You are on page 1of 98

F' LMHL

afiide necasetten taharet...............................................................2 afiide gusl abdesti ......................................................................3 afiide hayz ve nifas .......................................................................7 afiide abdest .................................................................................9 afiide mest zerine mesh............................................................13 afiide teyemmm.........................................................................14 afiide namaz, ezan ve ikamet......................................................17 afiide namaz vakitleri....................................................................22 afiide namaz nasl klnr?.............................................................24 afiide secde-i sehv ve secde-i tilavet..........................................36 afiide cemaatle namaz.................................................................39 afiide cuma namaz......................................................................41 afiide bayram namaz...................................................................45 afiide nafile namazlar....................................................................46 afiide camilerle ilgili hkmler......................................................48 afiide seferilik ve iki namaz cem.................................................49 afiide cenaze namaz ve defin.....................................................51 afii'de zekt....................................................................................57 afiide oru.....................................................................................68 afiide hac ve umre........................................................................72 afiide kurban kesmek...................................................................80 afiide helal ve haramlar.................................................................83 afiide al veri bilgisi...................................................................86 afiide nikah ve talak.......................................................................89 afiide yemin ve nezir (adak).........................................................94

afiide necasetten taharet


Taharet temizlik demektir. Taharet iki eittir; hadesten taharet, necasetten taharet. Hadesten taharet, namaz klmaya engel olan abdestsizlik ve cnpl kaldrmaktr. Yani abdesti olmayan kimsenin abdest almas ve cnp olann da gusletmesi, demektir. Yine hayz veya nifas kan kesilen kadnn gusletmesi de hadesten taharettir.

Necasetten taharet; vcuda, elbiseye veya namaz klnacak yere, necaset bulam ise, onu temizlemektir. Necaset, namaz klmaya engeldir. Vcudunda, elbisesinde veya namaz kld yerde az da olsa necaset bulunan kimsenin namaz, sahih yani geerli deildir.

Necis olan maddelerden bazlar unlardr: 1- arap ve sarho eden her trl svlar. 2- nsann ve her eit hayvann idrar. 3- Mezi; ince ve sar bir su olup, zayf bir ehvetlenme olduu zaman, nden kar. 4- Vedi; beyaz, bulank ve koyu bir su olup genellikle; idrar yaptktan sonra veya ar bir ey kaldrnca kar. 5- nsann ve her eit hayvann dks. 6- Kan ve irin. 7- Kusmuk ve mideden gelen her ey. 8- Gevi, yani hayvann, midesinden karp tekrar inedii ey. 9- Eek gibi eti yenmeyen hayvann st. 10- Dine uygun olarak kesilmemi her eit hayvann ls.

Necaset Nasl Temizlenir? Evvela necasetin maddesini izale etmek (gidermek); sonra da
2

zerinden suyu aktarak ykamak gerekir. Bundan sonra eer necasetin; tad veya rengi veya kokusu kalrsa, defa parmak ularyla ovalayp itileyerek ykamak lazmdr. Bununla beraber yalnz renk veya sadece koku kalrsa ve bunu karmak mteassir ise, artk temiz kabul edilir ve sabun gibi bir ey kullanmak gerekmez. Mteassirin ls, kere ovalanp itileyerek ykand halde bunlarn kmamasdr.

ayet defa parmak ularyla ovalanp itilenerek ykand halde; sadece tad veya hem renk hem de koku kalrsa, onlar izale etmek iin sabun veya benzeri bir eyi de kullanmak gerekir.

Sabun ve benzeri bir ey kullanld halde bunlar kmazsa ve bunlar karmak mteazzir ise, artk necis olduu halde affedilir. Mteazzirin ls de, oray kesmeden necasetin kmamasdr.

afiide gusl abdesti


Gusl, ykanmak demektir. Cnp olan kimsenin, hayz ve nifas kan kesilen kadnn gusletmesi farzdr.

Gusletmeden aadaki ileri yapmas haramdr: 1- Kuran- Kerim okumak. Fakat, zikir ayetleri dua niyetiyle okunabilir. Mesela yemeye balarken-. Bismillahi, (Allahn adyla) yemekten sonra: El-Hamd lillah (Allaha hamd olsun) ve bir hayvana bindikten sonra: (El-hamd lillahillezi) Sahhare lena haza vema knna lehti mukrinine ve inna ila Rabbina lemnkalibune. (Bunu, bizim emrimize veren Allah teala, her eit kusurdan mnezzehtir. Byle olmasayd, biz buna g yetiremezdik) ayet-i kerimeleri, sadece zikir niyetiyle okunabilir. 2- Kuran- kerime dokunmak ve onu tamak. 3- Namaz klmak. Secde-i tilavet veya secde-i kr de yaplmaz. 4- Hayzl ve nifasl olan kadnlar; namaz klmazlar ve oru tutmazlar.
3

Ykandktan sonra Ramazan- erifte tutamadklar orular kaza ederler. Fakat namazlar kaza etmezler. 5- Hacda Kabeyi tavaf etmek. 6- Camide durmak. Fakat durmadan geilebilir. 7- Hayzl ve nifasl iken ibadet niyetiyle gusletmek. Mesela cuma gn snnet olan gusl niyetiyle gusletmek haramdr. 8- Hayzl ve nifasl kadnla cinsi mnasebette bulunmak haramdr.

Kadn; hayz ve nifas kan kesildikten sonra ve gusletmeden nce, oru tutabilir.

Abdesti olmayan kimsenin de unlar yapmas haramdr: Namaz klmak, Kuran- kerime dokunmak, Kuran- kerimi tamak ve tavaf yapmak.

Gusln Farzlar 1- Ykanmaya balarken niyet etmek: Niyet yle yaplabilir: Neveyt rafal hadesil-ekber yani (Byk hadesi, kaldrmaya niyet ettim.) Hades, namaz klmaya engel olan durumdur. Bu niyetin sadece Trkesini sylemek de kafidir. Niyet kalb ile getirilir, dil ile sylemek ise snnettir. Niyet, vcuda suyu ilk dedirirken yaplr. Niyetten nce ykanan yerleri bir kere daha ykamak lazmdr. 2- Vcut zerinde herhangi bir necaset varsa nce onu temizlemelidir. 3- Vcudun tamamn ykamak. Suyu, tenin ve kllarn her tarafna ulatrmak gerekir. Bir kl veya tenden; bir kl kadar ykanmam birey kalrsa, gusl geerli olmaz. Guslden sonra ykanmam bir yer grlrse, sadece oray ykamak kafidir.

Gusln Snnetleri
4

Guslederken u hususlara uymak snnettir: 1- Gusle balarken Besmele ekmek. 2- Abdestte olduu gibi, elleri bileklere kadar ykamak. 3- Guslden nce tam bir abdest almak. Ancak abdestten nce avret yerlerini ykamaldr. Yoksa abdestten sonra eller buralara deince, abdest bozulur. Abdestten nce avret yerleri ykanrken gusle niyet etmek de lazmdr. 4- Her ykayta, elin ulaabildii bedenin her tarafn delk etmek yani ovmak. 5- Mvalat yani ara vermeden ykanmak. 6- Suyu; nce baa, sonra sa omuza, sonra da sol omuza dkmek. 7- Btn ykamalara sa taraftan balamak. 8- Suyun deriye ulamasna engel olmayan kirleri ve pislikleri gidermek. ayet bunlar, suyun ulamasna engel oluyorsa, bunlar gidermek farzdr. 9- Avret yeri kapal olarak gusletmek. 10- Ykanan her yeri er defa ykamak. 11- Salar ve parmaklar hilallemek. 12- Guslden nce trnaklar kesmemek ve fazla kllar tra etmemek. 13- Mazeret yoksa hi kimseden yardm almamak. 14- Gusl suyunu zerine sratmamak. 15- zerinde kalan su damlacklarn silkelememek. 16- htiya olmadan gusl esnasnda konumamak. 17- nce vcudun st ksmlarn, sonra alt ksmlarn ykamak.

Snnet Olan Gusller u durumlarda gusletmek snnettir: 1- Cuma gn.


5

2- ly ykaynca. 3- Ramazan ve Kurban bayramlar iin. 4- Kfir olan kimse, Mslman olunca. (Cnp ise gusletmesi zaten farzdr.) 5- Yamur (yamas) iin, ay ve gne tutulmalarnn sona ermesi) iin namaz klmadan nce. 6- Deli iyi olunca, baygn aylnca. 7- Hacda Arafatta, Mzdelifede Mear-i Haramda vakfe yapmak iin. 8- Hacda cemrelere ta atmak (eytan talamak) iin. 9- Ter veya kirden temizlenmek iin. 10- Kan aldrdktan sonra. 11- tikafa girerken. 12- Medine-i mnevvereye girerken. 13- ocuk bulua erince.

Hel Adab Hela adab yledir: 1- Helaya girmeden u duay okumak: Bismillahi Allahmme inni euz bike minel-hubusi vel-habaisi. (Allah tealann adyla. Ya Rabbi, erkek ve dii eytanlarn errinden sana snrm.) 2- ktktan sonra yle demek: (Elhamd lillahil-lezi ezhebe annil-eza ve afani.) (Eziyet verici eyi, benden uzaklatran ve bana afiyet ihsan eden, Allah tealaya hamd olsun.) 3- Sol ayakla girmek, sa ayakla kmak. 4- Ayakta idrar yapmamak. 5- Ykanlan yerde idrar yapmamak. 6- Helaya ba ak ve yaln ayak girmemek.
6

7- drar damlas kalmadna kanaat getirmeden abdest almamak. Bir damla idrar szarsa, hem abdest bozulur, hem de elbise kirlenir. 8- Sol eli ile taharetlenmek. 9- Avret yerine bakmamak. 10- kan pislie bakmamak. 11- Saa sola bakmamak. 12- Otururken arl sol tarafa vermek. 13- htiya olmadan konumamak. 14- Helaya tkrmemek. 15- Helada ihtiyatan fazla kalmamak. 16- Bir ey yiyip imemek.

afiide hayz ve nifas


Namaz klmak, Kuran- kerim okumak, hac ibadetini yapmak, bali olmak, evlenmek, boanmak, iddet beklemek ve benzeri iler iin, kadnlk hallerini bilmek gerekir.

Bu konuda bilinmesi lazm olan hususlardan bazlar unlardr: Kadnlar en erken 9 yanda iken, hayz kann grebilirler. Bu yatan nce grlen kan hayz kan deildir. (Hayz, kadnlarn ayba halidir.)

Hayz grmeye balayan kz balia olmu, yani ergenlie ulamtr. 15 yan dolduran kz, hayz kan grmese bile balia saylr.

Hayz sresinin en az bir gn bir gece, yani 24 saattir. En fazlas ise 15 gndr. u halde bir gn bir geceden az veya 15 gnden ok gelen kan, hayz kan deildir.
7

Hayz kannn hep akmas lazm deildir. lk grlen kan kesilip, birka gn sonra, tekrar grlrse, aradaki akmad gnler hep hayz kabul edilir. Mesela, 12 saat gelip kesilse, 14 gn sonra 12 saat aksa, bu 15 gnn hepsi hayz kabul edilir.

Kan grld andan, kesildii ana kadar olan gnlerin saysna adet zaman denir. ki hayz arasndaki en az tuhr yani temizlik hali 15 gndr. Fakat nifasn en ou olan 60 gnden sonra bir anlk dahi kan kesilse, sonra aksa bu akan kan, hayz kandr. Yani nifas ile hayz arasnda 15 gn temizlik olmas gerekmez.

Hamile kadnn, grd kan, hayz artlarna uyarsa, hayzdr.

Nifas yani lohusalk kannn en az bir andr. En ou 60 gndr.

Nifas kan ile hayz kan arasndaki temizlik iin belli bir snr yoktur. Yani 60 gnlk lohusa kan kesildikten bir an sonra, kan tekrar gelse, bu yeni gelen kan, hayz kandr ve aradan 15 gn gemesi gerekmez.

Hayzl ve nifasl kadn; namaz klamaz, oru tutamaz, Kabeyi tavaf edemez. Kuran- kerim okuyamaz. Cinsi mnasebette bulunamaz. Kocasnn, onun diz ile gbek arasnda kalan ksmyla oynamas haramdr. Kadn; hayzl iken tutamad Ramazan orularn kaza eder. Namazlar kaza etmez.

stihaza, dokuz yana basmam kzn grd kandr. Hayz grmekte olan kadnn; bir gn bir geceden az veya 15 gnden sonra grd kan ve lohusa kadnn 60 gnden sonra grd kan da istihaza kandr.

stihaza kan; hastalk sebebiyle gelir. Uzun zaman akmas tehlikeli olup, tedavi olmak lazmdr. stihaza kani; namaz, klmaya, oru
8

tutmaya, Kuran- kerim okumaya engel deildir.

afiide abdest
Abdest, belli organlar belli bir usule gre ykamaktr. Bu ykama gelii gzel deildir. Bunun farzlar vardr, snnetleri vardr, edebleri vardr.

Abdestin farzlar: 1- Niyet etmek. Abdest almak isteyen kimse, hadesin yani abdestsizliin kaldrlmasna niyet eder. Niyet, yz ykarken yaplr. Daha nce yaplrsa sahih olmaz. Niyet, kalb ile yaplr, dil ile sylenmesi de snnettir. Neveyt rafal-hadesi yani (abdestsizlii gidermeye niyet ettim) eklinde niyet edilebilir. Bu niyetin sadece Trkesi-ni sylemek de kafidir.

2- Yz ykamak. Yzn uzunluu, sa bitiminden ene kemiinin altna kadardr. Eni ise, iki kulak memesi arasnda kalan ksmdr. Yzde bulunan hafif sakal, kirpik, ka, byk, favori ve dudak altndaki kllarn hem altn hem de stn ykamak gerekir. Gr olan sakaln sadece dn ykamak kafidir. Hafif sakal, kardan bakldnda altndaki tenin grld sakaldr. Gr sakal ise, kardan bakldnda altndaki tenin grlmedii sakaldr.

3- Kollar dirseklerle beraber ykamak. Kol, parmak ularndan dirsee kadardr. Dirsek de dahildir. Abdes-te balarken ellerin ykanmas kafi deildir. Yz ykadktan sonra kollar ykarken de, eleri ykamak gerekir.

4- Ban, ten veya sandan bir ksmn mesh etmek. Bir kl veya bir kl kadar ban tenini meshetmek de kafidir. Hepsini meshetmek snnettir.
9

5- Ayaklar, yandaki ak kemikleriyle beraber ykamak. Parmaklarn arasn ve ayaktaki yarklar ykamak da farzdr. Ayak zerinde ve trnaklar altnda bulunan; suyu, altna geirmeyen kir ve benzeri eyleri gidermek de lazmdr. Parmak aralarna, hilalleme yapmadan su ulamyorsa, hilallemek de gerekir.

6- Tertip zere abdest almak. Yani sra ile yz, kollar ykamak, ba meshetmek, sonra ayaklar ykamak. Ancak denize, gle girip kan kimse, abdeste niyet ederse abdesti sahih olur, tertip aranmaz.

Abdestin snnetleri: 1- Kbleye dnmek. 2- Euz-Besmele ekmek. 3- Misvak kullanmak. 4- Suyu, zerine sratmamak. 5- Elleri ykarken, abdestin snnetine niyet etmek. Mesela, Neveyt snnet-el-vudui (abdestin snnetine niyet ettim) demek. 6- Elleri bileklere kadar ykamak. 7- El ve ayak parmaklarnn aralarn hilallemek. 8- Mazmaza yapmak yani aza su vermek, istinak etmek yani burna su vermek. 9- Ykamaya, yzn st tarafndan balamak ve suyu yzne arpmamak. Gr olan sakal hilallemek. 10- Ban tamamn meshetmek. Kulaklarn iini ve dn yeni bir su ile meshetmek. 11- Abdest azalarn ovalamak. 12- Btn azalarda; sa, soldan nce ykamak. 13- Btn ykamalar er defa yapmak. 14- Abdest alrken konumamak.

10

15- Abdest azalarn silmemek. Yani kurulamamak. 16- Abdest suyunun artndan imek ve birazn elbiseye serpmek. 17- Azalar ara vermeden, arka arkaya ykamak. 18- Abdest aldktan sonra Kbleye dnerek, ellerini semaya doru kaldrp u duay okumak: Ehed en la ilahe illellahu vahdehu la erike leh ve ehed enne Muhammeden abduhu ve resulh Allahmmecalni minettevvabine vecalni minel-mutetahhirine sbhanekellahmme ve bi hamdike ehed en la ilahe illa ente estafiruke ve etubu ileyke. Meali: (Ben ehadet ediyor [dilimle sylyor ve kalbimle inanyorum ki,] Allahtan baka ibadet edilmeye layk hibir ilah yoktur. O, birdir, Onun orta da yoktur. Ben yine ehadet ediyor [dilimle sylyor ve kalbimle inanyorum ki,] Muhammed aleyhisselam, Onun kulu ve Peygamberidir. Allahm! Beni, ok tevbe edenlerden ve temizlenenlerden eyle. Allahm! Sen, btn kusurlardan mnezzehsin, sana hamd olsun. Ben ehadet ediyorum ki, senden baka ilah yoktur, senden gnahlarmn affn diliyor ve (btn gnahlardan yz evirip) sana dnyorum.)

Abdestin mekruhlar Abdestin mekruhlarndan bazlar unlardr: 1- Suyu normalden fazla kullanmak. 2- Solu, sadan nce ykamak. 3- Azalar defadan fazla veya az ykamak. 4- Abdest uzuvlarn silmek. 5- Abdest uzuvlarn silkelemek. 6- Boynu mesh etmek. 7- Helada abdest almak.

11

Abdesti bozan eyler: 1- n veya arkadan bir eyin kmas. 2- Baygnlk, delilik, sarholuk ve uyumak. 3- Yabanc bir kadna dokunmak. Hanm, hanmn kz kardei, halas ve teyzesi de yabancdr. 4- Kendisinin veya ocuk da olsa bakasnn n veya arka avretine elin iiyle plak olarak dokunmak.

Abdest nasl alnr? nce kbleye dnlr. Euz-Besmele ekilir ve abdestin snnetine niyet edilerek mesela Neveyt snnet-el-vudui (abdestin snnetine niyet ettim) diyerek eller, bileklere kadar ykanr.

Sonra aza ve buruna er defa su verilir. Misvak kullanlr.

Sonra abdestin farzna niyet edilerek yz ykanr. Niyetin yeri kalbdir. Dil ile sylemek ise, snnettir. Neveyt raf al-hadesi yani (abdestsizlii gidermeye niyet ettim) eklinde niyet edilebilir. Bu niyetin sadece Trkesini sylemek de kafidir. Yz, yukardan aaya doru ykanr.

Sonra parmak ularndan, dirsee kadar (dirsek dahil olmak zere) er defa nce sa kol, sonra ayn ekilde sol kol ykanr, parmak aralar hilallenir. Bu ykamalar yaplrken organlar ovalanr.

Sonra ban tamam meshedilir. Sonra yeni bir su ile kulaklarn ii ve d meshedilir.

Sonra sa ayak, yandaki ak kemiklerine kadar (bu kemikler dahil olmak zere) defa ykanr, sonra ayn ekilde sol ayak ykanr ve ayak parmaklarnn aras hilallenir. Abdestte kullanlan sudan bir miktar iilir ve biraz su elbiseye serpilir. Bundan sonra bildirilen
12

dualar okunur.

afiide mest zerine mesh


Abdestte, mest zerine mesh etmek, ayaklar ykamann yerine geer.

Meshin mddeti, mukim iin bir gn bir gece yani 24 saat, misafir iin 3 gn 3 gece yani 72 saattir. (Mukim, evinde bulunan kimsedir.)

Bir kimse, mukim iken mesheder ve meshin mddeti bitmeden sefere karsa, bir gn bir gece yani 24 saat mesheder.

Seferde iken meshedip, mesh mddeti bitmeden mukim olursa, ayet 24 saat gemi ise, hemen mesh mddeti biter. 24 saat gememi ise, 24 saat tamamlandktan sonra biter.

Meshin mddeti; yel karmak ve delirmek gibi gayr- ihtiyari abdest bozulduunda, hadesin (abdestsizliin) sonundan balar. Namahrem bir kadna dokunmak ve uyumak gibi ihtiyari olarak abdest bozulduunda ise, hadesin (abdestsizliin) bandan balar.

Meshin artlar: 1- ki mesti abdestli iken giymek. Tek ayaa mest giymek caiz deildir. 2- Mestlerin temiz olmas. 3- Mestlerin, aya yanlardan ve alttan rtmesi ve ak kemiklerini de iine almas. Hi yrtnn bulunmamas. 4- Mestlerin dayankl olmas.

13

5- zerine, su serpildii takdirde, suyu geirmemesi.

Meshi bozan eyler Drt ey meshi bozar: 1- Mesh mddetinin dolmas. 2- Mestlerden birinin veya ikisinin ayaktan kmas. 3- Gusl gerektiren bir durumun meydana gelmesi. Mesela kiini cnp olmas. 4- Mestin yrtlmas.

Mesh ekli Mestin st tarafndan bir ksmn meshetmek farzdr. En iyi mesh ekli yledir:

Her iki el slatldktan sonra, parmaklar ak tutarak sa eli, stten ayak parmaklarnn zerine koyup, ayak bileine doru ve onunla birlikte de sol eli alttan topuk zerine koyup parmaklara doru ekerek mesh yaplr.

Abdestli iken, mest ayaktan karsa veya meshin mddeti dolarsa, sadece ayaklan ykamak kfidir.

afiide teyemmm
Suyun bulunmad veya bulunduu halde kullanlamad durumlarda, abdest veya gusl yerine, teyemmm edilir. Teyemmm, temiz bir topra niyetle yze ve kollara srmektir.

Teyemmmn artlar unlardr:


14

1- Teyemmm gerektirecek bir sebebin bulunmas. 2- Vakit girdikten sonra teyemmm etmek. Vakitten evvel alnan teyemmmle farz namaz klnmaz. 3- Tozlu ve temiz toprakla teyemmm etmek. Kum, kire ve tala teyemmm edilmez. Tozlu kum da, temizleyici toprak saylr. Gerek temizleyici topran, gerekse kumun iinde toz bulunmad takdirde, bunlarla teyemmm etmek sahih yani geerli olmaz. Topran yaklm olmasnn zarar yoktur. Ancak yaklm olan toprak, kl haline gelmemi olmaldr. Kuru amur, dvlp toz haline gelirse, bununla da teyemmm edilebilir. 4- Teyemmm edilecek topran, mstamel de olmamas gerekir. Mstamel toprak, teyemmm esnasnda meshedilen organda kalan veya organn zerinden yere dklen topraktr. 5- Su bulunmad iin teyemmm ediliyorsa, vakit girdikten sonra suyu aramak. Su, arandktan sonra bulunmazsa, o zaman teyemmm edilir.

Teyemmmn farzlar: 1- Niyet etmek. Neveyt istibahate fardis-salati (Farz olan namaz, mubah klmaya niyet ettim) eklinde niyet edilir. Abdestte olduu gibi, abdestsizlii kaldrmaya niyet ettim, denilmez. 2- Topraa, en az iki kere elleri vurmak. 3- Yzn tamamn meshetmek. 4- Parmak ularndan dirsee kadar (dirsek dahil) kollarn tamamn meshetmek. 5- Tertip zere teyemmm etmek. Yani nce yz, sonra kollar meshetmek.

Teyemmmn snnetleri: 1- Balarken Besmele ekmek. 2- nce sa kolu, sonra sol kolu meshetmek.
15

3- Yz, st tarafndan balayarak, kollar ise parmak ularndan balayarak meshetmek. 4- Fazla toprak gelmise, elleri birbirine vurarak azaltmak. 5- Mvalat, yani ara vermeden teyemmm almak. 6- Birinci vurutan nce, varsa yzn karmak, (kinci vuruta karmak ise, farzdr.) 7- Her iki vuruta da parmaklar ak bulundurmak. 8- Balamadan az misvaklamak. 9- Bitirdikten sonra, abdestten sonra bildirilen duay okumak. 10- Bir uzvun tamamn meshetmeden elleri, onun zerinden kaldrmamak.

Teyemmm bozanlar: 1- Abdesti bozan eylerin tamam, teyemmm de bozar. Fakat abdesti bozan eyler, gusl yerine alnan teyemmm bozmaz. 2- Namaza balamadan nce, suyu bulmak veya suyun bulunacan zannetmek.

Teyemmm nasl yaplr? Teyemmm yle yaplr: Parmaklar ak olduu halde, eller topraa vurulur ve yukardan balanarak yzn tamam meshedilir. Yz mes-hedilirken niyet edilir. Mesela: Neveyt istibahate fardis-salati (Farz olan namaz, mubah klmaya niyet ettim) eklinde niyet edilebilir.

Sonra bir defa daha eller topraa vurulur; nce sol elin drt parmann iiyle, sa kolun alt yz, parmak ucundan dirsee doru meshedilir. Sonra, sa kolun i yz de, sol avula, dirsekten avuca kadar meshedilir ve sonra sol ba parman ii ile, sa ba parman d meshedilir.

Daha sonra -bir kere daha elleri topraa vurmadan- ayn ekilde sol
16

kol da meshedilir. ki vurula yz ve kollar tam olarak mesh edilemezse, daha ok vuru yaparak mesh etmek yapmak gerekir.

afiide namaz, ezan ve ikamet


Yce dinimiz slam; namaza ok byk nem vermitir. Namaz, imandan sonra en nemli ibadettir. Bunun iin namazlar vaktinde klmal ve kazaya kalm namazlar varsa, hi vakit geirmeden kaza etmelidir. nk namaz, vaktinde klmak farz olduu gibi, klnmayanlar kaza etmek de farzdr.

Namaz iki trl kazaya kalr: 1- Uyku, unutma gibi meru bir zrle kazaya kalan namaz. 2- zrsz olarak, tembellikle veya kasten klmamakla kazaya kalan namaz.

Uyumak, unutmak gibi meru ve geerli bir zrle kazaya kalan namazlar, kaza etmekte acele etmek mstehabdr.

Fakat terk edilen, yani zrsz olarak klnmayan namazlar, acele kaza etmek farzdr. Kendisinin ve bakmakla mkellef olduu kimselerin geimini temin etmek iin almak mecburiyetinde olduu zamann dndaki btn vaktini, kaza namaz klmaya harcamak farzdr. zrsz olarak kazaya brakt namazlarnn tamamn klmadan, snnet namazlar klmak caiz deildir.

Hadis-i eriflerde buyuruldu ki: Hi phe yok ki, be vakit namaz, gnahlar giderir, tpk suyun kiri giderdii gibi. En faziletli amel, vaktinde klnan namazdr.

17

Cennetin anahtar namazdr.

Namaz klmak byle byk bir ibadet olduu iin, terk edilmesi de ok byk gnahtr. Hadis-i eriflerde yle buyuruluyor: Namaz dinin direidir, namaz terkeden dini ykm olur. Hi phe yok ki, kii ile irk ve kfr arasnda namaz terk etmek vardr. phesiz namaz, kasden terkeden, Allahn ve Resulnn zimmetinden beri olur.

Ezan ve ikamet Ezan ve ikamet okumak snnet-i mekkededir. kisi de sadece farz namazlar iin okunur. Nafile iin okunmazlar. Bir kimse, kazaya kalm birka namaz arka arkaya klarsa veya iki namaz cemederse, sadece bir ezan okur. Fakat her farz iin ayr ayr ikamet getirir.

Ezan yle Okunur: Allah ekber, Allah ekber, Allah ekber, Allah ekber. Ehed en la ilahe illallah, ehed en la ilahe illallah. Ehed enne Muhammeden resulullah, ehed enne Muhammeden resulullah. Hayye alessalat, hayye alessalat. Hayye alel felah, hayye alel felah. Allah ekber, Allah ekber. La ilahe illallah.

Meali: (Allah en byktr, Allah en byktr, Allah en byktr, Allah en byktr. Ben, ehadet ediyorum ki, Allahtan baka ilah yoktur. Ben, ehadet
18

ediyorum ki, Allahtan baka ilah yoktur. Ben, ehadet ediyorum ki, Muhammed aleyhisselam Allahn peygamberidir. Ben, ehadet ediyorum ki, Muhammed aleyhisselam Allahn peygamberidir. Namaza gelin. Namaza gelin. Felaha [kurtulua] gelin. Felaha [kurtulua] gelin. Allah en byktr. Allah en byktr. Allahtan baka ilah yoktur.)

Ezann artlar: 1- Ezan okuyan kimsenin Mslman olmas. 2- Ezan okuyan kimsenin mmeyyiz olmas. 3- Tertibe riayet edilmesi. 4- Kelimeler arasnda uzun fasla verilmemesi. 5- Bakasnn ezanna bina edilmemesi. 6- ayet cemaat iin okunuyorsa, yksek sesle okunmas. 7- Vaktin girmi olmas. 8- Ezan okuyan kimsenin erkek olmas.

Ezann snnetleri: 1- Terci yapmak. Yani Kelime-i ehadeti yksek sesle sylemeden nce, kendi kendine gizli olarak sylemek. 2- Tertil yapmak. Yani her kelimeyi teker teker okumak. Tekbirlerin her ifti ise, birer sesle okunur. 3- Sabah ezannda Tesvib yapmak. Yani hayye alel-felah dedikten sonra iki defa, essalat hayrn minennevm szlerini sylemek. 4- Kbleye dnmek ve hayya alessalat derken saa, hayye alelfelah derken de sola bayla dnmek. 5- Ezan okuyacak kimsenin; ehadeti makbul, adil biri olmas, sesinin
19

gr ve gzel olmas. 6- Ezan, duyan kimsenin; mezzinin dediini tekrar etmesi snnettir. Ancak mezzin, hayya alessalat ve hayye alelfelah dediinde; la havle vela kuvvete illa billah denir. Sabah ezannda, essalat hayrn minennevm dediinde de, sadakte ve berirte denir. Ayrca hem mezzinin hem de ezan duyan kimsenin; ezan bittikten sonra, Peygamber efendimize salat (salevat) getirmesi ve u duay okumas snnettir: Allahmme Rabbe hazihid-davetit-tammeti vessalatil-kaimeti ati Muhammedenil el-vesilete vel-fadilete vebashu makamen mahmuden-il-lezi veadtehu inneke la tuhliful-miade. Meali: (Ey bu eksiksiz davetin ve zaman gelmi namazn rabbi olan Allahm! Hazret-i Muhammede; Vesileyi, Fadileyi, yce ve yksek olan dereceyi ihsan buyur ve Onu, kendisine vad ettiin Makam- mahmude ilet, phesiz sen sznden caymazsn.)

kamet (Kamet) yle Okunur Allah ekber, Allah ekber. Ehed en la ilahe illallah. Ehed enne Muhammeden resulullah. Hayye alessalat. Hayye alel felah. Kad kametis-salat. Kad kametis-salat. Allah ekber, Allah ekber. La ilahe illallah.

Meali: (Allah en byktr, Allah en byktr. Ben, ehadet ediyorum ki, Allahtan baka ilah yoktur. Ben, ehadet ediyorum ki, Muhammed aleyhisselam Allahn peygamberidir. Namaza gelin.
20

Felaha [kurtulua] gelin. Namaz balad. Namaz balad. Allah en byktr. Allah en byktr. Allahtan baka ilah yoktur.)

kamet hakknda baz meseleler kametin artlar ve snnetleri ezannki gibidir. 1- kameti; harflerin mahrelerine riayet etmekle beraber, sratlice okumak snnettir. Son kelime yani la ilahe illallah hari, dier kelimeler, bir nefeste; ikier ikier beraber okunur. 2- kamet getiren kii, Kad kametis-salat, kad kametis-salat dediinde, cemaat; Ekamehellah ve edameha madametissemavatu vel-erdu (Yerler ve gkler var olduu mddete Allah, bu namaz kullarna kldrsn ve devam ettirsin,) der. 3- kametin banda; peygamber efendimize, salavat getirmek snnettir. Mesela, (Allahmme salli ala Muhammedin ve ala ali Muhammed) denir. 4- Ezan ile ikamet arasnda dua etmek snnettir. nk Ezan ile ikamet arasnda yaplan duann reddedilmeyecei varid olmutur. 5- Ezan okuyan kimsenin, ikameti de okumas mendubtur. 6- Kadnlar, kendi aralarnda cemaatle namaz kldklar zaman, ikamet getirmeleri snnettir. Fakat ezan okumalar snnet deildir. 7- ayet ikamet ile tekbiret-l-ihram (namaza balama tekbiri) arasnda iki rekt namaz klnacak kadar ara verilirse, ikamet tekrar okunur.

Ezan ve ikameti bozan eyler: 1- Mezzinin dinden kmas. 2- Mezzinin delirmesi. 3- Mezzinin sarho olmas. 4- Mezzinin, susma veya konuma ile ezan veya ikamete ara
21

vermesi. 5- Mezzinin, ezan veya ikametten bir kelimeyi okumamas.

afiide namaz vakitleri


Vaktin girmi olmas, namazn artlarndandr. Namaz vakitleri yledir:

1- Sabah namaznn vakti; Fecr-i sadkn douu ile balar, gnein douuna kadar devam eder.

2- le namaznn vakti; zeval ile (yani gnein tepeden, batya doru kaymaya balamasyla) balar ve -istiva zamanndaki glge hari- her eyin glgesi kendi boyu miktar uzad zamana kadar devam eder.

3- kindi namaznn vakti; le namaznn vaktinin sona erdii andan balar ve gnein batna kadar devam eder.

4- Akam namaznn vakti; gnein tam olarak batmasyla balar ve afak- ahmerin (krmz afakn) kaybolmasna kadar devam eder.

5- Yats namaznn vakti; akam namaznn vaktinin kmasyla balar, Fecr-i sadkn domasna kadar devam eder.

Be vakit namaz ve snnetleri Gnde be vakit farz namaz vardr. Sabah namaznn farz 2, lenin 4, ikindinin 4, akamn 3, yatsnn da 4 rekttr. Ayrca be vakit namazn farzlar ile birlikte klnan ve Revatib denilen snnet namazlar da vardr. Bunlar, Mekked ve Gayr-
22

mekked olmak zere iki eittir.

Mekked snnetler on rekt olup unlardr: 1- Sabah namaznn farzndan nce iki rekt. 2- le namaznn farzndan nce iki, sonra da iki rekt. 3- Akam namaznn farzndan sonra iki rekt. 4- Yats namaznn farzndan sonra iki rekt.

Gayr- mekked snnetler de unlardr: 1- le namaznn farzndan nce iki, sonra da iki rekt. 2- kindi namazndan nce drt rekt. Bunlar, ayr ayr olarak, ikier rekt halinde klmak efdaldir. 3- Akam namaznn farzndan nce iki rekt. 4- Yats namaznn farzndan nce iki rekt. Yats namaznn farz ve snnetleri klndktan sonra, vitir namaz klnr. Vitir namaznn en az bir, en ou da on-bir rekttr. Her iki rektte bir selam verip, en son bir rekt daha klp selam vermek efdaldir. rekt olarak klmak iin; evvela iki rekt kldktan sonra selam verip, sonra bir rekt klmak efdaldir.

Mekruh vakitler Nafile namaz klmann mekruh olduu vakitler unlardr: 1- Sabah namazn kldktan sonra, gne douncaya kadar.

2- Gne doduktan sonra, bir mzrak boyu ykselinceye kadar.

3- stiva vaktinden yani gnein, semann ortasnda olduu vakitten, le namaz vakti girinceye kadar. Fakat Cuma gn, bu vakitte nafile namaz klmak, mekruh deildir.

23

4- kindi namazn kldktan sonra, gne sararncaya kadar.

5- Gnein sarard andan, batncaya kadar.

Bu vakitlerde, sebebi kendisinden sonra olan nafile namaz klmak tahrimen mekruhtur. Bu vakitlerde, sadece kaza namaz ve sebebi kendisinden nce olan nafile namazlar klnabilir. Mesela camiye giren kimse, Tehiyyet-l-mescid namaz klabilir. nk bunun sebebi olan camiye girmek, kendisinden ncedir. Mekke-i mkerremede ise, nafile namaz klmann mekruh olduu vakit yoktur.

afiide namaz nasl klnr?


Namazn vcub artlar Namazn vcub yani farz olmasnn artlar unlardr: 1- Mslman olmak. 2- Bali olmak. 3- Akl sahibi olmak, deli, baygn olmamak. 4- Kadnn; hayz ve nifas halinde olmamas. Hayz veya nifas halinde iken namaz klnmaz ve klnmayan namazlar kaza edilmez. Ancak tutulmayan, Ramazan orular kaza edilir.

Namazn shhat artlar Namazn shhat yani geerli olmasnn artlar unlardr: 1- Hadesten taharet. Yani cnp olann gusl etmesi, abdestsiz olann da, abdest almas. 2- Necasetten taharet. Yani vcutta, elbisede ve namaz klnan yerde necaset bulunmamak.
24

3- Setr-i avret yani avret yerinin rtlmesi. Avret yeri; erkek iin, gbekle diz aras, kadn iin ise; yz ve eller hari vcudun tamamdr. 4- Vaktin girmesi. 5- Kbleye doru namaz klmak. 6- Namazn nasl klnacan bilmek. 7- Namaz bozan ileri yapmamak. Mesela birey yememek, imemek ve konumamak.

Namazn rknleri Namazn rknleri yani iindeki farzlar unlardr: 1- Niyet etmek. Niyet, kalb ile yaplr, dil ile sylenmesi snnettir. Ayrca niyetin, Tekbiret-l-ihram ile beraber getirilmesi gerekir. Yani Allah ekber demekle beraber niyetin kalben yaplmas gerekir. Farz namazda niyetinin art vardr. Bunlar: a) Kasd, yani namaz klmaya azmetmek, b) Tayin, yani klnacak namazn adn sylemek, c) Farziyet, yani klnacak namazn farz olduunu tavsif etmek. Klnacak namaz, belli bir nafile ise; kasd ve tayin arttr. Mutlak nafile ise, sadece kasd arttr. 2- Tekbiret-l-ihram. Yani niyet getirirken Allah ekber demek. 3- Fatiha okumak. Her rektte Fatihay, Besmele ile birlikte okumak farzdr. 4- Kyam yani ayakta durmak. 5- Rkuya varmak. 6- tidal, yani rkudan kalkmak. 7- ki secde yapmak. Secdede, ayak parmaklarnn ilerinin (altlarnn) yere konulmas gerekir. Dolaysyla parmaklarn dlarn veya ularn yere koymak kafi deildir. 8- ki secde arasnda oturmak. 9- Son oturu.
25

10- Son oturuta Tehiyyat (Teehhd) okumak. Teehhd yledir: Et-tehiyyat el-mbarekt es-salevat et-tayyibat lillahi esselam aleyke eyyhen-nebiyy ve rahmetullahi ve berekth es-selam aleyna ve ala ibadillah-is-salihine ehed en la ilahe illallah ve ehed enne Muhammeden resulullah. Meali: (Tahiyyat (btn vgler), mbarekt (nema bulan bereketli eyler), salevat (be vakit namaz gibi fiili ibadetler) ve tayyibat (salih ameller) Allaha mahsustur. Ey Peygamber! Allann selam, rahmet ve bereketi senin zerine olsun. Selam, bizim ve Allann salih kullarnn zerine olsun. Ben ehadet ederim ki, Allahtan baka ilah [ibadet edilmeye layk) kimse yoktur. Yine ehadet ederim ki, Hazret-i Muhammed, Allahn resul [yani elisidir.) 11- Son Tehiyyattan sonra, salevat- erife getirmek. En az, Allahmme salli ala Muhammed (Allahm! [Hazret-i] Muhammede salat [rahmet] eyle) demektir. Fakat salatn ekmeli [en iyisi] yledir: Allahmme salli ala Muhammedin ve ala Ali Muhammedin kema salleyte ala brahime ve ala Ali brahime ve barik ala Muhammedin ve ala Ali Muhammedin kema barekte ala brahime ve ala Ali brahime fil-alemine inneke Hamidun Mecidun. Meali: (Ya Rabbi! Hazret-i Muhammede ve Onun Aline salevat getir, tpk Hazret-i brahime ve Onun Aline salevat getirdiin gibi. Yine Hazret-i Muhammede ve Onun Aline bereket ver, tpk btn alemlerin iinde Hazret-i brahime ve Onun Aline bereket verdiin gibi. Hi phesiz sen, Hamid ve Mecidsin.) 12- Sa tarafa selam vermek. Esselam aleykm ve rahmetllah eklinde selam verilir. 13- Tertip zere namaz klmak. Tumanineye riayet etmek de ayrca farzdr. Tumane; rkude, itidalde, iki secdede ve iki secde arasnda: Sbhanallah (yani Allah, btn kusurlardan mnezzehtir) diyecek kadar beklemektir.

Namazn ebad snnetleri


26

Namazn snnetleri iki ksmdr. Bir ksm snnetlerine ebad denir. Bunlarn herhangi birisi, unutulduu veya terkedildigi zaman, secde-i sehv yaplr. Bu snnetler unlardr: 1- Birinci Teehhd okumak ve bu teehhdden sonra, Peygamber efendimize salevat getirmek. 2- kinci Teehhdden sonra, Peygamber efendimizin line salevat getirmek. 3- Sabah namaznn ikinci rektinde, rkudan kalktktan sonra, ayakta Kunut okumak ve Kunutta, Peygamber efedimize, line ve Eshabma salat ve selam getirmek. 4- Ramazan aynn ikinci yarsndan itibaren, vitir namaznn son rektnda; rkudan kalktktan sonra, ayakta Kunut okumak ve Kunutta, Peygamber efendimize, line ve Eshabna salat ve selam getirmek. Sabah namaz ve vitirde okunan Kunut yledir: Allahmmeh-dini fi men hedeyte ve afini fi men afeyte ve tevelleni fi men tevelleyte ve barik li fima atayte ve kini erre ma kadayte feinnke takdi vela yukda aleyke ve innehu la yezillu men valeyte vela yeizzu men adeyte tebarekte Rabbena ve tealeyte felekel-hamdu ala ma kadayte estafirukellahmme ve etubu ileyke ve sallallahu ala Muhammedin-in-nebiyyil-ummiyyi ve ala Alihi ve Sahbihi ve selleme. Meali: (Allahm! Hidayete erdirdiklerinle beraber beni de hidayete erdir, afiyet verdiklerinle beraber bana da afiyet ver, himaye ettiklerinle beraber beni de himaye eyle, verdiklerini benim iin bereketli kl, kaza ettiklerinin errinden beni koru. nk sen hkmedersin, sana hkmedilmez, himaye ettiin kimse zelil olmaz, zelil ettiin kimse de aziz olmaz. Hayr ve bereketin oktur, sen ok ycesin. Kaza ettiin eyler zerine hamd sana mahsusustur. Allahm, senden mafiret diliyor ve sana tevbe ediyorum. Allahn salat ve selam, Muhammed aleyhisselamn, Alinin ve Eshabnn zerine olsun.)

Namazn heyat snnetleri Namazn bir ksm snnetlerine de, heyat denir. Bu snnetlerin, unutulmas veya terkedilmesi halinde, secde-i sehiv gerekmez. Bu snnetler unlardr:
27

1- Niyeti dil ile sylemek. Kalb ile getirmek ise, farzdr. 2- Tekbiret-l-ihram alrken, rkua giderken, rkudan kalkarken ve birinci Tehiyyat okuyup nc rekte kalkarken, parmaklar normal biimde ak olarak, baparmak kulak memesinin hizasna gelecek ekilde elleri kaldrmak. 3- Kyamda yani ayakta; elleri gsn altnda, gbein stnde ve biraz sola doru meyilli olarak balamak. 4- Namazda secde yerine bakmak. 5- Tekbiret-l-ihramdan sonra, iftitah duasn okumak. ftitah duas yledir: Veccehtu vechiye lillezi fetares-semavati vel-erda hanifen muslimen vema ene minel-murikine inne salati ve nsuki ve mahyaye ve memati lillahi rabbil-alemine laerike lehu ve bizalike umirtu ve ene minel-muslimine. Meali: (Batl dinlerden uzak durarak ve Mslman olarak; yzm, gkleri ve yeri yaratan (Allaha] evirdim. Ben, [Allaha] ortak koanlardan deilim. Namazm, ibadetlerim, hayatm ve lmm, alemlerin rabbi olan Allahndr. Onun orta yoktur. Ben, bununla emrolundum. Ve ben, Mslmanlardanm.) 6- Kraatin aktan okunduu rektlerde Fatihay ve ondan sonraki sureyi okurken gizlice Euz ekmek. Besmele aktan okunur. Fatiha okumaya balarken, Besmele ekmek ise farzdr. 7- Fatihadan sonra amin (kabul buyur) demek. 8- lk iki rektte Fatihadan sonra birer sure veya en az birer ayet okumak. Birinci rektte okunan surenin ikincide okunandan daha uzun olmas snnettir. 9- Rkuda, kere: Sbhane Rabbiyel-azim ve bihamdihi (Byk Rabbim, her trl kusurdan mnezzehtir, Ona hamd olsun) demek. Mnferid ayrca unu da syler: Allahmme leke rekat ve bike ament veleke eslemt haaa leke semi ve basari ve muhhi ve azmi ve asabi ve me-stekellet bihi kademi Meali: (Allahm! Senin iin rku ettim, sana iman ettim, senin iin Mslman oldum. Benim, kulam ve gzm, iliim, kemiim,
28

sinirlerim ve beni ayakta tutan her ey, senin iin boyun edi.) 10- tidale kalkarken, semiallah limen hamideh (Allah, kendisine hamd edenin, hamdini kabul etti)di yerek dorulmak. Tam olarak dorulunca: Rabbena lekel-hamd, miles-semavati ve milelardi ve mile ma ite min eyin badu. Meali: (Ey Rabbimiz! Gklerin dolusu, yerin dolusu ve bundan sonra istediin eyin dolusu, hamd sana mahsustur.) Mnferid ayrca unu da syler: Ehles-senai vel-mecdi ehakku ma kalel-abdu ve kulluna leke abdun la mania lima atayte vela mutiye lima menate vela yenfeu zel-ceddi mink-elceddu. Meali: (Sen; sena [vg] ve mecd [azamet, byklk] ehlisin. Kulun syledii en hakl sz ki, biz de hepimiz sana kuluz, senin verdiine kimse mani olamaz ve senin vermediini, kimse veremez. Senin indinde, zengin kimseye, zenginlii bir fayda veremez.) 11- Secdede kere: Sbhane Rabbiyel-ala ve bihamdihi (En yce olan Rabbim, her kusurdan mnezzehtir, Ona hamd olsun) demek. Mnferid ayrca unu da syler: Allahmme leke secedtu ve bike ament ve leke eslemt secede vechi li-llezi halekah ve savvereh ve akke semah ve basareh tebareke-llah ahsen-l-halikine. 12- ki secde arasnda: Rabbifir li verhamni vecburni ver-zukni vehdini ve afini vefu anni duasn okumak. Meali: (Ya Rabbi! Gnahlarm bala, bana rahmet eyle, eksiklerimi kapat, bana rzk ver, bana hidayet nasib eyle, bana afiyet ver ve beni affeyle.) ki secdeyi yapp ayaa kalkmadan nce, hafife oturup yle kalkmak. Buna, Clus-ul-istiraha (istirahat oturuu) denir. 13- Rkuda elleriyle diz kapaklarn kavramak. 14- Rkuda ba ile arkay ayn hizada tutmak. 15- Btn oturularda, iftira yapmak, yani sa aya dikip sol aya yatrarak stne oturmak. Sadece son oturuta, teverrk yaplr, yani sa ayak dikilir; sol ayak da, sa ayan altndan karlr.
29

16- Kyamda ve rkuda iki ayan arasn bir kar kadar ak brakmak. 17- Secde yaparken, elleri, omuzlarn hizasna koymak, parmaklar kapatmak. 18- Btn oturularda ve her iki teehhd okurken, elleri dizlerin zerine koymak. 19- Teehhdden sonra u dualar okumak: Allahhumme inni euz bike min azabil-kabri ve min azabinnari ve min fitnetil-mahya vel-memati ve min fitnetil-mesihid-deccali. Meali: (Ya Rabbi! phesiz ben, kabir zabndan ve ate azabndan, hayat ve lm fitnesinden, mesih olan Deccalin fitnesinden sana snrm.) Allahhummefir li ma kaddemtu ve ma ehhartu ve ma esrartu ve ma alentu ve ma esraftu ve ma ente elemu bihi minni entelmukaddimu ve entel-muahhiru la ilahe ille ente. Meali: (Ya Rabbi! Gemi zamanda ilediim, gelecek zamanda ileyeceim, gizli olarak ilediim, aikare olarak ilediim, israf olarak ilediim ve senin benden daha iyi bildiin btn gnahlarm affeyle. ne alan ve geciktiren sensin, senden baka ibadet edilecek kimse yoktur.)

Tehiyyattan sonra; kendine, erkek ve kadn mminlere dua etmek de snnettir. yle dua edilir: Allahmmafirli ve lil-mminine vel-mminati vel-mslimine vel-mslimati el-ahyai minhum vel-emvati. Meali: (Ya Rabbi! Benim, erkek ve kadn btn mminlerin, erkek ve kadn btn Mslmanlann hem diri hem de l olanlarnn gnahlarn affeyle.) 20- Yaln ayak namaz klmak. 21- Farz namazdan sonra nafile namaza kalkmadan nce, bildirilen zikir ve duay yapmak zere oturmak snnettir. Hadis-i erifte buyuruldu ki: Bir zat, farz namazn kldktan sonra, nafile klmak iin ayaa kalkt. Hazret-i mer, onu tutup oturttu ve yle dedi;
30

farz namazdan sonra hemen nafile klma. Bunun zerine Resulullah sallallah aleyhi ve sellem; isabet ettin ey Hattabn olu, buyurdu. Baka bir hadis-i erifin meali de yledir: Hangi dua icabete daha yakndr, diye sual edildiinde, Resulullah sallallah aleyhi ve sellem yle buyurdu; gece yars ve farz namazlardan sonra yaplan duadr.

Namazn mekruhlar Namazn mekruhlar unlardr: 1- Elbiseyle oynamak, parmak tlatmak veya parmaklar birbirine geirmek. 2- Elbisenin kollar sval olarak namaza durmak. 3- Havaya veya saa sola bakmak. 4- zrsz olarak arl bir ayak zerine vermek. 5- Ba ak olarak namaz klmak. 6- Alak sesle okunacak yerde yksek sesle, yksek sesle okunacak yerde alak sesle okumak. Bir de, imamn arkasnda, yksek sesle okumak. 7- Zarar grme tehlikesi varsa gzleri yummak.ayet zarar grme tehlikesi yoksa, hilaf- evladr (yani yle yapmamak daha iyidir.) 8- Secdede erkein; karnn uyluklarna yaptrmas, kadnn da bunun aksine; karnn uyluklarndan uzaklatrmas. 9- Kk ve byk abdesti sktrrken veya yel zorlarken namaza durmak. 10- ok a olup, yemek hazr iken, namaza durmak. Ancak namaz vakti dar ise, nce namaz klmak gerekir. 11- Rkuda ba fazla emek veya belin hizasndan yksek tutmak. 12- lk iki rektta Fatihadan sonra, sureyi okumamak. 13- ftitah tekbirinin dndaki tekbirleri almamak, iftitah tekbirini getirmek farzdr, getirilmezse namaz olmaz.

31

14- Son oturuta, Teehhdden sonraki dualar okumamak.

Namazda erkek kadn fark Namazda, kadn be yerde erkekten farkl hareket eder, yle ki: 1- Erkek; kyamda, rkuda ve secdede dirseklerini yanlarndan uzaklatrr ve buralarda ayaklarn bir kar kadar birbirinden ayrr, secde de, iki dizini ayn ekilde birbirinden ayrr. Kadn ise, buralarda dirseklerini yanlarna yaptrr. Ayaklarn ve secde de dizlerini birbirine yaptrr. 2- Erkek; rkuda ve secdede karnn uyluklarndan uzaklatrr. Kadn ise, rku ve secdelerde karnn uyluklarna yaptrr. 3- Erkekler, kraatin sesli okunduu; sabah, akam ve yats namazlarnda sesini ykseltir. Kadn ise; yabanc erkek bulunduu takdirde sesini ykseltmez. 4- Yanllk yapan imamn, ikaz etmek gibi bir durum olduu zaman, erkek; sadece zikir niyetiyle veya hem zikir hem de ikaz niyetiyle sbhanallah der. ayet erkek hi bir eyi kasd etmeden veya sadece ikaz niyetiyle, sbhanallah derse, namaz bozulur. Kadn ise, byle bir durumda tasfik eder. Yani sa elin iini sol elin stne vurur. 5- Namazda erkein avreti, diz ile gbek arasdr. Hr kadnn ise, yz ve elleri hari btn vcudu avrettir.

Namaz bozan eyler: 1- Abdestin bozulmas. 2- Bedene, elbiseye veya namaz klnan yere necaset bulamas. 3- Avret yeri alnca derhal rtlmemesi halinde namaz bozulur. 4- Bir rektte, ara vermeden adm atmak veya el, ayak ve ba gibi organlarla harekette bulunmak. 5- Gsn kbleden evirmek. 6- Bir ey yemek veya imek. 7- Glmek, alamak, flemek, inlemek, aksrmak, ksrmek ve
32

esnemek gibi eyleri kasten yapnca iki harf karsa, namaz bozulur. rade d yapnca kan sesin, toplam alt kelimeyi gemezse namaz bozulmaz. 8- Bile bile bir rkn eksik brakp, dierine gemek. Mesela rkuu tam olarak yapmadan itidale kalkmak veya itidali tam yapmadan secdeye varmak gibi. 9- Kasden bir rku veya secdeyi fazla yapmak. Fatiha ve Teehhd tekrarlamak ise, namaz bozmaz. 10- mama uyan kimsenin, zrsz olarak imamdan iki rkn geri kalmas. Mesela imam ikinci secdeden kalkt halde, ona uyan kiinin mazeretsiz olarak hala birinci secdede olmas gibi. 11- Mestin, ayaktan kmas veya mesh sresinin dolmas gibi.

Namaz yle klnr: Ayakta; baparmak, kulak memesinin hizasna gelecek ekilde eller, kbleye kar ak tutularak kaldrlr ve niyet etmekle beraber Allah ekber diyerek tekbir getirilir ve eller gsn altnda, gbein az yukarsnda hafif sola doru balanr.

Sonra Euz-Besmele ekmeden, Vecceht duas okunur. EuzBesmele ektikten sonra okunmaz.

Sonra Euz-Besmele ekilerek Fatiha suresi okunur. Besmele, Fatihadan bir ayettir. Onu okumak da farzdr. Cemaatle klnsn, yalnz klnsn; btn namazlarda Fatihann tamamn okumak farzdr.

Sonra, bir sure veya ayet okunur. Birinci rektta okunan surenin ikinci rektta okunan sureden uzun olmas ve Kuran- kerimde, sra bakmndan ondan nce olmas snnettir. Sure, sadece ilk iki rektte okunur.

Sonra eller kaldrlr ve tekbir getirilerek rkua varlr. Rkuda, srt, boyun ve ba ayn hizada tutulur. Dizler krlmadan bacaklar dz tutulur. Dizleri tutarken parmaklar ak tutulur. Rkuda kere,
33

Sbhane Rabbiyel azim ve bihamdihi... denir.

Sonra yine eller kaldrlarak itidal yaplr. Yani, semiallah limen hamideh... diyerek dorulmaya balanr. Tam olarak dorulunca Rabbena lekel hamd... denir.

Sonra tekbir getirilir ve secdeye varlr. u 7 uzuv zerinde secde edilir. Bunlar: Aln, burun, iki diz, iki avucun ii ve iki ayan parmaklarnn ileri. nce dizler, sonra eller sonra da aln ve burun yere konur. Secdede defa Sbhane Rabbiyel ala ve bihamdihi... denir. Sonra tekbir getirilerek ba secdeden kaldrlr ve oturulur. ki secde arasnda: Rabbifir li verhamni... okunur. Buna, el-clusu beynes-secdeteyn (iki secde arasndaki oturu,) denir. Sonra ikinci kere ayn ekilde tekbir getirilerek secde edilir.

Sonra tekbir getirilerek ikinci secdeden kalklp, az oturulur, buna da Clus-ul-istiraha (istirahat oturuu,) denir.

Sonra ayaa kalklr. kinci rektte Fatiha ve sure okunur. Rku ve secdeler yaplr ve oturulur. Bu oturuta birinci Tehiyyat okunur ve nc rekte kalklr. nc rekte kalkarken eller kaldrlr. Son iki rektte sadece Fatiha okunur, sure okunmaz.

Son rektte, otururken son Tahiyyat okunur. Tahiyyatta; salevat- erifeyi Allahmme salli ala Muhammede kadar okumak farz, kalann okumak snnettir.

Sonra; nce saa, sonra da sola selam verilir.

Btn oturularda sa ayak dikilir ve sol ayak yatrlarak stnde oturulur. Bu oturua ftira denir. Sadece son oturuta, sa ayak dikilir ve sol ayak, sa ayan altndan karlr. Bu oturua da teverrk denir.

34

Sabah namaznn son rektinde rkdan kalktktan sonra, eller kaldrlarak kunut okunur. Kunut, ayrca Ramazan aynn ikinci yarsndan itibaren ayn sonuna kadarki vitir namazlarnn son rektlarnda de okunur.

Namazdan sonra zikir ve dua Selamdan sonra, 3 kere: Estafirullah-el-azim-ellezi la ilahe illa huvel-Hayyel-Kayyume ve etubu ileyhi denir. Meali: (Byk, kendisinden baka ilah olmayan, her zaman diri olan ve her eyi ayakta tutan Allahtan gnahlarmn balanmasn diliyorum ve Ona tevbe ediyorum (yani btn gnahlardan yz evirip Ona dnyorum.])

Ardndan: Allahmme entes-Selamu ve minkes-selamu tebarekte ve tealeyte ya Zel-celali vel-ikrami, denir. (Allahm! Sen, Selamsn, selamet sendendir. Sen ok byksn, hayrn ve bereketin oktur, sen ok ycesin, byklk ve ikram sahibisin.)

Ve Ayet-l-krsi okunur.

Sonra srayla 33er defa: Sbhanallahi, (Allah, btn kusurlardan mnezzehtir) El-Hamdu lillahi, (Allaha hamd olsun) Allah ekber (Allah en byktr) okunur.

Yznc defa: La ilahe illellah vahdeh la erike leh lehlmlk ve lehl-hamd ve hve ala klli eyin kadirun. Meali: (Allahtan baka ilah yoktur, O birdir, mlk Onundur, hamd Ona mahsustur ve Onun hereye gc yeter.)
35

Allahmme inni eseluke mucibati rahmetike ve azaimi magfiretike ves-selamete min klli ismin vel-ganimete min klli birrin vel-fevze bil-cenneti ven-necate minen-nari Allahmme inni euzu bike minel-hemmi vel-huzni ve euzu bike minel-aczi vel-keseli ve euzu bike minel-buhli vel-cubni vel-feeli ve min galebetit-deyni ve kahrir-ricali. Meali: (Allahm! phesiz ben senden; rahmetinin muciblerini ve balamann azimelerini, btn gnahlardan salim kalmay, her eit hayr, Cenneti kazanmay ve ateten kurtulmay diliyorum. Allahm! Keder ve zntden sana snrm, acizlik ve tembellikten sana snrm, cimrilik, korkaklk, baarszlk, bor altnda ezilmek ve erkeklerin kahrndan sana anrm.)

Mnferid de, memum [imama uyan] da imam da; duay gizli yapar. Ancak hazr olanlarn renmesi iin, onlar reninceye kadar, aikre okunabilir.

mam, zikir ve dua esnasnda; solunu mihraba san da cemaate evirerek yzn onlara dnderir.

Sonra secde yerlerini oaltmak iin, baka bir yerde (kaza veya snnet) namaz klnr. nk secde edilen yerler, Kyamet gn kiiye ahitlik yapacaktr.

afiide secde-i sehv ve secde-i tilavet


Secde-i sehv, yanlma secdesi demektir. (Secde-i sehvi gerektirecek bir ey yapld zaman,) secde-i sehv yapmak, snnet-i mekkededir.

36

Secde-i sehv, yle yaplr: Namazn sonunda tekbir alp secdeye varlr, dier secdelerde olduu gibi kere, Sbhane Rabbiyelala ve bihamdihi denir, sonra; Sbhanellezi la yenamu ve la yeshu (Uyumayan ve yanlmayan Rabbim, btn kusurlardan mnezzehtir) denir. Sonra oturulur ve iki secde arasnda okunan: Rabbifir li verhamni vecburni verzukni vehdini ve afini vefu anni (Ya Rabbi! Gnahlarm bala, bana rahmet eyle, eksiklerimi kapat, bana rzk ver, bana hidayet nasib eyle, bana afiyet ver ve beni affeyle) okunur.

kinci defa secdeye varlr. Ayn tebihler okunur. Sonra secdeden dorulup oturulur ve selam verilir.

Secde-i sehv yapmay gerektiren haller: 1- Birinci teehhd ve kunut gibi, namazn Ebaz olan snnetlerinden birini, unutarak veya kasden terketmek. 2- Kld rekt saysnda pheye dmek. Mesela drt rektl bir namaz klarken, iinde bulunduu rekt nc m, drdnc m diye tereddt eden kii, nc rektte olduunu kabul edip bir rekt daha klar. Namaznn sonunda, secde-i sehv yapar. Birinci rektn secdesinde iken rku edip etmediinde pheye den kimse, hemen rkua geri dnp oradan itibaren rektn tamamlar, yani rkudan sonra itidal yapar, sonra da secdelerini yapar. Sonra da namazn sonunda secde-i sehv yapar. 3- Kasden yaplnca namaz bozan bir ii, yanlarak yapmak. Mesela fazla bir rekt klmak, fazla bir rku yapmak veya fazla bir secde etmek gibi. 4- Fatiha, son oturutaki teehhd ve bu teehhddeki salevat gibi bir rkn, esas yerinde okumakla beraber, baka bir yerde tekrar okumak. Mesela Fatihay oturularda, teehhd veya salavat ayakta okumak gibi. mama uyan bir kimse; secde-i sehv yapmay gerektirecek bir i yaparsa secde-i sehv yapmaz. Ancak imam secde-i sehv yapt zaman, cemaat de yapar.

37

Secde-i tilavet Secde ayetlerinden biri okunduu zaman, hem okuyann hem de dinleyenin, secde-i tilavet yapmas, snnet-i mekkededir. Secde ayetleri 14 tane olup unlardr: 1- Hac suresi (18. ayet-i kerime) 2 - Hac suresi (77. ayet-i kerime) 3- Araf suresi (206. ayet-i kerime) 4- Rad suresi (15. ayet-i kerime) 5- Nahl suresi. (49. ayet-i kerime) 6- sra suresi (107. ayet-i kerime) 7- Meryem suresi (58. ayet-i kerime) 8- Furkan suresi (60. ayet-i kerime) 9- Nemi suresi (25. ayet-i kerime) 10- Secde suresi. (15. ayet-i kerime) 11- Fussilet suresi. (37. ayet-i kerime). 12- Necm suresi. (62. ayet-i kerime) 13- nikak suresi. (21. ayet-i kerime) 14- Alak suresi. (19. ayet-i kerime) Sad suresi 24. ayet-i kerimedeki secde, tilavet secdesi deil, kr secdesidir. Dolaysiyle bu ayet-i kerime okunduunda, secde-i kr iin niyet edilir.

Secde-i kr Bir nimetin gelmesi, bir musibetin kalkmas, bir musibete urayan veya gnahkr bir kimse grld durumlarda, secde-i kr yaplmas snnettir.

Secde-i tilavet ve secde-i krn artlar; namazn artlarnn aynsdr. Ayrca secde-i tilavet ve secde-i kr ile sebepleri arasnda rfen uzun bir zaman gememesi gerekir. ayet kii
38

abdestli deilse, 4 defa yle der: Sbhanallahi velhamd lillahi ve la ilahe illellah vellah ekber ve la havle vela kuvvete illa billahil-aliyyil-azimi.

Secde-i tilavet ve secde-i krn rknleri unlardr: 1- Niyet. 2- Tekbiret-l-ihram. 3- Bir tane secde yapmak. 4- Oturduktan sonra selam vermek. ayet secde-i tilavet, namazda yaplyorsa, cemaat imamna uyar. mam ve tek bana namaz klan ise, sadece kalb ile niyet getirirler, dil ile niyet getirilmez.

Secdede, yle denir: Secede vechi li-llezi halekah vve savvereh ve akke semah ve besareh bi havlihi ve kuvvetihi fetebareke-llah ahsen-lhalikine.

afiide cemaatle namaz


Cemaatle klnan namazn sevab, yalnz bana klnan namazn sevabndan oktur. Hadis-i erifte: Cemaatle klman namaz, yalnz bana klman namazdan yirmi yedi derece daha faziletlidir buyuruldu. Camideki cemaatin sevab da, baka yerdeki cemaatin sevabndan oktur.

Cemaate namaz kldran kimseye imam denir. mama uyana Muktedi veya Memum denir. mamda aranan artlar unlardr: 1- Mslman olmak. 2- Akll olmak (deli olmamak.) 3- Mmeyyiz olmak. Yani kendi bana taharetlenebilme, san
39

solundan ayrt edebilme ana ermi olmak. Bu itibarla henz 7 yana varmam ocuun imaml caiz deildir. 4- Erkek olmak. Kadnn, erkeklere imam olmas caiz deildir. 5- Kraatinin sahih olmas. 6- Kendisine uyulacak imamn, o anda, baka bir imama uymu halde bulunmamas.

Cemaatle namaz klmann artlar Cemaatle namaz klmann baz artlar unlardr: 1- Mslman olmak. 2- Akll olmak. 3- mama uymaya niyet etmek. 4- Namazdaki fiillerde, imam takip etmek. 5- Uyan kiinin imamn hareketlerini bilmesi. 6- Uyan kiinin itikadna gre, imamn namaznn sahih olmas. Bir kavle gre; imamn namaz kendi mezhebine gre sahih ise, ona uyan kiinin mezhebine gre sahih olmamasnn zarar yoktur. 7- mamn klmakta olduu namaz bilahare iade etmek durumunda olmamas. 8- mamn kraatinin sahih olmas. 9- Kble hususunda, imamla ona uyan kimsenin kanaatlerinin bir olmas. Kble konusunda farkl dnen yani biri kble bu tarafta, dieri u tarafta diyen kimseler birbirine uyamazlar.

Mesbuk meselesi Mesbuk; herhangi bir rektte, Fatihay okuyabilecek kadar bir zaman, imamla beraber, ayakta bulunmayan kimsedir.

Byle bir kimse, yani bir Fatiha okuyabilecek kadar, imamla beraber ayakta bulunmayan kimse, rkudan nce imama yetiirse, Fatihadan okuyabildii miktarn okur, imam rkua gidince, o da rkua gider,
40

Fatihann kalan ksmn okumas gerekmez. ayet rkuda imama yetiirse, yine o rekte yetimi olur. Fatihay hi okumam olmasnn mahzuru yoktur. tidalde veya daha sonra imama yetiirse, o rekt karm olur. Fakat imama uyarak, onun yapt gibi yapar. mam, selam verince kalkp namazn tamamlar.

mam rkuda gren kimse, nce iftitah tekbirini alr, sonra da rku iin tekbir alarak hemen rkua iner.

Son oturuta imama yetien kimse, iftitah tekbirini alp hemen oturur, imam selam verdikten sonra kalkar. Tam olarak namazn batan klar. nk rkudan sonra, imama yetien kimsenin, o rekti saylmaz, fakat yine de o kii cemaat sevabn alm olur.

Sabah namaznda, ikinci rekte yetien kimse, imamla beraber kunutu okuduu halde, ikinci rektte tekrar okur. nk kunut ikinci rekttedir.

Akam namaznn, son rektnn rkuundan nce, imama yetien kimse, o rekte yetimi olur. mamla beraber teehhd okuduu halde, ikinci rektte yine okur. nk kendisi iin, ilk teehhd yeri burasdr.

afiide cuma namaz


Cuma namaznn vcub artlan unlardr: 1- Mslman olmak. 2- Akll olmak. 3- Bali olmak. 4- Erkek olmak. Kadnlara farz deildir.

41

5- Hr olmak. Klelere farz deil. 6- Mukim olmak. Yolcuya ve gebelere farz deildir. 7- Salkl olmak. Cuma namazna, yryerek veya binekle gitmekte sknt vve zorluk eken hastaya, ok yalya ve camiye gtrecek birini bulamayan amaya farz deildir. Cuma namaznn farz iki rekttr. Cemaatle klnmas farzdr.

Cuma namaznn shhat artlar Cuma namaznn shhat yani geerli olmasnn artlan, dier namazlarn shhat artlar gibidir. Ayrca aadaki hususlara da riayet etmek gerekir: 1- Cuma namaznn ehir veya kyde, meskun saha iinde klnmas. u halde meskun saha dnda kalan arazi, l ve bahe gibi yerlerde Cuma namaz klnmaz. Devaml adrlarda yaayanlarn, adrlar sahasnda Cuma namaz klnamaz. 2- Cuma namaznn; Mslman, akll, bali, hr, erkek, mukim olan en az 40 kii ile klnmas. Bu itibarla; bir kyde bu artlar tayan 40 erkek yoksa, onlara Cuma namaz farz deildir ve orada Cuma namaz klnamaz. Bu artlardan birini tamayan mesela mukim, yani yerli olmayp dardan gelen yzlerce yolcu orada toplansa bile, Cuma namazn klamazlar. 3- Cuma namaznn le namaznn vaktinde klnmas. le vakti ktktan sonra, Cuma namaz klnamaz. le namaz kaza edilir. 4- Cuma namazna, ge kalp, ancak ikinci rekte yetien kimse, Cuma namazna yetimi olur. Fakat ikinci rektn rkuundan sonra mesela teehhdde, imama yetien kimse, her iki rekt de karm olur. Byle bir kimse, imam selam verince kalkp; drt rektlk le namazn tamamlar. 5- Birden fazla camide Cuma namaz klnan yerde, Cuma namazndan sonra, ayrca le namazn klmak. 6- Cuma namazndan nce, hutbe okumak.

Kendisine; Cuma namaz farz olan kimsenin, Cuma gn fecir doduktan sonra, yani sabah namaznn vakti girdikten sonra ve
42

Cuma namazndan nce; yolculua kmas haramdr. Ancak yol zerinde Cuma namaz klnan bir yere yetiip orada klmas mmkn ise, Cuma namazndan nce yola kabilir.

Kendisine, Cuma namaz farz olan kimsenin, Cuma namaznn i ezannn balamasyla beraber, her eit dnyevi ilerle megul olmas haramdr.

Hutbenin artlar Hutbe, Cuma namaznn artlarndandr. Hutbenin sahih yani geerli olmasnn artlar unlardr: 1- Hutbenin iki tane olmas ve le namaz vaktinde okunmas. 2- Hutbenin, btn rknlerinin Arapa olarak okunmas. 3- Hutbe rknleri arasnda, iki hutbe arasnda ve hutbeler ile namaz arasnda hafif iki rekt namaz klnabilecek kadar ara verilmemesi. Ancak rknler arasnda yaplan vaaz, fasla saylmaz. Bununla beraber, vaazn ksa tutulmas snnettir. 4- Hutbenin ayakta okunmas. 5- Hutbenin btn rknlerinin, Cuma namaznn shhati iin aranan artlar tayan, en az krk kiiye iittirecek kadar yksek bir ses tonu ile okunmas. 6- Hatibin, iki hutbe arasnda biraz oturmas. Bu oturuun, bir ihlas okunacak kadar srmesi snnettir. 7- Hatibin erkek olmas. 8- Hutbenin, Cuma namazndan nce okunmas.

Hutbenin rknleri 1- Her iki hutbede Allah tealaya hamd etmek. 2- Her iki hutbede Peygamber efendimize salat (salevat) getirmek. Salavatta Onun ismini anmak; mesela Allahmme salli ala Muhammedin ve ala ali Muhammed demek arttr, zamir ile sylemek kafi deildir.
43

3- Her iki hutbede takva iin tavsiyede bulunmak. Bu rkn; Usikm bi takvallah (Size, Allahn takvasn tavsiye ediyorum) gibi cmlelerle ifade edilir. 4- Hutbelerin birisinde bir ayet okumak. Ayetin birinci hutbede okunmas efdaldir. 5- kinci hutbede mminlere, ahiret ile ilgili dua etmek.

Hutbenin snnetleri 1- nce hamd, sonra salevat, sonra takva iin vasiyet olmak zere rknleri srasyla okumak. 2- Hatibin sesini iitenlerin, hutbeyi dinlemeleri. 3- Hatibin, minber gibi yksek bir yerde hutbe okumas, minbere knca cemaate dnp selam vermesi, sonra oturmas, bundan sonra mezzinin minberin nnde ve hatibin karsnda, ezan okuduktan sonra, hutbeye balanmas. 4- Hutbenin anlalr, cmlelerinin dzgn ve ksa olmas. 5- Hatibin, hutbe okurken saa sola dnmemesi. Sa elini minberin kenar zerine koymas vve iki hutbe arasndaki oturuta ihlas suresini okumas.

Cumann snnetleri Cuma gn, yaplmas snnet olan ilerden bazlar: 1- Cuma gusl niyetiyle gusledip, bedeni iyice temizlemek. Bunun vakti, sabah namaznn vaktinin girmesiyle balar. 2- Uzam olan el ve ayak trnaklarn kesmek, fazla kllar gidermek, by ksaltmak, sa ve sakal taramak. 3- En gzel elbiseyi giymek, gzel koku srnmek. 4- Cumaya erken gitmek. 5- Cumaya giderken arbal ve skunetle yrmek, yolda gizlice zikir veya Kuran- kerim okumak. 6- Camiye girince en nde olan boluu doldurmak, namaz klanlarn nnden gememek.
44

7- Camiye girince, oturmadan evvel, tehyyet-l-mescid niyetiyle iki rekt namaz klmak. Hatip minbere ktktan sonra, camiye giren kimse, Cuma namaznn; mekked olan iki rektlk ilk snnetini hafife klp, hutbeyi dinlemeye balar. Bu snnet, tahyyet-l-mescid namaznn yerine de geer. Hatib, hutbeye balam olsa da, byle yaplr. 8- Cuma gn ve gecesi Kehf suresini okumak. 9- Bol bol salevat- erife getirmek, ok dua etmek, sadaka vermek.

afiide bayram namaz


Bayram namaz, mukim, misafir, hr ve kle iin mekked snnettir. Vakti, bayram gn, gne doduktan sonra girer ve zeval vaktine kadar devam eder. Gnein, bir mzrak boyu ykselinceye kadar geciktirilmesi efdaldir. mamn, namazdan nce ve sonra; nafile namaz klmas mekruhtur. Bayram namaz, sahrada da klnabilir, fakat camide klnmas efdaldir. Ezan ve ikamet getirilmesi snnet deildir. Namaza balanaca zaman, Essalat camiah (Namaz, bir araya getiricidir) diye seslenilir.

Bayram namaznn snnetleri Haclar hari, bayram namaznn cemaatle klnmas. Niyet edilip, tekbiret-l-ihram getirildikten sonra iftitah duas (Vecceht...) okunur. Sonra 7 tekbir getirilir. Her tekbir getiriliinde, eller omuzlarn hizasna kadar kaldrlr ve balanr.Hem imam hem de cemaat tekbirleri aktan getirir. Her iki tekbir arasnda, Sbhanallahi vel-hamd lillahi ve la ilahe illallah vellah ekber (Allah btn kusurlardan mnezzehtir, hamd Allaha mahsustur, Allahtan baka ilah yoktur ve Allah en byktr) denir.

Fatihadan sonra, sure olarak Sebbihisme Rabbikel-ala okunur. kinci rekte kalkldktan sonra, nce 5 tekbir getirilir. Birinci rektte olduu gibi tekbirler getirilirken eller kaldrlr ve balanr ve her iki
45

tekbir arasnda yukardaki zikir okunur. Tekbirler ve Fatihadan sonra sure olarak El-Gaiye okunur. mam, kraati aktan okur.

Bayram hutbesi Namazdan sonra iki hutbe okunmas snnettir. Bu hutbelerin rknleri ve snnetleri, Cuma hutbelerininki gibidir.

Bayram hutbesinin snnetleri yledir; imam birinci hutbenin ban da 9, ikinci hutbenin banda da 7 tekbir getirir. mam, Ftr (Ramazan) bayramnn hutbesinde sadaka-i ftrin hkmlerini, Edha (Kurban) bayramnn hutbesinde ise, kurbann hkmlerini anlatr.

Bayram gn Bayram gn namaza gitmeden nce gusletmelidir. Bunun vakti, gece yarsndan balar. Yaplmazsa namazdan sonra yaplmaldr. Bayram gnlerinde gzel koku srnmek, namaza uzak yoldan gidip, ksa yoldan dnmek, en gzel elbiseleri giymek, Ramazan bayram namazna gitmeden nce hurma yemek ve hurma saysnn tek olmas. Kurban bayramnda ise, bayram namazn klncaya kadar hibir ey yememek. Kurban bayramnda, Arafe gn sabah namazndan itibaren bayramn drdnc gn ikindi namazna kadar farz ve nafile, her namazdan sonra tekbir getirmek. Tekbir yledir: Allah ekber, Allah ekber, Allah ekber la ilahe illallah vallah ekber Allah ekber ve lillahil-hamd. (Allah en byktr, Allah en byktr, Allah en byktr. Allahtan baka ilah yoktur. Allah en byktr, Allah en byktr ve hamd Allaha mahsustur.)

afiide nafile namazlar


Nafile namazlardan bazlar unlardr: 1- Duha namaz. Bunun vakti, gnein doup bir mzrak boyu kadar ykselmesiyle balar ve leye kadar devam eder. En az; iki rekt, efdal olan sekiz rekttr.
46

2- Teheccd namaz. Vakti, yats namazn kldktan sonra girer ve fecir douncaya kadar devam eder. Bir miktar uyuduktan sonra, uyanp klnr. En az iki rekttr, ou iin bir snr yoktur. 3- Tehyyet-l-mescid namaz. Camiye girince; oturmadan iki rekt olarak klnr. Herhangi bir farz veya baka bir nafile namaz klnrsa, tehyyet-l-mescid namaz yerine de geer. 4- Tesbih namaz. Bu namaz, drt rekttr. ki rektta bir selam vermek daha iyidir. Mekruh vakitler dndaki bir zamanda klnr. Her rektta 75 defa Sbhanallahi vel-hamd lillahi ve la ilahe illallah vellah ekber denir. Bunun 15 adedi Fatiha ve sureyi okuduktan sonra ayakta, 10ar adedi de rku, itidal, birinci secde, iki secde arasndaki oturuta, ikinci secdede ve ondan sonraki istirahat ve teehhd oturularnda okunur. 5- Evvabin namaz. Buna gaflet namaz da denir. nk bu vakitte, insanlar; yemek yemekle megul olup bu namazdan gafil oluyorlar.Bunun vakti, akam namazndan sonra balar ve krmz afakn kaybolmasyla yani yats namaznn vaktinin girmesiyle biter. En az iki, en ou yirmi rekttr. 6- Abdest namaz. Abdest alndktan sonra, abdest namaz niyetiyle iki rekt halinde klnr. 7- Sefer namaz. Yolculua klaca zaman, evden kmadan nce iki rekt ve yolculuktan dnte de iki rekt sefer namaz klnr. Dnteki snneti, eve varmadan nce, camiye urayp orada klmak daha sevabdr. 8- stihare namaz.Bir ey yapmak isteyip de, yaplmasnda m yoksa yaplmamasnda m hayr bulunduunu bilmeyen kimsenin, iki rekt istihare namaz klmas snnettir. Namazdan sonra aadaki dua okunur. Namazdan sonra o ii yapmak iin kalbine ferahlk gelirse; o ii yapmal, yoksa yapmamaldr: Allahme inni estehiruke bi ilmike ve estakdiruke bi kudretike ve eseluke min fadlikel-azimi fe inneke takdiru vela ekdiru ve talemu vela alemu ve ente Allamul-guyubi Allahmme in kunte talemu enne hazel-emre hayrun li fi dini ve meai ve akbeti emri fekdurhu li ve yessirhu li smme barik li fihi ve in kunte talemu enne hazel-emre errun li fi dini ve meai ve akbeti emri fesrifhu anni vasrifni anhu vakdur liyel-hayra haysu kane smme erdini
47

bihi. ifadesinin yerine, ihtiyac ne ise, onu syler. Meali: (Allahm! Senin ilminle hayr, kudretinle de kuvvet diliyorum. Senin byk fazlndan istiyorum. phesiz sen, g yetirirsin, ben g yetiremem. Sen bilirsin, ben bilemem ve sen gayb ok iyi bilensin. Allahm! Eer bu i; dinim, geimim ve akbetim asndan benim iin hayrl ise, onu benim iin takdir buyur ve bana myesser eyle sonra onu bana bereketli kl. ayet bu i; dinim, geimim ve akbetim asndan benim iin er ise; onu benden, beni de ondan uzaklatr. Benim iin hayr nerede ise, onu benim iin takdir buyur, sonra da beni onunla raz eyle.)

afiide camilerle ilgili hkmler


Camiye girerken nce sa, karken ise nce sol ayak atlr. Cnb olan kimsenin, camide durmas haramdr. Abdestsiz kimsenin, camide durmas caizdir. Sarmsak, soan, prasa ve benzeri kt kokulu eyleri yiyen kimsenin, bunlarn kokusu devam ettii mddete, zaruretsiz camiye girmeleri mekruhtur. Camide tartmak, sesini ykseltmek, kayp eyay aramak, al-veri, icare ve benzeri akitler yapmak mekruhtur. Hayvanlar, delileri ve mmeyyiz olmayan ocuklar camiye sokmak mekruhtur. Camiyi sprp temizlemek snnettir. abann yars (Berat gecesi) gibi belirli gecelerde, camide oka kandil yakmak irkin bir bidattir. Yolculuktan dnen kimsenin, nce camiye gidip iki rekt namaz klmas snnettir. Namaz beklemek, ilimle uramak ve buna benzer bir sebeple camide duran kimse itikafa niyet etmelidir. Camiyi ve iindeki eyasn korumak niyetiyle, namaz vakitlerinin dnda kaps kilitlemenin mahzuru yoktur. Camiye giren kimsenin, iki rekt namaz klmadan oturmas mekruhtur. Camiye girmek isteyen kimsenin, ayakkablarna dikkat edip, zerindeki pislii sildikten sonra girmesi snnettir. Ezan okunduktan sonra, bir mazeret yokken, namaz klmadan camiden kmak mekruhtur. Cami ina etmek, tamir etmek, koruyup gzetmek snnettir.

48

afiide seferilik ve iki namaz cem


Yolculukla ilgili 4 eit ruhsat vardr. Bu ruhsatlar unlardr: 1- Kasr yapmak, yani 4 rektl olan; le, ikindi ve yats namazlarn 2er rekt halinde klmak. Yolculukta kazaya kalm olan namazlar da, yolculukta kasr ile klnabilir. Fakat mukim iken kazaya kalm olan namazlar, seferde kasr ile klnamaz. 2- Ramazan orucunu tutmamak. Seferi olan kimse, Ramazan orucunu tutmayabilir, sonra mukim olunca gne gn kaza eder. 3- gn yani 72 saat, abdestte ayaklar ykamak yerine, mest zerine mesh etmek. Mukim olan kimse, ancak bir gn bir gece yani 24 saat mesh edebilir. 4- Namazlar cem etmek. Yani le ile ikindiyi ve akam ile yatsy takdim veya tehir ederek beraber klmak. Takdim ne almak; tehir de ertelemek, demektir.

Kasrn artlar Seferde kasr yapmann yani, drt rektl namazlar, iki rekt halinde klmann artlar unlardr: 1- Yolun uzun olmas. Yani; en az 80 kilometre ve 640 metre olmas. Bu mesafe, uakla da gidilse yine seferi olunur. Biri ksa, dieri uzun olmak zere; bir yere iki yoldan gidiliyor ve bir ihtiyatan dolay, uzun yol tercih ediliyorsa, namazlar kasr edilebilir. Fakat sadece namazlar ksa klmak iin, uzun yol tercih ediliyorsa, kasr caiz deildir. 2- Yolcunun; kasrn caiz olduunu bilmesi. ayet bunu bilmeden namazlar kasr ederse, kld namaz sahih olmaz. 3- Gnah ilemek iin yolculua kmam olmak. 4- Belli bir yeri kastetmek. 5- Tekbiret-l-ihram ile birlikte kasra niyet etmek. 6- Kasr niyetini bozacak herhangi bir durumun olmamas. ayet kii, kasra niyet edip etmediinde pheye derse, namazn tam klar.
49

7- Namazn drt rekt olarak klan imama uymamak. 8- Namaz tamamlayncaya kadar, seferin devam etmesi. 9- kamet yerinden km olmak.

Cem-i takdimin artlar Seferde, cem-i takdim ile namaz klmann yani; ikindiyi, le vaktinde; yatsy da, akam vaktinde klmann baz artlar vardr. Bu artlar, unlardr: 1- Tertibe uymak. Yani ikindiyi le vaktinde klacaksa, nce leyi sonra ikindiyi klmak. Yatsy da akam vaktinde klacaksa, nce akam sonra yatsy klmak. 2- Birinci namazda cem etmeye niyet etmek. ftitah tekbiri ile birlikte niyet etmek snnettir. 3- ki namaz ard arda klmak. Aralarnda snnet dahi klnmaz. 4- kinci namaza balayncaya kadar yolculuun devam etmesi.

Cem-i tehirin artlar Cem-i tehirin yani leyi ikindi vaktinde ve akam yats vaktinde klmann iki art vardr: 1- Birinci namazn vakti kmadan, namaz cem-i tehir ile klmaya niyet etmek. 2- kinci namaz da klp bitirinceye kadar yolculuun devam etmesi.

Yolculuk ne zaman biter? Yolculuk sona erince, sefer ruhsatlarndan istifade edilemez. yle ki:

a) kamet yerine dnmekle, yolculuk sona erer. b) Gidecei yerde, drt gn veya daha fazla kalmaya niyet eden kimse, oraya varmakla yolculuu son bulur.
50

c) Bir kimse, gidecei yere varmadan, orada ikamet etmeye niyet etmemi ise, veya giri-k gnleri hari drt gnden az bir mddet kalmaya niyet etmise, oraya varmakla yolculuu son bulmaz. d) Bir yerde, giri ve k gnleri hari drt gn kalan kimse, mukim olur. e) Gidecei yerde, grecei iinin, drt gnde bitmeyeceini bilen kimse, oraya varmakla mukim olur. f) Eer iinin her an iin bitebilecein! tahmin ediyor ve bittii anda dnmeye niyetli ise, bir de ikamet etmeye niyet etmemise, 18 gne kadar yolcu saylr. g) Durmu olduu halde, dnmeye niyet eden kimsenin seferilii bitmi olur.

afiide cenaze namaz ve defin


lm halindeki hastaya, Kelime-i tevhid telkin edilir. Hasta; Kelime-i tevhidi getirince, artk konuturulmaz ve Kelime-i tevhid telkin edilmez. Ancak kelime-i tevhidi getirdikten sonra bir ey konuursa, yine telkin edilir. Yannda Ya-sin-i erif suresinin okunmas da menduptur.

Hasta, lnce gzleri yumulur, alt enesi bir bezle -az kapatlarakbandan balanr, mafsallar yumuatlr, elbisesi soyulur, stne hafif bir rt ekilerek bir taraf bann altna, dier taraf ayaklarnn altna geirilir, imemesi iin kk bir demir paras, karn zerine konur.

Hastann lmnden nce veya sonra dvnmek, yaka yrtmak, sa yolmak, yz siyaha boyamak gibi hareketler haramdr.

Hasta lnce, Mslmanlarn u be vazifeyi yapmalar farz- kifayedir:


51

1- ly ykamak: Bu ykamann en az, btn bedenini, temiz bir su ile bir kere ykamaktr. Cenaze-, dardan grlmeyecek kapal bir yere gtrlr, yksek bir yere, ayaklar kbleye doru gelecek ekilde srt st yatrlr. Mmknse ba ksm biraz yksekte tutulur.

ly, yzkoyun yatrmak haramdr. Snnete uygun olarak kere ykandktan sonra, bandan ayana kadar her tarafna su dklr.

Ykayc ve yardmcsnn, lnn avret yerine bakmas haramdr. lnn yzn bir bezle rtmek ve ona abdest aldrmak snnettir.

Erkek cenazenin, erkek; kadn cenazenin de kadn tarafndan ykanmas gerekir. Ancak kadn, len kocasn, erkek de len hanmn ykayabilir. Kk ocuun, cinsiyetine baklmaz; erkekler de kadnlar da ykayabilir.

Hamileliin asgari mddetinden nce yani 6 ay tamamlamadan den ocuun namaz klnmayaca gibi, ykanmaz da. Ancak dkte, hayat belirtisi varsa, normal bebek gibi ykanp namaz klnr. Hayat belirtisi yoksa fakat ekillenmise, namaz klnmaz, br vazifeler yaplr. ekillenmemi ise, hibir ey gerekmez. Sadece bir beze sarlp gmlmesi snnettir. Hamileliin asgari mddetinden sonra drlm olan ise, hayat emaresi bulunmasa ve ekillenmemi olsa dahi, byk muamelesi grr. Btn vazifeler yaplr.

2- ly kefenlemek. Kefenin en az, lnn btn bedenini rtecek bir rtdr. En mkemmeli ise, erkek iin her biri lnn bandan ayana kadar btn bedenini rtecek rtdr.

Kadnn en mkemmel kefeni de; bir etek, bir gmlek, bir barts ve her biri btn vcudunu rtecek iki rt olmak zere be paradr. Kefenin beyaz olmas snettir.
52

3- Cenaze namazn klmak. Bu namaznn 7 farz vardr, yle ki:

a) Niyet etmek. Niyet, Hazr olan bu l zerine, drt tekbirli farz kifaye olan cenaze namazn klmaya niyet ettim diye getirilir. b) Kyam yani ayakta durmak. c) Tekbiret-l-ihram ile beraber drt tekbir getirmek. d) Birinci tekbirden sonra Fatiha suresini okumak. e) kinci tekbirden sonra, Peygamber efendimize, yle salevat- erife getirmek: Allahmme salli ala Muhammedin ve ala ali muhammedin kema salleyte ala brahime ve ala ali brahime ve barik ala Muhammedin ve ala ali Muhammedin kema barekte ala ibrahime ve ala Ali brahime fil-alemine inneke Hamidun Mecidn. Meali: (Ya Rabbi! Hazret-i Muhammede ve Onun Aline salevat getir, tpk Hazret-i brahime ve Onun Aline salevat getirdiin gibi. Yine Hazret-i Muhammede ve Onun Aline bereket ver, tpk btn alemler iinde Hazret-i brahime ve Onun Aline bereket verdiin gibi. Hi phesiz sen, Hamid ve Mecidsin.) Sadece: Allahmme salli ala Muhammed (Ya Rabbi! [Hazret-i] Muhammede salat [rahmet] eyle.) de denebilir. f) nc tekbirden sonra u duay okumak: Allahmmagfir lihayyina ve meyyitina ve ahahidina ve gaibina ve zekerina ve nsana Allahmme men ahyeyteh minna fe ahyihi alel-islami ve men teveffeyteh minna fe teveffeh alelimani Meali: (Allahm! Hayatta olanmza, lenimize, hazr olanmza, gaib olanmza, kmze, bymze, erkek olanmza ve kadn olanmza mafiret eyle [gnahlarn affeyle!] Allahm! Bizden, kendisine hayat verdiine, slam zere hayat ver; lm verdiine de iman zere lm nasip eyle.)
53

Allahmme inne haza abdke vebn abdeyke harece min ravhid-dnya ve seatiha ve mahbubuhu ve ehibbah fiha ila zulmetil-kabri ve ma hve lakihi kane yehed en lailahe illa ente vahdeke la erike leke ve enne Muhammeden abdke ve resulke ve ente alemii bihi minna Allahmme inneh nezele bike ve ente hayr menzulin bihi ve asbeha fekiren ila rahmetike ve ente ganiyyn an azabihi ve kad cinake ragbine ileyke feae leh Allahmme in kane muhsinen fezid fi ihsanihi ve in kane msien fetecavez anh ve lakkihi birahmetike rdake ve kihi fitnetel-kabri ve azabeh vefsah leh fi kabrihi ve cafil-erda an cenbeyhi1 ve lekki-hi bi rahmetikel-emne min azabike hatta tebaseh aminen ila cennetike bi-rahmetike ya erhamerrahimine. Meali: (Allahm! phesiz bu, senin kulun ve iki kulunun oludur. Dnya hayatnn rahatlndan ve geniliinden kt. Sevdikleri ve sevenleri [dnyada] kald. Kabrin karanlna geldi. Bu kimse, [dnyada iken;] senden baka, ibadet edilmeye layk bir ilah bulunmadna ve Muhammedin senin kulun ve peygamberin olduuna ehadet ederdi. phesiz sen, onu bizden daha iyi bilirsin. Allahm! O, sana geldi. Sen ise, yanna gidilenlerin en hayrlssn. u anda o, senin rahmetine muhtatr. Senin ise, onu azab etmeye ihtiyacn yoktur. Senden mitlenerek onun iin efaat etmeye geldik. Allahm! O, iyi ise, iyiliini artr. ayet kt ise, onu affeyle. Ona, rahmetinle rzan ihsan eyle. Onu, kabrin fitne ve azabndan koru. Kabrini geni eyle, yeri iki yanndan uzaklatr. Onu, emniyet iinde Cennetine gnderecein zamana kadar, rahmetinle azabndan emin eyle, ey merhametlilerin en merhametlisi.) len kimse, ocuk ise bunun yerine, u dua okunur: Allahmmag-fir li-hayyina ve meyyitina ve ahitina ve gaibina ve zekerina ve nsana Allahmme men ahyeyteh minna fe ahyihi alel-islam ve men teveffeytey minna fe teveffeh alelimani Meali: (Allahm! Hayatta olanmza, lenimize, hazr olanmza, gaib olanmza, kmze, bymze, erkek olanmza ve kadn olanmza mafiret eyle (gnahlarn affeyle!] Allahm! Bizden, kendisine hayat verdiine, slam zere hayat ver; lm verdiine de
54

iman zere lm nasip eyle.) Allahmmecalh feraten li ebeveyhi ve sele-fen ve zhran ve izaten vatibaren ve efian ve sakkil bihi mevazinehma ve efrigis-sabre ala kulubihima vela teftinhma baedeh vela tahrimhma ecreh. Meali: (Allahm! Onu, ebeveynine nce gidip ahiretlerinde hayrlar hazrlayc kl, selef ve hazr edilen ey eyle; meviza, ibret ve efaati kl. Onunla amel terazilerini arlatr ve kalblerine sabr akt. kisini, ondan sonra fitneye drme ve ikisini, onun sevabndan mahrum eyleme.) Sadece: Allahmmagfir leh yani (Ya Rabbi, onun gnahlarn bala) demekle de farz yerine gelir. g) Drdnc tekbirden sonra u duay okumak: Allahmme la tahrimna ecrehu vela teftinna badehu vagfir lena ve lehu. Manas: (Ya Rabbi, bizi onun sevabndan mahrum eyleme, ondan sonra bizi fitneye drme ve bizi de onu da bala!) Ondan sonra selam verilir.

4- Cenazeyi mezarla tamak. Cenazeye refakat edenlerin, onun nnde ve yaknnda yrmeleri, hzl gtrmeleri, lm hatrlamalar snnettir. Cenazeyi karlayan kimse yle der: Allah ekber Allah ekber Allah ekber haza ma veadenellah ve resulh ve sadekallah ve resulh Allahmme zidna imanen ve teslimen. Meali: (Allah en byktr, Allah en byktr, Allah en byktr. Bu, Allahn ve Peygamberinin, bize vadettii eydir. Allah ve Peygamberi doru sylemitir. Allahm! Bizim, imanmz ve teslimiyetimizi artr!) Ayrca yle der: Sbhanel-hayyillezi la yemut ebeden (Her zaman diri olan ve hibir zaman lmeyen [Allah teala,] her eit
55

kusurdan mnezzehtir.)

5- Cenazeyi defnetmek. Cenazenin boyundan biraz uzunca (derin) bir ukur kazlr. Toprak gevek ise, kazlan ukurun ortasnda, lnn rahat sabilecei bir yer alr ve cenaze oraya yerletirilir, sonra st uzun ve geni talar veya kalaslarla kapatlr. Daha sonra toprak atlr. Cenazeyi kabre koyarken: Bismillahi ve ala milleti Resulillahi Yani (Alla h tealann ismiyle ve Resulullahn dini zere,) denir. Ayrca yle sylemek de snnettir: Allahmmeftah ebvabes-semai li ruhihi ve ekrim nzleh ve vassi medhaleh ve vassi leh fi kabrihi. Meali: (Allahm! Onun ruhu iin, semann kaplarn a, onun nzulne ikramda bulun, girdii yeri genilet ve kabrini geni eyle.) lnn, sa yanann altna sert bir toprak paras koymak snnettir. Cenazenin, kabirde sa yan zerine, kbleye kar yatrlmas ise, farzdr. Defin ii bittikten sonra, telkin verilmesi snnettir. Telkin yle verilir: Ya abdellahi vebne emetillahi zkr ma harecte aleyhi min dariddnya ve hve ehadet en lailahe illellah ve enne Muhammeden resulllah ve ennel-cennete hakkun ven-nare hakkun vel-base hakkun ve ennes-saate atiyetn la raybe fiha ve ennellahe yebas men fil-kuburi ve enneke radite billahi rabben ve bil-islami dinen ve bi Muhammedin nebiyyen ve resulen ve bil-Kurani imamen ve bil-Kabeti kibleten ve bil-mminine ihvanen. (Ey Allahn kulu ve cariyesinin olu! zerinde dnya evinden ktn eyi hatrla! O uydu; Allahtan baka ilah olmadna, Muhammedin Allahn resul olduuna, phesiz Cennet ve Atein hak olduuna, phesiz tekrar dirilmenin hak olduuna phesiz Kyamet gnnn geleceine ve bunda hi phe olmadna ve phesiz Allahn kabirdekileri ba edeceine [dirilteceine] ehadet etmen ve phesiz Allaha rab, slama din, Muhammede nebi ve resul, Kurana imam, Kabeye kble ve mminlere karde olarak raz olmandr.)
56

Taziye snnettir gne kadar, taziye yapmak snnet-i mekkededir. Taziye definden nce de yaplabilir, sonra da. Ancak definden sonra yapmak evladr. ayet yaknlar ok zlyorlarsa, onlara sabrlandrmak (teselli etmek) iin, definden nce taziye yapmak evladr. Taziye iin yle sylenir: Ezamellah ecreke ve ahsene azaeke ve gafere li meyyitike. Meali: (Allah, sevabn oaltsn, tesellini gzel yapsn ve ln affetsin.)

afiide zekt
Allah teala, namaz klmay nasl emretmise, zekt vermeyi de ayn ekilde emretmitir. Ayet-i kerimede mealen buyuruldu ki: Namaz dosdoru kln ve zekt verin! Dolaysiyle zekt vermek, namaz klmak gibi farzdr. Zekt vermek, slamn rknlerinden olup, farziyetini inkar eden -Allah saklasn- kafir olur. Zekt, lgatte artma, oalma, byme manalarna gelir. Fkhta ise; senede bir kere belli mallardan belli ekilde karlan ve belli kimselere verilen belli bir haktr.

Zekta tabi olan mallar Zekta tabi olan mallar unlardr: 1- Altn, gm ve paralar. 2- Ticaret mallar. 3- Davar. Yani koyun ve kei. 4- Sr, manda ve camus. 5- Deve. 6- Ekin. Ekinden maksat; gda olmas niyetiyle ihtiyari olarak ekilen
57

eylerdir. Buday, arpa, pirin mmercimek ve nohut gibi. 7- Meyva; yani hurma ve zm. Bu ikisinin haricindeki meyvalarn hibiri zekta tabi deildir.

Zektn Farz Olmas Kiiye, zekt vermenin farz olmasnn artlan unlardr: 1- Mslman olmak. Dolaysiyle kafir olanlara zekt vermek farz deildir. 2- Hr olmak. Kle; zekt vermekle mkellef deildir. nk klenin elindeki mallarn tamam, efendisinindir. 3- Tam mlkiyete sahip olmak. Bunun iin; mkateb olan kle, tayin edilen zaman iinde, kararlatrlan miktardaki mal efendisine veremezse, azad olmaz ve elindeki mallarn tamam efendisine geer. te bu kle, tam mlkiyete sahip olmad iin elindeki mallarn zektn vermekle mkellef deildir. 4- Nisaba malik olmak. Yani zekta tabi olan maln, zektn farz olmas iin aranan oklua ulam olmas gerekir. Mesela; altnn 20 miskal yani 69 gram olmas gibi. Nisabdan aada olan mala zekt dmez. 5- Malikin muayyen olmas. Bunun iin henz domam ceninin malnda zekt yoktur. Yine vakf olan maln zekt yoktur. nk bunun da sahibi belli deildir. 6- Baz mallarda, havelan- havi. Yani zekta tabi olan maln zerinden bir senenin gemesi. Bunun iin nisab miktar kadar olduu halde zerinden bir sene gememi mala zekt dmez. Bu anlattklarmz zektn genel artlardr. Bunlarn haricinde her maln kendisine mahsus artlan da vardr.

Bali olmak, akll olmak, reit olmak ve borcunu tahsil etmek zektn artlarndan deildir. Dolaysyla; ocuun, delinin ve sefihin maln da zekt der. Bunlarn zektlarn, velileri verir.

Borlu, hazr olup borcunu deyecek durumda ise, hail (yani tahsil zaman gelmi) olan nisab miktar kadar olan veya eldeki malla birlikte nisab miktar kadar olan alacaklarn, zerinden bir sene
58

getii takdirde, zektlarnn hemen verilmesi gerekir.

Hail olduu (yani tahsil zaman geldii) halde, borlu; fakir olduu veya inkar ettii iin tahsil edilemeyen alacan, zektnn hemen verilmesi gerekmez. Tahsil edildii zaman zekt verilir.

Meccel olan (yani tahsil zaman henz gelmemi) olan alacan zekt, tahsil edildikten sonra veya bilfiil tahsil edilmese bile, tahsil etmeye kadir olunduktan sonra verilir.

Kaybolan, gasb edilen ve inkar edilen maln zekt da, tahsil edildikten sonra verilir.

Zekt verirken; eldeki maln tamamn kaplayan bor dahi dlmez. Yani kiinin; elindeki mal kadar, borcu olsa dahi, elindeki mallarn tamamnn zektn vermesi gerekir. nk bor, zimmetle alakal iken, zekt malla ilgilidir. Dolaysiyle bor, zekta mani olmaz.

Buna gre alacakl da borlu da zekt verir. yle ki, borlu elindeki btn mallarn zektn vverir, alacakl da alacan tahsil ettikten sonra, onun zektn verir.

Altn ve gmn zekt Altnn nisab yani zektnn verilmesi farz olan miktar 20 miskaldir. 20 miskal, 69 gram altn eder. Dolaysiyle 69 gram saf altn veya 69 gram saf altn deerinde paras olan kimsenin, zekt vermesi gerekir.

Altnn zekt 40ta bir yani yzde ikibuuk (% 2.5) orannda verilir. Buna gre 69 gram altn veya bu deerde paras olan kimse, bunun yzde ikibuuk orannda zektn verir. Mesela yirmi miskal altn olan kimse, bunun yarm miskalini zekt olarak verir.

Altnn nisab gmle tamamlanmaz. yle ki, 10 miskal altn ve


59

100 dirhem gm olan kimse, bunlarn zektn vermez. nk altnn nisab 20 miskal, gmnk 200 dirhemdir. 1 dirhem 2.42 gramdr. Buna gre 200 dirhem 484 gramdr. Bu ikisinin cinsleri farkl olduu iin, birbirini tamamlamazlar. Zektlarnn verilmesi iin ikisinin ayr ayr olarak, nisab miktar olmalar gerekir. Yani altnn en az 20 miskal, gmn de 200 dirhem olmas gerekir.

Kadnlarn mbah olan altn ve gm taklarna (ss eyalarna) zekt dmez. Fakat kadnn israfa kaan ss eyas gibi, mekruh olan ss eyasna zekt der.

Erkein gm yzkten baka, altn ve gm eya gibi haram olan ss eyasna da zekt der.

Hem kadn hem de erkek iin; her trl altn ve gm ev eyas edinmek ve kullanmak haramdr. Bunlarn da zektnn da verilmesi gerekir.

Kadnn mekruh olan ss eyalar ve erkein haram olan eyalarnn zekt verilirken kymetleri esas alnr. Ev eyalarnda ise, arlklar esas alnr.

Altn ve gm haricindeki mcevherat ssler, zekta tabi deildir. Ancak bunlarn ticareti yaplyorsa, ticaret mal olarak zektlarnn verilmesi gerekir.

Ticaret malnn zekt Ticaret; kar etmek niyetiyle, para ile veya bir mal karlnda alnan her eit tanr ve tanmaz mallardr. Ne olursa olsun btn ticaret mallar zekta tabidir. Dolaysyla ticareti yaplan her trl; arazi, bina, araba, hayvan, yiyecek, ev eyas ve dierlerinin zekt verilir.

Hibe, miras ve allarak elde edilen eyler; para veya mal karlnda alnmadklar iin, ticaret eyas deildirler. Binaenaleyh
60

zektlar verilmez. Ancak bu yollarla elde edilen ey, mal deil de para ise, altn hkmnde olduu iin, ayet nisab miktarnda ise ve zerinden bir sene geerse, 40ta bir yani yzde iki buuk orannda zekt verilir.

Ticaret malnn zektnn farz olmas iin, gereken artlar unlardr:

1- Maln, para ile veya bir bedel karlnda alnm olmas. 2- Maln ticaret niyetiyle alnm olmas. 3- Maln kullanmak niyetiyle alnmam olmas. 4- zerinden bir senenin gemi olmas. Ticaret malnda, sene maln alnd gnden itibarendir. Buna gre ticaret mal, alnd zaman nisab miktar olmasa bile, bir sene sonra eer nisab miktar olmusa zekt verilir.

Fakat nisab miktarndaki parayla alnan ticaret eyasnn zekt, eyann alnd gnden itibaren deil, o nisab miktarndaki paraya sahip olunduu gnden itibarendir. Binaenaleyh 69 gram veya daha fazla altn deerindeki bir paraya sahip olan kimse, bu paraya sahip olduu gnden drt ay sonra, bu parayla ticaret yaparsa, sene, paraya sahip olduu gnden itibarendir. Yani sekiz ay sonra bu parann zektn vermesi gerekir.

Yine 69 gram altn deerindeki parann yarsyla ticaret yapp, dier yars elinde kalrsa, sene sonunda hepsi nisaba ulayorsa, zektlar verilir ve senesi paraya sahip olduu gnden itibarendir. Ticarete balad gnden itibaren deildir.

5- Ticaret malnn kymetinin nisab miktarnda veya daha fazla olmas. Dolaysyla ticarete balanan para, nisab olsun olmasn, senenin sonunda nisab miktarnda deilse, zekt verilmez.

Ancak ticaret malnn kymeti, senenin sonunda nisab miktarnda olmamakla beraber, adamn elinde nisab dolduracak kadar nakit
61

varsa tamamnn zektn verir. Mesela 69 gram deerinde paras olan kimse, bu parann yarsyla ticaret yapp, yarsn da nakit olarak brakrsa, senenin sonunda ticaret yaplan ksm nisab olmuyorsa, yanndaki nakit de buna ilave edilecek ve hepsinin zekt verilecek.

Ancak bu ekilde yine nisab olmuyorsa mesela zarar edip senenin sonunda ancak elli gram altn deerinde para kalrsa buna zekt dmez. nk elinde nakit olarak duran miktar, buna ilave edildii halde nisab dolduramamaktadr. Dolaysyla zekt verilmez.

6- Ticaret mallarnn, nisab miktarndan az olan paraya evrilmemesi. ayet ticaret malnn tamam paraya evrilir ve bu para nisab miktarndan az ise, sene kesilmi olur. ayet bu parayla yeniden ticaret yaplrsa, sene ikinci defa ticarete baland gnden balar.

Baz nemli bilgiler Ticaret malnn zekt ile alakal baz nemli notlar hatrlatmak istiyoruz, yle ki: 1- Zekt verilirken, sene iindeki karlar, sermayeye ilave edilir. Mallarn fiyatlarnn artmas da byledir. Dolaysyla sene sonunda eldeki btn mallarn o gnk kymetleri zerinden zekt verilir. 2- Ticareti yaplan maln kendisi zekta tabi ise, mesela koyun ticareti yaplyorsa zekt yle verilir: a) ayet ticareti yaplan maln kymeti deil de, kendisi nisab miktarnda ise, zekt aynndan yani kendisinden verilir. 69 gram deerinde olmayan krk koyun gibi. b) Ticareti yaplan maln kendisi deil de kymeti nisab miktarnda ise, zekt kymeti zerinden verilir. Mesela 39 koyun, 69 gram altn deerinde olduu zaman, zektlar kymet zerinden verilir. nk 40tan aa olan koyunlara, zekt dmez. c) Ticareti yaplan maln; hem kendisi hem de kymeti nisab miktarnda ise ve seneleri ayn gnde doluyorsa, yine zekt ayn ndan yani kendisinden karlr. 69 gram altn deerindeki krk koyun gibi. d) Her ikisinin kymeti nisab ise, ve ticaretin senesi nce doluyorsa,
62

bu sene kymetten, sonraki btn senelerde ise, kenidisinden karlr. 3- Mudaraba ve krad ayn manaya gelen iki kelimedir. Emek sermaye ortakl, demektir. Sermaye sahibi, sermayesini altrmak zere bir kimseye verir. Bu ortaklkta, karn bir ksm, mesela yars emekiye verilir. te bu ortakln ticaret zekt, sermaye sahibine der. Eer zekt kendi hususi malndan verirse, olur. Eer ortaklktan verirse, zekt onun kar payndan dlr.

Madenlerin zekt Madenden karlan altn hammaddesi, ilenip temizlendikten sonra, 69 gram saf altn ve gm hammaddesi de 484 gram saf gm ederse, bunlarn zekt, hemen krkta bir yani yzde ikibuuk orannda karlp denir. Bir sene gemesi beklenmez. nk maden zektnn iki art vardr. Bunlar: 1- karlan hammaddenin ilenip temizlendikten sonra nisab miktarnda olmas. 2- karan kimsenin, zekt mkelleflerinden olmas yani Mslman ve hr bir kimse olmas.

Definelerin zekt Define, cahiliyet devrinde yani slamiyetten nceki dnemde, topraa gmlen altn veya gmlerdir. Byle bir defineyi bulan kimse, eer bulduu altn veya gm nisab miktarnda ise, zektn hemen bete bir (5te bir) olarak karp verir. Bunda da bir sene beklenmez.

Bulunan define; eer baz iaretlerden slam dnemine ait olduu anlalrsa, mesela zerinde Kuran- kerim ayetleri veya bir Mslman hkmdarn ismi varsa, lukata (bulunan eya) gibidir. Yani sahibi biliniyorsa; kendisine verilir, yoksa varislerine verilir.

Zahire ve meyvenin zekt Zahireden maksat; buday, arpa, pirin, nohut, dar, msr, mercimek, fasulye gibi normal zamanda yani ktlk olmad bir zamanda, ihtiyari
63

olarak (isteyerek) gda maddesi niyetiyle ekilen eylerdir.

Meyveden maksat ise; hurma ve zmdr. Bu ikisinin haricindeki hibir meyveye zekt dmez.

Zahire ve meyvenin nisab 5 vesktir. Bir vesk, altm (60) sadr. Bir sa, 1680 gramdr. Buna gre bir vesk, 100 kilo ve 8 gramdr. Buna gre be vesk, 504 kilodur. Yani 504 kilodan az olan zahire ve meyveye zekt dmez.

ayet ekin veya meyve aalar; masrafsz sulanyorsa, onda biri; motor ve benzeri aletlerle sulanyorsa, yirmide biri zekt olarak verilir.

Meyvalarn; zektn vermeden veya tesbit etmeden nce, yemek veya sadaka vermek caiz deildir.

Hayvanlarn zekt Zekta tabi hayvanlar; davar, sr ve devedir. Bu hayvanlara, zekt dmesi iin, zerlerinden bir senenin gemesi, yl boyunca merada parasz olarak otlanmalar gerekir.

Ayrca bu hayvanlarn, reme veya stleri iin beslenmeleri de arttr. Dolaysiyle i iin, beslenen hayvanlara zekt dmez.

Davarlarn zekt Davarn (yani koyun ve keinin) nisab 40tr. Koyun ve keinin zekt yle verilir: 40tan 120ye kadar, bir at (yani 2 yana girmi bir koyun veya 3 yana girmi bir kei) verilir. 121den 200e kadar 2 at verilir. 201den 300e kadar 3 at verilir.
64

Bundan sonra her yz davar bana bir at verilir. Bu saylarn arasndaki miktarlar, zekttan muaftr. Koyunun zekt kei olarak; keinin zekt da, koyun olarak verilebilir.

Srlarn zekt Srn nisab 30dur. Bu saydan aada olan srlara zekt dmez. Srlarn zekt yle verilir: 30dan 39a kadar, 1 Tebi (iki yana girmi bir buza) verilir. 40tan 59a kadar 1 Msinne ( yana girmi bbir buza) verilir. 60tan 69a kadar, 2 Tebi, 70ten 79a kadar 1 Msinne vel Tebi verilir. 80den 89a kadar 2 Msinne verilir. 90dan 99a kadar 3 Tebi verilir. 100den 109a kadar, 1 Msinne ve 2 Tebi, 110dan 119a kadar, 2 Msinne ve 1 Tebi verilir. Bundan sonra, her 30da, bir Tebi ve her 40ta bir Msinne verilir. Mesela say, 120ye ulanca 3 Msinne veya 4 Tebi verilir.ayet sadece Tebi veya Msinne varsa, olan verilir. Eer ikisi de varsa, mstehaklar iin hangisi daha iyi ise, o verilir. ki say arasndaki miktara zekt dmez. Mesela 30dan 39a kadar, sadece 1 Tebi verilir.

Develerin zekt Develerin nisab, 5tir. Beten aa deveye zekt dmez. Develerin zekt yle verilir: 5ten 9a kadarki develer iin bir at verilir. 10dan 14e kadar 2 at verilir. 15ten 19a kadar 3 at verilir. 20den 24den 4 at verilir. 25ten 35e kadar 1 Bintimehad verilir.
65

36dan 45e kadar 1 Bintilebun verilir. 46dan 60a kadar 1 Hkka verilir. 61den 75e kadar 1 Cezaa verilir. 76dan 90a kadar 2 Bintilebun verilir. 91den 120ye kadar 2 Hkka verilir. Bundan sonra her 40 deve iin 1 Bintilebun ve her 50 deve iin 1 Hkka verilir. Mesela deve says 170 olup zerinden bir sene geince, 3 adet Bintilebun ve 1 adet Hkka verilir. nk 170 saysnda 40lk ve bir 50lik vardr. at, 2 yana girmi koyun, veya 3 yana girmi keidir. Bintimehad, 2 yana girmi dii deve yavrusudur. Bintilebun, 3 yana girmi dii deve yavrusudur. Hkka, 4 yana girmi dii deve yavrusudur. Cezaa, 5 yana girmi deve yavrusudur.

Sadaka-i ftr Ramazan bayram gn ve gecesi, bir gnlk yiyecei olann hem kendisinin hem de bakmakla mkellef olduu kimselerin ftralarn vermesi farzdr.

Ftra; pirin, buday gibi gda maddelerinden ve hurma ile kuru zmden bir sadr. Bir sa, mutedil bir avula; 4 (drt) avutur. Bu da 1680 gramdr (Yani 1 kilo 680 gramdr.)

Buday vermek efdaldir. Ftra; para veya un olarak verilemez.

Ftrann, Ramazan aynn banda verilmesi caiz, bayram namazndan nce verilmesi mstehab, bayram namazndan sonraya braklmas mekruh ve ondan sonraya mazeretsiz braklmas haramdr.

66

Ftra, zekt verilebilen snflara verilir.

Zekt kimlere verilir? Zekt u snflara verilir: 1- Fakir. Yeterli mal ve kazanc olmayan kimsedir. Mesela on dirheme ihtiyac varken, ancak iki veya dirhem kazanr. 2- Miskin. Mal veya kazanc vardr. Fakat ihtiyalarna yetmemektedir. Mesela on dirheme ihtiyac olduu halde, elinde sadece sekiz dirhem vardr. 3- Amil. Zekt iinde alan vazifeli. 4- Mellefet-l-kulub. Mslman olmu, fakat islam zayf kimseler veya islam kuvvetlidir, fakat onlara zekt vermekle bakalarnn Mslman olmas mit edilir. 5- Rikab. Efendisiyle sahih kitabet (belli bir miktar mal karlnda azad olma) akdi yapan kleler. 6- Garim. Kendisi iin bir borca girmi ve deme zaman geldii halde demeye gc olmayan kimse. 7- Ehlu sebilillah. Allah yolunda cihad eden savalar. 8- bns-sebil. Mbah bir yolculukta bulunan yolcu.

Zekt, bu 8 snftan mevcut olanlarn tamamna vermek gerekir. [Bugn bu sekiz snf bulunmad iin, Hanefi mezhebi taklit edilerek, bir snfa verilebilir.]

Bulunduu yerde mstehaklar varken, zekt baka yerlere nakletmek haramdr ve zekt verilmi olmaz. Bir kavle gre ise, caizdir.

Kfir, ocuk, deli, zengin, ana-baba, hanm, evlatlar ve haram yolda harcayaca bilinen kimseye zekt verilmez. Bunlarn zekt almas haram olduu gibi, bunlara zekt vermek de haramdr.

67

Zekt nasl verilir? Zekt ve ftray, mevcut olan snflarn tamamna vermek gerekir. Fakat mam- Rafiiye gre, ftray sadece bir kiiye vermek de caizdir.

Mal ve zektn verilecei kimseler mevcut ise, zektn hemen denmesi gerekir.

Zekt veren kimse, alacan, zekt yerine sayamaz. Ancak artsz olarak borluya zekt verir, borlu da, ald zekttan borcunu der.

Kii, zektn verme imkanna sahip olduu halde vermeyip, elindeki mal telef olursa, zektn tazmin eder.

Zektta niyet etmek gerekir. Zekt, maldan ayrrken veya fakire verirken niyet edilir.

Zekt, ancak maln cinsinden denir. Sadece develerin says 25in altnda ise, zektlar koyun veya kei olarak verilir.

Bir de ticaret malnn zekt nakit olarak verilir.

Gm iin, altn zekt verilemez, bunun aksi de olamaz. Borlu kimse, -borcu, ne kadar ok olursa olsun- nisab miktarnda mal varsa, zektn verecektir.

afiide oru
Savm yani oru, lgatte; herhangi bir eyden uzak durmak,
68

manasna gelir. Dinde ise; zel bir niyetle gn boyu, orucu bozan eylerden uzak durmak, demektir. Oru tutmak farzdr. Farz olduunu inkar eden, kafir olur. Allah teala buyuruyor ki: nsana doru yolu gsteren, hidayet sebeplerinin beyan, hak ile batl arasn ayrc olan Kurann indirildii Ramazan ayn grenleriniz, onda oru tutsunlar. Hasta olan ve yolculukta bulunan kimsenin; tutmad gnler saysnca, dier gnlerde oru tutmas icab eder.

Hadis-i erifte de yle buyuruluyor: Ramazan ay, yle bir aydr ki; Allah, onda oru tutmay, size farz etti. Ben de, onun gecelerinde namaz klmay size snnet ettim. Her kim inanarak ve sevabn bekliyerek; gndzlerini oru, gecelerini de namazla geirirse, anasndan doduu gnk gibi gnahlarndan syrlr.

Orucun rknleri Orucun iki rkn vardr: 1- Niyet getirmek. Her gn iin ayr ayr niyet getirilir. Ramazan, nezir, kaza ve kefaret orucunda, o gnn gecesinde, imsaktan nce niyet edilir. Gece niyet getirildikten sonra, imsak vaktine kadar orucu bozan davranlarda bulunmann mahzuru yoktur.

Gece niyet getirmeyi unutan kimse, Ramazana hrmeten o gn akama kadar orulu gibi durup bir ey yiyip-imeden geirir. Sonra da, o gn kaza eder.

Fakat nafile oruca, leye kadar niyet getirilebilir.

Oru kazas olan kimse, zrsz olarak kazasn geciktirir ve ertesi senenin Ramazan ay girerse, haram ilemi olur. Orucunu kaza ettikten sonra ayrca, her gn iin fidye verir. Fidye; her oru iin bir md (bir avu) yiyecektir.

69

2- Orucu bozan eylerden uzak durmak.

Orucu bozan eyler: 1- Burun, az, kulak, n ve arka gibi ak bir menfezden bir eyin ieriye girmesi. 2- Cinsi mnasebette bulunmak. 3- stimna (mastrbasyon) yapmak suretiyle meninin kmas. 4- steyerek kusmak. 5- Kadnn hayz veya lohusa olmas. 6- Bir an iin bile olsa delirmek. Sadece cinsi mnasebetle bozulan orucun kefareti vardr. Kefaret; ard arda iki ay oru tutmaktr. Ayrca bir gn de kazas yaplr.

Orucun snnetleri Orucun snnetlerinden bazlar unlardr: 1- Gne iyice batp, gecenin girdii kesinletikten sonra iftar yapmakta acele etmek. 2- Fecr-i sadkn (sabah namaz vaktinin) girmesinden korkulmad mddete sahuru, geciktirmek. 3- Kt szler konumamak. 4- Sabah olmadan, cenabetten gusletmek. 5- ftar vaktinde dua etmek. Peygamber efendimizin, iftar vaktinde yapt dualardan bazlar unlardr: Allahmme leke sumtu ve ala rzkike eftartu. (Buhari, Mslim) Meali: (Allahm! Senin iin oru tuttum ve senin [verdiin] r-zkla orucumu atm.) Zehebez-zame vebtelletil-uruk ve sebetel-ecru inaallah
70

teala. (Ebu Davud) Meali: (Susamak gitti, damarlar sland ve sevab sabit oldu, Allah teala dilerse.) Elhamd lillah-il-lezi eaneni fesumtu ve reze-kani feeftartu. (bn-is-Snni) Meali: (Oru tutmam iin yardm eden ve bana rzk verip orucumu atran Allaha hamd olsun.) 6- ok Kuran- kerim okumak. 7- ok sadaka vermek. 8- zellikle Ramazan aynn son 10 gnnde itikf yapmak.

tikaf nedir? tikaf, Mslman bir kimsenin, niyet getirmek suretiyle camide kalmas, demektir. tikaf, her zaman mekked snnettir. Peygamber efendimiz: Her kim, bir devenin iki sam arasnda geen vakit kadar camide itikf ederse, bir kle azad etmi gibi olur buyurdu. tikafn efdali, Ramazann son 10 gnnde yaplandr.

tikafn rknleri unlardr: 1- tikafa giren kimse. Bunun Mslman olmas, akll olmas ve byk hadesten temiz olmas. (Yani cnp olmamas, kadnn hayzl ve lohusa olmamas.) 2- Niyet getirmek. Niyet kalb ile getirilir. 3- Caminin iinde itikf etmek. Caminin dnda itikf etmek sahih deildir. 4- Az da olsa bir miktar camide kalmak.

tikaf bozan eyler unlardr:

71

1- Vati (cinsi mnasebet.) 2- Meni gelmek artyla, ehvetli mbaeret. Hanmna; ehvetle dokunmak veya pmek gibi. 3- Allah teala saklasn- kiinin dinden kmas. 4- Delirmek veya sarho olmak. 5- Mazeretsiz olarak camiden darya kmak

afiide hac ve umre


Hac, lgatte herhangi bireyi ilemeyi kasd etmek manasna gelir. Fkhta ise, aada izah gelecek olan menasiki (hac vazifelerini) ifa etmek iin Kabeyi kasd etmektir.

Haccn hakikati ise, alt rknden ibaret olan nskler (hac vazifeleridir.)

Umre ise, lgatte bir yeri ziyaret etmek manasna gelir. Fkhtaki tarifi ise, aynen haccn tarifi gibidir. Yani aada izah gelecek olan menasiki (umre vazifelerini) ifa etmek iin Kabeyi kasd etmektir.

Hayatta bir kere hac ve umre yapmak farzdr. Allah teala buyuruyor ki: Ona (yani Beyte) bir yol bulabilenlerin (yani gc yetenlerin) Beyti hacc etmesi, Allahn insanlar zerindeki bir hakkdr. Hac ve umreyi, Allah iin tam olarak yapnz.

Hadis-i eriflerde de yle buyuruluyor: Ey insanlar! Hi phesiz Allah, size hac etmeyi farz kld. Siz de hac ediniz!
72

Hi phesiz hac, evinden kt zaman att her admna kar Allah, ona bir hesene yazar ve bir gnahn siler. (Haclar) Arafatta vakfeye (durunca), Allah teala, meleklere kar onlarla iftihar eder ve buyurur ki: Kullarma bakn! Bana; salar dank, toz ve toprak iinde geldiler! Sizi ahit yapyorum ki, onlarn gnahlar, yamur damlalar ve alecin kum taneleri kadar da olsa, affettim. Onlardan biri, cemrelere ta att zaman, ne kadar sevab kazandn bilmez ta ki, kyamet gnnde kendisine sevablar verilinceye kadar. Ban tra ettii zaman, bandan den her kl iin, kyamet gnnde ona bir nur verilir. Son defa Beyti tavaf ettii zaman ise, annesinin onu dourduu gnk gibi gnahlarndan syrlr. Her kim, Allah iin hac eder de, refes etmez ve fska dmezse, anasndan doduu gnk gibi gnahlarndan syrlr. ki umre, aralarnda (ilenen gnahlara) kefarettir. Mebrur olan haccn Cennetten baka karl yoktur.

Haccn vcub artlar Haccn vcub artlar, yani haccn bir insana farz olmas iin gereken artlar unlardr: 1- Mslman olmak. Kfirlere farz deildir. 2- Akll olmak. Delilere farz deildir. 3- Bali olmak. Bali olmam ocuklara farz deildir. 4- Hr olmak. Klelere farz deildir. 5- Gcn yetmesi. mkn olmayan fakirlere farz deildir.

Haccn rknleri Haccn hem rknleri, hem de vacibleri vardr. Aradaki fark udur: Rknlerden biri terk edildii takdirde hac bozulur ve fidye vermekle sahih olmaz.Fakat vaciblerden biri terk edildii takdirde, fidye vermek gerekir ve bylece hac sahih olur. Haccn rknleri alt tanedir, yle ki: 1- hram. Yani hacca girmeye niyet etmek. yle niyet edilir:
73

Neveytl-hacce ve ahramtu bihi lillahi teala. Lebbeykellahmme lebbeyk. Lebbeyke la erike leke lebbeyk. nnel hamde vennimete leke velmlk la erike lek. (Allah teala iin hac etmeye ve hac ibadetine girmeye niyet ettim. Ben, emrine amadeyim, ya Rabbi emrine amadeyim! Emrine amadeyim, senin ortan yoktur, emrine amadeyim. Hamd, nimet ve mlk senindir, ortan yoktur.) Bu niyet kalb ile getirilir. Dil ile sylenmesi de snnettir.

2- Arafatta vakfe yapmak. Yani orada durmak. Bunun zaman, Zilhicce aynn 9uncu gn Zeval vaktinden balayp, 10uncu gnnn yani kurban bayramnn birinci gnnn fecrine kadar devam eder.

3- fada tavaf. (Farz olan tavaftr.) Bunun vakti, daha nce vakfe yapanlar iin, Arafe gnn, Bayram gnne balayan gecenin yarsndan itibaren balar. Tavaf, Kabenin etrafnda dnmek, demektir. Tavafn sahih olmas iin u artlara uyulmas gerekir:

a) Tavafa, Hacer-i Esvedden balamak. b) Tavaf esnasnda. Kabe-i Muazzamay sol tarafna almak. c) leri gitmek suretiyle tevaf srdrmek. ) Tavaf Mescid-i Haramn iinde yapmak. d) Hades ve necasetten temiz olmak. Yani cnp ve abdestsiz olmamak. Bir de; bedende, elbisede ve baslan yerde necaset bulunmamak. e) Setr-i avret. Yani rtlmesi gereken yerleri rtmek. Hr erkein avreti, diz ile gbek arasdr. Hr kadnn avreti ise, yz ve eller hari btn bedendir. f) Kabenin etrafnda yedi kere dnmek. g) Tavaf, Kabenin dnda yapmak.

4- Say. Yani yedi defa Safa ile Merve arasnda gidip-gelmek.


74

Sayin sahih olmas iin, u hususlara riayet etmek lazmdr: a) Sayin Kudm veya fada tavafndan sonra yaplmas. b) Saye, Safadan balayp Mervede bitirmek. c) Sayin 7 kere olmas. Gidi bir kere, geli bir kere saylr.

5- Halk. Yani tra olmak. Ban en az kln krpmak veya baka bir ekilde gidermek suretiyle bu farz yerine getirilmi olur. Ancak bunun Arafat vakfesinden ve bayram gecesinin yarsndan sonra olmas arttr.

6- Tertip. Yani rknlerin ounu, srayla yapmak. yle ki, niyeti haccn btn rknlerinden nce yapmak. Arafat vakfesini de, fada tavaf ile sa trandan nce yapmak. Saiy iini de, Kudm tavafndan sonra yaplmam ise, fada tavafndan sonra yapmak suretiyle sraya riayet etmek gerekir.

Haccn vacibleri Haccn vacibleri: 1- hrama Mikatta girmek. Sadece ihrama girmek rkndr. hrama, Mikafta girmek ise, vacibdir.

Mikatlar unlardr: a) Mekke-i mkerremede bulunan kimselerin hac mikat, Mekkenin kendisidir. Umre mikat ise, Mekkenin Harem blgesinin d mesela Ciranedir. Mekkenin dan-da kalan kimselerin hac ve umre mikatlar ise yledir: b) Medine-i mnevvere tarafndan gelenler iin, Zlhuleyfe denilen yerdir. c) Msr ve Suriye tarafndan gelenler iin Cuhfe denilen yerdir. ) Yemen Tihamesi tarafndan gelenler iin Yelemlem denilen yerdir. d) Yemen ve Hicaz Necdleri tarafndan gelenler iin, Kam denilen
75

yerdir. e) Irak tarafndan gelenler iin Zat- rk denilen yerdir.

Bu mikatlardan birisinden geecek olan kimsenin burada ihrama girmesi gerekir. ayet kiinin geldii yolda bir mikat yoksa, bulunduu yolda hangi mikatn hizasna gelirse, hizaya geldii yer, onun mikatdr. ayet iki Mikatn hizasna geliyorsa en yakn olan onun mikatdr. Yolda hibir mikatn hizasna gelmezse, Mekke-i mkerremeden iki merhale uzaklktaki yer onun mikatdr.

2- Mzdetifede gecelemek. Yani bayram gecesinin yarsndan sonra, Mzdelifede bir an dahi olsa durmak.

3- Minada gecelemek. Eyyam- terik yani bayramn birinci gnnden sonraki gnn gecelerinin ounu Minada geirmek.

4- Her Cemreye ta atmak. Bayramn birinci gn yalnz Cemret-l-Akabeye 7 tane ta atlr. Bunun vakti bayram gecesi gece yarsndan itibaren balar.Bayramn dier gnlerinde ise, her cemreye, her gn ayr ayr olarak, 7er ta atlr. Bunlarn vakti de, her gn le namaznn vaktinin girmesiyle balar.

5- hramda haram olan eylerden saknmak.

Esah olan kavle gre veda tavaf, vacib deil, snnettir. Terk edildii takdirde Dem vermek de, snnettir.

Umrenin rknleri Umrenin rknleri unlardr: 1- hram. Yani umreye girmeye niyet etmek. yle niyet edilir: Neveyt-l-umrete ve ahramtu biha lillahi teala lebbeykellahmme lebbeyk. Lebbeyke la erike leke lebbeyk.
76

nnel-hamde ven-nimete leke vel-mlk la erike lek. (Allah teala iin umre yapmaya ve umre ibadetine girmeye niyet ettim. Ben, senin emrine amadeyim, ya Rab-bi emrine amadeyim! Emrine amadeyim, senin ortan yoktur, emrine amadeyim. Hamd, nimet ve mlk senindir, ortan yoktur.) Bu niyet kalb ile getirilir. Dil ile sylenmesi ise, snnettir. Niyet senenin btn gnlerinde yaplr. Yani senenin her gnnde umre yaplabilir.Mekkenin dndan gelenlerin, bu niyeti mikatta veya mikattan nce getirmeleri gerekir. Mekkede olanlarn da, Harem, denilen blgenin dna kp orada, mesela Cirane denilen yerde niyet getirmeleri gerekir.

2 -Tavaf. Yani yedi kere Kabenin etrafnda dolamak.

3- Say. Yani yedi defa Safa ile Merve arasnda gidip-gelmek. Sayin sahih olmas iin, u hususlara riayet etmek lazmdr: a) Sayin, tavaftan sonra olmas. b) Saye, Safadan balayp Mervede bitirmek. c) Sayin 7 kere olmas. Gidi bir kere, geli bir kere saylr. 4- Halk. Yani tra olmak. Ban en az kln krpmak veya baka bir ekilde gidermek suretiyle bu farz yerine getirilmi olur. 5- Tertip. Yani rknlerinin tamamn srayla yapmak.

Umrenin vacibleri 1- Mikatta ihrama girmek. 2- hramda haram olan eylerden saknmak..

Hac eitleri Hac ekilde yaplr, yle ki:

1- frad hacc. Efdal yani en faziletli olan hac ekli budur. Bunu
77

yapmak isteyen kimse, mikatta veya mikattan nce sadece hacca niyet eder. Niyet yledir: Neveytl-hacce ve ahramtu bihi lillahi teala. Lebbeykellahmme lebbeyk. Lebbeyke la erike leke lebbeyk. nnel hamde ven-nimete leke vel-mlk la erike lek. (Allah teala iin hac etmeye ve hac ibadetine girmeye niyet ettim. Ben, senin emrine amadeyim ya Rabbi, emrine amadeyim! Emrine amadeyim, senin ortan yoktur, emrine amadeyim. Hamd, nimet ve mlk senindir, ortan yoktur.)

frad haccn yapan kimse Mekke-i mkerremeye varp kudm tavafn yaptktan sonra ihraml olarak durur. Zaman gelince hac menasikini yapar. Hac menasikini bitirdikten sonra ihramdan kar. Sonra Harem mntkasnn dna karak, umre iin niyet eder ve umre yapar.

2- Temett hacc. Bunu yapmak isteyen kimse, mikatta veya mikattan nce, sadece umreye niyet eder. Niyet yledir: Neveytlumrete ve ahramtu biha lillahi teala lebbeykellahmme lebbeyk. Lebbeyke la erike leke lebbeyk. nnel-hamde ven-nimete leke vel mlk la erike lek (Allah teala iin umre yapmaya ve umre ibadetine girmeye niyet ettim. Ben, senin emrine amadeyim ya Rabbi, emrine amadeyim! Emrine amadeyim, senin ortan yoktur, emrine amadeyim. Hamd, nimet ve mlk senindir, ortan yoktur.)

Temett haccn yapan kimse, Mekke-i mkerremeye varnca; umre iin tavaf ve saiy yapar, sonra tra olup ihramdan kar. Zaman gelince; bulunduu yerde sadece hacca niyet ederek ihrama girer ve haccn yapar. Bu ekilde temett haccn yapan kimsenin, kurban kesmesi vacidir.

3- Kran hacc. Bunu yapmak isteyen kimse, mikatta veya mikattan nce hem hac hem de umreye niyet eder. Niyet yledir: Neveytlhacce vel-umrete ve ahramtu bihima lillahi teala. Lebbeykellahmme lebbeyk. Lebbeyke la erike leke lebbeyk. nnel hamde ven-nimete leke vel-mlk la erike lek.
78

(Allah teala iin hac ve umre yapmaya ve hac ile umre ibadetlerine girmeye niyet ettim. Ben, senin emrine amadeyim ya Rabbi, emrine amadeyim! Emrine amadeyim, senin ortan yoktur, emrine amadeyim. Hamd, nimet ve mlk senindir, ortan yoktur.)

Kran haccn yapan kimse; Mekke-i mkerremeye varp kudm tavafn yaptktan sonra ihraml olarak durur. Sonra zaman gelince, hac menasikini yapar. Bu durumda umre menasiki de hac menasikinin iine girer. Dolaysyla ayrca umre menasikini yapmas gerekmez. Kran haccn yapan kimsenin de, kurban kesmesi vacibdir.

hramda haram olan eyler Hac veya umre yapmak iin niyet edip ihrama giren kimseye baz eyler haram olur. hramda, haram olan eyler unlardr: 1- Erkein, dikilmi, rlm veya baka bir ekilde imal edilmi elbiseyi mutad yani normal ekilde giymesi. 2- Erkein, ban veya bann bir ksmn rtmesi. 3- Kadnn, rt saylabilecek bir eyle yzn rtmesi. Hem erkek hem de kadnn eline eldiven giymesi. 4- Erkek ve kadnn; vcuduna, elbisesine veya yatana gzel koku srmesi. 5- Erkek ve kadnn; zeytinya, tereya, cevizya ve bademya gibi yalarla san, sakaln veya yznn dier tylerini yalamas. 6- Erkek ve kadnn; batan veya vcudun dier yerlerinden kl veya kln bir ksmn herhangi bir ekilde almas. 7- Erkek ve kadnn; trnak veya trnan bir ksmn kesmeleri. 8- Nikah akdinde bulunmak. Erkek ve kadnn; evlenmesi veya erkein velisi veya vekili bulunduu birini evlendirmesi. hramda olan kimse, ihramda olmayan kadn ve erkein nikahnda ahitlik yapabilir. 9- Erkek ve kadnn, Cima etmesi yani cinsi mnasebette bulunmas. ehvetle pmek, dokunmak, kucaklamak gibi cinsel iliki arzusunu kamlayan davranlar da yasaktr.
79

10- Mekke-i mkerremede veya dnda; vahi ve eti yenen kara hayvanna taarruz etmek, mesela; avlamak, rktmek ve yerini avcya gstermek. Yine harem blgesinin aa ve otlarna taarruz etmek, mesela; kesmek veya yolmak.

afiide kurban kesmek


Kurban; Kurban bayram gnlerinde, Allah tealann rzasn kazanmak niyetiyle kesilen hayvandr. Kurban kesmek, snnet-i mekkededir. Hadis-i eriflerde buyuruldu ki: Adem olu, Nahr gn, kan aktmaktan, Allah tealaya daha sevimli bir amel ilememitir. phe yok ki kurban edilen hayvan kyamet gn; boynuzlar, kllar ve ayaklar ile gelir. Onun kan daha yere dmeden, Allah onu kabul eder. Binaenaleyh onun iin gnlnz ho tutun. Ben, kurban kesmekle emrolundum. Sizin iin de snnettir. Kurbanlarnz tazim edin! nk onlar, Srat zerinde bineklerinizdir. Bir kimse; kurban bayramnda kurban kesmeyi adarsa, artk onun kurban kesmesi farz olur, kesmezse gnahkar olur.

Kesen kimse; farz olan kurbann etini yiyemez, bakmakla mkellef olduu kimselere ve zenginlere yediremez.

Derisi dahil tamamn fakirlere vermesi gerekir. Ne farz ne de snnet olan kurbann hibir eyi satlmaz. Fakir kimse, kendisine verilen kurban etini satabilir, fakat zengin satamaz.

Kurbanlk hayvann artlar Kurban edilecek hayvanda, aranan artlar unlardr:

80

1- Kurban olacak hayvann; koyun, kei, sr, manda ve deve cinsinden olmas lazmdr. Baka cins hayvandan kurban olmaz. Koyunun kurban olabilmesi iin; en az bir yan bitirip ikiye girmi olmas gerekir. Kei, sr ve mandann, en az iki yan bitirip yana girmi olmas gerekir. Devenin ise, en az be yan bitirip altya girmi olmas gerekir. Koyun ve kei, ancak bir kii iin kesilebilir. Deve, sr ve manda ise, yedi kii iin de kesilebilir.

2- Hayvann; kurban olmasna mani bir kusurunun bulunmamas. Kr, topal, ok zayf, hasta; kula, kuyruu, memesi veya dili kesik; dilerinin tamam veya ou dklm olan hayvandan kurban olmaz.

3- Kurbann; zamannda kesilmesi gerekir. Kurban kesmenin ilk vakti; kurban bayramnn birinci gn, gne doduktan sonra, iki rekt bayram namaz klacak ve bayramn iki hutbesini okuyacak kadar zaman gedikten sonra balar ve bayramn drdnc gn, gnein batna kadar devam eder. Gece vakti, kurban kesmek mekruhtur.

4- Niyet etmek. Niyet; kurban kesilecei zaman getirilebildii gibi, daha nce de getirilebilir. Kurban keserken: Allahmma haza minke ve ileyke fetekabbel minni kema tekabbelte min seyyidina Muhammedin nebiyyike ve brahime halilike demek snnettir. Kurban etini veya derisini satmak caiz deildir. Kesen kimse, adak olmayan kurbann etinden yiyebilir, ailesine ve hatta zenginlere de verebilir. Sadece bir parasn i olarak, fakirlere vermek arttr.

Akika kesmek snnettir Bebei olan kimsenin, akika kesmesi snnet-i mekkededir. Akikay, doumun yedinci gn kesmek snnettir. ocuun doduu gn, bu
81

yedi gne dahildir.ocuk ergenlik ana varncaya kadar akikas, onun nafakasn vermekle mkellef olan kimse tarafndan kesilir. Bu sre iinde kesilmedii takdirde, ergenlik andan sonra, kendisi kesebilir.Erkek ocuk iin iki, kz iin bir hayvan kesilir. Gne doarken kesmek mstehabdr.

Akikay keserken yle denir: Bismillahi vallah ekber Allahmme haza minke ve ileyke Allahmme hazihi akikat flan. Meali: (Allahn ismiyle, Allah en byktr. Allahm! Bu, sendendir ve sanadr [senin rzan iin kesiliyor.] Allahm! Bu, falancann akikasdr.)

Akika kesilince kemikler krlmadan, eti syrlr ve piirilip datlr. Eti fakirlere gndermek, onlar eti yemee davet etmekten efdaldir. Sadece sa aya, uylukun kkne kadar i olarak ebeye verilir.

Kurban olacak hayvanda aranan artlar, akika olacak hayvanda da aranr. Ancak akika her zaman kesilebilir. Kurban ise, sadece kurban bayramnda kesilir.

Doumun yedinci gn akika kesildikten sonra, bebein sann tra edilmesi, kesilen san arlnca altn, bu mmkn deilse gm sadaka verilmesi snnettir. Sonra ocua gzel bir isim verilir.

Bebek ilk doduu zaman; sa kulana ezan, sol kulana da ikamet okumak ve azna hurma srmek snnettir. Hurma yoksa, baka bir tatl srlr. Doumdan sonra babay tebrik etmek de snnettir.

82

afiide helal ve haramlar


Helal ve haramn bir ksm yledir:

Erkeklerin; yzk ve benzeri altn eya kullanmalar haramdr. Hem erkek hem de kadn iin; altn veya gm ev eyas edinmek ve kullanmak haramdr.

Altn veya gm kap, bakr gibi bir eyle kaplanrsa kullanlmas caiz olur. Fakat bunun zektnn verilmesi gerekir.

Yakut ve zmrt gibi kymetli madenlerden yaplan eya edinmek ve kullanmak hem erkekler hem de kadnlar iin mubahtr.

Erkeklerin; gm yzk taknmalar snnettir. Yzk, sa elin kk parmana taklr.

Erkeklere, ipek elbise haramdr. Ayrca yatak ve rt olarak kullanmalar da caiz deildir. pek, kadnlara mubahtr.

pek ve pamuk kark olan elbisedeki pamuk, ipekten fazla olursa veya ikisi eit ise, giymek caizdir. pek fazla olursa haramdr.

Sarn azbesini (ucunu), iki omuz arasndan sarktmak snnettir.

Kafirlerin kaplarn ve elbiselerini kullanmak mekruhtur.

Erkeklerin; salarn, sakallarn ve byklarn siyaha boyamalar ve kadnlarn da salarn siyaha boyamalar haramdr. Beyazlam sa ve sakal; sarya veya krmzya boyamak ise, mstehabdr.
83

Bakasnn san, kendi sana eklemek hem kadn hem de erkekler iin haramdr.

Ka, kirpik, ve yze irkinlik vermeyen tylerin yolunmas haramdr. Ancak kadnn; yzndeki sakal ve bya benziyen kllar yolmas mstehabdr.

Dvme yaptrmak haramdr.

Dileri, birbirinden ayrmak, yani ee ve benzeri eylerle dileri inceltip aralarn amak haramdr.

Erkein kendini kadna benzetmesi mesela; bilezik, kpe ve kolye taknmas, sesini kadnlar gibi inceltmesi, kadnlar gibi yrmesi ve kadnlara has olan benzeri eyler yapmas haramdr ve byk gnahlardandr.

Kadnn da kendini erkee benzetmesi mesela; sert ve kaba hareketler yapmas, salarn erkeklerinki gibi kestirmesi ve erkeklere has olan benzeri eyler yapmas haramdr ve byk gnahlardandr.

Yemei sa elle yemek, yemee balarken besmele ekmek, ayet besmele ekme unutulursa: Bismillahi evvelehu ve ahirehu demek, yemein sonunda: Elhamd lillahillezi etamena ve sekana ve cealena mslimine demek snnettir.

Eti yenen ve yenmeyen hayvanlar Yenmesi mbah olan hayvanlardan bir ksm unlardr: Deve, sr, manda, davar (koyun-kei), ceylan, yabani sr, tilki, tavan, kirpi, da keisi, sincap.

84

u kularn eti de helaldir: Tavuk, hindi, gvercin, kumru, keklik, karatavuk, kaya kuu, blbl, srck, bldrcn, sarasma, toy kuu, deve kuu, rdek, kaz.

Leylek mstesna, btn su kular da helaldir.

Balk suretinde olsun olmasn btn balk eitleri de helaldir. Fakat; kurbaa, kaplumbaa ve yenge haramdr.

Domuz, kpek, eek, katr, kurt, arslan, kaplan, le yani dine uygun olarak kesilmeyen veya Allah tealadan baka birisinin ismiyle kesilen hayvan ve kan haramdr.

Her trl alkoll ikiler; esrar, eroin; morfin, kokain imek ve almsatmn yapmak haramdr.

Ayrca; ta, amur, cam ve zehir gibi akla veya bedene zarar veren maddeleri yemek-imek haramdr.

Hayvan boazlamak Hayvan boazlanrken; nefes borusu ile yemek borusunun kesilmesi gerekir. Ayrca grtlak dmnn tama-nnn veya bir ksmnn kafa tarafnda kalmas lazmdr. Bu dmn tamam vcut tarafnda kalrsa, hayvan le olur.

Kadn ve henz bali olmam ocuun hayvan kesmeleri caizdir.

Ehl-i kitap olan Hristiyan ve Yahudilerin kestii hayvann eti de yenir. Ehl-i kitab haricindeki hibir kafirin kestii yenmez.

85

afiide al veri bilgisi


Bir Mslmann, iman ve ibadetler hakknda nasl bilgi sahibi olmas gerekiyorsa, kendisine lazm olan al-veri bilgisine de sahip olmas gereklidir. Ta ki, haram renip ondan kasn ve helali renip onu alsn.

Al-veri bilgisi zetle yledir: 1- Alc ve satcnn mkellef yani akll ve bali olmas gerekir. ocuun ve delinin yapt al-veri sahih deildir. Al-verite icab ve kabul de lazmdr. Yani satcnn mesela: Bu takm elbiseyi sana onbe milyon liraya sattm demesi ve alcnn da: Bu takm elbiseyi senden onbe milyon liraya satn aldm demesi gibi. Maln, satcnn mlk olmas ve teslim etmeye gcnn yetmesi de gerekir. Dolaysyla bakasnn maln ve havadaki kuu ve denizdeki bal satmak caiz deildir.

2- Satlan maln tahir yani dinen temiz olmas veya ykamakla temiz olabilir cinsten olmas. Bu itibarla hayvan gbresi ve kpekdomuz satmak caiz deildir.

Ayrca satlan eyin faydal olmas gerekir. Buna gre akrep, bcek veya bir buday tanesi satmak caiz deildir.

Bir de; maln malum yani belli olmas gerekir. Belli olmayan bir eyi satmak caiz deildir. Binaenaleyh; u kmeden, sana bir karpuz sattm veya bu srden sana bir koyun sattm eklindeki al-veri caiz deildir.

Salmam st, koyunun stndeki kesilmemi yn, boazlanmam hayvann etini ve daldaki henz olgunlamam meyveyi satmak caiz deildir.

ki fiyatl al-veri de caiz deildir. Mesela bu buzdolabn pein krk,


86

taksitle elli milyona sana sattm eklindeki al-veri caiz deildir. Fakat eer nce konuup taksitle almaya karar verdikten sonra; bu buzdolabn taksitle elli milyona sana sattm der ve satc da; kabul ederse caiz olur. nk burada artk tek fiyat sz konusudur.

3- Saz, kemence, zurna, tanbur, ud, kanun gibi mzik aletlerinin sat batldr.

Vakf mal da hibir kimsenin olmayp, sat caiz deildir.

4- Satc ve alc arasnda bir maln sat yaplp da, henz hyar yani muhayyerlik sresi bitmemi veya sat akdi yaplmamakla beraber fiyat zerinde anlam olduklar bir zamanda; baka bir ahsn mteri ile grp; Bu mal, sana daha uygun fiyata veririm demesi veya satc ile grp; Bu mal, senden daha yksek fiyatla alrm demesi ve bylece taraflardan birini caydrmaya almas haramdr.

5- htikar (karaborsaclk) yani gda maddelerini, ihtiya duyulduu bir zamanda satn alp stok etmek, piyasada darlk meydana getirip mal ktlna sebebiyet vermek ve fiyatlar ykselinceye kadar mal piyasaya srmemek haramdr.

6- zm, arap yapacak kiiye; silah gayr- meru yerlerde kullanacak kimseye, keresteyi mzik aleti yapacak kiiye satmak haramdr.

7- Maln kusur ve ayplarn saklayp, mteriyi kandrmak haramdr ve mterinin o mal geri verme hakk sakldr.

8- Elinde hem haram hem de helal mal bulunan kimse ile al-veri yapmak mekruhtur.

87

9- Kiinin kurbannn; hibir eyini satmas caiz deildir. Fakir olan kimse, kendisine verilen kurban etini satabilir. Zengin ise, satamaz.

Riba (faiz) haramdr Riba yani faiz; haram olup byk gnahlardandr. Sevgili Peygamberimiz sallallah aleyhi ve sellem, bir hadis-i eriflerinde: Allah; faiz yiyene, yedirene, katibine ve ahidine lanet etmitir buyurmutur.

Faiz, sadece; altn, gm ile buday, arpa, hurma ve tuz gibi gda maddelerinde olur. Baka mallarda faiz yoktur.

Bu mallardan biri, ayn cins malla deitirildiinde, mesela; altn altnla; gm gmle veya buday budayla deitirildiinde, faiz olmamas iin u art aranr:

1- Deitirilecek her iki maln hazr olmas ve pein olmas. 2- Alc ve satcnn her iki mal sat oturumunda kab-zetmeleri yani birbirlerinden teslim almalar. 3- Altn ve gm gibi tart ile satlan eylerin arlklarnn ayn olmas. Buday, pirin gibi hacim lsyle satlan eylerin hacim llerinin ayn olmas ve tane ile satlanlarda saylarnn ayn olmas. Bu artlardan biri yoksa faiz olur.

ayet farkl cinsler deitiriliyorsa mesela; bir miktar altn bir miktar gmle deitiriliyorsa veya bir miktar buday bir miktar arpa ile deitiriliyorsa faiz olmamas iin iki art aranr: 1- Deitirilecek her iki maln pein olmas. 2- Alc ve satcnn, her iki mal sat oturumunda kabzetmeleri yani birbirlerinden teslim almalar.

Gda maddeleri; altn veya gmle deitirilecekse, hibir art


88

aranmaz.

Alacaklya herhangi bir menfaat salayan dn vermek de haramdr ve faizdir. Dolaysyla, mesela bir milyon liray dn verip yzbin lira fazlasyla denmesini art komak veya bir gn bana parasz almak artyla sana dn para veririm, demek eklindeki dn de haramdr ve faizdir.

afiide nikah ve talak


Nikah akdinin sahih bir ekilde yaplabilmesi iin birtakm hususlarn bulunmas gerekir. Bunlara, nikahn rknleri denir.

Nikahn rknleri unlardr: 1- Zevc (koca) Bunun Mslman olmas, hac veya umre iin ihramda bulunmamas gerekir. Veli, zev veya ikisinden birinin vekilinin veya zevcenin ihramda olduu halde kylan nikah sahih deildir. Ayrca erkein, evlenecei kadn; ismen veya ahsen tanmas ve onunla evlenmeye mani bir yaknlnn bulunmadn bilmesi de lazmdr.

2- Zevce (hanm.) Bunun da hac veya umre sebebiyle ihramda bulunmamas gerekir. Ayrca hanmn, bakasnn nikah altnda bulunmamas da lazmdr.

Kocasnn lmesi ve boanm olmas sebebiyle, iddet bekleyen kadnn; beklemesi gereken sre dolmadan evlenmesi caiz deildir.

Mslman kadn, Mslman olmayan bir erkekle katiyyen evlenemez. Fakat Mslman erkek, Ehl-i kitab olan Hristiyan ve Yahudi kadnla evlenebilir.

89

3- Veli. Bunun Mslman olmas, hac veya umre iin ihramda bulunmamas gerekir. Ayrca velinin; akll, bali, erkek ve adil olmas yani fask olmamas da arttr.Fask olan veli tevbe ettii zaman, annda kzn evlendirebilir.Kadndan veli olmaz yani kadn; ne kendini ne de baka bir kadn evlendiremez. Velisiz nikah olmaz. Birinci derecedeki veli babadr. O yoksa veya velilik artlarna sahip deilse, velilik, ondan sonraki yaknlara geer. Babadan sonraki veliler srayla unlardr: Babann babas (dede). Ana-baba bir karde. Baba bir karde. Ana-baba bir kardein olu. Baba bir kardein olu. Ana-baba bir amca. Baba bir amca. Ana-baba bir amcann olu Baba bir amcann olu.

4- ki ahit. Bunlarn; Mslman, akll, bali, ve erkek olmalar gerekir. Ayrca; iitme, konuma ve grme organlarnn salam olmas lazmdr.ahitlerin, nikah akdini yapan taraflarn konutuklarn anlamalar ve akdin yapld tarihi, saatine ve lahzasna kadar zaptetmeleri gerekir.

Bir de ahitlerin, kzn velisi durumunda olmamalar da lazmdr. ahitlerin adil olmalar da arttr. Adalet yle bir melekedir ki; kiiyi byk gnah ve kymetsiz kk gnah ilemekten alkoyar.

5- Akid. Akid yle yaplabilir; evvela u dua okunur: El-Hamdu lillahi nesteinuhu ve nestafiruhu ve neuzu bihi min ururi enfusina, men yehdillahu fela mudille lehu, ve men yudlil fela hadiye lehu, ehedu en la ilahe illellahu, ve ehedu enne Muhammeden abduhu ve resuluhu [sonra Nisa suresinin 1. ayet-i kerimesini rekibene kadar, sonra Al-i mran suresinin 102. ayet-i
90

kerimesini ve entm muslimuneye kadar, sonra da Ahzab suresinin 71. ayet-i kerimesini azimene kadar okunur.] (Ebu Davud)

Sonra (damada), yle demesi mstehabdr: Uzevvicuke ala ma emerallahu bihi min imsakin bi marufin ev terihin bi ihsanin.

Sonra nikah yle kylabilir. Mesela kzn babas, damada, yle der: Ben kzm Zeynebi, Read altn mehr ile sana inkah ettim. Damad da: Ben, senin kzn Zeynebin, nikahn Read altn mehr ile kendime kabul ettim der.

nkah kelimesi yerine tezvic kelimesi de kullanlabilir. O zaman da, akid yle yaplr, mesela kzn babas, damada, yle der: Ben kzm Zeynebi, Read altn mehr ile sana tezvic ettim. Damad da: Ben, senin kzn Zeynebin, tezvicini Read altn mehr ile kendime kabul ettim der.

ayet veli, baka birini vekil etmise, vekil yle der: Ben vekili bulunduum Ahmedin kz Zeynebi, Read altn mehr ile sana inkah ettim. Damad da yle der: Ben, senin vekili bulunduun Ahmedin kz Zeynebin, nikahn Read altn mehr ile kendim iin kabul ettim.

Nikahtan sonra u dua da okunabilir: Bismillahirahmanirrahimi el-hamdu lillahi rabbilalemine ve sallallah ala seyyidina ve mevlana Muhammedin ve ala Alihi ve Sahbihi ve selleme ecmaine Allahumme-cal hazel-akde meymunen mbareken vecal beynehuma lfeten ve mehabbeten ve kararen vela tecal beynehma nefreten ve fitneten ve firaren Allahmme ellif beynehma kema ellefte beyne Ademe ve Hevva ve kema ellefte beyne seyyidina Muhammedin sallallah aleyhi ve selleme ve beyne Hadicet-elkbra ve beyne Seyyidina Aliyyin ve Fatimet-ez-zehra radyallah anhm Allahmme ati lehuma veleden salihan ve umren tavilen ve rizkan vasian. Rabbena heb lena min ezvacina ve zrriyyatina kurrete ayunin vec-alna lil-mttekine imamen
91

[Furkan 74] Rabbena atina fiddnya haseneten ve fil-ahireti haseneten ve kna azabennari [Bekara 201] Sbhane Rabbike Rabbil-izzeti amma yesifune ve selamun alel-mrseline velhamdu lillahi rabbil-alemine. [Saffat 180-182]

Nikah kyldktan sonra damada yle demek snnettir: Barekellahu leke ve bareke aleyke ve cemea beynekuma fi hayrin. (Tirmizi)

Mehr nedir? Mehr, erkein nikah akdi sebebiyle, hanmna vermek zorunda olduu maldr.Buna sadak da denir. Mehrden bahsedilmeden yaplan nikah, mekruh olmakla beraber sahihtir. Fakat yine de mehrin verilmesi gereklidir. Mehrin 10 dirhemden az olmamas ve 500 dirhemden de ok olmamas snnettir.

Nikah haram olan kadnlar Nikah haram olan yani evlenilmesi dinen yasak olan kadnlar unlardr: Ana, nine (babann annesi, annenin annesi), kz, torunlar, kz kardeler, kz kardelerin kzlar, halalar, teyzeler, baba ve dedenin halalar ve teyzeleri, hanmn anas ve nineleri, vey kzlar ve vey ocuklarn kzlar ve torunlar, vey ana, ocuklarn ve torunlarn hanmlar. Bir kimsenin hanm lse bile; bunlarn hibiriyle evlenemez.

Ayn zamanda kii, kars lmedike veya onu boamadka; baldz, karsnn halas, teyzesi ve karsnn kz yeenlerinden ve karsnn yeenlerinin kzlarndan hibiriyle evlenemez.

St akrabal St emen kii, st emdii kadnn ve kocasnn z ocuu gibi kabul edilir. St emen kii, o kadn ile kocasnn z ocuu olsayd, onlarn hangi yaknlaryla evlenmesi haram ise, imdi de onlarla evlenmesi haramdr.St emen kimsenin ocuklar da, o kadn ve
92

kocasnn torunlar hkmndedirler. Fakat st emen kimsenin kardeleri, onun st annesiyle ve st annesinin kzlaryla evlenebilir. St akrabalnn gereklemesi iin u art aranr: 1- St emen bebein, sd emerken iki yan henz doldurmam olmas. 2- St emme iinin, en az ayr ayr be kere olmas. 3- Emzirmenin her defasnda, sdn bebein karnna ulamas. ayet bu artlardan biri eksik ise, st akrabal gereklemez.

Talak (boama) Talak, nikah balarn zmek, demektir. Her erkein, talak hakk vardr. Talak yani boama szleri; sarih yani ak ifade ve kinaye yani kapal ifade olmak zere iki eittir.

1- Sarih boama szleri: Talak, (boamak) serah (salvermek) ve firak (ayrlmak)tr. Bunlarn baka diller deki karlklar da bunlarn hkmndedir. Ayrca bir memlekette, kadn boamak iin kullanlmas adet haline gelen szler de sarih boama szleridir. Mesela Trkedeki, Sen bosun, seni boadm szleri gibi. Bir erkek bu szlerden birini, akadan dahi olsa sylediinde, ayet bu szlerin baka manada kullanlmad aka belli ise, kadn boanm saylr. Kocann; ben boamay kasdetmedim, demesi geersizdir.

2- Kinaye boama szleri ise, boamak manasna geldii gibi baka manaya da gelen szlerdir. Mesela: Babann evine git, evimi terket ve nereye gidersen git szleri gibi. Byle bir sz sylerken, boamay kasteden adamn hanm bo olur, baka bir manay kastederse, bo olmaz.

kere talak verilen veya bir defada talakla boanan kadn, kocasna haram olur. Bir adamn, bu ekilde boad hanmyla, tekrar evlenebilmesi iin; kadnn iddeti bittikten sonra baka bir adamla evlenmesi ve bu adamn onu boamas ve iddetinin bitmesi gerekir.
93

Mslman erkek, ok ihtiyatl davranmal ve bu tip szleri sarfetmekten iddetle kanmaldr.

ddet mddeti lm, boama veya nikah akdinin bozulmas sebebiyle kocasndan ayrlan kadnn, baka bir erkekle evlenebilmesi iin, bir mddet beklemesi gerekir. te beklenmesi gereken bu mddete ddet denir. yle ki: 1- Kocas len kadn: Kocas len kadnn, iddeti 4 ay 10 gndr. 2- Boanan kadn: Boanan kadnn iddeti, 3 kur dur yani 3 temizliktir. yle ki, boandnda temiz ise, nc defa hayz olmakla, hayzl veya nifasl ise, drdnc defa hayz olmakla iddeti biter. 3- Ayise veya sagire kadn. Yani hayzdan kesilmi veya henz hayz olmam kadar kk olan kadnn iddeti, 3 aydr. 4- Hamile kadn: Ne sebeple olursa olsun, kocasndan ayrlan kadn, eer hamile ise, sadece doum yapmakla iddeti biter. 5- Duhuldan nce yani cinsi mnasebette bulunulmadan nce boanan kadnn, iddet beklemesi gerekmez.

afiide yemin ve nezir (adak)


Yemin; olmas da olmamas da muhtemel olan bir eyin, olmasn veya olmamasn pekitirmek iin, Allah tealann isim veya sfatlarndan birini syleyerek and imektir.

Yemin eden kimsenin; akll ve bali olmas, yemin etmeye zorlanmam olmas ve yemin ederken yemin etmeyi kast etmi olmas ve Allah tealann zatna, isimlerinden veya sfatlarndan birine yemin etmesi gerekir.
94

Buna gre; ocuun, uyku veya hastalk sebebiyle uurunu kaybetmi kimsenin yemini sahih deildir. Yemin etmeye zorlanm olan kimsenin ve yemin etmeyi kastetmeden azndan yemin lafz kan kimsenin yemini sahih deildir. Yine Allah tealann zat, isimleri ve sfatlarnn haricindeki bir eye yaplan yemin de geerli deildir. Geerli olmayan yeminlerden hibiri iin kefaret vermek gerekmez.

Bir kimse, yemin etmei kast etmedii halde, azndan yemin karrsa, yemini sahih olmad gibi bundan sorumlu da deildir. Buna lagiv yemin (geersiz yemin) denir.

Gemi eyler iin yemin edildii gibi, gelecek eyler iin de yemin edilebilir. Bir kimse gemi bir ey iin yemin eder ve o hususta doru olursa, bir ey gerekmez. Fakat yalan sylerse gnahkar olmakla beraber kefaret de vermesi gerekir. Bu yemine yemin-i gamus denir. Sahibini cehenneme batrd iin, yemin-i gamus denilmitir.

Mstakbeldeki bir ey iin; mesela bir ey yemek ve bir elbise giymek gibi mubah bir ey iin yemin eden kimsenin; Allah tealann ismine tazim iin yeminini bozmamas snnettir.

Mekruh bir ey yapmak veya bir snneti terk etmek iin yemin etmi ise, bu yemini bozmas snnettir. Bozarsa kefaret vermesi de lazm gelir. Bir snneti ilemek veya bir mekruhu terk etmek iin yemin etmise, yeminini bozmas mekruhtur.

Bir gnah ilemek veya bir farz terk etmek iin yemin etmise, yemin etmekle gnahkar olur. Ayn zamanda yeminini bozup kefaret vermesi de gerekir.

Allah tealann; zat, isim ve sfatlarndan baka bir eye yemin


95

etmek mekruhtur. Binaenaleyh; Peygamber, Kabe ve velilere yaplan yemin, sahih deildir. Hadis-i erifte buyuruldu ki: Yemin etmek isteyen kimse, Allaha yemin etsin.

Yemin kefareti Kefaret, gnah silme zellii olan bir ii yapmaktr.Yeminini bozan kimsenin, kefaret vermesi gerekir.

Yemin kefareti u eyden biridir: a) Bir kle azat etmek. b) Ftra olabilecek yiyecekten; her miskine birer md (avu) olmak zere, on miskine yiyecek vermek. c) Gmlek, sark ve mendil gibi elbise saylabilecek bir-ey ile onlar giyindirmek. Yani her birisine mesela birer gmlek veya mendil vs. vermek.

Kii muhayyerdir, bunlardan hangisini isterse, onu yapar. Gc yetmedii iin, bunlardan hibirini yapmayan kimse, 3 gn oru tutar. Bu 3 gn orucu arka arkaya tutmak gerekmez.

Nezir (adak) Nezir yani adak; dinen yaplmas lazm olmayan bir ibadeti bir sz ile iltizam etmek yani o ii yapmay kendine gerekli klmaktr.

Allah teala buyuruyor ki: Nezirlerini (adaklarn) yerine getirsinler. Resulullah sallallah aleyhi ve sellem de yle buyuruyor: Allaha itaat etmek iin nezir yapan kimse, Ona itaat etsin. Allaha isyan etmek iin nezir yapan kimse ise, Ona isyan etmesin.

96

Nezrin rknleri tr: 1- Nezir yapan kimse. Bunun art; Mslman, akll, bali, muhtar (serbest) olmak ve nezr ettii eyde tasarrufu geerli olmaktr. Dolaysyla; kafir, deli, ocuk ve zorlanan kimsenin nezri sahih deildir.

2- Nezir edilen ey. Bunun art, eran herkese farz olmam bir ibadet olmasdr. Bu; Kuran- kerimden bir sure okumak, iki rekt namaz klmak, bir gn oru tutmak ve sadaka vermek gibi nafile bir ey olabildii gibi; cenaze namaz klmak gibi farz- kifaye olan bir ey de olabilir.

Binaenaleyh; sabah namazn klmak gibi farz- ayn, iki imek gibi haram, zarar grmesi muhtemel olduu takdirde bayram gnleri hari senenin btn gnlerinde oru tutmak gibi mekruh veya yemek yiyeceim gibi mubah olan bir ey nezir edilmez. Byle bir nezrin kefareti de yoktur. nk yaplan nezir sahih deildir.

3- Siga (ifade.) Bunun art; iltizam (gereklilii) ifade eden bir sz olmasdr. Hastam iyileirse, bir Yasin-i erif okumak nezrim olsun demek gibi. Sadece niyet etmekle nezir olmaz. Ancak niyet edilip de dil ile sylenmeyen nezri de, yerine getirmek ok iyi olur. ltizam ifade etmeyen bir szle mesela; malm sadakadr veya unu yapacam gibi szlerle nezir olmaz.

Talik edilen ey, hasl olursa yani nezir konusu olan ey meydana gelirse, nezri yerine getirmek gerekir. Ancak fke annda yaplan lecac nezri byle deildir. Mesela falanca ile bir daha konuursam, bir hac yapmak nezrim olsun diyen kimsenin, u iki eyden birini yapmas gerekir: a) Yemin kefareti vermek. b) Nezrettii eyi yapmak. Bu ikisinden birini yapmak fevri deildir yani hemen yaplmas gerekmez, geciktirilebilir.

Nezir yapan kimse; sadece namaz klacam demise, en az iki


97

rekt klmas; sadece oru tutacam demise, en az bir gn oru tutmas gerekir. Sadece sadaka vereceim demise, mal denilebilecek herhangi bir ey vermesi gerekir.

Hibir eye balamadan nezir yapan, mesela Allah tealann rzas iin bir gn oru tutmak nezrim olsun diyen kimsenin de, racih olan kavle gre nezrini yerine getirmesi gerekir.

NOT: afii ilmihali blmndeki bilgilerin hepsi, daha nce Bizim Sayfada vazife yapm olan Mehmet Can hocann Kaynakl afii lmihali kitabndan alnmtr.

98

You might also like