Enerjinin On ki eidi

Enerjileri neden aratrmak istiyoruz? nk bizde ve dnyada yaplan her ey enerji dnm sonucu oluuyor. Eer kk veya byk herhangi bir eyi nasl yapacamz renmek istiyorsak, gerekten reneceimiz ey enerjileri nasl kullanacamzdr. Bir bebein nasl yryeceini renmesi esnasnda enerjiyi nasl kullanacan renmesi gibi, ok defa ne yaptmzn farkna varmayz. Sadece enerjilerle ne yaplamas gerektiini bilen bir kiinin ynelebilecei baz ilemler vardr. Bu bizim iin ok nemli olabilir. Amacmz nihai olarak kendi iimizi ynetebilmemiz ve her zaman ne yapmamz gerektiinin bakalar tarafndan bize sylenmesine ihtiya duymamamzdr. Bu ynde kendimize yardm edecek enerjiler ve dnlmler konusunda bilgi sahibi olmakla yapabiliriz.

Enerji Nedir? Mekanik konusundaki sradan okul kitaplarnda enerji yapmaya ynelik g olarak tarif edilir. Burada mekanik bir iten bahsedilmitir. Fakat ayn tamim mekanikle ilgisi olmayan sradan enerjiler konusunda da geerlidir. Ne eit i yapacak olsak bunu gerekletirmek iin enerjiye gereksinim duyuyoruz. Enerji uygun ya da doru tren olmal. rnein saatimin almasn istiyorsam saatin ayn kurmak gerekir. Bu yaya enerji verdiimi gsterir ve saat almaya balar. Saati kurmak iin baka bir eit enerji kullanamam. Eer yumurtay piirmek istiyorsam suyu kaynatmam gerekir fakat saatimi kurmak iin onu gaz frnnn zerine koymann bir yarar olmaz. Eer arabam hareket ettirmek istersem, yanan petrolden elde edilen enerjiyi onun iine koymam gerekir. Eer vcudumun hareket etmesini istersem yiyecekten elde edilen enerjiyi iime koymam gerekir fakat arabamn deposuna yiyecek kuramam ve kendimi petrolle besleyemem. Ayn ey psiik fonksiyonlarmz iin de geerli. Her eit isel alma zel bir nitelie sahip bir enerji gerektirir. Bir ey hissetmek istediimizi farz edelim. Allm otomatik tepkilerimizin tesinde belirli bir duygusal ekli hissetmek iin gerekli zel nitelikte enerji vardr. Bu ayrmn farknda olabiliriz. Fakat ne gerektiini bilemeyiz. Sonuta yapmaya niyetli olduumuz eye hi benzemeyen tepkilerin olduunu greceiz. Eer otomatik fonksiyonumuz otomatik grme, otomatik zihinsel balantlar iin yeterli olan enerjiyi kullanrsak ve onunla hissetmek istersek, duygularmz saatin gaz frnnn zerine konulduunda almayaca rneinde olduu gibi almayacaktr. Enerji i yapma gcdr. Fakat her eit i iin uygun enerji eidi gereklidir.

Enerjinin zellikleri Deiik trde deiik nitelikte enerjilerin olduunu ve her eit i iin zel nitelikte enerjiye ihtiya olduunu grdk. Enerjiler yalnzca nitelik olarak deil, ayn zamanda miktar ve younluk olarak da farkldr. Elde edilecek veya belirli bir iin gerekli enerjiye karar vermek iin bilmemiz gereken ey var: birincisi hangi nitelikte enerji kullanacamz, ikincisi miktar ve ls ve younluudur.

Enerjilerde Younluk Bu eyde size ne kast ettiimizi anlamak iin sdan bahsedeceim. Yumurta kaynatmak istediimde stma enerjisine ihtiyacn olduunu biliyorum. Sradan enerjiye ihtiyacn olduunu ve baka nitelikte enerji kullanamayacam biliyorum. Ayrca belirli younluun gerektiini de biliyorum. Isnn younluu ile genellikle derece olarak bilinen eyi kastediyorum. rnein scak suyun yemei kendiliinden piirmediini biliyorum. Su belirli sda olmal ve bunun anlam kaynama denen belirli younlukta olmasdr. Eer bundan daha youn ise yumurtay kurutur ve kl haline getirir. Demiri eritmeyi istediimi farz edelim: demi ubuunu kaynayan suya koymakta bir fayda yoktur, demi erimeyecektir. Grld gibi yumurtay piirmek iin yeterli olan younluk demiri eritmek iin yeterli deildir. Daha ok scak olmas krmz scaktan daha fazla yani beyaz scak olmas gerekir. Krmz scaklk ve beyaz scaklk terimlerini kullandmzda deiik younluktaki snn varlnn farknda olduumuz anlalmaktadr.

Enerjilerin Miktar Enerji yalnz younlukla ilgili deil ayn zamanda miktarla da ilgilidir. Biliyoruz ki havagaz basnc dk ise suyu stmak uzun zaman alr. Ya da kibrit rneinde olduu gibi kk bir alev kullanyorsak suyu hibir zaman kaynatamayz. Isnn miktar denen bir kavram olduunu biliyoruz ve onun iin deme yapyoruz. Havagaz iin kmr iin miktar bana para dyoruz.

Enerjilerin Kullanm Enerjiden elde ettiimiz younluk belirli dereceye kadar bize ve kullandmz ynteme baldr. Eer havagaz ve hava karmn iyi ayarlarsak scak bir alev elde deriz. Eer ok ar derecede havagaz ve ok ar derecede hava kullanrsak elde edilmesi mmkn en yksek dereceyi elde edemeyiz. Bizim incelemekte olduumuz her eit enerji konusunda her zaman unsur vardr: nitelik, younluk ve miktar. Ayn ey elektrik enerjisi iin de geerlidir. Elektrik enerjisi kolayca baka niteliklere dnr. Elektrik enerjisinin scak olmad yada tekerlekleri dndrmeye yetmedii bunun iin baz aralarn kullanlmasnn gerektiini bazen unuturuz. Elektrik enerjisi dier enerji eitlerinden farkl olarak kendine zg bir nitelie sahiptir. Elektro motif g dediimiz bir younluu vardr ve bunu genellikle voltaj olarak leriz. ok byk parlama elde etmek iin biliyoruz ki ok yksek voltaj kullanmalyz. Bulutlardan gelen imee gz attmzda biliriz ki, bulut ile yer arasndaki direnci krmak iin belki milyonlarca voltaja ihtiyacmz vardr. Oysa bir lambay parlak bir ekilde yakmak iin birka volt yeterlidir. Elektrik satn al tecrbelerimizden ok iyi biliyoruz ki, birimleri halinde llen miktar vardr, kilovat saatler gibi. Btn enerji eitlerini inceleyeceiz. Bu yalnzca mekanik ve fiziksel enerjileri deil, ayn zamanda hayat enerjilerini ieriyor. Eer belirli bir miktarda beyinsel bir ilem yapmak

istersek biliyoruz ki bunu yapacak yeterli enerjiyi toplamamz lazm. Enerji tketildiinde ise ileme deva edemeyiz. Bu dnce veya duygu enerjilerinin snrl odluunu gsterir. Is ve elektrikte olduu gibi onlarnda younluu ve miktarlar var. Dnce enerjisine ait birka dereceyi kullanarak her an belirli bir fikri dnebiliriz. Eer iki veya veya drt dnceyi birlikte yrtmek istersek daha fazla younlua ihtiyacmz vardr. Belirli bir anda pekiyi biliyoruz ki istenen younlua ulaamayz. Ve dnmemiz gnc yitirir. Hi birimizde her an yedi veya sekiz dnce yrtecek yeterli voltaj yoktur. Buna ramen yeterince yksek younlukta dnce enerjisini nasl reteceini bilen birinin bunu yapabileceine inanrz. O zaman bizim yapabildiimizden daha kark ve zengin dnceler elde edebilecektir. Fakat ayn tr enerji olacak; daha yksek uur seviyesinin ya da uur yansmalarnn enerjisi olmayacaktr. Her zaman dnce enerjisidir. Fakat daha dk ya da yksek voltajda olabilir. Ksaca yapmamz gereken her eyde enerji, deiik yne doru olmaldr. Doru trde olmal, gerekli younlua sahip olmal ve yeterli miktarda olmal. Daha ileride farkl amalar iin gerekli enerjilerin nasl retilecei, depolanaca ve kullanlaca pratik sorunlarna geleceiz. Buna gelmezden nce bu olgular konuacak dile sahip olmamz gerekir. Bu dili niteliklerine ve zelliklerine bal olarak enerjileri snflandrarak ina edeceiz.

Balca Blnmeler ki blnme nitelikleri bakmndan enerjilerin mekanik veya fiziksel enerjiler hayat enerjileri ve kozmik veya evrensel enerjiler olarak snflandrlmasdr. Bu ana gruplarn her birinde pek ok enerji eitleri vardr. grup enerjiyi drt eit veya nitelie ayrarak, enerjiler hakknda sylememiz gereken hemen hemen her eyi syleyebiliriz. Drde blmenin temelinde kendimiz iin bir tr enerji dizisi veya skalasnn olduunu grebilmemiz yatmaktadr. Dk ve yksek nitelikli enerjiler vardr. Hayat enerjilerinin mekanik enerjilerden ve kozmik enerjilerin hayat enerjilerinden daha yksek seviyede olduunu sylemek bizim iin bir anlam ifade diyor. Bu her bir snf iinde de ayrca deiik aamalar vardr. Her bir snfn en st noktasn ve en dk noktasn karakterize eden bir ey vardr ve bunlar enerjilerin art ya da eksi taraflar olarak adlandrlr. rnein mekanik enerjilerde eksi taraf veya karakter demek, o enerjilerin ekil ve organizasyona sahip olmamas demektir. Bunlar dalm olarak adlandrabiliriz. Yani geliigzel ve kaotiktirler. te bu mekanik enerjinin eksi veya negatif tarafdr. Dier yandan organize olabilirler, belirli bir rnek grup oluturabilirler ve ok zel kesin bir ekilde kullanlabilirler. Bundan dolay organizasyonu mekanik enerjinin pozitif veya art taraf olarak tanmlarz. Bu ayrm bizi basit bir snflandrma metoduna gtrr ve her ana enerji grubu iin drt eit ortaya karr.

Tablo 1 Art Ve Eksi zellikleri + + art art veya pozitif zelliin baskn olmas + - art eksi veya her iki zelliin ortaklaa olmas ve pozitif tarafn gl bulunmas - + eksi ar veya her ikisi ortaklaa olup negatifin gll - - eksi eksi veya negatif zelliin baskn olmas

Niteliklerin bu ekilde ayrm yararldr, fakat aklk getirmem gerekir ki, bu yaklak bir deerlendirmedir. Birok ara dereceler de vardr ve belirli trdeki enerjinin doru blmne ait olduuna her zaman dikkat etmeliyiz. ok seyrek olarak enerjileri saf halde bulunuruz, genellikle karm ekillerdedir. Ve bu eit enerjileriyle karlatmzda onu anlamamz gleir. Daha radikal bir snrlama vardr ve bu yksek ve dk ayrmnn ksmen doru olmasndan ileri gelir. Art-eksi, eksi-art nitelikleri birok ama iin ayn seviyede ele alnmaldr. Btn bu ayrmlarn iine ayrntl olarak girmek istemiyorum ve olay daha basit bir ekilde aklayacam.

Mekanik Enerjiler - Dalm Enerji Eksi-eksi mekanik enerjileri dalm enerjidir diyebiliriz. nk ana ve tek zellii dalm olmasdr ve organizasyon eksikliidir. Bu bizim s olarak bildiimiz enerji eididir. Is enerji trleri arasnda en dk, en az organize olmu ve en az duygusal enerjidir. Kendine ait bir yeri bir ekli bir kalb yoktur. Var olan her ey s ierir; hava, su bizim vcudumuz, gezegenler ve yldzlar. Is her eyin iinden pasif bir ekilde geer. Derece diye adlandrdmz belirli bir younluk zelii vardr ve her zaman ok youn olan yerden daha az youn olan yere geer. Bu kendi yn ve organizasyonu olmad anlamna gelir. Bundan dolay onu eksi-eksi olarak iaretledim, nk ne ii ne de d organizasyonu vardr. Is denen olgunun olumas srasnda, maddenin her kk parac hareket halindedir. Titremekte bir yerden bir yere hareket etmekte, srekli dnmektedir. Ve btn bu kk hareketlerde belirli bir enerji miktar vardr. Fakat rastgeledir, kaotiktir veya dalm olarak adlandrdmz ekildedir. Bunlar bu enerjinin yararsz olduu anlamna gelmez nk biliyoruz ki her eyin olduu ey olabilmesi iin belirli bir sya ihtiyac vardr. Vcutlarmzn doru s deresinde olmaya ne kadar bal olduklarn biliriz. Bunun anlam kaybettikleri eylerin yerine gerek miktarda sy almalar gerektiidir. Her ne kadar s gerekli ise de, kendi bana yapaca hibir ey yoktur. Bu mekanik enerjinin ilk ve en dk niteliidir.

Ynlenmi Enerji Yn olan her yerde enerjinin ikinci nitelii ortaya kar. rnein eer bir tren raylarn zerinde hareket ediyorsa hareketinden doan bir enerji vardr. Bu enerji trenin gittii yne sahiptir. Masa zerinde duran eylere bakacak olursak bardaklar srahiler hepsinin dnyann yerekimi alan olgusundan gelen belirli bir miktarda enerjileri vardr. Bunun anlam dnyann merkezine doru ekilmeleri ve bu olaydan kendine zg bir enerjiyi elde etmeleridir. Bu masa zerinde duran eyalarn enersinin yalnz belirli miktarda ve belirli younlukta olduunu deil ayn zamanda ynlendiini gsterir. Bu tr enerji bazen dinamik olarak adlandrlr, fakat biz ynlenmi enerji tabirini kullanacaz. Yn olmas s enerjisinden yoksun belirli nitelie sahip enerjinin varln gsteren ilk admdr. Elektrik enerjisiyle nasl olduunu bilirsiniz. Eer belirli malzemelere elektrik verirsek hafif varlklar kendine doru ekecektir. Ayn ekilde mknats, demir paralarn eker. Elektriklenmi ve manyetize olmu eya tarafnda ekim enerjisi vardr. Daima iin belirli bir yne dorudur ve onlara yaklatran ey daima belirli bir ynde hareket eder. Yn deiik iki eyin birleiminden ortaya kar; biri bu eylem dieri ise kendi hareketidir. rnein oturduum yerden bir top atacak olsam, attm yne doru gitmeye balayacak ve yava yava hareket ettii izgiler eilecek ve sonunda yere decektir. Ayn ey gnein etrafnda dnen gezegenler iin de geerlidir. Harekete, yerekimine elektrie ve manyetizme bal ynlenmi enerji ok nemlidir. Ynlenmi enerjiler evrelerinde dalm s enerjisinden daha organize bir eye sahip olmaya balamlardr. Ayn zamanda herhangi bir ekilde birlikte durmazlar. Hangi yne sahip olurlarsa olsunlar, bir eye doru ynelmelerinden baka herhangi bir kalba sahip deildirler. Bunu ynlenmi enerji olarak adlandracaz, dalm karakteri, organize olmu olandan daha baskn olduunu gstermek iin tablo-1de eksi-art mekanik enerjisi eklinde belirteceiz.

Balayc Enerji nc tr enerji art-eksi olarak iaretlenmi olandr. Bu enerji eidi daha nceki her iki enerji eidinden daha farkldr. Her eyi bir arada tutan btn enerjileri ierir. kimyasal enerji diklerimizi de kapsar. Etrafmzda grdmz her ey, btn kat cisimler, toprak ve yeryznde olan her eyi, btn svlar, nehirler, denizler belirli bir ekilde bir arada tutulurlar, nk onlar balayan enerjileri vardr. Bu enerjiler incelendiinde onlarn baka zellikleri olduunu grrz. Her zaman iin ilerinde paylatklar bir ey vardr; bundan dolay art taraf dar konulmutur. Onlar birbirine baldrlar nk burada her ey paylalmaktadr. Birbirine bal olular ok gerekli olan her eit eyi yapabileceklerini gsterir. rnein u anada vcudumuzun iinde bu enerji birliktelii olmasa burada oturur olmazdk. Eer sandalyelerde enerji birliktelii olmasayd sandalyeler zerinde oturamazdk. Bu nc eit enerjiyi balayc enerji olarak adlandryoruz. Bu enerjinin bir eidi kimyasal

ballktr. Balayc enerji btn cisimlerin sreklilik kaynadr. Ynlenmi enerjiden daha fazla organize olmutur.

Plastik Enerji Art- art olarak iaretlendirilmi olan drdnc eit mekanik enerji iki kar organizasyona sahiptir. Bu durum kendine zg kalb srdrmesini salar ve bununla kendisini bir arada tutabilir. Etrafna doru hareket eder ama olduu gibi kalr. Bundan dolay bu drdnc eit enerjiyi plastik enerji olarak adlandracam. Plastik deyimiyle btnyle kaybetmeden ekil deitirmeyi kast ediyorum. Maddenin esneklii katl ve sv hali plastik enerjinin varlnn sunucudur. rnein vcutlarmzda plastik enerji hkimdir ve kendini vcutlarmzn kalbna adapte der ve onlarla birlikte dolar. Drdnc eit enerji byle bir enerjidir. Yalnz vcudumuzda deil her eyde bu vardr. Bazen bunu serbest yapsal veya akc enerji olarak adlandrrlar, fakat ben bunu plastik enerji olarak adlandracam. nk o deyim bize sabit bir ekle bal olmadn hatrlatmaktadr. Organize olmu olarak adlandrabilirdim fakat btn enerjiler az veya ok organizedirler, yle ki niteliklerinde ki farkllklar, organizasyonun trne baldr, ok organize olmu bir enerji yksek bir enerjidir. Organize olmam enerji de dk enerjidir. Plastik enerji hayat olmadan mmkn olabilen en yksek trdeki enerjidir. Bu sonular imdi diyagramda zetleyebiliriz.

Tablo 2 Mekanik Enerjinin Drt eidi Karakteri ++ +-+ -Enerjinin Ad Plastik Enerji Balayc Enerji Ynlenmi Enerji Dalm Enerji rnekler Esneklik Kimyasal Hareket, ekim, Manyetizm Is

Bu drt enerji her tarafta varln gsterir. Yksek enerjiler daha fazla organize olmu varlk eitlerinde daha fazla younlamlardr.

Hayat Enerjileri Hayatn en temel zelii organize oluudur. Her yaayan ey belirli dereceye kadar organize olmutur. Bundan dolay mekanikliin en yksek derecesinin tesinde hayatn en dk veya eksi zellii vardr. Hayatn en yksek zellii uurdur ve bu art-artdr. Tekrar toparlarsak, drt hayat enerjisi kademesi oluturan; art-art, art-eksi, eksi-art ve eksi-eksi vardr.

Yapc Enerji Hayatn enerjisinin birinci ve en basit seviyesi organizasyon gcn verenidir. Hayat ald materyalleri her zaman organize eder, mesela bitkiler hayvanlar vs. iin gereken farkl beden trlerini retmek gibi. Bu organize den enerjinin elbette kendisini de organize olmas gerekir. Yalnz kendi kalbna sahip deildir. Ayn zamanda baka eyler de kalp retme gcne sahiptir. Bu g bazen katalitik olarak adlandrlr. Bunun anlatm kendisinin deimeksizin hzlandrma ve deiiklie uratma gcne sahip olmasdr. Canl olan her ey bu organize den glere baldr ve hayat hakknda renebileceimiz her ey bize, hayatn temelinde btn bu organize edici enerjilerin ne kadar nemli rol oynadn gsterir. Bunlar yapc enerjiler olarak adlandracam Yakn bir zamana kadar yapc enerji bilim tarafndan biliniyordu. dramatik evren kitabm yazdmda, bunun varl hakknda vereceim tek delil hayati svlarda deiiklik meydana getiren enzimler ve hormonlard. Bunlar cansz dnyann maddelerini hayat tarafndan gerekli olan maddelere balar. Dramatik evrenin yaynlanmasndan beri biyolojik bilim dal bedenleri ina eden ve hayat devam ettiren yaplarn anlalmas ynnde byk bir adm att. Yani canl hayatn znn protein sentezi yapan ve onu dzenleyen nkleik asitleri buldu. imdi bu buluun, yapay formalarn retimine gtrmesi beklenmektedir. Bu gcn tabiat hakknda kesin grler yoktur ama planl olduunu biliyoruz. yle grnyor ki bu buluu ana hayat enerjisini kendi evresindeki malzemeyi bozup onlar kendi hcresi ekline getirmesi gcn vurgulamak asndan yapc olarak tarif edebiliriz eklinde tarif ettiim zaman nceden kestirdiimi iddia edebilirim. Nkleik asitler alanlnda alanlar organize olmu ve organize den enerjinin geerli olduu konusunda anlayorlar. Yapc enerjinin hayatn ortaya kmasnda rol vardr. uurla balantl olumlu zellikler belirmeden nce, hayat balamaz. Daha dzgn bir ekilde ifade etmek gerekirse hayat vcuda girmez.

Hayati Enerji kinci aamay basit bir ekilde hayati enerji olarak adlandracam. Hayati enerji yapc enerjiden tamamen deiik niteliktedir ve ayn zamanda da cansz eyler de bulunabilir. Hayati enerji hayatiyet ve basit bir ekilde enerji diye adlandrdmz eyin tecrbe edilmesinde anlalr. Bizim kanmzda ve sinir sistemimizde akar. l olan her eyde deiik seviyede canl olan her eyin kendini ayakta tuttuu atetir. Bu enerji vcuttaki organizasyonu kaybettiinde, vcut lr ve hayati enerji zgrleir ve baka canl varlklar tarafndan emilir. Buna aklk getirmem gerekir. Hayati enerji Driesch Entelechy veya Bergsonun Elan

hayatisindeki maddi olmayan bir ilke deil maddi bir zdr. Hayati enerji dier enerjiler gibi nitelie younlua ve miktara sahiptir ve daha dk ekillerden karlatrmayacak yksek derecedeki organizasyonuyla ayrlabilir. Rol en iyi ekilde yumurtann dllenmesinden sonra organizmalarn gelimesinde grlebilir.

Otomatik Enerji Hayat enerjisinin nc eidi, hayatn kendisinden ziyade hayati fonksiyonlarla balantldr. yi bir kelime semek g fakat zannediyorum ki en doru olan, otomatik enerjidir. Bu, btn otomatik fonksiyonlarmzn enerjisidir. Mekanik olaylarn otomatik olduunu dnmemeliyiz. Otomatik kelimesi kendi kendine hareket eden anlamna geliyor. Szde mekanik otomat olarak adlandrlan eyin saat gibi kurulmas gerekirken asl otomat olan hayvanlardr. nk onlar altran zel bir enerji trdr. Son derece organize olmu ve ok duygusal bir enerji eididir. Btn otomatik balantlarmz, btn duyularmzn otomatik ilevleri btn otomatik grmeler duymalar ve iinde niyet ve seim bulunmayan bizim bazen refleks dediimiz hareketlerimiz btn bunlar otomatik enerjiye baldr. Bildiimiz zere hayatmzn byk bir blmn, iimizde bundan daha nitelikli olmayan enerjiyle geiriyoruz bu tr enerji dta art olmasna ramen ierde eksidir. Da kar bizi hareket ettiimiz gibi hareket ettirir, sanki serbest ve bamsz varlklar gibi. Fakat iimizde hibir ey yoktur isel olarak hala makine gibiyiz. Bundan dolay bu art-eksi olarak belirtilmitir ve bunu otomatik enerji olarak adlandryorum.

Duyusal Enerji Hayatn art - eksi enerjisi, i ve d alardan bizim bir paramz olmaya balar. Bunu duyusal enerji olarak adlandryorum. Bana ne olduu konusunda duyusal olmaya baladmda dncelerimden duygularmdan vcudumdan ve duyularmdan haberdar olduumda bu enerji iimde almaya balar. Bu drdnc veya duyusal enerji olmadnda makineden farkmz kalmaz. Bu notaya kadar mekaniklikten baka bir ey yoktur. Duyusal enerji girdiinde ise, kendi otomatikliimizden ayrlma imkn balar. Bu imkna sahip olmak iin gerekten hayatta olmak gerekir. Bir et parasnn canl olmas gibi olmak yetmez. nk onun iin ikinci ya da hayati enerji yeterlidir. Hayvann hayatta olmas gibi olma da yetersizdir. Onun n de nc eit hayat enerjisi yeterlidir. Varlnn uurunda olan varlk gibi hayatta olmaldr. Yalnzca hayatta deil ayn zamanda bunun ne olduunu bilmelidir. Gemiini bilmeli ve gelecee bakabilmelidir. Btn bunlar drdnc ya da duyusal enerjinin varl veya art-art hayat enerjisi olarak adlandrdmz ey sonucu gelir. imdi dikkatinizi kendimizi anlama yolundaki tehlikeli bir tuzaa ekmeliyim. Bu duyusall ve uurluluu kartrma eilimidir. uuru duyunun duygunun ve dncenin fonksiyonel faaliyetleri hakkndaki bilgi sahibi olma durumu olarak mtalaa etmeye alz.

Psikologlar uur aknts deyimini kullanrlar. Ve bu duyusal enerjinin akndan baka bir ey deildir. Gurdjieff retilerinde srekli olarak bunu gerek uurlulukla kartrma olaslna deinir ki insan buna ok seyrek olarak dikkat eder. Duyusallk hayatn doluluundan baka bir ey deildir uurluluk ise kendi bireyselliimizin merkezi gerei ile temastr.

Tablo 3 Hayat Enerjisinin Drt eidi Karakteri ++ +-+ -Enerjinin Ad Duyusal Enerji Otomatik Enerji Hayati Enerji Yapc Enerji rnekler Tecrbenin uurunda Olmak Otomatik Hisler ve Hareketler Sinir Enerjisi, Canllk DNA , Enzimler ve Hormonlar

Evrensel Enerjiler imdi kozmik ya da evrensel enerjilere geldik. Evrensel enerjilerin en dk zellii veya eksi- eksi si uurluluktur ve bu hayat enerjisinin en yksek noktasdr. En yksek enerji, btn varoluu meydana getirmi ve onu bir btn olarak kendi iinde sabit ekilde muhafaza eden enerjidir. Byle bir enerjinin kkleri var oluun tesinde bulunmaldr ve biz bunu akn olarak adlandryoruz. Evrensel enerjiler kavramnn kendisinde tecrbelerin tesinde olan bir ey vardr. Btn kozmik enerjilerde deiik seviyede aknlk vardr. Yalnz art-art limitinde kozmik enerji, kendine arkada brakan var olutur. Akn enerji iin baka bir isim, tanrsal yaratc g tr. Fakat bu byle enerjilerin tartmalarna girmeyen bir tr tanrsal inanc ieriyor grnmektedir. btn varoluun dinamizmini mmkn olabilen en yksek enerji tryle badatrmamz yeterlidir.

uurlu Enerji uurun hayat enerjisinden ziyade kozmik olarak kabul edilmesi garip grnebilir ve u sorular sorabilirisiniz: nasl olur da biz insanlar uura sahip olabiliriz? Nasl olur da kozmik enerji bize ait olabilir? uura sahip oluumuz doru deildir. uura katlabiliriz fakat uur bizim uurumuz deildir ve bunu biraz olsun anlayan ve tecrbe eden herhangi bir kimse benim ne demek istediimi anlayacaktr. Bizim duysallmz-kendimizi gzleyen ve ayran gcmz-bizim olabilir; uur ise hibir zaman bizim deildir. uur her zaman iin bizden ycedir. Ne kadar yce olduunu bilemeyiz; nk uuru her yer gremeyiz ve yalnzca bir blmne sahip olabiliriz. Ayn zamanda, drt kozmik enerji arasnda eksi-eksi enerji oluundan dolay ona ulaabiliriz. Ve

onun tecrbesi iimize girebilir. Bize geldiinde de, her zaman bizden daha yce olma zelliine sahiptir. Kozmik enerjilerin ikincisi uuru aar ve gizli bir zellii vardr. Bu zellik, evrenin durmakszn kendini yenilenen yaratc faaliyetidir. Bundan dolay bunu yaratc enerji olarak adlandracam. Aknlk zellii bir tarafa, bu enerji hayatlarmzda, hayatn meydana getiren gc kayna olarak nemli bir rol oynar. nsann seks fonksiyonu araclyla harekete geer ve ok az insan seks gcnn duyusallktan ve uurdan daha te bir ey olduunu bilir. Farz edebiliriz ki, bu enerji yalnzca uurlu deil, ayn zmanda hepimizin bildii bir eydir. Fakat biz, seks tecrbesiyle balantl duyusallk enerjisini, seks gcn tayan yaratc enerjiyle kartrrz. Her eyiyle nemli olan yaratc enerji btn insan yaratclnn kaynadr ver insann oalmas bunun en nemli gstergesinden baka bir ey deildir. nsann pratik ilerde bilimde ve sanatta yarat eyler yaratc enerjinin almasna baldr. Daha baka bir anlamda, yaratc enerji, btn yaratlmlar kaplayan hayatn yce gcdr. Bu enerji, zerinize Gurdjieffin ikinci uur oku olarak adlandrd ekilde gelir. Ve bununla tabiatmz saflar. nsann tecrbelerinde direkt rol oynayan en yksek enerjidir. Kozmik enerjinin en yksek iki eidi konusunda bir ey bilmiyoruz. Ama onlarn hareketi her yere hkimdir. Anlamalsnz ki, bizler onlarn dolayl varlndan daha fazlasnn farkna varamyoruz, nk insanda bu enerjilere direkt tepki verecek bir ey yoktur; belki bir an iin bir k parlamasn grmek gibi eyler olabilir. nc enerji birletirici olarak adlandrlr. nk bu enerji araclyla her ey her yerde btn kinatta srekli olarak birleik bir btn olur. Art-eksi olarak iaretlidir. nk her uur zerine etki yapan i enerjidir. Bunun anlam, her canl varln en derin blmnde bizim gerek iyiliimize ynelmi bir gcn varlnn uuruna varmaktadr. Ayn zamanda unutmayalm ki, bu yksek enerji insan gcnn ulaamayaca bir yerdedir. Birletirici g enerjisi bize dolayl olarak ular. leride bahsedeceimiz zere bize baka bir ey araclyla aktarlmak zorundadr. Drdnc yksek enerji bizim iin daha zor anlalr, nk onun hareketini ve kinatta nasl organize olduunu bilemiyoruz. Anlaml bir btnn iinde, paralarnda anlaml olan her ey bulunmaldr, bizi ilgilendiren de budur. Eer dinamizm her seviyede nemli ise, o zaman en yksek seviyede de en nemli olmas gerekir. akn enerji deyimi; eer hareket varsa ba hareketi vardr; eer yaratl varsa, yaratc kaynak vardr inancn ifade eder. Drt eit kozmik enerjiyi bir tabloya koyabiliriz.

Tablo 4 Drt eit Kozmik Enerji Karakteri ++ ++ Enerjinin Ad Akn Birletirici Yaratc uurlu rnekler Mutlak rade Evrensel Sevgi reme, Yaratl nsann 'ben'i radesi

ON K ENERJNN TABLOSU imdi kinattaki btn enerji eitlerinin tam bit tablosunu yapabiliriz: Tablo 5 ON K ENERJ Kozmik Enerjiler Akn enerji E1 Birletirici enerji E2 Yaratc enerji E3 uurlu enerji E4 Hayat Enerjileri Duyusal enerji E5 Otomatik enerji E6 Hayati enerji E7 Yapc enerji E8 Mekanik Enerjiler Plastik enerji E9 Balayc enerji E10 Ynlenmi enerji E11 Dalm enerji E12 Bu on iki enerji eidi ve onlar karakterize eden zellikler, var olan her eyin sonsuz kark faaliyetini arttrrlar. Bu tabi ki bizleri ve insan tecrbesine giren btn enerji vasflarn ierir. Bu on iki enerjinin her biri bizim iin nemlidir, ister en yksek enerjiler olsun ister en basit mekanik enerjiler olsun. leride bu enerjilerin nasl birbirine dntrlebildiini ve enerjinin bir niteliinden baka bir nitelie dnmesinin ne demek olduunu greceiz. Var oluumuzun btn srr enerjinin bir zellikten dierine dnm gereinde yatar.