2008 Alt Kitap Oyku Seckisi

Kankur utan
altkitap 2008 yk Sekisi
2008
Kankurutan
altkitap 2008 yk Sekisi
Kankurutan altkitap 2008 yk Sekisi
Seici Kurul: Adnan Kurt, Ayfer Tun, Cem Uan, Mehmet Aar, Nazl kten, Yekta Kopan Srm: Aralk 2008
2008 altkitap Yaptn tm yayn haklar sakldr. Tantm iin yaplacak ksa alntlar dnda yayncnn izni olmakszn hibir yolla oaltlamaz. www.altkitap.com altkitap@altkitap.com
Birincilik Kankurutan - Hande Orta Aksoy 1 kincilik Az Kullanlm Hafifletici Sebepler Aranyor - Melis Mine ener 11 nclk Devrim - Tanju Sar 15 Altn Kafesli Ev - Ayfer Kafkas 21 plk - Ayten Kaya 27 Kimse Gitmesin - Banu Katipolu 30 Kim Yolcu Kim Hanc? - Binnur Akhun 35 Kaza - Cem Emrullah 40 Merakl Aa ve Deli Ku - Ceyda Zeynep Koyuncu 43 "Harlem Shuffle" - Deniz Arslan 46 Krmz Bykl Adam - Derya Karaboa Akn 51 Ademolan - Devrim akr 57 k - Emre Akay 68 Ak Hayatn Srprizidir - Esra Birkan 80 Bast- Zaman - Evrim Yabasan 88 Sevgili Gl - Fatih Debba 94 Uzaa Yaklaan Adam - Gkhan Sarr 102 Tortu - Glden Hasret Oygr 112 Sahaf Yangnlar - Hakan Tama 122 Hep Televizyon - Kenan etinkaya 126 Koza - Leyla Selin Doan 133 Kelimelerin Peygamberi - Melahat Yldrm 134 Fahrettin - Melik Saraolu 142 Labirent - Murat ener 151 Karar - Murat Tosun 160 Pervaz - Nuriye Erdoan 168 Eyalar - zgr Taburolu 175 Dile Kolay - zlem Yldz 184 Gece - Sakine Esen-Eruz 190 Alg arpmas - Seda Baer 195 O - Tlay Marchand 205 Ka - Vedat Ouzay 215 Bir Oyun Drt Renk Bir Mendil - Zafer Ketizmen 227 Kz Kadrolu Metalik Pejo - Zekiye Boyana 238
1.
Kankurutan
2008 yk dl
Hande Orta Aksoy, 1980 ylnda Adapazarnda dodu. Boazii niversitesi Siyaset Bilimi ve Uluslararas likiler blmn bitirdi. niversite yllar boyunca Boazii niversitesi Oyuncularnda (BO), mezun olduktan sonra bir sre de Tiyatro Boaziinde oyunculuk yapt. BO bnyesinde kmakta olan BO Yllk ve mezuniyetin ardndan B.. Mezunlar Dernei dergisi Boaziinde yazlar yaynland. Murat Glsoyun Yaratc Yazarlk Atlyesine katld. Hesap Kesim Tarihi adl yks, www.altkitap.com sitesinde e-kitap olarak da yaynlanan altkitap 2007 yk Sekisinde yer ald.
Bu akam Muhittinle son yemeimizi yiyeceiz. Bu ii ancak bir ziyafet marifetiyle nihayetlendirmek bana yakan bir son olacak. Kararlym tm yemek boyunca yzne bakp yaayamadklarma pimanlk duymayacam, tam tersine birlikte geirdiimiz yllar son defa da olsa muhabbetle anmak istiyorum. Bu sebeple ok zel bir ziyafet hazrlamalym. Son bir kez benim elimden yle lezzetli yemekler yiyebilsin, gece sndrmeden, geen yllar namna kredebilsin diye. Zavall, musibetin yemekten geleceini nerden bilecek, mmkn m? Bu sabah erkenden uyanp kasketini bana geirdiimde ve koltuunun altna gazetesini sktrdmda baya bir afallad. Onu bu kadar erken bir saatte kahveye gnderdiim iin nce bir huysuzland ama nedenini bir trl sylemediim bu yemek konusundaki kararllm grnce tp tp gitmek zorunda kald. Arkasndan son kez baktm. Bir saa bir sola devrilerek ar ve bezgin yryn uzun uzun seyrettim. te o an ne kadar doru bir karar verdiimi dndm ve hemen ie koyuldum. Akama kadar yaplacak ok ey vard. Liseden mezun olduum gnn hemen ertesi annemin hayat akademisinde rak olarak ie baladm. Ustalnn gerei, ona annesinden, annesinin de anneanesinden ve yedi kuak slalesinden kulak memesi kvam gsterilerek, czr czr oluncaya dinletilerek, orba ka kadar oraya buraya iziktirilerek aktarlan miras- marifetlerini bana retmekti. Benim hamurumdan bir kuak sonrasnn ustasn
yaratabilmek iin beni beyaz i bir rt yaparm gibi programl, mthi bir beceriyle ve derin bir sabrla eitti. Bu sre boyunca sadece o konutu, ben dinledim ve kaydettim. Aslnda yalnzca onun dedikleri kaale alnd iin o konutu saylr. Ben de iimden barndm durdum. Ne iim vard benim gm parlatmayla, kereviz yapraklarndan unu, sapndan bunu yapmayla? Ne diye ilgilendirsin ki beni yn yorganlarn iini her bahar ditip baheye sermek ve havalandrmak ve sonra tekrar klflara tkp bir sonraki k iin depolamak? Ben okulda hocalarm tarafndan da methedilmi msk becerimi kullanarak TRTye girmek, radyoda arklar sylemek, sonra ok nl olup stanbul gazinolarnda assolist olarak sahneye kmak istiyordum. ikletlerden kan artist fotoraflarn biriktirir, bahenin evden grlemeyecek arka duvarnn kuytu bir yerinde mahalleden kan kardeim Nerimanla gizlice sigara ierken belki on kere okuduumuz sosyete dergilerinin eski saylarn on birinci kere ayn heyecanla gzden geirirdik. Yani Muhittin benim on sekiz yama ait bir d deil, daha ok annemin, akademisinden mezun olabilmem iin bitii bir hedefti sadece. Ama annem her eye olduu gibi bu hedefe de koarken yannda srklediklerinin ne dndn dinlemeyi akl edememi, unutmu, bence daha ok umursamamt. Muhittin imdi kel. Bence yllar ondan salaryla birlikte baka birok eyi de ald gtrd. Eskisine nazaran biraz daha heyecanl, daha duygusal, daha iman, daha bir korkak Yok zaten yle kahramanlklar sebebiyle mahallemizin ad Muhittin Kran Mahallesi olarak deitirilmi falan deil. Mesela hayatndaki en byk korkuyu beni istemeye gelirken yaam. Annemin herkes tarafndan aikr kimseyi beenmeme hali, babamn her an cebimden silahm karp kafana bir kurun skarm emekli asker tavrlar evin kapsnda iddetle titretmi onu. Biz tantmzda o otuzuna gelmi bir devlet memuruydu. Benimse akademide ikinci ylmd. Gnlerim annemin dersleri bittikten sonra odama ekilip okuldayken yaptmz ses egzersizlerini gizli gizli tekrar ederek geiyordu. Sesim baya almt. ok tiz notalara kabiliyordum artk. En yakn zamanda evden stanbula kap ansm orada denemeyi planlyordum. Yastmn altnda mutfak btesinden trtklayarak biriktirdiim yol param hazrd. Biraz daha cep harlna ihtiyacm vard yalnzca. O harl toparlar toparlamaz fasulye ayklamaktan ve fare kapan kurmaktan kurtulacaktm. Ama bir hafta ile kama ansm kaybettim ve stanbula geliim on sekiz sene kadar gecikti. Muhittinin hayatnda yaad ikinci korku, onu emeklilie ikna edebilmek iin devlet tarafndan yaadmz ehirden stanbula srlmemizdi. Tpk beni istedii gn olduu gibi btn endieleri boa kmt. Nasl benim ailem -heyhat- yuva kurma yolunda ona zorluk
www.altkitap.com
karmadlarsa, ben de ona yeni bir hayat kurma konusunda hibir problem yaatmadm. Muhittin sa olsun sadece geldi gittiyle ilgilendi. Tpk Zeynepi evlendirirken ya da Mehmeti Ankarada yurda yerletirirken olduu gibi... imdi biraz kollestrol sknts var, en ok onunla ilgileniyor. ok dikkat etmemize ramen deerleri srekli yksek kyor. Yatan diyor doktorlar. Ben de yle diyorum. Bu yatan sonra yediklerine dikkat edeceksin Muhittin! nsan yoluna devam edebilmek iin baz eylerden fedakrlk etmeli tpk benim imdi yapmakta oldum gibi. Sadece bu akamlk senden ricam, u karnyar yemen Ar bir yemek olduunu kabul ediyorum. Kollestroln de bir anda tavana karabilir. Merak etme annemin akademisinde en az ya tutan patlcan kzartma konusunda iki smestr ders grdm. Bu yemei yle gzel yapmak her yiidin harc deildir. Oyazasndan ok, kvam bilmek ve tecrbeyle malzemenin en gzelini semek pf noktasdr. Bir kere patlcan ac olmamal. Bunu ben deil Arap eyhi gelse dndan bakp anlayamaz, patlcann iyisini ktsn ancak satan manav bilir. O da iinin ehli bir adamsa. Manav dediin maln ald yeri bilmeli. Mal verenden derinlemesine malumat almal. Sonra maln kafasnda tanzim etmeli; bu orta boy domatesleri salataya vereceksin, kk boylar yemeklik, arada kan rkleri salalk olarak ayr, bir de doktorun hoppa hanm anlamaz, onunkine de eziklerden bir iki sktrrz. Soanlardan kof kanlar sakla da kspe niyetine verirsin. Havularn biimlilerini yan taraftaki lokantaya gnder, onlar veresiye yapmazlar, mteriye mahcup olmasn garibanlar. te byle meslek erbabn bulmak ok nemli ini titizlikle yapan manav zaten seni ksa zamanda tanr, nk satc ya bir yandan da insan sarraf olacak. Sen byle ilgili alakal olunca artk Nermin Hanma da en gzel patlcan vermeyi akl etmeli. Aya bir kesilmeye grsn, kendiyle birlikte szne hrmet eden btn mahallelinin de aya kesiliverir demeli, bunun farknda olmal. Hseyin Efendiyi stanbulda ok aradm. anslym yakn muhitte bulabildim. ki sokak arkada, hem maln hem de insann iyisinden anlayan manavm sayesinde patlcanm bu akam ac olmayacak. Her sabah olduu gibi Zeynep bu sabah da arad. Havadan sudan sanki dnyann en mhim meseleleriymi gibi konutuk. Laf yartrdk ounluk. Sanrm benim sylediklerimin bir ksmn anlamad, ben annem gibi olmak istemediim iin onu dinlemeye altm. Zeynep, skntlarm sordu yine. Kzm artk sorma bunlar, konuunca gemiyor ite. Yatmadan baucuma tlbent koymutum, scaklayp ter basnca kalktm boynuma sardm gecenin yars. Ter souyunca sabah boynum tutulmu kalkyorum, kafam saa sola eviremiyorum. Bir de kalbim kt kt atyor,
www.altkitap.com
dnya meseleleri bama yor, her gece bir kabir azab. Sabaha kadar kur allah kur. Neden erkenden uyanr ya nihayete erenler, bence gece bir yatan sonra cehennem olur da ondan. Tabii bunlarn hi birini sylemedim Zeynepe, sadece ilalar iyi geldi dedim. Konu torunuma gelince akan sular durdurduk, vakay dikkatle tetkik ettik. Elifin daha be yanda olduunun ayrdna vardm o an. Bu kadar kk bir yata bu kayp ona bir ey ifade eder miydi? lm anlayabilir miydi? Peki, seneler getikten sonra hatrlayabilir miydi? Canm ne olacak, eskiye ait fotoraflar, yakn zaman iin videolar var. Gemii seyredince daha bir gerek geliyor insana. Bazen yaadndan bile gerek. Artk kafama koydum, geri dn olmaz. Bu i bu akam bitecek. Ne zamandr planlyorum, kolay m? Son gecemizi yllar sonra hatrlamaya deecek bir eyler olsun diye itinayla ve sabrla birka haftadr organize ediyorum. ncelik yemek listesinin... Planm dn orba ile hayrl bir balang yapacak, karnyarn ardna gizlenerek beklenmedik kuvvetli bir etki yaratacak, tel tel pilavn stnden, son dakikada stlarak servis edilecek olan irmik helvasna akacak ve kr duasyla nihayete erecek. Paravann ardna gizlenmi silahm ise adamotu. Bulmak iin ilk kapsna gittiim kii mesleinin erbab Hseyin Efendi. Onun bilmedii ve yerini bulamayaca bir bitki olduunu zannetmiyorum. ki gn nce dkkna uradmda da beni hayal krklna uratmad. Hava souk ve rzgrlyd o gn. Kaln yn kumatan yaplm pelerini andran paltomu giymi, rzgrdan etkilenmemek iin iyice sarnmtm. Bu model paltolar gen kzlmdan beri giymekten holanrm ama bu yalarda bir zaruret olabilecei aklna gelmiyor insann. Menopoz sonras aldm kilolar kaln kuman altna hapsetmitim. Siyah olduu iin de olduumdan daha zayf gzkyordum. Zayf olduumu dnmek beni son gnlerde en ok mutlu eden ey olmutu. Bana mutluluk veren eyin zayflk hissiyat olduunu fark edince kzdm kendime. Kontrol bendeydi artk bunu kabullensem iyi olacakt. Bu vakitten sonra beni mutlu etmeyen her eyi hayatmdan karyordum. Manava vardmda ierde Hseyin Efendi bir mteriyle ilgileniyordu. Ben bam uzatm ileri ne zaman biter diye anlamaya alrken baka bir kadn omzuma arparak dkkna girdi ve doruca patates uvallarna yneldi. Sinirle atlp kadna aznn payn verirdim ama Hseyin Efendiyle kimseye duyurmadan konumak istiyordum. Mmkn mertebe etrafta phe yaratmamaya almalydm. Dardaki sebze sergisinin en ucunda duran patlcanlarn bana getim. sabet olmu, karnyark yapacam iin bu hareketim abesle itigal etmemiti.. Hseyin Efendi hzla tuzama
www.altkitap.com
derek vakit gemeden yanmda bitiverdi. Maksat yemek olsun diyen mterilerini hzla yolculam, ald paralar nlne yerletirerek yanma yaklamt. nce acm patlcanlardan ve kra alm marullardan bahsettikten sonra dorudan gzlerinin iine bakarak sordum, Hseyin Efendide adamotu bulunur muydu? Kck gzlerini ksarak ve keskince yantlad, ad hem demotu olup hayat veren, hem kankurutan olup mr tketen bir bitkiyle olursa ancak benim iim olurdu. Hayatla lm arasndaki dengeyi ancak benim gibi terazisi hassas olan insanlar bulabilirlerdi, bu bakasnn harc olamazd zaten. Ona gre ben dengeyi salamtm fakat o bilmiyordu ki benim terazimde lm kefesi daha ar basyordu. Tahmin ettiim gibi Hseyin Efendi adamotu bulundurmuyordu ama beni hi de artmayarak nerden bulabileceimi bana tarif edebilecekti. Dkkna girdik. Sebzemeyve kasalarnn st ste atlmasndan ortaya km ereti masann bir tarafna o oturdu, dier tarafna ben getim. O ne kadar ardan alp u tarif iini ballandryorsa ben o kadar acele davranp o darack dkkndan bir an nce kmak istiyordum. Oturduumuz ksa bacakl tabureler sanki bizi yerin dibine geirmiti. Samzda solumuzda uval uval soan, patates st ste ylmt. Salkm salkm muzlar tavandan kafamza sarkyordu. stmdeki pelerini zapt edemiyordum. Ular kucamdan dp ezilmi portakallarla, lahana yapraklaryla ve kestane kabuklaryla kapl zemine deiyorlard. amurla kark kahverengi bir madde kaplamt yerleri. Skntlarm t, birden ter dktm. Hemen antamdan tlbendimi karp boynuma sardm. Alimallah bir de ter stmde kuruyup iyice hasta etmesin beni. Hseyin Efendi samanl not kdna bir kroki izmeye balamt. Trnaklarnn ii pislik dolmu siyahlamt. im buland. Zaten keskin bir sarmsak kokusu yznden fenalk geirmek zereydim. Bam kaldrp biraz nefes almaya altm. Hseyin Efendi bu srada Msr arsnn gizli dehlizlerinden birini ana yola balayan dar geitleri resmetmekle meguld. Ksaca tarif de etti. Sultanhamam tarafndan girersem daha kolay bulurdum. nemli olan ifa Bezirgn dkknn karmamakt. Dkknn sergisinde rtkanlk yapan kzl sal ocuu bulmam gerekiyordu. ocua Mmtaz Kadriyi soracaktm. ocuk beni ona gtrecekti. Yolumun Msr arsna deceini bildiimden sabah evden vakitli kmtm. Muhittin kahveden gelmeden iimi halledip eve dnebilirdim. Bu yatan sonra bile hl kskanabiliyordu beni. Nerde kalmm? Ne yapyormuum? Ya dmeciden kopa alyor ya da iplikiden yn seiyor olurum. Bu sefer de dmeciden, iplikiden phelenir. Genliinde daha da skyd. Giydiklerime kadar mdahale ederdi. Ben
www.altkitap.com
bunlar sosyete dergilerinden grp dikiyorum, sana ne oluyor? Sen ne anlarsn? derdim ilk balarda. Hele en dayanamad ey tm zamanlarn modas olsa da bizim genliimizde ayr bir neme sahip olan krmz ruj srmemdi. Dudaklarm sanki kapya skm da imi ve kan oturmu gibi gzyormu. Neden bu kadar dikkat ekmek istiyormuum, sa taraftan bana bakan adam grmyor muymuum? Hayr grmezdim, kimse bana onun sand kadar dikkatle bakmazd. Ben de inadma srerdim. Genlik ite Ta ki giyinip sslendiimiz bir niana srf ben krmz ruj srdm diye gitmediimiz gne kadar. ok bartk Muhittinle. Sakin adamdr ama o gn beni de ocuklar da korkuttu. Ahmetle Zeynep alamaktan helak olmulard. Sonradan ben de ipin ucunu braktm. Tam onun istedii ekilde Muhittin Krann ei Nermin Kran oldum. Akam saatlerinde ondan nce evde olur, dekolte ya da ksa giyememeye zen gsterir, zellikle krmz ruj srmezdim. Son gnlerimizde tatszlk ksn istemiyorum. Ben iimi salama alaym da eve ondan nce varaym, kimse benden phelenip de nihayete ermeden planm bozmasn. Msr ars haftann hangi gn olursa olsun yine kalabalkt. Sultanhamam tarafndan girdim, samdaki her dkknn adn okuyarak, bir yandan antam kollayarak, nme bakp dmemeye alarak, omzuma arpanlardan ya da dirsek atanlardan saknmaya gayret ederek baya yrdm Yrdm Sonra durdum. Arkamdan yryen adam benim aniden durmamla bana yapt. Benden irendiini aka belli ederek etrafmdan dolat ve sylene sylene yoluna devam etti. Bense o tandk ter basmasyla birlikte, yreimin yerini mesken edinmi kuun kanat rpmasyla yolun ortasna aklp kalmtm. Hseyin Efendi dkknn sa tarafta olduuna dair hibir ey sylememiti ki! Eyvahlar olsun karmtm. Soldayd. Ya da sada ve daha tedeydi. Devam m etmeliydim, tekrar baa m dnmeliydim? Gzlerimi ksarak ilerdeki tabelalar okumaya altm. Okuyabildiklerim arasnda ifa Bezirgnn gremeyince gemi olduum sol tarafn dkkn isimlerini grmek iin arkama dndm. Kvrck kzl sal on on drt yalarnda bir ocuun bana doru yaklatn grdm. Gzlerini bir noktaya sabitlemi hzl hzl geliyordu. Bu ocuk Hseyin Efendinin szn ettii ocuk olabilir miydi? ok dnmedim, yanmdan gemesini bekledim ve ben de ayn hzla onu takip etmeye baladm. Sanki evresinde bir koruma halesi vard, kimseye demeden kalabaln arasndan syrlarak ilerliyordu. Bense tam tersi balta girmemi bir ormanda antamla kendime yol amaya alyordum. Kolum bir dala arpyor, paltomun etei sarmaklara dolanyor, ayaklarm aalarn kklerine taklyor bir trl ilerleyemiyordum. Aramz am olan
www.altkitap.com
ocuk aniden bir dkkndan ieri girdi ve ifa Bezirgn yazs girdii kapnn stnde marur marur duruyordu. Bulmutum. Mmtaz Kadrinin olduu yere gidebilmek iin de Msr arsnn hi bilmediim tenha dehlizlerine girmemiz icap etti. ifa Bezirgnnn hemen yanndan saptmz dar ve lo koridor, birka dirsek yaptktan sonra bizi bir avluya kartt. Avlunun tavan akt ve evresi iki katl imalathanelerle sarmalanmt. st kat korkuluklarndan kurutulmu krmzbiber, patlcan ve bilmediim birok bitki dizisi sarktlmt. Aada Anadolunun drt bir tarafndan uval uval envai eit baharat baka memleketlere gnderilmek zere sralarn bekliyordu. Tepemiz ak olduu halde burnuma youn bir baharat kokusu arpt. Fakat kokunun muhteviyatn zmek mmkn deildi. Kzl ocuk beni st kata kard. Merdivenlerin basamaklar apartmanlardan alk olduumuz lden daha yksek yaplmt. Benden ok daha iri insanlarn kullandklar basamaklara trmanyordum. Nerde olduumuzu bile kestiremediim bu yere geldiimi bilen de yoktu. Burada bama bir ey gelse kimsenin haberi olmayacakt. Korktum. imdeki kk ku yine kanatlarn rpmaya balad. Ben ne kadar cesaretliymiim ki stanbula kap burada mskyle ilgilendiim bir hayat yaamann hayalini kurmuum vaktiyle. O cesur kz hatrlamaya altm ama nafile. imdeki kuuk yatamayacak kadar korkak kmt. Mmtaz Kadri, bam eerek girmek zorunda kaldm karanlk maara benzeri bir odada iki bklm alyordu. Masann stne krmz, hk, siyah, sar, kahverengi, gri ve hatta mor renkli tozlar kmelemiti. Bann ucuyla her bir kmeden bir miktar ayrp kk bir terazide tartyor, miktarn doru olduuna karar verirse kk torbalarda hazrlad karmlarn iine katyordu. ersi kf ve ucuz ttn kokuyordu. Srtmda bir rperti hissettim. Adam ban ar ar kaldrd. Bir gz sulanm bir ekilde ve titreyerek bana bakarken dier gznn olmas gereken yerde boluk olduunu grdm. Ayn anda kap arparak kapand ve kzl sal ocuk beni bu maarams yerde tek gzl adamla ba baa brakp gitti. te o an kanmn parmaklarmdan iime ekildiini hissettim. Hzlca konuya girdim. Uzun sredir bir yemek tarifi zerinde alyordum ve bu nuh nebiden kalma tarifte adamotundan bahsediliyordu. Hibir yerde bulamam ve en son manavm tarafndan buraya ynlendirilmitim. Adamn salam gznn bebei irileti. Bana inanmaz baklarla bakyordu. Elimde olmadan tedirginliim artyor, kalbimin yerini mesken edinmi kuum buradan arkama bakmadan kamam iin aklm elmeye alyordu. Abdsselamotunu yemekte kullanmak iin uzun sredir arayan
www.altkitap.com
olmamt Mmtaz Kadri Beyi. Sesi genizden geliyor ve atall kyordu. Uyuturucu etkisi olduu iin herkese satlmaz, sadece sertifikal tplara verilirdi. Tek gz titreye titreye vcudumu batan aaya kat etti. Bende yalanc havas var m diye tetkik diyordu sanrm. Tarif, l ile mi verilmi yoksa gz karar, avu hesab m bildirilmiti? Hemen, tm malzemelerin miktarnn l ile belirtilmi olduunu syledim. Bir an dnd, bir iki kere tek gzn krpt. Sonra ani bir hareketle sandalyeyi arkaya iterek kalkt. O kadar ani hareket etmiti ki elimde olmadan bir adm geri gittim. Bu beni onun karsnda zayf gsterdi. Skldm ve bir tur daha ter boandm. Raflarla dolu maarasnn derinliklerinde benim iin adamotu arayan adamn sesini duyuyor ama kendisini gremiyordum. Ayaklarn iki adm sryor, bir eyleri kaldrp altna bakyor, kapaklar alp kapatlyor, sonra bir adm daha atp yer deitiriyordu. En sonunda arca bir eyin ekildiini duydum. Bir zafer nidas geldi, sonra bir mrlt balad. Mmtaz Kadrinin kafas raflarn arasndan gzktnde mrldanmaya devam ettiini duydum. Elinde eskimi uval paralarna sarlm bir ey tayordu. Tadklarn masaya brakana kadar mrldand. te kaderim gzyle baktm Abdsselamotu aputlarn arasnda duruyordu. Ben elimi uzatp tutmak istediimde Mmtaz Kadriden tekrar o mrltnn ykseldiini duydum. Dua ettiini ancak anlamtm. Bu kk bir insan grnne sahip olduu iin ele alndnda dua okumak gerektiinden bahsetti. Ben de evet dedim, mutlaka okuyacama dair temennide bulundum. u anda o aputun altnda nasl bir ey olduunu grmek iin neler vermezdim? Dua da okurdum, gerekirse bu halimle takla atmaya bile hazrdm. Annemin bana evde geirdiim son gn tarifini verdiinden beri yani yaklak otuz be yldr aklmdan karamadm adamotunun nasl bir ey olduunu birazdan grecektim. Annem hazr olduuma evden ayrlacam son gne kadar kni olamamt. En nemli bahsi en son gne saklam ve artk bitmekte olan defterimin son sayfalarna tarifleri bizzat kaydettirmiti. Bir sonraki kuaklara aktrlmas gereken en son konu zehirlerle ilgiliydi. En ok zerinde durduumuz yntemse ilk bata dikkat ekmeyecek, masum ve faydal ama bir o kadar da lmcl olan adamotuydu. Besmeleyle aputlar atm ve insan bedeni tasavvurunda kks bitkiyi ellerimin arasna aldm. Defterdeki tarif iki tarafl yaplmt. Sa tarafa shhat verecek olan sol tarafa phesiz lm getirecek olan yemein lleri yazlmt. Hala aklmdadr annem melekle eytan gibi dnmem gerektiini sylemiti. Sa taraf melein yemei, sol taraf eytann zehriydi. Asla defterin stne ne olduklarn not almamalydm. Birinin eline getiinde sadece yemek tariflerinin yer ald masum bir defter gibi gzkmeliydi.
www.altkitap.com
Slalemizdeki kadnlarn var olabilmek iin zaman iinde gelitirdikleri bir yntemdi bu. Kendi bulduklar ya da bir ekilde rendikleri her trl ie yarar forml bir sonraki kuaklara aktarmak. Bu ekilde yeni yetienler her eyin zaman iinde denenmi en mkemmel yolunu bildikleri iin girdikleri ailelerde ve evrelerde en ksa zamanda itibar sahibi olabiliyor, tarihten gelen bu destek onlarn hayatlarn glendiriyordu. lm de bunlardan biriydi. Hayat eer ekilmez olur ise bunu yaratan dikkat ekmeden ortadan kaldrmann anneanne yolu bana adamotu olarak retildi. Semediim bir yolda iimi kolaylatrmlard, imdi de beni kurtaracaklard. Adamotu kks bir bitkiydi. nsan gibi kollar bacaklar ve ba iin bir knts vard. Bu kntlar kesip bitkinin sadece gvdesi braklmalyd. Morumsuydu. te bu noktada patlcan ile kesiiyordu. Karnyark yaplaca zaman patlcann kabuklarn alaza deil de tam olarak soyarsanz, adamotunun pitiindeki gibi bir rengi olacak, yiyenler kesinlikle aradaki fark anlamayacakt. Yemei yapmaya koyuldum. Hem lezzetli hem de zehirli bir karnyark iin en nemli malzemelerden biri de iine konulan hartr. Ayrca bu gece yenecek yemein zel olmas bunca yln hatrnadr. Yapmam gereken sadece sofrann hazrlanmas deil, kendimin de hazrlanmasyd. Birka gn nce salarm boyatmtm. Biraz frapan olsun istedim, aralara kzllar serptirdim. Siyah bir elbise aldm. Hafif gs dekoltesi vard ve boyu ancak dizimin bir kar stne kadar iniyordu. Bir tek eksik kalmt. O da yllardr srmekten kandm krmz rujum. Beni en kadn hissettiren aksesuarm. ncesinde Muhittinle uruna ne ok kavga etmitim de menopozdan sonra srmek aklma bile gelmemiti. Kan akmaynca kendi kendime yaktramamtm. Eski antalarn birinin i cebinden buldum, kardm. Biraz bayatlam olsa da dudaklarm prl prl oldu. Bu akam yemei Muhittin iin hazrladm. Krmzy kendim iin kuanaym. Kan dudaklarma otursun. Muhittin tam vaktinde kap ziline dokundu. eri girdiinde btn hazrlklar bitmiti zaten. O da benim titizlenmelerime karlk tra olup gelmiti. Hemen stne takm elbisesini giymek iin odaya geti. Ben yemekleri strken hazrlanmt bile. Bu akamn nedenini hi anlatmamtm. O da zorlamam oyunuma dahil olmutu. Hani demitim ya genlik yllarna gre daha bir yumuak, hatta anlaylyd. Eski Muhittin olsa her yeri birbirine katar yine renirdi nelerin dndn. Bu sefer rutinin krlmas onun da houna gitmiti. Dn orbasyla balyoruz yemeimize. Ben bir yandan da tm hayatm en bandan anlatyorum. Bu son gece gevezeliim stmde. Sanki syleyemediklerimin
www.altkitap.com
hepsini u birka saate sktrabilirmiim gibi cmleleri arka arkaya balyorum. Muhittin benim bu kadar konumama alk deil belli ki, gzlerinde yar aknlk ama yar hayranlk var. Mutfaa geiyorum. Karnyarklar yayvan servis tabana aktaryorum. En son adamotundan yaplm karnyar alyorum ve servis tabann en soluna yerletiriyorum. O kadar benziyor ki patlcanlara, ancak benim gibi ehil gzler anlayabilir aradaki fark. Annemi ilk defa o an hrmetle hatrlyorum. Defterin son yaprana en son dakikada iziktirdii eyler sayesinde bunca yl sonra zgrlme kavuacam. Kendimden emin salona gtryorum tepsiyi. Muhittin merakla neden byle bir eye kalktm anlayamadn sylyor, ona bir srprizim mi var acaba? Zeynep ikinciye mi hamile yoksa? Ya da Mehmet bu sefer kesin boanyor deil mi? Servis tabann en sandaki patlcan Muhittinin tabana yerletiriyorum. Sonra taban en solundaki adamotu karnyar kendi tabama alyorum. Muhittin benden cevap bekliyor hl. Adamotu karnyarktan bir lokma alyorum. Ben lyorum Muhittin diyorum. Yapabilecein hibir ey yok. imdi yemeimizin tadn karalm. Yaklak on be dakika sonra safra kesem, mesanem ve rahmim genileyecek. Yirmi dakika sonra gzbebeklerim byyecek, kalp atlarm hzlanacak ve yarm saate varmadan kalp krizi geireceim. Sanrm tatlya yetiebilirim. Ilk ve kvamnda irmik helvas tadacam son ey olacak.
www.altkitap.com
10
2.
- Cinayet Mahallinde Kullanlmak zere Az Kullanlm Hafifletici Sebepler Aranyor
2008 yk dl
Melis Mine ener, 1980 stanbul doumlu, Yldz Teknik niversitesi Endstri Mhendislii Blm Mezunu. T Endstri Mhendislii blmnde Yksek Lisans tamamlad.
Yok, olmaz, diyemem ki Savc Bey ve pek deerli Sayn Hkim, bu adam kanma dokunan laflar etti, sinirlendim, ektim, vurdum. Yok, diyemem. Nasl desem ki; kendime geldiimde bir Refiki grdm yerde kanlar iinde, bir de cinayet aletini ki baknz numaral kant olarak bir poet iinde duruyor dava dosyasna ekli. Bir numaral kant denen gmleimden kopmu ve maktuln kan bulam bir dme, olay mahallinde bulunan. ki numara lnn trna arasndan karlan bir para derim. Ben olsam numaraya deil de bir numaraya koyardm ya cinayet aletini, adaletin iine karlmaz tabi, siz daha iyi bilirsiniz Sayn Savc. Ne diyordum; numaral kant Cinayet aleti. O kr bak. te onu grdm kendime geldiimde, tesini berisini hatrlamyorum. O vakit o saat yerde cansz yatan o adam tanmam etmem demek isterdim. Ama diyemem Hkim Bey. Annem yalan sylemeyi retmedi bana; belki biraz da benim beceriksizliimden, sonradan da bir trl renemedim gitti. Velhasl yalan diyemem. Tanrm Sayn Hkim Bey ve Sayn Savc. Ama gel gr ki; tanmam olmay isterdim her eyden ok. yl hapiste yatm da o hapisteyken doan kzn grecei gnn bir an nce gelmesini isteyen amcam kadar ok isterdim. yle ok. Ama ne oldu? kt gn, kardan karya geerken, yeil kta hem de - srpriz yapacakm Hkim Bey, haber vermediydi o gn kacan arpan arabadan sebep yine gremedi kzn. Ve hatta kimseleri gremedi bir daha. Orackta teslim etmi ruhunu. Salverildiini haber alamadan cenazesinin haberini aldk. arpan arabann ofr m? ok zenginmi paay kurtard, kim vurduya gitti rahmetli. Demem o ki, ok istemekle bir eyler olayd, ne amcam rahmetlik olurdu, ne de ben maktul tanrdm. Bu cinayet de benim tarafmdan ilenmemi olurdu, ama eminim ki rahmetli yine de lrd bir bak darbesiyle.
www.altkitap.com
11
Tanklmz ok da eskilere dayanmaz rahmetliyle ve dahi yediimiz itiimiz ayr gitmez denecek cinsten bir iliki de deildi aramzdaki. Ama bir vakit ok yol yrdk, ok dirsek rttk birlikte, ok lafn belini krdk. Ve bir gn o yollardan birinde ben, bendeniz Rstem, dava dosyasna ekli numaral kant kullanarak ayrdm onu bu dnyadan. Maktul, Refik ismiyle msemma, nur iinde yatsn, tanrdm. Sever miydim? Gnahm kadar sevmezdim Hkim Bey. Amma velkin ldrecek kadar bir hissim yoktu kendisine kar. Bi vakit Ayeme yan gzle bakacak oldu, verdim ayarn, yola geldi. Var m yle tann, arkadan sevdiine sarkmak? Hadi dedim, bilememitir malum ya, Ayeme sz gelmesin diye pek dikkat ederim ben, daha istemedik etmediydik kz babasndan, neme lazm, halel gelmesin. Grmemitir, duymamtr, bilememitir - dedim. ektim bi ayar akln bana ald. Geen, bu olaydan bir hafta evveliydi, gidip istedik babasndan Allahn emri peygamberin kavliyle, sz kestik. Ondan byle rahata demem her eyi bir bir. Sonra bir gn dedi ki: Anam evde hasta, acil para lazm, taksi sram verdim, yolunu bulsun evine ila gtrsn dedim. Meer pavyona gidesiymi, ondan lazmm para. Arkamdan Nasl da kandrdm inei diye konuup glerken duymu Necati Abi durakta. Ses etmedim, yzlemedim, olmaz ya, bo bulunmutur lafn bana geleceini bilememitir, dedim. Kendini bilmezliine verdim. Bir baka gn Sayn Hkim ve Savc Beyler, bor istedi, yok dedim, kala gz aras torpido gznden bizim kstekliyi yrtvermi, baba yadigr. Sonradan Hac Himmet denen o uursuzun yeleinde grdm, zor topladlar adamn stnden beni, kumara basm benim kstekliyi bu Refik. Velhasl kelam kazn yemiliim oktur. Ama yine de sineye ektiydim hepsini bir bir ve hi geirmedim aklmdan o nefesini boazndan ayrmay. Allahn verdii can almak bize mi dm? Tvbe, h Sayn Hkim ve pek Sayn Savc Bey. Bu Refik denen zat muhterem (ki emin de deilim muhteremliinden. Zat muhterem demem az alkanlndan, zira ne itlii kalmtr, ne uursuzluu, ne hrszl, ne ahlakszl Ama yanl olmasn btn o laflarn belini krmalar, dirsek rtmeler, 9 6 yollarn dz etmeler bunlar renmeden evveldi, ne zaman rendim bu Refikin kan kuras olduunu, derhal kestim selam sabah. Arkasndan da konumu oluyorum ya rahmetlinin, Allah affetsin taksiratn.) ile o gn yolda karlatk biz. Yine imi gndz gz, olmu zil zurna. Tvbeler olsun, yalan demem, imezliimden deil Sayn Hkimim, ben de ierim, severim de imesini. Ama gndz
www.altkitap.com
12
gz imem kata. Ekmeimizi yoldan toplarz biz, o direksiyon denen tekerlek de hi sevmez iki denen mereti. Varsn sevmesin, ona gre davranrz biz de, imeyiz gndzleri. Ne vakit brakrz direksiyonu, yrr gideriz gideceimiz yere; o vakit ieriz. Ne diyordum Sayn Hkimim? Bu Refik gndz gz olmu bir dnya. Yampiri yampiri yryor kardan byle. Grmeyecek gibi deil, darack sokak bizim ukureme soka. Ufacck bir yoku, nereye dnersin, ne yana saparsn? Burun buruna geldik. Allahtan dut gibi olmu, grmez diyecek oldum. Meer gzleri beni ararm fldr fldr ok affedersiniz Sayn Hkim Bey, Ulan hyarto, ne demeye duruyorsun yol stnde diyerek stme yrmeye balamaz m? Kendime dedim: Rstem sakin ol, gelme bu Refikin dolmuuna, kelle olmu Allahna yan bakyor hi bulama dedim. Buyur ge dedim duvara yaslanp. Dik dik bakt nce, nereden ne desem de hikyeyi hr gre balasam diye. yledir; iince iyice saptrd rahmetli, ama ben de damarma baslnca duramam Sayn Hkimim ve pek Sayn Savc. Benim de bir erkeklik gururum var el netice. Sonra bir sigara kard i cebinden, Ate var m ate? diye sordu. Kibriti kardm aslnda flese alev alacak kibritten ya, hadi, yaktm sigarasn. Sonra, sonra bir nefes ekti derin. Ayeyle nian yapmn, sonunda ilik gibi hatunu kapattn, iyisin hadi dedi, pis pis glerek. te o zaman benim de nevrim dnd Sayn Hkimim. Ne ara cebimden kardm kelebei, ne ara sapladm gsne hi bilemem. Bir eliyle kelebei tutan elimi kavrad, br eliyle dier kolumu tuttu. Ba tutan elimdeki parmaklar skca sarlyd nce elime, trnaklar elime batyordu, br eli de kolumda demirden bir mengene. Sonra elinden kayan bir yal ipmiesine yava yava kayd ellerinin parmaklar elimden - kolumdan, dizlerinin stne kverdi. Gsne bastrmaya alt ellerini, sigaras dudandan dt, gzlerime bakt, bir daha bakt, sonra hani o filmlerdeki gibi yana devrildi. te o anda kendime geldim. Refik mefik, bir adamn cann almm. Ki Refike gnahm vermezdim ama onun cann almak da bana nasipmi. Orackta kendime de saplayacedim de kelebei utancmdan, dedim bir tane daha can almakla giden geri gelecek mi? Eildim, gzlerini kapattm, saa sola bakndm, kedeki bakkala gittim admda, polisi aradm. Dedim Byle byle ben bu Refik denen adam bakladm. Gelin bizi aln te, byleyken byle Sayn Hkimim. Ta ilk banda da dediydim. Diyemem kanma dokunan laflar etti ektim vurdum. Evet, byle oldu tam olarak da, ama diyemem yine de. Hafifletici sebepten yazarlarm nk byle eyleri, Avukat Ahmet Bey yle dedi. Ar tahrik var denirmi, hafifletici sebepler olurmu. Cezam hafiflermi.
www.altkitap.com
13
Ama yok, hafifletici sebep - mebep bilmem ben. Gnahm kadar sevmediim bir adam ldrdm. Kanna girdim, ondan ekmek bekleyen anasnn gzn yal braktm, bunu hafifletecek hibir eycik bilmem ben. Varsa bunu hafifletecek bir ey, varsa Refikin anasnn acsn hafifletecek bir sebep onu yazn cezamn stne, varsa ondan hafiflesin. Bundan kelli baka sebep bilmem hafifletici falan. Var mdr bildiiniz yle salamndan bir hafifletici sebep, len evlatlarn ardndan analara teselli diye verilecek? Varsa, bana da ondan yaznz, yoksa ben istemem cezam hafifletcek sebep. Suumun cezasna razym Sayn Hkim ve Sayn Savc. Boynum kldan incedir. stirham ederim.
www.altkitap.com
14
Devrim
Tanju Sar, stanbul niversitesi Edebiyat Fakltesi mezunuyu. u an stanbul'da Yldz Teknik niversitesinde retim grevlisi olarak almakta. Edebi rnler kadar dergilere eitli deneme ve eletiri yazlar gnderiyor. u an bir edebiyat tarihi kitab zerine almalarn srdryor. Denemeleri, iir zerine yazlar ve ykleri Aykr, Mor Taka, Aylak, air kmaz, teki-Siz, Sonsuzluk ve Bir Gn gibi dergilerde yaymland. Trkiyede devrimin olduu tarih tam olarak 3 Austos, 1978di. imdi bunu o kadar iyi hatrlamamn nedeni artk kapya dayanan hareketliliin aniden benzersiz bir nee ve yreklilikle tam olarak olumun doum gnnde kendisini sokaklarda gstermesiydi. stanbulun orta halli bir semtinde iki oda, bir salona sahip bir evde oturuyorduk. amlcann 70li yllardaki o ak manzarasnn keyfini karabildiimiz zamanlard ve darack odalarmz bir yana, salonumuz bu ufak manzara lksn bize salyordu. Evimiz hemen sokan yan bandan geen minibs yoluna bakyordu. Devaml bir trafik grlts olduundan gece ge saatlere kadar uyumakta zorlanr sabahlar erkenden balayan araba klaksonlarn duyardk. Ama ite o sabah her zaman aksamadan saat 6 da balayan o motor ve korna cmb yerini eliin asfalt zerindeki ezici sesine brakverdi. Souk, ritmik ve tok bir ilerleme sesi Gcrdayan ar metaller, her bir manevrada kulaklarmzn daha nce duymad derecede gl sesler karyorlar, istikrarl bir ekilde ilerliyorlard Hemen yatamdan frlayp kaln perdeleri ekinerek araladm. Gkyz ylesine aydnlk bir maviydi ve gne yeni alm gzlerime yle kuvvetle nlarn gnderiyordu ki caddenin zerinde gemekte olan eyin tam olarak anlalr bir hal almas 45 saniyemi ald. lk nce bir iki tank zerlerinde krmz bir bezin gerildii ve bu yzden dalgalanmaya pek niyeti olmayan kzl bayraklarla geti. Tank kumandanlar glen suratlaryla apartmanlara selam vermekte, arada srada tankn iindeki birilerine emirler yadrmaktaydlar. Sonra ardndan dierleri geldi. Uyanp uyanmadm merak ettim. Ama grntler ve sesler bir rya olamayacak kadar srekli ve gerektiler. Tm
2008 yk dl
www.altkitap.com
15
aknlm yerini sinirsel bir boalmaya brakt, dizlerim titrerken hemen oturup neler olduunu dnme ihtiyac duydum. Bir sigara yaktm, bir iki nefes almtm ki hemen sndrdm, zaman kaybetmemeliydim. Bu birliklerinden kam kendi bana bir takm kahramanlklara girimi bir grup olamazd nk tavrlar ok rahat grnyordu yani kabul grm gibi bir halleri vard. Ya o kzl bayraklara ne demeliydi? Ama dmdz krmz bir bez gibiydiler. Yoksa zavall bizler iin bir oyun mu tezghlanyordu? Hayr, olamazd zira dardaki grlt bir kat daha artm insan sesleri bir kalabaln uultusuna dnmt. O zaman bu bir devrimdi ve balangcndan sonuna dek takip edilmesi gereken byk ihtiraslarmzn ekillenmi haliydi. Evet, bu bir devrimdi! Karm hastanede yatmakta olduundan ve byk ihtimalle devrimin ilk heyecannn oraya ulamam olabileceini dnerek haberi vermek iin onu telefonla aramak istedim. O yllarda talihin bize gld bir olay da telefona sahip olmamzd. Byk babam mthi bir ngryle daha on yl nce listeye admz yazdrm, uzun beklemenin ardndan bir hatta sahip olmutuk. Zaman iersinde neredeyse btn apartman telefonu kullanmak iin evimize girer olmutu. Ama bu sabah biliyordum ki herkes balkonlarda ya da pencere arkalarnda biraz da korku ve endieyle ne olup bittiini anlamaya alyorken telefon edecek ya da telefon etmeyi dnecek halleri yoktu. Hemen hastanenin numarasn bulup ahizeyi kaldrdm. Bir iki sinyal sesi ve megul bir santral atktan sonra karm iin yaplan ar anonsunu duyabiliyordum. Doru drst selam dahi vermeden sokaklardaki olay aktardm dilim dndnce. Heyecandan arada telefonun kordonunun yettii kadar pencerenin yanna gidiyor gittike renklenen sokan oradan oraya kouturan kalabaln eklini emalini ona aktarmaya alyordum. Yeni doan olumun saln bile sormay unutmutum. Zira bu yle bir durumdu ki hepimiz aslnda yeniden domu gibiydik. Kadkyn barndan gelen upuzun soluklu mcadeleler bir feryat gibi birden zincirlerinden zlm, zgrlk yrye yrye eskitemediimiz u eski minibs yolunun zerinden bize bayraklar sallayarak geliyordu. Hava bir kat daha gzeldi, her zamankinden daha parlak bir mavi gkyz altndaydk Gzmzn nnde rengrenk bir film oynanyordu ve biz artk bu filmin bir sahnesinde ieri dalm, tm gidiatn kumandasn elimize alm ve hepimiz oluturduumuz kalabalk iersinde barol oyuncusu olmutuk. Bu tam anlamyla kzl bir devrimdi. Karm bir sre kendisine anlattklarmn hzna yetiemedi ama sonra dmeni eline alp neden olumuzu hi merak etmediimi sordu. ok haklyd, ama bana
www.altkitap.com
16
gre gelecei kurtarmtk dolaysyla aydnlk artk ocuumuza ait bir eydi, hepimiz kurtulmutuk, buna hi phe yoktu Sonra birden karm kald hastanenin evresinde hi de benim anlattklarma benzemeyen hatta tam aksi yeil bir devrimin gerekletiini syledi. Ses tonu keyifsizdi. Benim kzl devrimimi endieyle karladn ve bulunduu yerde her tarafn yeil bayraklarla donatlm olduunu grdn syledi. Evden kmamam iin de sk sk tenbihledi. Kendisi imdilik gvendeydi ama telefonun dier ucundan tekbir seslerini duyabiliyordum. Bir anda btn dnyam allak bullak oldu. Karmn sylediklerini bir kenara brakarak hemen kendimi dar attm. Etraftaki kalabala katlp dier taraftaki yeil devrimin gerek olup olmadn gzlerimle grmek istiyordum. Sokaktaki insanlarla konumaya altm ama herkes kendisini aka yle bir kaptrmt ki sylediklerimi doru olarak alglayacak durumun vahametini kavrayacak bir tek kii bile bulamadm. Garip bir ekilde bu kadar ok devrimci olduuna inanamyordum. Adeta yerin altndan frlamlar ya da yllarca panjurlarn arkasndaki o lo apartman katlarnda bu an bekleyerek uzun yllar geirmilerdi. Hi ummadm insanlarn tanklarn stne ktn ve zamannda benim attm en keskin sloganlardan ok daha ileri saylabilecek eyleri barp ararak halk aralarna ekmeye altklarn grdm. Dnmek artk imknsz bir ey haline gelmiti sadece katlmakla ilgiliydi yaadmz durum. Gcn ve kendini kaptrmln iersine hibir eyi sorgulamakszn katlmak ve ona yakn olmak Ama ya baka tarafta tam ztt bir eye katlanlar? Hzla koar admlarla sokaklar caddeleri getim. Hatta admlarm maksatl olarak daha arka sokaklara ynelttim. Evler sanki bir depremin ardndan korkuyla boaltlm gibiydi, ok byk bir heyecann, beklenmedik bir olayn ardndan gnlk yaamn her objesi, her mekn bir anda olduu yerde ylesine braklm ve insanlar bir anda parlayveren o ekim gcne doru adeta srklenmilerdi. O anda nereden geldiini hi anlayamadm bir eyler oluverdi gkyznde. Allmn tesinde garip mi garip bir deiim Umulmadk bir anda Austosun ortasnda stanbulun zerine sis kverdi. zellikle rhtm tarafndan gelen bu kaln ve alaktan ilerleyen sis, nemli ve yamura benzer bir ar havayla birlikte devrim heyecann zerine kverdi nsanlar armlard. Gz gz grmez olmu her gn yaadmz 30 derecelik scaklk birden yerini puslu bir sonbahar havasna brakmt ki belki de devrim kutlamalarn daha da kolaylatracakt bu durum.
www.altkitap.com
17
Sokaklar getim kzl glerin sesleri arkamda kald zira artk sadece sesler vard grntler sisin iersinde karanlk glgelere, kimi yerde kaybolup giden hayallere dnmt Bu insan olduu mekndan ayran gri, beyaz sessizliin iersinde ilerledim, belli belirsiz sokaklardan geip hastanenin olduu yere vardm. Karm haklyd burada bambaka bir grnt vard. Yeil bayraklarn ve kortej halinde yryenlerin n saflarnda sakall cppeli insanlarn barlarnda az nce geldiim yerdeki ayarnda cokuyu grnce irkildim. Herey bir anda tersine dnmt ve adeta bir filmin negatifini seyrediyor gibiydim. nmden tozu duman kaldrarak getiklerinde varolardan geldiini dndmz dierleri nerden ve nasl bir yol buldularsa ara sokaklardan, tenha izbeliklerden, bo arsalardan bu yeil devrimin akp giden kalabalna katlyorlard. Normalde gnlk trafiin iledii o geni yol artk insanlarla dolduu iin kaldrmlarn zerindeki tezghlar bile adeta insanlarn ayaklar altnda tek tek paralanyordu. Garip bir tarikat ayini gibi gnll olarak bilinlerini kaybetmiesine bir huninin iinden geerek tek bir noktaya akmak isteyen bu gruh kendini inancn ba dndrclne kaptran organik bir kalabalk halini almt. Ellerim ayaklarm titremeye balad. ehrin caddeleri imdiye kadar hi grlmemi iki zt grn bir birine teet geen devrimiyle sarslyordu. Akl banda hi kimse Trkiyedeki devrimin bu kadar takn bir ekilde yaanacan dnemezdi ve sokaa kan benim gibi insanlar her an yanl bir yerlerde olabilirdik. Ama etrafta iddetten hi iz yoktu, olup biten daha ok koca bir tiyatro sahnesini andran asfaltn zerinde en canhrandan sahneye konan bir fars gibiydi ya da bir vodvil. Ama kafamzdaki o gereklik, bizi yllarca esir alan bizle birlikte ilk genliini, yetikinliini ve olgunluunu yaayan, ideallerimizle ustaca buluturduumuz o gereklik nasl olmutu da ihtiaml ciddiyetinden bir anda syrlm, tam anlamyla acnacak bir karikatr karesine dnvermiti? Hastaneye gidip karm ve yeni domu olumu karmaya karar verdim. ki devrimin kesime noktas saylabilecek bir yerde gvenlikten uzakta saylrlard. O yl hastanelere olduka i kmt. Neredeyse her semte ayr bir karmaann dt bu zamanda gene acillerin dolacan bilmek endie vericiydi. Elimi abuk tutmam gerekiyordu. abucak hastanenin bahesine daldm, otopark bombotu. Tam kapdan ieri girerken uzun zamandr grmediim bir arkadama rastladm. Beti benzi atm st ba dank sanki evinden zorla dar atlm gibiydi.
www.altkitap.com
18
Aklm karacam,dedi. Her yerde bizi yerlere serecek derecede garip eyler oluyor. Yllarca devrim devrim dedik imdi her taraftan adeta ishale tutulmu gibi szn bitirmeden merakla sordum Ben iki tane grdm dierleri de mi var? Dostum cebindeki telefon jetonlarn bana gsterip, Daha bu sabah bir avu vard, belki de telefon etmediim yer kalmad Karabasan gibi bir gn yayoruz..dedim haline bakp bunu sylememem olanakszd. nanmayacaksn ama Cihangirde bir Turuncu devrim yaplmakta u an.dedi. Sinirleri iyice harap olduu iin aznn kenarndaki seirmeyi bir gl olarak alglayamazdm. erden ocuumu ve karm almam gerek,dedim. Acele etmeliyim Birbirimize daha nce hi bakmadmz bir endieyle baktk. Birok kereler kovuturmalardan, yarglamalardan beraber gemi bamza gelen en beter durumlarda hep az da olsa glerek syrlmay bilmitik, ama imdi durum glmenin tesinde btn var oluumuzu adeta tehdit eder bir karmaa iindeydi. Bence acele etsen iyi olur btn doktorlar ve hemireler kendi renklerine gre devrim alanlarna kotular. Otoparka baksana abucak hastanenin kapsndan kendimi ieri attm. Hibir hareketin kendilerini kprdatamayaca iki yal mstahdemin artk hibir eyi anlamak istemeyen baklar iersinde asansre bile binmeden kat yukar kp karmn yatt odann kapsna geldim. Karm sakin bir ekilde yatann baucunda oturmu dnyay yeni tanmaya alan olumuzu kucana alm bir eyler mrldanyordu. Beni grnce sevinerek yerinden kalkt onu kucama verirken mrlt halinde almakta olan kk portatif radyonun sesini at. Ufak hrtlarn arasndan geri planda sakin bir sanat mzii korosu sanki salnarak ark sylemekteydi. ok arm bir halde Bu ok garip deil mi? dedi.Sabahtan beri hep byle, tek bir aklama yok, her ey eskisi gibi sakin ve mzik dolu Kulam radyoya dayadm. Dier kanallara baktm. Neredeyse yarm saat hi birbirimizle konumadan uuldayan ehrin sokaklarna, evlerin, apartmanlarn damlarna bakarak radyoyu dinledik. En ufak bir olaanstlk yoktu. Hafif Mzik orkestralarnn le zeri baygn melodileri, kimi yerde trkler artk dinleye dinleye hibir mziksel zellii kalmam jenerikleriyle ilk ve ortaokul dersleri, bir kutunun
www.altkitap.com
19
iersinde seslendiriliyormu izlenimi brakan radyo piyesleri ve aradaki reklmlarn haricinde Trkiye radyolarnda her hangi bir zapturaptn iareti bile yoktu. ok garip dedim. Hem de ok garip
www.altkitap.com
20
Altn Kafesli Ev
Ayfer Kafkas, 1979 ylnn Eyll aynda halen yaamakta olduu Ktahyada dodu. Okula gitmesinden iki yl nce okumay kefetmesinin ardndan kitap okumaya balad, mevcut piyeslerin daha iyi yazlabileceini kefedip kendi piyeslerini yazmasyla szckler dnyasna girdi.
Nereden balamak, nasl anlatmak lazm? Anlatrken bu yky, Hibir eyi atlamamak lazm Bir kz vard, narin elleri kar gibi beyaz Al yanaklar elma ekeri, dudaklar taze gonca. Gece gibi siyah salar vard kzn, miski amber kokard getii yollar. Mavi gzleri engin denizlerden daha derindi. Nazl m nazlyd kz Glfidan gibi endam, billurdan duru sesi vard. Prl prl bir yrei vard. Alayanla alar, glenle sevinirdi. Bir greni mptela ederdi kendine. Etraf klaryla doluydu. Bir de yal babas vard bu kzcazn. Birbirlerinden baka kimseleri yoktu yeryznde. Babas kskanrd kzn herkesten. nk bir gren k olurdu ona, ayana dnyalar sererdi. Kz babasna kyamaz, gitmezdi uzaklara. Ama hep byle srmez ya iler, akl kayverirdi kzn bir grbz delikanlya Babas bu acyla yaard her gn. Kzm grp de seven olacak, sevip de elimden alacak diye gizli gizli hayflanp zlrd. Bir gn yataklara dt kz, babas hemen anlad derdini. Ya k olmutu, ya nazara gelmiti. Kz yeminler etti babasna; k deilim, elmedi gnlm bir mert diye. Babas inand, kanaat getirdi kzn nazarlara geldiine. Hemen okutup fletmek, bir para da kurun dktrmek gerek. Varsn koca kar ii desinler, nazar neymi, inanan akln yemi desinler. Adam gznden saknd kzna feda etti gururunu. Tavsiye ald bir byc; yal m yal, irkin mi irkin Byc sanki deve dikeni ay paras gibi kzn yannda. Mrldand anlalmayan szler ve fledi kzn suratn pis kokulu nefesini. Nazara inanmayan inandran hzla iyileti kz. Daha byc kmadan kapdan, billur sesi doldurdu evi. Baba sevincinden deliye dnnce, elinde avucunda ne varsa
www.altkitap.com 21
dkt bycnn nne. Kadn minnetle eildi yerlere. Kirden keelemi salar haly sprd, fare kemirmi entarisi kat kat yerlere yayld. Bu iyilie karlk ise, adama bir tte bulundu:
Ben aciz bir kadnm, Bydr benim tek sanatm. Bunda pek mahir olduumu sylerler, Bana gelen derdinden kurtulur derler. imdi an kulanz ve dinleyin beni: Bu kzcazn yldz pek hafif, Her grenin nazar deer. Onu gizlemezseniz gzlerden, atlar orta yerinden. Ama ans varsa eer, Dner kara byyle lmlerden. Adamcaz ald bir tela. Nasl almasn? Biricik kz uurumun kenarnda Ya nazar deecek kzna atlayacak orta yerinden, ya dnecek kara byyle lmlerden. Cahildi adam, bilmezdi kafa iinde dolanan ilimleri, ama kara bynn melanetini bilmek iin, lim olmak gerekmezdi. Yas tuttu yal baba, gn el srmedi ne tatl ne tuzluya. Uykusuzluktan kt surat, yalanverdi gnde on yl daha Kz daha bir perian oldu tek varl babasn grnce tarumar. Gece mavisi gzlerinden akt inci gibi yalar. Ya olursa diye endielenip zindan etmenin hayat, bilemediler glnln; sanki cenaze evinin meyus sakinleri oldular. Ne dermansz dert, ne zmsz mesele vermi Yaradan. yice dnmek, olan biteni deerlendirmek gerek. te o zaman dalr kara bulutlar, alr baht. nsana lazm olan, bulunan areye itimat. Baba sevinle kavuturdu ellerini. Bulmutu kzn koruyacak yntemi. Ne bir kii nazar edecekti kzna, ne de kz rahatndan geecekti. Avularna ald kzcaznn yzn, okad ipek salarn. Ey biricik varlm, malm mlkm sana feda olsun. Sen olmasan lrm ben. Kz bakt yzne babasnn, gitmiti o yorgun izgiler, kederli gzler. Glmsyordu yeniden babas. Anlad ki bir are dt aklna. O are ne ise zecekti
www.altkitap.com
22
meseleyi. Gveni sonsuzdu ona, ne derse bilirdi istediini kznn iyiliini. Kz da sevindi buna, sordu babasna aklna gelen areyi. Sana bir oda yaptracam kzm. inde ne istersen olacak. Emret atlaslar yayaym ayann altna, Zmrtlerden ta yaptraym malm imknnca. Hizmetiler koyaym ieriye, Dnsnler her trl hizmetine. Elbet ben de olacam yannda. Bir eksiin olmayacak hayatn boyunca Bu szler houna gitti kzn, glmsedi tatl tatl. Ama babasnn yreinde bir kor varm da, yanarm iin iin gibi bir duygu hissetti. Glmseyen gzlerinde bir ac vard babasnn. Ne derdi olduunu sordu kz, adam saklayamad derdini ve anlatt zntsnn nedenini: Ay yzl meleim benim, Sana yaptracam bu oday. Ama bir eksii olacak, Penceresi insanoluna bakmayacak. Seni gren olmazsa, Kurtuluruz derdimizden. Yoksa kar bycnn dedii. Ok olur baklar da, Vurur bizi yreimizden.
Kz babasna nasl kzsn? Severdi onu can gnlden ve uyard her szne harfiyen. Kaldrd kalarn gen kz ve glmsedi babasna. Sen nasl istersen babacm dedi, sevinirdi babasn ocuklar gibi. ok gemedi baland odann yapmna. Kzn altn kafesi hazr olana dek, sakland kck bir odada. Altn kafesi yapan ustalar hayret ettiler bu ie; akllnn ii deildi bu. Kim koymak isterdi kzn byle bir yere? Gzel olmasna gzeldi oda, sultanlara laykt. Yine de altn kafesti bir kere, kim isterdi burada mahpus olmay?
www.altkitap.com
23
Gnler gnleri kovalad ve aktt adam tm parasn. Sihirli denek demi gibi hazr oldu abucak kzn odas erisi sanki saray yavrusu, rl rl akan sular bile var. Bu oday grenler, cennetteyim sanrlar. Yerlerde ipek hallar, zerinde ku ty yastklar. All morlu atlaslar, zmrt yakut elmaslar, salm odann drt bir yanna. Babas da grmemiti henz oday, ald kzn geldi, birlikte girdiler kapdan. Gzlerine inanamadlar, byle bir yerde tek eksik, olsa olsa kk meleklerin rpnan kanatlaryd. Balarn kaldrnca yukarya, hayretten ak kald azlar. Odada bir pencere olmayacakt, ustalar bunu nasl anlamad? yi de olmu dediler ve sevindiler. nk pencere darya deil, gkyzne bakyordu. Uan bir insanolu gelmedike, pencerenin bir zarar olmazd. Nazl nazl akyordu ieriye gne , oday cennet yapan bu altn klard. Adam ard ustay, sordu nedenini pencerenin. Usta ban eip acdm kzcaza, dedi bari grsn uan kular te byle balad kzn mahpusluu. Bata gzeldi her ey, eleniyordu kendince. Hizmetileri yaren tutuyor, glp eleniyordu gnlnce. Yazk ki bir gn geldi, skld kz hizmetilerden. Gerek bir arkada isterim dedii sra, bir ku kageldi pencereden. Kz emir verdi hizmetilere, ald pencerenin billur kanatlar. rkeke baknan ku, odaya bakt ve ieriye kanat rpt. Kz kua hayran olmutu. Iklar gvercinin tylerinde dans ediyordu. Bir pck kondurdu gagasna, ku bylece sordu kzn hatrn:
Ah sultanm ne gzelsiniz. Sizin ellerinizde can vermek gerek. Eer leceksem urackta, sterim sizinle olabilmek. Ama bir derdiniz var sanki, Gzleriniz dalad yreimi. kmaz msnz kafesinizden? Dolasak sizinle tepeleri. Bunu duyan kz balad alamaya. Tutmutu o gne dek kendini, ve kandrmt mahpus yreini. Billur sesiyle anlatnca derdini, acs kuu divane etti. Gsne yaklat kzn, kucana brakt kendini. Ba eik kzn gzyalar slatt kuun tylerini.
www.altkitap.com
24
te o an oluverdi her ey. Gvercin bir silkindi, tam kza yarar bir gen haline geliverdi. Kza hayretle baknca, delikanl anlatt her eyi.
Bu pencereyi yapan ustadr benim babam. Yani oluna acyp derdime derman olan. Byc sandnz acuze ise Senin varmadn irkin bir adamdr. Kendini acuze yapp girdi evinize, Babann akln elip koydurttu seni bu kafese. Ama bilemedi kadere boyun eilmez. Byyle bizi birbirimizden edemez. Ben sana k bir gen idim. Elbet yoktu benden haberin. irkin an benden haber alnca Anlad ki kaybetti seni. Ben yakklydm, alrdm seni. Ama onun yoktu ans eytana uyup yapt bir by, Beni gvercin, seni mahpus eyledi. Fakat gzyalarnn ilacm olduunu Maalesef akl edemedi. imdi syle bana sultanm, ster misin beni? Kap gidelim uzaklara, Kimse bulamasn bizi. Kz delikanlya k olmutu bile. Yrei kt kt arpmaktayd. Boynuna ip geireyim dese, tamam diyecekti gence. Bir an babas geldi aklna. Kavumutu hayatnn akna ama, nasl anlatrd bunu yal adama. Yrei dayanmaz dedi gence, bunu anlatamam ben ona. Gen dnp tand, aklna gelen fikri kza da syledi. Kz sevinle ellerini rpt. Sonunda her ey istedii gibi olacakt. Babas grnce kznn yannda delikanly, nce akna dnd, sonra avaz kt kadar bard. Gl kuvvetli yardmclar, adamn imdadna kotular. Kz gitti
www.altkitap.com
25
sarld babasna, anlatt olanlar bir bir ona. Sonra akla gelen areyi sylediler, kzn kaybetmekten korkan adam sevindirdiler. Genler evlendi, ok uzaa yerletiler. Babasn da birlikte gtrdler. Gencin fikrine uyarak kzn yzne bacadan is srp yeni evlerine yerletiler. Baba oul bir de scak memleketli hizmeti oldular darda, evlerinde kar koca.
Kz isteyip de kendine alamayan irkin adam Lanetlendi ve acuze olarak kald. Yolu altn kafesli evin yaknna denler Grdler onun sokaklarda hala aladn
www.altkitap.com
26
plk Bcei
Ayten Kaya Grgn, 1973 doumlu. lkyazs 1997 de Pazartesi Gazetesinde yaynland. Arkasndan Sanat Eylemi, nc ykler, Leman, kz, Hayvan, Radikal2 geldi. Uan Sprgenin 2001 de Glmesini de biliriz 2006'da Ayna Ayna syle Bana konulu ksa film yk yarmalarnda Jriyi aarak atlye almalarna katlma ansn yakalad.
ehir, koca bir insand, binlerce kolu baca olan, yiyen ien, elenip glen, hazdan inleyen Ben, ehrin kna en yakn tarafndaydm. Kndan kard idim. plk Bcei! Tepemde binlerce karakarga, sere, ayamn altnda, elimin dedii yerde binlerce bcek Hibirimiz korkmazdk dierinden, karga sereden, sere bcekten, bcek benden. Toprak yolun bandan kalkan toz bulutlar, direksiyonunda Frtnann oturduu kamyonun yaklatn baryordu. Hem bakmayn Frtna dediime, adn nereden bileyim? Hi gz gze gelmedik ki. Yalnz sesini duymuluum, ilk ondan iittiim kfrleri yemiliim var. Zaten bu ad da ben verdim ona. Bir seferinde akal Memetle gelmitik plerin bana. Frtnann geldiini fark edemedik, kovalad bizi, bast kfr ocuklar, bir gn plerin altnda geberip gideceksiniz. Dirinizin deeri yok, geberince kymete binersiniz. Bu kez o yaklatnda ben de kargalarla birlikte havalandm, hi fark etmedi beni. Kamyonun kasas boalp gittiinde ktm saklandm yerden. Annem, beni okulda biliyor. Okuyunca kurtaracakmm kendimi, onlara benzemeyecekmiim. Kitaplarn sayfasn evirmek, bilmediin dnyalara, sana braklan bu aralktan bakmak hi bana gre deildi. pleri kartrmak; binlerce naylon poeti delik deik etmek, ilerinden ne kacak diye meraklanmak, birok eyle ilk kez pte karlamak, evirip evirip ne olduunu anlamak, kurcalamak... te buydu beni eli cetvelli hocadan, iki cevizle be cevizi toplamaktan daha ok eken ey. Azck sabrl olursan, burada cevizin gereiyle karlama ihtimalin bile var. Bazen bir rzgr kar, pln kokusunu nne katp uuan perdelerin arasndan yer soframza dek brakp giderdi. Rzgrn brakt koku ayn anda
www.altkitap.com
27
hepimizin yzn ekitirdi. Tecrbeyle renmitim; pln, pisliin ne kadar ortasndaysan koku sana o denli uzakt. Eve dndmde stmdeki kokudan, klmdan, kyafetimden annem anlard ne haltlar ettiimi. Barmaya balayp stme yrd anda onun iin setiklerimi nne koyardm. Birdenbire radyonun istasyonunu deitiren bir el, annemin gzn, dudan, ellerini deitirirdi. Gzndeki fke, dilindeki kfr, yzme, gzme inmeye hazr eli baka bir makama geerdi. Onun iin getirdiim beyaz naylon taba, krmz antay, emsiyeyi alr hemen temizlemeye koyulurdu. pln, gecekondularn stnden ok rzgr esip geti, ok kar yad eridi. Benden baka nicesi ocukluunu; kullanlm ktlar, artk yemekler, pet ieleri, tenekelerin ve farelerin ayak izleri arasnda brakt. Annemin umutlar da pe dt, okumadm ya da okuyamadm, ne deiir, ne? Krk derece gnein altnda, derisi kara, ok ayakl bir bcek gibiyim. Susuzluktan azn kapatamayan, can havliyle oradan oraya koan, grdnde herkesin midesini bulandran bir bcek, plk Bcei! Scaktan mdr yorgunluktan m, bugn eytan kulamn dibinden hi gitmiyor. Kiremidi de, oluklar da onlarn olsun. Sana da yazk, can yok mu senin iinde? Kndaki dona kadar ter iinde kaldn. Brak ii, varsn yarm brakt desin drzler... Spalar grdn m, seni gnein alnnda terk edip gittiler. Salaklk sende olum, yevmiyelerini braksaydn ierde; bak o zaman kaarlar m? eytann dedikleri aklma yatmyor deil ama tam eytana uyacam yere attm atleti alp arkama bakmadan kaacam, kar binann atsndan birileri bana sesleniyor. Ellerimle siper yapyorum gzlerime, ancak o zaman seebiliyorum Dilaramn, zgrmn yzlerini. Bir kayboluyorlar bir el sallyorlar, Babaaa! biye baryorlar. Ben de abartl el sallyorum onlara. Sanki el salladka koltuk altlarmdan birileri bedenime g veriyor, gayretleniyorum, kurumu azmdan koca bir tkrk savuruyorum krk kiremitlerin stne. eytan kovalayveriyorum kulamm dibinden. Salam kiremitlere sarlrken, eytann dnp dolap gelmemesi iin avazm ktnca trkler sylyorum. Gne kzardka tepede, eytana uyacam diye korkuyorum. Kendime verdiim gazla epey bir kiremidin yerini deitirdim. Kuzeydeki bacann yanna geldiimde trky braktm. Dudaklarm, anasnn memesini arayan ocuklar gibi arad sigaray. Gzlerimi kapadm, dilimle sigarann tadyla oynadm. Oh be! dedim. Oh! Hi acele etmeden, sigaray sonuna kadar emdim. Gzlerimi ap izmariti ayamn altna aldmda, sanki gkyz deimiti. Biri, eline fray alp o koca
www.altkitap.com
28
parlak mavinin stne, gelii gzel bulutlar yapvermiti. Bulutlara bakmak bam dndrd, srtmda bir ar vard. Kendimi imento torbasymm gibi bacaya yasladm. Bacann karanlndan sesler geldi, Aha, eytan yine geliyor dedim, doruldum. Ses yine vurdu kulama, bacann azna kafam soktum. Karanlk kuyunun dibinde bir ift gz bana bakyordu. Gz gze gelince rktm, kafam bacadan hemen kartverdim. Ses, yine beni aryordu. Yumruklarmla gzlerimi ovdum, tekrar baktm. plerin arasndan bir ocuk el sallyordu, bendim kuyunun dibinde, plk Bcei.
www.altkitap.com
29
Kimse Gitmesin
Banu Katipolu, 1973ylnda Sakarya'da dodu. 1991 ylndan bu yana stanbul'da yayor. T Mimarlk mezunu. Bir eitim kurumunda inaat emlak yneticisi olarak alyor. ocukluundan bu yana yazyor. Amatr yarmalardan, iir ve yk dlleri var.
Teyzesinin balkonu, bir kavaktr; btn ulam alarnn kesitii noktada ve ne uzak onlara, ne de ok yakn. Demiryolu, E5 karayolu, deniz ve havayolu... Hangisini daha ok sever? Trenler gldr, ardr; yakndan hantal olsalar da, elik, evik bir ylan da saylabilirler. Her vagonun camlarna baka baka hayatlarn yz yapr birbirinden habersiz. Trenin gc yznden hepsini mutlu zanneder o da. Hepsi iyi bir yere yolcudur sanki. Arkasnda oturan bilmese de insanlar, yine de beraberdir ve cazibesi onlara zel oluundaki raylarda hzla giderler. Birka kez binmi ve sevinmi olsa da, seyretmek hep daha gzeldir. Uzaktan da olsa tabelalarnn renginden, vagonlarn eskilii ya da yeniliinden nereye gittiklerini bilir az ok. Trenler gelmez zaten, giderler. stasyonu, aprazdaki apartman kapattndan, tamamen durduklarn grmez, grmek de istemez. yi ki ordadr apartman. Duraklarda gerek hayat kar ortaya. Hlbuki yolcuyken bakalar olabilir insan. O da, giderken hayal ettikleri, bekledikleri ya da katklar her ne ise yolcularn; onu dnmek ister. Kompartmanlarn yanndaki dar koridordan geerken, yzlerce o an fotorafn eken kondktr sanr kendini. Uzun uzun seyretmekten ok daha kalabalk ve tlsmldr bu ekimler. Bir iki saniye grdn bir yz ya da bir kmldan yllarca oynar beyninde, kendi setikleri zamanda kmak zere. Hayattaki en serseri eydir o anlar. Bana buyruk dolar, isimleri gerei bir an arpp giderler.
www.altkitap.com
30
ok sonralar pazarda domates seen bir kadn, o gn kuru kfte kabn amak zereyken grdn itahyla kar karna. Uykulu uykulu, ellerinin mor, patlam damarlarna bakan ihtiyarn, mezarnn uzaklarndan geip gidersin sonra. Grd her eye ilk kez heyecanyla bakan turist bir aile, Pamukkale ekspresindeki fotoraflarnn erevesinin tozunu alyordur imdi. Belki... Btn trenlerin kondktr O dur. ekimlerin hepsi bu balkonda depolanr. Herkes geip gider, eskir, lr, doar; kondktrler deimez. Bir de ona eftali, kiraz getiren teyzesi... Sapancadaki bahelerinden toplanan lokum gibi eftalilerden kilolarca yer. Teyzesi, onun grev banda olduunu bilir sanki gizliden. Soyar, dilimler, bir iki lokmalk hale getirip koyar nne. Demiryolu eftali kokar nerdeyse. Mide fesadndan mdr nedir, gzn ayrd o ksa srede ani bir fren sesi duyulur. Ani olmayan bir fren vardr sanki. Trenle raylarn arasndan kvlcmlar kar, delirmi bir elik sesi, apraz apartmann kesinden sekip kulaklarn srr. Aklndan geirmeye dnn koptuu szler de bu anilii beklemilerdir sinsice. Kimse gitmesin. Kimse gitmesiiiiiin. Camdan darsn seyreden bir sr gz kana bulanmtr. Burunlar kopmu, eller krlmtr. Hayr, ne olmutur yani, sadece birka dakika ayrmtr gzlerini raylardan. eftalilere kzp kenara koyar. Fazla A vitamini gzleri bozar. Yolcular bir sonraki anlarna atlatp, yolu aar. Bir gemi dd ilan eder kendini aklardan. En uygun zamanda Hi binmedii iin belki, aklarda gitmeleri gibi mesafeli grnrler hep. Onlar merak etmekten ekinir biraz. Sorularnn kmseneceinden korkar. Seyrettii filmler kadar bilir ilerini. deal saylsa da, ufuu yaknda hayatlarn insanlar geer onlarda. Dn salonlar gibi l l parlasalar da geceleri, denizin karanlnda kaybolurlar. Ve istedii kadar ayrsa da gzlerini, fren sesi duyamaz. Oyununu bozar sessizlikleri. Yolculuklarnn keyfi gelii de keyfini.
www.altkitap.com
31
Bir sr parann btnln sevdiini anlar bundan, koca bir btn deil. Onu hayatlara blmek zor gelir. Btn yolcular bir salonda buluturup yemek yedirmek, dansettirmek houna gitmez. Hlbuki trenin yemek vagonu bile dierleri gibi paramparadr. Gne batm olsa da dar bakar yzler, getiini tahmin ettikleri baka baka eylere. Hep de soluktur klar, kendini beenmie aydnlatmazlar. Tren Trktr, gemiyse sar sal ecnebi belki Gvertede ii rperen bir kz hayal etmeye alr. i kesin rperiyordur. Arkada kalan veya varaca yoktur nk. Drt bir yan denizdir. O kadar kopukken, kopuk olmaktan nasl zevk alr insan Gemilere bakarken umursamadan yer eftaliyi. Enitesi gelirse yanna, onun her gn noktasn, virgln deitirmeden tekrarlad szlerine kulak asar biraz da. O, niye pek konumadn umursamaz, konumaya da zorlamaz. O kadar sever ki kendi anlatt eyleri, balkon demirlerine kollarn dayayp; Gzel manzara deil mi ama Yiit. Kaaa sene nce yaptk buray, u apartmanlarn temeli atlmamt daha. diye balayp, nelerde nasl kazan ettiini anlattka da keyiflenir. Yemekten sonra iecei en az on bardak ayn keyfi sarar sonra enesini. Dtke der, konutuka, balkon demirlerine kadar ular ene. Enitesini de trenlerden birine koyar. O da oraya yakr. Hava kararmaya baladka, hepten yabancs olduu uaklardan yakalar. Nadiren... Orada bir gz ziyafeti de yoktur zaten. Boluk, sadece biraz nce uan getii bir boluk olur. O kadar uzaa henz yetiemez, iini dolduramaz. Onlarn kazalarnda kurtulma ihtimali neredeyse sfrdr ya Birounun aksine bu keskin kesinlik, houna gider. Belki de hi binmeyecektir birine. Gemi sar sal ecnebiyse, uak uzayldr o zaman. Yaz havas da olsa, gne battktan sonra rpertir biraz. Teyzesinin ierdeki ilerinin arasnda bir yerde, omuzlarna ince bir hrka brakmak da vardr. Hrkadan sonraki son saatin geri saym balamtr. zeri naneli, zeytinya damlatlm cack kokusu kvrla kvrla gelir. Byk olan da iten gelir, en byk boy ikolata ve fndk fstkla.
www.altkitap.com
32
Yal vcudunun hrltl yry mutfaa girer, teyzesi sylenir aldklarna. O yine de yemekten nce paketi mideye gnderir. ikolatal dileriyle de Yav anne noldu yav, biraz yedim yav der. Hep... Teyzenin merhametli iman vcudu da, krkna yakn oluna kzmay beceremez. Bebekken geirdii havale yznden zek gerisi olduuna inand ocuu hi byyemez. Onu da trene bindirir teyzeyle beraber. Gzleri hep sona saklar, en yaknda duran karayolunu. O ii hi bitmeyendir. Trafik bir nedenden skmamsa, uaktan hzl geer arabalar. Evet, onlar da blk prktr. Bir sr andr sadece. En iyi bildiidir bir de Her yer deniz olsa da toprak eker insanlar, giderken de gelirken de. Trenler gibi deil, gelirler de giderler de Balkon iin hepsi oyuncaktr da, arabalarn kumandas akl esriklidir yine de Aceleye boyun eer gzkrken hepsi, aralarndan birka tanesi gitmek istemez. Kiminin de gc yetmez, karayolundan eskidir neredeyse fabrikadan klar. Arka koltuktan dier arabalara dil karan ocuklarn olduu anlar birincidir fotoraflarnda. nk onlarn iinde kendisi ve kardei de vardr. Baka birileri iin nasl bir iz braktklarn dnr, hznlenir. zler, anlar, gitmek deyince kim hznlenmez ki zaten... Arkadan gelen arabalarn srcleri o zaman zannettii gibi kzmamlardr herhalde. Kendilerini koca insan sansalar da, ocukturlar neticede. Hibir ey iin de aceleleri yoktur. Yolun ksas uzunu olmadndan, zamanlar da Hava kararsa da dil karp saklanma oyunu bildii yolda gider. Kamyon ofrleri hari, kimseye acmazlar. Onlar kzarsa, die di bir hesaplama olamayacan, ocuk olsalar da bilirler. Arabalar, boylarna postlarna bakmadan, byk kpeklere havlayan kk kpekler gibi trenle, gemiyle yarrlar. in garibi kazanrlar. Trene el sallamayan ocuk, sanki ocuk olmamtr. Bir gn babalar araba alr, bir tek bu yzden sevinir biraz. Afyonda oturan anneannelerine yatakl trenle gitmek varken her yaz Vagon vagon gezerken kardeiyle, geri de yrseler, trenin gidilerinin tersine gidiinden bylenirler.
www.altkitap.com
33
Bu yzden trenler gider ite. Baka ocuklarn gitmeye kalmaya bu denli kafay takp takmadn merak etmeyecek kadar ocuktur o zamanlar. Btn kk erkekler gibi de oyuncak arabalar durur, hem geni hem dar saylacak hayatnn merkezinde. E5 yoktur, karayolu kelimesi bile ok uzaktr. Evin halsz koridorlarndan mkemmel bir yol da olamaz. Koridordan sklsa, tencere kapayla odalarda koturur. Tencere kapakl direksiyonlu arabalar dizerken yola, teyzesi yemee arr. Arabasnn kolunu evirir usulca. Hibir ulam yolunda yeri, yn belirlenmemi tekerlekli sandalyesi hareket eder. Bu kez bir sr fren sesi duyulur. Yank lastik kokular seker apraz apartmandan nce. Tuz buz olmu camlar, hurda bile olamayacak metal ynlar dolar yol. Hayr, ne olmutur yani, bir an evirmitir gzn yoldan babas. Dnp bakmaz bu sefer. Yolcular bir sonraki ana atlatamaz nk. Ne gzel trenle gideceklerdir anneannesine. Btn gemiler, uaklar, arabalar gzel ihtimaller olarak kalacaktr. Annesi, babas, kardei O an bekleyen szler iter yine, tekerlekli sandalyesini. Kimse gitmesin. Kimse gitmesiiiin.
www.altkitap.com
34
Kim Yolcu, Kim Hanc
Binnur Akhun, 1970 Ankara doumlu. Taze Ekmekler Scak ykler adl kitab nklp Kitabevi tarafndan 2006 ylnda yaymland.
Cam zerine damlalar apraz apraz arpyor. Her bir krtda bir tutam daha sa yere dyor. Yamur yeni balad. Fakat kz yarm saatten beri burada. nce sol aya sa ayann zerindeydi. Buna bacak bacak stne atmak denir. Hem de ne! Topuklularn stnde (ve gazete ktlarnn altnda) daha bir ceylan baca gibi gzken sol bacan sallad durdu. Minik anlarn ssledii ve ortama i gcklayc bir ses sunan gm halhal ite bu sol bacaa takl. Hikmet bakmamaya alt. Zor! Kz gzel Makas ekmeceye girdi fn makinesi meydana kt. Hikmet az sonra dne gidecei belli yal karnn evresinde dolanp duruyor. Esas i Ragp Ustada Hikmete den, ustasnn sa dolad rulo fray fn makinesinin scayla takip etmek. Hzl olacaksn, bekletmeyeceksin ustan! Sprge otu gibi yoluk salar ne hale geldiler. Da da dalga verdi usta saa. ki hafta evvel yine geldiydi bu kadn. Byle dibinden dibinden naslda hrsla frlamt beyazlar. Ak yap diyorum u salar hep koyu boyuyorsun, diye sylenmiti kadn giderken hani. Usta da her zamanki dediini dediydi: Beyazlarn ok, kapatmak zor oluyor. Bu sa en iyi bu renk kapatr! Ragp Usta ojeli gibi gzken trnaklar ve kar gibi (haval) taranm salarna tezat son derece erkeksi bir tavrla aynay ald. Ragp Usta bu ie ayna ekmek der. Fralarn bulunduu dolapla duvar arasnda duran aynay yle bir ustalkla ekeceksin ki kadnlar hayran kalacak. Ragp Usta bu hareketi ok erkeksi buluyor. Kadnlar? Bilmiyor Hikmet Hikmet kadnlar da bilmiyor zaten. Henz 17 yanda Hikmet. Sralarn beklerken ayaklar yksek topuklar stnde, bacaksa bacak stnde (dalgn dalgn) sallanan, o srada akl deryalarndan okuduklar gazetenin magazin gzellerine ait gemiler geen yaratklar, kadnlar Hikmete gre. Aslnda bu kadarla snrl deil. Kadnlar az sonra Ragp Ustann ellerine teslim edecekleri balarn Hikmetin nnde lavobovari bir irkinlie koyan yaratklar. Onlar hep ay ok souk olmasn derler ya da ok scak! Hikmet, suyun ayarn iyi yapar. Krmz dmesi olan vanay 45 derece saa, mavi dmesi olan ise 30 derece sola evirir. Sonra ampuan alr eline, balar okamaya. Kpkler coar sonra. Kadnn salar ile Hikmetin elleri, kpkler altnda
www.altkitap.com
35
birleir, nce sohbet eder sonra sanki hasret giderir. Orada yle yz yl kal deseler kalr Hikmet. Tek tarafl ak gibi Ama yzlercesine. Babas orta ikiden alp Ragpn yanna verdi vereli 3 m 4 m yl oldu. Ne yzlercesi, binlercesi geti Hikmetin elinin altndan. Binlerce kadn sevdi Hikmet Okad pt parmaklaryla ve hep salarndan, tm vcutlar namna Yeter olum! Sar artk hocamn bana havluyu der sonra Ragp Usta. Zanneder ki Hikmet biraz hlyal bir olan. Eee, gen ite. Hikmet yine de bu laf sk dedirtmemeye alr ustasna. Usta bu, belli mi olur, bir anda parlayverir. Bir keresinde 3 numaral fn frasn Arap Cihann bana savurduydu; Ha bir de kna da tekme. yi kt para gelir bu mahalle kuafrnden Hikmete Taksitler prangalyor Hikmeti buraya. Baharda dizi yrtk, uyluklar talanm, anasn sattmnn modas eskitilmi kot pantolonun taksiti vard. Yazn kameral cep telefonunun taksiti balad. O bitti kendisinin spor, anasnn lastik dedii ayakkablarn harac balad. Biri bitmeden dieri balar. Bir de zerine ayda tam 30 paket sigaraya verilecek paralar var. Hikmet mahalleden Recepin arada otland ucuz sigarasn bir trl sevemedi. Bir ayda en az 90 papel para baylyor kendi itii Amerikan sigarasna. Kimi zaman kpr altnda bir araya gelip hergelelerle bira da iiyorlar, eh bir de otlaklar da var. 100 papel, 120 papel kadnsz kzsz zevklere akyor ite. Hal hall kz sanda bir yn folyo kad, deli karnn teki gibi oturmakta dier masada. Hal hal belli belirsiz ngrdyor her harekette. Ragp Usta ok gveniyor Bkn brahime. brahim Hikmetten 7 ya byk sadece. Ama salonun orta gibi rahat Eli de ie yatkn namussuzun. Balyaj iini hep o yapar; Ustann eli doluysa. Ha bir de mteri ille de Ragp Bey yapacak sam demezse. brahim yakkl ocuk! Kimi mteri brahimi zellikle ister. Anas hakl Hikmetin, eytan ty lazm insana! brahim ii yapa yapa da rendi. Yakkl diye kimi kadnlar ses etmediler ran yapmasn salarn. Yapt yapt piti brahim. imdi para biriktiriyor, kendi dkknn aacakm. Ragp Usta biliyor bilmesine de ses etmiyor. Kolay m dkkn amak, daha ok bekler brahim. Boyasyd, dekoruydu, depozitiydi, kirasyd. Kadnlarn eline tututurduu otuz parayla zor birikir sermaye Yine de ansl herif u brahim. Deminden beri hal hall kzla muhabbet ederek iini yapyor. Karlkl aynalardan sonsuz kere tekrarlanan gl yansyor kzn. Hocam sizi buraya alaym! diyor Ragp Usta, Hikmet aynalardan, aynalarda oalan gllerden syrlyor. Beyaz dolaba koup parlak siyah yakalk rty almas lazm imdi! Kadn kkrdyor. Ay nerden kardnz hoca olduumu, ben sekreterim
www.altkitap.com
36
Kadn retmene benzetildii iin ok mutlu oldu. Kadnn aznn kesinden mutluluk salyas akt gibi. Ragp Usta tm mterilerine hocam der. Mahalle aras kuafr dedikse de kalburst mteri dmez demedik. Kedeki apartmann 3. katta oturan haminnesi ne yapm ne etmi kzn zamannda ODTde okutabilmi. O zamanlar da zormu ehir dnda ocuk okutmak ama ad byk bu okula girmek imdiki kadar zor deilmi. Orta yan snrlarn zorlayan bu evlat ne zaman memleketinin snrlarna dse mahalle kuafrnde alr soluu. Der ki, Ragp Usta senin gibi kesen boyayan yok koskoca Ankarada! Ragp Usta mest! Usta ite o kadndan rendi hocam demeyi herkese Bir keresinde kadn dedi ki Ragpa Ay ne o yle herkese hanm hanm diye kvranyorsun, Hocam de gitsin. Bizim okulda byleydi, tm Ankarada da byle! Haval buluyor Ragp usta bu seslenii. Ay ben hoca deilim diyenlere de (durumuna ve kiisine gre) iki ey sylyor: Ya herkes bir eyin hocasdr ve zorlu hayat yolunda bir eyin ustas, ya da pek bir retmen havanz var, ok gngrm gzkyorsunuz ondan! Bu ikincisi daha ok yeni gelen sazanlara yaplan bir iltifat. Ve her nedense bu ikincilerin ounluu ev kadn. Ragp Ustann kim sadece evde, kim hem evde hem de d dnyada alm anlamada stne yok. Sanki Ragp Usta bir kpek, ev kadnlar da kemik, alveriyor ite adam kokusunu evde oturmu kadnlarn Kadnlar doluup doluup boaltyorlar dkkn. Her bir krtda bir tutam sa dyor yere, her bir hrtda bir tutam sa paketleniyor folyoda. Fn makinesi uul uul ay kartryor kadnlar ngr ngr. ay Necibe piirdi, dn gibi, bugn de Ve yarn da o piirecek tavankan ay. Alak m alak taburesinin zerinde srt kamburlam oturmad, dizine kk havluyu sermedii, o havluya kadnlarn ayaklarndan tekini koydurmad, o ayaklardaki batar trnaklar kesmedii, kestii trnaklar trpleyip boyamad zamanlarda demleyecek ay Necibe. Necibe 20 yanda. Ne arar buralarda? Hikmet kendisinden ok Necibenin ansn sorguluyor. Dier kzlar gibi evinde dantel reydi ya, reva m el karlarnn ayaklarn kucana almak Necibeye. Kader ite. Dilekler gerek olsa Necibe yine bir kuafr kesinde kalr ama. Bo yere zlyorsun olum Hikmet. Sen kendi derdine yan. Necibe yan keskiye benzeyen o tuhaf makas ile kadnlarn trnak kenar l etlerini yontarken yan gzle brahime bakmay ihmal etmez. Necibenin dilei belli. brahim
www.altkitap.com
37
dkkn asn, Necibeyi de kar alsn kendine. Tm manikrler Necibeden. Paralar kar koca ortak dkknn kasasna aksn. Ah brahim. Bak bir bu tarafa. O hal hall llk dkkndan kt anda seni unutur, ama ya Necibe? Tabi bunlar Necibenin dnceleri. Hikmete kalsa bu erkez gzeli daha iyisini hak ediyor. brahim bakmaz ya bu kza, o da daha iyisini bulacana dair zannndan, farz et ki bakt, ald kadn etti kendine, sonra kuafr kelerinde rtt gitti. Bu kadar basit ite Necibe daha iyisine layk! Kurtarlmal buralardan, bu boya kokusundan, aseton kokusundan, oje kokusundan, yank sa kokusundan Hikmetin gz ister istemez tekrar karlkl aynalarda oalan gle takld. Hal hall kzn balyajlar alm sa ykanm fn tutuluyordu artk. Daha bir baka daha bir gzel olmutu hal hall. ncesinde kendinin olmayan kzl salarn arasna yine kendinin olmayan soan kabuu tutamlar yerlemiti. Cstak cstak bir mzik sesi geldi kzn antasndan. Telefon! Tamam canm, bitiyor iim. Be on dakka iinde gel al beni! brahim fralarn bulunduu dolapla duvar arasnda duran aynay tere yadan kl eker gibi ekti. Bu eki Ragp Ustaya boynuz kula geer deyiini hatrlatm olmalyd. Kzn ardnda ve yannda avnn evresinde dnen bir kaplan zarafetinde dnd brahim, elinde ayna. Hal hall en bir sesle akd. Harika olmu be brahim! Kapda dat dat tt korna. Hal hall elini krmz antasna att, belikler kard birka tane. Belli ki nceden hazr edilmi paralard bunlar. Belik verecek kapasitede olabilir ama mecburiyetten onluk datacak deil ya! Onunla ilgilenen elemanlarn cebine, paalarndan stnlk akan bir tavrla, sktrd kt paralar hal hall. Hikmet sevindi onlardan olmadna. Hani onla ilgilendi diye ansl sayd brahim de ansl deildi artk gznde. Bir be kt ile tm havas snmt naslsa. Orada ylece elinde ayna dikilen brahimi de saymazsak aynalar bo kaldlar. Kz dkkn kapsndaki ngra ngrdatp gitti. Kapnn nnde birka dakikadr duran arabadan inen boylu bir adam ile birleti yanaklar. Hikmet Necibeye bakt. Necibe dudan srmaktayd. Sabah erken saatte evden kmadan nce televizyonda grd kadn hatrlad Hikmet. Kvrck sar salar deli baklarn rten bu kadn, yldzlarn bugnlerde gkyzndeki
konumlarndan bahsetmekteydi ve elbet bu konumlarn terazilere, kolara, aslanlara, yaylara vs. nmzdeki gnlerde nasl etki edeceinden Hikmet belli belirsiz bir i ekti. Kimin bu salonun yolcusu, kimin de hancs olaca kim bilir gkyzndeki hangi yldza ve (kvrck kadnn deyiiyle) o yldzla a yapan baka yldzlara baldr diye
www.altkitap.com
38
dnd. Dnrken yukar doru devirdii gzlerini neden sonra yere indirdi. Yldzlar bir anda aklndan siliniverdi. Yerdeki sa krpklar bek olmu pe gitmek iin Hikmeti beklemekteydiler. Hikmet uzun sapl frayla fara eline aldnda Ragp Usta tam da sylenmek zereydi.
www.altkitap.com
39
Kaza
Cem Emrullah, 1979 ylnda Gaziantep'te dodu. lk, orta ve liseyi bu ehirde okudu. niversiteyi yine bu ehirde okuyarak Gaziantep niversitesi Makine Mhendislii blmn bitirdi. Halen bir irkette sat ve pazarlama zerine almaktadr. 2008 ylnda Murat Glsoy'un Yaratc Yazarlk Kursuna katld.
Kprden aa uuyorum, bir keresinde bungee jumping yapmtm, ayama bir ip balyd ve bolukta uarken, kendimi o ipin salam olduuna inandrmaya alyordum. Bu sefer salamlndan phelenebileceim bir ip yok. Rzgr alnma vuruyor ve omuzlarm geriye itiyor. arpmann ilk etkilerini hesaplamaya alyorum. Bu kadar yksekten den biri iin; yumuack su beton etkisi yapacak ve ba aa utuum iin muhtemel lm sebebim boyun krlmas ya da omurilik atlamas olacak. arparken tok bir ses duyacam, kulaklarma su dolacak, derinlere doru kapkaranlk ilerleyeceim. Tm hayatm kare kare gzmn nnden geerken, mesafe bitiyor ve ben suya arpyorum. Beklediim o tok ses ve kulama dolan sular yerine, gergin bir kda atlan ta sesine benzer bir hrt duyuyorum. Toparlanp dorulduumda, suya hi batmam olduumu fark ediyorum. Etrafma bakyorum. Bir ucu Karadenizde, bir ucu Marmarada biten beyaz bir kdn zerindeyim. zerinde yazlar var. Bu benim hikyem! Kendi hikyemin tam ortasna dm bulunuyorum. Kaln parmenden yaplma kt hzla paralanp suya batmaya balyor. Bu ok korkun ve acmaszca! Ne olacak biliyorum. Kurguyla gerek arasndaki bu belirsiz dzlemde boularak leceim ve ruhum bu iki dzlem arasnda sonsuza kadar skp kalacak. Buna izin veremem. Komaya balyorum. Ne yapacam biliyorum. Hikyeyi deitirmeliyim. Koarken, slanan kdn zerinde kayp dyorum. Nefes nefese dorulup, suya bata ka, hikyede kaldm yeri bulmaya alyorum. Ayakkablarma su doluyor. Bir yerde durup okumaya balyorum; Kprye doru yaklayorum. Giri ksm, sanki geemeyeceim kadar dar grnyor buradan. Motosiklet gaz yedike barmaya balyor. Vitesi ykseltiyorum,
www.altkitap.com
40
biraz rahatlyor sonra yine barmaya balyor ve yine ykseltiyorum vitesi. Biraz daha rahatlyor. Son srat kpr giriinden geiyorum. Yandaki bariyerlere gzm taklyor. Motosiklet kullanmaya ilk baladmda okuduum kitaptaki deyi geliyor aklma. Nereye bakarsan oraya gider. Nereye bakarsan oraya gider diye tekrarlyorum ve gzm bariyerlerden alamyorum. Bariyerlerden sonra drt, bilemedin be metrelik bir blm var. Acaba arpmann etkisiyle oluacak itme gc beni bu blmden arp, kprden aa uurur mu? ki teker zerinde giderken, esnek ina edilmi olan kprnn tm sallanmalarn hissediyorum ve korkuyorum. Buradan kurtulmalym diye dnyorum ve gzm alamadm bariyerlere hzla yaklayorum. Elimden hibir ey gelmiyor. Aniden, hzla arpyorum. Buras deil. Biraz daha aa doru komalym. ok yaknm dme anna, biliyorum. Kulaklarma bir uultu geliyor. Bam kaldrp baktmda yaklaan motosikleti gryorum. Turuncu montlu, krmz kask takm bir adam benim motosikletin aynsyla kprye yaklayor. Aman Tanrm bu benim! Ayaklarmn altndaki kt iyice paralanp suya batyor. Komaya balyorum. Fazla komu olmalym ki hikyenin sonlarna geliyorum ve siyah kuku kelimeleri gzme arpyor. Buras da deil ve tekrar yukar doru kouyorum; Kprden aa uuyorum, bir keresinde bungee jumping yapmtm, ayama bir ip balyd ve bolukta uarken, kendimi o ipin salam olduuna inandrmaya alyordum. Bu sefer salamlndan phelenebileceim bir ip yok. te tam buras! yi de nasl yazmal bu kadar byk bir kda? Kafam kaldrp bakyorum ve motosiklet meum arpma noktasna doru hzla yaklayor ve aniden paralanm kdn kenarna taklm mrekkep baln fark ediyorum. Elimle tutup denizden karyorum. Mrekkep salglamaya balyor. Ayana ip baldr diye
ekliyorum. Motosiklet bariyerlere byk bir grltyle arpyor. Kendimi beyaz kdn zerinden havalanp, kprden aa uarken buluyorum. Bu sefer yere dmeden, serte gerilen ipin sesini duyuyorum. Bir ipe bal olarak kprden aa, bir saa bir sola sallanyorum. pe trmanp kendimi yukar ekiyorum. Motosikletimi yerde, zerinde dumanlar tter vaziyette buluyorum. Gecenin bu saatinde polisle ya da gazetecilerle uramak istemediim iin hzla uzaklamam gerekiyor. Birka baarsz denemeden sonra ayak maryla altryorum. Bir U dn yapyorum. Kprden geriye dnp tekrar evre yoluna giriyorum. Hikyede kaldm yeri bulmaya alrken gzme arpan siyah kuku kelimeleri aklma geliyor. Siyah kuku kimde olur? Zenci bir kadnda olur ancak. Gecenin bu saatinde stanbulda
www.altkitap.com
41
zenci bir hayat kadn grme ihtimalim nedir acaba? Ya da belki yle bir senaryo daha uygun olur; eve ularm, kapdan girer, yorgun argn kanepeye uzanrm. Kap alnr. Yandaki niversitede ngilizce hocas olarak greve balam olan Jamaikal gen bir kadn st kata tanmtr ve der ki; ey pardon bir fincan kahve rica edecektim Kurduum hayallere ve zavalllma glp i geiriyorum ve evre yolundan kma zaman geliyor. Eve yaklam bulunuyorum. Saa sinyal verip, yeni yaplmakta olan metro inaatnn yanndan dnyorum, sonra tekrar saa ve sola. Bahe kapsndan geip her zamanki park yerime doru ilerliyorum. Motosiklet can ekiir gibi son bir hrltyla stop ediyor. niyorum. Srerek yerine park ediyorum ve sehpaya aldktan sonra iki adm geriye ekilip bakyorum. Yakt tank yamyass olmu, motordan szan ya jantlara sram, geri kalan paralar ise amur ve kir iinde. Hurdaya dnm. Bu kazadan sa kurtulduuma arp, kaderle oyun oynayp, kazandm dnerek, aklmda zenci kadn hayaliyle d kapnn merdivenlerini kyorum. Elimi sa cebime atyorum. Anahtar yok. Kprden aa uarken dm olmasn! Gs ceplerimi yokluyorum. Hay Allah! Sol cebe neden bakmadm? karp delie sokacakken, omzuma bir el dokunuyor, arkam dnyorum ve dner dnmez dehetle srayarak, arkamda kalan kapya yapyorum. Ellerim kapda, kaacak hibir yerim yok ve karmda onu gryorum. Ay omzundaki trpana vurup gzlerime yansyor ve bir merhamet iareti grmek umuduyla, yz olmas gereken yere bakyorum. Siyah kukuletann ii bombo. Sa eliyle sus der gibi iaret ediyor ve Bu sefer ucuz kurtuldun. Gelecek sefer yle olmayacak. diyor. Bo yzn yzme yaklatryor. O an; hi domam olmay diliyorum. Burnuma lmn rk kokusu geliyor. Arkasn dnp yavaa iki adm atyor ve ben yaptm kapdan aa doru kayp, ayamn altndaki slakla oturuyorum. Gitti zannederken, hzla geri dnp, zerime doru eiliyor. Yazmaya devam et, sana zaman kazandrr. diyor ve kayboluyor
www.altkitap.com
42
Merakl Aa ve Deli Ku
Ceyda Zeynep Koyuncu, 1980 ylnda Bursada dodu. Ortarenimini Bursada tamamlad. T Kimya Mhendisliinden mezun oldu. Halen bu alanda almaktadr. Bir masal bir ta arlnda olabilir mi? olurmu meer. Birlikte bir masala inanmak istedim ben seninle, sadece bu. Birhan Keskin Yakn zamanlarn birinde ok da uzak olmayan bir memlekette, kk salm dierlerine benzemez bir aa. Kendini bilmez rzgrlar m, igzar kanatllar m tam bilinmez tohumunu, buluvermi kendini kendine ters bir iklimde. Devler lkesinde bir cce olduunu anlayncaya kadar beklemi ha uzadm ha uzayacam diye, gller lkesinde bir diken olduunu anlayncaya kadar her gn bir umutmu ha atm ha aacam diye. Ama bymemi, ama aamam. Kapanm usulca iine. Oysa ne bir dev alayc seslenmi arkasndan cce diye, ne de bir gl kyaslam kendini dikeniyle. Gel gr ki sava bir kuruntuymu ya zihnin zihni uyank tutmak iin uydurduu, uyursam lrm sanm bizimki. Bir an olsun yummamak iin gzlerini, glleri top devleri tfek yapvermi kendince. Sonra rm duvarlarn, kazm siperlerini, oturmu bilemi dikenlerini. Zamanla gnler gemi mevsimler deimi; yamurlar yam, gneler am, imekler akm, meltemler esmi. Bir baharlar gelmi bir klar, bir baharlar gitmi bir klar. Bizimki anlam ki yok aslnda kendinden baka dman. yle ok utanm ki dncesinden, birden kzarvermi yapraklar. Atnca yreinden gereksiz tm kalabal, ykp krynce duvarlarn, rahatlaynca beyni ve balaynca dnmeye zgrce, aslnda bambaka biri varm grm iinde. ylesine a dolmaya, ylesine merakl ve yakalamak iin kard zaman, salm sorularn evrene; Neden gndzleri gne aarm da geceleri ay karm? Neden her aacn bcei farklym? Neden klar etin geiyormu da bu yerin, baharlar tadmlkm? Ne kadarm mesela en uzun aacn boyu? Daha da uzar mym? Glleri kokutan neymi? Ya yldzlar sndren? Sorduka sorular ve bulduka cevaplar, sevmeye balam, ay gnei, devleri ve glleri, geceyi ve gndz. Ama bir taraftan da beyni yle diyormu; Tm bunlar bir
www.altkitap.com
43
seviyorsa sevmeliymi kendini. yle olmalym nk tekmi, bir banaym, byle gelmi byle gidecekmi. Kimselere gstermemeliymi rkek atan yreini, duygulannca dalgalanveren gzlerini. Gl olmalym, salam durmalym. Zira krlmazken talar yrtlrm yufkalar! Sorularn sormaya, cevaplarn almaya, daha ama daha ok sevmeye her eyi ve kaplmamak iin hislerine, yufkalar yermeye, talar vmeye devam ederken, gnlerden bir gn bir ku gelmi rkek, konmu dallarndan birine. Belli ki yorgunmu ku umaktan ama konacak bir dal bulamamaktan ve bilinmez neden, bizimkinin dikenli dallarn semi kendine onlarca gll dal varken kokular ta uzaktan duyulan. Aa rendiklerini anlatmaya balam kua, ku grdklerini aaca. yle deiik ve gzelmi ki anlattklar aacn, ku her gn gelir olmu ve yle farklym ki t kuun, aa her gn bekler olmu. Aa ve ku glmeye balamlar birlikte, elenmeye, dertlemeye. Dalara balamlar, ovalara, gklere. Onlar brakp denizlere gemiler, rmaklara, nehirlere. Onlar brakp insanlara gemiler, dnyalara, evrene. Gnler getike, ku geip yzeyindeki dikenleri, grm aacn derinindeki glleri ve sevmeye balam onun merakn, mcadelesini. Aa da memnun gzkyormu bu birliktelikten. Nereye dkleceini bilmeden akp giderken zaman, bir gn bir teklifle kagelmi aa. Kutan kanatlarn dn almak istiyormu kklerini vermek karlnda. Zira ne kendi rendikleri ne de kuun anlattklar yetiyormu artk ona. Daha fazlasn grmek, renmek, bilmek istiyormu. Daha gl, daha salam olmakm tek istei. Kuun da aacn da bildii bir ey varm bu takas olaynda. Aa verse de kklerini kua, istedii zaman tekrar kk salabilirmi dallarndan birini krp da koyduu zaman suya ama kuun dn yokmu, kanatlanamazm bir daha. Bunu bile bile kabul etmi ku, aacn teklifini. Ama bir artm var demi ekingen. Ben isterim her gn, ama olmazsa haftada bir, o da olmazsa on bete bir urayacaksn bana. Anlatacaksn yaadklarn, grdklerini, rendiklerini. Kabul etmi aa. Vermi kklerini kua ve alm kanatlarn kutan ama grememi kuun aslnda neden, ne iin vazgetiini. Takp kanatlarn uzaklam aa ve ku o gittii iin mutsuz, onu mutlu ettii iin mutlu, usulca kk salm topraa. Bir gn, iki gn, gn, bir hafta, on be gn, bir ay beklemi ku. zlem yle fenaym ki, skp kklerini gidip bulmak istemi onu ama yapamam. Gnler birbirinden farksz gn olarak, aylar ay, yllar yl, olarak gemeye balam. simsiz! Aa bir kez olsun gelmemi, ku bir an olsun beklemekten
www.altkitap.com
44
vazgememi. Ve gzlerken aacn yolunu, gnee dnmeyi unutmu ku yzn. Yava yava solduundan habersiz, bir sabah kurumu kalm topranda. Aasa deli kanatlaryla yle ykseklere km, yle eyler grm, renmi kiVe mutluluksa eer istenilen baarysa, ona gre ite buymu. nsan der mi kendi kurduu tuzaa? Dm merakl aa. Mutluluk ne demekmi? Kendisi tanmlam ve ulam ona. Baar ne demekmi? Kendisi tanmlam ve ulam ona. Ama ite ne olduysa bu srada olmu. Bir gece anszn daha evvel grdklerine hi benzemeyen, rendiklerine hi uymayan ve tanmn yapamad bir ey akln bandan alvermi. Bir bcek sokmu gibi, kanr gibi, kadka kanr gibi, kanar gibi, batar gibi, acr gibi, r gibi, yanar gibi olmu iinde bir ey. O saatten sonra iindeki ey her neyse sadece o gece deil her gece, her gn, her an orada olduunu barm durmu. Duymamak ne kadar imkanszsa, merakl aa iin duyduunu itiraf etmek de o kadar imkanszm. Aslnda artk, itirafa, pimanla, areye zaman kalmadnn farkndaym tm aalar, kular, okyanuslar, kim varsa gren merakl aatan geriye kalan. Oysa zor deilmi, aa da yksekleri brakp inebilseymi biraz olsun enginlere, bir okyanus zerinde, bir deniz kenarnda, bir su birikintisinin banda bir an olsun baksaym kendisine, grecekmi grmekten kat eyi. Bir eyin kendisini usul usul yiyip bitirdiini. Uzunca bir sreden beri gvdesinin neredeyse bir ift kanattan ibaret olduunu. Merakl aa ne zaman fark etmi bana geleni, ya da fark etmi mi? Bu masal ne zaman balam, ne zaman bitmi? Bilinmez... Bir tek denir ki, bu defa biterken masal elma yerine, gkten bir ift kanat dm yere. Bir ift deli kanat! Anlayana, grene...
www.altkitap.com
45
Harlem Shuffle
Deniz Arslan, 1979'da Uak'ta dodu. Liseyi bitirene dek Uak'ta yaad. 2001 ylnda Bilkent niversitesi iktisat blmn bitirdi. 2003'te ABD'deki New Hampshire niversitesi'nde iktisat zerine yksek lisans almas yapt. 2004-2006 yllar arasnda Truva ve Tima Yaynlar'nda evirmen olarak alt. 2006-2008 yllar arasnda uluslararas bir futbol haber sitesi olan Goal.com'un Trke sayfalarnn genel yayn ynetmenliini yapt. Hlen Berlin merkezli bir sivil-toplum rgt olan Trk-Alman Merkezi'nde aratrmac olarak alan Arslan, 2005 ylndan beri Berlin'de yaamaktadr.
Kulamda Rolling Stonesun Harlem Shuffleyla geiyorum Harlemin iinden, byk dten arta kalm paavralar tayan o pas renkli, gam kokulu srek avnn yorgun tazlarna tahsis edilmi drt tekerin iinde. Harleme girmemizle birlikte, yanmdaki omzu pekirli, ba eik, ka kalkk zencinin hi aydnlanmayan yznde bir ma grr belki diye grevlendirdiim yan gzm de eli bo dnyor; hayat filmlerden ve romanlardan renen bir kuak daha gz gre gre heba olurken, varillerde yanan tek tek ateler, yalnzca yol arkadamn engebeli bir haritaya benzeyen yzn deil ksa zamanda btn bir Amsterdam Bulvarn aydnlatacak diye korkuyorum. Korku dalar deil, yollar bekliyor Harlemde ve cmle Amerikan vilayetinde; yollar, dar sokaklar, geni caddeleri, kel aal bulvarlar ve her bir eridi Harlemli yol arkadamn midesinde pusu kurmu bekleyen azgn otobanlar bekliyor tam da getiini sandnz anda kt bir aka gibi birdenbire ensenizde bitiveren korku. Birazdan bu drt teker, indirerek iindeki korkusunun stne giden yabanclar ve korktuunu bilememekten korkan yerlileri; sokulacak ona uygun grlen bir oyua, ta ki dnyann en heybetli korku tnelinde, seyyar bir korku tneli olarak ilerleyecei bir dahaki seferine kadar. Birazdan ben, btn o korkular koyarak cebime; kim bilir hangi Bangladein dibinden kp gelmi, ba sarkl taksicinin kara koltuklu drt tekerinde yol alyor olacam ehrin kalbinde beni bekleyen kalbin ehrine. Tam da sonusuz kalan yan gz giriiminin muhasebesine kalkacakken, tam da Harlem Shufflen son notalarn duyacakken, tam da ateli variller kasabasn
www.altkitap.com
46
geride brakacakken; koca bulvar inleten bir fren sesiyle irkiliyoruz, korku bu kez ete kemie brnyor. Yere ayak basmamzla birlikte, asfaltn amansz bozgunculuunda yumuayp, cvklayor sanki endiem de. Yol boyu, omzu pekirlimle karlkl edilecek bir kelimeyi bile ok grmken birbirimize; imdi srcyle merakl yolcularn arasndan bulduumuz boluklardan seyrine bakmaya alyoruz kanlara bulanm yal kadnn, omuz omuza. Bir eyler konuuluyor, dehete dlyor, alayp szlayan, bo gzlerle bakan, hi ilgilenmeyen, otobsten inmeye tenezzl bile etmeyenler oluyor. Varillerde yanan tek tek atelerin stamadklar, gece vardiyasn aran uyurgezerler, apartman nlerinin volta memurlar birikiyorlar; neme lzm, geri kalmamal olay yeri ehvetini yudumlamaktan. Her kafadan bir ses yerine, her kafadan bir dnce balonu uuuyor. Helyumu az gelmi, snepe balonlar yolluyoruz Harlemin gkyzne; rahatlatc bir ev hayalinin ancak a tutunca grnen sureti seiliyor balonlarn ekserisinde. Harlemde kartlar yeniden datlyor, benim payma da omzu pekirli bir maa valesi dyor; atsan atlmaz, satsan satlmaz! Amsterdam Bulvarn kesen apartman fazla gelmi sokak irileri, karanln brnde bak gibi parlamakta. Serke, kendini bilmez dumanlar ykseliyor her birinden; cesurlarn ve bo vermilerin gremedii. Maa valem nde ben arkada, igl topranda harabe teftiine km muzaffer ordu komutanlar gibi yryoruz aydnlatmayan sokak lambalarnn altndan, azgelimi ete yelerinin reklendii kap eiklerinin nnden ve snk kta terk edilmi bir pavyonu andran basketbol sahalarnn yan bandan. Bangladein dibinden Harleme bir mrlk misafirlie gelmi ba sarkl taksicimle Amsterdam Bulvarnda birbirimizi bulabileceimize dair saf bir inan beslesem de, omzunun pekirini imdi antasna tktrm valemin korkuya kesmi ekicilii baskn kyor. u pekirli yorgun taz m gtrecek beni Harlemin arka sokaklarnda, yolunu kaybetmi yabanclara ve yoldan km yerlilere hizmet veren Last Stop taksi durana. Buna, yllar var ki Harlemin gkyzne boykot uygulayan kargalar bile glerdi, gnl indirip iki kanat rpsalar tepemizde, snepe dnce balonlarmz gagalayp patlatverseler. Ama burada sokaklarn muntazam geometrisine inat, felek artan bir yamukluk var; Pisagor gelse iinden kamayacak belki. Kartlar birer birer eksiliyor Harlemde ve maa valemle ben, bir veda hznn ok grerek birbirimize, yol alyoruz Son Durak taksi durana doru. Kelerin bombelere evrildii bir kesitinde i Harlemin, kelerden bir ke beeniyor dilini midesinden glkle karabilen mihmandarm; yle bir gizlenmi ki on be metrekareye hayatn sdran Julionun bakkal dkkn, hani bulanlara birer elenk
www.altkitap.com
47
takacak sanyorsunuz Julio, bo sigara ve bira kartonlarndan yapt. Pekirin esbab- mucibesi, pekirlinin alnn Julionun tasarruflu ampulne tutunca anlalyor. Hpr hpr itii kara sular, pr pr akyor maa valemin tasarruflu ampuln bile aydnlatamad yznden aa. Elde ttn-duvarda vergi levhas-taburede yanc lemesini imdi spanyolca szl hafif mzik dinleyeceksinizli radyosuyla btnleyen, Harlemin en srma bykl esnaf Julio, mihmandarmn ricasn krmayp altlk sar suyu, teklik kara suyu ve Allahlk sandvi eskisini verecek vermesine de; alnndan elale geen maa valemin arka cebindeki czdana erimesiyle, kara pistolun mide kaldran kabzasn grmem bir oluyor. Pencere alyor Julio olan, pitov patlamasa bari! Julio olann byklarndan, hi gitmediim Krehirin byk arsnn ta dibindeki ayakkab tamircisiyle farknda olmadan kurduu belli belirsiz kader ortaklndan, o ortakl ele veren elektrikli sobada stt ellerinin hareketinden bir rahatlama peydah olacak ama; Julionun tabureyle btnlemi yancsnn naiz vcudumu delip geerek, East Rivern dibindeki toksik sazanlar avlamaya tene baklarn ne yapacaz. Yoksa son eli mi oynuyoruz i Harlemin en gizli sakl bakkalnn iinde; kartlar yeniden datlmayacak m? kabilirsek eer, i Harlem'den kmz, sazl szl bir merasimi andracak, pistolun terli kabzasna ilenmi bu. Ama yine de, dnyann en grltl adasnn en ssz sokana giren, en davetsiz misafir olmak; korkunun da kep gibi inie geen bir grafie mtemayil olduunu mutuluyor bana. p torbalarnn, ssz park yerlerinin, dknt Amerikan arabalarnn ve aln izgili kap nlerinin arasndan geerken; be dakika nce ilkokulda Andmz' okutan muhteris frlama duruumla saydrmaya hazrlandm Ftiha'nn notalar maa valemin havlusunda buhar olup havaya karyor. Yarm saat nce bin bir itinyla gkyzne saldmz dnce balonlarn umursamayan havaya. Meer Harlem, gecenin bir saatinden sonra, kimselerin uramad, raflarnda bokun psrn medeniyetler kurup datt, devasa bir kayp eya brosu haline geliyormu, nbeti memur olarak da Bay Ayemefreyt alyormu sektirmeden. Kayp eyaysak, bizim de bir onurumuz var, hl ilerlemeye alyoruz nemden srlsklam olmu bronun nehir kokulu raflarnda, kendimize akacak ya da kil olup kecek bir yatak buluruz diye. Tam da bu srada, adn skenderiye'deki byk dedesinden kalan bir mirasmasna usul usul baheden maa valem, sokak lambasnn otuz ikiden srayan yansmasn armaan ediyor bana, gnn en rahatlatc n bu olsa gerek.
www.altkitap.com
48
Her bir rahatlama hissi, ncekinden daha sersemletici bir diyet olarak yazlyor Harlem mer Seyfettin Lisesi'nin eref defterlerine. Varillerde yanan atelerin stamad Seyidmer kmr ellerinde, semiz beyzbol sopalaryla birdenbire karmza kveren gen irilerinin en sskas, karanlkta deniz feneri gibi parlayan gzleriyle Krehir arsnda rehin verdiim kalbime kast ediyor, ister istemez yavalyoruz algn Cemalim'le. Harlem'in bu kesinin, deme linguistin nfuz edemedii, fldr fldr bir lehesi var; zamanla sokaklarn eklini alan bombo gzlerimle takip etmeye alyorum, beyzbol sporuna gnl vermi Harlem dman Yurdu sakinlerinin kulaa ho gelmeyen hobeini. Gzm bolukta, kulam Krehirli ayakkab tamircisinin eki sesinde kalm olabilir ama; tedavlden henz kalkmam olan yarm aklmla, eli sopallarn bizim omzu pekirliye beni sorduklarn anlayabiliyorum. Onun, pekirden taan istifini hi bozmadan verdii yant da: "Onun tapusu bende!" Ksa mrmde tapu-kadastro gereiyle ilk kez yz yze geliim bylelikle, i Harlem'in en bayndr beyzbol sahasnn kervan uramayan bir nahiyesinde gerekleiyor; bunun karsnda, gz gibi bakt tarlasnn en kyak parselini tapu-kadastrocularn ivesine kurban eden muhterem pederim bile dehete derdi herhalde. Beyzbol sahasn biraz da, elde sopa efelenebildikleri yegne yer olduu iin mesken belleyen Olimpiyat artklar etesinin yeleri; bir sre daha sorguya ekiyorlar Cemalim'i. Ama o yle sakin, yle vurdumduymaz, yle bovermi grnyor ki; ben olsam orackta yere sererim sska bedenini, yllar nce ziftine kardeliimizi gmdmz asfaltn orta yerine hem de. Sorgu takipsizlikle, beyzbol sopalarnn havadaki yolculuu ise clz bir infilakla sonulanyor. Bir vartay daha atlatyoruz mrnde Varto'ya uramam olan Cemalim'le. Tam da o anda, antamdaki diskalar karp, "Harlem Shuffle"a kaldm yerden devam etmek istei peydahlanyor iimde; bu sonsuz yrye, bu maratoncu sabrna, bu smkl ocuk aldrmazlna bir fon mzii yaktryorum, hayra ya da erre deil, ounlukla bo ilere alan kafamda. Ben byle bir kabal nasl maruz greceimi dnrken Harlem'in en Vartolu Cemali'ne; o kabaln henz bir gsterge olarak bile devreye girmedii bir ara sokaa sapyor. Harlem'in bu modernlik ncesi mntkasnda, uzaktan uzaa korkutucu otomobil sesleri duyuluyor ormann mutlak sessizliini yerle bir eden austos bceklerinin crltsn andran, hatta onlar aratan. Her ey yle snm, yle vck vck bir hle brnm ki birimi ter olan Harlem zamannda; kalbin ehri bekliyor olmasa drt sigara, iki cinayet, be i ekii uzakta,
www.altkitap.com
49
btn bu yryn amacn ve sebebini de, helyumla doldurup Harlem'in bulutusuz gkyzne salacam ve belki o zaman karlkl piti olacaz bizim maa valesiyle. --------------Boston-New York seferini yapan Greyhound otobsnde tantm Harlemli Jamal'la olan yoldalmz, birdenbire daldmz o ara sokan orta yerinde son buluyor. Jamal bana, sokan ana caddeye alan kesindeki sar taksiyi iaret edip 'iyi geceler' diyor, ben de ona teekkr ediyorum. Harlem'in i sokaklarnda, yalnzca yabanclarn sezebildii o oyuncul korkuyla renklenen 10 dakikalk yolculuumuz sona ererken; yol arkadam Jamal, evde drt gzle onu bekleyen iki kk kzna, ben baka bir evde drt gzle beni bekleyen bir byk kzma, gkyzne saldmz helyumu eksik dnce balonlar ise sonsuzlua yol alyor. Harlem'de kartlar yeniden datlmyor...
www.altkitap.com
50
Krmz Bykl Adam
Derya Karaboa Akn, 1978 Krehir doumlu. 2001 ylnda Marmara niversitesi ngilizce letme Blmnden mezun oldu. u an zel bir irkette sat departmannda almakta. 2005 Ekim ve 2006 Haziran aylar arasnda Murat Glsoyun dzenledii Yaratc Yazarlk konulu atlye almalarna katld.
Bir hafta nce babam kaybettim. lmnn okunu henz zerimden atamasam da tek ocuu olarak cenaze ilemleriyle ilgilenmek, taziyeleri kabul etmek bana dt. imdi de onun eyalarn toplamam gerekiyor. Byle bir anda insan ister istemez gemii dnmeden edemiyor. O zamanlar sradan bir aileydik. Babam olmas gerekenin bu olduunu dnd iin sert bir insand. Ee gsterilecek ilgi, baba efkati szlnde yer almazd. Annemin zenle hazrlad yemekleri yedikten sonra bir kez bile Ellerine salk, gzel olmu. dediini hatrlamyorum ya da annemi herhangi bir davran iin takdir ettiini. Bana kar da her zaman mesafeliydi. Kucana alp bam okamazd hi. Yllarca o sert baklarnn ardnda yumuak bir kalp olabilir mi diye arayp durdum ama bugne kadar bulmay baaramadm. Annem ise babamn aksine kendi hlinde, sessiz bir kadnd. Arkadalarmn annelerinden farklyd. Komular srar ettii hlde gnlere katlmazd. Oturduumuz ev iki katlyd. Alttakinde biz, sttekinde ise Necla hala yaard. Necla hala aslnda babamn halasyd. Babaannem ve dedem erken yata lnce yeenlerini o bytmt. Annem, babam ie gittikten sonra sabah kahvesini Necla hala ile ier, birka dakika oturup alelacele ev ilerini yapmak iin aaya inerdi. Amac babam gelmeden nce kitap okuyabilmek iin zaman yaratmakt. Okuduu romanlar gibi duygusald. Hibir filmi alamadan izlediini hatrlamam. Hatta komedi filmlerinde bile zlecek bir sahne bulurdu mutlaka. ten ie byle anlarda babamn omzuna yaslanmay istediini hissederdim ya da elini tutmasn beklediini. Dayanacak bir yer aradn o kk gzlerimle ben bile grrdm. Oysa babam onun bu duygusalln zayflk olarak alglard. Ona bu yzden o kadar sert davranrd. Yaamda gl olmaktan daha nemli bir ey yoktu onun iin. Hayata dair o kadar ok genellemesi vard ki bazen onun gerekten de bilge bir insan olduuna inanrdm. Aslnda yapt tek
www.altkitap.com
51
ey tm olaylar doru ve yanl olarak snflandrmakt. Bu yzden ocukluumu dndmde siyah beyaz bir film gibi hayal ederim hep. Renkli ekrana alkn gzlerinizle baktka konu ne kadar gzel olsa, oyuncular ne kadar iyi oynasa da bir eksiklik hissedersiniz. Bu filmi renklendiren tek bir kii vard: Krmz bykl adam. Ona bu ismi taktmda henz konumaya yeni baladm sylerdi annem. Babamn kendinden yedi ya kk kardeiydi. Ama ona hi amca dediimi hatrlamam. Amca demek babam ve babamn arkadalar gibi durgun insanlar demekti benim iin. O ise ylesine hayat dolu bir insand ki Uzak bir ehirde retmenlik yapyordu. Tatillerde mutlaka bir frsatn bulup ziyarete gelirdi. Evin iine admn atar atmaz artk o sradan yaammzdan kurtulurduk sanki. Bazen bana Getirdiim hediyeler yznden mi beni bu kadar ok seviyorsun? diye taklrd ama onun varlndan daha byk bir hediye olamazd. Hayr, krmz byklarn yznden seni ok seviyorum. deyip kzla alan kahverengi byklarn ekerdim. Saatlerce hi
sklmadan benimle oyunlar oynar, farkl taklitlerle beni gldrrd. Hatta babam bile o geldiinde deiirdi. Hayat boyunca tek efkat gsterdii insand. Bize kk yata nasl da onun velisi olmak zorunda kalnn hikyesini anlatrken neelenirdi. Necla hala okuma yazma bilmedii iin ekinir, gitmek istemezmi toplantlara. bize kald. derken gururlanrd. Ortaokulda mdrden izin alp amcamn veli toplantsna gittiinde retmenle nasl bir yetikin gibi konutuunu anlatrd. Amcam toplanty takip eden gnlerde babamn onun iin belirledii disiplinli alma dzenini tarif ederken babam kzarm gibi yapard. Sonra bir baktk ki bizden daha iyi okuyor. derken bir hzn grrdm gzlerinde. Bytt ilk ocuk ben deildim anlalan. Amcam da iyi bir evlat misali minnettarln gizlemezdi. Babam bazen ona kar da katlatnda bizim gibi korkudan deil ama saygdan susard. Neden uzak bir ehrin kk bir kynde retmenlik yapmaya devam ettiini bir trl babama anlatamazd. Oradaki ocuklarn ona ihtiyac olduunu, baka bir yere tayin isterse yerine gelmek isteyen birisinin zor bulunacan sylerdi. Babam anlarm gibi bir sre dinler sonra da dealistim diyorsun yani. diyerek kmserdi. Anlaamadklar bir dier konu ise amcamn evlenmemi olmasyd. Amcam her defasnda evlilik iin henz erken olduunu ve kafaca anlaaca bir kadn olmad srece de evlenmeyeceini sylerdi. Babamn cevab hazrd: Yoksa kyn muhtarnn kzna vuruldun da bize mi sylemiyorsun? Oralarda balk isterler. Balk biriktirmek iin mi bekliyorsun? Bencilceydi ama amcamn o bal asla biriktirmemesi iin dua ederdim. Onu kimseyle
www.altkitap.com
52
paylamak istemiyordum. ocukluk zaten bencilliin ho grld tek zaman deil midir? Onun gelmedii ylbalarnda evde derin bir sessizlik olurdu. st katmzda oturan Necla hala ve bazen birka tandk gelse bile her zamanki neemiz olmazd. Babam sadece yln o gnnde itii ikisini alr, dolaptan iki kadeh karrd. Birini de Kenan iin iiyorum. derken zoraki glmsemeye alrd. Gecenin sonuna doru hzn fkeye dnrd: Ne ii var o uzak memlekette, sanki burada okul mu yok? Okullar kapanp da yaz tatili geldiinde onun yolunu gzlemeye balard. Amcam her zamanki gibi nce ziyaret tarihini bildiren bir kart gnderirdi. Sonra da syledii gnden birka gn nce kar gelirdi. Asla ne zaman hayatna gireceimi tahmin edemeyeceksin. Beni beklemeni seviyorum. derdi bana. Amcamn gnderdii kartlar yllarca biriktirdim. Tuttuum gnlkler zaman ierisinde deiti ama o kartlar her zaman yeni gnlmn arasnda saklanacak bir yer buldu. Ona en ok kzdm anlarda getirdii hediyelerin ounu attm ama onlara kyamadm. Yaz tatillerinde amcam bizde kalrken babam gibi annem de deiirdi. Hznnn giderek azaldn hissederdim. Ev ileri yaparken sylendiini hi duymamtm ama o varken yemekleri daha bir zenerek hazrlar, babamn kabalklarn grmezden gelmeye abalard. Bu o kadar da kolay deildi. Babam i yerinde kt bir gn geirdiyse mutlaka sinirini annemden karrd. Yapt yemei, evin temizliini, beni yetitiri eklini ya da bunun gibi akla gelebilecek her trl bahaneyle onu kracak bir yol bulurdu. Bir trl doru dzgn yaamasn renemeyeceksin. Bu ii bile beceremiyorsun. Eminim tm gn elinde romanlarn keyif atmaktan ev ilerine zaman bulamyorsundur. szleri evin iini kaplard. Ertesi gn amcam bizi neelendirmek iin mutlaka bir are bulurdu. Babamn hatalarn rtmek sanki onun greviydi. Annem balarda nazlanrd. Siz zlem ile kn, benim evde iim var. szleri amcamn srar karsnda ie yaramaz, birka dakika sonra kendimizi bir parkta, ya da bir dondurmacda bulurduk. O zaman annem bir gen kz gibi gelirdi bana. Daha bir gzel olur, mutluluu yzne yansrd deta. Her ocuk annesini daha mutlu grmek istemez mi? Bir de karne aldm gnlerde gzleri parlard annemin. Snav kazand hlde ailesinin onu niversiteye gndermemesi iinde yle derin bir yara amt ki Benim okulda kazandm baarlar bu yaray bir nebze olsun kapatyordu. Evlenmek aklmda yoktu. demiti bir gn. Tek istediim edebiyat retmeni olmakt. imdi dnyorum da her ne kadar babamn sert tavrlar birlikte mutlu olmamalar iin yeterli bir sebep olsa da tek sebep deildi. Annem iin de evlilik niversiteyle balayacak olan farkl bir
www.altkitap.com
53
dnya hayalinin sona ermesi demekti. Belki de babam hep bu yzden kendini eksik hissetti. Eksiklii bir sre sonra fkeye dnt. Ben ilkokula baladktan sonra amcamla oynadmz oyunlara bir yenisi daha eklendi. Her ey bana ok kaln bir defter hediye etmesiyle balad. lk sayfaya Krmz bykl adamdan zleme yazmt. Sonraki sayfalar iirler doldurmaya balad. Sevdii airlere ait dizeleri yazar ama arada birka kelimelik boluklar brakrd. Sonra da o boluklara hangi kelimelerin gelebileceini tahmin etmemi isterdi. Doru kelimeyi bulabilmek iin gnlerce dndm olurdu. Ne kadar srar etsem de bir trl sylemezdi. Yardm almak iin anneme gittiimde Amcan yle dediyse bir bildii vardr. diyerek onun tarafn tutard. iirin gzelliini ve doru szckleri bulmann zorluunu bana byle retmeyi semiti. Yllar sonra o deftere yazdm iirleri grebilmeyi eminim ok isterdi. Yaz tatilinin sonuna yaklatka annemin hzn bana da geerdi sanki. Yaknda beni brakp baka ocuklara gideceini dndke iimi kskanlk kaplard. ocuk aklmla gizlemeye altm fkemi grmezden gelir, beni avutmak iin abalard. Babam da benden ok farkl olmazd. Ama onun zntsn ifade etme ekli annemi krmakt. Yine amcamn gitmesine birka gn kalan bir yaz sonunu hatrlyorum. Babam nihayet aylardr istediimiz renkli televizyonu almt. Sanki televizyonu dllendirmek istermi gibi bir de televizyon sehpas. Annem st kata koup Necla halay armt. Hepimiz karsna gemeden televizyonu altrmamtk. Evde deta bir tren havas vard. Annem o gne zel cevizli brek yapmt. Amcam ona Ne oluyor, akama ar misafir mi var? diye taklmt tm gn. Nihayet brek tabaklar elimizde televizyonun karsna geip babamn dmeye basmasn beklerken Necla hala Kzm brekleri iyi akl etmisin de nerede bu garibann dantel rts? plak m duracak byle? diye sorunca hepimiz kahkahalara boulmutuk. Tabi ki babam hari. Annemi incitmek iin bir bahane daha gemiti eline: Hala ne dantelinden bahsediyorsun? Evlenirken eyiz diye sandk dolusu kitap getirmiti hatrlamyorsun galiba. O senin bildiin kadnlardan deil. dediinde kimsenin neesi kalmamt artk. Halam sebep olduu huzursuzluktan biraz utanarak Aman canm, istese onu da yapar. Ne yapalm biz de gzel ciltli bir kitap koyarz zerine. diyerek neemizi geri getirmeye abalamt. Amcam ziyaretinin son gnnde defterime her zamankinden uzun bir iir yazar ve ok daha fazla kelimeyi eksik brakrd. Bir dahaki grmemize kadar beni unutmaman iin yapyorum. derdi. Oysa yokluunda onu zlemek iin hibir oyuna ihtiyacm yoktu. Yllarca iimde brakt boluu dolduracak tek bir kelime
www.altkitap.com
54
bulamayacaktm. Szlkteki tm kelimeleri denesem bile hibiri yerine tam olarak oturmayacakt. lkokulu bitirdiim yazd. Bir yandan ortaokula balamann bir yandan da krmz bykl adamn ziyaretinin heyecan vard. Amcamn gnderdii kart alnca byk ann ok yaklatn anlamtm. Kartn geldii gn anne ve babamn byk bir kavgaya baladklar gnd ayn zamanda. Neler olduunu anlayamadan birka gn Necla halada kalmam gerektiini sylediler. Babam evde bulunmam istemedikleri iin ge saatlere kadar sokakta oynamama bile kzmyordu. Gerekten kt bir eyler olduunun farkndaydm. Bu daha nce yaptklar kavgalardan ok farklyd. Ne kadar sert olsa da kfr ettiini hi grmediim babam aza alnmayacak szler ediyor, annem ise srekli olarak Yemin ediyorum yanl anlyorsun, yok yle bir ey! diyordu. Ve nihayetinde amcam geldi. Kapnn nnde oynarken onun geldiini fark edip koarak kucana atlamtm. Yanaklarm pcklerle slattktan sonra Naslm benim yeenim? diye sormasyla alamam bir oldu. Evde olup bitenleri anlatmaya abalyordum. Ama alamaktan szckleri arka arkaya sralayamyordum bile. Amcamla kapdan ieriye girmemizle birlikte her ey deiti. Dnyorum da o anda zaman dursayd bambaka bir yaamm olabilirdi. Babam gnlerdir anneme ynlendirdii fkeyi bir anda amcamn zerine kustu. Yumruklarna O senin yengen. Bana bunu nasl yaparsn? szleri dolanyordu. Bam yukarya kaldrdmda onlarca beyaz kdn havada uutuunu grdm. Kn yaan kar taneleri gibiydi. Islaklklarn yanaklarmda hissettim. O an babama inandm m bilmiyorum. Amcam ve annem gizli bir birliktelikleri olduunu inkr ederken neden amcama nefretle baktm da. Yakn olduunuz kiileri balamak ok daha zordur. Bu yzden babamn yannda yer aldm. Yere den ktlar aldm. O kargaann ierisinde bir kd fark ettim. Amcamn bana yazd ama kelimeleri eksik iirlerden biri zerinde tam hliyle duruyordu. O an babam m ben mi daha fazla aldatlmlk duygusunu yayorduk acaba? Babam annemi hi affetmedi. Necla halann ayrlmalarn engelleme abalar sonu vermedi. Annem aralarndakinin sadece dostluk olduunu sylese de onu inandramad. Belki de babam da benim gibi zaten bu dostluu kskanmt. Asla sahip olamayaca bir eyi paylayor olmalar dier olaslktan daha ktyd. Sonrasnda ne mi oldu? Annem ve babam ayrldlar. Ben babam ile kaldm. Necla hala yeenlerinden sonra beni de bytt. Elinde tutunacak hibir eyi kalmayan babamn velayetimi almak iin diretmesinden daha doal ne olabilirdi? Necla hala ne
www.altkitap.com
55
kadar abalasa da mutlu bir ocuk olmam salayamad. Sebebi yanl kiinin, annemin yerini doldurmaya abalamasyd. Annemle aramz bir daha eskisi gibi olmad. Balarda babamn doldurular yznden ben ona mesafeli davrandm sanrm. Gerekten hakszla m uramt? Ama o zaman onu anlayamayacak kadar kendi hlime zlmekle meguldm. Ne kadar tartsalar da anne ve babasnn bir arada olmasn isteyen, birlikte olmadklarn grdnde de onlar sulamaktan kendini alamayan kk bir ocuktum sadece. Babamla birlikte yaamak daha kolayd. Onun benden bir beklentisi yoktu. Annem ise gittike iine daha ok kapand. Byle bir sebepten baba evine geri dnmek olduka ard anlalan. Evlenmesine anne ve babas karar vermiti, ayrlmalarna ise babam. Gl bir kadn olmakt istei. Ailesinden ve babamdan gremedii destei amcamda aram ama bu hayatn altst etmiti. Yllar sonra edebiyat fakltesi diplomam ona gsterdiimde gerekten mutlu olduunu grdm. indeki yara kapanmt sanki: imdi oldu. dedi bana sarlarak. O anda edebiyat blmn annemin idealini gerekletirmek iin mi yoksa amcamn sevdii iirlere daha yakn olmak iin mi setiime karar veremedim. Amcam m? O gnden sonra onu sadece bir gn grdm. Her zamankinin aksine bu sefer okulun ak olduu bir zamanda geldi. Ortaokuldaki ilk aymd. Teneffste arkadalarmla dolarken baheyi evreleyen parmaklklarn arkasndayd. nce yanna koup yine kucana atlamay dnmedim deil. Ama sonra, neden bilmiyorum, ya kskanlm henz gememiti ya da yaammda meydana getirdii son deiiklikler incittii iin ayaklarm ona gitmedi. Ne kadar sre orada durdu emin deilim. Ders zili aldnda snfa girerken hl baklarn zerimde hissediyordum. Bu onu son grmd. Aradan geen on be ylda boluunu kimse dolduramad. Hibir sevgilime olan akm ona kar beslediim duygularm kadar derin deildi. Belki bir eyler yarda kalp yaanmad iin belki de bydke asla bir ocuk gibi birisine balanmak mmkn olmadndan. Onun odasndaym imdi. Yllardr kilitli duran ekmecelerini kartrmak iin ilk defa iimde dayanlmaz bir merak duyuyorum. Amacm salnda anlayamadm babam lmnden sonra zebilmek. Oysa ekmeceden kanlar bambaka bir bilinmezin cevaplar olacak gibi grnyor. On bir yanda bana kar taneleri gibi gelen mektuplar elimde imdi. Onlar okuduumda ne deiecek bilmiyorum. Okumaya balamadan nce krmz bykl adamn gelip bu sefer ben tahmin etmeden iimdeki boluklar doldurmasn bekliyorum.
www.altkitap.com
56
demolan
Devrim akr,17 Nisan 1980, Kastamonu doumlu. Marmara niversitesi letiim Fakltesi Gazetecilik Blmn bitirdi. 2006ya kadar, eitli dergilerde muhabir ve editr olarak alt. 2006dan beri, bir yaynevinde metin yazarl yapyor.
Mhrelere zgrlk: Av hilesi yapmak iin kullanlan 21 yeilba rdek, Doa Koruma ve Milli Park ube Mdrlndeki1.5 aylk tedavinin ardndan doaya salnd. Mhre denilen rdekler, kanatlar kesildikten sonra barp dier rdekleri ekmeleri iin sulak alanlara atlyor.1
Duydum: Bahe yand, diyorlar Ama yorma cann, serin tut iini sen: Cennet dedikleri, imdi bir yerlerde kk kular okayp duran sa elinde, avcunun izgilerinde Yum gzn, a elini demolan! te bu, bizim hikyemiz: Senin adn ne abla? Yal gzlere, krk kalplere! Bebelere, babalara, ablalara! Koy cebine bi tane zorda kalma! Elli kurua bi mendil, elli kurua! Buyur amca bu da parann st, eyvallah amca! Mendiller elli kurua! Abla! Bi mendil alr msn abla? Hadi be abla! Vereyim mi bi tane? Lzm olur bak, valla! Al, al bak lzm hoop, yava abla! Noldu? Hastalandn m abla? Yok, hastalanmamtm; sadece hamileydim, dnden beri yemek yememitim ve kafam karkt biraz. Gnler uzuyordu, zaman geiyordu, bir karar vermem gerekiyordu: Hani u, pek inanmadn, ne zaman szn etsem kocaman gzlerini yukarlarda bir yere dikip kimbilir ne acayip ekillerde hayal ettiin leylek var ya, onu dnyordum: Hazr yol yaknken antasndakiyle geri mi dnseydi, yoksa hzn almken, ykn tutmuken, herkes ve her ey en
1
11 Mart 2008 tarihli Radikal gazetesinin haberi.
www.altkitap.com
57
azndan imdilik yerli yerindeyken kapma dayanp te, byleyken byleydi; zaman dolmutu, zamanm yoktu ve bir karar vermem gerekiyordu (nk elli kurua sadece bi mendil alabilir insan, di mi abla, diye sormutun sonradan hatrlyorum); masallardan bir masal, prenslerden bir prens beenmem gerekiyordu. nk byle olmuyordu: Kk sularda gvenle ve huzurla ykanp byk atelerde hazla ve huzursuzlukla snyordum; gidip geliyordum, gelip gidiyordum; yollarda yalnzl dnyordum, hayr, dnmyordum, bir kprden geiyordum belki ve aaya bakmyordum, hayr, gizli gizli haritalara bakyordum, uzaklar bam dndryordu (Elli kurua bi mendil ya da bi sakz alabilecekken paray denize atmak gibi mi abla, diye sormutun sonradan, bunu da altnda hatrlyorum); uykulara gzlerimi
aamyordum,
atlas
yorganlarn
kayordum;
hamileydim de ondan, hayr, bilmiyordum da ondan: imdi kiminle peki, artk hangisiyle, diye durmadan dndm, ya boulur ya kavrulur ama zaten hi yaamaz m insan diye diye yrdm yorulduum solduum o bahar akamst kaldrmda ylp kaldm senin kk tezghnm meer Dur abla, dur gel yle yanma otur. Noldu abla sana? Doktora gidelim mi? Ha? A, dur alama! Neden alyosun ki imdi bak Hah, al unu bakym; al al, temizdir, merak etme! Bi su getireyim mi sana? Bi kou u bfeden istemezsin, tamam. Ama sen neden dertlendin ki byle abla? Kim bozdu kafan? Gzel ablam zeni ben Noldu? Ne baktn yle? Yapamam m yani, ha? ocuk mu sandn sen beni abla ya! ocuk mu? Yok canm, nerdee! Belki bir gn, bydnde, tabii o da ancak ans yver gider de biraz rahata ererse ocuk olmaya hak kazanabilecek, kk kara bir adamdn sen! Konuurken trasz ban saa sola savurup duruyordun; deli bir orman gibiydi gr, kvrck salarn; birazdan kular havalanacakt bandan neredeyse! Bir izgi filmden kp gelmi gibiydin. nsann aklamaya cesaret edemeyecei, zaten aklamay beceremeyecei tuhaf bir kla parlyordu kocaman gzlerin. Bunca sz nereden derleyip sryordun nme, nerelerden arp getiriyordun? (Lafebesi neyi sobeler peki abla, diye sormutun sonradan, hatrlyorum) Sol elini dizime koymu, o pek zendiin
www.altkitap.com
58
byklerin kelimeleriyle ve soukkanl tavryla konuurken, telan ve kaygn saklaman gerektiini ne zaman renmitin? Bilmi bilmi konuurken kalarn nasl kaldrabiliyordun yle? Ve nasl
glmseyebiliyordun byle byle, hem de o an sadece benim iin, stelik hi tanmadn birine? Orada, karmda, hayr hayr, btn dnyann karsnda, devasa bir kalp gibi atp duruyordun, inadna arpyordun: Dersine alm bir renci gibi kaygsz, o ilk elma kadar bilge, her eye ramen gibi gl, her eyden habersiz gibi saf ve bir zeytin ekirdei gibi tamdn. Sa yanndan eksilmitin, tamam (Benim yazm hep byle kt m olacak peki abla, diye sormutun sonradan; kalemini sryordun, altka dnceliydin oraya biraz, hatrlyorum); o akamst biliyorum, gzlerim,
bakmamaya
taklyordu
biliyorum ama sen tamdn ite; nasl anlatlr ki bu? nanabileceim kadar gerektin. Hah, sen yle san! Bak, hani spermende vard ya, yle bi uarm bi yumruk sadan, bi yumruk soldan! ocuk oyunca be abla! Yani ey ben ocuum da ondan deil ha! Kolay yani, o yzden! Niye glyosun yle ya? Sen biliyo musun, tam sekiz yandaym ben! Hem, elim ok ardr ha! Yani ite bu elim. teki, sol hayr sa, evet sa elim yok! E kolum olmaynca elim nasl olsun, di mi abla? A ne gzel glmtn demin be abla, bak imdi yine dur, zlme hemen ya! Ya abla, byle bakarlar da bi ey demezler, baka tarafa bakar gibi yaparlar ya hemen ok kzarm o zaman abla. Sorsalar anlatrm ne var, ayp mym sanki ben? Ama yok; bazs zlr, bazs acr, bazs inanmaz! A yoksa sen de ey mi sandydn, hani bunu byle yalandan kvrveriyolar ya, hani yle daha acl gibi oluyo ya abla Bak bak, dokun bak valla yalandan deil, sahiden yok, bak! Kesildi bu kolum benim, acmad ama, hani bayltyolar ya amilyat yaparken ey olmutu da abla, babam yani sahici babam deil de annemim kocas babam, demiti ki, bi ey olmaz demiti, syrr geer; sarhotu biraz Artk yemiyomu kimse bu kaldrmda ders alan nlkl ocuk eyini hani byle yalandan yapyolar ya abla alamayana meme yok olum, dedi; artk baka bi numara yapcaz, baka trl avlancaz, dedi. Sarhotu, glyodu bana, ben de ona gldm, komik gibiydi de biraz Sonra bunun bi de tabancas vard abla; gel gel bi ey olmaz, yle bi syrr geer, dedi; erkek deil misin lan sen, korkuyo musun yoksa, dedi. Hayr gibisinden bam salladm ben. Sonra annem geldi ierden sesine, dur anam babam, eytan doldurur, yapma, dedi; alamaya balad Kck
www.altkitap.com
59
ocukla byle oyun olur mu, dedi bunu, ben korkmym diye dedi abla ama ben biraz korktum; sarho ya imdi, ya eytan girerse falan derken annem atlayverince nme, nce annemi, sonra kolumu A, noldu yine abla? Miden mi buland? Bi kou u kaveden nane limon yaptraym m sana, ha? Annem iirirdi bana ister misin? Ama rengin soldu bak, hayalet gibi oldun abla Hastaneye gidelim mi abla? Emin misin, diye soruyor; kaygl Bir hastanede de test yaptrdm bu sabah, diyorum sonu ayn, pozitif ite. Peki imdi nolacak? Sorusunun arln kendisi de tayamyor; karmdaki koltua ylyor. Dudaklarma bakyor, ben karnmda kenetlediim ellerime bakyorum. Dnyorum, hayr, dnmyorum, nk sorusunu duymuyorum, yorgunum, uyumak istiyorum, kap kurtulmak istiyorum, gzlerimi kapatyorum, dalyorum hayr, cevap veriyorum galiba: Bilmiyorum. Artk bilmelisin ama, diyor; bu, bir iarettir belki de artk bu ekilde yaayamayacamz gsteren bir iaret (Senin iki tane mi kocan vard yani abla, diye sormutun sonradan; kara gzlerin, resmini bir trl izemediin bu acayip bilginin yla parlyordu dndn gibi deil, demitim; hatrlyorum). Bakmyorum ama biliyorum; ban emi gzlerimi aryor; yle deil mi, diyor bulamaynca. Btn o haz ve huzursuzluk zamanlar boyunca, gnlerce ve gecelerce kalbime karde olan sesini tanyamyorum. Konutuumda kendi sesimin de bana byle yabanc gelmesinden, benden bana uzanabilecek o mesafeden korkuyorum. Bir ey demem lzm ama; byledir nk, bir ey dersin topu taca atacak, tehlikeyi savuturacak, durumu kurtaracak bir ey Ama hayr, diyemiyorum. Kabahatini bilen, cezasnn kesilmesini bekleyen yaramaz ocuklar gibi dudaklarm uzatm oturuyorum: Hem sulu hem glym, dalara oktan ksmm, haberi olmasn dalarn ya da ne olacaksa olsun diye dnyorum. Sessizlik parman uzatm beni gsteriyor, herkes bana bakyor, keye skyorum, insanlar bir cevap bekliyor, bir are bulmak gerekiyor, huzur ve gven ortamn yeniden tesis edip Ona da syledin mi, diye soruyor birden; evet, diyorum bam kaldrmadan; sessizlik kolunu yavaa indiriyor, saygyla bir kenara ekiliyor. O ne diyor peki? ini ekiyor skntyla, bir sigara yakyor. Koltuundan kalkp pencereye doru yryor; gzlerimden umudu kesti, darya bakyor. Aklnda, cevabn artk benim de sonsuza
www.altkitap.com
60
kadar veremeyeceim baka bir soru var oysa, merak ettii onediyorpeki deil (u senin leylei hangisi gndermi peki abla, diye sormutun sonradan; glmseyip yanan okamakla yetinince ben, yanllkla ayama basm gibi mahcup, ban emitin, hatrlyorum). O da senin gibi dnyor, diyorum; yorgunum, detaylara girmiyorum: Delilik bu yaadmzlara, salkl deil btn bunlara, artk seni paylamak istemiyorumlara, buna nasl katlandma inanamyorumlara, sevgim giderek fkeye dnyorlara, stelik onu da kaybettim dostumdu o benimlere, aylardr ikimize de hakszlk ediyorsunlara, seim yapmaktan korktuun iin bu delilikle yaamaya altnn farknda msnlara, seni istiyorum ama buna ortak olmak istemiyorum artklara, cesur ol biraz, bir karar verlere ve nihayet, eer sen de istersenlere, yani eer bu bebek bizimse Bu, birka saat nce, baka bir evde karmda oturan, konuurken arada bir uzanp ellerimi tutan, ben sustuka eteindeki talar daha bir hrsla dken, fkesine ramen, canm yakmayacak kelimeleri zenle seebilen ve leyleklerle ilgili iaretlere pek inanmayan adam Kk sular hani, sessiz, sakin, gvenli bu, Ali ite. Ve u, imdi karmda, pencerenin nnde bir yorgunluk ant gibi duran; sonunda gzlerimi bulabilmenin clz umuduyla, sen ne dnyorsun, diye soran da Sinan (zlme abla, demitin sonradan; napcaksn... babam hi grmedim geri ama annen mi baban m, deseler, ben de cevap veremezdim; zlme... Dudaklarna bulaan ikolatal dondurmay dilinle temizleyemeye alrken, birdenbire kalarn kaldrp byyvermitin! Anneni hi sormamtm sana, anlatmazdn hi sen de, azna yakmazd ki lm). Yanma oturup ban omzuma brakyor; yorgunluunu, salarnn kokusuyla birlikte iime ekiyorum. te, btn bunlara ben sebep oluyorum, her eyi durdurmak istiyorum, buna bir son vermek istiyorum, yeniden balamak istiyorum, en baa dnmek istiyorum... Konumayacak msn, diyor; konuacak bir ey yok, diyorum iimden, gzlerimi kapatyorum. yi misin imdi abla? Bak, dedim sana, nane limon iyi geldi! Biraz daha dinlen de sonra hastaneye gidelim. Yok yok, ben de gelicem tek bana brakr mym seni oralarda abla! Hem, belki bir ey lzm olur, di mi? Hastaneyi biliyorum ben, valla Hani kolum kesildi, demitim ya, ite o zaman hep
www.altkitap.com
61
hastanede kaldm abla. Aslnda ge kalmz da biz yani, ey, annemin kocas babama byle syledi o sinirli doktor, azarlad da bi gzel! Byle mosmor olmutu kolum abla, sonra da imiti, ok hastalanmtm sonra, hep yatyodum, hi hlim yoktu te, sonra noldu bu ocuun koluna falan diye sordu doktor; annemim kocas, ey beyim bi kaza oldu da diye gevelemeye balaynca, demirin stne dtm diyiverdim ben de evet evet, yalan yaptm biraz ama napym, kt kt bakyodu annemin kocas bana! Demirlik i deil bu, dedi doktor koluma bakp, doru syle, noldu, diye sordu bi kere daha. Dorudur beyim, ocuk ite, yerinde durmaz ki, diye atlad bu sefer; temizledik, sardk sarmaladk da ama byle iiverdi birden, dedi. Doktor yine kzd tabi abla; bard ard, imdiye kadar nerdeydin be adam, neden getirmedin, dedi; bu ocuk byle nasl durdu, atei bilmemkaa frlam, dedi! Bu kol gitmi artk, almamz lzm, dedi ey, mikrop girmi galiba abla. Ben biraz korktum tabi; ok acyodu kolum zaten, ya imdi alrlarken daha ok acrsa diye doktora soracaktm ki, bi baktm, pantolonumun n slak abla! oraplarm,
ayakkablarm filan da Ya, bak, kimseye syleme abla, tamam m? Napym, biraz korkunca ite Sonra doktor yanma gedip yanama dokundu yle; korkma ama erkek adam korkar m hi, dedi. Annemin kocas da byle demiti ya, ben daha ok korktum abla! Sonra ite ertesi gn amilyat oldum. Doktor yalan yapmam, hi acmad valla! Hastaneden ktktan sonra da biraz sarl kald kolum, yani sahiden de biraz acl gibi oldum abla! Memet amca bi gn beni hastaneye, konturole gtrrken, sen ok i yaparsn byle, dedi, hatta ama aka olarak dedi tabi; sonra zld zaten, sen bana bakma olum, dedi; yallk ite, yalannca insann enesi der, dedi. Yani sahiden enesi yere dmek gibi deil, ok konumak gibi. Bu Memet amca benim en iyi arkadamdr abla; bi grsen sen de ok seversin, valla! Birlikte kalyoruz biz Memet amcayla, barakas var, deniz kenarnda, balklarn orda. Annemim kocas ben hastanedeyken hapise girdi de abla Hani ey yapmt ya annemi ite bu tabanca ilerinden filan heralde, neyse... Memet amcayla da u parkta tantk; eskici eyler satar o, evlerden filan atyolar ya, ite onlar satar. Biliyo musun, sat yaparken kafiyeli barmasn retti bana Memet amca! Eskiden iyir yazarm o, gazetelerde filan baslrm yazdklar, bu ileri iyi bilirim ben, der hep. Kafiyeli barnca daha gzel oluyo abla, hani byle komik gibi oluyo ya, ondan. Sylediin eylerin son harfi ayn olunca kafiye
www.altkitap.com
62
oluyomu; o syledi, ben ezberledim. imdi de okuma yazma retiyo bana; solla gzel yazman zaman alr, dedi; ben gremem zaten, mrm yetmez, urda ka gnm kald, dedi O da grsn diye ok alyorum ben de abla ama daha hava kararmadan uyuklamaya balyo o! Okuma yazmay iyice renince barmama gerek kalmayacak abla! Bardm komik eyleri kocaman ktlara yazp tezghn yanna koyucam; byle senin gibi zlen ablalar okuyup glcek, belki bi de mendil alacak! Memet amcaya dedim ki, bardklarm kda yazarsam, bana deil kda bakarlar, dedim; o zaman da gmleimin sa kolu bo diye yalan yapyorum sanmazlar, dedim. Ne iyi fikir, di mi abla? A, sen de amma acayipsin ya! Dilini mi yuttun, bi ey desene be abla? Ya sen hi ocuk grmedin mi? Bak, benim adm dem, senin adn ne abla? Benim adm mit Merhaba dem! Hatrladn m beni? O kk kara olan ve mit Ablasn hatrladn m? ok zaman oldu, evet; koca bir on yl geti Btn bu yllar boyunca, bu souk kuzey lkesinde, o ehirden binlerce kilometre uzakta, seni dnmeden geen bir gnm bile olmad dem... Bana gelenleri, birka hafta nce, bir aratrma iin bizim gazetelerin web sayfalarnda dolarken birdenbire karma kan o haberden rendim. Fotorafn grr grmez tandm seni: ki yannda iki polis, adliyeden karlyordun; sa tarafndaki polis, gmleinin ucunu eline dolamt; arkandaki ve nndeki birka polis de, binann nndeki kalabal senden uzak tutmaya alyordu Ama ben seni biliyordum dem; sevgiyle parlayan gzlerini kalbimde saklyordum bunca yldr ve orada, objektife bakan o gzlerde utan dnda her ey vard; hayal krkl, aknlk, fke, ac Dehet saan tinerci gen lin edilmekten son anda kurtuldu: Okudum okudum okudum elbette inanmadm dem. Mutlaka bir aklamas vardr, bana bir i gelmitir, diye dndm. Barodaki bir arkadam aradm hemen; hangi cezaevine gnderildiini, avukatnn telefonunu rendim; aslnda ne olduunu da ondan dinledim zaten: Hl Memet Amcann barakasnda yaadn; artk boyaclk yaptn; sigara bile imediini, demek tiner bu ie de yaryomu ne acayip ey dediini; nne srlen ayakkablardan frsat bulduka eline geen her eyi okuduunu ve barakanda bir kitaplk bulunduunu; sol elinin artk iyice gzelleen yazsyla kafiyesiz iirler yazdn; beslediin gvercinlerle kedilerin her naslsa arkada olduunu; komun esnafn protez kol iin kendi aralarnda
www.altkitap.com
63
yardm toplamaya baladn renince, henz pek az olan birikmi paray binbir inatla ele geirip Memet Amcaya bir mezar ta yaptrdn; parka gelip giden ocuk bakcs bir kza tutulduunu; en byk hayalinin, bu kzla evlenip odalar yksek yksek kitaplklarla dolu, kaloriferli bir evde oturmak olduunu ve sonra ite bir gece, sen kimbilir hangi ryalardayken barakana dalan, baklarn boazna dayayp pantolonunu indiren o iki adama nasl yalvardn, aladn, bardn, rpndn, sesini kimsenin duymadn ve sonra kalbini dem kalbindeki o gzel resmi orta yerinden yrttklarn ve o zaman acyla haykrdn ve btn gcnle zerlerine abanp kendi baklaryla onlarn cann cannn yandn, kendini kaybetmi bir halde, sol elin ve kolun kan iinde, en yakn karakola gidip kendini, var oluunu sandn adaletin kollarna braktn ama derdini kimseye anlatamadn, dilinin tutulduunu korkudan ve altna iediini nezarette; biraz hava almak iin sahilde dolamaya kan i g sahibi evli barkl oluklu ocuklu iki erkei bak zoruyla barakana ekmek suretiyle soymaya kalkp ldrmekle sulandn duyduunda, olanlar avukata ilk ve son kez anlatp orta yerinden yrtlan o gzel resmi hani o baheyi dem, atee verdiini, artk konumak istemediini, dudaklarn mhrlediini her eyi rendim dem, merak etme, her eyi. rendim ve biliyordum, dedim; yoksa, o bunu nasl yapar, dedim; canm dem, dedim; btn bu hengmenin iinde kimbilir nasl yalnz ve aresiz kaldn, dedim; imdi sen, btn bu yaralarla, nasl dedim; byle olmayabilirdi, dedim; terk etmeseydim, arayp sorsaydm dedim ama bilmiyor ki, dedim: O souk lkeye onu da gtreceimi sylediimde, aslnda ne yaptm bilmediimi; haritalarla yatp kalkp yaasn uaa binicem diye sevindike onu nasl kaygyla izlediimi; yolculuk yaklatka neden o kadar endielendiimi; iimin sz dinlemeyen canavarlarn, gmleinin sa kolundaki bolukla avladm, evet ite, yalan yaptm; karmakark renkleriyle solgun mrm, onun beyazlardan daha beyaz mrnde temize ektiimi; bunu daha fazla srdremeyeceimi nk giderek kendimden nefret edeceimi ve evet, yine, bir karar verdiimi; yolculuk gn, o kimbilir kimlere veda etmekle megulken, ok uzaklara gtrmek iin hazrladmz bavulunu gidip Memet Amcaya braktm; sana emanet Memet Amca, iyi bak ona, derken, en azndan birka ay karlayacan dndm paray eline sktrdm; Memet Amcann gzlerini kararak, iyi deil bu yaptn kzm, ne derim ben imdi ona, diye
www.altkitap.com
64
sylenip durduunu bir aacn arkasna saklanp onu beklediimi; yarm saat kadar sonra, gle oynaya parka geliini, barakann nnde oturan Memet Amcaya sarlp sol elini savura savura bir eyler anlatn ve sonra onu dinlerken yznn yava yava soluunu, ayakkabsnn ucuyla imenlere grnmez daireler izerken, elini birden Memet Amcann dudaklarna koyup belli belirsiz glmseyiini, barakadan ald tezgh ve mendil torbasn kolunun altna koyup arya doru yryp gidiini izlediimi bilmiyor ki, dedim Acnn ve zlemin yllar getike oaldn; vicdan azabnn, sanlann aksine, btn dn yollarn kendiliinden kapattn bilmiyor ki, dedim Ama belki imdi anlatabilirim; belki imdi bir k yolu bulunur, dedim; kck bir adamken bile neleri neleri anlar da komiklik olsun diye anlamazdan gelirdi o, dedim; artk geri dnmenin zaman gelmedi mi, dedim; hadi, dedim ve uak rezervasyonumu yaptrdktan sonra, sana yazmaya kara verdim. Sen bunlar okurken dnm olacam; hemen ziyaretine geleceim, her eyi anlatacam sana ve seni oradan karmak iin elimden gelen her eyi dem, mrm mrme el veren o mrn geri alacam. Yeter ki, konu benimle. Kafanda pek ok soru var seni brakp gidiimle ilgili, biliyorum; krgnsn, kzgnsn belki de ama unutmu olamazsn dem; gzel kalbin hatralar yok sayyor olmaz, deil mi? O zamanlar sana enine boyuna anlatamadm dertler de iinde, kendi dilimden ve senin cvl cvl sesinden yazdm ite bendeki demi, okudun biraz nce sen de: Aslnda kim olduunu, ne olduunu hatrla istedim; seninle ne olduumu, nerelerden nerelere yrdm hi unutmadm nk Kederlere battm o gn, bana neler neler armaan ettiini anlatabilmenin bir yolu olsayd keke! Kk tezghnn arkasnda seninle oturup seyrettiim dnya, kendim, herkes, her ey yle basit grnmt ki gzme; hastaneye doru yrrken, bir karar vermek iin rpnp durduum onca zaman boyunca, bu nc seenei dnmekten neden o kadar korktuumu hatrlayamamtm bile. Sekiz yanda bir bacaksz, kvrck ban sallaya sallaya, kalarn kaldra kaldra, otuz be yanda bir kadna hayatnn dersini vermiti, dnsene! Caddeden el ayak ekilirken nihayet dilim zldnde, imdi hastaneye gitmem lzm, yarn ayn saatte burada buluuruz, tamam m, diye ayaa kalkverince; tezghn bir rpda toplayp peime taklvermitin, hatrlyor musun? Yol boyunca da bir trl ikna edememitim seni geri dnmeye. Sonra
www.altkitap.com
65
ite, hastanenin kapsnda bir-iki saat beklemisin beni; hemireler yukar, yanma gndermeyince, giriteki sandalyelere kvrlp, mendil torban bann altnda, ylece uyumusun. Hastabakc uyarmasa, sabah karken geip gidecektim yanndan. O uykulu baklarn; karmadlar yanna yoksa gelip bakcaktm sana abla, diye yana yakla syleniini; amilyattan sonra yatmak gerekir hadi gel bakym seni evine brakym, diyerek koluma giriini takside, beni gldrmek iin anlattn sama sapan hikyeleri, ben alarken yznn solduunu, uzanp elimi tuttuunu; zlmeyeyim diye, neler olup bittiini ancak gnler sonra -o da ekine ekine- sorduunu; ocukaya tercme ederek anlatmaya altm her eyi benden bile iyi anlayp yle mi abla byle mi abla, diye steleye steleye kucama braktn yeni sorular; amilyatn asln astarn renince, zntm sezdiin halde, srf komiklik olsun diye, demek bebekler geldikleri yere geri gnderilebiliyo ne acayip ey, diyerek szmona glmekten krln sonra ite evde, senin nezaretinde, byk bir ciddiyetle elimi yzm ykayp yatama yattm; buzdolabndan bulup getirdiin peyniri bana ellerinle yedirdiini; sen uyuyana kadar burada oturucam sonra gidicem mit abla, deyip birka dakika sonra yatan yanndaki o sandalyede uyuyakaldn Btn bunlar nasl unutabilirim dem? yiliinle ve sevginle, birka ayda nasl kendime geldiimi; birlikte dondurma yaparken, sol elle yazma talimi yaparken, Memet Amcaya yemek gtrrken; gezip dolarken sonra Kk Prensin hangi gezegenden gelmi olabileceini tartrken; o pek ilgilendiin adann kovulduu bahenin nasl bir yer olduu ve oraya nasl gidilebilecei hakknda ciddi ciddi fikir yrtrken; bitip tkenmeyen sorularna cevap yetitirmeye alrken; hakaretlerin, sulamalarn, kavgalarn, gzyalarnn, souk ve scak savalarn ve son sevimelerin ardndan, Ali Abiye de Sinan Abiye de hoakal deyip mecburi i saatleri dnda, artk gecemi gndzm sana adamken sonra birlikte geirdiimiz o ilk ve son yazn tadn karrken; sen inanlmaz bir hzla ve hevesle her eyi renirken; senin iin okul alverii yaparken; yook Memet amcay hayatta brakmam ben, diye inat ettiin halde, evde sana ait bir oda hazrlarken; izgi romannla yzn kapam yanmda huzurla uyurken, sa kolunun arafn altndaki yokluuna masallar anlatrken ve annen deil, ablan da deil, arkadan olmaya alrken, hayatmda ilk kez gerekten bir ie yaradm hissettim dem! Bunun ne demek olduunu biliyor musun?
www.altkitap.com
66
Gerekten kim olduunu biliyor musun? Ne olursa olsun, ne olmu olursa olsun, demi kaybetmeyeceini, onu senden alamayacaklarn, onunla daha ok yollar yryeceini biliyor musun? Yeniden balayacaksn dem; yeni bir bahe yaratacaksn; cennetten daha gzel bir bahe. *** dem Ylmaz! Ziyaretin var!
www.altkitap.com
67
Emre Akay,1978 ankara doumlu. Bu yk yazarn ilk denemesidir.
-1k zamannda yayor olmann glle gibi ar gururunu tayorum, hafif yreimde. Romann stunlar ekmek krnts gibi ufalarak atlayp yklyor. Asfalt eriyor, zemin titriyor, taban yarlyor. Selviler tutuuyor, alevler hrlyor, ceylanlar yaylanarak kvlcmlardan kayor. Uurumun eiinde yapmack bi rzgr gsm tokatlyor. Uurum beni aryor. Salarm terden alnma yapm. Buras 21inci yzyl adamm. Buras sana gre deil. k git buradan. Byk patlamalar. Bbrlenen dalgalar suya atlm tan geveyen halkalar gibi iip, boyutlu bir simite dnyor. Tenimde hissediyorum. Cvldayan mark klarla beraber. Bir de sahte, souk rzgrla. Sonsuzlua uzayan bir hava yast gibi. Yer brakmyor. Havam alyor. Nefessiz klyor. Nefes kafesime bastryor. Kafes ryor. Yanmdaki uzun, muntazam bacakl zrafalar sivri topuklularnn parmak ularnda baryor. Anran kahkahalar midelerinden ykseliyor. -Buras yklyor! Yklmasna yklyor. Baslar kalbimde atyor, eski duvarlar zonkluyor. Kukafesinin iindeki dner balkl, kaprisli pervane a ayak uydurduu anlarda parlayan yanaklarma doru souk pckler flyor. Sonra ksp ban br yana eviriyor. Tuvalet barn br ucunda. Gruhu yarmak lazm. Herkes pek bir haval, herkes pek bir gzel. Tepinmeleri ok zel. Grlty oktan unutmular. imdi Brezilyadan kavhe ekirdei getiren, bir zamanlar nemli yabanc otomotiv firmalar iin danmanlk yapan bir arkadam anlatmt. i, irket doktorluu. Kt giden firmalar muayene edip, tehis koyup, ilerin dzelmesi iin bir iki finansal ila yazp, bilanoyu dzeltmek. u birimi kapatn, bu rn iptal edin. Reeteyi harfiyen uygulayn. Yan ektilere takmayn. Hayatnn dnm noktas, istifa sebebi vaka: defolu yeni bir araba modeli. Tespit: her 10,000 arabadan birinde hava yast kusurlu.
www.altkitap.com
68
lenlerin yaknlarnn aacaklar gizil davalarn maliyetiyle, hatal modelleri geri arp deiiklik yapmann mali yknn karlatrlmas isteniyor. Karar vermek iin. statistik uygarl. Uygarlk. Viva la vida. nsan, hayatn anlamn ve deerini sorgulamaya balad andan itibaren hastadr. Geen asrn dahilerindenmi, o demi bu laf, ben deil. Ben hep tersini dnmtm. Sorgulamay braktmz an hasta oluyoruz sanki. Emniyetsiz, hissiz, vurdumduymaz, insanlk d. Dk. Ama tabi kimim ki ben? Ben bir hiim. Ve Bay Sigmundun tanmna gre hastaym. imdi ama tabi, bu lafn iki anlam olabilir. Ya hepimiz hastayz. Hepimiz rk. Sonra da kp hepimiz meydana, hepimiz, hepimiz, diye baryoruz. Hepimiz dost, hepimiz arkada Ama hepimiz rk. Ya da, dnyann dier ucunda, veya bu ucunda, hl dier ucu olan bu yuvarlak dnyada, hayatn anlamn sorgulamadan yaayabilenler var. Pirin ekip ekmediklerini, yeil otlarda biriken nemle ykanp, hasr apkayla gezip gezmediklerini bilmiyorum. Bcek yemek zorunda da deiller. Toprak tenli ruhlarn neyle parlatyorlar hi bilmiyorum. Ildayan gm kavanozlarnda ne saklyorlar bilmiyorum. Bo kavanozlar. Transit yolcular. Burada, dnyann bu ucunda, baz kadnlar gm parlatmak iin birka patatesi kaynattklar suyu kullanyorlarm. Barmenin yalancsym. Bu da bir atasz dourmu. Gmn bile patatese ihtiyac var. Hangi durumlarda kullanyorsunuz bu deyimi diye sordum. Gm parlatan bir kadn grdmzde dedi. Olsun. Yine de, patatessiz bir dnyada gmn deerinden olacan varsayabilmek biraz olsun gven veriyor. Zaten, vakti zamannda, kzlderili reis de sylemi, kltrel miras artk i kokan Beyolu barlarnn tuvalet kapsndaki posterlerde olan kahraman: Ancak son aa kesildikten sonra, ancak son nehir zehirlendikten sonra, ancak son balk yakalandnda, ancak o zaman anlarsnz parann yenmez olduunu. -Tamam m dostum... Hey dostum Sonra ama, eminim gidip baksanz, bir internet sitesinde bir sayfa bulursunuz: aslnda yle bir laf sylenmedi, 2004de bir reklamc tarafndan uyduruldu
www.altkitap.com
69
Hereyi yarm bilmenin dayanlmaz hafiflii. Hi bir zaman bilemeyecek olmann getirdii tuhaf rahatlk duygusu. u komik balkl ama ii beyaz sayfalarla dolu kitaplar gibi. Kadnlar hakknda bildiim herey veya Alman mizahnn tarihesi gibi. Bu dnyaya gelip de anlayabildiklerim nk dnyamzn br ucunda baka trl bilen biri var. Yani gerekten bilen kalmad. Buyrun buradan yakn, sizi orta aa alalm. Biz buralarda byle bilmiyoruz. Biz de biliyoruz, ama yle bilmiyoruz. Her kafadan bir ses. Daha da gzeli, istediiniz zaman fikrinizi deitirebilirsiniz. Tatile kp, yle bir yzp Ben geri geldim ve artk deitim diyebilirsiniz. Fikrinizi yeterince sk deitirirseniz buna tutarllk bile diyebilirler. Fermuarm ap iimin gelmesini bekliyorum. Annem beni amerikan mamalaryla beslemi. Demiler yllarca ona, kyde yetitirilmi yumurtalar yemeyin, sebzelerin vitamin deerleri dk, falan, filan. kna olmu. imdi oluna diyorlar ki dediklerimizi unut, kydekiler iyiydi, brleri ldryor, kanser ediyor. Kurtlu, siyah lekeli, eci bc olan gzeldir. Acaba uygarln gzellik kavram da yava yava emvrimleir mi bylece? Bu kadar bio-doal bir toplum ayn zamanda kendi ahsi ve sahte estetiine bu kadar nem vermeye devam eder mi? Kusurlarn rtmeye, modelini gncellemeye devam eder mi? Yoksa yllar sonra kadnlarn da bio olan m makbul olacak? Sonra da estetik ameliyatla benler, bereler, kk hasarlar m eklenecek? Mkemmelik sadece Allaha mahsustur zrvalklar dorua m trmanacak? Peki mkemmel Allah nasl bu kadar iine slm bir dnya yaratyor ya da neden gz yumuyor diye soracaklar m? Aalar byteceklermi, ev eklinde. Karbon ntr evler. Tabiyat anam benim. Analar neler douruyor. drar lekeli tuvaletin fayansna yaslanm, yal sal, kara sakall, pisuar srasndaki gencin atlak sesi bir daha sordu, ispanyolca. -Tamam m dostum? On parmanda yarmar marifetli, dicey, temizliki ve mzik sorumlusu elemann ancak yarsn kazyabildii, yokolmaya mahkum, bireysel, bamsz, sanatsal ve toplumsal giriimlerin reklm amal clz yapkanlar, tantm haykrlar, rengarenk minik elaleler, yrtldklar yerde olumu sivri dileriyle i desenli inilere tutunuyor. Aralarda platonik sevgililere yazlm edebiyat, intikam notlar, ilkel k resimleri ve futbol rekabetinin kltrel izdm. Anann kutsall ve ok ayp. Alp eski daireme koysam kolaj sanatnda devrim derlerdi bizim enteller.
www.altkitap.com
70
ama Romallarda bile varm. Piramitlerde de. Kelt kabilelerinde, agoralarda ve arenalarda. Binlerce yllk grafitiler buldular. Romulus buradayd. Bunu yazan lejyoner, okuyan siker. Hepimiz duvaryazs delisiyiz. Hangimiz bir okul srasna ya da aa kabuuna, duvara ya da parktaki banka bieyler karalamamzdr. Hepimiz biriz. Hepmiz ayn. Hepimiz. Valla. Yeter ki darya pozitif enerji yayalm. Nedir Allahm bu enerji, bu sevgi patlamas. Nedir? Yoksa sen misin tanrm? Sanki yaydmz kokular, mikroplar, kurduumuz arpk iktidarlar, virsler yetmezmi gibi, bir de enerjimizi mi kollayacaz artk? Bir alet icat edecekler mi lmek iin nabzmzdaki iyimserliin orann? Bir de asl asl nedir bu iz brakma taknts? nsan tuvalete bile iz brakr m? Hayat u naftalin toplarn ieyerek pisuar deliklerine sokmaya almak kadar taktiksel ve ahmaka. klim tropik de olsa, hayaller krlabiliyor. Deniz, gne ve kum da olsa. Dnyann br ucuna gelip ayn kepazelikle karlamak umutlar, yeniden balama ryalarn arapnel yapyor. Hangi kepazelik mi? Esas kepazelik. Tek kepazelik. The kepazelik. Banda byk harf olan cinsinden. nsan Kepazelii. karken gzm aynaya taklyor. Aynada kendime yeterince uzun bir sre baknca, br tarafta gibi hissedebiliyorum kendimi. br taraftakinin gznden kendimi grr gibi oluyorum. Kkken de bu oyunu oynardm. Bydke daha iyi olmaya baladm. Sonralar azald ama bugnlerde daha sk oynuyorum. Sanki sonunda gerekten br tarafa geermiim gibi. Zaten br tarafa gemeye almak gibi bir ey getirmedi mi beni buraya? -Tamam m dostum? E yeter ama. zmarit kokulu metalci. Aynadan koptum, svtm. Geldiim gibi gittim. Rzgr gibi getim. Tuvalete iemek iin deil snmak iin gelmitim. Zrafalar stme gelmiti. Kamak iin de ktm. Gelirken lafm bitmiti. Mola istemitim. Hakeme doru elleriyle T harfi yapan, yanaklarna kan pompalanm, barut fs basketbol antrenr gibi. Mola hocam, benden bu kadar. Size syleyeceklerim bu kadar. Hem de ellerimi ykamadan ktm. Byle yerlerde el ykama mantn anlamyorum. karken tuttuum kap kulbunda, yaslandm barda, dudama gtrdm bardakta, syleyecek ilgin birey bulamad iin sigaram elimden kapp
www.altkitap.com
71
bir nefes eken zrafann parmaklarnda ayn bok yok mu zaten? O parmaklar kimbilir daha nce nerdeydi? Ha? Bilen var m ki? O bardaklar neyle ykand? Sonra benziyor Hayr efendim benzemiyor. Bu, yaan yamurda yeri kurulamaya benziyor. Yine yanma geldi. Ne istiyor benden? Dudann kenarndan, bungee atlay yapp, incelerek uzayan salyadan misinay, ucundaki tkrk balyla beraber evik bir dil manevrasyla geri ekti, yal sal Che. Sayklamaya devam etti, barn orada bu sefer. -Tamam m dostum? Bozuk plam. Bana takld nedense. Etrafta unlar olmasa, yakalanmayacam bilsem, ya da kimsecikler grmese, bir de bu kadar iri yar olmasa meyve tabann kenarndaki atal alp saplardm boynuna. renmezdim, vicdanm szlamazd. Saplayp evirirdim. Kasla deriyi , lifle damarlar kartrrdm. Ama benim beynimin bile bir yerlerinde bir sbap var. nce emniyet, sonra hareket. Sorun, birey hissedemiyor olmam. atallar da saplasam hissedemiyorum. Byle artk ite. br tarafta iler byle. Evet burada da meyve tabaklar var. Meyveler deiik ama. Barn br ucuna yaslanyorum. Dnyann br ucu. Laflarm tketen iki zrafadan ve salyal kk devrimciden uzaa. Aslnda alp veremediim yok. Bulamak istemiyorum o kadar. Onbin yllk uygarlk, dnce tarihi, insan dehas, bu kk mavi gezegeni aklamak, ynetmek, derlemek iin bula bula al-veri kavramn bulmu. Al, ver. Ticaret, ilikileri gelitirir. Kltrel zenginlik salar, bar muhafazza eder. Bu dei tokua da gelime, sonra kreselleme denmi. Melting pot. Salad bowl. Yok yaa. Klahma anlatn. Kaynayan orba. Boiling soup. kembe orbas. kence orbas. Savalarn engellenmesini ve dnya huzurunu ticarete havale etmisek atal saplasam ne olur. Hereyin bedeli var. Hereye bir fiyat etiketi ilitirebilirsiniz. Yaplan iyilie de ktle de. nce zarif lastiklerin ucunda, seri retilmi, toplu kesilmi, V-yakal, parlak, beyaz, kartvizit tipli etiketler. gelip derler, bu trnaklarm-hep-uzuyor-niye-keseyim mantna
www.altkitap.com
72
Dekolte iinde prtleyen zrafalar da gzlerine bakasn kestirmi. Pro kokulu, yksek yakal, parlak kumal mavi bir gmlek. Birleik ayak danslar. Belden aa vurular, belden yukar danslar, atms kahkahalar. Evet bunlardan burada da var. Bir mojito daha ltfen. Por favor. Barmen zlyor. Omuzlar dyor. Kamburu kp, gzkapaklar iniyor. Dnp baa uzanmadan nce. Yeil limonun memesini dorayarak balyor. Surat ask. O zaman koyma menye arkadam. Harf devrimi edasyla arkandaki karatahtaya yazma. O zaman bana bulama koum, tamam m?!? Bana bulama! Zaten asabm bozuk. Bu krokodil Amazonlarda m yaam? Orada m lm? Bu krokodil bizi terketmeden iz brakabilmi mi dnyaya? Krokodilin az ak, ii bo, gzleri dolu. Arka arkaya dizilmi altn gzl Plastik kartlarla dolu. Biliyor muydu bu krokodil ldkten sonra katlanp arka cebime gireceini? Gzlerine kart sokulacan? Dipten kesilmi trnaklar mor ojeli ama yine de cazibeli olabilecek el, nane yaprakl baheyi nme itiyor, iindeki buzlar akrdyor. Dier elinde sallayarak gsterdii kartm, tavandan inen yeil k huzmesini bir anlna yakalayp gzme saplyor. Soruyor bu arada koca memeli, tketim tevikisi, soru iaretiyle bitmeyen bir cmleyle. -Hesaba ekliyorum. -Ekle gzelim. Bunlarn hepsi tabi spanyolca. Ayptr sylemesi dillere ok yatknm. 4-5 gnde Cervantesin dilini sktm. Franszcann da yardm oldu. Sonuna o ya da a ekleyince spanyolca oluyor. Bunu onlara syleyince kzyorlar ama. Be kad tezgahta itiyorum. Verdiim bahiin barn arkasndaki kzn benimle yatmasn bir gdm daha muhtemelletirdiini sanyorum. Btn kadnlar orospu ya ondan. O zaman btn erkekler de mteri. Haydi bover, ielim gzelleelim. Danslar edelim, ceketimizi bamzn stnde dervi eyleyelim. Takside kusmamak iin nce meydana yryelim, ya da baka bir bardaki koltua ylalm. Oradaki kadnlar bazen daha gzel. Gece henz gen bebeim. Takl benimle. Gzlerimle sylemeye alyorum. Ters bir bak alyorum.
www.altkitap.com
73
Ellerimle ne yapacam bilmediim iin ceplerimi yokluyorum. Bir ey arar gibi yapyorum, odun gibi durmamak iin. Aklmdan Anahtar? Czdan? Kalem? deil Sol cep, sa cep, i cep geiyor. Numara yapyorum. Sonra duruyorum. Kendime soruyorum. Hl numara m yapyorsun? Hla bu oyunlar m oynuyorsun? Byle mi olacakt? Burada da m byle olacakt? Bu tarafta da? Rahat ol. Geve. Hi birey kaybolmaz. Hibirey yokolmaz, hibirey yoktan varolmaz, herey ekil deitirir. Bunu da ben demedim. Biz bir ey demeyiz zaten, boynumuz bkk, srtmz yere gelmi, kmz atlam. Kan alyoruz. Her ey el deitirir. ekil deitirir. Cenab hakkn yaratt kan, gz ya olarak geri gelir, musluk suyu olarak gider. Sonra yamur olur. Yamur topra besler. Tohumlar fidana, fidanlar aaca, aalar ormana. Ormanlar kentsel dnm projesine, ihaleye. Binalar, katlar, yatlar. Yetmiyor, yetmiyor, yetmiyor. Pamuk eller her yerde pamuk. Gezegende pamuk bitse de. Burada da. Gzel yurdumda da. Olsun. Yine de her ey deiir. Tek deimez deiimdir. Sizi gmerken de hatrlatrlar. Derler, artk toprak oldu cancazmz. Hepimiz toprak olacaz. Asl kn da bunu barn meydanlarda. Hepimiz toprak olacaz. Eski toprak. Gbre.
-2yi mojitoyla kt mojito arasndaki fark iindeki yeil, tropikal limonun tadna baldr. ster en iyi romu kullann, ister sulandrlm vodka. Bacardi gitsin istedii kadar alasn, reklam btesini asn, harcasn, damtsn. Lime iyi deilse, mojitonu at pe. Buzlar gbek atyor ama misketlerde i yokmu.
www.altkitap.com
74
Buzlar iniyorum. ocukluumdan beri buzlu iecek iip, buzlar inerim. Hep bir buzul grmek istemiimdir. Belki petrolc babam bizi hep scak yerlerde bytt iindir. Veya belki daha imdiden genlerimde len buzktlelerinin nostaljisi mevcuttur, bir minik kod eklinde. Her ey birbirine bal ya hani ondan. Biz, siz, insanlar, hayvanlar, bitkiler, kayalar. Hepimiz birbirimize balyz. Bu gzel dnyadaki herey birbirine bal. Yeter ki enerjilerimiz pozitif olsun. Yeter ki manolyalar Mozart dinlesin. Nasl geldim buraya? Bam evirince farkediyorum, yastk slak. Artk daha ok terliyorum, ve daha ok kokuyorum. Buradaki tropikal iklimle alakas olduunu sanmyorum. im pis, ruhum rm gibi metaforik anlamlar da karmyorum. Sadece daha ok terliyorum. zellikle de geceleri, yatarken. Bir de huzursuz bacak sendromu var. Uyumama engel. Terden soumu araflarda kor gibi czrdyorum. Belki kresel snmadandr. Bu otelde, duvarda bir resim var. Resimde eski bir kalnt. Bitmi bir uygarln tapna. Sonsuz hayatn simgesi, kuyruundan balayarak kendini yiyen bir ylan. Yani, nce kendini hazmet mi? nce kendin ol. Sonra kendini ye. Iklar hi yakma. Perdeleri aralama. Vampir gibi yaa. Yataa gml. Ayakkablar frtlat. Nefes al, sabah bekle. Ak pencereden szan deniz kokulu hava baarsna iyi gelir. Yoruldun, uyu. Yarn ok gzel olacak. Korkma.
-3Geriye bakma. leriyi gr. Baylar bayanlar, benim adm floriton locq. Byk harf kullanmyorum. Takma ad kullanyorum. ken imparatorlukta iler byle. Gerek adm da sylemeyi dnmyorum. Trkm. Btn dnyay gezdim. Babam petrol tccaryd.
www.altkitap.com
75
Dn akam yazdklarma bakmayn, sarhotum. ki ay nce basit bir hata yaptm. imdi iiyorum. Bir dostuma mail gnderdim. Uyarmt, irket adresine yollanan maillerin ortana da gittiini. Ben unutmutum. Bana ne zaten. O zaman o adresi bana verme. Her neyse, mailimde kurmaya alt irket iin isim nerisi vermitim. Konuyu daha nce konutuumuzdan, baka hi bir aklama yapmadm, maile sadece ismi yazdm. Legenda . Adam bana hereyi brakp bir yaynevi kurmak istediini sylemiti. Hem efsane kelimesinin kk hem de latince okunmas gereken ey demek, Legenda. imdi bile ok da fena bir isim olmadn dnyorum. Meer bu adamn orta kirli iler eviriyormu, Rusyada Legenda kod adnda bir balants varm. Balant hereyin ortaya ktn sanm, benim adama tehditler. Sen polis misin ? Nereden aldn bilgiyi ? Muhbirlerin kim? Adam konuuyor ama ikna edemiyor. nanr msnz birka hafta sonra l bulunuyor. kence yaplm, parmaklarn kesip, kzartp yedirmiler, sonra da canl canl gmmler. een iiymi diye yazdlar. Hummal bir temizlik ve rtbas almas balam. Fakslar ekilmi, belgeler silinmi, dosyalar yaklm. Binalar terkedilmi, pheliler temizlenmi. Benim evime geceyars anlamadm telefonlar, posta kutumda mermiler, kapmda l fareler. Bu hareketlilik ama, onlar ele veren ey olmu. Telefon ve e-mail trafii polisin gzetiminde olduundan irketler zinciri baslm, Budapetede, eenistanda ve Moskovada basknlar. Benim de evim basld. fadem alnd, inanlmad. Davam hla devam etmekte. in komii ellerinde hakkmda hibir ey olmadndan, beni daha da byk bir sulu sanyorlar. Herhalde ebekelerin en tepesinde diyorlar. Babas da petrol tccarym Hayatta olsa da ona sorsalar. O anlatrd nasl bir beceriksiz olduumu. Bir ara aklmdan bir bakkal falan soymak geldi, belki o zaman basit bir sulu olduumu sanp salverirler. Sanrm en zc ey insanolunun iyilik yapmak iin hep bir bahaneye ihtiyac olmas. Allah mutlu olsun diye, budha sevinsin diye, gbre olduktan sonra cennete gideyim diye. Sonradan iyilik grrm diye. Bir gn iime yarar diye. Yoksa ayp diye. Cenneti ok iyi pazarlyorlar. Malzeme de iyi tabi. Ama gerek deerinin stnde satyorlar. Srf iyilik iin iyilik yapmak neden mmkn deil? Srf ktlk iin ktlk yapmak neden bu kadar kolay? Hep kendini tutarak m yaar insan?
www.altkitap.com
76
Hep korku iinde. Hep aamad duvarlarn iinde. Hep gdlerinin stnde. Bir prezervatifin iinde. Meruten tahliyede. Hayatn bir proje gibi yaa adamm. (Ben bir proje adamym) yle derler. Hayatn tasarla. Tasarlanmaz ki. Ancak taslanr, en fazla. M gibi yaplr. Kontrol bende. Daldm, pardon.
-4Bayanlar baylar, yalan syledim. Takma adm falan yok. mparatorluk da yok. Tek bir dnya var, hepimiz biriz. Sadece kafam kark biraz. Bir de iiyorum. Arada srada byle akalar yapabilirim. Haberiniz olsun. Neden byle yapyorum bilmiyorum. Yalan syleyince, hereyle taak geince insan daha bir sanat oluyor sanki. Kratrm. Kratrdm ya da. Karakyde ofisim. Hl orada. Baba parasyla atm. alanm yok. Apartman dairesinde sergiler dzenliyorum. Asma katta uyuyorum. Geri kalanna kapc bakyor. ada sanat. Performans. Enstalasyon. Video art. Normal sanat dallarnn tembel halleriyle urayorum. Mesuliyetsiz messesemizin ad Legenda. Mafyalar yok, l fareler yok. Valla yok. Dnya gzel. Bu g hepimizde var. Hepimiz birbirimize balyz. Pozitif olalm. Yoran ey ne biliyor musunuz? Olmadm bireyi olmaya almak. Sabah erken kalkmaya almak. Fazla imemek. Terbiyeli davranmak. Aklna eseni sylememek. inde tutmak. Kendini tutmak. Tutunmak. Bu yoruyor ite. Keke salverebilsem kendimi. Ama o zaman da istemediim biri olmaktan korkuyorum. Tamam. Tamam. Yeter. Derin nefes alyorum, ve itiraf ediyorum.
-5Ben bir katilim.
www.altkitap.com
77
Birini ldrdm. Oh be! ok rahatladm. Sylemek ne gzelmi. Birini ldrdm. Srf ldrmek iin ldrdm. br tarafa gemek iin. Nasl olduunu bilmek iin. nsan sylemek istiyor. Hava atmak istiyor. Ve insan ldrmeden bilmiyor. Artk biliyorum. Hereyi biliyorum. Ve siz bilmiyorsunuz. Bilemezsiniz ki. Bir sanaty ldrdm. stme geldi. Ofisteydik. Kimse yoktu. Karmdayd zibidi. Salar rl, sakal rl, stnde kenevirden rlm rengarenk bir pano. Aada ilerinden birini sergiliyorduk. Yerde drt tane Lenin bst ve bir televizyon ekran. Ekranda dvdden Leninin bir konumas. Yanbanda bir fotokopi makinasnda kopyalanan Lenin resmi. Bu birey deil, biliyorsunuz sanat diye kpekleri de a brakp sergiliyorlar. Sorun basit. Dvd bittiinde batan tekrarlanyor. Ama bir daha balamadan nce, 10-15 saniye kadar mavi ekran grnyor. Sanatmz bu maviden hi honut deil. Aralarnda hsumet var. Saat gecenin 11i. Anlatyor. Burada imgenin sonsuza duru tekrarlanmas ve tekrarlanarak silinmesinden bahsediyoruz. Aradaki mavi bu ebediyet fikrini mahvediyormu. Muhakkak dzeltilmeliymi. (Oysa mavi sonsuzluu temsil eder demek istiyorum.) Sanata sayg. Yerdeki Leninler niye diye sormak geldi iimden. Anlatamazsn. Kavramsal sanatn sadece kavramsal olmadn, bir de sanat olduunu anlatamazsn. Anlatt durdu. Amerikalyd. Buraya yerlemiti. Buraya yerleen yabanclara hep pheyle bakarm. (artk oraya demek gerek aslnda) Kendi yurdunda rekabet fazla m geldi koum? Orada bir hitin de burada m deneyeyeim dedin? Hayr, yemekler ok lezzetli, insanlar sempatik, hava gzel. nsan yemek iin lke deitirir mi? stanbul kadar insanlarn ak olduunu syleyip de aslnda yaamaktan nefret ettikleri bir ehir bilmiyorum. nann ok ehir gezdim, ok ldrdm. Amerikaly da ldrdm gibi. karken yerdeki Lenin heykeliyle kafasn patlattm. Kimse yoktu.
www.altkitap.com
78
Sergi salonunun spot klar kannda yldzd. Atatrk olsa gurur duyard. Onu orada braktm. stne fotokopi makinesinden suretler yayordu. nne ltfen dokunmayn panosu koydum. Odama ktm. Bir metin yazdm. Sergilenen yaptn her gn yenilendiini, biraz daha rtldn, havalandrmadan zel tasarlanm yapay rme kokular yayldn yazdm. Leninin intkam dedim. Kann zerine krmz boya dktm. Lekeyi gerekst boyutlara byttm, neredeyse tm sergi alanna yaydm. Kapcma kapy her akam 6da kilittleyip kmasn syledim. Aradan 21 gn geti. nternetden okuduum kadaryla sergi rekorlar krmaktaym. Grenler bir daha gryormu. Amerikal nihayet voleyi vurdu mu dersiniz? Kuyruklar, sralar. Geceleri kapda bekleyip nasl yapldn anlamaya alanlar. Amrikaldan beri dnyay geziyorum. zellikle scak yerleri. Havann hep gzel olduu, tenlerin hep bronz olduu sahil kentlerini geziyorum. Biriktirdiim miller saolsun. u anda yine scak bir sahilde mojitomu yudumluyorum. Hafif akamdan kalmaym. Yeil limonlar aslnda burada yetiiyor, ama en iyileri Avrupaya ihra ediliyor. Plajda bir bakr belisi tandk bir pop arksn flyor. Turistlere ynelik, ama yeterince neeli. Barda, sar bikinili ve pembe-yeil papaanl pareosuyla, gzel bir esmer hizmet veriyor. Bahisi gzlerine bakarak kaydryorum. lk defa bunlardan birinin bana glmsediini gryorum. Gne parlak. Hava lk. Ama huzursuzum. Burada da huzursuzum.
www.altkitap.com
79
Ak Hayatn Srprizidir
Esra Birkan, 1969 stanbul doumlu. Kadky Anadolu Lisesi ve Boazii niversitesi Mtercim-Tercmanlk blmn bitirdi. evirisini yapt Vladimir Nabokov, Maenka 1990 ylnda Telos yaynevi; Lou Reed ark szleri ise 1995de Korsan yaynevi tarafndan yaymland. Batan drt sra bo brakn bayan. Drt m, m? Drt dedim ya bayan. Ama bir dakika, bir dakika bakar msnz? Burada sadece bir kiilik yer var. Benim yanma bir kii daha gelecek. Bilet onda. Yer gsterici bkkn bir ifadeyle elindeki feneri bu kez bo olmas gereken koltukta oturan kadna dorulttu. Sizin numaranz ka bayan? Kadn bir sre antasnda biletini arandktan sonra, zerindeki numaray okudu. On. Koltuun numarasna bakmtm. Orada da on yazyor. Yer gsterici iyice sabrszlanarak ve kendisine sorulmadan oturulmasnn hncn karrcasna, Hanfendi sra nosu farkl. Siz arka koltua geeceksiniz, dedi. Kadnn, dizlerinin zerinde duran dzgnce katlanm ceketini, antasn, ayann dibinde duran torbalarn toparlayp kalkmasn ayakta bekliyordu. Rahatsz ettii iin biraz tedirgin olmutu. Kadn eli kolu dolu bir halde yanndan geerken, Kusura bakmayn, diyecek olduysa da yzne hi bakmamas cesaretini krd. Bunun iin onu sulayamazd, ne de olsa skk koltuk aralarnda oktan yerlerine yerlemi kiilerin nnden geerken az ncekine benzer bir sknt daha yaayacakt. Ama u anda bunu fazla dert edemeyecek kadar heyecanlyd? Heyecandan eli ayana dolar diye onu fuayede beklememi hemen salona girmiti. Salonda hatta o srada kararm olsa daha iyi olurdu otururken karlamak kendisi iin daha rahat olacakt. Az nceki kk olay da yaanmam olsa, herey normal seyrinde gitmi saylrd. Kimbilir o kadn, yer gsterici ve dier insanlar neler dnmt. Ne vard yani bu kadar olay karacak, gelen kii de nasl olsa bir yer bulur, otururdu. Onun yerine bir bakas gelecek olsa, kendisi de byle dnrd herhalde. Zaten o zaman hemen salona kamak yerine fuayede buluurdu. Bu dncesiyle evresindekilerden
www.altkitap.com
80
biraz utanr gibi oldu, omuzlarn ieri ekip biraz daha bzld koltuunda. Aslnda tekrar ksa myd dar? Burada beklemek belki de hi iyi bir fikir deildi. Geldiinde baka yere oturturlarsa ya? Ya hi karlamazlarsa? Sonradan konuulur mu bu? Geldin mi? diye sorulur mu? Ne kadar kk drc. Kalkacak gibi oldu. Yok, artk daha neler? Sen nce ortal ayaa kaldr, sonra da salonu terket. Terlemiti, tabi ya, daha ceketini bile karmamt. Ceketini kardktan sonra kimseye hissettirmeden burnunu koltukaltlarna yaklatrd. Kokuyor muydu? Toz, rutubet, hatta tuvalet, patlam msr, baka insanlarn parfm, ter ve dier vcut kokularnn birbirine kart bir ortamda kendi kokusunu almak zordu. Bunu nemsememeye alt. Nihayet salon kararmt. Reklmlar balad. Festivalde reklmlar on be dakika sryordu. Reklmlarn srasn bile ezberlemiti neredeyse. Ama imdi bildii btn o reklmlar daha baka bir gzle izliyordu galiba. Buna pek izlemek de denemezdi aslnda. Zihni grd baz imgelerin peinden gidiyor, hatrlyordu, unuttuklarn, unutmak istediklerini. Her eyin dorusunu bilmediimiz masum zamanlarn ans. Bir sigorta irketinin reklmndaki oyuncak tren. Onun da byle bir treni vard ocukken. Treni saatlerce sklmadan izlerken neler neler hayal ederdi. Getii yerleri, iindeki grnmez yolcularn kimler olduunu. Hatta konutururdu onlar. O trendeki aileler, ocuklar, yallar, sevgililer devaml birbirleriyle konuurlar, glrlerdi. Anne babalarn balar birbirine dnk, koltuklarna yaslanm, yumuak ses tonlaryla birbirleriyle konuur, bazen de bcr bcr seslerle oyun oynayan ocuklarndan birinin syledii komik bir eye beraberce glerek ne eilip ocuun salarn kartrrlard. Aslnda daha geen gn, deniz otobsn beklerken byle bir aile grmt; gen bir annebaba, bir kz bir olan ocuu. Kitap okuyormu gibi yapp konumalarn hi utanmadan dinlemi, hatta kendi aralarnda yaptklar esprilere glerken sanki kitapta okuduu bir eye glyormu gibi yapmt. Oyuncaklar ve oyunlarla gerek dnyay taklit eden ocukluk dnyas. Hereyin ocuun kontrolnde olduu bir dnya. ocuk gerek dnyay taklit ederken aslnda kendine ait biricik bir dnya yaratmaktadr. Bu dnyada beraber oyun oynayacak bir karde, bir arkada, birbirleriyle iyi geinen bir anne baba vardr. Eve arkada armak yasak. Grlt patrt oluyormu. Babas rahatsz olur sonra. Genzi yand, gdklanr gibi oldu. Byle bir zavall gibi kendine acmak da nereden kmt, babas gibi... Eskinin o sert acmasz adamn imdi durduk yerde dudaklar titrerken grdke sinir oluyordu. Sra aralarnda yer gstericinin peinden ilerleyen ya da yerlerini arayanlar tarad gzleri. Ama imdi, salonun klar karartld iin semek zordu. Hayr, semek
www.altkitap.com
81
zordu, nk gzlklerini takmamt. Ne salaklk! O, gznn bozuk olduunu biliyordu, gzlk takmadn grse ne dnrd? Ne yani, sinemaya gelmi, kendini beendirmek iin gzlk m takmyor? Ne kadar aptalca! Sahi neden takmamt gzln? Telala antasnda gzlklerini aramaya koyuldu, antann ii dipsiz kuyu gibiydi, kard telal hrtlarla evresindekileri rahatsz ediyor olmalyd. Neyse bulmutu. Hemen abucak evresine baknd. Sinema salonunun figranlar bildik rollerini oynamak zere yerlerini almt, kendisi ise demirba, ebedi izleyici. Sol yanndaki koltuk zaten botu, az nce kadn kaldrd koltuk, onun yanndaki iman adam kese kdnn dibinde kalan patlam msrlar avucuna dkyordu, sa yanndaki gen iftin dnya umurunda deildi. Konumalarn dinleyecek oldu, sonra vazgeti. Ya da biraz dinlese miydi? Bir meseleleri vard, kz fsltl seslerle bir eylerden yaknyordu, olann yznde skntl bir ifade vard bzme yle dudaklarn dedim sana, bak fena olacak, bu bir tehdit miydi, yoksa seksi bir ima m anlayamad. n srada hepsi birbiriyle arkada bir grup gen oturuyordu. Lise rencisi filan olmalydlar. Birbirlerine sesleniyor, devaml kalkp oturuyor, yer deitiriyor, kolalarnn dibinde kalan pipetten gurk gurk ekiyor, i-phone, i-pod ve isimlerini bilmedii baka elektronik aletlerle oynuyorlard. Birbirlerine kar davranlarnda vurdumduymazlk vard, ama bir yandan da kendilerine gvenleri ne kadar eksikti. Sknt kaplad iini. Dans edenlerin her hareketinin seksi artrd kalabalk bir parti, galiba bir bira reklmyd. Kzlarn gslerine bacaklarna, erkeklerin terli kaslarna zumlanan ekimler Bir otistiin vizyonu olmal bu, bedeni paralarnn btn olarak deil de, btnn ayr ayr paralar olarak grebilen birinin. Onun seksten anlad neydi peki? Msr patla kokusundan midesi buland. Peki ya ak? alan bir telefonun hzla bouklatrlan sesi dikkatini datt. Evet, kadn k olur. Ya da kadn k olduunu kendi kendine itiraf eder. Seni seviyorum. Bunu kendi kendine yksek sesle syledii ilk anda bu duygu gereklik kazanr, duyduu, bu gerei yzne arpan kendi sesidir. Yzne ate basar, kalp atlar hzlanr. Hayr, tam da bu deildi, gerekte olan. Kendi kendiyle ilk yzleme an byle deildi. Arka fondaki hrt, patrt ve fsltlarla salonun drt bir yanndan gelen dijital sesler zihninin gerisinde devaml alan bir makinenin uultusuna dnmt imdi. Dinginlikti hissettii, aresizlik kabullenmeye dnmt, huzur dolmutu iine. Bunun iin bir midinin olmas gerekir. Yoksa niye k olsun? Kar taraftan gelen sinyaller. Kendime bir ak yarattm. Akmn nesnesi de o. Ama bunun hibir nemi yok. Onun ne hissettiini hi bilmiyorsun. Ne aradn, ne istediini. Belki kendisi de
www.altkitap.com
82
bilmiyor. Belki hibir ey istemiyor senden. Belki de hereyi kafanda kendin kuruyorsun. Bu durumda, bu duygu iki kiiyi ilgilendirmiyor artk. Tamamen sana ait, sadece seni balyor. Trenin iinde sadece o ve ben varz imdi. Arkadakinin bacaklar koltuuna arpnca zenle kuraca tren hayalini kaybetmekten korktu bir an iin. nce pistonlarn sesi duyuluyor. Hatta buhar da kyor ve tren yava yava hareket ediyor. Eski filmlerden etkilenmi bir grnt olsa gerek. Kiraz aalarnn arasnda gidiyoruz. Trenin penceresinden baknca grdklerimiz, kesik kesik grntlerin st ste bindirildii bir film sahnesi gibi. Kiraz aacn hayatnda hi grmemi biri bile onu hemen renginden tanr. Ak bilmeyen onu grse tanr m? yle bir ark vard, ben ak yz metreden tanrm. Ryamda bir kiraz aacnn yannda grdm seni. Bu denli samimi, zel, hatta mahrem denebilecek bir konuma ilk kez geiyordu aralarnda. Aa plak, meyvesiz ve ieksizdi ama kzl gvdesinin tonu vuruyordu yzne. Bu kadar sylemiti. O da birey sormad. Bu kadarn hatrlyordu herhalde ya da gerisi yoktu. Herkes herkesi ryasnda grebilir. Ama ryay gren o olunca, hem de kendisini grnce... Bataki bo iki koltuun sahipleri gelip, yerlerine yerleince dalgnlndan syrlp baklarn yine kapya evirdi. imdi tek bo koltuk onunkisiydi, az nce kadnn kalkt. nsanlar gelmeye devam ediyordu hl. Eski bir tand grd. niversiteden. Onun imdiki hayatn hi bilmeyen biri. Yannda birini grse, ne dnr? Hi. Arkada, sevgilisi, kocas. Kocasn tanmyor nasl olsa. Baka tandklar da var mdr acaba? Biraz panie kaplr gibi oldu. Ne yapyorum ben burada? Fazla tanmadm ama k olduum bir adam heyecan iinde bekliyorum. stelik davet eden de benim. Aslnda bir davet bile denemez buna. Eline bir bilet tututurdum o kadar. Hibir ey sylemeden. Ne kadar da acemi bir am. Gelecek mi acaba? Bunu ilk kez dndne hayret etti. Gelir de yanl yere oturursa diye dnmt de, niye hi gelmezse diye dnmemiti. Batan beri nasl olup da bu kadar emin olabilmiti geleceinden. Arkadaki bu kez dizlerini koltuunun arkasna dayaynca dnp ona ters ters bakt. Uzun boylu uzun bacakl gen ocuk bunu fark etmedi bile. Ona k olduundan nasl bu kadar emin olabiliyordu? Ben ak yz metreden tanrm. Onu ok iyi tanmyor ama e ruhu olduunu hissediyor, diyelim. Hani puzzle bitinceye kadar hep bir parann eksik olduunu dnr ya insan. O benim eksik param sanki, onunla btnle kavuacam hissediyorum. Bazen gzleri ayn anda evriliyor birbirine, ekiliyor demek daha doru olur. Glmsyorlar, sadece glmsyorlar. Naif, ekingen bir glmseme. Soru iaretleriyle dolu. Ama ayn zamanda btn sorulara verilebilecek
www.altkitap.com
83
tek bir cevab iinde barndryor. Bu kadar ge olmadan ksayd karma, ne olurdu? kabilirdi de. Hi farketmeden geip gidebilirdik birbirimizin yanndan. Belki de yle olmutur. Ama imdi? Her ne kadar beraber gitmemilerse de, belli ki hep paralel yollardan yrmler ve ayn yere varmlard. Kesintisiz bir zaman diliminde biraraya gelebilseler hi durmadan konuacaklarn hayal ediyor. Onunla konumann beraber dnmek olacan biliyor. Onu gzmde ok mu bytyorum? Sonuta o da bir insan. Herkes gibi. Zaaflar, ktcl taraflar, karsndakini sinir edebilecek alkanlklar, takntlar olabileceini kestiriyorum. Ama kendimi sever gibi seviyorum onu. nsan kendine kzabilir ama kendinden kurtulamaz. Alttan alr kendini, ho grr, gz yumar. Bilemezdim ki balangta byle olacan. Bir i arkadalnn sonucunda kendi iimde bu noktalara varacam. e ilk balad gn, yedi-sekiz ay nce, len topluca yemee klmt. Souk bir fkra anlatmt. Fazlaca holanmamt ondan. Fkra anlatan tipleri sevmezdi. Oysa imdi biliyordu, can sklnca bile bile samaladn. Bu onu gznde ok daha sevimli klyordu. Kendisi de byle deil miydi? Kocas ona samalyorsun derdi, kes u samalamay. Neden susmas gerekiyordu? Asl samalayan sensin. Bir kere bak yzme de anla neden byle davrandm. Bir kerecik de sen anlamaya al beni. Susma genleri annemden gemi herhalde. Masasnda bir kadnla iki kk ocuun fotorafn grmt. Kendi ocuu yoktu. Bilemezdi. Kadn eilmi, iki ocua birden sarlmt. Salar uuuyordu. Hepsi de glyorlard. Kars ve ocuklar olduunu tahmin etti. Masasna aile fotoraflarn koyanlardan holanmazd. Nasld acaba ilikileri? Scak, sevecen, anlayl, esprili? Sahte miydi yoksa? Yaz banda uakta yan srasnda oturan aile gibi. Jimnastik salonundan hi kmadklar uzun gergin kol ve bacak kaslarndan belli, orta yalarndaki bir anne baba. Tenleri solaryumdan amura dnm bir bronzlukta deil, belli ki bilinli bir ekilde gneten korunmu bal renginde. zerlerinde beyazl lacivertli iyi kesimli rahat giysiler var, ocuklarn da yle. Aralarnda akalayorlar, btn replikler Amerikan komedi dizilerinden alnm gibi, eviri, sahte. Sper diyor baba oluna, ak! Sevmiyordu bu aile ablonlarn. Bu sahte kadnlar, ocuklar, erkekleri. Hayr, onun yle biri olduunu hi sanmyordu. Byle bir adam mutlaka ak evlilii yapar diye ne zaman dnmt? Fotoraf grd gn m? Hayr, zannetmiyordu. Sonralar, daha sonralar. Kendisininki de ak evliliiydi. Ak uucudur. Ak budur ikletleri vard eskiden, onlar ben yazmalymm. Sevgi, gven ve benzeri salam duygular yerinde duruyor da ak neden uup gidiyor? Ne zaman oldu bu? Bedenimde gldr gldr akan bir svnn buharlap havaya
www.altkitap.com
84
karmas yani? Nasl farkettirmeden geldiyse yle de gitti ite, imdi bunu sorgulamann bir lemi var m? Benim yamdaki bir kadna artakalanlar yeter de artar bile. Ben niye byleyim? Baml mym? Adrenalin bamls filan gibi? Ak hormonlar bamls. Bu dncelerle kendini avutamayaca akt. Asice bir k yapt. Neden kocama k olduumdaki gibi zgrce, sorgulamadan, yeniden k olamayacak mm? O byle bir k yapmadan nce birileri kp bu kadna Bu da geici olmayacak m? gibilerinden bir eyler sylemeliydi. Ama onun bunlara aldracak hali yoktu. Oldum mu? Yoksa bu bir yanlsama m? Mutluluk yanlsamas gibi. Bazen bir rya grrsn. Mutluluk iinde uyanrsn ama ryay hatrlayamazsn. Seni mutlu eden eyi bulamazsn. Bilincinin ihtiyac olan bilinaltn sana vermitir. Hepsi bu. Yoksa k filan deil miyim? yleyse ne iim var elalemin adamyla sinemalarda? Ne kadar kontrolsz bir kadnm ben! Filmin jenerii akmaya balamt bile. Yeniden kapya bakt. Gelmeyecekti, hayr gelmeyecekti. Neyse ki, kendisinin yitirdii saduyu onda hala mevcuttu. Bu aptal oyunu ben kurmutum. Makaralar, dmeler, iskambil ktlar, bez paralaryla yapt evin iine kt bebeklerini yerletiren, kulaklarn hep tkayan, geecek geecek alak sesle kendi kendine konuan o istenmeyen yalnz kz ocuu yine bir oyun kurmutu. yi ki de oynamyor benimle. Oynasayd ne olacakt? Ne olacakt yani? Sinemadan kp bir kafeye gidecekler, biraz filmi konuacaklar, sonra hayatta sevdikleri sevmedikleri eyleri, beenilerini, neleri yapmaktan holandklarn,
korkularn, skntlarn, hayallerini birbirlerine anlatp, birbirlerini glmseyerek sevecenlikle dinleyeceklerdi. Gz farknda olmadan yanndaki ifte taklmt galiba, kendisine bakyorlard. Ayplama, aalama m vard yzlerinde? Deli mi bu kadn? Neden bize bakyor? Anlayamad, yznde arpk bir glmsemeyle ban sahneye evirdi hemen. Adam dar bir orman yolunda araba sryor, alyordu. Ne gzel alyordu! Birileri grr korkusuyla ikisi de tedirgin olacak, kendilerini tamamen birbirlerine veremeyecek, devaml evreyi kolaan edeceklerdi belki. O bir ey anlatrken karsndan, ocuklarndan bahsedecek olsa, gaf yapm gibi mahcup olacakt belki. Ya da o doallkla bahsedecek kendisi tedirgin olacakt. Yok mu sayacaklard onlar? Bir ak ilikisi mi balayacakt aralarnda? Yoksa dosdoru sinemadan kp seviecekler miydi? Nasl bir sevime olacakt bu? Bir kereliine mi? Pimanlkla m dolacakt ileri? Onun hayatndaki yeri ne olacakt? Kendisiyle nasl hesaplaacakt? Nasl affedecekti kendini? Hep hayal, fantezi peindesin. Kocasnn sesi kulaklarnda
www.altkitap.com
85
nlyor,
iindeki
panik
duygusu
ykseldike
ykseliyordu.
antasnn
sapn
ekitirirken beynini prizden ekip bu dncelerden kurtulmak ister gibiydi. kisinin de sevdii bir ynetmenin filmiydi. yleyse bu samala bir son verip filmin tadn karmal ve neden olduu u tatsz durumun sonular iin kendini sonra yemeliydi. Tutkulu ama hznl sevime sahnesine bakt. Hzn kadnla adamn yzlerinden okunuyor. Filmdeki adamla kadnn yerine onunla kendisini koyduunu farketti. Tutkudan farkl birey bu. Bedenler araclyla ruha yaknlama abas. Birlikte klan bir yolculuk. Kiraz aalarnn arasndan gidilen bir tren yolculuu. Ruhun penceresi gzler. zerinde hi dnmeden sarfettiimiz klieler bazen ne kadar anlaml gelebiliyor. Sadece gzlerinin iine bakacak seviirken. Glmseyecekler birbirlerine. Kaamak bakmalarnda glmsedikleri gibi. Ak byle masum bir glmsemedir. te ak budur serisinden bir inci daha. Gizlenmeli midir? Bir yerden patlak verirse, aa karsa gnaha ar mdr? Masum kalabilir misin? Akn masumiyeti seni koruyabilir mi? Tanr bizi zerimize yaan bu sorularn gazabndan korusun. Amen. Koridorda bir hareket oldu. ki karalt. Bu tarafa doru geliyorlar. Kalbi yerinden kacakm gibi gmbrdemeye balad yine. Gzlerini hemen sahneye sabitledi. El fenerinin yanndaki bo koltuu aydnlatt. Gzleri sahneye ivilenmi gibi. Cesaret edip de srann nnden zr dileyerek geen adama doru eviremiyor bir trl. Adam yanna oturdu. Bu o. Kendini soukkanl olmaya davet ederek, yznde bir glmsemeyle Merhaba demeye hazrlanarak ban ona evirdi. O da gayri-ihtiyari dnnce gzgze geldiler. Bu o deildi ve her kimse, yannda oturan bu kadnn kendisine neden srtarak baktn merak ediyor olmalyd ama yine de nezaketen glmsemeyi ihmal etmedi. te hikye bu kadard. Ne ummutu, ne beklemiti ki zaten? Yenilginin baar kadar rahatlatabilen o duygusu, her ey bitti artk diyebilmenin rahatl. Fazla uzun srmedi. Baka bir ey akln kurcalyordu imdi. Yer gsterici bu adam buraya rastgele mi oturttu? Film balamken neden herkesi rahatsz etmek yerine kapya daha yakn bir yeri tercih etmedi. Yoksa adamn bileti onunki miydi? Hadi imdi bir de adamdan biletini karp gstermesini iste. Saplantl kadn, kafay bilet numaralaryla bozmu desinler. Neyse ne, gelmedi ite. Peki, eer bileti bu adama verdiyse ne zaman verdi? Daha nce mi? Niye? Yoksa kendisini darda gremeyince mi? Yani, buraya kadar geldi mi? Ve korkakl yznden kap buraya sakland iin mi onu gremedi?
www.altkitap.com
86
lk sahnedeki kadnla adam imdi uzunca bir diyaloa girimilerdi. Sen benim iin hep bugn burada yanmda yatan melek olarak kalacaksn. Ne ban biliyordu, ne de sonunu grecekti. Kap kurtulmak istiyordu bu karanlk, nemli, yapkan rmcek andan. antasn ve ceketini kapt gibi insanlarn ayaklarna basa basa zr bile dilemeden hzla dar att kendini. Bir an nce gnna kavumak istiyordu. Ia ok yaklamken bir el dirseinden tutup durdurdu onu. Arkasn dndnde elin sahibi hnzrca glyordu. Neden beni davet edip, sonra da baka bir kadn srarla yanma oturttuunu ve imdi de neden sinemay terkettiini anlayamadm dorusu. Bu ikimizin de en sevdii ynetmen deil miydi? Filmi beenmedin mi yoksa?
www.altkitap.com
87
Bast- Zaman
Evrim Yabasan, 1976 Sivas doumlu. stanbul niversitesi Siyasal Bilgiler Fakltesi letme Blmnden 1997de mezun oldu. Yedi sene niversite tiyatrosunda yer ald. zel bir irkette sat asistan olarak almakta. Yaklak bir senedir yk yazyor. 2007-2008 dneminde Murat Glsoy Yaratc Yazarlk Atlyesine katld kp adliyenin serin, nefesimin yankland, tavanlarn
Mahkemeden
yksekliine ramen boazma yapan havasndan kurtulup hzla kendimi dar atyorum. Koar admlarla yryp Sultanahmette At Meydann evreleyen
banklarndan birine oturuyorum. Hava bulutlu. Birka gvercin, turistlerin avucundan yere savrulacak yemleri bekliyor. Kfte, piyaz, zerine de irmik helvas m yesem diye dnrken koltuk altnda babadan kalma daktilolaryla yryen arzuhalciler gryorum, hala olabildiklerine inanamayarak. Sonra unuttuuma aryorum. Defterimi karp listeme ekliyorum. 3512-Arzuhalci. Listenin en stnde ilkokulda retmenimiz hamile kalnca snfmza bir ay geici retmenlik yapan Sabahat Hanm var. Ortalarda bir yerde divit ucu, 1,5 numara. ncemde ve sonramda beni zerre kadar etkilemeyi beceremeyen tm nesneleri yazyorum. Aklmdan teet geen eya ve kiileri. Ryama girdiklerinde armak istemiyorum. Biraz nce mahkemede sorgu sual sonras boandm eski karm ve sevgilisini de listeye ilerde eklemeyi umuyorum. Eski karmn adliyeden arkasna bakmadan kn, omuzlarndaki yk bir hamleyle frlatabileceini dnrken yava yava, para para skmek zorunda kalacann farkna varp, admlarn ie doru atmasn da listede numaralamak istiyorum. Evlenirken sadece bir kelime ve imza isteyen devlet-i tealann boanrken sorduu sorularn aslnda balangta yantlanmas gerektiini dnyorum. Sondaki Neden boanmak istiyorsunuz yerine Neden evlenmek istiyorsunuz diye sormal nikah memuru. Yryorum. Tramvay yolundan emberlitaa doru ilerliyorum. Sokak aralarna dalyorum. 3513-Kendi iir kitaplarn satan, uzun sal, uzun sakall byk gzl adam. ten izinliyim. Eimi hastaneye gtrmem gerekiyor bahanesiyle izin aldm laboratuarn beyaz fayanslarndan hafta ii uzaklamak dengemi bozuyor. Nereye dnsem beyaz. Sada bulduum bir kafenin kapsn ayorum.
www.altkitap.com
88
erde kii var. Bir hikayenin iine girer gibi adm atyorum Kafeye. Girer girmez oyunum iin ok uygun bir mekan olduunu dnyorum. Oyunum insanlarla, ama haberleri olmadan oynanyor. Belleimi yitirmi taklidi yapyorum kendime. Ho, bellek yitimine ramen tm bunlar kurmak iin belli bir bak am olmal diye dnyorum her seferinde. Kendimi kandrmak ok kolay olmuyor. Bu yzden kendimi de oynamak zorunda kalyorum. Gemiimi unutmam gerekiyor. Sadece u anda iinde bulunduum durum, u anda oturduum kahverengiye boyanm, oturma yeri zgaral olduka rahatsz, tahtadan sandalye, u anda takndm ifadesiz surat ve donan zaman var. Hareket edebilen tek canl benim. Kafenin gri kedisi sa patisini temizlerken dili darda donmu. Tylerinin parlakl glgelerle dalgalanarak ona gizemli bir hava veriyor. Cins olmasa bile yle hissettirmeye alyor. zerimde egemenliini kurduktan sonra benimle ilgilenmiyor. Oralarda bir yerlerde olduunu fark ettiimi biliyor. Ona bakmadm zamanlarda beni kskacna alyor. Tm bunlarn nedeni onun yerine oturmu olmam. Fakat u anda kendisiyle megul, etrafndaki her cismi kontrol altna almann verdii huzurla yalanyor. Yine de antipatik olduunu ve onsuz burada daha rahat edebileceimi dnyorum. Patisinin dibinden balayan ayakkablara bakyorum. Ayaklarn kime ait olduunu biliyorum ama bu bir oyun ve kural gerei bunu unutmalym. Ona, bu kafenin saat 12.44 itibari ile donmu zamannn iinde, sktrlm, gemisiz ve geleceksiz bakmalym. Bu khne, kafe sahibinin semtlerindeki resim kursunda yapt, sergilenmi ancak satlamam, en sonunda duvarlarn dklen svasn kapamakta kullanlarak ie yarar hale getirilen, kefedilme arzusunu sol alt kedeki imzasyla aresizce fsldayan biimsiz tablolarn arasndaym. Ular, ilkokul rencilerinin koluyla zaptetmeye alp beceremedii defter kenarlar gibi kvrlm mnnn zerinde, kargack burgack yazlm ssl yemek isimlerine ramen, hibir albenisi olmayan bu yerde. leride kapatlp yerine alacak filanca Cafe zincirlerine imdiden yenilmi. Gurursuz. Sandalyeleri ahenksiz. Kahverengisi de var ivit mavisi de. 3514-ivit mavisi. Kollusu da var kolsuzu da. Birazdan olacaklardan habersiz, kendini sahibinin tablolarndan ok, gri kedinin patilerinin tahta zemin zerindeki arlna brakm. Tezgahn arkasndaki, ereveleri eskitilmi altn sars aynann zerindeki atlak, donan zaman szdrmaya alsa da her ey benim kontrolmn altnda. Birazdan olacaklardansa, evet, tamamyla ben sorumluyum. Henz oyundaki yerim belirsiz. Ayakkablarda kalmtk. Dz tabanl yeil iskarpinler rahat etmeyi seven ama ayn zamanda modayla ili dl biri olduunun habercisi. Bilek kemikleri kk, zayf ince
www.altkitap.com
89
bacaklarndan yukar karken dar doru ve buruuk dizlerine ulayorsunuz. Grdnzden holanmayp yukar devam ederken sa baldrndaki morluktan sakar biri olduunu dnyorsunuz. Yeil siyah pileli etei dizinin tam drt parmak zerinden balyor. zerinde v yaka siyah bir tirt ve olduka kasl ince kollar yzndeki ocuksu ifadeye ramen alkan biri olduunu gsteriyor. Ask suratl bir garson bu. Salar kt ve mterilerin yzne bile bakmayacak kadar can skkn. Birine benzetiyorum ama kim olduunu karamyorum. Baka bir yerde olmalym gibi bir ifadesi var. Onu anlyorum. Hibir yere ait deil. Bu dnce onu kibirli de yapyor ayn zamanda ama farknda deil. Kstaha konuabiliyor. Bir yandan buna bozuluyorum dier yandan kskanyorum. Asla iltifat etmiyorum. Sonrasnda beni hatrlayamayacan bildiim o kahverengi gzlerinin benliimi sradanlatrmas ihtimalinden dehet duyuyorum. Hizmet etmekten dolay yana gre kalnlaan parmaklarnn arasndan parmaklarm geirip dans etmek istiyorum. Kesinlikle oyunuma dahil. Oyunda bana elik edebilen tek ey mzik ve o da srekli kendini tekrar ediyor. Sadece bir ark. Bu seferki de kafamda alyor. Across the Universe. imdi bana bir bilinmezlik gerek. Bu bilinmezlii zmeden zaman tekrar akmayacak. te gzel garsonun masasndan bo ay fincann ald yetmi yalarndaki gsterili kadn. Dudaklarnn st dilerini yaptrm olmasna ramen buruuk. Boyanmam bembeyaz salaryla yalln kabullenmi ama lm henz beklemiyor. Zaman gelince Azraile kendi ayaklaryla gidecek kadar gl. Buna kendisi karar vermeli. Hata yapmaktan korkmuyor. Yallar haftasna kar. nsan cinsi olarak grlmek istiyor, kategorize edilmek istemiyor. Organlarnn srekli yan hatrlatmas ona yetiyor da artyor. Bildii eylerin ona tekrar sylenmesinden bunalm. nsanlarn gzlerine bakp dndklerini okuyabiliyor. Onun karsnda saatlerce tek kelime etmeden oturup rahatlam olarak geride kalan hayatnza devam edebilirsiniz. Sizi anlayacan zamanla sivrilen burnundan hissedebilirsiniz. Kokular ilerlemi yana ramen iyi ayrt ediyor. Hatta ayrt ettii kokular tekrar kartrp farkl esanslar elde edebiliyor. Kimi zaman bu karmlar yle korkun kokuyor ki, kaybedebilmek iin lm kokusunu duyana kadar nefesini tutabiliyor. Yz kpkrmz kesip, nefes alma refleksi kendine gelince kurtuluyor. En ok da kt an kokularn duyunca yapyor. nceleri berbat hatralar dzeltmek iin kendi kendine konuup cevap verip zihninde saklamaya alyor ve baaryor ancak kokular hep glgesi oluyor. Bu yzden konumann gereksizliine iyiden iyiye inanyor. Ancak karsndaki konuursa konuuyor. Kim bilir daha nce ka kere ayn konuyla ilgili ayn cmleler kurduunu bir yandan dnp
www.altkitap.com
90
azndan kan szckleri duymuyor. lerde hangi konu hakknda ne yorum yapacan da bildii iin kendine ezberlenmi anlar yaratyor. Bu anlar mutlaka gelecekte kullanp bir filmde grdn, bir kitapta okuduunu ya da ryasna girdiini yani o an yaam olduunu dnyor. Bu denli hesap olduunu kendisi de bilmiyor. Ellerinin zerindeki lekeler salar dkldke artm ve dklen salarnn yerine tenine ilemi. Her biri bir yan temsil ediyor. Tpk aalardaki halkalar gibi onlar sayarak yan renebilirsiniz. 3515-Aa Halkas. Kendini bu kadar ele vermekten holanmad iin ellerini belli aralklarla hareket ettirerek lekelerin saylmasn engelliyor. Tm zayflklarnn farknda ve mr boyunca onlarla dalga gemi. Hatta onlara isim bile vermi. Hem dierleri farknda olmadn dnmesinler hem de yzne vurmasnlar diye. Yarglayan da o savunan da. Dierleriyle yle rahat dalga geiyor ki yannda konumaktan ekiniyorsunuz. Bylece kendi huzursuzluunu rtyor. Bu huzursuzluunu anladnz yznzde grrse byk hayal krklna uruyor. Alngan. Sorduu sorular nedeniyle yznde yerleik kocaman soru iareti glse de sinirlense de uyusa da dier mimiklerini bastryor. Yalnzlnn farkna vardndan beri -ki bu dudann kenarndaki drdnc kr fark ettii zamana denk gelir- kimseye yardm etmiyor. Dilencilere para vermiyor. Teselli etmiyor.Bu onu kt bir insan yapmyor ama iyi olaym diye zorlamyor. Tm ztlklar gibi onlar da birbirinin iinde. nanyor. Sigaray brakm. Sal iin endielendiinden deil. Zevk almamaya balam. Et de yese ay da ise mutlaka krdanla dilerini kartryor. Teker teker, sabrla kayor. Tanrdan beklentisi yok. Genel grn aksine yalandka Tanryla yaknlaacana ondan uzaklam, hasm bile olmam. Ama Azraile inanyor. Ona imreniyorum. O bo beyaz ay fincanyla garson kza bir sr vermeyi umar gibi bakyor. Srr bir tek o biliyor. Oyunda bulunma sebebi bu. Bunu sylemeye deecek birini aryor. Yani dnyann en mutsuz gzlerini. Srr bilen bir daha mutlu olamyor. Fakat garson kzdaki etkisi hafif bir meltem gibi vcudunu yle bir okayp geecek, kafasnda cevap arayan sorular yerine oturacak ve ardndan ay bardan alp tezgahn zerine koyarak boalan masalarn stn temizleyecek. mrnn geri kalannda nerde olmak isteyeceini bulacak, zamanla yarma telandan uzak, yine mutsuz yryecek. Yal kadn fincan garson kzn masasndan almasna izin vermeden kendisi uzatm. Gzlerine dikkatlice bakp yakla der gibi sol elinin iaret parman yukar kaldrarak kulan yaklatrmasn sylyor gibi. Son grevi bu. Srr sylemek iin seilmi olmamaktan dolay derin bir kskanlk duyuyorum. Yeterince mutsuz bile olamayacak kadar sradanm.Sradanlm yzme bir bakasnn
www.altkitap.com
91
suretinde vuran garson kza hissettiim fke ona daha ok balanmama neden oluyor. Bu gizemli ikiliyi ayrmak istiyorum. Tek yolu var. Kz ak olmal. Birinin iinde yok olmal, erimeli. Yandan byk srlar ona yakmaz, bahar yeniden kefetmeli. Zihnini brakmal, kontroln kaybetmeli, ayaklar yerden kesilmeli, yeil ayakkablar ayandan kmal. Yal kadnn srr ona sylemesine engel olmazsam oyunun iine hapsolma tehlikesiyle kar karya kalrm. Oyundaki dier kiiler ba karakteri yani beni asla ikinci plana atamaz. Oyunu ele geirme ihtimallerine karlk durum deitirmekten baka arem yok. Kontrolden kmalarna izin veremem. te dier karakterim, Birinci Adam. Sol aprazda, sigaras aznda donmu. Kendinden bakas umurunda deil. Byle bir srrn kendisinden bakasna sylenebilecei ihtimali ona gre yok. Srlarn varlna da inanmyor. Her ne kadar macerac gibi grnse de kk drlme riskini gze alamaz. Onu ikna etmek zaman alr. Oyunun bitmesini engelleyebilir. Gene de masann zerine koyup okuduu gazete haberinin nc satrnda kilitli kaldn gryorum. Dikkati dalm. Daha ok kedinin bacana srnme ihtimalinden. Biraz da garson kzn alkln yadrgyor. Kz sakarlna ve kedinin olanca kabadaylna ramen kediyle karlamyor. Kabulleni grnmezlii de beraberinde getirmi. Belki bedenlerinin iinden bile geebilirler. Denemedikleri iin bilemezler. le yemeini burada yiyor. Bitiikteki dkkanda satt hallar indirip kaldrmaktan srtnda oluan kamburu, boynundaki gm kolye ve parmaklarndaki ssl yzklerle saklamaya alyor. Gazeteleri, masa rtlerini ve deforme edebilecei dier nesneleri farknda olmadan rulo eklinde kvryor. Obur. Salar dklmeyecek cinsten. Sk ve kvrck. Heyecanlyken anlalmasn diye parmaklarn tlatyor. alt yllarn hesabn yapyor ama emekli olma hayalleri ile deil, kendiyle gurur duymak iin. Onun iin durumlar nemli, alt metinleri sevmiyor. Futbolu sevmesine ramen man ertesinde yaplan yorumlara srf bu yzden katlmyor. Yadrganmasn diye sessiz kalyor. Kz arkadann Ne demek istiyorsun? lafndan olduka sklm. Evlenirse bu soruyu her gn duyacandan endie ediyor. Az iyi laf yapyor. Uan hal diye fahi fiyata satt hallar alanlarn arkasndan dalga geiyor. 3516-Aleaddinin lambasnn zerindeki toz. Japonlara Bruce Leeden, Almanlara Bayern Mnichten bahsediyor. Hergn farkl lkelere seyahat etmekten yorgun grnyor fakat bu kelime onun lgatinde yer almyor. Bu yzden de garson kzn halinden holanyor. Yzndeki mutsuzluk onun umurunda bile deil. O herkesi gldrebilir. Mutsuzluk normal. Yzeyde yayor, boulma ihtimali yok. Bunu bilmesi sinirlerimi bozuyor. Hallarn desenlerinin kafasn kartrmasna izin vermiyor. Onu da
www.altkitap.com
92
birine benzetiyorum ama karamyorum. Yal kadnn potansiyel Anglo-Sakson bir turist olduuna emin. Garson kzn dilini bilmediine de. Tetikte. Kula kadnda, syleyeceini evirerek garson kz etkilemeyi planlyor. Bylece birinci adam kz hem kendine ak edecek hem de srr renecek. Tamamen oyunun dna atldm. Oysa ben srrn peindeyim ve ona ulamalym. Srr bilen yal kadna da, syleyecei kza da, evirecek birinci adama da ihtiyacm var. Her ey kontrolm dnda. Srkleniyorum. Birdenbire yal kadn oyunun kurallarndan birini ihlal ederek kafasn bana eviriyor. Mavisi solmu gzleriyle bakp -Srr renmeye deecek biri olmadn biliyorsun. Tek artm var. Defterini bana verirsen ben de sana srr veririm. -Defteri mi? Neden? -Bunun cevabn srr rendiinde alacaksn. Sonra tekrar ban eviriyor. Kafam her zamankinden daha kark. Kurban olduumu dnmeye balyorum. Kza hesapsz verecei srr bana gelince defterimle dei toku etmeye almas bir dl deil, ceza. Gnahlarmn bedelini detmeye alyor. Onunla oynadma fkelendi belli ki. Ufalyorum. Gzlerimi kapatp arsna dayanamayncaya kadar skyorum. Defterime yazdklarm okumadan hatrlamaya alyorum. Yal kadn ilgilendirebilecek herhangi bir madde. 3515-Aa Halkas. Onu kendisinden aldm dnyor. Karlnda da defterimi istiyor. Srrn nemi birdenbire belleimde yitiyor. Kedi miyavlyor. Oyunu bitiriyorum. Saat 12.45e doru ilerlerken Birinci Adam hesab istiyor. Yal Kadn Garson Kzn kulana bir eyler fsldyor, o da ban sallyor. Biraz daha oturup kalkyorum. Tramvay durana ilerliyorum. 3517-Halanm msr yerken, yzk parmayla orta parman arasndan szan lk su damlas.
www.altkitap.com
93
Sevgili Gl
Fatih Debba, 1972 Mersin doumlu. 1992-1996 yllar arasnda Manisa, Celal Bayar niversitesi Demirci Eitim Fakltesinde Snf retmenlii blmnde okudu. Ayn yl stanbulda bir devlet okulunda snf retmeni olarak greve balad. Halen bir zel okulda snf retmeni olarak almaktadr.
Yamur sonras bir akam Soluumu istedim aalardan Gl ve toprak kokusu verdiler Adnan YCEL Yamur yayordu. Bakt yamura kfreder gibi, bakt lm dler gibi. Yakt yamurun btn gzlerini ve btn ellerini yakt. Ateten bir topa dnmemiken daha ve dnmemiken SINDIRELLA nn kim olduunu billboardn nnde ylece duruyordu. Btn gzleri szerek delip geti. Bir eyler mrldand, ihtimal svp sayd. Sonra evirip ban glkle okudu: sin-dr-el-le-a. Krmz gller konfeti olmu dklyordu beyazlar iindeki gen kzn zerine. Sindirella. Byl bir szck gibiydi. Sanki defa tekrarlasa canlanverecek, billboarddan inecek ve ocuun aclar bitecekti. Sindirella. Ak yitmi gzlerine dokunsa sanki yacakt. Sindirella. Okasayd yzn eer, kee gibi olmu aln, patlam dudaklar, rk bir elmay andran enesi, prsm yanaklar ve aznn evresi yeniden bir ocuun yzne dnecekti. Sindirella. Bir tutsayd ellerini, byle smkl bcek gibi akp gitmeyecekti parmaklar, keman alamasa bile belki de bir topac evirebilecekti. Ad Salihti. Evden kamt. ay olmu ya da olmamt. On be yandayd, yani ocuktu. Evsizdi. Hrszd. Pislik iindeydi. stelik kt kokuyordu dahas at. Yalnzd. aresizdi. Korkuyordu. ok korkuyordu, yordu da. Yamur kar soluu tarken bir sigara kard. Beyhude sokaktan kp stikll Caddesine saptnda henz yamur yamyordu. Ve henz son tramvay gememiti. Aznavur Pasajnn nndeki piyangocunun anlattna
www.altkitap.com
94
gre keskin bir tiner kokusu yaylyordu. Sanki caddeden tiner kutular geiyordu ya da Topkap srtlarndaki eski boya atlyelerinden biri Beyolu civarna tanmt, dedi, Taksimdeki btn tinerci ocuklar bir araya toplasanz hepsinden ayn anda byle koku kmaz, demeyi de ihmal etmedi. Ar bir tiner kokusunun zerine sindii hatta bu kokunun gelip geenleri fazlasyla rahatsz ettii gerekti. Ama piyangocu da abartmyor deildi. Salihi tam tamna tarif etmesine baklrsa aralarnda na ho bir eyler gemiti. Sonra: iek Pasajna girdiini grdm, o bayltan sarho eden koku ancak yamurla hafifledi, diyerek, iindeki fkeyi yanstt. Hava souktu. Buz gibiydi. Sabahki lodos akama doru etkisini yitirmi, nereden geldii bilinmeyen bir poyraz bak olup azn dayamt. 14 ubatt krmz gller ortalkta dolap duruyordu. ou sahipsizdi; sahibini bekliyordu. Salih aln gidermekten baka hibir ey dnmyordu. Elindeki telis parasn burnuna gtrp tineri akla iine ekerken, krmz gl koklayan sevgiliyi bile kskandrd. Gl bile ireti kald. O an Salihle gz gze gelen sevgili, krmz gle bakp, btn krmzlarn lm artrdn dnd. Salihse balk pazar giriinde rastlad sevgililerden ok, krmz gllerle ilgilendi; o glleri tuz ekelemeden yiyebileceini aklna getirdiyse de bu fikrinden ok abuk vazgeip yoluna devam etti ve o gller, solaca zaman beklemeye balad. Salihi en son balk pazarnda grmlerdi. Hatta Nevizde Soka nnde zel gvenlikiler tarafndan itilip kakldn, temizinden dayak yediini syleyenler de oldu. Kk bir kzcazn bir iki hamsiyi ekmek aras yapp uzatmasna annesi ok sert tepki vermi; kza barp durmu, Gn getike oalyorlar, veba gibi yaylyorlar kentlere, diyerek, kzna bir gzel nasihat ekmi, Salihse be dakika daha orada oyalanm, hamsileri yiyebilmeyi ummu ama o balklar alamadan ayrlmt. Byk bir ihtimalle stikll Caddesine dnm, oradan Taksim Meydanna kmt. Son tramvayn vatman Salihi tandn, ama her akam yapt gibi tramvaya aslmadn o gn onu grmediini syledi. lgintir o akam sokak ocuklarndan hibiri tramvayn peine taklmamlard. Vatman, 14 ubat unutamam, dedi, Tnelden meydana kadar byle rahat gitmemitim. Oysa ne zabtalar ne de polisler o gn sokak ocuklarn toplama gerei duymulard. Hlbuki zel gnlerde sk altklar sylenebilirdi. Ancak onlar aradklarna dair herhangi bir belirti de yoktu. iek Pasajndan meydana kadar geen srede Salih nerelere takld, o ksack zaman diliminde neler yapt, neler yaad bilinmiyordu. Yalnzca meydana km, oradan
www.altkitap.com
95
Atatrk Kltr Merkezine kadar yrm ve o korkun olay bana gelmiti. Delikanl, Sigaray ben vermitim,dedi, sonrasn bilmiyorum. Salih belirli bir yerde kalmyordu. Sklkla Karakydeki balk barnaklarnda yatp kalkyordu. 14 ubat sabah Karakye uramt ama ncesinde neredeydi bilen yoktu. Yalnz o gnn sabah yetmilik bir rak iesiyle kagelmiti. ie azna kadar tiner doluydu. Salih dolu deildi tabii. Ayakta durabiliyordu. En azndan konuuyordu, syledikleri anlalyordu. ocuklar grltyle uyandrm, ienin bir ksmn kafasndan aa boca etmi, kfrler savurup kahkahayla glmt. ocuklar, Salihin zerine ullanmlar ellerindeki telis paralaryla yzne, salarna banp paavralarn tinerle slatmaya almlard. Salih, o zaman beter glm sonra da ocuklardan birkan savurup yerde tekmelemi; Napyonuz lan orospu ocuklar, demi, at sinekleri gibi tepeme tnz, fasulye suyu mu sandnz, daha bunlardan ok var deyip kalan da onlarn zerine boaltm. Bu laf duyan ocuklar, Salihin etrafnda pervane olmular. Salih: Akam bekleyin, demi, gece yars meydanda olun. Daha fazla durmam hrdavatlar arsna doru yrm, leden sonra Galatadan Eminn ynne getiini grmler. Piyangocu, Byle bir yz olamaz, dedi, zerindeki koku kadar iren, berbat bir yz. Gzlerinin feri gitmi, elmack kemikleri burnundan daha ileride zaten burnu ve aznn eperi yarklarla dolu, kanl iltihapl yarklar, ene altndan boynuna kadar uzanyordu. Tineri her ektiinde nce o yarklara doluyordu. Piyangocunun anlattklarna gvenmekten baka kar yol yoktu. Belirsiz de olsa balk pazar esnafndan bir ka da benzer eyler sylemiti. Salihe sigara veren gen de henz yamur yoktu ama slakt, dedi. Yzne dikkat etmemi, kz arkadayla megulm; tiner kokusuna gelince: Evet galiba kokuyordu demekle yetindi. Neon kl reklm panosuna baktnda Salih, mor harflerin, ekrann ortasnda teker teker gz krptn fark etti. BEKLEYN diyordu mordan turuncuya dnen harfler. Sonra kpkrmz oldu ekran ve renk cmbyle drt bir keden tap donuklatlar. Sar: B, mavi: E, yeil: K, siyah:L, (lacivert de olabilir) E, maviydi; turuncu: Y, beyaz: , eflatun: N, birleip morardlar yine. BEKLEYN! Bekledi Salih. Bekleyiin dayanlmaz sancsyla ka zamandr bu ii yapyordu zaten. Bilmeden bekliyordu. Btn gn alnn dinmesini beklemiti. Dn de yle nceki gn de. Daha da bekleyecee benziyordu. Alk beklemekle gemiyordu. Beklenen bir trl gelmiyordu. Meydanda, kendine gre sol yanna den insanlara bakt. ou otobs bekliyordu. Lanet havadan kurtarp scack yataklarna kavuturacak otobsleri. Simitiler, simitlerinin bitip
www.altkitap.com
96
tkenmesini beklemiyorlarsa da hi olmazsa biraz daha satmay diliyorlard ve dondurucu soua ramen bekliyorlard tezghlarnn banda. Gidecek bir yeri yoktu Salihin. Adamakll beklememiti hibir eyi. Tasarlamamt bile bekleyii; ta ki yanp snen, renkten renge brnen: sarya, krmzya, mora, turuncuya kesen, o gz krpan, gz alan neon kl reklma kadar dnmemiti ya. imdi neyi bekliyordu? Bekleyeni var myd buulu camlar ardnda bilmiyordu. alabilecei bir kapy dnd de oktan unutulup gittiini anmsad. Kendi seimi deildi bu hayat, yazk ki hibir eyi kendisi sememiti. Tpk kynden koparlnda olduu gibi. Ky yerinde saatlerce beklerdi keklikleri. Yakalad kekliin ihanet etmesini beklerdi kendi soyuna. Bldrcnlarn, kurduu kapana dmesini beklerdi. Sonra gece kerdi kye. Annesi sabah beklerdi. Salih bilirdi annesinin beklediini; ama neyi beklerdi bilmezdi. Beklenen sabah m gelirdi, afakla beraber skn m ederdi, yoksa gece beklenmeyeni mi sokard kye pek dnmemiti. Sessizlik soluk alrd geceleri. Bir trtln admlarn tard. Bayku geceye konar korkuyu arrd. Korku beklenirdi. Beklenen bir trl gelmezdi de korku Hzr olur yetiirdi. Nemli, kokumu, lk nefesi duyulurdu ense kknde. Annesi dul kalmaktan korkar ocuklarnn babasn beklerdi. Bekleyi uzadka ikence oalrd, ikence bir kez balad m bekleyi umut olmaktan kard. Bir ocuk ne beklerdi yaamdan. Yaam ne sunabilirdi ki bir ocua. Salihe sorulsayd eer ekmek ve tiner derdi. Baka bir ey istemezdi. Fakat ubatn on drdnde onu byle meydanda bekleten neydi? Bekleyin demeseydi neon klar, beklemeyecek miydi? Billboardn nnde gzn seirtmeden bakp durduu Sindirella ne ilanlaryla kadar benzeyebilirdi bir Salihe ONLAR kentin meydannda SINDIRELLAYI kendilerinden donatlm
OKUMADILAR
bahsedildiinden habersizdi. Sindirelladan daha gerek stelik peri kzndan mahrum yaamlaryla da biroklarna yabancydlar. Hibir ey masallardaki gibi deildi elbet ve sihirli denek sadece bir denekten ibaretti, gerekte hkm yoktu. Yalpalaya yalpalaya caddeyi geerken alnan klaksonlara kfrlerle karlk verdi. Sokak ocuklarnn bildik tepkileriyle kendisini taciz eden aralarn zerine yrd. Yolu yarlayp durdu. Trafiin akn ynlendiren polisler gibi el kol hareketleri yapt. Bir czamlya ne kadar yanalrsa ite yle uzak ara getiler yanndan. The Marmarann nne geldiinde rk kadnlara laf att, bavullarn altnda ezilen belboylara satap gld.
www.altkitap.com
97
Gmsuyuna kan yolun bana vardnda durup bekledi. Bu kez daha emindi. Kendi kendisine stlendii erketelik grevini yerine getiriyor gibiydi. Bir sre hi istifini bozmad. Gelip geenlere bulamak yle dursun kimseye grnmek dahi istemiyordu; bu yzden yasland trafik levhasnn eklini almt. The Marmara otelinin dormeni onu uzun sre izlediini, yarm saat kadar hareketsiz durduktan sonra yolun kar tarafna, Atatrk Kltr Merkezi ynne, geip gzden yittiini sylemiti. Saat gece yarsndan nceydi on bir filand demiti. Ortadan kaybolup tekrar Atatrk Kltr Merkezinin avlusunda belirdii krk be dakikalk bir zaman vard ki o ara Salihi gren olmamt. Olaylar yle hzl gelimiti ki yaanlanlar tesadflerle aklamak yetmiyordu. Hibir tesadf byle art arda ustalkla dizilmezdi. nceden planlanm, her ayrnt tek tek gzden geirilmi ve satran talar gibi grevler datlmt sanki. Kimileri sokak ocuklarnn bu tertipte yalnzca piyon olduunu sylyordu. Bamsz sokak ocuklar derneklerinin yneticileri ayn akamn sabahna kadar sren operasyonlarla gzaltna alnm olsalar da, baz sol fraksiyonlarn bu olaylarda parma olduu dillendirilmiyor deildi. Ama gerekte her ey birer tesadft. Zincirin halkalar tesadflerle birleti. Salih o akam ki tek gereklikti; olaylarn biricik znesiydi. Onlarca sokak ocuu Salihin adn veriyordu, fakat adndan baka bir ey de sylemiyorlard. Onlarn bylesine rgtl hareket edebileceini dnmek samalktan teydi. Hepsi az birlii etmiesine: Gece yars meydanda olacaktk; Salih, yle demiti, diyorlard. te Kazanc Yokuundan, Gmsuyundan ve ksmen Sraselvilerden meydana akan kalabalk Salihin vaat ettii tinere geliyorlard. Salih, Karakyde yapt gibi birok yerde ocuklar tinerle sulam ve bunlardan daha var demiti. Akama meydanda olun. Gnler ncesinden yrtlen bir kampanyayd bu: 14 UBAT SEVGLMZ SOKAK OCUKLARI Her ey en banda planland ekilde devam ediyordu. Final Atatrk Kltr Merkezinde olacak, lkenin en sekin davetlilerinin katlaca bir sonu bildirgesiyle o gne kadar yaplanlar duyurulacakt. Sanatlarn, i adamlarnn, brokratlarn, siyaset adamlarnn iinde yer ald komite, anl anl kampanyalar hakknda hemen her gn gazetelere, televizyonlara konuuyorlard. Bilmem nerede verdikleri yemeklerden, giydirdikleri ocuklardan, atklar barnaklardan bahsediyorlard. Hele bakanla bask yaparak okullarda yasaklattrdklar yaptrc tr maddeler yok muydu; tam da evlere enlikti. En ok da
www.altkitap.com
98
el ii retmenlerinin tepkisini ekmilerdi. Belki de bu dzencede el ii retmenlerinin parma vard. Sahi bu kadar sokak ocuu kurtarlmken bunlar da nereden kmt. ok sonra televizyonlarda bir emniyet grevlisinin aklamalarn izlemitim. zel gvenlik nlemlerinin alnd o gece Salihin Atatrk Kltr Merkezi evresinde dolanmasna neden gz yumulduunu anlatyordu. Tinerci ocuklarn laftan anlamayan birer sokak serserisi olduunu, haereler gibi olur olmaz yerlerde bittiini sylyor, ne yapaca kestirilemediinden basna da yok yere malzeme vermek istemediklerini belirtiyordu. Atatrk Kltr Merkezinin avlusuna nasl girdiine gelince ite oras tam bir muammayd. Bir gazetecinin igzarl ya da devleti zaafa uratmak isteyenlerin oynadklar oyundu. Boaza meydan okurcasna ykselmiti. Klormatik camlar dardan ierisini gstermiyordu. Dev bir fanusu andryordu. Souktu. Besbelli skntl duruyordu, her an boaza kayacakm gibi. Anlalmazd. Kendi de dahil herkes yadrgyordu yerini. Kz Kulesi oradan gzel grnrd. Gl bir teleskopla adalar bile yakn ederdi. Ama oradan yle deildi, bilinirdi. Ne Beyaztn yaptrd surlara benzerdi ne de Sinann ihtiamyla uyuurdu. Yalnzca yksekti. Hem de ok. evre dzenlemesi ve yal boya ileri yaplyordu. Salih tineri oradan temin etmiti. Bir yol bulup girmiti. Ama yine de kendisine bu kadar cmert davranan inaat sevmemiti. O akam Salih, deil inaata girmek, yaklaamad bile. En az bina kadar irkin tane doberman sayd. Ya da bir taneydi de o grd. Uzun bir sre frsat kolladysa da bir trl giremedi. Ta oldu. Aa oldu, hatta onlar gibi davranp aralarna girmeyi dndyse de o mendebur hayvanlar kandramad. Sonra btn gn sebil ettii tinerlere zld. Kahr ekip durdu. Son kalan tineri kpeklere inat bandan aa dkt. Bounu da hayvanlara hmla frlatt. lgnca barmalar arasnda oradan kap uzaklat. Soluk solua kalarak Atatrk Kltr Merkezi nne kt. Etraftaki kalabal ve caddeye zenle park edilmi son model lks arabalar grnce biraz meraktan biraz da dayanlmaz alnn hkmettii gdleriyle ieriye girmeye karar verdi. Avluyu evreleyen byk ta iekliklerinin altndan kemiksiz kupkuru bedeniyle bir solucan gibi kvrlarak geti. Salih, bir anda billboardn nnde bitivermiti. Sindirellay g bela heceleyerek okuduunda en mahrem yerlerini azna alp svp durmutu belki. Gzleri sihirli denein prltsna takldnda glebildiini fark etmedi bile. Yalnzca gerilen aznn kenarndan koyu kahverengi bir irin kanla beraber akverdi. Eer glebildiini grseydi, her aladnda gzlerinden boalan yalar misali; glmsemesindeki koyu kahve kan
www.altkitap.com
99
da tpk gz yalar gibi doal karlayabilirdi. Kim bilir belki de gz yalarn acl glmsemesine ye tutard. te bu yzden elinin tersiyle azn silerken durduk yere akan kana bir anlam veremedi. Eline bulaan kan ve deri tabakasn karnnn stnde temizledi ve yine ayn ekilde elinden bir paray da brakt. Elleri neredeyse akp gidecekti. Suya deen eker gibi her dokunuta birazn kaptryordu. Lime lime olmu siyah bir eldivenin rtt sol eli muhtemel dierinden daha ktyd. Grlebilen parmak ularndan bazlar ki parmak ular da yoktu saaklanm eldivenin ularn tamamlyordu. Neyse ki tiner kokusu vard; yoksa rm et hele canl bir bedende tyl kk kemirgen yaratklarn leinden bin beter kokard. lgiyle izledii Sindirella afiinden gzlerini alp etraf szdnde bir peri kzna rastlamay beklemiyordu. Ama dileri arasnda kanrtaca kk bir lokma dahi belki de iddeti gittike artan karn arlarn hafifletecek ve belki de kaamak dven kramplarn bir nebze olsun dindirecekti. Kalabaln arasndan geip giderken labirentteki fare gibi peynirini arad, ama bir sigarayla yetinmek zorunda kald. Yamur hafiften iseliyordu. Oysa btn gn kar tahminleri yapmt. Elini glkle soktuu ceplerinde gezdirdi, kibritini karp yakt. Mavi bir ule parldayp turuncuya dnt. Yine byle souk bir kt. Yamur fena bastrmt. Yer yer inkoyla rtl aty krbalyor, evin iinde korku olup oalyordu. Geceydi. Btn beklentiler umutsuz bir gn doumuna sanclanmt. Ky diken stnde uyur gibi tedirgindi. Sanki davetsiz bir misafir bekliyorlard. Hi gelmeme ihtimalini dnemiyorlard. lme benzeyen bir eydi bu; ne kadar ge gelirse o kadar iyiydi. Nasl ki; her lm erken lmse istenmeyen eylerin gelii de erken olacakt. te o gece ky bir ucundan tutumutu. Zaten tavan uykusundaydlar bombalar patlamadan dorulmulard yataklarnda. Ses etmediler. Baa gelen ekilir misali kaderlerine razydlar, yalnzca ne olacaksa olsun ve bu bekleyi ikencesi bitsin istiyorlard. Apar topar kalkp ky meydannda toplandlar. nk sesler bunu emrediyordu. Baz evlerin iinden dar doru silahlar sklrken, dardakilerin cevab daha sert oluyordu. O evler roketatarlarla havaya uuruluyor bir ra gibi yanyordu. Ky yangn yeriydi. Yamurun gc yetmiyordu atee. Kendi halknza ihanet etmeyin, dedi bir ses, brakn koruculuu ocuklarnza silah skmayn! Bu erefsizliktir! Onurlu olun yoksa... sonra isimler okudular. Salihin babas da vard ilerinde. Sularn saydlar birer birer. Sustuklarnda silahlar konutu. Kyn erkekleri koca narlar gibi derken yere karanla karp geldikleri yne ekip gittiler. Artk ky yerinde durulmazd. Bahar beklemediler bile. Kekikle yoncayla besledikleri hayvanlarn kurua sattlar, yem fiyatna hayvan pazarnda. St ila, eti
www.altkitap.com
100
eker baldan lezzetli: kuzular, kolar, semiz inekler. Memelerinden taan st btn ieklerin kokusundan alm tadn. Ar olsa beceremez, inemez zne; ku olsa anlamaz. kurua sattlar sanki kendi etlerini. Kaarcasna gtler; stanbula bu vck vck olmu fahienin koynuna girdiler. Ve bir gn Salih de kat evden... Yakt kibriti sigarasna gtrd, ancak parmaklarna kadar ulamt ate. Saaklanm eldivenin ular alev ald. Telala karnnn zerinde silmek istedi, karn tututu. Soluuyla sndrmeye alp azna tuttu elini, yz parlad birden. Yamur saanak olup yamaya balamt. Salih ateten bir topa dnmek zereydi. Bir kez olsun barmad, lk attn duyan olmad. Sert rzgrlara dayanamayan gelincikler gibi eip ban dt. imdi btn bedeni yanyordu. Korkak tedirgin yzler ne yapacan bilmeden koutururken, o uzun zamandr ilk defa mediini hissetti. Scack bir evde scack dlerdeydi imdi. Yn bir yorgann altnda tok ve huzurluydu. Sulu sepken attrrken susuzluunu da giderdi. Gzleri erimeden alad; ama glmeyi becerebilseydi dahas dudaklar kar koyabilseydi atee glerdi de. Alad. Mutluluunu da bu ekilde gsterdiinden yapt bunu. Atatrk Kltr Merkezinin nnde son perde muhteem bir finalle inmekteydi. erde byk sahnede yapmack kar hareketlerle yaarken sren btn oyun, kenti yabancln etmedii pervaszca masumlua Darda
gsteriyordu.
hak
brndryordu...
www.altkitap.com
101
Uzaa Yaklaan Adam
Gkhan Sar, Ocak 1992 doumlu drdnc snftan beri yaznla uramakta. Sakarya Anadolu Lisesi'nde okuyor ve u sralar bir roman projesi zerinde alyor. Bir gn uyandm ve hayatmda hibir ey deimedi. Yine uyandm ve yine Bir eylerin deimesini umut ederek her gzlerimi amda her eyi braktm yerde bularak sabaha balyordum. zel dikim takm elbiselerimden birini giyiyor, televizyondan gelen pop mziin tekrarl sesi eliinde masaya oturuyor, kepekli ekmeimi yiyor, kahvemi yudumluyor ve ekonomiyle spor sayfasn inceleyerek gazeteyi bir kenara frlatyordum. Yalnzdm. Spontane espriler yapmaya alk olmayan monoton bir beyne sahiptim. enem dkt, hatta yle ki mteri kurduum cmleden ikisinin ayn anlama geldiini fark etmez; kelimeler tkrk gibi azmdan kp mterinin ikna olmazlk gardn yavaa indirirdi. Saygn bir uluslar aras irkette alyordum. Aylk maam yemee gtrdm kadna arab pskrttrebilirdi. Sanki dnyay dndren kuvvettim ben. Estetiin en yce yansmas, her eyi satn alabilecek adamdm. Bir gn uyandm ve kendimi Fiat Unomun zerinde yatarken buldum. Bu en farkl uyanmn gereklemesi iin birbirinin ayn yaklak sekiz bin uyan gereklemesi gerekmiti. Isszln ortasnda ukurlarla dolu yolun kenarna park etmi bir araba, nlar akta kalan derime ftursuzca zuhur eden bir gne ve krk dereceye yakn scaklk, sineklerin vzlts ve insana burnunun ilevini unutturacak hi kokusu. Nerede olduumu bilmiyorum, be saat boyunca tabelalara bakmadan srdm; arabamn anca be alt kilometre daha yetecek kadar benzini kald. Saatlerce uyuyabilirim burada, ne alar saatin sesi ne de ie gitmeliyim artlanml rahatsz edebilir beni. Ama yattm yer iyicene snd, dayanlmaz oldu. Benzin bitene kadar kalacak bir yer bulmal, orada yatmaya devam etmeliyim. Be dakika iinde bir insan nasl kariyerini pe atar ki? Neden atar? O gkdelenlerde kendilerine ait ofislerinde gece gidecekleri restoran dnen insanlar bu yaptm duysalar Duysalar kendi eylemime ait bir ataszm olabilirdi. Ksa ve z, birok alana uygulanabilirlii var: Yumruk elle tokalama!
www.altkitap.com
102
Ceketim mendil satan bir adam styor1. Cep telefonum, ykl miktarda para, sigara tablam Hepsi ceketimin cebindeydi. Kravatm arabamn dikiz aynasna baladm. Pantolonumun, tlettirmeyi unuttuumda i ncesi depresyonuna girdiim pantolonumun paalar dizlerime kadar kvrk. Gmleimle yzm rtmtm. Scaktan eriyip asfalta akmak, buhar olup gkyzne kararak dngye ortak olmak istiyordum. imdi ne olacak? Diye sormadm kendime. Bunu sorarsam bir dahaki uyanmda kendimi scak yatamda bulacam biliyordum. Ama bulmak istemiyordum, tm alkanlklarm bir araya toplayarak onlar yakp kllerini ibret olsun diye bo sigara paketimin iinde, yanmda tamak istiyordum. hayatna atlmadan nce tek bir hayalim vard: En uzaa yaknlamak. Belki bir karavanla ya da Harleyle. Altmdaki arac yolun nereye vardn umursamadan srmek Bir yerden uzaklarken baka bir yere yaknlamak. Ama iin can alc noktas baka bir yerin belli bir yer olmamasyd. Aracn srerken glmsemeliydin, dertlerini tasalarn ardnda brakm olmalydn; aksi halde yolun bir yerinde aracn durdurur, gerisingeri dnerdin. Tabelalara bakmayacaktn, uraya ka kilometre kalm falan umurunda olmayacakt. Tam anlamyla yola vuracaktn kendini. Haritasz ve yeni yerler grme hevesiyle kaybolmay gze alan biri olmalydn. Ve en nemlisi yola vurma eylemi bir anda gereklemeliydi. Kahvaltn bitirmeden elinde srlm bir ekmek dilimiyle ya da yataktan yeni kalkm, i amarlarnla, yataa uzanm dnrken bann tepesinde beliren afili nlem iaretinin etkisiyle ya da yle bir ey ite. Ksacas bir anda olmalyd; sanki tek kii iin geerli olan bir vahiy gelmi gibi. Benim vahyim aniden gelien takm elbiseli adam isyanyd. *** yl nce yirmi yedi yandaydm; be yl nce, yani yirmi be yamdaysa daha yeni ie girmitim. zninizle size yirmi yedi ve otuz arasn anlataym. Kendimi Wall Streetde bir irkette alyormu gibi hissettiim o zamanlar G delercesine ykselen yapda almaya baladmda ilk iim deri koltuumda ellinci kattan ehrin panoramasn seyretmek oldu. niversiteyi kazandmda kendimi yaadm yerden kurtarmtm, annem hep yle derdi hep: Kurtar kendini buradan, oku da adam ol. Drt yl sonra kep atarken yanmda yoktu, yanmda olamazd artk. Mezarna gidip olun adam oldu, dedim. Kendini kurtaran
Kahramanmz burada gelecei dnerek styor diyor. Yoksa o gn yaz mevsiminin en scak gnlerinden biriydi. www.altkitap.com 103
1
oul olarak araya girmitim: aray. Kk bir irkette almaya baladm. irket batt ben de zenle tlediim takm elbiselerimi dolaba kaldrdm. sevgili, giymekten anan depresyon hrkas, iki gnde biten sigara paketleri ve her defasnda sigaray brakmaya karar vermeler, Uzayan sakallar ve ksalan salar, grmeleri ve Yuppi! Deri koltuumda otururken rahatma diyecek yoktu. Para gzel, ofis gzel ve parama bakarak syleyebilirim ki kzlar gzel. Para Ofis Kz. Parann satn alabilecei her ey geree dnmt benim iin. Ben dnmtm. Lisedeyken medeniyet yular olarak grrdm kravat. imdiyse kendime irkettekilerin tavsiye ettii maazadan kravat seiyordum. Bu ok renkli, bunun desenlerini sevmedim, bu da ok mat, u lacivert olan iyiymi. Uzaklayorum. Yeni takm elbiseler, koltuklar, okumadm ve okumayacam kitaplar aldka, banka hesabmda para birikmeye devam ettike uzaklayorum. Kendimden, babamdan, yirmi kat aada yryen insanlardan. Cebimde eskiden bozuk paralar olurdu, imdiyse btnyle kt. Uzaklayorum halk otobslerinden, tartsyla para kazanmaya alan yal amcadan, bir ksa Winstondan. Fausta dnmekten korkuyorum. dil bilen, planlanm espriler yapan biriyim. Askerlik ans namna anlatacaklarm yok denecek kadar az, gndemi takip ederim ama yorumlarm kahvehane siyaseti seviyesindedir. Evimdeki tavana ykselen kitaplarn hibirini okumadm, ilk drt sradaki kitaplar anneme ait. Son iki sradaki kitaplar da zellikle be yz sayfa zeri olan akademik arlkl kitaplardan setim, kocaman bir yatam var ve zaman bulabilirseniz tavandaki yapay geceyi izleyebilirseniz, Yirmi alt yandaym ve tek gecelik iliki aryorum. Para gerektir, para gerektir. Gerei yayorum. Bu arada kravatm gittike skyor boynumu. Kravat sktka skyor, bense onu gevetmeye almyorum bile. irketten iyi gn dostlaryla iki tek atyoruz Serencam Meyhanesinde. Kadnlardan konuuyoruz, iten, kazandmz paradan. Ne hale geldim byle? unlarn abartl kahkahalarna bakar msnz? Rak bardan tutmay bile bilmiyorlar. Anlattklarnda ancak parayla yaanacak yapay olaylar var. ounu yaadklarndan bile emin deilim. Ben ne yapyorum? Yaplan espriyi anlamasam bile artlanmlkla glyorum. Terden srlsklam oldum, burada babam anlarn anlatrd eskiden.2 Kahkahalarla glerdim onlara, eve gidince genelde beni abuk sabuk nedenlerden
Babas anlarn anlatrken hikayemizin kahramannn onunla birlikte rak itiini sanmamanz iin bu noktada bir mdahale art. Kola iiyordu o. www.altkitap.com 104
2
azarlasa da burada bambaka biri oluyordu. Hayat onu da dntrmt, evde anneme ve bana barrd, iteyken kalfaya; buraya geldiinde dediim gibi bambaka biri olur kar. Bir hafta barr arr ve ter kokusuyla boulan bu grltl meknda yz kzarm halde bana gemiten hikyeler anlatrd. imdi o da yok. En azndan onun gerek kimliini gsterdii bir yeri vard. Var olduu bir mekn, kendini bulduu, gerek kendini ifade edebildii bir mekn Bense her yerde kariyer peinde koan takm elbiseli adam klndaydm. Her ortama uyum salayan mekanik yz ifademden kurtulamam, takm elbiselerimden syrlp penyenin, kot pantolonun tadna varamamtm. Para gerek deildi, para uyku haliydi. Uyu, trl hayaller gr, yle hayaller olsun ki bunlar, bir daha uyanmak isteme. e girdiimde istihareye yatmtm, uyku durumumsa imdi devam ediyordu. im hep imdilerle. Konformist3 biriyim ben, ders alacak ya da hatrlanacak bir gemi, hatralarm yok. Dert edecek bir geleceim, evlenmek iin ya da ilerde olacak ocuklarm iin birikimim yok, bankadaki param tarafmdan her an harcanabilir. Keyfim bilir. Keyfim sen her eyi bilirsin. Boaz gren iki katl bir evim var. Kiralk. Mavi boyal. D cephe, i cephe hepsi mavi boyal. Ben maviden nefret ederdim hlbuki. Mavi gerekleri ustaca rtbas eden bu dnyaya gre fazla mutlu bir renkti. Kafan kaldrrsn gkyz mavi, uzayn usuz bucaksz korkunluuna kar yeryzne branda ekmitir. Denizlere bakarsn gkyz yansr oraya da, nelerin yaadn bilmeden, merak etmeden dalarsn denize. Velhasl kelam mavi mutlu bir renktir ve sorunlar ve gerekleri rtbas etmek iin kullanlr. Benim yaptm neydi? Her yeri maviye boyamak. Kravatm karp dierlerinin yanna asarken kravat deryasnda mavinin arlkl olduunu fark ediyorum. Yatak rtm mavi, salondaki koltuklar mavi, yine salondaki anlamsz uralar dediim reprodksiyon tablolar mavi arlkl. Eriyik saatler akyorlar tablonun tekinde. Hibir zelliini gremiyorum tablonun. Gllerin arasndan yryp ardaa varyor, kahvemden yudumlarken dosyalar inceliyorum. Gnlerim hep byle geiyor, tekdze, oktan ele geirilmi. Kazandm sanrken kaybettiimi anlyordum; sklyordum bunlardan, ne projelerim vard bir bilseniz. zgrlk dilediince hayal kurmakt; iin iine para girmesiyse annenin bugn okul olduunu hatrlatmasna benziyordu. Liseden, mahalleden arkadalarm braktm yerde deiller artk, babam da yle. Gemie manasz bir zlem duyuyorum iimde. Manasz ve uzun zamandr bama
Amaaan boverci, yataym kalkmaymc, rahata tapan. www.altkitap.com 105
gelmeyen bir duygu. Kalk ve git oraya, kalk ve git oraya! Uzak ok uzak diyordum sonra. Hatralarm ok uzakta, tandklarm ok uzakta. Yalnzln teki adyd kariyer. Tek tip bir hayat tarznda skp kalmak, koca bir dnya varken hep ayn ehirde tkl kalmakt. Mezarm kendim kazyordum, yava yava. ten atldmda ya dorudan iine atlayacaktm ya da zerinden atlayacaktm. *** bre dibe vuruyor, araba ksrerek yavalyor, sszln ortasna ekilmi dmdz giden siyah-gri bir eride benzeyen yolda duruyor. Arabadan kp kapy arparak kapatyorum. Tekmeliyorum kapy, en son Beiktan yllar nceki manda ettiim kfrleri tekrarlyorum. Cebime doldurduum fndk kuru zm karmndan4 yiye yiye yakc caydrc scakta, mesafe konusunda kandrc yolda yrmeye balyorum. Yrdke tandk gelmeye balyor buralar bana. Gmleimle terimi silerek yoluma devam ediyorum. Bitkin dm, susuz kalmtm. Arabam brakm, sonu nereye gider bilinmez yolda yrmeye karar vermitim. yle hzl dnyordum ki dndm eyin samaln kavramam ancak o dnceyi eyleme dntrdkten sonra mmkn oluyordu. imdi yr yryebilirsen! Birileriyle konumayal o kadar ok olmutu ki Dardan bakldnda sorunlar olmayan zengin bir gentim ben, gelip de evimin duvarlarnn rengine bakmadlar ki! Gelip de bir kahvemi bile imediler. Babam zledim, bana barmasn. stlerim yerine onun barmasn istiyordum. Tarla! Diye bardm. Ayiei tarlalar. Sonra ardmda bir homurtu duydum. ehirlerde pek duyulmayan, taraya ait bir homurtu. Kurtulu homurtusu. Bir traktr yanma geldi ve durdu. Benim yalarmda bir adam kullanyordu traktr. Selamun aleykm, dedi bana. Selam merhaba aleykm selam. Aleykm selam, diye yant veriyorum. Nereye yryorsun hemerim, bu scakta lr gidersin, bouna lmnle Allah mutsuz edersin, gel gtreyim seni, dedi. Hzl konuuyordu, kelimelerin baz heceleri aznda yuvarlanp kayboluyordu ama itendi. Arabam grmsndr yolun kenarnda, benzin lazm bana, diyorum. Atla, diyor, Kyde benzin buluruz sana. ukurlarla dolu yolda sallana sallana kye varyoruz. Boynu bkk tabelada beyaz puntolarla Kirazca Ky yazyor. Altm aralk ky meydan bir cami bir
Kahramanmzn ocukluk tutkusudur. Her pazara gidilerinde merhum annesine fndk kuru zm alrlard. Niye fndk kuru zm diye sormad bir kere bile; nk bu soru alkanl terk etmek iin atlacak en nemli admd. www.altkitap.com 106
kahvehane bir de muhtarlkla evrili. Rzgr uulduyor, tozlar ykseliyor, rzgr uulduyor tozlar ykseliyor ve uzaktan beyhude bir kpek havlamas duyuluyor. Western filmlerindeki aylak allardan da olsayd, kyn sszl sizi depresyona sokabilir, iinizde kimse yok mu u harfi uzatlacak- diye barma istei uyandrabilirdi. Neyse ki kahvehaneye uruyoruz ki bir iki yaayanla karlayoruz. Barmen yerine ayc, Rus revs yerine kral tv, kanatl kaplar yerine gcrdayan rk ahap bir kap, madenciler yerine iftiler var. Sessizce kahvehaneye szlp ayc bana bir viski diye barsam gzler merakla m yoksa hiddetle mi bana dner acaba? Traktrdeki adam beni kahvehanenin nnde brakm, ierdekilere selam verdikten sonra bana benzin bulmaya gitmiti. ay istiyorum. Paalarm kvrk hala, terli gmleimi zerime geirmiim. ayn tadna varmaya alrken muhtar geiyor karma. Altm yalarnda, su yata gibi her admnda sallanan bir gbei var. Klasik kstekli saatinin zinciri yeleinin cebine uzanyordu. Elleri buru buru olmu, yanaklar sarkmt. Selam verdi, aldm; naslsn, dedi, cevap verdim. Arabamn benzininin bittiini syledim, arballkla ban aa yukar sallayp sustu. Paltosunu koluna asm bond antal bir adam kyor asansrden. Yz ifademi asansrden kmadan nce ayarlamtm. Belli belirsiz bir srt, hafif ksk gzler ve her selama karlk vermek zere sallanacak esnek bir ba. Ayam taklsa Dsem, antam frlasa elimden, yz d esnasnda sama sapan bir ekil alsa ve bir saniye nce pekitirmekle megul olduum saygm yine bir saniye iinde kaybediversem. Bana sinirlendiklerinde aralarnda alay konusu olsam bu olaydan sonra. Dmyorum, kendimi odama atp derin bir nefes aldktan sonra kendime viski dolduruyorum. Alt saatten daha az bir sre sonra burada, Kirazcann tek kahvehanesinde aym iiyorum. ay bardan krsam ya da bir ekilde dversem kimsenin bana glmeyeceine, glseler bile gllerinin bir ey yok merak etme havasnda olacandan eminim. Traktr geri geliyor, ii benzin dolu kola iesiyle kapda beliriyor adam. Yzndeki glmseme bana gereksiz geliyor ama o glmsemeye devam ediyor. Ben de glyorum, sonuta benzin bulmutu bana. Benzin dolu ieyi masaya koyduunda ister istemez elimi cebime atyorum. Kolumu yakalyor, Laf olmaz, diyor. Nasl laf olmaz? Para veriyordum almyordu, almyordu ama Sustum, fesat dncelerimi hapsettim. Kendine ay sylerken, nereye byle? dedi. Ne cevap versem bilemedim. lk aklma geleni syledim: Bilmiyorum. Garip garip bakt bana. lk defa amasz bir insan gryordu sanrm. nsan yola kyorsa hedefi olmalyd. Benim yoktu.
www.altkitap.com 107
Kahvehaneden ayrlyoruz onunla, beni arabama geri brakacak ve sonra iine geri dnecek.
*** Odamdan kyorum. Sekreterim mterilerin geldiini sylyor. Araplar. in ayrntlarna girmiyorum. Yanlarna giderken aklmda kuracam cmleleri planlyorum. kesin. Traktrn grltsnde bana kyn ksa tarihini anlatyor. Kirazca yirmilerde kurulmu. Kyn tamam muhacirlerden oluuyormu. Ky ahalisi alan ilk bakkal sevinle karlam; nk bylece ekmek iin ehre inmelerine gerek kalmayacakt. Bir bakkal daha alm sonra Bir bakkal daha. rili ufakl bakkallar, bir zaman gelmi kyn sokaklarna ortalama bakkal der olmu. Ne delilik ama! Kyde ihtilaf km. Bir sabah muhtar efendi iki yl iinde bakkalc oluveren otuz kadar kiiye ders olsun diye oluna ky ikiye blen bir izgi ektirmi. Bembeyaz bir izgi izgi itleri, duvarlar, ahrlar hatta hayvanlar bile trmanp ky ikiye blyormu. Kyn bir tarafna Yukar Kirazca, bir tarafna Aa Kirazca tabelas diktirmi. Eeee Muhtar demi ki: Eviniz ne taraftaysa ordan alveri edeceksiniz, acil meseleler harici izginin br tarafna gemek yok. Kimse de bu kural bozmayacak. Sonra ne oldu diye sorduumda, Nolcak? Dedi bana. Bir ay gemeden kural bozdular bile. nsanlar birbirlerini zlyorlar. Uno aha kalkt, traktr arkada kald. Araba tepeyi trmand. Babamn frlatt anahtarlar havada yuvarlanp avucuma konuverdiler. ofr koltuuna ben oturuyorum bu sefer. Oto pazarndan alnm olabilirdi, hasarl ve yakn evrelerce kz otomobili muamelesi gryor olabilirdi ama bu araba aldm en gzel doum gn hediyesiydi. Ve babam tarafndan bana doum gnnde alnan ilk hediye. iko koydum ismini. Anahtar evirirken yanmda babam gevrek gevrek glyordu. Besbelli eleniyordu, benle birlikte genliine dnmt. Salar dklm, yz km adam benle birlikte eleniyordu. Arac park ederken baka bir araca arparken dahi glyordu. Anneme araba arptn rendiimizde glmedik. Zaten babam bir daha hi glmedi. ten eve dnlerinde baz zamanlar karsna iek almak isteyip de bir trl alamam adamd o, imdi alamad ieklerin hepsini haftada bir mezarla urayarak einin mezarna koyuyordu. Sert adam imdi neler yapyordu acaba?
www.altkitap.com
108
Bombo yolda rahata dncelere dalm, gidiyordum. Aklmda gemiim var. Hesabn sormaktan korktuum, yzlemeyi erteledim ve muhtemelen lmeden nceki o ana y kiisini yanma arn ve bizi yalnz brakn anna- kadar ertelemeye devam edeceim gemiimi dnyorum. Kayorum. imdilik. Radyoyu amaya alyorum. Zaman zaman arks alnyor kulama. Frene abanyorum, gcrt, sarsnt ve eylemsizlik istei. Arabann kaputuna ellerini koymu, gzleriyle beni kurtar diye yalvaran bir gelin dnn. Bir kyn iinden gemekte olduumun ayrtna varyorum. Korkum biraz olsun geiyor, karma kan gelin Sr Kaps gelinlerinden deil. Capcanl. O giysi iinde zar zor arabaya syor. Bas gaza aabey, diyor. Bas gaza! Sama sapan bir gn yayorum. Simsiyah salar var, dalgal dalgal. Gzleri kapkara kzn, aresizlik tmr gzbebeklerini zift gibi kaplam. Makyaj fazla olmu. Kz en fazla yirmi yanda. Titriyor, ara sra birilerinin pelerine taklp taklmadn kontrol etmek iin arkasna bakyor. Sr, diyor. Beni bekliyor. Gece gelmediine gre bir ii kmtr, imdi kesin beni bekliyordur orada. Kyden kyoruz. Koyunlarn yoldan gemesini beklerken oban gryor bizi, gelini tanyor. Devam ediyoruz. Bir emeye varyoruz. Kyden iki kilometre kadar uzaklatk. Kz titriyor, gzleri fldr fldr sevdiinin izini aryor. Peki, ben ne yapmalydm? Bak sevdiin gelmemi, vazgemi senden. Git imdi sevmediinle evlenip onu sevmeye al m diyeyim? Kz arabadan dar kyor, bir o yana bir yana kouyor. Sevdiinin bir anda orada belirmesini bekliyor belki de. Belirmeyecekti. Sevdii ondan vazgemiti, korkmutu. Salt korkunun sonucu tepkisiz kalmay semiti. Kz Kz hala umutluydu. Hala gelmesini bekliyordu. Kza binmesi iin kapy ayorum. Onu orada brakp gidemezdim. Adn bile bilmediim bir kz dert ediyordum kendime imdi. Uzun zaman nce gerekten sevdiim bir kz niversite uruna terk eden ben imdi alak bir kyl kzna acyordum. Atla! Diye baryorum. Kk dilim zerine bin yumruk inen kum torbas gibi titriyor. Atla, gelmeyecek. Gelseydi dn gece gelirdi seni karmak iin. Abuk sabuk bir gn geiriyorum. Kz biniyor. Romeon ld, diyorum. Geceleri pencerenden eksik olmayan Romeon ld. Baka kyden birini sevmek senin neyine? Amcann oluyla evlenmek iin dodun sen. Sakat ocuklar yetitirmek, kocana hizmet etmek ve zamannn sonunda gzlerine nihayet beyaz k yansrken artk kurtuluyorum diyerekten kendini teselli etmek iin dodun. Kyl kz kaderine isyan senin neyine?
www.altkitap.com
109
Uno atlyor. Mcrl yollarda sallana sallana ilerliyor. Hikyeme olmadk ekilde dhil olan gelin yanmda oturuyor. nce elindeki duvaa sonra da dmdz giden yola bakyor. Gzleri koruluu, tepeleri ayor, hayallerine varyordur kim bilir. Duva camdan atyor. Bunu yaparak kendi hikayesine metaforik bir derinlik kazandryor. Ya da hikyesinde yeni blme geiyor. Benim yeni blme geiim: Adam tarumar eden bir yumruk.5
*** Birleik Arap Emirliklerinden gelen kahve tenli mterilerim beni grnce rahatlarn bozup ayaa kalkyorlar. Selamun aleykm diyorum adama. Aklmda o an Selamun aleykmden baka bir ey yoktu. Naslsnz? Diyorum gz temasn ihmal etmemeye alarak. evirmen hemen eviriyor sylediimi. Birden elini uzatyor adam, drt tane Arap var odada. Elimi uzatr gibi oluyorum. Kol ykseliyor, ykselirken drt parmak avu iine yatya kalan baparman zerine kapanyor, baparma bomak istercesine skca kenetleniyorlar. Zaman yavalyor. Yumruk kafay bir kukla misali ittiriyor, adamn gz yumruk inmeden nce refleksle kapanyor. Masamn zerinde bir kstm iei var. Boynunu bktne gre bu herifler oynamlar onunla. Yavalatlm zamanda, kalarm atlyor, gzlerim kslyor. Ve zaman tekrar hzlanyor. Adam dyor, dierleri ksa sreli bir aknlk annn ardndan zerime ullanmak iin atlyorlar. Ayam aniden, kpek kovarcasna kovarcasna- yere vuruyorum. Duraksyorlar ve ben de o arada svyorum. Kouyorum. Aaya inerken merdivenleri kullanyorum. Otoparkta Unom bekliyor beni. Dier arabam bakmda olduu iin ie bununla gelmi; arabay gizlice otoparka sokmay baarabilmitim. e girdiimden beri Unoyu kmsemi, ona ika der olmutum. Nasl olsa kullanmyordum ya, ika desem ne kard. ikoydu ama o. Doum gn hediyem. Otoparktan frlayarak karken aklmda bembeyaz bir sayfa vard. Tarafmdan doldurulmay bekliyordu. Arabay uygun bir yerde durdurup boynumdakini soldaki dikiz aynaya balyorum. Ceketimi mendil satmaya alan benim yalarmdaki adama veriyorum.
lgnca hayaller kurup kkr kkr glmeyiniz. Kahramanmz gelinin yeni Romeosu falan deil. Sonrasnda neler olduunu anlatmaksa benim haddime deil. www.altkitap.com 110
Ne rkym ne de iddet yanls bir insanmdr. Tek derdim zgrl iyicene topikletirmekti. Yumruunu kaldrmak da gzel ama bazen o yumruun bir yerlere inmesi lazm.6 Ben indirdim. Aniden.
Aniden denemeden nce bir kez dnp derin nefes aln. nk sonrasnda yumruk atmay bilmeyen biri olarak eliniz acyacaktr. www.altkitap.com 111
Tortu
Glden Hasret Oygr, 1982, stanbul doumlu. Marmara niversitesi, Teknik Eitim Fakltesi son snf rencisi. Ayn zamanda bir Tekstil firmasnda Mteri Temsilcisi olarak alyor.
Sonunda bir yn yarm yamalak biimler brakacaksnz. Belki bakalar sever tamamlar. Turgut Uyar Ben, toparlyorum kendimi. Rutubet kokulu dar sokaklardan, tek sakini kular olan parklardan, akamladm anlamsz gevezeliklerden, sabahladm kocaman suskunluklardan dirhem dirhem ekip koparyorum. Anlamak deitiriyor her eyi. Bir an bam dnmt diyelim. Olmaz ya, ayam kayd, yuvarlanmaya baladm ve ben dmek zorundaydm diyelim; nedenini hi kartrmadan. Hi ummadn bir anda mesela imdi- bir hikye anlatmaya balyorum sana: Senden, benden ve ilikimizden bahseden. ok mu anlamsz geliyor sana? Hlbuki benim dmem gibi bir zorunluluk ilikimiz: Tutunmaya altm kayalar ellerimde bir iz brakmalyd diyeyim anla, bu duygu bir eye dnmeliydi. Hi bitmeyecek bir mays akam bu. Sen gn batarken gryorsun. Akln kzlla, maviyle, camgbeiyle karm. Bense gnein bulduu her oyua bir nakka gibi iledii gitme vakti sancsn gryorum yalnz. imde bir inilti, incecik bir duman; maviye, griye, beyaza alarak dalyor nmde. Gitmek, benden uzak. Bu yzden kolumda durup durup szlayan yaraya gidememek diyorum. Gidememek oluyor btn derdim: Yolculuk niyetini hi tamamak da oluyor, yollara drecek bir ar bulamamak da oluyor, can skntsn tepemde dnp dnp de hep ayn yere konan koca bir ku gibi tamak da oluyor. Benim hayatm dediim ey oluyor yani. Gidememenin, benim hayatm dediim eyle, her ey arasna koca bir duvar rdn, bu tuhaf uzaklk kavramyla yaamaya altm hatta onu kanksadm bilmez gibi birden, ok uzakta olduunu fark ediyorum. Silinmeyen, silemeyeceimiz bir
www.altkitap.com 112
uzaklkt bu. Sanki farkl renklerde oyuna srlm birer ta parasyz. Biz kk oyunumuzu srdrdmz, srdreceimizi sanrken, zaman incecik bir hesap yapm, bu mays akamn beklemi yerlerimizi deitirmek iin. Kularla dolu bir meydan koarak geen bir ocuun admlar var baklarnda. Kulardan korkuyorsun. Durular, baklar, havalanan hatta her an umaya hazr kanatlar rktyor seni. Belki kularn yere izdii bu resmi bozmak sana ar gelen; belki de zamann bir kenarndan tutup yrtabilecein bir resim olduunu rendin artk. Bu yzden kular deil, ocuksu cokun bu resimden silinen. Bu resimden silinecek daha ok ey var elbette: Tablada duman tten izmarit, gn batm, yaral ya da yaralayan baklar hatta yzlerimiz birer birer silinecek bu resimden. nk birbirimizi hi anlamadmz kadar iyi anlayacaz yarn. Ben mesela, senin yeni -iinde benim olmadm- bir hayat kurman anlayacam; yzm bir bakasnn yznden ayracak bir duru, bir bak, bir glmseme kalmadnda beni unutman; hatta yarn bambaka bir insan olmam, kalabalklara girip kaybolmam, yzn artk kimsenin yzne benzemediinde seni unutmam da anlayacam. Tabi ki bir hikyemiz olacak. Herkesin hayatn zerine oturttuu bir kaidesi vardr. Bir gn batmnda balayp bitecek bu hikye: Dlediimiz gn bitip, yaamak zorunda olduumuz gnler balarken. Benimki birka defa sarsld, baz paralarm -telafisi mmkn olmayacak ekilde- hasar grd. Sahi biz bunca eyi... Sendeledim decekmiim gibi, hem istedim hem korktum paralanmaktan Bir gn batmnda yitirmek iin mi? Sandm ki yok olacam, rendim ki byle yayorum. diye sormadan hemen nce. Ne eki ne trp, direnmekti beni ben yapan. Kor gibi scak, l evi mi enlik alan m belli deil: yle uzakta bir sar k.. Aklmda gri, mavi ve beyaz boumlar. Kendi at oyuklarda yaam bulan, sonra o oyuklarn iinden... Yalnzca kendinden ve kendiyle ekillenen sonra kk bir soluk, hafif bir esintiyle yitiren kendini. rktc sessizliinin iinde, bir eyler anlatmaya alyor sanki. Kollar, bacaklar ve damarlar arasnda; etsiz, kemiksiz, kansz. Belki acmas, incinmesi, yaralanmas imkansz.. Yaatmayan bir lm, ldrmeyen bir yaam gibi.. Hep kendi iinde, kendi sand bir yn karmaann, ard olmayan bir
www.altkitap.com
113
savruluun iinde. Her solukta farkl aclara tutulan ayn matem, nefes kadar derindeyken, kalp gibi her ey tkrndayken, ipek gibi bir ak, sicim gibi bir kopu... Vazgeilmi her ey gibi anlk bir btnlkten sevimsiz bir soluksuzlua doru srklenirken, avucunda bir dal sigara oldum ben. Gsmde koca bir boluk (yarm kalan bir cmleydin belki. Tamamlayamadm. Tamamlasaydm ne olacakt, tamamlayamadm da ne olmad? Gsmde koca bir boluk) "Bir nefes ver" demek istedim sana, diyemedim. Sylenecek her eyi, geip giden bir gn uurlar gibi brakmm serin sulara. Hikyemiz? Tabi ki bir hikyemiz olacak. Ama nasl bir hikye olacak bu? Bunu imdiden kestirmek g. Sen ok uzakta deilsin, oralarda bir yerdesin. ehir iki yaam haritas gibi aldnda takip etmek zor deil seni. inde kvrandn szckleri, iinde kvranan szckleri, kk bir kurtuun hep ayn oyua krla kvrla girmesi gibi beyninde seni rten ne varsa gryorum buradan. Yine de aamayacamz bir engel, aramzda bir duvar gibi ykseliyor deniz. Dnyada ne ok uzaklk var deil mi? Dlediin ehirden, seni dleyen insandan, hayal ettiin yaamdan uzakta olmay kastetmiyorum sadece. Bir eit acz, bir eit idrak: Ayaklarn var ama tek bir adm atmamsn, salarn var ama rzgar grmemi, okyanuslar amsn belki ama ellerin suya hi dememi. Suratmda acdan da olsa bir glmsemeyle dikiliyorum ite karnda. Beni gryor musun? Yoksa her gn nnden getiin binalar gibi, hi oturmadn bir bank gibi, selamsz geen binlerce insan gibi sana bir ey ifade etmiyor mu varlm? Kk de olsa bir dncen diyelim bir anlam, bir umut, bir soluk bulabiliyor mu bende? Ve ben, neresindeyim bu dncenin? Sen bir rmak gryorsun diyelim; denize kavumak iin can atan, belki sakin bir kr manzarasnn ardnda akyor bu rmak, belki de bir le st uykudasn da, kalbin biliyor ki iinde bir rmak can atyor denize kavumak iin. Bu kadar m dndklerin? Belki bu rman dnya denen canlnn damarlarndan biri olduunu da dneceksin belki daha da ileri gidip dnya denen canlnn bir ruhu olduunu ve rman o ruhu beslediini de dneceksin. Beni ilgilendiren hayal gcn deil, yalnzca bilmek istiyorum: Bir rmaa baktnda suyu grebiliyor musun? O, bana bakt. Sertliiyle, soukluuyla, direnci ve krlganlyla, yaam ve lmszlyle, btn imknszl ve olanaklaryla bir ta paras grd bende. Yreindeki bir tortuya benzetti onu: Sevdi. Anlatmak ne kadar zor deil mi? Bir hikye, sahi nedir bir hikye?
www.altkitap.com
114
Hikye? A tabi hikye: Her gece kk bir sandal bata ka yol alr bu denizde. Kaptan gece boyu krek ekmekten deil, her seferinde yeniden biimlenen bu yolu anlamaya almaktan yorgun. Tek bana kt sandal sahnesinden denize; gvertesinde kaptan, cierlerine su dolmu bir kazazede, an toplayan denizci, frtnaya yakalanm telal kalabalk ya da gzleri karabatakla tutulmu gibi denize dalp kan bir ak gibi bakabilir. stelik birinden dierine gemek ok da zor deildir onun iin. An aa taklm balk gibi bakmas, kaptann frtnaya tutulmu telal kalabal tamas ya da denizcinin andan, cierlerine su dolmu bir kazazede kmas alacak ey deildir. Ama o, btn bu hikyeleri birbirinden ayrmay bilir. nk onun asl hikyesi, krek ekmektir. Sanldndan daha uzundur bu yol: Kar koyan dalgalar ya da hesap soran gzler yznden deil. (Zaten onun kimseye syleyecek sz yok, bir inilti var iinde yalnz. Sanki yaral bir adamla sarho bir kpei gtrr kar kyya ya da sarho bir adamla yaral bir kpei... Bir kpeklik, bir sarholuk, bir yara, damar damar ilemi iine.) Bir kahraman diyemeyiz belki de ona. imdilik ne yz var, ne de ismi. nsann aklnda bir masal beliriyor onu grdke: bir devle karlaan insan.. nsan; umutlu, gl ve akll, sevdii kz iin lm gze alan, cesur ve daima kazanan byk insanlardan biridir elbette. Ama bu masaln kahraman devdir. Btn devler gibi dalar aarak gelir. At da kadar byk bu dev, cssesiyle birlikte koca bir yaray da tamakta olduunu bilir. stelik ne kadar cesur olursa olsun hibir insann aamayaca bir yaradr bu. Dev onu geldii dadan, hamurundan almtr. Masallarn avutuculuunda, insanlarn kendine bitii garip rollere gler dev. A olduunu, korkun olduunu, asla yenilmez olduunu syleyenlere gld gibi, lkesini tehdit ettiini syleyen padiaha da, onun srma sal kzna da, elinde yaln klcyla karsna dikilen insancaza da gler. ddia ettii kadar cesur olup olmadn renmek iin bir adm atar ona doru, eilip yzne bakar. Bir insan deil de, bir insan sureti grr karsnda dikilen talam bedende. Gl parmaklarn yzne srer. Sanki bir kusur, bir eit zaaf arar gibi dolar parmaklar boynunda. Gzlerinde yaama dair bir umut, ama gerek bir umut belirene dek dikilir karsnda. Kader denilen eye; parmaklarna bakar. Karsnda dikilen bu ta parasn un ufak edecek, rzgrda dalan bir toz ynna dntrecek o ey deil midir artk elleri? Bu, tabi ki mmkn. Peki, bu ta parasn insan yapacak olan ey nedir? Sadece bir insan da deil, onu bir kahraman, insanlar arasnda yaamaya mahkum lmsz bir soluk
www.altkitap.com
115
yapacak olan ey: Suretin suretini, asln asl yapacak olan ey nedir? Dev, kendini zamanla insanlktan karp asla anlalamam bir masal kahramanna dntren eyi grr onda: Almaz denilen u da atn hayal eden yreini. nsan, akn bakakalr dnp dana giden devin ardndan. Devin kendisini ldrmek yerine kl tutan koluna bir yara ap gitmesine anlam veremedii gibi bu yarann hi kapanmamasna da anlam veremez. Ta ki ne kadar byk olursa olsun hibir devin bu yaray aamayacan, kendi masalnda anlalamam bir kahramana dntn anlayana kadar. Kaptanmz denizinde derin bir uykuya dalar gibi rahat yol almakta. Her krek darbesinde bir yk daha atyor omzundan. Biraz daha keskinleiyor gzleri. Artk geceyi kaplayan bu yapkan rty yrtmaya hazr. armaya hazr kocaman gzlerinin iinde anlamaya hazr derin baklaryla yamacma oturan sarho ingene gibi grmekte artk dnyay. Geceleri tuhaf arklar syler sokaklarda. Meydanda kalabaln ortasnda ylece durup birinin kendisine arpmasn beklerken de grebilirsiniz onu, elinde asasyla kpekleri gderken de. Parklarda dalgn dolaanlar izler genelde ya da telal bir kouturmann peine taklr, yokuun banda soluksuz kalmlar bulur kendine, hayr diyecek takati olmayanlar. Hem sevgilisiyle el ele gezenleri hem de yalnz dolaanlar sever. Umutsuz, dalgn bekleyenleri teselli iin bazen, bazen de gz saatinde bekleyileri oyalamak iin, anszn tutup ellerini avucuna alr. "Bir ift laf edeceim sana" der onlara, gzlerine bakacak zaman kazanmak iin. "Bak, iyi dinle.." nsanlar derdi ninesi, falcya olacaklar renmek iin deil, renebileceklerine, dnyada bugn yarna balayan o kpry grebilecek birilerinin olduuna inanmak iin giderler. Falc bunu bilir. Bu yzden kreye bakar, fincana bakar, suya, baklaya, el ayasna bakar. Neden, diye sorard gzlerini kocaman aarak. Benim orada onlarn gremeyecei bir eyi grmemi isterler. Grrm de. Bir ey gizlendiyse grlsn diyedir. Bulunmayan hazine olmaz, aa kmayan sr kalmaz. Dalarn altnda yatan ate olsa o, bir yolunu bulur, bir damla su olsa hakikat, gelir alnnn ortasna der. Eer istersen. Eer grebiliyorsan bilirsin ki her insan bir aynadr. inde ne oluyorsa dnda srp giden neyse gsterir, saklayamaz. Bunu istersen avularnn iinde grrsn, istersen suda, nk asl baktn o deildir. Ama o, fala byle bir merakla bakmaz. Derin bir nefes alp dibe dalar gibidir gzlere bak: yaama tutunur gibi telal, kaygl, umutlu. Belki ben byle bir hisse ok zendiim iindir bu, ama yledir.
www.altkitap.com
116
nsanlarn avularnda grd uuan iplerden baka bir ey deildir oysa. Onlar grmek istedikleri kk ryalara balayan ipler: aka, gce, ansa, hrsa.. Abartl bir insanslk kokan her neyse, balayan ipler. Bir hayalin, bir sanrnn ya da bir grnn alkalayp durduu bu biimsiz dnya, gnlne gre bir kabarp bir ferahlamakta, ard ardna kaplar alp kapanmakta, yollar uzayp uzayp iki dudann arasnda son bulmakta. Olanla olabileceklerin ayn kesinlikle yaand hayal denizinde usul usul tayor sandaln. Ama nereye? Bu soruyu oktandr sormuyor. Bir k, bir ky ya da bir son aramyor. nk bu sonsuz gecenin iinde, sonsuz bir hikyeyi yaayabileceini daha tuhaf byle bir hikayeye dnebileceini rendi. ehrin nne serdii bu yaam fincannda, her eye yorulabilecek kara bir leke olduunun farknda. Donakalmak. Hem de sonsuz bir hareketin iinde. Diyelim ki ayamn ucu uzanm sokaa, topuum beliriyor hevesle yere basan, bir g bir kaslma gibi dizlerimden baldrlarma oradan dier ayaa ve bylece tm vcuduma yaylyor gitme fikri. Meydanlar doldurup boaltan bir tapnma biimi. Bir eit zikir gibi kaybediyor insan kendini bu sonsuz hareketin iinde. Var olma mcadelesinin yokluk biimini ald o hal. Damlann suda kazand grnmez biimi alyoruz kalabalkta. plak da olsam grlmez, barsam da duyulmaz. Art arda yinelenerek, st ste tekrarlanarak bir yn oluturuyorduk. Binlerce el, kol, yz oaltyordu durular baklar. nsana dair bir yeti: etin ve kemiin yalnln, bir yze, bir karaktere, bir hikayeye tamamlyorduk boyuna. nk biz binlerce karelik bir grnt ynna benziyorduk bazen. Bir hayal, bir d gibi donakalyorduk binlerce karenin birleip de yzmz oluturduu bu filmin iinde. Bize anlam verecek (yolda yrmemize, ay imemize, bir sigara daha yakmamza, normalden hzl atlan ya da kararszca duraksayp aniden telalanan bir admmza) bir hikayeye ihtiyacmz vard. Anlatmak deil, anlamak iin. Hikaye? Tabi ki bir hikayemiz var. Bir mays akamyd. ehir iki kanat gibi almt nmzde boylu boyunca. Rutubet kokulu dar sokaklarndan, apartman boluklarndan, gn gibi doldurarak aalar kularla, kaldrm talarndan seke seke, duraklarndan iskelelerinden yetime telayla rpnarak, babo bir rzgar gibi gecelerinden, hafif terli alaca karanlk kokular ekerek cierlerimize, khne barlarda kadehlerde grerek yzlerimizi, alkole bulanm, stmzden akp gidecek bir svym gibi hayat tenimizle emmeye alarak -binlerce insan gibi biz de- geip gitmitik nihayetinde. Sahilde bir ay bahesinde oturuyorduk karlkl. Gn batmn izliyordun hayatlarn ne iin tketiyorlarsa ite ona
www.altkitap.com
117
sen. Biten gne dehetli bir anlam yklemek ister gibiydi gne. Varlyla aydnlatt her eyden birer birer toparlyordu dokunularn. Bense krlan bir camn yasndaydm. mrm her eyi hem avularmn iinde hem de zaman mekan belirsiz bir grnt gibi uzakta gsteren bir kreyi tamakla gemiti. Bunu anlatmtm, biliyordun. Yaadklarmzda yaadmzdan te bir ey aramtm iinde. Krklar zerinde ar ar yrdn Umut sanmtn onu, kalbimmi. Bir bir alyordu gecenin gzleri. Sanki hepsi bir biimde gryordu bizi. Sen yarn hangisinden bakacaktn bana. Gecenin bir yars bir kabustan uyandnda mesela, kim olacakt yannda? Dizlerimiz birbirine deiyordu, belli belirsiz. Hem ufack bir scakla muhta hem de korkarak dokunmaya. Kk bir ocuu avutur gibi bakyordun yzme. Oysa gideceini, gitmekte olduunu biliyordun. Kk bir sandal sessizce alyordu iimden. Bunu da biliyor muydun? Kaptan, bir adam gryordu penceresinin pervazna dayanm. Soluuyla buulanan camn ardnda akl darmadank: Yoklua aran sis grisi, gkyznde kzl bir bulutun srklenii, denizin camgbei ars arasnda donakalm bir adm gibi darmadank. Kabuundan syrlm bir yarann plaklnda adam. Bir kabustan uyanm gibi din baklar. imdi bir yolculuk doyumunda o. Ne dalgalar, frtnalar kald dibe eken, ne de kayalar kald ayann altnda yuvarlanan, kl sesleri, yaban lklar sustu. Bir lm kalm savayd, nedenini anlayamasa da kazand. ine bir yumru gibi oturmutu gecenin sancs. Kimeydi imdi yakt at? indeki bu incecik duman kimin iindi? Ban cama dayad: orada bir yerde olduunu biliyordu. Binlerce insann arasnda da olsa kaybolamazd. Kaybolmamalyd. Mademki kaburgalarnn arasndaki bu boluktan besleniyordu, aralarnda bir ba olmak zorundayd. Sokaklar, evler, bu dnyada insanlar olduu srece o da yaayacakt. Kar apartmann camlarn o temizliyordu: ayak parmaklarndan dizlerine uzanan ve baldrlarnda gerek manasn bulan bir gerginlik olmak zorundayd. Elinde torbalarla yokuu trmandnda nefessiz kalm bir balk gibi ban yukar kaldrmak zorundayd. Karanlk dar sokaklardan geerken iinde bir rperti olmak zorundayd. Sahildeki ay bahesinde tartrlarken gzleri denize dalmak zorundayd. te tanyordu onu. Kk bir dt o. Uyannca hatrlanmayan sonra bir gn bir ekilde karsna kp sen beni grmtn diyen bir d gibi dikiyordu ite karsnda. Bana bakt ilkin. Bam lzumundan fazla dik. Yzmde actan bir glmseme. ( ben, onun bir dosta verilmeyi bekleyen selam gibi durmasn isterdim yzmde.) Bir yaray sarmak ister gibi, efkatle bakyor yzme. Oysa durup durup yzme bakmalar
www.altkitap.com
118
kalmam.
Sertliiyle,
soukluuyla,
direnci
ve
krlganlyla,
yaam
ve
lmszlyle bir ta parasna bakar gibi bakmalar kalmam. imdi karsndaki bu ta parasna, yreindeki bir tortuya bakar gibi bakyor. Ben bir zamanlar bu adam sevmitim diyorum kendime. Sokak ortasnda braklmlmla deil, sevilmiliimle hatrlamak iin onu. Oysa imdi karsnda dikilen ne kadar benim, ne kadar bakas? Aklndaki binlerce kadn yznden trplenmi herhangi bir yz m bu? Yoksa bu binlerce yzn birleip de yzm oluturmasna baka bir anlam yklemeli miyim? Bilemiyorum. nsan, etin ve kemiin yalnlndan kurtulur zamanla. Bir ey bulur kendini ayakta tutan, insanlara dokunmasn salayan, tatan duvardan da olsa bir yz, bir karakter, bir hikaye oluturur kendine. Vcuduma dokunuyor. Cam gibi krlgan, jilet kadar keskin mermer paralar kanatyor parmaklarn. Kocaman ellerinde atlaklar kan iinde. Vcudum dediim de ne oluyor: ne eki darbelerinden ne de ehvetli dokunulardan eser kalm. Binlerce an dalmt sanki o kreyle beraber yere, arta kalan her eyi toparlad. Ne ayann altnda talar ufalanacak artk, ne de dibe ekecek dalgalar onu; kl sesleri, yaban lklar arasnda bir zafer kazand. Bir ceset gibi serilmi nmze paralad o ey: kolum diyebilir miyim bu toz ynna? Ustam. Ustam, diyorum ben ona. Daha doru bir kelimem yok onun iin kullanabileceim. Farknda myd bilmiyorum ama benim hayatm dediim bu d gren oydu. Sesin, ln silinip bir uultuya dntn, scack yzlerin hayatn iinde solduunu izledik beraber. Hayat trmanmaya alt bir da oluyordu bazen. Ellerindeki szy duyabiliyordum. Tutunmak iin bir kaya buluyordu bazen, bir ta ufalanp duruyordu ayann altnda. Ben onunlaydm. Kafasnn iinde, var olmay bekleyen binlerce dnceden biriydim. plaklk bir kabustur derdi, tpk bir tl gibi, insann en ham duygularn, korkularn gsterir. Evet, konuurdu benimle. Fsldard kulama: lm derdi, her eyi alabilir elimizden hatta hayat bir anda bozabilir, kurduumuzu sandmz bu kuleyi. Ama bunu bizden alamazlar derdi, elimdeki kreyi gstererek. Umut diyelim ksaca ona. Adn koymayz bu umudun. Bu yzden her zaman belirsizliini korur umut. Etrafnda dnp dnp de hi ulaamadn bir k da olur, yakp kl eden bir ate de olur. Uzun sren bir gecenin sabah da olur, o sabah btn arlarndan kurtulan bir hasta da olur, yreinde ne olduu belirsiz bir parlt da olur. Tamak zordur bu umudu. nsan bazen hi ulaamayaca bir amacn etrafnda dnp durmaktan yorulur. Ben olaym derken bir avu kl bulur avularnda. Uzun srm bir gnn arldr ken omuzlara. lm bekleyen yolcular gibi dikilir
www.altkitap.com
119
insanlar yol kenarlarna. Hem herkes de tayamaz yreinde ne olduu belirsiz bir k. Bu yzden sen tayacaksn n umudunu, doan gn sen bekleyeceksin, derdi bana. Hayatm dediim bu d gren oydu. Bense.. Bense kaybolmutum. Beni ben yapan her neyse onu, elimden aln izliyordum sessizce. Kafasndaki kadn yzleri birer birer siliniyordu yzm aa ktka. Hayattan toplanm, apak olsa da gzlerden saklanm, yalnzca bizim; yzlerden, ellerden, durulardan damtp kendimize kattmz, gzelliini dncede bulan o ey, yitiyordu yeniden hayata dnerken. Dncesi benden yani ben'im ben oluumdan alnan ey biimleniyordu onun lleriyle. O kim? Ben o, yani binlerce insandan biri oluyordum yeniden. Artk kaybediyordum iimdeki parlty. Biraz ustaydm, biraz model. Kollarm gittike alayordu, aralarnda gerilip duran bu havay tamaktan. Bir elim ustamn bitii adsz umudu tarken dieri bir rmaa uzanr gibiydi. Gitmeye kararl ayam bekliyor gibiydi arkada kalan dier admn biimlenmesini. Bir ayam sokakta, dieriyse darmadank bir kaya parasnn iindeydi. Ustam, kararszca dolanrd o ynn etrafnda. Ustaca bir kaygyd onunki, henz biimlenmemi bu adm, ayan yere basma fikrini pekitirdii gibi, devrilmememi de salyordu ona gre. Bense, eer bir ey tayacaksam bunun elimdeki ne olduu belirsiz kre deil, arka ayamdaki bu biimlenmemilik hali olduunu biliyordum. Beni ayakta tutacak olan ey, bir dnceyi, bir yaam srdrecek olan ey, tamam gereken umut, bu biimlenmemilikte, her eye yorulabilirlikte, ard bilinmezlikteydi. Kafan m kartryorum? nan bunu istemezdim. Bana sorsan, akntda srklenen bir sandal olmay, rzgarda gvdesine hafif meyil veren bir ku olmay, hele hele o rzgarla eilen bir dal gibi iimde bir scaklk duymay tercih ederdim. Ama olmad. Bazen paralansam diyorum, rzgarn databilecei bir yn toz olana kadar paralansam. Elenen kum gibi kayp gitsem kendimden. Bir gece yolculuunda alp kayplara karsam. Ama olmuyor. Dnp tebeir izgileriyle snrlanm gibi duran bu boluu yeni ldrlm bir ceset gibi doldurmam gerekiyor. Kader mi deniyor buna? Ne kabul etme gcmz var, ne de direnme. Her gece iki kanat gibi alyor ehir karmda. Sar pullarla ilenmi gibi duran gzlerini dikiyor stme. Bulutlarn arlaan renkleriyle soluk alyorum sanki, yle bir nefes doluyor iime. Uzaklarda yanan bir a bakyorum. Neden o k? Ne ulalmazlndan ne de belirsizliinden, yalnzca onun orada olmas, seni mmkn kld iin.
www.altkitap.com
120
Gzm ak ryalar gryorum o k iin. Bazen yollara dyorum. Rutubet kokulu dar sokaklardan geip, isimsiz parklarda sabahlyorum. Bazen ku olup havalanyorum. Bazen de karartp gzm aslyorum kreklere. Biliyorum, hi bir zaman ulaamayacam o kyya. Alyorum zamanla tek bama ktm bu sandal sahnesinden denize; gvertesinde kaptan, cierlerine su dolmu bir kazazede, an toplayan bir denizci, frtnaya yakalanm telal kalabalk ya da gzleri karabatakla tutulmu gibi denize dalp kan bir ak gibi bakmaya. stelik bazen seni de gryorum. Sana ve oynadn kk oyununa, bir kabustan ya da bir bakasyla ktn hafif terli alaca karanlk bir yolculuktan yorulup da ban buulanan cama yaslamana, pencereni araladn bu serin mays rzgarna, yaktn sigarana glmseyerek duruyorum karnda. Beni grebiliyor musun? Gn batmna kar yaktn sigarann, daha nce itiin binlerce sigaradan bir fark olduunu, yarn birbirimizi hi anlamayacamz kadar iyi anlayacamz dnyorum. Yanlyor muyum? Her gece bir bakasn, belki de baka yzlerde ayn insan, geip giden bir gn uurlar gibi brakyorum serin sulara. Karanla krek darbelerimle atm oyuklarn kapanmasn izler gibi izliyorum, zamann yzlerimizi birer yabancya evirmesini. Zaman diyorum, deitirip dursa da yerlerimizi... Ben hep olduum yerde, olmam gereken yerdeyim, zaman su gibi rtse de stn derinde yani iimde, incecik beyaz bir damar gibi acn sakl kalacak diyorum.
www.altkitap.com
121
Sahaf Yangnlar
Hakan Tama, 1973de stanbulda dodu. 1991de ili Terakki Lisesini, 1995de T Elektronik ve Haberleme Mhendisliini bitirdi. Yaklak on yldr bilgi teknolojileri ve telekomnikasyon alannda zmler sunan bir irkette grev yapmakta. Yaklak iki yl Boazii niversitesi Mezunlar Derneinde Murat Glsoyun Yaratc Yazarlk atlyelerine devam etti. Aylak, nlem ve Kl yk dergilerinde ykleri yaynland. altkitap 2007 yk sekisinde bir yks yer almtr.
Eski Dehlizlerin Ayrntl Haritalarn ieren bir kitap aryorum, sizde bulabilir miyim? diye fsldadm. ehrin sahaflarn dolamaktan ayaklarma kara sular inmi ve listeme gre ziyaret edilmesi gereken son kitapya varmtm. Sesimin yamurdan srlsklam olmu bir kedi yavrusunu andrdn fark edip ksrdm. Sorumu tekrarlayacaktm ki kitapdaki yal kadn, kendinden emin bir sesle, Tam olarak hangi dehlizlerin? diye sordu. O dakikaya kadar her ayrnty dndm sanyordum, ama bu byk na hazr olmadm anlaynca afalladm. Bu seferki bir yanl anlama deildi de doru yerde miydim? Aklmdan kitabn ismini sylemeden tm raflar inceleyip kendim bulmak gese de, kadnn yeil gzlerindeki bir prltnn peinden gidip, Eski Kitaplar niversite, Halk ve Ulusal Ktphanelere Balayan Dehlizler, deyiverdim. Gidip getirecei gibi bir hisse kaplyordum ki, Koridoru takip et, deyip raflarn arasndan szan lo iaret etti ve kafasn nndeki kitaba edi. Koridorun bana gelince durdum. Bir sorunun peinden buraya kadar gelmek iin birka ay m yoksa uzun yllar m harcadm, diye duraksadm aslnda. Bu yama kadar durmadan okumutum, ama yle elime ne getiyse deil de ince ince planlayarak okuyup durmutum. Sanki kafamda soramadm bir soru vard da, onu sorarsam orap sk gibi gerisi gelecek hissiyle yapmtm ne yaptysam.
www.altkitap.com
122
Soruyu bana bu yazar sorduracak, diye dnp peine takldm bir yazarn tm kitaplarn okurdum ilk nce; sonra verdii mlakatlar, hakknda yazlanlar ve en sonunda onun peine takld yazarlarn izini srerdim. Balangta zel olarak edebiyat, tarih, psikoloji falan deildi derdim. Sadece Byk Soruyu aryordum, ama okuduka brak ona yaklamay, araya bir sr soru ekleyerek daha da geriye dyordum sanki. Her cmlenin, her kelimenin nne arkasna bakmaktan yorgun dtm anlar bile oldu. Sualler Suali Byk Soruya bu ad takmtm zaman iinde- tek bir soru deil de tm sorularn toplamysa, diye dnp toparlandm her seferinde. Bir gn Sualler Suali fikri kafamdan uup gittii zamanlarda, edebiyattan aldm kederli keyfi ayrmsadm. yle ki, uygarlk boyunca yazlm ve yazlacak her edebi metni okuyabilecek bir lmsz olmay dledim. Tabii Sualler Suali fikri dnp dolap tekrar dt aklma. Emin olduum bir ey varsa; ona alacak bir ipucu, bir metnin iine gizlenmise, yazlm her kitab okumann buna deeceiydi. Buna mrm yetmezdi elbette, ama yine de vazgeemedim. Bu kumar, mrn Ver, Belki de Bulursun oyununu oynayacaksam, dedim, sokak kitaplarnn tezghlar banda oyalanmak yerine byk bir ktphane semeliyim kendime. Kk bir derenin kenarnda beklemek yerine, btn nehirlerin birleip akt bir delta bulmann en dorusu olduunu dnmtm. Bu dnceyle kentin halk ktphanesini setim kendime. Arada niversitenin ktphanesine de gidiyordum, ama genelde halk ktphanesinin kapsnda alyordum soluu. Yal ktphane memuruyla ayorduk her sabah kapy, akam beraber kapyorduk. niversite yaz tatiline girmiti, staj yapyorum bahanesiyle memlekete dnmemitim. Btn yaz durmadan okudum. Sonbahar gelmi, dersler balamt, ama ben hl okuyordum. Bir sabah midimi kaybetmi hlde, eski kent yangnlar hakknda bir kitap okurken, yangn geirmi sokaklarn adlarn, daha nceden baka bir kitapta okuduumu hatrladm. Kitaplar hakknda notlar aldm defterimi karnca, bu sokaklarn her birinde birer sahaf olduunu grdm. Kim neden yakmak istesindi ki sahaflar? Defterin yapraklarn sondan baa doru bilinsizce evirmeye baladm. Adn not almadm bir kitaptan geirdiim u cmleye gelince durdum: Her bir ktphane insanlk iin evrensel bir bellek oluturma abasnn parasdr
www.altkitap.com
123
Szlerin altna yazdm okuyunca irkildim: Sualler Sualini bir kii asla soramaz. Son sz syleyen bir kii olsa bile; aslnda o, yzyllardr tanan bellein sorusudur. Birileri bu soruya yaklamamz bile istemiyordu. Sualler Sualini bulmamamz iin ktphaneleri deil de sahaflar yakmlar diye sesli sesli konumaya balamtm ki, dereler sahafsa ktphaneler delta dedi iimden bir ses, derelerin yolu kesilirse deltalar olmaz ki. te bundan sonra, okuma planma gre ilerlemekten vazgeip, sahaflarla ktphaneleri birletiren yolun izini, srmeye baladm. Yol, koridor, dehliz gibi bir balanty andran tm szcklerin listesini yapp, balklarnda bu szcklerin getii tm kitaplar dkmesini rica ettim yal memurdan. Yazcdan gidip ktlar aldm, oturup hepsini inceledim kitaplarn. Birinde bir fotoraf grdm. Bir sahafn sokaktan ekilmi fotorafyd bu. nde duran, kitap dolu masalarla raflarn hemen arkasnda, belli belirsiz avluya alan bir koridor seiliyordu. Sahaflarla ilgili baka hi bir ayrnt daha yoktu aralarnda ama kaynakalar tararken grdm, ktphanede olmayan 1961 basm bir kitap ad beni akna evirdi. Kitabn ad, Eski Kitaplar, niversite, Halk ve Ulusal Ktphanelere Balayan Dehlizlerdi. Sualler Suali bu kitabn iinde sakl, diye dnmeye baladm. Defterimde, sokanda yangn kmam sahaflar iaretledim ve bugn tek tek ziyaret ettim hepsini. Sonunda kitaba bir ka adm mesafedeydim. Kitap bana Sualler Sualini sordurtamasa da yaklatracandan emin bir hlde koridora adm attm. lerdeki raflar botu, ama ben ilerledike doluyordu. Yanndan getiim raflardaki kitaplarn adlarn okuyordum. Bazen yazar adna gre alfabetik olarak dizilmi izlenimi veriyordu, bazen de kitap adna gre. Kafamda yan yana koyamadm bir sr kitap, kim bilir hangi formlle bir arada toplanmlard? lerledike farkl kitaplarn binlerce kopyasnn her birinde, farkl bir yazar ad gryordum. Bunlar, diyordum kendi kendime, benim gibi sade okuyucular, kitab okuyup kendi alglaryla yeniden yazp kendi zihinlerine kaldran okuyucular. Bu sokaktan getik diye mi zihnimizden bu dehlize yansm, okuyup yeniden yazdmz kitaplar, diye soruyordum ki, Sualler Suali burada, dedi iimdeki ses. Bense, Hayatm boyunca olmak istediim yerdeyim, hissiyle yrmeye devam ettim. Derken, raflarn arasna skm grdm. Sahaf Yangnlar adl tek kopya bir yk
www.altkitap.com
124
Ho geldin, diye seslendi yal kadn arkamdan, Artk aradn yazarak aryorsun.
www.altkitap.com
125
Hep Televizyon
Kenan etinkaya, Eyll 1981 Ankara doumlu. u an bir kafede mdr yardmcl yapmaktadr. Ben kahveden ieri girdiimde o yine heyecanla yksn anlatyordu. Neredeyse her hafta masada denk geldii genten birisine balard anlatmaya istese de istemese de. -Aman aalar siz siz olun sakn almayn sakn -Neyi almayalm Mahmut aa? -Ne aas oul bizim aalmz lafta ama siz ne olursa olsun almayn sakn ha. -yi de neyi aam syle de bilelim? dedi gen merakla bakarken. Tabi bu srada dier kahve sakinleri glyordu iin iin. -Televizyon ne olacak. -Aman aam sen ne diyorsun bizim evde tane var zaten. -Abo deme yav, evli misin yoksa? -Yok canm nerede, bir i bulamadk ki. -i bulursun, ama televizyonu unut gitsin dedi geirerek ve bir
Elhamdlillah ekerek. -Canm ne alakas var imdi? -Aman oul olur mu, dinle bak diyerek alnndaki terleri sildii mendilini karp brakt masaya. -Ben be yl nce geldim kyden, nce hamallkla baladk ie iki yl altm sada solda. Tabi arada kye de gidiyom hanm orada kalmt. Her gidiimde de bir ocuk veriyor bizim hanm kucama. ki yl nce de iki ocukla bizim hanm getirdim buraya. O zaman bir hemeri depo da i bulmutu, maal, sikortal bir iti, o yzden hanm, eyay alp geldim buraya. nce kk bir gecekondu yaptydm arkadalarla. yle bamz sokacak kadar, iki oda bir ara canm. Rahata kavumutum. Nerede depodaki o eski kanepe nerdeee bizim scak hanm. Aradan bir yl geti bizim hanm tutturdu televizyon diye, bunu duyan ocuklarda baladlar hadi buba hadi diye, kzdm svdm ama ne gelir elden kar srtn dnmeye balaynca mecbur kaldk tabi. Bir ka ay ok iyi gitti
www.altkitap.com
126
bizim televizyonla aramz, geri ayrmyorlar gzlerini ama o kadar yorgunluun zerine bir de ene ekemem diyerekten karmadm sesimi. Ama bizim hanm balad deimeye. -Hayrdr aam ne oldu? -Dur oul dinle. Bir gn eve geldim, yorgunum, akama kadar yk tamm acm. Hanma hemen hazrla yemei diyerek bada kurup bekledim, rt geldi, sini geldi. Ardndan kk kz tabaklar getirdi. Onlarda oturdular. Hanm tencereyle girdi ieri, buhar zerinde belli ki scak orba dedim ama nme yemyeil ot koydu hanm. -Bu ne avrat? -Brakoli bey. -O ney ki? -ok yararl bir sebzeymi. -Sen nereden biliyon, kyden mi? -Yok ayormu. -Nasld aam tad? Dedi genlerden biri merakla. -Ot evlat. -Yapma aam olur mu ben de duydum ok pahalym, hem de vitaminli anam sylediydi. -Bak anan da esir alm. Bildiin ota o kadar para verilir mi a evlat? Neyse bir aldm iki aldm yok yenecek gibi deil, iyi o zaman sen ocuklara ver okula gidiyorlar akl lazm onlara diyerek ikisine de paylatrdm. Bana bir yumurta kr bu gnlk dedim. Hanma keilik var ses etmiyo. -Baba ben de yumurta yesem dedi benim olan, ardndan kzda yemem deyince kalkt senin ki yerinden. -Aman siz kyl geldiniz kyl gideceiniz diyerek kalkt gitti mutfaa. Geldiinde elinde tava ile yumurtay brakt geti karma. -Hanm gel sen de ye dedim ama inat ya gelmedi. Yatana kadar hi tk yok kapatnca canm ekti yanatm. nce yaklamad ama serte ekip pmek isteyince baktm ki az zeytin kokuyo. -O da yememi ha aam. -He ya bak anlatyom ama srf ders alasnz diye ha dedi terini silerek. bakyorum o da yemeyecek ama serde canm televizyondan rendim, ok gzelmi hem de zekay
www.altkitap.com
127
-Yine byle bir zaman sonra yemei yeyip yle bir sigara yaktm. Olana seslendim kalkta meyve getir de yiyelim diye. Olan kalkmyo gzleri anasnda. Olum kalksana gitmedin mi hanm pazara? -Gittim bey dur ben getireyim diyerek mutfaa yani araya gitti. Geldiinde bir elinde kocaman portakal dierinde ise toz eker. -Hayrdr hanm eker niye? -Yav yllardr buradasn hi bir ey renemedin. -Neymi o diyerek portakallardan birisini aldm baladm soymaya. Hay maallah kocaman gurban olduum nimeti diyerek ayrdm iyice bizim hanm glyor boyuna. Attm bir dilim azma anam bir ac, bir sulu ki sorma meer geyfutmu bu. -Greyfurt olmasn aam? -Ha ite o dediinden, meer ekerle yenirmi, hanm sen bana bizden bir ey getir de yiyem dedim. -Bu daha vitaminli, g verir der durmadan ama sorma meer bizim hanm dier meyvelere verecei paray hepten buna yatrm. -Onu da m televizyondan renmi aam yoksa? -He ya sorma, yine bir ey demedik tabi. Ama televizyon giderek sinirimi bozuyor. Byle git zaman gel zaman bir sabah erken kalktm bizim hanm ekti canm bakn bunlar ders alasnz toysunuz diye anlatyorum ha yoksa diyerek sildi yine terini. Sarldm ektim kendime. -Ter kokuyorsun hem azn da kokuyor. -Canm brak imdi bunu dedim sarldm ama itti beni. -Banyo yap, azn yka sonra demez mi hayda bir sinirlendim sorma. Yaptm kollarna. -Barrm rezil ederim seni mahalleye. -Abo imanma. -E sonra ne oldu aam? -Ne olacak, kalktm banyo yaptm, azm bir gzel ykadm hatta nane bile yedim. Sonra hanmn yanna girdim, bu kez kalkmaz m ocuklar okula gndereceim diye. Yav be dakika deyip sarldm ama bizim kz kapya vurarak ard anasn o da kalkt glerek. -E sonra aam ne oldu? deyip bastrdm karnna, amaz m azn zar zor susturdum
www.altkitap.com
128
-Ne olacak grip olup gn yattm, tabi u lanet snztte cabas diyerek sildi ensesini mendiliyle. -Tabi yine bir ey demiyoz, desek ne olur bizim avrat hemen kyl geldin kyl gidecen deyip duruyor. Meer u televizyon ne medeniyetmi. Bir gn geldiimde verdim komanday bizim hanma hadi nerden reniyon bunlar ata izleyelim dedim. Bir oray ayo bir buray bir ara gzme bir ey takld. Hele a unu. -Hangisini? -Az nce getin ya? -Hangisi diye dolayo ama bulamad benim dediimi. Ver unu derim vermez zorla aldm elinden ama bayada glym bizim hanm. p diye buldum kanal. Bakyorum tandk bir yz var ama karamyorum. -Aha ana bizim gittiimiz yer demez mi bizim kz. -Hakkatten o ha. Kadn programmym neymi. Bizim hanm bir oynuyor sorma, ylba danszlerine ta kartr dinime imanma. Bi hanma bakyom bi televizyondaki hanma ocuklar desen kendilerini grm yaptlar cama. -Canm mahalleli hep beraber gittik. -yi ho hep beraber gittiniz de ne demeye sadece sen oynuyon? -Canm Fatmagilin Seycanda oynad. -Bakyorum ona bulamadm nce, ama bulduumda da o kenarda el rpyor baka bir ey yok. Ulan iki paralk ettin benim namusumu o gen kz, senin boyun kadar beben var diyerek giritim. Ben vuruyorum ama o da arada sallyor kollarn. -Canm ben de insanm deyip duruyor. -Ben de ben de diyorum sinirden. ocuklar balad alamaya. -Baba yapma diye tam onlara bakacakken benim ap arama bir tekme yedim ama sormayn, hala aklma geldike szlar Allahma. Diyerek elini ap arasna gtrd. -Siz siz olun yle avradnz sada solda gezdirmeyin ha, namus bu baka bir ey deil. -E sonra aam? -Bir ka gn konumad benle, yanamad da. Sonra bir gn anam arad ertesi gn beni garajdan al diye. ten kar kmaz gidip aldm garajdan, tabi hanmn haberi yok. Anam eve bakt kapdan.
www.altkitap.com
129
-Aferin oul hep becerikliydin zaten diyerek bakt bana. Ceylan nasl iyi mi? -yi ana iyi diyorum ama iimden de inallah garip bir eyler yapmasa diye dua ediyom. Kapy atm yzme bir scaklk, bir brek kokusu geldi. Oh dedim iimden. Kz kapda anama sarld. Olan koarak geldi el pt. Dedim ya ev kk zati hemen sobann olduu odaya soktum anam, ocuklarda peimde. -Ananz nerede ocuklar? Dedi anam bana bakarak. -Dier odada brek yapt ona bakyor dedi kz glerek. -Frn aldydk da ana dier odada dedim. -Desene iyice eherli oldunuz? -Yok anam dememle bir kadn girdi ieri. Hepimiz ona bakyoruz. Hele anam yle bir bakyor ki sormayn. Hayr tandk geliyor ama karamyom bir trl. -Anam boya srd baba dedi kz ayaa kalkp zplayarak. Hanm karda bana bakyor korkuyla. Elinde tepsi ylece kalakald. Birden terlemeye baladm, bam dnd. Anam bana bakp; -Oul siz eheride amnz dedi ya da bana yle geldi hatrlamyorum. -Aman aam sakin olsaydn keke, ne yaptn sonra. Dieri terini silerek bakt kardaki televizyona; -Ne olacak karya doru yrdm, o da korkarak tepsiyi frlatt zerime ben de doru televizyona kotum, tabi hanm kendini duvara dayamt korkudan. Btn gcmle bir tekme attm televizyona diyerek kalkt yerinden. -Aman aam bitti mi nereye? -Bitti ya evlat imdi hanm gelir diyerek topallaya topallaya kyordu kahveden. -Aam merak ettim de brek ne breiydi? Dedi genlerden biri. Dieri geri dnerken alnndaki terleri sildi tekrar; -Spagetti brei miymi neymi, ama ok gzel tad var ha. Bizim hanmn zerine yemek yapan yoktur hani diyerek uzaklat topallaya topallaya kahveden.
www.altkitap.com
130
Koza
Leyla Selin Doan, 1984 stanbul doumlu, ngiliz dili ve edebiyat blmnde okumaya balad ve 1. snftayken okula ara verdi. u anda serbest tercmanlk yapyor.
Kzn ars yeraltnda yanklanyordu ve sonunda "O" duydu. Umutsuzca beklerken, "O" karanlk geitlerden, atele lmden, toz ve dumandan geerek geldi... Geceler boyu kendi kann aktarak, lanetli szckler fsldayarak ve durmadan yakararak yapt bylerden bitkin dm, bedeni ve zihni harap olmutu. Btn bunlar birden bire balamamt, zamanla derin bir yalnzla dm, gittike gereklerden soyutlanmt. niversiteyi yeni kazanmt, aklna estike gnlk tutuyordu her ey rndan kmadan nce Sabaha kadar masamn banda elimde kalemle oturup, bo bo mzik dinleyerek ve dncelerimin iinde boularak kafam bulama yaptm gecelerden biri bu. Sana anlatmak istediim ok ey var, aklm karmak zereyim, beynim eriyor. Sana ne anlatarak balasam ki? Kafam boaltmak, biraz rahatlamak, yazya dklerek dncelerimi belki bir dzene sokabilmek. Ah bu dnceleri laf salatas yapmadan, oraya buraya savrulmadan aktarabilsem. u hale bakn hele doru dzgn cmleler bile kuramyorum artk, beynim boalm doru dzgn dnemiyorum, darmadan olmu kafam duygularm. Ben anlatmaya alsam bile bakalarnn anlayabilecei ekilde yazabilecek miyim? Yazya dktke klyor her eyin anlam ve bende maalesef o anlamlar kltmeyi nleyecek kadar sz cambaz, edebiyat stad deilim. *** Her geen gn kabuuma biraz daha ekiliyorum ve gereklerden uzaklayorum, tek yaptm oturup dnmek. Dncelerim bir yere de varmyor artk, bir ksrdng halinde yzyor kafamda stelik dncelerimin ou gereklemesi olanaksz bo hayaller Gemite yayorum, gemiteki birtakm kiilerin ve olaylarn zerine bo hayallerden gkdelenler dikiyorum, sonra o gkdelenlerin iini en ince ayrntsna kadar dyorum ve skldka yeni bir dekor yapyorum. Ara sra aklmn artk verimsizlemi topraklarndaki dier gkdelenlere, terkedilmi ssz hayallerime
www.altkitap.com
131
uruyorum. Oralarda geziyorum, geziyorum ve geziyorum. Ben bu sonsuz ama kimsesiz topraklar arnlarken, kayp gidiyor elimden gerekler. Bazlar dnmemek zere, bazlar kserek ayrlyor benden. ok ge olmadan, elimi uzatabilecek kadar yaknken ve istersem dokunabilecekken, kolumu bile kprdatmadan bu diyarlardan gp gitmek istemiyorum, bundan sonra donuklam, bulanklam ryalarmn esiri olmak istemiyorum. Belki bu diyarla kendi diyarlarmn arasndaki buzlar kracak titreimleri yazarak oluturabilirim. O kadar bkm ve korkmu bir haldeyim ki yaamaktan ve yalnz kalmaktan. Eer u anda kendime gvenim yerinde olsayd, kendimi bitik, yitik ve aresiz hissetmeseydim bir eyler yapardm. Aylardr kendimi toparlamak istiyorum ama yalnzken ve her ey kt gidiyorken her silkiniim titreyerek sinie dnyor. Hani televizyonda kanal ararken kan karl, przl, sesi czrtdan ibaret olan o ekran gibiyim. Byle bombo dncelerle, bir noktadan sonra dnce bile olmadan hayatm bir czrt olarak geirebilirim. lerlemeye alyorum o ok iyi bildiimi sandm yollarda, her eyi yeniden reniyorum bir bebek gibi ama masum deilim artk onlar gibi, ne yazlar yazdm ne kitaplar okudum hepsi utu gitti bir toz bulutu gibi. El yordamyla ilerliyorum hayatta artk, grmyorum, hissetmiyorum, eski bilgilerin glgesine snyorum ama kendilerini bulamyorum. Kayboldum. Unuttum. Kendim deilim artk, kendi dnyamdan kovuldum. Paralanm zihnimin dalan krklarn bulamyorum. Anlaml anlamsz glgeler, insanlar, dnceler esiyor kafamdaki karanlk boluun iinde. Gzlerimi kapam, kulaklarm tkam, yoluma devam etmiim son 4 yldr. imdi yol nerde, yol var m, ben neye dntm byle, neler yaptm kendime? Bunlar dnmek istemiyorum, kamak m? Evet, kayorum sanrm ama bana ne faydas olacak tm gemile yzlemenin? Unutarak varoluumu devam ettirmedim mi ben? Unutulmasa kkten bir ykla neden olacak, beterin beteri edecek eyler deil mi bunlar? Kafasnda gezinen bu dnceler onu megul ediyordu. Tam olarak ne olduunu bilmedii bir eyleri kendisini kurtarsn diye arp dururken, kadim zamanlardan kalan bir ey oktan gelmi arsn kabul etmiti. Onu hi grmedi, sadece son zamanlarda bu alayc, kt varl sezinlemeye balad Sanki birileri srekli ona fsldyordu iinde bulunduu kaotik boluktan syrlmas iin ve lmn bys onu ele geiriyordu usulca. Sonunda tm gzellii ve grkemiyle tpk dnyaya geldii zamanki gibi saf ve duru bir halde kurtulua kavumak iin zerinden elbiselerini syrd ve gecenin souk nefesi plak tenini okarken rperdi. Islak imenin stnde
www.altkitap.com
132
yrmeye baladnda rpermesi titremeye dnt ve geceyi yrtan mart lklar arasnda kendini karanln kollarndan buz gibi denize brakt...
www.altkitap.com
133
Kelimelerin Peygamberi
Melahat Yldrm, 1974 Karabk doumlu. lk, orta ve lise tahsilimi Karabkte tamamlad. Seluk niversitesi Eitim Fakltesi Kimya Blmn bitirdi. Ankarada retmen olarak alyor. Bir gece yars uyandmda, tam ortadan ikiye ayrlm buldum kendimi. Yarm bir gvdenin tad yarm bir ehrenin, birer kol ve bacakla tamamland iki ayr siluet yatyordu pencere kenarna paralel olarak uzanan yatamn iinde. nce ardm, dehete kapldm. Bunun karanlk bir kbus olup olmadn sordum kendi kendime. Sa gzm, sol bedenime karanlk ve korku dolu bir bak frlatt nce. Sol gzm tuhaf ve yadrgatc grntlere fazlasyla alkn olmalyd ki; tekrar souk ve derin bir uykuya dalmakta herhangi bir saknca grmedi. Bir yanmla uyank, bir yanmla da karanlk ve eksik bir uykudaydm artk. Byle her ey belki de daha rahat olacakt. Beynimin bir yarsyla cinayet romanlar okurken, dier yarsyla da karmak problemler zebilecektim bir mr. Adi grntlerde hayvani igdlerimi tatmin ederken sol gzmle, sa gzm ulvi meknlarn ince ini ilerinde Tanry arayacakt. Kalbimin sa yarsyla avu amken Allaha, sol yarsyla da Onun varlna duyduum en arsz pheleri iyice younlatracaktm. Dudaklarmn bir yarsyla en adi kelimelere bel balayacak, dilimin bir yarsyla da ince ince susacaktm. Bir yanm susturduka, dier yanm konuacakt tatl tatl. Hi susmayan, hi uyumayan tarafmla birazck lmsz olacaktm. Yamurlu havalarda bir yanmla evde kalp, bir yanmla slanacaktm. Her iki yanm ayn anda yalanyor olacakt ama. Zaman ilerledike farkl mrler tketmi her iki siluet, ayn bedene ait de olsalar farkllaacakt. Hafzalar birbirine hi benzemeyecekti mesela. Ayn beynin daralan koridorlarnda farkl dnyalara ait hatralar, birbirlerine ince bir ekrandan bakyormuasna yabanclaacakt. Sa bacamla zplayarak ktm odamdan. Hava karanlkt. n cin top oynuyordu sokaklarda. Ilk bir rzgr ynn arm, kararsz bir ark mrldanyordu uzaklarda. Kirli sokak lambalarnn etrafnda fr dnyordu pervaneler. Yolun sol tarafnda, bak darbelerinden lime lime olmu bir bankta kimsesiz bir adam uyuyordu. Yalnzln rtmt kirli gvdesinin stne. Kahverengi, krl sakallar lambann altnda teneke sars ltlar sayordu. Ar bir koku ulayordu dalm bulutlara.
www.altkitap.com
134
Bulutlar rzgrda yer deitirip duruyordu. Adamn kirden artk iyice yarlam salarn usulca datyordu bu rzgr. Adam ylesine derin uyuyordu ki ryasnda bir adamn tam ortadan ikiye ayrlm bedenini baucunda kendini izlerken gryordu. Nedense korkmuyordu bu yarm yzden. Onu yarm brakp ekip gittii bir mrn doal bir uzants gibi kabulleniveriyordu. Yz eildike eiliyordu adamn suratna. Adamn yzndeki kabuk balam yaralarn, hznlerin izini sryordu. Ona Hadi uyan artk. diyordu. Anlat hikyeni, yalnzln kartr yalnzlma. Uykusunda bir saa, bir sola dnyordu adam. Tatl bir uykudan kimsesizliinin iine uyanmak istemiyordu. Usul usul uzaklatm adamdan. Bir baka blnmle ulamak iin iz srmeye baladm. Gecenin kesif ve edilgin soluklarnn iyice belirsizletii, alacakaranlk bir caddenin sessiz derinliinde, her ey uyumaktayd. Uyku, karanlk kabahatler aramaktayd; devaml olarak uzaklaan, uup giden bakir hayallerin bir gvde bulamam sessizliinde. Aklma, serince bir odann dank sklganlnda braktm gvdemin sol yars geliverdi. Geriye dnp ona sarlmak ve sapsar bir slk gibi yapp ayrlmama istei depreti iimde. Ama aradaki mesafeyi dnmeden edemedim. Yarlm ruhumu bir kaldrmda oturup, amansz bir heyecann tkenmiliiyle son bir kez teskin edip, bir masaln yalana en uzak ayrntlar arasnda bir balk gibi yavaack szlverdim. Gittim, gittim, kendimden o kadar uzak bir noktaya eritim ki; orada btn kelimeler sapsar saman ynlar gibi dertop olmu, kendilerinden yeni masallar tretecek yal bir adam yzyllardr bekliyor olmann yorgunluuyla esneyip duruyordu. Karlarnda yarm ve gencecik bir bedenin sabrsz baklarn bulduklarnda, ilerinden bazlar elbette kfr bile etmitir. Ama ben de bekletilmekten artk iyice bayatlam, bu isteksiz kelimelerin kahve, baygn baklarna zerre kadar aldanmayp istifimi hi bozmadan en byk ynn iine avucumu daldrverdim. Hi arzulamadklar bir elin bakir karanlklarna arszca uzanmas, elbette sinirini bozmutur bu yapayalnz ve bekletilmi kelimelerin. Aman dilenmek iin attklar o beyhude lklar elbette uzanmtr arlya kadar. Ama ben, onlarn canhra attklar lklara zerre kadar aldr etmeyecek kadar zalimdim. Ben avucumdaki kpr kpr o huzursuz kelimelerle hangi anlaml cmleyi kuracam dneduraym; kimsesiz adam uyanverdi birdenbire uykusundan. Hani derin bir uykuda bile olsa, kendini izleyen o yabanc baklardan tedirgin olup uyanverir ya insan. te byle bir rahatszlkt adam u be para etmez ark- dnyann, o hep uzak durduu pis kokan nefesinin mrldand lanetli bir yolculuun iine uyandran.
www.altkitap.com
135
Adam yalnzln syrp sessizce doruldu bankta. Etrafna baknd titreyen bir kpein korkak gzleriyle. Derin ve koyu bir sessizlikten baka kimseler yoktu etrafta. Uzaklardaki aalarn uultusunu duyar gibi oldu. Gecenin sessiz glerini armak istedi yardma. Melekleri mesela. Hibir zaman duyamamt onlarn kanat akrtlarn. Adam hl izliyordu bir tek mstehcen bak ve bu bakn bir yn yoktu, n o taraftan salan. Sanki adam bir bak saana altnda bzm, hibir yere kaamayan utanga bir ocuk gibiydi. Burada bu gece lp kalrsa, dnyann hi eksilmeyeceini dnd adam yarm aklyla. Aklnn yarsn, ehrin iinde bir ktlk yuma gibi acmaszla dolanm o sokaklarda unutmutu. Tka basa azna kadar doldurulmu, sineklerin istilasna uram p bidonlarnda, uyuz kpeklerle bir olup, eelemiti kimsesizliinin kaderini. Dondurucu souklarda mevsimin yaz olduuna kendini inandrp hayatta kalabilmiti. Issz trkler sylemiti znesi hibir yklemle uyumayan. Zamana ilikin hibir ipucu tamayan garip cmleler kurmutu kayan yldzlarn altnda. Etrafnda dolanan garip glgelerle bir kek gibi kvrtp dans etmiti. akn ve acyan baklara aldrmadan pantolonunu indirip, sapsar bir su dkmt kaldrm kenarlarna. Adam sadece bir deliydi. Gece yars bir deliyle karlamak tedirginletirdi beni. Aklmn yarsn yatamda unutmutum. Gvdemin yars terk etmiti beni ve ben buna hi zlmemitim. nk oldum olas iimde iki ayr insan yaamt. Her iki insann da gittii yol, akt mecra olduka farklyd. Bir yanm sussa bir yanm konuuyor, bir yanm dibe vursa bir yanm kanatlanyordu. Her ikisini de ayn nefesle emzirmek meakkatli bir iti. Arza glmseyen yzmle uyank ve karanlktaydm. Delilere bile tekinsiz geliyordu tek gzl kr bakm. Deliler bile arzda bir btnlk aryorlard. Hrsla tekrar daldrdm avucumu kelimelerin arasna. Kelimelerden hncm almak istedim. Gnn birinde bana bir delinin dn koparacam syleseler katla katla glerdim. nk benim bildiim deliler korkulara yabancyd. Cinli, uzak baklaryla, anlamsz bir yrngenin hikyesiz braklm gzya kvamndaki pervaneleriydiler onlar. Deliliin de dereceleri vardr belki de kim bilir. Krallar, kralieleri, aristokratlar, avam. Bu adam bence korkak ve snepe bir deliydi. Bana her ne gelmise gz pekliinden gelmiti de ldrdktan sonra korkak biri gibi sokaklara ekilmiti. Sokaklar geniti, kaldramad bir acy sdrabilecek kadar geni. Ya da bu ac her neyse onu sonsuza blp her bir zerresini kimsesiz kpekler misali bir kuytuya gmdrecek kadar gvenli. nsan delirdiinde karakteriyle birlikte elbette tanmlar da deiir. Ya da bu biare ryasnda kendini cinler yerine bir ins olu insin, stelik de gvdesi ve ba tam
www.altkitap.com
136
ortadan ikiye ayrlm birinsin, hi de tekin olmayan baklarla izlediini fark edince bsbtn huzursuz olup uykusundan uyanvermiti. Uyandnda zerinde yzn gzn yalayan, kei sakall, en akrak ecinnilerin deil de dnyann sapsade boluktan baklarn hissedince bir kez daha delirmeye karar vermiti. Delirdike hafifliyordu nk. Arz o kadar ard ki, onu baka bir yere srklemeye gc kuvveti yetmiyordu. O dnyay kafasnda eip bkp kendince dzeltedursun, ben de u ynlardaki en vahi, en cebbar kelimeleri avularmda birletirip, anlaml bir sz dizini haline sokmaya alyordum. Sahici bir yaratmak olmasa da, bu da bir nevi yoktan var editi. Belki de ben de Tanrnn tahtnda gz olan o akln armlardan biriydim. Ama bir trl ehlletiremediim, hizaya sokamadm kelimelerle bam beladayd benim. Kelimeler bana inanmyordu. Hlbuki ben, btn mrm boyunca kelimelerin peygamberi olmak istedim. Ashabsz peygamber masallarn ok dinlemitim. Bu masallar vaktiyle zihnimi ok megul etmiti ama ne yalan syleyeyim kitapsz peygamberleri oldum olas kmsemiimdir. te ben de, dnyann dudaklarndan kan nasihatlere zerre kadar itimat etmedii, yedi kat semann en alt tabakasnda, kyametin kopmasn kederden tarumar bir hlde, yal gzlerle bekleyen gencecik peygamber lleri gibiyim. Hatta onlardan daha da beter. nk insanlarn zayf noktalar, istikametleri, hissiyatlar bir nebze olsun tahmin edilebilir. Ama i milyonlarca kelimeyi bir hikye oluturmak zere bir araya getirmeye gelince, kelimelerin teblie insanlardan daha az ihtiya duyduklarn itiraf etmeliyim. Gece yars bir deliyi uykusundan uyandrm olduuma bin piman, cadde boyunca zplayarak ilerledim. Karanlkta dnyay tek bir gzle grp yorumlamak bunaltcyd. stelik deli de arkamda kalmt ve grmyordu beni. Bakmakla grmenin farkl eyler olduunu biliyordum ama bir deli tarafndan bile olsa baklp grlmemek zoruma gitmiti. Sonra delinin zerinde ne var ne yoksa soyunup ardndan atl kovalyormuasna benim nme geivermesi, zaten iyice gerilmi sinirlerimden bir teli koparverdi. Hem acyor hem de katla katla glyordum adama. O kadar ok glmtm ki; glmekten atlayp lm ehli keyif iki erkein hikyesi aklma geliverdi. ok eski zamanlarda karsnn ensesinin kat kat, gbeinin katmer katmer ya balad, son derece kmil, gencecik bir zat- muhterem yaarm. Adam karsn ok seviyormu ama ne zaman akam olup yatana a biila susuzluunu gidermek iin uzansa, karsnn apak o dev cssesi karsnda dehete kaplyor, yapmas gereken
www.altkitap.com
137
eyi bir trl yapamyormu. Adamn kars bu duruma ok ierliyor; krlan kadnlk onurunun intikamn almak iin zihninden olmadk eyler geiriyormu. Bu ince hesaplar kocasnn yannda yapmyormu tabii. Evin hem mutfak hem de kiler olan en serin kesine ekiliyor; kurutulmu domates ve bamyalarn iinde hem alyor, hem de i ekip tknyormu. Eini aldatabilecei bir erkek de gelmiyormu aklna. Yeryznde bu kadar tombul ve bu kadar etli bir kadn arzulayacak bir erkek yokmu nk. Derken mahalleye ksa boylu, tknaz bir imam tanm bir gn. stelik ok da zayfm adam. Neredeyse bir kemik ynym fleseniz uacak. Kadn adamnkine benzetmi nedense kaderini. Biri ok zayf, dieri ise bir et ynym ve hi el dememi bir hlde duruyormu ylece gvdeleri. Zayf imam, bir gece usulca sokulmu konaa. Kadn rlplak yatakta kendisini beklerken bulmu. Bu tombul gvde o kadar komik gelmi ki adama, adam orackta glmekten atlayvermi. Korkudan dilini yutmu olan kadn rlplak sokaklara frlam ve yz gz kl yuma, kapkara bir kadya itiraf etmi her eyi. Kll kad, kadn usulen affetmemi. Kocasna havale etmi olanlar. Karsn rlplak ehir kadsnn huzurunda gren adamn beti benzi atm tabii. Tam karsna Bu ne hl? deyip kacakken, kll kadnn ap arasnn srlsklam, alnnn da boncuk boncuk terli olduunu grnce, kad mad demeyip bir hm yzne tkrm adamn. Kad adam zindana attrm. Tombul kadnn da susuzluunu giderivermi orada, o saat o dakika. Kadncaz, kll kadnn hareminin vazgeilmez gzdesi oluvermi. nk dev anas gibi de olsa, vcudunun hibir yerinde ayva ty kl bile bulunmayan aka paka kadn, yolunmu tavuunkine benzer eti buduyla, kl yuma kadnn akln bandan alyormu. Gnaha meyli de olsa kadn, hacetini anas eliyle kabul eden Tanrya kretmi. nk ocukken her gece vcudunu karnca yumurtalaryla ovan annesi sayesinde hem ada yapma zahmetinden kurtulmu bir mr, hem de kll bir ruh ikizi buluvermi. O halim selim adam da bana gelen bu bir trl inanmak istemedii eylere alayacak yerde, sinirleri zayfladndan mdr nedir, balam durmadan kendi kendine glmeye. Zindann kara tal koridorlarnda, adamn kahkahalar sabaha kadar nlayp durmu. msak vakti ses kesilmi nedense. Sabah, nne bir kuru somunla bir tas su koymak iin demir kapy aralayan nbetiler, lsn bulmular adamn. Adam kederinden ve utancndan gle oynaya nallar diken ilk ahs olarak tarihe geivermi. Delinin kava dnp gzden kayboluvermesine bir hayli ierlemitim. Almtm nk Ona. Hem ben delileri oldum olas ziyadesiyle sevmiimdir. Hazin hikyeler sakldr delilerin hi bilinmeyen hayatlarnda. nsann zmeye gcnn
www.altkitap.com
138
yetmedii dm noktalar, olmazsa olmaz balans ayarlar, bu ayarlarn alt st ettii ince, krlgan dengeler, dklmeden kurutulmu gzyalar ve histerik zanlar belki de. ldrmaya her insan meyillidir. Delirmek, bir nevi hayatta kalabilme refleksi bence. Bu adamn tenha sokaklarda daha ne kadar byle rahat uyuyabileceini dneduraym, adam iki polis memurunu takm arkasna, direksiyon sallar vaziyette, anadan ryan tekrar girdi gr alanma. Bir yandan da Dan dan dan ekilin yoldan lim geliyor dan dan dan. diye barp duruyordu. Polis memurlar da ellerinde beyaz bir nlk, yzlerinde arsz, ince bir keyif, terden srlsklam olmu bir hlde soluk soluaydlar. lim aradaki mesafeyi iyice ap gzden kayboldu. Memurlar durup sanki rk eder gibi bir soluk dinlendiler. Bu garibann anas diyaliz hastasym. dedi esmer olan. Kadna z anas vermemi bbreini. Aylarca ile doldurmu hastanede kadncaz. Doktorlar, Bbrek nakliolmazsa lr bu! demiler. Kadnn anas kanl gzya dkm ama vermeye yanamam bbreini. Eeeee bu devirde Anana bile gvenme!diye bouna dememiler olum. Eeeee diye devam etmesini istedi sarn olan. Eeeesi bu ite olum. Kadn fenalanca kz kardei insafa gelmi. Ben veririm diye dikilmi doktorun karsna. te o gn Azraille karlam kadn. Herkes baucunda alamakl. La ilahe illallah de kardeim, dedike kz kardei, demem demi lecek kadn. Benim arkamda be ocuum var. demi. Demem de demem demi anlayacan. Benim niye canm alyor bu Allah. nat etmi, dememi kadn. Ahirete destursuz gitmi anlayacan. Kendince bir adalet anlay varm. Adalet mlkn temelidir. Can mlk bu. Sonra bu lim de babas yeniden evlenince sokaklara snm tabii. Sonra sokaklar biliyorsun ite. Tecavz eden edene ocua. Delirmi ocuk. Deli meli, taz gibi kouyor ama. Belki de anasn hastaneye yetitiriyordur yarm aklnca. im burkuldu btn bunlar duyduumda. limi korumayan Tanrya kzdm; Ona tecavz edenlere deil. nk epeydir, iyilikten ok ktle meyilli olduuna inanyorum insanlarn. Gece lk ama iim cehennem gibi. Bu yarm yalnzlktan da bunaldm artk. Gzm devaml olarak seiriyor. Acaba bir ey mi oldu ruh ve gvdemin dier yarsna? Dier kak yok bu gece. dedi glmseyerek esmer adam. O da kendini yarm zannediyor. Benden sz ettiklerini anlamsnzdr umarm. Ama benim deli olmadm doktorum biliyor artk. Gzlerim kararyor. Tatl bir uykuda kayboluyor sa kolum, sa
www.altkitap.com
139
bacam. Yavaack yeryzn kucaklyorum. Sol yarma sarlyorum. Bir ekran kk titreimlerle kapanyor karanlkta. Yatamda bedenimi tamamen terk ediyorum. Kelimelerin peygamberi nihayet uyumu, diyor doktor yanndaki intrn kza. Hayat inanlmaz hikyelerle dolu. Bu adamn hikyesini yazmak isterim bir gn. Kelimelere hkmetmeyi renirsem yani. Bu kadar gzel iirleri olan bir adamn, bu kasvetli odada her gn eriyip gitmesini grmek canm fena yakyor. Biz adam olmayz, bu memleket zor dzelir, diyor skntyla. Bak, bir ka satr karaladm kendimce. Bo bir vaktinde okursun belki. deyip birka kt tututuruyor kzn ellerine. Kz sadece bal okuyor. Kelimelerin Peygamberi. Aadaki sayfay da aceleyle yere dryor. KELMELERN PEYGAMBERNE, Sen benim ilk hastamsn. Hasta olmadn adm gibi bildiim tek hastam. Belki de hasta biziz. Byk bir cehennem kazan gibi kaynayan bu lke. Bir korku emberinde herkesten rken, farkl olan her sese her renge acmaszca ate ap sonra perdelerini karanlktaki ay na, yldzlara ve sessizlie kapayan bu gzel lke. Ve sen bu lkenin iledii ilk masum cinayet deilsin elbette ki. Ama benim grdm ilk sahici cinayetsin. Belki de intihar demeliyim. Bu kelime daha doru olur kendimce. Kelimeler bycdr, bazen karlmas imknsz bir lanet bulatrr insann kaderine. Seninki de byle bir lanet ite. Sonradan rendiin bir dille dnyann en gzel iirlerini sylediin bu lke inanmad senin samimiyetine. Szcklerin lime lime edildi. Btn yan anlamlar, alt anlamlar, armlar incelendi. Koskoca bir sfr, elde var sfr. Yine de rahat brakmadlar seni. Suun sadece bu bereketli lkenin gney dousunda doup, belki de haddini bilmemendi. air dediin kalbini sonsuzlua blen ve bu kan sram cam krklarndan arza yansyan her bir eksik grnty kelimelerle tamamlayan basit bir adam deil midir? Sen de bu kadar sradan, basit bir adamdn ite. Yazamamaktan ikyetiydin son gnlerde. nk hep katn, kurtulmak istediin o barut ve kan kokusu, yokluklaryla sinmiti iirlerine. Sen belki de bu yzden ok iyi bir airdin. Hi kullanmadn kelimeler de dizeler aras boluklarda kimsesiz, duru bir trk ryordu. Ay nn serinliinde, semada asl duran yldzlara acdan kavrulmu, yoksul gzlerle bakan insanlarn kimsesizliiydin. Eer bir insan birilerinin kimsesizliiyse, kendi de kimsesizdir. Bu memleket airlerini pek tanmaz. nk iir ruhlar doyursa da karn doyurmaz. O gece seni, memleketinin serin esen rzgrna yava yava tayan otobs, aniden durdurulmutu. Krk elli tane alkoll gen, ellerinde bayraklar, dillerinde
www.altkitap.com
140
sunturlu kfrler seni de indirmiti otobsten aaya. Hava serindi. Gmi bir karanlk, korkudan beti benzi atm insanlarn yznde bir glge gibi seiriyordu. ki kii seildi indirilenler arasndan. Biri sendin. Sonras karanlk eyler ite. Ruhunu da tam ortadan ikiye blecek kadar karanlk. Bir zdrab oaltmak iin deil belki ama iinin bir ksmn kurtarabilmek iin kurduun bir oyundu bu bence. Sonra bir kemik yn gibi tandn bu hastane. Bedeninin sol yars yatanda, sa yarsyla da ehrin acmasz sokaklarnda dnp durdun. Vatan blmedin; ama bu vatan seni ikiye bld nihayetinde. Yarm bir siluetin gece yars ehrin normal insanlarca terk edilmi sokaklarnda delileri, kimsesizleri, sokak ocuklarn, hayat kadnlarn, transsekselleri anlatt romannla dz yazda da tescilledin kendini. Ama yaz bile bir araya getiremedi bir daha seni. Belki iir kanayan bir ruhun yarsn, oktan kapanm yaralarn engebeli przszlnde gezinip duran dier yarsyla buluturabilirdi. Ama iir yazmak iin de tek bir kalbin sonsuza blnmesi gerek, deil mi? Not: Kelimelerin Peygamberi bir daha asla iir yazamad. Ama sra d insanlar anlatt Yarm Yz romannda anlatlan her eyin adli tutanaklarda da yer almas lkenin pozitivist aydnlarnca hl aklanamamaktadr.
www.altkitap.com
141
Fahrettin
Melik Saraolu, 1984 ylnda stanbulda dodu. Galatasaray Lisesini bitirmesinin ardndan, Fransann Lyon kentindeki Lumire niversitesinde ve Viyana niversitesinde sinema ve edebiyat lisans yapt. Empire Trkiye ve editr de olduu Sinema Defteri (www.sinemadefteri.com) gibi mecralarda sinema eletirileri yazmann yan sra, bugne kadar kaleme ald kimi yk ve denemeler Kitap-lk, Monokl, Koara gibi dergilerde; temrinler.blogspot.org ve yayn hayatna son veren Otium gibi internet sitelerinde yaynland. Fahrinin tek derdi kzlar. Kvrmlarna, gz karmalarna, bir yandan konuup bir yandan salarn toplamalarna, hem dikkat ekmek iin ksack etek giyip hem namuslu kesilerek ellerini siper niyetine kullanma riyakrlklarna hayran. Herbirini teker teker, ayn anda seviyor. Kumral kurmal bebek gibi, sarn sarma dola, esmeri rozmeri misali kokup imbat esmeli, kzllara kar ayan denk alacaksn, incesi, balketlisi, atletii, histerii, uzunu, ksas, cep elmas, sakini, dalgacs, dalgals, kvrc, atkuyruklusu, kklls, her trls Aslnda Fahrinin tek derdi kzlar deil; bu bitimsiz, bu byl albeni oyunu. Karnn aylarca tok tutacak bir srye dalp av beenemeyen, una m yoksa tekisine mi saldrsam, diye muallkta kalm, ne oldum delisi bir kurt deil o. Fahri bir balk; stelik kendinden emin, er ya da ge oltasna lfer vuracan bilen, iinin ehli bir balk. lkokuldayken etek ap don grmeye tenezzl edeceine, hasta rolndeki kz ocuklarnn gelip Doktor Fahriye gnl rzasyla ayp yerlerini gstermelerini yelemi biri. Baklmak, gizlice baklmak, istenmek, istediini itiraf edemeden istenmek, imrenilmek, kskanlmak, ekilememek, ekitirilmek, dnlmek, dlenmek Evet, Fahri bunlara baylyor ite! Her gn, evden kmadan evvel soluu ayna karsnda alr - bir nev sabah riteli. Kyafette yamuk yok; okul niformas deyip gememek lazm, anacnn jilet gibi tledii u gmlei kimse onun kadar asil tayamaz. Salar geriye tara, azck da limon sk ki gn boyu tek bir tel dahi asilik yapp kprdamasn. Kalar da rotring
www.altkitap.com
142
mbarek! Bugn tra olmaya gerek yok. Daha yeni yeni terleyen byklar bir an nce uzasn diye iki- gnde bir babasnn elik tra makinesini kullanyor, gizlice. Bastra bastra kesiyor, yetmiyor, bir de perdah ekiyor stne. kinci en byk hayli, klasna yarar, kaytan bir byk brakmak; bu arzusunun gereklemesi demek, yem takmasna bile gerek kalmadan oltasn sallayacak kvama gelmesi demek. Spor iin avlanacak artk; yakalad kimi balklara acyp onlar azat edecek, en beendikleriniyse kovasna atp koleksiyonunu zenginletirecek. Kulaklar yansra marurca ilerleyen u favorileri de ahane hani! Mdr muavinine her yakalannda azar iitmesine deiyorlar; bylesi bir sende var, bir Bee Gees kardelerde Tm hazrlklar sona erdiine gre, her sabahki gibi ritelin kapann yapabilir: Muzurca glmsyor, iki elini karsndaki duvara yaslayp yzn aynaya biraz daha yanatryor ve gzleri iine bakarak repliini tekrarlyor: Hadi olum Fahri, bugn senin gnn! Hocalarla yldz pek barmasa da liseyi onun kadar seven talebe azdr. lk ders balamadan hemen nce girer okula, hemcinslerinin haset, karcinslerinin hasret dolu baklar arasnda, salna salna yrr. Assolistlik meakkatli meslek; mektebe erken varrsa yan sokaklar arnlar, tm rencilerin yerlerini alp Fahriyi hazrolda beklemesi iin vakit ldrr. eridekilere yeterli ikenceyi yaptna kanaat getirince de, en nihayetinde, kapda belirir. Gsteri zaman! Tm klar sner, yksekteki tek bir spot lamba Fahriyi aydnlatmaktadr. Nefesler tutulmu, bu gzmknatsna kar duramayacann bilincindeki yzlerce gzbebei tek noktaya kilitlenmitir. Koridorda usulca ilerler, her admyla tansiyonu bir dibe, bir tavana vuran kzlar baylmamak iin kendilerini zor tutar; kiminin kahvaltda simit yannda ayran imesinin gizil nedeni, sabahlar nkseden bu tansiyon problemiyle baedebilmektir. Piyangonun kime vuraca, Fahrinin o gn hangi ansl hanma selam vereceiyse bilinmez. Janti bir jest, tatl bir mimik; artmay, en beklenmedik kiiye klark ekip kafa kartrmay sever. Bulank suda balk tutmak daha kolaydr ne de olsa lk sahne bitip perde kapandnda srasna oturur. Sergiledii stn performansla dier aktrlerden rol ald iin sinirlenen meslektalarnn kin dolu baklarn ensesinde hissetmek keyif verir ona. Alka gerek yok, snf inleten kalp atlarnn tok sesi kfi. lgi ekmek uruna azn amasna, espriler patlatp kvrak zeksn sergilemesine lzum yok; Fahri okulun gnei, o nereye gitse, gezegenleri de onunla hareket ediyor, etrafnda pervane oluyorlar. Ara sra hislerine gem vuramayan, dayanamayp yrngeden koparak gnee srklenen baz gktalar da kmyor
www.altkitap.com
143
deil. Hlbuki nefislere hkim olmak, aradaki mesafeyi korumak lzm; nk Fahriye fazlaca yaklaan yanp kl olmaya mahkm. Okul k, snfndan kz arkadan ayartp Balkaya Pastanesine dondurma yemeye gtrd gn herkese ibret olmal. Ses hzna meydan okurcasna yaylan bu haber nnda ana-babalara da ulam, zavall kz -romatizma veya mensks illeti yznden dizlerini dvmeye ekinen- alt ebeveynden, avu ii de d olmak zere toplam on iki tokat yemi, baz veliler -kz babas olmak zordur- ngar karp olay mdre kadar tam, Mdr Bey de Fahriyi odasna artp Balkesir mantsna konan tavuk misli, nce bir halayvermi, sonra da gzelce ditmiti. Oysa apolet sahibi kimselerin bkmadan usanmadan dtkleri hataya den ebeveynlerin kavrayamad yegne ey, kuvvet kullanarak getirdikleri tm bu yasaklarn ters tepecei ve her sakn haann Fahri hanesine art puan olarak yazlacayd. Gcne g kattlar, albenisine bolca sevbeni, bir para da pbeni ilave ettiler. Yr be olum Fahri, gn senin gnn! Son derslere itirak etmek hi deti deildir. Teneffs zili ald m antasn kapp tek omzuna atar, komak ona yakmayacandan trs gider, okul duvar Fahri iin ocuk oyunca, hoop, tamam, dizlerindeki tozu silkeler, istikamet motorcu Abbas. Her gn ayn. Byk balk yle kuru ekmek parasyla ya da solucanla yakalanmyor, ineye kk, parlak, lezzetli bir balk takacaksn ki semeresini gresin. Abbastan bir saatliine motosiklet kiralar, zerine kurulur, gaz verince kan bouk ses yalarn eritir, grumm gromm, bir daha, grummm, tm harln buraya gmyor, grommm, Fahrinin birinci en byk hayli, Vidinlisann vitrininde duran o 175 cclik 64 model Jawaya sahip olmak, groovvvv ar iinde ksa bir tur, halin nnden Hkmet Binasna, oradan da liseye doru. Sona saklad en byk kozunu oynama vakti. Ders biter, okul boalr; Saat Kulesinin yanndan yoku aa akan renciler evlerine dalmak iin Anafartalar Caddesine ylrken, Fahri de drtnala kheylann sren bir aknc misali caddenin ucunda beliriverir. Kzlarn sohbete ara verdikleri, laflarn boazlarda dmlendii, istisnasz her akamst tekrarlanan kutsal an gelip atmtr. Rzgrla dalgalanan siyah okul ceketi sanki pelerin, limonun smsk tuttuu kara salarysa tolga, clz gnee ramen ate gibi prl prl. Sabahki ayran da kzlar kurtaramaz ki artk! Fahri yaklatka yaklar... Kolonya var m kolonya? Biraz daha Erkekler nedense hi oral deildir; kimisi grmezden gelir, kimisi umursamaz, kimisiyse hergn ayn saatte yanlarndan geen, nallar altnda asfalt parampara eden bu valyenin farkna bile varmaz erkeklerin radarlar da karcinsinki kadar hassas
www.altkitap.com
144
olsayd, dnya nice olurdu. Gz ap kapayncaya dek caddeyi kat eden kahramanmz gzden kaybolmutur. Kaldrmda kalakalan, hevesi kursanda tazelerin beklediklerinden ok daha ksa srmtr film. Kalar toplu bir aresizlik eylemine girieyazdndaysa Fahri yittii yerde tekrar bitiverir. Kalar, bu defa, hzla alan gzkapaklar ve irileen gzbebeklerinin de yardmyla yeni bir sevin gsterisine hazrlanrlar. Bu ikinci tur, kara valyenin unutkan dimalara hkmranln hatrlatt, bir tr ta giyme treni olacaktr. Hasmlarnn saygyla nnde eilmesi, klarnn hlya lemlerinde yitmesi zamandr. Oysa sra sra dizilmi, yldrm ol da bana d, diye bekleen saysz paratoneri eli bo brakr Fahri. Hep ykseklerde, imek olarak kalmak, buluttan buluta zplayp haince akmak, nce kr edici bir k, ardndan grl grl bir gkgrlemesiyle akllar batan almak varken, neden yldrm olup yeryzne insin ki? Anafartalar ikinci kez kat edip yldrsn sonlandrrken bunlar dnmektedir ite. Sonra arya dnp motoru Abbasa teslim eder, paa paa bir saatlik kira parasn kklenir, ay sonuysa harl suyunu ektiinden Abbas Abisine yalvar yakar, rica minnet derdini anlatr, on dokuz yana basar basmaz evlenmi, ocuk babas, yazlar Burhaniyedeki anaevine gitmekten te bir serveni olmayan Abbas Abisi derdini hi mi hi anlayamasa da Fahriyi sevdiinden borcunu aybanda demesini kabul eder. Motordan inince, otururken arka cebinden kartp gmlek cebine koyduu fildii taran tekrar arka cebine sokmay ihml etmez. Dede ydigr Fahrinin olmazsa olmazlar: bu fildii tarak, henz -babasndan korktuu iin- sigaraya balamasa da yannda gezdirdii, bazen karp oynad gm kakmal zipposu ve azndan drmedii ikleti. Sakz cakasna caka katmak iin inedii sanlsa da asl neden, aklbol bir arkadann boboazlldr. Neymi efendim, ou insan yemei hep bir taraftaki dileriyle yermi, bu yzden de zamanla ene yaps ona gre ekillenir, yz asimetrikleirmi Sylenecek laf m imdi bu?! Fahri de ne yapsn, o gnden beri hatrna geldike, aznn yemek yerken tercih etmedii tarafnda iklet iniyor; simetrik bir surat iin gereken dengeyi salam oluyor. Aslan Fahri, kim tutar olum seni! Denge Bir defasnda dengesi bozulmutu. Yine byle son dersten nce okul duvarn ap motosikletine atlad, makinay barta barta lise nne srd bir gn. Onun varlyla lgna dnen ama dnmemi numaras yapan izleyici kitlesinin az tesinde yalnzbana yryen, haftalardr gzne kestirdii, bir alt snftaki o kumral kz grnce pek memnun olmutu. Geen gece uykuya dalmadan evvel aklna gelen,
www.altkitap.com
145
sergilemek iin can att izleti iin daha uygun bir seyirci bulamazd kendine. Gaza abanp ilk turu tamamlayarak arz- endam eyledi. Misinay bol tut; brak zokay yutan balk bir sre hibir ey yokmu gibi yzsn. yice uzaklanca, U dnyle burnunu gene hedefine doru evirdi. Gzelce sindirdiini, inenin midesini boyladn hissettiin an -ki zanaatn hissederek yapana usta derler- oltana asl, hi acma. Tekrar gaza basp avdet etti, kzn dibine kadar sokulunca, bir cambaz edasyla cebinden fildii taran kard, iki elini de gidonlardan ekip san tarayarak avna imar geti. Gen kzn orackta dp komaya girmesi iten bile deildi; fakat akrobat ofr, tam o srada bir tmsee rastlayacan bilmiyordu. Tekerlerin zeminle tems kesilince Fahri de havaland, gidonlar yakalayasya kalmadan kendini yere kapaklanm hlde buldu. amurlanan kyafetine mi, yoksa bertilen dizine mi yanacana karar vermeye alrken, ineden kurtulup katn sand krpe telala yanna kotu. Tabi ya, Fahriyi havada szlrken grp de etkilenmemesi ne mmkn Hayr, hibir eycii yoktu, merak ettiine bile demezdi. Derhl toparlanp ok gibi doruldu, motorunu yerden kaldrd, boyas m yzlm, aman canm, hi mhim deil - kurbann olaym etme eyleme Abbas Abi! Bir yanna motosikleti, dier yanna misinasn smsk tuttuu avn alarak yol kenarndan yrd. skeledekilere kendini beendirmek iin denize artistik bir dal yapmak isteyen, ancak baarsz olup suya aklan delikanllara has bir hareket vardr; su yzne ktklarnda yukardan soranlara hibir eyleri olmadn syleyip, yanm uzuvlarn kimseye belli etmeden su altnda ovutururlar. Fahri de hem kzla sohbet ediyor, hem de baka yne baktn fark ettii anlarda, acyan dizini gizlice ovuturuyordu. Koum Fahri, var m senin gibisi be! Nasl da sa gsterip sol vurmutu ama! En ince detayna kadar hesaplad plan tkr tkr ilemi, havada iki takla ve bir saltoyla talandrd muhteem cambazlk ovu sayesinde kz tavlamt. Yere derek avnn efkatini kazanmas ve saniyesinde ayaa kalkp metanetini kantlamasyla da ekmek kadayf zerine bir para kaymak kondurmutu. O ne hin, o ne anasnn gzyd o Haftasonu birlikte dolama teklifini hemencecik kabul ettirmiti. Dmanlar, szde rakipleri atr atr atlasnd. Geri biraz dil dkt doruydu; naz oyununu kuralna gre oynamaktan holanrd, yoksa bunun bir tr dankl dv olduunun bilincindeydi. ehrin dnda, yalnz otobsle gidebilecekleri Deirmenboaznda gezeceklerdi stelik. Ustalk buydu ite; kayndan kafasn uzatp berrak suya bakm, altndan geen balk srsn inceleyip, ben sadece u bal tutacam, demi, nitekim dediini de yapmt.
www.altkitap.com
146
Buluma gnnn sabah, doal olarak, ayna n seans normalin iki kat srd. Dar saylabilecek ispanyol paa pantolonu, solgun izgili keten gmlei, tiril tiril baharlk kahverengi ceketi, giymedii zamanlarda abuk ypranmasn diye iine kalp koyduu, nceki gece badem yayla parlatmak iin az uramad rugan ayakkablar, son olarak da, gnn anlam ve ehemmiyetini vurgulayan, gz alc madalyonu. Tecrbeli bir balkya basit bir dal paras, misina ve ine yetecektir, ama elindeki imknlardan faydalanmamak, baary garantilememek de maceraperestlikten ziyade aymazlktr. Pf noktas, Balkesir Esmen lavanta kolonyas; tra sonras alan gzeneklerin hakk ilac, be metreden fazla yaklaan hanmlarn esareti. Balkesir Esmen Kolonyas Ona kalsa ayna n elencesini yarm saat daha uzatabilirdi, fakat randevusuna gecikip otobs karmay gze alamyordu. Deirmenboazna birlikte gitmek, otobste yanyana oturmak yok; zaten imdiye dek ka krpeciin ba yand, bari bu sefer azck temkinli davranmal, bir gren olursa -ki mutlaka olacaktr- kopmas kuvvetle muhtemel kzlca kyametten herkes sa kamayabilir. Ulan Fahri, eytana bile pabucunu ters giydirirsin sen! Days boa demiyormu, bir ary bir de kary gezdireceksin, diye. Tandk gzlerden rak, piknik yapan birka aile dnda kimsenin bulunmad byle sessiz sakin bir mekna admn atnca, o mahcup taze gitmi, yerine el ele tutumaktan ekinmeyen, sadece kzaran yanaklarnn utancn ihbar ettii bir dilber gelmiti. Aalar arasnda dolanrken Fahri bazen kzn elini brakp nden yryor, dizginlerin kimde olduunu, bu kumral iin yanp tutumadn ima ediyordu. Tamam, ho kz, ama fazla da havalanmamal, u spanyollarn altna saklanan, ara sra burunlarn dar kartp sobelenen cnm ruganlar sayesinde koluna takamayaca kimse yok. Temiz havada bala kmak da bambaka bir zevkmi dorusu Belli ki kzcaz Fahriye kr ktk kt, gece gndz demeden onu dlyor, birlikteliklerinin, hatta izdivalarnn tahayylyle yayordu. Ar ol bakalm kk hanm, kartal kafeste ne etsin? Zavallya hak vermek de lzmd aslnda; ceket stne kartp kvrd u fiyakal gmlek yenlerini grp de tutulmamak ne mmkn! Mantar suya dalp dalp kyordu artk, oltay kavrayp az daha sabretmeli. ksz brakt ayay tekrar kavraynca, kzn delice arpan kalbi de tm kan bu talihli ele pompalyordu. El deil, t sanki! Bylesi yksek scaklklara bile direnli olan Fahrinin azn bak amyordu; aklna anlatacak komik bir hikye ya da ilgin bir olay gelse dahi birounu kendine saklyor, onu gizemli klarak karizmasn arttran sknet silahn kullanyordu. Sonsuz zgveninin eseri bu dinginliin altnda ezilen tazecikse bir eyler syleme ihtiyac duyuyor, konutuka
www.altkitap.com
147
titreyen sesiyle Fahrinin boyunduruu altna giriyordu. O Fahri ki, kolonya kokusu, inci dileri ve buulu baklar sayesinde daha nice eksik etei esrik klmt. Yollar dikenlitellerle kesildi. E tabi, yanndakini zaman ve mekn
mevhumlarndan soyutlama gibi bir becerisi de vard; dalgnlkla korunun epey ilerine sokulmulard anlalan. Fahri yine tepkisiz kalarak oturaklln perinlediinden, kzcazn nnde iki seenek belirdi: ya buraya kadarm, diyerek piknik alanna dnecek, akyla byle bir gn geirdii, daha dorusu, byle bir gn geirme ltfunda bulunulduu iin kendini ansl sayacakt; ya da gnee daha fazla yaklaacak ve eriyen kanatlar yznden yere aklma riskini gze alp, dikenlitellerin ardna gemeyi kabul edecekti. Fahri gelecei grebilen bir khin edasyla kendinden emin glmsese de, kzn ikinci tercihte bulunmas iin bildii tm dualar okuyordu. te taraftaki kuytu dnyaya girmeleri, en azndan, kz pecei anlamna geliyordu nk. Misina gerildike gerildi Kz dnceli dnceli yutkundu. Az daha sabret Gzlerini karyordu. Usulca oltay ekmeye bala Sonunda baklarn kaldrmaya cesaret etti. Av rktmeden, yava yava Azn at. Su yzeyinde hafif bir dalgalanma te baln srt Gel, dedi, istersen br tarafa geelim. Fahri ses etmeden, kafasyla bu makl neriyi onaylad. br taraf! Geelim ya! Havann kararmasna daha vard nasl olsa. Elbette geelim! Mutlaka geelim! Hem zaten bugn iin yapacak baka bir program da yoktu. Allahm sana krler olsun! Hadi olum Fahri, bugn senin gnn! Dikenlitellere yanat, bu aralktan gemek pek kolay deildi, kyafeti taklp yrtlrsa mahvolurdu. Kalitesine yakan yapp, ondan medet uman aresiz damna ncelik tand, centilmence melip bir elini topraa dayayarak destek ald, dier eliyle de dikenlitelleri kaldrp geilebilecek kadar geni bir boluk yaratt. Tam da elini dayad yerde krk bir ie dibi bulunduunu, keskin cam parasnn avucuyla bilei arasna saplandn neden sonra fark etti byk aclar sinsi olur, varlklarn birka saniye sonra hissettirir. Bu sefer de Fahrinin nnde iki seenek beliriyordu: ya yandm anam diye rp debelenecek, hayatn adad, her gn zerine yeni bir tula koyarak bugnlere getirdii heybetli cezbkalesini yerle bir edecekti; ya da gzyalarn iine aktp soukkanlln koruyacak, avna hibir ey sezdirmeyecekti. Derin derin nefes ald. Tan vakti denize alp eve eli bo dnmeyi kendine yediremezdi. Her ileye gs geren inat balklardan olduunu kantlarcasna, hemen kararn verdi; dikenlitelleri tutan kzn da yardmyla teki tarafa geti, gz kara, tekrar yola koyuldu. Tekinsiz topraklara girdikleri iin yavrusuna gz kulak olan, onu kollayan baba kii grevini
www.altkitap.com
148
stlenmiesine geriden yryordu bu kez; tahamml hudutlarn zorlayan bu acya ne kadar katlanabileceinden emin deildi. nsra ilerleyen kz iek toplamaya eilince arkasn ona dnp dilerini skt, yzn ekitti ve etine sapl cam parasn kard. Haykrmamak iin kendini zor tutuyor, gzpnarlarnysa kontrol edemiyordu; boazn trmalayan lklarn bir ekilde davurmak iin, tatt agoniden bihaber kzn syledii arkya mrldanarak elik etti. Dette sakl yakarn ayrtna varacak kadar hassas bir kulaa sahip olmayan kzn neesi iyice yerine gelmi, kavalyesini -neyse kisalam elinden tutup sklaan aalara doru srklemiti. Dayanabilirdi, dayanmalyd. Deneyimli balk frtnal havalarda dahi kovasn doldurmasn bilir. O da baaracakt. Tazenin heyecanla kabarp inen gsne baklacak olursa az sonra pecekleri kesindi; belli mi olur, belki daha ileri bile gidebilirlerdi Izdraba katlanmak bir mesele de, asl, bileinden lk lk akan kana bir are bulmas artt, verecei en ufak bir falsoda kz durumu fark edip derhl geri dnmeleri gerektiini syler, bir uval incir berbat olurdu. Szlayan bileine mi yoksa kana bulanp rezil olan gmlek ve cekedine mi yanacana karar veremeden, yaral elini cebine soktu. Hi de fena fikir deildi; patlamaya hazr yanardaa dnm hanm arkadann aksine, eli cebinde, ne denli rahat olduunu ilan ediyor, zar zor ald slkla da bu hlini pekitiriyordu. Yaman ocuktu vesselam! Uan da kaan da ondan kurtulamazd. Bir hayli bitkin dmse de bu ekilde idare edebilirdi, yeter ki kendine gvensin. Ac hafiflemi, kolu karncalanmaya balamken, snr tanmayan kannn bacandan aa szlmekle yetinmeyip, bir kat kuma daha aarak pantolonunun cep ksmn krmzya boyadn grd. Gizlemesine imkn yoktu artk... Bu manzara karsnda yklmamak, pes etmemek elde deildi. Heyhat! Onca aba, onca zveri Oltadaki ufack bir titreim uruna kzgn gne altnda, engin denizin gbeinde birbana sabrla beklenen gnler, geceler Hepsi boaym Yazk ok yazk Ama o da ne? Kz, kimseciklerin olmad bu ssz yerde anden durmu, Fahriye dnp tatl tatl glmsemeye balamt. Yoksalarla bezeli krlgan bir Acaba Hatta glmsemiyor, basbaya gzlerinin ii glyordu. Galibalarn kuanm yiit bir Evet Sklganlklarn en irinini taknarak, Fahriye bir adm daha yaklat. Umudun, ne denli fersiz olsa da gzleri kamatran o yrek aydnlatc Karanlk sularda kaybolan balk adamn mitlerinin tkenecei anda, uzaklarda beliren kutlu deniz feneri
www.altkitap.com
149
Karmakark duygularn girdabnda savrulan tazecik tir tir titriyordu. Fahri bir omzunu drp yan dnd, nne hafife edii kafasn kza evirip kalarn kaldrarak John Wayneden olma Humphrey Bogarttan doma bir bak att. te ma says! Tazeyse, ellerini nereye koyacan bilemeyen yaramaz bir ocuk gibi alesta, kavalyesinin bitirici hamlesini arzuluyordu. Fahrinin yan dnmesindeki yegne maksat, kanl uzuvlarn saklama abas, kalkk kalar dakikalardr ektii ilenin rn, dk omzun nedeniyse, ar kan kaybndan tr vcudunun vermeye balad anormal tepkiler de olsa, imdi bu skc ayrntlarn hi mi hi nemi yoktu. Kz, her hcresini zapt etmi cokuyla, Fahride atacak ne bet ne beniz kaldn da, pantolonunun kirli sardan bordoya aldn da fark edemeden gzlerini yumdu; kendini avcsna teslim etti. Zafer! Dev klbaln alt eden gen balknn mutlak zaferi! Geriye sadece bu bal dudaklar pmek kalmt. Bir de u ba dnp durmasa Ha gayret, olacak bu i! Azgn dalgalara kar gelerek alabora olmamak iin korkun bir sava veriyordu. Bir de u ba durup dnmese Hadi be Fahri, bugn senin gnn! Vcudun en gl uzvu gzkapaklar. Canlar isterse tm bedene kafa tutup kapanverirler; kar gelmek imknsz Hadi olum Fahri! Dermansz vcuduna sz dinletmeye alyordu. Kulaklarda bir uuldama Fahri, olum? Aalar, gne, imler, bulutlar, toprak, gkyz Fahrettin? Dn baba dnelim, hadi bize gidelim Olum? Ku sesleri
www.altkitap.com
150
Labirent
Murat ener, ubat 1971de stanbulda dodu.stanbul Erkek Lisesini bitirdikten sonra, AFS bursuyla 1 yl sreyle ngiltere Manchester Eccles Collegeda eitim grd. niversite eitimini stanbul niversitesi ktisat Fakltesi ngilizce ktisat Blmnde tamamlad. 1995 ylndan balayarak, reklam ajanslarnda, nce reklam yazar, ardndan yaratc ynetmen olarak alt. 1998 ylnda New York niversitesi Sinema Kurslarna katlarak, alt ay sresince New Yorkta yaad. almalaryla Kristal Elma dlleri kazand. 2002 ylnda kendi iini kurdu. Halen bir arkadayla birlikte ortak yrttkleri reklam ajansnda almaktadr.
Yerdeki su birikintisine basmamak iin, zplayarak geti zerinden. Sabahtan balayan yamur, iddetini biraz olsun azaltmamt. Son ald emsiyeyi de birer hafta arayla kaybettiinden, inatla yenisini edinmemeye karar vermiti. Geri bu kendini cezalandrn etkisini en ok suratnda hissediyordu. Her ne kadar kaldrm kenarlarndan, saak altlarndan yrmeye dikkat etse de, gzl otomobil camlar gibi slanp buulanyordu. Yannda kt mendil tama alkanl yoktu hi. ster istemez arada srada durup, pardssnn kuru bir yeriyle siliyordu camlar. Ama yrmeye balad anda, tekrar yanaklarna doru szlyordu damlalar. Caddenin koturan kalabalna bakt uzun uzun. Sra d herhangi bir ey arpmyordu gze. nsanlar iki gruba ayrabileceini dnd. Sa tarafa emsiyelileri toplad. Korunakl olmann verdii z gvenle daha bir dingindi admlar. Vitrinlere bakarken telasz bir ifadeyle hareket ediyorlard. Aceleleri yoktu. Fakat evrelerinde olup bitene kar ok hassastlar. Yanlarndan emsiyesiz biri geerken deta pr dikkat kesiliyorlard. Tek santimetrekaresini bile esirgercesine, bezden korunaklarn iyice kendilerine ekiyorlard. Snr ihlalini nlemenin verdii hazla devam ediyorlard yollarna. ok yanaan biri oldu muydu, daima tetikteydiler. Byle anlarda hi acmadan, hafife yan eviriyorlard emsiyelerini. Eimin verdii kuvvet sayesinde, hzla davetsiz misafirin
www.altkitap.com
151
omzuna ya da bana szlyordu sular. Naslsa yamurun iddetinden kimsenin bir ey anlad yoktu. Kendisiyse, sol tarafta dikilen aznln arasndayd. Yrrken devaml, snabilecei korunakl alanlar aranyordu. Ama bu blgelerde metrekareye den insan says, corafya kitaplarnda dudak uurtacak cinstendi. stelik birbirine hafiften omuz atma, ititirme ve elindeki torbalar saa sola sallayarak kendine yer ama konularnda antrenmanl olmak gerekiyordu. Israrndan vazgeti. Gruptan ayrlp, kaldrmn tam ortasna ilerledi. emsiyelilerin kmseyen baklar altnda slanmak pahasna da olsa, kimselere ilimeden bir bana yrmeyi tercih etti. Caddenin bana gelince, krmz kta bekledi. Ne alrsan bir sterline konseptli maazann kesinden saa kvrld. Birka kullanta bozulup elde kalacak onlarca in mal vr zvr brakt geride. Tenhalaan kaldrmn ve bylece kimseyle paylamak zorunda olmad saak altlarnn kuruluuyla avundu bir sre. ehrin arka sokaklarnda, insan ve otomobil says hissedilir derecede azalyordu. Sanki binalar birbirine daha bir yaknlayor, gn nn yansmasn engelliyordu. Karanla tutkun ruh halleri iin biilmi kaftand buralar. Henz len olduu halde, kapal havann da etkisiyle pek ok maaza gece gibi aydnlatmt vitrinlerini. Bir an duralad. Nereye gideceini bilmediinden deil. Ynn armt. En son geen yl, tahminen yine bu zamanlar gemiti buradan. Sokan ismini hatrlayamadndan, evresindeki binalardan medet umdu. Ama srlarn aa vurmaya o kadar da gnll deildiler. Hepsi de birbirine benzeyen, ehrin kiriyle rengi oktan siyahlam, gri tatan yaplard bunlar. Derken kedeki ikinci el giysi maazasnn ismi imdadna yetiti. Dolce Vitay geer gemez, arad sokaa gelmi olduunu anlad. Garip bir ekilde her seferinde ayn eyi yapyordu. Kapdan ieri girmeden nce birka kez boydan boya soka admlyordu. Uygun an kolladn sylemek mmknd. Gzlerini giri kapsndan ayrmadan, sanki oradan tesadfen geen biriymi gibi, elleri cebinde yryordu. Oysa sol cebinde, birazdan girecei saunann giri paras olan on iki sterlin vard. Parmaklarnn ucuyla hissedebiliyordu kt bir onluk ve iki madeni birliin soukluunu. Burumasn diye, avucunun iinde asla skmyordu banknotu. Czdann karp sonra tekrar cebine koyma seremonisine girimek istemediinden, nceden hazrlklyd. Cep telefonunu oktan kapatmt. erde kameralarla devaml gzetlenen kilitli dolaplarn varlna yine de gvenemiyordu. Czdannda ok az para bulunduruyor, her trl alnma riskine kar kredi kartn yannda tamyordu. Pekl biliyordu ki, ehrin pek ok sokandan daha tekindi buras. Fakat olas bir tehlikeye kar kendince yntemlerle en az riski tamak istiyordu. Birden, soka kez turladn fark etti. Fazlasyla har neir
www.altkitap.com
152
olmutu kaldrm talaryla. Krk keleri, birbirine denk gelmeyen izgileri, renk farkllklarndan oluan alacal bulacal grntleriyle kayp gidiyorlard siyah deri ayakkablarnn altnda. Yamurun iddeti azalmt. Anlalan bulutlar dinlenmek iin yokluunu frsat bilecekti. Soyunurken daha az zaman harcamak amacyla, pardssnn dmelerini zd. nce uzun parmaklar, kendini ele vermeyen bir acelecilikle alyordu. Garipsenmeyeceini bilse, u kaldrm kenarnda ayakkabsnn balarn da gevetip girerdi ieri. Hatta hi yksnmeden kemerini dahi zerdi. Binann giriinden saunaya inen hal kapl merdivenler ses karmyordu yrrken. Oysa en ufak bir gcrt bile keyfini karabilirdi. Kapnn hemen stndeki gvenlik kameras geliinizi haberliyordu. Bylece zile basmanza gerek kalmadan ierden alyordu kap. Yine de dmeye bir kez hafiften dokundu. eri girdii anda youn bir klor ve amar suyu kokusu yakt genzini. Bir trl alamyordu bu karma. Gsn fazla iirip indirmeden, burnundan deil de, azndan nefes almaya alt. Banka veznesini andran giede oturan grevli, rutin bir merhabayla karlad mterisini. yelik numaras ltfen, dedi, st plak adam. Kollarnda irili ufakl pek ok dvme vard. Ama mmkn olduunca az gz temasnda bulunmak istediinden, yeterince bakamad adamn resimlenmi blgelerine. Sol kolunun bileinden balayan ejderha deseninin, boynuna kadar uzandn fark edemedi. yelik numaras, doum tarihinizin srayla gn, ay ve yl rakamlarnn yan yana gelmesinden oluuyordu. 20041961, dedi bir sonraki soruya hazrlkl ekilde. Ba harfler? diye sorunca kasadaki adam, hi tededdtsz yant verdi. M ve F. Sra, bilgisayardaki kaytn kontrol edilmesindeydi. Adam birka tua basp, bekletmeden halletti iini. On iki sterlin ltfen. Sabah saat onda alyordu sauna. Hafta ii saat drde kadar giri creti alt sterlindi. Bu saatten sonra ve hafta sonu btn gnse on sterlin. Ancak yelik her yl yeniliinden, ilk gelite alnan cret on iki oluyordu.Teekkrler. Temiz havlular hemen arkadaki sepette, diyerek, kaybolmamas iin el ya da ayak bileine taklacak ekilde lastik bir halkaya geirilmi anahtar uzatt adam. Teekkr ederim, dedi Matthias souk bir ifadeyle. Sar fosforlu plastik bantn bileini skp kandrmasndan hi hazzetmiyordu. Tahta kapdan geip sepetten temiz bir havlu ald. Havluyu aar amaz, beline dolamak iin yeterince byk olup olmadna bakt. ok da kk gelmedi gzne. Yine de yrrken birleme yerindeki kvrmn skln eliyle arada bir yoklamak zorunda kalacandan emindi. Dikdrtgen eklindeki soyunma odasnn duvar da yerden boy hizasna kadar metal dolaplarla kaplyd. Yzeylerine yapm fra kllarndan, eskiliini rtbas etmek iin itinayla boyandklar belli oluyordu. Yz otuz numaral
www.altkitap.com
153
dolap, en altta ve odann tam sa kesindeydi. Hemen nnde, kk bir sandalye ile kirli havlularn atld sepet vard. Rahata soyunup dolabn kapan aabilmek iin, sepeti ayann ucuyla ileri doru itti. Bu srada, az tesinde soyunmakta olan altm yalarnda bir adamla gz gze geldi. Baklarn aceleyle kardndan, ayakkablarn dolaba yerletirmekte olan yal adamn glmsemesini yakalayamad. Pardssnn dmelerini nceden zm olduuna iten ie sevindi. Geen her saniye, daha bir kymetleniyordu bu gri bolukta. Hzn kesmeyerek gayet seri hareketlerle pards, ayakkablar ve pantolonunu kard. oraplarnn slanmay keyfini biraz yerine getirmiti. Tirtn yeleinin iinde kalacak ekilde, tek hamlede syrd zerinden. Soyunma odasnn dk scaklnda hafife rperdi bedeni. En sona brakt orabn ve donunu da kardktan sonra, havluyu beline dolad. Tekrar giyinme srasn dnerek giysilerini dolaba koydu. Pardssn askya asmak yerine, katlayp en ste yerletirdi. Dolabn kilitledi, anahtarn saa sola ka kez dndn kontrol ederek. Yolunu bildii halde, saunaya girmek iin ynlendirme levhalarn takip etti. O andan itibaren, kendini teslim etmi gibiydi olaylarn gidiatna. Yal adamsa, hl daha soyunmakla meguld. Kendisinden sonra gelenin abukluu karsnda, pek beceremedii halde, hzlanmak gereini duymutu. Matthias alkanln bozmad. Kaln lastik halkal anahtarl ayak bileine deil, sa eline geirirdi her zaman. Ayana taksa, sanki yrrken kayp decek ve hi fark etmeyecekmi duygusuna kaplrd. Anahtarln lastiini bileine geirdikten sonra, koarcasna tekrar dolabnn yanna geldi. Kilitli kapan alp almadn yoklad birka kez zorlayarak. Gmleinin dmelerini zmeye uraan yal adam, dikkatle bakyordu Matthiasa. Soyunma odasnn parlak altnda bembeyaz parlyordu vcudu. Belinin etrafndaki azck fazlal saymazsak, tek gram ya bile yok saylrd. Omuzlarnn genilii, srtndan aaya inen izgiyi iyice ortaya karyordu. Bacak kaslar, yllardr dzenli yaplan sporun kantyd. Matthias, dolap kapandaki deneme testinin baarsnn ardndan, derin bir nefes alarak kt soyunma odasndan. Anahtarn kaybolma ihtimalini gz nnde bulundurarak, iinden birka kez tekrarlad dolabnn numarasn. Ne de olsa hibir eyi kolay kolay akna brakmazd hayatnda. Suya kaplp srklendiini hissettii anda, bir dal ya da kaya paras aranrd gzleri. Tutunurken paralayp kanatmaktan korkmazd ellerini. Krmznn suya karmasyla oluan ekiller, seyrine doyulmaz gzellikteydi her zaman. Tek sorun, etkisinin birka saniyede dalp gitmesiydi. Neyse ki, insann ruhu ok abuk kabuk balyordu. Acya kar direnci arttka, yeni eyler kefetmenin hazzna kaplanlardand Matthias. Farknda olmann
www.altkitap.com
154
ayrcalna, asla tembellikle ihanet etmiyordu. Soyunma dolaplarnn gerisinde uzanan koridorun sonunda dular vard. Cam bir blmeyle ayrlmlard dar geitten. Havlunuzu kenardaki askya takarak, gelip geenlerin merakl baklar altnda alyordunuz duunuzu. Duvardaki sabunluktan avucunuza doldurduunuz sv sabunu vcudunuzda kprtrken, asla yalnz deildiniz. lk bakta seks, derdi buna Matthias. Dutaki grntnz beenenler, az sonra ierde daha farkl yanard yannza. Duun karsnda iki kap vard. lki buhar odasna alyordu. Dikkat kaygan zemin iareti, giriinde eksik olmazd hi. Youn buhardan ieride gz gz grmezdi. Grntsne fazla gvenemeyenler ya da utanga yapda olanlar iin, bu kck oda biilmi kaftand. Daha ok el kol yordamyla bulurdunuz oturma yerini. Kaza ss vererek, pekl birinin kucana yerlemeniz de mmknd. Dier kap saunaya giri iindi. Lo kla aydnlatlm bu blmenin kaps, ar scaa dayanamayanlarn etkisiyle her on saniyede bir alp kapanrd. Yuvarlak penceresinden ieriyi grmeye alanlar sayesinde, kendinizi sra bir fanusta hissederdiniz. Matthias her ikisine de girmezdi bu odalarn. nk bir ift cama mahkumdu. leri derecede miyop olduundan, gzln asla karamazd. Buhardan devaml buulanan camlara ya da saunann scanda ate gibi kzan metal ereveye tahamml yoktu. Zaten fazla bir ey kard da sylenemezdi. eriye girenler daha ok sohbet peinde olurdu. Yamurlu havalardan, yaklaan paskalyadan, vergi yasasndaki indirimden, yeni alan alveri merkezinin trafii nasl tkadndan konuurdunuz. Ya ortalamas elli ve zeri civarndayd. Normal zamanda, herhangi bir birahanenin masasnda fstklarn inerken grebileceiniz bu yal grubu, gbeklerini ilerine ekip omuzlarn dikletirerek, plak grntlerini baklr klmaya alyordu. Yan yana otururken, hafif bir el ve ayak temasyla balard her ey. nce birka saniye bacanza yaslanan bir ayan basncn hissederdiniz. Kendinizi ekmezseniz, bu devam et anlamndayd. O zaman yannzdaki biraz daha yanard size doru. Az kelimeli sorular ve ksa yantlarla balard sohbet. Dierlerinin bu konumaya ortak olmamas iin, sesinizi neredeyse fsldama dzeyinde tutardnz. Ama bir ekilde buharlap tene temas ederdi kelimeler. Bazen bir bakn veya dokunuun baaramadn, onlardan medet umardnz arszca. Dutan kp, gzelce kuruland Matthias. Fazla dikkat ekmek istemediinden, biraz acele ediyordu. Gereinden fazla bu blgede oyalanmanz, bazlar iin kkrtc bir davet niteliindeydi. Havluyu dikkatle beline dolad. Bileindeki anahtarl kontrol etti. Grevliler sk sk kuru bezle sildii halde, nemliydi yerler. Hzl admlarla dinlenme odasna ilerledi. Hal kapl salonda deri koltuklara gmlm
www.altkitap.com
155
erkekler, bardan aldklar scak souk iecekleri yudumluyorlard. Kimisi de duvar kenarnda sralanm bilgisayarlardan internete balanyordu. Byle bir ortamda, sanal dnyada sohbet etmenin mantn anlayamazd Matthias. stelik sadece belli sitelere girebiliyordunuz ekrandaki kutulara tklayarak. Etrafna yle bir baknd. Oturmaya niyetli deildi. Dinlenme odasndan ktktan sonra, birka basamak inip, kl koridorda yrd. Bu alak tavanl geitte, her seferinde ban arpacakm gibi hissederdi kendini. Ardndan dar bir merdiveni trmand, kiriin zerinde yazan dikkat alak tavan uyarsna zen gstererek. Her yerde iaretler vard burada. Yanllkla banza bir ey gelmemesi iin, en ufak detaylar bile hesaplanmt. Bir labirentte gibiydiniz. Devaml bir yerlere girip kp, saa sola dnerek, bulmaya alyordunuz yolunuzu. Belli bir var noktas, sonu yoktu bu karmak dzenin. lerledike, bir sre sonra yine ayn yerlerden getiinizi fark ediyordunuz. Kaybolmanz imknszd. Matthias, kk kabinlerin sraland blme geldiinde, karanla almaya alt yerinde durarak. Film baladktan sonra girdiiniz sinema salonu benzeri, ilk anda hibir ey seemiyordunuz etrafnzda. Duvar kenarnda sakince birka saniye bekledi. Bu srada yanndan geen Uzakdoulu gen adam, anlamad bir eyler mrldanarak hafiften dokundurdu kolunu. Matthias tepkisizdi. Yzne bile bakmad adamn. Duvara asl plazma televizyonda oynayan porno filme takld gzleri. Srtlarn kalorifer radyatrne dayam iki adam, bellerine sarl havludan ieri ellerini sokmulard. Biri Matthiasa bakarak hzlandrd ndeki elinin hareketini. Filmi izlemeyi brakp, gzlerini ona dikmiti. Krk be yanda olmasna karn, vcudu gayet zindeydi Matthiasn. Uzun boyu, ll kilosu, yapl kollaryla ta atlasa otuz beinde gsterirdi. Sadece gzlerinin etrafnda son zamanlarda beliren krklklar ele verebilirdi yan. ocukluundan balayarak, ok uzun yllar futbol oynamt. niversitede yzme takmndayd. Sporla geen btn bu seneler, bedenini hep zinde tutmutu. Salkl beslenirdi. Sabahlar bir kase yulaf ezmesi ve bir bardak meyve suyuydu kahvalts. Krmz etten uzak durur, mutlaka sebze ya da salata tketirdi akam yemeklerinde. Sigara imez, ama ikiyi severdi. arap onun iin sadece yemekle birlikte tketilen, sradan bir ikiydi. Konyak, viski gibi alkol oran yksek olanlar tercih ederdi. ounlukla sarho olmadan tamamlamazd geceyi. Hep bir Alman arks mrldanrd byle zamanlarda. Neredeyse ana dili olduunu unuttuu Almancas, en hznl anlarn yaard. Salondaki koltukta szp, yatana gidemedii ok olmutu. Bu yzden bir yastkla battaniyeyi daima hazr tutard yaknlarnda. imdiyse labirentin koridorlarnda ilerlemeye devam ediyordu Matthias. Geen yldan bu yana baz yeni blmlerin eklendiini fark etti. Tavandan yere salncak
www.altkitap.com
156
gibi sarktlan zincirli deri yatakta, srtst bir adam uzanmt. Karanlktan zaten grnemedii halde, elleriyle yzn kapamt saklanrcasna. Birka sauna ziyaretisi ayakta duruyordu banda. lerinden biri, incecik plastik eldiveni geirmiti sa eline. Dierinin uzatt kocaman kavanozdan bir para kremi avulad. nce eldivenli elini gzelce svazlad kremle, bileklerine doru yayarak. Yanndakiler bir eyler diyorlard, bu hazrlk esnasnda. Sylenenleri bayla onaylyordu adam. Koridorda yanklanan mzikten, ne konutuklarn iitemiyordu Matthias. Ama ok da zor deildi tahmin etmesi. Zincirle havada asl ekilde yatan adamn kollarn tuttu biri. Cesaret vermekten ok, vazgeip kamasn engellemek isteyen bir hali vard. Dieri ayaklarna yapt skca. Eldivenli adamn sa kolu kremden parlyordu. Ac ve zevkle kark, derinden gelen bir inleme koridora yaylrken, bir baka blme geti Matthias. Her on metrede bir duvarda asl metal kutular, azna kadar prezervatif doluydu. Yanndaki dier kutuda ise kayganlatrc kremler vard. Etrafta dolanan onca insann srekli tketmesine ramen, asla azalmyor gibiydiler. Bileklerdeki lastik halkaya sktrlan bu malzemeler, hibir ey karmak istemeyiin telayla, her an her eye hazrlkl olunduunun iaretiydi. Zaten labirente tepeden kubak bakmak mmkn olsayd, ilk dikkatinizi eken devaml hareket halindeki noktalar olurdu. Hi kimse olduu yerde durmuyordu burada. Sanki bir dakika iinde, koridorlar ve kabinleri yepyeni yzlerin doldurmasna imkn varm gibi, bu telal topluluk srekli aranyordu. ok ksa bir zaman nce rastgeldikleri bir bedeni, ilk kez grmcesine tekrardan inceliyorlard. Oysa ierdeki kalabala saatte bir ancak birka yeni kii ekleniyordu. Yine de bitmek bilmiyordu bu alengirli kovalamaca. Kaan ve yakalayan, takip eden, kuytulara srklenen belli deildi. Kabinlerin kaplar durmakszn alp kapanyor, koridorlarda insanlar kazara ss vererek srtnyor, odalara girip karken hararetle birbirlerinin gzlerinin iine bakyorlard. Tek bir iaretin peindeydi herkes. Banz bir iki kez hafife ne eerek, evet anlamnda kar taraf onayladnz an, daldryordunuz elinizi metal kutulara. Yata temiz bir kabin buluyordunuz beraber. Kapsn smsk kilitliyordunuz. Eer kilit bozuksa, belinizdeki havluyu sktryordunuz kapyla pervazn arasna. Bu da kimsenin ieriyi girememesi iin yeterli bir uyaryd. Bazen bir kabinin nnde birka erkein bekletiini grrdnz. Smsk kapal tahta engelin ardndan, koridora yaylan et seslerini dinleyerek kendilerinden geerlerdi. eride kesintisiz yaplan mzik yaynnn grlts nleyemezdi kuytu kelerdeki bu sesleri. Duyduklar yetmiyormu gibi, kapnn zerindeki olas herhangi bir delikten ieriyi dikizlemeyi denerlerdi. Srann kime geeceine dair, sessiz ama ll bir kargaa yaanrd. Kimi
www.altkitap.com
157
zaman seyredilmeyi kendiliinden isteyenler olurdu. Hafife aralk brakrlard kapy. te o vakit, sauna bir cennete dnrd yallar iin. Sarkm gslerini utanarak saklayan, saatlerdir bo yere birilerini bekleyen bu erkekler, hi olmazsa seyrederek avunurlard. Bir daha hi geri gelmeyecek genliklerine dnerlerdi birka dakika boyunca. Ortalkta ne kadar dolanrlarsa dolansnlar, hibir erkein ilgisini ekemeyecek olmann ezikliiyle, sadece bakabilmek pahasna her trl zahmete katlanrlard. Kimse yanna oturmasn istemezdi yal erkeklerin. Koridorda zorlanarak yrrken, birine beeniyle glmsediklerinde, tiksinti dolu bir ifadeyle karlk alrlard. Sorularna hibir surette yant bulamazlard. Sanki pis bir koku yayyorlarmcasna, yanlarna yaklaan olmazd. nk yalanmak demek, rmek, tkenmek demekti. Beklenen bir sonu vaktinden nce hatrlamay istemiyordu ierdeki kalabalk. Daha zamanlar vard naslsa. Henz omurgalar dik, kaslar sert, derileri prsmemiken; en iyisini bulabilmenin skntsyla dolap beygiri gibi dolanyorlard etrafta. Aslnda aradklarnn ne olduunu kendileri de bilmiyordu. Bir filmde ya da fotorafta grdkleri plak bir mankenin ya da hi kavuamadklar bir sevgilinin silik glgesi bile, harekete gemeye yetiyordu ounlukla. Oysa ellerine birer kalem kt verip, hayalindekini iz deseniz, lekesiz brakp kirletmezlerdi beyazl. Bu akl oyunlarna yenik dmenin bezginliiyle, dar bir alanda paslamaya razydlar. Bazlar zencilerden holanrd. Bir dieri kll gbekli adamlardan, bir bakas ok gen erkeklerden. Kafalarndaki hayal ne olursa olsun, gnn sonunda yine yreklerinde kocaman bir bolukla, evlerinin yolunu tutacaklarnn farkndaydlar. Kimseyi doyurmuyordu buras. Girdiiniz gibi, yine a bir ekilde kyordunuz u kapdan. Sadece erteliyordunuz umutlarnz. Bir bakasnn bedeninde erimenin, tek vcut olabilmenin, yarn da birlikte yaayabilmenin midini sonraki sefere brakyordunuz. Birka sterline, ksa sreliine avunuyordunuz. Kullanlm prezervatiflerin, ambalaj yrtlm kremlerin atld p kutularndan farkszd yreiniz. Kirlenerek var olmaya alyordu. Sizse hl, masumiyet denen ilk genliinize yknyordunuz bo yere. Pamuk prensesin yal bir cadya dnt acnas masallar dnyasyd yaadklarnz. Btn replikler satr satrna ezberlenmi, sahneler saysz kez tekrar edilmekten mekaniklemiti. Parayla satn alnan her d gibi, birini sevebilme aresizliinin bedelini ruhunuzla dyordunuz. Matthias da farkndayd, bir on yl kadar sonra, vcudunun artk kimseye cazip gelmeyeceinin. Doa, kuraln bozmamak adna bir gn naslsa onu da feda edecekti. O zaman bir eliyle bellerindeki havluyu tutup, nefes nefese yrmeye alan u yal erkeklerin grubuna girecekti gnlszce. Yalnzln, beenilmemenin, dlanmln ve
www.altkitap.com
158
tiksinilmenin acsn bir tokat gibi hissedecekti yznde, kimden ve neden geldiini zmeye alarak. Yirmili yalardaki ok ho bir adam glmseyince, bir kez daha anlad yaad zamann gereini. imdiye dnd gelecekten syrlarak. Bembeyazd adamn teni. Koyu yeil gzlerini saknmyordu Matthiasnkilerden. Saylarla hesaplamay bir kenara brakp glmsedi gen adama. Durduramyorsa zaman, her ann dolu dolu yaamaktan geiyordu hayata meydan okumak. Koridorda karlkl bakmaya devam ettiler. Yanlarndan geenler, fazlalkt artk ikisi iin. Gen adam bir eliyle gsn svazlad. Oradan usulca dier gsne uzand eli. Yava yava kasl karnna doru indi. Koridorun tenhaln frsat bilen Matthias, belindeki havluyu zd. Teklifsizce eildi gen adam nnde. Eliyle burada olmaz gibisinden bir iaret yapt Matthias. Hi konumad. Havlusunu tekrar balad beline. ki adm tesindeki metal kutuya uzand. Birka prezervatifle kayganlatrc kremi skt avucunda. Gen adama tekrar baktnda kabinlerden birine girmi, yatan kenarnda oturduunu grd. Matthias darack odaya doru ilerledi. Yreinde tarifsiz bir duygu tayordu. Henz ge deildi vakit. Oyunun iindeydi. Kimse saha dndaki yedek kulbesinde oturtmuyordu onu. Gzler zerindeydi. Seyrediliyordu. Beeniliyordu. Arzu ediliyordu. Koabiliyordu istedii yere doru. Aya tkezlemiyordu hi. Nefesi tkanmyordu. Kabinin kapsnda gen adamn karsna dikildi. Yzndeki o davetkar ifade hi eksilmeden, ban iki kere ne doru sallad adam. deta onaylyordu. Bir sre sonra zamana yenilecek bir bedeni, hayatn iine doru ekiyordu. Btn hesaplamalardan, pimanlk ve kayglardan imdilik kurtaryordu. Yavaa kapy ekti Matthias. Menteenin gcrtsn kimse duymad. Kilidin srgs hi zorlanmadan yuvasn buldu. Koridordaki kalabalktan birka kii, hemen szld tahtadan engelin gerisine.
www.altkitap.com
159
Karar
Murat Tosun, 1984, Krehir doumlu. Yldz Teknik niversitesi, Gemi naat Mhendislii Blm mezunu. 2007-2008 Eitim-retim yln Floransa niversitesi'nde okudu. yldr fotoraflkla urayor. lk gsterimini ve sergisini, 2007 ylnda Yldz Teknik niversitesi Fotoraf Kulb'nn dzenledii 7. Amatr Fotoraf Gnleri kapsamnda gerekletirdi.
Srklenip gitmek hayat en basite indirgiyordu, ama asl ac veren yaamakt. Martin Eden Umutsuzlua yknen bir sabaha uyand. Pencereye doru brakt bkkn, enge vcudunu. Bulutlarn dal gzel bir sabah mutuluyordu, bardaktan boalrcasna yaan yamurlu bir gecenin ardndan. Camn belli belirsiz buusundan, sokaktaki zindelii grebiliyordu. Ban hafife yana evirdiinde, Meryemin az nce, onun gibi oradan dar gz attn anlad, camn buusunda mphem konuan parmaklarnn yaratt dank su zerreciklerinden. Bir anlk basiretsizlikle, eli karsnn camda brakt parmak izlerine meyletti. ylece havada asl kald alglarna malup eli. Yz imdi pencerenin camndan, olmayan bir parmann boyu kadar tedeydi. Gzlerini kapad. Nefesinin, fkesinin bysyle camda yeniden dirime dntn hissedebiliyordu. Kann ellerine delicesine aktn ancak fark edebilmiti. Sol elini, yznn hizasna hareket ettirdi tm bir sakinlikle. Gya, nefesiyle camn buusunun arasna, her eyi bir anda deitiriverecek bir tlsm gizlenmite, eli bunu sezmiti. Nefesi imdi eline arpyordu. Avucunda gerein souk izleri, elinin yzndeyse nefesinin scak sanrs kol geziyordu. Scaa kaplp, karsnn parmak izlerinin yerinde, kendi parmaklarn grebiliyordu imdi. Gzba zlverdi birden, itesine bir ses yznden: Yeter artk! Olum, kes alamay! sa, biraz da sen ilgilen u ocukla! Elinin, camn souuna yapmasyla, gerein tm akl almaz o souk iyz, suya dnerek kederle akmaya balad. Meryem, olunun karnn doyurmaya alyordu. sa, baba oluuna lanet ediyordu, byle zamanlarda bu ocuun alayp zrlarken, neden kz kardei gibi dilsiz olmadn iinden geirdikten sonra. Allah belam versin benim!
www.altkitap.com
160
Ne syleniyorsun gene? diye emkirdi kars. Ben dar kyorum, diye cevaplamaya kalmadan, k bakalm! Yine ka, nereye kaacaksan sanki!. Kapnn demir koluna dokunmasyla buz gibi bir irkinti geti iinden. Odun sobasnn isiyle uyuntu bedeni, rzgrn srtlad soukla tepeden trnaa rperdi. Meryemin kap kapanmadan nceki son szlerini duymazdan gelip, dar att kendini. Hala stanbulun bu yelloz havasna alamadna sylendi. Topram Sivasn souu kadar olamaz ama burasnnki de bir baka diye kahrland. Nereye gittiini dnmeden yryordu pervaszca her zamanki gibi. Ama biliyordu. Yine o kahvehaneye gidecek, sa kedeki odun sobasnn yanndaki masaya yerleecek, sabahn ilk taze ayn yudumlarken, caddeyi gren sol yanndaki pencereden dar bakp ilerine glerine kendilerini kaptrm insanlara gz atacak, bir de onu bu kahve kelerine mahpus brakan karayazsna svp duracakt. Sonra, sanki o kahvehaneye ilk kez gittii gnk gibi, garipseyecekti safa, neden akran bir adam elemiyor burada diye. Bir iki bardak aydan sonra muhabbete, kt oyunlarna dalp, her eyi erteleyecekti yine. Olunu, karsn, kendisini, geleceklerini Ta ki gemile olan tm hesabn verene kadar, her eyi alesta bekleyen bu mnferit adam. Yzn ge kaldrd, bakt, ayaklar bildik yolunda ilerlerken, kuruni bulutlar gnei rtmeye direiyor boyuna. deta, yakasn brakmayan yazgsnn emaresi gibi grnd gzlerine bu aralksz dnen bulutlar. Drd yzn aaya, yine bildik yolunda onlar, ayrt edemedi insanlar, bulutlardan. ocuka bir oyuna kaplmak ister gibi duraksad ayaklar anszn yadsrcasna yolunu. Yreinin ise ondan aa kalr yan yoktu hani. Yer gk birleseler de gneimin yalmn kesmeye, ben bulurum yine de, der gibiydiler. Bundan gayr da, akla ne hacetti kar koymak. Gml bir hazinenin iaretli haritasnda yol alr gibi, koar admlarla yrd. Metro istasyonuna vard. Hncahn, balk istifi gibi dolumu insanlarn arasna dald. Bu ecnebi arabasnda zor bela ayakta durabiliyordu, elleri ceplerinde. Tutunmak iin birini karsa yuvasndan, bir yanndaki biraz endieli, ou merakl gzlerle seyre dalyor, dierini karsa, br yanndaki balyordu ayn yoklamalara. Nfuzunu kaybetti apanszn. Vandal yreinden skercesine bard: Neye bakyorsun arkadam! Korktu ve o muzr gzlerini karverdi adam bir baka cepheye, yeniden bir dikkatle. Sesinin iddetine hkim olamamt ve imdiyse herkes -adeta bir adam azmanym gibi- kaamak ve ekingen baklarla onu szmeye alyordu. Ka yl geti aradan ama hala alamamt bu gzlere. Bylesi hallerde zihni erkini kaybediyor,
www.altkitap.com
161
zlveriyordu balar yreinin sultasnda. Lakin bugn farkl olacakt diye sylendi o ketum yreine. Peinden, fevri hareketlerle frdolay insanlara gz att. Ve etrafnn yavatan rahatlamaya baladn fark etti. Yzne bir damla tebessm dt birdenbire, yreinden saduyusuna cevaben sanki. Kzd kendine, asld yz. Hakszlkt bu diye ilendi. Ardndan, tm o fkesinin sahibi silik, ruhsuz, sofuluktan yoksun insanlara seyre dald, ifrit kesilmi ferli gzlerle. Zeytinburnu, insanlar iniyor, insanlar biniyor, insanlar bekliyor; Merter, insanlar iniyor, insanlar biniyor; Davutpaa, insanlar iniyor; Terazidere, insanlar; Esenler, Kartaltepe-Kocatepe, Samalclar Bayrampaa, Topkap Fatih derken son durak Aksaray. Meydana kar kmaz bir srnn iinde buldu kendini. Bu kalabaln, bu izdihamn arasnda kayboluyor gibiydi. Neden o kahvehanede oturup kalmadm diye hayfland. Admlarnn yeniden duraksadn sezdiinde, akl ayaklarna ivilenmi gibi takld. Ve yeniden eski ivecenliine kavutu. Akl, yrei ve ayaklarnn arasndaki badamazlk, bedeninin mecali ile deniyordu. Bu yol hi bitmeyecekmi gibi bir korku sard iini. Buradan bir tramvaya daha binmesi gerekiyordu, o deryalarn kesitii, bu ba dndrc ehrin kudretinin akp gittii sulara varmak iin nedensizce. Tramvay yakalad, son anda kendini ieri att. Bu lanet olas ara da tka basa tepeleme doluydu. Yine benzer bir hadiseye sebebiyet vermemek iin, ban kaldrp gzlerini perdeledi bir reklam tabelasyla, bakp da grmeden. Kelimeler mulklayor, harfler uuup giderken geride sakil bir hava brakyordu. Arda kalan sadece, atein rengiydi. Yeniden yakaland, ruhun karanlk o bildik kuytularnda. Aksaray!. Dars ateten siperdi. Haykrlar snkt. Kerhen karanlna snmaktan baka yolu yoktu. Skm, arnaar kalmt. Ne tarafa yeltense kamaya, ate penesini sallyordu kuytularna. Ac m? En ufak bir sz dahi hissetmiyordu. Korkuydu onu vuran. Korkuyordu yarm kalmaktan ya da yarm brakmaktan her eyi. Atein neyden geldiinden deil, neden onu vurduundan yanyordu. Yoksa bakalar da m vard bu kk kyametin orta yerinde ondan gayr? Ruhunun nihayetsiz tutsakln uzaktan seyreder gibi acd, kavruluunun lklarndan mrekkep. Aralarndaki sr vermez geit vermez duvarlara ramen grebiliyordu Onu. Yaratann akna, bu dirime dnm kendi ocukluundan baka bir ey deildi! rplakt. Gzleri kara bir kuakla balyd. Ayaklarnda terlik, bast zemin tuz buz olmu cam krklar. Her admnda yaln ayaklarn biraz daha kanatyor, kulaklarn trmalyordu sesleri. Kollarn ne uzatm, aryordu yolunu, birilerini Hkm giymiti bir krebe oyununda. Ama dur! Bu sesler de neyin nesiydi? Baka ocuklarn kahkahalarla dolu alaylarn her ikisi
www.altkitap.com
162
de duyuyordu imdi. mitlenmi, aman bulmu gibi sevinmiti O. Devinimleri hzlanm, nereye saldraca kestirilemeyen bir boa gibi kendini yrtarcasna -ama emin admlarla- bir o yana bir bu yana sekiyordu. Heyhat kimseler yoktu Ondan gayr; kendisinin bildii, Onun gremedii boluktu sadece. Ne var ki, gz ban zemeyecek kadar yrei balanmt Onun. Dur!, Yapma!, Kal orda!. Haykrlar Ona varmyor, destur vermiyordu o kaynayan duvar. Acd Onun garipliine, bedbahtlna. Kenetlendi yrei, sessiz bir lk koptu iinde, bakt uzun uzun, sustu. Meakkatle soyundu sonra, soykasn1 Ona uzatt mitsiz. Ellerinden kayd, szlrken alev ald. Anadan ryan kald imdi ikisi de. Oysa O, her eyden, Ona bakan gzlerden bihaber deviniyordu hala beyhude. Ama O, kendisiydi! Canlar birdi! Ha gayret yreim, vardr beni Onun yreine diye yaknd. Ama nasl? Bouk bir haykr koptu epey gerilerden, o iki cann tek hikmetinden: A gzn olum! Gel bana!. te, O da duymutu bu feryad. Kalakald. Tm bir sakinlikle elleri gzlerine meyletti. Gzlerindeki kua indirmesiyle, Onu kendisinin iinde buldu yeniden. Ate rengi bir karanlkta, bir uykudan uyanr gibi gzlerini ovuturdu. Kzlca bir kyamette her eyiyle dem baba gibi uyand. Alevler, Dantenin cehenneminin son halkasndaki, alt gzyle birlikte alayan, enesine gzyalar ile kanl salyalar akan, her aznda dileriyle bir gnahkr ten, ayn anda gnahkra birden ikence yapan bir deirmen2 gibi grnd gzlerine. Oysa tek cezas umutsuzluk olan bir gnahkrd. Hudutsuzca komaya balad, hakk olan bulmak iin. Yoksayd, dald iine yar beline dek buzlara gml Lucifer3in. Hayra dndn sand akbeti, gnein na eritiinde yeniden. Kabata!. Buz gibi bir irkintiyle, gznde tomurcuk yalarla okudu tabelay, son durakta. Terden srlsklam olmu, bitap dmt. Kendini zor bela dar srkledi. Baknd frdolay yorgun. nsanlara bakt. nsanlar grd. Sonra kendisine bakt. Soykasn grd. Yolun kar tarafna att kendini pervaszca, umursamadan klar, tatlar, insanlar Boazn en gzel deminde brakt kendini bo bir banka. Uzand eli Samsun filtrelisine tm bir sakinlikle. Yakt. Seyre dald bir vapura, ayrmadan sigarasn
1 2 3
Soyka: Halk aznda lnn zerinden kan giysi. Dante Alighieri, lahi Komedya, Cehennem, Otuz Drdnc Kanto.
Lucifer: Cennetten kovulmadan nce meleklerin en gzeliydi. (Dante Alighieri, lahi Komedya, Cehennem, Otuz Drdnc Kanto)
www.altkitap.com
163
dudandan. Uzun uzun izledi martlar, dinledi a lklarn. Yakt bir kez daha. Bir kez daha. Hibirinde karlk vermedi eline, brakt kendi haline. Vapurlar martlar, sandallar balklar, saatler dakikalar srklyordu peinden. Kuruni bulutlar rengini daha da karartm, denizin zerine kmt, sisler ise kar yakay grnmez klmt bsbtn. Sermest olmutu martlar izlemekten. Gayriihtiyar yerinden kalkt saatler sonra. Sendeledi. Batan gnein son ulelerini iine ekti. era uyandrlmt4. Ky boyu yrrken kafasndaki i hesaplamalarla boutu durdu. Yrei dalgalarn tartmnda kabard, duruldu Gkyz tamamen kararmt, ok ilerilerden bir yldz imdi onu aryor gibi hissetti. iseleyen yamurun ivecenlii admlarna da aksetmiti istemeden. Ahmakslatan baka insanlarn da hareketlerini abuklatrm, snacak bir dam baknyorlard. Birinci snflklarna su dokundurmaz salon zavalllar dedi iinden srlsklam bir haldeyken. Yrdke insanlar azalyor, kaldrmlar geniliyordu. Birinci kpry getiini ok sonra fark etti. Giderayak kafasn arkaya evirip, boydan boya gazino klaryla sslenmi kpry gzlerini ksarak szd. Can ok fena sigara ekmiti, kibritini yoklad, fakat o da btn yamur suyunu yklenmiti. Neyse ki, sigara paketi nasibini almamt o kadar. Yolun karsnda tek bana bir kahvehane grnce admlar kendiliinden oraya yneldi. Zaten hadsizce ald yollardan, suyu ektike arlaan ceketinden takati kalmamt. Ar, tahtadan kapsn itti, ellerini ovuturdu ieriye gz gezdirirken. Odun sobas ve sigara dumanndan mterek bir pus, ortam daha da arlatrmt. Sobann bana reklenmi iki sakall -hallerinden evsiz olduklar ayan olan- adama selam eyledi, yanlarndaki bo masaya yerleirken: Selamnaleykm aalar!. Ne aal be yahu? Aha da tek ganimetimiz bu! Bunla da aa olunursa, aalarn vay haline! diye karnndan konutu yal olan, paltosunun i cebinden konyak iesini gstererek ster misin biyudum, iin snr?. Bak bu kyan geri evirme Bedri Aabeyimin, bozulur vallahi. diye yaltakland dalkavuu. Selam verdiine piman, slak ceketini sobann yaknndaki iskemleye asarken kurulamaya, Yok kalsn, ben azma iki sokmam! diye cevaplad ftursuzca. Nemli paketinden sigaralar kartp sobann zerine itinayla dizdikten sonra gzlerini onlara emanet etti. Ne iersin? diye sordu halinden bkkn kahveci. ay. Demli olsun. Sar! Biay koy! Demli!. ay isteyince, btn gn tek lokma yemediini hatrlad tane sigarasn sayarken. Tekini ald, sobann ateiyle yakt. Nefesini ekerken yal olanyla gz gze gelmeden bir an nce, gzlerinin
era uyandrma: Cem ayinlerinde, gnein batyla eran yaklmas.
www.altkitap.com
164
nerelerden szldn fark etti, ama aldr etmedi. Ne var ki, lmsz gzya melikesi5nin gzlerini grd o buz mavisi gzlerinde sakall yalnn. Souk bir korku sarmalad yreini. Prtel kard gzlerini yeniden sigaralarna. Bir nefes daha ekti, gzleri yand, boaz dmlendi gya ilk defa ier gibi, verirken dumann geri. Birden boazna yapmak, onu skmak evkiyle doldu yrei, ta ki gzlerinden kan gelinceye dek. deta onun suretinde kendi aksini grm de, kendiyle boazlamak iin hiddetlenmiti. Sigarasn sndrmeden bir dierini alp yakt mtemadiyen imeye. ay brakt kahveci. Titreyen elleriyle sarmalad ay bardan, olanca ssn tad ellerine. Yalnn suratna acmann verdii gizli bir memnuniyet yerlemi, tarumar hayatn cazip klmt bir anlk dahi olsa. Bir cretle o buz mavisi gzlerine dikti gzlerini yeniden ve aslnda orada hi var olmayan bir khinin ak braklm mlahazat6 hanesini okumaya balad muhayyel harflerle: Bir haylidir can ekitin ama hala perde arkasndasn. nk bir trl lemedin; hlbuki lm, asld. lmedike can ekimen, sona ermez. Merdiven tamamlanmadka dama kamazsn. Yz ayak merdivenin iki aya noksan olsa dama kmak isteyen kamaz, dama namahrem kesilir. Yz kula ipin bir kulac eksik olsa kovaya kuyu suyunun dolmasna imkn yoktur. Bu gemi, yknden artk olan son batman da yklemezse batmaz beyim. Son yklenen yk asl bil, ne i yaparsa o yapar. Vesvese ve azgnlk gemisini o batrr. Akl gemisi batt m insan, bu gk kubbeye gne kesilir. lmediin iin can ekimen uzad Ey akll fikirli er, sevgiliyi perdesiz grmek istiyorsan lm se, o perdeyi yrt7. Grlen lemin tesindeki o cereyan koptu, lm sktunu bozan kuvvetli bir ksryle yalnn. Devamn getiremedi ya da riayet edemedi ona. Gzleri dmlendi, dklemedi gzya katre katre gamszca. Czdanndaki yarm adam maann son bozukluklarn da masaya brakt ac bir tebessmle. Bir kez daha o gzlerde hapsolmamak iin fevri hareketlerle yerinden kalkt, hala nemli ceketini giydi, son anda son sigarasn hatrlayarak onu da kapp dar att kendini. Yamur dinmiti fakat dars Nazmn azyla tilkilere bakr stracak trden bir souktu. Yeniden yoluna koyuldu deniz boyunca. Bir ipin stnde yryordu adeta, bir taraf yalm yalm toprak, br taraf abhayat andran deniz. Su yzeyinde
5
Gzya Melikesi: Cehennem Kraliesi Persephone. (Dante Alighieri, lahi Komedya, Cehennem, Dokuzuncu Kanto)
6
Mlahazat hanesini ak brakmak: Bir kimse hakknda kesin bir kanya varamayarak zamanla ortaya kacak gelimeleri beklemek.
www.altkitap.com
165
yakamozu gryor ama ayn zamanda derindeki karanl hissedebiliyordu. Nafile! Nihai yol ayan beyand gayr. te imdi onu usulca aran yldznn tam altndayd. Etrafta hi hayat belirtisi kalmamt. Olanca her ey tertipli bir oyun gibi grnd. Monolog bir oyunun ba figranyd. Terk edilmi sandaln balarna gelince duraksad. Refakatisi hangisi olacakt peki? Soldaki mavi boyal Dalgakran m? Yoksa sadaki krmz boyal Sergzeti mi? Yoo! En mkellefi, iindeki frtnal ztlklar tek yanstan, kapkara bir renkle sslenmi Mavera8 olacakt. Yol arkadan pr dikkat inceledi. Bandan kna doru elleriyle yoklad. Sonra son sigarasn da cebinden kard. Ne var ki unutmutu ateinin olmadn, yrei cayr cayr yanarken. Son bir umutla slak kibrit kutusunu kard cebinden, kibriti akt, yanmad, baka tekini akt, yine tutumad, yine Pes etti, frlatt kutuyu denize. Etrafna frdolay bakt. Bir banayd emanet olacak sandalyla. Yine de dudana ald, brakmad son sigarasn her ey gibi. Sandaln ipine yeltendi zmeye. tti. Fakat ok gsz kalmt. Gcn toplamak iin bekledi biraz, bir daha denedi. Baard bu sefer! Kendini sandalnn erkinliine brakt. Krekleri ekmeye koyuldu sonra. etin dalgalar epey gletiriyordu iini. Kydan uzaklatka sislerin iinde kaybolan karay gremez olmutu artk. Sade uzaklardan puslarn iinde kalm kprnn klarn seebiliyordu. Brakt krekleri. Uzun uzun seyretti dalgalarn vuruunu, dinledi son arklarn hala azndaki tutumam sigarasyla. Kk, kara kapl defterini kard sonra. O da nasibini almt yamurdan ama mhim deildi o kadar. evirdi sayfalarn ilgisiz. Yrtt btn o zehrini dkt yapraklar. Kk paralara ayrd, usul usul brakt denize. Dalgalar hafiften sakinlemeye balamt, son dileini yerine getirircesine. Yandan ald yarm eline, balad son gncesini tutmaya. Kalemin krlma vakti gelmiti nihayet: u lm yllardr davulcazn dver durur da senin kulan vakitsiz ve yersiz oynar. Fakat can verme anda ah lm dersin. lm imdi mi seni uyandrd? lmn nara atmadan boaz yrtld, sesi tutuldu; dvle dvle davulu patlad! Sense kendini bir eylere verdin, ince eleyip sk dokudun; ne sesini duydun, ne davulunu! Fakat lmn ne demek olduunu imdi anladn ite!9. Gerei dnld: Katil ve maktuln, son delilinin yoldayla birlikte olay mahallinin emniyetli bir kesine braklmasna; sonra ayaa kalkarak Tamamdr!
7
8 9
Mevlana, Mesnevi, 6. Cilt, lmeden nce lmek (Fakat lr mezara gidersin hani o lm deil. Seni deitiren nura gtren lm se.) Mavera: Grlen lemin tesi. Mevlana, Mesnevi, 6. Cilt, lmeden nce lmek
www.altkitap.com
166
Hazrm ite! diye dalgalara haykrmasna; gzlerini kapayp, kendisini brakmasna; bu yanda hala yzmeyi bilmedii ve daha nceden herhangi bir sabkasnn bulunmad ve mahkemedeki iyi hali gz nnde bulundurularak dalgalarla bir mddet kamlanmasna; son kertede karanln kendisiyle yzleip, mebbet karanlk olmasna karar verilmitir! 16/05/20.. Ktip: Mavera Hkim: sa M. Not: bu karar zapt, tutuklunun muhtemel muvaffak lmnden sonra emsal tekil edemez. Hkmszdr! yle de oldu. Belki de onun indinde hakir grd ellerinin muntazam kullanamasa da, yanndan hi ayrmad titrek kaleminden dklmt tm bu mrekkebi zlm szler. Bu ne bir babann oluna vasiyetiydi, ne de karsna duyamad akn yanm fitilinden kalan kllerdi. Bu sade onun son demlerinin hikyesi, umutsuzluunun yarglaycsn yarglad bir infaz dosyasyd, hep imrendii nc bir gzden grerek bahsettii. Sabah aklarda buldular cesedini. Bense, slak pusulasn, bolukta sallanan onun son tan sandalmda buldum.
KAYIKI
www.altkitap.com
167
Pervaz
Nuriye Erdoan , 1980 Berlin doumlu. Karadeniz Teknik niversitesi Fatih Eitim Fakltesi Sosyal Bilgiler retmenlii Blmnden 2002 ylnda mezun oldu. 2005 ylnda Marmara niversitesi Atatrk Eitim Fakltesi lkretim Ana Bilim Dal Sosyal Bilgiler retmenlii Yksek Lisans programn 2007 ylnda tamamlad. Eski Rum evleri kafa kafaya vermiler, Arnavut kaldrmlarndan akan yamur sularnn izlerine bakmaktaydlar. Evlerin yeile tutmu dar ve krk merdivenlerinde dank ayakkablar uzak misafirlerin habercisiydi. Ayakkablar ar el yordamyla evrilmise kar evin merdivenine, kesin Almanclar geldiydi. Hem geli vakitleriydi de. Yok, eer srt srta ya da burun burunaysa ve hele bir ocuun terlii skmsa iki ta arasna anlalan slaledendi bu gelenler. Evlerin bir da sras halinde uzad mahallede, sokaklarn darl bir kere grlen gzleri sonrasna tan karyordu. Unutulmuyordu azlndan insanlar. Bir kz ocuu, hatralarn tayordu kucanda ve yaln ayakt. Yanaklarnda kirli izler vard son rmadan arta kalan. Ne de gzeldi gzleri topraa alan ve salar is kokard darmadan. Ve bu ukur sokaklara en ok yakan bir triportrn yal sesiydi. Balkonlardan aslan amarlar kendilerini kurutmayan yamur mevsimlerine nispetle; sca scana, iplere dolana dolana, adeta havadan bir hamakta keyfine vara vara raks etmekteydiler. nk bu ehrin kuru zamanlar enderdi. Bu keyif, bilekleri sar halkalarla dolu, iri memeli, basma etekli kadnlarn mandallara aslmasna kadar srerdi. Mahallede her ey tahmin edilir bir tekrardayd. nk insanlar evlerine hep ayn yollardan gitmeyi tercih ederdi. Mahalleyi alkan grltlere balayan yollar bitince, kapy amak zereyken fark etti; kaybna ramen zlmedi defterlerinin. Kareli kvrk kenarlarnda zgr gezinen cmleler hari tabi. Defterler yerine konurdu elbet, ama ayn cmle tekrar kurulur muydu? imdi gnn ev halindeydi sra. Bir evin iinde baka bir kimlie brnr ya insan, pek l kendi gibi olur, hele de yalnzsa konuur tm ayrntlar bin bir karmaayla. ngar bir sessizlie hkm giyer gzler. Kz, pencereden ieriye akan kokuyu tand; hlamur! Az demlenmi bir be yl ans. Yannda zeri tereya srl iki dilim ekmek; bayat. kidir devam eden bir seyirde iki ses bklrd mevsimin neliinden bamsz souk bir pervaz altna. Bu
www.altkitap.com
168
ann hatrnda kalan konumalar, beklenmeyen bir ifadeyle krlmt zihinde; sakindik kendi halimizdeyken. Her bir espri teneffs olurdu hayat zerine dnceler olan pervaz alt konumalarmza. Cmle, bylece kalakald. Ihlamur zamanyd. Sarma dola gezinen otlaklar altndan baknyor ge ve tenine deecek damlalar aryordu toprak. Bu aramalar uzun srmezdi. Toprak iini bilirdi. iekler, zerlerinde gezinen arlar arlndan tayamyordu uuk sar beneklerini. Ve yollar zerinde gezinen rzgr, girmedik ev brakmyordu toplaya toplaya renklerin tm kokularn. Olanca gcyle gezinse de gne yokularn srtnda, yamur unutturmuyordu kokusunu toprakla anlamasna. Akl bir rtye demir atan liman tartaklyordu dalgalar ve evler Boztepenin srtnda kambur, baknyorlard derme atma. Kafatasn yaran saat sesiyle ileride deil, hep gerideydi aralksz bir urayla akl. Doruldu. Yorgunlua geldi yirmi drt yl; ehrin kenarda kalm bir zgrlkte gezinen arpk bakl mahallesinin en ak alnl sokanda, duvarlarnda yamur lekelerinin gnelenmekte olduu bir binann drdnc katnda. Aklna gelenlerle ne de s kald o anda. Bir eyler kendini hatrlatmann abasnda, on be yln ncesinden bir fotoraf asld aklnn duvarlarna; alt kattaki evin Gmhane kmesi kokan l kadn perdeyi aralad. Yerde seriliydi. Birazdan elbiseleri kesilecek de teneire serilecekti henz soumam iman bedeni. Kadnlar kimisi elleri enesinde, kimisi ocuunu susturmann telanda yan yana dizilmiler mevtann acsyla gidilecek yerden her daim kollar bal sz ediyorlard. Eksilen son kii bu evin kadn olacakm gibi. Eskitme bir vitrinin iinde sarl kalan kmelere en son onun elleri dokunmutu. Ne bilirdi kadn bir sonraki dokunu, yutulmu bir boyunla ortalkta dolaan kocas Rza Beye ait olacakt. Kadn bilemedi. Yatt yerden herkes onu, herkesi de o izledi merdiven boluundan. Sonrasnda, sayklayan kelimeler hazr ola geti; lm ie yaryor. Adam kadnn biefgan gzlerinden, kadnsa adamn abus halinden kurtulmutu. imdi nereden de kt Rza Beyle hanm? Hanmn ismi yok muydu? Vard elbet ama cevizli kmelerin tad kalmt on be yldan geriye. Ardndan, sardunyalar sevmiyorum. der gibi sznce saksdaki iei, beni anlatrlarm, salam durulu ieklermi. cmlesini mrldand ftursuzca. Tekrar bir cmle ifa olacakken, zihin paldr kldr sustu. Zaman zahir bir karmakln iindeydi. yle ki herkesin zaman yaama yetenei apayryd. Bir adamn sekiz ocuundan biriydi. Adam bir kelimeyle tahlil edilebilirdi, ancak netameli bir kadn olurdu her halde bir erkek olarak yaratlmasa. Yllar eskimeden bir
www.altkitap.com
169
gece, diledi bir ocuk annesinin karnn. Adam kst gzlerini de srtn dnd. Anne duymazlktan geldi szy, saknd her defasnda bir ryann geree diriliinden; ya dili bir bebek doursaydm. diyerek yedinci ocuun arefesinde, yrd adal baklaryla zamana bedeni. Avularna ald yedinin kokusunda bir terslik vard. Kokularn srt srta uyuduu bir zamanlar, odalarnda yer yataklarndan yrnmeyen geceler yaanrd bu evin. imdi ve ncesi kzn teni mermer kokard, odalarsa boluk. Anne evin en ucunda yaard, baba bir dier u ve geriye kalan tm yerler, pervaz altndaki seslerden biri eksildiinden beri bir bolua bakard, bir de bu kza. Farklyd. Gece, sfatsz bir geceydi. Faydaszlktan dm gzler, pencerenin karsndaki tepeyi arlad ister istemez odaya. Ana tank bulamyordu, aramamt da. nceki gecenin ikisinde kt evden bir ev diye sz edememesine hakl nedenler sunmaya alt. nk ev kelimesini harflerinin fakirliine ramen zengin bir kouturmayla dolduran, gemite kalan duygulard; hayat hazrlayan. Pervazn altnda duvara dayamt srtn. Uzun uzadya oturdu, alt katn Gmhane kmesi kokan l kadnndan, ya kutularna dikilmi sardunyalara kadar ve alt yldr yaanan zamann, alkasz kald nceki tm anlara. Durdu orada zaman ve koklad pervazlar. Tek odasnn kmr isiyle ykand o evde kimindi bu kstrlm satrlar? Pek ala okurdu istese. Uzun, dar ve bilindik adresli bir mektup zarfna dmlenince gzleri, dilerini skmaya balad ve on yl ileri yrd yzndeki izgiler. Sonra kuruldu sorular diz dize. Okumal mym?, ne yapmalym, ne anlam var ki? Dilinin hesaplamas iin bir engel yaratt dnce; sustu nce. Bilemedi harfler nerede? Oydu. Karn dilenen kadnn gereiydi. Sonra dokundu zarfa. Trnaklarna takld gzleri oturduu yerde. Uzamlar diye mrldand alkaszca. Pervaz altna oturmaktan vazgeti. Koltua uzand, ayaklaryla hkmetti pencereye. imdi odadan ieri yryen kokuya tank bulmak zere olan gzleri zarf trpledi. indekiler yok olsun diye belki, ka gn bile beklemede olduunu bilmedii bu zarfn. Son haddinde izledi satrlar; Kardeim, Ne gzeldir bu kelime deil mi? Manasnn ruh kazand zamanlarda bu kelimenin iki ucunda biz vardk ve rencilerim yandaydk. Hatrlarsn, kahve kokulu zamanlarda bada kurunca
sylemlerimiz, ben sana akl sefirleri gnderir, sol tarafna yatrmalsn itiraflarn derdim. Seninse gz bebeklerinde Halil
www.altkitap.com
170
Cibran, dlerime bir alfabe daha ekledim. derdin. airin duygu emanetlerine harfler dkerdik. Kaytszlk iinde kurulan cmleleri kahkahalara balardk ki mutluyduk. Yan odada babam, olmasn istemedii bir sabaha meymenetsiz uyurdu. Annemse sekiz anlam iin eskimeye devam ederdi, bir de babam dokuz. O evin elimsiz glleri vard ve en byk skntmzd anlamak. Gzlerdeki anlamlara kimlik vermek. yle ki babann annede rpnan huzurunu, annenin babada aryan baklarn anlamak. Bir yerinde kald mektubun. Dedi; Bakalm ne yapacak gzlerim? Bilemedi. Gnn son beyaz gmleine kondu bacadan tten kmr kokulu martlar. Gzlerinden bihaber gn bitmiti. Sayfann ortalarna yuvarland baklar, nemnak; Fark ettim. Karmaklklarmzn mutlu dmleri de varm. Kimi zaman, hayat boynu bkk yaamaktan zevk alrmz. Alt yl olmutu ayrl bu hallerin. Bir hl ki, ruhunun alannda gzsz baknan ve bir dier hl ki, aramann krklnda durmadan koan, metal bir gn kaplad, yamurun herkesten sayld o ehre smayan; Sanrm grmem gerekiyormu rzgrlarmzn o odalardan kimlere slk aldn. Nitekim ben, ben iin var olamazdm sadece. imdi hayata soluk aldran manalar iindeyim, sral krk dakikalarla. Tebeir tozlarmdan bizim denemelerimiz de
dklyor, ama sen okumamakta srarlsn. yle ki sen hlen iki ayak izinde kayp bir durutasn. Bilmiyor musun? Valizsizsin ve avularndaki izgiler karm. Dahas medet umuyormusun mor klkl souk ukurlarla lekeler braktn duvarlardan. Nereye sdryorsun o duvarlar iinde? zerlerinde bir kelime uykusuz; perva! Uyutmak zor deil bu sesi bilmelisin. yanklarna sska bir dua ile sahip kmak. Devamndaki cmleler pervaz altna uzanan bir kimliin itiraflarn barndryordu, ama neye? Ne iin? Yazdran bilebilirdi. Aslnda bu kelimeleri bir araya getiren senin iin sarf ettiim kendi halinde kalsn!larmn kabul. Ve bu kabul iin eski sylemleri sorgulayan sorularm bugne aksak. Resmetmeseydi hkrklarn i yorgunluunu, dinlemeseydi seni Boztepenin slk Ve
www.altkitap.com
171
alan rzgrlar, okur muydun hi Cibran? Gryor musun? Zaman sorulara tutuklu. Ve bu sorular yetmez tabi, dili gemi zaman deitirmeye. Lakin grmektesin, bende kelimeler dnler iin sahnede. ki hli birbirinden ayran beklentilerdi. En kt beklenti ise bir hilikti! ki kardein yaam durular iinde tecrbeleri deimiti. Pervaz altnda kalan kzn fikirleri bir krklk, bir incinmilik seyretti sekiz bal asuman yzl kadna. Bir zamanlar her birinde baka bir alfabe varken, imdi boluklar tayordu d odalarndan. Anne bilemedi. Zaman bilmemesine raz geldi. Bastrarak elleriyle karnna deen dileri hissetmezlikten geldi, deil mi ki kadnn avular mermer kokmadan adam arkasn oktan dnmt ve deil mi ki bir kadn iin sevgiyle demeyen bir erkein teni, konumay unuttururdu. Her ey deiti, bir kz karde iin herkes deiti. Belki de deitii sanld. niltisiz bir hzla, kld ocukluklar. O, kavrayamad. Azalarn neden bir deil de iki olduunu ve kan dolu bir et parasnn ritimsel ve susturulamaz tekliini. Sonsuz bir zavalllktayd etrafndakiler iin, kendisi iin ise en zavalls bileklerini aktt zamand. Zaman dizst kmt ve bayram sabahlar hesapl harlklar vermiti herkese. Kimse harcayamamt. Zaman, ekmeine kan doram ve kendine sarf edilen cmlelere kaytsz kalmt. Kim bilir ne angarya kalacakt iki mermer arasnda tknefes bir ruh! Seyirdeydi gzlerini cmleler; Niin ylece geldik ki dnyaya? Topla da kimsesiz braktn emanetleri yerletir o faydasz ukurlara. Deilse ben, kalemlerimi kaybedecek gibiyim ve sanki sana yldz kalmayacak gmde. Son duru muydu bu yerde serili ktlar? Son gidi miydi lklaryla martlarn vapur seslerine kart bir ehirden, metal bir gn altna? Hi de mufassal deildi ona gre satrlar. lahi bir trenle kutsanm bir benliin huzurundan iane abas myd bu kme duygular? Tuhaf deildi, belki de doru bir hissediti. nk kelimelerin sahibiyle en son gz gze gelindiinde grd, souk bir alayla gemii oyalayan bo gzlerdi. yle ki gzn gze anlatamadklarna tekrar randevulamak alk bir istekti. O son zaman, bir kelime asld kzn inzivadaki dudaklarnda; yok bir ey!, sorduunda iki dilim bayat ekmein hlamur aynda yumuadna ahit olan dier kz; konumuyorsun? diye. Yeterince konuulmu ve susmann gzlerine neden varlk
kazandrlmasnn zaman gelmi gibi, nedenli cmlelerin sahibinin elleri hep bo
www.altkitap.com
172
kalyordu, gzleriyse dolu. ki boynun birbirine sk skya dedii ve enelerin omuzlarda iz brakmaya cret ettii vakitte, hngr hngr anlatlyordu saklananlar. Bundan daha ileri adm atlabilir miydi? Bu ehrin baka bir ehre yolcu olaca bir baka akam karanlnda aya suya eren kz, birka gz sonra pervaz altndan kalan son cmleyi okudu; u an iin hangi harfler seilir bilemiyorum. Lakin oktandr tkenmi bir aresizlikteyim ve seni zlyorum. Beklentiler, benleri telfisiz bir var olu abasna tad tecrbelerle, ucundan tutunulan duygulara glmeye balad ve hemhl oldu kaprisleriyle zamana. Pervaz altna uzanan ses isteyip beklemenin kabulndeydi. Zamana borluydu ki toparlamak iin kendini, elini uzatmt kapsz kimliine. Durum ki, kabul etmeden kar yol bulunmuyordu karmaalara. Gzleri seyreyleyen cmlelerin sahibi dnd, yrd her bir kelimenin zerinden nceye. Son durak kokopediydi. Kokopedi, sevimliliin silueti. Herkes bir kz kardee byle derdi. Yksek bir kyde, kvrck kumral salarn pembe yanaklara dt salncak zamanlaryd. Salncaklar ceviz zamanlarnda kurulurdu. pler braklsayd da denizlerin arsna bir te duru yapsayd ayalar. Meerki deil yln, hayatn en hr zamanlarym o gnler. Kz, ihtimal bir hesapszlkla kald. Kelimeleri katlaya katlaya sktrd iki soluk arasna, bu okumadan zamana dlen notlar unlard; Bir ksk kelimeyim ki, rzgrdan direklerle bir pervaz altnda. Cevap myd bu? Nereye yazlacakt bu cmleler? Hangi ann yanna? Hangi sylenmemilerle kalbin nnde sraya girecekti? Tercihsiz kilitlendi. Sar noktalarnda donakald terk ettii nceler. Gn skntdan dklerek iini boaltamad, okul yolundan dnte Boztepenin bakaldrsn grerek kavuulan toprak kokusunda, deeri dk damlalar arasna karyordu anlatamadklar. Ne de olsa belli olmazd, sknt bu ehrin tm pervazlarna m oturmutu? Hem, kayp bir duru sadece ona m aitti? Bir mutlu son parodisi mi oynamalyd? Her grntnn bir denemesi mutlakt kendi iinde. yle ki, replikleri hli hazrda olan. Odann iinde koymaya yer bulamad gzlerini, demek hatrlamak kolaylatrmyor da zorlatryordu. Bo ver! sevdals klklar byle zamanlarda kendi kelerini bekliyordu. Kafa tleyen sohbetlerin mdavimleri! Ortalk kimsesizdi. Kestane rengi salar eridi omuzlarnda, bir ayrlk oldu bu bedenin kalabalna. Yeni bir oyun aramak zere, can skntsndan dalan ve birka deftere sahip kamayan
www.altkitap.com
173
antay geirirken srtna, dnd iine; O zamanlar ki; yaam, misketlerin iindeki renklerden ibaretti. Zaten bu evin pervazlar da yamurlara alknd.
www.altkitap.com
174
Eyalar
zgr Taburolu, Ocak 1973 Kirsehir doumlu. Bilkent Universitesi Bilgisayar Mhendislii mezunu. Halen Ankara'da bilgisayar mhendisi olarak alyor. 2008 ylnda Metis Yaynlar "Dnyevi ve Kutsal: Modernlerin Maneviyat Araylar" adl kitabn yaymlad. 1 erisi eyalarla dolu. Eyalar sanki genleiyor, her geen gn daha da kararyor odalar, evin ierisinde kendi i mekanlarn yaratyorlar. Evimizin zemini, duvarlar, eikleri, pervazlar, kk ve gizli aralklar bu genlemeden payn alyor. Eyalar evin gerek sahipleri. Rahatlarna dknler. Her bolua sinmeyi baaryorlar. Evimiz, her geen gn daha da savunmasz kalyor, sa solu dklmeye balyor. Kendi halinde yaylan paralar ieriye smyor, dar kyor, balkondan, hava boluklarndan szyor. Bu haliyle biraz da korku veriyor evimiz. Biimsiz, akla smayan varlklarn yaratt trden bir korku. Eya, kendi kendine birikiyor, kendi yaam biimini kuruyor sanki. Eyalar zamanla haaratlar ve onlarn deiik trden salglarn da aralarna alyorlar. Organik, inorganik tm eyler kendi bildikleri gibi byyorlar. Esasnda ben, ve sanrm olum da, byle bir danklk, khnelik grmyoruz evimizde. zellikle komularm, beni ve olumu saran bu eya kalabaln bir tr plk olarak gryor ve yle olduuna da beni ikna etmeye alyorlar. Evlenme yan oktan am olum, bunlar sylenirken, her sylenene olduu gibi glmsyor, sanki gizli bir onay veriyor sylenenlere. Onun dnyas da evimiz gibi ok biimli, ok paral. Her olup bitene bir olumluluk yaktracak trde bir genilie sahip. Olan biten onda iirsel deneyimler yaratyor. erisinde ou zaman kaybolduu bu genilii dile sdrmakta zorluk yayor olmasndan, hep farkl bir dille konuuyor, syledikleri bu yzden fazla anlalamyor. Oysa o iindeki kalabal dar karmak iin farkl dil oyunlar yapyor, sesini her konumasnda farkl ekillere sokabiliyor. Zaman getike onu ve evi iyi birer karde gibi grmeye balyorum. Sk sk aznn kenarndan sildiim bu salglar da bu benzerlii daha da belirgin klyor. Komularmz, hepsi iyi insanlar olsalar da, gereinden fazla bir itenlikle, szn saknmazca konuuyorlar. Olumun,
www.altkitap.com
175
benim ve eyalarmzn hayatyla ilgili ok dnmeden yarglarda bulunuyorlar. rnein eyalarmz hi tanmyorlar. Onlarn hepsinin ne kadar zel yaratlm, benzersiz olduklarnn farkna varamyorlar. Sorun, snrl karlamalarmz srasnda fazlaca nyargl davranmalar. Ancak bunda bizim de paymz var sanyorum. En azndan karlatka biraz daha scakkanl davranabiliriz. Farkl dnyor olsak da, bunu belli etmeden yan yana durabiliriz. Olum onlardan birisini her grdnde glmek yerine daha ciddi durmay becerebilse daha da kolay olurdu ilikilerimiz. Komularmz, bu dankl sadece benim evimde buluyorlar. Kente biraz yukardan, bir harita gibi bakmay becerebilseler, btn bu byk kentin de benim evim gibi bydn, genletiini, saaklandn fark edebilirler. Her ayr evin, sokak arasnn, benim evimdeki haaratlardan farksz ekillerde reyen ve yok olan sokak hayvanlarnn, olum gibi saa sola kendini atan berdularyla btn bu kentin benim evimden farksz olduunu anlayabilirler. Bu kentin kk bir modeli, benzei olan evimi doru anlasalar, kendi yaamlarn stten grmeyi de becerebilirler. Szgelimi, u pencereleri kapayacak kadar ykselmi gazete ynlarn birer gkdelene, evin iinde olumun saa sola brakt idrarn yaratt akntlar bir grnp kaybolan su birikintilerine, eyalarn kendi aralarnda birer ltuf gibi brakt boluklar ocuklarn hemen doldurduklar bo arsalara benzetmekte zorluk ekmezlerdi. Evin ierisinde st ste ylm olan eyalarn dzenini bozan olumun yaptn, kentin bir kurulup, bir bozulan imar planna benzetebilirler. Arada eyalarn yer deitirdiini, saa sola saldn fark ederim. Evin zemini bu dalmayla birlikte yeni katmanlar edinir. Byk kent, Bizans kalntlar, Roma kalntlar ve bakaca tarihsel katlar zerinde nasl dikiliyorsa, biz de bu katmanlarn zerinde ylece geziniyoruz. Bu sayede, evin zemini dnyevi olmaktan, basit bir beton zemin olmaktan kar ve esin dolu, kutsanm bir yer halini alr bylece. Kenti de kendisini byten bu arszlndan dolay seviyorum. Komularmn arpklk dedii yerlere baktmda ben bir uyum, ferdiyet, kiisellik gryorum. Ama ben yine de onlar bu yanl anlamalaryla ba baa brakrm. Emekli bir lise retmeni olsam da, herkesin kendi bildiine herzaman fazla saygl olmuumdur. Zamannda rencilerime de bir eyler retme dncesi bana katlanlmaz gelirdi. Onlarn bilgisini, bilgisizliini lecek bir cesareti gsteremezdim. Sosyal bilgiler alan ierisine giren her dersi verirdim. Derslerime hazrlkl ve donanml bir ekilde girer ve her bulduumu okurdum. Belli bir okuma dzenim olmazd. Okulda o dnemki retmen dalmna gre, felsefe, sosyoloji ya da psikoloji dersi verebilirdim. Belli bir
www.altkitap.com
176
program izlemez, kendime de anlatr gibi, kendimin de anlayamayaca sorular cevaplamaya alrdm derslerde. Anlattklarmn hepsi de ayn eyden sz eder gibi gelirdi bana ve rencilerime. Tm rencilerim benden fazlasyla iyi notlar alrlard. ou zaman snav bile olmazd dnem boyunca. Evimdeki eyalar gibi, her rencimin de kendi bireysellikleri, tamamlanmlklar, kendine zglkleri vard bana gre. Kurduklar cmleler eksiksiz ve bir bilgeliin yansmas gibi gelirdi kulama. "ok deer veriyorsun bu spalara!" derlerdi birok az, sanki uzlamlar gibi. retmen arkadalarm da komularmla ayn insan trndeydiler. Bir de giyiniimle fazla urarlard, zellikle kadn retmenler. Gizlice kenara ekip, biraz da muzipe parmaklarn delinmi elbisemden ieri sokar, eprimi elbisenin zerinde gezdirirlerdi ellerini. zerimdekilerin eskimiliini onaylayan bu dokunular bana gizliden de olsa bir haz verirdi, ok eskiden yaadm cinsel yaknlamalar uzaktan da olsa hatrlatrlard. Eskimi olan her eyann bende yaratt bir ekimdi bu. Sonradan evde bir yerlere saklanp, ben de elimi zerimdekilerin eskilii zerinde gezdirir, gzlerimi yarm kapayarak uzaklara gidip gelirdim. imdi bu uzak hatralarn kendisi bile bana gzel bir yaanmlk, iyi bir yaam srdmn kantlar gibi grnr. Uyku tutmadnda, hatta bazen uykum olsa da elimi eyalarm zerinde gezdiririm, belli belirsiz bir okay gibi, kendime dokunur gibi. Bu dokunular, eskimi olann sesini duyabileceim bir yaknla eker beni. Sesler duyarm, olumun benzersiz dili gibi ykselen ve alalan. Bu okayla onlardan hibir eyi dn almam, zerlerinde birikmi toz paralarn, bir yerlerden akp gelmi salglarn, etraflarnda yaayan haaratlarn yaam alanlarn bozmamak iin ok zenli davranrm. Sessiz ve yava olurum. rencilerimi kendi hallerine braktm gibi, evimi de kendi haline terk ettim. Sahip olduu ne varsa beraber bysn, serpilsinler diye. Kendi iindekilerle beraber eskisinler diye. Arada rencilerimi grrm, "Senin gibi retmen grmedik daha" derler bazlar. Bir seferinde, birka sokak ileride bir kede ticarethanesinin cam zerinde, "Her trl cihaz tamir edilir" yazan eski bir rencim sylemiti: "Hocam sen bize onca yl bir tek ey retmedin. Hatta bildiklerimizi de aklmzdan alp gtrdn." demiti. Bu syledikleri beni fazlasyla mutlu etmiti, "Saol evladm!" diyerek uzaklamtm. Eskiyilerini grrm eski rencilerimin zerlerinde. Giyinileri, konumalar, ataszl, bol deyili konumalar bu eskiliin arln tar. Hi deimeyen, tarih ncesi atalarnn sylediklerini tekrar edip dururlar. ehrin drt bir yanna salm halde yaayan bu adamlar ve kadnlar, kadim bir zamann, hi eskimeyenin gvencesi dna
www.altkitap.com
177
kmak istemezler. Komularm ve eski retmen arkadalarm hari, tm eski rencilerim, ben ve olum bu eskilii giyiniriz zerimize. Her baktm yerde eskimi olan grrm. ounlukla bir kenara braklm, gzden uzak bir yerlere sktrlm halde duran. Emekliliime yakn, onlarn sesini, tarih ncesi fsltlarn duymaya baladm. rnein semt pazar dalmaya yakn gittiimde, sebzelerin, meyvelerin sesini iitirdim. Sadece onlar kurtarmak iin antama doldururdum. Bazsn olum eline yzne bulatrarak yer. Olum da bu evimizdeki bolluunun bir paras olduundan, onun yapp ettikleri eyann doasna aykr gelmez bana. Onun yaptklar, krp bozmak, datmak gibi deil de, eyleri farkl yerlere yerletirmek, onlara yeni bir doa yaktrmak gibi gelir bana. Evde dier kardeleriyle, arkadalaryla oynayan bir ocuun yapp etmeleridir bunlar. Bir eylerin yerini deitirdiinde ou zaman houma da gider. Evin bu yeni dzeni bize bir ferahlk, genilik katar. Evin eski hali iinde skm olabilecek yaam izleri serbest kalr bylece. "Evi yine havalandrmsn" derim byle bir deiiklik grnce. Gler her zamanki gibi. Kenti de byle eskirken izlemeyi seviyorum. Eskiyiinin sonucu olarak szdrmas, patlak vermesi, yklmas, dklmesini onun yaadnn bir kant gibi grrm. Nerden kt belirsiz bir aknty, bir knty, kaznty izlemek zevk verir bana. Kentin kendisini dile getirme yollardr bunlar. Bugnden baktmda bu yatknlmn izlerini ok uzaklarda grebiliyorum. Daha kkken, okul yolumdaki kerpi bir evin ykntlarnn yanndan geerdim her gn. Bazen bir deiiklik grmezdim ama birka gn sonra bir yerlerinin daha dkldn fark eder ve mutlu olurdum. Okulu bitirdiimde ev tamamen yklm, etrafn saran bitki rtsnden neredeyse ayrt edilemez olmutu. Bu yknty izlemekle, ok sonradan emekli olduumda duyumsadklarm arasnda pek fark yoktu. O harabe zerinde benim de bir emeim vard. Her gn yanndan gelip geiim, zerine dikilmi nazarm ona hayat vermi, canllk katmt. Emekliliim de, eskimiliimin, bendeki harabe olmu, eskimi bir taraflarn onay, belirtisiydi. Emekli ikramiyemle, neredeyse hi el srmediim aylklarmn toplamn birletirerek imdiki evimizi aldm. Komularm bir araya geldiklerinde o zamanlar ne kadar da aklllk ettiklerini, uza grdklerini dile getiriyorlar srekli. Son yllarda mutena bir yer olmaya balayan semtimizdeki evlerin ne kadar deer kazandklarndan sz ediyorlar. Oysa ben bu deiimi, emeklilerin, yallarn ve baka baka eskimilerin, yoksullarn kovulmas olarak gryorum. Eskimilii kendi haline brakmayan, zor
www.altkitap.com
178
kullanan bir talann paras bu yaplanlar. Zamannda kent merkezinden uzaklaanlarn oyuncul bir geri dn bu. Satn aldklar yerleri elden geiren, restore eden tm bu sevimsiz insanlar, eskimi olana kt bir suret yaktryorlar. Eline geirdiklerini, yallndan utanan maskara ihtiyarlara eviriyorlar. Eyadaki eskilii, canll yok ederek, onlar birer antikaya dntryorlar. Eyann i zamann durduruyorlar sanki. Eskiyen eya, antika olunca bir hayalete, zombiye dnyor. Onlarn eskimi olana duyduu ilgiyle benimki, kkensel olarak farkl, hatta birbirinin kart gibi. Onlar eskiyene katlanamadklarndan, telala bir eyleri yenilemeye, cilalamaya balyorlar. Kenti de, yaayanlarla beraber eskimesinin yaratt bir evrimin dna atyorlar. Eskimi olanla yoksulun kurduu ok eski ortakl da bozuyorlar. Yoksullar, kentin zaman dna karak daha da yalnzlayor, yoksulluun masals doluluunu yitiriyorlar. Yoksulluu katlanlr klan bir byy yitiriyorlar. Komularm, "ok biriktiriyorsun" diyorlar arada. Eyalarn kendi kendilerine biriktiklerini sylyorum. Sanki gittiim yerlerde arkamdan, yanmdan geliyorlarm gibi. zerime iliiyorlar bazen, bir ortakyaar gibi. Benimle ve olumla yaamak istediklerini sylyorlar bana bazen. Evin bir yerlerine yerlemi buluyorum sonradan onlar. Kendilerine bir yaam alan yaratyor ve orada serpiliyor, oalyorlar. Komularm "Fazla birikmeden elden kar" diyorlar. Ayklamam, her elime geeni alp getirmememi sylyorlar. Elden karmay bilmemek bir delilikmi gibi grnyor onlara. Oysa yaayan varlklara saygmdan bu bama gelenler. Ben ve olum, ok eskilerin, hatta en eski dinsel tavrlarn, her varlkta canllk, ruh gren kabilelerin bir paras olmalym. Eyalarm da bu inanm bildiklerinden arada bana seslenirler, farkl yollardan dile gelirler. Onlardaki canll grmeyince saklanrlar, eskimi bir eya yn gibi sessizleirler. Bazen ok grlt yaparlar. Byle zamanlarda komularmn da onlar duyduklarn dnrm, hakll ortaya kt iin mutlu olurum. Ama pek rahatsz olmazlar bu durumdan. Pek umursamazlar bizim evin iinde olanlar. Arada eyalar balkondan, d kapnn altndan biraz sarknca bireyler yaparlar, sonra her ey unutulur. Kar komum arada kapsnn nn ykarken suyu tazyikle etrafa saar. Evin girii ve orada yaam sren eyalar kk bir su baskn altnda kalrlar. Ama sonradan bu davetsizce sokulan slakl da sourur, varlklarna katarlar. Hem giriteki bu slaklk ou zaman gereklidir de. Arada komularmn ocuklar kapnn altndan yanan kibritler braktklarnda bir yangn kmasn da engeller. Komularmn tum bu oyunlarn biraz da kskanlklarna veririm. Belki de ok farkl lisanlarn konuulduu bir evde yaadmz iin olabilir.
www.altkitap.com
179
2 Havaalan giriinde, kontrol noktasnda antam kzl-tesi arama kabinine sokarken, markasnn ste gelmesine dikkat ettim. Bir yandan da, antamdaki nesnelerin ekrandaki hayaletsi grnmlerini izledim. Yaydklar sya gre, teknolojik bakla yeniden renk kazanan eyleri izlemek houma gitti. Eyann byle farkl grnmesi onu yeniliyor sanki. rnein bu yaz aldm ama imdiden eskimi saydm gne gzlm ekranda byle grnnce yeniden gvenimi kazand ve birka ay daha katlanabileceimi dndm. antamdaki eyalarm sanki pop-art bir izimin zamansz paras olmu, eskimekten kurtulmu gibi grnyorlard. Markas kendisinden daha pahal olan antam, tm bu zamansz eyler iin gzel bir ereve olmu. ine rasgele dolumu sandm eyler nasl da bir renk ve ekil uyumu ierisinde yan yana gelmiler. Durular bir kolajdan farksz. Uykulu gzlerle, ekrann sol tarafndan girip, sa tarafndan kan nesnelere bakan gvenlik grevlisi karsndakinin deerini anlamam grnse de, benim yaam tarzm yanstan, uzun aratrmalardan sonra setiim eyalarmn bu byl geii, gerek bir sanatsal yapt etkisi yaratt zerimde. Kabinin dier tarafndaki grevli, biraz da serte uyararak, uyandrd bu dlerimden beni. Kzl-tesi kprden geip, dier tarafta braktm antam aldm, kemerimi ve deri kordonlu saatimi belime ve bileime geirerek havaalanndan ieri girdim. Havaalanlarn severim, genilik ve aydnlk bir yer hissi verirler bana. Srekli hareket halinde olmamn, kendimi yenilememin ve farkllamamn bir eretilemesi olurlar bu saakl, biraz da tuhaf yaplar. ounlukla turistik gezmelerimin ve ksa i gezilerimin ara meknlar olan bu yerlerin melankolik armlar yoktur bende. Srekli yer deitirme, farkl zamanlarn ve yerlerin tadna varma arzumu
cisimlendirdiklerinden, her bir noktasn ilgiyle izlerim. Hareket ederken daha rahat dnebiliyorum. Havaalanlarn bir eit zenginler kulb gibi grrm. Yeterince zengin deilseniz, gvenlik noktasndan geemezsiniz. Tm gvenlik nlemlerini benim gibileri ayrt etmenin bir yolu sayar ve gerekli grrm. Bu aydnlk yapda buluanlar, ortak bir yaam tarzn paylaan bir topluluun paras sayarm. Ancak bu kadar insan bir araya getiren ortakln kayna, benzemezliklerimiz, derin farkllklarmz gibi gelir bana. Daha byk bir eylerin paras olmak isterken, kendini yenileyen, gelitiren insanlardr buralarda buluanlar. Hepimiz buras gibi keli, ok farkl girileri, klar olan ok
www.altkitap.com
180
karmak kiilikler gelitiririz. ok eyle balant halindeyiz bizler de, dnyaya ok farkl klarmz, arzularmza cevap veren ok farkl duyargalarmz vardr bizlerin de. Yer deitirmeyi, arzular peinde ok cra yerlere gidip gelenlerin mizacn yanstr buras. Bizler ne kadar karmaklarsak, buralar da o kadar anlalmaz yerler halini alrlar. Bitmeyen gelimemize cevaplar verir havaalanlar. Bu yzden ilevsel olmaktan ok trensel meknlardr. Gizli bir cemaatin buluma yeri gibidir. Pasaport kontroln de getim. Kimselere ait olmayan topraklara girdim. Ama tm bu gsteri birilerinin buralara sahip ktn kantlyor. Bu ara blge, sk bir ekilde parsellenmi, sanki belli kiilerin sahip kt bir yer olmu. ok girili bir maazadan ieri girip, parfmlerin olduu tarafa doru yrdm. Gzel kokularn uultusunu iittim. Tm bu kokularn karm, snrsz bir zenginliin paras olma hissi yaratr bende her zaman. Bu parfmlerin diziliine gre arlk merkezi saylabilecek bir yerde durarak, kokularn buluma yerindeki zenginlii solurum. Beni bu deneyimin paras yapan grnmez glere byk bir gnl borcu duyar ve fazla beklemeden, her zaman kullandm parfmden bir kutu daha alm bulurum kendimi. Youn bir uak ini ve kalknn olduu terminale bakan bir kafede oturdum. Kimselerin sahip olmad bu topraklarda olmann ayrcalyla, masay dolduracak kadar yiyecek ve iecek siparii verdim. Yemek listelerinde, sadece yiyecek ve iecek adlarnn sraland sol tarafa bakarm. Hesab aldmda sadece kredi kartm uzatrm. Bir eylerin deerine karlk bir fiyat kavray yoktur bende. Eyann deerini uzlamsal sayarm. Eyaya yedirilmi simgesel kat paha biilmez olabilir. nce parasal hesaplar yapmay, gzel kokularn ve bakaca ayrcalklarn sahibi glere bir inanszlk sayarm. Pahall, eyadaki feti deeri sayarm. Bu fazladan demenin memnun ettii bir kutsallk alan olduunu dnrm hep. Benim srekli yer ve ekil deitiren tanrlarm ycelten de bu fazladan harcamalardr. Fazlalk, gsteri gibi grnen, bizlerin iinde rahat edebilecekleri dnyalar yaratmann bedelidir. Bir yerlere doru uarken, arada ya da drt uak deitirdiim olur. Bazen nerede olduumu da unuturum. Tm havaalanlarnn birbirine bal olduu ortak bir lkenin zerinde bir yerlerde olduumu varsayarm. Sonra da zaman gelince bir baka kapya doru ilerlerim. Arada saatime bakarm, duyurular seici bir ekilde dinleyen kulama gvenirim. Beklerken, bazen bir metal kirie, byk ve hareketli aydnlatma panellerine, havalandrma menfezlerine, akl almaz inaat tekniklerinin uyguland havaalann bir oyuncak gibi kuran tm paralara odaklanrm. Tek sorun hayal etmek, tasarlamaktr. Bir eyleri ortaya karmann yolu nasl olsa bulunur. Havaalanlarn
www.altkitap.com
181
byle dsel bir yer yapan, metalin, camn, plastik benzeri malzemenin dansn ortaya karan byk bir akln varln dnrm. Belli mimari etkiler yaratmak iin, her trden malzeme, plastikten farksz ekilde esnetilir, bklr. Bu esneklik sayesinde, yapay erilikler, saaklar elde edilir. Girilen ya da klan lkelerle ilgili byk, karmak bir metafor olan, anlalmaz ekilde byk, eilip bklen, daralp genileyen yaplar ortaya kar. Tm bu gayretin, basit bir gz boyamadan, gsteriten ok telere giden anlamlar olduunu sezerim. Havaalanlar zerinde dnmenin, kendi benliimin derinliklerine inmekle, isel bir yolculukla e bir yan var. Aslnda tek amacm kahve imekti. Masada yer kaplayan dier iecekler ve yiyecekler bu ii ssleyen bir nesne kalabal saylmal. Kahvemi ierken gzm dar evirdim. Havaalan ierisinde, sahipsiz topraklarda gidip gelen, tuhaf grnl aralar, i makinelerini izlemek hep zevkli gelmitir bana. Bu aralar, sahipsiz ara meknlarn kendi kendine reyen canavarlar, biimsiz yaratklar gibi grnrler bazen. Garip ekillerde uzayan, ksalan, bklen, dnen esnek varlklardr bunlar. Anlalmayan yrngelerinde bir yerlere doru telala gider ve gelirler. Havaalanlarnn uzayp ksalan duyargalarna yapr ve ayrrlar. Canl bir varlk olan bu binann tuhaf cinselliinin de yansmasdr bu birlemeler, ayrmalar. Arzular farkllam, istekleri oalm bir canlnn kulland tuhaf cinsel fetiler gibi, farkl zevk noktalarna deer, srtnrler bu aralar. Uaklar yananca eilip bklen krkl kaplar, uzak yerlerden gelenleri ara blgeye alrlar. Havaalanlarnn duyargalar olan bu hassas giriler, baka yerlerden gelen yapanclar sourur, emerler adeta. Byle bir kapdan geip de ieri girebilen, tm ktlklerinden arnm saylmaldr. Baka olmasnn, yabaclnn tad tehlike zerinden alnr. Bu taraftakilerle benzer hale gelir. Masamdaki, birok yiyecee dokunmadan hesab istedim. Giyiniime yakan bir bahi de braktktan sonra kalktm. Kalkmla, uaa gitmemizi haber veren duyurunun ayn ana rastlamas bana kozmik bir uyuumun kant gibi geldi. Benimle etrafmdaki dzenin ayn uyumu paylatn, ayn dzenin paras olduumuzu kantlayan bu rastlama sayesinde kendimi doru ve tamamlanm hissettim. Havaalanndan hangi kapdan klacan bulma iini gerek bir medeniyet gsterisi sayarm. inde bulunduumuz mekna ait bir ifre ve onu zenin sahip olabilecei bir marifet derecesi sayarm bu tr bir grgy. Kapya geldiimde rahata bir yere oturdum ve giri yapanlarn kuyruunun biraz olsun erimesini bekledim. Pantolonu neredeyse dizkapaklarna kadar inmi kzn grntsn belleime
www.altkitap.com
182
kaydettim. nmde, gzlerini byk byk ap bana bakan kk ocua glmsedim. Bakalarnn ocuklarna glmsemenin, bazen onlarla kurduum tek iletiim yolu gibi grrm. Uan giriinde bizi karlayan kabin grevlilerini glmsemeden selamladm. Yaptklar iin bir tr garsonluktan ne fark olduunu dnrm sk sk. Ama yine de bu kadar sekin grnmelerini zorunlu sayarm. Bizlerdeki seilmilie yakan bir tr zevk nesnesi sayarm onlar. Kabin ierisindeki gidi gelileri, jestleriyle, sanki bir sunakta, tanrsal varlklara servis yapan gzel ve ekici hizmetliler sayarm onlar. Grnteki ie yaramazlklarnn altnda trensel bir taraf vardr. Onlar kendi cariyelerim sayarm. Evime geri dnmek de, evden uzaklamak kadar mutluluk verir bana. Evimi biraz da yer deitirdike kuruyorum. ok olmad buralara tanal. Evler, eski zamanlardan kalm olmasndan biraz kullansz. Eve ekil verirken epey tadilat yapm, neredeyse sadece duvarlarn brakmtm. Ama yaam tarzm btnleyen bir taraf var tm bu eskimiliin. Bir de ehir merkezinin ekimiyle gelen bu yoksullar ve berdular grmesem etrafmda. Ama semtin giderek belirginleen mutenalyla onlarn da uzaklaacan tahmin ediyorum. Evime birka bina yaklatmda bir kalabaln ierisinde buldum kendimi. Herkes burnunu kapyordu. Yal bir is ve duman karm ykseliyordu birka kat yukardan. tfaiyenin uzatt merdivenden etrafa glmseyen tuhaf bir adam iniyordu. Olanlarn bence de elenceli bir taraf vard. Az ileride yere kapanm yalca bir kadn, Eyalarm! diye alyor, Onlar da kurtarn! diye sesleniyordu itfaiye grevlisine. Kadnn akl baka yerlerde gibi grnyordu.
www.altkitap.com
183
Dile Kolay
zlem Yldz, 1973 Akhisar doumlu. ykleri, eitli dergi ve kltr sanat sitelerinde yaymlanmtr. Ayrca Soma yerel gazetelerinden Kurtulu Gazetesinde yk Penceresi kesinde her sal bir yks yaymlanmaktadr. Somann kenar mahalleleri yaklatka evler seyrekleiyor. Gzlerimi kmr tepeleri karlyor. Onlarn ardnda dalga dalga dalar... Sanki bu dalarn stn biraz asanz kmr kverecek karnza. Tpk Sarkayada olduu gibi Sonra da yer deitirip kayma alnm yourt gibi kalacak dalar. Bir sre ilerledikten sonra dozer uultularnn kaplad bir boaza daldk. Solumda Darkale Maden letmesi Dnp duran bantlar, metal iskelelerden bir yol bulup den ie yaramaz talar, bu macerann sonunda da kamyona dklen prl prl kmr Kmrn kamyonlara dolmas ok seyirlik bir durum. Ancak vardiyalarn bitirip de ocaktan kan iileri simsiyah ve isli pasl bir halde grmek seyrin tadn kayor dorusu. Bisikletimin nndeki sepete yerletirdiim oluma: Yoruldun mu babacm? diyorum. Ben yorulmam baba. diyor yann peltek diliyle. Ben yoruldum. diyorum. O, pek oral olmuyor. Ban uzatm n tekerlee bakyor. Bense yorulan bacaklarmla ykleniyorum pedallara. Ayda ylda bir binmek yorucu oluyor u bisiklete. Daha yolun banda tkandm kaldm. Oysa Darkale kyne daha ok yolumuz var. Hzl gidelim baba! diyor olum. Tamam olum. deyip biraz hzlanyorum. Dar bir vadide ilerliyoruz. Bir yakada am aalar, bir yakada asrlk zeytinler... Aslyorum pedallara son bir gayretle. Olum: Hp ts, hp ts! diye bir ritim tutturuyor. Benim ritmimse nefesten. Son dnemeten sonra yol dzeliyor. iee durmu aalardan gelen ho kokular, ku sesleri, oradan oraya uuan kelebekler, aalardaki derenin rlts baharn geldiini iyiden iyiye gsteriyor. Burnuma dolan kokular, kn duman solumaya alm genzimi yakyor. Tpk yaraya dklen oksijen gibi. Baba dinle! diyor olum. Dikkatim bisiklette olduundan neyi kastettiini anlayamyorum. Bir daha tekrarlaynca daldaki kanaryay iaret ettiini anlyorum. Ayn sese odaklanyorum: uf uf uf
www.altkitap.com
184
Bir sre sonra yolumuz kr bir sokak gibi tkeniyor. Bir yakada kmelenmi evler, dier yakada mezarlk; yolun bittii noktada asrlk bir nar, onun ardnda iki katl Krkoluk Camisi. Bu yapnn alt katnn duvarlarndaki krk oluktan su akyor. Suyun sesi, camiye bitiik kr kahvesinin mzii sanki. Darkale, birbirine bitiik evleriyle Somann en byk dana yaslanp kalm, yllanm bir ky. Yamataki kr kahvesine yneliyorum. Olum, kesme talardan yaplm tarihi merdivenden kamyor. Onu kucama alp yle kyoruz. Koyu glgedeki masalardan birine oturuyoruz. Kendime demli bir ay, oluma da meyve suyu sylyorum. Kahveciye kn birka kez geldiimi; fakat kahve kapal olduundan geri dndm sylyorum. O da: Kn gelen az oluyor diye amyoruz. diyor. Rzgr pfr pfr esiyor. Olum daha ilk yudumda sklarak: Bisiklete bakam baba. deyip korkuluklarn yanna gidiyor. Kahvede benden baka bir iki mteri daha var. Kahveci beni hatrlam olacak ki tekrar geliyor yanma. Ona Musa Amcay soruyorum. ld. diyecek diye de dm kopuyor. Kahveci, Krkoluk Camisini gstererek: te orada! deyince rahatlyorum. Miyop gzlerimi biraz ksnca caminin altndaki girintide oturan ak sal, yal adam gryorum. Musa Amcayla geen sonbaharda tanmtk. Madenden emekliymi. Yirmi be koca yl! deyip duruyordu. 1954te girmi, 1979da emekli olmu anlayacanz. Adam bo biri deildi. Grm geirmi bir hali vard. Ben de onu konuturmak ve deneyimlerinden faydalanmak istiyordum. Kahvecinin de ondan aa kalr yan yoktu. O da madende alt yedi ay kadar alm, o dnemde madende birka lml kaza olunca kars: Brak bu ii! demi. Hatta daha da ileri giderek: Ya ocak, ya ben! diye diretmi. O da oca deil karsn semi. Olumun elinden tutarak Musa Amcaya doru yryorum. Havuzun ardndaki sandalyelerden birine oturmu, iki elini bastonuna kavuturmu. Gzleri kapal. Uyuyor mu, kendi dnyasna m ekilmi belli deil. Bu manzara karsnda hissettiim ilk duygu fotoraf makinemi getirmemi olmamdan kaynaklanan pimanlk. Sonra da bir ikilem: Yal adam uyandrsam m, uyandrmasam m? kilemimi olumun: Baba gidelim. diye mzklamas bozuyor ve Musa Amcann da uyanmasn salyor. Musa Amca ile gz gze geliyoruz. Scak bir ses tonuyla, selamlyorum onu. Gzlerini byterek bana bakyor. Belli ki ar iitiyor. Beni hatrlamayacak diye korkup sesimi ykselterek: Daha nce de gelmitim. diyorum. O: Geen sene. diyor. Ben: K karmsn. diyorum. O: ok souktu. diyor. Baka da bir ey demiyor. Gzleri,
www.altkitap.com
185
havuzun zerinden kayp asrlk nara takl kalyor. Ben: Musa Amca, nar gibi bir mr seninki. diyorum. O: Yaprak gibi. diyor isteksizce. Ben de konumay kesip ayn dinginlikle etrafma bakyorum. Baklarm caminin yeni restore edilmi saaklarna iliiyor. Az nce ahap sandm cilal tahta grntlerinin plastik olduunu gryorum. Kim bilir bu dingin baklar hayatn zerinde gezdirsem daha neler taklacak gzme. Olum bozuyor bu tlsm: Baba gidelim! Havuza bak olum, belki balk vardr. Tekrar saaklardaki plastiklere bakyorum. imden Tahta gibi. derken olum da: Deniz gibi baba. diyor avu ii kadar havuzu gstererek. Yaprak gibi bir mr, tahta gibi plastikler, deniz gibi bir havuz Ben bunlar sayklarken olum cup diye atlyor havuza. dm kopuyor boulacak diye. Ani bir refleksle uzanarak ekiyorum keratay havuzdan. Musa Amca, hl sakin. yi ki yedek kyafetimiz var. Hemen orackta deitiriyorum ufakln stn. Kerata hazr soyunmuken ii de sktryor araya. Sonra da sinirlenmi olmama aldrmadan: Baba yzcem. diye tutturuyor. O dakikadan sonra iim daha da zorlayor. Baklarm Musa Amcayla olum arasnda gidip geliyor. Anlalan bugn yk adna pek bir ey karamayacam. Oysa geen geliimde ne gzel konumutuk Musa Amcayla. Daha ilk sorumda bir ansn dktrmt: Yerin altndaydk. Mesaimizin bitmesi ok yaknd. Bizler yeni bir sarma atmadan biraz daha detik da. Yoksa Gamsz avuun susaca yoktu. Sabahtan beri sktrmt bizi. Bizler de ister istemez sarldk kazmalara. O ara tepeden, nce birka kmr paras dt. Ardndan tavan kopuverdi sanki. Bir arkadamz bu kntnn altnda kald. Alnmzdaki fenerleri dorulttuumuzda kayalarn arasnda elini grdk. Belli belirsiz kmldyordu eli. Telala bir yandan tavan kolaan ediyorduk, bir yandan da kmr ynn deiyorduk. Bir sre sonra arkadamz kardk. Sizlere mr tabii. Ben on sekizinde ya var ya yoktum. Gamsz avu onu bir battaniyeye sard ve uzaklat yanmzdan. Uzaklarken de sert bir sesle: Kmre devam! diye bard. Bu sesle yeniden iimize koyulduk. mrmz varm yaadk. Yer altnda yirmi be yl, dile kolay. Oysa imdi susuyor Musa Amca. Ben bu suskunluu okumaya alrken olum -suyu sevmi olacak ki- yeniden atlyor havuza. Bende ayn tela. Bir rpda karyorum havuzdan onu. Akam olmak zere. Kuru kyafetimiz de kalmad. Musa Amca, bastonuna basa basa doruluyor. Kalk kalk! diyor. Bize gidiyoruz. Ben bu sz zerine olumun elinden tutup yal adamn peine taklyorum. Kyn ilerine
www.altkitap.com
186
doru sk bir yokutan ilerliyoruz. Darkalenin sokaklar da kyn adndan aa kalmaz. ki kii yan yana zor yrr. Saaklar birbirine yaslanm, yerler ta deli. Sokaklarda tek bir otomobil yok. O kadar ilgin ki sokaklar birok yerde baz evlerin alt katlarndan geiyor. inden sokak geen evlere ilk kez rastlyorum. Yal adam bildik admlarla ilerliyor. Ben olumun elini sk sk kavryorum. Neme lazm, yan taraf uurum. Musa Amca, iki katl bir evin nnde duruyor. Bu evin iinden de sokak geiyor. Cebinden kard byk bir anahtarla ayor kapy. Kapnn ok kullanlmam olmaktan kaynaklanan gcrts, Musa Amcann yalnzln ele veriyor. Biz ieri adm atnca biraz daha canlanyor yal adam. Belli ki konuklarna din grnmek istiyor. Ahap bir sandn nnde duruyor. Sandn zerindeki eyalar kaldrp aralyor sandn kapan. Kapakta da ayn yalnzlk gcrts Olum, titremeye balad. Bense merakl gzlerle Musa Amcay izliyorum. Bir sandk dolusu ocuk kyafeti Al! diyor. Giydir ocuu. Hemen bir iki kyafet alp giydiriyorum titrek ufakla. Yal adam devam ediyor: Hava serin, altlarda kazak da var. El yordamyla el rgs bir kazak karyorum sandktan. Kazaa dikkatli baktm grnce: Rahmetli rmt. diyor. Biricik olumuza. Onu topraa verince bir daha ocuumuz olmad nedense. ylece kald tm bu eyalar. Ne ok kavga ettik eimle bu sandk yznden. Ben At u eyalar! dedike o eski fotoraflara bakar gibi bakar dururdu bunlara. En son kendisi de geen yl bu dnyadan gnce bu sandk, ikisinin emaneti olarak kald bana. dedi. Ardndan sand biraz daha kartrp bir defter kard altlardan. Bu ne? diye sorduumda: Bir madencinin anlar, merak edersin her halde! diye yantlad. Heyecanla sarldm deftere. O, titrek elleriyle defteri bana uzatrken temkinliydi. Bak, dedi. bunu sana veriyorum; ancak ben lnceye kadar okumayacaksn. Ardndan srdrd konumasn: Bu akam buradasnz, sizi salmam, misafirim olacaksnz. Ben bir anlk duraklamadan sonra ister istemez kabul ettim neriyi. Gecenin bu saatinde byle slak slak yola dmeye de gerek yoktu. Musa Amca, mutfaa geti. Dnden kaldn syledii makarnann yanna bir de tarhana orbas yapt. Aralarda bir yerde de: Bizim rahmetli minik de tarhanay ok severdi. dedi. Olum -gnn yorgunluundan olacak- uyuklamaya balamt. Ben, uykusunu blerek birka kak tarhana orbas verdim. Baba doydum. diyene kadar. Sonra da onu Musa Amcann gsterdii yere yatrdm.
www.altkitap.com
187
Musa Amca, pencereden yldzlar gzlemeye balad. Gkte beliren dolunayn , kar tepenin eteindeki mezarl aydnlatyordu. Ben: Niye byle dalp gittiniz? diye sordum. Pek oral olmad. Dalgnl sryordu. Hele dolunay ykseldikten sonra gzlerini ksarak bir eyleri grebiliyormuasna mezarla odaklanmt. Bir ara
benim sohbet srarmdan sklp: Bana sorma!dedi. Defter sana yeter. Ardndan ekledi. Yirmi be yl yer altnda, dile kolay, mrmz varm yaadk. Bir sre sonra odasna ekilip yatt. Ben onun ayrld yere oturdum. Mezarlk tam karda. Her ey kark geliyor miyop gzlerime. Ancak baz mezar talar erken lmler gibi ne kyor. Bu karamsarlktan kurtulmak iin uzanyorum olumun yanna. Durup durup ksryor. Hasta olmasa bari. derken szm kalmm. Ryamda madenciyim. Kazmamn sap meeden. Bir iki kavak sap krdktan sonra ii renmiim. En ok kmr ben karyorum. Musa ve Rza en yakn arkadalarm. Bamzda da Gamsz avu var. Bizden ok yal. ok lm grm ocakta. Kanksam artk lmleri. Belki de bize yle geliyor. O gn de youn almtk. Bizi sktrp durmutu. Mesai bitimine yakn bir iki vagon daha doldurabilmek iin sallyorduk kazmalar. O ara kk bir kmr paras dt kafama. Sonra da arkas geldi. Ne olduunu anlamadan btn ocak stmdeydi. Son bir iki nefes, o kadar. Beni kardklarnda i iten gemiti. Tozlu bir battaniyeye sardlar beni. Burnum artk battaniyedeki kesif kmr kokusunu almaktan ok uzakt. Battaniyeden kmak istiyordum; ancak battaniye bir kefen gibi sarm beni. Vcudumda eski hareketliliinden eser yok. Gamsz avu, bildik bir hareketle srtlad beni. Ne olduunu anlamaya alan arkadalarma da Kmre devam! diye bard. Ben bunu da duyamadm tabii. Sonra da gznden iki damla ya szld ocan zifiri karanlk tabanna. Bunu yalnz ben deil arkadalarm da gremedi. O srada olum: Baba, iim var. diye uyandrd beni. (Ryada bile rahat yok.) Ter iindeyim. Sabah olal ok olmu. ay, oktan demlenmi. Musa Amca giriyor kapdan biz tuvaletten karken. Baheden yeillik getirmeye gitmi, iki de ky yumurtas alm komulardan. Hemen yapyoruz kahvalty. Ardndan yola koyuluyoruz. Olum yine: Hp ts, hp ts! diyor n tekerlee baka baka. Bir hafta sonra tekrar geldim Darkaleye. Bu kez olumu getirmedim, geen sefer bama bir sr i at diye. Her zamanki gibi nce kahveye ktm. Kahveci de alm bana, sormadan getirdi aym. Ben merakla: Musa Amca indi mi bugn? dedim. Mezarl gstererek: Geen hafta sizden sonra ld. dedi. im bir tuhaf oldu.
www.altkitap.com
188
Koca nara iliti gzm. Rzgr sertleince bir yaprak koptu nardan. Savrula savrukla masama kadar geldi. Ben kahvecinin ardndan: Bir ay daha getir! diye bardm. Musa Amca masadaym da: Yirmi be yl dile kolay, buraya kadarm. diyecekmi gibi. Ardndan nar yapran Musa Amcann an defterinin ypranm sayfalarnn iine yerletirip ilk sayfadan baladm okumaya. lk cmle: Dile kolay.
www.altkitap.com
189
Gece
Sakine Esen-Eruz, Avusturya Lisesi mezunu. Alman Dili ve Edebiyat okudu. u anda eviribilim blmnde retim yesidir.
ener enin bir filminde Doudan gelen eski sevgilisinin addr Gece, ya da yle anmsyorumdur, yle olmasn istiyorumdur, nk seviyorumdur geceleri, seviyorumdur ener enin oyunculuunu, beeniyorumdur, Geceyi canlandran kadnn gizemini.
Sevdallar hep kucaklar bu drt harfli tlsml szck.

Anan sevdalyd sana, anlatrd hep bir gece geldiini dnyaya, anann gvenli karanlndan evrenin gvensiz karanlna syrlvermisin. Annen senden ncesi yedi ocuunu da kendi dourmu, bebelerin gbeklerini kendi kesmi kydeki harem selamlkl konakta. Kimi yaayan, kimi len ocuklarn O nice buzalar da gecenin karanlnda titreyen gaz lambas nda ekmiti gl kollaryla analarnn rahminden. Saysz kulukaya yatrd ibi civcivini bytmt eleklerde eliyle besleyerek gece gndz demeden, boyunlarna lmesinler diye ya srerek. Sava yllar, kye ekyalar iniyor, kona, naln giyip konan merdivenlerinden inip kan, kendilerini erkek sandran be kadn, bir tfekle korurken ve Kurtulu Savanda askerleri arlarken annen doumlar arasnda usuz bucaksz elma bahelerinde sen domusun, basmsn yaygaray, sevmemisin gaz lambasnn titrek n. Annen kurulam seni, kendini, sonra bakm bir acayiplik var, bacaklarnn arasndaki slaklk dinmiyor, o zaman anlam bir karde daha getirdiini ardndan.
www.altkitap.com
190
Bebeler de her nedense doar geceleri, onlar sever gece domay, sever de Roma mparatoru Sezardan bu yana doum saatleri de deiti bebelerin.
Kadn kapkaranlk bir geceye bakyor mehtapsz gkyznn altnda. Gece geceliinin farknda, sr veriyor, ser vermiyor. Uzakta bir kurt uluyor, biliyor, kurtlar inmez kye yaz vakti, gece de olsa. Yiyecek bir eyler bulurlar yazlar. Yaman geen klarda ise a kalrlar, bir deri bir kemik yaklarlar tavuk kmeslerine, allara. Kpekler yantlyor kurdu. Kpekler kyde olur, gece de gndz de, ama onlar onu tanr. Bir trt duyuyor. Bir karart kyor karanlk allarn ardndan belli belirsiz. Kadna doru yryor. Kadn nefesini tutuyor, karanlk geliyor geliyor ve kadn kucaklyor. Elinde kmen ksna sk sk sarlyor kadn. Gece onlar anlk karanlklarndan uzaklatryor saysz yeni karanlklara.
Bir gece ki, ate bcekleri sk yaprakl dut aalarnn arasnda ate sayorlar. Ate bcekleri elerini aryor tm Haziran ay dur durak bilmeden. Gen kz bahede dolayor, zerinde incecik bir gecelik, stnde frfrl yakal sabahl. Aalarn arasndan Boaziinin sular prldyor uzakta belli belirsiz. Denize doru yryor rpererek. Biliyor gelecek sevgilisi baheye. Sabahln belini sarmalayan kuan skyor. Mehtap bahede her eyi grnr klyor, her ey siyah beyaz zenle izilmi duygu ykl bir masal. Bir an suya dyor mehtap, ince upuzun bir yol oluveriyor gkyzndeki yuvarlak, srekli parldayan. Delikanl duvarn stnden atlyor geliyor kzn yanna. Kz nefesini tutuyor, delikanl kz kollarnn arasna alyor, boynunu pyor ilkin, sonra da dudaklarn. lk kez pyor gen kz. Dizlerinin ba zlyor, kendini brakyor delikanlnn kollarna. Ate bcekleri durmakszn ateleniyorlar.
www.altkitap.com
191
Gece vakti getirdiler bizi Yassadaya. Hepimizi doldurdular Hava Harp Okulunda bir motora. telediler. Gayri Mslim bir doktor arkada, ksackt, toplackt, yuvarladlar motorun iine, sonra ld o arkadamz. Gece geldik Yassadaya. Denizin lacivertimsi karanlnda gidiyorduk. Yassada alabildiine aydnlkt. Bizleri koulara attlar, bana yz kiilik bir kouta bir ranzann st kat dt. Dars zifiri geceydi, stmde yanyordu be yz mumluk bir lamba. Zifiri gecenin zifiri aydnlyd lamba, gzlerimi kr eden.
Boazda geceler bir baka gzeldir demek de ok tekdze bir sylem diyorsun, oysa gerekten Boazda geceler bir baka gzeldir. Ama geceler her yerde gzeldir, diye bir yant alrsan, inanma, Boazda geceler yine de bir baka gzeldir. Hele, hele hafta sonlar doyum olmaz Boazn gecelerine!
Btn gece kulplerinden sonsuz bir grlt yansr kar sahillere, kulaklar sar eden, midende duyarsn bumbumlar. Sonra birden otellerde yaplan dnlerde, meydanlarda yaplan kutlamalarda bombalar patlamaya balar, Gmmmm, gmmm de gmm gmm, gkyz aydnlanr zifti, yzlerce k paras iner Boazn ileli sularna gkyznden, ardnda pis bir duman brakarak. Iklar karr Boaza akan lam sularna, kendi lamlarn gkyzne, doaya ve duyanlarn kulaklarna brakarak. Havai Fieini inliler icat etmi diyorlar, herhalde Boazda geceleri gzelletirelim diye icat etti inliler bu Havai Fieklerini. Nasl da akl ettiler binlerce kilometre uzaktan Boaz bir sava meydanna evirmeyi binlerce yl nce!
www.altkitap.com
192
Geceleri sevimek de, ikence yapmak da daha kolaydr, diyordu adam. Adamn yanndan uzaklatm usulca, ona mesleini soramadan.
Bodrum gecelerini bilir misin, bundan yz yl nceki Bodrum gecelerini, o yel deirmenlerinin altnda oturup da, ardnda yel deirmeninin kocaman arklar dnerken hrtyla yelden, sen nnde usuz bucaksz bir denizi seyrederken, hi elektriksiz, mehtabn ve binlerce yldzn altnda, ite o geceyi.
Kyde
hi
yrdn
bir
minik
ayn
iindeki
slktan
kilometrelerce bir gece vakti, elinde belli belirsiz aydnlatan bir fenerle. O ay oluverdi mi sana prl prl iinde balklar balkran bir yol. ayn beyaz akl talar gsterdi mi, nereye basacan o lk yaz gecesinde suda rperen ayaklarna? Sen yine de direndin mi rpermelere gzelliklere teslim olurken?
Ve anszn yan banda patlayan bir dinamitle balklar nefessiz kalverdiler mi sonsuz?
yklerin iinden geip gelen emanet geceleri teslim ediyorum sahiplerine, saysz renklere, ezgilere, gzellie ve sonsuz vahetlere gebe, balkran geceleri
www.altkitap.com
193
Alg arpmas
Seda Baer, 1981 ylnda Ankarada dodu. Bilkent niversitesi letiim ve Tasarm blmnden 2004 ylnda mezun olduktan sonra reklam ajans,dergi ve prodksiyon firmas gibi iletiim alannda faaliyet gsteren kurulularda alt. Hl ynetmen asistan olarak almakta ve Ankarada yaamaktadr. Ve saygdeer baylar bayanlar, bu, bir partal kanatszn hava, su ,toprak, ate arasnda yedinci perdesini yazmakta olduu latifesiz oyundur. Efendisinin sedasna meftun ermi faninin sergzetini dinlemek iin ise ltfen on haneli denge numaranz giriniz. ay ien torun lan i peygamber iecei bu!diye buyurdu. Emir cmlesine hayat veren sv mantar ay. neriyle yz yze gelen kimse ise, ki dier konuk oluyor kendisi, o ay iince deil peygamber, peygamberin dilsiz ua bile olamayacan bildii iin kahve diye direniyor. Kahve herhangi bir ahsa ya da zmreye ait bir iecek olmad iin mi yoksa hibir kutsal kitapta mantar ayna dair bir beyanat bulunmad iin mi? Oysa ben itaatkrm. Konuklarn en sz dinleyeniyim. Ayn zamanda da iradesizim. Azami dikkat sahibiyim. Hep ayn yere dyorum. Bu eve. Dknlmn ad, iradesizliimin esas olan.Uzun salar var ve ince kemikleri. O yzden szyor her yerime. Unutturmuyor da kendisini, gzleriyle dedii dnyann emanetlerini bir bir kafamn kapsnn altndan atarken. Sylenilmesi bile abesle itigal ya zili de hi almyor. Hep iimde tayorum onu. Bu yzden kutsal olabilir miyim? Ev sahibi tarafndan mantar ay imem uygun grld, mantar ay iiyorum. nk ben tam yedi yldr ne yapmam gerekiyorsa onu yapyorum. Sz kutsallktan almken, yedi kutsal rakamd deil mi? Beynimin iinde ne var ki, beni ona bu kadar balyor diye dnmekten aksak ritimle yrye yrye, akak isyan balatan damarlarm var artk. Uyuturmaynca dinginlik erbaplar almyor kapm. Onlarn adm seslerine kulak kabartmadan yaamann tek devas ise, ne imem gerektiine dair bile bir fikri bulunan bu arzumun en kymetli, en esiz gezegeninin yrngesinden kmam. Zira misafir uyduyum ben. Evet, tam yedi yldr. Zamana vurgu yapyor olmamn bir anlam var.
www.altkitap.com
194
Ama u anda, tam da u dakikada anlyorum ki ka imkansz. Elimdeki kitaba bakarak ve itiim aya dayanarak daha yksek sesle sylyorum ki, imkansz! Tm o isel dkmlerim en bandan beri btni imi.Yanlg, ona ve ballma dair her hissimi yanstacak bir dev perde aramakm. Baronmu gizlide kalan kader mihmandarm. Sradan lmllerin duyduklarm ve grdklerimi bilmeleri zaten beklenilmemeliymi. Gerei verenin istek mazgallarna takl kalacakm benim kalbimde birikenler. Ermilik mertebesine ulamak iin ile ekmek gerekir. Naturlich! Onca amur akacakm da ard muamma kuytuluktan ieri, hi yol aldrlmadan yaklacakm tm heveslerim. Gerei bilmeyenler giyerken talarn birer birer, gne ile idare edilen mr sofasnda; anlatlmayanlara da mazhar olann zdrab daim kalacakm duman alt mavi trtl kknde! Ah Alice ah! Birisi kendi kendisini bytrken sahibin kaps zincirli derghnn yamacnda; ocuk kalanlar hi dmeden koacakm tekine kapal gizli bahede yle mi? Koca bir genlik bahar ka evrilirken yalnz kalann ikliminde, yaprak dmeyecekmi vuslata erenlerin
mevsimine. ldr beni mavi trtl. yi ki kitaba bir bak dedim kzm, burada bir ey konuuyoruz, arada ses versene! Hiroimaya atom bombas ne zaman atld biliyor musun diye sordum. Biliyorum. Kafamn iinde sren kanl savaa denk dt soru. Byle geti yllar ite. Soru cevap soru cevap. Her eyi bilmesi gereken uzun bacaklym ya ben. Btn bir yl her eyi kafada biriktirip; iki ayda bir grerek ki bu ylda alt ev ziyareti ediyor, ortalama alt saatten de otuz alt saat iinde bana zekm ortaya koymak dyor. Otuz alt saatin yaklak otuz saatinin de senin sorularnn, hikyelerinin ve dilini grtlama sokma eyleminin igal ettii dnlrse geriye kalan alt saatte de benim azmdan kan her kelimenin kk bam destekleyen ak cmleleri oluturmas icap ediyor. Sehpann stnde duran kutuyu kartrmam engellemek iin uzattn kitap yznden mi mr boyu pervanene takl kalacam kesinleti. inde bir kutu kibrit, iki makara iplik,(biri siyah biri krmz, krmz olann stnde ine de var) eitli ebatta dmeler, conta lastii, vida, krk gne gzl cam, krm faturalar, kareli bir defterden yrtlm sayfaya yazlan cep telefonu numaras, stnde Dixon Trimline.3594.No:2 yazan bir kurun kalem (arkasnda silgisi de var ama silmeye deil bozmaya yarayan cinsten) ve tane de kalem pil bulunan o dandik kutuyu hangi aklla benden esirgemeye kalktn da yerine; Sen buna bak, sahaftan yeni aldm. dediin beter kitab elime tututurdun? Hayalet kitap. Bu adam senin hayattaki asl gerein, mantar ay deil sana kendi kann bile iirse vazgeemeyecein gerein diyen kitap. Hayatta
www.altkitap.com
195
ulatn yegne mertebe. Kutlu olsun. Sylesene kzm hangi ylda patlad bomba? Patla e mi! 1945 O ylda daha ne bombalar patlam oysa ki... Baron Rudolf Freiherr von Sebottendorff Osmanl vatandalna kabul edildiinde yl 1911'di. Birinci Balkan Harbi'nde, dedelerinin hep efe, yiit, pehlivan olduuna inanan, o kadar klenin nesebinin nereye gittiine dair katiyen kafa yormayan Osmanl iin anl bir torun gibi cengverlik gsterdi. Savat, yaraland ve 1913'te de cebindeki Trk pasaportu ile gzel vatan Almanya'ya geri dnd. Birinci Dnya Sava patlak verdiinde ise vatannn gzelliini bir yana brakp, Osmanl vatandal ve ald yara mnasebetiyle askerlikten muaf tutulmay istedi. stei kabul grd. in asl bir tur daha askerlikle vakit harcayamayacak kadar derin mevzular peindeydi. yle ki vatandaln ald lke sathlarnda, bir ksm halkn alktan arn yedii gnlerde dahi iinde tad hem tasavvufa, hem tapnak valyelerine, hem de faizme yz sren ari hermetik prensiplerini hayata geirmesini salayacak bir rgtn kapsn aralama derdindeydi. 1916 ylnda amacna mazhar oldu ve dnemin gizli gzide yaplanmas Germanenordenin eiinden ieri admn att. ki yl sonra rgtn adn Thule Gesellschaft olarak deitirdi bir de stne byk stat oldu.stat Rudolf ayn yl iinde her trl sava, cephe, ceset, kan fonunda yrtt, her ktadan bir feyz alm olan gizemcilik faaliyetlerinin sonucunu ancak siyasi bir hamle ile beraber greceine karar verdi. Beraberindeki be zeki, evik ve gizemci biraderle beraber, kendi yzn saklayan ama rgtn grnen yz olan Alman i Partisini kurdu. Alt kii bir yandan akllara ziyan bir parti tz yazd; bir yandan da son hz, gizemci ve de faist retiler merkezi olan rgte, Thuleye, ne kadar kodaman Alman varsa hepsini ye yapt.yelerin destei ile astroloji stne bir dergi karmaya balayan Sebottendorff, yine yelerin destei ile simya laboratuvar kurma iine de giriti. te yandan kuruluunun birinci ylnn sonunda parti binasnn kapsnda, azimli ve kendisinde de gizemcilik cevherinin bulunduuna inanan, stn insan olmakla kafay bozmu bir onba grnd: Adolf Hitler. Almanyann yenilgisi ile sonulanm savatan malubiyet hazmszl ile dnm bu onba byk stadn derin sevgisini kazand.stat bildii her eyi yeni rana, sevgili Adolfuna, retmeye koyuldu. Kardaki insan tm kontrol ile ele geirme sanatndan, stn insan olmann ve yaratmann stratejisine kadar binlerce altn kural ezberlettirmeye balad.
www.altkitap.com
196
Onba dersine ok iyi almt ki, bir yl sonra partinin bana geti. lk imzasn da partiye kendince daha tumturakl bir isim bularak att; Alman Nasyonel Sosyalist i Partisi. rgtle beraber karde karde hzla byyen parti bu yeni deiimle beraber bir anda onbann poposunu lider koltuuna iyice yaptrrken, her eyin mimarn kapnn dna doru itmeye balad. Osmanl'dan ald feyzle sava alanna doru at stnde emirler yadrarak giren ama imdi kendisini cepheden smn koluna silerek ayrlan bn bir asker gibi hisseden zavall Rudolf ise tekrar Trk topraklarna dnd. Kitab brak da dnyaya dn artk. Kendi kendimi brakabilecek miyim peki? Durum bu ise, benden umulan tam anlamyla yerine getirmi mi oluyorum? Ekinoks hesab, orbitaller, gezegenlerin retrograde pozisyonlar, kesimeler, kart alar, kare alar, gen alar, alar alar. Aln, rahat nefes alamyorum. O ihtirasl faist bunak tm bunlar zm m? eyhlislamn da buyurduu zere eflle g yetirmeye kalkmak tez zamanda gazaba urayacana delalet eder.Gazap zm olursun, kendi kendinin gazap arabn ierek szarsn. Gazaba hangimiz uram bulunuyoruz peki Takiyddin gibi delikli borularla meleklerin bacan rntgenleyip her ie burnunu sokan birader Rudolf? Elde edilen sonu, zm kendi kendisinin iinde hamile brakyor biliyor musun? Matematikiler Zeon paradoksu diyor, kalbi krklar ise tufaya gelmek. Dnyann en ok yolcusunun getii en byk istasyon: Tufa. Bileti karaborsaya dmeyen tek oklu performans merkezi. Herkesin ayann dibinde bir koan cephanesi. Ryada grlen elmasn anlam, acaba yalnzca barma basmak kaidesiyle mi deerli bir taa sahip olabileceimdi. Herkes barna ta basar da; bak senin ki saf karbondan, araya kt da koysan kopyas kmaz, dahas bin be yz krk yedi derecede eriyor.Yani erimiyor ruhum, erimiyor canmn ii. O ta atmak da kabil olmadna gre, ben bunu vereyim yerine istiridye kabuu alaym diyemezsin. Bama ne geleceini sylemek sana m kald Nazi eskisi? 1930 ylnda stanbulda gizli kapakl faaliyet gstermekte olan derghlardan birisinin kapsnda ise izin gnn geirmeye gelen baka bir onba grnd. Kasabasndan kilometrelerce uzakta askerliini yapt bu ehirde, aile geleneini srdrecek bir yer aram; ok zaman gemeden de misafir olarak gidip gelecei bir dergh ismine ulamt. Dergha gidip gelenlerin pek ouna nazaran iin ilmine ok daha vkft.Yldznameye bakabiliyor, kum fal ayor, envayi eit by bozma tekniklerini bir bir sayp dkyordu. Karsndakinin yzne bakp tm resimli hayat
www.altkitap.com
197
hikyesini okuma mahareti bulunan onba gnlerden bir gn etrafndakilerin nazarnda daha da nne n katt. Dergha getirdikleri lmek zere olan, otuz kiloya dm gen bir kadnn yldznamesine bakt ve anlatt ki, bir sabuna krk adet ivi batrmak suretiyle by yaplm, sabun da denize atlm; sabun eridike kadn da lecekmi. Eline ayana kapanan gen kadnn yaknlarna Tela etmeyin dedi. Boazn hangi kysnda sabunu bulacaklarn tarif etti ve iyi yzme bilen birilerinin suya dalp sabunu karmasn ve sabunun da kendisine getirilmesini istedi. Sabun bulundu. Onba kerametini gsterdi, gen kadn iyileti. Tm bunlar olup biterken derghn mdavimlerinden olan ve birinci snf takm elbiseleriyle bada kurup oturduu postta derin bilgisiyle her zaman sayg gren ve kendisini yazar olarak tantan Sebottendorff bu yetenekli onbay da gzne kestirdi. nsan tanmak konusundaki esiz becerisini ne doulu ne batl olabilmi, medeniyet asansrnde hep ara katta skm gibi grnen bir milletin tasavvufa nail oullarnn stnde de gsteriyordu ki aralarnda en ok ilgiyi hakeden bu onbayd. Onba eitmek zel ilgi alanna m giriyordu, yoksa ansna hep onba m dyordu bilinmez; Almanyada partisini kaptrd ve intikam almaya yemin ettii eski gzdesi, kendi rkndan baka herkese dman, Adolfun yerine herkesi sevmeye ok merakl Hoca Hasan koydu. stanbul gnleri boyunca Hasan brakmad, askerliini rahat yapmas iin hatta mmknse askerlikten kaytarp da kendisine daha ok vakit ayrabilmesi iin elinden geleni yapt. Zira her ne kadar Hasan ile kyaslanamayacak kadar ilim irfan sahibi olsa da mutlaka ki Hasann bir konuda iine yarayacana hkmetmiti. Askerlik bitip memlekete dnme vakti geldiinde ise ikinci gzde onba Evimin adresi budur, belki bir gn yolun der beyim.dedi. Hasan uurland, bir sre sonra da muhteem Alman yola kt. Almanyada yarm kalan bir ii vard... Hidayete eren lmllerin beyninin iinde zaman makinesi mi var? Yzbinlerce kareyi kronolojik sra ile her detay ile mi grebiliyorlar? Bu kadar zamandr ayn adamn suretine vurgun yayor olmam ve her trl any hi eksiksiz anlatabilecek olmam m sr o halde? stne gelip oturduum sr, mahkmu olduumun yannda ne ifade ediyor bana? Ermi artklarnn yamacnda ebed sefilim. Ail ile kaplumbaann yar m bu.Yedi ylda yedi ak gcne sahip olabilen Ail yedi yl geriden, bir ylda bir bl yedi ak gcne sahip olabilen kaplumbaa yedi yl nden yarmaya balyor. Geen srede Ailde ne var, kaplumbaada ne var? Pratikte Ail kaplumbaay yerse, teoride de yedi yl Aili yer mi? Ailin kaderi hep yenilmek mi? Aili yedi.Yedi. Ail kutsand.
www.altkitap.com
198
ek u paradoks eitlemelerini burnumdan! Zaman makaral bir sisteme yerletirip, ileri almak yalnzca kadran stnde mmkn ite. Niye aksine inanmak zorundaym? mrmn ak durumunu, gazetede televizyon programlarnn arasna skan burlar stunundan okuyamyor olmann acsndan ne anlayacaksn sen byk stat? Elindeki kargack burgack yazlarn, ekillerin arasndan mneccimlik yaparken ay rmcei pilotunun kraterler arasnda sekeceini de biliyor muydun? Hem madem her eyi biliyordun nasl aldlar elinden oyuncaklarn? Rudolf okudu, dnd, yazd ve kendince ahane bir zm bularak 1933 ylnda yeniden Almanya snrlar iinde boy gsterdi. Kaybettii tahtnn peine dmt. Lakin ahane zm olarak yazd kitapla, eski onba yeni diktatrn gemiteki kokmu hermetik amarlarn ipe mandallamaya kalknca kyamet koptu. Muhtemel ki kitab duyunca fkesinden siyah izmelerinin topuunu demeye vura vura paralayan ve ahbaplarnn bile ilk ad ile kendisine hitap etmeye trst eski Adolf yeni Fhrer kitab toplatt. Bir lkenin bana kendi z stn yetenekleri ile gemediini yazma cesaretini gsteren bu kifayetsiz muhterisi tutuklamak gerekmezdi de ne yaplrd. Muhayyilesine gem vurulamayan Baron, her ne kadar o ana kadar hr dodum hr yaarm kime ne dese de; Alman modasnn en arpc paras olan dar pantolonlaryla Gestapo kardeler kapsn pek de kibar olmayan bir biimde aldklarnda denge deiti. Homunculus retmeye ve simya laboratuvar kurmaya beynelmilel msait olmayan toplama kampnda felei aan baronun imdadna eski yandalar en ok da cebindeki pasaport yetiti. Almanyada artk hibir eydi. Kurucusu olduu oluumlarda ad bile gemiyordu, gemeyecekti. Etkisiz eleman. Bo kme Rudolf yr bakalm. Kzgnlnn ve mecburiyetinin sonucunda, dnemin Almanyas'nn temelini kuranlardan birisi olduu iin, paha biilmez bir ajan oldu geri dnd topraklarda. Umduu gibi olmasa da avunulacak bir itibar vard yine. 1945'e kadar vazifesini Nazi korkusu olmadan icra ederken nisan aynn sonunda vuku bulan olayla ok daha byk bir belann kapsna dayanacann iaretini ald. Zira, ari rk hayali yerle yeksan olan Fhrer, yedi altmbe kalibrelik Walther silahnn namlusunu aka ile tetiini de ehadet parma ile kucaklatrp ebediyete intikal etmiti. Her ne kadar bu Sebottendorff biradere rahat nefes aldracak gibi grnse de; ya ileri grllnden ya da medyumluk yetisinden korkmay daha uygun buldu. Nefret ettii kzllar Almanya'y ele geirmiti ki bu, kzllarla beraber tm dnyann Nazilerin ne iler kartrdn renmesi demekti. Hem rgt hem parti kurup, bir de Hitler'e akl hocal
www.altkitap.com
199
yapmak urada dursun, fazla gr bir sesle Heil Hitler diyenler bile mutlaka mimlenecekti. Ne aradan geen yllar, ne baka lkenin vatandal ne de pimanlk bu iten syrlmasna yetmeyecekti. te yandan rgtlenme konusunda kimselerin ellerine su dkemedii Naziler de her eye ramen bir ekilde varolacak ve kendilerini ele verme ihtimali olan herkesin peine deceklerdi; en bata da kendisinin. Her ari rk ferdinin mutlaka analitik zek sahibi ve cesur olmas gerektiini kantlayan plann yrrle koydu. Kimse l bir adamn peine dmezdi. Hitler'in ve devrik Almanya'nn yasn tutarcasna bir mays akam kendisini boazn lk sularna brakt. Btn dnyann radarndan kt, hakknda yazlan her yaznn sonuna nasl elem bir ekilde ld de not dld. Anszn ensemden ieri kaveren tek damla yamurdan mecburen satn aldm hazrlksz yakalanma hissi gibi. Ama o geici rperti. Sen kalcsn. Sunturlu bir kfr savurup, kafam kaldrp da ara Kirli Harry bak frlatsam neye yarar? Kitap herkesin bildiini bana yeni sylyor, benim bildiim ise dnyann orta yerinde beni yalnz brakyor. Fallar, byler, derviler, srlar, sonu mehul khinler ile alkalanan bir dnya var darda. Korsan kitap tezghna nce khinler dyor ekoloji limleri deil. Bitti mi ayn? Bitmi gibi mi grnyorum acaba? 1945 ylnn ilkbaharnda, ilkbahar tasvir detinden olan yeilin ve mavinin alabildiince kucaklat, binbir renkli ieklerin buram buram koktuu cinsinden bir manzaraya sahip olmayan ...da ki bir kasaba evinin kaps alnd. Kapda bekleyen zat ev ahalisi iin tanr misafiri; dnya iin ise cilt bakmnda devrim yaratmas mmkn olmayan sabun tr imalatsnn kzgn rehberiydi. Bir zamanlar, mis kokular iinde, yirmi metre tavanl balo salonlarnda viski iip Wagner dinlerken; imdi tezek kokular iinde inek, horoz, koyun triosunun barnda, bir hocann tek katl kasaba evinin kapsnda simyac, astrolog, Nazi, stratejist, ajan, medyum, Trk vatanda kimlikleri ile kap yumruklamaktayd Baron von Sebottendorff. Zira atlad sudan kmann bir yolunu bulmutu her zaman her eyin bir yolunu bulduu gibi. Analitik zek seni ldrecekse neye yarar ki! On be yl aradan sonra tekrar karlat Alman Beyini nasl arlayacan bilemedi Hasan. Sevincinden havalara utu Hasan. Karsna, Tavuk olmaz koyun keselim! dedi Hasan.Sen ki kocaman, efendime syleyeyim, gn grm bir Alman Beyi idin ne oldu da dtn buraya diye sormad Hasan...Ama hin Rudolf sorulmadan anlatt. Hem onu ikna edecek, hem de istedii kadar evde kalmasn salayacak bir bahane sundu.
www.altkitap.com
200
Bir
kitap
yazdm
Hasan...Almanyada...Sen
dndkten
sonra
ben
de
Almanyaya dnmtm...Kitap derghmz stneydi...Kitab yasakladlar, beni de yakalasalard hapse atacaklard, katm... Ne son on bir yldr stanbulda olduunu ne de kendisini on bir yl nce snr dna zorlayan kitabn mahiyetini aklamasna gerek vard. Yalan deildi bir vakit bunlarla ile ilgili bir kitap yazd da ama Yasak m, gln olmaynz baym. derdi gerei anlatyor olsayd. Hem Hasann bam telini biliyordu ki tam on ikiden de vurdu. Vah vah, th th, hay reziller, hay imanszlar sesleri arasnda Burada seni kim bulacak beyim! cmlesiyle merref oldu. ok gemeden bu yabanc konuun kim olduunun merak edileceini n gren saf Hasan ise, Beyim dedi Buna da bir are bulursak tamam olur her ey. Baron, adn Sebottendorff adna hem benzer hem de sylemesi daha kolay olan Sebahattine evirdikten sonra hikyenin gerisini Hasan tamamlad. Cierlerindan hasta olan Sebahattin Aaya, doktorlarn temiz da havas salk verdiini, kimsecikleri olmayan ve stanbulda askerliini yaparken kendisine pek ok yardmlar dokunmu bu mmtaz insann, Sebahattin Aann, kendilerinin yanna geldiini syledi herkese. Kasaba yerinde akraba olmayan bir erkein evde ok uzun sre konuk olarak kalmas sk rastlanlan bir durum olmasa da Hasan kasaba topraklarnn yarsn elinde bulundurduu iin kimse fazlasn kurcalayamad. Be odal evin bir odas, yatak odas, bir odas da alma odas olarak hazrland von Sebahattine. Peindeki tehlikeye ramen, her gn sabahtan akama kadar harl harl yazan izen ve iyiden iyiye kasaba hayatna alan Baron, bir an dahi bana gelenlerin tam da bu meraklar yznden olduunu dnmedi. Gvendeydi. Bu eve her giriim yarn sabah bu evden kacam diyerek ve evden her km da bir daha kim bilir ne zaman geleceim diyerek sonuland. Kim bilir ka yldz derecesiyle daha ben gelmeden taland marur ban? Gne senin tam stnde miydi gbek bama neterin keskin taraf vurduunda. Dmlenen neydi tam yirmi yl sonra da; deil yedi yl, mr boyunca zlemeyecei ortaya kt? Bana ait olmas gereken bir kalbin bu mantar aycsnn eline gemesine hangi yldzlar msaade etti renebilir miyim? Alar hep mi aksi yne pergelin ucunu evirdi ki ebed misafirseviken olacam mjdeleniyor bana? Bende balayacak olan benden nce mi biliniyormu? Kim fsldam ki k gn bu olan ocuunun kulana? Saat tam 11de gkyzne mi bak demiler? Hasann en kk ocuu, kz, alt yana geldiinde von Sebahattin de kasabadaki altnc yln doldurmu bulunmaktayd. Son gzdesinin stne titreyen Hasana Hasan dedi Bu kadar zaman iinde tm ocuklarn ve akrabalarn grdm,
www.altkitap.com
201
tandm ama sylemek isterim ki bu ocukta bir ey var iznin olursa geleceine bakmak isterim. Bana bir haller gelmedii mddete, ergen olmayan ocuun geleceine bakmak allageldik bir durum olmadndan Hasan nce tereddt etti sonra kabul etti. Kznn geleceine kendisi bakamazd, kz byynceye kadar da iyice yalanm olan von Sebahattin oktan lrd. Nerdeydi yle artk hemen derin hoca bulmak! Karsn da ard, kk kz baronun karsna oturttular ve kzn geleceinden havadisleri dinlemeye baladlar. Zeksndan, salndan, undan bundan talihinin iyi olacan uzun uzun anlattktan sonra gelecek bilgilerinin ocuklar maddesinde; bu yavrucan k vakti bir kz ocuk douracan, doumdan bir gn nce aileden iki kiinin bir iarete nail olacan ve nasl anlatsa ama o kzn her lmlye nasip olmayacak bir eyin srrna ereceini buyurdu Sebahattin Aa. Bu kz dedi Benim kim olduumu bilecek. Aman dediler Tabii bilecek, senin de torunun olacak o, bir dedesi de sensin. yle ama benim srrm o renecek ve ona bunu salayan da kendi gereinin, dnyaya geli nedeninin srr olacak. Srra giden yol hem ok kolay hem de ok zordur deil mi Hasan? Hasan, Alman Beyinin srdan kastnn ne olduunu tam anlamasa da cmleyi kelimesi kelimesi aklnda tuttu. Ne de olsa torunu bir sr zecekti. Sebottendorff Sebahattin bir hafta sonra, yllardr sren konukluunu sona erdirme vaktinin geldiini syleyerek evden ayrld. Kimse beni aramyordur artk dedi. Hasan ne kadar srar ettiyse de kalmas iin von Sebahattin gitti ve kendisinden bir daha haber alnamad. Zat- muhteremden bir daha hi haber alnamamas aile gndemini yllarca ara ara megul etse de kimsenin aklna bu esrarengiz Almann gerekten kim olduunu sormak gelmedi. Hasann kz byyp evlendiinde ve bir olan dourduunda ise armadlar nk Sebahattin Aa ilk ocuunun erkek olacan mjdelemiti. Lakin sonra ki yaz vakti l bir kz ocuu, ertesi yaz yine l bir kz ocuu daha dourduunda kafalar kart. Aann kehanetinin yerini bulmadna dair fikir kuvvetlenmeye balad srada ise bir hamilelik daha ortaya kt. Hesaba gre ocuun doumu ubat aynda olacakt. Hasan Aann mr douma ay kala sonlanrken doumdan bir gn nce yine beyefendinin belirttii zere, aileden iki kii hem anne aday hem de doacak ocuun days ayn ryay grd. Doacak ocuun kz olduu ve bu kzn yalnzca kendisinde olacak bir elmas tayaca sylendi. Bylece iaret de alnm oldu ve gecenin sabahnda saat 11de bir kz ocuu dodu. O kz yirmi yana geldiinde uhrevi bir karakter deildi. Dingin deildi. Evcil deildi. Hepsinden ok alak tavanl, dumanl barlarda yoklamadan hi geri kalmayand.Ve geleceinin ne olduunu bilmedii tek
www.altkitap.com
202
tarafl merkez ss bulunan bir aka yeni dmt. Dedesinin evinde yllarca kalan o Almann kendisine dair sylediini yalnzca enteresan bir anekdot olarak deerlendirdii gibi, teknoloji ann orta yerinde yaad ve gerekli gereksiz her eyi renmeye kendisini vakfettii halde hakknda konuan bu Almann kim olduunu renmeye almad. Oysa insan merak etmez mi? Etmedi. renmesi gerekeni gerektii ekilde rendi.nc snf kda baskl, Nazi Tarihi isimli yz sayfalk kitab sayfa ileri, on sayfa geri teknii ile okurken dedesinin Alman ahbab ile ayn soyad tayan bir adamn Hitlerle nasl yrenlik ettiini buluverdi. O adamn ld sylenilen tarih ve mevsimde dedesinin evine sa salim ulatn bilmenin ve tesinin salam kroesiyle yere ykld. Kaldr beni mavi trtl. Var m kitapta ilgin bir ey bari, ka saattir elinde tutuyorsun Enteresan? Ka saat? Dnyadan bir haber dedemin (torun artk haberli), evinde yllarca kalan Nazi eskisi...Nrnberg Mahkemesine kacana, sobann karsnda oturup cevizli sucuk yiyerek; radyodan yurttan sesler korosunu dinleyen von Sebahattin... Auschwitz mangalnn banda dikilen etil domuzu yetitirdiini saklayp, masal anlatan birader...Gerekten kim olduunu sonunda rendiim byk stat...Kendisinin kim olduunu renmemi salayan ve u anda evinde misafir bulunduum ( hep de misafir bulunacam), ballmn sureti olan ademolunun, dnyaya geli nedenim olacan syleyen faist simyac...Srra giden yol hem ok kolay hem de ok zordur deil mi Hasan? Fazla bir ey yok... Hitlerin akl hocas olduu sylenilen Trk vatanda bir adam var, Baron von Sebottendorf adnda. Ne olmu peki barona? Ne olacak, Almanya devrilince, 1945de boaza atlayp, intihar etmi. Yapma ya, atom bombasnn atld yl yani. Evet. Biraz daha mantar ay?
www.altkitap.com
203
Tlay Marchand, 1976 ylnda Manisann Salihli ilesinde dodu. lk ve orta renimini Salihlide tamamladktan sonra, Orta Dou Teknik niversitesindeSosyolojilisans diplomasn yapt. Ardndan Viyana niversitesindeAvrupa almalar yksek lisans programn tamamlad. Halen Viyanada yaamaktadr.
Evlerinin sokann ucundaki sokak lambasn asla unutamyorum. Dier sokak lambalar gibi sokan bir ucuna ilitirilmi olsa da, benim iin gen bir kzn ergenlik a hatralarnn en vazgeilmez nesnesi haline gelmiti. Uzun beton gvdesinin stnde yuvarlams bir ekle sahip olan st ksm, floresan lambalarn yaym olduu gri-beyaz, beyaz-gri bir k sayordu. Evlerindeki balkondan lambaya baktmda, lambayla aramda oluan sessiz konumalardan ona hi bahsetmedim. Benimkisi birazda kendince saklanma, kendi iine gmlme, kendi kklerinin iinde gn na kmay pek istemeden, olan olduu gibi yaamakt. Balkondan aaya bakp lambann belli belirsiz grimsi-beyazms nda sallanan tek tk insanlarla gn uurladmda, onun siyah gzlerindeki rengin yavaln kendimce anlamlandrmaya alrdm. Aramzda geen konumalarn, sradanl, bayal, krpelii, bize yllarn kendi iinde getirmi olduu acemilik ve bilinmezlik soka daha da daraltrd. Sokak lambasna tekrar baktmda baka kayglardan, anlamszlklardan, Tanrdan ve Tanrnn da tesinde hayata dair ok nemli konulardan konumak istediimi dnrdm. Hatta bu isteimi sokak lambasyla paylamak isteyip, lambann grimsi beyazms nda neden nesnelerde biz zneleri anlamayasn ki diye iimden derin bir ah geirirdim. Ama o balkondan gvdesini biraz aaya uzatp, darack sokaa bakp, siyah gzlerinin iinden bana tekrar gndelik yaamn iinde dolaan hayatn anlatrd. inde ynla bo odas olan evimize dndmde, kendi i sesimin yanks yzme arptnda, ona dair kayglar heyecanlar, sevinler, kskanlklar, inanlar, hesaplamalar, mutluluklar, hznler, benimle birlikte eve geldiinde, ben de kendi evimizin balkonundan gvdemi yavaa aaya uzatp gzlerindeki siyah rengin yavalamasn dnrdm. Arabalar grltl biimde sokaktan getiklerinde, siyah gzlerinin yaval, onsuzluk, evlerinin yan bandaki sokak lambasnn grimsi
www.altkitap.com
204
beyazms , kendi banalm, ona olan zlemim ve hrn kskanlm sonsuz bir ana kapatlm bir aresizlik gibi ylesine yorgun bedenimim iine dverdiinde, baka bir yolu olmal diye aklmdan geirirdim hayat paylamann. Ecik bck fotoraftaki ecik bck bedenlerimize baktmda gzlerindeki siyahln yavalndan ok daha fazlasn hala iimde tam olduumu fark edip kendimce hayflanrdm. Hayflansam da tekrar onu dnrdm. Fotorafta giymi olduu yeil tirt, annesinin ne zaman alm olduu sorusu kafama taklrd. Hem o stne geirmi olduu beyaz ortu da nerden bulmutu? O zamann tara havasndaki kasabasnda btn bunlar sorun olmam myd? Arka sokaklardan birisinde kol kola skca yrrken bir anda bamz arkaya evirdiimizde ekilmiti fotoraf. Kendime baktmda, ergenlik andaki bir gen kzdan daha ok bir ocuk gryordum. Yedi ya da dokuz yalarna gelip, sadece o yata kalmay baarm bir ocuk ve o ocuun ona olan hayranl. Scak bir yaz gn olmal. Bendeki ksa kollu bluz, ondaki beyaz ort, o zamann tara kasabasnda nasl da kendimize ait bir dnya oluturduumuzu ve o dnyann iindeki hayatn naslda zenle ilenmi bir nak gibi aktn hatrlatt bana. imdeki yalnzlk byd o fotorafa baktka. Son zamanlarda yalnzlm ve hayata olan yabanclm alkanlk haline dnse de, alkanla. Yaln, plak, gerek, hayal ve o. Gemie ait, gemite kokan, unutulmaya allan, bilinaltna atlan, gnlk hayatta aranan, merak edilen, ksa sreliine unutulup, yine hatralarla dolu gemile yaamn iine dalan, imdi nerde, ne yapyor dedirten o. Unuttuumu dndm, kendisine mektuplar yazp, sonrasnda o mektuplar souk bir nehre attmda ve nehirdeki akntnn beni, onu, onunla ilgili tm hatralarm ve kaybolmuluumu derin mavi bir okyanusa tayp balklarn kocaman azlarnda btn hafzamdan ve yaantmdan karacan dndm o. O, imdi ben kalemi oynatrken kalemin ucunda olan, kalemin ucu her harfi kda geirdiinde bana kendisinden bir nefes tayan, bana siyah kollaryla uzanan, unutmu olduumu dndm, ama benimle hep ryalarmda konuan, konumad zamanlarda da bana kendisi ve annesinin imgesini gsterip ve bu iki imgeyle ryamda yalanc saklamba oynadm, ryadaki gerekliimde bilincimin her kesine sinmi onunla ilgili sululuk duygusunu bana hatrlatan o. Birden derin bir boluktan gelen keke szcnn canm actan, ama bazen ryada m, gerek hayatta m olduuna bir trl fotorafla gelen hatralar, tarann unutamadm kendine zg scak gnlerinin kokusu ve o, farkl bir boyut katt bu
www.altkitap.com
205
karar veremediim ve bir anda gzlerimi atmda aslnda sadece ryaym diye dnp O nasl olsa hayatmdan kt dediim o. Kendimi hala ocuk hissedip ergenlik ana bastmda, aynann karsnda saatlerce yeni yetme gslerimi seyrettiimde, ehrin dier ucunda, banda floresan kl sokak lambas olup, darack sokan ucunda bulunan evde yaayan ondan pek haberim yoktu. Ablasn tanmtm nce. Sonra zaman iinde ablas, benim benden bir ya kk bir kz kardeim var dediinde bunun ok da neminin olduunu dnmemitim. Kendimi hem ocuk, hem yeni yetme bir gen kz, hem de kadn hissetmeye baladmda ve aynann karsna her getiimde kendime bu kimlikler arasnda bir yer bulmaya altmda, o zamann tara kasabasnda ona dair hatralarn ve onun benle yaayan glgesel bedeninin yllarca beni kovalayacandan haberim yoktu. Darack ereti sokaklar ve floresan kl sokak lambalar arasnda oluan yeni yetmeliimin bir an gelip de onun siyah gzlerindeki yavala alacandan haberim yoktu. imdi ylesine zor baz ayrntlar hatrlamak. Belki bir okul kyd, belki bir konser ncesi, belki yamur henz balamadan, belki gne batmadan, belki ay anlamsz bir akamst hznne kaplmadan, belki Tanr ikimizin ortak kaderini henz yazmaya balamadan, belki de kasabaya kmr kokusu sinmeden, getirmiti ablas onu benim yanma. te benim kz kardeim bu deyip, sonrasn bir anda Tanrya brakmt. Olacaklardansa ne benim, ne onun, ne ablasnn, ne de Tanrnn haberi vard. Paylaacaklarmz ve Tanrnn da ortak olduu kader bizi bir araya getirmiti. ehre bahar gelip iekler atnda, Tanr ekildi biraz iin iinden. Ona yaklatka ablasna uzaklatm. Tanrnn buna herhangi bir itiraz olmad. Onunla erkek ocuklarnn sabaha kadar oynadklar gibi sokaklarda oynamak isterdim. ehirdeki her sokak lambasnn banda durup, yaym olduu grimsi beyazms k altnda farknda olmadan yaadmz ortak kaderi konumak isterdim. Azndan neredeyse hi bir kelime kmamt ablas onu ilk tantrdnda. Ondaki bu sessizliin kendisine mi, siyah gzlerine mi, yoksa ikimizi yllara yayacak olan yavala m ait olduunu anlayamamtm. Belki o da Tanr gibi sessiz kalmay tercih ediyordu. Ama ben yol almak istedim. Farkl sokaklara gidip, farkl sonsuzluklara uzanp, farkl evrenlerin kokusunu iime alp, darack sokaklardan kp genileyen dz sokaklara gidip, etraf gnele evrili olan bir aynada byyen gslerimdeki ergenlik am onunkilerle karlatrmak istedim. Tanr yryn ya kullarm dedi. Biz yrdk, Tanr bir keye ekilerek bizi seyretti, sessiz kalp ortak kaderimizi yazd. Can sklnca da
www.altkitap.com
206
kaderimize ortak oldu. Ben yrdm, o yrd. Evlerinin balkonlarnda uzun adal, yapkan zamanlar geirdik. Sokan ucundaki lambann floresan yzmze arpnca, aramzda konuulmayanlar Tanrya havale ettik. Mavi gzl bir erkee k olduunu anlatt. Onunla ptn, ona sarldn, kendisini yeni yetme bir gen kz, yeni yetme bir kadn gibi hissettiini syledi. Ben ona katldm. Kendi hatralarm anlattm. Balkon geniledi. Kumral, uzunca bir erkee k olduumu, onun beni ilk kez okulun arkasndaki tahta kulbede ptn, srekli cinlerle uraan annesinin aramza bir kara kedi gibi girip bir anda her eyi siyah bir anlamszla dntrdn syledim. Tanr hi oral olmad bu uursuz byc karsnda. Ben bydm, o byd. Oturduumuz evlerin balkonlar hayatmz oluturan hatralarla beraber geniledi. Sokak lambasnn griden beyaza, beyazdan griye dnt. Ben kadn oldum, o kadn oldu. Ben dolatm biraz sonsuzlukta, baka dnyalarda gezintiye ktm. Tanry aradm, baka erkeklerde gslerimin nasl kadnla yol aldklarn seyrettim. Ona anlattm, yazdm, telefon ettim ve ocuk kalm olan ynm bytmeyi bir trl baaramadm. Aynaya yaam olduum maceralarm anlattm. Hayal krklklarm, ak, aynadaki yanlsama gibi, aynadaki kendi ehrem gibi kendi glgesel bedenimin iinde erittim. Belki de yanlyordum, belki de gmlm olduum yalnzlmn iinde kendime yeni bir Tanr bulmaya alyordum. O ise hep dinledi. Beni hep uzaktan izledi, evlerinin sokann ucundaki sokak lambas gibi. Ben macerann kendisi oldum, aynadaki yzlerime, aklarma, yanlsamalarma, glgesel bedenime, gslerime bakp hem bana ait olduunu, hem de kendi iimden kp beni nehirlerin ucunda oluan yosunlarn yeilliinin iine tadn ona syledim. O sessiz kald, dinledi, gvdesini evlerindeki balkonun demirlerinden aaya uzatt. Siyah gzlerindeki yavalamay hissettim. Ama bunu ona sylemedim. Tanr yryn ya kullarm dedi. Biz yrdk. Ben daha da bydm, bydke ocuklatm. ocuklatm zamanlarda da hrnlatm. Oda byd, siyah salar uzad, burnu yasslat, kulaklar klp bann arkasna doru bir uzant gelitirdi. Soluk almas derinleip, hi tanmam olduu babasnn mezarna daha sk gitmeye balad. Siyah gzlerinin yaval gece olunca, ay tepeye varnca, karncalar yuvalarna ekilince oald. Mavi gzl ocuu unutup, kumral bir ocua k olduunu sand. Hikyenin bir ksmn biraz da sessiz kalarak bana ve Tanrya anlatt. Tanr kskand. Tanr onu kumral erkekten kskand. Ben Tanrya kskanlk duygusunun ona yakmadn syledim. Tanr sessizleti. Tanrnn sessizlii tpk onun sessizliine benziyordu. Sonrasnda Tanrnn ikimizin ortak kaderini yazyorken,
www.altkitap.com
207
bir an bo bulunup ikimize dair zaman durdurduunu dndm. Tanr aynaya bakp, bir an her eyin byk bir yanlsama olduunu dnp kskanln ve bu duyguyu yaratann kendisine ait olmadna karar verdi. Ben aynaya baktm. Erkek bedenlerinde ak, scaklk ve kadns eller aradm. Tanry kskandm. O kumral sevgilisini anlatt. Tanrnn kskanl iime iledi. Onun hatralarn sessizce dinleyip iime akttm. Tpk onun yapt gibi gvdemi balkon demirlerinden aaya uzattm. Kskanlk beyaz gri k altnda kvranan darack sokaa akt. O anlatmaya devam ettike Tanrdaki kskanlk kendi iimde, kendisine derin bir yer at. Byd, oald, balkon demirlerinin arasndan geceye szlp alngan kadnlmn iinde kendisine yosundan bir yuva yapt. Onun siyah gzlerine ve salarna bakp hayatndaki kumral erkei dndm. Tanr; Kskanlk sana yakmyor dedi. Ben Tanrya; Sen bu ie karma dedim. Tanr; Ortak kaderinizi yazmak zorunda kalnca bu ie karmamak olanaksz dedi. Ben bir anda Tanrya hayflandm. Tanr souktu. O ise gvdesi demirlerden biraz aa sarkm hala balkondayd. Bir ka nemsiz ayrnt syledi kumrala dair. Kumraln bazen baka bir ehre gittiinden, kz kardeinin sarn olduundan ve aslnda son derece kendi iine kapank birisi olduundan bahsetti. O anda onun sessizliini kumraln sessizliine eklemek istedim. Kumralla, benim, ayn zamanda onlarn hikyelerini dinlediim bir birliktelik yaadlar. Ayrntlarsa Tanrya ve onlara kald. Bense kendimce dardan gzlemledim geen zaman ve onlar. Onlar okula gidip gelirken, ke balarnda buluurken, ksa bir sreliine popler olup sonra ortadan kaybolan kafelerde kendilerine yer ararken, onlarn glgelerini grsem de, ne hissetmi olduklarn, nelere zlp nelere sevindiklerini pek fark edemedim. Ben o anda olaylara dardan bakan nc gzdm. Tekrar bana balkonda anlatt o kumraln kendisini nerde ptnden, arabasyla ehrin dndaki hangi ormanlk alana gittiklerinden ve sigaray ilk kez nerde denediklerinden. Ona onun adna mutlu olduumu syledim. Bunu sylerken bir ara kendi mutluluum zerine dndm ve nedense iimde erkek bedenlerdeki kadns ellere youn bir zlem olutu. K aylarnda, akam olunca siyah kmr kokusu kasabann stne ktnde, evlerimizi birbirine balayan uzunca cadde stnde yrrken, onun kumrala olan sevgisi artmken, ayn zamanda erkek bedenlerde kadns eller aramann benim gibi bir kadna asla yakmadn dnrdm. Kasabaya sinen kmr kokulu ar sessizlik
www.altkitap.com
208
bazen benimle birlikte kasabada yaayan tm insanlarn hayata dair birok gzellikten yoksun kaldna dair youn bir keder olutururdu iimde. Uzun cadde zerinde yrrken, geceye sokak lambalarnn eliinde ken tenhalk, kasabaya zg olan bu yalnzln nedense ayn zamanda siyahms bir kmr kokusuna karp kendi gerekliimi ve kasabadaki insanlarn gerekliini kabullenmemi zorlatrrd. Uzun cadde zerindeki ak olan tek tk pastanenin vitrinlerine bakp, pastalarda kullanlan renklerin geceye usulca kartklarn grnce aslnda kasabadaki hayat o kadar da skc deil diye dnrdm. Ben, kendimi, onu ve kasaba insanlarn dnrken admlarm cadde zerinde byk bir hzla ona doru yol alrd. Ve bizi ayran tek gerekliin geceleri tenhalap kmr kokan bu cadde olduunu dnrdm. Caddenin sonuna geldiimdeyse evlerinin sokann bandaki sokak lambasnn nda, kasabaya, kasabann insanlarna, yalnzla, yoksun kalmaya dair her trl ayrnty unuturdum. nk o biraz sonrasnda, ben zile bastmda balkon demirlerinin arasndan gvdesini, siyah gzlerini ve salarn gecenin kmr kokan plaklna brakp kim o derdi. Bense benim derdim. Ben her zaman bildiin, tandn, kanksam olduun ben. Sense Osun. Ama sadece benim derdim. Evlerinin merdivenlerinden karken de ona Tanrnn ortak kaderimizi yazdn dndm syleyip, Tanr tesi konular konumak isterken birden evlerinin kapsnn nne ylm olan ayakkablar ve sprgeler Tanr tesi hakknda olas her eyi unuttururdu bana. Kapdan ieri admm attmda, kendimi, gzlerimi, saplantlarm, bir kenara brakp onun tand ben olurdum. Ben Tanrnn yazd bendim onun gznde. O ise Tanrnn yazd oydu benim gzmde. Kumralla aralarnda olan her ey bitmi. Kumral snftaki en yakn kz arkadalarndan birisine k olmu. Ve bir anda Tanr onlarn ortak kaderini yazmadan ikisi de sonsuzlukta farkl gelecekleri kovalayacak fiziksel noktalara dnmler. Onu teselli etmeye altm. Erkek bedenlerinin bazen tehlikeli olabileceinin, alkanlk yaratabileceinin ve hatta ak varsa Tanrnn hi bir kuralnn dinlenmeyeceini syledim. O ise oturmu olduu balkonun daha da iine gmld. Kumrala dair hatralar gzlerinin nne geldike iindeki darmadanklk ve basklk artt. Balkon darald ve tepeye oktan ulam olan ay kmr kokusunu stmze fledi. Tanr zaman hzlandrd. O, kumral elinden alan kz arkadana hi gndermemi olduu bir iir yazd. iirde sessizce kz arkadana sitem etti. Kimseyi sulamad. Tanry iin iine katmad. Belki de byle olmas gerekiyordur deyip, pek fazla bir anlam karmaya almad. Bense daralm olan balkondan gvdemi yukar kaldrp sokak lambasna bir
www.altkitap.com
209
bak frlatmak istedim. Gvdemi yukar kaldrp gecenin iine sinen kasaba insanlarnn yalnzln balkon demirlerinin arasndan geirdim. Belki de hayat sadece bizim algladmz dndmz gibidir deyip, ona erkek bedenlerindeki kadn ellerine olan zlemimden bahsettim. O ise; Erkekteki kadn sevdiini bilmiyordum, belki de ayn zamanda kadndaki erkei seviyorsundur. dedi. Tanr zaman hzlandrd. Kasaba byyp gzellemeye, insanlarn yalnzlklar azalmaya balad. Baka kayglardan geti yollarmz, baka anlamszlklar yaadk. O bydn dnp, ocuksu bulduu tavrlarn brakt. Olgun bir gen kz gibi davranmaya balad. En sonunda olgun bir kadn olacan biliyormuasna, siyah gzlerindeki yaval benim ocuksu kalan ynme eklemlendirmeye alt. Tanr zaman hzlandrd ve ben onu iime ektim, ona kendi benliimde yer atm. imdeki ocuk yetikin olan kadnla anlaamad ve ben ocuk kalmak isteyen bir kadn oldum. Ona gzlerinin renginin siyah olduunu syleyip, bazen bu rengin iinde her eyin anlamsz olduunu dndm. ocuk kalm kadn olarak baka sokaklara gittim. Kadns elleri bulduumu dndm erkeklerde, taze bir nefes aradm. Benim nefesim, kendi iimde tutmu olduum onun nefesi, kadns ellere sahip olan erkeklerin nefesleri, bizleri Tanrnn hzlandrm olduu zamann iinde kasabann yalnzlkla rlm kmrl gecelerinden, onun evinin balkonunda scak bir kahvenin iildii gne tad. Birbirimizin ne zaman lebileceinden ve kim nce lrse dierinin onu mezarna bol dikenli kakts dikeceinden bahsettik. Tanr zaman hzlandrmken, ben en ok lmn iinde kendi benliimi bulduumu dndm. Baka ehirlere dt yolumuz. O, iki yakasnn arasndan balklarla dolu bir deniz geen, stnde martlar uuan, martlarn stnde uzunca bir kprnn olduu bir ehre gitti. Bense, Tanrnn yaratm olduu ben olarak, uzun karl, souk geceleri olan, insanlarn can skntsndan kendilerine farkl oyunlar bulduklar ehre geldim. Birbirimizden uzaklatka nefeslerimiz kendilerini iine eker oldu. ok iyi, ok yakn iki dost olduumuzu dndk. Ben hatta bunu Tanrya ilettim ve ortak kaderimizi bu gerei gz nne bulundurarak yazmas gerektiini syledim. Tanr; Hayatta ne olaca belli olmaz, hele ki Tanr iine asla akl sr ermez dedi. Yaan karlar, kalm olduum evin penceresinin nnde anlamszca daireler izerken, onun bana yazm olduu mektuplar okurdum. Bazen benim ona gndermi olduum mektuplarn kaybolduunu sylerdi. Benimle onun arasna ikimizin de pek anlayamad bir bilinmezlik hakim olurdu. Tanrnn hzlandrm olduu zaman iinde
www.altkitap.com
210
gn ve gn beni yakalamas, kendi iine ekmesi, u an yayorken bile kendi gemiimin devasa bir younlukta stme dkldn hissederdim. Ona bir sre sonra, erkeklerde, sadece kadn elleri deil ayn zamanda kadn scakl ve dokunuu aradm yazdm. O, bana kalm olduu sokaktaki plerin ok erken saatte toplandn ve ke bandaki sokak lambasnn bozulmu olduunu ve hayata dair kendi iinde bir eksiklik hissettiini yazd. Ben de ona ehre den karlarn bazen havada bir daire izdiklerini ve karanlk gkyznden pencerenin nndeki sokak lambasnn nn altna szldklerinde birden grnr hale geldiklerini yazdm. Ona yarm brakm olduum kitaplardan, gitmek isteyip de gidemediim sinemalardan, hafta sonu gelince stme ken anlamsz yalnzlktan, yaam olduum gri ehirde erkekte kadn arayan beni kimsenin anlamadndan, yalnzln sadece bitkilerle ve hayvanlarla paylalan bir yn olduundan ve onun siyah gzlerinin yavalnn imgesinin beynimin bir kesine kaznm olduundan bahsettim. O bana baka bir mektup yazd. Geceleri dinlemi olduu bir radyo spikeri olduundan, spikerin geceleri kendisini taradan arayan kzlara ne yaptklarn sorduunda ev kzym cevab aldktan sonra neden okumadn deyip onlar biraz sitem edermiesine hafife azarlamasndan bahseden bir mektup yazd. Mektubun sonuna da Tanr herkesin gerekliini farkl yazyor diye bir cmle ekledi. Bakalarnn hayatnda olduu gibi Tanrnn iine akl sr ermedi. Havada gergin, uursuz bir enerji olutu. Yokluumuzu ve yalnzlmz mektuplar arasnda eritmeye alrken, ellerim oyunun kurallarn deitirdi. Ona yazm olduum uzunca mektubun sonunda Seni hayatm boyunca bir daha grmek istemiyorum diye yazdm. Bu ie ben bile inanamadm ve sonrasnda bu byle bir cmleyi nasl yazm olduuma da. Belki de ellerim Tanry ve baka Tanrlar da iin iine katarak oyunun kurallarn deitirdi. Ben, yani Tanrnn yazm olduu ben, ona, yani Tanrnn kaderimizi yazm olduu ona, siyah gzlerindeki yavaln kendisine kalmasn, bana dokunmamasn, siyah salarnn uzamlnn glgesel bedenime yapmamasn, birbirine gemi hatralarmzn aniden koparlp kendilerine ayr bedenlerde yer yapmasn, birbirimiz iin o znesini kullanrken, kendi imgelerimize dair en kk ayrnty bile kendi hayal gcmzden silmemizi ve en sonunda ocuk kalmay baarm, erkek bedenlerinde kadns bir dokunu ve scaklk arayan beni unutmasn salk verdim. Seni bir daha asla grmeyeceim diye yazdm, siyah kalnca bir kalemle, siyah kalnca harflerle beyaz incemsi bir kdn stne.
www.altkitap.com
211
Ortak kaderimizi yazan Tanr bir nedeni olmal bunun dedi. Bir nedeni olmal bu ani kopuun. Neden olmadan herhangi bir sonu yazamam. Tanr bana sordu nedenini. Bense hayatmda ilk kez sessiz kalmay tercih ettim. imden binlerce kelime gese de, benden cevap bekleyen Tanrdan rpersem de, kasabann sessiz kmrl geceleri gibi kendi iime gmldm. Sokak lambalarndan, mutfakta braklm olan yalnz sandalyelerden, geceleri ehre den kar tanelerinden, tiyatrodaki kukladan, denizdeki balktan, iimdeki erkekten, baka bir erkete bulmu olduum kadndan bile daha ok sessiz kalmay baardm. Aramzda kutsal bir an olutu ama ben bunu da gndelik alkanlklarmn arasna almak istedim. Tanr; Sen bana yardm etmesen de, ben senin gerekliini yazmaya devam edeceim. Nedenleri sonular, sonular nedenleri, onu ve seni oluturan dn, bugn ve yarn yazacam. Benim iim bu, yazmak, herkesin kendi gerekliini yazmak dedi. Tanr zaman hzlandrd. Ben baka bir kadn oldum, baka bir kadn olup baka baka erkeklerde baka kadnlar aradm. Bazense iimde belli belirsiz hissettiim bambaka bir kadn olduunu dndm. Hatta o bambaka kadna bir mektup yazmak istedim. Kendi gerekliim son derece kuru ve yalnd. Onunla ilgili hikyeler duydum ve hikyelere inanmannsa sadece ocuk ii olduuna karar verip kendi yolumda gittim. Kadns okay ve dokunular arasnda kasabann iime gmlm olan kederini erittim. Bazen onu dnsem de, beklenmemilik, bilinmezlik ve yalnzlk Tanrnn yazm olduu gereklikleri farkllatrd. Uzaklk, soukluk, sessizlik, hayal ve o. Kendimi unuttuum, baka dnyalara yol aldm, mezarlklarn nnden geerken llerin arasnda kendimden derin bir para bulduumu hissettiim ve sonrasnda onu dndm o. O, alngan, souk, sessiz, sinsi, gizemli, yalnzlap kalabalklaan ve ardndan tekdzeleen, ama benim iin hep o kalan o. Gn iinde yol alrken, usulca tramvaylara binerken, insanlarn sessizlii, ehrin sessizliini bastrmken, hayata dair nemli ayrntlar unutuluyor gzkmken, bir anda kocaman bir dalga gibi hafzama ve yaantma karan o. u ana kadar unutmu olmam gerekiyordu deyip, kendime yeni insanlar bulduumda, yeni maceralara atldmda, ilk kez bir kadnn kokusunu kendi benliimde derinlemesine hissettiimde, ona dair iimdeki fotoraflarn belli belirsiz dans edermiesine kendi glgesel bedenimde hrnca ve alngan biimde benimle konumaya altnda usulca aklmdan silinmi olabileceini dnm olduum o. Uzayan, genileyen, scaklap, eriyen, bana gn iinde baka bir yolu olmalyd dedirten ve sonrasnda
www.altkitap.com
212
yoluma devam ettiren o. Kadnlarda baka erkekler bulduumda, kendi kadnslm unutturan, iimde bastrm olduum hrn ocua yol verdiimde, ulara kaydmda, bana siyah gzlerindeki yaval anmsattrp, acaba u anda oturduu sokan lambalar bozuk mudur, pler ok erken geliyor mudur diye dndrten o. Ryalarmda bana geldiinde onu eskilerden kalm sradan bir tandk diye karladm, ama sonrasnda, yzn en ince ayrntsna kadar hatrlayp, ona rya gerekliindeki hatralarmn iinde bir yer vermeye altm, ama ona ne ryada, ne gerek yaammda, ne gerek yaam tesinde, ne de Tanrnn gereklii iinde ayr bir yer bulabildiim o. O, ryama her geldiinde yannda annesini de getiren ve annesinin souk imgesinin yzme milyonlarca kez arpt, duymu olduum sululuk duygusunun annesinin ryamdaki imgesinden bir anda gerek yaamma szld, ama ryamda bununla nasl baa kacam bilemediim, bir anda yllar sonra bir araya geldiimizi grdm, ama sonrasnda rya ile gerek arasndaki izginin birbirine kart, her eyin o tara kasabasndaki gibi scak ve gizemli olmadn dehet iinde fark ettiim, yine iimde kendime dair bir hayale tutunmu olduumu hatrlatan o. Ryadan geree dnerken, ok ksa bir anda, yani rya ile gerek arasnda kendi benliime dair her eyi unutup, onun tamamyla benliime kaznm olduunu fark edip o ana, gereklie, dn yaptm o. Onunla dolumu ryann ardndan yataktan kalktmda, yatakta oluan nemliliin ve yalnzln gelecek olan yamurlu gne mi, yoksa onu grm olmann verdii hazza m ait olduunu bilemediim dediim o. imdi ryamdayken, imdi hayattayken kadndaki kadn buldum dediim, kendi gerekliime bir tokat arptm o. Belki zaman deiecek, belki yamur farkl yaacak ve byk bir ihtimalle ben onun tand ben ve o, benim tandm o olmayacak. kimizde sonsuzlukta ok kk bir noktaya skmken, Tanr ona dair her eyi benim hafzamdan silip ikimizin ayran kaderlerini yazmaya balayacak. Bense bu Tanr ii olsa gerek diyeceim. Akl sr ermez.
www.altkitap.com
213
Ka
Vedat Ouzay, 1986 stanbul doumlu. T Oyuncularna katld ve talyaya gidene kadar orada yetiti.Trkiye'ye dnnde Tiyatro Oyunbaza katld. Anton ehovun Martsnda aslnda olmayan bir karakteri Sahne isini oynad. Hl Oyunbazda oyunculuk yapmaktadr.
Erhan Tek gzm kan kaar diye aamyordum. Ne oldu, nasl oldu tam olarak hatrlamam hi mmkn olmad. O tozlu yolda bastm pedallarn trtkl kenarlarna bakyordum. Sonra kuru bir metal sesi. Bir zeytin aacnn bedenime (bisikletim artk altmda deildi) hzla yaklaan korkun, delik deik, gen yata km gvdesi. Sonra kendi sesimi hi duymadm kadar dardan duyuum: Brakn, yrrm ben. Anne! Brakn. yiyim. Gerekten. Etrafmdaki insanlara ne kadar metanetli olduumu kantlamak zerine kurulu tm hayatmn baarl bir sahnesiydi ite bu. Yanmdaki figranlardan, deil tirad, adam gibi bir antresi bile olmayanlardan biri Ehehe abi Raki gibi kan patlam. Ehehe. diye ortal yumuatmaya alan szler etmiti. Al ite yine yaptm! Hayat bir oyuna benzetmek! Bundan daha baya daha grgsz daha yaratclktan yoksun ne olabilir! Hayat, hayattr. Oyun olsayd ad oyun olurdu. Ama ad hayat. Yaam diyenler de var. Bu yaamda bize hayat yok diyenler de. Egenin bir zamanlar fazla rabet grmeyen oksijen adr tatil beldesinde, zeytinler iinde, doayla babaa olalm diyen yeni orta snf mini mini burjuvalarn kendilerini hapsettikleri bir site iinde, en kenardaki evdi bizimki. Zeytinlere en yakn ancak duvara en dayal olan. Farkl olan trnaklaryla paralayp, kan revan iindeki cesedini dilerinin arasnda piirmeden ineyen snfmn kefettii ve baka bir snfa asla kaptrmayaca bu tatil beldesine her geliimde iimde bir tiksinti uyanrd. Eskiden sadece ky kahvesi olan imdinin cafeterialarnn ark kelerinde, kaln trnakl ayaklarndaki kum temizlenmemi, mayolar kurumam, sabah akam duramadan gzleme yiyen insanlarn ege sahilindeki bir kyde ark kesinin ne aradn sorgulamamalar bende fkeden baka bir duygu uyandrmazd. te bu darlndan ve yollarnn tozluluundan nefes alamadm oksijen memleketinin bir kk sitesindeki evimizden bisikletimle onbe yamda, komu sitenin
www.altkitap.com
214
bakkalna Corn Flakes almaya ktmda her ey balad. Lanetimin milad olarak o gn tutarm hep. ok rzgarl ve bir temmuz sabahndan beklenmeyecek kadar serin bir gnd. O rzgar ki, yzmde biriken ve sol yanamdan damlayan kana vurduka daha bir serinletiyordu. Eve yryerek gittim. Elimde tekerlei nasl olduysa yerde bir sins-kosins grafii izen (bazlar 8 iziyor der. Aslnda sekiz yle olmaz) bisikletim, ar admlarla... Histeriklikten kamak istermiesine hatta hafif ekinik kalan bir tonla eve seslendim: - Anne... - Olum! Noldu? -Yok biey. Tentrdiyotla pamuk getir. Annem kendisine olan ilgisizliimden her zaman rahatsz olmutur. Kendisine duyduum fkenin yannda bana rettii biricik bilgi bu konuda beni drtmtr hep: Kadnlar, ifadesiz kalan yzleri yok sayamazlar. Frizbi kovalayan bir kpek gibi bir karlk alana kadar -ne kadar narsist olursa olsun- bir erkein tepki vermeyen yznde bir kprt olana kadar koarlar. Yzm temizlerken bu karlksz sevginin aslnda gerekten karlksz olup olmadn dndm hatrlyorum. Nasl da korkmutu. Ben de korkmutum. Etrafmdaki insanlarn nazar demesin diye durmakszn tkrd, gzellii bir erkee yakmayacak bir yzm vard. Ya artk o kadar gzel kalmazsa? Ya toplum beni o irkin, gsz, sakat, eitimsiz yahut ad her neyse vasfsz insanlarn arasna atarsa? Ya artk beni kabul etmezlerse?.. Seilin sesini tek gzm imi, ellerimdeki iziklere bakarken duydum: Arzu teyzeee!. Onunla ayn sene kumsalda tanmtk. Bira iiyordu. Neden iiyorsun? dedim. Tadn seviyorum dedi. Bu, salar ksack kesilmi, jleyle dik dik yaplm, ok da gzel saylmayan kzn sesindeki o gzellii yllar sonra dokunularm altnda inlerken tekrar duymann verecei mutluluun umuduydu beni o an ona balayan sanrm. Btn gece konutuk. Ben, anlattma gre, balama ve davul alabiliyordum. stanbul yzme yarlarnda derecelerim vard. En son okuduum kitap Kalemimin Sapn Glle Donattmd. Aaa? O da Ferhan ensoyu ok severdi. niversitede tiyatro yapmak isterdi. Ben de isterdimdi. En sevdiim mzik insan Erkan Ourdu ve bir kz kardeim vard. Onun da bir kardei vard. Evlendirelim miydi? Hahahayd. Btn gece konutuk. Szler utu. Gece yatakta popler kltr ergen aklarnn pasl serenatlarnn yapld cep mesajlar atld. Onlar da utu. Yaz, ana gre manent, sz ana bakmadan volant.
www.altkitap.com
215
Birbirimize hi ak olmadk. Ben bakasna aktm nk ve akn garipliinden kaynakl bir manaszlk ile evrili olduumdan aslnda Seile ak olmamay setim. Onun yerine bana tekine dair fallar bakmasna izin verdim. Olacak m? Ne zaman peceim? Mesafe sorun mu karyormu? Bakas da m var? Maa vale? Yakkl bi vale mi? Bilmem burda gzkmyor. Maaysa yakkldr bence. Maa benimdir ben. Esmerim ya! Hahaha! Gnler bir kumsaln eksikliiyle geti. Bu kumsaln lden tek fark manzaras deil miydi? Biz bilmeden, istemeden dost oluvermitik. Seil kapya dayanmt. Arzu teyzeee diyordu ite! Eyvah ne yapmal? Bu ekilde klmaz. Yok de anne yok de. Niyeymi? Gzel yzn m bozuldu a benim bebek oluuuum. Ah ne gzel ocuk dourmuuum ay komular! Anne yapma ne olur. Yok de. Diyemem ben yalan; kck kza... Efendim Seil? Gel gel de gr ne yapt kendini manyak arkadan. - Hiii! Erhan? Canm ne yaptn ne oldu? - Bisikletten dtm ya. nemli biey yok. - Nas yok nemli biey! Ah canm yaaa. Kyamam. Benden 3 ya bykt. Bu yzden ister istemez bir efkat vard sesinin tonunda. Bu efkat beni her zaman memelerine bakmaya zorlamtr. Dayanamazdm bakardm. Birine mi benzettin koum? derdi. Haa bizim Sarkza benziyo. Sarkz s.ksin seni. S.kemez ki kz o. nek inek. Yzme dokundu. Kanm aulad. Sabah girdiim denizin tuzuna bulanm kirpiklerime ba parman gtrd. Belli belirsiz bir ivedilikle: Bak dikkat et kendine. Ben manyam olmadan naparm sonra? Dinlen sen. Grrz. Dedi. pt. Gitti. Sanki gidi o gidi. Sanki tam be yl bir daha grmedim onu. Bana fal bakt tekini de. Kalan bir buuk ay, ondan hep uzak kaldm. Birlikte yzdk, geceleri bira itik. O sigara da iti. Ben imedim ama onun yznden baladm byynce. Gz geldi. Adresleri aldk. El sallamann basitliinde birer veda verdik birbirimize. Mektuplar, hayatmn ergen bunalmyla ve hormonlarmn verdii garipliklerle arpmasyla vcut bulan yalnzln tazyikli su gibi sprveriyordu. Actyordu da. Durmakszn mektuplar yazyor, srekli yeni filmler izliyor, kitaplar okuyordum ona bahsedebilmek iin. Beni grmeden benden etkilenebilmesi iin bunlar yapmam gerekiyordu. (Zaten onun hi bir zaman bir erkee yznn gzellii iin, kollarnn kalnl, omuzlarnn genilii iin bakabileceine inanmadm. Yanldm tabii. Fakat bu, ok geride kald artk). Yaz geldi. Ancak her ey en batan balam gibiydi. Tekrar bir bisiklet kazas yapp br kama da hayatm boyunca tayacam bir yark izi
www.altkitap.com
216
kondurmay dahi dndm. Olmad. Biz hep dost kaldk. Yllar sonra bana hi unutmadn syleyecei baklar atyordum ona. Umutsuz, dilsiz aresizliinde baklar. imden tm gcmle baryordum. Duyduu halde tepki vermediini beni hi yle grmediini anlatt sonra. Sonra dedi ki Bu be sene iinde nasl oldu da grmedim bana olan hislerini? Nasl oldu da yok saydm? nanamyorum sana Erhan ya! Nasl her eyi mahvedersin? Mektuplarndaki o gzellii, el dememilii, naiflii nasl bir yana itersin? Yoo, yoo. En baa dnelim. Aradan geen o be sene sonunda zmire beni grmek istemediini sylemesi zerine gittiimde ve Ben zmirdeyim. Neredesin? dediimde Seni grmek istemediimi sylediimi hatrlyorum? demiti. Ancak benim iin her eyin balangc olan sz, ona akm Ben sana ak oldum Seil gibi sylenebilecek en baya yoldan sylediimde verdii Oha.. tepkisiydi. Bu oha, bir kmsemeyle kark glmsemeye sakl utanga bir gururun ohasyd aslnda. Bunu gryordum. Beni grmek istememesinin sebebini de anlatt. Mutluydu her eyden evvel. Beraber olduu adam onu ok seviyordu. kisi de tiyatrodayd bu yzden hep beraberlerdi ve bu dinamik onlar birbirine ok yaklatrmt. Geceleri uyanp onu burnundan pyordu. (Beraber uyuyorlard! Ben bu adam ldrrdm!) Ama ben kafasn kartryordum. Neden her ey ok gzelken kp geliyordum? Beni dnrken sevgilisini sevemiyordu. Faland ve filand. zmirde ok sevdiimiz o romana zenip gittiimiz Mabel ikolatacsnn nndeki kaldrmda ite bunlar konuuyorduk. Akam evine gittik. O adam orada deildi. Az eyal, bir yatakl Onlarn yata. Birlikte yatyorsunuz deil mi bu yatakta? Ne yapyorsunuz stnde? Nasl syorsunuz ki iki kii? O ufak tefek bi adam deil mi? Benden uzun mu?- , bir de elektrik sobal. Zorbay izledik. Hala sinirliydi: Nasl yaparsn bunu ya? Nasl ya? Bak al! Elimi ald, bacann stne koydu. Bir ey hissediyor musun? Syle?. Y..Yok Sanki on kii vurdu on odunla belime. Sanki ilkokulda altma kardm o gn gibi herkes bana dmand. Herkes beni ldrmek istiyordu. Elimden hibir ey gelmiyordu ite. Diyemezdim ki, hissediyorum. Diyemezdim ki, canm acyor. karken p at dedi. Arkama bakmadm bile.
Ece Aabeyime deli demek pek mmkn deil aslnda. Yani konumas olsun, yemesi imesi olsun, duruu olsun ok akll bir adamd. Yani adam. lm gibi sanki ben de... Tm bu olanlardan sonra dahi ona yaptrlan ruh hastas damgasn
www.altkitap.com
217
haketmediini dnyorum. Evet garipti biraz. Televizyonda anlamsz bir ey iin geri saym yaparken ayn tempoyla alklayan insanlara olan fkesini , evdeki misafirlere aldrmadan alk tutarak gsterirdi. Geri zekallar deyip ondan kmasn kimsenin beklemeyecei tizlikte bir kahkaha atard rnein. Babamla problemleri vard. Aslnda babamda da su yok ya... Adam hayatn alarak geirmi. Olunun, kznn karnn m doyursun, ruhsal geliimleriyle mi urasn... E cahil adam. Tabii imdi imdi anlyorum bunlar. Yoksa eskiden kendi ellerimle boardm. imdi aabeyimin durumundan kaynakl mdr, yallk m vurdu bilinmez bir sessizlik, sakinlik, anlayl olma hali ki sorma gitsin... Bu kap m? Teekkr ederim... Abi? Napyorsun? yi misin? yiyim be bdk. Nasl olaym. Oturuyoruz. Yan odadaki komum, giysilerinin dokumalarnn arasnda dinleme cihazlar olduunu syledi btn gn ona gldm. Gerisi ayn. Sessiz sakin, bulamadan kimseye oturuyorum. Babam demiti ya hani Askerde ne en nde olacaksn ne en arkada. Ortalarda ko. Dikkat ekme. Beni askere almayacak olmalar bu hayat prensibini ayaklar altna almay gerektirmez deil mi? Hahah! Glme ne glyosun? Gl be gl aka yapyorum. Hah getirdin mi? Saol. Nerede ekildi abi bu fotoraf ben karamadm? Bizim yazln oradaki postanenin n. 16 yamdaym. Seil Ablayla olan tek fotorafnz bu mu? Evet. Bir de stanbula beni grmeye geldiinde ekmitim ama kayboldu o fotoraf. Kayboldu. Kayboldu. Kayboldu. Kayboldu. Kayboldu... Ee...N..Ne zaman grmeye gelmiti?. Ha sen bilmiyorsun o davay. Gelmez olayd. Ben zmire gitmitim hani onu grmeye. Evet. Alt ay hi grmedik. Sonra arad bu. Seni grmem gerekdedi. Ben de gururlu gencim ya szde grp ne yapacaksn falan dedim. Son kez vallahi dedi. Tamam dedim. Beiktata indi otobsten. Sarldm. Ama nasl gzel kokuyor. Sanki tm boaza Seil dklm de akam rzgar stanbula yaym. yle byl. Ben tabi kendimi ardm. ok zledim diyiverdim. Eline veriverdim tm iplerimi. Ben de dedi. E ne gzel ite? Dur be dinle. Eve gittik eyalarn braktk. Dar ktk. Gez dola... Arnavutkydeki bir iskeleyi evimiz yaptk, msrcyla ahbap olduk, ben yazar, o oyuncu olacakt Martdaki gibi. Hani Treplevle Nina Zareneya vard? Ninay Pelin oynamt bizim. Seni de tantrmtm hatta o kzla. Sen ne bileceksin ama? Ne okursun ne biey bilirsin. Abi...Sinirlendirme insan. Tamam tamam. Neyse, mutluluk bu diyorum. Ama nasl uuyorum amlcaya radyo kulelerine, oradan Kuzguncuka konuyorum, oradan Bebeke dnyorum... Srtma aldm bir zpladm eve indik. Bir film izledik. Birden dndm ptm ksack. Kzard bozard. Glmsedi. O da pt. Ben bi daha ptm. Sonras filmlerdeki gibi ite. Bu sondu ama. lkti ve sondu. Bana Kerem dedi Ece ya!
www.altkitap.com
218
Kerem dedi bana... Ben Kerem miyim? Erhanm ben! Sesi ne gzeldi. Tpk o Kumsaldaki gibiydi. Sondu ama bu. Sondu. Gidecekti bir daha gelmeyecekti. Ama arayacakt. Senede bir gn grmek isteyecekti. Kerem miyim lan ben? Ben Kerem deilim istemem grmek. Ama yapamadm ite grmem lazmd. ptm ptm. Sabah ald antalarn gitti. Ama ben Kerem olarak kalmtm. Her tarafmda Keremin pislii vard. ldrrdm lan kendimi! ldrrdm lan! Kayboldum! Kayboldum! Ben yokum! Kayboldum! Altmda inliyor ondan sonra Kerem! Kereme benzer bi yanm var m benim Ece? Ha abisinin kuzusu? Ne benim adm? Erhan di mi? Ben Kerem gibi mi pyorum? Yoo... Arkasn dnp yatt aabeyim konumas sonsuzlua gidiyormu gibi. Bembeyaz bu oda, iindeki tek yatak, plastik vazo ve rahatsz edici kareliiyle insana sadece yapayalnz olduunu hatrlatrd. Ruh ve Sinir Hastalklar Hastanesi. Bu mu hastane? Aabeyim bu uyduruk delilii dahil- her gn daha ktye gidiyor. Onun eriyip gittiini grmek deil de elimden bir eyin gelmemesi asl ac olan. Seile gitsem olan biteni bir bir anlatsam. Yoo... Her eyi daha da iinden klmaz yapar bu. Tekrar karlamay gze alamaz aabeyim. Kendisiyle karlat o suyun dibinde. Bir de Seille karlamas... Daha byk bir kabus olamaz sanrm onun karmakark zihni iin. Bir Mektup. Eceden Seile. Gnderenin adresine iade edildi. Seil Abla, Bu ani giriten ve beklemediin mektuptan dolay beni affet. Umarm eline geer. Seninle pek sohbetimiz olmad. Adm da hatrlamazsn byk ihtimal. Ben Erhann kardei Ece. Hani bir keresinde seni kumsalda Tolga Aabeyle prken grmtm de Abine ne olur syleme Ece demitin. Hah ite o Ece benim. Bilmem haberin var m aabeyimi tmarhaneye kapattlar. Senin yznden midir deil midir bilmiyorum. Akas senin yznden olduuna da inanmyorum. Ama onu her ziyaret ediimde, o garip iniltilerin, lklarn, korkunun hkm srd koridorlara bakan bo binann bahesinde geirdiimiz seyrek dakikalarda olsun, yapayalnz kendini dinlemekten yorulduu odasnda olsun sadece senden bahsetmesi ve hep ayn hikayeyi anlatmas sana bu mektubu yazmam kolaylatrd. Bilmen gereken bir hikayesi var aabeyimin. Bana anlatt kadaryla sana aktarmak isterim: Yollarnzn ayrld altnc seneydi. Aabeyim yirmiiki yandayd (belki de yz) ve temmuzun ortalaryd hi unutmam. Babamlarla dalara kmtk. Alevi kylerinden birinde yaayan aile dostlarmzla piknik yapacaktk. Basit, sakin bir gn arzusuydu
www.altkitap.com
219
iimizdeki. Aabeyim nedendir, kime ne kantlayacaktr bilinmez -benim tahminim hala, babamn aklndaki entel ve yumuak yeni nesil gen resmini karalamak istediidir- alt duble raknn stne de bira imiti. Vallahi ne yalan syleyeyim pek de yalpalamyordu. Hatta Mustafa Amcann oullaryla top bile oynamlard. Byk bir dzlk. Yemyeil dalarla evrili. Dzln biraz ilerisinde aa doru inen bir talk yoku, yokuun hemen bitiminde de akntnn andrmasndan oluan byk bir kayann bakt bir rmak vard. Kayann dibi bir onbe metre rahat vard. Ykseklii de tahminim on metre civarnda. Aabeyim birden stn ban karp komaya balad. imenlerin zerine sanki yere demeden yzkoyun uuyormu, imenler yzn yalyormu gibi glmseyerek kouyordu. Kayann stne ktn ve hi beklemeden canhra bir lkla atladn hatrlyorum. Annem Allah belan versin! Bu olan var ya ldrecek bign kendini de bizi de! diye syleniyordu. Hep birlikte aa kotuk peinden. Suyun stnde yle sessizce duruyordu. Yz ifadesizdi. Sanki zihni sfrlanm, sanki o souk su beynini uyuturmu gibiydi. ylece bize bakyordu. yiyim. yiyim diyordu. O gn sessiz kald. Sarholuuna, sarholuunu belli etmemeye almasna yordum. Ne bileyim kurduklarn... Bana anlatt kadaryla hikayenin devam yle: Aabeyim atladnda suyun dibine kadar inmi. Kayann altnda maaraya benzer bir karalt grm ama emin olamam. Tekrar dalm. Gerekten de bir maara. Biz onun peinden komaya balamadan kp nefesini alp tekrar dalm ve maarann iine girmi. eride nefes alnacak bir boluk var ve maara devam ediyor daha. Bu aknl zerinden atamadan sudan kyor. Aklnda sadece bu maarann yanks ve karanl, btn gn susuyor ve gnler bu dnceyle geiyor. Bir gn Ben gezmeye gidiyorum diyerek daa kyor ve maaraya tekrar atlyor etrafta kimseler yokken. Nefes alnacak boluktan faydalanp daha ilerlemeye alyor ieride dalp dalp. Bir baksn ki ne grsn? -ayn byle anlatmt ilk- bu karaltnn ucunda yumuak toprak var. Kazdka kazyor yava yava. Btn gn bununla urayor ve sonunda gn grnyor. amurun ve pisliin iinden -hatta yengelerle uratn da anlatmt- a atyor kendini. Buras kayann arka taraf. Ta stteki tepeyi dolap gelinebilecek bir yere ulayor. Bunlar anlatrken yzndeki glmsemeyi bir grsen. Yeniden domu sanki. Topran kokusunu, yerdeki yaban otlarn, vcudunu sran at sineklerini anlattka sanki sadiste bir zevk alyormu gibi... Kimseye bu durumdan kelime dahi bahsetmiyor. Aabeyim yirmiiki yanda ve bu srr saklayabilecek kadar az dostu var. Sonra zmire geliyor seni grmeye. Ne
www.altkitap.com
220
oluyorsa sonra oluyor. Aabeyim bir garipleiyor. Kimse anlamyor ne olup ne bittiini. Ben imdi anlyorum tabii. Senin stanbula geldiini de tpk maaras gibi saklad bizden yllarca. Ertesi yaz -sen stanbula geldikten ve ona Kerem dedikten sonradaa gidelim daa gidelim diye tutturmasn m? Ne bilelim biz aklnda kurduklarn? Gitmi bu bi gn nceden o maarann kna brakm btn eyalarn bi antayla. Gmm. Havlu falan bile koymu dn. Bir miktar da para. Israrlarnn sonu vermesi iten bile deildi. Da adam babam zaten bahane aryordu kendini doaya vermek iin. Velhasl, aabeyim kayann stnde gerildi, gerildi. Uzun uzun bana bakt. Bu bak uzun bir sre hatrladm tek bakyd zaten. Sanki gzleriyle, o kapkara ve uzun kirpikli gzleriyle bana bak imdi ne yapacam diyordu. Nasl da eleniyormu imdi dnyorum da... Gerildi. Atlad. Ve kmad. Aabeyim 22 Temmuz 2008de saat 14.30da atlad onbe metrelik derinlikten kmad. Yirmi yandayd ve yakkl cesedi bulunamad. Babamn olum feryatlar hala kulaklarm trmalyor iimi actyor. Annemin kontrolsz lklar, Mustafa Amcann aresizlii... Ben son baklarna taklp kalmtm. Sanki bekliyordum... Dalp dalp kmalar. Ertesi gn gelen dalglar... Yok. Yer yarld iine girdi. Buz gibi su. Durulmuyor ki. Tm derenin yatana bakyorlar kilometrelerce alan. Yok. Etrafta piknikiler var bizim gibi. Sessiz bir aknlk iindeler. Herkes oke olmu. Aabeyim kayp. ld m? Ne oldu? Yok ite...Yok yok yok. amur iindeki vcudunu temizlerken annemin lklarna Benim kara olanm nerelere gittin? atlarna aladn anlatt hikayenin en son tekrarnda. Vuruyor srtna antasn yine zmire senin peine. Gerisini biliyorsun zaten... Sana neden bunu anlattm bilmiyorum. Belki hayatn, senin iin kaybolmay bile gze alacak bir ak olduunu bilmeden varolmann farkndasz mutluluuyla yaama diye. Bilmiyorum. Seil Abla sen, Aabeyimin bana gelen en gzel eysin. Ve en acls. nk senin yznden kayboluunu izleyen ka baarsz oldu. Umarm sessizliin verdii dinginlii biraz olsun krabilmiimdir. Umarm aabeyimin delilii umarszlna glge olur. Ece Kalenderolu Erhan Maaradan ktktan, gn na dokunup, nefes alabilmek iin alamaya baladktan sonra pek az eyi hatrlyorum. Nasl giyindim nasl kurulandm. Nasl kendimi bir kamyonetin arkasna attm da zmire yine kpek gibi gittim bilmiyorum. Hii
www.altkitap.com
221
dnyordum. Eer arkam dnseydim dnmek zorundayd ayaklarm. O kadar acy yaratmaya dayanamazd vicdanm. nm dnsem reddedilmenin korkusu beni olduum yere mhlard. Hi dndm. O ifadesizlikle kapsna kadar gittim. Postane n fotorafndaki gibi bolua bakyordum Seile deil. Ne var? dedi. Uzun bir nefes aldm: ok uzaklardan evrenin en sonundan geldim. Beni al ne olur. ok yoruldum Seil. Brakacam kendimi bacaklarm tutmuyor. Brakamyorum. Tutmazsn, bin k yl geip de lmeyen ben, kafam yere arparm da lrm diye korkuyorum. Seni seviyorum. Am. Evet bacana dokunduumda bir ey hissettim. Bana neden o adamn adyla seslendin Seil? ok mu lazmd? Bak imdi dnyay deldim de geldim. stmde anne lklar, baba tedirginlikleri var. Neden benimle bir yann onunla tekisini tamamladn? Tastamam olmak zorunda mydn ki? Bak beni tkettin. Gittim en batan oldum. Yine beni smr yine ldr beni diye. Ben yine olurum. Topraktan gelirim. Toprak bitsin, eytana ruhumu satar alevlerden karm; sana dokunamasam da gelirim. Ne olur beni al. Bak kimsem yok artk. Ben kayboldum. Artk yokum ama varm ite. Bak.. daha bir sr ey dedim. Erhan, ben mutluyum neden anlamyorsun? Mutluyum. Dedi. Srtmda antamla sustum. O kadar sustum ki, dnya yalvard bir ey diyeyim diye. Diyeyim ki Ya ben ne olacam? diye bekledi tm kpekler, kediler, Alsancak, Buca, Kuzguncuk, asfalt, amar sepetleri, sigara izmaritleri, bulut ve arkadalar. Azm amadm. Gnlerce Pasaportun oradaki imenlerde yattm. Her gn aradm. Bakmad telefonlarma. Umudu kestim. Yklce param harcayacak yer yoktu. Gittim uak bileti aldm. stanbula dndm. inde olmadm bir gereklikte bir paralel evrendeydi doduum ehir. Sanki mavi perde teknii kullanmlar da zel efektlerle arkama stanbulu oturtmular gibi. Kimseye grnmyor, duyulmuyordum. Giysilerim eskimiti. Alveri yaptm. Karnm ackt, kokore yedim. Bir yabancydm. Turist gibi bir hostele girdim. Gnlerimi orada geirdim. Yaz bitiyordu. stanbulun scanda genelde yapacak bir ey bulamyordum. Gece matinelerine gidiyor, filmleri anlamyor, akam gelip yatyordum. ok kalabalk yerlere de gidemiyordum bir tandk grr diye. Kamn zerinden neredeyse bir ay gemiti. Yalnzlktan sklyordum. Evsizlerle araplarla ksa sreli sigara iimlikdostluklar kuruyordum. Dnsem mi? -genellikle bi ldme
Annemler
inanmamlardr. Hatta belki o kayaya adm falan vermitir yre halk. Deli olan gayas hahah! Deli olana gidem mi piknie? Bir zamanlarn trajedilerinin, dilin iine karp insanlarn mangallarna dolayl tmle olmalar ne garip.
www.altkitap.com
222
Ortakye yrdm. stm bam arap gibiydi artk. Artk bak bu adam mhendismi eskiden bu hallere gelmi ak yznden efsanesi olmaya hak kazanacak kadar dm mydm acaba? leri de ocuklar donla denize atlyorlard. Ben bir bankta hibir ey yapmadan oturuyordum. Her eyi ayn anda dnmek nasl bir akl acs veriyordu. Her eyi ayn anda dnmek. Sanki beynim ar yklenmi ancak hala patlamayan ancak patlama snrnda olan bir nkleer reaktr gibi korkutucu sesler karyordu. ocukluu, o gitmek bilmeyen ocukluu yayordum donlu olanlara bakarken. Denizin srayan suyunda, pamuk helvacnn tezgahnda, ay barda ngrtsnda, insan suratlarnda -hayatta be hayatta- salt ocukluum vard. Ben neden byle oldum? Sesler birbirine kart. stm kardm. Donla kaldm Ortaky Camiinin dibinde. Kotum. Deli Olan Gayasnn oradaki gibi kotum. Boazn sularnda bir maara aramak iin kendimi brakverdim ylece. Bir baka mektup. Eceden Seile. Bu da gnderenin adresine iade edildi. Seil Abla, lk mektubum sana ulamad. Bu mektubun yannda - tarihinden de anlayacan zere- onu da yolluyorum. Dieri gibi bunu uzatmayacam. Aabeyim, 16 ubat gn -bir hafta nce- Bakrky Ruh ve Sinir Hastalklar Hastanesinde kald odasnda, araflarn kullanarak kendini radyatre asm olarak bulundu. Bana hep anlatrd, kendini asan insanlar boularak deil boyunlar krlarak lr diye. Doruymu. Vasiyeti zerine sana postane nnde ektirdiiniz fotoraf ve sana yazd ancak gndermeye kyamad mektuplarn yolluyorum. Aabeyimin lmnn suunu atabileceim yegane kii olsan dahi sana kar nefret beslemiyorum. Sadece umuyorum ki, onu kendiyle babaa kalmak gibi tehlikeli bir yola attn iin kendini sulu hissedersin. Bu umarszlnn sonular seni her ne kadar etkilemeyecek olsa da onu yok sayabilecek kadar byk bildiin mutluluun umarm sonsuza dek srer. Ece Kalenderolu
www.altkitap.com
223
Bir Oyun, Drt Renk, Bir Mendil
Zafer Ketizmen, 1973 ylnda Kahramanmara Elbistanda dodu. 1999 ylnda Hacettepe niversitesi Nkleer Enerji Mhendislii blmnden mezun oldu. Ayn yl yazlm uzman olarak i hayatna atld. Halen, IETT Genel Mdrl Bilgi lem Dairesi Bakanlnda proje yneticisi olarak almaktadr. Rzgr uzaktayd. Adm adm yaklat. Gnein altn salarn serdii tepeye sarla sarla trmanp zirveden aa bir ylan gibi akt. Sevinle yol verdi papatyalar. Kmltsz, incecik, yapayalnz yapraklarn oynattlar. nce teker teker. Yan yana. Utanarak. Sonra birbiri ardnca. oalarak. Hepsi. pek kanatlarn giydi rzgr. Bir kral mcevherle bezeli tacn giyiyordu sanki. Ban ge evirdi. Ykseldi, kvrld, eildi ve byk bolukta eridi. Mavi atlasa dokunan serin bir pck gibi. nce ksack. Yavaa. rpererek. Sonra btnyle. Yanarak. Sessizce. -Bulutlar toplanyorlar ite! dedi Krmz. -Evet toplanyorlar; gryorum ben de dedi Mavi Ayn gayenin peinde yollar ap gelmi keiler gibi toplanyordu bulutlar. Sanki cvl cvl, neeli ocuklar duydular. Gcrdayarak geiti gvdeleri. ie, kar kar, dilim dilim. Dne kvrla karp bambaka bulutlar oldular. Bydler, karardlar, birdenbire soudular. Yeryzne yaklatlar.
www.altkitap.com
224
-Talar hemen toplamalyz dedi Krmz -oktan topladm ki ben talar dedi Mavi -Ko Yeil! Mendili getir o zaman! dedi Sar Stle beslenip stle bymesine beyazd mendil. Saf ve arbal. Bir cebe sacak kadar kk ve bir dnyay kaplayacak kadar geni ve anlaml. Drt kesi drt ayr renkle boyanmt. Krmz, mavi, yeil ve sar. Dikenleriyle srtnp geen zaman, ehresine incecik izgiler brakmt. nce uucu. Krlgan. ylesine. Sonra derin. Bitimsiz. Rastgele. -Getirdim mendili, hadi gelin! dedi Yeil -Portakal soydum, ba ucuma koydum, ben bir yalan... diye akd Mavi -Krebe oynamayacaz ki kimin ta slak oynayacaz dedi Krmz -Bir, iki, .. Herkes rengini tutsun dedi Sar ocuklarn hepsi kendi renklerinden tuttular. Kocaman, yazlmakla bitmeyecek bir defter gibi ap yaydlar mendili. Talarn kardlar. Sert, yuvarlak ve ilk defa ocuklar tarafndan kefedilmi przsz talarn. ri bir harf, mrekkep dolu sert bir izgi gibi beyaz sayfaya sraland talar. nce ortaya Babo ocuka. Sonra kenarlara. Dzenli. Bilerek. -Ya yamur yamazsa, dedi Mavi, kimsenin ta slanmaz. -Yaacak dedi Krmz -Yaacak dedi Sar -Yayor ite dedi Yeil Iltl, kck bir damla koptu buluttan. Usulca sarkt. ekilsiz bulut yzlerini srne srne admlad. Titredi bir an. Duraksad. Baka bir damlackla kart.
www.altkitap.com
225
Byyebilecei kadar byd. Arlat. Kendisine bile tutunamad. Bulutun tyl kenarlarndan syrlp aa yuvarland. Iltl, kck damlacklar koptu buluttan. -Balad ite! Hile yapmak yok. nce benim tam slanacak dedi Sar -Ellerimizi ekelim o zaman dedi Yeil -Elini ekmeyen eek kulakl! dedi Krmz Damlalar dolu dizgin yeryzne aktlar. atlara yneldiler nce. Krmz, yorgun, umutlu, scack kiremitlere. Vazgetiler birden, savruldular sonra. Dndler. Deitiler. Yeil iviler gibi ykselen am aalarna srklendiler. Bir damla daha tutunamad sonra. Ardndan bir bakas ve sonra bakalar ve daha bakalar. Danktlar. Seyrek, slak ve bereketli ordular gibi yapraklara aktlar. Papatyalarla karncalarn yuvalarna da. Pencerelerde tkrdadlar. Kaplara, duvarlara ve tahta korkuluklara arptlar. Ve oradan ocuklarn temiz kokulu, gm telli salarna. Ve salardan szlerek ellere. Kck, masum, incecik parmaklara. Ve parmaklardan kayarak talara. Ve talarn huzurlu, dzgn, kusursuz yzlerini slatarak mendile. Ve mendilin pamuksu, sabrl yzndeki incecik, derin, adeta bitimsiz izgilere. Bir okyanusa kaplr gibi oala oala dolutular. -Hepimizin ta ayn anda sland dedi Sar -Evet, ayn anda dedi Mavi -Kaldralm o zaman mendili dedi Yeil -imdi gtrr kuruturum ben. Siz karnca toplamaya balayn. Gelirim hemen dedi Krmz. Mendilin yreine kat damlalar. nce usulca. ncitmeden. Ar aksak. Sonra telala. Arka arkaya. Saklanarak.
www.altkitap.com
226
Kz Kadrolu Metalik Pejo
Zekiye Boyana, 1958 Dzce doumlu. niversitede bir sre ngiliz Dili ve Edebiyat okudu, Sistematik Felsefe Blm'nden mezun oldu. Reklam yazar olarak alt. ... yeryznde hibir ey, istediini ele geirmek kadar hayal krc deildir. Haldun Taner/ znikli Leylek Mis gibi bahar... Okuldan gelmiim anta bir yana, nlk bir yana... Bamda, yenice esmeye balayan kavak yellerinin delimserek hoyratl; iimde, uyanan topran batan karan kokusu Doann kucanda, kanm kaynama noktasnda... Elimde, odunlua atlm eyalarn arasnda bulduum cam atlak, eski bir gemici feneri. Avularm pas bula... Ensem ter. Serseri admlarla ilerliyorum. Ayn ka, gnn nesi umurumda m? Hi. Minik bir kelebek nm sra titreiyor. Hop, yakaladm... M? Yo... Nerede? Ballbabalarn eflatuna boyad yoncalktan geerken, iimde alan neeli ark, arlarn uultusuna karp, admlarma tempo veriyor. Ufukta annemin kabartt kar beyaz yastklar gibi fosur fosur bulutlar... O anda gzmn nne, akam yatamda, uykunun karanlk kuyusuna aresiz derken kucamda ak kalan Tommiks cildinin son sayfasndaki haliyle Kulver Kalesi kumandan Albay Brownun sar kz Suzi geliyor. Salar iki rg... illi surat alamakl... Yanaklar kzarm. Kalenin kasasnda emaneten duran mcevherleri takt iin babasnn dizine yatrp bir gzel dvd kzn acsn yrekten paylayorum. Popom, daya ben yemiim gibi cayr cayr... Fakat birden, Suzi dayak yerken iyi oldu, hak etmitin diyerek, tam bir salak gibi davranan Yzba Tommiks kesilip, ondan bekleneni ben yapyorum. Kz babasnn kucandan kahramanca ekip alrken, gsm iirip Bunu yapmaya hakknz yok, albaym! diyorum. Gzlerim doluyor. Suzi bana scack bakp, yanama tatl bir pck konduruyor. Bu scak ve tatl duygu yanamdan iime doru l l szlyor. Kendi sesimle, kendime geldiimde, bir hizada duran ayaklarma gidiyor gzlerim. Asker selam akm elim nce, avurdumda
www.altkitap.com
227
eriyen susaml akidenin ikinliinde pck izi aramak iin yanama, sonra sama uzanyor. n tarafn ortadan ayrarak minik kklleri iki yana amaya alyorum. Ne are! Kafa numara... Gzlerimi siliyorum. Ah, diyorum dilerimi skp, ah ulan, o Tommiksin yerinde ben olacaktm. Ksa pantolonun zaaf, bacaklarm kabar kabar... Hain pisipisi otlar diz boyu. Akam iseleyen yamurdan dipleri slak, klklarnn stnde sra sra inciler dizili. Deviriyorum yoluma kanlar acmadan. Lastik osonlarmn alt, bir parmak amur... Uu bceklerinin peindeyim aslnda. nce, bir sre elimde o mehur arky syleyerek gezdirip, sonra, umalarna frsat vermeden gemici fenerinin iine atacam aklm sra. O hayalle dalgn giderken, kereste fabrikasnn deposuna gelmiim, hatta ta ierilere girmiim, haberim yok. Bu, ak alanda bek bek yl tonlarca tomruun bulunduu depoya girmem, dolamam, oynamam, hele hele tomruklara yaklamam kesinlikle yasaklanmt. lerideki glgeliklerde, kendiliinden biten da ilekleri ve kaplumbaa yuvalar olduunu bildiim halde- annemin yay gibi kalkan kalar gzmn nnde- iim szlayarak geri dnmeye yelteniyorum. Fakat birden, parlak bir ey bana gne yla oyun oynuyor. Pr pr. Sanki beni aryor. Elimi siper ederek, ayamdaki osonlarn sessizliinin verdii cesaretle yaklayorum. Dur sen... Bu, byk akm pejonun aynas deil mi? Evet, o. Ta kendisi! Kz kadrolu metalik pejo. Gnl elen duruuyla tomruklara yaslanm, ylece bakyor oradan. Prl prl. ok k Tatl, mark bir kz gibi. Ah, ne olur, benim olsa! Aslna bakarsanz, bu bisiklet sadece benim deil, mahalledeki btn ocuklarn ortak hayali Tpk imdiki sahibi ennur gibi... ennur, bizden birka ya byk, ergenlik hayallerimizin eriilmez gzellikteki ss, aypl ryalarmzn vazgeilmez barol oyuncusu. yle ki, hem aysz gecelerde gkyznde yanp snen, elini uzatsan tutuverecekmisin gibi gelen yldzlar kadar yakn, hem de yine onlar kadar bilmem ka milyar k yl uzak... Hemen zverecekmiiz gibi duran ama aklmz karman orman eden, topumuzu snfta brakan bir havuz problemi sanki... Onunla, ldrtan scakta, serin sulara, kzgn kumlarn zerinden, yzme bilmedii iin sadece bakmakla yetinmek zorunda kalan zavall biri ile deniz gibiyiz. Yzmeyi ne zaman reneceimizse imdilik mehul... Byk ehre tayini kan bir komumuz, kznn bisikletini, oralarda rahata binemeyeceini dndnden, mahallemizin cici kz ennura hediye edivermiti bir
www.altkitap.com
228
gn. ennurun, hayatta alamayaca bu bisiklete byle anszn, bir anda sahip olmas, hepimizi arpm, karmak duygulara srklemiti. nce kzm, kprm, kabullenememi, sonra da ok holanmtk. ennur, dolgun belini ve srekli hoplayp saa sola kaan, yeni yetme iri gslerini tamamlayan oynak kalasn selesinden tara tara, sahip olduu kahredici gzellii gzmze soka soka pedallar almla evirir; biz de- onun gzndeki ufaklklar- kendimizi zambak kolonyas kokan bu nemli bedenin tahrik edici devinimine fena halde kaptrm, az ak ayran delileri gibi sabahtan akama, dur durak bilmeden peinde koturur dururduk. Btnletii aletle etrafa meydan okurcasna, kavurucu rzgryla yle bir savururdu ki bizi, omuzlarndan beline uzanan kzl kestane salar gibi uuur, dalr, resmen yerlerde srnrdk. O kralie, bizse tutkunun esiri kullarydk. Ryalarmda, pedallara basarken alan etein, bir an grmemize izin verdii bacaklarda gezinirdi yenik trnakl ellerim. Kadife gibi yumuack, dolgun bacaklar... Uykularm delinir, sabahlara kadar pejonun uuk pembe lastiklerinde, gm jantlarnda, glkurusu deri selesinde srerdi bu gezinti kalp arpntlaryla... Tomruklarn kenarndan gidonu nazlca krp uzanm pejonun aynas, ennurun orada olduunu bas bas baryor. Bir baksam? Ayaklarmn ucunda sinsice sokuluyorum. Kulam kirite. Kkrdama. Mahallenin okbilmi kzlar toplanm, olanlar ekitiriyorlardr. Ama kulama bir erkek sesi alnyor. Allah Allah? Yabanc. Nezleli. Mendiline hork diye burnunu boaltmas gereken. atlak, horultulu. Tk nefes. Hapryor. Smkryor. Ama burnu almyor. Feneri yavaa yere brakp- sap gr gr ediyor- dnyorum. Bu ynn etrafn dolap, kenardan baksam? Olmaz, hemen grrler. Ne yapaym... Ne yapaym? Gremezsem atlarm. Buldum. En iyisi, tomruklarn tepesine kmak... Olley! Aklm seveyim. Ylan gibi sessizce yukarya, en yukarya trmanyorum. He-eyt be! Ne gzelmi buras... Her ey ayamn altnda... Yine annemin kalkan kalar... Ama artk ok ge, km bulundum. zr dilerim anneciim! En stteki tomrua tutunup sevinle etrafa bakyorum. Kanatsz uacam, o derece. lk atmak geliyor iimden. Avazm kt kadar barmak. Neyse ki rzgr bir tokat atp, nefesimi tkyor. Aklm bama getiriyor. Susup aaya bakyorum. Ku bak grdm ennur, arkada kol gibi kaln, tek rg sa, zerinde puanl elbisesi; srtn tomruklara vermi, tombul bacaklarn makas gibi ap uzatm
www.altkitap.com
229
oturuyor. Yanndaki tanmadm adam da -ennurdan epey byk grnyor- ona daha yakn olabilmek iin, bacaklarn kz gibi toplayp yana devirmi sska bedeni ondan tarafa am- duruunu deitirmeye hazr durumda, diken stnde... Gzleriyle ennurun yeni gelimi bedenini parldayan a gzleriyle batan aa szerken ballandra ballandra bir eyler anlatyor. Bir film. Ama maksat film anlatmak deil de, gen irisi kz punduna getirip imdilik en azndan- elini tutmann yollarn aramak gibisinden, elleri, her an kontrol d bir hamle yapacak gibi sabrsz, anlatt eye akln tam veremiyor gibi de tedirgin. Ya talyada geiyor olay. imdi adamn biri Zar zor bir i buluyor. Anladn m? Afi mi yaptracak ne, ite yle bir i... Nasl afi? Adam hapryor ve burnunu silerken, Film afii ya! Filmlerin afileri olur ya diyor. Ha, anladm. ok yaa! E-e? Hep beraber. Ama bu ii yapmas iin mutlaka bisikleti olmas lazm, tamam m? H- Ne oluyor biliyor musun? Srekli gzlerini karp baka taraflara bakan ennur, ne olduunu soran gzlerle adama dnyor. Alyor bisikleti bu salak, kyor ie. Daha ilk gn, bismillah, burada, th, der gibi ellerini aklatyor bisikleti aldryor ennur aklamayla bo bulunup hafife sryor. Kkrdyor. Yuvarlack gbei kkrdamayla e zamanl hopluyor. Adam hapryor. Anlattklar ennurun houna gidince ylk ylk glyor ve ban ona doru uzatp biraz daha yaknlaarak, menzili daraltyor. Bir yandan da mendiliyle -artk glmekten mi, haprmaktan m, yoksa ennura bu kadar yaklamann verdii sevinten mi, bilmiyorum- yaaran gzlerini siliyor. ennur yine ok yaa diyor. Adam da hep beraber. apkn apkn bakyor. Ben o anda, filmlerdeki gibi, kzn stne atlayp pmeye balayacak, elini eteinin altna sokacak sanyorum. Hatta kz nce itiraz edecek, adamn kollarnda aresizce rpnp, kurtulmaya alacak... Sonra nedense- orasn bilemiyorum, ama hep yle olur, bu da mutlaka, annemin dedii gibi, byynce anlayacam bir eydir-
www.altkitap.com
230
sanki bir saattir direnen, kk yumruklarn pt pt adamn omuzlarna vuran o deilmi gibi, birden dudaklarn istekle ona brakacak, byklerin deyiiyle teslim olacak. Ama yle olmuyor. Esas olan yal gzlerini, gen kzn glen gzlerine dikip, delici baklaryla ruhuna szmay deniyor. Sessizce sonunu bekliyorum filmin. Sonra? Sonra, gidiyor o da oluyla, alnan bisikletini aryor. Btn film boyunca Dnebiliyor musun olay. nsan skntdan patlyor. Uyukla dur. Sonra da ite, hatrlayamyorum... Bakasnn bisikletini almaya kalkyor galiba. Yakalanyor... Falan filan Ha, ha, hay! Bu kadarna da pes dorusu! diyor ennur Hakikaten salakm bu adam ya! Bir bisiklete sahip olamam. Bari git kendine baka bir bisiklet al, di mi? El leminkini ne demeye alyorsun? E, sonra? Sonra? Sonra film orada kopuyor. Tomruklarn zerindeki kurumu yosunlar ve mantarlar, dklmeye hazr aa kabuklaryla birlikte ayamn altndan ptr ptr akyorlar. Benim amurlu osonlarm onlarla beraber kaymaya balaynca, elim ayama dolanyor. Dmemek iin kk ellerim can havliyle, bir budak bulur da tutunurum umuduyla aresizce aranrken, nce en stte duran, sonra da dzeni bozulan dier tomruklar paldr kldr birbiri ardna yuvarlanmaya balyor Bir grlt patrt Bir kyamet... Gk yere iniyor, kapaklanyor. Ben de onunla beraber. Altnda kalyorum. Sessiz lm, gklere kan toz bulutuna karyor. Ne olduumu, ne olduunu bilemiyorum. Bir bakyorum yerde, tomruklarn altndaym. Dtm anladm an, tomruun altnda kalan kolumu, bacam, iime ileyen acya ramen, yakalanma korkusuyla, zor bela ekip srne srne it gibi oradan svyorum. Ses karmamak iin dudaklarm kanatncaya kadar skarak. Eve, anneme yaklatka gzyalarm, iimden kopup gelen hkrklarm tutamyorum. Bara bara, uluya uluya salya smk alyorum. Canm feci yanyor. Kafam davul gibi i, zonkluyor. stm bam, rezalet... Kana boyanm. Bacam koptu kopacak zor duruyor. Kulamda kalan ennurun l bamla birlikte byyp, bastryor Annem giri holnde, pirin havanda kt kt kt ceviz dvyor. Kan ter iinde. Drt gn sonra eker bayramym meer... Nereden bileyim... Bir tela evde... Ortaya sofra bezleri, koca koca temiz araflar serilmi, yer sofralar karlm, harl harl benim sesimi
www.altkitap.com
231
baklava alyor. Her yer un, yumurta, yufka Ben tam sesimi ksp ieri girecekken anneme yardma gelen komu, ekerim, bir de, bu yeni gelen mhendisi evli diyorlar. Ama kzn hi umuru deil. Elin adamyla orda burada, bisiklet tepelerinde Oru azma tvbe... Babasnn kulana giderse, canna okur vallahi gibi bir eyler sylyor, annem de Vah, vah! Gl gibi de kz ayol! Kendini ziyan etmese bari... diyordu. Komu beni grnce oklavay brakp, hemen susuyor. Susmasnn sebebi, anlatt eyin duyulmasn istemedii deil, ben azm burnum bir tarafta kapnn eiinde grnnce, artk aknlktan m yoksa korkudan m bilinmez, nutkunun tutulup, aznn bir kar ak kalmasyd. A,a! Hayrdr inallah, Cevher? diye kekeliyor az sonra. Bunun zerine annem dehetle kapya bakyor. Annem sar ela gzl, ak tenli bir kadnd ama o gn, o beni grd anda, gzel yz bana ilk kez bu kadar beyaz geliyor. Dudaklar nasl, bildiin tebeir... Bandaki kann ayaklarna doru hzla ak gzle grlyor neredeyse. Konuamyor. Gzlerini benden ayramadan, rakkadak dp baylyor. O ar havaneli elinden dyor, cevizler etrafa salyor. Tepsiler devriliyor, alan yufkalar bozuluyor. Ben ulumaya devam ediyorum, komu kadn feryat figan. Yetiin! Bu sefer, o kopacak gibi sallanan bacamla canmn acsn unutuyorum, annem ld, lecek diye dm kopuyor. Hatta dahas, acdan neredeyse kendimden gemek zereyken, o halimde bir de, akam babamdan yiyeceim cennetlik dayak aklma geliyor, buuk atyorum. Babam iten arlyor, kucakta hastaneye koturulup iki yerden krlan bacam alya alnyor, bam anakkale gazisi gibi sarlyor. Arka bahedeki kzl erikten dtm, diyorum babama. Ben sana, yeme o zehir gibi erikleri, brak bysnler, demedim mi, haydut! deyip, sadece bam okuyor. Biliyorum, aslnda, babam beni seviyor da Biraz yorgun geliyor iten ite. Ertesi gn sular duruluyor. Mahalle frnnda pien koca tepsi baklava, dolabn zerinde erbetlenmeyi beklerken annem, her zamanki gibi dikilerinin bana dnyor. Elinde bitirmesi gereken birka bayramlk olduunu, zerine basa basa, tekrar tekrar syleyip, babama hi olmazsa ramazann bu son gnlerinde oru tutmasnn iyi olaca, tutmayp leyin eve yemee gelirse, varsa akamdan kalan bir tabak orba, kurumu bir dilim pideden baka bir ey ummamas konusunda laf arptryor.
www.altkitap.com
232
Ben oturma odasndaki krmal rt serili divanda, all bacakla yatak dek yatyorum. mitsizce. Bamdaki sarglar zlyor ama annem ekerli ekmekler ineyip, koca lokmalar kalan ilerin zerine yaptryor. Skntdan patlayarak ezbere bildiim izgi romanlar tekrar tekrar kartryorum. Tek sevincim okula gitmek zorunda olmaym ve de retmenimin bizim eve ilk kez, beni ikyete deil, gemi olsuna gelmi olmas... Birden, kapdan ennurun sesi geliyor kulama, Cevher teyze, istediin sutan bulamadm, fisto aldm Eyvah! Yreim azma geliyor. Ya, beni grdyse depoda? Ya, anneme sylemeye geldiyse? Yandm. Yattm odaya doru geldiklerini hissedince hemen gzlerimi yumup, uyuma numaras yapyorum. Annem, Eline ne oldu ayol, gemi olsun! diyor. H, demek, onun da eli yaral. Gzlerimi krptrmamaya alarak, kirpiklerimin arasndan bakyorum. Sa eli sargl. Bisikletten dtm, parmaklarm incindi Sesi nezleli geliyor. Yalanc, diyorum iimden. Sonra bana bakp, A-a! Bu niye yatyor byle snnetli gibi, buna ne oldu ? Glyor. Surat da Frankentayna dnm Yine kkrdyor. Hapryor. Demek, beni grmemi. ime biraz su serpiliyor. Nezleyi de kapmsn ok yaa! diyor annem. Hep beraber! Nezleyi kimden kaptn da biliyorum, diyorum yine iimden, Hep beraberi de. Sorma diyor annem bayram zeri bamza geleni. ki ham erik yiyeceim diye bu hale geldi ite, benim akll olum Zaten bunlarn yznden, o eriklerin bydn hi grmedik Cevher Teyze Hadi, bir giy de bakalm elbisene, ennurcum. Nasl olmu? Son bir prova yapalm, ha! ennur bayla beni gsteriyor. Bu var burada ama Nasl soyunaym? Uyumu o, baksana! Knda pireler uuuyor. Kim bilir kanc ryada? Top atsan uyanmaz
www.altkitap.com
233
ennur, gzleri benim gzlerimi dikkatle izlerken, soyunmaya balyor. Derin uykudaym gibi azm aralyorum. Daha ilk dmeyi zerken amcamn Almanyadan getirdii ac ikolatalar andran przsz teni ldyor. Bir paras damama yapm, usul usul eriyormu gibi azm sulanyor, kenarndan yasta szyor. kinciye elini atmasyla, ieride zor duran dimdik memesinin, isyan bayran aan gz dnm bir asi gibi, sabrszca dar frlamas bir olmuyor mu? Allah! Tamam. im kpr kpr. Merakm diz boyu... Ama benim gibi on iki yandaki bir pi kurusu iin bu kadar, hem de bylesine aniden Biraz fazla deil mi? Terli ellerim tir tir titriyor. Kadn memesini ilk kez byle ak seik, bu kadar yakndan gryorum. Kalbim azmda atyor. Yuh! u bizim arka bahedeki kzl erik, olgunlap morarmaya yz tuttuunda koparlp, ularna taklvermi sanki Azma dolan tkr, yavaa yutkunmak zorunda kalyorum. Sutyen taksaydn keke... diyor annem mrl mrl, az toplu ine doluyken. Elbise daha iyi gsterirdi. Bak, buralarn da hep rk iinde kalm, yazk! Binme be kzm u bisiklete! Ben rk lafyla annemin, ennurun kabark meme ularn kastettiini zannederek yorgann altnda pipimle oynamay srdrrken, heyecandan gzlerimi atmn farkna bile varmyorum. ennur, omzu kprck kemiinden krek kemiinin altna kadar mosmor, karmda duruyor. Uyand bak! Neyse bir ey grmedi yaramaz Ne oldu bakmsz tarzan? Bcr boyunla orda burada, aa tepelerinde dolap arszlk yaparsan, krarsn byle bacan ite! Annem hemen lafa giriyor. Byk sz dinlemezse, olaca bu! Neymi, Tommikse bir ey olmazm. Allah akl fikir versin! Babas, krarm bacan, derdi hep ama Babas yorulmasn diye kendi iini kendi grm ocuk. Ha, ha, hay! Ay, hi gleceim yoktu... ennur, benimle dalga geerek yle ok eleniyor ki, karnn, gsn tuta tuta, iki bklm, kkr kkr glyor. Gzlerinden yalar boanyor.
www.altkitap.com
234
Tommiks, ha! Ah, glemiyorum da Kaburgalarm batyor vallahi! Ha, hay! Ay, sen beni gldrdn, Allah da seni gldrsn, e mi? Bu alayc glleri, isterik kahkahalar, kmseyici szleri duyunca iimde reklenmi, kendi halinde sessiz sedasz uyuyan kr eytan, ne yazk ki, birden uyanyor. yle bir silkinip kulaklar, kuyruu dikiyor ve elindeki kollu ataln sivri ularn kma kma drtyor. Uyan sersem! Hit, uyansana! Ne duruyorsun yle? A gzn! Meydan bu yelloza m brakacaksn? diyor Seni makaraya alyor, ahmak! itmedin mi, ne diyor glerken? Seni Allah gldrecekmi. Sevsinler. O- ho-o, Allaha kaldysa iin, yandn olum! lme eeim lme. Silkin hadi! Kendi iini kendin gr. Sen de gl, elen. Elenmek senin de hakkn. Hadi! Kulam eytann scak, nemli, kkrtc fsltlarndan huylanp kanyor. Ben, bu ikna edici, kafa elici szlerle, ennurun suunun, benimkinden daha affedilmez olduu dncesine snp, annemin, onun, tomruklarn yannda o adamla fingirdetiini duyduu an, ben de bu doal hakkm sonuna kadar alacam ve de tepe tepe kullanacam dnmeye balyorum. Anne! diyorum. Annem, dizlerinin stne melmi elbisenin eteklerini inelerken, ennura bir eyler sylyor. Bak, o fisto kaln ya, pastann arasna sktralm. Daha gzel durur Olur. Sen daha iyi bilirsin, Cevher Teyzecim An-ne-e- Ne var olum, ne oldu? Gryorsun iim var. Durmadan anne, anne Ha, syle ne diyeceksin, su mu istiyorsun? Yok! An-ne-e ey diyecektim. I-... Sen bisikleti alnan adam filmini seyrettin mi? ennur boy aynasnn karsnda dikilmi, ban ee ee, annemin elbise zerinde yaptklarn izlerken znk diye duruyor. Yavaa ban kaldryor. Hareketsiz durmas gerektiinden dnemiyor, ancak belli zor duruyor. Bir an sabitlenen gzleri akmak akmak... Surat al al moru mor... Derken baklarmz aynada buluuyor. Gzlerinde harlanan ate ylesine kuvvetli yansyor ki, ben ayna tututu sanp kamaan gzlerimi nasl karacam bilemiyorum. Hemen yorgan bama ekiyorum. Gl nefes sesim, - gsm iniyor kalkyor, iniyor kalkyor- bir de kulaklarmda atan nabzm yznden, yorgann altnda annemin cevabn yarm yamalak duyabiliyorum. Sen akln bisikletle mi bozdun olum?
www.altkitap.com
235
Sonra bir lk atp, eyvah eyvah, st ocakta unuttum, diye patr patr mutfaa koturuyor. kimiz odada yalnz kalnca ennur, yorgan hmla yzmden kaldrp, yakc baklarn zerime dikiyor. Parman ter iindeki suratma dorultup, Seni pis yalanc! Adm gibi biliyorum Hi bouna saklamaya kalkma! Bacan tomruk deposunda krld, di mi? Hemen gzlerimi ellerimle kapatyorum. Karanla snnca ii aztmak kolaylayor. Belki yledir Belki deildir... Duruma gre deiir diyorum. Bana bak eytan aynas, u koca azn ap da, birine bir ey yumurtlarsan eer-r-r br bacan da ben krarm, haberin olsun! Bir daha da oralarda gezindiini grmeyeyim! eytanm hala uyank, hem de tam havaya girmiken, bu tehditkr konumalar karsnda rahat durur mu? eytan bu ite, ad stnde... Ben dur, yapma, ltfen desem bile, laf dinler mi? Bu tehditlere, bu zavall ocuun pabu brakmamas gerekir diye dndnden olsa gerek, arszl da iyiden iyiye ele almken, yine eytanln yapyor ve kafamda ak diye bir ampul yakyor. Hay aksi eytan! Gzlerim kafamda yanan ampuln tekinsiz yla prldarken, yzme de eytani bir srt oturuyor. E, yle metalik, prl prl bir bisikletim olsayd, oralarda falan gezmez, hep ona binerdim laflar dklyor azmdan Hem konumaya da hi vaktim kalmazd. Ama nerde bizde o ans... Bylece ennura mektubu atyorum, benden gnah gidiyor. Ama artk, alr m almaz m, alrsa, cevap verir mi, nasl bir cevap verir Orasn bilmiyorum. Yalnz, st yan kokularyla alelacele odaya dnen annem, son sylediimi duymu olmal ki, Yok sana bisiklet falan! nce, karnendeki krklar dzelt bakalm, tembel teneke diyor. Bayram gelip atyor ve tahmin edeceiniz gibi tatsz tuzsuz geiyor. Sabah gn madan kalkp, babamla camiye gidemiyorum. Yeni ayakkablarm giyemiyorum. Komularn elini pp harlk ve eker toplayamyorum. Yattm yerden dardaki ocuklarn patlatt mantar tabancalarnn, atapatlarn seslerini duyunca anneme
www.altkitap.com
236
sokaa kacam diye tutturup, bir gzel azar iitiyorum. Yapmadm huysuzluk kalmyor, annemin burnundan fitil fitil getiriyorum. Bayramn ikinci gn ennur srtnda annemin diktii dall gll, pastal fistolu elbise, elinde baheden toplad papatyalarla kageliyor. Bana kar hi olmad kadar iten, sevecen glmsyor. Hayrdr inallah, diyorum. Bayramlama faslndan sonra azna birka badem ekeri, bir de gll lokum atp, tatl tatl konumaya balyor. f, hem de ne tatl, bal mbarek bal! Damlyor azndan p p... Sana bir srprizim var, yzba diyor, dilerine yapan lokumu zorla kaldrp, pudra ekerli parmaklarn yalarken. Bayram hediyesi. Kapnn nnde seni bekliyor. Bir an nce ayaa kalksan iyi edersin Annemler daha onun byle azn aprdata aprdata, ne demek istediini anlamaya alrken, ben, bu hi beklemediim hzla gelen cmertlikle adeta beynimden vurulup, bitkisel hayata geiyorum. Aksi babam hemen, olmaz yle ey, deyip kestirip atyor. Aklm kyor. ki tekerleiyle ayama gelen parlak frsat elimden kaacak diye dm kopuyor. Kahroluyorum. Yani, u mbarek bayram gn yaplr m bu hi, bu zavall ocua? ennur an an an konuuyor, anlatyor. Ayakst bir takm senaryolar yazyor, oynuyor. Babam ok kzyor, diyor. Dtm iin izin vermiyor, diyor. Atacakm, baltayla kracakm, diyor. Yemin billh ediyor, falan fistan bir eyler uydurup, alttan giriyor stten kyor, tatl diliyle gler yzyle en sonunda, annemleri ikna ediyor. Oh! Neyse... Kalbim gm gm, yatak sallanyor. eytan, frla yataktan, git u kz bir gzel p, diyor. Bu kez ona uymuyorum ama kendimi zor tutuyorum. Sevincimi anlamasnlar diye yorgann altnda doyasya glyorum. Normalde byle durumlarda dz duvara trmanacam bildii iin annem, bu duruuma hayret ediyor. Bu hallere decek ocuk muydun sen, gibisinden efkatle bakyor. te, ge de olsa bayram yapyorum. Bayram dediin byle olur. Yaasn! Annem ennurun getirdii terzilik parasn almayp, kendince onunla deiyor. Ben renkli bir ryadaym. tahm kesiliyor, gzme uyku girmiyor. Pejonun benim olduuna, kapnn nnde beni beklediine bir trl inanamyorum. Sam ekiyorum, kollarm imdikliyorum. Yanama aplaklar. Allahm! Kafam allak bullak... Gzlerimi kapayp pedallara bastka, altmdaki alet Tommiksin at Napolyon gibi ahlanyor. Uuyorum.
www.altkitap.com
237
Sonunda ayaklarm yere basar gibi oluyor. Koltuk denekleriyle yallah okula... Bacamdaki krklar gn gnden iyileti ama karnedekiler biraz atlak kald... Annem, buna da kr, dedi. Mahallenin ocuklar kskanlktan sus pus oldular. Dndler tandlar; aradlar ettiler, bu iteki bit yeniini bulamadlar. Sonunda aresiz barlarna ta basp, kz bisikleti bu olum, yaramaz, deyip burun kvrdlar. Buruldum. Uzun scak yaz. Nerede yattm bilemiyorum. Akam ezanlarna kadar bisiklet srtndaym. Ne fayda? Her yerde sremiyorum, istediim gibi dolaamyorum, tomruk deposunun yanndan bile geemiyorum. Sklyorum. Hava ok durgun, yaprak kmldamyor. Hayallerimi kkrtan, peinde deliler gibi srklendiim alml rzgr, kzl kestane salar data data esmiyor artk yollarda. Ruhumun yelkenleri nasl isin ki, nasl alaym usuz bucaksz hayal denizlerine? Gemilerim batyor. Bouluyorum. Ac ikolatann tadn, kadife yumuakln oktan unuttum. Beyaz zambak kokusu burnumda ttyor. Tekerlekler dnerken etekler uumaynca, pedallara basmak hi gelmiyor iimden. Beziyorum. Kedigzleri kr gibi, janjan yapmyor. Jantlar, eskisi gibi prldamyor. amurluklar mat, farlar snk... Ayna desen, yasta mdr, nedir, puslu, bulank. Yznden den bin para... Siliyorum, ovuyorum, parlatyorum... Sevgilim gibi martyorum. Hani, belki, yeniden? Yok. Seviyorum, okuyorum. Olmuyor. Ne yapsam... Keyif vermiyor. Sevdike itiyor. Uzaklayoruz. Souyorum. Selesi de eri gibi geliyor gzme, son zamanlarda. Zilin sesi kulaklarm trmalyor. Bakyorum, ben de mi bir tuhaflk var acaba. Bilemiyorum. Sonra da, aman canm, bo ver, diyorum. Ne olacak, kz bisikleti deil mi sonuta... Hepsi ayn.
www.altkitap.com
238
www.altkitap.com
2008

2008 Alt Kitap Oyku Seckisi

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

2008 Alt Kitap Oyku Seckisi

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Kankur utan

altkitap 2008 yk Sekisi

Kankurutan altkitap 2008 yk Sekisi

Kankurutan altkitap 2008 yk Sekisi

Kankurutan altkitap 2008 yk Sekisi

Kankurutan altkitap 2008 yk Sekisi

Kankurutan altkitap 2008 yk Sekisi

Kankurutan altkitap 2008 yk Sekisi

Kankurutan altkitap 2008 yk Sekisi

Kankurutan altkitap 2008 yk Sekisi

Kankurutan altkitap 2008 yk Sekisi

Kankurutan altkitap 2008 yk Sekisi

Kankurutan altkitap 2008 yk Sekisi

- Cinayet Mahallinde Kullanlmak zere Az Kullanlm Hafifletici Sebepler Aranyor

Kankurutan altkitap 2008 yk Sekisi

Kankurutan altkitap 2008 yk Sekisi

Kankurutan altkitap 2008 yk Sekisi

Kankurutan altkitap 2008 yk Sekisi

Kankurutan altkitap 2008 yk Sekisi

Kankurutan altkitap 2008 yk Sekisi

Kankurutan altkitap 2008 yk Sekisi

Kankurutan altkitap 2008 yk Sekisi

Kankurutan altkitap 2008 yk Sekisi

Kankurutan altkitap 2008 yk Sekisi

Kankurutan altkitap 2008 yk Sekisi

Kankurutan altkitap 2008 yk Sekisi

Kankurutan altkitap 2008 yk Sekisi

Kankurutan altkitap 2008 yk Sekisi

Kankurutan altkitap 2008 yk Sekisi

Kankurutan altkitap 2008 yk Sekisi

Kankurutan altkitap 2008 yk Sekisi

Kankurutan altkitap 2008 yk Sekisi

Kankurutan altkitap 2008 yk Sekisi

Kankurutan altkitap 2008 yk Sekisi

Kankurutan altkitap 2008 yk Sekisi

Kankurutan altkitap 2008 yk Sekisi

Kankurutan altkitap 2008 yk Sekisi

Kankurutan altkitap 2008 yk Sekisi

Kim Yolcu, Kim Hanc

Kankurutan altkitap 2008 yk Sekisi

Kankurutan altkitap 2008 yk Sekisi

Kankurutan altkitap 2008 yk Sekisi

Kankurutan altkitap 2008 yk Sekisi

Kankurutan altkitap 2008 yk Sekisi

Kankurutan altkitap 2008 yk Sekisi

Kankurutan altkitap 2008 yk Sekisi

Kankurutan altkitap 2008 yk Sekisi

Kankurutan altkitap 2008 yk Sekisi

Kankurutan altkitap 2008 yk Sekisi

Kankurutan altkitap 2008 yk Sekisi

Kankurutan altkitap 2008 yk Sekisi

Kankurutan altkitap 2008 yk Sekisi

Kankurutan altkitap 2008 yk Sekisi

Kankurutan altkitap 2008 yk Sekisi

Kankurutan altkitap 2008 yk Sekisi

Krmz Bykl Adam

Kankurutan altkitap 2008 yk Sekisi

Kankurutan altkitap 2008 yk Sekisi

Kankurutan altkitap 2008 yk Sekisi

Kankurutan altkitap 2008 yk Sekisi

Kankurutan altkitap 2008 yk Sekisi

Kankurutan altkitap 2008 yk Sekisi

11 Mart 2008 tarihli Radikal gazetesinin haberi.