EMEVLER ( 661 - 750 )

Kurucusu : Emevi soyundan " Muaviye Bin Ebusfyan " Merkezi : am ( Suriye ) Muaviye, Hz. Muhammed dneminde Vahiy Katiplii yapm, daha sonra am Valisi olarak atanmtr. Hz. Ali dneminde i atmalar ve i karklklardan yararlanarak, halifeliin Haimoullarndan Emevi'lerin eline gemesi iin alm ve bunu baarmtr. am'da bamszln ilan edip Emevi devletini kurduu srada, Irak'ta bulunan Mslmanlar, Hz.Ali'nin byk olu Hasan' Kufe'de halife semiler,Irak-ran-Horasan-Hicaz blgeleri bunu kabul etmiti. ki tarafn atma olasl zerine, Hasan baz n koullarla halifelikten ekildi. Buna gre Muaviye ldkten sonra halifelik, Hz.Ali'nin kk olu Hseyin'in olacakt.Ancak Muaviye sznde durmam ve Hasan'n lmnden sonra olu Yezid'i veliaht belirlemitir. Devletin Nitelii : Muaviye'den itibaren halifelik babadan oula gemeye balam, bylece saltanata dntrlmtr. Emeviler, Araplar stn gren bir yaklama sahip olmular, Arap olmayan Mslmanlara deer vermemilerdir. ( Irklk) Emevi soyuna ballk gstermiler, Hz.Ali yanllarna ve Hz.Muhammed soyundan olanlara iyi davranmamlardr. Emeviler dneminde Mslmanlarn snrlar, spanya'dan - Trkistan'a kadar genilemitir. slam Kltr ve Medeniyeti , fetihlerle birlikte gelimeye ve yaylmaya balamtr. nemli Gelimeler : 1. stanbul'un Kuatlmas : Emeviler, stanbul 'u iki defa kuattlar. ( 668 - 674 ) Ancak kuatmalardan sonu alamadlar. ( Muaviye dneminde ) 2. Kerbela Olay ( 680 ) : Yezid'in halifeliini tanmayan, Hz. Ali' nin kk olu Hz.Hseyin ile, yanndakilerin Kerbela denilen yerde ldrlmesi olaydr. nemi : slam dnyasnn iiler ve Snniler olarak ikiye ayrlmas kesinlemitir. 3. Kuzey Afrika'nn Fethi : Ukbe bin Nafi komutasndaki Emevi ordular, Kuzey Afrika'nn tamamn fethederek, Atlas Okyanusuna kadar ulatlar. ( Yezid Dnemi ) 4. Kadiks Sava ( 711) ( Emevi - Vizigotlar ) : Tark bin Ziyad komutasndaki askeri birlikler, Septe ( Cebelitark ) boazn geip spanya'ya girmi, Kadiks denilen yerde Vizigotlarla karlalm, Kral Rodrik ldrlerek sava kazanlmtr. ( I.Velid dnemi ) nemi : spanya ksa sre ierisinde ( takviye gelen Musa bin Nusayr'n da katksyla ) fethedildi. Mslmanlar spanya'ya "Endls" demilerdir. 5. Puvatya Sava ( 732 ) ( Emevi - Franklar ) : Pirene dalarn aarak, Fransa'ya giren Emeviler, arl Martel komutasndaki Franklara, Puvatya'da yenildiler. ( Hiam dnemi ) nemi : Mslmanlarn bat Avrupa' daki , siyasi ve askeri ilerleyii durdu. 6. Anadolu, Kafkasya, Maverannehir, Trkistan 'a Yaplan Seferler : Emeviler, Bizans'a kar Anadolu ynnde de seferler yaparak baz ehirleri ele geirmilerdir. Kafkasya, Maverannehir, Trkistan blgelerine yaplan seferler sonucunda baz yerler ele geirilmitir. Emevilere kar Trkler ( Trgiler ) yaklak yzyla yakn sre mcadele etmilerdir. Araplar , Beykent , Buhara, Semerkant, Fergana gibi ehirleri ele geirerek yamalayp , tahrip ettiler. Bamsz yaamaya alm olan Trkler, Araplarn egemenliine girmemek iin direnmilerdir. 7. Abdlmelik dneminde : Arapa resmi dil ilan edilmi ve ilk islam-Arap paras ( Dinar ) baslmtr.

8. Horasanl Ebu Mslim' in isyanyla balayan hareket ksa srede yaylm, son Emevi halifesi II.Mervan'n yenilip ldrlmesiyle Emevi devleti sona ermitir ( 750 ). Emevilerin Ykl Nedenleri : Emevilerin Araplar stn tutup, Arap olmayan Mslmanlar kmsemesi. Devlet grevlerine ve komutanlklara kendi soyundan olanlar getirmeleri Hz.Ali yanllarna ve Hz. Muhammed soyuna iyi davranmamalar. * Bu nedenle halifelii ele geirme mcadelesine girmilerdir. ( iilerin ve Abbasoullarnn almalar ) Fetihlerin durmasyla , ganimet ve vergi gelirlerinin azalmas. ( Ekonomik Sknt ) Vergilerin artrlmasyla, halkn zor duruma dmesi. ( Ynetime tepki ) Ynetim ve ordu disiplininin bozulmas.

ABBASLER ( 750 - 1258 )

Kurucusu : " Ebu'l Abbas Abdullah " ( Abbasoullarndan - Hz.Muhammed'in amcas Abbas soyu ) Merkezi : Haimiye - Badat Talas Sava ( 751 ) ( Araplar - inliler ) : Doudan batya ilerleyen inliler ile , n-Asya' dan douya ilerleyen Araplar, Talas rma kylarnda savatlar. Bu savata, Orta Asya'nn in egemenliine girmesini istemeyen, Karluk ve Yama Trkleri, Araplarn yanna gemiler ve sava Araplarn kazanmasn salamlardr.

nemi : Orta Asya'nn in egemenliine girmesi engellenmitir. ( Siyasi ) Trkler, bu savatan sonra guruplar halinde slamiyet'i kabul etmeye balamlardr. ( Karluklar ) ( Dini ) Esir alnan inlilerden kat yapm teknii renilmitir. ( Kltrel ) Abbasiler, ynetimde Emevilerin Arap Devleti tezi yerine, slam devleti zellii gstermiler, Mslmanlara eit yaklamda bulunmulardr. Arap Milliyetilii politikas, mmeti anlaya dnmtr. Fetih politikasndan ok, kltr politikasna arlk vermilerdir. Halife Mansur dneminde, Badat ehri kurularak, merkez buraya tanmtr. lk defa Yunan filozoflarnn eserleri, bu dnemde Arapa'ya evrilmeye balamtr. En parlak dnemlerini, Harun Reit ile oullar Memun ve Mutasm zamanlarnda yaamlardr. Harun Reit Zamannda : Bilginler ve sanatlar korunmu ve desteklenmitir. Badat bir kltr ve bilim merkezi haline gelmitir. Bizans'a kar 797-804-806 yllarnda defa sefer dzenlenmi, Bizans vergiye balanmtr. Bizans snr boylarnda, Avasm ad verilen, snr ehirleri kurulmu, buralara Trkler yerletirilmitir. Me'mun zamannda: Yunan filozoflarnn btn eserleri, Arapa'ya evrildi. Badat' ta ok sayda medrese ve kitaplklar ( Ktphane ) ald. Yerli ve Yabanc bilim adamlar, Badat 'a gelerek nemli kltrel ve bilimsel almalar yaptlar. Mutezile Mezhebi glendi. ( Dini konular, akl ve mantk yoluyla zme felsefesi ) Mu'tasm Zamannda : Ordu ve Devlet ynetiminde etkinlik , ranllardan Trklere gemitir. Trklerden oluan bir ordu kurulmutur. Trklerin yaamas iin, Badat yaknlarnda Samerra adyla bir ehir kurulmutur. Abbasi mparatorluu'nda IX. ( 9 ) yy.dan sonra eitli blgelerde, eitli devletler kurulmutur. Bunlara " Tavaif -i Mluk " denilir. Bunlar : Kuzey Afrika' da : drisoullar ( 789 - ? ) - ( Fas) - Kurucu : dris

Aglebiler ( 800 - 909 ) - ( Tunus, Cezayir, Sicilya) - Kurucu : brahim bin Agleb Tolunoullar ( 868 - 905 ) - ( Msr ) - Kurucu : Tolunolu Ahmet * Msr'da ilk Trk-slam Devletidir. Fatmiler ( 910- 1171 ) - ( Tunus, Msr, Sicilya,Sardunya) - Kurucu : Ubeydullah hidiler ( Akitler ) - ( 935-969) - (Msr) - Kurucu : Muhammed bin Toga * Msr'da ikinci Trkslam devletidir. ran ve Horasan ' da : Tahiroullar ( 821-875) - ( ran ve Horasan) - Kurucu : Tahir bin Hseyin Saffariler ( 867-1500) - (ran ) - Kurucu : Yakup bin Leys Samanoullar ( 874 - 999 ) - ( Horasan , Maverannehir ) - Kurucu : Nasr bin Ahmet Bveyhoullar ( ? - 1055 ) - ran,Irak - Kurucu ? ( iiler ) ran'da kurulan lhanl Devletinin Hkmdar Hlagu Han'n Badat'a girmesiyle, Abbasi devleti sona erdi. Not : Badattaki mool basksndan kaan Abbasi soyundan olanlar, Msr'a yerlemiler ve Yavuz Sultan Selim'in Msr' fethine kadar halifeliklerini srdrmlerdir. ( 1517 )