BUENOS AIRESTE SON TANGO (Trkiye Arjantin Olur Mu?

Ece Temelkuran

Ekmeksiz ve korkusuz... "Piketeros sonu kestirilemeyecek yeni bir balang" diyor Nahuel. Margarita da "Biz vazgeersek ocuklarmz alktan lr" diye ekliyor. Onlar Arjantinin a ve fkeli ocuklar Piketerolar! Pikete: Barikat. Piketeros: Barikatlar! Kaybedecek hibir eyi kalmayan insanlar. Hibir eyi, ama hibir eyi olmayanlar. ehri evreleyen gecekondu mahallelerinin her birinde rgtlenip yryerek evre yollarna iniyorlar. ehre giren btn ana arterleri kesiyorlar. Onlar, istediklerini byle, ehre giri k ve ekonominin akn engelleyerek elde ediyorlar. Bugn 2 ubat 2003. Piketeros gruplar, btn gazetelerde ilan edildii zere, Buenos Aireste 4 ana arteri, btn Arjantinde de ticari yollar 5 noktada kestiler. Yarattklar hareket ile btn dnyann dilindeler. yle ki, The Guardian gazetesi getiimiz haftalarda 10 sayfalk bir eki sadece onlara ayrd. Onlar, Arjantinin halnn altna spremedii bir fke bulutu gibi byyorlar. BARKATLAR ARASINDA... Buras, eylem noktalarndan biri olan Puente Pueyrredon. Ellerinde demir ve tahta ubuk olan kadnlar ve adamlar gvenlik iin grubun etrafn saryor. Gruplar halinde, merkez polisinin yetkilerinin bittii noktada duruyorlar. Kprnn bir ucunda polis, bir ucunda Piketeros, bekliyorlar. Barikattan sadece ambulanslar geebiliyor. Bu arada p kutularndan yaplan davullar hi durmadan alyorlar. Grlt ne canl yayn ne de TV rportaj iin duruyor. Davullarn zerinde hep ayn yaz: "Dario Y Maxi prensente!" Onlar, polisin ldrd iki Piketero. ehrin her yerinde isimleri ve resimleri var. nk Piketerolar her gece ehre inip btn duvarlara onlarn isimlerini yazyor: Kendilerini hi unutturmuyorlar! Pankartlarda gruplarn rgtlendii mahallelerin adlarndan baka sadece szck var: "Trabajo! Dignidad! Cambio Social!" , onur ve sosyal deiim! Hkmetin aile bana ayda yapt 150 pesoluk yardmn 300 pesoya karlmasn, yardm kesilen ailelere yeniden yardm verilmesini talep ediyorlar. "Sosyal deiim" ise sadece para deil, baka bir hayat istediklerinin iareti. DEOLOJSZ HAREKET Hareketin liderlerinden Daffuntio 28 yanda. 7 yldr Piketero. Evli bir ocuk babas. 23 yandaki kars Negrita da bir Piketera. Daffuntio, hzla hareketi anlatyor: "Bu ideolojik bir hareket deil, sosyal bir hareket. Bu insanlarn hepsinin fikri farkl, hatta ounun bir ideolojisi bile yok. Zaten bu yzden balangta sol partiler Piketeros hareketine lumpen dediler. Ama imdi onlar da Piketero oldu. Bizi bir grup manyak sanyorlard. imdi gazeteler bizden bahsediyor. nk biz sadece para deil, daha fazlasn istiyoruz." "deolojisizlerden" biri bekar anne Monica. Eylemde ocuunu emzirirken konuuyoruz: - ocuk iin tehlikeli deil mi buras? - Ona bir ey olmayacak tek yer buras. Osvaldo ve Caroline grubun en genleri. Daha yirmilerinde bile deiller ama ikisi de gecekondu mahallelerinde komnal yaamn kurulmasnda alyorlar. Byk irketlerin kullanmadklar alanlar igal edip ktphane, yemekhane ve sebze bahesi kurmular. nsanlarn katlm nasl peki? "Katlmazlarsa alktan lrler." Elinde demir ubuu olan Margarita 60 yanda gsteriyor, ama 40 yanda. 11 ocuu var ve kocas

krizden sonra evi terk etmi. Demir ubuu sorunca, "Arabalar ellerinle durduramazsn" diyor. nceleri komnal yaamdan yararlanmann karl olarak eyleme geliyormu ama imdi: "Baz eyleri anladm. Dnyayla ve lkemle ilgili. Vazgeemeyiz. Yoksa ocuklarmz alktan lr." Bir elinde puset, bir elinde demir ubuk olan kadnlar grubun ounluunu oluturuyor. Zaten herkesin aznda ayn cmle: "Kadnlar bu hareketin temel direi!" kinci direk ise genler. Yirmilerine yeni girmi ocuklar btn bykleri ynlendirip bir yandan da TVye rportaj veriyorlar. Ve hibir ey umurlarnda deil, hibir ey... Yzlerinde, hareket eden cisimlerin rzgr... DEVRM OLMAZ Pankartlar tutanlardan bir ocuk, yere oturmu kitap okuyor. Bu, Nahuel. Antropoloji son snf rencisi. ingilizcesi mkemmel. Her halinden belli ki o bir gecekondulu deil. Yapt seimi anlatyor: "Hareketin iindeyken u an deitiriyorum. Hayata dorudan mdahale ediyorum. Gecekonduda yaamay orada komnal hayata katlmay setim, nk bu beni zgrletiriyor." Beklentisi ne peki? "Buradaki insanlar bazen sadece kendilerine, bu kalabala bakp Arjantinde devrim olacan dnyorlar. Elbette devrim falan olmayacak. Ama bu lkede diktatrlk dnemi boyunca dnen iki kuak yok edildi. Piketeros bu yzden nemli. Yeni bir balang. Gryorsun deil mi, btn liderler daha yirmilerinde. Bu yeni bir ey demek. Sonunu kimsenin kestiremeyecei bir ey!" Nahuelin gzlerinde zekann ... Kzlar ve olanlar, yollar brakmyorlar. Polisler kprdamyor. Davullar susmuyor. Bunlar aln davullar.

Baka bir hayat mmkndr! Bulutlar elik bir kalkan gibi krlyor. Buenos Aireste bu mevsimde hi grlmemi bir yamur Corrientes Bulvarn insanlardan syryor. Radyoda dnyann en ackl tangosu alyor: "Porce?! Porce?!" Niye? Niye? Niye buradaydm ben? Arjantin tpk bizim gibi bir kriz yaad iin. Getiimiz yl "Trkiye Arjantin olur mu olmaz m?" tartmalar dillere pelesenk olduu iin. Ama onlar Trkiye gibi deil, baka trl davrand iin. "Toplumsal patlama" denen eyin ne olduunu grmek iin. Ve elbette buradan kan, btn dnyann diline den muhalif hareketi ve parann yer almad alternatif yaam biimlerinin nasl eyler olduunu grmek iin. Ama yolculuklar bazen insana sadece aradn deil, daha fazlasn gsterir. Bu yzden okuyacanz hikye, ackl, tuhaf ve byl bir Buenos Aires hikyesidir. PHEY YENEN MN Gazeteciler bazen hayat izlemekle hayata katlmak arasndaki bir tereddtte kalr. Hele ki tam da iinde olmak istedii bir eyi izliyorsa. Ama bu "amatrce" eilim zamanla yok olur, gazeteci hayata pheci ve soukkanl bir mesafe alr. te tam o srada yeniden heyecanlanrsa, demek ki grdklerinde pheci sorularla yok edilemeyecek kadar byk bir mn vardr. Bugn Buenos Aireste olanlar, o soukkanl ve mesafeli mesleki duruu sarsacak kadar gerektir. Sonra bir gece bir adam, bir tango salonunda, en iyi admn atarken, gzlerimin nnde... lmtr. Hayat istesem de istemesem de artk baka bir eydir. Oysa gece, lmden sonra da devam edecektir... Daha sabah olacaktr, yollar kesip Arjantindeki hayat durduran Piketeros hareketinin eylemine, len bir kenar mahalledeki komn evine, sonra parann olmad bir trampa pazarna, akam a insanlarn ald dans derslerine, gece iilerin ele geirdii 70 fabrikadan birine gidilecektir. Hayat, hi byle, bir debi ile akmamtr... Anlatacam. Ama nce Buenos Airese istediimden ve kaldrabileceimden fazlasn gsterdii iin azm krk teekkr etmeliyim. Piketeros nedir? "Piketeros" basnda grnr olduktan sonra aldklar isim. Aslnda onlar, "siz iler Hareketi". 20nci yzyln banda fabrikalarn kapsnda kurulan barikatlarla balayan gelenek imdi fabrikalar kapand iin yollara tanm. Bu eylemler sayesinde 1 milyon 900 bin kii devletten yoksulluk yardm almay baarm. Piketerosa toplumun geri kalan da sempatiyle bakyor. Hatta bir gn ncesinden

eylemlerinin buluma noktalar gazetelerde duyuruluyor. Onlarn yapt tek ey barikatlar deil. Onlar yaadklar yerde komnal bir hayat ina ediyorlar. Kavga deil, i! Barikatlarn tesine getik... Piketerolar politik amalar iin yaayan profesyonel militanlar deil. Onlar, i ve daha iyi bir hayat iin mcadele eden sakin insanlar Neenin yannda domates dolmas! Comodore: Ortak Mutfak! Arjantinin her yeri bunlarla dolu. Kk bir blge olan Florencia Varelada bile 14 Comodore var. Burada, 30 ortak bahede, Comodore iin sebze retiliyor. Yerel hkmet 15 gnde, merkezi iktidar ayda bir yiyecek yardmna eylemlerle ikna edilmi. Esas kaynak, bu blgedeki Piketerosun kurduu elbise tamir atlyesi. Elbiseler, dei toku pazarnda yiyecekle deitiriliyor. Herkes, sper neeli. Kendisine "lgn Piketeros As" diyen Daninin uydurduu domates dolmasn yiyorlar. Bir yandan da masada brekler alyor. Akam ocuklara datlacak st kaynatlyor ocakta. Burada her akam 120 kii yemek yiyor ve krtkan "gay" Dani, her akam yeni bir bulu ile karlarna kyor. Mutfak hi durmadan alyor, genler mutfaa ekmek tayor. Negrita, Florencia Varela blgesindeki Piketerosun liderlerinden biri. siz iler Hareketinin ynetim kurulu yesi. 23 yanda, bir olu var. 4 metrekarelik kulbesinde konuuyoruz. Buras, ehre iki saat uzaklkta. Hi penceresi olmayan bir trenle geliniyor. Yolda yastk yaptm ve ortak mutfak iin getirdiim pirinci veriyorum nce. Sonra: Yollar kesme fikri nereden kt? - 1997deki gsterilerden birinde Teresa Rodriguez adl bir ii kadn, barikatta ldrld. O gnden beri yollar kesiliyor. Hareket nasl geliti? - 50 insanla baladk, imdi binlercesi var. nsanlar harekete politik duruma bal olarak girip kyor. Bazen "Punteloslar (yerel politikac ile mafya karm kiiler) gelip insanlara para teklif edip hareketi krmaya alyorlar. Polisin tutumu sertleirse insanlar korkup hareketi bir sreliine brakabiliyor. Piketeros, komnal bir yaam biimi haline gelmi. Gerekten yeniden "dzenli" bir hayata dahil olmak istiyor musunuz? Y HAYAT STYORUM - Piketeros iinde vaktiyle i sahibi olmu insanlar gibi, iin ne demek olduunu bilmeyen genler de var. Onlara, sosyal yardmn ykseltilse bile zm olmadn anlatyoruz. Piketeros, i sahibi olana dek hayatta kalmak iin gelitirilen bir yntem. Politik partiler, sosyal yardm karlksz vereceklerini sylyorlar. Ama karlnda da 150 pesonun 20 pesosunu kesiyorlar. nsanlar hareketsiz ve ie yaramaz bir kitle haline getirmek istiyorlar. Genler gerekten almak istiyor mu? Yoksa bu eylemler onlar iin sadece "fke" gsterisi mi? - Bu en zor mesele. u anda gen kitle ounlukta. Gen insanlar iin rgt iinde bir yap oluturduk. Bu blm iyi alyor. Bazlar sadece polisten nefret ettii iin harekete geliyorlar. Ama komn iinde altrarak onlara "i" kavramn retiyoruz. HALK BZ SEVYOR Genlerden bahsediyoruz ama sen de ok gensin. Bu kadar gen olup bu kadar sorumluluu almak nasl? -ldklerinde lider konumunda olan Maxi 25, Dario 22 yandayd. Bu harekete girdiimde 20 yandaydm ama hzla bydm. Bazen kafam karyor. 60 yanda isiz, umutsuz insanlarn bana gvendiini grnce dibim dyor! (Bu deyim Arjantinde de aynen kullanlyor)

nsanlar Piketerosu nasl gryor? - ehir manzarasnn bir paras olduumuzu sylemem elbette, ama bize altlar. Biz geerken su veriyorlar, dinlenmemiz iin aryorlar. Yiyecek yardm yapyorlar. Kavgann onlara kar olmadn, bu meselenin iktidarla olduunu anladlar. Balangta dkkan sahipleri bizim yzmzden sat yapamadklar iin bizden nefret ediyorlard. imdi bize yiyecek veriyorlar. Beklentiniz ne? Mesela senin olun iin beklentin ne? - (Gz doluyor) Bizim yaptklarmz bir gn umuyorum onlara yarayacak. nsanlar unu anlamal, bu maskelerin ve demir ubuklarn arkasnda anneler, babalar ve a ocuklar var. Sadece daha iyi bir hayat isteyen insanlar. Drst olmak gerekirse ben yeniden dzgn bir hayat ve i istiyorum. Politik kavga Komnn bahelerinden birine girerken mthi bir kar - koca kavgas! Marta, kocasn ldrecek. nk kocas, bu blgeden oy toplamak iin para datan yerel politikac - mafya karm "Puntelos" ile almak istiyor. Marta, Arjantinde kocasyla Piketeros yznden kavga eden yzlerce kadndan biri. Bu politik ayrlklar yznden ok boanma olmu. Martay, kadnlar destekliyor, kocas kayor. Martann bahesinde sigara iip sakinleiyoruz. Bu seferlik Piketeros kazand, "Puntelos" kaybetti. Ama Arjantinde seimler yaklat iin "Puntelos" ad verilen, korumalarla gezen ve Piketerosa verilen sosyal yardmdan hara almaya alan, sa partilere parayla alan mafyosa adamlar gecekondu blgelerine yaptklar harekatlar sklatryor. Marta, "O... ocuu" diye baryor, "Bizi politikaclara satmaya alyor!" Gen kzlar "devrimci domatesleri" toplamaya gidiyor... Erkee kar ocuklar Piketeros hareketini kadnlar balattlar. Nedeni 1997de kocalarnn hl ilerinin olmas, kadnlarn evlerde yoksulluun ykn ekerken, a ocuklarn izlemeye dayanamamalar. Balangta bu yzden hareketin yzde 80i kadnlardan oluuyordu. Erkekler harekete rgtler glenince katld. 40 yandaki Mirta bunun en iyi rnei. O, en eski kadn liderlerden biri. 11 ocuu var. Birine memesini karp st verirken birine hareketten bahsediyor: "Biliyor musun, biz kocalarmz gibi korkmuyorduk. Polisle gerilim olduu zaman insanlar, ocuklarn var, sen git diyordu. Niye gideyim? Ben ocuklarm iin oradaym zaten..." n ocuklarn harekete katld m? ANNE KARNINDA BARKAT - Bunlarn hepsi Piketeros. u ikisi karnmdayken eyleme gidiyordum. imdi de eylem olduu zaman hepsini gtryorum. Doum gnlerini barikatta kutluyoruz. Mirtadan ayrlrken Piketerosun doum kontrol politikasn soruyorum Negritaya. Cevab ilgin: "Kadnlar ok ocuklar olduu zaman gvende hissediyorlar. Erkee kar evde bir ordu gibi!" Fabrikada enlik var! Arjantinde eylemlerin tesinde baka trl bir hayat kuruluyor. ilerin ele geirdii fabrikalarda, alt katta retim srerken stte enlik yaplyor! IMPA, ehrin merkezine yakn, demir ileyen bir fabrika. Ama artk kapsnn zerindeki fiyakal levhada "Fiesta IMPA-La Fabrica Cuidad Cultural" yazyor: Festival Merkezi bir bakma! eriye doru koyulaan karanlkta, metal nesnelerin arpma sesleri arasnda, iilerin gz aklar grnyor. Krkl bir asansre binip grkemli ynetim odasnn kapsna geliyoruz. Kap alyor, "patron" grnyor: Oracio Campos! Kirli ii tulumu, gle yzyle 63 yanda bir ii lideri! nk IMPA Arjantindeki iiler tarafndan ele geirilen 70 fabrikadan biri ve Oracio iilerin lideri olduu iin artk ynetim odasnda oturuyor. Toplant masasna iliiyoruz, ama Oracio bu odada bir trl rahat edemiyor: "En iyisi fabrikay gezerek konualm" diyor. Fabrikay eviymi gibi gurur ve neeyle gezdiriyor: "Bu fabrikada 12si kadn, 148 kii alyor. 1998den beri IMPAy onlar ynetiyor!"

AAILANMAYA SON - Neden ele geirdiniz fabrikay? - Patron hammadde almak iin para ayrmad gibi bize de gnde 2 peso (1 dolar 3 pesoya eit) veriyordu. 2 pesoyu almak iin de i bittikten sonra saat beklemek zorundaydk. stelik ellerimizi kontrol ediyordu; yeterince kirli bulmazsa o paray da alamyordunuz. - Sosyal haklarnz nasld? - Ktyd de, daha kts patronun davranlaryd. Bize "kara kafa" diyordu. Biliyor musun, yllarca bir iiye selam verdiini grmedim. Bizden tiksiniyordu sanki. Oracionun anlatna baklrsa, aalanmak 2 pesodan daha kt. Tam burada konuma blnyor, ii tulumuyla, dans ederek yryen orta yal bir kadn geiyor yanmzdan. Oracio ile pp, bir - iki akalayorlar. Oracio bana dnp "Bu da Ynetim Kurulu Bakan Yardmcs!" diyor. Patronlukla dalga geip duruyor Oracio: "Artk patron filan yok aslnda. Herkes ayn maa alyor: 900 peso!" Bu, ok iyi bir para burada. Iiler iin tango Oracio, fabrikann ok kr etmediini, ama kendi kendini ve iileri geindirdiini anlatyor. ki yl ncesine kadar en byk dertleri Bankaya olan borlarym ama imdi arkalarndaki halk desteinden dolay banka borcunu istemeye korkuyor. Oracio yine hnzr hnzr glyor. Bu karmak konulardan syrlp bir an nce fabrikann st katn gstermek istiyor: "Keke yaz olmasayd, yoksa burada tango yapan insanlar, tiyatro yapanlar grecektiniz. imdi btn deliler tatilde!" Oracio, fabrikay ele geirdikten sonra halka ak bir konuma yapp herkesi fabrikaya davet etmi. te o gnden beri fabrikann alt katnda pres makineleri alrken st katndaki onlarca odada aklnza gelebilecek her trl sanat yaplyor. Bu meknlar sanatlara ve genlere karlksz verilmi. Oracionun istedii tek karlk, gn iinde biraz akalamak ve... Ramiro ve einin alt "Manos Cooperativa" (Eller Kooperatifi) adl serigrafi atlyesine giriyoruz. Her zamanki gibi pmeler... Ramiro, hemen anlatyor: "Sper projelerimiz var. Fabrikann artk maddelerinden alminyum kartvizit basyoruz. Sonra bunlar satyoruz. Bylece fabrikaya ve bize gelir salam oluyoruz." Alminyuma resimler basp satyorlar. Oracio resimlerden birini beeniyor, sessizce alyor. Yine bir akalama silsilesi; Ramiro vermiyor, Oracio alyor. Resim atlyelerini de gezdikten sonra fabrikann kapsna geliyoruz.. te o anda kolumu tutup konumaya balyor: "Bizi a braktlar, ok ezdiler. Biz yaptk, bakalar da yapabilir. Her ey deiebilir. Bize destek olmalsn. Anlyorsun deil mi?" Anlyorum. Niyeyse gzlerimiz doluyor. Politik ierik "kark"! Arjantindeki btn toplumsal eylemlerde olduu gibi fabrika ele geirmelerde de ideolojik durum olduka kark. rnein Oracionun gezdirdii IMPAnn her yerinde ve bilhassa kendisinin kulland ynetim odasnda Arjantinin nl lideri ve bizim genellikle "diktatr" olarak bildiimiz Peronun resimleri var. Peronizm zaten olduka kark mesele Arjantinde; Peronist partiden biri sosyalist, biri milliyeti, biri neo - liberal. rnein bizim "Trk dostu" olarak tandmz ve yaplacak seimlerde aday olan Menem, Peronist. Ama neo - liberal politikalarla zelletirmeler yapan Menem, ii snfn glendirmek iin ok fazla ey yapan ve bu yzden ok sevilen Peronun tam ztt aslnda. Peronun bu kadar sevilmesinin sebebi, ok ciddi aratrmalarn konusu ama kabaca sylersek Peron, tpk Evita, Maradona, Che ve tango arkcs Gardel gibi Arjantinin "azizlerinden" biri. Fabrika igal yntemi... Arjantinde son yllarda toplam 70 fabrika iiler tarafndan ele geirildi. Kooperatif benzeri yaplarla iletilen fabrikalarn 1960lardan beri ynetiminde ii konseyleri de vard. Ancak son on ylda bu konseyler yolsuzluklar nedeniyle patrona alan birimler haline geldi. Patronun ve konseyin fabrikay iyi ynetemediini dnen iiler yargya bavurdular. Bir yandan da sendikal mcadeleyle destekledikleri

srete fabrikalarn ynetimini ele geirdiler. IMPA bunlardan sadece biri. Btn ele geirilen fabrikalarda tpk IMPA gibi kltr merkezleri kuruluyor. Sadece mal deil, nee de retiliyor. DEN YE KRED Daha nce ele geirilmi fabrikalar, baka bir fabrikann iileri kendi fabrikalarn ele geirmeye karar verdiinde her trl destei veriyor. Kredi desteinden hammadde desteine kadar her ey! Ele geirilen btn fabrikalar halktan de destek grd gibi, (Oracionun gururla gsterdii kutlama mesajlarna baklrsa) popler kimlikler, arkclar, film yldzlar tarafndan da destekleniyor. Krizin alamad: Hayat! Kriz, Arjantinde insanlar zorlad kadar dzeni krarak hayatlarn ngrmedikleri bir biimde zenginletiriyor. Betty, yeni renkli hayatn, enerjisini krize borlu mesela

63 yandaki Bettynin k giysilerini trajik yapan "Trueque" iin yanna almak zorunda olduu pazar arabas. Eski Christian Dior gzlnn bantla tutturulmu sap, ayakkablarnn en az kez tamir grm topuklar, hayatnn son yllarda nasl deitiini ok iyi gsteriyor. Betty, Buenos Airesteki byk Truequelerden birinin kurucusu. Mallarn yansra salk hizmetlerinin trampaya dahil edilmesini baarm. Hatta getiimiz yl Porto Alegre Sosyal Forumunda alternatif ekonomi konusunda bir sunu bile yapm. Koket bir ev hanm gibi grnen bu kadn, kurduu alternatif sistemi anlatrken birden felein emberinden gemi birine dnyor. Ka kardiyoloji muayenesinin ka elektrik tamiratna eit olduunu, bu sistemi nasl be yl boyunca srdrdklerini aklyor. Krizden nce di protezi yapan Betty, krizden sonra ereve yapmay, iekilii, temizlik malzemesi imal etmeyi, ok sayda insan iin yemek yapmay, tak tasarlamay ve daha birok eyi renmi ve trampa ana sunmu. Kriz, Arjantinde insanlarn hayatn zorlatrd kadar ngrmedikleri bir biimde zenginletiriyor da... PARANIN ERKEKLER Yedi yldr hayatn merkezi olan dei toku pazarlar son bir yldr durgunlamaya balam, Betty bunu anlatyor ve nedenini aklyor: "Bu pazarlar kadnlar, parasz bir hayat mmkn klmak iin kurdu. Ama erkekler burada dnen ekonomik gten etkilenip Truequelere para soktular. te o zaman btn sistem zarar grmeye balad." Betty, bir yl nce yzlerce insann geldii Truequesine, bugnk buluma yeri olan Balvenera Kilisesine sadece iki kadnn geldiini grnce zlyor. "Yamur yzndendir" diyorum ve soruyorum: "Ya Trueque tamamen yok olursa?" "Ne nemi var?" diyor, "Yeni bir ey bulunur. nemli olan evden kmak. Evde kalrsan gnei gremezsin!" Betty, 63 yanda ve komadan yryemiyor. Arjantin pyor! Bunu bir yerde sylemek zorundaym. Kriz yznden alaan bir lke deil Arjantin. Belki de bu yzden Latin Amerikadaki dier lkelerin sevmedii bir yer: Onlar hep burnu havada olmakla suluyorlar! Dorudur, Arjantin kuyruu dik tutuyor. Nasl peki? te byle: perek, dans ederek ve her daim elenmeye alarak. Mlkiyet genel olarak o kadar umurlarnda deil. Din, zaten bambaka bir ey Latin Amerikada. O yzden yollarda srekli sevien iftler, sokaklarda srekli tango yapan birilerini gryorsunuz. Krizin onlardan alamad ey bu: Hayat! Trueque: Trampa Pazar Ekmekten fahielie Arjantinde, krizden sonra alternatif ekonominin mucidi kadnlar olmu. Krizden sonra yklan evlilikler yznden erkekler evleri terk edince kadnlar ocuklarn doyurmak iin sokaa kmak ve yaamak iin bir yol bulmak zorunda kalmlar.. 7 yl nce kk bulumalar halinde balayan dei toku pazarlar Truequeler Arjantinde 5 milyon

kiiyi iine alan byk ve gevek bir rgtlenme gibi. Dei toku ekonomisi, 30 kiilik kk Truequelerden 2 milyon kiiyi iine alan en byklerine kadar hepsinde uygulanyor. HALKIN PARASI CREDITO Trampa pazarlar olan Truequelerde, ekmekten avukatla, ilatan fahielik hizmetine kadar her ey dei toku ediliyor. Bu dei toku pazarnda baz mal ve hizmetlerin karln bulmak kolay olmad iin halk kendi parasn da gelitirmi. izgi film parasna benzeyen Creditolar, blgeye ve pazara gre deiiyor. Byk pazarlarda geerli olan Creditolar, pazar dnda da ufak tefek gndelik ilerde kullanlabiliyor. Bu parann deerini IMF deil, halk belirliyor! Creditolar para ile alnp satlamyor. Mal ve hizmetlerin bedeli pazarda, belli hakkaniyet ilkelerine gre belirleniyor. YARDIMLAMA KULB Truequeler sadece mal ve hizmet deiilen pazarlar deil, ayn zamanda bir yardmlama kulb gibi alyor. Burada tanan insanlar ihtiyalarn ve alacaklarn biraz birbirlerine gre belirledikleri gibi, zor durumda kaldklarnda da birbirlerinden yardm istiyorlar. Betty, iki yl nce evine giren hrszn kendisini nasl dvdn anlattktan sonra kurduu Truequedeki insanlarn nbetlee nasl kendisine baktklarn anlatyor. Ekliyor: "Burada her ey alveri deil yani!" Truequelerin yerini dardan gelenlerin bulmas imknsz. Kapal devre bir haberleme alar var. Bilmem ne sokann, bilmem ne binasnn, u penceresinde kk bir ilanla binlerce kii ayn yerde toplanabiliyor. Truequelerin tek amac dei toku deil. Bu pazarlar ayn zamanda bir yardmlama a. Banza bir ey geldiinde dahil olduunuz Trueque, bir rgt gibi davranp sizi beladan kurtaryor.

Para yok, samba yap! Buenos Airesin yoksul mahallelerinden birinde Truequelerden birini aryoruz. Hava scakl 46 derece, nem yzde 60. Berbat durumdayz. Eski politik mahkmlarn kurduu dernek binasndayz: Asociation Mutual Sentimento. Bir de byle bir ey var tabii. Eski mahkmlar burada rgtleniyor ve btn hayat iin yardmlayor! MTH DANS EDYORLAR Buluma noktasna geldiimizde kapda bir not buluyoruz: ptal! nk buras Latin Amerika! Vazgeecekleri tutmu. Derken mthi gzel bir mzik sesi geliyor bir yerden, izliyoruz. Ortasnda sadece iki masann olduu kantin gibi bir yere varyoruz. Pencerelerin nnde iki adam ve birka kadn dans ediyor: Samba! Kadnlarn ou ellisinin zerinde ve iman. Foto muhabirim Alejandra ile litrelik biralardan birini alp izlemek iin oturuyoruz. "Bu kadnlar nasl dans edecek?" diyorum. Alejandra, "zle ve gr!" diyor. Be dakika iinde utan iinde kalyorum. Kadnlar inanlmaz samba yapyorlar. nanlmaz! "KADINLARI MUTLU ETMEK" Dersin 5 saati 2 peso. ok ucuz ama bu kadnlarn ou hi para kazanmyor ve a. Yine de buraya gelip samba yapyorlar. Burada yaamann baka aresi yok, dans edeceksin! Dans hocas Raul, "Seviyorum" diyor, "Kadnlar mutlu etmeyi seviyorum!" Trueque bulamyoruz ama bendeniz Latin Amerikann srprizlerinden birini daha grm oluyorum. Bu, baka bir hayat! Keke olsa! nk Arjantin kaderiyle tango yapabilen bir lke. Tango ise, unutmamak demek. Trkiye mi? Siz krizde olduumuzu hl hatrlyor musunuz?... Bu yaz dizisinin yaymlanmaya baland andan itibaren, drst olmak gerekirse, aklmda hep u soru vard: Hakikaten Arjantinin hal - i pr melali Trkiyede nemsenecek mi? Zira, Trkiye -sizin de

ok iyi bildiiniz gibi- tuhaf bir lke. Bir gn ok nemli olan bir mesele, durumda herhangi bir deiiklik olmamasna ramen, ertesi gn sanki hi olmamasna unutulabiliyor. Trkiye, unutmak konusunda garip bir maharete sahip. Mesela bizim bir krizimiz, bir "toplumsal patlama" korkumuz, alktan len ocuklarmz vard. Ne oldu? AKP iktidara geldii gnden beri sanki btn bunlar artk yokmu gibi davranyoruz. Anlalmaz bir hayal lemi. Oysa hi nemsenmeyen mahallelerde insanlar hl lmle hayat arasnda her gn zayf bir dala tutunarak yaamaya alyor. siz insanlar nerede? "NI OLVIDO!" Bunu en ok Plaza Mayorda 26 yldr, her perembe gn, saat 15.00te eylem yapan kayp annelerini izlerken dndm. Sloganlar uydu: "Ni olvido, ni perdon!" Ne unutmak, ne affetmek istiyoruz. 26 yl, her perembe... Azap gibi. Diktatrlk dneminde ocuklar kaybedilen anneler bugn tam Kongre binasnn karsna kendi niversitelerini kurmular. Arjantinin gnahlarnn kaytlar gibi dimdik! Bu yzden meydandaki antn zerinde "Gracias Madres!" yazyor, Arjantin onlara hafzay canl tuttuklar iin teekkr ediyor. Arjantindeki btn eylemler byle. Bankazedeler, her hafta belli gnlerde gidip banka ekiliyorlar. Bankalar artk elik zrhlarla kapl olduu iin kardklar ses btn ehri inletiyor. Bir ey elde etmi deiller, ama devam ediyorlar. Yollara barikat kuran Piketerolar bir gnlk mesele deil, yedi yldr sryor. Asambleler yle... Bir de "Eski Politik Mahkmlar Dernei"ndeki samba dersi... Bizim ka eski politik mahkmumuz var? Onlar neredeler? Buharlatlar m? TRKYE "OLAMAZ" Ama esas mesele u: Kemal Derviin (ki baknz o da artk yokmu gibi, hi hatrlanmyor) ekonominin prensi olduu gnlerde en ok konuulan ey "Trkiye Arjantin olur mu?" sorusuydu. Syleyeyim. Bana sorarsanz olamaz. Keke olsa... nk Arjantin, haber ajanslarnn getii grntlerdeki gibi banka nlerinde delirmi insanlarn deil; hayatlarn, mlkiyet duygusundan ksmen vazgeerek, ortaklaa kurmaya, direnmeye, gitgide hayat deitirmeye karar vermi insanlarn lkesi... Eylem yapp sonra tangoya gidenlerin; iilerin ele geirdii fabrikalarda tiyatro yapanlarn; kendi kararlarn almak iin tartanlarn; lkesini IMFnin eline brakp "Nasl olsa biri kurtarr" demeyenlerin memleketi. Arjantin, unutmayanlarn ve vazgemeyenlerin yurdu. Benim yapmaya altm ey "Trkiye Arjantin olur mu?" sorusunu cevaplamak deil, bu sorunun anlamn deitirmek, baka bir hayatn "hayal" olmadn, gerek olduunu gstermekti. O kadar... Asamblelerde dorudan demokrasi: Karar an! Arjantindeki krizden sonra gelien en nemli toplumsal hareketlerden biri Asambleler. "Birleme", "bir araya gelme" anlamndaki kavram, insanlarn her mahallede, belli bir yerde toplanarak mahalle iin, yapacaklar eylemler iin karar almalarn anlatyor. Asambleler sadece mahallelerde deil, ayn zamanda her meslek iinde de rgtleniyor. Mahalle Asamblelerinde oy kullanmak iin sadece mahallede yaamak yetiyor; on be yandaki ocuklarn da oy hakk var. Asambleler haftada bir gn kendi mahallesinde, sonra temsilcileri araclyla her pazar gn de Merkez Parknda toplanyor. Hemen her Asamblenin kurduu bir ortak ekmek frn var. Bunlar kurmak iin genellikle zel irketlere ait, atl alanlar igal ediyorlar. Asamble hareketi, imdi Arjantinde orta snfn rgtlenme biimi. IMF tartlyor! Tomas Varnagy, Buenos Aires niversitesi Siyasal Bilimler Fakltesi Dekan. Odasnda kendi ektii Piketeros eylem fotoraflar... Tank olduum onca eyin ardndan Arjantine ilikin "byk resmi" teorik dzeyde grebilmek iin konuuyoruz Varnagy ile. Ama ilk cmle u oluyor: "Ben siyaset teorisi retiyorum. Ama son yllarda bu olanlar anlayabilmek iin oturup Aristoyu yeniden okudum. Sonra da Rousseaunun Toplumsal Szlemesini." Piketeros, Asamble, eylemler, fabrika igalleri... Bunlar iktidar etkiliyor mu Arjantinde?

- Gayr resmi dzeyde, evet. Bu hareketler daha ziyade toplumsal hayat ok deitirdi. Bundan iki yl nce bir kk burjuvann "IMFye karym" dediini duyamazdnz ama imdi Piketeros hareketi ve Asambleler sayesinde btn kk burjuva evlerinde IMF tartlyor. Farkl toplumsal snflardan kan muhalif hareketlerin birbirlerine bak nasl? - Asamble orta snf insanlar olarak grlyordu. Tek isteklerinin bankadaki paralarn almak olduu zannediliyordu. Evet, bunlar ehirli orta snftr ama apolitik deillerdi. Piketeroslara gelince; nceleri orta snf onlardan korkuyordu. Ama zamanla, "gnn birinde" deil, yakn bir zamanda sonlarnn onlar gibi olacan grdler. Ve sonunda u nl slogan kt: "Piquete y cacerola la lucha es una sola!" (Orta snf ve Barikat, birlikte mcadeleye!) Seimlerden ne bekliyorsunuz? - Ekim 2001 seimlerinin ad "Voto Bronca" (fke Oyu) oldu. nk Arjantinin sadece yzde ellisi geerli oy kulland. nsanlar Mikiye, Usame bin Ladine hatta Clarin gazetesinin arka sayfasndaki, elleri olmayan ku benzeri izgi kahramana oy verdiler. Elleri olmadndan alamayaca iin... Bu seimde de ayn ey olacak. nk 19 Aralk 2001den beri politikaclar, yolsuzluklarla ilgili gstermelik bile olsa bir ey yapmad. Arjantinde son tango nasl bitecek sizce? - Benim lkemin nnde iki yol var: 1. Latin Amerikanizasyon 2. Argenitasso (Patlama). Ya dier Latin Amerika lkeleri gibi olmaya alacaz ya da sonu bilinmez bir patlama.