Paris Komn zerine

Lev Troki

Otuz Be Yl Sonra: 1871-1906 Paris Komn Paris Komn ve Sovyet Rusya Marx ve ... Kautsky Paris Komn Dersleri http://www.marksist.com/ustalardan_ceviriler

Otuz Be Yl Sonra: 1871-1906 Paris proleterleri, egemen snflarn ihanet ve beceriksizlikleri karsnda kamu ilerinin idaresini kendi ellerine almak suretiyle durumu kurtarma saatinin gelip attn anlam bulunuyorlar.... Anladlar ki, devlet iktidarn ele geirerek kendilerini kendi kaderlerinin efendisi klmak, zorunlu grevleri ve mutlak haklardr. Paris Ulusal Muhafz Merkez Komitesi Bildirisi 18 Mart 1871 Rus okuyucu, Lissagarayn yanlmyorsak yaknda birka basks kacak olan kitabndan 1871 Paris Komnnn tarihini renebilir. Engelsin esiz nszyle donatlan Marxn lmsz brornden ise bu tarihin felsefesini renebilir. Mteakip Marksist literatr, bildiimiz kadaryla, Marxn Komn hakknda sylediklerine son otuz be yl boyunca nemli hibir ey eklememitir. Marksist

olmayan literatrdense sz etmeye bile demez: Doas gerei onun bu konu zerinde syleyecek hibir sz yoktur. En son evrilen yaynlar da dahil Rusada mevcut olanlarn tm, uluslararas gericiliin be para etmez dedikodularnn, polis memuru Mimretsovun felsefi ve ahlki yarglaryla enilendirilmi beceriksiz bir tekrardr. Bizi Komnle ilgilenmekten alkoyan koullar, yalnzca polis ve sansr deildi. lerici evrelerimizde liberal, liberal-Narodnik ve Narodnik-sosyalist egemen olan ideolojinin gerek nitelii, proleter mcadelenin bu unutulmaz kesitinde yansyan ilikilerin, karlarn ve tutkularn yapsna tmyle yabancdr. Fakat birka yl ncesine dek, Paris Komn geleneklerine herhangi bir Avrupal ulustan besbelli daha uzak idiysek de, proletaryann mcadelesiyle bir srekli devrim, bir kesintisiz devrim haline getirilen kendi devrimimizin ilk evresinden getiimiz u sralarda, 1871 Komnnn mirasyla, herhangi bir Avrupal ulustan daha dolayszca yz yze geliyoruz. Bizler asndan, Komn tarihi artk, uluslararas kurtulu mcadelesinde yalnzca byk bir dramatik an, salt bir eit taktik durum rnei deil, dorudan ve acil bir derstir. 1. Devlet ve ktidar Mcadelesi Devrim, iktidar mcadelesi veren toplumsal gler arasnda ak bir boy lmedir. Halk kitleleri, ou kez hareketin hedefleri ve rotasna ilikin herhangi bir fikirleri olmakszn, en temel yaamsal gdler ve karlarla harekete geerek ayaklanrlar: Partilerden biri bayrann zerine kanun ve adalet yazar, bir dieri dzen; devrimin kahramanlar grev bilinciyle hareket ederler ya da tutkunun esiri olurlar; ordunun davran akl d disiplinle, disiplini kemiren korkuyla ve nihayet hem disiplini hem de korkuyu alt eden devrimci sezgiyle belirlenir; coku, kar, alkanlk, takn fikirler, batl inan, fedakrlk, binlerce duygu, dnce, ruh hali, yetenek ve tutku, gl bir girdaba kaplr, onun hkm altna girer, iinde kaybolur ya da yzeye kar; fakat bir devrimin nesnel anlam udur ki, bu mcadele, eskimi toplumsal ilikilerin yeniden inas adna devlet iktidar iin verilen bir mcadeledir. Devlet kendi bana bir ama deildir. Yalnzca egemen toplumsal gcn elindeki bir makinedir. Her makine gibi devletin de kendi motor mekanizmas, iletim mekanizmas ve iletim mekanizmas vardr. Motor gc snf kardr, mekanizmas ise ajitasyon, basn, kilise ve okullardaki propaganda, parti, sokak mitingi, dileke ve ayaklanmadr. letim mekanizmas, kast, hanedan, zmre ya da snf karnn ilahi (mutlakyet) ya da ulusal (parlamentarizm) irade kisvesine brnm yasama rgtdr. Ve son olarak, iletim mekanizmas da hkmet ve polistir, mahkemeler ve cezaevleridir, ordudur.

Devlet kendi bana bir ama deildir. Devlet, toplumsal ilikileri rgtlemenin, rgtszletirmenin ve yeniden rgtlemenin devasa bir aracdr. Kimin elinde bulunduuna bal olarak; derin bir toplumsal dnmn kaldrac da olabilir, rgtl durgunluun arac da. Adna layk her politik parti, devlet gcn ele geirmeye ve bylece devleti, karlarn dile getirdii snfn hizmetine komaya abalar. Proletaryann partisi olarak Sosyal Demokrasi de, phesiz, ii snfnn politik egemenlii iin ura verir. Proletarya kapitalizmin gelimesiyle birlikte geliir ve glenir. Bu anlamda kapitalizmin gelimesi, proletaryann da diktatrle doru gelimesidir. Fakat iktidarn ii snfnn eline geecei gn ve saat, dorudan doruya retici glerin dzeyine deil, snf mcadelesi ilikisine, uluslararas duruma ve son olarak bir dizi znel etkene (gelenek, inisiyatif, mcadeleye hazr olma) baldr. Proletarya, ekonomik olarak daha geri bir lkede, ileri bir kapitalist lkedekinden daha nce iktidara gelebilir. 1871de, kk-burjuva Pariste, bilinli olarak kamu ilerinin ynetimini kendi eline almtr; evet yalnzca iki aylna, fakat ngiltere ve Birleik Devletlerin byk lekte gelimi kapitalist merkezlerinde iiler iktidar bir saatliine bile alamamlardr. Proletarya diktatrlnn, lkenin teknik glerine ve aralarna u veya bu ekilde otomatik olarak bal olduu dncesi, son derecede basitletirilmi bir ekonomik materyalizmin nyargsn temsil eder. Byle bir grn Marksizmle hibir ortak noktas yoktur. Parisli iiler 26 Mart 1871de iktidar kendi ellerine aldlarsa, bu, retim ilikileri proletarya diktatrl iin olgunlam olduundan ya da bu ilikiler iilere olgunlam grndnden deil; burjuvazinin ulusal savunu konusundaki ihanetinin iileri iktidar almaya zorlamasndandr. Marx buna dikkat ekmektedir. Parisi ve onunla birlikte tm Fransay savunmak, ancak proletaryay silahlandrmakla mmknd. Fakat devrimci bir proletarya burjuvazi iin bir tehdittir, hele hele silahl proletarya, silahl bir tehdittir. Fransz kitleleri Parisi kuatan Bismarck ordularna kar ayaa kaldrmakla deil de, Fransann gerici ordularn proleter Parisin karsna dikmekle ilgilenen Thiers hkmeti, halklar ve kendileri iin mutluluk ve lkeleri iin zgrlk isteyen iilerin elindeki bakenti terk ederek, Versaillesda gizli planlar yapmaya ekildi. Proletarya, lkeyi korumak ve kendi kaderinin efendisi olmak zorunda olduu saatin gelip attn anlad. ktidar almay reddedemezdi; politik olaylarn ak ona bunu dayatyordu. ktidara hazrlksz yakalanmt. Ne var ki, iktidar aldnda, yine de, sanki kendi snfsal arlnn gcyle bir o tarafa bir bu tarafa yalpalayarak doru yolda ilerlemeye balad. Marx ve Engelsin akladklar gibi, snfsal konumu, her eyden nce onu devlet iktidar aygtn

gerektii gibi yeniden ekillendirmeye zorlam, ayn zamanda ekonomi alannda da ona doru politikalar telkin etmiti. Komn ktyse, bu hibir ekilde retici glerin yetersiz geliiminden dolay deil, tamamen politik nitelikte bir dizi sebepten dolaydr: Parisin ablukas ve taradan yaltlmas, son derecede elverisiz uluslararas koullar, Komnn kendi hatalar, vs. 2. Cumhuriyet ve Proletarya Diktatrl 1871 Paris Komn phesiz sosyalist bir komn deildi; hatta komn rejimi sosyalist devrimin gelimi bir rejimi bile deildi. Komn yalnzca bir balangt. O, proletaryann diktatrln, sosyalist devrimin gerekli ncln ina etti. Parisin proletarya diktatrl rejimine girmesi, cumhuriyet ilan etmesinden dolay deil, doksan delegeden yetmi ikisini iilerden semesinden ve proleter muhafzn korumas altnda kalmasndan dolay idi. Cumhuriyetin kendisinin, aslnda kurulmu bulunan ii iktidarnn yalnzca doal ve kanlmaz bir ifadesi olduunu sylemek daha doru olacaktr. Sabk Waldeck-Rousseaunun burjuva kabinesinde, Komnn sabk celld General Gallifetin yan banda sosyalist bir rehine olarak boy gsteren Alexander Millerand, bu eski sosyalist Millerand, kendi politik slogan olarak unu iln etmiti: Cumhuriyet sosyalizmin politik forml, sosyalizm de cumhuriyetin ekonomik ieriidir. Teslim etmek gerekir ki, bu politik forml, her tr sosyalist ierikten yoksundur. Biimsel demokratik organizasyonlar, halk iradesinin ifadeleri olan ada cumhuriyetler, z itibaryla mlk sahibi snflarn diktatrlnn devlet formlleri olarak kalrlar. sveten ayrldnda Norve, ayrlktan sonra ilk ortaya kt klkta kalabilirdi, yani kendini sosyalizmin politik formlne zerre kadar dntrmeksizin bir cumhuriyet olarak kalabilirdi; bu durumda belediye bakan Stockmannla dier nfuzlu kiilerin salarnn tek bir teline bile zarar gelmezdi. Ama Norve kendine bir kral bulmay tercih etti (yce ve saygn adaylarn yedek ordusu ne byktr!) ve bylece bamsz geici cumhuriyetinin zerinde son rtular yapt. Her haliyle bir profesr, ayn zamanda bir liberal yazar ve tm bunlara ek olarak Poliarnaia Zvezda (Kuzey Yldz) yazar Bay Grimm, geenlerde biz edebi cokuya sahip doktrinerlere; bir demokratik cumhuriyetin, ne her derde deva, ne de politik rgtlenmenin en mutlak kusursuz biimi olduunu aklad. Eer Bay Grimm, bizim edebi cokularmzn zerine dayand doktrinlerden azck olsun haberdar olsayd, Sosyal Demokratlarn demokratik cumhuriyetin her derde deva nitelikleri hakknda hibir hayal beslemediklerini bilirdi. Konudan uzak olmayan bir rnek alrsak, Fransada Savaa yazd nszde Engels harfi harfine unlar sylemektedir: Ve halk soydan soya geen monariye duyduu inantan kurtulup da, demokratik cumhuriyet iin gven beslemeye balad zaman, son derece gz pek bir ileri adm atm olduunu sand. Ama gerekte devlet bir snfn bir baka snf bask altna almasna yarayan

bir makineden baka bir ey deildir ve bu krallkta ne kadar byleyse, demokratik cumhuriyette de o kadar byledir... Fakat Bay Grimm, monariyle cumhuriyetin ayn derecede iyi olduklar varsaymndan hareketle, sorunun znn devlet iktidarnn farkl organlar arasndaki doru ilikilerde yatt eklindeki pespaye iddiay ne srerken, uluslararas sosyalizm, cumhuriyete, proletaryann onu burjuvazinin elinden ekip almas ve onu bir snfn dieri zerindeki bir bask makinesi olmaktan karp insanln sosyalist kurtuluu iin bir silaha dntrmesi kouluyla, sosyalist kurtuluun biricik olanakl ekli gzyle bakmaktadr. 3. Ekonomik Gelime ve Proletarya Diktatrl Gelien bir dizi toplumsal atmayla, kitlelerin yeni katmanlarnn kabaryla ve egemen snflarn politik ve ekonomik ayrcalklarna ynelik proletaryann durmak bilmez saldrlar araclyla, serfliin ve mutlakyetin tasfiyesini sosyalist devrimle balantlandran kesintisiz devrim dncesi sosyalist basnda ilk kez formle edildiinde, bizim ilerici basnmz hep bir azdan kin ve fkeyle ulumutu. ok eye katlanmt ama bu kadar da fazlayd! Devrim, merulatrlabilecek bir yol deildir diye feryat ediyordu. Olaanst nlemler ancak olaanst koullarda caizdi. Kurtulu hareketinin amac devrimi ebedi klmak deil, onu derhal kanun erevesine ekmektir ve saire. Anayasal Demokrat olarak adlandrlanlarn ounluunun tutumu budur ve bunlarn ortaya att her plan, ngr ve uyary gayretkee kabul eden bu partinin basndaki szcleri Struve, Gessen ve Milyukov, oktan kazanlm bulunan yasa adna devrimin karsna uzun zaman nce dikilmilerdi. Ekim grevine kadar, devrimi (feryat figan ederek) Buligin Dumas kanalna sokmay denediler ve bu sonuncusuna kar her dorudan mcadelenin gericiliin ekmeine ya srdn iln ettiler. 17 Ekim bildirisinden sonra, devrime buuk ay sonras iin (6 Austostan 17 Ekime) ek kestiler ve Ekim grevini anl Ekim grevi adyla cmerte benimsediler. Fakat bir ders aldklarnn dnlmemesi iin, hayret verici bir beceriklilikle, devrimin Witte Anayasasnn Procrust yatana[1] sokulmay kabul etmesini istediler ve bu anayasaya kar her dorudan mcadelenin gericiliin ekmeine ya srdn iln ettiler. Devrimin zaman snrn ancak post factum[2] ay uzatabilen bu baylarn, hi zaman snr olmayan bir devrim dncesinin zerine dilerini gcrdatarak yrmelerinde alacak bir ey yoktur. Ancak btnyle istikrarl bir anayasal rejim; sk yaplmayan seimleriyle ve eer mmknse Sosyal Demokratlara kar olaanst yasalaryla, liberallerin bu yasalara kar geleneksel protestolaryla, uyuuk muhalif gensorular ve canl perde arkas oyunlaryla tm bunlar monari, ikili meclis ve imparatorluk ordusu yardmyla anayasal olarak sesi kslm olan kitlelerin kesintisiz kapitalist smrs temeline dayanr ancak byle bir kanun dzeni; bu politikaclar, maruz kaldklar tm aalanmalara karn dllendirebilir ve sonunda onlara zerinde egemen rol oynayabilecekleri sahneyi salayabilir. Olaylar, uzun sreden beri devrimin yaama hakk iin onlara

dilenme zorunluluundan bizi kurtard gibi, bu nderlerle yeteri kadar alay edip, krlklerini ve iktidarszlklarn acmaszca aa vurmutur. Bu ayn demokrasinin daha az bozulmu temsilcileri, oktan tamamlanan anayasal kazanmlar adna devrimin karsna kmaya cesaret edemiyorlar. Hatta onlar asndan, bizzat parlamentarizmin ykseliinden nce ortaya kan bu parlamenter kretenizm[3] bile, proleter devrime kar mcadelede gl bir silah olarak grnmemektedir. Onlar baka bir yol seiyorlar; kendi tutumlarn, yasa temeline deil, kendilerine gerekler olarak grnen eyler temeline, tarihsel olanaklar temeline, politik gerekilik temeline ve hatta nihayet Marksizm temeline dayandryorlar. Neden olmasn? Ne de olsa, Venedikli sofu burjuva Antonio da, ok keskin bir zekyla una iaret etmemi miydi: unu iyi belle Bassanio, eytan kendi amac iin kutsal kitaptan alnt yapabilir. Yalnzca btnlkl bir dnya grnn yokluunda ortaya kan kymetli ruh zgrlne sahip bu beyler ounlukla eski Marksistlerdir bunlar eletiri rts altnda Marksizmin devrimci sonularndan saklanmaya ve bu ayn Marksizmi Sosyal Demokrasinin devrimci taktiklerine kar kullanmaya e derecede heveslidirler. Bizi modas gemi bir doktrine kr krne balanmakla ve evrimci Marksizm teorisine temelden ihanet etmekle sulamakta da ayn lde kararldrlar. Kesintisiz devrim mi? Sosyalist dnm m? Ama Marksizm, hibir toplumsal biimin kendi isel eilimleri en son noktasna dek gelimeden, kendi ieriini tketmeden dierine yol vermeyeceini retmiyor muydu? Peki Rusya kapitalizmi kendini tketti mi? Ya da Sosyal Demokratlar, subjektivistler gibi, kapitalizmi ideolojik aralarla yenmenin olanakl olduunu mu dnyorlar? vs., vs.. Anayasal Demokratlar yeteri kadar lml bulmayan ok inat baz liberaller, kutsal kitabn sonularn aktarmaya yatkn eski Marksistlerden bu argmanlar devralrlar. Nitekim, Bay Alexander Kaufman Poliarnaia Zvezdada derin bir ciddiyetle unu dile getirir: Biroumuz sosyalist idealin nihai zaferine inanarak, Rodbertusla birlikte, vadedilen sosyalizm diyar iin ada [kime gre?] insanln yeterince olgunlamadn dnrz ve Marxla birlikte, retim aralarnn toplumsallamasnn ancak halkn ve lkenin retici glerinin tedrici geliiminden doabileceine inanrz. Kendi davasnn baars iin Rodbertus ve Marxa, Luthere ve Papaya yalvaran bu Bay Kaufman, sosyalizm sorunlarnda srekli olarak utanmadan caka satan liberal eletirmenlerin irret cehaletinin canl bir rneini sergilemektedir.

Proletarya devlet iktidarn almadan nce, kapitalizm kendini tketmeli imi. Bunun anlam nedir? retici glerin en son noktasna kadar gelimesi mi? retim younlamasn en son noktaya getirmek mi? Eer yleyse, bu en son nokta nedir? Bunun nesnel zellikleri nelerdir? Geen on yllarn ekonomik gelimesi gsterdi ki, kapitalizm yalnzca ana retim kollarn birka elde toplamakla kalmayp, ayn zamanda devasa ekonomik organizmalarn evresini kk snai ve ticari yatrmlarn asalak bir bymesiyle de sarar. Kapitalizm, tarmda, bazen kyly bir tarm ya da sanayi emekisine, bir sokak satcs veya bir serseriye dntrerek kk apl retimi tamamen yok eder; bazen kyl ekonomisini demir bir pene ierisinde tutarak korur; bazen de byk toprak sahipleri iin bir kyl emek gcn gvence altna alan kk, hatta cce tarmsal yatrmlar yaratr. Kapitalist gelimenin gerekleri ve i ie gemi grnmlerinin muazzam ynndan ortaya kan budur, yani, toplumsal emein ana kollarnda hakim olan devasa yatrmlar tarafndan meydana getirilen deer, kk yatrmlar tarafndan yaratlan deere kyasla srekli olarak byr ve bylece ekonominin ana kollarnn toplumsallatrlmasn gittike kolaylatrr. Peki eletirmenlerimizin dncesine gre, kapitalizmin kendini tkettiinin sylenmesi ve proletaryann imdi benim iin elimi uzatp olgunlam meyveyi koparma zaman geldi kararn verme hakknn olmas iin, toplumsal retimin bu iki kesimi arasndaki yzde ilikisi ne olmaldr? Partimizin, iktidar alarak sosyalizmi kendi sosyalist iradesinin derinliklerinden hareketle kurmak gibi bir beklentisi yoktur; partimiz, sosyalist inay, proletarya iktidara geldii zaman kesintiye uramayaca kabul edilmesi gereken nesnel ekonomik gelimeye dayandrabilir ve dayandracaktr. Fakat mesele udur ki ve bu sorunun son derece nemli bir yndr ilkin, ekonomik gelime oktan beridir sosyalizmi nesnel adan avantajl bir toplumsal dzen durumuna getirmitir ve ikinci olarak ekonomik gelime hibir suretle, zel retimin yerine toplumsal retimi geirmek iin, evrimin ana akna planl devlet mdahalesinin balamasnn olanakl olduu zamann balangcn gsteren bu tr nesnel olarak belirlenmi momentler iermez. phesiz uras tartlmaz bir dorudur ki, proletarya iktidar aldnda ne kadar gelimi bir kapitalizm bulursa, sosyalist grevlerin stesinden gelmesi o kadar kolay, toplumsal retimin rgtlenmesi o kadar dorudan, ceteris paribus[4] sosyalist devrim sreci o denli ksa olur. Mesele ve bu da sorunun dier nemli yndr devlet iktidarn ele alabilecei ann seiminin, hibir suretle bizzat proletaryaya bal olmamasdr. Kapitalist evrim temelinde gelien snf mcadelesi, kanlmaz olan i eilimleriyle birlikte, en az ekonomik evrimin kendisi kadar nesnel bir sretir.

Onun politik ifadesi olan Sosyal Demokrasiye kar savam verebilmek iin teorik Marksizmle bamsz bir biimde flrt edenler de dahil tm burjuva politikaclar iin snf mcadelesinin mant akl almaz bir eydir. Snf mcadelesi ilikilerinden doan her karm, onlarn bilinlerinden, cillanm bir cam zerindeymiesine kayp gider. Kapitalizmin gelimesine ilikin Marksist teorinin baz yaltk nermelerini ezberlemilerdir, fakat i snf mcadelesi ve bunun nesnel mantn ilgilendiren herhangi bir konuya gelince, ilkel burjuva barbarlar olarak kalrlar. Toplumsal ve politik ilikilerden kardmz bir sonu olan kesintisiz devrim dncesine yant vermek amacyla nesnel toplumsal gelimeye bavurduklarnda; bu gelimenin yalnzca yzeysel bir tarzda anladklar ekonomik evrimi deil, hakknda dnmeye bile tahamml edemedikleri snf ilikilerinin devrimci mantn da iine aldn unutuyorlar. Sosyal Demokrasi, hem nesnel gelimelerin bilinli ifadesi olma grevine hem de arzusuna sahiptir. Fakat snf mcadelesinin nesnel geliimi bir kez proletaryann nne devlet iktidarnn ya da kendi snf konumunu ortadan kaldrmann hak ve grevlerini kendi zerine alma devrimci alternatifini kardnda, Sosyal Demokrasi devlet iktidarnn fethini acil grev emri addeder. Bunu yaparken ayn zamanda, retimin bymesi ve younlamas gibi daha derin karaktere sahip nesnel geliim srelerini zerre kadar ihmal etmez, fakat unu belirtir: eer snf mcadelesinin mant, ki son tahlilde ekonomik gelimenin gidiatna dayanr, proletaryay, burjuvazi kendi ekonomik grevlerini tamamlamadan nce (ki o politik grevlerine bile henz zar zor balad) bir diktatrle doru iterse, bu yalnzca tarihin proletaryann srtna muazzam glkte sorunlar bindirdii anlamna gelir. Belki de proletarya mcadelede yenilecek, bunlarn arl altnda yklacaktr; olabilir. Fakat proletarya bunlarla yzlemeyi reddedemez, aksi takdirde bunun bedeli snfn paralanmas ve tm lkenin barbarla yuvarlanmas olur. 4. Devrim, Burjuvazi ve Proletarya Devrim krbalanacak bir topa deildir. Ama liberal bir Musann asa vuruu ya da haykryla yarlabilecek uysal bir Kzl Deniz de deildir. Biz kesintisiz bir devrimden sz ettiimizde, yola ktmz nokta ii hareketinin kanun snrlar iine ekilmesine kar duyduumuz tiksinti deil (ne tip bir kanun? otokrasinin kanunu mu? Witteninki mi? Durnovonunki mi? Struvenin yasa nergeleri mi? hangi kanun?), gelien devrimci mcadele iindeki snf ilikilerini tahlilimizdir. Biz bu tahlili onlarca kez yaptk. Soruna tm ynlerinden yaklatk. Olaylar her defasnda tahlillerimizi dorulad. Burjuva politikaclar ve yazarlar bize kar ok homurdandlar, ama bir kez bile yant vermeyi denemi deiller. Geen yl boyunca, muazzam bir enerji ve yorulmazlk sergileyen devrim, yine de zgrlklere ve teminatlara gerek bir dayanak olacak tek bir devlet kurumu gelitirmeyi baaramad. 6 Austos Dumas boazland. 17 Ekim-11 Aralk Dumas

felkete mahkm edildi. Bu sre boyunca devrim dann bir fare dourmasn sabrla bekleyen liberaller, devrimin meyvesizlii karsnda korkuyla geri ekildiler. Ama bu arada devrim bu meyvesizlikten onur duyma hakkna sahiptir; bu onun isel gcnn yalnzca dsal ifadesidir. Mutlakyetin mlk sahibi snflarn akn temsilcileriyle uzlama giriiminde bulunduu ve onlarla kafa kafaya verip anayasal projeler tasarlamaya balad her seferinde, daha ncekilerin hepsinden karlatrlmaz lde daha gl yeni bir devrimci dalga, taslaklar silip sprmekte ve brokratik ve liberal tasarmclar da geri savurmakta ya da sular altnda brakmaktadr. Burjuvazi mutlakyetin devrilmesi yoluyla parlamenter dzenin kazanlmas iin halka nderlik etme yeteneinde deildir. Fakat proletaryann ahsnda halk, burjuvaziyi, mutlakyetle yaplan anlamalar araclyla anayasal teminatlar elde etmekten alkoymaktadr. Burjuva demokrasisi proletaryaya yol gsteremez, nk proletarya onun peinden gidemeyecek kadar olgunlamtr; o burjuvaziyi kendi peine takmay istemektedir. Ve demokrasinin de liberalizmden bile daha aciz olduu ortaya kyor. Liberalizm gibi o da halktan kopuktur ve stelik burjuvazinin toplumsal avantajlarna da sahip deildir. nemsizdir. Proletarya, devrimin biricik nderi ve esas sava gcdr. Sava alannn komutas ondadr ve herhangi bir tavizle ne tatmin olmutur ne de tatmin olacaktr. Soluklanma molalar ve geici geri ekilmelerle devrimi zafere tayacaktr, ki bu da iktidar proletaryaya ellerine verecektir. Geen yln olaylar temelinde bunun kantlanmasna burada girimeyeceiz; okuyucuya bu dneme ilikin Sosyal Demokrat literatr neriyoruz.[5] Burada yalnzca, parlamenter bir dzen iin verilen mcadelede burjuvazinin sergiledii isel gszl gstermek zere ksa bir ara vereceiz. Burjuvaziyle monari arasndaki bir anlamann bedeli olduu kadar, bu tip anlamalarn daimi arenas da olan halk temsili, domaya hazr olduu her seferinde devrim tarafndan ldrld. Burjuva devrimlerin dier bir tarihsel kurumu ise, tam da bir embriyon halindeyken ya da daha dorusu ana rahmine yeni dmken ldrlmt: Yurtta milisi. Milis (ulusal muhafz), tm devrimlerin (1789 ve 1848de Paris, tm talyan devletleri, Viyana ve Berlinde) ilk slogan ve ilk kazanmyd. 1848de, tm burjuva muhaliflerin, hatta en lmllarnn bile slogan ulusal muhafzd (yani tm eitimli ve mlk sahibi snflarn silahlanmas) ve yalnzca, kazanlm ya da bahedilmi zgrlklerin yukardan gelecek ykc saldrlardan korunmas grevi deil, burjuva mlkiyetini proletaryann saldrlarndan koruma grevi de vard. Bu nedenle milis, burjuvazinin ak bir snfsal talebiydi. talyanlar unu iyi rendiler ki diyor talya birlii konusunda inceleme yapan liberal bir ngiliz

tarihi, silahlanm bir yurtta muhafz o andan itibaren despotizmi imknsz klmt. Mlk sahibi snflar iin de bu, olas bir anariye ve alttan alta kaynayan tm alkantlara kar bir gvenceydi (Bolton King, History of Italian Unity, Rusa eviri, Moskova, 1901, c.1, s.220). Ve hareketliliin yaand merkezlerde anariyle, yani devrimci kitlelerle, ba edebilecek yeterli bir askeri gce sahip olmayan egemen gericilik burjuvaziyi silahlandrd. Mutlakyet ilk nce muhafazakr orta-snf kentlilerin iileri sindirmesine ve pasifize etmesine izin verdi ve ardndan da kendisi kentlileri silahszlandrp pasifize etti. lkemizde, milis slogan, hibir burjuva partisinde destek bulamyor. Liberallerin silahlanm olmann nemini znde kavramam olmalar olanakszdr: Mutlakyet onlara bu konuda birka ders vermiti. Fakat bu koullarda proletarya olmakszn ve proletaryaya kar bir milisin bsbtn olanaksz olduunu da kavramaktadrlar. Rus iileri, esnaflar, renciler ve avukatlar omuzlarnda kraliyet tfekleri ve iki yanlarnda svari kllar tarken ceplerini tala dolduran ve ellerinin uzand her eyi tayan 1848 iilerine ok az benziyorlar. Rusyada devrimi silahlandrmak, her eyden nce iileri silahlandrmak anlamna gelir. Bunu kavrayan ve bundan korkan liberaller, milisten tmyle vazgemektedirler. Onlar, tpk iilerin silahlanmasndansa Fransa ve Parisi Bismarcka teslim eden Thiers gibi, hibir savaa girimeksizin bu mevziyi mutlakyete terk ediyorlar. Liberal-demokratik koalisyonun manifestosu olan Anayasal Hkmet adl derlemede, hkmetin devrilme olasl zerinde duran Bay Civelegov, gayet doru olarak unu sylemektedir: Gerektii anda bizzat toplum, kendi anayasasn savunmak iin ayaa kalkmaya hazr olduunu gstermelidir. Ve bundan, doal olarak, halkn silahlandrlmas talebi kacandan, liberal filozof, hkmet darbelerini pskrtmek iin herkesin elinin altnda silah bulunmasnn hi de gerekli olmadn eklemeyi gerekli grmektedir. Gerekli olan tek ey, toplumun bir ret cevab vermeye hazr olmasdr. Bununla ne kastedildii mehuldr. Eer bu bahanede ak olan bir ey varsa o da udur: bizim demokratlarmzn yreklerindeki silahlanm proletarya korkusu, otokrasi askerlerinden duyduklar korkuya ar basmaktadr. te bu yzden, devrimin silahlandrlmas grevi, tm arlyla proletaryaya dmektedir. Ve 1848 burjuvazisinin snf talebi olan yurtta milisi, bizim lkemizde, ta bandan itibaren, halkn ve her eyden nce de proletaryann silahlanmas talebi olarak ortaya kar. Rus devriminin tm kaderi bu soruna baldr. 5. Proletarya ve Kyllk

ktidar fetheder etmez proletaryann karlaaca ilk grevler politik grevler olacaktr: Konumunu pekitirmek, devrimi silahlandrmak, gericilii silahszlandrmak, devrimin tabann geniletmek, devleti yeniden ina etmek. Bu grevlerin, zellikle sonuncusunun yerine getirilmesinde, Paris Komn deneyimi Rus proletaryas tarafndan unutulmayacaktr. Mevcut polis ve ordunun kaldrlmas, halkn silahlandrlmas, mandarin brokrasinin datlmas, tm memurlarn seilmesi ilkesinin getirilmesi, bu memurlarn cretlerinin eitlenmesi, devletle kilisenin ayrlmas; bunlar, Komn rneinden yola karak, daha en bandan itibaren yerine getirilmesi gereken nlemlerdir. Ne var ki proletarya, devrimin tabann geniletmeksizin iktidarn pekitiremeyecektir. Emeki kitlelerin byk bir kesimi, zellikle krdakiler, ancak devrimin nc gc olan kent proletaryas devletin bana getikten sonra devrimin iine ekilebilecek ve politik olarak rgtlenebilecektir. Devrimci ajitasyon ve rgtlenme, devlet olanaklarnn yardmyla yrtlecektir. Son olarak, bizzat yasama gc halk kitlelerinin devrimcilemesinin gl bir silah haline gelecektir. Buna ek olarak, burjuva devriminin tm ykn proletaryann omuzlarna ykleyen toplumsal-tarihsel konumumuzun nitelii, ii hkmeti iin yalnzca byk glkler yaratmakla kalmayacak, bunun yan sra ona pah biilmez avantajlar da salayacaktr. Bu, proletarya ve kyllk arasndaki ilikileri de etkileyecektir. 1789-1793 ve 1848 devrimlerinde iktidar ilk nce mutlakyetten burjuvazinin lml unsurlarna geti ve bu unsurlar devrimci demokrasi iktidar kendi ellerine almadan nce ya da almaya hazrlanrken kyll zgrletirdi (bunu nasl yapt ayr bir sorun). Serflikten kurtulan kyller, ehirlilerin tm politik giriimlerine, yani devrimin sonraki gidiatna ilgilerini kaybettiler; ve dzenin ayaklar dibine ar bir temel ta gibi serilerek, devrimi Sezarc ya da geleneksel mutlakyeti gericilie teslim ettiler. Rus devrimi, daha nce de sylendii gibi, demokrasinin en temel sorunlarn zebilecek herhangi bir burjuva anayasal dzenin kurulmasna olanak vermemektedir. Witte tipi reformcu-brokratlara gelince, onlarn tm aydn abalar, kendi varolu mcadeleleri tarafndan boa karlmaktadr. Bunun sonucu olarak kylln hatta bir zmre olarak tm kylln en temel devrimci karlarnn kaderi, devrimin btnnn kaderine, yani proletaryann kaderine baldr. ktidardaki proletarya, kylln nnde kurtarc bir snf olarak belirecektir.

Komn gibi o da kyllere yle seslenme hakkna sahip olacaktr: Bizim zaferimiz, sizin zaferinizdir. Proletaryann egemenlii, yalnzca demokratik eitlik, zgr z-ynetim, vergi yknn tm arlnn mlk sahibi snflara kaydrlmas, daimi ordunun silahl halkn iinde eritilmesi ve kiliseye zorunlu katklarn kaldrlmas anlamna deil, ayn zamanda, toprak ilikilerinde kyller tarafndan gerekletirilen tm devrimci deiikliklerin (el koymalar) tannmas anlamna da gelecektir. Proletarya bu deiiklikleri tarm alannda alnacak daha ileri devlet tedbirlerinin kalk noktas yapacaktr. Bu koullarda Rus kylsnn daha en bandan itibaren devrimin ilk ve en zor dneminde proleter rejimin (ii demokrasisi) desteklenmesindeki kar, Fransz kylsnn, snglerin zoruyla yeni mlk sahiplerine kendilerine den toprak parasnn dokunulmazln garanti eden Napoleon Bonaparten askeri rejimini desteklemekteki karndan her halkrda daha az olmayacaktr. Bunun anlam, kylln desteini salam olan proletaryann nderliinde toplanan halk temsilinin, ii demokrasisinin egemenliinin demokratik bir biiminden baka bir ey olmayacadr. Ama kyllk proletaryay dar itip, onun yerini igal edemez mi? Bu olanakszdr. Tm tarihsel deneyim bu nermeyi reddeder. Tarihsel deneyim, kylln bamsz bir politik rol oynamaktan tmyle aciz olduunu gstermektedir.[6] Kapitalizmin tarihi krn kente boyun eiinin tarihidir. Avrupa kentlerinin snai gelimesi, tarmsal retim alannda feodal ilikilerin daha fazla srmesini bir noktada olanakszlatrmtr. Ama krsal kesimin kendisi, feodalizmin tasfiyesi devrimci greviyle baa kacak bir snf ortaya karmad. Kyler zerinde politik bir hegemonya kuran ve devlet ve mlkiyet ilikilerindeki devrimi kylere yayan devrimci gleri gelitiren de, tarm sermayeye tbi klan bu ayn kent idi. Gelimenin ilerlemesiyle birlikte krsal kesim sermayenin ekonomik klesi durumuna, kyllk de burjuva partilerin politik klesi durumuna der. Bu partiler kyll kendi politik iftliklerine ve semen av sahalarna dntrerek, parlamenter politikada feodalizmi yeniden canlandrrlar. ada burjuva devlet kyll militarizm ve vergiler vastasyla tefeci sermayenin kursana doru itmekte ve devlet papazlar, devlet okullar ve kla ahlkszl araclyla da onu tefeci politikann kurban haline getirmektedir. Rus burjuvazisi tm devrimci mevzilerini proletaryaya terk edecektir. Kyller zerindeki hegemonyasn da teslim etmek zorunda kalacaktr. ktidarn proletaryaya gemesiyle ortaya kacak byle bir durumda, kylln ii demokrasisi rejimine tutunmaktan baka bir alternatifi olmayacaktr; bunu burjuva rejime tutunmasndan genellikle hi de fazla olmayan bir bilinle yapsa bile, durum deimeyecektir. Fakat her burjuva partisi, kylln oylarn

kazanr kazanmaz, iktidarn kyll yamalamak iin kullanmakta acele edip, trl mit ve vaatlerle onu aldatp, sonra da umulabilecek en kt ceza olarak yerini baka bir kapitalist partiye brakrken; proletarya, kyller tarafndan desteklendiinde, krsal kesimin kltrel dzeyinin ykselmesi ve kyllerin politik bilincinin gelimesi iin tm gleri seferber edecektir. Marx, Fransz kylsnn nyargs konusunda unlar sylemektedir: ... Bu nyarg Komnn kylln canl karlarna ve ivedi gereksinimlerine ynelttii arya nasl direnebilirdi? Kyl Meclisi, Komnal Parisin tara illeri ile aylk zgr haberlemesinin bu gerekte onlarn en byk korkusuydu kylln genel bir ayaklanmasn getireceini biliyordu ve bu sr vebasnn yaylmasn durdurmak iin Parisin evresine bir polis ablukas kurma hevesleri de buradan geliyordu. Sylenenlerin tmnden, proletaryann ve kylln diktatrl grne nasl yaklatmz aktr. Sorunun z, bunu ilkesel olarak kabul edilir grp grmememizde, byle bir politik ibirliini istememiz ya da istemememizde deildir. Biz yalnzca bunu gerekletirilemez bir ey olarak dnyoruz; en azndan dorudan ve ivedi anlamyla. Gerekten de, bu tip bir koalisyon ya varolan burjuva partilerden birinin kyllk zerinde egemenlik kazandn ya da kylln kendi gl partisini yarattn varsayar. Gstermeye altmz gibi, bunlardan ne biri ne de dieri olanakldr. Bununla birlikte, proletarya diktatrl, kylln stelik yalnzca kylln deil, ayn zamanda kk burjuvazi ve aydnlarn da tm ilerici ve gerek karlarn kesin olarak temsil edecektir. ...Komn der Marx, bu nedenle Fransz toplumunun tm salkl unsurlarnn gerek temsilcisiydi ve onun iin de gerekten ulusal hkmet idi. Fakat yine de proletarya diktatrl idi. 6. Proletarya Diktatrlnn Yntem ve Hedefleri Proletarya diktatrl, hibir ekilde, devrimci rgtn proletarya zerindeki diktatrl anlamna gelmez, tersine proletarya araclyla toplumun tm zerindeki bir diktatrl ifade eder. Ve bu en iyi ekilde Paris Komn tarafndan gsterilmitir. Mart 1848 Viyana devrimi, burjuva toplumun halen kararl bir devrimci politika izlemeye muktedir tek kesimi olan renciler tarafndan ynetildi. rgtsz, politik deneyimden ve bamsz bir nderlikten yoksun proletarya, rencilerin peinden gitti. Btn kritik anlarda iiler daima, kafalaryla alan beylere, elleriyle alanlarn yardmn sundular. renciler kh iileri savaa arm,

kh iilerin varolardan kente akmalarn kendileri nlemilerdi. Kimi zaman da Akademik Lejyonun silahlarna dayanan politik otoriteleri araclyla, iilerin kendi bamsz taleplerini ykseltmelerini yasaklamlard. te bu, proletarya zerindeki yardmsever devrimci diktatrln en ak biimiydi. Paris Komnnde her ey proletaryann politik bamszl temeli zerine kurulmutu. Ulusal Muhafz Merkez Komitesi, Komnn proleter semenlerine, yalnzca iiler arasndan seilen insanlarn kendilerine iyi hizmet edebileceinin unutulmamas gerektii uyarsnda bulunmutu. Tuzu kuru birinin bir iiyi kendi kardei olarak dnme eiliminde olmas olduka nadir bir durum olduuna gre diyordu Merkez Komitesi, mlk sahiplerinden uzak durun. Komn proletaryann yrtme komitesiydi, Ulusal Muhafz onun ordusu, memurlar da sorumlu uaklar. Bu proletarya diktatrlyd. 1906nn Rus ii snf, 1848in Viyana ii snfndan tmyle farkldr. Bunun en gzel kant, tm Rusyada i Delegeleri Sovyetlerinin deneyimidir. Bunlar bir kargaa annda proleter kitleler zerinden iktidar ele geiren, nceden hazrlanm komplocu rgtler deildirler. Hayr, kendi devrimci mcadelesini koordine etmek iin bu kitle tarafndan planl bir biimde yaratlm organlardr bunlar. Kitleler tarafndan seilmi bulunan ve kitlelere kar sorumlu olan bu Sovyetler, bu kaytsz artsz demokratik kurumlar, devrimci sosyalizm ruhuyla en kararl snf politikasn yrtrler. Bunlar henz geici bir hkmet olmaktan uzaktrlar; hatta u an iin onlardan bir ey kmayabilir de. Ama bir geici hkmetin gelecekteki yerel dayanak noktalar olduklar su gtrmezdir. Ve i Sovyetlerinin tm etkinlii aka gstermektedir ki, iktidardaki Rus proletaryasnn politikas, 1871 Komnyle karlatrldnda yeni ve muazzam bir ileri adm olacaktr. Parisli iiler, der Marx, Komnden mucizeler beklemediler. imdi de biz, proletarya diktatrlnn bir anda mucizeler yaratmasn beklememeliyiz. Devlet iktidar her eye kadir deildir. Proletaryann yapmas gereken tek eyin iktidar ele geirmek olduunu ve ardndan birka kararnameyle kapitalizmin yerine sosyalizmi geirebileceini dnmek samalk olurdu. Ekonomik yap devlet etkinliinin bir rn deildir. Proletaryann yapabilecei tek ey, kolektivizm ynndeki ekonomik evrimin gidiatn kolaylatrmak ve ksaltmak iin devlet iktidarn tm enerjisiyle kullanmaktr. Proletarya ie szde asgari program dahilindeki reformlarla balayacaktr; ve bunlardan hareketle tam da kendi konumunun mant gerei kolektivist tedbirler almaya zorlanacaktr. Sekiz saatlik ignn ve ar bir mterakki gelir vergisi sistemini yrrle koymak, dierlerine gre daha basit bir grev olacaktr, ama burada da sorunun

esas arl, yasann kartlmasnda deil onun yrrle konuunun rgtlenmesinde yatmaktadr. Asl glk (ve ite burada kolektivizme geiyoruz!), bu yasalarn karlmasna cevaben sahipleri tarafndan kapatlacak fabrika ve iletmelerde retimin devlet tarafndan rgtlenmesindedir. Ayrca, miras hakkn kaldran bir yasa karmak ve bu yasay pratie geirmek de grece basit bir grev olacaktr; para-sermaye olarak aktarlan az bir miras da, proletarya iin herhangi bir gle yol amayacak ve onun ekonomisine yk olmayacaktr. Ama topran ve sanayi sermayesinin varisi olarak ne kmas, ii hkmetinin retimin toplumsallatrlm bir temelde rgtlenmesi grevini kendi zerine almas anlamna gelir. Ayn ey, ama bu kez ok daha geni bir lekte, bedelli ya da bedelsiz mlkszletirme iin de sylenebilir. Bedelli mlkszletirme politik adan avantajldr, fakat mali adan glkler tar; bedelsiz mlkszletirme ise mali avantajlara sahiptir fakat politik glkler arz eder. Ama mali ya da politik glklerden daha bykleri, ekonomik ve rgtsel glkler olacaktr. Tekrarlyoruz: Proleter bir hkmet mucizeler yaratan bir hkmet demek deildir. retimin toplumsallatrlmas en az glk karan alanlardan balayacaktr. Toplumsallatrlm retim sektr ilk dnemde zel iktisadi teebbslerle meta deiimi yasalar araclyla balantl olan adacklar grnmnde olacaktr. Toplumsallatrlm ekonominin igal ettii alan bydke, onun avantajlar ok daha belirginleecek, yeni politik rejim kendisini ok daha istikrarl hissedecek, proletaryann sonraki ekonomik tedbirleri daha da cesur olacaktr. Proletarya bu tedbirlerde yalnzca ulusal retici glere deil, uluslararas teknie de yaslanacaktr, tpk devrimci politikasnda yalnzca dorudan verili ulusal snf ilikilerine deil, ayn zamanda uluslararas proletaryann tm bir tarihsel deneyimine de dayanmas gibi. Dahas, devrimin kendisine salad iktidar elinde bulunduran Rus proletaryas kendi ulusal davasnn kaderini dnya sosyalizmi davasna derhal ve dorudan balamak iin koullarn gerektirdii her eyi yapacaktr.[7] Bu yalnzca proleter politikann genel uluslararas ilkelerinin bir gerei olmakla kalmayp bundan te bir eydir; snf olarak kendini koruma gdsnn gl sesi onu bu yola girmeye zorlayacaktr. Rus proletaryas geri savrulmayacak, byk davasn sonuca ulatrmay baaracaktr. Tek bir artla: byk devrimimizin ulusal erevesini nasl krp aacan ve onu emein dnya apndaki zaferinin balangc haline nasl getireceini bilirse.

St.Petersburg, Aralk 1905 Paris Komn Tarihte devrimler ou kez savalar izler. i kitleleri olaan dnemlerde bir kle gibi uysalca alarak, alkanlklarn byk basksna boyun eerek her Allahn gn didinip dururlar. Kapitalizme sadakatle hizmet eden bu alkanlk olmasa, ne bekiler ne polis, ne gardiyanlar ne de celltlar kitleleri boyunduruk altnda tutabilirler. Kitlelere eziyet eden ve onlar ykma uratan sava, egemenler iin de tehlikelidir; nk sava, halk bir rpda allm durumundan ekip karr, gmbrtsyle en geri ve cahil unsurlar uyandrr ve onlar enine boyuna dnmeye ve etraflarna baknmaya zorlar. Sava ve Devrim Egemenler milyonlarca emekiyi alevlerin iine iterek, alkanlklar yerine yalanlara ve vaatlere bavurmak zorunda kalrlar. Burjuvazi kendi savan kitlelerin licenap ruhunda deerli addedilen zelliklere boyayarak sunar: Sava zgrlk iindir, Adalet iindir, Daha yi Bir Yaam iindir! Kitleleri en derin noktalarna dek harekete geiren sava, deimez bir biimde onlar aldatarak sonlanr: onlara yeni yaralar ve zincirler dnda hibir ey getirmez. Bu nedenle aldatlan kitlelerin savatan doan gergin durumu, ou kez egemenlere kar bir patlamaya yol aar; sava devrimi dourur. On iki yl nceki Rus-Japon Sava srasnda yaanan buydu: bu sava, halkn honutsuzluunu derhal arttrm ve 1905 devrimine yol amt. Krk alt yl nce Fransada da bu olmutu. 1870-1871 Fransa-Prusya Sava iilerin isyanna ve Paris Komnnn oluumuna yol amt. Komn Parisli iiler burjuva hkmet tarafndan silahlandrlm ve bakentin Alman birliklerine kar savunulmas iin Ulusal Muhafz iinde rgtlendirilmilerdi. Fakat Fransz burjuvazisini, Hohenzollern birliklerinden duyduu korkudan ok daha fazla kendi proleterlerinin korkusu sard. Paris teslim olduktan sonra, Cumhuriyeti hkmet iileri silahszlandrmaya giriti. Ama sava onlarda oktan bir isyan ruhunu canlandrmt. Parisli proleterler, tezghlarna geri dnmeyi ve silahlarn ellerinden brakmay reddettiler. Silahl iilerle hkmet birlikleri arasnda bir arpma oldu. Tarih 18 Mart 1871 idi. iler galip gelmilerdi; Paris ellerindeydi ve 28 Martta bakentte Komn olarak bilinen bir

proleter hkmet kurdular. Ancak bu uzun srmedi. Komnn son direniileri de, kahramanca bir direniten sonra 28 Maysta burjuva birliklerin saldrs karsnda yenik dtler. Bunu, proleter devrime katlanlar hedef alan kanl misillemelerin yapld haftalar ve aylar izledi. Fakat ksa sren varlna ramen Komn, proleter mcadele tarihindeki en nemli olay olarak kald. lk kez Paris iilerinin deneyimleri temelinde, dnya proletaryas proleter devrimin ne olduunu, onun amalarnn ve izlemesi gereken yollarn neler olduunu grebiliyordu. Komnn Baarlar Tm yabanclarn ii hkmetine seilebilmesini kabul ederek ie balayan Komn unu iln etti: Komnn bayra Dnya Cumhuriyetinin bayradr. Komn dini okullar ve devleti tasfiye etti, lm cezasn kaldrd, Vendome Stununu (ovenizm ant) ykt, maalarn bir iinin cretini gemeyecek dzeyde tutarak tm resmi grev ve mevkileri halkn gerek hizmetkrlarna devretti. Komn retimi toplumsal bir temel zerinde balatmak iin, korku iindeki kapitalistler tarafndan kapatlan fabrika ve imalthanelerin saymn balatt. Bu, ekonomik yaamn sosyalist rgtlenmesine doru atlan ilk admd. Ancak Komn niyetlendii nlemleri hayata geirmeyi baaramad: Ezildi. Fransz burjuvazisi ulusal dman Bismarckla ki derhal onun snf mttefiki haline gelmiti ibirliine giderek, gerek dman olan ii snfnn isyann merhametsizce bastrd. Komnn grevleri ve planlar gereklemedi. Fakat bu plan ve grevler, tm dnyada proletaryann en iyi evltlarnn yreklerinde yerlerini buldular. Bunlar mcadelemizin devrimci vaatleri haline geldiler. Ve bugn, 18 Mart 1917de, Komn imgesi daha nce hi olmad kadar ak biimde nmzde durmaktadr, zira aradan geen uzun zamandan sonra byk devrimci savalar ana bir kez daha girmi bulunuyoruz. Dnya Sava Dnya sava, on milyonlarca emekiyi, iinde bir ot gibi yaadklar ve altklar allm koullarn dna karmtr. imdiye kadar bu yalnzca Avrupada gerekleti; yarn ayn eyi Amerikada da greceiz. Daha nce ii kitlelerine hibir zaman byle szler verilmemiti. Onlar iin hi byle gkkuaklar izilmemiti. Hibir zaman bu sava srasndaki kadar vlmemilerdi. Daha nce hibir zaman mlk sahibi snflar, Anayurt Savunusu adyla srdrlen bu yalan savunma adna halktan bu denli kan istemeye cret etmemilerdi. Ve daha nce hibir zaman emekiler bu kadar aldatlmam, ihanete uramam ve bugnk kadar cefa ekmemilerdi.

Kan ve amurla dolu ukurlarda, alktan kvranan ehirlerde ve kylerde milyonlarca yrek, fke, hiddet ve zntyle arpyor. Ve sosyalist ideallerle ilikili bu duygular devrimci evke dnyor. Yarn alevler ii kitlelerin gl isyanlarnda parlayacaktr. Rus proletaryas devrimin uzun yoluna oktan koyulmutur ve bunun etkisiyle dnyann grd en rezil despotizmin temelleri yklp paralanmaktadr. Ne var ki Rusyadaki devrim, Avrupann btnndeki ve tm dnyadaki proleter ayaklanmalarn yalnzca bir mjdecisidir. Komn Hatrla! Biz sosyalistlerin bakaldran ii kitlelerine diyecei budur. Burjuvazi sizi bir yabanc dmana kar silahlandrd. Silahlarnz geri vermeyi reddedin, tpk Parisli iilerin 1871de reddettii gibi! Karl Liebknechtin arsna kulak verin ve bu silahlar gerek dmannza, kapitalizme evirin! Devlet makinesini onlarn ellerinden skp aln! Onu, burjuvazinin bask aracndan proletaryann z-ynetim aygtna dntrn. Bugn Komn dnemindeki atalarnzdan sonsuz lde daha glsnz. Tm asalaklar tahtlarndan indirin! Topraklara, madenlere ve fabrikalara kendi kullanmnz iin el koyun. almada kardelik; emein meyvelerinden yararlanmada eitlik! Komnn bayra, Dnya Emek Cumhuriyetinin bayradr. New York, 17 Mart 1917 Paris Komn ve Sovyet Rusya Proletarya tarafndan gerekletirilen ksa sreli ilk devrim, proletarya asndan dmannn zaferiyle sonulanmt. 18 Marttan 28 Maysa kadar sren bu kesit 72 gn srd. 18 Mart 1871 Paris Komn, P.L.Lavrov, Petrograd, Kolos Yaynevi, 1919. Komndeki Sosyalist Partilerin Olgunlamaml 1871 Paris Komn, henz clz olsa da, ii snfnn kendi stnln dayatmaya dnk ilk tarihsel giriimiydi. Deneyiminin son derece snrl karakterine, katlanlarn toyluuna, programnn karklna, liderleri arasndaki birliin eksikliine, planlarnn kararszlna, yrtme organlarnn mitsiz paniine ve tm bunlar tarafndan lmcl bir ekilde hzlandrlan korkun yenilgisine ramen, Komnn ansn kalbimizde yaatyoruz. Komnn ahsnda, Lavrovun szleriyle henz soluk olsa da, proleter cumhuriyetin ilk afann ansn aziz tutuyoruz. Kautskynin tam tersine. Komn ve Sovyet iktidar arasnda kaba trden maksatl bir kartla byk yer ayrd kitabnda Kautsky,

Komnn asl stnlklerini, bizim onun talihsizlii ve hatas olarak grdmz zelliklerinde bulur. Kautsky cansiperane bir urala, 1871 Paris Komnnn yapay olarak hazrlanmadn, partimiz tarafndan dikkatle hazrlanan Ekim Devriminin tersine, devrimcileri gafil avlayarak anszn ortaya ktn gsteriyor. Bu inkr edilemez. Gerici dncelerini aka formle etmeyi gze alamayan Kautsky, 1871 Paris devrimcilerinin, proleter ayaklanmay ngrmediklerinden dolay, yani kanlmaz olan ngrmediklerinden ve onu bilinli olarak karlamadklarndan dolay vgy hak edip etmediklerini aka belirtmiyor. Bununla birlikte, Kautskynin tm tablosu okuyucuda adeta u dnceyi oluturacak tarzda kurulmutur: Komnarlar yalnzca talihsizlie uramlard (Bavyeral filisten Vollmar, bir keresinde, Komnarlarn iktidar ele geirmek yerine yataklarna gidip yatmadklarndan duyduu kederi ifade etmiti) ve bu yzden merhamete layktlar. Bolevikler bilinli olarak bu talihsizlii (iktidarn fethi) gslemeye ktlar ve bu yzden, ne bu ne de te dnyada onlara af yoktur. Sorunun byle konulmas, kendi i tutarszl iinde inanlmaz grlebilir. Her eye ramen, hibir eyi grmemek ve nceden kestirmemek iin kafalarn omuzlarnn iine eken Kautskyci Bamszlarn konumundan kanlmaz bir ekilde bu kmaktadr; ve onlar eer ileriye doru hareket ediyorlarsa bu yalnzca arkadan gl bir balang vuruuna maruz kaldklar iindir. Kautskyye gre, Parisi kk drmek, ona kendisini ynetme hakk vermemek, onu bakent konumundan yoksun brakmak ve ardndan daha byk bir zgvenle monarist bir hkmet darbesine girimek iin onu silahszlandrmak, Ulusal Meclisin ve onun setii yrtme erkinin ba Thiersin en nemli greviydi. Paris ayaklanmasna yol aan atma bu durumdan kaynakland. Bunun, Boleviklerin gerekletirdii hkmet darbesinin niteliinden ne kadar farkl olduu aktr; Bolevikler glerini bara duyulan zlemden alyorlard, kyllk arkalarndayd ve Ulusal Mecliste karlarnda monaristler deil, SRler ve Menevik Sosyal Demokratlar vard. Bolevikler, tm devlet mekanizmasn bir hamlede kendilerine teslim eden iyi hazrlanm bir hkmet darbesi sayesinde iktidara geldiler; muhaliflerini ki bunlar arasnda proleter muhalifleri de vard ortadan kaldrmak iin bu devlet aygtn en enerjik ve en acmasz bir ekilde derhal kullanmaya giritiler. te yandan hi kimse Komn ayaklanmasna devrimciler kadar armamt ve bunlarn hatr saylr bir kesimi iin atma hi istenmeyen bir eydi.

Kautskynin burada Komnarlarla ilgili yazdklarnn gerek anlamnn daha ak olarak kavranmas iin, aadaki kant ileri srmemize izin verin: 1 Mart 1871de, diye yazar Lavrov ok eitici kitabnda, yani mparatorluun kmesinden alt ay sonra ve Komnn patlamasndan birka gn nce, Paris Enternasyonalinin nde gelen ahsiyetlerinin henz hibir kesin politik program yoktu. 18 Marttan sonra der ayn yazar, Paris proletaryann ellerindeydi, fakat bu beklenmedik iktidarn altnda ezilen liderler en temel nlemleri almadlar. Ulusal Muhafz Merkez Komitesinin bir yesi size altndan kalkamayacanz kadar byk bir rol dt ve tek amacnz da sorumluluktan yakanz syrmak demiti. Bunda gerek pay olduka fazlayd diye yazar Komn tarihisi ve Komnar Lissagaray. Fakat eylem annda bizzat n rgtlenme ve hazrln olmay, ou kez, tam da kiilere atfedilen rollerin, onlarn oynayabileceklerinden ok daha byk olmasnn nedenidir. Bundan da grlebilir ki (sonradan daha da aikr olacaktr), Paris sosyalistlerinin dorudan bir iktidar mcadelesinden yoksun olularnn nedeni, st dzey taktik deerlendirmeler deil onlarn teorik ekilsizlik ve politik acizlikleriydi. Hi phemiz yok ki, Kautskynin Komn geleneine ball, Almanyadaki proleter devrimi hi istenmeyen bir atma olarak selmlayacak olan olaanst aknlnda esas ifadesini bulacaktr. Ancak bunun, gelecek kuaklar tarafndan onun saygnlyla badatrlp badatrlmayacandan pheliyiz. Gerekte onun tarihsel analojileri, kafa karklnn, savsaklamann ve hileli fikirlerin bir bileimi olarak tanmlanmaldr. Thiersin Parise ilikin niyetleri, eretelli ve ernovun alenen destekledii Milyukov tarafndan da Petrograd iin besleniyordu. Kornilovdan Potressova kadar hepsi, gnlerce, Petrogradn lkeden yabanclatn, onunla hibir ortak tarafnn kalmadn, ahlki adan tmyle bozulduunu ve iradesini topluma dayatmaya altn iddia ettiler. Petrograd ykmak ve kk drmek, Milyukov ve yardmclarnn ilk greviydi. Ve bu, Petrogradn devrimin gerek merkezi olduu, henz kendi konumunu lkenin geri kalan ksmnda pekitiremedii bir dnemde vuku buldu. Dumann nceki bakan Rodzianko, aka, tpk Riga gibi Petrogradn da eitim amacyla Almanlara verilmesinden sz ediyordu. Rodzianko, Milyukovun gerekletirmeye alt ve Kerenskinin tm politikasyla yardm ettii eyin yalnzca adn koymutu. Thiers gibi Milyukov da proletaryay silahszlandrmak istedi. Dahas Kerenski, ernov ve eretelli sayesinde Petrograd proletaryas 1917 Temmuzunda byk

lde silahszlandrlmt. Daha sonra ancak Kornilovun Austosta Petrograd zerine yry srasnda ksmen yeniden silahland. Ve bu silahlanma Ekim ayaklanmasnn hazrlanmasnda nemli bir eydi. Bylelikle, Kautskynin Ekim Devrimimizle Paris iilerinin Mart ayaklanmasn tezatlatrd noktalar, aslnda ok byk lde akan noktalardr. yleyse, bunlar arasndaki farkllk nerede yatmaktadr? Her eyden nce, Thiersin caniyane planlarnn baarya ulamasnda: Paris onun tarafndan boazlanm ve on binlerce ii yok edilmitir. Dier taraftan Milyukov ise tam bir fiyaskoya uramtr: Petrograd proletaryann zaptedilmez bir kalesi olarak kalmtr ve burjuvazinin lideri Ukraynaya Kayzer birliklerinin Rusyay igal etmelerini rica etmeye gitmitir. Bu farkllktan bir lye kadar biz sorumluyduk ve sorumluluu stlenmeye hazrz. Temel bir farkllk da ki bu farkllk olaylarn sonraki gidiat boyunca defalarca dile getirilmitir Komnarlarn esasen yurtsever kayglarla yola kmalarna karlk, bizlerin deimez bir ekilde uluslararas devrim bak asnn klavuzluunda hareket etmi olmamzdadr. Komnn yenilgisi Birinci Enternasyonalin pratik olarak kne yol at. Sovyet iktidarnn zaferiyse nc Enternasyonalin kurulmasna yol amtr. Ama Marx ayaklanmann arifesinde Komnarlara ayaklanmamalarn, bir rgt oluturmalarn nermiti! Kautsky bu kant, Marxn Paristeki durumun keskinliini eksik deerlendirdiini gstermek iin getirseydi bu anlalabilirdi. Ama Kautsky Marxn nerisini onun genel olarak ayaklanmay mahkm ettiinin bir kant olarak istismar etmeye almaktadr. Tm Alman Sosyal Demokrasisinin mandarinleri gibi Kautsky de, rgtllkte, ilkin ve en bata devrimci eylemi engellemenin bir yntemini grr. Fakat kendimizi bu tip rgtlenme sorunlaryla snrlayarak Ekim Devriminden nce dokuz ay sren bir Kerenski hkmeti dnemi yaandn unutmamalyz; yle ki bu sre boyunca partimiz kendisini baarl bir ekilde yalnzca ajitasyona deil ayn zamanda rgtlenmeye de adamt. Ekim Devrimi, Petrograd, Moskova ve lkedeki tm dier sanayi merkezlerinin i ve Asker Konseylerinde ezici bir ounlua ulamamzdan ve sovyetleri partimizce ynlendirilen gl rgtler haline dntrmemizden sonra gerekleti. Komnarlar benzer hibir ey yapmadlar. Son olarak, bizim arkamzda, yenilgisinden, devrimcilerin olaylar ngrmesi ve nceden hazrlanmas gerektii sonucunu kardmz kahraman Paris Komn vard. Bunun iin de sulanabiliriz. Kautsky, Komn ve Sovyet Rusya arasnda yapt kapsaml karlatrmaya, yalnzca, oktan uzak gemite kalan bir diktatrlk giriiminin lehine, yaayan ve muzaffer bir proletarya diktatrlne kara almak ve onu kk drmek amacyla ihtiya duyuyor.

Kautsky, Ulusal Muhafz Merkez Komitesinin, askerler tarafndan ldrlen iki generale ilikin 19 Mart tarihli bildirisini byk bir honutlukla aktarr. Esefle belirtiriz ki, onurumuzu lekelemeyi umduklar bu kanl leke zavall bir iftiradr. Biz asla cinayet rgtlemedik ve Ulusal Muhafz asla suun ilenmesine katlmad. Doal olarak, Merkez Komitenin kendisiyle hi ilgisi olmayan cinayetlerin sorumluluunu stlenmesi iin hibir neden yoktu. Ne var ki, bildirinin duygulu ve ackl tonu bu adamlarn burjuva kamuoyu nndeki politik rkekliini ok ak bir ekilde karakterize etmektedir. Bu da artc deildir. Ulusal Muhafzn temsilcileri, ounlukla olduka lml bir devrimci gemie sahip kimselerdi. Tannm tek bir isim yoktu diyor Lissagaray. Kk-burjuva dkknclar, snrl evreler dnda herkese yabanc ve ou durumda o ana dek politikaya kaytsz kiilerdi. Korkun tarihsel sorumluluun lml ve bir dereceye kadar rkek duyumsan ve bundan olabildiince abuk kurtulma istei diyor onlar hakknda Lavrov, Parisin kaderinin ellerine dm bulunduu bu Merkez Komitenin tm bildirilerinde apak ortadadr. Kan dkmeye dair demeci kafa karkl yaratacak bir ekilde ne kardktan sonra Kautsky, Komnn kararszln eletirirken Marx ve Engelsi izler. Eer Parisliler (yani Komnarlar) kararl bir ekilde Thiersin izini srselerdi belki de hkmeti fethetmeyi baaracaklard. Paristen geri ekilen askeri birlikler en kk bir direni bile gsteremezlerdi ... ama Komnarlar Thiersin hibir engelle karlamadan ekip gitmesine izin verdiler. Onun, askeri birlikleri alp gtrmesine ve onlar Versaillesda yeniden rgtlemesine, onlara yeni bir ruh alamasna ve onlar glendirmesine msaade ettiler. Kautsky yukarda alntlanan 19 Mart bildirisini yaynlayanlarla Thiersin cezasn ekmeden Paristen ayrlmasna ve glerini toplamasna izin verenlerin tam da ayn nedenlerle ayn adamlar olduunu anlayamamaktadr. Eer Komnarlar saf ahlki beceriler yardmyla iktidar fethetmi olsalard, bildirileri byk bir arlk kazanrd. Ne var ki bu gereklemedi. Gerekte, duygulu insancllklar, devrimci pasifliklerinin dier yzyd. Kaderin isteiyle Pariste iktidar alan adamlar, bu iktidar derhal sonuna kadar kullanmann, Thiersin ardndan atlmann ve durumu yeniden deerlendirme frsat bulmadan nce onu ezmenin, askeri birlikleri kendi ellerinde toplamann, subay snfnda gerekli temizlii yapmann ve taray fethetmenin gerekliliini anlayamyorlard. Bu adamlar kukusuz kardevrimci unsurlara kar sert nlemler almaya da eilimli deildiler. Biri dieriyle yakndan balyd. Paristeki Thiers ajanlarn tutuklamakszn ve komplocularla casuslar kuruna dizmeksizin Thiersin izi srlemezdi. Kar-devrimci generallerin idam edilmesi silinmez bir su olarak grldke, kar-devrimci

generallerin ynetimi altndaki birliklerin peine dmek iin gerekli enerji toplanamazd. Devrimde insanln en yksek mertebesi, en yksek enerjiyi gstermektir. Lavrov, hakl olarak, Tam da insan yaamn ve insan kann aziz sayan adamlar, abuk ve kesin bir zafer olana rgtlemeye almak ve ardndan dman ezmek iin en byk eviklik ve enerjiyle harekete gemek zorundadrlar. Zira, yalnzca bu yolla kanlmaz kurbanlarn saysn asgariye indirmeyi ve asgari kan dklmesini salayabiliriz der. Bununla birlikte, eer daha yakndan inceleyecek olursak, 19 Mart bildirisi, kaytsz artsz bir ballk itiraf olarak deil, kansz ve beklenmedik bir zaferin ertesi gnndeki geici ruh halinin bir ifadesi olarak daha adilne bir ekilde deerlendirilecektir. Devrimin dinamiklerini kavramaya ve onun hzla gelien ruh halinin isel snrlarna mutlak anlamda yabanc olan Kautsky, yaamdan kopuk emalar tasarlamakta ve keyfi olarak seilmi analojilerle olaylarn geliimini arptmaktadr. Yufka yrekli kararszln, genellikle kitlelerin devrimin ilk dnemindeki zellii olduunu anlamaz. iler ancak demir zorunluluun basnc altnda saldrya geerler; tpk ancak Beyaz Muhafzlar tarafndan yok edilme tehdidi altnda kaldklarnda Kzl Terre bavurmalar gibi. Kautskynin 1871de Paris proletaryasnn grlmedik lde ykselmi ahlki duygularnn sonucu diye sunduu ey, gerekte yalnzca i savan ilk aamasnn zelliidir. Benzer bir olguya bizim durumumuzda da tank olunabilir. Petrogradda, 1917 Ekiminde iktidar neredeyse kan dkmeksizin ve hatta tutuklamalar olmakszn ele geirdik. Kerenski hkmetinin bakanlar devrimden sonra ok gemeden serbest brakldlar. Dahas, iktidar Sovyete getikten sonra, Kerenskiyle birlikte Petrograd zerine yrm olan ve ardndan Gatinada esir aldmz Kazak General Krasnov bile eref sz vermesi zerine ertesi gn serbest braklmt. Bu, tam da Komnn ilk tedbirlerinin ruhunu tayan bir licenaplk idi. Fakat bir hatayd. Sonradan General Krasnov Gneyde yaklak bir yl bize kar savatktan ve binlerce komnisti yok ettikten sonra, bu kez, Yudeniin ordusunun saflarnda tekrar Petrograd zerine ilerledi. Proleter devrim ancak Petrogradda junkerlerin isyanndan sonra ve bilhassa da Kadetler, SRler ve Menevikler tarafndan Volgada rgtlenen ekoslovaklarn isyanndan sonra, bunlarn Komnistleri topluca infaz etmelerinden, Leninin canna kastetmelerinden, Uritski cinayetinden vs. vs. sonra sert bir karaktere brnd. Ayn eilimleri, yalnzca embriyonik biimleriyle Komn tarihinde de gryoruz. Mcadelenin mantn gden Komn, prensipte gzda verme yolunda bir tutum taknd. Kamu Gvenlii Komitesinin oluumu, birok taraftar iin Kzl Terr fikri tarafndan dayatlmt. Komite, vatan hainlerinin kafalarnn uurulmasn

(Journal Officiel, no.123), ihanetin intikamnn alnmasn (no.124) kararlatrd. Bu gz korkutma kararnamelerinin banda, Thiers ve bakanlarnn mlklerine el koyma, Thiersin evini ykma, Vendome stununu ykma emirlerini ve zellikle de rehineler konusundaki kararnameyi sayabiliriz. Versailles tarafndan kuruna dizilen yakalanm her Komnar ya da Komn sempatizan iin, rehine ldrlecekti. Raoul Rigaultun kontrolndeki Paris Polisinin faaliyeti, her zaman yararl olmasa da, tmyle terriste bir amaca sahipti. Komnn ynetici unsurlarnn deva bulmaz oportnizmi, dokunakl laflar yardmyla ve bir oldu bittiyle burjuvaziyle uzlama abalar, demokrasi masalyla diktatrlk gerei arasnda bocalamalar, tm bu gzda verme tedbirlerinin etkisini fel etmiti. Merhum Lavrov, Komn hakkndaki kitabnda bu son dnceyi mkemmel bir ekilde ifade eder: Farkl snflarn politik bir topluluu olarak, yoksul proleterlerin ve zengin burjuvalarn Parisi, liberal ilkeler adna, tam bir konuma, toplant, hkmeti eletirme vs. zgrl talep etmiti. Proletaryann karna devrimi kotaran ve nnde bu devrimi kurumsallatrma grevi olan Paris ise, zgrlemi ii snf topluluu olarak, yeni dzenin dmanlarna ynelik devrimci, yani diktatrce nlemler talep ediyordu. Eer Paris Komn yklmayp, durmak bilmez bir mcadele iinde varolmay srdrseydi, hi phe yok ki kar-devrimi bastrmak iin ok daha iddetli tedbirlere bavurmak zorunda kalacakt. uras da doru ki, Kautsky bu durumda zalim Boleviklerle merhametli Komnarlar kar karya koyma olanana sahip olmayacakt. Fakat buna karlk, belki de Thiers, giritii canice katliamla Paris proletaryasna bu denli ac ektirme olanana da sahip olmayacakt. Belki de kaybeden tarih olmayacakt. Sorumsuz Merkez Komitesi ve Demokratik Komn 19 Martta Ulusal Muhafz Merkez Komitesinde bir kesim, Versailles zerine bir yry, dier bir kesim semenlere bavurmay ve bir nc kesim de hepsinden nce devrimci tedbirlerin benimsenmesini istedi, diye bizi bilgilendiren Kautsky, derin bilgisiyle bizi aydnlatmaya devam ediyor, sanki bu admlarn her biri eit derecede gerekli deilmi ve biri dierini dlyormu gibi. Dahas Kautsky Komndeki bu tartmalarla ilikili olarak, bizlere reform ve devrimin karlkl ilikisine dair temcit pilav gibi stlm yavan bayalklar sunuyor. Gerekte durum yleydi: Eer Versailles zerine yrmeye ve bunu bir saat bile geirmeksizin yerine getirmeye karar verilseydi, Ulusal Muhafz ivedilikle yeniden rgtlemek, bana Paris proletaryasnn en sava unsurlarn geirmek ve bu suretle devrimci bak asyla geici olarak Parisi zayf brakmak gerekecekti. Fakat bir yandan ii snfnn en gzide unsurlarn kentin duvarlar dna gnderirken dier yandan Pariste seimleri organize etmek, devrimci parti

asndan anlamsz olurdu. Teorik olarak Versailles zerine yry ile Komn seimleri phesiz zerre kadar birbirini dlamyordu, fakat pratikte bunlar birbirini dlyordu: Seimlerin baars iin saldry ertelemek, saldrnn baars iin seimleri ertelemek gerekliydi. Sonu olarak proletaryay sava alanna karmak ve bu suretle Parisi geici olarak gsz brakmak iin, bakentteki kar-devrimci giriim olaslklarna kar belli lde bir gvence elde etmek artt; zira Thiers Komnarlarn arkasndan beyaz bir ayaklanma karmak iin hibir nlemi almakta duraksamayacakt. Bakentte ok daha askeri, yani ok daha sk bir rejim kurmak artt. Onlarn diye yazyor Lavrov, daha dn Exchange ve Vendome Meydan evresinde ayaklanm olan, Ulusal Muhafz iinde ve hkmette temsilcileri bulunan, kendi basn ve toplantlar olan, Versailles ile neredeyse aktan aa iliki srdren ve Komnn her kk ihmlinde, her duraklamasnda daha kararl ve cretkr olan ok sayda i dmana kar ki Paris bunlarla doluydu savamalar gerekiyordu. Bununla yan yana, mali ve genel olarak ekonomik karakterli devrimci tedbirleri hayata geirmek gerekliydi: en bata devrimci orduyu tehiz etmek iin. Devrimci diktatrln btn bu zorunlu tedbirlerini kapsaml bir seim kampanyasyla badatrabilmek zordur. Fakat Kautsky pratikte bir devrimin nasl bir ey olduunu zerre kadar bilmez. O, sorunu teorik olarak halletmekle pratik olarak halletmenin ayn ey olduunu sanr. Merkez Komite, Komn seimlerinin yaplaca gn olarak 22 Mart kararlatrd: Fakat kendinden emin olmadndan, kendi yasadlndan korktuundan, daha yasal kurumlarla birlikte hareket etmeye alyordu; bir anlamaya varlabildii anda iktidar onlarla paylamaya hazr olduunu gstererek, tamamen aciz durumdaki belediye bakanlar ve Paris vekilleriyle maskaraca ve sonu gelmez mzakerelere girdi. Bu arada deerli zaman da akp gidiyordu. Kautskynin eski bir alkanlktan olsa gerek kendisini dayandrmaya alt Marx, hibir koulda, Komn seimlerine gidilmesi ve iilerin sava alanna karlmas gerekliliini ayn anda ve birlikte nermedi. Kugelmanna yazd 12 Nisan 1871 tarihli mektubunda Marx, Ulusal Muhafz Merkez Komitesinin iktidardan Komn lehine ok abuk feragat ettiini yazar. Kautsky, kendi szckleriyle syleyecek olursak, Marxn bu dncesini anlamamaktadr. Oysa ok basit. Marx ne olursa olsun anlamtr ki, mesele, legalitenin peinden koma meselesi deil, dman zerine ldrc bir darbe indirme meselesiydi. Eer Merkez Komite gerek devrimcilerden olumu olsayd der Lavrov hakl olarak, baka trl davranmas gerekirdi. Proletaryann liderleri kendi grevlerini yerine getirmeyi reddetmi ve proletaryaya dorudan doruya nderlik etmeye haklar olduunu kavramamken, Komnn seimi ve toplanmasndan nce dmana on gnlk soluklanma sresi vermesi tmyle affedilmez olurdu. Nitekim halk

partilerinin toyluu, eylemsizlikle geen bu on gn kendi grevi addeden bir Komite dourdu. Merkez Komitenin iktidar olabildiince abuk meru bir hkmete teslim etme arzusunu dayatan ey, biimsel demokrasiye duyulan bo inantan ok ki yeri gelmiken, bylesi inanlar hi de yok deildi sorumluluk korkusuydu. Geici bir kurum olduu gerekesiyle Merkez Komite, tm somut iktidar aygt kendi ellerinde merkezilemi olmasna ramen, en gerekli ve mutlak bask nlemlerini almaktan kand. Fakat Komnn kendisi politik iktidar Merkez Komiteden tam olarak devralmad ve Merkez Komite tm ilere tamamen gayri resmi bir biimde karmay srdrd. Bu durum zellikle askeri koullarda son derece tehlikeli olan bir ikili hkmet dourdu. Merkez Komite 3 Maysta Komne Sava Bakanlnn kendi denetimi altna verilmesini talep eden temsilciler gnderdi. Lissagarayn yazd gibi, bir kez daha u sorun aa kt: Merkez Komite datlmal ya da tutuklanmal m, yoksa Sava Bakanl onun ynetimine mi verilmeli? Buradaki sorun, demokrasi ilkeleri sorunu deil, her iki kesim iin de, ak bir eylem programnn olmay sorunuydu. Bir tarafta Merkez Komite br tarafta Komnn demokratik rgt eklindeki her iki sorumsuz devrimci rgtn de, bir yandan iktidardan btnyle vazgemezken dier yandan sorumluluu dierinin srtna yklemeye hazr olmalar sorunuydu. Bunlar kimsenin taklit etmeye deer bulmad politik ilikiler olarak grnebilir. Fakat Merkez Komite, diye kendini teselli eder Kautsky, iktidarn genel oy hakkyla seilmi temsilcilere ait olmas gerektiinden hareketle, ilke ihlline asla yeltenmedi. Bu balamda Paris Komn, Sovyet cumhuriyetinin dorudan antiteziydi. Ortada ne hkmet birlii ne devrimci irade vard; olan ey bir iktidar blnmesiydi ve ardndan da ykm en tezinden ve en korkun ekilde kageldi. Fakat bunu dengelemek iin (rahatlatc deil mi?), demokrasi ilkesi hibir ekilde ihll edilmedi. Demokratik Komn ve Devrimci Diktatrlk Yolda Lenin, daha nceleri Kautskyye, Komn biimsel demokrasinin bir ifadesi olarak gsterme abalarnn tam bir teorik dolandrclk olduunu belirtmiti. Komn hem gelenek olarak hem de liderliini yapan politik partinin Blankistler anlay bakmndan devrimci kentin lke zerindeki diktatrlnn bir ifadesiydi. Byk Fransz Devriminde bu byleydi; Komn balang gnlerinde kmeseydi 1871 devriminde de byle olacakt. Bizzat Pariste genel oy hakk temelinde seilmi bir hkmetin olmas, ok daha nemli bir olguyu

Komnn, yani tek kentin, kyl Fransaya, yani tm lkeye kar yrtt askeri operasyonlar olgusunu dlamaz. Komn devrimcileri, byk demokrat Kautskyyi tatmin etmek iin, ilk adm olarak genel oy araclyla tm Fransz halkna Thiersin etelerine kar bir sava yrtmek iin kendilerine izin verip vermediini sormalydlar. Sonunda, burjuvazi ya da en azndan onun en etkin unsurlar katktan ve Thiers birlikleri kentten karldktan sonra bizzat Pariste seimler yapld. Pariste kalan burjuvazi tm yzszlne ramen hl devrimci mfrezelerden korkuyordu ve seimler, gelecekte kanlmaz olacak olan eyin, yani Kzl Terrn habercisi olan bu korkunun himayesinde gerekleti. Fakat Ulusal Muhafz Merkez Komitesinin (ki Komn seimleri bu Komitenin diktatrl ne yazk ki ok zayf ve biimci bir diktatrlk altnda yaplmtr) genel oy hakk ilkesini ihll etmedii dncesiyle kendini avutmak gerekte sprge glgesiyle toz almaktr. Ksr analojilerle kendi kendini elendiren Kautsky, okuyucusunun gereklerden haberdar olmad durumlardan yararlanmaktadr. Petrogradda, Kasm 1917de, burjuvaziye snrlama getirmeksizin, son derece demokratik bir oylama temelinde biz de bir Komn (Belediye Meclisi) setik. Burjuva partiler tarafndan boykot edilen bu seimler, bize ezici bir ounluk salad. Demokratik olarak seilen Meclis, gnll olarak Petrograd Sovyetine katld yani proletarya diktatrl olgusunu, genel oy hakk ilkesinden daha stn tuttu ve ksa bir sre sonra, Petrograd Sovyetinin seksiyonlarndan biri lehine kendini tmyle feshetti. Bu nedenle Sovyet rejiminin gerek babas olan Petrograd Sovyeti, Paris Komnnden hi de daha zayf olmayan bir biimsel demokratik takdisin damgasn tar.[8] 26 Mart seimlerinde Komne seksen ye seildi. Bunlarn on bei hkmet partisinin (Thiers) yesiydi ve alts hkmete muhalif olmakla birlikte (Paris iilerinin) ayaklanmasn knayan burjuva radikallerdi. Sovyet Cumhuriyeti, diye bize ders vermeyi srdrr Kautsky, byle kardevrimci unsurlarn, yalnzca seimler iin bile olsa bir aday olarak ortaya kmalarna izin vermedi. Dier taraftan Komn, demokrasiye saygsndan dolay, burjuva muhaliflerinin seilmesinin nne en ufak bir engel karmamt. Yukarda, Kautskynin bu konuda asl noktay tmyle gzden kardn grmtk. lkin, Rus Devriminin geliiminin benzer bir aamasnda, Petrograd Komn iin demokratik seimler yaplm ve bu seimlerde Sovyet hkmeti burjuva partilerin nne hibir engel karmamt; ve her biri aka Sovyet hkmetinin yklmas arsnda bulunan kendi basnna sahip Kadetler, SRler ve Menevikler bu seimleri boykot ettilerse, bu yalnzca o sralar hl silah gcyle

bizim iimizi sratle bitirmeyi mit ediyor olmalarndand. kincisi, Paris Komnnde hi de tm snflar ifade eden bir demokrasi bulunmuyordu. Burjuva temsilcileri Muhafazakrlar, Liberaller, Gambettistler onun iinde yer almad. Neredeyse tm bu ahslar diyor Lavrov, ya derhal ya da ok gemeden, Komn Meclisini terk ettiler. Onlar belki burjuva ynetimi altnda zgr bir ehir olarak Parisin temsilcileri olabilirlerdi; fakat bunlarn proletaryann devrimini ve bu devrime karlk gelen toplum biimlerini ne kadar zayf olursa olsun ina etme giriimini, isteyerek ya da istemeyerek, tutarl ya da tutarsz, tamamen ya da yle byle temsil eden Komn Meclisinde gerekten de yerleri yoktu. Eer Petrograd burjuvazisi belediye seimlerini boykot etmeseydi, temsilcileri Petrograd Meclisine gireceklerdi. Bunlar ilk Sosyal Devrimci ve Kadet ayaklanmasna kadar orada kalacaklar ve ardndan eer Paris Komnndeki burjuva temsilcilerin belli bir anda yapt gibi Meclisi zamannda terk etmedilerse Kautskynin izni olsun ya da olmasn muhtemelen tutuklanm olacaklard. Olaylarn gidiat deimeyecekti: yalnzca d grnteki belli kesitler farkl bir ekilde sonulanacakt. Bir yandan Komn demokrasisini desteklerken, te yandan onu Versaillesa kar kararsz tavrndan tr sulayan Kautsky, yasal belediye bakanlar ve vekillerin mulak yardmlaryla gerekletirilen Komn seimlerinin, Versailles ile barl bir anlama midini yanstmakta olduunu anlamamaktadr. Btn mesele budur. Liderlerin kaygs mcadele etmek deil uzlamakt. Kitleler henz hayallerini tketmemilerdi. Hak edilmemi devrimci hretlerin tehir edilmesi iin henz zaman yoktu. Her ey btn olarak demokrasi diye adlandrlyordu. Bizler dmanmzn zerine ahlki gcmzle yrmeliyiz... diye vaazda bulunuyordu Vermorel. Bizler zgrlk ve bireysel yaam ihll etmemeliyiz.... Kardein kardei ldrd bir savatan saknmaya alan Vermorel, imdiye kadar merhametsizce tehir ettii liberal burjuvaziyi, tm Paris halk tarafndan tannan ve sayg duyulan yasal bir hkmet kurmak iin greve aryordu. Enternasyonalist Longuetin editrl altnda baslan The Journal Officiel unlar yazyordu: Haziran gnlerinde (1848) toplumun iki snfn birbirine kar silahlandran hazin yanl anlama tekrarlanamaz ... Snf antagonizmas artk son buldu... (30 Mart). Ve dahas: imdi tm atmalar yatacaktr, nk herkes dayanma duygusuyla doludur, nk toplumsal nefret ve toplumsal antagonizma daha nce hi bu kadar az olmamt. (3 Nisan) 25 Nisandaki Komn oturumunda Jourde hi de temelsiz olmayarak imdiye kadar asla zel mlkiyet ilkesini ihll etmedii gereinden dolay Komn tebrik etmiti. Bu sayede burjuva kamuoyunu kazanacaklarn ve uzlama yolunu bulacaklarn mit ediyorlard.

Lavrov hakl olarak bu doktrin proletaryann baarsnn kendilerini neyle tehdit ettiini ok iyi anlam bulunan proletarya dmanlarn zerre kadar silahszlandrmad, yalnzca proleter enerjiyi tketti ve uzlamaz dmanlarnn karsnda onu adeta kasten krletirdi demektedir. Fakat bu zararl doktrin, kopmaz biimde demokrasi masalna balyd. Sorunun mcadele vermeksizin zlebileceini dnmelerine olanak tanyan ey de bu sahte yasallk formuydu. Komn yesi Arthur Arnold, halk kitleleri sz konusu olduunda bu, en azndan hkmetle gizli bir anlamann varlna duyulan inanta bir dereceye kadar dorulanyordu diyor. Burjuvaziyi cezbetmeyi beceremeyen uzlamaclar, her zaman olduu gibi proletaryay aldattlar. Kanlmaz olan ve zaten balam bulunan i sava koullarnda, demokratik parlamentarizmin yalnzca nder gruplarn uzlamac acizliini ifade ettiini gsteren en ak kant, 6 Nisanda yaplan Komn ara seimlerinin anlamsz prosedryd. Arthur Arnolda gre bu anda sorun artk bir oylama sorunu deildi. Durum o denli trajik bir hale gelmiti ki, seimlerin doru bir ekilde iletilmesi iin artk ne zaman ne de gerekli soukkanllk vard... Kendini Komne adayan tm insanlar, istihkmlarda, tabyalarda, en ndeki mfrezelerdeydi. Halk bu ara seimlere hi nem vermiyordu. Seimler gerekte sadece parlamentarizmdi. Gereken ey semenleri saymak deil, elde asker olup olmamasyd; Paris Komnnde kazanp kazanmadmz kefetmek deil, Parisi Versaillesea kar savunmakt. Kautsky bu szlerden, snf savayla snflar aras demokrasiyi birletirmenin pratikte neden o kadar kolay olmadn grebilirdi. Komnn en parlak beyinlerinden biri olan Milliere, kitabnda Komn, Kurucu Meclis deildir diye yazyor. O bir Askeri Konseydir. Tek amac zafer; tek silah zor; tek yasas toplumsal kurtuluun yasas olmaldr. nderleri sulayan Lissagaray, unu asla anlayamadlar: Komn bir ynetim deil, bir barikat idi. Sonunda bunu anlamaya baladlar, ama artk ok geti. Kautsky ise bugne kadar anlamamtr. Bundan sonra da anlayacana inanmak iin hibir neden yoktur. Komn biimsel demokrasinin canl bir inkryd, nk kendi geliimi iinde Paris ii snfnn kyl lke zerindeki diktatrln ifade ediyordu. Bu olgu dier her eyin stndedir. Bizzat Komn iinde demokratik yasalln grnmlerine sarlan politik doktrinerler ne kadar ok olursa olsun, Komnn her hareketi, zafer iin yetersiz de olsa, onun yasad tabiatn aa vurmak iin yeterliydi.

Komn yani Paris ehir Meclisi zorunlu askerlikle ilgili ulusal yasay iptal etti. Resmi organn, Fransa Cumhuriyeti Resmi Gazetesi olarak adlandrd. htiyatla da olsa, Devlet Bankasn hl elinde tutuyordu. Devlet ve Kilisenin ayrln iln etti ve Kilise Btelerini lavetti. eitli eliliklerle ilikilere girdi. Ve saire... Bunlarn tmn devrimci diktatrlk sayesinde yapt. Fakat, o zamanlar gen bir demokrat olan Clemenceau bu meziyeti kabul etmezdi. Merkez Komiteyle yaplan bir konferansta Celemenceau yle demiti: Ayaklanma kanunsuz bir balangt. ... Komite ok gemeden gln olacak ve kararnameleri adam yerine konmayacak. stelik Paris Fransaya kar ayaklanma hakkna sahip deildir ve kaytsz olarak Meclisin otoritesini kabul etmelidir. Komnn sorunu Ulusal Meclisi feshetmekti. Yazk ki bunu yapmay baaramad. Bugn Kautsky Komnn su tekil eden niyetleri iin hafifletici sebepler kefetmeye abalamaktadr. Kautsky Ulusal Mecliste Komnarlarn karsnda muhalif olarak monaristlerin bulunduuna, Kurucu Mecliste bizim karmzdaysa SRler ve Meneviklerin ahsnda sosyalistlerin bulunduuna dikkat ekiyor. Tam bir akl tutulmas! Kautsky Menevikler ve SRler hakknda konuuyor, fakat bizim tek ciddi hasmmz Kadetleri unutuyor. Bunlar bizim Rus Thiers partimizi, yani mlkiyet adna mlk sahiplerinin oluturduu bir blou temsil ediyorlard; ve Profesr Milyukov kk dev adam taklit etmek iin elinden gelen her eyi yapyordu. Gerekten de ok gemeden Ekim Devriminden uzun sre nce Milyukov kendi Gallifetini, srayla general Kornilov, Aleksiyev, Kaledin ve Krasnovda aramaya koyuldu. Ve Kolak tm politik partileri bir tarafa frlatp Kurucu Meclisi dattktan sonra, Kadet Partisi, znde batan aa monarist olan bu yegne ciddi burjuva partisi, yalnzca onu desteklemeyi reddetmemekle kalmayp, aksine ona ncekinden daha da fazla sempati duydu. Menevikler ve SRler, bizim aramzda hibir bamsz rol oynamad; tpk Almanyadaki devrimci olaylar srasndaki Kautskynin partisi gibi. Bunlar tm politikalarn Kadetlerle bir koalisyon zerine kurdular ve bylelikle Kadetleri politik g dengesine tamamen aykr dayatmalarda bulunacak bir konuma oturttular. Sosyal Devrimci ve Menevik partiler aslnda yalnzca mitinglerde ve seimlerde devrimin uyandrd halk kitlelerinin politik gvenini kazanmak ve bu gveni seim sonularndan bamsz olarak Kadetlerin kar-devrimci emperyalist partisinin emrine vermek iin araclk eden birer aygttlar. SR ve Menevik ounluun Kadet aznla tam bir vassal tarz ballnn bizzat kendisi, demokrasi dncesine ok ince bir ekilde st rtlm bir hakareti ifade ediyordu. Fakat hepsi bu deil.

Demokrasi rejiminin uzun sre yaad lkenin tm blgelerinde, bu durum kanlmaz olarak kar-devrimin ak bir hkmet darbesiyle sonuland. Demokratik Radann, Sovyet hkmetini Alman emperyalizmine satarak kendini monarist Skoropadski tarafndan devrilmi vaziyette bulduu Ukraynada durum buydu. Demokratik Radann kendini Denikinin ayaklar altnda bulduu Kubanda durum buydu. Boleviklerin yokluunda, SRler ve Meneviklerin biimsel bir stnle sahip olduu ve bylelikle de facto Kadetlerin klavuzluundaki Kurucu Meclisin en sonunda arlk Amirali Kolakn diktatrlne yol at Sibiryada da durum buydu ve bu demokrasimiz asndan en nemli deneyimdi. Ve nihayet, Sosyal Devrimci aykovskinin Kurucu Meclis hkmetinin, Rus ve ngiliz kar-devrimci generallerin egemenliinin srf cicili bicili bir ss haline geldii Kuzeyde de durum buydu. Demokrasinin resmi sanca altnda, yabanc militaristlerin, kapitalistlerin ve toprak aalarnn stnlnn pekimekte olduu tm kk snr devletlerinde Finlandiya, Estonya, Letonya, Litvanya, Polonya, Grcistan, Ermenistan durum buydu ya da budur. 1871 Paris isi ve 1917 Petrograd Proleteri Kautskynin Komn ve Sovyet Rusya arasnda yapt kaba, aslsz ve politik olarak utan verici karlatrmalarndan biri, 1871 Paris iisi ile 1917-19 Rus proleterinin karakterine deinir. Kautsky birincisini yksek lde fedakrlk yapabilecek cokun bir devrimci olarak; ikincisini ise bir egoist, bir korkak ve sorumsuz bir anarist olarak betimler. Paris iisinin devrimci tlere ya da imdiki Kautskynin vgleri karsnda korumaya ihtiya duymayacak kadar salam bir mazisi vardr. Bununla birlikte, Petrograd proleterinin, kahraman aabeyiyle karlatrlmaktan ekinmek iin herhangi bir nedeni yoktu ve olamaz da. Petrograd proleterinin ilkin iktidarn fethi ve ardndan onun korunmas ve pekitirilmesi iin yllk aralksz mcadelesi, alk, souk ve srekli tehlike altnda olma gibi benzeri grlmemi eziyetlerin ortasnda ender rastlanlan bir kolektif kahramanlk ve fedakrlk destann temsil eder. Kautsky, baka bir balamda kefedebileceimiz gibi, Rus proletaryasnn en kt unsurlarn Komnarlarn en gzide unsurlaryla kartlatrmaktadr. Kautskynin bu balamda da l Komnarlar yaayan Kmnarlardan sonsuz derecede daha cazip bulan burjuva dalkavuklardan hibir fark yoktur. Petrograd proletaryas iktidar Paris proletaryasndan krkbe yl sonra eline geirdi. Bu dnem muazzam lde lehimize oldu. Eski Parisin (ksmen de yeni Parisin) kk-burjuva esnaf karakteri, dnyann en younlam sanayi merkezi olan Petrograda tmyle yabancdr. Bu durum, Sovyet sistemini kurmamz olduu kadar ajitasyon ve rgtlenme grevlerimizi de byk lde kolaylatrd.

Bizim proletaryamz Fransz proletaryasnn zengin devrimci geleneklerinin en ufak bir parasna bile sahip deildi. Fakat bunun yerine, bugnk devrimin balangcnda, byk 1905 deneyimi, onun baarszl ve nesilden nesile devreden intikam grevi, iilerimizin daha eski kuann hafzasnda henz ok tazeydi. Rus iisi, Fransz iisi gibi belli bir dnem iin proletaryann politik eitiminde nemli bir etkeni temsil eden uzun bir parlamentarizm ve demokrasi okulundan gememiti. Fakat dier taraftan Rus ii snf, belli ve yle umuyoruz ki pek de uzak olmayan bir ana dek Fransz proletaryasnn devrimci iradesini snrlayan zlm olma pimanl ve phecilik zehriyle ruhunu kreltmemiti. Paris Komn ekonomik sorunlar daha tm arlyla ortaya kmadan nce askeri yenilgiye urad. Paris iilerinin muhteem savama yeteneklerine ramen, Komnn askeri yazgs daha batan umutsuz bir yazg olarak belirlenmiti. Kararszlk ve uzlama tacirlii beraberinde k getirdi. Ulusal Muhafzn maa, 162 bin er ve 6 bin 500 subayn varl temelinde datlyordu; bilfiil mcadeleye katlanlarn saysysa, zellikle 3 Nisandaki baarsz yarma harektndan sonra, yirmi binle otuz bin arasnda deiiyordu. Bu gerekler Paris iilerinin erefini zerrece lekelemeyecei gibi, phesiz firarlar eksik olmasa da bize onlar firari ve korkak olarak dnme hakkn da vermez. Savaan bir ordu iin, her eyden nce merkezi ve kusursuz bir ynetim aygt mevcut olmaldr. Komnde bunun izi bile yoktu. Bir yazarn ifadesiyle, Komnn Sava Departman, herkesin birbirine arpt karanlk bir odayd sanki. Bakanlk brosu, askeri malzeme ve yiyecek talep eden ve kendilerine yardm edilmediinden yaknan subaylar ve sradan Muhafzlarla dolmutu. Bunlar garnizona gnderiliyorlard ... Dierleri srekli olarak yedekte tutulurken, bir tabur yirmi otuz gn boyunca siperlerde kalyordu. ... Bu dikkatsizlik ok gemeden tm disiplini yok etti. Yiit adamlar ok gemeden yalnzca kendilerine gvenmeye karar verdiler; dierleri grevden katlar. Subaylar da ayn ekilde hareket ettiler. Biri ate altndaki bir komusunun yardmna komak iin mevzisini terk ederken, dierleri kente gidiyorlard ... Byle bir rejim cezasz kalamazd; Komn kana buland. Fakat bu hususta Kautskynin muhteem bir zm vardr. Kautsky bilgece kafasn sallayarak, savan srdrlmesi, nihayetinde proletaryann gl bir yan deildir.

Bu aforizma, Kautskynin dier byk szyle tmyle ayn dzeydedir; yani, znde bir bar arac olan Enternasyonal, sava zamannda kullanmak iin uygun bir silah deildir szyle. Aslnda bugnk Kautsky, bu iki aforizma iinde tam olarak ve kendi btnlyle bulunabilir; yani yuvarlak bir sfrdan azck fazla. Gryor musunuz, savan srmesi, btnnde proletaryann gl bir yan deilmi ve dahas bizzat Enternasyonal de sava zaman iin oluturulmamm. Kautskynin gemisi sakin limanlar ve gller iin yaplmt, hibir suretle ak deniz ve frtnal bir dnem iin deil. Eer bu gemide bir sznt belirdiyse ve su almaya baladysa ve imdi kolayca dibe gidiyorsa, tm suu frtnaya, suyun ar miktarna, dalgalarn olaanst byklne ve Kautskynin harikulde aracnn ina maksadna uygun olmayan dier birtakm beklenmedik koullarn zerine ykmalyz. Uluslararas proletaryann kendi nne koyduu sorun iktidarn fethidir. savan, genel olarak devrimin kanlmaz zelliklerinden biri olup olmadndan bamsz olarak, u olgu genellikle sorgulanmamaktadr: En azndan Rusyada, Almanyada ve eski Avusturya-Macaristann eitli kesimlerinde proletaryann ilerleyii, yalnzca i cephelerde deil d cephelerde de youn bir i sava biimine brnd. i Enternasyonali yalnzca barl dnemler iin uygunken, savan srdrlmesi proletaryann gl bir yan deilse, o zaman bizler, sosyalizm ve devrimin zerine bir izik atabiliriz; nk sava srdrme, bir sava olmakszn iilerin stnl ele geirmelerine frsat vermeyecek olan kapitalist devletin olduka gl bir yandr. Bu durumda geriye yalnzca, szde sosyalist demokrasinin, kapitalist topluma ve burjuva parlamentarizmine elik eden bir zellik olduunu iln etmek, yani Ebertlerin, Scheidemannlarn, Renaudellerin pratikte aka gerekletirdikleri ve grne gre Kautskynin lafta hl kar kt eyi onaylamak kalyor. Sava srdrmek Komnn gl bir yan deildi. Tastamam yle. Onun ezilmesinin nedeni de buydu. Hem de nasl merhametsizce! Dneminin ok lml liberali Fiauxa gre, uygar uluslarn tarihindeki benzeri katliamlar grebilmek iin, Sulla, Antonius ve Octaviusun yaynladklar lm duyurularn hatrlamamz gerekir. Son Valois dnemindeki din savalar, St. Bartholomeo gecesi, Terr Saltanat vs., onunla kyaslandnda ocuk oyuncayd. Yalnzca Maysn son haftasnda, Pariste 17.000 asi Federalin cesedi topland... katliam Hazirann 15inde hl sryordu. Savan srdrlmesi, yine de proletaryann gl yan deildir.

Bu doru deil! Rus iiler sava aracn da kullanma yeteneinde olduklarn gsterdiler. Komnle karlatrldnda ileriye doru devasa bir adm attmz gryoruz. Bu adm Komn reddetmek deil, onun grevini srdrmektir, zira Komn gelenekleri hibir suretle onun aresizliinden ibaret deildir. Komn zayft. Onun grevini tamamlamak iin bizler gl olmalyz. Komn ezildi. Bizler Komnn celltlarna darbe stne darbe indiriyoruz. Komnn intikamn alyoruz ve alacaz. *** cretli 167 bin Ulusal Muhafz iinde yalnzca yirmi ya da otuz bin kii savaa girmiti. Bu rakamlar devrimci bir ada biimsel demokrasinin rol hakknda sonular karmak iin ilgin bir malzeme sunmaktadrlar. Paris Komnnn oyu, seimlerde deil, Thiersin taburlaryla yaplan savata belirlenmiti. 167 bin Ulusal Muhafz byk semen kitlesini ifade ediyordu. Fakat gerekte, savalarda, Komnn kaderi yirmi ya da otuz bin insan, en sadk savaan aznlk tarafndan belirlenmiti. Bu aznlk yalnz deildi: yalnzca daha yiite ve fedakr bir tarzda ounluun iradesini yanstyordu. Fakat her eye ramen bir aznlk idi. Kritik anda saklanan dierleri Komne dman deillerdi; aksine, aktif ya da pasif olarak bu aznl destekliyorlard, ne var ki daha az politik bilince, daha az kararlla sahiplerdi. Bunlarn politik demokrasi arenasndaki dk dzey politik bilinleri, maceraclar, dolandrclar, orta-snf dalavereciler ve gerekten kendi kendilerini aldatan namuslu sersemler tarafndan aldatlmalarna olanak salyordu. Fakat ak snf sava annda onlar, u ya da bu lde kendini kurban eden aznl takip ettiler. Ulusal Muhafzn rgtlenmesinde ifadesini bulan ey budur. Eer Komnn varl uzatlabilmi olsayd, ileri karakolla proleter kitle arasndaki bu iliki gitgide salamlaacakt. Ak mcadele srecinde emeki kitlelerin rgt olarak oluturulacak ve pekitirilecek olan rgt, onlarn diktatrlnn rgt, yani silahl proletaryann Delegeler Konseyi olacakt. [Bir Sovyet askeri treninde, 1920] Marx ve ... Kautsky Kautsky Marxn terr zerine Neue Rheinische Zeitungda dile getirdii grleri kibirli bir ekilde elinin tersiyle bir kenara itmektedir; nk o sralarda, bildiiniz gibi, Marx henz ok genti ve dolaysyla grleri henz tam bir takatsizlik durumuna ulaacak vakti bulamamt, tpk yaamlarnn yetmili yalarndaki kimi teorisyenlerde aka grld gibi. Kautsky 1848-49un acemi Marx (Komnist Manifestonun yazar!) yerine, Paris Komn dneminin olgun

Marxndan alnt yapar; ve bu ikincisi Kautskynin kaleminde muhteem aslan yelesini yitirip, karmza demokrasinin kutsal tapnaklar nnde ba een, insan yaamnn kutsall zerine nutuklar eken ve Scheidemann, Vandervelde ve zellikle kendi z torunu Jean Longuetnin politik bys karsnda tam bir hrmetle dolu, son derece saygn bir bilge olarak kar. Tek kelimeyle, yaam deneyimi kazanm Marxn en alasndan bir Kautskyci olduu anlalyor. amzda yeni ve youn bir canllk kazanm lmsz Fransada Savan sayfalarndan, Kautsky yalnzca toplumsal devrimin gl teorisyeninin Versaillesn burjuva vahetiyle Komnarlarn yce gnllln karlatrd satrlar aktarmtr. Kautsky bu satrlar harap etmi ve bayalatrmtr. Marx, duyarszlam insanln vaizi, genel insan sevgisinin havarisi! Sanki tpk Budha ya da Lev Tolstoydan sz ediyormuuz gibi... Komnn kadnlarn fahie, Komnarlar pezevenk olarak gsteren uluslararas kampanyaya kar, yenilen savalara muzaffer burjuvazinin yozlam imgeleminden kan gaddarca zellikler atfeden iren iftiralara kar, Marxn bu soyluluk ve incelik zelliklerini vurgulamak ve altn izmek zorunda olmas son derece doald. Marx ayn Marxt. O ne bo bir ukal, ne de dahas devrimin legal bir savunucusuydu: Komnn bilimsel bir analiziyle devrimci savunusunu birletirmiti. Yalnzca aklamak ve eletirmekle kalmad, savundu ve mcadele etti. Fakat baarszla urayan Komnn yumuakln vurgulayan Marx, Komnn baarszla uramamas iin almas gereken nlemlere ilikin hibir pheye yer brakmad. Savan yazar, Merkez Komiteyi, yani o zamanki Ulusal Muhafz Temsilcileri Konseyini, seilmi Komne yerini ok abuk terk etmesinden dolay sulamaktadr. Kautsky byle bir sitemin nedenini anlamamaktadr. Bu insafl anlayszlk, Kautskynin genel olarak devrim sorunlar konusundaki zihinsel knn belirtilerinden birisidir. Marxa gre, ilk yeri tmyle bir sava organ, ayaklanmann ve Versaillesa kar yrtlecek askeri operasyonlarn merkezi doldurmaldr; yoksa ii demokrasisinin rgtl z-ynetimi deil. kincisinin sras daha sonra gelecekti. Marx Komn Versaillesa kar bir an nce bir saldr balatmamasndan ve her zaman daha insancl grnen, ahlki kurallara ve insan yaamnn kutsallna daha fazla hitap etme ans veren, fakat i sava koullarnda asla zafere gtrmeyen savunma haline gemesinden tr sular. te yandan Marx, ncelikle devrimci bir zafer arzu ediyordu. Hibir yerde, tek bir szle bile, demokrasi ilkesinin snf mcadelesinden stn bir ey olduunu ileri srmemitir. Aksine, bir devrimci ve bir komnistin koyu kmsemesiyle Marx bu kez Ren Gazetesinin gen editr deil, henz Kautsky okulunun berberlerinin ellerine dmemi gl aslan yelesiyle Kapitalin olgun yazar bizim gerek Marxmz Thiers gibi fiziksel ve ruhsal ccelerin dev gibi grndkleri parlamentarizmin yapay

atmosferinden sz eder. Kautskynin yavan ve bilgilik taslayan brornden sonra, Sava, havay temizleyen bir frtna gibi gelmektedir. Kautskynin iftiralarna ramen, tarihin son, mutlak, en mkemmel rn olarak sunulan demokrasi gryle Marxn hibir ortak yan yoktur. Bizzat burjuva toplumunun geliimi, ki ada demokrasi bunun iinden kp gelmitir, hibir ekilde en byk sosyalist demokrasi illzyonisti Jean Jauresnin ve imdilerde de en iyi eitim grm bilgilerden Karl Kautskynin ryalarnda savan nne konulan bu tedrici demokratikleme srecini yanstmaz. Marx, III. Napoleonun imparatorluunda, burjuvazinin halka hkmetme olanan kaybettii bir ada, ii snf da henz bu olana eline geirmemiken, yegne olanakl hkmet biimini grmektedir. Bu bakmdan, demokrasi deil fakat Bonapartizm, Marxn gznde, burjuva iktidarnn nihai ekli olarak ortaya kmaktadr. lim adamlar, Bonapartist imparatorluun Demokratik Cumhuriyete yarm yzyllna izin vermesinden dolay Marxn yanldn syleyebilirler. Fakat Marx yanlmad. znde haklyd. nc Cumhuriyet, demokrasinin tmyle zayflamas sreci oldu. Bonapartizm, Poincare-Clemenceaunun Borsa Cumhuriyetinde, kinci mparatorluktakinden daha tamamlanm bir ifade buldu. Evet, nc Cumhuriyet hkmdarlk tacyla talandrlmad, ama bunun karlnda stnde Rus arnn kocaman glgesi duruyordu. Marx, Komn deerlendirirken tiridi km demokratik terminolojiyi kullanmaktan zenle kanr. Komn der, bir parlamento deil, alan bir kurumdu ve kendi iinde hem yrtme hem de yasama gcn birletirmiti. Marx en baa Komnn zel demokratik eklini deil, onun snfsal zn koyar. Bilindii gibi Komn, polisi ve dzenli orduyu kaldrm ve Kilise mlknn haczini kararlatrmt. Bunu genel demokrasinin ya da o anda Thiersin Ulusal Meclisinde biimsel olarak ok daha yasal bir ifadesini bulan devletin izni olmakszn Parisin devrimci diktatrl adna yapt. Fakat devrim oylarla kararlatrlamaz. Ulusal Meclis der Marx, yalnzca bu devrimin kesitlerinden biriydi, ne eksik ne fazla. Bununla birlikte devrimin gerek somutlan silahlanm Paristi. Bu yaklam biimsel demokrasiden ne kadar da uzaktr! Gereken tek ey, Pariste ve tli merkezlerde Komnal dzenin kurulmas ve eski merkezi hkmetin tarada da reticilerin z-ynetimine boyun emesiydi der Marx. Dolaysyla Marx devrimci Parisin sorununu, kendi zaferinin krssnden Kurucu Meclisin zayf iradesine seslenmekte deil, tm Fransay demokrasinin zahiri ilkeleri zerinde deil, reticilerin gerek z-ynetimi zerinde ina edilmi merkezi bir Komnler rgtyle kaplamakta grr. Kautsky burjuva demokrasisinin yerleik yasalarna ters den dolayl seimleri, Sovyet Anayasasna kar bir argman olarak gstermektedir. Marx emein Fransas iin nerilen yapy u szlerle niteler: Her blgenin ky komnlerinin

genel ilerinin ynetimi o blgenin bakentinde toplanan tam yetkili delegelerin Meclisine devredilecek ve bu blge meclisleri de Paristeki Ulusal Meclise temsilciler gndereceklerdi. Grebileceimiz gibi, ok dereceli dolayl seim, proletaryann kendi devlet rgt sz konusu olduu srece, Marx zerre kadar tedirgin etmiyordu. Burjuva demokrasisi erevesinde dolayl seimler partilerle snflarn snr izgisini silikletirir; fakat reticilerin z-ynetiminde, yani proleter snf devletinde, dolayl seimler siyasi bir mesele deil, z-ynetimin teknik bir gereidir, ve belli snrlar ierisinde sendikal rgtlenme alanndakine benzer avantajlar sunabilir. Demokrasi budalalar, Sovyet Anayasasnda ehir ve krn devrimci rolndeki farkll yanstan, iilerle kyllerin eitsiz temsiline fkelidirler. Marx yle yazmaktadr: Komn, krsal reticileri kendi blgelerindeki merkezi ehirlerin entelektel nderlii altnda toplamak ve ehirli iilerin ahsnda onlara karlarnn doal koruyucularn temin etmeyi arzuluyordu. Sorun, kt zerinde kyly iiye eitleme deil, kyly ruhsal olarak iinin dzeyine ykseltme sorunuydu. Marx proleter devletin tm sorunlarna, parlamentarizmin pazar yeri perdesindeki glge oyununa bakarak deil, yaayan glerin devrimci dinamiine bakarak karar vermektedir. Kautsky zihinsel knn son snrna ulamak iin, proletarya ile burjuvazi arasnda yasal bir snr bulunmamas nedeniyle i Konseylerinin evrensel otoritesini reddeder. Kautsky toplumsal ayrmlarn belirsiz doasnda Sovyet diktatrlnn keyfi otoritesinin kaynan grr. Marx ise tam tersini grr. Daha nceki tm hkmet biimleri dar snrlardan muzdaripken, Komn son derece esnek bir devlet biimiydi. Onun srr, znde ii snf hkmeti olmasnda, reticiler snfyla mlk sahipleri snf arasndaki mcadelenin sonucu olmasnda ve emein ekonomik kurtuluunun iinde gerekleebilecei, uzun zamandan beri aranan politik biim olmasnda yatar. Komnn srr, znde bir ii snf hkmeti olmasnda yatyordu. Marx tarafndan aklanan bu sr, Kautsky iin bugn bile yedi mhrle mhrlenmi bir gizem olarak kalmtr. kiyzl demokrasi havarileri Sovyet hkmetinin baskc nlemlerinden, gazetelerin kapatlmasndan, tutuklamalardan ve idamlardan fkeyle bahsediyorlar. Marx Komnn baskc nlemleriyle ilgili olarak, basn dalkavuklarnn aalk kfrlerine ve iyi niyetli burjuva doktrinerlerin karalamalarna u szleriyle yant verir: Parise kar aktan srdrd kana susam savala tatmin olmayan Versailles, rvet ve komplo araclyla gizlice bir gedik amaya alyordu. Byle bir anda Komn kendisine duyulan gvene utan verici bir ekilde ihanet etmeksizin, sanki etrafta engin bir bar hkm sryormu gibi, liberalizmin alldk biimlerini izleyebilir miydi? Komn hkmetinin Thiersin ruhuyla bir akrabal olsayd, Pariste dzen partisinin

gazetelerini engellemek iin, Versaillesda Komn gazetelerinin engellenmesi iin gerekenden daha fazla vesile olmazd. Bylece, Kautskynin kutsal demokrasi kurumlar adna talep ettii eyi, Marx, gvene utan verici bir ihanet olarak damgalamaktadr. Komnn, ve imdilerde de Sovyet hkmetinin suland ykmdan, yeni doan dzenle kmekte olan eskisi arasndaki muazzam mcadelede kanlmaz ve grece nemsiz bir kesit diye bahsetmektedir Marx. Ykm ve vahet her savata kanlmazdr. Klelerin, kendilerini ezenlere kar verdii tarihteki tek hakl savata (Marx) bunlar ancak asalaklar bir su sayabilirler. Yine de heybetli sulaycmz Kautsky btn kitab boyunca, bizim srekli olarak bir devrimci zsavunma durumunda olduumuzdan ve tm dnyann ezenlerine kar youn bir sava tarihteki tek hakl sava srdrdmzden tek kelimeyle bile sz etmez. Kautsky yine Sovyet hkmetinin i sava boyunca vahi rehine alma yntemini kullanmasndan dolay san ban yolar. Vahi Sovyet hkmetiyle insancl Komn arasnda yapt anlamsz ve sahtekrca karlatrmalar yeniden ileri srer. Bu balamda Marxn dncesi ak ve kesindir. Thiers, atmann daha en bandan itibaren, tutsak dm Komnarlar kuruna dizme insancl uygulamasn gerekletirdiinde, bu tutsaklarn hayatlarn korumak iin, Komne, Prusyaya zg rehine alma yntemine bavurmaktan baka bir yol kalmyordu. Versailles tarafnn ard kesilmeyen kuruna dizmeleriyle tutsaklar hayatlarn kaybetmilerdi. MacMahonun Muhafzlarnn Parise girilerini kutladklar kan banyosundan sonra bunlarn hayatlar artk nasl balanabilirdi ki? Marxla birlikte soruyoruz: lke toprann byk blmn eli altnda bulunduran kar-devrimin, yapabildii her yerde silahsz iileri, onlarn elerini, analarn tutuklad ve onlar kuruna dizdii ya da ast bir i sava koullarnda, baka nasl davranlabilir? Burjuvazi tarafndan sevilen ve gvenilen insanlar rehine olarak alp, bylece burjuva snfn karlkl sorumluluun Demokles klc altna itmekten baka nasl davranlabilir? savan tarihi boyunca gn be gn, Sovyet hkmetinin almaya zorland tm sert nlemlerin devrimci zsavunma nlemleri olduunu gstermek zor deildir. Burada ayrntlara girmeyeceiz. Ama ksmi de olsa mcadele koullarn deerlendirmek iin bir l vermek zere, Beyaz Muhafzlarn Anglo-Fransz mttefikleriyle ibirlii iinde ellerine den komnistlerin istisnasz hepsini kuruna dizdikleri bir srada, Kzl Ordunun, yksek rtbeli subaylar da dahil olmak zere istisnasz tm mahkmlarn hayatlarn baladn okuyucuya hatrlatmamza izin verilsin. Tarihsel grevini btnyle kavrayan ve bu greve layk kalabilmek iin kahramanca bir kararllkla dolu olan ii snf diye yazyordu Marx, basn

dalkavuklarnn aalk kfrlerine ve basmakalp beylik laflarn, karakteristik samalklarn bilimsel safln khinlerine has derin bir tonla duyuran iyi niyetli burjuva doktrinerlerin bilgi horgrmelerine, soukkanl ve kmseyici bir glmseyile yant verebilir. Eer iyi niyetli burjuva doktrinerler kimi zaman kinci Enternasyonalin emekliye ayrlm teorisyenleri kisvesine brnm olarak ortaya kyorsa, bu hibir ekilde onlarn karakteristik samaln sama olmaktan karmaz. [Bir Sovyet Askeri Treninde, 1920] Paris Komn Dersleri Komn tarihini her inceleyiimizde, daha sonraki devrimci mcadelelerden ve hepsinden nemlisi en son yaanan devrimlerden yalnzca Rus devrimi deil, ayn zamanda Alman ve Macar devrimlerinden de edinilen deneyim sayesinde, onu yeni bir adan grrz. Fransz-Alman Sava ok byk bir dnya katliamn haber veren kanl bir patlamayd; Paris Komn ise proleter bir dnya devriminin ldayan mjdecisiydi. Komn bize ii kitlelerin kahramanln, tek bir blok halinde birleme yeteneini, gelecek uruna kendilerini feda etme hnerini gsterir, fakat ayn zamanda kitlelerin yollarn semekteki acizliini, hareketin nderliindeki kararszlklar, ilk baarlardan sonraki lmcl duraklama eilimlerini ve bylelikle de dmana kendini toparlama ve yerini salamlatrma olana verdiini gstermektedir. Komn ok ge kalmt. 4 Eyllde iktidar almann tm olanaklarna sahipti ve bu Paris proletaryasna, Thierse kar olduu kadar Bismarcka ve gemiin tm glerine kar yrtlen mcadelede, bir rpda lkenin tm iilerinin bana geme olana verecekti. Fakat iktidar demokratik gevezelerin ellerine, Paris delegelerine geti. Paris proletaryasnn ne bir partisi ne de gemi mcadelelerle yakn bir ba kuraca nderleri vard. Kendilerini sosyalist addeden ve iilerin desteini arayan kk-burjuva yurtseverler, gerekte kendilerine hi gven duymuyorlard. Proletaryann kendine olan gvenini de sarsmlard ve srekli olarak hareketin nderliini emanet edecekleri nl avukatlar, gazetecileri ve delegeleri (ki bunlarn btn bildikleri yalnzca bir dzine mulk devrimci laflardan ibaretti) bulma abasndaydlar. Jules Favre, Picard, Garnier-Pages ve rekasnn 4 Kasmda Pariste iktidar almalarnn nedeni, Poul-Boncour, A. Varenne, Renaudel ve dier pek ounun bir sre iin proletaryann partisine hakim olmalarna olanak tanyan nedenle ayndr.

Renaudeller ile Boncourlar ve hatta Longuetler ile Pressemaneler, ortak duygular, entelektel alkanlklar ve davranlarndan dolay, Jules Favrelara ve Jules Ferrylere, devrimci proletaryaya olduundan ok daha yakndrlar. Sosyalist sylemleri, kendilerini kitlelere kabul ettirmelerine olanak veren bir tarihsel maskeden baka bir ey deildir. Ve tam da Favre, Simon, Picard ve dierlerinin demokratik-liberal bir sylem kullandklar ve bunu suiistimal ettikleri iin, onlarn oullar ve torunlar sosyalist bir syleme bavurmak zorunda kaldlar. Fakat oullar ve torunlar, babalarna layk birer evlat olarak kalmlardr ve onlarn yapt ii srdrmekteler. Ve ynetici kliin bileimi sorununda deil de, Fransada hangi snfn iktidar almas gerektiinin bilinmesi gibi ok daha nemli bir sorunda ne zaman karar vermek gerekecek olsa, Renaudel, Varenne, Longuet ve onlarn benzerleri, Komn kasab Gallifetin ibirlikisi olan Millerandn kampnda olacaklardr... Parlamento ve salonlarn devrimci gevezeleri gerek hayatta ne zaman devrimle yz yze kalsalar, onu asla tanmazlar. Gerek ii partisi, bir parlamenter manevra makinesi deildir; parti proletaryann rgtl ve birikmi deneyimidir. Ancak onun tm tarihsel gemiine dayanan, gelimenin rotasn ve tm evrelerini teorik olarak ngren ve bundan gerekli eylem formln karan partinin yardmyla, proletarya kendini tarihine (duraksamalar, kararszl, hatalar) her defasnda yeniden balama gereinden kurtarr. Paris proletaryasnn byle bir partisi yoktu. Komne doluan burjuva sosyalistler, gzlerini gkyzne dikmi, bir mucize ya da khince bir sz beklemi, duraksamlard ve bu srada kitleler tede beride el yordamyla dolam ve bazlarnn kararszl, dierlerinin de dsel dnceleri yznden pusulay armlard. Sonu, devrimin bunlarn tam ortasnda, ok ge patlak vermesi ve Parisin kuatlmas idi. Proletarya gemi devrimlerin, eski arpmalarn, demokrasinin yinelenen ihanetlerinin derslerini hafzasnda canlandrmadan nce alt ay geti ve sonunda iktidara el koydu. Bu alt ayn onarlmaz bir kayp olduu kantland. Eer devrimci eylemin merkezi partisi 1870 Kasmnda Fransa proletaryasnn banda bulunsayd, Fransann tm tarihi ve onunla birlikte insanln tm tarihi bambaka bir yn tutmu olacakt. Eer iktidar 18 Martta Paris proletaryasnn ellerine getiyse, bu, iktidara tasarlanarak el konulmu olmas nedeniyle deil, dmanlarnn Parisi terk etmesi nedeniyledir. Bu sonuncularn aya altndaki toprak srekli olarak kayyordu; iiler onlar horgryor ve onlardan nefret ediyorlard, kk-burjuvazi onlara artk gvenmiyordu ve byk burjuvazi artk onu savunamayacaklarndan korkuyordu.

Askerler subaylara dmand. Hkmet, glerini baka bir yerde toplamak iin Paristen kat. Ve ancak ondan sonra proletarya duruma hkim oldu. Fakat o, bu gerei ancak ertesi gn anlad. Devrim beklenmedik bir ekilde zerine kmt. Bu ilk baar yeni bir pasiflik kaynayd. Dman Versaillesa kamt. Bu bir zafer deil miydi? O anda hkmet etesi hemen hemen hi kan dkmeden ezilebilirdi. Pariste, balarndaki Thiersle birlikte tm bakanlar tutuklanabilirdi. Hi kimse onlar savunmak iin elini kprdatmazd. Bu yaplmad. Ortada, olup bitenler hakknda ak bir gre ve kararlarn gerekletirebilecek zel organlara sahip bir merkezi parti rgt yoktu. Kalan piyadeler Versaillesa geri ekilmek istemiyordu. Subaylarla askerleri birbirine balayan ip olduka inceydi. Ve eer Pariste ynetici bir parti merkezi olsayd, bu merkez, geri ekilen ordularla nk geri ekilme olasl vard birka yz ya da birka dzine kendini adam iiyi kaynatracak ve onlara u buyruklar verecekti: Askerlerin subaylara kar honutsuzluunu arttrn, askerleri subaylarndan kurtarmak iin ilk uygun psikolojik andan yararlann ve onlar halkla birletirmek iin Parise geri ekin. Bizzat Thiersin taraftarlarnn da itiraf ettii gibi, bu kolayca gerekletirilebilirdi. Hi kimse bunu dnmedi bile. Ne de bunu dnecek birisi vard. u da var ki, byk olaylarn ortasnda, byle kararlar, ancak bir devrimi hedefleyen, onun iin hazrlanan, pusulay armayan bir devrimci parti tarafndan, ok ynl dnmeye alkn ve harekete gemekten korkmayan bir parti tarafndan alnabilirdi. Ve Fransz proletaryasnn sahip olmad ey tam da bir eylem partisiydi. Ulusal Muhafz Merkez Komitesi, gerekte silahl iilerin ve kk-burjuvazinin Delegeler Konseyidir. Devrimci bir yol tutan kitleler tarafndan dorudan seilen byle bir Konsey, mkemmel bir eylem aygtn ifade eder. Fakat ayn zamanda, tam da devrime yakalanm haldeki kitlelerle yaln ve dorudan ba nedeniyle, byle bir Konsey, kitlelerin yalnzca tm gl yanlarn deil, gsz yanlarn da yanstr; ve ilk nce gl yanlarndan ok gsz yanlar yanstr: kararsz ve beklemeci ruh hali, ilk baarlarn ardndan gelen aktif olmama eilimi, bunun da vurumudur. Ulusal Muhafz Merkez Komitesinin nderlie ihtiyac vard. Proletaryann politik deneyimini ete kemie brndren ve yalnzca Merkez Komite iinde deil, alaylarda, taburlarda, Fransz proletaryasnn derinliklerinde daima mevcut bulunan bir rgte sahip olmak zorunluydu. Parti, Delege Konseyleri araclyla verili durumda bunlar Ulusal Muhafzn organlaryd kitlelerle srekli balant iinde bulunabilir, onlarn ruh hallerinden haberdar olabilirdi; partinin merkezi

ynetimi her gn, parti militanlar araclyla, kitlelerin iine ileyecek, onlarn dnce ve iradelerini birletiren bir slogan ne srebilirdi. Hkmet Versaillese geri ekilir ekilmez Ulusal Muhafz aceleyle sorumluluu kendi stnden att, hem de tam bu sorumluluk muazzam boyutlara eritii srada. Merkez Komite, Komn iin yasal seimler hayal ediyordu. Yasallk rtsne brnmek iin Parisin belediye bakanlaryla grmelere giriti. Ayn anda Versaillesa kar iddetli bir saldr hazrlanm olsayd, belediye bakanlaryla yaplan grmeler, askeri adan tmyle hakl ve amaca uygun bir hile olacakt. Fakat gerekte bu grmeler yalnzca u ya da bu mucizeyle mcadeleyi nlemek amacyla yrtlyordu. Yasallka sayg duyan kkburjuva radikallerle sosyalist idealistler ve yasal devletin bir parasn temsil eden kiiler delegeler, belediye bakanlar vb. ruhlarnn derinliklerinde kendilerini yasal Komn rtsyle rttklerinde Thiersin devrimci Paris nnde saygyla eileceini mit ediyorlard. Pasiflik ve kararszlk, bu durumda kutsal zerklik ve federasyon ilkesiyle desteklendi. Bilindii zere, Paris dier birok komnden yalnzca biriydi. Paris kimseye bir ey dayatmak istemiyor ve rnek bir diktatrlk sz konusu olmadka diktatrlk iin mcadele vermiyordu. zetle bu, gelimekte olan proleter devrimin yerine bir kk-burjuva reformunu, komnal zerklii koyma giriiminden baka bir ey deildi. Gerek devrimci grev, lkenin her tarafnda proletaryann iktidarn garanti altna almaktan ibaretti. Paris onun kalesi, taban, dayana olarak hizmet etmeliydi. Ve bu amaca ulamak iin, hi vakit kaybetmeden Versaillesn hakkndan gelmek ve tm Fransaya ajitatrler, rgtleyiciler ve silahl gler gndermek gerekliydi. Taraftarlarla balantya gemek, duraksayanlar glendirmek ve dmann kar koyuunu krmak gerekliydi. Durumu kurtarabilecek tek ey olan bu saldr politikasnn yerine, Parisin nderleri kendilerini komnal zerklie hapsetmeye kalktlar: eer dierleri onlara saldrmazsa, onlar da dierlerine saldrmayacaklard; her kent kendini-ynetme kutsal hakkna sahipti. Sradan anarizmle ayn trden olan bu idealist gevezelik, gerekte devrimci eylem karsndaki korkakln stnn rtlmesiydi, oysa byle bir eylemin ya sonuna kadar durmakszn yrtlmesi gerekirdi ya da buna hi giriilmemeliydi... Kapitalist rgtlenmeye dmanlk kk-burjuva yerelliin ve zerkliin bir miras phe yok ki, Fransz proletaryasnn belirli bir kesiminin zayf tarafyd. Baz devrimcilere gre, mahallelerin, semtlerin, taburlarn, ehirlerin zerklii, gerek etkinliin ve bireysel bamszln en yce garantisidir. Fakat bu yaklam Fransz proletaryasna pahalya mal olan byk bir hatadr.

Despotik merkeziyetilie kar mcadele ve boucu disipline kar mcadele biimi altnda, ii snfnn eitli gruplar ve alt-gruplarnn kendini korumas adna, onlarn kendi kk karlar adna, yine onlarn kk blgesel nderleri ve yerel szclerinin nderliinde bir sava balad. Banda, tm gruplarn, mahallelerin, blgelerin zerinde yer alan ve demir disiplinle bir arada tutulan merkezi bir aygt olmas artyla, tm ii snf, bir yandan kltrel zgnln ve politik farklarn korurken, dier taraftan olaylarn yedeinde kalmakszn ve her seferinde dmanlarnn zayf kesimlerine lmcl darbeler indirerek yntemli ve kararl bir ekilde hareket edebilir. Hangi biime brnrse brnsn partiklarizm eilimi, l gemiin bir mirasdr. Fransz komnizmi sosyalist komnizm ve sendikalist komnizm kendini bundan ne kadar abuk kurtarrsa, proleter devrim iin o kadar iyi olacaktr. Parti devrimi iradi olarak yaratmaz; iktidar zaptetme ann can istedii gibi seemez, fakat olaylara aktif bir ekilde mdahale eder, devrimci kitlelerin ruh hallerini her an kavrar, dmannn diren gcn tartar ve bylece kesin eylem iin en uygun an belirler. Bu onun grevinin en zor yandr. Partinin her durum iin geerli olan bir karar yoktur. htiya duyulan eyler, doru bir teori, kitlelerle yakn bir iliki, durumun kavran, devrimci bir anlay ve byk bir kararllktr. Bir devrimci parti, proleter mcadelenin tm alanlarna ne kadar esasl nfuz ederse, ama ve disiplin birliiyle ne kadar kenetlenirse, grevini o kadar abuk ve o kadar iyi yerine getirecektir. Zorluk, ite demirden bir disiplinle kaynam, kitle hareketiyle ve bu hareketin ykseli ve alallaryla smsk balar kurmu bylesi bir merkezi parti rgtne sahip olmakta yatmaktadr. Emeki kitlelerin gl bir devrimci basnc olmakszn iktidar ele geirilemez. Fakat bu eylemde hazrlk unsuru tmyle zorunludur. Parti, konjonktr ve an ne kadar iyi kestirirse, direniin temelleri ne kadar iyi hazrlanrsa, gler ve roller ne kadar iyi datlrsa, baar da o kadar daha kesin olacak ve daha az kurbana mal olacaktr. Dikkatlice hazrlanm bir eylem ve kitle hareketinin karlkl ilikisi, iktidar almann politik-stratejik grevidir. Mart 1871 ile 25 Ekim 1917nin karlatrlmas bu bakmdan ok reticidir. Pariste, nder devrimci evreler arasnda eylem iin mutlak bir inisiyatif yoksunluu mevcuttu. Burjuva hkmet tarafndan silahlandrlm proletarya gerekte kentin efendisiydi, elinin altnda tm nesnel iktidar aralar top ve tfekler bulunuyordu, fakat bunun farknda deildi. Burjuvazi devin silahn almak iin bir giriimde bulundu: proletaryann topunu aktrmadan almak istedi. Giriim baarsz oldu. Hkmet panik iinde Paristen Versaillesa kat. Alan boalmt. Fakat proletarya Parisin efendisi olduunu ancak ertesi gn anlad. nderler olaylar geriden takip etmekteydiler, olmu bitmi olaylar

kaydetmekte ve devrimci keskinlii kreltmek iin ellerinden gelen her eyi yapmaktaydlar. Petrogradda ise olaylar farkl ekilde gelimitir. Her yerde kendi adamlarna sahip olan parti, her mevziyi pekitirerek, iilerle bir yandan garnizon dier yandan hkmet arasndaki her atla genileterek, iktidar ele geirmek iin azimle, sebatla hareket etmitir. Temmuz gnlerindeki silahl gsteri, dmann direnme gcyle kitleler arasndaki yakn balantnn derecesini lmek iin, parti tarafndan yrtlen geni apl bir keif harektyd. Bu keif, ileri karakollarn bir mcadelesine dntrlmt. Geri pskrtlmtk, fakat bu eylem ayn zamanda partiyle kitleler arasnda derin bir ba oluturmutu. Austos, Eyll ve Ekim aylar gl bir devrimci akntya ahit oldu. Parti bundan kazan salad ve garnizon ve ii snf iindeki destek noktalarn olduka arttrd. Ardndan konspiratif hazrlklarla kitle hareketi arasndaki uyum adeta otomatik olarak gerekleti. kinci Sovyet Kongresi iin 25 Ekim tarihi kararlatrld. Bunu izleyen tm ajitasyonumuz Kongre tarafndan iktidarn ele geirilmesine ynelikti. Bylece 25 Ekimde devirme iine nceden adapte olunmutu. Bu durum dman tarafndan anlalmt ve iyi biliniyordu. Kerenski ve kabine yeleri, ne kadar az olursa olsun, Petrogradda tayin edici an iin kendi konumlarn pekitirmeye almaktan geri durmadlar. Keza, garnizonun en devrimci kesimini bakentin dna yollama ihtiyacn duydular. Kendi paymza, belirleyici neme sahip yeni bir atma kayna yaratmak iin, Kerenskinin bu giriiminden yararlandk. Bizler Kerenski hkmetini aka, Petrograd garnizonunun te birini askeri kayglarla deil, kar-devrimci tertipler iin nakletmeyi planlam olmakla suladk; daha sonralar sulamamz yazl olarak dorulayan resmi bir belge bulunmutur. Bu anlamazlk bizi garnizona ok daha sk bir ekilde balad ve garnizonun nne ok net bir grev koydu: 25 Ekimde yaplacak olan Sovyet Kongresini desteklemek. Ve hkmet garnizonun yollanmasnda srar ettii iin yeteri kadar zayf bir tarzda olsa bile biz zaten elimizde olan Petrograd Sovyetinde, hkmet plannn askeri nedenlerini inceleyip doruluunu saptama bahanesiyle bir Devrimci Sava Komitesi oluturduk. Bylece, Petrograd garnizonunun banda duran, gerekte legal bir silahl ayaklanma organ olan tmyle askeri bir organa sahip olmutuk. Ayn zamanda tm askeri birimlere, askeri depolara vs. (komnist) komiserler atadk. Gizli askeri rgtlenme zel teknik grevlerin stesinden geldi ve Devrimci Sava Komitesini zel askeri grevler iin tamamen gvenilir militanlarla donatt. Hazrlk, hayata geirme ve silahl ayaklanmaya ilikin esas alma, aktan aa ve yle yntemli ve doallk ierisinde gerekleti ki, Kerenskinin nderlik ettii burjuvazi gzlerinin nnde aka ne olup bittiini anlamad. (Pariste proletarya ancak bir sonraki gn gerekten muzaffer olduunu stelik bilerek elde etmeye almad

bir zafer duruma hakim olduunu anlamt. Petrogradda olansa tam tersiydi. ilere ve garnizona dayanan partimiz iktidar zaten ele geirmiti, burjuvazi olduka sakin bir gece geirdi ve ancak ertesi sabah lke idaresinin kendi mezar kazcsnn ellerinde olduunu rendi.) Stratejiye gelince, partimizde gr ayrlklar oktu. Bilindii gibi Merkez Komitenin bir ksm, henz iktidar alma zamannn gelmediine, Petrogradn lkenin geri kalan ksmndan ve proletaryann da kyllkten koparldna inanarak, iktidarn alnmasna kar olduunu iln etti. Dier yoldalar askeri komplo unsurlarna yeteri kadar nem vermediimize inanyorlard. Merkez Komite yelerinden biri, Demokratik Konferansn toplantda olduu Aleksandrine Tiyatrosunu kuatmay ve parti Merkez Komitesinin diktatrlnn ilnn talep etti. yle diyordu: Askeri hazrlk faaliyetimiz kadar ajitasyonumuzu da kinci Kongre an iin younlatrmakla planmz dmana gstermi oluyoruz, ona hazrlanma ve hatta bize nleyici bir darbe indirme olana vermi oluyoruz. Fakat hi phe yok ki, Aleksandrine Tiyatrosunu kuatmak ve askeri bir komploya kalkmak olaylarn gelimesine ok aykr bir durum olacakt, bu olay kitleleri ok artacakt. Hatta bizim grubumuzun hakim durumda bulunduu Petrograd Sovyetinde byle bir giriim, mcadelenin mantksal geliiminin nne geerek, ok tereddt eden ve pek gvenilir olmayan alaylarn, zellikle de svari alaylarnn bulunduu garnizon iinde byk bir karkla neden olurdu. Kerenski iin, kitlelerin beklemedii bir komployu ezmek, yaklaan Sovyet Kongresi adna kendi dokunulmazln savunma konumunu giderek daha da salamlatran garnizona saldrmaktan ok daha kolay olurdu. Bu yzden Merkez Komitenin ounluu, Demokratik Konferans kuatma plann reddetti ve bunda haklyd. Konjonktr ok iyi deerlendirilmiti: silahl ayaklanma neredeyse kan dkmeden, tam olarak kinci Sovyet Kongresinin toplanmas iin nceden ve aka kararlatrlan tarihte zafer kazand. Bununla birlikte, bu strateji genel bir kural olamaz; zel koullar gerektirir. Hi kimse artk Almanlarla savaa inanmyordu ve daha az devrimci olan askerler, cepheye gitmek iin Petrograd terk etmek istemiyordu. Ve garnizon salt bu nedenden dolay bir btn olarak iilerin yanna getii halde, Kerenskinin entrikalar aa kt lde kanaatini glendirdi. Fakat Petrograd garnizonunun bu ruh halinin, kyl snfnn durumunda ve emperyalist savan geliiminde yatan ok daha derin bir nedeni vardr. Garnizon iinde bir blnme olsayd ve Kerenski birka alaydan destek alma olana bulsayd, planmz baarya ulaamazd. Sadece askeri komplo unsurlar (gizlilik ve byk bir hzla harekete geme) stn gelirdi. phesiz ayaklanma iin baka bir zaman semek gerekecekti.

Komn de kyl alaylarn tam olarak kazanma olanana sahipti, nk bu birlikler iktidar ve komuta kademesine duyduklar tm gven ve saygy kaybetmilerdi. Yine de Komn bu hedef dorultusunda hibir ey yapmad. Burada hata, kyllkle ii snfnn ilikisinde deil, devrimci stratejideydi. inde bulunduumuz ada, Avrupa lkelerinde bu adan durum ne olacak? Bu konuda nceden bir ey sylemek kolay deil. Yine de, yava gelien olaylara ve gemi deneyimlerden yararlanmak iin tm abalarn harcayan burjuva hkmetlere bakldnda, proletaryann, askerlerin sempatisini kazanmak iin, belirli bir anda, byk ve iyi organize edilmi bir direniin stesinden gelmek zorunda kalacan imdiden syleyebiliriz. O zaman devrim tarafndan ustaca ve iyi zamanlanm bir saldr gerekli olacaktr. Partinin grevi kendini buna hazrlamaktr. Partinin, devrimci kitle hareketine aka yol gsteren ve ayn zamanda gizli bir silahl ayaklanma aygt olan merkezi bir rgt niteliini korumak ve gelitirmek zorunda olmasnn nedeni tam da budur. Komuta kademesinin seimle gelmesi sorunu, Ulusal Muhafzla Thiers arasndaki anlamazlk nedenlerinden biriydi. Paris, Thiers tarafndan atanan komuta heyetine raz olmay reddetti. Ardndan Varlin, Ulusal Muhafz komutasnn yukardan aa bizzat Ulusal Muhafzlar tarafndan seilmesi talebini formle etti. Ulusal Muhafz Merkez Komitesinin dayanak noktas burasdr. Bu sorun iki adan dnlebilir: her ne kadar birbirine bal olsalar da birbirinden ayrlmas gereken politik ve askeri alardan. Politik grev, Ulusal Muhafz kar-devrimci komutadan temizlemeyi iermekteydi. Ulusal Muhafzn ounluu iilerden ve devrimci kk-burjuvalardan olutuu ve stelik komuta heyetinin seimle gelmesi slogan piyadeye kadar uzand artlarda, tam seim ilkesi bylesi bir temizliin yegne aracyd. Thiers, temel silah olan kar-devrimci subaylardan bir rpda yoksun braklm olacakt. Bu plan gerekletirmek iin, tm askeri birimlerde adamlar olan bir parti rgtne ihtiya vard. Tek kelimeyle, seim ilkesinin bylesi bir durumdaki acil grevi taburlara iyi komutanlar vermek deil, taburlar kendilerini burjuvaziye adam komutanlardan kurtarmakt. Seim ilkesi, orduyu snf hatlar boyunca ikiye ayrmak iin bir kama hizmeti grd. Olaylar Kerenski dneminde ve her eyden nce Ekim arifesinde bizde de byle cereyan etti. Fakat ordunun eski komuta aygtndan kurtuluu, kanlmaz olarak rgtsel btnln zayflamasn ve savama gcnn azalmasn da beraberinde getirir. Kural olarak, seilen komuta heyeti teknik-askeri bakmdan ve dzen ve disiplini srdrme hususunda hayli zayf kalr. Bylece ordu kendini ona zulmeden kardevrimci ynetimden kurtard anda, misyonunu yerine getirebilecek yetenekte devrimci bir komuta heyeti sorunu gndeme gelir. Ve bu sorun hibir ekilde basit

seimlerle zmlenemez. Geni asker kitleleri komutanlar seip ayklama deneyimini iyice kazanmadan nce, kendi komutanlarnn seiminde yzyllarn deneyimiyle hareket eden devrim dmanlar devrimi yenilgiye uratacaklardr. ekilsiz demokrasi yntemleri (basit seim ilkesi), yukardan seme nlemleriyle takviye edilmeli ve hatta belli bir lde yerlerini bunlara brakmaldr. Devrim, komuta heyetini semek, atamak ve eitmek iin tm yetkileri ona vererek, mutlak bir gven duyulabilecek deneyimli, gvenilir rgtleyicilerden oluan bir organ yaratmaldr. Eer partiklarizm ve demokratik otonomizm genel olarak proleter devrim iin son derece tehlikeliyse, bunlar ordu iin on kez daha fazla tehlikelidir. Biz bunu trajik Komn rneinde grdk. Ulusal Muhafz Merkez Komitesi otoritesini demokratik seim ilkesinden almt. Bir proleter partinin nderliinden yoksun olan Merkez Komite, saldr inisiyatifini en st noktaya karmas gerektii anda pusulasn ard ve yetkilerini daha geni bir demokratik temele gereksinim duyan Komn temsilcilerine aktarmakta acele etti. Oysa o srada seimlerle oyalanmak byk bir hatayd. Ama seimler bir kez yaplp Komn toplandktan sonra, her eyi tek bir hamlede Komnde merkeziletirmek ve Ulusal Muhafz yeniden rgtleyebilecek gerek gce sahip bir organ oluturmak gerekiyordu. Ama byle olmad. Merkez Komite seilmi Komnn yannda varln srdrd; seilmi bir Komite olma nitelii ona politik bir otorite kazandrmt ve bu sayede Merkez Komite Komnle rekabet edebildi. Ama bu durum ayn zamanda Komiteyi, Komnn rgtlenmesinden sonra onun varln hakl kartan askeri sorunlarda gerekli enerji ve kararllktan yoksun brakt. Seim ilkesi, demokratik yntem, proletarya ve onun partisinin elindeki aralardan sadece biridir. Seim ilkesi hibir surette bir feti, her derde deva bir ila olamaz. Seim ilkesinin yntemleri atama yntemleriyle birletirilmelidir. Komnn gc seimle gelen Ulusal Muhafzdan kaynaklanyordu. Hlbuki bir kez oluturulduktan sonra Komn, Ulusal Muhafz gl bir elle batan aa yeniden rgtlemeli, ona gvenilir liderler vermeli ve sk disiplinli bir rejim kurmalyd. Bizzat kendisi gl bir devrimci ynetim merkezinden yoksun olan Komn bunu yapmad ve ezildi. Nitekim tm Komn tarihinin her bir sayfasnda bir tek ders buluruz: gl bir parti liderlii zorunludur. Fransz proletaryas devrim iin dier lkelerin proleterlerinden ok daha fazla fedkarlkta bulunmutur. Ama ayn zamanda dierlerinden ok daha fazla aldatlmtr. Burjuvazi ona kapitalizmin prangalarn vurmak iin, cumhuriyetiliin, radikalizmin ve sosyalizmin tm renkleriyle onun gzn ou kez kamatrmtr. Ajanlar, avukatlar ve gazetecileri araclyla burjuvazi, proletaryaya ayak bandan baka bir ey olmayan ve onun ileri hareketini engelleyen bir yn otonomist, parlamenter, demokratik forml ileri srmtr.

Fransz proletaryasnn doas devrimci bir lavdr. Fakat bu lav, imdi saysz aldanma ve d krkl sonucunda pheciliin klleriyle rtlmtr. O halde Fransann devrimci proleterleri partilerine kar ok daha sert olmal ve szle eylem arasndaki uyumazl ok daha acmaszca tehir etmelidirler. Fransz iilerinin, devrimci hareketin her yeni aamasnda kitleler tarafndan denetlenen nderlere sahip elik gibi gl bir rgte ihtiyac vardr. Tarih bize hazrlanmamz iin ne kadar zaman verecek? Bilmiyoruz. Fransz burjuvazisi Komnarlarn kemikleri zerinde nc Cumhuriyeti setiinden beri, iktidar elli yldr elinde tutuyor. 1871in savalarnn kahramanlktan yana eksikleri yoktu. htiya duyduklar ey, yntemde aklk ve merkezi bir nder rgtt. Bu yzden yenildiler. Fransz proletaryasnn len Komnarlarn cn alma sorununu gndeme getirebilmesinden nce yarm yzyl geti. Fakat bu kez hareket ok daha sert ve younlam olacak. Thiersin varisleri tarihsel borlarn tmyle demek zorunda kalacaklar. Zlatoost, 4 ubat 1921

[1] Yunan mitolojisindeki efsanevi devin, misafir ettii kiileri yatrd ve misafirlerinin boylarn yataa uydurmak iin kol ve bacaklarn ekip uzatt ya da kesip ksaltt yatak. [2] olaydan sonra .n. [3] Kretenizm: Vcudun yeterince bymemesi, biimsiz gelimesi, zihinsel geliiminin durmasyla belirlenen bir hastalk .n. [4] dierleri eit olmak zere .n. [5] rnein Dokuz Ocaa Kadar adl brormz ve zellikle yolda Parvusun nsz. Yine okuyucuya Naalodaki baz makaleleri ve Lasallen Jri nndesine yazdm nsz neririz. 1905 Temmuzunda yazlan ve dolambal bir kaderi olan bu nsz ancak imdi gn yzne kyor. [6] Bu ve daha nceki grler, Kyl Birliinin gelimesi ve ykselii olgusunca rtlmyor mu? Hi deil. Nedir Kyl Birlii? Tarm reformu ve demokratik bir altst olu uruna, kitle arayndaki radikal demokrasinin belli unsurlaryla kylln kukusuz en alt katmanlar deil bilinli elerinin birlii.

Kyl Birlii ne denli hzla byrse bysn, onun kyl kitlelerinin politik rgt haline gelmekten son derece uzak bir durumda olduundan en kk bir phe duyulamaz. Devrim ylesine bir tempoda gelimektedir ki, dier tm mlahazalar bir yana Kyl Birliinin, mutlakyetin nihai ykl ve iktidarn devrimin eline geii srasnda, rgtl proletaryann ciddi bir rakibi haline gelebileceini kabul etmek imknszdr. Dahas, unutulmamaldr ki, temel devrimci arpmalar kentlerde gereklemektedir ve tek bana bu bile Kyl Birliine yardmc bir askeri mfreze roln bier, ki bu da onun politik gler sahnesindeki yerini belirler. Kyl Birliinin varlk nedenini oluturan tarm programna (toprak kullanmnda eitlik) gelince, unu sylememiz gerekir: Tarmsal hareketin gelimesi ne kadar yaygnlar ve derinleirse, topraa el konulmas ve yeniden datlmas noktasna ne kadar abuk ulalrsa, snfsal, yerel, kltrel ve teknik binlerce eliki nedeniyle Kyl Birlii de o kadar abuk dalacaktr. Bu birliin yeleri, tarm devriminin kylerdeki organlar olan kyl komitelerinde kendi paylarna bir nfuza sahip olacaklardr, ancak hi kuku yok ki, ekonomikidari kurumlar olan kyl komiteleri, ada toplumun temel zelliklerinden birini oluturan krn kente politik bamlln ortadan kaldramazlar. [7] Genel anlamda, yukarda ad geen Lasallen nutkuna yazdmz nszdeki devrimin uluslararas perspektiflerinden bahsediyoruz. [8] 1871de Paristeki Komn seimlerine 230 bin semenin katldna dikkat ekmek yararsz olmaz. 1917 Kasmnda Petrogradda yaplan ehir seimlerine, bizler ve bakentte hibir etkisi olmayan Sol Sosyal Devrimciler dnda tm partilerin boykot etmesine ramen, 390 bin semen katlmtr. 1871de Parisin nfusu iki milyondan fazlayd. 1917 Kasmnda Petrogradn nfusu ise iki milyondan fazla deildi. una da dikkat edilmelidir ki, bizim seim sistemimiz sonsuz lde daha demokratikti. Ulusal Muhafz Merkez Komitesi seimleri imparatorluun seim yasas temelinde gerekletirmiti.