You are on page 1of 4

'NANMAK' 'MAN ETMEK' MDR?

NANIYORUM, YLE ise vardr, byledir deyip kestirip atmaya hakkmz yoktur. Yaratc kendi sfatlarndan emin olarak baknz, dnnz, aklediniz, uurunuzla snaynz, kendi duygularnzla karlatrnz gibi hitaplarla, insan inancn teyide, yakn ve emniyet dzeyine karmaya davet ediyor. MAN; emanet, eman, emniyet ile ayn kkten gelen bir kelimedir. nanmak ile ilintisi varsa da, kk olarak tamamen farkldr. man ve emniyet kelimelerinin ortak kk olan emn gvenir ve gvenilir bir hal zere olmay, isel bir gven duygusunu ifade eder. Emniyet karlkl gven duygusunu tanmlayan bir kavram iken, iman isel gven duygusunun derin bir bilme ile gereklenmi halidir. Derinlemi bir bilginin ilgili konuda bilinmeyeni, grnmeyeni tarif edebilme gc vardr. Zaten, grlen bir olguda inan duygusuna da, ileri dnceye de yer yoktur. Dnrlerin dnyalarna gittiimiz zaman, megul olduklar konulardaki kanaatlerinin bilgi ve inan denklemi zere kurulduunu grrz. rnein Galileo dnyann dndn grmedii halde, dnyann dndnden emin olan biridir. nk bu noktadaki bilgisi Galileoye dnyann dndn neredeyse gryormuasna bir yaknlk telkin etmitir. Dnyann dndne dair Galileonin i dnyasnda oluan inan derinlemesine bilme halinden sonra gelmi, ilgili konuda iman bir tarza gemitir. Galileo iin Dnyann dndne inanyordu gibi bir tanm yetersiz kalacaktr. Dnyann dndn grmt demek ise, gerei ifade edemeyecektir. Delilleri takip ederek dnyann dndne dair hissinde yakne ulamt. Dnyann dndne, deta grrcesine bilir derecede inanyordu, dnyann dndnden emindi demek ise gerein ifadesi olacaktr. Bu rnekten hareketle, unu diyebiliriz: Emn kknden gelen iman, grnen leme bakarak grlmeyen boyutlar hakknda karmlarda bulunmak, bu karmlar delillendirmek anlamnda kullanabileceimiz bir kavramdr. Meydanda bir denge ya da bir olay var ise ve bu olay, bu denge grnen boyuttaki etkenlerle aklanabilmekten uzak ise, u an iin gremediimiz bir etkenin

varlna, onun varlnn zaruretine dair karmda bulunmann ismidir iman edi. man ise, bu dnsel ve duygusal yolculuun sonunda varlan noktann tarifidir. Bu alardan baklnca inan ve dnce eylemlerinin akmasyla aa kabilecek olan imann, be duyunun tarifte yeterli olamad bir noktada geerli olduu grlecektir. man ile inan arasnda gerek bir ba olmakla birlikte, tanmlanabilir bir fark vardr. Bu nans aabilmek iin grlebilir bir rnekten balamak anlamay kolaylatrc olacaktr. smi duyulmu birinin sadece varln bilen biri iin, bir inan durumu szkonusudur. Onun hakknda malumat sahibi olan birinin ilgili ahsla bilgi baznda bir yaknl vardr. Onunla arkadal olan birinin durumu ise, ilerlemi yaknlktr ve bu yaknlk bilgi derecesindeki yaknla oranla, tanmaya ve tanmlamaya daha uygundur. Tm bu iliki boyutlarndan sonra, sevginin ve feragatn da devreye girmesiyle, ileri derecede duygusal ve ou zaman dnsz bir yaknlk gerekleir. Geree en uygun tanmlama veya tanma, bu son mertebede husule gelir. Bu mertebedeki bir iliki ierisinde, eer ilgili kiiler irkinliklerden uzak iseler, gerek bir gven duygusu ilikiyi balayacaktr. Perdeli bir diyarda yaayan varlklar olarak bu grnen boyutun grnmeyen Yaratcs ile, kendi irademiz dahilinde dorudan bir yaknlk kurabilmemiz mmkn deildir. Zaten byle bir yaknln isel bir emniyet duygusu olumadkapek bir faydas olamayacan da, blisin durumundan karsayabilmemiz mmkndr. Dier taraftan, bu grnen lemi irdeleyerek, varlklarn ilikilerinde etken olarak kendilerini gsteren sebeplerin dengeleri; bu dengeler ierisinde kendini gsteren ilim ve iradeyi; bu ilikilerde aa kan rahmeti, efkati ve sevgiyi netice verip veremeyeceine bakarak, grnmeyen ama varl zarur olan, bilerek, grerek, iiterek, etki altnda kalmadan hr bir iradeyle i gren bir kudretin varln ispat etmek mmkndr. Girdiiniz bir ortamda mkemmel bir sofraya karlk kk bir ocuktan baka biriyle karlamadysanz, ocuun yeteneklerinin grnen mkellef sofray netice vermesini mantk d buluyorsanz, grdnz ortamn dna doru zihn karmlarda bulunmak zorundasnzdr. Sofrann ancak ocuun varlnda hazrlanyor olmas veya ocuun eliyle hazrlanyor olmas, sizi sofray hazrlayann gerekten o ocuk olduuna inanma mecburiyetinde brakamaz. Evrendeki olgulara dikkatlice

baknca da, etken gibi grnen sebeplerin olsa olsa birer uslu ocuk gibi olduunu fark edersiniz. Neticeler ise balanglara oranla harikuldedir. Bu harikuldelik, bu mkemmellik sebeplerin ellerinde gelmitir, doru. Ancak mkemmel neticeleri aciz ve cahil sebeplerin ellerinde grmek, salim bir zihinde, bunlar onlarn yaptna dair bir delil tekil etmez. slm dininde kullanlan stlah anlamyla iman, Yaratcnn hem varlndan hem gvenilirliinden emin olmaktr. Yalnzca var olduunu bilmek bizim gibi perdeli bir diyarda yaayan varlklar iin imann birinci mertebesi olan inantr. man tamamlayan unsur ise Yaratcya kar insann i dnyasnda, enfsnde oluan gven duygusudur. Byle bir duygu ise ancak yakndan tanyarak Onun Kendisini terk etmediimiz srece bizi terk etmeyeceinden, zulmetmeyeceinden, en ince meselelere vkf ve hkim olduundan, kudretinden, azametinden, rahmetinden.. emin olmakla mmkndr. zetle, iman, her hal ve art altnda Cenab- Haktan emin olmakla mmkn olacaktr. slm alimlerinden Ebu Hanfe ve mam Buhar, imann inan basamana atfen, man artmaz ve eksilmez demilerdir. Dorudur; Allahn varln bilmek, inanmak, artp azalmayacak bir nitelie sahiptir. mann birinci basama olan Allahn varln bilmek kalbde yerlememise, dier basamaklarn tasavvuru mmkn deildir. Ancak iman salt Allahn varln bilmek anlamnda olmad iin, dier basamaklarda bir ykseli elbette mmkndr. nsann Zt- Akdese yaknlk ve Ona gvenmek, itimat etmek, srtn yaslayabilmek anlamlarndaki emin olma mertebelerinde srekli ini ve klar vardr. Allahn varlndan phe eden biri olmad halde blisi mmin olarak tasavvur edemeyiimizin nedeni, blisin Rabbil-lemne gvenmeyiidir. blise gre, lemlerin Rabbi demin yaratl ve dier varlklara stn tutuluu iinde ciddi hatalar yapmtr. Bu tanmlarla baklnca, blis Allahn varln bilmekte, ancak ona iman etmemektedir. nk, Ondan emin deildir. Resl-i Ekrem (a.s.m.) bir hadisinde limden ilk kaldrlacak olan ey hudur. Sonra emanet kaldrlr1 diyerek, Allah ile kul arasnda bir ba, bir mnasebet olan imann insan kalbinde yansmas olan, etkisi hissedilebilen derin sevgi ve sayg diye tanmlayabileceimiz hu ile, insan-insan ilikilerinde yansyan ekli olan emniyeti ilim nevinden ifade etmitir. lh hitap olan Kuran ise, Ancak, ilimde derinlemi olanlar anlar2 diyerek,

gayba dair mesaj kavramakla ilim ehli olmay buluturmutur. nsann enfsnde oluan imann sosyal hayata yansyan ekli olan emniyet, insan-insan ilikilerinde gvenilir bir hal ve durumda olmay gerektirir. Mmin kendisinden, elinden ve dilinden emin olunan kimsedir. Yaratcsnn kendisine ve kardeleri konumundaki dier insanlara vermi olduu en yce deer olan kiiliine zarar vermemek iin zinadan, hrszlktan, kibirden, ahde vefaszlktan, zulmden, zellikle yalan ve hile halinden kanr; yeri geldiinde hakkn yine ayn nedenle arar. Emanete hyanetin olduu bir ortamda ilikideki emniyet yerini pheye brakm demektir. Byle bir ortam, toplumu oluturan bireylerin ounluunda ciddi derecedetarif ettiimiz ekliyle bir iman zaafna delalet eder. Bu zaaftan kurtulabilmek iin ge kalnmadan bireylerin dnsel adan beslenebilme, bilgilenebilme yollarnn almas gerektiine iaret eder. nanyorum, yle ise vardr, byledir deyip kestirip atmaya hakkmz yoktur. Yaratc kendi sfatlarndan emin olarak baknz, dnnz, aklediniz, uurunuzla snaynz, kendi duygularnzla karlatrnz gibi hitaplarla, insan inancn teyide, yakn ve emniyet dzeyine karmaya davet etmektedir. Teknolojinin fuarlarna, show-roomlarna, sanatlarn sergilerine, konserlerine, iinde ehil insanlarn syleilerine byk bir merakla akn akn giden, siyasal tartmalar ve sylemleri byk bir ilgiyle takip eden, dizilerin sonunu, malarn sonucunu merakla bekleyen insanlarn kinattaki ihtiaml gsterilere, derin anlatmlara, sanatl sergilere, anlaml syleilere ilgisizliinin mazeret kabul eder bir taraf yoktur. Ya hereye ilgimizi keseceiz, ya da hereyle gerekten ilgileneceiz. Yoksa, bu eliik durum, dayanaa en muhta olduu bir zamanda korkarz ki insan dayanaksz ve mazeretsiz brakacaktr. O halde, inanmakla kalmayp, iman edelim. man edelim ki, emin olalm Rabbimizden

You might also like