Abdlkhir Shreverd Irak'ta yetien byk vellerdendir. fi mezhebi fkh limidir.

smi Abdlkhir bin Abdullah bin Sa'd bin Hseyin bin Ksm bin Alkame bin Nadr bin Muz bin Abdurrahman bin Ksm bin Muhammed bin Ebu Bekr es-Sddk (radyallah anhm), knyesi Eb'n-Necb'dir. Yaklak 1097 senesinde ran'n Shreverd kasabasnda dodu.

Harita 62- Zencan Eyleti, ran

Harita 63- Hdbende li

Harita 64- Hdbende li'nin merkezi Qeydar ve Shreverd (Qareh Qush) kentinin konumlar Kk yata tahsle balayan Abdlkhir Shreverd ilim renmek iin genliinde Badad'a gitti. Fkh ilmini Nizmiye Medresesinde hocalk yapan Es'ad Mhen'den, tasavvuf ilmini mm- Gazl'nin kardei Ahmed Gazl'den, hadis ilmini Ali bin Neyhan'dan tahsil etti. Talebeliinde bir gn hocasnn huzruna giren Abdlkhir Abdlkhir Shreverd'de bir geveklik ve isteksizlik hli vard. Hocas buyurdu ki: "Sende bir karart, bir zulmet seziyorum." Bunun zerine Abdlkhir hazretleri hemen oradan ayrld. ki- gn hibir ey yemedi. Yannda da yiyecek bir eyi yoktu. Dicle kysna giderek suya girip, alnn byle gitmesini istedi. Fakat yine at. Bir sre sonra bir sokaktan geerken, ellerindeki tokmaklarla pirinci dverek un hline getiren insanlar grd. Onlara; "Beni de cretle altrr msnz?" diye sordu. "Ellerini grelim." dediler. Gsterince; "Bu eller ancak kalem tutar." diyerek ona iine altn konulmu bir kt verdiler. O da; "Bunu alamam, zr bir i yapmadm. Eer yazlacak bir ey varsa onu yapabilirim." dedi. lerinde uyank birisi hizmetisinden bir tokmak isteyerek, Abdlkhir Shreverd'ye verdi. Onlarla berber pirin dvmeye balad. Fakat bu ie alk olmadndan bir saat kadar alabildi. shibi, ona bir altn verdi ve; "te senin cretin." dedi. Paray alarak oradan ayrld. Allah- Tel ilim renmek arzu ve istei verdi. Din bilgilerini en ince noktalarna kadar rendi. Tasavvuf yoluna girince; uzlete ekildi ve uzun zaman insanlardan uzak yaad. Sonra insanlar arasna dnd ve onlar vaaz ve nashatleriyle Allah- Telya ard. Onun gayreti sebebiyle ok kimse kt huylarn terk edip Allah- Telnn sevdii iyi insan, iyi Mslman olma sadetine kavutu. Kendisinden Ebu Hafs mer es-Shreverd, bn-i Askir, Sem'an, Abdullah bin Mes'd bin Abdullah er-Rm gibi seilmi zatlar ilim ve edep rendiler.

Shreverd Hazretleri, tarkat hrkasn Kad Vecihddn'den giydi. O da eyh Ferec ez-Zencn'den, o, eyh Eb'l-Abbs enNehvend'den, o, Muhammed bin Hafif e-irz'den, o, Kad Ruveym Eb Muhammed el-Badd'den, o da, Cneyd-i Badd'den ilim ve feyz almtr. Shreverd Hazretleri, mehur Nizmiye Medresesinde ders vermesi iin dvet edilince, 1150 senesinde bu dveti kabul ederek, bir mddet hadis dersi verdi. Bir ara am'a gitti ve Cmi-i Atk'te vaaz ve nashatte bulundu. Sonra Badat'a dnd. Bu vaazlarndan birinde buyurdu ki: "Dinde inanlmas lzm gelen eyleri dil ile syleyip, kalp ile inanarak kabul ettikten sonra, artlarna uygun amel yapnca kalpteki man parlar. Kii mn dil ile sylemelidir. Hibir zarret olmadan dil ile mn sylememek kfre sebeb olur. Dili ile mn olduunu syledii hlde, kalbinden inanmayan Mslman deil mnfktr. Amel terk eden fsk olur. Snnet-i seniyyeye uymayan, bid'at shibidir. nsanlar man bakmndan birbirlerinden farkl derecelere shiptirler. Allah- Tel kullarnn kfrnden, mansz olmasndan ve gnahlarndan rz deildir. Ehl-i kble olan bir kimse iin, yapt bir hayr iten ve iyilikten dolay, bu cennetliktir, diye ahdette bulunulamaz. Yine hibir kimsenin iledii byk gnahtan dolay, Cehennem'e gideceine ehdet edilemez." Abdlkhir Shreverd, nefsine hkim, zhir ve btn, grnen ve grnmeyen her hliyle slmiyetin edep diresinde hareket ederdi. Kendisi ve talebeleri iin Badat'n bat yakasnda byk bir dergh yaptrld. Onun sohbetleriyle pek ok kimse slmiyetin nurlu yolunu renip, dny ve hiret sadetine kavutu. Bir gn derghna Hristiyan ile Yahudi gelmiti. Onlara mn ve slm anlatt. Kabul etmediler. Bunun zerine Abdlkhir Shreverd, her birinin azna bir yudum st verdi. Sonra her biri Kelime-i ahdet getirerek Mslman oldular ve "O st iince kalbimizdeki (Hristiyanlk ve Yahudiliin) btn kfr pisliklerinin dar ktn hissettik." dediler. Abdlkhir Shreverd Hazretleri ise; "Allah- Telya yemin ederim ki, sizin nce Mslman olmaynzn sebebi, eytanlarnzn mni olmas idi. Burada nce onlar yenildi. Size Allah- Telnn hidyet vermesi iin biz de du ettik." dedi. Sonra Shreverd Hazretleri mbrek ellerini onlarn gzlerine srd. Kermet olarak onlar uzak yerlerdeki tandklarn grdler ve onlara Mslman olduklarn bildirip slam dnine dvet ettiler. Shreverd Hazretleri bir talebesi ile Badat'n Sultan arsndan geiyordu. Oradaki bir kasap dkknnda soyulup aslm bir koyuna bakmaya balad. Daha sonra; "Bu koyun bana le olduunu sylyor." dedi. Bu szleri iiten kasap dp bayld. Aylnca suunu syleyerek bir daha byle yapmayacana sz verip, tvbe etti. Abdlkhir Shreverd Hac farzasn yerine getirmek iin kardeinin olu ile Mekke'ye gitmiti. Bir gn Kbe-i Muazzamada murkabe, Allah- Tely tefekkr, dnme hlinde iken, Hzr Aleyhisselam terf buyurdu. Fakat Abdlkhir Shreverd hi hlini bozmayarak, murkabeye devam etti. Hzr Aleyhisselam bir sre durduktan sonra, gitti. Bir mddet sonra eyh hazretleri ban kaldrnca yeeni; "Efendim! Bugn Hzr Aleyhisselam terf buyurdular. Siz ise kendilerine hi bakmadnz sebebi neydi?" diye sorunca, Abdlkhir Shreverd; "Sen bilmiyor musun ki, eer Hzr Aleyhisselam gelmi gitmi ise yine terifleri mmkndr. Fakat o zaman kavumu olduum ilh tecellyi elimden karm olsaydm bir daha nerede bulabilirdim. Belki onun pimanl kymete kadar devam ederdi." dedi. Bu srada Hzr Aleyhisselam tekrar terf buyurdu. Bu def Abdlkhir Hazretleri hemen yerinden kalkp, edeple lzm gelen hrmeti gsterdi. Bir gn Abdlkhir Shreverd Hazretleri, yeeni ile yolda sohbet ederek yrrken, kpr zerinde meyve gtren birisini grd. Ona; "Bunlar bana sat." buyurdu. "Niin?" dediinde; "Meyveler iki iin satn alndklarndan, kendilerinin benim tarafmdan satn alnmalarn istiyorlar." dedi. Adam dp bayld. Sonra tvbe ederek; "Benim bu hlimi Allah- Teldan baka kimse bilmiyordu. Fakat Shreverd Hazretlerine hlim mlum olmu." dedi. Abdlkhir Hazretleri yeeni ile birlikte Kerh'e gelmiti. Bir evden sarho kimselerin seslerini iitince, evin altna bir yere girerek namaz klp du etti. Sonra o adamlarn yanna gitti. Odaya girdiinde adamlar itikleri arabn su olduunu grdler. Hepsi tvbe ederek Abdlkhir Hazretlerinin talebesi olmakla ereflendiler. Abdlkhir Shreverd derghnda talebeleri ile megul olduu gnlerden birinde yanna bir kyl geldi. Berberinde bir buza getirmiti. "Efendim bu buzay size vermeyi nezretmitim. Buyurun." dedi. Kyl gittikten sonra Abdlkhir Hazretleri; "Bu buza, size verilmek zere nezredilen ben deilim. Ben baka bir kii iin nezredildim. Sizin iin nezredilen bir bakasdr,

diyor." dedi. Bir sre sonra kyl nefes nefese elinde bir baka buza ile gelerek; "Efendim, size verilmek iin nezredilen, adanan budur. Elinizdeki bakasna ittir." dedi. ncekini alarak gitti. Buyurdu ki: Tasavvuf byklerinden birisine, Allah- Telnn Kur'an- Kermde "nallah" buyurmas hakknda sorulunca; "Allah- Tel "nallah" buyurmakla, kullarna byle sylemeyi, retmeyi murd etmitir." buyurdu. yet-i kermede Allah- Tel kmil ilmi ile "nallah" derse, ilmi noksan olan kullarn konumalarnda, "nallah" demeleri gerektii hakknda iret vardr. Bu yzden Reslullah Efendimiz kabristanda; "nallah biz size yaknda katlacaz." buyurmutur. Hlbuki Peygamber Efendimizin lm hakknda ve onlara kavuma hussunda hibir phesi yoktu. Tasavvuf hakknda bir sual sorulduunda yle cevap verdi: "Tasavvufun ba ilim, ortas amel, sonu mevhibe yni Allah- Telnn ltuf ve ihsn olan mnev ilimdir. lim, murad, maksad aar. Amel, istemeye yardmc olur. Mevhibe, amelin meyvesine ulatrr. Ahlak ilmi ehli ksmdr. Mrit, talebe durumunda olan tliptir. Orta derecede olan, daha yoldadr. Sona varm olan, Allah- Telnn rzsna kavumu olandr. Talebe, muradna ermek iin alr. Orta derecede olan, makamlarn dbn gzetmekle meguldr. Bir hlden dier bir hle ykselir. O, devaml ilerleme hlindedir. Sona varan ise, btn makamlar am ve artk istikrra kavumu hldedir. eitli hller, onda bir deiiklik meydana getiremezler. Talebe, nefsiyle, ehvetiyle ve eytanla mcdele etme, hazlarndan uzak kalma mertebesindedir. Orta mertebede olan, murada kavuabilir miyim, yoksa kavuamaz mym korkusu ile, iinde bulunduu hllerde dorulua riyet etme, makamlarda edeb gzetme mertebesindedir. Sona ulaan ise, btn makamlar elde etmitir. Onun hli, darlkta ve genilikte eittir. Yemesi al, uykusu uykusuzluu gibidir. Onda, dnyev istek ve lezzet hissi kalmamtr. Onun zhiri (grn) halk, btn (gizli yn) de Hak iledir." nsanlara doru yolu gstermee alt vaazlarnda ve sohbetlerinde sk sk buyururdu ki: Allah Tel iin sevmek, O'nun iin buz etmek, mnn en gvenilir ve salam kulplarndandr. yilii emredip ktlkten alkoyma, herkese, imkn nispetinde lzmdr. yilik ve takv zere yardmlamaldr. Kazan, ticret ve sanat mubahtr. Kii mecbur kalrsa, bakasndan bir ey isteyebilir. Zengin kimsenin istemesi doru deildir. Rz gsterilen fakirlik, zenginlikten stndr. Bundan dolay Reslullah Efendimiz fakirlii tercih etti. Peygamber efendimize yeryznn haznelerinin anahtar arz edildii zaman, Cebrail Aleyhisselam fakirlii iret etti. Yine Cebrail Aleyhisselam, Peygamber efendimize tevz etmesini de iret etti. Bu sebeple Resl-i Ekrem; "Y Rabb! Bir gn a, bir gn tok olmay istiyorum. Acktm zaman sana yalvarrm, doyduum zaman sana hamd eder, seni anarm." buyurdu. Abdlkhir Shreverd 1168 senesi bir cuma gn ikindi vakti Badat'ta veft etti. Ertesi gn erkenden Dicle kenarndaki derghna defnolundu. Shreverd Hazretleri eitli ilimlere dir birok kitap yazmtr. Eserlerinden bzlar unlardr: 1) db-l-Mridn, 2) erh- Esm-l-Hsn, 3) Muhtasr- Mikt-l-Mesbih lil-Begv, 4) Msannef f Tabakt--fiyye.