http://genclikcephesi.blogspot.com http://genclikcephesi.blogspot.

com KASTA Y A Y I N E V SAVA SANATI inli filozof sava SUN-TZU'nun gnmzden 2500 yl nce yazd SAVA SANATI isimli bu

eserin 13 blmden oluan 384 SAVA TEORS gnmze kadar tm strateji uzmanlarnn ve Harp Akademilerinin temel kaynak kitab olmutur. "SAVAMADAN KAZANMAK" prensibini ana doktrin olarak alan bu eser: Taktik ve stratejik savalara yol gsterdii kadar, gnmz ekonomik ve sanayi savalarna da klavuzluk etmekte, EKONOMST ve POLTKACILARA da yol gstermektedir. http://genclikcephesi.blogspot.com Thomas Cleary'nin 1910 basml "The Art of War" adl eserinden Adil Demir tarafndan evrilmitir. ISBN: 975-6544-36-8 eviri ADIL DEMR Yaynlayan KASTA YAYINEV Tel: 0212- 5205970 Kapak Tasarm RENK AJANS M. TANJU AK AD Bask & Cilt KUAK OFSET Himaye-i Etfal Sokak Yldrm han No:1-2-3 Caalolu - istanbul Tel: 0212-5274103

nc Bask Mart 2008

SAVA SANATI SAVAMADANKAZANMAKDOKTRN E K O N O M S T V E P O L T K A C I L A R AY O L G S T E R E N E S E R KASTAYAYINEV Himaye-i Etfal Sok. No: 6 Dr. Orhanbey Han Caalolu - istanbul Tel: 0212 520 59 70 Fax: 0212 511 36 68 E-mail: kastasyayinevi@gmail.com SUNU SAVA SANATI BARIIN KTABIDIR Bundan yaklak iki bin be yz yl nce nl filozof sava Sun Tzu tarafndan yazlm olan Sava Sanat(Sunzi bingfa) adl bu eser, sava stratejileri tarihinin enprestijli ve etkileyici eseridir. Sava Sanat'nn teorileri ikibin beyz yldr tm askeri lider ve strateji uzmanlarna klavuzluk ettii gibi bugn de gerek Asyal idareci ve politikaclara gerekse modern iadamlarna yol gstermektedir. Feodal toplumdan modern topluma neredeyse birgecede geme becerisini gsteren Japonya'da bilim adamlar, Sun Tzu'nun klasik retilerini, modern an siyasetve i yaamna byk bir baar ile uygulamlardr. Ger ekten de bugn pek ok kimse, Japonya'nn bugnk ba arsnda. Sun Tzu'nun nl Savamadan kazanmak en byk baardr,' doktrininin byk rol oynad konusunda birlemilerdir. Sava Sanat bugnn i dnyas iindeki bitmekbilmeyen rekabet konusunda gerek kiisel, gerekse uluslararas ekime ve mcadelenin ana hatlarna k tutar. Kitabn okurlarna verdii ana fikir yenilmez olabilmek, savasz zafer kazanmak, sava ve rekabetin fiziinin, psikolojisinin ve politikasnn doru analizi ile rakiplere karstnlk kazanmann yollarnn anlalmasdr.

Kitap bykbir dikkatle okunarak deerlendirildiinde bugnk acmasz i yaamnda hemen her zaman benzer koullarla kar lalabilecei grlecek ve Sun Tzu'nun derslerinin pratikkullanmnn uygulama becerisine sahip iadamlarna salayabilecei yararlar kolaylkla bulunacaktr. Bence. Sava Sanat sadece askerlerin ya da tarihrencileri ya da aratrmanlarnn yararlanaca bir kitapolmaktan ok bugnn dnyasndaki kullanm ve yararlanma alann en ok i dnyasndaki snrsz sava ortamnda bulacak ve bu ikibinbeyz yllk eseri okuyarak,doru yorumlamay becerecek akll i adamlarnn vaz ge ilmez el kitab olacaktr. Sun Tzu'nun Sava Sanat incelendiinde Dou Asya'da, gerek psikolojinin, gerekse bilim ve teknolojinin temelini oluturan Taoizm'den nemli lde etkilendii grlr. Hatta, bugnk Uzak Dou'ya zg dv yntemlerinin de Taoizm'den ve dolaysyla Sava Sanat'ndan enazndan esinlenmi olacan bize dndrr. Bilindii gibiUzak Dou dv yntemleri de benzer felsefe iinde minimum g kullanm ile hasmna maksimum zarar vermeye, gereinde geri ekilir gibi manevra yaparak dmangafil avlamaya yneliktir. Kitabmzn Sava Sanat blmtam anlamyla okunduunda bu sava modelinin felsefesidaha iyi anlalacak ve in dv felsefesi olan 'savunmasaldrs' prensibi daha iyi anlalacaktr. in tarihi boyunca Taoizm, insan dnce ve davranlarndan dalgalanmalarn belirleyici gc olmutur. Ya amn, birbiriyle srekli elien glerin karm olduununeren Taoizm, maddesel ve zihinsel gelimeyi ne karr,teknolojik gelimeyi vurgularken ayn gelimenin yarataca tehlikelere de dikkat eker; srekli olarak insanlnmaddi ve manevi ynlerinin dengelenmesine abalar. Siyaset alannda da Taoizm ayn ekilde hem ynetenin,hem de ynetilenin yannda durarak zamann ihtiyalarerevesinde iktidarlarn olumasna ya da yklmasnadestek olmutur. Bu nedenle Tao dncesini yanstmakta olan Sava Sanat, sadece savan deil ayn zamanda barn da kitabdr. ADL DEMR STANBUL L 26 Austos 2001 6 NDEKLER A- SAVA SANATI BARIIN ANAHTARIDIR Sava Sanat Ve Taoizm 9 Sava Sanatnn Yaps ve ierii 25 Tarihi ereve 38

B- SAVA SANATI (Tam metin olarak 13 Blm 384 Madde) Blm I Planlama (25 Madde) 43 Blm II Savan Maliyeti (19 Madde) 46 Blm III Savata Strateji (19 Madde) 49 Blm IV Taktik (20 Madde) 52 Blm V Enerji (23 Madde) 54 Blm VI Gcn Kullanm (34 Madde) 57 Blm VII Savata Manevra (37 Madde) 61 Blm VIII Taktik Deitirme (14 Madde) 64 Blm IX Ordunun ilerlemesi (45 Madde) 66 Blm X Araz Faktr (31 Madde) 70 Blm XI Arazide Dokuz Konum (68 Madde) 74 Blm XII Atele Saldr (22 Madde) 81 Blm XIII Casusluk Ve istihbarat (27 Madde) 85 C- YORUMLARLA SAVA SANATI SAVA SANATI YORUMCULARI 87 YORUMLARLA SAVA SANATI 93-233 Kasta Yaynlar dier sava dizileri ve anlar 234-240 7 SAVA SANATI VE TAOZM Eski bir in yksne gre, bir zamanlar bir in soylusu, zamannn en ileri bilim adamlarndan olarak kabul edilen karde otacdan en gencine, aralarndan en stn olann kim olduunu sormu. Otac cevap vermi, "En byk aabeyim, hastalklarn ruhunu grp, daha ortaya kmadan yok ettii iin, hreti evinin duvarlarndan dar kmaz." "Ortanca kardeim, hastalklar ortaya kt anda yok eder, bu nedenle onun hreti de yaad mahallenin dna kmaz." "Bana gelince, ben damarlar aar, uruplar hazrlar, masaj yaparm. Bu nedenle hretim her yere yaylr."

"imdi size sorarm hangimiz en stn?" Bu konu zerine yorum yapan bir Ming dnemi bilgesi, "te, liderler, komutanlar ve lkeyi yneten tm yneticiler iin bundan daha nemli bir kstas bilmiyorum" der. Yal otacnn szlerine paralellik gsteren Sun Tzu'nun felsefesi de, ayn ekilde elinden geldiince atmay gereksiz klmaya yneliktir. Byk ustann nl deyii, "Dman ordularn savamadan yenmek en byk ustalktr," bu dnceyi yanstan en byk rnektir. Yine ayn otacnn syledii gibi Sun Tzu'ya gre de, savamann eitli seviyeleri vardr. En usta komutan, dman tuzaklarn boa kartr, ondan daha az deneyimlisi, dmann destekilerini yok eder; daha sonra geleni, dmann askeri glerine saldrr; en kt komutan ise surlarla evrili kentleri kuatmaya kalkar. ykdeki en byk kardein hastalklar nceden tedavisi nedeniyle kimse tarafndan tannmamas rneinde olduu gibi, Sun Tzu da, eski alarda yaam en deerli sava ve komutanlarn savalar, aslnda daha sava balamadan nce kazanm olmalar nedeniyle tarihiler tarafndan yeterince bilinmediklerinin, bu nedenle de tarih tarafndan gerektii kadar deerlerinin anlalarak, dl-lendirilmediklerinin altn izer. Eldeki glerin minimum kullanm ile m a k s i m u m ba arya ulamay amalayan Sun Tzu'nun Savamadan Kaz a n m a stratejisi, genel hatlaryla in tarihinin popler kltrlerini oluturan Tedavi Sanat ile Dv Sanat'nn ilham kayna olan Taoist dncenin damgasn tamaktadr. Taoist dncenin Sava Sanat zerindeki etkisi bilim adamlarnca yzyllardr incelenip yazlmakta ve Sava Sanat stratejisinin klasiklii Taoizm felsefesinin gerek felsefi, gerekse siyasi almalarnda da kabul edilmektedir. Bundan yaklak ikibin beyz yl nce, in'in iinde bulunduu i ve d savalar srecinde yazlm olan Sava Sanat da yine ayn d n e m d e doan Tao Klasii Tao-te Ching (Yol ve G) ile birlikte ayn in hmanizm akmnn sosyal koullarndan esinlenmitir. Sava konusuna duygusal olmaktan ok aklc bir yaklam gsteren Sun Tzu bizlere, savamann nedenlerinin doru anlalmasnn sava sorununu ne ekilde zme kavuturabileceini, hatta atmalarn daha ortaya kmadan ne ekilde nlenebileceine klavuzluk etmektedir. Bilim adamlar, Taoist dncenin Sava Sanat zerindeki etkilerini yzyllardr yazmakta, buna karlk Taoist dncenin felsefi ve siyasal doktrinleri de Sava Sanat stratejisinin klasikliini kabul etmektedir. Sava Sanat'nn nerdii bilginin ycelii, bu bilginin salayaca Yenilmezlik Yetenei ve bunun sonucunda gelecek, 'Savatan Caydrclk' da Taoist deyi olan,"derin bilgi ve gl davran n bir yansmas olarak kabul edilmektedir. Sava Sanat'na gre, usta sava atma psikolojisi ve mekanizmalarn ylesine iyi bilir ki, dmann her hareketini derhal alglayp, her olasla u y g u n en doal manevray en az g kullanm ile uygular.

Eski alarn Taoist almalarndan, Chung-ho chi (Denge ve Armoni Kitab) Taoist bilginin ve pratiin sava zerindeki etkisini aadaki szlerle tanmlar: Derin bilgi, sknty skntnn olumasndan nce. tehlikeyi tehlikenin olumasndan nce, yok olmay yokolmadan nce, belay bela gelmeden nce kestirebilmektir. Gl davran, beden tarafndan zorlanmadannce bedeni eitmekte, zihin tarafndan idare edilmedennce zihni hazrlamakta, dnya tarafndan ynetilmedendnya zerinde almakta, grevlerin basks altnda kalmadan grevleri yerine getirmektirDerin bilgi prensibi ile sknty dzene, tehlikeyigvene, yok olmay varolmaya, belay baarya dndrebilmek mmkndr. Gl davran ile beden uzun ya ama, zihin ile derin dnce yeteneine, dnya bara,grevler baarya kavuturulabilir Bu szlerin de tanmlad gibi, Tao ya da Zen d ncesini benimsemi Asya'l savalar ulatklar derin soukkanllk erdemini sadece lm fikrine zihinlerini hazrlamakta deil, ama ayn zamanda karlarna kacak her trden deiik koullar altnda, z a m a n yitirmeden annda tepki gsterecek hassasla ulamakta kullanrlar. Yine Denge ve A r m o n i Kitab der ki: Sessizlik iinde kavramak, abalamadan baarmak, grmeden bilmek bunlarn tm Tao'nun duygu veyantlardr. Sessizlik iinde kavramakla her eyi anlamak,abalamadan baarmak ile her eyi baarabilmek, grmeden bilmek ile her eyi bilebilmek mmkndr. Hareket olutuktan sonra hissedip anlamak, anlamak saylmaz. Byk abalardan sonra baarmak, baarsaylmaz. Grdkten sonra bilmek, bilmek saylmaz. Bu durum hissetme ve karlk vermekten uzaklamay gsterir. Gerekten de olaylar olumadan nleyebilmek,hissedebilmek ve grebilmek birbirlerine bal olarak geli1 en yeteneklerdir. Hibir ey anlalmadan hissedilemez. karlksz hi bir ey elde edilemez, hi kimse fayda grmeyecei bir yere gitmez Taoist dncenin amalarndan biri de yaamdaki eitli oluumlara kar en uygun hassasl ve karlk verme yeteneini gelitirmeye yardmc olmaktr. Ayn akm altndaki Sava Sanat da rencilerine saysz kaynak ve potansiyel sunar. Ayn kavram iinde gelitirildii dnlen uzak dou dv sanat da yine Taoizm etkisi altnda, M.3.Yzylda yaam olan efsanevi Sar imparator zamanna kadar geri gider. Efsaneye gre Sar mparator vahi kabileleri, kendisine Taoist bir bilge tarafndan retilen sihirli dv yntemleri ile ele geirir. Bu dv metodunun prensipleri de Sun Tzu'nun sava bilimindeki bireysel sava ve savunma tekniklerinin kaynan oluturur. Sar mparator'dan bin yl sonra, in'in iinde bulunduu kle toplum modelini sona erdirerek in'e hmanist ynetim kavramn tantran sava komutanlar da Taoist dncenin bir dier nemli klasik eseri olan, analitik ve dnsel retilerin verildii / Ching adl eseri yazmlard.

/ Ching zellikle dv sanatlar ve klasik sanat iin yol gsterici olmutu. / Ching'in temel prensipleri Sun Tzu'nun sava yntemlerinde ne karak geleneksel Taoist eitimin bireysel savunma ve sava teknikleri temellerini meydana getirmiti. / Ching'ten sonraki en nemli Taoist belge Tao-teChing'dir. Ayn Sava Sanat gibi M . birinci binin ortalarnda in'i mahveden i savalar srasnda kaleme alnan Tao-te Ching de sava kavram konusunda Sava Sanat'na olduka paralel bir yaklam gsterir. Savan kazananlar iin bile ykc olduunu, ou z a m a n retimi engellediini, zorunlu kalnmadka savatan kanlmas gerektiini vurgular. Tao retilerine inanan bir lider, dnyay silahlazorlamaya kalkmaz, nk bu tr zorlama aslna geri dner, ordunun bulunduu yerde sadece allar biter, byksavalar bereketsiz yllar takip eder Silahlar uursuz aletlerdir Silahtan baka zmkalmadnda bile soukkanl olmak, agzllkten kanmak, zaferi kutlamamak yaplacak en iyi eydir Zaferi kutlayanlarn gzn kan brmtr ve bu tr insanlarndnyaya yarar olamaz Benzer yaklam iindeki Sava Sanat da fke ve agzll yenilginin temel nedenleri olarak tanmlar. Sun Tzu'ya gre sava kazanan sava, duygusallktan uzak, soukkanl, kararl savadr. fkeli, kzgn, alma pe inde olan sava kaybetmeye mahkumdur. Tao-te Ching der ki; Askerlikte baarl olanlar askercilik yapmazlar,savata iyi olanlar kzmazlar, dmanlarna kar galip gelenler, dmanlarna kar herhangi bir duygu beslemezler. Sun Tzu der ki; "Savunmada baarl olanlar topran tm derinliklerine saklanabilir, saldrda baarl olanlar ise gklerin en yksek katmanlarnda manevra yaparlar. Bu ekilde kendilerini koruyarak kesin zafere ularlar." Benzer yansmay ticaret deyimlerinde de grebiliriz, "iyi tccar hazinelerini saklayarak hibir eyi yokmu gibi gsterir," ya da "yi usta iz brakmaz." Bu deyimler, Tao klasiinin ve geleneksel uzak d o u dv sanatnn ilk rencileri olan Zen Budistlerince kendi sanatlarn ifade etmek amacyla benimsenmitir. T a o Yasalarnda siyasi rgtlenmenin gerek sivil gerekse askeri ynleri ile ilgili yazlar bulunmaktadr. Savaan Eyaletlerin dramatik sonunu takiben iktidara gelen Han Hanedan'nn balarnda yazld bilinen ve Tao klasikleri arasnda nemli bir yere sahip olan Huan Efendileri (Huai-nan-tzu) adl kitapta bir tam blm Sava Sanat'nn temel elerini oluturan Taoist sava bilimine ayrlmtr. Sava sanatnda stratejinin anlalmazl en nemli unsurdur. Duru belirsiz, hamleler ngrlemez olunca. hamleye hazrlk yapmak imkanszdr. Bir komutan savata yenilgiden uzak tutup, zaferkazandran ey ngrlemeyen aklcl ile izi alglanamayan hareket tarzdr Yalnzca durumu bilinmeyene etki edilemez. Bilgeler ngrlmezlik pelerinine saklanr, bylece

duygular alglanamaz; belirsizlik iinde hareket ederler, o zaman yollar kesilemez. Sava Sanat'nda Sun Tzu, "Olabildiince gizlen, yle ki grnmez ol. Olabildiince gizemli ol, yle ki sesin bile iitilmesin. O z a m a n dmannn kaderi senin elindedir." der. Gerek Sun Tzu, gerekse Huan Efendileri bir araya gelerek atmann ortaya kamayaca, zaferin ise normal insanlarn gzyle grlemeyecei dncesindeki bir felsefi bak zerinde birleirler. Sun Tzu'nun Sava Sanat gibi Huan Efendileri'nin stratejileri de, atmay en son are olarak ama yine de en kat kurallar altnda, doru bir liderlikle yaplmas gereken bir operasyon olarak alglarlar. Bir komutan kendi bana grmeli, bilmelidir Bunun anlam, komutann bakalarnn gremediini grmesi,bakalarnn bilemediini bitmesidir. Bakalarnn gremediini grmek parlak zeka. bakalarnn bilemediini bilmekstn zekadr ilk kazanan parlak, stn zekallardr. nk sadece onlar saldrlmas olanaksz yerlerde savunmayapabilir, direnilmesi imkansz yerlere saldrabilirler. Taoizm'in ok sk askeri kurallar ruhsal pratikle paralellik gsterir. Taoist reti ve eitimde bar ve sava kavramlar geni bir ereve iinde kullanlr. / Ching adl eserde de belirtildii zere Taoist uygulamann ana prensiplerinden birisi, hem fiziksel hem de psikolojik anlamlar ieren, "boluk ve doluluk" ynetimidir. Sava Sanat'nda tam bir blmn ayrld boluk ve doluluk ynetimi, Taoist dv sanatnn fiziksel uygu-11 lamalarnn kaynakalarndan olduu gibi, askeri olsun sivil olsun hkmetlerin rgtsel ve sosyopolitik temellerini de oluturur. Boluk ve Doluluk anlayn kesin baarnn yolu olarak aklayan Huan Efendileri dncelerini u ekilde yanstrlar: Bu bir "Boluk" ve "Doluluk" meselesidir Astlar ilestler arasnda ayrlk varsa, komutanlar ve subaylar birbirlerine etki edemiyorsa, birliklerde tatminsizlik olumusa, buna "Boluk" denir. Sivil Ynetim akll, askeri ynetim iyi, astlar ile stler tek bir dncede, istek ve enerjilerini birletirmilerse buna "Doluluk" denir. Becerikli lider halkn enerjiyle besleyerek , bakalarnn "Boluklarn da doldurabilirken; beceriksiz liderbakalarnn "Doluluu" nnde kendi halknn enerjisiniboaltr. Adalet ve refah tm halka ulatnda, devlet almalar ulusal krizlere zm olabildiinde, greve o pozisyona layk olanlar atandnda, planlama zayf ve glnoktalar grebildiinde, baar kesindir. Askeri glerin siyasal temelleri, ya da her rgt ile ilgili sosyal temeller de / Ching adl eserin retileri arasnda yer alr. Sava Sanat'nda bu konuya zel nem verilmi, kitabn ilk blm stratejik olarak rakiplere, etik deerlere, sosyal dzene, ynetimin poplaritesine ya da genel ahlaka ayrlmtr. Sun Tzu'ya gre uygun koullar altnda k k bir grup byk bir gruba kar galip gelebilir ve bu ko

ullar da adalet, dzen, dayanma ile ahlak oluturur. Bu husus da yine Huan Efendileri tarafndan askeri strateji iin vurgulanan nemli, nc n dnlerindendir. G yalnzca geni bir arazi ile byk nfus topluluu deildir. Zafer sadece gl silahlarda deildir. Gvenlik sadece yksek duvarlar ya da derin ukurlar meselesi deildir Otorite sadece kesin emirler ile kat cezalardeildir. Yaayabilen bir rgt kurabilenler saylar az daolsa yaayabilirler, oysa can ekien toplumlar byk olsalar bile yok olurlar Bu konu M . nc yzylda yaam, Sun Tzu'nun retilerini takip ederek byk bir hrete ulaan', eski in'in en nl askeri strateji uzmanlarndan Zhuge Liang tarafndan da vurgulanmt. Askeri operasyonlarn Tao'su savalarn uyumunda yatar Asker arasnda uyum olmas halinde asker,zerinde bask olmasa da doal olarak tm gcyle mcadele eder. Ama. askerle subaylar arasnda itimat yoksa,savalar kendilerini savatan uzakta tutar: gven duyacaklar emirleri duymayan asker gizli gizli konumaya veeletirmeye balar. Orduda ikiyzllk ktnda komutaneski bilge krallarn tm aklna bile sahip olsa, basit bir kyl srsn bile yenebilmek olanaksz olur. Bu konuda eski bir ataszn akldan karmamak gerekir." Askeri operasyon atee benzer: kontrolden karsa kendini yakar, bitirir. " Zhuge'nin dehas ylesine byktr ki, btn yazlar, izimleri ve kendisi hakknda yazlan her ey Taocu yasalarda yer alr. Eski alarda iyi yneticiler silahlanmadlar, iyi silahlananlar sava hatlar kurmadlar, iyi sava hatlar kuranlar savamadlar, iyi savaanlar kaybetmediler, iyi kaybedenler lmediler. Bu szler, savan en son are olduu dncesini, Tao-te Ching'in bir devam olan Sava Sanat'nn ana fikri olan, savamadan kazanmak doktrini'ni vurgulamaktadr. Zhuge Liang ayrca Tao'nun klasik dne de byk nem verir. "Silahlar kt kehanetin aralardr, bu nedenle kullanlmas kanlmaz olmadka kullanlmamaldr." A n cak Liang da Tao'nun tarihi tezi olan 'orijinal insanlk devrinin artk sona ermi olduu' dncesine katlmaktadr. Liang da Sun Tzu gibi i sava sorununa eilmi ve bu nedenle almalar daha ok lkenin gerek siyasal gerekse askeri emniyetine ynelik pratik retilerle aklc yaklamlar zerine odaklanmtr. 16 Askeri meselelerin ynetimi snrlardaki ya da snrblgelerindeki sorunlarn ynetimindedir. Bu ynetim tarz,otonte ve askeri cesaretle, direnenlerin ve asilerin yok edilerek vatann korunmas ve lke barnn salanmasdr. Medeniyetin askeri hazrla ihtiyacnn en byk nedenibudur. Hayvanlarn peneleri ve dilerinin amac da budur Elenirken birbirleriyle oynayp, kzdklarnda da birbirlerine saldrrlar. nsanlarn peneleri ya da dileri yoktur, insan bu amala zrh ve silah kullanarak kendini savunur. lkeler de yine bu amala ordular besler, hkmdarlar ayn amala bakanlar kullanr.

Yardmclar glyse,lke gvendedir, yardmclar zayfsa lke tehlikededir. Burada Zhuge, Sun Tzu'nun liderlik dncelerini takip etmektedir. Sun Tzu'ya gre hem sivil hem de askeri liderlik en fazla nem verilmesi gereken unsurlardandr. Zhuge de, Sun Tzu ve Huan Efendileri'nin liderlik g c n n kiisel niteliklere ve popler bilince bal olduu dncesine katlmaktadr. Taoist dnceye gre liderlik maddesel olduu kadar ahlaki bir kavramdr; ahlaki gcn kendisini, hem insann z kontrol hem de bakalar zerindeki etkisi eklinde gsterdiine inanlr. Ulusal savunmann gc hakknda Zhuge unlar yazar: Sonunda her ey komutanlarn askeri liderliineolan gvene kalr Popler olmayan bir komutandan ne lkesine fayda gelir ne de ordusuna. Bir karakter tahlili yntemine gre, popler olmayan k o m u t a n halkn inkar eden komutandr. Sun Tzu, gnl birliini gl olmann ana kayna olarak vurgular. Sun Tzu'nun minimalist sava felsefesi, toplumun ortak ilgi alan fikrinden beslenir. Zhuge Liang yine Tao-te Ching'den alnt yaparak akll savann toplumun tmyle ilgilendiini belirtir. "Silahlar kt kehanetin aralardr, bu nedenle kullanlmas kanlmaz olmadka kullanlmamaldr." Zhuge, stratejisi olmayan savatan ve gerekesi olmayan atmadan kanma dncesi ile Sava Sa-17 nat'nn yakn bir inanr olduunu gsterir. "Silah kullanmann tek yolu, stratejisi nceden belirlenmi operasyonlardr. Bulunduun arazi ve iklim koullarn dikkatle incele, halknn kalbine bak. Askerine tehizatn kullanm hakknda eitim ver, dl ve ceza yntemlerinin ak olmasna zen gster, dmann stratejisini incele, yolunun zerindeki tehlikeli geitlere dikkat et, gvenli ve tehlikeli blgeleri ayrt et, iki tarafn da koullarn aratr, ne z a m a n ilerlemek ya da geri ekilmek gerektiini iyi gr, koullarn zamanlamasna adapte ol, saldr gcn artrrken savunman kuvvetlendir, askerlerini yeteneklerine gre dllendir, zafer planlar hazrla, lm ve yaam meselesini gz nne al. Ordunu, ancak tm bunlar yerine getirdikten sonra ve yalnzca tam gvene sahip komutanlarn komutas altnda dman stne gnderebilirsin." Sun Tzu'nun Sava Sanat'na gre savata baarnn anahtar olan srat ve koordinasyon sadece stratejik hazrla deil, liderliin en byk dayana olan psikolojik dayanmaya da baldr. Zhuge yle yazar: Komutan, lkesi iin yararl bir aratr. nce stratejiyi belirleyip, sonra da uygulamay yneten komutannkomutas aknt iinde yzmeyi baaran bir dal gibidir. Dman ele geirii bir ahinin avna saldrdr. Sakinken gerili bir yay, harekete getiinde almaya balayanbir makine gibi.durdurulmaya alld yere girer, en gl dman bile kendisine direnemez. ayet komutann gr yetersiz, askerleri hzl deilse, zerinde fikir birliiolmayan bir strateji, elinizde bir milyon kiilik bir ordu bileolsa dmana gerekli korkuyu veremez. Sun Tzu'nun klasik eserinden, 'baarl stratejinin en byk el kitab' olarak bahseden Zhuge, askeri rgtlenme ile ilgili kendi dncelerini Sava Sanat'nn ana temalarn toparlayarak zetler. Grleri genellikle Taoist gelenekten kaynaklanan sava eitimi ve ruhu zerinde odaklanr. 18

Size dmanlk gstermeyenlere kt dncelerbeslemeyin. Size kar kmayana saldrmayn. Bir mhendisin verimlilii yalnzca bir uzmann gzleriyle llebilir. Sava planlar yalnzca Sun Tzu'nun stratejisi ile hazrlanabilir Sun Tzu'yu takip eden Zhuge, beklenmedik basknlarn ve sratin d m a n n oyununu bozmaktaki avantajlarn vurgular. Planlama gizli, saldr abuk olmaldr. Ne zamanbir ordu ayn avn kapmak zere dalmakta olan bir ahingibi dmann ele geirir, bendini kran bir nehir gibi sava rsa, dmanlar onun nnde dalp gider. Buna ordumomentinin kullanm denilir. Daha nce de belirtildii zere Sun Tzu'nun Sava Sanat'nn ana temalarndan biri de objektif olmaktr. Eserinde, karlalacak durumlarla ilgili nasl tutkusuz kalnmas gerektiini retir. Z h u g e bu konuda da Sun Tzu ile ayn fikirdedir. Dikkatle hesaplanm saldrnn avantajlarn belirtir: Savata usta asker sinirlenmeyen askerdir. Zaferde usta asker korkusuz askerdir. Bu nedenle akll olansava nceden kazanr, oysa cahil asker kazanmak iinsavamak zorundadr Burada Zhuge, Sun Tzu'nun, yetersiz planlamann, g ve adam kaybyla sonulanan harekatlarn sonular hakkndaki uyarlarn aynen yazar. Bir lke gerekli malzemeyi yksek fiyatla almakzorunda kaldnda tkenmi, malzemelerini uzun mesafelere tamak zorunda kaldnda fakirlemitir. Saldrlartekrarlanmama!/, savalar oaltlmamaldr. G, kapasiteyle orantl bir ekilde kullanlmal, ar kullanmanngc tkettii unutulmamaldr. Gereksizden kurtul, lkenbu ekilde bar dolacaktr. Rekabet edemeyenden kurtul,lken bu ekilde kazanl kacaktr. 19 Zhuge, son olarak Tao-te Ching'in, Sun Tzu'nun Sava Sanatnn ve Huan Efendileri'nin geleneine uyarak zaferin anlalmaz olann hakk olduunu yazar: Baarl saldr, dmann kendisini nasl savunacan bilemedii saldrdr. Baarl savunma, dmannnasl saldracan bilemedii savunmadr. Bu nedenle savunmada baar yksek duvarlara balanamaz. Bu nedenle yksek duvarlar, derin su ukurlar gvenlii garanti edemez. Salam zrhlar ve etkili silahlar daayn ekilde gl olmay garantileyemez. Dman bir arada kalmay tercih etmise hazr olmad yerden saldr:dman saldr hatt kuruyorsa, seni hi beklemedii yerdekarsna k. 'Bilinmez olurken bilmek' fikri pek ok kere zaferin anahtar olarak yinelenmektedir. Bu strateji Taocu dnle Sava Sanat arasndaki en gl balardan birini oluturmaktadr. Taoist felsefenin retilerinin getirdii pratik ynleri anlamak bize elikili gelebilecek bir ikilemi anlama olana salar. Sun Tzu'nun bir yandan sava lanetleyip bir yandan da sava stratejileri retmesi bir eliki olarak alglan a b i l i r e de bu konuya bir de Tao felsefesinin insan zekasna bak ile bakmak gereklidir. Bir bakn ayn anda birbirinden farkl alardan deerlendirilmesi nl bir Taoist tekniktir. eliki ve ikilemler bu yntemle zm bulur. Sava Sanat'nn ikilemine bir dier rnek, Tao-te Ching'de yazl acmaszlk ile iyiliin Akln Yolu olduu temasnda ortaya kar.

"Cennet ve cehennem insancl deildir. Orada pek ok ey samandan kukla kpekler gibi kabul edilir. Bilgeler de insancl deildir,onlar da halk s a m a n kpek gibi kabul ederler."diye yazmtr, Tao-te Ching'in nl filozofu. Batl bir aratrman 1950lerdeki Kore Bar Anlamas'nn hemen ardndaki gnlerde bu yazdan 'Canavarn geminden kurtulmas' olarak bahsetmise de, Taoistler asndan bu hi de insanlk d olarak alglanmam tam tersine Budist retide olduu gibi bir objektiflik almas olduu belirtilmitir. Modern akma gre de bu tr bir dnce bir psikolog ya da sosyologun, lkelerin davranlar, dnceleri ve beklentilerinin bamsz aklc kararlarn biraraya gelmesinden ok, evresel faktrlerin etkisi altnda, gerek bireysel gerekse toplumsal kontroln tesindeki deerlerden kaynakland tezine benzer bir dnceden teye gidemez. Sun Tzu'nun klasik eserinde de belirtildii zere Sava Sanat'nda belirtilen olgu kan dkclkten ok toplum psikolojisinin gcn anlamaya yneliktir. nsanlarn hangi trden duygularla ynlendirilebileceini anlamak bu gc kullanmay arzulayanlar kadar bu gten kanmak isteyenlere de byk yarar salar. Bu k altnda bakldnda Sava Sanat'nn silahlanmaya davetten ok koullama zerine bir alma olduu grlr. atmalarn siyasal, psikolojik ve maddi faktrlerini bu ekilde tm derinliiyle analiz etmekteki Sun Tzu'nun mesleki amac sava tevik etmekten ok savan minimize ediierek ksa kesilmesini salamaktr. Tao-te Ching bu konuda da Sava Sanat ile paralellik gsterir: Elimde tuttuum ve dllendirdiim hazinemvar. Birisi efkat, ikincisi tutumluluk, ncs ise bakalar zerinde ncelik iddia etmemek. efkatten cesaret do ar, tutumluluk bize gr sahas salar, bakalar zerinde ncelik iddiasndan kanma da yaam gvenlii getirir. efkati, cesareti ve tutumluluu brakan, alakgnlll terk ederek saldrganl tercih eden ksa zamandayok olur. Savata efkat zafere ulatrr, savunmada efkat ise gvenlii salar. Klasik eserinde Sun Tzu Hoca askeri saldry "durdurulmadka kendini yakacak bir atee" benzetir ve kendisine ait 'atmasz baar' stratejisinin her zaman elde edilmesinin her ne kadar kolay deilse de 'stn etkililik' stratejisinin genellikle anlamsz vahet ve yok olmay minimize edebileceini bizlere retir. Taoist dnceye gre baar ounlukla hi bir ey y a p m a d a n kazanlr; Sava Sanat stratejisi de neyin, ne z a m a n yaplmamas gerektiini bilmenin, neyi, ne zaman yapmay bilmek kadar nemli olduunun altn izer. Egzotik uzak dou sava sanatnn dikkat ekm e m e , bilinmez ve tutulmaz olma gibi niteliklerini ieren Hareketsizlik Sanat, Taoism'in Varlk Bilimi'nden kaynaklanr. Yine uzak dou dv ve kltr tekniklerini ieren Hareket Sanat da Taoism'in Yaam Bilimi'nden kaynaklanr. Varlk Bilimi genelde zihin ile ilgilenirken, Yaam Bilimi enerji kullanmn iermektedir. Sava Sanat'nn tam anlam bu iki kavramn dengesindedir. Daha ileri alarda,bu konu hakkndaki belirleyici Taoist gr Ming Hanedan'nn (1368-1644) drt olaanst kitabndan biri olan Bat Yolculuu (Hsi-yu chi) ile lmszle kavumutur. Bat Yolculuu, Mool saldrlar altndaki eski in'de Tao dncesinin nemli doktrinlerini hie sayarak, yaam bilimini incelerken varlk bilimini ihmal etmenin, maddesel gelimenin zerinde

dururken psikolojik gelimenin ihmal edilmesinin ya da Sun Tzu nun retilerine gre zekasz g sahibi olmann ne gibi sonular rettiine en gzel rneklerden biridir. Bu kitaptaki ba kahraman karlat bir m a y m u n medeniyetinin bana geen sihirli bir m a y m u n kraldr. Sonuta maymun kral dnyay kartran bir eytan yenerek, eytann klcn alar. eytan'n klc ile lkesine geri dndnde, kl kullanmada ustalaarak silahor olur. Hatta lkesindeki di er maymunlara da oyuncak kllar yaptrarak sava oyunlar oynatr. Ancak, lkesinin komutan olan bu sava m a y m u n maalesef kendisini kontrol etmekte baarsz olur. Kafasnda uyanan bir dnceye kaplarak kendilerinin oyuncak silahlarla sava oyunu oynamalarnn k o m u lkelerce ger-11 ek sava almas olarak algland dncesine kaplr ve bu sefer kendisi de gerek bir silahlanma yarna giriir. Bu Onnc Yzyl eseri ne kadar da g n m z yanstyor deil mi? ykdeki m a y m u n kral elindeki gc aklszca kullanmay, doal dzeni bozarak ortal birbirine kattktan sonra kendini yok edecek tuzaa kendi kendine dmesini anlatr. Tuzaa dtnde ise iinde kaynaklanan dayanlmaz arzuyu yitirerek, varlk bilimini aratrmaya ynelir. Dikkatini aklclk ve birlemeye toplar. Maymun'un d Buda ile karlatnda balar. Tao'cu din adamlar kendisine iindeki yaratkla savamas gerektiini sylerler ve Taoist eser I Ching'de belirtilen Ruh Simya Kazannda pimesini tlerler, ancak m a y m u n kral bu gelimeden kaar. Buda, m a y m u n u n gururunu kainatn kar konulmaz grecelilik kanununu kendisine aklayarak ele geirir ve m a y m u n u be element dana hapsederek kibirinin sonularndan ac e k m e y e m a h k u m eder. Be yzyl sonra Budist tarihi Kuan Yin yaptklarndan piman olmu m a y m u n u n yatt hapishaneye giderek unlar yazar: Ne kadar kt ki sihirli maymun halkna hi hizmet etmedi;Aklsz bir kahramanlk gsteriine kapld. lgn bir yrekle evresini yakp ykaraklmszlerin toplantsnda; Byklk tutkusunun kasrgasyla egosunun peine kaplpMutluluk cennetine kotu. Yzbinlerce askerin arasnda, Kendisine direnecek yoktu;

Gkyzndeki en yksek cennet katnda rktc bir varlkt o. Ancak ne zaman ki artc Buda ile karlat,Merak ediyoruz, artk kim bilir ne zaman yeniden ortayakarak ayn eyleri yapmaya kalkabilecek? 2} imdi m a y m u n artk serbest braklmas iin azizlere yalvarmaktadr. Azizler kendisini bir artla serbest brakacaklarn sylerler; artk tm gcn yalnzca aydnlanma peine dmekte kullanacaktr. Ancak bu aydnlanma sadece kendisi iin deil tm toplum iin olacaktr. Son olarak aziz, maymunu uzun yoluna kmak zere serbest brakmadan nce bir tedbir alarak maymunun bana bir halka geirir. Bu halka m a y m u n tutkuya kaplarak yanl bir davrana kalktnda ban skarak dayanlmaz bir ac verecektir. Sava Sanat yzlerce yldr, stratejinin en nemli klasik eserlerinden biri olarak bilinmektedir. Ancak bizce bu eserin en nemli bilgelii Sun Tzu'nun kendi eserini okuyan her savann bana geirdii halkadadr. Tarih bu halkay unutan savalarn bann nasl bir sihirli g tarafndan skldn gsteren rneklerle doludur S A V A S A N A T I N I N Y A P I S I V E E R Tao retilerinin felsefi ve siyasal etkisi altndaki Sun Tzu'nun Sava Sanat, Tao klasii Tao-te Ching adndaki eserle bir baka adan da paralellik gsterir. Her iki eserde de nerilen deyiler destan kahramanlarn andran bir bilgenin azndan sylenmektedir. Kitaplarda bir bilge bizlere seslenerek kendi retilerinin yerine getirilmesi halinde baarnn, aksi taktirde ise baarszln mutlak olduunu sylemekte ve nerilerini tartma kabul etmez bir slup ile iletmektedir Taocularn bir ksm Tao-te Ching'in yazar tarafndan yaratlmayp, daha ok eski deyilerin derlenmesi ve bir araya getirilmesi eklinde hazrlandn ileri srmtr Ayn dnce Sava Sanat iin de ne srlebilir. Sonu olarak her iki eserin de benzer kaynaklardan esinlendii fikri bugn bilim adamlarnca yaygn olarak kabul edilmektedir. Sava Sanat'nn birinci blm Planlama'nn nemini vurgulamaya ayrlmtr. I Ching'de de belirtildii zere, "Liderler herhangi bir eyi yapmadan nce mutlaka plann hazrlar," ve "Liderler sorunlar inceleyerek nlemini alrlar." Sava manevralar konusunda Sava Sanat her harekattan nce mutlaka gz nne alnlmas gereken be faktrden nemle bahseder: Uyum, hava, arazi, askeri liderlik ve disiplin faktrleri. Bu balamda "Uyum" faktr, sivil liderlikle daha d o RUSU siyasal lider ile halk arasndak i i birlii konusun a ei lir. Gerek Tao, gerekse Konfys'e gre drst bir hkmet Tao'nun "Uyum Yolu"na bal olmaldr. Bu konuda sava Sun Tzu, U y u m d a n "halkn liderle ayn hedefe yneltilmesi" dncesi olarak sz etmektedir. 25 Hava faktr, yani sava iin uygun mevsimin seimi h e m orduyu oluturan askerler hem de

askeri destekleyen halkla ilgilenir. Buradaki ana konu halkn retim gcnn d o r u kullanmnn salanmasdr. Bu da sava iin doru mevsimin seilerek hem retimin hem de sava alannda ilerleyen ordunun mevsim faktrlerinden en az zararla kmasn salamaya verilen nemi gsterir. Arazi Faktr'ne gelince sava esnasnda geilmesi gereken arazinin uzunluu, arazideki engebeler, boyutlar ve gvenlik gibi faktrler mutlaka nceden ngrlerek, planlanmaldr. Burada, yreyi iyi tanyan klavuzlarn kullanm en nemli unsur olarak ortaya kmaktadr. I Ching'de de "Avn klavuzsuz takibi allklarda biter,"denilerek bu husus bir kere daha vurgulanmtr. Askeri Liderlik hakkndaki Sava Sanat kriterleri yine h e m geleneksel Taoizm hem de Konfyanizm'ce de kabul gren ana deerlerdendir. Bu kriterler, zeka, gvenilir olma, insana nem verme, cesaret ve kararllktr. Budist bilgelere gre, "zekasz insancllk, sahip olunan tarlann srlmemesine benzer. Cesaretsiz zeka, filizlerin ekili old u u arazideki yabani otlarn temizlenmemesidir. nsan ihmal eden cesaret ise olgunlam rn bimesini bilmemektir." Dier iki deer olan gvenilir olmak ve kararllk bir lidere emrindekilerin sadakatini ve itaatini kazandran olgulardr. Szkonusu kriterlerden beincisi olan disiplin, rgtsel dayanma ile verimlilik konular ile ilgilenir. Disiplin faktr, kulland ana mekanizma olan ceza ve dl sistemi ile, askeri liderlerde mutlaka aranlan temel niteliklerden gvenilirlik ve kararllk ilkeleri ile dorudan balantldr. Savalar tarafndan adil ve dengeli olarak kabul edilerek benimsenecek bir dl ve ceza sisteminin kurulmasna byk nem verilir. Yine "Eyaletler Sava" srasnda bitmek bilmeyen savalara zm arayan dnrlerin oluturduu Yasallk 2 6 Okulu da kiisel feodal ynetim sisteminin yerine aklc rgtlenme ile hukukun nemini vurgulamtr. Bu blmn ardndan Sava Sanat aldatmacann nemini ortaya koyar: "Askeri harekat aldatmacay ierir. Gcnz varken kendinizi gsz gsterin. Etkiliyken etkisiz durun." Tao-te Ching'de de yazld gibi, "En byk ustalk zayf ve beceriksiz gzkmektedir. "Savata maksimum verimliliin ve zaferin yegane ilac olan srpriz faktr kar taraf hakknda tam bilgiye sahip olurken bilinmez olmaya baldr; bu nedenle sr t u t m a ve dman yanl ynlendirme becerileri ana sanatlardandr. Genel olarak die-di sava akll sava iin ancak son aredir. Sun Tzu'ya gre akll sava her durum iin hazrlkl olmal, ancak gerekten zorunlu olmadka gl ve zorlu bir dmanla kar karya gelmekten kanmaldr. Sun Tzu, d m a n a dorudan saldrarak stn gelmeye almaktan ok, geri ekilme yntemleriyle dmann kanatlar arasndaki dengeyi bozmaya, dmann maneviyat ile oynayarak dmann fkesini, kzgnln kendisine kar kullanmaya nem verir. Burada zet olarak byk usta, Sava Sanat'nn byk kriterini gzlerimizin nne serer: Sosyal, psikolojik ve fiziksel faktrler. Sava Sanat'nn ikinci blm genel olarak savan lke ve halk zerindeki etkilerine ayrlmtr.

Bu blmdeki ana t e m a sava esnasnda sratin ve etkinliin en nemli silah olduu prensibidir. zellikle uzak lkelerdeki savalarn uzun srmesinin lke kaynaklar zerindeki olumsuz etkisi vurgulanarak bu tr uzun savalardan kanlmas dersi retilir. Kaynaklarn, enerjinin tutumlu kullanlmasna byk n e m verilmitir. Savan lke ve halkn zerindeki maliyetini azaltmak amacyla Sun T z u zkaynak kullanm yerine d a h a ok akn edilen lke kaynaklarnn Kullanlmasn, ele geirilecek d m a n esirlerinden m a k s i m u m oranda yararlanlmasn salk verir. n c blmde, konu savata strateji'dir. Burada da en byk n e m yine tasarrufa verilmitir. Ana ama, d27 mana dorudan doruya saldrarak dman yok etmeye almak yerine dman ve dman kaynaklarn sava aldatmacalar kullanarak olabildiince az zayiatla ele geirerek, dman kaynaklarndan maksimum yararn salanmasdr. Burada hedef zkaynaklarn tasarrufunda olduu gibi dman kaynaklarnn da olabildiince zarar g r m e d e n ele geirilmesi prensibidir. Bu konuda Sun Tzu Usta bizlere nl doktrini, "En iyi zafer savamadan kazanlan zaferdir."deyiini retir Sun Tzu bu blmde bizlere taktikler de gsterir. lk olarak, ana ama s a v a m a d a n kazanmak olduu iin Sun Tzu, en iyi yntemin dmann planlarn batan bozmak olduunu, bu yaplamazsa dman izole ederek zorda brakmak gerektiini retir. Usta bu konuda da zaman faktrnn nemine dikkat eker,ancak sratin mutlaka acelecilikten ayrlmas gerektiinin ve hazrlklarn hakk verilerek yaplmas gerektiinin de altn izer. Kazanlacak zaferin kesin zafer olmas gerektiini vurgulayarak ancak bu d u rumda igal kuvveti kullanma gibi bir masraf kapsndan uzakta kalnabileceini syler. Blm dmann gc ile orantl harekat stratejileri ile devam eaer. T e m e l prensip yine ayndr: Gl dmanla dorudan savatan olabildiince uzak dur. Bu konuda I Ching'de de benzer ekilde,"stesinden gelinemeyecek koullara direnmek kt kader getirir." denilmitir. Ayn meyanda, strateji her ne kadar byk oranda haber almaya balysa da, sava alannda karlalabilecek de iik konumlara kar uyum gstermek gerekir. Yine I Ching'de bu hususun nemi,"geilmezle karlatnda dei, sen deitiinde geilmez geilir olur." deyiiyle belirtilmitir. Sun Tzu Usta, usta savann ancak zaferi kesin olarak kazanacan grdnde savaaca, dncesinden sonra bize zaferi garanti edecek be yntemden sz eder.Sun Tzu'ya gre zaferi kazanacak sava ne z a m a n savaacan, ne z a m a n savatan kanacan bilen sa-2 S vadr.Usta komutan ne z a m a n az, ne z a m a n byk kuvvetle saldracan bilir, emrindeki asker ve subaylar fikir birliine sahiptir, beklenmedik koullara hazrdr, komutanlar siyasal otoritenin g d m n d e deildir. Bu son husus olduka hassastr. Askeri liderlie ok byk ahlaki ve entellektel sorumluluk ykler. Savalar hemen hemen hibir z a m a n askerler tarafndan balatlmaz, sava balatan genellikle sivil hkmetlerdir. Sun Tzu ite byle bir d u r u m d a elindeki askeri gleri tanmayan, deerlendiremeyen bir siyasal ynetimin askeri ynetime mdahale etmesinin, "askeri dengeleri bozarak zafere engel olduu,"gereini anlatr.

Bu konuda da ana mesele bilgidedir. Sivil ynetimin sava alanndaki orduya mdahale etmemesi gerektii d ncesi zafere giden yoldaki en nemli silah olarak kabul edilen, elde edilecek bilginin en ksa z a m a n biriminde de erlendirilmesi gerekliliinden kaynaklanr. Hangi tarafn kazanacan belirleyen bu be yntemi deerlendiren Sun Tzu bizlere, "Kendinizi ve karnzdakini iyi tanyorsanz sizin iin tehlike yoktur, kendinizi iyi bilmenize r a m e n karnzdakini yeterince tanmyorsanz yine de kazanma ansnz vardr, ancak ne kendinizi ne de karnzdaki bilmiyorsanz o z a m a n her savata tehlike ile kar karyasnz demektir."der. Sava Sanat'nn drdnc blm sava stratejisinin en nemli unsurlarndan biri olan taktik konusuna ayrlmtr. Yine Taoist bir yaklamla Sun Tzu burada zaferin anahtarnn deiik koullara uyumda ve anlalmaz olmakta olduunu retir Sun Tzu yorumcularndan Du Mu bu hususu, "ekilsiz bir varlk anlalamaz, oysa belirli bir konumda olan anlamak kolaydr. Anlalamayan kazanrken, anlalr olan kaybedecektir." szleriyle belirtir. Anlalmaz olmay pasif kalmaktan ayrmak gerekir. Anlalmazlk geri ekilmek ya da saklanmak deildir. Burada nemli olan bakalarnn gremediklerini grmek, dmana kendini gstermemeyi becermektir. Burada yntem yine aldatmacalardadr. Frsatlar dmandan nce grerek, hzl hareket etmek, zellikle bilinir dmana kar byk avantaj dourur. Bu dnceyi takiben Sun Tzu, kesin zaferin yolunun ne z a m a n hareket edilecei ya da hareketsiz kalnacann iyi bilinmesinde olduunu bir daha vurgular. "Kendinizi yenilmez yapn," der,"Ve dmannza yalnzca zayf olduu anda yklenin. Unutmayn ki, iyi savalar yenilmelerinin olanaksz olduu yerlerde konulanrlar." Sun Tzu bu blmde ordu ii rgtlenmenin, disiplin ve ahlakn bir daha nemini vurgular. Sava Sanat'nn beinci blmnn konusu Enerji'dir. Enerji'den kastedilen sava alannda G, ya da Moment'in kullanmdr. Burada vurgulanan Moment, hareket halindeki ordunun dinamizmini simgelemektedir. Sun Tzu, bize rgtlenme becerisi ile koordinasyonun neminin yan sra geleneksel sava yntemlerinin ve gerilla savann bir arada kullanmndan bahseder. Savata manevra deiiklii ve srprizin altn izerek sonsuz sayda taktik deiikliin kullanlmas gerektiini, dmann psikolojik koullarn etkileyerek dman kolayca vurulabilecei konuma getirmenin yararlarn ne karr. Sun Tzu'nun "Enerji" konusundaki retilerinin ana temas rgt ii dayanma ve birlikteliktir. Bu sayede bireysel yeteneklere bal olma zorunluluu yerine rgtn yani ordunun t m n n oluturaca "G"n momenti ne kacaktr. "yi komutanlar sava alannda bireylerden deil ordunun momentinden sonu ararlar." Tzu'nun birlikten kaynaklanan gce ve bu gcn i ekimeleri sona erdirerek birliktelik salamasna verdii bu zel nem kendisini ve eserini bugn dv sanat tm dnyaca bilinen Japonlarn eski alardaki tarihi bireysel savalar olan Samuray'lardan ayran en byk zelliktir.

Sun Tzu'nun Sava Sanat'nn gerek m o d e m Asya'da gerekse tm dnyada bu kadar yararl bulunmasndaki temel neden, birliktelik iindeki "Moment'e verdii nemdedir. 30 Kitabn altnc blm,"Boluk ve Doluluk" kavramlarn ne karan G c n Kullanm k o n u s u n a ayrlmtr. Bu kavramlar yzyllardr Taoist sava ynteminin temellerini oluturmaktadr. A n a fikir d m a n n enerjisini tketirken kendi enerjini koruma becerisidir. Bu beceri bize, dmann zayf dt anda saldrma kapasitesi vererek bizi yenilmez yapar. Bu taktiklerin en basitlerinden biri bugn yalnz savata deil bugnn hem sosyal h e m de i manevralarnda yaygn olarak kullanlmaktadr. "yi savalar dmannn ayana gitmezler, d m a n n kendi ayaklarna gelmesini salarlar." Kendi enerjini korurken dmannn enerjisini tketme becerisi bilinmez olmann bir dier fonksiyonudur. Sun Tzu'nun szleriyle, "Bir ordunun yapsnn kuruluundaki mkemmellik ordunun yapsz olmas ile tamamlanr. O zaman kimse karnza bir strateji ile kamaz." Sun Tzu ayrca dmanlarmzn kendi glerini belirli bir yapya getirmesine dman tevik etmemizi , d m a n glerinin yapsn ve d m a n reaksiyonlarn belirli aralarla srekli test etmemizi, ancak kendi glerimizin gerek durumunu dmandan saklamamz tler. Bu belirli bir dzende olmay ve akkanlk yalnzca bir savunma ve srpriz arac olmayp, potansiyel enerjiyi elde tutmann dinamik bir aracdr. Sun Tzu Usta baarl bir orduyu akan suya benzetir, bilindii gibi suyun da belirli bir ekli olmamasna karn Tao-te Ching'de de belirtildii zere su, zayf sanlan yapsnn tam tersine karsna kan her engeli amasn, andrmasn, ypratmasn bilir. Sun Tzu'nun u szlerine kulak verelim:" Askeri bir birliin belli bir kalb olamaz. Suyun da belli bir kalb yoktur. Zaferi kazanma yetenei d m a n a gre deiim gstermek ve koullara adaptasyondan geer. Buna deha denir." Sava Sanat'nn yedinci blm silahl atma ile ilgili olup ordunun sava alanndaki dzeni ile sava manevralar hakknda Sun Tzu'nun grlerini zetler. Haberalma ve n hazrln nemini anlatarak konuya giren Sun Tzu, 31 "Hesabn yaptktan sonra harekete ge. Uza ve yakn ilk gren kazanr; silahl savan kural budur." der. Ayn konu hakknda I Ching'e baktmzda da benzer ekilde,"Hazr ol. O z a m a n ans yanndadr." der. Her zamanki karakteristik zellii olan minimalist / te-melci grn Sun Tzu u szlerle bir kere daha tekrarlar: "Dmann enerjisini tketin, d m a n komutanlarnn yre ini kopartn." Doluluk ve boluk prensiplerinden maksim u m yararlanma yntemini de, "stekli dmandan uzakta dur; sendeleyen ve kaana saldr," szleriyle vurgular. Esrarengiz kalma becerisine sahip olacak sava iin Doluluk ve Boluk prensibine ynelik drt ustaln varln anlatr: Enerji Ustal, Yrek Ustal, G Ustal ve Uyumluluk Ustal.

Sava Sanat'nn sekizinci blm sava ustalnn ke talarndan biri olan Taktik Deitirme ya da Uyumluluk konusuna ayrlmtr. Sun Tzu Usta bu konuda, "komutanlar karlarna kan koullara uyum salayarak avantaj yaratma yeteneine sahip deillerse, bulunduklar arazinin yapsn ezbere bilseler bile bundan yararlanamayacaklardr." demektedir. Bu hususta I Ching'de, "anlaynn ok tesine abala, bu uurdaki aban seni felakete gtrecektir." diyerek komutanlarn iinde bulunduklar ko ullara uyum salamak yerine kendi nyarglarnn peine dmelerinin kendilerine felaketten baka kader getirmeyeceini ifade etmektedir. Taktik deitirme konusu doal olarak Sava Sanat'nn bir dier nemli nitelii olan hazr olmaya baldr. Sun Tzu Usta bu konuyu, "askeri operasyonlarda kural, dmann zerimize gelmeyeceini ummaktan ok, gelen dman karlamaya hazrlkl olmak; dmann saldrmayacan dnmekten ok, dmann saldramayaca k o n u m d a bulunmaktr." Tao'cu I Ching'de de bu konu ile ilgili olarak, "yapnz salamlatrmadan zerinize ar saldr alacak olursanz, gcnz tketirsiniz." diyerek karmiza kacak dmanla karlamaya srekli olarak hazr olmann nemi belirtilmektedir. Sava Sanat'na gre hazr olmak yalnzca malzeme hazrl anlamnda snrl kalmaz. Zihinsel hazrl olmayan fiziksel g, zaferi garanti etmek iin yeterli olamaz. Sun Tzu bu konuda da zafere ynelik liderin psikolojik boyutlarna bakarken be tehlikeye dikkat eker.Bunlar, lm iin ar istekli olmak, yaamak iin ar istekli olmak, ar fke, ar sofuluk, ar duygusallktr.Bu arlklarn her birisi, kendi bana akll bir d m a n tarafndan kullanabilecek zaaflar haline gelebilir. Dokuzuncu blm ordularn ilerlemesi zerine yazlmtr. Sun Tzu Usta bu konuda da sava sanatnn as zerinde durmutur Bunlar, fiziksel, sosyal ve psikolojik alardr. Fiziksel adan ilk olarak zerinde konulanlacak arazinin belirgin zel noktalarna dikkat ekerek, zellikle arazideki yksek noktalarn, nehir yukar pozisyonlarn, tepelerin gneli yamalarn, doal kaynaklarn bol olduu yrelerin nemini vurgular. T m bu boyutlara bakarken bir yandan da d m a n hareketlerinin eitleri zerine yorumlar getirir. Her ne kadar Sun Tzu hibir zaman maddi gcn ya da saysal stnln inkar edicisi konumunda bulunmamsa da, sosyal ve psikolojik faktr ve etkilerin fiziksel g cn karsnda baarl olabileceinin de zerinde nemle durur. "Askeri konularda saysal stnlk her z a m a n yararl olmayabilir, nemli olan ar saldrganlktan arnarak, g cn konsantre etmek, dmann gcn tam kestirerek, halk yanna ekmeyi baarmaktr." Grup almasn destekleyen bir baka Sava Sanat deyii de yle yazlmtr: "Stratejisi olmadan dmann hafife alan bireysel sava dmana esir dmekten kendini Kurtaramaz." Dayanma, liderle takipileri arasnda karlkl anlay ve ilgi gerektirir. Bunun gereklemesi de byk lde tahsil ve eitime baldr. Konfys Okulu bilgelerinden Mencius bu konuda, "Askerini eitmeden d m a n stne gnderen komutan onlar perian eden komutandr."der.

Sun Tzu da, "Emrindekileri kltre ynlendir, sava sanat ile birletir; bu sana zafer getirecektir." diyerek eitim ve kltrn zafer zerindeki nemine dikkat ekmektedir. O n u n c u Blm arazi konusuna eilir. Bu blmde de ana ilgi alan taktik manevra ve uyumluluk zerinedir. Arazi trleri ayr ayr incelenerek, hangi tr arazide nasl bir hareket tarz takip edilmesi gerei irdelenir. Arazi tipleri ile ilgili yntemlerin dier konulara yanstlmas zerinde d nmeye ihtiya gsterir. Ancak, bu meseledeki temel husus komuta edecek kiinin maddi, sosyal ve psikolojik evre ile ilikilerinin deerlendirilmesindedir. Sun Tzu, burada ayrca liderliin sorumlu olduu lmcl organizasyon hatalarndan sz eder. Ana ilgi yine birlikteliin moral zerine olan etkileridir:"Askerlerine kendi ocuklarn gibi bak, o z a m a n senin uruna lme seve seve atlacaklardr." der. Sun Tzu bu arada askerlere sevgide arya kalmamas gerektiini, aksi taktirde askerlerin kolayca haar ocuklara dnebileceini de uyarmadan edemez. Bu blmde nceden bilgi toplama anlamna gelen haber alma konusu da ilenmektedir. Haber almadan genel olarak hem dmann hem de kendi glerinin durumunu renme, dmann zayf noktalarn anlamak ile arazi e n gebe ve konumlarn renmek kastedilmektedir. Sun Tzu: "Kendini ve dmann iyi tanyorsan zafer senin iin asla tehlikede deildir. Gkyz ile yeryzn iyi biliyorsan senin iin zafer asla tkenmez." diyerek evre koullarn ve dmann iyi bilmenin zafere giden yolu atn ya da zafere giden yolun haber almadan getiini bizlere anlatr. Ayn konuda I Ching'de de, "Balangta iyi hazrlan ki sonunda Dana dert gelmesin." denilmektedir. Onbirinci blm, Arazide Dokuz Konum olarak adlandrlmtr. Bu blmde arazi iyice detaylandrlarak arazinin yaln konumundan ok sosyal k o n u m u ile bu sosyal evre iinde hangi konumda hangi hareket tarznn se-34 iinde hangi konumda hangi hareket tarznn seilmesi g e rektiine ynelik tler bulunmaktadr. S u n Tzu Usta tarafndan bu d o k u z arazi, (a) atmal Arazi (b) Yakn Arazi (c) htilafl Arazi (d) Ak Arazi (e) Anahtar Arazi (f) Ciddi Arazi (g) Zor Arazi (h) Kuatlm Arazi

( i ) l m c l Arazi" olarak adlandrlmtr. "atmal Arazi", genel olarak zerinde lmcl sava ya da sivil atmalarn gerekletii arazilere denilmektedir. "Yakn Arazi" birbirine bitiik d m a n arazi par alarna denilirken, "htilafl Arazi", ekime halinde eline geiren tarafa avantaj salayan arazilere.verilen isimdir. "Ak Arazi", her iki tarafn da rahatlkla girebildii arazilerdir. "Anahtar Arazi"den anlalan, iletiim iin kilit grevi g ren arazilerdir. "Ciddi Arazi", "Yakn Arazi"nin tam tersine d m a n lkelerin birbirlerinin derinliklerinde bulunan arazi dilimleridir. "Zor Arazi", girilmesi zor olan ya da girmi olmann hibir fayda salamad arazi paralarna denilir. "Kuatlm Araziler"e giri olanaklar son derecede dar olup, bu tr arazilerin en nemli zellii pusuya ok uygun olmalardr. "lmcl Arazi", zerinde bulunulduunda hem e n savaa girimek ya da yok olmak seeneklerinden birinin seilmesini mecbur e d e n arazi trlerine denilmektedir. Tanmn yapt her arazi tr iin uygun taktikleri anlatan Sun Tzu, atma taktiklerine, iinde bulunulan arazi yapsnn asker zerindeki sosyal ve psikolojik faktrlerini de ekleyerek araziye uyumun nemini vurgul a r . F a r k l arazi trlerine uyum, ricat ya da ilerlemenin avantajlar, insan duygular ve koullar - tm bunlar mutlaka incelenmelidir." 35 Sava Sanat'nn onikinci blmnde incelenen konu saldrda atein kullanm zerinedir. Bu konu, eitli kundaklk yntemleri ile kundaklama sonrasna ynelik teknik hazrlklar ve stratejilerin ksaca incelenmesi ile balar. "Ate"in Sun Tzu'nun yaad adaki en lmcl silahlardan biri olmas nedeniyle Byk Hoca bu blmde insanlk iin en duygusal dileklerinden birini dile getirir . "Silahlar ancak baka are kalmadka kullanlmas gereken felaket aralardr." Kundaklama konusundaki szlerini kendisinden beklenmeyen bir abuklukla sona erdiren Sun Tzu Hoca, "Hibir hkmet kzgnlk iinde ordusunu sevk etmemeli, askeri liderler gazap iinde sava kkrtmacl yapmamal."diyerek sava ve sonularnn son derecede dikkate alnmas gerektiini olanca akl ile vurgulamtr "Yalnz, sonunda sana yarar olacan gryorsan harekete ge, aksi taktirde hareketten vazge. fke ne eye, gazap sevince dnebilir, ancak yok olmu bir lke varlna bir daha asla kavuamaz, ller yeniden canlanamaz." Sun Tzu, Sava Sanat'nn onnc ve son blm n casuslua ayrarak kitabn birinci blmnde alt izilen strateji konusu ve strateji iin en byk gereksinim olan haber almaya geri dnm bu dnyle de kitab b tnletirmitir. Bu blmde kendisine zg verimlilik hedefli minimalist retim tarzna uygun olarak haber alma grevlileri olan casuslarn nemini anlatmaya balar." Askeri hareketler bir lke iin sonu olmayan tketim kaynaklar olup, bir gnlk zafer iin yllarca mcadele edilir. Bu nedenle dl vermekten kanarak, dmann durumunu r e n m e mizi salayacak bilgileri

edinmekteki baarszlk tmyle insanlk ddr." Sun Tzu, casuslar ya da gizli ajanlar be kategoriye ayrr. Operasyonlarn gerekleecei blgedeki insanlar arasndan tutulacak casuslara "Mahalli Casus" adn verir. Dman iindeki muhalif grevliler arasndan grevlendirilen casuslara " Casus"; yakalanan dman casuslarnn 36 iki tarafl altrlmalar yntemi ile yaratlan casuslara ise "Devirme Casus" denilir. Gerek olmayan bilgileri dmana szdrmak amacyla gnderilen casuslara da "l Casus" adn vermitir. "Yaayan Casus" ad ise edindii bilgilerle gelip geri dnen casuslara verilen isimdir. Sun Tzu'nun liderlik asndan "Casusluk" konusunun pratikteki karmaklna baknda her z a m a n olduu gibi sosyal ve psikolojik faktrlere byk n e m verilmitir. Sava Sanat, casuslarn kullanmndaki baarnn bir liderlik meselesi olduunu syleyerek sona erer. S u n Tzu bu d ncesini, "Casuslar, aklclk ve bilgi olmakszn, insanlk ve adalet gsterilmeksizin kullanlamaz; casuslardan ger ek bilgi kurnazlk olmakszn alnamaz." diye aklar ve, "yalnzca casusluu ok iyi kullanma hnerini gsteren parlak bir h k m d a r ya da akll bir k o m u t a n zaferden emin olabilir" diyerek son kararn bildirir. 37 TARHEREVE Sava Sanat'nn eski in'de M.. beinci ve nc yzyllar arasndaki "Savaan Eyaletler" dneminde yazld bilinmektedir. Bu d n e m yaklak beyz yl nce I Ching adl nl eseri kaleme alm olan bilgeler tarafndan kurulmu, in tarihinde Chou hanedan olarak bilinen hanedann paralanma dnemidir. Hanedann k sonrasnda ortaya kan otorite boluu eyaletler arasndaki ilikilerin bozulmas ile sonulannca hanedan ele geirmek iin harekete geen eyaletler arasnda sona ermek bilmeyen bir atma balamtr. Bu dnemde yazlm eserler arasnda en nemli olanlarndan Savaan Eyaletlerin Stratejisi anlamndaki "Zhanguo cel Chan kuo ts"e adl eserde d n e m e ait siyasi ve askeri ilikilerin anlatld bir dizi yk iinde Savaan Eyaletler dneminin bir eit grafik anlatm bulunmakta ve bizlere o dnemi yanstmaktadr. Gasplar kendilerini lord ya da kral ilan ettiler; dzenbazlar ya da komplocular kendilerini sper g yapacak ordular kurdular. Her birisi dierinin yaptn artraraktaklit edip sonsuz bir yara giritiler. Sonunda birbirlerinituzaklara drerek kanl meydanlarda yok ettiler; yllarboyu sren sert atmalar sonucunda byk eyaletler iinarpp kk eyaletleri ellerine geirdiler. Bu kan davassresince babalar ile oullar bile birbirlerine kar ktlar,kardeler birbirine gvenmezken karlar, kocalar birbirlerinden ayr dtler. Kimse iin gvencenin kalmad birodam olutu. Deerler odadan yok oldu. Yllar getike budurum her geen gn daha

ktleti,. odada birbirleriyledurmakszn savaan yedi byk ,be kk eyalet kald. Bunun tek nedeni bu eyaletlerin snrsz agzll vene kma konusundaki olaanst hrslaryd. 38 "Savaan Eyaletler" d n e m i n i n h e m e n arifesinde yaam bulunan byk hmanist, filozof ve eitmen Konfys yaamn, lkesini yzyllar boyu srecek i ekimeye srkleyen insan deerlerindeki ypranmann nedenlerini anlamaya vakfetmiti. Konfys'n klasik eseri "Semeler"'de, "Savaan Eyaletler" dnemi, Konfys'n tler verdii bir hkmdarla karlamas ile canlandrlr. W e i Hanedan'nn hkmdar W e i , Konfys'ten sava dzenleri konusunda yardm ister. Konfys kendisine "Dini konularn dzeni hakknda bilgim var, ancak askeri meseleler hakknda hibir a l m a m yok." diyerek ertesi gn hkmdar terk eder. Hkmdarn yzyllar boyu dncelerinden insanlk kavramn kartmalarn anlatan bu yk M . d r d n c ve nc yzyllarda, Savaan Eyaletler dneminin tam ortasnda yaam olan Taoist filozof Chuang-tzu tarafndan ele alnmtr. Chuang-tzu'nun yazlarna gre Konfys'n en yakn rencilerinden Yen Hui, hocasna giderek W e i Eyaleti'ne gitmek istediini syler. Konfys kendisine," orada ne yapacaksn?" diye sorar. Yen Hui," D u y d u u m a gre W e i Hkmdar her ne kadar hayatnn tam olgunluk d n e m i n d e ise de lkesini allmadk bir tarzda ynetiyor, hatalarndan da ders almyormu. nsanlarn s a m a s a p a n bir ekilde ldresiye kullanyormu. lenlerin hesab olmad gibi halkn k yolu da yokmu. Ben sizin, "dzgn eyaletlerden kp, kark eyaletlere gidin" dediinizi d u y m u t u m . Bu nedenle, W e i Eyaleti'ne giderek oradakilere yardmc olmamn doru olduunu dndm." Konfys, "Gitmek iin hazrlanmsn ancak orada bulacan tek ey cezalanman olacak." O zamanlarda pek az kimse Konfys ile Mencius'un barsever insanclln uygulamaya almtr. B u n u n nedeni aratrldnda, bir teze gre Konfys'n teorilerinin uygulanmamasnn nedeni bu konudaki uygulamaclarn beceriksizlii olmutur. Bir dier te-39 ze gre ise Konfys'n politikalarnn uygulanmam olmasnn nedeni yneticilerin gerek anlamyla insancl ve adaletli olmay istememi olmalardr. Lao-tzu ile Chuang-tzu'nun bar humanizmasn uygulayanlar da genel olarak kendilerini gizleyerek soruna baka alardan yaklamlardr. Lao-tzu ile Chuang-tzu, bizlere iddete ynelik saldrgan yapdaki insanlarn acmasz grnmekle birlikte esas anlamyla ar duygusal yapda olduklarn anlatr. Bu tr insanlar, ilerinde sakladklar duygusall acmaszlkla katlederek

zgr hmanizmann ortaya kmasn engellemektedirler. Eski alardaki Taoist ustalar bizlere gerek acmaszln, kat objektifliin yaratt soukluun zgr hmanizmann doal haliyle ortaya kabilmesine engel oluturduunu anlatmtr. Ayn Konfys gibi kendisi de bir sava klanndan gelmi olan Konfys zamannn di er nl bilgesi Buda kendi lmmzn kendimizce iyi anlalmas halinde atmalarn sona ereceini sylemitir. Lao-tzu'nun bu konudaki acmaszln, kainatn insanlk d olduunu, bilgelerin insanlar dinsel kurban olarak kullanlabilen ii saman dolu korkuluklar gibi grdklerini syleyen szlerinde buluruz. Chuang-tzu da saysz dramatik acmaszlk rnekleri verir. Onun verdii rnekler de esasnda i ve d atmalarn nlenmesine yneliktir. Bu antihumanizma, filozoflarca yar acmasz saldrganl aklama amacndan ok, saldrganlk gdsn besleyen agzllk ve sahiplenme duygularnn anlamszlna kar bir tedavi yntemi olarak kullanlmaya allmtr. Hindistan'aa, Budistler yanm yrelerde g m l m e mi yank bedenleri ziyaret etmeye byk zen gsteriyorlard. Bunu yapmalarnn nedeni, ilerindeki agzllk ve sahiplenme duygularn rktmekten ziyade dncelerini insanlk idealine ve rnek toplum modeline yneltmek idi. 40 Ayn ekilde, Sun Tzu Usta da okurlarn savan yaralarn anlamaya davet eder. Bunu yaparken de savan en ba safhalarndan olan ihanet ve yabanclama duygularndan balayarak, savan sonundaki saldr ve kuatma gibi, znde insan ve doal kaynaklarn yamyaml olarak nitelendirilebilecek sava sonularna kadar tm olumsuzluklar gzler n n e serer. Bunu kullanrken de okurlarnn dikkatini, insancl ve toplumsal deerlerin tam deeri ile anlalmasna e k m e y e alr. Bu adan bakldnda, Sava Sanat'nda yer ald gzlemlenen Taoist dnce ynteminin kitaba bir kltr unsuru katmaktan ok o k u d u u m u z metnin tam anlamyla anlalmasnn anahtarn oluturduunu syleyebiliriz. Sava Sanat bu ynyle barl retilere pek aldr etmeyen kiilerin dikkatini ekmekte olduka baarl olmutur. Taoist felsefede ikilem h e m e n her z a m a n standart bir reti arac olarak kullanlmtr. Sava Sanat'nn da ikilemi kitabn z n d e sava aleyhtar olmasndadr. Sava Sanat savaa kar savan kendi prensipleri erevesinde gerekletirir. D m a n hatlarnn gerisine sarkar, dmann srlarn ortaya kartr, d m a n askerlerinin yrekleryle, duygularyla oynar. 41 SAVASANATI Blm I PLANLAMA

S U N T Z U der ki, 1. Sava sanat bir devlet iin yaamsal n e m e sahiptir. 2. lm-kalm meselesidir. Gvenlie kavumann yahut yok olmann yoludur. Bu nedenle ihmal edilmesi kesinlikle dnlemez. 3. Sava Sanat, sava koullarnn deerlendirilmesinde mutlaka gz nne alnmas zorunlu be nemli faktrn etkisi altndadr. 4. Bu faktrler: (a) Uyum ( A h l a k ) Faktr, (b) Hava Faktr, (c) Arazi Faktr, (d) Liderlik Faktr, (e) Disiplin Faktr' dr. 5. U y u m faktr ahlak simgeler. Savalarn k o m u tanlar ile uyum iinde olmalarnn nedenidir. Astlarn ya amlarn hie sayarak, tehlikelere aldrmadan komutanlarn takip etmelerini salar. 6. Hava Faktr gec e ile gndz, souk ile scak, z a m a n ile mevsim zorluklarn ne kartr. 7. Arazi Faktr, alnmas gereken ksa ya da uzun mesafeleri, tehlike ile gvenlik, ak arazi ile vadi, boazlar ve dar geitleri, lm ya da y a a m anslarn etkiler. 43 8. Liderlik Faktr zekann, insanclln, gvenin, cesaretin, dzenin simgesidir. 9. Disiplin Faktrnden anlalan ordunun tm birimleriyle ahenk iinde ilerlemesi, subaylarn arasndaki rtbe paylam, ordu iin gerekli lojistik destei salayacak yollarn bakm ile ordu harcamalarnn kontroldr. 10. Bu saylan be faktr bilerek kullanan her komutan baarl olacak, asla kaybetmeyecektir. Bilmeyense zafere ulaamayacaktr. 1 1 . Bu nedenle, sava alannda yapacanz stratejik ve taktik kararlarda be faktr erevesinde aadaki sorulara benzer sorular kendinize sormalsnz. 12. Sorular: (a) Hangi komutan "Ahlak Faktrne" sahip? (b) Hangi komutan daha yetenekli? (c) Hangi komutan Hava ve Arazi Faktrlerinin avantajlarn kullanabiliyor?

(d) Hangi taraf daha disiplinli? (e) Hangi ordu daha gl? (f) Hangi tarafn subay ve askerleri daha eitimli? (g) Hangi orduda ceza-dl kavram daha dzenli, daha adil? 13. Bu yedi soruya verilecek cevaplar deerlendirerek zafer ya da yenilginin kehanetini yapabilirim. 14. Benim nerilerimi uygulayacak komutan zafere ulaacaktr.Onu takip edin. nerilerimi dinlemeyen ya da uygulamayan komutanlar takip etmeyin. Kaderleri yenilgidir. 15. nerilerimden faydalanrken, kurallara uysun uymasn karnza kacak, size yardm olabilecek hibir frsat da kesinlikle karmayn. 16. Koullar ne kadar lehinize ae olsa yeni durumlara gre planlarnzda zaman, zaman deiiklikler y a p m a k t a fayda olacan sakn unutmayn. 11 " A I R T M A " ve " A L D A T M A C A L A R " S U N T Z U der ki, 17. T m savalar aldatmacalara ve artmaya dayanr. 18. Sava iin en gl olduunuzda, kendinizi gsz gstermeli; kuvvetlerinizi harekete geirirken, hareket-sizmi gibi durmal; d m a n a yaklatnzda, uzakta oldu unuz izlenimi vermeli; uzakta olduunuzda ise dmann burnunun dibinde olduunuza dman inandrmalsnz. 19. Dman yanltacak yemler kullann. Dzeninizi, kontrolnz yitirmi gibi yapp, dman kandrn, vurun. 20. Dmann her cenah gvenli ise kendinizi dman saldrsna hazrlayn. Sizden gl ise, uzakta durun. 2 1 . D m a n sinirli yapda ise daha ok sinirlendirmeye aln. Kendinizi zayf gsterip dmann sizi kk grmesini salayn. 22. Dinlenmek istediinde rahatsz edin. Gleri birle ik d u r u m d a y s a blmeye, ayrmaya aln. 23. Hazr olmad anda saldrn, hi ummad yerlerde karsna kn. 24. Zafere ynelik taktik uygulamalarnzn d m a n ta'rafndan nceden anlalamamas iin gerekli gizlilik tedbirlerini aln.

25. Zaferi kazanan komutan sava ncesi en ok hesaplamay yapandr. Sava yitiren komutan ise sava ncesi mutlaka yeterince plan yapmamtr. Bu nedenle savaa girmeden nce mutlaka zafer hesab yapn. Ancak, bu arada her ihtimale kar, yenilgi hesabn ve stratejisini yapmay da unutmayn. Plan yapmaya verdiiniz n e m zafer ya da yenilginin belirleyici faktr olacaktr. \5 Blm II SAVAINMALYET S U N T Z U d e r ki, 1. Sava alannda bulunan bin adet hafif zrhl, bir o kadar ar zrhl sava arabasnn yan sra yz bin zrhl sava, bu savalarn kilometrelerce tedeki sava alanna tanmalarn salayacak malzeme, cephede ve cephe gerisindeki harcamalar, sava alannda bulunacak konuklarn arlanmas gibi ufak tefek gereksinimleri, zrhlara, sava arabalarna denecek tm maliyeti alt alta getirip toplayacak olursanz gnde en az bin kle g m g e rekeceini grrsnz. Yz bin savalk bir ordu bundan aa donatlamaz 2. Sava baladnda, zafer gecikecek olursa, savalarnzn silahlar krlemeye, s a v a m a evkleri krlmaya balar. zellikle bir ana hedefi kuattnzda, g c nzn hzla azalmaya baladn grrsnz. 3. Hele bir de, lkenizin sefer imkanlar kstl ise, devletin zaferle salayabilecei olanaklar ekilen skntya demeyecektir. 4. Silahlarnz yetersiz kalp, evkiniz krlp, g c n z tkenip, hazineniz eridiinde daha nce yannzda bulunan dier komutanlarn sizin yaptnz arlklardan yararlanmaya almak iin harekete getiklerini greceksiniz. Bu durumda, ne kadar akll olursa olsun hi bir kimse byle bir durumun yarataca sonular engelleyemez. 5. Bu nedenle, savata acelecilik aptallkla e a n laml olmasna r a m e n , akl ile z a m a n yitirmenin de yan yana gelebileceini kimse syleyemez. 46 6. Uzatmal savatan kazanla km bir lke grlmemitir. 7. Sava kazanla kapatmann yolunu bulacak kii savan verecei zararlar en iyi bilen kiidir. 8. Deneyimli, akll komuta n mevcut olanaklarna gre planlamasn yapar. Savaa girince takviye gelmesine umut balamaz. 9. Sava ara ve malzemelerini, dier lojistik gereksinimlerini lkenden getir. D m a n arazisinde atlarna yem bulmann yollarna bak. O z a m a n sava esnasnda a kalmazsn. 10. Devlet maliyesinin zayfl, ordunun vatanndan uzak d m a n arazisinde savamas, daha ok lojistik destek ihtiyacn gerektirir. Uzaktan yardmla y a a m a k zorunda kalan ordunun halk fakirleir.

1 1 . t e yanda n ordunun yaknda olmas fiyatlar ykseltir. Yksek fiyatlar da halkn yaam seviyesini drr. 12. Yaam seviyesi dtnde, halk ar yk altnda kalr. 13. Dk y a a m seviyesi, g tkenmes i yznden halkn diinde trnanda kalmaz, gelirlerinin byk ksm ek vergi olarak alnrken, devletin masraflar ise krlan sava arabalarnn onarm, eksilen atlarn, zrhlarn, ok, yay, mzrak, kalkanlarn ikmali, malzeme arabalar ile bu arabalar ekecek kzlerin almna yaplan harcamalarla artar. 14. Bu nedenle, akll bir komutan giderlerini dmana ykmaya alr. D m a n d a n alnacak bir araba malz e m e kendi lkesinden kacak yirmi araba malzemeye; d m a n d a n el konacak bir uval hayvan yemi kendi lkesinden getirilecek yirmi uvala eittir. 15. Dman yok etmek istiyorsak askerimizi kztrmamz gerekir. Bu da alnacak ganimetlerin asker arasnda paylatrlmas ile yaplabilir. 16. Bu amala, sava esnasnda on ya da daha ok sava arabas ele geirildiinde sava arabalarn ilk ara-47 bay ele geirene verin. Arabalardaki dman bayraklarn kendinizinkiyle deitirin, ele geen sava arabalarn kendi arabalarnzn safna katp savaa devam edin. Ele geen esirlere ise iyi davrann. 17. Ele geen dman ganimetlerini ve esirleri kendi gcnz artrmakta kullann. 18. Savata amacnz uzun sefer deil, zafer olsun. 19. u ok iyi bilinmeli ki, ordu komutan halknn kaderini, lkesinin bar ya da tehlike iinde yaamasn elinde tutan kiidir. 48 Blm III SAVATASTRATEJ Sun Tzu der ki, 1. Sava Sanat'nn en pratik kavram, d m a n lkesini tmyle, zarara uratmadan ele geirme fikridir. Yakp ykmann kimseye faydas olmaz. Ayn ekilde, bir orduyu da tmyle ele geirmenin nimetleri snrszdr. 2. Bu nedenle, savalarn t m n d e savaarak zaptetmek en stn baar demek deildir. stn baar dmann direncini savamadan krmaktr. 3. (a) Komutanln en stn meziyeti d m a n plann zp, krmaktr. 3. (b) En iyi ikinci meziyet d m a n glerinin birlemesini engellemektir. 3. (c) ncs ise d m a n ordusuna sava meydannda taarruzda bulunmaktr. En kt meziyet ise surlarla korunan bir kentin kua-tlmasdr.

4. Savata ana kurallardan biri, m m k n olabildiince surlarla korunan kentlerin kuatlmasndan kanmaktr. Kuatmada kullanlacak sava gerelerinin hazrlanmas bile aylar srecektir. 5. fkesini kontrol etmesini bilmeyen komutan ordusunu d m a n stne karnca srs gibi yollayandr. Bu taktik, ordusunun en az te birinin daha savan banda bou bouna yok olmasndan baka sonu getirmez. zellikle kuatma esnasnda baa gelen en byk felaket budur. 6. Akll lider dma n ordusun u savamadan, dman kentlerini kuatmadan ele geirmesini bilir. D m a n kralln sava meydannda uzun srecek savalardan ok sava oyunlar ile bitirir. 7. Ordusun u sava meydanlarnda bouna krdrmadndan imparatorluk tahtna gz dikebilir. Bylece bir a d a m bile yitirmeden kesin zafere ulaabilir. te buna Stratejik Sava denir. 8. Savata nemli bir kural: Elindeki ordunun g c d m a n d a n on misli byk ise dman kuat; be misli byk ise saldr; iki misli byk ise ordunu ikiye bl. 9. Gleriniz eitse hala atmaya girebilirsin; g c n zayfsa d m a n d a n uzakta durmanda fayda var; ancak her alanda d m a n d a n zayfsak geri ekilmek yaplacak en akllca itir. 10. Her ne kadar, kk bir kuvvetle inat bir direni y a p m a k m m k n s e de, genelde byk kuvvetlerin zafere daha yakn olduu gerei asla unutulmamaldr. 1 1 . Komutanlar devletin kalesidir. Kalenin her noktas salam ise, devlet gl; kale rkse devlet zayftr. 12. Bir komutan yapaca hata ile ordusunun ba na felaket getirebilir. 13. (a) Orduya ilerleme veya geri ekilme emri verdi inde ordunun bu emri uygulayamayacann farknda olmamas. Buna orduyu topallatrma da denir. 14. (b) Ordudaki koullar dnmeksizin orduyu kralln ynetir gibi ynetmeye kalkmas. Bu, askerin zihninde huzursuzluk yaratr. 15. (c) Zor koullara uyum askeri prensibini gz nne almakszn, subay seimi. Bu, askerin gvenini sarsar. 16. Ordunun huzuru kaar, gvenini yitirirse bu d u rumdan dier prenslerin yararlanmaya alp, sorun yaratacaklar Kesindir. Bu da orduya anari getirecek, zaferi olanakszlatracaktr. 17. Zafer iin be ana koulun bulunduunu bilmeliyiz: (a) Sava, ancak ne z a m a n s a v a l p ne z a m a n sa-valmayacan bilen kazanr.

(b) Sava, elindeki zayf g c de kuvvetli g c de iyi kullanan kazanr. (c) Sava, ordusunun her seviyedeki personeline ayn ruhu veren kazanr. (d) Sava, dmann en hazr olmadgi zaman beklemesini bilen kazanr. (e) Sava, askeri kapasiteye sahip olup, sivil ynetim tarafndan mdahale edilmeyen k o m u t a n kazanr. 19. Sonuta, dman ve kendinizi iyi biliyorsanz, yzlerce savaa bile girseniz sonutan emin olabilirsiniz. Kendinizi bilip, dman bilmiyorsanz, kazanacanz her zafere karn yenilgiyle de tanabilirsiniz. Ne kendinizi ne de dman biliyorsanz, sizin iin gireceiniz her savata yenilgi kanlmazdr. 51 Blm IV TAKTK S U N T Z U der ki, 1. Eski savalar, nce kendilerini yenilgi olaslndan uzakta tutarlar; sonra da dman yenmek iin uygun frsat kollarlar. 2. Yenilgiden kendimizi korumak bizim elimizdedir. Ancak, dman y e n m e frsatn bize d m a n verir. 3. yi bir sava kendisini yenilgiden koruyabilir, ancak dman yenmeyi garantileyemez. 4. Sonu olarak, stn yetenekli komutan gc yeterli olmasa da sava kazanmay becerebilir. 5. Yenilmezlik savunma taktiklerine baldr, dman yenmek ise saldry gerektirir. 6. S a v u n m a d a kalmak, g yetersizliini gsterir, saldr ise ar g gstergesidir. 7. Savunmas ile nl komutan topraktaki her delie saklanabilirken, atakl ile nls cennetin st katmanlarndan ataa kalkar. Sonuta, bir elimizde kendimizi koruma , dier elimizde ise mutlak zafer yer alr. 8. Zaferi ancak gr alanmza girdiinde grmek sava ustalnn zirvesi deildir. 9. Savap, lkeler ele geirildiinde, t m lkenin "Aferin!" demesi de sava ustalnn zirvesi deildir. 10. Yerden bir ty kaldrmak byk bir gc n simgesi deildir. Ay, gnei grmek keskin gr olmad gibi, gk grltsn duymak da kulak hassasln gstermez. 52

1 1 . Eskilerin akll sava dedii sava aklllk unvann sadece savata kazanmas ile deil, sava kolaylkla kazanmakta gsterdii beceriklilikle elde etmitir. 12. Kazand zaferler kendisine ne nl bir akl, ne de cesaret madalyas getirir. 13. Zaferlerini hata yapmayarak kazanr. Hata yapm a m a k zaferi kesinletirir. nk, zaten yenilmi bir dman ele geirilmitir. 14. Usta sava, kendisi iin yenilginin olanaksz olaca pozisyonu hazrlar, dman y e n m e frsat d o d u unda bu frsat karmaz. 15. Savata zafer stratejisine sahip k o m u t a n atmaya ancak zaferi kazandktan sonra girer. Yenilgiye m a h kum komutan ise nce atmaya girer, zafere sonra ynelir. 16. Gerek lider Ahlak Faktrn iler, Disiplin Faktrne smsk yapr; bylece baary kontrol altna alr. 17. Askeri metotta, (a) l m e , (b) Miktar Kontrol, (c) Hesaplama, (d) Olanaklarn Dengelenmesi, (e) Zafer, nemli kstaslardr. 18. l m e varln Topraa; Miktar Kontrol, lmeye; Hesaplama, Miktar Kontrol'ne; Olanaklarn Dengelenmesi, Hesaplamaya; Zafer, Olanaklarn Dengelenmesi'ne borludur. 19. Muzaffer bir ordunun karsna kacak bir toplama ordunun arl, demir gllenin karsnda kefeye konacak bir buday tanesi kadardr. 20. Saldrya gee n bir ordunun gc derin bir kanyona akan nehir sularna benzer. 53 Blm V ENERJ S U N T Z U der ki, 1. Byk bir gc n kontrol ile bir ka kiinin kontrol ayn prensiplere baldr. Sadece rakamlarn blnmesi gerekir. 2. Kumandanz altnda bulunacak byk bir ordu ile kk bir birlik arasnda byk bir fark

yoktur. S a d e c e iaretleme kullanm deiir. 3. Ordunuzu n dma n saldrsna sarslmadan daya-nabilmesinin gvencesi dolayl veya dorudan yaplacak manevralara baldr. 4. Ordunuzu n dma n zerindeki etkisinin yumurta karsndaki deirmen tana benzemesi, dmann zayf ve gl yanlarn kefetme bilimindeki baarnza baldr. 5. Her trl savata doruda n metod , atmaya girmekte kullanlr; ancak zaferin gvencesi dolayl metotlardadr. 6. Beceriyle uygulanan dolayl taktikler hava ya da yeryz gibi tkenmez; nehir ya da rmaklarn ak gibi durmaz; gne ya da ay gibi yeniden d o m a k iin batar; drt mevsim gibi geri gelmek zere gider. 7. Sadece yedi nota bulunmasna karn bu yedi notann karmndan pek ok melodi yaratlr. 8. Sadece be ana renk ( mavi, sar, krmz, beyaz ve siyah) olmasna karn bu be rengin karm ile snrsz renk retilebilir. 54 9. S a d e c e drt tad (ac, eki, tatl, tuzlu) bulunmasna karn bu drt tadn karmlar ile sonsuz sayda lezzet ortaya kar. 10. Savata, dorudan ve dolayl olmak zere ikiden fazla saldr m e t o d u yoktur. A n c a k bu iki metodun karmlar eitli manevra yntemlerini oluturur. 1 1 . D o r u d a n metod da dolayl metod da sonunda birbirine balanr. Bu sonsuz dairede ilerlemek gibidir. Asla bitmez. 12. Ordularn saldrs sel basknna benzer. Karsna kan talar bile srkler. 13. Verilecek bir kararn kalitesi avna saldrp paralayan ahinin szlndeki ahenge, zamanlamaya benzer. 14. Bu nedenle, usta sava saldrda korkun, karar v e r m e d e abuk olandr. 15. Enerji gerilmi yay, kararsa oku n atlmasdr. 16. Savan kargaa ve grlts iinde dzensizlik varm gibi gzkse de bu yanltcdr. Btn karklk iinde o r d u n u n ba ile sonu grlmeyebilir, ancak bu ayn z a m a n d a yenilginin ilacdr. 17. allm dzensizlik, disiplinin; allm korku, cesaretin; allm zayflk, glln hazrlaycsdr. 18. Dzenlilii dzensizlik pelerinin altna .saklamak ksaca bir blme meselesidir. Cesareti rkeklik gsterisi ile rtmek, ilerisi iin enerji biriktirmektir. Gc zayflk maskesi altna almaksa sava taktik manevrasdr. 19. Bylece dman harekete zorlama ustalna sahip k o m u t a n , dman yanltc

manevralar ustalkla kullanr; d m a n a baz nemsiz yemler verip dman y e m e saldrtr. 20. Yemleri srekli olarak gstererek dman srekli hareket e t m e y e zorlar; sonra da asl ordusuyla pusuya yatar, d m a n bekler. 2 1 . Akll sava, birleik enerjinin etkisine inanr; bireysel bazda, savalarndan ar beklentide bulunmaz. 55 Becerisini doru adamlar seip, yan yana getirerek birleik enerjiyi retip, kullanmakta gsterir. 22. Savalar, birleik enerjiyi kullandnda, d m a nn zerine tepelerden aa yuvarlanan talar gibi akarlar. Unutmamal ki bir ta dzlkte hareket edemez; drt keli ise tepelerden de akamaz. Sava, talarnn yuvarlak olmasn salamaldr.Ustalk budur. 23. Usta savalarn rettikleri enerji binlerce metrelik dalardan yuvarlanarak dolu dizgin akan yuvarlak talarn momentidir. Bu, enerji hakkndaki szlerimin sonudur. 56 Blm VI GCN KULLANIMI S U N T Z U der ki, 1. Sava alanna ilk gelip dmann bekleyen din kalr, sonradan gelip , gelir gelmez savaa girense daha savan banda tkenir. 2. Akll sava kendi kararn d m a n a kabul ettirir; dmann kendi kararn zorlamasna izin vermez. 3. D m a n a avantaj sunarak d m a n n ya kendi istedii ekilde yaklamasna m s a a d e eder ya da vuraca darbelerle d m a n n yaklamasna olanak tanmaz. 4. D m a n dinlenmeye ekildiinde yorar, yiyecei bolsa ala drr, k a m p k u r m u s a hareket etmeye zorlayarak dinlenmesine m s a a d e etmez. ' 5. Dman savunmay a zorlayacak noktalarda gzkr, beklenmedii yerlerde bulunur. 6. Ordu , d m a n n bulunmad arazide geni mesafeleri rahata alabilir. 7. Saldrlarnzdan baardan emi n olmann yolu, d m a n c a savunulmayan noktalara saldrmaktr. Savunmanzn gvenliinden de dmann saldrmasnn imkansz olduu noktalar tutarak emin olabilirsiniz. 8. Saldrda baarl k o m u t a n neyi savunduunu bilemeyen d m a n a saldrr; s a v u n m a d a baarl olan komutan ise neye saldrdn bilmeyen d m a n a kar mevzilerini

savunandr. 9. Kurnazlk ve gizlilik denilen kutsal sanat! Senin sayende g r n m e z olmay; senin sayende duyulmaz olmay renip, dmann kaderini elimizde tutuyoruz. 57 10. Dmann zayf noktalarn hedef alrsanz ilerlerken direnile karlamazsnz; dmandan abuksanz d m a n takibinden rahatlkla kurtulursunuz. 1 1 . D m a n ister derin bir hendein ardnda, isterse yksek bir tepede mevzide bulunsun, atmaya girmek arzusundaysak dman bizim istediimiz yere ekip, bizim koullarmzda savamaya zorlamalyz. 12. Sava arzulamadmzda ise, kampmzn izleri ortada olsa bile, braktmz izlerle oynayarak dman artabiliriz. 13. Dmann pozisyonunu renip, kendimizi dm a n d a n gizleyerek glerimizi datmadan bir arada tutabiliriz. Bu arada dman blmeyi baarmak ok nemlidir. 14. Dman paralara blerken kendi glerimizi bir arada tutarsak dmann ayr, ayr birimlerinin karsna tek g halinde kabiliriz. 15. Bylece zayflattmz d m a n kuvvetlerine stn bir gle saldrabilirsek, dmanlarmz zora drebiliriz. 16. Dman a saldrmay arzuladmz noktay ok ustaca saklamalyz. O zaman d m a n pek ok olasl ayn anda gz nne almak zorunda kalacak; bu da glerini bir noktada birletirmesine engel olacaktr. Karmza toplu bir d m a n gc yerine blnm birimler kacaktr. 17. Byle bir durumda d m a n , n cephesini glendirmeye kalktnda ard cephesini, solunu kuvvetlendirmeye kalktnda san zayflatacak; her yne destek salamaya abaladnda ise her cenah birden gcn yitirecektir. 18. Olas atmalara her an hazr olma kaygs dm a n birimlerini zayflatacak, dman bu tr abalara zorlama da bize saysal stnlk salayacaktr. 19. Savalacak yer ve zaman bilirsek, kendimizi savaa konsantre edebiliriz. 20. A m a , yer, ve zaman bilinemiyorsa sol cenah sa cenaha, ardlar nclere yardm edemeyecektir. Hele bir 58 de ordunun u noktalar arasnda byk m e s a f e varsa bu problem daha da ldrc d u r u m alr. 2 1 . Byle bir d u r u m d a d m a n kuvvetleri say olarak bizden stn bile olsa s o n u n d a zafer bizim olacaktr. 22. D m a n sayca bizden stnken bile dman bizimle savamaktan caydrabiliriz. Bu da o n u n planlarn kefetmeye, zafere ynelik stratejilerini n c e d e n anlamaya baldr.

23. Dman kztrp g c n , hareket kabiliyetini anlayn. Saldrya zorlayp, kendisini ortaya kartmaya, kuvvetli ve zayf noktalarn g s t e r m e y e zorlayn. 24. D m a n ordusu ile kendi ordunuzu dikkatle m u kayese ederek hangi noktalarda sizden gl, hangi noktalarda sizden zayf o l d u u n u kefedin. 25. Taktik manevralar esnasndaki en byk baarnz bu manevralar d m a n d a n saklamakta gstereceiniz ustalktr. Manevralarnz sakladnzda d m a n n casuslarndan ve bylece d m a n n taktisyen beyinlerinden k o r u n m u olacaksnz. 26. Unutmayn, zafer sizin ne yaptnz anlayamayan dmann hatal taktikleri sayesinde gelecektir. 27. Zafer esnasnda uyguladm taktikleri herkes grebilir, ancak kimsenin gremedii , zafer yolunu aan stratejilerimdir. 28. Size zafer kazandran bir taktii bir dah a tekrarlamayn. Ancak, metotlarnz koullara gre gerekli dei iklikleri yaparak srdrebilirsiniz. 29. Askeri taktikler suyun akna benzer. Bildiiniz gibi su doal olarak ykseklerden aalara akar. 30. Bylece savata uygulanacak etkili yol glden uzakta durup, zayfa saldrmaktr. 3 1 . Su nasl topran eimine gre akarsa, asker de zafere dmann d u r u m u n a gre akar. 32. Suyun nasl sabit bir ekli yoksa, savata da sabit koullar yoktur. 59 33. Taktiklerini dmana gre deitirebilmeyi beceren komutan zafere ulaacaktr. 34. Be element (su, ate, aa, metal, toprak) her z a m a n kendi balarna eit derecede belirleyici olmaz. Drt mevsimin etkilerinin yan sra, ayn med-cezir etkileimi, gnlerin uzamas-ksalmas da bu be elementi etkiler. 60 BlmVII SAVATA MANEVRA S U N T Z U der ki, 1. Savata komutan emrini h k m d a r d a n alr. 2. yi bir komutan, ordusunu toplayp, glerini konsantre ettiinde, askerde bulunan deiik nitelikleri bir potada birletirmen, dengelemelidir. 3. Bunda n sonra taktik manevr a gelir. Taktik manevra en zor itir. nsanlarn iindeki ktlk tohumlarn d o r u lua, talihsizlii kazanma hrsna dntrmek dnyann en zor iidir.

4. Savan en nemli sanatlarndan biri olan ALDAT MACA, taktik manevra yetenei ile doru orantldr. Dman sizi karsnda beklerken, uzun dolambal yollar takip ederek dmann arkasna geip, dman beklemedii anda vurarak amaca ulamak taktik manevralardan baka bir silahla yaplamaz. 5. Manevray disiplinli bir ordu ile yapmak avantajl; disiplinsiz, kalabalk bir sryle y a p m a k tehlikelidir. 6. Avantajl konuma geebilmek iin ordunuzun ta m tehizatl hale gelmesini beklerseniz ounlukla ok ge kalm olursunuz. te yandan ayn amala bir birlii uarcasna sevk etmek de birliin malzeme ve ekipmanndan ayr kalmasna neden olur. 7. Avantaj ele geirmek uruna, ordunuza emir verip, tam tehizatla, gece gndz durmakszn kilometrelerce srecek uzun, yorucu yrylere zorlarsanz, komutanlarnzla, nc birliklerinizin d m a n eline gemesini izlemekten baka bir avantaj kazanamazsnz. 6l 8. Ordunuzun gl birimleri hzla ilerlerken, ar birlikler geride kalacak; bylece birlikleriniz dmana ulat nda yorgun ve ancak onda bir gcnde olacaktr. 9. Dman artmak amacyla elli mil yol yapacak olursanz, hem nc birliklerinizin liderini yitirecek hem de ancak yar gle sava meydanna varacaksnz. 10. Ayn amala otuz kilometre yol yaparsanz ordunuzun te ikisi varacaktr. 1 1 . Malzeme, silah, mhimmat ve ekipmann yitirmi bir ordunun kendisinin yitik bir ordu olduunu syleyebiliriz. 12. Sahip olduu olanaklar bilmediimiz dost glerle ibirlii yapamayz. 13. nceden uurumlarn, bataklklarn, dalarn, ormanlarn, tuzaklarn bilmediimiz topraklardan bir orduyu geirmek akl ii deildir. 14. Yresel klavuzlar kullanmadan doann olanaklarn avantaja eviremeyiz. 15. Savata duygularn, hareketlerini, amacn dm a n d a n gizle. Kazanrsn. 16. Birliklerini birletirme ya da blme kararn sana evre koullar verdirtecektir. 17. Rzgar gibi hzl, orman gibi youn ol. 18. Saldr ve y a m a d a ate, dman a direnite yal n da ol. 19. Planlarnz gecenin karanl gibi grlmez olsun, saldrnz ise gk grlts gibi insin. 20. Yamalamada ganimeti askerleriniz arasnda bltrn. Yeni yerleri fethettiinizde de

askerlerinizin faydalanaca imkanlar yaratn. 2 1 . Harekete g e m e d e n dn, tasarla. 22. Aldatmaca sanatn en iyi bilen zafere ulaacaktr. Bu da manevra sanatdr. 23. "Ordu Ynetim Kitab" der ki; Sava alannda sylenen sz fazla ileri gitmez. Davul ve gonklar bu yzden gereklidir. Cisimler de kolay, kolay grlemez. Bayrak ve flamalar da bu yzden gerekir. 62 24. Bayrak, flama, boru ve gonklar askerlerimizin kulaklarn, gzlerini bir nokta zerinde younlatrabilmenin, askeri bir btn haline getirmenin aralardr. 25. Bu ekilde tek gvde haline gelmi bir ordunun karsnda ilerlemek en byk cesareti bile aar, gerilemek ise olanakszlar Byk kitleleri y n e t m e sanat ite budur. 26. G e c e savanda, ate ve davul iaretlerini, g n dz savalarnda ise bayrak ve flama iaretlerini ordunuzun gzn, kulan etkilemekte kullann. 27. O r d u ruhunu, komutan akln yitirebilir. 28. O r d u n u n ruhu sabah keskindir; leyin bayrak sallanmaya balar; akamsa akl k a m p a dnmektedir. 29. Akll bir komutan, bu nedenle, askerini dmann ruhunun keskin olduu z a m a n deil, yorgun olduu, geri d n m e beklentisine girdii z a m a n saldrtr. Buna ruh o k u m a sanat denir. 30. Disiplin ve skunetle d m a n d a k i dzensizlii, kargaay beklemek-inisiyatif kullanma sanatdr. 3 1 . D m a n henz uzakta iken hedefe yakn olmak, d m a n zorluklarla urap dururken rahat, rahat bekleyebilmek, d m a n alkla mcadele ederken karn tok olabilmek. Buna g tasarruf sanat denir. 32. Bayrak ve flamalar dzenli, sakin, gvenli gzken bir orduya saldrmaktan kanmak koullar deerlendirme sanatdr. 33. T e p e d e mevzilenmi ya da tepe aa saldrya gemi d m a n a kar ilerlemek askeri kurallara aykrdr. 34. Savamay bilen dman takip etme. Savama arzusu kuvvetli d m a n a saldrma. 35. Dmann gsterdii yemi kapma. Evine dnen orduya satama. 36. D m a n ordusunu kuattnda bir ak nokta brak. Bunalm dman ok zorlama. 37. Buna Sava Sanat denir.

63 Blm VIII TAKTK DETRME SUN T Z U der ki, 1. Savata, k o m u t a n emrini hkmdardan alr, ordusunu toplar, glerini bir araya getirir. 2. Zor koullar altndaki yerlerde k a m p yapma. Yksek yollarn birletii yollarda mttefiklerinle ibirlii yap. Tehlikeli pozisyonlar olan cra yerlerde oyalanma. Ku atma altnda strateji deitir. mitsiz koullarda sava. 3. Girilmemesi gereken yollar, saldrlmamas gereken ordular, kuatlmas gereken kentler, zorlanmamas gereken mevziler, dinlenmemesi gereken hkmdar emirleri vardr. 4. Taktik deiikliklerin avantajlarn ta m olarak anlayan komutan birliklerini nasl yneteceini iyi bilir. 5. Bunlar anlayamayan komutan ise, ierisinde b u lunduu lkenin koullarn tam olarak bilse bile bilgisini pratik avantaja eviremez. 6. Sava Sanat'nn Plan Deitirme dersinde tecr beye sahip olmayan sava rencisi, Be Avantaja sahip olsa bile, adamlarn en iyi ekilde kullanamayacaktr. 7. Akll liderin planlarnda avantaj ve dezavantaj beklentileri bir potada eriyecektir. 8. Bu sayede avantaj beklentilerimiz zorunlu olarak deitiinde, ana plana dnp amacmza ulaabiliriz. 9. te yandan, zorluklarn ortasnda bile karmza kmas olas bir avantaj yakalamaya; kendimizi felaketlerden korumaya hazr olmalyz. 64 10. D m a n komutanlarn, balarna eitli dertler yaratarak, srekli megul et; cazip yemlerin peine bouna drterek zorla, saylarn azalt. 1 1 . Sava Sanat bize dman n zerimize g e l m e m e sini u m m a k t a n s a dman karlamaya hazrlkl olmamz, dmann bize saldrmamasn dilemektense bizim pozisyonlarmzn dmann saldrsn imkanszlatrmasn retir. 12. Bir komutann yapaca be hata felaket getirebilir. (a) Dikkatsiz cesaret, yok olmaya gtrr. (b) Korkaklk, d m a n a esir dmeye gtrr. (c) Acelecilik, hakaretlerle kkrtlabilir.

(d) eref Dknl, utanmaya gtrr. (e) Adamlarna ar dknlk, endie ve tereddde gtrr. 13. Bu be hata bir komutann, sava alannda ileyebilecei be sava gnahdr. 14.Bir ordu yenildiinde, lideri katledildiinde neden mutlaka bu be gnahtadr. Bunlar nemseyin. 65 Blm IX ORDUNUN LERLEMES S U N T Z U der ki, 1. imdi meselemiz ordunun k a m p kurmasnda. Gznz dman iaretlerinde olsun. Dalar abuk geip vadilere yakn yerleri tercih edin. 2. DA SAVAI:Kamp yksek noktalarda gnei karnza alarak kurun. Savamak iin tepelere trmanmayn. 3. NEHR SAVA:Ordunuz nehri getiinde olabildi ince ksa z a m a n d a nehirden uzaklasn. 4. lerlemekte olan dma n nehir geiyorsa, nehrin ortasnda karlamak zere saldrmayn. En iyi an d m a nn yarsnn getii yarsnn hala su iinde olduu andr. 5. Saldr hususunda ne kadar sabrsz olursanz olun, sakn nehri g e m e k zere nehir kenarnda durmakta olan dmana saldrmayn. 6. Uzun mesafeli silahlarnz gnee bakar ekilde dmandan yksek araziye yerletirin. D m a n a nehir yukar saldrmayn. 7. BATAKLIK SAVAI: Bataklklar geerke n a m a c nz en ksa z a m a n d a bataklktan kmak olsun. 8. Bataklkta savamak zorunda kalrsanz, unutmayn ki elinizde su ve otunuz vardr. Arkanz aalara verip savan. 9. DZ A L A N S A V A I D z alanda sanz ve ardnz tepelere verip, dman nnze aln. 10. Bu sava bilgileri Sar mparator'un pek ok dmann yenmekte kulland stratejinin temel bilgileridir. 66 1 1 . T m ordular yksek yerleri alak zeminlere, aydnlk alanlar karanlk yerlere tercih ederler. 12. Askerlerinize zen gsteriyor, k a m p yerlerini kuru arazide kuruyorsanz, askerlerinizi

salgn hastalklardan korumu olursunuz. Salkl bir ordu zafere daha yakndr. 13. Bir tepeye ya da nehir yamacna geldiinizde eimi sa ardnza, gnei karnza alarak yerlein. Bylece hem askerlerinizi korumu hem de pozisyonunuzun doal avantajlarndan m a k s i m u m faydalanm olacaksnz. 14. Tepelere saanak yamurlar indiinde gemeyi tasarladnz nehir kabarm, kprm olabilir. Bu d u rumda en iyisi beklemektir. 15. Dik uurumlarn, sel yamalarnn, derin ukurlarn, sakl vadilerin, sk allklarn, bataklklarn byk yarklarn bulunduu blgelerden olabildiince abuk kn, byle yerlerden zorda kalmadka uzakta kaln. 16. Siz bu tr yerlerden uzakta kalmaya dikkat ederken, dman buralara srklemeye; d m a n a saldrya getiinizde de dmann ardnda bu tr alanlarn olmasna zen gsterin. 17. Kampnzn evresinde tepeler, yksek otlarla rtl gletler, kam tarlalar, ya da allklarla kapl koruluklar varsa bu alanlar adamakll kontrol edin. Bu tr alanlar, pusu kurmak isteyen d m a n basknclarnn ve casuslarnn en ok tercih ettikleri yerlerdir. 18. D m a n size yaknlamasna ramen hala sakin ise bulunduu pozisyonun doal gcne inanyor demektir. 19. D m a n sakin durmakla birlikte sizi kkrtyorsa, sizin zerine gelmenizi istiyor demektir. 20. Dmann k a m p yerine ulam kolay gzkyorsa, mutlaka size bir yem gsteriyordur. 2 1 . Ormandak i aalar arasndaki bir hareketlenme dmann ilerlediinin simgesidir. Sk otlaklarda gzkecek perdelemeler dmann sizi phelendirmeye alt anlamndadr. 67 22. Aniden ykselen kular bir pusunun belirtisidir. rkm hayvanlar ani bir basknn habercisidir. 23. Ufukta gzkecek yksek toz bulutlar sava arabalarnn ilerlemekte olduunu gsterir. Toz bulutlar alak ama geni bir alana dalm ise piyadeler yaklamaktadr. Toz bulutlar ufak, ufak ve eitli ynlere dalmakta ise d m a n birlikleri ate iin odun toplamaktadr. leri geri hareket eden kk toz bulutlar da dmann kamp yapmakta olduunu belirtir. 24. Sakin sesle verilen komutlar, younlaan hazrlklar dmann saldrya geeceini; sert komutlar, saldr gsterileri ise dmann geri ekileceinin iaretleridir. 25. Hafif sava arabalar ne gelir de yanlara hareket ederse, bu dmann sava dzenine gemekte olduunun belirtisidir. 26. Belirgin bir anlama ile birlikte gelmeyen bar

nerileri tuzak belirtisidir. 27. Dman birlikleri arasnda kouturma artar, askerler blk, blk toplanrlarsa kritik an gelmitir. 28. Baz birlikler ilerlerken bazlar geri ekiliyorsa, bu yemdir. 29. Askerler mzraklarna yaslanyorsa, ackmlardr. 30. Su getirmeye giden askerlerin ilk ii su imek olmusa, ordu susuz kalmtr. 3 1 . Dman kazanabilecei avantajl bir pozisyon grd halde hareket etmiyorsa, askerler tkenmitir. 32. Kularn konduu yerlerde d m a n yoktur. Gec e grlt yapan dmann sinirleri bozuktur. 33. Kampta kargaa varsa komutann otoritesi zayftr. Bayraklar, flamalar aa yukar hareket ediyorsa askerin iine fitne dmtr. Subaylar kzgn ise asker yorgundur. 34. Dman, atlarn budayla beslemeye, kzlerini kesip yemeye balarsa, yemek kazanlarn atee k o y m u yorsa, adrlarna dnmeyeceklerini, lene kadar savamaya hazr olduklarn anlamalyz. 68 35. Kk gruplar halinde fsldaan ya da alak sesle konuan asker gruplarnn olumas asker arasnda muhalefetin varln gsterir. 36. ok fazla dl dmann kaynaklarnn tkendi ini, ok fazla ceza ise ar sknt koullarnn varln belirtir. ,37. Coku ile savaa giriip, d m a n n gcn g rnce korkuya kaplmak haber almann zaafn gsterir. 38. Gelen eliler bize kompliman yapyorsa, dman atekes istemektedir. 39. D m a n birlikleri kzgnlkla ilerler, karmza dikilir ama atmaya girmeye ya da geri d n m e y e kalkmazsa bu durumda son derecede uyank ve tedbirli olmamz gerekir. 4 0 . Birliklerimizin gc dmanla h e m e n , hemen eit ise dman genellikle dorudan saldrmaz. Bu durumda yapmamz g e r e k e n ey, glerimizi toplamak, dman yakndan takip e d e r k e n takviye salamaya almaktr. 4 1 . Dman hor grp, planlamay ihmal eden, dmana esir d m e y e mahkumdur. 4 2 . Komutanna gven duymaya n askere ceza verildiinde asker komutanna itaatkar olmayacaktr. taatsiz asker ise asla zafer kazanamaz. Komutanna inanan askere ceza uygulanmazsa asker komutanna gvenini yitireceinden yine baarsz olacaktr.

43. Bu nedenle askerin komutanna inanmasn salamak iin ayrm gstermeden bir yandan adl davranp, dier yandan elik gibi disiplin altnda tutmalyz. Bu zafere giden en kesin yoldur. 44. Eitimde askere, emre itaat alkanl verilmise ordu disiplinlidir. Aksi halde disiplin yoktur. Disiplin zaferin anahtardr. 45-ayet bir komutan hem adamlarna gvendiini gsterip, hem de emirlerine kesin itaat istiyorsa, kazan iki ynl olur. 69 Blm X ARAZFAKTR S U N T Z U der ki, 1. Alt eit arazi vardr. (a) Dzgn arazi. (b) Kark arazi. (c) hmal edilecek arazi. (d) Dar geitler. (e) Uurumlu tepeler. (f) D m a n d a n uzak pozisyonlar. 2. Her iki tarafn da rahatlkla girebilecei arazilere Dzgn Arazi denilir. 3. Bu tr araziye dmanda n nce gelmeye; arazinin yksek, gneli blgelerini tutmaya zen gsterin. Malzemelerinizi dikkatle koruyun. O z a m a n savaa avantajla balarsnz. 4. Terk edilmesi kolay olmakla birlikte yeniden ele geirilmesi zor olan araziye Kark Arazi denir. 5. Bu tr bir araziden hazrlksz dmana saldrp, yenebilirsiniz. A m a , dman sizi hazrlanm, bekliyorsa ve dman yenemezseniz bu araziye dnnz olanaksz olacak; sizin iin felaketler birbirini takip edecektir. 6. Arazinin k o n u m u her iki tarafn da ilk admda ele geiremeyecei trdense bu tr arazilere hmal Edilecek Arazi denir. 7. Byle bir arazide, dma n bize cazip bir yem verse bile ilerlemektense gerileyerek dman zerinize g e l m e y e kkrtmak gerekir. Dman ordusunun bir ksm zerimize geldiinde saldr avantaj bizde olacaktr. 70 8. Dar geitlere gelince, ilk ele geiren sizseniz kuvvetlerinizi dikkatle yerletirip, dmann

gelmesini bekleyin. 9. D m a n ordusu sizin dar bir geidi ele geirmenize engel olduunda, dar geidin d m a n c a korunu tarzn inceleyin. yi korunuyorsa zerine gitmeyin. 10. Uurumlu tepeleri ilk siz ele geirmiseniz, yksek ve gneli noktalara yerleip dman bekleyin. 1 1 . D m a n sizden nce davranp yerlemise, zerine gitmeyin. Dman geri ekiliyor gibi yaparak yerinden karmay deneyin. 12. Dmanla aranzda olduka byk bir mesafe varsa ve her ikinizin de gleri birbirine yaknsa savaa girmek kolay olmayaca gibi savan sonucu da her zaman lehinize olmayabilir. 13. Bu alt prensip Arazi faktrnn ana prensipleridir. Sorumluluk sahibi bir komutan bu prensipleri dikkatle incelemelidir. 14. Ordunu n bana doal nedenlerin dnda,daha ok komutann hatalarndan kaynaklanacak alt bela gelebilir.Bunlar: (a) Geri ekilme (b) Ba kaldrma. (c) k. (d) Harap olmak. (e) Kargaa. (f) Bozgun. 15. Dier koullar ayn kalmakla birlikte ayet bir birli in karsna kendisinin on misli bir d m a n karsa bu birliin tek ans kalr. Geri ekilme. 16. Askerler ok gl ancak subaylar zayfsa sonu ba kaldrmadr. Subaylar gl asker zayfsa, sonu ktr. 17. st subaylarn kzgnlkla amirlerine ba kaldrp, ba komutann emrini beklemeden kendi balarna dmanla savaa kalkmalarnn sonucu 'Harap Olmak'tr. 7I 18. Bir komutan zayf, otoritesini yitirmi, verdii emirler ak,belirgin olmayp, srekli deiiyorsa; emrindeki subaylar da askerler de belirli grevlere sahip deil ve stne stlk ordu katmanlar dzensiz, rast gele kurulmu ise bu d u r u m a tek ad verilebilir. Kargaa. 19. Bir komutan dmann gerek gcn sezemez de, kendi zayf bir birliini kendinden gl dmana saldrtr ya da seme birliklerini gl dman karsnda ord u n u n n saflarna yerletirmeyi ihmal ederse, bunun tek sonucu olabilir.Bozgun. 20. Sorumluluk sahibi her komutann yenilgiye dm e m e k iin dikkat etmesi gereken alt yol

vardr. 2 1 . Arazinin doal koullar bir askerin en nemli mttefikidir. Ancak,bunun yan sra, dmann gcn sezme yetenei, zafere giden glerin kontrol, zorluklar, tehlikeleri, mesafeleri grme kapasitesi bir komutann test sorulardr. 22. Bu hususlar bilip sava srasnda kullanan komutan sava kazanr. Bunlar bilmeyen ya da kullanamayan komutan kaybetmeye mahkumdur. 23. Savan sonucunun zafer olaca kesinse, banzdaki hkmdar istemese bile savan. A m a , savan zaferle sonulanmayacan gryorsanz, hkmdar yalvarsa bile savamayn. 24. Dmana kar sava kazannca kavuaca an, eref ve hreti dnmeden savaan, gereinde stn d m a n karsnda geri ekilmesini bilen, tek amac lkesini korumak olan komutanlar lkelerinin mcevheridir. 25. Askerlerinize z ocuklarnz gibi bakn, sizi en derin vadilere kadar takip edeceklerdir. Onlara yetikin oullarnz gibi bakn, yannzda lmeyi her eye tercih edeceklerdir. 26. Ancak, askerinize dkn olduunuz halde otorite kullanamyorsanz; yumuak kalpli olduunuz halde emirlerinizi dinletemiyorsanz, askerleriniz arasnda kargaa h12 km sryorsa, askerleriniz yaramaz ocuklara dnmtr. Hi bir ie yaramazlar. 27. Askerlerimizin savaa hazr olduunu bilmemize ramen, dmann savaa hazr olmadnn farknda deilsek, zafere giden yolun ancak yarsndayz demektir. 28. Dmann savaa hazr olmadn bilmekle birlikte kendi askerlerimizin savaa henz hazr olmad ger eini gremiyorsak zafere giden yolun henz yarsndayz demektir. 29. Dmann savaa hazrlkl olduunu, kendi askerimizin savaa hazr olduunu bilmemize ramen, zerinde bulduumuz doal koullarn savamaya uygun olmadn gremiyorsak zafere giden yolun yine yarsndayz demektir. 30. Deneyimli asker, harekete getiinde asla armaz, birliini asla kaybetmez. 3 1 . Sonu olarak "Sava Sanat'nn nl bir deyiinden bahsedelim: "Dman bildiiniz kadar kendinizi de biliyorsanz, zafer konusunda pheniz olmasn. Bunun yannda, 'Cennet'i biliyor, 'Dnya'y tanyorsanz zaferiniz kesin olacaktr." 73 Blm XI

ARAZDEDOKUZKONUM S U N T Z U der ki, 1-Sava Sanat dokuz tip arazi tanmlar. (a) Kark Arazi (b) Yakn Arazi (c) htilafl Arazi (d) Ak Arazi (e) Anahtar Arazi (f) Ciddi Arazi (g) Zor Arazi (h) Kuatlm Arazi (i) mitsiz Arazi 2. Sava kendi lkemizde yaplyorsa bu arazi trne "Kark Arazi" denir. 3. Dman arazisine girmemize rame n henz kendi snrlarmzn yaknndaysak bu tr araziye "Yakn Arazi" denir. 4. Sahip olunmas her iki tarafa da byk avantaj salayan araziye "htilafl Arazi" denir. 5. Her iki tarafn da kolaylkla girip kabildii araziye "Ak Arazi" denir. 6. kralln arazilerinin birleme noktasnda yer alan arazilere "Anahtar Arazi" denir. Bu tr arazilere sahip olan krallk, imparatorluun da byk ksmna sahip olur. 7. Bir ordu d m a n lkesinin barna girmi olmasna karn, ardnda kuvvetli dman kaleleri bulunmakta ise bulunduu arazi k o n u m u "Ciddi Arazi" olarak adlandrlr. 8. Geilmesi zor olan dalk ormanlar, allk yamalar, bataklklarla kapl arazilere "Zor Arazi" denir. 74 9. Dar vadilerden geilerek ulalabilen, iinden darack kei yollar ile klabilen arazilere "Kuatlm Arazi" denir. Bu tr alanlarda zayf bir birlik koca bir orduyla baa kabilir.

10. Sadece g e c i k m e d e n savamamz halinde iinden sa kabileceimiz araziye "mitsiz Arazi" denir. 1 1 . Kark Arazi'de savama. Yakn Arazi'de durma. htilafl Arazi'de saldrma. 12. Ak Arazi'de dmann yolunu kapatma. Anahtar Arazi'de mttefiklerinle ibirlii yap. 13. Ciddi Arazi'de dman yamala. Zor Arazi'de yoluna dikkatle d e v a m et. 14. Kuatlm Arazi'de stratejini g z d e n geir. mitsiz Arazi'de sava. 15. Eskinin deneyimli komutanlar dmann ncler: ile ardlar arasndaki ahengi bozmann ustalar olmulard. Bylece, ordu karargahlarnn kendilerine bal birliklerle olan ibirliini bozmann yan sra yedek glerin zor duruma den birliklerin imdadna yetimesine engel oluyor,komutanlarn subaylarna verdii komutlarn birliklere ulamasn da durduruyorlard. 16. D m a n kuvvetleri bir araya geldiinde bile aralarnda dzensizlik yaratmasn biliyorlard. 17. Kendilerine avantaj salayacan grdkleri zam a n ilerliyorlar, grmediklerinde hareketsiz bekliyorlard. 18. "Dzgn bir ekilde saldr iin ilerlemekte olan kuvvetli bir d m a n karsnda ne yapardnz?" diye sorulduunda , "Dman iin ok nemli olan bir eyi elime ge irmeye alr, sonra da dmann aman dilemesini beklerdim."diye cevap verirlerdi. 19. Savata srat ana silahtr. Dmann hazr olmad an kollayn. Beklenmedik yollardan geip, korunmas ihmal edilmi noktalardan vurun. 20. D m a n topraklarn igal etmekte olan bir ordunun prensipleri unlardr: Dmann iine ne kadar girerse-75 niz askerleriniz arasndaki dayanma o kadar artar. Dman askerleriniz arasndaki dayanma yok eder. 2 1 . Zengin lkelere girdiinde, ordunu besleyebilece in aknlar dzenle. 22. Adamlarnn durumundan emin ol. cretlerinden ar kesinti yapma. Enerjini, gcn younlatr. Ordunu srekli hareket halinde tut, deiik harekat planlar gelitir. 23. Askerlerini kan olanaksz olduu noktalara sr ki, lesiye savasnlar. lmle kar karya olan bir askerin beceremeyecei i yoktur. lm tehlikesi ile kar kar ya olan askerler de subaylar da glerinin zirvesine karlar. 24. k yollar kapal, kama olana kalmayan askerler korku duygusunu yitirirler. Direnme gleri sonsuzla-

r. Hele, bir de yabanc topraklardaysa, inat bir cephe olutururlar. Yardm gelmesi de zor gzkyorsa, sk bir mcadele verirler. 25. Byle bir durumda askerleriniz emir beklemeye bile g r m e d e n kulaklar kirite olur; verdiiniz her emir annda yerine getirilir; snrsz sadakat gsterirler, her konuda sonsuz gvenebileceiniz askerlere dnrler. 26. Asker arasndaki batl itikatlar, kehanetleri durdur. O zaman lmden baka korku kalmaz. 27. Askerlerimiz paraya ok n e m vermiyorlarsa bu zengin olmak istememelerinden deildir. mrleri ok uzun olmuyorsa, bu da kesinlikle lmek istemelerinden deildir. 28. Askerlerinize sava emri verdiinizde, ilerinde hngr, hngr alayanlar, zrhlarn gz yalaryla ykayanlar kabilir. Ancak savaa girdiklerinde her birisinin bir kahraman olacandan pheniz olmasn. 29. Usta sava taktisyeni ngrakl ylana benzer. Kafasna saldrrsan, kuyruundaki zehirle saldrr; kuyru una saldrrsan, dilerini geirir; gvdesine saldrrsan, hem dileri ile hem de kuyruu ile saldrr. 76 30. Bana, "Bir ordu ngrakl ylana benzeyebilir mi?" diye soracak olursanz, cevabm "Evet," tir. Aralarnda anlamazlk olan K o m u t a n Wu ile K o m u tan Yueh'in askerleri ayn teknede nehri geerken bir frtnaya yakalanacak olurlarsa, sol elin sa ele yardm gibi bir araya geleceklerdir. 3 1 . Savata zafer iin, atlarmzn koumlarna, sava aralarmzn topraktaki izlerine gven yeterli deildir. 32. Savata bir ordunun ynetim prensibi asker iin yksek bir cesaret seviyesi belirlemek ve her askerin bu seviyeye ulamasn salamaktr. 33. Gllk ile zayfln ayn anda nasl en iyi kullanlaca sorusunun cevab arazi pozisyonlarndaki seimlerdedir. 34. inin ehli komutan ordusunu sanki bir kiiyi ynetir gibi, elinden tutarak yneten komutandr. 35. ok konumayarak, gizlilii gven altna almak; dimdik durup, adaletli olarak disiplini salamak komutann grevidir. 36. Subaylarnn, askerlerinin kafasn gerektiinde yanl rapor ve olaylarla kartrp, her eyi sorgulamalarn engellemesini de bilmelidir. 37. Sava dzenlerini, planlarn deitirerek, dma nnn kendi ordusu hakknda salkl bilgi

edinmesini nlemeli, k a m p yerini deitirip, dolayl, kark yollar tercih ederek d m a n d a n esas amacn saklamay baarmaldr. 38. Ord u komutan, en kritik anda, yksek bir yere trmanp altndaki merdiveni atmasn bilmelidir. Elini gstermeden ordusunu d m a n iine baka trl sremez. 39. Gemilerini yakar, yiyecek kazanlarn krar; ordusunu koyun srs gibi bir o tarafa, bir bu tarafa ynelterek ynnn anlalmasna olanak yaratmaz. 4 0 . Dman kendi planna uygun bir noktaya srerek, tehlikeye dmesini salamak komutann en nemli grevlerindendir. 77 4 1 . Dokuz arazi trnn her birine gre alnacak n lemler, saldrya veya savunmaya ynelik taktikler ile insan doasnn ana kanunlarn mutlaka zenle almaldr. 4 2 . Dman arazisinde ilerlerken genel prensip, ne kadar ileri gidilirse askerin o kadar dayanma gsterecei prensibidir. Snr yaknlarnda ise tam tersine kargaa daha olasdr. 43. Kendi lkeni ardnda brakp, komu araziye girdi inde, kritik arazidesin demektir. Drt ynde iletiim kuru-labiliyorsa, birleen yollarn bulunduu anahtar arazidesindir. 44. Bir lkenin ilerine girdiinde ciddi arazidesin. D m a n arazisinde fazla ilerlemediinde bulunduun arazi yakn arazidir. 45. Dmann salam kaleleri gerinde kalm, n n d e ise dar geitler bulunmaktaysa bu araziye kuatlm arazi denir. k olana yoksa bu araziye mitsiz Arazi denir. 46. Bu durumda, dank arazide adamlarma a m a birlii alarm. Yakn arazide ise, tm birliklerimin arasnda yakn temas olmasna bakarm. 47. htilafl arazide, art birliklerime dikkat eder, hzlandrrm. 48. Ak arazide, dikkatimi s a v u n m a m zerinde yo unlatrdm. Birleen yollarn bulunduu anahtar arazide mttefiklerimle ibirliini ararm. 4 9 . Ciddi arazide malzeme ikmalini gvence altna almaya alrdm. Zor arazide ise dikkatimi ordumu durmakszn ilerletmeye verirdim. 50. Kuatlm arazide o r d u m u n geri ekilme yollarn kapatrdm. mitsiz arazide, askerlerime hayatlarnn kurtulmasnn mitsiz olduunu sylerdim. 5 1 . Bunun nedeni, d m a n tarafndan kuatldn, yardm gelmesinin olanaksz olduunu bilen askerde ola an st inat bir direni gc, snrsz bir savama isteinin ortaya kacan; askerlerimin tehlike altnda her emri yerine getireceini bilmemdir.

52. Durumun u bilmediimiz k o m u prenslerle ibirlii yapamayz. n c e d e n uurumlarn, bataklklarn, dalarn, ormanlarn, tuzaklarn bilmediimiz topraklardan bir orduyu geirmek akl ii deildir. Yreyi bilen klavuzlardan yararlanmadka, doann salad avantajlar kullanamayz. 53. Sava bir prens aadaki drt, be prensibi gz ard edemez. 54. Sava bir prens gl bir lkeye saldrdnda komutanlktaki ustaln, d m a n kuvvetlerinin birlemesini engellemekteki baarsyla gsterir. Kendisini d m a n a olduundan gl gsterip, dmann olas mttefiklerini karsna kmaktan caydrr. 55. Dier lkelerle ibirlii yapmaktan ya da onlardan yardm istemektense, kendi gizli planlarn uygulayarak dmanlarnn ban dndrr, korkutur. Bunu baard nda, d m a n kentlerini fazla zorlanmadan ele geirir, d m a n krallklarn sona erdirir. 56. Askerlerine kural d dller ver, nceki planlarn dnda da emirler buyur. Bunlar hakkyla yaptnda, ordunu tpk tek kiilik bir birimmi gibi ynettiini greceksin. 57. Askerlerine plan deil, grevi syle. Sonucu, parlaksa gster. Durum skntlysa sakn bir ey syleme. 58. Ordunu lm tehlikesine, zorluklara sr; zaferle dnecektir. 59. nsan doas gerei zora dmedike yeteneklerini sonuna kadar kullanmaz. 60 . Savata zafer, kendi k o n u m u n u dma n hedeflerine gre ayarlamakla gelir. 6 1 . D m a n saflarnn ardna inatla sarkmak, sonunda d m a n komutann ldrme baarsn getirecektir. 62. Buna ince hesapla kazanmak denir. 7l) 63. Komutay ele aldnda, cephedeki n yollar kapat, resmi kaytlar yok et, elilerin geiini engelle. 64. Sava konseyinde kararl ol, duru m kontroln eline al. 65. Dmann ak brakt kapdan ieri dal. 66. Dmann kutsal varlklarn ele geirerek dman zorla. D m a n birliklerinin ilerleme zamanlamasn renmenin bir yolunu bul. 6 7 . Glerini hazrlamadan bitirici savaa girme. 68. Dmann an buluncaya kadar yeni gelin gibi ekingen ol; a bulduun an yaban tavan gibi frla. D m a n iin artk ok getir. 80

Blm XII ATELE SALDIRI S U N T Z U der ki, 1. Atele saldrnn be yolu vardr. Birincisi askerleri k a m p annda yakmaktr, ikincisi m a l z e m e depolarn yakmaktr. ncs malzeme tayan aralar yakmak; drdncs ise dmann silah, m h i m m a t depolarn yakmaktr. Beinci yol da d m a n birliklerinin arasna ate atmaktr. 2. Saldrya gemeni n en nemli koulu ate olanaklarna sahip olmaktr. Gerekli m a l z e m e her an hazr tutulmaldr. 3. Atele saldrnn mevsimi, yangn balatmann zel gnleri vardr. 4. Uygun mevsim havann kuru olduu aylar olup; zel gnler rzgarn ykseldii gnlerdir. 5. Atele saldr esnasnda be olasla hazr olunmaldr. 6. (a) Ate d m a n kampna yaklatnda gecikmeden d m a n a saldr. 7. (b) Ate d m a n a yaklat halde d m a n askerleri hala sessiz ise, bekle. Saldrma. 8. (c) Alevler yeterli ykseklie ulatnda saldrmak iin koullar uygunsa saldr; yoksa, olduun yerde kal. 9. (d) Dardan atele saldr olanakszsa, kampn iinde kendi kendine yangn kmasn bekleme. Uygun zaman bekleyip, saldr. 10. (e) Yangn balattnda, rzgarn ardnda kal. Rzgara kar saldrma. 8I 1 1 . Gndz kan rzgar uzun srelidir. Gece esintileri ise abuk diner. 12. Her orduda atele ilgili bu be olaslk ok iyi bilinmeli, yldzlarn hareketi izlenmeli, atele saldr zel gnleri takip edilmelidir. 13. Atei saldr arac olarak kullanmak zeka belirtisidir. Suyu saldr arac olarak kullanmak ise g gstergesidir. 14. Suyla d m a n durdurulabilir, ama t m olanaklar elinden alnamaz. 15. Giriimcilik ruhunu kullanmakszn d m a n a saldrp, sava kazanmaya alan komutan anssz komutandr.nk sonu, z a m a n ve kaynak kaybndan te deildir. 16. Bilge komutan planlarn nceden hazrlar; usta k o m u t a n kaynaklarn deerlendirir. 17. Avantaj grmedike hareket etme; kazanacak bir ey olmadka ordularn kullanma; bulunduun pozisyon kritik olmadka savama.

18. Hi bir hkmdar ordularn kendi fkesi iin savaa sokmamal, hi bir komutan kendi hrs iin savaa kalkmamal. 19. Size bir avantaj salayacaksa ilerleyin, yoksa yerinizde kaln. 20. Zamanla fke mutlulua, sinirlenme m e m n u n i yete dnebilir. 2 1 . Ancak, yok edilen bir krallk asla yeniden kurulamaz; ller canlanamaz. 22. Bu nedenle, bilge hkmdar dikkatli, iyi k o m u t a n tedbirli olmaldr. Bir lkeyi bar iinde ynetmenin, orduyu gl tutmann yolu budur. 82 Blm XIII CASUSLUK VE STHBARAT S U N T Z U der ki, 1. Yz bin askerlik bir orduyu kurup, uzak savalara gndermek, halkn zerine byk yk bindirir, devletin olanaklarn tketir.Sadece gnlk harcamalar yz bin g me kadar ykselebilir. lke iinde de, dnda da byk kargaalk olacak, tkenen insanlar sava yollarnda dklecektir. Yz bin askerin en az drt, beyz bin aile old u u dnlecek olursa, etkinin ne kadar geni bir alanda olduu anlalabilir. 2. D m a n kuvvetler, bir ka g n iinde oluacak bir sonu iin yllarca kar karya durabilirler.Bu byleyken, maann, dllerinin devamn dnerek dmann d u rumunu renmeyi ihmal etmek insanlk d davrantr. 3. Bu ekilde davranan kii lider olamaz, h k m d a rna yararl olamayaca gibi zafere de ulaamaz. 4. Bilge hkmdarla, iyi bir komutann normal askerlere oranla kolaylkla sava kazanp, zafere ulamas STHBARAT'a baldr. 5. Bu istihbarat ruh armakla gelmez. Tecrb e ya da hesaplamayla da retilemez. 6. Dmann durum u ancak baka insanlardan renilebilinir. 7. Be tr casus kullanlr. (a) Yresel casuslar. (b) casuslar. (c) Devirme casuslar. (d) Hkml casuslar. (e) Hayatta kalan casuslar. 83

8. Bu be tr casusun hepsi bir arada kullanldnda gizli istihbarat sistemini kimse ele geiremez. Buna, "plerin Kutsal Kullanm" denilir. Bu g her hkmdarn en kymetli kaynadr. 9. Yresel casuslardan anlalan bir blgede yaayan kiilerden haber alma hizmeti almaktr. 10. " Casus" d m a n subaylarnn kullanmdr. 1 1 . "Devirme Casuslar", ele geirilip, d m a n aleyhine kullanlan d m a n casuslardr. 12. " H k m l " ya da "l Casus"lar dman yanltmak amacyla eitli davranlara ynlendirilip sonra da bizim casuslarmzca d m a n a bilinli olarak belirtilen casuslardr. 13. "Yaayan Casuslar", dman kampndan haber getirmeyi baaran casuslardr. 14. Ordu iinde en yakn takipte tutulacak kiiler casuslardr. Baka hi bir birim casuslar kadar dle layk deildir. Yeryzndeki baka hi bir meslek casusluk kadar gizlilie sahip deildir. 15. Doal stn zekaya sahip olmayan hi kims e casus olamaz. 16. Casuslar iyilik ve drstlk olmadan ynetilemez. 17. Casuslarn raporlarn anlamak ve doruluunda n emin olmak iin ince zeka seviyesi gerekir. 18. Uyank ol! Her i iin casus kullan. 19. Bir casus zaman gelmeden bir haberi bakasna vermise, hem casusu hem de haberi alan kiiyi ldr. 20. A m a ister bir orduyu vurmak, ister bir ehri zaptetmek, isterse bir kiiye suikast dzenlemek olsun, k o m u tanlarn, komutan yardmclarnn, kap muhafzlarnn, nbetilerin isimlerini renmek zel n e m e sahiptir. Casuslarmzn amac bu bilgilere sahip olmaktr. 2 1 . Dmann aramza gnderdii casuslar tespit edilip, rvetle kandrlmal, ele geirilip, rahat edecekleri yerlerde tutulmaldr. Bylece onlar kendi saflarmza ekip devirme casus yaparak kendi hizmetimizde kullanabiliriz. 84 22. "Devirme Casuslarn" bize salayaca bilgiler sayesinde mahalli ve i casuslar elde edebiliriz. 23. Yine yalnz onlarn sayesinde "l Casuslar" kullanarak yanltc bilgileri dmana ulatrabiliriz. 24. Son olarak, yine onlarn sayesinde "Yaayan Casuslardan bilgi alabiliriz. 25. Casus kullanmann tek amac dman hakknda bilgi toplamaktr. Bu bilgi ise, ilk olarak "Devirme Casustan" alnabilir. Bu nedenle "Devirme Casus" el stnde tutulmaldr.

26. Eski zamanlarda Yin hanedannn ykselmesi mparator Hsia tarafndan kontrol edilen I Chih adndaki casusla gereklemiti. Ayn ekilde Chou Hanedan da Yin'e bal casus Lu Ya sayesinde tahta gemiti. 27. O r d u n u n casusluk kanadn en iyi kullanan hkmdar bilge hkmdar, en iyi deerlendiren komutan ise usta komutandr. Casusluk sonu getirir. Ordunun harekattaki baars casuslarn becerisi ile orantldr. 85 "SAVA SANATI" YORUMCULARI S a v a s a n a t t e o r i l e r i n i y o r u m l a y a n , a n n o n b i r n l s a v a f i l o z o f u X7 1. A O A O (M.S.155-200) ao ao, in askeri tarihinin nde gelen askerlerin-dendir. Zekas ve kurnazl ile nl ao ao, sosyal de erlere verdii nemle onur derecesine yirmi yanda ula arak resmi almalarn balatmtr. Daha otuzuna basm a d a n nemli askeri mevkilere ulam, isyankarlara kar dzenlenen bir seferde gsterdii stn baar ile ne kmtr. Bu baarsndan sonra kendisine ilk olarak yerel bir ynetim grevi verilmi, ancak ksa sre sonra blgenin bakentine arlarak blge yneticilii grevine getirilmitir. Salk sorunlarn bahane gsteren ao ao, yneticilik grevini brakarak memleketine d n m e y i tercih etmitir. Ancak, Han Hanedan'nn sert komutanlarndan birinin imparatoru devirerek yerine kukla bir imparator getirmek iin harekete gemesi zerine, ao ao emekliliine son vererek tm aile servetini kendisine bir ordu hazrlamakta kullanp, bu komutann karsna kmakta tereddt etmemitir. mparator tarafndan saraya davet edilen ao ao, dier olas isyanclar da bastrarak st dzey komutanlarn arasna katlr. Esasnda imparator tarafndan asalet unvan verilerek Han hanedannn bana g e m e s i konusunda da tevik edilmesine karn ao ao bu yolu kendine sememeyi tercih eder. Onun yerine I Ching adndaki Taoist eserin yazarlar arasnda yer alan, ahsi kalitesine, sosyal politikalarna ve siyasal baarlarna hayran olduu eski C h o u hanedanndan Kral Wen'den etkilenerek onun yannda yer alr. ao ao kahramanl, becerileri ve stratejileriyle nl bir liderdir. Bu hususlarda Sun Tzu'nun klasik eseri Sava Sanat'nn en nl renci ve yorumcularndandr. Eski in'e zg valyelik kurallarna uygun olarak gerek kltrel gerekse sava eitimine n e m verdii bilinen ao ao'nun en nemli zelliklerinden biri de okumaya verdii nemdir. Sefer esnasnda bile mutlaka her gn o k u d u u bilinen zelliklerindendir. S8

2. M E N G SH (Liang Hanedan, M.S.502-556) Meng Shi hakknda bilinen en nemli husus Sava Sanat yorumlardr. Zaman i sava ve yokluk zamandr. 3. JA LN (Tang Hanedan, 6 1 8 - 9 0 6 ) Jia Lin de ayn ekilde yalnzca Sava Sanat yorumu ile tannmaktadr. Tang Hanedan d n e m i n d e in mparatorluu genilemi, siyasal ve kltrel etki alan bymtr. Tang hanedan dnemindeki in ayrca Japonya ve Tibet'te de milliyetiliin yerlemesinde nemli rol oynamtr. 4. L Q U A N (Tan Hanedan, 6 1 8 - 9 0 6 ) Li Q u a n uzak dou dv yntemleri ustalnn yansra Taoism'in en byk hayranlarndandr. Li Quan, ilk olarak Yinfu Jing isimli eski z a m a n medeniyetlerine ait bir Taoist metin zerinde almaya balam; vecizelerden oluan, h e m kltrel hem de savaa ynelik yorumlarda bulunan bu eseri pek ok kez okumasna r a m e n hibir ey anlayamam. Daha sonralar Kara At Da'ndaki nl in mparator mezarn ziyarete gittiinde karsna kan yal bir kadn kendisine metnin anlamn anlatm. Halk arasnda Kara At Da'nn Yal Kadn olarak tannan bu kadnn eski alardaki bir h k m d a r ve lmsz bir Taoist olduu, Tang Hanedan d n e m i n d e yaygn olarak kabul edilmitir. Gerek kimlii ne olursa olsun, Li Quan askeri stratejisi ile tannm ve Yinfu Jing adl eseri de askeri adan yapt incelemesiyle tarihe gemitir. Daha sonra da kendini dalara vurarak, Taoism almaya vakfetmitir. 5. DU Y O U (735-812) Du You, in'in eitli blgelerinde sava danman, askeri mfetti ve sava gzetmeni olarak almtr. Bila&9 hare merkezi hkmetlerde de grev almsa da, ksa srede bu grevleri brakmtr. 6. DU MU (803-852) Du Mu, Du You'nun torunudur. Kazand Drstlk ve eref valyesi unvan ile ileri dzeyde bir akademik kariyere ulaarak imparatorluk saraynda nemli grevlerde bulunmutur. A n c a k talihi ksa srede snm ve henz elli yanda iken lmtr. lm yatanda kendi mezar kitabesini hazrlayp tm eserlerini yakmtr. iirleri ile nldr. 7. Z H A N G YU (Sung Hanedan,.960-1278) Askeri liderler hakkndaki biyografileri ile tannr. Sung Hanedan zamannda Kuzey Asya'daki Mool sava larnn in zerinde gittike artan basklar hissediliyordu. Mool istilalar sonucunda in, lkesinin byk ksmn Trklere brakmak zorunda kalmt. 8. ME Y A O C H E N (1002-1060) Mei Yaochen, T a n g Hanedannn sona ermesini takip eden kargaa srecinden sonra kurulan yeni S u n g Hanedan sralarnda yaam ve Tang Hanedan'ndaki evraklarn dzenlenmesi ve

derlenmesi ile grevlendirilmiti. Mei Yaochen, ayn z a m a n d a o alarn nl airi Ou YangXiu'nun da yakn arkada olduu gibi kendisi de nl bir yazard. 9. W A N G X (Sung Hanedan, 1 1 . yzyl ba) Wang Xi, Hanlin olarak bilinen mparatorluk A k ademisi'nde'retim grevlisiydi. Konfys tarihi klasikleri arasnda bilinen ilkbahar ve Sonbahar Vakanameleri adndaki iki eseri ile tannr. Sung Hanedan sralarnda in, sonu gelmeyen siyasi, ekonomik ve askeri sorunlarla kuatlmt;ancak kltr olduka canlyd. Konfyanizm, Taoizm ve Zen-Budizm'de nemli gelimeler yaanyordu. Pratik felsefenin yeni formlarn oluturan bu akmlar sadece in halkn deil a m a inli o l m a y a n ancak in'i kontrolleri altna alan lke halklarn da etkilemeye balamt. Kore, Vietnam ve Japonya da gzlerini Asya'daki bu gelimelere dikmi; bu kltrden kendileri de yararlanmaya abalyorlard. 10. C H E N H A O ( S u n g Hanedan, 12.yy ba) Chen Hao, olaanst bamszlk d u y g u s u ve tad byk umutlar ile tannmaktadr. Henz yirmi yandayken subay olmu, Kuzey Asya'dan 1220'lerin ortalarnda gelen istilaclara kar oluturduu gnll ordusuyla lkesini korumaya komutu. Daha sonralar da yine imparatorluk tahtna gz diken bir derebeyine kar da gizli bir ordu kurmutur. 1 1 . H O Y A N X ( S u n g Hanedan) Ho Yanxi hakknda Sung Hanedan dneminde yaad ve Sava Sanat zerinde yorumlar yazd gereinden baka bilinen yoktur. 91 YORUMLARLA "SAVASANATI" 1 3 B l m 3 8 4 M a d d e ' d e n o l u a nS a v a S a n a t ' n n h e r m a d d e s i n i n a y r a y r y o r u m l a r 93 Blm I PLANLAMA SUN TZU 1. Sava sanat bir devlet iin yaamsal neme sahiptir. 2. lm - kalm meselesidir. Gvenlie kavumann yahutyok olmann yoludur. Bu nedenle ihmal edilmesi kesinlikle dnlemez. YORUMLAR L QUAN:Askeri harekatlar uursuzdur. Sava Sanatnn nemliolmasnn tek nedeni savan bir lm-kalm meselesi olmas vesava meselesine genellikle gerekli zenin gsterilmemesi riskinin

byk olmasdr. DU MU:Bir lkenin ve zerinde yaayan insanlarn yaamnsrdrmesi ya da yok olmas ou zaman askeri harekatlarabaldr. Bu nedenle bu konu olanca dikkatle incelenmelidir. JA LN:Arazi, savan yer alaca alan gsterir. Avantaj eldeeden kazanr, yitirense lr. Bu nedenle sava, lm ile yaamndoduu yerdir. Koullara uyumu salayarak zaferi gvenceeden yolu bulmasn beceren yaayacak; bulamayan ise yok olacaktr. Bu nedenle bu konu mutlaka incelenmek zorundadr. Eskibir deyi: "Yaamn bir yolu vardr,bu size yardmc olup g verecektir. Bir dier yol da yokoluun yoludur, bu yol sizi unutulmaya gtrecektir." ME YAOCHEN:Yaayp yaamayacanz, sava alannn konumuna; kurtulup kurtulmayacanz ise savan durumuna baldr. l>4 SUN TZU 3. Sava Sanat, sava koullarnn deerlendirilmesindemutlaka gz nne alnmas zorunlu be nemli faktrnetkisi altndadr. 4. Bu faktrler: (a) UYUM (AHLAK) Faktr, (b) HAVA Faktr, (c) ARAZ Faktr, (d) LDERLK Faktr, (e) DSPLN Faktrdr. YORUMLAR DU MU:Mutlaka gz nne alnmas gereken be husus vardr.Uyum, hava, arazinin konumu, liderlik ve disiplin. Bunlar sizinkarargahnzda. Dmannzn ya da sizin baarnz bu be faktrn deerlendirilmesine baldr Ancak o zaman hanginizindaha ar bastn anlayabilir ve glerinizi istediiniz ynde harekete geirebilirsiniz. AO AO:Aadaki faktrleri karargahnzda deerlendirmelisiniz: liderlik, dman, arazi, askerin gc, mesafe ve olas tehlikeler. WANG XI:Liderlik.evre koullar, disiplin, birlikler, subaylar ileceza ve dl yntemlerini mutlaka gz nne almalsnz. ZHANG YU:Quan Ustann da dedii gibi birlikler yola karlmadan nce belirli faktrler mutlaka gzden geirilmelidir. Askerioperasyonlarn ilk kural durum deerlendirilmesinin yaplmasdr. Bazlar askeri operasyonlarn sava mahallinde yaplabileceitezini ileri srmektedir, ancak Komutan ao ao bu dzenlemelerin mutlaka karargahta yaplmas gerektiini sylemektedir. Bunun nedeni, liderlerin bilgeliini, dmann gcn, arazi koullarn, askeri birliklerin saysn,

iki ordunun karlat anda yaplmas zorunlu olan dzenleme ve ayarlamalarn bu bilgilere dayanmak zorunda olduu gereidir. 95 Disiplin, uygulamalarn doru ve ak olmas demektir. Liderlik ve disiplin faktrlerinin size yanl davranta bulunanlarakar yaplacak bir saldr ncesinde mutlaka yerine getirilmesigereken be koulun en sonuna konulmu olmasnn bir nedenivardr. Baklacak en nemli unsur astlarnz tarafndan gvenilipgvenilmediiniz konusudur. Bulunulan konumun avantaj, havadurumu ile arazi koullar incelendikten sonra sra seferi ynetecek komutann seimine gelir. Ordu sefere ktnda tm emirlerin yalnzca komutandan gelmesi zorunludur. WANG XI:Askeri operasyonlarn ana yolu asker arasndakiuyumdur. Doru hava koullaryla pozisyon avantajlar yardmcolacaktr. Ordunun yrmesi ancak bu koullarn varl halindesz konusu olabilecektir. Ordunun ilerlemesi liderlik yeteneinebaldr. Lider gl ise ordu da disiplinli olur. SUN TZU 5. Uyum faktr ahlak simgeler. Savalarn komutanlar ileuyum iinde olmalarnn nedenidir. Astlarn yaamlarnhie sayarak, tehlikelere aldrmadan komutanlarn takipetmelerini salar. YORUMLAR AO AO:Bu szn anlam bilgili ynetimin en iyi klavuz olduu gereidir. Tehlike gvensizlikten kaynaklanr. ZHANG YU:nsanlara iyilik, itimat ve adaletle davrann ki onlarda sizinle zdelesinler ve mutlulukla itaat etsinler. Zorluklarneeyle karlayn, emrinizdekiler lm korkusunu bile unutacaktr. DU MU:Yol insancllk ve adaleti simgeler Eski alarda yaam nl bir devlet adam bir siyaset filozofuna askeri konularhakkndaki grlerini sormu. Filozof, "insancllk ve adalet doruynetimin temellerini oluturur, "demi," hkmet dzgn alrsahalk kendini liderine daha yakn hisseder, o lider uruna lmbile gze alr." 96 JA LN:Liderler insancl ve adaletli olmay baarabilir, baar vesorunlar halkyla paylamasn becerebilirse halk da askeri deliderine sadk olur ve lideri sonuna kadar takip eder. SUN TZU 6. Hava Faktr gece ile gndz, souk ile scak, zaman ilemevsim zorluklarn ne kartr. YORUMLAR AO AO:Eski alarn askeri kurallar askeri operasyonlarnkn ayaznda ya da yazn ar scanda gerekletirilmesiniinsanlarn iyilii asndan zararl grr. ZHANG YU:Eski alarda pek ok asker Hunlara kar aknlardaparmaklarn don nedeniyle

yitirmilerdir. Yine pek ok asker hayatn gneydeki kabilelere ynelik aknlar srecindeki ktlkta yitirmitir. Bunun yegane nedeni aknlarn ka ya da yaza getirilmesindeki hatadr. WANG XI:Bu szlerin amacn," bakasnn lkesine uygunsuzzamanda gitmeyin, "deyiinde bulabiliriz. SUN TZU 7. Arazi Faktr alnmas gereken ksa veya uzun mesafeleri,tehlike ile gvenlii, ak arazi ile vadi, boazlar ve dar,geitleri, lm ya da yaam anslarn etkiler. YORUMLAR ZHANG YU:Herhangi bir askeri operasyonda ilk bilinmesi gereklihusus arazinin konumudur. Kat edilecek mesafe bilindiinde dorudan ya da dolayl yoldan gidilip gidilmeyecei planlanabilir. Arazinin zorluuna gre de piyade ya da atl birliklerin kullanlmaskarar verilebilir. Arazinin boyutlarnn bilinmesi gerekli askeri bir<>7 tik says konusunda karar vermenize olanak salayacaktr Arazinin gvenlii hakknda yeterli bilgiye sahip olmanz halinde isesavaa girip girmeme kararn verebilirsiniz. SUN TZU 8. Komutan Faktr zekann, insanclln,gvenin, cesaretin,dzenin simgesidir. YORUMLAR AO AO:Bir komutann bu be deere sahip olmas aranr. DU MU:Eski alardaki krallarn Ahlaki Yolu'na gre birinci ncelik insancllktr. Sava sanatlar ise birinci ncelii zekayaverirler. Bunun nedeni zekann, planlama ve deiim yeteneiniiermesidir. Gvenilir olmak emrinizdekilerin uygulanacak cezave dl konusunda itimadn kazanmaktr. nsancllk, insanlarzaaflarn bilerek sevme tutkusudur. Cesarete gelince zafereulatracak frsatlarn tereddt edilmeden yakalanmasdr.Dzenise ordu kademelerinde uygulanacak kat cezalarla tam disiplininkurulmasdr. JA LN:Yalnzca zekaya gven isyanla sonulanr Yaln insancllk zayflk dourur. timat zerinde direni aptallktr. Cesaretingcne bamllk iddetten baka sonu getirmeyecektir. Komutadaki ar dzen zalimlik boyutuna kadar gidebilir. Ne zamanki bir lider bu be deere ayn anda ulaabilir ve her bir deerigerektii kadar kullanabilirse o komutan gerek askeri liderdir. Onu takip edin. SUN TZU 9. Disiplin Faktrnden anlalan ordunun tm birimleriyleahenk iinde ilerlemesi, subaylarn arasndaki rtbepaylam, ordu iin gerekli lojistik destein ulamnsalayacak yollarn bakm ile ordu harcamalarnn kontroldr.

98 YORUMLAR ME YAOCHEN:Metod, birliklerin dzenli bir ekilde grup-lanmasdr. Birlikleri bir arada tutarak ilerletme, emir komutazincirinin uygulanmasndaki disipline baldr Gerekli malzemetedariki ise lojistiin grevidir. SUN TZU 10. Bu saylan be faktr bilerek kullanan her komutanbaarl olacak, asla kaybetmeyecektir. Bilmeyensezafere ulaamayacaktr. YORUMLAR ZHANG YU:Bu be faktr herkes duymu olabilir. Ancak, sadece gerekli uyumu gstererek bu iin iinden kmay becerecekolan komutan kazanacaktr. SUN TZU 11. Bu nedenle, sava alannda yapacanz stratejik kararlarda be faktr erevesinde aadaki sorulara benzersorular kendinize sormalsnz.

12. SORULAR
(a) Hangi komutan Ahlak Faktrne sahip? (b) Hangi komutan daha yetenekli? (c) Hangi komutan Hava ve Arazi Faktrlerinin avantajlarn kullanabiliyor? (d) Hangi taraf daha disiplinli? (e) Hangi ordu daha gl? (f) Hangi tarafn subay ve askerleri daha eitimli? (q) Hangi orduda ceza-dl kavram daha dzenli, dahaadil? 13. Bu yedi soruya verilecek cevaplar deerlendirerek zaferya da yenilginin kehanetini yapabilirim. 99 14. Benim nerilerimi dinleyip uygulayacak komutan zafereulaacaktr. Onu takip edin. nerilerimi dinlemeyen ya dauygulamayan komutanlar takip etmeyin. Kaderleriyenilgidir. YORUMLAR Ll QUAN:Ahlakl siyasi lider mutlaka akll ve gl bir askeri liderlik yeteneine de sahiptir. DU MU:Kendine sor-sen mi yoksa dmann m pohpohlamadandaha uzak, daha aklc? DU YOU:Ahlak yce bir deerdir. lkelerin siyasi liderleri mutlaka savala snanmaldr. ME YAOCHEN:Siyasi liderliin en nemli sorusu kimin halknyreini kazanddr. HO YANXI:Eski bir atasz "Bana iyi davranan dostum, ktdavranansa dmanmdr."der. Bu husustaki soruya gelince," Hangi tarafn hkmeti insancl, hangisi zalimdir?" diye sorulmaldr. ZHANG YU:lk yaplacak i savaa girimi iki lkenin siyasi liderlerini Ahlak ve nan ynnden mukayese etmektir. Ondansonra yaplacak i askeri liderlerini aklclk, gvenilirlik, insancllk, cesaret ve dzenlilik alarndan karlatrmaktr. imdi bakn bakalm kim daha avantajl. AO AO:Kurallar krlmaz ekilde hazrlayp, bozanlar cezalandrmay ihmal etme. DU MU:Kural ve artlar hazrlarken, st dzey olsun alt dzeyolsun herkese eit ekilde uygulanlmasna zen gsterin. DU YOU:Hangi tarafn emirlerinin daha etkili olduunu, hangi tarafn astlarnn emirlere itaat etmekten kandn mukayeseedin. 100

MEI YAOCHEN:Kanun karsnda herkesi eittir. WANG XI:Yanl anlalmayacak kurallar, kolaylkla uygulanabilecek emirleri kimin hazrlayabildiine dikkat edin. DU MU:Astlar ve stler arasnda uyum vars sava srasndaeit cesaret ve g odaya kar. DU YOU:Hangi ordunun silahlarnn daha etkili olduunu, hangitarafn askederinin zenle seilip, eitildiini renin. "Hergndzenli eitim grmeyen askeder, cephede korku duyar, tereddteder. Hergn dzenli eitim grmeyen komutanlar da cephedene yapacan bilemez." deyiine nem verin. DU MU:dller orantsz, ceza rasgele olmamal. DU YOU:Hangi ordunun dl ve ceza sisteminin aka belirlenmi olduunu aratrn.dlde arlk, sonusuz masraf; cezada arlk ise katliam dourur. MEI YAOCHEN:dl hak edene, ahsen sevmeseniz bile dln verin. Cezay hak edene ise size yakn bile olsalar cezayuygulayn. AO AO:Bu yedi sorunun yant kimin kazanacan kiminkaybedeceini belideyecektir. MEI YAOCHEN:Gerek koullar incelediinizde kimin kazanacan anlamak kolay olacaktr. ZHANG YU: Bu yedi soru konusunda kendinizi gl klabilecekolursanz savaa girmeden sava kazanm saylrsnz.Bu konularda zayf kalmsanz ayn ekilde daha savaa girimedenyitirdiniz demektir. Bu sorularn cevab zafer nceden belideyebi-lir. 101 SUN TZU 15. nerilerimden faydalanrken, kurallara uysun uymasnkarnza kacak, size yardm olabilecek hibir frsatda kesinlikle karmayn. 16. Koullar ne kadar lehinize de olsa planlarnzda yenidurumlara gre zaman zaman deiiklikler yapmaktafayda olacan sakn unutmayn YORUMLAR AO AO:Ordunun yaps stratejiye baldr; strateji ise olaylarn ak ile belirlenir. AIRTMA" ve "ALDATMACALAR" SUN TZU 17. Tm savalar aldatmacalara ve artmaya dayanr. 18. Sava iin en gl olduunuzda, kendinizi gszgstermeli; kuvvetlerinizi harekete geirirken, hareket-sizmi gibi durmal; dmana yaklatnzda, uzaktaolduunuz izlenimi vermeli; uzakta olduunuzda isedmann burnunun dibinde olduunuza dmaninandrmalsnz.

YORUMLAR AO AO:Askeri operasyonlarn belirli bir formu olmamal, aldatmacalara dayanmaldr. MEI YAOCHEN:Aldatmacalar kullanlmakszn strateji geliti-remezsin; strateji gelitiremezsen de dmann kontrol edemezsin. I02 WANG XI:Aldatmaca dman zerinde avantaj salama amacdr, yoksa kendi askerini ynetmek dorulua dayaldr. ZHANG YU:Gl olduunda kendini zayf gster; cesaretin yerinde olduunda rkek dur. Bu yntem Hunlara kar baar getirdi. Ll QUAN:Li Quan, Han Hanedan komutanlarndan birininHunlarla yapt ibirlii hakknda bir ansn anlatt. mparatordman glerini anlamak amacyla on izci gnderdi. zcilerinhepsi de dmana saldrnn uygun olduunu bildirdi. mparatorun en son olarak gnderdii Lou Jing ise tam tersine Hunlarasaldrnn hi de doru olmayacan syledi. mparator byle d nmesinin nedenini sorduunda Lou Jing u cevab verdi. "kidman kar karya geldiinde n plana normal olarak engl birliklerini yedetirir. Ben ise Hun ordusunda en nde sadece yal ve zayf askerlerin yer aldn grdm. O zaman dabunun kendilerini zayf gstermek zere hazrlanm bir oyun olduunu anladm. Saldr iin durumun uygun olmadna olaninancm bundan kaynaklanyor." mparator Lou Jing'in szlerine inanmayarak onu cezalandrr. Sonra da kuvvetli bir birliin bana geerek bizzat aknakatlr. Hanlarn tuzana derek kuatlr ve tam yedi gn sreyle malzemesiz savamak zorunda kalr. te der Li, bu, bir ordunun gsz gzkme taktiinin ba arsdr. DU MU: Bu konu elinizdeki gleri gizleme meselesidir. Dmann durumunu anlamasna izin vermemelisin aksi taktirde mutlaka bir taktik hazrlna giriecektir. Bu konuda vereceim bir rnek Hunlara gnderdiimiz elileri sadece yal ve zayf sava larn karlamalardr. DU YOU.Bunun anlam gerekten gl ve savaa hazr oldu unda kendini tam tersine hazrlksz ve zayf gstermelisin kidman fazla hazrlanma gerei duymadan stne gelsin. 103 WANG XI:Glyken zayf dur. Cesur olduunda rkm numaras yap. Dzenli olduunda dank, tam tehizatl olduunda isekendini yokluk iinde gster. Dman senin akll olduunu deilaptal olduunu sansn. Saysal stnln gizle. lerlemeni ylesine rt ki dman katn dnsn. Hzl hareket edebilece

ini anlamaktansa seni bir deve gibi ar aksak sansn. Ele geirecein noktalarn anlalmamasn oralara saldrmaktan kandn dndrt. Dman bulunduun yer konusunda bile phede kalsn. ZAHNG YU:Savaa girerken dmana katn izlenimini ver. Saldrya geerken, dmann senin esasnda istirahata getiinidnmesini sala. SUN TZU 19. Dman yanltacak yemler kullann. Dzeninizi, kontrolnz yitirmigibi yapp, dman kandrn, vurun. YORUMLAR MEI YAOCHEN:Dman agzllk yapyorsa, dman kymetli eyalada batan kart. ZHANG YU:Dmana kazan yollarn gstererek cezbet. Batan ktklar anda saldrp yenmek kolay olacaktr. DU MU:Dman aknla dt anda bunu lehine kullanpdmann iini bitirebilirsin. JA LN:Dmann iinde karklk kartacak kiileri kullanpdman artr; karklk sonucunda dzenlerinin bozulmasnbekler, o anda ilerini bitiririm. ZHANG YU:Aldatmacalar kullanarak dmann armasn sala. Bu aknlk ierisinde stne gelmelerini salayabilirsendmann yenilmesi kolaylar. Wu ile Yue'nin lkeleri birbideriylesavamaktayken Wu bin suluyu dman zerine sald. SuI04 lularn bir ksm kaarken bazlar Yue'ya teslim oldu. Yue onladaurarken ne olduunu bile anlamadan Wu'nun eline esir dt. SUNTZU 20. Dmann her cenah gvenli ise kendinizi dmansaldrsna hazrlayn. Sizden gl ise, uzakta durun. YORUMLAR DU MU:Dman ynetimi tam uyumlu ise, yani ynetenleynetilen arasnda karlkl bir sevgi varsa, dman ordusundauygulanan dl ve ceza sistemi ak ve adaletli demektir;askerin eitimi de mkemmeldir. Bu durum karsnda bu konuyadikkat etmeniz gerekir. Hazrlk yapmak iin atmannolumasn beklemeyin. Dman birliklerinin gl olduundakarsna kmaktan kann; dmann geveyecei ve akverecei zaman bekleyin. CHEN HAO:Dman hatlarnda hareketsizlik varsa budmann uyumlu olduunun gstergesidir. Bu durumda okdikkatli olmak gerekir. Siz de kendinizi ayn uyuma getinp, saldriin uygun zaman bekleyin. HO YANXI:Dmann uyumluluunu gzlerken bir akbulamyorsanz yapacanz tek ey

kendinizi hazr tutupbeklemekten ibarettir. ZHANG YU:Eski bir deyi, " Dmann hangi blgesinin youn,hangi blgesinin zayf olduunu dmanla mcadeleyegiritiinizde mutlaka grmelisiniz" der. Youn noktalardmann uyumlu blgeleri iken, zayf noktalarda kendimize akbulabiliriz. Dman uyumlu ve gl iken dman yenilmezolarak kabul ederek uzakta durun. Yine bir askeri deyi, "Dmann an grdnde iledeyip, ak yoksa dur" der. JA LN:Zayfn kuvvetliyle baa kmasnn tek yoludmandaki deiiklikleri takip etmektedir. 105 DU YOL):Dmann depolar dolu, askerlerinin durumu st seviyede ise ekilerek dmann dinlenmeye geecei zaman bekle. Dmandaki deimeyi ve olas aklklar takip ederek deerlendir. SUN TZU 2 1 . Dman sinirli yapda ise daha ok sinirlendirmeye aln. Kendinizi zayf gsterip dmann sizi kkgrmesini salayn YORUMLAR AO AO:Dmann yaylmasn ve tembellemesini bekle. LI QU AN: Askeri liderler fkeye kapldnda, genellikle stratejilerinde kargaa ve karklk oluur. DU MU:Askeri liderler kolaylkla fkelenebiliyorsa bu tr komutanlar sinirlendirin. O zaman genellikle aceleci olacak ve orijinalstratejilerini terk edeceklerdir. MEI YAOCHEN:Dman komutanlar abuk fkelenir trdensekzdrarak hazrlklarn tamamlamadan savaa girmelerini sala. ZHANG YU:Dman fkeli ise ve kolaylkla kzyorsa onlaraalayarak daha ok kzdrn. O zaman moralleri bozulacak,planlarn bir yana brakp zerinize dzensiz ekilde saldracaktr. SUN TZU 22. Dinlenmek istediinde rahatsz edin. Gleri birleikdurumdaysa blmeye, ayrmaya aln. 106 YORUMLAR LI QU AN:Dman size pahal armaanlar ve tatl szlerle yakla yorsa bir eyler planlyordur. DU YOU:Dman harekete geiyorsa tpk bir kz gibi davrann. Dman bbrlenerek dikkatini

azaltt anda bir araya gelerek vurun. MEt YAOCHEN:Kendinizi zayf gsterip dmann gururlanmasn salayn. WANG XI:Zayfm gibi durup dmann bbrlenmesini sala. O zaman dman sizi kk grp fazla endielenmeyecektir. Dman tam dinlenme annda vurun. AO AO:Dman hznla yprat. WANG XI:Dmana srpriz basknlar yap. Dman inindenktnda ortadan kaybol. Dman kalesine girdiinde ise ortayak. Dman sol kanadna yardma kotuunda sa kanadnayklen; sa kanadna destek iin harekete getiinde ise sol kanadna saldr. Byle yaptnda dman abuk yorulacaktr. ZHANG YU:Dmann yorarken kendi gcn koru, din tut. AO AO:Dmann iinde ikilik kartp dman blmek amacyla bozguncular kullan. LI QU AN:Dmann dzenini boz, komutanla yardmclarnnarasna nifak sok, ve saldr. DU MU:Dman komutanyla emrindekiler arasndaki uyumu gerektiinde rvet kullanarak bozmaya bak. CHEN H AO:Dman cimriyse sen cmert ol, dman sert isesen yumuak davran. O zaman dman komutas ile takipilerinin birbirine olan gveni sarslacak, dman zlecektir. 107 DU YOU:Dman kazanla batan kart, arasna bozgunculargnder, konuma ustalar kullanarak komutanlarla emirlerindekiaskeherin arasn bozarak dzen ve uyumlarn boz. Dman zayf decektir. ZHANG YU:Dman astlar ile stleri arasnda ya da dman ilemttefikleri arasnda ikilik yaratarak blnmelerini salayn. Blnm yenmek kolaydr. SUN TZU 23. Hazr olmad anda saldrn, hi ummad yerlerdekarsna kn. YORUMLAR AO AO:Dmana gevedii anda saldr, hatlarnda gedikgrdnde harekete ge. MENG SHI:Dmann ak noktalarna saldr, dman dinlenmeye getiinde yklen, dmanna asla hazrlanma ans tanma. Askeri harekatlarda belirsiz olma doktrini bu yntemin kaynadr. nl bir sava komutann szleriyle," En etkili saldrbeklenilmeyen saldrdr. En iyi plan bilinmeyen plandr." SUN TZU

24. Zafere ynelik taktik uygulamalarnzn dmantarafndan nceden anlalamamas iin gerekligizlilik tedbirlerini aln. YORUMLAR AO AO:Aklama bilginin szmasna neden olur. Ordunun,tpk suyun belirli bir yaps olmamas gibi, belirgin bir formu olmamaldr.Dmana nceden ne yapacanz anlama frsatvermeden bulunduunuz koullara uyum gstererek saldrn. Ksaca, dmann hareket senaryosu kafanzda, durumun izlenmesi ise gzlerinizdedir. 108 Ll QUAN:Dmana en hazr olmad, en beklemedii anda saldrn. Zafer sizin olacaktr. Sava sanatnn z gizlilikte ve belirgin olmamaktadr. DU MU:Aklama yapmak bir konu hakknda konumaktr. Bunedenle yukarda bahsedilen zafer yntemleri belirli bir yapdagerekletirilmemelidir. lk yaplacak i dman grp izlemektir. Dmann yaps anlaldnda en uygun yntem seilebilecektir. Ondan nce asla ne yapacanz syleyemezsiniz. MEI YAOCHEN:Dman grmeden sava plan yaplamayaca na gre nceden ne syleyebilirsiniz ki? SUN TZU 25. Zaferi kazanan komutan sava ncesi en ok hesaplamay yapandr. Sava yitiren komutan ise sava ncesimutlaka yeterince plan yapmamtr. Bu nedenle savaagirmeden nce mutlaka zafer hesab yapn. Ancak, buarada her ihtimale kar, yenilgi hesabn ve stratejisiniyapmay da unutmayn. Plan yapmaya verdiiniz nemzafer ya da yenilginin belirleyici faktr olacaktr. YORUMLAR ZHANG YU:Yaptnz strateji derin ve uzun vadeli ise hesaplarnzn dl byk olacaktr. O zaman savaa bile girmedenzafere ulam olacaksnz. Ama, stratejiniz s ve miyop ise, hesaplarnzn dl hafif olacak; sava, savatan nce yitirmi olacaksnz. Byk strateji mutlaka kk stratejiye ar basacaktr. Stratejisi olmayanlar ise sadece yenilgi bekler. Bu nedenlezafer,sava sava ncesinde kazanm savalara gler. Yeniksavalar ise tam tersine nce savaa girer, zaferi sonra ararlar. 109 Blm II SAVAIN MALYET SUN TZU 1. Sava alannda bulunan bin adet hafif zrhl, bir o kadarar zrhl sava arabasnn yan sra

yz bin zrhl sava , bu savalarn kilometrelerce tedeki sava alannatanmalarn salayacak malzeme, cephede ve cephegerisindeki harcamalar, sava alannda bulunacak konuklarn arlanmas gibi ufak tefek gereksinimleri, zrhlara, sava arabalarna denecek tm maliyeti alt altagetirip toplayacak olursanz gnde en az bin kle gm gerekeceini grrsnz. Yz bin savalk bir ordu bundan aa donatlamaz. 2. Sava baladnda, zafer gecikecek olursa, savalarnzn silahlar krlemeye, savama evkleri krlmayabalar. zellikle bir ana hedefi kuattnzda, gcnznhzla azalmaya baladn grrsnz. 3. Hele bir de, lkenizin sefer imkanlar kstl ise, devletinzaferle salayabilecei olanaklar ekilen skntya demeyecektir. YORUMLAR Ll QUAN:nce plann yap, sonra malzemeni hazrla. Savanmaliyeti ile ilgili blmn planlama blmnn hemen ardna yerletirilmi olmasnn nedeni budur. JA LN:Sava alannda galip gelseniz bile savan uzamas durumunda elinize geenlerden kazanl kamazsnz. Askeri harekatlarda hedef topyekn zaferdir. Gcnz yitirir, silahlarnz 110 krletirirseniz sava kayplarnz artacak, askerleriniz yorularakordunuz tkenecektir. ZHANG YUok uzun sren bir askeri harekata denecek bedelar derecede ykseleceinden, lkenizin btesi masraflar kar lamayacak kadar sarslacaktr. Ll QUANEski bir deyite de anlatld zere, sava atee benzer; kontrol dnda kalmas halinde kendisini yakar. JA LNBir askeri operasyon ok uzun sre bir sonuca ulaamayacak olursa, dmanlarnz belirli fikirlere ulaabilir. DU YOU Silahlar uursuzluk aralardr. Onlar uzun sre kullanmak bela getirir. Savamaktan zevk alarak glerini tketenlerinkaderi kaybetmektir. SUN TZU 4. Silahlarnz yetersiz kalp, evkiniz krlp, gcnztkenip, hazineniz eridiinde daha nce yannzdabulunan dier komutanlarn sizin yaptnz arlklardanyararlanmaya almak iin harekete getiklerinigreceksiniz. Bu durumda, ne kadar akll olursa olsunhi bir kimse byle bir durumun yarataca sonularengelleyemez. YORUMLAR Ll QUANByk lekli askeri harekatlar byk masraf dourur. lkenizi sadece sava alannda deil evinizde de yoksul brakr. Bu nedenle akll bir hkmet

asla ordusunu sava alanndauzun sre brakmaz. SUN TZU 5. Bu nedenle, savata acelecilik aptallkla e anlaml olmasna ramen, akl ile zaman yitirmenin de yan yana gelebileceini kimse syleyemez. III 6. Uzatmal savatan kazanla km bir lke grlmemitir. YORUMLAR AO AO:Bazlar beceriksiz bile olsalar sratleri sayesindekazanrlar. DU MU:Bazlar her ne kadar beceriksiz de olsalar sratli olmann avantaj ile kazanrlar. Bunun nedeni glerini ypratmam,ellerindeki kaynaklar tketmemi olmalarndandr. CHEN HAO:Eski savalarn syledii gibi gk grlts gibidaha kulaklarn demeden grlemeli, yldrm gibi gzlerini kr-pamadan akmalsn. SUN TZU 7. Sava kazanla kapatmann yolunu bulacak kii savanverecei zararlar en iyi bilen kiidir. YORUMLAR Ll QUAN:Avantajlar ve dezavantajlar birbirine baldr. ncedezavantajlar inceleyin, o zaman avantajlar daha kolay anlarsnz. JA N :Komutanlar ar gururlu, askerler tembel ise agzllkonlara olaylarn bir noktada dnebilecei gereini unutturur. Buen byk dezavantajdr. DU YOU:Askerlerinizi dman zerine harekete geirmeninplanlarn yaparken, ilk dndnz husus karlaacanztehlikenin sonularn ve yokolma olaslklarn gz nne almakolmamsa bu seferden herhangi bir kazanla kmanz dnlemez. SUN TZU 8. Deneyimli, akll komutan mevcut olabaklarna greplanlamasn yapar. Savaa girince takviye gelmesineumut balamaz. 112 YORUMLAR AO AO:Bu szlerin anlam, greve getirdiiniz birlikleri kullanarak zafere ulamasn bilmeniz gerektiidir. kinci kez lkeyednerek yeni birlikler kurmaya almak hatadr. lk anda kendiyiyecek kaynaklarnz kullanrken daha sonraki aamalardadman kaynaklarn kullanmann yolunu bulmalsnz. Ordularnz lkeye dndnde ise onlar daha fazla bedelsiz yiyeceklekarlamaktan kann. DU MU:nce dmana baaryla saldr olanaklarn incele,sonra savaa girebilip

giremeyeceine bak, birliklerini ancak ondan sonra hazrla. O zaman dmann yok edebilir, lkene zafergetirebilirsin. LI QU AN:ki kere ordu hazrlama. O zaman lken endielenecek, sknt doacaktr. SUN TZU 9. Sava ara ve malzemelerini, dier lojistik gereksinimlerini lkenden getir. Dman arazisinde atlarna yembulmann yollarna bak. O zaman sava esnasnda akalmazsn. YORUMLAR AO AO: Savaa kalkmadan nce masraflarn hesapla ve giderlerini dman zerinden karlamaya al. LI QU AN: Kendi silahlarn kullanrken dmann besin kaynaklarn kullanacak olursan sefer seni uzaklara srkleyecek bile olsa sknt ekmezsin. AO AO:Silahlarn lkenden, malzeme dmandan. SUN TZU 10. Devlet maliyesinin zayfl, ordunun vatanndan uzakdam arazisinde savamas daha ok lojistik destekihtiyacn gerektirir. Uzaktan yardmla yaamak zorundaolan ordunun halk fakirlesin 113 YORUMLAR Ll QUAN:Birliklerin yeniden kurulmas daha ok vergi dourur. DU M U :Guan Usta der ki;" Birlikler iin gerekli malzemeninyz mil teye tanmas lkenin bir yllk retimini, ddyz milteye tanmas, lkenin iki yllk retimini tketir. Beyz mil teyetanmas ise lke halknn alktan benzini soluklatrr. Bununanlam yiyecein tanmamas gerektii gereidir. Aksi taktirderetici kaybolacak, yoksulluk gelecektir." JA LN:Malzemenin uzak mesafelere tanmas lke kaynaklarnn seyahat ve tamacla harcanmas demektir. Budurumda halk her geen gn biraz daha yoksullaacaktr. ZHANG YU:Yzbin kiilik bir orduyu yediyzbin ailenin uzakmesafelerde beslemek zorunda kalmas halk yoksullua iter. SUN TZU 11. te yandan ordunun yaknda olmas fiyatlar ykseltir. Yksek fiyatlar da halkn yaam seviyesini drr. YORUMLAR AO AO:Ordu ok ileriye gittiinde orduya yakn olanagzller fiyatlar ykseltirler. O zaman orduyu finanse edengerek halk bir kez daha yoksullasn

Ll OUAN:Ordunun yaknnda her zaman ticaret vardr. Halknkaynaklar bu ticarette erir, yoksulluk halk kuatr. JA LN:Birlikler toplandnda fiyatlar mutlaka ykselir. nsanlarkar konusunda agzl olduklarndan ellerindeki tm mallaryksek fiyatla satarlar. Bu nedenle bata olduka iyi kazanmalarna karn sonunda onlar da kaybeder. Ayrca budnemlerde vergiler de ykseleceinden bu insanlar alabileceklerien yksek bedelin peine derler. Bunun sonucunda halkn almgc yok olur, lke de doal olarak ktla der. 114 WANG XI:Malzemenin uzak mesafelere tanmas halkn masrafaltnda ezilmesini getirir. Orduya yakn pazarlarda fiyatlar ykselir. Bu nedenle zellikle uzun sreli seferler lke iin ykm haline gelir. SUN TZU 12. Yaam seviyesi dtnde, halk ar yk altnda kalr. 13. Dk yaam seviyesi, g tkenmesi yznden halkndiinde trnanda kalmaz, gelirlerinin byk ksm ekvergi olarak alnrken, devletin masraflar ise krlansava arabalarnn onarm, eksilen atlarn, zrhlarn, ok,yay, mzrak, kalkanlarn ikmali, malzeme arabalar ile buarabalar ekecek kzlerin almna yaplan harcamalarla artar. YORUMLAR DU MU :ayet askeri operasyonlar ksa srede sonulanmaz, orduklasna dnmezse vergi yk gittike artacak, halkn elindekikaynaklarn tkenmesine ve retimin kmesine neden olacaktr. HO YANXI:Halk bir lkenin temel kaynadr: gda ise halkncennetidir, insanlara hkmedecek yneticilerin bu geree sayggstermesi arttr. M El YAOCHEN:Halk askerin ihtiyac olan gday, malzemeyi ve i gcn olutururken kendi z varlnn nemli bir ksmn elindenkartr. Hkmet de ayn uurda btesinin ou zaman yarsndanfazlasn tketir. Byle olunca toplanan vergiler kullanlm, orduypranm, halk ise tkenmi bir konuma gelir. Vergilerin basksnndayanlmaz hale geldii, halkn yoksullua srklendii lkelerktlkla babaa kalr. SUN TZU 14. Bu nedenle, akll bir komutan giderlerini dmanaykmaya alr. Dmandan alnacak bir araba malzemekendi lkesinden kacak yirmi araba malzemeye;dmandan el konacak bir uval hayvan yemi kendilkesinden getirilecek yirmi uvala eittir 115 YORUMLAR AO AO:Sava esnasnda tanacak malzemenin tamamaliyeti genelde kendi bedelinin yirmi katdr. ZHANG YU:Uzak lkelerde savaan bir orduya tanacak bir kilomalzeme uruna yirmi kilo

malzeme tketilir. Geilecek araziengebeli olursa bu rakam daha da adar. Bu nedenle akll komutanordusunu dman kaynaklar ile beslemenin yolunu bulur. SUN TZU 15. Dman yok etmek istiyorsak askerimizi kztrmamzgerekir. Bu da alnacak ganimetlerin asker arasndapaylatrlmas ile yaplabilir YORUMLAR ZHANG YU:Emrinizdeki subay ve birliklerinizi kztrarakfkelendirdiinizde dmana ldresiye saldracaklardr. Buarada askerinizi ele geirdiKleri sava ganimetleri iledllendirecek olursanz savaa kendi arzular ile ve olancagleriyle katlacak ve dmandan daha fazla malzeme elegeirmek iin zel aba gstereceklerdir. "Byk dller cesursavalar yaratr. " sz bouna trememitir. DU YU:nsanlar sava kazandklarnda zengin dllerle mkafatland utacaklarn bilirlerse savaa daha mutlu girerler. WANG XI:Burada verilen t, dllerin zenginletirilmesidncesidir. Yoksa talan serbest brakmak askerin eldenkmasndan baka fayda getirmez. SUN TZU 16. Bu amala, sava esnasnda on ya da daha ok sava arabas ele geirildiinde sava arabalarn ilk arabay elegeirene verin. Arabalardaki dman bayraklarn kendinizinkiyle deitirin, ele geen sava arabalarn kendiarabalarnzn safna katp savaa devam edin. Ele geenesirlere ise iyi davrann. 116 YORUMLAR MEI YAOCHEN:Ele geen ganimeti herkese datmayakalkarsanz kimse mutlu olmayacaktr. Bu nedenle bir kiiye dlverin; o zaman herkesin gayrete geleceini greceksiniz. AO AO:Ele geirdiiniz sava arabalarnn renginideitirerek kendi saflarnza kafin. O zaman dmann aynarabalar bir daha kullanma ansn da yok etmi olursunuz. JA LN:Renkleri deitirin ki dman esasnda kendimalzemesinin kullanldn fark etmesin. SUN TZU 17. Ele geen dman ganimetlerini ve esirlerini kendigcnz artrmakta kullann. YORUMLAR ZAHNG YU:Ele geirilen askerlere iyi davrann ki sizin saflarnzda alsnlarDU MU:Dman askerlerini ele geirerek dman kaynaklarnkullanmak gcnze g katacaktr. MEI YAOCHEN: Ele geirdiiniz askerlerin gcne orantlsorumluluklar verip iyi muamele edin ki sizin iin alsnlar.

HO YANXI: Dmann, dman yenmek iin kullanmasn bilenkomutan her zaman her yerde en gl komutandr. SUNTZU 18. Savata amacnz uzun sefer deil, zafer olsun. YORUMLAR. AO AO: Uzun sefer fayda getirmez. Ordu atee benzer,kullanlmasn bilemezsen kendini yakar. 117 MENG SHI:En iyi sava, zaferin abuk elde edilip, geri dnnabuk olduu savatr. MEI YAOCHEN: Yukardaki tm hususlarda abuk olmaknemlidir. Yeterince hzl davranabilirseniz masraflarnzdatasarruflu olabilir, halknza kolaylk salam olursunuz. SUN TZU 19. u ok iyi bilinmeli ki, ordu komutan halknn kaderini,lkesinin bar ya da tehlike iinde yaamasn elindetutan kiidir YORUMLAR AO AO:Askeri lider akll ise lke gvendedir. MEI YAOCHEN:Bu konu bize komutan seiminin nemini vurgulamaktadr. WANG XI:Halkn yaam, lkenin dirlii komutanlarn elindedir. Doru komutann bulunmas en nemli meseledir. 118 Blm III SAVATA STRATEJ SUN TZU 1. Sava Sanat'nn en pratik kavram, dman lkesinitmyle, zarara uratmadan ele geirme fikridir. Yakpykmann kimseye faydas olmaz. Ayn ekilde, bir orduyuda tmyle ele geirmenin nimetleri snrszdr. YORUMLAR AO AO:Hazrladnz orduyla dmann ilerine girebilir,dmann i kaleleriyle d snrlar arasndaki alan bloke ederekaralarndaki iletiimi keser,dman teslim olmaya zorlayabilirseniz bu en byk baar olur. Dmana lmne saldrarak lkeyizorla ele geirmek daha kk bir baardr.

JA LN:Dman lkesine zarar vermeden ele geirdiinde kendi lkene de zarar vermemi olacaksn. Bu, en byk baardrLI QUAN:Hoca bize katletmenin en nemli i olmadn anlatmaktadr. DU YOU:En byk baar dmann teslim olmasn becermektir. Saldrarak yok etmek byk baar saylmaz. HO YANXI:En iyi politika, strateji ve bask kullanarak olaylarnakn dmann kendi arzusu ile teslim olmasna evirmektir. ZHANG YU: Zhang Yu bize Wei Liaozi'nin szlerini iletir. "Dv sanatlarnda ustala; dmann iyi deerlendir; dmann ruhunu ve ynn yitirmesine yardmc ol ki karndaki ordu savaabile girmeden ileyemez hale gelsin. Buna Tao usul zafer denir. Dman ordusunu yok edip, komutanlarn ldrmek, dman si-119 perlerine dalp, dman topraklarn savaarak ele geirmek isezorla elde edilen zaferdir. " Zhang Yu'nun bu szlere yorumu ise," Tao usul zafer ilezoda elde edilen zafer arasndaki ana fark ele geen lkenin zarar grmesi ya da zarar grmemesidir. Ele geirilen lkedeki iyiinsanlara merhamet gsterirken, sulular cezalandrmay baaracak olursanz en byk zafere ulaacaksnz. WANG XI:lke, ordu, alay, blk, manga- byk ya da kktm birimlere ne kadar az zarar vererek ele geirirsen, deerin odenli ykselecek; yok edecek olursan da o derecede decektir. SUN TZU 2. Bu nedenle, savalarn tmnde savaarak zaptetmek enstn baar demek deildir. stn baar dmann direncini savamadan krmaktr. YORUMLAR AO AO:En stn baar dmann gerek dmanlklardomadan teslim olmasdr. Ll QUAN:Dmanna yapacan planlama ile galip gel. CHEN HAO:Savata dman ldrmek zorunluluktur.Bu nedenle en byk baar savamadan kazanmaktr. JA LN:Birliklerini ylesine yce gster ki dman savaa girmeden teslim olmak zorunda kalsn. Bu tr zafer taktikle, iddetleveya katliamla kazanmaktan ok daha kymetlidir. MEI YAOCHEN:Buna zarar vermekten kanma meselesi denilebilir. ZAHNG YU: Zaferi byk savalarn sonucunda kazanmak okkayp verileceinden iyi deildir. Sava dlleri ile cezalarn ak anlalr hale getirip, sava makinelerini bakml tutar, birlik-120 terinle komutanlarn iyice eitirsen ve bu stn konumunu dmanna kabul ettirme becerisini

gstererek dman psikolojik olarak kedebilirsen buna baar derim. WANG XI:Askeri operasyonlarda nemli olan dmanla savamaktan ok dmann stratejisini kedmektir. HO YANXI:Ho Yanxi bize u yky anlatr: Han Hanedan'ndanWang Po, Chu Chien ile Su Mo'ya saldrdktan sonra kamp kurar. Bu esnada dmanlar bir araya gelerek kendisini atmayaekmeye alrlarsa da baaramazlar. Wang Po komutanlar ile akam yemei yerken kamplarnok yamuruna tutarlar. Bu arada oklardan birisi Wang Po'nun elindeki arap anana bile gelir. Wang Po buna ramen istifinibozmadan olduu yerde oturmaya devam eder. Bu srada subaylardan biri Su Mo'nun ok yakna geldiinive kolayca vurulabileceini syler. Wang Po buna da itiraz ederve, "Su Mo'nun paral askerleri uzak ehirlerden gelme, bu nedenle tedarikleri yeterli deil. Savaa bir an nce girme konusunda bu nedenle bu kadar arzulular. Bize gelince bizim amzdan en yararl strateji kampmz kapal tutarak askerimizi ypranmaktan korumaktr. " SUN TZU 3. (a) Komutanln en stn meziyeti dman plannzp, krmaktr. YORUMLAR AO AODmana saldrnn en uygun zaman dmann planlarn hazrlamakta olduu andr. DU YOU:Dmana tam kuvvetlerini harekete geirme planlaryaparken saldrarak baskn yapmak en iyi zmdr. Byk sava imparatorlardan biri, "Balarn beladan kurtarmakta baarl olanlar bu belay nceden grerek daha ortaya kmadan yoketmesini bilenlerdir. zerlerine gelen dmana galip gelenlerdmana hazr olmadan saldranlardr, "demitir. 121 MEI YAOCHEN:Buna zekann zaferi denilir. WANG XI:nsanlarn karsna akll planlama ile kmak en byk baardr. HO YANXI:Dman size saldr amacyla tuzak kurmaya hazrlandnda ona saldrn. iniz kolaylaacaktr. Dman ordusunun ynn kefederek birliklerinizi o ynde ilerletin, dmanaamacnn daha en banda yklenin. ZHANG YU:Zhang Yu'nun Sun Tzu'nun bu sz zerine yorumu, en iyi askeri operasyonun dmana stratejik saldrda bulunmann olduu bunun da allmadk askeri taktiklerin ve gizlihesaplamalarn kullanlmas yntemiyle dmanla savaa bilegirmeden dman yenmek olduudur. SUN TZU 3. (b) En iyi ikinci meziyet dman glerinin birlemesiniengellemektir.

YORUMLAR Ll QUAN:Bu konu dmana henz daha ittifak olutururken saldrma meselesidir. CHEN HAO:Bazlarnn bu konudaki yorumu, dmana tam harekete getii veya ittifak iin grmeleri srdrd anda saldrarak yenmenin daha kolay olduudur. MENG SHI:Gl mttefiklerle ibirlii dmanlarnz rktecek,saldrdan caydracaktr. MEI YAOCHEN:Buna gzda ile zafer denilir. WANG XI:Dmana tam olarak kar kamadnz durumlardayaplacak en iyi i dmann mttefikleri ile arasn bozarak dman yalnz brakmaya almaktr. HO YANXI:Sun Tzu Usta'nn bu szlerle kastettii mesele dmana sadece tam temas kurulduunda saldrmaktr. Bu srada,daha dmanla scak temas kurulmadan nce sahte glerledmana gzda verip, dman rkterek dman ne gerileyebilir ne de iledeyebilir duruma sokmay becermek nemlidirDman aknla dtnde ise vurucu darbe indirterekdman ele geirilecektir. Yaptnz oyun komularnz da etkileyeceinden dmannz yalnz kalarak iyice zayf decektir. SUN TZU 3. (c) ncs ise dman ordusuna sava meydanndataarruzda bulunmaktr. YORUMLAR AO AO:Bu ordunun tam kurulduu zaman belidmektedir. JA LN-.Baarl saldrda stn olmak birlikleri ypratmadan harekete geirmeye baldr. Bu nedenle nl bir sava-komutan," plak kllarn nnde zafer arayan komutan iyi komutan deildir, "demitir. MEI YAOCHEN:Buna savan zaferi denilir. SUN TZU 3. (d) En kt meziyet ise surlarla korunan bir kentin kuatlmasdr. YORUMLAR AO AO:Dman kaynaklarn toparlayarak kaln sudarn arkasnda savunmaya ekildiinde, bu dmana saldrmak askerioperasyonlarn en zayfdr. Ll QUAN:Bir orduyu kaln surlarn ardndaki bir ehirde kuatt nzda subaylarnz geveyecek, askeriniz tembelleecektir. DUYOU: ehirlere saldrarak, kasabalar katletmek saldrlarnen ktsdr; kayplarnz ok artacaktr. WANG XI:ehir ele gemeden askerleriniz lecek ya da sakatkalacaktr.

ZHANG YU:ehirlerin kuatlp, kasabalarn katledilmesi sadeceorduyu yalandrp kaynaklarn gereksiz kullanlmas ile sonulanmayacak, pek ok da asker kaybna neden olacaktr. Bu nedenle de en kt askeri saldr tr olarak kabul edilirler. Bir ehrikuattnzda gcnz tkenecektir. Bu nedenle muhasara ancak baka are kalmadnda uygulanacak bir yntemdir. SUN TZU 4. Savata ana kurallardan biri, mmkn olabildiince surlarla korunan kentlerin kuatlmasndan kanmaktr. Kuatmada kullanlacak sava gerelerinin hazrlanmasbile aylar srecektir. YORUMLAR DU MU:Burada Usta'nn vurgulad konu verilecek kayplar azaltmak amacyla sava ncesi tamamlanmas gereken makinetehizat hazrlklarnn yeterli seviyede yaplmas gerektii prensibidir. Eski bir deyite de vurguland zere, "sava makinelerini harekete geiremeyenin ba beladan kurtulamaz." MEI YAOCHEN:Gerek gzda verme gerekse zeka kullanmnn dmana kar stnlk salamaya yeterli olmad ve tekarenin dman lkesine saldr olarak kald konumlarda yaplmas gereken ey yeterince hazrlk yapmaktr. ZHANG YOU:Burada bence Sun Tzu Usta bize kzgnla kaplarak salamda acele edilmemesi gerektiini anlatmaya alyor. Gerekli zamann verilmesi gerektiini sylerken hazrlk sresihakknda baka yorum yapmyor. 124 SUN TZU 5. fkesini kontrol etmesini bilmeyen komutan ordusunudman stne karnca srs gibi yollayandr. Bu taktik, ordusunun en az te birinin daha savan bandabou bouna yok olmasndan baka sonu getirmez. zellikle kuatma esnasnda baa gelen en byk felaketbudur. YORUMLAR AO AO: Komutan fkeye kaplarak kuatma gerelerini beklemeden askerini bir karnca srs gibi dman surlarna srecek olursa elde edecei sonu askerlerinin lm ya da sakatkalmas olacaktr. SUN TZU 6. Akll lider dman ordusunu savamadan, dmankentlerini kuatmadan ele geirmesini bilir. Dmankralln sava meydannda uzun srecek savalardanok sava oyunlar ile bitirir. YORUMLAR

JAL\ti:Dman hatlarndaki atlaklardan dman iine szlrken kendini dman halkna sevdirmeyi baaracak olursan dman iinden fethetmi olursun. LlQ\JAN:Dman karsnda stn olmay, dmanla savamaktan ok dmann savama arzusunu kracak taktiklerde ara;dman ehirlerini strateji ile ele geir. Dman lkelerini incelikle yok ederken kendi glerini usta tuzaklardan koru. MEI YAOCHEN:Sava insanlar yaralar, kuatma ise hereyi yokeder. HO YANXI:Bu szlerin anlam, dmann planlamasna ve mttefiklerine saldrda yatmaktadr. Burada esas olan dmana saldr deildir. Klasik sava ustalarnn dedii gibi en bykstratejisyenler asla dorudan savaa girmezler. Kuatma konusunda deneyimli komutanlar birliklerini asla kuatmaya sokmazlar. Dman zerine uzun ve gereksiz seferlere kmaktansa daha ok dman kendi zerine ekip orada yok etmeye bakarlar. ZHANG YU:Tecrbeli bir sava ustas dman planlarn bozarak, dmann mttefikleri ile ilikilerine zarar vererek, dmankaynaklarn kurutup ya da engelleyerek dman savaa girmeden yener. Bir kenti ele geirmenin en kolay yntemi ehrin dman iin en nemli noktasna saldrarak dman savunmasnngl birimlerini bu noktay savunmak amacyla esas mevzilerinden kadmaya zorlamaktr. O zaman kentin zayf kalan blgelerine dzenlenecek sinsi bir saldr amac yerine getirecektirDU MU:Dmann konumu size avantaj salayacak durumdayken bu frsat kullanarak dman tpk kuru bir ot kmesi gibi krabil irsen iz sava uzun srmeyecektir. SUN TZU 7. Ordusunu sava meydanlarnda bouna krdrmadndan imparatorluk tahtna gz dikebilir. Bylece bir adambile yitirmeden kesin zafere ulaabilir. te buna StratejikSava denir YORUMLAR AO AO:Dmanla savamadan topyekn zafer kazand nda, zaferin daha da byk olacaktr. MEI YAOHEN:Kesin zafere, savalar savalmadan kazanld nda, ehirler kuatlmadan ele geirildiinde, yok etme aruzatlmadnda, dman strateji ile ele geirildiinde ulalr. Buna stratejik kuatma denilir. Bu durumda ordunun gc kr-lemeyecek, kazancn da tam olacaktr. ZHANG YU:Savaa girmediinde askerlerin yaralanmayacak,kuatmaya kalkmadnda gcn tkenmeyecek, sava sresiniuzatmadnda kaynaklarn tkenmemi olacaktr. Dnya zerin126 deki tartmasz zaferini ancak bu ekilde ilan edebilirsin. Bu durumda iddetin douraca hastalklardan uzakta kalacak, refahiinde bir lkeye ve gl bir orduya sahip olacaksn. te bu ba

arl komutanlarn "Kuatma Stratejisi Sanat'dr. SUN TZU 8. Savata nemli bir kural: Elindeki ordunun gc dmandan on misli byk ise dman kuat; be misli byksaldr; iki misli byk ise ordunu ikiye bl. YORUMLAR AOAO:Elindeki ordunun gc dmann gcnden on mislifazla ise dman kuat; ancak bunu yaparken dikkat edeceinhusus elindeki askerlerin dman askerleri ile ayn niteliklere sahip olmalar ve komutanlarnn da ayn ekilde dman komutanlar ile en azndan ayn zeka dzeyinde olmalardr. Elindekig dman gcnn be kat bykse kuvvetlerinin bete ndmana dorudan saldr amacyla kullanrken dier bete ikigcn dmana srpriz saldrda kullan. Elindeki kuvvetin dmandan iki misli fazla olduunda ise kuvvetini ikiye bl, birinidorudan saldrda kullanrken dier yary srpriz saldrlardakullan. DU MU:Dman kuatmaya kalktnda elinde dmann onmisli asker olmas gereklidir. Bunun nedeni dman kuatmakiin dmandan belirli uzaklkta bulunma zorunluluudur. Dmandan ne kadar uzakta duracaksak aradaki mesafe o kadarbyyeceinden o denli ok sayda asker gerekir. Aksi taktirdehatlar arasnda gedikler oluur. Dman hatlar arasnda boluklar olduunda ise dmankomuta zincirinde kopukluklar var demektir.Dman bu durumadtnde kuatmanza bile gerek kalmadan kendi kendine da lacaktr. Dman bu durumdayken kuatlacak olursa tek kelime ile yok olacaktr te Sun Tzu Usta bize on kat kuvvet meselesinden sz ederken liderlerin en azndan ayn zekada, ayncesarette olmas gerektiini, askerlerin de en azndan ayn seviyede olmalar gerektii koullarn koymas bu nedendir. Ancak 127 bu sayede birliklerimiz arasnda gedikler olumayacak, komutazinciri bozulmayacaktr. HO YANXI:Kendi glerinizi ve dman kuvvetlerini hesaplaypmukayese ederken gz nne almanz gereken nemli bir faktrde komutanlarn arasndaki yetenek, zeka ve cesaret farklardr. Tm bunlar hesaplandnda kendinizi dmandan on kat glgryorsanz o zaman dman hi bir k olana tanmaksznkuatabilirsiniz. DU MU:Dmann be kat kuvvete sahip iseniz elinizdeki birlikleri bee blp birlikle dmana bir yandan saldrn. Yedekte tuttuunuz iki birlikle dman hatlarnda bulacanz hazrlksz ak noktalar gzleyerek srpriz basknlar yapn. CHENHAO:Elinizdeki gcn dman kuvvetlerinin be misli olmasnn yegane anlam elinizde gerektiinden fazla g olduudur. Dman bidikleri herhangi bir ynde hareket edebileceinden dmana hangi ynden saldrabileceiniz, nceden kestiri-lemeyecek bir sorudur. Bence bu yntem ancak dman kalelerikuatlrken geerlidir. DU MU:Elinizdeki kuvvetler dmann iki kat olduunda birliklerinizin bir ksm ile ya dmann kritik noktalarna ya da dmann kendisini savunmak zorunda kalaca bir noktaya saldrn. O zaman dman saldrdnz noktay destekleme zorunda kalacak bu da elindeki birliklerin

dzenini bozacaktr. Bu size elinizdeki dier yar ile dmana kar galip gelme frsat yaratacaktr. Sava prensibi yalnzca saysal stnlk deildir. Her atmadacephe saldrlarnn yansra srpriz saldrlar da kullanlr. Srprizbasknlar iin saysal stnlk bir nkoul deildir. SUN TZU 9. Gleriniz eitse hala atmaya girebilirsin; gcn zayfsa dmandan uzakta durmanda fayda var; ancak heralanda dmandan zayfsak geri ekilmek yaplacak enakllca itir. 128 YORUMLAR AO AO:Gleriniz eit olduunda durumunuz iyi bile olsadmana kar stnlk kazanmak iin pusular hazrlayarak,srpriz basknlar dzenlemekte byk fayda vardr. Aksi taktirdesavunmada kalarak atmaya girmemek daha dorudur. Dman size kar ok stn olduunda ise yaplacak en akllca i kamaktr. WANG XI:Muktedir olmak, emrinizdekileri lmne savatrmayeteneidir. Dmana kar zaferi basknlar ve aknlarla kazanmak zekasal stnlk olarak isimlenir. Ordularn atmas herzaman stnlk getirmez. Ll QUAN:Elinizdeki gcn dmandan zayf olduunu grdnzde savunmanz glendirip, olduunuz yerde kaln. Bylececenahlarnz zarar grmeyecektir. Dmann gevemesini bekleyip o an geldiinde harekete geip, srpriz basknlar yapn. DU MU:Elinizdeki g dmanla eit deilse dmandan uzaktakalmay yeleyip, dmann bir an yakaladnzda zafer iinansnz byk bir kararllkla deneyin.Gl olmak ayn zamanda fkeye hakim olmak, aalanmaya katlanmak demektir. Yoksa dmann meydan okumasn kabul etmek gllk ya dacesaret deildir. CHEN HAO:Bence hi de yle deil. Bence bu szlerin tek anlam dman senden ok ise ka, bylece dman gururlanmayaaltrp bunu gelecekteki planlarnda kullan. Bu, bence fke veaalanmaya dayanmak demek deildir. JA LN:Dman senden gl ise kap kuvvetlerini dmandan gizle ki dman senin gcn tam olarak deerlendiremesin. Ondan sonra da beklenmedik yerlerde pusular kurarak dmann bekle, hilelerle kandrp akllarn kartr. Bu da zaferin birbaka yoludur. ZHANG YU:Dmann senden gl olduunda uzakta durupsavamama d bence hereyin; liderlik ve askerlik kapasi-129 telerinin eit olduu zaman da kapsar Dmanda karklk varken sen dzenliysen, dman arlatnda sen abuksan dman senden sayca kalabalk bile olsa dmanla baa kabilirsin. Ama, askerlerin, gcn, stratejin ve cesaretin dmanndanzayfsa yapacan en iyi

i dmandan uzak durarak dmannan beklemek olacaktr. SUN TZU 10. Her ne kadar, kk bir kuvvetle inat bir direni yapmak mmknse de, genelde byk kuvvetlerin zaferedaha yakn olduu gerei asla unutulmamaldr. YORUMLAR LI QU AN:Zayf taraf gcn gerei gibi hesaplamadan inatla savamaya kalkacak olursa, kesin olan iek ey dmanna esir d eceidir. MENG SHI:Zayf, glye direnemez. Bunun lkeler asndananlam zayf, kk bir lkenin elindeki kuvvetleri deerlendirmeyi unutarak gl, byk bir lkeye dmanlk gstermesinin,savunmas ne kadar gl olursa olsun, esaretle biteceidir. Eskibir deyite de belidildii zere, "gl olamazken zayf da ola-mazsan, sonun yenilgidir." HO YANXI:Ho Yanxi, Han Hanedan zamanndaki Hun saldrlarnda yer alan sa kanat komutan Su Jian'n yksn anlatr. Komutan Su Jian ile oda kanat komutan Zhao yedibin kiilik birbirlikle ilerlerken karlarna kendilerinin on misli byk bir Hunkuvveti ile karlarlar. Btn gn savarlar. in ordusu katledilir. Daha nce rtbe ve unvan karlnda inlilere katlan Zhao, Hun'lar tarafndan kendilerine katlmas iin davet edilir. Zhao emrindekisekizyz askeri ile Hun komutan anyu'ya teslim olur. Bu sradaordusunu tmyle yitiren komutan Su nereye gideceini armtr. Savatan tek kurtulan kii olarak geri dndnde ordubakomutan danmanlarna Suya ne yapmalar gerektiini sorar. lerinden biri. "Bu savata hi bir komutan cezalandrmadk. Bence ordumuz Su Jian yznden yok olmutur. Onu idamederek bu konuda ne denli ciddi ve kararl olduumuzu gsterelim, "der. Baka biri itiraz eder, "Hayr, bence bu doru olmaz " der. "Sava Sanat kurallarna gre kk kuvvetin inatl, kkkuvvetin byk kuvvete esir dmesini gerektirirdi. Komutan SuJian birka bin kiilik kuvvetiyle ilerlerken kendisinin on misli gl Hun birlikleri ile karlat. Bir gn boyunca en son askeri lenedek tm gcyle savat. Sonra da lkesine geri dnd. imdikendisini idam edecek olursak halka vereceimiz mesaj geridnmenin mantksz olduundan teye gitmeyecektir." SUN TZU 11. Komutanlar devletin kalesidir. Kalenin her noktassalam ise, devlet gl; kale rkse devlet zayftr. YORUMLAR AO AO:Kuvvetli komutanlarn planlar szmaz. Komutan gvenilmez ise planlar odadadr.

JA LN:lkenin gc ya da zayfl komutanlarna baldr. Komutanlarn gl olduu ve liderine destek olduu lkeler glolurlar. Komutanlarnn liderlerine yardmc olmad ve yreklerinin ikiyzlle ak olduu lkeler ise zayf derler. Bu nedenlesorumluluk gerektiren pozisyonlara atanacak kiilerin seiminebyk zen gstermek gerekir. HO YANXI:Komple demek yetenek ve zekann bir arada olmasdemektir. Bir lkenin komutanlar gl ve zeki ise bu lke dekuvvetli ve gvenli olacaktr. Bunun en nemli koulu komutanlarn komple yetenekli ve komple bilgili olmalardr Sava alannagidecek komutanlarn askerin ynetimi ve sava dzenleri asndan askeri sava bilimi konusunda eitilmi olmas zorunludur. WANG XI:yi va akll komutan, sadakat ve yetenek ile komplehale gelir. Bunlardan biri eksikse o komutan eksik komutandr. ZHANG YU:Stratejisi derin komutan dman sezemez. O zaman lke gl olur. Ancak, en kk bir ak bile dmana saldr frsat tanyacandan lkeyi zayflatr. SUN TZU 12. Bir komutan yapaca hata ile ordusunun banafelaket getirebilir. 13. (a) Orduya ilerleme veya geri ekilme emri verdiindeordunun bu emri uygulayamayacann farkndaolmamas. Buna orduyu topallatrma da denir. 14. (b) Ordudaki koullar dnmeksizin orduyu krallnynetir gibi ynetmeye kalkmas. Bu, askerin zihninde huzursuzluk yaratr. 15. (c) Zor koullara uyum askeri prensibini gz nne almakszn, subay seimi. Bu, askerin gvenini sarsar16. Ordunun huzuru kaar, gvenini yitirirse bu durumdandier prenslerin yararlanmaya alp, sorun yaratacaklar kesindir. Bu da orduya anari getirecek, zaferi olanakszlatracaktr. YORUMLAR WANG XI:Bu sorunlardan kurtulmann tek yolu astlara yularszyetki vermektir. O zaman her subay bir komutan olup, sadakat veyetenekleri artar. DU MU:Askerler siviller gibi ynetilecek olursa asker arr. Bunun nedeni askeri komuta ve ynetim tarznn geleneklemi olmasdr. 132 MEI YAOCHEN:Askeri ve sivil meseleler farkldr. Sivil ynetimusullerini askeri operasyon ynetiminde kullanmaya kalkarsanz,operasyon karacaktr. ZHANG YU:nsancllk ve adalet kavramlaryla sadece bir lkeynetilebilir; ordu ynetilemez. Ordu manevralarla ynlendirilebilirama lke ynlendirilemez. Askeri komuta zincirindeki sorumluluu paylaan sivil yneticilerin askeri yntemler hakknda bilgisahibi olmadan verecei kararlar askeri komuta zincirindeki birliktelii bozar, askeri tereddde iter. DU MU:Bunun tesinde, emrindeki subaylarn yeteneklerine gre deerlendiremeyip, en yararl

olacaklar pozisyonlara atamakiin gerekli planlama becerisine sahip olmayan komutanlar dasubaylarn otomatik olarak, yeteneklerini gz nne almadan atadklarndan askeri tereddde srklerler. Bu konuda Haung Shigong," Yetki devretmeyi bilenler zeki,cesur, agzl ve aptallar greve getirirler. Zekiler becerilerinigstermekten mutlu olurken, cesurlar ilerindeki hrs odaya koyarlar. Agzller kar elde etme peine derken, aptallar lmemeydan okurlar. Ordunuz akn ve kararsz ise dman zerinize 'neredeyse davet ediyor' olacanzdan banza gelecek tek ey 'ded' olacaktr MENG SHI:Ordudaki birlikler sorumluluklar ve ne yapacaklarhakknda kararszla dtnde, dman bu organizasyon bozukluundan yararlanmaya alacak ve byk sorunlar douracaktr. SUN TZU 17. Zafer iin be ana koulun bulunduunu bilmeliyiz:(a) Sava, ne zaman savalp, ne zaman savalmayaca m bilen kazanr. (b) Sava, elindeki zayf gc de kuvvetli gc de en iyikullanan kazanr. 133 (c) Sava, ordusunun her seviyedeki personeline aynruhu veren kazanr. (d) Sava, dmann en hazr olmad zaman beklemesinibilen kazanr. (e) Sava, askeri kapasiteye sahip olup, sivil ynetimtarafndan mdahale edilmeyen komutan kazanr. YORUMLAR HO YANXI: Kendini de dmann da iyi deedendir. DU YOU:Zaman zaman byk bir birlik ne kadar istese kk birgruba saldramaz. Yine zaman zaman gly zayf kontrol edebilir. Bulunduu duruma uyum gsteren zafere ular. Eski birdeyie gre," Askeri zafer saydan deil ibirliinden kaynaklanr. " ZHANG YU:Askeri manevralarda ounluun aznl yenmesinisalayacak yntemlerin yan sra aznln galibiyetini salayacakyntemler de vardr. Burada mesele saylarn doru kullanmmeselesidir. Bunun yansra, ordudaki komutanlar ayn gr paylayorlarsa emirlerindeki ordular arasnda ibirlii kolaylaacak, asker savaa arzulu olacaktr Byle bir ordunun karsnda durulamaz. Dmann karsna karken yenilmez ol. Wu Qui'nin szleriyle," Kapdan dman grm gibi kmalsn." Shi Li de

, "Daima hazr ol ki asla yenilme, "diyerek srekli hazrlkl olmannbir ordu iin nemini vurgulamlardr. Zeka ve cesarete sahip komutanlara grevleri konusundagvenilmeli ve tam yetki verilmelidir. Komutanlar asla sivillerceynetilemez. JA LN:Ordularn hareketleri duruma gre esneklik gstermelidir. Bir orduyu cephe gerisinden ynetmeye kalkmaktan dahaypratc bir faktr bilmiyorum. WANG XI:Askeri komutanlarn sivil yneticilerce ynetilmesi zorunlu olduunda, tereddt ve ekinme duygularna yer brakl-134 manialdr Aydn lider emrindekileri tanyan ve yetki datmaybilen liderdir. Sava alannda odaya kabilecek frsatlar tereddt etmeden deerlendirmek savan ynn deitirir. Bu iseasla cephe gerisindekilerce anlalamaz HO YANXI: Kural olarak bir askeri harekatn her aamasnda enaz yz kere taktik deitirme zorunluluu vardr. Koullar uygunolduunda ilerlemek, zorunlu olduunda durup, geri ekilmek gerekecektir. Sava esnasnda hkmetten gr beklemek, yangn sndrmek iin talimat beklemeye benzer. Emir geldiindeodada kllerden baka bir ey kalmayabilir. DU MU: Bir komutan ne cennetten ne dnyadan ne de aradakiinsanlk tarafndan kontrol edilebilir. Askerliin lmn kehanetir masnn nedeni budur. Komutan lm subaydr. SUN TZU 18. Sonuta, dman ve kendinizi iyi biliyorsanz, yzlercesavaa bile girseniz sonutan emin olabilirsiniz. Kendinizi bilip, dman bilmiyorsanz, kazanacanzher zafere karn yenilgiyle de tanabilirsiniz. Ne kendidinizi ne de dman bilmiyorsanz, sizin iin gireceinizher savata yenilgi kanlmazdr. YORUMLAR LI QUAN:Gcnz biliyor, dmannz kovalayabiliyorsanztehlike bunun neresinde? Ancak gcnz biliyorken dmannzn durumunu bilemiyorsanz zafer hi de garanti olamaz. DU MU:Hkmetinizi dmannkiyle mukayese edin. Askeri liderlerinizi karlatrn. Lojistiinizi ln. Bulunduunuz arazikonumu ile dmann bulunduu arazinin durumunu kyaslayn. Bu karlatrmalarn sonucunda kuvvetli ve zayf yanlarnz ortaya kacaktr. Bu bilgi sayesinde ard ardna karlaacanztm atmalardan galip kma ansn yakalayabilirsiniz. ZHANG YU: Dman iyi biliyorsan saldrabilirsin. Kendini iyi tanyorsan kendini iyi koruyabilirsin. Saldr, savunma iin zamankazandrr Savunma, bir saldr stratejisidir. Bu bilinte iseniz,yzlerce savaa bile girseniz asla tehlikeye dmezsiniz. Sadece kendini tanyorsanz, enerjinizi muhafaza ediyor vebekliyor olmalsnz, demektir. Savunma yapmay bilirken saldry bilmemek bu yzden yar zafer, yar yenilgidir. Savunma sanatn da saldr sanatn da bilmiyorsanz savata yenilmeniz kanlmazdr.

DU MU:Dmannzn i yapsn, d yapsna bakarak grrsnz. Yaps belirli bir dzende olmayann iini grebilmek imkanszdr. Belirli bir dzeni srdreni ise anlamak kolaydr. Anlal,maz kazanrken, anlalr olan kaybedecektir. WANG XI: Askeri operasyonlarda baarl olanlar durumlarndmann konumuna gre deitirmesini bilenlerdir. ZHANG YU:Bu husus her iki ordunun savunma ve saldrkonumlarn gsterir. Ordularn konumu gizli kaldnda dmantarafndan anlalamayacak, grldnde ise dman atlaklarndan szma ans bulacaktr. Ordunun yaps saldr vesavunma esnasnda odaya kacandan, ordunun yapskonusu, kuatma planlanmas ile de balantldr. 136 Blm IV TAKTK SUN TZU 1. Eski savalar, nce kendilerini yenilgi olaslndanuzakta tutarlar; sonra da dman yenmek iin uygunfrsat kollarlar. YORUMLAR ZHANG YU:Yenilmez olmak, kendini bilmektir. Dmann zayfnoktasn beklemek ise dmann bilmektir. MEI YAOCHEN:Konumunu gizle, i dzenini kur, dmannnan bekleyip saldr. SUN TZU 2. Yenilgiden kendimizi korumak bizim elimizdedir. Ancak,dman yenme frsatn bize dman verir. YORUMLAR DU MU:Ordunu dzenli tut, dman saldrlarna her an hazr ol,izlerini yok edip dmann yapn anlamasna izin verme. Dman grdnde avantajl konuma geene kadar bekleyip, zaman geldiinde saldr. WANG XI:Yenilmezlik bir savunma meselesidir. Yenilir olmakise daha ok ak vermektir. SUN TZU 3. yi bir sava kendisini yenilgiden koruyabilir, ancakdman yenmeyi garantileyemez. I37 YORUMLAR DU MU:Dmannn anlalr bir yaps yoksa, dman hatlarnda size avantaj salayacak bir ak bulunmuyorsa, ne kadarhazrlkl olursanz olun dman nasl yenebilirsiniz?

ZHANG YU:Ordunuzun yapsn gizler, izlerinizi brakmaz, daima dman saldrlarna hazr olursanz yenilmezlie ularsnz. Ancak dmann gc ya da zayfln gremezsek zaferdennasl emin olabiliriz? SUN TZU 4. Sonu olarak, stn yetenekli komutan gc yeterliolmasa da sava kazanmay becerebilir. YORUMLAR AO AO:Dmann yapsn zmeyi baaran dman yenmeyi de baarabilir. DU MU:Bilebileceiniz tek ey gcnzn dman yenmeyeyetip yetmeyeceidir. Yoksa dman size avantaj salayacakekilde gevetmeye zorlayamazsnz. DU YOU:Dman deerlendirip, dman ordusunun yapsnzdnzde kimin kazanacan belirleyebilirsiniz. Ancak, dman yaps belirsiz ve anlalamaz durumdaysa zafer sizin iinbelirgin olmayacaktr. HO YANXI:Zaferi bilmek, size yani yapacanz hazrla kalmtr Zaferin elde edilememesi ise dmana yani dmann yapsnn belirsiz olmasna baldrSUN TZU 5. Yenilmezlik savunma taktiklerine baldr, dman yenmek ise saldry gerektirir. 138 YORUMLAR AO AO:Yenilmez savunma iin yapnz gizleyin Dman size saldrdnda ak verecektir. DU MU:Dman saflarnda ak grmediiniz srece yapnzdmandan saklayn Kendinizi yenilmez seviyede tutun ki elinizdeki g ypranmasn. Dmann zayf yann bulduunuz an enuygun saldr zamandr. ZHANG YU:Elinizdeki gcn dman yenmeye yeterli olmad n bildiinizde yaplacak en doru i bekleyerek enerjinizi tasarruf etmektir Dmann zayf dtn anladnzda dorudandmann kalbine saldrn. SUN TZU 6. Savunmada kalmak, g yetersizliini gsterir, saldr isear g gstergesidir. YORUMLAR WANG XI:Savunmada kalanlarn elinde kazanmak iin yeterliolanak yok demektir. Saldranlarn elinde ise kazanmak iin fazlaolanak bulunmaktadr. Ll QUAN:Gc yeterli olmayan savunmada kalmal. Saldryakalkacak olann gc bol olmal. ZHANG YU:Savunmada kalmamzn nedeni zafer iin zorunlubaz koullarn eksikliidir. Bu

nedenle bekleriz. Saldrya gememizin nedeni ise elimizde dman yenmek iin gereindenfazlasnn bulunmasdr. O zaman ilerleyip, saldrya geeriz Bunun anlam topyekn zaferden emin olmadka savaa girmeyeceimiz, gvenlik iinde olduumuzu grmedike savamayaca mz gereidir. Bazlar malzeme yetersizliinin zayflk, malzeme fazlalnn ise gllk anlamna geldiini iddia ederlersede bu da her zaman doru deildir. SUNTZU 7. Savunmas ile nl komutan topraktaki her delie saklanabilirken, atakl ile nls cennetin st katmanlarndaki yerini alr. Sonuta, bir tarafta kendimizi koruma,dier elimizde ise mutlak zafer yer alr. YORUMLAR AO AO:Arazinin engebeleri olan dalardan, nehirlerden vetepelerden yararlanarak kendilerini gizlerken; gkyznn doaloluumlarn saldr manevralarnda kullanmasn bilirler. DU MU:Savunmaya ekildiinde sesini ks, izlerini yok et. Yeraltruhlar, hayaletleri gibi grnmez ol. Saldrya getiinde hareketlerin hzl, sava lklarn kan dondurucu olsun. Gkyznden akan gk grlts gibi hzl ol, imek gibi ak; durdurulmazol. WANG XI:Sun Tzu burada bize savunmann anlamnn, dmanzerinde etkili olacak bir saldr yolu grlemedii srece sinip,sessizlik iinde ve dman tarafndan grlmeyecek ekilde beklemek olduunu anlatyor. Saldr ise ancak bir avantaj grldnde dnlmeli; saldrya kalkldnda olaanst hzldavranlmal, dman hazrlksz yakalamann tm avantajlarkullanlmal, dmann senin durumunu nceden sezip hazrlanmasna izin vermemelisin. SUN TZU 8. Zaferi ancak gr alanmza girdiinde grmek sava ustalnn zirvesi deildir. 9. Savap, lkeler ele geirildiinde, tm lkenin "Aferin!" demesi de sava ustalnn zirvesi deildir. 140 YORUMLAR ZHANG YU:Herkesin bildii eyler zaten oktan gereklemitir. Gerek bilgenin bildikleri ise henz gereklememitir. Savatakazanlan zafere herkes 'aferin' der. Ancak gerek kutlama gizliolan grp, saklanlan/ bularak zafer kazanana yaplmaldr. WANG XI: Sradan insanlar zaferin anlamn bilseler de zaferigetirecek koullar bilemezler. Ll QUAN:Savaanlar herkes grebilir. Herkesin bildii gereintesine ulaamayan bilgiye

ulamak bilgelik deildir. JA LN:Savunmada sk durup saldrda zafere ulamak, yenilgigrmeden birarada kalmasn bilmek, zaferi nceden sezip, yenilginin kokusunu tam zamannda alglamak-ite buna gizemingerekletirilmesi' denilir. SUN TZU 10.Yerden bir ty kaldrmak byk bir gcn simgesi deildir. Ay, gnei grmek keskin gr olmad gibi, gkgrltsn duymak da kulak hassasln gstermez. YORUMLAR WNAG XI:Herkesin bildiini bilmek bilgelik olmad gibi dman zorlu savalarla yenmek de ustalk deildir. Ll QUAN:Bilge ve yetenekli lider bakalarnn ngremedii derinlikte planlar yapan liderdir. Sun Tzu'nun bilinmez olmay, karanlkta kalmak olarak isimlendirmesinin nedeni budur. SUN TZU 11. Eskilerin akll sava dedii sava aklllk unvannsadece savata kazanmas ile deil, sava kolaylklakazanmakta gsterdii beceriklilikle elde etmitir. YORUMLAR AO AO:Dmann gizli zayflklarn bul, zaferden emin oldu unda saldr, kazanmama ans olduunda saldrma. DU MU:Dman strateijisini grdnde gizlice saldr hazrlyap. Bu ekilde hazrlk iin kullanacan kaynak az olacandanve gizlilik kazanmay garanti edeceinden senin iin zafer kolaylaacaktr. ZANG YU:Zaferi ancak zorlu bir savatan sonra garanti edebildi inde bu zafere 'zor zafer' denilir. Gizliyi grp, saklanm bulduunda dman daha hazrlanma ans vermeden krarak eldeedecein zafere ise 'kolay zafer ' denir. SUN TZU 12. Kazand zaferler kendisine ne nl bir akl, ne decesaret madalyas getirir. 13. Zaferlerini hata yapmayarak kazanr. Hata yapmamakzaferi kesinletirir. nk, zaten yenilmi bir dman elegeirilmitir YORUMLAR MEI YAOCHEN:Yce bilgelik ak olmaz. Yksek kazancn reklam yaplmaz. Gizliyi grdnde kazanmak kolay olur; bununcesaret ve akl ile alakas ne? HO YANXI:Sorun odaya kmadan zldnde kim buna aklllk der? Zafer, savalmadan kazanldnda cesaretten kim szeder?

ZHANG YU:Gizli planlar ve operasyonlar, zaferi belirsizlik iindegetirir Dman hakkndaki deerlendirmeyi salayarak zaferidouran bilgiyi kimse renmez. Dman komutanlarn suikastile ldrerek dman sancan ele geirenleri kimse grmez. I42 Kaybetmeden kazanmann yolu dman zayf annda grebilmeyeteneinden geer. Ordunuz zafere o anda yapaca saldr ileulaacaktr LI QU AN:Ordu yal.asker tembel, disiplin ve komuta birlii yiti-rilmise, bu dman sava imdiden kaybetmitir. SUN TZU 14. Usta sava, kendisi iin yenilginin olanaksz olacapozisyonu hazrlar, dman yenme frsat doduundabu frsat karmaz. YORUMLAR Ll QUAN:Topran bulan ordu geliir, topran yitiren ordu iseyok olur. Burada topraktan anlalan stratejik neme sahip yerdir. DU MU:Kaybetmenin olanaksz olduu yer bize stratejik yenilmezlik getirir. Buralarda dmann size saldrmas mmkn de ildir. Dmann yenilgisini getirecek koullarn deerlendirilmesiise dman zayf noktalarna uygulanacak casusluk faaliyetleri ileyaplacaktr. Bu durumda esas olan dmann koullarnn hibirinin deerlendirilme dnda kalmamasnn salanmasdr. SUN TZU 15. Savata zafer stratejisine sahip komutan atmayaancak zaferi kazandktan sonra girer. Yenilgiye mahkumkomutan ise nce atmaya girer, zafere sonra ynelir. YORUMLAR AO AO:te bu husus, strateji sahibi ile nceden dnmeyen arasndaki farktr. HO YANXI:Askeri bir operasyonda ilk yaplacak i bir kazanmastratejisi hazrlamaktr. Birlikler ancak o zaman gnderilebilir. \4i nceden planlamaz ve tm strateijinizl ordunuzun gcne dayayacak olursanz zafer sizin iin hi de belirgin olamaz. JA LN:Sava hatlarnz kurup dman zerine ilerlerken nekendinizin ne de dmannzn durumunu bilmiyorsanz, zaferine kadar ararsanz arayn savan sonunda kendinizi yenmektenteye gidemezsiniz. SUN TZU 16. Gerek lider Ahlak Faktrn iler, Disiplin Faktrnesmsk yapr; bylece baary

kontrol altna alr. YORUMLAR AO AO:Usta savalarn ilk yapt i Ahlak Faktrn salayarak yenilmezlik seviyesine ykselmek, kurallar koymak vedmann yenilgisine neden olabilecek frsatlar karmamaktr. Ll QUAN:Dman avlarken birlik iinde bulunmak, susuz birlkeye saldrmamak, ordunun her girdii yerden esir ya da ganimet almaya kalkmamas, aalar kesip kuyular kirletmemek,getiiniz ehir ve tepelerdeki tapnaklar temizleyip artmak, yokolmak zere olan bir lkenin hatalarn yinelememek- bunlarntmne Ahlak ve Ahlak Kurallar denilir. Bir ordunun disiplin dzeyi askerlerinin verilecek emirlerelmne uyaca seviyeye ulamsa, ordudaki dl ve ceza sistemi gvenilir ve adil ise bunu gerekletirmesini becerecek askeri lider, yolsuzluk iindeki her dman karsnda zafere ula acaktr. SUN TZU

17. Askeri metod'da

(a) lme, (b) Miktar Kontrol, (c) Hesaplama, (d) Olanaklarn Dengelenmesi, (e) Zafer, nemli kstaslardr. I44 18. lme varl - Topraa; Miktar Kontrol - lmeye;Hesaplama - Miktar Kontrol'ne; Olanaklarn Dengelenmesi - Hesaplamaya; Zafer - Olanaklarn Dengelenmesine borludur. YORUMLAR AO AO:lmlerin kyaslanmas, bize zaferin de yenilgininde nerede olduunu gsterir. WANG XI:Ar, her zaman hafife kar galiptir. SUN TZU 19. Muzaffer bir ordunun karsna kacak bir toplama ordunun arl, demir gllenin karsnda kefeye konacakbir buday tanesi kadardr. 20. Saldrya geen bir ordunun gc derin bir kanyona akannehir sularna benzer. YORUMLAR DU MU:Ordumuzun savunmasnn yaps derin bir kanyonda biriken suyun miktar gibi anlalmaz olmaldr. Ordumuz saldryagetiinde de sel gibi akmal, nnde kimse duramamaldr. WANG XI:Toplu enerji ya da momentin hareketinden g doar. Usta savalar moment gcnden yararlanarak savalar, glerini tketmeden kazanmasn bilirler. I45 Blm V ENERJ SUN TZU 1. Byk bir gcn kontrol ile bir ka kiinin kontrol aynprensiplere baldr. Sadece rakamlarn blnmesi gerekir2. Kumandanz altnda bulunacak byk bir ordu ile kkbir birlik arasnda byk bir fark yoktur. Sadece iaretleme kullanm deiir.

YORUMLAR AO AO:Flama ve seslenmeler birliklerin ilerlemesi ve harekatlarn koordinasyonu iin kullanlan iaretlerdir. SUN TZU 3. Ordunuzun dman saldrsna sarslmadan dayanabiime-sinin gvencesi dolayl veya dorudan yaplacak manev ralara baldr. YORUMLAR JA LN:Dman karnza aldnzda, koordineli srpriz basknlarla evresini kuatacak olursanz, dman karsnda daimakazanr, asla yenilmezsiniz. HO YANXI:Ordu birbiri iinde eriyen pekok dnm geirir. Orduda hi bir ey ne lml, ne de sivridir. Asker adil bir ama iin yetitirilmise bu asker lmldr. Dmann karsnda deiimgstermesini bilen ordu ise sivridir. Sizin anzdan lml olan,dmann sivri grmesini; sivri olan ise lml grmesini salayn. Ilml sivri, sivri lml olsun. Genellikle, tm askeri operasyonlarda l-K) ayn anda hem lmllk hem de sivrilik, yani dorudan sava vesrpriz basknlar bir aradadr. Ilml ve sivri yntemlerin bir aradakullanlmad savalarda kazanlacak zafer sadece ansl bir zafer olacaktrZHANG YOL):Neyin lml neyin sivri olduu hakknda herkesinfarkl aklamalar vardr. Ilmllk ve sivrilik sabit olmayp dahaok embere benzer. Tang Hanedannn nl sava imparatoru Taizong dmann lmllk ve sivrilik dncelerini ncedenanlayp, kullanarak dman nasl gafil avladn. lml ve sivriyntemleri birarada kullanarak dman tarafndan anlalamadannasl zafer kazandn anlatr. SUN TZU 4. Ordunuzun dman zerindeki etkisinin yumurta karsndaki deirmen tana benzemesi, dmann zayf vegl yanlarn kefetme bilimindeki baarnza baldr. YORUMLAR AO AO:Tam bolua tam dolulukla saldr. ZHANG YU:Usta sava dmana gitmez, dman kendisinegetirir. te buna dmann ve bizim doluluk ve boluk prensibimiz denir Dmann stnze gelmesini saladnzda zerinize gelecek dman gc boalm olacak, dman zerinegitmediiniz srece ordunuz dolu kalacaktr Boluk zerine dolulukla saldrmak yumurtaya deirmen ta ile saldrmaya benzer. Yumurtann krlmas kanlmazdr. SUN TZU

5. Her trl savata dorudan metod, atmaya girmektekullanlr; ancak zaferin gvencesi dolayl metotlardadr. YORUMLAR AO AO:Dmanla dorudan karlama, dman karya a-lrken; kanatlardan srpriz basknlar dzenlemektir. N7 SUN TZU 6. Beceriyle uygulanan dolayl taktikler hava ya da yeryz gibi tkenmez; nehir ya da rmaklarn ak gibidurmaz; gne ya da ay gibi yeniden domak iin batar;drt mevsim gibi geri gelmek zere gider. YORUMLAR Ll QU AN-.Cennet ve toprak hareket ve durgunluu simgeler. Nehirler kesintisiz akn temsilcisidir. Beklenmedik srpriz basknlartpk hava koullarnn bitmek, tkenmek bilmeyen deiikliinesahiptir. ZHANG YU:Gne ve ay gkyznde yol alrlar; batar ve yeniden doarlar, d mevsim birbirini takip eder; canlanr ve snerler. Srpriz basknlarla geleneksel dorudan sava da aynbenzerlik ve btnlk iinde balar ve srekli dnm gsterir. SUN TZU 7. Sadece yedi nota bulunmasna karn bu yedi notannkarmndan pek ok melodi yaratlr. 8. Sadece be ana renk ( mavi, sar, krmz, beyaz ve siyah)olmasna karn bu be rengin karm ile snrsz renkretilebilir. 9. Sadece drt tad (ac, eki, tatl, tuzlu) bulunmasna karnbu drt tadn karmlar ile sonsuz sayda lezzet ortayakar. 10. Savata, dorudan ve dolayl olmak zere ikiden fazlasaldr metodu yoktur. Ancak bu iki metodun karmlareitli manevra yntemlerini oluturur. 11. Dorudan metod da dolayl metod da sonunda birbirinebalanr. Bu sonsuz dairede ilerlemek gibidir. Asla bitmez. I48 YORUMLAR MEI YAOCHEN:Deiken harekatn kullanm snrszdr. WANG XI:Dman sizi tketemez. SUN TZU

12. Ordularn saldrs sel basknna benzer. Karsna kantalar bile srkler. 13. Verilecek bir kararn kalitesi avna saldrp paralayanahinin szlndeki ahenge, zamanlamaya benzer. 14. Bu nedenle, usta sava saldrda korkun, kararvermede abuk olandr. 15. Enerji gerilmi yay, kararsa okun atlmasdr. YORUMLAR DU MU:Ordunun sava momenti ylesine iddetlidir ki serbestbrakldnda dman yok eder. Gerilmi yaya benzetilmesininnedeni budur. SUN TZU 16. Savan kargaa ve grlts iinde dzensizlik varm gibi gzkse de bu yanltcdr. Btn karklk iindeordunun ba ile sonu grlmeyebilir, ancak bu ayn zamanda yenilginin ilacdr. 17. allm dzensizlik, disiplinin; allm korku, cesaretin; allm zayflk, glln hazrlaycsdrYORUMLAR Ll QUAN:Hkmetin dzenini istismar edip, ynetilenlerin rahatn salamay ihmal ederek halk gcendirmisen orada dzenkalmayacaktr. I49 JA LN:Dzeni ktye kullanmak dzensizlik yaratr. Cesaret veg, ktye kullanldnda ise korkaklk ve zayflk yaratlm olur. DU MU:Bu szlerin amac udur. Dman lkenin dzensizlikiinde bulunduuna inandrmann ilk koulu tam bir dzene sahipolmaktr. Ancak o zaman yapay dzensizlik yaratlabilir. Dmankorkak olduuna inandrmann da tek yolu tam anlamyla cesurolmaktr. Ancak o zaman korkaklk taklidi yaplabilir. Dmangevetmek amacyla kendini zayf gstermenin yolu da tamanlamyla gl olmaktadr. Zayf rol oynamak o zaman kolayolacaktr. SUN TZU 18. Dzenlilii dzensizlik pelerinin altna saklamak ksacabir blme meselesidir. Cesareti rkeklik gsterisi ilertmek, ilerisi iin enerji biriktirmektir. Gc zayflkmaskesi altna almaksa sava taktik manevrasdr. YORUMLAR WANG Wl:Dzen ve dzensizlik, rgtlenme deiiklikleridir. rgtlenme, dzenli uygulama demektir. Cesaret ve korkaklk,moment ye da g deiiklikleridir. G ve zayflk da yapdeiiklikleridir.

Ll Q.UAN:Moment gcne sahip ordular rkek olduklarnda bilecesurlasn Moment gcn yitiren ordu ise cesur bile olsa rker. Sava kanununda hi birey sabit kalmaz; momente gre hereydeiin CHEN HAO:rkek ayan srrken cesur abuk davranr. Dman ilerlemediini grdnde rktn dnecek ve senihafife alacaktn O zaman, dmann gevemesinin salayacaavantaj moment gc olarak alarak saldr. SUN TZU 19. Bylece dman harekete zorlama ustalna sahipkomutan, dman yanltc manevralar ustalkla kul-150 lanr; dmana baz nemsiz yemler verip dmanyeme saldrtr. 20. Yemleri srekli olarak gstererek dman srekli hareket etmeye zorlar; sonra da asl ordusuyla pusuyayatar, dman bekler. YORUMLAR AO AO:Dmann takip edecei yemler dmana tkenmi olduunuzu belidecek yemlerdir. Dman daima avantajn pe inde olacaktr DU MU: Yalnzca tkenme ve zayflk izlenimi vermek deildir. Dmannzdan gl olduunuzda dman stne ekmekamacyla kendini dmanna zayf gster. Dmanndan zayf olduunda se kendini olduundan gl gstererek dmann zerine gelmesine engel ol. O zaman, dmannn hareketleriniynlendirmi olursun. Dman avantajl bir durumun peine d eceinden seni takip edecek, bu da sana dman kuracan birtuzaa ekmekte frsat yaratacaktr WANG XI:ister dmannn seni takip etmesini sala, istersesenden bir ey almalar iin tahrik et, emrinde savaa hazr kuvvetin bulunmasna dikkat et. SUN TZU 2 1 . Akll sava, birleik enerjinin etkisine inanr; bireyselbazda, savalarndan ar beklentide bulunmaz. Becerisini doru adamlar seip, yan yana getirerek birleikenerjiyi retip, kullanmakta gsterir. YORUMLAR Ll QUAN:Sava esnasnda moment gcne sahip olduunda,en rkek asker bile cesaretle dolacaktr. O zaman aralarndanyeteneklerine gre seim yapmak ve uygun sorumluluklar vermek mmkn olabilecektir. Cesur olan savaabilir, dikkatli olansavunabilir, zeki olan da bilgi

akmn salar. Bylece, orduda yararsz kimse kalmaz. ME1 YAOCHEN:Sradan insanlardan bireysel g beklemekzordur, ancak moment gc ile insanlar hareketlendirmek dahakolaydr. Lidere den, doru kiileri seip moment gcnn iiyapmasn beklemektir. ZHANGYU:Sorumluluk datmann ana kural, agzlln,kandrmann, zekann ve cesaretin kullanlmasdr. Her bir faktrn cazibesi kullanlrken, insanlar yapamadklar iler iin sulamaktansa her birine kapasitelerine uygun sorumluluklar belirlemelisin. SUN TZU 22. Savalar, birleik enerjiyi kullandnda, dmannzerine tepelerden aa yuvarlanan talar gibi akarlar. Unutmamal ki bir ta dzlkte hareket edemez; drtkeli ise tepelerden de akamaz. Sava, talarnn yuvarlak olmasn salamaldr.Ustalk budur. 23. Usta savalarn rettikleri enerji binlerce metrelik dalardan yuvarlanarak dolu dizgin akan yuvarlak talarnmomentidir. Bu enerji hakkndaki szlerimin sonudur. YORUMLAR DU MU:Bin metre yksekteki dadan yuvarlanacak kayalar durdurmak imkanszdr. Bunun nedeni kayalar deil, dadr. Zayf ilecesuru yanyana getirip, birletir; zafer iin savama cesaretini alam olursun.Bunun nedeni bireyler deil birlikteliin momentidir. DU MU:Akll komutan doludan uzakta durup, boa saldrr.Bunedenle yapaca ilk i kendisinin ve dmannn boluunu vedoluluunu anlamak olmaldr. Blm VI GCN KULLANIMI SUN TZU 1. Sava alanna ilk gelip dmann bekleyen din kalr,sonradan gelip, gelir gelmez savaa girense daha sava n banda tkenir. YORUMLAR JA LN:Sava alanna ilk olarak gelerek avantajl pozisyonlarayerleen taraf dman beklerken dinlenecektir. Dman, bu ekilde avantajl bir pozisyona yerletiinde dmann zerine gitmeyip, birliklerinizi baka bir sse yerletirin. Dmann zerinesaldrmayacanz aka belidin. Byle davrandnzda dman her hangi bir stratejinizin olmadna inanarak yerinden kacak, zerinize gelecektir. O zaman durumu evirip, kendiniziyormadan dman ypratma

frsatn ele geirmi olursunuz. SUN TZU 2. Akll sava kendi kararn dmana kabul ettirir; dmann kendi kararn zorlamasna izin vermez. YORUMLAR DU MU:Dman zerine ekerken gcn muhafaza edip dman beklemelisin.Dmann stne yrmek askerinin gcnkracaktr. ZHAG YU:Dmann stne ektiinde dmann gc boalacaktr. Dmann zerine saldrmadnda elindeki gcn dolukalacaktr. Buna dman boaltrken dolu kalma sanat denilir. SUN TZU 3. Dmana avantaj sunarak dmann ya kendi istedii ekilde yaklamasna msaade eder ya da vuraca darbelerle dmann yaklamasna olanak tanmaz. YORUMLAR HO YANXI:Dman kullanacan yemlerle batan kart ki sendinlenirken o yorulsun. ZHANG YU:Dman stne ekmenin tek yolu ganimetlerlebatan kartmaktr. Dman kendinden uzakta tutmann yolu dadman iin deerli olan ne varsa ona zarar vermektedir. AO AO:Dman zerine ekmek iin ganimetlerin cazibesinikullanrken sana saldrmasn engellemek istediinde savunmakiin komak zorunda kalacaklar yerlere saldr dzenle. DU YOU:Dmann gemek zorunda olduu bir geidi tutarkendman sana saldrtmay baardnda dmann sana ulamas olanakszdr. Eskilerin dedii gibi. deliin bandaki bir kedionbin farenin kmasna engel olur; vadideki bir kaplan onbin geyii durdurur. SUN TZU 4. Dman dinlenmeye ekildiinde yorar, yiyecei bolsaala drr, kamp kurmusa hareket etmeye zorlayarak dinlenmesine msaade etmez. 5. Dman savunmaya zorlayacak noktalarda gzkr,beklenmedii yerlerde bulunur. YORUMLAR AO AO:Dmann yaratacan sorunlarla yor. Ulatrma yollarn kesip ala mahkum et; kutsal varlklarna saldr; gittikleriyerde karlarna k bylece dmannn saldrdn yerlere yardma komasna neden olLI QUAN:Dmanna beklemedii anda saldrarak cann kurtarmak iin kamak zorunda brak. Malzemesini yakp, tarlalarntalan ederek a brak Kritik noktalada beklenmedik anda karsna kp saldrarak dmanna rahat verme. DU MU: Dmann alktan yok etme sanat sadece dmanmalzemelerini yok etmekte deildir. Altnc Yzyln sonlarndaYuwen Huaji, ordusunu Li Mi zerine sryordu. Li Mi, Huaji'ninelindeki

stoklarn yetersiz olduunu biliyordu. Bu nedenle yenilgiyi kabullenmi numaras yaparak anlama nerdi. Dmannnbu durumu Huaji'nin houna gitti. Li Mi'nin naslsa kendisine malzeme verecei dncesi ile elindeki stoklar askerine datarakaskerinin bir gzel karnn doyurdu. Sonunda ellerindeki yiyecekstou bitti. Bunun zerine Li Mi'nin Huaji'nin yanna gemi numaras yapan komutanlar Li Mi'nin yanna dndler. Sava Huaji- 'nin sonu oldu SUN TZU 6. Ordu, dmann bulunmad arazide geni mesafelerirahata alabilir. 7. Saldrlarnzdan baardan emin olmann yolu, dmancasavunulmayan noktalara saldrmaktr. Savunmanzn gvenliinden de dmann saldrmasnn imkansz olduunoktalar tutarak emin olabilirsiniz. YORUMLAR CHEN HAO:Dman hatlarndaki bir gedie saldr bu noktadadman savunmasnn bulunmamas demek deildir. Dmansavunmasnn salam olmad, dman kampnn yeterince nbetiye sahip olmad, komutanlarn zayf, birliklerin dzensizolduu, malzemenin yetersiz, birliklerin birbirlerinden ayr kaldbir ordunun karsna dzenli ve sk hazrlanm bir ordu ile kacak olursanz dman nnzde eriyip, yok olacaktr. Byle birdurumda adeta kimsenin yaamad ssz lkelerden geiyor-155 muasna yorulmadan, sknt ekmeden ilerlediinizi greceksiniz. SUN TZU 8. Saldrda baarl komutan neyi savunduunu bilemeyendmana saldrr; savunmada baarl olan komutan iseneye saldrdn bilmeyen dmana kar mevzilerinisavunandr. YORUMLAR DU MU:.Dmann sol cenah hazr ise sandan saldr. Karnaktnda yemlerle kandrp ardndan vur. LI QU AN:lerisini dnmeyeni ele geirmek kolaydr. CHEN HAO:Dmann saldrmayacana gvenme; kendi eksiklerini tamamlamayla ilgilen. Ne zaman ki istediin her yeresaldrabilir ya da istediin her yerde savunman kurabilirsin, ite ozaman askeri stratejinin eksiksiz olduunu dnebilirsinWANG XI:Dmann ak noktalarna saldr: askeri liderliininyetersizlii; bidiklerin yetersiz eitimi, savunmadaki zaaflar, hazrlktaki geveklik, kudarma operasyonlarndaki yeteneksizlik,gda sknts, psikolojik birlik eksiklii. Savunmada dolu ol: askeri liderinin yeterlilii; askerininmkemmellii, savunmadaki dayanma, hazrlktaki disiplin, kurtarma operasyon becerisi, gda bolluu, psikolojik birliktelik. ZAHNG YU:Saldrda usta savalar manevralarn gkyzndeyaparlar; bylece dmanlar onlarn nereden geleceini seziphazrlanamaz. Hazrlk yaplmas imkansz olduunda saldrdnyer dman tarafndan savunulamayacaktr.

Savunmada usta savalar topran brne saklandar;nerede olduklarn anlamak olanakszdr. Nerede olduun bilinemediinde kuracan savunmaya saldr olanakszdr. SUN TZU 9. Kurnazlk ve gizlilik denilen kutsal sanat! Senin sayendegrnmez olmay; senin sayende duyulmaz olmay renip, dmann kaderini elimizde tutuyoruz. 156 YORUMLAR AO AO:Bu, doru bilginin dmana szmamas demektir. JA LN:Emirler tam olarak yerine getirildiinde askerin tm itenlii ile sadk olacak, savunma hazrlklar tam gvenceye kavuacaktr. Kendini bu kadar1 iyi saklayp srlarn koruduundadman gerek yapn hakknda tam bilgiye ulaamayacandanne yapaca konusunda emin olamayacaktr. Haber almalar ba arsz kalacaktr. MEI YAOCHEN:Saldrda usta savalar srlarn asla aklamazlar. Savunmada usta olanlar ise derinliine dnp, asla ak nokta brakmazlar. DU MU:Gizlilik sessizdir; bilinmezlikse harekettir. Sessizlik savunma, hareket saldrdr.Dmann yaam ya da lm seninelindedir. Dmann kaderi sensin. DU YOU:ylesine ustalkla saklanmalsn ki grnmez olup, gizemli bir ruh gibi deiken olmalsn. MEI YAOCHEN:Yapszlk ylesine sr ieren bir gizliliktir kidmann asla casusluk yapamaz. Sessizlik ylesine gizemli birabukluktur ki kimse seni gremez. SUN TZU 10. Dmann zayf noktalarn hedef alrsanz ilerlerkendirenile karlamazsnz; dmandan abuksanzdman takibinden rahatlkla kurtulursunuz. YORUMLAR HO YANXI:Birliklerin dmann aklarndan geerek ilerlemesini biliyor ve geri ekilirken sratlerinin avantajndan yararlanabiliyorsa, dman seni yenme ansn yakalayamadan sen dman yenebilirsinZHANG YU:Dmandan uzakta beklerken, dman hatlar arasnda bulacan bir gedie beklenmedik bir anda hzla saldrd nda dman seni nasl durdurabilir ki? Amacna ular ulamaz,olanca sratle bulunduun salam mevzilere geri dndndedman seni nasl takip edebilir ki? Askeri koullar srate baldr. Rzgar gibi gel, imek gibi git; o zaman dmanlarn seniasla yenemeyecektir. SUN TZU

11. Dman ister derin bir hendein ardnda, isterse yksek bir tepede mevzide bulunsun, atmaya girmekarzusundaysak dman bizim istediimiz yere ekip,bizim koullarmzda savamaya zorlamalyz. YORUMLAR AO AO ve Ll QUAN:Dmann iae yollarn kes, dn yollarn kontrolne al ve dmann nemli sivil liderlerine saldr. DU MU:Sen dikendeyken dman igale geldiinde, dmannmalzeme akn durdur ve dmann geri dn yolunu kapat. Dman topraklarnda igale kalktnda ise dmann sivil liderlerine saldrlar dzenle. SUN TZU 12. Sava arzulamadmzda ise, kampmzn izleri ortadaolsa bile, braktmz izlerle oynayarak dman artabilirizYORUMLAR LIO.UAN:Dmann adarak yanl yollara ynelt ki sana saldramasn DU MU:Dman saldrmak zere zerine geldiinde karsnakmaktansa stratejik bir deiiklik yaparak dman artp zgvenini sars. O zaman dman saldr dncesini unutup, sana kar saldr konusunda kararsz kalacaktrZAHNG YU:Kendi topraklarnda bulunduunda, elindeki askerinsaysna oranla yeterli malzemen olmas halinde, dman seninzerine elindeki asker saysna oranla yetersiz malzeme ile gelmise hemen savamamak senin lehine olacaktr. Savunmannyeterince gl olmamas nedeniyle dmann senin zerine saldrmaya cesaret edememesini arzu ediyorsan, dman artpsenden uzakta tutacak bir plan hazrla. rnein, bir seferinde Sima Yi, tam Zhuge Liang'a saldrya kalkaca srada dmannnbayraklarn indirdiini, sava davullarn kaldrdn, kaplar ap yollar temizlediini grnce bir tuzaktan ekinerek saldrdanvazgeer; birliklerini geri ekip oradan uzaklar. SUN TZU 13. Dmann pozisyonunu renip, kendimizi dmandangizleyerek glerimizi datmadan bir arada tutabiliriz. Bu arada dman blmeyi baarmak ok nemlidir. YORUMLAR ZHANG YU:Senin iin normal olan, dmann anormal grsn;senin iin anormal olan, normal sansn. Bu durum dman yapsn belli etmeye srkleyecektir. Allmad alldk, alldallmadk olarak kullanma yeteneini bir girdap deikenliinegetirdiinde, kendini dmanndan tmyle gizlemi olursun. Dmann gerek yapsn grdnde yapacan tek i elindekitm gc doru noktaya sevk etmektir. Dman seni gremedi inden her noktasn gvenlik altna almak amacyla elindekikuvvetlerini blmek zorunda

kalacaktr. 159 SUN TZU 14. Dman paralara blerken kendi glerimizi bir aradatutarsak dmann ayr, ayr birimlerinin karsna tekg halinde kabiliriz. YORUMLAR ZHANGYU:Dmann zayf ve kuvvetli olduu yanlar grd nde detayl hazrlklara gerek duymayacak ve tm gcn birnoktaya toplayacaksn, te yandan, senin yapn tam zemeyendman pek ok noktay ayn anda denetleyebilmek amacyla elindeki gleri ayrmak zorunda kalacaktr. Bu durumda senin elindeki birleik g, karsndaki blnm paralara kar kesinlikle stnlk kazanacaktr. SUN TZU 15. Bylece zayflattmz dman kuvvetlerine stn birgle saldrabilirsek, dmanlarmz zora drebiliriz. YORUMLAR DU MU:Kendini tam anlamyla salam/atrp, tm engelleri kurduktan sonra dmann gerek durumunu anlamasna frsatvermeden k ve saldrya ge. Dmann ylesine rahatsz edipad ki, korku iinde birliklerini blerek her yann birden savunmak zorunda kalsn. Bu aynen yksek bir tepeye karak kaln birdnn ardndan dman kalesinin durumunu izlemeye benzer. Byle bir durumda, dmana kendi saldr ya da savunma dzenini anlama frsat vermeden dmann tam durumunu anlam olursun. O zaman, dman kuvvetleri blnmek zorunda kald nda senin kuvvetlerinin bir noktada toplanmas mmkn olur. Bilindii gibi birleik gler her zaman iin dank glere karstn gelir. I60 SUN TZU 16. Dmana saldrmay arzuladmz noktay ok ustacasaklamalyz. O zaman dman pek ok olasl aynanda gz nne almak zorunda kalacak; bu da glerinibir noktada birletirmesine engel olacaktr. Karmzatoplu bir dman gc yerine blnm birimler kacaktr. YORUMLAR AO AO:Dman yapn, dzenini anlayamadnda pheyeder ve tm ynlerini savunma tela iinde elindeki glen blmek zorunda kalr. Bu dman birliklerinin kk ve

dolaysylazayf birimler halinde kalmasn doururWANG XI:Dmana asla nereden saldracan anlama frsatverme, yoksa tm kuvvetini o noktaya toplar. SUN TZU 17. Byle bir durumda; dman, n cephesini glendirmeye kalktnda ard cephesini, solunu kuvvetlendirmeyekalktnda san zayflatacak; her yne destek salamaya abaladnda ise her cenah birden gcn yitirecektir. YORUMLAR DU YU: Birlikler eitli ynleri gven altnda tutmak zere daldnda, doal olarak kk birimlere blnmek zorunda kalrlar. SUN TZU 18. Olas atmalara her an hazr olma kaygs dman birimlerini zayflatacak, dman bu tr abalara zorlamada bize saysal stnlk salayacaktr. 19. Savalacak yer ve zaman bilirsek, kendimizi savaakonsantre edebiliriz. I6I 20. Ama, yer ve zaman bilinemiyorsa sol cenah, sa cenaha,ardlar, nclere yardm edemeyecektir. Hele bir deordunun u noktalar arasnda byk mesafe varsabu problem daha da ldrc durum alr. YORUMLAR DU YU:Filozof Guan'n da syledii gibi dmann zerine strate-jisiz giden, savata kendi kendini yok eder. SUN TZU 2 1 . Byle bir durumda dman kuvvetleri say olarakbizden stn bile olsa sonunda zafer bizim olacaktr. YORUMLAR Ll QUAN:Sava yerini ve zamann bilmediinde elindeki gdmandan sayca stn bile olsa, nasl olur da dman yenecein konusunda emin olabilirsin? MENG SHI:Dmanna sava yeri ve zamann kestirme anstanmazsan zafer her zaman senindir. SUN TZU 22 Dman sayca bizden stnken bile dman bizimlesavamaktan caydrabiliriz. Bu da onun planlarnkefetmeye, zafere ynelik stratejilerini ncedenanlamaya baldr YORUMLAR JA LN:Dman sayca stn olsa bile ayet senin gcn hakknda yeterli bilgiye sahip olamaz ve

dmana srekli olarakdzenleyecein basknlarla dman kendini koruma zorundabrakacak olursan, dman sava plan hazrlama frsat bilebulamayacaktr. 162 ZHANG YU:Dman glerini blmeye zorla ve zerine tamgle gelmesine asla izin verme. O zaman kimse seninle baakamaz. SUN TZU 23. Dman kztrp gcn, hareket kabiliyetini anlayn. Saldrya zorlayp, kendisini ortaya kartmaya, kuvvetlive zayf noktalarn gstermeye zorlayn. YORUMLAR MENG SHI:Dman koullarn iyi deerlendir, ne yaptn takipet; o zaman planlarn ve gerek durumunu anlarsn. CHEN HAO:Dmana saldrn ya da tam tersine kaar gibi davranlar gstererek dikkatini ekin. Dmann saldr ve savunmayapsn anlamann en kolay yolu budur. DU MU:Dman kartrp karlk vermesini saladnzdadmann gerek davrann, dzenli ya da dzensiz olduunuanlarsnz.Askeri deha Wu Qi dman komutanlarn deerlendirmek iin u stratejiyi gelitirmiti: Cesur askerlerden oluanbabozuk grntde bir birlik kurup dman zerine ani saldrlar dzenleyin. Kk atmalara girdikten sonra hemen kamalarn salayn ve dmann ne yapacan dikkatle izleyin. Dman bidikleri konumlarn bozmuyor, kaan bidiinizin peinedmyor, bylece avantaj kazanmaya almyorsa dmandanekinin; komutann bir stratejisi var demektir, te yandan dman babozuk bir gruh gibi bidiinizin peine dyorsa o zaman dman komutanlar orduya hakim deil demektir. Bu durumda hi tereddt etmeden saldrya kalkabilirsiniz. SUN TZU 24. Dman ordusu ile kendi ordunuzu dikkatle mukayeseederek hangi noktalarda sizden gl, hangi noktalardasizden zayf olduunu kefedin. 163 25. Taktik manevralar esnasndaki en byk baarnz bumanevralar dmandan saklamakta gstereceiniz ustalktr. Manevralarnz sakladnzda dmann casuslarndan ve bylece dmann taktisyen beyinlerindenden korunmu olacaksnz. YORUMLAR LI QU AN:Ordunuzun saflarn bozup gerilla birimleri kurun. Sonra da flamalarnz, sancaklarnz indirip davullarnz susturarak,dmana zayf ve dzensiz bir insan yn havasn verin kidman belirli bir dzene geerek stnze gelsin. Ya da tamtersine sahte kamp ateleri ve sancaklarla kendinizi olduundandaha gl gsterin ki dman baka bir dzene gesin. Dmann zerine gitmek lm, olduunuz yerde kalmak ise yaamak anlamna geliyorsa

bulunduunuz mevkinin nemi odayakmaktadr. DU MU:lm ve yaamn belirlenme yeri sava meydandr, lm alanndaki dmana saldr size yaam, yaam alanndakidmana saldr ise lm getirecektir. Bunun anlam udur: Hertrl yntemi kullanarak dmann kafasn kartrp rahatsz edin. Bylece dmann yapsn anlayacak size nasl karlk vereceini kestirebileceksiniz. Bu bilgiye ulatnzda hangi alanndman ya da sizin iin yaam alan hangi alann lm alan olduunu anlayacaksnz. DU MU:Dmann ve kendinizin hangi noktalarda gl oldu unu, hangi noktalarda zayf olduunu dikkatle inceleyip, karlatrn. WANG XI:Dmann ve kendi ordunuzun zayf ve gl yanlarn kyaslayn, o zaman hangi noktann zayf hangi noktann gl olduunu anlayacak, saldr ya da savunmann avantajlarndeerlendirebileceksiniz. 164 SUN TZU 26. Unutmayn, zafer sizin ne yaptnz anlayamayan dmann hatal taktikleri sayesinde gelecektir. 27. Zafer esnasnda uyguladm taktikleri herkes grebilir, ' ancak kimsenin gremedii, zafer yolunu aan stratejilerimdeYORUMLAR ZHANG YU:Yapacanz ilk i doluluk ve boluk kurallarn uygulayarak dman belirli bir kalba sokmaya almak olmal. Bylece dmann yapsn anlayacak, ancak ayn srada kendiniz yapz durumunuzu koruyacaksnz. Dzeniniz, yapnzdman tarafndan anlalamadnda dman izinizi bulamayacak, dman casuslar aresiz kalacak, bunun sonunda da dman size kar etkili planlar hazrlayamayacaktr. SUN TZU 28. Size zafer kazandran bir taktii bir daha tekrarlamayn. Ancak, metotlarnz koullara gre gerekli deiiklikleriyaparak srdrebilirsiniz. YORUMLAR Ll QUAN:Savata deiiklikler dnmek zorunludur. Zafere u-lamak iin asla eski stratejilerinize dayanmayn. DU MU:Dman hangi dzene girerse girsin zaferi kazanmak iin dman dzenine uyum gsteririm. SUN TZU

29. Askeri taktikler suyun akna benzer. Bildiiniz gibi sudoal olarak ykseklerden aalara akar. 165 30. Bylece savata uygulanacak etkili yol glden uzaktadurup, zayfa saldrmaktr. 3 1 . Su nasl topran eimine gre akarsa, asker de zaferedmann durumuna gre akar. 32. Suyun nasl sabit bir ekli yoksa, savata da sabit ko ullar yoktur. 33. Taktiklerini dmana gre deitirebilmeyi beceren komutan zafere ulaacaktr. 34. Be element (su, ate, aa, metal, toprak) her zamankendi balarna eit derecede belirleyici olmaz. Drtmevsimin etkilerinin yan sra, ayn med-cezir etkileimi,gnlerin uzamas-ksalmas da bu be elementi etkiler. YORUMLAR Ll QUAN:Zafer dmana baldr. Hafif bir birlik dmana uzunsre direnemez bu nedenle kuatma altnda brakrsan mutlakayitirirsin. Ar birlikler kkdldnda durumunu aa karmakzorunda kalr. Dman fkeli ise daha ok kzdr; dman kuvvetli ise kendi birliklerini dinlendir. Dman komutan gururlu iseaala, agzl ise rvet ner, pheci ise ardna casuslar d r. Zaferin dmann davranlarndan geleceini asla unutma. MEI YAOCHEN:Kalabalklar zaferin kazanldn bilir, ancak zaferin esas olarak dmann yanllarndan kazanldn bilmezler. Zaferin ardndaki hneri sezseler bile zaferi douran ger ekleri anlayamazlar. Ll QUAN:Savata zafer herkes tarafndan anlalabilir ancak zaferi kesinletiren sava bilimi pekaz kii tarafndan bilinen gizemlibir srdr. I66 Blm VII SAVATA MANEVRA SUN TZU 1. Savata komutan emrini hkmdardan alr. 2. yi bir komutan, ordusunu toplayp, glerini konsantreettiinde, askerde bulunan deiik nitelikleri bir potadabirletirmen, dengelemelidir. 3. Bundan sonra taktik manevra gelir. Taktik manevra enzor itir. nsanlarn iindeki ktlk tohumlarn dorulua, talihsizlii kazanma hrsna dntrmek dnya-

' nn en zor iidir YORUMLAR ZHANG YU:Avantaj salamak uruna insanlarla yzyzesavamak dnyadaki en zor itir. Ll QUAN:Mcadele, avantajn takibidir. Ancak doluluk ve bolukkurallar yerine getirildiinde dmana kar avantaj salamakiin mcadeleye kalklabilir, WANG XI:Mcadele, avantaj iin aba sarf etmektir. Avantajelde eden zafere ular. Zaferi arzulayan komutan ne zaman hafifya da ar silahlar kullanacann, dmana ne zaman dorudanya da dolayl yoldan saldracann kararn verecek; dmanayorgunluunu asla belli etmeyecektir. 167 SUN TZU 4. Savan en nemli sanatlarndan biri olan ALDATMACA,taktik manevra yetenei ile doru orantldr. Dman sizikarsnda beklerken, uzun dolambal yollar takip ederek dmann arkasna geip, dman beklemedii andavurarak amaca ulamak taktik manevralardan baka birsilahla yaplamaz. YORUMLAR AO AO:Dmandan henz uzakta olduun izlenimi verirkenhzlanarak sava alanna dmandan nce gir. DU MU:Dman ar hareket ettiine inandrp, acele et. JA LN:Dmann nnde az bir yolu kaldnda dmann yolunu sahte yemler kullanarak uzatabilirseniz, dmann stnzesaldrmasn engellemi olursunuz. HO YANXI:Kk bir birlii kullanarak dman peine takn,dman henz uzaklarda olduunuza inandrn. Sonra da srpriz bir birlikle dmandan nce dmann varaca yere yerleerek dman beklemedii anda vurun. SUN TZU 5. Manevray disiplinli bir ordu ile yapmak avantajl; disiplinsiz, kalabalk bir sryle yapmak tehlikelidir. YORUMLAR AO AO:Becerikli manevra karl, beceriksiz manevra zararldr. 168 SUN TZU 6. Avantajl konuma geebilmek iin ordunuzun tam tehizatt hale gelmesini beklerseniz ounlukla ok ge kalm

kalm olursunuz. te yandan ayn amala bir birlii uarcasna sevk etmek de birliin malzeme ve ekipmanndanayr kalmasna neden olur. 7. Avantaj ele geirmek uruna, ordunuza emir verip, tamtehizatla gece gndz durmakszn kilometrelerce srecek uzun, yorucu yrylere zorlarsanz, komutanlarmzla, nc birliklerinizin dman eline gemesini izlemekten baka bir avantaj kazanamazsnz. 8. Ordunuzun gl birimleri hzla ilerlerken ar birliklergeride kalacak; bylece birlikleriniz dmana ulatndayorgun ve ancak onda bir gcnde olacaktr. YORUMLAR JA LN:Yol ne kadar uzarsa asker o kadar yorulur. Askerin gc yolda decek olursa asker gszleecek, taze ve dinlenmi dman ise mutlaka size saldracaktr. SUN TZU 9. Dman artmak amacyla elli mil yol yapacak olursanz, hem nc birliklerinizin liderini yitirecek hem deancak yar gle sava meydanna varacaksnz. 10. Ayn amala otuz kilometre yol yaparsanz ordunuzunte ikisi varacaktr. 11. Malzeme, silah, mhimmat ve ekipmann yitirmi birordunun kendisinin yitik bir ordu olduunu syleyebiliriz169 YORUMLAR MEI YAOCHEN:Sun Tzu Usta'nn syledii bu konu son derecede nemlidir. Hazrlksz bir ordu ile hazrlkl bir orduya karsavamak imkanszdr. SUN TZU 12. Sahip olduu olanaklar bilmediimiz dost glerle i birlii yapamayz. YORUMLAR AO AO:Dmann koullarn, duygularn ve planlarn bilmediiniz srece kimse ile ittifak kuramazsnz. DU MU:Bence bu szlerin gerek anlam rakibinizin planlarnbilmedike savamamanz gerektiidir. Sirateijisini bilmediinizdmanla asla savamayn. CHEN HAO:Bence her iki aklama da mantkl. SUN TZU 13. nceden uurumlarn, bataklklarn, dalarn, ormanlarn, tuzaklarn bilmediimiz topraklardan bir orduyugeirmek akl ii deildir.

14. Yresel klavuzlar kullanmadan doann olanaklarnavantaja eviremeyiz. YORUMLAR LI QUAN:Dman arazisine girdiinde en uygun yollar bulabilmek amacyla yresel klavuzlar kullanma zorunluluu vardr. Aksi taktirde.dalarn, rmaklarn arasnda skr, bataklklardayiter gidersin; askerin a, susuz kalabilir. Bu konu I Ching adll 70 eserde," Klavuzsuz geyik avnn sonu allklarda biter." denilerek vurgulanmtr. ZHANG YU:Bulunduun arazinin her trl ayrntsn bilmedikemanevraya kalkma. MEI YAOCHEN:Her ne kadar yresel klavuzlar ele geirilebilirya da tutulabilirse de en iyisi her trl arazide grev yapabilecekusta izcileri bizzat yetitirmektir SUN TZU 15. Savata duygularn, hareketlerini, amacn dmandangizle. Kazanrsn. YORUMLAR DU MU:Askeri g aldatmaya dayaldr. Dman aldatarak senin gerek koulunu, gcn anlamasna frsat tanmadndadman zerinde hakimiyet kurabilirsin. Dmana ancak avantajgrdnde saldrp, elindeki bidikleri dman aldatmak, ad-mak amacyla blp,datrsn. Dmann senin aldatmalarna neekilde karlk verdiini izleyip, zafere ulaacak yolu aratrr,planlarn ona gre hazrlarsn. SUN TZU 16. Birliklerini birletirme ya da blme kararn sana evrekoullar verdirtecektir. 17. Rzgar gibi hzl, orman gibi youn ol. 18. Saldr ve yamada ate, dmana direnite yaln da ol. I7l YORUMLAR Ll QUAN:Savata tpk rzgar gibi iz brakmadan gelip, imekgibi geri ekilmeli; birlikleriniz orman gibi dzenli olmal. Saldrnz ovadaki yangn gibi bir tutam ot iin bile agzl olmal; savunmada ise dalar gibi yerinden kmldamamal. WANG XI:Akta esen rzgar gibi hzl olmal. DU MU:ylesine ateli ve yabani olmalsn ki karsnda kimseduramasn. JA LN:Harekete gemek iin odada avantaj grmediin srecetpk bir da gibi hareketsiz ol, hi bir yeme kanma. SUN TZU

19. Planlarnz gecenin karanl gibi grlmez olsun, saldrnz ise gk grlts gibi insin. YORUMLAR MEI YAOCHEN:Planlarnz gecenin karanl gibi dman tarafndan anlalmaz ve belirsiz olsun. Gk grlts gibi saldrdnzda ise sratinizin karsnda kimse direnemesin. HO YANXI:Tm enerjinizi bir arada kullanmann yolu stratejinizidmandan gizlemektir. SUN TZU 20. Yamalamada ganimeti askerleriniz arasnda bltrnYeni yerleri fethettiinizde de askerlerinizin faydalanaca imkanlar yaratn. YORUMLAR ZAHNG YU:Askeri operasyonlarda dman kaynaklarndan yararlanmak ana kuraldr Ancak kaynaklar bol olmayan lkelerde i 72 yaplmas gereken uygulama, talan iin her seferinde kkgruplara ganimet toplama srasnn verilmesidir. Ancak o zamanher asker yeterince ganimet toplayabilecektir. Ganimetin paylamndan sonra da birliklerden bir ksmnayrarak elde edilen ganimetin dmandan korunmas gerekir. Baz yorumcular bu szlerle, ele geirilen topran katkdabulunanlar arasnda paylamnn vurgulandn ileri srseler deben bu szlerin o anlama geldii konusunda ayn fikirde deilim. SUN TZU 21. Harekete gemeden dn, tasarla. 22. Aldatmaca sanatn en iyi bilen zafere ulaacaktr. Bu damanevra sanatdr. YORUMLAR Ll QUAN:lk harekete geen konuk son harekete geen ise evsahibidir. Konuk zorluklarla bouurken, ev sahibi rahattr. Uzakve yakn arasndaki ana fark yolculuk ve sonular olan yorgunluk, alk ve souktur. SUN TZU 23. Ordu Ynetim Kitab der ki; Sava alannda sylenensz fazla ileri gitmez. Davul ve gonklar bu yzden gereklidir. Cisimler de kolay, kolay grlemez. Bayrakve flamalar da bu yzden gerekir. 24. Bayrak, flama, boru ve gonklar askerlerimizin kulaklarn, gzlerini bir nokta zerinde younlatrabilmenin,askeri bir btn haline getirmenin aralardr. 25. Bu ekilde tek gvde haline gelmi bir ordunun kasnda ilerlemek en byk cesareti bile aar, gerilemekise olanakszlasn Byk kitleleri ynetme sanat itebudur.

173 YORUMLAR MEI YAOCHEN:Askerin gzlerini kulaklarn birletirmek onlarnayn hedefe bakmalarn, ayn komutlar dinlemelerini salayaca ndan asker arasnda karklk ve dzensizlik olmasn engeller. Verilecek iaretler askere gidilecek yn belideceinden askerdalarak ayr taraflara ynetmez. SUN TZU 26. Gece savanda, ate ve davul iaretlerini, gndz savalarnda ise bayrak ve flama iaretlerini ordunuzungzn, kulan etkilemekte kullann. YORUMLAR DU MU:Askerin vereceiniz iaretlere uymasn salamalsnz. MEI YAOCHEN:Askeri harekatlarda trl trl iaretlerin kullanlmasnn bir dier amac da dman artmak olmaldr. WANG XI:ok sayda iaret kullandnzda dman aracakve ordunuzun gcn olduundan byk grebilecektir. SUN TZU 27. Ordu ruhunu, komutan akln yitirebilir. YORUMLAR ZHANG YU:Sava enerjiye baldr. Yaayan her varlk savamaya zorlanabilir, ancak lmne savaanlarn bu hrs daha okilerindeki enerjinin younluundan kaynaklanr.Bu nedenle askeri operasyonlardaki ana kurallardan biri ordudaki her kademenin ayn fke ile doldurulmasdr. Byle bir ordunun karsna kmak byk cesaret ister. Bu arada dman zerinize istekle geldiinde, yaplacaken akll taktik dmanla o an savamamak, savunmaya ekilipdman izlemektir. Dman geveyip can sklmaya balad nda saldrya geerseniz dmann iindeki arzu tkenmi olacandan zafer size daha yakn olacaktr. 174 Komutanlarn yreini sarsmak konusuna gelince komutann kalbine giden yolun beyninden getiini asla unutmayn. Bunedenle usta komutanlar dman komutanlarn artp, dzenini bozmaya, dman askeri iinde dzensizlik yaratmaya, birlikler arasnda korku dourmaya alarak dman komutannnbeyni zerinden ordunun kalbini sarsarlar. HO YANXI:lk yapman gereken ey kendi kalbini sk tutmaktr. Dmann kalbini ancak o zaman sarsabilirsin. Eski deyilerdenbirine gre eski zaman savalar

dmann kalbini alacakkalplere sahiplermi. Yine eski bir sava kuralna gre, sk akldan kacak taze enerji zaferden zafere koar. SUN TZU 28. Ordunun ruhu sabah keskindir; leyin bayrak sallanmaya balar; akamsa akl kampa dnmektedir. 29. Akll bir komutan, bu nedenle, askerini dmann ruhunun keskin olduu zaman deil, yorgun olduu, geridnme beklentisine girdii zaman saldrtr. Buna ruhokuma sanat denir. YORUMLAR MEI YAOCHEN:Sabah balangc, le vakti ortay, akam isebitii simgeler. Asker de ayn ekilde sabah arzu ile balar ancakzaman getike yorulmaya, akam olduunda ise evine dnmeyidnmeye balar. te bu son dilim asker iin en tehlikelizamandr SUN TZU 30. Disiplin ve skunetle dmandaki dzensizlii, kargaay beklemek - inisiyatif kullanma sanatdr. YORUMLAR DU MU:Bir kere kendi zihnini hazrladn m yapacan i inceayarlar yaparak emirleri vermektir. Kendini soukkanl ve sakintut, olaylarn etkisi altnda kalma, ganimetin cazibesine kaplma. 175 Dmann dzensizliini, dman hatlarndaki kargaay kolla. Saldr. HO YANXI:Yrekli bir komutan emrindeki bir milyon askeri envahi dmann stne salddabilir. Kazanma ya da kaybetme,zafer ya da yenilgi genellikle i iedir. Alnacak bilgi ve hazrlanacak stratejiler bin kere deiebilecektir. Btn bunlar bir tekyerde, komutann gsnde oluacaktr, ite bu nedenle kalbiolabildiince ak, akl dzenli olmadka hibir komutandankarsna kacak koullara uyum gstermesi, yanlgsz kararlarvermesi, beklenmedik ve byk zorluklara gs germesi, hermeseleyi byk bir soukkanllkla ele alp sonulandrmasbeklenemez, umulamaz. SUN TZU 31. Dman henz uzakta iken hedefe yakn olmak, dmanzorluklarla urap dururken rahat, rahat bekleyebilmek,dman alkla mcadele ederken karn tok olabilmek. Buna g tasarruf sanat denir. YORUMLAR Ll QUAN:Bu bir ev sahibi- misafir gc mukayesesi meselesidir. DU MU:Bu dmann ayana gitmektense dman ayanagetidme meselesidir.

SUN TZU 32. Bayrak ve flamalar dzenli, sakin, gvenli gzken birorduya saldrmaktan kanmak koullar deerlendirmesanatdr. YORUMLAR HO YANXI:Bu daha nce de vurgulanan glden uzak durmameselesidir. SUN TZU 33. Tepede mevzilenmi ya da tepe aa saldrya gemi dmana kar ilerlemek askeri kurallara aykrdr. I76 YORUMLAR DU MU:Tepelerde ya da yksek yerlerde mevzilenmi dmanasaldrdan kann Yksekten aa saldrya geen dmannkarsna kmayn SUN TZU 34. Savamay bilen dman takip etme. Savama arzusukuvvetli dmana saldrma. YORUMLAR JA LN:Dman henz enerjisi yerindeyken aniden kamayabalamsa bunun ardnda mutlaka bir tuzak vardr. Byle bir durumda asla dman takibe kalkmayn. Ll QUAN:Gl enerjiden uzakta durun. Bu konuda MeiYaochen de, "enerjinin afallamasn bekleyin," demitir. SUN TZU 35. Dmann gsterdii yemi kapma. Evine dnen orduyasatama. YORUMLAR LI QUAN:Asker eve dnme arzusuna kapldnda kararnakar klamaz. ME YAOCHEN:Bu durumdaki dman askeri lmne savar. SUN TZU 36. Dman ordusunu kuattnda bir ak nokta brak. Bunalm dman ok zorlama. 177 YORUMLAR

AO AO:Eski sava kurallarna gre, dman ynden ku atp bir taraf ak brakn ki dman yaamn yolunu grebilsin. DU MU:Dmana bir yaam yolu gsterin ki dman size karlmne savamasn. O zaman dman yenmek kolaylaacaktr. MEI YAOCHEN:Doa kurallar gereince umudu tkenmi birhayvan sonuna kadar savar. ZHANG YU:Dman gemilerini yakar, yiyecek kaplarn kraraktm gcyle stnze gelirse byle dmana bastrmayn. Baskaltndaki en kk hayvann bile lgnca savaacan asla aklnzdan karmayn. SUN TZU 37. Buna Sava Sanat denir. 178 Blm VIII TAKTK DETRME SUN TZU 1. Savata, komutan emrini hkmdardan alr, ordusunutoplar, glerini bir araya getirir. 2. Zor koullar altndaki yerlerde kamp yapma. Yksek yollarn birletii yollarda mttefiklerinle ibirlii yap. Tehlikeli pozisyonlar olan cra yerlerde oyalanma. Kuatma altnda strateji deitir. mitsiz koullarda sava YORUMLAR ZHANG YU:Taktik deitirme belidi yntemlere bal kalmamak,olaylarn akna gre deierek harekete gemek demektir. JA LN:Kuatlm arazi her taraf yksek tepelerle sarl araziyedenilir: Bu tr arazide bulunduunuzda dman kolaylkla giripkarken sizin iin k son derecede zor olacaktr. Bu tr arazide bulunduunuzda zel planlar yaparak dmann zerinizegelmesini engelleyin; dmann elindeki avantaj dengelemeyealn. Ll QUAN:Askerinizi lmcl bir konuma yerletirdiinizde bu artk askerinizin z sava olacaktr. SUN TZU 3. Girilmemesi gereken yollar, saldrlmamas gereken ordular, kuatlmas gereken kentler, zorlanmamas gerekenmevziler, dinlenmemesi gereken hkmdar emirleri vardr I 7 9 YORUMLAR

Ll QUAN:zerinde dar geitlerin, pusuya uygun yerlerin bulunduu yollardan gemeyin. DU MU:Babozuk birliklere asla saldrmayn, dn yolundakiorduyu durdurmaya kalkmayn, umutsuz dmana bask yapmayn, lmcl araziye saldrmayn. Zayf dmann yiyecek birliklerine saldrarak, dman korkutup elinizden karmayn. AO AO:Zor bir arazide dmana saldrmak her ne kadarmmknse de tavsiye edilmez. Bunun nedeni arazi koullarnadayanmann zoduudur. Byle bir arazide kalmak elde edilecekkazancn yitirilmesinden baka sonu getirmeyecei gibi kuatlm arazideki dmannz da kurtulma umudunu yitirerek sizekar lmne savaacaktr. Karnza kacak kale kk ama gvenli olup dmannelindeki malzeme de bol ise asla kuatmaya kalkmayn. Karnza kan arazi kk olduu kadar elde edilmesi ya da yitirilmesi kolay bir yer ise bouna ele geirmek iin savamaya kalkmayn. Hznz artrmak gerektiinde sivil ynetimin emirlerinibeklemekle asla zaman yitirmeyin. DU MU:Silahlar lanetli cihazlardr; atmann kalitesi dktr. Sava lideder ise yukarda cenneti, aada topra .nndedman, ardnda hkmdar olmayan lm savalardr. SUN TZU 4. Taktik deiikliklerin avantajlarn tam olarak anlayankomutan birliklerini nasl yneteceini iyi bilir. 5. Bunlar anlayamayan komutan ise, ierisinde bulunduulkenin koullarn tam olarak bilse bile bilgisini pratikavantaja eviremez. 6. Sava Sanat'nn Plan Deitirme dersinde tecrbeyesahip olmayan sava rencisi, Be Avantaja sahip olsabile, adamlarn en iyi ekilde kullanamayacaktr. 180 YORUMLAR JA LN:Bulunduunuz arazinin konumunu ok iyi bilseniz bileaklnz yeterli esneklie sahip deilse arazi hakkndaki bilginizsize yardmc olamayaca gibi araziden zarar bile grebilirsiniz. Komutanln en nemli niteliklerinden biri koullara uyumyeteneidir. Koullarn momentine gre deimeyi baarabilirseniz,koullarn salad avantajn nitelii deimeyeceinden zarargren taraf siz deil, dmannz olacaktr. Bu nedenle aslabelirgin bir kalba bal kalmayn. Bu prensibi tam olarakkavradnzdan eminseniz, emrinizdekileri harekete geirmeyebalayabilirsiniz. Koullara uymak iin bir ka rnek vermek gerekirse: dmann pusu kurmasna uygun yapda olduunu farkettiiniz bir yolda ilerlemekten vazgemek; umutsuzlua kapldndan lmne savamaya hazrolduunu fark ettiiniz zayf bir dman

birliine saldrdan vazgemek; bol yiyecee, kuvvetli silahlara, usta komutanlara, sadkdarecilere sahip olduunu fark ettiiniz bir kenti kuatmaktanvazgemek; mcadele edildiinde byk kayplar vererek elegeirilebilecek bir arazi paras iin, elde edildikten sonramuhafaza edilebilmesinin zorluunu ve gereksizliini anladnzda savamaktan vazgemek; normal koullarda uyulmas gereken sivil hkmet emirlerine bu emirlerin sonunda avantaj salamaktan ok zarargetireceini anladnzda itaat etmemek; sylenebilir. Bu tr kararlarn nceden verilmesi mmkn deildir;olaylarla karlaldnda deerlendirmenin yaplmas ve. kararno anda verilmesi zorunludur. Her trl ksa yola sapmak, her trl zayf kenti kuatmayakalkmak, alnabilecek her trl araziye gz dikmek, her trlorduya komuta etmeye kalkmak yalnzca agzllktr. Bubakmdan agzl iken ayn zamanda koullara uyum konusundayetenekli olmadnzda, yalnzca emrinizdekileri gerektii yndeharekete geirememekle kalmayacak, ordunuzu yok edecek,askerlerinizi tketeceksiniz. R SUN TZU 7. Akll liderin planlarnda avantaj ve dezavantaj beklentileribir potada eriyecektir. 8. Bu sayede avantaj beklentilerimiz zorunlu olarak deitiinde, ana plana dnp amacmza ulaabiliriz. 9. te yandan, zorluklarn ortasnda bile karmza kmasolas bir avantaj yakalamaya; kendimizi felaketlerden korumaya hazr olmalyz. 10. Dman komutanlarn, balarna eitli dertler yaratarak, srekli megul et; cazip yemlerin peine bouna d rterek zorla, saylarn azalt. YORUMLAR HO YANXI:Fayda ve zarar tmyle birbirine baldr; bu nedenlebilge komutan her iki faktr de ayr ayr deerlendirir. ZHANG YU:Dman zor duruma sokarak teslim olmaya zorla. Baka bir strateji de dman saflarna nifak sokarak dmanyormak ve almasna engel olmaktr. DU MU:Dman srekli rahatsz ederek dinlenme frsat tanma. Ancak, buna kalkmadan nce mutlaka yerine getirmen gereken asl grevin gl bir ordu, zengin bir lke, uyumlu bir toplum ve dzenli bir yaam dzeyi kurmaktr.

SUN TZU 1 1 . Sava Sanat bize dmann zerimize gelmemesini,ummaktansa dman karlamaya hazrlkl olmamz,dmann bize saldrmamasn dilemektense bizimpozisyonlarmzn dmann saldrsn imkanszlatrmasn retir. I82 YORUMLAR HO YANXI:Gvenlik iinde iken tehlikeyi unutmaz, dzen iindeyken kark gnleri aklndan karmaz, tehlike ve karkldaha odaya kmadan fark etmeyi baararak, engel olmay becerebilirsen sen gerekten en iyisin. SUN TZU 12. Bir komutann yapaca be hata felaket getirebilir. (a) Dikkatsiz cesaret, yok olmaya gtrr. (b) Korkaklk, dmana esir dmeye gtrr. (c) Acelecilik, hakaretlerle kkrtlabilir. (d) eref Dknl, utanmaya gtrr. (e) Adamlarna ar dknlk, endie ve teredddegtrr YORUMLAR AO AO:Cesur ama dncesiz olanlar lmne savamayagiritiklerinde baarsz olmaya mahkumdur. Bu tr komutanlarher trl pusuya kolay derler. MENG SHI:Zayf ve gsz komutann akl sa salim geri dnmektedir. Komutann kalbi sava alannda olmadnda emrindeki askerin de evki kalmaz. Ordudaki subaylar da birlikler detereddde kaplr. Byle bir ordunun sonu esaret ya da yok olmaktr. AO AO:abuk fkeye kaplan insanlar hakaret ederek, erefdknlerini ise iftira ya da erefsizlikle kzdrarak zerinize gelmeye zorlayabilirsiniz. Ayrca, dmann korumak iin nem verdii yerlere yapacak saldrlar da dman acele ile bu noktalara komak zorundakalacandan dmann dzenini bozacak; dman gcn yitirecektir. I83 SUN TZU 13. Bu be hata bir komutann, sava alannda ileyebileceibe sava gnahdr. 14. Bir ordu yenildiinde, lideri katledildiinde neden mutlaka bu be gnahtadr. Bunlar nemseyinYORUMLAR

CHEN HAO:Baarl komutanlar baka trldr: Ne lme ko arlar ne de yaamak in beklenti iinde olurlar. Olaylara grekendilerini deitirir, fkeye kaplmaz, kendilerini hi bir zamanhakaret edilmi hissetmezler. Frsatn bulduklarnda kaplanabenzerler, aksi taktirde kaplar kapaldr Harekete gemeleri yada savunmada kalmalar tmyle strateji gereidir, asla memnunolmaz, asla fkelenmezler. I84 Blm IX ORDUNUN LERLEMES SUN TZU 1. imdi meselemiz ordunun kamp kurmasnda. Gznzdman iaretlerinde olsun. Dalar abuk geip vadilereyakn yerleri tercih edin YORUMLAR Ll QUAN:Dalk yerlerde dar geitleri gvence altna alp, vadilerde su ve aydardan yararlann. AO AO:Bu, konu ilerlemek iin en avantajl yolun seilmesiile ilgilidir. SUN TZU 2. DA SAVAI: Kamp yksek noktalarda gnei karnzaalarak kurun. Savamak iin tepelere trmanmayn. YORUMLAR DU MU:Eski savalar,"sava yoku yukar deil yoku aayaplr, "derler. SUN TZU 3. NEHR SAVAI: Ordunuz nehri getiinde olabildiinceksa zamanda nehirden uzaklasn. 4. lerlemekte olan dman nehir geiyorsa, nehrin ortasnda karlamak zere saldrmayn. En iyi an dmannyarsnn getii yarsnn hala su iinde olduu andr. I85 YORUMLAR AO AO ve Ll QUAN:Dman nehir gemeye zorla. SUN TZU 5. Saldr hususunda ne kadar sabrsz olursanz olun,sakn nehri gemek zere nehir kenarnda durmakta olandmana saldrmayn. 6. Uzun mesafeli silahlarnz gnee bakar ekilde dmandan yksek araziye yerletirin. Dmana nehiryukar saldrmayn.

YORUMLAR JA LN:Nehirde sava srasnda sel baskn altnda kalmaolaslnn yan sra dman' nehire zehir de atabilir. Yine denehirde savamaya zorunlu kaldnzda nehir yukar savamaktan uzak kaln ki bir yandan dmanla dier yandan nehirsularyla savamak zorunda kalmayn. DU MU:Bunun dnda nehirde bulunduunuz srada elinizdekibotlar aknt altnda brakmayn. Dman aknty ardna alarakzerinize saldrabilir. SUN TZU 7. BATAKLIK SAVAI: Bataklklar geerken amacnz enksa zamanda bataklktan kmak olsun. 8. Bataklkta savamak zorunda kalrsanz, unutmayn kielinizde su ve otunuz vardr. Arkanz aalara veripsavan. 186 YORUMLAR WANG XI:Dmanla byle bir durumda karlamanz halindebile yapmanz geren ey, bulunduunuz konumdan en iyi ekildeyararlanmak olmaldr. Srtnz mutlaka gvende tutmalsnz. SUN TZU 9. DZ ALAN SAVAI: Dz alanda sanz ve ardnz tepelere verip, dman nnze aln. YORUMLAR DU MU:Sava mparator Taigong'un u szlerini asla akldankarmayn. "Bir ordu her zaman nehir ya da batakl soluna, tepeleri ise sana almaldr." MEI YAOCHEN:Sava iin daima sava aralarnzn rahat hareket edebilecei dzlkteki arazileri sein. Dalar ya da yksektepeleri sa ardnza aldnzda moment sizden yanadr. Bu durum zellikle tepe aa saldrda savalar iin avantaj yaratr. SUN TZU 10. Bu sava bilgileri Sar mparator'un pek ok dmannyenmekte kulland stratejinin temel bilgileridir. YORUMLAR ZHANG YU:Sar mparatordan burada sz edilmesinin nedenisava sanat kavramnn kendisinin dneminde balam olmasdr. SUN TZU 11. Tm ordular yksek yerleri alak zeminlere, aydnlkalanlar karanlk yerlere tercih ederler.

I87 YORUMLAR MEI YAOCHEN:Yksek yerler nsanlar iin ferahlk salarkenalak yerler rutubetli yapsndan dolay hastalk tar. Bu nedenleykseklerdeki birlikler moment gcn ardlarna alr, alak yerdekiler ise zorluklar iinde bouur. WANG XI:Karanlk ve rutubetli yerlerde uzun sre kalan insandadepresyon ve hastalklar ba gsterir. SUN TZU 12. Askerlerinize zen gsteriyor, kamp yerlerini kuru arazide kuruyorsanz, askerlerinizi salgn hastalklardankorumu olursunuz.Salkl bir ordu zafere daha yakndrYORUMLAR MEI YAOCHEN:Bu gerekleri iyi bilenler moment gc nedeniile zaferden emin olabilirler. SUN TZU 13. Bir tepeye ya da nehir yamacna geldiinizde eimi sa ardnza, gnei karnza alarak yerlein. Bylece hemaskerlerinizi korumu hem de pozisyonunuzun doalavantajlarndan maksimum faydalanm olacaksnz. YORUMLAR ZHANG YU:Askeri operasyonlarda en byk avantaj arazininkonumundan doar. SUN TZU 14. Tepelere saanak yamurlar indiinde gemeyi tasarladnz nehir kabarm, kprm olabilir. Bu durumda en iyisi beklemektir. 188 YORUMLAR AO AO:Beklemekteki ama nehiri geerken sel baskn altnda kalmamaktr. SUN TZU 15. Dik uurumlarn, sel yamalarnn, derin ukurlarn, sakl vadilerin, sk allklarn, bataklklarn byk yarklarnbulunduu blgelerden olabildiince abuk kn, byleyerlerden zorda kalmadka uzakta kaln. 16. Siz bu tr yerlerden uzakta kalmaya dikkat ederken, dman buralara srklemeye; dmana saldrya getiimizde de dmann ardnda bu tr alanlarn olmasnazen gsterin. YORUMLAR AO OA:Askeri operasyonlarda bu tr arazilerden uzaktakalmaya zen gsterirken yapacanz manevralarla dmannardn bu tr araziye verdirmeye aln ki ans dmandan

yanadeil, sizden yana olsun. SUN TZU 17. Kampnzn evresinde tepeler, yksek otlarla rtlgletler, kam tarlalar, ya da allklarla kapl koruluklarvarsa bu alanlar adamakll kontrol edin. Bu tr alanlar, pusu kurmak isteyen dman basknclarnn ve casuslarnn en ok tercih ettikleri yerlerdir. YORUMLAR ZHANG YU:Bu tr arazilere girildiinde mutlaka durup evrenizibatan aa arayn. Unutmayn ki bu tr yerler pusu kurmak iinya da dman casuslarnn aranza szmas, neler konutuunuzu, verdiiniz komutlar dinlemesi iin ideal yerlerdir. I89 SUN TZU 18. Dman size yaknlamasna ramen hala sakin isebulunduu pozisyonun doal gcne inanyor demektir. 19. Dman sakin durmakla birlikte sizi kkrtyorsa, sizinzerine gelmenizi istiyor demektir. 20. Dmann kamp yerine ulam kolay gzkyorsa, mutlaka size bir yem gsteriyordur. YORUMLAR DU MU:Dman doal olarak gvenli bir pozisyonda bulunmak-tansa ssn baka bir yere tamaktaysa, bunun tek anlamvardr: Orada kendisine bir avantaj grmtr. SUN TZU 2 1 . Ormandaki aalar arasndaki bir hareketlenme dmann ilerlediinin simgesidir. Sk otlaklarda gzkecekperdelemeler dmann sizi phelendirmeye altanlamndadr. YORUMLAR DU YU:allar arasnda perdeleme yapan dmann amac sizituzak kurulduuna inandrmaktr. SUN TZU 22. Aniden ykselen kular bir pusunun belirtisidir. rkm hayvanlar ani bir basknn habercisidir. 23. Ufukta gzkecek yksek toz bulutlar sava arabalarnn ilerlemekte olduunu gsterir. Toz bulutlar alakama geni bir alana dalm ise piyadeler yaklamaktadr. Toz bulutlar ufak, ufak ve eitli ynlere dalmakta ise dman birlikleri ate iin odun toplamaktadr. leri geri hareket eden kk toz bulutlar dadmann kamp yapmakta olduunu belirtir. I90

YORUMLAR MEI YAOCHEN:Hafif birliklerin kamp da hafif tozlu olur. SUN TZU 24. Sakin sesle verilen komutlar, younlaan hazrlklardmann saldrya geeceini; sert komutlar, saldrgsterileri ise dmann geri ekileceinin iaretleridir. YORUMLAR AO AO:Dman mtevazlk iinde sizinle grmeye geldi inde mutlaka evreye casuslar karn. Dmann byk bir sratle sava hazrl yaptn greceksiniz. ZHANG YU:Dman elileri sizinle sed konuuyor, bidikleri ilerliyorsa, dmann amac sizi korkutarak geri ekilmenizi salamaktr. WANG XI:Dmann sesi yksek, hareketi tehdit edici oldu unda dmann geri ekilecei aklnza gelmez. SUN TZU 25. Hafif sava arabalar ne gelir de yanlara hareket ederse,bu dmann sava dzenine gemekte olduunun belirtisidir. YORUMLAR AO AO:Birlikler dizilmeye baladnda tek ama vardr: Sava. DU MU:Hafif sava aralar sava alannn snrlarnoluturur. SUN TZU 26. Belirgin bir anlama ile birlikte gelmeyen bar nerilerituzak belirtisidir. 191 YORUMLAR CHEN HAO: ki lke birbirine saldrgan davranlar iinde ikenilerinden birinin anlama imzalamaktan kanarak, bar vedostluk yaklam gstermesinin mutlaka bir nedeni vardr. Budurumda dman ya bir i kargaa ile karlam, bu sorunu rahata zebilmek iin geici olarak zaman kazanmaya almaktadr ya da sizin gcnzn kendisinden yksek olduunuanlam ve o nedenle kendisine yeterli hazrlk yapma zamankazandrrken sizin dostluk nedeni ile gevemenizi hedeflemektedir. SUN TZU 27. Dman birlikleri arasnda kouturma artar, askerlerblk, blk toplanrlarsa kritik an gelmitir.

YORUMLAR JA LN:Dman saflar aniden harekete getiinde mutlaka birnedeni vardr. Akla ilk gelmesi gereken olaslk dmana takviyelerin geldii ve dmann zerinize akna kalkacadr. Yaplacak en doru i derhal dman saldrsna hazrlanmaktr. SUN TZU 28. Baz birlikler ilerlerken bazlar geri ekiliyorsa, bu yemdir. YORUMLAR DU MU:Dman sizi zerine ekmek amac ile kendisinde kargaa ve dzensizlik varm numaras yapmaktadr. SUN TZU 29. Askerler mzraklarna yaslanyorsa, ackmlardr. 30. Su getirmeye giden askerlerin ilk ii su imek olmusa,ordu susuz kalmtr. YORUMLAR ZHANG YU:A insann enerijisi kalmaz, bunu en rahat silahlarna yaslanmalarnda grebiliriz. Orduda genellikle askr hep birlikte yemek yediinden eer bir asker asa tm ordu a demektir. WANG YU:Bu iaretlerin analizi ile dmann peinde alk vesusuzluun dolatn grebilirsiniz. SUN TZU 3 1 . Dman kazanabilecei avantajl bir pozisyon grdhalde hareket etmiyorsa, askerler tkenmitir. YORUMLAR ZHANG YU:Asker de subaylar da yorgun olduunda savaazorlanamaz. Bu nedenle byle bir durumda balarndaki komutanbir avantaj grse bile askere saldr emri vermekten kanr. SUN TZU 32. Kularn konduu yerlerde dman yoktur. Gece grltyapan dmann sinirleri bozuktur. YORUMLAR Ll CUAN:Surlarnda kular grdnz kale terk edilmitir. AO AO:Dman askerleri gece vakti grlt yapyorsa dman komutan rkm demektir. DU MU:nsanlar sadece korktuklarnda veya huzursuz olduklarnda birbirlerine seslenerek cesaret bulmaya alrlar.

I93 CHEN HAO:Her on kiiden sadece biri bile cesur olduunda di er dokuz kii her ne kadar korkak ve zayf olurlarsa olsunlarkendilerini o bir kii sayesinde gvende hissedebilirler. Ben deAO AO'nun szlerine katlyorum. Geceleyin grlt yapanaskerin bandaki komutan korku iindedir. SUN TZU 33. Kampta kargaa varsa komutann otoritesi zayftr. Bayraklar, flamalar aa yukar hareket ediyorsa askerin iine fitne dmtr. Subaylar kzgn ise asker yorgundur. YORUMLAR LI QU AN:Komutann otoritesi kalmadnda ordu babozuktur. ZHANG YU:iaret flamalarnn kullanm amac birlikleri dzenlemektir. Flamalar dzensiz bir ekilde sallandnda ordunun karklk iinde bulunduu anlalr. JA LN:nsanlar yorulduunda kolay sinirlenirler. SUN TZU 34. Dman, atlarn budayla beslemeye, kzlerini kesipyemeye balarsa, yemek kazanlarn atee koymuyorsa,adrlarna dnmeyeceklerini, lene kadar savamayahazr olduklarn anlamalyz. YORUMLAR MEI YAOCHEN:Dman kzlerini kesmeye balam, yemekkaplarn brakp, adrlarna dnmemeye balamsa umutlarniyice yitirdiklerini, zafer iin lmne dveceklerini anlamak gerekir. SUN TZU 35. Kk gruplar halinde fsldaan ya da alak sesle konuan asker gruplarnn olumas asker arasnda muhalefetin varln gsterir. 194 YORUMLAR MEI YAOCHEN:Askerler arasnda fsldama askerin gerekduygusunu odaya koyduunu; askerlerin ar ar hareket etmesiise grevlerin ihmal edilmekte olduunu gsteren nemli mesajlardr. WANG XI:Asker arasndaki fsldama askerin ne hissettiinin,grevlerin yaplmasndaki geveme de askerin komutanna olaninancnn azaldnn simgesidir. Komutanna inanc kalmam

asker, komutan hakknda konumaya koyulur. SUN TZU 36. ok fazla dl dmann kaynaklarnn tkendiini, okfazla ceza ise ar sknt koullarnn varln belirtir. YORUMLAR DU MU:Komutanlar ellerindeki momentin gc tkendiinde askeri evke getirmek ve isyana kalkmalarn nlemek iin sreklidller vermeye balarla. Asker yorulduunda cezadan korkuyuunutur, bu durumda askeri korkutmak iin komutanlar srekliceza vermeye balarlar. MEI YAOCHEN:Asker kendisine verilen emirleri yerine getiremeyecek kadar yorulduunda komutanlar otoriteyi srdrmek iinceza yadrmaya balarlar. SUN TZU 37. Coku ile savaa giriip, dmann gcn grnce korkuya kaplmak haber almann zaafn gsterir. YORUMLAR LI QU AN:Olabilecekleri dnmeksizin harekete getikten sonrakorkuya kaplmak aklsz cesarettir. Aklsz cesaretin sonu genellikle kt olur. 195 SUN TZU 38. Gelen eliler bize kompliman yapyorsa, dman atekesistemektedir. YORUMLAR DU YU:Dman teslim olmakszn bar ister ekilde sizeyaklatnda amac dinlenmek iin zaman kazanmaktr. WANG XI:Bu durumda moment gleri daha fazla dayanamayacaktr. SUN TZU 39. Dman birlikleri kzgnlkla ilerler, karmza dikilir ama. atmaya girmeye ya da geri dnmeye kalkmazsa bu durumda son derecede uyank ve tedbirli olmamz gerekir. YORUMLAR AO AO:Dman kesinlikle srpriz bir saldrya hazrlanyordur SUN TZU 40. Birliklerimizin gc dmanla hemen, hemen eit isedman genellikle dorudan

saldrmaz. Bu durumda yapmamz gereken ey, glerimizi toplamak, dman yak ndan takip ederken takviye salamaya almaktr. YORUMLAR CHEN HAO:Elimizdeki g dmann gcnden daha stn olmadnda dman zerine ilerlemek o an iin bize herhangi biravantaj salamayacak ise komu lkelerden yardm istemektense elimizdeki iileri ordumuza katmak zafer iin daha yararlolacaktr JA LN:Byk bir gcn kendinden kk bir birlie saldrmaso gce prestij salamaz. Prestij daha ok kk bidiin kendinden stn gce saldrsndan doar. 1% SUN TZU 4 1 . Dman hor grp, planlamay ihmal eden, dmanaesir dmeye mahkumdur. YORUMLAR DU MU:nceden planlar yapp hazrlanmaktansa cesaretine gvenerek bulunduu koullara aldrmayp, dman hafife alan tarafn kaderi dmana esir dmektir. SUN TZU 42. Komutanna gven duymayan askere ceza verildiindeasker komutanna itaatkar olmayacaktr. taatsiz askerise asla zafer kazanamaz. Komutanna inanan askere ceza uygulanmazsa askerKomutanna gvenini yitireceinden yine baarszolacaktr. YORUMLAR WANG XI:Askerin kafasnda gven ve sayg duygular en ba ndan itibaren kurulamamsa, asker size ballk gstermeyecektir. ZHANG YU:Askerin gven ve saygsnn kazanld ve dolaysyla asker ile komutan arasnda balln kurulu olduu konumlarda bile ceza uygulamalar geveyecek olursa asker marurlaacak, normal grevini yapmaktan uzaklaacaktr. SUN TZU 43. Bu nedenle askerin komutanna inanmasn salamakiin ayrm gstermeden bir yandan adil davranp, dieryandan elik gibi disiplin altnda tutmalyz. Bu zaferegiden en kesin yoldur. I97 YORUMLAR

AO AO:insancl davranmak kltr sanatndan, disiplin iseadaletten doar. Ll QUAN:Kltr sanat cmertlik ve dl anlamna gelirken, sava sanat disiplin ve cezaya dayanr. MEI YAOCHEN:Askere cmert ve insancl davran, disiplin vesedlikle birletir. Sertlikle cmertlik yanyana geldiinde zafer kesindir. SUN TZU 44. Eitimde askere, emre itaat alkanl verilmise ordudisiplinlidir. Aksi halde disiplin yoktur. Disiplin zaferinanahtardr. 45. ayet bir komutan hem adamlarna gvendiini gsterip,hem de emirlerine kesin itaat istiyorsa, kazan iki ynlolur. YORUMLAR DU MU:Emre itaat askerliin yaam tarzdr. Normal zamanlardaen bandan itibaren cmedlik ve gvenilidik ile onur ve dzenbidikte mevcut olduunda, daha sonralar asker dmanla karlatnda dmana kar da ayn dzen iinde, birbirine sonsuzgven ve anlay ile kar koyacaktr. 198 Blm X ARAZ FAKTR SUN TZU 1. Alt eit arazi vardr. (a) Dzgn arazi. (b) Kark arazi. (c) hmal edilecek arazi. (d) Dar geitler. (e) Uurumlu tepeler. ( f ) Dmandan uzak pozisyonlar. 2. Heriki tarafn da rahatlkla girebilecei arazilere "DzgnArazi" denilir. 3. Bu tr araziye dmandan nce gelmeye; arazinin yksek,gneli blgelerini tutmaya zen gsterin. Malzemelerinizidikkatle koruyun. O zaman savaa avantajla balarsnz. 4. Terk edilmesi kolay olmakla birlikte yeniden ele geirilmesi zor olan araziye "Kark Arazi" denir.

5. Bu tr bir araziden hazrlksz dmana saldrp, yenebilirsiniz. Ama, dman sizi hazrlanm, bekliyorsa ve dman yenemezseniz bu araziye dnnz olanaksz olacak; sizin iin felaketler birbirini takip edecektir. 6. Arazinin konumu her iki tarafn da ilk admda ele geiremeyecei trdense bu tr arazilere "hmal Edilecek Arazi" denir. 7. Byle bir arazide, dman bize cazip bir yem verse bileilerlemektense gerileyerek dman zerinize gelmeyekkrtmak gerekir. Dman ordusunun bir ksm zerimizegeldiinde saldr avantaj bizde olacaktr. I90 8. Dar geitlere gelince,ilk ele geiren sizseniz kuvvetlerinizi dikkatle yerle letirip, dmann gelmesini bekleyin. 9. Dman ordusu sizin dar bir geidi ele geirmenize engelolduunda, dar geidin dmanca konmu tarzn inceleyin. yi korunuyorsa zerine gitmeyin. 10. Uurumlu tepeleri ilk siz ele geirmiseniz, yksek vegneli noktalara yerleip dman bekleyin. 1 1 . Dman sizden nce davranp yerlemise, zerine gitmeyin. Dman geri ekiliyor gibi yaparak yerindenkarmay deneyin. 12. Dmanla aranzda olduka byk bir mesafe varsa veher ikinizin de gleri birbirine yaknsa savaa girmekkolay olmayaca gibi savan sonucuda her zamanlehinize olmayabilir. 13. Bu alt prensip Arazi faktrnn ana prensipleridir. Sorumluluk sahibi bir komutan bu prensipleri dikkatle incelemelidir. YORUMLAR LI QUAN:Bunlara arazi faktrleri denilmesinin nedeni bu arazileri bilmeyen ya da anlamayan komutann sava kaybedeceigereindendir. MEI YAOCHEN:Askerin kendisinden yararland ve zerindezaferi kazand yer arazidir. Bu nedenle arazi faktrne en byknem verilmelidir. SUN TZU 14. Ordunun basna doal nedenlerin dnda, daha okkomutann hatalarndan kaynaklanacak alt bela gelebilir. Bunlar:(a) Geri ekilme. (b) Ba kaldrma. (c) k. 200 (d) Harap olmak.

(e) Kargaa. ( f ) Bozgun. 15. Dier koullar ayn kalmakla birlikte ayet bir birliinkarsna kendisinin on misli bir dman karsa bubirliin tek ans kalr. Geri ekilme. 16. Askerler ok gl ancak subaylar zayfsa sonu bakaldrmadr. Subaylar gl asker zayfsa,sonu ktr. 17. st subaylarn kzgnlkla amirlerine ba kaldrp, ba komutann emrini beklemeden kendi balarna dmanla savaa kalkmalarnn sonucu Harap Olmak'tr. 18. Bir komutan zayf, otoritesini yitirmi, verdii emirlerak, belirgin olmayp, srekli deiiyorsa; emrindekisubaylar da askerler de belirli grevlere sahip deil vestne stlk ordu katmanlar dzensiz, rast gelekurulmu ise bu duruma tek ad verilebilir. Kargaa. 19. Bir komutan dmann gerek gcn sezemez de, kendizayf bir birliini kendinden gl dmana saldrtr yada seme birliklerini gl dman karsnda ordununn saflarna yerletirmeyi ihmal ederse, bunun tek sonucu olabilir. Bozgun. YORUMLAR ZHANG YU:Genel olarak, dman yenmenin yolu askeri liderintek bir fikir zerinde kenetlenerek tm birliklerin ayn ama zerinde yardmlamasndan geer. SUN TZU 20. Sorumluluk sahibi her komutann yenilgiye dmemekiin dikkat etmesi gereken alt yol vardr. 21. Arazinin doal koullar bir askerin en nemli mttefikidir. Ancak,bunun yan sra, dmann gcn sezme 201 yetenei, zafere giden glerin kontrol, zorluklar,tehlikeleri, mesafeleri grme kapasitesi bir komutanntest sorulardr. 22. Bu hususlar bilip sava srasnda kullanan komutansava kazanr. Bunlar bilmeyen ya da kullanamayankomutan kaybetmeye mahkumdur. YORUMLAR JA LN:Emrindeki askeri becerisine, cesaretine gre ayrmasnbilmeyen komutan kendi yenilgisini hazrlar. CHEN HAO:Yenilgiye yol aan alt neden vardr. Birincisi akbir ceza ve dl sisteminin eksiklii; ikincisi, rakamlarn deerlendirilmesinde yanlg; ncs, yetersiz eitim; drdncs,mantksz ar heyecanlanma; beincisi, kanun ve dzenin yetersizlii; sonuncusu ise gl ve sebatkar olan semede yetersizliktir.

ZHANG YU:Bu hususlara dikkat etmeyen yenilecektir. Dmann iinde bulunduu koullar ve araziyi bilen komutankazanacak, bilmeyen komutansa kaybedecektir. SUN TZU 23. Savan sonucunun zafer olaca kesinse, banzdakihkmdar istemese bile savan. Ama, savan zaferlesonulanmayacan gryorsanz, hkmdar yalvarsabile savamayn. 24. Dmana kar, sava kazannca kavuaca an, erefve hreti dnmeden savaan; gereinde stndman karsnda geri ekilmesini bilen, tek amactek amac lkesini korumak olan komutanlar lkelerinin mcevheridir. YORUMLAR ZHANG YU:Hkmdarn emrinin tersine ilerleyen ya da ekilenkomutann amac asla kiisel deildir. Komutan verdii her emirde lkesinin yararn ve emrindeki askerin yaamn dnen kiidir. Byle yararl hizmetkarlar lkenin servetidir. SUN TZU 25. Askerlerinize z ocuklarnz gibi bakn, sizi en derinvadilere kadar takip edeceklerdir. Onlara yetikin oullarnz gibi bakn, yannzda lmeyi her eye tercihedeceklerdir. YORUMLAR LI QUAN: Askere doru davrandnzda askerin tm gc emrinizde olacaktr. SUN TZU 26. Ancak, askerinize dkn olduunuz halde otorite kullanamyorsanz; yumuak kalpli olduunuz halde emirlerinizi dinletemiyorsanz, askerleriniz arasnda kargaahkm sryorsa, askerleriniz yaramaz ocuklara dnmtr. Hi bir ie yaramazlar. YORUMLAR AO AO:Askere sadece dl ya da sadece ceza uygulamakhi bir amaca hizmet etmez. Ceza ve dl uygulamas birlikteuygulanmadnda asker mark bir ocuk gibi ya her yapt iindl bekleyecek ya da tmyle mutsuz olacaktr Bu uygulamadan yararl bir sonu kmayaca gibi verecei zarar da bykolabilir. 203 SUN TZU 27. Askerlerimizin savaa hazr olduunu bilmemize ramen, dmann savaa hazr olmadnn farknda deil-ilsek, zafere giden yolun ancak yarsndayz demektir. 28. Dmann savaa hazr olmadn bilmekle birlikte kendi askerlerimizin savaa henz hazr olmad gereinigremiyorsak zafere giden yolun henz yarsndayzdemektir. 29. Dmann savaa hazrlkl olduunu, kendi askerimizinsavaa hazr olduunu bilmemize

ramen, zerinde bulduumuz doal koullarn savamaya uygun olmadngremiyorsak zafere giden yolun yine yarsndayz demektir. YORUMLAR WANG XI:Kendinizi bilirken dman bilmiyor ya da dman bilirken kendinizi bilmiyorsanz her iki durumda da zaferden eminolamazsnz. Kendinizi de dmannz da adamakll tandnzda bile savaa kendinizi hazr gryorsanz yine de bulundu unuz arazinin avantajlarn ya da dezavantajlarn deerlendirmeyi unutmamanz son derecede nemlidir. SUN TZU 30. Deneyimli asker, harekete getiinde asla armaz,birliini asla kaybetmez. 3 1 . Sonu olarak Sava Sanat'nn nl bir deyiinden bahsedelim: Dman bildiiniz kadar kendinizi de biliyorsanz, zafer konusunda pheniz olmasn. Bunun yannda, Cenneti biliyor, Dnyay tanyorsanz zaferiniz kesinolacaktr. 204 YORUMLAR DU MU:Harekete gemeden zafer ya da yenilgiyi ngrebiliyorsanz sava srasnda karkla dmez elinizdeki gleri bo una ypratmazsnz. MEI YAOCHEN:Dmann avantajlar ile kendi avantajlarnzgrebildiiniz srece tehlikede deilsiniz. Hava ve arazi faktrlerini iyi bildiinizde ise karnza geilmez geitler kmayacaktr 205 Blm XI ARAZDE DOKUZ KONUM SUN TZU 1. Sava Sanat dokuz tip arazi tanmlar. (a) Kark Arazi (b) Yakn Arazi (c) htilafl Arazi (d) Ak Arazi (e) Anahtar Arazi ( f ) Ciddi Arazi

(g) Zor Arazi (h) Kuatlm Arazi ( i ) mitsiz Arazi 2. Sava kendi lkemizde yaplyorsa bu arazi trne "Kark Arazi denir. YORUMLAR AO AO:Asker toprana bal ve birlikler yurda yaknsa askerin dalmas ok kolay olur. SUN TZU 3. Dman arazisine girmemize ramen henz kendi snrlar mzn yaknndaysak bu tr araziye "Yakn Arazi" denir. YORUMLAR AO AO:Bu tr arazide unutulmamas gereken ey askerlerinher an geri dnebilecei faktrdr. 206 DU MU:Ne zaman ki bir ordu ilerler ve dman arazisine girersegemileri yakp geri dn olanann kalmadn askerine gstermelidir. SUN TZU 4. Sahip olunmas her iki tarafa da byk avantaj salayanaraziye htilafl Arazi denir YORUMLAR AOO AO:Aznln ounlua stnlk salayabilecei arazilerde zayf taraf gly dize getirebilir. DU MU:Doal engeller ile stratejik geitler atmann kanlmaz olduu yerlerdir. SUN TZU 5. Her iki tarafn da kolaylkla girip kabildii araziye AkArazi denir. YORUMLAR ZHANG YU:Yollarn kesitii ve geiin durdurulmasnn mmkn olmad arazilere trafii kolay arazi denilir. SUN TZU 6. kralln arazilerinin birleme noktasnda yer alan arazilere Anahtar Arazi denir. Bu tr arazilere sahip olan krallk, imparatorluun da byk ksmna sahip olur.

YORUMLAR HO YANXI:Anahtar arazi eitli ana yollarn birletii ve eline ilkgeiren tarafn lkenin her tarafna ulam kontrol altna alabile-2 0 7 cei arazilerdir. Bu tr arazileri ele geiren taraf gvenlie kavu urken, elinde tutamayan ise tehlikelerle babaa kalacaktr. SUN TZU 7. Bir ordu dman lkesinin barna girmi olmasna kar n, ardnda kuvvetli dman kaleleri bulunmakta isebulunduu arazi konumu Ciddi Arazi olarak adlandrlr. YORUMLAR AO AO:Bu tr arazilere geriye dnn zor olduu arazi denilir. SUN TZU 8. Geilmesi zor olan dalk ormanlar, allk yamalar, bataklklarla kapl arazilere ZOR ARAZ denir. YORUMLAR HO YANXI:Zor arazilerin zorluu bu tr arazilerde siper kazlmasnn ya da engellerin inasnn zor olmas nedeniyle savunma yapmann neredeyse imkansz olmasndan gelir. Bu trarazilere girildiinde yaplacak en akllca i mmkn olabildi ince ksa srede kmaktr. SUN TZU 9. Dar vadilerden geilerek ulalabilen, iinden darack keiyollar ile klabilen arazilere kuatlm Arazi denir. Butr alanlarda zayf bir birlik koca bir orduyla baa kabilir. YORUMLAR MEI YAOCHEN:Bu tr arazilerden geebilmenin tek yolu evreye olaanst uyabilme yeteneidir. 208 ZHANG YU:Girii dar, ard kapal bu tr arazilerde bir kii binaskeri kolayca durdurabilir. Bu nedenle bu tr araziler tam pusuyerleridir. SUN TZU 10. Sadece gecikmeden savamamz halinde iinden sa kabileceimiz araziye mitsiz Arazi denir.

YORUMLAR CHEN HAO:mitsiz arazide bulunan asker delik sandaldan yada yanan evden kamayan insana benzer. MEI YAOCHEN:lerlemek, gerilemek ya da yanlara ynelmekmmkn olmadnda savamaktan baka seenek yoktur. SUN TZU 11. Kark Arazide savama. Yakn Arazide durma. htilaflArazide saldrma. 12. Ak Arazide dmann yolunu kapatma. Anahtar Arazidemttefiklerinle ibirlii yap. 13. Ciddi arazide dman yamala. Zor Arazide yoluna dikkatle devam et. 14. Kuatlm Arazide stratejini gzden geir. mitsiz Arazide sava. YORUMLAR Ll OUAN:Kark arazide askerin firar olasl yksektir. MEI YAOCHEN:Yakn arazi ordunun henz yeni girdii arazi dilimleridir. Ana vatan henz yakn olduundan asker srtn duvara yaslanm hissetmez. Byle olunca da asker savaa konsantre olamaz. Bu nedenle bu tr arazilerde ilerlerken byk 209 kentlerden ve ana yollardan uzakta durarak hzla yol almak tavsiye edilir. AO AO:ihtilafl arazide dmana saldrmak avantaj salamaz. Esas avantaj bu tr araziye dmandan nce girmektedir. WANG XI: Ak arazileri kapatmak doru deildir. Yaplacak endoru i bu tr arazilerdeki yollarn iae temini amac ile kullanlmasn salamaktr. MENG SHI:Anahtar arazide gvenliin yolu mttefiklerle ibirli ine baldr. Mttefik sahibi olmak gven getirirken, mttefik yitirmek tehlike yaratr. AO AO:Ciddi arazide iaenin yolu yamadan geer. Bu konuda Li Quan'in notu ise," Dman arazisinde ilerlerken halkadaletsiz davranlarla kendinize dman etmekten kann. Hanhanedannn kurucusu, Qin Hanedan'nn lkesini ele geirdi inde talan ya da yama yapmayarak lke halknn kalbini kazanm. LI QUAN:Zor arazide siper kurmak imkansz olduundan acelekmaya bak. AO AO:Kuatlm arazide dmana srpriz taktikler hazrla. CHEN HAO:mitsiz araziye den her asker lmne savaacaktr. Eski savalar bu nedenle," Askeri mitsiz araziye srnki yaasnlar, "demitir. SUN TZU

15. Eskinin deneyimli komutanlar, dmann ncleri ileardlar arasndaki ahengi bozmann ustalar olmulard. Bylece, ordu karargahlarnn kendilerine bal birliklerleolan ibirliini bozmann yan sra yedek glerinzor duruma den birliklerin imdadna yetimesineengel oluyor, komutanlarn subaylarna verdii komutlarn birliklere ulamasn da durduruyorlard. 2I0 16. Dman kuvvetleri bir araya geldiinde bile aralarndadzensizlik yaratmasn biliyorlard. 17. Kendilerine avantaj salayacan grdkleri zaman ilerliyorlar, grmediklerinde hareketsiz bekliyorlard. YORUMLAR LI QUAN:Eski komutanlar srekli deiik taktikler uygulayarakdmann akln kartryor, bir oradan bir buradan yaptklarbasknlarla dman korkutup, dzenini bozuyorlard. Bu durumda dman kendisini toparlayp plan yapmak iin zaman bulamyordu. SUN TZU 18. "Dzgn bir ekilde saldr iin ilerlemekte olan kuvvetlibir dman karsnda ne yapardnz?" diye sorulduunda "Dman iin ok nemli olan bir eyi elime geirmeye alr, sonra da dmann aman dilemesini beklerdim. " diye cevap verirlerdi. YORUMLAR WANG XI:Kendinize avantajl bir pozisyon seip yerletiktensonra zel baskn timleriyle dmann iae yollarn kesin. Dman sizin plannza uymak zorunda kalacaktr. CHEN HAO:Dman iin ok nemli olan eyden kastedilenyalnzca dmann dayanaklar olmayp dman tarafndan nemli bulunan her eydir. SUN TZU 19. Savata srat ana silahtr. Dmann hazr olmad ankollayn. Beklenmedik yollardan geip, korunmas ihmaledilmi noktalardan vurun. 21 I YORUMLAR CHEN HAO:Dman hazrlksz, tedbirsiz ve plansz yakalamann en nemli arac srattir. Tereddt, dmana alacaktrSUN TZU 20. Dman topraklarn igal etmekte olan bir ordununprensipleri unlardr: Dmann iine ne kadar girersenizaskerleriniz arasndaki dayanma o kadar artar. Dman askerleriniz arasndaki dayanma yok eder.

YORUMLAR DU MU:Dman topraklarn igalde kullanlacak ana doktrin,askerin dman lkesinin ne kadar derinine girerse savaa o derecede konsantre olaca, tek dnce etrafnda toplanarak lmne savaaca prensibine dayaldr.Byle bir orduyu yenmekhemen hemen imkanszdr. SUN TZU 2 1 . Zengin lkelere girdiinde, ordunu besleyebileceinaknlar dzenle. 22. Adamlarnn durumundan emin ol. cretlerinden arkesinti yapma. Enerjini, gcn younlatr. Ordunusrekli hareket halinde tut, deiik harekat planlar gelitir. YORUMLAR WANG XI:Tm enerjini birletir, ekstra gcn elinde tut, durumunu gizle, planlarn sakla, dmanca anlalmaz olup dmann an gzle. 2I2 SUN TZU 23. Askerlerini kan olanaksz olduu noktalara sr ki,lesiye savasnlar. lmle kar karya olan bir askerinbeceremeyecei i yoktur. lm tehlikesi ile kar karya olan askerler de subaylar da glerinin zirvesine karlar. 24. k yollar kapal, kama olana kalmayan askerlerkorku duygusunu yitirirler. Direnme gleri sonsuzlasnHele, bir de yabanc topraklardaysa, inat bir cepheolutururlar. Yardm gelmesi de zor gzkyorsa, sk birmcadele verirler. YORUMLAR AO AO:aresiz insanlar lmden korkmazlar. SUN TZU 25. Byle bir durumda askerleriniz emir beklemeye bile grmeden kulaklar kirite olur; verdiiniz her emir anndayerine getirilir; snrsz sadakat gsterirler, her konudasonsuz gvenebileceiniz askerlere dnrler. YORUMLAR DU MU:lm tehlikesi ile kar karya kalan savalar ast demeden st demeden ayn ama evresinde toplanrlar. Bu durumda hi bir uyarya gerek kalmakszn dikkatli ve uyank olur,emirlere sadk kalrlar. SUN TZU 26. Asker arasndaki batl itikatlar, kehanetleri durdur. O zaman lmden baka korku kalmaz.

27. Askerlerimiz paraya ok nem vermiyorlarsa bu zenginolmak istememelerinden deildir. mrleri ok uzun olmuyorsa, bu da kesinlikle lmek istemelerinden deildir. 28. Askerlerinize sava emri verdiinizde, ilerinde hngr,hngr alayanlar, zrhlarn gzyalaryla ykayanlarkabilir. Ancak savaa girdiklerinde her birisinin bir kahraman olacandan pheniz olmasn. YORUMLAR AO AO:Sava savaa girerken baka are kalmamsa,maln mlkn brakr. Savann alamas lmne savaaca nn gstergesidir DU MU:Deerli mallara sahip asker maln brakmak istemedi inde lmne savaacak ruhu yitirir. Bu da onun sonu olur. WANG XI:Alamalarnn tek nedeni heyecanlanm olmalardrSUN TZU 29. Usta sava taktisyeni ngrakl ylana benzer. Kafasnasaldrrsan, kuyruundaki zehirle saldrr; kuyruuna saldrrsan, dilerini geirir; gvdesine saldrrsan, hem dileri ile hem de kuyruu ile saldrr. YORUMLAR ZHANG YU:Usta'nn bu retisi sava hatt metodunun temelidir. Sekiz Klasik Sava Manevras isimli el kitabnda bu konu; "ordunun ardn n, nn ard yap ki ordunun ayn anda drt ba sekiz kuyruu olsun. Ordunun ba her yerde olduunda dman ortadan saldrya gemise ordun hem ba hem de kuyruuile sracaktr, "szleriyle ilenmitir. SUN TZU 30. Bana, "Bir ordu ngrakl ylana benzeyebilir mi?" diyesoracak olursanz, cevabm "Evet," tir. Aralarnda anlamazlk olan Komutan Wu ile Komutan 2 1 4 Yueh'in askerleri ayn teknede nehri geerken bir frtnaya yakalanacak olurlarsa, sol elin sa ele yardm gibibir araya geleceklerdir. YORUMLAR MEI YAOCHEN:Bu gc salayan faktr pozisyonun gcdr. SUN TZU 3 1 . Savata zafer iin, atlarmzn koumlarna, sava aralarmzn topraktaki izlerine gven yeterli deildir.

YORUMLAR DU MU:Sava alannda atlarn koumlar sadece atlar bir izgide tutmak amacyla kullanlr. Sava arabalarnn tekerlekleriningmlmesi sadece onlarn kmldamamasn salayabilir. Ancakbunlarn hibiri askere gven verip, zaferi salayamaz. Gveninve zaferin yolu deiikliklere uyum salamaktan, askerleri lmcl noktalara srerek lmne savamalarn salamaktan, birbirlerine iki el gibi yardmc olmalarn dzenlemekten geer. SUN TZU 32. Savata bir ordunun ynetim prensibi asker iin yksekbir cesaret seviyesi belirlemek ve her askerin bu seviyeye ulamasn salamaktr. 33. Gllk ile zayfln ayn anda nasl en iyi kullanlacasorusunun cevab arazi pozisyonlarndaki seimlerdedir. YORUMLAR CHEN HAO:Emirlerin ak ve kesin olduu ordularda cesur asker kendi kendine ilerleyemez, korkak asker kendi bana geriyeekilemez. O zaman ordu tek birlik haline gelir. ZHANG YU:Arazinin avantajlarndan tam olarak yararlandndaelindeki asker zayf da olsa kazanabilirsin. 2\5 SUN TZU 34. inin ehli komutan ordusunu sanki bir kiiyi ynetir gibi,elinden tutarak yneten komutandr. YORUMLAR DU MU:aresizlik iindeki askerin ynetimdeki kolaylk, askerli in mecazdr. SUN TZU 35. ok konumayarak, gizlilii gven altna almak; dimdikdurup, adaletli olarak disiplini salamak komutann grevidir. YORUMLAR MEI YAOCHEN:Sessizlik iinde gze arpmadan kaldnz srece dmannz gerek durumunuzu anlayamayacaktr. Askerinize adaletle ve disiplinle davrandnz srece hi bir dmansizi rahatsz edemeyecektir. ZHANG YU:Bilge komutann emirleri sakin ve derinlerde gizli-' dr. Dman asla sezemez. Ynetimi de adaletli ve disiplinlidir. Hi bir dman byle bir komutan hafife alamaz.

SUN TZU 36. Subaylarnn, askerlerinin kafasn gerektiinde yanl rapor ve olaylarla kartrp, her eyi sorgulamalarnengellemesini de bilmelidir. YORUMLAR LUI QUAN:Bunun gerek nedeni savan banda henz planlarn olgunlamam olmasdr. Komutanlar balang stratejileriniemrindekilerle hazrlamaktansa sonutaki zaferin tadn birliktekarmay tercih eder. 216 DU MU ve ZHANG YU:Bu szlerin retisi bizce askerin bir eybilmeden emirlere itaat etmesi gerektiidir. SUN TZU 37. Sava dzenlerini, planlarn deitirerek, dmannnkendi ordusu hakknda salkl bilgi edinmesini nlemeli;yerini deitirip, dolayl, kark yollar tercih ederek dmandan esas amacn saklamay baarmaldr. YORUMLAR ZHANG YU:Gerek amacnz kimse anlamadnda zafer kesindir. Beyaz Dalarn nl bilgesinin dedii gibi, "askeri operasyonlarda aldatmacalarn kullanlmasnn gerek nedeni, yalnzcadman yanltmak deildir. Kendi birliklerini de aldatarak krkrne emrinde tutmak da yararl bir aratr." SUN TZU 38. Ordu komutan, en kritik anda, yksek bir yere trmanpaltndaki merdiveni atmasn bilmelidir. Elini gstermeden ordusunu dman iine baka trl sremez. 39. Gemilerini yakar, yiyecek kazanlarn krar; ordusunukoyun srs gibi bir o tarafa, bir bu tarafa ynelterekynnn anlalmasna olanak yaratmaz. YORUMLAR AO AO:Komutann bunu yapmaktaki amac askerin fikir birli inde olmasn salamaktr. Ll QUAN:Savatan zaferle dnen ordu ardndaki gemileri vekprleri yakarak ayn lk evresinde toplanan ordudur. Asker,komutann plann bilmediinde tpk bir koyun srs gibi komutannn peinden gider 2 1 7 SUN TZU 40. Dman kendi planna uygun bir noktaya srerek, tehlikeye dmesini salamak komutann en nemli grevlerindendir.

4 1 . Dokuz arazi trnn her birine gre alnacak nlemler,saldrya veya savunmaya ynelik taktikler ile insandoasnn ana kanunlarn mutlaka zenle almaldr. YORUMLAR DU MU:Komutan gerileme ya da ilerlemenin avantajlar ile dezavantajlarndan bahsettiinde esas amac, arazi faktrnn insan zerindeki etkilerini kullanmaktrSUN TZU 42. Dman arazisinde ilerlerken genel prensip, ne kadarileri gidilirse askerin o kadar dayanma gstereceiprensibidir. Snr yaknlarnda ise tam tersine kargaadaha olasdr. 43. Kendi lkeni ardnda brakp, komu araziye girdiinde,kritik arazidesin demektir. Drt ynde iletiim kurulabili-yorsa, birleen yollarn bulunduu anahtar arazidesindir. 44. Bir lkenin ilerine girdiinde ciddi arazidesin. Dmanarazisinde fazla ilerlemediinde bulunduun arazi yaknarazidir. 45. Dmann salam kaleleri gerinde kalm, nnde ise dargeitler bulunmaktaysa bu araziye kuatlm arazi denir. k olana yoksa bu araziye mitsiz Arazi denir. 46. Bu durumda, dank arazide adamlarma ama birliialarm. Yakn arazide ise, tm birliklerimin arasndayakn temas olmasna bakarm. 218 47. htilafl arazide, art birliklerime dikkat eder, hzlandrrm. 48. Ak arazide, dikkatimi savunmam zerinde younlatrrm. Birleen yollarn bulunduu anahtar arazidemttefiklerimle ibirliini ararm. 49. Ciddi arazide malzeme ikmalini gvence altna almayaalrdm. Zor arazide ise dikkatimi ordumu durmaksznilerletmeye verirdim. 50. Kuatlm arazide ordumun geri ekilme yollarn kapatrdm. mitsiz arazide, askerlerime hayatlarnn kurtulmasnn mitsiz olduunu sylerdim. 51. Bunun nedeni, dman tarafndan kuatldn, yardmgelmesinin olanaksz olduunu bilen askerde olaan st inat bir direni gc, snrsz bir savama isteininortaya kacan; askerlerimin tehlike altnda her emriyerine getireceini bilmemdir. YORUMLAR DU M : Asker dman tarafndan kuatlmadka dmana direnerek zafere ulaacak kararla sahip olamaz. Ancak aresizliklekar karya kaldklarnda birlik beraberlik iinde savunmalarnolutururlar. MENG SHI: Korku yollarnda ilerleyen asker her emre itaat eder. SUN TZU

52. Durumunu bilmediimiz komu prenslerle ibirlii yapamayz.nceden uurumlarn, bataklklarn, dalarn, ormanlarn, tuzaklarn bilmediimiz topraklardan bir orduyu geirmek akl ii deildir. Yreyi bilen klavuzlardanyararlanmadka, doann salad avantajlar kullanamayz. 219 53. Sava bir prens aadaki drt, be prensibi gz ardedemez. 54. Sava bir prens gl bir lkeye saldrdnda generallikteki ustaln, dman kuvvetlerinin birlemesiniengellemekteki baarsyla gsterir. Kendisini dmanaolduundan gl gsterip, dmann olas mttefiklerini karsna kmaktan caydrr. YORUMLAR WANG XI:Dmann plann zp, anladnda arazi koullarnkullanarak yapacan manevralarla dman aresiz brak. Budurumda en gl lkeler bile karna kacak byklkte bir orduyu kuramayacaktr. ZHANG YU: Gl bir lkeye saldr iin yalnzca sahip olduung ve zenginlie gvenecek olursan, askerin verdii kayba tepkigstererek arkanda saf olmayacaktr. Aralarnda anlamazlk olan lkelere gl bir orduyu gsterdiinde ise dman liderleri senden rkerek baka lkelerle ittifak kurma cesaretini gsteremeyeceklerdir. SUN TZU 55. Dier lkelerle ibirlii yapmaktan ya da onlardan yardmistemektense, kendi gizli planlarn uygulayarak dmanlarnn ban dndrr, korkutur. Bunu baardnda,dman kentlerini fazla zorlanmadan ele geirir, dmankrallklarn sona erdirir. YORUMLAR ZHANG YU:Mttefik ve yardmclar iin aba gstermemen halinde izole edilip, yardmsz kalrsn. lkende yeterli otoriteyi kuramadn taktirde halkn seni terkeder, lken zayflar. Kiisel fkeni kontrol edemeyip komularn iddetle tehdit ettiinde ise aslnda kendi lkeni yok edersin. Bu konudaki baka bir yorum ise dmann olan lke halkn birletiremeyip, askerini toplayamyor, mttefikleriyle bir araya gelemiyorsa bu durumda dmannn temas yollarn kes, otoritesini iyice yitirmesini sala ki dman kalelerini, lkesini kendiarzun erevesinde elde edebilesin. SUN TZU 56. Askerlerine kural d dller ver, nceki planlarn dnda da emirler buyur. Bunlar hakkyla yaptnda, ordunutpk tek kiilik bir birimmi gibi ynettiini greceksin. YORUMLAR MEI YAOCHEN:nceden tespit edilmi dllerin tesinde verilebilecek dllerin yararn gz nnde tut. Dmann da aynynde kendi askerine verdii szleri takip et.

JA LN:Bir atoyu ya da lkeyi ele geirmek istediinde lkendeuygulamadn ceza veya dller koy. Her zamanki kurallarn d nda hkmet kararlar al, uygula. SUN TZU 57. Askerlerine plan deil, grevi syle. Sonucu, parlaksagster. Durum skntlysa sakn bir ey syleme. YORUMLAR MEI YAOCHEN:Askere stratejini anlatmaya kalkma, kendilerinden sadece savamalarn iste. Onlara kazanacaklarn anlat. Balarna gelebileceklerden asla sz etme. WANG XI:Gerein szmas, stratejinin anlalmasna neden olacaktr. Asker endielendiinde tereddt edecek, korkuya kaplacaktrZHANG YU:nsan psikolojisi korkudan uzaklap, dle komaya msaittir. 11 SUN TZU 58. Ordunu lm tehlikesine, zorluklara sr; zaferle dnecektir. 59. nsan doas gerei zora dmedike yeteneklerini sonuna kadar kullanmaz. YORUMLAR MEI YAOCHEN:Asker zorda kalmadka kendisini savaa tamolarak konsantre etmez. Gerek tehlike ve zorlukla karlatklarnda kazanmalar ya da kaybetmeleri tmyle byle zamanlardane yapabileceklerine baldr. SUN TZU 60. Savata zafer, kendi konumunu dman hedeflerine greayarlamakla gelir. 6 1 . Dman saflarnn ardna inatla sarkmak, sonunda dman komutann ldrme baarsn getirecektir. 62. Buna ince hesapla kazanmak denir. YORUMLAR DU MU:Dmana saldrmay arzuladnda dman hatlar arasnda bir ak gremiyorsan yapacan i kendi formunu dmandan gizleyip, izlerini yok etmektir. Dman gizlice takip ederken, srprizi basknlar yapmaya da hazr olmalsn. Dmansenden olduka gl olduundan seni hor gryorsa, kendiniolduundan daha da zayf ve teslim olmaya hazr gster ki senikmseyerek arlasn. Gevedii an iyi takip et ki tam rahataerip ak verdiinde vurabilesin.

Dman artk evine dnmeye hazrlanmaya balamsayol ver gesin. Dn yolunda peinden takip edip zayf annkolla. Dmann yolu ak olduu srece sava arzusu snk kalacaktr. Bundan yararlan. Bu teknikler dmann davranlarnndourduu taktiklerdir. 222 ZHANG YU:Bata kendini dman hareketlerine gre adapte et. Sonra uygun zamanda komutanlarn imha et. Grev ustal diyebuna derim. SUN TZU 63. Komutay ele aldnda, cephedeki n yollar kapat, resmikaytlar yok et, elilerin geiini engelle. YORUMLAR ZHANG YU: Bir kere st dzey kararlar verilip askeri strateji belirlendiinde snrlar kapatlp, resmi kaytlar imha edilmelidir kicasuslar dar szp bilgi tama frsat bulamasn. SUN TZU 64. Sava konseyinde kararl ol, durum kontroln eline al. YORUMLAR MEI YAOHEN:Sava konseyindeki planlamadaki sertlik vekararllk ketumluk salayacaktr. SUN TZU 65. Dmann ak brakt kapdan ieri dal. 66. Dmann kutsal varlklarn ele geirerek dman zorla. Dman birliklerinin ilerleme zamanlamasn renmeninbir yolunu bul. 67. Glerini hazrlamadan bitirici savaa girme. 68. Dmann an buluncaya kadar yeni gelin gibi ekingen ol; a bulduun an yaban tavan gibi frla. Dman iin artk ok getir. 223 Blm XII ATELE SALDIRI SUN TZU 1. Atele saldrnn be yolu vardr. Birincisi askerleri kampannda yakmaktr. kincisi malzeme depolarn yakmaktr.

ncs malzeme tayan aralar yakmak; drdncsise dmann silah, mhimmat depolarn yakmaktr. Beinci yol da dman birliklerinin arasna ate atmaktr. 2. Saldrya gemenin en nemli koulu ate olanaklarnasahip olmaktr. Gerekli malzeme her an hazr tutulmaldr. 3. Atele saldrnn mevsimi, yangn balatmann zel gnleri vardr. 4. Uygun mevsim havann kuru olduu aylar olup; zel gnler rzgarn ykseldii gnlerdir. 5. Atele saldr esnasnda be olasla hazr olunmaldr. 6. (a) Ate dman kampna yaklatnda dmana gecikmeden saldr. 7. (b) Ate dmana yaklat halde dman askerleri halasessiz ise, bekle. Saldrma. 8. (c) Alevler yeterli ykseklie ulatnda saldrmak iinkouIlar uygunsa saldr; yoksa, olduun yerde kal. YORUMLAR DU MU:Genel olarak atein sava arac olarak kullanlmasndakiama dman iinde karklk yaratarak kendine saldr frsatyaratmaktr. Yoksa dman atele yok etmek mmkn deildir. Saldr iin en uygun an atein ykseldii andr; yoksa ateindman tarafndan kontrol altna alnd srada saldrmak akl iideildir. Sun Tzu Hoca bizlere ate kullanmnda abuk davranmamzn gerektiini retiyorSUN TZU 9. (d) Dardan atele saldr olanakszsa, kampn iindekendi kendine yangn kmasn bekleme. Uygun zamanbekleyip, saldr. YORUMLAR ZHANG YU:Dman kampnda yangn karmak iin beklemekzorunlu deildir. Yangn dman kampnn evresinden de balatlabilir nemli olan uygun zamanda uygun saldr frsatnn yaratlmasdr. SUN TZU 10. (e)Yangn balattnda, rzgarn ardnda kal. Rzgarakar saldrma. YORUMLAR MEI YAOCHEN:Atein momentine kar saldrmak sonu getirmez. Dmann sonuna kadar savaaca kesindir. SUN TZU 11. Gndz kan rzgar uzun srelidir. Gece esintileri iseabuk diner. YORUMLAR

MEI YAOCHEN:Gndz balayan rzgar gece geldiinde, gecebalayan rzgar ise gndz olduunda duracaktr. Bunu saknunutma. 225 SUN TZU 12. Her orduda atele ilgili bu be olaslk ok iyi bilinmeli,yldzlarn hareketi izlenmeli, atele saldr zel gnleritakip edilmelidir. YORUMLAR ZHANG YU:Atei kullanarak dmana saldry bilmek yeterlideildir. Ayn ekilde dmann atele saldrsna nasl kar konacan da bilmeye zorunluyuz. Yangn kullanmnda hava ko ullarn takip ederek hava koullarnn kullanm prensibine skskya bal kalmalyz. SUN TZU 13. Atei saldr arac olarak kullanmak zeka belirtisidir. Suyusaldr arac olarak kullanmak ise g gstergesidir. 14. Suyla dman durdurulabilir, ama tm olanaklar elindenalnamaz. YORUMLAR ZHANG YU:Saldrda ate kullanm zaferi getirir. Suyu dmanordusunu blmekte kullanabilirsiniz. Gc blnen dman zayfderken sizin birlikleriniz gcn korumu olacaktr. SUN TZU 15. Giriimcilik ruhunu kullanmakszn dmana saldrp,sava kazanmaya alan komutan anssz komutandrnk sonu, zaman ve kaynak kaybndan te deildir. 16. Bilge komutan planlarn nceden hazrlar; usta komutankaynaklarn deerlendirir. 17. Avantaj grmedike hareket etme; kazanacak bir eyolmadka ordularn kullanma; bulunduun pozisyonkritik olmadka savama. 226 YORUMLAR ZHANG YU:Silahlar uursuz aralardr; sava ise tehlikelerledoludur. Akll hkmdarlar savata yenilgiden olabildiince ka nmal bu nedenle de orduyu kk amalarda kullanmamaldr. Silah ancak baka are kalmadnda kullanlmaldr. SUN TZU

18. Hi bir hkmdar ordularn kendi fkesi iin savaasokmamal, hi bir komutan kendi hrs iin savaa kalkmamal. 19. Size bir avantaj salayacaksa ilerleyin, yoksa yerinizdekaln. 20. Zamanla fke mutlulua, sinirlenme memnuniyete dn ebilir. 21. Ancak, yok edilen bir krallk asla yeniden kurulamaz;ller canlanamaz. 22. Bu nedenle, bilge hkmdar dikkatli, iyi komutan tedbirliolmaldr. Bir lkeyi bar iinde ynetmenin, orduyugl tutmann yolu budur. YORUMLAR AO AO:Orduyu kendi amalarnz iin kullanmayn. WANG XI:Duygularnzda tutarszlk size onur ve itimat kaybndan baka yarar getirmez. ZHANG YU:Silah kullanmnda dikkatli bir hkmet lkesini gvenlik iinde yaatabilir. Sava hafife almayan askeri liderin ordusu btnlk iindedir 227 Blm XIII CASUSLUK VE STHBARAT SUN TZU 1. Yz bin askerlik bir orduyu kurup, uzak savalara gndermek, halkn zerine byk yk bindirir, devletin olanaklarn tketir. Sadece gnlk harcamalar yz bin gmekadar ykselebilir. lke iinde de, dnda da byk kargaalk olacak, tkenen insanlar sava yollarnda dklecektir. Yz bin askerin en az drt, beyz bin aile olduudnlecek olursa, etkinin ne kadar geni bir alanda olduu anlalabilir. 2. Dman kuvvetler, bir ka gn iinde oluacak bir sonuiin yllarca kar karya durabilirler.Bu byleyken, maann, dllerinin devamn dnerek dmann durumunurenmeyi ihmal etmek insanlk d davrantr. 3. Bu ekilde davranan kii lider olamaz, hkmdarna yararl olamayaca gibi zafere de ulaamaz. 4. Bilge hkmdarla, iyi bir komutann normal askerlereoranla kolaylkla sava kazanp, zafere ulamasSTHBARAT'a baldr. 5. Bu istihbarat ruh armakla gelmez.Tecrbe ya da hesaplamayla da retilemez. 6. Dmann durumu ancak baka insanlardan renilebilinir. 7-Be tr casus kullanlr. (a) Yresel casuslar.

(b) casuslar. (c) Devirme Casuslar. 228 (d) Hkml Casuslar. (e) Hayatta Kalan Casuslar. 8. Bu be tr casusun hepsi bir arada kullanldnda gizli istihbarat sistemini kimse ele geiremez. Buna, plerinKutsal Kullanm denilir. Bu g her hkmdarn enkymetli kaynadr. 9. Yresel casuslardan anlalan bir blgede yaayan kiilerden haber alma hizmeti almaktr. 10. casus dman subaylarnn kullanmdr. 11. Devirme casuslar, ele geirilip, dman aleyhine kullanlan dman casuslardr. 12. Hkml ya da l casuslar dman yanltmak amacylaeitli davranlara ynlendirilip sonra da bizim casuslarmzca dmana bilinli olarak belirtilen casuslardr. 13. Yaayan casuslar, dman kampndan haber getirmeyibaaran casuslardr. YORUMLAR ZHANG YU: casuslar dman ynetiminin hor grd komutanlar ile dman tarafndan cezalandrlm subaylarn akrabalardr. DU MU:Dman ynetiminde iini yitirmi zeki yneticilerinyansra, arlklar nedeniyle cezalandrlmlar, ve doalar gerei agzl insanlar vardr. Bunlarn dnda hak ettiklerineinandklar mevkilere getirilmemi olanlarla lkenin karlaacazorluklar kendi karlar iin kullanmay amalayanlar da bulunabilir. Ayrca yine ynetim iinde ikiyzllk ve aldatmay huyedinmiler de vardr. Bunlarn her birine gizlice, eitli rvet yntemleri ile yaklalarak lkenin gerek durumunu renmek, sizinle ilgili hazrlanan planlar hakknda bilgi almak mmkn olabilecei gibi yi-ne bu tr insanlar kullanarak dman lkesinde kargaa ve ikilikyaratmak da olasdr. Ll QUAN:Dmann zerinize gnderdii casuslara cmert davranarak kendi yannza ekin. Bu tr devirme casuslar kar casusluk ya da iki tarafl casuslukta kullanlr. WANG XI:Devirme casuslar ele geirilen ve bize bilgi verilmesiiin tevik edilen ya da dmana yanltc bilgi vermek amacylageri gnderilen dman casuslardr. Hkml casuslar daha okkendi stlerince dmana yanltc bilgi iletmek zere kullanlancasuslardr. Bu casuslarn sonu genellikle lmdr; bu yzden butr casuslara l casus da denilir. DU YU:Yanltc bilgi vererek dman zerine gnderdiiniz casuslar dman eline getiinde dman tm hazrlklarn bu casuslardan edindii istihbarata dayanarak yapacaktr. Ancak ger

ek dman tarafndan anlaldnda bu casuslarn sonu lmdr. DU MU:Yaayan casuslar bilgiyi iki tarafa da tayan casuslardr. Yaayan casuslarn seilirken zellikle aptal grnml ancak zeki, d grnmlerinden anlalmas imkansz cesarette,gte olan savalar seilmelidir. Bu tr casuslarn kar tarafasatn alnmas imkansz olduu gibi yine bu casuslar alk, susuzluk, onursuzluk gibi her trl zorlua aldr bile etmezler. SUN TZU 14. Ordu iinde en yaksn takipte tutulacak kiiler casuslardr. Baka hi bir birim casuslar kadar dle layk deildir. Yeryzndeki baka hi bir meslek casusluk kadar gizlilie sahip deildir. YORUMLAR DU YU:Kendisine iyi davranlmayan casus dnekleerek dman iin almaya, sizin hakknzda bilgi tamaya balayabilir. Bu nedenle casuslara zengin dller verin ki yaptklar ie gve-230 niniz olsun. Grevini gizlilikle yapmayan casus kesinlikle intiharetmektedir. SUN TZU 15. Doal stn zekaya sahip olmayan hi kimse casus olamaz. 16. Casuslar iyilik ve drstlk olmadan ynetilemez. 17. Casuslarn raporlarn anlamak ve doruluundan eminolmak iin ince zeka seviyesi gerekir. 18. Uyank ol! Her i iin casus kullan. YORUMLAR DU MU:Her meselenin zm nceden edinilen bilgiye dayalSUN TZU 19. Bir casus zaman gelmeden bir haberi bakasna vermisse, hem casusu hem de haberi alan kiiyi ldr. YORUMLAR MEI YAOCHEN:Casusu ldrmenin nedeni bilgiyi szdrmas,haberi alan ldrmenin nedeni ise konumasn engellemektir. SUN TZU 20. Ama ister bir orduyu vurmak, ister bir ehri zaptetmek,isterse bir kiiye suikast dzenlemek olsun, komutanlar

n, komutan yardmclarnn, kap muhafzlarnn, nbetilerin isimlerini renmek zel neme sahiptir. Casuslarmzn amac bu bilgilere sahip olmaktr. YORUMLAR DU MU:Dmana saldrmadan nce dmann yetenekleri hakknda bilgi almak son derecede nemlidir. O zaman, her bir dman iin kapasitelerine uygun nlemler alnabilir. SUN TZU 2 1 . Dmann aramza gnderdii casuslar tespit edilip, rvetle kandrlmal, ele geirilip rahat edecekleri yerlerdetutulmaldr. Bylece onlar kendi saflarmza ekip dev irme casus yaparak kendi hizmetimizde kullanabiliriz. 22. Devirme casuslarn bize salayaca bilgiler sayesindemahalli ve i casuslar elde edebiliriz. 23. Yine yalnz onlarn sayesinde l casuslar kullanarakyanltc bilgileri dmana ulatrabiliriz. 24. Son olarak, yine onlarn sayesinde Yaayan casuslardanbilgi alabiliriz. YORUMLAR ZHANG YU:Devirme casuslarn verecei bilgilerle dmanniindeki agzl ve sizin adnza alabilecek grevlileri bulursunuz. Bu yntemle ele geirip altracanz ift tarafl casuslardman kandrma yollarn anlamakta kullanp, dman aldatmak amac ile l casuslar kullann. Yine devirme casuslarn verecei bilgi nda dmann gerek durumunu anlayp yaayancasuslar dmana gnderin. SUN TZU 25. Casus kullanmann tek amac dman hakknda bilgi toplamaktr. Bu bilgi ise, ilk olarak Devirme Casustan alnabilir. Bu nedenle Devirme Casus el stnde tutulmaldr. 232 http://genclikcephesi.blogspot.com 26. Eski zamanlarda Yin hanedannn ykselmesi mparatorHsia tarafndan kontrol edilen I Chih adndaki casuslagereklemiti. Ayn ekilde Chou Hanedan da Yin'ebal casus Lu Ya sayesinde tahta gemiti. YORUMLAR DU MU: Dmann gerek durumunu anlamak ve bu amalabaka tr casuslarn da kullanm devirme casuslara, dneklereya da ift tarafl casuslara baldr. Bu nedenle bu casuslara okiyi davranmak gerekir. SUN TZU

27. Ordunun casusluk kanadn en iyi kullanan hkmdarbilge hkmdar, en iyi deerlendiren komutan ise ustakomutandr. Casusluk sonu getirir. Ordunun harekattakibaars casuslarn becerisi ile orantldr. YORUMLAR DU MU: Dmann durumu bilinmedike bir ordunun operasyonakalkmas baar getirmez. Haber alma ise casus kullanlmadanyaplamaz. http://genclikcephesi.blogspot.com