Kltre Duyarl Hemirelik Bakm Kltr, bir toplumun bireylerini doumlarndan balayarak etkileyen bir olgudur.

Bir grup insan tarafndan belli zaman aralklarnda retilmi gelenekler, inanlar, sanat, mzik ve dier insan dncesi rnleri olarak da ya da belli bir grup insann bir eyleri yap ekilleridir. ok kltrl toplumlarda kltrel eitlilie dayal karmak, benzer ve farkl kltrel anlaylar yaygndr. Bu kltrel anlaylar; ya, cinsiyet, rk, etnik zellikler, sosyoekonomik snf, dinsel kimlik, seksel davranlar, eitim, tarih gibi pek ok faktrlerle ekillenir. Dier bir deyile her birey, dnyay kendi kltr penceresinden alglar. Kltrel zgemiimiz, salk inanlarmzn, deerlerimizin ve salk davranlarmzn olumasnda nemli bir role sahiptir. Bu durum, bireylerin salk, hastalk ve dnyay alglamasn biimlendirir (2,6). Bakm, salk ekibi iinde nemli yeri olan hemirelerin temel konusudur. Hemirelik bakm, fiziksel, psikolojik ve psikososyal gereksinimleri ile ilgili ilevlerini yerine getiremeyen bireye yardm ve elik etmektir. Hemirelik bakm, bireyin salk sorunlarn, alglamalarn tam ve gvenilir biimde grebilmektir. Nitelikli hemirelik bakm; ilgili olmay, yaknlk gstermeyi, cesaret vermeyi, neeli olmay, kibarl, efkati, anlayl ve sempatik olmay, empati yapabilmeyi, kmsemeden bakalarnn dncelerine saygl olmay ierir. Hemirelerin etkili bakm sunmada, artk yalnzca mesleki bilgi ve uygulamalar yeterli deildir, entellektel ve analitik becerilere de sahip olmalar gerekmektedir. Nitelikli bireysel bakm, bireyin bir btn olarak kltr, inanlar, adetleri ve deerleri ile ilgili faktrlerin gz nne alnmas ile verilebilir. Uluslararas Hemireler Birlii (ICN) Etik Kodu da, hemirelie gereksinimin evrensel olduunu, hemireliin znde; insan yaamna ve insan haklarna ulus, dil, din, cins, inan, ya, politik gr ve sosyal stat fark gzetmeksizin deer ve sayg olduunu belirtir. Hemirelik temelde kltrel bir olgudur. Hastann kltrel deerleri, inanlar ve uygulamalar btncl hemirelik bakmnn nemli bir parasdr (5). Farkl kltrdeki bireylerin bakmna 1960 l yllarda daha ok deinilmitir. 1962 ylnda King, psikopotolojik davranlarn kltrden kltre farkllk gsterdiini ifade etmitir. 1969da ICN (Uluslararas Hemirelik Birlii) kltr ieriini hemirelikte kullanmaya balamtr (1).

1974de ilk kez Transkltrel Hemireler Birlii kurulmu, bunu 1990da Journal of Transcultural Nursing in yaynlanmas izlemitir. Bundan sonra Transkltrel Hemirelik Topluluunun yeleri kltrel ierikli bakm hakkndaki genel bilgilerin ncleri olmulardr. Farkl kltrel zellii olan bireylerin hastal ve sal alglamalar, inan ve geleneklerinden etkilenir. Hastann kltrel deerleri, inanlar ve tutumlar hemirelik bakmndan yararlanmalarn etkiler. Farkl kltrlerdeki insanlarn kendi kltrel varlklarn aka belirtmeleri temel insan hakkdr ve sayg duyulmaldr (1). Kltrleraras bakm; bir toplumda farkl kltr gruplarndan bireylerin ve ailelerin gereksinimlerine duyarl biimde salanan hemirelik bakmdr. Kltrleraras hemirelik yaklamnn geliiminde insani (humanistik) yaklam etkili olmutur. Kltrleraras hemirelik bakmn amac; kltrleraras hemirelik bilgisi gelitirmek, bu bilgiyi hemirelik uygulamalarna katmak, kltrleraras kavram, kuram ve uygulamalar hemirelik eitimi, aratrma ve klinik uygulamalarla btnletirmektir. Kltrleraras hemirelik bakm nemlidir; nk, hastaln ve saln duyusal, sosyal, davransal ve manevi boyutlar vardr. Hastalk ve salk durumu, kltr gruplar asndan farkllklar gsterir (4). Salk personelinin bireyin kltrn iyi anlayamamas, tanmamas, letiim bozukluklarna, atmalara, Salk bakmnda eitsizliklere, Ayrmcla, Irkla, Kalplam yarglamalara neden olur (5).

Hemirelerin hizmet verdikleri toplumun kltrel yapsn tanmas ve deerlendirmesi, verecei hemirelik bakm kalitesinin ykseltilmesinde nemli bir rol oynayacaktr. Toplumun kltrel yapsn tanma ve deerlendirmede Transkltrel Hemirelik Modelleri, hemireler iin bir rehberdir. Model kullanlmas; hemirelerin bakm verdii toplumu kltrel olarak derinlemesine tanmas ve deerlendirmesinde, kltrel verilere daha sistematik ve standardize yollarla ulamasnda ve transkltrel hemirelik alannda bilgi birikiminin artmasnda yararl olaca dnlmektedir. Tm bireylerin kltrel deerlerine sayg duyulmal ve bu dorultuda gerekli hemirelik bakm verilmelidir. Hazrlayan: Aye Tanu Acbadem Salk Grubu Eitim ve Geliim Hemiresi Hazrlanma Tarihi: 26.11.2010

KAYNAKLAR 1. Amandah L (1994) Nursing in todays multicultural society: a transcultural perspective. Journal of Transcultural Nursing, 20:307-313. 2. Birol L (2000) Hemirelik Sreci. Bozkaya matbaaclk. zmir. 3. Pektekin (2000) Pskiyatri hemireliinde temel kavramlar.N. Kum (Ed.) Psikiyatri Hemirelii El JKitab. II. Bask.BRMAT Matbaaclk San Tic. Ltd. ti. stanbul 9-37. 4. Temel A.(2008). Kltrleraras (ok Kltrl) Hemirelik Eitimi, Atatrk niversitesi Hemirelik Yksek Okulu Dergisi, 11(2). 5. Tortumluoglu G, Bayat M, Sevig . Bireylerin Giger ve Davidhizarn Transkltrel Degerlendirme Modeli ile saglk asndan degerlendirilmesi. 3.Uluslararas -10.Ulusal 61 Hemsirelik Kongre zet Kitab. Ege niversitesi hemsirelik Yksekokulu 7-10 Eyll 2005. zmir. 2005, s,141. 6. Trkoglu . (2006). rgt Ynetimi Egitim Klavuzu. stanbul Bilgi niversitesi Yaynlar, stanbul