ALEDDN KEYKUBAT'IN HZ.

MEVLNA VE ALESN KONA'YA DAVET MEKTUBU BULUNDU

Bekir AHN Sultnl-lem Baheddin Veled, Mevlna ocukluk yllarnda iken Belh ehrinden ayrlmaya karar verdi. Bu yllarda Belh ve evresinde siyasi istikrar bozulmu, Mool tehlikesi de ba gstermiti. Her halkarda Moollar'n istilasndan nce ailesini buradan uzaklatrmak isteyen Bahaeddin Veledin gerekeleri ak olarak kaynaklara yansmamtr. Ancak onun bu corafyadaki siyasi gelimelerle birlikte, Harzemah Muhammedin (.1220) Manen ve maddeten mevcut etkinliinden rahatszlk duymu olmas mmkndr. Baz eserlerde ailenin Belhden ayrl tarihi olarak 1212 veya 1213 (609 veya 610) yl gstermektedir.Baz kaynaklarda ise, 1219 (616) ylnda ayrlm olmalar daha makul denilmektedir. nk Sultan Veled kafilenin g yolu zerinde bulunan Badattan ayrlmak zereyken ; Belh ehrinin Moollar tarafndan istila edildii haberinin buraya ulatn sylemektedir. Bu istila tarihide 1220 (617) yldr. Bahaeddin Veledin ilk hareket noktasnn Vah, sonra Semerkand olduu ve nihai olarak Belhden yola kt eklindeki tespitler vardr. Hac etmek niyetiyle hareket eden kafile, Niabur ve Badata urayarak Hicaz da Hac vazifelerini yerine getirip am zerinden Anadolu'ya intikal etti. Ahmet Eflakiye gre am'dan Malatya ya sonra Erzincan a, buradan da drt yl kaldklar yakndaki Erzincan Akehirine ve daha sonra yedi yl veya daha fazla ikamet ettikleri Larende ye (Karaman) vard. Sipehsalar a gre ise, Hicaz dan am a buradan Erzincan a ve hemen Erzincana bal Akehire vard, k burada geirdi ve daha sonra Konya ya ulat. Sipehsalar ise ailenin Malatya ya uradndan sz etmedii gibi ailenin Erzincan Akehir indeki drt yllk ikametinide bir yl gstermekte ve Larende deki yllara deinmeden Konya ya vardklarn anlatmaktadr. Mevln da kendileri ile beraber gelen erafettin Lalann kz Gevher Bn Hatunla burada evlenmi ve Sultan Veled ve Aladdin isimli ocuklar domulardr. Bu sralarda Seluklu bakenti Konyada ilmi ve ilim erbabn ok seven, onlara iltifat eden Seluklu Sultan Aleddin Keykubat (1180-1237) hkm srmektedir. Muhiddin Arab (1165-1239), Sadreddin Konev (1210-1274) gibi gzide limler, ayrca Abbasi Halifeleri nezdinden gelen ehbeddin Shreverd (1153-1191) ve benzeri Ulemann terifi ile Konya bir ilim ve kltr merkezi olmutur. Bu limler halkasna katlmas iin Sultan Keykubat, Bahaeddin Veledi srarla Konyaya davet etmi, bunun zerine 7 yl kaldklar Karamandan ayrlp 3 Mays 1228 tarihinde Konyaya gelmilerdir. Baheddin Veled'in Karaman'da bulunduunu renen Sultan Alaeddin Keykubad'n onu Konya'ya davet ettii mektubun metniyle ilgili bir belgeye ulalamamt. Konya'da yaayan Ltfiye Nur Kunter, getiimiz hafta Konya Yazma Eserler Ktphanesi'ne 11'i elyazmas, 60' matbu kitapla birlikte ok sayda belge ve mektup balad. 1890'l yllarda Konya'da yaayan Mstantk Ali Bey'in tuttuu notlarn da arasnda bulunduu eserlerin iinde Seluklu Sultan Keykubad'n Mevln Celaleddin-i Rumi'yi ve ailesini Karaman'dan Konya'ya davet ettii mektubun elyazmas kopyas bulundu. Anlan mektubun bulunduu eser; Suyolu filranl kat zerine siyah mrekkeple rika olarak yazlm,27x195-210x150 mm llerinde, yeil deri zeri emseli, zencirekli miklepli mahfazal mukavva ciltli ve 55 varaktr. Tarih kaynaklarda Sultan Aleddin'in, Hz. Mevln'nn babasn Konya'ya davet ettii bilinmekteydi ancak imdiye kadar konuyla ilgili daveti ieren yazl bir belgeye ulalamamt. Bu, Seluklu tarihi asndan ok nemli bir belge niteliindedir. Mektupta yer alan ifadeler, olgun bir Osmanl Trkesiyle yazlm, Sultan Aleddin Keykubad'n Mevlna Karaman'da iken gnderdii mektubun bir paragraf, orijinali olmasa da orijinal metnin yanstlm olduunu gryoruz. Aleddin Keykubad'n Mevlna'y Konya'ya davet ettii ynnde zaten ifadeler vard. Bu mektup onun somut bir kant. Mevlna'nn Konya'ya terif ettiini anlatan metin elde deildi. Bu mektup, 1890'l yllarda o zamann nemli olaylarn ahsi defterine yazan zamann savcs konumundaki bir kiinin kaytlar. Orijinal bir metin olup olmad kesin deildir ama mektup somut kantlar ieriyor. Kaynaklarmz arasnda bu mektup

metinleri yer alacaktr. Mektubun bulunmasnn, Mevlna ve ailesinin Konya'ya geli yldnm gnlerine denk gelmesi de ayrca nem arz ediyor. Hz. Mevlna ve ailesinin Konya'ya gelmesi ile Konya ve Anadolu nemli kazanmlar elde etti. Mustantk Ali Bey'in torunlar tarafndan nitelikli onbir yazma eser, 60 nadir matbu eser ile ok sayda belge ve zel mektubu ktphanemize verdi. Belgeler arasnda, Konya Valilii'nden deiik yerlere yaplan yazmalar, Kulu, Cihanbeyli yresindeki iskanlar ile ilgili notlar da mevcut. Mevlna Konya'ya davet ediliyor. Seluklu Sultan Aleddin Keykubat, ''Ey hakikat alemini aydnlatan gne'' diye balayan mektubuyla Mevlna'y Konya'ya davet ediyor. Mevlna ve ailesini Karaman'a geldiini haber alan Sultan Keykubat, onlara olan sayg ve muhabbetini gstermek amacyla unlar yazyor: ''Ey afitab- alemtab- hakikat! Elhamdulillah-i taala kereminizden bu kadar kurb-i menzilet husule geldi. Mezid-i atifetlerinden eminiz ki isti'cal-i kudum-i meymenet luzum-i kudsiyatlaryla Konya ehri dahi ma'mur ve ei'e-i hurid-i cemalleriyle hane-i em-i dil purnur ve mesrur olsa Allaha hamd olsun ki, kereminizle bu kadar yakn bir mevkiye geldiniz. BGNK TRKE LE YE FADE EDEBLRZ: hsan ve merhametinizin feyzinden emin olarak uurlu ve bereketli ayaklarnzla bir an nce ehrimizi ereflendirmenizle ve ihtiya duyduumuz mukaddesatnzla Konyaehri dahi imar edilse; gne gibi aydnlk cemalinizle gnl gzmzn hanesi nurla ve sevinle dolsa Bu mektuptan sonra; 3 Mays 1228'de Baheddin Veled ailesi ve dostlaryla birlikte Seluklular'n ba ehri olan Konya'ya doru yola karlar. Sultan, ehir halk onlaryolda karlarlar. Sultan kendi kknde kalmalarn teklif ederse de Baheddin Veled ilim yolundakilere medresenin uygun olduunu syleyerek Altnapa Medresesi' ne iner. Sultnu'l-Ulem ders ve sohbetlerine Konya'da devam eder. Sultan Aleddin bata olmak zere pek ok mridi vardr. Ve nihayet her fani gibi mrn halk irad ile geiren gnller sultan Baheddin Veled 24 ubat 1231 gn Hakk'a yrr. Ardnda Marif adl irfan hazinesi bir eser ve bir mn sultn olan olu Mevlna'y dnya insanlna armaan etmitir. KAYNAKA: KARASMALOLU, Adnan, Mevlnann Hayat ve evresi , Konyadan Dnyaya Mevln ve Mevlevlik, Konya, 2002 (Editr Nuriimekler, Karatay Belediyesi), s. 21-30. KK, Sezai , Mevlevliin Son Yzyl, stanbul 2003, Ferdn b. Ahmed, Mevln ve Etrafndakiler er- Risle, ev.: Tahsin Yazc, stanbul. 1977 GLPINARLI, Abdlbki,Mevlna Celleddin, nkilap Kitabevistanbul1985