL BALI AAMALARI

V. . Lenin Sol Komnizm: Bir ocukluk Hastal

V. . Lenin Sol Komnizm: Bir ocukluk Hastal

V. . Lenin Sol Komnizm: Bir ocukluk Hastal

V. . Lenin Sol Komnizm: Bir ocukluk Hastal

V. . Lenin Sol Komnizm: Bir ocukluk Hastal

V. . Lenin Sol Komnizm: Bir ocukluk Hastal

V. . Lenin Sol Komnizm: Bir ocukluk Hastal

V. . Lenin Sol Komnizm: Bir ocukluk Hastal

V. . Lenin Sol Komnizm: Bir ocukluk Hastal

V. . Lenin Sol Komnizm: Bir ocukluk Hastal

V. . Lenin Sol Komnizm: Bir ocukluk Hastal

V. . Lenin Sol Komnizm: Bir ocukluk Hastal

V. . Lenin Sol Komnizm: Bir ocukluk Hastal

BE ALMANYADA SOL KOMNZM LDERLER, PART, SINI., YIINLAR

V. . Lenin Sol Komnizm: Bir ocukluk Hastal

V. . Lenin Sol Komnizm: Bir ocukluk Hastal

V. . Lenin Sol Komnizm: Bir ocukluk Hastal

V. . Lenin Sol Komnizm: Bir ocukluk Hastal

V. . Lenin Sol Komnizm: Bir ocukluk Hastal

V. . Lenin Sol Komnizm: Bir ocukluk Hastal

V. . Lenin Sol Komnizm: Bir ocukluk Hastal

V. . Lenin Sol Komnizm: Bir ocukluk Hastal

ALTI DEVRMCLER GERC SENDKALARA GRP MCADELE ETMEL MDRLER?

V. . Lenin Sol Komnizm: Bir ocukluk Hastal

V. . Lenin Sol Komnizm: Bir ocukluk Hastal

V. . Lenin Sol Komnizm: Bir ocukluk Hastal

V. . Lenin Sol Komnizm: Bir ocukluk Hastal

V. . Lenin Sol Komnizm: Bir ocukluk Hastal

V. . Lenin Sol Komnizm: Bir ocukluk Hastal

V. . Lenin Sol Komnizm: Bir ocukluk Hastal

V. . Lenin Sol Komnizm: Bir ocukluk Hastal

V. . Lenin Sol Komnizm: Bir ocukluk Hastal

V. . Lenin Sol Komnizm: Bir ocukluk Hastal

YED BURJUVA PARLAMENTOLARA KATILMAK GEREKR M?

V. . Lenin Sol Komnizm: Bir ocukluk Hastal

V. . Lenin Sol Komnizm: Bir ocukluk Hastal

V. . Lenin Sol Komnizm: Bir ocukluk Hastal

V. . Lenin Sol Komnizm: Bir ocukluk Hastal

V. . Lenin Sol Komnizm: Bir ocukluk Hastal

V. . Lenin Sol Komnizm: Bir ocukluk Hastal

V. . Lenin Sol Komnizm: Bir ocukluk Hastal

V. . Lenin Sol Komnizm: Bir ocukluk Hastal

V. . Lenin Sol Komnizm: Bir ocukluk Hastal

V. . Lenin Sol Komnizm: Bir ocukluk Hastal

SEKZ H UZLAMA OLMAYACAK MI?

V. . Lenin Sol Komnizm: Bir ocukluk Hastal

V. . Lenin Sol Komnizm: Bir ocukluk Hastal

V. . Lenin Sol Komnizm: Bir ocukluk Hastal

V. . Lenin Sol Komnizm: Bir ocukluk Hastal

V. . Lenin Sol Komnizm: Bir ocukluk Hastal