‫سیما و شخصیت محمد (ص)‬

‫ثلٍذ ؽَي یٍْلی اّکْهی • ٖٓ ِّویْه ٔ‪ • ٖٔ۹‬كٍزَ‪ :‬هوبالد‬

‫اّبهٍ‪ :‬ثَ ُو رولیو ّ ثَ ُو كلیل علال ٍقزی ثو ‪ٙ‬ل هَلوبًبى ّ عِبى اٍالم كه عویبى اٍذ ّ كه ایي هیبى كّ هکي كیي‬ ‫اٍالم ثیِ اى ُو چیي هْهك ؽولَ ّ رقویت ّ كّوٌی هواه گوكزَ اًل‪ّ :‬قٖیذ ًجی اٍالم ثَ ػٌْاى ثٌیبكگناه ایي كیي‬ ‫ثيهگ عِبًی ّ هوآى ثَ ػٌْاى هؾْه ایوبى ّ كیي ٌّبٍی هإهٌبى ثَ ایي ّ ًیي هؾْه ّؽلد عْاهغ اٍالهی اى آؿبى رب‬ ‫کٌْى‪ .‬گوچَ كه ایي علال ثوفی اكکبه ّ هكزبه ًبپٌَل ّ ًبكهٍذ هَلوبًبى ٍِن هِوی كه ثواًگیقزي كّوٌیُب ّ ٍْء‬ ‫اٍزلبكٍُب كاهك اهب هّّي اٍذ کَ ایي کیٌَ ّهىیُب ّ فًْْذُبی گبٍ ثیوبهگًَْ هیَْ كه ػْاهل پیچیلٍ ؿبلجب پٌِبى ٍیبٍی‬ ‫ّ اعزوبػی كاهك ٍ اؽزوبال ثو اُل ًظو ّ رأهل پٌِبى ًیَذ‪.‬‬ ‫اکٌْى ٍیوب ّ ّقٖیذ پیبهجو اٍالم ها رولین فْاًٌلگبى عوً هی کٌن‪ .‬ایي هوبلَ كٖلی اى ٍیوٍ هؾول اٍذ كه کزبة «ربهیـ‬ ‫اٍالم ّ ایواىهوى اّل [رؾویوی كه ؽبل ًگبهُ]) کَ كه ثقِ پبیبًی ىًلگی ًبهخ هلٖل ًجی اٍالم ایي عوغ ثٌلی ثَ ًگبهُ‬ ‫كه آهلٍ اٍذ‪.‬‬ ‫چٌبى کَ هالؽظَ هی ّْك هٌبثغ هوبلَ روکیجی اٍذ اى هٌبثغ کِي ّ علیل ّ اى هؾووبى ٌٍزی هَلوبى ّ ؿوثی هلهى‪ .‬ثبیل‬ ‫اكيّك کَ كه ىًلگی پیبهجو ثوفی اثِبهبد ّعْك كاهك کَ كه هَوذ إلی (یؼٌی ىًلگیٌبهَ) ثَ آًِب اّبهٍ ّلٍ اٍذ‪ .‬ایي‬ ‫ًّْزَ ػولرب رْٕیلیرؾلیلیبٍذ ّ کوزو ثَ هْاهك افزالكی اّبهٍ ّلٍ اٍذ‪.‬‬ ‫***‬ ‫ٍیوب ّ ّقٖیذ هؾول (ٓ)‪-‬هَوذ ًقَذ‬ ‫هؾول ثَ ػٌْاى یک پیبهجو ّ ثٌیبكگناه آفویي كیي ًِبكیٌَ ّلح ربهیقی ّ آفویي عبهؼخ ًْیي هنُجی‪ ،‬اُویذ ّیژٍای كه‬ ‫ربهیـ ػوْهی اًَبى ّ ثَ ّیژٍ ربهیـ اٍالم كاهك‪ّ .‬قٖیذ‪ ،‬اكکبه‪ ،‬رؼبلین‪ ،‬هٌِ ّ ثَ ‪ْٛ‬ه کلی گلزبه ّ ٍلْک كوكی ّ‬ ‫اعزوبػی اّ‪ ،‬پٌ اى رؼبلین هَزوین ّؽی‪ ،‬ثیْزویي رأصیو ها كه رکْى ّ رأٍیٌ عبهؼخ اٍالهی كاّزَ اٍذ‪ .‬ایي هغوْػَ‪ ،‬کَ‬ ‫ثؼلُب ثَ ػٌْاى «ٍیوح پیبهجو» (ٍیوٍ الٌجی) ًبهیلٍ ّل‪ ،‬ػجبهد اٍذ اى ًْع رلکو‪ً ،‬وِ ّ ػولکوك ّ ٍلْک ؽ‪ٚ‬ود هٍْل‬ ‫كه ‪ْٛ‬ل كّهاى ًجْد ّ هٍبلذ کَ گبٍ ثَ آى «هُّ» ًیي گلزَ هی ّْك‪]ٔ[.‬‬ ‫اُویذ ٍیوٍ پیبهجو ثوای هَلوبًبى‬ ‫اُویذ ٍیوح پیبهجو ثوای هَلوبًبى اى كّ عِذ ثْك‪ :‬یکی ایي کَ هوآى ثبهُب هؾول ها ثَ ػٌْاى الگْی ػولی ّ ًوًَُْبی‬ ‫افالهی ّ هضبل اػالی كیٌلاهی ثوای هإهٌبى هؼوكی کوكٍ ّ اّ ها «اٍْح ؽٌََ» (اؽياة‪ ّ )ٕٔ ،‬كاهای فلن ػظین (هلن‪،‬‬ ‫‪ )ٕ۲‬كاًَزَ ّ اى هَلوبًبى فْاٍزَ اٍذ کَ اى اّ پیوّی کٌٌل (آل ػوواى‪ ّ .)ٖٔ ٓ ،‬كیگو‪ ،‬رأصیوگناهی ػولی ّ هَزوین ّ‬ ‫هّىهوّح پیبهجو ثو اكکبه ّ کوكاه ّ هكزبه اًجٍْ هإهٌبى كه هکَ ّ هلیٌَ‪ .‬كه ّاهغ هَلوبًبى ًقَزیي «كیٌلاهی ًظوی» ّ‬ ‫«كیٌلاهی ػولی» ها هَزویوب اى ّقٔ هٍْل هللا هی آهْفزٌل ّ آًِب ها كه ىًلگی هّىاًخ فْك کن ّ ثیِ ثَ کبه هی ثَزٌل‪.‬‬ ‫كه ًِظ الجالؿَ ثبهُب (اى عولَ فطجَ ٓٔ) ثَ ‪ٙ‬وّهد پیوّی اى ٍیوح پیبهجو رأکیل ّلٍ اٍذ‪ .‬اى ایي هّ پٌ اى پیبهجو‬ ‫هِنرویي چیيی کَ پٌ اى هوآى هْهك رْعَ ّ اُزوبم هَلوبًبى هواه گوكزذ‪ً ،‬ول ٍیوٍ ّ ٍپٌ ؽلع ّ رلّیي ّ ًگبهُ ٍیوح‬ ‫ًجْی ثْك‪ .‬كه ایي كٖل‪ ،‬ثَ اٍزٌبك هٌبثغ هْعْك‪ ،‬ثَ اعوبل ٍیوبی ظبُوی ّ ثْوی هؾول ّ ًیي ٍیوب ّ ّقٖیذ افالهی ّ‬ ‫اًَبًی ّ اعزوبػی پیبهجو ها ثَ رلکیک روٍین ّ رْٖیو هی کٌین‪:‬‬ ‫الق) ٍیوبی ظبُوی ّ ّوبیل هؾول‬ ‫اى اهبم ػلی ًول اٍذ کَ «هٍْل كهاى هل ًجْك ّ ثلٌلرو اى هیبًَ ثْك‪ٍ .‬پیل ٍقذ هّّي‪ٍ ،‬وی روبم فلوذ‪ ،‬پیْبًی گْْكٍ‪،‬‬ ‫اثوّاًی گْبكٍ‪ ،‬هژٍُبی چْن كهاى‪ ،‬پٌغَُبی ٍزجو‪ ،‬چْى هكزی چٌبى ثْكی کَ کَی كه ىهیٌی ّیت هی هّك»‪ .‬كه هّایزی‬ ‫كیگو‪« :‬هْیی ثَ ٍوؿ ّ ًَ ٍیبٍ‪ .‬هیبى كّ اثوّ هگی کَ ّهذ فْن هؾزلی [ثوعَزَ] ّْك‪ .‬ثیٌی ثلٌل کَ ًْهی اى آى ربثبى‬ ‫ثْكی‪ .‬هؾبٌٍی اًجٍْ‪ ،‬كّ فل ُوْاه ّ پوپْذ‪ ،‬چْن ٍیبٍ‪ ،‬هْی رٌک‪ ،‬گوكى چْى گوكى آُْ ٍپیل‪ ،‬هیبى كّ گُْ پِي‪ ،‬پْزی‬ ‫كواؿ ّ ثب گّْذ‪ ،‬فلوزی هؼزلل‪ٍ ،‬یٌَای پِي‪ّ ،‬کن ّ ٍیٌَ ُوْاه‪ ،‬پَزبًِب ها گّْذ ثَیبه ًَ‪ ،‬ثو ٍبػل ّ اهُ هْی روبم‪،‬‬ ‫کق كٍذ كواؿ‪ ،‬چْى ًگویَزی ثَ عولَ ٍو ّ گوكى ًگویَزی‪ ،‬پیٍْزَ چْن كوّ فْاثبًلٍ‪ً ،‬ظوُ ثَ ىهیي ثیْزو ثْكی کَ‬ ‫آٍوبى‪ ،‬إؾبة كه پیاُ ثْكًلی چْى هكزی ّ ُو کَ ها كیلی ٍجن ّی كه ٍالم کوكى»‪]ٕ[.‬كه إْل کبكی آهلٍ اٍذ کَ‬ ‫اهبم ثبهو پیـوجو ها چٌیي رْٕیق کوك‪« :‬پیـوجو فلا هًگِ هزوبیل ثَ ٍوفی ثْك‪ ،‬چْوبًِ ٍیبٍ ّ كهّذ‪ ،‬اثوّاًِ ثَ پین‬ ‫پیٍْزَ‪ ،‬کق كٍذ ّ پبیِ پوگّْذ ّ ؿیو کْربٍ ثْك ّ اى ٍلیلی گْیب كه هبلت ًووٍ ثْك‪ٍ ،‬و اٍزقْاًِبی ّبًَاُ كهّذ‬ ‫ثْك‪ ،‬هّزخ هْیی اى گْكی گلْیِ رب ٍو ًبكِ کْیلٍ ّلٍ ّ هبًٌل ف‪ ٜ‬هیبى ٕلؾَای اى ًووح كهفْبى ثْك ّ اى گوكًِ رب‬

‫ّبًَ هبًٌل گالة پبُ ًووٍای ثْك‪ ،‬ثیٌی کْیلٍای كاّذ کَ ٌُگبم ًّْیلى آة ًيكیک ثْك آة ها پٌ ثيًل‪ ّ ،‬چْى هاٍ هی‬ ‫هكذ ثَ عولَ هزوبیل هی هكذ‪ ،‬هضل ایي کَ ٍواىیو هی هّك»‪ ّ]ٖ[.‬كه هٌبثغ كیگو[‪ُ ،]۲‬ویي إّبف ّ ثوفی ّیژگیِبی‬ ‫كیگو آهلٍ اٍذ‪ .‬هّّي اٍذ کَ ایي إّبف كه ثوفی هْاهك ثب ُن ٍبىگبهًل ّ ؽزی كه هْاهكی رکواه هی ًّْل اهب كه‬ ‫ػیي ؽبل رلبّرِب ّ رؼبه‪ِٙ‬ب ًیي هبثل رْعَ اًل‪]۵[.‬‬ ‫ة) ٍیوبی افالهی ّ اًَبًی هؾول‬ ‫هِنرویي ّ هؼزجویي هٌجغ ٌّبفذ «فلن ػظین» پیبهجو اٍالم‪ ،‬هوآى اٍذ‪ .‬إّبف ّ ًبهِبیی کَ اى پیبهجو كه هوآى مکو ّلٍ‬ ‫هل (كه فْك فْك كوّ پیچیلٍ)‪،‬‬ ‫هي ّ‬ ‫اٍذ‪ ،‬فطْ‪ ٛ‬إلی ٍیوب ّ ّقٖیذ اّ ها هّّي هی کٌل‪ُ :‬ا ّ‬ ‫هی (هوكهی یب ثیٍْاك)[‪ُ ،]۶‬‬ ‫هلصّو (ًیي كه فْك كوّهكزَ)‪ ،‬ػجل فلا‪ً ،‬نیو (ثین كٌُلٍ)‪ ،‬ثْیو (ثْبهد كٌُلٍ)[‪ ،]۷‬هجیي (هٌّّگو)‪ ،‬اؽول‪ ،‬هؾول (ُو كّ اى‬ ‫ُ‬ ‫هیَْ ؽول ّ ٍزْكٍ ّلٍ)[‪ ،]۸‬هؽوزَ للؼبلویي[‪ ،]۹‬هٖطلی (ثوگيیلٍ)‪ ،‬هؤف‪ ،‬هؽین‪ٕ ،‬لم (كهٍزی)‪ً ،‬جی (فجو كٌُلٍ اى‬ ‫ؿیت یب پیبم فلاًّل[ٓٔ]‪ ،‬هٍْل (پیبم آّهك ّؽی)[ٔٔ]‪ ،‬کوین‪ًْ ،‬ه‪ً ،‬ؼوذ‪ّ ،‬بُل (گْاٍ – ًوًَْ)‪ِّ ،‬یل[ٕٔ]‪ ،‬كاػی‬ ‫هن ّ‬ ‫کو (پٌل كٌُلٍ) ّ فبرن الٌجییي‪]ٔ۲[.‬‬ ‫(كػْد کٌٌلٍ ثَ ؽن)‪ٍ ،‬واط هٌیو (چواؽ هّّي هاٍ)[ٖٔ]‪( َٛ ،‬ثیلاهگو)‪ُ ،‬‬ ‫هغوْػخ ایي إّبف ّ رْ‪ٙ‬یؾبری کَ كه ثوفی آیبد هوآى آهلٍ اٍذ‪ ،‬پیبهجو اٍالم ها پیْْایی اهیي‪ ،‬هِوثبى‪ ،‬هاٍزگْ‪،‬‬ ‫هاٍزکوكاه‪ ،‬ثقٌْلٍ‪ ،‬ثيهگْاه‪ ،‬ىاُل‪ ،‬كلَْى‪ ،‬كػْد کٌٌلٍ ثَ فیو ّ ًیکی‪ ،‬ثیلاهگو‪ُ ،‬لایزگو‪ ،‬هزْا‪ٙ‬غ ّ كوّري‪ ،‬هؼزلل ّ‬ ‫هیبًَ هّ كه رٖوین گیویِب ّ كه ػیي ؽبل هوزله ّ هب‪ٛ‬غ كه ْٕهد ليّم‪ ،‬هلیو‪ ،‬هلثّو‪ ،‬كاهای اهاكٍای ًیوّهٌل‪ ،‬فْیْزي‬ ‫كاه ّٕجْه‪ ،‬اٍزْاه ّ ٍیبٍزولاهی ثب ُُْ ّ رْاًب هؼوكی هی کٌل‪ ]ٔ۵[.‬ایي فلن ّ فْ‪ُ ،‬وبى گًَْ کَ ُوَوُ ػبیَْ‬ ‫گلزَ اٍذ[‪ُ ،]ٔ۶‬وبى «افالم هوآى» ثْك‪ .‬ثَ ّیژٍ اُویذ ایي ٕلبد ّ فٖبیٔ ىهبًی آّکبه هی ّْك کَ ثلاًین پیبهجو‬ ‫كو‪ ٜ‬یک هُجو كیٌی ّ هؼلن افالم ًجْك کَ كو‪ ٜ‬هوكهبى ها هْػظَ کٌل‪ ،‬ثلکَ اّ كه ‪ْٛ‬ل كٍ ٍبل كه هلیٌَ ثَ ْٕهد‬ ‫ىهبهلاه ّ ٍیبٍزولاهی ثيهگ ّ پو هْـلَ ظبُو ّل کَ ثیْزویي اّهبرِ ٕوف هَبیل كکوی‪ٍ ،‬یبٍی‪ ،‬كوٌُگی‪ ،‬اهزٖبكی‬ ‫ّ ًظبهی عبهی هی ّل‪ ]ٔ۷[.‬ثَ اٍزٌبك هطبلجی کَ اهثبة ٍیو كه فلن ّ فْ ّ هٌِ ّ ٍیوح ًجْی (ّوبیل الٌجی) آّهكٍ اًل‪،‬‬ ‫ثوفی اى فطْ‪ ٛ‬اٍبٍی ّقٖیذ كوكی ّ اعزوبػی پیبهجو اٍالم ها ثَ رْٖیو هی کْین‪:‬‬ ‫ٔ‪-‬ىُل ّ پبهٍبیی هؾول‬ ‫ثی گوبى هؾول یکی اى ًْاكه ىهبهلاهاًی اٍذ کَ پیبهجواًَ ّ ثب ىُل ّ پبهٍبیی ىیَذ ّ ُوگي (ؽزی كه هوبم هلهد ّ‬ ‫ؽکْهذ) ثَ رکلق ّ هكبٍ ‪ٛ‬لجی آلْكٍ ًْل‪ .‬ؽزی ّی كه هلیٌَ ّ كه اّط اهزلاه‪ ،‬ىاُلاًَ رو ىیَذ‪ .‬فْك کبه هی کوك ّ ثَ‬ ‫گلزخ ثیِوی كه ُوؽبل ثوای کبه آهبكگی كاّذ‪ّ .‬زواى ّ گٍْلٌلاى ّ ثيُبیی كاّذ کَ اى آًِب ثوای رـنیَ ّ گنهاى ىًلگی‬ ‫اٍزلبكٍ هی کوك ّ فْك ّقٖب آًِب ها ًگِلاهی هی کوك‪ .‬اى كیگواى ثیگبهی ًوی گوكذ‪ .‬كه لجبً ّ عبهَ ثَ ؽلاهل هٌبػذ‬ ‫هی کوك‪ .‬رْک اّ چوهی اًجبّزَ اى لیق فوهب ثْك‪ .‬كه ؿنا ثَ ؽلاهل ثٌَلٍ هی کوك ّ ؽزی هّایبد هقزلق ؽکبیذ اى آى‬ ‫كاهك کَ پیبهجو ثبهُب ّ گبٍ چٌل هّى پیبپی گوٌٍَ هی هبًل‪ .‬ثَ ِّبكد اهبم ػلی كه ًِظ الجالؿَ (فطجَ ٓ‪ّ )ٔ۶‬ی ثوای فْك‬ ‫ٌٍگی ثو ٌٍگ ًٌِبك ّ ثب ّکن گوٌٍَ كػْد ؽن ها اعبثذ کوك‪ .‬اُل ثقِْ ثَیبه ثْك ّ ؿبلجب كهآهلُبیِ ها اًلبم هی‬ ‫کوك‪ .‬پیِ اى هوگ كٍزْه كاك كّ یب ُلذ كیٌبهی کَ كه فبًَ كاّذ‪ ،‬اًلبم کٌٌل‪ .‬اٍزلالل اّ ایي ثْك کَ چگًَْ فلاین ها كیلاه‬ ‫کٌن کَ چٌل كیٌبه پٌ¬اًلاى كاهم‪ .‬روبهی هیواس هبكی ّی ػجبهد ثْك اى چٌل پیواُي کَ ثیي ىًبًِ روَین ّل‪ .‬الجزَ ثوفی‬ ‫هّایبد ؽبکی اٍذ کَ اّال اّ هیواصی ثبهی ًگناّذ‪ .‬كه ًِظ الجالؿَ (فطجَ ‪ً )ٔٓ۶‬یي ػلی پیبهجو ها «هاٌُوبی ٌّبفذ مم‬ ‫كًیب ّ ػیجِبی آى» ّووكٍ اٍذ‪ّ .‬ی كه ُوبى عب ّ كه رْ‪ٙ‬یؼ ایي ىُل كْم الؼبكٍ هی گْیل «رِیگبٍ اّ اى ُوَ هوكم الؿورو‬ ‫ثْك ّ ّکن اّ اى ُوَ فبلی رو»‪ .‬ایي كه ؽبلی ثْك کَ اّ هی رْاًَذ اى ثیذ الوبل ّ ُلایبیی کَ ثوای اّ كوٍزبكٍ هی ّل ّ‬ ‫ؽزی اى كهآهل ّقٖی اُ‪ ،‬ىًلگی ثِزوی كاّزَ ثبّل ّ اى ایي هّ فْك یک ثبه ثَ ػبیَْ گلذ‪« :‬ثَ فلا ٍْگٌل اگو ثقْاُن‪،‬‬ ‫فلاًّل کُِْبی ًووٍ ّ ‪ٛ‬ال كه افزیبهم هی گناهك»‪ُ .‬ویي ىُل ّ پبهٍبیی ًجی اٍالم ثْك کَ ثؼلُب كه هیبى ثَیبهی اى‬ ‫إؾبة ّ پیوّاى ٍوهْن ثْك ّ کَبًی چْى اهبم ػلی‪ ،‬کَ كه روبهی عِبد ثوعَزَرویي ّبگوك هکزت ًجْی ثْك‪ ،‬ثبهُب‬ ‫هإهٌبى ها ثَ پیوّی اى پیبهجو ّ ثَ ّیژٍ كه رأٍی اى اّ كه ىُل اى كًیب ّ پبهٍبیی كػْد کوكًل (كه ایي هْهك ثٌگویل ثَ‬ ‫ٍقٌبى هقزلق ّ هزٌْع ػلی كه ًِظ الجالؿَ)‪]ٔ۸[.‬‬ ‫ٕ‪-‬ثِلاّذ ّ آهاٍزگی هؾول‬ ‫كه ػیي ىُل ّ هٖوف اًلک‪ ،‬ثِلاّذ ّ پبکیيگی ّ آهاٍزگی ٍو ّ هّی ّ عبهَ ثَیبه هْهك رْعَ پیبهجو ثْك‪ .‬كه ّاهغ اى‬ ‫هٌظو ّی ىُل ّ ٍبكٍ ىیَزی ًَ ثَ هؼٌبی ژّلیلگی ّ ثیًظوی لجبً ّ ٍو ّ هّی ثْك ّ ًَ ثَ هؼٌبی رظبُو ثَ ًلاّزي یب‬ ‫كوو ّ ًبكاهی ّ فْك ها ثَ ّکل هٌْٖػی ُووًگ رْكٍُبی كویو ًْبى كاكى‪ ،‬ثلکَ ثَ هؼٌبی اٍزـٌبی اى ّاثَزگیُبی ؿیو‬ ‫‪ٙ‬وّه اى ىًلگی ّ لنرِب ّ ثوفْهكاهیُب ّ كه ّاهغ ثَ هؼٌبی ًْػی ىیَذ ّ ٍلْک هؼٌْی ّ افالهی ثوای رؼبلی هّػ ّ‬ ‫هٍزگبهی ثویي ّووكٍ هی ّل؛ چٌبى کَ كلَلَ كػْد كیٌی اّ اهز‪ٚ‬ب هی کوك‪ٍ .‬قي هِْْه هٌَْة ثَ اّ «اللقو كقوی»‪،‬‬ ‫هؼٌبیی عي ایي ًلاهك‪.‬‬

‫هَْاک ها ُوگي كواهُْ ًوی کوك ّ ؽزی لؾظَای پیِ اى هوگ ًیي آى ها اى یبك ًجوك‪ .‬ثَ هّایزی‪ّ ،‬ی‪ ،‬پٌ اى فْاة ّ‬ ‫پیِ اى فْاة ّ‪ ّ ْٙ‬هَْاک هی کوك‪ .‬ایي کَ ثْی فُْ ها كه کٌبه ىى ّ ًوبى هطوػ هی کٌل ّ هی گْیل اى كًیبی ّوب‬ ‫ایي ٍَ چیي ها ثوگيیلٍ ام‪ ،‬ؽکبیذ اى رْعَ پیبهجو ثَ آهاٍزگی ظبُو هی کٌل‪ .‬اّ ُوْاهٍ اى ػطو اٍزلبكٍ هی کوك ّ ثْی‬ ‫فُْ كاّذ ّ ثَ آى ٌّبفزَ هی ّل‪ّ .‬بًَ ّ آئیٌَ ّ هّؿي (ثوای هْی ٍو) ّ هَْاک ّ ٍوهَ پیٍْزَ (ؽزی كه ٍلو) ثَ‬ ‫ُوواٍ كاّذ‪ .‬كه ّاهغ‪ ،‬ىُل ّ پبهٍبیی ّ هٌبػذ ّ پبگیيگی ّ آهاٍزگی ّ ثِلاّذ – عوبل ّ ثِلاّذ ثب‪ٛ‬ي ّ ظبُو – ثَ‬ ‫ْٕهد هٌطوی ّ ّگلذ اًگیيی ثَ ُن آهیقزَ ثْك‪ّ .‬ی ؽزی کوزو ؽب‪ٙ‬و ثْك ثب کَبًی کَ ثَ ًظبهذ رْعَ ًلاّزٌل‪ ،‬هّثوّ‬ ‫ّْك‪]ٔ۹[.‬‬ ‫ٖ‪-‬هكزبه هؾول كه فبًَ‬ ‫‪ٛ‬جن ًول هِْْه هؾول ٌُگبم ّكبد‪ ۹ ،‬ىى كه فبًَ كاّذ‪ .‬كه کٌبه هَغل‪ ،‬فبًخ پیبهجو ثْك‪ ۹ ،‬ؽغوٍ ٍبكٍ ّ چْثیي ّ گلیي‬ ‫ّ هَوق ثَ ّبؿ ّ ثوگ ًقل کَ ُویک هوثْ‪ ٛ‬ثَ یکی اى ىًبى ّی ثْك‪ .‬ظبُوا ایي اربهکِب رب ىهبى ػجلالولک هوّاى ّ ثَ‬ ‫هّایزی رب ىهبى ػووثي ػجلالؼيیي (پبیبى هوى اّل) ثوپب ثْك‪ ]ٕٓ[.‬پیبهجو كه فبًَ هكزبهی ًیکْ كاّذ ّ ثب ىًبى ّ کٌیياى‬ ‫فْك ثَ هِو ّ هؾجذ ّ گنّذ هكزبه هی کوك‪ .‬اى ؽَیي ثي ػلی هّایذ ّلٍ اٍذ کَ كوهْك اى پلهم ػلی كه ثبهح فلْد ّ‬ ‫ؽبالد هٍْل فلا كه هٌيل ٍئْال کوكم‪ ،‬كوهْك‪ :‬پیبهجو ّهذ فْك ها كه فبًَ ثَ ٍَ فِ روَین هی کوك‪ ،‬یک ثقِ ثوای‬ ‫ػجبكد‪ ،‬ثقِ كیگو ثوای فبًْاكٍ ّ ثقِ كیگو افزٖبٓ كاّذ ثَ کبهُبی فْٖٕی اُ‪ .‬ثَ هّایذ ػبیَْ‪ّ ،‬ی عبهَاُ‬ ‫ها فْك هی َّذ ّ ّٕلَ هی کوك ّ کلِْ ها فْك پیٌَ هی كّفذ‪ ،‬گٍْلٌلُبیِ ها فْك هی كّّیل ّ کبهُبی ّقٖیاُ‬ ‫ها فْك اًغبم هی كاك‪ .‬الجزَ ثب اٍزلبكٍ اى ّهذ افزٖبٓ یبكزَ ثَ اهْه ّقٖی‪ ،‬إؾبة ًیي ثَ كیلاهُ هی آهلًل ّ ثب ّی ثَ‬ ‫گلزگْی هی ًَْزٌل‪ .‬ػبیَْ هی گْیل‪ ،‬پیبهجو كه هٌيل ُوْاهٍ لجقٌل ثو لت كاّذ ّ كه کبه فبًَ ثَ فبًْاكٍ کوک هی کوك‪.‬‬ ‫ُوگي اى ‪ٛ‬ؼبم فوكٍ ًوی گوكذ‪ ،‬اگو اّزِب كاّذ ّ ؿنایی ها كٍّذ هی كاّذ‪ ،‬هی فْهك ّ گوًَ آى ها کٌبه هی گناّذ‪.‬‬ ‫إْال پیبهجو ىًبًِ ها ثَیبه كٍّذ هی كاّذ ّ ثب ًِبیذ هؾجذ ّ ػْن ثب آًبى هكزبه هی کوك ّ كیلٍ ًْلٍ کَ ثب آًبى ثَ‬ ‫فًْْذ هكزبه کوكٍ ثبّل‪ .‬هبعوای اكک ػبیَْ (هبعوای پو ٍو ّ ٕلایی کَ كه عویبى عٌگ ثٌی الوٖطلن هؿ كاك ّ‬ ‫هْعت هزِن ّلى ّی گوكیل ّ كه عبی فْك ثَ رلٖیل گياهُ ّل) ًوًْخ ثبهىی اى ایي ًظو اٍذ‪ .‬ىهبًی کَ ػبیَْ هْهك‬ ‫ارِبم هواه گوكذ ّ ك‪ٚ‬بی ِّو اى ایي فجو پو ّل ّ ثَ ًظو هی هٍیل کَ پیبهجو ًیي رؾذ رأصیو هواه گوكزَ ّ ؽلاهل ثَ‬ ‫ُوَو عْاى ّ ىیجب ّ هؾجْثِ هْکْک ّلٍ‪ ،‬اهب ّاکٌِ ّی ٕوكب ٍکْد ّ فْككاهی اى ٍقي گلزي ثب ُوَو ثْك ّ‬ ‫کوزویي فًْْزی‪ ،‬ؽزی للظی‪ً ،‬یي ػلیَ ػبیَْ ثَ کبه ًجوك‪ .‬ایي كه ؽبلی ثْك کَ هوكاى ػوة كه ایي هْهك رؼٖت روبم ثَ‬ ‫فوط هی كاكًل ّ چٌیي ًَجزیای ثَب ثَ ٍبكگی هی رْاًَذ ثَ هزل ىى هزِن هٌزِی ّْك؛ هفلاك رلقی کَ اهوّى رؾذ ػٌْاى‬ ‫«هزلِبی ًبهٍْی» ِّوٍ اٍذ ّ ٌُْى ُن ؽزی كه ثالك ؿوة ًیي گبٍ هؿ هی كُل‪ .‬ایي کَ ّی كوهْك اى كًیب ىى ّ ثْی‬ ‫فُْ ها كٍّذ هی كاهك‪ ،‬ؽکبیذ اى ػْن ّ ػالهخ اّ ثَ ُوَواًِ كاهك‪ ]ٕٔ[.‬كه ایي هیبى گوچَ ثَ ثوفی اى ىًبًِ‪ ،‬ثَ‬ ‫كالیلی‪ ،‬كلجَزگی ثیْزوی كاّذ‪ ،‬اهب ثیي ىًبى ثَ ػلالذ هكزو هی کوك ّ کِّْ اّ ایي ثْك ؽن کَی كه اهْه هقزلق ‪ٙ‬بیغ‬ ‫ًگوكك‪ ]ٕٕ[.‬ثب ایي کَ ػبیَْ پٌ اى فلیغَ هؾجْةرویي ىى كه ًظو اّ ثْك‪ ،‬اهب ثَ هّایذ اثي ٍؼل‪ ،‬گبٍ ثوای آهلى ثَ فبًَ‬ ‫ػبیَْ اى ىًبى كیگو اعبىٍ هی گوكذ‪ .‬ىًبى ّ اػ‪ٚ‬بی فبًْاكح هٍْل ًیي‪ ،‬روویجب هبًٌل فْك اّ‪ ،‬ىاُلاًَ ىًلگی هی کوكًل ّ‬ ‫گبٍ ایي اهو هْعت هْکالری هی ّل ّ اى ایي هّ فلاًّل یک ثبه كه ُویي ىهیٌَ ثب ًيّل آیخ ‪ ٕ۷‬اؽياة‪ ،‬ىًبى پیبهجو ها اى‬ ‫ىیٌذ ّ هكبٍ هبكی ّ كًیب پوٍزی ثوؽنه كاّذ‪ ]ٕٖ[.‬اگو ًگوُ هوكهبى ػوة كه آى هّىگبهاى ًَجذ ثَ ىى ّ چگًْگی‬ ‫ثوفْهك هوكاى ثب ُوَواًْبى كه ًظو آّهكٍ ّْك‪ ،‬اُویذ هكزبه هؾول كه فبًَ ّ ثب ىًبى ّ كوىًلاى‪ ،‬آّکبهرو هی ّْك ّ‬ ‫ثلیي روریت رؾْلی کَ اٍالم كه اهرجب‪ ٛ‬ثب اهىُ ّ ؽوْم ىى كه آى هوطغ ربهیقی ایغبك کوك‪ ،‬هّّي هی گوكك‪ .‬إْال هكزبه‬ ‫ّ ٍلْک ّقٖی هؾول كه فبًَ ّ كه اهرجب‪ ٛ‬ثب ىًبى‪ ،‬فْك ػبهل هِوی كه ثِجْك ّ‪ٙ‬ؼیذ ؽوْهی ّ اعزوبػی ىًبى كه ّجَ‬ ‫عيیوح ػوثَزبى ّ رب ؽلّكی كه كوَ اٍالهی ّل‪.‬‬ ‫اى آًغب کَ چٌل ُوَوی هؾول اى گنّزَ رب کٌْى ُوْاهٍ هْهك پوٍِ ثْكٍ ّ ؿبلجب اى هٌظو ًول ثو آى ًگویَزَ ّلٍ ّ ؽلاهل‬ ‫آى ها ثب ّقٖیذ افالهی ّ ػلالذ ‪ٛ‬لجبًَ ّ ثواثوی فْاُبًَ اّ ًبٍبىگبه ّووكٍ اًل‪ ،‬كه ایٌغب كه ؽل هقزٖو كه چوایی آى‬ ‫رأهل هی کٌین‪.‬‬ ‫اى كیو ثبى یکی اى پوٍُِبی هِن كه ٍیوٍ ًجْی‪ ،‬هَألَ اىكّاعِبی هکوه پیبهجو اٍالم كه هلیٌَ اٍذ‪ .‬ثَ¬ّیژٍ ىهبًی ایي‬ ‫پوٍِ علیرو هیّْك کَ هیثیٌین پیبهجو عْاًی ّ هیبى ٍبلی ها ثب یک ُوَو‪ ،‬آى ُن ىًی ثیٍْ ّ كّ ُوَو كیلٍ‪ ،‬گنهاًلٍ‬ ‫ّلی كه صلش آفو ػووُ پیبپی اىكّاط کوكٍ ّ پیٍْزَ ثو اػ‪ٚ‬بی ىًبًِ اكيّكٍ اٍذ‪.‬اگو ٍبل ُلزن ُغود ها ٍبل پبیبى‬ ‫اىكّاعِبی پیبهجو ثلاًین‪ ،‬پٌ اى فلیغَ كه ‪ْٛ‬ل ٍیيكٍ ٍبل ّی ؽلاهل كٍ ُوَو (ٍْكٍ‪ ،‬ػبیَْ‪ ،‬ىیٌت‪ ،‬ؽلَٖ‪ ،‬امٍلوَ‪،‬‬ ‫ىیٌت كفزو ُ‬ ‫فيیوَ‪ ،‬عُْیویَ‪ٕ ،‬لیَّ‪ ،‬امؽجیجَ ّ هیوًَْ) ّ كّ کٌیي (هبهیَ ّ هیؾبًَ) افزیبه کوكٍ اٍذ‪ .‬یؼٌی روویجبً ُو ٍبل‬ ‫یک ُوَو علیل‪ .‬الجزَ اگو ىًبى هطلوَ ّ یب ثَ كالیلی كهگنّزَ ّ هجل اى آهلًْبى ثَ فبًَ پیبهجو ها ثَ ّوبه آّهین‪ُ ،‬و ٍبل‬ ‫ثَ كّ ُوَو ًیي هیهٍل‪ .‬ایي پوٍِ هطوػ اٍذ کَ كلیل ثب كالیل ایي ُوَوگيیٌیُب ّ چٌل ُوَویچَ ثْكٍ اٍذ؟‬

‫كه رؾلیل ایي پلیلٍ‪ ،‬اى گنّزَ رب کٌْى‪ ،‬كّ كیلگبٍ هزٌبه٘ ّ کلی ّعْك كاهك‪ ،‬گوُّی اى رؾلیلگواى ّ ربهیـ ًگبهاى ایي رؼلك‬ ‫اىكّاعِب ها کبهالً ّ یب ػولرب ً ثوآهلٍ اى کبهغْیی عٌَی ّ ىى كٍّزی هلو‪ ٛ‬پیبهجو كاًَزَاًل (کَ الجزَ ایٌبى ؿبلجب ً اى اؿواٗ‬ ‫ّ رؼٖت فبلی ًیَزٌل)‪ ّ ،‬كه هوبثل ّوبهی اى هْهفبى ّ ثَ ّیژٍ هإهٌبى ًظویَ ًقَذ ها هوكّك كاًَزَ ّ كالیل ایي چٌل‬ ‫ُوَوی ها ثَ هوز‪ٚ‬بی ّوای‪ٕ ّ ٜ‬وكب ً ثٌب ثَ هٖلؾذ اًلیْی¬ُبی ٍیبٍی ّ اعزوبػی ّ ؽزی ثَ ٍْك ىًبى رلَیو ّ رؾلیل‬ ‫کوكٍ ّ هیکٌٌل‪ .‬گوٍّ اّل كبهؽ اى ًگبٍ كهّى كیٌی ّ یب ثبّهُبی ایوبًی (ّ الجزَ گبٍ ثب اُلاف هؼیي)‪ ،‬ثب اٍزٌبك ثَ ثوفی اى‬ ‫گياهُُبی ربهیقی ّ ثَ ّیژٍ هّایبد هْعْك كه ربهیـُب ّ ٍیوٍُب ّ ؽزی آیبد هوآى (هبًٌل هبعوای ىیٌت كفزو عؾِ ّ‬ ‫ُوَو ىیل) ّ یب عْاًی ّ ىیجبیی ثیْزو ىًبى پیبهجو‪ ،‬ؽلاهل كلیل إلی ایي ُوَو گيیٌیُب ها ػالهَ ّاكو ثَ ىى ّ کبهغْیی‬ ‫كاًَزَاًل‪.‬‬ ‫گوٍّ كّم ًیي ثب اٍزٌبك ثَ ثوفی اى آیبد هوآى ّ گياهُُبی ربهیقی ّ ًیي ثب رکیَ ثَ ثوفی اى اٍزلاللِبی کالهی ّ ایوبًی‬ ‫(هبًٌل ػٖوذ ّ فیوفْاُی ثوای كیگواى)‪ ،‬هلػیبد هٌزولاى ها هوكّك ّ ًبكهٍذ اػالم کوكٍ ّ گلزَاًل کَ پیبهجو ایي ىًبى‬ ‫ها كو‪ ّ ٜ‬كو‪ ٜ‬ثَ هوز‪ٚ‬بی هٖلؾذ ّ ؽکوذ اى عولَ پیًْل ثب هجبیل ثيهگ ّ ثب ًلْم ّ کبٍزي اى كهگیوی ّ عٌگ ثب آًبى كه‬ ‫ًِبیذ اهلاهبری ثَ ٍْك اٍالم ّ هَلوبًبى افزیبه کوكٍ اٍذ‪.‬‬ ‫اهب ّاهؼیذ ایي اٍذ کَ اهوّى پٌ اى چِبهكٍ هوى ّ گََذ ثيهگ ا‪ٛ‬الػبری اى ؽْاكس ّ رؾْالد ػٖو ًجْد كه هوى‬ ‫ًقَذ ّ كّم ُغوی ّ ؽلاهل ثیا‪ٛ‬الػی اى عيئیبد هفلاكُب ّ ّوای‪ ٜ‬هکَ ّ هلیٌَ كه اّاٍ‪ٍ ٜ‬لٍ ُلزن هیالكی‪ً ،‬ویرْاًین‬ ‫كاّهی كهٍذ ّ ُوَ عبًجَای اى ؽبكصَای هبًٌل اىكّاعِبی یک ّقٖیذ كیٌی‪ٍ-‬یبٍی چْى پیبهجو اٍالم كه هلیٌَ ػوثَزبى‬ ‫كاّزَ ثبّین‪ ،‬ثَ ّیژٍ ثبیل رْعَ کوك کَ ثقْی اى آى هبعواُب ثَ ىًلگی ّقٖی ّ العوم اًگیيٍُب ّ ًیذُب ّ ؽبالد كوكی‬ ‫ثبىهیگوكك ّ هّّي اٍذ کَ اهوّى اى پٌ هوّى رْقیٔ كهٍذ آى روویجب ً ًبهوکي اٍذ‪ .‬اهب ثَ اٍزٌبك هَزٌلاد ربهیقی ّ‬ ‫هوآًی هیرْاى گلذ کَ ػٌٖو هٖلؾذ اًلیْی ثَ ًلغ ثوفی ىًبى ّ یب ثَ ٍْك ًِ‪ٚ‬ذ اٍالم ّ هَلوبًبى ُن كه ثوفی ُوَو‬ ‫گيیٌیُبی پیبهجو هبثل رْقیٔ اٍذ اهب روبم ایي اىكّاعِب ها كه چٌیي ثَزوی رؾلیل کوكى كّْاه ثَ ًظو هیهٍل‪.‬‬ ‫فیلی ٍویغ ًگبُی كّثبهٍ ثَ چگًْگی ُوَوگيیٌیُبی پیبهجو ثیلکٌین رب رؾلیل آٍبىرو ثبّل‪ .‬اى اىكّاط ًقَذ یؼٌی پیًْل ثب‬ ‫فلیغَ ػجْه هیکٌین کَ ّ‪ٙ‬ؼیذ اٍزضٌبیی ّ رب ؽلّكی ‪ٛ‬جیؼی كاهك ّ ‪ٛ‬جؼب هؾل هٌبهَْ ُن ًیَذ‪ .‬اىكّاط ثب ٍْكٍ ًیي فیلی‬ ‫ثؾش ًلاهك‪ .‬اّ ىًی ثیٍْ ّ اؽزوبال هیبى ٍبل ثْك‪ُ ،‬و چٌل کَ كه ُو ؽبل ؽلاهل ًیوی اى ػوو پیبهجو ها كاّزَ‪ ّ ،‬اى ىیجبیی‬ ‫ّ ‪ٛ‬واّد عْاًی ًیي ثِوٍای ًلاّذ‪ .‬اؽزوبالً پیبهجو اّ ها ٕوكب ً ثَ فب‪ٛ‬و ًگِلاهی اى كوىًلاًِ ّ هٍیلگی ثَ اهْه‬ ‫فبًْاكگیاُ اًزقبة کوكٍ ثْك‪ .‬ثَ اّ ػالهَای ُن ًلاّذ‪ .‬ؽزی‪ ،‬چٌبًکَ گلزَ ّل‪ ،‬پیبهجو رٖوین گوكذ اّ ها ‪ٛ‬الم كُل کَ اّ‬ ‫كه اىای گنّذ اى ًْثزِ ثَ ٍْك ػبیَْ هبًغ ایي کبه ّل‪ّ .‬بیل ثزْاى گلذ اىكّاط ثب ٍْكٍ‪ ،‬آى ُن كه ىهبًی کَ ػبیَْ‬ ‫ًْعْاى ها ثَ ػٌْاى ًبهيك ػولیاُ كهکٌبه فْك هیكیل‪ٕ ،‬وكب ً ثَ اهز‪ٚ‬بی ؽلع ّ هٖلؾذ فبًْاكٍاُ ثْك ّ ًگِلاهی اّ‬ ‫ًیي ثَ اًگیيٍ اًَبًی ّ ؽوهذ افالهی هوکي ّل‪ .‬اهب اىكّاط ثب ػبیَْ ثب چَ هٖلؾزی ْٕهد گوكذ؟ ثب كوٗ ٕؾذ ٍي‬ ‫اىكّاط ػبیَْ هی رْاى گلذ ایي کَ پیبهجو ثبالرو اى پٌغبٍ ٍبل كفزو ِّ یب ُلذ ٍبلَ ها ثَ ػول فْك كهآّهك[‪ ،]ٕ۲‬هیرْاًل‬ ‫ثب ػبكی ّ ػوف ثْكى آى كه آى ىهبى رْعیَ ّْك (ثَ ّیژٍ کَ كه آى ىهبى کَی ثلاى اػزواٗ ًویکٌل)‪ ،‬اهب آیب ثب ّعْك‬ ‫كاّزي ُوَو (ٍْكٍ) ّگوم ثْكى ك‪ٚ‬بی فبًْاكٍ‪ ،‬رْعیِی ّ هٖلؾزی كه اىكّاط ثب ػبیَْ ّعْك كاّذ؟ گلزَ ّلٍ اٍذ کَ‬ ‫اًگیيٍ پیبهجو پیًْل ثب اثْثکو‪ ،‬كٍّذ هلین ّ یب ّلین ّی‪ ّ ،‬فبًلاى هؾجْة ثٌی رین ثْك‪ .‬هوکي اٍذ چٌیي ُن ثْكٍ ثبّل اهب‬ ‫اّالً اصجبد آى آٍبى ًیَذ ّ اى ایي هّ ًوی رْاى ثو آى اًگْذ رأکیل ًِبك ّ صبًیب ً ایي اًگیيٍ ثَ ْٕهد كو‪ٙ‬ی ثوای اکضو‬ ‫اىكّاعِبی آكهیبى كیگو ُن هیرْاًل هطوػ ثبّل ّ صبلضبًًً ایي اًگیيٍ ثب اًگیيٍُبی كیگو هبًؼَالغوغ ًیَذ‪ .‬كهػیي ؽبل ٍْكٍ‬ ‫ّ ػبیَْ ها ثَ كلیل ًقَزیي اىكّاعِبی پٌ اى فلیغَ‪ ،‬هیرْاى رب ؽلّكی ‪ٛ‬جیؼی ّ ػبكی كاًَذ‪ ،‬اهب كه هْهك ؽلَٖ كفزو‬ ‫ػوو چَ هیرْاى گلذ؟ ثب رْعَ ثَ چگًْگی ایي اىكّاط‪ ،‬ثَ اؽزوبل هْی پیبهجو ثَ اًگیيٍ كلغْیی اى ىًی عْاى ّ ثیٍْ کَ‬ ‫ُوَوُ ها کَ یکی اى ٍوكاهاى هغبُل اٍالم ثْك اى كٍذ كاكٍ ثْك ّ پویْبى ؽبل ثْك ّ ًیي ثَ هٖل اٍزوبلذ اى ػوو کَ‬ ‫پبٍـ هٌلی كّ كٍّزِ اثْثکو ّ ػضوبى ها كه هْهك پیٌِْبك اىكّاط ؽلَٖ ثب آًبى ٌّیلٍ ثْك‪ ،‬فْك اى ؽلَٖ فْاٍزگبهی‬ ‫کوك‪ .‬اهب ثبى ثبیل گلذ کَ ایي اًگیيٍ كهٍذ ّ اًَبًی ثَ هؼٌبی ًلی ‪ٙ‬وّهی اًگیيٍُبی كیگو ًیَذ‪ .‬كهثبهٍ ىیٌت كفزو‬ ‫فيیوَ چیي ىیبكی ًویكاًین ّ لنا ًویرْاى كاّهی کوك‪ .‬هبعوای اًزقبة هیؾبًَ یکی اى اٍیواى ثٌیهویظَ ًیي چٌیي اٍذ‪.‬‬ ‫ظبُواً ُیچ كلیل هْعِی اى ًظو اعزوبػی كه ایي هْهك ثَ چْن ًویفْهك‪.‬‬ ‫هبعوای اىكّاط ثب ىیٌت كفزو عؾِ ًیي ثَ كلیل اًزَبة آى ثَ فلاًّل چٌلاى عبی چْى ّ چوا ًلاهك‪ .‬ثَ ػجبهد كیگو كه‬ ‫ایي هْهك ثَ رٖویؼ هوآى ّ‪ٙ‬ؼیذ فبٓ ّ ؿیجی هطوػ ّلٍ کَ اى هٌظو یک هْهؿ اهکبى رؾوین كه آى ًیَذ ُوچٌل کَ‬ ‫اى هٌظو ایوبًی هوجْل هی ًوبیل ّ ؽلاهل كه رؼلیل آى ًبچبه هإهٌبًَ ٍکْد هّاٍذ‪ .‬كه هْهك عُْیویَ ًیي هیرْاى ثَ اًگیيٍ‬ ‫کوک هبكی پیبهجو ثَ آى كفزو اٍیو اٍزٌبك کوك اهب ایي كلیل ًیي چٌلاى هْعَ ًویًوبیل ّ ؽلاهل ثب اًگیيٍُبی ّقٖی كیگو‬ ‫ؽیّیثي افطت گیْهگیْ گلزَ اٍذ[‪]ٕ۵‬کَ هؾول ثوای ثِجْك هٌبٍجبد‬ ‫هؼبهٗ ًیَذ‪ .‬ااهب كه هْهك ًزقبة ٕلیَ كفزو ُ‬ ‫هَلوبًبى ّ ٍبکٌبى یِْكی فیجو‪ٕ ،‬لیَ ها ثَ ىًی گوكذ‪ .‬هیرْاًل چٌیي ُن ثبّل‪ ،‬اهب ًویرْاى ثَ ٍبكگی آى ها اصجبد کوك ّ‬

‫ؽلاهل كالیل كیگو ها کبهالً هٌزلی ّووك‪ .‬كه هْهك امؽجیجَ‪ ،‬ثب رْعَ ثَ ّوای‪ ٜ‬آى ىى ثیپٌبٍ ثب كوىًل فوكٍبلِ كه ؿوثذ‬ ‫ؽجَْ‪ ،‬اًگیيٍ اًَبًی کبهالً آّکبه اٍذ‪]ٕ۶[.‬كه هْهك هبهیَ ثبیل گلذ کَ گوچَ اّ یک کٌیي اُلایی ثْك ّ هلک هؾول‬ ‫ّووكٍ هیّل اهب‪ ،‬چٌبى کَ فْاُوُ ّیویي ها ثَ کَی ثقْیل‪ ،‬هیرْاًَذ اّ ها ُن ثجقْل‪ .‬كه ایي هْهك ُیچ هٖلؾذ ّ‬ ‫رلثیوی هبثل رْٖه ّ رٖلین ًیَذ‪ .‬كه هْهك هیوًَْ هیرْاى گلذ کَ هَألَ هٖلؾذ اًلیْی كه آى كفبلذ كاّذ‪.‬‬ ‫گیْهگیْ[‪]ٕ۷‬هیگْیل‪« :‬اىكّاط هؾول ثب هیوًَْ یک اهلام ٍیبٍی ثوعَزَ ثَ ّوبه هیآهل‪ .‬ثوای ایي کَ هیوًَْ ُْذ فْاُو‬ ‫كاّذ کَ ُوَ ىّعَ هعبل ثوعَزَ هکَ ثْكًل ّ هؾول ثؼل اى اىكّاط ثب ُلذ ري فْیْبًّل هیگوكیل‪ .‬اثيُْبم ّ اثيعیت‬ ‫هیگْیٌل ُوکَ ثب هیوًَْ اىكّاط هیکوك فْیْبًّل روبم ٍکٌَ هکَ هیّل‪ٙ .‬وٌب ً هیوًَْ ػوَ فبللثي ّلیل ُن ثْك»‪]ٕ۸[.‬‬ ‫عوغثٌلی ّ رؾلیل هب كه ایي هَوذ ایي اٍذ کَ اىكّاعِبی هکوه پیبهجو هطؼبً كاهای اًگیيٍُبی اعزوبػی ّ ٍیبٍی ُن ثْك‪،‬‬ ‫اهب ثَ اؽزوبل ثَیبه ىیبك اًگیيٍ ُبی ّقٖی ًیي ؿبیت ًجْكٍ اٍذ‪ .‬كّ ًکزَ كه ایي ىهیٌَ هبثل رْعَ ّ رأهل اٍذ‪ .‬یکی ایي‬ ‫کَ روبم اىكّاعِب ها ًویرْاى ثَ هٖلؾذ اًلیْی¬ُبی اعزوبػی ّ ٍیبٍی هٌَْة کوك‪ ،‬كیگو آى کَ اصجبد ّئ ًلی هبػلا‬ ‫ًویکٌل‪ ،‬هٌطوب ً هیرْاًل كالیل ّقٖی ّ اعزوبػی ُوكّ ّعْك كاّزَ ثبّل‪ .‬الجزَ كه ایي هیبى ػْن ثَ هؼٌبی كهین کلوَ ّ‬ ‫ؽلاهل ثَ هؼٌبیی کَ ػبهكبى گلزَاًل ّ ثَ آى «ػْن اكال‪ًْٛ‬ی» گْیٌل‪ ،‬كه پیبهجو ًَجذ ثَ ىًبًِ كیلٍ ًویّْك‪ ،‬اهب اى‬ ‫هغوْػخ ؽْاكس چٌیي اٍزٌجب‪ ٛ‬هیّْك کَ پیبهجو ػالهَ ّاكوی ثَ عٌٌ هًْش كاّزَ ّ ّبیل اى رْاى عٌَی ثبالیی ُن‬ ‫ثوفْهكاه ثْكٍ اٍذ‪]ٕ۹[.‬كه آى ٍقي هِْْه کَ هي اى كًیبی ّوب ٍَ چیي ها ثوگيیلٍام‪ :‬ىى‪ً ،‬وبى‪ ّ ،‬ػطو ها[ٖٓ]‪ ،‬ثَ‬ ‫ٕواؽذ ثَ ایي ػالهَ اّبهٍ ّلٍ ّ كه ثوفی گياهِّبی ربهیقی ًیي ًوًَْ ُبیی اى رْعَ ّ كلجَزگی ّی ثَ ًْب‪ ّ ٛ‬ىیجبیی‬ ‫ي أَ ْ‬ ‫هْ‬ ‫َّ‬ ‫ىًبى كیلٍ هی ّْك‪ً .‬يّل آیَ ٕ‪ٍْ ۵‬هٍ اؽياة هإیل ایي ًظو اٍذ‪َ « :‬‬ ‫ِ َّ‬ ‫ال أَى رَجَ َّ‬ ‫ؼُ‬ ‫هي ثَ ْ‬ ‫اط‬ ‫ل َ‬ ‫ک الٌِّ َ‬ ‫ؾلُّ لَ َ‬ ‫ي ِ‬ ‫َبء ِ‬ ‫ال یَ ِ‬ ‫ىَ‬ ‫ل َ‬ ‫ل ثِ ِ‬ ‫ّ ٍ‬ ‫کبىَ َّ‬ ‫ُي ئِ َّ‬ ‫ػلَٔ ُ‬ ‫ک ْ‬ ‫ّلَْْ أَ ْ‬ ‫َّ‬ ‫هلَ َ‬ ‫ٌَُِ َّ‬ ‫ؽ ْ‬ ‫ء َّ‬ ‫ههِیجًب »[ٖٔ] ایي آیَ پٌ اى ًَ ُوَو ثْكٍ اٍذ‪ .‬گوچَ گلزَ‬ ‫ک ُ‬ ‫ک ِّ‬ ‫هللاُ َ‬ ‫َی ٍ‬ ‫لّ ْ‬ ‫ویٌُ َ‬ ‫غج َ َ‬ ‫ػ َ‬ ‫ذ یَ ِ‬ ‫ک َ‬ ‫َ‬ ‫هب َ‬ ‫ال َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫ّلٍ اٍذ ایي كوهبى ثب كوهبى كیگو كه آیَ ٓ‪ ۵‬کَ هیگْیل «یَب أ ُّ‬ ‫ک الالرِی ‪ًَ ». . .‬ـ ّلٍ‬ ‫ع َ‬ ‫ّا َ‬ ‫ی ئًَِّب أؽْ لَلٌَب لَ َ‬ ‫یَِب الٌَّجِ ُّ‬ ‫ک أى َ‬ ‫اٍذ‪]ٖٕ[.‬كه هّایزی اى اهبم ٕبكم گلزَ ّلٍ اٍذ کَ ایي آیَ اّبهری اٍذ ثَ هؾوهبد هْهك اّبهٍ كه آیَ ٖٖ ٍْهٍ ًَبء‪.‬‬ ‫ثَ ُوؽبل ؽزی اگو آیَ ًَـ ُن ًْلٍ ثبّل‪ ،‬ثبى اعبىٍ کٌیي كاّزي ثو پیبهجو هغبى ثْكٍ اٍذ‪.‬‬ ‫ایي هالؽظبد الجزَ اکٌْى هْهك اٍزٌبك هب ًیَذ‪ ،‬ثلکَ رکیَ ثو ایي عولَ اٍذ کَ هَألَ ّیلزگی پیبهجو ًَجذ ثَ ىًبى‪ ،‬كه آیَ‬ ‫رٖویؼ ّلٍ اٍذ‪ .‬ثَ ّیژٍ عي فلیغَ ّ ػبیَْ روبم ىًبى پیبهجو ثیي ‪ٍ ّٖٓٔ۶‬بل كاّزَاًل ّ روویجب ً ُوَ ها ثَ ىیجبیی ّ‬ ‫‪ٛ‬واّد رْٕیق کوكٍاًل‪ .‬ثب رْعَ ثَ ایيکَ ثَ اٍزٌبك آیبد كواّاى هوآى ػٖوذ هطلن پیبهجواى هوجْل ًیَذ‪ ،‬ایي‬ ‫فْٖٕیذ كه پیبهجو‪ ،‬ؽزی اگو هطلْة ثَ ًظو ًوٍل‪ ،‬فالف ػٖوذ ثَ هؼٌبیی كهٍذ ّ هؼوْل آى[ٖٖ]‪ً ،‬یَذ‪]ٖ۲[.‬‬ ‫ىیوا کَ كه ایي هْهك فالف ثقِ ّوػی ْٕهد ًگوكزَ اٍذ‪ .‬اهب ایي کَ رؼلك ىّعبد پیبهجو ّیب عْاى آى رؾذ ّوایطی‬ ‫كه هوآى‪ ،‬ثَ ػٌْاى یک إل كیٌی ّ عبّكاًَ هإیل عْاى چٌل ُوَوی ثبّل‪ُ ،‬وگي چٌیي ًیَذ‪.‬‬ ‫ثَ ُوؽبل كکو هیکٌن ثب رکیَ ثو كّ كو‪ٙ‬یَ‪ ،‬كه ایي هْهك هْکل ؿیو هبثل ؽل ّ ؽزی اثِبهی ّعْك ًقْاُل كاّذ‪ .‬یکی‬ ‫ثْو ثْكى پیبهجو کَ ثَ رٖویؼ هوآى فْك آى ُوَ ثو آى رأکیل كاّذ‪ ّ ،‬كیگو‪ ،‬ىهبًی‪ -‬هکبًی كیلى اؽکبم كیٌی ّ كِن ّ‬ ‫رؾلیل ٍیوٍ ًجْی كه ثَزو ّوای‪ّ ّ ٜ‬اهؼیبد ىهبًَ‪]ٖ۵[.‬‬ ‫اكاهَ كاهك …‪.‬‬ ‫——————————–‬ ‫[ٔ] ‪ .‬كه هْهك رْ‪ٙ‬یؼ لـْی ّ هلِْهی ٍیوٍ ثٌگویل ثَ‪ :‬لَبى¬الؼوة‪ ،‬هلوكاد هاؿت‪ ،‬الوٌغل ّ ٍیوٍ ًجْی اصو هور‪ٚ‬ی‬ ‫هطِوی‪.‬‬ ‫[ٕ] ‪ .‬فوگّْی‪ّ ،‬وف الٌجی‪۵۷ ٓ ،‬‬ ‫[ٖ] کلیٌی‪ ،‬إْل کبكی‪ ،‬علل ٕ‪ٖٖٓ ٓ ،‬‬ ‫[‪ . ]۲‬اى عولَ ‪ٛ‬جوبد اثي ٍؼل‪ ،‬عللٕ (ٔ)‪ ّ ٕٔٔ ٓ ،‬كالئل الٌجٍْ ثیِوی‪ ،‬علل ٔ‪ٕٔ۵ ٓ ،‬‬ ‫[‪ . ]۵‬فبًن آههَزواًگ (هؾول پیبهجوی ثوای ىهبى هب‪ ،‬روعوَ كوُبك هِلّی‪ً )ٖ۲ ٓ ،‬یي كه رْٕیق ّوبیل هؾول هی‬ ‫ًْیَل‪« :‬اّ اى چِوٍای ىیجب‪ ،‬ثلًی ثَ ُن پیچیلٍ ّ ًیوّهٌل ّ هل ّ هبهزی هزٍْ‪ ٜ‬ثوفْهكاه ثْك‪ .‬هُْبیی پوپْذ ّ هغؼل‪،‬‬ ‫هیْی فُْ كوم‪ ،‬هیبكَای ثَ ّلد كهفْبى ّ لجقٌلی ػویوب گیوا كاّذ کَ كه ُوَ هٌبثغ ثَ آى اّبهٍ ّلٍ اٍذ‪ .‬اّ كه‬ ‫ُوکبهی کَ اًغبم هی كاك‪ ،‬هب‪ٛ‬غ ّ هٖون ثْك‪ .‬آًگبٍ کَ آٌُگ اًغبم کبهی كاّذ‪ُ ،‬وگي پْذ ٍوُ ها ًگبٍ ًوی کوك ؽزی‬ ‫اگو هكایِ ثَ ثْرَای گیو هی کوك‪ّ .‬هزی هی فْاٍذ ثب کَی ٕؾجذ کٌل‪ ،‬ػبكد كاّذ روبم ثلًِ ها ثَ ٍوذ اّ ثچوفبًل ّ‬ ‫اّ ها روبم هؿ‪ ،‬هقب‪ٛ‬ت هواه كُل‪ .‬ثَ ٌُگبم كٍذ كاكى ثب کَی‪ُ ،‬وگي كٍزِ ها ػوت ًوی کْیل‪».‬‬ ‫اى آًغب کَ ایي گياهُُب ؽلّك كّ هوى ثؼل كه هٌبثغ هکزْة آهلٍ اٍذ‪ ،‬اى ًظو ٕؾذ ّ ٍون ّ اكيایِ ّ کبُِ‪ ،‬ثبیل ثب‬ ‫اؽزیب‪ ٛ‬رلوی ًّْل (هبًٌل كیگو گياهُ ُب)‪ .‬ثَ ّیژٍ گياهُ هٌَْة ثَ اهبم ثبهو‪ ،‬كه ْٕهد ٕؾذ ّ کوبل فجو‪ ،‬اى کَی‬

‫اٍذ کَ اٍبٍب ًیبیِ ها ًلیلٍ ّ ؽلّك ًین هوى پٌ اى پیبهجو ىاكٍ ّلٍ اٍذ‪ .‬الجزَ اّ هطؼب ایي إّبف ها اى ىثبى پلهاًِ‬ ‫ٌّیلٍ اٍذ‪ً .‬یي ایي ًکزَ کبهال هبثل رْعَ ّ رأهل اٍذ کَ إّبف ّوبیل پیبهجو اٍالم رب ؽلّك ىیبكی «هإهٌبًَ» رْٕیق‬ ‫ّلٍ ّ ٍزبیِ اى عوالد ّ رؼجیواد کبهال آّکبه اٍذ‪.‬‬ ‫[‪ . ]۷‬كه هوآى كه چِبه آیَ ( ثووٍ‪ًَ ،ٕٖٔ /‬ب‪ ،ٔ۶۵ ،‬اًؼبم‪ ّ ۲۸/‬کِق ‪ )۲۶‬اى پیبهجواى ثَ ػٌْاى هجْویي یبك هیکٌل ّ اى‬ ‫پیبهجو اٍالم كهچِبه هْهك (ثووٍ ‪ٍ ،ٔٔ۹‬جبء‪ ٕ۸/‬كب‪ٛ‬و‪ ّ ٕ۲ /‬كٖلذ‪ ) ۲/‬ثب ػٌْاى هج ّ‬ ‫ْو ّ ًنیو ّ كه پٌظ هْهك (اٍواء‬ ‫‪ ،ٔٓ۵‬اؽياة‪ ،۲۵/‬كزؼ ‪ ، ۸‬كوهبى‪ٕ ّ ۵۶ /‬ق ‪ )۶‬ثب ػٌْاى هجْواً ّ ًنیواً (عي كه هْهك آفو کَ ًنیو ًیبهلٍ) ٍقي هكزَ‬ ‫وب أًََب لَ ُ‬ ‫هجِ ٌ‬ ‫نی ٌ‬ ‫اٍذ‪ .‬كه آیَ ‪ٍْ ۲۹‬هٍ ؽظ ثَ پیبهجو گلزَ ّلٍ اٍذ‪« :‬هُلْ یَب أَ ُّ‬ ‫یي » كهثبهٍ ًْػ ُن آهلٍ اٍذ‪.‬‬ ‫کْ‬ ‫و ُّ‬ ‫ن ًَ ِ‬ ‫یَِب الٌَّبًُ ئًَِّ َ‬ ‫عبء ُ‬ ‫ظبُواً كه آیبری چْى آیَ ‪ ٔ۹‬هبئلٍ آهلٍ اٍذ «… كَوَ ْ‬ ‫نی ٌ‬ ‫ْی ٌ‬ ‫و … » هوآى ًیي ثَ ایي ٕلذ هزٖق ّلٍ اٍذ‪.‬‬ ‫ل َ‬ ‫ًَّ ِ‬ ‫کن ث َ ِ‬ ‫و َ‬ ‫ّ اهب هؼٌبی ثْیو ّ ًنیو ُوبى هؼٌبی هزجبكه كه مُي اٍذ کَ ػجبهد اٍذ اى « ثْبهد كٌُلٍ » ّ « ثین كٌُلٍ » كهثبهٍ‬ ‫هلِْم ًنیو ّ اًناه گلزَاًل‪« :‬اًنهٍ ثباالهو اًناها‪ ،‬اػلوَ ّ ؽ ّ‬ ‫ْكَ» ظبُواً روكیل ًیَذ کَ هزؼلن‬ ‫نهٍ ّ ف ّ‬ ‫ثْبهد ّ اًناه‪ ،‬ثْبهد ثَ ایوبى ّ هٍزگبهی ّ یب ثِْذ ّ كوعبهی فُْ اٍذ ّ اًناه ّ رٌنیو ثین كاكى اى گوواُی ّ ٍوْ‪ٛ‬‬ ‫کن ث ِ ْ‬ ‫هُ‬ ‫ی … »‪.‬‬ ‫ن ُ‬ ‫ّ عٌِن‪ .‬چٌبى کَ كه آیَ ‪ٍْ ۲۵‬هٍ اًجیبء گلزَ ّلٍ اٍذ‪ …« :‬أًُ ِ‬ ‫بل َ‬ ‫ْؽْ ِ‬ ‫[‪ . ]۸‬هؾول چِبه ثبه كه هوآى آهلٍ اٍذ‪ :‬آل ػوواى‪ ،ٔ۲۲/‬اؽياة‪ ،۲ٓ /‬هؾول‪ ّ ٕ/‬كزؼ‪ٕ۹/‬‬ ‫ک ئِ َّ‬ ‫ویيَ »‪ .‬گو چَ ایي رْٕیق ثیْزو‬ ‫وخً لِّ ْل َ‬ ‫ال َ‬ ‫ٍ ْلٌَب َ‬ ‫هب أَهْ َ‬ ‫ؼب ل َ ِ‬ ‫[‪ . ]۹‬كه ٍْهٍ اًجیبء آیَ ‪ ٔٓ۷‬فطبة ثَ پیبهجو آهلٍ اٍذ ‪َ « :‬‬ ‫هؽْ َ‬ ‫َّ‬ ‫كه ؽْىٍ كلَلَ ثؼضذ هبثل ‪ٛ‬وػ اٍذ اهب ثَ كلیل ه‪ٚ‬وْى ّ اُویذ آى كه ‪ْٛ‬ل ربهیـ پیبهجو هلوت ثَ « هؽوَ للؼبلویي »‬ ‫ّلٍ اٍذ ّ ثَ ُویي كلیل كه ّوبه ػٌبّیي رْٕیلی ؽ‪ٚ‬ود هٍْل آّهكٍ ّل‪.‬‬ ‫ُ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ی … » ّ كه آیَ‬ ‫ه‬ ‫األ‬ ‫ی‬ ‫ج‬ ‫ٌ‬ ‫ال‬ ‫ل‬ ‫ُْ‬ ‫ٍ‬ ‫و‬ ‫ال‬ ‫ؼ‬ ‫ج‬ ‫ز‬ ‫نیيَ یَ ِ ُْىَ‬ ‫َ ِ َّ ِّ َّ‬ ‫[ٓٔ] ‪ .‬كه آیَ ‪ٍْ ٔ۵۷‬هٍ اػواف إطالػ « ًجی ا ّ‬ ‫هی » آهلٍ اٍذ ‪« :‬الَّ ِ‬ ‫ُ‬ ‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫ً‬ ‫ؼ َ‬ ‫هٍُْال … »‬ ‫هیِّیيَ َ‬ ‫نی ث َ َ‬ ‫ُْ ال ِ‬ ‫ش كِی األ ِّ‬ ‫‪ُ ٔ۵۸‬ویي ٍْهٍ ّ ًیي كه آیَ ٕ ٍْهٍ عوؼَ آهلٍ اٍذ ‪َ ُ« :‬‬ ‫هٌظْه اى «اهی » ّ«اهیّیي » چیَذ؟ عْاكػلی (علل ‪ )ٔٓ۵ ٓ ،۸‬هی گْیل ثوفی فبّهٌّبٍبى گلزَ اًل کَ اهی هؼوة اى‬ ‫ّاژٍ « ُ‬ ‫کْی» هلوك ّ عوغ «کْیین» اٍذ‪ .‬اهب هؼٌبی هِْْه آى اٍذ ‪ :‬کَی کَ فْاًلى ّ ًّْزي ًوی¬كاًل‪ .‬ظبُواً آیبری‬ ‫ُ‬ ‫وْىَ ْ‬ ‫هْ‬ ‫هیُّْىَ الَ یَ ْ‬ ‫ی…»‬ ‫کز َ‬ ‫ٌُِ ْ‬ ‫هبًِ َّ‬ ‫ال ِ‬ ‫ؼل َ ُ‬ ‫ِّ‬ ‫ن أ ِّ‬ ‫چْى آیَ ‪ ٕ۸‬ثووٍ ّ ‪ ٔ۵۷‬اػواف هإیل ایي ًظو اٍذ‪ ۷۸ .‬ثووٍ ‪َ « :‬‬ ‫َبة ئِالَّ أَ َ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫ُ‬ ‫نیيَ یَزَّجِؼُْىَ ال َّ‬ ‫ل … » ‪ً.‬یي گلزَ اًل‬ ‫ػٌ َ‬ ‫ن كِی الزْْ َ‬ ‫لُ ُ ْ‬ ‫وٍُْ َ‬ ‫ه َّ‬ ‫ل الٌَّجِ َّ‬ ‫ها ِ‬ ‫هکزْثًب ِ‬ ‫ی ال ّ ِ‬ ‫‪ٔ۵۷‬اػواف ًیي«… الَّ ِ‬ ‫ی األُ ِّ‬ ‫ح َ‬ ‫غی ِ‬ ‫إلً ِ‬ ‫نی ی َ ِ‬ ‫غلًََُُّ َ‬ ‫ّا ِ‬ ‫«اهی» ثَ هؼٌبی ؿللذ ّ عِبلذ ّ یب ّقٔ « هلیل الوؼوكَ » اٍذ‪ .‬ثوفی گلزَ¬اًل‪ ،‬اهی هٌَْة اٍذ ثَ اهزی کَ فْاًلى‬ ‫ّ ًّْزي ًوی¬كاًٌل چٌبًکَ هی¬گْیٌل ‪ :‬ػبهی‪ .‬هأی كیگو ایي اٍذ کَ اهی هٌَْة اٍذ ثَ «ام الووی» (هکَ)‪ً .‬ظو كیگو‬ ‫ایي اٍذ کَ اهی هٌَْة اٍذ ثَ «ام» یؼٌی هبكه‪ .‬ثَ گلزَ هبهًْ هوآى ‪ٛ‬جب‪ٛ‬جبیی چٌیي ًظوی كاهك‪ .‬كه ایي هؼٌب «اهی»‬ ‫کَی اٍذ کَ هبكهُ اّ ها ثوای روثیذ اى فْك علا ًکوكٍ اٍذ‪ .‬ػلی ‪ِٛ‬وبٍجی ُن ُویي ًظو ها كاهك اهب ثب ایي رْعیَ کَ‬ ‫پیبهجواٍالم اهی اٍذ ّ ًَت ثَ ُبعو هی¬ثوك کَ اى ‪ٛ‬وین اّ كوىًلُ اٍوبػیل اػواة ٍبهی كه ػوثَزبى ّ ؽغبى پلیل‬ ‫آهلًل‪ .‬ایيّرَْ هی¬گْیل‪ ،‬هوآى ثَ ‪ْٛ‬ه کلی ًْع ثْو ها ثَ كّگوٍّ «اُل کزبة» ّ «اهیْى» روَین هی¬کٌل‪ .‬گوٍّ اّل‬ ‫ْا ْ‬ ‫نیيَ أُّْ رُ ْ‬ ‫هیِّیيَ … »‪( .‬آل¬ػوواى ‪/‬‬ ‫کز َ‬ ‫ال ِ‬ ‫ّهُل لِّلَّ ِ‬ ‫ّاألُ ِّ‬ ‫َبة َ‬ ‫یِْكیبى ّ هَیؾیبى ثْكًل ّ گوٍّ كّم اػواة ثلّی ثذ¬پوٍذ‪َ …« .‬‬ ‫ٕٓ) گوٍّ اّل ها پیْوكزَ هی¬كاًَزٌل ّ گوٍّ كّم ها ػوت¬هبًلٍ‪ .‬ظبُواً یِْكیبى ؿیو فْك ها اهی هی¬كاًَزٌل چٌبًکَ آیَ‬ ‫ػل َ ْ‬ ‫ٍجِی ٌ‬ ‫ل …»‪ .‬كه ایي ْٕهد هٌظْه آى اٍذ کَ‬ ‫ٌْ َ‬ ‫هیِّیيَ َ‬ ‫‪ٍْ ۵۷‬هٍ آل ػوواى هإیل ایي ًظو اٍذ ‪ …« :‬لَی َ‬ ‫یٌَب كِی األُ ِّ‬ ‫ؽ‪ٚ‬ود هٍْل اى اػواة ثیكوٌُگ ّ ػوت¬هبًلٍ ثوفبٍذ ّ کزبة آّهك ّ هٌْبء روهی ّ پیْوكذ اػواة ّل‪.‬‬ ‫عْاكػلی (علل ‪ )۹ٖ – ۶ٕ ٓ ،۸‬هی ًْیَل اى ثوفی آیبد هواى (اى عولَ اهواء ّ ‪ ۲۸‬ػٌکجْد) ّ ثوفی اؽبكیش ّ‬ ‫هاّایبد ربهیقی چٌیي ثو هی آیل کَ پیبهجو اٍالم فْاًلى ّ ًّْزي هی كاًَذ‪ .‬ثقبهی آّهكٍ اٍذ کَ هواهكاك ؽلیجیَ ها‬ ‫پیبهجو ثب كٍذ فْك ًّْذ‪ً .‬یي كه ٍیوٍ اثي ُْبم هّایزی كه ایي ثبة آهلٍ اٍذ‪ً .‬یي ایي هّایذ کَ پیبهجو ىهبًی کَ‬ ‫ثیوبهیاُ هْد گوكذ كوهْك‪ :‬کبؿن ّ كّاد ثیبّهیل رب چیيی ثٌْیَن رب پٌ اى ایي گوواٍ ًْْیل‪ً .‬یي اثْثکو هّایذ کوكٍ‬ ‫اٍذ کَ پیبهجو كه ثیوبهیاُ کبؿنی ّ كّاری فْاٍذ ّ ثو آى ًبم فلیلَ پٌ اى فْكُ ها ًّْذ‪ .‬ایي هّایبد ثَ هٌّّی‬ ‫ؽکبیذ اى هلهد ّ اهکبى ًّْزي پیبهجو كاهك‪.‬‬ ‫ثَ ُوؽبل هی رْاى چٌیي رْٖه کوك کَ هؾول فْاًلى ّ ًّْزي هی كاًَذ اهب فْك هؼوْال چیيی ًوی ًّْذ ّ ایي الجزَ ثَ‬ ‫ق ُّ‬ ‫ک ئِ ً‬ ‫کٌذَ رَ ْ‬ ‫هب ُ‬ ‫ال رَ ُ‬ ‫َّ‬ ‫هي ه َ ْ‬ ‫ما‬ ‫کزَب ٍ‬ ‫ویٌِ َ‬ ‫طَُ ثِیَ ِ‬ ‫هي ِ‬ ‫َ ِ‬ ‫جل ِ ِ‬ ‫زلُْ ِ‬ ‫ة َ‬ ‫كلیل فبٓ ثْك‪ .‬آیَ ‪ٍْ ۲۸‬هٍ ػٌکجْد هإیل هٌّّی ثو آى اٍذ‪َ « :‬‬ ‫َّ‬ ‫َبة ْ‬ ‫َّ‬ ‫ْطلُْىَ »‪ .‬كلیل ایي ػلم کزبثذ ّ ًلاًَزي ف‪ٕ ٜ‬ویؾب ً ایي كاًَزَ ّلٍ اٍذ کَ هقبللبى كه ؽوبًیذ ّؽی روكیل‬ ‫الهْ ر َ‬ ‫وج ِ‬ ‫ال ُ‬ ‫ًکٌٌل‪.‬‬ ‫[ٔٔ] ‪ .‬اى ػٌبّیي هِْْه هوآًی هؾول‪ « ،‬هٍْل » ّ ػٌْاى « هٍبلذ» اٍذ‪ .‬هٍْل ّ هٍبلذ كه لـذ ثَ هؼٌبی‬ ‫ثواًگیقزي ّ هأهْهیذ یبكزي ّ اثالؽ پیبم كه ٍطؼ آّکبه ّ ػوْم اٍذ‪ .‬كه هوآى پیبهجو اٍالم ّ ّوبهی اى پیبهجواى «‬ ‫هٍْل » فْاًلٍ ّلٍ اٍذ‪ .‬كه هوآى ثب اّزوبهبری چْى اهٍبل‪ ،‬اهٍلٌب‪ ،‬اهٍلٌبک‪ً ،‬وٍل‪ ،‬اهٍلٌبٍ‪ ،‬لٌوٍلي‪ ،‬اهٍلَ‪ ،‬اهٍلزن‪،‬‬ ‫اهٍلذ‪ … ،‬هَألَ هٍبلذ آهلٍ اٍذ‪ .‬كو‪ّ ٜ‬اژٍ هٍْل ‪ ٔٔ۶‬ثبه كه هوآى كیلٍ هی¬ّْك اهب گبٍ ًیي هٍْل ثَ هؼٌبی لـْی آى‬

‫ل َ‬ ‫ین » (الؾبهَ ‪)۲ٓ /‬‬ ‫آهلٍ ّ لنا ثَ كوّزگبى ًیي هٍْل گلزَ ّلٍ اٍذ‪« :‬ئًََُِّ لَوَْْ ُ‬ ‫ل َ‬ ‫و ٍ‬ ‫هٍُْ ٍ‬ ‫ک ِ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ُ‬ ‫َّ‬ ‫ٍٔ ئًَُِ‬ ‫هْ َ‬ ‫ة ُ‬ ‫کزَب ِ‬ ‫ّامکوْ كِی ال ِ‬ ‫اى هوآى ثَ هٌّّی اٍزٌجب‪ ٛ‬هی¬ّْك کَ ثیي ًجی ّ هٍْل كوم اٍذ‪ .‬اى عولَ آیبد ٔ‪ ۵‬هوین ‪َ « :‬‬ ‫َّ‬ ‫هٍ ً‬ ‫ه ْ‬ ‫َ‬ ‫َّ‬ ‫ٖب ّ َ َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫هي ه َ ْ‬ ‫هي َّ‬ ‫ؤٌَّ …» اهب كه‬ ‫ر‬ ‫ا‬ ‫م‬ ‫ئ‬ ‫ال‬ ‫ئ‬ ‫ی‬ ‫قل َ ً‬ ‫جل ِ َ‬ ‫هب أَهْ َ‬ ‫کبىَ َ‬ ‫ٍّ‬ ‫ک ِ‬ ‫ٍ ْلٌَب ِ‬ ‫کبىَ ُ‬ ‫هٍ ٍ‬ ‫ُْل َ‬ ‫ال ًَجِ ِ ِ َ‬ ‫جیًّب » ّ ًیي آیَ ٕ‪ٍْ ۵‬هٍ ؽظ ‪َ َ ّ« :‬‬ ‫ُْال ًَّ ِ‬ ‫ً‬ ‫رلبّد آى كّ گلزَ¬اًل کَ ًجی ٕوكب پیبم¬آّه اٍذ اهب هٍْل ُن پیبم¬آّه اٍذ ّ ُن هأهْه رجلیؾ پیبم ّ هٍبلذ كه ٍطؼ‬ ‫ػوْم ّ كه ّاهغ پیبهجو كاهای ًْػی هٍبلذ اعزوبػی اٍذ ّ لنا اّل ًجْد اٍذ ّ ثؼل هٍبلذ‪ .‬كه ّاهغ ُوبى «یَب أَیَُِّب ْ‬ ‫و َّ‬ ‫و‬ ‫لصِّ ُ‬ ‫ال ُ‬ ‫األَ ْ‬ ‫ک ْ‬ ‫وثِیيَ » (ّؼواء‪ )ٕٔ۲ /‬هوؽلَ هٍبلذ اٍذ کَ پٌ اى ًجْد هواه گوكزَ ّ‬ ‫نهْ َ‬ ‫هَ‬ ‫ورَ َ‬ ‫ْی َ‬ ‫‪ /‬هُ ْ‬ ‫ػ ِ‬ ‫ّ أًَ ِ‬ ‫ن كَأًَ ِ‬ ‫نهْ » (هلصو‪ )ٕ /‬یب « َ‬ ‫لنا ػبم¬رو اٍذ‪ .‬هبهًْ هوآى ثَ اٍزٌبك هّایزی هؼزول اٍذ کَ ًجی آى اٍذ کَ كه فْاة هلک ها هی¬ثیٌل ّ ٕلا ها‬ ‫هی¬ٌّْك ّ هٍْل هلک ها آّکبها هی¬ثیٌل ّ ثب اّ ٍقي هی¬گْیل‪.‬‬ ‫[ٕٔ] ‪ .‬اى ػٌبّیي رْٕیلی پیبهجو یکی «ّبُل» اٍذ ّ كیگوی «ِّیل»‪ .‬كه ٍَ آیَ اى هوآى ؽ‪ٚ‬ود هٍْل ثب ػٌْاى ّبُل‬ ‫یبك ّلٍ اٍذ‪ ( :‬اؽياة ‪ ،۲۵ /‬كزؼ ‪ ّ ۸‬هيهل‪ ّ .) ٔ۵/‬اهب كه كّ عب ثَ پیبهجو ِّیل گلزَ ّلٍ اٍذ‪ ( :‬ثووٍ‪ ّ ٔ۲ٖ/‬ؽظ ‪/‬‬ ‫کًُْ ْ‬ ‫ی ُ‬ ‫بً ّ َیَ ُ‬ ‫‪ …« .)۷۸‬لِّزَ ُ‬ ‫ْا ُ‬ ‫ن َ‬ ‫ػل َ ْ‬ ‫کْىَ ال َّ‬ ‫ِیلًا … »‪.‬‬ ‫وٍُْ ُ‬ ‫ل َ‬ ‫َِّلَاء َ‬ ‫کْ‬ ‫ِّ‬ ‫ػلَٔ الٌَّ ِ‬ ‫ِّیل ّ ّبُل کَ ُو كّ كاهای یک هؼٌب ّ هلِْهٌل‪ ،‬ثَ ‪ْٛ‬هکلی ثَ هؼٌبی گْاٍ (=گْاٍ ثو ؽن) ‪ ،‬آگبٍ ثو اهْه‪ً ،‬وًَْ (=‬ ‫ل ّ‬ ‫یٌَ ُ‬ ‫ِی ٌ‬ ‫هللاِ َ‬ ‫ّثَ ْ‬ ‫ل ثِ ْ‬ ‫ن … » (اًؼبم ‪« ّ )ٔ۹ /‬‬ ‫کْ‬ ‫یٌِی َ‬ ‫ِّ‬ ‫الگْ)‪ ،‬ؽب‪ٙ‬و ّ ًبظو ثو عویبى َُزٌل‪ .‬ایي ػٌْاى كه ثبهٍ فلاًّل « … هُ ِ‬ ‫ُ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ً‬ ‫ٍطب لِّزَ ُ‬ ‫ؼلٌَب ُ‬ ‫ػلَٔ ُ‬ ‫کًُْْا ُ‬ ‫کَ‬ ‫َّ‬ ‫ِی ٌ‬ ‫ء َ‬ ‫بً … »‬ ‫ک ِّ‬ ‫َِّلَاء َ‬ ‫ْ َ‬ ‫َی ٍ‬ ‫ّ َ‬ ‫کْ‬ ‫عَ‬ ‫ک َ‬ ‫نل ِ َ‬ ‫لّ ْ‬ ‫ن أ َّ‬ ‫هخ ً َ‬ ‫ل» (ٍجبء‪ً ّ )۲۷/‬یي ثَ اهذ اٍالم « َ‬ ‫ُُّ َ‬ ‫… َ‬ ‫ِّ‬ ‫ػلَٔ الٌَّ ِ‬ ‫( ثووٍ‪ ّ )ٔ۲ٖ/‬ثَ پیبهجو اٍالم ا‪ٛ‬الم ّلٍ اٍذ‪ .‬هؼٌبی لـْی ّ هلِْهی آى كه ُوَ عب یکی اٍذ اهب كهثبهٍ پیبهجو روبم‬ ‫هؼبًی یبك ّلٍ ٕبكم اٍذ‪ .‬هغوغ اللجیبى هیگْیل‪« :‬هإیلا النیي الیکن»‬ ‫[ٖٔ] ‪ .‬كه اكاهَ آیَ ‪ٍْ ۲۵‬هٍ اؽياة پیبهجو «ٍواط هٌیو» فْاًلٍ ّلٍ اٍذ‪ .‬ثب رْعَ ثَ ایٌکَ هوآى ًْه كاًَزَ ّلٍ (هبئلٍ ‪/‬‬ ‫لی َّ‬ ‫‪ ّ )ٔ۵‬ثَ ‪ْٛ‬ه کلی ُلایذ الِی ثَ ٍّیلَ ًْه هطوػ ّلٍ « … یَ ْ‬ ‫هي یََْبء …» (ًْه‪ً ، )ٖ۵ /‬بهیلى پیبمآّه ّ‬ ‫ْه ِ‬ ‫ِِ‬ ‫ٍ َ‬ ‫هللاُ لٌُِ ِ‬ ‫ؽبهل پیبم ًْه یؼٌی هوآى ثَ ٍواط هٌیو یؼٌی چواؽ ربثبى ّ یب فْهّیل كهفْبى کبهالً ‪ٛ‬جیؼی ّ هبثل كِن ّ كهک اٍذ‪.‬‬ ‫هلِْم ٍقي ایي اٍذ کَ پیبهجو ثب چواؽ ًْهپبّی ّؽی ّ هوآى‪ ،‬هاٍ ربهیک ىًلگی آكهی ها هّّي هیکٌل‪ٙ .‬وٌبً گلزَ ّلٍ‬ ‫اٍذکَ ٍواط ُوبى «چواؽ» كبهٍی اٍذ کَ هؼوة ّلٍ اٍذ‪ .‬كه ایي ْٕهد اؽزوبالً چواؽ‪ « ،‬چواگ » ثْكٍ ّ « گ »‬ ‫ثَ « ؽ » رجلیل ّلٍ ّ ٍپٌ ثَ « ط » ثلل ّلٍ اٍذ‪ّ .‬لی هّّي ًیَذ کَ چوا « چ » ثَ عبی « ط » ثَ « ً » هجلل ّلٍ‬ ‫اٍذ‪.‬‬ ‫[‪ . ]ٔ۲‬كِوٍذ كْم ثو گوكزَ اٍذ اى فوگّْی (ٓ ‪ .)ٔٓ۵‬الجزَ ثیِوی (كالئل الٌجٍْ‪ ،‬علل ٔ‪ً )ٖٔٔ-ٕٔٔ ٓ ،‬بم ُبیی‬ ‫چْى ؽبّو ((یؼٌی ایي کَ كه هٍزبفیي ؽْو هوكم ثب اٍّذ)‪ ،‬هبؽی (یؼٌی فلاًّل ٍّیلَ اّ گٌبُبى کَبًی ها کَ ثَ اّ ایوبى‬ ‫آّهكٍ اًل هؾْ هی کٌل) ّ یٌ ها ًیي مکو کوكٍ اٍذ‪.‬‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫عب ل ِ ُ‬ ‫وٌ‬ ‫هب َ‬ ‫ن‬ ‫ؽٍ‬ ‫کْ‬ ‫هي هِّ َ‬ ‫ل أثَب أ َ‬ ‫ه َ‬ ‫ؾ َّ‬ ‫اى ػٌبّیي ّ الوبة پیبهجو اٍالم «فبرن الٌجییي» اٍذ‪ .‬كه ٍْهٍ اؽياة آیَ ٓ‪ ۲‬آهلٍ اٍذ ‪َّ « :‬‬ ‫کبىَ ُ‬ ‫ل ِّ‬ ‫ل َّ‬ ‫ن الٌَّجِیِّیيَ …» گو چَ گلزَ ّلٍ اٍذ کَ كه ثوفی هوائذ¬ُب «فبرِن» آهلٍ اٍذ اهب كه هوآًِب ػوْهبً‬ ‫ّ َ‬ ‫کي َّ‬ ‫هٍُْ َ‬ ‫ّل َ ِ‬ ‫هللاِ َ‬ ‫َ‬ ‫فبرَ َ‬ ‫«فبرَن» آهلٍ اٍذ‪ .‬اگو فبرِن ثْك روكیلی ثو كاللذ آى ثو هوبم فبرویذ پیبهجو ًجْك اهب چْى فبرَن آهلٍ ثوفی گلزَ¬اًل کَ فبرَن‬ ‫ثَ هؼٌبی اًگْزو اٍذ ّ لنا رلَیو کوكٍ¬اًل کَ پیبهجو اٍالم ىیٌذ ّ ّکٍْ پیبهجواى اٍذ اهب اى آى فبرویذ ّ فزن ًجْد‬ ‫هَزلبك ًوی¬ّْك‪ .‬كه پبٍـ گلزَ ّلٍ کَ كه گنّزَ اًگْزو هِو ُن ثْكٍ ّ هِو ها كه پبیبى ًبهَ¬ُب هی¬ًِبكٍ¬اًل ّ ایي ثَ‬ ‫هؼٌبی فزن ًجْد اٍذ ّ پیبهجو اٍالم ُن پبیبى كٌُلٍ ٍلَلَ اًجیبء ّ اكیبى اٍذ‪.‬‬ ‫هبثل رْعَ ایي کَ هبًی ًیي فْك ها ُوبى «كبههلی‪ »ٜ‬یؼٌی ُوبى کَی کَ ػیَی ثَ آهلًِ ثْبهد كاكٍ هی كاًَذ ّ هی گلذ‬ ‫هِو پیبهجبى» هی ّوبهك‪ .‬كکوٍ‪ ،‬كواًَْا‪ ،‬هبًی ّ ٌٍذ‬ ‫اّ «فبرن پیبهجواى» اٍذ‪ .‬ؽزی اّ كه کزبة «ّبپْهگبى»ُ فْك ها « ُ‬ ‫هبًْی‪۷ٔ ٓ ،‬‬ ‫كهثبهٍ كٖل فزن ًجْد كه عبی كیگو اّبهری فْاُل ّل‪.‬‬ ‫كه هْهك ایي ػٌبّیي ّ إّبف عي هوآى‪ ،‬ثٌگویل ثَ «كالئل الٌجٍْ» ٓ ٕٔٔ ّ «ّوف الٌجی» ٓ ‪ٔٓ۵‬‬ ‫[‪ . ]ٔ۵‬كه هْهك ّقٖیذ ّ ٍیوبی اًَبًی ّ افالهی هوزبى ّ هزوبیي هؾول كه هٌبثغ ّوم ٌّبٍبى ٍقٌبى كواّاى ّ هبثل‬ ‫رْعِی كیلٍ هی ّْك کَ هي ثَ كالیلی چٌلاى هْزبم ًیَزن اى آًِب ثیِ اى ؽل ًیبى اٍزلبكٍ کٌن‪ .‬ػالهَ هٌلاى هی رْاًٌل ثَ هٌبثغ‬ ‫هقزلق كه ىثبًِبی إلی ّ یب روعوَ ثَ كبهٍی ّ ػوثی هواعؼَ کٌٌل‪ .‬یکی اى هٌبثغ روویجب هزأفو اهّپبیی کزبة «ربهیـ‬ ‫اٍالم ّ ػوة» اصو هِْْه گٍْزبّلْثْى كواًَْی اٍذ‪ّ .‬ی كه عبی عبی کزبة فْك ثَ هٌبٍجزی ثَ ایي هْقٖبد هوزبى‬ ‫اّبهٍ کوكٍ ّ ثوفی اهْال ّوم ٌّبٍبى ؿوثی ها ًول کوكٍ اٍذ‪ .‬اى عولَ كه ثقِ ّیژٍ کزبة «ٓ ‪ .)ٕٔ۷-ٔٔ۸‬ثَ ػٌْاى‬ ‫ًوًَْ ثَ ٍقٌی اى ًْیٌَلٍای ثَ ًبم «ثبهرلوی ٍي ُیلو»‪ ،‬کَ اى ّی ثَ ػٌْاى «اى هْهفیي هِْْه هؼبٕو» یبك هی کٌل‪،‬‬ ‫كه ثبهٍ هٌِ ّ ّقٖیذ افالهی ّ كوكی هؾول هی آّهك‪« :‬پیـوجو اٍالم اى ؽیش ػول ّ كِن‪ ،‬فلا پوٍزی‪ ،‬هؽن ّ اًٖبف‬ ‫ثو روبم هؼبٕویي فْك رلْم ّ ثوروی كاّزَ اٍذ‪ .‬ؽکْهزی کَ اّ ثوای فْك ؽبٕل ًوْك هجٌی ثْك ثو هيایب ّ ك‪ٚ‬بئل‬ ‫ًلَبًی فْیِ ّ هنُجی ها کَ اّبػذ كاك آى هنُت ثوای اهْاهی کَ آى ها هجْل ًوْكًل یک ًؼوذ ثيهگی گوكیل ‪. . .‬ایي‬

‫هنُت ‪ . . .‬ؽوبین ربىٍای ثْك کَ اّ آًِب ها ثَ روبم ػبلن ظبُو ّ آّکبه ٍبفذ»‪.‬‬ ‫[‪ . ]ٔ۶‬اثي ٍؼل‪ٛ ،‬جوبد‪ ،‬علل ٕ (ٔ)‪۸۹ ٓ ،‬‬ ‫[‪ . ]ٔ۷‬الجزَ ثبیل گلذ کَ كه هٌبثغ ربهیـ ّ ٍیوٍ‪ ،‬هْاهكی كه گلزبه یب هكزبه پیبهجو ّعْك كاهك کَ ثب هغوْػَ اكکبه ّ ٌٍذ‬ ‫ّ ٍیوٍ ًجْی ّ ثَ ّیژٍ ثب إْل فلَّ ًبپنیو اًلیَْ كیٌی ّ ٌٍذ افالهی ّ هكزبهی ّی آّکبها هـبیو ّ كه رؼبهٗ اٍذ‪.‬‬ ‫كه چٌیي هْاهكی چَ هی رْاى گلذ؟ كه ایٌغب عبی رؾوین ّ كاّهی كه ایي هْاهك ًیَذ اهب اعوبال هی رْاى گلذ کَ ثو‬ ‫اٍبً هْاػل هٌطوی ًول ّ رؾلیل هٌبثغ ّ اٌٍبك ّ هؼیبهُبی ثبىفْاًیُبی هٌبثغ ربهیقی‪ ،‬هْاهك هؼبهٗ ثب هَلوبد ّ‬ ‫هؾکوبد ربهیقی ّ یب ػوبیل ّ إْل كیٌی‪ ،‬یب اى اٍبً ّ ثٌیبك عؼل ّ ثوٍبفزَُبی ثؼلی اٍذ کَ ثَ اًگیيٍُبی کن ّ ثیِ‬ ‫ٌّبفزَ ّلٍ گلزَ ّلٍ ّ یب كه گياهُُبی ربهیقی آى ثبى ُن ثَ كالیل اعزوبػی فبٓ ّ آٌّب‪ ،‬ثب رؾویق للظی ّ هؼٌْی‬ ‫گياهُ ّلٍ اًل‪ .‬ثَ ُوؽبل چٌیي هْاهكی عبی ثؾش ّ هبهَْ كاهًل کَ كه عبی فْك ثلاًِب اّبهٍ ّلٍ اٍذ‪ .‬ػیبه هب (هبی‬ ‫هَلوبى ّ ًیي پژُّْگواى ربهیـ اٍالم ّ ٍیوٍ ًْیَبى هلین ّ علیل) هزي هوآى اٍذ چوا کَ ایي هزي کِيرویي ّ هؼزجورویي‬ ‫ّ اعوبػیرویي ٌٍل كیٌی ّ ربهیقی هَلوبًبى ّ ربهیـ كکو ّ كوٌُگ اٍالهی اٍذ‪ .‬ثَ كالیل هقزلق‪ ،‬هطؼب گياهُُبی‬ ‫هؼبهٗ هوآى‪ ،‬هوكّك ّ ؿیو هبثل رأییل َُزٌل‪.‬‬ ‫[‪ً . ]ٔ۸‬یي ثیِوی‪ ،‬كالئل الٌجٍْ‪ ،‬علل ٔ‪ٔ۶۲ ّ ٔ۲۷ ٓ ،‬‬ ‫ًیي‪ :‬اثي ٍؼل‪ٛ ،‬جوبد‪ ،‬علل ٕ (ٔ)‪۹۵ ٓ ،‬‬ ‫[‪ . ]ٔ۹‬اثي ٍؼل‪ٛ ،‬جوبد‪ ،‬علل ٕ (ٔ)‪ٖٔٔ – ٕٔٔ ٓ ،‬‬ ‫ًیي‪ :‬ثیِوی‪ ،‬كالئل الٌجٍْ‪ ،‬علل ٔ‪ٔ۵۵ ٓ ،‬‬ ‫[ٕٓ] ‪ .‬كه هْهك ایي ؽغوٍُب كه ثوفی هٌبثغ ّوؽی ثب مکو عيئیبد آهلٍ اٍذ‪ .‬ظبُوا كه ایي ىهبى فبًَ ّ یب اربهِبی‬ ‫ُوَواى پیبهجو كیْاه ّعْك ًلاّذ ّ ؽغوٍُب ثب پوكٍای اى هْی ٍیبٍ اى ُن علا هی ّلًل‪ .‬اى عولَ ثٌگویل ثَ‪ :‬روکبًّْل‪،‬‬ ‫ؽغبة ّوػی كه ػٖو پیبهجو‪ ّ ٕ۵۵-ٕ۵ٔ ٓ ،‬هٌبثغ ایْبى اى عولَ اثي ٍؼل‪ ،‬علل اّل‪ ّ ،‬كیگو هٌبثغ‪ ّ .‬ثَ گياهُ كیگو‬ ‫هٌظْه اى ّاژٍ ؽغوٍ ّ كه آیَ ؽغواد ًَ ثَ هؼٌبی اربم ّ فبًَ ثلکَ ػجبهد اى پوكٍ ُبیی (ؽٖیوی‪ٍ ،‬بفزَ ّلٍ اى الیبف‬ ‫كهفذ فوهب)ٍذ کَ پیبهجو هّثوّی كه ُو یک اى اربهِبی ُوَواًِ ًٖت هی کوك رب هٌيل ها اى هَغل ّ هؾی‪ ٜ‬ثیوّى‬ ‫هغيا کٌل‪ .‬هٌظْه اى ؽغواد فبًَُبی ُوَواى هٍْل فلا یک إطالػ علیل اٍذ‪ .‬روکبًّْل‪.ٖٓ۹ -ٖٓ۸ ٓ ،‬‬ ‫[ٕٔ] ‪ .‬كه ایي ىهیٌَ هوبلَ «ىى كه چْن ّ كل هؾول» اى ػلی ّویؼزی كه کزبة «اٍالم ٌّبٍی» اّ (هغوْع آصبه ّوبهٍ‬ ‫ٖٓ)‪ ،‬ؽوكِبیی ثوای گلزي كاهك‪.‬‬ ‫[ٕٕ] ‪ .‬رب آًغب کَ اى هٌبثغ هبثل اٍزٌجب‪ ٛ‬اٍذ‪ ،‬پیبهجو كه ٍَ هْهك هِن كه ىًلگی هزؼبهف آى هّى‪ ،‬ػلالذ ّ ثواثوی ها‬ ‫هػبیذ هی کوك‪:‬‬ ‫ٔ – ثواثوی كه هِویَ کَ ٓٓ‪ ۲‬كهُن ثْك‪ .‬ظبُوا كه ٍَ هْهك یب هِویَ ًجْكٍ ّ یب ثَ كالیلی هزلبّد ثْكٍ اٍذ‪.‬‬ ‫ٕ – روَین هَبّی اّهبد ّجبًَ – هّى ثیي ُوَواى‪ .‬ایي كه ؽبلی ثْك کَ ‪ٛ‬جن آیَ ٔ ٍْهٍ اؽياة (ثَ ُوكلیل) پیبهجو هغبى‬ ‫ثْك كه ْٕهد ليّم ًْثذ ها هػبیذ ًکٌل‪.‬‬ ‫ٖ – رأهیي هؼیْذ ّ ًلوَ ىًلگی هَبّی ّ هْهك ًیبى ُوَواى‪ .‬هْهك كّم ّ ٍْم كه هْهك کٌیياى ًیي هػبیذ هی ّل‪.‬‬ ‫گوچَ هوآى رْٕیَ ثَ ػلالذ هی کٌل ّ رٖویؼ هی کٌل کَ كه ْٕهد هػبیذ ػلالذ ثیي ُوَواى رغلیل كواُ کٌیل‬ ‫(ًَبء‪ ، )ٖ/‬اهب كه ػیي ؽبل هی كاًین کَ كه ػول هػبیذ ػلالذ یؼٌی هَبّاد کبهل ّ ایلئبل هوکي ًیَذ ّ ‪ٛ‬جؼب پیبهجو ُن‬ ‫اى ایي اهو هَزضٌی ًجْكٍ اٍذ‪ .‬هبثل رأهل ایي کَ هواى كه ُویي ىهیٌَ رؼلك ىّعبد رٖویؼ هی کٌل کَ هؾبل اٍذ ثَ ػلالذ‬ ‫هكزبه کٌیل (ًَبء‪ .)ٕٔ۹/‬آیب ًوی رْاى گلذ کَ آیَ كّم عْاى هْوّ‪ ٛ‬اّل ها ًَـ کوكٍ اٍذ؟‬ ‫[ٖٕ] ‪ .‬اثي ٍؼل‪ٛ ،‬جوبد‪ ،‬علل ٕ (ٔ)‪ ّ ٔ۸ٔ ّ ٕٔٔ ،۹ٔ ٓ ،‬علل ٕ (ٕ)‪ٖٓ – ٕ۸ ٓ ،‬‬ ‫ًیي‪ّ :‬وف الٌجی‪۲ٖٖٓ ،‬‬ ‫ًیي‪ :‬ثیِوی‪ ،‬كالئل الٌجٍْ‪ ،‬علل ٔ‪ٔ۶ٔ ّ ٔ۵۶ ،ٔ۲۶ ٓ ،‬‬ ‫[‪ . ]ٕ۲‬كه ػیي ؽبل ثبیل كاًَذ کَ كه آى هّىگبه كه هیبى اػواة ؽغبى گْیب ػول ّ اىكّاط كفزو کن ٍي ّ ٍبل چٌلاى ؿیو‬ ‫ػبكی ًجْكٍ اٍذ‪ .‬چٌبًکَ ِّود كاهك ؽ‪ٚ‬ود كب‪ٛ‬وَ كه ٌُگبم اىكّاط ثب ػلی كه ٍبل كّم ُغود ًَ ٍبلَ ثْكٍ اٍذ گو‬ ‫چَ ثیِ اى ایي ًیي گلزَ ّلٍ اٍذ ّ عبلت ایٌکَ اثزلا ػوو ّ اثْثکو کِي ٍبل ثَ فْاٍزگبهی كب‪ٛ‬وَ هی¬هًّل ّ پیبهجو ثب‬ ‫ایي اٍزلالل کَ اّ فوكٍبل اٍذ هجْل ًوی¬کٌل‪.‬‬ ‫[‪ . ]ٕ۵‬هؾول پیـوجوی کَ اى ًْ ثبیل ٌّبفذ‪ٕ ،‬لؾَ ٕ‪ٖ۲‬‬ ‫[‪ . ]ٕ۶‬گیْهگیْ (ٓ ٖٖٖ) هی ًْیَل‪« :‬پیـوجو هی كاًَذ کَ ُوگبٍ ثبام ؽجیجَ اىكّاط کٌل كاهبك اثٍْلیبى فْاُل ّل ّ ایي‬ ‫ّٕلذ اى فْٖهذ ثيهگزویي كّوٌِ كه هکَ کَ اثٍْلیبى ثبّل فْاُل کبٍذ ‪. . .‬ام ؽجیجَ كه ؽجَْ ثْك ّ هؾول كکو هی‬ ‫کوك کَ ُوگبٍ آى ىى ثیٍْ ثَ ػوثَزبى ثو گوكك پلهُ اثٍْلیبى ّ اكواك فبًْاكٍاُ (ثٌی اهیَ) ًقْاٌُل گناّذ ّی ثَ پیـوجو‬ ‫اٍالم ّٕلذ ًوبیل‪ .‬ایي ثْك کَ ّقٖی ها اًزقبة کوك ّ اّ ها ّکیل ًوْك کَ ثَ ؽجَْ ثوّك ّ ا ىام ؽجیجَ فْاٍزگبهی ًوبیل‬

‫ّ اّ ها ثب فْك ثَ هلیٌَ ثیبّهك»‪.‬‬ ‫[‪ُ . ]ٕ۷‬وبى کزبة‪ٕ ،‬لؾَ ‪ٕ۲۷‬‬ ‫[‪ . ]ٕ۸‬ثبیل اكيّك کَ ایي آّلزگی ّ اثِبم ّ روكیل كه هْهك اًگیيٍُبی ًِلزَ كه ُوَواى هطلوَ پیبهجو ّ یب ىًبًی کَ اى آًبى‬ ‫فْاٍزگبهی ّل ّ ٍواًغبم ثَ فبًَ هؾول ًیبهلًل (ؽزی كه هبُِبی آفو ػوو) ثَیبه ثیْزو ّ علی رو اٍذ‪.‬‬ ‫[‪ . ]ٕ۹‬اثي ٍؼل (‪ٛ‬جوبد‪ ،‬علل ٕ‪ ،‬هَوذ اّل‪ )۹۶ ٓ ،‬ثلاى رٖویؼ کوكٍ اٍذ‪.‬‬ ‫[ٖٓ] ‪ .‬كه ‪ٛ‬جوبد اثيٍؼل (علل كّم‪ ،‬هَوذ اّل‪ٕ ،‬لؾَ ٕٔٔ) ىى ّ ثْی فُْ آهلٍ اٍذ‪.‬‬ ‫[ٖٔ] ‪ .‬پٌ اى آى كیگو ُیچ ىًی ثو رْ ؽالل ًیَذ‪ًْ ّ ،‬بیل کَ ُوَواًی ها عبًْیي آًبى ٍبىی‪ ّ ،‬گوچَ ىیجبیی آًبى رْ ها‬ ‫فُْ آیل‪ ،‬هگو آًچَ هلک یویي رْ ثبّل‪ ،‬فلاًّل ًگبُجبى ّ ًبظو ُوَ چیي اٍذ‪.‬‬ ‫[ٕٖ ] ‪ .‬هبثل رْعَ اٍذ کَ ّوبهی اى كویِبى ّ هلَواى ثَ ًَـ كه آیبد اػزوبك ًلاهًل‪ .‬هبًٌل آیذ¬هللا ٍیل اثْالوبٍن فْیی ّ‬ ‫آیذ¬هللا ؿوّی إلِبًی‪.‬‬ ‫[ٖٖ] ‪ .‬كه هوآى ث َ ْٕهد هّّي ّ هکوه ثَ پیبهجواى ًَجذ ػٖیبى ّ مًت ّ هبًٌل آى كاكٍ ّلٍ اٍذ (ثَ كلیل اًجُْی آیبد‬ ‫اى ًول آًِب فْككاهی هی ّْك)‪ .‬ثب ایي ُوَ هّّي ًیَذ کَ ؽلاهل كه چِبه چْة ًگوُ هوآًی ّ رکیَ ثو ًٔ ّؽیبًی‪،‬‬ ‫هلِْم ّ ػویلٍ کًٌْی ػٖوذ ثوای پیبهجواى اى کغب كهآهلٍ اٍذ‪ .‬اى هوّى ًقَذ اٍالهی ایي ػویلٍ پیلا ّلٍ اٍذ کَ‬ ‫پیبهجواى گٌبٍ کجیوٍ ّ ٕـیوٍ ًویکٌٌل‪ ،‬كکوگٌبٍ ُن ًویکٌٌل‪ ،‬اّزجبٍ ًویکٌٌل ّ كکو اّزجبٍ ُن ًویکٌٌل ّ ایي اًلیَْ ها‬ ‫‪ٙ‬وّهی كیي هیّوبهًل ّ ‪ٛ‬جؼبً هٌکو آى ها کبكو ّ هورل هیكاًٌل‪ٕ .‬لّم كه اػزوبكاد (ٕلؾَ ‪ )۹۹‬هیگْیل‪ُ« :‬وکٌ‬ ‫كه ُو ؽبل ػٖوذ ها اى اًجیبء ّ اهبهبى اًکبه کٌل آًبى ها ثَ عِل هزِن کوكٍ ّ ُوکٌ ایٌبى ها عبُل ثْوبهك کبكو اٍذ‪.‬‬ ‫ثؼل هیاكيایل پیبهجواى ّ اهبهبى هؼْٖماًل ّ كه ػبلیرویي هوبم کوبل ّ روبم هواه كاهًل ّ ثَ روبم اهْه اى آؿبى رب پبیبى‬ ‫آگبُی كاهًل ّ كه ُیچ ؽبلزی هزٖق ثَ کبٍزی ّ گٌبٍ ّ عِل ًقْاٌُل ثْك»‪.‬‬ ‫چٌیي رلوی اى ًجْد ّ ػٖوذ‪ ،‬ثَ ّیژٍ ػٖوذ اهبهبى ّیؼی‪ ،‬هطؼب ً كه اكّاه پٌ اى ٕله اٍالم پیلا ّلٍ اٍذ ّ هلَواى‬ ‫هوآى ًیي پٌ اى پنیوكزي ّ ثلیِی ّووكى چٌیي ًگبُی ثَ پیبهجواى ّ ثبّه ثَ ػٖوذ هطلن آًبى اى گٌبٍ ّ فطب‪ ،‬ثَ ٍواؽ‬ ‫هوآى هكزَ ّ کّْیلٍاًل اى یک ٍْ اى ثوفی آیبد هوآى ثوای رأییل ًظویَ ػٖوذ هطلن پیبهجواى ارقبم ٌٍل کٌٌل ّ اى ٍْی‬ ‫كیگو رالُ کوكًل آیبد هزؼلك هوآى ها‪ ،‬کَ آّکبها ًَجذ ػٖیبى ّ مًت ّ ‪ٙ‬اللذ ّ ظلن ّ فطب ثَ پیبهجواى هیكُل ّ اى ایي‬ ‫هّ آًبى هْهك فطبة ّ ػزبة فلاًّل هواه هیگیوًل‪ ،‬ثَ ّکلی ّ ثب رکیَ ثو یک ٍلَلَ هلوّ‪ٙ‬بد هجلی ّ ثوآهلٍ اى‬ ‫هِْْهاد ىهبًَ ّ هایظ كههیبى ػْام ّ فْآ رْعیَ ّ رلَیو کٌٌل‪.‬‬ ‫اکٌْى كه هوبم ثؾش هَزول كه ثبة ػٖوذ ًیَزن ّ لنا ًویرْاًن آیبد هوثْ‪ ٛ‬ها ثَ رلٖیل ّوػ كُن ّ ‪ٛ‬جؼبً هغبل آى‬ ‫ًیَذکَ ثَ ًول ّ ثوهٍی آهای هلَواى ثپوكاىم‪ ،‬اهب ثَ اعوبل هیگْین هوکي اٍذ کَ ثوفی ظْاُو كالالد اللبظ رلَیو پنیو‬ ‫ّ ؽزیرأّیل پنیو ثبٌّل ّ یب ثؼ‪ٚ‬ی اى آًِب اؽزوبالً ثب ثوفی اى آیبد ّ ًْٖٓ كیگو هؼبًی هزلبّری پیلا کٌٌل‪ ،‬اهب هغوْػَ‬ ‫آیبد كه اهرجب‪ ٛ‬ثب پیبهجواى ّ هْ‪ْٙ‬ع ػٖوذ هطلن اى آى اٍزٌجب‪ً ٛ‬وی¬ّْك ثلکَ ثوػکٌ‪ ،‬آیبد پیبپی ایي هلػب ها ًو٘‬ ‫هی¬کٌٌل‪ .‬ثَگوبى هي اگو ثَ هْ‪ْٙ‬ع ػٖوذ كه هٌبثغ کالهی ّ رلَیوی ثٌگوین‪ ،‬ثَ هٌّّی هیثیٌین کَ ایي ػویلٍ كه فبهط‬ ‫اى هزي هوآى ّکلگوكزَ ّ آًگبٍ ثَ هوآى رؾویل ّلٍ اٍذ‪ .‬هِنرویي ّ ّبیل رٌِب كلیل هلػیبى ػٖوذ‪ُ ،‬وبى اٍذ کَ هزکلوبى‬ ‫گلزَ اًل ّ آى كه ایي عولَ کْربٍ هور‪ٚ‬ی هطِوی اًؼکبً یبكزَ اٍذ کَ‪« :‬کَی کَ فلا اّ ها ثوای ُلایذ هوكم كوٍزبكٍ كه‬ ‫ؽبلی کَ هوكم ثَ ُلایذ الِی ًیبى كاّزَ ثبٌّل‪ً ،‬وی رْاًل اًَبًی عبیيالقطب یب عبیيالوؼٖیَ ثبّل»‪ .‬ثب رکیَ ثو چٌیي‬ ‫اٍزلاللی اٍذ کَ ایْبى هب‪ٛ‬ؼبًَ اػالم هی کٌل «كه ْٕهد ػٖوذ پیـوجو ُیپچ کٌ ّجَِ ًوی کٌل ّ اهو ّا‪ٙ‬ؾی اٍذ»‬ ‫(هطِوی‪ ،‬اهبهذ ّ هُجوی‪ ،‬رِواى‪ ،‬اًزْبهاد ٕلها‪ ،‬چبپ كّم‪.)۹۶ ٓ ،ٖٔ۶۲ ،‬‬ ‫اگو ثَ ربهیـ ظِْه ّ پیلایِ چٌیي ثبّهی رْعَ کٌین‪ ،‬عبی روكیل ثبهی ًویهبًل کَ كه ػٖو رؼٖت هنُجی ّ ؿلظذ كیٌی ّ‬ ‫عيهیذ كکوی‪ ،‬ایي رلکو ّ اهضبل آى پلیل آهلٍ ّ ؽلاهل رضجیذ ّلٍ اٍذ‪ .‬هزي هوآى ّ ٕواؽذُبی هکوه آى ثب چٌیي‬ ‫رْٖهی اى پیبهجواى ّ ػٖوذ هطلن آًبى‪ً ،‬بٍبىگبه اٍذ‪ .‬ثَ ُو ؽبل اگو چٌبى پیِ¬ كوُٗبیی اى ؽْىٍ رلکوکالهی ّ‬ ‫ػویلری هَلوبًبى ؽنف ًّْل‪ ،‬كیگو ًیبىی ثَ چٌبى رلَیوُبی پو رکللی اى آیبد هوآى كه ثقِ ٍیوٍ ًجْی ًقْاُین ثْك‪ .‬هوآى‬ ‫ثلّى ُیچگًَْ پوكٍپّْی ػلن ّ ػٖوذ پیبهجواى ها هطلن ًویكاًل ّ آًبى ها فطبپنیو هی¬ّوبهك ّ ًوًَُْبی آى ها ًیي‬ ‫ًْبى هیكُل‪ّ .‬بیل ّاژٍ« اػزٖبم» كههوآى ٍجت ّلٍ اٍذ کَ ػٖوذ پیبهجواى كه ؽْىٍ ػلن ّ ػول هطوػ ّلٍ ثبّل‪« .‬‬ ‫ٖن ث ِ ّ‬ ‫بّللِ كَوَ ْ‬ ‫هي یَ ْ‬ ‫ی ئِلَٔ‬ ‫ل َ‬ ‫ل ُُ ِ‬ ‫ؼزَ ِ‬ ‫اػزٖبم » ثَ هؼٌبی یبهی ّ پٌبٍ فْاٍزي اٍذ‪ .‬كه آیَ ٔٓٔ آل ػوواى آهلٍ اٍذ‪َ َ ّ. . .« :‬‬ ‫ه ْ‬ ‫ین » یؼٌی ُو کٌ ثَ فلاًّل پٌبٍ ثوك‪ ،‬ثَ هاٍ هاٍذ هٌُوْى ّلٍ اٍذ‪ .‬كه آیَ ثؼل كػْد هیکٌل کَ‪:‬‬ ‫وا ٍ‬ ‫َٕ‬ ‫‪ُّ ٛ‬‬ ‫ِ‬ ‫َزَوِ ٍ‬ ‫وه ُ ْ‬ ‫ْ‬ ‫ّ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫ّالَ رَلَ َّ‬ ‫ْا ‪ .». . .‬كه ٍْهٍ یٍْق آیَ ٕٖ ًیي ُوَو كوهبًوّای هٖوکلوَ « كبٍزؼٖن » ها كه‬ ‫ًب‬ ‫ؼ‬ ‫ی‬ ‫و‬ ‫ع‬ ‫هللا‬ ‫ل‬ ‫ج‬ ‫ؾ‬ ‫ث‬ ‫ْا‬ ‫و‬ ‫ٖ‬ ‫ز‬ ‫ػ‬ ‫ا‬ ‫ّ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ُ‬ ‫ِ‬ ‫َ‬ ‫«َ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ثبهٍ یٍْق ثَ کبه هیثوك کَ ثَ هؼٌبی پٌبٍ عَزي ّ یب فْیْزي كاهی اٍذ‪ .‬ثَ ُو رولیو ّاژٍ ػٖوذ كه هوآى ثَ هؼٌبی پٌبٍ‬ ‫عَزي ّ یبهی فْاٍزي ّ یب فْیْزي¬كاهی ثبّل‪ ،‬یک چیي هطؼی اٍذ ّ آى ایي اٍذ کَ ثَ هؼٌبی فطبًبپنیوی هطلن‬ ‫پیبهجواى ًیَذ‪ .‬ایي کَ هلػیبى ػٖوذ إواه كاهًل اى ‪ٛ‬وین ػٖوذ هطلن پیبهجواى ؽوبًیذ ّؽیبًی ٍقٌبى آًبى ّ ًیي‬

‫‪ٙ‬وّهد ا‪ٛ‬بػذ هإهٌبى اى آى ٍقٌبى ها صبثذ کٌٌل‪ّ ،‬عَ هؼوْلی ًلاهك‪ ،‬چوا کَ چٌیي هالىهَای ّعْك ًلاهك یؼٌی هیرْاى‬ ‫پیبهجواى ها فطبپنیو كاًَذ اهب كه ثواثو اّاهو ّ ًْاُی ّؽیبًی آًبى رَلین ثْك ّ ا‪ٛ‬بػذ کوك‪ .‬اى ه‪ٚ‬ب چٌیي كیلگبُی ثَ‬ ‫اًَبى ٌّبٍی هوآى کَ ؽْل هؾْهُبی چْى افزیبه‪ ،‬اهاكٍ‪ ،‬فالهیذ ّ اًزقبة اٍزْاه اٍذ‪ ّ ،‬هّػ ّ عُْو كػْد اًجیبء کَ‬ ‫ثوای آىاكی ّ هُبیی آكهیبى اى ُو ًْع ٍوٍپوكگی ّ ا‪ٛ‬بػذ هؾ٘ اى ؿیو فلا ثْكٍ اٍذ‪ٍ ،‬بىگبهرو اٍذ‪ .‬ارلبهبً اػزوبك‬ ‫ثَ ػٖوذ هطلن پیبهجواى ها اى كٍزوً هوكم فطبکبه كّهی هیکٌل ّ چٌیي ّقٖی ًویرْاًل الگْ ّ اٍٍْ ثوای آكهیبى‬ ‫ثبٌّل‪ .‬كه ػیي ؽبل ًظویَ هزولم اٍالهی هجٌی ثو ػٖوذ كه كهیبكذ ّؽی‪ ،‬ػٖوذ كه اًزوبل ّؽی ّ ػٖوذ كه ػول ثَ‬ ‫ّؽی هطؼی ّ هبثل ككبع اٍذ ّ هیرْاى ثوای آى هَزٌلاد ًولی ّ اٍزلاللِبی ػولی اهائَ كاك‪ .‬یؼٌی پیبهجواى پیبم الِی ها ثَ‬ ‫كهٍزی كهیبكذ هیکوكًل ّ آى ها ثلّى كفل ّ رٖوف ػولی ّ ٍِْی ثَ هقبللبى اًزوبل هیكاكًل ّ فْك كه ػول ثَ اّاهوّ‬ ‫ًْاُی ّوػی (ؽالل ّ ؽوام ّوػی) هویل ّ ػبهل ثْكًل‪ .‬آیبد ٔ رب ‪ٍْ ۲‬هٍ ًغن ًیي هإیل ایي هلػب اٍذ ًَ هإیل ّ هضجذ‬ ‫َي ْ‬ ‫ُْ ئِ َّ‬ ‫ؽجُ ُ‬ ‫ن ئِ َ‬ ‫ْٓ ‪ /‬ئ ِ ْ‬ ‫ط ُ‬ ‫هب َ‬ ‫‪َّ ٙ‬‬ ‫ی‬ ‫کْ‬ ‫ل َ‬ ‫هب َ‬ ‫ّؽْ ٌ‬ ‫هب یٌَ ِ‬ ‫ٕب ِ‬ ‫ال َ‬ ‫ىُ َ‬ ‫الَِ َ‬ ‫ْٓ ‪َ /‬‬ ‫ؿَ‬ ‫ن َ‬ ‫ما ُ َ َ‬ ‫هلػبی گياف فطبًبپنیوی هطلن‪َ « :‬‬ ‫ّالٌَّغْ ِ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ْٓ ‪َ /‬‬ ‫نػ ِ‬ ‫ؽٔ» ایي ًطن رِی اى ُْا كه ؽْىٍ اًزوبل ّؽی اٍذ ًَ كه ؽْىٍ ػول ثَ ‪ْٛ‬ه هطلن‪ .‬ثَ ّیژٍ ثبیل كهذ کوك هَألَ اّزجبٍ‬ ‫یُْ َ‬ ‫ّ گٌبٍ ّ آى ُن گٌبٍ ّوػی کبهال ثب ُن هزلبّرٌل ّ ؽکن ّاؽل ًلاهًل‪.‬‬ ‫پیبهجواى هطؼب ً هورکت گٌبٍ ّوػی ًویّلًل اهب اگو گٌبٍ ها كه ؽْىٍ ّعْكی ّ كوارو اى كایوٍ هؾلّك ّوع كه ًظو ثگیوین‪،‬‬ ‫آًگبٍ هبػلٍ «ؽٌَبد االثواه ٍیئبد الوووثیي» هطوػ هیّْك ّ اهْه ًَجی هیّْك ّ كه هوبم هوبیََ هؼٌبی ّیژٍای پیلا‬ ‫هیکٌل‪ّ .‬هزی هْلْی هیگْیل هب ثبیل اى ًوبى فْاًلًوبى رْثَ کٌین‪ ،‬كه ایي اهرجب‪ ٛ‬اٍذ کَ هؼٌب پیلا هیکٌل‪ .‬هلبُیوی چْى‬ ‫رْثَ ّ ػلْ ّ اٍزـلبه پیبهجواى كه ایي ؽْىٍ هبثل كِن ّ رلَیو فْاُل ثْك‪ .‬فطب یؼٌی اّزجبٍ اهوی ثْوی اٍذ ّ هگو‬ ‫پیبهجواى ثْو ًجٍْاًل؟ ّهزی فطبپنیوی ها كه اهرجب‪ ٛ‬ثب كهیبكذ ّ اًزوبل ّؽی هٌزلی ثلاًین ّ ثلیي روریت ؽغیذ ّ ّصبهذ‬ ‫ّؽی هکزْة ّ هللْظ ها هجْل کٌین‪ ،‬كیگو اّزجبُبد اؽزوبلی ّ یب ّاهؼی آّهًلگبى ّ ؽبهالى ّؽی چَ فللی ثَ كیبًذ ّ‬ ‫هلػیبد پیبهجواى ّاهك هیکٌل کَ اى پنیوكزي آى ثین كاهین؟ ارلبهبً ‪ٛ‬جب‪ٛ‬جبیی ًیي كه «الویياى» ثیي فطب كهؽْىٍ ّؽی ّ رجلیؾ‬ ‫ّ ؽْىٍ اهْهفبهعی كیگو (هبًٌل اّزجبٍ كه ؽْاً ّ اكهاکبد ّ ػلْم اػزجبهی ّ ‪ ). . .‬كوم هیگناهك (‪ٛ‬جب‪ٛ‬جبیی‪ ،‬الویياى‪،‬‬ ‫رِواى‪ ،‬كاهالکزت االٍالهیَ‪ ،ٖٔ۸ٕ ،‬علل ٕ‪. ،‬‬ ‫ً‬ ‫ٍقي آفو ایي کَ پیبهجو اُل عبكّ ّ ٍؾو ّ اهْهفبهمالؼبكٍ ًیَذ ثلکَ « کبهال اًَبى » اٍذ ًَ «اًَبىکبهل»‪ ،‬آى گًَْ‬ ‫کَ ػبهكبى گلزَاًل‪ ،‬چوا کَ اًَبى کبهل كو‪ ٜ‬كه مُي ّ آههبى هیرْاًل ّعْك كاّزَ ثبّل ّ كه ػبلن ّاهغ صجْرب ً ّ اصجبرب ً هؾبل‬ ‫اٍذ‪ّ .‬ویؼزی گبهی هِن ثَ علْ ثو كاّذ ّ ثوای اٍطْهٍ ىكایی اى پیبهجو گلذ «اًَبى هبكْم ًَ هبكْم اًَبى» اهب ثبیل‬ ‫گلذ کَ اًَبى هبكْم ثْكى ُن هوکي ًیَذ هگو آى کَ كه ػبلن ًَجیذ ّ كه هوبم هوبیََ ثبّل کَ كه آى ْٕهد اًَبى کبهل‬ ‫ّ یب اًَبى هبكْم فبلی اى ه‪ٚ‬وْى ّ هؾزْا هیّْك‪ .‬ثَ ُو ؽبل پیبهجو فطبًبپنیو ّ اًَبى کبهل ّ هبكْم اًَبى‪ ،‬هبكه ًیَذ‬ ‫پیبهجو ّ هوثی ّ ُبكی اًجٍْ آكهیبى ىهیٌی ثبّل‪.‬‬ ‫[‪ . ]ٖ۲‬كه ایي هْهك هوبلَ « ىى كه چْن ّ كل هؾول » كه کزبة « اٍالم¬ٌّبٍی » (هِْل) اصو كکزو ػلی ّویؼزی‪ ،‬هلیل‬ ‫رْاًل ثْك‪.‬‬ ‫[‪ . ]ٖ۵‬گٍْزبّلْثْى (ٓ ٕٓٔ‪ )ٕٔٔ-‬هی ًْیَل‪« :‬اگو اى پیـوجو ثزْاى اًزوبكی کوك كو‪ُ ٜ‬وبى هؾجذ هلو‪ٛ‬ی اٍذ کَ ثَ‬ ‫ىى كاّزَ ّلی ایي ها ُن ًجبیل اى ًظو كّه كاّذ کَ ایي هؾجذ كو‪ ٜ‬كه هَوذ افیو ىًلگبًی كه اّ پیلا ّلٍ ثْك ّ اال كه‬ ‫اّایل ػوو رب ٍي پٌغبٍ ٍبلگی ثَ ُوبى ىّعَ اّلی هٌبػذ ًوْك‪. . . .‬ایي ّوبهٍ [هٌزولاى] كه ًظو اُبلی اهّپب ّبیل ىیبك‬ ‫ثبّل‪ّ ،‬لی كه ًظو هْوهیُب اثلا اكوا‪ٛ‬ی كه آى ثَ ػول ًیبًلٍ اٍذ‪ .‬اگو پیـوجو اٍالم ثَ ػبهلرویي ٍال‪ٛ‬یي كًیب یؼٌی‬ ‫ٍلیوبى‪ ،‬کَ كه کزت ػِل ػزین ّوػ اّ هَطْه اٍذ‪ ،‬رأٍی کوكٍ ثْك‪ ،‬فیلی ثیِ اى ایي ثبیَزی ىى گوكزَ ثبّل»‪.‬‬
‫سیما و شخصیت محمد (ص) (‪)۲‬‬
‫ثلٍذ ؽَي یٍْلی اّکْهی • ٕ هِو ٔ‪ • ٖٔ۹‬كٍزَ‪ :‬هوبالد‬

‫‪-۲‬هكزبه پیبهجو ثب هوكم‬ ‫ًجی اٍالم كه ‪ْٛ‬ل كّهاى ىًلگی اُ‪ُ ،‬وْاهٍ ثب هوكم ّ ثٌلگبى فلا ؽَي هؼبّود كاّذ ّ ثَ ّیژٍ پٌ اى ثؼضذ ّ ثَ ‪ْٛ‬ه‬ ‫فبٓ پٌ اى هٍیلى ثَ اهبهد ّ هلهد ثب هوكهبى ثَ ًیکْیی ّ ػلالذ ّ هَبّاد هكزبه هی کوك‪ .‬اّ رب آفویي لؾظخ ػوو‬ ‫یک پیبهجو ثبهی هبًل ّ‪ ،‬ثَ هؿن كٍ ٍبل كوهبًوّایی ثالهٌبىع‪ُ ،‬وگي ؽبل ّ ُْا ّ هكزبه «ٍلطبى» ها‪ ،‬ثب ّکل ّ ّوبیل ّ‬ ‫آكاة ّ فلن ّ فْیی کَ كه ربهیـ اى ّبُبى هی ٌّبٍین‪ ،‬پیلا ًکوك‪]ٔ[.‬كه هٌبثغ ربهیقی ّ ٍیوٍ‪ ،‬هطبلجی آهلٍ اٍذ کَ ثَ‬ ‫ّکل هؼٌبكاهی رلبّد «پیبهجوی» ّ «ٍلطٌذ» ها آّکبه هی کٌل‪ .‬اى اثي ػجبً– ّ كیگواى ًیي– هّایذ ّلٍ اٍذ کَ هؾول‬ ‫هقی ّ‬ ‫و گوكیل هیبى آى کَ پبكّبٍ ّ پیـوجو ثبّل یب ثٌلح ػبكی ّ پیـوجو‪ ،‬اّ ثب عجوئیل هْْهد کوك ّ عجوئیل اّبهٍ ثَ رْا‪ٙ‬غ ّ‬ ‫كوّرٌی ًوْك ّ پیبهجو اٍزلػب ًوْك ثٌلٍ ّ پیبهجو ثبّل‪ .‬یک ثبه پیبهجو كه هٌطوخ ثبالی ِّو هکَ كه ؽبلی کَ رکیَ كاكٍ ثْك ّ‬

‫ؿنا هی فْهك‪ ،‬عیوئیل گلذای هؾول چْى پبكّبُبى ؿنا هی فْهی‪ ،‬پیبهجو ًَْذ‪ ّ ،‬پٌ اى آى ُوگي ؿنایی ها كه ؽبل‬ ‫رکیَ كاكى ًقْهك‪]ٕ[.‬اى ایي هّ ّی رالُ هی کوك كه گلزبه ّ هكزبه فْك افالم هوكهی ّ هَبّاد ‪ٛ‬لجبًَ ها عبًْیي افالم‬ ‫اّواكی ّ ‪ٛ‬جوبری ّ كقو كوّّبًَ هایظ كه آى هّىگبه عبهؼَ ػوثی ؽغبى کٌل‪ .‬هضال (اؽزوبال) ثوای ّکَزي ربثُْبی عبهؼَ‬ ‫‪ٛ‬جوبری ّ رجیؼ٘ گوایبًَ هایظ اػواة‪ٍْ ،‬اه فو ثلّى پبالى هی ّل ّ گبٍ کَی ها ُن پْذ ٍوُ ٍْاه هی کوك‪ .‬اى ایي هّ‬ ‫اى رلبفو ّ ثَ ّیژٍ ّقٖیذ پوٍزی ّ اى عولَ رغلیل ّ اؽزوام ثیِ اى ؽل اى اعلاك ّ كه ّاهغ هوكٍ پوٍزی پوُیي كاّذ ّ‬ ‫كه آفویي هّىُبی ىًلگیاُ ثَ هإهٌبى ٍلبهُ اکیل كاّذ کَ ثَ پیوّی اى یِْك ّ ًٖبها هجْه پیبهجوّبى ها ىیبهرگبٍ ّ‬ ‫ػجبكرگبٍ ًکٌٌل‪]ٖ[.‬عبهخ پْویي هی پّْیل ّ گٍْلٌل هی كّّیل‪ُ .‬وچٌل پیبهجو‪ ،‬ثَ كالیل اعزوبػی ّ ‪ٙ‬وّهدُبی گویي‬ ‫ًبپنیو‪ ،‬ثوكٍ كاهی ها یک ثبهٍ لـْ ًکوك‪ ،‬اهب ثب گلزبه ّ کوكاه فْك ّ رلاثیوی هبًًْی ّ كوٌُگی هّّي‪ ،‬هاٍ الـبی ًِبیی‬ ‫ثوكاهی ها ُوْاه کوك (ُوچٌل ثَ ُو كلیل پٌ اى پیبهجو چٌیي هًّلی ‪ٛ‬ی ًْل)‪ .‬اّال فْك ثوكگبى هزؼلكی فویل ّ آىاك کوك‬ ‫(یکی اى آًبى– ىیلثي ؽبهصَ – کَ كوىًل فْاًلٍ هؾول ّل)‪ .‬صبًیب ثب ثوكگبى هكزبهی هَبّد ‪ٛ‬لجبًَ كاّذ‪ ،‬كػْد آًبى ها هی‬ ‫پنیوكذ‪ ،‬ثَ آًبى اؽزوام هی گناّذ‪ ،‬ثَ ‪ْٛ‬ه فبٓ رالُ ّاكو كاّذ ًیبىُب ّ فْاٍزَُبیْبى ها ثوآّهك‪ .‬كه اؽبكیش ًجْی‬ ‫ٍلبهُُبی هکوه پیبهجو كه هْهك ثوكگبى آهلٍ اٍذ‪.‬‬ ‫إْال پیبهجو ًَجذ ثَ هوكهبى ّ ثَ ّیژٍ رِیلٍزبى ّ ثوكگبى ّ ثَ ‪ْٛ‬ه کلی اكواك كوّكٍذ عبهؼَ‪ ،‬هؾجذ ّ رْعَ فبٓ‬ ‫كاّذ ّ ثَ آًبى اؽزوام هی گناّذ‪ُ .‬وواٍ ثٌلگبى ّ ثیٍْ ىًبى ثَ هاٍ هی اكزبك رب ًیبىُبیْبى ها ثوآّهكٍ کٌل‪ .‬اّواف هویِ‪،‬‬ ‫کَ اى ایي هكزبه هؾول فوٌٍل ًجْكًل‪ ،‬پیبهجو ها اى ایي کبه ثوؽنه هی كاّزٌل ّ ُوْاهٍ ثَ اّ رْٕیَ هی کوكًل اكواك‬ ‫كوّكٍذ ّ هؾوّم (ثَ إطالػ هایظ‪ :‬ثیإل ّ ًَت) ها اى پیواهْى فْك ثواًل‪ .‬گلزَ ّلٍ اٍذ کَ آیخ ٕ ٍْهح کِق كه‬ ‫ایي اهرجب‪ً ٛ‬بىل ّلٍ اٍذ‪ .‬الجزَ كه ایي هیبى اُل ك‪ٚ‬ل ّ روْا ها گواهی رو هی كاّذ ّ هورجخ آًبى ها كه كیي ّ كاًِ‬ ‫كهًظو هی گوكذ‪]۲[.‬‬ ‫ثَ کْكکبى ٍالم هی کوك ّ ثب آًبى ثبىی هی کوك‪ .‬كه هغبلٌ عبیگبٍ هؼیٌی ًلاّذ ّ اى ایي کبه هٌغ هی کوك‪ ،‬چْى ثَ‬ ‫گوُّی هی هٍیل ُوبى عب ایَزبكٍ ثْك هی ًَْذ ّ كیگواى ها ُن ثَ ایي کبه رْٕیَ هی کوك‪ .‬كه هغبلٌ هػبیذ ؽبل ُوَ‬ ‫ها هی کوك ّ ؽن ُوگبى ها هلؾْظ هی كاّذ‪ُ ،‬وگي ‪ْٛ‬هی هكزبه ًوی کوك کَ کَی اّ ها ثو كیگواى هولم اٍذ‪ُ .‬وگي‬ ‫كیلٍ ًْل پیبهجو ثب کَی کَ ًَْزَ اٍذ‪ ،‬ىاًْی اّ علْرو اى ىاًْی ُوٌْیي ثبّل‪ّ .‬ی ثبهُب هی كوهْك ثوای هي ثو ًقیيیل‪.‬‬ ‫كه ثوفْهك ثب كیگواى‪ ،‬ثَ ػالهذ یگبًگی ّ ٕویویذ یب ثب روبم ثلى هّثوّ هی ّل ّ یب ثب روبم ثلى پْذ هی کوك‪ .‬اّ ها‬ ‫كهثبًی ًجْك کَ كهُب ها ثجٌلك ّ پوكٍ كاهی ًلاّذ کَ هبًغ ّهّك اكواك ّْك‪ .‬ثوای اّ كیگ ّ كیگلاًی ىكٍ ًوی ّل‪ ًَ ،‬كه‬ ‫ّبم ّ ًَ كه چبّذ‪ ،‬ثو ىهیي هی ًَْذ ّ ؿنا هی فْهك ّ لجبً فْي هی پّْیل‪ .‬اى ایي هّ ُوکٌ هَبّاد ّ ثواثوی ها‬ ‫ثیْزو هػبیذ هی کوك‪ ،‬پیِ اّ گواهی رو ثْك‪ .‬افالم ّ گْبكٍ هّیی اّ چٌلاى ثْك کَ ُوخ إؾبة ّ یبهاى‪ ،‬اّ ها پله‬ ‫فْیِ هی كاًَزٌل‪ُ .‬وخ إؾبة كه ثواثو ؽن اى ًظو هٍْل یکَبى ثْكًل‪ُ .‬وکٌ ثوای ثیبى ؽبعزی پیِ اّ هی آهل‪ ،‬رب‬ ‫ٌُگبهی کَ ًوی هكذ‪ ،‬ؽْٕلَ ّ ّکیجبیی هی كوهْك‪ .‬رالُ هی کوك ؽْائظ ّ فْاٍزَُبی هْوّع ها ثوآّهك ّ اگو ًوی‬ ‫رْاًَذ‪ ،‬ثب گلزبهی کْربٍ ّ پٌَلیلٍ پْىُ هی فْاٍذ‪ُ .‬وگي اى کَی ٍزبیِ ًوی فْاٍذ‪ .‬هی کّْیل کبه ًیک ها کبه‬ ‫ًیک عجواى کٌل‪ .‬چْى ثب هوكی كیلاه هی کوك ثب اّ كٍذ هی كاك ّ هٖبكؾَ هی کوك ّ رب ىهبًی کَ اى كٍزِ ها ثیوّى ًوی‬ ‫کْیل اّ ًیي كٍزِ ها ًگَ هی كاّذ‪ ،‬رب ىهبًی کَ ‪ٛ‬وف ْٕهرِ ها ثو ًوی گوكاًیل اّ ًیي ٕلهرِ ها ثو ًوی گوكاًیل‪.‬‬ ‫اكواك ؿویت ّ ثیگبًَ ها ثَ فْثی رؾول هی کوك ّ ٍقي ایْبى ها هی ٌّیل ّ ثَ فْاٍزَُبی آًبى گُْ كوا هی كاك‪ .‬گبُی‬ ‫إؾبة آى اّقبٓ ها هزْعَ ‪ْٛ‬ل گلزبهّبى هی کوكًل‪ .‬پیبهجو ثَ إؾبة هی كوهْك ُوگبٍ ًیبىهٌلی ها هی ثیٌیل ًیبى اّ‬ ‫ها ثوآّهیل‪ .‬هکوه هی كوهْك ًیبىُبی اكواكی کَ ًوی رْاًٌل ثَ هي ثگْیٌل‪ّ ،‬وب ثگْییل‪ُ ،‬وبًب ُوکٌ ؽبعذ ؽبعزوٌلی ها‬ ‫ثَ ٕبؽت هلهری ثیبى کٌل ّ كه اثالؽ آى ثکّْل فلاًّل هّى هیبهذ اّ ها پبیلاه ّ صبثذ هلم هی ًوبیل‪ .‬هَبیل ّ گوكزبهیِبی‬ ‫هوكم اى هوكم هی پوٍیل‪ .‬اى ػبیَْ هّایذ ّلٍ اٍذ کَ گلذ پیبهجو ُوگبٍ هطلت ًبپٌَلی اى کَی هی ٌّیل ًوی گلذ اّ‬ ‫چوا چٌیي هی گْیل ثلکَ هی گلذ هوكم ها چَ هی ّْك چوا چٌیي هی کٌٌل‪ .‬هٍْل فلا اى ُوخ هوكم ًیک فلن رو ثْك‪ًَ ،‬‬ ‫كٌّبم هی كاك ّ ًَ یبٍّ¬گْ ثْك ّ ًَ كه کْچَ ّ ثبىاه اُل ُیبُْ‪ .‬ثلی ها ثب ثلی پبكاُ ًوی كاك ّ كه کبهُبی هوثْ‪ ٛ‬ثَ‬ ‫فْك اًزوبم عْیی ًوی کوك‪ُ .‬وگي كٌّبم ًوی كاك‪ً ،‬بٍيا ًوی گلذ ّ لؼي ّ ًلویي ًوی کوك‪ ،‬ثَ ٌُگبم ثبىفْاٍذ ؽلاکضو ثَ‬ ‫ّْفی هی گلذ كالًی ها چَ هی ّْك چوا کْربُی هی کٌل‪ .‬اى صبثذ ثي اًٌ هّایذ اٍذ کَ گلذ كٍ ٍبل اكزقبه‬ ‫فلهزگياهی هٍْل فلا ها كاّزن‪ُ ،‬وگو اف ًگلذ ّ ُیچ ثبىفْاٍذ ًکوك کَ چوا چٌیي ّ یب چٌبى کوكی‪ .‬اى ؽَي ثي ػلی‬ ‫هّایذ اٍذ کَ هٍْل فلا هؼوْال ثيهگ هْم ها گواهی هی كاّذ ّ كه ؽل اهکبى فْك اّ ها ثو آى هْم هئیٌ هواه هی كاك‪.‬‬ ‫كه آفویي ّٕبیبیِ ًیي‪ ،‬كه کٌبه رْعَ ثَ ؽوهذ ًِبكى ًوبى‪ ،‬ػلْ ّ گنّذ ّ ًیکی ثب ىیوكٍزبى ّ هٍیلگی ثَ اهْه‬ ‫هؼیْزی کٌیيکبى ّ ًوهقْیی ثب آًبى ها ٍلبهُ کوك‪.‬‬

‫افالم ّ هكزبه كیگو اّ ها چٌیي رْٕیق کوكٍ اًل‪ُ :‬وْاهٍ اؽزوام هِوبى ها هػبیذ هی کوك‪ .‬ثَ ِّبكد اهبم ػلی‪ ،‬هؾول‬ ‫ّغبعرویي کٌ ثْك‪ٍ .‬ؾوگبٍ پٌ اى آى کَ ًوبى ٕجؼ ها هی فْاًل اى هّی عبًوبى‪ ،‬رب ‪ٛ‬لْع آكزبة ثو ًوی فبٍذ‪ .‬ثَیبه‬ ‫ٍکْد هی کوك ّ کوزو هی فٌلیل‪ .‬كه کْچَ ّ ثبىاه ثلٌل ٕؾجذ ًوی کوك‪ .‬ؽَي ثي ػلی اى پلهُ ػلی ثي اثی ‪ٛ‬بلت ًول‬ ‫هی کٌل کَ پیبهجو ُویَْ فٌلٍ¬هّ‪ ،‬فُْ فلن ّ هالین ثْك ّ ًَ روّوّ ّ ٍقذ گیو‪ُ ،‬یچ گبٍ كویبك ًوی ىك ّ كٌّبم ًوی‬ ‫كاك‪ ،‬ػیت کَی ها آّکبه ًوی کوك ّ ثیِْكٍ اى کَی ٍزبیِ ًوی کوك‪ .‬اى آًچَ کَ هیل ًلاّذ یبك ًوی کوك‪ُ .‬وگي رأٍق ّ‬ ‫اًلُّی ثوای اهْه ػبكی اظِبه ًوی کوك‪ .‬اى ٍَ چیي پوُیي هی کوك‪ :‬کجو‪ ،‬پوؽوكی ّ کبهُبی ثیهؼٌی ّ ػجش‪ .‬ثَ ‪ْٛ‬ه‬ ‫کلی كه کبهُب هیبًَ هّ ثْك‪ٌٛ .‬يگْ ّ ّْؿ ‪ٛ‬جغ ثْك‪ .‬اى ‪ٛ‬وین ؽَي ثي ػلی اى پلهُ هّایذ ّلٍ اٍذ کَ هٍْل فلا‬ ‫پیٍْزَ اًلُّگیي ثْك‪ُ ّ ،‬وْاهٍ كه اًلیَْ‪ ،‬هاؽزی ًلاّذ‪ٍ .‬قي ثَ ّهذ گلزی‪ٍ .‬کْرِ كهاى ثْكی‪ٍ .‬قي چٌبى گلزی کَ‬ ‫عبهغ ثْكی‪ .‬فُْ فْی ثْكی ّ علب کٌٌلٍ ًجْكی‪ً .‬ؼوذ ثيهگ كاًَزی‪ .‬اگوچَ اًلک ثْكی ّ كًیب اّ ها كه فْن ًیبّهكی‪،‬‬ ‫چْى ؽن ثب کَی ثْكی كاك اّ ثَزلی‪ ،‬اهب ثوای ؽن فْك فْن ًگوكزی ّ كاك ًَزلی‪ .‬چْى فْن گوكزی هّی ثوگوكاًلی‪ّ .‬‬ ‫چْى ّبك ّلی چْن ثوُن ًِبكی‪ .‬فٌلح اّ رجَن ثْكی‪ .‬اهبم ؽَیي ًیي إّبف ًجی اکوم ها چٌیي ثوّووكٍ ّلٍ اٍذ‪ :‬كّ چیي‬ ‫ها هُب کوكٍ ثْك‪ٍ :‬زیيٍ گوی‪ ،‬پوگْیی‪ٍ ّ ،‬قي گلزي كه کبهُبیی کَ ثَ اّ هوثْ‪ً ٛ‬جْك‪ُ .‬یچ گبٍ کَی ها ٍوىًِ ّ هالهذ‬ ‫ًوی کوك‪ُ .‬وگي پی کْق هؼبیت كیگواى ًجْك ّ كو‪ ٜ‬كه هْاهكی کَ اهیل صْاثی ثْك رنکو هی كاك‪ُ .‬لیَ ها هی پنیوكذ ّلی‬ ‫ٕلهَ ها هجْل ًوی کوك‪ .‬آهام‪ّ ،‬ووكٍ ّ ثب كبٕلَ ٍقي هی گلذ ّ كلٌْیي ؽوف هی ىك ّ فُْ ٕلا ثْك‪]۵[.‬‬ ‫‪-۵‬هكزبه پیبهجو كه كوهبًوّایی ّ رلثیو اهْه عبهؼَ‬ ‫ًقَذ ثبیل ثَ یبك كاّذ کَ كه هوطغ ربهیقی ٍلح ُلزن هیالكی كه ػوثَزبى ٌُْى «ؽکْهذ» ّ « كّلذ» ثَ هؼٌبی کن ّ‬ ‫ثیِ کًٌْی آى یؼٌی ًِبك كّلذ ثب ًِبكُبی ٍیبٍی ّ هلًی ّ روَین ّظبیق ثَ گًَْای کَ كه هضال كه ایواى ّ هّم آى هّىگبه‬ ‫ّعْك ّعْك ًلاّذ چوا کَ كه ّجَ عيیوٍ ٌُْى «هلذ» ّ ؽزی هْم ّاؽل ایغبك ًْلٍ ثْك ّ هجبیل پواکٌلٍ كه ًْاؽی هقزلق‬ ‫ىًلگی هی کوكًل ّ ُوکلام روویجب هاٍ ّ هٍن ّیژٍ فْك ها كه روبم اهْه كاّذ‪ .‬عي كه عٌْة ػوثَزبى (یوي)‪ ،‬كو‪ ٜ‬كه‬ ‫ؽغبى رب ؽلّكی كوهبًوّایی ًَجزب هزووکي ایغبك ّلٍ ثْك کَ الجزَ كه روبم اهْه هجبیل هویِ ىهبًلاه اهْه ها كه افزیبه‬ ‫كاّذ‪ .‬هؾول ًیي كه هلیٌَ کن ّ ثیِ ُوبى ٌٍذ ها اكاهَ كاك‪ .‬كه ّاهغ اّ ًیي یک «كوهبًوّا» (=ؽبکن) ثْك اهب ثب افزیبهاد‬ ‫ّ هوجْلیذ ّ هْوّػیذ ٍیبٍی ثیْزو ّ كه آى ىهبى ًیي ٌُْى كّلذ پلیل ًیبهلٍ ثْك‪ .‬اى ایي هّ ٍیبٍذ ّ چگًْگی‬ ‫كوهبًوایی هؾول ها ثبیل كه چِبهچْة ُوبى ىهبى ّ ُوبى ّوای‪ ّ ٜ‬هوز‪ٚ‬یبد كه ًظو گوكذ ّ هْهك رؾوین ّ رؾلیل ّ‬ ‫اؽزوبال كاّهی هواه كاك‪.‬ثب رْعَ ثَ ایي ًکبد رؼجیو «ؽکْهذ پیبهجو» اى ثبة رَبهؼ اٍذ ًَ ثیبى كهین ّاهؼیذ‪ .‬كه آى ىهبى‬ ‫ٌُْى هلْکیذ (=ٍلطٌذ) كه ؽغبى ّ ؽزی ًْاؽی پیْوكزَ رو (هبًٌل ؽیوٍ) ّعْك ًلاّذ ّ إْال اػواة ٌُْى ٍلطٌذ ثَ‬ ‫هؼٌبی هایظ كه ایواى ها ًوی ٌّبفذ‪ ،‬إطالػ هایظ «اهبهد» ثْك ّ ثَ كوهبًوّا «اهیو» هی گلزٌل‪ .‬ایي کَ كه ٍویلَ‬ ‫اًٖبه ثوای روَین هلهد ٍیبٍی هی گْیٌل «اهیوی اى ّوب ّ اهیوی اى هب» ًْبى هی كُل کَ كه آى ٌُْى إطالػ هلک ّ‬ ‫هبًٌل آى هایظ ًْلٍ ثْك‪]۶[.‬‬ ‫ّیْح هلکلاهی پیبهجو‪ ،‬اى هغوْػخ هكزبهُبی ٍیبٍی ّ اعزوبػی ّ ّ اعوایی ّی كه ‪ْٛ‬ل كٍ ٍبل كوهبًوّایی ّی كه هلیٌَ‬ ‫ثَ كٍذ هی آیل‪ .‬اى هِنرویي اهْه ایي اٍذ کَ‪ ،‬ثَ هؿن اٍزجلاكی ّ كوكی ثْكى كوهبًوّایی هجیلَای آى هّىگبه اػواة (ّ‬ ‫ؽزی كه اهپوارْهیِبی ایواى ّ ثیياًٌ)‪ ،‬پیبهجو ػولرب ثب ٍلبهُُبی هکوه فلاًّل‪ ،‬کَ اّ ها اى ُو ًْع اٍزجلاك ّ‬ ‫فْكکبهگی ّ ؽزی اى ُو ًْع فًْْذ ثو ؽنه هی كاّذ ّ كه هوبثل ٍلبهُ ثَ هْْهد ّ ُوللی ّ ُوواُی ثب هوكم هی‬ ‫کوك (اى عولَ آیبد ‪ ٔ۵۹‬آل ػوواى ّ ‪ّْ ٖ۸‬هی)‪ ،‬كه ؽل اهکبى اهْه هوكم ها ثب ُوواُی ّ ؿبلجب ثب هْْهد ّ هایيًی‬ ‫اًغبم هی كاك‪ .‬هی رْاى گلذ اّ پبیَُبی ؽبکویذ یب ؽکْهذ فْك ها ثو آىاكی ّ ّْهی ًِبكٍ ثْك ّ‪ ،‬عي كه هْاهكی کَ‬ ‫هَزویوب ثَ اهْه ّوػی ّ ّؽیبًی اهرجب‪ ٛ‬پیلا هی کوك‪ ،‬ؿبلجب ثب هوكم ّْه ّ هْْهد هی ًَْذ ّ رالُ هی کوك كه ؽل‬ ‫اهکبى ّ ثب رْعَ ثَ كوٌُگ هوكم ّ هوز‪ٚ‬یبد گویي ًبپنیو عبهؼَ هجبیلی ػوثی آى هّىگبه‪ ،‬هوكهبى ها كه هْه هوثْ‪ ٛ‬ثَ‬ ‫رلثیو اهْه هلًی فْكّبى كفبلذ كُل‪ .‬هْاهك ّْه كواّاى اٍذ ّ كه هوآى‪ ،‬کزت ربهیـ ّ ٍیوٍُب اى آًِب یبك ّلٍ اٍذ‬ ‫(گوچَ ‪ٛ‬جن رؾوین هْْهد ثب إؾبة ػولرب كه اهْه عٌگ ّ ؿيّاد ثْكٍ اٍذ ًَ كه روبم اهْه)‪ .‬الجزَ ثبیل رْعَ كاّذ‬ ‫کَ هَألَ ّْها كه ػوثَزبى ثیٍبثوَ ًجْكٍ‪ ،‬اى ٍلح پٌغن هیالكی ثَ ٍّیلخ هٖی ثي کالة (ًیبی هویِ) هؾلی ثَ ًبم‬ ‫«كاهالٌلٍّ» (هغلٌ ّْها) كه هکَ رأٍیٌ ّلٍ ثْك ّ ٍواى هجبیل هویِ كه آى گوك هی آهلًل ّ هئیٌ فْك ها اًزقبة هی‬ ‫کوكًل ّ هئیٌ هویِ ًیي كه هلد ىػبهذ فْك ثب هْْهد اػ‪ٚ‬بی كاهالٌلٍّ (اػ‪ٚ‬بی ثوگيیلٍ هجبیل هویِ) اهْه عبهی ها‬ ‫ٍبهبى هی كاك‪ .‬چٌبى کَ كه ّوػ ىًلگی هؾول كه هکَ ثَ هٌبٍجذ اى ایي ًْع رٖویوبد ّ هكزبهُبی ٍواى هویِ ّ ًوِ‬ ‫كاهالٌلٍّ (اى عولَ كه هْ‪ٙ‬غ رجؼیل كه ّؼت اثی ‪ٛ‬بلت ّ ًیي چگًْگی ثوفْهك ثب ُغود هؾول ّ یبهاًِ ثَ یضوة) یبك‬ ‫کوكین‪ .‬هی رْاى گلذ کَ پیبهجو ًیي كه ٍطؼ هزلبّری الجزَ ثب ٕجـَ کبهال كیٌی ّ الِی ٌٍذ كاهالٌلٍّ ها اكاهَ كاك ّ ثَ‬ ‫هٍویذ ٌّبفذ ّ ثلاى هْوّػیذ اٍالهی ثقْیل‪.‬‬

‫آفویي ّٕبیبی پیبهجو‪ ،‬کَ ثَ ًْػی كه ؽْىٍ ٌٍذ ٍیبٍی ّ اعزوبػی ّی هبثل ‪ٛ‬وػ اٍذ‪ًِ ،‬ی هَلوبًبى اى هواه كاكى‬ ‫گْه ّی ثَ ػٌْاى هَغل ّ ػجبكرگبٍ ثْكٍ اٍذ ّ اّ كوهْك هَلوبًبى ؽن ًلاهًل هجْه پیبهجواى ّ ٕبلؾبى ها ثَ هَغل هواه‬ ‫كٌُل‪ .‬كه ّاهغ پیبهجو‪ ،‬كه ‪ْٛ‬ل كّهاى ًجْد ّ ىػبهذ ٍیبٍی فْك‪ ،‬ثبهُب هوكم ها اى فواكَ گوایی ّ ثذ¬پوٍزی ّ اًزَبة‬ ‫اهْه ‪ٛ‬جیؼی ثَ ؿیت ّ آٍوبى ّ ثَ ‪ْٛ‬ه کلی ّقٔ پوٍزی ّ پیـوجو پوٍزی ثوؽنه كاّزَ ّ ّلیلا ثبىكاّزَ ثْك‪ .‬یک ًوًَْ‬ ‫هِْْه آى هفلاك آكزبة گوكزگی ثَ ٌُگبم هوگ اثواُین‪ ،‬كوىًل فوكٍبل هؾول‪ ،‬ثْك کَ هوكم آى ها ثب هوگ اثواُین ّ‬ ‫ؿوٌبکی پلهُ هورج‪ ٜ‬كاًَزٌل ّ پیبهجو ثیكهًگ‪ ،‬آى كکو ّ پٌلاه ّوک آلْك ها ؿل‪ ّ ٜ‬هوكّك اػالم کوك‪]۷[.‬‬ ‫ؼ ُ‬ ‫ن‬ ‫الُرو َّ‬ ‫ضذ ِ‬ ‫ثب رْعَ ثَ هغوْػخ افالم ّ کوكاه كوكی‪ ،‬افالهی‪ ،‬اًَبًی‪ ،‬اعزوبػی ّ هكزبه ٍیبٍی‪ ،‬ایي ٍقي هٍْل کَ «ثُ ِ‬ ‫م االفالم»[‪ ،]۸‬هؼٌبی هٌّّی هی یبثل‪.‬‬ ‫هکبه َ‬ ‫——————————————————‬ ‫[ٔ ] ‪ .‬هبثل مکو اٍذ کَ إْال اػواة ًظبم ٍلطبًی ّ پبكّبُی (آى گًَْ کَ كه ایواى ثْك) ها ًوی ٌّبفزٌل‪ّ .‬بیل ّجَ‬ ‫ٍلطٌزی كه عٌْة ػوثَزبى یؼٌی ًْاؽی یوي ّعْك كاّذ‪ .‬كه عبی فْك ثَ ایي هْ‪ْٙ‬ع اّبهد فْاُل هكذ‪.‬‬ ‫[ٕ] ‪ .‬گلزٌی اٍذ کَ كه اٍزٌبك ثَ ایي گًَْ هّایبد‪ ،‬هٌظْه اػزجبه ربهیقی ّ ػیٌی گياهُُب ًیَذ‪ ،‬ثلکَ هؼٌبكاهی ّ عِذ‬ ‫گویِبی هؾزْایی ّ ؽوبین ه‪ٚ‬وًْی آًِب هْهك رْعَ اٍذ‪ .‬هّّي اٍذ کَ اى هٌظو کبهال ربهیقی ّ اى ًگبٍ یک هْهؿ‪،‬‬ ‫چٌیي هّایبری (ّلْ اى ًگبٍ هإهٌبًَ ٕبكم ّ هؼزجو) هْهك اػزٌب ّ اٍزٌبك ًیَذ‪.‬‬ ‫[ٖ] ‪« .‬لؼٌَ هللا ػلی الیِْك ّ الٌٖبهی ارقنّا هجْه اًجیبئِن هَبعل یؾنهُّن هضل هب ٌٕؼْا»‪ّ « .‬‬ ‫اى هي کبى هجلکن کبًْا یزقنّى‬ ‫هجْه اًجیبئِن ّ ٕبلؾیِن هَبعل كال رزقنّا الوجْه هَبعل كبًّی اًِبکن ػي مالک» اثي ٍؼل‪ ،‬علل ٕ‪ ،‬هَوذ كّم‪ٖ۶-ٖ۲ ٓ ،‬‬ ‫[‪ . ] ۲‬كه هوآى ًیي ُو ًْع رلبفو ثَ إل ّ ًَت ّ هبل ّ كاهایی ّ ایي گًَْ اهْه هنهْم ّ هـبیو ایوبى ّ افالٓ كیٌی‬ ‫كاًَزَ ّلٍ ّ اهزیبى هإهٌبى ّ عبهؼَ ایوبًی ها ثوآهلٍ اى ٍَ چیي هؼوكی ّلٍ اٍذ‪ :‬روْا ّ پبهٍبیی (ؽغواد‪ ،)ٖٔ/‬ػلن ّ‬ ‫آگبُی (ىهو‪ ّ )۹/‬عِبك كه هاٍ فلا كه هیبً ثب ػبكیذ ‪ٛ‬لجبى (ًَبء‪ .)۹/‬كه ػیي ؽبل ایي ثلاى هؼٌب ًیَذ کَ كه ػول ّ كه‬ ‫ػیٌیذ عبهؼَ ًقَزیي اٍالهی كه روبم اهْه (اى عولَ كه هوبیََ ؽوْم ىًبى ّ هوكاى) ثواثوی کبهل ثیي روبم اكواك ّ یب‬ ‫گوُِّبی كیٌی ّ اعزوبػی ثوهواه ثْكٍ اٍذ‪ ،‬اهب ثبیل رْعَ كاّذ کَ ایي رلبّرِب كه ػوَٕ ؽوْم ّ هٌيلذُبی اعزوبػی‬ ‫اٍذ ّ ثوآهلٍ اى ‪ٙ‬وّهدُبی اعزوبػی ّ ربهیقی كه آى هوطغ ربهیقی ًظبم هجبیلی اػواة ؽغبى ًَ اهْه ماری ّ اًَبًی ّ‬ ‫لنا ًوی رْاى اى آًِب اؽکبم عيهی عبّكاًَ ًزیغَ گوكذ‪ .‬كه عبی فْك ثلاى ثب رلٖیل ثیْزو پوكافزَ فْاُل ّل‪.‬‬ ‫[‪ . ]۵‬اثي ٍؼل‪ٛ ،‬جوبد‪ ،‬علل ٕ (ٔ)‪ ٔ۹۵ ّ ۹۷ ،۹ٔ ،۹ٓ ٓ ،‬؛ علل ٕ (ٕ)‪ٔٓٔ ،۹۹ ،۲۲ ،‬‬ ‫ًیي‪ :‬ثیِوی‪ ،‬كالئل الٌجٍْ‪ ،‬علل ٔ‪ ّ ٔ۲۶ ،‬پٌ اى آى‪ٔ۶ٓ ،ٔ۵۸ ،ٔ۵۵ ،ٔ۲۸،‬‬ ‫ًیي‪ّ :‬وف الٌجی‪ٕٓ۶ ّ ٔٓٓ ،۵۹ – ۵۸ ٓ ،‬‬ ‫[‪ . ]۶‬عْاكػلی‪ ،‬علل ‪ٔ۹۹ ٓ ،۵‬‬ ‫[‪ . ]۷‬اثي ٍؼل‪ٛ ،‬جوبد‪ ،‬علل ٕ (ٕ)‪ٖ۶ – ٖ۲ ٓ ،‬‬ ‫ًیي‪ :‬ؽوػبهلی‪ٍّ ،‬بئل الْیؼَ‪،‬ثیوّد‪ ،‬علل ‪ٔ۶ٔ ٓ ،۵‬‬ ‫هبثل مکو اٍذ کَ كه هوآى آیبد ىیبكی َُذ کَ اى ٍیبٍذ هؾول ثَ ػٌْاى یک كوهبًوّا ّ چًْگی هْاعَِ ّ هكزبه اّ ثب‬ ‫هقبللبى ّ رؼبهل ثب هوكم ّ إؾبة (ًقجگبى) پوكٍ هی كاهك‪ .‬ثَ اٍزٌبك ُوبى آیبد ّ گياهُ ُب‪ ،‬هی رْاى یویي کوك کَ ثوفی‬ ‫هكزبهُبی هٌزَت ثَ هؾول كه هْهك هقبللبى ّ یب كگواًلیْبى (هبًٌل ثٌی هویظَ یب روّهُب) ًوی رْاًل كهٍذ ثبّل‪.‬‬ ‫[‪ . ]۸‬اثي ٍؼل‪ٛ ،‬جوبد‪ ،‬علل ٔ (ٔ)‪ٕٔ۸ ٓ ،‬‬