KUBLAY OLAYI...

Cumhuriyet rejiminin 1925 ylndaki eyh Sait isyanndan sonra tank olduu ikinci nemli irtica olay...
23 Aralk 1930 "Kubilay Olay", Cumhuriyet tarihinin en nemli olaylarndan biridir. Menemen olaynn izleri toplumsal bellekten hi silinmedi. Kubilay "devrim ehidi" olarak simgeleti.

Ad Mustafa Fehmi Kubilay. Baba ad Hseyin, ana ad Zeynep. Giritli bir ailenin ocuu. 1906 doumlu. Kubilay bir retmen. Cumhuriyet retmeni. 1930 ylnda zmir'in Menemen lesi'nde askerlik grevini yapyor. Kubilay, Cumhuriyete, Atatrk lke ve Devrimlerine yrekten bal bir Trk Genciydi. Devrimleri korumak uruna ehit olduunda henz 24 yandayd.. Bu gen insan, Menemende 23 Aralk 1930da eriat isteyenler tarafndan ldrld. Gen Cumhuriyet rejiminin 1925 ylndaki eyh Sait isyanndan sonra tank olduu ikinci nemli irtica olay, "Menemen Olay - Kubilay Olay" olarak tarihe geti.

EYH ESAT VE YANDALARI

Olay. zamann Nakibendi tarikatnn lideri eyh Esat ve yandalar tarafndan planlanm ve Menemende uygulamaya konulmutur. eyh Esatn Manisada Nakibendi tarikatn yaymakla grevlendirdii Laz brahimin ynlendirdii Manisa tarafndan gelen, drdnn ad Mehmet ikisinin de Hasan olan yobazlar; 23 Aralk 1930 da sabah namazndan sonra camiden aldklar Yeil Sanca yola dikerek silah zoruyla etraflarna adam toplamaya alrlar. Katlmak istemeyenlere 70 bin kiilik bir Halife Ordusunun beklediini ve onlarn nc olduklarn belidirler. stedikleri eriattr. Kar ktklar Cumhuriyettir, Atatrk ilke ve Devrimleridir. BZE KURUN LEMEZ

Bylece tekbir getirerek sancan etrafnda dnmeye balarlar. apka giyen kafirdir, din elden gidiyor, saltanat geri getireceiz diyerek bir isyan hareketi balatmak isterler. Menemende yedek subay retmen olarak grev yapmakta olan Kubilay bu hareketi bastrmak iin bir manga askerle olay yerine gelir. Askerlerin yanndan ayrlarak tek bana yobazlarn arasna girip, sert bir davranla teslim olmalarn ister. Yobazlardan biri ate ederek Kubilay yaralar. Kardan bunu gren askerler ate aarlar. Fakat tfeklerinde ldrc etkisi olmayan manevra fiekleri vardr. Bu yzden yobazlara tesir etmez. Bylece: "bize kurun ilemiyor diyerek halk kandrmaya alrlar.

KUBLAY'IN LM Dervi Mehmet isimli yobaz yaral olarak kamaya alan Kubilay ensesinden bir ba ba ile keserek ban bayrak direine asar. Bu srada evki ve Hasan isimli mahalle bekileri yobazlara ate aarlar. kan silahl atmada gericilere ate aan bel vurularak ldrlrler. Olay, alaydan gelen takviye birliklerince bastrlp elebalar ldrlr. 30 Aralkta Bakanlar Kurulu Kararyla Menemen, Manisa ve Balkesirde skynetim ilan edilir.

DVANI HARP MAHKEMES

General Mustafa Mulal bakanlnda kurulan Divan Harp Mahkemesinde 41 kii sulu grlerek eitli cezalara arptrlr 36 sank hakknda ise idam cezas verilir, lm cezas verilenlerden bazlar ya kk veya ok yal olduu iin idam cezasndan krtulur. 28 kii ise 3 ubat 1931 de Menemende kurulan dar aa aslarak idam edilirler. Grld gibi bu olay ok byk bir kitle hareketi, bir toplu isyan deildir. Halkn byk bir ounluu olaylara hi karmamtr. Karan sulular da yarglanarak en ar cezalara arptrlmlardr. Zaten bu kiilerin byk bir ksm da Menemenli deildir. Eylemi balatanlar o sabah Menemene dardan gelen kiilerdir.

Menemen olaynn izleri toplumsal bellekten hi silinmedi. Kubilay "devrim ehidi" olarak simgeleti. Kubilay Olay ile ilgili olarak, Atatrk'n Silahl Kuvvetlere mesaj, Genelkurmay Bakan'nn mesaj, TBMM'de soru nergesi ve Babakan smet nn'nn konumas, Bakanlar Kurulu'nun skynetim ilan karar, Skynetim ilannn TBMM grmeleri, yarglamann ilk gnk tutanaklar, Savcln Esas Hakkndaki ddianamesi, Divan Harp Kararnamesi, TBMM Adliye Encmeni Mazbatas ve TBMM Genel Kurul kararlar, tam metin olarak yer almaktadr. SMET NN'NN MESAJI Kubilay devrim uruna, vatan sevgisi ve btnl yolunda yalnz bana kuvvet hesab yapmayan bir idealist vatanseverin rneidir. Kubilay, millet yolunda cann her an fedaya hazr olan gelenekse Trk yaradlnn mstesna bir abidesidir. smet nn

Cumhurbakan Mustafa Kemal'in orduya mesaj Denizli Milletvekili Mazhar Mfit (Kansu) ve 43 arkadann soru nergesi Babakan smet Paa ile Denizli Milletvekili Mazhar Mfit Bey'in konumalar Bakanlar Kurulu'nun skynetim karar TBMM'de skynetim ilan grmeleri Sanklarn yarglanmas (1) - Sanklarn kimlik bilgileri Sanklarn yarglanmas (2) - lk ifadeler Sanklarn yarglanmas (3) - lk ifadeler Sanklarn yarglanmas (4) - lk ifadeler Sanklarn yarglanmas (5) - lk ifadeler Esas Hakkndaki ddianame Divan Harp Kararnamesi Kararlarn TBMM'ye sevki... TBMM Adalet Komisyonu Raporu ve TBMM karar... Anadolu Ajans haberi... (Belgeler, ilgili tarihlerdeki TBMM Tutanak Dergilerinden alnmtr.)

Menemende 23 Aralk 1930da patlak veren Cumhuriyet kart olayda yedek subayln yapmakta olan retmen Kubilay eriat isteyenler tarafndan ldrld. Olayn elebas mehdi olduunu iddia eden Giritli Mehmet (Dervi Mehmet) adnda Nakibendi tarikatna bal biriydi. 7 Aralkta 6 mridiyle (amdan Mehmet, St Mehmet Emin, Nalnc Hasan, Kk Hasan) Manisadan yola kan Dervi Manisadan yola kan Dervi Mehmet, 23 Aralk sabah, gn doarken Menemene girdi. Belediye Meydannda evresine toplad yaklak yz kiiyle zikrederek eriat ilan etmeye kalkt. Meydandaki kalabaln bir blm arsna uymu, bir blm ise seyirci kalmay yelemiti. Silahl olan asiler bir mfrezenin banda olaya mdahale eden yedek subay Astemen Kubilay hemen ardndan da Hasan ve evki adndaki iki mahalle bekisini ldrdler. Olay, arkadan yetien askeri birlikler tarafndan iddetle bastrld. Bu arada Dervi Mehmet de vuruldu. Kaanlar yakaland, ilikisi olanlar hakknda hemen kovuturma balatld.

27 Aralkta, ileri Bakan kr Kaya ile Ordu Komutan Fahrettin Paa (Altay) stanbula giderek Dolmabahe Saraynda Cumhurbakan Gazi Mustafa Kemale olay hakknda bilgi verdiler. Mustafa Kemal Paa, 28 Aralkta orduya gnderdii basal mektubunda yle diyordu: "Mrtecilerin (gericilerin) gsterdii vahet karsnda Menemendeki ahaliden bazlarnn alkla tasvipkar bulunmalar btn cumhuriyeti ve vatanperverler iin utanlacak bir hadisedir." 31 Aralk 1930da toplanan bakanlar kurulu, Menemen ilesi ile Manisa ve Balkesir merkez ilelerinde bir ay sre ile skynetim ilan edilmesine karar verdi. Skynetim komutanlna 2. Ordu Kumandan Fahrettin Paa (Altay), Divan- Harp Reisliine 1. Kolordu Komutan Vekili Mulal Mustafa Paa atand. Olay 1 Ocak 1931de Denizli Milletvekili Mazhar Mfit (KANSU) ve arkadalarnca verilen soru nergesiyle TBMM Gndemine getirildi. Soru nergesini Babakan smet Paa (nn) cevaplandrd. Daha sonra Skynetim ilanna ilikin nerge tartld ve oybirliiyle kabul edildi. 7 Ocak 1931de ankayada, Mustafa Kemal Paa bakanlnda, Babakan smet Paa, Meclis Bakan Kazm Paa (zalp), Skynetim Komutan Fahrettin Paa (Altay), ileri Bakan kr Kaya ve Milli Savunma Bakan Zekai Beyin (Apaydn) katldklar bir toplant yapld ve Menemen Olay btn ynleriyle ele alnd. Olayn gerici nitelikte, dzenli ve siyasi olduu grne varld. Skynetim mahkemesi, 105 san 15 Ocak 1931de yarglamaya balad. Durumalar, 25 Ocakta sona erdi ve 105 sanktan 37si iin lm cezas verildi. 6snn lm cezas ya haddi nedeniyle 24 yl idama bedel hapis cezasna evrildi. Dier sanklardan 20sine bir yl, 14ne yl, 6sna 15 yl, birine 12,5 yl hapis cezas verildi, 27 sank beraat etti. Karar, 31 Ocak 1931de TBMMye sunuldu. Ayn gn Adalet Komisyonunda grld. Komisyon, 31 lm cezasndan 28ini onaylad. 2 kiinin lm cezasn 2 yl hapis cezasna evirdi. Bir kiinin cezas da, lmesi nedeniyle kalkt. TBMM Genel Kurulu, 2 ubat 1931de cezalar onaylad. lm cezalar 3 ubat 1931de yerine getirildi. Skynetim, 28 ubat 1931de Manisa ve Balkesirden, 8 Mart 1931'de de Menemenden kaldrld.

Olaylarn meydana geldii alan... (Cumhuriyet Gazetesi 17 Ocak 1931)

(22 ARALIK 2003)

KUBLAY OLAYI... Atatrk'n orduya mesaj...

28 Aralk 1930 23 Aralk 1930 Sal gn meydana gelen olay zerine Cumhurbakan Mustafa Kemal Atatrk, 28 Aralkta orduya basal mesaj yaynlad. ileri Bakan kr Bey (Kaya) ile Ordu Komutan Fahrettin Paa (Altay), 27 Aralkta, stanbula giderek Dolmabahe Saraynda Cumhurbakan Mustafa Kemal Atatrke olay hakknda bilgi verdiler. Mustafa Kemal Atatrk, 28 Aralkta orduya basal mesaj yaynlad. Atatrk mesajnda," Byk ordunun kahraman gen zabiti ve Cumhuriyetin mefkreci muallim heyetinin kymetli uzvu Kublay Bey, temiz kan ile cumhuriyet hayatiyetini tazelemi ve kuvvetlendirmi olacaktr" dedi. Atatrk, "Mrtecilerin (gericilerin) gsterdii vahet karsnda Menemendeki ahaliden bazlarnn alkla tasvipkar bulunmalarnn btn cumhuriyeti ve vatanperverler iin utanlacak bir hadise" olduunu belirtti. Genelkurmay Bakan Fevzi Paa da ayn tarihte yaymlad bir tamim ile Atatrk'n mesajn orduya tebli etti. Cumhurbakan Mustafa Kemal Atatrk'n, orduya mesaj yle: 28 Aralk 1930 Gazinin Orduya Taziyetnamesi Menemende ahiren vukua gelen irtica teebbs esnasnda Zabit Vekili Kublay Beyin vazife ifa ederken duar olduu akbetten Cumhuriyet ordusunu taziyet ederim. Kublay Beyin ehadetinde mrtecilerin gsterdii vahet karsnda Menemendeki ahaliden bazlarnn alkla tavripkr bulunmalar, btn cumhuriyeti ve vatanperverler iin utanlacak bir hdisedir. Vatan mdafaa iin yetitirilen; dahil her politika ve ihtilfn haricinde ve fevkinde muhterem bir vaziyette bulunan Trk zabitinin mrteciler karsndaki yksek vazifesi vatandalar tarafndan yalnz hrmetle karlandna phe yoktur. Menemende ahaliden bazlarnn hatalar btn milleti mteellim etmitir. stilnn acln tatm bir muhitte gen ve kahraman Zabit Vekilinin urad tecavz milletin bizzat cumhuriyete kar bir suikast telkki ettii ve mtecasirlerle, mevvikleri, ona gre takip edecei muhakkaktr. Hepimizin dikkatimiz bu meseledeki vazifelerimizin icabatn hassasiyetle ve hakkile yerine getirmee matuftur. Byk ordunun kahraman gen zabiti ve Cumhuriyetin mefkreci muallim heyetinin kymetli uzvu Kublay Bey, temiz kan ile cumhuriyet hayatiyetini tazelemi ve kuvvetlendirmi olacaktr. Reisicumhur Gazi Mustafa Kemal

Byk Erkn Harbiye Reisi Mir Fevzi Paa Hazretleri, u tamimle mektubu orduya tebli etmitir: (Ayn Tarihi, cilt 20) "Zabit Vekili Kublay Beyin feci bir surette vuku bulan ehadeti mnasebetile Reisicumhur Hazretlerinin ordumuza taziyetnameleri sureti aynen yukarya dercedilmitir. Btn ktaat ve messesatta umum zabit ve neferler muvacehesinde merasimi mahsusa ile okunmasn tamimen tebli ederim.

Yksek ordumuz hakknda her vakit zhar buyurulan ve bu defa da pek li bir surette tecelli eden bu muhabbet ve hlssiyat liyeye kar ordumuzun lyezal rabta ve kranlar Reisicumhur Hazretlerine bizzat arzolunmutur. Bu kahraman arkadamzn ehadetinden dolay teessrlerimi ifade ederken, bu aziz ehidin ruhunu tebcilen zati taziyetlerimin de btn ordu arkadalarma ibln ayrca rica ederim."

(22 ARALIK 2003)

KUBLAY OLAYI... TBMM'de soru nergesi...

1 Ocak 1931 1 Ocak 1931 tarihinde Denizli Milletvekili Mazhar Mfit (Kansu) ve 43 arkada, olay, bir szl sonu nergesiyle TBMM Genel Kurulu'na getirdi. Soru nergesini Babakan smet nn cevaplandrd. nn, bu konumasyla ayn zamanda Bakanlar Kurulu'nun bir gn nce ald skynetim kararnn da gerekelerini aklam oldu. Soru nergesinde "Kahraman bir zabitimizin maruz kald feci akbet, haydutlarn bir ka serseri veya esrarketen ibaret olmayp mrettep ve mull ve irtica hareketi olduu kanaatini vermitir" denildi. Denizli Milletvekili Mazhar Mfit (Kansu) ve 43 arkadann soru nergeleri yle: (1 Ocak 1931) RES - Efendim; bu mesele hakknda baz arkadalarn bir de sual takriri vardr. imdi bu sual takririni de okuyalm. Sual takriri okunduktan sonra Bavekil Paa Hazretleri suale cevap verirler. Ondan sonra sual sahiplerinden arzu eden arkadalar da szlerini sylerler.

YKSEK RESLE Menemende tahadds eden irtica vakas Meclisi derin teessrlere garketmi ve hadisenin dorudan doruya cumhuriyete mvecceh bir suikast olduu anlalmakta bulunmutur. Kahraman bir zabitimizin maruz kald feci akbet, haydutlarn bir ka serseri veya esrarketen ibaret olmayp mrettep ve mull ve irtica hareketi olduu kanaatini vermitir. Binaenaleyh Meclis byk bir hassasiyet ve katiyetle vazifesini ifaya hazrdr. Evvel Hkmete hadise hakknda imdiye kadar yaplan tahkikat safahatile netayicinin neden ibaret olduu ve ne gibi tedbirler alnd ve alnaca hakknda Bavekil Paann Mecliste ifahen izahat ve malmat vermesi iin ibu sual takririmiz takdim klnd efendim.

Denizli Mazhar Mfit Konya Zht Edirne Zeki Mesut Ordu Recai Bayazt efik orum

zmir Enver Artvin M.AIi Van Hakk Denizli E. Aslan Konya A. Hamdi Elziz

Manisa Dr. Saim Aydn Emin Fikri Ktahya . Hakk Balkesir Osman Niyazi Tokat Kzm B. Ltfi Ordu

. Kemal Bitlis Muhiddin Ordu Hamdi Balkesir M. Emin Manisa Kemal sparta Hkim Riza Ankara Sami Bitlis Muhittin Nami Bilecik S. Asaf

Hseyin Mardin Yakup Kadri Konya Kzm Hsn Konya Mustafa Konya Tevfik Fikret Mula Nuri Hakk Tokat Mustafa K. Sadreddin Denizli Haydar Rt

A. evket Afyon Karahisar Haydar Mahmut Reit Afyon Karahisar M. Kzm Zonguldak Nazif Diyarbekir Kzm Bayazt hsan Erzurum Asm Gazi Antep ahin

(22 ARALIK 2003)

KUBLAY OLAYI... Babakan smet Paa'nn (nn) konumas...

1 Ocak 1931 Babakan smet Paa soru nergesini cevaplandrrken, "Bu hareketler Devlet ve Cumhuriyet aleyhine men tecavz ve kast mahiyetindedir" dedi. nerge sahibi Mazhar Mfit Bey de, "Kubilay gibi iinde binlerce kii bulunan ve daima o kara ylann grtlana sarlacak ve daima ezecek ve zehrini saamyacak bir hale sokacak bir genlik vardr" diye konutu. Babakan, konumasnda unlar kaydetti: "Siyasette aranlan ey bir takm adamlarn ve bilhassa politikaclarn dini ahar fertlerin hrriyeti aleyhine ve Devletin kanunlar aleyhine bir vastai taarruz olarak kullanmamalardr. Memnu olan ey budur. Hdisede gryoruz ki cehaletleri -bir ksmn cehaleti - olabilir. Bir ksmnn bilerek tasmimlerile ve cmlesi din elden gidiyor behanesile bu adamlar mteariz bir istikamete sevkolunuyorlar. Bu hareketler Devlet ve Cumhuriyet aleyhine men tecavz ve kast mahiyetindedir." "Dinle dnya ilerinin ayrlmas meselesinin ruhu buradadr. Lyik idarede herkes itikat ve vicdaniyetinde her trl maniadan ve memnuiyetten zadedir." Babakan smet Paa'nn konumasndan sonra, nerge sahibi olarak Denizli Milletvekili Mazhar Mfit Bey sz ald. Mazhar Mfit Bey, yle konutu: "Muhterem ehit Kubilayn ruhu msterih olsun, onun ideali, onun mefkres olan Cumhuriyet ve inklbn kimse tevakkuf ettiremez. O daima yryecektir ve daima yryecektir. nk efendiler, Kubilay gibi iinde binlerce kii bulunan ve daima o kara ylann grtlana sarlacak ve daima ezecek ve zehrini saamyacak bir hale sokacak bir genlik vardr.

Btn vatandalar msterih olsun ki Cumhuriyet rejimi ve inklp, bu, tevkif edilemez, yryecektir, efendiler " Babakan smet Paa'nn (nn), Denizli Milletvekili Mazhar Mfit (Kansu) ve 43 arkadann verdii soru nergesi dolaysyla yapt konuma yle: (1 Ocak 1931) BAVEKL SMET PAA (Malatya) - Knunuevvelin 23 nc gn Menemende hadise vukua geliyor. Bu hadise hakknda aldmz ilk raporlar; dklen kanlar iin bize iddetli bir teessr ve vakann mahiyeti itibarile drt betbahtn devlet kanunlarna kar lgnca hareketi ve derhal cezalarn grmeleri fikri uyandrd. Mteakip raporlar Kublay Beyin yaralandktan ve dermansz ddkten sonra erirler tarafndan tecavze uradn -eleminizi tahrik etmiyeyim, tafsiltn hepimizin bildii tarzda- vahiyane muamele grdn bildirdi. Ayni zamanda nazar dikkatimizi celbetmi olan ey, hadisede hazr bulunan halkn ilk raporlara gre kaytsz ve hissiz bir halde seyirci kalmasdr. Bu kadar malmat bile ekyann dolgunluunu, husumetlerindeki vahetin havsalann almyaca derecede kkl olduunu sonra etrafta bulunan kalabaln, seyircilerin anlalmaz bir haleti ruhiye iinde akn - lehlerine tefsir etmek iin - akn bir halde bulunduklarn bize telkin ediyordu. Fakat meselenin bu kadar da ehemmiyetle nazar dikkatimizi celbetmek iin kfi idi. Bundan sonra aldmz rapor, hadise hakknda bildiimiz tafsilttan bir ksmn verir ki seyredenlerden bir ksmnn tasvipkr bir haleti ruhiye gsterdiklerini ilve ediyordu. O zaman bir ka noktai nazardan hadise btn intibahmz am, btn nazarlarmz kendi zerine celbetmi bir hale geldi. Kanuna kar hareket karsnda son kuvvet olmak zere celbolunan bir asker mfrezesinin banda bulunan 21 - 22 yanda bir ocuk, hi vazifesi olmad halde, bilkis kendisini celbeden ihtiya ve kendisinin esas sanat derhal silhn kullanma emrettii halde onun asaleti, toplnm olan vatandalar kan dkmeden nasihatla, ihtarla yola getirmek gayretine sevketmitir. Bu asaletin 21 - 22 yanda bir gence kar hazrlad muamele hi bir suretle kabul tefsir ve tevil grnmyordu. Hepimiz ailelerimizde yetidirdiimlz ocuklardan bir kurban vermi olduk. Hepimiz bu kurbanda vatan iin byk mitlerle yetitirilen gen ve kahraman zabitlerden vatanda elile feda edilmi bir ehit (vaziyeti) grdk. Bir taraftan teessr ve teellm, zaptolunmaz bir halde iken, dier taraftar da Devlet memuru ve Byk Millet Meclisi karsnda mesul adamlar sfatile, hadisenin mahiyet ve hakikatn tetkik etmek mecburiyetinde bulunduk. Bir muhit ne kadar zehirlenmi olmak lzmdr ki insanlar temiz tefekkr ve muhakeme kabiliyetinden bu kadar aa dereceye dsnler. Hikyesine tahamml edemediimiz manzaralarn filen vukuunu bu kadar souk kanllkla seyredebilsinler. Sonra Devletin msellh kuvvetleri hadiseye arlmken, bu kuvvetlerin ellerindeki silhn hi phe gtrmez kudretlerine, muhakkak iletilmesine kar bu kadar meydan okur bir haleti ruhiye gsterebilsinler! Mddei umum derhal ie vaziyet etti. lk temaslardan az zaman zarfnda, hakikaten adliyenin gayret ve dirayetile, bir ok hakikatlar meydana kt. lk kan hakikatlar hadiseyi ika eden etenin on gndenberi byle mehdilik fikrini etrafa yaydklarn, husumet satklarn, sonra uradklar baz kylerde silhlandklarn, mzaheret grdklerini ve Menemen ehrini daha evvel kefederek tertiple girdiklerini gsterdi. Kezalik tahkikat, bu hadisenin filen ikama on gn evvel balanm olduunu ve fevran drt kii tarafndan deruhde edilmi bir teebbs olmayp daha evvel Manisada iki aydanberi bir takm itimalar neticesinde kararlatrlm, byk ehirler arasnda gidiler, gelilerle tanzim olunmu, sonra bizzat Menemen ehri iinden bu etenin geleceini bilen ve onlar gelince kendilerine mzaheret iin bir takm esbap hazrladklarn syliyen adamlarla erevelenmi bulunduunu ifade etti. lk tahkikat bu ekli verince o halde mesele mull bir tertibin harekete gemesi suretinde telkki olunmak tabii idi. Yine grld ki adli tahkikatla tesbit olunan bu tertibin hareket safhasnda ne srlen mddeas din davas idi. Yani yzlerce senedenberi dini siyasete alet ittihaz eden btn hareketlerin bir tekerrr grlyordu. Elbette bunu tertip edenlerin din perdesi arkasnda takip ettikleri bir takm maksatlar vard. Bu maksatlardan bir ksmn belki bizzat hareket edenler, cinayet yapanlar ve bu uurda canlarn verenler biliyordu, bir ksm maksad belki onlar da bilmiyorlard. Hadise hakknda bu gn bildiklerimiz sureti umumiyede bundan ibarettir.

Hal iin ve ati iin alnacak tedbirleri tayin etmek zere hadiseyi muhtelif cephelerden dikkatli olarak mtalea etmek zarureti vardr. Bir defa hale taallk eden tedbirler iin karar vermekte, Hkmet kendisini kati vazifeler karsnda grd. Tekilt esasiye; vatan ve Cumhuriyet aleyhinde fiili teebbs vukuunu meyyit kati emareler grld vakit Hkmete bir ay mddetle idarei rfiye iln edebilmek salhiyetini veriyor. Biz ayni crmlerden dolay Adliyenin meseleyi takip ve inta etmesinde bir tereddde dmedik. Bilakis Adliyenin ilk gnlerde vaziyet edip te meselenin hakikatn meydana karmak iin gsterdii kifayet ve dirayet hakikaten itminan verecek bir surettedir. Yksek bir iktidar ile meseleyi nihayetine kadar Adliyenin takip etmesinde hi bir mani yoktur. Meselenin hususiyeti u noktadadr ki bir defa hadisenin btn memlekette husule getirdii elem ve teessr, sonra davay sratle inta etmek iin grlen ihtiya usulde daha seri bir hatt hareketin ihtiyar edilmesini istilzam ediyordu. Ondan sonra asker ve mlk bir ok muhataplar olan meselenin bir mahkemede ryet olunmasndaki hususiyet; davay sratle inta etmek iin ayrca bir mil olarak nazar dikkate alnmak lzm idi. Sonra bilhassa, gizli tertipler ve uzun zamandanberi yaplan mzakereler neticesinde byle bir hareket tezahur edince evvelemirde bu tertiplerin cereyan etmi olduu tahmin olunabilecek yerlerde gizli hareketleri faaliyetten derhal skat etmek lzm geliyordu. Tertip Menemende bu suretle tezahur edip akamete uraynca dier taraflarn ne suretle iledii, henz tahkikatla meydana kmamtr. Binaenaleyh kati ve mstacel tedbir ile muhtemel tertibin heyeti mecmuasn derhal atalete irca etmek mecburiyeti vardr. Bu mlhaza tekilt esasiyenin verdii salhiyetin tatbiki ile kazada ldarei rfiye ilnn zarur bir hale soktu. darei rfiyeyi Byk Meclisin tasdikna arzettik. Bunun zerine divan harbi rfi (sefer) ahkmn tatbik edecei cihetle bittabi usullerde ok srat temin olunacaktr. Hadisenin mstacel tedbirlerini bylece arzettikten sonra imdi meseleyi muhtelif cephelerinden mtalea etmei vazife addediyorum. Meselenin dini siyasete alet ittihaz eden safhasna nazar dikkatimizi tevcih etmeliyiz. Bu safha biraz evvel dediim gibi yzlerce seneden beri tekerrr eden safhalarn aynidir. Cumhuriyetin bidayetten beri takip ettii, Devlet ilerini din ilerinden ayrmak hatt hareketi, ihtimal ki bundan be, sekiz sene evvel, din aleyhine bir hatt hareket gibi isnat ve ifsadata mahal verebilirdi. nk bu isnadat aslsz olduunu gsterecek en mhim ve en mukni mil, yani zaman, henz gememiti. Evvel bu propaganday yapyorlard. Fakat dnya ilerinden din ileri ayrldktan sonra seneler geti ve vatandalarn itikadat ve vicdaniyetinde aharn her hangi bir mdahalesi, memnuiyeti ve tasarrufu olmad sabit oldu. Siyasette aranlan ey bir takm adamlarn ve bilhassa politikaclarn dini ahar fertlerin hrriyeti aleyhine ve Devletin kanunlar aleyhine bir vastai taarruz olarak kullanmamalardr. Memnu olan ey budur. Hdisede gryoruz ki cehaletleri -bir ksmn cehaleti - olabilir. Bir ksmnn bilerek tasmimlerile ve cmlesi din elden gidiyor behanesile bu adamlar mteariz bir istikamete sevkolunuyorlar. Bu hareketler Devlet ve Cumhuriyet aleyhine men tecavz ve kast mahiyetindedir. Dinle dnya ilerinin ayrlmas meselesinin ruhu buradadr. Lyik idarede herkes itikat ve vicdaniyetinde her trl maniadan ve memnuiyetten zadedir. Ancak vatandalar bunu siyaset vastas ittihaz ederek ahar icbar iin veya Devletin idaresinde messir olmak iin kullanamazlar. tikat ve vicdaniyatta bu izahat verirken ilve etmeliyim ki kanunen memnu olan hareketlerin ihtiyar ve memnu teekkllerin faaliyeti kanuna kar tecavz ve crmdr. Mesel tekkelerin seddi kanunen tekarrr etmi bir vaziyettir. Bunlarn gizli olarak almas ve vatandalar bir takm istikametlere sevketmeleri kendilerinin mesuliyetlerini muciptir. Senelerdenberi bu hakikatler kemalile, fil ve amel olarak anlaldktan sonra, Menemen gibi memleketin gerek umran ve bilhassa irfan itibarile ileri olan bir mntakasnda bu teekkller nasl ileyebiliyor? nsana hzn veren ey budur. Sonra teekkller mcadeleye sevkettikleri adamlar ne derece vahet ika edebilecek dk ve aa bir seviyeye ilka edebiliyorlar, maksatlar neden bu kadar melunanedir! Buralar insana intibah ile mlhaza telkin eden noktalardr. Bir ok defa Byk Mecliste ve efkr umumiye karsnda bu meseleler mnakaa olunmutur. Sureti umumiyede bilinen ey

budur ki bu memlekette cereyan eden hava devlet kuvvetleri rselenebilir, rselenmitir gibi bir vaziyet ika ederse, mfsitler ba kaldrmak iin bu havay msait buluyorlar. Onun iin kanunlar devlet otoritesini, devlet kanunlar ve kuvvetlerini her hal krda masun ve muhterem tutmak iin bir ok tedabir derpi etmilerdir. Menemen hadisesinde mcrim ve mrettiplerin, maksatlar iin bu derece cesurane hareket ikana kendilerinde kuvvet hissetmeleri devlet kuvvetlerinde ve Hkmet ilemesinde bir nevi zaiflk grldnn farzolunduunu reddetmek mkldr. Hakikaten byle bir hava ve byle bir manayi mfsitler ve fesat mstaitleri ahvalden karm olabilirler. Arkadalar; byle mevzular mtalea ve terih ederken, lehinde ve aleyhinde olan amillere temas etmek ne kadar nazik olduunu bilirim. Fakat mevzuun ne kadar nezaketi olsa, yine ona temas etmeliyiz. Bilhassa mevkii iktidarda olanlarn gerek parti ve gerek Hkmet itibarile, icraatn tenkit etmek yolunda alan cereyan, dier bir takm adamlara artk Hkmetin yerinden kalkamyacak kadar zaif olduu kanaatini vermektedir. Fakat mevkii iktidarda olanlar Devlet kuvvetleri zaifliyor ve bir takm zararlar ve fesatlar kyor diye tenkit olunmyacaklar m? Ne yaparlarsa, ne sylerlerse lyuht mi saylacaklar? Byle bir zihniyet, byle bir hatt hareket, phe yoktur ki, lakal fesadn verecei neticeleri ve zararlar verecektir (Bravo sesleri). u halde mesele, memleketin itimai bnyesinde, iki kutbun ortasn bulabilmektir. teden beri, hi olmazsa otuz seneden beri, hallolunmyan sr da budur. Memleketin tahamml yoktur ekli altnda her trl tahdidat ve setleri koymak iin bir esbab mucibe bulabiliriz. Fakat bu esbab mucibe dier taraftan lysel bir vaziyeti en nihayet ihdas etmee mstaittir. Benim grme gre mesele bir itima mesele, bir ok nazariyat olmakla beraber, hakikat halde amel bir meseledir. Amel tecrbe ve idman meselesi ve amel terbiye meselesidir. Bizim ektiimiz sknt nedir? Muhalefet havasnda, tenkidatta, muhalif neriyatta memleketin ve Devlet otoritesinin ektii sknt, memleket alnganlnn suiistimal edilmesidir. Nasl mevkii iktidar sahibi memleketin tahamml yoktur vesilesini siper ittihaz ederek kendisini lyuht mevkiinde gstermee istidatl ise frsat ve imkan bulunca tenkit etmek vaziyetini taknm olan adam da btn ahsiyetleri, Devletin btn kanun ve kuvvetlerini ayak altna almak iin hi bir hudut tanmamaktadr (Doru sesleri, bravo sesleri). Nazik olan nokta, ahslara taallk eden her hangi bir terbiye icabn gzden uzaklatran cesaret, basit tabirile namus ticareti, Devlete taallk eden nokta ise mevkii iktidarda bulunan bir adam veya adamlar rtmek iin gsterilen arzunun, Devletin bizzat kudretlerini ve btn kanunlarn ehemmiyetsiz, itibar hakkndan mahrum bir seviyeye drmek iin gsterilen fart gayret haline gelmesidir. Bunun ortas nasl bulunacak? Bunun ortas, bir defa, zamanla ve tecrbe ile bulunacak ve bu zaman ile tecrbe esnasnda kanunlar hakkile iletmekte bulunacak; yani bir vatanda her hangi bir meseleyi tenkit ederken ve her hangi bir meselede Devleti muhatap tutarak o hususta fikirlerini sylerken hangi hududa kadar kendisi memlekete zarar olmyan bir ereve iinde kalabilir, bunu kendisine bir taraftan tecavz ettii zaman kanunlar, dier taraftan da hdiseler gsterecektir. Temenni edelim ki bu dersleri mmkn olduu sratle alm olalm ve bu husustaki taknlklardan memleket mmkn olduu kadar az zarar grsn, nk her hdiseden muvafk ve muhalif bir ders karmazsak ve hdiselerin verdii derslere kar gzlerimizi kaparsak, kanun manialar, itimai manialar daima tartmazsak kendimizi mesuliyete ilka edecek ve hesaba ekecek bir ok hdiseler karsnda kalabiliriz. Bu noktai nazardan Hkmet neriyat hususunda derhal alnacak bir tedbir dnmedi. Bilakis hdisenin verdii derslerden vatandalarn, hepimizin esasl olarak istifa edeceimizi mit ediyoruz. Bilhassa mit ediyoruz ki namus ticareti, antaj ve Devlet otoritelerini kasteden neriyat ve hava, adl takibatla vatandalara hangi hudutlar dahilinde hareket etmek lzm geldiini fil ve amel olarak retmi olacaktr. Adl takibat bu retmekte ne kadar muvaffak olursa itimai nizamn ahengini o kadar ok muhafaza etmi olur. Hdisede pek ehemmiyetli olan dier bir noktay da nazar dikkatinize arzetmek isterim. O da dahilde olan her hangi bir mesele karsnda nihayet bir askeri mfrezeye, orduya mracaat olunduktan sonra bile vatandalarn kaytsz kalmalardr. Bunun sebebini size arzedebilirim. Balca sebep, dahil meselelerde sk, sk ordunun mdahalesine ihtiya gsterilmesidir. Yani; mlki, idari makamlarmz henz ellerindeki btn kuvvetleri kullanmadan orduya mracaat ediyor. kincisi; Askeri mfreze, vazifesinden hari bir takm mdahalelere sevkolunuyor. Askeri mfreze, bir sivil veya bir jandarma mfrezesi deildir. Askeri mfreze bir yere gelince onun kumandan taknlk

gsteren kalabalk karsnda ne suretle hitap edileceini, onlarn nasl ikna edileceini dnmemelidir. Onlar ikna etmek imkanlar kendi sanat ve ihtisas haricindedir. Dahil hadisede askeri mfreze gelinceye kadar btn bu tertibat, vatandalar arasnda halledilmi olmak lzmdr. Demek ki mlki idare ikna edecek, ihtar edecek, tenbih edecek, sivil kuvvetleri ve jandarma kuvvetleri kullanlacak bunlarn hepsine kar gelmi olan mtecaviz nihayet mlki idarenin silhile yola getirilmiyecek te Askerin silh kuvvetle kanuna itaata icbar olunacak. te ancak o zaman asker gelirse vazife gayet basittir, acdr, fakat basittir. Binaenaleyh asker dahil hadiselerde ancak bu hudut dahilinde kullanlabilir. Bu suretle bir ok hadiseler vehamet peyda etmeden hallolunabilir. Vehamet peyda eden hadiseler asker geldii zaman onun mdahalesi ile ihtilta meydan vermeden hallolunur. Bu mevzuun muhtelif kanunlarmzdaki temaslarn mezcedip Byk Meclise ayrca bir kanun lyihas takdim etmek istiyoruz. Dahil hadiselerde askeri mfrezeler ne gibi ahvalde celbolunur? Ve celp olunduu zaman karlkl vazifeler nelerden ibarettir. Bunu gerek vatandalar ve gerek bizzat askeri mfrezeler sarahatle bileceklerdir. Asl olan udur. Dahil hadiselere askerin mdahalesini davet etmekten son hadde kadar itinap eylemek lzmdr. (Bravo sesleri). Bir dier ihtiya yine nazar dikkati celbetmitir. O da byle fevkalde hadiseler olunca Adliye bir takm usullerini intisar ederek hususi bir hatt hareket takip edebilmelidir. Bunu da ayrca tetkik ettiriyoruz. Tabi elimizde bulunan hadise iin deil geni zamanda sknetle mtalea olunarak atide, sureti daimede Adliyenin elinde medar tatbik olacak bir hccet bulunsun diye. te arkadalar; Menemen hdisesi mnasebetile Hkmetin hal iin ve ati iin vaziyeti nasl mtalea ettiini arzetmi oldum. Temennimiz; memlekette bu tarzda gizli tertipler kuran, facialar ikana, Cumhuriyet aleyhine suikast ikana teebbs edenlerin mahkeme karsnda seri bir surette adalet icabn nefsinde tecrbe etmelerini grmektir. Dier taraftan memleketin heyeti umumiyesinin bu hdise mnasebetile intibah uyanm ve gerek hatt hareketimizde gerek kanunlarmzda gerek itimai mnasebetlerde mevcut eksiklikleri meydana karm olsun. Bunlarn islahnda msbet neticeler alabilelim. ehit Kubily, ailelerimiz ierisinde, hatralarmzda, Cumhuriyet iin bal bana hizmet etmi bir fedakr olarak yayacaktr. Ordunun verdii bu aziz kurbann bize ilham ettii vazifeleri hepimiz dikkatle yerine getirmeliyiz (Alklar). MAZHAR MFT B. (Denizli) - Arkadalar, Menemen hdisesi hakknda vukubulan sualimize Bavekil Paa Hazretlerinin verdikleri cevaptan, beyanat ve izahatndan menemen hdisesinin ne suretle zuhur ve nasl idare edildiini ve tahkikatn neticesine ttla ettik. Vakann zuhurunda gsterdii ekle nazaran biz bunun mull ve mrettep olduuna kani idik. Bavekil Paa Hazretlerinin beyanatlar da bu kanaatimizi teyit etti. u halde efendiler, vakann ekil ve rzna gre bunun fevkalde vakayi meyanna ithali lzm gelir. Fevkalde ahvalde tabii ve normal zamanlar iin yaplan kavanin acaba kfi midir, deil midir? Eer arkadalarm, tabii zamanlar iin yaplan kanunlar btn vakayi ve hadisatta, fevkalde ahvalde de kafi gelseydi, vazu kanun, eksen devletlerde kendi esasI kanunlarnda ve bizim de tekilt esasiyemizde olduu gibi fevkalde vekayi iin bir idarei rfiye ve fevkalde mahkemeler tesisi lzumunu hissederek kaydetmezdi, demek oluyor ki, fevkalde vekayi iin behemehal fevkalde kavanine ihtiya vardr. Neden efendiler? Baz byle fevkalde vekayi ve ceraim vardr ki onlarn mtecasirleri, onlarn efleri, onu idare eden eller seri olarak derhal ve fakat adiIne olmak artile tahkik edilip te cezaya arptrlmas lzmdr ki ibreti umumiye temin olunabilsin. Efendiler, gryorsunuz ki bu vakada yalnz drt be serseri bir ka esrarkein ferdi ve ahsi hareketi deildir. Bavekil Paann beyanatndan anladk ki aydan beri Manisada bu hususta itimalar oluyor, byk ehirler arasnda gelip gitmeler yaplyor, tertibat alnyor; mahalli vaka olarak Menemen kasabas tesbit ediliyor, oras ile muhabere ediliyor. Efendiler; u halde bu ay zarfnda cereyan eden bu ahval ve vekayii anlyacak olan idarei mlkiyemiz nerede idi? Bunun valisi, polisi, zabtas, jandarma kumandan yok mu idi? Bu meselede Hkmeti merkeziye ne kadar srat ve dirayet gstermise ve biz onlara ne kadar krana borlu isek

maalesef mahalli memurlarndan da vazifelerini yapmadndan teksl ve ihmallerinden dolay haklarnda bittahkik kanunun hkmn talep etmek te o kadar hakk sarihimizdir. Efendiler; idarei mlkiye ve bilhassa zabtann en byk mahareti ve liyakati filin vukuundan sonra faili tutmak deil, maharet, o filin vukuundan evvel lzm gelen vazifeyi yaparak o flle meydan vermemektir. Zabtai maniay mkemmel iletmektir (Bravo sesleri). darei mlkiyede g ve mhim olan nokta budur (Bravo sesleri). Diyorum ki fevkalde vekayi iin fevkalde kanun ister ve fevkalde tabiri iin de hi bir zaman ve bilhassa bu vakay iin hi bir zaman hatrmdan terr veyahut istikll mahkemeleri gememitir. Paa Hazretlerinin beyanatndan memnuniyetle anladm ki hal iin ve istikbal iin baz tedbirler ittihaz lzmdr. Hal iin ittihaz olunan tedbirler arasnda idarei rfiye vardr. Bu lzmdr. darei rfiye seferberlik kavaidine nazaran seferberlik usul muhakemesi cereyan edecektir ki bu da benim izah ettiim srati temin edecektir, bu nokta ayan teekkrdr. Fakat istikbal iin dnmek te lzmdr. Yani ileride bu gibi vekayi zuhur edecek olursa hadisatn derhal izalesi iin memurini adliyenin ve alkadar memurlarn; u veya bu tedbiri mi ittihaz edelim? yle veya byle mi yapalm? Gibi mtalealar, mzakerelerle vakit zyana iar ve istiara mahal kalmamak zere imdiden bu husus iin de bir kanunun mevcudiyeti lzmdr. Efendiler; bu kanuna, bendenizin kanaatimce en ziyade kurtulacak eyler muhakeme usulne teallk eden eylerdir. nk bu ve emsali crmler hakknda yine kanunu cezadaki cezalar kfi ve vafidir. Binaenaleyh benim ceza kanunu iin hi bir itirazm yoktur. Fakat bu gibi fevkalde ahval iin muhakeme usullerimizde baz esasat vardr ki ahvali adiyede o merasime riayet olunmak ne kadar lzm ise ahvali fevkalde iin de o merasimden sarfnazar edilmek te o kadar lzmdr. Mesel bizim bir Hiyaneti Vataniye kanunumuz vardr. Onun ceza ksm tamamen ceza kanununa girmitir. Fakat onun hususi muhakeme usulleri vardr. Mesel o kanunun drdnc, beinci, altnc, yedinci maddeleri ok mhimdir. Bu maddeler muhakeme usulne teallk ediyordu. Bu gn istikbal iin o maddelerden istifade edilmelidir. Onlar da u idi: Mesel; mercii muhakeme neresidir? Burada ekseriya ihtilf ve salhiyet meselesi zuhur edebilir. Salhiyet meselesile uramamak iin ya filin vaki olduu yerdir ve yahut maznunun tevkif edildii yer mercii muhakemedir. Bunu kabul etmitik, bu gibi ceraim esbab iin mehakim tarafndan behemehal muvakkat tevkif mzekkeresi verilir ve tevkif edilir ve muhakemesi mevkufen icra edilir. Bunu kabul etmek lzmdr ve yine bu kanunun bir maddesinde diyordu ki celp ve davet gibi merasim yoktur, mahkeme dorudan doruya maznunu, mcrimi ihzar eder. Bunu da kabul etmek lzmdr ve yine bu kanunun usule teallk eden bir maddesinde diyordu ki muhakeme nihayet bir mazerete mstenit olmazsa yirmi gnde inta edilir. Bunlarn hkmleri B. M. Meclisinin tasdikna iktiran etmek artile derhal icra olunur. Artk hkm lhikin temyizi yoktur, katidir. stikbal iin olacak kanun iin, bu usullerin kabulu kfi gelir. Byle bir kanun tanzim edilirse muhakeme usulnde srat temin edilir. Adliye memurlarmzn eline verecek olursak usul ahvali mmasilede idarei rfiyeye lzum bile kalmaz zannndaym. Bu hal ve istikbalde bu gibi vakayi hakknda yaplacak tedbirlerdir. Fakat acaba esasl bir tedbir, son bir tedbir daha var mdr? Evet vardr. Bu banlar kartan bir bnye, bir vcut vardr. Bu banlarn aresini bulduk, fakat esas olan bnye maraznn tedavisi bu gnn, yarnn meselesi deildir. Tedavisi senelere muhtatr. Mesel bunda talim ve terbiye ksm var, bunda propaganda ksm var, neriyat ksm vardr ki bunlara Hkmetimiz zaten ehemmiyet vermitir ve bir kat daha sarfi mesai edeceinde phe yoktur. Binaenaleyh Hkmetimizin bu gnk tedbirlerine bendeniz katiyen taraftarm ve tasvip ederim. Heyeti Celileniz de zannederim buna itirak ederler. (Hay hay sesleri). Bu meselede calibi nazar dikkat bir nokta var; bilirsiniz ki Trkn bir ananesi, bir iar vardr. Sokakta iki kii kavga ederse tavassut eder ve ayrr, bu mutavasstlann ou kann aktr ve hatta lenler de vardr. Fakat bu ahvali mmasilede hl yine kann aktacak adamlar, yani mutavasstlar vardr. Fakat maalesef Menemen vakasnda bu anane ve Trkn iar nerede kald bilmiyorum. Gz nnde yirmi iki yanda bir zabit vekili, bir gen ordunun bir cz ifay vazifeye gidiyor, vuruluyor. Bununla da iktifa etmiyorlar. Yirmi dakika uraarak kr bir bakla muhterem ehidin ban gdesinden

ayryorlar. Bunun karsnda binlerce halk ll olup kalmlar. Belki korkmulardr diyelim ve bir an iin bunu kabul etmi olalm. Fakat efendiler, o avazei takdis ve tahsin ve o alklar ne demektir? Bunu insann havsalas almyor ve bundan anlyorum ki Cumhuriyet, inklba ne kadar gayzlar varsa bu feci ve hunrizane hareketlerile muhterem ordumuza kar kin ve gayzlar o derece hainanedir. Bu kara kuvvet ve melun kuvvet bilmelidir ki bizde yeni bir vatan temin eden bu ordu daima cumhuriyetin ve inklbn nighbandr ve daima olacaktr (Alklar). Efendiler; tasti etmeyim. Muhterem ehit Kubilayn ruhu msterih olsun, onun ideali, onun mefkres olan Cumhuriyet ve inklbn kimse tevakkuf ettiremez. O daima yryecektir ve daima yryecektir (Alklar). nk efendiler, Kubilay gibi iinde binlerce kii bulunan ve daima o kara ylann grtlana sarlacak ve daima ezecek ve zehrini saamyacak bir hale sokacak bir genlik vardr. Btn vatandalar msterih olsun ki Cumhuriyet rejimi ve inklp, bu, tevkif edilemez, yryecektir, efendiler (Yaa sesleri, bravo sesleri ve alklar). RES - Efendim; Bavekil Paa Hazretleri suale cevap verdiler. Sual sahibi de bunu kfi gryor. Bu mnasebetle Bavekil Paa Hazretleri idarei rfiye iln hakkndaki esbab da izah buyurmulardr. AAOLU AHMET B. (Kars) - Paam bendeniz de sz isterim. RES - Mesele sual ve cevaptan ibarettir.

(22 ARALIK 2003)

KUBLAY OLAYI... Bakanlar Kurulu'nun skynetim karar...

31 Aralk 1930 Bakanlar Kurulu, 31 Aralk 1930 tarihli toplantsnda, Menemen ilesi ile Manisa ve Balkesir Merkez ilelerinde 1 ay seyle skynetim ilan edilmesini, sanklarn yarglanmas iin de Divan Harp kurulmasn kararlatrd. Skynetim Komutanlna 2. Ordu Mfettii Birinci Ferik (Orgeneral) Fahrettin Paa (Altay), Skynetim Harp Divannn Bakanlna Birinci Kolordu Komutan Vekili Mirliva (Tmgeneral) Mustafa Paa (Mulal) getirildi. Skynetim ilanna ilikin Bakanlar Kurulu Karar, 1 Ocak 1931'de TBMM grld ve oybirliiyle kabul edildi. TBMM'nin 594 sayl karar 3 Ocak 1931 tarihli Resmi Gazete'de (Say 1689) yaymland. Bu karar TBMM tarafndan 2 ubat 1931 tarihinde bir ay daha uzatld. 608 numaral uzatma karar 3 ubat 1931 tarihli (say 1716) Resmi Gazete'de yaymland. Skynetim, yarglamann sona ermesinden sonra, Manisa ve Balkesir Merkez ilelerinde 28 ubat 1931'de, Menemen'de ise 8 Mart 1931'de sona erdi. Bakanlar Kurulu'nun skynetim ilanna ilikin karar yle: (31 Aralk 1930) Bakanlar Kurulu 31.12.1930 tarihli toplantsnda, Anayasann 86nc maddesine gre Menemende 23.12.1930 tarihinde ilenen crmn hazrlk soruturmasnda bu crmn Cumhuriyet aleyhinde bir tertip olduu hakknda kesin deliller grlm olmas nedeniyle Menemen lesi ile Manisa ve Balkesir Merkez ilelerinde 1 Ocak 1931 tarihinden itibaren 1 ay sre ile sk ynetim ilnna, rf dari Amirliine 2 nci Ordu Mfettii Birinci Ferik Fahrettin Paann getirilmesine, Sk Ynetim Harp Divannn Bakanlna Birinci Kolordu Komutan Vekili Mirliva Mustafa Paa 316/1' nn, yeliklere Topu Alay Komutan Albay Atabeyin, Birinci Kolordu ube Mdr Albay Demirah Beyin, Alay (176)

Komutan Yardmcs E. K. Kaymakam Yusuf Ziya Beyin ve 2 nci Kolordu ube (2) Mdr Kaymakam Bahattin Beyin, ye Yardmclklarna: Frka (57) Satnalma Komisyonu Bakan Binba Hsn Beyin, Topu Alay (29) tabur (2) Kumandan Binba Neet Beyin getirilmesine Divan Savcln zmir Savcs Hidayetin, Savc Yardmclna zmir Savc Yardmclarndan Fuat, Necdet ile zmir Sulh Hakimi Kemal ve Adapazar Sulh Hakimi Necdet ve Eskiehir Mustantiki Hikmet Beylerin grev almalarna Karar verildi. Bakanlar Kurulu'nun, Skynetim ilanna ilikin olarak TBMM'ye sunduu tezkere yle: B. M. M. YKSEK RESLNE Tekilat Esasiye Kanununun 86 nc maddesinde Vatan ve Cumhuriyet Aleyhinde kuvvetli ve fil teebbsat vukuunu meyyit kat emarat grldkte cra Vekilleri Heyeti mddeti bir ay tecavz etmemek zere umum veya mevzi idarei rfiye iln edebilir, denilmi olmasna ve Menemende 23.XII. 1930 tarihinde irtikp edilen crmn hazrlk tahkikatnda bu crmn Cumhuriyet aleyhinde mull bir tertip olduu hakknda kat emareler grlm bulunmasna binaen Menemen kazas ile Manisa ve Balkesir merkez kazalarnda 1 Knunusani 1931 tarihinden itibaren bir ay mddetle idarei rfiye iln olunmasna cra Vekilleri Heyetinin 31.XII.1930 tarihli itimanda karar verilmitir. Keyfiyeti Byk Meclisin tasdikna arzeylerim efendim. Bavekil smet TBMM'nin 594 sayl karar yle: Menemen Kazas ile Manisa ve Balkesir Merkez Kazalarnda idarei rfiye iln hakknda No. : 594 Menemende irtikp edilen crmn Cumhuriyet aleyhine mull bir tertip olduu hakknda kati emareler grlm bulunmasna binaen Menemen Kazas ile Manisa ve Balkesir merkez kazalarnda 1 Knunusani 1931 tarihinden itibaren bir ay mddetle idarei rfiye ilan olunmasna dair cra Vekilleri Heyetinin karar, Umum Heyetin on yedinci inikadnn birinci celsesinde mttefikan tasvip edilmitir. 1 Knunusani 1931

(22 ARALIK 2003)

KUBLAY OLAYI... TBMM'de skynetim ilan grmeleri...

31 Aralk 1930 Bakanlar Kurulu'nun skynetim ilanna ilikin tezkeresi, 31 Aralk 1930 tarihinde TBMM Genel Kurulu'nda ele alnd ve oybirlii ile kabul edildi.

Bu oturumda yaplan konumalar TBMM Tutanaklarna yle yansd: (31 Aralk 1930) RES - Bavekletten bir tezkere geldi, okunacaktr. B. M. M. YKSEK RESLNE Tekilat Esasiye Kanununun 86 nc maddesinde Vatan ve Cumhuriyet Aleyhinde kuvvetli ve fil teebbsat vukuunu meyyit kat emarat grldkte cra Vekilleri Heyeti mddeti bir ay tecavz etmemek zere umum veya mevzi idarei rfiye iln edebilir, denilmi olmasna ve Menemende 23.XII. 1930 tarihinde irtikp edilen crmn hazrlk tahkikatnda bu crmn Cumhuriyet aleyhinde mull bir tertip olduu hakknda kat emareler grlm bulunmasna binaen Menemen kazas ile Manisa ve Balkesir merkez kazalarnda 1 Knunusani 1931 tarihinden itibaren bir ay mddetle idarei rfiye iln olunmasna cra Vekilleri Heyetinin 31.XII.1930 tarihli itimanda karar verilmitir. Keyfiyeti Byk Meclisin tasdikna arzeylerim efendim Bavekil smet AAOLU AHMET B. (Kars) - Sual iin deil, Hkmet tarafndan bir teklif vardr. O teklif hakknda arzedeceim. RES - Suale verilen cevab sahibi sual kfi grmtr. imdi idarei rfiye talebi hakkndaki tezkere okundu. O tezkere hakknda Bavekil Paa Hazretlerinin szne itiraznz varsa buyurunuz syleyiniz. AAOLU AHMET B. (Kars) - Efendim; beyanatn hakknda syliyeceim, mutlaka itiraz olmas lzm deildi. (Sual bitmitir sesleri) KAML B. (zmir) - Usul hakknda syliyeceim, Reis Paa Hazretlerinin buyurduklar gibi sual vaki olmutur ve suale de cevap verilmitir. Sual sahibi de izahat kfi grmtr, nizamname sarihtir. Reis Paa Hazretlerinin ifade buyurduklar vehile mesele tamamdr. RES - Efendim, Ahmet B. idarei rfiye talebi hakknda sz syliyecektir. Sual ve cevap hakknda deil. AAOLU AHMET B. (Kars) - Mesele basittir. Bir talep tezkeresi gelmitir. Bu tezkere hakknda mebuslar kendi fikirlerini beyan etmekte serbesttirler (Grltler). Msaade buyurunuz efendim, rica ederim. Muhterem arkadalar, asl mevzua gemeden evvel smet Paa Hazretlerinin burada vaki olan izahatndan mtevellit hissiyatmn beyanna msaade buyurunuz. Ben bu beyanat byk bir meftuniyetle ve derin bir hrmetle dinledim, nnde derin bir meftuniyetle eilir ve hrmetimi beyan ederim. Paa Hazretlerinin buyurduklarn bendeniz iki kelime ile telhis ettim. Paa Hazretlerinin dedikleri udur: Vatandalarn hrriyetleri temin edilecek, azgnlar, bunu bilmiyenler ezilecektir. te hr, serbest, mstakil bir devletin kurulmas ve inkiaf iin hakikaten gayet metin, gayet velt bir dsturdur. Ve bu dsturdan; memlekette cereyan eden gayri msait ve gayri muvafk havalar iinde millete hitaben bahsetmek; hakikaten byk bir devlet adamnn iardr. Bunu; derin ve byk bir hrmet ve meftuniyetle kaydeder ve nnde hrmetle eilirim. Bu gn efkr

umumiyenin, herkesin az ok ifrata doru yrd bir zamanda vatandalarn hrriyetlerine riayet olunacak, vatandalarn hrriyeti muhafaza edilecek, yalnz azgnlarn ba ezilecek, yolundaki sz memleket mesuliyetini ve cumhuriyetin mdafaasn eline alp mdafaa eden bir recl devlete lyik bir szdr. Ayni zamanda matbuata kar, itiraf ederim, matbuatn btn taknlklarna ramen fazla bir tedbir, fevkalade bir tedbir alnamyacan beyan buyurmalar... (Grltler). Msaade buyurunuz, bendeniz anladm sylyorum. Siz de anladnz gelip burada sylersiniz, bendeniz yle anladm ve ona gre beyan fikir ediyorum. Baka trl anlamsanz gelir beni tenvir edersiniz. YAHYA GALP B. - Rica ederim, asl zere kalsn, tefsir etmeyiniz. AAOLU AHMET B. (Devamla) - Matbuata kar dahi alnm olan bu vaziyet Hkmet banda bulunanlarn cumhuriyet esaslarna her hangi bir vaziyette riayet edeceklerine derin bir zmin ve kefildir. (Ona phe mi var sesleri). phem yoktu. Fakat beyefendiler, ben dinliyordum, zat liniz ve dierlerinden burada matbuat hakknda ok edit tedbirler tavsiye edenler vard. Buna ramen Bavekilin gelip mesuliyeti zerine almas ve matbuat hrriyetini tahdit etmiyeceini sylemesi byk bir fazilettir ve bizim iin byk bir teminattr (Grltler). Ben bunu buradan sylemei bir vazife biliyorum. Bunlar kaydettikten sonra efendiler, Menemende vaki olan hadise yalnz Trkiyeyi deil insan namn tayan her hangi bir varl, tabiatile kalbinin ta mkndan mteessir etmitir ve bu faciaya kar maer vicdan isyan etmitir, isyan etmi olan maer vicdan teminat stiyor, isyan etmi olan maer vicdan bu faciann mukabilini istiyor, millerinin tecziye edilmesini istiyor. Hkmet te bu mnasebetle tedbirler ittihaz etmitir. Hi phe etmiyorum ki bu hususta aramzda fark, ihtilf olabilsin, hepimiz mttehiden teklif olunan kanunu vicdanen tasvip edeceiz (Grltler). YAHYA GALP B. (Krehir) - Biz zaten mttehidiz. AAOLU AHMET B. (Kars) - Korkma azizim. Szden korkma. Brakn syliyeyim. Bavekil Paa Hazretleri kadar mtehammil olunuz. YAHYA GALP B. (Krehir) - Haddimiz mi efendim, herkes noksann haddini bilmeli Ahmet Bey! AAOLU AHMET B. (Devamla) - Evet Hkmet lzm gelen tedbirleri ittihaz etmitir. Fakat idari ve mihanik tedbirler bu gibi meselelerde kfi midir? Bendeniz Hkmetin haricinde bu ile alkadar olan ve bu iin ve bu faciann bertaraf edilmesi yolunda almak vazifesile mkellef olan dier bir amilin mevcut olduunu biliyorum. O amil de, o unsur da nihayet vazifesinin bana komaldr. Efendiler Malmu linizdir ki Bavekil Paa Hazretlerinin buyurduklar gibi; yz elli senedenberi bu Trk milleti medeniyete kavumak iin kendisini izmihllden kurtarmak ve medeniyetin feyizleri sayesinde inkiaf edebilmek iin medeniyet ehrabna kendisini atmtr. Fakat seciyesi ayni mahiyette, ayni hamurdan yaplm bir takm heylalar onun karsna kmaktadr. Selimi Salisten beri, Mahmudu Sanineden beri gelip giden btn dervi Vahdetileri, Kabak Mustafalar, bu gnk eyh Memetler hep ayni mahiyette, ayni hamurdan yaplm insanlardr. YAHYA GALP B. (Krehir) - Hi birisi Trk deildir. Trkleri tenzih ederim. AAOLU AHMET B. (Kars) - Trk m, gayri Trk m nedir, bilmem; fakat memlekette bu gibi adamlar vardr. O kadar var ki bir Trk zabitini ldrmek facias, bir Trk ehrinde yaplmtr. Bunu kimse inkar edemez. YAHYA GALP (Krehir) - Allah bin kere lanet etsin. AAOLU AHMET B. (Kars) - Bunu kim yapmtr? Tabiatile Trk deilse de Trk tabiiyetinde bulunan ve Trk Hkmetine itirak etmi olan insanlardr. Bunlar mtemadiyen byle Trkn nne kmlar ve mtemadiyen bu hususta Trkn inkiafna mani olmak istemilerdir ve mtemad hareketleri neticesinde Trk bir kat daha zaafa uratmlardr. Fakat bu gnk hadisenin dier bir almeti daha vardr ki o alet zerinde btn arkadalarm ve Bavekil Paa Hazretleri de tevakkuf ettiler. Bunun zerinde bir daha durulmas, tevakkuf edilmesi lazmdr. O da bu faciay grp te lakayt ve seyirci kalan halkn haleti ruhiyesidir. Hakikaten bu, o kadar feci bir haleti ruhiyedir ki ve o kadar adi

bir eydir ki insan bunu duyduu zaman ahsen mahcup bir vaziyette kalyor, yerin dibine girmek istiyor. nk biz hepimiz bu memleketin adamyz, bu memleketin iinde, bir ehrinde adam boazlanyor. O da kim? Zabit, muallim, yani memleketin maddi ve manevi inkiaf vazifesini zerine alan bir gen, o kadar izdihamn ortasnda boazlanyor. Yirmi dakika boaz kesiliyor da mdahale edilmiyor. Hatta tasvipkr olanlar bile kyor. Efendiler; sormak lzm gelen asil bu hadisedir. Halkta, ktlei nasta mevcudiyeti bu gn kefedilen bu haleti ruhiyenin karsnda, ben kendi nefsime, kendimi ok klm bir vaziyette grdm ve bu ktle mesuliyetinin manevi mesuliyetin bir ksmnn da bana geldiini hissettim. AL B. (Rize) - Elbette, elbette. AAOLU AHMET B. (Kars) - Sen de varsn burada, sen de varsn. Ben kendimi misal gsterdim, sen de bundan istifade mi edeceksin? Ben burada senden ok vazifemi ifa etmiim, bunu bilmelisin, binaenaleyh ben kendimi misal olarak gsteriyorum ve diyorum ki bu memleketin mnevver zmresi mtefekkiri, muharriri, muallimi, limi, gazetecisi, hulsa bir memleketin mnevver denilen ksm vazifesini ifa etmemitir ve etmemektedir. Bu noktai nazardan diyorum ki ben mesulm, yoksa bu ite ben senden ok temizim, mberraym. Efendiler, Cumhuriyet, inklp batan baa bir dindir, bir imandr (Ona phe yok sesleri). Bu dinin, bu imann bir kitab olacakt, bir ibadeti olacakt, dahileri olacakt, mminleri olacakt, Cumhuriyetin faziletlerini, fikirlerini cemaat arasnda geceli gndzl alarak ner tamim edecek, bu cahil cemaati yrtecek adamlar olacakt. te bu sahadaki vazifelerimizi grmedik. Bu sahada mesuliyetimiz vardr. Evet, mesuliyetimiz bu sahadadr. Bunu eer biz burada ve o mbarek ehidin ruhu nnde itiraf eder ve gnahmz itiraf ettikten sonra da teyakkuza, intibaha gelirsek ve Cumhuriyet ve lyklk imanna kar her mnevver kendi zerine terettp eden vazifeyi ifa ederse Mazhar Mfit Beye derim ki o gencin o yksek adamn kan hedere gitmemitir. Binaenaleyh Devletin, Hkmetin ald kararlarla beraber Hkmetin yan banda bu memleketin mnevver aksamna byk ve hatta Hkmet vazifesinden daha byk bir vazife terettp ediyor. O vazife de durmadan almaktr ve eer biz hakiki Cumhuriyetiler isek ve eer biz Cumhuriyetin memlekette yaamasn arzu ediyorsak, eer biz mtemadiyen karmza kan o menhus ruhun yok olmasn istiyorsak biz o inklb yapan insanlar, geceyi gndze katarak ve kendi vezaifi hususiyemizi unutarak bil ram ve hasbetenlillh alacaz, eer biz bunu yaparsak ve bu suretle Hkmetin yardmna koarsak, Hkmetin tedbirleri msmir olur. Yoksa bu tedbirler mihanikidir, idaridir. teki devin krk ba var, krk bin ba var. Bu balarn birini kesersek teki kar, asl mesele devi, o menhus ruhu ldrmektir. Bunu ldrecek Hkmet deildir, muallimdir, muharrirdir, airdir, mtefekkirdir, ediptir. REFK B. (Konya) - Bravo, bravo. AAOLU AHMET B. (Kars) - Bendeniz bunu sylyorum. YAHYA GALP B. (Krehir) - Muhalifleri de unutmaynz. AAOLU AHMET B. (Kars) - Muhalifler bu ruhu ldrmek iin alyorlar (Grltler). AL SAP B. (Urfa) - Muhterem arkadalar, Ahmet Beyefendi vazifemizi yapmadk, yapmyoruz, hepimiz mesulz dedii iin sz almak mecburiyetinde kaldk. Efendiler, hadise kan Menemende Ahmet Bey, bundan ay evvel seyahat etmiti. Hadise kan yerlerde o ehidin kafasna taklan bayrak onlar istikbal etmiti. Ben istedim ki Ahmet Bey krsye kt zaman; efendiler, bu tekilt yaplrken etrafmza toplananlar, bizi bayrakla karlayanlar mrteciler imi, bize ok eyi yaptnz. ok eyi bir tekilt yaptk. Cumhuriyeti muhafaza edeceiz diyen adamlar, meerse kana susam vatandalarn kann imek istiyormu. Binaenaleyh bu krsye geliyorum, sizden af diliyorum, beni affedin deselerdi kendisinin elini pecektim.

AAOLU AHMET B. (Kars) - Senden mi af dileyeceim? AL SAP B.(Urfa) - Hayr benden deil, milletten af dileyeceksin! Efendiler; Ahmet Bey, yalnz matbuat hrriyetine dokunulmyaca iin Ba Vekil Paaya teekkr etti. Efendiler; matbuat hrriyeti diyoruz, rica ederim, msaade ederseniz size ufak bir hikye arzedeyim, ondan sonra maruzatma devam edeyim: ounuz bilirsiniz, ata szlerdir: Bir muhtarla bir beki kavga etmiler, muhtar bekiyi dvm, muhtarn dmanlar bekiyi tevik etmiler, git Hkmete mracaat et, hakkn iste demiler. Beki arzuhalciye gelmi, bana bir arzuhal yaz demi, arzuhalci ne o demi? Muhtar beni dvd, tokat att, arzuhal kaa yazarsn demi, arzuhalci be kurutan yz kurua kadar arzuhal yazarm demi, yle ise bana yz kuruluk bir arzuhal yaz demi. AAOLU AHMET B. (Kars) - Arap hikayesi mi? AL SAP B. (Urfa) - Hayr bu sizin hikayenizdir (Handeler). Arzuhalci arzuhali okuyunca beki alamaya balyarak; vah, vah demek bana zulm etmilerde haberim yokmu, demi. Efendiler bu gnk gazetelerin vaziyeti budur. Be kurua Milliyet satlr, be kurua Vakit, Akam, Cumhuriyet satlr. Rejimi kuvvetlendiren bu gazeteler be kurua satlr, Hakimiyet okunmaz, fakat iitiriz ki filan yerde Yarin gazetesini kapmlar, yz kurua satlm. Bunun akibeti budur. 31 Mart bunlar kardlar, mtarekede stikll harbinde aleyhimize kuvvet sevkedenler bunlardr. eyh Sait isyan karanlar bunlardr. Bu gnk Dervi Memedi de bunlar kardlar. Binaenaleyh Efendiler asl bunlara are bulmak lzmdr, yoksa Ahmet Beyin dedii gibi bunlara dokunulmad iin teekkr ederim demek doru bir ey deildir. Muhterem arkadalar; ben hrriyeti matbuatn dman deilim, gazetecilerin dman deilim. Gazeteciler, rejimi mdafaa eden insanlar, bizim dilimizdir, kafamzdr, dimamzdr, rejimi mdafaa ediyorlar. Asil benim dmanln, rejimi ykmak istiyen hain gazetecileredir (Bravo sesleri) (Alklar). AAOLU AHMET B. (Kars) - Aferin... RES - Efendim, baka sz istiyen yoktur. Hkmetin Menemen, Manisa ve Balkesir merkez kazalarnda idarei rfiye iln hakkndaki tezkeresini reyinize arzediyorum. Kabul edenler... Etmiyenler... Mttefikan kabul edilmitir.

(22 ARALIK 2003)

KUBLAY OLAYI... Sanklarn yarglanmas (1)

15 Ocak 1931 105 sann yarglanmasna, 15 Ocak 1931 Perembe gn baland.

Tutanaklardan yarglamann ilk gn...: (15 Ocak 1931) Heyeti Vekilenin 31.XlI. 1930 tarih ve 10388 numaral kararnamesi zerine Menemen Divan Harbi

rfisi 15.1.1931 tarihinde ilk itiman aktetmitir. Reis Mustafa Paa, za Miralay Ata, Miralay Timur ve Kaymakam Ziya ve Kaymakam Baha Beyefendiler... Divan Harbi Orfi Mddeiumumisi Hidayet ve muavini Fuat Beyefendiler... Zabt katipleri Kemal ve hsan Efendiler... Bu gn divan harbi rfi heyeti yukarda adlar yazl zevattan mteekkil olduu halde Menemen irtica hadisesile maznun bulunan ehas usulen tevkifaneden getirilerek cmlesi bal olmakszn srasile mevkii mahsuslarna alndktan sonra ceza mahkemeleri usul kanununun 236 nc maddesi mucibince ak olarak muhakeme icrasna duruuldu. Mezkr madde mucibince maznun bulunan ehasn hvviyetleri reisi mahkeme tarafndan soruldu. Maznunlardan eyh Esat Efendi sorulan suale kar: 1. Esat, babas Sait, 1259 doumlu, aslen Erbilli olup stanbulda Erenkynde mukim, evli ve ocuklu olduunu syledi. 2. Mehmet Ali, babas Esat, 1291 doumlu, aslen Erbilli olup stanbulda Erenkynde mukim, evli ve be ocuklu olduunu syledi. 3. Laz brahim Hoca, babas Salih Efendi, 300 doumlu, aslen Rizenin Karadere Nahiyesinden olup stanbulda Beykozda Mektep Sokanda 7 numaral hanede mukim, evli 4 ocuklu, okur yazar ve mtekait tabur imam olduunu syledi. 4. Sleyman, babas Rafet, 38 yanda, Manisann Hac Yahya Mahallesinde mukim, evli ve ocuksuz olduunu syledi. 5. Osman, babas Hseyin, 298 doumlu, Manisann ar Mahallesinde mukim olduunu syledi. 6. Hasan, babas smail, 329 doumlu, Manisann Ebekuyu Mahallesinden Bedavaoullarndan, bekr, cahil olduunu syledi. 7. Hasan, babas Mustafa, 326 doumlu, Manisann Aktar Hoca Mahallesinden, bekr, cahil, gayri mahkm olduunu syledi. 8. Mehmet Emin, babas Emrullah, 318 doumlu, Manisann Narlca Mahallesinden ve Bozkyloullarndan, evli, bir ocuklu, okur yazar olduunu syledi. 9. Ramazan, babas Mustafa, 1325 doumlu, akroullarndan, Manisann Keili Kynden olup halen Manisann Aktarhoca Mahallesinde mukim, obanlkla mteil, evli, ocuksuz ve cahil olduunu syledi. 10. rak Mustafa, babas rak Mustafa, 1305 doumlu, Manisann Lalapaa Mahallesinde mukim, evli, iki ocuklu ve cahil olduunu syledi. 11. Talt, babas Hac Ahmet, 26 yanda, Manisann Kara Kynde mukim, bekar, okur yazar ve gayri mahkm olduunu syledi. 12. Topu Hseyin, babas Hafz Memet, 1314 doumlu, Manisann Llapaa Mahallesinde mukim, evli, ocuklu, okur yazar ve belediye su yolcusu olduunu syledi. 13. Tatlc Mutaf Hseyin, babas brahim, 1311 doumlu, Manisann Llapaa Mahallesinde, bekr,

okur yazar ve mahkmiyeti olmadn syledi. 14. Hseyin Ali, babas Hseyin, 1313 doumlu, Manisann Arapalan Mahallesinde mukim, evli, bir ocuklu, cahil ve eskicilikle mteil olduunu mahkm olmadn syledi. 15. Sleyman avu, babas Himmet, 1292 doumlu, Manisann Llapaa Mahallesinde mukim, evli, iki ocuklu, cahil, baclkla megul ve mahkmiyeti olmadn syledi. 16. eyh Hakk, babas Hac Ali, 276 doumlu, Manisann Hac Yahya Mahallesinde mukim, evli, bir ocuklu, okur yazar, Tatar Camii Hatibi olup mahkmiyeti, sabkas olmadn syledi. 17. Hafz Cemal, babas Haydar, 1291 doumlu, Manisada muklm olduunu syledi. 18. Hac lyas, babas Ali, 287 doumlu olup Manisann Karakuyu Mahallesinde mukim olduunu syledi. 19.Hac Hilmi Ef., babas Hseyin, 287 doumlu, aslen Giritli olup Manisada mukim, evli, alt ocuklu, okur yazar, sabkasz. 20.Rap, babas Hac Ali Paazade, 297 doumlu, Manisann brahim elebi Mahallesinde, evli, ocuklu, sabkas olmadn syledi. 21. Memet Ali Hoca, babas Hseyin, 1280 doumlu, aslen Rizeli olup zmirde Selimiye Mahallesinde mukim olduunu syledi. 22. eyh Hafz Ahmet, babas Halil, 300 doumlu, Hocazade Mahallesinden, evli, iki ocuklu, sabkas olmadn syledi. 23. eyh Ahmet Muhtar, babas Memet Sadk, 60 yanda, aslen Alaehirli olduunu, evli, mahkmiyeti olmadm syledi. 24. smail, babas Kahya Ahmet, 1317 doumlu, Manisann Paa Kynden, bekr ve cahil, sabkas olmadn syledi. 25. Koca Mustafa, babas akr, 35 yanda, Menemenin Bozalan karyesinden, evli, sabkas olmadn syledi. 26. Hac smail, babas Hasan, 1286 doumlu Menemenin Bozalan karyeslnden, bekr ve sabkas olmadn syledi. 27. Hseyin, babas Hac smail, 1323 doumlu, Menemenin Bozalan karyesinden, bekr ve sabkas olmadn syledi. 28. Abdlkerim, babas Mustafa, 1305 doumlu Manisann Grece karyesinden, evli, sabkas olmadn syledi. 29. Ramiz, babas Veli, 1298 doumlu Menemende mukim olup Rumeli muhacirlerinden, evli, sabkas olmadm syledi. 30. Molla Sleyman, babas Hac Mustafa, 1294 doumlu, aslen tak Kynden, Menemende mukim, evli ve sabkas olmadn syledi. 31. Hseyin, babas Yahya, 1310 doumlu, Menemende mukim ve belediye arabacs olduunu syledi.

32. Acem Haydar, babas Ali, 48 yanda Menemende mukim, bekr ve sabkasz olduunu syledi. 33. ingne Ali, babas Memet, 1300 doumlu, aslen Selnikli olup Menemenin Camikebir Mahallesinde mukim, evli, iki ocuklu ve sabkasz olduunu syledi. 34. Memet, babas Ali, 1279 doumlu, aslen Harputlu olup Menemenin Pazarba Mahallesinde mukim olduunu syledi. 35. Yosef, babas, Hayim. 1313 doumlu, Menemenin Gaybi Mahallesinde mukim, evli, ocuklu. sabkas yok, okur yazar olduunu syledi. 36. mbll Memet, babas Ali Osman, 47 yanda Menemende mukim, demirci, evli, ocuklu, sabkasz olduunu syledi. 37. Memet Ali, babas Ali Mazlm, 1302 doumlu, Menemenin Aahdr Mahallesinden olup, evli, ocuklu, mahkmiyeti, sabkas olmadn syledi. 38. Arnavut Kamil, babas Yusuf, 23 yanda Menemende mukim, Rumeli muhacirlerinden, evli, sabkas olmadn syledi. 39. Hoca Saffet, babas Memet Ali, 1295 doumlu, aslen Yanyal Menemenin Ulucami civarnda mukim ve Manisa Vilayeti vaz, evli, be ocuklu, okur yazar, sabkas olmadn syledi. 40. Rasim, babas Hseyin, 1307 doumlu, Menemenin Hamidiye Mahallesinde mukim, amele, evli, iki ocuklu, cahil, sabkas olmadn syledi. 41. Abbas, babas Selim, 314 doumlu Menemenin Kasmpaa Mahallesinden, Bonak, evli, ocuksuz, cahil ve sabkasz olduunu syledi. 42. brahm, babas Kerim, 35 yanda, aslen Bozkyl olup Menemende mukim, evli, ocuklu ve sabkas olmadn syledi. 43. smail, babas brahim, 299 doumlu, Manisann Llapaa Mahallesinde mukim, bekr ve sabkas olmadn syledi. 44. Bak Mustafa, babas dris, 287 doumlu, Manisann Hamidiye Mahallesinden, evli, ocuksuz, cahil, sabkas olmad syledi. 45. Murat Mustafa, babas Sleyman, 314 doumlu. Manisann ar Mahalleslnden, evli, iki ocuklu, cahil, sabkal olmadn syledi. 46. Abdrrahman, babas Memet, 319 doumlu, Manisann Paa Kynde mukim, evli, bir ocuklu, gayri mahkm. 47. Memet, babas Ak Memet, 310 doumlu, Manisann lyaskebir Mahallesinden, evli, cahil, gayri mahkm. 48. Frnc Ahmet, babas Mustafa, 312 doumlu, Manisann Hac Yahya Mahallesinden, evli, ocuksuz, gayri mahkm. 49. Hasibe, Emrullah Hoca Kars ve Asi Memet Eminin anas, 55 yanda Manisann Narlca Mahallesinden evli, ocuklu, gayri mahkm. 50. Halide nam dieri Fatma, Emrullah kz, 314 doumlu, Asi Memet Eminin kz kardei, Keeci Sleymann kars, ocuklu, gayri mahkm.

51. Emine, babas Ramazan Memet Eminin kars, 322 doumlu, Manisann Narlca Mahallesinden, evli, gayri mahkm. 52. Mustafa, Hafz Ali, 315 doumlu, Simsar Ktibi Manisann Aktar Hoca Mahallesinden, evli, iki ocuklu, okur yazar, gayri mahkm. 53. Ahmet, babas Memet, 316 doumlu, Manisann Paa Kynden posta srcs, asi maktul Mehdinin bacana, evli, gayri mahkm. 54. Rukiye, Osman kars, 60 yanda, Mehdinin kayn validesi, Manisann Paa Kynden, mahkmiyeti yok. 55. Ali, babas Kara Ahmet, 304 doumlu, Manisann Llapaa Mahallesinden, evli, cahil, iki ocuklu, gayri mahkm. 56. Ali, babas Lle Memet, 297 doumlu, Manisann Llapaa Mahallesinden, evli, gayri mahkm olduunu syledi. 57. Mustafa, babas Ahmet, Bozalan Muhtar, 301 doumlu, renber, Bozalanda mukim, evli, mahkmiyeti yok. 58. Mustafa, babas Mustafa, heyeti ihtiyariye zasndan, 309 doumlu, renber, evli, ocuklu, gayri mahkm. 59. smail, babas Mehmet, Bozalan zasndan, 320 doumlu, cahil evli, iki ocuklu, mahkmiyeti yok. 60. brahim, babas Memet, 315 doumlu, Bozalan heyeti ihtiyariyesi zasndan, evli, be ocuklu, mahkmiyeti yok. 61. Hasan, babas Halil, 309 doumlu, Bozalan zasndan, evli, drt ocuklu, mahkmiyeti yok. 62. Hseyin, babas Ahmet, kr bekisi, 309 doumlu, Bozalanl, evli, bir ocuklu, mahkmiyeti yok. 63. Keeci Sleyman, babas Hseyin, Manisann Narlca Mahallesinden, 305 doumlu, evli, bir ocuklu, gayri mahkm. 64. Hasan, babas Hac smail, 306 doumlu, Bozalanl evli, 4 ocuklu, cahil, gayri mahkm. 65. brahim Ethem, Tarak Hseyin, 311 doumlu, Manisann Llapaa Mahallesinden, evli, cahil, bir ocuklu, mahkmiyeti yok. 66. Hseyin, Koca Hasan, 315 doumlu, Manisann Paa Kynden, aslen skpl, evli, mahkmiyeti yok. 67. Arabac Bekir, babas Ramazan, Manisa Paa Kynden, 317 doumlu, skpl, evli, mahkmiyeti yok. 68. Eyup, babas erif Ahmet, 320 doumlu, Manisann Paa Kynden, evli, gayri mahkm. 69. Hasan, babas Osman, 30 yanda, Menemenin Bozalan Kariyesinden, evli, ocuklu, gayri mahkm. 70. Memet, babas Memet, 317 doumlu, Bozalan Kariyesinden, renber, evli, gayri mahkm. 71. brahim, babas Hseyin, 51 yanda, Menemenin Bozalar Kariyesinden, evli, renber,

mahkmiyeti yok. 72. Hac Hasan, babas Ahmet, 301 doumlu, Manisanm Llapaa Mahallesinden, evli, ocuklu, gayri mahkm. 73. Ayan Memet, babas Hseyin, 313 doumlu, Manisann Llapaa Mahalleslnden, evli, ocuklu, mahkmiyeti yok. 74. Mustafa, babas Hac Ali, 297 doumlu, Bozalan Kynden, renber, evli, ocuklu, mahkmiyeti yok. 75. Halil, babas Lutfullah, 317 doumlu, Manisann Tevfikiye Mahallesinde mukim, ocuksuz, mahkmiyeti yok. 76. Katrc Mehmet, babas Hasan, 305 doumlu, Manisann Tevfikiye Mahallesinden, evli, ocuklu, mahkmiyeti yok. 77. brahim, babas Ahmet, 50 yanda. Manisann Horos Kynden, evli, ocuklu, mahkmiyeti yok. 78. Sadi, babas Mustafa, 305 doumlu, Manisann Horos Kynden, evli, ocuklu, mahkmiyeti yok. 79. Tahsin, babas Abidin, 313 doumlu, Manisann Horos Kynden, evli, ocuklu, gayri mahkm. 80. Hasan, babas Zeno, 66 yanda, Manisann Horos Kynden, evli, ocuklu, mahkmiyeti yok. 81. Mehmet avu, babas ulhac Ahmet, 304 doumlu, Manisann Llapaa Mahallesinden, evli, ocuklu, mahkmiyeti yok. 82. Nurettin, babas Sadettin, 36 yanda, Manisann Horos Kynden, evli, mahkmiyeti yok. 83. aban, babas Aslan, 282 doumlu, Horos Kynden, evli, ocuklu, mahkmiyeti yok. 84. Ahmet, babas mer, 299 doumlu, Manisann Horos Kynden, evli, ocuklu, mahkmiyeti yok. 85. Halit, babas MusIih, 294 doumlu, Horos Kynden, evli, ocuklu, mahkmiyeti yok. 86. Mustafa, babas brahim, 22 yanda, Horos Kynden, evli, ocuklu, mahkmiyeti yok. 87. Osman, babas Yasim, 315 doumlu, Manisann Horos Karyesinden, evli, mahkmiyeti yok. 88. Mevlt, babas Necip, 303 doumlu, Horos Karyesinden, evli, mahkmiyeti yok. 89. Osman, babas Ragp, 287 doumlu, Horos Karyesinden, evli, ocuklu, mahkmiyeti yok. 90. Haim, babas Muhtar, 80 yanda, Horos Kynden, evli, ocuklu, mahkmiyeti yok. 91. Ali Ko, babas Muhittin, 52 yanda Horos Kynden, evli, ocuklu, mahkmiyeti yok. 92. Ahmet, babas Hasan, 298 doumlu, Horos Kynden, evli, ocuklu, mahkmiyeti yok. 93. Ali, babas Yakup, 28 yanda, Horos Kynden evli, ocuklu, mahkmiyeti yok. 94. Nait, babas Salhattin, 313 doumlu Horos Kynden, evli, mahkmiyeti yok. 95. Hac Hafz Ali Osman, babas Abdullah, Manisal, Rahmanl Kynden, 293 doumlu, evli,

ocuklu, mahkmiyeti yok. 96. brahim, babas Rait, 305 doumlu, Menemenin Kasmpaa Mahallesinden, evli, ocuklu, mahkmiyeti yok. 97. Fatma, babas Halil, Hasan kars, 35 yanda, Menemenin Bozalan Kynden, mahkmiyeti yok. 98. Osman, babas Salih, 292 doumlu, Manisann Paa Kynden, evli, ocuklu, mahkmiyeti yok. 99. Hasan, babas Hasan, 308 doumlu, Ttnc, Manisada mukim, evli, ocuklu, mahkmiyeti yok. 100. Ali, babas Mazlumaki, 300 doumlu, Menemende mukim, bakkal, evli, ocuklu, mahkmiyeti yok. 101. smail, babas brahim, Menemende mukim, 313 doumlu, evli, ocuklu, mahkmiyeti yok. 102. Halil, babas Ahmet, 306 doumlu, Manisann Llapaa Mahallesinde evli, ocuklu, mahkmiyeti yok. 103. Hseyin Mazlum, babas Ahmet, 317 doumlu, Manisal evli, mahkmiyeti yok. 104. Mehmet, babas Mustafa, 298 doumlu, Krloullar hretli, Manisann Glhane Mahallesinden, evli, ocuklu, mahkmiyeti yok. 105. Mezzin Hafz Berber Ahmet, babas Abdullah, 299 doumlu, Menemende mukim, cami mezzini, evli, ocuklu, mahkmiyeti olmadn syledi. Bu suretle maznunlarn hvviyetleri taayyn ettikten sonra mahkeme reisi Mirliva Mustafa Paa kararnamenin okunacan beyanla ceza muhakemeleri usul kanununun 236 nc maddesine tevfikan son tahkikatn almasna dair olan karar okundu. (devam sonraki sayfada...)

(22 ARALIK 2003)

KUBLAY OLAYI... Sanklarn yarglanmas (2)

15 Ocak 1931 105 sann yarglanmasna, 15 Ocak 1931 Perembe gn baland.

Tutanaklardan yarglamann ilk gn...: (15 Ocak 1931) Ceza muhakemeleri usul kanununun 135 inci maddesi mucibince maznunlara isnat olunan sularn mahiyet ve mevzuu makam riyasetten izah olunduktan sonra ilk evvela sorguya ekilen maznunlardan Mehmet Emine ika ettikleri hadisenin mahiyetini anlatmas lzumu ihtar olundu. Merkum Mehmet Emin, ifadesinde, Mehdinin iki fikre sahip olduunu anladm. Birisi kendisine Mehdi ss veren maktul Mehmedin yanna iltihak ettiimiz zaman bu adamn tarz hareket ve icraatndan kendisinin iki fikre hizmet ettiini anlyorum. Noktai nazarna gre merkumun bir fikri, bizleri, kendi emeline ram edip, bizim akidelerimizi zehirlemek, yani dervilik yaptrmak ve esrar iirmek suretile bizi fikren tesmim etmek, biri de merkumun dini ve tekke ve eyhliini iade etmek hlyasile Cumhuriyete

kar suikast eylediine zahip oluyorduk. Menemen hadisesine tekaddm eden zamana kadar bu adamn yannda bulunduka merkumun btn ahval ve harektndan edindiim malmata gre merkum Mehdi Mehmet, menfi vaziyet ve hareketlerinde Menemende bulunan eyh Saffet Efendiye istinat ve mumaileyhten ilham aldn anlyordum. Hatta Mehdinin eyh Saffete istinat ettiini de herkes bilir. Bizi mecnun gibi bir hale sokan Mehdi, kendi nezdinde bulunduumuz mddete, bize, daima, Allah bana grnyor. Hazreti Allah kullarna ok zikretmei emrediyor. Siz de ok zikrediniz, bylelikle naili meram olursunuz. Tarikatn mercii Hazreti Peygamberdir. Resulllah Efendimiz bylece zikir ve tevhide riayet etmi ve bylece Allahn habibi olmak erefine myesser olmutur, gibi bir takm szler syler dururdu. Beni nakbendi tarikine intisap ettirmee mil olan bu Mehdi ile beraber bulunurken, Manisa vaizlerinden Hafz Ahmet, Hac Hilmi, eyh Hakk, Hoca Saffetin vaizlerinde bulunuyorduk. Bunlar mevizlelerinde dalna nak tarikatn ihyas iin daima zikreylemei tavsiye eylerdi. Hatta bunlardan Hac Hilmi, namaz mteakip cemaate zikrettirir. Ve Hafz Ahmet te bylece vaiz esnasnda fezkruni ezkrkmkm gibi ayetler okuyarak, bu suretle, mumaileyh te ok zikretmei tavsiye eder dururdu. Bu defa Mehdi, kendisinin Hafz Ahmetle mbahase ettikleri bir srada Hafz Ahmetten, kyamet gnlerinde bir mehdinin kaca herkese malmdur. Bu mehdi beni Adem midir, yoksa gaipten mi zuhur edecektir. Sormu, o da btn peygambernn beni Ademden geldiine gre mehdinin de Adem evladndan olmas lzm geleceini sylediini ve bunun zerine, kendisinin, Hafz Ahmede ite o mehdi benim dediini ve bundan byle mehdilii iln edeceini sylemesi zerine, Hafz Ahmette sen bu ii yapabilir misin dediinde yaparm demi ve bu vaziyette Hafz Ahmet te Mehdi Mehmedin elini pp, bu adam hakikaten evliyadr. Siz de buna itikat ediniz diyor. Ve Mehdiye dokunmayn suretinde tavsiyede bulunuyor. Bunu gerek Mehdi ve gerekse merkumun dervii furuncu Ahmet hikye eyledi. Biz de bylece ifal edildik. Ve bu maceralara kapldk. Mehdi Mehmetle mritleri Ramazan, Tatlc Hseyin, Nalnc Hasan, Kk Hasan ve ben ve daha baz mritlerle beraber rak Mustafann kahvesinde toplanyor. Ve orada zikrederek, bilhare hkmet bunu haber ald, kahve kapatld, ondan sonra Tatlc Hseyinin evinde toplanr ve yine devam eder ve Laz brahim, zmirli Mehmet, Ali Hoca, mam lyas Efendi, eyh Hakk ve Hac Hilmi, Hafz Cemal, Hafz Ahmet, Ragp Bey de Mutaf Sleymann evinde itima eder, tarikata ait konumalarda bulunurlard. S- Mehdi Mehmet ne kadar zikretmenizi tavsiye ederdi? C - Lyetenahi zikrediniz diyor ve hatta bize gnde ne miktar ismi celal ekiyorsunuz diyor, biz de 500 e kadar devam etmekte olduumuzu sylediimizden Mehdi bu kadar zikir azdr, daha fazla, daha ok zikrediniz, ne kadar ok zikrederseniz o derece Allaha yakn olmu olursunuz diyordu. S - Her Mslman evinde duasn yapar, ibadet etmek memnu deildir. Bu toplantlarda bir fenalk yapmak iin ne gibi szler konuulurdu? C - Her toplantda, hkmetin maksad ve her hedefi Mslmanlar gavur ettirmektir. Mehdi, dini iade etmek iin btn emellerini hep bu noktada toplar maksad aikardr. Cumhuriyeti ykmak, genliin mefkresini zehirlemekti ve bu meyanda Mehdi Mehmet, btn memurlar kfirdir, ailelerini ak sak gezdiriyorlar diyerek mtemadiyen hkmet aleyhinde ve tarikat lehinde sz sylerdi. yle bir hale gelmitim ki Mehdinin dediklerini yapmamak iradesinden mahrum kalmtm. Adeta bu Mehdiye uymak iin byk bir meyil hissediyorum. te bylece aldandk, hatta Paa Hazretleri cumhuriyetin dman olduunu anladm Laz brahim, nakibendi tarikatnn ve bu teekkl ve bu ebekenin kuvvetli amillerindendir. Bunlar tarikat kisvesine brnerek din perdesi arkasndan byk oyunlar oymamlardr. Laz brahim, stanbuldan tarikatn neir ve tamimi iin kitaplar getirtti camide vaz ettii esnada apka giyenler gvur olur der ve bil perva alenen zikrettirirdi. Mehdi Mehmet te, Arabistan cihetlerinden dini kurtaracak bir halifenin zuhur edeceini syler ve bu zamann hulln grmek iin mritlerini fazla zikrettirirdi. Ben, bu Mehdi Mehmede mrit olmazdan evvel zm zamannda beni bana amele olarak almt. Kendisile o vakit tanmtm, ite, o vakit beni nakibendilik tarikatna intisap ettirmek iin tarikatn muhassenatndan bahsederdi. Ben de evvelce de arzettiim vehile her naslsa Mehdinin ifalkr szlerine kapldm ve tarikata girdlm. te bundan sonra Mehdi mritlerini istihareye yatrr, gece grdmz ryalar, uyandktan sonra bizden sorar ve hallederdi ve tarikata kar bizim meylimizi daha ziyade artrmak iin fazla fazla zikretmemizi sylerdi. Bizi adeta teshir etmiti

S- Tatlc Hseynin evinde neler grlyordu? C - Her akam zikredilirdi. Son gecelerde idi Mehdi bu evde beni, Kk Hasan, Nalnc Hasan, Ramazan, ayrarak hep birlikte bir maaraya gideceimizi ve orada 15 gn mtemadiyen zikredeceimizi ve kendisine ilham nazil olacan ve Hazreti Peygambere de byle ilham nazil olduunu ve bununla beraber mrit ve kutblaktap Esat Hocann dnya avcunda olduunu, isterse tufanlar ve firtnalar yaratp dnyay alt st edecek kudrette bulunduunu sylemitir. Menemen meselesi Manisada hi konuulmad. Bu bahis esnasnda St Memet evinde bir fransz filintas olduunu ve onu alarak Mehdi Memet, St Memet, amdan Memet; Paa Kyne ve bir sonra da ben, Ramazan, Nalnc Hasan, Kk Hasanla Paa Kynde onlara iltihak etmek iin yola kmamz kararlatrld. Oradan da Bozalana gidilecekti ve bu seyahat esnasnda halk dine davet etmek iin kasabalar, kyler, vilayetler gezilecek ve Mehdi Arabistana, kadar hatta ine kadar giderek Hazreti sa ile birleeceini ve oradan Avrupaya dnerek Avrupa Devletlerini dahi dine davet edeceini syliyordu. Bu seyahat kararlatrldktan sonra Mehdi Memet, amdan Memet ve St Memet, Paa Kyne hareket ettiler ve bizim de oraya gelmemizi tenbih ettiler. Bir gn sonrada biz Paa Kyne gittik. Orada onlarla bulutuk. Mehdinin bacana Ahmedin evine misafir olduk. Bize yemek verdiler. Mehdi orada kendisine ve amdan Memede birer silh daha temin etti. S- Silhlar kimlerden aldlar? C - Silhlar kimlerden aldklarn bilmem dedi ve ifadesine devamla; biz bu kyde bir ka gn kalarak zikrettikten sonra Mehdi orada Mehdiliini iln etti ve yanndaki kpei kyllere gstererek bu mehdinin almetidir. Yani Ktmirdir. Herkes bana tabi olacak dedi. Kyllerden bazlar inand, bazlar seyirci kald. O kyden St Memedin ky olan Bozalana gitmek zere yola ktk. Tam 11 saat yol yrdkten sonra snbller mevkii denen mahalle geldik. Orada amlar altnda su banda oturduk. Gece idi. Ramazan, su dkmek bahanesile ayrld ve oradan kat. Hatta St Memet aramak iin gitti, bulamad geldi. Ondan sonra Mehdi bizi sk bir nezaret altna ald. Tehdide balad, kaarsanz sizi vururum dedi. Biz korktuk, kaamadk, bu amlar altnda da esrarl sigaralar itik ve Bozalana yaknladmz zaman biz bir dada kaldk. St Memet kye gitti ve sabahleyin St Memedin arkasndan Hac smailolu Hseyin gelerek bizi ald Bozalana gittik Hac smailin bulduu bir eve girdik, orada bir hafta kadar zikrettik. Mehdi orada kylye avlanmak iin geldiini syledi ve orada zikretmekte bir mahzur grd olacak ki, St Memede biz burada lykile zikrimizi yapamyoruz, bize dada bir kulbe yapsnlar dedi. St Memette enitesi Mustafaya dada bir kulbe yapmasn syledi. Kulbe yaptlar, kulbeye gittik, orada mtemadiyen zikre ve esrarl sigaralar imee baladk. Mehdi Memet Sphanellezi esra biabdihi leylen minelmescidilharam ayetini okuyarak Hazreti Peygamber de bu esrardan iti ve ylece miraca karak Allah ile grt, diyerek bizi mtemadiyen zikrettirdi ve esrar iirdi. Biz orada iken yemeklerimizi Bozalandan Hasan ve Hac smail getirirdi. Bozalanllar bizi hepsi grmt, kulbede iken son gnlerde idi Mehdi Memet, Menemeni kimin eyi bildiini kk Hasandan sordu, o da Nalnc Hasann her vakit Menemen pazarlarna naln satmak iin gidip geldiinden onun bileceini syledi. Bunun zerine Mehdi Menemene gideceiz, benim tandm Saffet Hocann evinde bir akam kalacaz, onun vazlarn dinliyecelz ve oradan Kutblaktap Esat Hocaya ve umum eyhlere telgraflar ekeceiz, Hkmeti igal edeceiz, tekkeleri aacaz, Hkmeti iki ay tatil edeceiz diyordu. S- Menemenden baka daha nerelere gidilecekti? C- Manisa, Ankara ve daha sair vilayetler igal edildikten sonra stanbula giderek halifelii iade edeceini ve Menemende Saffet Hocay Manisada da dier bir eyhi ve bylece her memlekete birer eyh ikame edeceini sylemiti. Paa Hazretleri, biz meczup ve teshir edilmi bir vaziyette idik. Ben aydan beri yerde miyim, gkte miyim hi kendimi bilmiyorum. Kulbeden Menemene gelmek zere yola ktk. Bozalan kenarnda Abdlkerim ve Hoca Mustafaya rast geldik, onlar bizi geirdiler, lhavle eke eke Gediz ay kenarna geldik, kayky uyandrdk kayk bizi dier tarafa geirdi, vakit sabaha yaknd, Menemen kenarnda bir zeytinlie oturduk. Orada yine esrarl sigaralar itik, Ayetlkrsi okuduk. Lilhe illllah diyerek tekbir ve tehlil ile Menemen ierisine girdik, ar ierisinde bir camiye geldik, Nalnc Hasan, caminin iinden bir sancak alarak kt, camide bir ka kii vard, sancakla zikrede ede bir ka mahalle dolatk, Mehdi Memet, eyh Saffetle grm, fakat ben grmedim. Ben kendime malik deildim, eyh Saffet ile Mehdinin grtn ocuklar bilir, ben grmedim. Paam: Bu naki tarikat zehirle dolu bir melnet yuvasdr. Bunlarn kkn kazmak lzmdr, bunlarn kk kaznmadka Cumhuriyet selmet bulamaz. Bunlar kknden kaznmasn

isterim Paa Hazretleri. S - Asl Kubly Beyin bann kesildii andaki vaziyeti anlatmadn. Ruhlu noktay getin, orasn da anlat bakalm? C- Esas mesele, hkmet meydannda zikredip dnerken sanca diktik, bu esnada bir jandarma neferi geldi. Mehdinin ne istediini sordu, o da ben Mehdiyim, biz burada zikrederek halk dine ve tarikata davet edeceiz dedi. Jandarma olamaz deyince, Mehdi srar etti, jandarma gitti. Arkadan jandarma yzbas geldi. Mehdi onunla da bir ey konutu, yzba gitti, biraz sonra askeri yzbas geerken Mehdi onu ard ve konutu. Yzba brakp gitti. Mteakiben de bir gen zabit mfrezesile gelmi, Mehdi, zabitin kafasn kesmi, sancan ucuna dikmi, benim bunlardan hi haberim yok. Ben mtemadiyen sancak altnda kendimden gemi bir vaziyette zikrediyordum. Her taraftan ate balad. Mehdi, amdan Memet, St Memet vurularak dtler, ben de yaralandm, dtm. Paa Hazretleri, Mehdi, bize Hkmet kuvvetlerinin kendisi ile beraber olduunu, kendilerine silah atmyacaklarn, kimseye bir zararlar dokunmyacan, yalnz, halk dine ve eriata davet ile Mehdiliini iln edeceini syledi ve bu suretle bizi kandrd. (devam sonraki sayfada... )

(22 ARALIK 2003)

KUBLAY OLAYI... Sanklarn yarglanmas (3)

15 Ocak 1931 105 sann yarglanmasna, 15 Ocak 1931 Perembe gn baland.

Tutanaklardan yarglamann ilk gn...: (15 Ocak 1931) Sorguya ekilen dier maznun, Nalnc Hasan, Makam Riyasetten, Hasan: S- Okunan kararnameyi dinledin, sen Mehdi Memetle ne suretle mnasebet peyda ettin ve nasl tantn, hadiseyi batan nihayete kadar anlat bakalm? C- Maznun Nalnc Hasan : Efendim, ben bir gn dknmda alrken Mehdi Memetle amdan Memet dknma geldiler, esasen ben bunlarla tanmazdm. Dkknda Mehdi ile amdan Memedin delletile tantm. Dknmda bana kahve smarlattlar ve bu srada Mehdi Memet bana ben mehdiliimi iln edeceim. Maksadm dini kurtarmaktr. Beni de mrit olarak ona iltihakm istedi. Bununla beraber ok zikreden ve dua eden Allaha yakn olur bunun iin sen de Mslmansn buna ihtiyacn var ben bir ok mritlerimle rak Mustafann kahvesinde zikrediyorum, sen de oraya gel, zikre itirak et, dedi ve beni bir ok ayetler okumak suretile kandrd. Ben de rak Mustafann kahvesine devama ve zikretmee baladm. Hkmet tarafndan bu kahvede zikrolunduu anlalm, kahve kapatld. Mritlerden Tatlc Hseyin, benim evim var, evimde de bir ocuum var, benim evde toplanr zikrederiz, dedi. Ondan sonra da Tatlc Hseyinin evinde toplanmya ve zikretmee baladk. S- Tatlc Hseyinin evinden baka yerde toplandnz m? C - Hayr baka yerde toplanmadk. S - Tatlc Hseyinin evindeki toplantlarda neler grld? C - Tatlc Hseyinin evinde toplandk orada bir mddet zikirler yaptktan sonra Mehdi biz zikrimizi lykile yaymak iin bizim bir maaraya gitmemiz lazm ve orada zikir yaptktan sonra Paa Kyne

gider ben orada Mehdiliimi iln ederim btn halk dine davet ederim dedi ve bir ok ayetler okuyarak tarikatn eyiliinden bahsetmek suretile bizi kandrd ve bu tarikata intisap ettikten sonra hepimiz sakal brakmaa baladk esrar imee baladk Mehdinin telkini zerine gnde 1 000 ve daha ziyade lilhe illllah diye ismi celli ekmee baladk. Mehdi bizi deta kendine cezbetmiti. te bu tarikata girdikten sonra Tatlc Hseyinin evinde Mehdi tarafndan bu seyahat hakknda vaki teklifi kabul ettim. Mehdi Memet, St Memet, amdan Memet, Paa Kyne hareket etmek zere yola ktlar ve gittiler. Biz de ben de dahil olduum halde Nalnc Hasan, Kk Hasan, Ramazan, Memet Eminle drdmz bir sonra Paa Kyne gittik. Mehdinin bacana Ahmedin evine misafir olduk ve onlar da orada bulduk. 3-4 gn orada mtemadiyen zikrettik ve esrar itik, Mehdi orada kylye hitaben ahir zamanda gelecek olan Mehdi benim dedi ve yanndaki kpei gstererek bu da mehdinin almeti Ktmirdir dedi ve bu suretle Mehdiliini ilan etti. Halktan bazlar inand, bazlar inanmad. Mehdi orada kendisile amdan Memede birer silh temin etti. Bozalana gelmee kararlatrdk ve yola ktk, 11 saat yrdkten sonra Snbller mevkiinde amlar altnda bir su banda oturduk, gece idi, bu srada Ramazan bir bahane ile kat. St Memet onu arad, bulamad geldi, orada esrarl sigaralar itik. Mehdi orada ayetlerden bahsetti, ryalarmz sordu ve halletti, ordan kalktk Bozalana geldik. St Mehmedin kardei Hac smailin hazrlad bir eve gittik. Mehdi orada avlanmak niyetile geldiini syledi, orada bir hafta zikrettik, ondan sonra Mehdi burada rahat zikredemiyoruz. Bize dada bir kulbe yaplsn, oraya gidelim, orada zikredelim dedi. Kulbe yapld bize kulbeyi Hoca Mustafa ile Hasan gsterdiler. 15 gn orada kaldk gece gndz zikrettik ve esrar itik. Mehdinin tavsiyesi zerine geceleri 200 000 defa kelimei tevhit zikrederdik. Ramazan kat zaman Mehdi bizi sk tazyik altna ald, kaarsanz sizi vururum diye korkuttu ve okuduu ayetlerle de bizi kandrd ve daha dorusu bu tarikata intisap ettikten sonra kendimi kaybetmitim. S- Bu mddet zarfnda size bu Mehdi Mehmet Menemene ne maksatla gelineceini syledi mi? C- Menemene ne iin gidileceini sylememiti. Yalnz eyh Saffetin evine gideceimizi ve hkmet aleyhinde tertibat alacamz sylemiti. S- Kulbedeki toplantdan sonra ne oldu? C- Kulbede 15 gn kaldktan sonra Menemene gelmek zere yola ktk, biz kulbede iken Bozalan kylleri bize yemek getirilerdi. Menemene hareket etmek zere Bozalandan ktmz zaman Abdlkerim ve daha bir iki kii bize olanca kuvvetlerile yardm edeceklerini sylediler. Gediz kenarna geldik, kayky kaldrdk, Mehdi, kaykya ben Mehdiyim, halk dine ve eraita davete gidiyoruz, bizim paramz yok, bizi o bir tarafa geir, biz de seni ileride memnun ederiz dedi. ay verdi, itik ve Menemen tarafna bizi kaykla geirdi. Menemen kenarnda bir zeytinlik ierisine girdik, orada zikrettik, itik, sabaha kar idi, Mehdi bize ayetlkrs okuttu. Menemene nasl gireceimize dair talimat verdi. llllah llllah diyerek Menemenin iine girdik. ar iindeki bir camiye geldik. Camiden bayrak, Mehdi, camide halka kar mehdiliini iln ediyor ve bizim kimse ile alkamz, yoktur. Biz burada zikredeceiz, maksadmz dini kurtarmaktr diyor. Merkumun bu szlerini iiden halktan bazs peki dediler ve bizim arkamza takldlar. Tahminen sancan altnda yz kii zikrediyorduk. Yz kii de seyirci vaziyetinde idi. Mehdi ayn zamanda halka kar eshab kehiften olan Ktmirleri sayp tarif etti ve yanndaki kpein de Ktmir olduunu ve kendisinin mehdiliine dellet ettiini syledi. Zikrederek biz poyraz tarafna Mehdi de gn dodu istikametine gittik. Mahalleleri gezerken Mehdiyi kaybettik, bir sokakta Mehdi ile Saffet Hocay kar karda grdk. Mehdi elle Saffet Hocaya bir iaret yapt ve beraber konutular, Saffet Hoca evine gitti biz yine belediye nne geldik zikre baladk, bir jandarma neferi geldi, dalm, bu toplanty lavediyorum dedi. Mehdi dinlemiyerek zikre devam etti. Jandarmalar hkmet iine girdiler ve biraz sonra bir piyade yzba geldi. Mehdinin ne istediini sordu. O yzba da gitti. Jandarma kumandan geldi, Mehdi jandarma kumandanna ben Mehdiyim, halk eriata davet ediyorum dedi. Jandarma kumandan da biz de Mslmanz, haydi daln dedi ise de, jandarma kumandan da ayrlnca etrafa toplanan halk bizi alklamaya balad. Bu srada bir zabit emrinde bir asker mfrezesi geldi. Zabit mehdinin yanna yaklaarak yakasndan tuttu, teslim olmasn syledi. Mehdi kzd, zabiti kaktrd ve bir silh atarak zabiti yaralad. Zabit yaral olarak camiin kapusunun iine dt. Mehdi ve amdan Mehmet, zabitin arkasndan gittiler, zabitin kafasn kestiler ve ban alp getirdiler. Halktan tanmadm birisi bir ip getirdi, Mehdi, kelleyi sancan ucuna dikti, birisi de ukur kazd, amma bilmiyorum bu srada etraftan silhlar atlmaa balad. Mehdi Mehmet, St Memet, amdan Memet, vuruldular ve dtler.

S - Halk dine davet etmek iin nereye kadar gideceksiniz? C - ine kadar gidip btn Yahudileri Mslman ettikten sonra Mehdi kendisi de Mslmanlarn bana halife olacakt. S- Her memleket halkn Mslman ettikten sonra ine kadar gitmeyi kararlatrdnza gre Mslman ettiiniz memleketlerde kimi brakacaktnz? C- Buralarn dine davet ettikten sonra Menemende eyh Saffetl brakp Mehdinin karar gibi Arabistana kadar gidecektik. Mddei Umumi Hidayet Bey - Mehdinin Menemenden evvelki eyh Saffetle olan vaziyet ve mnasebetlerini syleyin. S- Menemene gelmezden evvel Mehdi bakaca ne vakit eyh Saffet ile grmtr? C- Bir cuma gn eyh Saffetle Mehdiyi yolda bir amlk arasnda Rumca konumaktalar iken tesadf ettim, bana sigara verdiler, itim. Ve yanlarndan ayrldm ve ekildim, biraz yanlarndan ayrldm. kenardan eyh Saffet ile Mehdinin konumalarn ve vaziyetlerini takip ettim. Bir saat kadar konutular, ayrldm gittim, yine bir gn Saffet Hoca bana tesadf etti. Beni bir zeytinlik iine ekti. Orada cebinden kard bir defter yaprana bir eyler yazarak al u mektubu Dervi Mehmede ver dedi, ben aldm gtrdm. Mddei Umumi Hidayet B. - Maznun Nalnc Hasandan sorulsun, kendisi hi mektup alp eyh Esada ziyarete gitmi midir? S - Byle bir seyyahat yaptn m? C- Maznun; Evet stanbula bir mektup ile eyh Esada ziyarete gittim. Laz brahim benim orada eyh Esat namnda bir eyhim vardr dedi, oturduu yeri tarif etti, mektubu alarak stanbula gitmek zere zmire gittim. Vapurda Manifaturac Osmana tesadf ettim. stanbula knca daym Mavunac Dadayl Hasan aradm bulamadm. Bunun zerine Laz brahimin dedii adresle Erenkynde Esat Hocann kkne gittim. Vapurda rast geldiim Osman, benden evvel eyh Esada gitmi onu orada grdm, bir ka gn sonra da Laz brahim Hoca da stanbula geldi. eyh Esadn kknde ben 11 gn kaldm, bir gn Laz brahim, Manifaturac Osman, eyh Esat ve daha bir ka kii ve ben orada oturup konuuyorduk bana dar kmam ihtar ettiler. Ben oradan dar ktm. Fakat ieriden konuulan eyleri dinledim. Laz brahim, yaknda apkalar atlacak, fesler geyilecek, halifeler gelecek, tekkeler, yeniden alacak diyor ve Hkmet aleyhinde syleniyordu. Yine bir gn stanbula Laz brahim Hoca ile beraber gezerken denizde iki tane zrhl vard. Laz brahim, bu zrhllar grnce, ite bunlar gryor musun bunlarn iinde Sultan Hamidin oullar vardr. Nerede ise halifelik avdet edecek demiti. S- Sen baka daha ne vakit stanbula glttln? C - Ondan bir sene evvel yine bir defa gitmitim. S- mam brahim Efendi ne vakit stanbuldan dnm? C- Menemen hadisesinden bir ay evvel Manisaya dnd ve Manisada tekkelerin yine alacan filn syler dururdu. S- stanbuldan sen mi daha evvel geldin, yoksa brahim Efendi mi? C- Ben daha evvel geldim. mam brahim Efendi benden , drt gn sonra geldi ve yine camilerde halifelerin geleceini, tekkelerin alaca hakknda vaizlerde bulunurdu.

S - Yalnz Manisada m vaaz veriyor, kylere gitmiyor mu idi? C- Kylere de gidip tarikat lehinde halka nasihatlerde bulunup ahaliyi nakibendi tarikatine intisap etmeleri iin tevik ederdi. S- Kylerde seyyahat esnasnda gizli cemiyetler tekil ediyor mu idi? C- Gizli cemiyet tekil ettiini bilmem yalnz camilerde her vakit namazdan sonra resmen cemaat zikrettirirdi ve hi korkmayn hkmet bizim zikrimize mani olamaz derdi. S- Sen ne vakit nakibendi tarikatine intisap ettin? C- ki sene evvel. S- Sen bu zikirlere nasl itirak ediyordun? C- Bir defa Laz brahimin camaate hitaben istiyen gitsin biz zikredecez dedi. Oturup zikrettik. Biz ondan sonra Laz brahimin evine gittik. Bizi evinde zikrettirdi. Bana eyh Esat iin eyhimizi hi bir vakit unutma derdi. te bunlarn bu yoldaki tarikata mtedair tevikat yaptklar itikatla iime ate gibi bir ey dt en nihayet ben de tarikate slk ettim. Mesele bundan ibarettir. Ben tarikat ebekesinin btn icraat ve faaliyetini batan nihayete kadar anlattm. Hi bir ey saklamyorum. Evvel ve ahir hadiseyi btn mahiyet ve mulile syledim. Hatta mstantklara da verdiim ifade bu yoldadr. (devam sonraki sayfada...)

(22 ARALIK 2003)

KUBLAY OLAYI... Sanklarn yarglanmas (4)

15 Ocak 1931 105 sann yarglanmasna, 15 Ocak 1931 Perembe gn baland.

Tutanaklardan yarglamann ilk gn...: (15 Ocak 1931) Sorguya ekilen dier maznun Kk Hasan, makam riyasetten: S - Hasan sen de anlat bakalm? Mehdi Memedin yannda bulunduunuz mddete ne gibi hareketlerde bulundunuz. Menemene gelip buradaki hadisenin sonuna kadar geen safahat anlat? C- Paam Hazretleri! Mehdi Memet dedikleri adam yedi senedenberi eyhlik yapyormu. Bunun yannda bir ok dervi ve mritleri de varm. Bir defa pederime nasl senin ocuklar camiye gidiyorlar m, namaz klyorlar m? Dedi ve bana da ahIr zamanda bir mehdi kacaktr, biliyor musun dedi. Ben de evet biliyorum dedim. yle ise ite o Mehdi benim dedi ve beni kendisine mrit olmaa davet etti ve bana nasl zikir yaplmak lzm geleceini retti. Tarif ettii dualar okudum, bu adam beni de kandrd. Bir gn toplandmz rak Mustafann kahvesinde tesbih ile bana 500 defa lilheillllah ismi cellini ekeceksin dedi. Bunu da tarif ettii minval zere yaptm. Mehdi Memet ve St Memet, nakibendi tarikatinin ihyas iin tekilt yapyorlarm ve her vakit Mehdi Memedin tarif ettii gibi zikre devam ediyordum. rak Mustafann kahvesi Hkmet tarafndan kapatldktan sonra mritlerden

Tatlc Hseyinin teklifi zerine onun evinde akamlar toplanmaa ve zikretmee baladk. Tatlc Hseyinin evinde Mehdi yaplan tekilt etrafnda gidecekleri yeri kararlatryordu ve maksad da Trkiyede btn vilyetlerde, kasabalarda, kylerde halk dine davet ettikten sonra Avrupa Devletlerini de bu minval zere dine davet edecekti ve Trkiyede kapanan tekkeleri yeniden amak iin alacan sylerdi. Bu maksadnn husul iin Hazreti Peygamberin zamannda nasl bir yol tutup din urunda altndan ve ne suretle dini islm nerettiinden anlarla misaller getirerek bizi ikna etmek iin hazreti peygamber de byle zikir ve tehlil ve tevhitlerde bulunup hak yolunu kazanm idi diyordu. Bu toplantlarda Menemen lf olmad. Yalnz silh olmadndan karakollarn baslp silh temin edilmesi bahs gemi idi. Mehdi Memet, bana smaile git benden selam syle bir tfenk versin al gel dedi. Ben de gittim smaile Mehdi Memedin selmn syledim ve silah istediini anlattm. smail uval ierisine bir silh koydu, ben de silh alp uvala koydum. Mehdi Memede gtrdm. Mehdi Memet Manisada Koca Mustafadan da bir bak temin etmi, Tatlc Hseyinin evinde kararlatrdmz vehile Mehdi, St Memet, amdan Memet nezdine bir gn evvel Paa Kyne hareket ettiler. Biz de bir gn sonra orada onlara iltihak ettik. Kyde Mehdinin bacana posta srcs Ahmedln evinde misafir olduk. drt gn bu suretle orada zikrettik Ve beni ok tehdit ederdi. S- Senin daha baka kardelerin olduuna gre neden Mehdi Memet seni kendisine mrit yapma intihap ediyor. Mademki seni korkutuyor. Sen Mehdiden grdn tehditlerden babam neden haberdar etmedin? C- Paam Hazretleri. Beni ok korkuttu. Dualarla aklm ald. Babama sylemedim. Nedense kendisine mrit yapmaa beni semi. Reis Paa: fadene devam et: Maznun Kk Hasan, bu minval zere Paa kynde Mehdi Memedin kayin validesinin evinde drt gn kaldk. Mehdi oradaki halka evvel av maksadile geldiini, sonra da Mehdi olduunu ilan etti ve maksadn anlatt. Bozalana gelmek zere yola karken kyllerin bazlar gitmeseniz eyi olur, diyordu. S- Mehdinin kayn validesi kendisine byle bir teebbsten yaz gemesini sylemedi mi? C- Kayin validesi gitme, der, fakat Mehdi Memet dinlemezdi. S- Ondan sonra ne oldu. C- Bu minval zere Paa Kynden yola ktk tan 11 saat yol yrdk. Snbl mevkiinde amlk altnda bir su banda oturduk. Ramazan oradan bir bahane ile kat, St Memet arad, bulamad, bundan sonra Mehdi bizi daha fazla tazyik altna almaa balad. O su kenarnda da esrar itik. Bozalan Kynn yaknnda bir derede biz kaldk yalnz St Memet kye geldiler. Gece idi. Sabahleyin Hac smailin kkolu Hseyin gelerek bizi de ald, Bozalana gittik Hac smailin bykolu Hseyin bunlara iki silh daha temin etti ve Hac smailin evine misafir olduk. Bize yemek verdiler. Bu kyde bir hafta kadar zikrettik. Esrarl sigara itik. Burada da Mehdi Memet Mehdililni iln etti ve bizim iin de bunlara eshab kehifdendlr dedi. Bu szler zerine kyl elhamdlillah Mehdinin yzn grdk derlerdi. Bununla beraber Mehdi Memet ben mehdiliimi iln etmee kyorum. Halk dine davet edeceim. Muvaffak olduktan sonra da size birer memuriyet veririm dedi. Mehdi daima esrar itirir ve kendi amaline hizmet ettirmek iin bylece bizi bir takm kaytlar altnda tutard. Bizi budala yapmt. Bizi istihareye yatrr. Ryalar grr, onlar hallederdi. Neler yapmazd Paam. Meer maksad ne imi Paan Hazretleri, bu minval zere bu kyde bir hafta kadar dua ve zikrettikten sonra Mehdi Memet, St Memede biz burada zikrimizi rahat yapamyoruz. Bize dada bir kulbe yapsnlar oraya gidelim dedi. St Memet enitesine syledi ve bize dada bir kulbe yapld. Oraya gittik. orada 15 gn kadar zikrettik, esrar itik, yemeklerimizi Bozalan kylleri getirirdi. Bu minval zere burada zikrederken Mehdi Memet benden Menemeni eyi bilir misin diye sordu. Ben de Nalnc Hasan daha eyi bilir dedim. Bundan sonra Menemende ka jandarma vardr dedi. Bir ka jandarma olduu sylendi. Kulbeden ktk. Bozalan kenarna geldiimizde, Mehdi, Abdlkerime rast geldi. Mehdi ona Menemene doru gidiyoruz, orada Mehdiliimi iln edeceim dedi. Abdlkerim Hseyin ile beraber Mehdiye beni unutma, Cenab Hak size yardmc olsun, inallah muvaffak olursunuz, siz gidin biz de buradan sizin hareketinizi takip edeceiz. Buradan Menemene bakacaz, Menemende bir

silah patlarsa silhlarmz alarak geleceiz dedi ve bize birer sigara verdi. Oradan Gediz ay kenarna geldik. Kayky kaldrdk ve beri tarafa getik. Menemen kenarnda bir zeytinlie gelmitik. Sabah yaknd. Zeytinlikte oturarak esrar itik. afak skmek zere idi. Menemenin ierisine girdik Bozalandan hareket ederken Mehdi bana da bir tabanca vermiti. Fakat ben onu hi kullanmadm Menemenin ierisine girmezden evvel Mehdi bize ayetlkrsiyi okutmaa balad. Menemenin ierisine tekbirlerle girdik. ar ierisinde bir cami yanna geldik, silhllar camiin etrafn sardlar Nalnc Hasan camiye girerek bir sancak ald o vakit camide iki kii vard, bir insan da ezan okumak zere idi. Mehdi, Camide bulunanlara ben ahir zamanda gelecek olan mehdiyim deyince camidekiler ehadet getirmee baladlar. Sancakla camiin nndeki meydanla geldik, orada biraz zikrettikten sonra Mehdi, Menemenin ierisini, mahallelerin gezmek istedi. Ve orada hazr bulunan tanmadm birisine bize mahalleleri gezdir dedi. O tanmadm adam bizimle beraber mahalleleri zikrederek dolatk, bir yere geldik, Mehdi bizden ayrlmt. Mehdiyi kaybettik, dolarken bir sokakta Mehdiyle Saffet Hocay kar karya grdk. Saffet Hoca evine girdi. Pencereyi kapatt biz oradan tekrar belediye meydanlna geldik yine zikre baladk bir ok halk toplanmt. Sanca yere dikmek istedik, tanmadm birisi bir ukur kazd, sancak oraya dikildi. Etrafmza tahminen 100 kii toplanmt. Bunlarn hemen hepsi zikre itirak ediyorlard. Mehdi Mehmet mehdiliini iln etmiti. Ve etraf 70 000 evliya ile sarlmt. Herkes leye kadar sancan altna gelsin, gelmiyenlerin kafas kesilecektir dedi. Bu srada bir jandarma, yannda drt be jandarma ile gelerek Mehdiye ne istiyorsun, daln dedi, Mehdi ona ben mehdiyim, halk eriata ve dine davete geldim. Etraf sarlmtr. 70 000 kii vardr dedi. Ve silhn jandarmalara kar kaldrd. Jandarmalar kaarak hkmete girdiler. Zikir yine devam ediyordu. Mteakiben bir jandarma yzbas gelerek Mehdi ile konutu. Ve Mehdiye biz de Mslmanz, daln dedi. Ve jandarma yzbas da hkmete doru gidince halkn bir ksm Mehdiyi alkladlar. Yine bir askeri yzbas geldi. O da dnd. Arkadan bir gen zabit kumandasnda sng takl bir mfreze geldi. Zabit, Mehdinln yanna gelerek yakasndan tuttu. Mehdiye teslim ol dedi, Mehdi zabiti kaktrd ve silhla vurdu. Zabit yaral olarak camii yanna gelince dt. amdan Mehmet giderek zabitin kafasn kesti, getirdi sancan ucuna dikti. Ba orada durmaynca ahaliden birisi ip verdi. Ba sancan ucuna baladlar. Ve yine bu vaziyette meydanlkta tekbire baladk. Sng takl askerler kamlard. Zikir esnasnda her taraftan silhlar patlamaa balad. Mehdi, St Mehmet, amdan Mehmet vuruldular. Mehmet Emin de yaraland. Biz Nalnc Hasan ile Manisaya katk, gn sonra bizi Manisada tuttular. Mesele bundan ibarettir Paam Hazretleri. S- Mehdi Menemenden sonra nerelere gideceini sylemi miydi? C- Mehdi, Bozalandan hareket ettiimiz zaman Menemeni igal ettikten sonra bir eyh brakacan, Manisay, Ankaray, her taraf igal edeceini, oradan ama giderek Hazreti sa ile buluacan demiti. Ben yerde miyim, gkte miyim, nerede olduumu bilmediimden daha dorusu Paa Hazretleri, biz meczup bir halde olduumuzdan hi bir ey deyemiyorduk. (devam sonraki sayfada...)

(22 ARALIK 2003)

KUBLAY OLAYI... Sanklarn yarglanmas (5)

15 Ocak 1931 105 sann yarglanmasna, 15 Ocak 1931 Perembe gn baland.

Tutanaklardan yarglamann ilk gn...: (15 Ocak 1931) Dier maznun - Ramazan sorguya ekildi.

Paa Hazretleri. Ben Manisada St Memetle kendisinden st aldmdan tanrdm. Ben de bu nakibendi tarikatna be ay evvel intisap ettim. Mehdi ile beni St Mehmet tanttrd. Paa Hazretleri ben cahilim, Mehdi ile bylece tantktan sonra bir gn Mehdi bana dua ve zikrediyor musun dedi. Ara sra zikir ve dua ediyorum dedim. ok dua ve zikret, bunu yapan Mslmanlar Allaha yakn olurlar diye kandrd. Ben de bunlarla bir ka akam Tatlc Hseyinin evine giderek zikrettim. Tarikata ilk girdiini zaman Mehdiyi tanmazdm. Onun daha bir ok mritleri varm. Ha Paam beni evvela St Mehmet, Mehdi iin onun arkasnda 70 000 melaike vardr, onun mridi ol, gelmezsen senin iin fena olur, her halde onun mridi olmalsn demiti. Ben de bunlarn toplandklar Tatlc Hseyinin evine gittim, iki defa bulundum. Orada bunlar mtemadiyen Mehdilik meselelerini konuuyorlard. St Mehmet Manisada smailden bir silah ald. Bir gn sonra postaya binerek Paa Kyne gittik. Oradan da Bozalana giderken bana cebren yr diyorlard, Kk Hasanla biz dierlerine nisbeten daha geride idik. Yolda su dkmek bahanesile kaldm ve katm. Paa Kynde iken Mehdi ile amdan Mehmede silh geldi. S- Manisada Mehdiden baka hangi eyhleri tanrsn? C- Manisadaki eyhleri tanmam. S- Mehdi Mehmet kendisine dervi bulmak iin bakasna ne iin mracaat etmemi te sana ediyor, demek sen bir meyil gstermisin ki ona iltihak etmisin. C- Bakasna teklif etmeyip te bana teklif ettiini bilirim. S- Mehdi Mehmedin daha bir ok mritleri olduunu sylyorsun, halk dine davet etmek iin dier dervilerine neden teklif etmemi te, sana etmi? C- Bana teklif etti, dier mritlerine neden teklif etmediini bilmem. S- Mehdi Mehmedin mritlerl kimlerdir. C- Benim tandm Mehmet Emin, St Mehmet, amdan Mehmet, Nalnc Hasan, Kk Hasan, Tatlc Hseyindir, bakalarn bilmem. Bu srada Memet Emin ayaa kalkarak kendiliinden iltihak etmitir, hatta bize et bile vermiti. Maznun Ramazan Ben korktum korkumdan et verecek oldum. Fakat almadlar. S- Mehdi sizi nerelere gtreceini syledi mi? C- Hayr sylemedi. S- Mademki sylemedi byle silhl olarak yola kyorsunuz oradaki kylerden bu adam bizi byle nereye gtryor deye soramaz mydn? C- Silahlar gelince bize Mehdi hemen kalkn gidelim dedi ben kylden bizi nereye gnderiyor deye sormaa vakit bulamadm. S- O esnada ne kadar kaldnz ki sormaa vakit kalmyor. C- Bir eyrek saat kadar kaldk. S- Daha fazla kalmsnz. C- Belki bir saat kadar kalmzdr. Reis Mustafa Paa Mehmet Emin bu kyde ne kadar kaldnz. Memet Emin : Silhlar geldikten sonra kyde bir veya bir buuk saat daha kaldk dedi.

Maznun Tatlc Hseyin, sorguya ekildi. S- Reis Mustafa Paa, sen syle bakalm Tatlc Hseyin? C- Maznun Tatlc Hseyin, efendim benim evimde katiyen toplant olmamtr. sbat etslnler, cezama razym. S- Sen Mehdi Mehmet ve arkadalarm hi bir yerde grmedin mi? C- Kahvede falan grdm. S- Mehmet Emin ve iki Hasann Mehdi ile kendilerinin senin evine gelip toplandnz syliyorlar. C- Hayr efendim evime gelmediler. S- Mehdi Mehmedi nasl bir adam olarak tanrsn. C- Kzk bir adamdr. Vururum, keserim, krarm der durur. S- Mehdinin kzk bir adam olduunu nereden biliyorsun. C- Kasap Hasan namnda birisile evvelce ekiyalk yapm, sonra seferberlik sralarnda, askerlik mnasebetile kendisini tanrm. Ben stanbulda sanayide askerdim. Mehdi Mehmet habaset sahibi bir adamdr. Ondan dolayi bunu kzk, vururum, keserim diyen aksi bir adam olarak tanrm. Maznun Topu Hseyin: Toplant falan yapmadk, yalandr. Frkaclk meselesinden bana bunlar muberdir diyerek crmn inkr etti. Mddei Umumi Hidayet Bey: Tatlc Hseyinin oturduu ev kendisinin mlk mdr? S- Reis Paa : Ev kendinin midir? Maznun Tatlc Hseyin ev kendimindir? Mddei Umumi Hidayet Bey, Tatlc Hseyin, Mehdi Memet ve buradaki olan arkadalarnn evine gelip toplant yaplmadn syledi. Halbuki Mehmet Emin ve iki Hasann Tatlc Hseyinin evinde toplant yapldn mttehiden syliyorlar. u halde Memet Emin ve Hasanlardan Tatlc Hseyinin evinin dahili taksimatn tarif etsinler dedi. Reis Paa : Kk Hasana, Hasan tarif et bakalm? Kk Hasan, sokak kaps iki. kanatldr ieriye girilince avls ukurdur. Ev iki katldr. Alt katta merdiven altnda sol tarafta kk bir odada oturduk. Hatta odada bir karyola vard. Etrafnda da kanepeler vard. Nalnc Hasan, evet, evin taksimat Hasann tarif ettii gibidir dedi. Mehmet Emin ve Ramazan : Evet Paa Hazretleri, evet, taksimat byledir dedi. cab dnld. Vaktin hullne mebni durumann 17 Knunusani 1931 cumartesi, saat ona talikine mttefikan karar verildi. 15.1.931

Reis Mustafa za Ziya

za Demir za Baha K smail

za Ata K. Kemal

(22 ARALIK 2003)

KUBLAY OLAYI... Esas hakkndaki iddianame

24 Ocak 1931 105 sann 15 Ocak'ta balayan yarglamasndan sonra 24 Ocak 1931'de Divan Harbi Orfi Mddeiumumisi (Savcs) A. Fuat Bey, Esas Hakkndaki ddianame'sini okudu. DDANAMEDEN... "Menemen faillerini yetitiren ve tarikat perdesi arkasnda faaliyete geerek halk ifal eden ve nakibendi tarikat namile ortaya srdkleri bir tarikata halk balyan ve nihayet bu suretle zahiren, ismen, din bir tarikat, aslan ve ruhan onun gizli olmak vasfnda mndemi gizli ve muzr bir teekkl ile almaa balyan hadisenin elmanlar maznunlar ebekesine..." "Aada delilini birer birer serdedeceim bu ebekenin banda sabk Manisa Asker Hastanesi imamlndan mtekait imam brahim Efendi vardr. Bu adam Erenkynde evki Paa kknde oturan eyh Esada merbuttur." "....bu tarikatin siyasi bir teekkl olduunu umumi surette arzettikten sonra son hadisenin bu teekklden ktn maddeten gstermek isterim." "Tarikatn gayesi hkmeti ykmak, eskisi gibi tekkeleri ak alen zikir yapmaktan ve sultanlar getirmekten ibaret olduunun maznunlar tarafndan mttefikan beyan edilmesi..." Kubilay Olay'nn Esas Hakkndaki ddianamesi yle: (24 Ocak 1931) Esas Hakkndaki ddianame Reis Paa Hazretleri: Trk Cumhuriyetine ve onun tarihine lekeli bir sahife ilave eden irticai hadisenin en muhim muhakeme devresi bugn hitam safhasna dahil olmutur. Mutaleam serdederken evvel mnhasran Menemen hadisesini ika eden maznunlarn Manisadan hareket ettikleri gnde Tatlc Hseyinin evindeki itimalarndan balyacam; srasile Paaky, Bozalandakl vaziyetlerini ve bu vaziyetlerinin kylerdeki ekli tezahrn gsterdikten sonra buralarda kendilerine zahir olan maznunlarn hadisedeki rollerini terih edeceim, ondan sonra fecaat arzeden Menemen hadisesnin ekli cereyann gstereceim ve pisikolojik noktadan basitten mrekkebe doru yryerek Menemen vakasnn menei hakikisine intikal ve bundan Tatlc Hseyinin evindeki ltimaa takaddm eden zamanlarda muhtelif mahallerde yaplan itimalara ve bunda Erenky kaneslnin oynad rollere geerek hadisenin mahalli olmayp mull ve vsi saha zerinde cereyan ettiini gstererek maznunlar ebekesini karacam ve bunlarn Devlet hayatiyeti zerindeki maksatlarnn tecelliyatn ve delili ile ve anasr crmiyesile tetkik ve tahlil ederek vasfi crmilerlni ortaya koyacam, ondan sonra cezai mesuliyetlerinin temas ettii mevadd kanuniyeyi gstereceim. ylece; tahkikat safahat hakknda takip edeceim mtaleamn seyredecel ana hatlar zerlnden yryerek iddianememin bir krokisini izmi oldum. imdi evvela maznunlarn Manisadan Menemene kadar olan safhasn drt

noktada tetkik ve mtalea edeceim. 1. Maznunlarn Manisada ve Manisadan hareket ve Paakynde ikametleri: Maznunlarn Manisada drt gndenberi itima ettikleri Tatlc Hseyinin evinde son olarak 6 Knunuevvel 1930 cumartesi akam (kendisi de dahil olduu halde, amdan Mehmet, St Mehmet; Emrullaholu Mehmet, Aliolu Hasan, Nalnc Hasan ve akrolu Ramazan, rak Mustafa, Topu Hseyin; Keili Sleyman avu, Papuu Hsyinolu Ali) huzurile bir itima yaplmtr. Bu itimada vaka hakknda mzakere cereyan etmi ve bu mzakerede hadisenin sureti cereyan ve silahlarn sureti tedariki kararlatrldktan sonra Giritli Memet evvel sabahleyin kendisi amdan Memet, St Memetle Paa Kyne hareket edeceini ve bir gn sonra da Paa Kynde Emrullaholu Memet, Aliolu Hasan, Nalnc Hasan, akrolu Ramazanm kendilerine iltihak edeceini syledikten ve talimat verdikten sonra orada hazr bulunan Topu Hseyin, rak Mustafa, Tatlc Hseyin, Keili Sleyman avu, Papuu Hseyinolu Ali de bilahara arkalarndan silahlanarak geleceklerini vadetmilerdir. Sabahleyin kararn tatbikatna geen Giritli Mehmet yanna St Memetle, amdan Memedi ve Manisada Giritli smail ve Piak Mustafann uval iinde verdikleri iki silh alarak ve kendi bacana posta srcs Khya smailin arabasiyle Paakyne hareket eylemitir ve muvasalette anal Rukiyenin evine misafir olmutur. Rukiye keyfiyeti kyden Giritli Memedin bacana Smavl Osman ve bakkal Memetolu Abdrrahrnana anlatmtr. Talimat vehile bir gn sonra hareket edecek olan Emrullaholu Memet Emin, valdesi Hasibe, kars Emine, kz kardei Halidenin malmat altnda ve hatta bu meyanda maznunlardan Hafzolu Simsar Mustafaya da alaca olan parann karsna ve anasna verilmesini tenbih ettikten sonra Aliolu Hasan, Nalnc Hasan, akrolu, Ramazanla birlikte araba ile Paakyne gitmi arabac bunlar Giritli Memedin bacana Ahmedin evine gtrmtr. Burada Ahmet bunlara yiyecek karp yedirdikten ve antalarna yemek koyduktan ve tam muvaseletlerinden yarm saat sonra Rukiyenin evinden aldklar silahlarla ve yanlarna aldklar Ktmir dedikleri kpeklerile beraber hep birlikte gece yars Paa Kynden kyorlar, Bozalana hareket ediyorlar. 2. Bozalan yolunda Maznunlar onbir saat yrdkten sonra Snbller Ky yolunda bir amlkta su kenarnda geceyi geiriyorlar, burada akrolu Ramazan, vaziyetin vahametini anlayarak kendilerinden ayrlp habersiz kayor ve Manisaya avdet ediyor. Bozalana girerken: Su kenarnda uykudan kalkan maznunlar, arkadalarnn birisini kaybettikten sonra yryerek Bozalan Kynn kenarna geliyorlar. (Bu ky St Memedin kydr) St Memet, kye girip akrabasna haber veriyor, St Memedln damad Koca Mustafa bunlar ky kenarnda istikbal ederek evvelden hazrlad bir bo odaya alyor; 3. Maznunlar Bozalanda: Bu eve her gn Hoca Mustafa da dahil olduu halde St Mehmedin kardei Hac smail ve olu Hseyin ve dier olu Hasan, her beraberce girip kyorlar, yemek getiriyorlar. Burada Giritli Memet mehdiliini iln ediyor. Kyde iitmedik kimse kalmyor, bu meyanda ky heyeti ihtiyariyesi (Muhtar Molla Ahmet olu Mustafa, za Hac Mustafa oullarndan Mustafa olu Mustafa, za Memetolu smail, za Memet olu Ibrahim. za Halilolu Hasan, beki Ahmet olu Hseyin) bile haberdar oluyor ve kyden Osmanolu Hasan ve Memetolu Ahmet maznunlara hitaben Emiralem karakoluna urayp orada bulunan iki jandarmay ldrp silhlarn almalarn ve kendileri de arkalarndan Menemene gelip yardm edeceklerini sylyorlar. Bir heyet: Bir hafta kadar Bozalanda kalp orada mehdiliini iln eden Giritli Memet, vaziyetten hkmetin haberdar olup olmadm anlamak zere Hac smailin hemiresinin kz Fatma ve Hac Aliolu Mustafay gya cihaz tedariki behanesile Manisaya gnderiyor bunlar Manisadan St Memedin kars Kezibandan vaziyeti anlayp avdet ediyorlar. Bir kulbe: Hkmetin haberdar olduu havadisi getirilince Giritli Memedin emri ile ky civarnda amlkta Hac smail ile Hoca Mustafa tarafndan bir kulbe ina ediliyor burada bir hafta esrar imek suretile zikre devam eden maznunlar 23 Knunuevvel 1930 sal gn Menemen girmei kararladryorlar, nihayet; Menemen yolunda: Sal gecesi Ktmirlerile beraber yola kyorlar, evvelden haberdar edildii iin Gree karyesinin berisinde kmr ocanda Hac smailolu Hseyin tarafndan yaklan atete

sndktan ve oraya yine evvelden haberdar olan Greceli Abdlkerimin getirdii yemek yendikten sonra bunlarn rehberlii ile yollarna revan oluyorlar. Geit: Hasanlar geidine geldikten sonra orada kayk Memedin kay ile beri tarafa geiyorlar ve Menemene yollanyorlar. 4. Menemene girerken ve Menemende fecaat : Maznunlar Menemen kenarna geldiklerinde zeytinliklerde bir az tavakkuf ettikten ve burada Giritli Memet maznunlarn hepsine ifte ifte esrarl cgara verdikten sonra hepsi sarho kafalarla Menemene dahil oluyorlar. Saat alty yirmi gee Mft camiine geliyorlar, bu camiden maznunlardan Nalnc Hasan (nna fetahnaleke) suresi yazl bayra alyor, hep birlikte cami iinde bekliyorlar ve camiye girenleri Mehdi dine davet ediyor ve mehdi olduuna dair nianesi olan Ktmiri kendilerine gsteriyor. Namazdan sonra cemaat bayrak altna davet ve buna icabet eden isimleri mehul baz ehas bunlarla belediye meydanlna geliyorlar, oradan ayrlyorlar. lerinden Abdullaholu mezzin hafz Ahmet maznunlarn camiye geldiini grm, Hkmete haber vermei hatrna getirmiyerek maznunlar gittikten sonra minareye km ve kendi ifadesine gre etraftan gelecek yetmi bin kiiye bakmtr. Belediye meydanlnda ve mahalltta : Belediye meydanlnda maznunlar bir az kaldktan sonra bayraklarn omuzlayarak hep birlikte tekbir getirerek ehri dolamaa balyorlar ve rast geldiklerine Mslman msnz? Mehdiye itikadnz varm? Diye soruyorlar ve kendilerine bayrak altna girmelerini. aksi takdirde hepsi kltan geeceini ortada hkmet olmadn, herkesin dkkanlarn kapayarak kendilerine iltihak etmelerini ve arkalarndan yetmi bin kiinin gelmekte olduunu, top, tfek, btn kuvvetin mehdi huzurunda duracan bararak btn mahallt dolayorlar. Hoca Saffet Efendinin evi nnde : Hoca Saffet Efendinin evi nne geldiklerinde tavakkuf ediyorlar maznunlar arkalarndan gelen Mehdi Memedin burada anide tegayyp ettiini ve biraz sonra Hoca Saffet Efendi ile temaslarn, birbirine baktklarn gryorlar ve hocann tam evine girecei anda Mehdi Memedin bir iaretile maznunlar Saffet Hocaya resmi selm ifa ediyorlar ve nlerinde Menemenden iltihak eden maznun Abbas tabanca atmak suretile icrayi admani ederek ve dier Menemen halkndan Ramiz, Harputlu Memet, mbll Memet te bunlara iltihak ve tekbir alarak belediye nne avdet ediyorlar. Belediye nnde : Bayrak burada Menemenlilerden Arabac Hseyin tarafndan meydanla alan bir ukura rekzediliyor. Yine burada maznunlar tekbirler ve yukarda arzettiim ekilde nidalara balyorlar ve ellerinde silah olduu halde sancak etrafn dolayorlar. Bir ksm da yerden ald topra etrafa serpiyor. Jandarma Yazcs Ali Ef. : Bu srada Jandarma Yazcs Ali Efendi haberdar edildiinden arkadalar drt nefer jandarmaya silahlarn almalarn tenbih edip kendilerini beklemeden doruca Mehdinin yanna giderek ne istediklerini sormu, Mehdi Giritli Mehmet, buna hitaben, git kumandanna haber ver. O gelsin, bana top kurun ilemez, demitir. Bunun zerine geri dnen Ali Efendi keyfiyetten blk kumandan Fahri Beyi haberdar etmitir. Fahri B. : Evinde haber alan Fahri B. doruca asilerin yanna geliyor tam bir asker tavryla ve Hkmetin erefine yakacak surette Mehdiye hitaben : Ne istiyorsunuz, buradan dalnz diyor. O da; ben Mehdiyim, eriati ilan ediyorum, bana kimse mukavemet edemez, ekil diyor. Bu sz zerine asiler orada toplanan seyirci Menemen halknn bazlar tarafndan el rpmak suretile alklanyor. Vaziyetin vehametini anlyan kumandan, tedabir almak zere oradan ekiliyor. Ve Hkmete gelip bu gibi ahvalde kanunun icabatna tevesslle alaydan asker ve kuvvet istiyor ve telefon banda buna intizar eden Fahri B. askerle gelen Kublay Beyden bhaber. Kublay B. : htiyat Zabit Vekili Kublay B. sngl askerini belediye meydanlndaki kahve nne braktktan sonra kendisi ne atlarak asilere dalmasn sylyor ve Mehdi Giritli Mehmedi kolundan tutup ekiyor ve askere sng tak emrini veriyor. Buna Mehdi silah atmak suretile mukabele ediyor ve ar bir surette yaralyor. Yaralanan Kublay Bey tam bir metin asker tavryla oradan ayrlyor, arkasndan ikinci defa atlan kurun isabet etmeden Hkmetin arkasndaki avluya kendini atyor, fakat ald birinci kurun yarasndan kaamyarak oraya dyor. Maznunlarn hunharane hareketi ve Kublay Beyle iki bekinin ehadeti : Kublay Beyin, oray

gren, her naslsa haber alan Mehdi Giritli Mehmet, askerin kamasndan ve halkn el rpmak suretile kendisine mzaheretinden ve sigara ikramndan cret alarak ortala bir dehet salmak iin bu anda cina bir rol yapmak istiyor, derhal maznunlardan Ali olu Hasann torbas iindeki ba aldktan sonra amdan Memetle beraber Kublayn yanna gidiyor, baile boynundan keserek kellesini alyor, bu suretle ordunun bir zabiti ve asil Trk evlad Kublay, tan bir canavarca hlsle ehit ediliyor. Bununla kanmyan Mehdi, kafay salarndan tutarak orada bulunan stvane eklindeki taa vuruyor ve etrafn biraz gezdikten sonra getirip bayran zerine takyor. Bu fecaat karsnda seyir ve Menemen halkndan bazlar tarafndan ikinci bir alk tufan balyor, bayrak eyi dikilmemi olacaktr ki dyor. Bittabi kafa da dyor Mehdi Memet, bayra elektrik direine balamak iin ip istiyor; bir ip halk arasndan Yusufolu Kmil tarafndan koarak getiriliyor ve sancak diree balanyor. Bu sralarda alaydan yetien dier mfrezeler ve ayn zamanda namuslu iki beki ile asiler arasnda cereyan eden msademede Mehdi Memet ve amdan Memet ve St Memet maktul ve Emrullaholu Memet Emin mecruh, bu meyanda iki beki de ehit dyor, silerden Nalnc Hasan ile Ali olu Hasan da halk arasndan kayor ve Manisada yakay ele veriyor. Bu hadisede vasf crm ne olacaktr. Vakann sureti cereyanna ve maznunlarn halka hitaben vaki hezeyanlarna ve halk bayrak altna davet etmelerine ve maksatlarnn husul iin vaki mdahaleye silahla mukabele ederek Hkmet kuvvetlerine kar gelmelerine, en nihayet canl bir kuvvet olarak hkmet yoktur demelerine ve aada arzedeceim vehile tarikat tekildeki gayenin Hkmetin tebdili ve saltanatn iadesi gibi hususattan ibaret olduunun her trl itimalarnda mevzubahis ve mridana bu suretle telkin eylemelerine nazaran muhtevas itibariyle bu su tam anasr tekml etmi ve Trk Ceza Kanununun 146 nc maddesindeki sutan ibarettir. Manisada balayarak Menemende hitam bulan ve bir irticai hareketi tam manasile ifade eden u safhada arzettiim u hadise sureti cereyann ve uradklar yerlerdeki maznunlarn rollerini saraheten bize anlatan maznun Emrullaholu Memet Emin, Nalnc Hasan, Aliolu Hasan kendi ikrarlar ve btn maznunlar tehisen birer birer gstermi olmalar ve dier btn maznunlarn kendi hareketleri hakknda ksmen sarih ve ksmen mevvel ikrarlar ve bu meyanda asi Memet Eminin enitesi maznun Keeci Sleymann Manisada silahlarn sureti tedarikine ve hareketlerinden akrabasnn ve bu meyanda maznunlardan Hafzolu Simsar Katibi Mustafann haberdar olduuna dair ok ak ikrar ve ayn halden maznun bulunan Bozalan heyeti ihtiyariyesinden inkrlar hilfnda kyde bulunduklarna ve maznunlarn getiklerinden haberdar olduklarna dair ilerinden Halilolu Hasann ikrar ve btn kylnn iitmi olmalarndan dolay kendilerinin haberdar olmadklar iddiasnn gayri varit grlmesi ve keza Bozalandan Manisaya gnderilen iki kiilik heyetin ifadeleri ve Kayk Memedin ehadeti ve maznun Mezzin Abdullaholu Hafz Ahmedin yetmi bin kiiye bakmak iin minareye ktm yolundaki ksmen mevvel ikrar, zlkretmek, silah atmak, ip vermek, ukur kazmak, sigara vermek, halk bayrak altna davet etmek gibi harekta itisar edenler hakkndaki kuvvetli ehadet en nihayet Menemen hadisesini ifade eden asil maznunlarn ikrarlar ve buna munzam kuvvetli ehadet, doktor raporu, maznunlarn ikrarlar arasndaki vasf mterek noktasndan bulunan esasl mutabakatlar ve bunlarn sari olduu dier maznunlarn ikrarlariyla mavakaa mutabakati tasdik edilmi olmas gibi yekdierini demirleyen, zencirleyen delillerle anlalmaktadr. Bu safhadaki maznunlar srasnda Hoca Saffet Ef. zerindeki delillerde bir az tevekkuf edeceim: Her ne kadar Saffet Ef. Menemen vakas faillerile alakas olmadn ve Cumhuriyeti bir fert ruhile yaadn bize ifade etmekte ise de aleyhindeki delillerimiz 1 - Manisada amlkta bir saat kadar Giritli Mehdi Memetle temasn syleyen Nalnc Hasann ifadesi; 2 - yine Menemende istasyon tarafnda zeytinliklerde Saffet hocaya tesadf ettiinde Giritli Mehdi Memede verilmek zere Farisice yazlm bir mektup verdiini ve bu mektubu muhatap Giritli Memede Manisada verdiini syleyen keza Nalnc Hasann ifadesi; 3 - Bozalan yolunda gelirken Giritli Memedin btn maznunlara Menemene girdiimizde bize Hoca Saffet efendi mzaheret edecektir yolundaki hltabnn maznunlar tarafndan mttefikan beyan edilmesi. 4 - Menemende baka yol takip edilmeden maznunlarn doruca Hoca Saffet Efendinin evi tarafna tevcih etmeleri ve evi nne muvasalatlarnda maznunlarn arkasndan Giritli Memedin anide gaybubet

ve biraz sonra meydana kan Giritli Memet ile Hoca Saffet Ef. nin bir birine baka baka aralar mesafeli geldiini syliyen kk Hasann ifadesi. 5 - Hoca Saffetin eve girecei anda Mehdinin emrile Hoca Saffete kar asi avenenin resmi selm ifa eylemesi. 6 - Nihayet Hoca Saffet Ef. nin Mehdi ile temasn ifade eden ehadet bize aksini ifade etmekte ve kendisinin eriki crm olduunu meydana karmaktadr. Bilhassa Nalnc Hasanla muvacehelerinde verdii ifade Manisada amlk taraf yoku olduundan kalp hastal dolaysile bu yolu takip etmediini ve Giritli Memedi kativen tanmadn sylemi bu meyanda ayan kayt olan bir nokta varsa o da evi nnde maznunlarn bayrakla durduklar ve getikleri ve dkkan nnde kendisine Mehdinin mlki olduu ehadetle teeyyt etmiken istintakta bunlar da kabul etmiyerek grmediini ve tanmadn sylemek suretile inkr vadisine sapmas ve muhakemede mehdiye rast geldiini ve konumakszn getiini sylemek suretile mevvel ikrar ve muvacehedeki btn deliller pisikolojik tesirler bize bu hocann hadisede methaldar bulunduunu ve Menemende bu faaliyeti idare edecek yegane elemanlardan olduunu sarahatan meydana koymutur. Maznunlarn sutaki vaziyetlerine temas ettii maddei kanuniyeye gelince: Hadisede terih ettiim rolleri itibarile amdan Memet ve Giritli Mehdi Memet ve St Memet ve Emrullaholu Memet Emin ve Aliolu Hasan ve Nalnc Hasan filin esas unsurunda itirak ettiklerinden ve fiili dorudan doruya ilemi olduklarndan hadisede hemfiildirler. timade hazr bulunan Tatlc Hseyin, rak Mustafa, Topcu Hseyin, Keili Sleyman avu, Pabuu Hseyinolu Ali bir taraftan azim olmak itibarile hemfiil dier taraftan 65 inci maddenin birinci ve ikinci bentlerinde mevzubahis crmn ileneceine dair talimat vermelerine ve arkalarndan silhlanp geleceklerini vadetmelerine nazaran feran zimethal bulunmaktadrlar. Maznunlar araba ile getiren Giritli Memedin bacana posta srcs Khya smail ve Paakynde evinde misafir eden Giritli Mehmedin bacana Ahmet ve Giritli Mehmedin anal Rukiye ve yemek veren ve kulbe tesis eden Bozalanda St Mehmedin damad Koca Mustafa ve karda Hac smail ve Hac smailoullar Hseyin ve Hasan ve maznunlar Bozalanda bulunduklar sradakl hareketleriyle mzaheret vadinde bulunan yine ayni kyden Osmanolu Hasan, Mehmetolu Ahmet, Bozalandan Manisaya giden iki kiilik heyetten rolleri itibarile maznunlarla itirakleri olan Hac smailin hemiresinin kz Fatma, Hac Aliolu Mustafa ve Grece Kynden Abdlkerim ve Menemenden mezzin Abdulaholu Hafz Ahmet ve Menemenden asiler iine katld ve mahallt dolat anlalan Ramiz ve keza asilere karp zikrederek sancak altna giren Harputlu Mehmet ve mbll Mehmet ve tabanca atmak suretile icray adumani eden Abbas, halk bayrak altna davet eden Rasim, bayrak iin ukur kazan arabac Hseyin, ehit zabtin kellesini bayrak zerinde durdurmak iin sancak direini elektrik direine balamak iin ip getirmek suretile maddeten itirak ettii anlalan Yusufolu Kamil, asilerin btn efalini tasvipkr bir surette el rparak alklamak suretile sularna itirak ettikleri anlalan Menemen halkndan brahimolu smail, takl Sleyman ve ingene Ali ve bakkal Ali Mazlumaki ve Musevi Jozef ve gzlkl Ali ve ttnc Haydar ve Hac Kerimolu brahim fiilde fena zimethaldirler. Dier maznun hadisenin elemanlarndan olan Hoca Saffet Ef. oynad rolle fiilde azim olmak dolaysile faiili aslidir. Bu saydm otuz alt maznundan hemfiil olanlarn hareketi Trk Ceza Kanununun 146 nc maddesinin birinci fkrasna, feran zimethal olanlar da yine mezkr maddenin ikinci fikrasna ve ehit Kublay Beyle iki bekinin ldrlmesinden dolay da itima ceraim ahkm nazara alnarak 449 uncu maddenin ikinci bendine ve dier maznunlardan olup asl maznunlarla fiilde itirakleri tespit edilemiyen ve yalnz silah verdikleri anlalan Manisada Giritli Mazlumaki, brahim, smail, ve Bak Mustafann 150 inci ve evvelce maznunlara itirak ederek giden maznun akrolu Ramazan yoldan kaarak kasteyledii fiilin efali icraiyesinden ihtiyarile yaz getiinden 61 inci maddenin son fkras delletile kendisine tamam olan ksm iin ceza verileceinden bunun hareketi sui niyetle fesat heyetini haber vermemekten ibaret kalmaktadr. (nki 146 inci maddedeki teebbs tabiri gerek naks olsun ve gerek tam olsun msavidir. Vazii kanun bu teebbs icrai ve fiili teebbs manasnda almtr. Binaenaleyh; kendi ihtiyarile vaz getiinden naks teebbs halinin de husule gelmemi olmasna gre ortada mezkr maddede mevzuubahis teebbs hali yoktur olsa olsa mstakil bir su mevcuttur ki o da vaki hareketine gre kanunun 151 inci maddesinde mevzuubahis olan sutan ibaret kalmaktadr) ve bunun da 151 inci maddeye maznunlarn kylerine geldiini ve uzun mddet kaldklarn ve kulbe tesis ettiklerini bildikleri ve maksatlarn tabiatile rendikleri halde hkmete haber vermemeleri fiildeki sui niyetlerine bir delil tekil eden Bozalan heyeti Ihtiyariyesinden Muhtar Ahmetolu Mustafa, zadan Mustafaolu

Mustafa, Memetolu smail, Memetolu brahim, Halilolu Hasanla beki Ahmetolu Hseyin kanunun 279 uncu maddesi delletile memur olduklarndan 251 inci madde nazara alnarak yine 151 inci maddenin birinci fkrasna ve maznunlar sui niyetle haber vermiyen Bozalandan Hseyinolu brahim, Ahmetolu Memet, Manisadan Keeci Sleyman, Hafzolu Simsar Ktibi Mustafa ve Paa Kynden Simavl Osman, bakkal Memetolu Abdurrahman ve arabac Bekir, Ahmetolu Eyyup ve Koca Hasanolu Hseyin ve Menemenden vakadan iki gun evvel haberdar olduu ehadetle anlalan Raitolu brahim avuun da keza 151 inci maddenin birinci fkrasna uygundur. Bu maddelere gre ve yalar nazar itibara alnmak artile cezalarnn tayinini stiyorum ve fiilde ittifak ettikleri ve hkmeti sui niyetle haberdar etmedikleri anlalamyan maznun Memet Eminin validesi Hasibe ve kars Emine ve kz kardei Halide Fatmann da beraetlerini istiyorum. Paa Hazretleri; Bu safhaya hitam verdikten sonra asl bu safhann meneine, evveliyatna doru kacam. Bu safhay hazrlyan yani Menemen faillerini yetitiren ve tarikat perdesi arkasnda faaliyete geerek halk ifal eden ve nakibendi tarikat namile ortaya srdkleri bir tarikata halk balyan ve nihayet bu suretle zahiren, ismen, din bir tarikat, aslan ve ruhan onun gizli olmak vasfnda mndemi gizli ve muzr bir teekkl ile almaa balyan hadisenin elmanlar maznunlar ebekesine ve bunlarn tarz faaliyetine intikal ediyorum: Aada delilini birer birer serdedeceim bu ebekenin banda sabk Manisa Asker Hastanesi imamlndan mtekait imam brahim Efendi vardr. Bu adam Erenkynde evki Paa kknde oturan eyh Esada merbuttur. Birde bunun olu Memet Ali Ef. vardr. Bunlardan eyh Esat Ef. kknde oturur, tarikat mensubini arasnda (kutblaktap) veya (kutbuazam) namiyle yadedilir. Ve btn mensubininin perestikr olan bir eyhtir. Olu Memet Ali Ef. de eyhzadedir. Ve babasnn maviridir. Laz brahim de halifeler halifesi olarak tannmaktadr. Bu Laz brahim kutblaktap tarafndan ortaya srlen mahiyeti malum nakibendi tarikatnn tamim ve teksirine memurdur, tarikatn vasf mmeyyizi gizli kalmak ve ekli haricisi itibariyle salikini sakall olmaktan ve eyh Esada iman etmekten ibarettir. Bu tarikat mensubininden stanbul haricinde bulunanlar eyh Esat tarafndan nakibendi mhrile baslm fermanlarla nasbedilen ve silsilei tarikata ve tertibl zikri naklbendi tarikat namndaki talimatla mcehhez eyh ve halifelere mensupturlar. Bu halifelerin eyh Esatla rabitasu tesis eden ha]lfeler hallfesi uxvamu tayan imam Ibrahimdir. Laz brahim evvela Manisada hastane imam iken bu tekilta balam, orada muhitini hazrlam ve muhitin temin ettii mmaatkr vaziyetlerden istlfade ederek merkezi faaliyetini Manisaya hasretmi ve hemen hemen btn faaliyetini oraya teksif etmi. Burada kendisine haylice taraftar kazanm ve muhiti faaIiyetini tevsie alarak Horos Kyne kadar gitmi, bu kyn hemen yzde seksenini de tarikata koymutur. Orada bu uurda bir cami bile yaptrmtr. Fikri fesadn bu camide aktan Laz brahim bir aralk haleti ruhiyesinin bir ifadesi olmak zere inklp aleyhinde bulunmutur ve btn vazlarn da bu vadide yrtm ve inklbn hakiki dman olduunu gstermi ve burada halk mrteci fikirle yetitirmee almtr. Horos Kynde ve avdette Manisada muayyen ehasla itimalar yaparak bu tarikatin Trkiye dahilinde ner tamimine uramtr. Laz brahim Ef. Manisada tabur mamlndan tekade sevkedildikten sonra serbest hayata atlmasndan istlfade ederek Anadolunun hemen her tarafn dolaarak ezcmle; Karadeniz sahili, Kayseri, Bursa, Balkesir, Bergama ve Manisa havalisini dolaarak bu tarikatn kk salmasna ve tekiltn demirlemee almtr. Trkiyenin her tarafndan gelen nakibendi eyhleri ve bunlarn evlerinde kan vesaik ve Laz brahimin btn icraatn ifade eden ve Bursa seyahatndaki faaliyetini gsteren eyhe yazd mektup ve eyh Esadn halen hakknda tahkikat yaplmakta olan Karahisar sabk mfts Hac Ali Efendiye yazd (Hadimlfakir Esseyyidi Mehmet Esat) imzal mektup keza buna yegane bir delildir. eyh Esadn evinde kan ve dosya meyannda bulunan evrak arasndakl btn mektuplar, vesaik mesel bunlardan, Evrad Esadiye, Mektubat nam eseri, nakibendiye ait mhr ve Laz brahimin evinde kan eyhlie ait defter ve yine Laz brahimin bu sahada faaliyetini gsteren uzun ve mufassal Bursa seyahatndan bahis yazd mektup, nakibendi tarikatna ait sualler ve bu vadide tevabiinden olan eyhlerin evlerinde kan mektuplar, en nihayet bu defa oluna hitaben yazd vasiyetnamesinde hizmeti eriat ve tarikati size ve sizi de Allaha tevdi ediyorum, yolundaki ifadesi btn bunlar inkar eden ve eyh olmadm iddia eden eyh Esadn bu tarikat yolunda takip ettii siyasetin mahiyetini bize pek gzel ifade etmektedir. Laz brahim propagandasn yaparken Erenky kaneslnln kutsiyetinden ve ku tyleri iinde oturan ahsn ilminden, fazlndan bahsederek ona ilahi bir kudret hissini veriyor ve buna kanan bir sr insanlar da tarikatna girdikleri eyhlerini grmek zere aldklar msaadei mahsusa ile stanbula kadar gidip kanede zvvar iin sureti mahsusada yaptrlm msafirhanede gnlerce kalarak ku tyleri iinde

eyhlerinin elini pmek suretile arz ubudiyet etmektedirler. Nitekim, yine Karahisar sabk mfts Hac Ali Efendinin 1930 tarihli eyh Esada yazd mektup bunu ifade eder. ylece: Tarz faaliyetini ve muhiti faaliyetini ve mahiyetini muhtasaran gsterdiim bu tarikatin siyasi bir teekkl olduunu umumi surette arzettikten sonra son hadisenin bu teekklden ktn maddeten gstermek isterim. Tarikatn Halifesi Laz brahim son Manisaya geliinde bundan iki ay evvel zmirden bugn maznunlar arasnda bulunan Laz Mehmet Ali hocay da yanna alarak Manisaya gitmi, orada Asker Tabur mam lyas, Hatip Cemal, Manifaturac Osman, Ragp Efendilerin evlerinde toplantlar yapmtr. Bu toplantlarda bugn Menemen failleri arasnda bulunan Nalnc Hasan da hazr bulunmutur. Yine geen sene Kutbuazam grmek zere bu Nalnc Hasan, Manifaturac Osmanla beraber stanbula gitmi Laz Ibrahim de beraber olduu halde kkte kalmtr. A - mam lyasn, Hatip Cemal, Manifaturac Osman, Ragp Efendilerin evlerinde itimalarda ev sahibi Mutaf Sleyman, mam ilyas, rak Mustafa, Hatip Cemal, Papuu Hseyinolu Ali, Laz brahim, Keili Sleyman avu, Laz Hoca Memet Ali, Manifaturac Osman, bacana Murat Mustafa, Topu Hseyin, Ragp B., Nalnc Hasan, Hoca Hakk, Hafz Ahmet Efendiler bulunmulardr. Bu itimalarn vuku bulduu Mutaf Sleymann ok sarih ikrar ve bu ikrarnda bilhassa mam lyasn evindeki itimada Nalnc Hasann bulunduu ve evvelce de Nalncnn buraya gelip gitmekte olduunu sylemesi ve bunu meyyit Nalnc Hasann (bir defa deil defaatla, hatta Horoz kyllerin Laz brahimi mam lyasn evinde ziyarete geldikleri gnlerde hazr bulunduunu sylemek suretile) vaki ikrar ve zmirde ikamet eden Laz Hoca Memet Ali Efendinin, Laz brahimle beraber Manisaya gittiklerini, mam lyasa misafir olduklarn ve orada mezkr ehasla beraber grtklerini ve Manifaturac Osman, Ragp, Hatip Cemal Efendilerin evlerinde toplantlar yapldn, fakat bu toplantlarda tarikatn din mahiyetinden bahsedildiini ve baka birey konuulmadn, yalnz Laz brahimin cemaate hitaben zikirleri gizli yapmalarn eyh Esadn irade buyurduklarn sarahaten sylemesi ve Manifaturac Osmann bacana Muradn ayn mahiyetteki ikrar ve mam lyasn bu itimalarn olduuna, tarikata mensup bulunduuna, ve eyh Esad stanbulda ziyaret ettiine dair ikrar ve Papuu Hseyinolu Alinin, Hoca Hakk Efendinin Ragp ve rak Mustafa Efendilerin vaki ifadeleri ve Manifaturac Osmann istlntaktaki ok sarih ikrar en nihayet Laz brahimin eriat yolunda ayan dikkat ak ikrar ve dierlerinin mevvel ifadelerile anlalmtr. B - Manisada yine itima mahallerinden birisi olan Tevfikiye mahallesinden katmerci Hasan Hseyinolu Memedin evinde yaplan bir itimada da ayn ehas bulunmakla beraber Ltfi dedenln Halil ile yine Nalnc Hasan da burada hazr bulunmutur. Bu itima kendi ifadeleri ve ehadetle anlalmtr. C- Hadiseden drt be ay evvel maznunlardan Hafz Ahmet Efendinin Giritli maktul Mehmet Mehdi olup olmadn anlamak iin imtihan yapmak zere kendi dervileri maznunlardan Frnc Mustafa olu Ahmet, Tarakc Hseyinolu Etem, ulha Memet avu ve Kurabiyeci Ahmetolu Hac Hasan ile Ksk Camiine davet ederek dervileri huzurunda Giritli Memedi imtihan etmitir. Bunu maznun Memet Emin ve Aliolu Hasan ifadelerinde sylemektedirler. ayan dikkat olan bu toplantlarn ve Memet Emin, Kk Hasan, Nalnc Hasann tarz ikrarlarnn ve imtihann ve btn toplantlar ifade eden dier maznunlarn bize verdii neticeye gre: 1. Bu toplantlarda bulunan maznunlar arasnda Menemen vakasn hazrlayan faillerin son itimagh olan Tatlc Hseyinin evinde hazr bulunan rak Mustafa, Topu Hseyin, Keili Sleyman avu ve bilhassa Nalnc Hasann bulunmas. 2. Ve bunlardan Hafz Cemal Efendinin Manisada Laz brahimin vekili olduunu Nalnc Hasann sylemesi. 3. timalarda bulunan eyh Hakk Efendinin hadisede teviki olduunun maznunlardan Memet Emin tarafndan ifade edilmesi. 4. Nalnc Hasann, Basmac Osmanla on gn kadar kkte kaldklarnn anlalmas, ve bu suretle bunu inkar eden Basmac Osmann, Nalnc Hasan kke gtrdnn tahakkuk etmesi ve bunu ifade eden Dzceli Saati Memedin dinlenen ifadesi.

5. Btn Menemen vakas faillerinin bilistisna bu hadisede maznun hocalarn alkadar bulunduklarn mttefikan beyan etmeleri. 6. timalardan sonra Laz brahimin, Laz Hoca Memede, mam lyas ve Ragp Efendilerle Horos Kyne ve Muradiyeye kadar gitmeleri. 7. Her toplanda da muayyen ehasn hazr bulunmas. 8. Hepsinin ayni tarikata mensubiyetleri ve zikri beraber ve gizli yapmalar. 9. Maznun Hoca Hafz Ahmet Ef. tarafndan Giritli Memedin Mehdilik lmtihannn yaplmas ve bu suretle hadisenin hocalarla alakas olduunun anlalmas. 10. Maznunlardan bilhassa Basmac Osmann sk sk stanbula giderek eyh Esatla temas etmesi. 11. Tarikatn gayesi hkmeti ykmak. eskisi gibi tekkeleri ak alen zikir yapmaktan ve sultanlar getirmekten ibaret olduunun maznunlar tarafndan mttefikan beyan edilmesi. 12. Nalnc Hasan kkte iken bir gn eyh Esadn olu Memet Ali ve Laz brahimin yanlarna bir Mebus gelerek bir aralk kendisini dar kardklarn ve kap aralndan dinlediinde sultanlarn avdetini konutuklarn iitmi olduunun merkum tarafndan ifade edilmesi. 13. Yine Laz brahim, Horoz Kynde ina ettii camide tarikat mensubinine yapt bir vaznda tecedddn, asriliin aleyhinde bulunmas. 14. Ve yine Laz brahimin, Horoz Kynde tarikate intisap ettirmek istedii ahit Recep Halil olu Bekir avua gel, bu tarikate gir, kendini kurtarrsn, aksi taktirde eyi olmaz suretindeki ayan dikkat ve tehditkr ifadesi. 15. Horoz Kynde bu tarikata intisap edenler arasnda daimi surette Araplarla sultanlar gelecek, fes giyeceiz suretinde kan szlerin ehadetle shhat kesbetmesi ve hassatan bu szlerin tarikat mensubini arasnda konuulmas. 16. eyh Esat Efendinin, mam brahimin, Anadolu dahilindeki hararetli faaliyetinden kukulanarak sen ilan istiklal ettin, yolundaki eyh Esadn olu Memet Ali Efendinin bir hitabna cevaben yazd mam brahimin Bursa faaliyetinden bahis mektubunda ben iln istikll etmedim. Btn faaliyetimde sizin nam ve hesabnza hareket ediyorum iradeniz vehile vazifemi yapyorum btn faaliyetimde bir dakika olsun Efendimizden ayrlm deilim, halkn ak ve muhabbetini size tevcihe alyorum. Tarikata alacam ehasa evvela beni grp grtkten sonra efendimizi grmee mezun bulunduklarn sylyorum yalnz vazifemin sahhar ve cazip tesirleri altnda bazen kendimi unutuyorum. Efendimizin kapsn klesiyim, iln lstikll etmek aklmdan bile gemez, mealindeki mektup. Burada maznun brahim Ef. zikrettiimden dolay eyh Esat Ef. bana kzmtr. Onun iin af yolunda ben bu mektubu yazdm iddiasnda bulunuyor. Halbuki bu iddiasnda hite samimi deildir, mektup mnderecat bu iddiasn sarahaten reddeder. nk iddia ettii gibi eyh Esat Ef. kendisine zikrettiinden dolay kzm olsayd hi phesiz mektubunda tarikat faaliyetinden bahsetmez ve edemezdi. Halbuki mektubunda btn hararetile tarikattan bahsetmitir. 17. mam brahim Efendi tarafndan gnderilen dier bir mektupta Hafz Ali Osman ve emsali harektmz tasvip ediyorlar, size bu cesaret nereden geldi, yolundaki eyh Hafz Ahmet Efendiye yazd mektup mnderecat. 18. Siirtte Frka 2 nci Alay 1 inci Tabur 2 nci Kumandan Vekili Kdemli Yzba Nihat imzal Hafz Ahmet Efendiye gnderilen mektupta ark isyanndan bahsediliyor, bunun sebebi bir ka ekiyann derebeylik sevdasna dmelerinden ibarettir, denildikten sonra bu isyan eriat yolunda falan deildir, yolunda ayan dikkat yazl. 19. Akhisar eyhi Celil Ef. zade Hseyin Fehmi imzal maznunlardan Hac Hilmi Efendiye yazlan mektupta, tarikatn tamim ve tevsii tavsiye edilmekte ve hassaten zarar iras etmemek kaydnn

bulunmas. 20. Anadolunun bir tarafnda bulunan bir eyhin dier bir tarafta ayan itimat bulduu bir ahsa tarikat yolunda faaliyette bulunmas iin mektuplar gndermesi. 21. En nihayet eyh Esadn olu Mehmet Ali Efendinin mahkeme huzurundaki ifadesinde mam brahime kar bu adam serketir, ne yaptn bilmez, ben bunun tuttuu yolun vehametini takdir ettim. Babama bu adamla temas etme bile demitim, yolundaki ok sarih ikrar gibi deliller bize Menemen faciasn douran esas faillerin banda Kutblazam olduu halde olu Mehmet Ali ve Laz brahim ve Laz Ibrahimin muhiti faaliyetine ald ayn tarikata mensup yukarda isimlerini arzettiim maznunlardan mrekkep bir ebeke tarafndan yetitirildiini maddeten ortaya koymaktadr. Binaenaleyh bu ebeke bu delille asileri bnyesinden karm ve ortaya atmtr ve tarikatte takip ettikleri siyasi maksatlarn bu ortaya attklar zmrenin mrteciane hareketlerile bize pek gzel ifade etmitir. Bu ebekenin banda halife olmak sevdasna den ve bu yolda aktt zehirli tohumundan yetitirdii aacna dal budak veren eyh Esat, bu aacnn zehirli meyvesini huzuru adaletinizde nasl yemelidir ve etrafna toplad u maznunlara olan borcunu nasl demelidir. Bugn bile birisine maa tahsis etmek, vaizlik, imamlk, hatiplik, tevcih etmek ve her birisine ilm bir paye vermek suretile bnyesinde yaatan ve mazinin mlevvesatn atarak millete eyi bir istikbal hazrlayan gen Cumhuriyet Hkmetine kar u hocalarn hareketini nankrlkten baka bir kelime ile ifade edemiyeceim. Fiilde azim olmaktan ibaret olan maznunlardan eyh Esat ve olu Memet Ali ve Laz brahim ve imam lyas ve Rfatolu Mutaf Sleyman ve Hatip Cemal ve Hoca Laz Memet Ali ve Manifaturac Osman ve Bacana Murat Mustafa ve Ragp B. ve Hoca Hakk ve Hafz Ahmet ve Katmerci Hasan Hseyinolu Memet Ltfi dedenin Halil ve Frnc Mustafa olu Ahmet, Tarak Hseyinolu brahim Etem ve ulha Memet avu ve Kurabiyeci Ahmetolu Hac Hasan, Hoca Esat ve Laz brahimle sk temas olduu ve Manisa ile kk arasnda muhabereyi temin ettii ve Nalnc Hasann zerinde kan ve Talt imzasn tayan mektuptan Nalnc Hasanla temas olduu anlalan Terzi Talt ve Saati Hseyin ve Nalnc Hasan tarafndan Giritli Memedin eyhi olduu sylenen ve maktul GiritIi Memedin zerinde Ahmet Muhtar imzal muskas kan ve Alaehirden Manisaya geldiinde uzun mddet Mehdinin evinde msafir kald anlalan Alaehir eyhi Ahmet Muhtar ve yine eyh Esat ve Laz brahimle temas olduu ve bunlarn siyasi maksatlarnn husulne ald Laz brahimin Menemene gelirken kendisine yazd ayan dikkat mektupla ve ehadetle anlalan Manisann Rahmanl Kynden Hac Hafz Ali Osman ve Akhisar eyhi Hac Halit Ef. olu Hac Hseyin Fehminin kendisine yazd mektuptan tekilta dahil olduu anlalan eyh Hac Hilminin hareketleri Trk Ceza Kanununun 146 nc maddesine ve dier maznunlar olup yalnz tarikatlara mensubiyetleri anlalan Manisadan Hasanolu Ayan Mehmet, Kara Ahmetolu Ali, Memetou Ali, Ak Memetolu Memet, Ahmetolu Halil, Krl oullarndan Mustafa olu Memet, Bektai Bekir Mahallesinden Hatuniye Camii Mezzini Hasanolu Hasan, Muradiye Kynden Aslanolu aban, erkes Kynden merolu Ahmet ve Horos Kynden Sadettinolu Nurettin, Musliholu Halit, Horoz Kynden ibrahimolu Mustafa ve Horos Kynden Mustafaolu Sadi ve ayni kyden Abidinolu Tahsin ve ayn kyden Yasinolu Kk Osman ve ayn kyden Zenolu Hasan ve ayni kyden Ahmetolu brahim ve ayni kyden Necipolu Mevlut ve Ragpolu Osman ve Muhtarolu Haim ve Muhittinolu Ali Ko ve Midillili Hasanolu Ahmet ve Yakupolu Ali ve Salhattlnolu Naidin tekya ve zevayann seddine dair olan kanuna muhalefetle tarikata intisap ederek eyhlik, mritlik, halifelik yaptklar ehadet, evlerinde zuhur eden vesaik ve ikrarlan ve zabt varakalar mnderecatile anlalm olduundan bunlarn hareketi de mezkr kanunun birinci maddesinin ikinci fkrasna uygundur. Hepsinin yalar nazara alnarak mezkr maddelere tevfikan cezalarnn tayinini talep ederim efendim. 24.1.1931 Divan Harb rf Mddeiumumi M. A. Fuat

(22 ARALIK 2003)

KUBLAY OLAYI... Divan Harp Kararnamesi

25 Ocak 1931 Yarglama 25 Ocak 1931'de Divan Harp Kararnamesi'nin aklanmasyla sona erdi. 105 sanktan 37si iin lm cezas verildi. 6snn lm cezas ya haddi nedeniyle 24 yl idama bedel hapis cezasna evrildi. Dier sanklardan 20sine bir yl, 14ne yl, 6sna 15 yl, birine 12,5 yl hapis cezas verildi, 27 sank beraat etti. Kararda sanklarn, "Trkiye Cumhuriyeti Tekilt Esasiye Kanununu tagyire cebren teebbs ettikleri ve bunlara mzaherette bulunduklar ve Mehdi Mehmedin Mehdilii iin harekete getiini bildikleri halde zamannda Hkmete haber vermedikleri ve tekkelerin seddinden sonra ayini tarikat icra ettikleri" belirtildi. Kubilay Olay'na ilikin Divan Harp Kararnamesi yle: (25 Ocak 1931) T.C. Menemen Divan Harbi rfi Riyaseti Umum 4 Divan Harp Kararnamesi Mddei Umumiliin iddianamesi ve evrak dava serapa okunduktan sonra icab tezekkr olundukta: Trkiye Cumhuriyeti teklt esasiye kanununu tagyire cebren teebbs ettikleri ve bunlara mzaherette bulunduklar ve Mehdi Mehmedin Mehdilii iin harekete getiini bildikleri halde zamannda Hkmete haber vermedikleri ve tekkelerin seddinden sonra ayini tarikat icra ettikleri iddiasile maznunu aleyhim (Erbllli olup stanbulda Erenkynde mukim 1259 doumlu Sait Olu Esat ve aslen Erbilli olup stanbulda Erenkynde mukim 1291 doumlu Esat olu Mehmet Ali; aslen Rizenin Karadere nahiyesinden olup stanbulda Beykozda Mektep sokanda 7 numaral hanede mukim mtekait tabur imam 300 doumlu Salih olu Laz brahim Hoca; ve Manisann Hac Yahya Mahallesinde mukim 38 yanda Refet olu Sleyman (Matuf); Manisann ar mahallesinde mukim 298 doumlu Hseyin olu Manifaturac Osman; Manisann Ebe kuyu mahallesinden 329 doumlu Ali olu Hasan; Manisann Aktar Hoca mahallesinden bekar 326 doumlu Mustafaolu Nalnc Hasan; ve Manisann Narlca mahallesinden 318 doumlu Emrullah olu Mehmet Emin; Manisann Keili kynden olup halen Manisann Aktarhoca mahallesinde mukim obanlkla mteil 325 doumlu akr oullarndan Mustafaolu Ramazan; Manisann Lalapaa mahallesinde mukim 305 doumlu rak Mustafaolu Mustafa; Manisann Karakuyu mahallesinde mukim 26 yanda Hac Ahmetolu terzi Talat; Manisann Lalapaa mahallesinde mukim 314 doumlu Hafz Memetolu su yolcusu Topu Hseyin; Manisann Lalapaa mahallesinden 311 doumlu brahimolu Tatlc Mutaf Hseyin; Manisann Arabalan mahallesinden 307 doumlu Hseyinolu Eskici Hseyin Ali; Manisann Lalapaa mahallesnden 292 doumlu Himmetolu Sleyman; Manisann Hacyahya mahallesinden 276 doumlu Hac merolu eyh Hakk; Manisadan 290 doumlu Hseyinolu Hafz Cemal; Manisann Karakuyu mahallesinde mukim 287 doumlu tabur imam Ali olu Hoca lyas; ve aslan Giritli olup Manisada mukim 287 doumlu Hseyinolu Hoca Hilmi; Manisann brahimelebl mahallesinden 297 doumlu Hac Ali paa zade Ragp: zmirde Selimiye mahallesinde mukim aslen Rlzeli 1280 doumlu

Hseyinolu Memet Ali Hoca; Manisann Molla aban mahallesinden 300 doumlu Halilolu eyh Hafz Ahmet; aslen Alaehirli olup 60 yanda Memet Sadkolu eyh Ahmet Muhtar; Manisann Paa kynden 317 doumlu Kahya Ahmetolu smail; Menemenin Bozalan karyesinden 35 yanda akrolu Koca Mustafa; Menemenin Bozalan karyesinden 286 doumlu Hasanolu Hac smail; Menemenin Bozalan karyesinden 323 doumlu Hac smailolu Hseyin; Manisann Grece karyesinden 305 doumlu Mustafa olu Abdlkerim; Rumeli muhacirlerinden Menemende mukim 298 doumlu Veli olu Ramiz; aslen tak kynden olup Menemende mukim 294 doumlu Hac Mustafa olu Molla Sleyman; Menemende mukim belediye arabacs 310 doumlu Yahya olu Hseyin; Menemende mukim 48 yanda Aliolu Acem Haydar; aslen Selnikli olup Menemenin Camiikebir mahallesinde mukim 300 doumlu Memetolu ingene Ali; Aslen Harputlu olup Menemenin Pazarba mahallesinde mukim 279 doumlu merolu Memet; Menemenin Gaybi mahallesinde mukim 313 doumlu Hayimolu Jozef; Menemende mukim 47 yanda Ali Osmanolu mbll Memet; Menemenln Aahzr mahallesinden 302 doumlu Ali Mazlumolu gzlkl Memet Ali; Rumeli muhacrlarndan Menemende mukim 23 yanda Yusufolu Arnavut Kamil; Aslen Yanyal olup Menemenin Ulucami civarnda mukim Manisa Vilayet vaizi 295 doumlu Memet Aliolu Hoca Saffet; Menemenn Hamidiye mahallesinden 307 doumlu Hseyin olu Rasim; Menemenin Kasmpaa Mahallesinden Bonak muhacrlarndan 314 doumlu Selimolu Abbas; Manisann Lalapaa mahallesinde mukim 299 doumlu brahimolu smail; Manisann Hamidiye mahallesinde mukim 287 doumlu drisolu bak Mustafa; Manisann ar mahallesinden 314 doumlu Sleymanolu Murat Mustafa; Manisann Paakynde mukim 319 doumlu Memetolu Abdurrahman; Manisann lyaskebir mahallesinden 310 doumlu Ak Memetolu Memet; Manisann Hacyahya mahallesinden 312 doumlu Mustafaolu furuncu Ahmet; Manisann Narlca mahallesinden As Mehmet Eminin anas 55 yanda Emrullah Hoca kars Hasibe; Manisada mukim As Mehmet Eminin kz kardei keeci Sleyman kars 314 doumlu Emrullah kz Halide nam dieri Fatma; Manisann Narlca mahallesinden As Memet Eminin Kars 322 doumlu Ramazan kz Emine; Manisann Aktarhoca mahallesinde Simsar Ktibi 315 doumlu Hafz Aliolu Mustafa; Manisann Paa kynden posta srcs As maktul Mehdinin bacana 516 doumlu Memetolu Ahmet; Manisann Paa kynden As ve maktul Mehdinin kaynvaldesl 60 yanda Osman kars Rukiye; Manisann Lalapaa mahallesinden 304 doumlu oban Kara Ahmet olu Ali; Manisann Lalapaa mahallesinde 297 doumlu lle Memet olu Ali; Bozalanda mukim muhtar 301 doumlu Ahmet olu Mustafa; Bozalan Heyeti ihtiyariyesi zasndan 309 doumlu Mustafa olu Mustafa; Bozalan Heyeti ihtiyariye zasndan 320 doumlu Mehmet olu smail Bozalan Heyeti ihtiyariyesinde 315 doumlu Mehmet olu brahim; Manisann Nalca mahallesinden keeci Hseyinolu Sleyman (305); Bozalan Heyeti ihtiyariyesinden 309 doumlu Halilolu Hasan; Bozalanl 309 doumlu kr bekisi Ahmetolu Hseyin; Bozalanl 306 doumlu hac smailolu Hasan; Manisann Lala mahallesinden 311 doumlu Tarak Hseyin olu brahim Etem; Manisann Paa kynden aslen skpl 315 doumlu Koca Hasanolu Hseyin; Manisann Paa kynden 317 doumlu Ramazanolu arabac Bekir; Manisann Paa kynden 320 doumlu erif Ahmetolu Eyyup; Bozalan kariyesinden 30 yanda Osman olu Hasan; Bozalan kariyesinden 317 doumlu Memetolu Ahmet; Bozalan kariyesinden 51 yanda Hseyinolu brahim; Manisann Lala paa mahallesinde 301 doumlu Ahmetolu Hac Hasan (Kurabiyeci); Manisann Lala paa mahallesinden 313 doumlu Hseyinolu Ayan Mehmet; Bozalan karyesinden 297 doumlu Hac Ali olu Mustafa; Manisann Tevfikiye mahallesinde 317 doumlu Ltfullaholu Halil; Manisann Tevfikiye mahallesinden 305 doumlu Hasanolu Katmerci Mehmet; Manisann Horoz kynden 50 yanda Ahmetolu brahim; Manisann Horoz kynden 305 doumlu Mustafa olu Sadi; Manisann Horoz kynden 313 doumlu Abdinolu Tahsin; Manisann Horoz kynden 66 yanda Zenne olu Hasan; Manisann Lalapaa mahallesinden 304 doumlu ulhac Ahmetolu Memet avu; Manisann Horoz kynden 36 yanda Sadettinolu Nurettin; Manisann Horoz kynden 282 doumlu Aslan olu aban; Manisann Horoz kynden 299 doumlu merolu Ahmet; Manisann Horoz kynden 294 doumlu Musliholu Halit; Horoz kynden 313 doumlu Necibolu Mevlt; Horoz kynden 287 doumlu Ragbolu Osman; Horoz kynden 80 yanda Muhtarolu Haim; Horoz kynden 55 yanda Muhittinolu Ali Ko; Horoz kynden 298 doumlu Hasanolu Ahmet; Horoz kynden 58 yanda Yakubolu Ali; Horoz kynden 313 doumlu Selhattinolu Nait; Manisann Rahmanl kynden 293 doumlu Abdullaholu Hac Hafz Ali Osman; Horoz kynden 52 yanda brahimolu Mustafa; Horoz kynden 315 doumlu Yasinolu Osman; Manisann Kasmpaa mahallesinden 305 doumlu Raitolu brahim; Bozalan kynden 35 yanda Hasan kars Halil kz Fatma; Manisann Paa kynden Slmavl 292 doumlu Saliholu Osman; Menemende mukim 300 doumlu Mazlumaki olu Giritli Ali; aslen Bozkyl olup Menemende mukim 35 yanda Kerimolu brahim; Menemende mukim 313 doumlu brahimolu smail; Menemende mukim cami mezzini 299 doumlu Abdullaholu Hafz Berber Ahmet; Manisann Lalapaa mahallesinden 306 doumlu Ahmetolu Halil; Manisal 317 doumlu Ahmetolu Saati Hseyin Mazlum; Manisann Glhane

mahallesinden 298 doumlu Mustafa olu Memet; Manisada mukim 308 doumlu Hasanolu Hasan;) Haklarnda alenen icra klnan muhakeme neticesinde maznunlardan Nalnc Hasan; Emrullaholu Memet; Giritli Kk Hasan; oban Ramazan; Kahveci ra Mustafa; Terzi Talat; Topu Hseyin; Tatlc Mutaf Hseyin; Eskici Hseyin Ali; Keeli kyl Himmetolu Sleyman nam ahslarn Menemen hadisesinin tarih vukuu olan 23-XlI-930 tarihine tekaddm eden gnlerde rak Mustafann kahvehanesinde ve tatlc Hseyinin hanesinde mteaddit itimalar yaparak mehdilik iln suretile Trkiye Cumhuriyeti tekilt esasiye kanununu tayire cebren teebbs iin mzakereler icra ve kararlar lttihaz eyledikleri ve bunlardan Ali olu Hasan; nalnc Hasan; Mehmet Emin akr Ramazann dier maktul arkadalarile birlikte harekete geerek Menemen hadisesini meydana getirdikleri, bunlardan Aliolu Hasan, nalnc Hasan, Mehmet Eminin vakann sureti ceryann hikye sadedindeki ihbarat ve dier maznunlarn bu ihbarata ksmen meyyet ifadat delaleterile sabit olmasna; 2. Ve Paa kynden Khya Ahmet olu smailin mehdilik iddiasile harekete geen isimleri malum yedi kiiyi evine kabul ve bunlar iki gn iae ve ibate ederek ve fikirlerine, mzakerelerine ve kararlarna iltihak ve bu suretle merkumunun tekilt esasiye kanununun tagyire cebren teebbs filme itirak eyledii maznunlardan Aliolu Hasan, Nalnc Hasan, Mehmet Emin, oban Ramazann, mavakaa mutabakatna kanaati kmille hasl olan mazbut beyanatile tezahr eylemesine; 3. Bezalandan Koca Mustafa, Hac smail, Hac smail olu Hseyin Griceli Abdlkerimin Mehdilik davasile meydana kan Dervi Mehmet ve rfekasn kylerine vrutlarnda istikbal ve ikametlerine mstakil bir ev tahsis ettikleri ve kyde kaldklar on be gn mddet iinde kendilerini iae eyledikleri ve mehdinin emri zerine sakin ve asude bir yer olmak zre intihap olunan kr mahallinde kulbe ina eyledikleri ve burada da merkumunu iae ettikleri ve u suretle merkumunun mehdilik bahanesile tekilt esasiye kanununu tayire cebren teebbs etmek filine iltihak ve itirak ettikleri ismi yukarda geen asinin ihbarat ve kendilerinin bu ihbarat meyyit ve mevvel ikrarlar ve dier fiillerden maznun Bozalan kyllerinin sureti beyanatile nmayan bulunmasna; 4. Ve CumaibaIl Ramizin asilerin Menemene giriini mteakip kendilerine rehberlik ederek mahallat birlikte dolat ve u suretle alt asinin tekilt esasiye kanununu ilgaya cebren teebbs etmek fikrine itirak eyledii kendisinin ikrar ve ahitlerin ehadetile anlalm ve her ne kadar merkum asilerin arkasndan hareketlerini kontrol edip neticeyi Hkmete haber vermek zere dolatn mdafaaten ityan eylemekte ise de merkumun alt asi ile birlikte dolat esnada hareket isyaniye esasen Hkmete haber alnarak tenkil tedbirlerine tevessl edilmi ve bu cihette merkum Ramizin malmu bulunmu olmas itibarile mdafaat vaka ayan kabul grlmemi olmasna; 5. Ve takl Molla Sleymann alt asinin Menemende icray faaliyet ettikleri srada daima yanlarnda bulunmak ve hatta bir aralk asilerden biri ile reis Mehdi Memede sigara ikram eylemek ve arabac Hseyinin isimleri malm asileri belediye meydanna bayraklarn dikmek iin lzm gelen ukuru kazmak ve hazrlamak ve ingene Memetolu Ali, Harputlu merolu Memet, Hayimolu Jozef, mpll Ali Osmanolu Memedin Mehdi ve arkadalar belediye meydannda zikir ve tekbirlerle megul olduklar srada yanlarna gelen Jandarma Yzb. Fahri Ef. nin asilerin reisile konuup ayrlmasn zabta amirinin asilerin kuvveti karsnda ricata mecbur kald eklinde kabul ederek bu hareketi alklayarak asilerin hareketi isyaniyelerini idameye tevik eylemek ve Arnavut Yusuf olu Kmilin, Kubilay Beyin ehadetini mteakip ban dlree balamak iin asiler Reisi Mehdiye kendi arzusile ip vermek ve hareketi isyaniyenin mddeti devamnca asilerin yannda emirlerine made bir halde ahz mevki etmek ve Kerim olu brahimin, asilerin tedibi iin mahalli vakaya asker geldii srada kamak isteyen halka hitaben (kamaynz bunlar evliyadr kurun ilemiyor) demek; ve Selimolu Bonak Abasn alt asinin belediye meydannda icray habaset ettikleri srada bunlardan Mehdi Mehmedin silh atmasn mteakip mahallat arasnda silh atarak halk bu harekat isyaniyeye tevik etmek suretlerile alt asinin tekilt esasiye kanununu tayire cebren teebbs filme iltihak ve itirak eyledikleri dinlenen ahitlerin ifadat mesbukas ve kendilerinin bu ehadat meyyet ve mevvel ikrarlar delaletlerile tahakkuk eylemesine; 6. Erbilli eyh Esat, olu Mehmet Ali, Laz brahim Hoca, mutaf Sleyman, manifaturac Osmann nakilik tarikatn neir ve tamim iin faaliyete geerek ve muhtelif yerlerde halifelik mritlik nam altnda hafi bir tekilt yaparak bir ok kimseleri bu tekilta idhal ederek faaliyetlerinin hududunu tevsi ve bu meyanda Mehdinin arkadalarndan nalnc Hasan tarikatlarna intisap ettirdikleri ve merkumu Menemen hadisesinden 15 - 20 gn evvel Erenkynde eyh Esadn evine celp ve orada 13 gn

alkoyduklar ve bu mddet zarfnda merkuma dervilik ve mehdilik hakknda zabtnamede bertafsil yazl olduu vehile telkinatta bulunduklar ve u suretle Mehdi ve arkadalarn nalnc Hasan vastasile tekilt esasiye kanununu tagyire cebren teebbs etmek fiiline azmettirdikleri nalnc Hasann ifadat ve eyh Esadn ve olu Memet Ali ve Laz brahimin bu ifadat meyyit ikrar ve itiraflar ve eyh Esadn evini aranmasnda zuhur eden mektuplar mnderecat delaletlerile tebeyyn eylemesine; 7. Hafz Cemal, lyas Hoca, Ali Paa zade Ragp, Laz Mehmet Ali Hocann Laz brahim vastasile eyh Esattan telkki ettikleri emirler ve talimat dairesinde muhtelif zamanlarda ve muhtelif yerlerde nakilik tarikatinin intiar ve tamimi iin vazlarile ve propagandalarile Mehdi ve arkadalarnda nakilik ve mehdilik fikirlerinin ve binnetice crm ika kararnn uyanmasna ve canlanmasna sebebiyet verdikleri ve u suretle asilerin tekilt esasiye kanununu tayire cebren teebbs etmek filine azmettirdikleri Memet Eminin ifadat sarihas ve Laz brahimle dier asilerin bu ifadat meyyit beyanatn delaletlerile teayyn eylemi olmasna; 8. Manisadan eyh Hafz Ahmedin Mehdi Memet ve Memet Emini mehdilie tevik ve hatta dervi Memede mehdilik hareketinde muavenetini de esirgemeyeceini beyan etmek suretile merkumu mehdilik iln zmnnda tekilt esasiye kanununu tayire cebren teebbs etmek filine azmettirdii Memet Eminin ifadat mazbutasile sabit idne; 9. eyh Ahmet Muhtarn naki tarikatna intisap ettirdii ve eline kendi imzasn muhtevi muska vermek ve mehdilik hakknda merkuma telkinat mtemadiyede bulunmak suretile Mehdi Memedi keza tekilt esasiye kanununu tayire cebren teebbs etmek filine azmettirdii Memet Eminin beyanat ve Mehdinin zerinde Ahmet Muhtar imzal muskann zuhuru (ve Ahmet Muhtarn vakaya takaddm eden tarihlerde mehdinin evinde ay misafireten kaldnn subut bulmas) deletlerile anlalm bulunmasna; 10. Manisada mukim Giritli brahimolu smailin asilere silah ve mhimmat tedarik ve ita eyledii ve kendilerile beraber gitmee talip ve azim olduu kezalik asilerin ifadat mazbuta ve kendisinin mevvel ikrarile teayyn eylemesine binaen bunlardan nalnc Hasan; Giritli Aliolu Hasan; Manisal Emrullah olu Mehmet Emin; oban Ramazan; tatlc Hseyin; kahveci Mustafa; terzi Talat; topu Hseyin; eskici Hseyin Ali; keeli Himmetolu Sleyman avu; Khya Ahmetolu smail; koca Mustafa Hac smail; Hac smailolu Hseyin Abdlkerim; Veliolu Ramiz; takl Molla Sleyman; Yahyaolu Hseyin; ingene Mehmetolu Ali; Harputlu merolu Mehmet; Haym olu Jozef; mbll Mehmet; Arnavut Kmil; bonak Abbas Kerim olu brahim; Manisadan Giritli brahimolu smail; Trk ceza kanununun 64 nc maddesi delaletile 146 nc maddesinin birinci fkrasna ve Laz brahim Mustafa Sleyman Hseyinolu Osman; Hseyinolu hafz Cemal; tabur imam lyas; hac Ali; hac Ali paa zade Ragp; eyh hafz Ahmet; eyh Ahmet Muhtar; Mehmet Ali hoca; eyh Esat; ve O. Mehmet; Alinin 64 nc maddenin 2 nci fkras delaletile 146 nc maddenin birinci fkrasna tevfikan idamlarna; ancak bunlardan Ali O. Hasann hini ikai fiilde 15 yan bitirerek 18 ini ikmal eylemedii evrak meyanndaki hviyet czdann tetkikinden nmayan olmasna mebni 55 inci maddenin 1 inci fkrasna tevfikan hakkndaki idam cezasna mukabil 15 sene ar hapis cezasile icrayi mcazatna ve nalnc Hasann crm iledii srada 18 yan bitirip 21 yan ikmal etmedii keza evrak meyanndaki hviyet czdannn tetkikinden anlalmasna binaen 56 nc maddenin fkrai mahsusasna tevfikan hakkndaki idam cezasna bedel 24 sene ar hapis cezasile tecziyesine ve akr Ramazann kezalik hini ikai fiilde 21 yan ikmal eylemedii anlalmakla hakkndaki idam cezasna bedel merkumunda 56 nc maddenin fkrai mahsusasna tevfikan 24 sene ar hapis cezasile icrayi mahkmiyetine ve Harputlu Mehmet ve zmirde muklim Rizeli Hoca Mehmet Ali ve eyh Esadn crmn vukuu ve hkm zamannda 65 yan bitirmi olduklar evrak meyannda mevcut hviyet czdan ve mzekkerei cevabiyeler mnderecatile anlaldnda haklarndaki idam cezasna bedel 56 nc maddenin fkrai mahsusas hkmnce 24 der sene ar hapis cezasile tecziyelerine; 11. Sleymanolu Murat Mustafa, Kara Ahmetolu Ali, Hasanolu Ayan Memet, Paa kynden Memetolu Abdurrahman; Hoca Hasanolu Hseyin, Ramazanolu Bekir, erif Ahmetolu Eyyup; Bozalanda Hac smailolu Hasan, Muhtar Ahmetolu Mustafa, aza Memetolu smail; aza Memetolu brahim; aza Halilolu Hasan; Beki Ahmet Hseyinin Mehdi ve arkadalarndan mehdilik zmnnda tekilt esasiye kanununun tayire cebren teebbslerini bildikleri halde zamannda sui niyetle Hkmete haber vermedikleri tahkikat cariye ile tehakkuk eylemi bulunmasna binaen merkumunun cmlesinin Trk ceza kanununun 151 inci maddesinin birinci fikrasna tevfikan er sene; ve Paa

kynden Memetolu Ahmet, Sirnavl Saliholu Osman, Bozalandan Ahmetolu Memet, Osmanolu Hasan, Hseyinolu brahim, Ak Memetolu Memet, Simsar ktibi Mustafa, Lle Memetolu Ali, Tarak Hseyinolu brahim Ethem, Kurabiyeci Hac Hasann mehdi ve arkadalarnn hareketi isyankrilerine muttali olduklar halde sui niyetle Hkmete ihbar madde eylemedikleri tahkikat mevcude ile anlaldndan cmlesinin Trk ceza kanununun 151 inci maddesinin birinci fkrasna tevfikan birer sene mddetle hapislerine; 12. Horoz kynden Selhattinolu Nait, Yakubolu Ali, Muhittinolu Ali Ko, Hasanolu Ahmet, Necibolu Mevlut, Ragbolu Osman, Mmtazolu Haimin dini alet ittihaz ederek halk devletin emniyetini ihll edebilecek harekete tevik eyledikleri sureti cereyan muhakeme ve vakaya takaddm eden zamanlarda eyh Esad mtemian ziyaret ederek nezdinde kalm bulunmalar ekseri zamanlar Horoz kynde Laz brahimle toplanarak zikrile megul olarak Hkmet aleyhinde gizli itimalar yapt anlaldndan hareketlerine muvafk olan Trk ceza kanununun 163 nc maddesinin birinci fkrasma tevfikan ve takdiren onbeer sene ar hapis cezasile icray mcazatlarna ve bunlardan Mmtazolu Haimin hihi ika fiilde ve hkm zamannda 65 yan ikmal ettii anlaldndan 56 nc maddenin fkrai mahsusas vehile altda birinin bittenzil on iki sene alt ay ar hapsine; 13. Manisadan eyh Hac Hilmi, Horoz kynden merolu Ahmet, Ahmetolu brahim, Mustafaolu Sadi, Zenoolu Hasan, Aslanolu aban, Musliholu Halit, brahimolu Mustafa, Abdinolu Tahsin, Yasimolu Osman, tekkelerin seddine dair olan kanunun meriyetinden sonra ayini tarikat icra ve naki tarikatna alt hizmetleri ifa eyledikleri cari muhakematla anlaldndan 677 numaral kanunun birinci maddesine tevfikan birer sene hapislerine ve Rahmanl kynden Hac Hafz Ali Osmann ayni efali irtlkpla fazla olarak daha faal bulunmas sabebi iddet addile ayni madde ahkmna tevfikan sene hapsine; 14. Hoca Saffet, Menemenli Rasim, Bozalandan Mustafa olu Mustafa; Bozalandan Hac Ali olu Mustafa; ttnc Haydar, gzlkl Mehmet Ali, Naitolu brahim, Mazlumaki olu Ali, brahimolu smail; berber Hafz Ahmet, Manisal Hseyinolu Sleyman; firnc Mustafa olu Ahmet, Lutfullaholu Halil; Ahmetolu Hseyin mazlum; Hasanolu Katmercl Memet; ttnc Hasanolu Hasan; Manisadan Ahmetolu Halil; Mustafaolu Memet; bak drisolu Mustafa; ulha Ahmet olu Mehmet avu; Horoz kyl Nurettin; Hac mer olu Hoca Hakk, Mehmet Eminin anas Hasibe; Rukiye; kz Kardei Halide Fatma; kars Emine; Bozalann; Fatmann mabehzahr olan efali iledikleri hakknda temini kanaata kafi delil mevcut olmadndan bunlarn da beraetlerine ve ar hapisle tecziye edilenlerin mahkmiyetleri mddetince mahcuriyet halinde kalmalarna ve hapis ile ar hapse mahkm edilenlerin mddeti mahkmiyetlerinin Hkmete tensip edilecek hapisanelerde ikmaline ve mahkm edilen maznunlarn sular ilemediklerine dair olan mdafaalarile Mddei Umuminin karara muhalif iddias tahkikatn sureti cereyanna ve muhakemeye nazaran gayr varit grldnden redlerine ittifakla karar verilerek tefhim klnd. 25.1.931

rfi Divanharp Reisi Mirliva Mustafa za Kaymakam Ziya

za Miralay Ata

za Miralay Demir za Kaymakam Baha

(22 ARALIK 2003)

KUBLAY OLAYI... Kararlarn TBMM'ye sevki...

31 Ocak 1931 Yarglama sonunda verilen kararlar, Babakanlk tarafndan 31 Ocak 1931 tarihinde TBMM'ye sunuldu.

Kubilay Olay'nn kararlarna ilikin Babakanlk yazs ile dier belgeler yle: (31 Ocak 1931) T.C. Baveklet Muamelt Mdrl 31.1.931 Say: 6/341 T. B. M. M. Yksek Reisliine Menemen hadisesini ika ve tekilt esasiye kanununu cebren tayire teebbs edenler hakknda Menemen Divan Harbi rfisince verilen karara dair M. M. Vekletinden yazlan 31.1.931 tarih ve 2061 numaral tezkerenin sureti merbutat ile birlikte leffen takdim klnmtr. dam mahkmlar hakknda tekilt esasiye kanununa tevfikan Meclisi Alice ittihaz buyrulacak kararn iarna msaade buyrulmasn rica ederim efendim. Bavekil smet

Yksek Baveklete 1. Menemen hadisei isyaniyesini tertip ve ihzar ve tevik ederek ve bu suu ilemee azmettirerek Trkiye Cumhuriyeti tekilt esasiye kanununu tayire cebren teebbs etmekten maznun olan ehastan isimleri merbut listede yazl (37) ahsn aledderecat msellehan harekete geerek ve mehdilik iln ederek Menemen hadisesini dorudan doruya beraber ilemek ve azmettirmek suretlerile tekilt esasiye kanununu tayire cebren teebbs eyledikleri sabit olduundan hareketlerine tevafuk eden Trk ceza kanununun 64 nc maddesinin birinci ve ikinci fikralar delletile 146 nc maddesine tevfikan idamlarna ve ancak ilerinden altsnn yalar dolaysile mezkr kanunun 55 ve 56 nc maddeleri mucibince haklarndaki idam cezalarnn 15 ve 24 sene ar hapis cezasna tahviline. 2. Ve 41 ahsn muttali olduklar isyan hareketini suiniyetle Hkmete ihbar etmemek ve dini alet ittihaz ile halk devletin emniyetini ihll edebilecek harekete tevik eylemek ve tekkelerin seddine dair olan kanunun meriyetinden sonra ayini tarikat icra ve naki tarikatine ait hizmetleri ifa etmek sularn ilemi olmalarndan dolay Trk ceza kanununun 151 inci maddesinin birinci fkras ve 163 nc maddesinin birinci fkras ve 677 numaral kanun hkmlerine tevfikan derecat muhtelifede hapis ve ar hapis cezalarile mcazatlarna. 3. Ve 27 ahsn beraetlerine dair Menemen Divan Harbi rfisinden sadr olan hkmleri havi 25.1.931 tarih ve 4 numaral karar ve teferruat leffen arz ve takdim klnmtr. dam hkmlerinden maadasnn tasdiki idarei rfiye mirinin dairei salhiyetine dahil olup idam hkmlerinin dahi tekilt esasiye kanununun 26 nc maddesi mucibince Meclisi Alice tasdiki esbabnn istikmal buyurulmas maruzdur efendim. M. M. Vekili Zeki

M.M.: Milli Mdafaa Vekaleti

damlarna ve Yalar Dolaysile Haklarndaki dam Cezasnn Ar Hapse Tahviline Karar Verilenler Manisadan Kahveci ra Mustafa (dam) Manlsadan Terzi Talt (dam) Manisadan Topu Hseyin (dam) Manisadan Tatlc Mustafa Hseyin (dam) Manisadan Eskici Hseyin Ali (dam) Manisadan Keeli Kynden Himmetolu Sleyman (dam) Manisadan Paa Kynden Khya Ahmetolu smail (dam) Manisadan Mutaf Sleyman (dam) Manisadan Manifaturac Osman (dam) Manisadan Hafz Cemal (dam) Manisadan Tabur imam lyas Hoca (dam) Manlsadan Ali Paa zade Ragp Bey (dam) Manisadan eyh Hafz Ahmet (dam) Manisadan Giritli brahimolu smail (dam) Menemenden Bozalandan Koca Mustafa (dam) Menemenden Bozalandan Hac smail (dam) Menemenden Bozalandan Hac smailolu Hseyin (dam) Menemenden Bozalandan Griceli Abdlkerim (dam) Menemenden Cumai Ball Ramiz (dam) Menemenden takl Molla Sleyman (dam) Menemenden Hayimolu Jozef (dam) Menemenden mbll Ali Osmanolu Memet (dam) Menemenden Arnavut Yusufolu Kmil (dam) Menemenden Kerimolu brahim (dam) Menemenden Selimolu Bonak Abbas (dam) Ala ehirden eyh Ahmet Muhtar (dam) Esatn olu Memet Ali (dam) Manisa Hastanesi imamlndan mtekait Laz brahim Hoca (dam) Manisadan Emrullaholu Memet (dam) Manisadan Nalnc Hasan idama bedel (24) sene hapis (20) yanda Manisadan oban Ramazan idama bedel (24) sene hapis (20) yanda Manisadan Giritli Kk Hasan idama bedel (24) sene hapis (17) yanda Menemenden Harputlu merolu Memet idama bedel (24) sene hapis (65) i mtecaviz zmirden Laz Memet Ali Hoca idama bedel (24) sene hapis (65) i mtecaviz Erbilli eyh Esat idama bedel (24) sene hapis (65)i mtecaviz Derecat Muhtelifede Hapis ve Ar Hapis Cezalarna Mahkm Edilenler Horus kynden Selhattin olu Nait Horus kynden Yakupolu Ali Horus kynden Muhittinolu Ali Ko Horus kynden Hasanolu Ahmet Horus kynden Necibolu Mevlt Horus kynden Ragbolu Osman (Onbeer sene ar hapis) Horus kynden Mmtazolu Haim 65 yan mtecaviz olduundan cezas 12,5 sene ar hapis Sleymanolu Murat Mustafa Kara Ahmedolu Ali Hasanolu Ayan Memet Paakynden Memetolu Abdurrahman Hoca Hasanolu Hseyin Ramazanolu Bekir erif Ahmedolu Eyyip Bozalandan Hac smailolu Hasan Muhtar Ahmedolu Mustafa

za Memetolu smail za Memetolu brahim za Halilolu Hasan Beki Ahmet Hseyin Rahmanl Kynden Hac Hafz Ali (er sene hapis). Manisadan eyh Hac Hilmi Horus kynden merolu Ahmet Ahmedolu Ibrahim Mustafaolu Sadi Zenoolu Hasan Arslanolu aban Musliholu Halit brahimolu Mustafa Abidinolu Tahsin Yasimolu Osman Paakynden Memetolu Ahmet Simal Saliholu Osman Bozalandan Ahmedolu Memet Osmanolu Hasan Hseyinolu brahim Ak Memetolu Memet Simsar Ktibi Mustafa Lle Memetolu Ali Daraki Hseyinolu brahim Etem, Kurabiyeci Hac Hseyin (Birer sene hapis). Beraet Edenler Menemende mukim Yanyal Hoca Saffet Menemenli Rasim Bozalandan Mustafa olu Mustafa Bozalandan Hac Ali olu Mustafa Menemenden Ttnc Haydar Menemende Gzlkl Mehmet Ali Menemende Nait olu brahim Menemende Mazlumaki olu Ali Menemende brahim olu smail Menemende Berber Hafz Ahmet Manisal Hseyin olu Sleyman Furuncu Mustafa olu Ahmet Ltfullah olu Halil Ahmet olu Hseyin Mazlum Hasan olu Katmerci Mehmet Ttnc Hasan olu Hseyin Ahmet olu Halil Mustafa olu Mehmet Pakc dris olu Mustafa ulha Ahmet olu Mehmet avu Horus kyl Nurettin Hac mer olu Hoca Hakk Mehmet Emlnin anas Hasibe Kz kardei Halide Fatma Kz kardei Rukie Kars Emine Bozalandan Fatma

T.C. Menemen Divan Harbi rfi Riyaseti

Menemen 26.1.930 Umum 4 Amiri rfi ve 2. O. Mfettiliine Menemen vakai feciasn faillerile bunlara yardm eden ve ksmen alkadar olan Manisa, Paa ky, Bozalan Horoz ky, Eren ky ve Menemen ahalisinden 105 kiinin ilk safha olarak Mddei Umumilik tarafndan mahkememize mevdu iddianame ve evrak zerine icra klnan aleni muhakeme neticesinde ibu ehasn tebeyyn eden crmlerine gre Mddei Umumiliin son iddianamesile maznunlarn son mdafaalar dinlenerek ve ksmen tahriri mdafaalar okunarak heyetimizce icab ledelmzakere ittifakla verilen karar mbeyyin kararnamemiz ve mddei umumiliin son iddianamesi ve safahat muhakemeyi gsterir zabtnameler leffen ayr ayr arz ve takdim edilmitir. Olbaptaki tekilt esasiye kanununun maddei mahsusas ahkmna binaen idam cezalarnn Meclisi Millice tasdikine dellet ve muktezasnn ifas hususunda msaadei Devletlerini arz ve istirham eylerim. rfi Divanharp Reisi Mirliva Mustafa

(23 ARALIK 2003)

KUBLAY OLAYI... TBMM Adalet Komisyonu Raporu ve TBMM karar...

31 Ocak - 2 ubat 1931 lm cezalarna ilikin kararlar, 31 Ocak 1931 gn TBMM Adalet Komisyonunda grld ve kabul edildi. Adalet Komisyonu Raporu, 2 ubat 1931 tarihinde Genel Kurul'da ele alnd ve Komisyondan geldii biimde kesinleti. TBMM'nin 611 sayl karar, 3 ubat 1931 tarih ve 1716 sayl Resmi Gazete'de yaymland. lm cezalar, ayn gn Menemen'de, Kubilay'n katledildii yerde infaz edildi. Kubilay Olay'na ilikin TBMM Adalet Komisyonu Raporu ile TBMM'nin 611 sayl karar yle: Adliye Encmeni Mazbatas T.B.M.M. Adliye Encmeni Karar No. :22 Esas No. :3/564 Yksek Reislie Menemende vukua gelen isyan ve irtica hadisesini tevik, ihzar ve tertip etmek ve bu crm ilemiye azmettirerek Tekilt Esasiye kanununu tayire cebren teebbs etmek ve silahla harekete geerek asker tenkil kuvveti kumandan Kubilay Beyi canavarca ldrmek ve dier ehas da katletmek fiillerinden maznunen Menemen Divan Harbi rfisi tarafndan muhakemeleri icra klnan ehastan lm cezasna mahkm edilen otuz bir ahs hakkndaki cezann Meclisi Alice infazna karar verilmesi zmnnda iktiza eden muamelenin ifasna mtedair Milli Mdafaa Vekaleti tezkeresile merbutu Divan Harp karar ve muhakeme zabtnamesi ve mteferri sair evrak Bavekaletin 31.1.1931 tarih ve 6 / 341 numaral tezkeresile Adliye Encmenine tevdi edilmekle tetkik ve mzakere olundu.

Divan Harbi rfi kararile muhakemenin cereyann gsteren zabtname mnderecatnn hulsasna nazaran; tekkelerin kapatlmasna ve alelumum tarikatlerle eyhlik ve dervilik ve mritlik ve saire gibi unvan ve sfatlarn kullanlmasnn memnuiyeti hakkndaki kanun hkmne mugayir olarak naki tarikat nam altnda ve din perdesi arkasnda faaliyette bulunup halk ifal ve geni tekilt vcuda getirerek halife unvann verdikleri bir takm ehas marifetile hususi itimaghlarda toplanmak ve halka mevizelerde bulunarak Cumhuriyet kanunlarnn hkmlerini tenkit ve dinsizlikle ittiham ve binnetice Tekilt Esasiye kanununu cebren tayire teebbs gibi fiillere ictisar ve bu faaliyet cmlesinden olarak Giritli Memet namnda biri kendisini Mehdi ilan ederek bana toplad malmlesam ehas ile Manisadan hareketle Paaky ve Bozalanda esrar ierek ve zikirler ederek gnlerce kaldktan sonra Menemene muvasalat edip camiden zeri ayet yazl bayra alarak fiilen isyan yaptklar ve maksatlarn anlamaya gelen ve dalmalar hakknda vesayada bulunan Jandarma kumandannn emrini isa etmiyerek temerrt ve nihayet tecemm datmaa gelen askeri ktas kumandan Kubilay Beyi silahla yaralamak ve sonra da bakla ban keserek ve kann ierek ellerindeki bayraa balamak suretile crm ika etmekle maznun ehastan yukarda yazl harketlere temas eden Trk ceza kanununun 64 nc maddesi delletile 46 nc maddesine tevfikan lm cezasna mahkm edilen: 1. Manisadan kahveci ra Mustafa 2. Manisadan Topu Hseyin 3. Manisadan Tatlc Mustafa Hseyin 4. Manisadan Eskici Hseyin Ali 5. Manisadan Keeli kynden Himmetolu Sleyman 6. Manisadan Emrullaholu Memet 7. Bozalandan Koca Mustafa 8. Bozalandan Hac smail 9. Bozalandan Hac smailolu Hseyin 10. Menemenden Cumal Ball Ramiz 11. Menemenden takl Molla Sleyman 12. Menemenden Yahyaolu Hseyin 13. Menemenden ingene Memetolu Ali 14. Menemenden Hayimolu Jozef 15. Menemenden mbll Ali Osmanolu Memet 16. Menemenden Arnavut Yusufolu Kmil 17. Menemenden Kerimolu brahim 18. Menemenden Selimolu Bonak Abbas 19. Menemenden eyh Esadnolu Memet Ali 20. Manisa hastanesi imamlndan mtekait Laz Ibrahim 21. Manisadan Mutaf Sleyman 22. Manisadan Manifaturac Osman 23. Manisadan Hafz Cemal 24. Manisadan Tabur imam lyas Hoca 25. Manisadan Ali Paaolu Ragp 26. Manisadan eyh Hafz Ahmet 27. Alaehirden eyh Ahmet Muhtar 28. Manisadan Giritli brahimolu smail Haklarndaki lm cezasnn Encmenimizce tahvil ve tahfifini mstelzim bir sebep grlmemi olmasna binaen mezkr cezalarn infaz ve lm cezasna mahkm edilen Manisadan terzi Talat ve Paa kynden Khya Ahmetolu smailin cezalarn ikier sene hapis cezasna tahvili madelete muvafk olaca ve vefat haber alnan lm cezas mahkmlarndan Greceli Abdlkerim hakknda da tetkikata mahal kalmad ittifakla kararlatrlm olmakla Tekilt Esasiye kanununun 26 nc maddesine tevfikan keyfiyet Heyeti Umumiyenin tasvibine arz olunur.

Ad. E. Rs Manisa Mustafa Fevzi za

M. M. Kocaeli Selhattin za

K. Balkesir Sadk za

za Antalya Ahmet Saki za

Ankara A. hsan za Kocaeli Ragp

Balkesir Osman Niyazi za Zonguldak Nazif za Edirne H. Hayr

Kayseri Rait za Mardin . Ferit

Manisa Kemal za orum Mnr

TBMM'nin 611 sayl karar:

Menemende Vaki Hadise Faillerinden 28 inin lm Cezasna arplmalarna, 2 sinin Cezalarnn Tahviline ve 1 i Hakknda Tetkikata Mahal Kalmadna Dair No. : 611 Tekkelerin kapatlmasna ve alelmum tarikatlerle eyhlik ve dervilik ve mritlik vesaire gibi unvan ve sfatlarn kullanlmasnn memnuiyeti hakkndaki kanun hkmne mugayir olarak naki tarikati nam altnda ve din perdesi arkasnda faaliyette bulunup halk ifal ve geni tekilt vcuda getirerek halife unvann verdikleri bir takm ehas marifetile hususi itimaghlarda toplanmak ve halka mevzilerde bulunarak Cumhuriyet kanunlarnn hkmlerini tenkit ve dinsizlikle ittiham ve binnetice Tekilt Esasiye kanununu cebren tayire teebbs gibi fiillere ictisar ve bu faaliyet cmlesinden olarak Giritli Memet namnda biri kendisini Mehdi ilan ederek bana toplad malumlesami ehas ile Manisadan hareketle Paa ky ve Bozalanda esrar ierek ve zikirler ederek gnlerce kaldktan sonra Menemene muvasalat edip camiden zeri ayet yazl bayra alarak fiilen isyan yaptklar ve maksatlarn anlamya gelen ve dalmalar hakknda vesayada bulunan Jandarma kumandannn emrini isga etmiyerek temerrt ve nihayet tecemm datmya gelen askeri ktas kumandan Kubilay Beyi silahla yaralamak ve sonra da bakla ban keserek ve kann ierek ellerindeki bayraa balamak suretile crm ika etmekle maznun ehastan yukarda yazl hareketlere temas eden Trk Ceza kanununun 64 nc maddesi delletile 146 nc maddesine tevfikan lm cezasna mahkm edilen: 1. Manisadan kahveci ra Mustafa 2. Manisadan Topu Hseyin 3. Manisadan Tatlc Mustafa Hseyin 4. Manisadan Eskici Hseyin Ali 5. Manisadan Keeli kynden Himmetolu Sleyman 6. Manisadan Emrullaholu Memet 7. Manisadan Mutaf Sleyman 8. Manisadan Manifaturac Osman 9. Manisadan Hafz Cemal 10. Manisadan Tabur imam lyas Hoca 11. Manisadan Ali Paaolu Ragp 12. Manisadan eyh Hafz Ahmet 13. Manisadan Giritli brahimolu smail 14. Manisa hastane imamlndan mtekait Laz brahim 15. Alaehirden eyh Ahmet Muhtar 16. Bozalandan Koca Mustafa 17. Bozalandan Hac smail 18. Bozalandan Hac smailolu Hseyin 19. Menemenden Cumai ball Ramiz 20. Menemenden takl Molla Sleyman 21. Menemenden Yahyaolu Hseyin 22. Menemenden ingene Memetolu Ali 23. Menemenden Hayimolu Jozef 24. Menemenden mbll Ali Osmanolu Memet

25. Menemenden Arnavut Yusufolu Kmil 26. Menemenden Kerimolu brahim 27. Menemenden Salimolu Bonak Abbas 28. eyh Esatolu Memet Ali Haklarndaki lm cezasnn tahvil ve tahfifini mstelzim bir sebep grlememi olmasna binaen mezkr cezalarn infazna ve lm cezasna mahkm edilen Manisadan Terzi Talt ve Paakynden Khya Ahmetolu smailin cezalarnn ikier sene hapis cezasna tahviline ve vefat haber alnan lm cezas mahkmlarndan Griceli Abdulkerim hakknda da tetkikata mahal kalmadna, Umumi Heyetin yirmi beinci inikadnn birinci celsesinde karar verilmitir. 2 ubat 1931

nceki sayfa

Sonraki sayfa

(23 ARALIK 2003)

KUBLAY OLAYI... Anadolu Ajans'nn haberi...

3 ubat 1931 dam cezalar 3 ubat 1931'de sabaha kar infaz edildi. Anadolu Ajans infaz haberini, "dam hkmleri bu sabah infaz edildi. Mehmet Emin, ehit Kubilyn bann kesildii yerde kurulan sehpada idam edildi" balyla duyurdu.

Anadolu Ajans'nn haberi yle: (3 ubat 1931) DAM HKMLER BU SABAH NFAZ EDLD Mehmet Emin, ehit Kubilyn Bann Kesildii Yerde Kurulan Sehpada dam Edildi Menemen 3 (AA.) (Sabaha kar) - dama mahkm olanlarn haklarndaki hkm bugn sabaha kar saat iki buukta merasimi kanuniye badelifa infaz edilmitir. Bu 28 mahkmdan Mehdinin arkada Mehmet Emin, Menemenli Jozef, Manisal Hacpaa zade Ragp, Manisal eyh Hafz Ahmet, Alehirli eyh Ahmet Muhtar, Manisal tatlc Hseyin, eyh Esadn olu Mehmet Ali hkmet meydannda, Menemenli Ramiz, Menemenli Yahya olu Hseyin, Menemenli manifaturac Osman, Manisal brahim olu smail, Lz brahim hoca da istasyonda, Bozalanl brahim olu Koca Mustafa, Bozalanl Hac smail olu Hseyin, imbiIli Mehmet, Menemenli Kerim olu brahim, Tabur mam Hoca lyas. Manisal topu Hseyin, Manisal Sleyman avu, Bozalandan Hasan olu Hac smail, Menemenli takl Molla Sleyman, Menemenden Bonak Abbas, Manisadan Sleyman, Manisadan Hafz Cemal, Manisadan kahveci Mustafa, Manisadan eskici Hseyin, olu Hseyin Aliden ibaret yedier kiilik iki grup ta Tuz pazarnda ve bedesten ve sinema nnde aslmlardr. Bu 4 gruptan nn saat 9.5 ta, stasyon grubunun da saat 12 de cesetleri kaldrlacaktr. Mehmet Eminin sehpas ehit Kubilyn bann kesildii yerde konulmutur.

(23 ARALIK 2003)